Wikibooks nlwikibooks https://nl.wikibooks.org/wiki/Hoofdpagina MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter Media Speciaal Overleg Gebruiker Overleg gebruiker Wikibooks Overleg Wikibooks Bestand Overleg bestand MediaWiki Overleg MediaWiki Sjabloon Overleg sjabloon Help Overleg help Categorie Overleg categorie Transwiki Overleg transwiki Wikijunior Overleg Wikijunior TimedText TimedText talk Module Overleg module Uitbreiding Overleg uitbreiding Uitbreidingsdefinitie Overleg uitbreidingsdefinitie 0 3563 363387 352455 2022-07-25T11:54:41Z 87.15.249.206 /* Alfabet met uitspraak */ wikitext text/x-wiki {{Italiaans}} <div class="center"><[[Italiaans/Inhoudsopgave|Inhoudsopgave]] - [[Italiaans/Introductie|Inleiding]] - '''Les 1''' - [[Italiaans/Les02|Les 2]]></div> ==Onderwerp== In les 1 ('''Lezione Uno''' of '''La prima lezione''') van de cursus Italiaans worden alfabet, uitspraak en klemtoon behandeld. Er komt geen toets over les 1, maar dit is wel zeer belangrijke stof. ==Alfabet met uitspraak== {| class="wikitable" !Hoofdletter !Kleine letter !Naam !Uitspraak |- |A |a |a |aa |- |B |b |bi |bie |- |C |c |ci |tsjie |- |D |d |di |die |- |E |e |e |ee |- |F |f |effe |'''ef'''fe |- |G |g |gi |dzjie |- |H |h |hacca |'''ac'''ca |- |I |i |i |ie |- |J |j |i lunga |ie '''loen'''ga |- |K |k |kappa |'''kap'''pa |- |L |l |elle |'''el'''le |- |M |m |emme |'''em'''me |- |N |n |enne |'''en'''ne |- |O |o |o |oo |- |P |p |pi |pie |- |Q |q |qu |koe |- |R |r |erre |'''er'''re |- |S |s |esse |'''es'''e |- |T |t |ti |tie |- |U |u |u |oe |- |V |v |vu |voe |- |W |w |vu doppio |voe '''dop'''pio |- |X |x |ix |ieks |- |Y |y |Ypsilon I-greca |'''Iep'''sielon Ie-'''gre'''ka |- |Z |z |zeta |'''dzè'''ta |} ''Merk op:'' * Aan de klank van sommige letters wordt '''ie''' toegevoegd: B (uitspraak 'bie'), C('tjsie'), D ('die'), P ('pie'), T (tie), X (ieks'). * De meeste woorden in het Italiaans eindigen met een klinker. * Enkele benamingen van letters zijn afgeleid uit het Grieks, zoals 'kappa'(K) en 'zeta'(Z). * De '''y''' heeft twee benamingen, '''ipsilon''' ( uitspraak 'iepsielon', Nederlands: 'ypsilon') en 'i greca' ('Griekse i', uitspraak: 'ie greeka', Nederlands: 'i-grec'). * De '''w''' heet '''doppia v''' (uitspraak: doppie-ja woe, dubbele v), vergelijkbaar met het Franse 'double v' en het Engelse 'double u'. * De letters kunnen tenzij boven anders aangegeven, zowel mannelijk als vrouwelijk zijn! Dus we mogen bijvoorbeeld zowel 'la b' (uitspraak la bie) als 'il b' (uitspraak iel bie) zeggen. Er bestaat een voorkeur voor de vrouwelijke letter, dus '''la b'''. '''La lettera''' (de letter) is ook vrouwelijk. Van oorsprong Italiaanse woorden worden geschreven met maar 21 letters. De ''k, w, x, y'' in vreemde woorden worden zoveel mogelijk vervangen door respectievelijk ''c, v, s en i''. Bijvoorbeeld ''capoc'' (kapok), ''chilometro'' (kilometer, ''chi''= kie omdat zonder h ''ci'' = tsjie), ''vodca'' (wodka), ''senofobia'' (xenofobie) maar ''yogurt'' (yoghurt). De ''j'' wordt niet meer gebruikt in de moderne spelling van Italiaanse woorden. ==Uitspraak== De