विकिपिडिया newiki https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0 MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter मीडिया विशेष वार्तालाप प्रयोगकर्ता प्रयोगकर्ता वार्ता विकिपिडिया विकिपिडिया वार्ता चित्र चित्र वार्ता मीडियाविकि मीडियाविकि वार्ता ढाँचा ढाँचा वार्ता मद्दत मद्दत वार्ता श्रेणी श्रेणी वार्ता पोर्टल पोर्टल वार्ता मस्यौदा मस्यौदा वार्ता TimedText TimedText talk मोड्युल मोड्युल वार्तालाप Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 3171 1071752 989859 2022-07-30T23:06:44Z Wikilingual 57782 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = बेलायत र उत्तरी आयरल्यान्डको संयुक्त अधिराज्य | common_name = संयुक्त अधिराज्य | image_flag = Flag of the United Kingdom.svg | alt_flag = | image_coat = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg | image_map = EU-United Kingdom.svg | capital = [[लन्डन|लण्डन]] | latd = 51 | latm = 30 | latNS = N | longd = 0 | longm = 7 | longEW = W | largest_city = [[लन्डन]] | calling_code = +४४ | cctld = दोट्युके | iso3166code = युके }} ग्रेट ब्रिटेन र उत्तरी आयरल्यान्डको '''संयुक्त अधिराज्य''' सामान्यतः ''युनाइटेड किङडम'', ''युके'' वा ''ब्रिटेन''को रूपमा चिनिन्छ। यो महाद्वीपीय [[युरोप|यूरोप]]को पश्चिमा अवस्थित एउटा [[विकसित देश]] हो। यो [[द्वीपीय देश]] हो।संयुक्त अधिराज्यले ग्रेट ब्रिटेनको टापु, आयरल्यान्डको टापुको उत्तरपूर्वी भाग र थुप्रै साना टापुहरू सामेल गर्दछ। उत्तरी आयरल्यान्डले आयरल्यान्डको आयरल्यान्डको साथ भूमि सीमा बनाउँछ। अन्यथा, युनाइटेड किंगडम एट्लान्टिक महासागरले घेरिएको छ, पूर्वमा [[उत्तरी समुद्र]], दक्षिणमा च्यानल र दक्षिण पश्चिममा सेल्टिक सागर छ, जसले यसलाई विश्वको १२ औँ सबैभन्दा लामो तटवर्ती रेखा प्रदान गर्दछ। आयरिश सागरले ग्रेट ब्रिटेन र आयरल्यान्ड अलग गर्दछ। यूनाइटेड किंगडम को कुल क्षेत्र २४००००वर्ग किलोमिटर छ। == जनसङ्ख्या == बेलायतको सबै भागहरूमा प्रत्येक दस वर्षमा जनगणना एकै साथ लिइन्छ। २०११ को जनगणनामा बेलायतको कुल जनसंख्या, 63,१1१, 75 was was थियो। यो युरोपियन युनियनमा तेस्रो ठूलो हो, राष्ट्रमंडलमा पाँचौं ठूलो र विश्वमा २२ औँ ठूलो हो। २०११ मा जनसंख्या million 53 मिलियन थियो। यो विश्व मा सब भन्दा सघन जनसंख्या भएको देश हो, २०१ mid को मध्यमा प्रति वर्ग किलोमिटर बासिन्दा 20२० मानिस। लन्डन र दक्षिण पूर्वमा विशेष एकाग्रताको साथ। २०११ को जनगणनाले स्कटल्याण्डको जनसंख्या .3..3 मिलियन, वेल्स 3.0.66 मिलियन र उत्तरी आयरल्यान्ड १.8१ मिलियन छ। २०१ In मा औसत कुल प्रजनन दर (TFR) बेलायत भरि १.7474 बच्चाहरू प्रति महिला जन्माइएका थिए। जबकि बढ्दो जनसंख्याले जनसंख्या बृद्धिमा योगदान पुर्‍याइरहेको छ, यो १ 64 34 per, मा प्रति महिला २.95 बच्चाहरूको शिशु बूम शिखरको तल रहेको छ वा १ 18१ in मा प्रति महिला जन्मेको 6.०२ बच्चाहरूको माथि छ, प्रतिस्थापन दर भन्दा कम २.१, तर २००१ रेकर्ड १.6363 भन्दा कम।] २०११ मा, बेलायतमा of 47..3 प्रतिशत जन्म अविवाहित महिलाहरूमा थिए।२०१ राष्ट्रिय तथ्याcs्कका लागि कार्यालयले एक बुलेटिन प्रकाशित गर्‍यो जसमा १ 16 वर्ष भन्दा बढी उमेरका बेलायतको जनसंख्या मध्ये १.7 प्रतिशत लेस्बियन, समलि ;्गी वा उभयलिंगी (पुरुषको २. 2.0 प्रतिशत र महिलाको १. 1.5 प्रतिशत) को रूपमा पहिचान गर्दछ; 4.5. per प्रतिशत उत्तरदाताहरूले "अन्य", "मलाई थाहा छैन", वा प्रतिक्रिया गरेनन्। [8 348] २०१ In मा बेलायतको जनसंख्याको औसत आयु .7१..7 वर्ष थियो। == इतिहास == == भूगोल == == राज्यनीति == == अर्थतन्त्र == == धर्म == == जीवनशैली == == अरु सम्बन्धित विषयहरू == ==यो पनि हेर्नुहोस्== {{युरोपेली संघका सदस्यहरू}} ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== {{commons|United Kingdom|संयुक्त अधिराज्य}} {{Commonscat|United Kingdom}} [[श्रेणी:युरोप| ]] ge6gmg8sgh4w7ekeh4xtibdph4r6lug 1071753 1071752 2022-07-30T23:07:26Z Wikilingual 57782 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = बेलायत र उत्तरी आयरल्यान्डको संयुक्त अधिराज्य | common_name = संयुक्त अधिराज्य | image_flag = Flag of the United Kingdom.svg | alt_flag = | image_coat = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg | image_map = EU-United Kingdom.svg | capital = [[लन्डन|लण्डन]] | latd = 51 | latm = 30 | latNS = N | longd = 0 | longm = 7 | longEW = W | largest_city = [[लन्डन]] | calling_code = +४४ | cctld = [[डटयुके]] | iso3166code = युके }} ग्रेट ब्रिटेन र उत्तरी आयरल्यान्डको '''संयुक्त अधिराज्य''' सामान्यतः ''युनाइटेड किङडम'', ''युके'' वा ''ब्रिटेन''को रूपमा चिनिन्छ। यो महाद्वीपीय [[युरोप|यूरोप]]को पश्चिमा अवस्थित एउटा [[विकसित देश]] हो। यो [[द्वीपीय देश]] हो।संयुक्त अधिराज्यले ग्रेट ब्रिटेनको टापु, आयरल्यान्डको टापुको उत्तरपूर्वी भाग र थुप्रै साना टापुहरू सामेल गर्दछ। उत्तरी आयरल्यान्डले आयरल्यान्डको आयरल्यान्डको साथ भूमि सीमा बनाउँछ। अन्यथा, युनाइटेड किंगडम एट्लान्टिक महासागरले घेरिएको छ, पूर्वमा [[उत्तरी समुद्र]], दक्षिणमा च्यानल र दक्षिण पश्चिममा सेल्टिक सागर छ, जसले यसलाई विश्वको १२ औँ सबैभन्दा लामो तटवर्ती रेखा प्रदान गर्दछ। आयरिश सागरले ग्रेट ब्रिटेन र आयरल्यान्ड अलग गर्दछ। यूनाइटेड किंगडम को कुल क्षेत्र २४००००वर्ग किलोमिटर छ। == जनसङ्ख्या == बेलायतको सबै भागहरूमा प्रत्येक दस वर्षमा जनगणना एकै साथ लिइन्छ। २०११ को जनगणनामा बेलायतको कुल जनसंख्या, 63,१1१, 75 was was थियो। यो युरोपियन युनियनमा तेस्रो ठूलो हो, राष्ट्रमंडलमा पाँचौं ठूलो र विश्वमा २२ औँ ठूलो हो। २०११ मा जनसंख्या million 53 मिलियन थियो। यो विश्व मा सब भन्दा सघन जनसंख्या भएको देश हो, २०१ mid को मध्यमा प्रति वर्ग किलोमिटर बासिन्दा 20२० मानिस। लन्डन र दक्षिण पूर्वमा विशेष एकाग्रताको साथ। २०११ को जनगणनाले स्कटल्याण्डको जनसंख्या .3..3 मिलियन, वेल्स 3.0.66 मिलियन र उत्तरी आयरल्यान्ड १.8१ मिलियन छ। २०१ In मा औसत कुल प्रजनन दर (TFR) बेलायत भरि १.7474 बच्चाहरू प्रति महिला जन्माइएका थिए। जबकि बढ्दो जनसंख्याले जनसंख्या बृद्धिमा योगदान पुर्‍याइरहेको छ, यो १ 64 34 per, मा प्रति महिला २.95 बच्चाहरूको शिशु बूम शिखरको तल रहेको छ वा १ 18१ in मा प्रति महिला जन्मेको 6.०२ बच्चाहरूको माथि छ, प्रतिस्थापन दर भन्दा कम २.१, तर २००१ रेकर्ड १.6363 भन्दा कम।] २०११ मा, बेलायतमा of 47..3 प्रतिशत जन्म अविवाहित महिलाहरूमा थिए।२०१ राष्ट्रिय तथ्याcs्कका लागि कार्यालयले एक बुलेटिन प्रकाशित गर्‍यो जसमा १ 16 वर्ष भन्दा बढी उमेरका बेलायतको जनसंख्या मध्ये १.7 प्रतिशत लेस्बियन, समलि ;्गी वा उभयलिंगी (पुरुषको २. 2.0 प्रतिशत र महिलाको १. 1.5 प्रतिशत) को रूपमा पहिचान गर्दछ; 4.5. per प्रतिशत उत्तरदाताहरूले "अन्य", "मलाई थाहा छैन", वा प्रतिक्रिया गरेनन्। [8 348] २०१ In मा बेलायतको जनसंख्याको औसत आयु .7१..7 वर्ष थियो। == इतिहास == == भूगोल == == राज्यनीति == == अर्थतन्त्र == == धर्म == == जीवनशैली == == अरु सम्बन्धित विषयहरू == ==यो पनि हेर्नुहोस्== {{युरोपेली संघका सदस्यहरू}} ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== {{commons|United Kingdom|संयुक्त अधिराज्य}} {{Commonscat|United Kingdom}} [[श्रेणी:युरोप| ]] ia3csdyt3uhvhgvxerrr5vpxw6ucbzz 1071760 1071753 2022-07-31T03:03:49Z Bishaldev100 28807 /* जनसङ्ख्या */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = बेलायत र उत्तरी आयरल्यान्डको संयुक्त अधिराज्य | common_name = संयुक्त अधिराज्य | image_flag = Flag of the United Kingdom.svg | alt_flag = | image_coat = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg | image_map = EU-United Kingdom.svg | capital = [[लन्डन|लण्डन]] | latd = 51 | latm = 30 | latNS = N | longd = 0 | longm = 7 | longEW = W | largest_city = [[लन्डन]] | calling_code = +४४ | cctld = [[डटयुके]] | iso3166code = युके }} ग्रेट ब्रिटेन र उत्तरी आयरल्यान्डको '''संयुक्त अधिराज्य''' सामान्यतः ''युनाइटेड किङडम'', ''युके'' वा ''ब्रिटेन''को रूपमा चिनिन्छ। यो महाद्वीपीय [[युरोप|यूरोप]]को पश्चिमा अवस्थित एउटा [[विकसित देश]] हो। यो [[द्वीपीय देश]] हो।संयुक्त अधिराज्यले ग्रेट ब्रिटेनको टापु, आयरल्यान्डको टापुको उत्तरपूर्वी भाग र थुप्रै साना टापुहरू सामेल गर्दछ। उत्तरी आयरल्यान्डले आयरल्यान्डको आयरल्यान्डको साथ भूमि सीमा बनाउँछ। अन्यथा, युनाइटेड किंगडम एट्लान्टिक महासागरले घेरिएको छ, पूर्वमा [[उत्तरी समुद्र]], दक्षिणमा च्यानल र दक्षिण पश्चिममा सेल्टिक सागर छ, जसले यसलाई विश्वको १२ औँ सबैभन्दा लामो तटवर्ती रेखा प्रदान गर्दछ। आयरिश सागरले ग्रेट ब्रिटेन र आयरल्यान्ड अलग गर्दछ। यूनाइटेड किंगडम को कुल क्षेत्र २४००००वर्ग किलोमिटर छ। == जनसङ्ख्या == बेलायतको सबै भागहरूमा प्रत्येक दस वर्षमा जनगणना एकै साथ लिइन्छ। २०११ को जनगणनामा बेलायतको कुल जनसंख्या, 63,१1१, 75 थियो। यो युरोपियन युनियनमा तेस्रो ठूलो हो, राष्ट्रमंडलमा पाँचौं ठूलो र विश्वमा २२ औँ ठूलो हो। २०११ मा जनसंख्या million 53 मिलियन थियो। यो विश्व मा सब भन्दा सघन जनसंख्या भएको देश हो, २०१ mid को मध्यमा प्रति वर्ग किलोमिटर बासिन्दा 20२० मानिस। लन्डन र दक्षिण पूर्वमा विशेष एकाग्रताको साथ। २०११ को जनगणनाले स्कटल्याण्डको जनसंख्या .3..3 मिलियन, वेल्स 3.0.66 मिलियन र उत्तरी आयरल्यान्ड १.8१ मिलियन छ। २०१ In मा औसत कुल प्रजनन दर (TFR) बेलायत भरि १.7474 बच्चाहरू प्रति महिला जन्माइएका थिए। जबकि बढ्दो जनसंख्याले जनसंख्या बृद्धिमा योगदान पुर्‍याइरहेको छ, यो १ 64 34 per, मा प्रति महिला २.95 बच्चाहरूको शिशु बूम शिखरको तल रहेको छ वा १ 18१ in मा प्रति महिला जन्मेको 6.०२ बच्चाहरूको माथि छ, प्रतिस्थापन दर भन्दा कम २.१, तर २००१ रेकर्ड १.6363 भन्दा कम।] २०११ मा, बेलायतमा of 47..3 प्रतिशत जन्म अविवाहित महिलाहरूमा थिए।२०१ राष्ट्रिय तथ्याcs्कका लागि कार्यालयले एक बुलेटिन प्रकाशित गर्‍यो जसमा १ 16 वर्ष भन्दा बढी उमेरका बेलायतको जनसंख्या मध्ये १.7 प्रतिशत लेस्बियन, समलि ;्गी वा उभयलिंगी (पुरुषको २. 2.0 प्रतिशत र महिलाको १. 1.5 प्रतिशत) को रूपमा पहिचान गर्दछ; 4.5. per प्रतिशत उत्तरदाताहरूले "अन्य", "मलाई थाहा छैन", वा प्रतिक्रिया गरेनन्। [8 348] २०१ In मा बेलायतको जनसंख्याको औसत आयु .7१..7 वर्ष थियो। == इतिहास == == भूगोल == == राज्यनीति == == अर्थतन्त्र == == धर्म == == जीवनशैली == == अरु सम्बन्धित विषयहरू == ==यो पनि हेर्नुहोस्== {{युरोपेली संघका सदस्यहरू}} ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== {{commons|United Kingdom|संयुक्त अधिराज्य}} {{Commonscat|United Kingdom}} [[श्रेणी:युरोप| ]] e9n28walworod2hrue8hoarbp6env2w 0 5771 1071754 1044588 2022-07-30T23:10:06Z Wikilingual 57782 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = लन्डन | image_skyline = London collage.jpg | imagesize = 270px | image_caption = लन्डनका धरोहरहरू | image_map = London (European Parliament constituency).svg | mapsize = 180px | map_caption = [[संयुक्त अधिराज्य]]मा लन्डन | settlement_type = | coordinates_display = inline, title | coordinates_region = GB | subdivision_type = [[List of sovereign states|Sovereign state]] | subdivision_name = [[संयुक्त अधिराज्य]] | subdivision_type1 = [[Countries of the United Kingdom|Country]] | subdivision_name1 = [[:England]] | subdivision_type2 = [[Regions of England|Region]] | subdivision_name2 = [[Greater London|London]] | subdivision_type3 = [[Ceremonial counties of England|Ceremonial counties]] | subdivision_name3 = [[City of London|City]] and [[Greater London]] | subdivision_type4 = [[Districts of England|Districts]] | subdivision_name4 = [[City of London|City]] and [[London borough|32 boroughs]] | seat_type = Headquarters | seat = [[City Hall (London)|City Hall]] | leader_title = Regional authority | leader_name = [[Greater London Authority]] | leader_title1 = [[Regional assembly (England)|Regional assembly]] | leader_name1 = [[London Assembly]] | leader_title2 = [[Mayor of London]] | leader_name2 = [[Boris Johnson]] | leader_title3 = [[Parliament of the United Kingdom|UK Parliament]]<br />&nbsp;-&nbsp;London&nbsp;Assembly<br />&nbsp;-&nbsp;[[European Parliament]] | leader_name3 = [[List of Parliamentary constituencies in London|74 constituencies]]<br />[[London Assembly constituencies|14 constituencies]]<br />[[London (European Parliament constituency)|London constituency]] | established_title = Settled by [[Roman Empire|Romans]] | established_date = as [[Roman London|Londinium]], [[circa|c.]] [[Anno Domini|AD]] 43 | area_magnitude = | area_total_sq_mi = 607 | population_as_of = July 2010 est. | population_footnotes = <ref name="2010 ONS Population"/> | total_type = London | population_total = 7,825,200 | population_density_km2 = 4,978 | population_density_sq_mi = 12,892 | population_metro = 13,709,000 | population_urban = 8,278,251 | population_blank1_title = [[Demonym]] | population_blank1 = Londoner | population_blank2_title = Ethnicity<br /><small>(June 2009 estimates)</small> | population_blank2 = {{Collapsible list | title = Ethnic groups | frame_style = border:none; padding: 0; <!--NOTICE: This will hide the borders and make rows closer (padding)--> | list_style = text-align:left;display:none; | 1 = '''69.7% [[White people|White]]''' | 2 = 59.5% [[White British]] | 3 = 2.2% [[Irish migration to Great Britain|White Irish]] | 4 = 8.0% [[Other White]] | 5 = &nbsp; | 6 = '''3.5% [[Mixed (United Kingdom ethnicity category)|Mixed]]''' | 7 = 1.0% [[Mixed (United Kingdom ethnicity category)#Mixed Black Caribbean and White|Black Caribbean & White]] | 8 = 0.5% [[Mixed (United Kingdom ethnicity category)#Mixed Black Caribbean and White|Black African & White]] | 9 = 1.0% [[Mixed (United Kingdom ethnicity category)#Mixed South Asian and White|South Asian & White]] | 10 = 1.0% [[Mixed (United Kingdom ethnicity category)|Other mixed]] | 11 = &nbsp; | 12 = '''13.2% [[British Asian|South Asian]]''' | 13 = 6.2% [[British Indian|Indian]] | 14 = 2.8% [[British Pakistanis|Pakistani]] | 15 = 2.2% [[British Bangladeshi|Bangladeshi]] | 16 = 2.0% [[British Asian|Other South Asian]] | 17 = &nbsp; | 18 = '''10.1% [[Black British|Black]]''' | 19 = 5.3% [[Black British|Black African]] | 20 = 4.0% [[British African-Caribbean community|Black Caribbean]] | 21 = 0.8% [[Other Black (United Kingdom ethnicity category)|Other Black]] | 22 = &nbsp; | 23 = '''3.5% [[East Asians in the United Kingdom|East Asian]] [[Classification of ethnicity in the United Kingdom|or Other]]''' | 24 = 1.5% [[British Chinese|Chinese]] | 25 = 2.0% [[Classification of ethnicity in the United Kingdom|Other]] | archiveurl = http://www.webcitation.org/5yo0HaAk7 |archivedate = 19 May 2011| deadurl=no}} | timezone = [[Greenwich Mean Time|GMT]] | utc_offset = ±0 | timezone_DST = [[British Summer Time|BST]] | utc_offset_DST = +1 | latd = 51 | latm = 30 | lats = 26 | latNS = N | longd = 0 | longm = 7 | longs = 39 | longEW = W | elevation_footnotes = <ref name = Elevation> {{Cite journal |url = http://www.wunderground.com/global/stations/03772.html |title = London, United Kingdom Forecast : Weather Underground (weather and elevation at Heathrow Airport) |publisher=The Weather Underground, Inc. |accessdate =6 June 2008 |format = online |ref = harv| archiveurl = http://www.webcitation.org/5yo0HaAk7 |archivedate = 19 May 2011| deadurl=no}}</ref> | elevation_m = 24 | postal_code_type = [[Postcodes in the United Kingdom|Postcode areas]] | postal_code = {{postcode|E}}, {{postcode|EC}}, {{postcode|N}}, {{postcode|NW}}, {{postcode|SE}}, {{postcode|SW}}, {{postcode|W}}, {{postcode|WC}}, {{postcode|BR}}, {{postcode|CM}}, {{postcode|CR}}, {{postcode|DA}}, {{postcode|EN}}, {{postcode|HA}}, {{postcode|IG}}, {{postcode|KT}}, {{postcode|RM}}, {{postcode|SM}}, {{postcode|TN}}, {{postcode|TW}}, {{postcode|UB}}, {{postcode|WD}} | area_code = [[List of telephone exchanges in London|020, 01322, 01689, 01708, 01737, 01895, 01923, 01959, 01992]] | website = {{URL|http://www.london.gov.uk/|लन्डन.गव.युके}} }} <!-- Please do not make large changes to the lead without discussing them first on the article's talk page.--> <!--Paragraph 1/4: Introduction, history and governance:--> '''लन्डन''' {{IPAc-en|audio=En-uk-London.ogg|ˈ|l|ʌ|n|d|ən}} सहर [[बेलायत]] र [[संयुक्त अधिराज्य|संयुक्त अधिराज्यको]] [[राजधानी]] हो। यो सहर बेलायतको दक्षिण-पूर्वमा छ र [[थेम्स नदी]] यसको बिचबाट बग्दछ। यहाँ मानिसहरू बसोबास गर्दै आएको २ हजार वर्ष भन्दा बढी भई सकेको छ। यहाँको [[जनसङ्ख्या|जनसङ्ख्या]] करिब ७५ लाख छ, जुन [[युरोपेली सङ्घ|युरोपेली संघका]] सबै सहरहरू मध्ये सबैभन्दा धेरै हो। महानगरिय क्षेत्रमा करिब १ करोड ४० लाख मानिसहरू बसोबास गर्दछन। [[व्यापार]], [[अर्थतन्त्र]] र [[संस्कृति|संस्कृतिको]] हिसाबले यो विश्वकै एक महत्त्वपूर्ण सहर हो। [[राजनीति]], [[शिक्षा]], [[मनोरञ्जन]], [[सञ्चार|सञ्चार माध्यम]], [[फेशन]] र [[कला|कलामा]] लन्डनले ठूलो प्रभाव पार्दछ। यहाँ ब्रिटिश सङ्ग्रहालय, नेशनल ग्यालरी, प्राकृतिक इतिहास सङ्ग्रहालय, टेट मोडर्न, [[ब्रिटिस पुस्तकालय|ब्रिटिश लाइब्रेरी]] र वेस्ट एन्ड थिएटर सहित कई धेरै महत्त्वपूर्ण [[सङ्ग्रहालय]], [[गिर्जाघर]] र अन्य राम्रा [[पर्यटन|पर्यटकिय]] ठाउँहरू छन्। == घटनाहरू == * [[१३८१]] - किसानहरूको बिद्रोह - पहिलो कर दङ्गा * [[१६०५]] - [[Gunpowder Plot]] stopped * [[१६६५]] - The [[Great Plague of London]] - many<!--How many?--> people die * [[सन् १६६६|१६६६]] - The [[Great Fire of London]] * [[१७८०]] - Gordon riots * [[१८५१]] - The Great Exhibition held at The Crystal Palace * [[१९०८]] - लन्डनमा ओलम्पिक खेल आयोजना * [[१९४८]] - लन्डनमा ओलम्पिक खेल दोस्रो पटक आयोजना * [[१९४०]]-[[१९४१|४१]] - [[जर्मनी]]द्वारा [[दोस्रो विश्व युद्ध|द्वितिय विश्व युद्ध]]मा लन्डनमा बम प्रहार * [[१९६६]] - लन्डनमा [[फुटबल विश्व कप आयोजना]]। बेलायत बिजयी। * [[सन् १९९०|१९९०]] - दोस्रो कर दङ्गा * [[सन् २०००|२०००]] - नयाँ शहश्राब्दी मनाउन लन्डनमा [[en:Millennium Dome|शहश्राब्दी गुम्बजको]] उद्घाटन। * [[सन् २००५|२००५]] - ७ जुलाई बमकाण्ड - ५२ मरे, ७०० भन्दा बढी घाइते<ref>http://news.bbc.co.uk/1/shared/spl/hi/uk/05/london_blasts/victims/default.stm</ref><ref>http://www.emergency-management.net/london_bomb.htm</ref> * [[सन २०१२|२०१२]] - ओलम्पिक खेल लन्डनमा तस्रो पटक आयोजना == इतिहास == रोमनहरूले [[४३|इश्वि सन ४३मा]] थेम्स नदी किनारमा ''लोन्दिनियम'' नामको एक सहर निर्माण गरे, जसको नाम पछि लन्डन भयो। यस सहरलाई सन ६१मा [[रानी बौदिका]]का सैनिकहरूले ध्वस्त पारे। रोमनहरूले समातेपछि बौदिकाले आत्महत्या गरिन। रोमनहरूले लन्डनको पुनर्निर्माण गरे। लन्डन एक महत्त्वपूर्ण ब्यापारिक सहर हुनपुग्यो। रोमनहरूले ब्रिटेन छाडेपछि धेरै समयसम्म सहरमा कोही पनि बसेनन् किन भनें एङ्गलो-सेक्सनहरू गाँउमा बस्न रुचाँउदथे। नवौँ सताब्दीमा मानिसहरू त्यहाँ फेरी बस्न थाले। यो बेलायतको सबै भन्दा ठूलो सहर त बन्यो तर १२वौं सताब्दीमा आएर मात्र यो बेलायतको राजधानी बन्यो। त्यस पश्चात, लन्डन धेरै ठूलो बन्न पुग्यो। बृहत लन्डनमा ३३ लन्डन बोर्‌होहरू र एक मेयर छन्। लन्डनको पुरानो सहर केबल एक बर्गमिल मात्र छ, तर यसको आफ्नै लर्डमेयर छ। बृहत लन्डनको अर्को प्रशिद्ध भाग वेस्टमिन्सटर हो, जुन सँधै लन्डन भन्दा बेग्लै सहर थियो। वेस्टमिन्सटरमा वेस्टमिन्सटर एब्बे (एक गिर्जाघर), वेस्टमिन्सटर दरबार (संसद भवन, बिग बेन - ठूलो घण्टा भएको) र १० डाउनिङमार्ग (प्रधानमन्त्री निवास) छन्। == स्मारकहरू == [[चित्र:Canary.wharf.and.dome.london.arp.jpg|thumb|शहश्राब्दी गुम्बज, थेम्स नदीबाट हेर्दा]] * [[बिग बेन]] (घण्टाघर) * [[बकिङ्गम दरवार]] * [[शहश्राब्दी गुम्बज]] * [[लन्डन आँखा]] * [[नेल्सनको कोलम]], [[ट्राफाल्गर चोक]] मा * [[स्तम्भ पुल]] * [[लन्डन अण्डरग्राउण्ड]] [[चित्र:Londonpanorama.jpg|1600px|आधुनिक लन्डनको दृश्य]] == पनि हेर्नुहोस् == * [[लण्डन अण्डरग्राउण्ड|लन्डन अन्डरग्राउन्ड]] == अन्य वेबसाइटहरू == {{commons|Category:London|लन्डन}} * [http://www.london.gov.uk/ लन्डन सहर] * [http://www.england-360.co.uk/panoramic_tour_of_london.html लन्डनको घुमघाम] == सन्दर्भहरू == {{reflist|2}} {{Commonscat|London}} [[श्रेणी:विश्वका चर्चित सहरहरू]] 53b4i2nkie58g6qe3nvyfkojts1gqh8 0 10398 1071743 997901 2022-07-30T16:14:05Z डिल्लीराम ढकाल 59030 सङ्गीत,जगत् wikitext text/x-wiki {{Infobox writer <!-- for more information see [[:Template:Infobox writer/doc]] --> | name = डा. नवराज सुब्बा | image = Nawa Raj Subba.JPG | caption = डा. नवराज सुब्बा | pseudonym = | birth_date = १ अक्टोबर १९६१ | birth_place = हाङपाङ, [[ताप्लेजुङ जिल्ला|ताप्लेजुङ]], नेपाल | education = पि.एच.डि. | occupation = साहित्यकार, जनस्वास्थ्यकर्मी | nationality = {{flagcountry|नेपाल}} | website= www.nrsubba.com.np }} '''डा. नवराज सुब्बा''' [[:en: Nawa Raj Subba]]) कवि, गीतकार तथा निबन्धकार हुन्।<ref name=madhu/><ref name=yele /><ref name=pramod/><ref name=mirmire/> मानवता, राष्ट्रियता तथा सीमान्तकृत समुदायका आवाज बोकेका उनका रचना सरल, सरस र सबल ढङ्गले नेपाली साहित्य र सङ्गीत जगत्मा मुखरित छन् ।<ref name=jagat /><ref name=laxman /><ref name=madhupark/> उनी गायक पनि हुन्।<ref name=bulu /><ref name=sahidlaisalaam /> उनी एक दक्ष जनस्वास्थ्यकर्मी तथा शोधकर्ता पनि हुन् ।<ref name=researchgate /> उनले नेपालका विभिन्न जिल्लामा जनस्वास्थ्य व्यवस्थापनमा तीन दशकभन्दा बढी काम गरे । उनमा बहुमुखी प्रतिभा छ ।<ref name=parshu /> उनको जन्म सन् १९६१ अक्टोबर १ मा ताप्लेजुङ जिल्लाको हाङपाङ गाउँमा भएको थियो । ==शिक्षा== उनले [[त्रिभुवन विश्वविद्यालय]]बाट जनस्वास्थ्य र नेपालीमा स्नातकोत्तर तथा स्वास्थ्य मनोविज्ञानमा विद्यावारिधि गरे । उनले लेखन ७० को दशकमा सुरु गरेता पनि समाजशास्त्र समेतको अध्ययन गरेर मात्र सन् २००० पछि उनले पुस्तकाकार कृतिहरू प्रकाशमा ल्याएको भन्ने उनको भनाई रहेको छ ।<ref name=nepalkavita /><ref name=juhi /><ref name=garima /><ref name=banita /><ref name=Baraili/> ==अध्ययन अनुसन्धान== उनले नेपालको जनस्वास्थ्य र स्वास्थ्य मनोविज्ञान क्षेत्रका विभिन्न शिर्षकहरूमा अध्ययन गरी लेख तथा शोधपत्रहरू अन्तराष्ट्रिय जर्नलहरूमा प्रकाशित गरेका छन् । *Suicides in Ilam district of Nepal<ref name=ilam/> *Traditional Practices on Mother and Child Health Care in Rajbanshi Community of Nepal.<ref name=americanjournal2/> * Postpartum Depression Relating to Smoking and Drinking Habits of Husbands Among Rajbanshi Mothers in Nepal.<ref name=americanjournal1/> * Modification of Delivery Practice in Rajbanshi Mothers of Nepal.<ref name=modification/> * Delivery Practices among Rajbanshi.<ref name=delivery/> * A study of public health indicators of Morang Nepal by Lot Quality Assurance Sampling method.<ref name=lqas/> * Health Seeking Behavior of Rajbanshi in Katahari and Baijanathpur of Morang District, Nepal.<ref name=nhrc/> * Demographic Assessment on Vasectomy Clients of Sankhuwasabha Nepal.<ref name=vasectomy/> {{Quote box |width=350px |align=right|quoted=true |bgcolor=#FFFFF0 |salign=right |quote = <poem> '''कठघरामा उभिएर''' हो ! हो ! हो ! म सत्य सत्य बोल्दैछु आमाको परिभाषा म केवल आमा बुझ्दछु जोड्दछु नाता नानाथरि तर कदापि तोड्दिनँ यो नाता कतिन्जेल केरिरहन्छौ ! हिरासत–मुक्त गरिदेऊ मलाई अन्योलबाट, रिक्तता, तिक्तताबाट मुक्त गरिदेऊ ! भन, ती को हुन् ? जसले तिमीलाई काखमा राखेर बुबु खुवाइन् माया गरेर बुई चढाइन् उनैको शरीरमा दिसापिसाब गरे पनि पखालेर म्वाइँ खाइन् भन, काँडाले घोच्दाखेरि हिँड्दा ठेस लाग्दाखेरि बताऊ ए आरोपित ! रगत बग्दा तिम्रो मुखैमा पहिले को आइपुग्छ ? भन π नसेलाउने न्यानो काख र कहिल्यै ननिभ्ने आँखा कोसँग हुन्छ ? अनि कसका छातीभित्र दुःखको अपार सगर मात्र हैन अथाह सुखको सागर पनि छ ? ऐय्या, अब भो ! कति मीठा नमीठा सवालहरूले हिर्काइरहन्छौ ! ल भैगो म मेरो आत्मै खोलिदिन्छु हो श्रीमान् ! विकल्प सबै कुराको छ तर छैन विकल्प जननीको हुँदैन विकल्प आमाको आमा निर्विकल्प सत्य हुन् उहिले सानामा रुँदाखेरि ‘लौ हाँस–हाँस मेरो बाबु’ भन्थिन् आमा आज म आत्मसमर्पण गर्दै कठघराबाट उद्घोष गर्दैछु– आमा ! एकफेर हाँसिदेऊ न ! तिम्रो मुस्कान फर्काउन म हिमाल भएर ठि...ङ्ग... उभिएको छु तिमी जहाँ छौ म त्यहीँ छु आखिर म नै तिमी र तिमी नै म हुँ तिमी मेरो मुखमा झुन्डिएकी छ्यौ हृदयमा मुस्कुराइरहेकी छ्यौ आमा ! तिमी मेरो आत्माझैँ अमर छ्यौ दूबो, ढुङ्गा छोएर बोल्दैछु– आमा ! तिमी आत्माझैँ अमर छ्यौ । </poem>|source = ('बीच बाटोमा ब्यूँझेर' कवितासङ्ग्रह, 2008) }} [[File:Online webcam world poem competition 2007.jpg|thumb|A poem ''kathgharama ubhiyera'' recited in the first online webcam world poem competition stood first in 2007]] [[File:Webcam competition prize 2007.jpg|thumb|The first prize of the first online webcam world poem competition was distributed in a program held at Banni Prakashan Biratnagar]] ==साहित्यिक क्षेत्र== बेलायत स्थित अनलाईन नेपाली साहित्य मञ्चले सन् २००७ मा पहिलो अनलाईन वेभक्याम विश्व कविता प्रतियोगिता आयोजना गरेको थियो । प्रतियोगितामा २७ देशका १०३ जना प्रतियोगी सहभागी थिए । विराटनगर नेपालबाट अनलाईन वेभक्याममा सहभागी कवि नवराज सुब्बा प्रतियोगितामा प्रथम भए । यसले सुब्बाको चर्चा चुलियो ।<ref name=sahityaghar/> उनका कविताहरु अंग्रेजी र वंगला भाषामा पनि अनुवाद गरिएका छन् ।<ref name=haripawan /> कवि वैरागी काइँला नवराज सुब्बाकालाई सरल तर गहिरो मान्छे भन्नु हुन्छ र लेखनको भाषा पनि सरल छ भन्दै कविता सरल र गहन रूपमा लेख्ने काम कठिन कार्य हो जो सुब्बाले गरेका छन् भन्नु हुन्छ ।<ref name=bairagi /> भाषाशास्त्री बालकृष्ण पोखरेल नवराजका कवितामा नकारात्मक ब्यापार पाईदैनन् र उनले सफलताको एउटा चचुरो चुमेका छन् भन्नुहुन्छ ।<ref name=balkrishna /> समालोचक डा. गोविन्दराज भट्टराई नवराज सुब्बालाई आमा, देशप्रेम र सीमान्तकृत समुदायका विषयमा लेख्ने एक शक्तिशाली कविका रूपमा लिएका छन् ।<ref name=govind /> यसैगरि समालोचक लीला लुइँटेल नवराजका कवितामा नारीलाई सम्मान गरिएको छ उच्च स्थान दिइएको छ भन्नु हुन्छ ।<ref name=samakalinsahitya/> समालोचक डा. कृष्णप्रसाद दाहाल नवराजका कवितामा उच्च, उदात्त र स्वाभीमानी जीवनमूल्यको प्रतिबिम्बन भएको पाइन्छ भन्नुहुन्छ ।<ref name=kpdahal /> समालोचक दधिराज सुबेदी सुब्बालाई हिजैको परिवेशमा जन्मिएका भए सिद्धिचरण श्रेष्ठ, हरिभक्त कटुवाल र भूपी शेरचन पछिका पङ्तिमा उनको नाम दरिने थियो भन्नु हुन्छ ।<ref name=dadhiraj /> आख्यानकार परशु प्रधान भन्नु हुन्छ– नवराज सुब्बा दक्ष र राम्रा कवि मात्र होइनन् राम्रा निबन्धकार पनि हुन् । उनी राम्रा प्रशासक मात्र होइनन् राम्रा मानवतावादी पनि हुन् । राम्रा गीतकार मात्र होइनन् राम्रा गायक पनि हुन् । उनीभित्र सर्वतोमुखी प्रतिभा छ । त्यसलाई बेलैमा चिनेर कदर गर्न जान्नु पर्छ ।<ref name=parshu /> हाल नवराज सुब्बाको कृतीत्व तथा ब्यक्तित्वको बारेमा विभिन्न शोधार्थीहरूले त्रिभुवन विद्यालयमा अध्ययन गरिरहेका छन् । *'''कृतिहरू''' <ref name=madanpuraskar/><ref name=sanjaal/><ref name=kantipuryogmaya/> # '''जीवन मेरो शब्दकोशमा''' कवितासङ्ग्रह (सन् २००६) # '''मनको मझेरी''' निबन्धसङ्ग्रह (सन् २००७) # '''बीच बाटोमा ब्यूँझेर''' कवितासङ्ग्रह (सन् २००८) # '''सहिदलाई सलाम''' गीतसङ्ग्रह (सन् २०१०) # '''यात्रा आधा शताब्दीको''' कवितासङ्ग्रह (सन् २०११) # '''चीत्कार''' मुक्तकसङ्ग्रह (सन् २०१२) # '''समयको स्वाद''' निबन्धसङ्ग्रह (सन् २०१३) # '''मन र माटो''' गीतसङ्ग्रह (सन् २०१६) ==साङ्गीतिक क्षेत्र== बरिष्ठ गीतकार रत्न समशेर थापाले नवराज सुब्बाका गीतहरु राष्ट्रियभावनाले ओतप्रोत छन् जो सबै देशभक्त नेपालीले सुन्नै पर्ने बताउनु हुन्छ । अर्का बरिष्ठ गीतकार [[किरण खरेल]] भन्नुहुन्छ सुब्बाका गीतमा त्यो साहित्यिक गहिराई छ जसले गीतलाई गम्भीर बनाएको छ । अर्का बरिष्ठ गीतकार कालीप्रसाद रिजालले सुब्बाका गीत नेपाली गीतसंगीत क्षेत्रका अमूल्य निधिका रूपमा रहने छन् भन्नु भएको छ ।<ref name=lukekorahar /> *'''कृतिहरू'''<ref name=soundcloud/><ref name=cybernepal/><ref name=ourbrt/> # '''देशको माया''' देशभक्तिगीत एल्बम (सन् २००९) # '''लुकेको रहर''' गजल एल्बम (सन् २०१०) # '''अमूल्य जीवन''' आधुनिकगीत एल्बम (सन् २०११) # '''हामी पहिले नेपाली''' देशभक्तिगीत एल्बम (सन् २०१२) # '''हिमालैमा हिउँ''' लोकगीत एल्बम (सन् २०१३) # '''बहारसंग''' आधुनिकगीत (सन् २०१५) {{col-begin|width=auto}} {{col-break|gap=2em}} '''हामी नेपाली''' <br /> ''नेपाली नेपाली हामी नेपाली''<br /> ''मधेशी होस वा जनजाति हामी नेपाली''<br /> ''हिमाल, पहाड, तराई माटोका रङ्ग एउटै छ''<br /> ''शर्मा या शेर्पा थारू या राई रगतको रङ्ग एउटै छ''<br /> ''नेपाली नेपाली हामी नेपाली''...<br /> (''देशको माया'' देशभक्ति गीति एल्बम सन् २००९) {{col-end}} * '''गीत-सङ्गीत/अन्तर्वार्ता''' (भिडियो) # नवराज सुब्बाको '''प्रतिबिम्ब, भाग–१''' भिडियो एल्बम (सन् २०१०) # '''प्रतिबिम्ब, भाग–२''' भिडियो एल्बम (सन् २०१०) # '''प्रतिबिम्ब, भाग–३''' भिडियो एल्बम (सन् २०११) # '''प्रतिबिम्ब, भाग–४''' भिडियो एल्बम (सन् २०१२) ==जनस्वास्थ्य क्षेत्र== जनस्वास्थ्य क्षेत्रमा उनका पुस्तकहरु प्रकाशित छन् । '''कृतिहरू'''<ref name=onlinesahitya /><ref name=rajbanshimph/> # Health Seeking Behavior of Rajbansi Community in Nepal, 2001 # Assessment on Health Improvement in Eastern Nepal, 2003 # Assessment on Morang Innovative Neonatal Intervention, 2006 # जनस्वास्थ्यः पाटा बाटा र अनुभूति ''Janaswasthya paataa, baataa ra anubhuti'' (Collection of Contemporary Public Health Articles) 2006 # जनस्वास्थ्यका सवालहरू ''Janaswasthyaka Sawalharu'' (Collection of Contemporary Public Health Articles) 2007 [[File:Ghazal album-'lukeko rahar' release-program.jpg|thumb|Lyricists, writers, music composers and singers in a ghazal album-''lukeko rahar'' release-program held in Kathmandu 2010]] ==साहित्यिक तथा प्राज्ञिक सम्मान== # नेपाल विद्याभूषण क <ref name=edukhabar /> # पहिलो अनलाईन विश्व वेभक्याम कविता प्रतियोगितामा प्रथम, सन् २००७<ref name=USNepal /> # घमानसिंह घले साहित्य सम्मान, सन् २०१४ # व्यथित काव्य वनिता पुरस्कार, सन् २०१४<ref name=byathit /> # लेखनाथ पुस्तकालयद्वारा सम्मान, सन् २०१२ # उदयानन्द मुक्तिनाथ अज्र्याल संगीत प्रतिभा पुरस्कार, सन् २०११ # पल्लव साहित्य प्रतिष्ठान सम्मान, सन् २००९<ref name=majheri /> # जयन्द्र प्रसाई स्मृति साहित्य सम्मान, सन् २००७ # मोहन रेग्मी वाणी पुरस्कार, सन् २००६ # नाट्येश्वर प्रतिष्ठान विराटनगर सम्मान, सन् २००६ # नवरङ्ग साहित्य सम्मान, सन् २००६ ==राष्ट्रसेवा सम्मान== # विराटेश्वर वृद्धाश्रमद्वारा सम्मान, २०१३ # दीर्घराना समुन्द्रवम सम्मान, २०१३ # स्पर्श नेपालद्वारा सम्मानित, २०१२ # मोरङ एड्स सञ्जलबाट सम्मानित, २०११ # किरात याक्थुङ चुम्लुङ मोरङबाट सम्मानित, २०११ # विराटनगर उपमहानगरपालिकाबाट सम्मानित, २०१० # बबरसिंह थापा स्मृति सम्मान पुरस्कार, २००७ # हाङपाङ सेवा समाज काठमाडौँबाट अभिनन्दित, २००७ # गोरखादक्षिणबाहु, १९९०<ref name=khasskhass /> ==सभ देखी== * [[नेपाली लेखकहरूको सूची]] ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist| refs= <ref name=samakalinsahitya> This is Contemporary Nepali Literature reference http://www.samakalinsahitya.com/ लीला लुइँटेल, नवराज सुब्बाका कवितामा नारीसम्बन्धी दृष्टिकोण http://www.samakalinsahitya.com/index.php?show=detail&art_id=3422.</ref> <ref name=madanpuraskar> This is Madan Puraskar Library reference http://madanpuraskar.org/ website accessed on November 7, 2014.</ref> <ref name=sanjaal> This is Sanjaal Corps Library reference http://sanjaal.com/ website accessed on November 7, 2014.</ref> <ref name=soundcloud> This is Sound Cloud musical store https://soundcloud.com/nawaraj-subba website accessed on November 7, 2014.</ref> <ref name=cybernepal> This is Cyber Nepal musical store http://www.cybernepal.com.np/ website accessed on November 7, 2014.</ref> <ref name=sahityaghar>This is Sahityaghar http://www.sahityaghar.com/intro.php website accessed on November 9, 2014.</ref> <ref name=Baraili>Baraili C. (2068) Vyaktitwaka Biwidh Ayamharuma Nawa Raj Subba, www.nrsubba.com.np ISBN No. 978-9937-2-4107-6.</ref> <ref name=USNepal> This is an online news, US-Nepal Online. http://www.usnepalonline.com/archives/news_online_nepali_poetry_uk_feb16_08.htm</ref> <ref name=byathit> This is an online news, Nepali Headlines. http://www.nepaliheadlines.com/2014-10-18-12-32-21/</ref> <ref name=khasskhass> This is online literary magazine, website accessed on August 30, 2015. http://www.khasskhass.com/navaraajsubba.htm</ref> <ref name=majheri> This is Majheri official website of Pallav, website accessed on August 30, 2015. http://www.majheri.com/node/5054</ref> <ref name=americanjournal1> American Journal of Health Research http://article.sciencepublishinggroup.com/html/10.11648.j.ajhr.20150305.15.html website accessed on Oct 1, 2015.