Józef Stalin

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="pl">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikicytaty</sitename>
    <dbname>plwikiquote</dbname>
    <base>https://pl.wikiquote.org/wiki/Strona_g%C5%82%C3%B3wna</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.25</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Specjalna</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Dyskusja</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Użytkownik</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Dyskusja użytkownika</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikicytaty</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Dyskusja Wikicytatów</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Plik</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Dyskusja pliku</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Dyskusja MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Szablon</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Dyskusja szablonu</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Pomoc</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Dyskusja pomocy</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategoria</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Dyskusja kategorii</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Moduł</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Dyskusja modułu</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadżet</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Dyskusja gadżetu</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Definicja gadżetu</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Dyskusja definicji gadżetu</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Józef Stalin</title>
    <ns>0</ns>
    <id>808</id>
    <revision>
      <id>536754</id>
      <parentid>536608</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T21:31:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Anssi Puro</username>
        <id>52931</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38384" xml:space="preserve">[[Plik:Stalin 1945.jpg|mały|&lt;center&gt;Józef Stalin (1945)&lt;/center&gt;]]

'''[[w:Józef Stalin|Józef Stalin]]''' (ros. ''Иосиф Сталин''; właśc. '''Iosif Wissarionowicz Dżugaszwili''', pseud. '''Koba'''; 1878–1953) – bolszewicki rewolucjonista, dyktator Związku Radzieckiego, z pochodzenia Gruzin.
==''Dzieła''==
* Obiektywnie socjaldemokracja jest umiarkowanym skrzydłem faszyzmu.
** Źródła: ''1924'', wyd. Książka i Wiedza, 1953, s. 284.

* Samowładztwo bezwstydnie wyciąga ku nam zbroczone krwią ręce i doradza pojednanie! Ogłosiło jakiś „ukaz najwyższy”, w którym obiecuje nam jakąś tam „wolność” (…) Stare łotry! Myślą, że słowami nakarmią miliony głodującego proletariatu Rosji! Spodziewają się, że słowami zaspokoją zubożałe i udręczone wielomilionowe masy chłopskie! Obietnicami chcą zagłuszyć płacz osieroconych rodzin – ofiar wojny! Nikczemni! Tonąc chwytają się słomki!… Tak towarzysze, od podstaw chwieje się tron rządu carskiego! Rząd, który za złupione z nas podatki płaci pensje naszym siepaczom – ministrom, gubernatorom, naczelnikom powiatów i więzień, komisarzom policji, żandarmom i szpiegom: rząd, który żołnierzy wziętych spośród nas – naszych braci i synów – zmusza do przelewania naszej krwi; który na wszelkie sposoby popiera obszarników i przedsiębiorców w ich codziennej walce przeciwko nam; który spętał nam ręce i nogi i zepchnął nas do położenia wyzutych z praw niewolników; który bestialsko zdeptał i sponiewierał to, co mamy najświętszego – naszą godność ludzką – ten właśnie rząd chwieje się teraz i traci grunt pod nogami! Czas już pomścić! Czas pomścić okrytych sławą towarzyszy bestialsko zamordowanych przez siepaczy carskich w Jarosławiu, Dąbrowie, Petersburgu, Moskwie, Batumie, Tyflisie, Złatouście, Tichorieckiej, Michajłowie, Kiszyniowie, Komlu, Jakucku, Gurii, Baku i innych miejscowościach! Nastał czas porachunku za dziesiątki tysięcy niewinnych nieszczęsnych ludzi, którzy zginęli na polach Dalekiego Wschodu! Czas osuszyć łzy ich żon i dzieci. Czas pociągnąć carat do odpowiedzialności za cierpienia i poniżenia, za łańcuchy hańby, w które zakuł nas od wieków! Czas skończyć z rządem carskim i oczyścić szlak wiodący do ustroju socjalistycznego! Czas obalić rząd carski! I my obalimy go!
** Źródło: ''Robotnicy Kaukazu nadszedł czas pomsty!'', styczeń 1905 r., tom I, wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1949, s. 94, 95.

==Wypowiedzi==
* A ile dywizji ma papież?
** Opis: na konferencji w Poczdamie w 1945 r., odpowiedź na słowa Churchilla, który przekazał, że [[papież]]owi nie podoba się przejęcie władzy w Europie Wschodniej przez komunistów (gdy przekazano te słowa papieżowi ten podobno odpowiedział – „Powiedzcie mojemu synowi Józefowi, że spotka moje dywizje w życiu wiecznym”).
** Źródło: Gary Dickson, ''Krucjata dziecięca. Mroczna tajemnica średniowiecza'', wyd. Bellona, 2010, s. 49.

* A więc drań nie żyje! Szkoda, że nie schwytaliśmy go żywcem.
** Opis: reakcja na śmierć [[Adolf Hitler|Hitlera]].
** Źródło: Gieorgij Żukow, ''Wspomnienia i refleksje''

* Amerykanie są jak Rosjanki; im więcej ich tłuczesz, tym bardziej cię kochają.

* Ani kroku w tył!
** Opis: nagłówek słynnego dekretu wydanego na początku lipca 1941 r. po wycofaniu się wojsk radzieckich z Mińska. Ów dekret nakazywał funkcjonariuszom [[NKWD]] bezwzględne zabijanie dezerterów.
** Źródło: Jurij Boriew, ''Prywatne życie Stalina'', Oficyna Literatów Rój, 1989, s. 126.

* Bić ich! Co jest z wami? Chcecie być bardziej humanitarni niż Lenin, który rozkazał Dzierżyńskiemu wyrzucić Sawinkowa przez okno? Dzierżyński nie może się z wami równać, ale on nie wzdragał się przed brudną robotą. Wy pracujecie jak kelnerzy w białych rękawiczkach. Jeśli chcecie być czekistami, zdejmijcie rękawiczki.
** Opis: skierowane do szefa MGB Siemiona Ignatiewa w 1952 podczas tzw. „spisku lekarzy” (czyli wielkiej operacji rozstrzeliwania i deportowania Żydów rosyjskich).
** Źródło: Simon Sebag Montefiore, ''Stalin. Dwór czerwonego cara''

* Cóż to jest ta wasza Armia Krajowa? Co to za armia bez artylerii, bez czołgów, bez lotnictwa? Nawet broni ręcznej nie ma dosyć… To są drobne oddziałki partyzanckie, a nie regularna siła zbrojna. Słyszę, że rząd polski polecił tym oddziałom wypędzić Niemców z Warszawy. Nie rozumiem, jak to zrobią, bo przecież nie mają na to siły.
** Opis: 3 sierpnia 1944 na Kremlu do [[Stanisław Mikołajczyk|Stanisława Mikołajczyka]], gdy ten przyjechał prosić o pomoc dla polskich oddziałów walczących w powstaniu warszawskim.
** Źródło: Roman Daszczyński, ''Odsieczy nie będzie, zostaliśmy sami'', „Gazeta Wyborcza”, 20 stycznia 2010.
** Zobacz też: [[Armia Krajowa]], [[powstanie warszawskie]]

* Cudów nie ma.

* Czego się bać? Trzeba pracować!
** Opis: na zebraniu partyjnym w 1938.

* Czekista ma tylko dwie drogi: albo awans, albo pod ścianę.
** Źródło: Lew Łurje, ''Człowiek w złotych binoklach'', „Ogoniok”, tłum. „Forum”, 19 lipca 2013.
** Zobacz też: [[czekista]]

* Czuje się już znacznie lepiej. Wody w pobliżu Soczi są bardzo dobre i zapobiegają sklerozie, neurozie, ischiasowi, podagrze i reumatyzmowi. Czy nie powinieneś tu przysłać swojej żony?
** Opis: w liście do [[Wiaczesław Mołotow|Mołotowa]].
** Źródło: Simon Sebag Montefiore, ''Stalin. Dwór czerwonego cara'', wyd. Magnum, Warszawa 2008, s. 77, tłum.M. Antosiewicz.

* Dla sowieckiego żołnierza ucieczka z pola walki wymaga więcej odwagi niż stanięcie do niej!
** Opis: po wprowadzeniu dekretu w życie.

* Doświadczenie historyczne uczy, że Hitlerzy przychodzą i odchodzą, a naród niemiecki, a państwo niemieckie – pozostaje.
** Opis: pesymistyczne wizja dalszej historii ZSRR, po zdobyciu Berlina, maj 1945.
** Źródło: Tomasz Szarota, ''Niemcy i Polacy. Wzajemne postrzeganie i stereotypy'', PWN, 1996, s. 183.

* Ja mam ludzi mnogo!
** Opis: na temat milionowych strat w Armii Czerwonej.

* Jego się nie boisz… mnie się boisz!
** Opis: do swojego przyjaciela z seminarium na spotkaniu w Moskwie, który bał się jaki strój wybrać; świecki – obrażając Boga, zakonny – Stalina.
** Źródło: Waldemar Dziak, ''Stalin, stalinizm, stalinowcy''

* Jesteście jak ślepe kocięta. Beze mnie ten kraj zginie.
** Opis: na spotkaniu członków Prezydium partii komunistycznej w 1952, jako zarzut, że nie potrafią rozpoznać wrogów; w tym wypadku chodziło o „Żydowskich nacjonalistów – agentów amerykańskiego wywiadu”.
** Źródło: Jarosław Bratkiewicz, ''Zapętlenia modernizacji'', Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, 2007, s. 238.

* Jesteśmy pięćdziesiąt albo sto lat za krajami rozwiniętymi. Musimy pokonać ten dystans w ciągu dziesięciu lat. Albo zrobimy to, albo nas zniszczą.
** Opis: na zebraniu partyjnym w 1931, u progu szybkiego uprzemysłowienia.

* Jeśli chcecie poznać ludzi wokół siebie, dowiedzcie się, co czytają.
** Źródło: Simon Sebag Montefiore, ''Stalin. Dwór czerwonego cara''
** Zobacz też: [[książka]]

* Jeżeli dyplomata chce za wszelką cenę utrzymać pakt pokojowy, to znaczy, że przy granicach już czekają gotowe dywizje krążowników i czołgów.

* Kadry decydują o wszystkim!

* Każdy wprowadza swój system tak daleko, jak sięga jego armia.

* '''Stalin''': Kim jesteście?&lt;br /&gt;'''Chruszczow''': Jestem Chruszczow, towarzyszu Stalin.&lt;br /&gt;'''Stalin''': Nie, nie jesteście Chruszczow… Taki a taki mówi, że nie.&lt;br /&gt;'''Chruszczow''': Jak mogliście w to uwierzyć? Moja matka jeszcze żyje. Sprawdźcie.
** Opis: rozmowa, która odbyła się na plenum partyjnym w 1937 w trakcie tzw. „operacji polskiej” (podczas której rozstrzelano 111 091 osób polskiego pochodzenia, polskich komunistów oraz inne osoby w jakikolwiek sposób związane z Polakami), po tym jak Chruszczow został zadenuncjowany jako „Polak”; Stalin w tym przypadku dał za wygraną, ale nie przestał sprawdzać swojego najbliższego otoczenia.
** Źródło: [[Simon Sebag Montefiore]], ''Stalin. Dwór czerwonego cara'', tłum.M. Antosiewicz, wyd. Magnum, Warszawa 2008.

* Kto będzie pamiętał o tej całej hołocie za dziesięć czy dwadzieścia lat? Kto dziś pamięta imiona bojarów, których pozbył się Iwan Groźny? Nikt. Ludzie muszą wiedzieć, że pozbył się wszystkich swoich wrogów. W końcu wszyscy dostali to, na co zasłużyli. (…) Iwan zabił za mało bojarów. Powinien zabić ich wszystkich żeby stworzyć silne państwo.
** Opis: na przyjęciu u Klimenta Woroszyłowa w obecności Siemiona Budionnego, Anastasa Mikojana i Wiaczesława Mołotowa w okresie „Wielkiej czystki”.
** Źródło: Simon Sebag Montefiore, ''Stalin. Dwór czerwonego cara''

* Lepiej skrócić o głowę niewinnego niż zawahać się podczas wojny.
** Źródło: Simon Sebag Montefiore, ''Stalin. Dwór czerwonego cara''
** Zobacz też: [[wojna]]

* Ludzie potrzebują cara, którego mogą czcić, dla którego mogą żyć i pracować. (…) Ludzie rosyjscy są monarchistami.
** Źródło: Edvard Radzinsky, ''Stalin: The First In-depth Biography Based on Explosive New Documents from Russia’s Secret Archives'', Anchor Books, Londyn 1997, s. 323.

* Łatwo jest rozstrzeliwać ludzi, znacznie trudniej nakłonić ich do pracy.
** Opis: w rozmowie z szefem MGB Wiktorem Abakumowem.
** Źródło: Simon Sebag Montefiore, ''Stalin. Dwór czerwonego cara''

* Mieszkańcy Kraju Rad lubią Polaków, ale władze Kraju Rad mogą popełniać pomyłki.

* Mogę zaręczyć słowem honoru, że Związek Radziecki nie zdradzi swego sojusznika.
** Opis: po podpisaniu [[Pakt Ribbentrop-Mołotow|paktu Ribbentrop-Mołotow]], Niemcy-ZSRR, do [[Joachim von Ribbentrop|Joachima Ribbentropa]], w nocy 23 sierpnia 1939.
** Źródło: [https://twojahistoria.pl/2018/04/26/jak-doszlo-do-podpisania-paktu-ribbentrop-molotow/#5 Norman Davies, ''Jak doszło do podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow?''], twojahistoria.pl, 26 kwietnia 2018.

* Największym szczęściem jest określić wroga, przygotować wszystko, zemścić się, a potem pójść spać.
** Źródło: Simon Sebag Montefiore, ''Stalin. Dwór czerwonego cara''
** Zobacz też: [[szczęście]]

* Nie ma takiej twierdzy, której nie zdobyliby bolszewicy.

* Nie przeprowadzać żadnych egzekucji bez należytego procesu! W przeciwnym razie świat powiedziałby, że baliśmy się ich sądzić.
** Opis: podczas rozmowy odbytej w październiku 1944 w Moskwie z [[Winston Churchill|Winstonem Churchillem]] na temat sądzenia zbrodniarzy hitlerowskich. Premier Wielkiej Brytanii nalegał by nazistów sądzić w sześciogodzinnych procesach bez możliwości odwołania do wyższej instancji i natychmiast rozstrzeliwać.
** Źródło: Neal Bascomb, ''Wytropić Eichmanna'', Kraków 2009, cyt. za: Richard Overy ''Interrogations. The Nazi Elite in Allied Hands, 1945'', Nowy Jork 2001, s.6.

* Nie trzeba kupować narodu, wystarczy mieć tych inżynierów dusz i to zupełnie załatwia problem zniewolenia.
** Opis: wypowiedź Stalina z okresu 1945–1950, o roli elit w narzucaniu ustroju komunistycznego w powojennej Polsce.
** Źródło: ''Oblicza PRL. Najnowsza historia Polaków'', dodatek historyczny Instytutu Pamięci Narodowej do gazety „Rzeczpospolita” nr 2, 20 listopada 2007, s. 13.

* Nie wierzcie ludziom, którzy nie piją! Abstynenci nie piją, bo się boją, że po pijaku powiedzą o sobie coś, czego inni mają nie wiedzieć.
** Opis: w lipcu 1931.

* Nie wymieniam lejtnanta na marszałka.
** Inna wersja: Nie mam syna Jakowa.
** Opis: odpowiedź na ofertę wymiany Jakowa, syna Stalina, przebywającego w niemieckiej niewoli na feldmarszałka Friedricha Paulusa, który poddał się Rosjanom pod Stalingradem.

* Nie wierzę nikomu. Nie wierzę nawet sobie samemu.

* Pisarz jest inżynierem ludzkiej duszy.
** Opis: na spotkaniu 50 najwybitniejszych pisarzy radzieckich w domu Maksyma Gorkiego w październiku 1932.
** Źródło: ''Simon Montefiore'', ''Stalin. Dwór czerwonego cara''

* Pojednanie istnieje tylko na cmentarzach.

* Ponieważ władza jest w moich rękach to ja wystawiam ludziom oceny.
** Źródło: Jurij Boriew, ''Prywatne życie Stalina'', ''op. cit.'', s. 14.

* Prasa (…) jest to najostrzejsza i najpotężniejsza broń naszej partii.

* Przemawiacie tak, jak gdybyście byli szefem wielkiego mocarstwa, a jesteście przywódcą słabej partii i słabego kraju, który my wyzwoliliśmy. Oni strzelali do naszych ludzi i my ich za to pociągniemy do odpowiedzialności.
** Opis: do [[Władysław Gomułka|Władysława Gomułki]], który skarżył się, że aresztowanie przywódców Państwa Podziemnego pogwałciło suwerenność Polski. Cytat pochodzi z notatki sporządzonej przez Andrzeja Werblana z rozmowy z Gomułką w 1981.
** Źródło: „Polityka” nr 10, 6 marca 2010, s. 78

* Stolica ma być w Warszawie. A jak to zrobicie, to już wasza sprawa. Będzie trzeba, to pomożemy.
** Opis: do polskiej delegacji z Bolesławem Bierutem, która przybyła do Moskwy 22 stycznia 1945 r.
** Źródło: [http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,22044591,niewiele-brakowalo-a-stolica-polski-bylaby-lodz-70-lat-od.html wyborcza.pl] 3 lipca 2017 r.

* Słyszałeś, co się stało w Niemczech? Zuch z tego Hitlera! Wspaniale! To dopiero zręczne posunięcie!
** Opis: wypowiedziane do Anastasa Mikojana w reakcji na „noc długich noży” (podczas której Hitler dokonał rzezi swoich przeciwników w NSDAP).
** Źródło: Simon Sebag Montefiore, ''Stalin. Dwór czerwonego cara''

* Spać z Leninem to jeszcze nie znaczy rozumieć leninizm.
** Opis: o Nadieżdzie Krupskiej.
** Źródło: „Wysokie Obcasy”, 10–11 listopada 2007

* Szczery dyplomata jest jak sucha woda albo drewniane żelazo.

* Tam, gdzie stanie żołnierz sowiecki, tam już jest Związek Radziecki.

* To było jedyne stworzenie zdolne zmiękczyć moje kamienne serce. Umarła, a razem z nią wszystkie ciepłe uczucia, jakie miałem dla ludzkich istot.
** Opis: nad grobem ukochanej Jekatieriny Swanidze, która zmarła na tyfus w wieku 27 lat.
** Źródło: Diane Durcet, ''Kobiety dyktatorów'', wyd. Znak, 2012.

* Trzeba dużo odwagi, żeby być tchórzem w Armii Czerwonej.
** Źródło: [http://historicus.umk.pl/dict/index.php?a=print&amp;d=20&amp;t=568 historicus.umk.pl].

* Ty nie jesteś Stalinem i ja nie jestem Stalinem. Stalin to władza radziecka. Stalin jest tym, czym jest w gazetach i na portretach, a nie tobą czy nawet mną!
** Opis: do swojego syna Wasilija, kiedy skrytykował go za wykorzystywanie nazwiska ojca.
** Źródło: Simon Sebag Montefiore ''Stalin. Dwór czerwonego cara''

* Uciekli do Mandżurii.
** Opis: odpowiedź na pytanie o losy polskich oficerów, który w 1939 dostali się do sowieckiej niewoli.
** Źródło: [http://facet.wp.pl/gid,13401388,img,13401418,kat,84554,galeriazdjecie.html?T[page]=2 wp.pl], 14 maja 2011

* Uderzenie we wroga ze wschodu ze strony Armii Czerwonej po raz pierwszy zostało połączone z uderzeniem armiami naszych sojuszników w jeden wspólny cios.

* W celu obalenia burżuazji wystarczy wysiłek jednego kraju, świadczy o tym także historia naszej rewolucji. W celu ostatecznego zwycięstwa socjalizmu, w celu zorganizowania produkcji socjalistycznej, wysiłki jednego kraju, zwłaszcza tak bardzo chłopskiego jak nasz, są niewystarczające – w tym celu niezbędne są wysiłki proletariuszy kilku przodujących krajów.
** Źródło: ''O podstawach leninizmu'', kwiecień 1924. Broszura z tą wzmianką została w przyszłości wycofana z obiegu, a sam pogląd nazwany trockistowskim, co w nowomowie stalinowskiej oznaczało antykomunistyczny.

* Wdzięczność to cecha psów.
** Źródło: Simon Sebag Montefiore, ''Stalin – młode lata despoty''

* Wiem, jak bardzo naród niemiecki kocha swojego Führera. To wielki człowiek.
** Opis: o [[Adolf Hitler|Adolfie Hitlerze]], po uzgodnieniu [[Pakt Ribbentrop-Mołotow|paktu Ribbentrop-Mołotow]], podczas toastu do [[Joachim von Ribbentrop|Joachima Ribbentropa]], 22 sierpnia 1939.
** Źródło: [https://twojahistoria.pl/2018/04/26/jak-doszlo-do-podpisania-paktu-ribbentrop-molotow/#5 Norman Davies, ''Jak doszło do podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow?'']], twojahistoria.pl, 26 kwietnia 2018.

* Wolę, gdy ludzie popierają mnie ze strachu niż z przekonania. Przekonania są zmienne, strach zawsze jest ten sam.

* Wprowadzenie komunizmu w Polsce byłoby podobne do nałożenia siodła na krowę.
** Zobacz też: [[Polska]]

* Wrogiem ludu jest nie tylko ten, kto szkodzi, ale i ten, kto wątpi w słuszność linii partyjnej. Takich jest wśród nas jeszcze wielu, a my musimy zrobić z nimi porządek.
** Opis: do prokuratora Wyszynskiego, podczas „procesu alternatywnego antysowieckiego centrum trockistowskiego” w styczniu 1937.
** Źródło: Simon Sebag Montefiore, ''Stalin. Dwór czerwonego cara'', Warszawa 2008.

* Wy macie teraz taką siłę, że jak powiecie 2 razy 2 jest 16, to wasi przeciwnicy potwierdzą to. Jak tak patrzę na waszą pracę, to – gdyby nie było Czerwonej Armii – to przez tydzień i was by nie było. (…) wystrzelaliby was jak kuropatwy.
** Opis: do delegatów PKWN na konferencji moskiewskiej w październiku 1944 w relacjach Bolesława Bieruta i Michała Żymierskiego.
** Źródło: Stanisław Kopf, Stefan Starba-Bałuk, ''Armia Krajowa. Kronika fotograficzna'', Wydawnictwo Ars Print Production, Warszawa 1999, s. 581.

* Wystarczy, że kiwnę małym palcem, a nie będzie już Tity!
** Źródło: Simon Sebag Montefiore ''Stalin. Dwór czerwonego cara''

* Za wszystkie nowe, obecne i przyszłe grzechy należy go powiesić za jaja, a jeśli jaja okażą się mocne i nie urwą się, przebaczyć mu i uznać, że postępował słusznie; jeśli się urwą, wrzucić go do rzeki.
** Opis: o ludowym komisarzu finansów Briuchanowie, który dopuścił do spekulacji walutą.
** Źródło: Robert Service, ''A History of Twentieth-Century Russia'', Harvard University Press, 1999, s. 175.

* Zaproś rosyjskiego chłopa do domu, a on położy nogi na stole.

* Zawrót głowy od sukcesów.
** Źródło: [[Leszek Moczulski]], ''Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni'', wyd. Bellona, 1999, s. 209.

* Żeby wygrać bitwę, potrzeba setek tysięcy żołnierzy, ale żeby zwycięstwo poszło na marne, wystarczy kilku szpiegów.

* Życie stało się lepsze, towarzysze, życie stało się weselsze. A gdy życie jest wesołe, to i praca idzie dobrze.
** Źródło: „Polska sztuka ludowa”, tomy 4–5, Państwowy Instytut Sztuki, 1950, s. 94.

* Życie to ciężka i smutna sprawa.
** Opis: do córki, Swietłany, w Kuncewie w 1937.
** Źródło: Jurij Boriew, ''Prywatne życie Stalina'', ''op. cit.'', s. 62.

{{wulgaryzmy}}

* Nie siedź gołą dupą na kamieniu. Idź do Komsomołu albo na robotniczy fakultet.
** Opis: dopisek na reprodukcji szkicu malarza Walentina Sierowa, przedstawiającego zamyślonego młodego mężczyznę siedzącego nago na kamiennym bloku.
** Źródło: [http://www.rp.pl/artykul/409123_Rubaszny_wujaszek_Stalin.html rp.pl], 21 grudnia 2009

* Towarzysz Lenin stworzył nasze państwo, a my je przesraliśmy.
** Opis: wypowiedziane do współpracowników (m.in. Berii i Budionnego) w trakcie obchodów rocznicy rewolucji październikowej, 7 listopada 1941 w czasie przewag Niemców na froncie wschodnim.

==Cytaty przypisywane==
* Bić, bić i jeszcze raz bić.
** Opis: zapytany, jak traktować więźniów i zdobywać od nich informacje.
** Źródło: Nikita Chruszczow, tajny referat przedstawiony na XX zjeździe KPZR w 1956

* Dobre jest to, co służy nam, Rosjanom. Mówię otwarcie, powinniśmy posługiwać się przemocą i fałszem.

* Gdy obstrukcjoniści staną się zbyt irytujący, nazwijcie ich faszystami, nazistami albo antysemitami. Skojarzenie to, wystarczająco często powtarzane, stanie się faktem w opinii publicznej.
** Źródło: dekret z 1943, cyt. za: [[Leszek Żebrowski]], [http://www.naszdziennik.pl/index.php?dat=20101203&amp;typ=my&amp;id=my01.txt ''Nazywajcie ich faszystami'', „Nasz Dziennik”, 3 grudnia 2010]
** Zobacz też: [[antysemityzm]], [[faszyzm]], [[nazizm]]

* Idee są potężniejsze od karabinów. Skoro nie pozwalamy naszym wrogom na posiadanie karabinów, to dlaczego mamy im pozwolić na posiadanie idei?
** Zobacz też: [[idee]]

* Jedna śmierć to tragedia, milion – to statystyka.
** Inna wersja: Śmierć jednego człowieka to tragedia. Śmierć milionów ludzi to statystyka.
** Źródło: [[Erich Maria Remarque]], ''Czarny Obelisk''
** Zobacz też: [[śmierć]], [[statystyka]]

* Jestem najpotężniejszym człowiekiem na świecie, rządzę największym imperium w dziejach, kochają mnie miliony i nie mam z kim wypić filiżanki herbaty.
** Zobacz też: [[herbata]]

* Niech stanie przede mną ten, kto jest w stanie usnąć na moich oczach.

* Nie Niemcy, ale Polska to nasza największa zdobycz wojenna.
** Opis: w 1945.

* Ona musi kochać, to, czym się zajmuje.
** Opis: domniemana reakcja Stalina na wieść o tym, że Nina Andrycz wróciła do Warszawy przed rozpoczęciem bankietu na Kremlu.
** Źródło: [http://www.fakt.pl/Tajemnice-PRL-Jozef-Stalin-uwodzil-aktorke-Nine-Andrycz,artykuly,214120,1.html fakt.pl], 3 czerwca 2013

* Przez 300 lat Rosja była pod dyktaturą Romanowów. Teraz będzie pod moją, aż do mojej śmierci.

* Śmierć rozwiązuje wszystkie problemy – nie ma człowieka, nie ma problemu.
** Źródło: [[Anatolij Rybakow]], ''Dzieci Arbatu''; w kolejnej powieści pisarz przyznał, że wymyślił ten cytat.

* To nasz Himmler. To Beria.
** Opis: podczas konferencji w Jałcie, gdy [[Franklin Delano Roosevelt|Roosevelt]] zainteresował się gościem towarzyszącym Stalinowi.
** Źródło: ''Dzieje najnowsze'', tom 29, wydania 1–2, PWN, Oddział w Łodzi, 1997, s. 200.

* Uważam, że to nie ma znaczenia, kto i jak będzie głosować w partii, ale najważniejsze jest to, kto i jak będzie liczyć głosy.
** Inna wersja: Nieważne, kto głosuje, ważne, kto liczy głosy.
** ''Я считаю, что совершенно неважно, кто и как будет в партии голосовать; но вот что чрезвычайно важно, это кто и как будет считать голоса.'' (ros.)
** Źródło: Бажанов Б. [http://lib.ru/MEMUARY/BAZHANOW/stalin.txt ''Воспоминания бывшего секретаря Сталина''], СПб.: Всемирное слово, 1992. (ros.); [Bażanow B., ''Wspomnienia byłego sekretarza Stalina'', Wsiemirnoje słowo, 1992]

==O Józefie Stalinie==
[[Plik:Stalin nose.JPG|mały|&lt;center&gt;''Koba''&lt;/center&gt;]]

* Cechą zła Stalina było to, że postawił on moralność na głowie: to co było złe stało się dobre, to co było dobre, złe. Był to człowiek, który przestał dostrzegać fakt, że ludzka godność i dobrobyt leżą w sercu każdego postępu.
** Autor: [[Michaił Gorbaczow]]
** Źródło: Miranda Twiss, ''Najwięksi zbrodniarze w historii'', tłum. Arkadiusz Czerwiński, wyd. Muza, Warszawa 2004, ISBN 8373194428, s. 132.

* Jeśli chodzi o Stalina i ludzi, którymi kierował, sowieckich przywódców tego okresu, jest jasne i oczywiste dla każdego, że popełnili oni przestępstwo. Przestępstwo przede wszystkim przeciwko własnemu narodowi i, do pewnego stopnia, także przeciwko historii.
** ''Regarding Stalin and people under his leadership, the Soviet leaders of that period, it’s clear and obvious to everyone that they had committed a crime. A crime against their nation first of all, and against history to some extent too.'' (ang.)
** Autor: [[Dmitrij Miedwiediew]], ''Russian president gives interview to RT’s editor in chief'', Russia Today, 14 kwietnia 2010

* Nakarmiono go łyżeczką, kiedy pokazał jedną z ckliwych fotografii na ścianie, przedstawiającą dziewczynkę karmiącą kózkę, a potem wskazał na siebie. Tak jakby się uśmiechnął. Uśmiechnęliśmy się w odpowiedzi. Mołotow uznał to za przejaw osobliwego poczucia humoru Koby, a Beria padł na kolana i ucałował dłoń Stalina.
** Autor: [[Nikita Chruszczow]]
** Opis: o agonii Stalina.
** Źródło: Simon Sebag Montefiore ''Stalin. Dwór czerwonego cara''
** Zobacz też: [[Ławrientij Beria]]

* Nieczęsto, ale czasami. Zawsze ten sam sen. Okoliczności są dosyć niezwykłe. Jestem w jakimś zniszczonym mieście, nie mogę odnaleźć drogi, a później spotykam jego… (…)&lt;br /&gt;Potem, potem budzę się mokry od potu.
** Autor: [[Wiaczesław Mołotow]], ''Molotov Letters'', Chicago 1993.
** Opis: zapytany w wywiadzie z 1985, czy śni mu się Stalin.

* Stalin, największy obok Hitlera morderca w dziejach świata, ma swój monumentalny grób w centrum Moskwy, na Placu Czerwonym, pod samym murem Kremla. Codziennie Stalinowi oddaje hołd około 5 tysięcy Rosjan. Ciekawe, jaka byłaby reakcja, gdyby w samym centrum Berlina był grób Hitlera. To byłoby nie do przyjęcia. Tymczasem, najwięksi ludobójcy Rosji mają swoje grobowce w Moskwie. Ich groby odwiedza Putin, defiluje tam armia rosyjska. (…) Władze Rosji identyfikują się z tamtym reżimem.
** Autor: [[Józef Szaniawski]]
** Źródło: [https://wpolityce.pl/polityka/139472-sp-jozef-szaniawski-mial-odwage-mowic-rzeczy-niepopularne-nazywac-zbrodniarzy-po-imieniu-upominac-sie-o-pamiec-o-polskich-swietosciach Wpolityce.pl, 5 września 2012]
** Zobacz też: [[Adolf Hitler]]

* Stalin jest naprawdę zwycięskim wodzem narodu rosyjskiego. Dowiódł w rozmiarach dotąd niespotykanych, że największa brednia i najnikczemniejsze okrucieństwo może być narzucone ludziom, że słowo płynące z autorytatywnego źródła najwyższej władzy musi być powtórzone tylko parę razy, aby stało się jedyną obowiązującą prawdą. Jednostki inteligenckie się nie liczą. Masa okazała się posłuszna i karna. Teza polityczna, oparta na absolutnej pogardzie dla rodzaju człowieczego, została przez Stalina potwierdzona olbrzymim eksperymentem dokonanym w laboratorium sowieckim. To, co nazywamy polityką, doczekało się w Sowietach koszmarnej i groteskowej karykatury. Wydawać by się mogło, że ten obraz przerazi ludzi, że ta zbyt daleko posunięta gra obróci się przeciw głównemu reżyserowi. Ale troglodyta uzbrojony w karabin maszynowy i latający samolotem zachował psychikę jaskiniowca. Na cześć Stalina wznoszą w Sowietach okrzyki i posągi. Jakieś pismo sowieckie opisuje z dumą, ile zużyto marmuru i brązu na wzniesienie w prowincjonalnym mieście posągu bożka sowieckiego. Posąg ten stanął na miejscu dawnej świątyni chrześcijańskiej.
** Autor: [[Antoni Słonimski]], [http://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,20635742,slonimski-ciagle-pisze-o-nas-czyli-czy-chcemy-wychowac-pokolenie.html ''Stalin dobry i mądry'', 20 marca 1938], w: ''Kroniki tygodniowe 1936–1939'', LTW, Warszawa 2004.

* Stalin jest zbyt brutalny i wada ta, która jest całkiem do zniesienia w naszym środowisku i w stosunkach między nami, komunistami, staje się nie do zniesienia na stanowisku sekretarza generalnego. Wobec tego proponuję towarzyszom, by zastanowili się nad sposobem przeniesienia Stalina z tego stanowiska i wyznaczyli na to miejsce innego człowieka, który niezależnie od wszystkich innych względów miałby tę przewagę nad tow. Stalinem, że charakteryzowałby się większą tolerancyjnością, większą lojalnością, większą uprzejmością, bardziej życzliwym stosunkiem do towarzyszy, mniej kapryśnym usposobieniem itd.
** Autor: [[Włodzimierz Lenin]]
** Źródło: [https://twojahistoria.pl/2017/12/26/co-lenin-naprawde-myslal-o-stalinie/#3 twojahistoria.pl], 26 grudnia 2017.

* Stalin w przeciwieństwie do Hitlera nie był wariatem – był pozbawionym ludzkich uczuć psychopatą, niezwykle logicznym, przebiegłym i dalekowzrocznym.
** Autor: [[Rafał Ziemkiewicz]], ''Jakie piękne samobójstwo'', wyd. Fabryka Słów, Lublin 2014, s. 128.

* Starał się rozbić nie idee swego przeciwnika, lecz jego głowę.
** Autor: [[Lew Trocki]] (1936)
** Źródło: [[Simon Sebag Montefiore]], ''Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa'', tłum. Jerzy Korpanty, wyd. Świat Książki, Warszawa 2010, ISBN 9788324715480, s. 204.

* Stalin był sowieckim dyktatorem, który podczas II wojny światowej pokonał hitlerowskie Niemcy, poszerzył zasięg rosyjskiego imperium na niespotykaną dotąd skalę, doprowadził do uprzemysłowienia ZSRR oraz uczynił zeń supermocarstwo nuklearne. W okresie trwających 30 lat rządów terroru Stalina ponad 25 mln niewinnych obywateli jego własnego kraju poniosło śmierć, zaś 18 mln zostało zesłanych do obozów pracy przymusowej.
** Autor: [[Simon Sebag Montefiore]], ''Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa'', tłum. Jerzy Korpanty, wyd. Świat Książki, Warszawa 2010, s. 204.

* Stalin nigdy nie złamał danego mi słowa. Zgodziliśmy się, co do Bałkanów. Powiedziałem mu, że może zatrzymać Rumunię i Bułgarię, a on oddał mi Grecję. Podpisał to i dotrzymał obietnicy. Dzięki temu Grecja została ocalona.
** Autor: [[Winston Churchill]]
** Opis: w wywiadzie z 1956.
** Źródło: ''Oliver Stone’s Untold History of the United States'' (2012), tłum. Anna Rajca, Mirosław Filipowicz, odcinek 4

* Stalin to kat. To on ponosi winę za to, że nasz kraj stracił cały wiek w swym rozwoju.
** Autor: [[Aleksander Awdiejew]], minister kultury Rosji
** Opis: zapytany w wywiadzie dla radia „Echo Moskwy” o pomysł mera Moskwy Jurija Łużkowa wywieszenia w dniu 9 maja 2010, w 65 rocznicę zwycięstwa nad Niemcami, plakatów ze Stalinem.
** Źródło: „Gazeta Wyborcza”, 27/28 marca 2010, s. 9.

* To był miły, szlachetny i wielkoduszny człowiek, geniusz.
** Autor: [[Leonid Żura]], rosyjski historyk
** Źródło: „Forum”, 19 października 2009

* Twarz ściemniała i zmieniła się, rysy stały się nierozpoznawalne (…). Agonia była straszna. Dusił się na oczach wszystkich. W pewnym momencie – nie wiem, czy rzeczywiście, ale tak mi się wydawało – otworzył oczy i powiódł wzrokiem po stojących dookoła. Było to przerażające spojrzenie, na poły bezmyślne, na poły gniewne i przepełnione strachem przed śmiercią. Ojciec uniósł lewą rękę i ni to wskazał gdzieś w górę, ni to pogroził nam wszystkim. W następnym momencie dusza, uczyniwszy ostatni wysiłek wyrwała się z ciała. (…) Twarz taty zbladła i przyjęła swój zwykły wygląd (…) stateczny, piękny, opanowany. Nie wiem, ile czasu staliśmy tak w milczeniu, oniemiali…
** Autor: [[Swietłana Alliłujewa]]
** Opis: o agonii Stalina.
** Źródło: [[Simon Sebag Montefiore]], ''Stalin. Dwór czerwonego cara'', tłum.M. Antosiewicz, wyd. Magnum, Warszawa 2008.

* Wszyscy XX-wieczni autokraci, poczynając od Mussoliniego i Atatürka, który wyłonił się z gruzów otomańskiego imperium, po Stalina, Hitlera i Mao Tse-Tunga, naśladowali Bonapartego – prekursora i wzorca współczesnych tyranów. W ich ślady poszli pomniejsi despoci – Sukarno w Indonezji, Ho Chi Minh i Pol Pot w Indochinach, Naser i Saddam na Bliskim Wschodzie, Peron i Castro w Ameryce Łacińskiej, Kadafi, Bokassa i Idi Amin w Afryce. Wszystkie te ponure postacie dopuszczające się najstraszliwszych bestialstw, począwszy od ludobójstwa, a skończywszy na ludożerstwie, były w gruncie rzeczy groteskową parodią korsykańskiego mistrza.
** Autor: [[Paul Johnson]], ''Bohaterowie'', tłum. Anna i Jacek Maziarscy, wyd. Świat Książki, Warszawa 2009, s. 312.
** Zobacz też: [[Benito Mussolini]], [[Mustafa Kemal Atatürk]], [[Napoleon Bonaparte]]

* Wszystkich tych demokratów, mędrków, którzy opluwają Stalina, rozstrzelałbym pod ścianą.
** Autor: [[Jewgienij Dżugaszwili]], wnuk Józefa Stalina
** Źródło: „Forum”, 24 maja 2010.

* Wygląda na to, że ojciec był Gruzinem, gdy był młodszy.
** Autor: syn Wasilij
** Opis: do siostry Swietłany, pokazując, jak mało czasu Stalin spędzał ze swoimi dziećmi.

* Zastał Rosję pracującą z drewnianymi pługami, a zostawił ją zaopatrzoną w głowice atomowe.
** Opis: cytat przypisywany [[Winston Churchill|Winstonowi Churchillowi]], ale brak potwierdzających go źródeł.
** Źródło: ''Encyclopaedia Britannica'' z 1964, tom V, s. 250.

===W poezji===
* A to co za makabryczna kolejka?&lt;br /&gt;Kto do Cienia z hołdami się tłoczy?&lt;br /&gt;Dobrze Cieniu, że masz martwe oczy,&lt;br /&gt;Jeszcze lepiej, że usta twoje&lt;br /&gt;śmierć wieczystym zamknęła spokojem,&lt;br /&gt;Miłosierna śmierć Dobrodziejka.&lt;br /&gt;A najlepiej, że już nie masz siły&lt;br /&gt;…………………………………
** Autor: [[Julian Tuwim]], ''Hołdy''

* Dzisiaj słońce jest żałobną chorągwią&lt;br /&gt;Umarł Stalin.
** Autor: [[Konstanty Ildefons Gałczyński]]
** Źródło: ''Antologia poezji głupich i mądrych Polaków'', wybór [[Ludwik Stomma]], Gdańsk 2000.

* Gdzie odnaleźć Twe imię? w gałązce pokoju&lt;br /&gt;Które rozdałeś ludom po zwycięskim boju…
** Autor: [[Leopold Lewin]]
** Źródło: ''Antologia poezji głupich i mądrych Polaków'', wybór L. Stomma, Gdańsk 2000.

* I moja lira z nowej stali&lt;br /&gt;i dumnie przemieniona muza,&lt;br /&gt;obywateli jasny wzrok&lt;br /&gt;i głos, i oddech, myśl i krok&lt;br /&gt;i wolność, która nas odurza&lt;br /&gt;– to Stalin!
** Autor: [[Stanisław Jerzy Lec]], ''Stalin''

* I Stalin mówi: Zwyciężymy!&lt;br /&gt;Wschodzi wolności pierwszy kłos.
** Autor: [[Wiktor Woroszylski]]
** Źródło: ''Antologia poezji głupich i mądrych Polaków'', wybór L. Stomma, Gdańsk 2000.

* Jaki rozkaz przekazuje nam&lt;br /&gt;na sztandarach rewolucji profil czwarty?&lt;br /&gt;– Pod sztandarem rewolucji wzmacniać warty!&lt;br /&gt;Wzmocnić warty u wszystkich bram!&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Oto Partia – ludzkości wzrok.&lt;br /&gt;Oto Partia: siła ludów i sumienie.&lt;br /&gt;Nic nie pójdzie z jego życia w zapomnienie.&lt;br /&gt;Jego Partia rozgarnia mrok.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Niewzruszony drukarski znak&lt;br /&gt;drżenia ręki mej piszącej nie przekaże,&lt;br /&gt;nie wykrzywi go ból, łza nie zmaże.&lt;br /&gt;A to słusznie. A to nawet lepiej tak.
** Autor: [[Wisława Szymborska]]
** Źródło: ''Ten dzień'', „Życie Literackie” nr 11/61, 15 marca 1963

* Lecz nie zagłuszyć, nie zadusić nigdy niczym&lt;br /&gt;odgłosu kroków, który rośnie, potężnieje:&lt;br /&gt;świt co dzień wstawał na przedmieściach robotniczych&lt;br /&gt;i budził kroki. Walka trwała, i trwał gniew.&lt;br /&gt;Jak naszych bito, jak w defach katowano!&lt;br /&gt;Ale milczeli i oczu nie spuszczali,&lt;br /&gt;o rewolucji chroniąc myśl swą twardą&lt;br /&gt;i w sercu hasło, niby pancerz – Stalin.
** Autor: [[Wiktor Woroszylski]], ''Ballada o Stalinie w Krakowie i krokach rewolucji''

* Mądrość Stalina&lt;br /&gt;rzeka szeroka&lt;br /&gt;w ciężkich turbinach&lt;br /&gt;przetacza wody,&lt;br /&gt;płynąc wysiewa&lt;br /&gt;pszenicę w tundrach,&lt;br /&gt;zalesia stepy&lt;br /&gt;stawia ogrody.
** Autor: [[Adam Ważyk]], ''Rzeka''

* Niech żyje nam towarzysz Stalin&lt;br /&gt;Co usta słodsze miał od malin!
** Autor: [[anonim]]
** Opis: zakazana piosenka z lat 50.
** Źródło: ''Antologia poezji głupich i mądrych Polaków'', wybór L. Stomma, Gdańsk 2000.

* Niezwyciężone pepesze dał Stalin.
** Autor: [[Władysław Machejek]]
** Źródło: ''Antologia poezji głupich i mądrych Polaków'', wybór L. Stomma, Gdańsk 2000.

* O, przyjaciele! Nadejdzie stulecie,&lt;br /&gt;Jasne jak szczęście – i zupełnie inne.&lt;br /&gt;Ale mu za nie tych dni nie oddamy,&lt;br /&gt;Kiedyśmy żyli tutaj. Ze Stalinem.
** Autor: [[Anatol Stern]], ''Do współczesnych''

* Pędzi pociąg historii,&lt;br /&gt;błyska stulecie – semafor&lt;br /&gt;Rewolucji nie trzeba glorii,&lt;br /&gt;nie trzeba szumnych metafor,&lt;br /&gt;potrzebny jest maszynista,&lt;br /&gt;którym jest On:&lt;br /&gt;towarzysz, wódz, komunista –&lt;br /&gt;Stalin – słowo jak dzwon!
** Autor: [[Władysław Broniewski]], ''Słowo o Stalinie''

* Promyk wiary dziecięco naiwnej&lt;br /&gt;Że śmierć z Twoim nie spotka się Ciałem&lt;br /&gt;i że Ono nigdy nie ostygnie.
** Autor: [[Jerzy Ficowski]]
** Źródło: ''Antologia poezji głupich i mądrych Polaków'', wybór L. Stomma, Gdańsk 2000.

* Ta potworna purchawka&lt;br /&gt;Mogła róść tylko na gnoju&lt;br /&gt;Komunistycznej Rosji,&lt;br /&gt;Jej ludzi i jej pokroju
** Autor: [[Marian Hemar]], ''Moja przekora''

* Zaledwie przyszła z Moskwy&lt;br /&gt;Komenda, żeby w try migi&lt;br /&gt;Likwidować Stalina,&lt;br /&gt;Już hurmą, na wyścigi,&lt;br /&gt;Ruszyli moi koledzy.&lt;br /&gt;Chruszczow kazał. Nu, znaczy,&lt;br /&gt;Bić Stalina, jak w kuper,&lt;br /&gt;Za przeproszeniem, kaczy.
** Autor: [[Marian Hemar]], ''Moja przekora''

* Żyjemy tu, nie czując pod stopami ziemi, &lt;br/ &gt;Nie słychać i na dziesięć kroków, co szepczemy,&lt;br/ &gt;A w półsłówkach, półrozmówkach naszych&lt;br/ &gt;Cień górala kremlowskiego straszy. &lt;br/ &gt;&lt;br/ &gt;Palce tłuste jak czerwie, w grubą pięść układa, &lt;br/ &gt;Słowo mu z ust pudowym ciężarem upada. &lt;br/ &gt;Śmieją się karalusze wąsiska&lt;br/ &gt;I cholewa jak słońce rozbłyska. &lt;br/ &gt;&lt;br/ &gt;Wokół niego hałastra cienkoszyich wodzów: &lt;br/ &gt;Bawi go tych usłużnych półludzików mozół. &lt;br/ &gt;Jeden łka, drugi czka, trzeci skrzeczy, &lt;br/ &gt;A on sam szturcha ich i złorzeczy. &lt;br/ &gt;&lt;br/ &gt;I ukaz za ukazem kuje jak podkowę – &lt;br/ &gt;Temu w pysk, temu w kark, temu w brzuch, temu w głowę. &lt;br/ &gt;Miodem kapie każda nowa śmierć&lt;br/ &gt;Na szeroką osetyńską pierś.
** Autor: [[Osip Mandelsztam]], ''Listopad 1933'', tłum. [[Stanisław Barańczak]]

* Ani razu się nie powtórzył. Mówił tak, jak strzelali jego żołnierze – prosto i celnie [...] Skromny, surowy, zdeterminowany w butach wyglansowanych na błysk, prostych workowatych spodniach i dopasowanej kurtce. Nie nosił żadnych insygniów, wojskowych ani cywilnych [...] Osadzony jest blisko ziemi, jak wymarzony blokujący. Ma około pięciu stóp i sześciu cali (168 cm), waży jakieś sto dziewięćdziesiąt funtów (86 kg). Jego ręce są wielkie i równie twarde jak jego umysł.
** Autor: [[Harry Hopkins]], doradca prezydenta Stanów Zjednoczonych Franklina Delano Roosevelta.
** Źródło: [[Andrew Nagorski]], ''1941. Rok, w którym Niemcy przegrały wojnę'', 2019, str. 166.

{{SORTUJ:Stalin, Józef}}
[[Kategoria:Józef Stalin|!]]</text>
      <sha1>ez9r66k13p0ztvxjp9xxt1yltnsix18</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sztuka</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1133</id>
    <revision>
      <id>536767</id>
      <parentid>528350</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T08:25:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wikipek</username>
        <id>25932</id>
      </contributor>
      <comment>/* D */ + 1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13741" xml:space="preserve">'''[[w:Sztuka|Sztuka]]''' – dziedzina działalności ludzkiej, uprawiana przez artystów.
{{IndeksPL}}

==C==
* Cała sztuka jest erotyczna.
** Autor: [[Adolf Loos]], ''Ornament i zbrodnia''

* Czas nareszcie przestać pisać o sztuce (…) Życie nasze jest już poezją.
** Autor: [[Maurycy Mochnacki]], ''O literaturze polskiej w wieku XIX. Przedmowa'', 1830

==D==
* Dla sztuki nie są niebezpieczne podpalacze, lecz strażacy.
** Autor: [[Bernard Buffet]]

* Dobrem w dziedzinie sztuki jest to, co naśladuje przyrodę.
** Autor: [[Giordano Bruno]]

* Dosłowność zabija sztukę.
** Autor: [[Wojciech Jerzy Has]], z wypowiedzi w filmie dokumentalnym ''Saragossa'' z 1998.

* Dzieje sztuki zaczynają się od ekspresji.
** Autor: [[Herbert Read]]

* Dzieła sztuki powstają pod wpływem uczuć i nadają się do sugerowania stanów uczuciowych, są też doskonałymi środkami do wywierania sugestii, do poddawania uczuć i przekonań, do agitacji, ale rzadko się nadają jako środki do obiektywnej informacji.
** Autor: [[Władysław Witwicki]], ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 295.

* Dzieło sztuki ma wyrażać to, co nie jest poddane śmierci.
** Autor: [[Constantin Brâncuși]]

* Dziś w sztuce dominuje tzw. antysztuka, która uderza w tradycję i nieomalże chce ją fizycznie zlikwidować lub odesłać ją do lamusa historii. Z drugiej strony lansuje ona poetykę tzw. wolności i kreatywności, kiedy to istota sztuki jest nieskrępowana niczym swoboda i każdy artysta jest wtedy sam sobie sterem, żeglarzem i okrętem, nie obowiązują go żadne zasady i kanony. Wtedy sztuka nie ma żadnego związku z prawdą, czyli zgodności z celem życia ludzkiego (a sztuka ma to życie doskonalić we wszystkich aspektach) i z zasadami moralnymi.
** Autor: [[Henryk Kiereś]], [http://www.naszdziennik.pl/index.php?dat=20090421&amp;typ=po&amp;id=po02.txt ''Na nicości jeszcze nic nie zbudowano'', www.naszdziennik.pl, 21 kwietnia 2009]

==E==
* evviva l’arte
** Autor: [[Kazimierz Przerwa-Tetmajer]], ''Evviva l’arte''

==G==
* Gdyby nie było kiczu, nie byłoby wielkiej sztuki. Gdyby nie było grzechu, nie byłoby i życia.
** Autor: [[Antoni Libera]], ''Madame''
** Zobacz też: [[kicz]]

==I==
* I tak ja widzę przyszłą w Polsce sztukę,&lt;br /&gt;Jako chorągiew na prac ludzkich wieży,&lt;br /&gt;Nie jak zabawkę ani jak naukę,&lt;br /&gt;Lecz jak najwyższe z rzemiosł apostoła&lt;br /&gt;I jak najniższą modlitwę anioła.
** Autor: [[Cyprian Kamil Norwid]], ''Promethidion'', 1851

* Istotą sztuki jest życie spotęgowane i najbardziej ludzkie. Ten tylko kocha twórczo sztukę, czyja miłość dla niej jest miłością dla człowieka i zawartych w nim możliwości i bogactw. Nie można wywalczyć dla sztuki żadnych praw, jeżeli się nie wywalczy dla ludzi możliwości bycia ludźmi w jak najwyższym, i najpełniejszym znaczeniu. Walka o sztukę to – walka o prawa ludzkie, o treść życia ludzkiego, o człowieczeństwo.
** Autor: [[Stanisław Brzozowski]], ''Kultura i życie''

==J==
* Jedynie w sztuce jest możliwa alchemia: zrobić złoto z niczego.
** Autor: [[Stanisław Jerzy Lec]]
** Źródło: ''Myśli nieuczesane wszystkie'', Noir sur Blanc, Warszawa 2018, s. 551.

* Jedynym sensem sztuki jest sztuka sama w sobie.
** Źródło: [[José Carlos Somoza]], ''[[Klara i półmrok]]''

* jeśli tematem sztuki&lt;br /&gt;będzie dzbanek rozbity&lt;br /&gt;mała rozbita dusza&lt;br /&gt;z wielkim żalem nad sobą&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;to co po nas zostanie&lt;br /&gt;będzie jak płacz kochanków&lt;br /&gt;w małym brudnym hotelu&lt;br /&gt;kiedy świtają tapety
** Źródło: [[Zbigniew Herbert]], ''Dlaczego klasycy''

* Jeżeli ktoś nazwał coś sztuką, jest nią.
** Autor: [[Donald Judd]], słowa rzeźbiarza zostały przytoczone przez Josepha Kosutha w ''Art after Philosophy'', „Studio International”, 1969

==K==
* Każda sztuka jest bezużyteczna.
** ''All art is quite useless.'' (ang.)
** Autor: [[Oscar Wilde]], ''Portret Doriana Graya'', 1890

* Każda sztuka opiera się na zderzeniu życiowych postaw i charakterów.
** Autor: [[Bożena Adamek]], [http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/62554.html „TV Sat Magazyn” nr 11/11.2008]

* Każda sztuka zawsze dąży do tego, by stać się muzyką.
** Autor: [[Walter Pater]], ''Studies in the History of the Rennaissance. Giorgione'', 1873
** Zobacz też: [[muzyka]]

==M==
* Moja sztuka jest bardzo prosta: mówię do widza swoim własnym językiem i mogę pragnąć tylko tego, bym został zrozumiany.
** Autor: [[Andriej Tarkowski]]

* Można by rzec, że w sztuce czas nie istnieje. (…) Właściwie każde dzieło sztuki zmierza do przemiany w mit.
** Autor: [[André Maurois]], ''Droga Królewska'' (1930)

* Można grać na wszystkie możliwe sposoby, jednakże już nie przeciw komuś. Sztuka traci swoją odrębność. Jest ona z powrotem sprowadzona do siebie, w pewien stan autoodniesienia, i kontynuuje swe działanie we wszystkich swych przejawach.
** Autor: [[Jean Baudrillard]]

* Można powiedzieć, że sztuka jest wiedzą polegająca na prawidłach i regułach…&lt;br /&gt;A można też powiedzieć, że sztuka polega na zajmowaniu się czymś prawdopodobnym lub dającym się pomyśleć. Nauka natomiast polega na prawdziwym rozważaniu rzeczy, które nie mogą być inne niż są. Albo też można powiedzieć, że sztuka jest tym, czego dokonuje się w materii poprzez działanie, jak na przykład architektura,
** ''Ars dici potest scientia, quae artis praeceptis regulisque consisti…&lt;br /&gt;Vel ars dici potest quando aliquid verisimile atque opinable tractatur. Disciplina, quando de iis, quae aliter se habere non possunt, veris disputationis aliquid disseritur. Vel ars dici potest, quae fit in in subjecta materia et explicatur per operationem, ut architectura.'' (łac.)
** Autor: [[Hugo od św. Wiktora]], ''Didascalion II''

* (…) myślenie o sztuce zostało ukształtowane przez doświadczenia związane z rzeźbą, którą pojmuje nie jako obiekt, lecz jako ruch pewnej idei w czasie i przestrzeni. (…) Taka koncepcja rzeźby wydaje mi się bliska istocie filmu, będącego idealnym połączeniem przestrzeni, czasu oraz formy, podległej ich działaniu.
** Autor: [[Agata Michowska]]
** Źródło: [http://www.culture.pl/baza-sztuki-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/agata-michowska culture.pl]

==N==
* Nieporozumienia, błędne interpretacje – to są czynniki, które pchają sztukę naprzód tworząc nowe jakości i stawiając nowe pytania. Archiwum – jak absolutnie każdy żywy organizm – żyje i nieustannie podlega zmianom, mnożąc w nieskończoność obrazy samego siebie. Elementy zanegowane i odrzucone w procesie archiwizacji pojawiają się później jako ciemna materia naszej podświadomości.
** Autor: [[Agnieszka Polska]], [http://www.culture.pl/baza-sztuki-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/agnieszka-polska culture.pl]

==O==
* O luba sztuko.
** ''Du holde Kunst.'' (niem.)
** Autor: [[Franz von Schober]], ''An die Musik''
** Opis: spopularyzowane w tekście pieśni Franciszka Schuberta z 1817 roku, op. 88 nr 4.

==P==
* Pochwała karmi sztukę.
** Autor: [[Seneka Młodszy]]

* Prawdziwym wyzwoleniem jest spojrzenie na sztukę z perspektywy, która nie jest własną.
** Autor: [[Leonard Cohen]], „Forum” nr 19/2007, za „Der Spiegel”

==S==
* [[Sztuka cenniejsza niż złoto]].
** ''Ars auro prior''. (łac.)
** Opis: parafraza przytoczona przez [[Leon Battista Alberti|Leona Battistę Albertiego]] w traktacie ''De pictura'', 1435.
** Zobacz też: [[złoto (metal)]]

* Sztuka dla sztuki.
** Opis: hasło modernizmu.

* Sztuka jest arystokratyczna do szpiku kości, jak książę krwi. Jest zaprzeczeniem równości i uwielbieniem wyższości.
** Autor: [[Witold Gombrowicz]], ''Dzienniki''

* Sztuka jest dla mnie stanem duszy. A dusza jest święta!
** Autor: [[Marc Chagall]]
** Zobacz też: [[dusza]]

* Sztuka jest filozofią życia.
** ''Ars est philosophia vitae.'' (łac.)
** Autor: [[Cyceron]]
** Zobacz też: [[życie]]

* Sztuka jest najbardziej intensywną formą indywidualizmu, jaką kiedykolwiek znał świat.
** Autor: [[Oscar Wilde]]

* Sztuka jest narzędziem do pozyskania łatwego i niewinnego szczęścia. Uposażyć nią dziecię, jest dać mu zapas wrażeń, pożywienie na całe życie. Sztuka otwiera światy nowe, rozszerza widnokrąg, uczy świata, a gdy Bóg dał choć odrobinę tego, co my zowiemy twórczą siłą, cóż to za zachwyty, gdy myśl potrafi rzucić na płótno lub wyśpiewać tonami.
** Autor: [[Józef Ignacy Kraszewski]], ''Wielki nieznajomy'' (1872)

* Sztuka jest niezbędna. Gdybym tylko wiedział do czego.
** Autor: [[André Malraux]]

* Sztuka jest odtwarzaniem rzeczy, bądź konstruowaniem form, bądź wyrażaniem przeżyć – jeżeli wytwór tego odtwarzania, konstruowania, wyrażania jest zdolny zachwycać, bądź wzruszać, bądź wstrząsać.
** Autor: [[Władysław Tatarkiewicz]]
** Źródło:''Definicja sztuki'' [w:] ''Wstęp do historii sztuki'', PWN, Warszawa 1973

* Sztuka jest po to, by niepokoić. Wiedza umacnia.
** Autor: [[Georges Braque]]

* Sztuka jest wieczną wiosną.&lt;br /&gt;Sztuka jest ciepłym wiatrem,&lt;br /&gt;od którego śniegi topnieją.
** Autor: [[Konstanty Ildefons Gałczyński]], ''Rozmowa z aktorem''

* Sztuka może być zarówno sposobem poszukiwania iluminacji, jak i oddziaływania społecznego. Sztuka świetnie przygotowuje do publicznej aktywności, bo trzeba w niej publicznie bronić bardzo dziwnych obiektów i bardzo dziwnych działań. Sztuka jest aktywną formą języka. Społeczeństwo to aktywny wagonik pełen ludzi i ich wzajemnych relacji. Artysta jest tym, który próbuje uchylić okno, często tracąc przy tym paluchy czy zęby.
** Autor: [[Jacek Adamas]], [http://www.culture.pl/baza-sztuki-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/jacek-adamas culture.pl]
** Zobacz też: [[artysta]]

* Sztuka nie jest tylko naśladowaniem naturalnej rzeczywistości, lecz stanowi metafizyczny jej suplement, postawiony obok niej dla jej przezwyciężenia.
** Autor: [[Fryderyk Nietzsche]], ''Narodziny tragedii czyli hellenizm i pesymizm'', tłum. Leopold Staff, wyd. Zielona Sowa, Kraków 2003.

* Sztuka nie ma żadnego celu, jest celem sama w sobie, jest absolutem, bo jest odbiciem absolutu – duszy.
** Autor: [[Stanisław Przybyszewski]], ''Confiteor'', 1899

* Sztuka nie może być czyimś powołaniem tak samo, jak nie może być zawodem wrodzona wesołość czy skłonność do melancholii.
** Autor: [[Borys Pasternak]], ''Doktor Żywago'', słowa Jury

* Sztuka potwierdza to, co nieludzkie w człowieku.
** ''L’art atteste ce qu’il y a d’inhumain dans l’humain''. (fr.)
** Autor: [[Alain Badiou]]

* Sztuka powinna być przejmująca i dotykająca.
** Autor: [[Ania Dąbrowska]], „Zwierciadło” nr 7/1941, lipiec 2008

* Sztuka przynosi nam dowód, że istnieje coś innego niż nicość.
** Autor: [[Marcel Proust]]

* Sztuka tendencyjna, sztuka pouczająca, sztuka rozrywka (…) sztuka, mająca jakiś cel moralny lub społeczny przestaje być sztuką, a staje się biblią pauperum.
** Autor: [[Stanisław Przybyszewski]], ''Confiteor''

* Sztuka żąda wszystkiego, ponieważ w zamian daje wieczną rozkosz.
** Autor: [[José Carlos Somoza]], ''[[Klara i półmrok]]''

==T==
* Tam, gdzie polityka dominuje działanie artystyczne, nie ma sztuki. Sztuką nie można administrować. Z zasady obraca się wtedy przeciw administratorom.
** Autor: [[Jan Rybkowski]]
** Źródło: Danuta Karcz, ''Opisanie świata'', „Kino” nr 6 (204), czerwiec 1984, s. 25.

* To nie jest sztuka na premierę.
** Opis: powiedzenie popularne w latach międzywojennych, przypisywane niejakiemu Pytlowi, krawcowi teatralnemu

==W==
* W jakiejś dyskretnej formie sztuka świat poprawia, bo jest jednak dodawaniem jakiegoś dobra w świecie.
** Autor: [[Jarosław Modzelewski]]
** Źródło: Stach Szabłowski, [http://www.obieg.pl/rozmowy/1435 ''Nigdy nie będzie takiego malarza''], obieg.pl, 12 kwietnia 2007

* W moim przekonaniu sztukę stać na coś znacznie większego – na przypominanie człowiekowi o jego godności…
** Autor: [[Andriej Tarkowski]]

* W sztuce musi działać dobór naturalny.
** Autor: [[Jerzy Passendorfer]]
** Źródło: Wanda Wertenstein, ''Drugi reżyser terminowanie czy zawód'', „Kino” nr 12 (72), 1971, s. 27.

* W średniowieczu sztuka miała charakter niemal wyłącznie sakralny, co było wynikiem dążeń Kościoła Rzymskokatolickiego do podporządkowania sobie każdej dziedziny życia ludzkiego.
** Autor: [[Ewa Sidor]], ''Bracia Polscy i ich ad fontes''

* W zarządzaniu, podobnie jak w sztuce, nie ma demokracji. Nie każdy może zagrać Hamleta i nie każdy powinien. Co więcej, reżyser ma prawo się pomylić i obsadzić tego Hamleta fatalnie.
** Autor: [[Nina Terentiew]]

* Ważniejszy od samego dzieła jest efekt, jaki ono wywołuje. Sztuka może umrzeć, obraz może ulec zniszczeniu. Istotne jest ziarno, które zostało zasiane.
** Autor: [[Joan Miró]]

* Wszelka sztuka jest zarazem powierzchnią i symbolem.
** Autor: [[Oscar Wilde]]

==Z==
* Zarówno w sztuce, jak i w życiu istnieją i muszą istnieć wartości stałe, niezmienne i niezależne od czasów. To pryncypia i nie można od nich odejść. Powinnością artysty jest pilnowanie tych wartości naturalnych, wrodzonych.
** Autor: [[Jarosław Modzelewski]]
** Źródło: Robert Mazurek, [http://www.rp.pl/artykul/763631.html ''Artyści są zaszczuci''], Rzeczpospolita.pl, 3 grudnia 2011

==Ż==
* Życie jest chmurne, a sztuka radosna.
** Autor: [[Friedrich Schiller]]

==Zobacz też==
* [[artysta]]
* [[Marzena Kipiel-Sztuka]]
* ''[[Sztuka rymotwórcza. Poema we czterech pieśniach]]''


[[Kategoria:Sztuka|!]]</text>
      <sha1>k13fnpmexqp8cxd6g8g8wmuucl1h4jx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wiara</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2690</id>
    <revision>
      <id>536762</id>
      <parentid>536314</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T07:47:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wikipek</username>
        <id>25932</id>
      </contributor>
      <comment>/* T */ + 1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29874" xml:space="preserve">'''[[w:Wiara|Wiara]]''' – przekonanie o czymś, przyjęcie istnienia lub nie istnienia czegoś bez żadnego dowodu wiarygodnie potwierdzającego ten fakt; czasem – synonim wyznawania jakiejś [[religia|religii]].
{{IndeksPL}}
[[Plik:ReligijneSymbole.svg|mały|{{center|Symbole religijne}}]]
==A==
* A ludzie rzekną, że nieba szaleją,&lt;br /&gt;A nieba rzekną: że przyszedł dzień Wiary.
** Autor: [[Cyprian Kamil Norwid]]

* Ale on się nie wstydzi, on się niczego nie wstydzi – w tym problem z ludźmi wiary, z poddanymi absolutu, boskiego bądź ludzkiego, że póki wykonują jego nakazy, nie robią nic złego, jakiekolwiek te nakazy są. Zaduszą ci dzieci, a potem na podwieczorek serdecznie zaproszą, i dziwić się będą, jeśli nie przyjdziesz. Oto jest człowiek żyjący w prawdzie.
** Autor: [[Jacek Dukaj]], ''[[Lód]]''
** Zobacz też: [[prawda]], [[wstyd]]

==B==
* Bóg jest, a mimo to ludzie sądzą, że trzeba Go nadal szukać, bo trudno im się pogodzić z tym, że życie jest aktem wiary.
** Autor: [[Paulo Coelho]], ''[[Weronika postanawia umrzeć]]''
** Zobacz też: [[Bóg]], [[człowiek]], [[życie]]

* Brak wiary to wada, którą należy ukrywać, jeśli nie można się z nią uporać.
** Autor: [[Jonathan Swift]]
** Zobacz też: [[wada]]

* Być może wyobraźnia i wiara nie mogą bez siebie istnieć, bo mają wspólną istotę – nie wymagają dowodu.
** Autor: [[Andrzej Stasiuk]], ''Opowieści galicyjskie''
** Zobacz też: [[wyobraźnia]]

==C==
* Cierpienia fizyczne, moralne czy duchowe, jak choroba, plaga głodu, wojna, niesprawiedliwość, samotność, brak sensu życia, kruchość ludzkiego istnienia, bolesne doświadczenie grzechu, pokorna nieobecność Boga są dla wierzącego doświadczeniem oczyszczającym, które można nazwać nocą wiary.
** Autor: [[Jan Paweł II]]
** Opis: o wierze i nauczaniu [[Jan od Krzyża|św. Jana od Krzyża]].
** Źródło: [https://teologiapolityczna.pl/jan-pawel-ii-o-sw-janie-od-krzyza ''Św. Jan od Krzyża, Mistrz w wierze''], teologiapolityczna.pl, 12 grudnia 2018.

* Cud jest najukochańszym dzieckiem wiary.
** Autor: [[Johann Wolfgang von Goethe]]

* Człowiek bez wiary jest tylko półczłowiekiem.
** Autor: [[Johann Wolfgang von Goethe]]
** Zobacz też: [[człowiek]], [[religia]]

* Człowiek tworzący kulturę musi tkwić w kontekście, w jakim działa i nad jakim prowadzi namysł. Stale czyha na nas niebezpieczeństwo życia w laboratorium. Nasza wiara nie jest wiarą-laboratorium, lecz wiarą-drogą i wiarą historyczną. Bóg objawił się jako dzieje, nie jako kompendium oderwanych prawd. Boję się laboratoriów, bowiem tam wyabstrahowuje się problemy i zabiera je do domu, żeby je udomowić, polakierować, poza ich kontekstem.
** Autor: [[Franciszek (papież)]]
** Źródło: rozmowa Antonio Spadaro, „Civiltà Cattolica”, tłum. Paweł Bravo i Kasper Mariusz Kaproń, ''Leczmy rany'', „Tygodnik Powszechny” nr 39, 29 września 2013.

* Czucie i wiara silniej mówi do mnie&lt;br /&gt;Niż mędrca szkiełko i oko.
** Autor: [[Adam Mickiewicz]], ''[[Ballady i romanse]], Romantyczność''

* Czy jestem wierzący? Bóg jeden raczy wiedzieć.
** Autor: [[Stanisław Jerzy Lec]]

==D==
* Dlaczego uwierzyłaś w kłamstwa, a nie wierzysz w prawdę?
** Autor: [[Stephenie Meyer]], ''[[Księżyc w nowiu]]''
** Zobacz też: [[kłamstwo]], [[prawda]]

* Dwie przesady: wykluczyć rozum, przyjmować tylko rozum.
** Autor: [[Blaise Pascal]]

* Dwie rzeczy dają duszy największą siłę: wierność prawdzie i wiara w siebie.
** Autor: [[Seneka Starszy]]

==I==
* Ileż obrządków ma niewiara!
** Autor: [[Stanisław Jerzy Lec]]

* Inna sprawa, czy należy podważać wiarę w osobowego Boga. Freud w ostatniej publikacji opowiedział się za tym. Ja nigdy nie przyłożyłbym do tego ręki. Otóż tego rodzaju wiara wydaje mi się lepsza niż brak jakiegokolwiek transcendentalnego poglądu na życie, a wątpię, czy można by znaleźć bardziej wzniosły środek zaspokajania potrzeb natury metafizycznej, który byłby użyteczny dla równie wielu ludzi.
** Autor: [[Albert Einstein]]
** Źródło: [[Antony Flew]], ''Bóg istnieje'', wyd. Fronda, Warszawa 2010, ISBN 9788362268658, s. 130–131.

==J==
* Jak dwuznaczny jest w dzisiejszym świecie stosunek do ludzi głęboko wierzących. Z jednej strony muszą się kryć, płacić światu frycowe. Z drugiej strony są przedmiotem fascynacji. Ci, co ich prześladują, w gruncie rzeczy oczekują od nich świętości. I rozczarowują się, gdy jej nie widzą.
** Autor: [[Krzysztof Zanussi]], [http://wyborcza.pl/1,75475,10838249,Zanussi__Z_nikim_mi_nie_po_drodze.html?as=1&amp;startsz=x rozmowa Tadeusza Sobolewskiego, wyborcza.pl, 19 grudnia 2011]

* Jedynie dwie rzeczy czynią nas szczęśliwymi: wiara i miłość.
** Autor: [[Charles Nodier]]
** Zobacz też: [[miłość]], [[szczęście]]

* Jeszcze jedno przykazanie, o którym nie mówiliśmy – „Nie zabijaj”. Morderstwo – piąte przykazanie. Ale, jeśli o tym pomyśleć… religia w zasadzie nie miała nigdy wielkiego problemu z mordowaniem. Więcej ludzi zostało zabitych w imię boga niż z jakiegokolwiek innego powodu.
** Autor: [[George Carlin]]

* Jak strumienie i rośliny, dusze także potrzebują deszczu, ale deszczu innego rodzaju: nadziei, wiary, sensu istnienia. Gdy tego brak, wszystko w duszy umiera, choć ciało nadal funkcjonuje. Można wtedy powiedzieć: „W tym ciele żył kiedyś człowiek”.
** Autor: [[Paulo Coelho]], ''[[Piąta góra]]''
** Zobacz też: [[ciało]], [[deszcz]], [[dusza]], [[nadzieja]], [[roślina]], [[śmierć]]

* Jestem głęboko wierzącym ateistą.
** Autor: [[Albert Einstein]]

* Jesteśmy wystarczająco religijni, by się nienawidzić, ale zbyt mało, by darzyć się wzajemna miłością.
** Autor: [[Jonathan Swift]]

* Jeżeli wiesz, że jestem niewierzący, to znasz mnie lepiej niż ja sam. Być może i jestem człowiekiem niewierzącym, ale takim, który tęskni za wiarą.
** Autor: [[Pier Paolo Pasolini]]

==K==
* Kto wierzy w Syna, ma życie wieczne; kto zaś nie wierzy Synowi, nie ujrzy życia, lecz grozi mu gniew Boży.
** Źródło: ''[[Biblia Tysiąclecia]]'', [[Ewangelia Jana|Jn]] 3:36

==L==
* Liberalnych cyników i religijnych fundamentalistów łączy jedna wspólna cecha: jedni i drudzy utracili wiarę we właściwym sensie tego słowa. Symptomatyczne, że dla jednych i drugich twierdzenia dotyczące religii mają charakter quasi-empiryczny, pretendujący do bezpośredniej wiedzy.
** Autor: [[Slavoj Žižek]], ''Lacan. Przewodnik Krytyki Politycznej'', Warszawa 2007.

* Ludzie przyjmują najczęściej wierzenia religijne ulegając sugestii otoczenia, w którym wyrastają: ich wiara miewa najczęściej charakter tradycyjny, jest „wiarą ich ojców i dziadów”, którą od dzieciństwa nasiąkają, nie zadając sobie trudu samodzielnego ustosunkowania się do zawartych w niej wierzeń i poglądów.
** Autor: [[Kazimierz Ajdukiewicz]], ''Zagadnienia i kierunki filozofii'', Czytelnik, Warszawa 1983, ISBN 83-07-00990-1, s. 187-188.

==Ł==
* Łatwo przychodzi wiara w to, czego się pragnie.
** Autor: [[Owidiusz]]

==M==
* Miejcie wiarę, a zobaczycie czym są cuda.
** Autor: [[Jan Bosko]]

* Miłość jest duszą wiary, czyni ją żywą; bez miłości wiara umiera.
** Autor: [[Antoni Padewski]]
** Źródło: [https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/audiencje/ag_10022010.html ''Św. Antoni z Padwy''], opoka.org.pl
** Zobacz też: [[miłość]], [[dusza]]

* Mój Boże, nie wierzę w Ciebie, ale pomóż mi!
** Autor: [[Paulo Coelho]], ''[[Weronika postanawia umrzeć]]''
** Zobacz też: [[Bóg]]

* Musicie być mocni, drodzy bracia i siostry! Musicie być mocni tą mocą, którą daje wiara! Musicie być mocni mocą wiary! Musicie być wierni! Dziś tej mocy bardziej wam potrzeba niż w jakiejkolwiek epoce dziejów. Musicie być mocni mocą nadziei, która przynosi pełną radość życia i nie dozwala zasmucać Ducha Świętego! Musicie być mocni mocą miłości, która jest potężniejsza niż śmierć, jak to objawił św. Stanisław i błogosławiony Maksymilian Maria Kolbe. Musicie być mocni miłością, która „cierpliwa jest, łaskawa jest... nie zazdrości, nie szuka poklasku, nie unosi się pychą... nie pamięta złego; nie cieszy się z niesprawiedliwości, lecz wpółweseli się z prawdą”. Która „wszystko znosi, wszystkiemu wierzy, we wszystkim pokłada nadzieję, wszystko przetrzyma”, tej miłości, która „nigdy nie ustaje” (1 Kor 13, 4-8).
** Autor: [[Jan Paweł II]]
** Źródło: [http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/547/pkt/0/pos/12/haslo/moralność+chrześcijańska,+ewangeliczna ''Homilia w czasie Mszy św. odprawionej na Błoniach'' krakowskich w 1979 r.], nauczaniejp2.pl

* Musisz uwierzyć w siebie bo wiara czyni cuda,&lt;br /&gt;musisz być waleczny jak Lion on Juda.&lt;br /&gt;Pamiętaj, że Babilon to jedna wielka obłuda,&lt;br /&gt;hej bracie, hej siostro, nie bądź dłużej smutna.
** Autor: [[Natural Dread Killaz]], utwór ''Uwierzyć w siebie''

==N==
* Na świecie istniał język zrozumiały dla wszystkich (…). Był to język zapału, język rzeczy, które wykonuje się z miłością i ochotą, nie tracąc nigdy z oczu celu, do którego się zmierza, i w który się mocno wierzy.
** Autor: [[Paulo Coelho]], ''[[Alchemik]]''
** Zobacz też: [[cel]], [[język (mowa)|język]], [[miłość]], [[oczy]], [[świat]]

* Naiwna wiara dziecka, że gdy się zamknie oczy, to wcale nie jest ciemno.
** Autor: [[Janusz Leon Wiśniewski]], ''[[S@motność w sieci]]''
** Zobacz też: [[ciemność]], [[dziecko]], [[oczy]]

* Należy wierzyć w cośkolwiek, choćby we własną niewiarę.
** Autor: [[Alfred Aleksander Konar]]

* Nie ma sensu wiara w rzeczy, które istnieją.
** Autor: [[Terry Pratchett]], ''Pomniejsze bóstwa''

* Nie można nikogo zmuszać siłą do przyjęcia wiary.
** ''Ad fidem nullus est cogendus invitus'' (łac.)
** Autor: [[Aureliusz Augustyn z Hippony|św. Augustyn]], M., ''P.L.'', t. 43, col. 415.

* Nie można wierzyć w coś, czego się nie lubi.
** Autor: [[Paulo Coelho]], ''[[Czarownica z Portobello]]''

* Nie pojmiesz patrząc, staraj się zrozumieć wierząc.
** Autor: [[Aureliusz Augustyn z Hippony]]

* Nie ulega żadnej wątpliwości, że w przypadku olbrzymiej większości wierzących ich wiara w boga (bogów czy inne nadnaturalne byty) nie jest produktem racjonalnej refleksji, ale efektem socjalizacji, ukształtowanym w znacznej mierze pod wpływem powszechności takich przekonań i, jeśli już, to emocji, nie rozumu.
** Autorzy: [[Russel Blackford]], [[Udo Schüklenk]]
** Źródło: ''50 mitów o ateizmie'', tłum. Piotr J. Szwajcer, Stare Groszki 2014, s. 212.

* Nie wolno zmuszać niewiernych do wierzenia, ponieważ wiara musi pochodzić z wolnej woli.
** ''Infidelium quidam sunt qui nunquam susceperunt fidem sicut Gentiles et Judaei; et tales nullo modo sunt ad fidem compellendi ut ipsi credant, quia credere voluntatis est'' (łac.)
** Autor: [[Tomasz z Akwinu]], ''Suma teologii'', II, II, q. 10, a.8.

* Nie tylko w domach chłopów, ale również w miejskich wieżowcach wiek XX przeplata się z XIII. Setki milionów ludzi używających elektryczności nadal wierzą w magiczną moc symboli i egzorcyzmów (…) Gwiazdy kina korzystają z usług mediów. Lotnicy pilotujący cudowne maszyny stworzone przez ludzki geniusz, noszą na swych piersiach amulety. W ludziach istnieją niewyczerpalne zasoby ciemnoty, niewiedzy i okrucieństwa!
** Autor: [[Lew Trocki]]

* Nie wierz temu, kto ufa wszystkim.
** Autor: [[Carlos Ruiz Zafón]], ''[[Cień wiatru]]''
** Zobacz też: [[zaufanie]]

* Nigdy nie dostrzegamy skarbów, które mamy tuż przed oczyma. A wiesz dlaczego tak się dzieje? Bo ludzie nie wierzą w skarby.
** Autor: [[Paulo Coelho]], ''[[Alchemik]]''
** Zobacz też: [[skarb]]

* Nigdy nie znalazłem lepszego określenia niż „religijna” dla wiary w racjonalną naturę rzeczywistości i jej szczególnej dostępności dla ludzkiego umysłu. Tam, gdzie brakuje tej wiary, nauka wynaturza się w sztampową procedurę. I nie obchodzi mnie, czy księża korzystają z tego w jakiś sposób. Tego zmienić nie można.
** Autor: [[Albert Einstein]]
** Źródło: [[Antony Flew]], ''Bóg istnieje'', wyd. Fronda, Warszawa 2010, ISBN 9788362268658, s. 132.

==O==
* Owocem zaś ducha jest: miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność, opanowanie. Przeciw takim [cnotom] nie ma Prawa.
** Źródło: Biblia Tysiąclecia, [[Biblia#List do Galatów|Ga]] 5:22,23
** Zobacz też: [[cierpliwość]], [[dobroć]], [[łagodność]], [[pokój]], [[radość]], [[życzliwość]]

==P==
* Pan ogłupiał od czytania tej gazety, „Trybuny Ludu” na przykład. Co to znaczy „wierzący niepraktykujący”? Proszę Pana, jakby Pan wierzył, to by się Pan Pana Boga przestraszył i praktykował, a jak Pan nie praktykuje, to znaczy że Pan nie wierzy.
** Autor: [[Wojciech Cejrowski]]
** Opis: W programie WC Kwadrans po przeczytaniu listu podpisanego „wierzący niepraktykujący”

* Prawda jest zawsze tam, gdzie istnieje wiara.
** Autor: [[Paulo Coelho]], ''[[Na brzegu rzeki Piedry usiadłam i płakałam]]''

* Przede wszystkim zaś należy silnie odróżnić czasy naszej społeczności, gdzie wszystko się dzieje w świecie refleksji, od czasów owych naiwnie łatwowiernych społeczności, wyłaniających z siebie wiary, które panowały jednak całe wieki. Jeszcze nie powstało nic wielkiego, co nie opierałoby się na legendzie. Jedyną winowajczynią jest tu chyba tylko ludzkość, która chce być oszukiwana.
** Autor: [[Ernest Renan]], ''Żywot Jezusa''
** Zobacz też: [[legenda]], [[oszustwo]]

* Przeto wiara rodzi się z tego, co się słyszy, tym zaś, co się słyszy, jest słowo Chrystusa.
** Źródło: ''Biblia Tysiąclecia'', [[Biblia#List do Rzymian|Rz]] 10:17

* Przeważnie im mniejszy poziom intelektualny, tym głębsza, bardziej fanatyczna wiara. Ludzie wierzą dosłownie w absurdy i odbywa się to zbiorowo. Dla przykładu, jeżeli jedna osoba ma urojenia, to oficjalnie mówi się o chorobie psychicznej. Jeżeli urojenia ma wielu ludzi, to mowa jest o religii.
** Źródło: ''Syberia. Zimowa Odyseje'', Bernardinum 2017, wydanie III, ISBN 9788378238416, s. 228, 229
** Zobacz też: [[religia]]

* Przeznaczenie człowieka często nie ma nic wspólnego z tym, w co się wierzy lub czego się obawia.
** Autor: [[Paulo Coelho]], ''[[Piąta góra]]''

==R==
* Racjonalizacja, która usypiając rozum, zastępuje go wiarą, to w istocie narzędzie używane przez mózg, mające wspomóc naszą pewność siebie i przekonanie o słuszności naszych absurdalnych codziennych poczynań.
** Autor: [[Andrzej Dragan]], ''Kwantechizm czyli klatka na ludzi'', Fabuła Fraza, Warszawa 2019, ISBN 978-83-654-1131-0, s. 42.
** Zobacz też: [[racjonalizm]], [[rozum]]

==S==
* Są dwie drogi życia – wierzyć we wszystko lub wątpić we wszystko. Obie sytuacje zwalniają z myślenia.
** Autor: [[Alfred Korzybski]]
** Zobacz też: [[zwątpienie]]

==Ś==
* Świadome poddanie wszystkich naturalnych władz duszy miłości nadprzyrodzonej – to wiara.
** Autor: [[Simone Weil]]

==T==
* To jest najważniejsze – rzeczywistość chrześcijańska. My jesteśmy ludźmi wierzącymi. Na co dzień działamy w codziennej rzeczywistości, tej materialnej, tej praktycznej, tej światowej, ale działamy po to, by przekształcać ją zgodnie z naszą wiarą, zgodnie z wiarą chrześcijańską. Dotyczy to nie tylko każdego naszego działania, ale dotyczy to także polityki. Polityka ma sens tylko wtedy, jeżeli jest zakorzeniona w całej wielkiej wierze chrześcijańskiej, w jej przesłaniu karzącemu przekształcać naszą rzeczywistość.
** Autor: [[Antoni Macierewicz]]
** Źródło: [https://www.fronda.pl/a/antoni-macierewicz-polityka-ma-sens-tylko-wtedy-gdy-ma-zrodlo-w-chrzescijanstwie,137984.html ''Antoni Macierewicz: Siły czerpiemy z Chrystusa''], fronda.pl, 21 grudnia 2019.
** Zobacz też: [[chrześcijaństwo]], [[polityka]]

* Tradycja i pamięć o przeszłości powinny pomóc zdobyć się na odwagę otwarcia nowych przestrzeni dla Boga. Kto dziś szuka tylko rozwiązań dyscyplinarnych, kto skłania się przesadnie ku „bezpieczeństwu” doktryny, kto uparcie usiłuje wskrzesić utraconą przeszłość, ma statyczną, inwolucyjną wizję. W ten sposób wiara staje się jedną z wielu ideologii.
** Autor: [[Franciszek (papież)]]
** Źródło: rozmowa Antonio Spadaro, „Civiltà Cattolica”, tłum. Paweł Bravo i Kasper Mariusz Kaproń, ''Leczmy rany'', „Tygodnik Powszechny” nr 39, 29 września 2013.
** Zobacz też: [[ideologia]], [[tradycja]]

* Treść wiary nie jest i nie ma być dla wierzących jasna ani oczywista sama przez się. Wiara nie jest i nie ma być wiedzą ani nauką. Wierzący powinien wierzyć dlatego, że tak chce i że potrafi się do tego zmusić pod wpływem pobudek uczuciowych i potrafi zawiesić swój krytycyzm w tej dziedzinie. Wiara jest to silne trzymanie się pewnych twierdzeń, które nie mają się wydawać oczywiste i jasne, jak twierdzenia naukowe.
** Autor: [[Władysław Witwicki]], ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 274.