uitspraak van het Italiaans is vrij consequent. De Italiaanse spelling volgt de uitspraak zo veel mogelijk (is bijna fonetisch), met als extreem voorbeeld ''cesperiano'' = Shakesperiaans (naar de Engelse schrijver/dichter Shakespeare). De klemtoon van volgende afwijkende combinaties is '''vet''' aangegeven. *'''ce''' = tsje, voorbeeld '''cer'''co (ik zoek, uitspraak '''tsjer'''ko, met korte o) *'''ci''' = tsjie, voorbeeld ciocco'''la'''ta (chocolade, uitspraak '''tsjok'''ko'''la'''ta), cit'''tà''' (stad), '''ci'''ao (hoi tegen vrienden, kinderen en toeristen, [tsjiaw]) *'''ge''' = dsje, voorbeeld Ge'''rar'''do (Gerard, uitspraak Dsje'''rar'''do, met korte o) *'''gi''' = dzjie, voorbeeld man'''gia'''re (eten), gi'''ra'''re (afslaan, draaien, uitspraak dsji'''ra'''re)<br> Wanneer er tussen de 'c' en de 'i' of de 'g' en de 'i' een 'h' wordt geplaatst, ontstaat een keelklank:<br> *'''chi, che, ca, co,...''' = ki, ke, ka, ko,...<br> *'''ghi, ghe, ga, go,...''' = gi, ge, ga, go,... (voorbeeld: ghetto, met gh zoals de Franse, Engelse en Duitse G.<br> voorbeeld ghi'''ac'''cio (ijs = bevroren water, gi-'''ja'''-tsjoh)), chiacchie'''ra'''re (babbelen, uitspraak 'kijakje'''ra'''re'). De g heeft nooit de harde raspende klank zoals in de meeste delen van Nederland, maar klinkt als in het Franse ''garçon'' (jongen). Uit de regels voor ce en ci volgen: *'''sce''' = sje, voorbeeld co'''nos'''cere (weten, kennen, leren kennen, ko'''nos'''jere) *'''sci''' = sji, voorbeeld lo '''scio'''pero (de staking, lo '''sjio'''pero, met korte o) Verder *'''gli''' = lji, voorbeeld taglia'''tel'''le (de tagliatelle, tal-jia-'''tel'''le) Opgepast voor dubbele klinkers: Nederlandse tweeklanken zijn dit niet in het Italiaans. Een Nederlandse naam als 'De Ruiter' wordt in het Italiaans uitgesproken als 'Dee '''Roe'''-ie-ter'. 'Huygens' wordt 'Hoe-'''ie'''-djens'. Wel consequent! *'''ae''' = a-e, voorbeeld '''ma'''estro, ''''ma'''-es-tro', niet '<s>maistro</s>'! *'''ie''' = ie-e, voorbeeld '''gra'''zie (dank je/u, 'gra-tsie-je') *'''ui''' = oe-ie, voorbeeld gra'''tu'''ito (gratis, 'graa-toe-ieto'). *'''eu''' = e-oe, 'ew' voorbeeld Europa ('Ew'''ro'''pa', 'èh-woe-ro-pa'), euro (''''èw'''ro') Om de uitspraak van de letter c makkelijk te onthouden is er een ezelsbruggetje: Kaa, Koo, Koe, TSJe, TSJie (ca, co, cu, ce, ci). De C klinkt altijd als een K , tenzij er een e of i na komt, dan spreek je de c uit als "tsj".<br>Dus als er na de c bijvoorbeeld een a staat spreek je de c uit als k. Maar als er na de c een e of i komt, spreek je de c uit als tsj. Anders gezegd de C klinkt altijd als een K , behalve als er een e of i komt. De uitspraak van de '''r''' is de klassiek Nederlandse r relatief voorop de tong, dus zeker niet de brouwende "ar" met keelklank zoals in de Amsterdamse en Gooise dialecten in de media, bij jonge vrouwen en in het Engels/Amerikaans. * verrassend is ''lo jazz'' (de jazz) met uitspraak 'djets'. ==Klemtoon== Meestal moet men uit het hoofd leren waar de '''klemtoon''' (vet aangegeven) in het woord ligt, over het algemeen ligt de klemtoon