</ref> <ref name=onlinesahitya> The official website of online library of Nepali literature http://onlinesahitya.com/allauthors?page=61.</ref> <ref name=researchgate> The official website of research collections https://www.researchgate.net/profile/Nawaraj_Subba2/publications.</ref> <ref name=sahidlaisalaam> Subba NR. (2010) Sahidlai salaam. Sajha Praksahan.</ref> <ref name=nhrc> Journal of Nepal Health Research Council Journal, 2004. http://jnhrc.com.np/index.php/jnhrc/article/viewFile/79/76.</ref> <ref name=kpdahal> कृष्णप्रसाद दाहाल (२०६५) नवराज सुब्बाको कृतिगत मूल्याङ्कन, गरिमा, वर्ष २६, अंक ६, पूर्णाङ्क ३०६, जेठ २०६५, पृष्ठ ५७–६६</ref> <ref name=banita> वनिता (२०७०) हे नेपाल आमा नवराज सुब्बा, आमा कविता विशेषाङ्क, पृष्ठ ५९</ref> <ref name=garima> गरिमा (२०६६) देशको माया गीत– नवराज सुब्बा, साझा प्रकाशन, गरिमा, वर्ष २८, अङ्क १, पूर्णाङ्क ३२५ पुष २०६६, पृष्ठ २०</ref> <ref name=juhi> जुही (२०६५) ‘मेरो जागिरे जीवन’ भित्रका पात्रहरू छाम्दा नवराज सुब्बा, श्यामकृष्ण श्रेष्ठ विशेषाङ्क २०६५, पृष्ठ ४८२–४८४</ref> <ref name=mirmire> मिर्मिरे (२०६५) संस्मरण विशेषाङ्क, सूर्तीको स्वाद नवराज सुब्बा, नेपाल राष्ट्र बैङ्क, मिर्मिरे, वर्ष ३७, अंक १, पूर्णाङ्क २७२ वैशाख २०६५, पृष्ठ ११८–१२१</ref> <ref name=yele> कि.ये,सं, अ.स.स. (२०१०) अनुसूची १० वैयक्तिक विवरण, किरात येले सम्बत संवत् अभिलेखालय, पृष्ठ २६७</ref> <ref name=jagat> जगत् प्रेक्षित (२०६७) सुन्दर कविताहरूको सँगालो वीच बाटोमा ब्यूँझेर, गोरखापत्र संस्थान, मधुपर्क, २०६७, वर्ष ४३, अंक ३, पूणौरू्क ४९४, पृष्ठ २१</ref> <ref name=madhupark> मधुपर्क (२०६६) आफ्नो भाग्य, देशभक्ति गीत नवराज सुब्बा, गोरखापत्र संस्थान, मधुपर्क, वर्ष ४२, अंक २, पूर्णङ्क ४८१, पृष्ठ २९</ref> <ref name=parshu> परशु प्रधान (२०६५) मनको मझेरी भित्र नवराज सुब्बा, प्रारम्भमा परशु प्रधान, सम्पादक– कुमारप्रसाद कोइराला, वाणी प्रकाशन विराटनगर, पृष्ठ २१०–२२३</ref> <ref name=laxman> लक्ष्मणप्रसाद गौतम (२०६६) द्वन्द्वको परिणाबाट उत्पन्न अन्योलग्रस्त भविष्य, समकालीन नेपाली कविताका प्रवृत्तिहरू, पृष्ठ ३०४</ref> <ref name=nepalkavita> नेपाल कविता डट कम् (२०६२/६३) जागृतीका परेवाहरू नवराज सुब्बा, गणतन्त्रको खेती, नेपाल कविता डट् कम सम्पादक विक्रम सुब्बा, गणतन्त्र कविता आन्दोलन २०६२/६३ का अभिलेख कविताहरू, पृष्ठ ११७</ref> <ref name=pramod> प्रमोद प्रधान (२०६६) नेपाली निबन्ध पुस्तकसूची, नेपाली निबन्धको ईतिहास, रत्न पुस्तक भण्डार, पृष्ठ ४८०</ref> <ref name=madhu> मधु पोखरेल (२०६८) साहित्य र सङ्गीतका दोभान नवराज सुब्बा, साहित्यिक प्रतिभा विशेषाङ्क, जुही, वर्ष ३१, अंक ३, पूर्णाङ्क ६७, पृष्ठ २२९–२४४</ref> <ref name=dadhiraj> दधिराज सुबेदी (२०६९) नवराज सुब्बाको कलात्मक प्रस्तुती ‘मनको मझेरी’, नेपाली साहित्यका मुस्कानहरू, पूर्वाञ्चल साहित्य प्रतिष्ठान विराटनगर, १४८–१५३</ref> <ref name=balkrishna> बालकृष्ण पोखरेल (२०६९) ‘चीत्कार’का स्रष्टालाई मेरो आशीर्वचन, चीत्कार मुक्तकसंग्रह लेखक नवराज सुब्बा, वाणाी प्रकाशन विराटनगर, पृष्ठ ग–ङ</ref> <ref name=bulu> बुलु मुकारूङ (२०७१) नेपाली सङ्गीत क्षेत्रका गीतकार, नेपाली सङ्गीतको अभिलेख, पाल्पा बुक्स बागबजार काठमाडौँ, पृष्ठ ३७, ४००, ६१३</ref> <ref name=haripawan> Hari Adhikari, Pawan Alok (2012) Value of life Nawa Raj Subba, An Anthology of Nepali Verses, Edited by Hari Adhikari and Pawan Alok, Oikko Prakashoni, 73 Kakrail, Dhaka. pp 124</ref> <ref name=bairagi> बैरागी काइँला (२०६७) समुन्द्रको आइसबर्गमा देखिने नवराजको मुण्टो, अध्ययनको आलोकमा बीच बाटोमा ब्यूँझेर, सम्पादक डा कृष्णप्रसाद ढकाल, २०६७, पृष्ठ १०६–११०</ref> <ref name=vasectomy> Demographic Assessment on Vasectomy Clients of Sankhuwasabha Nepal. Nepal Medical College Journal. Vol.5, No.2, December 2003, pp98-99.</ref> https://www.researchgate.net/publication/8675901_Demographic_assessment_on_vasectomy_clients_of_Sankhuwasabha_Nepal.</ref> <ref name=lqas> A study of public health indicators of Morang Nepal by Lot Quality Assurance Sampling method.Nepal Medical College Journal; Vol.9, No.2, June 2007 pp117-119.</ref> https://www.researchgate.net/publication/5944714_A_study_of_public_health_indicators_of_morang_Nepal_by_lot_quality_assurance_sampling_method.</ref> <ref name=modification> Modification of Delivery Practice in Rajbanshi Mothers of Nepal.Journal of Nobel Medical College Vol. 3, No.1 Issue 5, pp10-15.</ref> <ref name=rajbanshimph> Health Seeking Behavior of Rajbanshi Community in Baijanathpur and Katahari of Morang Nepal. https://www.researchgate.net/publication/265658269_HEALTH_SEEKING_BEHAVIOUR_OF_RAJBANSHI_COMMUNITY_IN_BAIJANATHPUR_AND_KATAHARI_OF_MORANG_NEPAL. http://www.nepjol.info/index.php/JoNMC/article/view/10047.</ref> <ref name=delivery> Delivery Practices among Rajbanshi Community in Nepal. http://www.nepjol.info/index.php/RESEARCHER/article/view/9886</ref> <ref name=govind> Himal Khabar Patrika, ''He aamaa'' by Dambar Krishna Shrestha. http://nepalihimal.com/article/296.</ref> <ref name=lukekorahar> Album ''lukeko rahar'' release program Kathmandu Nepal, 2010. http://hknepal.com/wp/?p=13730.</ref> <ref name=americanjournal2> Traditional Practices on Mother and Child Health Care in Rajbanshi Community of Nepal. http://article.sciencepublishinggroup.com/html/10.11648.j.ajhr.20150305.18.html</ref> <ref name=ilam> American Journal of Applied Psychology. Volume 4, Issue 6, November 2015, Pages: 137-141. DOI: 10.11648/j.ajap.20150406.11 http://www.sciencepublishinggroup.com/journal/paperinfo?journalid=203&doi=10.11648/j.ajap.20150406.11</ref> <ref name=edukhabar> edukhabar.com Nepal Vidhya Bhushan http://www.edukhabar.com/news/4020 </ref> <ref name=kantipuryogmaya> Kantipur daily, Yogmaya http://kantipur.ekantipur.com/news/2016-09-18/20160918124538.html </ref> <ref name=ourbrt> Our Biratnagar http://ourbiratnagar.net/%E0%A4%A8%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C-%E0%A4%B8%E0%A5%81%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8B-%E0%A4%9B%E0%A5%88%E0%A4%9F%E0%A5%8C%E0%A4%82-%E0%A4%8F%E0%A4%95%E0%A4%B2/ </ref> }} ==वाह्य लिङ्क== *[http://www.nrsubba.com.np डा. नवराज सुब्बा] *[http://nrsubba.blogspot.com/ डा. नवराज सुब्बाका गीतहरू] {{नेपाली भाषाका साहित्यकारहरू}} [[श्रेणी:नेपाली साहित्य]] [[श्रेणी:कवि तथा लेखकहरू]] [[श्रेणी:नेपाली लेखकहरूको सूची]] [[श्रेणी:नेपाली साहित्यकारहरू]] [[श्रेणी:नेपाली कविहरू]] [[श्रेणी:नेपाली गीतकारहरू]] [[श्रेणी:नेपाली लेखकहरू]] [[श्रेणी:नेपाली गीत]] [[श्रेणी:नेपाली संगीत]] [[श्रेणी:नेपाली जनस्वास्थ्य]] [[श्रेणी:नेपाली जनस्वास्थ्यकर्मी]] [[श्रेणी:नेपाली अनुसन्धाता]] 76a3q98dziw9l57y6oa59dts9e09ed5 0 13655 1071759 1070243 2022-07-31T02:19:04Z 2404:7C00:47:7ABF:1CA3:F81C:D22A:54EB wikitext text/x-wiki {{Wikify|date=जुन २०११}} {{dead end|date=जुन २०११}} '''अनुसन्धान''' व्यवस्थित तथा बैज्ञानिक रूपमा नयाँ ज्ञानको खोजी गर्ने विधा हो । यसले ब्याक्ती मा भएको ज्ञानलाइ बिस्तार र बुझाइलाइ बिस्तार गर्ने कार्य गर्दछ। अनुसन्धान अङ्ग्रेजी शब्द " Research " को नेपाली अनुवाद हो । Research शब्द Re र Search बाट बनेको र Re को अर्थ बारम्बार वा पटक पटक भन्ने हुन्छ भने Search को को अर्थ खोजी गर्नु वा पत्ता लगाउनु भन्ने हुन्छ । अनुसन्धान येस्तो चिज हो जुन हामिलाइ नभइ हुदैन। {{stub}} {{Commonscat|Research}} == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{reflist}} [[श्रेणी:अनुसन्धान]] bgxqy2jp3952b64mf46cxpvgtq2gs5f 0 17321 1071749 1025789 2022-07-30T19:49:29Z Krishnadahal12 57046 तस्वीर थपियो wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = हरिवंश आचार्य | birth_date = वि.सं. २०१४ कार्तिक २७ | birth_place = [[काठमाडौँ|गैरीधारामा]], [[नेपाल]] | image =Hari Bansha Acharya.png | caption = | nationality = [[नेपाली]] | occupation = [[नायक]], [[हास्य व्यङ्ग्यकार]], [[गायक]] | website = [http://www.ourmahasanchar.com/ आधिकारिक वेबसाइट] | spouse = {{unbulleted list|मीरा आचार्य (निधन: २०६८ वैशाख ७ गते) |रमिला पाठक (२०६९ असार - हाल)}}<ref>{{वेब स्रोत|शीर्षक=कस कसले मनाए दुई पटक सुहागरात !|युआरएल=https://www.newsofnepal.com/2017/10/15/60224/|भाषा=नेपाली|प्रकाशक=|वेबसाइट=न्युज अफ नेपाली|लेखक=|मिति=|पहुँचमिति=१४ अक्टोबर २०२०}}</ref> | religion = दुई छोराहरू त्रिलोक आचार्य र मोहित आचार्य }} '''हरिवंश आचार्य''' (जन्म: वि.सं. २०१४) एक नेपाली अभिनेता तथा गायक हुन्। उनी सबै भन्दा बढि सफल नेपाली हास्य कलाकारहरू मध्येमा पर्छन्।<ref>{{वेब स्रोत|शीर्षक=नेपाली चलचित्रमा प्रविधि राम्रो, कथा/पटकथा निकै कमजोर – हरिवंश आचार्य|युआरएल=https://www.setopati.com/art/art-activity/178798|भाषा=नेपाली|प्रकाशक=|वेबसाइट=सेतोपाटी|लेखक=|मिति=|पहुँचमिति=१४ अक्टोबर २०२०}}</ref> यिनी अभिनय तथा गायनमा पनि कुशल छन्। उनी "मह जोडी" नामको जोडी मध्येका जोडी हुन्। उनका जोडी [[मदनकृष्ण श्रेष्ठ|मदन कृष्ण श्रेष्ठ]] हुन्।<ref>{{वेब स्रोत|शीर्षक=मह जोडीद्वारा ‘नेपालको लागि सय दिन’ अभियान सुरु, यस्तो छ सन्देश|युआरएल=https://www.sajhapost.com/2019/12/17/207991.html|भाषा=नेपाली|प्रकाशक=|वेबसाइट=साझा पोस्ट|लेखक=|मिति=|पहुँचमिति=१४ अक्टोबर २०२०}}</ref> ==जीवनी== हरिवंश आचार्य एक ब्राह्मण परिवारमा जन्मिएका थिए। उनको जन्म वि.सं. २०१४ कार्तिक २७ गते (सन् १९५८ अक्टोबर ९) काठमाडौंको गैरीधारामा भएको हो। उनका पिताका नाम होमञ्जय आचार्य र माताको नाम गणेशकुमारी हो। उनका बाबुले ५३ वर्षको हुँदा १३ वर्षकी बालिकासँग विवाह गरे। बुवा ७३ वर्षको हुँदा उनी जन्मेका हुन्। बुवा पण्डित भएकाले उनलाई पनि संस्कृत पढाएर पण्डित बनाउन चाहन्थे। पण्डित नै विद्वान् हुन् भन्ने मान्यता थियो। उनी ६ वर्षको हुँदा बुवाको निधन भयो। बुवाकै इच्छाअनुसार उनलाई आमाले ठमेलस्थित वेद वेदाङ्ग विद्यालयमा भर्ना गरिदिनुभयो। ठमेल ४ वर्ष धाएपछि उनी दरबार हाइस्कुलमा पढ्न थाले। त्यहाँ पनि संस्कृत नै पढे। उनका साथीहरू अङ्ग्रेजी स्कुल जान्थे। उनलाई पनि अङ्ग्रेजी पढ्ने रहर थियो। टुपी पाल्नुपर्थ्यो। उनलाई भने टुप्पी नराख्न र बङ्गाली कट कपाल काट्न मन लाग्थ्यो। सधैं टोपी लगाएर हिँड्नुपर्थ्यो। सबै कुरा उनका इच्छाअनुसार थिएनन्। घरमा गोलभेडा, लसुन र प्याज खानु हुन्न भन्ने मान्यता थियो। बिहान भात खानुअघि चण्डीको किताब पूरै पढ्नुपर्थ्यो। किताब मोटो थियो। फुच्चे केटाका निम्ति त्यो कठिन थियो। उगले एक एक गर्दै बीचका पाना च्यात्दै गए। किताब निकै पातलो भयो। पछि त आमाले थाहा पाउनुभयो। सजाय दिनुभयो। उनी ११ वर्षको भएपछि आमा पनि बित्नुभयो। उनका दिदीहरूमा विन्दु अधिकारी, जानुदेवी अर्याल, सप्तरूपा शर्मा, गीता ढकाल र गायत्री भूर्तेल हुनुहुन्थ्यो। उनी र विन्दु दिदीको उमेर डेढ वर्षमात्र फरक थियो। दिदी जानुदेवी पनि उनकी सहयोगी हुनुभयो। साहिँली सानिमा कमलालक्ष्मी ढकालले धेरै भरथेग गर्नुभयो। हेरविचार गर्नुभयो। आमाको निधनपछि उनी बढी स्वतन्त्र भएँ। अङ्ग्रेजी पढ्ने इच्छा पूरा हुने भो जस्तो लाग्यो। उनी पद्मोदय स्कुलमा कक्षा ५मा पढ्न थाले। आफैं गएर भर्ना भए। वर्षभरिको 'फी' पनि पसलमा बाँकी राखेजस्तो राख्न मिल्थ्यो। उनले उधारोमा पढे। पास भए। स्कुल नै छाडे। शान्ति विद्यागृह गए। सरहरूले के-के सोधेर कक्षा ६मा पढ्न मिल्छ भने। त्यहाँ पनि 'फी' नतिरी उधारोमा पढे। कक्षा ६मा पास भए। कक्षा ७ देखि पद्मोदयमा नै पढे। २०३२ सालमा पद्मोदयबाट एसएलसी दिए। २०३५मा थर्ड डिभिजनमा पास भए। आमा बितेपछि अलि अप्ठ्यारोमा पर्दै गएका थिए। गैरीधारामा सगोलको घर थियो। बेचे। उनी त्यसबेला १७/१८ वर्षको थिए। एकजनाले मलाई जग्गा/घर दिन्छु भनेर ५९ हजार रूपैयाँ लग्यो। उसले केही दिएन। मुद्दा लाग्यो। उनी र विन्दु दिदी भने त्यही झगडियाका घर नक्सालमा गएर बस्न थाले। एघार वर्ष मुद्दा धाए। बुवाआमा नभएको ठिटोलाई हेपेको बल्ल उगले थाहा पाए। हरिवंशको पुर्ख्यौली थलो काभ्रेपलाञ्चोकको शंखु हो। त्यहाँ उनीहरूको जग्गा थियो। अहिले पनि छ। घरवारविहीन भए पनि त्यहीँको चामल, गहुँ ल्याएर खाए। उनले एसएलसी दिएपछि पद्मोदयका साथी सुशीलका बुवा लक्ष्मीप्रसाद अधिकारीले मलाई जागीर दिलाईदिनुभयो। उनी रत्नराज्य स्कुलमा एकाउन्टेन्ट भए। महिनाको १ सय ३५ रूपैयाँ तलब पाउन थाले। यो २०३२को कुरा हो। विन्दु दिदी टंगाल स्कुलमा पढाउनुहुन्थ्यो। उनको तलब १ सय ७५ रूपैयाँ थियो। उनीचाहिँ घर खर्च भनेर १ सय रूपैयाँ दिदीलाई दिन्थे। ३५ रूपैयाँ आफैं खर्च गर्थे। रत्नराज्यमा एक वर्ष काम गरे। दिउँसो रत्नराज्यमा काम गरेर साँझ भैरवबहादुर थापाको भैरव नृत्य दलमा पुग्थे। उनलाई पनि नृत्य गर्ने इच्छा थियो। उक्त दलमा जैनेन्द्र लामा, खेलबहादुर लामा र कृष्णबहादुर लामा थिए। उनीहरूले नाच्न लानुभयो। म साह्रै दुब्लो थिए। नाच्न सुहाउँदैन भनेर उनलाई झाँक्री नृत्यमा बिरामी र पद्मसम्भव नृत्यमा लाभा फुक्ने काम दिइयो। त्यहाँ पैसा पाइँदैनथ्यो। दलमा काम गर्न पाउनु नै ठूलो कुरा थियो। नक्साल बस्दा नाटककार जितेन्द्र महत 'अभिलाषी' सधैं नक्सालमा हिँड्थे। उनलाई भेटेर नाटकमा खेलाउन आग्रह गरे। उनले नाचघर लानुभयो। त्यहाँ हरिले नाटक खेल्न थाले। त्यहाँ उनलाई तलब १ सय ७५ रूपैयाँ दिन थालियो। नाचघरमा जान थालेपछि भैरव दल छाडे। नाचघरमा राजारानी र राजपरिवारका सदस्य नाटक हेर्न आउँथे। नाचघरमा मैले 'अमरसिंह' नाटकमा गोली लागेको अभिनय गरे। राजाका सचिव नारायणप्रसाद श्रेष्ठले नाचघरका मुख्य प्रबन्धक इन्द्रप्रसाद काफ्लेलाई, 'यो केटोको हो ? निकै राम्रो अभिनय गर्दो रहेछ,' भन्नुभएछ। मुख्य प्रबन्धक काफ्लेले उनको तलबमा एक सय थपिदिए। त्यसपछि 'हाम्रो पनि कथा छ' भन्ने नाटकमा हाँस्यपात्र बने। उनको अभिनय रानी ऐश्वर्यलाई खुब हाँस उठेछ। यो देखेर मुख्य प्रबन्धक काफ्लेले मेरो तलबमा फेरि एक सय थपिदिनुभयो। तलब ३ सय ७५ पुग्यो। ==विवाह== उनको विवाह बिक्रम संवत २०४० मा मीरा आचार्य सँग विवाह गरे। उनको परिवारको कुरा गर्दा, उनका दुई छोराहरू त्रिलोक आचार्य र मोहित आचार्य छन्। हरिवंश कि श्रीमती<ref>http://nagariknews.com/opinions/98-opinion/26147-2011-05-05-06-06-08.html</ref> मीरा आचार्य २०११ अप्रिल २०मा मस्तिस्कघातबाट मृत्यु भयो। उनी लामो समय देखि हृदय रोगबाट पिडित थिइन। उनले वि.सं. २०६९ असारमा रमिला पाठकसँग दोस्रो बिहे गरे। <ref>http://www.ekantipur.com/nep/2069/3/8/full-story/349927.html</ref> ==मह जोडीको जन्म== उनले गाइजात्रा महोत्सवमा वि.सं. २०३४ मा भाग लिए, जसको कारणले उनको प्रसिद्धि बढ्यो। मदन कृष्ण श्रेष्ठको साथ प्रदर्शन र '[[महजोडी]]' को एक हिस्सा बन्नु भन्दा, उनले ६ वर्षको लिगी मनोरंजन अकेला क्षेत्र में संघर्ष गरेको थियो। हरिवंश आचार्यले चलचित्र पनि खेलेका छन्। लोभिपापी, फिलिम, राजामति, बलिदान, जे भो राम्रै भो, तँ त साह्रै बिग्रिस नी बद्री उनका लोकप्रिय फिलिमहरू मध्ये केही हुन् जुन नेपाली फिलिम उद्योगमा निकै नै लोकप्रिय थिए। उनको लाल पुर्जा, पन्द्र गते, भकुण्डे भूत, हरि बहादुर र मदन बहादुर, ५०/५०,दशैंको च्याङ्ग्रा इत्यादीको सीरीज निकै नै उल्लेखनीय कमेडी शृङ्खला हरू मध्ये केही हुन् जसलाई अझै पनि नेपाली हरू द्वारा मन पराइन्छन्। == छायाङ्कन == * लोभि पापी * फिलिम * राजामति * बलिदान * जे भो राम्रै भो * तँ त सार्है नै बिग्रिस नि बद्री * शत्रु गते उनि नेपाल टेलिभिजनको सुरुवाती दिनहरूमा सक्रिय रूपले प्रसस्त रूपमा हास्य सृंखलाहरूमा जोडिएका थिए। यी मध्ये उल्लेख गर्नको लागि केही सफल हास्य कृतिहरू तल छन् : * लाल पुर्जा * १५ गते * भकुण्डे भूत * हरि बहादुर र मदन बहादुरको शृङ्खला * ५०/५० * दशैं == उपन्यासहरू == * चिना हराएको मान्छे<ref>{{वेब स्रोत|शीर्षक=चिना हराएको मान्छे |युआरएल=https://www.goodreads.com/book/show/17878202-china-harayeko-manchhe|भाषा=नेपाली|प्रकाशक=|वेबसाइट=गुड रिड्स|लेखक=|मिति=|पहुँचमिति=१४ अक्टोबर २०२०}}</ref> * हरिबहादुर<ref>{{वेब स्रोत|शीर्षक=हरिवंश आचार्यको ‘हरिबहादुर|युआरएल=http://annapurnapost.com/news/70307|भाषा=नेपाली|प्रकाशक=|वेबसाइट=अन्नपूर्ण पोस्ट|लेखक=|मिति=|पहुँचमिति=१४ अक्टोबर २०२०}}</ref> ==पुरस्कार== श्रव्य, दृश्य दुवै प्रकारले प्रहसनका माध्यमबाट नेपाली भाषालाई देशविदेशमा लोकप्रिय बनाउन प्रशंसनीय कार्य गरेबापत [[मदनकृष्ण श्रेष्ठ|मदन कृष्ण श्रेष्ठ]]सँग वि.सं. २०४६ सालको [[जगदम्बाश्री पुरस्कार]] प्रदान गरिएको थियो। ==सन्दर्भ सामग्रीहरु== {{reflist}} ==यो पनि हेर्नुहोस्== * [http://nepal.ekantipur.com/ampnews/2016-10-03/20161003140201.html?fbclid=IwAR02UaJ-w9OChzIoasZKojl6fhxOrusAENAvj3xkx4vQRx8YFJug9S7RMEQ एउटा खसीको आत्मकथा-नेपाल डट कान्तिपुर डटकम] ==बाह्य कडीहरू== * [http://www.bestcyberzone.com/entertainment/profiles/Hari-Bansha-Acharya-115.html/ हरिवंशका तस्वीरहरू] * [http://dhakatopi.com/hari_bansha_acharya/ हरिवंश आचार्य, ढाका टोपी नेपाली संगीत सङ्ग्रह] * [http://koirala.com.np/?p=11042/ हरिवंश आचार्य सानो छँदा] * [http://www.madanpuraskar.org/guthi/haribansa.php मदन पुरस्कार गुठी] {{जगदम्बाश्री पुरस्कार}} {{नेपाली हाँस्य कलाकारहरू}} {{Persondata <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]]. --> | NAME = | ALTERNATIVE NAMES = | SHORT DESCRIPTION = | DATE OF BIRTH =13 November 1934 | PLACE OF BIRTH = [[काठमाडौं (स्पष्टता)|Kathmandu]], [[नेपाल|Nepal]] | DATE OF DEATH = | PLACE OF DEATH = }} [[श्रेणी:सन् १९५८ मा जन्म]] [[श्रेणी:जीवित नेपालीहरू]] [[श्रेणी:नेपाली अभिनेताहरू]] [[श्रेणी:नेपालका हाँस्य कलाकारहरू]] [[श्रेणी:कामना फिल्म अवार्ड विजेता]] [[श्रेणी:विकिथन-४ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] ovzvu80m5y1fvk2z0ywxmug3u91ahb8 1071750 1071749 2022-07-30T19:50:07Z Krishnadahal12 57046 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = हरिवंश आचार्य | birth_date = वि.सं. २०१४ कार्तिक २७ | birth_place = [[काठमाडौँ|गैरीधारामा]], [[नेपाल]] | image =Hari Bansha Acharya.png | caption = | nationality = [[नेपाली]] | occupation = [[नायक]], [[हास्य व्यङ्ग्यकार]], [[गायक]] | website = [http://www.ourmahasanchar.com/ आधिकारिक वेबसाइट] | spouse = {{unbulleted list|मीरा आचार्य (निधन: २०६८ वैशाख ७ गते) |रमिला पाठक (२०६९ असार - हाल)}}<ref>{{वेब स्रोत|शीर्षक=कस कसले मनाए दुई पटक सुहागरात !|युआरएल=https://www.newsofnepal.com/2017/10/15/60224/|भाषा=नेपाली|प्रकाशक=|वेबसाइट=न्युज अफ नेपाली|लेखक=|मिति=|पहुँचमिति=१४ अक्टोबर २०२०}}</ref> | religion = दुई छोराहरू त्रिलोक आचार्य र मोहित आचार्य }} '''हरिवंश आचार्य''' (जन्म: वि.सं. २०१४), एक नेपाली अभिनेता तथा गायक हुन्। उनी सबै भन्दा बढि सफल नेपाली हास्य कलाकारहरू मध्येमा पर्छन्।<ref>{{वेब स्रोत|शीर्षक=नेपाली चलचित्रमा प्रविधि राम्रो, कथा/पटकथा निकै कमजोर – हरिवंश आचार्य|युआरएल=https://www.setopati.com/art/art-activity/178798|भाषा=नेपाली|प्रकाशक=|वेबसाइट=सेतोपाटी|लेखक=|मिति=|पहुँचमिति=१४ अक्टोबर २०२०}}</ref> यिनी अभिनय तथा गायनमा पनि कुशल छन्। उनी "मह जोडी" नामको जोडी मध्येका जोडी हुन्। उनका जोडी [[मदनकृष्ण श्रेष्ठ|मदन कृष्ण श्रेष्ठ]] हुन्।<ref>{{वेब स्रोत|शीर्षक=मह जोडीद्वारा ‘नेपालको लागि सय दिन’ अभियान सुरु, यस्तो छ सन्देश|युआरएल=https://www.sajhapost.com/2019/12/17/207991.html|भाषा=नेपाली|प्रकाशक=|वेबसाइट=साझा पोस्ट|लेखक=|मिति=|पहुँचमिति=१४ अक्टोबर २०२०}}</ref> ==जीवनी== हरिवंश आचार्य एक ब्राह्मण परिवारमा जन्मिएका थिए। उनको जन्म वि.सं. २०१४ कार्तिक २७ गते (सन् १९५८ अक्टोबर ९) काठमाडौंको गैरीधारामा भएको हो। उनका पिताका नाम होमञ्जय आचार्य र माताको नाम गणेशकुमारी हो। उनका बाबुले ५३ वर्षको हुँदा १३ वर्षकी बालिकासँग विवाह गरे। बुवा ७३ वर्षको हुँदा उनी जन्मेका हुन्। बुवा पण्डित भएकाले उनलाई पनि संस्कृत पढाएर पण्डित बनाउन चाहन्थे। पण्डित नै विद्वान् हुन् भन्ने मान्यता थियो। उनी ६ वर्षको हुँदा बुवाको निधन भयो। बुवाकै इच्छाअनुसार उनलाई आमाले ठमेलस्थित वेद वेदाङ्ग विद्यालयमा भर्ना गरिदिनुभयो। ठमेल ४ वर्ष धाएपछि उनी दरबार हाइस्कुलमा पढ्न थाले। त्यहाँ पनि संस्कृत नै पढे। उनका साथीहरू अङ्ग्रेजी स्कुल जान्थे। उनलाई पनि अङ्ग्रेजी पढ्ने रहर थियो। टुपी पाल्नुपर्थ्यो। उनलाई भने टुप्पी नराख्न र बङ्गाली कट कपाल काट्न मन लाग्थ्यो। सधैं टोपी लगाएर हिँड्नुपर्थ्यो। सबै कुरा उनका इच्छाअनुसार थिएनन्। घरमा गोलभेडा, लसुन र प्याज खानु हुन्न भन्ने मान्यता थियो। बिहान भात खानुअघि चण्डीको किताब पूरै पढ्नुपर्थ्यो। किताब मोटो थियो। फुच्चे केटाका निम्ति त्यो कठिन थियो। उगले एक एक गर्दै बीचका पाना च्यात्दै गए। किताब निकै पातलो भयो। पछि त आमाले थाहा पाउनुभयो। सजाय दिनुभयो। उनी ११ वर्षको भएपछि आमा पनि बित्नुभयो। उनका दिदीहरूमा विन्दु अधिकारी, जानुदेवी अर्याल, सप्तरूपा शर्मा, गीता ढकाल र गायत्री भूर्तेल हुनुहुन्थ्यो। उनी र विन्दु दिदीको उमेर डेढ वर्षमात्र फरक थियो। दिदी जानुदेवी पनि उनकी सहयोगी हुनुभयो। साहिँली सानिमा कमलालक्ष्मी ढकालले धेरै भरथेग गर्नुभयो। हेरविचार गर्नुभयो। आमाको निधनपछि उनी बढी स्वतन्त्र भएँ। अङ्ग्रेजी पढ्ने इच्छा पूरा हुने भो जस्तो लाग्यो। उनी पद्मोदय स्कुलमा कक्षा ५मा पढ्न थाले। आफैं गएर भर्ना भए। वर्षभरिको 'फी' पनि पसलमा बाँकी राखेजस्तो राख्न मिल्थ्यो। उनले उधारोमा पढे। पास भए। स्कुल नै छाडे। शान्ति विद्यागृह गए। सरहरूले के-के सोधेर कक्षा ६मा पढ्न मिल्छ भने। त्यहाँ पनि 'फी' नतिरी उधारोमा पढे। कक्षा ६मा पास भए। कक्षा ७ देखि पद्मोदयमा नै पढे। २०३२ सालमा पद्मोदयबाट एसएलसी दिए। २०३५मा थर्ड डिभिजनमा पास भए। आमा बितेपछि अलि अप्ठ्यारोमा पर्दै गएका थिए। गैरीधारामा सगोलको घर थियो। बेचे। उनी त्यसबेला १७/१८ वर्षको थिए। एकजनाले मलाई जग्गा/घर दिन्छु भनेर ५९ हजार रूपैयाँ लग्यो। उसले केही दिएन। मुद्दा लाग्यो। उनी र विन्दु दिदी भने त्यही झगडियाका घर नक्सालमा गएर बस्न थाले। एघार वर्ष मुद्दा धाए। बुवाआमा नभएको ठिटोलाई हेपेको बल्ल उगले थाहा पाए। हरिवंशको पुर्ख्यौली थलो काभ्रेपलाञ्चोकको शंखु हो। त्यहाँ उनीहरूको जग्गा थियो। अहिले पनि छ। घरवारविहीन भए पनि त्यहीँको चामल, गहुँ ल्याएर खाए। उनले एसएलसी दिएपछि पद्मोदयका साथी सुशीलका बुवा लक्ष्मीप्रसाद अधिकारीले मलाई जागीर दिलाईदिनुभयो। उनी रत्नराज्य स्कुलमा एकाउन्टेन्ट भए। महिनाको १ सय ३५ रूपैयाँ तलब पाउन थाले। यो २०३२को कुरा हो। विन्दु दिदी टंगाल स्कुलमा पढाउनुहुन्थ्यो। उनको तलब १ सय ७५ रूपैयाँ थियो। उनीचाहिँ घर खर्च भनेर १ सय रूपैयाँ दिदीलाई दिन्थे। ३५ रूपैयाँ आफैं खर्च गर्थे। रत्नराज्यमा एक वर्ष काम गरे। दिउँसो रत्नराज्यमा काम गरेर साँझ भैरवबहादुर थापाको भैरव नृत्य दलमा पुग्थे। उनलाई पनि नृत्य गर्ने इच्छा थियो। उक्त दलमा जैनेन्द्र लामा, खेलबहादुर लामा र कृष्णबहादुर लामा थिए। उनीहरूले नाच्न लानुभयो। म साह्रै दुब्लो थिए। नाच्न सुहाउँदैन भनेर उनलाई झाँक्री नृत्यमा बिरामी र पद्मसम्भव नृत्यमा लाभा फुक्ने काम दिइयो। त्यहाँ पैसा पाइँदैनथ्यो। दलमा काम गर्न पाउनु नै ठूलो कुरा थियो। नक्साल बस्दा नाटककार जितेन्द्र महत 'अभिलाषी' सधैं नक्सालमा हिँड्थे। उनलाई भेटेर नाटकमा खेलाउन आग्रह गरे। उनले नाचघर लानुभयो। त्यहाँ हरिले नाटक खेल्न थाले। त्यहाँ उनलाई तलब १ सय ७५ रूपैयाँ दिन थालियो। नाचघरमा जान थालेपछि भैरव दल छाडे। नाचघरमा राजारानी र राजपरिवारका सदस्य नाटक हेर्न आउँथे। नाचघरमा मैले 'अमरसिंह' नाटकमा गोली लागेको अभिनय गरे। राजाका सचिव नारायणप्रसाद श्रेष्ठले नाचघरका मुख्य प्रबन्धक इन्द्रप्रसाद काफ्लेलाई, 'यो केटोको हो ? निकै राम्रो अभिनय गर्दो रहेछ,' भन्नुभएछ। मुख्य प्रबन्धक काफ्लेले उनको तलबमा एक सय थपिदिए। त्यसपछि 'हाम्रो पनि कथा छ' भन्ने नाटकमा हाँस्यपात्र बने। उनको अभिनय रानी ऐश्वर्यलाई खुब हाँस उठेछ। यो देखेर मुख्य प्रबन्धक काफ्लेले मेरो तलबमा फेरि एक सय थपिदिनुभयो। तलब ३ सय ७५ पुग्यो। ==विवाह== उनको विवाह बिक्रम संवत २०४० मा मीरा आचार्य सँग विवाह गरे। उनको परिवारको कुरा गर्दा, उनका दुई छोराहरू त्रिलोक आचार्य र मोहित आचार्य छन्। हरिवंश कि श्रीमती<ref>http://nagariknews.com/opinions/98-opinion/26147-2011-05-05-06-06-08.html</ref> मीरा आचार्य २०११ अप्रिल २०मा मस्तिस्कघातबाट मृत्यु भयो। उनी लामो समय देखि हृदय रोगबाट पिडित थिइन। उनले वि.सं. २०६९ असारमा रमिला पाठकसँग दोस्रो बिहे गरे। <ref>http://www.ekantipur.com/nep/2069/3/8/full-story/349927.html</ref> ==मह जोडीको जन्म== उनले गाइजात्रा महोत्सवमा वि.सं. २०३४ मा भाग लिए, जसको कारणले उनको प्रसिद्धि बढ्यो। मदन कृष्ण श्रेष्ठको साथ प्रदर्शन र '[[महजोडी]]' को एक हिस्सा बन्नु भन्दा, उनले ६ वर्षको लिगी मनोरंजन अकेला क्षेत्र में संघर्ष गरेको थियो। हरिवंश आचार्यले चलचित्र पनि खेलेका छन्। लोभिपापी, फिलिम, राजामति, बलिदान, जे भो राम्रै भो, तँ त साह्रै बिग्रिस नी बद्री उनका लोकप्रिय फिलिमहरू मध्ये केही हुन् जुन नेपाली फिलिम उद्योगमा निकै नै लोकप्रिय थिए। उनको लाल पुर्जा, पन्द्र गते, भकुण्डे भूत, हरि बहादुर र मदन बहादुर, ५०/५०,दशैंको च्याङ्ग्रा इत्यादीको सीरीज निकै नै उल्लेखनीय कमेडी शृङ्खला हरू मध्ये केही हुन् जसलाई अझै पनि नेपाली हरू द्वारा मन पराइन्छन्। == छायाङ्कन == * लोभि पापी * फिलिम * राजामति * बलिदान * जे भो राम्रै भो * तँ त सार्है नै बिग्रिस नि बद्री * शत्रु गते उनि नेपाल टेलिभिजनको सुरुवाती दिनहरूमा सक्रिय रूपले प्रसस्त रूपमा हास्य सृंखलाहरूमा जोडिएका थिए। यी मध्ये उल्लेख गर्नको लागि केही सफल हास्य कृतिहरू तल छन् : * लाल पुर्जा * १५ गते * भकुण्डे भूत * हरि बहादुर र मदन बहादुरको शृङ्खला * ५०/५० * दशैं == उपन्यासहरू == * चिना हराएको मान्छे<ref>{{वेब स्रोत|शीर्षक=चिना हराएको मान्छे |युआरएल=https://www.goodreads.com/book/show/17878202-china-harayeko-manchhe|भाषा=नेपाली|प्रकाशक=|वेबसाइट=गुड रिड्स|लेखक=|मिति=|पहुँचमिति=१४ अक्टोबर २०२०}}</ref> * हरिबहादुर<ref>{{वेब स्रोत|शीर्षक=हरिवंश आचार्यको ‘हरिबहादुर|युआरएल=http://annapurnapost.com/news/70307|भाषा=नेपाली|प्रकाशक=|वेबसाइट=अन्नपूर्ण पोस्ट|लेखक=|मिति=|पहुँचमिति=१४ अक्टोबर २०२०}}</ref> ==पुरस्कार== श्रव्य, दृश्य दुवै प्रकारले प्रहसनका माध्यमबाट नेपाली भाषालाई देशविदेशमा लोकप्रिय बनाउन प्रशंसनीय कार्य गरेबापत [[मदनकृष्ण श्रेष्ठ|मदन कृष्ण श्रेष्ठ]]सँग वि.सं. २०४६ सालको [[जगदम्बाश्री पुरस्कार]] प्रदान गरिएको थियो। ==सन्दर्भ सामग्रीहरु== {{reflist}} ==यो पनि हेर्नुहोस्== * [http://nepal.ekantipur.com/ampnews/2016-10-03/20161003140201.html?fbclid=IwAR02UaJ-w9OChzIoasZKojl6fhxOrusAENAvj3xkx4vQRx8YFJug9S7RMEQ एउटा खसीको आत्मकथा-नेपाल डट कान्तिपुर डटकम] ==बाह्य कडीहरू== * [http://www.bestcyberzone.com/entertainment/profiles/Hari-Bansha-Acharya-115.html/ हरिवंशका तस्वीरहरू] * [http://dhakatopi.com/hari_bansha_acharya/ हरिवंश आचार्य, ढाका टोपी नेपाली संगीत सङ्ग्रह] * [http://koirala.com.np/?p=11042/ हरिवंश आचार्य सानो छँदा] * [http://www.madanpuraskar.org/guthi/haribansa.php मदन पुरस्कार गुठी] {{जगदम्बाश्री पुरस्कार}} {{नेपाली हाँस्य कलाकारहरू}} {{Persondata <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]]. --> | NAME = | ALTERNATIVE NAMES = | SHORT DESCRIPTION = | DATE OF BIRTH =13 November 1934 | PLACE OF BIRTH = [[काठमाडौं (स्पष्टता)|Kathmandu]], [[नेपाल|Nepal]] | DATE OF DEATH = | PLACE OF DEATH = }} [[श्रेणी:सन् १९५८ मा जन्म]] [[श्रेणी:जीवित नेपालीहरू]] [[श्रेणी:नेपाली अभिनेताहरू]] [[श्रेणी:नेपालका हाँस्य कलाकारहरू]] [[श्रेणी:कामना फिल्म अवार्ड विजेता]] [[श्रेणी:विकिथन-४ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] k88vbe0xucgo1czqhr47v5shuzqn5gw 0 17324 1071747 1000391 2022-07-30T19:47:34Z Krishnadahal12 57046 तस्वीर थपियो wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = मदनकृष्ण श्रेष्ठ | image =Madan Krishna Shrestha.png | imagesize =200px | alt = | caption = मदनकृष्ण श्रेष्ठ | birthname = | birth_date = {{जन्ममिति र उमेर|1950|04|19}} | birth_place = [[काठमाडौँ]] [[नेपाल]] | death_date = | death_place = | othername = | religion =[[Hindu]] | occupation = [[अभिनेता]], [[हास्य कलाकार]], [[गायक]] , [[लेखक (थर)|लेखक]] | yearsactive = | spouse = यशोदा सुवेदी |website = [http://www.ourmahasanchar.com Website of MaHa Sanchar] }} '''मदन कृष्ण श्रेष्ठ''' (बिसं २००७), उनी नेपाली हाँस्य अभिनेता, [[गायक]] र लेखक हुन् । [[File:Madan Krishna Shrestha.ogg|thumb|मदनकृष्ण श्रेष्ठ]] ==जीवनी== कलाकार श्रेष्ठको जन्म वि.सं. २००७ साल वैशाख ७ गते काठमाडौँमा भएको हो। उनी रामकृष्णलाल श्रेष्ठ र लक्ष्मीका एक्ला छोरा हुन्। त्यसो त अर्की आमाका तर्फबाट भाइ र दुई बहिनी छन्। उनका भाइ नीरव श्रेष्ठ अमेरिकामा नै छन्। बहिनीहरू साधना र सविनाचाहिं यतै छन्। उनका पिताका चारवटा पत्नी थिए। मदनकृष्ण जन्मेको ६ महिनापछि उनकी आमा लक्ष्मी बितिन्। त्यसपछि अर्को विवाह गरे। उनी पनि बितेपछि फेरी अर्को विवाह गरे। दुई पत्नीबाट जायजन्म भएनन्। कान्छी आमाले मदनकृष्णलाई छोराकै व्यवहार गर्छिन् र मदनकृष्ण भन्छन्, आमाकै जति माया मैले कान्छीआमाबाट पाएको छु। मदनकृष्णको बाल्यकाल काठमाडौँ [[जितपुरफेदी]]मा बित्यो। कहिलेकाहीं खसिखेल पनि पुग्थे। त्यहाँ उनका थुप्रै्र साथीहरू छन्। रञ्जना हल बनाउँदा इँटाको मोटर बनाएर खेलेको उनको सम्झना छ। उनको स्कुले जीवन अलि डामाडोल नै रह्यो। १ कक्षा विश्वज्योति सिनेमा भवनअगाडिको स्कुलमा पढे। २, ३, ४ जितपुरफेदीमा पढे। ५ कक्षामा कन्या विद्यामन्दिरमा, ६ कक्षा दरबार हाइस्कुल, ७ पद्मोदय, ८ शान्ति विद्यागृह, ९ जुद्धोदय, १० त्रिभुवन दरबार स्कुल, टेस्ट पास भए शान्ति निकुञ्जबाट। बसाइ सरेकाले त्यस्तो भएको उनको अनुभव छ। उनी भन्छन्– म पढ्नमा कमजोर थिइनँ। तर, बलियो हुन पनि पाइनँ। एसएलसीपछि महेन्द्ररत्न पब्लिक कमर्स कलेजमा आइकम गरे। बीकमको प्राइभेट जाँच दिए। अभिनयमा लागेकाले पढाइ अधुरै रह्यो। लामो समय देखि क्यान्सरबाट पीडित मदनकृष्ण श्रेष्ठकी पत्नी यशोदा सुवेदीको २०७४ चैत्र १९ गते राति [[ललितपुर जिल्ला|ललितपुर]]को हरिसिद्धीमा रहेको क्यान्सर अस्पतालमा निधन भएको छ । यशोदा पहिले आन्द्रा, त्यसपछि फोक्सो र पछिल्लो समय मेरुदण्डको क्यान्सरबाट पीडित हुनुहुन्थ्यो । मंगलवार २० गते वहाँको पशुपति आर्यघाटमा अन्त्येष्टि गरिएको छ ।<ref>[http://www.pahilopost.com/content/20180403130747.html आर्यघाटमा बजिरहेछ ‘अरबौं मान्छेहरूमा तिमी एक... ' श्रद्धाञ्जली यशोदा सुवेदी- पहिलो पोस्ट अनलाइन]</ref> ==कलाकारिता== सानैदेखि उनमा कलाप्रति अभिरुचि थियो। [[रेडियो नेपाल]]मा भ्वाइस टेस्ट पास गरे, वि.सं.२०२३ सालमा। तर उनले त्यसअघि नै स्कुले कार्यक्रममा गाउँथे। भजन गाउँथे। हार्मोनियम र तबेला बजाउँथे। पहिलोचोटि रंगमञ्चमा उत्रेको चाहिं वि.सं. २०१५ सालमा हो। वि.सं. २०२६ सालमा नेवारी गीत प्रतियोगितामा पहिलो भए। द राइजिङ नेपाल र गोरखापत्रमा त्यतिबेला नाम छापिएको समाचारको कटिङ अझै उनीसित छ। वि.सं. २०२८ सालमा मुनास्वः (आवाजको जमघट) संस्था स्थापना भयो। त्यहाँ हास्यव्यंग्य कार्यक्रम हुन्थ्यो। कार्यक्रमको अन्त्यमा उनी गाउँथे। उनी त्यो संस्थाको सचिव थिए। त्यतिबेला क्लबहरू त्यति थिएनन्। रक्तदान, खेल प्रतियोगिता र सरसफाइ कार्यक्रम भइरहन्थ्यो। क्लबहरू बढेपछि त्यसलाई नियन्त्रण गर्न पद्मरत्न तुलाधरको अध्यक्षतामा मंका खलः स्थापना भएको हो। विलक्षण प्रतिभाका धनी मदनकृष्ण श्रेष्ठले १६ वर्षको उमेरमा जागीर सुरु गरेका थिए कर्मचारी सञ्चय कोषमा। अहिले पनि उनलाई गाउँमा जाँदा गुरु, माडसाप र दाइ भन्छन्। यसरी आफ्नो सम्झेर व्यवहार गर्दा उनलाई औधी खुसी लाग्छ। पिकनिक भएको थियो एकपटक सञ्चय कोषमा। पाँच सय जनाको। गीत गाउनुअघि उनले हँसाए। त्यसैलाई निरन्तरता दिए। उनी सञ्चय कोषको जागीर छाडेर कृषि सूचना शाखा (अहिले कृषि सञ्चार महाशाखा)मा जागीर खान थाले। बीबीसीको तालीम पनि लिए। त्यो तालीम उनका निम्ति उपलब्धिमूलक रह्यो। [[नातिकाजी]], [[शिवशंकर]], [[पाण्डव सुनुवार]], [[हिरण्य भोजपुरे]], [[आनन्द पुरी]], [[भीमबहादुर थापा]]हरूले सँगै तालीम लिएका थिए। उनहरूले [[रसरंग कार्यक्रम]] गरे वि.