* Trzy rzeczy nigdy nie zyskują wiary – to co prawdziwe, to co prawdopodobne i to co logiczne.
** Autor: [[John Steinbeck]], ''Zima naszej goryczy''

* Tym co napędza ruch polityczny nie jest wiedza a wiara. Jezus nie przedstawiał dowodów w kazaniu na górze, oczywiste prawdy nie wymagają dowodów.
** Autor: [[Joseph Goebbels]], mowa z 1927

==W==
* W Bogu mamy nadzieję!
** ''In God We Trust!'' (ang.)
** Źródło: hasło umieszczane na odwrocie banknotów w Stanach Zjednoczonych, również dewiza stanu Floryda
** Zobacz też: [[Stany Zjednoczone]], [[naród]]

* W dniu mojej śmierci&lt;br /&gt;gdy moje serce nie będzie mogło już dłużej bić&lt;br /&gt;mam nadzieję, że umrę za Wiarę, dla której chciałem żyć.
** ''In the event of my Demise,&lt;br /&gt;when my heart can beat no more&lt;br /&gt;I hope I die for a belief that I had lived for.'' (ang.)
** Autor: [[Tupac Shakur]]
** Zobacz też: [[śmierć]]

* W historii nauki – po krótkim okresie działalności presokratejskich filozofów jońskich (takich jak Tales z Miletu), którzy byli myślicielami racjonalnymi i uważali, że wszechświat opisać można na podstawie obserwacji i rozumu – dociekania naukowe i religijne były przez długie stulecia nierozerwalnie ze sobą splecione. Od czasów Arystotelesa, poprzez czasy Kopernika, Keplera, Kartezjusza i Newtona, uczeni odwoływali się do Boga nie tylko jako stwórcy świata, lecz jako aktywnego uczestnika, sprawcy i kontrolera procesów fizycznych. Uczeni przywoływali istotę wyższą wtedy, gdy współczesne teorie nie były w stanie wyjaśnić pewnych zjawisk. Z czasem, w miarę postępu wiedzy naukowej, Bóg „zwalniany” był stopniowo ze swych rozlicznych wcześniejszych obowiązków i filozofowie nauki zaczęli go nazywać „Bogiem luk”. Tam, gdzie zawodziła wiedza, odwoływano się do wiary, a zatem rezygnowano niejako z nadziei czy ambicji naukowego poznania.
** Autor: [[Krzysztof Szymborski]], „Charaktery”, 12/2010
** Zobacz też: [[historia nauki]], [[nauka]], [[poznanie]], [[wiedza]], [[Bóg]]

* W latach trzydziestych XX wieku powstała w Polsce książka, której żaden wydawca nie odważył się wówczas wydać. Była nią ''Wiara oświeconych'' Władysława Witwickiego. Jej pierwsze wydanie ukazało się w języku francuskim w Paryżu w 1939 roku; w języku polskim wydano ''Wiarę oświeconych'' dopiero po drugiej wojnie światowej. Na podstawie własnych badań eksperymentalnych autor, wybitny psycholog i doskonały popularyzator wiedzy, starał się określić, czym właściwie jest wiara w tamten świat ludzi mających znaczne wykształcenie. Witwicki przeprowadzając ankiety wykrył liczne niekonsekwencje, sprzeczności, irracjonalizmy. Respondenci wahali się w odpowiedziach na pytania, czuli się zakłopotani, nie wiedzieli w końcu, czy wierzą w niektóre dogmaty, czy też nie. Witwicki zastrzegał się, że interesują go jedynie akty wiary, a nie przedmiot. Książka jego stanowiła swego czasu przysłowiowy kij włożony w mrowisko, ponieważ uświadamiała czytającemu, ile niekonsekwencji zawiera stosunek ludzi współczesnych do treści własnych wierzeń i wyobrażeń.
** Autor: [[Andrzej Tokarczyk]], ''Tamten świat'', Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986, ISBN 8320319242, s. 260–261.
** Zobacz też: [[Władysław Witwicki]]

* – Według mnie korzenie stanowi wiara – odpowiedziała po cichu.&lt;br /&gt;– Wiara w moją religię, nawet jeśli nie ja ją wybrałam… Ale liczy&lt;br /&gt;się także wiara w siebie, wiara w ludzi, których spotkasz. To będzie&lt;br /&gt;twoja prawdziwa rodzina.
** Autor: [[Ysabelle Lacamp]], ''[[Tajlandzka księżniczka]]''

* Wiara – bardzo ważna rzecz w życiu codziennym człowieka. Wiara pozwala nam optymistyczniej patrzeć w przyszłość. Bez wiary, bez Boga człowiek jest znacznie biedniejszy, uboższy duchowo. Wystarczy sobie przypomnieć jak my, Polacy, zareagowaliśmy na śmierć papieża Jana Pawła II.
** Autor: [[Bogdan Wenta]], [http://sport.onet.pl/0,1274768,2115362,,wiadomosc.html onet.pl]

* Wiara, jak to dobrze ukazuje Święty swoim życiem, prowadzi do adoracji i uwielbienia, nadaje całej egzystencji człowieka wymiar realizmu oraz smak transcendencji.
** Autor: [[Jan Paweł II]]
** Opis: o wierze i [[Jan od Krzyża|Janie od Krzyża]].
** Źródło: [https://teologiapolityczna.pl/jan-pawel-ii-o-sw-janie-od-krzyza ''Św. Jan od Krzyża, Mistrz w wierze''], teologiapolityczna.pl, 12 grudnia 2018.

* Wiara jest bliżej spokrewniona psychologicznie ze sztuką niż z nauką. O tym nie powinni zapominać ani wierzący, ani niewierzący.
** Autor: [[Władysław Witwicki]], ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 275.

* Wiara jest mozaiką złożoną z wątpliwości.
** Autor: [[Nikos Kazantzakis]]

* Wiara jest odpowiednikiem intelektualnej i moralnej nieodpowiedzialności, tyle że pod inną nazwą.
** Źródło: [[Russel Blackford]], [[Udo Schüklenk]], ''50 mitów o ateizmie'', tłum. Piotr J. Szwajcer, Stare Groszki 2014, s. 208.

* Wiara jest po prostu tym, co dla nas rzeczywiste.
** Autor: [[Elizabeth Kostova]], ''[[Łabędź i złodzieje]]''

* Wiara jest poza zasięgiem prawa. Jest to najbardziej intymna własność człowieka i nikt nie może żądać aby zdawał z niej rachunek.
** Autor: [[Napoleon Bonaparte]]

* Wiara jest prawomocna. Niewiara jest prawomocna także. Prawomocność niewiary wspierana jest codziennie przez nienawiść i pychę tych wiernych, których do nienawiści i pychy wzywają źli kapłani.
** Autor: [[Leszek Kołakowski]], ''Wiara dobra, niewiara dobra'', w: ''Co nas łączy? Dialog z niewierzącymi'', Kraków 2002.

* Wiara jest uniwersalna. Tylko nasze konkretne metody jej rozumienia są arbitralne. Niektórzy z nas modlą się do Jezusa, inni podróżują do Mekki, a jeszcze inni badają cząstki subatomowe. W sumie jednak wszyscy szukamy prawdy, czegoś potężniejszego od nas samych.
** ''Faith is universal. Our specific methods for understanding it are arbitrary. Some of us pray to Jesus, some us go to Mecca, some of us study subatomic particles. In the end we are all just searching for truth, that which is greater than ourselves.'' (ang.)
** Autor: [[Dan Brown]], ''[[Anioły i demony]]''

* Wiara, która nie jest stale wystawiana na możliwość niewiary, nie jest wiarą, ale zwykłą wygodą.
** Autor: [[Martin Heidegger]], ''Wprowadzenie do metafizyki''.

* Wiara nie jest wiedzą i na tej nad wyraz subtelnej różnicy ufundowany został ład liberalny. Kiedy dla wierzących w Europie wiara była wiedzą, twardą wiedzą polityczną, twardą ideologią władzy (czy to może szatan podpowiedział chrześcijanom tę okrutną pomyłkę?), w imię krzyża dokonywano tu nieustających rzezi, których ofiary szły w dziesiątki milionów (a co działo się wówczas w imię krzyża poza granicami Europy?). (…) Polskę też czeka oddzielenie prywatnej hipotezy wiary od publicznej pewności świeckiej wiedzy i władzy. Bo wiara nie jest wiedzą (i władzą), bo wiara nie jest świecką pewnością. Pomylenie wiary z publiczną, państwową pewnością degeneruje zarówno wiedzę i władzę, jak też religijną wiarę.
** Autor: [[Cezary Michalski]], [http://www.krytykapolityczna.pl/CezaryMichalski/Chytroscrozumu/menuid-291.html ''Chytrość rozumu'', krytykapolityczna.pl, 2 października 2011]
** Zobacz też: [[wiedza]], [[władza]]

* Wiara oczekuje rzeczy niewiarygodnych.
** Autor: [[Aleksander Kumor]]

* Wiara, podobnie jak miłość, nigdy nie opiera się na rozumie.
** Autor: [[Hermann Hesse]]
** Zobacz też: [[miłość]], [[rozum]]

* Wiara poszukująca zrozumienia
** ''Fides quaerens intellectum.'' (łac.)
** Opis: Zasada średniowiecznej scholastyki.
** Autor: [[Anzelm z Canterbury]]
** Źródło: [[ Henryk Markiewicz]] i [[Andrzej Romanowski]], ''Skrzydlate słowa'', wyd. PIW, Warszawa 1990, ISBN 8306011414, s. 21


* Wiara religijna jest odpowiedzią na problemy życia, nie na niezliczone wyzwania intelektualne czy dylematy artystyczne.
** Autor: [[Anthony Storr]], ''Kolosy na glinianych nogach. Studium guru'', tłum. Jerzy Prokopiuk, Przemysław Jan Sieradzan, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2009, ISBN 9788374146517, s. 267.

* Wiara stwarza fakty.
** Autor: [[Heinrich Mann]], ''Pies''
** Zobacz też: [[fakt (znaczenie potoczne)|fakt]]

* Wiara to dotykanie sercem.
** Autor: [[Aureliusz Augustyn z Hippony|Augustyn z Hippony]], Sermo 229/L, PLS 2, 576: ''Tangere autem corde, hoc est credere''.

* Wiara wymaga odwagi, umiejętności podejmowania ryzyka, a nawet gotowości zaznania bólu i rozczarowania.
** Autor: [[Erich Fromm]]
** Zobacz też: [[odwaga]], [[ryzyko]], [[ból]]

* Wiara zaś jest poręką tych dóbr, których się spodziewamy, dowodem tych rzeczywistości, których nie widzimy.
** Źródło: ''[[Biblia]]'', [[Biblia#List do Hebrajczyków|Heb]] 11:1

* Wiary autentycznej, ryzykującej, w liberalnym, egalitarnym i indywidualistycznym społeczeństwie już nie ma, a jeśli jest, to tylko w kulturowym skansenie. Niewiele dziś doprawdy dzieli wiarę od niewiary. Obie bywają płytkie i machinalne. Rzadki to ptak – człowiek prawdziwie wierzący. I rzadszy jeszcze jego negatyw – zaangażowany ateista walczący z wiarą i religią tak, jak kiedyś wyznania walczyły między sobą.
** Autor: [[Jan Hartman]], ''Duch się nam zapodział'', „Gazeta Wyborcza”, 23–25 kwietnia 2011.

* Wierzyć to nic innego, jak w nocy świata dotknąć ręki Boga, i tak – w ciszy – słuchać słowa i dostrzec miłość.
** Opis: Rekolekcje wielkopostne dla Kurii Rzymskiej przed zakończeniem pontyfikatu; 23 lutego 2013 r.
** Autor: [[Benedykt XVI]], ''Ostatnie rozmowy'', tłum. J. Jurczyński, Rafael, Kraków 2016, s. 5.

* Wszystkie pytania były kiedyś natury duchowej. Od początku naszych dziejów duchowość i religię wykorzystywano do wypełnienia luk, z którymi nauka nie potrafiła sobie poradzić. Wschód i zachód Słońca przypisywano niegdyś Heliosowi i jego ognistemu rydwanowi. Trzęsienia ziemi i fale pływowe tłumaczono gniewem Posejdona. Nauka udowodniła, że ci bogowie byli tylko fałszywymi bożkami. Wkrótce wszyscy bogowie okażą się tym samym. Nauka dostarczyła odpowiedzi na niemal wszystkie pytania, jakie człowiek potrafił zadać. Zostało już tylko kilka i te mają charakter ezoteryczny. Skąd pochodzimy? Co tu robimy? Jaki jest sens życia i wszechświata?
** ''(…) all questions were once spiritual. Since the beginning of time, spirituality and religion have been called on to fill in the gaps that science did not understand. The rising and setting of the sun was once attributed to Helios and a flaming chariot. Earthquakes and tidal waves were the wrath of Poseidon. Science has now proven those gods to be false idols. Soon all gods will be proven to be false idols. Science has now provided answers to almost every question man can ask. There are only a few questions left and they are the esoteric ones. Where do we come from? What are we doing here? What is the meaning of life and the universe?'' (ang.)
** Autor: [[Dan Brown]], ''[[Anioły i demony]]''

* Wyznawcy muszą się czuć winni. Zanim uwierzą w Boga, muszą wierzyć w grzech. Wstyd, tak jak kontemplowanie zła, jest skutecznym mechanizmem kontroli. Oto zagrażający świat, oto jego strażnicy. Im większe poczucie winy, tym większa potrzeba zbawienia, tym gorliwsza wiara.
** Autor: [[Robert Rient]], '' Świadek '', wydawnictwo Dowody na Istnienie, 2015, ISBN 9788393811298, s. 100.

* W pierwszych łzach skruchy wylanych za własne grzechy odnajdziesz utraconą wiarę.
** Autor: bp [[Tihamer Toth]]

==Z==
* Zanim stąd odejdę, proszę was, abyście całe to duchowe dziedzictwo, któremu na imię Polska, raz jeszcze przyjęli z wiarą, nadzieją i miłością&lt;br /&gt;– taką, jaką zaszczepia w nas Chrystus na chrzcie świętym,&lt;br /&gt;– abyście nigdy nie zwątpili i nie znużyli się, i nie zniechęcili,&lt;br /&gt;– abyście nie podcinali sami tych korzeni, z których wyrastamy.
** Autor: [[Jan Paweł II]]
** Opis: w [[Kraków|Krakowie]] na Błoniach, 1979.
** Źródło: [https://wpolityce.pl/polityka/111871-i-dlatego-zanim-stad-odejde-prosze-was-abyscie-cale-to-duchowe-dziedzictwo-ktoremu-na-imie-polska-raz-jeszcze-przyjeli-z-wiara-nadzieja-i-miloscia ''„I dlatego – zanim stąd odejdę, proszę was, abyście całe to duchowe dziedzictwo, któremu na imię Polska, raz jeszcze przyjęli z wiarą, nadzieją i miłością”''], wpolityce.pl, 3 kwietnia 2011


[[Kategoria:Filozofia]]
[[Kategoria:Religioznawstwo]]</text>
      <sha1>o65e5139oklr4cfhvh102ltgkb1h2kn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Autor</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3215</id>
    <revision>
      <id>536765</id>
      <parentid>532176</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T08:10:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wikipek</username>
        <id>25932</id>
      </contributor>
      <comment>+ 1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3183" xml:space="preserve">'''[[w:Autor|Autor]]''' – twórca, sprawca, ktoś, czyje nazwisko widnieje pod utworem.
* Absolutnym ideałem aktora to stać się klawiaturą, cudownie nastrojonym instrumentem, na którym swobodnie grałby autor.
** ''L'idéal absolu de l'acteur doit être de devenir un clavier, un instrument merveilleusement accordé dont l'auteur jouera à son gré.'' (fr.)
** Autor: [[Antoine André]]
** Zobacz też: [[aktor]], [[klawiatura]]

* Autor aforyzmów chwyta słowa na gorącym uczynku.
** Autor: [[Michał Hofman]]

* Autor jest przeważnie słusznie krytykowany za to, co napisał najgorszego. Nigdy nie jest chwalony za to, co napisał najlepszego.
** Autor: [[Edmond Rostand]]

* Arystoteles zauważył, że spośród wszelkiego rodzaju autorów najbardziej swe dzieła lubią poeci.
** Autor: [[Georg Christoph Lichtenberg]]

* Bóg także był autorem: jego proza to mężczyzna, jego poezja to kobieta.
** Autor: [[Napoleon Bonaparte]]

* Duża część malarzy, pisarzy i kompozytorów to osoby narcystyczne w tym sensie, że cenią swoje poszukiwania wyżej niż stosunki międzyludzkie. Wielu z nich to samotnicy. Z drugiej jednak strony, pomimo upodobania do samotności, większość twórców pragnie komunikować się z innymi poprzez swe dzieła i czerpie satysfakcję z faktu, że dzieła te zyskują uznanie. Twórcy mogą być wrażliwi na słowa krytyki, ale wielu spośród nich wyciąga wnioski z niepochlebnych uwag, a także wykazuje otwartość na wymianę myśli z osobami, które nie w pełni podzielają ich poglądy.
** Autor: [[Anthony Storr]], ''Kolosy na glinianych nogach. Studium guru'', tłum. Jerzy Prokopiuk, Przemysław Jan Sieradzan, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2009, ISBN 9788374146517, s. 12.

* Jest złudzeniem, bardzo rozpowszechnionym, sądzić, że autor dzieła sztuki pragnie wyrażać w swoim dziele to wszystko, co odczuwa widz lub słuchacz, kiedy z dziełem obcuje. Równie dobrze można by sądzić, że urwiska tatrzańskie chcą straszyć turystów, a lipa w Czarnolesiu objawiała serdeczność dla tego, który pod nią siadał. 
** Autor: [[Władysław Witwicki]], ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 280.

* Nic bardziej nie tamuje postępu niż zła książka sławnego autora.
** Autor: [[Monteskiusz]]

* Nie ma w sztuce konfliktu? Ależ jest, z pewnością,&lt;br /&gt;Między autorem a publicznością.
** Autor: [[Antoni Marianowicz]], ''Sprawa konfliktu''
** Zobacz też: [[publiczność]]

* Niektóre książki, jak się wydaje, zostały napisane nie po to, żeby się można czegoś z nich nauczyć, lecz abyśmy wiedzieli, że i autor coś wiedział.
** Autor: [[Johann Wolfgang Goethe]]

* Niektórym autorom zdaje się, że gdy w swych utworach otworzyli czytelnikowi sypialnię, klozet i łazienkę bohaterów – otworzyli w literaturze nową epokę.
** Autor: [[Aleksander Świętochowski]]

* Tylko dureń nie pisze dla pieniędzy.
** Autor: [[Samuel Johnson]], przytoczone przez [[James Boswell|Jamesa Boswella]], ''Życie Doktora Samuela Johnsona'', 1791

'''Zobacz też:'''
* [[książka]]
* ''[[Sztuka rymotwórcza. Poema we czterech pieśniach]]''


[[Kategoria:Profesje]]
[[Kategoria:Sztuka]]</text>
      <sha1>6xk9tv4jbrkwf7lqu0mloc249npei31</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Zło</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3237</id>
    <revision>
      <id>536760</id>
      <parentid>533760</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T07:29:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wikipek</username>
        <id>25932</id>
      </contributor>
      <comment>/* C */ + 1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14871" xml:space="preserve">'''[[w:Zło|Zło]]''' – jedna z dwóch, podstawowych wartości moralnych, przeciwieństwo [[Dobro|dobra]].
{{IndeksPL}}
[[Plik:GustaveDoreParadiseLostSatanProfile.jpg|mały|{{center|[[Szatan]] – personifikacja zła w tradycji judeochrześcijańskiej}}]]
==A==
* Absurdalność Zła Absolutnego jest oczywista dla każdego, kto myśli w kategoriach racjonalnych. Dlatego autor ''Hioba'' każe Szatanowi zjawiać się przed Panem w uznaniu jego zwierzchnictwa; dlatego w naśladowanym z ''Hioba'' prologu ''Fausta'' Goethego Mefistofeles uzasadnia kpiąco dyplomatyczne stosunki, jakie utrzymuje z Bogiem. Bóg zaś ze swej strony widzi w nim mimowolnego sojusznika.
** Autor: [[Artur Sandauer]], ''Bóg, Szatan, Mesjasz i…?'', Wydawnictwo Literackie, Kraków 1983, ISBN 8308010636, s. 284.

* Absurdem jest dzielić ludzi na dobrych lub złych. Ludzie są albo czarujący, albo nudni.
** Autor: [[Oscar Wilde]]
** Zobacz też: [[absurd]]

* Aby zło zatriumfowało, wystarczy, by dobry człowiek niczego nie robił.
** Autor: [[Edmund Burke]]
** Zobacz też: [[człowiek]]

* A ja myślę, że całe zło tego świata bierze się z myślenia. Zwłaszcza w wykonaniu ludzi całkiem ku temu nie mających predyspozycji.
** Autor: [[Andrzej Sapkowski]], ''[[Trylogia o Reynevanie#Narrenturm|Narrenturm]]'', postać: Zawisza Czarny w czasie podróży z Reynevanem
** Zobacz też: [[myślenie]]

==B==
* Bezwzględne zło wywołuje konieczność istnienia bezwzględnego dobra.
** Autor: [[Aldous Huxley]]

* Boję się, że aby powstrzymać rozprzestrzenianie się dobra, wystarczy egoizm, ale żeby powstrzymać zło, żeby móc to zrobić, potrzebne jest przebaczenie, a cóż może być od niego trudniejsze?
** Autor: [[Sad Sirub]], ''Porwany w Iraku''
** Zobacz też: [[dobro]], [[egoizm]], [[przebaczenie]]

* Brak pieniędzy jest źródłem wszelkiego zła.
** Autor: [[Mark Twain]]
** Zobacz też: [[pieniądze]], [[źródło]]

==C==
* Czasami trzeba jako dobro oceniać mniejsze zło.
** Autor: [[Niccolo Machiavelli]]

* Całe prawie zło bierze się stąd, że ktoś nie przestrzegał Dekalogu, że ktoś kogoś zabił, albo zranił, albo oczernił, albo obmówił, albo dał fałszywe świadectwo, (…) że ktoś zdradził żonę, porzucił rodzinę, bo mówił, że ma prawo do szczęścia. Nikt nie ma tymczasem prawa do szczęścia na czyimś nieszczęściu.
** Autor: abp [[Stanisław Wielgus]]

* Charaktery z natury złe nie zmieniają się.
** Autor: [[Menander]]

* Człowiek z natury niereligijny czeka i szuka wyjścia z biedy, i szuka zadośćuczynienia jedynie tylko przed śmiercią. Człowiek o żywym poczuciu religijnym czeka tych rekompensat życiowych przede wszystkim po śmierci. Skłonny jest wierzyć, że dobro i zło, nagroda i kara, to nie są kategorie czysto życiowe, związane wyłącznie z życiem społecznym pewnych ssaków, tylko rad wierzy, że to są kategorie kosmiczne, które mają znaczenie we wszechświecie zawsze i wszędzie (…).
** Autor: [[Władysław Witwicki]], ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 271.
** Zobacz też: [[dobro]]

* Czy nie lepiej byłoby zamiast tępić zło szerzyć dobro?
** Autor: [[Antoine de Saint-Exupéry]]

==D==
* Dane mi było doświadczyć osobiście „ideologii zła”. To jest coś, czego nie da się zatrzeć w pamięci. Najpierw nazizm. To, co się widziało w tamtych latach, było okropne. A wielu wymiarów nazizmu w tamtym okresie przecież się nie widziało. Rzeczywisty wymiar zła, które przeszło przez Europę, nie wszystkim nam był znany, nawet tym spośród nas, którzy żyli w samym jego środku. Żyliśmy pogrążeni w jakimś wielkim „wybuchu” zła i dopiero stopniowo zaczęliśmy sobie zdawać sprawę z jego rzeczywistych wymiarów. Odpowiedzialni za zło starali się bowiem za wszelką cenę ukryć swe zbrodnie przed oczami świata. Zarówno naziści w czasie wojny, jak i potem komuniści na wschodzie Europy starali się ukryć przed opinią światową to, co robili. Zachód długo przecież nie chciał uwierzyć w eksterminację Żydów. Dopiero potem wyszło to na jaw w całej pełni. Nawet w Polsce nie wiedziało się o wszystkim, co robili naziści z Polakami, co Sowieci zrobili z oficerami polskimi w Katyniu, a tragiczne dzieje deportacji znane były tylko po części.
** Autor: [[Jan Paweł II]]
** Źródło: [https://www.radiomaryja.pl/sanktuarium-nmp/katecheza-02-06-2017r-jan-pawel-ii-pamiec-i-tozsamosc/ ''Jan Paweł II – Pamięć i Tożsamość. Miara wyznaczona złu w dziejach Europy''], radiomaryja.pl

* Dobro i Zło mają to samo oblicze, wszystko zależy jedynie od momentu, w którym staną na drodze człowieka.
** Autor: [[Paulo Coelho]], ''[[Demon i panna Prym]]''
** Zobacz też: [[oblicze]]

* Dobro i zło muszą istnieć obok siebie, a człowiek musi dokonywać wyboru.
** Autor: [[Mahatma Gandhi]]

* Dobro i zło, czy rzeczywiście dzieli je wyraźna linia?
** Autor: [[Alex Kava]], ''Dotyk zła''

* Dobro jest zadłużone po uszy u zła.
** Autor: [[Ryszard Nowosielski]], ''[[Aforyzmy i myśli]]''

* Dobrzy ludzie naprawdę nie rozumieją zła.
** Autorka: [[Agatha Christie]], ''Tajemnica Bladego Konia''

* Dwa zła w sumie nie dadzą jednego dobra.
** Autor: [[Mahatma Gandhi]]

==G==
* Głupota nie zawsze czyni złym, złość zawsze czyni głupim.
** Autor: [[Françoise Sagan]]
** Zobacz też: [[głupota]]

==I==
* Istnieje tylko Zło i Wielkie Zło, a za nimi oboma, w cieniu, stoi Bardzo Wielkie Zło. Bardzo Wielkie Zło, Geralt, to takie, którego nawet wyobrazić sobie nie możesz, choćbyś myślał, że nic już nie może cię zaskoczyć. I widzisz, Geralt, niekiedy bywa tak, że Bardzo Wielkie Zło chwyci cię za gardło i powie: „Wybieraj, bratku, albo ja, albo tamto, trochę mniejsze”. (…) Mniejsze zło istnieje, ale my nie możemy wybierać go sami. To Bardzo Wielkie Zło potrafi nas do takiego wyboru zmusić. Czy tego chcemy, czy nie.
** Autor: [[Andrzej Sapkowski]], ''[[Andrzej Sapkowski#Opowiadania|Mniejsze zło]]'', Renfri do Geralta

* Istotne przyczyny zła tkwią dzisiaj przede wszystkim w niezrozumiale wielkim potencjale akceptacji byle czego. Ludzie stali się tak samo cierpliwi jak papier.
** Autor: [[Andrzej Bobkowski]]

==J==
* Jedyne zło, jakie prasa może wyrządzić człowiekowi, to wydrukować wiadomość o jego śmierci.
** Autor: [[Eugène Ionesco]]

==K==
* Każde środowisko jest dobre i złe zarazem.
** Autor: [[Antoni Kępiński]]
** Zobacz też: [[środowisko]]

* Każdy dzień przynosi jakieś zło.
** Źródło: [[przysłowia abisyńskie]]
** Zobacz też: [[dzień]]

* Kto jest bierny wobec zła, ten jest jego współuczestnikiem.
** Autor: [[Zofia Kossak-Szczucka]]

* Kto sam jest zły, ten niechętnie mówi dobrze o drugim bliźnim.
** Autor: [[Jan Chryzostom]]

==M==
* Małżeństwo jest złem, ale jest to zło konieczne.
** Autor: [[Menander]]
** Zobacz też: [[małżeństwo]]

* Mądrość i cnota złym zdaje się zdrożna,&lt;br /&gt;Gnój pachnie gnojkom.
** ''Wisdom and goodness to the vile seem vile:&lt;br /&gt;Filths savour but themselves.'' (ang.)
** Autor: [[William Shakespeare]], ''[[s:Król Lir|Król Lir]]'', akt IV, scena II, przekład [[Józef Paszkowski]]
** Opis: wypowiedź Księcia Albanii do Goneryli.

* Mniejsze zło jest zwykle trwalsze.
** Autor: [[Wiesław Brudziński]]

* Musisz popełnić zło, aby umieć czynić dobro.
** Autor: [[Nikołaj Gogol]]

==N==
* Największe zło to tolerować krzywdę.
** Autor: [[Platon]]

* Nawet diabeł nie może wszystkiego zniszczyć, bo sam przestałby istnieć, jak wszystko. Najgorsze nawet istoty nie pragną zniszczenia wszystkiego; one chcą tylko wyzyskiwać wszystko dla własnej korzyści.
** Autor: [[Orson Scott Card]], ''[[Siódmy syn]]''

* Nie czyń zła, aby cię zło nie pochłonęło.
** Źródło: ''Biblia'', ''Mądrość Syracha'', 7,1

* Nie czyń zła. Wtedy także nie doznasz trwałego bólu.
** Źródło: [[przysłowia asyryjskie]]
** Zobacz też: [[ból]]

* Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj.
** Autor: [[Paweł z Tarsu]]
** Źródło: ''Biblia Tysiąclecia'', ''List do Rzymian'', 12,21

* Nie ma większej siły przeciwko złu na świecie niż miłość mężczyzny i kobiety w małżeństwie.
** ''There is no greater force against evil in the world than the love of a man and woman in marriage'' (ang.)
** Autor: kard. [[Raymond Leo Burke]]
** Źródło: ''[https://www.lifesitenews.com/news/exclusive-interview-cardinal-burke-says-confusion-spreading-among-catholics Exclusive interview: Cardinal Burke says confusion spreading among Catholics „in an alarming way”]'', lifesitenews.com, 24 marca 2015.

* Nie można być tak oślepionym przez patriotyzm, by nie widzieć rzeczywistości. Zło jest złem, obojętnie kto je wyrządza czy wypowiada.
** Autor: [[Malcolm X]]

* Nie na bierności, lecz na czynności polega zło i dobro rozumnej istoty społecznej.
** Autor: [[Marek Aureliusz]]

* Nie to, co wchodzi do ust, czyni człowieka złym, ale co z ust wychodzi, to go czyni złym.
** Autor: [[Jezus Chrystus]],
** Źródło: ''[[Ewangelia Mateusza]]'', 15,18

* Nie wart wspomnienia ten, który tylko unika zła. Dopiero ten dobry, który robi dobrze; to, co do niego należy. A nie wart żyć taki, co nie robi źle i nie robi dobrze – i nic, tylko unika zła. Unikać życia, trudu na swoim polu i męki, jak wypadnie, to wstyd dla człowieka. Wstyd dla żywej istoty. Zła nie unikać, tylko je zwalczać warto i naprawiać. I w drugich i w sobie samym. Ale nie w czterech ścianach – to jest życie godne stonogi; tylko w warsztacie, w fabryce, w szkole, w polu, w domu, w sklepie, w biurze, w żywej współpracy z drugimi.
** Autor: [[Władysław Witwicki]], ''Rozmowa z pesymistą'', K. Jakubowski, Lwów 1928, s. 9.

* Nie zawsze nieznajomość zła jest złem.
** Autor: [[Aureliusz Augustyn z Hippony]]

==P==
* Przyjemność jest sama przez się dobrem, a cierpienie złem.
** Autor: [[Jeremy Bentham]]

==R==
* Ręce wasze pełne są krwi.&lt;br /&gt;Obmyjcie się, czyści bądźcie!&lt;br /&gt;Usuńcie zło uczynków waszych&lt;br /&gt;sprzed moich oczu!&lt;br /&gt;Przestańcie czynić zło!&lt;br /&gt;Zaprawiajcie się w dobrem!
** Autor: [[Izajasz]]
** Źródło: ''[[Księga Izajasza]]'' 1,15–17

==S==
* Siła złego na jednego.
** Źródło: przysłowie

* Słusznym jest, aby nieszczęśliwy cierpiał. Jego ból i upokorzenia wynikają z praw natury, a dla realizacji celów natury potrzebne jest zarówno istnienie cierpiącego, jak też i tych, którzy przysparzając mu strapień sami cieszą się powodzeniami. Ta właśnie prawda powinna stłumić wyrzut sumienia w duszy tyrana czy złoczyńcy. Nie musi się powściągać, winien dopuszczać się śmiało wszystkich czynów, które rodzą się w jego imaginacji, gdyż to głos natury mu je podsuwa. &lt;br/ &gt;Jeśli tajemne inspiracje natury wiodą nas do zła, to widocznie zło jest naturze niezbędne.
** Autor: [[Donatien Alphonse François de Sade|markiz de Sade]]

==T==
* Ten kto biernie akceptuje zło, jest za nie tak samo odpowiedzialny jak ten, co je popełnia.
** Autor: [[Martin Luther King]]

==W==
* Wiara w nadnaturalne pochodzenie zła jest zbyteczna. Ludzie sami umieją się zdobyć na każdą niegodziwość.
** Autor: [[Joseph Conrad]]

* Wolność sumienia nie może prowadzić do równoważności dobra i zła.
** Autor: kardynał [[Jean-Marie Lustiger]] zacytowany przez bpa [[Kazimierz Nycz|Kazimierza Nycza]] w rozmowie wydrukowanej przez miesięcznik „Znak” nr 540, maj 2000

* W rzeczy samej, nic nie jest złem ani dobrem samo przez się, tylko myśl nasza czyni to i owo takim.
** Autor: [[William Shakespeare]], ''[[Hamlet]]'', akt II, scena 2

* Wybieraj zawsze mniejsze zło, większe zachowaj na czarną godzinę.
** Autor: [[Wiesław Brudziński]]

==Z==
* Złe towarzystwo wciąga dobrych w zgubę.
** Autor: [[Leonardo da Vinci]]

* Zło czynione przez wielu pozostaje bezkarne.
** Autor: [[Lukan]]

* Zło jak fala odbija od brzegu i wraca.
** Autor: [[Henryk Sienkiewicz]]
** Źródło: ''Mała księga cytatów'', red. Halina Lipiec, STON I, Radom 1994, ISBN 8390113228, s. 193.

* Zło jest bez wątpienia kuszące. Bardziej urozmaicone niż dobro. Bardziej atrakcyjne.
** Autorka: [[Swiatłana Aleksijewicz]], ''Wojna nie ma w sobie nic z kobiety'', tłum. Jerzy Czech, Wołowiec 2018, s. 13.
** Zobacz też: [[dobro]]

* Zło jest fenomenem specyficznie ludzkim (…) Zło jest jednak nie tylko ludzkie, zło jest tragiczne.
** Autor: [[Erich Fromm]], ''Serce człowieka''

* Zło na świecie płynie niemal zawsze z niewiedzy, dobra zaś wola może wyrządzić tyleż szkód co niegodziwość, jeśli nie jest oświecona.
** Autor: [[Albert Camus]], ''[[Dżuma]]''

* Zło nie jest czymś nadludzkim. Jest czymś podludzkim. Przestępca jest kimś, kto chce być ważny, ale nigdy nie będzie, ponieważ jest czymś mniej niż człowiekiem.
** Autorka: [[Agatha Christie]], ''Tajemnica Bladego Konia''

* Zło nie jest tym, co wchodzi do ust człowieka. Zło jest tym, co z nich wychodzi.
** Autor: [[Paulo Coelho]], ''[[Alchemik]]''
** Opis: nawiązanie do ''Ewangelii wg Mateusza'' 15, 18.
** Zobacz też: [[człowiek]]

* Zło nie mija bezpowrotnie, dlatego poeci czuwają. Nauka dobra i piękna jest wymagająca, szczególnie współcześnie, gdy łatwiej ulec iluzji, utopii. Poczucie wolności zniewala najszybciej. O tym też musimy pamiętać.
** Autor: [[Dawid Jung]], ''Medale Młodej Sztuki'', z wywiadu dla „Głosu Wielkopolskiego” nr 48 (21.289) 27 lutego 2014, s. 10.

* Zło to zło. Mniejsze, większe, średnie, wszystko jedno, proporcje są umowne a granice zatarte (…), jeżeli mam wybierać pomiędzy jednym złem a drugim, to wolę nie wybierać wcale.
** Autor: [[Andrzej Sapkowski]], ''[[Andrzej Sapkowski#Opowiadania|Mniejsze zło]]'', Geralt do Stregobora

* Zło nam wyrządzone, nawet największe, nie jest jednak i nie może być usprawiedliwieniem zła, które sami wyrządziliśmy.
** Autor: [[Jan Józef Lipski]]
** Opis: wypowiedziane w 1981.

* Zło zaczyna się wtedy, gdy wynika krzywda ludzka.
** Autor: [[Edward Abramowski]]

* Zło zależy od punktu widzenia.
** Autor: [[Anne Rice]], ''[[Wywiad z wampirem]]''

* Zły śpi spokojnie.
** Opis: tytuł jednego z filmów [[Akira Kurosawa|Akiry Kurosawy]].

* Z mojego punktu widzenia, to jedi są źli!
** Opis: odpowiedź [[Darth Vader|Dartha Vadera]] na słowa Obi-wana Kenobiego; „Sithowie są źli”.

==Ź==
* Źródłem rozmaitych przejawów zła w społeczeństwie jest własność prywatna.
** Autor: [[Emmanuel Mounier]]

==Ż==
* Żadna inna książka nie była chętniej czytana i żadna nie wyrządziła więcej zła.
** Autor: [[Fryderyk Nietzsche]]
** Opis: o ''[[Biblia|Biblii]]''.

==Zobacz też==
* [[drzewo poznania dobra i zła]]
* [[złość]]


[[Kategoria:Etyka]]</text>
      <sha1>6ci17n1my1qboflweexqo9vy8kxmk8s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dobro</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3243</id>
    <revision>
      <id>536759</id>
      <parentid>536467</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T07:27:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wikipek</username>
        <id>25932</id>
      </contributor>
      <comment>/* C */ + 1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10339" xml:space="preserve">'''[[w:Dobro|Dobro]]''' – jedna z dwóch podstawowych wartości moralnych, przeciwieństwo [[Zło|zła]].
{{indeksPL}}
==A==
* A nic tak nie niszczy dobra, jak udane dobro.
** Autor: [[Jan Chryzostom]]
** Źródło: ''Homilia 19 do 7. rozdz. Ewangelii wg św. Mateusza''.

* Absurdem jest dzielić ludzi na dobrych lub złych. Ludzie są albo czarujący, albo nudni.
** Autor: [[Oscar Wilde]]

* Albowiem dobro osiąga siłę tylko wtedy, gdy świadomie walczy ze złem. Dobro nie wystawiane na pokusy traci na wartości, jest jak fałszywe złoto.
** Autor: [[Dorota Terakowska]], ''[[Tam gdzie spadają anioły]]''

* (…) albowiem dobro rozpoznajemy natychmiast, żeby zaś rozpoznać zło, musimy uruchomić rozum. I w tym sensie zło jest niezbędne.
** Autor: [[Dorota Terakowska]], ''[[Tam gdzie spadają anioły]]''

* (…) ale był dobry. Być dobrym to coś więcej niż kochać czy cierpieć. Inni ludzie też cierpią, często więcej i często nie mogąc kochać czy być dobrymi.
** Autor: Tomasz Tracz

==B==
* Ben Azaj powiada: Spełnij ochoczo dobre czyny, choćby najłatwiejsze, a uciekaj od grzechu, bo dobry czyn pociąga za sobą dobry czyn, a grzech pociąga za sobą grzech; nagrodą dobrego czynu jest dobry czyn, a karą za grzech jest [sam] grzech.
** Opis: ''[[Talmud]]'', ''Awot'' 4, 2
** Źródło: ''Z mądrości Talmudu'', wybór, tłum. i oprac. Szymon Datner i [[Anna Kamieńska]], Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988, ISBN 8306014928, s. 148.
** Zobacz też: [[grzech]], [[kara]], [[nagroda]]

* Bezwzględne zło wywołuje konieczność istnienia bezwzględnego dobra.
** Autor: [[Aldous Huxley]]

* Bieda jest jako rdza, co zjada wszelkie dobro.
** Autor: [[Ludwika Godlewska]], ''Kato''

* Boję się, że aby powstrzymać rozprzestrzenianie się dobra, wystarczy egoizm, ale żeby powstrzymać zło, żeby móc to zrobić, potrzebne jest przebaczenie, a cóż może być od niego trudniejsze?
** Autor: [[Sad Sirub]], ''Porwany w Iraku''

* Bóg może wszystko. Gdyby ograniczył się tylko do czynienia tego, co nazywamy Dobrem, nie moglibyśmy nazwać Go Wszechmogącym. Panowałby jedynie nad częścią Wszechświata i musiałby istnieć ktoś odeń potężniejszy, oceniający Jego czyny. Wtedy wolałbym oddawać cześć temu Najpotężniejszemu
** Autor: [[Paulo Coelho]], ''Piąta góra''

* Bywa, że korzystamy z dobroci, ale nudzimy się dobrymi.
** Autor: [[Maria Dąbrowska]]

==C==
* Cnota jest prawdziwym dobrem i prawdziwą nagrodą dla tego, kto ją posiada.
** Autor: [[Leonardo da Vinci]]

* Codzienną pracą twoją możesz wszystko dobre na tym świecie zepsuć i wszystko złe naprawić.
** Autor: [[Maria Dąbrowska]]

* Człowiek chętniej hołduje dobru niźli złu, ale warunki nie sprzyjają mu.
** Autor: [[Bertolt Brecht]], ''Opera za trzy grosze''

* Człowiek z natury niereligijny czeka i szuka wyjścia z biedy, i szuka zadośćuczynienia jedynie tylko przed śmiercią. Człowiek o żywym poczuciu religijnym czeka tych rekompensat życiowych przede wszystkim po śmierci. Skłonny jest wierzyć, że dobro i zło, nagroda i kara, to nie są kategorie czysto życiowe, związane wyłącznie z życiem społecznym pewnych ssaków, tylko rad wierzy, że to są kategorie kosmiczne, które mają znaczenie we wszechświecie zawsze i wszędzie (…).
** Autor: [[Władysław Witwicki]], ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 271.
** Zobacz też: [[zło]]

* Czy nie lepiej byłoby zamiast tępić zło szerzyć dobro?
** Autor: [[Antoine de Saint-Exupéry]]

==D==
* Dla złych to największą, wierzaj mi, katuszą,&lt;br /&gt;Kiedy szkodzić nie mogą i dobrzy być muszą.
** Autor: Franciszek Zabłocki
** Źródło: ''Mała księga cytatów'', Halina Lipiec (red.), op. cit., s. 33.

* Dobrem najwyższym jest zgadzać się z naturą i stosownie do niej żyć.
** Autor: [[Cyceron]]

* Dobrem w dziedzinie sztuki jest to, co naśladuje przyrodę.
** Autor: [[Giordano Bruno]]

* Dobre nie może długo trwać.
** Autor: [[Emma Bull]], ''[[Wojna o dąb]]''

* Dobro i zło mają to samo oblicze, wszystko zależy jedynie od momentu, w którym staną na drodze człowieka.
** Autro: [[Paulo Coelho]], ''Demon i panna Prym''
** Zobacz też: [[oblicze]], [[zło]]

* Dobro i zło muszą istnieć obok siebie, a człowiek musi dokonywać wyboru.
** Autor: [[Mahatma Gandhi]]

* Dobro i zło, czy rzeczywiście dzieli je wyraźna linia?
** Autor: [[Alex Kava]], ''Dotyk zła''.

* Dobro jest zadłużone po uszy u zła.
** Autor: [[Ryszard Nowosielski]], ''[[Aforyzmy i myśli]]''

* Dobro jest złe.
** Autor: [[Sven Darko]]
** Zobacz też: [[zło]]

* Dobro ludu najwyższym prawem.
** Autor: [[Cyceron]]

* Dobro nie walczy ze złem, a leczy je.
** Autor: [[Eugeniusz Kafka]]

* Dobro to tylko to, co szlachetne, zło to tylko to, co haniebne.
** Autor: [[Cyceron]]

==J==
* Jedno jest złe na świecie – to śmierć. Wszystko, co jest życiem – jest dobrem.
:* Autor: [[Stefan Żeromski]]
:* Źródło: ''Mała księga cytatów'', Halina Lipiec (red.), op. cit., s. 33.

==K==
* Kiedy jesteśmy szczęśliwi, jesteśmy zawsze dobrzy, lecz kiedy jesteśmy dobrzy, nie zawsze jesteśmy szczęśliwi.
** Autor: [[Oscar Wilde]]
** Źródło: ''Mała księga cytatów'', Halina Lipiec (red.), op. cit., s. 33.

==Ł==
* Łatwiej jest być dobrym dla wszystkich niż dla kogoś.
** Autor: [[Aleksander Dumas (syn)]]

==M==
* My wiemy, że jest dobro. Wiemy, że stoi ono wyżej niż piękno. Piękno ukazuje nam istotę spraw, ale musi mieć na sobie szatę sztuki. Dobro zaś jest niewidzialne (...) a sięga ducha i działa w nim tajemnie...
** Autor: [[Stefan Żeromski]]
** Źródło: ''Mała księga cytatów'', Halina Lipiec (red.), op. cit., s. 33.

==N==
* ... najlepsze dla człowieka jest to, czego on sam chce, a nie to, co mu obmyślą przyjaciele.
** Autor: [[Maria Rodziewiczówna]]
** Źródło: ''Mała księga cytatów'', Halina Lipiec (red.), op. cit., s. 33.

* Jestem bowiem świadom, że we mnie, to jest w moim ciele, nie mieszka dobro; bo łatwo przychodzi mi chcieć tego, co dobre, ale wykonać - nie. Nie czynię bowiem dobra, którego chcę, ale czynię to zło, którego nie chcę.
** Autor: święty [[Paweł z Tarsu]], 
** Źródło: ''List do Rzymian'' 7,18-19; ''[[Biblia]]''

* Nie na bierności, lecz na czynności polega zło i dobro rozumnej istoty społecznej

* Nie w tym rzecz, że się rozprawia o cechach męża dobrego, lecz że się nim jest.
** Autor: [[Marek Aureliusz]]

==O==
* Od czasów Homera zwyczaj splata pojęcia dobra i bogactwa. Jest to idea moralna, która wywodzi się wprost z egzystencji ciemiężycieli. (…) Chrześcijaństwo zanegowało tę tezę, ale szczególna premia teologiczna za dobrowolne ubóstwo świadczy o tym, jak głęboko powszechna świadomość uformowana jest moralnością posiadania.
** Autor: [[Theodor Adorno]], ''Minima Moralia, Refleksje z poharatanego życia''

* Od pierwszych dni życia wiedziałam, że o wiele ważniejszym jest być dobrym niż mądrym.
** Autor: [[Edyta Stein]]
** Źródło: [https://www.gosc.pl/doc/5737096.Zydowka-ateistka-karmelitanka/2 ''Żydówka, ateistka, karmelitanka ''], gosc.pl, 9 sierpnia 2019.
** Zobacz też: [[mądrość]]

==P==
* Prawdziwa dobroć jest nie tylko cnotą i radością, ale i orężem, znacznie potężniejszym niż przemoc
** Autor: [[Lew Tołstoj]]
** Zobacz też: [[przemoc]]

==R==
* Ręce wasze pełne są krwi.&lt;br /&gt;Obmyjcie się, czyści bądźcie!&lt;br /&gt;Usuńcie zło uczynków waszych&lt;br /&gt;sprzed moich oczu!&lt;br /&gt;Przestańcie czynić zło!&lt;br /&gt;Zaprawiajcie się w dobrem!
** Autor: [[Izajasz]]
** Źródło: ''[[Księga Izajasza]]'' 1,15–17
** Zobacz też: [[zło]]

==S==
* Są sytuacje, w których zło działa szybko, gwałtownie, z nagłą miażdżącą siłą. Natomiast dobro z reguły działa wolniej, potrzebuje czasu, aby się objawić i dać świadectwo. Więc dobro często się spóźnia – i przegrywa.
** Autor: [[Ryszard Kapuściński]].
** Źródło: ''Mała księga cytatów'', Halina Lipiec (red.), op. cit., s. 33.

* Szczęście każdego jest dobrem dla każdego i wobec tego szczęście ogółu jest dobrem dla ogółu ludzi.
** Autor: [[John Stuart Mill]]

==T==
* Tak mało na świecie dobroci,&lt;br /&gt;
: A tyle jej światu potrzeba!&lt;br /&gt;
: Nią życie jak słońcem się złoci,&lt;br /&gt;
: Nią ziemia się zbliża do nieba.&lt;br /&gt;
:* Autor: [[Lucjan Rydel]]
:* Źródło: ''Mała księga cytatów'', Halina Lipiec (red.), op. cit., s. 33.

* Ty, dobry Boże, zsyłasz na nas wszystkie dobra za cenę naszej pracy.
** Autor: [[Leonardo da Vinci]]

* Ty zbudowałeś budowlę zła. Rozwal ją i zacznij ponownie wznosić budowlę dobra.
** Autor: [[Ojciec Pio]], ''Dobrego dnia! Myśli na każdy dzień roku'', wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 1998, ISBN 9788371681257, s. 102.

==W==
* W dzisiejszym świecie trudno być dobrym. Wszyscy czekają na nasze błędy. To przecież najlepiej się sprzedaje.
** Autor: [[Sandra Bullock]]
** Źródło: Martin Smith, ''Istnieją jeszcze dobrzy ludzie'' (wywiad), „Gazeta Telewizyjna” (dodatek do „Gazety Wyborczej”), nr 22–28 lipca 2011

* W każdej istocie tkwią zarodki dobrego, trzeba tylko umieć je odnaleźć. Obowiązkiem nauczyciela jest odszukać je i rozwinąć.
** Autor: [[Lucy Maud Montgomery]], ''[[Ania z Avonlea]]''

* Wbrew wszystkiemu wierzę jeszcze, że ludzie są w głębi serca naprawdę dobrzy.
** Autor: [[Anne Frank]], ''Dziennik Anny Frank'', 1944.

* Wolność sumienia nie może prowadzić do równoważności dobra i zła.
** Autor: kardynał [[Jean-Marie Lustiger]] zacytowany przez bpa [[Kazimierz Nycz|Kazimierza Nycza]] w rozmowie wydrukowanej przez miesięcznik „Znak” nr 540, maj 2000.

==Z==
* Złe nie śpi, natomiast dobre zasypia bardzo często.
** Autor: [[Stefan Kisielewski]]
:* Źródło: ''Mała księga cytatów'', Halina Lipiec (red.), op. cit., s. 33.

* Złe towarzystwo wciąga dobrych w zgubę.
** Autor: [[Leonardo da Vinci]]

* Zło jak ciemność. Trwa wiecznie. A dobro to rozbłysk, to nietrwałe zwycięstwo nad ciemnością. Dobro jest śmiertelne.
** Autor: [[Tadeusz Konwicki]]
** Źródło: ''Mała księga cytatów'', Halina Lipiec (red.), op. cit., s. 34.

'''Zobacz też:'''
* [[dobroć]]
* [[drzewo poznania dobra i zła]]


[[Kategoria:Etyka]]</text>
      <sha1>bfkk17kap40iotpxi4tux9cmqjlfest</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wróg</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4090</id>
    <revision>
      <id>536737</id>
      <parentid>507947</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T14:08:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cyborian</username>
        <id>20263</id>
      </contributor>
      <comment>/* N */  m+ cytat z JIK</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7766" xml:space="preserve">'''[[w:Wróg|Wróg, nieprzyjaciel]]''' – ktoś o nieprzyjaznym stosunku do kogoś, działający na jego szkodę lub deklarujący podjęcie takiego działania.
{{IndeksPL}}
==A==
* Absurdem jest żądać pięciu rzeczy od pięciu osób: szacunku od głupiego, podarunku od biednego, dobra od wroga, dobrej rady od zawistnego i wierności od kobiety.
** Opis: [[przysłowia arabskie|przysłowie arabskie]]

* Ale: Jeżeli nieprzyjaciel twój cierpi głód – nakarm go. Jeżeli pragnie – napój go! Tak bowiem czyniąc, węgle żarzące zgromadzisz na jego głowę.
** Źródło: ''Biblia Tysiąclecia'', [[List do Rzymian|Rz]] 12:20

==B==
* Bądź uroczy dla swoich wrogów – nic ich bardziej nie złości.
** Autor: [[Carl Orff]]

* Boże, strzeż mnie od przyjaciół, z wrogami poradzę sobie sam.
** Autor: [[Armand Jean Richelieu]]

* Boże, zlituj się nad mymi wrogami, bo ja z pewnością tego nie zrobię!
** Autor: [[George Patton]]

==C==
* Cezarów zabijają zazwyczaj przyjaciele. Bo są wrogami.
** Autor: [[Stanisław Jerzy Lec]]
** Zobacz też: [[przyjaciel]]

* Chcesz mieć wroga, zrób komuś przysługę.
** Źródło: [[prawa Murphy'ego]]

* Choć wróg twój jest rzędu mrówki, zaliczaj go mimo to do słoni!
** Źródło: [[przysłowia duńskie]]
** Zobacz też: [[mrówka]], [[słoń]]

* Ci, których wróg chwali, pewnie najmniej warci.
** Autor: [[Iwan Kryłow]]

* Czego twój wróg nie powinien wiedzieć, nie mów przyjacielowi.
** Autor: [[Arthur Schopenhauer]]

* Człowiek ma dość wrogów wśród ludzi, by nie musiał szukać ich wśród bogów.
** Autor: [[Wilbur Smith]], ''[[Bóg Nilu]]''

* Człowiek nie może być dość oględnym przy wyborze swoich wrogów. Ja nie mam ani jednego, który byłby głupcem.
** Autor: [[Oscar Wilde]]
** Zobacz też: ''[[Portret Doriana Graya]]''

* Człowiek nie spocznie, nim nie zniszczy wszystkich swoich wrogów, a jak już to uczyni, to nie spocznie, aż nie stworzy następnych.
** Autor: [[Andrzej Majewski]]

==G==
* Gdybyśmy nie stawiali oporu naszym wrogom, z pewnością nie byłoby wojny. Jedynie rzeź i ciemność.
** Autor: [[Emma Bull]], ''[[Wojna o dąb]]''

* Godnym zastanowienia jest fakt, że nasi przyjaciele prędzej umierają niż nasi wrogowie.
** Autor: [[Winston Churchill]]

==J==
* Jeśli pokonasz wroga, okaż mu litość, jesteś przecież silniejszy od niego.
** Autor: [[Ali ibn Abi Talib]]
** Zobacz też: [[litość]], [[siła]]

* Jeśli wrogowie cię chwalą, musiałeś popełnić błąd.
** Autor: [[August Bebel]]

* Jeśli wróg jest w zasięgu strzału, ty również.

* Jeśli wróg się nie poddaje, to się go unicestwia.
** Autor: [[Maksim Gorki]]

* Jeżeli ktoś żyje z tego, że zwalcza wroga, jest zainteresowany tym, aby wróg pozostał przy życiu.
** Autor: [[Fryderyk Nietzsche]]

==K==
* Kiedy ma się wroga, mądrze jest znać jego zwyczaje.
** Autor: [[James Clavell]], ''[[Król szczurów]]''

* Kwiaty na grobie wroga pachną upajająco.
** Autor: [[Stanisław Jerzy Lec]]
==L==
* Lepszy wróg za darmo niż przyjaciel za pieniądze.
** Autor: [[Karol Bunsch]]
** Źródło: ''Księga aforyzmów'', wybór i oprac. Jacek Illg, Videograf, 2005, ISBN 8389232561.

==M==
* Mały dług stwarza dłużnika, duży wroga.
** Autor: [[Publiliusz Syrus]]

* Masz przyjaciół tysiąc – zbyt mało ich będzie. Masz wroga jednego – napotkasz go wszędzie.
** Autor: [[Ali ibn Abi Talib]]

* Mądra kobieta ma miliony naturalnych wrogów: wszystkich głupich mężczyzn.
** Autor: [[Marie von Ebner-Eschenbach]]

* Między mężczyzną a kobietą przyjaźń nie jest możliwa. Namiętność, wrogość, uwielbienie, miłość – tak, lecz nie przyjaźń.
** Autor: [[Oscar Wilde]]

* Mój drogi wrogu,&lt;br /&gt;Dzięki ci, że jesteś,&lt;br /&gt;Tak konsekwentnie zagęszczasz mi powietrze.&lt;br /&gt;Ostatni oddech zabrałbyś bez słowa.&lt;br /&gt;Na złość ci żyję… jestem… myślę… kocham…
** Autor: [[Katarzyna Groniec]], ''List do wroga''

* Mów mądrze – wróg podsłuchuje.
** Autor: [[Stanisław Jerzy Lec]]

==N==
* Najlepszym wojownikiem jest ten, kto zdoła wroga przemienić w przyjaciela.
** Autor: [[Paulo Coelho]], ''[[Piąta góra]]''

* Najniebezpieczniejszy wróg to taki, którego nikt się nie obawia.
** Autor: [[Dan Brown]], ''[[Anioły i demony]]''

* Nieznajomy wróg jakiś miesza ludzkie rzeczy.
** Autor: [[Jan Kochanowski]]

* Nie ma zajadlejszych wrogów nad tych, co się swej narodowości wyrzekłszy, w sumieniu gryzieni, zniszczyć by ją chcieli, aby o swej podłości zapomnieć.
** Autor: [[Józef Ignacy Kraszewski]], ''Semko'', Warszawa 1982, s. 372.

==P==
* Płaczmy razem, wrogu mój,&lt;br /&gt;nad niezgodą, wojną, złem,&lt;br /&gt;umierajmy, Boże mój,&lt;br /&gt;z umarłymi, których żal,&lt;br /&gt;opadajmy, orle, z gór,&lt;br /&gt;gdy dziką gęś ugodzi strzał.
** Autor: [[Agnieszka Osiecka]], ''Płaczmy razem, wrogu mój''
** Zobacz też: [[orzeł]]

* Prawdziwy wróg nigdy cię nie opuści.
** Autor: [[Stanisław Jerzy Lec]]

* Przyjaciół choćby tysiąc – to mało, nieprzyjaciel choćby jeden – to dużo.
** دوست بیڭ ایسە ازدر دشمن بر ایسە چوقدر ''Dost bin ise azdır, düşmen bir ise çokdır.'' (osm.)
** Opis: [[Przysłowia osmańskie|przysłowie osmańskie]]
** Źródło: ''Kobierzec z gwiazd i półksiężyców'' (seria ''Myśli Srebrne i Złote''), wybór i tłum. Stanisław Kałużyński, Edward Tryjarski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1967 (oprac. części osmańskiej: Edward Tryjarski), s. 29.
** Zobacz też: [[przyjaciel]]

* Przyjaciół trzeba mieć blisko, ale wrogów jeszcze bliżej.
** Autor: [[Mario Puzo]], ''[[Ojciec chrzestny]]''

==S==
* Są i tacy, którzy twierdzą, że małżonkowie to para najbliższych sobie wrogów.
** Autor: [[Jadwiga Skibińska-Podbielska]], ''Aforyzmy'', 1992

* Sprawa nasza jest słuszna. Wróg będzie rozgromiony. Zwycięstwo będzie do nas należeć.
** Autor: [[Wiaczesław Mołotow]]

==T==
* Tak w czasie wojny, jak i w czasie pokoju, porządny wróg może się okazać cenniejszy od porządnego sojusznika.
** Autor: [[James Clavell]], ''[[Shōgun]]''

* To, co wywołuje płacz przyjaciela, wywołuje również śmiech wroga.
** Opis: [[przysłowia uzbeckie|przysłowie uzbeckie]]
** Źródło: ''Kobierzec z gwiazd i półksiężyców'' (seria ''Myśli Srebrne i Złote''), wybór i tłum. Stanisław Kałużyński, Edward Tryjarski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1967, oprac. części uzbeckiej: Edward Tryjarski, s. 112.
** Zobacz też: [[płacz]], [[przyjaciel]], [[śmiech]]

* To, w jaki sposób ocenia cię wróg, mówi więcej niż osądy przyjaciół.
** Autor: [[Emma Bull]], ''[[Wojna o dąb]]''
** Zobacz też: [[przyjaciel]]

==W==
* Ważniejsze od posiadania tajnej broni jest przekonanie wroga o jej istnieniu.
** Autor: [[Aleksander Kumor]]
** Zobacz też: [[broń]]

* Wrogowie nie rodzą się z powodu naszej chęci ich posiadania, ale z ich własnego niezłomnego pragnienia posiadania nas.
** Autor: [[José Saramago]], ''Podwojenie''

* Wróg jest wobec ciebie najbardziej uprzejmy wówczas, gdy zamyślał bądź już zaplanował twoją zgubę.
** Autor: [[James Clavell]], ''[[Shōgun]]''

* Wróg zawsze jest ważny.
** Autor: [[Dan Simmons]], ''Hyperion'', tłum. Arkadiusz Nakoniecznik

==Z==
* Zachowałem się jak głupiec – pokazałem się wrogowi, a wróg to wykorzystał.
** Autor: [[Emma Bull]], ''[[Wojna o dąb]]''
** Zobacz też: [[głupiec]]

* Zasada numer jeden: poznaj wroga. Zasada numer dwa: poznaj siebie.
** Źródło: serial ''[[Andromeda]]''

* Znacznie łatwiej jest przebaczyć wrogowi, kiedy wyrównało się już z nim rachunki.
** Autor: [[Olin Miller]]

==Zobacz też==
* ''[[Wróg (powieść)|Wróg]]'' – powieść


[[Kategoria:Człowiek]]</text>
      <sha1>6m9flyk0xpgmul3vkxybvjg69x0ntoz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Łzy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4913</id>
    <revision>
      <id>536757</id>
      <parentid>505806</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T07:00:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cyborian</username>
        <id>20263</id>
      </contributor>
      <comment>+ cytat z JIK</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3128" xml:space="preserve">[[Plik:Crying-girl.jpg|mały|&lt;center&gt;Łzy dziecka&lt;/center&gt;]]
'''[[w:Łza|Łzy]]''' – ciecz wydzielana przez gruczoły umiejscowione w kącikach oczu. Łzy pojawiają się na skutek podrażnienia oka oraz jako przejaw cierpienia.
* A gdy serce twe przytłoczy&lt;br /&gt;Myśl, że żyć nie warto,&lt;br /&gt;Z łez ocieraj cudze oczy,&lt;br /&gt;Chociaż twoich nie otarto.
** Autor: [[Maria Konopnicka]]

* Czy wiesz, że łzy się śmieją kiedy są za duże?
** Autor: ks. [[Jan Twardowski]], ''Do albumu po raz drugi''

* Gdyby mężczyźni wiedzieli, jaka siła leży w jednej łzie, byliby bardziej kochani a my byśmy ich mniej rujnowały!
** Autor: [[Aleksander Dumas (syn)]]
** Źródło: [[s:Dama kameliowa|''Dama kameliowa'']], rozdz. XV, wyd. Księg. K. Fiszlera, Warszawa 1910, s. 155.
** Zobacz też: [[mężczyzna]]

* Gdybym to, co kocham w tobie, w kroplę zmienić miał,&lt;br /&gt;byłaby to najpiękniejsza łza…
** Autor: [[Andrzej Piaseczny]]

* Jeśli łzy ci ulgę przynoszą, płacz, we łzach jak w krwi ofiarnej jest tajemnica. Bóg je dał ludziom, aby go mieli czym przebłagać.
** Autor: [[Józef Ignacy Kraszewski]]
** Źródło: ''Semko'', Warszawa 1982, s. 462.

* Kobieta więdnie, jeśli podlewana jest łzami.
** Autor: [[Andrzej Majewski]]

* Kraina łez jest taka tajemnicza.
** Autor: [[Antoine de Saint-Exupéry]]

* Krzywdy i cudzych łez nie daruje samo Miłosierdzie.
** Autor: [[Ludwika Godlewska]], ''Kato''

* Łzę w perłę zamienić drogą:&lt;br /&gt;To ambicja poety, to jego pragnienie,&lt;br /&gt;To cel, to jego życie, jego przeznaczenie.
** Autor: [[Alfred de Musset]]
** Źródło: [http://cyfrowa.chbp.chelm.pl/dlibra/docmetadata?id=1629 ''Co to jest poezya? Impromptu.''] w: ''Poezye'', Warszawa 1890, s. 69., tłum. Bolesław Londyński
** Zobacz też: [[perła]], [[poezja]]

* Łzy biegły gorzkie i zginęły w śniegu;&lt;br /&gt;Lecz Bóg je wszystkie zbierze i policzy,&lt;br /&gt;Za każdą odda ocean słodyczy.
** Autor: [[Adam Mickiewicz]], ''[[Dziady]]'', część III
** Zobacz też: [[Bóg]]

* Łzy nie gaszą stosów.
** Autor: [[Stanisław Jerzy Lec]]
** Źródło: ''Myśli nieuczesane wszystkie'', Noir sur Blanc, Warszawa 2018, str. 554.

* Łzy prawdziwe są gorące, wskutek czego bardzo&lt;br /&gt;trudno oddzielić je od twarzy. Po doprowadzeniu do stanu stałego&lt;br /&gt;okazało się, że są bardzo kruche.
** Autor: [[Zbigniew Herbert]], ''Z technologii łez''

* Łzy wysychają, gdy się wchodzi poza próg ludzkiej ostateczności.
** Autor: [[Jerzy Zawieyski]], ''Wysoka ściana''

* Nikt nie jest wart Twoich łez, a ten kto jest nigdy cię do nich nie doprowadzi.
** Autor: [[Gabriel García Márquez]]

* O! łza ta nie jest gorzka, gdy w obecne troski&lt;br /&gt;Przypomnianego szczęścia miesza nektar boski;&lt;br /&gt;Czułość ją u ludzkości wylewa ołtarza.&lt;br /&gt;Gorzką truciznę sączą tylko łzy zbrodniarza.
** Autor: [[Adam Mickiewicz]], ''[[Dziady]]''

* Polały się łzy me czyste, rzęsiste,&lt;br /&gt;Na me dzieciństwo sielskie, anielskie,&lt;br /&gt;Na moją młodość górną i durną…
** Autor: [[Adam Mickiewicz]]

'''Zobacz też:'''
* [[płacz]]


[[Kategoria:Uczucia i emocje]]</text>
      <sha1>m03uueb6o4ud7yxqnbr2cp9i372ws56</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Józef Ignacy Kraszewski</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5630</id>
    <revision>
      <id>536738</id>
      <parentid>535564</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T14:20:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cyborian</username>
        <id>20263</id>
      </contributor>
      <comment>dod. cytaty z kolejnej powieści</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31233" xml:space="preserve">[[Plik:Józef Ignacy Kraszewski.JPG|mały|&lt;center&gt;Józef Ignacy Kraszewski&lt;/center&gt;]]
'''[[w:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]]''' (1812–1887) – [[Polska|polski]] [[pisarz]], [[historyk]], [[dziennikarz]], [[malarz]], [[rysownik]], [[muzyk]], [[kolekcjoner]].

==''Barani Kożuszek''==
* My mamy z przeszłością do walczenia i z nałogami wielą. Można by słownik ułożyć z tych wyrazów, do których się u nas fałszywe przyczepiły pojęcia. Mamy do czynienia z dykcjonarzem. Począwszy od naszej wolności, wszystko w nim przerobić potrzeba.
** Opis: członek patriotycznego obozu reform o sytuacji Polaków podczas Sejmu Czteroletniego

==''Bracia rywale''==
* A obyczaj stary! Tym się też nie godzi pomiatać. Jak zaczniemy wszystkim pomiatać, jak zaczniemy wszystko przerabiać, nic nie zostanie. 

* Przez gorsze idzie się do lepszego, a dróg ludzkich sędzią jest Ten, co je wyznacza.

* W surowości widział pewien środek wykształcenia charakteru. Samą dobrocią młodość wyżyć bez szwanku nie może, tak jak srogością samą psuje się i zasycha.
** Opis: o wychowawcy osieroconych bliźniaków 

==''Dziadunio''==
* Jak z potwarzy zawsze coś zostanie, tak i ze zgorszenia część żądła się wpija.

* Nic lepiej nie probuje upadku człowieka i narodu nad upodobanie w grze.

* Starzeje ten tylko, kto sobie zestarzeć dozwala.

* Wierz staremu, najświeższy owoc przy nadgniłym leżąc psuć się musi.

==''Dziennik Serafiny''==
* Kobieta z rozumem odgaduje wszystko... a ta, co go nie ma, nabrać go nie potrafi...

* Męża zarazem i kochanka dostać trudno... Ktoś to powiedział bardzo trafnie, że mężczyzna jest jak scyzoryk, którym jeśli się pióra temperuje, chleba nim krajać nie można, i odwrotnie... Mąż to nóż do chleba... kochanek... temperuje pióra.

* Moda, która suknie kraje, modeluje też i ludzi podług jakiegoś wzoru wieku... Wszyscy chcą do tej lalki być podobni. Myśli i przekonania nawet święcą pewnej modzie... Świat staje się bardzo nudnym.

* Nieszczęście nauczyło mnie jednego – uciekłam się do czytania, aby zapomnieć o tym, co mnie nęka i otacza...

* Świata blaskiem pożyczanego dostatku nigdy oszukać nie można, a godnie noszone ubóstwo każdy szanuje.

==''Historia kołka w płocie''==
* Nic lepiej nie maluje fatalizmu, w który popadliśmy przez lenistwo umysłowe i wszelakie inne, nad to wiekuiste: – Jakoś to będzie. – Jak będzie i kiedy i przez kogo, nie wiemy, ale nas pociesza, że jakoś to będzie.

* Z iluż to szaleństw rodzą się arcydzieła, a proszę mi pokazać, aby jedno rozum wystrugał??

==''Hrabina Cosel''==
* Słowo jest czymś więcej niż serce, bo serca ja nie jestem panią, a słowu memu jam królową.

* To tylko prawdziwie piękne, co po latach wielu jeszcze się tak jak pierwszego dnia wydaje.

==''Jaryna''==
* Im dłużej karmim w sobie jakie uczucie, przekonanie, pojęcie, tym ciężej się z nim rozstać i długo człowiek oczywistości nawet się opiera, z prawdą walczy, fałszem żyć woli, niż wyrzec się tego, co już część jego istoty stanowi.

* W sercu człowieka, jak w świecie cieleśnym, uczucia są barwami: kilka ich składa całą gamę światła, ale nieskończone są ich odcienie, kombinacje i przemiany. Wyrazy języka, jak ołówek rysownika, ledwie potrafią zebrać tych uczuć główne kształty; wszystkie się szaro i ciemno malują pod niecierpliwą ręką, która żywego życia odtwarza tylko suche formy.

* Wy, ludzie złą cywilizacją zepsuci, przywykliście w każdym kwiecie wprzód niż zapachu i barwy szukać robaczka, co go toczy; z pyłków kielicha często tworzycie sobie potwory.

==''Klasztor''==
* Kochać tych, co zasługują na to, aby byli kochani, bardzo łatwo; ale miłość mieć dla upadłych i nie porzucić ich, gdy wszystko opuściło, chrześcijańskim jest dziełem.

* Myślisz, że stracona wiara odzyskuje się rozumem? Nie. Jak poszła, tak powraca przez serce.

* Znanym jest serca ludzkiego przymiotem, że się przywiązuje do tych, którym mogło usłużyć. Odwrotną stroną medalu tego jest równie dowiedziony pewnik, że dobrodziejstwo upokarza i najczęściej wywołuje niewdzięczność.

* Wy wszyscy (...) w tej naszej wierze i w jej zakonie szukacie dziś plam, odrzucacie ją pod pozorem, że krępuje wolność waszą, że was pęta. Spójrzcież na tych, którzy zrzucili z siebie tę niewolę: jak żyją i czy im z tym lepiej? Po owocach poznać drzewa, a jakież owoce zrodził libertynizm wasz, który żadnych praw i granic znać nie chce?

==''Klin klinem''==
* W temperaturze człowieka widzimy ten sam fenomen, co na ziemi, gdy w jednym półsferzu podnosi się ciepło, na drugim panują chłody – prawie zawsze serce ostygłe idzie z płonącą fantazją i rozbujałą głową.

* Z dobrą nowiną do poczciwego człowieka nigdy za wcześnie przyjść nie można.

==''Kopciuszek''==
* Dowiedziona rzecz, że ci co sobą rządzić nie umieją, najlepiej drugimi potrafią...

* Dziś wszystko się pragnie uszlachetnić – szewc zowie się artystą obuwia... krawiec mówi ci o moralnym znaczeniu swych płodów, traktiernia zowie się „akademią gastronomiczną”, czemuż by jatka nie miała się nazywać „instytutem mięsnym”?

* Dziwna w tym ludzka natura, która z pokrewieństwa naszego z małpami wynikać musi, jak się zdaje, że zawsze pragniemy zastosować się do tego, co nas otacza i przebrać się za kogo innego.

* Odzienie to jest taka rzecz, co jak tytuł książki naprzód każdemu w oczy wpada.

* Od kobiety, która pragnie zatrzymać, uciec jest niepodobieństwem.

* Pojmował to dobrze, że każdy lekarz powinien obrać sobie jakąś specjalność; on miał specjalność wielkich panów. Wątpię bardzo, czyby się nawet poznał na tych głupich chorobach, na które ubodzy chorują i znając to do siebie, wzywany, nigdy do chudziny nie pojechał.
** Postać: doktor Mazzini

* Świat nie ma zwyczaju gonić tych, co się od niego odwracają z pogardą, jemu trzeba sideł, lepu, a wziąć go można bardzo łatwo.

* Świat popsuty! Żadnej w nim pasji, żadnej, co się nazywa – chodzą bladzi jak ćmy po świecie, a patrząc na nich aż spać się chce i poziewać.

* Wasze dzisiejsze babskie pokolenie mięczaków od lada czego niestrawności dostaje i nie wiedzieć czym się spije. O! o! nie tak to ongi bywało.
** Opis: pułkownik Soroka o młodszym pokoleniu

== ''Kraków za Łoktka'' ==
* Im kto więcej w życiu cierpiał, tym więcej przecierpieć może.

* Im prostsze były wyroby kraju, tym większa obcych potrzeba. Kupcy zyskiwali najwięcej na sprzedaży tu właśnie, gdzie to, co przywieźli, osobliwym było i pożądanym.
 
* Miał tę pańską ogładę, która niewiastom jest miłą, bo wyższość jakąś obiecuje, choć najczęściej jest łupiną gładką pustego orzecha.

* Na zoranej pługiem żelaznym ziemi, choć ją zielone trawy i kwiaty okryją, zostają blizny na zawsze.

* Swawola zawsze więcej jedna przyjaciół niż surowość i karność. 

==''Król chłopów''==
* Słowo wiatr... ci co mówią wiele, zazwyczaj czynią mało.
** Źródło: [[s:Król chłopów/Księga trzecia|tom II, ks. trzecia]], wyd. Spółka Wydawnicza Księgarzy, Warszawa 1881, s. 34.

* Z ludzi jak z kwiatów woń wychodząca na świat, niekoniecznie odpowiada temu, co się w nich w istocie znajduje. Pachnie często trucizna, odraża wonią dobroczynne ziele. Tak i sława ludzka nie pełna bywa i niesprawiedliwa, podnosi często to, co na to nie zasługuje, zapomina o tem, co najbardziej pamięci warto.
** Źródło: [[s:Król chłopów/Księga trzecia|tom II, ks. trzecia]], wyd. Spółka Wydawnicza Księgarzy, Warszawa 1881, s. 32.

==''Lalki''==
* Pozytywizm obrał nas z ducha, zniżył poziom myśli będących w obiegu, uczynił rozsądnymi do zbytku, ale istotami bez polotu.

==''Ładny chłopiec''==
* Dziś niemal wszyscy są do siebie podobni i pretendenta do tronu hiszpańskiego nader trudno od porządnego szewca odróżnić.

* Kobieta najostyglejsza znajduje przyjemność odgrzewając się przy młodym takim ognisku.
** Opis: przyjaciółka do innej o zalotniku.

* Kobiety noszą się z talentami, póki za mąż nie pójdą, potem na uprawę ich nie mają czasu.

* Kto raz doświadczył, że własną wolą rządzić się nie umie, ten powinien ze świadomością słabości własnej wolę swą poddać innej, wyższej i wykształceńszej.

* Ludzie, ile razy spotkają się z podobną bezczelną zuchwałością, najczęściej przed nią głowę skłaniają.

* Na świecie wiara w siebie i umiejętność sprzedania się należą do najgłówniejszych tajemnic tego, co się szczęściem nazywa. Kto sam siebie nie ceni i nie chwali, tego ludzie z pewnością, wyjąwszy chyba malutką garstkę, ani oszacują, ani podniosą. ''Mundus vult decipi''.

* Nieszczęściem zwalani ludzie i rękawiczki zarówno trudno oczyścić się dają.

* Spekulować dobrze można tylko na dwóch rzeczach: na tym, co łechce miłość własną, i co brzuch wypełnia, a podniebieniu pochlebia.

* W hotelu uczy się najlepiej filozofii praktycznej.

* Wiadomo, że sławę rozumu zyskuje się najłatwiej, gdy się cudzy podziwia.

* Wszystko złe zawsze należy przewidywać, a dobremu nie dowierzać – to moja zasada.
** Opis: profesor Maciórek do siostrzeńca.

* Żaden wyżeł kuropatw tak nie zwęszy, jak ludzie pieniądze. Kto ich nie ma, niech się dmie jak chce – czci mu nie oddadzą.

==''Masław''==
* Nas ręka boża dotknęła za to, żeśmy własnych panów szanować nie umieli, za to dziś czerń nam karki gniecie.
** Postać: dworzanin królewski o buncie pospólstwa

* Rosło to złe ziele jak pokrzywa pod płotem, która gdy się z ziemi wytyka, ani jej widać, nie wiadomo kiedy do góry się bierze, aż i płot sam zakrywa.
** Opis: o złowieszczej karierze Masława

* Złym Bóg dopuszcza godzinę zwycięstwa, ale im panowania nie daje.
** Postać: umierający kapłan o buncie Masława 

==''Matka królów''==
* A jestli to z pożytkiem dla człowieka, gdy zawczasu zna przyszłość swoją? Gdyby Opatrzność widziała z tego korzyść i potrzebę dla nas, czyżby nas władzą tą nie obdarzyła?

* Wiek tak samo na twarzach sędziwych nieznaczne brodawki i znamiona powiększa, jak w duszy wady człowieka. Nad starością czuwać trzeba i ona nad sobą czuwać powinna.

* Wielka piękność niewiastę rychlej psuje, niż lepszą czyni. Robi ją dumną, płochą często, a w kadzidłach się miłującą.

==''Morituri''==
* Interes nie miał dla niego strony moralnej, ale był zadaniem, którego wartość stanowiło przezwyciężenie trudności.
** Postać: adwokat Hartknoch

* Ludzie nawykli do mentorowania drugim niełatwo znoszą, gdy im kto omyłkę w rachubie wytknie.

* Najśmieszniejszym ze wszystkich urojeń ludzkich jest marzenie o nieśmiertelności na ziemi. Rody, imiona, ludzie, wszystko maleje, umiera i rozkłada się, służąc za materiał nowym wielkościom i nowym blaskom.

* Nikt łatwiej się nie obraża nad tego, który niezupełnie sam z siebie jest zadowolonym.

* Zawsze kochać się można i trzeba. To czas bardzo przyjemnie skraca, nikomu nie szkodzi i wielce jest nauczającym.
** Postać: utracjusz Zygmunt Garbowski

==''Orbeka''==
* Biada mężczyznom, co płaczą! Łza męska ze krwią chyba na ofiarę wielką płynąć powinna, nigdy na obmycie powszednich bólów żywota; jest ona skarbem, którym szafować się nie godzi. Kobieta nią żyje, mężczyzna nią umierać chyba powinien.

* Dziwna rzecz, że w człowieku naprzód się wyszlachetnia oblicze, naprzód wypiękniają rysy twarzy, a na ostatku ręka.

* Namiętność czyni okrutnymi ludzi nawet najlepszych.

==''Pałac i folwark''==
* Kto może żyć kawałkiem chleba, być zdrowym i silnym, nie tęsknić za delikatesami – stokroć jest większym panem niż milionowy sybaryta, co się lęka więcej o utratę dobrego stołu niż dobrego imienia.

* Najczęściej, o co się człowiek najmocniej stara, czego najgoręcej pragnie, na złe mu wychodzi, czego się lękał, zbawić może.

* Nauka ma to do siebie, że, by się w człowieku mocno usadowiła, potrzebuje czasu. Co prędko się nabywa, ulatuje też żywo i później ślad nie pozostaje ciężkiej pracy i tych podwalin gruntownych, które budowę dźwigać powinny.

* U panów miłość wchodzi przez głowę i często do piersi trafić nie może, a szukając serca, znajduje pustkę.

* W pałacu radzi ci są, bo się nudzą, ale oni z ludźmi nie swego świata żyją tylko z nudów i przez grzeczność... a szczerej dla nich miłości nie mają, bo ich za pośledni rodzaj ludzi nawykli rachować...
** Opis: ks. kanonik do siostrzeńca Juliana

==''Powrót do gniazda''==
* Gdy mi kto kadzi, zawsze się boję, by gdzieś niedaleko smrodu nie było.
** Opis: Polak do Niemca

* Kto uchodzi, ma sto dróg; kto gna, jedną.
** Opis: ścigający o uciekinierach

==''Pułkownikówna''==
* Nie ma nic gorszego jak z chłopa pan, a z brata nieprzyjaciel.

* Pracowitym dzień się poczynał – próżniakom nie skończył się jeszcze.
** Opis: o hulankach w Polsce „za króla Sasa”

* Starzenie się ludzi podlega zaprawdę prawom dziwnym. To co w twarzy stanowiło jej piętno charakterystyczne, jej właściwość, z wiekiem nie ginie, ale się uwydatnia.

==''Ramułtowie''==
* Człowiek jest jak zegarek, który im więcej się naprawia, tym gorzej idzie – to dowiedziona rzecz. Ja mam zwyczaj, gdy mi się psuje zegarek, darowywać przyjacielowi.
** Postać: hr. Herman Ramułt

* Nie ma w świecie zaciętszych wrogów nad tych, którzy potrzebują uniewinnić się ze zmiany uczuć dla dawnych przyjaciół.

* Ty sam się zewsząd czynisz wygnańcem, jesteś z tego rodzaju ludzi, po których plecach wszyscy się wspinają i którzy stworzeni są na drabiny.
** Opis: hr. Herman Ramułt do brata Sylwana

==''Roboty i prace''==
* Każda epoka ma swe wymagania; nasza zdaje się mieć za zadanie wszystkie stany i klasy pomieszać ze sobą, wszystko bezładnie zniwelować, wszystkie prawa nabyte zniszczyć, wszelkiej powadze zaprzeczyć, wszystkie tradycje odepchnąć.

* Twarz jego, jak moneta kosmopolityczna, nie miała stempla pochodzenia.

* Znać słabości ludzkie, aby z nich korzystać, swoje własne, aby się ich obawiać – to rozum cały. Reszta to romanse, które bawią, a nie tuczą...
** Postać: karierowicz Julian Płocki

==''Semko''==
* Miłość nie jestże prawie zawsze ubóstwieniem i bałwochwalstwem z jednej strony, a chłodnym przyjmowaniem z drugiej?

* Niewieście usta zamknąć trudniej niż mężczyźnie zemsty zabronić.

* Prawdą to jest, że małe ciosy wywołują skargi i jęki, a srogi raz milczeniem się zamyka.

==''Serce i ręka''==
* Małżeństwo to przecie ostatnia loteria, jak się na nim stawkę przegra, pozostaje tylko modlić się do św. Józefa, patrona dobrej śmierci.
** Opis: opinia jednego z weselników
 
* Możeż być co nudniejszego nad ucztę podobną, ceremonialne jedzenie z obowiązkową rozmową, wśród których ceremonia zawadza jedzeniu, jadło przeszkadza rozmowie, i nie wie się najczęściej ni co się jadło, ani jakie się powiedziało niedorzeczności?

* Tylko ubogich grzechy nie są przebaczone; majętni na złotych szatach bezkarnie plamy noszą.

==''Sieroce dole''==
* Charaktery są logiczne zawsze. Kto umie kochać, kocha, kto jest złym, musi nim być do końca.

* Są uczucia i myśli, które zasłaniać musi człowiek, boby i sam na nie patrzeć nierad.

* Trzeba umieć zapomnieć jutra, aby żyć dniem dzisiejszym.