op de voorlaatste lettergreep, maar ook vaak op de twee na laatste lettergreep. Voor sommige zaken zijn er regels, bijvoorbeeld bij de werkwoorden. ''Voorbeeld: 'par'''la'''re' (spreken, praten) in de onvoltooid tegenwoordige tijd'' '''par'''lo (ik spreek), '''par'''li (jij spreekt), '''par'''la (zij/hij/het spreekt) & '''par'''lano (zij spreken)<br> In het enkelvoud en de 3de persoon meervoud ligt de klemtoon altijd op de eerste lettergreep bij de regelmatige werkwoorden op -are, -ire en -ere.<br> Maar par'''lia'''mo (wij spreken), par'''la'''te (jullie spreken)<br> Als de klemtoon op de laatste lettergreep valt, wordt dit door een accent aangegeven, voorbeeld ''qualit'''à''', kwaliteit. Vaak komt de klemtoon op de derde lettergreep van achteren, voorbeeld '''for'''mula, 'for-moe-la', formule. Nederlanders leggen vaak deze klemtoon verkeerd, bijvoorbeeld op de klassieke muziekzender Radio 4. Net als in het Nederlands, zijn er in het Italiaans woorden waarvan de klemtoon in het spraakgebruik aan het verschuiven is. Zo kun je tegenwoordig naast "soddis'''fa'''" ook "sod'''dis'''fa" (betekenis "hij/zij/het voldoet, is bevredigend") horen. <div class="center"><[[Italiaans/Inhoudsopgave|Inhoudsopgave]] - [[Italiaans/Introductie|Inleiding]] - '''Les 1''' - [[Italiaans/Les02|Les 2]]></div> {{sub}} 4tk1p2zhu2bvsgxkhy5aule9g0xdt1v 363388 363387 2022-07-25T11:55:58Z 87.15.249.206 wikitext text/x-wiki {{Italiaans}} <div class="center"><[[Italiaans/Inhoudsopgave|Inhoudsopgave]] - [[Italiaans/Introductie|Inleiding]] - '''Les 1''' - [[Italiaans/Les02|Les 2]]></div> ==Onderwerp== In les 1 ('''Lezione Uno''' of '''La prima lezione''') van de cursus Italiaans worden alfabet, uitspraak en klemtoon behandeld. Er komt geen toets over les 1, maar dit is wel zeer belangrijke stof. ==Alfabet met uitspraak== {| class="wikitable" !Hoofdletter !Kleine letter !Naam !Uitspraak |- |A |a |a |aa |- |B |b |bi |bie |- |C |c |ci |tsjie |- |D |d |di |die |- |E |e |e |ee |- |F |f |effe |'''ef'''fe |- |G |g |gi |dzjie |- |H |h |hacca |'''ac'''ca |- |I |i |i |ie |- |J |j |i lunga |ie '''loen'''ga |- |K |k |kappa |'''kap'''pa |- |L |l |elle |'''el'''le |- |M |m |emme |'''em'''me |- |N |n |enne |'''en'''ne |- |O |o |o |oo |- |P |p |pi |pie |- |Q |q |qu |koe |- |R |r |erre |'''er'''re |- |S |s |esse |'''es'''e |- |T |t |ti |tie |- |U |u |u |oe |- |V |v |vu |voe |- |W |w |vu doppio |voe '''dop'''pio |- |X |x |ix |ieks |- |Y |y |Ypsilon I-greca |'''Iep'''sielon Ie-'''gre'''ka |- |Z |z |zeta |'''dzè'''ta |} ''Merk op:'' * Aan de klank van sommige letters wordt '''ie''' toegevoegd: B (uitspraak 'bie'), C('tjsie'), D ('die'), P ('pie'), T (tie), X (ieks'). * De meeste woorden in het Italiaans eindigen met een klinker. * Enkele benamingen van letters zijn afgeleid uit het Grieks, zoals 'kappa'(K) en 'zeta'(Z). * De '''y''' heeft twee benamingen, '''ypsilon''' ( uitspraak 'iepsielon', Nederlands: 'ypsilon') en 'i greca' ('Griekse i', uitspraak: 'ie greeka', Nederlands: 'i-grec'). * De '''w''' heet '''doppia v''' (uitspraak: doppie-ja woe, dubbele v), vergelijkbaar