सं. २०३५ सालमा। ५/६ वर्ष चल्यो त्यो कार्यक्रम। मिरिक सहरमा कार्यक्रम गर्ने सिलसिलामा पुग्दा श्रोताले तपाईँ मदनकृष्ण हो भनेर सोध्दा उनी अचम्मित भए। एकेडेमीमा जागीरदारको गीत बनाएका थिए उनले– :जागीरदारलाई झन् झन् बाँच्नै कठिन भो :गरीबीको खम्बा ढाल्न कठिन भो। हास्यव्यंग्य कार्यक्रमका सिलसिलामा [[हरिवंश आचार्य]]सित भेट भयो। समय बचत गर्नका लागि २०३६ सालमा राष्ट्र बैङ्कमा उनीहरूले मिलेर कार्यक्रम देखाए। गाईजात्रा कार्यक्रम पनि देखाए। त्यो पनि सुपर हिट भयो। यमलोक भन्ने कार्यक्रम देखाउँदा राजा प्रमुख अतिथि र [[विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला|बीपी कोइराला]], [[मनमोहन अधिकारी]]हरू अतिथि थिए। ऐतिहासिक दर्शकहरू भएको कार्यक्रम थियो त्यो। बीपीले गरेको प्रशंसा उनी अझै सम्झन्छन्। त्यसपछि उनीहरूले टेलिफिल्महरू बनाए। त्यसपछि देशभरि सामाजिक कार्य गर्ने सकारात्मक जमातसित प्रत्यक्ष/अप्रत्यक्ष नजिकहुन थाले। पहिले पहिले पैसा लिएर काम गरिंदैनथ्यो। उनी भन्छन्– हामी त पैसाको कुरै गर्दैनथ्यौं। नारायणी कला मन्दिरको पर्दा मदनकृष्ण र हरिवंशले नै राखिदिएका हुन्। गोली हानिएका पत्रकार [[पदम ठकुराठी]]को उपचारका निम्ति उनीहरूले १० हजार रूपैयाँ दिएका थिए। जनआन्दोलन–२ सम्म त्यसको क्रमले निरन्तरता पायो। मोडल अस्पतालमा उपचार गराउन मदनकृष्ण र हरिवंश अगुवाइमा स्थापना भएको उपचार कोषमा दुई करोड ५५ लाख रूपैयाँ उठेको थियो। उनी भन्छन्– राजनीतिक प्रक्रिया सजिलो रहेनछ। सबै जना मिल्यो भने शान्ति हुन्छ। तर, मिल्न गाह्रो रहेछ। कुनै बेला मदनकृष्ण श्रेष्ठ पेन्टिङ गर्थे। महाबौद्धको भित्तामा आफूले बनाएका कार्टुन टाँस्थे। मान्छेहरू झुत्तिंदा उनलाई औधी रमाइलो लाग्थ्यो। उनले '[[सुख दुख]]', '[[वासुदेव]]' र [[के घर के डेरा]] लगायत फिल्ममा खेले। हजारवटा जति टेलिफिल्ममा खेले। विज्ञापन नाटक ३७६ पटकसम्म गनेर प्रहसन भयो। त्यसपछि कति पटक प्रकाशन भयो उनले गनेका छैनन्। [[पञ्चायतको श्राद्ध]], [[अभिभावक]], [[वनभोज|पिकनिक]], [[गाउँखाने कथा–२]], [[अभिनन्दन]], [[लालपुर्जा]]लगायत थुप्रै कार्यक्रम गरे उनीहरूले। जनचेतना जगाउने काममा उनीहरूको अभूतपूर्व योगदान छ। प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा मदनकृष्ण र हरिवंशको अतुलनीय योगदान रहेको छ। मह जोडी राजनीतिमा आउँदैछ। तर, उनीहरू चुनाव लड्न चाहँदैनन्। मन्त्री र प्रधानमन्त्री बन्ने इच्छा छैन। उनी भन्छन्– सबैले आफ्नो ठाउँमा बसेर देश चलाईरहेका छन् तर राजनीतिले देश बिगारिरहेको छ। जापानबाट एकजना विद्यार्थी नेपाल–भारत सम्बन्धबारे शोध गर्न आएका थिए। महको कार्यक्रममा दर्शकहरू हाँसेको देखेर उनले आफ्नो शोध शीर्षक नै बदले। महको कोणबाट किताब लेखे– सोसल एन्ड पोल्टिकल लाई फ अफ नेप्लिज पिपुल। गायन, अभिनय, लेखन र निर्देशनजस्ता बहुमुखी प्रतिभाका धनी मदनकृष्ण सद्भावना राजदूतका रूपमा देश घुमिरहेका छन्। उनी नेपालमा भ्लादिमिर पुटिनजस्ता आर्थिक सुधारक नेताको अभाव देख्छन्। सबै नेता उनी भन्छन्– लेनिनगार्दमा पुग्दा एक जना सज्जनले मलाई सुनाए– ”यहाँ लाखौं पर्यटक ओइरिन्छन् दरबार, पार्क, सडक, चर्चहरू हेर्न। यो सबै जारको पालामा बनेको हो। कम्युनिस्टहरू आएपछि सबै ध्वस्त पारे। प्रजातन्त्रमा झन लथालिंग भयो। हामी कहाँ पनि झन झन खत्तम भइरहेको छ। पछि भ्लादिमिर पुटिनले १ लाख रुबलमा तीनवटा शून्य हटाउन सफल भए। आर्थिक सुधार गर्न सक्ने त्यस्ता नेताहरू जन्मेका छैनन्।” नेपालमा गणतन्त्रमय वातावरण भए पनि गणतन्त्र नआएको उनको धारणा छ। उनको विचारमा अशान्तिको कारक नै पेट हो। जलविद्युत्‌मा ध्यान दिन सकेको भए नेपालमा राजतन्त्र यति अलोकप्रिय हुने थिएन। नेपालमा लिनेमात्र भए, दिन जान्ने देखिएनन्। देशमा बाली उठाउने होइन, बाली रोप्ने नेताहरू चाहिएको छ।” उनलाई पुराना नेताहरूमा बीपी, [[गणेशमान]], [[पुष्पलाल श्रेष्ठ|पुष्पलाल]], [[मनमोहन]] र [[मदन भण्डारी]] मन पर्दछन्। ख्यातिप्राप्त कलाकार मदनकृष्ण श्रेष्ठलाई कसैलाई मन पर्दैन भन्न मन लाग्दैन। राजाहरूमा उनी वीरेन्द्रको नाम लिन चाहन्छन्। कलाकारमा हरिवंश मनपर्छ भन्नु आफैंलाई मनपर्छ भनेजस्तो लाग्छ। सिनेमामा उनलाई बलिदान, पासुदेव र सुखदुःख पनि मन पर्छ। हिरोहिरोइनमा नाम लिन चाहँदैनन्, मिलनसार, कलाका पारखी मदनकृष्ण कसैलाई पनि नराम्रो भन्न मन पराउँदैनन्। शाकाहारी भोजन मनपर्छ उनलाई। सागपात विशेष मन पर्छ। टाटेपाटे बुट्टा नभएको सादा पहिरन मन पर्छ। रक्सी, चुरोट, माछा र मासु उनी खाँदैनन्। उनलाई सबैखाले जनावर मन पर्छ। मानिसमात्र भएको पृथ्वीमा मज्जा लाग्दैन। हात्ती, गैडा र बाघजस्ता जनावर सबै हाम्रा साथी हुन्। उनलाई फुटबल र क्रिकेट स्वादिलो खेल लाग्छ। उनले ४५ वटा जिल्ला घुमेका छन्। उनी भन्छन्– देशै दुखी छ भने आफ्नो व्यक्तिगत सुखको के मतलब हुन्छ र? म व्यक्तिगत रूपमा ठीकै छु तर राष्ट्रिय रूपमा भन्ने हो भने अत्यन्त विक्षिप्त अवस्था छु। उनको जीवन बिर्सन नसक्ने क्षणले भरिएको छ। यशोदा सुवेदीसित भेट भएको दिनलाई पनि उन जीवनकै सुखद दिन मान्छन्। यशोदासित उनको अन्तर्जातीय विवाह भएको हो। मदनकृष्णले वि.सं. २०२३ सालदेखि नै सञ्चयकोषमा जागीर खान थालेका हुन्। वि.सं. २०२६ सालमा यशोदा त्यहाँ जागीर खान थालिन्। उनीहरू टेबुल जोडिएको एउटै शाखाको कोठामा थिए। एउटा नआउँदा अर्कोलाई नियास्रो र खल्लो लाग्थ्यो। तीन, चार वर्ष लामो प्रेमपछि उनहरूको अन्तर्जातीय विवाह भयो। पछि घरमा विधिवत् विवाह भयो। उनका बुबा जितपुरफेदीमा १५ वर्षसम्म [[प्रधानपञ्च]] थिए। त्यसैले उनहरूलाई सजिलो भयो। उनी भन्छन्– “यशोदा समझदार छिन्। ३५ वर्ष भइसक्यो। हाम्रो झगडा पर्दैन। कसैले जित्न खोजे मेरो हारिदिने बानी छ।” उनीहरूका एक छोरा यमन र एक छोरी सराना हुन्। दुवै अमेरिकामा सङ्घर्षरत छन्। जीवनमा कसैले मन पराएको यशोदाले थाहा पाइनन्। लजालु र गम्भीर थिइन्। [[रामकृष्ण परमहंस]] र [[स्वामी विवेकान]]न्दका कुरा गर्ने साथीहरू थिए। आध्यात्मिक भावना छ उनमा। अहिले आध्यात्मिक भावनाका गीत पनि लेख्छिन्– :मनको राक्षस शान्त गर :जगाउ मनको ईश्वर :शान्त गर मनको युद्ध :जगाउ, मनको बुद्ध। प्रेमकै लिकमा संसार चलिरहेको मदनकृष्णको धारणा छ। उनका अनुसार प्रेम नभएको भए काटमार गरेर मानिसहरू सकिन्थे। प्रेम नै एकताको गाँठो हो। प्रेममा चुकुल खुस्किएपछि झगडा सुरु हुन्छ। सेक्स स्वाभाविक र प्रकृतिले बन्दोबस्त गरेको व्यवस्था हो। दुरूपयोग कहाँ छैन सेक्स, पैसा, पदको?<ref>[http://www.hellonepalkorea.com हेलो नेपाल कोरिया डट कम]</ref> ==आत्मकथा ‘महको म’== बरिष्ठ हास्यव्यंग्य कलाकार मदनकृष्ण श्रेष्ठको आत्मकथा ‘महको म’ सार्वजनिक भएको छ । ६ वर्ष लगाएर मदनकृष्ण श्रेष्ठले आत्मकथा लेख्ने काम २०७४ मा पुरा गरेका छन् ।<ref>[https://www.onlinekhabar.com/2017/09/623763 आत्मकथा लिएर आए मदनकृष्ण, हरिवंशले गरे विमोचन-अनलाइन खबर]</ref> ==पुरस्कार== श्रव्य, दृश्य दुवै प्रकारले प्रहसनका माध्यमबाट नेपाली भाषालाई देशविदेशमा लोकप्रिय बनाउन प्रशंसनीय कार्य गरेबापत उनलाई [[हरिवंश आचार्य]]सँग संयुक्त रूपमा वि.सं. २०४६ सालको [[जगदम्बाश्री पुरस्कार]] प्रदान गरियो । यसैगरी पद्यश्री साधना सम्मान मा उनलाई नगद दुई लाख सहित सम्मान गरिएको थियो । * [[गोर्खा दक्षिण बाहु]]- नेपाल सरकार * [[जगदम्बाश्री पुरस्कार]] २०४७(१९९१)- मदन पुरस्कार गुठी * जेसिस युवा पुरुस्कार- नेपाल जेसिस *महामूर्ख उपाधि २०७७- मिथिला नाट्य परिषद् (मिनाप)<ref>[https://www.nmbnews.com/2021/03/36244/ "मह जोडीलाई महामूर्खको उपाधि"], ''NMB News'', अन्तिम पहुँच चैत्र १५, २०७७ ।</ref> ==प्रहशनहरु== * यमलोक * प्यारालाइसिस * अंशबन्डा * नेपाल बन्द * रिमोट कन्ट्रोल * वडा न. ३४ * सपथ ग्रहण ==टेलिभिजन काय्रक्रम== * दशैँ (नेपाल टेलिभिजन) * सन्तती (नेपाल टेलिभिजन) * रात (यूएनडीपी) * सुर बेसुर (मह सञ्चार) * प्रन्ध्र गते (नेपाल टेलिभिजन) * ५०-५० (नेपाल टेलिभिजन) * सन्तती (रेयुकाइ) * भकुन्डे भूत (नेपाल टेलिभिजन) * पन्ध्र गते (नेपाल टेलिभिजन) * चिरन्जीवी (जाइका) * बनपाले (महेन्द्र प्रकृति संरक्षण कोष) * सुर बेसुर (मह सञ्चार) * कान्तिपुर (काठमाडौँ महानगर पालिका) * राजमार्ग (सामुदायिक स्वास्थ्य कार्यक्रम) * पानी (नेपाल जेसिस) * कालाजार (सीइसीआइ) * असल लोग्ने (यनएफएचपी) * लक्ष्मी (नेपाल राष्ट्र बैङ्क) * लालपुर्जा (मह सञ्चार) * टिकेको तीन मन्त्र (कन्डम) * श्रिष्टि (प्लान नेपाल, जन्म दर्ता सम्बन्धि) * जलपरी (इएनएफओ) * भाइरस (एफएनसिसिआइ- भ्रष्ट्राचार उन्मुलन सम्बन्धि) * मह चौतारी * मदन बहादुर हरि बहादुर (मह सञ्चार) * आमा ==फिल्म== {| class="wikitable sortable" |- ! वर्ष ! शिर्षक ! रोल |- | | लोभी पापी | |- | | फिलिम | |- | | राजमति | |- | | बासुदेव | |- | | के घर के डेरा | |- | | सिलु(नेवारी फिल्म) | |- | | माला | |- | | ट्रक ड्राइभर | |- | | बलिदान | |- | | जे भो राम्रै भो | |- | | सुख दु:ख | |- | | चन्डालिक | |- | | शत्रु गते<ref>[https://www.onlinekhabar.com/2018/01/655381 ‘शत्रु गते’मा फरक मदनकृष्ण, पल र आँचलको भूमिका के ?-अनलाइन खबर]</ref> | |- |} ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== <references/> ==बाह्य कडीहरू== * [http://www.madanpuraskar.org/guthi/madankrishna.php मदन पुरस्कार गुठी] * [http://koirala.com.np/?p=11040 मदनकृष्ण श्रेष्ठ सानो छँदा] * [http://setopati.com/coverstory/02/ मदन-यशोदाको प्रेम र परीक्षा] * [http://www.gazzabkoonline.com/news/2018/04/03/16909.html पशुपति आर्यघाटमा भक्कानिए मदनकृष्ण, यसरी बिदा गरे श्रीमतीलाई (भिडियो)] ==यी पनि हेर्नुहोस्== * [http://en.wikipedia.org/wiki/Madan_Krishna_Shrestha Madan Krishna Shrestha] {{जगदम्बाश्री पुरस्कार}} {{नेपाली हाँस्य कलाकारहरू}} [[श्रेणी:नेपाली अभिनेताहरू]] [[श्रेणी:जीवनी]] [[श्रेणी:रङ्गकर्मी]] [[श्रेणी:जीवित नेपालीहरू]] [[श्रेणी:नेपालका हाँस्य कलाकारहरू]] [[श्रेणी:कामना फिल्म अवार्ड विजेता]] [[श्रेणी:विकिथन-४ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] [[श्रेणी:सन् १९५० मा जन्म]] ovwozfk4o1droldep00tmgqkax8gzu5 1071748 1071747 2022-07-30T19:48:52Z Krishnadahal12 57046 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = मदनकृष्ण श्रेष्ठ | image =Madan Krishna Shrestha.png | imagesize =200px | alt = | caption = मदनकृष्ण श्रेष्ठ | birthname = | birth_date = {{जन्ममिति र उमेर|1950|04|19}} | birth_place = [[काठमाडौँ]] [[नेपाल]] | death_date = | death_place = | othername = | religion =[[Hindu]] | occupation = [[अभिनेता]], [[हास्य कलाकार]], [[गायक]] , [[लेखक (थर)|लेखक]] | yearsactive = | spouse = यशोदा सुवेदी |website = [http://www.ourmahasanchar.com Website of MaHa Sanchar] }} '''मदन कृष्ण श्रेष्ठ''' (बिसं २००७), एक नेपाली हाँस्य अभिनेता, [[गायक]] र लेखक हुन् । [[File:Madan Krishna Shrestha.ogg|thumb|मदनकृष्ण श्रेष्ठ]] ==जीवनी== कलाकार श्रेष्ठको जन्म वि.सं. २००७ साल वैशाख ७ गते काठमाडौँमा भएको हो। उनी रामकृष्णलाल श्रेष्ठ र लक्ष्मीका एक्ला छोरा हुन्। त्यसो त अर्की आमाका तर्फबाट भाइ र दुई बहिनी छन्। उनका भाइ नीरव श्रेष्ठ अमेरिकामा नै छन्। बहिनीहरू साधना र सविनाचाहिं यतै छन्। उनका पिताका चारवटा पत्नी थिए। मदनकृष्ण जन्मेको ६ महिनापछि उनकी आमा लक्ष्मी बितिन्। त्यसपछि अर्को विवाह गरे। उनी पनि बितेपछि फेरी अर्को विवाह गरे। दुई पत्नीबाट जायजन्म भएनन्। कान्छी आमाले मदनकृष्णलाई छोराकै व्यवहार गर्छिन् र मदनकृष्ण भन्छन्, आमाकै जति माया मैले कान्छीआमाबाट पाएको छु। मदनकृष्णको बाल्यकाल काठमाडौँ [[जितपुरफेदी]]मा बित्यो। कहिलेकाहीं खसिखेल पनि पुग्थे। त्यहाँ उनका थुप्रै्र साथीहरू छन्। रञ्जना हल बनाउँदा इँटाको मोटर बनाएर खेलेको उनको सम्झना छ। उनको स्कुले जीवन अलि डामाडोल नै रह्यो। १ कक्षा विश्वज्योति सिनेमा भवनअगाडिको स्कुलमा पढे। २, ३, ४ जितपुरफेदीमा पढे। ५ कक्षामा कन्या विद्यामन्दिरमा, ६ कक्षा दरबार हाइस्कुल, ७ पद्मोदय, ८ शान्ति विद्यागृह, ९ जुद्धोदय, १० त्रिभुवन दरबार स्कुल, टेस्ट पास भए शान्ति निकुञ्जबाट। बसाइ सरेकाले त्यस्तो भएको उनको अनुभव छ। उनी भन्छन्– म पढ्नमा कमजोर थिइनँ। तर, बलियो हुन पनि पाइनँ। एसएलसीपछि महेन्द्ररत्न पब्लिक कमर्स कलेजमा आइकम गरे। बीकमको प्राइभेट जाँच दिए। अभिनयमा लागेकाले पढाइ अधुरै रह्यो। लामो समय देखि क्यान्सरबाट पीडित मदनकृष्ण श्रेष्ठकी पत्नी यशोदा सुवेदीको २०७४ चैत्र १९ गते राति [[ललितपुर जिल्ला|ललितपुर]]को हरिसिद्धीमा रहेको क्यान्सर अस्पतालमा निधन भएको छ । यशोदा पहिले आन्द्रा, त्यसपछि फोक्सो र पछिल्लो समय मेरुदण्डको क्यान्सरबाट पीडित हुनुहुन्थ्यो । मंगलवार २० गते वहाँको पशुपति आर्यघाटमा अन्त्येष्टि गरिएको छ ।<ref>[http://www.pahilopost.com/content/20180403130747.html आर्यघाटमा बजिरहेछ ‘अरबौं मान्छेहरूमा तिमी एक... ' श्रद्धाञ्जली यशोदा सुवेदी- पहिलो पोस्ट अनलाइन]</ref> ==कलाकारिता== सानैदेखि उनमा कलाप्रति अभिरुचि थियो। [[रेडियो नेपाल]]मा भ्वाइस टेस्ट पास गरे, वि.सं.२०२३ सालमा। तर उनले त्यसअघि नै स्कुले कार्यक्रममा गाउँथे। भजन गाउँथे। हार्मोनियम र तबेला बजाउँथे। पहिलोचोटि रंगमञ्चमा उत्रेको चाहिं वि.सं. २०१५ सालमा हो। वि.सं. २०२६ सालमा नेवारी गीत प्रतियोगितामा पहिलो भए। द राइजिङ नेपाल र गोरखापत्रमा त्यतिबेला नाम छापिएको समाचारको कटिङ अझै उनीसित छ। वि.सं. २०२८ सालमा मुनास्वः (आवाजको जमघट) संस्था स्थापना भयो। त्यहाँ हास्यव्यंग्य कार्यक्रम हुन्थ्यो। कार्यक्रमको अन्त्यमा उनी गाउँथे। उनी त्यो संस्थाको सचिव थिए। त्यतिबेला क्लबहरू त्यति थिएनन्। रक्तदान, खेल प्रतियोगिता र सरसफाइ कार्यक्रम भइरहन्थ्यो। क्लबहरू बढेपछि त्यसलाई नियन्त्रण गर्न पद्मरत्न तुलाधरको अध्यक्षतामा मंका खलः स्थापना भएको हो। विलक्षण प्रतिभाका धनी मदनकृष्ण श्रेष्ठले १६ वर्षको उमेरमा जागीर सुरु गरेका थिए कर्मचारी सञ्चय कोषमा। अहिले पनि उनलाई गाउँमा जाँदा गुरु, माडसाप र दाइ भन्छन्। यसरी आफ्नो सम्झेर व्यवहार गर्दा उनलाई औधी खुसी लाग्छ। पिकनिक भएको थियो एकपटक सञ्चय कोषमा। पाँच सय जनाको। गीत गाउनुअघि उनले हँसाए। त्यसैलाई निरन्तरता दिए। उनी सञ्चय कोषको जागीर छाडेर कृषि सूचना शाखा (अहिले कृषि सञ्चार महाशाखा)मा जागीर खान थाले। बीबीसीको तालीम पनि लिए। त्यो तालीम उनका निम्ति उपलब्धिमूलक रह्यो। [[नातिकाजी]], [[शिवशंकर]], [[पाण्डव सुनुवार]], [[हिरण्य भोजपुरे]], [[आनन्द पुरी]], [[भीमबहादुर थापा]]हरूले सँगै तालीम लिएका थिए। उनहरूले [[रसरंग कार्यक्रम]] गरे वि.सं. २०३५ सालमा। ५/६ वर्ष चल्यो त्यो कार्यक्रम। मिरिक सहरमा कार्यक्रम गर्ने सिलसिलामा पुग्दा श्रोताले तपाईँ मदनकृष्ण हो भनेर सोध्दा उनी अचम्मित भए। एकेडेमीमा जागीरदारको गीत बनाएका थिए उनले– :जागीरदारलाई झन् झन् बाँच्नै कठिन भो :गरीबीको खम्बा ढाल्न कठिन भो। हास्यव्यंग्य कार्यक्रमका सिलसिलामा [[हरिवंश आचार्य]]सित भेट भयो। समय बचत गर्नका लागि २०३६ सालमा राष्ट्र बैङ्कमा उनीहरूले मिलेर कार्यक्रम देखाए। गाईजात्रा कार्यक्रम पनि देखाए। त्यो पनि सुपर हिट भयो। यमलोक भन्ने कार्यक्रम देखाउँदा राजा प्रमुख अतिथि र [[विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला|बीपी कोइराला]], [[मनमोहन अधिकारी]]हरू अतिथि थिए। ऐतिहासिक दर्शकहरू भएको कार्यक्रम थियो त्यो। बीपीले गरेको प्रशंसा उनी अझै सम्झन्छन्। त्यसपछि उनीहरूले टेलिफिल्महरू बनाए। त्यसपछि देशभरि सामाजिक कार्य गर्ने सकारात्मक जमातसित प्रत्यक्ष/अप्रत्यक्ष नजिकहुन थाले। पहिले पहिले पैसा लिएर काम गरिंदैनथ्यो। उनी भन्छन्– हामी त पैसाको कुरै गर्दैनथ्यौं। नारायणी कला मन्दिरको पर्दा मदनकृष्ण र हरिवंशले नै राखिदिएका हुन्। गोली हानिएका पत्रकार [[पदम ठकुराठी]]को उपचारका निम्ति उनीहरूले १० हजार रूपैयाँ दिएका थिए। जनआन्दोलन–२ सम्म त्यसको क्रमले निरन्तरता पायो। मोडल अस्पतालमा उपचार गराउन मदनकृष्ण र हरिवंश अगुवाइमा स्थापना भएको उपचार कोषमा दुई करोड ५५ लाख रूपैयाँ उठेको थियो। उनी भन्छन्– राजनीतिक प्रक्रिया सजिलो रहेनछ। सबै जना मिल्यो भने शान्ति हुन्छ। तर, मिल्न गाह्रो रहेछ। कुनै बेला मदनकृष्ण श्रेष्ठ पेन्टिङ गर्थे। महाबौद्धको भित्तामा आफूले बनाएका कार्टुन टाँस्थे। मान्छेहरू झुत्तिंदा उनलाई औधी रमाइलो लाग्थ्यो। उनले '[[सुख दुख]]', '[[वासुदेव]]' र [[के घर के डेरा]] लगायत फिल्ममा खेले। हजारवटा जति टेलिफिल्ममा खेले। विज्ञापन नाटक ३७६ पटकसम्म गनेर प्रहसन भयो। त्यसपछि कति पटक प्रकाशन भयो उनले गनेका छैनन्। [[पञ्चायतको श्राद्ध]], [[अभिभावक]], [[वनभोज|पिकनिक]], [[गाउँखाने कथा–२]], [[अभिनन्दन]], [[लालपुर्जा]]लगायत थुप्रै कार्यक्रम गरे उनीहरूले। जनचेतना जगाउने काममा उनीहरूको अभूतपूर्व योगदान छ। प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा मदनकृष्ण र हरिवंशको अतुलनीय योगदान रहेको छ। मह जोडी राजनीतिमा आउँदैछ। तर, उनीहरू चुनाव लड्न चाहँदैनन्। मन्त्री र प्रधानमन्त्री बन्ने इच्छा छैन। उनी भन्छन्– सबैले आफ्नो ठाउँमा बसेर देश चलाईरहेका छन् तर राजनीतिले देश बिगारिरहेको छ। जापानबाट एकजना विद्यार्थी नेपाल–भारत सम्बन्धबारे शोध गर्न आएका थिए। महको कार्यक्रममा दर्शकहरू हाँसेको देखेर उनले आफ्नो शोध शीर्षक नै बदले। महको कोणबाट किताब लेखे– सोसल एन्ड पोल्टिकल लाई फ अफ नेप्लिज पिपुल। गायन, अभिनय, लेखन र निर्देशनजस्ता बहुमुखी प्रतिभाका धनी मदनकृष्ण सद्भावना राजदूतका रूपमा देश घुमिरहेका छन्। उनी नेपालमा भ्लादिमिर पुटिनजस्ता आर्थिक सुधारक नेताको अभाव देख्छन्। सबै नेता उनी भन्छन्– लेनिनगार्दमा पुग्दा एक जना सज्जनले मलाई सुनाए– ”यहाँ लाखौं पर्यटक ओइरिन्छन् दरबार, पार्क, सडक, चर्चहरू हेर्न। यो सबै जारको पालामा बनेको हो। कम्युनिस्टहरू आएपछि सबै ध्वस्त पारे। प्रजातन्त्रमा झन लथालिंग भयो। हामी कहाँ पनि झन झन खत्तम भइरहेको छ। पछि भ्लादिमिर पुटिनले १ लाख रुबलमा तीनवटा शून्य हटाउन सफल भए। आर्थिक सुधार गर्न सक्ने त्यस्ता नेताहरू जन्मेका छैनन्।” नेपालमा गणतन्त्रमय वातावरण भए पनि गणतन्त्र नआएको उनको धारणा छ। उनको विचारमा अशान्तिको कारक नै पेट हो। जलविद्युत्‌मा ध्यान दिन सकेको भए नेपालमा राजतन्त्र यति अलोकप्रिय हुने थिएन। नेपालमा लिनेमात्र भए, दिन जान्ने देखिएनन्। देशमा बाली उठाउने होइन, बाली रोप्ने नेताहरू चाहिएको छ।” उनलाई पुराना नेताहरूमा बीपी, [[गणेशमान]], [[पुष्पलाल श्रेष्ठ|पुष्पलाल]], [[मनमोहन]] र [[मदन भण्डारी]] मन पर्दछन्। ख्यातिप्राप्त कलाकार मदनकृष्ण श्रेष्ठलाई कसैलाई मन पर्दैन भन्न मन लाग्दैन। राजाहरूमा उनी वीरेन्द्रको नाम लिन चाहन्छन्। कलाकारमा हरिवंश मनपर्छ भन्नु आफैंलाई मनपर्छ भनेजस्तो लाग्छ। सिनेमामा उनलाई बलिदान, पासुदेव र सुखदुःख पनि मन पर्छ। हिरोहिरोइनमा नाम लिन चाहँदैनन्, मिलनसार, कलाका पारखी मदनकृष्ण कसैलाई पनि नराम्रो भन्न मन पराउँदैनन्। शाकाहारी भोजन मनपर्छ उनलाई। सागपात विशेष मन पर्छ। टाटेपाटे बुट्टा नभएको सादा पहिरन मन पर्छ। रक्सी, चुरोट, माछा र मासु उनी खाँदैनन्। उनलाई सबैखाले जनावर मन पर्छ। मानिसमात्र भएको पृथ्वीमा मज्जा लाग्दैन। हात्ती, गैडा र बाघजस्ता जनावर सबै हाम्रा साथी हुन्। उनलाई फुटबल र क्रिकेट स्वादिलो खेल लाग्छ। उनले ४५ वटा जिल्ला घुमेका छन्। उनी भन्छन्– देशै दुखी छ भने आफ्नो व्यक्तिगत सुखको के मतलब हुन्छ र? म व्यक्तिगत रूपमा ठीकै छु तर राष्ट्रिय रूपमा भन्ने हो भने अत्यन्त विक्षिप्त अवस्था छु। उनको जीवन बिर्सन नसक्ने क्षणले भरिएको छ। यशोदा सुवेदीसित भेट भएको दिनलाई पनि उन जीवनकै सुखद दिन मान्छन्। यशोदासित उनको अन्तर्जातीय विवाह भएको हो। मदनकृष्णले वि.सं. २०२३ सालदेखि नै सञ्चयकोषमा जागीर खान थालेका हुन्। वि.सं. २०२६ सालमा यशोदा त्यहाँ जागीर खान थालिन्। उनीहरू टेबुल जोडिएको एउटै शाखाको कोठामा थिए। एउटा नआउँदा अर्कोलाई नियास्रो र खल्लो लाग्थ्यो। तीन, चार वर्ष लामो प्रेमपछि उनहरूको अन्तर्जातीय विवाह भयो। पछि घरमा विधिवत् विवाह भयो। उनका बुबा जितपुरफेदीमा १५ वर्षसम्म [[प्रधानपञ्च]] थिए। त्यसैले उनहरूलाई सजिलो भयो। उनी भन्छन्– “यशोदा समझदार छिन्। ३५ वर्ष भइसक्यो। हाम्रो झगडा पर्दैन। कसैले जित्न खोजे मेरो हारिदिने बानी छ।” उनीहरूका एक छोरा यमन र एक छोरी सराना हुन्। दुवै अमेरिकामा सङ्घर्षरत छन्। जीवनमा कसैले मन पराएको यशोदाले थाहा पाइनन्। लजालु र गम्भीर थिइन्। [[रामकृष्ण परमहंस]] र [[स्वामी विवेकान]]न्दका कुरा गर्ने साथीहरू थिए। आध्यात्मिक भावना छ उनमा। अहिले आध्यात्मिक भावनाका गीत पनि लेख्छिन्– :मनको राक्षस शान्त गर :जगाउ मनको ईश्वर :शान्त गर मनको युद्ध :जगाउ, मनको बुद्ध। प्रेमकै लिकमा संसार चलिरहेको मदनकृष्णको धारणा छ। उनका अनुसार प्रेम नभएको भए काटमार गरेर मानिसहरू सकिन्थे। प्रेम नै एकताको गाँठो हो। प्रेममा चुकुल खुस्किएपछि झगडा सुरु हुन्छ। सेक्स स्वाभाविक र प्रकृतिले बन्दोबस्त गरेको व्यवस्था हो। दुरूपयोग कहाँ छैन सेक्स, पैसा, पदको?<ref>[http://www.hellonepalkorea.com हेलो नेपाल कोरिया डट कम]</ref> ==आत्मकथा ‘महको म’== बरिष्ठ हास्यव्यंग्य कलाकार मदनकृष्ण श्रेष्ठको आत्मकथा ‘महको म’ सार्वजनिक भएको छ । ६ वर्ष लगाएर मदनकृष्ण श्रेष्ठले आत्मकथा लेख्ने काम २०७४ मा पुरा गरेका छन् ।<ref>[https://www.onlinekhabar.com/2017/09/623763 आत्मकथा लिएर आए मदनकृष्ण, हरिवंशले गरे विमोचन-अनलाइन खबर]</ref> ==पुरस्कार== श्रव्य, दृश्य दुवै प्रकारले प्रहसनका माध्यमबाट नेपाली भाषालाई देशविदेशमा लोकप्रिय बनाउन प्रशंसनीय कार्य गरेबापत उनलाई [[हरिवंश आचार्य]]सँग संयुक्त रूपमा वि.सं. २०४६ सालको [[जगदम्बाश्री पुरस्कार]] प्रदान गरियो । यसैगरी पद्यश्री साधना सम्मान मा उनलाई नगद दुई लाख सहित सम्मान गरिएको थियो । * [[गोर्खा दक्षिण बाहु]]- नेपाल सरकार * [[जगदम्बाश्री पुरस्कार]] २०४७(१९९१)- मदन पुरस्कार गुठी * जेसिस युवा पुरुस्कार- नेपाल जेसिस *महामूर्ख उपाधि २०७७- मिथिला नाट्य परिषद् (मिनाप)<ref>[https://www.nmbnews.com/2021/03/36244/ "मह जोडीलाई महामूर्खको उपाधि"], ''NMB News'', अन्तिम पहुँच चैत्र १५, २०७७ ।</ref> ==प्रहशनहरु== * यमलोक * प्यारालाइसिस * अंशबन्डा * नेपाल बन्द * रिमोट कन्ट्रोल * वडा न. ३४ * सपथ ग्रहण ==टेलिभिजन काय्रक्रम== * दशैँ (नेपाल टेलिभिजन) * सन्तती (नेपाल टेलिभिजन) * रात (यूएनडीपी) * सुर बेसुर (मह सञ्चार) * प्रन्ध्र गते (नेपाल टेलिभिजन) * ५०-५० (नेपाल टेलिभिजन) * सन्तती (रेयुकाइ) * भकुन्डे भूत (नेपाल टेलिभिजन) * पन्ध्र गते (नेपाल टेलिभिजन) * चिरन्जीवी (जाइका) * बनपाले (महेन्द्र प्रकृति संरक्षण कोष) * सुर बेसुर (मह सञ्चार) * कान्तिपुर (काठमाडौँ महानगर पालिका) * राजमार्ग (सामुदायिक स्वास्थ्य कार्यक्रम) * पानी (नेपाल जेसिस) * कालाजार (सीइसीआइ) * असल लोग्ने (यनएफएचपी) * लक्ष्मी (नेपाल राष्ट्र बैङ्क) * लालपुर्जा (मह सञ्चार) * टिकेको तीन मन्त्र (कन्डम) * श्रिष्टि (प्लान नेपाल, जन्म दर्ता सम्बन्धि) * जलपरी (इएनएफओ) * भाइरस (एफएनसिसिआइ- भ्रष्ट्राचार उन्मुलन सम्बन्धि) * मह चौतारी * मदन बहादुर हरि बहादुर (मह सञ्चार) * आमा ==फिल्म== {| class="wikitable sortable" |- ! वर्ष ! शिर्षक ! रोल |- | | लोभी पापी | |- | | फिलिम | |- | | राजमति | |- | | बासुदेव | |- | | के घर के डेरा | |- | | सिलु(नेवारी फिल्म) | |- | | माला | |- | | ट्रक ड्राइभर | |- | | बलिदान | |- | | जे भो राम्रै भो | |- | | सुख दु:ख | |- | | चन्डालिक | |- | | शत्रु गते<ref>[https://www.onlinekhabar.com/2018/01/655381 ‘शत्रु गते’मा फरक मदनकृष्ण, पल र आँचलको भूमिका के ?-अनलाइन खबर]</ref> | |- |} ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== <references/> ==बाह्य कडीहरू== * [http://www.madanpuraskar.org/guthi/madankrishna.php मदन पुरस्कार गुठी] * [http://koirala.com.np/?p=11040 मदनकृष्ण श्रेष्ठ सानो छँदा] * [http://setopati.com/coverstory/02/ मदन-यशोदाको प्रेम र परीक्षा] * [http://www.gazzabkoonline.com/news/2018/04/03/16909.html पशुपति आर्यघाटमा भक्कानिए मदनकृष्ण, यसरी बिदा गरे श्रीमतीलाई (भिडियो)] ==यी पनि हेर्नुहोस्== * [http://en.wikipedia.org/wiki/Madan_Krishna_Shrestha Madan Krishna Shrestha] {{जगदम्बाश्री पुरस्कार}} {{नेपाली हाँस्य कलाकारहरू}} [[श्रेणी:नेपाली अभिनेताहरू]] [[श्रेणी:जीवनी]] [[श्रेणी:रङ्गकर्मी]] [[श्रेणी:जीवित नेपालीहरू]] [[श्रेणी:नेपालका हाँस्य कलाकारहरू]] [[श्रेणी:कामना फिल्म अवार्ड विजेता]] [[श्रेणी:विकिथन-४ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] [[श्रेणी:सन् १९५० मा जन्म]] tli9p475bjw0v0kzzldzja2n4uz4j0o 0 26821 1071769 1066689 2022-07-31T07:10:56Z 91.74.97.118 wikitext text/x-wiki {{Wikify|date=जुन २०११}} {{dead end|date=जुन २०११}} {{Orphan|date=जुन २०११}} [[File:MAHATO rajendra.jpg|thumb|right|200px|राजेन्द्र महतो]] '''राजेन्द्र महतो''' '''(सर्लाही भगौडा)''' मधेशबेचुवा जनता समाजवादी पार्टीका नेता तथा पूर्व शहरी विकास मन्त्री हुन्। यसअघि उनी नेपाल सदभावना पार्टी आनन्दीदेवी राजेन्द्र महतो समुहका अध्यक्ष थिए। उनी पटक-पटक नेपालका मन्त्री भइसकेका छन् । नेपालको हिन्दु धर्मलाई डलरमा बेचेर धर्म निरपेक्ष बनाउने दलाल मध्येको एक यिनी पनि हुन् । {{stub}} [[श्रेणी:नेपालका मन्त्रीहरू]] [[श्रेणी:नेपालका स्वास्थ्यमन्त्रीहरू]] [[श्रेणी:जीवनी]] [[श्रेणी:नेपाली राजनीतिज्ञहरू]] [[श्रेणी:संविधान सभा सदस्य]] [[श्रेणी:सन् १९५८ मा जन्म]] bih2p9r0ebjvjz81tkww13s3aprxpj4 1071771 1071769 2022-07-31T10:13:18Z 103.98.130.211 wikitext text/x-wiki {{Wikify|date=जुन २०११}} {{dead end|date=जुन २०११}} {{Orphan|date=जुन २०११}} [[File:MAHATO rajendra.jpg|thumb|right|200px|राजेन्द्र महतो]] '''राजेन्द्र महतो''' '''(सर्लाही भगौडा)''' मधेशबेचुवा जनता समाजवादी पार्टीका नेता तथा पूर्व शहरी विकास मन्त्री हुन्। यसअघि उनी नेपाल सदभावना पार्टी आनन्दीदेवी राजेन्द्र महतो समुहका अध्यक्ष थिए। उनी पटक-पटक नेपालका मन्त्री भइसकेका छन् । नेपालको हिन्दु धर्मलाई डलरमा बेचेर धर्म निरपेक्ष बनाउने दलाल मध्येको एक यिनी पनि हुन् । यिनिको नेपाली नागरिकता सम्बन्धी छानबिन गर्ने हो भने यीनी सिधै जेल जान्छन । {{stub}} [[श्रेणी:नेपालका मन्त्रीहरू]] [[श्रेणी:नेपालका स्वास्थ्यमन्त्रीहरू]] [[श्रेणी:जीवनी]] [[श्रेणी:नेपाली राजनीतिज्ञहरू]] [[श्रेणी:संविधान सभा सदस्य]] [[श्रेणी:सन् १९५८ मा जन्म]] hssmotowsp2quwm0dl3voz8j9t4w6oy 1071772 1071771 2022-07-31T10:15:27Z 120.89.104.182 wikitext text/x-wiki {{Wikify|date=जुन २०११}} {{dead end|date=जुन २०११}} {{Orphan|date=जुन २०११}} [[File:MAHATO rajendra.jpg|thumb|right|200px|राजेन्द्र महतो]] '''राजेन्द्र महतो''' '''(सर्लाही भगौडा)''' जनता समाजवादी पार्टीका नेता तथा पूर्व शहरी विकास मन्त्री हुन्। यसअघि उनी नेपाल सदभावना पार्टी आनन्दीदेवी राजेन्द्र महतो समुहका अध्यक्ष थिए। उनी पटक-पटक नेपालका मन्त्री भइसकेका छन् । नेपालको हिन्दु धर्मलाई डलरमा बेचेर धर्म निरपेक्ष बनाउने दलाल मध्येको एक यिनी पनि हुन् । यिनिको नेपाली नागरिकता सम्बन्धी छानबिन गर्ने हो भने यीनी सिधै जेल जान्छन । {{stub}} [[श्रेणी:नेपालका मन्त्रीहरू]] [[श्रेणी:नेपालका स्वास्थ्यमन्त्रीहरू]] [[श्रेणी:जीवनी]] [[श्रेणी:नेपाली राजनीतिज्ञहरू]] [[श्रेणी:संविधान सभा सदस्य]] [[श्रेणी:सन् १९५८ मा जन्म]] kzywzrpm7updj3id5zihsdiw2n2i59z 0 30758 1071756 1054562 2022-07-30T23:22:36Z Wikilingual 57782 wikitext text/x-wiki {{infobox product | title = आइफोन | image = [[File:IPhone 5S.png|100px]] | caption = आइफोनको नयाँ संस्करण- आइफोन ५ एस बायाँ र आइफोन ५ सि दायाँ | inventor = | launch year = २०१३ | company = [[एप्पल (कम्पनी)|एप्पल आइएनसि]] | available = | current supplier = | last production = | notes = | url = [http://www.apple.com/iphone/ एप्पल.कम/एप्पल/] }} '''आइफोन''' [[इन्टरनेट]] तथा [[मल्टीमीडिया]] चलाउन मिल्ने [[एप्पल (कम्पनी)|एप्पल आइएनसी]]द्वारा बनाइएको तथा बजारमा ल्याइएको एउटा [[स्मार्टफोन]] हो । पहिलो आइफोन ९ जनवरी २००७ मा [[एप्पल (कम्पनी)|एप्पल आइएनसी]]का प्रमुख कार्यकारी अधिकृत [[स्टिभ जब्स]]ले सार्वजनिक गरेका थिए ।<ref>{{cite news |url=http://www.macworld.com/article/54769/2007/01/iphone.html |title=Apple unveils iPhone |date=January 9, 2007 |accessdate=April 6, 2008 |author=Honan, Mathew |work=[[Macworld]]}}</ref> र यो २९ जुन २००७ मा बजारमा आएको थियो । यसको सबैभन्दा पछिल्लो संस्करण [[आइफोन सिक्स|आइफोन ६]] र [[आइफोन सिक्स प्लस|आइफोन ६+]] हो । नेपालमा पनि आइफोन सिक्सको बिक्रिवितरण एनसेलले गरेको छ ।<ref name="NcelliPhone">{{cite web |url=http://techsansar.com/gadgets/ncell-iphone-6-nepal/ |title=Ncell introduces iPhone 6 in Nepal officially |publisher=TechSansar |date= December 5, 2014 |accessdate= December 13, 2014}}</ref> ==हार्डवेयर== आईफोनको हार्डवेयर राम्रो तरिकाले व्यवस्थापन गरिएको छ। ===स्क्रिन=== ===सेन्सर=== ===क्यामेरा=== आईफोनको क्यामेरा क्वालिटी राम्रो हुन्छ। पहिलो पुस्ताको आइफोनमा २ मेगापिक्सेलको क्यामेरा मात्र रहेको थियो । यस पुस्ताको आइफोनमा जुम तथा फ्ल्याश समावेश गरिएको थिएन्,तथा यसमा भिडियो रेकर्डिंगको सुबिधा फोन संगै उपलब्ध थिएन (तर तेश्रो पार्टीको एप्लिकेसन एपस्टोरबाट डाउनलोड गरेर चलाउन मिल्थ्यो अथवा आइफोनलाई [[आइओएस जेलब्रेकिङ|जेलब्रेकिंग]] गरेर भिडियो रेकर्डिंगको सेवा उठाउन सकिनथ्यो) । [[आइफोन ३ जीएस]]मा ३.२ मेगापिक्सेलको क्यामेरा सहित स्वचालित फोकस गर्न सकिन्थ्यो । यस क्यामेराको उत्पादन ओम्नीभिजन ले गरेको थियो । अन्य थप सुबिधामा यसबाट ६४०×४८० को भिडियो रेकर्डिंगको सुबिधा पनि समावेश गरिएको थियो यति मात्र हैन यसबाट भिडियो रेकर्ड गरेर भिडियो फाइललाई [[युट्युब]] तथा मोबाइलमि मा अपलोड गर्न मिल्थ्यो । ===ब्याट्री=== आईफोनको ब्याट्री बढ़ी भनेको अहिले १२ घण्टा सम्म टिक्छ। ===क्षमता तथा सिम कार्ड=== आईफोनमा एउटा मात्र सिम सपोर्ट गर्छ त्यो सिमलाई नानो सिम भनिन्छ। ==सफ्टवेयर== आईफोनमा अहिले आईवएस १० सम्मको नयाँ भर्जन उपलब्ध छ। ===इन्टरफेस=== ===फोन=== ===मल्टिमेडिया=== सम्पूर्ण गित,भिडियो,फोटो,मनोरञ्जन का सामग्री यस अन्तर्गत पर्दछ । ===इन्टरनेट सुचारक=== ===म्यासेज=== ===तेश्रो पार्टी एप्लिकेसन=== ===खतरा=== ==मोडेल तुलना== <!-- In tables, link 1st instance of terms, remove later WP:REPEATLINK(s). --> {|class="wikitable" style="text-align:center" |- |style="background:#ffdead;"|<abbr title="पुराना भर्सनको आइफोन बिक्रि भइसकेको अथवा बन्द अवस्थामा ">बन्द अवस्थामा</abbr> |style="background:#३d४;" |<abbr title="चालु अवस्थामा">चालु अवस्थामा</abbr> |} {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! colspan=२ style="background:#silver;width:१०%;" | मोडेल !style="background:#ffdead;width:१५%;" | [[आइफोन (प्रथम पिढी)]] !style="background:#ffdead;width:१५%;" | [[आइफोन ३ जी]] !style="background:#ffdead;width:१५%;" | [[आइफोन ३ जीएस]] !style="background:#ffdead;width:१५%;" | [[आइफोन ४]] !style="background:#३d४; width:१५%;" | [[आइफोन ४ एस]] !style="background:#ffdead;width:१५%;" | [[आइफोन फाइभ|आइफोन ५]] !style="background:#३d४; width:१५%;" | [[आइफोन ५ सि]] !style="background:#३d४; width:१५%;" | [[आइफोन ५ एस]] |- - --> ! colspan=२ {{rh}}|सुरुवाती [[अपरेटिंग सिस्टम]]<!-- Use iPhone OS for 1, 2, 3; or iOS for 4, 5, and higher. --> | आइफोन ओएस १.० | आइफोन ओएस २.० | आइफोन ओएस ३.० | आइओसएस ४.० <small>([[जिएसएम]])</small><br>आइओसएस ४.२.५ <small>([[सिडिएमए]])</small> | आइओसएस ५.० | आइओसएस ६.० | colspan=२ | आइओसएस ७.० |- ! colspan=२ {{rh}}|उच्चतम समर्थित ऑपरेटिंग सिस्टम | आइफोन ओएस ३.१.३ | आइओसएस ४.२.१ | आइओसएस ६.१.६ | colspan=५ | आइओसएस ७.०.६ |- ! colspan=२ {{rh}}|[[डिस्प्ले]] | colspan=२| ३.५ इन्च, ३:२ आकार अनुपात, स्क्र्याच प्रतिरोधी<ref name=jun18PressRelease>{{cite press release|publisher=Apple Inc.|date=June 18, 2007|url=http://www.apple.com/pr/library/2007/06/18iphone.html|title=iPhone Delivers Up to Eight Hours of Talk Time}}</ref> ग्लोसी ग्लासले ढाकिएको स्क्रिन,२६२,१४४ कलर ([[Color depth|१८ बिट]]) एलसिडि, ४८० × ३२० पिक्सेल ||पछिल्लो संसकरणमा भएको सम्पूर्ण सुबिधा सहित, औठा छापको सुबिधा सहित ओलियोफोबिकले लेपिएको<ref>{{cite web|first=Eric |last=Slivka |url=http://www.macrumors.com/2009/06/10/more-wwdc-tidbits-iphone-3g-s-oleophobic-screen-find-my-iphone-live/ |title=More WWDC Tidbits: iPhone 3G S Oleophobic Screen, "Find My iPhone" Live lLP|publisher=Mac Rumors |date=June 10, 2009 |accessdate=July 3, 2009}}</ref> र २६२,१४४ कलर (१८ बिट) एलसिडि सहित मजबुत हार्डवेयर | colspan=२|३.५ इन्च, ३:२ आकार अनुपात, अलुमिनोसिलिकेटको सिसा,१६,७७७,२१६ कलर (२४-बिटt) आइपिएस एलसिडि स्क्रिन, ९६० × ६४० पिक्सेलका साथै ३२६ पिपिआइको फ्रेमिंग , ८००:१ बिपरित अनुपात | colspan=३|४ इन्च, ७१:४० आकार अनुपात,११३६ x ६४० पिक्सेलको स्क्रिन रिजोल्युसनका साथै ३२६ पिपिआइको फ्रेमिंग |- ! colspan=२ {{rh}}|[[डाटा राख्ने क्षमता|क्षमता]] | ४, ८ र १६ जिबि | ८ र १६ जिबि | colspan=२|८, १६ तथा ३२ जिबि | ८,१६,३२ तथा ६४ जिबि | १६,३२ तथा ६४ जिबि | १६ तथा ३२ जिबि | १६,३२ तथा ६४ जिबि |- ! colspan=२ {{rh}}|[[बस (कम्प्युटिंग)|बस]] आविर्ती र चौडाई | colspan=२|१०३ मेगाहर्ट्ज (३२-बिट) | १०० मेगाहर्ट्ज (३२-बिट) | १०० मेगाहर्ट्ज(६४-बिट) | २५० मेगाहर्ट्ज (६४-बिट) | colspan=३| |- ! colspan=२ {{rh}}|[[कम्प्युटर ग्राफिक्स|ग्राफिक्स]] | colspan=२| पावर भिबिआर,एमबिएक्स लाईट ३ डि [[ग्राफिक्स प्रोसेसिंग युनिट|जिपियु]]<ref name="GPU">{{cite web|url=http://www.eetimes.com/news/semi/showArticle.jhtml?articleID=200900740|title=Update: U.K. graphics specialist confirms iPhone design win|publisher=[[EE Times]]}}</ref> (१०३&nbsp;MHz) | colspan=२| पावर भिआर,[[पावर भिआर#पाँचौ संस्करण (एसजिएक्स)|एसजिएक्स ५३५]] जिपियु<br />(१५० मेगाहर्ट्ज ३ जीएसमा र २०० मेगाहर्ट्ज आइफोन ४ मा)<ref name="3G_S_Processor">{{cite web|url=http://www.anandtech.com/gadgets/showdoc.aspx?i=3579&p=2|title=The iPhone 3GS Hardware Exposed & Analyzed|last=Shimpi|first=Anand|date=June 10, 2009|publisher=AnandTech|accessdate=June 10, 2009}}<br />{{cite web|url=http://www.wired.com/gadgetlab/2009/06/t-mobile-accidentally-posts-secret-iphone-3g-s-specs/|title= Gadget Lab Hardware News and Reviews T-Mobile Accidentally Posts Secret iPhone 3G S Specs|last=Sorrel|first=Charlie|date=June 10, 2009|publisher=[[Wired (magazine)|Wired.com]]|accessdate=June 14, 2009}}</ref><ref name="4_Processor">{{cite web|url=http://www.ifixit.com/Teardown/Apple-A4-Teardown/2204/3|title=Apple A4 Teardown|date=June 10, 2009|publisher=ifixit.com|accessdate=September 9, 2010}}</ref> <!