==''Szalona''==
* Ci, co się zapinają mocno, najczęściej bieliznę mają brudną lub żadnej.
** Henryk d'Estompelles o zarozumiałych

* Humor ma swoje prawa, najprzód wydrapuje się na pewną wyżynę pozorną, z której wygodnie jest sarkać, nie dając się pochwycić, po wtóre posługuje się fantazją dozwalającą omijać miejsca, których się przebrnąć nie spodziewa, na ostatek chwyta on, co napadnie, i sieka na bigos najkosztowniejsze ingrediencje z najbrudniejszym śmieciem, i to mu uchodzi.

* Każdy wiek tworzy sobie fizjognomie sobie właściwe. Niegdyś, mimo walk, niepokojów i twardych prób losu, wielki spokój ducha i męstwo piętnowały się majestatyczną na licu pogodą. (…) Na dzisiejszych twarzach wypieszczonych dzieci wieku widać konwulsje jego, chorobę, słabość, niecierpliwość. Twarze są potargane, niespokojne, wystraszone, gniewne, wyzywające, nieszczęśliwe.

* Nie ma niebezpieczniejszych apostołów nad kobiety. W ich ustach prawda nabiera blasku, a fałsz traci swą potworność. Kunszt uwodzenia nawet bez świadomości jest im wrodzonym.

* Wszyscy Francuzi przesadzają (…) dlatego, że prawdziwego uczucia im braknie. Kochacie głowami i zmysłami, nie sercem, dlatego zmagacie się na czułości, nie wiedząc miary ich i wagi.
** Opis: główna bohaterka do Henryka de Estompelles

==''U babuni''==
* Może to wydać się paradoksem, lecz jest prawdą, że jak miłość i nienawiść, tak duma i pokora zlewają się czasem w nierozwikłanego coś i niezrozumiałego.

* O tym jestem przekonana, że idąc prostą drogą pokonywa się najłatwiej tych, co idą krzywymi.

* Siła to wola, kto ma wolę, ten ma siłę. – Jednak najczęściej wola bywa bezsilną... – Gdy nie jest prawdziwą; między wolą a zachceniem jest ogromna różnica. Gdy się komu tylko zachciewa, nie zada sobie pracy, by dojść do celu, ale gdy chce...
** Opis: dialog Zosi i Ludwika

==''Ulana''==
* Chłop poleski, mimo codziennych przykładów niewiary żon i córek wstydu, drażliwy jest na to; nie mogąc mścić się na panu, będzie się mścił na żonie; a bieda nawet i panu, jeśli go do ostateczności przywiedzie.
** Zobacz też: [[chłop]]

* Jest to niezaprzeczona prawda: wpływ dziennego światła modyfikuje nawet uczucia i myśli, dorzucając do nich wstyd. Człowiek sam przed sobą nagość swą chcąc ukryć, szuka figowego liścia; tym liściem są myśli, którymi inne, nagie przykrywa do nocy. Światło uczucia hamuje, myśli krępuje wstydem pierworodnym.

* Karczma to serce wsi, tak jak cerkiew jej głową, a żołądkiem jej dwór; ręce i nogi tego ciała to chaty wieśniacze.
** Zobacz też: [[wieś]]

* Tamto pańskie kochanie bardzo jakieś piękne, trochę smutne, a choć smutne, to miłe. I kończy się, mówią, zawsze niewesoło.
** Opis: Ulana do Tadeusza

* Wszystko złe, jakie kiedy książki przewracając głowę zrobić mogły, na nim zrobiły.
** Opis: o Tadeuszu Mrozoczyńskim
** Zobacz też: [[książka]]

* Życie to smutne, a jednak nawyknieniem lekkie, byleby Bóg rodził, byleby ich zbyt obfity połów ryb głodem nie straszył, bo wierzą w przysłowie: Kiedy się ryba łowi, żyto się nie rodzi.

==''Wielki nieznajomy''==
* Kto nie umie być ciekawym, ten szczęśliwym być nie może. Ciekawość jest pierwszym stopniem do szczęścia, nie do piekła. Kto nie ciekawy, żyć niewart.
** Postać: hrabina Palczewska

* To rzetelna prawda, iż tylko po rękach można poznać człowieka dobrze urodzonego. Widzisz, asindziej, gdy trzy, cztery, pięć pokoleń nic rękami nie robiło, zdrobniały one i wydelikaciły się, to naturalna. W drugim pokoleniu u dorobkiewiczów jeszcze łapy. Twarz będzie czasem piękna, arystokratyczna, rysy już się wygładzą, a ręce zostają długo na pamiątkę tym rodom, które nimi na życie pracowały.
** Postać: pani Ormowska

== ''Za Sasów'' ==
* A ostatecznie synowi pozostawił król w spuściźnie najstraszniejszą anarchią, coś na kształt domu, w którym stary naruszywszy porządek, nowego zaprowadzić nie umiano.
** Opis: ocena rządów Augusta II Sasa

* Królowanie u nas nie czym innym jest, ino męczeństwem. Na potwarze, nienawiści, rokosze, na pracę i czuwanie dniem i nocą musi być zbrojnym. Rycerzem być u nas nieochybnie być potrzeba, bo wojny stoją dokoła, ale zarazem statystą i politykiem, a nade wszystko mężem wielkiego sumienia i ofiarności bez granic.
** Opis: Stanisław Leszczyński o roli monarchy w Polsce

* Ówczesna Polska rozpadła się na dwa wielkie obozy. Gdzie tylko cywilizacja zachodnia z ogładą i pogardą obyczaju starego się wcisnęła, tam moralność była zachwianą i nadwerężoną; gdzie surowe, stare panowało prawo, ludzie z żelaznym stoicyzmem opierali się zepsuciu.

* Uczciwi są to ludzie spokojni, którzy nieradzi krzyczeć i podnosić wrzawę, a szyby w oknach wybijać. Mniejszości burzliwe wszędzie górą.  

* Zaraza się pochwyca łatwo.(…) Im z większej wysokości płynie, tym niebezpieczniejsza jest. 

==''Złoty Jasieńko''==
* Już to pewna, że kto całe życie pracuje nad jednym, lżej mu idzie, ręka się wprawia, ale umysł ociężeć musi, mechanicznie palce wykonywają, czego się wyuczyły, a głowa pracować nie potrzebuje. Jest w tym zło, jest i dobro. Może ten dobroczynny podział pracy nadaje się dla mas, które nie mają wielkich darów – ale na ludzi, co by chcieli iść naprzód, nakłada kajdany.

* Miłość, nawet macierzyńska, ma te niewytłumaczalne słabości, w których nad sercem zapanować rozum nie może... A serce matki jest najpotężniejszym z serc na ziemi i miłość matki jest jedyną, której nic osłabić nie może.

* Mówiłem tobie ze sto razy, rozum siedzi w chlebie z solą i cebulą, a nie w pieczonej gęsi, bądź oszczędny i skromny i nie łżyj przed światem.
** Opis: stary mądry Żyd do bohatera powieści

* Testament to dobra rzecz, dobra rzecz. Nie orzesz, nie siejesz, zadzwonili po nieboszczyku i wdziewasz jego pot, głód, grzechy lub cnoty, ani Bóg zapłać nie powiedziawszy. O! testament to ładna rzecz.
** Opis: wzgardzona spadkobierczyni do bohatera

==''Zygzaki''==
* Najniebezpieczniej jest do improwizacji się gotować i do pojedynku na słowa czy na szpady z góry pchnięcie obmyśleć. Ironia losu zawsze prawie potem inaczej stawi nieprzyjaciela i wielkie przygotowania wniwecz obraca.

* Nie ma gorszych szpiegów nad próżniaków. Tam gdzie jest ich wiele, najmniejszy wypadek nie przechodzi bez ogromnego rozgłosu.

* Od niepamiętnych czasów miłość nie może się obyć bez powiernika, tak jak sztuka mięsa biała bez chrzanu czy musztardy.

==''Żeliga''==
* Jest to pierwszym znamieniem wyższości człowieka, gdy ma instynkt oszacowania ludzi.

* Ma to do siebie czysty umysł i jasne serce, że z nimi wkrótce czuje się człowiek bratersko oswojonym i pociągniętym ich siłą. Ludzie fałszu odpychają tylko i niepokoją, nawet największą sztuką nie mogą obudzić zaufania, a gdy je pozyskają, zostaje zawsze w człowieku obawa niewytłumaczona, która jest przestrogą.

* Potwarz jest jak błoto, choćby na niewinnego padła, ślad po niej przetrwa.

* Prawdę rzekłszy, nigdy nie pięknym nie był, ale chwilami udawało mu się być okropnym.

* Są ludzie, których dola w szczególniejszy doświadcza sposób. (…) Słabym życie uchodzi spokojniej. Silniejsi są do walk stworzeni, nie oszczędza im też bojów przeznaczenie.

* Serce czasem przeczuwa, rozum w dochodzeniu przyszłości jest zawsze zawodnym; bo serce ma instynkt nieochybny, siłę jakąś mistyczną, której rozsądek się wyrzekł.

==Inne==
* Aby mieć wyobrażenie o nikczemności człowieka, potrzeba w nieszczęściu tylko żądać pomocy.
** Źródło: ''Rejent Wątróbka'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 389)

* Bóg wiele przebacza, ludzie nigdy.
** Źródło: [[s:Djabeł/Tom II/V|''Diabeł'']], tom II, rozdz. V, wyd. Księgarni Gubrynowicza i Schmidta, Lwów 1873, s. 41.
** Zobacz: [[przebaczenie]]

* Był sobie dziad i baba,&lt;br /&gt;Bardzo starzy oboje.
** Źródło: ''Dziad i baba''

* Chcesz się żenić? Winszuję, ale nie zazdroszczę.

* Człowiek pragnie w miłości tego, czego mu najwięcej braknie.

* Germanizacja do dziś dnia nie potrafiła w nim zatrzeć śladów dawnego, słowiańskiego pochodzenia. Wrocław jest, już można powiedzieć, półpolskim miastem, część jego za Odrą, przy Tumie, nawet dotąd polską się zowie i u wrót stolicy Śląska już mowę naszą posłyszeć możemy.
** Opis: w relacji z podróży do [[Wrocław|Wrocławia]] z roku 1869.
** Źródło: Józef Ignacy Kraszewski, ''Listy z podróży (1860)'', cyt. za: Zygmunt Antkowiak: ''Wrocław od A do Z'', Wrocław 1997, s. 215.

* Gnuśność poniewiera tysiące ludzi, praca nie zabija nikogo.

* I ja tam byłem, miód, piwo piłem, bo każda stara baśń tak się przecie kończyć powinna.
** Źródło: ''Stara baśń''

* Jak dwie perełki w oceanie życia,&lt;br /&gt;Jak dwie gwiazdeczki na niebie,&lt;br /&gt;Świecą nam do powicia&lt;br /&gt;Dwa słowa – kocham ciebie.
** Źródło: ''Dwa słowa''

* Jakże dziwne jest serce ludzkie! Gdy nie ma kogo kochać, tęskni; gdy długo jedną rzecz kocha, tęskni; gdy się z kochaną istotą rozstanie, znowu tęskni.

* Jest jedna miłość, która nie liczy na wzajemność, nie szczędzi ofiar, płacze a przebacza, odepchnięta wraca – to miłość macierzyńska.

* Każda z kobiet prawie inaczej się kochać każe.

* Kobieto, królowo, szatanie, aniele,&lt;br /&gt;Motylu, głazie, kwiecie,&lt;br /&gt;Duchu z niebios w ludzkim ciele,&lt;br /&gt;Nie ze świata, a na świecie&lt;br /&gt;Niepoznana, niepojęta,&lt;br /&gt;Odmienna i jednakowa,&lt;br /&gt;I słaba i nieugięta,&lt;br /&gt;Niewolnica i królowa

* Kochać trzeba bliźniego, ale mu pobłażać się nie godzi.

* Komu pilno do bitwy, ten często pierwszy z niej ucieka.
** Źródło: [[s:Rzym za Nerona|''Rzym za Nerona'']], rozdz. XI, wyd. Tow. Szkoły Ludowej, Kraków 1925, s. 133.

* Któż nie zna jednego rodzaju ludzi, przez któren najbliżej pokrewni jesteśmy z małpami? To stworzenie ma twarz podobną do ludzkiej, głos człowieka, uśmiech głupi w ustach, i kawał gąbki w miejscu mózgu; ma wszystko człowiecze prócz woli; – wola jego jest wolą naśladowania. Stąd można podobnych nazywać człowieko-małpą…
** Źródło: ''Dumania'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 60)

* Leniwi zawsze wiedzą, która godzina.

* Ludzie boją się zmian, nawet na lepsze...

* Ludzie zawsze są niewdzięczni, a sami będąc winni, grzech swój na cudze radzi zwalają barki...

* Mało ludzi z miłości umiera, a tak wiele z niej żyje!

* Mamy może prawo nie zbierać i nie zapracowywać, jak się komu podoba, ale tracić nie mamy prawa; kto traci, winien jest wobec społeczeństwa, rodziny, przeszłości i przyszłości.
** Źródło: ''Upiór'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 310)

* Między koniem a kobietą jest wiele podobieństwa: oboje kochamy, obojgu nie wierzymy, bez obojga się nie obejdziemy.

* Miłość jest poetycznym złudzeniem, które żeby długo zatrzymać, nie trzeba dotykać palcami jak bańki z mydła, bo zmienia się w kroplę brudnej wody.

* Miłość nie jestże zawsze prawie ubóstwieniem i bałwochwalstwem z jednej strony, a chłodnem przyjmowaniem z drugiej?

* Miłość pozyskana wkłada wielkie i święte obowiązki.

* Miłość uczciwa jest jak smarowidło w wozie, jużcić i bez niego jechać można, ale lżej z nim i nie skrzypi.

* Młode uczucia są najwłaściwsze młodemu wiekowi, ale nie wyłącznie mu należą.

* Naśladowania wszelkie niewiele warte, w literaturze rodzą lichoty, w polityce – potwory.
** Źródło: ''Sto Diabłów'', Warszawa 1967, s. 168

* Nie jestże to wielka i piękna rzecz, nie będąc niczym, być wyższym nad wszystko i niczego się nie lękać?
** Źródło: ''Stańczyk'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 89)

* Nie każdy i nie zawsze zapłakać może.

* Nie ma miłości, gdzie są tajemnice.

* Nie ma smutniejszego widoku nad walkę z sobą człowieka, który czuje, że z niej nie wyjdzie zwycięzcą.
** Źródło: ''Macocha'', Warszawa 1973, s. 43

* Niesłychany był bowiem ucisk na Rusi od Panów, który po części sprowadził, a przynajmniej wiele dopomógł Chmielnickiemu do tego straszliwego buntu, który tyle krwi kosztował. Coraz przybywająca ilość danin, czynszów, opłat różnych, wkrótce połączona z ciężarem stacji żołnierskich, stała się prawie niepodobna do zniesienia.
** Źródło: ''Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy'' (1840), cyt. za: [[Daniel Beauvois]], ''Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793–1914'', Lublin 2005, s. 737.
** Zobacz też: [[Ukraina]], [[Bohdan Chmielnicki]]

* Panowie mają ten przywilej, że się zawsze pięknie wydają nawet w oczach tych, co im zazdroszczą.
** Źródło: ''Sprawa kryminalna'' (Wyd. Literackie, Kraków 1987, s. 218)

* Piękne kobiety nie mają przyjaciółek, ale za to tylu przyjaciół...
** Źródło: ''Imieniny – obrazek historyczny'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 16)

* Praca tylko może dać skrzydła natchnieniu.
** Źródło: ''Leksykon złotych myśli'', wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

* Przysiąc, że się będzie kochało, jest to przysięgać po pijanemu, że się nigdy nie wytrzeźwieje, a wytrzeźwienie, nie pytając człowieka, samo przychodzi z ustaniem przyczyny.

* Serca kobiet, jak aniołów, pełne są miłości i litości.

* Spowiadacie się raz w rok, a grzeszycie co godzina; fundujecie klasztory, budujecie kościoły, więcej dla oka ludzkiego niż dla chwały bożej; sypiecie jałmużny, aby jęki ubogich waszego snu błogiego nie przerywały; całujecie po rękach księży, aby wam broić dozwalali i nie karcili... Ano! Możeście i synami kościoła, ale czyście synami Bożymi – nie wiem.
** Źródło: ''Grzechy hetmańskie – Obrazy z końca XVIII wieku''

* Tylko zacni ludzie zdolni są do prawdziwej miłości; źli zaczynają od rozpusty i kończą na niej.

* Ubogi, który żeni się z bogatą, kładzie sobie stryczek na szyję i oddaje drugi koniec w ręce żony.

* Ubóstwo jest jak trąd, który łatwo przylega, a wyleczyć się z niego trudno.
** Źródło: ''Pan na czterech chłopach'' (''Herod-baba'', Warszawa 1971, s. 439)

* Umysł nadto jest płaski, aby mógł pojąć myśl tak głęboką, lecz to wcale jej doskonałości nie ubliża, iż jej zrozumieć nie można.
** Źródło: ''Biografia sokalskiego organisty'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 8)

* W podróży i w życiu niecierpliwość rośnie w miarę, jak się zbliżamy do celu...

* Wśród Zachodnich Prus charakterem oddzielnym odznaczają się Kaszuby (...).
** Źródło: ''Rachunki'' (1867)
** Zobacz też: [[Kaszuby]]

* Z wielu względów jesteśmy ogólnie biorąc najobficiej od Boga udarowani; nie brak nam ani talentów, ani pomysłu, ani szlachetności, ani gotowości do ofiar; jednej woli wyrobić w sobie nie umiemy.
** Źródło: ''Motyl'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 170)

==Zobacz też==
{{Wikisource|Józef Ignacy Kraszewski|Józefa Ignacego Kraszewskiego}}
* [[miłość]]
* [[młodość]]
* [[praca]]


{{SORTUJ:Kraszewski, Józef Ignacy}}
[[Kategoria:Polscy dziennikarze prasowi]]
[[Kategoria:Polscy historycy]]
[[Kategoria:Polscy malarze]]
[[Kategoria:Polscy muzycy]]
[[Kategoria:Polscy prozaicy]]
[[Kategoria:Polscy pisarze romantyzmu]]</text>
      <sha1>gkwapr2heofuo4h6jak0i72je3lcnej</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536739</id>
      <parentid>536738</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T14:45:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cyborian</username>
        <id>20263</id>
      </contributor>
      <comment>/* Semko */  + 2 cyt.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31464" xml:space="preserve">[[Plik:Józef Ignacy Kraszewski.JPG|mały|&lt;center&gt;Józef Ignacy Kraszewski&lt;/center&gt;]]
'''[[w:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]]''' (1812–1887) – [[Polska|polski]] [[pisarz]], [[historyk]], [[dziennikarz]], [[malarz]], [[rysownik]], [[muzyk]], [[kolekcjoner]].

==''Barani Kożuszek''==
* My mamy z przeszłością do walczenia i z nałogami wielą. Można by słownik ułożyć z tych wyrazów, do których się u nas fałszywe przyczepiły pojęcia. Mamy do czynienia z dykcjonarzem. Począwszy od naszej wolności, wszystko w nim przerobić potrzeba.
** Opis: członek patriotycznego obozu reform o sytuacji Polaków podczas Sejmu Czteroletniego

==''Bracia rywale''==
* A obyczaj stary! Tym się też nie godzi pomiatać. Jak zaczniemy wszystkim pomiatać, jak zaczniemy wszystko przerabiać, nic nie zostanie. 

* Przez gorsze idzie się do lepszego, a dróg ludzkich sędzią jest Ten, co je wyznacza.

* W surowości widział pewien środek wykształcenia charakteru. Samą dobrocią młodość wyżyć bez szwanku nie może, tak jak srogością samą psuje się i zasycha.
** Opis: o wychowawcy osieroconych bliźniaków 

==''Dziadunio''==
* Jak z potwarzy zawsze coś zostanie, tak i ze zgorszenia część żądła się wpija.

* Nic lepiej nie probuje upadku człowieka i narodu nad upodobanie w grze.

* Starzeje ten tylko, kto sobie zestarzeć dozwala.

* Wierz staremu, najświeższy owoc przy nadgniłym leżąc psuć się musi.

==''Dziennik Serafiny''==
* Kobieta z rozumem odgaduje wszystko... a ta, co go nie ma, nabrać go nie potrafi...

* Męża zarazem i kochanka dostać trudno... Ktoś to powiedział bardzo trafnie, że mężczyzna jest jak scyzoryk, którym jeśli się pióra temperuje, chleba nim krajać nie można, i odwrotnie... Mąż to nóż do chleba... kochanek... temperuje pióra.

* Moda, która suknie kraje, modeluje też i ludzi podług jakiegoś wzoru wieku... Wszyscy chcą do tej lalki być podobni. Myśli i przekonania nawet święcą pewnej modzie... Świat staje się bardzo nudnym.

* Nieszczęście nauczyło mnie jednego – uciekłam się do czytania, aby zapomnieć o tym, co mnie nęka i otacza...

* Świata blaskiem pożyczanego dostatku nigdy oszukać nie można, a godnie noszone ubóstwo każdy szanuje.

==''Historia kołka w płocie''==
* Nic lepiej nie maluje fatalizmu, w który popadliśmy przez lenistwo umysłowe i wszelakie inne, nad to wiekuiste: – Jakoś to będzie. – Jak będzie i kiedy i przez kogo, nie wiemy, ale nas pociesza, że jakoś to będzie.

* Z iluż to szaleństw rodzą się arcydzieła, a proszę mi pokazać, aby jedno rozum wystrugał??

==''Hrabina Cosel''==
* Słowo jest czymś więcej niż serce, bo serca ja nie jestem panią, a słowu memu jam królową.

* To tylko prawdziwie piękne, co po latach wielu jeszcze się tak jak pierwszego dnia wydaje.

==''Jaryna''==
* Im dłużej karmim w sobie jakie uczucie, przekonanie, pojęcie, tym ciężej się z nim rozstać i długo człowiek oczywistości nawet się opiera, z prawdą walczy, fałszem żyć woli, niż wyrzec się tego, co już część jego istoty stanowi.

* W sercu człowieka, jak w świecie cieleśnym, uczucia są barwami: kilka ich składa całą gamę światła, ale nieskończone są ich odcienie, kombinacje i przemiany. Wyrazy języka, jak ołówek rysownika, ledwie potrafią zebrać tych uczuć główne kształty; wszystkie się szaro i ciemno malują pod niecierpliwą ręką, która żywego życia odtwarza tylko suche formy.

* Wy, ludzie złą cywilizacją zepsuci, przywykliście w każdym kwiecie wprzód niż zapachu i barwy szukać robaczka, co go toczy; z pyłków kielicha często tworzycie sobie potwory.

==''Klasztor''==
* Kochać tych, co zasługują na to, aby byli kochani, bardzo łatwo; ale miłość mieć dla upadłych i nie porzucić ich, gdy wszystko opuściło, chrześcijańskim jest dziełem.

* Myślisz, że stracona wiara odzyskuje się rozumem? Nie. Jak poszła, tak powraca przez serce.

* Znanym jest serca ludzkiego przymiotem, że się przywiązuje do tych, którym mogło usłużyć. Odwrotną stroną medalu tego jest równie dowiedziony pewnik, że dobrodziejstwo upokarza i najczęściej wywołuje niewdzięczność.

* Wy wszyscy (...) w tej naszej wierze i w jej zakonie szukacie dziś plam, odrzucacie ją pod pozorem, że krępuje wolność waszą, że was pęta. Spójrzcież na tych, którzy zrzucili z siebie tę niewolę: jak żyją i czy im z tym lepiej? Po owocach poznać drzewa, a jakież owoce zrodził libertynizm wasz, który żadnych praw i granic znać nie chce?

==''Klin klinem''==
* W temperaturze człowieka widzimy ten sam fenomen, co na ziemi, gdy w jednym półsferzu podnosi się ciepło, na drugim panują chłody – prawie zawsze serce ostygłe idzie z płonącą fantazją i rozbujałą głową.

* Z dobrą nowiną do poczciwego człowieka nigdy za wcześnie przyjść nie można.

==''Kopciuszek''==
* Dowiedziona rzecz, że ci co sobą rządzić nie umieją, najlepiej drugimi potrafią...

* Dziś wszystko się pragnie uszlachetnić – szewc zowie się artystą obuwia... krawiec mówi ci o moralnym znaczeniu swych płodów, traktiernia zowie się „akademią gastronomiczną”, czemuż by jatka nie miała się nazywać „instytutem mięsnym”?

* Dziwna w tym ludzka natura, która z pokrewieństwa naszego z małpami wynikać musi, jak się zdaje, że zawsze pragniemy zastosować się do tego, co nas otacza i przebrać się za kogo innego.

* Odzienie to jest taka rzecz, co jak tytuł książki naprzód każdemu w oczy wpada.

* Od kobiety, która pragnie zatrzymać, uciec jest niepodobieństwem.

* Pojmował to dobrze, że każdy lekarz powinien obrać sobie jakąś specjalność; on miał specjalność wielkich panów. Wątpię bardzo, czyby się nawet poznał na tych głupich chorobach, na które ubodzy chorują i znając to do siebie, wzywany, nigdy do chudziny nie pojechał.
** Postać: doktor Mazzini

* Świat nie ma zwyczaju gonić tych, co się od niego odwracają z pogardą, jemu trzeba sideł, lepu, a wziąć go można bardzo łatwo.

* Świat popsuty! Żadnej w nim pasji, żadnej, co się nazywa – chodzą bladzi jak ćmy po świecie, a patrząc na nich aż spać się chce i poziewać.

* Wasze dzisiejsze babskie pokolenie mięczaków od lada czego niestrawności dostaje i nie wiedzieć czym się spije. O! o! nie tak to ongi bywało.
** Opis: pułkownik Soroka o młodszym pokoleniu

== ''Kraków za Łoktka'' ==
* Im kto więcej w życiu cierpiał, tym więcej przecierpieć może.

* Im prostsze były wyroby kraju, tym większa obcych potrzeba. Kupcy zyskiwali najwięcej na sprzedaży tu właśnie, gdzie to, co przywieźli, osobliwym było i pożądanym.
 
* Miał tę pańską ogładę, która niewiastom jest miłą, bo wyższość jakąś obiecuje, choć najczęściej jest łupiną gładką pustego orzecha.

* Na zoranej pługiem żelaznym ziemi, choć ją zielone trawy i kwiaty okryją, zostają blizny na zawsze.

* Swawola zawsze więcej jedna przyjaciół niż surowość i karność. 

==''Król chłopów''==
* Słowo wiatr... ci co mówią wiele, zazwyczaj czynią mało.
** Źródło: [[s:Król chłopów/Księga trzecia|tom II, ks. trzecia]], wyd. Spółka Wydawnicza Księgarzy, Warszawa 1881, s. 34.

* Z ludzi jak z kwiatów woń wychodząca na świat, niekoniecznie odpowiada temu, co się w nich w istocie znajduje. Pachnie często trucizna, odraża wonią dobroczynne ziele. Tak i sława ludzka nie pełna bywa i niesprawiedliwa, podnosi często to, co na to nie zasługuje, zapomina o tem, co najbardziej pamięci warto.
** Źródło: [[s:Król chłopów/Księga trzecia|tom II, ks. trzecia]], wyd. Spółka Wydawnicza Księgarzy, Warszawa 1881, s. 32.

==''Lalki''==
* Pozytywizm obrał nas z ducha, zniżył poziom myśli będących w obiegu, uczynił rozsądnymi do zbytku, ale istotami bez polotu.

==''Ładny chłopiec''==
* Dziś niemal wszyscy są do siebie podobni i pretendenta do tronu hiszpańskiego nader trudno od porządnego szewca odróżnić.

* Kobieta najostyglejsza znajduje przyjemność odgrzewając się przy młodym takim ognisku.
** Opis: przyjaciółka do innej o zalotniku.

* Kobiety noszą się z talentami, póki za mąż nie pójdą, potem na uprawę ich nie mają czasu.

* Kto raz doświadczył, że własną wolą rządzić się nie umie, ten powinien ze świadomością słabości własnej wolę swą poddać innej, wyższej i wykształceńszej.

* Ludzie, ile razy spotkają się z podobną bezczelną zuchwałością, najczęściej przed nią głowę skłaniają.

* Na świecie wiara w siebie i umiejętność sprzedania się należą do najgłówniejszych tajemnic tego, co się szczęściem nazywa. Kto sam siebie nie ceni i nie chwali, tego ludzie z pewnością, wyjąwszy chyba malutką garstkę, ani oszacują, ani podniosą. ''Mundus vult decipi''.

* Nieszczęściem zwalani ludzie i rękawiczki zarówno trudno oczyścić się dają.

* Spekulować dobrze można tylko na dwóch rzeczach: na tym, co łechce miłość własną, i co brzuch wypełnia, a podniebieniu pochlebia.

* W hotelu uczy się najlepiej filozofii praktycznej.

* Wiadomo, że sławę rozumu zyskuje się najłatwiej, gdy się cudzy podziwia.

* Wszystko złe zawsze należy przewidywać, a dobremu nie dowierzać – to moja zasada.
** Opis: profesor Maciórek do siostrzeńca.

* Żaden wyżeł kuropatw tak nie zwęszy, jak ludzie pieniądze. Kto ich nie ma, niech się dmie jak chce – czci mu nie oddadzą.

==''Masław''==
* Nas ręka boża dotknęła za to, żeśmy własnych panów szanować nie umieli, za to dziś czerń nam karki gniecie.
** Postać: dworzanin królewski o buncie pospólstwa

* Rosło to złe ziele jak pokrzywa pod płotem, która gdy się z ziemi wytyka, ani jej widać, nie wiadomo kiedy do góry się bierze, aż i płot sam zakrywa.
** Opis: o złowieszczej karierze Masława

* Złym Bóg dopuszcza godzinę zwycięstwa, ale im panowania nie daje.
** Postać: umierający kapłan o buncie Masława 

==''Matka królów''==
* A jestli to z pożytkiem dla człowieka, gdy zawczasu zna przyszłość swoją? Gdyby Opatrzność widziała z tego korzyść i potrzebę dla nas, czyżby nas władzą tą nie obdarzyła?

* Wiek tak samo na twarzach sędziwych nieznaczne brodawki i znamiona powiększa, jak w duszy wady człowieka. Nad starością czuwać trzeba i ona nad sobą czuwać powinna.

* Wielka piękność niewiastę rychlej psuje, niż lepszą czyni. Robi ją dumną, płochą często, a w kadzidłach się miłującą.

==''Morituri''==
* Interes nie miał dla niego strony moralnej, ale był zadaniem, którego wartość stanowiło przezwyciężenie trudności.
** Postać: adwokat Hartknoch

* Ludzie nawykli do mentorowania drugim niełatwo znoszą, gdy im kto omyłkę w rachubie wytknie.

* Najśmieszniejszym ze wszystkich urojeń ludzkich jest marzenie o nieśmiertelności na ziemi. Rody, imiona, ludzie, wszystko maleje, umiera i rozkłada się, służąc za materiał nowym wielkościom i nowym blaskom.

* Nikt łatwiej się nie obraża nad tego, który niezupełnie sam z siebie jest zadowolonym.

* Zawsze kochać się można i trzeba. To czas bardzo przyjemnie skraca, nikomu nie szkodzi i wielce jest nauczającym.
** Postać: utracjusz Zygmunt Garbowski

==''Orbeka''==
* Biada mężczyznom, co płaczą! Łza męska ze krwią chyba na ofiarę wielką płynąć powinna, nigdy na obmycie powszednich bólów żywota; jest ona skarbem, którym szafować się nie godzi. Kobieta nią żyje, mężczyzna nią umierać chyba powinien.

* Dziwna rzecz, że w człowieku naprzód się wyszlachetnia oblicze, naprzód wypiękniają rysy twarzy, a na ostatku ręka.

* Namiętność czyni okrutnymi ludzi nawet najlepszych.

==''Pałac i folwark''==
* Kto może żyć kawałkiem chleba, być zdrowym i silnym, nie tęsknić za delikatesami – stokroć jest większym panem niż milionowy sybaryta, co się lęka więcej o utratę dobrego stołu niż dobrego imienia.

* Najczęściej, o co się człowiek najmocniej stara, czego najgoręcej pragnie, na złe mu wychodzi, czego się lękał, zbawić może.

* Nauka ma to do siebie, że, by się w człowieku mocno usadowiła, potrzebuje czasu. Co prędko się nabywa, ulatuje też żywo i później ślad nie pozostaje ciężkiej pracy i tych podwalin gruntownych, które budowę dźwigać powinny.

* U panów miłość wchodzi przez głowę i często do piersi trafić nie może, a szukając serca, znajduje pustkę.

* W pałacu radzi ci są, bo się nudzą, ale oni z ludźmi nie swego świata żyją tylko z nudów i przez grzeczność... a szczerej dla nich miłości nie mają, bo ich za pośledni rodzaj ludzi nawykli rachować...
** Opis: ks. kanonik do siostrzeńca Juliana

==''Powrót do gniazda''==
* Gdy mi kto kadzi, zawsze się boję, by gdzieś niedaleko smrodu nie było.
** Opis: Polak do Niemca

* Kto uchodzi, ma sto dróg; kto gna, jedną.
** Opis: ścigający o uciekinierach

==''Pułkownikówna''==
* Nie ma nic gorszego jak z chłopa pan, a z brata nieprzyjaciel.

* Pracowitym dzień się poczynał – próżniakom nie skończył się jeszcze.
** Opis: o hulankach w Polsce „za króla Sasa”

* Starzenie się ludzi podlega zaprawdę prawom dziwnym. To co w twarzy stanowiło jej piętno charakterystyczne, jej właściwość, z wiekiem nie ginie, ale się uwydatnia.

==''Ramułtowie''==
* Człowiek jest jak zegarek, który im więcej się naprawia, tym gorzej idzie – to dowiedziona rzecz. Ja mam zwyczaj, gdy mi się psuje zegarek, darowywać przyjacielowi.
** Postać: hr. Herman Ramułt

* Nie ma w świecie zaciętszych wrogów nad tych, którzy potrzebują uniewinnić się ze zmiany uczuć dla dawnych przyjaciół.

* Ty sam się zewsząd czynisz wygnańcem, jesteś z tego rodzaju ludzi, po których plecach wszyscy się wspinają i którzy stworzeni są na drabiny.
** Opis: hr. Herman Ramułt do brata Sylwana

==''Roboty i prace''==
* Każda epoka ma swe wymagania; nasza zdaje się mieć za zadanie wszystkie stany i klasy pomieszać ze sobą, wszystko bezładnie zniwelować, wszystkie prawa nabyte zniszczyć, wszelkiej powadze zaprzeczyć, wszystkie tradycje odepchnąć.

* Twarz jego, jak moneta kosmopolityczna, nie miała stempla pochodzenia.

* Znać słabości ludzkie, aby z nich korzystać, swoje własne, aby się ich obawiać – to rozum cały. Reszta to romanse, które bawią, a nie tuczą...
** Postać: karierowicz Julian Płocki

==''Semko''==
* Godziny szczęśliwe rzadkie są w życiu ludzi, rzadsze w narodów życiu.

* Kto nie wie i nie czuje, co mu przeznaczono, ten jak martwa kłoda płynie z wodą. Człowiek od kolebki musi znać dolę swoją i sam jej pomagać.

* Miłość nie jestże prawie zawsze ubóstwieniem i bałwochwalstwem z jednej strony, a chłodnym przyjmowaniem z drugiej?

* Niewieście usta zamknąć trudniej niż mężczyźnie zemsty zabronić.

* Prawdą to jest, że małe ciosy wywołują skargi i jęki, a srogi raz milczeniem się zamyka.

==''Serce i ręka''==
* Małżeństwo to przecie ostatnia loteria, jak się na nim stawkę przegra, pozostaje tylko modlić się do św. Józefa, patrona dobrej śmierci.
** Opis: opinia jednego z weselników
 
* Możeż być co nudniejszego nad ucztę podobną, ceremonialne jedzenie z obowiązkową rozmową, wśród których ceremonia zawadza jedzeniu, jadło przeszkadza rozmowie, i nie wie się najczęściej ni co się jadło, ani jakie się powiedziało niedorzeczności?

* Tylko ubogich grzechy nie są przebaczone; majętni na złotych szatach bezkarnie plamy noszą.

==''Sieroce dole''==
* Charaktery są logiczne zawsze. Kto umie kochać, kocha, kto jest złym, musi nim być do końca.

* Są uczucia i myśli, które zasłaniać musi człowiek, boby i sam na nie patrzeć nierad.

* Trzeba umieć zapomnieć jutra, aby żyć dniem dzisiejszym.

==''Szalona''==
* Ci, co się zapinają mocno, najczęściej bieliznę mają brudną lub żadnej.
** Henryk d'Estompelles o zarozumiałych

* Humor ma swoje prawa, najprzód wydrapuje się na pewną wyżynę pozorną, z której wygodnie jest sarkać, nie dając się pochwycić, po wtóre posługuje się fantazją dozwalającą omijać miejsca, których się przebrnąć nie spodziewa, na ostatek chwyta on, co napadnie, i sieka na bigos najkosztowniejsze ingrediencje z najbrudniejszym śmieciem, i to mu uchodzi.

* Każdy wiek tworzy sobie fizjognomie sobie właściwe. Niegdyś, mimo walk, niepokojów i twardych prób losu, wielki spokój ducha i męstwo piętnowały się majestatyczną na licu pogodą. (…) Na dzisiejszych twarzach wypieszczonych dzieci wieku widać konwulsje jego, chorobę, słabość, niecierpliwość. Twarze są potargane, niespokojne, wystraszone, gniewne, wyzywające, nieszczęśliwe.

* Nie ma niebezpieczniejszych apostołów nad kobiety. W ich ustach prawda nabiera blasku, a fałsz traci swą potworność. Kunszt uwodzenia nawet bez świadomości jest im wrodzonym.

* Wszyscy Francuzi przesadzają (…) dlatego, że prawdziwego uczucia im braknie. Kochacie głowami i zmysłami, nie sercem, dlatego zmagacie się na czułości, nie wiedząc miary ich i wagi.
** Opis: główna bohaterka do Henryka de Estompelles

==''U babuni''==
* Może to wydać się paradoksem, lecz jest prawdą, że jak miłość i nienawiść, tak duma i pokora zlewają się czasem w nierozwikłanego coś i niezrozumiałego.

* O tym jestem przekonana, że idąc prostą drogą pokonywa się najłatwiej tych, co idą krzywymi.

* Siła to wola, kto ma wolę, ten ma siłę. – Jednak najczęściej wola bywa bezsilną... – Gdy nie jest prawdziwą; między wolą a zachceniem jest ogromna różnica. Gdy się komu tylko zachciewa, nie zada sobie pracy, by dojść do celu, ale gdy chce...
** Opis: dialog Zosi i Ludwika

==''Ulana''==
* Chłop poleski, mimo codziennych przykładów niewiary żon i córek wstydu, drażliwy jest na to; nie mogąc mścić się na panu, będzie się mścił na żonie; a bieda nawet i panu, jeśli go do ostateczności przywiedzie.
** Zobacz też: [[chłop]]

* Jest to niezaprzeczona prawda: wpływ dziennego światła modyfikuje nawet uczucia i myśli, dorzucając do nich wstyd. Człowiek sam przed sobą nagość swą chcąc ukryć, szuka figowego liścia; tym liściem są myśli, którymi inne, nagie przykrywa do nocy. Światło uczucia hamuje, myśli krępuje wstydem pierworodnym.

* Karczma to serce wsi, tak jak cerkiew jej głową, a żołądkiem jej dwór; ręce i nogi tego ciała to chaty wieśniacze.
** Zobacz też: [[wieś]]

* Tamto pańskie kochanie bardzo jakieś piękne, trochę smutne, a choć smutne, to miłe. I kończy się, mówią, zawsze niewesoło.
** Opis: Ulana do Tadeusza

* Wszystko złe, jakie kiedy książki przewracając głowę zrobić mogły, na nim zrobiły.
** Opis: o Tadeuszu Mrozoczyńskim
** Zobacz też: [[książka]]

* Życie to smutne, a jednak nawyknieniem lekkie, byleby Bóg rodził, byleby ich zbyt obfity połów ryb głodem nie straszył, bo wierzą w przysłowie: Kiedy się ryba łowi, żyto się nie rodzi.

==''Wielki nieznajomy''==
* Kto nie umie być ciekawym, ten szczęśliwym być nie może. Ciekawość jest pierwszym stopniem do szczęścia, nie do piekła. Kto nie ciekawy, żyć niewart.
** Postać: hrabina Palczewska

* To rzetelna prawda, iż tylko po rękach można poznać człowieka dobrze urodzonego. Widzisz, asindziej, gdy trzy, cztery, pięć pokoleń nic rękami nie robiło, zdrobniały one i wydelikaciły się, to naturalna. W drugim pokoleniu u dorobkiewiczów jeszcze łapy. Twarz będzie czasem piękna, arystokratyczna, rysy już się wygładzą, a ręce zostają długo na pamiątkę tym rodom, które nimi na życie pracowały.
** Postać: pani Ormowska

== ''Za Sasów'' ==
* A ostatecznie synowi pozostawił król w spuściźnie najstraszniejszą anarchią, coś na kształt domu, w którym stary naruszywszy porządek, nowego zaprowadzić nie umiano.
** Opis: ocena rządów Augusta II Sasa

* Królowanie u nas nie czym innym jest, ino męczeństwem. Na potwarze, nienawiści, rokosze, na pracę i czuwanie dniem i nocą musi być zbrojnym. Rycerzem być u nas nieochybnie być potrzeba, bo wojny stoją dokoła, ale zarazem statystą i politykiem, a nade wszystko mężem wielkiego sumienia i ofiarności bez granic.
** Opis: Stanisław Leszczyński o roli monarchy w Polsce

* Ówczesna Polska rozpadła się na dwa wielkie obozy. Gdzie tylko cywilizacja zachodnia z ogładą i pogardą obyczaju starego się wcisnęła, tam moralność była zachwianą i nadwerężoną; gdzie surowe, stare panowało prawo, ludzie z żelaznym stoicyzmem opierali się zepsuciu.

* Uczciwi są to ludzie spokojni, którzy nieradzi krzyczeć i podnosić wrzawę, a szyby w oknach wybijać. Mniejszości burzliwe wszędzie górą.  

* Zaraza się pochwyca łatwo.(…) Im z większej wysokości płynie, tym niebezpieczniejsza jest. 

==''Złoty Jasieńko''==
* Już to pewna, że kto całe życie pracuje nad jednym, lżej mu idzie, ręka się wprawia, ale umysł ociężeć musi, mechanicznie palce wykonywają, czego się wyuczyły, a głowa pracować nie potrzebuje. Jest w tym zło, jest i dobro. Może ten dobroczynny podział pracy nadaje się dla mas, które nie mają wielkich darów – ale na ludzi, co by chcieli iść naprzód, nakłada kajdany.

* Miłość, nawet macierzyńska, ma te niewytłumaczalne słabości, w których nad sercem zapanować rozum nie może... A serce matki jest najpotężniejszym z serc na ziemi i miłość matki jest jedyną, której nic osłabić nie może.

* Mówiłem tobie ze sto razy, rozum siedzi w chlebie z solą i cebulą, a nie w pieczonej gęsi, bądź oszczędny i skromny i nie łżyj przed światem.
** Opis: stary mądry Żyd do bohatera powieści

* Testament to dobra rzecz, dobra rzecz. Nie orzesz, nie siejesz, zadzwonili po nieboszczyku i wdziewasz jego pot, głód, grzechy lub cnoty, ani Bóg zapłać nie powiedziawszy. O! testament to ładna rzecz.
** Opis: wzgardzona spadkobierczyni do bohatera

==''Zygzaki''==
* Najniebezpieczniej jest do improwizacji się gotować i do pojedynku na słowa czy na szpady z góry pchnięcie obmyśleć. Ironia losu zawsze prawie potem inaczej stawi nieprzyjaciela i wielkie przygotowania wniwecz obraca.

* Nie ma gorszych szpiegów nad próżniaków. Tam gdzie jest ich wiele, najmniejszy wypadek nie przechodzi bez ogromnego rozgłosu.

* Od niepamiętnych czasów miłość nie może się obyć bez powiernika, tak jak sztuka mięsa biała bez chrzanu czy musztardy.

==''Żeliga''==
* Jest to pierwszym znamieniem wyższości człowieka, gdy ma instynkt oszacowania ludzi.

* Ma to do siebie czysty umysł i jasne serce, że z nimi wkrótce czuje się człowiek bratersko oswojonym i pociągniętym ich siłą. Ludzie fałszu odpychają tylko i niepokoją, nawet największą sztuką nie mogą obudzić zaufania, a gdy je pozyskają, zostaje zawsze w człowieku obawa niewytłumaczona, która jest przestrogą.

* Potwarz jest jak błoto, choćby na niewinnego padła, ślad po niej przetrwa.

* Prawdę rzekłszy, nigdy nie pięknym nie był, ale chwilami udawało mu się być okropnym.

* Są ludzie, których dola w szczególniejszy doświadcza sposób. (…) Słabym życie uchodzi spokojniej. Silniejsi są do walk stworzeni, nie oszczędza im też bojów przeznaczenie.

* Serce czasem przeczuwa, rozum w dochodzeniu przyszłości jest zawsze zawodnym; bo serce ma instynkt nieochybny, siłę jakąś mistyczną, której rozsądek się wyrzekł.

==Inne==
* Aby mieć wyobrażenie o nikczemności człowieka, potrzeba w nieszczęściu tylko żądać pomocy.
** Źródło: ''Rejent Wątróbka'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 389)

* Bóg wiele przebacza, ludzie nigdy.
** Źródło: [[s:Djabeł/Tom II/V|''Diabeł'']], tom II, rozdz. V, wyd. Księgarni Gubrynowicza i Schmidta, Lwów 1873, s. 41.
** Zobacz: [[przebaczenie]]

* Był sobie dziad i baba,&lt;br /&gt;Bardzo starzy oboje.
** Źródło: ''Dziad i baba''

* Chcesz się żenić? Winszuję, ale nie zazdroszczę.

* Człowiek pragnie w miłości tego, czego mu najwięcej braknie.

* Germanizacja do dziś dnia nie potrafiła w nim zatrzeć śladów dawnego, słowiańskiego pochodzenia. Wrocław jest, już można powiedzieć, półpolskim miastem, część jego za Odrą, przy Tumie, nawet dotąd polską się zowie i u wrót stolicy Śląska już mowę naszą posłyszeć możemy.
** Opis: w relacji z podróży do [[Wrocław|Wrocławia]] z roku 1869.
** Źródło: Józef Ignacy Kraszewski, ''Listy z podróży (1860)'', cyt. za: Zygmunt Antkowiak: ''Wrocław od A do Z'', Wrocław 1997, s. 215.

* Gnuśność poniewiera tysiące ludzi, praca nie zabija nikogo.

* I ja tam byłem, miód, piwo piłem, bo każda stara baśń tak się przecie kończyć powinna.
** Źródło: ''Stara baśń''

* Jak dwie perełki w oceanie życia,&lt;br /&gt;Jak dwie gwiazdeczki na niebie,&lt;br /&gt;Świecą nam do powicia&lt;br /&gt;Dwa słowa – kocham ciebie.
** Źródło: ''Dwa słowa''

* Jakże dziwne jest serce ludzkie! Gdy nie ma kogo kochać, tęskni; gdy długo jedną rzecz kocha, tęskni; gdy się z kochaną istotą rozstanie, znowu tęskni.

* Jest jedna miłość, która nie liczy na wzajemność, nie szczędzi ofiar, płacze a przebacza, odepchnięta wraca – to miłość macierzyńska.

* Każda z kobiet prawie inaczej się kochać każe.

* Kobieto, królowo, szatanie, aniele,&lt;br /&gt;Motylu, głazie, kwiecie,&lt;br /&gt;Duchu z niebios w ludzkim ciele,&lt;br /&gt;Nie ze świata, a na świecie&lt;br /&gt;Niepoznana, niepojęta,&lt;br /&gt;Odmienna i jednakowa,&lt;br /&gt;I słaba i nieugięta,&lt;br /&gt;Niewolnica i królowa

* Kochać trzeba bliźniego, ale mu pobłażać się nie godzi.

* Komu pilno do bitwy, ten często pierwszy z niej ucieka.
** Źródło: [[s:Rzym za Nerona|''Rzym za Nerona'']], rozdz. XI, wyd. Tow. Szkoły Ludowej, Kraków 1925, s. 133.

* Któż nie zna jednego rodzaju ludzi, przez któren najbliżej pokrewni jesteśmy z małpami? To stworzenie ma twarz podobną do ludzkiej, głos człowieka, uśmiech głupi w ustach, i kawał gąbki w miejscu mózgu; ma wszystko człowiecze prócz woli; – wola jego jest wolą naśladowania. Stąd można podobnych nazywać człowieko-małpą…
** Źródło: ''Dumania'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 60)

* Leniwi zawsze wiedzą, która godzina.

* Ludzie boją się zmian, nawet na lepsze...

* Ludzie zawsze są niewdzięczni, a sami będąc winni, grzech swój na cudze radzi zwalają barki...

* Mało ludzi z miłości umiera, a tak wiele z niej żyje!

* Mamy może prawo nie zbierać i nie zapracowywać, jak się komu podoba, ale tracić nie mamy prawa; kto traci, winien jest wobec społeczeństwa, rodziny, przeszłości i przyszłości.
** Źródło: ''Upiór'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 310)

* Między koniem a kobietą jest wiele podobieństwa: oboje kochamy, obojgu nie wierzymy, bez obojga się nie obejdziemy.

* Miłość jest poetycznym złudzeniem, które żeby długo zatrzymać, nie trzeba dotykać palcami jak bańki z mydła, bo zmienia się w kroplę brudnej wody.

* Miłość nie jestże zawsze prawie ubóstwieniem i bałwochwalstwem z jednej strony, a chłodnem przyjmowaniem z drugiej?

* Miłość pozyskana wkłada wielkie i święte obowiązki.

* Miłość uczciwa jest jak smarowidło w wozie, jużcić i bez niego jechać można, ale lżej z nim i nie skrzypi.

* Młode uczucia są najwłaściwsze młodemu wiekowi, ale nie wyłącznie mu należą.

* Naśladowania wszelkie niewiele warte, w literaturze rodzą lichoty, w polityce – potwory.
** Źródło: ''Sto Diabłów'', Warszawa 1967, s. 168

* Nie jestże to wielka i piękna rzecz, nie będąc niczym, być wyższym nad wszystko i niczego się nie lękać?
** Źródło: ''Stańczyk'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 89)

* Nie każdy i nie zawsze zapłakać może.

* Nie ma miłości, gdzie są tajemnice.

* Nie ma smutniejszego widoku nad walkę z sobą człowieka, który czuje, że z niej nie wyjdzie zwycięzcą.
** Źródło: ''Macocha'', Warszawa 1973, s. 43

* Niesłychany był bowiem ucisk na Rusi od Panów, który po części sprowadził, a przynajmniej wiele dopomógł Chmielnickiemu do tego straszliwego buntu, który tyle krwi kosztował. Coraz przybywająca ilość danin, czynszów, opłat różnych, wkrótce połączona z ciężarem stacji żołnierskich, stała się prawie niepodobna do zniesienia.
** Źródło: ''Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy'' (1840), cyt. za: [[Daniel Beauvois]], ''Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793–1914'', Lublin 2005, s. 737.
** Zobacz też: [[Ukraina]], [[Bohdan Chmielnicki]]

* Panowie mają ten przywilej, że się zawsze pięknie wydają nawet w oczach tych, co im zazdroszczą.
** Źródło: ''Sprawa kryminalna'' (Wyd. Literackie, Kraków 1987, s. 218)

* Piękne kobiety nie mają przyjaciółek, ale za to tylu przyjaciół...
** Źródło: ''Imieniny – obrazek historyczny'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 16)

* Praca tylko może dać skrzydła natchnieniu.
** Źródło: ''Leksykon złotych myśli'', wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

* Przysiąc, że się będzie kochało, jest to przysięgać po pijanemu, że się nigdy nie wytrzeźwieje, a wytrzeźwienie, nie pytając człowieka, samo przychodzi z ustaniem przyczyny.

* Serca kobiet, jak aniołów, pełne są miłości i litości.

* Spowiadacie się raz w rok, a grzeszycie co godzina; fundujecie klasztory, budujecie kościoły, więcej dla oka ludzkiego niż dla chwały bożej; sypiecie jałmużny, aby jęki ubogich waszego snu błogiego nie przerywały; całujecie po rękach księży, aby wam broić dozwalali i nie karcili... Ano! Możeście i synami kościoła, ale czyście synami Bożymi – nie wiem.
** Źródło: ''Grzechy hetmańskie – Obrazy z końca XVIII wieku''

* Tylko zacni ludzie zdolni są do prawdziwej miłości; źli zaczynają od rozpusty i kończą na niej.

* Ubogi, który żeni się z bogatą, kładzie sobie stryczek na szyję i oddaje drugi koniec w ręce żony.

* Ubóstwo jest jak trąd, który łatwo przylega, a wyleczyć się z niego trudno.
** Źródło: ''Pan na czterech chłopach'' (''Herod-baba'', Warszawa 1971, s. 439)

* Umysł nadto jest płaski, aby mógł pojąć myśl tak głęboką, lecz to wcale jej doskonałości nie ubliża, iż jej zrozumieć nie można.
** Źródło: ''Biografia sokalskiego organisty'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 8)

* W podróży i w życiu niecierpliwość rośnie w miarę, jak się zbliżamy do celu...

* Wśród Zachodnich Prus charakterem oddzielnym odznaczają się Kaszuby (...).
** Źródło: ''Rachunki'' (1867)
** Zobacz też: [[Kaszuby]]

* Z wielu względów jesteśmy ogólnie biorąc najobficiej od Boga udarowani; nie brak nam ani talentów, ani pomysłu, ani szlachetności, ani gotowości do ofiar; jednej woli wyrobić w sobie nie umiemy.
** Źródło: ''Motyl'' (''Skarb'', Warszawa 1975, s. 170)

==Zobacz też==
{{Wikisource|Józef Ignacy Kraszewski|Józefa Ignacego Kraszewskiego}}
* [[miłość]]
* [[młodość]]
* [[praca]]


{{SORTUJ:Kraszewski, Józef Ignacy}}
[[Kategoria:Polscy dziennikarze prasowi]]
[[Kategoria:Polscy historycy]]
[[Kategoria:Polscy malarze]]
[[Kategoria:Polscy muzycy]]
[[Kategoria:Polscy prozaicy]]
[[Kategoria:Polscy pisarze romantyzmu]]</text>
      <sha1>se4ulct5v9vl5b8yk7an3hpm8wrxghh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tadeusz Baranowski</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5996</id>
    <revision>
      <id>536753</id>
      <parentid>499632</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T21:30:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>sprzątanie kodu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6857" xml:space="preserve">[[Plik:Tadeusz Baranowski.jpg|mały|{{center|Tadeusz Baranowski (2000)}}]]
'''[[w:Tadeusz Baranowski|Tadeusz Baranowski]]''' (ur. 1945) – polski autor komiksów (rysownik i scenarzysta), ilustrator, grafik, twórca reklam.

==''Skąd się bierze woda sodowa i nie tylko''==
* Wódz: Dzisiaj będę straszny, opowiem wam dowcip…&lt;br /&gt;Indianin 1: Ten o gąsce Balbince?&lt;br /&gt;Indianin 2: Ależ wodzu, co wódz!&lt;br /&gt;Wódz: To ja przepraszam.

* Profesorek: E.U. Geniuszu, trzymaj ster. Entomologio, trzymaj się pokładu. Ja zaś będę trzymał się swoich zasad.

* Profesorek: Dokonamy wielkich czynów, a ty Entomologio, trafisz do encyklopedii.

==''Na co dybie w wielorybie czubek nosa Eskimosa''==
* Bierz tylko ryby w sosie pomidorowym, ewentualnie w galarecie, inne wypuszczaj!&lt;br /&gt;W zaistniałej sytuacji wezmę każdą, nawet żywą.
** Opis: z wędką na grzbiecie wieloryba.

* Wieloryb: Ale małe wielorybięta jak dawniej ssą mleko matki.&lt;br /&gt;Bąbelek: Komar też ssak, a owad… Więc może i ty jesteś ssak, ale ryba.&lt;br /&gt;Wieloryb: Nie denerwuj mnie!!!! JESTEM SSAK, ALE SSAK!!!

* Słoń: Rozmyślam nad tym, jak to jest, że o ile mogę zasłonić ten oto fortepian, o tyle sam siebie w żaden sposób nie mogę zafortepianić.&lt;br /&gt;Bąbelek: Przyjacielu, czym ty się martwisz!!!!! Twoje kłopoty wydają się mizerne w prównaniu z kłopotami wiewiórki, która nie może zawiewiórczyć fortepianu, siebie zafortepianić, nie mówiąc już o zasłonieniu fortepianu przez wiewiórkę… Oto przykład twojej korzystnej sytuacji. Tutaj możesz zasłonić trąbkę, a potem na niej zatrąbić, albo zasłonić bęben, a później na nim zabębnić.&lt;br /&gt;Słoń: Czyli, że w zasadzie mogę sobie także zafortepianić.

* Mniam… pyszne!!! I pomyśleć, że na naszej planecie herbata piła nas do tej pory.
** Opis: kosmici częstowani przez Orient-mena herbatą

* Artysta malarz Ignacy Wojenny: Na czerwono w żółte paski…&lt;br /&gt;Artysta malarz Stanisław Pokojowy: Nie masz pojęcia o kolorach, na różowo w zielone kropki…

* Zgodnie z zapowiedzią jest zima.&lt;br /&gt;Babcia Mróz: Jestem Babcia Mróz, nie potrzebujesz czegoś synku?&lt;br /&gt;Orient-men: Co też babcia mówi! A gdzie dziadek?&lt;br /&gt;Babcia Mróz: W dzisiejszych czasach kobiety zajmują wszędzie odpowiedzialne stanowiska! Dziadek występuje tylko reprezentacyjnie, obowiązki szronowo-lodowe zawsze należały do mnie.&lt;br /&gt;(…)&lt;br /&gt;Pan Wiosna: Dzień dobry! Jestem Pan Wiosna! Przepraszam Babciu Mróz, jeśli się spóźniłem, ale z Panem Zimą, z Panem Lato i Panem Jesienią zasiedzieliśmy się przy brydżu.&lt;br /&gt;Babcia Mróz: Nic nie szkodzi.&lt;br /&gt;Orient-men: A co z Panią Wiosną? Myślałem, że pan to pani…&lt;br /&gt;Pan Wiosna: Mężczyźni, synku, w dzisiejszych czasach pomagają kobietom! Prawda, babciu?&lt;br /&gt;Babcia Mróz: I o ile wiem, dotychczasowe panie: Wiosna, Lato, Jesień i Zima, sprawują obecnie obowiązki panów: Wichru, Deszczu, Gradu i Pioruna.

* Orient-men: Drodzy czytelnicy! W ramach pracy naukowej, której się aktualnie poświęcam, przeprowadzę za chwilę ankietę na temat: „Człowiek i środowisko”, wśród ludzi mieszkających w takich samych warunkach i z zainteresowaniem wysłuchamy, co mają oni do powiedzenia na ten temat. Czy odpowiada panu środowisko, w jakim pan przebywa?&lt;br /&gt;Więzień: Najbardziej tu odczuwam brak kina i teatru. To prawdziwa pustynia kulturalna.&lt;br /&gt;Orient-men: A panowie, dlaczego likwidujecie tak potrzebny punkt usługowy?&lt;br /&gt;Fryzjer: Co za pytanie! Brak wody fryzjerskiej zmusza nas do opuszczenia tego miejsca raz na zawsze.&lt;br /&gt;Orient-men: Pan jako zegarmistrz podziela tę opinie?&lt;br /&gt;Zegarmistrz z klepsydrami: To prawdziwy raj dla zegarmistrza! Myślę nawet o otworzeniu własnej fabryki zegarków.&lt;br /&gt;Orient-men: A co na to hydraulik?&lt;br /&gt;Hudraulik: Nawodnienie tego terenu jest tylko kwestią czasu.&lt;br /&gt;Orient-men: Pan jest tu ogrodnikiem?&lt;br /&gt;Ogrodnik: Nie wiem, co mówią inni, ale to prawdziwa oaza, proszę pana.&lt;br /&gt;Orient-men: Kapitanie, co pan powie na ten temat?&lt;br /&gt;Kapitan: To morze piasku jest fantastyczne!&lt;br /&gt;Orient-men: Senior torreador, dawno nie występował pan na arenie…&lt;br /&gt;Torreador: Z piachu szpady nie ukręcę.&lt;br /&gt;Orient-men: O, widzę że jest gospodyni tego terenu.&lt;br /&gt;Gospodyni: Ale tylko do pierwszego. Ciągle się tu ktoś kręci, patrz pan, ile piachu mi nanieśli…&lt;br /&gt;Orient-men: Dzień dobry panie prestigitatorze! Czy zechce pan mi powiedzieć…&lt;br /&gt;Prestigitator: To jakaś pomyłka! Jestem fata morgana.
** Opis: ankieta na pustyni

==''Antresolka profesorka Nerwosolka''==
* Entomologia: Istna mgła angielska. I jak tu trafić do następnego obrazka?&lt;br /&gt;Profesorek: Muszę przyznać, Entomologio, że mam na ten temat mgliste pojęcie. Ale, ale! Jak poznałaś, że to jest mgła angielska?&lt;br /&gt;Entomologia: Po szwajcarskim akcencie.&lt;br /&gt;Profesorek: Przecież po szwajcarskim akcenciepoznajemy dziury w serze?!&lt;br /&gt;Entomologia: Dziury w serze poznajemy po zapachu.&lt;br /&gt;Profesorek: Po zapachu poznajemy V symfonię Beethovena! Widzisz, wszystko się nam poplątało w tej mgle.

* Profesorek: Entomologio, pływać po oceanach i nie spotkać Latającego Holendra, to tak jak być w Paryżu i nie widzieć krzywej wieży w Pizie.&lt;br /&gt;Entomologia: Wszystko się panu poplątało w tej mgle. Krzywa wieża znajduje się przecież w Pizie, a nie w Paryżu.&lt;br /&gt;Profesorek: Przecież tak powiedziałem! Będąc w Paryżu nie mogłem zobaczyć krzywej wieży w Pizie, tak jak z krzywej wieży w Pizie nie widziałem Paryża.

* Lord Hokus-Pokus: … powiedzcie, czy widzieliście węża morskiego?&lt;br /&gt;Entomologia: Widzieliśmy na własne oczy! Takie zwierzę nie istnieje.

==''Podróż smokiem Diplodokiem''==
* Diplodok: Precz! A kysz! Słyszysz?&lt;br /&gt;Lord Hokus-Pokus: No wiesz i o to narobiłeś tyle krzyku? Przecież to zwykła kura. Zresztą twoja bliska kuzynka. Pochodzi z prostej linii gadów.&lt;br /&gt;Diplodok: Straszne, co porobiła ta ewolucja!

* Figiel Migiel: Napiję się teraz czarnej kawy, a potem wezmę w łazience czarny tusz. Oj, chyba znowu widzę na różowo!&lt;br /&gt;Szambelan: Zaraz szczelniej zaciągnę czarne kotary, panie.&lt;br /&gt;Figiel Migiel: Nie o to chodzi! Wygląda na to, że już straciłem swój czarny humor. Szambelanie! Sprzedaj czarne perły na czarnym rynku, pakuj do kufra czarny kawior na czarną godzinę, wyruszamy im z pomocą!&lt;br /&gt;Szambelan: A za kogo się przebieramy?&lt;br /&gt;Figiel Migiel: Jak zwykle. Za Świętych Mikołajów. Szykuj latającą filiżankę!

==Inne==
* Menów dzielimy podobnie jak kawę na: Super menów, Wyborowych menów i Orient menów.
** Źródło: ''Relax'' nr 1


{{SORTUJ:Baranowski, Tadeusz}}
[[Kategoria:Polscy autorzy komiksów]]
[[Kategoria:Polscy graficy]]
[[Kategoria:Polscy rysownicy]]
[[Kategoria:Polscy ilustratorzy]]</text>
      <sha1>alosxifpk8eaj4li6o2w4xul6o8p0bo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Władysław Witwicki</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8602</id>
    <revision>
      <id>536758</id>
      <parentid>536629</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T07:26:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wikipek</username>
        <id>25932</id>
      </contributor>
      <comment>/* C */ + 1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55243" xml:space="preserve">[[Plik:Władysław Witwicki.jpg|mały|{{center|Władysław Witwicki}}]]
'''[[w:Władysław Witwicki|Władysław Witwicki]]''' (1878–1948) – polski [[psycholog]], [[filozof]] i historyk filozofii, [[tłumacz]], lektor radiowy, teoretyk sztuki i [[artysta]].

== ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'' ==
(tłum. Władysław Witwicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958)
{{Osobne|Dobra Nowina według Mateusza i Marka}}
{{Chronologiczny sekcja}}
=== Wstęp Władysława Witwickiego ===
* Uważne prześledzenie tekstów zmusza przede wszystkim do uznania, że postać Jezusa, wyłaniająca się z treści Ewangelii, żadną miarą nie może być wymysłem Ewangelistów, mitem gwiazdowym, fikcją literacką, tak jest żywa, wyraźna i tak niespodziana w swej strukturze duchowej.
** Źródło: s. 16
** Zobacz też: [[Ewangelia]]

* Do odtworzenia postaci duchowej Jezusa trzeba by uwzględnić nie tylko dwie pierwsze Ewangelie, ale wszystkie cztery. Komentarz tutaj podany stawia sobie zadanie skromniejsze: dojść, jak właściwie rysuje Jezusa grecki tekst Ewangelii wg Mateusza i Marka. Więc komentarz nie mówi, jaką była naprawdę sylweta psychologiczna Jezusa, tylko mówi i chce mówić, jak ona się ''przedstawia'' w tych dwóch Ewangeliach.
** Źródło: s. 16–17

=== ''Dobra Nowina według Mateusza'' ===
(Przekład ''[[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]]'')
* Wtedy przybywa Jezus z Galilei nad Jordan do Jana, żeby go Jan ochrzcił. A Jan nie pozwolił mu i powiada: „Toś ty mnie powinien ochrzcić, a ty przychodzisz do mnie?” Jezus mu odpowiedział: „Dajno pokój na razie. W ten sposób wypada nam dopełniać wszelkiej sprawiedliwości”. Wtedy dał mu pokój. Jezus zanurzył się i natychmiast wyszedł z wody. I oto otworzyło mu się niebo i zobaczył Ducha Bożego, jak zstępował niby gołąb i szedł na niego. I oto głos z nieba mówiący: „To jest mój syn ukochany, który mi się spodobał”.
** Źródło: Mt 3,13–17; s. 26

* A kiedy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipa, zaczął pytać swoich uczniów tymi słowy: „Co ludzie mówią, że kim jest Syn człowieka?” A oni powiedzieli: „Jedni mówią, że to Jan Chrzciciel, inni, że to Eliasz, inni, że Jeremiasz albo jeden z proroków”. A on im mówi: „A wy myślicie, że kto ja jestem?” Na to mu Szymon Piotr powiedział: „Ty jesteś Pomazaniec, Syn Boga Żywego”. Na to mu Jezus powiada: „Szczęśliwyś ty Szymonie, synu Jonasza, bo nie objawiły ci tego ciało i krew, tylko mój Ojciec w niebie. I ja ci też powiadam, że ty jesteś Skałosz i na tej skale ja zbuduję swoje zgromadzenie i nie przemogą go bramy Hadesu. I dam ci klucze królestwa nieba. Cokolwiek byś związał na ziemi, będzie związane w niebie, a cokolwiek byś rozwiązał na ziemi, to będzie rozwiązane i w niebie”.
** Źródło: Mt 16,13–19; s. 65
** Zobacz też: [[Pomazaniec]]

=== ''Dobra Nowina według Marka'' ===
(Przekład ''[[Ewangelia Marka|Ewangelii Marka]]'')
* Więc idą do domu. I znowu schodzi się tłum, tak, że oni nie mogli nawet chleba zjeść spokojnie. Jak to usłyszeli jego najbliżsi, wyszli, żeby go siłą wziąć, bo mówili, że oszalał. I uczeni w Piśmie, którzy przyszli z góry, z Jerozolimy, mówili, że on ma Belzebula i że w roli księcia czartów wyrzuca czarty.
** Źródło: Mk 3,20–22; s. 113–114

* Później, kiedy w jedenastu leżeli przy posiłku, ukazał się im, łajał ich niedowiarstwo i zatwardziałość serc, że nie uwierzyli tym, co go widzieli zmartwychwstałego. I powiedział im: „Idźcie na cały świat i głoście Dobrą Nowinę wszystkim stworzeniom. Kto uwierzy i ochrzci się, będzie ocalony, a kto nie uwierzy, będzie skazany. A tym, co uwierzą, będą towarzyszyć takie znaki: w imieniu moim będą wyrzucali diabłów, językami będą mówili nowymi, węże będą brali do ręki i gdyby nawet co śmiertelnego pili, nic im to nie zaszkodzi. Na niemocnych będą ręce kładli i ci będą się mieli dobrze”. I otóż Pan Jezus, po przemowie do nich, ''został wzięty do nieba i zasiadł po prawej ręce Boga''. A tamci poszli i głosili wszędzie, a Pan z nimi współdział i utwierdzał słowo, za pomocą znaków, które za nim szły.
** Źródło: Mk 16,14–20; s. 154–155

=== Komentarz Władysława Witwickiego ===
* W każdym razie ta para małżeńska, którą spotykamy w pierwszym rozdziale Mateusza, to jest dwoje ludzi, którzy nie żyją ze sobą ani fizycznie, ani duchowo. Każde z nich ma swoje zamknięte życie wewnętrzne i swój osobny stosunek z Bogiem, a kontaktu duchowego między nimi nie ma. Rysy usposobienia wybitnie schizotymiczne. Nie o to chodzi, czy tak było naprawdę – chodzi o to, co było widoczne w duchu autora Ewangelii i w duchu tych kół, dla których pisał i miał u nich powodzenie.
** Opis: o [[Maria z Nazaretu|Marii]] i [[Józef z Nazaretu|Józefie]] z Nazaretu.
** Źródło: s. 186

* Żydzi neofici umieli wszędzie dojrzeć w Starym Testamencie związek z życiem Jezusa i przepowiednię, która właśnie jego dotyczyła, a kto czytał i rozumiał Stary Testament inaczej, ten był zaślepiony. Podobnie ustęp z Jeremiasza XXXI 15 znalazł zastosowanie do opowiedzianej tu rzezi niewiniątek. Widać, że opowiadań tych i miejsc ze Starego Testamentu nie gromadził tu historyk ani filolog, tylko człowiek czytający pisma proroków i Psalmy po swojemu, opanowany jedną myślą nieodpartą, że tam wszędzie chodziło o Jezusa. Nawet, kiedy mówiło się o czym innym. Stąd nieodparte poczucie ukrytego związku między brzmieniem cytat starotestamentowych a szczegółami z życia Jezusa.
** Opis: o autorze [[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]], komentarz do Mt 2,16–18.
** Źródło: s. 191
** Zobacz też: [[przepowiednie]]

* Psychika Jezusa, tak jak przyświeca przez opowiadania Ewangelii, nie jest w żadnym razie psychiką człowieka pospolitego, codziennego, zrównoważonego. Wtedy by nie był tym, czym był. Mamy tu na każdym kroku do czynienia z rozdwojeniem wewnętrznym, z osobistą realizacją poezji czytanej, z przekonaniami nieodpartymi, które nie pochodzą ze spostrzeżeń uważnie kontrolowanych, tylko rodzą się same, z odczuciem swojej potęgi nadludzkiej i misji dziejowej, z przymusami wewnętrznymi, z nieliczeniem się z powagami i sugestiami otoczenia, z zaburzeniami w kontakcie z otoczeniem, z zachowaniem się, które niepokoi najbliższych jak w Ewangelii Marka r. III 21 i prowadzi do katastrofy nieuniknionej.
** Źródło: s. 203
** Zobacz też: [[Jezus Chrystus]]

* Stale nastawiony egocentrycznie i podmiotowo. W stosunku do Żydów biednych, małych i wierzących był zawsze łaskawym dobroczyńcą; w stosunku do opornych, krytycznych, potężnych przeciwników niemiłosierny i skrajny. Seksualnie obojętny, a  chłodny. W stosunku do ludzi zasadniczo oschły. Kontakt z ludźmi powierzchowny – chwilami przerywany w ogóle. Mimo to potężny wpływ sugestywny na najbliższych. Osią jego psychiki wydaje się poczucie Synostwa Bożego, zaznaczone po raz pierwszy podczas chrztu w Jordanie, u Jana.
** Opis: o Jezusie z Nazaretu.
** Źródło: s. 379

* Takiej postaci, tak powiązanej psychologicznie i tak żywej nie skomponował Mateusz. To jest postać z krwi i kości, a nie wycięta z papieru ani z fantazji ludu wysnuta. Znamy ją z obrazów i z posągów w koronie i z aureolą i z sercem na chitonie – w tekście, uważnie czytanym, ona nabiera życia i staje się osobiście bliższa, bo bardziej zrozumiała po ludzku.
** Opis: o Jezusie z Nazaretu.
** Źródło: s. 379

== ''Rozmowa z pesymistą'' ==
(Wyd. K. Jakubowski, Lwów 1928)
{{Chronologiczny sekcja}}
* Warto żyć. Samobójcy mają czego żałować. Świat to niebrzydka rzecz.
** Źródło: s. 6
** Zobacz też: [[samobójca]], [[świat]]

* Lepszy Chińczyk sprowadza automobile do Pekinu, buduje fabryki, oświetla u siebie ulice, uczy się w domu, w Paryżu i Berlinie, rano wstaje i ma ręce pełne roboty, żeby u siebie wyplenić ciemnotę, głupotę, brud, barbarzyństwo i nienawiść, a gorszy Chińczyk pali opium, śpi i nie myśli o niczym. Wszy zjadają go w ciszy niczym nie zmąconej.
** Źródło: s. 7
** Zobacz też: [[Chińczycy Han]]

* Nie wart wspomnienia ten, który tylko unika zła. Dopiero ten dobry, który robi dobrze; to, co do niego należy. A nie wart żyć taki, co nie robi źle i nie robi dobrze – i nic, tylko unika zła. Unikać życia, trudu na swoim polu i męki, jak wypadnie, to wstyd dla człowieka. Wstyd dla żywej istoty. Zła nie unikać, tylko je zwalczać warto i naprawiać. I w drugich i w sobie samym. Ale nie w czterech ścianach – to jest życie godne stonogi; tylko w warsztacie, w fabryce, w szkole, w polu, w domu, w sklepie, w biurze, w żywej współpracy z drugimi.
** Źródło: s. 9
** Zobacz też: [[zło]]

* Wiesz, zawsze dobrze jest się zastanowić, o co my się właściwie pytamy, kiedy nam się jakieś pytanie nasuwa. Bo nieraz nas dręczą pytania wieloznaczne i niejasne i fałszywie postawione, o których lepiej było nie myśleć.
** Źródło: s. 9–10
** Zobacz też: [[pytanie]]

* Śmierć w pojedynku albo kalectwo w nim odniesione – to w oczach ludzi myślących nie zaszczyt, tylko naturalna kara za głupotę i brak cywilnej odwagi. Bo ze strachu przed opinią głupich ludzi ludzie niemądrzy stają do pojedynków. Boją się, żeby ich ktoś niemądry nie posądził o brak ambicji i dlatego wolą: usiłowane morderstwo.
** Źródło: s. 12
** Zobacz też: [[pojedynek]]

* A jeżeli nas przy pracy kiedyś, albo przy zabawie śmierć zaskoczy, nie będziemy się gryźli z tego powodu. Jeżeli każdy z nas powie sobie wtedy: com mógł zrobić w życiu, tom robił, i com mógł brać z życia, tom brał. Dobrze teraz i drugim miejsce zrobić. Czekają. Dla mnie przynajmniej wielką będzie radością, że wcale nie jestem „niezastąpiony”, tylko na moje miejsce, którem wypełniał, jak umiałem, przyjdzie drugi, młody, który to równie dobrze, ba – lepiej, przez jakiś czas, potrafi. Rzecz na tem tylko zyska. A o nią przecież chodzi przedewszystkiem. Rzecz jakaś, mnie czy tobie najmilsza, a może obu nam pospolita? O nią przedewszystkiem warto dbać, bo trwa, i koło niej chodzić, a o jednostki mniejsza. Nie myślisz, że jakoś tak?
** Źródło: s. 13
** Zobacz też: [[rzecz]], [[śmierć]]

== Inne ==
{{IndeksPL}}
=== A ===
* A Libelt, to nawet nie pozytywista starej daty, to człowiek z epoki już nie ojców, ale dziadków naszych. (...) Człowiek z pierwszego pokolenia demokratów, co to głosili braterstwo ludów w walce przeciw tronom Europy, człowiek z epoki przełomowej, w której się zmagały sprzeczne stare i nowe prądy zarówno na polu życia politycznego, jak i czystej myśli ludzkiej. Z jednej strony nieznośna reakcja policyjno-klerykalna w interesie rządzących dynastii i dla zachowania starego, przednapoleońskiego porządku, z drugiej grupy młodych, zapalonych nowatorów, wierzących w przyszłe szczęście ludzkości i w to, że je wywalczyć potrafią drogą radykalnych reform ekonomicznych, które wymarzyli w samotności.
** Opis: o [[Karol Libelt|Karolu Libelcie]]
** Źródło: ''Karol Libelt'' – odczyt wygłoszony na 53. posiedzeniu naukowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, 29 maja 1907.

* A zatem: ponieważ ambicja jest powszechna, budzi się mimowolnie, sprawia przyjemność i korzyść przynosi, przeto uważamy ją za instynkt, mający na celu rozwój jednostki a w dalszym następstwie niekiedy i społeczeństwa.
** Źródło: ''Analiza psychologiczna ambicji'', Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Lwów 1936, s. 43.
** Zobacz też: [[ambicja]], [[instynkt]]

* Alkoholizmem nazywa się namiętność do alkoholu. W Europie rozpowszechniona mimo fatalnego wpływu na zdrowie fizyczne i psychiczne. Bleuler przytacza wyrok sądu monachijskiego, wedle którego sześć do ośmiu litrów piwa dziennie ma leżeć jeszcze w granicach normy alkoholowej w pojęciu przeciętnego Bawarczyka. Innymi słowy: alkoholizm jest w pewnych okolicach Europy chorobą nagminną, zastarzałą.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 365.
** Zobacz też: [[alkoholizm]]

=== B ===
* Bądź przekonana, że ja niczego nikomu do wierzenia nie podaję. Tego się w ogóle nie robi w naukowych książkach. I tak samo nikomu nie narzucam swoich myśli. Wprost przeciwnie. I tekst… i komentarz zachęcają do myślenia samodzielnego tych, którzy myśleć potrafią. Zapewne, że niejeden cymbał powtarza nieraz jak papuga to, co przeczytał, ale trudna na to rada. Mądremu człowiekowi te książki nie zaszkodzą – takie mam głębokie przekonanie, a z ludźmi ograniczonymi i niedobrymi liczyć się przy tej pracy nie można.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7.

* Bywają potrzeby racjonalne, rozsądne, za którymi idzie prawdziwy pożytek jednostki lub grupy społecznej, i bywają nieracjonalne, których nie dyktuje rozsądek, tylko zwyczaj, nawyk, nałóg, tradycja, czasem urojenie i przesąd.
** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 9.
** Zobacz też: [[potrzeba]]

=== C ===
* Ciało ludzkie ma tylko jedną twarz – dusza ludzka może ich mieć więcej i niejedna miewa.
** Źródło: ''O typach charakteru'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1939, s. 7.
** Zobacz też: [[twarz]]

* Człowiek o żywym poczuciu religijnym odczuwa jako grzech nie tylko pewien rodzaj czynów, ale odczuwa również stan grzechu, stan trwałej „nieczystości” w sobie samym lub innych. Ten stan nie polega na trwałych dyspozycjach psychicznych do zbrodni – można popaść weń przez nieuwagę, przez pochodzenie, przez samo przyjście na świat. Wedle wierzeń i poczuć chrześcijańskich wszystkie noworodki, a nawet zarodki ludzkie są już od pierwszej chwili życia jednostkowego w stanie grzechu (pierworodnego).
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 270.
** Zobacz też: [[grzech]]

* Człowiek z natury niereligijny czeka i szuka wyjścia z biedy, i szuka zadośćuczynienia jedynie tylko przed śmiercią. Człowiek o żywym poczuciu religijnym czeka tych rekompensat życiowych przede wszystkim po śmierci. Skłonny jest wierzyć, że dobro i zło, nagroda i kara, to nie są kategorie czysto życiowe, związane wyłącznie z życiem społecznym pewnych ssaków, tylko rad wierzy, że to są kategorie kosmiczne, które mają znaczenie we wszechświecie zawsze i wszędzie (…).
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 271.
** Zobacz też: [[dobro]], [[zło]]

* Czy istnieje jakiś Bóg dla mnie? Jakoś nie narzuca mi się to urojenie. Jeszcze najbliżej Boga położyłbym Rzeczywistość – to wszystko co jest, istnieje, i ja też do tego należę i od tego zależę, i to jest wszędzie, i bywa dobre i bywa złe, a jest nieuchronne i nieugięte, i wieczne i wielkie. O tym bogu uczy logika, fizyka i nauki przyrodnicze i psychologia. Częścią jego twarzy jest widok nieba w nocy i przez mikroskop też jego twarz oglądam, a o jego „woli” uczy mechanika i nauka o cieple, o elektryczności, o ruchu drgającym, i optyka, i biologia. Umiem zgadzać się z tą wolą bożą.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6.
** Zobacz też: [[Bóg]], [[rzeczywistość]]

* Czy Pan myśli, że w ogóle o mnie chodzi? I że ja się swoją osobą interesuję? Nie o to chodzi! Ja się przecież w ogóle kończę i odbyłem swoje, jak umiałem. O Apollona chodzi i o lampy.
** Źródło: list do [[Andrzej Nowicki|Andrzeja Nowickiego]]; Andrzej Nowicki, ''Nauczyciele'', Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1981, s. 230–231.