met het Franse 'double v' en het Engelse 'double u'. * De letters kunnen tenzij boven anders aangegeven, zowel mannelijk als vrouwelijk zijn! Dus we mogen bijvoorbeeld zowel 'la b' (uitspraak la bie) als 'il b' (uitspraak iel bie) zeggen. Er bestaat een voorkeur voor de vrouwelijke letter, dus '''la b'''. '''La lettera''' (de letter) is ook vrouwelijk. Van oorsprong Italiaanse woorden worden geschreven met maar 21 letters. De ''k, w, x, y'' in vreemde woorden worden zoveel mogelijk vervangen door respectievelijk ''c, v, s en i''. Bijvoorbeeld ''capoc'' (kapok), ''chilometro'' (kilometer, ''chi''= kie omdat zonder h ''ci'' = tsjie), ''vodca'' (wodka), ''senofobia'' (xenofobie) maar ''yogurt'' (yoghurt). De ''j'' wordt niet meer gebruikt in de moderne spelling van Italiaanse woorden. ==Uitspraak== De uitspraak van het Italiaans is vrij consequent. De Italiaanse spelling volgt de uitspraak zo veel mogelijk (is bijna fonetisch), met als extreem voorbeeld ''cesperiano'' = Shakesperiaans (naar de Engelse schrijver/dichter Shakespeare). De klemtoon van volgende afwijkende combinaties is '''vet''' aangegeven. *'''ce''' = tsje, voorbeeld '''cer'''co (ik zoek, uitspraak '''tsjer'''ko, met korte o) *'''ci''' = tsjie, voorbeeld ciocco'''la'''ta (chocolade, uitspraak '''tsjok'''ko'''la'''ta), cit'''tà''' (stad), '''ci'''ao (hoi tegen vrienden, kinderen en toeristen, [tsjiaw]) *'''ge''' = dsje, voorbeeld Ge'''rar'''do (Gerard, uitspraak Dsje'''rar'''do, met korte o) *'''gi''' = dzjie, voorbeeld man'''gia'''re (eten), gi'''ra'''re (afslaan, draaien, uitspraak dsji'''ra'''re)<br> Wanneer er tussen de 'c' en de 'i' of de 'g' en de 'i' een 'h' wordt geplaatst, ontstaat een keelklank:<br> *'''chi, che, ca, co,...''' = ki, ke, ka, ko,...<br> *'''ghi, ghe, ga, go,...''' = gi, ge, ga, go,... (voorbeeld: ghetto, met gh zoals de Franse, Engelse en Duitse G.<br> voorbeeld ghi'''ac'''cio (ijs = bevroren water, gi-'''ja'''-tsjoh)), chiacchie'''ra'''re (babbelen, uitspraak 'kijakje'''ra'''re'). De g heeft nooit de harde raspende klank zoals in de meeste delen van Nederland, maar klinkt als in het Franse ''garçon'' (jongen). Uit de regels voor ce en ci volgen: *'''sce''' = sje, voorbeeld co'''nos'''cere (weten, kennen, leren kennen, ko'''nos'''jere) *'''sci''' = sji, voorbeeld lo '''scio'''pero (de staking, lo '''sjio'''pero, met korte o) Verder *'''gli''' = lji, voorbeeld taglia'''tel'''le (de tagliatelle, tal-jia-'''tel'''le) Opgepast voor dubbele klinkers: Nederlandse tweeklanken zijn dit niet in het Italiaans. Een Nederlandse naam als 'De Ruiter' wordt in het Italiaans uitgesproken als 'Dee '''Roe'''-ie-ter'. 'Huygens' wordt 'Hoe-'''ie'''-djens'. Wel consequent! *'''ae''' = a-e, voorbeeld '''ma'''estro, ''''ma'''-es-tro', niet '<s>maistro</s>'! *'''ie''' = ie-e, voorbeeld '''gra'''zie (dank je/u, 'gra-tsie-je') *'''ui''' = oe-ie, voorbeeld gra'''tu'''ito (gratis, 'graa-toe-ieto'). *'''eu''' = e-oe, 'ew' voorbeeld Europa ('Ew'''ro'''pa', 'èh-woe-ro-pa'), euro (''''èw'''ro') Om de uitspraak van de letter c makkelijk te onthouden is er een ezelsbruggetje: Kaa, Koo, Koe, TSJe, TSJie (ca, co, cu, ce, ci). De C klinkt altijd als een K , tenzij er een e of i na komt, dan spreek je de c uit als "tsj".