-- see discussion --> | पावर भिआर,एसजिएक्स ५४३ एमपि २ (डुवल कोर, २०० मेगाहर्ट्ज) जिपियु<ref name="Shantanu Goel">{{cite web |url=http://tech.shantanugoel.com/2011/10/06/sgx-543mp2-vs-mali-400-is-iphone-4s-gpu-really-twice-as-strong-as-sgs-2.html |title=SGX 543MP2 vs Mali-400: Is iPhone 4S GPU Really Twice As Strong As SGS 2? |first=Shantanu |last=Goel |date=October 6, 2011 |work=[http://tech.shantanugoel.com/ Shantanu's Gadgets, Gizmos, Hacks, Tips, Tricks, Technology...and your kitchen sink] |accessdate=December 10, 2013}}</ref> | colspan=२| पावर भिआर,एसजिएक्स ५४३ एमपि ३ तथा (ट्राई कोर प्रोसेसर,२६६ मेगाहर्ट्ज) जिपियु |पावर भिआर जि ६४३० (फोर क्लस्टर) जिपियु<ref name="AnandTech-iPhone5S-GPU">{{cite web |first=Anand |last=Lal Shimpi |url=http://anandtech.com/show/7335/the-iphone-5S-review/7 |title=The iPhone 5S Review: GPU Architecture |publisher=AnandTech |date= September 17, 2013 |accessdate= September 18, 2013}}</ref> |- ! colspan=२ {{rh}}|[[रयानडम एक्सेस मेमोरी|मेमोरी]] | colspan=२|१२८ &nbsp;एमबि, एलपिडिआर डिरयाम <ref name="DRAM">{{cite web|url=http://www.ubmtechinsights.com/reports-and-subscriptions/device-library/Device-Profile/?SINumber=18016|title=Apple (Samsung S5L8900) applications processor with eDRAM|publisher=UBM TechInsights|accessdate=May 12, 2009}}</ref> (१३७&nbsp;MHz) | {{nowrap|२५६ एमबि}} एलपिडिआर डिरयाम | colspan=२|{{nowrap|५१२ एमबि}} एलपिडिआर २ डिरयाम <ref name="iPhone4-DRAM">{{cite web|url=http://www.macrumors.com/2010/06/17/iphone-4-confirmed-to-have-512mb-of-ram-twice-the-ipad-and-3gs/|title=iPhone 4 Confirmed to Have 512MB of RAM (Twice the iPad and 3GS)|publisher=MacRumors|accessdate=June 17, 2010}}</ref><ref>{{cite web|last=White |first=Joe |url=http://appadvice.com/appnn/2011/10/apples-iphone-4s-has-512-megabytes-of-ram-just-like-iphone-4-and-ipad-2 |title=According To chAIR Entertainment, Apple's iPhone 4S Has 512 Megabytes Of RAM |publisher=AppAdvice |date=October 6, 2011 |accessdate=September 9, 2013}}</ref><ref>{{cite web|last=Bohn |first=Dieter |url=http://www.theverge.com/2011/10/05/iphone-4s-512mb-ram-specs/ |title=iPhone 4S has 512MB of RAM, same as iPhone 4? |publisher=The Verge |date=October 5, 2011 |accessdate=September 9, 2013}}</ref><ref>{{cite web|last=Ionescu |first=Daniel |url=http://www.pcworld.com/article/241158/iphone_4s_vs_the_competition_spec_showdown_chart.html |title=iPhone 4S vs. The Competition: Spec Showdown Chart |publisher=PCWorld |date=October 5, 2011 |accessdate=September 9, 2013}}</ref><ref>[http://www.ifixit.com/Teardown/iPhone-4S-Teardown/6610/2 iPhone 4S Teardown – Page 2 – iFixit]</ref> | colspan=२|१ जिबि एलपिडिआर २ डिरयाम<ref name="iphone-a6/">{{cite web|url=http://www.engadget.com/2012/09/15/BBB-apple-iphone-5-a6-custom-soc-1-gb-ram/|title=Anandtech: Apple iPhone 5 features 1GB of RAM, A6 is a custom SoC|publisher=engadget|accessdate =September 16, 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.macrumors.com/2012/09/15/apples-new-iphone-5-has-1gb-of-ram/|title=Apple's New iPhone 5 Has 1GB of RAM|publisher=MacRumors|accessdate =September 17, 2012}}</ref> | १ जिबि एलपिडिआर ३ डिरयाम<ref name="The iPhone 5S Review">{{cite web|url=http://www.anandtech.com/show/7335/the-iphone-5S-review |title=The iPhone 5S Review |publisher=AnandTech|date= |accessdate=September 17, 2013}}</ref> |- | colspan=२ {{rh}}|कनेक्टर | colspan=५|युनिभर्सल सिरयल बस २.० (डक कनेक्टर) | colspan=३|लाईटिंग कनेक्टर |- | colspan=२ {{rh}}|कनेक्टिभिटी | colspan=३|वाई-फाई ८०२.११,८०२.११-१९९९ बि / ८०२.११ जि-२००३ जि | colspan=२|वाई-फाई ८०२.११,८०२.११-१९९९ बि / ८०२.११ जि-२००३ जि तथा ८०२.११ एन-२००९ एन | colspan=३|वाई-फाई ८०२.११,८०२.११ ए,८०२.११ बि /८०२.११ जि/८०२.११ एन |- | colspan=२ {{rh}}|[[ग्लोबल पोजिसिनिंग सिस्टम|जिपिएस]] | colspan=१ {{No}} | colspan=७ {{Yes}} |- | colspan=२ {{rh}}|[[म्याग्नेटोमिटर|डिजिटल कम्पास]] | colspan=२ {{No}} | colspan=६ {{Yes}} |- | colspan=२ {{rh}}|ब्ल्युटुथ | colspan=२|ब्ल्युटुथ २.०<ref name="Bluetooth">{{cite web|url=http://www.iphonefreak.com/2007/07/iphone-componen.html|title=iPhone Components revealed|accessdate=June 22, 2009}}</ref> | colspan=२|ब्ल्युटुथ २.१ + EDR तथा ब्रोड्कोम ४३५<ref Name="3G_S_Bluetooth">{{cite web|url=http://www.phonewreck.com/2009/06/19/iphone-3gs-teardown-and-analysis/|title=iPhone 3Gs Teardown and Analysis|publisher=phonewreck|accessdate=June 22, 2009}}</ref> | colspan=४|ब्ल्युटुथ ४.० |- | colspan=२ {{rh}}|सिम कार्ड् | colspan=३| मिनी - सिम | colspan=२| माइक्रो - सिम | colspan=३| न्यानो - सिम |- ! colspan=२ {{rh}}|अन्य सुविधाहरु | वाई फाई ८०२.११ b/g <br /> यु एस बि पावर एडेप्टर<br />एप्पल इयरबड्स सहित माईक जडान गरिएको | पुराना भर्सनमा थपिएका सुबिधासहित :<br />जिपिएस समाहित | पुराना भर्सनमा थपिएका सुबिधासहित :<br />भ्वाइस मिलाउन सकिने <br />डिजिटल कम्पास<br />नाइक+<br />इयरफोनमा ध्वनि मिलाउन सकिने | पुराना भर्सनमा थपिएका सुबिधासहित :<br />वाई फाई <br />गाइरोस्कोप<br />दुई वटा माईक जडान गरिएको | पुराना भर्सनमा थपिएका सुबिधासहित :<br />ग्लोनास समर्थित <br />सिरीलाई भ्वाइस कन्ट्रोलरको रूपमा जोडिएको | पुराना भर्सनमा थपिएका सुबिधासहित :<br />वाई फाई <ref>{{cite web|url=http://www.apple.com/iphone/specs.html |title=iPhone 5 - View all the technical specifications |publisher=Apple |accessdate=September 9, 2013}}</ref><br />३ वटा माइक्रोफोन जोडिएको <br />नयाँ परिमार्जित [[आइपोड]] इयरपोड्स जडान गरिएको | पुराना भर्सनमा थपिएका सुबिधासहित | पुराना भर्सनमा थपिएका सुबिधासहित :<br />टच आइडि (गृह बटनमा प्रयोग गरिएको) |- ! rowspan=२ {{rh}}|क्यामेरा ! {{rh}}| पछाडी | colspan=२|२ मेगापिक्सेल तथा २.८ फ्रेम | {{nowrap|३ मेगापिक्सेल}} फोटो, (भिजिए ४८० पिक्सेल),क्यामकोर्डर भिडियो ३० फ्रेम प्रति सेकेन्ड ,म्याक्रो फोकस | {{nowrap|५ मेगापिक्सेल}} फोटो, ७२० पि भिडियो रेकर्डिंग तथा लेड फ्ल्याश समावेश गरिएको | ८ मेगापिक्सेल फोटो तथा १.४µ पिक्सेल, १०८० पि भिडियो रेकर्डिंग तथा पानोरमा समावेश गरिएको | colspan=२|८ मेगापिक्सेल फोटो तथा १.४µ पिक्सेल, १०८० पि भिडियो रेकर्डिंग तथा पानोरमा समावेश गरिएको | ८ मेगापिक्सेल फोटो तथा १.५µ पिक्सेल, १०८० पि भिडियो रेकर्डिंग,अनुहार चिन्ने,कलर फिल्टर,स्लो-मोसन भिडियो रेकर्डिंग तथा पानोरमा समावेश गरिएको |- ! {{rh}}|अगाडि | colspan=३ {{No}} | colspan=२| ०.३ मेगपिक्सेल फोटो तथा भिडियो रेकर्डिंग ||१.२ मेगपिक्सेल फोटो सहित १.७५µ पिक्सेल, ७२० पि भिडियो रेकर्डिंग | colspan=२|१.२ मेगपिक्सेल फोटो सहित १.९µ पिक्सेल, ७२० पि भिडियो रेकर्डिंग |- ! colspan=२ {{rh}}|ओडियो कोडेक | वोल्फसन माइक्रोइलेक्ट्रोनिक्स WM८७५८BG<ref>{{cite web |url=http://www.ifixit.com/Teardown/iPhone-1st-Generation/599/4 |title=iPhone 1st Generation Teardown&nbsp;– Page 4&nbsp;– iFixit |accessdate=June 24, 2010}}</ref> | वोल्फसन माइक्रोइलेक्ट्रोनिक्स WM६१८०C<ref>{{cite web |url=http://www.ifixit.com/Teardown/iPhone-3G-Teardown/600/3 |title=iPhone 3G Teardown&nbsp;– Page 3 |publisher=iFixit |accessdate=June 25, 2010}}</ref> | colspan=२|साइरस लोजिक CS४२L६१ (CLI१४९५B०; ३३८S०५८९)<ref>{{cite web |url=http://www2.electronicproducts.com/Apple_iPhone_3GS_16GB-whatsinside_text-82.aspx |title=Apple iPhone 3GS 16GB&nbsp;– What's Inside_text |publisher=Electronic Products |accessdate=June 25, 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ifixit.com/Teardown/iPhone-4-Teardown/3130/3 |title=iPhone 4 Teardown&nbsp;– Page 3&nbsp;– iFixit |accessdate=June 24, 2010}}</ref> | साइरस लोजिक सिएल१५६०बि० (३३८एस०९८७)<ref>{{cite web|url=http://www.chipworks.com/en/technical-competitive-analysis/resources/recent-teardowns/2011/10/iphone-4s-teardown-a-closer-look-at-the-chips-inside/|title=iPhone 4S Teardown: A closer look at the chips inside|publisher=Chipworks|accessdate=October 22, 2011|archiveurl=http://archive.is/25Ay|archivedate=July 21, 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://eetimes.com/General/DisplayPrintViewContent?contentItemId=4229777|title=Image gallery: Inside iPhone 4S|publisher=EE Times|accessdate=November 23, 2011}}</ref> | colspan=२|साइरस लोजिक CLI१५८३B०/CS३५L१९ (३३८S१०७७)<ref>{{cite web|url=http://www.ifixit.com/Teardown/Apple-A6-Teardown/10528/2|title=Apple A6 Teardown|publisher=Chipworks|accessdate=September 25, 2012}}</ref> | |- ! colspan=२ {{rh}}|समानहरु | अलुमिनियम,ग्लास ,स्टिल तथा कालो प्लाष्टिक | colspan=२|ग्लास ,प्लाष्टिक र स्टिल - कालो र सेतो <br />(सेतो रङ्गमा उपलब्ध नरहेको ८&nbsp;जिबि मोडेल) | colspan=२|सेतो तथा कालो अलुमिनोसिलिकेट ग्लास र स्टेनलेस स्टिल प्रयोग गरिएको | कालो रङ्गमा इन्डोइजेड अलुमिनियम स्लेट तथा सेतो रङ्गमा चाँदी रंगको अलुमिनियम मेटल प्रयोग गरिएको | सेतो,गुलाबी,पहेलो तथा हरियो पोलिकार्बोनेट प्रयोग गरिएको | "चाँदी" रङ्गमा (अगाडिमा "सिल्भर" अलुमिनियम तथा पछाडी अलुमिनियम मेटल प्रयोग गरिएको), "स्पेस खैरो" रङ्गमा (अगाडि कालो रङ्ग सहित इन्डोइजेड अलुमिनियम तथा पछाडी "स्पेस खैरो" मेटल प्रयोग गरिएको) तथा "गोल्डेन" रङ्गमा (अगाडि सेतो इन्डोइजेड अलुमिनियम र पछाडी "सुनौलो" मेटल प्रयोग गरिएको) |- !{{rh}} rowspan=२ colspan=२ |शक्ति खपत | colspan=८|लिथियन आयन पोलिमर ब्याट्रीमा निर्माण गरिएको <ref name="The iPhone 5S Review" /><ref name=iPhone_battery>{{cite web|url=http://www.ifixit.com/Teardown/iPhone-1st-Generation/599/2 |title=iPhone 1st Generation Teardown &nbsp;— Page 2&nbsp;– iFixit |publisher=iFixit |accessdate=October 4, 2009}}</ref><ref name=3G_battery>{{cite web|url=http://www.ifixit.com/Teardown/iPhone-3G/600/4 |title=iPhone 3G Teardown &nbsp;— Page 4&nbsp;– iFixit |publisher=iFixit |accessdate=October 4, 2009}}</ref><ref name=3GS_battery>{{cite web|url=http://www.ifixit.com/Teardown/iPhone-3GS/817/2 |title=iPhone 3GS Teardown &nbsp;— Page 2&nbsp;– iFixit |publisher=iFixit |accessdate=October 4, 2009}}</ref> |- | {{nowrap|३.७ भोल्ट ,५.१८&nbsp;किलोवाट | {{nowrap|३.७ भोल्ट}} {{nowrap|४.१२ किलोवाट}} (१,१५०&nbsp;एमएएच)<ref name="3G_battery"/><ref name=IECEE>{{cite web|url=http://certificates.iecee.org/cbtestcert/cbtestcert.nsf/NCBPUB/D58DFF04F62ABEC8C12574030050E226?OpenDocument |title=IECEE – CBTC – Public information – Certificate Number: DE 3 – 57479M1 |publisher=[[IECEE/CEE]] |location=Geneva, Switzerland |accessdate=December 10, 2011}}</ref> | {{nowrap|३.७ भोल्ट}} {{nowrap|४.५१ किलोवाट}} (१,२१९&nbsp;एमएएच)<ref name="3G S teardown">{{cite web|url=http://www.ifixit.com/Teardown/iPhone-3G-S/817/2|title=iPhone 3G S Teardown|date=June 19, 2009|publisher=iFixit.com|page=2|accessdate=June 19, 2009}}</ref> | {{nowrap|३.७ भोल्ट}} {{nowrap|५.२५ किलोवाट}} (१,४२०&nbsp;एमएएच)<ref name="iPhone 4 Teardown">{{cite web|url=http://www.ifixit.com/Teardown/iPhone-4-Teardown/3130/1|title=iPhone 4 Teardown|date=June 23, 2010|publisher=iFixit.com|page=2|accessdate=June 23, 2010}}</ref> | {{nowrap|३.७ भोल्ट}} {{nowrap|५.३ किलोवाट}} (१,४३२&nbsp;एमएएच)<ref name="iPhone 4S teardown">{{cite web|url=http://blog.gsmarena.com/iphone-4s-gets-torn-down-reveals-slightly-bigger-battery-and-sony-camera-sensor/|title=iPhone 4S gets torn down|publisher=GSMarena.com|accessdate=October 17, 2011}}</ref> | {{nowrap|३.८ भोल्ट}} {{nowrap|५.४५ किलोवाट}} (१,४४०&nbsp;एमएएच)<ref name="The iPhone 5S Review"/> | {{nowrap|३.८ भोल्ट}} {{nowrap|५.७३ किलोवाट}} (१,५०७&nbsp;एमएएच)<ref name="The iPhone 5S Review"/> | {{nowrap|३.८ भोल्ट}} {{nowrap|५.९६ किलोवाट}} (१,५७०&nbsp;एमएएच)<ref name="The iPhone 5S Review"/> |- ! colspan=2 {{rh}}|ब्याट्री क्षमता (घन्टामा) | ''अडियो'': २४<br />''भिडियो'': 7 <br />''2G मा कुरा गर्दा'': 8<br />''इन्टरनेट प्रयोग गर्दा'': 6<br />''स्ट्यान्ड बाई'': 250 | ''अडियो'': २४<br />''भिडियो'': 7 <br />''3G मा कुरा गर्दा'': 5<br />''3G मा इन्टरनेट चलाउँदा'': 5<br />''Wi-Fi चलाउँदा'': 9<br />''स्ट्यान्ड बाई'': 300 | ''अडियो'': ३०<br />''भिडियो'': 10<br />''3G मा कुरा गर्दा'': 5<br />''3G मा इन्टरनेट चलाउँदा'': 5<br />''Wi-Fi चलाउँदा'': 9<br />''स्ट्यान्ड बाई'': 300 | ''अडियो'': ४०<br />''भिडियो'': 10<br />''3G मा कुरा गर्दा'': 7<br />''3G मा इन्टरनेट चलाउँदा'': 6<br />''Wi-Fi चलाउँदा'': 10<br />''स्ट्यान्ड बाई'': 300<ref name="4_Battery_Life">{{cite web|url=http://gizmodo.com/5557101/iphone-4-the-definitive-guide|title=iPhone 4: The Definitive Guide|first=Gizmodo|publisher=Gizmodo|accessdate=June 9, 2010}}</ref> | ''अडियो'': ४०<br />''भिडियो'': १०<br />''३G मा कुरा गर्दा'': ८<br />''३G मा इन्टरनेट चलाउँदा'': ६<br />''Wi-Fi चलाउँदा'': ९<br />''Standby'': २०० | ''अडियो'': ४०<br />''भिडियो'': १०<br />''३G मा कुरा गर्दा'': ८<br />''३G मा इन्टरनेट चलाउँदा'': ८<br />''LTE मा चलाउंदा'': ८<br />''Wi-Fi चलाउँदा'': १०<br />''स्ट्यान्ड बाई'': २२५ | colspan=२|''अडियो'': ४०<br />''भिडियो'': १०<br />''३G मा कुरा गर्दा'': १०<br />''३G मा इन्टरनेट चलाउँदा'': ८<br />''LTE मा चलाउंदा'': १०<br />''Wi-Fi चलाउँदा'': १०<br />''स्ट्यान्ड बाई'': २५० |- ! colspan=२ {{rh}}|आयाम | {{convert|115|mm|in|abbr=on}} उचाईं <br /> {{convert|61|mm|in|abbr=on}} चौडाई <br /> {{convert|11.6|mm|in|abbr=on}} परिधि | colspan=२| {{convert|115.5|mm|in|abbr=on}} उचाईं <br /> {{convert|62.1|mm|in|abbr=on}} चौडाई <br /> {{convert|12.3|mm|in|abbr=on}} परिधि | colspan=२| {{convert|115.2|mm|in|abbr=on}} उचाईं <br /> {{convert|58.6|mm|in|abbr=on}} चौडाई <br /> {{convert|9.3|mm|in|abbr=on}} परिधि | |{{convert|123.8|mm|in|abbr=on}} उचाईं<br>{{convert|58.6|mm|in|abbr=on}} चौडाई<br>{{convert|7.6|mm|in|abbr=on}} परिधि | |{{convert|124.4|mm|in|abbr=on}} उचाईं<br>{{convert|59.2|mm|in|abbr=on}} चौडाई<br>{{convert|8.97|mm|in|abbr=on}} परिधि | |{{convert|123.8|mm|in|abbr=on}} उचाईं<br>{{convert|58.6|mm|in|abbr=on}} चौडाई<br>{{convert|7.6|mm|in|abbr=on}} परिधि |- ! colspan=२ {{rh}}|तौल | १३५ ग्राम | १३३ ग्राम | १३५ ग्राम | १३७ ग्राम | १४० ग्राम | ११२ ग्राम | १३२ ग्राम | ११२ ग्राम |- ! colspan=२ {{rh}}|मोडेल नम्बरr<ref>{{cite web|url=http://support.apple.com/kb/ht3939 |title=Identifying iPhone models |publisher=Apple |date=July 12, 2013 |accessdate=September 9, 2013}}</ref> | ए १२०३ | ए १३२४ (चाइना)<br />ए १२४१ | ए १३२५ (चाइना)<br />ए १३०३ | ए १३४९ (सिडिएमए)<br />ए १३३२ (जिएसएम मोडेल) | ए १४३१ (जिएसएम चाइना)<br />ए १३८७ | ए १४२८ (जिएसएम मोडेल)<br />ए १४२९ ((जिएसएम तथा सिडिएमए मोडेल)<br />ए १४४२(सिडिएमए मोडेल, चाइना) | ए १५३२ (उत्तर अमेरिका)<br />ए १४५६ (अमेरिका तथा जापान)<br />ए १५०७ (युरोप)<br />ए १५२९ (एसिया र ओसियानिया) | ए १५३३ (उत्तर अमेरिका)<br />ए १४५३ (अमेरिका तथा जापान)<br />ए १४५७ (युरोप)<br />ए १५३० (एसिया र ओसियानिया) |- ! colspan=२ {{rh}}|जारि मिति | ४, ८&nbsp;जिबि: जुन २९,२००७ <br />१६&nbsp;जिबि: फेब्रुअरी ५,२००८ | सम्पूर्ण मोडेल: जुलाई ११,२००८ | १६, ३२&nbsp;जिबि: जुन १९, २००९<br />८&nbsp;जिबि कालो: जुन २४,२०१० | १६, ३२&nbsp;जिबि: जुन २४, २०१०<br />सिडिएमए: फेब्रुअरी १०,२०१२<br />सेतो: अप्रिल २८,२०११<br />८&nbsp;जिबि: अक्टोबर १४,२०११ | १६, ३२, ६४&nbsp;जिबि: अक्टोबर १४,२०११<br />८&nbsp;जिबि: सेप्टेम्बर २०,२०१३ | सम्पूर्ण मोडेल: सेप्टेम्बर २१,२०१२ | सम्पूर्ण मोडेल: सेप्टेम्बर २०,२०१३ | सम्पूर्ण मोडेल: सेप्टेम्बर २०,२०१३ |- ! colspan=२ {{rh}}|खारेजी मिति | ४&nbsp;जिबि: सेप्टेम्बर ७,२००७<br />८, १६&nbsp;जिबि: जुलाई ११,२००८ | १६&nbsp;जिबि: जुन ८,२००९ <br />८&nbsp;जिबि कालो: जुन ७,२०१० | १६, ३२&nbsp;जिबि: जुन २४,२०१०<br />८&nbsp;जिबि कालो: सेप्टेम्बर १२,२०१२ | १६, ३२&nbsp;जिबि: अक्टोबर ४,२०११<br />८&nbsp;जिबि: सेप्टेम्बर १०,२०१३ | ३२, ६४&nbsp;जिबि: सेप्टेम्बर १२,२०१२<br />१६&nbsp;जिबि: सेप्टेम्बर १०,२०१३<br />८&nbsp;जिबि: चालु अवस्थामा | सम्पूर्ण मोडेल : सेप्टेम्बर १०,२०१३ | चालु अवस्थामा | चालु अवस्थामा |} ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} {{आइफोन}} {{Commonscat|IPhone|आइफोन}} [[श्रेणी:परिचय]] [[श्रेणी:स्मार्टफोन]] [[श्रेणी:एपल कम्पनीका उत्पादनहरू]] [[श्रेणी:आइफोन]] 8lfdk75vjqjpa2c20g3byi7exl0x1ax 0 44450 1071745 686746 2022-07-30T18:01:38Z Gerd Eichmann 23653 gallery added wikitext text/x-wiki {{wikify}} '''धर्मशाला''' [[भारत]]का सहरहरू मध्येको एउटा सहर हो। == चित्र दीर्घा == <br><gallery class=center caption="धर्मशाला - Dharamsala"> Dharamsala-Chhawani-08-gje.jpg Dharamsala-Kora-34-Gebetsmuehle-gje.jpg Dharamsala-Acharya Yeshi Phuntsok-04-right-gje.jpg Dharamsala-Gyuto-Karmapa-18-Ritualgeraete-gje.jpg Dharamsala-Norbulingka-12-Gompa-Riesenthangka-gje.jpg Dharamsala-St John in the Wilderness-14-innen-gje.jpg Dharamsala-Kinderdorf-20-Haus-gje.jpg Dharamsala-Tse Chok Ling-12-Lakhang-gje.jpg Dharamsala-Tse Chok Ling-50-Lakhang-Puja-gje.jpg </gallery> ==परिचय== ==इतिहास== Um.. ==पर्यटन स्थलहरू== {{ठुटो}} {{Commonscat|Dharamsala}} [[श्रेणी:भारतका सहरहरू]] pep1eikupvdyaqsmtg4xlbdhokfd3ht 0 55131 1071744 781248 2022-07-30T17:52:21Z Billjones94 53363 /* तस्विरसंग्रह */ wikitext text/x-wiki {{taxobox |name = कागते फूल |image = BougainvilleaGlabra.jpg |regnum = [[वनस्पति]] जगत |unranked_divisio = [[फूल फुल्ने वनस्पति]] |unranked_classis = [[युडिकोट्स]] |unranked_ordo = [[कोर युडिकोट्स]] |ordo = [[कार्योफाइलालेस]] |familia = [[नाइक्टागिनासिया]] |genus = [[बोगनबेलिया]] |species = '''''B. glabra''''' |binomial = ''Bougainvillea glabra'' |binomial_authority = [[Jacques Denis Choisy|Choisy]]<ref name="GRIN">{{Citation | last = Germplasm Resources Information Network (GRIN) | title = Taxon: ''Bougainvillea glabra'' Choisy | publisher = United States Department of Agriculture, Agricultural Research Service, Beltsville Area | url = http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?7511 | accessdate = 2014-01-30 }}</ref> |}} '''कागते फूल''' लहरादार बुट्यानमा आकर्षक फूल फुल्ने वनस्पति हो । यो फूल [[ग्रेनाडा]]को राष्ट्रिय फूल पनि हो। ==तस्विरसंग्रह== <gallery> File:BougainvilleaUngu.jpg|Purple Bougainvillea in [[Malaysia]] Image:Bougainvillea-Taormina-Sicilia-Italy-Castielli CC0 HQ.jpg|Purple bougainvilleas in [[Taormina]] Image:DSCF4904-Bougainvillea-Taormina-Sicilia-Italy-Castielli CC0 HQ.jpg|Purple bougainvilleas in [[Taormina]] Image:Starr_030418-0058_Bougainvillea_spectabilis.jpg|''Bougainvillea spectabilis'' Image:Bougainvillea close.jpg|Purple bougainvillea Image:Bougainvillea-Flowers-KayEss-1.jpeg|Yellow bougainvillea Image:RedOrangeBougainvillea.jpg|As seen in [[Tel Aviv]], Israel Image:Bougainvillea-Taormina-Sicilia-Italy-Castielli CC0 HQ3.jpg|Purple bougainvilleas in [[Taormina]] | | | Image:Bougainvillea-3colors.jpg|Three colors of bougainvillea adorn a fence in Los Angeles Image:Bouganvelia.JPG|Purple bougainvillea, [[कोलकाता|Kolkata]], India File:Buganvilia.jpg|In [[Veracruz]], [[Mexico]]. File:S7002128.JPG|a giant Bougainvillea in the [[Jardin de Baudouvin]], in La Valette-du-Var, Provence (France) File:Bogan villa double color thottumukkom nellikunnel.JPG|Double color bougainvillea with white and purple color in same plant, kerala, India File:Gabaldon,NuevaEcijajf9592_10.JPG|In [[Gabaldon]], [[Nueva Ecija]], [[Philippines]] File:Bougainvillea glabra or paperflower.jpg|Bougainvillea glabra or paperflower, captured in [[West Bengal]], India. </gallery> ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} {{Commonscat|Bougainvillea glabra}} [[श्रेणी:वनस्पति]] [[श्रेणी:नेपालमा पाइने वनस्पतिहरू]] [[श्रेणी:फूल फुल्ने वनस्पति]] [[श्रेणी:बुट्यान]] idhv10tjqgj67unf1whstb0vi571a4t 0 70721 1071755 932232 2022-07-30T23:12:41Z Wikilingual 57782 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | anthem = | name = वासिङ्टन, डी.सी. | official_name = | settlement_type = | nickname = | motto = | image_skyline = Washington Montage 2016.png | image_caption = | image_flag = Flag of Washington, D.C..svg | image_seal = Seal of Washington, D.C.svg | website = {{URL|https://dc.gov|डीसी.गव}} }} {{maplink|frame=yes|frame-width=265|frame-height=225|zoom=9|type=line|stroke-width=3|text=वासिंगटनको नक्सा}} '''वासिंगटन, डी.सी.''', (औपचारिक रूपमा '''कोलम्बियाको जिल्ला''', '''डीसी''' वा '''वासिङ्गटन'''), संयुक्त राज्य अमेरिकाको राजधानी हो।<ref>{{Cite web |url=https://www.whitehousehistory.org/where-oh-where-should-the-capital-be-white-house-history-number-34 |title=Introduction: Where Oh Where Should the Capital Be? |website=WHHA |language=en}}</ref> [[अमेरिकी क्रान्ति]] पछि नयाँ स्वतन्त्र देशको सरकारको सीटको रूपमा स्थापना भएको, वासिंगटनलाई, [[जर्ज वासिंगटन]]को (संयुक्त राज्यका प्रथम राष्ट्रपति र संस्थापक) का नाममा राखिएको हो।<ref>{{Cite web |url=http://www.dchistory.org/publications/dc-history-faq/ |title=Washington, D.C. History F.A.Q. |website=The Historical Society of Washington, D.C. |language=en-US |access-date=2018-03-07|date=2014-05-27 }}</ref> संयुक्त राज्य अमेरिकाको संघीय सरकार र अन्तर्राष्ट्रिय संगठनहरूको थलोका रूपमा रहेको वासिंगटन विश्व राजनीतिक हिसाब बाट महत्वपृर्ण स्थान हो। मेरील्याण्ड र भर्जिनियाको सिमानामा रहेको पोटोमाक नदीमा अवस्थित यो शहर संयुक्त राज्य अमेरिकामा सबैभन्दा धेरै भ्रमण गरिएको शहरहरू मध्यमा पर्दछ जहाँ वर्षेनी २० करोड भन्दा बढी आगन्तुकहरू घयम्न आउने गर्दछन्। जुलाई १६, १७९० मा, रेजिडेन्स ऐनमा हस्ताक्षर भएपछि देशको पूर्वी तटको नजिक पोटोमाक नदीको किनारमा अवस्थित जिल्ला लाई राजधानी बनाउने विषयको अनुमोदन भयो। [[संयुक्त राज्य अमेरिकाको संविधान]] अनुसार उक्त जिल्ला अमेरिकी सदन (कङ्ग्रसे कै) मातहतमा रहने भएकाले वासिंगटन कुनै पनि अमेरिकी राज्य भित्र पर्दैन। मेरील्याण्ड र भर्जिनिया राज्यहरूले संघीय जिल्ला गठन गर्न जग्गा प्रधान गरेका हुन् (जसमा जर्जटाउन र अलेक्जान्ड्रियाको पूर्व अवस्थित बस्तीहरू पर्दछन्)। राजधानीको रूपमा वासिंगटन शहरको स्थापना सन् १७९१ मा भएको थियो। सन् १८४६ मा [[अमेरिकी कङ्ग्रेस]]ले भर्जिनियाका स्थानहरु फिर्ता गर्यो र बाँकी रहेका स्थानबाट संघीय जिल्ला बनाएको थियो। वासिंगटनको जुलाइ २०१९ को आंकलन सम्ममा जनसंख्या ७०५,७४९ रहेको छ। जनसङ्ख्याका हिसाबमा बिसौँ स्थानमा वासिंगटन पर्दछ। मेरील्यान्ड र भर्जिनिया बाट दैनिक कार्य गर्न आउने व्यक्तिहरु बाट दैनिक जनसङ्ख्या १० लाख सम्ममा पनि थपिन्छन्। संयुक्त राज्य संघीय सरकारको तीन शाखा वासिंगटनमा नै केन्द्रित छन्: कांग्रेस (विधायिका), राष्ट्रपति (कार्यकारी), र सर्वोच्च अदालत (न्यायिक)। वासिंगटनमा धेरै राष्ट्रिय स्मारकहरू र संग्रहालयहरु नेशनल मल वरपर स्थित छ। यस शहरले १७७ विदेशी दूतावासहरूका साथै अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरू, ट्रेड युनियनहरू, र व्यावसायिक संघहरू (जसमा विश्व बैंक समूह, अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (आईएमएफ), अमेरिकी राज्यहरूको संगठनका मुख्यालयहरु, AARP, नेशनल, ज्योग्राफिक समाज, मानव अधिकार अभियान, अन्तर्राष्ट्रिय वित्त निगम, र अमेरिकी रेड क्रस) रहेका छन्। ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== [[श्रेणी:अमेरिका]] gxu89bbi5arslvasdq409birnx4sp93 0 80664 1071736 965304 2022-07-30T14:44:20Z Bada Kaji 52836 +[[हिरासिंह खत्री]] wikitext text/x-wiki {{ठुटो}} {{Infobox film |name= हिजो आज भोलि |image = No-Photo-Available-240x300.jpg |caption = तस्वीर उपलब्ध छैन् । |director = [[हिरासिंह खत्री]] |producer= |writer = |starring = |music = |country = [[नेपाल]] |language = [[नेपाली भाषा|नेपाली]] |cinematography = |editing = |choreography = |studio = |released = |runtime = }} '''हिजो आज भोलि''' सूचना विभाग नेपाल सरकारद्वारा निर्मित नेपाली कथानक चलचित्र हो । ==पात्रहरू== ==यो पनि हेर्नुहोस्== ==सन्दर्भ== {{reflist}} [[नेपाली चलचित्र|नेपाली चलचित्र उद्योग]] [[श्रेणी:नेपाली चलचित्रहरू]] [[श्रेणी:मनोरञ्जन]] [[श्रेणी:संस्कृति]] [[श्रेणी:विकिथन-४ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] {{Nepal-film-stub}} f861lz9vt03smnerfvk13jvrstp9rar 0 80771 1071737 966674 2022-07-30T14:45:09Z Bada Kaji 52836 सुधार गरियो wikitext text/x-wiki {{Infobox film | name = परिवर्तन | image =No-Photo-Available-240x300.jpg | border = | caption = तस्वीर उपलब्ध छैन् । | director = [[हिरासिंह खत्री]] | producer = हीरा सिंग कार्की | screenplay = | starring = | music = | cinematography = | editing = | studio = | released = | runtime = | country = नेपाल | language = नेपाली | budget = | gross = }} '''परिवर्तन (चलचित्र)''' सूचना विभाग नेपाल सरकारद्वारा निर्मित नेपाली कथानक चलचित्र हो । ==पात्रहरू== {{Nepal-film-stub}} ==सन्दर्भ== {{reflist}} [[श्रेणी:नेपाली चलचित्रहरू]] [[श्रेणी:संस्कृति]] [[श्रेणी:विकिथन-४ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] lvoi4t3ylwjukerdolb6bazo1kgx51h 0 82914 1071741 972722 2022-07-30T16:02:32Z डिल्लीराम ढकाल 59030 wikitext text/x-wiki '''दमयन्ती''' विदर्भका राजा [[भीमसेन|भीम]]की छोरी थिईन् |जो हंस द्वारा गुण श्रवण गरेर निषधराज नल प्रति अनुरक्त भए कि थिइन्। पछि उनले स्वयम्वरमा देवताहरूलाई तथा अरु राजाहरूलाई छोडेर नललाई नै [[वरमाला]] लगाएकी थिइन्। परिणाम स्वरूप कुपित भएर [[कलि]]ले उनलाई अनेक कष्ट दिए। ==सन्दर्भ सामग्री== ==बाह्य कडीहरू== ==यो पनि हेर्नुहोस्== {{आदर्श हिन्दू नारीहरू}} [[श्रेणी:महाभारत]] [[श्रेणी:जीवनी]] [[श्रेणी:अपूर्ण लेखहरू]] [[श्रेणी:विकी विमिन एडिटाथन २०१६ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] 3k4hcw5tu5x5h4ocfyle7oty0m7b5nr 1071742 1071741 2022-07-30T16:04:53Z डिल्लीराम ढकाल 59030 wikitext text/x-wiki '''दमयन्ती''' विदर्भका राजा [[भीमसेन|भीम]]की छोरी थिईन् |जो हंसद्वारा गुण श्रवण गरेर निषधराज नलप्रति अनुरक्त भएकी थिइन्। पछि उनले स्वयम्वरमा देवताहरूलाई तथा अरु राजाहरूलाई छोडेर नललाई नै [[वरमाला]] लगाएकी थिइन्। परिणामस्वरूप कुपित भएर [[कलि]]ले उनलाई अनेक कष्ट दिए। ==सन्दर्भ सामग्री== ==बाह्य कडीहरू== ==यो पनि हेर्नुहोस्== {{आदर्श हिन्दू नारीहरू}} [[श्रेणी:महाभारत]] [[श्रेणी:जीवनी]] [[श्रेणी:अपूर्ण लेखहरू]] [[श्रेणी:विकी विमिन एडिटाथन २०१६ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] sppb4apeevcfwv1pax3dy5nydo1ovu2 0 103986 1071761 1027941 2022-07-31T03:09:22Z Bishaldev100 28807 /* डेनमार्कसँग युद्ध (१८६४ ई.) */ wikitext text/x-wiki {{अनुवाद}} {{for|सन् १९९० मा [[पूर्व जर्मनी|पूर्वी]] तथा [[पश्चिम जर्मनी|पश्चिमी जर्मनी]] बिचको पुन: एकीकरणको |जर्मन पुन: एकीकरण}} [[चित्र:Deutsches Reich (1871-1918)-en.png|thumb|The German Empire of 1871–1918.]] मध्य युरोप स्वतन्त्र राज्यहरु (प्रसा, बवेरिआ, स्याक्सोनी आदि)लाई आपसमा मिलाएर १८७१ मा एक राष्ट्र-राज्य जर्मन साम्राज्यको निर्माण गरियो । यस ऐतिहासिक प्रक्रियाको नाम '''जर्मनीको एकीकरण''' थियो । यस अघी यो भूभाग (जर्मनी) ३९ राज्यहरूमा विभाजित थियो । यी मध्ये अष्ट्रिया साम्राज्य तथा [[प्रशा अधिराज्य|प्रसा राजतन्त्र]] आफ्नो आर्थिक तथा राजनीतिक महत्त्वको लागि प्रसिद्ध थिए । जर्मनीका जनतामा राष्ट्रिय भावना थियो। देश भित्र अनेक गुप्त समितिहरू बनेका थिए । यि समितिहरू नवीन विचारहरूको प्रचार्-प्रसार गरिरहेका थिए । यही कारण १८३० ई. र [[फ्रान्सको क्रान्ति (१८४८)|१८४८ ई. मा फ्रान्समा भएको क्रान्ति]]को प्रभाव यहाँ पनि पर्‍यो र यहाँका जनताले पनि विद्रोह गरे । यद्यपि यो क्रान्ति असफल भए तथापि यसबाट देशको जनतामा राजनीतिक चेतनाको आविर्भाव भयो । १८६० ई. मा जब [[इटालीको एकीकरण|इटलीको एकीकरण]] हुँदै गयो तब जर्मन जनतामा पनि आशाको सञ्चार भयो र उनीहरू पनि एकीकरणको दिशामा गतिशील भए । इटलीको एकीकरण कार्य पिडमण्टको राजाको नेतृत्वमा भईरहेको थियो । यसै गरी जर्मन देशभक्तहरूले प्रशाको नेतृत्वमा जर्मनीको एकीकरण कार्य सम्पन्न गर्ने निश्चय गरे । यस समय [[प्रशा अधिराज्य|प्रशा]]का शासक विलियम प्रथम तथा चान्सलर [[ओट्टो बिस्मार्क|बिस्मार्क]] थिए। तर यी जर्मन देशभक्तहरूको अगाडि दुई प्रमुख चुनौती थिए - * आस्ट्रियाको प्रभुत्वबाट छुटकारा पाउनु, * जर्मन-राज्यहरूलाई प्रशाको नेतृत्वमा संगठित गर्नु। === बिस्मार्कको उदय === [[ओट्टो बिस्मार्क|अटो एडवर्ड लियोपोल्ड बिस्मार्क]]को जन्म १८१५ ई मा ब्रेडनबर्गको एक कुलीन परिवारमा भएको थियो । बिस्मार्कको शिक्षा बर्लिनमा भएको थियो । १८४७ ई मा नै उनी प्रशाको प्रतिनिधि-सभाको सदस्य चुनिए । उनी जर्मन राज्यको संसदमा [[प्रशा अधिराज्य|प्रशा]]को प्रतिनिधित्व गर्थे। उनी नवीन विचारहरूको प्रबल विरोधी थिए। १८५९ ई मा उनी रूसको लागि जर्मनीको राजदूतको रूपमा नियुक्त भए। १८६२ ई मा उनी  पेरिसको लागि राजदूत बनाइएर पठाइए । यी ओहोदाहरूमा रहेर उनी अनेक मानिसहरूको सम्पर्कमा आए। उनलाई युरोपको राजनीतिक स्थितिसँग परिचित भए । १८६२ ई मा प्रशाको शासक विलियम प्रथमले उनलाई देशको  चान्सलर (प्रधानमन्त्री) नियुक्त गरे। बिस्मार्क ‘रक्त र लोहाको नीति'को समर्थक थिए। उनको रुचि लोकतन्त्र र संसदीय पद्धतिमा पटक्कै थिएन । उनी सेना र राजनीतिको कार्यमा विशेष रुचि राख्थे । यसैमा निर्भर रहेर, उनी आफ्नो उद्देश्य प्राप्त गर्न चाहन्थे । उनी प्रसालाई सैनिक दृष्टिबाट मजबूत गरेर युरोपको राजनीतिमा आफ्नो वर्चस्व  कायम गर्न चाहन्थे । उनी अष्ट्रियालाई जर्मन सङ्घबाट बाहिर निकालेर र प्रसाको नेतृत्वमा जर्मनीको एकीकरण गर्न चाहन्थे। उनी सभा र भाषणमा विश्वास गर्दैनथे। उनी सेना र शस्त्रद्वारा नै देशको समस्याहरु समाधान गर्न चाहन्थे । उनी अवैधानिक कार्य गर्न पनि पछि पर्दैनथे। प्रसाको सैनिक शक्ति वृद्धि गरेर र कूटनीतिको सहारामा उनले जर्मन राज्यहरूको  एकीकरण कार्य पुरा गरे । यस कार्यलाई पुरा गर्नको लागि उनले तीन प्रमुख युद्ध लडे। सबै युद्धहरूमा सफल भएर उनले जर्मन-राज्यहरूको एकीकरण कार्य पुरा गरे। यसले युरोपीय इतिहासको स्वरूप नै परिवर्तन भयो । === डेनमार्कसँग युद्ध (१८६४ ई.) === सर्वप्रथम बिस्मार्कले आफ्नो शक्तिको प्रहार डेनमार्क राज्य माथी गरे। जर्मनी र डेनमार्कको बीच दुई प्रदेश विद्यमान थिए, जसको नाम श्लेसविग र हलस्टिन थियो। दुबै प्रदेश शताब्दी औँ देखि डेनमार्कको अधिकारमा थियो, तर यसको भाग थिएन। हलस्टिनका जनता जर्मन जातिका थिए, जबकि श्लेसविगमा आधा जर्मन र आधा डेनिस थिए। १९औं शताब्दीमा अन्य देशहरूको सरह डेनमार्कमा पनि राष्ट्रियताको लहर फैलियो, जसबाट प्रभावित भएर डेनिस देशभक्तहरूले देशको एकीकरणको प्रयत्न गरे। उनीहरू उक्त दुबै राज्यलाई डेनमार्कमा सामेल गरेर उसको शक्तिलाई सुदृढ गरियोस् भन्ने चाहन्थे। फलस्वरूप १८६३ ई. मा डेनमार्कको शासक [[क्रिश्चियन दशम्]]ले उक्त प्रदेशलाई आफ्नो राज्यमा सामेल गर्ने घोषणा गरे। उनीहरूको यो कार्य १८५२ ई. मा सम्पन्न लण्डन समझौताको विपरित थियो, यसकारण जर्मन राज्यहरूले यसको विरोध गरे। उनीहरूले "यी प्रदेशलाई डेनमार्कको अधिकारबाट मुक्त गरियोस" भन्ने माग गरे। प्रशाले पनि डेनमार्कको यस नीतिको विरोध गरे। बिस्मार्कले सोचे कि डेनमार्कको विरुद्ध युद्ध गर्नको लागि यो अनुकूल अवसर हो। उनी यो प्रदेश माथि प्रशाको अधिकार स्थापित गर्नको लागि इच्छुक थिए। प्रशाको विरुद्ध कुनै विपरीत प्रतिक्रिया नहोस् भनेर बिस्मार्क यो कार्यलाई उनी एक्लै नगरेर अष्ट्रियाको सहयोगबाट पूरा गर्न चाहन्थे। आस्ट्रियाले पनि यस कार्यमा प्रशालाई सहयोग गर्नु उचित सम्झियो। यसको कारण यो थियो कि यदि प्रशा यस मामिलामा एक्लै हस्तक्षेप गर्दथ्यो भने जर्मनीमा अष्ट्रियाको प्रभाव कम हुन जान्थ्यो। यसको अतिरिक १८५२ ई.