=== D ===
* Dla stopnia inteligencji nie ma znaczenia ogólny zapas czyichś wiadomości. Na ten zapas składają się przecież wiadomości żywe i martwe. To znaczy: wyposażone w tendencję logiczną i drugie, pozbawione jej, choć złożone w pamięci. Tylko ruchomy kapitał wiadomości robi człowieka mądrym; to robią tylko te wiadomości, którymi człowiek potrafi operować, a więc coś z nich wysnuwać jako wniosek, albo coś z ich pomocą uzasadniać, czerpać z nich potrzebne racje i następstwa. Reszta to martwy balast, bez znaczenia. 
** Źródło: ''Pojęcie inteligencji'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1938, s. 33–34.
** Zobacz też: [[Inteligencja (psychologia)|inteligencja]]

* Dokeci przypisywali Chrystusowi wyłącznie naturę boską. Arianie wyłącznie naturę ludzką. Utrzymał się i zwyciężył kierunek, który oba te stanowiska uznał za fałszywe, a nie jedno tylko, i głosi naukę o Bogu-człowieku, czyli o istocie śmiertelnej – nieśmiertelnej, wszystko wiedzącej nie wszystkowiedzącej, wiecznej niewiecznej, cielesnej niecielesnej, skończonej nieskończonej itd. I to ma swój urok. Co by zostało z poezji, gdyby z niej wymazać wszystkie ślady sprzeczności.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 381.
** Zobacz też: [[sprzeczność]]

=== G ===
* Grube mury, zasłonięte okna, gołe ściany, przymusowa samotność powodują to, że fantazja zaczyna stwarzać zmyślone pole do wyładowania się instynktów odciętych od możliwości realnych.
** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 17.
** Zobacz też: [[fantazja]]

=== I ===
* Instynkt zabawy objawiają i młode zwierzęta, i ludzie w każdym wieku. Dzieci potrzebują jej więcej, dorośli poświęcają zabawie czas wolny od pracy zawodowej. Tylko dla artystów, utrzymujących się ze swojej sztuki, zabawa staje się pracą zawodową.
** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 16.
** Zobacz też: [[artysta]], [[zabawa]]

=== J ===
* ... ja się z nimi (uczniami Wilhelma Wundta) porozumieć nie mogę. Używają innej terminologii i mają inne poglądy psychologiczne. Ma tutaj kurs tylko Wundt (...). A Brentano, Höfler i wszystko inne – to się nazywa ''die ältere Psychologie''. (...) Mnie to drażni okropnie, kiedy ludzie operują pojęciami Wundtowskimi, jak czymś, czemu odpowiadają stosunki rzeczywiste i kiedy dla nich Wundt a prawda to wszystko jedno.(...) Pojmuję, że człowiek, który prosto z gimnazjum tu przyjedzie, staje się wiernym i niewątpliwym Wundta uczniem i wielbicielem. Mnie to tę korzyść przynosi, że się z Wundtem i Lippsem poznam, to jednak niemiłe, że mnie tu traktują jak misjonarze dzikusa. Bo doprawdy jest coś religijnego w tej ich sile przekonywania, a raczej świętości tych przekonań. To są prawdy niewzruszone, które „nowsza” psychologia odkryła i nad którymi nie ma dyskusji.
** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 9 maja 1902; napisany krótko po dopuszczeniu Witwickiego do udziału w pracach eksperymentalnych prowadzonych w laboratorium psychologicznym Wundta; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 83–84.
** Zobacz też: [[Wilhelm Wundt]]

* Jamesa studiuję teraz. Przeczytałem ''Pragmatyzm'', ''Nałóg'' i ''Pogadanki psychologiczne dla nauczycieli''. On jest ciągle popularny i ciągle żartuje, a mętny przy tym wszystkim jak rzadko. Nie mogę powiedzieć, żeby przy bliższym poznaniu mój szacunek do niego wzrastał. Mam niemiecką polemikę z jego ''Doświadczeniem religijnym'' z mnóstwem cytatów z oryginału, którego brak było w bibliotece uniwersyteckiej. To są naprawdę kpiny czy humbug amerykański. Eksperymentalne badanie Boga za pomocą dawek eteru, alkoholu i gazu rozweselającego podawanych pobożnym Amerykanom. Treść snów to równie dobry materiał empiryczny, brak jakichkolwiek kryteriów odróżniających rzeczywistość od halucynacji, fakt od złudzenia, prawdę od przesądu, z wyjątkiem jedynych i pożytecznych następstw praktycznych. Ciekaw jestem wiedzieć, czy James czytał ''Teaiteta'', bo mi się jego filozofowanie wydaje strasznie lekkie, nie liczące się z trudnościami, które się nasuwały przy tych samych tezach jeszcze Grekom starożytnym. Jego teoria uczuć także to miała. Ogromnie arogancka.
** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 8 września 1911; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 110.
** Zobacz też: [[William James]]

* Jeden ze sposobów walki z obawą polega na tym, że przygotowujemy się na najgorsze i udajemy, że nam wszystko jedno.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 173.
** Zobacz też: [[obawa]]

* Jest rzeczą wiadomą, jak bardzo gniew zaślepia i jak wielkie a nie przewidziane szkody przynosi – okazuje się więc pod tym względem nieszczególnym urządzeniem przyrody, jakkolwiek widać w nim pewną celowość. Jest to przecież wzmożenie energii napastniczej u istoty żywej, która się czuje zagrożona w swej mocy.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 178.
** Zobacz też: [[gniew]]

=== K ===
* Każde działanie ludzkie zmierza do przyszłości.
** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 2.
** Zobacz też: [[działanie]], [[przyszłość]]

* Każdego, kto się choć w ogólnych zarysach zaznajomił z historią filozofii, uderza ta okoliczność, że już w rozwoju filozofii greckiej spotyka się wszystkie prawie problemy późniejsze. Trudno niemal znaleźć ogólniejszą zasadę filozoficzną, którą by czasy nowsze rozwijały a której by już Grecy nie byli przynajmniej w przybliżeniu naszkicowali. U nich nauki filozoficzne w dzisiejszym znaczeniu sformułowały się po raz pierwszy – oni dali pierwszą psychologię i rozpoczęli teorię poznania, oni zostawili pierwszą logikę, etykę i estetykę, oni stąpali po wszystkich głównych drogach metafizyki późniejszej.
** Źródło: ''Teorie woli u Arystotelesa'', w: „Sprawozdanie Dyrektora CK IV Gimnazjum we Lwowie”, Lwów 1903, s. 3.
** Zobacz też: [[filozofia]], [[Grecy]]

* Kiedy dziś Włosi odnawiają tragedię grecką w ruinach teatru w Syrakuzach i zjeżdżają się na tę uroczystość spod Alp i z nad brzegów Adrii, to nie jest u nich pospolita impreza artystyczna, jak każde inne przedstawienie artystyczne – oni w niej znajdują wielki, prosty wyraz własnej, dawnej, nie dochrzczonej duszy. Więcej oni niż ludzie z północy. W ich kościołach najlepszych są ołtarze z wanien rzymskich, które wieki średnie rabowały w termach rozwalonych. Termy wyszły z użycia w chrześcijaństwie. Arcybiskupi tron w Mediolanie przerobiony z ołtarza Dionizosa. Ściany katedry w Syrakuzach trzymają stare doryckie słupy ze świątyni Ateny na Ortygii, to samo na każdym kroku w Rzymie.
** Źródło: ''Z Pompei i z Syrakuz'', Przegląd Warszawski, T. II, 1924, nr 33, s. 380.
** Zobacz też: [[Włosi]]

* Klasę potrzeba mieć w ręku, ale ją prowadzić bez bata. Ona sama pójdzie. I pociągnie bez: „Hajta i wiśta”. I bez: „Cicho tam!” i „Proszę o spokój!” i „Który tam znowu?” Tylko nauczyciel musi zleźć z kozła a sam się w pierwszym rzędzie przyprząc do kwestii, którą ma z uczniami z miejsca ruszyć a nie rwać z kopyta, tylko razem z chłopakami brać; wedle ich tempa a nie swego. A nie zapamiętać się przy tym i nie zapomnieć, że nie dla siebie pracuje, tylko drugich do roboty zaprawia.
** Źródło: ''Obraz pierwszej lekcji psychologii w klasie ósmej'', Zygmunt Pomarański i Spółka, Zamość 1921, s. 3–4.
** Zobacz też: [[nauczyciel]]

=== L ===
* Ludzie mało czytają. Wiele się na to składa. Naprzód to, że książka dziś za droga, jak na kieszeń wykształconego człowieka, a niewykształcony zawsze się bez niej obchodzi. Potem to, że wolne chwile, które dawniej człowiek czytający spędzał z książką w ręku, dziś mu zabiera radio, kino, sport, a niekiedy dancing. Może być, że tu przyczyna, a może i gdzieś indziej.
** Źródło: ''Jak czytać warto'', w: ''Trzeci Almanach Świata Kobiecego'', Księgarnia Polska B. Połonieckiego, Lwów 1928, s. 3.
** Zobacz też: [[książka]]

=== M ===
* Magia stanowi zarodkowe stadium dla nauk przyrodniczych, które z czasem wchodzą na jej miejsce. Ale tzw. myślenie magiczne utrzymuje się nadal i znajdujemy je w związku z poczuciem religijnym w obyczajach, przesądach, życzeniach, przekleństwach, zaklęciach, gusłach, praktykach czarodziejskich, które lud bierze zupełnie serio, a człowiek wykształcony często uważa za potrzebne osłaniać je pozorami badań naukowych, albo brać je z uśmiechem wyższości, kiedy się do nich również ucieka.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 272.
** Zobacz też: [[magia]]

* Miłość powstaje na tle instynktu rozrodczego i ma bardzo wiele różnych postaci.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15.
** Zobacz też: [[miłość]]

* Miłość przecież najczęściej pada ofiarą samozatrucia produktami własnej realizacji. Trucizną dla niej nasycenie, spowszednienie, opatrzenie, ustawiczność, dostępność…
** Źródło: list do syna Tadeusza, 12 września 1929; [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 115.

=== N ===
* Nakręciłem radio na jakąś niemiecką stację. Już zaraz ''Deutschland'' i ''Vaterland'' i ''Heil Hitler''. Dlaczego w całym świecie wciąż jakieś owczarnie robią i obory, i stada, i spędzanie do kupy, i agitowanie, i prowadzenie za kółko w nosie, a przy zawiązanych oczach! Dajcie trochę żyć poszczególnemu człowiekowi – poza świetlicą, lokalem publicznym, pochodem, obchodem, nabożeństwem i kazaniem ustawicznym i poza tłumem jakichś tam wiernych i zaprzysiężonych (…)
** Źródło: list do Heleny Dąbczańskiej, 24 grudnia 1935; [[Andrzej Nowicki]], ''Religia i ateizm w listach Władysława Witwickiego do Heleny Dąbczańskiej'', „Przegląd  Religioznawczy”, 1980, nr 4 (118), s. 33.
** Zobacz też: [[stado]]

* Nic dziwnego, że malarze XVII i XVIII wieku, malując na sklepieniach kościołów obrazy szczęścia pośmiertnego, przedstawiali figury świętych bujające pomiędzy obłokami. Aż do wynalezienia aeroplanów niebo i obłoki i utrata ciężaru i ułatwienie lokomocji między chmurami to były najżywsze obrazy szczęścia i potęgi nadludzkiej.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 420.
** Zobacz też: [[szczęście]]

* Nierzadko ludzie chorzy psychicznie osiągają wysokie stanowiska i rozporządzają życiem i mieniem innych. Pisać o tym wolno dopiero po ich śmierci i to tylko wtedy, jeżeli ich nie otacza nakazana cześć.
** Źródło: ''Dusze chore'', Czytelnik, Warszawa 1948, s. 3.

=== O ===
* Obserwacje faktów psychicznych prowadzić można bezpośrednio tylko na sobie samym. Obserwowanie własnego życia psychicznego nazywamy introspekcją. Pośrednią obserwację można prowadzić i na innych jednostkach, spostrzegając i notując systematycznie objawy ich życia psychicznego, jak: słowa i zwroty w pewnych sytuacjach wypowiadane, z uwzględnieniem ich tonu, gesty i wyrazy twarzy, odruchy proste i zachowania się złożone.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 34.
** Zobacz też: [[introspekcja]]

* Od wieków mówią ludzie o pogodzie pięknej i o dniach brzydkich. Od wieków śpiew słowika uchodzi za piękniejszy od głosu osła. Są więc rzeczy, które mimo zmian, jakie ze sobą przynosi moda, podobają się na ogół zawsze.
** Źródło: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1.
** Zobacz też: [[moda]]

* Osobliwą postacią nienawiści jest tak zwana zawiść. Tak się nazywa nienawiść do człowieka silniejszego naprawdę lub pozornie, który się nigdy do nas nie odnosił wrogo, a jedyną jego winą jest to, że ma powodzenie, talent, majątek, dobre formy, piękność, szczęście w domu, popularność, w ogóle reprezentuje jakąś znaczną moc życiową.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 203.
** Zobacz też: [[zawiść]]

=== P ===
* Piękno do życia nie wystarczy, ale bez niego żyć by nie warto.
** Autor: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 3.
** Zobacz też: [[piękno]]

* Platon nie był systematykiem ani człowiekiem zrównoważonym i spokojnym. Treści jego pism nie podobna związać w układ wolny od sprzeczności, porządny, zamknięty. W poszczególnych dialogach nie zawsze łatwo znaleźć temat główny i położyć pod tytułem dopisek, który by mówił, o co właściwie chodzi w danej rozmowie. W toku dialogów, jeśli zważać na styl, na zabarwienie uczuciowe ustępów, na ich siłę sugestywną – nie zawsze łatwo odgadnąć, po której stronie grają sympatie autora, który z danych przeciwników wypowiada to, co autor sam uważa za słuszne, a który zajmuje stanowisko autorowi obce i antypatyczne. Akcenty wiary i uczucia padają często po obu stronach, które prowadzą w dialogu walkę. To wygląda na ślad walk wewnętrznych w duszy samego autora. To tylko widać zawsze, że ten człowiek nie pisał nigdy na zimno, że jego myśli mają gorący, żywy podkład uczuciowy, że go osobiście mocno obchodziło to, co pisał. Uczucie ponosi go, psuje mu dyspozycję, powoduje dygresje i burzy proporcję w rozmiarze ustępów.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Państwa'' (t. I) [[Platon]]a, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 7.

* Pod wpływem praktyk religijnych, modlitw, ćwiczeń duchownych, zachowania się zgodnego z powziętymi supozycjami i unikania pewnych książek, rozmów i własnych myśli niebezpiecznych supozycje religijne mogą u tych ludzi w pewnych momentach przechodzić w przekonania.(...) Ich przekonania świeckie umieją gasnąć zawsze, kiedy trzeba, żeby nie przeszkadzały. One nie przestają istnieć. Umieją tylko nie odzywać się, nie działać, kiedy nie pora na to. Wierzący sami czują, kiedy najlepiej nie myśleć, nie zastanawiać się, nie odpowiadać sobie samemu na pytanie, nie zadawać pytań, nie zestawiać swoich dwóch stanowisk w tej samej sprawie.
** Źródło: ''Wiara oświeconych'', według: [http://www.racjonalista.pl/kk.php/t,4740 ''Andrzej Rusław Nowicki: Witwicki o religii''], racjonalista.pl, data dostępu: 18 kwietnia 2018

* Prawda jest to zgodność naszych myśli z rzeczywistością, a nie: zgodność naszych słów z naszymi myślami. To ostatnie nazywa się prawdomównością, szczerością, otwartością, sztuką wymowy i zależy od dobrych chęci mówiącego i od jego sprawności stylistycznej, a to, czy moje sądy są prawdziwe, czy mylne, nie zależy ani od moich chęci, ani od mojej wprawy w wyrażaniu myśli.
** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1.
** Zobacz też: [[prawda]], [[szczerość]]

* Prostowanie ludzkich sądów opartych na uczuciach to sprawa trudna i delikatna. Ludzie łatwo zaczynają nienawidzić tego, który im próbuje wykazywać mylność lub bezpodstawność sądów opartych na uczuciach. Łatwiej ich sobie zrazić niż przekonać, jeżeli ich tendencje logiczne nie są dość żywe, a uczucia są gorące.
** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 19.
** Zobacz też: [[sąd]], [[uczucie]]

* Psychologia nie interesuje się tym, czy istnieją naprawdę przedmioty, rzeczy, osoby, czy istnieją cechy, czy tej strukturze naszych układów wrażeniowych odpowiada coś w rzeczywistości, czy też jest to tylko nasz sposób ujmowania rzeczywistości, która jest naprawdę inna, czy może nic w ogóle jej nie odpowiada. Tymi pytaniami zajmuje się teoria poznania. Psycholog musi tylko stwierdzić, że wrażenia, które przeżywamy, nie stanowią chaosu, tylko się układają, krystalizują w układy spoiste.
** Źródło: ''Psychologia'', t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1930, s. 257.
** Zobacz też: [[psychologia]], [[rzeczywistość]], [[wrażenie]]

=== R ===
* Radość występuje w nas również, jeżeli od niedawna stwierdzamy obecne istnienie jakiegoś doniosłego stanu o wartości dodatniej. Powiadamy: od niedawna, ponieważ radość, jak każdy stan uczuciowy, ulega stępieniu przy dłuższym trwaniu podniety, nie ulegającej widocznym zmianom. Stąd pomysł trwałej radości przy niezmiennej podniecie wydaje się psychologicznie sprzeczny.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 165.
** Zobacz też: [[radość]]

* Religie, które rozwinęły system swych twierdzeń, starają się ich dowodzić za pomocą założeń i definicji. Jednakże religijność, czyli skłonność do nastrojów religijnych i zachowywania praktyk religijnych, u bardzo niewielu jednostek opiera się na takim fundamencie intelektualnym i spośród ludzi, przyznających się do jakiegoś wyznania, niewielu tylko zna dokładnie stronę dogmatyczną swej wiary.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 268.
** Zobacz też: [[religia]]

* Rozwój świata organicznego doprowadził od istot nieświadomych do przytomnie myślących; w rozwoju kultury człowieka widać również linię rozwojową, która zdaje się prowadzić od snów, marzeń i mitów pełnych sprzeczności, od magicznego poglądu na świat do przytomnego poznania i wiedzy, ale równocześnie widać, jak ludzkie zbiorowiska i jednostki cenią swoje sny na jawie i nie zaprzestają ich, mimo ustawicznego postępu wiedzy.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 352.
** Zobacz też: [[postęp]]

* RUINY PARTENONU, widziane z pomiędzy kolumn Propylejów. Forma ogólna nie uległa zmianie od starożytności. Przetrwała barbarzyństwo wieków średnich i czasów nowożytnych.
** Źródło: ''Przechadzki ateńskie'', Polskie Radio, Warszawa 1939, s. 10 (opis fotografii).
** Zobacz też: [[Partenon]]

=== S ===
* Są wypadki nienawiści, w których człowiek znienawidzony nic nam złego nie zrobił i przez to ściga go nienawiść tym gorsza. Albo ma obcy wygląd, albo mówi obcym językiem, albo się nie dał oszukać, albo uszedł zasadzki, albo czuje się szczęśliwy i dobrze robi tym, którzy go nienawidzą. Różnie bywa. Jeżeli druga strona objawia nienawiść, łatwiej wtedy na ogół o niechęć, która warunkuje odwet, ale bywają najgorsze nienawiści osobiste i grupowe, nie sprowokowane widoczną niechęcią z drugiej strony. Znowu wiele zależy od tego, jaka skłonność uczuciowa dominuje w człowieku.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 234.
** Zobacz też: [[nienawiść]]

* Sokrates, podobnie jak każdy człowiek, uczuć doznawał, ale uczuć nie słuchał świadomie, bo uczucia są gwałtowne i chcą brać człowieka za łeb, po tyrańsku; słuchał tylko rozumu, bo on jest chłodny i radzi tylko po obywatelsku, pokazuje, przedstawia, ale nie porywa, nie opanowuje.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 21.
** Zobacz też: [[Sokrates]]

=== Ś ===
* Świat obiektywny jest jeden i jest określony jednoznacznie. Do niego odnoszą się jednak niezliczone, bardzo różne, często niepodobne do siebie światy subiektywne.
** Źródło: ''W sprawie przedmiotu i podziału psychologii'' – odczyt wygłoszony na posiedzeniu sekcji filozoficznej XI Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich w Krakowie (1911), w: ''Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwowskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661'', t. 2., Lwów 1912, s. 11.
** Zobacz też: [[świat]]

=== T ===
* Tło uczuciowe tańców w rozumieniu potocznym wyjątkowo tylko ma charakter nieerotyczny. Zdarzają się tańce estradowe, osnute na fikcji polowania, zabawy albo bitwy – wtedy czynnik erotyczny, wypędzony z treści mimicznej, znajduje swoje miejsce w wyglądzie i stroju półnagiego tancerza lub tancerki. Natomiast taniec towarzyski zachowuje swoje tło erotyczne stale. Inna rzecz, że publicznie i głośno wysuwa się na plan pierwszy higieniczne i czysto towarzyskie znaczenie tańców, a ich wartość erotyczna jest sprawą, o której się mówi tylko prywatnie albo wcale.
** Źródło: ''O naturze tańca'', „Muzyka”, 7–9/1929.
** Zobacz też: [[erotyka]], [[taniec]]

* Trucizną dla przyjaźni jest zazdrość.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15.
** Zobacz też: [[przyjaźń]], [[zazdrość]]

=== U ===
* U każdego z naszych filozofów współczesnych, podobnie jak u poetów, widać chętną i łatwą wiarę w rzeczy poza zakresem doświadczenia stojące, skłonność do rzeczy niejasnych a uroczych wielkością, sposób myślenia religijny, nie podkopany krytyką, widać szczególną skłonność do łączenia niezgodnych, czy sprzecznych myśli i prądów, widać skłonność do przepowiedni i proroctw, a na tle tego wszystkiego gorący, szczery patriotyzm.
** Opis: o polskich XIX-wiecznych filozofach.
** Źródło: ''Karol Libelt'' – odczyt wygłoszony na 53. posiedzeniu naukowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, 29 maja 1907.
** Zobacz też: [[filozof]]

* Uczuciowe tło procesu tworzenia jest przyjemne, dodatnio zabarwione, choćby treścią dzieła były obrazy uczuć przykrych. W chwili szczerego cierpienia, które absorbuje, niepodobna opracowywać go artystycznie. Jeżeli dzieło sztuki daje wyraz cierpieniu twórcy – cierpienie to albo już minęło, albo osłabło tak, że pozwala się oglądać w lustrze introspekcji i odrysowywać w pewien modny a nie zużyty deseń.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 337.
** Zobacz też: [[cierpienie]]

=== W ===
* W r. 399 oskarżono go, jak wiadomo, o ateizm, herezję i psucie młodzieży. Tymi kamieniami tłum i w starożytności najchętniej ciskał w zbyt wybitne jednostki, jeśli tak były nieostrożne, że przed tłum szły z tym, co nie jest dla mas; tym kamieniem trafiony padł i Sokrates.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 29.

* Wiara jest bliżej spokrewniona psychologicznie ze sztuką niż z nauką. O tym nie powinni zapominać ani wierzący, ani niewierzący.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 275.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Wiedzieć, co dobre i złe – rzecz ludzka. Tylko myśleć trzeba.
** Źródło: ''Rozmowa o jedności prawdy i dobra'', Wyd. Ryszard Ganszyniec, Lwów 1936, s. 61.
** Zobacz też: [[drzewo poznania dobra i zła]], [[wiedza]]

* Wierz mi, że ja swojej sławy nie szukam ani rozgłosu. Ja tylko nad tym pracuję, żeby i wierzący i nie wierzący byli oświeceni; jedni wiedzieli, w co i dlaczego wierzą, a drudzy wiedzieli, w co i dlaczego nie wierzą – a nie tak: bij zabij jeden na drugiego i nikt nikogo dobrze nie rozumie.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6.

* Wiesz, mnie się zdaje, że pracować, jak człowiek potrafi najlepiej, to zawsze na Bożą chwałę wyjdzie na końcu. I zdaje mi się, że kto szczerze nie całkiem głupie książki pisze, ten Prawdzie służy. Nawet jeżeliby się pomylił i nie miał słuszności. Drudzy go poprawią. Nie dziś – to jutro. Ja głęboko w to wierzę, że Prawda to dobra rzecz i że w końcu zwycięża i pomnaża się w świecie powoli – przez wieki. I nie spada sama, tylko ją wypracować potrzeba.&lt;br /&gt;A zawsze sobie to pamiętam, jakem w auli lwowskiego uniwersytetu, dostając dyplom doktorski, z głębokim przekonaniem przyrzekał prace naukowe pisać tak, jakem się nauczył, i to nie dla zysku i nie dla próżnego rozgłosu, tylko dlatego, żeby się Prawda pomnażała na świecie.&lt;br /&gt;I tak staram się robić.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7.
** Zobacz też: [[prawda]]

* (…) wykształcenie matka odebrała tylko elementarne w klasztorze Sakramentek we Lwowie, jej wyobraźnia poetycka, nie wyzyskana i niekształcona, wypowiadała się w wierze w cuda, duchy, zjawy, w zabiegach pobożnych i modlitwach, w żarliwym życiu religijnym jej samej i obu córek, z którymi była w serdecznym porozumieniu. (…) Na choroby w domu pomagała woda z Lourdes i cudowny obrazek Pana Jezusa (…) Nowenny odmawialiśmy wszyscy klęcząc wieczorami przed ołtarzykiem Serca Jezusowego. Wisiał na ścianie pomiędzy łóżkiem matki i siostry, paliła się na nim wieczna oliwna lampka z czerwonego szkła. (…) Nad drzwiami medalik cudowny św. Benedykta chronił od złodziei pokój, w którym i tak trudno było coś ukraść, bo nędza wyglądała z każdego kąta. Św. Antoni Padewski pomagał szukać rzeczy zgubionych, Matka Boska Nieustającej Pomocy ratowała w cięższych i lżejszych chorobach, Niepokalanie Poczęta w małej figurce porcelanowej miała też swój ołtarzyk w pokoju – świeckich obrazków w ogóle nie było na ścianach. Największy obraz na ścianie to było ''Niepokalane Poczęcie'' Papuzińskiego.&lt;br /&gt;W zimie chodziliśmy o w pół do siódmej na roraty przed szkołą, do Trzech Króli śpiewaliśmy w domu kolędy, w poście co niedzieli odmawiałem u św. Mikołaja Gorzkie Żale od 4 do 8 po południu, a w piątki wieczorem obchodziłem na klęczkach 14 stacyj Męki Pańskiej. W maju co wieczór zasypiałem podczas Litanii Loretańskiej w kościele Bernardynów lub u św. Mikołaja. (…)&lt;br /&gt;Najbardziej świeckie były miesiące letnie. Wtedy już tylko jakieś 4-godzinne nabożeństwo dziękczynne i ekspiacyjne, dni krzyżowe, Boże Ciało, św. Trójca, św. Piotr i Paweł, Matka Boska Zielna lub imieniny siostry najstarszej i własne nakazywały nabożeństwa poza niedzielami. (…)&lt;br /&gt;I w lecie jednak dzień, zmrok i część nocy wypełniały myśli i nastroje związane z wiarą religijną. Co dzień rano przed śniadaniem trzeba było głośno mówić na klęczkach przed ołtarzykiem ''Ojcze Nasz'', ''Zdrowaś Mario'', ''Wierzę w Boga'', modlitwę do Anioła Stróża i ''Modlitwę za umarłych'' na końcu. To samo wieczorem przed snem.
** Źródło: ''Ankieta w sprawie utraty wiary religijnej''; [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 76–77.

=== Z ===
* Zadaniem każdej nauki jest poznanie jakiegoś zakresu przedmiotów. Poznać jakikolwiek przedmiot i znać go, znaczy: umieć go sobie uprzytomnić i móc o nim wydać możliwie wiele sądów prawdziwych, innymi słowy: dowiedzieć się, jaki jest pewien przedmiot ze wszech względów i, jeśli można, wiedzieć, dlaczego jest właśnie taki, jakie znamiona posiada i w jakim stopniu, od czego zależy i co za sobą pociąga i w jakiej mierze. Osiągnięte poznanie pewnej grupy przedmiotów stanowi zupełną wiedzę o nich. Celem nauki jest zdobycie wiedzy.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 8.
** Zobacz też: [[nauka]], [[poznanie]]

* Zakresy wyrazów wyobraźnia i fantazja krzyżują się w sposób następujący: wyobraźnia dzieli się na odtwórczą, czyli pamięć zmysłową, i wytwórczą, czyli fantazję konkretną. Fantazja zaś, tyle co pomysłowość, dzieli się na konkretną, czyli wyobraźnię twórczą i na fantazję oderwaną.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 399.
** Zobacz też: [[fantazja]], [[wyobraźnia]]

* Zdaje się, że wyraz geniusz nie jest nazwą jakiejś wyraźnie określonej grupy umysłowości, tylko jest wyrazem pochwalnym pełnym uwielbienia, który przypada w udziale niepospolitym a cenionym osobistościom zależnie od mody, jaką się cieszą ich dzieła, i sugestii, jaką potrafią rozwinąć ich wielbiciele. Nie istnieją też testy dla geniuszów. Nawet w Ameryce.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 405.
** Zobacz też: [[geniusz]]

=== Ż ===
* Życie wewnętrzne religijne jest często tłem przeżyć, gwałtownie zaakcentowanych uczuciowo: zachwyceń, czyli ekstaz. W tych stanach występuje zacieśnienie pola świadomości, skupienie się wyłącznie tylko na obcowaniu z Bogiem lub jakąś inną postacią nadprzyrodzoną. To obcowanie może być niezmysłowe, może się ograniczać do żywego, rozkosznego poczucia bliskiej obecności Boga lub którego świętego, ale bez pomocy wyobrażeń, a może mieć postać rozkosznej halucynacji, obejmującej jeden lub więcej zmysłów (objawienia). Zazwyczaj pamięć takich przeżyć pozostaje po zbudzeniu się. Sprzyja takim przeżyciom młody wiek, praktyki ascetyczne, jak posty, umartwienia wszelkiego rodzaju i modlitwy oraz wrodzona dyspozycja.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 275.
** Zobacz też: [[ekstaza]]

* Życzliwość ma zawsze pewne granice, wyznaczone interesami życzliwego. Życzliwość to nie to samo co przyjaźń. Nie każe oczekiwać ofiar i poświęceń.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 5.
** Zobacz też: [[życzliwość]]

==O Władysławie Witwickim==
* Można mieć pewne zastrzeżenia do Witwickiego o wybór przedmiotu badań, o ograniczenie go tylko do ludzi związanych z jednym wyznaniem (katolicyzmem). Szkoda, że nie podjął analizy religijności ludzi niewykształconych, wychodząc z założenia, jakoby religijność ta nie nastręczała większych zagadek psychologicznych.
** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 203.

* Na uwagę zasługuje fakt, iż Witwicki łączył psychologiczną analizę opisywanych postaci z historyczną, socjologiczną, prawną oraz językową interpretacją faktów i wydarzeń. Jednym z rezultatów zastosowania wspomnianej metody jest odkrycie szeregu charakterystycznych cech struktury psychicznej jednostek proroczych, do których zaliczyć można Jana Chrzciciela, Chrystusa i różnych proroków. Do charakterystycznych właściwości psychicznych tego typu ludzi należą, po pierwsze, poetyczno-fantazyjne usposobienie, dosłowne traktowanie przenośni poetyckich (…); po drugie charakterystyczne rozdwojenie jaźni: z jednej strony powołanie mesjańskie i świadomość swej wyjątkowości (przeświadczenie, że Bóg przez nich przemawia i że przeznaczeni są przez niego do spełnienia wyjątkowej roli), z drugiej – zwyczajne odczucia ludzkie, krytyczne i realistyczne.
** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 196.
** Zobacz też: [[prorok]]

* Na uwagę zasługuje zawarta w listach Witwickiego koncepcja czasu. W przeciwieństwie do św. Augustyna, który uważał zarówno przeszłość, jak przyszłość za sfery niebytu, a teraźniejszość redukował do nie posiadającego żadnych wymiarów oka mgnienia, w którym jeden niebyt (to, czego jeszcze nie ma) przelewa się w drugi niebyt (to, czego już nie ma), Witwicki ujmował czas na podobieństwo przestrzeni i uważał zarówno przeszłość i przyszłość za coś istniejącego.
** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 115.

* O przekładach dialogów Platona trudno napisać więcej niż uczynił to Witwicki sam we wstępach, objaśnieniach i komentarzach. To była miłość Witwickiego, miłość jego życia. Od czasów gimnazjalnych po ostatnie dni. Stosunek do Platona – rzec można – przyjacielski. A Sokrates stanowił dla niego wzór mędrca. Sokrates to „ja idealne” Witwickiego. To „dzięki” Sokratesowi Witwicki jest uznany za twórcę psychologicznej metody uprawiania historii filozofii przez badanie osobowości filozofów. Z kolei dzięki Witwickiemu Sokrates i dziś żyje, rozmawia z nami po polsku, poucza nas i beszta: jest zrozumiały mimo upływającego czasu.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 204–205.

* Pierwsze przekłady platońskie czytał Witwicki znajomym po powrocie z podróży do Lipska, gdzie zapoznał się z ''Ucztą'' i ''Gorgiaszem''. To były obszerne streszczenia dialogów, wpadające miejscami w dosłowny przekład. Słyszał je Twardowski i skłonił Witwickiego, aby swój przekład ''Uczty'' czytał na pierwszym naukowym posiedzeniu Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Po posiedzeniu, podczas kolacji u Töpflera, na prośbę Chmielowskiego, czytał go po raz drugi. Potem zgłosił się Staff, aby rzecz – już w dosłownym przekładzie – wydać u Połanieckiego. To był początek. A kiedy podczas pierwszej wojny światowej Witwicki przetłumaczył ''Fajdrosa'' i znów go czytał w kółku znajomych, powiedział mu Twardowski, że powinien dać Polsce całego Platona. Tego wezwania Witwicki posłuchał. I tak się począł we Lwowie pierwszy pełny polski przekład dialogów platońskich.
** Autor: [[Izydora Dąmbska]], ''Pięćdziesiąt lat filozofii we Lwowie'', w: ''Pięćdziesiąt lat filozofii w Polsce'', Przegląd Filozoficzny XLIV (1948), s. 19.
** Zobacz też: [[Platon]], [[Kazimierz Twardowski]], [[Leopold Staff]]

* Przede wszystkim Witwicki – jako coraz bardziej znany i ceniony autor podręcznika psychologii, tłumacz i komentator dialogów Platona, lektor radiowy, autor artykułów prasowych poruszających m.in. problemy wychowania, zalotów, prowadzenia dyskusji, mody, tańca itp. – nadawał ton międzywojennej psychologii i oddziaływał na umysły kolejnych pokoleń psychologów.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 111.

* Swoistość stylu myślenia psychologicznego i specyfikę wytworzonej psychologii zawdzięczał Witwicki nie tylko zdolnościom i umiejętnościom naukowym i artystycznym oraz wytrwałej pracy, lecz także mocy i trwałości owoców spotkania z pierwszym swym nauczycielem (i jedynym autorytetem) – Kazimierzem Twardowskim. Twardowskiemu zawdzięczał Witwicki przede wszystkim ukształtowanie postawy racjonalisty i sceptyka wobec tego, co niezgodne z rozumem; postawy uczonego niezależnego od autorytetów, lecz pełnego uznania dla filozofii i kultury starożytnej.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 220–221.
** Zobacz też: [[Kazimierz Twardowski]]

* W latach trzydziestych XX wieku powstała w Polsce książka, której żaden wydawca nie odważył się wówczas wydać. Była nią ''Wiara oświeconych'' Władysława Witwickiego. Jej pierwsze wydanie ukazało się w języku francuskim w Paryżu w 1939 roku; w języku polskim wydano ''Wiarę oświeconych'' dopiero po drugiej wojnie światowej. Na podstawie własnych badań eksperymentalnych autor, wybitny psycholog i doskonały popularyzator wiedzy, starał się określić, czym właściwie jest wiara w tamten świat ludzi mających znaczne wykształcenie. Witwicki przeprowadzając ankiety wykrył liczne niekonsekwencje, sprzeczności, irracjonalizmy. Respondenci wahali się w odpowiedziach na pytania, czuli się zakłopotani, nie wiedzieli w końcu, czy wierzą w niektóre dogmaty, czy też nie. Witwicki zastrzegał się, że interesują go jedynie akty wiary, a nie przedmiot. Książka jego stanowiła swego czasu przysłowiowy kij włożony w mrowisko, ponieważ uświadamiała czytającemu, ile niekonsekwencji zawiera stosunek ludzi współczesnych do treści własnych wierzeń i wyobrażeń.
** Autor: [[Andrzej Tokarczyk]], ''Tamten świat'', Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986, ISBN 8320319242, s. 260–261.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Witwicki mówił czasami o tym, że czuje się tylko „jedną kroplą w oceanie życia” i ta świadomość przynależności do czegoś bezgranicznie wielkiego, pięknego, wartościowego i wiecznego daje mu szczęście. Sądzę jednak, że od uczucia, że jest cząstką Przyrody, znacznie większą rolę odgrywało uczucie przynależności do świata Kultury, związane ze szczególnym typem stosunków międzyludzkich. Ciągłość kultury polegała dla Witwickiego na ciągłym przekazywaniu sobie „lamp”, czyli światła wiedzy, światła pasji badawczej i światła pasji twórczej. W tej perspektywie najważniejszym typem stosunków międzyludzkich były dla Witwickiego związki między nauczycielami i uczniami.
** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 113.

* Witwicki nie wahał się zakwestionować jakiegokolwiek zwyczaju, opinii, wierzenia, przekonania – ufając, że rozum ludzki jako główny sędzia zagwarantuje racjonalną ocenę i przyznanie racji temu, kto wbrew zwyczajom, wierzeniom, obiegowym opiniom i powszechnym przekonaniom głosi prawdę.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201–202.

* Z postawy kultu rozumu i wiary w jego moc wynikała potrzeba samodzielności poznawczej, potrzeba uwalniania się od wszelkich autorytetów. Nieuznawanie autorytetów warunkowało (m.in.) oryginalność naukowej twórczości Witwickiego, lecz nie przynosiło mu uznania właśnie ze strony autorytetów naukowych.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201.
** Zobacz też: [[autorytet]]


{{SORTUJ:Witwicki, Władysław}}
[[Kategoria:Myśliciele ateistyczni]]
[[Kategoria:Polscy psycholodzy]]
[[Kategoria:Polscy tłumacze]]
[[Kategoria:Polscy lektorzy radiowi i telewizyjni]]
[[Kategoria:Polscy teoretycy sztuki]]
[[Kategoria:Polscy artyści]]
[[Kategoria:Polscy historycy filozofii]]
[[Kategoria:Wykładowcy polskich uczelni wyższych]]</text>
      <sha1>6t1byvevql2epkjcd112nc6sdbsu1wi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536761</id>
      <parentid>536758</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T07:45:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wikipek</username>
        <id>25932</id>
      </contributor>
      <comment>/* T */ + 1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55778" xml:space="preserve">[[Plik:Władysław Witwicki.jpg|mały|{{center|Władysław Witwicki}}]]
'''[[w:Władysław Witwicki|Władysław Witwicki]]''' (1878–1948) – polski [[psycholog]], [[filozof]] i historyk filozofii, [[tłumacz]], lektor radiowy, teoretyk sztuki i [[artysta]].

== ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'' ==
(tłum. Władysław Witwicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958)
{{Osobne|Dobra Nowina według Mateusza i Marka}}
{{Chronologiczny sekcja}}
=== Wstęp Władysława Witwickiego ===
* Uważne prześledzenie tekstów zmusza przede wszystkim do uznania, że postać Jezusa, wyłaniająca się z treści Ewangelii, żadną miarą nie może być wymysłem Ewangelistów, mitem gwiazdowym, fikcją literacką, tak jest żywa, wyraźna i tak niespodziana w swej strukturze duchowej.
** Źródło: s. 16
** Zobacz też: [[Ewangelia]]

* Do odtworzenia postaci duchowej Jezusa trzeba by uwzględnić nie tylko dwie pierwsze Ewangelie, ale wszystkie cztery. Komentarz tutaj podany stawia sobie zadanie skromniejsze: dojść, jak właściwie rysuje Jezusa grecki tekst Ewangelii wg Mateusza i Marka. Więc komentarz nie mówi, jaką była naprawdę sylweta psychologiczna Jezusa, tylko mówi i chce mówić, jak ona się ''przedstawia'' w tych dwóch Ewangeliach.
** Źródło: s. 16–17

=== ''Dobra Nowina według Mateusza'' ===
(Przekład ''[[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]]'')
* Wtedy przybywa Jezus z Galilei nad Jordan do Jana, żeby go Jan ochrzcił. A Jan nie pozwolił mu i powiada: „Toś ty mnie powinien ochrzcić, a ty przychodzisz do mnie?” Jezus mu odpowiedział: „Dajno pokój na razie. W ten sposób wypada nam dopełniać wszelkiej sprawiedliwości”. Wtedy dał mu pokój. Jezus zanurzył się i natychmiast wyszedł z wody. I oto otworzyło mu się niebo i zobaczył Ducha Bożego, jak zstępował niby gołąb i szedł na niego. I oto głos z nieba mówiący: „To jest mój syn ukochany, który mi się spodobał”.
** Źródło: Mt 3,13–17; s. 26

* A kiedy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipa, zaczął pytać swoich uczniów tymi słowy: „Co ludzie mówią, że kim jest Syn człowieka?” A oni powiedzieli: „Jedni mówią, że to Jan Chrzciciel, inni, że to Eliasz, inni, że Jeremiasz albo jeden z proroków”. A on im mówi: „A wy myślicie, że kto ja jestem?” Na to mu Szymon Piotr powiedział: „Ty jesteś Pomazaniec, Syn Boga Żywego”. Na to mu Jezus powiada: „Szczęśliwyś ty Szymonie, synu Jonasza, bo nie objawiły ci tego ciało i krew, tylko mój Ojciec w niebie. I ja ci też powiadam, że ty jesteś Skałosz i na tej skale ja zbuduję swoje zgromadzenie i nie przemogą go bramy Hadesu. I dam ci klucze królestwa nieba. Cokolwiek byś związał na ziemi, będzie związane w niebie, a cokolwiek byś rozwiązał na ziemi, to będzie rozwiązane i w niebie”.
** Źródło: Mt 16,13–19; s. 65
** Zobacz też: [[Pomazaniec]]

=== ''Dobra Nowina według Marka'' ===
(Przekład ''[[Ewangelia Marka|Ewangelii Marka]]'')
* Więc idą do domu. I znowu schodzi się tłum, tak, że oni nie mogli nawet chleba zjeść spokojnie. Jak to usłyszeli jego najbliżsi, wyszli, żeby go siłą wziąć, bo mówili, że oszalał. I uczeni w Piśmie, którzy przyszli z góry, z Jerozolimy, mówili, że on ma Belzebula i że w roli księcia czartów wyrzuca czarty.
** Źródło: Mk 3,20–22; s. 113–114

* Później, kiedy w jedenastu leżeli przy posiłku, ukazał się im, łajał ich niedowiarstwo i zatwardziałość serc, że nie uwierzyli tym, co go widzieli zmartwychwstałego. I powiedział im: „Idźcie na cały świat i głoście Dobrą Nowinę wszystkim stworzeniom. Kto uwierzy i ochrzci się, będzie ocalony, a kto nie uwierzy, będzie skazany. A tym, co uwierzą, będą towarzyszyć takie znaki: w imieniu moim będą wyrzucali diabłów, językami będą mówili nowymi, węże będą brali do ręki i gdyby nawet co śmiertelnego pili, nic im to nie zaszkodzi. Na niemocnych będą ręce kładli i ci będą się mieli dobrze”. I otóż Pan Jezus, po przemowie do nich, ''został wzięty do nieba i zasiadł po prawej ręce Boga''. A tamci poszli i głosili wszędzie, a Pan z nimi współdział i utwierdzał słowo, za pomocą znaków, które za nim szły.
** Źródło: Mk 16,14–20; s. 154–155

=== Komentarz Władysława Witwickiego ===
* W każdym razie ta para małżeńska, którą spotykamy w pierwszym rozdziale Mateusza, to jest dwoje ludzi, którzy nie żyją ze sobą ani fizycznie, ani duchowo. Każde z nich ma swoje zamknięte życie wewnętrzne i swój osobny stosunek z Bogiem, a kontaktu duchowego między nimi nie ma. Rysy usposobienia wybitnie schizotymiczne. Nie o to chodzi, czy tak było naprawdę – chodzi o to, co było widoczne w duchu autora Ewangelii i w duchu tych kół, dla których pisał i miał u nich powodzenie.
** Opis: o [[Maria z Nazaretu|Marii]] i [[Józef z Nazaretu|Józefie]] z Nazaretu.
** Źródło: s. 186

* Żydzi neofici umieli wszędzie dojrzeć w Starym Testamencie związek z życiem Jezusa i przepowiednię, która właśnie jego dotyczyła, a kto czytał i rozumiał Stary Testament inaczej, ten był zaślepiony. Podobnie ustęp z Jeremiasza XXXI 15 znalazł zastosowanie do opowiedzianej tu rzezi niewiniątek. Widać, że opowiadań tych i miejsc ze Starego Testamentu nie gromadził tu historyk ani filolog, tylko człowiek czytający pisma proroków i Psalmy po swojemu, opanowany jedną myślą nieodpartą, że tam wszędzie chodziło o Jezusa. Nawet, kiedy mówiło się o czym innym. Stąd nieodparte poczucie ukrytego związku między brzmieniem cytat starotestamentowych a szczegółami z życia Jezusa.
** Opis: o autorze [[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]], komentarz do Mt 2,16–18.
** Źródło: s. 191
** Zobacz też: [[przepowiednie]]

* Psychika Jezusa, tak jak przyświeca przez opowiadania Ewangelii, nie jest w żadnym razie psychiką człowieka pospolitego, codziennego, zrównoważonego. Wtedy by nie był tym, czym był. Mamy tu na każdym kroku do czynienia z rozdwojeniem wewnętrznym, z osobistą realizacją poezji czytanej, z przekonaniami nieodpartymi, które nie pochodzą ze spostrzeżeń uważnie kontrolowanych, tylko rodzą się same, z odczuciem swojej potęgi nadludzkiej i misji dziejowej, z przymusami wewnętrznymi, z nieliczeniem się z powagami i sugestiami otoczenia, z zaburzeniami w kontakcie z otoczeniem, z zachowaniem się, które niepokoi najbliższych jak w Ewangelii Marka r. III 21 i prowadzi do katastrofy nieuniknionej.
** Źródło: s. 203
** Zobacz też: [[Jezus Chrystus]]

* Stale nastawiony egocentrycznie i podmiotowo. W stosunku do Żydów biednych, małych i wierzących był zawsze łaskawym dobroczyńcą; w stosunku do opornych, krytycznych, potężnych przeciwników niemiłosierny i skrajny. Seksualnie obojętny, a  chłodny. W stosunku do ludzi zasadniczo oschły. Kontakt z ludźmi powierzchowny – chwilami przerywany w ogóle. Mimo to potężny wpływ sugestywny na najbliższych. Osią jego psychiki wydaje się poczucie Synostwa Bożego, zaznaczone po raz pierwszy podczas chrztu w Jordanie, u Jana.
** Opis: o Jezusie z Nazaretu.
** Źródło: s. 379

* Takiej postaci, tak powiązanej psychologicznie i tak żywej nie skomponował Mateusz. To jest postać z krwi i kości, a nie wycięta z papieru ani z fantazji ludu wysnuta. Znamy ją z obrazów i z posągów w koronie i z aureolą i z sercem na chitonie – w tekście, uważnie czytanym, ona nabiera życia i staje się osobiście bliższa, bo bardziej zrozumiała po ludzku.
** Opis: o Jezusie z Nazaretu.
** Źródło: s. 379

== ''Rozmowa z pesymistą'' ==
(Wyd. K. Jakubowski, Lwów 1928)
{{Chronologiczny sekcja}}
* Warto żyć. Samobójcy mają czego żałować. Świat to niebrzydka rzecz.
** Źródło: s. 6
** Zobacz też: [[samobójca]], [[świat]]

* Lepszy Chińczyk sprowadza automobile do Pekinu, buduje fabryki, oświetla u siebie ulice, uczy się w domu, w Paryżu i Berlinie, rano wstaje i ma ręce pełne roboty, żeby u siebie wyplenić ciemnotę, głupotę, brud, barbarzyństwo i nienawiść, a gorszy Chińczyk pali opium, śpi i nie myśli o niczym. Wszy zjadają go w ciszy niczym nie zmąconej.
** Źródło: s. 7
** Zobacz też: [[Chińczycy Han]]

* Nie wart wspomnienia ten, który tylko unika zła. Dopiero ten dobry, który robi dobrze; to, co do niego należy. A nie wart żyć taki, co nie robi źle i nie robi dobrze – i nic, tylko unika zła. Unikać życia, trudu na swoim polu i męki, jak wypadnie, to wstyd dla człowieka. Wstyd dla żywej istoty. Zła nie unikać, tylko je zwalczać warto i naprawiać. I w drugich i w sobie samym. Ale nie w czterech ścianach – to jest życie godne stonogi; tylko w warsztacie, w fabryce, w szkole, w polu, w domu, w sklepie, w biurze, w żywej współpracy z drugimi.
** Źródło: s. 9
** Zobacz też: [[zło]]

* Wiesz, zawsze dobrze jest się zastanowić, o co my się właściwie pytamy, kiedy nam się jakieś pytanie nasuwa. Bo nieraz nas dręczą pytania wieloznaczne i niejasne i fałszywie postawione, o których lepiej było nie myśleć.
** Źródło: s. 9–10
** Zobacz też: [[pytanie]]

* Śmierć w pojedynku albo kalectwo w nim odniesione – to w oczach ludzi myślących nie zaszczyt, tylko naturalna kara za głupotę i brak cywilnej odwagi. Bo ze strachu przed opinią głupich ludzi ludzie niemądrzy stają do pojedynków. Boją się, żeby ich ktoś niemądry nie posądził o brak ambicji i dlatego wolą: usiłowane morderstwo.
** Źródło: s. 12
** Zobacz też: [[pojedynek]]

* A jeżeli nas przy pracy kiedyś, albo przy zabawie śmierć zaskoczy, nie będziemy się gryźli z tego powodu. Jeżeli każdy z nas powie sobie wtedy: com mógł zrobić w życiu, tom robił, i com mógł brać z życia, tom brał. Dobrze teraz i drugim miejsce zrobić. Czekają. Dla mnie przynajmniej wielką będzie radością, że wcale nie jestem „niezastąpiony”, tylko na moje miejsce, którem wypełniał, jak umiałem, przyjdzie drugi, młody, który to równie dobrze, ba – lepiej, przez jakiś czas, potrafi. Rzecz na tem tylko zyska. A o nią przecież chodzi przedewszystkiem. Rzecz jakaś, mnie czy tobie najmilsza, a może obu nam pospolita? O nią przedewszystkiem warto dbać, bo trwa, i koło niej chodzić, a o jednostki mniejsza. Nie myślisz, że jakoś tak?
** Źródło: s. 13
** Zobacz też: [[rzecz]], [[śmierć]]

== Inne ==
{{IndeksPL}}
=== A ===
* A Libelt, to nawet nie pozytywista starej daty, to człowiek z epoki już nie ojców, ale dziadków naszych. (...) Człowiek z pierwszego pokolenia demokratów, co to głosili braterstwo ludów w walce przeciw tronom Europy, człowiek z epoki przełomowej, w której się zmagały sprzeczne stare i nowe prądy zarówno na polu życia politycznego, jak i czystej myśli ludzkiej. Z jednej strony nieznośna reakcja policyjno-klerykalna w interesie rządzących dynastii i dla zachowania starego, przednapoleońskiego porządku, z drugiej grupy młodych, zapalonych nowatorów, wierzących w przyszłe szczęście ludzkości i w to, że je wywalczyć potrafią drogą radykalnych reform ekonomicznych, które wymarzyli w samotności.
** Opis: o [[Karol Libelt|Karolu Libelcie]]
** Źródło: ''Karol Libelt'' – odczyt wygłoszony na 53. posiedzeniu naukowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, 29 maja 1907.

* A zatem: ponieważ ambicja jest powszechna, budzi się mimowolnie, sprawia przyjemność i korzyść przynosi, przeto uważamy ją za instynkt, mający na celu rozwój jednostki a w dalszym następstwie niekiedy i społeczeństwa.
** Źródło: ''Analiza psychologiczna ambicji'', Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Lwów 1936, s. 43.
** Zobacz też: [[ambicja]], [[instynkt]]

* Alkoholizmem nazywa się namiętność do alkoholu. W Europie rozpowszechniona mimo fatalnego wpływu na zdrowie fizyczne i psychiczne. Bleuler przytacza wyrok sądu monachijskiego, wedle którego sześć do ośmiu litrów piwa dziennie ma leżeć jeszcze w granicach normy alkoholowej w pojęciu przeciętnego Bawarczyka. Innymi słowy: alkoholizm jest w pewnych okolicach Europy chorobą nagminną, zastarzałą.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 365.
** Zobacz też: [[alkoholizm]]

=== B ===
* Bądź przekonana, że ja niczego nikomu do wierzenia nie podaję. Tego się w ogóle nie robi w naukowych książkach. I tak samo nikomu nie narzucam swoich myśli. Wprost przeciwnie. I tekst… i komentarz zachęcają do myślenia samodzielnego tych, którzy myśleć potrafią. Zapewne, że niejeden cymbał powtarza nieraz jak papuga to, co przeczytał, ale trudna na to rada. Mądremu człowiekowi te książki nie zaszkodzą – takie mam głębokie przekonanie, a z ludźmi ograniczonymi i niedobrymi liczyć się przy tej pracy nie można.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7.

* Bywają potrzeby racjonalne, rozsądne, za którymi idzie prawdziwy pożytek jednostki lub grupy społecznej, i bywają nieracjonalne, których nie dyktuje rozsądek, tylko zwyczaj, nawyk, nałóg, tradycja, czasem urojenie i przesąd.
** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 9.
** Zobacz też: [[potrzeba]]

=== C ===
* Ciało ludzkie ma tylko jedną twarz – dusza ludzka może ich mieć więcej i niejedna miewa.
** Źródło: ''O typach charakteru'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1939, s. 7.
** Zobacz też: [[twarz]]

* Człowiek o żywym poczuciu religijnym odczuwa jako grzech nie tylko pewien rodzaj czynów, ale odczuwa również stan grzechu, stan trwałej „nieczystości” w sobie samym lub innych. Ten stan nie polega na trwałych dyspozycjach psychicznych do zbrodni – można popaść weń przez nieuwagę, przez pochodzenie, przez samo przyjście na świat. Wedle wierzeń i poczuć chrześcijańskich wszystkie noworodki, a nawet zarodki ludzkie są już od pierwszej chwili życia jednostkowego w stanie grzechu (pierworodnego).
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 270.
** Zobacz też: [[grzech]]

* Człowiek z natury niereligijny czeka i szuka wyjścia z biedy, i szuka zadośćuczynienia jedynie tylko przed śmiercią. Człowiek o żywym poczuciu religijnym czeka tych rekompensat życiowych przede wszystkim po śmierci. Skłonny jest wierzyć, że dobro i zło, nagroda i kara, to nie są kategorie czysto życiowe, związane wyłącznie z życiem społecznym pewnych ssaków, tylko rad wierzy, że to są kategorie kosmiczne, które mają znaczenie we wszechświecie zawsze i wszędzie (…).
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 271.
** Zobacz też: [[dobro]], [[zło]]

* Czy istnieje jakiś Bóg dla mnie? Jakoś nie narzuca mi się to urojenie. Jeszcze najbliżej Boga położyłbym Rzeczywistość – to wszystko co jest, istnieje, i ja też do tego należę i od tego zależę, i to jest wszędzie, i bywa dobre i bywa złe, a jest nieuchronne i nieugięte, i wieczne i wielkie. O tym bogu uczy logika, fizyka i nauki przyrodnicze i psychologia. Częścią jego twarzy jest widok nieba w nocy i przez mikroskop też jego twarz oglądam, a o jego „woli” uczy mechanika i nauka o cieple, o elektryczności, o ruchu drgającym, i optyka, i biologia. Umiem zgadzać się z tą wolą bożą.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6.
** Zobacz też: [[Bóg]], [[rzeczywistość]]

* Czy Pan myśli, że w ogóle o mnie chodzi? I że ja się swoją osobą interesuję? Nie o to chodzi! Ja się przecież w ogóle kończę i odbyłem swoje, jak umiałem. O Apollona chodzi i o lampy.
** Źródło: list do [[Andrzej Nowicki|Andrzeja Nowickiego]]; Andrzej Nowicki, ''Nauczyciele'', Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1981, s. 230–231.

=== D ===
* Dla stopnia inteligencji nie ma znaczenia ogólny zapas czyichś wiadomości. Na ten zapas składają się przecież wiadomości żywe i martwe. To znaczy: wyposażone w tendencję logiczną i drugie, pozbawione jej, choć złożone w pamięci. Tylko ruchomy kapitał wiadomości robi człowieka mądrym; to robią tylko te wiadomości, którymi człowiek potrafi operować, a więc coś z nich wysnuwać jako wniosek, albo coś z ich pomocą uzasadniać, czerpać z nich potrzebne racje i następstwa. Reszta to martwy balast, bez znaczenia. 
** Źródło: ''Pojęcie inteligencji'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1938, s. 33–34.
** Zobacz też: [[Inteligencja (psychologia)|inteligencja]]

* Dokeci przypisywali Chrystusowi wyłącznie naturę boską. Arianie wyłącznie naturę ludzką. Utrzymał się i zwyciężył kierunek, który oba te stanowiska uznał za fałszywe, a nie jedno tylko, i głosi naukę o Bogu-człowieku, czyli o istocie śmiertelnej – nieśmiertelnej, wszystko wiedzącej nie wszystkowiedzącej, wiecznej niewiecznej, cielesnej niecielesnej, skończonej nieskończonej itd. I to ma swój urok. Co by zostało z poezji, gdyby z niej wymazać wszystkie ślady sprzeczności.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 381.
** Zobacz też: [[sprzeczność]]

=== G ===
* Grube mury, zasłonięte okna, gołe ściany, przymusowa samotność powodują to, że fantazja zaczyna stwarzać zmyślone pole do wyładowania się instynktów odciętych od możliwości realnych.
** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 17.
** Zobacz też: [[fantazja]]

=== I ===
* Instynkt zabawy objawiają i młode zwierzęta, i ludzie w każdym wieku. Dzieci potrzebują jej więcej, dorośli poświęcają zabawie czas wolny od pracy zawodowej. Tylko dla artystów, utrzymujących się ze swojej sztuki, zabawa staje się pracą zawodową.
** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 16.
** Zobacz też: [[artysta]], [[zabawa]]

=== J ===
* ... ja się z nimi (uczniami Wilhelma Wundta) porozumieć nie mogę. Używają innej terminologii i mają inne poglądy psychologiczne. Ma tutaj kurs tylko Wundt (...). A Brentano, Höfler i wszystko inne – to się nazywa ''die ältere Psychologie''. (...) Mnie to drażni okropnie, kiedy ludzie operują pojęciami Wundtowskimi, jak czymś, czemu odpowiadają stosunki rzeczywiste i kiedy dla nich Wundt a prawda to wszystko jedno.(...) Pojmuję, że człowiek, który prosto z gimnazjum tu przyjedzie, staje się wiernym i niewątpliwym Wundta uczniem i wielbicielem. Mnie to tę korzyść przynosi, że się z Wundtem i Lippsem poznam, to jednak niemiłe, że mnie tu traktują jak misjonarze dzikusa. Bo doprawdy jest coś religijnego w tej ich sile przekonywania, a raczej świętości tych przekonań. To są prawdy niewzruszone, które „nowsza” psychologia odkryła i nad którymi nie ma dyskusji.
** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 9 maja 1902; napisany krótko po dopuszczeniu Witwickiego do udziału w pracach eksperymentalnych prowadzonych w laboratorium psychologicznym Wundta; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 83–84.
** Zobacz też: [[Wilhelm Wundt]]

* Jamesa studiuję teraz. Przeczytałem ''Pragmatyzm'', ''Nałóg'' i ''Pogadanki psychologiczne dla nauczycieli''. On jest ciągle popularny i ciągle żartuje, a mętny przy tym wszystkim jak rzadko. Nie mogę powiedzieć, żeby przy bliższym poznaniu mój szacunek do niego wzrastał. Mam niemiecką polemikę z jego ''Doświadczeniem religijnym'' z mnóstwem cytatów z oryginału, którego brak było w bibliotece uniwersyteckiej. To są naprawdę kpiny czy humbug amerykański. Eksperymentalne badanie Boga za pomocą dawek eteru, alkoholu i gazu rozweselającego podawanych pobożnym Amerykanom. Treść snów to równie dobry materiał empiryczny, brak jakichkolwiek kryteriów odróżniających rzeczywistość od halucynacji, fakt od złudzenia, prawdę od przesądu, z wyjątkiem jedynych i pożytecznych następstw praktycznych. Ciekaw jestem wiedzieć, czy James czytał ''Teaiteta'', bo mi się jego filozofowanie wydaje strasznie lekkie, nie liczące się z trudnościami, które się nasuwały przy tych samych tezach jeszcze Grekom starożytnym. Jego teoria uczuć także to miała. Ogromnie arogancka.
** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 8 września 1911; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 110.
** Zobacz też: [[William James]]

* Jeden ze sposobów walki z obawą polega na tym, że przygotowujemy się na najgorsze i udajemy, że nam wszystko jedno.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 173.
** Zobacz też: [[obawa]]

* Jest rzeczą wiadomą, jak bardzo gniew zaślepia i jak wielkie a nie przewidziane szkody przynosi – okazuje się więc pod tym względem nieszczególnym urządzeniem przyrody, jakkolwiek widać w nim pewną celowość. Jest to przecież wzmożenie energii napastniczej u istoty żywej, która się czuje zagrożona w swej mocy.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 178.
** Zobacz też: [[gniew]]

=== K ===
* Każde działanie ludzkie zmierza do przyszłości.
** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 2.
** Zobacz też: [[działanie]], [[przyszłość]]

* Każdego, kto się choć w ogólnych zarysach zaznajomił z historią filozofii, uderza ta okoliczność, że już w rozwoju filozofii greckiej spotyka się wszystkie prawie problemy późniejsze. Trudno niemal znaleźć ogólniejszą zasadę filozoficzną, którą by czasy nowsze rozwijały a której by już Grecy nie byli przynajmniej w przybliżeniu naszkicowali. U nich nauki filozoficzne w dzisiejszym znaczeniu sformułowały się po raz pierwszy – oni dali pierwszą psychologię i rozpoczęli teorię poznania, oni zostawili pierwszą logikę, etykę i estetykę, oni stąpali po wszystkich głównych drogach metafizyki późniejszej.
** Źródło: ''Teorie woli u Arystotelesa'', w: „Sprawozdanie Dyrektora CK IV Gimnazjum we Lwowie”, Lwów 1903, s. 3.
** Zobacz też: [[filozofia]], [[Grecy]]

* Kiedy dziś Włosi odnawiają tragedię grecką w ruinach teatru w Syrakuzach i zjeżdżają się na tę uroczystość spod Alp i z nad brzegów Adrii, to nie jest u nich pospolita impreza artystyczna, jak każde inne przedstawienie artystyczne – oni w niej znajdują wielki, prosty wyraz własnej, dawnej, nie dochrzczonej duszy. Więcej oni niż ludzie z północy. W ich kościołach najlepszych są ołtarze z wanien rzymskich, które wieki średnie rabowały w termach rozwalonych. Termy wyszły z użycia w chrześcijaństwie. Arcybiskupi tron w Mediolanie przerobiony z ołtarza Dionizosa. Ściany katedry w Syrakuzach trzymają stare doryckie słupy ze świątyni Ateny na Ortygii, to samo na każdym kroku w Rzymie.
** Źródło: ''Z Pompei i z Syrakuz'', Przegląd Warszawski, T. II, 1924, nr 33, s. 380.
** Zobacz też: [[Włosi]]

* Klasę potrzeba mieć w ręku, ale ją prowadzić bez bata. Ona sama pójdzie. I pociągnie bez: „Hajta i wiśta”. I bez: „Cicho tam!” i „Proszę o spokój!” i „Który tam znowu?” Tylko nauczyciel musi zleźć z kozła a sam się w pierwszym rzędzie przyprząc do kwestii, którą ma z uczniami z miejsca ruszyć a nie rwać z kopyta, tylko razem z chłopakami brać; wedle ich tempa a nie swego. A nie zapamiętać się przy tym i nie zapomnieć, że nie dla siebie pracuje, tylko drugich do roboty zaprawia.
** Źródło: ''Obraz pierwszej lekcji psychologii w klasie ósmej'', Zygmunt Pomarański i Spółka, Zamość 1921, s. 3–4.
** Zobacz też: [[nauczyciel]]

=== L ===
* Ludzie mało czytają. Wiele się na to składa. Naprzód to, że książka dziś za droga, jak na kieszeń wykształconego człowieka, a niewykształcony zawsze się bez niej obchodzi. Potem to, że wolne chwile, które dawniej człowiek czytający spędzał z książką w ręku, dziś mu zabiera radio, kino, sport, a niekiedy dancing. Może być, że tu przyczyna, a może i gdzieś indziej.
** Źródło: ''Jak czytać warto'', w: ''Trzeci Almanach Świata Kobiecego'', Księgarnia Polska B. Połonieckiego, Lwów 1928, s. 3.
** Zobacz też: [[książka]]

=== M ===
* Magia stanowi zarodkowe stadium dla nauk przyrodniczych, które z czasem wchodzą na jej miejsce. Ale tzw. myślenie magiczne utrzymuje się nadal i znajdujemy je w związku z poczuciem religijnym w obyczajach, przesądach, życzeniach, przekleństwach, zaklęciach, gusłach, praktykach czarodziejskich, które lud bierze zupełnie serio, a człowiek wykształcony często uważa za potrzebne osłaniać je pozorami badań naukowych, albo brać je z uśmiechem wyższości, kiedy się do nich również ucieka.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 272.
** Zobacz też: [[magia]]

* Miłość powstaje na tle instynktu rozrodczego i ma bardzo wiele różnych postaci.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15.
** Zobacz też: [[miłość]]

* Miłość przecież najczęściej pada ofiarą samozatrucia produktami własnej realizacji. Trucizną dla niej nasycenie, spowszednienie, opatrzenie, ustawiczność, dostępność…
** Źródło: list do syna Tadeusza, 12 września 1929; [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 115.

=== N ===
* Nakręciłem radio na jakąś niemiecką stację. Już zaraz ''Deutschland'' i ''Vaterland'' i ''Heil Hitler''. Dlaczego w całym świecie wciąż jakieś owczarnie robią i obory, i stada, i spędzanie do kupy, i agitowanie, i prowadzenie za kółko w nosie, a przy zawiązanych oczach! Dajcie trochę żyć poszczególnemu człowiekowi – poza świetlicą, lokalem publicznym, pochodem, obchodem, nabożeństwem i kazaniem ustawicznym i poza tłumem jakichś tam wiernych i zaprzysiężonych (…)
** Źródło: list do Heleny Dąbczańskiej, 24 grudnia 1935; [[Andrzej Nowicki]], ''Religia i ateizm w listach Władysława Witwickiego do Heleny Dąbczańskiej'', „Przegląd  Religioznawczy”, 1980, nr 4 (118), s. 33.
** Zobacz też: [[stado]]

* Nic dziwnego, że malarze XVII i XVIII wieku, malując na sklepieniach kościołów obrazy szczęścia pośmiertnego, przedstawiali figury świętych bujające pomiędzy obłokami. Aż do wynalezienia aeroplanów niebo i obłoki i utrata ciężaru i ułatwienie lokomocji między chmurami to były najżywsze obrazy szczęścia i potęgi nadludzkiej.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 420.
** Zobacz też: [[szczęście]]

* Nierzadko ludzie chorzy psychicznie osiągają wysokie stanowiska i rozporządzają życiem i mieniem innych. Pisać o tym wolno dopiero po ich śmierci i to tylko wtedy, jeżeli ich nie otacza nakazana cześć.
** Źródło: ''Dusze chore'', Czytelnik, Warszawa 1948, s. 3.

=== O ===
* Obserwacje faktów psychicznych prowadzić można bezpośrednio tylko na sobie samym. Obserwowanie własnego życia psychicznego nazywamy introspekcją. Pośrednią obserwację można prowadzić i na innych jednostkach, spostrzegając i notując systematycznie objawy ich życia psychicznego, jak: słowa i zwroty w pewnych sytuacjach wypowiadane, z uwzględnieniem ich tonu, gesty i wyrazy twarzy, odruchy proste i zachowania się złożone.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 34.
** Zobacz też: [[introspekcja]]

* Od wieków mówią ludzie o pogodzie pięknej i o dniach brzydkich. Od wieków śpiew słowika uchodzi za piękniejszy od głosu osła. Są więc rzeczy, które mimo zmian, jakie ze sobą przynosi moda, podobają się na ogół zawsze.
** Źródło: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1.
** Zobacz też: [[moda]]

* Osobliwą postacią nienawiści jest tak zwana zawiść. Tak się nazywa nienawiść do człowieka silniejszego naprawdę lub pozornie, który się nigdy do nas nie odnosił wrogo, a jedyną jego winą jest to, że ma powodzenie, talent, majątek, dobre formy, piękność, szczęście w domu, popularność, w ogóle reprezentuje jakąś znaczną moc życiową.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 203.
** Zobacz też: [[zawiść]]

=== P ===
* Piękno do życia nie wystarczy, ale bez niego żyć by nie warto.
** Autor: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 3.
** Zobacz też: [[piękno]]

* Platon nie był systematykiem ani człowiekiem zrównoważonym i spokojnym. Treści jego pism nie podobna związać w układ wolny od sprzeczności, porządny, zamknięty. W poszczególnych dialogach nie zawsze łatwo znaleźć temat główny i położyć pod tytułem dopisek, który by mówił, o co właściwie chodzi w danej rozmowie. W toku dialogów, jeśli zważać na styl, na zabarwienie uczuciowe ustępów, na ich siłę sugestywną – nie zawsze łatwo odgadnąć, po której stronie grają sympatie autora, który z danych przeciwników wypowiada to, co autor sam uważa za słuszne, a który zajmuje stanowisko autorowi obce i antypatyczne. Akcenty wiary i uczucia padają często po obu stronach, które prowadzą w dialogu walkę. To wygląda na ślad walk wewnętrznych w duszy samego autora. To tylko widać zawsze, że ten człowiek nie pisał nigdy na zimno, że jego myśli mają gorący, żywy podkład uczuciowy, że go osobiście mocno obchodziło to, co pisał. Uczucie ponosi go, psuje mu dyspozycję, powoduje dygresje i burzy proporcję w rozmiarze ustępów.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Państwa'' (t. I) [[Platon]]a, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 7.

* Pod wpływem praktyk religijnych, modlitw, ćwiczeń duchownych, zachowania się zgodnego z powziętymi supozycjami i unikania pewnych książek, rozmów i własnych myśli niebezpiecznych supozycje religijne mogą u tych ludzi w pewnych momentach przechodzić w przekonania.(...) Ich przekonania świeckie umieją gasnąć zawsze, kiedy trzeba, żeby nie przeszkadzały. One nie przestają istnieć. Umieją tylko nie odzywać się, nie działać, kiedy nie pora na to. Wierzący sami czują, kiedy najlepiej nie myśleć, nie zastanawiać się, nie odpowiadać sobie samemu na pytanie, nie zadawać pytań, nie zestawiać swoich dwóch stanowisk w tej samej sprawie.
** Źródło: ''Wiara oświeconych'', według: [http://www.racjonalista.pl/kk.php/t,4740 ''Andrzej Rusław Nowicki: Witwicki o religii''], racjonalista.pl, data dostępu: 18 kwietnia 2018

* Prawda jest to zgodność naszych myśli z rzeczywistością, a nie: zgodność naszych słów z naszymi myślami. To ostatnie nazywa się prawdomównością, szczerością, otwartością, sztuką wymowy i zależy od dobrych chęci mówiącego i od jego sprawności stylistycznej, a to, czy moje sądy są prawdziwe, czy mylne, nie zależy ani od moich chęci, ani od mojej wprawy w wyrażaniu myśli.
** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1.
** Zobacz też: [[prawda]], [[szczerość]]

* Prostowanie ludzkich sądów opartych na uczuciach to sprawa trudna i delikatna. Ludzie łatwo zaczynają nienawidzić tego, który im próbuje wykazywać mylność lub bezpodstawność sądów opartych na uczuciach. Łatwiej ich sobie zrazić niż przekonać, jeżeli ich tendencje logiczne nie są dość żywe, a uczucia są gorące.
** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 19.
** Zobacz też: [[sąd]], [[uczucie]]

* Psychologia nie interesuje się tym, czy istnieją naprawdę przedmioty, rzeczy, osoby, czy istnieją cechy, czy tej strukturze naszych układów wrażeniowych odpowiada coś w rzeczywistości, czy też jest to tylko nasz sposób ujmowania rzeczywistości, która jest naprawdę inna, czy może nic w ogóle jej nie odpowiada. Tymi pytaniami zajmuje się teoria poznania. Psycholog musi tylko stwierdzić, że wrażenia, które przeżywamy, nie stanowią chaosu, tylko się układają, krystalizują w układy spoiste.
** Źródło: ''Psychologia'', t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1930, s. 257.
** Zobacz też: [[psychologia]], [[rzeczywistość]], [[wrażenie]]

=== R ===
* Radość występuje w nas również, jeżeli od niedawna stwierdzamy obecne istnienie jakiegoś doniosłego stanu o wartości dodatniej. Powiadamy: od niedawna, ponieważ radość, jak każdy stan uczuciowy, ulega stępieniu przy dłuższym trwaniu podniety, nie ulegającej widocznym zmianom. Stąd pomysł trwałej radości przy niezmiennej podniecie wydaje się psychologicznie sprzeczny.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 165.
** Zobacz też: [[radość]]

* Religie, które rozwinęły system swych twierdzeń, starają się ich dowodzić za pomocą założeń i definicji. Jednakże religijność, czyli skłonność do nastrojów religijnych i zachowywania praktyk religijnych, u bardzo niewielu jednostek opiera się na takim fundamencie intelektualnym i spośród ludzi, przyznających się do jakiegoś wyznania, niewielu tylko zna dokładnie stronę dogmatyczną swej wiary.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 268.
** Zobacz też: [[religia]]

* Rozwój świata organicznego doprowadził od istot nieświadomych do przytomnie myślących; w rozwoju kultury człowieka widać również linię rozwojową, która zdaje się prowadzić od snów, marzeń i mitów pełnych sprzeczności, od magicznego poglądu na świat do przytomnego poznania i wiedzy, ale równocześnie widać, jak ludzkie zbiorowiska i jednostki cenią swoje sny na jawie i nie zaprzestają ich, mimo ustawicznego postępu wiedzy.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 352.
** Zobacz też: [[postęp]]

* RUINY PARTENONU, widziane z pomiędzy kolumn Propylejów. Forma ogólna nie uległa zmianie od starożytności. Przetrwała barbarzyństwo wieków średnich i czasów nowożytnych.
** Źródło: ''Przechadzki ateńskie'', Polskie Radio, Warszawa 1939, s. 10 (opis fotografii).
** Zobacz też: [[Partenon]]

=== S ===
* Są wypadki nienawiści, w których człowiek znienawidzony nic nam złego nie zrobił i przez to ściga go nienawiść tym gorsza. Albo ma obcy wygląd, albo mówi obcym językiem, albo się nie dał oszukać, albo uszedł zasadzki, albo czuje się szczęśliwy i dobrze robi tym, którzy go nienawidzą. Różnie bywa. Jeżeli druga strona objawia nienawiść, łatwiej wtedy na ogół o niechęć, która warunkuje odwet, ale bywają najgorsze nienawiści osobiste i grupowe, nie sprowokowane widoczną niechęcią z drugiej strony. Znowu wiele zależy od tego, jaka skłonność uczuciowa dominuje w człowieku.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 234.
** Zobacz też: [[nienawiść]]

* Sokrates, podobnie jak każdy człowiek, uczuć doznawał, ale uczuć nie słuchał świadomie, bo uczucia są gwałtowne i chcą brać człowieka za łeb, po tyrańsku; słuchał tylko rozumu, bo on jest chłodny i radzi tylko po obywatelsku, pokazuje, przedstawia, ale nie porywa, nie opanowuje.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 21.
** Zobacz też: [[Sokrates]]

=== Ś ===
* Świat obiektywny jest jeden i jest określony jednoznacznie. Do niego odnoszą się jednak niezliczone, bardzo różne, często niepodobne do siebie światy subiektywne.
** Źródło: ''W sprawie przedmiotu i podziału psychologii'' – odczyt wygłoszony na posiedzeniu sekcji filozoficznej XI Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich w Krakowie (1911), w: ''Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwowskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661'', t. 2., Lwów 1912, s. 11.
** Zobacz też: [[świat]]

=== T ===
* Tło uczuciowe tańców w rozumieniu potocznym wyjątkowo tylko ma charakter nieerotyczny. Zdarzają się tańce estradowe, osnute na fikcji polowania, zabawy albo bitwy – wtedy czynnik erotyczny, wypędzony z treści mimicznej, znajduje swoje miejsce w wyglądzie i stroju półnagiego tancerza lub tancerki. Natomiast taniec towarzyski zachowuje swoje tło erotyczne stale. Inna rzecz, że publicznie i głośno wysuwa się na plan pierwszy higieniczne i czysto towarzyskie znaczenie tańców, a ich wartość erotyczna jest sprawą, o której się mówi tylko prywatnie albo wcale.
** Źródło: ''O naturze tańca'', „Muzyka”, 7–9/1929.
** Zobacz też: [[erotyka]], [[taniec]]

* Treść wiary nie jest i nie ma być dla wierzących jasna ani oczywista sama przez się. Wiara nie jest i nie ma być wiedzą ani nauką. Wierzący powinien wierzyć dlatego, że tak chce i że potrafi się do tego zmusić pod wpływem pobudek uczuciowych i potrafi zawiesić swój krytycyzm w tej dziedzinie. Wiara jest to silne trzymanie się pewnych twierdzeń, które nie mają się wydawać oczywiste i jasne, jak twierdzenia naukowe.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 271.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Trucizną dla przyjaźni jest zazdrość.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15.
** Zobacz też: [[przyjaźń]], [[zazdrość]]

=== U ===
* U każdego z naszych filozofów współczesnych, podobnie jak u poetów, widać chętną i łatwą wiarę w rzeczy poza zakresem doświadczenia stojące, skłonność do rzeczy niejasnych a uroczych wielkością, sposób myślenia religijny, nie podkopany krytyką, widać szczególną skłonność do łączenia niezgodnych, czy sprzecznych myśli i prądów, widać skłonność do przepowiedni i proroctw, a na tle tego wszystkiego gorący, szczery patriotyzm.
** Opis: o polskich XIX-wiecznych filozofach.
** Źródło: ''Karol Libelt'' – odczyt wygłoszony na 53. posiedzeniu naukowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, 29 maja 1907.
** Zobacz też: [[filozof]]

* Uczuciowe tło procesu tworzenia jest przyjemne, dodatnio zabarwione, choćby treścią dzieła były obrazy uczuć przykrych. W chwili szczerego cierpienia, które absorbuje, niepodobna opracowywać go artystycznie. Jeżeli dzieło sztuki daje wyraz cierpieniu twórcy – cierpienie to albo już minęło, albo osłabło tak, że pozwala się oglądać w lustrze introspekcji i odrysowywać w pewien modny a nie zużyty deseń.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 337.
** Zobacz też: [[cierpienie]]

=== W ===
* W r. 399 oskarżono go, jak wiadomo, o ateizm, herezję i psucie młodzieży. Tymi kamieniami tłum i w starożytności najchętniej ciskał w zbyt wybitne jednostki, jeśli tak były nieostrożne, że przed tłum szły z tym, co nie jest dla mas; tym kamieniem trafiony padł i Sokrates.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 29.

* Wiara jest bliżej spokrewniona psychologicznie ze sztuką niż z nauką. O tym nie powinni zapominać ani wierzący, ani niewierzący.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 275.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Wiedzieć, co dobre i złe – rzecz ludzka. Tylko myśleć trzeba.
** Źródło: ''Rozmowa o jedności prawdy i dobra'', Wyd. Ryszard Ganszyniec, Lwów 1936, s. 61.
** Zobacz też: [[drzewo poznania dobra i zła]], [[wiedza]]

* Wierz mi, że ja swojej sławy nie szukam ani rozgłosu. Ja tylko nad tym pracuję, żeby i wierzący i nie wierzący byli oświeceni; jedni wiedzieli, w co i dlaczego wierzą, a drudzy wiedzieli, w co i dlaczego nie wierzą – a nie tak: bij zabij jeden na drugiego i nikt nikogo dobrze nie rozumie.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6.

* Wiesz, mnie się zdaje, że pracować, jak człowiek potrafi najlepiej, to zawsze na Bożą chwałę wyjdzie na końcu. I zdaje mi się, że kto szczerze nie całkiem głupie książki pisze, ten Prawdzie służy. Nawet jeżeliby się pomylił i nie miał słuszności. Drudzy go poprawią. Nie dziś – to jutro. Ja głęboko w to wierzę, że Prawda to dobra rzecz i że w końcu zwycięża i pomnaża się w świecie powoli – przez wieki. I nie spada sama, tylko ją wypracować potrzeba.&lt;br /&gt;A zawsze sobie to pamiętam, jakem w auli lwowskiego uniwersytetu, dostając dyplom doktorski, z głębokim przekonaniem przyrzekał prace naukowe pisać tak, jakem się nauczył, i to nie dla zysku i nie dla próżnego rozgłosu, tylko dlatego, żeby się Prawda pomnażała na świecie.&lt;br /&gt;I tak staram się robić.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7.
** Zobacz też: [[prawda]]

* (…) wykształcenie matka odebrała tylko elementarne w klasztorze Sakramentek we Lwowie, jej wyobraźnia poetycka, nie wyzyskana i niekształcona, wypowiadała się w wierze w cuda, duchy, zjawy, w zabiegach pobożnych i modlitwach, w żarliwym życiu religijnym jej samej i obu córek, z którymi była w serdecznym porozumieniu. (…) Na choroby w domu pomagała woda z Lourdes i cudowny obrazek Pana Jezusa (…) Nowenny odmawialiśmy wszyscy klęcząc wieczorami przed ołtarzykiem Serca Jezusowego. Wisiał na ścianie pomiędzy łóżkiem matki i siostry, paliła się na nim wieczna oliwna lampka z czerwonego szkła. (…) Nad drzwiami medalik cudowny św. Benedykta chronił od złodziei pokój, w którym i tak trudno było coś ukraść, bo nędza wyglądała z każdego kąta. Św. Antoni Padewski pomagał szukać rzeczy zgubionych, Matka Boska Nieustającej Pomocy ratowała w cięższych i lżejszych chorobach, Niepokalanie Poczęta w małej figurce porcelanowej miała też swój ołtarzyk w pokoju – świeckich obrazków w ogóle nie było na ścianach. Największy obraz na ścianie to było ''Niepokalane Poczęcie'' Papuzińskiego.&lt;br /&gt;W zimie chodziliśmy o w pół do siódmej na roraty przed szkołą, do Trzech Króli śpiewaliśmy w domu kolędy, w poście co niedzieli odmawiałem u św. Mikołaja Gorzkie Żale od 4 do 8 po południu, a w piątki wieczorem obchodziłem na klęczkach 14 stacyj Męki Pańskiej. W maju co wieczór zasypiałem podczas Litanii Loretańskiej w kościele Bernardynów lub u św. Mikołaja. (…)&lt;br /&gt;Najbardziej świeckie były miesiące letnie. Wtedy już tylko jakieś 4-godzinne nabożeństwo dziękczynne i ekspiacyjne, dni krzyżowe, Boże Ciało, św. Trójca, św. Piotr i Paweł, Matka Boska Zielna lub imieniny siostry najstarszej i własne nakazywały nabożeństwa poza niedzielami. (…)&lt;br /&gt;I w lecie jednak dzień, zmrok i część nocy wypełniały myśli i nastroje związane z wiarą religijną. Co dzień rano przed śniadaniem trzeba było głośno mówić na klęczkach przed ołtarzykiem ''Ojcze Nasz'', ''Zdrowaś Mario'', ''Wierzę w Boga'', modlitwę do Anioła Stróża i ''Modlitwę za umarłych'' na końcu. To samo wieczorem przed snem.
** Źródło: ''Ankieta w sprawie utraty wiary religijnej''; [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 76–77.

=== Z ===
* Zadaniem każdej nauki jest poznanie jakiegoś zakresu przedmiotów. Poznać jakikolwiek przedmiot i znać go, znaczy: umieć go sobie uprzytomnić i móc o nim wydać możliwie wiele sądów prawdziwych, innymi słowy: dowiedzieć się, jaki jest pewien przedmiot ze wszech względów i, jeśli można, wiedzieć, dlaczego jest właśnie taki, jakie znamiona posiada i w jakim stopniu, od czego zależy i co za sobą pociąga i w jakiej mierze. Osiągnięte poznanie pewnej grupy przedmiotów stanowi zupełną wiedzę o nich. Celem nauki jest zdobycie wiedzy.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 8.
** Zobacz też: [[nauka]], [[poznanie]]

* Zakresy wyrazów wyobraźnia i fantazja krzyżują się w sposób następujący: wyobraźnia dzieli się na odtwórczą, czyli pamięć zmysłową, i wytwórczą, czyli fantazję konkretną. Fantazja zaś, tyle co pomysłowość, dzieli się na konkretną, czyli wyobraźnię twórczą i na fantazję oderwaną.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 399.
** Zobacz też: [[fantazja]], [[wyobraźnia]]

* Zdaje się, że wyraz geniusz nie jest nazwą jakiejś wyraźnie określonej grupy umysłowości, tylko jest wyrazem pochwalnym pełnym uwielbienia, który przypada w udziale niepospolitym a cenionym osobistościom zależnie od mody, jaką się cieszą ich dzieła, i sugestii, jaką potrafią rozwinąć ich wielbiciele. Nie istnieją też testy dla geniuszów. Nawet w Ameryce.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 405.
** Zobacz też: [[geniusz]]

=== Ż ===
* Życie wewnętrzne religijne jest często tłem przeżyć, gwałtownie zaakcentowanych uczuciowo: zachwyceń, czyli ekstaz. W tych stanach występuje zacieśnienie pola świadomości, skupienie się wyłącznie tylko na obcowaniu z Bogiem lub jakąś inną postacią nadprzyrodzoną. To obcowanie może być niezmysłowe, może się ograniczać do żywego, rozkosznego poczucia bliskiej obecności Boga lub którego świętego, ale bez pomocy wyobrażeń, a może mieć postać rozkosznej halucynacji, obejmującej jeden lub więcej zmysłów (objawienia). Zazwyczaj pamięć takich przeżyć pozostaje po zbudzeniu się. Sprzyja takim przeżyciom młody wiek, praktyki ascetyczne, jak posty, umartwienia wszelkiego rodzaju i modlitwy oraz wrodzona dyspozycja.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 275.
** Zobacz też: [[ekstaza]]

* Życzliwość ma zawsze pewne granice, wyznaczone interesami życzliwego. Życzliwość to nie to samo co przyjaźń. Nie każe oczekiwać ofiar i poświęceń.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 5.
** Zobacz też: [[życzliwość]]

==O Władysławie Witwickim==
* Można mieć pewne zastrzeżenia do Witwickiego o wybór przedmiotu badań, o ograniczenie go tylko do ludzi związanych z jednym wyznaniem (katolicyzmem). Szkoda, że nie podjął analizy religijności ludzi niewykształconych, wychodząc z założenia, jakoby religijność ta nie nastręczała większych zagadek psychologicznych.
** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 203.

* Na uwagę zasługuje fakt, iż Witwicki łączył psychologiczną analizę opisywanych postaci z historyczną, socjologiczną, prawną oraz językową interpretacją faktów i wydarzeń. Jednym z rezultatów zastosowania wspomnianej metody jest odkrycie szeregu charakterystycznych cech struktury psychicznej jednostek proroczych, do których zaliczyć można Jana Chrzciciela, Chrystusa i różnych proroków. Do charakterystycznych właściwości psychicznych tego typu ludzi należą, po pierwsze, poetyczno-fantazyjne usposobienie, dosłowne traktowanie przenośni poetyckich (…); po drugie charakterystyczne rozdwojenie jaźni: z jednej strony powołanie mesjańskie i świadomość swej wyjątkowości (przeświadczenie, że Bóg przez nich przemawia i że przeznaczeni są przez niego do spełnienia wyjątkowej roli), z drugiej – zwyczajne odczucia ludzkie, krytyczne i realistyczne.
** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 196.
** Zobacz też: [[prorok]]

* Na uwagę zasługuje zawarta w listach Witwickiego koncepcja czasu. W przeciwieństwie do św. Augustyna, który uważał zarówno przeszłość, jak przyszłość za sfery niebytu, a teraźniejszość redukował do nie posiadającego żadnych wymiarów oka mgnienia, w którym jeden niebyt (to, czego jeszcze nie ma) przelewa się w drugi niebyt (to, czego już nie ma), Witwicki ujmował czas na podobieństwo przestrzeni i uważał zarówno przeszłość i przyszłość za coś istniejącego.
** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 115.