<br>Dus als er na de c bijvoorbeeld een a staat spreek je de c uit als k. Maar als er na de c een e of i komt, spreek je de c uit als tsj. Anders gezegd de C klinkt altijd als een K , behalve als er een e of i komt. De uitspraak van de '''r''' is de klassiek Nederlandse r relatief voorop de tong, dus zeker niet de brouwende "ar" met keelklank zoals in de Amsterdamse en Gooise dialecten in de media, bij jonge vrouwen en in het Engels/Amerikaans. * verrassend is ''lo jazz'' (de jazz) met uitspraak 'djets'. ==Klemtoon== Meestal moet men uit het hoofd leren waar de '''klemtoon''' (vet aangegeven) in het woord ligt, over het algemeen ligt de klemtoon op de voorlaatste lettergreep, maar ook vaak op de twee na laatste lettergreep. Voor sommige zaken zijn er regels, bijvoorbeeld bij de werkwoorden. ''Voorbeeld: 'par'''la'''re' (spreken, praten) in de onvoltooid tegenwoordige tijd'' '''par'''lo (ik spreek), '''par'''li (jij spreekt), '''par'''la (zij/hij/het spreekt) & '''par'''lano (zij spreken)<br> In het enkelvoud en de 3de persoon meervoud ligt de klemtoon altijd op de eerste lettergreep bij de regelmatige werkwoorden op -are, -ire en -ere.<br> Maar par'''lia'''mo (wij spreken), par'''la'''te (jullie spreken)<br> Als de klemtoon op de laatste lettergreep valt, wordt dit door een accent aangegeven, voorbeeld ''qualit'''à''', kwaliteit. Vaak komt de klemtoon op de derde lettergreep van achteren, voorbeeld '''for'''mula, 'for-moe-la', formule. Nederlanders leggen vaak deze klemtoon verkeerd, bijvoorbeeld op de klassieke muziekzender Radio 4. Net als in het Nederlands, zijn er in het Italiaans woorden waarvan de klemtoon in het spraakgebruik aan het verschuiven is. Zo kun je tegenwoordig naast "soddis'''fa'''" ook "sod'''dis'''fa" (betekenis "hij/zij/het voldoet, is bevredigend") horen. <div class="center"><[[Italiaans/Inhoudsopgave|Inhoudsopgave]] - [[Italiaans/Introductie|Inleiding]] - '''Les 1''' - [[Italiaans/Les02|Les 2]]></div> {{sub}} j0mvmat2yulzxycpvu9z4ajhxdoms0u 4 41339 363386 363376 2022-07-25T07:22:07Z Alexis Jazz 19129 Updating gadget usage statistics from [[Special:GadgetUsage]] ([[phab:T121049]]) wikitext text/x-wiki {{#ifexist:Project:GUS2Wiki/top|{{/top}}|This page provides a historical record of [[Special:GadgetUsage]] through its page history. To get the data in CSV format, see wikitext. To customize this message or add categories, create [[/top]].}} De onderstaande gegevens zijn eerder opgeslagen en het is mogelijk dat ze niet overeenkomen met de actuele stand van zaken. De laatste actualisering was op 2022-07-23T11:52:57Z. {| class="sortable wikitable" ! Uitbreiding !! data-sort-type="number" | Aantal gebruikers !! data-sort-type="number" | Actieve gebruikers |- |Verbergding || 30 || 0 |} * [[Speciaal:GadgetUsage]] * [[w:en:Wikipedia:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] <!-- data in CSV format: Verbergding,30,0 --> g2ly8cuoe4dfzogzzuaud86u0fyrmqb