को लण्डन समझौतालाई पूर्ण रूपबाट पालन गर्न चाहन्थ्यो। यस प्रकार प्रशा र अष्ट्रिया दुईले सम्मिलित रूपबाट डेनमार्कको विरुद्ध सैनिक कार्यवाही गर्ने निश्चय गरे। फलस्वरूप १८६४ ई. मा उनीहरूले डेनमार्क माथी आक्रमण गरी दिए। डेनमार्क पराजित भयो र उसले आक्रमणकारीहरूको साथ एक सम्झौता गरे। यसको अनुसार उसले श्लेसविग र हलस्टिलको साथ-साथ लायनबुर्गको अधिकारबाट पनि वञ्चित हुनु पर्‍यो। ===गेस्टिनको समझौता === यस समझौताको अनुसार श्लेसविग र हलस्टिनको प्रदेश त डेनमार्कबाट खोसियो, तर यस लूटको सामानको बाँडफाँडको सम्बन्धमा प्रशा र अष्ट्रियामा मतभेद भयो। यस प्रश्नलाई लिएर दुबैको बीच कटुता उत्पन्न भयो। अष्ट्रिया आफ्नो आन्तरिक स्थितिको कारणले युद्ध गर्ने पक्षमा थिएन जब कि प्रशा यस प्रसंगको माध्यमबाट अष्ट्रियालाई जर्मन राज्य सङ्घमा कमजोर गर्न चाहन्थ्यो। अन्तत दुबैको बीच १४ अगष्ट १८६५ ई. मा गेस्टिन नामक स्थानमा सम्झौता भयो, जो ‘गेस्टिन-समझौता’को नामबाट जानिछ। यो समझौता यस प्रकार थियो- *. श्लेसविङ प्रशियालाई दिइयो, *. हलस्टिन माथी अष्ट्रियाको अधिकार मानियो, *. लायनवर्ग प्रदेश प्रशाले खरीद गर्‍यो, जसको मूल्य अष्ट्रिया लाई दिईयो । दियो भयो यो समझौता बिस्मार्कको कूटनीतिक विजय थियो । उनी यसलाई एक अस्थायी समझौता मान्दथे, जसको अवहेलना जहिले जोबाट पनि गर्न सकिन्थ्यो। अतः अगाडि बढेर यसको विरुद्ध प्रतिक्रिया हुनु स्वाभाविक थियो। वास्तवमा बिस्मार्कको इच्छा अष्ट्रिया लाई युद्धमा परास्त गरेर उसलाई जर्मन सङ्घबाट बहिष्कृत गर्नु थियो। यस दिशा मा उनले तयारी गर्न आरम्भ गरेका तर यो कार्य सरल थिएन, किनकी अष्ट्रिया यूरोपको एक महत्त्वपूर्ण राज्य थियो र त्यस माथी आक्रमण गर्नाले अन्तर्राष्ट्रीय सम्बन्ध मा असर पर्न सक्दथ्यो । अतः अष्ट्रिया विरुद्ध सैनिक कार्यवाही गर्नु पूर्व बिस्मार्क अन्य राज्यहरुको इच्छा जान्न चाहन्थे। यस प्रकार युद्धको पूर्व उनले कूटनीतिक चाल द्वारा अन्य राज्यहरुको संभावित प्रतिक्रियालाई सम्झनु आवश्यक सम्झिए। ग्रेट ब्रिटेनले यस युद्ध मा हस्तक्षेप गर्ने सम्भावना थिएन, किनकी ऊ एकाकीपनको नीतिमा चलिरहेको थियो। रूस बिस्मार्कको मित्र थियो। उनले फ्रान्सलाई लोभ दिएर युद्धमा तटस्थ रहने आश्वासन प्राप्त गरे । [[नेपोलियन तृतीय]]ले तटस्थ रहनु राष्ट्रिय हितमा उचित सम्झिए । उसले यो सोचे कि अष्ट्रिया र प्रशाको युद्धबाट उनीहरूको शक्ति क्षीण हुने छ र त्यस स्थितिबाट फ्रान्सलाई विकास गर्ने अवसर प्राप्त हुने छ। १८६६ ई. मा प्रशा र इटलीको बीच सन्धि भयो, जसको अनुसार इटलीले युद्धमा प्रशालाई साथ दिने आश्वासन दियो। यसको बदलामा बिस्मार्कले युद्धमा सफल भए पश्चात इटलीलाई वेनेशिया दिने वचन दिए । यस सन्धिको सूचना पाएर अष्ट्रिया धेरै चिंतित भयो। अब अष्ट्रिया र प्रशाको सैनिक तयारी तीव्र गतिबाट चल्न थाल्यो। यस प्रकार प्रशा र अष्ट्रियाको बीच युद्धको स्थिति निर्मित भयो । अब युद्धको लागि केवल अवसर खोज्ने आवश्यकता थियो। श्लेसविग र हलस्टिन सम्बन्धी समझौतामा युद्धको कारणहरु खोजी निकाल्न कुनै कठिन कार्य थिएन। १८६६ ई. मा प्रशालाई यो अवसर प्राप्त भयो र उसले अष्ट्रियाको विरुद्ध युद्ध घोषित गरिदियो। इटली [[प्रशा अधिराज्य|प्रशा]]लाई साथ दिइरहेको थियो। यो युद्ध सेडोवाको मैदानमा दुबैको बीच सात हप्तासम्म चल्यो, जसमा अष्ट्रिया पराजित भयो । यस युद्धको समाप्ति [[प्राग को सन्धि|प्रागको सन्धि]] द्वारा भयो, जसको शर्तहरु यस प्रकार थिए- #. अष्ट्रियाको नेतृत्व मा जुन जर्मन-सङ्घ बनेको थियो, त्यसलाई समाप्त गरियो। #. श्लेसविग र हलस्टिन प्रशालाई दिइयो। # दक्षिणको जर्मन-राज्यहरुलाई स्वतन्त्र मानियो । #. वेनेशियाको प्रदेश इटलीलाई दिईयो। # अष्ट्रियाले युद्धको क्षतिपुर्ती दिनु पर्‍यो। ===जर्मन राजसङ्घको स्थापना=== यस युद्धको फलस्वरूप जर्मन-राज्यहरूबाट अष्ट्रियाको वर्चस्व समाप्त भयो । अब त्यहाँ प्रशाको प्रभाव कायम भयो। यस युद्धको पछि प्रशालाई अनेक नवीन प्रदेश प्राप्त भयो, जसको कारण अब त्यो यूरोपको शक्तिशाली राज्य मानिन थाल्यो । अब बिस्मार्क पनि यूरोपमा एक महत्त्वपूर्ण व्यक्ति बने। प्रशाको यस सफलताले परोक्ष रूपबाट फ्रान्सको भावी पराजयको सङ्केत दियो। यस प्रकार यस युद्धबाट प्रशालाई अनेक लाभ भयो। हैनोवर, हेसकेसल, नासो र फ्रेंकफर्ट प्रशा राज्यमा शामेल गरियो। यस पछि उसले जर्मन-राज्यहरुलाई नयाँ सिराबाट आफ्नो नेतृत्वमा संगठित गर्ने प्रयास गरे। तर दक्षिण-राज्यहरुको विरोधको कारण यस्तो गर्नु सम्भव भएन। यस्तो स्थितिमा यो "चार दक्षिण जर्मन राज्यहरू (बवेरिया, बुटर्मवर्ग, बादेन र हेन्स)लाई छोडी बाँकी जर्मन-राज्यहरुलाई सङ्गठन प्रशाको नेतृत्वमा बनाईनु पर्छ" भन्ने उचित ठानियो । बिस्मार्कले यसै गरे। यस प्रकार उसने उत्तरी जर्मन राज्यहरुको गठन गरे। यसमा २१ जर्मन राज्य सामेल थिए। यस नयाँ सङ्घको अध्यक्ष प्रशालाई बनाइयो। बिस्मार्क यस सङ्घको प्रथम चान्सलर नियुक्त भए। उनलाई त्यहा गठित भएको सङ्घीय परिषदको अध्यक्ष पनि नियुक्त गरियो। यस परिषदमा कुल ४३ सदस्य थिए, जसमा १७ सदस्य प्रशाका थिए। सङ्घको अध्यक्षको रूपमा प्रशाको राजालाई अनेक महत्त्वपूर्ण कार्यहरू जस्तो युद्ध एवं सन्धिलाई सम्पादित गर्ने अधिकार थियो। दोश्रो सभाको नाम लोकसभा थियो, जसको सदस्य वयस्क मताधिकार अनुसार जनताद्वारा चुनिन्थे। यस प्रकार बिस्मार्क जर्मनीको एकीकरणको दिशामा अगाडि बढे । अब उनको लागि केवल अन्तिम कार्य गर्न बाँकी थियो। जर्मनीको एकीकरणको लागि बिस्मार्कले फ्रान्ससँग अन्तिम युद्ध गरे, किनकी उसलाई पराजित नगरिकन दक्षिणको चार जर्मन राज्यहरुलाई जर्मन सङ्घमा सामेल गर्न सम्भव थिएन। उता फ्रान्स अष्ट्रियाको विरूद्ध प्रशाको विजयबाट आफुलाई अपमानित महसूस गरिरहेको थियो। उसको विचार थियो कि दुबैको बीच चल्ने युद्ध दीर्घकालीन हुनेछ तर आशाको विपरीत यो युद्ध चाडै नै समाप्त भयो, जसमा प्रशालाई सफलता मिल्यो। फ्रान्सको सम्राट [[नेपोलियन तृतीय]] ले आफ्नो गिर्दै गरेको प्रतिष्ठालाई पुनः जीवित गर्नको लागि फ्रान्सको सीमालाई [[राइन नदी]] सम्म विस्तृत गर्ने विचार गरे, तर उनी यस कार्यमा सफल हुन सकेनन्। बिस्मार्कले आफ्नो कूटनीतिक चालहरु द्वारा फ्रान्सको हरेक इच्छालाई असफल गरिरहे। नेपालियनले [[हल्यान्ड]]बाट [[लक्जेमबर्ग]] लिन चाहे, तर बिस्मार्कको विरोधको कारण त्यो सम्भव हुन सकेन । यसमा दुबैको बीच कटुताको भावना निर्मित भयो। फ्रान्स विश्वास गर्दथ्यो कि प्रशाको उत्कर्षको कारण उसको स्थिति नाजुक भएको छ। उता प्रशा पनि फ्रान्सलाई आफ्नो मार्गको बाधक मान्दथ्यो। फलस्वरूप दुबै देशका अखबार एक अर्काको विरुद्ध विष बमन गर्न लागे। यस्तो स्थितिमा दुबैको बीच युद्ध आवश्यक प्रतीत हुन थाल्यो । ===स्पेनको राजगद्दीको विषय=== यस बीच स्पेनमा उत्तराधिकारको सम्बन्धि विवाद उत्पन्न भयो, जसबाट त्यहाँ [[गृहयुद्ध]] प्रारम्भ हुन गयो । १८६३ ई. मा स्पेनको जनताले विद्रोह गरेर रानी ईसाबेला द्वितीयलाई देशबाट निकाली दिए र उनको स्थान पर प्रशाको सम्राटको नातेदार लियोपोर्ल्डलाई त्यहाँको नयाँ शासक बनाउने विचार गरे। नेपोलियन यसको तयार थिएनन, किनकी यस्तो हुँदा स्पेन माथी पनि प्रशाको प्रभाव स्थापित हुन जाग्छ। फ्रान्सको विरोधलाई विचार गर्दै लियोपोल्डले आफ्नो दाबेदारी त्यागे। तर नेपोलियन यसबाट पनि सन्तुष्ट भएनन्। उसले यो आश्वासन चाह्यो कि भविष्यमा पनि प्रशाको कुनै राजकुमार स्पेनको शासक हुने छैन । यो नेपोलियनको मनमानी र प्रशाको अपमान थियो। अतः यस घटनाको कारण १५ जुलाई १८७० ई. मा फ्रान्सले प्रशाको विरूद्ध युद्धको घोषणा गरिदियो। यो युद्ध [[सीडान]] मैदानमा भयो, जसमा [[नेपोलियन तृतीय]] पराजित भए। जर्मन सेनाहरु फ्रान्सको भित्र सम्म घुसे। २० जनवरी १८७१ ई. मा पेरिसको पतनको पश्चात युद्ध समाप्त भयो। अन्तत दुबैको बीच एक सन्धि भयो, जुन इतिहासमा ‘फेंकफर्टको सन्धि’को नामबाट विख्यात भयो। यसको शर्तहरु यस प्रकार थिए - * फ्रान्सको अल्सास र लरेन प्रदेश प्रशालाई सुम्पिनु पर्ने। * फ्रान्सले युद्धको क्षतिपुर्ती २० करोड पाउण्ड दिनु पर्ने। * क्षतिपुर्तीको भुक्तानी नभएसम्म जर्मन सेना फ्रान्समा बसिरहने। यो सन्धि फ्रान्सको लागि अत्यन्त नै अपमानजनक सिद्ध भयो र यसको परिणाम दूरगामी सिद्ध भयो। यस सन्धिले दुबैको बीच दुश्मनीको भावना गहिरो भयो। ===जर्मन-साम्राज्यको गठन=== सीडानको युद्ध पश्चात दक्षिण जर्मनीको चार राज्यहरु - बवेरिया, बादेन, बुटर्मवर्ग र हेंसलाई जर्मन सङ्घमा समाबेश गरेर त्यसलाई [[जर्मनी]] ([[जर्मन साम्राज्य]]) एक नयाँ नाम दिइयो। प्रशाको राजालाई जर्मनीको पनि सम्राट घोषित गरियो। यस प्रकार जर्मनीको एकीकरण पूर्ण भयो। १८ जनवरी १८७१ ई. मा विलियम प्रथमको [[राज्याभिषेक]] जर्मनीको सम्राटको रूपमा भयो। यस असम्भव जस्तो लाग्ने कार्यलाई पुरा गर्ने श्रेय '''बिस्मार्क'''लाई जान्छ। == सन्दर्भ== {{reflist}} ==यो पनि हेर्नुहोस्== *[[जर्मनी को इतिहास|जर्मनीको इतिहास]] *[[जर्मन पुन: एकीकरण]] *[[जर्मन साम्राज्य]] *[[तृतीय साम्राज्य]] *[[भारत को राजनीतिक एकीकरण|भारतको राजनीतिक एकीकरण]] *[[इटालीको एकीकरण|इटलीको एकीकरण]] *[[फ्रान्सको क्रान्ति (१८४८)]] {{विश्वको इतिहास}} [[श्रेणी:जर्मनी को इतिहास]] [[श्रेणी:जर्मनीको इतिहास]] [[श्रेणी:जर्मनीको एकीकरण]] aq6wd1a6t0k4uh52gzmu91u4moeu92x 1071764 1071761 2022-07-31T06:16:13Z Bishaldev100 28807 /* यो पनि हेर्नुहोस् */ wikitext text/x-wiki {{अनुवाद}} {{for|सन् १९९० मा [[पूर्व जर्मनी|पूर्वी]] तथा [[पश्चिम जर्मनी|पश्चिमी जर्मनी]] बिचको पुन: एकीकरणको |जर्मन पुन: एकीकरण}} [[चित्र:Deutsches Reich (1871-1918)-en.png|thumb|The German Empire of 1871–1918.]] मध्य युरोप स्वतन्त्र राज्यहरु (प्रसा, बवेरिआ, स्याक्सोनी आदि)लाई आपसमा मिलाएर १८७१ मा एक राष्ट्र-राज्य जर्मन साम्राज्यको निर्माण गरियो । यस ऐतिहासिक प्रक्रियाको नाम '''जर्मनीको एकीकरण''' थियो । यस अघी यो भूभाग (जर्मनी) ३९ राज्यहरूमा विभाजित थियो । यी मध्ये अष्ट्रिया साम्राज्य तथा [[प्रशा अधिराज्य|प्रसा राजतन्त्र]] आफ्नो आर्थिक तथा राजनीतिक महत्त्वको लागि प्रसिद्ध थिए । जर्मनीका जनतामा राष्ट्रिय भावना थियो। देश भित्र अनेक गुप्त समितिहरू बनेका थिए । यि समितिहरू नवीन विचारहरूको प्रचार्-प्रसार गरिरहेका थिए । यही कारण १८३० ई. र [[फ्रान्सको क्रान्ति (१८४८)|१८४८ ई. मा फ्रान्समा भएको क्रान्ति]]को प्रभाव यहाँ पनि पर्‍यो र यहाँका जनताले पनि विद्रोह गरे । यद्यपि यो क्रान्ति असफल भए तथापि यसबाट देशको जनतामा राजनीतिक चेतनाको आविर्भाव भयो । १८६० ई. मा जब [[इटालीको एकीकरण|इटलीको एकीकरण]] हुँदै गयो तब जर्मन जनतामा पनि आशाको सञ्चार भयो र उनीहरू पनि एकीकरणको दिशामा गतिशील भए । इटलीको एकीकरण कार्य पिडमण्टको राजाको नेतृत्वमा भईरहेको थियो । यसै गरी जर्मन देशभक्तहरूले प्रशाको नेतृत्वमा जर्मनीको एकीकरण कार्य सम्पन्न गर्ने निश्चय गरे । यस समय [[प्रशा अधिराज्य|प्रशा]]का शासक विलियम प्रथम तथा चान्सलर [[ओट्टो बिस्मार्क|बिस्मार्क]] थिए। तर यी जर्मन देशभक्तहरूको अगाडि दुई प्रमुख चुनौती थिए - * आस्ट्रियाको प्रभुत्वबाट छुटकारा पाउनु, * जर्मन-राज्यहरूलाई प्रशाको नेतृत्वमा संगठित गर्नु। === बिस्मार्कको उदय === [[ओट्टो बिस्मार्क|अटो एडवर्ड लियोपोल्ड बिस्मार्क]]को जन्म १८१५ ई मा ब्रेडनबर्गको एक कुलीन परिवारमा भएको थियो । बिस्मार्कको शिक्षा बर्लिनमा भएको थियो । १८४७ ई मा नै उनी प्रशाको प्रतिनिधि-सभाको सदस्य चुनिए । उनी जर्मन राज्यको संसदमा [[प्रशा अधिराज्य|प्रशा]]को प्रतिनिधित्व गर्थे। उनी नवीन विचारहरूको प्रबल विरोधी थिए। १८५९ ई मा उनी रूसको लागि जर्मनीको राजदूतको रूपमा नियुक्त भए। १८६२ ई मा उनी  पेरिसको लागि राजदूत बनाइएर पठाइए । यी ओहोदाहरूमा रहेर उनी अनेक मानिसहरूको सम्पर्कमा आए। उनलाई युरोपको राजनीतिक स्थितिसँग परिचित भए । १८६२ ई मा प्रशाको शासक विलियम प्रथमले उनलाई देशको  चान्सलर (प्रधानमन्त्री) नियुक्त गरे। बिस्मार्क ‘रक्त र लोहाको नीति'को समर्थक थिए। उनको रुचि लोकतन्त्र र संसदीय पद्धतिमा पटक्कै थिएन । उनी सेना र राजनीतिको कार्यमा विशेष रुचि राख्थे । यसैमा निर्भर रहेर, उनी आफ्नो उद्देश्य प्राप्त गर्न चाहन्थे । उनी प्रसालाई सैनिक दृष्टिबाट मजबूत गरेर युरोपको राजनीतिमा आफ्नो वर्चस्व  कायम गर्न चाहन्थे । उनी अष्ट्रियालाई जर्मन सङ्घबाट बाहिर निकालेर र प्रसाको नेतृत्वमा जर्मनीको एकीकरण गर्न चाहन्थे। उनी सभा र भाषणमा विश्वास गर्दैनथे। उनी सेना र शस्त्रद्वारा नै देशको समस्याहरु समाधान गर्न चाहन्थे । उनी अवैधानिक कार्य गर्न पनि पछि पर्दैनथे। प्रसाको सैनिक शक्ति वृद्धि गरेर र कूटनीतिको सहारामा उनले जर्मन राज्यहरूको  एकीकरण कार्य पुरा गरे । यस कार्यलाई पुरा गर्नको लागि उनले तीन प्रमुख युद्ध लडे। सबै युद्धहरूमा सफल भएर उनले जर्मन-राज्यहरूको एकीकरण कार्य पुरा गरे। यसले युरोपीय इतिहासको स्वरूप नै परिवर्तन भयो । === डेनमार्कसँग युद्ध (१८६४ ई.) === सर्वप्रथम बिस्मार्कले आफ्नो शक्तिको प्रहार डेनमार्क राज्य माथी गरे। जर्मनी र डेनमार्कको बीच दुई प्रदेश विद्यमान थिए, जसको नाम श्लेसविग र हलस्टिन थियो। दुबै प्रदेश शताब्दी औँ देखि डेनमार्कको अधिकारमा थियो, तर यसको भाग थिएन। हलस्टिनका जनता जर्मन जातिका थिए, जबकि श्लेसविगमा आधा जर्मन र आधा डेनिस थिए। १९औं शताब्दीमा अन्य देशहरूको सरह डेनमार्कमा पनि राष्ट्रियताको लहर फैलियो, जसबाट प्रभावित भएर डेनिस देशभक्तहरूले देशको एकीकरणको प्रयत्न गरे। उनीहरू उक्त दुबै राज्यलाई डेनमार्कमा सामेल गरेर उसको शक्तिलाई सुदृढ गरियोस् भन्ने चाहन्थे। फलस्वरूप १८६३ ई. मा डेनमार्कको शासक [[क्रिश्चियन दशम्]]ले उक्त प्रदेशलाई आफ्नो राज्यमा सामेल गर्ने घोषणा गरे। उनीहरूको यो कार्य १८५२ ई. मा सम्पन्न लण्डन समझौताको विपरित थियो, यसकारण जर्मन राज्यहरूले यसको विरोध गरे। उनीहरूले "यी प्रदेशलाई डेनमार्कको अधिकारबाट मुक्त गरियोस" भन्ने माग गरे। प्रशाले पनि डेनमार्कको यस नीतिको विरोध गरे। बिस्मार्कले सोचे कि डेनमार्कको विरुद्ध युद्ध गर्नको लागि यो अनुकूल अवसर हो। उनी यो प्रदेश माथि प्रशाको अधिकार स्थापित गर्नको लागि इच्छुक थिए। प्रशाको विरुद्ध कुनै विपरीत प्रतिक्रिया नहोस् भनेर बिस्मार्क यो कार्यलाई उनी एक्लै नगरेर अष्ट्रियाको सहयोगबाट पूरा गर्न चाहन्थे। आस्ट्रियाले पनि यस कार्यमा प्रशालाई सहयोग गर्नु उचित सम्झियो। यसको कारण यो थियो कि यदि प्रशा यस मामिलामा एक्लै हस्तक्षेप गर्दथ्यो भने जर्मनीमा अष्ट्रियाको प्रभाव कम हुन जान्थ्यो। यसको अतिरिक १८५२ ई.को लण्डन समझौतालाई पूर्ण रूपबाट पालन गर्न चाहन्थ्यो। यस प्रकार प्रशा र अष्ट्रिया दुईले सम्मिलित रूपबाट डेनमार्कको विरुद्ध सैनिक कार्यवाही गर्ने निश्चय गरे। फलस्वरूप १८६४ ई. मा उनीहरूले डेनमार्क माथी आक्रमण गरी दिए। डेनमार्क पराजित भयो र उसले आक्रमणकारीहरूको साथ एक सम्झौता गरे। यसको अनुसार उसले श्लेसविग र हलस्टिलको साथ-साथ लायनबुर्गको अधिकारबाट पनि वञ्चित हुनु पर्‍यो। ===गेस्टिनको समझौता === यस समझौताको अनुसार श्लेसविग र हलस्टिनको प्रदेश त डेनमार्कबाट खोसियो, तर यस लूटको सामानको बाँडफाँडको सम्बन्धमा प्रशा र अष्ट्रियामा मतभेद भयो। यस प्रश्नलाई लिएर दुबैको बीच कटुता उत्पन्न भयो। अष्ट्रिया आफ्नो आन्तरिक स्थितिको कारणले युद्ध गर्ने पक्षमा थिएन जब कि प्रशा यस प्रसंगको माध्यमबाट अष्ट्रियालाई जर्मन राज्य सङ्घमा कमजोर गर्न चाहन्थ्यो। अन्तत दुबैको बीच १४ अगष्ट १८६५ ई. मा गेस्टिन नामक स्थानमा सम्झौता भयो, जो ‘गेस्टिन-समझौता’को नामबाट जानिछ। यो समझौता यस प्रकार थियो- *. श्लेसविङ प्रशियालाई दिइयो, *. हलस्टिन माथी अष्ट्रियाको अधिकार मानियो, *. लायनवर्ग प्रदेश प्रशाले खरीद गर्‍यो, जसको मूल्य अष्ट्रिया लाई दिईयो । दियो भयो यो समझौता बिस्मार्कको कूटनीतिक विजय थियो । उनी यसलाई एक अस्थायी समझौता मान्दथे, जसको अवहेलना जहिले जोबाट पनि गर्न सकिन्थ्यो। अतः अगाडि बढेर यसको विरुद्ध प्रतिक्रिया हुनु स्वाभाविक थियो। वास्तवमा बिस्मार्कको इच्छा अष्ट्रिया लाई युद्धमा परास्त गरेर उसलाई जर्मन सङ्घबाट बहिष्कृत गर्नु थियो। यस दिशा मा उनले तयारी गर्न आरम्भ गरेका तर यो कार्य सरल थिएन, किनकी अष्ट्रिया यूरोपको एक महत्त्वपूर्ण राज्य थियो र त्यस माथी आक्रमण गर्नाले अन्तर्राष्ट्रीय सम्बन्ध मा असर पर्न सक्दथ्यो । अतः अष्ट्रिया विरुद्ध सैनिक कार्यवाही गर्नु पूर्व बिस्मार्क अन्य राज्यहरुको इच्छा जान्न चाहन्थे। यस प्रकार युद्धको पूर्व उनले कूटनीतिक चाल द्वारा अन्य राज्यहरुको संभावित प्रतिक्रियालाई सम्झनु आवश्यक सम्झिए। ग्रेट ब्रिटेनले यस युद्ध मा हस्तक्षेप गर्ने सम्भावना थिएन, किनकी ऊ एकाकीपनको नीतिमा चलिरहेको थियो। रूस बिस्मार्कको मित्र थियो। उनले फ्रान्सलाई लोभ दिएर युद्धमा तटस्थ रहने आश्वासन प्राप्त गरे । [[नेपोलियन तृतीय]]ले तटस्थ रहनु राष्ट्रिय हितमा उचित सम्झिए । उसले यो सोचे कि अष्ट्रिया र प्रशाको युद्धबाट उनीहरूको शक्ति क्षीण हुने छ र त्यस स्थितिबाट फ्रान्सलाई विकास गर्ने अवसर प्राप्त हुने छ। १८६६ ई. मा प्रशा र इटलीको बीच सन्धि भयो, जसको अनुसार इटलीले युद्धमा प्रशालाई साथ दिने आश्वासन दियो। यसको बदलामा बिस्मार्कले युद्धमा सफल भए पश्चात इटलीलाई वेनेशिया दिने वचन दिए । यस सन्धिको सूचना पाएर अष्ट्रिया धेरै चिंतित भयो। अब अष्ट्रिया र प्रशाको सैनिक तयारी तीव्र गतिबाट चल्न थाल्यो। यस प्रकार प्रशा र अष्ट्रियाको बीच युद्धको स्थिति निर्मित भयो । अब युद्धको लागि केवल अवसर खोज्ने आवश्यकता थियो। श्लेसविग र हलस्टिन सम्बन्धी समझौतामा युद्धको कारणहरु खोजी निकाल्न कुनै कठिन कार्य थिएन। १८६६ ई. मा प्रशालाई यो अवसर प्राप्त भयो र उसले अष्ट्रियाको विरुद्ध युद्ध घोषित गरिदियो। इटली [[प्रशा अधिराज्य|प्रशा]]लाई साथ दिइरहेको थियो। यो युद्ध सेडोवाको मैदानमा दुबैको बीच सात हप्तासम्म चल्यो, जसमा अष्ट्रिया पराजित भयो । यस युद्धको समाप्ति [[प्राग को सन्धि|प्रागको सन्धि]] द्वारा भयो, जसको शर्तहरु यस प्रकार थिए- #. अष्ट्रियाको नेतृत्व मा जुन जर्मन-सङ्घ बनेको थियो, त्यसलाई समाप्त गरियो। #. श्लेसविग र हलस्टिन प्रशालाई दिइयो। # दक्षिणको जर्मन-राज्यहरुलाई स्वतन्त्र मानियो । #. वेनेशियाको प्रदेश इटलीलाई दिईयो। # अष्ट्रियाले युद्धको क्षतिपुर्ती दिनु पर्‍यो। ===जर्मन राजसङ्घको स्थापना=== यस युद्धको फलस्वरूप जर्मन-राज्यहरूबाट अष्ट्रियाको वर्चस्व समाप्त भयो । अब त्यहाँ प्रशाको प्रभाव कायम भयो। यस युद्धको पछि प्रशालाई अनेक नवीन प्रदेश प्राप्त भयो, जसको कारण अब त्यो यूरोपको शक्तिशाली राज्य मानिन थाल्यो । अब बिस्मार्क पनि यूरोपमा एक महत्त्वपूर्ण व्यक्ति बने। प्रशाको यस सफलताले परोक्ष रूपबाट फ्रान्सको भावी पराजयको सङ्केत दियो। यस प्रकार यस युद्धबाट प्रशालाई अनेक लाभ भयो। हैनोवर, हेसकेसल, नासो र फ्रेंकफर्ट प्रशा राज्यमा शामेल गरियो। यस पछि उसले जर्मन-राज्यहरुलाई नयाँ सिराबाट आफ्नो नेतृत्वमा संगठित गर्ने प्रयास गरे। तर दक्षिण-राज्यहरुको विरोधको कारण यस्तो गर्नु सम्भव भएन। यस्तो स्थितिमा यो "चार दक्षिण जर्मन राज्यहरू (बवेरिया, बुटर्मवर्ग, बादेन र हेन्स)लाई छोडी बाँकी जर्मन-राज्यहरुलाई सङ्गठन प्रशाको नेतृत्वमा बनाईनु पर्छ" भन्ने उचित ठानियो । बिस्मार्कले यसै गरे। यस प्रकार उसने उत्तरी जर्मन राज्यहरुको गठन गरे। यसमा २१ जर्मन राज्य सामेल थिए। यस नयाँ सङ्घको अध्यक्ष प्रशालाई बनाइयो। बिस्मार्क यस सङ्घको प्रथम चान्सलर नियुक्त भए। उनलाई त्यहा गठित भएको सङ्घीय परिषदको अध्यक्ष पनि नियुक्त गरियो। यस परिषदमा कुल ४३ सदस्य थिए, जसमा १७ सदस्य प्रशाका थिए। सङ्घको अध्यक्षको रूपमा प्रशाको राजालाई अनेक महत्त्वपूर्ण कार्यहरू जस्तो युद्ध एवं सन्धिलाई सम्पादित गर्ने अधिकार थियो। दोश्रो सभाको नाम लोकसभा थियो, जसको सदस्य वयस्क मताधिकार अनुसार जनताद्वारा चुनिन्थे। यस प्रकार बिस्मार्क जर्मनीको एकीकरणको दिशामा अगाडि बढे । अब उनको लागि केवल अन्तिम कार्य गर्न बाँकी थियो। जर्मनीको एकीकरणको लागि बिस्मार्कले फ्रान्ससँग अन्तिम युद्ध गरे, किनकी उसलाई पराजित नगरिकन दक्षिणको चार जर्मन राज्यहरुलाई जर्मन सङ्घमा सामेल गर्न सम्भव थिएन। उता फ्रान्स अष्ट्रियाको विरूद्ध प्रशाको विजयबाट आफुलाई अपमानित महसूस गरिरहेको थियो। उसको विचार थियो कि दुबैको बीच चल्ने युद्ध दीर्घकालीन हुनेछ तर आशाको विपरीत यो युद्ध चाडै नै समाप्त भयो, जसमा प्रशालाई सफलता मिल्यो। फ्रान्सको सम्राट [[नेपोलियन तृतीय]] ले आफ्नो गिर्दै गरेको प्रतिष्ठालाई पुनः जीवित गर्नको लागि फ्रान्सको सीमालाई [[राइन नदी]] सम्म विस्तृत गर्ने विचार गरे, तर उनी यस कार्यमा सफल हुन सकेनन्। बिस्मार्कले आफ्नो कूटनीतिक चालहरु द्वारा फ्रान्सको हरेक इच्छालाई असफल गरिरहे। नेपालियनले [[हल्यान्ड]]बाट [[लक्जेमबर्ग]] लिन चाहे, तर बिस्मार्कको विरोधको कारण त्यो सम्भव हुन सकेन । यसमा दुबैको बीच कटुताको भावना निर्मित भयो। फ्रान्स विश्वास गर्दथ्यो कि प्रशाको उत्कर्षको कारण उसको स्थिति नाजुक भएको छ। उता प्रशा पनि फ्रान्सलाई आफ्नो मार्गको बाधक मान्दथ्यो। फलस्वरूप दुबै देशका अखबार एक अर्काको विरुद्ध विष बमन गर्न लागे। यस्तो स्थितिमा दुबैको बीच युद्ध आवश्यक प्रतीत हुन थाल्यो । ===स्पेनको राजगद्दीको विषय=== यस बीच स्पेनमा उत्तराधिकारको सम्बन्धि विवाद उत्पन्न भयो, जसबाट त्यहाँ [[गृहयुद्ध]] प्रारम्भ हुन गयो । १८६३ ई. मा स्पेनको जनताले विद्रोह गरेर रानी ईसाबेला द्वितीयलाई देशबाट निकाली दिए र उनको स्थान पर प्रशाको सम्राटको नातेदार लियोपोर्ल्डलाई त्यहाँको नयाँ शासक बनाउने विचार गरे। नेपोलियन यसको तयार थिएनन, किनकी यस्तो हुँदा स्पेन माथी पनि प्रशाको प्रभाव स्थापित हुन जाग्छ। फ्रान्सको विरोधलाई विचार गर्दै लियोपोल्डले आफ्नो दाबेदारी त्यागे। तर नेपोलियन यसबाट पनि सन्तुष्ट भएनन्। उसले यो आश्वासन चाह्यो कि भविष्यमा पनि प्रशाको कुनै राजकुमार स्पेनको शासक हुने छैन । यो नेपोलियनको मनमानी र प्रशाको अपमान थियो। अतः यस घटनाको कारण १५ जुलाई १८७० ई. मा फ्रान्सले प्रशाको विरूद्ध युद्धको घोषणा गरिदियो। यो युद्ध [[सीडान]] मैदानमा भयो, जसमा [[नेपोलियन तृतीय]] पराजित भए। जर्मन सेनाहरु फ्रान्सको भित्र सम्म घुसे। २० जनवरी १८७१ ई. मा पेरिसको पतनको पश्चात युद्ध समाप्त भयो। अन्तत दुबैको बीच एक सन्धि भयो, जुन इतिहासमा ‘फेंकफर्टको सन्धि’को नामबाट विख्यात भयो। यसको शर्तहरु यस प्रकार थिए - * फ्रान्सको अल्सास र लरेन प्रदेश प्रशालाई सुम्पिनु पर्ने। * फ्रान्सले युद्धको क्षतिपुर्ती २० करोड पाउण्ड दिनु पर्ने। * क्षतिपुर्तीको भुक्तानी नभएसम्म जर्मन सेना फ्रान्समा बसिरहने। यो सन्धि फ्रान्सको लागि अत्यन्त नै अपमानजनक सिद्ध भयो र यसको परिणाम दूरगामी सिद्ध भयो। यस सन्धिले दुबैको बीच दुश्मनीको भावना गहिरो भयो। ===जर्मन-साम्राज्यको गठन=== सीडानको युद्ध पश्चात दक्षिण जर्मनीको चार राज्यहरु - बवेरिया, बादेन, बुटर्मवर्ग र हेंसलाई जर्मन सङ्घमा समाबेश गरेर त्यसलाई [[जर्मनी]] ([[जर्मन साम्राज्य]]) एक नयाँ नाम दिइयो। प्रशाको राजालाई जर्मनीको पनि सम्राट घोषित गरियो। यस प्रकार जर्मनीको एकीकरण पूर्ण भयो। १८ जनवरी १८७१ ई. मा विलियम प्रथमको [[राज्याभिषेक]] जर्मनीको सम्राटको रूपमा भयो। यस असम्भव जस्तो लाग्ने कार्यलाई पुरा गर्ने श्रेय '''बिस्मार्क'''लाई जान्छ। == सन्दर्भ== {{reflist}} ==यो पनि हेर्नुहोस्== *[[जर्मनी को इतिहास|जर्मनीको इतिहास]] *[[जर्मन पुन: एकीकरण]] *[[जर्मन साम्राज्य]] *[[नाजी जर्मनी|तृतीय जर्मन साम्राज्य]] *[[भारत को राजनीतिक एकीकरण|भारतको राजनीतिक एकीकरण]] *[[इटालीको एकीकरण|इटलीको एकीकरण]] *[[फ्रान्सको क्रान्ति (१८४८)]] {{विश्वको इतिहास}} [[श्रेणी:जर्मनी को इतिहास]] [[श्रेणी:जर्मनीको इतिहास]] [[श्रेणी:जर्मनीको एकीकरण]] g07o340x9p39tv1jjpchanunrl9godr 1071765 1071764 2022-07-31T06:18:05Z Bishaldev100 28807 /* जर्मन-साम्राज्यको गठन */ wikitext text/x-wiki {{अनुवाद}} {{for|सन् १९९० मा [[पूर्व जर्मनी|पूर्वी]] तथा [[पश्चिम जर्मनी|पश्चिमी जर्मनी]] बिचको पुन: एकीकरणको |जर्मन पुन: एकीकरण}} [[चित्र:Deutsches Reich (1871-1918)-en.png|thumb|The German Empire of 1871–1918.]] मध्य युरोप स्वतन्त्र राज्यहरु (प्रसा, बवेरिआ, स्याक्सोनी आदि)लाई आपसमा मिलाएर १८७१ मा एक राष्ट्र-राज्य जर्मन साम्राज्यको निर्माण गरियो । यस ऐतिहासिक प्रक्रियाको नाम '''जर्मनीको एकीकरण''' थियो । यस अघी यो भूभाग (जर्मनी) ३९ राज्यहरूमा विभाजित थियो । यी मध्ये अष्ट्रिया साम्राज्य तथा [[प्रशा अधिराज्य|प्रसा राजतन्त्र]] आफ्नो आर्थिक तथा राजनीतिक महत्त्वको लागि प्रसिद्ध थिए । जर्मनीका जनतामा राष्ट्रिय भावना थियो। देश भित्र अनेक गुप्त समितिहरू बनेका थिए । यि समितिहरू नवीन विचारहरूको प्रचार्-प्रसार गरिरहेका थिए । यही कारण १८३० ई. र [[फ्रान्सको क्रान्ति (१८४८)|१८४८ ई. मा फ्रान्समा भएको क्रान्ति]]को प्रभाव यहाँ पनि पर्‍यो र यहाँका जनताले पनि विद्रोह गरे । यद्यपि यो क्रान्ति असफल भए तथापि यसबाट देशको जनतामा राजनीतिक चेतनाको आविर्भाव भयो । १८६० ई. मा जब [[इटालीको एकीकरण|इटलीको एकीकरण]] हुँदै गयो तब जर्मन जनतामा पनि आशाको सञ्चार भयो र उनीहरू पनि एकीकरणको दिशामा गतिशील भए । इटलीको एकीकरण कार्य पिडमण्टको राजाको नेतृत्वमा भईरहेको थियो । यसै गरी जर्मन देशभक्तहरूले प्रशाको नेतृत्वमा जर्मनीको एकीकरण कार्य सम्पन्न गर्ने निश्चय गरे । यस समय [[प्रशा अधिराज्य|प्रशा]]का शासक विलियम प्रथम तथा चान्सलर [[ओट्टो बिस्मार्क|बिस्मार्क]] थिए। तर यी जर्मन देशभक्तहरूको अगाडि दुई प्रमुख चुनौती थिए - * आस्ट्रियाको प्रभुत्वबाट छुटकारा पाउनु, * जर्मन-राज्यहरूलाई प्रशाको नेतृत्वमा संगठित गर्नु। === बिस्मार्कको उदय === [[ओट्टो बिस्मार्क|अटो एडवर्ड लियोपोल्ड बिस्मार्क]]को जन्म १८१५ ई मा ब्रेडनबर्गको एक कुलीन परिवारमा भएको थियो । बिस्मार्कको शिक्षा बर्लिनमा भएको थियो । १८४७ ई मा नै उनी प्रशाको प्रतिनिधि-सभाको सदस्य चुनिए । उनी जर्मन राज्यको संसदमा [[प्रशा अधिराज्य|प्रशा]]को प्रतिनिधित्व गर्थे। उनी नवीन विचारहरूको प्रबल विरोधी थिए। १८५९ ई मा उनी रूसको लागि जर्मनीको राजदूतको रूपमा नियुक्त भए। १८६२ ई मा उनी  पेरिसको लागि राजदूत बनाइएर पठाइए । यी ओहोदाहरूमा रहेर उनी अनेक मानिसहरूको सम्पर्कमा आए। उनलाई युरोपको राजनीतिक स्थितिसँग परिचित भए । १८६२ ई मा प्रशाको शासक विलियम प्रथमले उनलाई देशको  चान्सलर (प्रधानमन्त्री) नियुक्त गरे। बिस्मार्क ‘रक्त र लोहाको नीति'को समर्थक थिए। उनको रुचि लोकतन्त्र र संसदीय पद्धतिमा पटक्कै थिएन । उनी सेना र राजनीतिको कार्यमा विशेष रुचि राख्थे । यसैमा निर्भर रहेर, उनी आफ्नो उद्देश्य प्राप्त गर्न चाहन्थे । उनी प्रसालाई सैनिक दृष्टिबाट मजबूत गरेर युरोपको राजनीतिमा आफ्नो वर्चस्व  कायम गर्न चाहन्थे । उनी अष्ट्रियालाई जर्मन सङ्घबाट बाहिर निकालेर र प्रसाको नेतृत्वमा जर्मनीको एकीकरण गर्न चाहन्थे। उनी सभा र भाषणमा विश्वास गर्दैनथे। उनी सेना र शस्त्रद्वारा नै देशको समस्याहरु समाधान गर्न चाहन्थे । उनी अवैधानिक कार्य गर्न पनि पछि पर्दैनथे। प्रसाको सैनिक शक्ति वृद्धि गरेर र कूटनीतिको सहारामा उनले जर्मन राज्यहरूको  एकीकरण कार्य पुरा गरे । यस कार्यलाई पुरा गर्नको लागि उनले तीन प्रमुख युद्ध लडे। सबै युद्धहरूमा सफल भएर उनले जर्मन-राज्यहरूको एकीकरण कार्य पुरा गरे। यसले युरोपीय इतिहासको स्वरूप नै परिवर्तन भयो । === डेनमार्कसँग युद्ध (१८६४ ई.) === सर्वप्रथम बिस्मार्कले आफ्नो शक्तिको प्रहार डेनमार्क राज्य माथी गरे। जर्मनी र डेनमार्कको बीच दुई प्रदेश विद्यमान थिए, जसको नाम श्लेसविग र हलस्टिन थियो। दुबै प्रदेश शताब्दी औँ देखि डेनमार्कको अधिकारमा थियो, तर यसको भाग थिएन। हलस्टिनका जनता जर्मन जातिका थिए, जबकि श्लेसविगमा आधा जर्मन र आधा डेनिस थिए। १९औं शताब्दीमा अन्य देशहरूको सरह डेनमार्कमा पनि राष्ट्रियताको लहर फैलियो, जसबाट प्रभावित भएर डेनिस देशभक्तहरूले देशको एकीकरणको प्रयत्न गरे। उनीहरू उक्त दुबै राज्यलाई डेनमार्कमा सामेल गरेर उसको शक्तिलाई सुदृढ गरियोस् भन्ने चाहन्थे। फलस्वरूप १८६३ ई. मा डेनमार्कको शासक [[क्रिश्चियन दशम्]]ले उक्त प्रदेशलाई आफ्नो राज्यमा सामेल गर्ने घोषणा गरे। उनीहरूको यो कार्य १८५२ ई. मा सम्पन्न लण्डन समझौताको विपरित थियो, यसकारण जर्मन राज्यहरूले यसको विरोध गरे। उनीहरूले "यी प्रदेशलाई डेनमार्कको अधिकारबाट मुक्त गरियोस" भन्ने माग गरे। प्रशाले पनि डेनमार्कको यस नीतिको विरोध गरे। बिस्मार्कले सोचे कि डेनमार्कको विरुद्ध युद्ध गर्नको लागि यो अनुकूल अवसर हो। उनी यो प्रदेश माथि प्रशाको अधिकार स्थापित गर्नको लागि इच्छुक थिए। प्रशाको विरुद्ध कुनै विपरीत प्रतिक्रिया नहोस् भनेर बिस्मार्क यो कार्यलाई उनी एक्लै नगरेर अष्ट्रियाको सहयोगबाट पूरा गर्न चाहन्थे। आस्ट्रियाले पनि यस कार्यमा प्रशालाई सहयोग गर्नु उचित सम्झियो। यसको कारण यो थियो कि यदि प्रशा यस मामिलामा एक्लै हस्तक्षेप गर्दथ्यो भने जर्मनीमा अष्ट्रियाको प्रभाव कम हुन जान्थ्यो। यसको अतिरिक १८५२ ई.को लण्डन समझौतालाई पूर्ण रूपबाट पालन गर्न चाहन्थ्यो। यस प्रकार प्रशा र अष्ट्रिया दुईले सम्मिलित रूपबाट डेनमार्कको विरुद्ध सैनिक कार्यवाही गर्ने निश्चय गरे। फलस्वरूप १८६४ ई. मा उनीहरूले डेनमार्क माथी आक्रमण गरी दिए। डेनमार्क पराजित भयो र उसले आक्रमणकारीहरूको साथ एक सम्झौता गरे। यसको अनुसार उसले श्लेसविग र हलस्टिलको साथ-साथ लायनबुर्गको अधिकारबाट पनि वञ्चित हुनु पर्‍यो। ===गेस्टिनको समझौता === यस समझौताको अनुसार श्लेसविग र हलस्टिनको प्रदेश त डेनमार्कबाट खोसियो, तर यस लूटको सामानको बाँडफाँडको सम्बन्धमा प्रशा र अष्ट्रियामा मतभेद भयो। यस प्रश्नलाई लिएर दुबैको बीच कटुता उत्पन्न भयो। अष्ट्रिया आफ्नो आन्तरिक स्थितिको कारणले युद्ध गर्ने पक्षमा थिएन जब कि प्रशा यस प्रसंगको माध्यमबाट अष्ट्रियालाई जर्मन राज्य सङ्घमा कमजोर गर्न चाहन्थ्यो। अन्तत दुबैको बीच १४ अगष्ट १८६५ ई. मा गेस्टिन नामक स्थानमा सम्झौता भयो, जो ‘गेस्टिन-समझौता’को नामबाट जानिछ। यो समझौता यस प्रकार थियो- *. श्लेसविङ प्रशियालाई दिइयो, *. हलस्टिन माथी अष्ट्रियाको अधिकार मानियो, *. लायनवर्ग प्रदेश प्रशाले खरीद गर्‍यो, जसको मूल्य अष्ट्रिया लाई दिईयो । दियो भयो यो समझौता बिस्मार्कको कूटनीतिक विजय थियो । उनी यसलाई एक अस्थायी समझौता मान्दथे, जसको अवहेलना जहिले जोबाट पनि गर्न सकिन्थ्यो। अतः अगाडि बढेर यसको विरुद्ध प्रतिक्रिया हुनु स्वाभाविक थियो। वास्तवमा बिस्मार्कको इच्छा अष्ट्रिया लाई युद्धमा परास्त गरेर उसलाई जर्मन सङ्घबाट बहिष्कृत गर्नु थियो। यस दिशा मा उनले तयारी गर्न आरम्भ गरेका तर यो कार्य सरल थिएन, किनकी अष्ट्रिया यूरोपको एक महत्त्वपूर्ण राज्य थियो र त्यस माथी आक्रमण गर्नाले अन्तर्राष्ट्रीय सम्बन्ध मा असर पर्न सक्दथ्यो । अतः अष्ट्रिया विरुद्ध सैनिक कार्यवाही गर्नु पूर्व बिस्मार्क अन्य राज्यहरुको इच्छा जान्न चाहन्थे। यस प्रकार युद्धको पूर्व उनले कूटनीतिक चाल द्वारा अन्य राज्यहरुको संभावित प्रतिक्रियालाई सम्झनु आवश्यक सम्झिए। ग्रेट ब्रिटेनले यस युद्ध मा हस्तक्षेप गर्ने सम्भावना थिएन, किनकी ऊ एकाकीपनको नीतिमा चलिरहेको थियो। रूस बिस्मार्कको मित्र थियो। उनले फ्रान्सलाई लोभ दिएर युद्धमा तटस्थ रहने आश्वासन प्राप्त गरे । [[नेपोलियन तृतीय]]ले तटस्थ रहनु राष्ट्रिय हितमा उचित सम्झिए । उसले यो सोचे कि अष्ट्रिया र प्रशाको युद्धबाट उनीहरूको शक्ति क्षीण हुने छ र त्यस स्थितिबाट फ्रान्सलाई विकास गर्ने अवसर प्राप्त हुने छ। १८६६ ई. मा प्रशा र इटलीको बीच सन्धि भयो, जसको अनुसार इटलीले युद्धमा प्रशालाई साथ दिने आश्वासन दियो। यसको बदलामा बिस्मार्कले युद्धमा सफल भए पश्चात इटलीलाई वेनेशिया दिने वचन दिए । यस सन्धिको सूचना पाएर अष्ट्रिया धेरै चिंतित भयो। अब अष्ट्रिया र प्रशाको सैनिक तयारी तीव्र गतिबाट चल्न थाल्यो। यस प्रकार प्रशा र अष्ट्रियाको बीच युद्धको स्थिति निर्मित भयो । अब युद्धको लागि केवल अवसर खोज्ने आवश्यकता थियो। श्लेसविग र हलस्टिन सम्बन्धी समझौतामा युद्धको कारणहरु खोजी निकाल्न कुनै कठिन कार्य थिएन। १८६६ ई. मा प्रशालाई यो अवसर प्राप्त भयो र उसले अष्ट्रियाको विरुद्ध युद्ध घोषित गरिदियो। इटली [[प्रशा अधिराज्य|प्रशा]]लाई साथ दिइरहेको थियो। यो युद्ध सेडोवाको मैदानमा दुबैको बीच सात हप्तासम्म चल्यो, जसमा अष्ट्रिया पराजित भयो । यस युद्धको समाप्ति [[प्राग को सन्धि|प्रागको सन्धि]] द्वारा भयो, जसको शर्तहरु यस प्रकार थिए- #. अष्ट्रियाको नेतृत्व मा जुन जर्मन-सङ्घ बनेको थियो, त्यसलाई समाप्त गरियो। #. श्लेसविग र हलस्टिन प्रशालाई दिइयो। # दक्षिणको जर्मन-राज्यहरुलाई स्वतन्त्र मानियो । #. वेनेशियाको प्रदेश इटलीलाई दिईयो। # अष्ट्रियाले युद्धको क्षतिपुर्ती दिनु पर्‍यो। ===जर्मन राजसङ्घको स्थापना=== यस युद्धको फलस्वरूप जर्मन-राज्यहरूबाट अष्ट्रियाको वर्चस्व समाप्त भयो । अब त्यहाँ प्रशाको प्रभाव कायम भयो। यस युद्धको पछि प्रशालाई अनेक नवीन प्रदेश प्राप्त भयो, जसको कारण अब त्यो यूरोपको शक्तिशाली राज्य मानिन थाल्यो । अब बिस्मार्क पनि यूरोपमा एक महत्त्वपूर्ण व्यक्ति बने। प्रशाको यस सफलताले परोक्ष रूपबाट फ्रान्सको भावी पराजयको सङ्केत दियो। यस प्रकार यस युद्धबाट प्रशालाई अनेक लाभ भयो। हैनोवर, हेसकेसल, नासो र फ्रेंकफर्ट प्रशा राज्यमा शामेल गरियो। यस पछि उसले जर्मन-राज्यहरुलाई नयाँ सिराबाट आफ्नो नेतृत्वमा संगठित गर्ने प्रयास गरे। तर दक्षिण-राज्यहरुको विरोधको कारण यस्तो गर्नु सम्भव भएन। यस्तो स्थितिमा यो "चार दक्षिण जर्मन राज्यहरू (बवेरिया, बुटर्मवर्ग, बादेन र हेन्स)लाई छोडी बाँकी जर्मन-राज्यहरुलाई सङ्गठन प्रशाको नेतृत्वमा बनाईनु पर्छ" भन्ने उचित ठानियो । बिस्मार्कले यसै गरे। यस प्रकार उसने उत्तरी जर्मन राज्यहरुको गठन गरे। यसमा २१ जर्मन राज्य सामेल थिए। यस नयाँ सङ्घको अध्यक्ष प्रशालाई बनाइयो। बिस्मार्क यस सङ्घको प्रथम चान्सलर नियुक्त भए। उनलाई त्यहा गठित भएको सङ्घीय परिषदको अध्यक्ष पनि नियुक्त गरियो। यस परिषदमा कुल ४३ सदस्य थिए, जसमा १७ सदस्य प्रशाका थिए। सङ्घको अध्यक्षको रूपमा प्रशाको राजालाई अनेक महत्त्वपूर्ण कार्यहरू जस्तो युद्ध एवं सन्धिलाई सम्पादित गर्ने अधिकार थियो। दोश्रो सभाको नाम लोकसभा थियो, जसको सदस्य वयस्क मताधिकार अनुसार जनताद्वारा चुनिन्थे। यस प्रकार बिस्मार्क जर्मनीको एकीकरणको दिशामा अगाडि बढे । अब उनको लागि केवल अन्तिम कार्य गर्न बाँकी थियो। जर्मनीको एकीकरणको लागि बिस्मार्कले फ्रान्ससँग अन्तिम युद्ध गरे, किनकी उसलाई पराजित नगरिकन दक्षिणको चार जर्मन राज्यहरुलाई जर्मन सङ्घमा सामेल गर्न सम्भव थिएन। उता फ्रान्स अष्ट्रियाको विरूद्ध प्रशाको विजयबाट आफुलाई अपमानित महसूस गरिरहेको थियो। उसको विचार थियो कि दुबैको बीच चल्ने युद्ध दीर्घकालीन हुनेछ तर आशाको विपरीत यो युद्ध चाडै नै समाप्त भयो, जसमा प्रशालाई सफलता मिल्यो। फ्रान्सको सम्राट [[नेपोलियन तृतीय]] ले आफ्नो गिर्दै गरेको प्रतिष्ठालाई पुनः जीवित गर्नको लागि फ्रान्सको सीमालाई [[राइन नदी]] सम्म विस्तृत गर्ने विचार गरे, तर उनी यस कार्यमा सफल हुन सकेनन्। बिस्मार्कले आफ्नो कूटनीतिक चालहरु द्वारा फ्रान्सको हरेक इच्छालाई असफल गरिरहे। नेपालियनले [[हल्यान्ड]]बाट [[लक्जेमबर्ग]] लिन चाहे, तर बिस्मार्कको विरोधको कारण त्यो सम्भव हुन सकेन । यसमा दुबैको बीच कटुताको भावना निर्मित भयो। फ्रान्स विश्वास गर्दथ्यो कि प्रशाको उत्कर्षको कारण उसको स्थिति नाजुक भएको छ। उता प्रशा पनि फ्रान्सलाई आफ्नो मार्गको बाधक मान्दथ्यो। फलस्वरूप दुबै देशका अखबार एक अर्काको विरुद्ध विष बमन गर्न लागे। यस्तो स्थितिमा दुबैको बीच युद्ध आवश्यक प्रतीत हुन थाल्यो । ===स्पेनको राजगद्दीको विषय=== यस बीच स्पेनमा उत्तराधिकारको सम्बन्धि विवाद उत्पन्न भयो, जसबाट त्यहाँ [[गृहयुद्ध]] प्रारम्भ हुन गयो । १८६३ ई. मा स्पेनको जनताले विद्रोह गरेर रानी ईसाबेला द्वितीयलाई देशबाट निकाली दिए र उनको स्थान पर प्रशाको सम्राटको नातेदार लियोपोर्ल्डलाई त्यहाँको नयाँ शासक बनाउने विचार गरे। नेपोलियन यसको तयार थिएनन, किनकी यस्तो हुँदा स्पेन माथी पनि प्रशाको प्रभाव स्थापित हुन जाग्छ। फ्रान्सको विरोधलाई विचार गर्दै लियोपोल्डले आफ्नो दाबेदारी त्यागे। तर नेपोलियन यसबाट पनि सन्तुष्ट भएनन्। उसले यो आश्वासन चाह्यो कि भविष्यमा पनि प्रशाको कुनै राजकुमार स्पेनको शासक हुने छैन । यो नेपोलियनको मनमानी र प्रशाको अपमान थियो। अतः यस घटनाको कारण १५ जुलाई १८७० ई. मा फ्रान्सले प्रशाको विरूद्ध युद्धको घोषणा गरिदियो। यो युद्ध [[सीडान]] मैदानमा भयो, जसमा [[नेपोलियन तृतीय]] पराजित भए। जर्मन सेनाहरु फ्रान्सको भित्र सम्म घुसे। २० जनवरी १८७१ ई. मा पेरिसको पतनको पश्चात युद्ध समाप्त भयो। अन्तत दुबैको बीच एक सन्धि भयो, जुन इतिहासमा ‘फेंकफर्टको सन्धि’को नामबाट विख्यात भयो। यसको शर्तहरु यस प्रकार थिए - * फ्रान्सको अल्सास र लरेन प्रदेश प्रशालाई सुम्पिनु पर्ने। * फ्रान्सले युद्धको क्षतिपुर्ती २० करोड पाउण्ड दिनु पर्ने। * क्षतिपुर्तीको भुक्तानी नभएसम्म जर्मन सेना फ्रान्समा बसिरहने। यो सन्धि फ्रान्सको लागि अत्यन्त नै अपमानजनक सिद्ध भयो र यसको परिणाम दूरगामी सिद्ध भयो। यस सन्धिले दुबैको बीच दुश्मनीको भावना गहिरो भयो। ===जर्मन-साम्राज्यको गठन=== [[चित्र:A_v_Werner_-_Kaiserproklamation_am_18_Januar_1871_(3._Fassung_1885).jpg|right|thumb|300x300px|१८ जनवरी १८७१ मा [[वर्सेली]] को 'हल अफ मिरर्स' मा [[जर्मन साम्राज्य]] की स्थापना]] सीडानको युद्ध पश्चात दक्षिण जर्मनीको चार राज्यहरु - बवेरिया, बादेन, बुटर्मवर्ग र हेंसलाई जर्मन सङ्घमा समाबेश गरेर त्यसलाई [[जर्मनी]] ([[जर्मन साम्राज्य]]) एक नयाँ नाम दिइयो। प्रशाको राजालाई जर्मनीको पनि सम्राट घोषित गरियो। यस प्रकार जर्मनीको एकीकरण पूर्ण भयो। १८ जनवरी १८७१ ई. मा विलियम प्रथमको [[राज्याभिषेक]] जर्मनीको सम्राटको रूपमा भयो। यस असम्भव जस्तो लाग्ने कार्यलाई पुरा गर्ने श्रेय '''बिस्मार्क'''लाई जान्छ। == सन्दर्भ== {{reflist}} ==यो पनि हेर्नुहोस्== *[[जर्मनी को इतिहास|जर्मनीको इतिहास]] *[[जर्मन पुन: एकीकरण]] *[[जर्मन साम्राज्य]] *[[नाजी जर्मनी|तृतीय जर्मन साम्राज्य]] *[[भारत को राजनीतिक एकीकरण|भारतको राजनीतिक एकीकरण]] *[[इटालीको एकीकरण|इटलीको एकीकरण]] *[[फ्रान्सको क्रान्ति (१८४८)]] {{विश्वको इतिहास}} [[श्रेणी:जर्मनी को इतिहास]] [[श्रेणी:जर्मनीको इतिहास]] [[श्रेणी:जर्मनीको एकीकरण]] jv3meiafrq5q8d3babdmasr0mgkckig 1071766 1071765 2022-07-31T06:19:05Z Bishaldev100 28807 wikitext text/x-wiki {{अनुवाद}} {{for|सन् १९९० मा [[पूर्व जर्मनी|पूर्वी]] तथा [[पश्चिम जर्मनी|पश्चिमी जर्मनी]] बिचको पुन: एकीकरणको |जर्मन पुन: एकीकरण}} [[चित्र:Deutsches Reich (1871-1918)-en.png|thumb|The German Empire of 1871–1918.]] {{Infobox historical event |image = Deutsches Reich (1871-1918)-en.png |caption = Political map of central Europe showing the 26 areas that became part of the united [[German Empire]] in 1871. Prussia based in the northeast, dominates in size, occupying about 40% of the new empire. |native_name = ''Deutsche Einigung'' |native_name_lang = de | date = {{nowrap|1 February 1864 – 8 January 1871}} | location = [[Palace of Versailles]], [[French Third Republic|France]]<br />{{Coord|48|48|12.89|N|2|07|13.20|E|region:IT-62_type:city|display=inline,title}} |participants = {{nowrap|{{flagicon|North German Confederation}} [[North German Confederation]]}} {{Collapsible list |{{flagicon|Kingdom of Prussia|1803}} [[Kingdom of Prussia]] |{{flagicon|Kingdom of Saxony}} [[Kingdom of Saxony]] |{{flagicon|Grand Duchy of Hesse}} [[Grand Duchy of Hesse]]{{sup|a}} |{{flagicon|Mecklenburg-Schwerin}} [[Grand Duchy of Mecklenburg-Schwerin]] |{{flagicon|Mecklenburg-Strelitz}} [[Grand Duchy of Mecklenburg-Strelitz]] |{{flagicon|Oldenburg}} [[Grand Duchy of Oldenburg]] |{{flagicon|Saxe-Weimar-Eisenach}} [[Grand Duchy of Saxe-Weimar-Eisenach]] |{{flagicon|Anhalt}} [[Duchy of Anhalt]] |{{flagicon|Duchy of Brunswick}} [[Duchy of Brunswick]] |{{flagicon|Saxe-Altenburg}} [[Duchy of Saxe-Altenburg]] |{{flagicon|Saxe-Coburg and Gotha}} [[Duchy of Saxe-Coburg and Gotha]] |{{flagicon|Saxe-Meiningen}} [[Duchy of Saxe-Meiningen]] |{{flagicon image|Flagge Fürstentum Lippe.svg}} [[Principality of Lippe]] |{{flagicon image|Flagge Fürstentum Reuß jüngere Linie.svg}} [[Principality of Reuss-Gera]] |{{flagicon image|Flagge Fürstentum Reuß ältere Linie.svg}} [[Principality of Reuss-Greiz]] |{{flagicon|Schaumburg-Lippe}} [[Principality of Schaumburg-Lippe]] |{{flagicon image|Flagge Fürstentümer Schwarzburg.svg}} [[Principality of Schwarzburg-Rudolstadt]] |{{flagicon image|Flagge Fürstentümer Schwarzburg.svg}} [[Principality of Schwarzburg-Sondershausen]] |{{flagicon image|Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg}} [[Principality of Waldeck and Pyrmont]] |{{flagicon|Bremen}} [[Free Hanseatic City of Bremen]] |{{flagicon|Hamburg}} [[Free and Hanseatic City of Hamburg]] |{{flagicon|Free City of Lübeck}} [[Free and Hanseatic City of Lübeck]] }} {{unbulleted list|{{flagicon|Kingdom of Bavaria}} [[Kingdom of Bavaria]]|{{flagicon|Kingdom of Württemberg}} [[Kingdom of Württemberg]]|{{flagicon|Baden|1871}} [[Grand Duchy of Baden]]|{{flagicon|Grand Duchy of Hesse}} [[Grand Duchy of Hesse]]{{sup|a}}}} | notes = {{longitem|style=white-space|{{unbulleted list|{{sup|a}} Only [[Upper Hesse]] is part of the North German Confederation. [[Lower Hesse]] is not.