* O przekładach dialogów Platona trudno napisać więcej niż uczynił to Witwicki sam we wstępach, objaśnieniach i komentarzach. To była miłość Witwickiego, miłość jego życia. Od czasów gimnazjalnych po ostatnie dni. Stosunek do Platona – rzec można – przyjacielski. A Sokrates stanowił dla niego wzór mędrca. Sokrates to „ja idealne” Witwickiego. To „dzięki” Sokratesowi Witwicki jest uznany za twórcę psychologicznej metody uprawiania historii filozofii przez badanie osobowości filozofów. Z kolei dzięki Witwickiemu Sokrates i dziś żyje, rozmawia z nami po polsku, poucza nas i beszta: jest zrozumiały mimo upływającego czasu.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 204–205.

* Pierwsze przekłady platońskie czytał Witwicki znajomym po powrocie z podróży do Lipska, gdzie zapoznał się z ''Ucztą'' i ''Gorgiaszem''. To były obszerne streszczenia dialogów, wpadające miejscami w dosłowny przekład. Słyszał je Twardowski i skłonił Witwickiego, aby swój przekład ''Uczty'' czytał na pierwszym naukowym posiedzeniu Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Po posiedzeniu, podczas kolacji u Töpflera, na prośbę Chmielowskiego, czytał go po raz drugi. Potem zgłosił się Staff, aby rzecz – już w dosłownym przekładzie – wydać u Połanieckiego. To był początek. A kiedy podczas pierwszej wojny światowej Witwicki przetłumaczył ''Fajdrosa'' i znów go czytał w kółku znajomych, powiedział mu Twardowski, że powinien dać Polsce całego Platona. Tego wezwania Witwicki posłuchał. I tak się począł we Lwowie pierwszy pełny polski przekład dialogów platońskich.
** Autor: [[Izydora Dąmbska]], ''Pięćdziesiąt lat filozofii we Lwowie'', w: ''Pięćdziesiąt lat filozofii w Polsce'', Przegląd Filozoficzny XLIV (1948), s. 19.
** Zobacz też: [[Platon]], [[Kazimierz Twardowski]], [[Leopold Staff]]

* Przede wszystkim Witwicki – jako coraz bardziej znany i ceniony autor podręcznika psychologii, tłumacz i komentator dialogów Platona, lektor radiowy, autor artykułów prasowych poruszających m.in. problemy wychowania, zalotów, prowadzenia dyskusji, mody, tańca itp. – nadawał ton międzywojennej psychologii i oddziaływał na umysły kolejnych pokoleń psychologów.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 111.

* Swoistość stylu myślenia psychologicznego i specyfikę wytworzonej psychologii zawdzięczał Witwicki nie tylko zdolnościom i umiejętnościom naukowym i artystycznym oraz wytrwałej pracy, lecz także mocy i trwałości owoców spotkania z pierwszym swym nauczycielem (i jedynym autorytetem) – Kazimierzem Twardowskim. Twardowskiemu zawdzięczał Witwicki przede wszystkim ukształtowanie postawy racjonalisty i sceptyka wobec tego, co niezgodne z rozumem; postawy uczonego niezależnego od autorytetów, lecz pełnego uznania dla filozofii i kultury starożytnej.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 220–221.
** Zobacz też: [[Kazimierz Twardowski]]

* W latach trzydziestych XX wieku powstała w Polsce książka, której żaden wydawca nie odważył się wówczas wydać. Była nią ''Wiara oświeconych'' Władysława Witwickiego. Jej pierwsze wydanie ukazało się w języku francuskim w Paryżu w 1939 roku; w języku polskim wydano ''Wiarę oświeconych'' dopiero po drugiej wojnie światowej. Na podstawie własnych badań eksperymentalnych autor, wybitny psycholog i doskonały popularyzator wiedzy, starał się określić, czym właściwie jest wiara w tamten świat ludzi mających znaczne wykształcenie. Witwicki przeprowadzając ankiety wykrył liczne niekonsekwencje, sprzeczności, irracjonalizmy. Respondenci wahali się w odpowiedziach na pytania, czuli się zakłopotani, nie wiedzieli w końcu, czy wierzą w niektóre dogmaty, czy też nie. Witwicki zastrzegał się, że interesują go jedynie akty wiary, a nie przedmiot. Książka jego stanowiła swego czasu przysłowiowy kij włożony w mrowisko, ponieważ uświadamiała czytającemu, ile niekonsekwencji zawiera stosunek ludzi współczesnych do treści własnych wierzeń i wyobrażeń.
** Autor: [[Andrzej Tokarczyk]], ''Tamten świat'', Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986, ISBN 8320319242, s. 260–261.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Witwicki mówił czasami o tym, że czuje się tylko „jedną kroplą w oceanie życia” i ta świadomość przynależności do czegoś bezgranicznie wielkiego, pięknego, wartościowego i wiecznego daje mu szczęście. Sądzę jednak, że od uczucia, że jest cząstką Przyrody, znacznie większą rolę odgrywało uczucie przynależności do świata Kultury, związane ze szczególnym typem stosunków międzyludzkich. Ciągłość kultury polegała dla Witwickiego na ciągłym przekazywaniu sobie „lamp”, czyli światła wiedzy, światła pasji badawczej i światła pasji twórczej. W tej perspektywie najważniejszym typem stosunków międzyludzkich były dla Witwickiego związki między nauczycielami i uczniami.
** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 113.

* Witwicki nie wahał się zakwestionować jakiegokolwiek zwyczaju, opinii, wierzenia, przekonania – ufając, że rozum ludzki jako główny sędzia zagwarantuje racjonalną ocenę i przyznanie racji temu, kto wbrew zwyczajom, wierzeniom, obiegowym opiniom i powszechnym przekonaniom głosi prawdę.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201–202.

* Z postawy kultu rozumu i wiary w jego moc wynikała potrzeba samodzielności poznawczej, potrzeba uwalniania się od wszelkich autorytetów. Nieuznawanie autorytetów warunkowało (m.in.) oryginalność naukowej twórczości Witwickiego, lecz nie przynosiło mu uznania właśnie ze strony autorytetów naukowych.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201.
** Zobacz też: [[autorytet]]


{{SORTUJ:Witwicki, Władysław}}
[[Kategoria:Myśliciele ateistyczni]]
[[Kategoria:Polscy psycholodzy]]
[[Kategoria:Polscy tłumacze]]
[[Kategoria:Polscy lektorzy radiowi i telewizyjni]]
[[Kategoria:Polscy teoretycy sztuki]]
[[Kategoria:Polscy artyści]]
[[Kategoria:Polscy historycy filozofii]]
[[Kategoria:Wykładowcy polskich uczelni wyższych]]</text>
      <sha1>omwugn810h5s4c78qto5noiu59iaf8b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536763</id>
      <parentid>536761</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T07:48:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wikipek</username>
        <id>25932</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* T */ drobne redakcyjne</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55778" xml:space="preserve">[[Plik:Władysław Witwicki.jpg|mały|{{center|Władysław Witwicki}}]]
'''[[w:Władysław Witwicki|Władysław Witwicki]]''' (1878–1948) – polski [[psycholog]], [[filozof]] i historyk filozofii, [[tłumacz]], lektor radiowy, teoretyk sztuki i [[artysta]].

== ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'' ==
(tłum. Władysław Witwicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958)
{{Osobne|Dobra Nowina według Mateusza i Marka}}
{{Chronologiczny sekcja}}
=== Wstęp Władysława Witwickiego ===
* Uważne prześledzenie tekstów zmusza przede wszystkim do uznania, że postać Jezusa, wyłaniająca się z treści Ewangelii, żadną miarą nie może być wymysłem Ewangelistów, mitem gwiazdowym, fikcją literacką, tak jest żywa, wyraźna i tak niespodziana w swej strukturze duchowej.
** Źródło: s. 16
** Zobacz też: [[Ewangelia]]

* Do odtworzenia postaci duchowej Jezusa trzeba by uwzględnić nie tylko dwie pierwsze Ewangelie, ale wszystkie cztery. Komentarz tutaj podany stawia sobie zadanie skromniejsze: dojść, jak właściwie rysuje Jezusa grecki tekst Ewangelii wg Mateusza i Marka. Więc komentarz nie mówi, jaką była naprawdę sylweta psychologiczna Jezusa, tylko mówi i chce mówić, jak ona się ''przedstawia'' w tych dwóch Ewangeliach.
** Źródło: s. 16–17

=== ''Dobra Nowina według Mateusza'' ===
(Przekład ''[[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]]'')
* Wtedy przybywa Jezus z Galilei nad Jordan do Jana, żeby go Jan ochrzcił. A Jan nie pozwolił mu i powiada: „Toś ty mnie powinien ochrzcić, a ty przychodzisz do mnie?” Jezus mu odpowiedział: „Dajno pokój na razie. W ten sposób wypada nam dopełniać wszelkiej sprawiedliwości”. Wtedy dał mu pokój. Jezus zanurzył się i natychmiast wyszedł z wody. I oto otworzyło mu się niebo i zobaczył Ducha Bożego, jak zstępował niby gołąb i szedł na niego. I oto głos z nieba mówiący: „To jest mój syn ukochany, który mi się spodobał”.
** Źródło: Mt 3,13–17; s. 26

* A kiedy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipa, zaczął pytać swoich uczniów tymi słowy: „Co ludzie mówią, że kim jest Syn człowieka?” A oni powiedzieli: „Jedni mówią, że to Jan Chrzciciel, inni, że to Eliasz, inni, że Jeremiasz albo jeden z proroków”. A on im mówi: „A wy myślicie, że kto ja jestem?” Na to mu Szymon Piotr powiedział: „Ty jesteś Pomazaniec, Syn Boga Żywego”. Na to mu Jezus powiada: „Szczęśliwyś ty Szymonie, synu Jonasza, bo nie objawiły ci tego ciało i krew, tylko mój Ojciec w niebie. I ja ci też powiadam, że ty jesteś Skałosz i na tej skale ja zbuduję swoje zgromadzenie i nie przemogą go bramy Hadesu. I dam ci klucze królestwa nieba. Cokolwiek byś związał na ziemi, będzie związane w niebie, a cokolwiek byś rozwiązał na ziemi, to będzie rozwiązane i w niebie”.
** Źródło: Mt 16,13–19; s. 65
** Zobacz też: [[Pomazaniec]]

=== ''Dobra Nowina według Marka'' ===
(Przekład ''[[Ewangelia Marka|Ewangelii Marka]]'')
* Więc idą do domu. I znowu schodzi się tłum, tak, że oni nie mogli nawet chleba zjeść spokojnie. Jak to usłyszeli jego najbliżsi, wyszli, żeby go siłą wziąć, bo mówili, że oszalał. I uczeni w Piśmie, którzy przyszli z góry, z Jerozolimy, mówili, że on ma Belzebula i że w roli księcia czartów wyrzuca czarty.
** Źródło: Mk 3,20–22; s. 113–114

* Później, kiedy w jedenastu leżeli przy posiłku, ukazał się im, łajał ich niedowiarstwo i zatwardziałość serc, że nie uwierzyli tym, co go widzieli zmartwychwstałego. I powiedział im: „Idźcie na cały świat i głoście Dobrą Nowinę wszystkim stworzeniom. Kto uwierzy i ochrzci się, będzie ocalony, a kto nie uwierzy, będzie skazany. A tym, co uwierzą, będą towarzyszyć takie znaki: w imieniu moim będą wyrzucali diabłów, językami będą mówili nowymi, węże będą brali do ręki i gdyby nawet co śmiertelnego pili, nic im to nie zaszkodzi. Na niemocnych będą ręce kładli i ci będą się mieli dobrze”. I otóż Pan Jezus, po przemowie do nich, ''został wzięty do nieba i zasiadł po prawej ręce Boga''. A tamci poszli i głosili wszędzie, a Pan z nimi współdział i utwierdzał słowo, za pomocą znaków, które za nim szły.
** Źródło: Mk 16,14–20; s. 154–155

=== Komentarz Władysława Witwickiego ===
* W każdym razie ta para małżeńska, którą spotykamy w pierwszym rozdziale Mateusza, to jest dwoje ludzi, którzy nie żyją ze sobą ani fizycznie, ani duchowo. Każde z nich ma swoje zamknięte życie wewnętrzne i swój osobny stosunek z Bogiem, a kontaktu duchowego między nimi nie ma. Rysy usposobienia wybitnie schizotymiczne. Nie o to chodzi, czy tak było naprawdę – chodzi o to, co było widoczne w duchu autora Ewangelii i w duchu tych kół, dla których pisał i miał u nich powodzenie.
** Opis: o [[Maria z Nazaretu|Marii]] i [[Józef z Nazaretu|Józefie]] z Nazaretu.
** Źródło: s. 186

* Żydzi neofici umieli wszędzie dojrzeć w Starym Testamencie związek z życiem Jezusa i przepowiednię, która właśnie jego dotyczyła, a kto czytał i rozumiał Stary Testament inaczej, ten był zaślepiony. Podobnie ustęp z Jeremiasza XXXI 15 znalazł zastosowanie do opowiedzianej tu rzezi niewiniątek. Widać, że opowiadań tych i miejsc ze Starego Testamentu nie gromadził tu historyk ani filolog, tylko człowiek czytający pisma proroków i Psalmy po swojemu, opanowany jedną myślą nieodpartą, że tam wszędzie chodziło o Jezusa. Nawet, kiedy mówiło się o czym innym. Stąd nieodparte poczucie ukrytego związku między brzmieniem cytat starotestamentowych a szczegółami z życia Jezusa.
** Opis: o autorze [[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]], komentarz do Mt 2,16–18.
** Źródło: s. 191
** Zobacz też: [[przepowiednie]]

* Psychika Jezusa, tak jak przyświeca przez opowiadania Ewangelii, nie jest w żadnym razie psychiką człowieka pospolitego, codziennego, zrównoważonego. Wtedy by nie był tym, czym był. Mamy tu na każdym kroku do czynienia z rozdwojeniem wewnętrznym, z osobistą realizacją poezji czytanej, z przekonaniami nieodpartymi, które nie pochodzą ze spostrzeżeń uważnie kontrolowanych, tylko rodzą się same, z odczuciem swojej potęgi nadludzkiej i misji dziejowej, z przymusami wewnętrznymi, z nieliczeniem się z powagami i sugestiami otoczenia, z zaburzeniami w kontakcie z otoczeniem, z zachowaniem się, które niepokoi najbliższych jak w Ewangelii Marka r. III 21 i prowadzi do katastrofy nieuniknionej.
** Źródło: s. 203
** Zobacz też: [[Jezus Chrystus]]

* Stale nastawiony egocentrycznie i podmiotowo. W stosunku do Żydów biednych, małych i wierzących był zawsze łaskawym dobroczyńcą; w stosunku do opornych, krytycznych, potężnych przeciwników niemiłosierny i skrajny. Seksualnie obojętny, a  chłodny. W stosunku do ludzi zasadniczo oschły. Kontakt z ludźmi powierzchowny – chwilami przerywany w ogóle. Mimo to potężny wpływ sugestywny na najbliższych. Osią jego psychiki wydaje się poczucie Synostwa Bożego, zaznaczone po raz pierwszy podczas chrztu w Jordanie, u Jana.
** Opis: o Jezusie z Nazaretu.
** Źródło: s. 379

* Takiej postaci, tak powiązanej psychologicznie i tak żywej nie skomponował Mateusz. To jest postać z krwi i kości, a nie wycięta z papieru ani z fantazji ludu wysnuta. Znamy ją z obrazów i z posągów w koronie i z aureolą i z sercem na chitonie – w tekście, uważnie czytanym, ona nabiera życia i staje się osobiście bliższa, bo bardziej zrozumiała po ludzku.
** Opis: o Jezusie z Nazaretu.
** Źródło: s. 379

== ''Rozmowa z pesymistą'' ==
(Wyd. K. Jakubowski, Lwów 1928)
{{Chronologiczny sekcja}}
* Warto żyć. Samobójcy mają czego żałować. Świat to niebrzydka rzecz.
** Źródło: s. 6
** Zobacz też: [[samobójca]], [[świat]]

* Lepszy Chińczyk sprowadza automobile do Pekinu, buduje fabryki, oświetla u siebie ulice, uczy się w domu, w Paryżu i Berlinie, rano wstaje i ma ręce pełne roboty, żeby u siebie wyplenić ciemnotę, głupotę, brud, barbarzyństwo i nienawiść, a gorszy Chińczyk pali opium, śpi i nie myśli o niczym. Wszy zjadają go w ciszy niczym nie zmąconej.
** Źródło: s. 7
** Zobacz też: [[Chińczycy Han]]

* Nie wart wspomnienia ten, który tylko unika zła. Dopiero ten dobry, który robi dobrze; to, co do niego należy. A nie wart żyć taki, co nie robi źle i nie robi dobrze – i nic, tylko unika zła. Unikać życia, trudu na swoim polu i męki, jak wypadnie, to wstyd dla człowieka. Wstyd dla żywej istoty. Zła nie unikać, tylko je zwalczać warto i naprawiać. I w drugich i w sobie samym. Ale nie w czterech ścianach – to jest życie godne stonogi; tylko w warsztacie, w fabryce, w szkole, w polu, w domu, w sklepie, w biurze, w żywej współpracy z drugimi.
** Źródło: s. 9
** Zobacz też: [[zło]]

* Wiesz, zawsze dobrze jest się zastanowić, o co my się właściwie pytamy, kiedy nam się jakieś pytanie nasuwa. Bo nieraz nas dręczą pytania wieloznaczne i niejasne i fałszywie postawione, o których lepiej było nie myśleć.
** Źródło: s. 9–10
** Zobacz też: [[pytanie]]

* Śmierć w pojedynku albo kalectwo w nim odniesione – to w oczach ludzi myślących nie zaszczyt, tylko naturalna kara za głupotę i brak cywilnej odwagi. Bo ze strachu przed opinią głupich ludzi ludzie niemądrzy stają do pojedynków. Boją się, żeby ich ktoś niemądry nie posądził o brak ambicji i dlatego wolą: usiłowane morderstwo.
** Źródło: s. 12
** Zobacz też: [[pojedynek]]

* A jeżeli nas przy pracy kiedyś, albo przy zabawie śmierć zaskoczy, nie będziemy się gryźli z tego powodu. Jeżeli każdy z nas powie sobie wtedy: com mógł zrobić w życiu, tom robił, i com mógł brać z życia, tom brał. Dobrze teraz i drugim miejsce zrobić. Czekają. Dla mnie przynajmniej wielką będzie radością, że wcale nie jestem „niezastąpiony”, tylko na moje miejsce, którem wypełniał, jak umiałem, przyjdzie drugi, młody, który to równie dobrze, ba – lepiej, przez jakiś czas, potrafi. Rzecz na tem tylko zyska. A o nią przecież chodzi przedewszystkiem. Rzecz jakaś, mnie czy tobie najmilsza, a może obu nam pospolita? O nią przedewszystkiem warto dbać, bo trwa, i koło niej chodzić, a o jednostki mniejsza. Nie myślisz, że jakoś tak?
** Źródło: s. 13
** Zobacz też: [[rzecz]], [[śmierć]]

== Inne ==
{{IndeksPL}}
=== A ===
* A Libelt, to nawet nie pozytywista starej daty, to człowiek z epoki już nie ojców, ale dziadków naszych. (...) Człowiek z pierwszego pokolenia demokratów, co to głosili braterstwo ludów w walce przeciw tronom Europy, człowiek z epoki przełomowej, w której się zmagały sprzeczne stare i nowe prądy zarówno na polu życia politycznego, jak i czystej myśli ludzkiej. Z jednej strony nieznośna reakcja policyjno-klerykalna w interesie rządzących dynastii i dla zachowania starego, przednapoleońskiego porządku, z drugiej grupy młodych, zapalonych nowatorów, wierzących w przyszłe szczęście ludzkości i w to, że je wywalczyć potrafią drogą radykalnych reform ekonomicznych, które wymarzyli w samotności.
** Opis: o [[Karol Libelt|Karolu Libelcie]]
** Źródło: ''Karol Libelt'' – odczyt wygłoszony na 53. posiedzeniu naukowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, 29 maja 1907.

* A zatem: ponieważ ambicja jest powszechna, budzi się mimowolnie, sprawia przyjemność i korzyść przynosi, przeto uważamy ją za instynkt, mający na celu rozwój jednostki a w dalszym następstwie niekiedy i społeczeństwa.
** Źródło: ''Analiza psychologiczna ambicji'', Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Lwów 1936, s. 43.
** Zobacz też: [[ambicja]], [[instynkt]]

* Alkoholizmem nazywa się namiętność do alkoholu. W Europie rozpowszechniona mimo fatalnego wpływu na zdrowie fizyczne i psychiczne. Bleuler przytacza wyrok sądu monachijskiego, wedle którego sześć do ośmiu litrów piwa dziennie ma leżeć jeszcze w granicach normy alkoholowej w pojęciu przeciętnego Bawarczyka. Innymi słowy: alkoholizm jest w pewnych okolicach Europy chorobą nagminną, zastarzałą.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 365.
** Zobacz też: [[alkoholizm]]

=== B ===
* Bądź przekonana, że ja niczego nikomu do wierzenia nie podaję. Tego się w ogóle nie robi w naukowych książkach. I tak samo nikomu nie narzucam swoich myśli. Wprost przeciwnie. I tekst… i komentarz zachęcają do myślenia samodzielnego tych, którzy myśleć potrafią. Zapewne, że niejeden cymbał powtarza nieraz jak papuga to, co przeczytał, ale trudna na to rada. Mądremu człowiekowi te książki nie zaszkodzą – takie mam głębokie przekonanie, a z ludźmi ograniczonymi i niedobrymi liczyć się przy tej pracy nie można.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7.

* Bywają potrzeby racjonalne, rozsądne, za którymi idzie prawdziwy pożytek jednostki lub grupy społecznej, i bywają nieracjonalne, których nie dyktuje rozsądek, tylko zwyczaj, nawyk, nałóg, tradycja, czasem urojenie i przesąd.
** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 9.
** Zobacz też: [[potrzeba]]

=== C ===
* Ciało ludzkie ma tylko jedną twarz – dusza ludzka może ich mieć więcej i niejedna miewa.
** Źródło: ''O typach charakteru'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1939, s. 7.
** Zobacz też: [[twarz]]

* Człowiek o żywym poczuciu religijnym odczuwa jako grzech nie tylko pewien rodzaj czynów, ale odczuwa również stan grzechu, stan trwałej „nieczystości” w sobie samym lub innych. Ten stan nie polega na trwałych dyspozycjach psychicznych do zbrodni – można popaść weń przez nieuwagę, przez pochodzenie, przez samo przyjście na świat. Wedle wierzeń i poczuć chrześcijańskich wszystkie noworodki, a nawet zarodki ludzkie są już od pierwszej chwili życia jednostkowego w stanie grzechu (pierworodnego).
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 270.
** Zobacz też: [[grzech]]

* Człowiek z natury niereligijny czeka i szuka wyjścia z biedy, i szuka zadośćuczynienia jedynie tylko przed śmiercią. Człowiek o żywym poczuciu religijnym czeka tych rekompensat życiowych przede wszystkim po śmierci. Skłonny jest wierzyć, że dobro i zło, nagroda i kara, to nie są kategorie czysto życiowe, związane wyłącznie z życiem społecznym pewnych ssaków, tylko rad wierzy, że to są kategorie kosmiczne, które mają znaczenie we wszechświecie zawsze i wszędzie (…).
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 271.
** Zobacz też: [[dobro]], [[zło]]

* Czy istnieje jakiś Bóg dla mnie? Jakoś nie narzuca mi się to urojenie. Jeszcze najbliżej Boga położyłbym Rzeczywistość – to wszystko co jest, istnieje, i ja też do tego należę i od tego zależę, i to jest wszędzie, i bywa dobre i bywa złe, a jest nieuchronne i nieugięte, i wieczne i wielkie. O tym bogu uczy logika, fizyka i nauki przyrodnicze i psychologia. Częścią jego twarzy jest widok nieba w nocy i przez mikroskop też jego twarz oglądam, a o jego „woli” uczy mechanika i nauka o cieple, o elektryczności, o ruchu drgającym, i optyka, i biologia. Umiem zgadzać się z tą wolą bożą.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6.
** Zobacz też: [[Bóg]], [[rzeczywistość]]

* Czy Pan myśli, że w ogóle o mnie chodzi? I że ja się swoją osobą interesuję? Nie o to chodzi! Ja się przecież w ogóle kończę i odbyłem swoje, jak umiałem. O Apollona chodzi i o lampy.
** Źródło: list do [[Andrzej Nowicki|Andrzeja Nowickiego]]; Andrzej Nowicki, ''Nauczyciele'', Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1981, s. 230–231.

=== D ===
* Dla stopnia inteligencji nie ma znaczenia ogólny zapas czyichś wiadomości. Na ten zapas składają się przecież wiadomości żywe i martwe. To znaczy: wyposażone w tendencję logiczną i drugie, pozbawione jej, choć złożone w pamięci. Tylko ruchomy kapitał wiadomości robi człowieka mądrym; to robią tylko te wiadomości, którymi człowiek potrafi operować, a więc coś z nich wysnuwać jako wniosek, albo coś z ich pomocą uzasadniać, czerpać z nich potrzebne racje i następstwa. Reszta to martwy balast, bez znaczenia. 
** Źródło: ''Pojęcie inteligencji'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1938, s. 33–34.
** Zobacz też: [[Inteligencja (psychologia)|inteligencja]]

* Dokeci przypisywali Chrystusowi wyłącznie naturę boską. Arianie wyłącznie naturę ludzką. Utrzymał się i zwyciężył kierunek, który oba te stanowiska uznał za fałszywe, a nie jedno tylko, i głosi naukę o Bogu-człowieku, czyli o istocie śmiertelnej – nieśmiertelnej, wszystko wiedzącej nie wszystkowiedzącej, wiecznej niewiecznej, cielesnej niecielesnej, skończonej nieskończonej itd. I to ma swój urok. Co by zostało z poezji, gdyby z niej wymazać wszystkie ślady sprzeczności.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 381.
** Zobacz też: [[sprzeczność]]

=== G ===
* Grube mury, zasłonięte okna, gołe ściany, przymusowa samotność powodują to, że fantazja zaczyna stwarzać zmyślone pole do wyładowania się instynktów odciętych od możliwości realnych.
** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 17.
** Zobacz też: [[fantazja]]

=== I ===
* Instynkt zabawy objawiają i młode zwierzęta, i ludzie w każdym wieku. Dzieci potrzebują jej więcej, dorośli poświęcają zabawie czas wolny od pracy zawodowej. Tylko dla artystów, utrzymujących się ze swojej sztuki, zabawa staje się pracą zawodową.
** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 16.
** Zobacz też: [[artysta]], [[zabawa]]

=== J ===
* ... ja się z nimi (uczniami Wilhelma Wundta) porozumieć nie mogę. Używają innej terminologii i mają inne poglądy psychologiczne. Ma tutaj kurs tylko Wundt (...). A Brentano, Höfler i wszystko inne – to się nazywa ''die ältere Psychologie''. (...) Mnie to drażni okropnie, kiedy ludzie operują pojęciami Wundtowskimi, jak czymś, czemu odpowiadają stosunki rzeczywiste i kiedy dla nich Wundt a prawda to wszystko jedno.(...) Pojmuję, że człowiek, który prosto z gimnazjum tu przyjedzie, staje się wiernym i niewątpliwym Wundta uczniem i wielbicielem. Mnie to tę korzyść przynosi, że się z Wundtem i Lippsem poznam, to jednak niemiłe, że mnie tu traktują jak misjonarze dzikusa. Bo doprawdy jest coś religijnego w tej ich sile przekonywania, a raczej świętości tych przekonań. To są prawdy niewzruszone, które „nowsza” psychologia odkryła i nad którymi nie ma dyskusji.
** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 9 maja 1902; napisany krótko po dopuszczeniu Witwickiego do udziału w pracach eksperymentalnych prowadzonych w laboratorium psychologicznym Wundta; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 83–84.
** Zobacz też: [[Wilhelm Wundt]]

* Jamesa studiuję teraz. Przeczytałem ''Pragmatyzm'', ''Nałóg'' i ''Pogadanki psychologiczne dla nauczycieli''. On jest ciągle popularny i ciągle żartuje, a mętny przy tym wszystkim jak rzadko. Nie mogę powiedzieć, żeby przy bliższym poznaniu mój szacunek do niego wzrastał. Mam niemiecką polemikę z jego ''Doświadczeniem religijnym'' z mnóstwem cytatów z oryginału, którego brak było w bibliotece uniwersyteckiej. To są naprawdę kpiny czy humbug amerykański. Eksperymentalne badanie Boga za pomocą dawek eteru, alkoholu i gazu rozweselającego podawanych pobożnym Amerykanom. Treść snów to równie dobry materiał empiryczny, brak jakichkolwiek kryteriów odróżniających rzeczywistość od halucynacji, fakt od złudzenia, prawdę od przesądu, z wyjątkiem jedynych i pożytecznych następstw praktycznych. Ciekaw jestem wiedzieć, czy James czytał ''Teaiteta'', bo mi się jego filozofowanie wydaje strasznie lekkie, nie liczące się z trudnościami, które się nasuwały przy tych samych tezach jeszcze Grekom starożytnym. Jego teoria uczuć także to miała. Ogromnie arogancka.
** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 8 września 1911; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 110.
** Zobacz też: [[William James]]

* Jeden ze sposobów walki z obawą polega na tym, że przygotowujemy się na najgorsze i udajemy, że nam wszystko jedno.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 173.
** Zobacz też: [[obawa]]

* Jest rzeczą wiadomą, jak bardzo gniew zaślepia i jak wielkie a nie przewidziane szkody przynosi – okazuje się więc pod tym względem nieszczególnym urządzeniem przyrody, jakkolwiek widać w nim pewną celowość. Jest to przecież wzmożenie energii napastniczej u istoty żywej, która się czuje zagrożona w swej mocy.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 178.
** Zobacz też: [[gniew]]

=== K ===
* Każde działanie ludzkie zmierza do przyszłości.
** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 2.
** Zobacz też: [[działanie]], [[przyszłość]]

* Każdego, kto się choć w ogólnych zarysach zaznajomił z historią filozofii, uderza ta okoliczność, że już w rozwoju filozofii greckiej spotyka się wszystkie prawie problemy późniejsze. Trudno niemal znaleźć ogólniejszą zasadę filozoficzną, którą by czasy nowsze rozwijały a której by już Grecy nie byli przynajmniej w przybliżeniu naszkicowali. U nich nauki filozoficzne w dzisiejszym znaczeniu sformułowały się po raz pierwszy – oni dali pierwszą psychologię i rozpoczęli teorię poznania, oni zostawili pierwszą logikę, etykę i estetykę, oni stąpali po wszystkich głównych drogach metafizyki późniejszej.
** Źródło: ''Teorie woli u Arystotelesa'', w: „Sprawozdanie Dyrektora CK IV Gimnazjum we Lwowie”, Lwów 1903, s. 3.
** Zobacz też: [[filozofia]], [[Grecy]]

* Kiedy dziś Włosi odnawiają tragedię grecką w ruinach teatru w Syrakuzach i zjeżdżają się na tę uroczystość spod Alp i z nad brzegów Adrii, to nie jest u nich pospolita impreza artystyczna, jak każde inne przedstawienie artystyczne – oni w niej znajdują wielki, prosty wyraz własnej, dawnej, nie dochrzczonej duszy. Więcej oni niż ludzie z północy. W ich kościołach najlepszych są ołtarze z wanien rzymskich, które wieki średnie rabowały w termach rozwalonych. Termy wyszły z użycia w chrześcijaństwie. Arcybiskupi tron w Mediolanie przerobiony z ołtarza Dionizosa. Ściany katedry w Syrakuzach trzymają stare doryckie słupy ze świątyni Ateny na Ortygii, to samo na każdym kroku w Rzymie.
** Źródło: ''Z Pompei i z Syrakuz'', Przegląd Warszawski, T. II, 1924, nr 33, s. 380.
** Zobacz też: [[Włosi]]

* Klasę potrzeba mieć w ręku, ale ją prowadzić bez bata. Ona sama pójdzie. I pociągnie bez: „Hajta i wiśta”. I bez: „Cicho tam!” i „Proszę o spokój!” i „Który tam znowu?” Tylko nauczyciel musi zleźć z kozła a sam się w pierwszym rzędzie przyprząc do kwestii, którą ma z uczniami z miejsca ruszyć a nie rwać z kopyta, tylko razem z chłopakami brać; wedle ich tempa a nie swego. A nie zapamiętać się przy tym i nie zapomnieć, że nie dla siebie pracuje, tylko drugich do roboty zaprawia.
** Źródło: ''Obraz pierwszej lekcji psychologii w klasie ósmej'', Zygmunt Pomarański i Spółka, Zamość 1921, s. 3–4.
** Zobacz też: [[nauczyciel]]

=== L ===
* Ludzie mało czytają. Wiele się na to składa. Naprzód to, że książka dziś za droga, jak na kieszeń wykształconego człowieka, a niewykształcony zawsze się bez niej obchodzi. Potem to, że wolne chwile, które dawniej człowiek czytający spędzał z książką w ręku, dziś mu zabiera radio, kino, sport, a niekiedy dancing. Może być, że tu przyczyna, a może i gdzieś indziej.
** Źródło: ''Jak czytać warto'', w: ''Trzeci Almanach Świata Kobiecego'', Księgarnia Polska B. Połonieckiego, Lwów 1928, s. 3.
** Zobacz też: [[książka]]

=== M ===
* Magia stanowi zarodkowe stadium dla nauk przyrodniczych, które z czasem wchodzą na jej miejsce. Ale tzw. myślenie magiczne utrzymuje się nadal i znajdujemy je w związku z poczuciem religijnym w obyczajach, przesądach, życzeniach, przekleństwach, zaklęciach, gusłach, praktykach czarodziejskich, które lud bierze zupełnie serio, a człowiek wykształcony często uważa za potrzebne osłaniać je pozorami badań naukowych, albo brać je z uśmiechem wyższości, kiedy się do nich również ucieka.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 272.
** Zobacz też: [[magia]]

* Miłość powstaje na tle instynktu rozrodczego i ma bardzo wiele różnych postaci.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15.
** Zobacz też: [[miłość]]

* Miłość przecież najczęściej pada ofiarą samozatrucia produktami własnej realizacji. Trucizną dla niej nasycenie, spowszednienie, opatrzenie, ustawiczność, dostępność…
** Źródło: list do syna Tadeusza, 12 września 1929; [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 115.

=== N ===
* Nakręciłem radio na jakąś niemiecką stację. Już zaraz ''Deutschland'' i ''Vaterland'' i ''Heil Hitler''. Dlaczego w całym świecie wciąż jakieś owczarnie robią i obory, i stada, i spędzanie do kupy, i agitowanie, i prowadzenie za kółko w nosie, a przy zawiązanych oczach! Dajcie trochę żyć poszczególnemu człowiekowi – poza świetlicą, lokalem publicznym, pochodem, obchodem, nabożeństwem i kazaniem ustawicznym i poza tłumem jakichś tam wiernych i zaprzysiężonych (…)
** Źródło: list do Heleny Dąbczańskiej, 24 grudnia 1935; [[Andrzej Nowicki]], ''Religia i ateizm w listach Władysława Witwickiego do Heleny Dąbczańskiej'', „Przegląd  Religioznawczy”, 1980, nr 4 (118), s. 33.
** Zobacz też: [[stado]]

* Nic dziwnego, że malarze XVII i XVIII wieku, malując na sklepieniach kościołów obrazy szczęścia pośmiertnego, przedstawiali figury świętych bujające pomiędzy obłokami. Aż do wynalezienia aeroplanów niebo i obłoki i utrata ciężaru i ułatwienie lokomocji między chmurami to były najżywsze obrazy szczęścia i potęgi nadludzkiej.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 420.
** Zobacz też: [[szczęście]]

* Nierzadko ludzie chorzy psychicznie osiągają wysokie stanowiska i rozporządzają życiem i mieniem innych. Pisać o tym wolno dopiero po ich śmierci i to tylko wtedy, jeżeli ich nie otacza nakazana cześć.
** Źródło: ''Dusze chore'', Czytelnik, Warszawa 1948, s. 3.

=== O ===
* Obserwacje faktów psychicznych prowadzić można bezpośrednio tylko na sobie samym. Obserwowanie własnego życia psychicznego nazywamy introspekcją. Pośrednią obserwację można prowadzić i na innych jednostkach, spostrzegając i notując systematycznie objawy ich życia psychicznego, jak: słowa i zwroty w pewnych sytuacjach wypowiadane, z uwzględnieniem ich tonu, gesty i wyrazy twarzy, odruchy proste i zachowania się złożone.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 34.
** Zobacz też: [[introspekcja]]

* Od wieków mówią ludzie o pogodzie pięknej i o dniach brzydkich. Od wieków śpiew słowika uchodzi za piękniejszy od głosu osła. Są więc rzeczy, które mimo zmian, jakie ze sobą przynosi moda, podobają się na ogół zawsze.
** Źródło: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1.
** Zobacz też: [[moda]]

* Osobliwą postacią nienawiści jest tak zwana zawiść. Tak się nazywa nienawiść do człowieka silniejszego naprawdę lub pozornie, który się nigdy do nas nie odnosił wrogo, a jedyną jego winą jest to, że ma powodzenie, talent, majątek, dobre formy, piękność, szczęście w domu, popularność, w ogóle reprezentuje jakąś znaczną moc życiową.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 203.
** Zobacz też: [[zawiść]]

=== P ===
* Piękno do życia nie wystarczy, ale bez niego żyć by nie warto.
** Autor: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 3.
** Zobacz też: [[piękno]]

* Platon nie był systematykiem ani człowiekiem zrównoważonym i spokojnym. Treści jego pism nie podobna związać w układ wolny od sprzeczności, porządny, zamknięty. W poszczególnych dialogach nie zawsze łatwo znaleźć temat główny i położyć pod tytułem dopisek, który by mówił, o co właściwie chodzi w danej rozmowie. W toku dialogów, jeśli zważać na styl, na zabarwienie uczuciowe ustępów, na ich siłę sugestywną – nie zawsze łatwo odgadnąć, po której stronie grają sympatie autora, który z danych przeciwników wypowiada to, co autor sam uważa za słuszne, a który zajmuje stanowisko autorowi obce i antypatyczne. Akcenty wiary i uczucia padają często po obu stronach, które prowadzą w dialogu walkę. To wygląda na ślad walk wewnętrznych w duszy samego autora. To tylko widać zawsze, że ten człowiek nie pisał nigdy na zimno, że jego myśli mają gorący, żywy podkład uczuciowy, że go osobiście mocno obchodziło to, co pisał. Uczucie ponosi go, psuje mu dyspozycję, powoduje dygresje i burzy proporcję w rozmiarze ustępów.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Państwa'' (t. I) [[Platon]]a, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 7.

* Pod wpływem praktyk religijnych, modlitw, ćwiczeń duchownych, zachowania się zgodnego z powziętymi supozycjami i unikania pewnych książek, rozmów i własnych myśli niebezpiecznych supozycje religijne mogą u tych ludzi w pewnych momentach przechodzić w przekonania.(...) Ich przekonania świeckie umieją gasnąć zawsze, kiedy trzeba, żeby nie przeszkadzały. One nie przestają istnieć. Umieją tylko nie odzywać się, nie działać, kiedy nie pora na to. Wierzący sami czują, kiedy najlepiej nie myśleć, nie zastanawiać się, nie odpowiadać sobie samemu na pytanie, nie zadawać pytań, nie zestawiać swoich dwóch stanowisk w tej samej sprawie.
** Źródło: ''Wiara oświeconych'', według: [http://www.racjonalista.pl/kk.php/t,4740 ''Andrzej Rusław Nowicki: Witwicki o religii''], racjonalista.pl, data dostępu: 18 kwietnia 2018

* Prawda jest to zgodność naszych myśli z rzeczywistością, a nie: zgodność naszych słów z naszymi myślami. To ostatnie nazywa się prawdomównością, szczerością, otwartością, sztuką wymowy i zależy od dobrych chęci mówiącego i od jego sprawności stylistycznej, a to, czy moje sądy są prawdziwe, czy mylne, nie zależy ani od moich chęci, ani od mojej wprawy w wyrażaniu myśli.
** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1.
** Zobacz też: [[prawda]], [[szczerość]]

* Prostowanie ludzkich sądów opartych na uczuciach to sprawa trudna i delikatna. Ludzie łatwo zaczynają nienawidzić tego, który im próbuje wykazywać mylność lub bezpodstawność sądów opartych na uczuciach. Łatwiej ich sobie zrazić niż przekonać, jeżeli ich tendencje logiczne nie są dość żywe, a uczucia są gorące.
** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 19.
** Zobacz też: [[sąd]], [[uczucie]]

* Psychologia nie interesuje się tym, czy istnieją naprawdę przedmioty, rzeczy, osoby, czy istnieją cechy, czy tej strukturze naszych układów wrażeniowych odpowiada coś w rzeczywistości, czy też jest to tylko nasz sposób ujmowania rzeczywistości, która jest naprawdę inna, czy może nic w ogóle jej nie odpowiada. Tymi pytaniami zajmuje się teoria poznania. Psycholog musi tylko stwierdzić, że wrażenia, które przeżywamy, nie stanowią chaosu, tylko się układają, krystalizują w układy spoiste.
** Źródło: ''Psychologia'', t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1930, s. 257.
** Zobacz też: [[psychologia]], [[rzeczywistość]], [[wrażenie]]

=== R ===
* Radość występuje w nas również, jeżeli od niedawna stwierdzamy obecne istnienie jakiegoś doniosłego stanu o wartości dodatniej. Powiadamy: od niedawna, ponieważ radość, jak każdy stan uczuciowy, ulega stępieniu przy dłuższym trwaniu podniety, nie ulegającej widocznym zmianom. Stąd pomysł trwałej radości przy niezmiennej podniecie wydaje się psychologicznie sprzeczny.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 165.
** Zobacz też: [[radość]]

* Religie, które rozwinęły system swych twierdzeń, starają się ich dowodzić za pomocą założeń i definicji. Jednakże religijność, czyli skłonność do nastrojów religijnych i zachowywania praktyk religijnych, u bardzo niewielu jednostek opiera się na takim fundamencie intelektualnym i spośród ludzi, przyznających się do jakiegoś wyznania, niewielu tylko zna dokładnie stronę dogmatyczną swej wiary.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 268.
** Zobacz też: [[religia]]

* Rozwój świata organicznego doprowadził od istot nieświadomych do przytomnie myślących; w rozwoju kultury człowieka widać również linię rozwojową, która zdaje się prowadzić od snów, marzeń i mitów pełnych sprzeczności, od magicznego poglądu na świat do przytomnego poznania i wiedzy, ale równocześnie widać, jak ludzkie zbiorowiska i jednostki cenią swoje sny na jawie i nie zaprzestają ich, mimo ustawicznego postępu wiedzy.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 352.
** Zobacz też: [[postęp]]

* RUINY PARTENONU, widziane z pomiędzy kolumn Propylejów. Forma ogólna nie uległa zmianie od starożytności. Przetrwała barbarzyństwo wieków średnich i czasów nowożytnych.
** Źródło: ''Przechadzki ateńskie'', Polskie Radio, Warszawa 1939, s. 10 (opis fotografii).
** Zobacz też: [[Partenon]]

=== S ===
* Są wypadki nienawiści, w których człowiek znienawidzony nic nam złego nie zrobił i przez to ściga go nienawiść tym gorsza. Albo ma obcy wygląd, albo mówi obcym językiem, albo się nie dał oszukać, albo uszedł zasadzki, albo czuje się szczęśliwy i dobrze robi tym, którzy go nienawidzą. Różnie bywa. Jeżeli druga strona objawia nienawiść, łatwiej wtedy na ogół o niechęć, która warunkuje odwet, ale bywają najgorsze nienawiści osobiste i grupowe, nie sprowokowane widoczną niechęcią z drugiej strony. Znowu wiele zależy od tego, jaka skłonność uczuciowa dominuje w człowieku.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 234.
** Zobacz też: [[nienawiść]]

* Sokrates, podobnie jak każdy człowiek, uczuć doznawał, ale uczuć nie słuchał świadomie, bo uczucia są gwałtowne i chcą brać człowieka za łeb, po tyrańsku; słuchał tylko rozumu, bo on jest chłodny i radzi tylko po obywatelsku, pokazuje, przedstawia, ale nie porywa, nie opanowuje.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 21.
** Zobacz też: [[Sokrates]]

=== Ś ===
* Świat obiektywny jest jeden i jest określony jednoznacznie. Do niego odnoszą się jednak niezliczone, bardzo różne, często niepodobne do siebie światy subiektywne.
** Źródło: ''W sprawie przedmiotu i podziału psychologii'' – odczyt wygłoszony na posiedzeniu sekcji filozoficznej XI Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich w Krakowie (1911), w: ''Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwowskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661'', t. 2., Lwów 1912, s. 11.
** Zobacz też: [[świat]]

=== T ===
* Tło uczuciowe tańców w rozumieniu potocznym wyjątkowo tylko ma charakter nieerotyczny. Zdarzają się tańce estradowe, osnute na fikcji polowania, zabawy albo bitwy – wtedy czynnik erotyczny, wypędzony z treści mimicznej, znajduje swoje miejsce w wyglądzie i stroju półnagiego tancerza lub tancerki. Natomiast taniec towarzyski zachowuje swoje tło erotyczne stale. Inna rzecz, że publicznie i głośno wysuwa się na plan pierwszy higieniczne i czysto towarzyskie znaczenie tańców, a ich wartość erotyczna jest sprawą, o której się mówi tylko prywatnie albo wcale.
** Źródło: ''O naturze tańca'', „Muzyka”, 7–9/1929.
** Zobacz też: [[erotyka]], [[taniec]]

* Treść wiary nie jest i nie ma być dla wierzących jasna ani oczywista sama przez się. Wiara nie jest i nie ma być wiedzą ani nauką. Wierzący powinien wierzyć dlatego, że tak chce i że potrafi się do tego zmusić pod wpływem pobudek uczuciowych i potrafi zawiesić swój krytycyzm w tej dziedzinie. Wiara jest to silne trzymanie się pewnych twierdzeń, które nie mają się wydawać oczywiste i jasne, jak twierdzenia naukowe.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 274.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Trucizną dla przyjaźni jest zazdrość.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15.
** Zobacz też: [[przyjaźń]], [[zazdrość]]

=== U ===
* U każdego z naszych filozofów współczesnych, podobnie jak u poetów, widać chętną i łatwą wiarę w rzeczy poza zakresem doświadczenia stojące, skłonność do rzeczy niejasnych a uroczych wielkością, sposób myślenia religijny, nie podkopany krytyką, widać szczególną skłonność do łączenia niezgodnych, czy sprzecznych myśli i prądów, widać skłonność do przepowiedni i proroctw, a na tle tego wszystkiego gorący, szczery patriotyzm.
** Opis: o polskich XIX-wiecznych filozofach.
** Źródło: ''Karol Libelt'' – odczyt wygłoszony na 53. posiedzeniu naukowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, 29 maja 1907.
** Zobacz też: [[filozof]]

* Uczuciowe tło procesu tworzenia jest przyjemne, dodatnio zabarwione, choćby treścią dzieła były obrazy uczuć przykrych. W chwili szczerego cierpienia, które absorbuje, niepodobna opracowywać go artystycznie. Jeżeli dzieło sztuki daje wyraz cierpieniu twórcy – cierpienie to albo już minęło, albo osłabło tak, że pozwala się oglądać w lustrze introspekcji i odrysowywać w pewien modny a nie zużyty deseń.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 337.
** Zobacz też: [[cierpienie]]

=== W ===
* W r. 399 oskarżono go, jak wiadomo, o ateizm, herezję i psucie młodzieży. Tymi kamieniami tłum i w starożytności najchętniej ciskał w zbyt wybitne jednostki, jeśli tak były nieostrożne, że przed tłum szły z tym, co nie jest dla mas; tym kamieniem trafiony padł i Sokrates.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 29.

* Wiara jest bliżej spokrewniona psychologicznie ze sztuką niż z nauką. O tym nie powinni zapominać ani wierzący, ani niewierzący.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 275.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Wiedzieć, co dobre i złe – rzecz ludzka. Tylko myśleć trzeba.
** Źródło: ''Rozmowa o jedności prawdy i dobra'', Wyd. Ryszard Ganszyniec, Lwów 1936, s. 61.
** Zobacz też: [[drzewo poznania dobra i zła]], [[wiedza]]

* Wierz mi, że ja swojej sławy nie szukam ani rozgłosu. Ja tylko nad tym pracuję, żeby i wierzący i nie wierzący byli oświeceni; jedni wiedzieli, w co i dlaczego wierzą, a drudzy wiedzieli, w co i dlaczego nie wierzą – a nie tak: bij zabij jeden na drugiego i nikt nikogo dobrze nie rozumie.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6.

* Wiesz, mnie się zdaje, że pracować, jak człowiek potrafi najlepiej, to zawsze na Bożą chwałę wyjdzie na końcu. I zdaje mi się, że kto szczerze nie całkiem głupie książki pisze, ten Prawdzie służy. Nawet jeżeliby się pomylił i nie miał słuszności. Drudzy go poprawią. Nie dziś – to jutro. Ja głęboko w to wierzę, że Prawda to dobra rzecz i że w końcu zwycięża i pomnaża się w świecie powoli – przez wieki. I nie spada sama, tylko ją wypracować potrzeba.&lt;br /&gt;A zawsze sobie to pamiętam, jakem w auli lwowskiego uniwersytetu, dostając dyplom doktorski, z głębokim przekonaniem przyrzekał prace naukowe pisać tak, jakem się nauczył, i to nie dla zysku i nie dla próżnego rozgłosu, tylko dlatego, żeby się Prawda pomnażała na świecie.&lt;br /&gt;I tak staram się robić.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7.
** Zobacz też: [[prawda]]

* (…) wykształcenie matka odebrała tylko elementarne w klasztorze Sakramentek we Lwowie, jej wyobraźnia poetycka, nie wyzyskana i niekształcona, wypowiadała się w wierze w cuda, duchy, zjawy, w zabiegach pobożnych i modlitwach, w żarliwym życiu religijnym jej samej i obu córek, z którymi była w serdecznym porozumieniu. (…) Na choroby w domu pomagała woda z Lourdes i cudowny obrazek Pana Jezusa (…) Nowenny odmawialiśmy wszyscy klęcząc wieczorami przed ołtarzykiem Serca Jezusowego. Wisiał na ścianie pomiędzy łóżkiem matki i siostry, paliła się na nim wieczna oliwna lampka z czerwonego szkła. (…) Nad drzwiami medalik cudowny św. Benedykta chronił od złodziei pokój, w którym i tak trudno było coś ukraść, bo nędza wyglądała z każdego kąta. Św. Antoni Padewski pomagał szukać rzeczy zgubionych, Matka Boska Nieustającej Pomocy ratowała w cięższych i lżejszych chorobach, Niepokalanie Poczęta w małej figurce porcelanowej miała też swój ołtarzyk w pokoju – świeckich obrazków w ogóle nie było na ścianach. Największy obraz na ścianie to było ''Niepokalane Poczęcie'' Papuzińskiego.&lt;br /&gt;W zimie chodziliśmy o w pół do siódmej na roraty przed szkołą, do Trzech Króli śpiewaliśmy w domu kolędy, w poście co niedzieli odmawiałem u św. Mikołaja Gorzkie Żale od 4 do 8 po południu, a w piątki wieczorem obchodziłem na klęczkach 14 stacyj Męki Pańskiej. W maju co wieczór zasypiałem podczas Litanii Loretańskiej w kościele Bernardynów lub u św. Mikołaja. (…)&lt;br /&gt;Najbardziej świeckie były miesiące letnie. Wtedy już tylko jakieś 4-godzinne nabożeństwo dziękczynne i ekspiacyjne, dni krzyżowe, Boże Ciało, św. Trójca, św. Piotr i Paweł, Matka Boska Zielna lub imieniny siostry najstarszej i własne nakazywały nabożeństwa poza niedzielami. (…)&lt;br /&gt;I w lecie jednak dzień, zmrok i część nocy wypełniały myśli i nastroje związane z wiarą religijną. Co dzień rano przed śniadaniem trzeba było głośno mówić na klęczkach przed ołtarzykiem ''Ojcze Nasz'', ''Zdrowaś Mario'', ''Wierzę w Boga'', modlitwę do Anioła Stróża i ''Modlitwę za umarłych'' na końcu. To samo wieczorem przed snem.
** Źródło: ''Ankieta w sprawie utraty wiary religijnej''; [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 76–77.

=== Z ===
* Zadaniem każdej nauki jest poznanie jakiegoś zakresu przedmiotów. Poznać jakikolwiek przedmiot i znać go, znaczy: umieć go sobie uprzytomnić i móc o nim wydać możliwie wiele sądów prawdziwych, innymi słowy: dowiedzieć się, jaki jest pewien przedmiot ze wszech względów i, jeśli można, wiedzieć, dlaczego jest właśnie taki, jakie znamiona posiada i w jakim stopniu, od czego zależy i co za sobą pociąga i w jakiej mierze. Osiągnięte poznanie pewnej grupy przedmiotów stanowi zupełną wiedzę o nich. Celem nauki jest zdobycie wiedzy.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 8.
** Zobacz też: [[nauka]], [[poznanie]]

* Zakresy wyrazów wyobraźnia i fantazja krzyżują się w sposób następujący: wyobraźnia dzieli się na odtwórczą, czyli pamięć zmysłową, i wytwórczą, czyli fantazję konkretną. Fantazja zaś, tyle co pomysłowość, dzieli się na konkretną, czyli wyobraźnię twórczą i na fantazję oderwaną.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 399.
** Zobacz też: [[fantazja]], [[wyobraźnia]]

* Zdaje się, że wyraz geniusz nie jest nazwą jakiejś wyraźnie określonej grupy umysłowości, tylko jest wyrazem pochwalnym pełnym uwielbienia, który przypada w udziale niepospolitym a cenionym osobistościom zależnie od mody, jaką się cieszą ich dzieła, i sugestii, jaką potrafią rozwinąć ich wielbiciele. Nie istnieją też testy dla geniuszów. Nawet w Ameryce.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 405.
** Zobacz też: [[geniusz]]

=== Ż ===
* Życie wewnętrzne religijne jest często tłem przeżyć, gwałtownie zaakcentowanych uczuciowo: zachwyceń, czyli ekstaz. W tych stanach występuje zacieśnienie pola świadomości, skupienie się wyłącznie tylko na obcowaniu z Bogiem lub jakąś inną postacią nadprzyrodzoną. To obcowanie może być niezmysłowe, może się ograniczać do żywego, rozkosznego poczucia bliskiej obecności Boga lub którego świętego, ale bez pomocy wyobrażeń, a może mieć postać rozkosznej halucynacji, obejmującej jeden lub więcej zmysłów (objawienia). Zazwyczaj pamięć takich przeżyć pozostaje po zbudzeniu się. Sprzyja takim przeżyciom młody wiek, praktyki ascetyczne, jak posty, umartwienia wszelkiego rodzaju i modlitwy oraz wrodzona dyspozycja.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 275.
** Zobacz też: [[ekstaza]]

* Życzliwość ma zawsze pewne granice, wyznaczone interesami życzliwego. Życzliwość to nie to samo co przyjaźń. Nie każe oczekiwać ofiar i poświęceń.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 5.
** Zobacz też: [[życzliwość]]

==O Władysławie Witwickim==
* Można mieć pewne zastrzeżenia do Witwickiego o wybór przedmiotu badań, o ograniczenie go tylko do ludzi związanych z jednym wyznaniem (katolicyzmem). Szkoda, że nie podjął analizy religijności ludzi niewykształconych, wychodząc z założenia, jakoby religijność ta nie nastręczała większych zagadek psychologicznych.
** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 203.

* Na uwagę zasługuje fakt, iż Witwicki łączył psychologiczną analizę opisywanych postaci z historyczną, socjologiczną, prawną oraz językową interpretacją faktów i wydarzeń. Jednym z rezultatów zastosowania wspomnianej metody jest odkrycie szeregu charakterystycznych cech struktury psychicznej jednostek proroczych, do których zaliczyć można Jana Chrzciciela, Chrystusa i różnych proroków. Do charakterystycznych właściwości psychicznych tego typu ludzi należą, po pierwsze, poetyczno-fantazyjne usposobienie, dosłowne traktowanie przenośni poetyckich (…); po drugie charakterystyczne rozdwojenie jaźni: z jednej strony powołanie mesjańskie i świadomość swej wyjątkowości (przeświadczenie, że Bóg przez nich przemawia i że przeznaczeni są przez niego do spełnienia wyjątkowej roli), z drugiej – zwyczajne odczucia ludzkie, krytyczne i realistyczne.
** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 196.
** Zobacz też: [[prorok]]

* Na uwagę zasługuje zawarta w listach Witwickiego koncepcja czasu. W przeciwieństwie do św. Augustyna, który uważał zarówno przeszłość, jak przyszłość za sfery niebytu, a teraźniejszość redukował do nie posiadającego żadnych wymiarów oka mgnienia, w którym jeden niebyt (to, czego jeszcze nie ma) przelewa się w drugi niebyt (to, czego już nie ma), Witwicki ujmował czas na podobieństwo przestrzeni i uważał zarówno przeszłość i przyszłość za coś istniejącego.
** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 115.

* O przekładach dialogów Platona trudno napisać więcej niż uczynił to Witwicki sam we wstępach, objaśnieniach i komentarzach. To była miłość Witwickiego, miłość jego życia. Od czasów gimnazjalnych po ostatnie dni. Stosunek do Platona – rzec można – przyjacielski. A Sokrates stanowił dla niego wzór mędrca. Sokrates to „ja idealne” Witwickiego. To „dzięki” Sokratesowi Witwicki jest uznany za twórcę psychologicznej metody uprawiania historii filozofii przez badanie osobowości filozofów. Z kolei dzięki Witwickiemu Sokrates i dziś żyje, rozmawia z nami po polsku, poucza nas i beszta: jest zrozumiały mimo upływającego czasu.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 204–205.

* Pierwsze przekłady platońskie czytał Witwicki znajomym po powrocie z podróży do Lipska, gdzie zapoznał się z ''Ucztą'' i ''Gorgiaszem''. To były obszerne streszczenia dialogów, wpadające miejscami w dosłowny przekład. Słyszał je Twardowski i skłonił Witwickiego, aby swój przekład ''Uczty'' czytał na pierwszym naukowym posiedzeniu Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Po posiedzeniu, podczas kolacji u Töpflera, na prośbę Chmielowskiego, czytał go po raz drugi. Potem zgłosił się Staff, aby rzecz – już w dosłownym przekładzie – wydać u Połanieckiego. To był początek. A kiedy podczas pierwszej wojny światowej Witwicki przetłumaczył ''Fajdrosa'' i znów go czytał w kółku znajomych, powiedział mu Twardowski, że powinien dać Polsce całego Platona. Tego wezwania Witwicki posłuchał. I tak się począł we Lwowie pierwszy pełny polski przekład dialogów platońskich.
** Autor: [[Izydora Dąmbska]], ''Pięćdziesiąt lat filozofii we Lwowie'', w: ''Pięćdziesiąt lat filozofii w Polsce'', Przegląd Filozoficzny XLIV (1948), s. 19.
** Zobacz też: [[Platon]], [[Kazimierz Twardowski]], [[Leopold Staff]]

* Przede wszystkim Witwicki – jako coraz bardziej znany i ceniony autor podręcznika psychologii, tłumacz i komentator dialogów Platona, lektor radiowy, autor artykułów prasowych poruszających m.in. problemy wychowania, zalotów, prowadzenia dyskusji, mody, tańca itp. – nadawał ton międzywojennej psychologii i oddziaływał na umysły kolejnych pokoleń psychologów.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 111.

* Swoistość stylu myślenia psychologicznego i specyfikę wytworzonej psychologii zawdzięczał Witwicki nie tylko zdolnościom i umiejętnościom naukowym i artystycznym oraz wytrwałej pracy, lecz także mocy i trwałości owoców spotkania z pierwszym swym nauczycielem (i jedynym autorytetem) – Kazimierzem Twardowskim. Twardowskiemu zawdzięczał Witwicki przede wszystkim ukształtowanie postawy racjonalisty i sceptyka wobec tego, co niezgodne z rozumem; postawy uczonego niezależnego od autorytetów, lecz pełnego uznania dla filozofii i kultury starożytnej.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 220–221.
** Zobacz też: [[Kazimierz Twardowski]]

* W latach trzydziestych XX wieku powstała w Polsce książka, której żaden wydawca nie odważył się wówczas wydać. Była nią ''Wiara oświeconych'' Władysława Witwickiego. Jej pierwsze wydanie ukazało się w języku francuskim w Paryżu w 1939 roku; w języku polskim wydano ''Wiarę oświeconych'' dopiero po drugiej wojnie światowej. Na podstawie własnych badań eksperymentalnych autor, wybitny psycholog i doskonały popularyzator wiedzy, starał się określić, czym właściwie jest wiara w tamten świat ludzi mających znaczne wykształcenie. Witwicki przeprowadzając ankiety wykrył liczne niekonsekwencje, sprzeczności, irracjonalizmy. Respondenci wahali się w odpowiedziach na pytania, czuli się zakłopotani, nie wiedzieli w końcu, czy wierzą w niektóre dogmaty, czy też nie. Witwicki zastrzegał się, że interesują go jedynie akty wiary, a nie przedmiot. Książka jego stanowiła swego czasu przysłowiowy kij włożony w mrowisko, ponieważ uświadamiała czytającemu, ile niekonsekwencji zawiera stosunek ludzi współczesnych do treści własnych wierzeń i wyobrażeń.
** Autor: [[Andrzej Tokarczyk]], ''Tamten świat'', Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986, ISBN 8320319242, s. 260–261.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Witwicki mówił czasami o tym, że czuje się tylko „jedną kroplą w oceanie życia” i ta świadomość przynależności do czegoś bezgranicznie wielkiego, pięknego, wartościowego i wiecznego daje mu szczęście. Sądzę jednak, że od uczucia, że jest cząstką Przyrody, znacznie większą rolę odgrywało uczucie przynależności do świata Kultury, związane ze szczególnym typem stosunków międzyludzkich. Ciągłość kultury polegała dla Witwickiego na ciągłym przekazywaniu sobie „lamp”, czyli światła wiedzy, światła pasji badawczej i światła pasji twórczej. W tej perspektywie najważniejszym typem stosunków międzyludzkich były dla Witwickiego związki między nauczycielami i uczniami.
** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 113.

* Witwicki nie wahał się zakwestionować jakiegokolwiek zwyczaju, opinii, wierzenia, przekonania – ufając, że rozum ludzki jako główny sędzia zagwarantuje racjonalną ocenę i przyznanie racji temu, kto wbrew zwyczajom, wierzeniom, obiegowym opiniom i powszechnym przekonaniom głosi prawdę.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201–202.

* Z postawy kultu rozumu i wiary w jego moc wynikała potrzeba samodzielności poznawczej, potrzeba uwalniania się od wszelkich autorytetów. Nieuznawanie autorytetów warunkowało (m.in.) oryginalność naukowej twórczości Witwickiego, lecz nie przynosiło mu uznania właśnie ze strony autorytetów naukowych.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201.
** Zobacz też: [[autorytet]]


{{SORTUJ:Witwicki, Władysław}}
[[Kategoria:Myśliciele ateistyczni]]
[[Kategoria:Polscy psycholodzy]]
[[Kategoria:Polscy tłumacze]]
[[Kategoria:Polscy lektorzy radiowi i telewizyjni]]
[[Kategoria:Polscy teoretycy sztuki]]
[[Kategoria:Polscy artyści]]
[[Kategoria:Polscy historycy filozofii]]
[[Kategoria:Wykładowcy polskich uczelni wyższych]]</text>
      <sha1>6725gudgy8ju525mkdecpxe4jiy981m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536764</id>
      <parentid>536763</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T08:08:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wikipek</username>
        <id>25932</id>
      </contributor>
      <comment>/* J */ + 1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="56222" xml:space="preserve">[[Plik:Władysław Witwicki.jpg|mały|{{center|Władysław Witwicki}}]]
'''[[w:Władysław Witwicki|Władysław Witwicki]]''' (1878–1948) – polski [[psycholog]], [[filozof]] i historyk filozofii, [[tłumacz]], lektor radiowy, teoretyk sztuki i [[artysta]].

== ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'' ==
(tłum. Władysław Witwicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958)
{{Osobne|Dobra Nowina według Mateusza i Marka}}
{{Chronologiczny sekcja}}
=== Wstęp Władysława Witwickiego ===
* Uważne prześledzenie tekstów zmusza przede wszystkim do uznania, że postać Jezusa, wyłaniająca się z treści Ewangelii, żadną miarą nie może być wymysłem Ewangelistów, mitem gwiazdowym, fikcją literacką, tak jest żywa, wyraźna i tak niespodziana w swej strukturze duchowej.
** Źródło: s. 16
** Zobacz też: [[Ewangelia]]

* Do odtworzenia postaci duchowej Jezusa trzeba by uwzględnić nie tylko dwie pierwsze Ewangelie, ale wszystkie cztery. Komentarz tutaj podany stawia sobie zadanie skromniejsze: dojść, jak właściwie rysuje Jezusa grecki tekst Ewangelii wg Mateusza i Marka. Więc komentarz nie mówi, jaką była naprawdę sylweta psychologiczna Jezusa, tylko mówi i chce mówić, jak ona się ''przedstawia'' w tych dwóch Ewangeliach.
** Źródło: s. 16–17

=== ''Dobra Nowina według Mateusza'' ===
(Przekład ''[[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]]'')
* Wtedy przybywa Jezus z Galilei nad Jordan do Jana, żeby go Jan ochrzcił. A Jan nie pozwolił mu i powiada: „Toś ty mnie powinien ochrzcić, a ty przychodzisz do mnie?” Jezus mu odpowiedział: „Dajno pokój na razie. W ten sposób wypada nam dopełniać wszelkiej sprawiedliwości”. Wtedy dał mu pokój. Jezus zanurzył się i natychmiast wyszedł z wody. I oto otworzyło mu się niebo i zobaczył Ducha Bożego, jak zstępował niby gołąb i szedł na niego. I oto głos z nieba mówiący: „To jest mój syn ukochany, który mi się spodobał”.
** Źródło: Mt 3,13–17; s. 26

* A kiedy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipa, zaczął pytać swoich uczniów tymi słowy: „Co ludzie mówią, że kim jest Syn człowieka?” A oni powiedzieli: „Jedni mówią, że to Jan Chrzciciel, inni, że to Eliasz, inni, że Jeremiasz albo jeden z proroków”. A on im mówi: „A wy myślicie, że kto ja jestem?” Na to mu Szymon Piotr powiedział: „Ty jesteś Pomazaniec, Syn Boga Żywego”. Na to mu Jezus powiada: „Szczęśliwyś ty Szymonie, synu Jonasza, bo nie objawiły ci tego ciało i krew, tylko mój Ojciec w niebie. I ja ci też powiadam, że ty jesteś Skałosz i na tej skale ja zbuduję swoje zgromadzenie i nie przemogą go bramy Hadesu. I dam ci klucze królestwa nieba. Cokolwiek byś związał na ziemi, będzie związane w niebie, a cokolwiek byś rozwiązał na ziemi, to będzie rozwiązane i w niebie”.
** Źródło: Mt 16,13–19; s. 65
** Zobacz też: [[Pomazaniec]]

=== ''Dobra Nowina według Marka'' ===
(Przekład ''[[Ewangelia Marka|Ewangelii Marka]]'')
* Więc idą do domu. I znowu schodzi się tłum, tak, że oni nie mogli nawet chleba zjeść spokojnie. Jak to usłyszeli jego najbliżsi, wyszli, żeby go siłą wziąć, bo mówili, że oszalał. I uczeni w Piśmie, którzy przyszli z góry, z Jerozolimy, mówili, że on ma Belzebula i że w roli księcia czartów wyrzuca czarty.
** Źródło: Mk 3,20–22; s. 113–114

* Później, kiedy w jedenastu leżeli przy posiłku, ukazał się im, łajał ich niedowiarstwo i zatwardziałość serc, że nie uwierzyli tym, co go widzieli zmartwychwstałego. I powiedział im: „Idźcie na cały świat i głoście Dobrą Nowinę wszystkim stworzeniom. Kto uwierzy i ochrzci się, będzie ocalony, a kto nie uwierzy, będzie skazany. A tym, co uwierzą, będą towarzyszyć takie znaki: w imieniu moim będą wyrzucali diabłów, językami będą mówili nowymi, węże będą brali do ręki i gdyby nawet co śmiertelnego pili, nic im to nie zaszkodzi. Na niemocnych będą ręce kładli i ci będą się mieli dobrze”. I otóż Pan Jezus, po przemowie do nich, ''został wzięty do nieba i zasiadł po prawej ręce Boga''. A tamci poszli i głosili wszędzie, a Pan z nimi współdział i utwierdzał słowo, za pomocą znaków, które za nim szły.
** Źródło: Mk 16,14–20; s. 154–155

=== Komentarz Władysława Witwickiego ===
* W każdym razie ta para małżeńska, którą spotykamy w pierwszym rozdziale Mateusza, to jest dwoje ludzi, którzy nie żyją ze sobą ani fizycznie, ani duchowo. Każde z nich ma swoje zamknięte życie wewnętrzne i swój osobny stosunek z Bogiem, a kontaktu duchowego między nimi nie ma. Rysy usposobienia wybitnie schizotymiczne. Nie o to chodzi, czy tak było naprawdę – chodzi o to, co było widoczne w duchu autora Ewangelii i w duchu tych kół, dla których pisał i miał u nich powodzenie.
** Opis: o [[Maria z Nazaretu|Marii]] i [[Józef z Nazaretu|Józefie]] z Nazaretu.
** Źródło: s. 186

* Żydzi neofici umieli wszędzie dojrzeć w Starym Testamencie związek z życiem Jezusa i przepowiednię, która właśnie jego dotyczyła, a kto czytał i rozumiał Stary Testament inaczej, ten był zaślepiony. Podobnie ustęp z Jeremiasza XXXI 15 znalazł zastosowanie do opowiedzianej tu rzezi niewiniątek. Widać, że opowiadań tych i miejsc ze Starego Testamentu nie gromadził tu historyk ani filolog, tylko człowiek czytający pisma proroków i Psalmy po swojemu, opanowany jedną myślą nieodpartą, że tam wszędzie chodziło o Jezusa. Nawet, kiedy mówiło się o czym innym. Stąd nieodparte poczucie ukrytego związku między brzmieniem cytat starotestamentowych a szczegółami z życia Jezusa.
** Opis: o autorze [[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]], komentarz do Mt 2,16–18.
** Źródło: s. 191
** Zobacz też: [[przepowiednie]]

* Psychika Jezusa, tak jak przyświeca przez opowiadania Ewangelii, nie jest w żadnym razie psychiką człowieka pospolitego, codziennego, zrównoważonego. Wtedy by nie był tym, czym był. Mamy tu na każdym kroku do czynienia z rozdwojeniem wewnętrznym, z osobistą realizacją poezji czytanej, z przekonaniami nieodpartymi, które nie pochodzą ze spostrzeżeń uważnie kontrolowanych, tylko rodzą się same, z odczuciem swojej potęgi nadludzkiej i misji dziejowej, z przymusami wewnętrznymi, z nieliczeniem się z powagami i sugestiami otoczenia, z zaburzeniami w kontakcie z otoczeniem, z zachowaniem się, które niepokoi najbliższych jak w Ewangelii Marka r. III 21 i prowadzi do katastrofy nieuniknionej.
** Źródło: s. 203
** Zobacz też: [[Jezus Chrystus]]

* Stale nastawiony egocentrycznie i podmiotowo. W stosunku do Żydów biednych, małych i wierzących był zawsze łaskawym dobroczyńcą; w stosunku do opornych, krytycznych, potężnych przeciwników niemiłosierny i skrajny. Seksualnie obojętny, a  chłodny. W stosunku do ludzi zasadniczo oschły. Kontakt z ludźmi powierzchowny – chwilami przerywany w ogóle. Mimo to potężny wpływ sugestywny na najbliższych. Osią jego psychiki wydaje się poczucie Synostwa Bożego, zaznaczone po raz pierwszy podczas chrztu w Jordanie, u Jana.
** Opis: o Jezusie z Nazaretu.
** Źródło: s. 379

* Takiej postaci, tak powiązanej psychologicznie i tak żywej nie skomponował Mateusz. To jest postać z krwi i kości, a nie wycięta z papieru ani z fantazji ludu wysnuta. Znamy ją z obrazów i z posągów w koronie i z aureolą i z sercem na chitonie – w tekście, uważnie czytanym, ona nabiera życia i staje się osobiście bliższa, bo bardziej zrozumiała po ludzku.
** Opis: o Jezusie z Nazaretu.
** Źródło: s. 379

== ''Rozmowa z pesymistą'' ==
(Wyd. K. Jakubowski, Lwów 1928)
{{Chronologiczny sekcja}}
* Warto żyć. Samobójcy mają czego żałować. Świat to niebrzydka rzecz.
** Źródło: s. 6
** Zobacz też: [[samobójca]], [[świat]]

* Lepszy Chińczyk sprowadza automobile do Pekinu, buduje fabryki, oświetla u siebie ulice, uczy się w domu, w Paryżu i Berlinie, rano wstaje i ma ręce pełne roboty, żeby u siebie wyplenić ciemnotę, głupotę, brud, barbarzyństwo i nienawiść, a gorszy Chińczyk pali opium, śpi i nie myśli o niczym. Wszy zjadają go w ciszy niczym nie zmąconej.
** Źródło: s. 7
** Zobacz też: [[Chińczycy Han]]

* Nie wart wspomnienia ten, który tylko unika zła. Dopiero ten dobry, który robi dobrze; to, co do niego należy. A nie wart żyć taki, co nie robi źle i nie robi dobrze – i nic, tylko unika zła. Unikać życia, trudu na swoim polu i męki, jak wypadnie, to wstyd dla człowieka. Wstyd dla żywej istoty. Zła nie unikać, tylko je zwalczać warto i naprawiać. I w drugich i w sobie samym. Ale nie w czterech ścianach – to jest życie godne stonogi; tylko w warsztacie, w fabryce, w szkole, w polu, w domu, w sklepie, w biurze, w żywej współpracy z drugimi.
** Źródło: s. 9
** Zobacz też: [[zło]]

* Wiesz, zawsze dobrze jest się zastanowić, o co my się właściwie pytamy, kiedy nam się jakieś pytanie nasuwa. Bo nieraz nas dręczą pytania wieloznaczne i niejasne i fałszywie postawione, o których lepiej było nie myśleć.
** Źródło: s. 9–10
** Zobacz też: [[pytanie]]

* Śmierć w pojedynku albo kalectwo w nim odniesione – to w oczach ludzi myślących nie zaszczyt, tylko naturalna kara za głupotę i brak cywilnej odwagi. Bo ze strachu przed opinią głupich ludzi ludzie niemądrzy stają do pojedynków. Boją się, żeby ich ktoś niemądry nie posądził o brak ambicji i dlatego wolą: usiłowane morderstwo.
** Źródło: s. 12
** Zobacz też: [[pojedynek]]

* A jeżeli nas przy pracy kiedyś, albo przy zabawie śmierć zaskoczy, nie będziemy się gryźli z tego powodu. Jeżeli każdy z nas powie sobie wtedy: com mógł zrobić w życiu, tom robił, i com mógł brać z życia, tom brał. Dobrze teraz i drugim miejsce zrobić. Czekają. Dla mnie przynajmniej wielką będzie radością, że wcale nie jestem „niezastąpiony”, tylko na moje miejsce, którem wypełniał, jak umiałem, przyjdzie drugi, młody, który to równie dobrze, ba – lepiej, przez jakiś czas, potrafi. Rzecz na tem tylko zyska. A o nią przecież chodzi przedewszystkiem. Rzecz jakaś, mnie czy tobie najmilsza, a może obu nam pospolita? O nią przedewszystkiem warto dbać, bo trwa, i koło niej chodzić, a o jednostki mniejsza. Nie myślisz, że jakoś tak?
** Źródło: s. 13
** Zobacz też: [[rzecz]], [[śmierć]]

== Inne ==
{{IndeksPL}}
=== A ===
* A Libelt, to nawet nie pozytywista starej daty, to człowiek z epoki już nie ojców, ale dziadków naszych. (...) Człowiek z pierwszego pokolenia demokratów, co to głosili braterstwo ludów w walce przeciw tronom Europy, człowiek z epoki przełomowej, w której się zmagały sprzeczne stare i nowe prądy zarówno na polu życia politycznego, jak i czystej myśli ludzkiej. Z jednej strony nieznośna reakcja policyjno-klerykalna w interesie rządzących dynastii i dla zachowania starego, przednapoleońskiego porządku, z drugiej grupy młodych, zapalonych nowatorów, wierzących w przyszłe szczęście ludzkości i w to, że je wywalczyć potrafią drogą radykalnych reform ekonomicznych, które wymarzyli w samotności.
** Opis: o [[Karol Libelt|Karolu Libelcie]]
** Źródło: ''Karol Libelt'' – odczyt wygłoszony na 53. posiedzeniu naukowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, 29 maja 1907.

* A zatem: ponieważ ambicja jest powszechna, budzi się mimowolnie, sprawia przyjemność i korzyść przynosi, przeto uważamy ją za instynkt, mający na celu rozwój jednostki a w dalszym następstwie niekiedy i społeczeństwa.
** Źródło: ''Analiza psychologiczna ambicji'', Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Lwów 1936, s. 43.
** Zobacz też: [[ambicja]], [[instynkt]]

* Alkoholizmem nazywa się namiętność do alkoholu. W Europie rozpowszechniona mimo fatalnego wpływu na zdrowie fizyczne i psychiczne. Bleuler przytacza wyrok sądu monachijskiego, wedle którego sześć do ośmiu litrów piwa dziennie ma leżeć jeszcze w granicach normy alkoholowej w pojęciu przeciętnego Bawarczyka. Innymi słowy: alkoholizm jest w pewnych okolicach Europy chorobą nagminną, zastarzałą.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 365.
** Zobacz też: [[alkoholizm]]

=== B ===
* Bądź przekonana, że ja niczego nikomu do wierzenia nie podaję. Tego się w ogóle nie robi w naukowych książkach. I tak samo nikomu nie narzucam swoich myśli. Wprost przeciwnie. I tekst… i komentarz zachęcają do myślenia samodzielnego tych, którzy myśleć potrafią. Zapewne, że niejeden cymbał powtarza nieraz jak papuga to, co przeczytał, ale trudna na to rada. Mądremu człowiekowi te książki nie zaszkodzą – takie mam głębokie przekonanie, a z ludźmi ograniczonymi i niedobrymi liczyć się przy tej pracy nie można.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7.

* Bywają potrzeby racjonalne, rozsądne, za którymi idzie prawdziwy pożytek jednostki lub grupy społecznej, i bywają nieracjonalne, których nie dyktuje rozsądek, tylko zwyczaj, nawyk, nałóg, tradycja, czasem urojenie i przesąd.
** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 9.
** Zobacz też: [[potrzeba]]

=== C ===
* Ciało ludzkie ma tylko jedną twarz – dusza ludzka może ich mieć więcej i niejedna miewa.
** Źródło: ''O typach charakteru'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1939, s. 7.
** Zobacz też: [[twarz]]

* Człowiek o żywym poczuciu religijnym odczuwa jako grzech nie tylko pewien rodzaj czynów, ale odczuwa również stan grzechu, stan trwałej „nieczystości” w sobie samym lub innych. Ten stan nie polega na trwałych dyspozycjach psychicznych do zbrodni – można popaść weń przez nieuwagę, przez pochodzenie, przez samo przyjście na świat. Wedle wierzeń i poczuć chrześcijańskich wszystkie noworodki, a nawet zarodki ludzkie są już od pierwszej chwili życia jednostkowego w stanie grzechu (pierworodnego).
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 270.
** Zobacz też: [[grzech]]

* Człowiek z natury niereligijny czeka i szuka wyjścia z biedy, i szuka zadośćuczynienia jedynie tylko przed śmiercią. Człowiek o żywym poczuciu religijnym czeka tych rekompensat życiowych przede wszystkim po śmierci. Skłonny jest wierzyć, że dobro i zło, nagroda i kara, to nie są kategorie czysto życiowe, związane wyłącznie z życiem społecznym pewnych ssaków, tylko rad wierzy, że to są kategorie kosmiczne, które mają znaczenie we wszechświecie zawsze i wszędzie (…).
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 271.
** Zobacz też: [[dobro]], [[zło]]

* Czy istnieje jakiś Bóg dla mnie? Jakoś nie narzuca mi się to urojenie. Jeszcze najbliżej Boga położyłbym Rzeczywistość – to wszystko co jest, istnieje, i ja też do tego należę i od tego zależę, i to jest wszędzie, i bywa dobre i bywa złe, a jest nieuchronne i nieugięte, i wieczne i wielkie. O tym bogu uczy logika, fizyka i nauki przyrodnicze i psychologia. Częścią jego twarzy jest widok nieba w nocy i przez mikroskop też jego twarz oglądam, a o jego „woli” uczy mechanika i nauka o cieple, o elektryczności, o ruchu drgającym, i optyka, i biologia. Umiem zgadzać się z tą wolą bożą.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6.
** Zobacz też: [[Bóg]], [[rzeczywistość]]

* Czy Pan myśli, że w ogóle o mnie chodzi? I że ja się swoją osobą interesuję? Nie o to chodzi! Ja się przecież w ogóle kończę i odbyłem swoje, jak umiałem. O Apollona chodzi i o lampy.
** Źródło: list do [[Andrzej Nowicki|Andrzeja Nowickiego]]; Andrzej Nowicki, ''Nauczyciele'', Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1981, s. 230–231.