}} }} }} मध्य युरोप स्वतन्त्र राज्यहरु (प्रसा, बवेरिआ, स्याक्सोनी आदि)लाई आपसमा मिलाएर १८७१ मा एक राष्ट्र-राज्य जर्मन साम्राज्यको निर्माण गरियो । यस ऐतिहासिक प्रक्रियाको नाम '''जर्मनीको एकीकरण''' थियो । यस अघी यो भूभाग (जर्मनी) ३९ राज्यहरूमा विभाजित थियो । यी मध्ये अष्ट्रिया साम्राज्य तथा [[प्रशा अधिराज्य|प्रसा राजतन्त्र]] आफ्नो आर्थिक तथा राजनीतिक महत्त्वको लागि प्रसिद्ध थिए । जर्मनीका जनतामा राष्ट्रिय भावना थियो। देश भित्र अनेक गुप्त समितिहरू बनेका थिए । यि समितिहरू नवीन विचारहरूको प्रचार्-प्रसार गरिरहेका थिए । यही कारण १८३० ई. र [[फ्रान्सको क्रान्ति (१८४८)|१८४८ ई. मा फ्रान्समा भएको क्रान्ति]]को प्रभाव यहाँ पनि पर्‍यो र यहाँका जनताले पनि विद्रोह गरे । यद्यपि यो क्रान्ति असफल भए तथापि यसबाट देशको जनतामा राजनीतिक चेतनाको आविर्भाव भयो । १८६० ई. मा जब [[इटालीको एकीकरण|इटलीको एकीकरण]] हुँदै गयो तब जर्मन जनतामा पनि आशाको सञ्चार भयो र उनीहरू पनि एकीकरणको दिशामा गतिशील भए । इटलीको एकीकरण कार्य पिडमण्टको राजाको नेतृत्वमा भईरहेको थियो । यसै गरी जर्मन देशभक्तहरूले प्रशाको नेतृत्वमा जर्मनीको एकीकरण कार्य सम्पन्न गर्ने निश्चय गरे । यस समय [[प्रशा अधिराज्य|प्रशा]]का शासक विलियम प्रथम तथा चान्सलर [[ओट्टो बिस्मार्क|बिस्मार्क]] थिए। तर यी जर्मन देशभक्तहरूको अगाडि दुई प्रमुख चुनौती थिए - * आस्ट्रियाको प्रभुत्वबाट छुटकारा पाउनु, * जर्मन-राज्यहरूलाई प्रशाको नेतृत्वमा संगठित गर्नु। === बिस्मार्कको उदय === [[ओट्टो बिस्मार्क|अटो एडवर्ड लियोपोल्ड बिस्मार्क]]को जन्म १८१५ ई मा ब्रेडनबर्गको एक कुलीन परिवारमा भएको थियो । बिस्मार्कको शिक्षा बर्लिनमा भएको थियो । १८४७ ई मा नै उनी प्रशाको प्रतिनिधि-सभाको सदस्य चुनिए । उनी जर्मन राज्यको संसदमा [[प्रशा अधिराज्य|प्रशा]]को प्रतिनिधित्व गर्थे। उनी नवीन विचारहरूको प्रबल विरोधी थिए। १८५९ ई मा उनी रूसको लागि जर्मनीको राजदूतको रूपमा नियुक्त भए। १८६२ ई मा उनी  पेरिसको लागि राजदूत बनाइएर पठाइए । यी ओहोदाहरूमा रहेर उनी अनेक मानिसहरूको सम्पर्कमा आए। उनलाई युरोपको राजनीतिक स्थितिसँग परिचित भए । १८६२ ई मा प्रशाको शासक विलियम प्रथमले उनलाई देशको  चान्सलर (प्रधानमन्त्री) नियुक्त गरे। बिस्मार्क ‘रक्त र लोहाको नीति'को समर्थक थिए। उनको रुचि लोकतन्त्र र संसदीय पद्धतिमा पटक्कै थिएन । उनी सेना र राजनीतिको कार्यमा विशेष रुचि राख्थे । यसैमा निर्भर रहेर, उनी आफ्नो उद्देश्य प्राप्त गर्न चाहन्थे । उनी प्रसालाई सैनिक दृष्टिबाट मजबूत गरेर युरोपको राजनीतिमा आफ्नो वर्चस्व  कायम गर्न चाहन्थे । उनी अष्ट्रियालाई जर्मन सङ्घबाट बाहिर निकालेर र प्रसाको नेतृत्वमा जर्मनीको एकीकरण गर्न चाहन्थे। उनी सभा र भाषणमा विश्वास गर्दैनथे। उनी सेना र शस्त्रद्वारा नै देशको समस्याहरु समाधान गर्न चाहन्थे । उनी अवैधानिक कार्य गर्न पनि पछि पर्दैनथे। प्रसाको सैनिक शक्ति वृद्धि गरेर र कूटनीतिको सहारामा उनले जर्मन राज्यहरूको  एकीकरण कार्य पुरा गरे । यस कार्यलाई पुरा गर्नको लागि उनले तीन प्रमुख युद्ध लडे। सबै युद्धहरूमा सफल भएर उनले जर्मन-राज्यहरूको एकीकरण कार्य पुरा गरे। यसले युरोपीय इतिहासको स्वरूप नै परिवर्तन भयो । === डेनमार्कसँग युद्ध (१८६४ ई.) === सर्वप्रथम बिस्मार्कले आफ्नो शक्तिको प्रहार डेनमार्क राज्य माथी गरे। जर्मनी र डेनमार्कको बीच दुई प्रदेश विद्यमान थिए, जसको नाम श्लेसविग र हलस्टिन थियो। दुबै प्रदेश शताब्दी औँ देखि डेनमार्कको अधिकारमा थियो, तर यसको भाग थिएन। हलस्टिनका जनता जर्मन जातिका थिए, जबकि श्लेसविगमा आधा जर्मन र आधा डेनिस थिए। १९औं शताब्दीमा अन्य देशहरूको सरह डेनमार्कमा पनि राष्ट्रियताको लहर फैलियो, जसबाट प्रभावित भएर डेनिस देशभक्तहरूले देशको एकीकरणको प्रयत्न गरे। उनीहरू उक्त दुबै राज्यलाई डेनमार्कमा सामेल गरेर उसको शक्तिलाई सुदृढ गरियोस् भन्ने चाहन्थे। फलस्वरूप १८६३ ई. मा डेनमार्कको शासक [[क्रिश्चियन दशम्]]ले उक्त प्रदेशलाई आफ्नो राज्यमा सामेल गर्ने घोषणा गरे। उनीहरूको यो कार्य १८५२ ई. मा सम्पन्न लण्डन समझौताको विपरित थियो, यसकारण जर्मन राज्यहरूले यसको विरोध गरे। उनीहरूले "यी प्रदेशलाई डेनमार्कको अधिकारबाट मुक्त गरियोस" भन्ने माग गरे। प्रशाले पनि डेनमार्कको यस नीतिको विरोध गरे। बिस्मार्कले सोचे कि डेनमार्कको विरुद्ध युद्ध गर्नको लागि यो अनुकूल अवसर हो। उनी यो प्रदेश माथि प्रशाको अधिकार स्थापित गर्नको लागि इच्छुक थिए। प्रशाको विरुद्ध कुनै विपरीत प्रतिक्रिया नहोस् भनेर बिस्मार्क यो कार्यलाई उनी एक्लै नगरेर अष्ट्रियाको सहयोगबाट पूरा गर्न चाहन्थे। आस्ट्रियाले पनि यस कार्यमा प्रशालाई सहयोग गर्नु उचित सम्झियो। यसको कारण यो थियो कि यदि प्रशा यस मामिलामा एक्लै हस्तक्षेप गर्दथ्यो भने जर्मनीमा अष्ट्रियाको प्रभाव कम हुन जान्थ्यो। यसको अतिरिक १८५२ ई.को लण्डन समझौतालाई पूर्ण रूपबाट पालन गर्न चाहन्थ्यो। यस प्रकार प्रशा र अष्ट्रिया दुईले सम्मिलित रूपबाट डेनमार्कको विरुद्ध सैनिक कार्यवाही गर्ने निश्चय गरे। फलस्वरूप १८६४ ई. मा उनीहरूले डेनमार्क माथी आक्रमण गरी दिए। डेनमार्क पराजित भयो र उसले आक्रमणकारीहरूको साथ एक सम्झौता गरे। यसको अनुसार उसले श्लेसविग र हलस्टिलको साथ-साथ लायनबुर्गको अधिकारबाट पनि वञ्चित हुनु पर्‍यो। ===गेस्टिनको समझौता === यस समझौताको अनुसार श्लेसविग र हलस्टिनको प्रदेश त डेनमार्कबाट खोसियो, तर यस लूटको सामानको बाँडफाँडको सम्बन्धमा प्रशा र अष्ट्रियामा मतभेद भयो। यस प्रश्नलाई लिएर दुबैको बीच कटुता उत्पन्न भयो। अष्ट्रिया आफ्नो आन्तरिक स्थितिको कारणले युद्ध गर्ने पक्षमा थिएन जब कि प्रशा यस प्रसंगको माध्यमबाट अष्ट्रियालाई जर्मन राज्य सङ्घमा कमजोर गर्न चाहन्थ्यो। अन्तत दुबैको बीच १४ अगष्ट १८६५ ई. मा गेस्टिन नामक स्थानमा सम्झौता भयो, जो ‘गेस्टिन-समझौता’को नामबाट जानिछ। यो समझौता यस प्रकार थियो- *. श्लेसविङ प्रशियालाई दिइयो, *. हलस्टिन माथी अष्ट्रियाको अधिकार मानियो, *. लायनवर्ग प्रदेश प्रशाले खरीद गर्‍यो, जसको मूल्य अष्ट्रिया लाई दिईयो । दियो भयो यो समझौता बिस्मार्कको कूटनीतिक विजय थियो । उनी यसलाई एक अस्थायी समझौता मान्दथे, जसको अवहेलना जहिले जोबाट पनि गर्न सकिन्थ्यो। अतः अगाडि बढेर यसको विरुद्ध प्रतिक्रिया हुनु स्वाभाविक थियो। वास्तवमा बिस्मार्कको इच्छा अष्ट्रिया लाई युद्धमा परास्त गरेर उसलाई जर्मन सङ्घबाट बहिष्कृत गर्नु थियो। यस दिशा मा उनले तयारी गर्न आरम्भ गरेका तर यो कार्य सरल थिएन, किनकी अष्ट्रिया यूरोपको एक महत्त्वपूर्ण राज्य थियो र त्यस माथी आक्रमण गर्नाले अन्तर्राष्ट्रीय सम्बन्ध मा असर पर्न सक्दथ्यो । अतः अष्ट्रिया विरुद्ध सैनिक कार्यवाही गर्नु पूर्व बिस्मार्क अन्य राज्यहरुको इच्छा जान्न चाहन्थे। यस प्रकार युद्धको पूर्व उनले कूटनीतिक चाल द्वारा अन्य राज्यहरुको संभावित प्रतिक्रियालाई सम्झनु आवश्यक सम्झिए। ग्रेट ब्रिटेनले यस युद्ध मा हस्तक्षेप गर्ने सम्भावना थिएन, किनकी ऊ एकाकीपनको नीतिमा चलिरहेको थियो। रूस बिस्मार्कको मित्र थियो। उनले फ्रान्सलाई लोभ दिएर युद्धमा तटस्थ रहने आश्वासन प्राप्त गरे । [[नेपोलियन तृतीय]]ले तटस्थ रहनु राष्ट्रिय हितमा उचित सम्झिए । उसले यो सोचे कि अष्ट्रिया र प्रशाको युद्धबाट उनीहरूको शक्ति क्षीण हुने छ र त्यस स्थितिबाट फ्रान्सलाई विकास गर्ने अवसर प्राप्त हुने छ। १८६६ ई. मा प्रशा र इटलीको बीच सन्धि भयो, जसको अनुसार इटलीले युद्धमा प्रशालाई साथ दिने आश्वासन दियो। यसको बदलामा बिस्मार्कले युद्धमा सफल भए पश्चात इटलीलाई वेनेशिया दिने वचन दिए । यस सन्धिको सूचना पाएर अष्ट्रिया धेरै चिंतित भयो। अब अष्ट्रिया र प्रशाको सैनिक तयारी तीव्र गतिबाट चल्न थाल्यो। यस प्रकार प्रशा र अष्ट्रियाको बीच युद्धको स्थिति निर्मित भयो । अब युद्धको लागि केवल अवसर खोज्ने आवश्यकता थियो। श्लेसविग र हलस्टिन सम्बन्धी समझौतामा युद्धको कारणहरु खोजी निकाल्न कुनै कठिन कार्य थिएन। १८६६ ई. मा प्रशालाई यो अवसर प्राप्त भयो र उसले अष्ट्रियाको विरुद्ध युद्ध घोषित गरिदियो। इटली [[प्रशा अधिराज्य|प्रशा]]लाई साथ दिइरहेको थियो। यो युद्ध सेडोवाको मैदानमा दुबैको बीच सात हप्तासम्म चल्यो, जसमा अष्ट्रिया पराजित भयो । यस युद्धको समाप्ति [[प्राग को सन्धि|प्रागको सन्धि]] द्वारा भयो, जसको शर्तहरु यस प्रकार थिए- #. अष्ट्रियाको नेतृत्व मा जुन जर्मन-सङ्घ बनेको थियो, त्यसलाई समाप्त गरियो। #. श्लेसविग र हलस्टिन प्रशालाई दिइयो। # दक्षिणको जर्मन-राज्यहरुलाई स्वतन्त्र मानियो । #. वेनेशियाको प्रदेश इटलीलाई दिईयो। # अष्ट्रियाले युद्धको क्षतिपुर्ती दिनु पर्‍यो। ===जर्मन राजसङ्घको स्थापना=== यस युद्धको फलस्वरूप जर्मन-राज्यहरूबाट अष्ट्रियाको वर्चस्व समाप्त भयो । अब त्यहाँ प्रशाको प्रभाव कायम भयो। यस युद्धको पछि प्रशालाई अनेक नवीन प्रदेश प्राप्त भयो, जसको कारण अब त्यो यूरोपको शक्तिशाली राज्य मानिन थाल्यो । अब बिस्मार्क पनि यूरोपमा एक महत्त्वपूर्ण व्यक्ति बने। प्रशाको यस सफलताले परोक्ष रूपबाट फ्रान्सको भावी पराजयको सङ्केत दियो। यस प्रकार यस युद्धबाट प्रशालाई अनेक लाभ भयो। हैनोवर, हेसकेसल, नासो र फ्रेंकफर्ट प्रशा राज्यमा शामेल गरियो। यस पछि उसले जर्मन-राज्यहरुलाई नयाँ सिराबाट आफ्नो नेतृत्वमा संगठित गर्ने प्रयास गरे। तर दक्षिण-राज्यहरुको विरोधको कारण यस्तो गर्नु सम्भव भएन। यस्तो स्थितिमा यो "चार दक्षिण जर्मन राज्यहरू (बवेरिया, बुटर्मवर्ग, बादेन र हेन्स)लाई छोडी बाँकी जर्मन-राज्यहरुलाई सङ्गठन प्रशाको नेतृत्वमा बनाईनु पर्छ" भन्ने उचित ठानियो । बिस्मार्कले यसै गरे। यस प्रकार उसने उत्तरी जर्मन राज्यहरुको गठन गरे। यसमा २१ जर्मन राज्य सामेल थिए। यस नयाँ सङ्घको अध्यक्ष प्रशालाई बनाइयो। बिस्मार्क यस सङ्घको प्रथम चान्सलर नियुक्त भए। उनलाई त्यहा गठित भएको सङ्घीय परिषदको अध्यक्ष पनि नियुक्त गरियो। यस परिषदमा कुल ४३ सदस्य थिए, जसमा १७ सदस्य प्रशाका थिए। सङ्घको अध्यक्षको रूपमा प्रशाको राजालाई अनेक महत्त्वपूर्ण कार्यहरू जस्तो युद्ध एवं सन्धिलाई सम्पादित गर्ने अधिकार थियो। दोश्रो सभाको नाम लोकसभा थियो, जसको सदस्य वयस्क मताधिकार अनुसार जनताद्वारा चुनिन्थे। यस प्रकार बिस्मार्क जर्मनीको एकीकरणको दिशामा अगाडि बढे । अब उनको लागि केवल अन्तिम कार्य गर्न बाँकी थियो। जर्मनीको एकीकरणको लागि बिस्मार्कले फ्रान्ससँग अन्तिम युद्ध गरे, किनकी उसलाई पराजित नगरिकन दक्षिणको चार जर्मन राज्यहरुलाई जर्मन सङ्घमा सामेल गर्न सम्भव थिएन। उता फ्रान्स अष्ट्रियाको विरूद्ध प्रशाको विजयबाट आफुलाई अपमानित महसूस गरिरहेको थियो। उसको विचार थियो कि दुबैको बीच चल्ने युद्ध दीर्घकालीन हुनेछ तर आशाको विपरीत यो युद्ध चाडै नै समाप्त भयो, जसमा प्रशालाई सफलता मिल्यो। फ्रान्सको सम्राट [[नेपोलियन तृतीय]] ले आफ्नो गिर्दै गरेको प्रतिष्ठालाई पुनः जीवित गर्नको लागि फ्रान्सको सीमालाई [[राइन नदी]] सम्म विस्तृत गर्ने विचार गरे, तर उनी यस कार्यमा सफल हुन सकेनन्। बिस्मार्कले आफ्नो कूटनीतिक चालहरु द्वारा फ्रान्सको हरेक इच्छालाई असफल गरिरहे। नेपालियनले [[हल्यान्ड]]बाट [[लक्जेमबर्ग]] लिन चाहे, तर बिस्मार्कको विरोधको कारण त्यो सम्भव हुन सकेन । यसमा दुबैको बीच कटुताको भावना निर्मित भयो। फ्रान्स विश्वास गर्दथ्यो कि प्रशाको उत्कर्षको कारण उसको स्थिति नाजुक भएको छ। उता प्रशा पनि फ्रान्सलाई आफ्नो मार्गको बाधक मान्दथ्यो। फलस्वरूप दुबै देशका अखबार एक अर्काको विरुद्ध विष बमन गर्न लागे। यस्तो स्थितिमा दुबैको बीच युद्ध आवश्यक प्रतीत हुन थाल्यो । ===स्पेनको राजगद्दीको विषय=== यस बीच स्पेनमा उत्तराधिकारको सम्बन्धि विवाद उत्पन्न भयो, जसबाट त्यहाँ [[गृहयुद्ध]] प्रारम्भ हुन गयो । १८६३ ई. मा स्पेनको जनताले विद्रोह गरेर रानी ईसाबेला द्वितीयलाई देशबाट निकाली दिए र उनको स्थान पर प्रशाको सम्राटको नातेदार लियोपोर्ल्डलाई त्यहाँको नयाँ शासक बनाउने विचार गरे। नेपोलियन यसको तयार थिएनन, किनकी यस्तो हुँदा स्पेन माथी पनि प्रशाको प्रभाव स्थापित हुन जाग्छ। फ्रान्सको विरोधलाई विचार गर्दै लियोपोल्डले आफ्नो दाबेदारी त्यागे। तर नेपोलियन यसबाट पनि सन्तुष्ट भएनन्। उसले यो आश्वासन चाह्यो कि भविष्यमा पनि प्रशाको कुनै राजकुमार स्पेनको शासक हुने छैन । यो नेपोलियनको मनमानी र प्रशाको अपमान थियो। अतः यस घटनाको कारण १५ जुलाई १८७० ई. मा फ्रान्सले प्रशाको विरूद्ध युद्धको घोषणा गरिदियो। यो युद्ध [[सीडान]] मैदानमा भयो, जसमा [[नेपोलियन तृतीय]] पराजित भए। जर्मन सेनाहरु फ्रान्सको भित्र सम्म घुसे। २० जनवरी १८७१ ई. मा पेरिसको पतनको पश्चात युद्ध समाप्त भयो। अन्तत दुबैको बीच एक सन्धि भयो, जुन इतिहासमा ‘फेंकफर्टको सन्धि’को नामबाट विख्यात भयो। यसको शर्तहरु यस प्रकार थिए - * फ्रान्सको अल्सास र लरेन प्रदेश प्रशालाई सुम्पिनु पर्ने। * फ्रान्सले युद्धको क्षतिपुर्ती २० करोड पाउण्ड दिनु पर्ने। * क्षतिपुर्तीको भुक्तानी नभएसम्म जर्मन सेना फ्रान्समा बसिरहने। यो सन्धि फ्रान्सको लागि अत्यन्त नै अपमानजनक सिद्ध भयो र यसको परिणाम दूरगामी सिद्ध भयो। यस सन्धिले दुबैको बीच दुश्मनीको भावना गहिरो भयो। ===जर्मन-साम्राज्यको गठन=== [[चित्र:A_v_Werner_-_Kaiserproklamation_am_18_Januar_1871_(3._Fassung_1885).jpg|right|thumb|300x300px|१८ जनवरी १८७१ मा [[वर्सेली]] को 'हल अफ मिरर्स' मा [[जर्मन साम्राज्य]] की स्थापना]] सीडानको युद्ध पश्चात दक्षिण जर्मनीको चार राज्यहरु - बवेरिया, बादेन, बुटर्मवर्ग र हेंसलाई जर्मन सङ्घमा समाबेश गरेर त्यसलाई [[जर्मनी]] ([[जर्मन साम्राज्य]]) एक नयाँ नाम दिइयो। प्रशाको राजालाई जर्मनीको पनि सम्राट घोषित गरियो। यस प्रकार जर्मनीको एकीकरण पूर्ण भयो। १८ जनवरी १८७१ ई. मा विलियम प्रथमको [[राज्याभिषेक]] जर्मनीको सम्राटको रूपमा भयो। यस असम्भव जस्तो लाग्ने कार्यलाई पुरा गर्ने श्रेय '''बिस्मार्क'''लाई जान्छ। == सन्दर्भ== {{reflist}} ==यो पनि हेर्नुहोस्== *[[जर्मनी को इतिहास|जर्मनीको इतिहास]] *[[जर्मन पुन: एकीकरण]] *[[जर्मन साम्राज्य]] *[[नाजी जर्मनी|तृतीय जर्मन साम्राज्य]] *[[भारत को राजनीतिक एकीकरण|भारतको राजनीतिक एकीकरण]] *[[इटालीको एकीकरण|इटलीको एकीकरण]] *[[फ्रान्सको क्रान्ति (१८४८)]] {{विश्वको इतिहास}} [[श्रेणी:जर्मनी को इतिहास]] [[श्रेणी:जर्मनीको इतिहास]] [[श्रेणी:जर्मनीको एकीकरण]] 1ig0ld12hffvexvoi85d8wz8x91eg9o 0 106852 1071751 1025389 2022-07-30T22:36:45Z Wikilingual 57782 wikitext text/x-wiki {{Infobox Website | name = सियाओ बेलायत | logo = Ciao.de logo.svg | screenshot = | caption = | url = {{URL|http://www.ciao.co.uk|सियाओ.को.युके}} | alexa = {{IncreaseNegative}} १०४,३६३ ({{as of|2015|7|14|alt=जुलाई २०१५}})<ref name="alexa">{{cite web|url= http://www.alexa.com/siteinfo/ciao.co.uk |title= वेबसाइटको समिक्षा सियाओ डटको डट युके | publisher= [[अलेक्सा इन्टरनेट]] |accessdate= 14 July 2015 }}</ref> | commercial = | type = समिक्षा वेबसाइट | language = [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]]<br>[[फ्रान्सेली भाषा|फ्रान्सेली]]<br>[[स्पेनी भाषा|स्पेनी]]<br>[[जर्मनेली भाषा|जर्मनेली]]<br>[[डच भाषा|डच]]<br>[[इटालीयाली भाषा|इटालीयाली]]<br>[[स्विडेनी भाषा|स्विडेनी]] | registration = अनुपलब्ध | owner = [[माइक्रोसफ्ट]] | author = | launch date = | current status = निष्क्रिय | revenue = | slogan = }} '''सियाओ''' युरोपमा आधारित एक अनलाइन किनमेल पोर्टल हो जसले [[संयुक्त अधिराज्य]], [[फ्रान्स]], [[स्पेन]], [[जर्मनी]], [[नेदरल्यान्ड|नेदरल्याण्ड्स]], [[इटाली|इटली]] र [[स्विडेन]] लगायतका देशहरूमा सेवा सञ्चालन गर्दछ।<ref name="Ciao.com">[http://www.csestrategies.com/cse/2008/02/ciao-us-launche.html Ciao.com Launch] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080913222058/http://www.csestrategies.com/cse/2008/02/ciao-us-launche.html |date=2008-09-13 }}</ref> फेब्रुअरी २००८ मा, कम्पनीले साइटको एक अमेरिकी संस्करण, सियाओ डटकमको सुरु गरेको थियो। साइटले एक मञ्च प्रदान गरेको थियो जहाँ दर्ता भएका प्रयोगकर्ताहरूले समीक्षा लेख्न सक्दछन् र अरूलाई निर्णय लिन मद्दत गर्न विभिन्न उत्पादनहरूमा उनीहरूको राय दिन सक्दछन्। यी समीक्षाहरू सर्वसाधारणलाई, उपभोक्ताहरूलाई मद्दत गर्न उपलब्ध गरिएको थियो। डिसेम्बर २०१७ सम्म, एक सदस्यले लेखकहरूले गरेका समीक्षाहरू पढ्ने बित्तिकै, कम्पनी उक्त लेखकलाई तिनीहरूको खातामा पैसा थपिदिएको हुन्थ्यो। सदस्यहरूले अनलाइन सर्वेक्षण र सन्दर्भित साथीहरू मार्फत पैसा पनि प्राप्त गर्न सक्दथे। २७ नोभेम्बर २०१७ मा, सियाओले १ डिसेम्बरदेखि सबै भुक्तानीहरू रोकिने घोषण गरेको थियो। फेब्रुअरी २०१८ मा, सियाओ बन्द भएको थियो। यसमा प्रवेश भने कम्पनीले नि:शुल्क गरेको थियो। समीक्षाको साथसाथै, साइटले मूल्य तुलना पनि प्रदान गरेको थियो जसमा यसले आँकडाका सामग्रीहरू प्रदान गर्ने व्यापारी र आयोगसँग काम गर्दै प्रयोगकर्ताहरूलाई एकै थिचाइमा उत्पादनहरू खरीद गर्न अनुमति दिएको थियो। कम स्कोरको विश्लेषण अनुसार, जनवरी २०१३ मा युरोपमा यसले २८.४ मिलियन [[मासिक सक्रिय प्रयोगकर्ता|मासिक सक्रिय प्रयोगकर्ताहरू]] प्राप्त गरेको दावी गरेको थियो। सन् २०१३ मा, जर्मनीको यसको वेबसाइट ८.१ मिलियन प्रत्येक भ्रमणहरू भएका थिए। यो जर्मनी, फ्रान्स, नेदरल्याण्ड्स,स्पेन,इटाली र संयुक्त अधिराज्यको सबैभन्दा ठूलो किनमेल पोर्टलहरू मध्येको एक हो।<ref name="ciao">{{cite web |url = http://www.ciao-group.com/fileadmin/media/downloads/de/presse/ciao-de_factstheet_final.pdf |title = Factsheet |publisher = www.ciao-group.com |accessdate = 2008-04-09 |last = |first = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081125141454/http://www.ciao-group.com/fileadmin/media/downloads/de/presse/ciao-de_factstheet_final.pdf |archivedate = 2008-11-25, 12:02:26 InternetArchiveBot }}</ref> == माइक्रोसफ्टद्वारा सियाओको खरिद == माइक्रोसफ्टले अगष्ट २००८ को अन्तमा सियाओ जिएमबिएच (अनुवादित - सिमित दायित्व कम्पनी) र सियाओ, निगमको मालिक [[ग्रिनफिल्ड अनलाइन]]लाई ४८६ मिलियन अमेरिकी डलरमा खरिद गर्ने प्रस्ताव राखेको थियो।<ref name="Microsoft">[https://www.reuters.com/article/internetNews/idUSBNG33694720080831 Purchase By Microsoft], Microsoft buys Greenfield Online.</ref> [[माइक्रोसफ्ट]]का प्रतिनिधिहरूका अनुसार, यो खरीद मुख्यतया [[युरोप]]मा कम्पनीको इण्टरनेट खोजी र [[ई-वाणिज्य]] व्यवसायलाई प्रोत्साहित गर्नका लागि गरिएको थियो।<ref name="E-commerce">[https://www.gadgetsnow.com/tech-news/Microsoft-buys-ciao-com/articleshow/3425391.cms Microst Purchase Ciao] Microsoft bought Ciao to improve its e-commerce.</ref> अप्रिल २०११ मा, माइक्रोसफ्टले सियाओलाई बिक्री गरेको थियो।<ref>{{Citeweb | url= http://pro.clubic.com/entreprises/microsoft/actualite-414934-microsoft-revendre-comparateur-ciao.html | title= Microsoft pourrait revendre le comparateur Ciao |publisher= ''[[क्लुबिक]]'' | date= २७ अप्रिल २०११}}</ref> == लेगाइड समूहद्वारा सियाओको अधिग्रहण == मार्च २०१२ मा अधिग्रहण भएदेखि, सियाओले सन् १९९८ मा स्थापना भएको लेगाइड समूहको विभागलाई मजबूत गरेको छ।<ref>{{Citeweb | url= http://pro.clubic.com/e-commerce/comparateur-de-prix/actualite-466300-leguide-ciao-microsoft.html | title= LeGuide.com rachète Ciao à Microsoft | publisher= ''[[क्लुबिक]]'' | date= २० डिसेम्बर २०११}}</ref> यसले १४ युरोपेली देशहरूमा अनलाइन किनमेलहरूलाई मार्गनिर्देशन, वेबसाइटहरूको तुलना, किनमेल खोजी इञ्जिन र उपभोक्ता मुल्याङ्कनका लागि मञ्चको बहु-साइट रणनीति मार्फत सेवा सञ्चालन गर्दछ।<ref>{{Citeweb | url= http://www.cerclefinance.fr/default.asp?pub=societes&isin=FR0010146092&art=321127 | title= Le Guide.com: précisions sur l'acquisition de Ciao}}</ref>. लेगाइड समूहले विभिन्न ब्राण्डहरूको सञ्चालन गर्दै आइरहेको छ जसमा लेगाइड डटकम, चुजन, डुयु डटकम, पाइकेङ्गो, सपवाहल डट डिई लगायतका सहायक कम्पनीहरू समावेश छन्। जुलाई २०१२ देखि कम्पनीका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत ओलिभर सिचेल हुन्। == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == * [http://www.ciao.co.uk सियाओ बेलायत] [[श्रेणी:समीक्षा वेबसाइटहरू]] [[श्रेणी:विकिथन-८ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] cinycbnw13hetq41eb01a5069i3imjv 0 107108 1071738 969828 2022-07-30T15:10:05Z Wikilingual 57782 wikitext text/x-wiki {{Infobox dot-com company | name = मेल डटकम | logo = maildotcomlogo.jpg | company_type = वेब मेल | traded_as = | foundation = | founder = | dissolved = | location = [[पेन्सिलभेनिया|चेष्टरबुक, पेन्सिलभेनिया]], [[संयुक्त राज्य अमेरिका|अमेरिका]] | locations = | incorporated = | area_served = विश्वव्यापी | key_people = | industry = इण्टरनेट | products = | services = | revenue = | operating_income = | net_income = | total_assets = | total_equity = | owner = | num_employees = | parent = संयुक्त इण्टरनेट | divisions = | subsid = | company_slogan = | url = {{URL|https://www.mail.com|मेल.कम}} | ipv6 = | alexa = | website_type = वेबमेल प्रदायक | advertising = हो | registration = हो | num_users = | language = अङ्ग्रेजी, स्पेनी, फान्सेली, रूसी, पोर्चुगाली, रोमानियाली | launch_date = {{start date and age|1995}} | current_status = | screenshot = | caption = | footnotes = | intl = }} '''मेल डट कम''' एक वेब पोर्टल तथा वेबमा आधारित एक ई-डाँक सेवा प्रदायक हो जून जर्मनेली इण्टरनेट कम्पनी युनाइटेड इण्टरनेटको स्वामित्वमा रहेको छ। यसले समाचार लेख र श्रव्य दृश्य र असीमित भण्डारणको साथ नि: शुल्क वेब डाँक अनुप्रयोगको प्रदान गर्दछ।<ref>{{cite web|url=https://techcrunch.com/2010/09/20/mail-com-media/|title=Mail.com Media Sells Mail.com To United Internet Group|first=Alexia|last=Tsotsis|date=|work=टेक क्रञ्च डटकम|access-date=24 April 2017}}</ref> == विशेषता == मेल डटकमले ई-डाँकहरूका लागि असीमित भण्डारण, २०० भन्दा बढी डोमेनहरूको छनौट, अनलाइन फाइल भण्डारण, अन्य खाताहरूबाट ई-डाँक सङ्कलन (जसले प्रदान गरिएको हालको सेवाहरूको लागि भुक्तानी गर्दछ), आयोजक, फेसबुक एकीकरण, स्पाम र भाइरसहरूबाट सुरक्षाको प्रस्ताव गर्दछ।<ref>{{cite web|url=https://www.facebook.com/mail.com|title=mail.com|author=|date=|work=Facebook.com|access-date=24 April 2017}}</ref> === डोमेनहरू === प्रयोगकर्ताहरूले भौगोलिक स्थान, व्यवसाय, विश्वास र रुचिहरू जस्तै बुमा डटकम, कन्सलट्याण्ट डटकम, एकाउण्टेण्ट डटकम इन्जिनियर डटकम, र क्याटलभर डटकम सहित आफ्नो व्यक्तिगत ई-डाँक ठेगानाहरूको लागि २०० भन्दा बढी डोमेनहरूको छनौट गर्न सक्दछन्। <ref>{{cite web|url=https://www.mail.com/email/|title=mail.com more than 200 domains|author=|date=|work=Mail.com|access-date=24 April 2017}}</ref> === भण्डारण === मेल डटकमले आफ्ना प्रयोगकर्ताहरूलाई ई-डाँकहरूकम लागि असीमित भण्डारण साथै २ गिगाबाइट सम्मको अनलाइन फाइल भण्डारण प्रदान गर्दछ।<ref name="mail.com">{{cite web|url=https://www.mail.com/mail/|title=Secure & free webmail features for your mails|author=|date=|work=Mail.com|access-date=24 April 2017}}</ref> === आयोजक === आयोजकले प्रयोगकर्ताहरूलाई कार्य तालिका र कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्न अनुमति दिन्छ। डेस्कटप आयोजक अनुप्रयोगहरूमा जस्तै, प्रयोगकर्ताले अनुस्मारकहरू निर्माण, पाहुनाहरूलाई आमन्त्रण र तथ्याङ्क आयात र निर्यात गर्न सक्दछन् === मोबाइल ग्राहकहरू === मेल डटकमले एन्ड्रोइड र आइओएसको लागि अनुप्रयोगहरू प्रदान गर्दछ। === निष्क्रियता === मेल डटकमले ६ महिनाको लागि निष्क्रिय भएका नि: शुल्क खाताहरूलाई बन्द र मेटाउँदछ। मेटाइएको नि: शुल्क ई-डाँका खाता र यसमा समावेश डाटा पुन: प्राप्ति गर्न कुनै तरिकाहरू हाल सम्म उपलब्ध छैन।<ref>{{Cite web|url=https://www.mail.com/company/terms/|title=mail.com TOS; 2. Term and Termination, clause 2.4|last=|first=|date=|website=|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.lifewire.com/know-when-your-mail-com-account-will-expire-1172154|title=Know When Your Mail.com Account Will Expire|last=|first=|date=|website=|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=}}</ref> == इतिहास == मेल डट कम सुरुमा सन १९९५ मा भ्यानिटी मेल सेवाको रूपमा गठन गरिएको थियो (संयुक्त नाम ग्लोबेकम निगम)।<ref name=pr>{{cite news|url=http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-18595495_ITM|title=EasyLink Services Corp. To Appear on MN1.com|publisher=M2 Communications (press release)|date=6 September 1996}}</ref> यसलाई जेराल्ड गोर्मन, लुफकिन र जेनेट र ग्यारी मिलिनले संयुक्त रूपमा हार्वर्ड व्यापारीक विद्यालयका विद्यार्थीको रहेको बेलामा स्थापना गरेका थियो।<ref name=wsj1>{{Cite news|url=https://www.wsj.com/articles/SB918682985999438500?mod=googlewsj|title=Mail.com Intends to Profit by Giving Away Its Product|author=Andrea Peterson|publisher=Wall Street Journal|date=11 February 1999}}</ref> कुल ५४४ डोमेनहरूलाई दर्ता र प्रवर्द्धन गर्नका लागि उनीहरूले अधिक गोर्मनको सम्पत्तिको खर्च गरेका थिए र पछि उनीहरूले अन्य कम्पनीहरूबाट डोमेन नाम खरीद गर्न सुरु गरेका थिए।<ref>{{cite web|last1=Lawson|first1=Stephen|title=Mail.com Buys Chinese Portal, Plans World.com|url=https://www.computerworld.com.au/article/93279/mail_com_buys_chinese_portal_plans_world_com/|website=ComputerWorld|accessdate=1 August 2017|date=28 March 2000}}</ref> एक समय कम्पनीले अनुमानित १,२०० भन्दा बढी डोमेनको नियन्त्रण गरेका थिए जसमा वर्ल्ड डटकम, युएसए डटकम, इण्डिया डटकम, युरोप डटकम, एसिया डटकम, डाक्टर डटकम, साइण्टिष्ट डटकम, र लवेर डटकम आदी समावेश छ।<ref name=forbes>{{cite news|url=https://www.forbes.com/2000/06/02/feat.html|title=Mail.com Shouldn't Stay Master of Its Domains|author=Michael Bociurkiw|publisher=Forbes|date=2000-06-02}}</ref> आइनेम ब्राण्डको स्वामित्वमा रहेको डोमेनबाट वार्षिक डोमेन दर्ता शुल्क तिर्न पैसा जुटाउनका लागि उनीहरूले मानिसहरूलाई भ्यानिटी डोमेन ई-डाँक सेवाहरू प्रस्ताव गरेका थिए र पछि उनीहरूले अन्य डोमेनहरूका मालिक, र इण्टरनेट सेवा प्रदायकहरूको तर्फबाट डाँक सेवाहरूको सञ्चालन गर्न थालेका थिए। कम्पनीले सन् १९९९ मा क्रोसर डटकम, लण्डन डटकम र इङ्ल्याण्ड डटकमलाई २० लाख अमेरिकी डलरमा बेचेका थिए।<ref>{{cite news|url=https://www.wsj.com/articles/SB929558579733458161?mod=googlewsj|title=European Firms Pay Big Money to Obtain '.Com' Domain Names|author=Stephanie Gruner|publisher=Wall Street Journal|date=1999-06-17}}</ref> सन् १९९९ सम्ममा कम्पनीले प्रिमस क्यापिटल  कोष र साइकमोर भेञ्चर्सबाट उद्यमका लागि आवश्यक वित्त जुटाएको थियो र पछि यसले नाम परिवर्तन गरी मेल डटकम राखेको थियो। जून १९९९ मा यसले प्रारम्भिक सार्वजनिक प्रस्तावको सञ्चालन गरेको थियो। सन् २००० सम्ममा यसले १४.६ मिलियन ई-डाँक खाताहरूलाई समर्थन गरेको थियो जुन प्राय: नि: शुल्क र लाभ रहित थियो। यसले मेल डटकम डोमेन र उपभोक्ता ई-डाँक सेवाको विभागलाई नेट टु फोनमा बेचेको थियो र यसले आफ्नो नाम इजी लिङ्कमा परिवर्तन गरेको थियो।<ref>{{cite news|url=http://news.cnet.com/Mail.com-surges-on-ISP-deals/2100-12_3-258869.html|title=Mail.com surges on ISP deals|author=Larry Barrett|publisher=cnet|date=30 June 1999}}</ref> स्विफ्ट दूरसञ्चार प्राप्ति पछि अप्रिल २००१ मा व्यवस्थित फाइल आदन प्रदान सेवामा ध्यान केन्द्रित गर्न यसले आफ्नो व्यवसायिक कार्यहरूमा परिवर्तन ल्याएको थियो।<ref name="Gwendolyn Mariano">{{cite news|url=http://news.cnet.com/Outages-delay-Mail.com-service/2100-1023_3-268839.html|title=Outages delay Mail.com service|author=Gwendolyn Mariano|publisher=cnet|date=2001-06-21}}</ref> सन् २००४ मा रोगर पेन्स्केका छोरा, जे पेन्स्के कम्पनीमा आवद्ध भएका थिए। उनी अङ्किय प्रकाशन समूहको रूपमा कार्यरत एक इण्टरनेट सेवा कम्पनी भेलोसिटि सर्भिसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत बनेका थिए।<ref name="Gwendolyn Mariano"/> कम्पनीले मेल डटकम डोमेनको अधिग्रहण गर्दै यसलाई सन् २००७ मा नयाँ सेवाको रूपमा पुन: सुरु गरेको थियो। यसको अभिभावक कम्पनी मेल डटकम मिडियाले डेडलाइन हलिउड , मुभिलिन र ब्वाई जीनियस जस्ता वेबसाइटहरूको अधिग्रहण गरेको थियो। <ref>{{cite news|url=http://www.internetnews.com/bus-news/article.php/582331|title=Mail.com to Acquire Swift Telecommunications, Including AT&T's EasyLink|publisher=internetnews.com|date=2001-02-21}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.businessweek.com/technology/content/jul2001/tc2001075_177.htm|title=On the Third Try, a Dot-Com Charm?|author=Faith Keenan|publisher=Business Week|date=2001-07-04}}</ref><ref>{{cite news|url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m0EIN/is_2001_April_2/ai_72584488/|title=Mail.com Changes Corporate Name and Identity to EasyLink Services Corporation|publisher=Easylink (press release)|date=2 April 2001}}</ref> सेप्टेम्बर २०१० मा, मेल डटकम मिडियाले मेल डटकमलाई युनाइटेड इण्टरनेटमा बिक्री गरेको थियो जसले जिएमएक्स मेलमा एकीकृत गर्ने उद्देश्य राखेको थियो। यसमा अवस्थित खाताहरू  जहाँ पनि पहुँच गर्न सकिन्छ।<ref>{{cite magazine |last=Shipnuck |first=Alan |date=July 12, 2004 |title=Hitting Cleanup |url=https://www.si.com/vault/2004/07/12/376446/hitting-cleanup-in-a-12-year-major-league-career-nails-was-best-known-for-his-hard-living-and-down-and-dirty-style-so-how-did-he-polish-up-his-act-by-opening-an-upscale-chain-of-car-washes |magazine=Sports Illustrated |volume=101 |issue=2 |page=89 |access-date=26 October 2017}}</ref> सेप्टेम्बर २०१३ को सुरूमा, मेल डटकमले म्याड्रिड डटकम, लण्डन डटकम र टोकियो डटकम ठेगानाका सबै खातावालाहरूलाई इ-डाँक गर्दै उनीहरूले अब उप्रान्त २८ सेप्टेम्बर २०१३बाट इ-डाँक पठाउन वा प्राप्त गर्न सक्षम नहुने जनाएको थियो।<ref name=delivers>{{cite news|url=http://pulse2.com/2008/10/22/quadrangle-capital-wi-harper-group-and-novel-tmt-ventures-delivers-35-million-to-mailcom/|title=Quadrangle Capital, WI Harper Group, and Novel TMT Ventures Delivers $35 Million to Mail.com|author=Amit Chowdhry|publisher=Pulse2|date=2008-10-22|access-date=2010-10-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20141221055735/http://pulse2.com/2008/10/22/quadrangle-capital-wi-harper-group-and-novel-tmt-ventures-delivers-35-million-to-mailcom/|archive-date=2014-12-21|url-status=dead}}</ref> == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == * [http://mail.com आधिकारिक जाल स्थल] [[श्रेणी:विकिथन-८ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] 35kpsmlifq746h2lzjlws5tuhgok0dx 0 107129 1071727 951334 2022-07-30T12:53:20Z Wikilingual 57782 wikitext text/x-wiki {{Infobox Website | name = ड्रप डट आइओ | logo = Drop.ioLogo.svg | logo_size = 200px | screenshot = | caption = | url = {{URL|http://drop.io|ड्रप.आइओ}} | commercial = | language = अङ्ग्रेजी | location = ब्रोक्लेन, न्युयोर्क | owner = [[फेसबुक]] | author = | launch date = ६ नोभेम्बर २००७ | industry = प्रविधि | revenue = | alexa = | current_status = निस्क्रिय, सन् २०११ }} '''ड्रप डट आइओ''' एक अनलाइन फाइल साझेदारी सेवा थियो। यसले प्रयोगकर्ताहरूलाई द्रुत "ड्रप" सृजना गर्न अनुमति दिन्थ्यो, जसमा कुनै पनि प्रकारको फाइलहरू समावेश हुन सक्दछन् जसलाई इण्टरनेट , इ-मेल , फोन, फ्याक्स, र विजेटहरू मार्फत पहुँच गर्न सकिन्छ।<ref>{{cite news|last=Fisher |first=Adam |url=http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1918031_1918016_1917994,00.html |title=drop.io - 50 Best Websites 2009 |publisher=TIME |date=2009-08-24 |accessdate=2010-10-14}}</ref><ref>{{cite web|url=http://news.cnet.com/8301-13546_109-10237749-29.html?tag=mncol |title=Webware 100 winner: Dropio &#124; Webware100 - CNET |publisher=News.cnet.com |date=2009-05-19 |accessdate=2010-10-14}}</ref>  सेवाको प्रयोग गर्नका लागि प्रयोगकर्ताहरूलाई खाता खोल्न आवश्यक पर्दैन र जबसम्म सृजनाकर्ताले सृजित ड्रपहरूलाई साझा नगरेसम्म सृजना गरिएका प्रत्येक ड्रप निजी रूपमा रहन्थे।  ड्रप डट आइओलाई सन् २००९ को टाइम पत्रिकाको ५० सर्वश्रेष्ठ वेबसाइटहरू र सिनेट वेबवेयर १०० मा नामकरण गरिएको थियो। २९ अक्टोबर २००९ मा, ड्रप डट आइओले कम्पनी फेसबुकद्वारा खरीद गरिएको र सेवा छिटै बन्द हुने घोषण गरेको थियो। <ref>{{cite web|url=http://mashable.com/2010/10/29/facebook-acquires-drop-io/ |title=Facebook Acquires Simple File-sharing Service Drop.io}}</ref> साम लेसिन, उक्त वेबसाइटका सह-संस्थापक, फेसबुकमा सर्ने पक्का भएको थियो। १५ डिसेम्बर २०१० मा, साइटलाई पूर्णरूपमा निष्कृय पारिएको थियो र नोभेम्बर २०११ मा यसको ब्लगलाई पनि  बन्द गरिएको थियो। == उत्पादनहरू == ड्रप डट आइओको नि: शुल्क उत्पादनले १०० मेगाबाइटको भण्डारण प्रदान गरेको थियो। प्रयोगकर्ताहरूले वार्षिक शुल्कको लागि २५ गीगाबाइट भण्डारण सम्ममा स्तर उन्नति गर्न सक्दछन्। ड्रप डट आइओ थप रूपमा व्यवसाय र शिक्षा उन्मुख सेवाको प्रस्ताव गरेको थियो जसलाई प्रबन्धक भनिन्छ जसको उद्देश फाइल साझेदारीको लागि एफटिपि प्रणालीहरूको प्रतिस्थापन गर्नु हो। == इतिहास == ड्रप डट आइओलाई अगष्ट २००७ मा साम लेसन र दर्शन सोमाशेकरद्वारा स्थापित गरिएको थियो।<ref>[http://2008.sxsw.com/interactive/web_awards/finalists SXSW web finalists] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20081217055257/http://2008.sxsw.com/interactive/web_awards/finalists |date=December 17, 2008 }}</ref> कम्पनीका कार्यालयहरू मूल रूपमा म्यानहट्टन , न्यू योर्क सहरमा अवस्थित थिए भने यसको प्रधान कार्यलयलाई ब्रोकलिनको डम्बोमा स्थानान्तरण गरिएको थियो।<ref>{{cite web|url=https://techcrunch.com/2008/06/10/dropio-adds-scribds-ipaper-for-smoother-file-browsing|title=Drop.io Adds Scribd's iPaper For Smoother File Browsing - TechCrunch|first=Jason|last=Kincaid|publisher=|accessdate=14 July 2017}}</ref> ड्रप डट आइओलाई साउथ बाई साउथ वेष्टको ११ औँ वार्षिक वेब पुरस्कारमा प्राविधिक उपलब्धि पुरस्कारको लागि नामकरण गरिएको थियो। <ref>[http://www.portfolio.com/views/blogs/the-tech-observer/2008/07/31/dropio-twitter-and-scribd-praise-the-open-web-and-harvard Portfolio: praise to the open web and harvard]</ref> ड्रप डट आइओ र स्क्राइब्डले, एक साझेदारी गर्ने घोषणा गरेका थिए जसको उद्देश निजी "ड्रपहरू"  समृद्ध रूपान्तरण र अवलोकनको प्रस्ताव गर्नु, मानिसहरूलाई निजी जानकारी अनलाइन साझेदारी गर्न सजिलो बनाउनु थियो।<ref>{{cite web|url=http://static.drop.io/howto/dragdrop/index.html|title=drop.io|website=static.drop.io|accessdate=14 July 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://mashable.com/2008/08/13/dropio-firefox/|title=Drop.io Releases Drag-and-Drop Magic for Firefox 3 Users|first=Paul|last=Glazowski|website=Mashable|accessdate=14 July 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://lifehacker.com/400356/drag--dropio-makes-sharing-files-dead-simple|title=Drag & Drop.io Makes Sharing Files Dead Simple|first=Adam|last=Pash|publisher=|accessdate=14 July 2017}}</ref> सन् २००८ सम्म, प्रयोगकर्ताहरूले ड्रप डट आइओ धेरै सामाजिक सञ्जाल साइटहरूमा फेला पार्न सक्छन् जसमा फेसबुक र टुइटर समावेश छ।<ref>{{cite web|url=https://arstechnica.com/news.ars/post/20081106-drop-io-adds-api-sample-apps-to-digital-switchboard.html|title=Drop.io adds API, sample apps to "digital switchboard"|publisher=|accessdate=14 July 2017}}</ref> मार्च २००७ र नोभेम्बर २००९ को बीचमा, ड्रप डट आइओले उनीहरूको मञ्चमा जारी गरेको थियो।<ref>{{cite web|url=http://www.downloadsquad.com/2008/11/10/send-files-out-fast-with-usend-io/|title=download squad send files fast with usend.io|publisher=|accessdate=14 July 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://lifehacker.com/5079512/usendio-makes-semi+big-file-sharing-ludicrously-simple|title=uSend.io Makes Semi-Big File Sharing Ludicrously Simple|first=Kevin|last=Purdy|publisher=|accessdate=14 July 2017}}</ref> सेप्टेम्बर २००८ मा, ड्रप डट आइओले एक धेरै साधारण एपिआईको जारी गरेको थियो जसले अन्य अनुप्रयोगहरूलाई उनीहरूको आफ्नै अनुप्रयोगहरूमा ड्रप डट आइओको फाइल साझेदारी क्षमताको प्रयोग गर्न अनुमति दिन्छ।<ref>{{cite web|url=http://www.alleyinsider.com/2008/11/why-take-your-startup-all-cloud-a-founder-explains|title=Tech Insider|website=Business Insider|accessdate=14 July 2017}}</ref> धेरै प्रारम्भिक अनुप्रयोगहरू निर्माण गरिएको थियो जसमा युसेण्ट डट आइओ (एक साधारण फाइल साझेदारी अनुप्रयोग जस्तै सेण्डइड वा यु सेण्ड इट) समावेश थियो।<ref name="Adweek">{{cite web|url=http://www.allfacebook.com/2008/12/dropio-facebook-connect-turns-feeds-into-file-sharing/|title=Adweek|website=www.allfacebook.com|accessdate=14 July 2017}}</ref> आर्स टेक्निकाले एपिआईमा पहिलो पूर्ण रूपमा सञ्चालित तेस्रो पक्षीय अनुप्रयोगको निर्माण गरेको देखिन्छ। <ref name="Adweek"/> नोभेम्बर २००७ मा, ड्रप डट आइओले एक प्रमुख बनोट ओभरहलको जारी गरेको थियो जसले उत्पादनको अगाडिको भागलाई पूर्ण रूपमा परिवर्तन गरेको थियो।<ref>{{cite web|url=http://manager.drop.io/|title=drop.io|website=manager.drop.io|accessdate=14 July 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.pcmag.com/article2/0,2817,2339106,00.asp/|title=Hands On with the New Drop.io Manager|publisher=|accessdate=14 July 2017}}</ref> तथापि, यसले आफ्नो प्रमुख सेवालाई कायम राखेको थियो। डिसेम्बर २००८ मा, फेसबुक जडान एकीकरणको जारी गर्ने ड्रप डट आइओ पहिलो सेवाहरू मध्ये एक थियो जसले प्रयोगकर्ताहरूलाई ड्रपमा गरेको कुनै पनि अद्यावधिकहरू सीधै उनीहरूको फेसबुकमा प्रकाशित गर्न अनुमति दिन्थ्यो।<ref>{{cite web|url=http://playlist.io/|title=playlist.io|publisher=|accessdate=14 July 2017}}</ref> जनवरी २००९ मा, ड्रप डट आइओले, ड्रप डट आइओ प्रबन्धक नामक एक व्यवसायीक उत्पादनको विस्तार सुरू गरेको थियो जसले प्रयोगकर्ताहरूलाई पूर्व-अनुकुलित र ब्राण्ड ड्रपको लागि ढाँचाहरूको सृजना गर्न अनुमति दिएको थियो।<ref>{{cite web|url=http://www.socialtimes.com/2009/03/dropio-playlist-applet/|title=Adweek|website=www.socialtimes.com|accessdate=14 July 2017}}</ref> मार्च २००९ मा, ड्रप डट आइओले प्लेलिष्ट डट आइओको सुरुवात 'एपलेट्स' को शृङ्खला मार्फत गरेको थियो।<ref>{{cite web|author=Erick Schonfeld May 14, 2009 |url=https://techcrunch.com/2009/05/14/dropio-adds-seamless-screen-sharing-app-with-presentio/ |title=Drop.io Adds Seamless Screen-Sharing App With Present.io |publisher=Techcrunch.com |date=2009-05-14 |accessdate=2010-10-14}}</ref><ref>{{cite web|last=McCarthy |first=Caroline |url=http://news.cnet.com/8301-13577_3-10192249-36.html |title=Dropio jumps into 'the stream,' goes real-time &#124; The Social - CNET News |publisher=News.cnet.com |date=2009-03-10 |accessdate=2010-10-14}}</ref><ref>{{cite web|author=Jennifer Van Grove View Comments |url=http://mashable.com/2009/05/14/presentio/ |title=Present.io: Dead Simple Web-Based Presentations |publisher=Mashable.com |date=2009-05-14 |accessdate=2010-10-14}}</ref> फेब्रुअरी २००९ र मे २००९ बीचमा, ड्रप डट आइओले एक्सएमपिपिको प्रयोग गरी यसको फाइल साझेदारी मेरूदण्डको वास्तविक-समय सुविधाहरूलाई एकीकृत गर्न सुरुवात गरेको थियो। <ref>{{cite web |author=September 10th, 2009 at 9:03 am by AndrewM |url=http://www.ymailblog.com/blog/2009/09/attach-up-to-100mb-or-rich-media-files-to-your-emails/ |title=Attach up to 100MB or rich media files to your emails |publisher=Ymailblog.com |date=2009-09-10 |accessdate=2010-10-14 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101123031739/http://www.ymailblog.com/blog/2009/09/attach-up-to-100mb-or-rich-media-files-to-your-emails |archivedate=2010-11-23 }}</ref> यसले सुरूमा वार्ता कार्यक्षमता र फाइलहरूको वास्तविक समयको प्रवाह समावेश गरेको थियो र यसले मे महिनामा वेबमा प्रस्तुतीकरण ढाँचा समावेश गर्न विस्तार गरेको थियो। == प्रमुख व्यक्तिहरू == *स्याम लेसिन, प्रमुख कार्यकरी अधिकृत *क्रिष्टिन हनसिकर, प्रमुख सञ्चालन अधिकारी *स्टिभन ग्रिनउड, व्यापार विकासका उपाध्यक्ष  *ज्याकोब रोबिन्स, विकासका प्रमुख  *लि अजारेलो, प्रणाली वास्तुकार == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} [[श्रेणी:विकिथन-८ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] ni2bmw5yzz5nwb283wdlfig7x7esl4q 0 125902 1071762 1069330 2022-07-31T03:14:09Z Bishaldev100 28807 wikitext text/x-wiki {{Infobox former country |conventional_long_name = German Reich<br />{{small|{{nobold|(1933–1943)}}<br />''Deutsches Reich''}}<hr />Greater German Reich<br />{{small|{{nobold|(1943–1945)}}<br />''Großdeutsches Reich''}}<!-- Do not replace with 'Nazi Germany', that's the modern COMMONNAME, whereas this parameter is for the official name --> |era = [[Interwar period|Interwar]]{{*}}[[दोस्रो विश्वयुद्ध]] |status = |status_text = |government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[नाजीवाद|नाजी]] [[एक दलीय राज्य|एक दलीय]] [[फासीवाद|fascist state]] under a [[Totalitarianism|totalitarian]] [[dictatorship]] <!-- Rise and fall, events, years and dates --> |event_start = [[Machtergreifung|Seizure of Power]] |date_start = ३० जनवरी |year_start = १९३३ |event1 = [[Enabling Act of 1933|Enabling Act]] |date_event1 = २३ मार्च १९३३ |event2 = अस्ट्रियाको विलय |date_event2 = १२ मार्च १९३८ |event3 = पोल्यान्डमाथि हमला/ दोस्रो विश्वयुद्ध सुरु |date_event3 = १ सेप्टेम्बर १९३९ |event4 = हिटलरको मृत्यु |date_event4 = ३० अप्रिल १९४५ |event5 = बर्लिनको लडाइँ र पतन |date_event5 = २ मे १९४५ |event_end = जर्मन आत्मसमर्पण |date_end = ८ मे |year_end = १९४५ |event_post = बर्लिन घोषणा |date_post = ५ जुन १९४५ <!-- Flag navigation: Preceding and succeeding entities p1 to p5 and s1 to s5 --> |p1 = वाइमर गणतन्त्र |flag_p1 = Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg |p2 = अष्ट्रिया |flag_p2 = Flag of Austria.svg <!-- Only include territories which are explicitly so described in reliable sources: this holds true for predecessors and successors --> <!--NOTE: THE ENTRIES IN THESE FIELDS WERE THE RESULT OF A LONG CONSENSUS DISCUSSION ON THE TALK PAGE, AND SHOULD NOT BE CHANGED WITHOUT A NEW CONSENSUS--> |s1 = पूर्वी जर्मनी |flag_s1 = Flag of East Germany.svg |s2 = पश्चिम जर्मनी |flag_s2 = Flag of Germany.svg |s3 = अष्ट्रिया |flag_s3 = Flag of Austria.svg |image_flag = Flag of Germany (1935–1945).svg<!-- Do not replace with NSDAP flag, as the two are not identical. National flag is off-center, NSDAP flag is not --> |flag_alt = <!-- Alt text for flag --> |image_flag2 = <!-- Second flag --> |flag_alt2 = <!-- Alt text for second flag --> |flag = <!-- Link target under flag image. Default: Flag of {{{common_name}}} --> |flag2 = <!-- Link target under flag2 image. Default: Flag of {{{common_name}}} --> |flag_type = [[Flag of Nazi Germany|Flag]]<br />(1935–1945) |flag2_type = <!-- Displayed text for link under flag2. Default "Flag" --> |image_coat = Reichsadler.svg |coa_size = 120px |coat_alt = <!-- Alt text for coat of arms --> |symbol_type = [[Coat of arms of Germany#Nazi Germany|Emblem]]<br />(1935–1945) |symbol_type_article = <!-- Link target under symbol image. Default: Coat of arms of {{{common_name}}} --> |image_map = Greater German Reich (1942).svg |image_map_alt = |image_map_caption = Germany's territorial control at its greatest {{nowrap|extent during [[World War II]] (late 1942):}} {{parabr}}{{plainlist|style=padding-left: 0.6em; text-align: left;| * {{legend2|#008000|German Reich{{efn|name=annexed|Including the [[Protectorate of Bohemia and Moravia]] and the [[General Government]]}} }} * {{legend2|#55c255|[[Reichskommissariat|Civilian-administered occupied territories]]}} * {{legend2|#a5dfa5|[[Military Administration (Nazi Germany)|Military-administered occupied territories]]}} }}{{parabr}} |capital = [[बर्लिन]] |largest_city = राजधानी |coordinates = {{coord|52|31|N|13|23|E|type:city}} |anthems = <br />''[[Das Lied der Deutschen]]''<br />("The Song of the Germans")<br /><br />''[[Horst-Wessel-Lied]]''{{hsp}}{{efn|On 12 July 1933, ''Reichsinnenminister'' [[Wilhelm Frick]], the Interior Minister, ordered that the ''Horst-Wessel-Lied'' be played right after the standing national anthem ''[[Das Lied der Deutschen]]'', better known as ''Deutschland Über Alles''.{{harvnb|Tümmler|2010|p=63}}.}}<br />("The Horst Wessel Song")<br />{{parabr}}{{center|[[File:Песня Хорста Весселя.ogg]]}} |common_languages = [[जर्मनेली भाषा|जर्मन]] |religion = {{unbulleted list|54% [[प्रोटेस्टेन्ट]]|40% क्याथोलिक|3.5% [[Gottgläubig]]|1.5% [[Irreligion|Irreligious]]|1% Other}}{{sfn|Ericksen|Heschel|1999|p=10}} |demonym = जर्मन |currency = [[Reichsmark]] (ℛℳ) <!-- Titles and names of the first and last leaders and their deputies --> |leader1 = [[Paul von Hindenburg]]{{efn|as [[President of Germany (1919–1945)|President]]|name="President"}} |leader2 = [[एडल्फ हिटलर]]{{efn|as [[Führer und Reichskanzler]]}} |leader3 = [[Karl Dönitz]]{{efn|name="President"}} |leader4 = |year_leader1 = 1933–1934 |year_leader2 = 1934–1945 |year_leader3 = 1945 |year_leader4 = 1945 |title_leader = [[List of heads of state of Germany#President (1919–1945)|Head of state]] |deputy1 = एड्ल्फ हिटलर |deputy2 = [[Joseph Goebbels]]{{Efn|''De jure'' since 30 April until 1 May.}} |deputy3 = [[Lutz Graf Schwerin von Krosigk|Lutz von Krosigk]]{{Efn|''De jure'' since 2 May until 23 May.}} |year_deputy1 = 1933–1945 |year_deputy2 = 1945 |year_deputy3 = 1945 |title_deputy = [[List of Chancellors of Germany#Nazi Germany (Reichskanzler) (1933–1945)|Chancellor]] <!-- Legislature --> |legislature = [[Reichstag (Nazi Germany)|Reichstag]] |house1 = {{nowrap|[[Reichsrat (Germany)|Reichsrat]] (dissolved 1934)}} |type_house1 = [[Upper house]] |house2 = <!-- Name of second chamber --> |type_house2 = <!-- Default: "Lower house" --> <!-- Area and population of a given year --> |stat_year1 = 1939 |stat_area1 = 633,786 |ref_area1 = {{efn|In 1939, before Germany acquired control of the last two regions which had been in its control before the Versailles Treaty—Alsace-Lorraine, Danzig and the Polish Corridor—its area was {{convert|633786|km2|sqmi}}. See {{harvnb|Statistisches Jahrbuch|2006}}.}} |stat_pop1 = <!-- Population (w/o commas or spaces), population density is calculated if area is also given --> |stat_year2 = [[Census in Germany#German Empire, Weimar Republic and Nazi Germany (1871–1945)|1939]] |stat_area2 = |stat_pop2 = 79,375,281 |ref_pop2 = {{sfn|1939 Census}} |stat_year3 = 1940{{sfn|Soldaten-Atlas|1941|p=8}}{{efn|name=annexed}} |stat_area3 = 823,505 |stat_pop3 = 109,518,183 |today = <!-- Overlapping modern countries, if no more than four of these --><!-- Do NOT add flags, per MOS:INFOBOXFLAG --> |area_km2 = |area_rank = |GDP_PPP = |GDP_PPP_year = |HDI = |HDI_year = }} {{History of Germany}} '''नाजी जर्मनी''', {{Efn|{{lang-de|Nationalsozialistischer Staat}} (lit. "National Socialist State"), ''{{lang|de|NS-Staat}}'' (lit. "Nazi State") for short; also ''{{lang|de|Nationalsozialistisches Deutschland}}'' (lit. "National Socialist Germany")}} १९३३ देखि १९४३ सम्म आधिकारिक रूपमा '''जर्मन रिच''' {{Efn|{{lang-de|Deutsches Reich}}}} को नामले , र १९४३ देखि १९४५ सम्म '''ग्रेटर जर्मन रिच''' {{Efn|{{lang-de|Großdeutsches Reich}}}}को नामले चिनिने, १९३३ र १९४५ को समयमा अस्तित्वमा रहेको एक जर्मन राज्य थियो। [[एडल्फ हिटलर]] र [[नाजी पार्टी|नाजी पार्टीले]] देशलाई [[तानाशाही|तानाशाहीमा]] परिणत गरेपछि नाजी जर्मनीको निर्माण भएको थियो। [[चित्र:Hitler_portrait_crop.jpg|left|thumb| [[एडल्फ हिटलर|एडोल्फ हिटलर]] सन् १९३४ मा फ्युरर उन्ड रेइक्स्कान्ज़्लर को (''Führer und Reichskanzler)'' को उपाधि संग जर्मनीको राष्ट्र प्रमुख बने।]]हिटलरको शासनमा, जर्मनी चाँडै एक अधिनायकवादी राज्य भयो जहाँ सामाजिक जीवनका लगभग सबै पक्ष सरकारद्वारा नियन्त्रित थिए। '''तेस्रो रिच''' , {{Efn|{{lang-de|Drittes Reich}}}} अर्थत "तेस्रो साम्राज्य" बताएर नाजी जर्मनीले आफूलाई पहिलेको पवित्र रोमन साम्राज्य (ई. ८००-१८०६) र जर्मन साम्राज्य (ई. १८७१-१९१८) को उत्तराधिकारी दावी गरेको थियो। जसलाई हिटलर र नाजीहरूले '''हजार वर्ष रिच''' {{Efn|{{lang-de|Tausendjähriges Reich}}}} भनेर बयान गर्ने तेस्रो रिच मात्र 12 वर्ष पछि मे १९४५ मा समाप्त भयो, जब मित्र राष्ट्रहरूले जर्मनीलाई पराजित गरे र युरोपमा दोस्रो विश्वयुद्ध समाप्त भयो । सन् १९३३ जनवरी ३० मा, वाइमर गणतन्त्रका [[राष्ट्रप्रमुख]] पल भोन हिन्डनबर्गले हिटलरलाई जर्मनीको चान्सलर,( [[सरकार प्रमुख|सरकारको प्रमुख)]] नियुक्त गरे। त्यसपछि नाजी पार्टीले सबै राजनीतिक विरोधीहरू हटाउन र आफ्नो शक्ति सुदृढ गर्न थाले। २ अगस्ट १९३४ ई. मा हिन्डनबर्गको मृत्यु भयो र हिटलर चान्सेलरी र राष्ट्रपतिको कार्यालय र अधिकारलाई एकीकृत गरेर जर्मनीको तानाशाह बने। सन् १९३४ अगस्ट १९ मा भएको राष्ट्रिय जनमत संग्रहले हिटलरलाई जर्मनीको एक मात्र ''फ्युहरर'' (नेता) को रूपमा चयन गर्यो। सबै शक्ति तथा अधिकारहरू हिटलरमा नै केन्द्रीकृत थियो र उनको वचन नै सर्वोच्च कानून बन्ने गरेको थियो। सरकार एक समन्वयकारी, सहयोगी निकाय थिएन, तर सत्ता र हिटलरको पक्षमा संघर्ष गरिरहेका गुटहरूको संग्रह थियो। [[महामन्दी|महामन्दीको]] बीचमा, नाजीहरूले आर्थिक स्थिरता पुनर्स्थापित गरे र भारी सैन्य खर्च र मिश्रित अर्थव्यवस्था प्रयोग गरेर सामूहिक [[बेरोजगारी]] समाप्त गरे। घाटा खर्च प्रयोग गरेर, हिटलरको शासनले ''वेहरमाक्ट'' (सशस्त्र बल) को गठन गरी ठूलो गोप्य पुन: सशस्त्रीकरण कार्यक्रम सञ्चालन गर्‍यो, र ''अटोबहनेन'' (सडक बाटो) सहित व्यापक सार्वजनिक कार्य परियोजनाहरू निर्माण गर्‍यो। आर्थिक स्थायित्वमा फर्किँदा उनको शासनको लोकप्रियता बढ्यो। सन् १९३० को उत्तरार्ध देखि , नाजी जर्मनीले आक्रामक क्षेत्रीय माग गर्यो र ती मागहरू पुरा नभएमा युद्धको धम्की दियो। सन् १९३५ मा भएको जनमत संग्रहमा मा [[सारल्यान्ड|सारल्याण्डले]] जर्मनीमा पुन: सामेल हुन मतदान गर्‍यो, र १९३६ मा हिटलरले राइनल्याण्डमा सेना पठाए, जुन क्षेत्रलाई प्रथम विश्वयुद्ध पछि गैर-सैन्यीकरण गरिएको थियो। जर्मनीले १९३८ को अस्ट्रिया कब्जा गर्‍यो, र सोही वर्ष चेकोस्लोभाकिया को सुडेटेनल्याण्ड क्षेत्रको माग र प्राप्त गर्‍यो। १९३९ मार्च मा, स्लोभाक राज्य घोषणा गरियो र जर्मनीको एक संरक्षित बन्यो, र कब्जा गरिएको चेक भूमिहरूको बाँकी भागमा बोहेमिया र मोराभियाको जर्मन प्रोटेक्टोरेट स्थापना भयो। केही समय पछि, जर्मनीले [[लिथुआनिया|लिथुआनियालाई]] मेमेल क्षेत्र सुम्पन दबाब दियो। जर्मनीले [[सोभियत सङ्घ|सोभियत संघसँग]] [[मोलोटोभ-रिबेनट्रोप सन्धि|गैर-आक्रमण सम्झौता]] मा हस्ताक्षर गर्यो र सन् १९३९ सेप्टेम्बर १ मा पोल्याण्डमाथि आक्रमण गर्‍यो, त्यसबाट युरोपमा दोस्रो विश्वयुद्धको सुरुवात भयो। सन् १९४२ को अन्त सम्म,धुरी शक्तिमा मित्र राष्ट्रले युरोप र उत्तरी अफ्रिकाका धेरै भूभाग मा नियन्त्रण कायम गरेका थिए । ''Reichskommissariat'' को विस्तारित कार्यालयले नाजी-विजयी क्षेत्रहरूको नियन्त्रण लिए र पोल्याण्डको बाँकी भागहरूमा जर्मन प्रशासन स्थापना भयो। जर्मनीले आफ्ना कब्जा गरिएका क्षेत्रहरू र आफ्ना सहयोगीहरू दुवैको [[कच्चा पदार्थ]] र श्रमको शोषण गर्‍यो। सन् १९४१ मा सोभियत संघ माथिको जर्मन आक्रमण सुरुमा सफल भए तापनि सोभियत संघको पुनरुत्थान र युद्धमा [[संयुक्त राज्य अमेरिका]]को प्रवेशपछी जर्मनी ले पूर्वी मोर्चामा हार खायो र १९४४ को अन्त्यसम्ममा पूर्ववर्ती मोर्चा(– सन् १९३९ को सिमानामा) धकेलियो। १९४४ मा जर्मनीमा ठूलो मात्रामा हवाई बमबारी बढ्यो र धुरी शक्तिहरू पूर्वी र दक्षिणी यूरोपमा फिर्ता भए। फ्रान्समा मित्र राष्ट्रहरूको आक्रमण पछि, जर्मनीलाई पूर्वबाट सोभियत संघ र पश्चिमबाट अन्य मित्र राष्ट्रले आक्रमण गरे र मे १९४५ मा आत्मसमर्पण गरेको थियो। हिटलरको पराजय स्वीकार नगर्नाले जर्मन पूर्वाधारको ठूलो विनाश भयो र नतिजास्वरूप युद्धको अन्तिम महिनाहरूमा थप युद्ध-सम्बन्धित हताहत भए । विजयी सहयोगीहरूले विनाजीकरण ([[:en:Denazification|denazification]])को नीति अंगाले र धेरै जीवित नाजी नेतृत्वलाई न्युरेम्बर्ग ट्रायलहरूमा युद्ध अपराधको लागि मुद्दा चलाइयो । ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ===टिप्पणी === {{notelist}} k3k39jl0uxjprolhobngbvrhd0s5mz8 0 126263 1071767 1070934 2022-07-31T06:33:02Z Nirmal Dulal 4744 [[विकिपीडिया:हटक्याट|हटक्याट]]द्वारा [[श्रेणी:जुनकिरी]] जोडियो wikitext text/x-wiki {{Automatic taxobox | fossil_range = {{fossilrange|Cenomanian|Present|[[Cenomanian]]-Recent}} | image = Photuris lucicrescens.jpg | image_caption = ''[[Photuris lucicrescens]]''<ref>Cirrus Digit [http://www.cirrusimage.com/beetle_firefly_Photuris_lucicrescens.htm Firefly ''Photuris lucicrescens'']</ref> | image_alt = Photuris lucicrescens | taxon = Lampyridae | display_parents = 3 | authority = [[Pierre André Latreille|Latreille]], 1817 | subdivision_ranks = उपपरिवार | subdivision = [[Amydetinae]]<ref name=Martin2019>{{cite journal |last1=Martin |first1=Gavin J. |last2=Stanger-Hall |first2=Kathrin F. |last3=Branham | first3=Marc A. |last4=Da Silveira |first4=Luiz F. L. |last5=Lower |first5=Sarah E. |last6=Hall |first6=David W. |last7=Li |first7=Xue-Yan |last8=Lemmon |first8=Alan R. |last9=Moriarty Lemmon |first9=Emily |last10=Bybee |first10=Seth M. |display-authors=3 |editor-last=Jordal |editor-first=Bjarte |title=Higher-Level Phylogeny and Reclassification of Lampyridae (Coleoptera: Elateroidea) |journal=[[Insect Systematics and Diversity]] |publisher=[[Oxford University Press]] ) |volume=3 |issue=6 |date=1 November 2019 |doi=10.1093/isd/ixz024 }}</ref><br/>[[Cheguevariinae]]<ref name=Ferreira2019>{{cite journal |last1=Ferreira |first1=Vinicius S. |last2=Keller |first2=Oliver |last3=Branham |first3=Marc A. |last4=Ivie |first4=Michael A. |title=Molecular data support the placement of the enigmatic ''Cheguevaria'' as a subfamily of Lampyridae (Insecta: Coleoptera) |journal=[[Zoological Journal of the Linnean Society]] |volume=187 |issue=4 |pages=1253–1258 |publisher=[[Oxford University Press]] |year=2019 |doi=10.1093/zoolinnean/zlz073 |doi-access=free }}</ref><br/>[[Chespiritoinae]]<ref name="FerreiraEtAl">{{cite journal |last1=Ferreira |first1=Vinicius S. |last2=Keller |first2=Oliver |last3=Branham |first3=Marc A |editor-last=Marvaldi |editor-first=Adriana |title=Multilocus Phylogeny Support the Nonbioluminescent Firefly Chespirito as a New Subfamily in the Lampyridae (Coleoptera: Elateroidea) |journal=[[Insect Systematics and Diversity]] |publisher=[[Oxford University Press]] |volume=4 |issue=6 |date=1 November 2020 |doi=10.1093/isd/ixaa014 }}</ref><br/> [[Cyphonocerinae]]<br/> [[Lamprohizinae]]<ref name=Martin2019/><br/> [[Lampyrinae]]<br/> [[Luciolinae]]<br/> [[Ototretinae]]<br/> [[Photurinae]]<br/> [[Psilocladinae]]<ref name=Martin2019/><br/> [[Pterotinae]]<ref name=Martin2019/><br/> ---- [[Genera]] ''[[incertae sedis]]'':<ref name="Martin2019" /><br/> ''[[Anadrilus]]'' <small>Kirsch, 1875</small><br/> ''[[Araucariocladus]]'' <small>Silveira and Mermudes, 2017</small><br/> ''[[Crassitarsus]]'' <small>Martin, 2019</small><br/> ''[[Lamprigera]]'' <small>Motschulsky, 1853</small><br/> ''[[Oculogryphus]]''<br/> <small>Jeng, Engel, and Yang, 2007</small><br/> ''[[Photoctus]]'' <small>McDermott, 1961</small><br/> ''[[Pollaclasis]]'' <small>Newman, 1838</small><br/> }} '''जुनकिरी''' बिटल अन्तर्गत पर्ने किराको परिवार हो। विश्वमा यसका २००० भन्दा बढी प्रजातिहरू व्याप्त रहेका छन्। यसका सबै प्रजातिहरूको पुच्छरमा प्रकाश उत्पन्न गर्ने क्षमता हुने गर्छ। ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== [[श्रेणी:जुनकिरी]] 8h00cwitg52nilauwgtxks2hx8q6s8z 1071768 1071767 2022-07-31T06:33:20Z Nirmal Dulal 4744 [[विकिपीडिया:हटक्याट|हटक्याट]]द्वारा [[श्रेणी:किराहरू]] जोडियो wikitext text/x-wiki {{Automatic taxobox | fossil_range = {{fossilrange|Cenomanian|Present|[[Cenomanian]]-Recent}} | image = Photuris lucicrescens.jpg | image_caption = ''[[Photuris lucicrescens]]''<ref>Cirrus Digit [http://www.cirrusimage.com/beetle_firefly_Photuris_lucicrescens.htm Firefly ''Photuris lucicrescens'']</ref> | image_alt = Photuris lucicrescens | taxon = Lampyridae | display_parents = 3 | authority = [[Pierre André Latreille|Latreille]], 1817 | subdivision_ranks = उपपरिवार | subdivision = [[Amydetinae]]<ref name=Martin2019>{{cite journal |last1=Martin |first1=Gavin J. |last2=Stanger-Hall |first2=Kathrin F. |last3=Branham | first3=Marc A. |last4=Da Silveira |first4=Luiz F. L. |last5=Lower |first5=Sarah E. |last6=Hall |first6=David W. |last7=Li |first7=Xue-Yan |last8=Lemmon |first8=Alan R. |last9=Moriarty Lemmon |first9=Emily |last10=Bybee |first10=Seth M. |display-authors=3 |editor-last=Jordal |editor-first=Bjarte |title=Higher-Level Phylogeny and Reclassification of Lampyridae (Coleoptera: Elateroidea) |journal=[[Insect Systematics and Diversity]] |publisher=[[Oxford University Press]] ) |volume=3 |issue=6 |date=1 November 2019 |doi=10.1093/isd/ixz024 }}</ref><br/>[[Cheguevariinae]]<ref name=Ferreira2019>{{cite journal |last1=Ferreira |first1=Vinicius S. |last2=Keller |first2=Oliver |last3=Branham |first3=Marc A. |last4=Ivie |first4=Michael A. |title=Molecular data support the placement of the enigmatic ''Cheguevaria'' as a subfamily of Lampyridae (Insecta: Coleoptera) |journal=[[Zoological Journal of the Linnean Society]] |volume=187 |issue=4 |pages=1253–1258 |publisher=[[Oxford University Press]] |year=2019 |doi=10.1093/zoolinnean/zlz073 |doi-access=free }}</ref><br/>[[Chespiritoinae]]<ref name="FerreiraEtAl">{{cite journal |last1=Ferreira |first1=Vinicius S. |last2=Keller |first2=Oliver |last3=Branham |first3=Marc A |editor-last=Marvaldi |editor-first=Adriana |title=Multilocus Phylogeny Support the Nonbioluminescent Firefly Chespirito as a New Subfamily in the Lampyridae (Coleoptera: Elateroidea) |journal=[[Insect Systematics and Diversity]] |publisher=[[Oxford University Press]] |volume=4 |issue=6 |date=1 November 2020 |doi=10.1093/isd/ixaa014 }}</ref><br/> [[Cyphonocerinae]]<br/> [[Lamprohizinae]]<ref name=Martin2019/><br/> [[Lampyrinae]]<br/> [[Luciolinae]]<br/> [[Ototretinae]]<br/> [[Photurinae]]<br/> [[Psilocladinae]]<ref name=Martin2019/><br/> [[Pterotinae]]<ref name=Martin2019/><br/> ---- [[Genera]] ''[[incertae sedis]]'':<ref name="Martin2019" /><br/> ''[[Anadrilus]]'' <small>Kirsch, 1875</small><br/> ''[[Araucariocladus]]'' <small>Silveira and Mermudes, 2017</small><br/> ''[[Crassitarsus]]'' <small>Martin, 2019</small><br/> ''[[Lamprigera]]'' <small>Motschulsky, 1853</small><br/> ''[[Oculogryphus]]''<br/> <small>Jeng, Engel, and Yang, 2007</small><br/> ''[[Photoctus]]'' <small>McDermott, 1961</small><br/> ''[[Pollaclasis]]'' <small>Newman, 1838</small><br/> }} '''जुनकिरी''' बिटल अन्तर्गत पर्ने किराको परिवार हो। विश्वमा यसका २००० भन्दा बढी प्रजातिहरू व्याप्त रहेका छन्। यसका सबै प्रजातिहरूको पुच्छरमा प्रकाश उत्पन्न गर्ने क्षमता हुने गर्छ। ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== [[श्रेणी:जुनकिरी]] [[श्रेणी:किराहरू]] m6tpr7071u45cdnkn06c4d3f9uehp1j 0 126278 1071723 1071717 2022-07-30T11:59:00Z 110.34.27.228 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=अरुण शौरी |image=Arun Shourie.jpg |imagesize= |caption= शौरी सन् २००९ मा |birth_date= |birth_place=[[जालन्धर]], [[Punjab Province (British India)|Punjab]], [[British India]]<br /> (now in [[Punjab, India|Punjab]], [[India]]) |death_date= |death_place= |primeminister=[[अटल बिहारी वाजपेयी]] |term_start=२९ जनवरी २००३ |term_end=२२ मे २००४ |predecessor=[[Pramod Mahajan]] |successor=[[Dayanidhi Maran]] |predecessor1=[[Murasoli Maran]] |successor1=[[Arun Jaitley]] |primeminister2=[[Atal Bihari Vajpayee]] |term_start2=१ सेप्टेम्बर २००१ |term_end2= २९ जनवरी २००३ |predecessor2=''ministry created'' |successor2=[[C. P. Thakur]] |term_start3=5 July 1998 |term_end3=4 July 2010 |party=[[भारतीय जनता पार्टी]] |profession=[[Journalist]] and former [[World Bank]] [[Economist]]<br />राजनीतिज्ञ |spouse= अनीता शौरी |footnotes= |signature= }} '''अरुण शौरी''' (जन्म २ नोभेम्बर १९४१ {{Sfn|International Press Institute}} ) एक भारतीय अर्थशास्त्री, पत्रकार, लेखक र [[राजनीतिज्ञ|राजनीतिज्ञ हुन्]] । <ref>{{Cite web|url=https://www.credit-suisse.com/microsites/conferences/aic/en/speakers/speakers/arun-shourie.html|title=Archived copy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170214103002/https://www.credit-suisse.com/microsites/conferences/aic/en/speakers/speakers/arun-shourie.html|archivedate=14 February 2017|accessdate=13 February 2017}}</ref> उनले [[विश्व बैंक|विश्व बैंकमा]] अर्थशास्त्री, भारतको योजना आयोगको सल्लाहकार, ''इन्डियन एक्सप्रेस'' र ''द टाइम्स अफ इन्डियाका'' सम्पादक र वाजपेयी मन्त्रालयमा सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्री (१९९८–२००४) को रूपमा काम गरेका छन्। उनलाई सन् १९८२ मा [[रमन म्याग्सेसे पुरस्कार|रेमन म्यागसेसे पुरस्कार]] र <ref name="Padma Awards">{{Cite web|url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|title=Padma Awards|date=2015|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|archivedate=15 October 2015|accessdate=21 July 2015}}</ref> ९९० मा [[पद्मभूषण|पद्मभूषण प्रदान]] गरिएको थियो। ९० र २००० को दशकको शुरुवातमा प्रमुख हिन्दू राष्ट्रवादी बुद्धिजीवीहरु मध्ये एकको रूपमा लोकप्रिय, उदाहरणका लागि वामपन्थी विचारधाराहरु माथि आक्रमणहरु बाहेक [[इस्लाम धर्म|इस्लाम]] र [[इसाई धर्म|ईसाई धर्ममा]] विवादास्पद कार्यहरु लेख्ने, उनी अब आफूलाई सामान्य रूपमा धर्महरु प्रति शंकास्पद ठान्नुहुन्छ जबकि [[बुद्ध धर्म|बौद्ध धर्मसँग]] सम्बन्ध राख्छन्। उहाँ "तर्कको सबैभन्दा नजिक" मान्नुहुन्छ। <ref>[[Vir Sanghvi]] (19 May 2017), [https://www.business-standard.com/article/beyond-business/a-few-god-men-117051901616_1.html "A few God Men"], ''Business-Insider''. Retrieved 20 March 2020.