=== D ===
* Dla stopnia inteligencji nie ma znaczenia ogólny zapas czyichś wiadomości. Na ten zapas składają się przecież wiadomości żywe i martwe. To znaczy: wyposażone w tendencję logiczną i drugie, pozbawione jej, choć złożone w pamięci. Tylko ruchomy kapitał wiadomości robi człowieka mądrym; to robią tylko te wiadomości, którymi człowiek potrafi operować, a więc coś z nich wysnuwać jako wniosek, albo coś z ich pomocą uzasadniać, czerpać z nich potrzebne racje i następstwa. Reszta to martwy balast, bez znaczenia. 
** Źródło: ''Pojęcie inteligencji'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1938, s. 33–34.
** Zobacz też: [[Inteligencja (psychologia)|inteligencja]]

* Dokeci przypisywali Chrystusowi wyłącznie naturę boską. Arianie wyłącznie naturę ludzką. Utrzymał się i zwyciężył kierunek, który oba te stanowiska uznał za fałszywe, a nie jedno tylko, i głosi naukę o Bogu-człowieku, czyli o istocie śmiertelnej – nieśmiertelnej, wszystko wiedzącej nie wszystkowiedzącej, wiecznej niewiecznej, cielesnej niecielesnej, skończonej nieskończonej itd. I to ma swój urok. Co by zostało z poezji, gdyby z niej wymazać wszystkie ślady sprzeczności.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 381.
** Zobacz też: [[sprzeczność]]

=== G ===
* Grube mury, zasłonięte okna, gołe ściany, przymusowa samotność powodują to, że fantazja zaczyna stwarzać zmyślone pole do wyładowania się instynktów odciętych od możliwości realnych.
** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 17.
** Zobacz też: [[fantazja]]

=== I ===
* Instynkt zabawy objawiają i młode zwierzęta, i ludzie w każdym wieku. Dzieci potrzebują jej więcej, dorośli poświęcają zabawie czas wolny od pracy zawodowej. Tylko dla artystów, utrzymujących się ze swojej sztuki, zabawa staje się pracą zawodową.
** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 16.
** Zobacz też: [[artysta]], [[zabawa]]

=== J ===
* ... ja się z nimi (uczniami Wilhelma Wundta) porozumieć nie mogę. Używają innej terminologii i mają inne poglądy psychologiczne. Ma tutaj kurs tylko Wundt (...). A Brentano, Höfler i wszystko inne – to się nazywa ''die ältere Psychologie''. (...) Mnie to drażni okropnie, kiedy ludzie operują pojęciami Wundtowskimi, jak czymś, czemu odpowiadają stosunki rzeczywiste i kiedy dla nich Wundt a prawda to wszystko jedno.(...) Pojmuję, że człowiek, który prosto z gimnazjum tu przyjedzie, staje się wiernym i niewątpliwym Wundta uczniem i wielbicielem. Mnie to tę korzyść przynosi, że się z Wundtem i Lippsem poznam, to jednak niemiłe, że mnie tu traktują jak misjonarze dzikusa. Bo doprawdy jest coś religijnego w tej ich sile przekonywania, a raczej świętości tych przekonań. To są prawdy niewzruszone, które „nowsza” psychologia odkryła i nad którymi nie ma dyskusji.
** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 9 maja 1902; napisany krótko po dopuszczeniu Witwickiego do udziału w pracach eksperymentalnych prowadzonych w laboratorium psychologicznym Wundta; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 83–84.
** Zobacz też: [[Wilhelm Wundt]]

* Jamesa studiuję teraz. Przeczytałem ''Pragmatyzm'', ''Nałóg'' i ''Pogadanki psychologiczne dla nauczycieli''. On jest ciągle popularny i ciągle żartuje, a mętny przy tym wszystkim jak rzadko. Nie mogę powiedzieć, żeby przy bliższym poznaniu mój szacunek do niego wzrastał. Mam niemiecką polemikę z jego ''Doświadczeniem religijnym'' z mnóstwem cytatów z oryginału, którego brak było w bibliotece uniwersyteckiej. To są naprawdę kpiny czy humbug amerykański. Eksperymentalne badanie Boga za pomocą dawek eteru, alkoholu i gazu rozweselającego podawanych pobożnym Amerykanom. Treść snów to równie dobry materiał empiryczny, brak jakichkolwiek kryteriów odróżniających rzeczywistość od halucynacji, fakt od złudzenia, prawdę od przesądu, z wyjątkiem jedynych i pożytecznych następstw praktycznych. Ciekaw jestem wiedzieć, czy James czytał ''Teaiteta'', bo mi się jego filozofowanie wydaje strasznie lekkie, nie liczące się z trudnościami, które się nasuwały przy tych samych tezach jeszcze Grekom starożytnym. Jego teoria uczuć także to miała. Ogromnie arogancka.
** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 8 września 1911; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 110.
** Zobacz też: [[William James]]

* Jeden ze sposobów walki z obawą polega na tym, że przygotowujemy się na najgorsze i udajemy, że nam wszystko jedno.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 173.
** Zobacz też: [[obawa]]

* Jest rzeczą wiadomą, jak bardzo gniew zaślepia i jak wielkie a nie przewidziane szkody przynosi – okazuje się więc pod tym względem nieszczególnym urządzeniem przyrody, jakkolwiek widać w nim pewną celowość. Jest to przecież wzmożenie energii napastniczej u istoty żywej, która się czuje zagrożona w swej mocy.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 178.
** Zobacz też: [[gniew]]

* Jest złudzeniem, bardzo rozpowszechnionym, sądzić, że autor dzieła sztuki pragnie wyrażać w swoim dziele to wszystko, co odczuwa widz lub słuchacz, kiedy z dziełem obcuje. Równie dobrze można by sądzić, że urwiska tatrzańskie chcą straszyć turystów, a lipa w Czarnolesiu objawiała serdeczność dla tego, który pod nią siadał. 
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 280.
** Zobacz też: [[autor]]

=== K ===
* Każde działanie ludzkie zmierza do przyszłości.
** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 2.
** Zobacz też: [[działanie]], [[przyszłość]]

* Każdego, kto się choć w ogólnych zarysach zaznajomił z historią filozofii, uderza ta okoliczność, że już w rozwoju filozofii greckiej spotyka się wszystkie prawie problemy późniejsze. Trudno niemal znaleźć ogólniejszą zasadę filozoficzną, którą by czasy nowsze rozwijały a której by już Grecy nie byli przynajmniej w przybliżeniu naszkicowali. U nich nauki filozoficzne w dzisiejszym znaczeniu sformułowały się po raz pierwszy – oni dali pierwszą psychologię i rozpoczęli teorię poznania, oni zostawili pierwszą logikę, etykę i estetykę, oni stąpali po wszystkich głównych drogach metafizyki późniejszej.
** Źródło: ''Teorie woli u Arystotelesa'', w: „Sprawozdanie Dyrektora CK IV Gimnazjum we Lwowie”, Lwów 1903, s. 3.
** Zobacz też: [[filozofia]], [[Grecy]]

* Kiedy dziś Włosi odnawiają tragedię grecką w ruinach teatru w Syrakuzach i zjeżdżają się na tę uroczystość spod Alp i z nad brzegów Adrii, to nie jest u nich pospolita impreza artystyczna, jak każde inne przedstawienie artystyczne – oni w niej znajdują wielki, prosty wyraz własnej, dawnej, nie dochrzczonej duszy. Więcej oni niż ludzie z północy. W ich kościołach najlepszych są ołtarze z wanien rzymskich, które wieki średnie rabowały w termach rozwalonych. Termy wyszły z użycia w chrześcijaństwie. Arcybiskupi tron w Mediolanie przerobiony z ołtarza Dionizosa. Ściany katedry w Syrakuzach trzymają stare doryckie słupy ze świątyni Ateny na Ortygii, to samo na każdym kroku w Rzymie.
** Źródło: ''Z Pompei i z Syrakuz'', Przegląd Warszawski, T. II, 1924, nr 33, s. 380.
** Zobacz też: [[Włosi]]

* Klasę potrzeba mieć w ręku, ale ją prowadzić bez bata. Ona sama pójdzie. I pociągnie bez: „Hajta i wiśta”. I bez: „Cicho tam!” i „Proszę o spokój!” i „Który tam znowu?” Tylko nauczyciel musi zleźć z kozła a sam się w pierwszym rzędzie przyprząc do kwestii, którą ma z uczniami z miejsca ruszyć a nie rwać z kopyta, tylko razem z chłopakami brać; wedle ich tempa a nie swego. A nie zapamiętać się przy tym i nie zapomnieć, że nie dla siebie pracuje, tylko drugich do roboty zaprawia.
** Źródło: ''Obraz pierwszej lekcji psychologii w klasie ósmej'', Zygmunt Pomarański i Spółka, Zamość 1921, s. 3–4.
** Zobacz też: [[nauczyciel]]

=== L ===
* Ludzie mało czytają. Wiele się na to składa. Naprzód to, że książka dziś za droga, jak na kieszeń wykształconego człowieka, a niewykształcony zawsze się bez niej obchodzi. Potem to, że wolne chwile, które dawniej człowiek czytający spędzał z książką w ręku, dziś mu zabiera radio, kino, sport, a niekiedy dancing. Może być, że tu przyczyna, a może i gdzieś indziej.
** Źródło: ''Jak czytać warto'', w: ''Trzeci Almanach Świata Kobiecego'', Księgarnia Polska B. Połonieckiego, Lwów 1928, s. 3.
** Zobacz też: [[książka]]

=== M ===
* Magia stanowi zarodkowe stadium dla nauk przyrodniczych, które z czasem wchodzą na jej miejsce. Ale tzw. myślenie magiczne utrzymuje się nadal i znajdujemy je w związku z poczuciem religijnym w obyczajach, przesądach, życzeniach, przekleństwach, zaklęciach, gusłach, praktykach czarodziejskich, które lud bierze zupełnie serio, a człowiek wykształcony często uważa za potrzebne osłaniać je pozorami badań naukowych, albo brać je z uśmiechem wyższości, kiedy się do nich również ucieka.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 272.
** Zobacz też: [[magia]]

* Miłość powstaje na tle instynktu rozrodczego i ma bardzo wiele różnych postaci.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15.
** Zobacz też: [[miłość]]

* Miłość przecież najczęściej pada ofiarą samozatrucia produktami własnej realizacji. Trucizną dla niej nasycenie, spowszednienie, opatrzenie, ustawiczność, dostępność…
** Źródło: list do syna Tadeusza, 12 września 1929; [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 115.

=== N ===
* Nakręciłem radio na jakąś niemiecką stację. Już zaraz ''Deutschland'' i ''Vaterland'' i ''Heil Hitler''. Dlaczego w całym świecie wciąż jakieś owczarnie robią i obory, i stada, i spędzanie do kupy, i agitowanie, i prowadzenie za kółko w nosie, a przy zawiązanych oczach! Dajcie trochę żyć poszczególnemu człowiekowi – poza świetlicą, lokalem publicznym, pochodem, obchodem, nabożeństwem i kazaniem ustawicznym i poza tłumem jakichś tam wiernych i zaprzysiężonych (…)
** Źródło: list do Heleny Dąbczańskiej, 24 grudnia 1935; [[Andrzej Nowicki]], ''Religia i ateizm w listach Władysława Witwickiego do Heleny Dąbczańskiej'', „Przegląd  Religioznawczy”, 1980, nr 4 (118), s. 33.
** Zobacz też: [[stado]]

* Nic dziwnego, że malarze XVII i XVIII wieku, malując na sklepieniach kościołów obrazy szczęścia pośmiertnego, przedstawiali figury świętych bujające pomiędzy obłokami. Aż do wynalezienia aeroplanów niebo i obłoki i utrata ciężaru i ułatwienie lokomocji między chmurami to były najżywsze obrazy szczęścia i potęgi nadludzkiej.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 420.
** Zobacz też: [[szczęście]]

* Nierzadko ludzie chorzy psychicznie osiągają wysokie stanowiska i rozporządzają życiem i mieniem innych. Pisać o tym wolno dopiero po ich śmierci i to tylko wtedy, jeżeli ich nie otacza nakazana cześć.
** Źródło: ''Dusze chore'', Czytelnik, Warszawa 1948, s. 3.

=== O ===
* Obserwacje faktów psychicznych prowadzić można bezpośrednio tylko na sobie samym. Obserwowanie własnego życia psychicznego nazywamy introspekcją. Pośrednią obserwację można prowadzić i na innych jednostkach, spostrzegając i notując systematycznie objawy ich życia psychicznego, jak: słowa i zwroty w pewnych sytuacjach wypowiadane, z uwzględnieniem ich tonu, gesty i wyrazy twarzy, odruchy proste i zachowania się złożone.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 34.
** Zobacz też: [[introspekcja]]

* Od wieków mówią ludzie o pogodzie pięknej i o dniach brzydkich. Od wieków śpiew słowika uchodzi za piękniejszy od głosu osła. Są więc rzeczy, które mimo zmian, jakie ze sobą przynosi moda, podobają się na ogół zawsze.
** Źródło: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1.
** Zobacz też: [[moda]]

* Osobliwą postacią nienawiści jest tak zwana zawiść. Tak się nazywa nienawiść do człowieka silniejszego naprawdę lub pozornie, który się nigdy do nas nie odnosił wrogo, a jedyną jego winą jest to, że ma powodzenie, talent, majątek, dobre formy, piękność, szczęście w domu, popularność, w ogóle reprezentuje jakąś znaczną moc życiową.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 203.
** Zobacz też: [[zawiść]]

=== P ===
* Piękno do życia nie wystarczy, ale bez niego żyć by nie warto.
** Autor: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 3.
** Zobacz też: [[piękno]]

* Platon nie był systematykiem ani człowiekiem zrównoważonym i spokojnym. Treści jego pism nie podobna związać w układ wolny od sprzeczności, porządny, zamknięty. W poszczególnych dialogach nie zawsze łatwo znaleźć temat główny i położyć pod tytułem dopisek, który by mówił, o co właściwie chodzi w danej rozmowie. W toku dialogów, jeśli zważać na styl, na zabarwienie uczuciowe ustępów, na ich siłę sugestywną – nie zawsze łatwo odgadnąć, po której stronie grają sympatie autora, który z danych przeciwników wypowiada to, co autor sam uważa za słuszne, a który zajmuje stanowisko autorowi obce i antypatyczne. Akcenty wiary i uczucia padają często po obu stronach, które prowadzą w dialogu walkę. To wygląda na ślad walk wewnętrznych w duszy samego autora. To tylko widać zawsze, że ten człowiek nie pisał nigdy na zimno, że jego myśli mają gorący, żywy podkład uczuciowy, że go osobiście mocno obchodziło to, co pisał. Uczucie ponosi go, psuje mu dyspozycję, powoduje dygresje i burzy proporcję w rozmiarze ustępów.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Państwa'' (t. I) [[Platon]]a, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 7.

* Pod wpływem praktyk religijnych, modlitw, ćwiczeń duchownych, zachowania się zgodnego z powziętymi supozycjami i unikania pewnych książek, rozmów i własnych myśli niebezpiecznych supozycje religijne mogą u tych ludzi w pewnych momentach przechodzić w przekonania.(...) Ich przekonania świeckie umieją gasnąć zawsze, kiedy trzeba, żeby nie przeszkadzały. One nie przestają istnieć. Umieją tylko nie odzywać się, nie działać, kiedy nie pora na to. Wierzący sami czują, kiedy najlepiej nie myśleć, nie zastanawiać się, nie odpowiadać sobie samemu na pytanie, nie zadawać pytań, nie zestawiać swoich dwóch stanowisk w tej samej sprawie.
** Źródło: ''Wiara oświeconych'', według: [http://www.racjonalista.pl/kk.php/t,4740 ''Andrzej Rusław Nowicki: Witwicki o religii''], racjonalista.pl, data dostępu: 18 kwietnia 2018

* Prawda jest to zgodność naszych myśli z rzeczywistością, a nie: zgodność naszych słów z naszymi myślami. To ostatnie nazywa się prawdomównością, szczerością, otwartością, sztuką wymowy i zależy od dobrych chęci mówiącego i od jego sprawności stylistycznej, a to, czy moje sądy są prawdziwe, czy mylne, nie zależy ani od moich chęci, ani od mojej wprawy w wyrażaniu myśli.
** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1.
** Zobacz też: [[prawda]], [[szczerość]]

* Prostowanie ludzkich sądów opartych na uczuciach to sprawa trudna i delikatna. Ludzie łatwo zaczynają nienawidzić tego, który im próbuje wykazywać mylność lub bezpodstawność sądów opartych na uczuciach. Łatwiej ich sobie zrazić niż przekonać, jeżeli ich tendencje logiczne nie są dość żywe, a uczucia są gorące.
** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 19.
** Zobacz też: [[sąd]], [[uczucie]]

* Psychologia nie interesuje się tym, czy istnieją naprawdę przedmioty, rzeczy, osoby, czy istnieją cechy, czy tej strukturze naszych układów wrażeniowych odpowiada coś w rzeczywistości, czy też jest to tylko nasz sposób ujmowania rzeczywistości, która jest naprawdę inna, czy może nic w ogóle jej nie odpowiada. Tymi pytaniami zajmuje się teoria poznania. Psycholog musi tylko stwierdzić, że wrażenia, które przeżywamy, nie stanowią chaosu, tylko się układają, krystalizują w układy spoiste.
** Źródło: ''Psychologia'', t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1930, s. 257.
** Zobacz też: [[psychologia]], [[rzeczywistość]], [[wrażenie]]

=== R ===
* Radość występuje w nas również, jeżeli od niedawna stwierdzamy obecne istnienie jakiegoś doniosłego stanu o wartości dodatniej. Powiadamy: od niedawna, ponieważ radość, jak każdy stan uczuciowy, ulega stępieniu przy dłuższym trwaniu podniety, nie ulegającej widocznym zmianom. Stąd pomysł trwałej radości przy niezmiennej podniecie wydaje się psychologicznie sprzeczny.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 165.
** Zobacz też: [[radość]]

* Religie, które rozwinęły system swych twierdzeń, starają się ich dowodzić za pomocą założeń i definicji. Jednakże religijność, czyli skłonność do nastrojów religijnych i zachowywania praktyk religijnych, u bardzo niewielu jednostek opiera się na takim fundamencie intelektualnym i spośród ludzi, przyznających się do jakiegoś wyznania, niewielu tylko zna dokładnie stronę dogmatyczną swej wiary.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 268.
** Zobacz też: [[religia]]

* Rozwój świata organicznego doprowadził od istot nieświadomych do przytomnie myślących; w rozwoju kultury człowieka widać również linię rozwojową, która zdaje się prowadzić od snów, marzeń i mitów pełnych sprzeczności, od magicznego poglądu na świat do przytomnego poznania i wiedzy, ale równocześnie widać, jak ludzkie zbiorowiska i jednostki cenią swoje sny na jawie i nie zaprzestają ich, mimo ustawicznego postępu wiedzy.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 352.
** Zobacz też: [[postęp]]

* RUINY PARTENONU, widziane z pomiędzy kolumn Propylejów. Forma ogólna nie uległa zmianie od starożytności. Przetrwała barbarzyństwo wieków średnich i czasów nowożytnych.
** Źródło: ''Przechadzki ateńskie'', Polskie Radio, Warszawa 1939, s. 10 (opis fotografii).
** Zobacz też: [[Partenon]]

=== S ===
* Są wypadki nienawiści, w których człowiek znienawidzony nic nam złego nie zrobił i przez to ściga go nienawiść tym gorsza. Albo ma obcy wygląd, albo mówi obcym językiem, albo się nie dał oszukać, albo uszedł zasadzki, albo czuje się szczęśliwy i dobrze robi tym, którzy go nienawidzą. Różnie bywa. Jeżeli druga strona objawia nienawiść, łatwiej wtedy na ogół o niechęć, która warunkuje odwet, ale bywają najgorsze nienawiści osobiste i grupowe, nie sprowokowane widoczną niechęcią z drugiej strony. Znowu wiele zależy od tego, jaka skłonność uczuciowa dominuje w człowieku.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 234.
** Zobacz też: [[nienawiść]]

* Sokrates, podobnie jak każdy człowiek, uczuć doznawał, ale uczuć nie słuchał świadomie, bo uczucia są gwałtowne i chcą brać człowieka za łeb, po tyrańsku; słuchał tylko rozumu, bo on jest chłodny i radzi tylko po obywatelsku, pokazuje, przedstawia, ale nie porywa, nie opanowuje.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 21.
** Zobacz też: [[Sokrates]]

=== Ś ===
* Świat obiektywny jest jeden i jest określony jednoznacznie. Do niego odnoszą się jednak niezliczone, bardzo różne, często niepodobne do siebie światy subiektywne.
** Źródło: ''W sprawie przedmiotu i podziału psychologii'' – odczyt wygłoszony na posiedzeniu sekcji filozoficznej XI Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich w Krakowie (1911), w: ''Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwowskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661'', t. 2., Lwów 1912, s. 11.
** Zobacz też: [[świat]]

=== T ===
* Tło uczuciowe tańców w rozumieniu potocznym wyjątkowo tylko ma charakter nieerotyczny. Zdarzają się tańce estradowe, osnute na fikcji polowania, zabawy albo bitwy – wtedy czynnik erotyczny, wypędzony z treści mimicznej, znajduje swoje miejsce w wyglądzie i stroju półnagiego tancerza lub tancerki. Natomiast taniec towarzyski zachowuje swoje tło erotyczne stale. Inna rzecz, że publicznie i głośno wysuwa się na plan pierwszy higieniczne i czysto towarzyskie znaczenie tańców, a ich wartość erotyczna jest sprawą, o której się mówi tylko prywatnie albo wcale.
** Źródło: ''O naturze tańca'', „Muzyka”, 7–9/1929.
** Zobacz też: [[erotyka]], [[taniec]]

* Treść wiary nie jest i nie ma być dla wierzących jasna ani oczywista sama przez się. Wiara nie jest i nie ma być wiedzą ani nauką. Wierzący powinien wierzyć dlatego, że tak chce i że potrafi się do tego zmusić pod wpływem pobudek uczuciowych i potrafi zawiesić swój krytycyzm w tej dziedzinie. Wiara jest to silne trzymanie się pewnych twierdzeń, które nie mają się wydawać oczywiste i jasne, jak twierdzenia naukowe.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 274.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Trucizną dla przyjaźni jest zazdrość.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15.
** Zobacz też: [[przyjaźń]], [[zazdrość]]

=== U ===
* U każdego z naszych filozofów współczesnych, podobnie jak u poetów, widać chętną i łatwą wiarę w rzeczy poza zakresem doświadczenia stojące, skłonność do rzeczy niejasnych a uroczych wielkością, sposób myślenia religijny, nie podkopany krytyką, widać szczególną skłonność do łączenia niezgodnych, czy sprzecznych myśli i prądów, widać skłonność do przepowiedni i proroctw, a na tle tego wszystkiego gorący, szczery patriotyzm.
** Opis: o polskich XIX-wiecznych filozofach.
** Źródło: ''Karol Libelt'' – odczyt wygłoszony na 53. posiedzeniu naukowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, 29 maja 1907.
** Zobacz też: [[filozof]]

* Uczuciowe tło procesu tworzenia jest przyjemne, dodatnio zabarwione, choćby treścią dzieła były obrazy uczuć przykrych. W chwili szczerego cierpienia, które absorbuje, niepodobna opracowywać go artystycznie. Jeżeli dzieło sztuki daje wyraz cierpieniu twórcy – cierpienie to albo już minęło, albo osłabło tak, że pozwala się oglądać w lustrze introspekcji i odrysowywać w pewien modny a nie zużyty deseń.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 337.
** Zobacz też: [[cierpienie]]

=== W ===
* W r. 399 oskarżono go, jak wiadomo, o ateizm, herezję i psucie młodzieży. Tymi kamieniami tłum i w starożytności najchętniej ciskał w zbyt wybitne jednostki, jeśli tak były nieostrożne, że przed tłum szły z tym, co nie jest dla mas; tym kamieniem trafiony padł i Sokrates.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 29.

* Wiara jest bliżej spokrewniona psychologicznie ze sztuką niż z nauką. O tym nie powinni zapominać ani wierzący, ani niewierzący.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 275.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Wiedzieć, co dobre i złe – rzecz ludzka. Tylko myśleć trzeba.
** Źródło: ''Rozmowa o jedności prawdy i dobra'', Wyd. Ryszard Ganszyniec, Lwów 1936, s. 61.
** Zobacz też: [[drzewo poznania dobra i zła]], [[wiedza]]

* Wierz mi, że ja swojej sławy nie szukam ani rozgłosu. Ja tylko nad tym pracuję, żeby i wierzący i nie wierzący byli oświeceni; jedni wiedzieli, w co i dlaczego wierzą, a drudzy wiedzieli, w co i dlaczego nie wierzą – a nie tak: bij zabij jeden na drugiego i nikt nikogo dobrze nie rozumie.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6.

* Wiesz, mnie się zdaje, że pracować, jak człowiek potrafi najlepiej, to zawsze na Bożą chwałę wyjdzie na końcu. I zdaje mi się, że kto szczerze nie całkiem głupie książki pisze, ten Prawdzie służy. Nawet jeżeliby się pomylił i nie miał słuszności. Drudzy go poprawią. Nie dziś – to jutro. Ja głęboko w to wierzę, że Prawda to dobra rzecz i że w końcu zwycięża i pomnaża się w świecie powoli – przez wieki. I nie spada sama, tylko ją wypracować potrzeba.&lt;br /&gt;A zawsze sobie to pamiętam, jakem w auli lwowskiego uniwersytetu, dostając dyplom doktorski, z głębokim przekonaniem przyrzekał prace naukowe pisać tak, jakem się nauczył, i to nie dla zysku i nie dla próżnego rozgłosu, tylko dlatego, żeby się Prawda pomnażała na świecie.&lt;br /&gt;I tak staram się robić.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7.
** Zobacz też: [[prawda]]

* (…) wykształcenie matka odebrała tylko elementarne w klasztorze Sakramentek we Lwowie, jej wyobraźnia poetycka, nie wyzyskana i niekształcona, wypowiadała się w wierze w cuda, duchy, zjawy, w zabiegach pobożnych i modlitwach, w żarliwym życiu religijnym jej samej i obu córek, z którymi była w serdecznym porozumieniu. (…) Na choroby w domu pomagała woda z Lourdes i cudowny obrazek Pana Jezusa (…) Nowenny odmawialiśmy wszyscy klęcząc wieczorami przed ołtarzykiem Serca Jezusowego. Wisiał na ścianie pomiędzy łóżkiem matki i siostry, paliła się na nim wieczna oliwna lampka z czerwonego szkła. (…) Nad drzwiami medalik cudowny św. Benedykta chronił od złodziei pokój, w którym i tak trudno było coś ukraść, bo nędza wyglądała z każdego kąta. Św. Antoni Padewski pomagał szukać rzeczy zgubionych, Matka Boska Nieustającej Pomocy ratowała w cięższych i lżejszych chorobach, Niepokalanie Poczęta w małej figurce porcelanowej miała też swój ołtarzyk w pokoju – świeckich obrazków w ogóle nie było na ścianach. Największy obraz na ścianie to było ''Niepokalane Poczęcie'' Papuzińskiego.&lt;br /&gt;W zimie chodziliśmy o w pół do siódmej na roraty przed szkołą, do Trzech Króli śpiewaliśmy w domu kolędy, w poście co niedzieli odmawiałem u św. Mikołaja Gorzkie Żale od 4 do 8 po południu, a w piątki wieczorem obchodziłem na klęczkach 14 stacyj Męki Pańskiej. W maju co wieczór zasypiałem podczas Litanii Loretańskiej w kościele Bernardynów lub u św. Mikołaja. (…)&lt;br /&gt;Najbardziej świeckie były miesiące letnie. Wtedy już tylko jakieś 4-godzinne nabożeństwo dziękczynne i ekspiacyjne, dni krzyżowe, Boże Ciało, św. Trójca, św. Piotr i Paweł, Matka Boska Zielna lub imieniny siostry najstarszej i własne nakazywały nabożeństwa poza niedzielami. (…)&lt;br /&gt;I w lecie jednak dzień, zmrok i część nocy wypełniały myśli i nastroje związane z wiarą religijną. Co dzień rano przed śniadaniem trzeba było głośno mówić na klęczkach przed ołtarzykiem ''Ojcze Nasz'', ''Zdrowaś Mario'', ''Wierzę w Boga'', modlitwę do Anioła Stróża i ''Modlitwę za umarłych'' na końcu. To samo wieczorem przed snem.
** Źródło: ''Ankieta w sprawie utraty wiary religijnej''; [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 76–77.

=== Z ===
* Zadaniem każdej nauki jest poznanie jakiegoś zakresu przedmiotów. Poznać jakikolwiek przedmiot i znać go, znaczy: umieć go sobie uprzytomnić i móc o nim wydać możliwie wiele sądów prawdziwych, innymi słowy: dowiedzieć się, jaki jest pewien przedmiot ze wszech względów i, jeśli można, wiedzieć, dlaczego jest właśnie taki, jakie znamiona posiada i w jakim stopniu, od czego zależy i co za sobą pociąga i w jakiej mierze. Osiągnięte poznanie pewnej grupy przedmiotów stanowi zupełną wiedzę o nich. Celem nauki jest zdobycie wiedzy.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 8.
** Zobacz też: [[nauka]], [[poznanie]]

* Zakresy wyrazów wyobraźnia i fantazja krzyżują się w sposób następujący: wyobraźnia dzieli się na odtwórczą, czyli pamięć zmysłową, i wytwórczą, czyli fantazję konkretną. Fantazja zaś, tyle co pomysłowość, dzieli się na konkretną, czyli wyobraźnię twórczą i na fantazję oderwaną.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 399.
** Zobacz też: [[fantazja]], [[wyobraźnia]]

* Zdaje się, że wyraz geniusz nie jest nazwą jakiejś wyraźnie określonej grupy umysłowości, tylko jest wyrazem pochwalnym pełnym uwielbienia, który przypada w udziale niepospolitym a cenionym osobistościom zależnie od mody, jaką się cieszą ich dzieła, i sugestii, jaką potrafią rozwinąć ich wielbiciele. Nie istnieją też testy dla geniuszów. Nawet w Ameryce.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 405.
** Zobacz też: [[geniusz]]

=== Ż ===
* Życie wewnętrzne religijne jest często tłem przeżyć, gwałtownie zaakcentowanych uczuciowo: zachwyceń, czyli ekstaz. W tych stanach występuje zacieśnienie pola świadomości, skupienie się wyłącznie tylko na obcowaniu z Bogiem lub jakąś inną postacią nadprzyrodzoną. To obcowanie może być niezmysłowe, może się ograniczać do żywego, rozkosznego poczucia bliskiej obecności Boga lub którego świętego, ale bez pomocy wyobrażeń, a może mieć postać rozkosznej halucynacji, obejmującej jeden lub więcej zmysłów (objawienia). Zazwyczaj pamięć takich przeżyć pozostaje po zbudzeniu się. Sprzyja takim przeżyciom młody wiek, praktyki ascetyczne, jak posty, umartwienia wszelkiego rodzaju i modlitwy oraz wrodzona dyspozycja.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 275.
** Zobacz też: [[ekstaza]]

* Życzliwość ma zawsze pewne granice, wyznaczone interesami życzliwego. Życzliwość to nie to samo co przyjaźń. Nie każe oczekiwać ofiar i poświęceń.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 5.
** Zobacz też: [[życzliwość]]

==O Władysławie Witwickim==
* Można mieć pewne zastrzeżenia do Witwickiego o wybór przedmiotu badań, o ograniczenie go tylko do ludzi związanych z jednym wyznaniem (katolicyzmem). Szkoda, że nie podjął analizy religijności ludzi niewykształconych, wychodząc z założenia, jakoby religijność ta nie nastręczała większych zagadek psychologicznych.
** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 203.

* Na uwagę zasługuje fakt, iż Witwicki łączył psychologiczną analizę opisywanych postaci z historyczną, socjologiczną, prawną oraz językową interpretacją faktów i wydarzeń. Jednym z rezultatów zastosowania wspomnianej metody jest odkrycie szeregu charakterystycznych cech struktury psychicznej jednostek proroczych, do których zaliczyć można Jana Chrzciciela, Chrystusa i różnych proroków. Do charakterystycznych właściwości psychicznych tego typu ludzi należą, po pierwsze, poetyczno-fantazyjne usposobienie, dosłowne traktowanie przenośni poetyckich (…); po drugie charakterystyczne rozdwojenie jaźni: z jednej strony powołanie mesjańskie i świadomość swej wyjątkowości (przeświadczenie, że Bóg przez nich przemawia i że przeznaczeni są przez niego do spełnienia wyjątkowej roli), z drugiej – zwyczajne odczucia ludzkie, krytyczne i realistyczne.
** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 196.
** Zobacz też: [[prorok]]

* Na uwagę zasługuje zawarta w listach Witwickiego koncepcja czasu. W przeciwieństwie do św. Augustyna, który uważał zarówno przeszłość, jak przyszłość za sfery niebytu, a teraźniejszość redukował do nie posiadającego żadnych wymiarów oka mgnienia, w którym jeden niebyt (to, czego jeszcze nie ma) przelewa się w drugi niebyt (to, czego już nie ma), Witwicki ujmował czas na podobieństwo przestrzeni i uważał zarówno przeszłość i przyszłość za coś istniejącego.
** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 115.

* O przekładach dialogów Platona trudno napisać więcej niż uczynił to Witwicki sam we wstępach, objaśnieniach i komentarzach. To była miłość Witwickiego, miłość jego życia. Od czasów gimnazjalnych po ostatnie dni. Stosunek do Platona – rzec można – przyjacielski. A Sokrates stanowił dla niego wzór mędrca. Sokrates to „ja idealne” Witwickiego. To „dzięki” Sokratesowi Witwicki jest uznany za twórcę psychologicznej metody uprawiania historii filozofii przez badanie osobowości filozofów. Z kolei dzięki Witwickiemu Sokrates i dziś żyje, rozmawia z nami po polsku, poucza nas i beszta: jest zrozumiały mimo upływającego czasu.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 204–205.

* Pierwsze przekłady platońskie czytał Witwicki znajomym po powrocie z podróży do Lipska, gdzie zapoznał się z ''Ucztą'' i ''Gorgiaszem''. To były obszerne streszczenia dialogów, wpadające miejscami w dosłowny przekład. Słyszał je Twardowski i skłonił Witwickiego, aby swój przekład ''Uczty'' czytał na pierwszym naukowym posiedzeniu Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Po posiedzeniu, podczas kolacji u Töpflera, na prośbę Chmielowskiego, czytał go po raz drugi. Potem zgłosił się Staff, aby rzecz – już w dosłownym przekładzie – wydać u Połanieckiego. To był początek. A kiedy podczas pierwszej wojny światowej Witwicki przetłumaczył ''Fajdrosa'' i znów go czytał w kółku znajomych, powiedział mu Twardowski, że powinien dać Polsce całego Platona. Tego wezwania Witwicki posłuchał. I tak się począł we Lwowie pierwszy pełny polski przekład dialogów platońskich.
** Autor: [[Izydora Dąmbska]], ''Pięćdziesiąt lat filozofii we Lwowie'', w: ''Pięćdziesiąt lat filozofii w Polsce'', Przegląd Filozoficzny XLIV (1948), s. 19.
** Zobacz też: [[Platon]], [[Kazimierz Twardowski]], [[Leopold Staff]]

* Przede wszystkim Witwicki – jako coraz bardziej znany i ceniony autor podręcznika psychologii, tłumacz i komentator dialogów Platona, lektor radiowy, autor artykułów prasowych poruszających m.in. problemy wychowania, zalotów, prowadzenia dyskusji, mody, tańca itp. – nadawał ton międzywojennej psychologii i oddziaływał na umysły kolejnych pokoleń psychologów.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 111.

* Swoistość stylu myślenia psychologicznego i specyfikę wytworzonej psychologii zawdzięczał Witwicki nie tylko zdolnościom i umiejętnościom naukowym i artystycznym oraz wytrwałej pracy, lecz także mocy i trwałości owoców spotkania z pierwszym swym nauczycielem (i jedynym autorytetem) – Kazimierzem Twardowskim. Twardowskiemu zawdzięczał Witwicki przede wszystkim ukształtowanie postawy racjonalisty i sceptyka wobec tego, co niezgodne z rozumem; postawy uczonego niezależnego od autorytetów, lecz pełnego uznania dla filozofii i kultury starożytnej.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 220–221.
** Zobacz też: [[Kazimierz Twardowski]]

* W latach trzydziestych XX wieku powstała w Polsce książka, której żaden wydawca nie odważył się wówczas wydać. Była nią ''Wiara oświeconych'' Władysława Witwickiego. Jej pierwsze wydanie ukazało się w języku francuskim w Paryżu w 1939 roku; w języku polskim wydano ''Wiarę oświeconych'' dopiero po drugiej wojnie światowej. Na podstawie własnych badań eksperymentalnych autor, wybitny psycholog i doskonały popularyzator wiedzy, starał się określić, czym właściwie jest wiara w tamten świat ludzi mających znaczne wykształcenie. Witwicki przeprowadzając ankiety wykrył liczne niekonsekwencje, sprzeczności, irracjonalizmy. Respondenci wahali się w odpowiedziach na pytania, czuli się zakłopotani, nie wiedzieli w końcu, czy wierzą w niektóre dogmaty, czy też nie. Witwicki zastrzegał się, że interesują go jedynie akty wiary, a nie przedmiot. Książka jego stanowiła swego czasu przysłowiowy kij włożony w mrowisko, ponieważ uświadamiała czytającemu, ile niekonsekwencji zawiera stosunek ludzi współczesnych do treści własnych wierzeń i wyobrażeń.
** Autor: [[Andrzej Tokarczyk]], ''Tamten świat'', Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986, ISBN 8320319242, s. 260–261.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Witwicki mówił czasami o tym, że czuje się tylko „jedną kroplą w oceanie życia” i ta świadomość przynależności do czegoś bezgranicznie wielkiego, pięknego, wartościowego i wiecznego daje mu szczęście. Sądzę jednak, że od uczucia, że jest cząstką Przyrody, znacznie większą rolę odgrywało uczucie przynależności do świata Kultury, związane ze szczególnym typem stosunków międzyludzkich. Ciągłość kultury polegała dla Witwickiego na ciągłym przekazywaniu sobie „lamp”, czyli światła wiedzy, światła pasji badawczej i światła pasji twórczej. W tej perspektywie najważniejszym typem stosunków międzyludzkich były dla Witwickiego związki między nauczycielami i uczniami.
** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 113.

* Witwicki nie wahał się zakwestionować jakiegokolwiek zwyczaju, opinii, wierzenia, przekonania – ufając, że rozum ludzki jako główny sędzia zagwarantuje racjonalną ocenę i przyznanie racji temu, kto wbrew zwyczajom, wierzeniom, obiegowym opiniom i powszechnym przekonaniom głosi prawdę.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201–202.

* Z postawy kultu rozumu i wiary w jego moc wynikała potrzeba samodzielności poznawczej, potrzeba uwalniania się od wszelkich autorytetów. Nieuznawanie autorytetów warunkowało (m.in.) oryginalność naukowej twórczości Witwickiego, lecz nie przynosiło mu uznania właśnie ze strony autorytetów naukowych.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201.
** Zobacz też: [[autorytet]]


{{SORTUJ:Witwicki, Władysław}}
[[Kategoria:Myśliciele ateistyczni]]
[[Kategoria:Polscy psycholodzy]]
[[Kategoria:Polscy tłumacze]]
[[Kategoria:Polscy lektorzy radiowi i telewizyjni]]
[[Kategoria:Polscy teoretycy sztuki]]
[[Kategoria:Polscy artyści]]
[[Kategoria:Polscy historycy filozofii]]
[[Kategoria:Wykładowcy polskich uczelni wyższych]]</text>
      <sha1>amwj5k0ax0ijqywu89c84bhzgn5754w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536766</id>
      <parentid>536764</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T08:23:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wikipek</username>
        <id>25932</id>
      </contributor>
      <comment>/* D */ + 1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="56581" xml:space="preserve">[[Plik:Władysław Witwicki.jpg|mały|{{center|Władysław Witwicki}}]]
'''[[w:Władysław Witwicki|Władysław Witwicki]]''' (1878–1948) – polski [[psycholog]], [[filozof]] i historyk filozofii, [[tłumacz]], lektor radiowy, teoretyk sztuki i [[artysta]].

== ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'' ==
(tłum. Władysław Witwicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958)
{{Osobne|Dobra Nowina według Mateusza i Marka}}
{{Chronologiczny sekcja}}
=== Wstęp Władysława Witwickiego ===
* Uważne prześledzenie tekstów zmusza przede wszystkim do uznania, że postać Jezusa, wyłaniająca się z treści Ewangelii, żadną miarą nie może być wymysłem Ewangelistów, mitem gwiazdowym, fikcją literacką, tak jest żywa, wyraźna i tak niespodziana w swej strukturze duchowej.
** Źródło: s. 16
** Zobacz też: [[Ewangelia]]

* Do odtworzenia postaci duchowej Jezusa trzeba by uwzględnić nie tylko dwie pierwsze Ewangelie, ale wszystkie cztery. Komentarz tutaj podany stawia sobie zadanie skromniejsze: dojść, jak właściwie rysuje Jezusa grecki tekst Ewangelii wg Mateusza i Marka. Więc komentarz nie mówi, jaką była naprawdę sylweta psychologiczna Jezusa, tylko mówi i chce mówić, jak ona się ''przedstawia'' w tych dwóch Ewangeliach.
** Źródło: s. 16–17

=== ''Dobra Nowina według Mateusza'' ===
(Przekład ''[[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]]'')
* Wtedy przybywa Jezus z Galilei nad Jordan do Jana, żeby go Jan ochrzcił. A Jan nie pozwolił mu i powiada: „Toś ty mnie powinien ochrzcić, a ty przychodzisz do mnie?” Jezus mu odpowiedział: „Dajno pokój na razie. W ten sposób wypada nam dopełniać wszelkiej sprawiedliwości”. Wtedy dał mu pokój. Jezus zanurzył się i natychmiast wyszedł z wody. I oto otworzyło mu się niebo i zobaczył Ducha Bożego, jak zstępował niby gołąb i szedł na niego. I oto głos z nieba mówiący: „To jest mój syn ukochany, który mi się spodobał”.
** Źródło: Mt 3,13–17; s. 26

* A kiedy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipa, zaczął pytać swoich uczniów tymi słowy: „Co ludzie mówią, że kim jest Syn człowieka?” A oni powiedzieli: „Jedni mówią, że to Jan Chrzciciel, inni, że to Eliasz, inni, że Jeremiasz albo jeden z proroków”. A on im mówi: „A wy myślicie, że kto ja jestem?” Na to mu Szymon Piotr powiedział: „Ty jesteś Pomazaniec, Syn Boga Żywego”. Na to mu Jezus powiada: „Szczęśliwyś ty Szymonie, synu Jonasza, bo nie objawiły ci tego ciało i krew, tylko mój Ojciec w niebie. I ja ci też powiadam, że ty jesteś Skałosz i na tej skale ja zbuduję swoje zgromadzenie i nie przemogą go bramy Hadesu. I dam ci klucze królestwa nieba. Cokolwiek byś związał na ziemi, będzie związane w niebie, a cokolwiek byś rozwiązał na ziemi, to będzie rozwiązane i w niebie”.
** Źródło: Mt 16,13–19; s. 65
** Zobacz też: [[Pomazaniec]]

=== ''Dobra Nowina według Marka'' ===
(Przekład ''[[Ewangelia Marka|Ewangelii Marka]]'')
* Więc idą do domu. I znowu schodzi się tłum, tak, że oni nie mogli nawet chleba zjeść spokojnie. Jak to usłyszeli jego najbliżsi, wyszli, żeby go siłą wziąć, bo mówili, że oszalał. I uczeni w Piśmie, którzy przyszli z góry, z Jerozolimy, mówili, że on ma Belzebula i że w roli księcia czartów wyrzuca czarty.
** Źródło: Mk 3,20–22; s. 113–114

* Później, kiedy w jedenastu leżeli przy posiłku, ukazał się im, łajał ich niedowiarstwo i zatwardziałość serc, że nie uwierzyli tym, co go widzieli zmartwychwstałego. I powiedział im: „Idźcie na cały świat i głoście Dobrą Nowinę wszystkim stworzeniom. Kto uwierzy i ochrzci się, będzie ocalony, a kto nie uwierzy, będzie skazany. A tym, co uwierzą, będą towarzyszyć takie znaki: w imieniu moim będą wyrzucali diabłów, językami będą mówili nowymi, węże będą brali do ręki i gdyby nawet co śmiertelnego pili, nic im to nie zaszkodzi. Na niemocnych będą ręce kładli i ci będą się mieli dobrze”. I otóż Pan Jezus, po przemowie do nich, ''został wzięty do nieba i zasiadł po prawej ręce Boga''. A tamci poszli i głosili wszędzie, a Pan z nimi współdział i utwierdzał słowo, za pomocą znaków, które za nim szły.
** Źródło: Mk 16,14–20; s. 154–155

=== Komentarz Władysława Witwickiego ===
* W każdym razie ta para małżeńska, którą spotykamy w pierwszym rozdziale Mateusza, to jest dwoje ludzi, którzy nie żyją ze sobą ani fizycznie, ani duchowo. Każde z nich ma swoje zamknięte życie wewnętrzne i swój osobny stosunek z Bogiem, a kontaktu duchowego między nimi nie ma. Rysy usposobienia wybitnie schizotymiczne. Nie o to chodzi, czy tak było naprawdę – chodzi o to, co było widoczne w duchu autora Ewangelii i w duchu tych kół, dla których pisał i miał u nich powodzenie.
** Opis: o [[Maria z Nazaretu|Marii]] i [[Józef z Nazaretu|Józefie]] z Nazaretu.
** Źródło: s. 186

* Żydzi neofici umieli wszędzie dojrzeć w Starym Testamencie związek z życiem Jezusa i przepowiednię, która właśnie jego dotyczyła, a kto czytał i rozumiał Stary Testament inaczej, ten był zaślepiony. Podobnie ustęp z Jeremiasza XXXI 15 znalazł zastosowanie do opowiedzianej tu rzezi niewiniątek. Widać, że opowiadań tych i miejsc ze Starego Testamentu nie gromadził tu historyk ani filolog, tylko człowiek czytający pisma proroków i Psalmy po swojemu, opanowany jedną myślą nieodpartą, że tam wszędzie chodziło o Jezusa. Nawet, kiedy mówiło się o czym innym. Stąd nieodparte poczucie ukrytego związku między brzmieniem cytat starotestamentowych a szczegółami z życia Jezusa.
** Opis: o autorze [[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]], komentarz do Mt 2,16–18.
** Źródło: s. 191
** Zobacz też: [[przepowiednie]]

* Psychika Jezusa, tak jak przyświeca przez opowiadania Ewangelii, nie jest w żadnym razie psychiką człowieka pospolitego, codziennego, zrównoważonego. Wtedy by nie był tym, czym był. Mamy tu na każdym kroku do czynienia z rozdwojeniem wewnętrznym, z osobistą realizacją poezji czytanej, z przekonaniami nieodpartymi, które nie pochodzą ze spostrzeżeń uważnie kontrolowanych, tylko rodzą się same, z odczuciem swojej potęgi nadludzkiej i misji dziejowej, z przymusami wewnętrznymi, z nieliczeniem się z powagami i sugestiami otoczenia, z zaburzeniami w kontakcie z otoczeniem, z zachowaniem się, które niepokoi najbliższych jak w Ewangelii Marka r. III 21 i prowadzi do katastrofy nieuniknionej.
** Źródło: s. 203
** Zobacz też: [[Jezus Chrystus]]

* Stale nastawiony egocentrycznie i podmiotowo. W stosunku do Żydów biednych, małych i wierzących był zawsze łaskawym dobroczyńcą; w stosunku do opornych, krytycznych, potężnych przeciwników niemiłosierny i skrajny. Seksualnie obojętny, a  chłodny. W stosunku do ludzi zasadniczo oschły. Kontakt z ludźmi powierzchowny – chwilami przerywany w ogóle. Mimo to potężny wpływ sugestywny na najbliższych. Osią jego psychiki wydaje się poczucie Synostwa Bożego, zaznaczone po raz pierwszy podczas chrztu w Jordanie, u Jana.
** Opis: o Jezusie z Nazaretu.
** Źródło: s. 379

* Takiej postaci, tak powiązanej psychologicznie i tak żywej nie skomponował Mateusz. To jest postać z krwi i kości, a nie wycięta z papieru ani z fantazji ludu wysnuta. Znamy ją z obrazów i z posągów w koronie i z aureolą i z sercem na chitonie – w tekście, uważnie czytanym, ona nabiera życia i staje się osobiście bliższa, bo bardziej zrozumiała po ludzku.
** Opis: o Jezusie z Nazaretu.
** Źródło: s. 379

== ''Rozmowa z pesymistą'' ==
(Wyd. K. Jakubowski, Lwów 1928)
{{Chronologiczny sekcja}}
* Warto żyć. Samobójcy mają czego żałować. Świat to niebrzydka rzecz.
** Źródło: s. 6
** Zobacz też: [[samobójca]], [[świat]]

* Lepszy Chińczyk sprowadza automobile do Pekinu, buduje fabryki, oświetla u siebie ulice, uczy się w domu, w Paryżu i Berlinie, rano wstaje i ma ręce pełne roboty, żeby u siebie wyplenić ciemnotę, głupotę, brud, barbarzyństwo i nienawiść, a gorszy Chińczyk pali opium, śpi i nie myśli o niczym. Wszy zjadają go w ciszy niczym nie zmąconej.
** Źródło: s. 7
** Zobacz też: [[Chińczycy Han]]

* Nie wart wspomnienia ten, który tylko unika zła. Dopiero ten dobry, który robi dobrze; to, co do niego należy. A nie wart żyć taki, co nie robi źle i nie robi dobrze – i nic, tylko unika zła. Unikać życia, trudu na swoim polu i męki, jak wypadnie, to wstyd dla człowieka. Wstyd dla żywej istoty. Zła nie unikać, tylko je zwalczać warto i naprawiać. I w drugich i w sobie samym. Ale nie w czterech ścianach – to jest życie godne stonogi; tylko w warsztacie, w fabryce, w szkole, w polu, w domu, w sklepie, w biurze, w żywej współpracy z drugimi.
** Źródło: s. 9
** Zobacz też: [[zło]]

* Wiesz, zawsze dobrze jest się zastanowić, o co my się właściwie pytamy, kiedy nam się jakieś pytanie nasuwa. Bo nieraz nas dręczą pytania wieloznaczne i niejasne i fałszywie postawione, o których lepiej było nie myśleć.
** Źródło: s. 9–10
** Zobacz też: [[pytanie]]

* Śmierć w pojedynku albo kalectwo w nim odniesione – to w oczach ludzi myślących nie zaszczyt, tylko naturalna kara za głupotę i brak cywilnej odwagi. Bo ze strachu przed opinią głupich ludzi ludzie niemądrzy stają do pojedynków. Boją się, żeby ich ktoś niemądry nie posądził o brak ambicji i dlatego wolą: usiłowane morderstwo.
** Źródło: s. 12
** Zobacz też: [[pojedynek]]

* A jeżeli nas przy pracy kiedyś, albo przy zabawie śmierć zaskoczy, nie będziemy się gryźli z tego powodu. Jeżeli każdy z nas powie sobie wtedy: com mógł zrobić w życiu, tom robił, i com mógł brać z życia, tom brał. Dobrze teraz i drugim miejsce zrobić. Czekają. Dla mnie przynajmniej wielką będzie radością, że wcale nie jestem „niezastąpiony”, tylko na moje miejsce, którem wypełniał, jak umiałem, przyjdzie drugi, młody, który to równie dobrze, ba – lepiej, przez jakiś czas, potrafi. Rzecz na tem tylko zyska. A o nią przecież chodzi przedewszystkiem. Rzecz jakaś, mnie czy tobie najmilsza, a może obu nam pospolita? O nią przedewszystkiem warto dbać, bo trwa, i koło niej chodzić, a o jednostki mniejsza. Nie myślisz, że jakoś tak?
** Źródło: s. 13
** Zobacz też: [[rzecz]], [[śmierć]]

== Inne ==
{{IndeksPL}}
=== A ===
* A Libelt, to nawet nie pozytywista starej daty, to człowiek z epoki już nie ojców, ale dziadków naszych. (...) Człowiek z pierwszego pokolenia demokratów, co to głosili braterstwo ludów w walce przeciw tronom Europy, człowiek z epoki przełomowej, w której się zmagały sprzeczne stare i nowe prądy zarówno na polu życia politycznego, jak i czystej myśli ludzkiej. Z jednej strony nieznośna reakcja policyjno-klerykalna w interesie rządzących dynastii i dla zachowania starego, przednapoleońskiego porządku, z drugiej grupy młodych, zapalonych nowatorów, wierzących w przyszłe szczęście ludzkości i w to, że je wywalczyć potrafią drogą radykalnych reform ekonomicznych, które wymarzyli w samotności.
** Opis: o [[Karol Libelt|Karolu Libelcie]]
** Źródło: ''Karol Libelt'' – odczyt wygłoszony na 53. posiedzeniu naukowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, 29 maja 1907.

* A zatem: ponieważ ambicja jest powszechna, budzi się mimowolnie, sprawia przyjemność i korzyść przynosi, przeto uważamy ją za instynkt, mający na celu rozwój jednostki a w dalszym następstwie niekiedy i społeczeństwa.
** Źródło: ''Analiza psychologiczna ambicji'', Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Lwów 1936, s. 43.
** Zobacz też: [[ambicja]], [[instynkt]]

* Alkoholizmem nazywa się namiętność do alkoholu. W Europie rozpowszechniona mimo fatalnego wpływu na zdrowie fizyczne i psychiczne. Bleuler przytacza wyrok sądu monachijskiego, wedle którego sześć do ośmiu litrów piwa dziennie ma leżeć jeszcze w granicach normy alkoholowej w pojęciu przeciętnego Bawarczyka. Innymi słowy: alkoholizm jest w pewnych okolicach Europy chorobą nagminną, zastarzałą.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 365.
** Zobacz też: [[alkoholizm]]

=== B ===
* Bądź przekonana, że ja niczego nikomu do wierzenia nie podaję. Tego się w ogóle nie robi w naukowych książkach. I tak samo nikomu nie narzucam swoich myśli. Wprost przeciwnie. I tekst… i komentarz zachęcają do myślenia samodzielnego tych, którzy myśleć potrafią. Zapewne, że niejeden cymbał powtarza nieraz jak papuga to, co przeczytał, ale trudna na to rada. Mądremu człowiekowi te książki nie zaszkodzą – takie mam głębokie przekonanie, a z ludźmi ograniczonymi i niedobrymi liczyć się przy tej pracy nie można.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7.

* Bywają potrzeby racjonalne, rozsądne, za którymi idzie prawdziwy pożytek jednostki lub grupy społecznej, i bywają nieracjonalne, których nie dyktuje rozsądek, tylko zwyczaj, nawyk, nałóg, tradycja, czasem urojenie i przesąd.
** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 9.
** Zobacz też: [[potrzeba]]

=== C ===
* Ciało ludzkie ma tylko jedną twarz – dusza ludzka może ich mieć więcej i niejedna miewa.
** Źródło: ''O typach charakteru'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1939, s. 7.
** Zobacz też: [[twarz]]

* Człowiek o żywym poczuciu religijnym odczuwa jako grzech nie tylko pewien rodzaj czynów, ale odczuwa również stan grzechu, stan trwałej „nieczystości” w sobie samym lub innych. Ten stan nie polega na trwałych dyspozycjach psychicznych do zbrodni – można popaść weń przez nieuwagę, przez pochodzenie, przez samo przyjście na świat. Wedle wierzeń i poczuć chrześcijańskich wszystkie noworodki, a nawet zarodki ludzkie są już od pierwszej chwili życia jednostkowego w stanie grzechu (pierworodnego).
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 270.
** Zobacz też: [[grzech]]

* Człowiek z natury niereligijny czeka i szuka wyjścia z biedy, i szuka zadośćuczynienia jedynie tylko przed śmiercią. Człowiek o żywym poczuciu religijnym czeka tych rekompensat życiowych przede wszystkim po śmierci. Skłonny jest wierzyć, że dobro i zło, nagroda i kara, to nie są kategorie czysto życiowe, związane wyłącznie z życiem społecznym pewnych ssaków, tylko rad wierzy, że to są kategorie kosmiczne, które mają znaczenie we wszechświecie zawsze i wszędzie (…).
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 271.
** Zobacz też: [[dobro]], [[zło]]

* Czy istnieje jakiś Bóg dla mnie? Jakoś nie narzuca mi się to urojenie. Jeszcze najbliżej Boga położyłbym Rzeczywistość – to wszystko co jest, istnieje, i ja też do tego należę i od tego zależę, i to jest wszędzie, i bywa dobre i bywa złe, a jest nieuchronne i nieugięte, i wieczne i wielkie. O tym bogu uczy logika, fizyka i nauki przyrodnicze i psychologia. Częścią jego twarzy jest widok nieba w nocy i przez mikroskop też jego twarz oglądam, a o jego „woli” uczy mechanika i nauka o cieple, o elektryczności, o ruchu drgającym, i optyka, i biologia. Umiem zgadzać się z tą wolą bożą.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6.
** Zobacz też: [[Bóg]], [[rzeczywistość]]

* Czy Pan myśli, że w ogóle o mnie chodzi? I że ja się swoją osobą interesuję? Nie o to chodzi! Ja się przecież w ogóle kończę i odbyłem swoje, jak umiałem. O Apollona chodzi i o lampy.
** Źródło: list do [[Andrzej Nowicki|Andrzeja Nowickiego]]; Andrzej Nowicki, ''Nauczyciele'', Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1981, s. 230–231.

=== D ===
* Dla stopnia inteligencji nie ma znaczenia ogólny zapas czyichś wiadomości. Na ten zapas składają się przecież wiadomości żywe i martwe. To znaczy: wyposażone w tendencję logiczną i drugie, pozbawione jej, choć złożone w pamięci. Tylko ruchomy kapitał wiadomości robi człowieka mądrym; to robią tylko te wiadomości, którymi człowiek potrafi operować, a więc coś z nich wysnuwać jako wniosek, albo coś z ich pomocą uzasadniać, czerpać z nich potrzebne racje i następstwa. Reszta to martwy balast, bez znaczenia. 
** Źródło: ''Pojęcie inteligencji'', Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1938, s. 33–34.
** Zobacz też: [[Inteligencja (psychologia)|inteligencja]]

* Dokeci przypisywali Chrystusowi wyłącznie naturę boską. Arianie wyłącznie naturę ludzką. Utrzymał się i zwyciężył kierunek, który oba te stanowiska uznał za fałszywe, a nie jedno tylko, i głosi naukę o Bogu-człowieku, czyli o istocie śmiertelnej – nieśmiertelnej, wszystko wiedzącej nie wszystkowiedzącej, wiecznej niewiecznej, cielesnej niecielesnej, skończonej nieskończonej itd. I to ma swój urok. Co by zostało z poezji, gdyby z niej wymazać wszystkie ślady sprzeczności.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 381.
** Zobacz też: [[sprzeczność]]

* Dzieła sztuki powstają pod wpływem uczuć i nadają się do sugerowania stanów uczuciowych, są też doskonałymi środkami do wywierania sugestii, do poddawania uczuć i przekonań, do agitacji, ale rzadko się nadają jako środki do obiektywnej informacji.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 295.
** Zobacz też: [[sztuka]]

=== G ===
* Grube mury, zasłonięte okna, gołe ściany, przymusowa samotność powodują to, że fantazja zaczyna stwarzać zmyślone pole do wyładowania się instynktów odciętych od możliwości realnych.
** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 17.
** Zobacz też: [[fantazja]]

=== I ===
* Instynkt zabawy objawiają i młode zwierzęta, i ludzie w każdym wieku. Dzieci potrzebują jej więcej, dorośli poświęcają zabawie czas wolny od pracy zawodowej. Tylko dla artystów, utrzymujących się ze swojej sztuki, zabawa staje się pracą zawodową.
** Źródło: ''Instynkty, uczucia, afekty'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 16.
** Zobacz też: [[artysta]], [[zabawa]]

=== J ===
* ... ja się z nimi (uczniami Wilhelma Wundta) porozumieć nie mogę. Używają innej terminologii i mają inne poglądy psychologiczne. Ma tutaj kurs tylko Wundt (...). A Brentano, Höfler i wszystko inne – to się nazywa ''die ältere Psychologie''. (...) Mnie to drażni okropnie, kiedy ludzie operują pojęciami Wundtowskimi, jak czymś, czemu odpowiadają stosunki rzeczywiste i kiedy dla nich Wundt a prawda to wszystko jedno.(...) Pojmuję, że człowiek, który prosto z gimnazjum tu przyjedzie, staje się wiernym i niewątpliwym Wundta uczniem i wielbicielem. Mnie to tę korzyść przynosi, że się z Wundtem i Lippsem poznam, to jednak niemiłe, że mnie tu traktują jak misjonarze dzikusa. Bo doprawdy jest coś religijnego w tej ich sile przekonywania, a raczej świętości tych przekonań. To są prawdy niewzruszone, które „nowsza” psychologia odkryła i nad którymi nie ma dyskusji.
** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 9 maja 1902; napisany krótko po dopuszczeniu Witwickiego do udziału w pracach eksperymentalnych prowadzonych w laboratorium psychologicznym Wundta; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 83–84.
** Zobacz też: [[Wilhelm Wundt]]

* Jamesa studiuję teraz. Przeczytałem ''Pragmatyzm'', ''Nałóg'' i ''Pogadanki psychologiczne dla nauczycieli''. On jest ciągle popularny i ciągle żartuje, a mętny przy tym wszystkim jak rzadko. Nie mogę powiedzieć, żeby przy bliższym poznaniu mój szacunek do niego wzrastał. Mam niemiecką polemikę z jego ''Doświadczeniem religijnym'' z mnóstwem cytatów z oryginału, którego brak było w bibliotece uniwersyteckiej. To są naprawdę kpiny czy humbug amerykański. Eksperymentalne badanie Boga za pomocą dawek eteru, alkoholu i gazu rozweselającego podawanych pobożnym Amerykanom. Treść snów to równie dobry materiał empiryczny, brak jakichkolwiek kryteriów odróżniających rzeczywistość od halucynacji, fakt od złudzenia, prawdę od przesądu, z wyjątkiem jedynych i pożytecznych następstw praktycznych. Ciekaw jestem wiedzieć, czy James czytał ''Teaiteta'', bo mi się jego filozofowanie wydaje strasznie lekkie, nie liczące się z trudnościami, które się nasuwały przy tych samych tezach jeszcze Grekom starożytnym. Jego teoria uczuć także to miała. Ogromnie arogancka.
** Źródło: list do [[Kazimierz Twardowski|Kazimierza Twardowskiego]], 8 września 1911; [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 110.
** Zobacz też: [[William James]]

* Jeden ze sposobów walki z obawą polega na tym, że przygotowujemy się na najgorsze i udajemy, że nam wszystko jedno.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 173.
** Zobacz też: [[obawa]]

* Jest rzeczą wiadomą, jak bardzo gniew zaślepia i jak wielkie a nie przewidziane szkody przynosi – okazuje się więc pod tym względem nieszczególnym urządzeniem przyrody, jakkolwiek widać w nim pewną celowość. Jest to przecież wzmożenie energii napastniczej u istoty żywej, która się czuje zagrożona w swej mocy.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 178.
** Zobacz też: [[gniew]]

* Jest złudzeniem, bardzo rozpowszechnionym, sądzić, że autor dzieła sztuki pragnie wyrażać w swoim dziele to wszystko, co odczuwa widz lub słuchacz, kiedy z dziełem obcuje. Równie dobrze można by sądzić, że urwiska tatrzańskie chcą straszyć turystów, a lipa w Czarnolesiu objawiała serdeczność dla tego, który pod nią siadał. 
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 280.
** Zobacz też: [[autor]]

=== K ===
* Każde działanie ludzkie zmierza do przyszłości.
** Źródło: ''Sprężyny działania ludzkiego'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 2.
** Zobacz też: [[działanie]], [[przyszłość]]

* Każdego, kto się choć w ogólnych zarysach zaznajomił z historią filozofii, uderza ta okoliczność, że już w rozwoju filozofii greckiej spotyka się wszystkie prawie problemy późniejsze. Trudno niemal znaleźć ogólniejszą zasadę filozoficzną, którą by czasy nowsze rozwijały a której by już Grecy nie byli przynajmniej w przybliżeniu naszkicowali. U nich nauki filozoficzne w dzisiejszym znaczeniu sformułowały się po raz pierwszy – oni dali pierwszą psychologię i rozpoczęli teorię poznania, oni zostawili pierwszą logikę, etykę i estetykę, oni stąpali po wszystkich głównych drogach metafizyki późniejszej.
** Źródło: ''Teorie woli u Arystotelesa'', w: „Sprawozdanie Dyrektora CK IV Gimnazjum we Lwowie”, Lwów 1903, s. 3.
** Zobacz też: [[filozofia]], [[Grecy]]

* Kiedy dziś Włosi odnawiają tragedię grecką w ruinach teatru w Syrakuzach i zjeżdżają się na tę uroczystość spod Alp i z nad brzegów Adrii, to nie jest u nich pospolita impreza artystyczna, jak każde inne przedstawienie artystyczne – oni w niej znajdują wielki, prosty wyraz własnej, dawnej, nie dochrzczonej duszy. Więcej oni niż ludzie z północy. W ich kościołach najlepszych są ołtarze z wanien rzymskich, które wieki średnie rabowały w termach rozwalonych. Termy wyszły z użycia w chrześcijaństwie. Arcybiskupi tron w Mediolanie przerobiony z ołtarza Dionizosa. Ściany katedry w Syrakuzach trzymają stare doryckie słupy ze świątyni Ateny na Ortygii, to samo na każdym kroku w Rzymie.
** Źródło: ''Z Pompei i z Syrakuz'', Przegląd Warszawski, T. II, 1924, nr 33, s. 380.
** Zobacz też: [[Włosi]]

* Klasę potrzeba mieć w ręku, ale ją prowadzić bez bata. Ona sama pójdzie. I pociągnie bez: „Hajta i wiśta”. I bez: „Cicho tam!” i „Proszę o spokój!” i „Który tam znowu?” Tylko nauczyciel musi zleźć z kozła a sam się w pierwszym rzędzie przyprząc do kwestii, którą ma z uczniami z miejsca ruszyć a nie rwać z kopyta, tylko razem z chłopakami brać; wedle ich tempa a nie swego. A nie zapamiętać się przy tym i nie zapomnieć, że nie dla siebie pracuje, tylko drugich do roboty zaprawia.
** Źródło: ''Obraz pierwszej lekcji psychologii w klasie ósmej'', Zygmunt Pomarański i Spółka, Zamość 1921, s. 3–4.
** Zobacz też: [[nauczyciel]]

=== L ===
* Ludzie mało czytają. Wiele się na to składa. Naprzód to, że książka dziś za droga, jak na kieszeń wykształconego człowieka, a niewykształcony zawsze się bez niej obchodzi. Potem to, że wolne chwile, które dawniej człowiek czytający spędzał z książką w ręku, dziś mu zabiera radio, kino, sport, a niekiedy dancing. Może być, że tu przyczyna, a może i gdzieś indziej.
** Źródło: ''Jak czytać warto'', w: ''Trzeci Almanach Świata Kobiecego'', Księgarnia Polska B. Połonieckiego, Lwów 1928, s. 3.
** Zobacz też: [[książka]]

=== M ===
* Magia stanowi zarodkowe stadium dla nauk przyrodniczych, które z czasem wchodzą na jej miejsce. Ale tzw. myślenie magiczne utrzymuje się nadal i znajdujemy je w związku z poczuciem religijnym w obyczajach, przesądach, życzeniach, przekleństwach, zaklęciach, gusłach, praktykach czarodziejskich, które lud bierze zupełnie serio, a człowiek wykształcony często uważa za potrzebne osłaniać je pozorami badań naukowych, albo brać je z uśmiechem wyższości, kiedy się do nich również ucieka.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 272.
** Zobacz też: [[magia]]

* Miłość powstaje na tle instynktu rozrodczego i ma bardzo wiele różnych postaci.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15.
** Zobacz też: [[miłość]]

* Miłość przecież najczęściej pada ofiarą samozatrucia produktami własnej realizacji. Trucizną dla niej nasycenie, spowszednienie, opatrzenie, ustawiczność, dostępność…
** Źródło: list do syna Tadeusza, 12 września 1929; [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 115.

=== N ===
* Nakręciłem radio na jakąś niemiecką stację. Już zaraz ''Deutschland'' i ''Vaterland'' i ''Heil Hitler''. Dlaczego w całym świecie wciąż jakieś owczarnie robią i obory, i stada, i spędzanie do kupy, i agitowanie, i prowadzenie za kółko w nosie, a przy zawiązanych oczach! Dajcie trochę żyć poszczególnemu człowiekowi – poza świetlicą, lokalem publicznym, pochodem, obchodem, nabożeństwem i kazaniem ustawicznym i poza tłumem jakichś tam wiernych i zaprzysiężonych (…)
** Źródło: list do Heleny Dąbczańskiej, 24 grudnia 1935; [[Andrzej Nowicki]], ''Religia i ateizm w listach Władysława Witwickiego do Heleny Dąbczańskiej'', „Przegląd  Religioznawczy”, 1980, nr 4 (118), s. 33.
** Zobacz też: [[stado]]

* Nic dziwnego, że malarze XVII i XVIII wieku, malując na sklepieniach kościołów obrazy szczęścia pośmiertnego, przedstawiali figury świętych bujające pomiędzy obłokami. Aż do wynalezienia aeroplanów niebo i obłoki i utrata ciężaru i ułatwienie lokomocji między chmurami to były najżywsze obrazy szczęścia i potęgi nadludzkiej.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 420.
** Zobacz też: [[szczęście]]

* Nierzadko ludzie chorzy psychicznie osiągają wysokie stanowiska i rozporządzają życiem i mieniem innych. Pisać o tym wolno dopiero po ich śmierci i to tylko wtedy, jeżeli ich nie otacza nakazana cześć.
** Źródło: ''Dusze chore'', Czytelnik, Warszawa 1948, s. 3.

=== O ===
* Obserwacje faktów psychicznych prowadzić można bezpośrednio tylko na sobie samym. Obserwowanie własnego życia psychicznego nazywamy introspekcją. Pośrednią obserwację można prowadzić i na innych jednostkach, spostrzegając i notując systematycznie objawy ich życia psychicznego, jak: słowa i zwroty w pewnych sytuacjach wypowiadane, z uwzględnieniem ich tonu, gesty i wyrazy twarzy, odruchy proste i zachowania się złożone.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 34.
** Zobacz też: [[introspekcja]]

* Od wieków mówią ludzie o pogodzie pięknej i o dniach brzydkich. Od wieków śpiew słowika uchodzi za piękniejszy od głosu osła. Są więc rzeczy, które mimo zmian, jakie ze sobą przynosi moda, podobają się na ogół zawsze.
** Źródło: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1.
** Zobacz też: [[moda]]

* Osobliwą postacią nienawiści jest tak zwana zawiść. Tak się nazywa nienawiść do człowieka silniejszego naprawdę lub pozornie, który się nigdy do nas nie odnosił wrogo, a jedyną jego winą jest to, że ma powodzenie, talent, majątek, dobre formy, piękność, szczęście w domu, popularność, w ogóle reprezentuje jakąś znaczną moc życiową.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 203.
** Zobacz też: [[zawiść]]

=== P ===
* Piękno do życia nie wystarczy, ale bez niego żyć by nie warto.
** Autor: ''Uczucia estetyczne'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 3.
** Zobacz też: [[piękno]]

* Platon nie był systematykiem ani człowiekiem zrównoważonym i spokojnym. Treści jego pism nie podobna związać w układ wolny od sprzeczności, porządny, zamknięty. W poszczególnych dialogach nie zawsze łatwo znaleźć temat główny i położyć pod tytułem dopisek, który by mówił, o co właściwie chodzi w danej rozmowie. W toku dialogów, jeśli zważać na styl, na zabarwienie uczuciowe ustępów, na ich siłę sugestywną – nie zawsze łatwo odgadnąć, po której stronie grają sympatie autora, który z danych przeciwników wypowiada to, co autor sam uważa za słuszne, a który zajmuje stanowisko autorowi obce i antypatyczne. Akcenty wiary i uczucia padają często po obu stronach, które prowadzą w dialogu walkę. To wygląda na ślad walk wewnętrznych w duszy samego autora. To tylko widać zawsze, że ten człowiek nie pisał nigdy na zimno, że jego myśli mają gorący, żywy podkład uczuciowy, że go osobiście mocno obchodziło to, co pisał. Uczucie ponosi go, psuje mu dyspozycję, powoduje dygresje i burzy proporcję w rozmiarze ustępów.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Państwa'' (t. I) [[Platon]]a, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 7.

* Pod wpływem praktyk religijnych, modlitw, ćwiczeń duchownych, zachowania się zgodnego z powziętymi supozycjami i unikania pewnych książek, rozmów i własnych myśli niebezpiecznych supozycje religijne mogą u tych ludzi w pewnych momentach przechodzić w przekonania.(...) Ich przekonania świeckie umieją gasnąć zawsze, kiedy trzeba, żeby nie przeszkadzały. One nie przestają istnieć. Umieją tylko nie odzywać się, nie działać, kiedy nie pora na to. Wierzący sami czują, kiedy najlepiej nie myśleć, nie zastanawiać się, nie odpowiadać sobie samemu na pytanie, nie zadawać pytań, nie zestawiać swoich dwóch stanowisk w tej samej sprawie.
** Źródło: ''Wiara oświeconych'', według: [http://www.racjonalista.pl/kk.php/t,4740 ''Andrzej Rusław Nowicki: Witwicki o religii''], racjonalista.pl, data dostępu: 18 kwietnia 2018

* Prawda jest to zgodność naszych myśli z rzeczywistością, a nie: zgodność naszych słów z naszymi myślami. To ostatnie nazywa się prawdomównością, szczerością, otwartością, sztuką wymowy i zależy od dobrych chęci mówiącego i od jego sprawności stylistycznej, a to, czy moje sądy są prawdziwe, czy mylne, nie zależy ani od moich chęci, ani od mojej wprawy w wyrażaniu myśli.
** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 1.
** Zobacz też: [[prawda]], [[szczerość]]

* Prostowanie ludzkich sądów opartych na uczuciach to sprawa trudna i delikatna. Ludzie łatwo zaczynają nienawidzić tego, który im próbuje wykazywać mylność lub bezpodstawność sądów opartych na uczuciach. Łatwiej ich sobie zrazić niż przekonać, jeżeli ich tendencje logiczne nie są dość żywe, a uczucia są gorące.
** Źródło: ''Myślenie'', Czytelnik, Łódź 1947, s. 19.
** Zobacz też: [[sąd]], [[uczucie]]

* Psychologia nie interesuje się tym, czy istnieją naprawdę przedmioty, rzeczy, osoby, czy istnieją cechy, czy tej strukturze naszych układów wrażeniowych odpowiada coś w rzeczywistości, czy też jest to tylko nasz sposób ujmowania rzeczywistości, która jest naprawdę inna, czy może nic w ogóle jej nie odpowiada. Tymi pytaniami zajmuje się teoria poznania. Psycholog musi tylko stwierdzić, że wrażenia, które przeżywamy, nie stanowią chaosu, tylko się układają, krystalizują w układy spoiste.
** Źródło: ''Psychologia'', t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1930, s. 257.
** Zobacz też: [[psychologia]], [[rzeczywistość]], [[wrażenie]]

=== R ===
* Radość występuje w nas również, jeżeli od niedawna stwierdzamy obecne istnienie jakiegoś doniosłego stanu o wartości dodatniej. Powiadamy: od niedawna, ponieważ radość, jak każdy stan uczuciowy, ulega stępieniu przy dłuższym trwaniu podniety, nie ulegającej widocznym zmianom. Stąd pomysł trwałej radości przy niezmiennej podniecie wydaje się psychologicznie sprzeczny.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 165.
** Zobacz też: [[radość]]

* Religie, które rozwinęły system swych twierdzeń, starają się ich dowodzić za pomocą założeń i definicji. Jednakże religijność, czyli skłonność do nastrojów religijnych i zachowywania praktyk religijnych, u bardzo niewielu jednostek opiera się na takim fundamencie intelektualnym i spośród ludzi, przyznających się do jakiegoś wyznania, niewielu tylko zna dokładnie stronę dogmatyczną swej wiary.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 268.
** Zobacz też: [[religia]]

* Rozwój świata organicznego doprowadził od istot nieświadomych do przytomnie myślących; w rozwoju kultury człowieka widać również linię rozwojową, która zdaje się prowadzić od snów, marzeń i mitów pełnych sprzeczności, od magicznego poglądu na świat do przytomnego poznania i wiedzy, ale równocześnie widać, jak ludzkie zbiorowiska i jednostki cenią swoje sny na jawie i nie zaprzestają ich, mimo ustawicznego postępu wiedzy.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 352.
** Zobacz też: [[postęp]]

* RUINY PARTENONU, widziane z pomiędzy kolumn Propylejów. Forma ogólna nie uległa zmianie od starożytności. Przetrwała barbarzyństwo wieków średnich i czasów nowożytnych.
** Źródło: ''Przechadzki ateńskie'', Polskie Radio, Warszawa 1939, s. 10 (opis fotografii).
** Zobacz też: [[Partenon]]

=== S ===
* Są wypadki nienawiści, w których człowiek znienawidzony nic nam złego nie zrobił i przez to ściga go nienawiść tym gorsza. Albo ma obcy wygląd, albo mówi obcym językiem, albo się nie dał oszukać, albo uszedł zasadzki, albo czuje się szczęśliwy i dobrze robi tym, którzy go nienawidzą. Różnie bywa. Jeżeli druga strona objawia nienawiść, łatwiej wtedy na ogół o niechęć, która warunkuje odwet, ale bywają najgorsze nienawiści osobiste i grupowe, nie sprowokowane widoczną niechęcią z drugiej strony. Znowu wiele zależy od tego, jaka skłonność uczuciowa dominuje w człowieku.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 234.
** Zobacz też: [[nienawiść]]

* Sokrates, podobnie jak każdy człowiek, uczuć doznawał, ale uczuć nie słuchał świadomie, bo uczucia są gwałtowne i chcą brać człowieka za łeb, po tyrańsku; słuchał tylko rozumu, bo on jest chłodny i radzi tylko po obywatelsku, pokazuje, przedstawia, ale nie porywa, nie opanowuje.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 21.
** Zobacz też: [[Sokrates]]

=== Ś ===
* Świat obiektywny jest jeden i jest określony jednoznacznie. Do niego odnoszą się jednak niezliczone, bardzo różne, często niepodobne do siebie światy subiektywne.
** Źródło: ''W sprawie przedmiotu i podziału psychologii'' – odczyt wygłoszony na posiedzeniu sekcji filozoficznej XI Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich w Krakowie (1911), w: ''Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwowskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661'', t. 2., Lwów 1912, s. 11.
** Zobacz też: [[świat]]

=== T ===
* Tło uczuciowe tańców w rozumieniu potocznym wyjątkowo tylko ma charakter nieerotyczny. Zdarzają się tańce estradowe, osnute na fikcji polowania, zabawy albo bitwy – wtedy czynnik erotyczny, wypędzony z treści mimicznej, znajduje swoje miejsce w wyglądzie i stroju półnagiego tancerza lub tancerki. Natomiast taniec towarzyski zachowuje swoje tło erotyczne stale. Inna rzecz, że publicznie i głośno wysuwa się na plan pierwszy higieniczne i czysto towarzyskie znaczenie tańców, a ich wartość erotyczna jest sprawą, o której się mówi tylko prywatnie albo wcale.
** Źródło: ''O naturze tańca'', „Muzyka”, 7–9/1929.
** Zobacz też: [[erotyka]], [[taniec]]

* Treść wiary nie jest i nie ma być dla wierzących jasna ani oczywista sama przez się. Wiara nie jest i nie ma być wiedzą ani nauką. Wierzący powinien wierzyć dlatego, że tak chce i że potrafi się do tego zmusić pod wpływem pobudek uczuciowych i potrafi zawiesić swój krytycyzm w tej dziedzinie. Wiara jest to silne trzymanie się pewnych twierdzeń, które nie mają się wydawać oczywiste i jasne, jak twierdzenia naukowe.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 274.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Trucizną dla przyjaźni jest zazdrość.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 15.
** Zobacz też: [[przyjaźń]], [[zazdrość]]

=== U ===
* U każdego z naszych filozofów współczesnych, podobnie jak u poetów, widać chętną i łatwą wiarę w rzeczy poza zakresem doświadczenia stojące, skłonność do rzeczy niejasnych a uroczych wielkością, sposób myślenia religijny, nie podkopany krytyką, widać szczególną skłonność do łączenia niezgodnych, czy sprzecznych myśli i prądów, widać skłonność do przepowiedni i proroctw, a na tle tego wszystkiego gorący, szczery patriotyzm.
** Opis: o polskich XIX-wiecznych filozofach.
** Źródło: ''Karol Libelt'' – odczyt wygłoszony na 53. posiedzeniu naukowym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, 29 maja 1907.
** Zobacz też: [[filozof]]

* Uczuciowe tło procesu tworzenia jest przyjemne, dodatnio zabarwione, choćby treścią dzieła były obrazy uczuć przykrych. W chwili szczerego cierpienia, które absorbuje, niepodobna opracowywać go artystycznie. Jeżeli dzieło sztuki daje wyraz cierpieniu twórcy – cierpienie to albo już minęło, albo osłabło tak, że pozwala się oglądać w lustrze introspekcji i odrysowywać w pewien modny a nie zużyty deseń.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 337.
** Zobacz też: [[cierpienie]]

=== W ===
* W r. 399 oskarżono go, jak wiadomo, o ateizm, herezję i psucie młodzieży. Tymi kamieniami tłum i w starożytności najchętniej ciskał w zbyt wybitne jednostki, jeśli tak były nieostrożne, że przed tłum szły z tym, co nie jest dla mas; tym kamieniem trafiony padł i Sokrates.
** Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia ''Uczty'' Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 29.

* Wiara jest bliżej spokrewniona psychologicznie ze sztuką niż z nauką. O tym nie powinni zapominać ani wierzący, ani niewierzący.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 275.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Wiedzieć, co dobre i złe – rzecz ludzka. Tylko myśleć trzeba.
** Źródło: ''Rozmowa o jedności prawdy i dobra'', Wyd. Ryszard Ganszyniec, Lwów 1936, s. 61.
** Zobacz też: [[drzewo poznania dobra i zła]], [[wiedza]]

* Wierz mi, że ja swojej sławy nie szukam ani rozgłosu. Ja tylko nad tym pracuję, żeby i wierzący i nie wierzący byli oświeceni; jedni wiedzieli, w co i dlaczego wierzą, a drudzy wiedzieli, w co i dlaczego nie wierzą – a nie tak: bij zabij jeden na drugiego i nikt nikogo dobrze nie rozumie.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 6.

* Wiesz, mnie się zdaje, że pracować, jak człowiek potrafi najlepiej, to zawsze na Bożą chwałę wyjdzie na końcu. I zdaje mi się, że kto szczerze nie całkiem głupie książki pisze, ten Prawdzie służy. Nawet jeżeliby się pomylił i nie miał słuszności. Drudzy go poprawią. Nie dziś – to jutro. Ja głęboko w to wierzę, że Prawda to dobra rzecz i że w końcu zwycięża i pomnaża się w świecie powoli – przez wieki. I nie spada sama, tylko ją wypracować potrzeba.&lt;br /&gt;A zawsze sobie to pamiętam, jakem w auli lwowskiego uniwersytetu, dostając dyplom doktorski, z głębokim przekonaniem przyrzekał prace naukowe pisać tak, jakem się nauczył, i to nie dla zysku i nie dla próżnego rozgłosu, tylko dlatego, żeby się Prawda pomnażała na świecie.&lt;br /&gt;I tak staram się robić.
** Źródło: list do siostry (zakonnicy); Kazimiera Jeżewska, przedmowa do: Władysław Witwicki, ''Dobra Nowina według Mateusza i Marka'', PWN, Warszawa 1958, s. 7.
** Zobacz też: [[prawda]]

* (…) wykształcenie matka odebrała tylko elementarne w klasztorze Sakramentek we Lwowie, jej wyobraźnia poetycka, nie wyzyskana i niekształcona, wypowiadała się w wierze w cuda, duchy, zjawy, w zabiegach pobożnych i modlitwach, w żarliwym życiu religijnym jej samej i obu córek, z którymi była w serdecznym porozumieniu. (…) Na choroby w domu pomagała woda z Lourdes i cudowny obrazek Pana Jezusa (…) Nowenny odmawialiśmy wszyscy klęcząc wieczorami przed ołtarzykiem Serca Jezusowego. Wisiał na ścianie pomiędzy łóżkiem matki i siostry, paliła się na nim wieczna oliwna lampka z czerwonego szkła. (…) Nad drzwiami medalik cudowny św. Benedykta chronił od złodziei pokój, w którym i tak trudno było coś ukraść, bo nędza wyglądała z każdego kąta. Św. Antoni Padewski pomagał szukać rzeczy zgubionych, Matka Boska Nieustającej Pomocy ratowała w cięższych i lżejszych chorobach, Niepokalanie Poczęta w małej figurce porcelanowej miała też swój ołtarzyk w pokoju – świeckich obrazków w ogóle nie było na ścianach. Największy obraz na ścianie to było ''Niepokalane Poczęcie'' Papuzińskiego.&lt;br /&gt;W zimie chodziliśmy o w pół do siódmej na roraty przed szkołą, do Trzech Króli śpiewaliśmy w domu kolędy, w poście co niedzieli odmawiałem u św. Mikołaja Gorzkie Żale od 4 do 8 po południu, a w piątki wieczorem obchodziłem na klęczkach 14 stacyj Męki Pańskiej. W maju co wieczór zasypiałem podczas Litanii Loretańskiej w kościele Bernardynów lub u św. Mikołaja. (…)&lt;br /&gt;Najbardziej świeckie były miesiące letnie. Wtedy już tylko jakieś 4-godzinne nabożeństwo dziękczynne i ekspiacyjne, dni krzyżowe, Boże Ciało, św. Trójca, św. Piotr i Paweł, Matka Boska Zielna lub imieniny siostry najstarszej i własne nakazywały nabożeństwa poza niedzielami. (…)&lt;br /&gt;I w lecie jednak dzień, zmrok i część nocy wypełniały myśli i nastroje związane z wiarą religijną. Co dzień rano przed śniadaniem trzeba było głośno mówić na klęczkach przed ołtarzykiem ''Ojcze Nasz'', ''Zdrowaś Mario'', ''Wierzę w Boga'', modlitwę do Anioła Stróża i ''Modlitwę za umarłych'' na końcu. To samo wieczorem przed snem.
** Źródło: ''Ankieta w sprawie utraty wiary religijnej''; [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 76–77.

=== Z ===
* Zadaniem każdej nauki jest poznanie jakiegoś zakresu przedmiotów. Poznać jakikolwiek przedmiot i znać go, znaczy: umieć go sobie uprzytomnić i móc o nim wydać możliwie wiele sądów prawdziwych, innymi słowy: dowiedzieć się, jaki jest pewien przedmiot ze wszech względów i, jeśli można, wiedzieć, dlaczego jest właśnie taki, jakie znamiona posiada i w jakim stopniu, od czego zależy i co za sobą pociąga i w jakiej mierze. Osiągnięte poznanie pewnej grupy przedmiotów stanowi zupełną wiedzę o nich. Celem nauki jest zdobycie wiedzy.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 8.
** Zobacz też: [[nauka]], [[poznanie]]

* Zakresy wyrazów wyobraźnia i fantazja krzyżują się w sposób następujący: wyobraźnia dzieli się na odtwórczą, czyli pamięć zmysłową, i wytwórczą, czyli fantazję konkretną. Fantazja zaś, tyle co pomysłowość, dzieli się na konkretną, czyli wyobraźnię twórczą i na fantazję oderwaną.
** Źródło: ''Psychologia: dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych'', t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1946, s. 399.
** Zobacz też: [[fantazja]], [[wyobraźnia]]

* Zdaje się, że wyraz geniusz nie jest nazwą jakiejś wyraźnie określonej grupy umysłowości, tylko jest wyrazem pochwalnym pełnym uwielbienia, który przypada w udziale niepospolitym a cenionym osobistościom zależnie od mody, jaką się cieszą ich dzieła, i sugestii, jaką potrafią rozwinąć ich wielbiciele. Nie istnieją też testy dla geniuszów. Nawet w Ameryce.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 405.
** Zobacz też: [[geniusz]]

=== Ż ===
* Życie wewnętrzne religijne jest często tłem przeżyć, gwałtownie zaakcentowanych uczuciowo: zachwyceń, czyli ekstaz. W tych stanach występuje zacieśnienie pola świadomości, skupienie się wyłącznie tylko na obcowaniu z Bogiem lub jakąś inną postacią nadprzyrodzoną. To obcowanie może być niezmysłowe, może się ograniczać do żywego, rozkosznego poczucia bliskiej obecności Boga lub którego świętego, ale bez pomocy wyobrażeń, a może mieć postać rozkosznej halucynacji, obejmującej jeden lub więcej zmysłów (objawienia). Zazwyczaj pamięć takich przeżyć pozostaje po zbudzeniu się. Sprzyja takim przeżyciom młody wiek, praktyki ascetyczne, jak posty, umartwienia wszelkiego rodzaju i modlitwy oraz wrodzona dyspozycja.
** Źródło: ''Psychologia'', t. 2, PWN, Warszawa 1963, s. 275.
** Zobacz też: [[ekstaza]]

* Życzliwość ma zawsze pewne granice, wyznaczone interesami życzliwego. Życzliwość to nie to samo co przyjaźń. Nie każe oczekiwać ofiar i poświęceń.
** Źródło: ''Stosunki osobiste między ludźmi'', Czytelnik, Łódź 1948, s. 5.
** Zobacz też: [[życzliwość]]

==O Władysławie Witwickim==
* Można mieć pewne zastrzeżenia do Witwickiego o wybór przedmiotu badań, o ograniczenie go tylko do ludzi związanych z jednym wyznaniem (katolicyzmem). Szkoda, że nie podjął analizy religijności ludzi niewykształconych, wychodząc z założenia, jakoby religijność ta nie nastręczała większych zagadek psychologicznych.
** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 203.

* Na uwagę zasługuje fakt, iż Witwicki łączył psychologiczną analizę opisywanych postaci z historyczną, socjologiczną, prawną oraz językową interpretacją faktów i wydarzeń. Jednym z rezultatów zastosowania wspomnianej metody jest odkrycie szeregu charakterystycznych cech struktury psychicznej jednostek proroczych, do których zaliczyć można Jana Chrzciciela, Chrystusa i różnych proroków. Do charakterystycznych właściwości psychicznych tego typu ludzi należą, po pierwsze, poetyczno-fantazyjne usposobienie, dosłowne traktowanie przenośni poetyckich (…); po drugie charakterystyczne rozdwojenie jaźni: z jednej strony powołanie mesjańskie i świadomość swej wyjątkowości (przeświadczenie, że Bóg przez nich przemawia i że przeznaczeni są przez niego do spełnienia wyjątkowej roli), z drugiej – zwyczajne odczucia ludzkie, krytyczne i realistyczne.
** Autor: [[Jan Szmyd]], ''Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich'', Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 196.
** Zobacz też: [[prorok]]

* Na uwagę zasługuje zawarta w listach Witwickiego koncepcja czasu. W przeciwieństwie do św. Augustyna, który uważał zarówno przeszłość, jak przyszłość za sfery niebytu, a teraźniejszość redukował do nie posiadającego żadnych wymiarów oka mgnienia, w którym jeden niebyt (to, czego jeszcze nie ma) przelewa się w drugi niebyt (to, czego już nie ma), Witwicki ujmował czas na podobieństwo przestrzeni i uważał zarówno przeszłość i przyszłość za coś istniejącego.
** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 115.

* O przekładach dialogów Platona trudno napisać więcej niż uczynił to Witwicki sam we wstępach, objaśnieniach i komentarzach. To była miłość Witwickiego, miłość jego życia. Od czasów gimnazjalnych po ostatnie dni. Stosunek do Platona – rzec można – przyjacielski. A Sokrates stanowił dla niego wzór mędrca. Sokrates to „ja idealne” Witwickiego. To „dzięki” Sokratesowi Witwicki jest uznany za twórcę psychologicznej metody uprawiania historii filozofii przez badanie osobowości filozofów. Z kolei dzięki Witwickiemu Sokrates i dziś żyje, rozmawia z nami po polsku, poucza nas i beszta: jest zrozumiały mimo upływającego czasu.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 204–205.

* Pierwsze przekłady platońskie czytał Witwicki znajomym po powrocie z podróży do Lipska, gdzie zapoznał się z ''Ucztą'' i ''Gorgiaszem''. To były obszerne streszczenia dialogów, wpadające miejscami w dosłowny przekład. Słyszał je Twardowski i skłonił Witwickiego, aby swój przekład ''Uczty'' czytał na pierwszym naukowym posiedzeniu Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Po posiedzeniu, podczas kolacji u Töpflera, na prośbę Chmielowskiego, czytał go po raz drugi. Potem zgłosił się Staff, aby rzecz – już w dosłownym przekładzie – wydać u Połanieckiego. To był początek. A kiedy podczas pierwszej wojny światowej Witwicki przetłumaczył ''Fajdrosa'' i znów go czytał w kółku znajomych, powiedział mu Twardowski, że powinien dać Polsce całego Platona. Tego wezwania Witwicki posłuchał. I tak się począł we Lwowie pierwszy pełny polski przekład dialogów platońskich.
** Autor: [[Izydora Dąmbska]], ''Pięćdziesiąt lat filozofii we Lwowie'', w: ''Pięćdziesiąt lat filozofii w Polsce'', Przegląd Filozoficzny XLIV (1948), s. 19.
** Zobacz też: [[Platon]], [[Kazimierz Twardowski]], [[Leopold Staff]]

* Przede wszystkim Witwicki – jako coraz bardziej znany i ceniony autor podręcznika psychologii, tłumacz i komentator dialogów Platona, lektor radiowy, autor artykułów prasowych poruszających m.in. problemy wychowania, zalotów, prowadzenia dyskusji, mody, tańca itp. – nadawał ton międzywojennej psychologii i oddziaływał na umysły kolejnych pokoleń psychologów.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej'', w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), ''Na drogach i bezdrożach historii psychologii'', t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 111.

* Swoistość stylu myślenia psychologicznego i specyfikę wytworzonej psychologii zawdzięczał Witwicki nie tylko zdolnościom i umiejętnościom naukowym i artystycznym oraz wytrwałej pracy, lecz także mocy i trwałości owoców spotkania z pierwszym swym nauczycielem (i jedynym autorytetem) – Kazimierzem Twardowskim. Twardowskiemu zawdzięczał Witwicki przede wszystkim ukształtowanie postawy racjonalisty i sceptyka wobec tego, co niezgodne z rozumem; postawy uczonego niezależnego od autorytetów, lecz pełnego uznania dla filozofii i kultury starożytnej.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 220–221.
** Zobacz też: [[Kazimierz Twardowski]]

* W latach trzydziestych XX wieku powstała w Polsce książka, której żaden wydawca nie odważył się wówczas wydać. Była nią ''Wiara oświeconych'' Władysława Witwickiego. Jej pierwsze wydanie ukazało się w języku francuskim w Paryżu w 1939 roku; w języku polskim wydano ''Wiarę oświeconych'' dopiero po drugiej wojnie światowej. Na podstawie własnych badań eksperymentalnych autor, wybitny psycholog i doskonały popularyzator wiedzy, starał się określić, czym właściwie jest wiara w tamten świat ludzi mających znaczne wykształcenie. Witwicki przeprowadzając ankiety wykrył liczne niekonsekwencje, sprzeczności, irracjonalizmy. Respondenci wahali się w odpowiedziach na pytania, czuli się zakłopotani, nie wiedzieli w końcu, czy wierzą w niektóre dogmaty, czy też nie. Witwicki zastrzegał się, że interesują go jedynie akty wiary, a nie przedmiot. Książka jego stanowiła swego czasu przysłowiowy kij włożony w mrowisko, ponieważ uświadamiała czytającemu, ile niekonsekwencji zawiera stosunek ludzi współczesnych do treści własnych wierzeń i wyobrażeń.
** Autor: [[Andrzej Tokarczyk]], ''Tamten świat'', Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986, ISBN 8320319242, s. 260–261.
** Zobacz też: [[wiara]]

* Witwicki mówił czasami o tym, że czuje się tylko „jedną kroplą w oceanie życia” i ta świadomość przynależności do czegoś bezgranicznie wielkiego, pięknego, wartościowego i wiecznego daje mu szczęście. Sądzę jednak, że od uczucia, że jest cząstką Przyrody, znacznie większą rolę odgrywało uczucie przynależności do świata Kultury, związane ze szczególnym typem stosunków międzyludzkich. Ciągłość kultury polegała dla Witwickiego na ciągłym przekazywaniu sobie „lamp”, czyli światła wiedzy, światła pasji badawczej i światła pasji twórczej. W tej perspektywie najważniejszym typem stosunków międzyludzkich były dla Witwickiego związki między nauczycielami i uczniami.
** Autor: [[Andrzej Nowicki]], ''Witwicki'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 113.

* Witwicki nie wahał się zakwestionować jakiegokolwiek zwyczaju, opinii, wierzenia, przekonania – ufając, że rozum ludzki jako główny sędzia zagwarantuje racjonalną ocenę i przyznanie racji temu, kto wbrew zwyczajom, wierzeniom, obiegowym opiniom i powszechnym przekonaniom głosi prawdę.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201–202.

* Z postawy kultu rozumu i wiary w jego moc wynikała potrzeba samodzielności poznawczej, potrzeba uwalniania się od wszelkich autorytetów. Nieuznawanie autorytetów warunkowało (m.in.) oryginalność naukowej twórczości Witwickiego, lecz nie przynosiło mu uznania właśnie ze strony autorytetów naukowych.
** Autor: [[Teresa Rzepa]], ''Psychologia Władysława Witwickiego'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, s. 201.
** Zobacz też: [[autorytet]]


{{SORTUJ:Witwicki, Władysław}}
[[Kategoria:Myśliciele ateistyczni]]
[[Kategoria:Polscy psycholodzy]]
[[Kategoria:Polscy tłumacze]]
[[Kategoria:Polscy lektorzy radiowi i telewizyjni]]
[[Kategoria:Polscy teoretycy sztuki]]
[[Kategoria:Polscy artyści]]
[[Kategoria:Polscy historycy filozofii]]
[[Kategoria:Wykładowcy polskich uczelni wyższych]]</text>
      <sha1>hly8cno8v51s90rmcod23cgtg1agpom</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Max Frisch</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8724</id>
    <revision>
      <id>536726</id>
      <parentid>513183</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:54:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>us. graf, sprzątanie kodu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="807" xml:space="preserve">[[Plik:ETH-BIB-Max Frisch-Com C20-015-023-001.jpg|mały|{{center|Max Frisch}}]]
'''[[w:Max Frisch|Max Frisch]]''' (1911–1991) – szwajcarski pisarz, dramaturg i architekt.
* Armia szwajcarska bojowo nie została sprawdzona, dlatego nadaje się na materiał do legendy.

* Każdy człowiek prędzej czy później wymyśla sobie historię, którą uważa za swoje życie.
** Zobacz też: [[człowiek]], [[życie]]

* Ojczyzna to ludzie, których rozumiemy i którzy nas rozumieją.
** Zobacz też: [[ojczyzna]]

* Tak naprawdę to nikt nie chce wojny, jednak wielu potrzebuje nienawiści.


{{SORTUJ:Frisch, Max}}
[[Kategoria:Laureaci Małego Nobla]]
[[Kategoria:Laureaci Nagrody Jerozolimskiej]]
[[Kategoria:Szwajcarscy dramaturdzy]]
[[Kategoria:Szwajcarscy architekci]]
[[Kategoria:Szwajcarscy prozaicy]]</text>
      <sha1>t4dozo6xslsze509hsiqfec1l82o6a4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Michael Madsen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14667</id>
    <revision>
      <id>536745</id>
      <parentid>411965</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T20:56:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>sprzątanie kodu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="977" xml:space="preserve">[[Plik:Michael Madsen.jpg|mały|{{center|Michael Madsen (2006)}}]]
'''[[w:Michael Madsen|Michael Madsen]]''' (ur. 1958) – amerykański aktor.
* Cóż, jedno jest pewne, nikt nie będzie pamiętał mojej roli w ''Uwolnić orkę''. A może ktoś będzie.

* Jestem urodzonym aktorem drugoplanowym uwięzionym w ciele złego faceta.

* Najdziwniejsza rzecz dzieje się, gdy dzieci rozpoznają mnie z ''Uwolnić orkę'', a rodzice rozpoznają mnie ze ''Wściekłych psów''. Dzieci reagują „Tam jest Glenn!”, a rodzice „Nie podchodź do tego faceta!”.
** Zobacz też: ''[[Wściekłe psy]]''

* Może urodziłem się w złej epoce? W latach czterdziestych kino było inne i było w nim miejsce na bardziej odpowiadający mi typ antybohatera.

* Twoje dzieci nie muszą się ciebie bać, żeby cię szanować.
** Zobacz też: [[dziecko]]

'''Zobacz też:'''
* ''[[Kill Bill]]''
* ''[[Kill Bill II]]''


{{SORTUJ:Madsen, Michael}}
[[Kategoria:Amerykańscy aktorzy filmowi]]</text>
      <sha1>mt9889ybafo4o5asn7e7heuis1pjq49</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Terry Gilliam</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15358</id>
    <revision>
      <id>536725</id>
      <parentid>412790</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:53:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ort., format, dr Zmiana</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1842" xml:space="preserve">[[Plik:Terry Gilliam(CannesPhotoCall).jpg|mały|{{center|Terry Gilliam (2001)}}]]
'''[[w:Terry Gilliam|Terry Gilliam]]''' (ur. 1940) – [[Stany Zjednoczone|amerykański]] [[reżyser]] [[film]]owy. Przez wiele lat członek grupy [[Monty Python]]a.
==Cytaty ze scenariuszy==
===Film ''Fisher King''===
* – Co robisz?&lt;br /&gt;– Poluję na chmury. Robiłeś to kiedyś? Kładziesz się na plecach. Koncentrujesz na chmurze. I rozbijasz ją na kawałki siłą własnego umysłu. Patrz!

* Czytałeś kiedyś Nietzschego? Nietzsche mówi, że są dwa rodzaje ludzi na świecie. Ludzie, którym pisana jest wielkość… jak Walt Disney… czy Hitler. A na drugim końcu jest reszta z nas.

* – Jesteś tylko częściowo nienormalny. Ludzie jak ty mogą wieść na wpół-normalne życie. Możesz dostać pracę.&lt;br /&gt;– Ja już mam pracę, Jack. Mam zadanie.&lt;br /&gt;– Cofam to co powiedziałem. Jesteś całkowicie pojebany.

* Masz czasem wrażenie, że jesteś karany za własne grzechy?

===Inne===
* Evil one: – Boga nie interesuje technologia. Nie ma pojęcia o potędze mikrochipów czy rewolucji krzemowej. Spójrzcie jak spędza czas. Czterdzieści trzy gatunki papug! Sutki u mężczyzn!
** Źródło: film ''Time Bandits''

* Lubię kuchnię włoską i japońską. Dorzućcie niemiecką i mamy całą kuchnię państw Osi.

* Ciągle na wakacjach, tatusiu?
** Opis: Jeliza Rose do swojego naćpanego do nieprzytomności ojca.
** Źródło: film ''Tideland''

==Zobacz też==
* [[:Kategoria:Filmy w reżyserii Terry'ego Gilliama|filmy Terry’ego Gilliama]]


{{SORTUJ:Gilliam, Terry}}
[[Kategoria:Amerykańscy aktorzy filmowi]]
[[Kategoria:Amerykańscy producenci filmowi]]
[[Kategoria:Amerykańscy reżyserzy filmowi]]
[[Kategoria:Amerykańscy rysownicy]]
[[Kategoria:Amerykańscy scenarzyści filmowi]]
[[Kategoria:Monty Python]]</text>
      <sha1>33amxh1mthtoqbxq52igdjlu9mzlv83</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Zakon Braci Mniejszych</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29647</id>
    <revision>
      <id>536769</id>
      <parentid>483946</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T10:52:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cyborian</username>
        <id>20263</id>
      </contributor>
      <comment>+ cytat wtóry</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="806" xml:space="preserve">[[Plik:Aranda (fray Angelico) pintando Roma 1910.jpg|mały|&lt;center&gt;Franciszkanin&lt;/center&gt;]]
'''[[w:Zakon Braci Mniejszych|Zakon Braci Mniejszych]]''' (łac. ''Ordo Fratrum Minorum'', OFM), '''franciszkanie''' – katolicka wspólnota zakonna z grupy zakonów żebrzących, założona w 1209 przez [[Franciszek z Asyżu|św. Franciszka z Asyżu]].

* Było zawsze znamieniem ubogich mnichów tego zakonu, że swe ubóstwo nosili wesoło i surowe życie barwili dziecinną prawie swobodą ducha.
** Autor: [[Józef Ignacy Kraszewski]], ''Semko'', Warszawa 1982, s. 436.

* Radość jest dla franciszkanina przykazaniem.
** Autor: [[Agostino Gemelli]], ''Franciszkanizm'', Niepokalanów 1988, s. 365.

'''Zobacz też:'''
* [[franciszkanizm]]

[[Kategoria:Franciszkanie|!]]
[[Kategoria:Organizacje katolickie]]</text>
      <sha1>c76wu0hj47ra85kg03qnk7c1slq2y5p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Alfabetyczna lista osób/R</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32788</id>
    <revision>
      <id>536733</id>
      <parentid>533668</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T14:00:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Rawner</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58097" xml:space="preserve">{{center|[[Alfabetyczna lista osób/0–9|0–9]] • [[Alfabetyczna lista osób/A, Á, Å|A, Á, Å]] • [[Alfabetyczna lista osób/B|B]] • [[Alfabetyczna lista osób/C|C]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ć Č|Ć Č]] • [[Alfabetyczna lista osób/D Đ|D Đ]] • [[Alfabetyczna lista osób/E, É, Ə|E, É, Ə]] • [[Alfabetyczna lista osób/F|F]] • [[Alfabetyczna lista osób/G|G]] • [[Alfabetyczna lista osób/H|H]] • [[Alfabetyczna lista osób/I, İ|I, İ]] • [[Alfabetyczna lista osób/J|J]] • [[Alfabetyczna lista osób/K|K]] • [[Alfabetyczna lista osób/L|L]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ł|Ł]] • [[Alfabetyczna lista osób/M|M]] • [[Alfabetyczna lista osób/N|N]] • [[Alfabetyczna lista osób/O|O]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ó Ō Ö Ø|Ó Ō Ö Ø]] • [[Alfabetyczna lista osób/P|P]] • [[Alfabetyczna lista osób/Q|Q]] • [[Alfabetyczna lista osób/R|R]] • [[Alfabetyczna lista osób/S|S]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ś Š Ş|Ś Š Ş]] • [[Alfabetyczna lista osób/T, Þ|T, Þ]] • [[Alfabetyczna lista osób/U|U]] • [[Alfabetyczna lista osób/V|V]] • [[Alfabetyczna lista osób/W|W]] • [[Alfabetyczna lista osób/X|X]] • [[Alfabetyczna lista osób/Y|Y]] • [[Alfabetyczna lista osób/Z|Z]] • [[Alfabetyczna lista osób/Ż Ź Ž|Ż Ź Ž]]}}

----
__NOTOC__
==R2==
* R23 → Ramona 23

==Ra==
===Rab===
* Rabczewska, Dorota → Doda
* [[Jean-Joseph Rabearivelo|Rabearivelo, Jean-Joseph]] (1901–1937) – malgaski poeta.
* [[François Rabelais|Rabelais, François]] (1493/1494–1553) – francuski pisarz, humanista i lekarz.
* [[Icchak Rabin|Rabin, Icchak]] (1922–1995) – premier Izraela.
* Rabinowicz, Szolem → Alejchem, Szolem
* [[Władysław Rabski|Rabski, Władysław]] (1865–1925) – polski krytyk literacki i teatralny, publicysta, pisarz.

===Rac===
* [[Joanna Racewicz|Racewicz, Joanna]] (ur. 1973) – polska dziennikarka.
* [[Barbara Rachwalska|Rachwalska, Barbara]] (1922–1993) – polska aktorka.
* Rachwalska-Pawlicka, Barbara → Rachwalska, Barbara
* [[Jean Baptiste Racine|Racine, Jean Baptiste]] (1639–1699) – francuski pisarz.
* [[Lech Raczak|Raczak, Lech]] (1946–2020) – polski aktor i reżyser.
* [[Tomasz Raczek|Raczek, Tomasz]] (ur. 1957) – polski krytyk filmowy i publicysta, wydawca, autor programów telewizyjnych i radiowych.
* [[Władysław Raczkiewicz|Raczkiewicz, Władysław]] (1885–1947) – polski działacz polityczny, marszałek Senatu III kadencji, Prezydent RP na uchodźstwie w latach 1939–1947.
* [[Krzysztof Raczkowski|Raczkowski, Krzysztof]] (1970–2005) – polski muzyk.
* [[Marek Raczkowski|Raczkowski, Marek]] (ur. 1959) – polski malarz, rysownik, plakacista i satyryk.
* [[Adam Raczyński|Raczyński, Adam]] (ur. 1975) – polski poeta.
* [[Edward Bernard Raczyński|Raczyński, Edward Bernard]] (1891–1993) – polski dyplomata, polityk i pisarz, prezydent RP na uchodźstwie w latach 1979–1986.

===Rad===
* Radecka, Maria → Leja, Magdalena
* [[Milena Radecka|Radecka, Milena]] (ur. 1984) – polska siatkarka.
* [[Marek Radecki|Radecki, Marek]] (ur. 1976) – polski poeta i przedsiębiorca.
* [[Stanisław Andrzej Radek|Radek, Stanisław Andrzej]] (1886–1946) – polski socjalista.
* [[Sarvepalli Radhakrishnan|Radhakrishnan, Sarvepalli]] (1888–1975) – indyjski filozof, polityk i dyplomata.
* [[Iveta Radičová|Radičová, Iveta]] (ur. 1956) – słowacka polityk.
* [[Raymond Radiguet|Radiguet, Raymond]] (1903–1923) – francuski pisarz i dziennikarz.
* [[Helena Radlińska|Radlińska, Helena]] (1879–1954) – polska pedagog, polityk.
* [[Zbigniew Radłowski|Radłowski, Zbigniew]] (ur. 1924) – jeden z pierwszych więźniów Pawiaka, a następnie KL Auschwitz, kapitan AK, powstaniec warszawski.
* [[Josh Radnor|Radnor, Josh]] (ur. 1974) – amerykański aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy.
* Radomyska, Helena → Mniszkówna, Helena
* [[Miklós Radnóti|Radnóti, Miklós]] (1909–1944) – węgierski poeta z Budapesztu, który padł ofiarą Holocaustu.
* [[Sonia Raduńska|Raduńska, Sonia]] (ur. XX w.) – polska psycholog, pisarka.
* [[Katarzyna Raduszyńska|Raduszyńska, Katarzyna]] (ur. 1977) – polska aktorka i reżyserka teatralna.
* [[Anna Radwan|Radwan, Anna]] (ur. 1966) – polska aktorka.
* [[Stanisław Radwan|Radwan, Stanisław]] (ur. 1939) – polski kompozytor. 
* Radwan-Gancarczyk, Anna → Radwan, Anna
* [[Agnieszka Radwańska|Radwańska, Agnieszka]] (ur. 1989) – polska tenisistka.
* Radziejowska, Barbara → Fedyszak-Radziejowska, Barbara
* [[Jakub Radziejowski|Radziejowski, Jakub]] (ur. 1976) – polski alpinista.
* [[Michał Radziejowski|Radziejowski, Michał Stefan]] (1645–1705) – polski duchowny katolicki, dyplomata, polityk.
* [[Teresa Radziewicz|Radziewicz, Teresa]] (ur. 1970) – polska poetka.
* Radzikowski, Walery → Eljasz-Radzikowski, Walery
* [[Radzim Gaudenty]] – pierwszy arcybiskup gnieźnieński oraz metropolita na ziemiach polskich w ówczesnym państwie pierwszych Piastów.
* Radzińska, Paulina → Młynarska-Moritz, Paulina
* [[Elżbieta Radziszewska|Radziszewska, Elżbieta]] (ur. 1958) – polska lekarka i polityk.
* [[Karol Radziszewski|Radziszewski, Karol]] (ur. 1980) – polski malarz, performer, publicysta, autor instalacji, akcji, fotografii i filmów wideo.
* [[Jerzy Radziwiłowicz|Radziwiłowicz, Jerzy]] (ur. 1950) – polski aktor.
* [[Janusz Radziwiłł|Radziwiłł, Janusz]] (1612–1655) – książę, wojskowy.
* [[Konstanty Radziwiłł|Radziwiłł, Konstanty]] (ur. 1958) – polski lekarz, książę.
* [[Mikołaj Krzysztof Radziwiłł|Radziwiłł, Mikołaj Krzysztof]] (1549–1616) – książę, pamiętnikarz.
* [[Wanda Józefa Radzymińska|Radzymińska, Wanda Józefa]] (1921–2002) – polska poetka, sanitariuszka i żołnierka Armii Krajowej.

===Raf===
* [[Ellinor Rafaelsen|Rafaelsen, Ellinor]] (ur. 1948) – norweska pisarka.
* [[Dawid Rafalski|Rafalski, Dawid]] (ur. 1982) – polski aktor.
* [[Ali Akbar Haszemi Rafsandżani|Rafsandżani, Ali Akbar Haszemi]] (ur. 1934) – irański polityk.

===Rah===
* Rah → Rahim
* [[Paulos Faraj Rahho|Rahho, Paulos Faraj]] (1942–2008) – iracki duchowny katolicki.
* [[Rahim]] (ur. 1978) – polski raper i producent muzyczny.
* [[Sadaf Rahimi|Rahimi, Sadaf]] (ur. 1994) – afgańska bokserka.
* [[A.R. Rahman|Rahman, Allah Rakha]] (ur. 1966) – indyjski muzyk.
* [[Fazlur Rahman|Rahman, Fazlur]] (ur. 1953) – pakistański polityk.
* [[Sheikh Mujibur Rahman|Rahman, Sheikh Mujibur]] (1920–1975) – bengalski i pakistański polityk.
* [[Tunku Abdul Rahman|Rahman, Tunku Abdul]] (1903–1990) – malezyjski polityk i prawnik.

===Rai===
* [[Aishwarya Rai|Rai, Aishwarya]] (ur. 1973) – indyjska aktorka i modelka.
* Rai Bachchan, Aishwarya → Rai, Aishwarya
* Rainio → Waltari, Mika
* [[Rainis]] (1865–1929) – łotewski pisarz.
* [[Nawab Aslam Raisani|Raisani, Nawab Aslam]] (ur. 1955) – pakistański polityk.

===Raï===
* [[Béchara Boutros Raï|Raï, Béchara Boutros]] (ur. 1940) – libański duchowny katolicki.

===Raj===
* [[Gautam Rajadhyaksha|Rajadhyaksha, Gautam]] (1950–2011) – indyjski fotograf.
* [[Mahinda Rajapaksa|Rajapaksa, Mahinda]] (ur. 1945) – lankijski polityk.
* [[Jechiel Rajchman|Rajchman, Jechiel]] (1914–2004) – polski Żyd, przedsiębiorca, więzień i uczestnik buntu w obozie Treblinka.
* [[Feliks Rajczak|Rajczak, Feliks]] (1938–1987) – polski poeta.
* Rajewicz, Agnieszka → Kozłowska-Rajewicz, Agnieszka
* [[Maciej Rajk|Rajk, Maciej]] (ur. 1984) – polski pisarz, dziennikarz i blogger.
* [[Joanna Rajkowska|Rajkowska, Joanna]] (ur. 1968) – polska artystka sztuk wizualnych.

===Rak===
* [[Jan Rak|Rak, Jan]] (1820–1909) – polski chłopski poeta.
* Rak, Paweł → Popek
* [[Leszek Rakowski|Rakowski, Leszek]] (ur. 1972) – polski muzyk.
* [[Mieczysław Rakowski|Rakowski, Mieczysław]] (1926–2008) – polski polityk, historyk i dziennikarz.
* [[Monika Rakusa|Rakusa, Monika]] (ur. 1966) – polska pisarka, psycholog.

===Ral===
* [[Walter Raleigh|Raleigh, Walter]] (ok. 1554–1618) – angielski żeglarz i pisarz.

===Ram===
* Ram Bahadur Bomjon → Dharma Sangha
* [[Ram Mohan Roy]] (1772–1833) – indyjski pisarz, publicysta, filozof reformator społeczny i religijny.
* [[Rama IX]] (1927–2016) – król Tajlandii.
* [[Tariq Ramadan|Ramadan, Tariq Said]] (ur. 1962) – szwajcarski filozof, publicysta i teolog muzułmański pochodzenia egipskiego.
* [[Srinivasa Ramanujan|Ramanujan, Srinivasa Aiyangar]] (1887–1920) – hinduski matematyk, samouk.
* Ramban → Nahmanides
* [[Ramdev]] (ur. 1965) – indyjski guru hinduistyczny.
* Ramdev, Swami → Ramdev
* [[Jean-Philippe Rameau|Rameau, Jean-Philippe]] (1683–1764) – francuski kompozytor i teoretyk muzyki.
* [[Jairam Ramesh|Ramesh, Jairam]] (ur. 1954) – indyjski polityk i ekonomista.
* [[Sergio Ramírez|Ramírez, Sergio]] (ur. 1942) – nikaraguański pisarz i polityk.
* Ramírez Mercado, Sergio, Sergio → Ramírez, Sergio
* [[Ramona 23]] (ur. 1982) – polski raper.
* [[José Ramos-Horta|Ramos-Horta, José]] (ur. 1949) – timorski polityk i działacz niepodległościowy.
* [[Charlotte Rampling|Rampling, Charlotte]] (ur. 1946) – brytyjska aktorka i modelka.
* Rampling, Anne → Rice, Anne
* [[Alf Ramsey|Ramsey, Alf Ernest]] (1920–1999) – angielski trener piłkarski i piłkarz.
* [[Pierre Ramus|Ramus, Pierre]] (1882–1942) – austriacki dziennikarz i publicysta.

===Ran===
* Ran, Nâzım Hikmet → Hikmet, Nazım
* [[Lee Ranaldo|Ranaldo, Lee]] (ur. 1956) – amerykański wokalista i gitarzysta.
* Rangdziung, Dordże → III Karmapa
* [[Ayn Rand|Rand, Ayn]] (1905–1982) – amerykańska pisarka, filozof.
* Rangdziung, Rigpe Dordże → XVI Karmapa
* [[Rania]] (ur. 1970) – królowa Jordanii.
* Ranicki, Marcel → Reich-Ranicki, Marcel
* [[Otto Rank|Rank, Otto]] (1884–1939) – austriacki psychoanalityk.
* Rankin, Brian Robson → Marvin, Hank
* Ransome-Kuti, Olufela Olusegun Oludotun → Kuti, Fela

===Rap===
*  Rapoport, Szlojme Zajnwel → An-ski, Szymon
* [[Zofia Rapp-Kochańska|Rapp-Kochańska, Zofia]] (1918–1999) – polska wywiadowczyni Komendy Głównej Armii Krajowej, uczestniczka powstania warszawskiego.
* [[Jadwiga Rappé|Rappé, Jadwiga]] (ur. 1952) – polska śpiewaczka.
* [[Paulos Raptis|Raptis, Paulos]] (ur. 1935) – polski śpiewak operowy greckiego pochodzenia.

===Ras===
* Rasiak, Halina → Rasiakówna, Halina
* [[Halina Rasiakówna|Rasiakówna, Halina]] (ur. 1951) – polska aktorka.
* [[Anders Fogh Rasmussen|Rasmussen, Anders Fogh]] (ur. 1953) – duński polityk.
* [[Rie Rasmussen|Rasmussen, Rie]] (ur. 1976) – duńska aktorka, modelka, fotograf, reżyser.
* [[Jean Raspail|Raspail, Jean]] (1925–2020) – francuski pisarz i podróżnik.
* Rastawiecki, Andrzej → Trzos-Rastawiecki, Andrzej
* [[Zbigniew Raszewski|Raszewski, Zbigniew]] (1925–1992)  – polski historyk teatru.

===Rat===
* [[Maciej Rataj|Rataj, Maciej]] (1884–1940) – polski polityk.
* [[Andrzej Ratajczak|Ratajczak, Andrzej]] (ur. 1984) – polski poeta, polonista.
* [[Dariusz Ratajczak|Ratajczak, Dariusz]] (1962–2010) – polski historyk.
* [[Janusz Ratajczak|Ratajczak, Janusz]] (ur. 1962) – polski śpiewak operowy.
* [[Józef Ratajczak|Ratajczak, Józef]] (1932–1999) – polski poeta i prozaik.
* [[Piotr Ratajczak|Ratajczak, Piotr]] (ur. 1975) – polski reżyser.
* Ratajczyk, Maria → Maj, Maria
* [[Cyryl Ratajski|Ratajski, Cyryl]] (1875–1942) – polski polityk.
* [[Symcha Ratajzer-Rotem|Ratajzer-Rotem, Symcha]] (1924–2018) – żydowski działacz ruchu oporu w czasie II wojny światowej.
* [[Walther Rathenau|Rathenau, Walther]] (1867–1922) – niemiecki przemysłowiec, polityk i pisarz.
* [[Brett Ratner|Ratner, Brett]] (ur. 1969) – amerykański reżyser.
* [[Simon Rattle|Rattle, Simon]] (ur. 1955) – angielski dyrygent.
* [[Georg Ratzinger|Ratzinger, Georg]] (1924–2020) – niemiecki duchowny katolicki.

===Rav===
* [[Gianfranco Ravasi|Ravasi, Gianfranco]] (ur. 1942) – włoski duchowny katolicki, biblista, specjalista od języka hebrajskiego, wysoki urzędnik Kurii Rzymskiej, kardynał.
* Ravel, Joseph-Maurice → Ravel, Maurice
* [[Maurice Ravel|Ravel, Maurice]] (1875–1937) – francuski kompozytor i pianista.
* [[Mark Ravenhill|Ravenhill, Mark]] (ur. 1966) – angielski dramaturg.

===Raw===
* [[Prem Rawat|Rawat, Prem]] (ur. 1957) – jeden z przywódców ruchu Divine Light Mission.
* Rawicz Radomyska, Helena → Mniszkówna, Helena
* [[Joanna Rawik|Rawik, Joanna]] (ur. 1934) – polska piosenkarka, aktorka, dziennikarka.
* [[Cewi Rawner|Rawner, Cewi]] (ur. 1950) – izraelski dyplomata.

===Ray===
* [[Man Ray|Ray, Man]] (1890–1976) – amerykański fotograf i reżyser.
* [[Maciej Rayzacher|Rayzacher, Maciej Stanisław]] (ur. 1940) – polski aktor, działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL.
* Raymond, Rene Brabazon → Chase, James Hadley

===Raz===
* [[Najib Tun Razak|Razak, Najib Tun]] (ur. 1953) – malezyjski polityk.
* [[Alaksandr Razhanau|Razhanau, Alaksandr]] (ur. 1953) – białoruski polityk.

==Rā==
* Rāhulamātā → Yasodharā

==Re==
===Rea===
* [[Herbert Read|Read, Herbert]] (1893–1968) – angielski poeta i krytyk sztuki.
* [[Nancy Reagan|Reagan, Nancy]] (1921–2016) – żona prezydenta USA Ronalda Reagana.
* [[Ronald Reagan|Reagan, Ronald]] (1911–2004) – amerykański aktor i polityk, czterdziesty prezydent USA.
* [[Maxim Reality|Reality, Maxim]] (ur. 1967) – brytyjski wokalista.
* [[Olli Rehn|Rehn, Olli]] (ur. 1962) – fiński polityk i politolog.

===Rec===
* [[Anna Rechnio|Rechnio, Anna Elżbieta]] (ur. 1977) – polska łyżwiarka figurowa.
* [[Stefan Reczek|Reczek, Stefan]] (1923–1993) – polski językoznawca.

===Red===
* Red Cloud → Czerwona Chmura
* Redford, Charles Robert → Redford, Robert
* [[Robert Redford|Redford, Robert]] (ur. 1936) – amerykański aktor, reżyser i producent filmowy.
* [[Vanessa Redgrave|Redgrave, Vanessa]] (ur. 1937) – brytyjska aktorka.
* [[Viviane Reding|Reding, Viviane]] (ur. 1951) – luksemburska polityk i dziennikarka.
* Redlich, Krystyna → Kurczab-Redlich, Krystyna
* [[Edward Redliński|Redliński, Edward]] (ur. 1940) – polski pisarz, scenarzysta, reporter.
* [[Patrick Redmond|Redmond, Patrick]] (ur. 1966) – angielski pisarz.
* [[Rafael Redwitz|Redwitz, Rafael]] (ur. 1980) – brazylijski siatkarz.
* Redwood, Percy → Bock, Amy Maud

===Ree===
* [[John Reed|Reed, John]] (1887–1920) – amerykański dziennikarz, komunista.
* [[Celia Rees|Rees, Celia]] (ur. 1949) – angielska pisarka.
* [[Laurence Rees|Rees, Laurence]] (ur. 1957) – brytyjski dyrektor kreatywny programów historycznych, pisarz.
* [[Martin John Rees|Rees, Martin John]] (ur. 1942) – brytyjski astronom i astrofizyk.

===Ref===
* Ref-Ren → Konarski, Feliks

===Reg===
* [[Miri Regev|Regev, Miri]] (ur. 1965) – izraelska wojskowa i polityk.
* [[Stefan Regmunt|Regmunt, Stefan]] (ur. 1951) – polski duchowny katolicki, psycholog.
* [[Jean-François Regnard|Regnard, Jean-François]] (1655–1709) – francuski komediopisarz.
* [[Antoni Regulski|Regulski, Antoni]] (ur. 1935) – polski duchowny katolicki, aforysta.

===Rei===
* Rei, O → Pelé
* [[Robert Reich|Reich, Robert]] (ur. 1946) – amerykański ekonomista i publicysta.
* [[Marcel Reich-Ranicki|Reich-Ranicki, Marcel]] (1920–2013) – niemiecki krytyk literacki polsko-żydowskiego pochodzenia.
* Reichs, Kathleen Joan → Reichs, Kathy
* [[Kathy Reichs|Reichs, Kathy]] (ur. 1950) – amerykańska antropolog kliniczna i pisarka.
* [[Harry Reid|Reid, Harry Mason]] (1939–2021) – amerykański polityk.
* [[Salomon Reinach|Reinach, Salomon]] (1858–1932) – francuski archeolog.
* [[Rob Reiner|Reiner, Rob]] (ur. 1947) – amerykański aktor, reżyser i producent filmowy.
* Reiner, Robert → Reiner, Rob
* Reinhart, Arthur → Reinhart, Artur
* [[Artur Reinhart|Reinhart, Artur]] (ur. 1965) – polski operator, montażysta i producent filmowy.
* Reinschmit, Paulina → Kuczalska-Reinschmit, Paulina
* [[Józef Reiss|Reiss, Józef]] (1879–1956) – polski muzykolog.
* [[Ivan Reitman|Reitman, Ivan]] (ur. 1946) – słowacko-kanadyjski aktor, reżyser i producent.

===Rej===
* [[Mikołaj Rej|Rej, Mikołaj]] (1505–1569) – polski poeta, prozaik i działacz reformacyjny.
* [[Marian Rejewski|Rejewski, Marian]] (1905–1980) – polski matematyk i kryptolog, który w 1932 roku złamał szyfr Enigmy, najważniejszej maszyny szyfrującej używanej przez hitlerowskie Niemcy, porucznik Armii Polskiej w Wielkiej Brytanii.
* [[Tadeusz Rejtan|Rejtan, Tadeusz]] (1742–1789) – polski polityk.

===Rek===
* [[Dariusz Rekosz|Rekosz, Dariusz]] (ur. 1970) – polski pisarz.

===Rel===
* [[Józef Relidzyński|Relidzyński, Józef]] (1886–1964) – polski poeta, dziennikarz, scenarzysta, prozaik, żołnierz i urzędnik państwowy.
* [[Zbigniew Religa|Religa, Zbigniew Eugeniusz]] (1938–2009) – polski kardiochirurg i polityk.

===Rem===
* [[Ryszard Rembiszewski|Rembiszewski, Ryszard]] (ur. 1947) – polski aktor, prezenter radiowy i telewizyjny, konferansjer, lektor i wodzirej.
* [[Rembrandt]] (1606–1669) – holenderski malarz, rysownik i grafik.
* Rembrandt Harmenszoon van Rijn → Rembrandt

===Ren===
* [[Ernest Renan|Renan, Ernest]] (1823–1892) – francuski filozof, pisarz, historyk i filolog.
* [[Jules Renard|Renard, Jules]] (1864–1910) – francuski pisarz.
* [[Jeremy Renner|Renner, Jeremy Lee]] (ur. 1971) – amerykański aktor i muzyk.
* [[Jean Reno|Reno, Jean]] (ur. 1948) – francuski aktor.
* [[Auguste Renoir|Renoir, Auguste]] (1841–1919) – francuski malarz i rzeźbiarz.
* [[Jean Renoir|Renoir, Jean]] (1894–1979) – francuski reżyser filmowy, producent, scenarzysta, aktor i pisarz.
* Renoir, Pierre-Auguste → Renoir, Auguste
* [[Marian Rentgen-Güntner|Rentgen-Güntner, Marian]] (1888–1940) – lwowski i warszawski piosenkarz i aktor kabaretowy.

===Rep===
* [[Nina Repetowska|Repetowska, Nina]] (ur. 1940) – polska aktorka.
* [[Nikołaj Repnin|Repnin, Nikołaj Wasiljewicz]] (1734–1801) – książę rosyjski, w latach 1764–1768 rosyjski poseł nadzwyczajny sprawujący faktyczną władzę nad Rzeczpospolitą jako bezpośredni wykonawca woli Katarzyny II.

===Res===
* [[Alain Resnais|Resnais, Alain]] (1922–2014) – francuski reżyser.
* [[Krzysztof Respondek|Respondek, Krzysztof]] (ur. 1969) – polski aktor, artysta kabaretowy, prezenter telewizyjny i piosenkarz.
* Restrepo, Camilo → Torres Restrepo, Camilo
* [[Wojciech Reszczyński|Reszczyński, Wojciech]] (ur. 1953) – polski dziennikarz.

===Reš===
* [[Delimir Rešicki|Rešicki, Delimir]] (ur. 1960) – chorwacki poeta.

===Ret===
* [[Piet Retief|Retief, Piet]] (1780–1838) – burski polityk i wojskowy.
* [[Józef Retinger|Retinger, Józef Hieronim]] (1888–1960) – polski pisarz i polityk.
* [[Leonard Rettel|Rettel, Leonard]] (1811–1885) – polski poeta, tłumacz, hispanista, belwederczyk.
* Retty, Rosemarie Magdalena → Schneider, Romy

===Rev===
* [[Pierre Reverdy|Reverdy, Pierre]] (1889–1960) – francuski pisarz.

===Rew===
* Rewak, Ewa Konstancja → Bułhak, Ewa Konstancja
* [[Janusz Rewiński|Rewiński, Janusz]] (ur. 1949) – aktor, satyryk, artysta kabaretowy i polityk.

===Rey===
* Rey, Micheline → Rey, Micheline
* [[Lester del Rey|Rey (del), Lester]] (1915–1933) – amerykański wydawca oraz autor fantastyki.
* [[Andre Reyes|Reyes, Andre]] (ur. XX w.) – hiszpański cygan, gitarzysta i wokalista francuskiego zespołu Gipsy Kings.
* Reyes Besualto, Ricardo Eliecer Nefiali → Neruda, Pablo
* [[Henryk Reyman|Reyman, Henryk]] (1897–1963) – polski piłkarz.
* Reymont, Stanisław Władysław → Reymont, Władysław Stanisław
* [[Władysław Reymont|Reymont, Władysław Stanisław]] (1867–1925) – polski pisarz, noblista.
* [[Paul Reynaud|Reynaud, Paul]] (1878–1966) – francuski polityk.
* [[Bohuslav Reynek|Reynek, Bohuslav]] (1892–1971) – czeski pisarz, malarz i tłumacz.
* [[Joshua Reynolds|Reynolds, Joshua]] (1723–1792) – angielski malarz.
* [[Kevin Reynolds|Reynolds, Kevin Hal]] (ur. 1952) – amerykański reżyser i scenarzysta.
* [[Ryan Reynolds|Reynolds, Ryan]] (ur. 1976) – amerykańsko-kanadyjski aktor i producent filmowy.
* [[Simon Reynolds|Reynolds, Simon]] (ur. 1963) – angielski krytyk muzyczny.

===Rez===
* [[Bernardo Rezende|Rezende, Bernardo]] (ur. 1959) – brazylijski siatkarz i trener.
* [[Bruno Mossa Rezende|Rezende, Bruno Mossa]] (ur. 1986) – brazylijski siatkarz.
* Rezende (de), Bernardo → Rezende, Bernardo
* Rezun, Władimir Bogdanowicz → Suworow, Wiktor
* [[Gregor von Rezzori|Rezzori von, Gregor]] (1914–1998) – austriacki pisarz i scenarzysta niemieckojęzyczny, dziennikarz, aktor.

==Ré==
* [[Gaston Rébuffat|Rébuffat, Gaston]] (1921–1985) – francuski alpinista
* [[Anita Rée|Rée, Anita Clara]] (1885–1933) – niemiecka malarka żydowskiego pochodzenia, przedstawicielka kierunku Nowa Rzeczowość.

==Rę==
* [[Jerzy Rębek|Rębek, Jerzy]] (ur. 1960) – polski polityk.

==Ré==
* [[Richard Réti|Réti, Richard]] (1889–1929) – czechosłowacki szachista, teoretyk szachów i twórca kompozycji szachowych.

==Rh==
* Rheinsch, Othmar → Spann, Othmar
* Rhodes, Amelia → Atwater-Rhodes, Amelia
* [[Cecil Rhodes|Rhodes, Cecil]] (1853–1902) – brytyjski przedsiębiorca i polityk.
* [[Richard Rhodes|Rhodes, Richard Lee]] (ur. 1937) – amerykański dziennikarz, historyk i publicysta.
* [[Jonathan Rhys-Meyers|Rhys-Meyers, Jonathan]] (ur. 1977) – irlandzki aktor i model.

==Ri==
* Ri → Rihanna
* [[Ri Myong-guk|Ri, Myong-guk]] (ur. 1986) – bramkarz piłkarskiej reprezentacji Korei Północnej.

===Ria===
* [[Mykoła Riabczuk|Riabczuk, Mykoła]] (ur. 1953) – ukraiński krytyk literacki i pisarz.
* Riascos, Rodolfo → Llinás, Rodolfo

===Rib===
* Ribas, Eduardo → Chibás y Ribas, Eduardo
* [[Fernando Ribeiro|Ribeiro, Fernando]] (ur. 1974) – portugalski wokalista i poeta.
* Ribeiro, Fernando Miguel Santos → Ribeiro, Fernando
* Ribo → Rivaldo

===Ric===
* [[Matthieu Ricard|Ricard, Matthieu]] (ur. 1946) – francuski mnich buddyjski, doktor biologii molekularnej.
* [[Louis-Xavier de Ricard|Ricard (de), Louis-Xavier]] (1843–1911) – francuski pisarz i dziennikarz.
* Ricardinho → Garcia, Ricardo
* Ricardo → Garcia, Ricardo
* [[Christina Ricci|Ricci, Christina]] (ur. 1980) – amerykańska aktorka.
* [[Anne Rice|Rice, Anne]] (ur. 1941) – amerykańska pisarka.
* [[Stephanie Rice|Rice, Stephanie]] (ur. 1988) – australijska pływaczka.
* [[Condoleezza Rice|Rice, Condoleezza]] (ur. 1954) – amerykańska polityk i politolog.
* [[Luanne Rice|Rice, Luanne]] (ur. 1955) – amerykańska pisarka.
* Richard → Riedel, Ryszard Henryk
* [[Emilie Richards|Richards, Emilie]] (ur. XX w.) – amerykańska pisarka.
* [[Keith Richards|Richards, Keith]] (ur. 1943) – brytyjski gitarzysta, tekściarz, wokalista.
* [[Laura Richards|Richards, Laura]] (ur. 1976) – brytyjska psycholog.
* [[Novelle Hamilton Richards|Richards, Novelle Hamilton]] (1917–1986) – antiguański pisarz i polityk.
* [[Lee Richardson|Richardson, Lee]] (1979–2012) – angielski żużlowiec.
* [[Monika Richardson|Richardson, Monika]] (ur. 1972) – polska dziennikarka.
* [[Armand Jean Richelieu|Richelieu, Armand Jean]] (1585–1642) – książę, kardynał, francuski mąż stanu.
* [[Lionel Richie|Richie, Lionel Brockman]] (ur. 1949) – amerykański piosenkarz, kompozytor i aktor.
* [[Nicole Richie|Richie, Nicole]] (ur. 1981) – amerykańska piosenkarka i aktorka.
* [[Alan Rickman|Rickman, Alan Sidney Patrick]] (1946–2016) – brytyjski aktor, reżyser i scenarzysta.
* [[Paul Ricœur|Ricœur, Paul]] (1913–2005) – francuski filozof.

===Rie===
* [[Ryszard Riedel|Riedel, Ryszard Henryk]] (1956–1994) – polski piosenkarz i autor tekstów.
* [[Sebastian Riedel|Riedel, Sebastian]] (ur. 1978) – polski muzyk, gitarzysta.

===Rif===
* [[Jeremy Rifkin|Rifkin, Jeremy]] (ur. 1943) – amerykański ekonomista, politolog, publicysta.

===Rig===
* [[Jean Rigaux|Rigaux, Jean]] (1909–1991) – francuski piosenkarz.
* [[Ransom Riggs|Riggs, Ransom]] – amerykański pisarz.

===Rih===
* [[Rihanna]] (ur. 1988) – amerykańska piosenkarka pochodzenia barbadoskiego.

===Rii===
* [[Bjarne Riis|Riis, Bjarne]] (ur. 1964) – duński kolarz szosowy.

===Rij===
* Rijn van, Rembrandt Harmenszoon → Rembrandt

===Ril===
* [[Pat Riley|Riley, Pat]] (ur. 1945) – amerykański zawodowy, trener i działacz koszykarski.
* Riley, Patrick James → Riley, Pat
* [[Rainer Maria Rilke|Rilke, Rainer Maria]] (1875–1926) – austriacki poeta.

===Rin===
* [[Emanuel Ringelblum|Ringelblum, Emanuel]] (1900–1944) – polski historyk, pedagog i działacz społeczny pochodzenia żydowskiego.
* Rinpocze Taszi Paldzior → Dilgo, Czientse Rinpocze

===Rio===
* [[Rick Riordan|Riordan, Rick]] (ur. 1947) – amerykański pisarz.

===Rip===
* Ripley, R.L. → Ripley, Robert Le Roy
* [[Robert Le Roy Ripley|Ripley, Robert Le Roy]] (1893–1949) – amerykański dziennikarz.
* Ripoll, Emilio → Castelar y Ripoll, Emilio
* Ripoll, Shakira Isabel Mebarak → Shakira

===Rir===
* RiRi → Rihanna

===Rit===
* [[Tadeusz Rittner|Rittner, Tadeusz]] (1873–1921) – polski dramatopisarz.
* Ritvala, M. → Waltari, Mika

===Riv===
* [[Rivaldo]] (ur. 1972) – brazylijski piłkarz.
* Rivera (de), José Antonio → Primo de Rivera, José Antonio
* [[Raúl Rivero|Rivero, Raúl]] (ur. 1945) – kubański dysydent, poeta i dziennikarz.
* [[Jacques Rivière|Rivière, Jacques]] (1886–1925) – francuski pisarz.

==Rm==
* rms → Stallman, Richard Matthew

==Ro==
===Roa===
* [[Mary Roach|Roach, Mary]] (ur. 1959) – amerykańska dziennikarka i pisarka.

===Rob===
* [[Józef Robakowski|Robakowski, Józef]] (ur. 1939) – polski artysta multimedialny, fotograf, pedagog.
* Robb, J.D. → Roberts, Nora
* Robbins, Anne Frances → Reagan, Nancy
* Robbins, Anthony → Robbins, Tony
* [[Lionel Robbins|Robbins, Lionel]] (1898–1984) – brytyjski ekonomista.
* [[Tim Robbins|Robbins, Tim]] (ur. 1958) – amerykański aktor, reżyser, scenarzysta i kompozytor.
* Robbins, Timothy Francis → Robbins, Tim
* [[Tony Robbins|Robbins, Tony]] (ur. 1960) – amerykański pisarz, specjalista motywacji i NLP.
* [[Alain Robert|Robert, Alain]] (ur. 1962) – francuski wspinacz.
* [[Maciej Robert|Robert, Maciej]] (ur. 1977) – polski poeta, krytyk literacki i filmowy, dziennikarz.
* [[Bartholomew Roberts|Roberts, Bartholomew]] (1682–1722) – walijski pirat.
* [[Billy Roberts|Roberts, Billy]] (ur. 1936) – amerykański muzyk i autor tekstów.
* [[Gregory David Roberts|Roberts, Gregory David]] (ur. 1952) – australijski prozaik.
* [[Julia Roberts|Roberts, Julia Fiona]] (ur. 1967) – amerykańska aktorka.
* [[Nora Roberts|Roberts, Nora]] (ur. 1950) – pisarka amerykańska.
* Roberts, William Moses → Roberts, Billy
* Robertson, Ewa → Decówna, Ewa
* [[George Robertson|Robertson, George]] (ur. 1946) – brytyjski polityk, dyplomata.
* [[Maximilien de Robespierre|Robespierre (de), Maximilien]] (1758–1794) – francuski adwokat i mówca.
* Robin Hood → Nowitzki, Dirk Werner
* [[Marta Robin|Robin, Marta]] (1902–1981) – francuska tercjarka franciszkańska, mistyczka i stygmatyczka, na swoim ciele miała nosić stygmaty upodobniające ją do Jezusa Chrystusa.
* Robinson Michelle LaVaughn → Obama, Michelle LaVaughn
* Robinson, Ray Charles → Charles, Ray
* [[Ken Robinson|Robinson, Ken]] (ur. 1950) – brytyjski autor książek, lider w dziedzinie rozwoju kreatywności, innowacyjności i zasobów ludzkich.
* [[Kim Stanley Robinson|Robinson, Kim Stanley]] (ur. 1952) – amerykański pisarz.
* [[Ezequiel Robles|Robles, Ezequiel]] (zm. 1865) – paragwajski wojskowy.
* [[Agnieszka Robótka-Michalska|Robótka-Michalska, Agnieszka]] (ur. 1964) – polska aktorka.
* Robson, Agata → Bielik-Robson, Agata

===Roc===
* [[Letycja Ortiz Rocasolano|Rocasolano, Letycja Ortiz]] (ur. 1972) – hiszpańska dziennikarka, żona Filipa Burbona.
* [[Glauber Rocha|Rocha, Glauber]] (1939–1981) – brazylijski pisarz, aktor i reżyser filmowy.
* Rocha de Rezende, Bernardo → Rezende, Bernardo
* [[Renata Rochnowska|Rochnowska, Renata]] (ur. 1949) – polska polityk.
* [[Chris Rock|Rock, Chris]] (ur. 1965) – amerykański komik i aktor, scenarzysta, producent telewizyjny, producent i reżyser filmowy.
* [[Maciej Rock|Rock, Maciej]] (ur. 1978) – polski prezenter i dziennikarz radiowy i telewizyjny.
* [[David Rockefeller|Rockefeller, David]] (1915–2017) – amerykański przemysłowiec.
* [[Jay Rockefeller|Rockefeller, Jay]] (ur. 1937) – amerykański polityk.
* [[John D. Rockefeller|Rockefeller, John Davison]] (1839–1937) – amerykański przedsiębiorca.
* Rockefeller IV, John Davison → Rockefeller, Jay

===Rod===
* [[Andrzej Rodan|Rodan, Andrzej]] (ur. 1952) – polski pisarz, publicysta, filozof, historyk kultury.
* Roddenberry, Eugene Wesley → Roddenberry, Gene
* [[Gene Roddenberry|Roddenberry, Gene]] (1921–1991) – amerykański reżyser.
* [[Anita Roddick|Roddick, Anita]] (1942–2007) – założycielka brytyjskiej marki kosmetyków i sieci sklepów.
* Rodenbach von, Zoe → Sacher-Masoch von, Leopold Ritter
* Rodham Clinton, Hillary → Clinton, Hillary Diane Rodham
* [[Auguste Rodin|Rodin, Auguste François-René]] (1840–1917) – francuski rzeźbiarz.
* [[Dennis Rodman|Rodman, Dennis Keith]] (ur. 1961) – amerykański koszykarz.
* Rodney, Winston → Spear, Burning
* Rodoć, Mikołaj → Biernacki, Mikołaj
* [[Jan Rodowicz|Rodowicz, Jan]] (1923–1949) – polski harcerz, żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej, powstaniec warszawski.
* Rodowicz, Maria Antonina → Rodowicz, Maryla
* [[Maryla Rodowicz|Rodowicz, Maryla]] (ur. 1945) – polska piosenkarka.
* [[Tomasz Rodowicz|Rodowicz, Tomasz]] (ur. 1951) – polski historyk filozofii, aktor, muzyk, reżyser.
* Rodrigues Pires, Pedro → Pires, Pedro
* [[Robert Rodriguez|Rodríguez, Robert]] (ur. 1968) – amerykańsko-meksykański scenarzysta i reżyser filmowy.
* Rodziewicz, Maria → Rodziewiczówna, Maria
* [[Maria Rodziewiczówna|Rodziewiczówna, Maria]] (1863–1944) – polska pisarka.

===Rog===
* [[Marzena Rogalska|Rogalska, Marzena]] (ur. 1970) – polska dziennikarka.
* [[Jerzy Rogalski|Rogalski, Jerzy]] (ur. 1949) – polski aktor i artysta kabaretowy.
* [[Michał Rogalski|Rogalski, Michał]] (ur. 1970) – polski reżyser, scenarzysta, sporadycznie aktor, montażysta i operator.
* [[Rafał Rogalski|Rogalski, Rafał]] (ur. 1976) – polski prawnik.
* [[Robert Rogalski|Rogalski, Robert]] (1920–2020) – polski aktor.
* [[Seth Rogen|Rogen, Seth]] (ur. 1982) – amerykańsko-kanadyjski aktor i scenarzysta.
* Rogers, Amanda Lee → Rossi (de), Portia
* [[Carl Rogers|Rogers, Carl]] (1902–1987) – amerykański psycholog, psychoterapeuta.
* [[Ginger Rogers|Rogers, Ginger]] (1911–1995) – amerykańska aktorka i tancerka.
* [[Will Rogers|Rogers, Will]] (1879–1935) – amerykański aktor, komik.
* Rogers, William Penn Adair → Rogers, Will
* [[Natalia Rogińska|Rogińska, Natalia]] (ur. 1985) – polska pisarka.
* [[Kenneth Rogoff|Rogoff, Kenneth]] (ur. 1953) – amerykański ekonomista i szachista.
* [[Józef Rogosz|Rogosz, Józef]] (1844–1896) – polski dziennikarz i pisarz.
* [[Katarzyna Rogowiec|Rogowiec, Katarzyna]] (ur. 1977) – polska niepełnosprawna sportsmenka.
* [[Anna Rogowska|Rogowska, Anna]] (ur. 1981) – polska lekkoatletka.
* [[Grażyna Rogowska|Rogowska, Grażyna]] (ur. 1972) – polska aktorka.
* Rogowski, Bronisław → Braun, Jerzy Bronisław
* [[Wojciech Rogowski|Rogowski, Wojciech]] (ur. 1965) – polski aktor.
* [[Dmitrij Rogozin|Rogozin, Dmitrij Olegowicz]] (ur. 1963) – rosyjski polityk i dyplomata, obecnie pełni funkcję stałego przedstawiciela Rosji przy NATO.
* [[Piotr Rogucki|Rogucki, Piotr]] (ur. 1978) – polski aktor i piosenkarz.

===Roh===
* [[Roh Moo-hyun]] (1946–2009) – koreański polityk, w latach 2004–2008 prezydent Korei Południowej.
* Rohe, Ludwig → Mies van der Rohe, Ludwig
* [[Jim Rohn|Rohn, Jim]] (1930–2009) – amerykański przedsiębiorca i pisarz.

===Roj===
* Rojek → Eile, Marian
* Rojek → Ipohorska, Janina
* [[Artur Rojek|Rojek, Artur]] (ur. 1972) – polski muzyk rockowy, wokalista, gitarzysta, kompozytor.

===Roi===
* [[Régis Roinsard|Roinsard, Régis]] (ur. 1972) – francuski reżyser i pisarz.

===Rok===
* [[Jarosław Rokicki|Rokicki, Jarosław]] (ur. 1963) – polski historyk, religioznawca i filozof.
* [[Józef Rokicki|Rokicki, Józef]] (1894–1976) – podpułkownik WP i Armii Krajowej, komendant NOW, p.o. dowódcy 10 Dywizji Piechoty AK im. Rataja.
* [[Jan Rokita|Rokita, Jan Maria Władysław]] (ur. 1959) – polski polityk. 
* [[Nelli Rokita|Rokita, Nelli]] (ur. 1957) – polska polityk.
* [[Roksolana]] (ok. 1505–1558) – konkubina, a potem domniemana żona Sulejmana Wspaniałego.

===Rol===
* Rola (de), Balthasar → Balthus
* [[Bianka Rolando|Rolando, Bianka]] (ur. 1979) – polska poetka i artystka sztuk wizualnych.
* [[Wacław Rolicz-Lieder|Rolicz-Lieder, Wacław]] (1866–1912) – polski poeta.
* [[Tadeusz Rolke|Rolke, Tadeusz]] (ur. 1929) – polski fotograf.
* [[Romain Rolland|Rolland, Romain]] (1866–1944) – francuski pisarz.
* [[Natalia Rolleczek|Rolleczek, Natalia]] (1919–2019) – polska pisarka.
* [[Michał Rolnicki|Rolnicki, Michał]] (ur. 1981) – polski aktor.

===Rom===
* [[Andromeda Romano-Lax|Romano-Lax, Andromeda]] (ur. 1970) – amerykańska pisarka.
* Romanow, Aleksander → Aleksander III Romanow
* Romanow, Mikołaj → Mikołaj I Romanow
* [[Maria Władimirowna Romanowa|Romanowa, Maria Władimirowna]] (ur. 1953) – rosyjska wielka księżna.
* [[Andrzej Romanowski|Romanowski, Andrzej]] (ur. 1951) – polski literaturoznawca, historyk i publicysta.
* [[Mieczysław Romanowski|Romanowski, Mieczysław]] (1833–1863) – polski poeta.
* Romański, Maciej → Handelsman, Marceli
* [[Agnieszka Romaszewska-Guzy|Romaszewska-Guzy, Agnieszka]] (ur. 1962) – polska dziennikarka.
* [[Zbigniew Romaszewski|Romaszewski, Zbigniew]] (1940–2014) – polski polityk.
* [[Romário]] (ur. 1966) – piłkarz brazylijski.
* [[Marian Romeyko|Romeyko, Marian]] (1897–1970) – polski wojskowy.
* [[Eugeniusz Romer|Romer, Eugeniusz Mikołaj]] (1871–1954) – polski geograf, kartograf i geopolityk.
* [[Rebecca Romijn|Romijn, Rebecca]] (ur. 1972) – amerykańska aktorka.
* Romijn-Stamos, Rebecca → Romijn, Rebecca
* [[Jacqueline de Romilly|Romilly (de), Jacqueline]] (1913–2010) – francuska filolog klasyczna.
* [[Mitt Romney|Romney, Mitt]] (ur. 1947) – amerykański polityk.
* Romney, Willard Mitt → Romney, Mitt
* [[Jan Romocki|Romocki, Jan]] (1925–1944) – polski poeta, żołnierz.
* Rompuy (Van), Herman Achille → Van Rompuy, Herman Achille

===Ron===
* [[Ronaldinho]] (ur. 1980) – brazylijski piłkarz.
* Ronaldinho Gaúcho → Ronaldinho
* [[Ronaldo]] (ur. 1976) – brazylijski piłkarz.
* [[Cristiano Ronaldo|Ronaldo, Cristiano]] (ur. 1985) – portugalski piłkarz.
* Ronaldo dos Santos Aveiro, Cristiano → Ronaldo, Cristiano
* Ronczewska, Alina → Afanasjew, Alina
* Ronczewska-Afanasjew, Alina → Afanasjew, Alina
* [[Ryszard Ronczewski|Ronczewski, Ryszard]] (ur. 1930) – polski aktor i reżyser.

===Roń===
* [[Jacek Rońda|Rońda, Jacek]] (ur. 1948) – polski naukowiec.

===Roo===
* Rooijens, Katarzyna → Kayah
* Rooney, Andrew Aitken → Rooney, Andy
* [[Andy Rooney|Rooney, Andy]] (1919–2011) – amerykański dziennikarz telewizyjny i radiowy oraz satyryk.
* [[Wayne Rooney|Rooney, Wayne]] (ur. 1985) – angielski piłkarz.
* Roosevelt, Anna Eleanor → Roosevelt, Eleanor
* [[Eleanor Roosevelt|Roosevelt, Eleanor]] (1884–1962) – amerykańska dyplomatka, aktywistka praw człowieka.
* [[Franklin Delano Roosevelt|Roosevelt, Franklin Delano]] (1882–1945) – amerykański polityk.
* [[Theodore Roosevelt|Roosevelt, Theodore]] (1858–1919) – amerykański polityk holenderskiego pochodzenia.

===Rop===
* [[Edyta Ropek|Ropek, Edyta]] (ur. 1979) – polska wspinaczka sportowa, z wykształcenia magister ochrony środowiska.

===Roq===
* Roquelaure, A.N. → Rice, Anne
* [[Jean de Roquetaillade|Roquetaillade (de), Jean]] (13??–1366) – francuski franciszkanin, filozof i alchemik.

===Ror===
* [[Richard Rorty|Rorty, Richard McKay]] (1931–2007) – amerykański filozof.

===Ros===
* [[Michał Rosa|Rosa, Michał]] (ur. 1963) – polski reżyser i scenarzysta.
* [[Peter de Rosa|Rosa (de), Peter]] (ur. 1932) – brytyjski pisarz i historyk.
* de Rosa, Peter → Rosa (de), Peter
* [[Albert del Rosario|Rosario (del), Albert]] (ur. 1939) – filipiński dyplomata i polityk.
* [[Dariusz Rosati|Rosati, Dariusz Kajetan]] (ur. 1946) – polski ekonomista i polityk.
* [[Teresa Rosati|Rosati, Teresa]] (ur. 1946) – polska projektantka mody.
* [[Weronika Rosati|Rosati, Weronika]] (ur. 1984) – polska aktorka.
* [[Monika Rosca|Rosca, Monika]] (ur. 1961) – polska pianistka i aktorka dziecięca rumuńskiego pochodzenia.
* Rose → McKagan, Duff
* [[Axl Rose|Rose, Axl]] (ur. 1962) – amerykański piosenkarz.
* [[Derrick Rose|Rose, Derrick]] (ur. 1988) – amerykański koszykarz.
* Rose, Dona → Różanek, Aldona
* [[Flemming Rose|Rose, Flemming]] (ur. 1958) – duński dziennikarz.
* [[Richard Rosecrance|Rosecrance, Richard]] (ur. 1930) – amerykański politolog, ekonomista i historyk.
* [[Peter Rosegger|Rosegger, Peter]] (1843–1918) – austriacki pisarz.
* Rosenbaum, Alissa Zinowiewna → Rand, Ayn
* [[Ethel Rosenberg|Rosenberg, Ethel]] (1915–1953) – amerykański szpieg.
* [[Braha Rosenfeld|Rosenfeld, Braha]] (ur. 1946) – izraelska poetka, tłumaczka i krytyk literacki.
* Rosenfeld, Otto → Rank, Otto
* Rosenstock, Samuel → Tzara, Tristan
* [[Hrithik Roshan|Roshan, Hrithik]] (ur. 1974) – indyjski aktor.
* [[Barbara Rosiek|Rosiek, Barbara]] (1959–2020) – polska pisarka.
* [[Andrzej Rosiewicz|Rosiewicz, Andrzej]] (ur. 1944) – polski piosenkarz, kompozytor, autor tekstów, choreograf.
* [[Karolina Rosińska|Rosińska, Karolina]] (ur. 1974) – polska aktorka.
* [[Grzegorz Rosiński|Rosiński, Grzegorz]] (ur. 1941) – polski rysownik, autor komiksów.
* Rosiński, Jan → Górec-Rosiński, Jan
* [[Julia Rosnowska|Rosnowska, Julia]] (ur. 1989) – polska aktorka.
* [[Carne Ross|Ross, Carne]] (ur. 1966) – brytyjski dyplomata.
* [[Diana Ross|Ross, Diana]] (ur. 1944) – amerykańska piosenkarka i aktorka.
* Ross, Diane Ernestine Earle → Ross, Diana
* Ross, Elisabeth → Kübler-Ross, Elisabeth
* [[Tadeusz Ross|Ross, Tadeusz Edward]] (1938–2021) – polski aktor, piosenkarz, satyryk, artysta kabaretowy i polityk, scenarzysta i poeta.
* [[Zbigniew Rossa|Rossa, Zbigniew]] (ur. 1956) – polski poeta.
* [[Christina Rossetti|Rossetti, Christina Georgina]] (1830–1894) – angielska pisarz.
* [[Portia de Rossi|Rossi (de), Portia]] (ur. 1973) – australijska aktorka.
* [[Gioacchino Rossini|Rossini, Gioacchino]] (1792–1868) – włoski kompozytor.
* [[Jan Rossman|Rossman, Jan]] (1916–2003) – polski harcmistrz, wojskowy.
* [[Edmond Rostand|Rostand, Edmond]] (1868–1918) – francuski dramatopisarz.
* [[Jean Rostand|Rostand, Jean]] (1894–1977) – francuski pisarz i biolog.
* [[Leo Calvin Rosten|Rosten, Leo Calvin]] (1908–1997) – amerykański nauczyciel, pisarz-humorysta.
* Rostkowska, Joanna → Kluzik-Rostkowska, Joanna
* [[Jacek Rostowski|Rostowski, Jacek]] (ur. 1951) – polski ekonomista, polityk.
* [[Karol Hubert Rostworowski|Rostworowski, Karol Hubert]] (1877–1938) – polski pisarz.
* [[Marek Rostworowski|Rostworowski, Marek]] (1921–1996) – polski historyk sztuki, polityk.
* [[Jakub Roszkowski|Roszkowski, Jakub]] (ur. 1984) – polski dramaturg.
* [[Wojciech Roszkowski|Roszkowski, Wojciech]] (ur. 1947) – polski ekonomista i historyk, profesor, polityk.
* [[Wojciech Roszkowski (poeta)|Roszkowski, Wojciech]] (ur. 1974) – polski poeta.

===Rot===
* Rotem, Symcha → Ratajzer-Rotem, Symcha
* [[Adam Daniel Rotfeld|Rotfeld, Adam Daniel]] (ur. 1938) – polski polityk, dyplomata.
* [[Joseph Roth|Roth, Joseph]] (1894–1939) – austriacki pisarz i dziennikarz żydowskiego pochodzenia.
* [[Jürgen Roth|Roth, Jürgen]] (1945–2017) – niemiecki publicysta, dziennikarz śledczy, reportażysta.
* [[Philip Roth|Roth, Philip]] (1933–2018) – żydowsko-amerykański pisarz.
* [[Tim Roth|Roth, Tim]] (ur. 1961) – brytyjski aktor.
* [[Murray Rothbard|Rothbard, Murray Newton]] (1926–1995) – amerykański ekonomista, teoretyk polityczny i anarchokapitalista.
* [[Patrick Rothfuss|Rothfuss, Patrick]] (ur. 1973) – amerykański pisarz.
* [[Mark Rothko|Rothko, Mark]] (1903–1970) – amerykański malarz i grafik pochodzenia łotewskiego.
* Rothschild, Dorothy → Parker, Dorothy
* Rotkowicz, Marcus → Rothko, Mark
* [[Zdeněk Rotrekl|Rotrekl, Zdeněk]] (1920–2013) – czeski pisarz.
* Rotten, Johnny → Lydon, John Joseph
* [[Anda Rottenberg|Rottenberg, Anda]] (ur. 1944) – polska historyk i krytyk sztuki.

===Rou===
* [[Nouriel Roubini|Roubini, Nouriel]] (ur. 1959) – amerykański ekonomista tureckiego pochodzenia.
* [[Jean Rouch|Rouch, Jean]] (1917–2004) – francuski reżyser, etnolog.
* [[Denis de Rougemont|Rougemont (de), Denis]] (1906–1985) – szwajcarski pisarz i krytyk.
* [[Claude Joseph Rouget de Lisle|Rouget de Lisle, Claude Joseph]] (1760–1836) – francuski kapitan, inżynier wojskowy, pisarz.
* [[Stanisław Rouppert|Rouppert, Stanisław]] (1887–1945) – polski lekarz, żołnierz i działacz sportowy.
* [[Mickey Rourke|Rourke, Mickey]] (ur. 1952) – amerykański aktor i scenarzysta, bokser.
* Rourke, Philip Andre → Rourke, Mickey
* [[Henri Rousseau|Rousseau, Henri]] (1844–1910) – francuski malarz.
* [[Jean-Baptiste Rousseau|Rousseau, Jean-Baptiste]] (1670–1741) – francuski poeta i dramaturg.
* [[Jean-Jacques Rousseau|Rousseau, Jean-Jacques]] (1712–1778) – szwajcarski pisarz, filozof i pedagog.
* [[Dilma Rousseff|Rousseff, Dilma Vana]] (ur. 1947) – brazylijska polityk.
* Roussel, Simone Renee → Morgan, Michèle
* [[Joseph Roux|Roux, Joseph]] (1834–1905) – francuski ksiądz i poeta.

===Rov===
* [[Karl Rove|Rove, Karl Christian]] (ur. 1950) – amerykański strateg polityczny.
* Rover, Francesco della → Sykstus IV

===Row===
* Rowat, Chris → Blane
* [[Stefan Rowecki|Rowecki, Stefan Paweł]] (1895–1944) – polski wojskowy.
* [[Hasan Rowhani|Rowhani, Hasan]] (ur. 1948) – irański polityk i duchowny.
* [[Halina Rowicka|Rowicka, Halina]] (ur. 1951) – polska aktorka.
* [[Piotr Rowicki|Rowicki, Piotr]] (ur. 1975) – polski pisarz.
* [[Helen Rowland|Rowland, Helen]] (1875–1950) – amerykańska dziennikarka i humorystka.
* Rowlands, John → Stanley, Henry Morton
* [[Joanne Kathleen Rowling|Rowling, Joanne Kathleen]] (ur. 1965) – angielska pisarka.
* Rowling, J.K. → Rowling, Joanne Kathleen

===Roy===
* [[Arundhati Roy|Roy, Arundhati]] (ur. 1961) – indyjska pisarka.

===Roz===
* [[Andrzej Rozenek|Rozenek, Andrzej]] (ur. 1969) – polski dziennikarz, publicysta, polityk.
* [[Jacek Rozenek|Rozenek, Jacek]] (ur. 1969) – polski aktor, prezenter telewizyjny, trener biznesu.
* Rozenek, Małgorzata → Rozenek-Majdan, Małgorzata
* [[Małgorzata Rozenek-Majdan|Rozenek-Majdan, Małgorzata]] (ur. 1978) – polska prezenterka telewizyjna, z wykształcenia prawniczka.
* [[Andrzej Rozhin|Rozhin, Andrzej]] (ur. 1940) – polski reżyser teatralny, aktor, scenarzysta, dyrektor teatrów i festiwali teatralnych, polonista.
* [[Gilles Rozier|Rozier, Gilles]] (ur. 1963) – francuski pisarz, poeta i tłumacz.
* Rozłucki → Maczek, Stanisław
* Rozmus, Władysław → Ważny, Władysław
* [[Walery Rozow|Rozow, Walery]] (ur. 1964) – rosyjski alpinista.
* Roztocki, Karol → Dusza, Karol
* [[Jan Michał Rozwadowski|Rozwadowski, Jan Michał]] (1867–1935) – polski językoznawca.
* [[Paweł Rozwadowski|Rozwadowski, Paweł]] (ur. 1962) – polski wokalista i autor tekstów.
* [[Marcin Rozynek|Rozynek, Marcin]] (ur. 1971) – polski wokalista rockowy, autor piosenek, producent muzyczny.

===Roż===
* [[Michał Rożek|Rożek, Michał]] (ur. 1946) – polski historyk kultury i sztuki.
* [[Tomasz Rożek|Rożek, Tomasz]] (ur. 1976) – polski dziennikarz naukowy i fizyk.

==Ró==
===Róm===
* [[Juliusz Rómmel|Rómmel, Juliusz]] (1881–1967) – polski generał.

===Róz===
* Rózga, Maciej → Luksemburg, Róża

===Róż===
* [[Aldona Różanek|Różanek, Aldona]] (ur. 1960) – polska pisarka, scenarzystka, dziennikarka, teolog.
* Różańska, Renata Małgorzata → Mauer-Różańska, Renata Małgorzata
* [[Magdalena Różczka|Różczka, Magdalena]] (ur. 1978) – polska aktorka.
* [[Tadeusz Różewicz|Różewicz, Tadeusz]] (1921–2014) – polski poeta, dramaturg, prozaik.
* Różycka, Marta → Klubowicz, Marta
* [[Jerzy Różycki|Różycki, Jerzy]] (1909–1942) – polski matematyk i kryptolog, absolwent i pracownik Uniwersytetu Poznańskiego oraz radiokontrwywiadu wojskowego (Biuro Szyfrów Referat 4) Oddziału II Sztabu Głównego WP. Wspólnie z Marianem Rejewskim i Henrykiem Zygalskim złamali kody niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma i zbudowali jej działającą kopię.
* [[Tomasz Różycki|Różycki, Tomasz]] (ur. 1970) – polski poeta, tłumacz, romanista.
* [[Zygmunt Różycki|Różycki, Zygmunt]] (1883–1930) – polski poeta.

==Ru==
===Rua===
* Ruangsuwan, Charupang → Ruangsuwan, Jarupong
* [[Jarupong Ruangsuwan|Ruangsuwan, Jarupong]] (ur. 1946) – tajski polityk.

===Rub===
* [[Peter Paul Rubens|Rubens, Peter Paul]] (1577–1640) – flamandzki malarz.
* Rubik, Ania → Rubik, Anja
* [[Anja Rubik|Rubik, Anja]] (ur. 1983) – polska modelka pracująca w USA.
* Rubik, Anna → Rubik, Anja
* [[Piotr Rubik|Rubik, Piotr]] (ur. 1968) – polski kompozytor, multiinstrumentalista, dyrygent oraz prezenter telewizyjny.
* [[Akiba Rubinstein|Rubinstein, Akiba]] (1882–1961) – polski szachista pochodzenia żydowskiego.
* [[Artur Rubinstein|Rubinstein, Artur]] (1887–1982) – polski pianista pochodzenia żydowskiego.
* [[Eva Rubinstein|Rubinstein, Eva]] (ur. 1933) – polska fotografka.
* [[Gillian Rubinstein|Rubinstein, Gillian]] (ur. 1942) – angielska pisarka.

===Ruc===
* [[Michał Ruciak|Ruciak, Michał]] (ur. 1983) – polski siatkarz.

===Rud===
* [[Vedrana Rudan|Rudan, Vedrana]] (ur. 1949) – chorwacka pisarka.
* [[Monika Rudaś-Grodzka|Rudaś-Grodzka, Monika]] (ur. 1968) – polska literaturoznawczyni.
* [[Jaufré Rudel|Rudel, Jaufré]] (ok. 1100 – ok. 1150) – prowansalski trubadur, poeta i pieśniarz.
* Rudel de Blaia, Jaufré → Rudel, Jaufré
* [[Jordan Rudess|Rudess, Jordan]] (ur. 1956) – amerykański kompozytor i instrumentalista.
* [[Dane Rudhyar|Rudhyar, Dane]] (1895–1985) – francuski kompozytor i astrolog.
* Rudin, Mariusz → Grześczak, Marian
* [[David Rudisha|Rudisha, David]] (ur. 1988) – kenijski lekkoatleta.
* [[Jaroslav Rudiš|Rudiš, Jaroslav]] (ur. 1972) – czeski pisarz, dziennikarz, scenarzysta, dramatopisarz i autor komiksów.
* [[Olga Rudnicka|Rudnicka, Olga]] (ur. 1988) – polska pisarka.
* [[Adolf Rudnicki|Rudnicki, Adolf]] (1909–1990) – polski prozaik i eseista.
* [[Janusz Rudnicki|Rudnicki, Janusz]] (ur. 1956) – polski eseista.
* [[Klemens Rudnicki|Rudnicki, Klemens]] (1897–1992) – polski wojskowy.
* [[Witold Rudziński|Rudziński, Witold]] (1913–2004) – polski kompozytor, pedagog, teoretyk i historyk muzyki.
* Rudzitsky, Emmanuel → Ray, Man
* Rudzka, Marta → Obertyńska, Beata
* [[Zyta Rudzka|Rudzka, Zyta]] (ur. 1964) – polska pisarka.
* [[Kazimierz Rudzki|Rudzki, Kazimierz]] (1911–1976) – polski aktor, reżyser, konferansjer i pedagog.
* [[Przemysław Mieszko Rudź|Rudź, Przemysław Mieszko]]  (ur. 1976) – polski kompozytor i wykonawca muzyki elektronicznej, popularyzator astronomii, autor książek i przewodników.

===Ruf===
* [[Daniel Rufeisen|Rufeisen, Daniel]] (1922–1998) – polski kapłan katolicki żydowskiego pochodzenia, karmelita, konwertyta, misjonarz, tłumacz.
* [[Mark Ruffalo|Ruffalo, Mark Alan]] (ur. 1967) – amerykański aktor włoskiego pochodzenia.

===Rug===
* [[Ibrahim Rugova|Rugova, Ibrahim]] (1944–2006) – najbardziej znany przywódca kosowskich Albańczyków, prezydent Kosowa.

===Rui===
* [[Manuel Rui|Rui, Manuel]] (ur. 1941) – angolski pisarz.
* Rui Alves Monteiro, Manuel → Rui, Manuel
* Ruig (de), Wanda → Sieradzka de Ruig, Wanda

===Rum===
* [[Robert Rumas|Rumas, Robert]] (ur. 1966) – polski artysta sztuk wizualnych, rzeźbiarz i kurator sztuki.
* Rumbo → Cabral, Alejandro Ariel
* [[Rumi]] (1207–1273) – perski poeta, teolog, filozof, sufi.
* [[Donald Rumsfeld|Rumsfeld, Donald Henry]] (1932–2021) – amerykański polityk.

===Run===
* Runciman, James Cochran Stevenson → Runciman, Steven
* [[Steven Runciman|Runciman, Steven]] (1903–2000) – brytyjski historyk mediewista i bizantynolog.
* [[Runggye Adak]] (ur. 1954 lub 1955) – tybetański więzień polityczny.
* Runowiecki, Konrad → Tom, Konrad

===Rus===
* [[Kristine Kathryn Rusch|Rusch, Kristine Kathryn]] (ur. 1960) – amerykańska pisarka.
* Rusch, Kris → Rusch, Kristine Kathryn
* Rusek, Ewa → Nowicka-Rusek, Ewa
* [[Paweł Rusek|Rusek, Paweł]] (ur. 1983) – polski siatkarz.
* [[Benjamin Rush|Rush, Benjamin]] (ur. 1745 lub 1746, zm. 1813) – amerykański lekarz, pisarz, pedagog.
* Rushdie, Ahmed Salman → Rushdie, Salman
* [[Salman Rushdie|Rushdie, Salman]] (ur. 1947) – brytyjski pisarz hinduskiego pochodzenia.
* [[Rousas John Rushdoony|Rushdoony, Rousas John]] (1916–2001) – amerykański teolog.
* [[Kinga Rusin|Rusin, Kinga]] (ur. 1971) – polska dziennikarka i prezenterka telewizyjna.
* [[Michał Rusinek|Rusinek, Michał Maciej]] (ur. 1972) – polski literaturoznawca, tłumacz, pisarz.
* Rusk, David Dean → Rusk, Dean
* [[Dean Rusk|Rusk, Dean]] (1909–1994) – amerykański polityk i dyplomata.
* [[John Ruskin|Ruskin, John]] (1819–1900) – angielski pisarz, krytyk sztuki i krytyk społeczny.
* [[Ada Rusowicz|Rusowicz, Ada]] (1944–1991) – polska piosenkarka.
* Rusowicz, Adriana → Rusowicz, Ada
* [[Ania Rusowicz|Rusowicz, Ania]] (ur. 1983) – polska piosenkarka.
* Rusowicz, Anna Sandra → Rusowicz, Ania
* [[Bertrand Russell|Russell, Bertrand]] (1872–1970) – angielski filozof i matematyk.
* [[Betsy Russell|Russell, Betsy]] (ur. 1963) – amerykańska aktorka.
* [[Charles Taze Russell|Russell, Charles Taze]] (1852–1916) – amerykański kaznodzieja i reformator religijny, twórca ruchu Badaczy Pisma Świętego, autor publikacji o tematyce religijnej.
* Russell, Elizabet → Russell, Betsy
* Russell, Henry Kenneth Alfred → Russell, Ken
* [[Ken Russell|Russell, Ken]] (1927–2011) – brytyjski reżyser, scenarzysta i producent filmowy.
* [[Mary D. Russell|Russell, Mary D.]] (ur. 1950) – amerykańska pisarka.
* Russell, Mary Doria → Russell, Mary D.
* [[Ronald Russell|Russell, Ronald Stanley]] (1904–1974) – brytyjski polityk.
* [[William Howard Russell|Russell, William Howard]] (1820–1907) – brytyjski dziennikarz irlandzkiego pochodzenia.
* [[Willy Russell|Russell, Willy]] (ur. 1947) – angielski dramaturg, autor tekstów, kompozytor.
* Ruston, Audrey Kathleen → Hepburn, Audrey

===Rut===
* [[Rutebeuf]] (ok. 1230 – ok. 1285) – średniowieczny poeta francuski.
* [[Ernest Rutherford|Rutherford, Ernest]] (1871–1937) – nowozelandzki chemik i fizyk.
* [[Edward Rutherfurd|Rutherfurd, Edward]] (ur. 1948) – brytyjski pisarz.
* [[Wanda Rutkiewicz|Rutkiewicz, Wanda]] (1943–1992) – polska himalaistka.
* Rutkiewicz-Błaszkiewicz, Wanda → Rutkiewicz, Wanda
* [[Krzysztof Rutkowski (pisarz)|Rutkowski, Krzysztof]] (ur. 1953) – polski historyk literatury, pedagog, tłumacz, dziennikarz i eseista.
* [[Krzysztof Rutkowski (detektyw)|Rutkowski, Krzysztof]] (ur. 1960) – polski polityk, detektyw.
* [[Onufry Rutkowski|Rutkowski, Onufry]] (1746–1815) – polski pijar, poeta.
* [[Rafał Rutkowski|Rutkowski, Rafał]] (ur. 1973) – polski aktor, artysta kabaretowy i parodysta.
* [[Robert Rutkowski|Rutkowski, Robert]] (ur. 1978) – polski poeta.
* [[Tadeusz Rutkowski|Rutkowski, Tadeusz]] (ur. 1965) – polski historyk.

===Ruz===
* Ruz, Fidel Alejandro → Castro, Fidel
* Ruz, Raúl → Castro, Raúl
* [[Stefan Ruzowitzky|Ruzowitzky, Stefan]] (ur. 1961) – austriacki reżyser i scenarzysta.

===Ruż===
* [[Jerzy Rużyłło|Rużyłło, Jerzy]] (ur. 1947) – polski inżynier.

==Rú==
* [[Milan Rúfus|Rúfus, Milan]] (1928–2009) – słowacki poeta, eseista, historyk literatury i tłumacz.

==Ry==
===Ry2===
* RY23 → Ramona 23

===Rya===
* [[Cornelius Ryan|Ryan, Cornelius]] (1920–1974) – amerykański dziennikarz i pisarz.
* [[Meg Ryan|Ryan, Meg]] (ur. 1961) – amerykańska aktorka.
* [[Catherine Ryan Hyde|Ryan Hyde, Catherine]] (ur. 1955) – amerykańska pisarka.
* Ryan, Lucille Francis → Lawless, Lucy

===Ryb===
* [[Mieczysław Ryba|Ryba, Mieczysław Stanisław]] (ur. 1969) – polski historyk.
* [[Alicja Rybałko|Rybałko, Alicja]] (ur. 1960) – polska poetka, tłumaczka.
* [[Łukasz Rybarski|Rybarski, Łukasz]] (ur. 1964) – polski aktor i artysta kabaretowy.
* [[Joanna Maria Rybczyńska|Rybczyńska, Joanna Maria]] (1960–2014) – polska malarka i fotografik.
* [[Zbigniew Rybczyński|Rybczyński, Zbigniew]] (ur. 1949) – polski reżyser, operator filmowy, artysta multimedialny.
* [[Józef Rybicki|Rybicki, Józef]] (1901–1986) – polski filolog klasyczny, nauczyciel, żołnierz Armii Krajowej, powstaniec warszawski, dowódca Kedywu Okręgu Warszawa, członek WiN, więzień polityczny w latach 1945–1954, działacz środowisk abstynenckich, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników.
* [[Natalia Rybicka|Rybicka, Natalia]] (ur. 1986) – polska aktorka.
* [[Robert Rybicki|Rybicki, Robert]] (ur. 1976) – polski poeta.
* [[Krzysztof Rybiński|Rybiński, Krzysztof]] (ur. 1967) – polski ekonomista.
* [[Maciej Rybiński|Rybiński, Maciej]] (1945–2009) – polski dziennikarz.
* [[Jan Rybkowski|Rybkowski, Jan]] (1912–1987) – polski reżyser i scenarzysta.
* [[Beata Rybotycka|Rybotycka, Beata Maria Anna]] (ur. 1964) – polska aktorka i piosenkarka.

===Ryc===
* [[Radosław Rychcik|Rychcik, Radosław]] (ur. 1981) – polski reżyser teatralny.
* [[Andrzej Rychlik|Rychlik, Andrzej]] (ur. 1955) – polski polityk, pedagog, inżynier, przedsiębiorca.
* Rychu → Peja
* [[Kazimierz Ryczan|Ryczan, Kazimierz]] (ur. 1939) – polski duchowny katolicki, teolog, pedagog.

===Ryd===
* Rydel, Anna → Czerwińska-Rydel, Anna
* [[Lucjan Rydel|Rydel, Lucjan]] (1870–1918) – polski pisarz.
* rydel23 → Katkouski, Uładzimir
* [[Winona Ryder|Ryder, Winona]] (ur. 1971) – amerykańska aktorka.
* [[Anna Rydstedt|Rydstedt, Anna]] (1928–1994) – szwedzka poetka.
* [[Jaga Rydzewska|Rydzewska, Jaga]] (ur. XX w.) – polska tłumaczka i pisarka, z wykształcenia prawniczka.
* [[Tadeusz Rydzyk|Rydzyk, Tadeusz]] (ur. 1945) – polski duchowny katolicki, teolog, pedagog.
* [[Edward Rydz-Śmigły|Rydz-Śmigły, Edward]] (1886–1941) – polski polityk.

===Ryf===
* [[Armand Ryfiński|Ryfiński, Armand Kamil]] (ur. 1974) – polski polityk i przedsiębiorca.

===Ryg===
* Rygiel → Riedel, Ryszard Henryk

===Ryl===
* [[Gilbert Ryle|Ryle, Gilbert]] (1900–1976) – angielski filozof.
* [[Agnieszka Rylik|Rylik, Agnieszka]] (ur. 1974) – polska bokserka i dziennikarka.
* [[Eustachy Rylski|Rylski, Eustachy]] (ur. 1944) – polski prozaik, dramaturg, scenarzysta.
* Rylski, Zbigniew → Ścibor-Rylski, Zbigniew

===Rył===
* [[Stanisław Ryłko|Ryłko, Stanisław]] (ur. 1945) – polski duchowny katolicki, kardynał, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Świeckich.

===Rym===
* [[Bogdan Rymanowski|Rymanowski, Bogdan]] (ur. 1967) – polski dziennikarz telewizyjny.
* [[Aleksander Rymkiewicz|Rymkiewicz, Aleksander]] (1913–1983) – polski poeta.
* [[Jarosław Marek Rymkiewicz|Rymkiewicz, Jarosław Marek]] (1935–2022) – polski pisarz i krytyk literacki.
* [[Wawrzyniec Rymkiewicz|Rymkiewicz, Wawrzyniec]] (ur. 1971) – polski filozof.

===Ryn===
* [[Zdzisław Jan Ryn|Ryn, Zdzisław Jan]] (1938–2022) – polski dyplomata, psychiatra, alpinista, podróżnik, publicysta.
* [[Ryszard Rynkowski|Rynkowski, Ryszard]] (ur. 1951) – polski piosenkarz, kompozytor, pianista i aktor.

===Ryr===
* [[Katarzyna Ryrych|Ryrych, Katarzyna]] (ur. 1959) – polska pisarka, nauczycielka i malarka.

===Rys===
* Rysiek → Riedel, Ryszard Henryk
* [[Salomon Rysiński|Rysiński, Salomon]] (ok. 1565–1625) – polski pisarz.
* [[Zofia Rysiówna|Rysiówna, Zofia]] (1920–1996) – polska aktorka.
* [[Stanisława Ryster|Ryster, Stanisława]] (ur. 1942) – polska prezenterka telewizyjna.
* [[Ryszard I Lwie Serce]] (1157–1199) – król Anglii.
* [[Czesław Ryszka|Ryszka, Czesław]] (ur. 1946) – polski dziennikarz i pisarz katolicki.

===Ryś===
* Ryś, Zofia → Rysiówna, Zofia

===Ryw===
* [[Lew Rywin|Rywin, Lew]] (ur. 1945) – Rosjanin, polski aktor i producent filmowy.

==Rz==
* [[RZA]] (ur. 1969) – amerykański raper i producent muzyczny.
* Rząp, Maciej → Krajl, Jacek
* [[Teresa Rzepa|Rzepa, Teresa]] (ur. 1952) – polska psycholog, profesor nauk humanistycznych, wykładowca akademicki.
* [[Jan Rzepecki|Rzepecki, Jan]] (1899–1983) – polski wojskowy i historyk wojskowości.
* [[Maria Rzepińska|Rzepińska, Maria]] (1917–1993) – polska historyczka i krytyk sztuki.
* [[Andrzej Rzepliński|Rzepliński, Andrzej]] (ur. 1949) – polski sędzia.
* [[Jan Rzymełka|Rzymełka, Jan]] (ur. 1952) – polski polityk, przewodnik tatrzański i beskidzki.
* [[Wincenty Rzymowski|Rzymowski, Wincenty]] (1883–1950) – polski publicysta.

==Rż==
* [[Aleksy Rżewski|Rżewski, Aleksy Wincenty]] (1885–1939) – polski rewolucjonista i działacz socjalistyczny, robotnik.


{{SORTUJ:R}}
[[Kategoria:Strony przeglądowe - osoby]]</text>
      <sha1>b0ea2757di9gu1x09s47sh5wupek304</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Cewi Rawner</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33586</id>
    <revision>
      <id>536730</id>
      <parentid>441990</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:57:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Zero przeniósł stronę [[Zvi Rav-Ner]] do [[Cewi Rawner]]: jak w wikipedii</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1026" xml:space="preserve">'''[[w:Zvi Rav-Ner|Zvi Rav-Ner]]''' (ur. 1950) – izraelski dyplomata, ambasador w Polsce w latach 2009-2014.
* Izrael nie stosuje i nigdy nie stosował zbiorowej odpowiedzialności wobec Palestyńczyków.
** Źródło: [http://www.polityka.pl/swiat/analizy/1518992,1,ambasador-izraela-polemizuje-z-prof-baumanem.read ''Ambasador Izraela polemizuje z prof. Baumanem Absurdalne tezy'', polityka.pl, 31 sierpnia 2011]

* To prawda, że Izrael zbudował silne i nowoczesne wojsko, jednocześnie stworzył jednak na pustynnej ziemi fantastyczne rolnictwo, nowoczesny przemysł i wysoko rozwiniętą medycynę. W ciągu niespełna 60 lat powstała niepowtarzalna kultura łącząca przeszłość i tradycję z nowoczesnością.
** Źródło: [http://www.polityka.pl/swiat/analizy/1518992,1,ambasador-izraela-polemizuje-z-prof-baumanem.read ''Ambasador Izraela polemizuje z prof. Baumanem Absurdalne tezy'', polityka.pl, 31 sierpnia 2011]


{{DEFAULTSORT:Rav-Ner, Zvi}}
[[Kategoria:Izraelscy dyplomaci]]
[[Kategoria:Polscy Żydzi]]</text>
      <sha1>c7mpcvhgko6flqvn4kek1bwnr85jlnl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536732</id>
      <parentid>536730</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:58:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>popr. Link, format</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1023" xml:space="preserve">'''[[w:Cewi Rawner|Cewi Rawner]]''' (ur. 1950) – izraelski dyplomata, ambasador w Polsce w latach 2009–2014.
* Izrael nie stosuje i nigdy nie stosował zbiorowej odpowiedzialności wobec Palestyńczyków.
** Źródło: [http://www.polityka.pl/swiat/analizy/1518992,1,ambasador-izraela-polemizuje-z-prof-baumanem.read ''Ambasador Izraela polemizuje z prof. Baumanem Absurdalne tezy'', polityka.pl, 31 sierpnia 2011]

* To prawda, że Izrael zbudował silne i nowoczesne wojsko, jednocześnie stworzył jednak na pustynnej ziemi fantastyczne rolnictwo, nowoczesny przemysł i wysoko rozwiniętą medycynę. W ciągu niespełna 60 lat powstała niepowtarzalna kultura łącząca przeszłość i tradycję z nowoczesnością.
** Źródło: [http://www.polityka.pl/swiat/analizy/1518992,1,ambasador-izraela-polemizuje-z-prof-baumanem.read ''Ambasador Izraela polemizuje z prof. Baumanem Absurdalne tezy'', polityka.pl, 31 sierpnia 2011]


{{SORTUJ:Rawner, Cewi}}
[[Kategoria:Izraelscy dyplomaci]]
[[Kategoria:Polscy Żydzi]]</text>
      <sha1>rkia0stt1oqr2v7qmu5r2emc1f9k1xr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536746</id>
      <parentid>536732</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T20:57:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Anssi Puro</username>
        <id>52931</id>
      </contributor>
      <comment>Plik</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1067" xml:space="preserve">[[File:Zvi Rav-Ner.jpg|thumb|Cewi Rawner]]

'''[[w:Cewi Rawner|Cewi Rawner]]''' (ur. 1950) – izraelski dyplomata, ambasador w Polsce w latach 2009–2014.
* Izrael nie stosuje i nigdy nie stosował zbiorowej odpowiedzialności wobec Palestyńczyków.
** Źródło: [http://www.polityka.pl/swiat/analizy/1518992,1,ambasador-izraela-polemizuje-z-prof-baumanem.read ''Ambasador Izraela polemizuje z prof. Baumanem Absurdalne tezy'', polityka.pl, 31 sierpnia 2011]

* To prawda, że Izrael zbudował silne i nowoczesne wojsko, jednocześnie stworzył jednak na pustynnej ziemi fantastyczne rolnictwo, nowoczesny przemysł i wysoko rozwiniętą medycynę. W ciągu niespełna 60 lat powstała niepowtarzalna kultura łącząca przeszłość i tradycję z nowoczesnością.
** Źródło: [http://www.polityka.pl/swiat/analizy/1518992,1,ambasador-izraela-polemizuje-z-prof-baumanem.read ''Ambasador Izraela polemizuje z prof. Baumanem Absurdalne tezy'', polityka.pl, 31 sierpnia 2011]


{{SORTUJ:Rawner, Cewi}}
[[Kategoria:Izraelscy dyplomaci]]
[[Kategoria:Polscy Żydzi]]</text>
      <sha1>ffx9mmwegfi5glmw81x43xdygnjcrjm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tom Segew</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33682</id>
    <revision>
      <id>536718</id>
      <parentid>415839</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:33:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Zero przeniósł stronę [[Tom Segev]] do [[Tom Segew]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="546" xml:space="preserve">'''[[w:Tom Segev|Tom Segev]]''' (ur. 1945) – izraelski historyk i dziennikarz.
* Od lat badania opinii w Izraelu ukazują, że ludzie chcieliby pokoju z Palestyńczykami, ale mało kto wierzy, że do niego dojdzie.
** Źródło: Artur Domosławski, [http://www.polityka.pl/swiat/analizy/1519914,2,reportaz-palestyna-czeka-na-panstwo.read ''Reportaż: Palestyna czeka na państwo Czas Palestyny'', polityka.pl, 4 października 2011]


{{DEFAULTSORT:Segev, Tom}}
[[Kategoria:Dziennikarze]]
[[Kategoria:Historycy]]
[[Kategoria:Izraelscy naukowcy]]</text>
      <sha1>fe4da0hr6geej2sn9sxbs9lg9jrlyrb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536720</id>
      <parentid>536718</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:35:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>popr. Link, format</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="541" xml:space="preserve">'''[[w:Tom Segew|Tom Segew]]''' (ur. 1945) – izraelski historyk i dziennikarz.
* Od lat badania opinii w Izraelu ukazują, że ludzie chcieliby pokoju z Palestyńczykami, ale mało kto wierzy, że do niego dojdzie.
** Źródło: Artur Domosławski, [http://www.polityka.pl/swiat/analizy/1519914,2,reportaz-palestyna-czeka-na-panstwo.read ''Reportaż: Palestyna czeka na państwo Czas Palestyny'', polityka.pl, 4 października 2011]


{{SORTUJ:Segev, Tom}}
[[Kategoria:Dziennikarze]]
[[Kategoria:Historycy]]
[[Kategoria:Izraelscy naukowcy]]</text>
      <sha1>dlnwzw67lvq7bzils49504sgd6hej6z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dan Szechtman</title>
    <ns>0</ns>
    <id>35806</id>
    <revision>
      <id>536721</id>
      <parentid>456456</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:37:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Zero przeniósł stronę [[Dan Shechtman]] do [[Dan Szechtman]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="762" xml:space="preserve">[[Plik:Dan Shechtman.jpg|mały|&lt;center&gt;Dan Shechtman&lt;/center&gt;]]
'''[[w:Dan Szechtman|Dan Shechtman]]''' (ur. 1941) – izraelski chemik, noblista (2011).
* Obowiązkiem naszym jest wspieranie edukacji, upowszechnianie racjonalnego myślenia, a przede wszystkim tolerancja dla tego, co wydaje nam się odmienne. Pamiętamy, że rządzą nami politycy, ale nie wolno nam zapominać, iż cały czas musimy im patrzeć na ręce.
** Źródło: Roman Frister, [http://www.polityka.pl/swiat/analizy/1523103,3,ortodoksyjni-zydzi-terroryzuja-izrael.read ''Ortodoksyjni Żydzi terroryzują Izrael Siedem dni w Izraelu'', polityka.pl, 23 stycznia 2012]


{{DEFAULTSORT:Shechtman, Dan}}
[[Kategoria:Chemicy]]
[[Kategoria:Izraelscy naukowcy]]
[[Kategoria:Nobliści - chemia]]</text>
      <sha1>c40arhy264qw2bv41e9i1iais69g7q9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536723</id>
      <parentid>536721</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:43:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>red., dr Zmiana</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="758" xml:space="preserve">[[Plik:Dan Shechtman.jpg|mały|{{center|Dan Szechtman (2011)}}]]
'''[[w:Dan Szechtman|Dan Szechtman]]''' (ur. 1941) – izraelski chemik, noblista (2011).
* Obowiązkiem naszym jest wspieranie edukacji, upowszechnianie racjonalnego myślenia, a przede wszystkim tolerancja dla tego, co wydaje nam się odmienne. Pamiętamy, że rządzą nami politycy, ale nie wolno nam zapominać, iż cały czas musimy im patrzeć na ręce.
** Źródło: Roman Frister, [http://www.polityka.pl/swiat/analizy/1523103,3,ortodoksyjni-zydzi-terroryzuja-izrael.read ''Ortodoksyjni Żydzi terroryzują Izrael Siedem dni w Izraelu'', polityka.pl, 23 stycznia 2012]


{{SORTUJ:Szechtman, Dan}}
[[Kategoria:Chemicy]]
[[Kategoria:Izraelscy naukowcy]]
[[Kategoria:Nobliści - chemia]]</text>
      <sha1>tpi0ktx5qk10xld77mj0yil3znkllxr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sandra Torres</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41628</id>
    <revision>
      <id>536772</id>
      <parentid>364426</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T11:45:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zbigad</username>
        <id>1989</id>
      </contributor>
      <comment>Drobne redakcyjne</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1201" xml:space="preserve">
'''[[w:Sandra Torres|Sandra Torres]]''' (ur. 1959) – [[Gwatemala|gwatemalska]] [[polityk]], była żona [[Álvaro Colom]]a (prezydenta Gwatemali w latach 2008–2012).
* Choć rozwodzę się z mężem, to poślubiam naród.
** ''I am divorcing my husband but I am getting married to the people.'' (ang.)
** Opis: Sandra Torres rozwiodła się z mężem, aby móc kandydować w wyborach prezydenckich, bowiem zgodnie z konstytucją gwatemalską krewni i powinowaci urzędującego prezydenta nie mają do tego prawa
** Źródło: [http://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-12857325 ''Guatemala first lady Sandra Torres confirms divorce'', BBC News, 25 marca 2011]

* Nie jestem pierwszą ani ostatnią kobietą, która decyduje się na rozwód, lecz jestem jedyną, która rozwodzi się dla kraju.
** ''I am not going to be the first or the last woman who decides to get a divorce, but I am the only woman to get a divorce for her country.'' (ang.)
** Źródło: [http://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-12857325 ''Guatemala first lady Sandra Torres confirms divorce'', BBC News, 25 marca 2011]


{{DEFAULTSORT:Torres, Sandra}}
[[Kategoria:Gwatemalscy politycy]]
[[Kategoria:Pierwsze damy]]</text>
      <sha1>f7jbd0gvnhagcnqd3m8g086zipfjo6g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Jacek Szafranowicz</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47538</id>
    <revision>
      <id>536773</id>
      <parentid>535468</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T11:54:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:A31B:853D:3A00:B44E:2A65:A83:3975</ip>
      </contributor>
      <comment>drobne techniczne</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13708" xml:space="preserve">[[Plik:JSZ2005.jpg|mały|{{center|Jacek Szafranowicz w 2005 roku.}}]]
'''[[w:Jacek Szafranowicz|Jacek Szafranowicz]]''' (ur. 1983) ― polski poeta i prozaik, także recenzent filmowy oraz publicysta.

= W publicystyce =

* Czechow mawiał, że sztuka pisania to sztuka skracania i, moim zdaniem, miał absolutną rację. 
** Źródło: [https://zupelnieinnaopowiesc.com/2022/01/13/wojciech-gunia-pisze-krwia-i-zolcia-rozmawia-jacek-szafranowicz/ ''Wojciech Gunia: Piszę krwią i żółcią. Rozmawia Jacek Szafranowicz'']
** Zobacz też: [[Anton Czechow]]

* Kieruję się wskazówką ''amatorstwa'' od wielu lat. Nie chcę być profesjonalny w niczym, zwłaszcza w pisaniu. To by oznaczało, że się na danym temacie znam, a wolę nie mówić, co myślę o ludziach, którzy uważają, że się na czymś ''znają''. To by także oznaczało, że mam przepis, kiedy przepisu nie ma (chyba, że piszesz jak Stephen King albo grasz w Nickelback). Chodzi bowiem o to, żeby podchodzić do sprawy po dziecięcemu. Że się nie wie, że chce się bawić, że chce się być dokładnie takim, jakim się jest, być, jak to mawiają Amerykanie: ''What you see is what you get''. W dorosłym życiu takie podejście budzi dyskomfort. Ale, boże, jakie to jest ważne, żeby się nie dać śmierci za życia. Kiedy, dajmy na to, piszę kolejny wiersz, mam wrażenie, że piszę pierwszy wiersz w życiu, że zaczynam zupełnie od nowa. Zależy mi na tym, żeby to wrażenie zachowywać. Wiem bowiem, że jeśli to wrażenie zniknie, zabierze ono ze sobą chęć pisania.
** Źródło: [https://jeszczenie.pl/elegia-dla-genesisa-p-orridgea/ ''Elegia dla Genesisa P-Orridge’a'']

* To będzie bardzo na wyrost, ale Niemcy poniekąd krautrockiem zrehabilitowali się światu za [[III Rzesza|Trzecią Rzeszę]] i horror [[II wojna światowa|drugiej wojny światowej]]. Ale nie zrobili tego politycy, tylko artyści. Co nam to mówi o życiu, to temat na refleksję. 
** Źródło: [https://jeszczenie.pl/elegia-dla-genesisa-p-orridgea/ ''Elegia dla Genesisa P-Orridge’a'']
** Zobacz też: [[II wojna światowa]]

* Podobno nie jest łatwo znaleźć na siebie pomysł po pięćdziesiątce. Zwłaszcza, kiedy ma się za pasem sporo płyt z gatunku, który samemu powołało się do życia. Innymi słowy: bycie pionierem to nie taka fajna pozycja, jak z pozoru mogłoby się wydawać.
** Źródło: [https://jeszczenie.pl/elegia-dla-genesisa-p-orridgea/ ''Elegia dla Genesisa P-Orridge’a'']

* Dla mnie od paru lat ten numer―i działa on na mnie za każdym razem bardzo silnie―niezmiennie jest o tym, jak ciężko jest, kiedy znowu okazuje się, że jeśli coś ci naprawdę stoi na drodze w tym życiu, to najczęściej tym czymś jesteś ty sam. Mało jest piosenek, które w tak poruszający sposób oddają, jak trudno być w takim miejscu.
** Źródło: [https://jeszczenie.pl/ta-dobra-piosenka-1/ O ''Something in the Way'' Nirvany]
** Zobacz też: [[Nirvana]]

* Czemu dziś ja, facet po trzydziestce, wolę słuchać, dajmy na to, Forest Swords niż Nine Inch Nails? Bo jako dorosły chłop nienawidzę nostalgii, a Trent Reznor woli grać w kółko to samo.
** Źródło: [https://jeszczenie.pl/szkic-do-recenzji-dwoch-ep-ek-nine-inch-nails/ ''Szkic do dwóch EPek Ninch Inch Nails pisany na komórce w autobusie nocnym'']

== W prozie ==

* Wczoraj śnił, że matka zmarła, a on uśmiechał się. Kiedy się zbudził, zadzwonił do niej, żeby wyznać, że nigdy nie chciał się wyprowadzać. Ale następnego dnia było już za późno.
** Źródło: [http://wydawnictwoj.pl/uncategorized/pismo/proza/usmiech-jacek-szafranowicz/ ''Uśmiech'']

* Wreszcie z bólem w stopach i ramionach podszedłem ponownie do lustra. Czterdzieści lat temu pewnie można było się w tym garniturze pojawić na dancingu i zapomnieć na parę godzin, że na co dzień pracuje się w fabryce garnków; buty, gdyby je podreperować przy czubach u szewca i porządnie wypastować, też z powrotem nabrałyby klasy. Ale teraz cały ten ubiór był bezużyteczny.
** Źródło: [http://wydawnictwoj.pl/uncategorized/pismo/proza/nie-ten-szyk-jacek-szafranowicz/ ''Nie ten szyk'']

* Ci, którzy lubią opowiadać swoje sny, zwyczajnie tęsknią za ciekawą rzeczywistością.
** Źródło: [http://magazyn-drobiazgi.pl/jacek-szafranowicz-sny-z-kwarantanny/ ''Sny z kwarantanny'']
** Zobacz też: [[Sen]]

* Śniło mi się, że przebrałem się za kota, a kot przebrał się za mnie i pytał: gdzie trzymasz kawę?
** Źródło: [http://magazyn-drobiazgi.pl/jacek-szafranowicz-sny-z-kwarantanny/ ''Sny z kwarantanny'']
** Zobacz też: [[Kot]], [[Kawa]]

* Śniło mi się, że piłem u siebie w mieszkaniu alkohol z Antonim Pawlakiem. I nie byłoby w tym niczego szczególnego, gdyby nie to, że z każdym kolejnym łykiem whisky coraz bardziej siwiały mu włosy. Trochę mnie to zaczęło martwić, więc zapytałem: ''Antek, co się dzieje?'', a on odpowiedział: ''Zaraz będę publicznie czytać wiersze'', na co ja odparłem: ''Przecież od tego się nie umiera'', a on wówczas powiedział: ''Niby nie, ale przede mną będzie czytać Czesław Miłosz, a on z Ameryki, to zgarnie wszystkie dziewczyny''.
** Źródło: [http://magazyn-drobiazgi.pl/jacek-szafranowicz-sny-z-kwarantanny/ ''Sny z kwarantanny'']
** Zobacz też: [[Antoni Pawlak]], [[Czesław Miłosz]]

* Życie dopadnie cię wszędzie – nawet we śnie. Śnił mi się Lovecraft. Powiedział: ''Została mi jedna kartka papieru. I teraz mam do wyboru: albo napisać list samobójczy, albo zachować ją na wypadek, kiedy będę potrzebował się wysrać. I kto mi teraz powie, że życie nie jest podłe?''
** Źródło: [http://magazyn-drobiazgi.pl/jacek-szafranowicz-sny-z-kwarantanny/ ''Sny z kwarantanny'']
** Zobacz też: [[Howard Phillips Lovecraft]]

== W poezji ==

* Latem&lt;br /&gt; kot biegający za motylem&lt;br /&gt;to najlepszy widok jaki można zobaczyć&lt;br /&gt;żaden chłopak biegający za dziewczyną&lt;br /&gt;się nie równa
** ''Motyl''

* To zimne światło gwiazd&lt;br /&gt;zaczyna się we mnie.
** Źródło: [https://opt-art.net/helikopter/1-2020/jacek-szafranowicz-piec-wierszy/ ''Gwiazdozbiór'']

* Wokół nowego mieszkania jest ciszej,&lt;br /&gt;ale czy jest lepiej, nie umiem powiedzieć.&lt;br /&gt;Najlepiej byłoby połknąć klucze&lt;br /&gt;i poważnie przemyśleć sytuację.
** Źródło: [https://opt-art.net/helikopter/3-2018/jacek-szafranowicz-szesc-wierszy/ ''Pocztówka'']

== W recenzjach ==

* Nie istnieje coś takiego jak łatwy kawałek Szopena.
** Żródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/01/piec-latwych-utworow.html ''Pięć łatwych utworów'' Boba Rafelsona]
** Zobacz też: [[Fryderyk Chopin]]

* Wiele lat temu złożyłem sobie przysięgę, że już nigdy w tym życiu nie obejrzę filmu z Nicolasem Cage’em. Zakładam, że wielu z nas złożyło sobie wiele lat temu taką przysięgę. Ale Nicolas Cage jest tutaj idealnie obsadzony: ta jego blada, znękana i pozbawiona witamin gęba to doskonały plakat nastroju tego miasta: zmęczonego, a zarazem kipiącego od gniewu i szaleństwa.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/ciemna-strona-miasta/ ''Ciemna strona miasta'' Martina Scorsese]
** Zobacz też: [[Nicolas Cage]], [[Martin Scorsese]]

* Kto siedział na łóżku patrząc, jak ktoś drugi umiera w ohydnej powolności, ten widział o wiele więcej niż w ''Miłości'' ― i widział o wiele prawdziwiej.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/05/milosc.html ''Miłość'' Michaela Hanekego]
** Zobacz też: [[Miłość]]

* Robić tandetę ze śmierci? Gorzej być nie może. 
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/05/milosc.html ''Miłość'' Michaela Hanekego]
** Zobacz też: [[Śmierć]]

* Siedem dych na karku i siwe włosy potrafią być świadectwem totalnego zaniku wyobraźni. Jeśli to ma być kino, to ja zgłaszam sprzeciw absolutny. Bo i komu coś takiego mogłoby jakkolwiek pomóc? Z pewnością ani tym niesłychanie dzielnym starszym aktorom, ani widzom.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/05/milosc.html ''Miłość'' Michaela Hanekego]

* Ilekroć tu przyjdę, zaczepia mnie typ, który wyłapał fuchę w gazecie festiwalowej; nalany na pysku, z brzuchem jak bęben, cuchnie nieprzetrawionym procentem. Dziwię się, że ktoś nadal nie wezwał odpowiednich ludzi, żeby zabrali go w jakieś bardziej adekwatne miejsce, dajmy na to, na izbę wytrzeźwień. Wczoraj gibał się na lewo i prawo, ogłaszając mi, że jest poetą; usiłował dowiedzieć się, dlaczego nie było mnie na festiwalu literackim w Gnieźnie, skoro zapowiadali, że będę na festiwalu literackim w Gnieźnie. Nie łapał, że nie miałem ochoty udzielić mu informacji, dlaczego nie było mnie na festiwalu literackim w Gnieźnie. I dziś też go widzę, jak tam się kręci, chcąc sprawiać wrażenie dziennikarza, i stopniowo nabieram obawy, że on dziś znów będzie próbował dowiedzieć się ode mnie, dlaczego nie było mnie na festiwalu literackim w Gnieźnie. 
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/03/after-life-2.html ''After.Life'' Agnieszki Wójtowicz-Vosloo]

* ''The Innocents'' to mój ulubiony horror. Ilekroć o nim wspominam przy okazji rozmów z ludźmi, którzy deklarują, że kochają horrory, najczęściej okazuje się, że mój ulubiony horror nie był widziany przez tych, którzy kochają horrory. Z pewnością jest to temat do refleksji. 
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/03/after-life-2.html ''After.Life'' Agnieszki Wójtowicz-Vosloo]

* My [ludzie] faktycznie mamy niebywały talent do rujnowania wszystkiego, co natura powoła do życia.
** Źródło: [https://jeszczenie.pl/skinny-puppy-vivisectvi/ ''VIVIsectVI'' Skinny Puppy]

* Na ''Pretty Hate Machine'' wyznał w dziesięciu numerach, co mu leżało na sercu – jedni czuli bluesa, inni kręcili nosem, ale jedno jest pewne: Reznor genialnie pożenił wtedy darkwave z popową piosenką, dając nam, jedyny w swoim rodzaju, mroczny pop. Szkoda, że potem uwierzył w bzdury, że jest za miękki żeby być ''cool'', skoro to właśnie piosenki wychodziły mu najlepiej.
** Źródło: [https://popvictims.pl/2014/02/17/foto-nr-96/ ''Pretty Hate Machine'' Nine Inch Nails]

* Z czego biorą się najczęściej najpaskudniejsze konflikty między ludźmi? Z arogancji. Z tego, że ktoś jest przekonany, że zna kogoś drugiego na wylot.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/tasma.html ''Taśma'' Richarda Linklatera]

* Piekło to często dwóch ludzi, z których żaden od pewnego momentu nie potrafi powiedzieć: ''Dosyć tego''.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/tasma.html ''Taśma'' Richarda Linklatera]

* Miewam mocno niepopularne opinie. Na przykład taką że choć James Cameron i Arnold Schwarzenegger zasłużenie pamiętani będą po kres rodzaju ludzkiego za ''Terminatora'', tak jednak ''Prawdziwym kłamstwom'' należy się złoty medal dla tego fantastycznego gwiazdorsko-reżyserskiego duetu. 
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/prawdziwe-klamstwa.html ''Prawdziwe kłamstwa'' Jamesa Camerona]
** Zobacz też: [[James Cameron]], [[ Arnold Schwarzenegger]]

* Corbet zdaje się nie widzieć, że jak opowiada się historię o gwieździe pop formatu Lady Gagi, to przede wszystkim trzeba mieć naprawdę dobre kawałki, inaczej nikt nie da wiary w jej sukces.
** Źródło [https://www.ponapisach.pl/2022/02/vox-lux.html ''Vox Lux'' Brady’ego Corbeta]
** Zobacz też: [[Lady Gaga]]

* Bukowski pisząc scenariusz do ''Ćmy barowej'' chciał zabawić się legendą, którą wcześniej sam stworzył, jednak Schroeder nie wyczuł tego odpowiednio silnie, przez co ostateczny efekt pozostawia sporo do życzenia; robi z Chinaskiego karykaturę karykatury, co po latach budzi nawet pewien niesmak.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/factotum.html ''Factotum'' Benta Hamera]
** Zobacz też: [[Charles Bukowski]]

* Nie jest łatwo robić film, który będzie trzymać się kupy, mając na pierwszym planie antybohatera.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/factotum.html ''Factotum'' Benta Hamera]

* Schroeder obrał drogę bezpieczną, zamykając film epicką barową sceną pełną pijackiego rechotu, przez co ''Ćma barowa'' wybrzmiewa jak dobroduszna quasi-komedia. Hamer również kończy opowieść w barze, ale tu nikt się nie śmieje, nie chleje whisky, ani nie wydziera. Chinaski jest sam. Na rurze, w aurze jak z marzenia sennego, tańczy piękna panna a on, patrząc na nią i popijając piwo, dzieli się z offu słodko-gorzką refleksją o tym, że jeśli warto się za coś w życiu naprawdę zabrać, to jedynie wtedy, kiedy jest się gotowym regularnie płacić cenę za bezkompromisowość, jaka ściśle się z tym wiąże. Może i brzmi to efekciarsko, ale — tak między bogiem a prawdą — głupot nie sadzi.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/factotum.html ''Factotum'' Benta Hamera]

* Lęk przed spojrzeniem na siebie trzeźwym okiem to bolączka wielu gwiazd rocka, i co w tym tekście rusza najmocniej, to fakt, że, podobnie jak w muzyce, Mötley Crüe również tu idą na całość, rozumieją bowiem istotę autobiografii, wiedzą, co tchnie ducha w historię, da jej prawdziwego kopa. Mają odwagę odsłonić się jako zwykłe, pogubione i nieporadne jednostki; opowiedzieć o bolesnym procesie budowania wewnętrznej integralności, konfrontacjach z tytułowym brudem, który regularnie zamiatali pod dywan sławy i dekadenckich wojaży.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/03/motley-crue-i-neil-strauss-brud.html ''Brud'' Mötley Crüe i Neila Straussa]

{{SORTUJ:Szafranowicz, Jacek}}
[[Kategoria:Polscy poeci współcześni]]</text>
      <sha1>s4w31t0654m1emp8zw2cabapt3iqgd4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536774</id>
      <parentid>536773</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T11:55:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:A31B:853D:3A00:B44E:2A65:A83:3975</ip>
      </contributor>
      <comment>drobne techniczne</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13710" xml:space="preserve">[[Plik:JSZ2005.jpg|mały|{{center|Jacek Szafranowicz w 2005 roku.}}]]
'''[[w:Jacek Szafranowicz|Jacek Szafranowicz]]''' (ur. 1983) ― polski poeta i prozaik, także recenzent filmowy oraz publicysta.

== W publicystyce ==

* Czechow mawiał, że sztuka pisania to sztuka skracania i, moim zdaniem, miał absolutną rację. 
** Źródło: [https://zupelnieinnaopowiesc.com/2022/01/13/wojciech-gunia-pisze-krwia-i-zolcia-rozmawia-jacek-szafranowicz/ ''Wojciech Gunia: Piszę krwią i żółcią. Rozmawia Jacek Szafranowicz'']
** Zobacz też: [[Anton Czechow]]

* Kieruję się wskazówką ''amatorstwa'' od wielu lat. Nie chcę być profesjonalny w niczym, zwłaszcza w pisaniu. To by oznaczało, że się na danym temacie znam, a wolę nie mówić, co myślę o ludziach, którzy uważają, że się na czymś ''znają''. To by także oznaczało, że mam przepis, kiedy przepisu nie ma (chyba, że piszesz jak Stephen King albo grasz w Nickelback). Chodzi bowiem o to, żeby podchodzić do sprawy po dziecięcemu. Że się nie wie, że chce się bawić, że chce się być dokładnie takim, jakim się jest, być, jak to mawiają Amerykanie: ''What you see is what you get''. W dorosłym życiu takie podejście budzi dyskomfort. Ale, boże, jakie to jest ważne, żeby się nie dać śmierci za życia. Kiedy, dajmy na to, piszę kolejny wiersz, mam wrażenie, że piszę pierwszy wiersz w życiu, że zaczynam zupełnie od nowa. Zależy mi na tym, żeby to wrażenie zachowywać. Wiem bowiem, że jeśli to wrażenie zniknie, zabierze ono ze sobą chęć pisania.
** Źródło: [https://jeszczenie.pl/elegia-dla-genesisa-p-orridgea/ ''Elegia dla Genesisa P-Orridge’a'']

* To będzie bardzo na wyrost, ale Niemcy poniekąd krautrockiem zrehabilitowali się światu za [[III Rzesza|Trzecią Rzeszę]] i horror [[II wojna światowa|drugiej wojny światowej]]. Ale nie zrobili tego politycy, tylko artyści. Co nam to mówi o życiu, to temat na refleksję. 
** Źródło: [https://jeszczenie.pl/elegia-dla-genesisa-p-orridgea/ ''Elegia dla Genesisa P-Orridge’a'']
** Zobacz też: [[II wojna światowa]]

* Podobno nie jest łatwo znaleźć na siebie pomysł po pięćdziesiątce. Zwłaszcza, kiedy ma się za pasem sporo płyt z gatunku, który samemu powołało się do życia. Innymi słowy: bycie pionierem to nie taka fajna pozycja, jak z pozoru mogłoby się wydawać.
** Źródło: [https://jeszczenie.pl/elegia-dla-genesisa-p-orridgea/ ''Elegia dla Genesisa P-Orridge’a'']

* Dla mnie od paru lat ten numer―i działa on na mnie za każdym razem bardzo silnie―niezmiennie jest o tym, jak ciężko jest, kiedy znowu okazuje się, że jeśli coś ci naprawdę stoi na drodze w tym życiu, to najczęściej tym czymś jesteś ty sam. Mało jest piosenek, które w tak poruszający sposób oddają, jak trudno być w takim miejscu.
** Źródło: [https://jeszczenie.pl/ta-dobra-piosenka-1/ O ''Something in the Way'' Nirvany]
** Zobacz też: [[Nirvana]]

* Czemu dziś ja, facet po trzydziestce, wolę słuchać, dajmy na to, Forest Swords niż Nine Inch Nails? Bo jako dorosły chłop nienawidzę nostalgii, a Trent Reznor woli grać w kółko to samo.
** Źródło: [https://jeszczenie.pl/szkic-do-recenzji-dwoch-ep-ek-nine-inch-nails/ ''Szkic do dwóch EPek Ninch Inch Nails pisany na komórce w autobusie nocnym'']

== W prozie ==

* Wczoraj śnił, że matka zmarła, a on uśmiechał się. Kiedy się zbudził, zadzwonił do niej, żeby wyznać, że nigdy nie chciał się wyprowadzać. Ale następnego dnia było już za późno.
** Źródło: [http://wydawnictwoj.pl/uncategorized/pismo/proza/usmiech-jacek-szafranowicz/ ''Uśmiech'']

* Wreszcie z bólem w stopach i ramionach podszedłem ponownie do lustra. Czterdzieści lat temu pewnie można było się w tym garniturze pojawić na dancingu i zapomnieć na parę godzin, że na co dzień pracuje się w fabryce garnków; buty, gdyby je podreperować przy czubach u szewca i porządnie wypastować, też z powrotem nabrałyby klasy. Ale teraz cały ten ubiór był bezużyteczny.
** Źródło: [http://wydawnictwoj.pl/uncategorized/pismo/proza/nie-ten-szyk-jacek-szafranowicz/ ''Nie ten szyk'']

* Ci, którzy lubią opowiadać swoje sny, zwyczajnie tęsknią za ciekawą rzeczywistością.
** Źródło: [http://magazyn-drobiazgi.pl/jacek-szafranowicz-sny-z-kwarantanny/ ''Sny z kwarantanny'']
** Zobacz też: [[Sen]]

* Śniło mi się, że przebrałem się za kota, a kot przebrał się za mnie i pytał: gdzie trzymasz kawę?
** Źródło: [http://magazyn-drobiazgi.pl/jacek-szafranowicz-sny-z-kwarantanny/ ''Sny z kwarantanny'']
** Zobacz też: [[Kot]], [[Kawa]]

* Śniło mi się, że piłem u siebie w mieszkaniu alkohol z Antonim Pawlakiem. I nie byłoby w tym niczego szczególnego, gdyby nie to, że z każdym kolejnym łykiem whisky coraz bardziej siwiały mu włosy. Trochę mnie to zaczęło martwić, więc zapytałem: ''Antek, co się dzieje?'', a on odpowiedział: ''Zaraz będę publicznie czytać wiersze'', na co ja odparłem: ''Przecież od tego się nie umiera'', a on wówczas powiedział: ''Niby nie, ale przede mną będzie czytać Czesław Miłosz, a on z Ameryki, to zgarnie wszystkie dziewczyny''.
** Źródło: [http://magazyn-drobiazgi.pl/jacek-szafranowicz-sny-z-kwarantanny/ ''Sny z kwarantanny'']
** Zobacz też: [[Antoni Pawlak]], [[Czesław Miłosz]]

* Życie dopadnie cię wszędzie – nawet we śnie. Śnił mi się Lovecraft. Powiedział: ''Została mi jedna kartka papieru. I teraz mam do wyboru: albo napisać list samobójczy, albo zachować ją na wypadek, kiedy będę potrzebował się wysrać. I kto mi teraz powie, że życie nie jest podłe?''
** Źródło: [http://magazyn-drobiazgi.pl/jacek-szafranowicz-sny-z-kwarantanny/ ''Sny z kwarantanny'']
** Zobacz też: [[Howard Phillips Lovecraft]]

== W poezji ==

* Latem&lt;br /&gt; kot biegający za motylem&lt;br /&gt;to najlepszy widok jaki można zobaczyć&lt;br /&gt;żaden chłopak biegający za dziewczyną&lt;br /&gt;się nie równa
** ''Motyl''

* To zimne światło gwiazd&lt;br /&gt;zaczyna się we mnie.
** Źródło: [https://opt-art.net/helikopter/1-2020/jacek-szafranowicz-piec-wierszy/ ''Gwiazdozbiór'']

* Wokół nowego mieszkania jest ciszej,&lt;br /&gt;ale czy jest lepiej, nie umiem powiedzieć.&lt;br /&gt;Najlepiej byłoby połknąć klucze&lt;br /&gt;i poważnie przemyśleć sytuację.
** Źródło: [https://opt-art.net/helikopter/3-2018/jacek-szafranowicz-szesc-wierszy/ ''Pocztówka'']

== W recenzjach ==

* Nie istnieje coś takiego jak łatwy kawałek Szopena.
** Żródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/01/piec-latwych-utworow.html ''Pięć łatwych utworów'' Boba Rafelsona]
** Zobacz też: [[Fryderyk Chopin]]

* Wiele lat temu złożyłem sobie przysięgę, że już nigdy w tym życiu nie obejrzę filmu z Nicolasem Cage’em. Zakładam, że wielu z nas złożyło sobie wiele lat temu taką przysięgę. Ale Nicolas Cage jest tutaj idealnie obsadzony: ta jego blada, znękana i pozbawiona witamin gęba to doskonały plakat nastroju tego miasta: zmęczonego, a zarazem kipiącego od gniewu i szaleństwa.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/ciemna-strona-miasta/ ''Ciemna strona miasta'' Martina Scorsese]
** Zobacz też: [[Nicolas Cage]], [[Martin Scorsese]]

* Kto siedział na łóżku patrząc, jak ktoś drugi umiera w ohydnej powolności, ten widział o wiele więcej niż w ''Miłości'' ― i widział o wiele prawdziwiej.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/05/milosc.html ''Miłość'' Michaela Hanekego]
** Zobacz też: [[Miłość]]

* Robić tandetę ze śmierci? Gorzej być nie może. 
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/05/milosc.html ''Miłość'' Michaela Hanekego]
** Zobacz też: [[Śmierć]]

* Siedem dych na karku i siwe włosy potrafią być świadectwem totalnego zaniku wyobraźni. Jeśli to ma być kino, to ja zgłaszam sprzeciw absolutny. Bo i komu coś takiego mogłoby jakkolwiek pomóc? Z pewnością ani tym niesłychanie dzielnym starszym aktorom, ani widzom.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/05/milosc.html ''Miłość'' Michaela Hanekego]

* Ilekroć tu przyjdę, zaczepia mnie typ, który wyłapał fuchę w gazecie festiwalowej; nalany na pysku, z brzuchem jak bęben, cuchnie nieprzetrawionym procentem. Dziwię się, że ktoś nadal nie wezwał odpowiednich ludzi, żeby zabrali go w jakieś bardziej adekwatne miejsce, dajmy na to, na izbę wytrzeźwień. Wczoraj gibał się na lewo i prawo, ogłaszając mi, że jest poetą; usiłował dowiedzieć się, dlaczego nie było mnie na festiwalu literackim w Gnieźnie, skoro zapowiadali, że będę na festiwalu literackim w Gnieźnie. Nie łapał, że nie miałem ochoty udzielić mu informacji, dlaczego nie było mnie na festiwalu literackim w Gnieźnie. I dziś też go widzę, jak tam się kręci, chcąc sprawiać wrażenie dziennikarza, i stopniowo nabieram obawy, że on dziś znów będzie próbował dowiedzieć się ode mnie, dlaczego nie było mnie na festiwalu literackim w Gnieźnie. 
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/03/after-life-2.html ''After.Life'' Agnieszki Wójtowicz-Vosloo]

* ''The Innocents'' to mój ulubiony horror. Ilekroć o nim wspominam przy okazji rozmów z ludźmi, którzy deklarują, że kochają horrory, najczęściej okazuje się, że mój ulubiony horror nie był widziany przez tych, którzy kochają horrory. Z pewnością jest to temat do refleksji. 
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/03/after-life-2.html ''After.Life'' Agnieszki Wójtowicz-Vosloo]

* My [ludzie] faktycznie mamy niebywały talent do rujnowania wszystkiego, co natura powoła do życia.
** Źródło: [https://jeszczenie.pl/skinny-puppy-vivisectvi/ ''VIVIsectVI'' Skinny Puppy]

* Na ''Pretty Hate Machine'' wyznał w dziesięciu numerach, co mu leżało na sercu – jedni czuli bluesa, inni kręcili nosem, ale jedno jest pewne: Reznor genialnie pożenił wtedy darkwave z popową piosenką, dając nam, jedyny w swoim rodzaju, mroczny pop. Szkoda, że potem uwierzył w bzdury, że jest za miękki żeby być ''cool'', skoro to właśnie piosenki wychodziły mu najlepiej.
** Źródło: [https://popvictims.pl/2014/02/17/foto-nr-96/ ''Pretty Hate Machine'' Nine Inch Nails]

* Z czego biorą się najczęściej najpaskudniejsze konflikty między ludźmi? Z arogancji. Z tego, że ktoś jest przekonany, że zna kogoś drugiego na wylot.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/tasma.html ''Taśma'' Richarda Linklatera]

* Piekło to często dwóch ludzi, z których żaden od pewnego momentu nie potrafi powiedzieć: ''Dosyć tego''.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/tasma.html ''Taśma'' Richarda Linklatera]

* Miewam mocno niepopularne opinie. Na przykład taką że choć James Cameron i Arnold Schwarzenegger zasłużenie pamiętani będą po kres rodzaju ludzkiego za ''Terminatora'', tak jednak ''Prawdziwym kłamstwom'' należy się złoty medal dla tego fantastycznego gwiazdorsko-reżyserskiego duetu. 
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/prawdziwe-klamstwa.html ''Prawdziwe kłamstwa'' Jamesa Camerona]
** Zobacz też: [[James Cameron]], [[ Arnold Schwarzenegger]]

* Corbet zdaje się nie widzieć, że jak opowiada się historię o gwieździe pop formatu Lady Gagi, to przede wszystkim trzeba mieć naprawdę dobre kawałki, inaczej nikt nie da wiary w jej sukces.
** Źródło [https://www.ponapisach.pl/2022/02/vox-lux.html ''Vox Lux'' Brady’ego Corbeta]
** Zobacz też: [[Lady Gaga]]

* Bukowski pisząc scenariusz do ''Ćmy barowej'' chciał zabawić się legendą, którą wcześniej sam stworzył, jednak Schroeder nie wyczuł tego odpowiednio silnie, przez co ostateczny efekt pozostawia sporo do życzenia; robi z Chinaskiego karykaturę karykatury, co po latach budzi nawet pewien niesmak.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/factotum.html ''Factotum'' Benta Hamera]
** Zobacz też: [[Charles Bukowski]]

* Nie jest łatwo robić film, który będzie trzymać się kupy, mając na pierwszym planie antybohatera.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/factotum.html ''Factotum'' Benta Hamera]

* Schroeder obrał drogę bezpieczną, zamykając film epicką barową sceną pełną pijackiego rechotu, przez co ''Ćma barowa'' wybrzmiewa jak dobroduszna quasi-komedia. Hamer również kończy opowieść w barze, ale tu nikt się nie śmieje, nie chleje whisky, ani nie wydziera. Chinaski jest sam. Na rurze, w aurze jak z marzenia sennego, tańczy piękna panna a on, patrząc na nią i popijając piwo, dzieli się z offu słodko-gorzką refleksją o tym, że jeśli warto się za coś w życiu naprawdę zabrać, to jedynie wtedy, kiedy jest się gotowym regularnie płacić cenę za bezkompromisowość, jaka ściśle się z tym wiąże. Może i brzmi to efekciarsko, ale — tak między bogiem a prawdą — głupot nie sadzi.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/02/factotum.html ''Factotum'' Benta Hamera]

* Lęk przed spojrzeniem na siebie trzeźwym okiem to bolączka wielu gwiazd rocka, i co w tym tekście rusza najmocniej, to fakt, że, podobnie jak w muzyce, Mötley Crüe również tu idą na całość, rozumieją bowiem istotę autobiografii, wiedzą, co tchnie ducha w historię, da jej prawdziwego kopa. Mają odwagę odsłonić się jako zwykłe, pogubione i nieporadne jednostki; opowiedzieć o bolesnym procesie budowania wewnętrznej integralności, konfrontacjach z tytułowym brudem, który regularnie zamiatali pod dywan sławy i dekadenckich wojaży.
** Źródło: [https://www.ponapisach.pl/2022/03/motley-crue-i-neil-strauss-brud.html ''Brud'' Mötley Crüe i Neila Straussa]

{{SORTUJ:Szafranowicz, Jacek}}
[[Kategoria:Polscy poeci współcześni]]</text>
      <sha1>g6uuo2ppjc7yj0vg639v42y0ql2y138</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Priscilla Presley</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50167</id>
    <revision>
      <id>536755</id>
      <parentid>496539</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T21:35:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>sprzątanie kodu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3062" xml:space="preserve">[[Plik:Priscilla Presley 2014.jpg|mały|{{center|Priscilla Presley (2014)}}]]
'''[[w:Priscilla Presley|Priscilla Presley]]''' (pierw. '''Priscilla Ann Wagner'''; ur. 1945) – [[Stany Zjednoczone|amerykańska]] modelka i [[aktor]]ka. Była żona Elvisa Presleya, matka [[Lisa Marie Presley|Lisy Marie Presley]].
* Elvis był kochającym ojcem, ale niezbyt praktycznym i pomocnym. Nie interesowało go zmienianie pieluch i te sprawy. Chciał się bawić. Chlapał wodą, kiedy Lisa Marie była w wannie albo biegał z nią po ogrodzie. Uwielbiał córkę.
** Źródło: Danny Scott, [http://muzyka.onet.pl/publikacje/nasze-zycie-z-krolem,1,5265583,wiadomosc.html ''Nasze życie z Królem. Wyznania żony i córki Elvisa Presleya'', Onet.pl, 2 października 2012] za: „The Times”

* (…) Elvis nie znosił zasad.
** Źródło: Danny Scott, [http://muzyka.onet.pl/publikacje/nasze-zycie-z-krolem,1,5265583,wiadomosc.html ''Nasze życie z Królem. Wyznania żony i córki Elvisa Presleya'', Onet.pl, 2 października 2012] za: „The Times”

* Lisa Marie wyszła po raz pierwszy za mąż w wieku 20 lat, rok później zaszła w ciążę – prawie w tym samym wieku co ja. Długo o tym rozmawiałyśmy, ale potem i tak zrobiła to, co sama uważała za stosowne. Zupełnie jak jej ojciec. Niestety, jej małżeństwo nie przetrwało i muszę przyznać, że obie przez te lata miałyśmy problemy z mężczyznami. Obie dokonywałyśmy tych samych złych wyborów. Być może dlatego, że obie żyjemy w cieniu Elvisa: mężczyźni pojawiający się w naszym życiu muszą zrozumieć, że przebywanie z nami może być przytłaczające. Cały świat zawsze się nam przygląda.
** Źródło: Danny Scott, [http://muzyka.onet.pl/publikacje/nasze-zycie-z-krolem,1,5265583,wiadomosc.html ''Nasze życie z Królem. Wyznania żony i córki Elvisa Presleya'', Onet.pl, 2 października 2012] za: „The Times”

* Nie sądzę, bym kiedykolwiek spotkała kogoś, kogo pokocham tam mocno jak Elvisa. Porównywanie kogokolwiek do niego jest bezcelowe. Tak, byłam z mężczyznami, na których mi zależało, ale Elvis zawsze pozostanie moją pierwszą miłością. I ostatnią.
** Źródło: Danny Scott, [http://muzyka.onet.pl/publikacje/nasze-zycie-z-krolem,1,5265583,wiadomosc.html ''Nasze życie z Królem. Wyznania żony i córki Elvisa Presleya'', Onet.pl, 2 października 2012] za: „The Times”

==O Priscilli Presley==
* Jest tylko jeden powód, dla którego żałuję, że musiałem opuścić armię. Tym powodem jest Priscilla. Jest bardzo dojrzała i inteligentna. (…) myślę, że jest to najładniejsza dziewczyna, jaką kiedykolwiek widziałem. Ma cudowne błękitne oczy i jest śliczną brunetką. W Niemczech spotykałem się z wieloma dziewczętami, zarówno Niemkami, jak i Amerykankami, ale Priscilla przewyższa je wszystkie.
** Autor: [[Elvis Presley]]
** Źródło: Leszek C. Strzeszewski, ''Elvis'', PWM, Kraków 1986, s. 102, 103.


{{SORTUJ:Presley, Priscilla}}
[[Kategoria:Amerykańscy aktorzy filmowi]]
[[Kategoria:Amerykańskie modelki]]</text>
      <sha1>co4zma5s7ernr61zz1cu7wz1j9ddd9a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Awiw Gefen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51743</id>
    <revision>
      <id>536727</id>
      <parentid>429458</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:55:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Zero przeniósł stronę [[Aviv Geffen]] do [[Awiw Gefen]]: jak w wikipedii</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1316" xml:space="preserve">[[Plik:Aviv Geffen AG.jpg|mały|&lt;center&gt;Aviv Geffen&lt;/center&gt;]]
'''[[w:Aviv Geffen|Aviv Geffen]]''' (ur. 1973) – izraelski muzyk rockowy, lokalna gwiazda muzyki pop i idol młodzieżowy.
* Muzyka Blackfield jest najlepszym sposobem, aby poznać moją twórczość poza Izraelem. Moim zamierzeniem od samego początku istnienia Blackfield było właśnie takie wykorzystanie tego zespołu. To najważniejszy powód istnienia tego zespołu.
** Źródło: Grzegorz Szklarek, [http://www.cantaramusic.pl/wywiady.php?page=1&amp;action=details&amp;id=72 ''Aviv Geffen (Blackfield)'', cantaramusic.pl, 19 lipca 2013]

* (…) Stajemy się robotami. Zwróć uwagę na te wszystkie wynalazki jak chociażby iPhone’y. Między innymi z powodu takich urządzeń przestaliśmy ze sobą rozmawiać, przestaliśmy się cieszyć życiem, przestaliśmy się relaksować. Całe nasze życie to przesyłanie danych, zdjęć, filmów. Jesteśmy skomputeryzowani i pozbawieni emocji.
** Źródło: Grzegorz Szklarek, [http://www.cantaramusic.pl/wywiady.php?page=1&amp;action=details&amp;id=72 ''Aviv Geffen (Blackfield)'', cantaramusic.pl, 19 lipca 2013]


{{DEFAULTSORT:Geffen, Aviv}}
[[Kategoria:Gitarzyści]]
[[Kategoria:Izraelczycy]]
[[Kategoria:Muzycy rockowi]]
[[Kategoria:Pianiści]]
[[Kategoria:Piosenkarze]]
[[Kategoria:Producenci muzyczni]]</text>
      <sha1>3u8mdkhm6nb82htcjunq0157uz5cyxa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536729</id>
      <parentid>536727</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:56:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>popr. Link, red.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1252" xml:space="preserve">[[Plik:Aviv Geffen AG.jpg|mały|{{center|Awiw Gefen}}]]
'''[[w:Awiw Gefen|Awiw Gefen]]''' (ur. 1973) – izraelski muzyk rockowy.
* Muzyka Blackfield jest najlepszym sposobem, aby poznać moją twórczość poza Izraelem. Moim zamierzeniem od samego początku istnienia Blackfield było właśnie takie wykorzystanie tego zespołu. To najważniejszy powód istnienia tego zespołu.
** Źródło: Grzegorz Szklarek, [http://www.cantaramusic.pl/wywiady.php?page=1&amp;action=details&amp;id=72 ''Aviv Geffen (Blackfield)'', cantaramusic.pl, 19 lipca 2013]

* (…) Stajemy się robotami. Zwróć uwagę na te wszystkie wynalazki jak chociażby iPhone’y. Między innymi z powodu takich urządzeń przestaliśmy ze sobą rozmawiać, przestaliśmy się cieszyć życiem, przestaliśmy się relaksować. Całe nasze życie to przesyłanie danych, zdjęć, filmów. Jesteśmy skomputeryzowani i pozbawieni emocji.
** Źródło: Grzegorz Szklarek, [http://www.cantaramusic.pl/wywiady.php?page=1&amp;action=details&amp;id=72 ''Aviv Geffen (Blackfield)'', cantaramusic.pl, 19 lipca 2013]


{{SORTUJ:Gefen, Awiw}}
[[Kategoria:Gitarzyści]]
[[Kategoria:Izraelczycy]]
[[Kategoria:Muzycy rockowi]]
[[Kategoria:Pianiści]]
[[Kategoria:Piosenkarze]]
[[Kategoria:Producenci muzyczni]]</text>
      <sha1>1talie27lvkiv6fl5fc01bt2z917jfs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nigella Lawson</title>
    <ns>0</ns>
    <id>52633</id>
    <revision>
      <id>536744</id>
      <parentid>399430</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T20:29:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Anssi Puro</username>
        <id>52931</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="762" xml:space="preserve">[[Plik:Nigella2.jpg|mały|&lt;center&gt;Nigella Lucy Lawson (2012)&lt;/center&gt;]]

'''[[w:Nigella Lawson|Nigella Lawson]]''' (ur. 1960) – [[Wielka Brytania|brytyjska]] [[dziennikarz|dziennikarka]], [[autor]]ka [[książka kucharska|książek kucharskich]], prezenterka [[telewizja|telewizyjna]].
* Jedzenie jest narkotykiem, gotowanie terapią.
** Źródło: Anna Bugajska, ''Smacznie i pięknie'', „To i Owo” nr 39, 1 października 2013, s. 10.
** Zobacz też: [[gotowanie]], [[jedzenie]], [[narkotyki]], [[terapia]]


{{DEFAULTSORT:Lawson, Nigella}}
[[Kategoria:Autorzy książek kucharskich]]
[[Kategoria:Brytyjscy dziennikarze]]
[[Kategoria:Brytyjscy pisarze współcześni]]
[[Kategoria:Brytyjscy prezenterzy telewizyjni]]
[[Kategoria:Dziennikarze telewizyjni]]</text>
      <sha1>8tye8931tq8vfw64typcyhdsrjusiyx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Indywidualność</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53087</id>
    <revision>
      <id>536756</id>
      <parentid>527812</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T21:38:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>popr. Link</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="422" xml:space="preserve">'''[[w:Indywidualizm|Indywidualność]]''' – zbiór cech stanowiących [[osobowość]] danego człowieka; specyfika każdej osoby, jej odrębność.
* Skąd jednak brać postawy indywidualne jeśli indywidualność zagraża jedności – zwłaszcza w grupach bardzo słabych i niepewnych swojej wartości.
** Autor: [[Maciej Bennewicz]], ''Życie na ziemi. Poradnik dla kosmitów'', 2013


[[Kategoria:Cechy charakteru]]</text>
      <sha1>gmx5tfgvpqvmxnl6ikmt5xzmnyv3pjv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nikola Petrović-Njegoš</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54939</id>
    <revision>
      <id>536750</id>
      <parentid>424096</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T21:23:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>popr. Link</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="610" xml:space="preserve">[[Plik:Nicholas II Petrović Njegoš and Dejan Stojanovic.jpg|mały|{{center|Nikola Petrović-Njegoš (z lewej)}}]]
'''[[w:Nikola Petrović-Njegoš|Nikola Petrović-Njegoš]]''' (ur. 1944) – czarnogórski książę, syn króla Michaiła I, od 1986 pretendent do tronu Czarnogóry, tytularny król Czarnogóry i głowa Królewskiego Domu Czarnogóry.
* Mój ojciec nigdy mi nie opowiadał o ojczyźnie.
** Źródło: Tadeusz Pasierbiński, ''Monarchie świata. Poczet rodów królewskich i książęcych'', wyd. Iskry, Warszawa 2002, ISBN 8320717051, s. 273.


[[Kategoria:Czarnogórcy]]
[[Kategoria:Władcy]]</text>
      <sha1>2kbbwep00gf544te2j4xn583ylsrvam</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536751</id>
      <parentid>536750</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T21:24:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Zero przeniósł stronę [[Nikola Petrović-Niegosz]] do [[Nikola Petrović-Njegoš]]: jak w wikipedii</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="610" xml:space="preserve">[[Plik:Nicholas II Petrović Njegoš and Dejan Stojanovic.jpg|mały|{{center|Nikola Petrović-Njegoš (z lewej)}}]]
'''[[w:Nikola Petrović-Njegoš|Nikola Petrović-Njegoš]]''' (ur. 1944) – czarnogórski książę, syn króla Michaiła I, od 1986 pretendent do tronu Czarnogóry, tytularny król Czarnogóry i głowa Królewskiego Domu Czarnogóry.
* Mój ojciec nigdy mi nie opowiadał o ojczyźnie.
** Źródło: Tadeusz Pasierbiński, ''Monarchie świata. Poczet rodów królewskich i książęcych'', wyd. Iskry, Warszawa 2002, ISBN 8320717051, s. 273.


[[Kategoria:Czarnogórcy]]
[[Kategoria:Władcy]]</text>
      <sha1>2kbbwep00gf544te2j4xn583ylsrvam</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Robert Głąb</title>
    <ns>0</ns>
    <id>60059</id>
    <revision>
      <id>536749</id>
      <parentid>459650</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T21:20:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <comment>red., - (luźno związane z tematem)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="588" xml:space="preserve">'''[[w:Robert Głąb|Robert Głąb]]''' (ur. 1965) – polski generał, dowódca Garnizonu Warszawa.
* Polecam, aby podstawowym źródłem informacji pozyskiwanych z mediów w codziennej działalności służbowej były programy telewizji publicznej, w szczególności TVP Info.
** Źródło: rozkaz do wszystkich jednostek Garnizonu Warszawa o sygnaturze 15871/16 z 26 września 2016; cyt. za: Wojciech Czuchnowski, ''Rozkaz: Na TVP Info patrz!'', „Gazeta Wyborcza”, 7 października 2016.
** Zobacz też: [[Telewizja Polska]]


{{SORTUJ:Głąb, Robert}}
[[Kategoria:Polscy wojskowi]]</text>
      <sha1>2t4i4d3w7io7ee6zfqal7jia4pmctnx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Cewi Zimmerman</title>
    <ns>0</ns>
    <id>60509</id>
    <revision>
      <id>536734</id>
      <parentid>488094</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T14:01:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Zero przeniósł stronę [[Zvi Zimmerman]] do [[Cewi Zimmerman]]: jak w wikipedii</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2454" xml:space="preserve">'''[[w:Zvi Zimmerman|Henryk Zvi Zimmermann]]''' (1913–2006) – żydowski działacz syjonistyczny, prawnik, dyplomata, polityk i parlamentarzysta izraelski, ambasador Izraela w Nowej Zelandii; współpracownik [[Henryk Sławik|Henryka Sławika]] w trakcie II wojny światowej w działalności poświęconej ratowaniu Żydów.
* Dziś, my, którzy przeżyliśmy Holokaust w Polsce, pamiętamy o Henryku Sławiku, odznaczając go pośmiertnie za umożliwienie nam przetrwania piekła.
** Opis: o [[Henryk Sławik|Henryku Sławiku]] [[Sprawiedliwy wśród Narodów Świata|Sprawiedliwym wśród Narodów Świata]] w 1990.
** Źródło: Elżbieta Isakiewicz, [http://tygodnik.onet.pl/1,36466,druk.html ''Herszele, który wziął skrzypce'', „Tygodnik Powszechny”, 17 listopada 2009]

* Henryk Zimmermann z Izraela poszukuje pana Sławika, konsula polskiego w Budapeszcie w latach 1943–44, który dopomógł w ocaleniu wielu Polaków i Żydów.
** Opis: ogłoszenie Zvi Zimmermanna w „Przekroju” w 1988 r. o poszukiwaniu Henryka Sławika.
** Źródło: Jan Dziadul, [http://www.polityka.pl/historia/1503157,1,zapomniany-sprawiedliwy.read ''Zapomniany Sprawiedliwy'', polityka.pl, 25 lutego 2010]

* Ja nie rozumiem Polaków. Mają takiego bohatera, a się nim nie chwalą.
** Opis: o [[Henryk Sławik|Henryku Sławiku]].
** Źródło: Elżbieta Isakiewicz, [http://tygodnik.onet.pl/1,36466,druk.html ''Herszele, który wziął skrzypce'', „Tygodnik Powszechny”, 17 listopada 2009]

* W jego czynach i charakterze znaleźliśmy wsparcie i nadzieję w owych pamiętnych dniach ciemności i bezprawia. Uczmy nasze dzieci i wszystkich na tej ziemi, że są ludzie dobrzy, tacy jak Henryk Sławik.
** Źródło: [[Marek Borucki]], ''Wielcy zapomniani. Polacy, którzy zmienili świat – część 2'', wyd. MUZA SA, Warszawa 2016, ISBN 978-83-287-0320-9, s. 378.

* Za swą szlachetną postawę zapłacił życiem. W jego czynach i charakterze znaleźliśmy wsparcie i nadzieję w owych pamiętnych dniach ciemności i bezprawia. Uczmy nasze dzieci i wszystkich na tej ziemi, że są dobrzy ludzie, tacy jak Henryk Sławik, że jest piękniejszy świat i czeka nas lepsza przyszłość.
** Opis: o Henryku Sławiku.
** Autor: Henryk Zvi Zimmermann, ''Przeżyłem, pamiętam, świadczę'', Kraków 1997.


{{SORTUJ:Zimmerman, Zvi}}
[[Kategoria:Izraelscy dyplomaci]]
[[Kategoria:Izraelscy politycy]]
[[Kategoria:Polscy Żydzi]]
[[Kategoria:Prawnicy]]</text>
      <sha1>alqlejz6wywwzkivqstw82ats659a9w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536736</id>
      <parentid>536734</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T14:03:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>popr. Link, format</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2424" xml:space="preserve">'''[[w:Cewi Zimmerman|Henryk Cewi Zimmerman]]''' (1913–2006) – żydowski działacz syjonistyczny, prawnik, dyplomata, polityk i parlamentarzysta izraelski, ambasador Izraela w Nowej Zelandii; współpracownik [[Henryk Sławik|Henryka Sławika]] w trakcie II wojny światowej w działalności poświęconej ratowaniu Żydów.
* Dziś, my, którzy przeżyliśmy Holokaust w Polsce, pamiętamy o Henryku Sławiku, odznaczając go pośmiertnie za umożliwienie nam przetrwania piekła.
** Opis: o [[Henryk Sławik|Henryku Sławiku]] [[Sprawiedliwy wśród Narodów Świata|Sprawiedliwym wśród Narodów Świata]] w 1990.
** Źródło: Elżbieta Isakiewicz, [http://tygodnik.onet.pl/1,36466,druk.html ''Herszele, który wziął skrzypce'', „Tygodnik Powszechny”, 17 listopada 2009]

* Henryk Zimmermann z Izraela poszukuje pana Sławika, konsula polskiego w Budapeszcie w latach 1943–44, który dopomógł w ocaleniu wielu Polaków i Żydów.
** Opis: ogłoszenie Cewi Zimmermanna w „Przekroju” w 1988 o poszukiwaniu Henryka Sławika.
** Źródło: Jan Dziadul, [http://www.polityka.pl/historia/1503157,1,zapomniany-sprawiedliwy.read ''Zapomniany Sprawiedliwy'', polityka.pl, 25 lutego 2010]

* Ja nie rozumiem Polaków. Mają takiego bohatera, a się nim nie chwalą.
** Opis: o [[Henryk Sławik|Henryku Sławiku]].
** Źródło: Elżbieta Isakiewicz, [http://tygodnik.onet.pl/1,36466,druk.html ''Herszele, który wziął skrzypce'', „Tygodnik Powszechny”, 17 listopada 2009]

* W jego czynach i charakterze znaleźliśmy wsparcie i nadzieję w owych pamiętnych dniach ciemności i bezprawia. Uczmy nasze dzieci i wszystkich na tej ziemi, że są ludzie dobrzy, tacy jak Henryk Sławik.
** Źródło: Marek Borucki, ''Wielcy zapomniani. Polacy, którzy zmienili świat – część 2'', wyd. Muza, Warszawa 2016, ISBN 9788328703209, s. 378.

* Za swą szlachetną postawę zapłacił życiem. W jego czynach i charakterze znaleźliśmy wsparcie i nadzieję w owych pamiętnych dniach ciemności i bezprawia. Uczmy nasze dzieci i wszystkich na tej ziemi, że są dobrzy ludzie, tacy jak Henryk Sławik, że jest piękniejszy świat i czeka nas lepsza przyszłość.
** Opis: o Henryku Sławiku.
** Źródło: ''Przeżyłem, pamiętam, świadczę'', Kraków 1997.


{{SORTUJ:Zimmerman, Cewi}}
[[Kategoria:Izraelscy dyplomaci]]
[[Kategoria:Izraelscy politycy]]
[[Kategoria:Polscy Żydzi]]
[[Kategoria:Prawnicy]]</text>
      <sha1>pw581zs6sfsw148n88anuz1450l19ip</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Elżbieta Rafalska</title>
    <ns>0</ns>
    <id>61000</id>
    <revision>
      <id>536748</id>
      <parentid>472658</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T21:16:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>sprzątanie kodu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2280" xml:space="preserve">[[Plik:Rafalska Elżbieta.JPG|mały|{{center|Elżbieta Rafalska (2016)}}]]
'''[[w:Elżbieta Rafalska|Elżbieta Rafalska]]''' (z domu '''Kajzer'''; ur. 1955) – polska polityk i samorządowiec, senator i posłanka na Sejm, minister rodziny, pracy i polityki społecznej w [[rząd Beaty Szydło|rządzie Beaty Szydło]].
* Mamy informacje, że coraz częściej młodsze kobiety decydują się na to, by rodzić dzieci. Problem polega na tym, że wiek urodzenia pierwszego dziecka się opóźnia. Potem mówimy: „ach, to już nie ten moment, żeby rodziło się drugie”. Myślę, że każdy moment jest dobry. Teraz jest dobry, żeby te drugie – późne dzieci się rodziły, a może i trzecie.
** Opis: o programie [[Rodzina 500 plus]].
** Źródło: [http://www.tvp.info/33419387/rafalska-o-zmianach-w-programie-rodzina-500-plus-o-czym-nalezy-pamietac ''Rafalska o zmianach w programie „Rodzina 500 plus”. O czym należy pamiętać?''], tvp.info, 31 lipca 2017.
** Zobacz też: [[kobieta]], [[dziecko]], [[rodzina]]

* Nasze minimalne wynagrodzenie to jest 30 proc. wynagrodzenia w Niemczech i Francji, na tle Europy to nadal jest niewiele.
** Źródło: Filip Konopczyński, [https://oko.press/polska-placa-minimalna-kilkukrotnie-nizsza-niz-zachodzie/ ''Polska płaca minimalna jest kilkakrotnie niższa niż na Zachodzie''], oko.press, 3 lipca 2016.
** Zobacz też: [[płaca minimalna]]

* Owocami wzrostu gospodarczego – od okresu transformacji – po raz pierwszy dzielimy się z polskimi rodzinami.
** Opis: o programie [[rodzina 500 plus]].
** Źródło: [https://oko.press/rafalska-rodziny-korzystaly-wczesniej-rozwoju-polski-nieprawda/ ''Rafalska: Rodziny nie korzystały wcześniej z rozwoju Polski''], oko.press, 31 sierpnia 2016.
** Zobacz też: [[wzrost gospodarczy]]

* To Jarosława Kaczyńskiego wskazałabym jako autora koncepcji programu 500 plus.
** Źródło: Szymon Grela, [https://oko.press/kaczynski-pomysl-500-plus-zaczerpnal-uciekinierow-pis-a-pozniej-chcial-zeby-pieniadze-wyplacala-ue/ ''Kaczyński pomysł na 500 plus zaczerpnął od uciekinierów z PiS. A później chciał, żeby pieniądze wypłacała UE''], oko.press, 12 kwietnia 2017.
** Zobacz też: [[Jarosław Kaczyński]]


{{SORTUJ:Rafalska, Elżbieta}}
[[Kategoria:Politycy PiS]]</text>
      <sha1>pyg41t5zeob1uc15cs1ndgkt0d0zbbi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Alain Delon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>62369</id>
    <revision>
      <id>536747</id>
      <parentid>483438</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T21:02:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Anssi Puro</username>
        <id>52931</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2234" xml:space="preserve">[[File:Alain Delon en Janvier 2011.jpg|thumb|&lt;center&gt;Alain Delon (2011)&lt;/center&gt;]]

'''[[w:Alain Delon|Alain Delon]]''', właśc. '''Alain Fabien Maurice Marcel Delon''' (ur. 1935) – [[Francja|francuski]] aktor, producent, scenarzysta i reżyser filmowy, jedna z największych gwiazd kina europejskiego lat 60. i 70. XX wieku, twarz francuskiej Nowej fali oraz symbol męskości.
* Moją miłością jest Maryja Panna. Bo kocham tę Kobietę, kocham wszystko, co zrobiła. A Ona przynosi mi ulgę, daje mi towarzystwo, którego nie mam. Zawsze jest ze mną. Słucha mnie i wspiera.
** Opis: w wywiadzie dla Paris Match.
** Źródło: [https://wpolityce.pl/kosciol/377935-zaskakujace-wyznanie-alain-delon-moja-miloscia-jest-maryja-tylko-ona-mi-towarzyszy ''Zaskakujące wyznanie. Alain Delon: moją miłością jest Maryja, tylko Ona mi towarzyszy''], wpolityce.pl, 23 stycznia 2018.
** Zobacz też: [[Maria z Nazaretu]]

* Nigdy nie uważałem samotności za wadę. Pojawiła się we wczesnym dzieciństwie i towarzyszy mi przez całe życie.
** Źródło: Małgorzata Piwowar, [http://www.rp.pl/Film/170309626-Alain-Delon-jakiego-nie-znamy.html ''Alain Delon, jakiego nie znamy''], rp.pl, 3 marca 2017.

* Zarzucają mi, że ciągle gram drani. To nie moja wina. Wszyscy chcą mnie oglądać w płaszczu z podniesionym kołnierzem, z pistoletem w dłoni i piękną kobietą w ramionach.
** Źródło: Katarzyna Dolińska, [http://www.gala.pl/artykul/alain-delon-wilka-nie-da-sie-oswoic-tylko-u-nas ''Alain Delon. Wilka nie da się oswoić''], gala.pl, 15 listopada 2015.

== O Alainie Delonie ==
* Był za młody, za ładny, przesadnie wystylizowany. Nawet te róże były zbyt czerwone. Zobaczyłam chłopaka bez wyrazu.
** Autor: [[Romy Schneider]]
** Opis: o ich pierwszym spotkaniu na lotnisku przed rozpoczęciem zdjęć do wspólnego filmu.
** Źródło: Katarzyna Dolińska, [http://www.gala.pl/artykul/alain-delon-wilka-nie-da-sie-oswoic-tylko-u-nas ''Alain Delon. Wilka nie da się oswoić''], gala.pl, 15 listopada 2015.

==Zobacz też==
* ''[[Asterix na olimpiadzie]]''


{{SORTUJ:Delon, Alain}}
[[Kategoria:Francuscy aktorzy filmowi]]
[[Kategoria:Francuscy aktorzy teatralni]]
[[Kategoria:Francuscy reżyserzy filmowi]]</text>
      <sha1>3ns0mnohyykgetla39apmqppnfec4xr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pożegnania</title>
    <ns>0</ns>
    <id>66785</id>
    <revision>
      <id>536724</id>
      <parentid>536703</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:47:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <comment>+</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1367" xml:space="preserve">'''[[w:Pożegnania (film 1958)|Pożegnania]]''' – film psychologiczny, produkcji polskiej z 1958 roku, w reżyserii [[Wojciech Jerzy Has|Wojciecha Jerzego Hasa]]. Autorami scenariusza są [[Stanisław Dygat]] i [[Wojciech Jerzy Has]].
==Wypowiedzi postaci==
* Pusta szklanka to jest trumna bez nieboszczyka.
** Postać: Maryna

==Dialogi==
: '''Paweł:''' Czy napije się pani ze mną?
: '''Lidka:''' Nie! (''pauza'') Napiję się.
: '''Paweł:''' Co pani pozwoli?
: '''Lidka:''' Cokolwiek.
: '''Paweł:''' Koniak?
: '''Lidka:''' Dobrze.
: '''Paweł:''' Koniak! Pozwoli pani, że się przedstawię?
: '''Lidka:''' Nie! I koniaku też nie chcę! Napiję się czystej wódki i sama zapłacę. Panie Józiu!
: '''Paweł:''' Pani jest zabawna.
: '''Lidka:''' Nudzi mnie pan.
: '''Paweł:''' Dlaczego?
: '''Lidka:''' Dlatego.
: '''Paweł:''' Ale dlaczego?
: '''Lidka:''' Bo zadaje pan wciąż pytania. (''pauza'') Chce pan? Postawię panu wódkę.
: '''Paweł:''' Bardzo chętnie.
: '''Lidka:''' Zgadza się pan, żeby fordanserka stawiała panu wódkę?
: '''Paweł:''' A teraz pani zadaje pytania.
: '''Lidka:''' Nie jest pan takim osłem jak myślałam.
----

: '''Paweł:''' Niech panią Pan Bóg ukarze.
: '''Kobieta wynajmująca pokój:''' Niech mnie pan bolszewikami nie straszy!


[[Kategoria:Polskie filmy psychologiczne]]
[[Kategoria:Polskie filmy obyczajowe]]</text>
      <sha1>6czudf5pwicrls3yiwozcm7fzwmdwr5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tom Segev</title>
    <ns>0</ns>
    <id>66789</id>
    <redirect title="Tom Segew" />
    <revision>
      <id>536719</id>
      <timestamp>2022-08-21T13:33:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <comment>Zero przeniósł stronę [[Tom Segev]] do [[Tom Segew]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#PATRZ [[Tom Segew]]</text>
      <sha1>adtdjlxcecmhsuomwxo613rvk5tobaf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dan Shechtman</title>
    <ns>0</ns>
    <id>66790</id>
    <redirect title="Dan Szechtman" />
    <revision>
      <id>536722</id>
      <timestamp>2022-08-21T13:37:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <comment>Zero przeniósł stronę [[Dan Shechtman]] do [[Dan Szechtman]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24" xml:space="preserve">#PATRZ [[Dan Szechtman]]</text>
      <sha1>6og8b3q2sz3xc84g8esdgrrl65qk3s0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aviv Geffen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>66791</id>
    <redirect title="Awiw Gefen" />
    <revision>
      <id>536728</id>
      <timestamp>2022-08-21T13:55:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <comment>Zero przeniósł stronę [[Aviv Geffen]] do [[Awiw Gefen]]: jak w wikipedii</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">#PATRZ [[Awiw Gefen]]</text>
      <sha1>2uskvz3ngx6pgp8kdy8vzrl2quau9qk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Zvi Rav-Ner</title>
    <ns>0</ns>
    <id>66792</id>
    <redirect title="Cewi Rawner" />
    <revision>
      <id>536731</id>
      <timestamp>2022-08-21T13:57:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <comment>Zero przeniósł stronę [[Zvi Rav-Ner]] do [[Cewi Rawner]]: jak w wikipedii</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">#PATRZ [[Cewi Rawner]]</text>
      <sha1>g5luknkk9xf1z69c3bfnsv996k9waj0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Zvi Zimmerman</title>
    <ns>0</ns>
    <id>66793</id>
    <redirect title="Cewi Zimmerman" />
    <revision>
      <id>536735</id>
      <timestamp>2022-08-21T14:01:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <comment>Zero przeniósł stronę [[Zvi Zimmerman]] do [[Cewi Zimmerman]]: jak w wikipedii</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#PATRZ [[Cewi Zimmerman]]</text>
      <sha1>qruj8jihliwf8g5owy89ngq3foc8kdy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nikola Petrović-Niegosz</title>
    <ns>0</ns>
    <id>66799</id>
    <redirect title="Nikola Petrović-Njegoš" />
    <revision>
      <id>536752</id>
      <timestamp>2022-08-21T21:24:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zero</username>
        <id>20</id>
      </contributor>
      <comment>Zero przeniósł stronę [[Nikola Petrović-Niegosz]] do [[Nikola Petrović-Njegoš]]: jak w wikipedii</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" xml:space="preserve">#PATRZ [[Nikola Petrović-Njegoš]]</text>
      <sha1>deammyjqk15blzr51i0mboos48o50w3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Grzegorz II</title>
    <ns>0</ns>
    <id>66801</id>
    <revision>
      <id>536770</id>
      <timestamp>2022-08-22T11:00:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A01:111F:C74:9900:BDD7:8D22:E55E:F54C</ip>
      </contributor>
      <comment>Utworzono nową stronę &quot;Radujemy się, widząc w Tobie najwierniejszego kapłana i władcę. Opis: do Leona III Izaurajczyka.&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="101" xml:space="preserve">Radujemy się, widząc w Tobie najwierniejszego kapłana i władcę.
Opis: do Leona III Izaurajczyka.</text>
      <sha1>ghr4lsradjzn3mmsdh17gx5tzlh2lsx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>536771</id>
      <parentid>536770</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T11:05:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A01:111F:C74:9900:BDD7:8D22:E55E:F54C</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="257" xml:space="preserve">Grzegorz II (ur. ok. 660 w Rzymie, zm. 11 lutego 731 tamże) – święty Kościoła katolickiego, 89. papież w okresie od 19 maja 715 do 11 lutego 731.

Radujemy się, widząc w Tobie najwierniejszego kapłana i władcę.

Opis: do Leona III Izaurajczyka.</text>
      <sha1>n6buh50lwtra5a7ddvia3cfjwykk21o</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>