</ref> <ref>Utpal Kumar (18 June 2017), [https://www.dailyo.in/politics/arun-shourie-hindu-right-wing-emergency-modi-rss/story/1/17870.html "The loneliness of being Arun Shourie"], ''DailyO.in''. Retrieved 20 March 2020.</ref> यो शंका आफ्नो असक्षम छोरा हुर्काउने र आफ्नी बिरामी पत्नीको हेरचाह गर्ने चिन्तनबाट जन्मिएको थियो, उनले २०११-पुस्तक ''डज हि नो ए मदर्स हार्ट: हाउ दुखरिङ रिफ्युट्स रिलिजनमा'' साझा गरेका अनुभवहरु , "जीवनसँग व्यवहार गर्न र व्यवहार गर्नका लागि। यसले हामीलाई के पठाउँछ, बुद्धको स्थिति सबैभन्दा उपयोगी छ।" <ref>IANS (9 July 2011), [https://www.hindustantimes.com/books/arun-shourie-pens-down-his-trauma/story-ZIjgtz6TfZh9HtuYEicHAK.html "Arun Shourie pens down his trauma"], ''Hindustan Times''. Retrieved 20 March 2020.</ref> == बाल्यकाल == अरुण शौरीको जन्म २ नोभेम्बर १९४१ मा [[ब्रिटिस भारतका रियासत र प्रदेशहरू|ब्रिटिश भारतको]] [[जालन्धर|जालन्धरमा]] भएको थियो। {{Sfn|International Press Institute}} उनले मोर्डन स्कूल, बाराखम्बामा अध्ययन{{स्रोत नखुलेको|date=December 2014}} र सेन्ट स्टीफन्स कलेज, [[दिल्ली विश्वविद्यालय|दिल्ली विश्वविद्यालयबाट]] अर्थशास्त्र (एच) मा स्नातक गरे। <ref name="SG">{{Cite news|url=http://www.sunday-guardian.com/investigation/nalini-singhs-daughter-ratna-writes-novel-about-mother-daughter-troubled-relationship|title=Nalini Singh's daughter Ratna writes novel about mother-daughter troubled relationship|date=9 August 2014|work=[[The Sunday Guardian]]}}</ref> उनले सन् १९६६ मा सिराक्यूज विश्वविद्यालयको म्याक्सवेल स्कूल अफ सिटिजनशिप एण्ड पब्लिक अफेयर्सबाट अर्थशास्त्रमा डक्टरेट उपाधि हासिल गरे। <ref>{{Cite news|url=http://surface.syr.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1071&context=sumagazine|title=SU's Who|work=Syracuse University Magazine|access-date=2017-06-19|location=[[Syracuse, New York]]}}</ref> == व्यक्तिगत जीवन == शौरीले अनितासँग विवाह गरेका छन्, र उनीहरु का एक छोरा छन्। <ref>[https://web.archive.org/web/20110724015117/http://ibnlive.in.com/videos/169238/i-am-now-distant-from-the-bjp-arun-shourie.html God's an invention to suit society's needs: Arun Shourie]</ref> उनकी बहिनी पत्रकार नलिनी सिंह हुन् । <ref name="SG">{{Cite news|url=http://www.sunday-guardian.com/investigation/nalini-singhs-daughter-ratna-writes-novel-about-mother-daughter-troubled-relationship|title=Nalini Singh's daughter Ratna writes novel about mother-daughter troubled relationship|date=9 August 2014|work=[[The Sunday Guardian]]}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.sunday-guardian.com/investigation/nalini-singhs-daughter-ratna-writes-novel-about-mother-daughter-troubled-relationship "Nalini Singh's daughter Ratna writes novel about mother-daughter troubled relationship"]. ''[[आइतबार गार्जियन|The Sunday Guardian]]''. 9 August 2014.</cite></ref> अरुण शौरीले आफ्नो व्यक्तिगत जीवनको बारेमा बोल्छन् र आफ्नो जीवनका घटनाहरु लाई केस डायरीको रूपमा समीक्षा गर्छन् "मेरो लेखन एक अधिवक्ताको केस डायरी जस्तै हो जुन मुद्दा जित्ने लक्ष्य हो" र पत्रकारितामा उनको विचार। <ref>{{Cite web|url=http://www.thenewsfreedom.com/interview-with-arun-shourie-decentralised-emergency-in-india-by-srikant-kottackal-translated-by-a-j-philip-senior-journalist-and-columnist|title=Interview with Arun Shourie Decentralised Emergency in India By Srikant Kottackal translated by A J Philip senior journalist and columnist|last=Arun|first=Shourie|date=6 October 2017|website=The News Freedom|archiveurl=http://www.thenewsfreedom.com|archivedate=6 October 2017|accessdate=7 October 2017}}</ref> == क्यारियर == === अर्थशास्त्री === सिराक्यूज विश्वविद्यालयबाट अर्थशास्त्रमा पीएचडी गरेपछि शौरीले १९६७ मा [[विश्व बैंक|विश्व बैंकमा]] अर्थशास्त्रीको रूपमा प्रवेश गरे जहाँ उनले १० वर्षभन्दा बढी समय काम गरे। यससँगै सन् १९७२–७४ को बीचमा उनी भारतीय योजना आयोगका सल्लाहकार थिए र यही समयमा उनले पत्रकारका रूपमा आर्थिक नीतिको आलोचना गर्दै लेख लेख्न थाले। {{Sfn|International Press Institute}} === पत्रकारिता === सन् १९७५ मा तत्कालीन प्रधानमन्त्री [[इन्दिरा गान्धी|इन्दिरा गान्धीले]] लगाएको आपतकालमा शौरीले नागरिक स्वतन्त्रतामाथिको आक्रमणको विरोधमा ''इन्डियन एक्सप्रेसका'' लागि लेख्न थाले। रामनाथ गोयन्काको स्वामित्वमा रहेको अखबार सेन्सरशिपमा सरकारको प्रयासको केन्द्रबिन्दु थियो। {{Sfn|International Press Institute}} उनी १९७६ मा भारतीय सामाजिक विज्ञान अनुसन्धान परिषद्को फेलो बन्नुभयो। [13] जनवरी १९७९ मा, गोयन्काले शौरीलाई अखबारको कार्यकारी सम्पादकको रूपमा नियुक्त गर्नुभयो, जसलाई उनी उपयुक्त ''देखिएमा कार्टे ब्ल्यान्च'' दिए। {{Sfn|International Press Institute}} उनले एक बुद्धिमान, निडर लेखक र सम्पादकको रूपमा प्रतिष्ठा विकास गरे जसले प्रेस स्वतन्त्रताको लागि अभियान चलाए, भ्रष्टाचारको पर्दाफास गरे र नागरिक स्वतन्त्रताको रक्षा गरे, मार्था नुसबाउमको शब्दमा, "सत्यप्रतिको उनको समर्पणले विश्वभर प्रशंसा जितेको छ। राजनीतिक स्पेक्ट्रम"। [14] शौरीलाई ‘दिग्गज पत्रकार’ भनिन्छ । <ref>{{Cite book|title=Remaking India: One Country, One Destiny|url=https://books.google.com/books?id=KRVtyruwoIgC&q=arun+shourie+&pg=PA25|page=25}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.ndtv.com/india-news/arun-shouries-speech-on-media-freedom-at-press-club-of-india-full-transcript-1710491|title=Arun Shourie's Speech on Media Freedom at Press Club of India: Full Transcript}}</ref> शौरीले १९८२ मा पत्रकारिता, साहित्य र रचनात्मक संचार कला श्रेणीमा "भ्रष्टाचार, असमानता र अन्यायको प्रभावकारी विरोधीको रूपमा आफ्नो कलम प्रयोग गर्ने एक चिन्तित नागरिक" को रूपमा रेमन म्यागसेसे पुरस्कार प्राप्त गरे। [13] सन् २००० मा, उहाँलाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रेस संस्थानको ''विश्व प्रेस स्वतन्त्रता नायकको'' रूपमा नाम दिइएको थियो। उनी इन्टरनेशनल एडिटर अफ द इयर अवार्ड पनि नामित भएका छन् र द फ्रिडम टु पब्लिस अवार्डबाट सम्मानित भएका छन्। {{Sfn|International Press Institute}} === राजनीति === उहाँ [[उत्तर प्रदेश]] राज्यबाट [[राज्‍य सभा|राज्यसभामा]] लगातार दुई कार्यकालका लागि बीजेपी प्रतिनिधिको रूपमा मनोनीत गरिएको थियो, यसरी १९९८-२००४ र २००४-२०१० को लागि संसद सदस्य भई।{{स्रोत नखुलेको|date=September 2015}} उनले वाजपेयीको प्रधानमन्त्रीमा भारत सरकारमा विनिवेश, सञ्चार र सूचना प्रविधि मन्त्रीको पद सम्हालेका थिए। <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=mOXWgr53A5kC&pg=PA344|page=344|title=Hindu Nationalism: A Reader}}</ref> विनिवेश मन्त्रीको रूपमा, उनले [[मारुति सुजुकी|मारुति]], VSNL, हिन्दुस्तान जिंक लगायतका बिक्रीको नेतृत्व गरे। <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=j1iegDJAYakC&q=As+Disinvestment+Minister%2C+he+led+the+sale+of+Maruti%2C+VSNL%2C+Hindustan+Zinc+among+others&pg=PA103|title=Greatness of Spirit: Profiles of Indian Magsaysay Award Winners|date=2010}}</ref> राजीव गान्धीको नेतृत्वमा रहेको सरकारले साम्प्रदायिक हिंसालाई कम गर्न र [[मुसलमान|मुस्लिम]] मतहरु कायम राख्न प्रस्ताव गरेको मुस्लिम महिला (डिभोर्समा अधिकारको संरक्षण) ऐन १९८६ को विरोध गर्ने धेरै मध्ये शौरी पनि थिए। सरकारले भारतको संवैधानिक धर्मनिरपेक्षताको सुदृढीकरण भएको दाबी गरेको, यसलाई मुस्लिम र हिन्दू दुवैले व्यापक रूपमा आलोचना गरे। आइन्स्ली एम्ब्री भन्छन्, तिनीहरु मध्येका उदारवादीहरु ले यसलाई "इस्लामिक अस्पष्टताका शक्तिहरु को समर्पण, फिर्ताको रूपमा हेरेका थिए।&nbsp;... तेह्रौं शताब्दीसम्म"; हिन्दू पुनरुत्थानवादी आलोचकहरु ले यो "भारतीय एकतालाई कमजोर पार्ने" सोचेका थिए। शौरीले लेखहरु लेखेका थिए जसले कुरानले महिलालाई आवश्यक पर्ने व्यवहारले वास्तवमा उनीहरु लाई सुरक्षा प्रदान गर्दछ भनेर देखाउने प्रयास गरेको थियो, यद्यपि व्यवहारमा इस्लामिक कानूनको प्रयोगले उनीहरु लाई दमन गरिरहेको थियो। मुस्लिम विद्वान रफिक जकारियाले इस्लामको सुधारको लागि शौरीको चासो वास्तवमा हिन्दू अवहेलनाको प्रदर्शन हो जसले मुस्लिम महिलाहरु को दुर्दशालाई प्रयोग गर्‍यो। समाजको पिछडिएको उदाहरण हो । वीर सांघवीले यसलाई "उदारवादी अनुहारको साथ हिन्दू अराजकता" भने। [19] २००९ को आम चुनावमा भाजपाको पराजयपछि शौरीले पार्टी भित्र आत्मनिरीक्षण र जवाफदेहिताको लागि आग्रह गरे। उनले पार्टीभित्रको गुटबन्दी र आफ्नो एजेन्डालाई सघाउन पत्रकारलाई जानकारी दिनेहरु को निन्दा गरे। [20] शौरीलाई राजनीतिक वैज्ञानिक क्रिस्टोफ जाफ्रेलोटले "उग्रवादी हिन्दू विषयवस्तुहरु प्रति सहानुभूति राख्ने लेखक" [21] भनेर वर्णन गरेका छन् र [[राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घ|राष्ट्रिय स्वयम् सेवक संघ]] (आरएसएस), एक राष्ट्रवादी हिन्दुत्व संगठनको उद्देश्यका लागि सार्वजनिक रूपमा आवाज उठाएका छन्। यसले उनको पत्रकारिताको प्रशंसा गर्नेहरु मध्ये केहीलाई असन्तुष्टि दिएको छ। [22] उनले भनेका छन्, यद्यपि उनले कथित मुस्लिम हिंसाबाट खतरा देखेका छन् जस्तै २००२ को गोधरा ट्रेन जलेको घटना, मानिसहरु ले "हिन्दुत्व" शब्दलाई पुन: परिभाषित गर्ने झुकाव राखेका छन्। उनी [[भारतीय जनता पार्टी]] (भाजपा) का प्रमुख सदस्यहरु जसमध्ये उनी सदस्य छन् र जसको आरएसएससँग सम्बन्ध रहेको बताउँछन्।&nbsp;- विशेष गरी, [[लालकृष्ण आडवाणी]] र [[अटल बिहारी वाजपेयी]]&nbsp;- साम्प्रदायिक घृणाको विरोधमा देखाएको छ र भाजपालाई समावेशी बनाउने प्रयासमा मुस्लिम र हिन्दू दुवै चरमपन्थीहरु लाई सीमान्तीकृत गर्ने प्रयास गरेको छ जसले त्यस्ता घृणालाई बढावा दिन्छ। [23] राजनीतिक वैज्ञानिकको हैसियतमा वर्तमान निर्वाचन प्रणालीले योग्यता र निष्ठासँग सरोकार राख्दैन भन्ने उनको विचार छ। भोलिको इन्डिया ग्लोबल समिट नामक सांस्कृतिक सम्मेलनमा उनले आफ्नो धारणा राख्दै वर्तमान निर्वाचन प्रणालीमा परिवर्तन ल्याउन समाजबाटै दबाब आउनुपर्ने बताए । <ref>{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/politics/arun-shourie-says-pressure-to-change-electoral-system-should-come-from-society-4122739.html|title=Arun Shourie says pressure to change electoral system should come from society-Politics News, Firstpost|date=8 October 2017}}</ref> === लेखक === अरुण शौरीले धेरै किताब लेखेका छन् । मार्था नुसबाउमका अनुसार, उनको लेखनका विशेषताहरु हुन्: {{Quote|recognisably the creation of a smart, determined, muckraking journalist, They are polemical, ad hominem, often extremely shrill in tone.&nbsp;... But despite their style, the books are obviously the work of a brilliant man, with a wide if idiosyncratic learning, a passion for the freedoms of speech and press, and a desire to get beneath current events to address underlying issues.{{sfnp|Nussbaum|2009|p=62|ps=}}}} [[महात्मा गान्धी|गान्धीको]] अपवाद बाहेक, उनीसँग कुनै पनि धार्मिक विचारकको लागि थोरै समय छ र नुस्बम भन्छन्, उनका पुस्तकहरु "कहीँ छैन।&nbsp;... सन्तुलन प्रदान गर्न खोज्नुहोस्; कतै जटिलताको भावना छैन। सबैको एउटै ठट्टा, उच्च स्वर छ।" [25] इतिहासकार डीएन झाले शौरीको पुस्तक ''प्रख्यात इतिहासकारहरु को'' आलोचना गरे, जुन एनसीईआरटी विवादसँग सम्बन्धित छ, यसले "निन्दा" समावेश गर्दछ र "इतिहाससँग कुनै सम्बन्ध छैन।" <ref>{{Cite web|url=http://indianexpress.com/article/opinion/columns/grist-to-the-reactionary-mill/|title=Grist to the reactionary mill|date=9 July 2014|website=Indian Express|accessdate=9 July 2015}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://kafila.org/2014/07/09/how-history-was-unmade-at-nalanda-d-n-jha/|title=How History Was Unmade At Nalanda! D N Jha|date=9 July 2014|website=Kafila|accessdate=9 July 2015}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/opinion/votes-do-not-guide-intellectuals-d-n-jha-114112900682_1.html|title=Votes do not guide intellectuals: D N Jha|last=Sreedathan|first=G.|date=9 November 2014|work=Business Standard|access-date=9 July 2015}}</ref> == आईआईटी कानपुर == २०००  मा, शौरीले सम्पूर्ण रकम (रु. 12&nbsp;[[भारतीय प्रौद्योगिकी संस्थान कानपुर|भारतीय प्राविधिक संस्थान कानपुरमा]] जैव विज्ञान र जैव इन्जिनियरिङ विभाग स्थापना गर्न सांसद स्थानीय क्षेत्र विकास योजना (MPLADS) अन्तर्गत उहाँलाई उपलब्ध विवेकी खर्चको करोड)। <ref>[http://www.rediff.com/money/2004/oct/18spec1.htm Shourie gives Rs 12 crore to IIT-Kanpur!]</ref> सन् २००५ मा उनले फेरि रु. ११&nbsp;इन्स्टिच्युटमा वातावरण विज्ञान र वातावरणीय इन्जिनियरिङका लागि छुट्टै भवन निर्माण गर्न करोडौं।{{स्रोत नखुलेको|date=June 2014}} == पुस्तकहरु == '''लेखक''' * ''फासीवादका लक्षण'', नयाँ दिल्ली : विकास, १९७८, ३२२ पृ। * ''हिन्दू धर्म : सार र परिणाम : उपनिषद, गीता र ब्रह्म-सूत्रको अध्ययन'', साहिबाबाद : विकास हाउस, १९७९, ४१४ पृ। * ''जनता चरणमा संस्थाहरु'' , बम्बई : लोकप्रिय प्रकाशन, १९८०, ३०० पृ। * ''श्रीमती गान्धीको दोस्रो शासनकाल'', नयाँ दिल्ली : विकास ; न्यूयोर्क : एडभेन्ट बुक्स द्वारा वितरित, 1983, 532 p। * ''हत्या र पछि'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स इन्टरनेशनल, 1985, 160 पृ। * ''वर्तमान परिस्थितिमा : नयाँ अवसर, नयाँ चुनौती'', पुणे : नयाँ खोज, १९८५, ५७ पृ। * ''राजनीतिमा धर्म'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स, १९८७, ३३४ पृ। * ''व्यक्ति, संस्था, प्रक्रिया : आज भारतमा एकले अर्कोलाई कसरी बलियो बनाउन सक्छ'', नयाँ दिल्ली, भारत ; न्यूयोर्क, NY, संयुक्त राज्य अमेरिका : वाइकिंग, 1990, 239 पृ। * ''राज्य चरित्र: [[विश्वनाथ प्रताप सिंह|वीपी सिंह]], [[चन्द्रशेखर|चन्द्र शेखर]] र बाँकी'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स, १९९१, ४२५ पृ। * ''"एउटै पितृभूमि" : कम्युनिस्ट, "भारत छोडो", र सोभियत संघ'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1991, 204 p। * ''यी घातक, अपरिहार्य कानूनहरु : [[राजीव गान्धी|राजीव]], उनका मानिसहरु , र उनको शासन'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स, १९९१, ४३३ पृ। * ''एक धर्मनिरपेक्ष एजेन्डा: हाम्रो देश बचाउन, वेल्डिंग इट'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1993, 376 p। * ''भारतीय विवादहरु : राजनीतिमा धर्ममा निबन्ध'', नयाँ दिल्ली : रुपा एण्ड कं, १९९३, ५२२ पृ। * ''भारतमा मिसनरीहरु : निरन्तरता, परिवर्तन, दुविधा'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1994, 305 p। * ''फतवाको संसार: शरिया इन एक्शन'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1995, 685 p। * ''झूटो देवताहरु को पूजा गर्दै: [[बाबासाहेब आम्बेडकर|अम्बेडकर]], र मेटाइएका तथ्यहरु'' , नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1997, 663 p। * ''प्रख्यात इतिहासकार: तिनीहरु को प्रविधि, तिनीहरु को जीवन, तिनीहरु को धोखाधड़ी'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1998, 271 p। * ''हार्वेस्टिङ हाम्रो आत्माहरु : मिसनरीहरु , तिनीहरु को डिजाइन, तिनीहरु को दाबी'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 2000, 432 p। * ''अदालत र तिनीहरु का निर्णयहरु : परिसर, पूर्व शर्तहरु , परिणामहरु'' , नयाँ दिल्ली : रुपा एण्ड कं, २००१, ४५४ पृ। * ''गभर्नेन्स एण्ड द स्क्लेरोसिस जो सेट इन'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 2005, 262 p। * ''के फलामको बारले दीमकले खोक्रो पारेको रूखलाई बचाउनेछ?: सेनाभन्दा बाहिरको रक्षा आवश्यकताहरु'' , नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 2005, 485 p। * ''फलिङ ओभर ब्याकवर्ड: एन एसे अन रिजर्भेसन, एन्ड जुडिशियल पपुलिज्म'', नयाँ दिल्ली : ASA : रुपा एण्ड कं, २००६, ३७८ पृ। * ''संसदीय प्रणाली: हामीले यसलाई के बनाएका छौं, हामी यसलाई के बनाउन सक्छौं'', नयाँ दिल्ली : रुपा एण्ड कं, २००६, २६४ पृ। * ''यो सबैले हामीलाई कहाँ लैजान्छ?: अस्वीकार, असहमति, अव्यवस्था'', नयाँ दिल्ली : रुपा एण्ड कं, २००६, ६०४ पृ। * ''के हामी आफैंलाई फेरि धोका दिइरहेका छौं?: चिनियाँहरु ले पंडित नेहरु लाई सिकाएका पाठहरु तर जुन हामी अझै सिक्न अस्वीकार गर्छौं'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 2008, 204 p। * ''हामीसँग कुनै मूल्य छैन: राष्ट्रिय सुरक्षा, सुधार, राजनीतिक पुनर्निर्माण'', नयाँ दिल्ली : एक्सप्रेस समूह : रुपा एण्ड कं, २०१०, ३४३ पृ। * ''के उसलाई आमाको मुटु थाहा छ : कसरी दुःखले धर्मलाई अस्वीकार गर्छ'', नोएडा : हार्परकोलिन्स, 2011, 444 p। * ''दुई संतहरु : [[रामकृष्ण परमहंस]] र रामन महर्षि, नोएडाको वरिपरि र'' अनुमानहरु : हार्परकोलिन्स, 2017, 496 p। * ''अनितालाई जमानत: हाम्रो अदालतले के गर्दैछ?'' ''हामीले तिनीहरु को बारेमा के गर्नुपर्छ?'' , नोएडा : हार्परकोलिन्स, 2018, 288 p। * ''मृत्युको तयारी गर्दै'', इन्डिया वाइकिंग, 2020, 528 p। * ''हराएको कारणहरु को आयुक्त'', पेंगुइन वाइकिंग, 2022, 616 p। '''सह-लेखक''' * अमरजीत कौरन, रघु राई आदि, ''द पञ्जाब स्टोरी'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स इन्टरनेशनल, १९८४, १९९ पृ। * [[सीताराम गोयल|सीता राम गोयल]], हर्ष नारायण, जय दुबाशी र [[राम स्वरूप]], ''हिन्दू टेम्पल्स - ह्वाट ह्यापेन्ड टु देम खण्ड।'' ''म : एक प्रारम्भिक सर्वेक्षण'', नयाँ दिल्ली : भारतको आवाज, 1990, 191 p। * [[सीताराम गोयल|सीता राम गोयल]], [[कोएनाराड एलेस्ट|कोयनराद एल्स्ट]], [[राम स्वरूप]], ''अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताको साथ&nbsp;- धर्मनिरपेक्ष धर्मशास्त्र बनाम उदार लोकतन्त्र'', भारतको आवाज (1998)। * [[अरूण जेटली|अरुण जेटली]], स्वपन दासगुप्ता, रामा जे जोइस, हर्ष नारायण ''- द अयोध्या सन्दर्भ: सुप्रीम कोर्ट जजमेन्ट एन्ड कमेन्टरी'', भ्वाइस अफ इन्डिया (१९९४) के साथ। == सन्दर्भहरु == '''उद्धरणहरु''' {{Reflist}}'''बिब्लियोग्राफी'''   == थप पढाइ == * {{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/idea-exchange/arun-shourie-at-idea-exchnage-everybody-can-be-instigated-people-havent-shifted-the-lid-has-been-lifted-7863144/|title=Arun Shourie at Idea Exchange: ‘Everybody can be instigated…people haven’t shifted, the lid has been lifted’|date=11 April 2022|work=The Indian Express|language=en}} * [http://www.rediff.com/money/2000/aug/14inter.htm Interview at rediff.com] * [http://www.rediff.com/news/report/interview-arun-shourie-on-the-real-meaning-of-the-radia-tapes1/20101201.htm Interview from December 2013 at rediff.com] == बाह्य लिङ्कहरु == {{Ministry of Communications (India)}}{{RMA winners of India}} [[श्रेणी:जीवित मानिसहरू]] [[श्रेणी:पुनरावलोकन नगरिएको अनुवादहरू रहेको पृष्ठ]] l9opofsl1p9a578g21aeo2wi8b030i3 1071724 1071723 2022-07-30T12:00:14Z 110.34.27.228 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=अरुण शौरी |image=Arun Shourie.jpg |imagesize= |caption= शौरी सन् २००९ मा |birth_date= |birth_place=[[जालन्धर]], [[Punjab Province (British India)|Punjab]], [[British India]]<br /> (now in [[Punjab, India|Punjab]], [[India]]) |death_date= |death_place= |primeminister=[[अटल बिहारी वाजपेयी]] |term_start=२९ जनवरी २००३ |term_end=२२ मे २००४ |predecessor=[[Pramod Mahajan]] |successor=[[Dayanidhi Maran]] |predecessor1=[[Murasoli Maran]] |successor1=[[Arun Jaitley]] |primeminister2=[[Atal Bihari Vajpayee]] |term_start2=१ सेप्टेम्बर २००१ |term_end2= २९ जनवरी २००३ |predecessor2=''ministry created'' |successor2=[[C. P. Thakur]] |term_start3=5 July 1998 |term_end3=4 July 2010 |party=[[भारतीय जनता पार्टी]] |profession=[[पत्रकार]] and former [[World Bank]] [[Economist]]<br />राजनीतिज्ञ |spouse= अनीता शौरी |footnotes= |signature= }} '''अरुण शौरी''' (जन्म २ नोभेम्बर १९४१ {{Sfn|International Press Institute}} ) एक भारतीय अर्थशास्त्री, पत्रकार, लेखक र [[राजनीतिज्ञ|राजनीतिज्ञ हुन्]] । <ref>{{Cite web|url=https://www.credit-suisse.com/microsites/conferences/aic/en/speakers/speakers/arun-shourie.html|title=Archived copy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170214103002/https://www.credit-suisse.com/microsites/conferences/aic/en/speakers/speakers/arun-shourie.html|archivedate=14 February 2017|accessdate=13 February 2017}}</ref> उनले [[विश्व बैंक|विश्व बैंकमा]] अर्थशास्त्री, भारतको योजना आयोगको सल्लाहकार, ''इन्डियन एक्सप्रेस'' र ''द टाइम्स अफ इन्डियाका'' सम्पादक र वाजपेयी मन्त्रालयमा सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्री (१९९८–२००४) को रूपमा काम गरेका छन्। उनलाई सन् १९८२ मा [[रमन म्याग्सेसे पुरस्कार|रेमन म्यागसेसे पुरस्कार]] र <ref name="Padma Awards">{{Cite web|url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|title=Padma Awards|date=2015|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|archivedate=15 October 2015|accessdate=21 July 2015}}</ref> ९९० मा [[पद्मभूषण|पद्मभूषण प्रदान]] गरिएको थियो। ९० र २००० को दशकको शुरुवातमा प्रमुख हिन्दू राष्ट्रवादी बुद्धिजीवीहरु मध्ये एकको रूपमा लोकप्रिय, उदाहरणका लागि वामपन्थी विचारधाराहरु माथि आक्रमणहरु बाहेक [[इस्लाम धर्म|इस्लाम]] र [[इसाई धर्म|ईसाई धर्ममा]] विवादास्पद कार्यहरु लेख्ने, उनी अब आफूलाई सामान्य रूपमा धर्महरु प्रति शंकास्पद ठान्नुहुन्छ जबकि [[बुद्ध धर्म|बौद्ध धर्मसँग]] सम्बन्ध राख्छन्। उहाँ "तर्कको सबैभन्दा नजिक" मान्नुहुन्छ। <ref>[[Vir Sanghvi]] (19 May 2017), [https://www.business-standard.com/article/beyond-business/a-few-god-men-117051901616_1.html "A few God Men"], ''Business-Insider''. Retrieved 20 March 2020.</ref> <ref>Utpal Kumar (18 June 2017), [https://www.dailyo.in/politics/arun-shourie-hindu-right-wing-emergency-modi-rss/story/1/17870.html "The loneliness of being Arun Shourie"], ''DailyO.in''. Retrieved 20 March 2020.</ref> यो शंका आफ्नो असक्षम छोरा हुर्काउने र आफ्नी बिरामी पत्नीको हेरचाह गर्ने चिन्तनबाट जन्मिएको थियो, उनले २०११-पुस्तक ''डज हि नो ए मदर्स हार्ट: हाउ दुखरिङ रिफ्युट्स रिलिजनमा'' साझा गरेका अनुभवहरु , "जीवनसँग व्यवहार गर्न र व्यवहार गर्नका लागि। यसले हामीलाई के पठाउँछ, बुद्धको स्थिति सबैभन्दा उपयोगी छ।" <ref>IANS (9 July 2011), [https://www.hindustantimes.com/books/arun-shourie-pens-down-his-trauma/story-ZIjgtz6TfZh9HtuYEicHAK.html "Arun Shourie pens down his trauma"], ''Hindustan Times''. Retrieved 20 March 2020.</ref> == बाल्यकाल == अरुण शौरीको जन्म २ नोभेम्बर १९४१ मा [[ब्रिटिस भारतका रियासत र प्रदेशहरू|ब्रिटिश भारतको]] [[जालन्धर|जालन्धरमा]] भएको थियो। {{Sfn|International Press Institute}} उनले मोर्डन स्कूल, बाराखम्बामा अध्ययन{{स्रोत नखुलेको|date=December 2014}} र सेन्ट स्टीफन्स कलेज, [[दिल्ली विश्वविद्यालय|दिल्ली विश्वविद्यालयबाट]] अर्थशास्त्र (एच) मा स्नातक गरे। <ref name="SG">{{Cite news|url=http://www.sunday-guardian.com/investigation/nalini-singhs-daughter-ratna-writes-novel-about-mother-daughter-troubled-relationship|title=Nalini Singh's daughter Ratna writes novel about mother-daughter troubled relationship|date=9 August 2014|work=[[The Sunday Guardian]]}}</ref> उनले सन् १९६६ मा सिराक्यूज विश्वविद्यालयको म्याक्सवेल स्कूल अफ सिटिजनशिप एण्ड पब्लिक अफेयर्सबाट अर्थशास्त्रमा डक्टरेट उपाधि हासिल गरे। <ref>{{Cite news|url=http://surface.syr.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1071&context=sumagazine|title=SU's Who|work=Syracuse University Magazine|access-date=2017-06-19|location=[[Syracuse, New York]]}}</ref> == व्यक्तिगत जीवन == शौरीले अनितासँग विवाह गरेका छन्, र उनीहरु का एक छोरा छन्। <ref>[https://web.archive.org/web/20110724015117/http://ibnlive.in.com/videos/169238/i-am-now-distant-from-the-bjp-arun-shourie.html God's an invention to suit society's needs: Arun Shourie]</ref> उनकी बहिनी पत्रकार नलिनी सिंह हुन् । <ref name="SG">{{Cite news|url=http://www.sunday-guardian.com/investigation/nalini-singhs-daughter-ratna-writes-novel-about-mother-daughter-troubled-relationship|title=Nalini Singh's daughter Ratna writes novel about mother-daughter troubled relationship|date=9 August 2014|work=[[The Sunday Guardian]]}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.sunday-guardian.com/investigation/nalini-singhs-daughter-ratna-writes-novel-about-mother-daughter-troubled-relationship "Nalini Singh's daughter Ratna writes novel about mother-daughter troubled relationship"]. ''[[आइतबार गार्जियन|The Sunday Guardian]]''. 9 August 2014.</cite></ref> अरुण शौरीले आफ्नो व्यक्तिगत जीवनको बारेमा बोल्छन् र आफ्नो जीवनका घटनाहरु लाई केस डायरीको रूपमा समीक्षा गर्छन् "मेरो लेखन एक अधिवक्ताको केस डायरी जस्तै हो जुन मुद्दा जित्ने लक्ष्य हो" र पत्रकारितामा उनको विचार। <ref>{{Cite web|url=http://www.thenewsfreedom.com/interview-with-arun-shourie-decentralised-emergency-in-india-by-srikant-kottackal-translated-by-a-j-philip-senior-journalist-and-columnist|title=Interview with Arun Shourie Decentralised Emergency in India By Srikant Kottackal translated by A J Philip senior journalist and columnist|last=Arun|first=Shourie|date=6 October 2017|website=The News Freedom|archiveurl=http://www.thenewsfreedom.com|archivedate=6 October 2017|accessdate=7 October 2017}}</ref> == क्यारियर == === अर्थशास्त्री === सिराक्यूज विश्वविद्यालयबाट अर्थशास्त्रमा पीएचडी गरेपछि शौरीले १९६७ मा [[विश्व बैंक|विश्व बैंकमा]] अर्थशास्त्रीको रूपमा प्रवेश गरे जहाँ उनले १० वर्षभन्दा बढी समय काम गरे। यससँगै सन् १९७२–७४ को बीचमा उनी भारतीय योजना आयोगका सल्लाहकार थिए र यही समयमा उनले पत्रकारका रूपमा आर्थिक नीतिको आलोचना गर्दै लेख लेख्न थाले। {{Sfn|International Press Institute}} === पत्रकारिता === सन् १९७५ मा तत्कालीन प्रधानमन्त्री [[इन्दिरा गान्धी|इन्दिरा गान्धीले]] लगाएको आपतकालमा शौरीले नागरिक स्वतन्त्रतामाथिको आक्रमणको विरोधमा ''इन्डियन एक्सप्रेसका'' लागि लेख्न थाले। रामनाथ गोयन्काको स्वामित्वमा रहेको अखबार सेन्सरशिपमा सरकारको प्रयासको केन्द्रबिन्दु थियो। {{Sfn|International Press Institute}} उनी १९७६ मा भारतीय सामाजिक विज्ञान अनुसन्धान परिषद्को फेलो बन्नुभयो। [13] जनवरी १९७९ मा, गोयन्काले शौरीलाई अखबारको कार्यकारी सम्पादकको रूपमा नियुक्त गर्नुभयो, जसलाई उनी उपयुक्त ''देखिएमा कार्टे ब्ल्यान्च'' दिए। {{Sfn|International Press Institute}} उनले एक बुद्धिमान, निडर लेखक र सम्पादकको रूपमा प्रतिष्ठा विकास गरे जसले प्रेस स्वतन्त्रताको लागि अभियान चलाए, भ्रष्टाचारको पर्दाफास गरे र नागरिक स्वतन्त्रताको रक्षा गरे, मार्था नुसबाउमको शब्दमा, "सत्यप्रतिको उनको समर्पणले विश्वभर प्रशंसा जितेको छ। राजनीतिक स्पेक्ट्रम"। [14] शौरीलाई ‘दिग्गज पत्रकार’ भनिन्छ । <ref>{{Cite book|title=Remaking India: One Country, One Destiny|url=https://books.google.com/books?id=KRVtyruwoIgC&q=arun+shourie+&pg=PA25|page=25}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.ndtv.com/india-news/arun-shouries-speech-on-media-freedom-at-press-club-of-india-full-transcript-1710491|title=Arun Shourie's Speech on Media Freedom at Press Club of India: Full Transcript}}</ref> शौरीले १९८२ मा पत्रकारिता, साहित्य र रचनात्मक संचार कला श्रेणीमा "भ्रष्टाचार, असमानता र अन्यायको प्रभावकारी विरोधीको रूपमा आफ्नो कलम प्रयोग गर्ने एक चिन्तित नागरिक" को रूपमा रेमन म्यागसेसे पुरस्कार प्राप्त गरे। [13] सन् २००० मा, उहाँलाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रेस संस्थानको ''विश्व प्रेस स्वतन्त्रता नायकको'' रूपमा नाम दिइएको थियो। उनी इन्टरनेशनल एडिटर अफ द इयर अवार्ड पनि नामित भएका छन् र द फ्रिडम टु पब्लिस अवार्डबाट सम्मानित भएका छन्। {{Sfn|International Press Institute}} === राजनीति === उहाँ [[उत्तर प्रदेश]] राज्यबाट [[राज्‍य सभा|राज्यसभामा]] लगातार दुई कार्यकालका लागि बीजेपी प्रतिनिधिको रूपमा मनोनीत गरिएको थियो, यसरी १९९८-२००४ र २००४-२०१० को लागि संसद सदस्य भई।{{स्रोत नखुलेको|date=September 2015}} उनले वाजपेयीको प्रधानमन्त्रीमा भारत सरकारमा विनिवेश, सञ्चार र सूचना प्रविधि मन्त्रीको पद सम्हालेका थिए। <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=mOXWgr53A5kC&pg=PA344|page=344|title=Hindu Nationalism: A Reader}}</ref> विनिवेश मन्त्रीको रूपमा, उनले [[मारुति सुजुकी|मारुति]], VSNL, हिन्दुस्तान जिंक लगायतका बिक्रीको नेतृत्व गरे। <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=j1iegDJAYakC&q=As+Disinvestment+Minister%2C+he+led+the+sale+of+Maruti%2C+VSNL%2C+Hindustan+Zinc+among+others&pg=PA103|title=Greatness of Spirit: Profiles of Indian Magsaysay Award Winners|date=2010}}</ref> राजीव गान्धीको नेतृत्वमा रहेको सरकारले साम्प्रदायिक हिंसालाई कम गर्न र [[मुसलमान|मुस्लिम]] मतहरु कायम राख्न प्रस्ताव गरेको मुस्लिम महिला (डिभोर्समा अधिकारको संरक्षण) ऐन १९८६ को विरोध गर्ने धेरै मध्ये शौरी पनि थिए। सरकारले भारतको संवैधानिक धर्मनिरपेक्षताको सुदृढीकरण भएको दाबी गरेको, यसलाई मुस्लिम र हिन्दू दुवैले व्यापक रूपमा आलोचना गरे। आइन्स्ली एम्ब्री भन्छन्, तिनीहरु मध्येका उदारवादीहरु ले यसलाई "इस्लामिक अस्पष्टताका शक्तिहरु को समर्पण, फिर्ताको रूपमा हेरेका थिए।&nbsp;... तेह्रौं शताब्दीसम्म"; हिन्दू पुनरुत्थानवादी आलोचकहरु ले यो "भारतीय एकतालाई कमजोर पार्ने" सोचेका थिए। शौरीले लेखहरु लेखेका थिए जसले कुरानले महिलालाई आवश्यक पर्ने व्यवहारले वास्तवमा उनीहरु लाई सुरक्षा प्रदान गर्दछ भनेर देखाउने प्रयास गरेको थियो, यद्यपि व्यवहारमा इस्लामिक कानूनको प्रयोगले उनीहरु लाई दमन गरिरहेको थियो। मुस्लिम विद्वान रफिक जकारियाले इस्लामको सुधारको लागि शौरीको चासो वास्तवमा हिन्दू अवहेलनाको प्रदर्शन हो जसले मुस्लिम महिलाहरु को दुर्दशालाई प्रयोग गर्‍यो। समाजको पिछडिएको उदाहरण हो । वीर सांघवीले यसलाई "उदारवादी अनुहारको साथ हिन्दू अराजकता" भने। [19] २००९ को आम चुनावमा भाजपाको पराजयपछि शौरीले पार्टी भित्र आत्मनिरीक्षण र जवाफदेहिताको लागि आग्रह गरे। उनले पार्टीभित्रको गुटबन्दी र आफ्नो एजेन्डालाई सघाउन पत्रकारलाई जानकारी दिनेहरु को निन्दा गरे। [20] शौरीलाई राजनीतिक वैज्ञानिक क्रिस्टोफ जाफ्रेलोटले "उग्रवादी हिन्दू विषयवस्तुहरु प्रति सहानुभूति राख्ने लेखक" [21] भनेर वर्णन गरेका छन् र [[राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घ|राष्ट्रिय स्वयम् सेवक संघ]] (आरएसएस), एक राष्ट्रवादी हिन्दुत्व संगठनको उद्देश्यका लागि सार्वजनिक रूपमा आवाज उठाएका छन्। यसले उनको पत्रकारिताको प्रशंसा गर्नेहरु मध्ये केहीलाई असन्तुष्टि दिएको छ। [22] उनले भनेका छन्, यद्यपि उनले कथित मुस्लिम हिंसाबाट खतरा देखेका छन् जस्तै २००२ को गोधरा ट्रेन जलेको घटना, मानिसहरु ले "हिन्दुत्व" शब्दलाई पुन: परिभाषित गर्ने झुकाव राखेका छन्। उनी [[भारतीय जनता पार्टी]] (भाजपा) का प्रमुख सदस्यहरु जसमध्ये उनी सदस्य छन् र जसको आरएसएससँग सम्बन्ध रहेको बताउँछन्।&nbsp;- विशेष गरी, [[लालकृष्ण आडवाणी]] र [[अटल बिहारी वाजपेयी]]&nbsp;- साम्प्रदायिक घृणाको विरोधमा देखाएको छ र भाजपालाई समावेशी बनाउने प्रयासमा मुस्लिम र हिन्दू दुवै चरमपन्थीहरु लाई सीमान्तीकृत गर्ने प्रयास गरेको छ जसले त्यस्ता घृणालाई बढावा दिन्छ। [23] राजनीतिक वैज्ञानिकको हैसियतमा वर्तमान निर्वाचन प्रणालीले योग्यता र निष्ठासँग सरोकार राख्दैन भन्ने उनको विचार छ। भोलिको इन्डिया ग्लोबल समिट नामक सांस्कृतिक सम्मेलनमा उनले आफ्नो धारणा राख्दै वर्तमान निर्वाचन प्रणालीमा परिवर्तन ल्याउन समाजबाटै दबाब आउनुपर्ने बताए । <ref>{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/politics/arun-shourie-says-pressure-to-change-electoral-system-should-come-from-society-4122739.html|title=Arun Shourie says pressure to change electoral system should come from society-Politics News, Firstpost|date=8 October 2017}}</ref> === लेखक === अरुण शौरीले धेरै किताब लेखेका छन् । मार्था नुसबाउमका अनुसार, उनको लेखनका विशेषताहरु हुन्: {{Quote|recognisably the creation of a smart, determined, muckraking journalist, They are polemical, ad hominem, often extremely shrill in tone.&nbsp;... But despite their style, the books are obviously the work of a brilliant man, with a wide if idiosyncratic learning, a passion for the freedoms of speech and press, and a desire to get beneath current events to address underlying issues.{{sfnp|Nussbaum|2009|p=62|ps=}}}} [[महात्मा गान्धी|गान्धीको]] अपवाद बाहेक, उनीसँग कुनै पनि धार्मिक विचारकको लागि थोरै समय छ र नुस्बम भन्छन्, उनका पुस्तकहरु "कहीँ छैन।&nbsp;... सन्तुलन प्रदान गर्न खोज्नुहोस्; कतै जटिलताको भावना छैन। सबैको एउटै ठट्टा, उच्च स्वर छ।" [25] इतिहासकार डीएन झाले शौरीको पुस्तक ''प्रख्यात इतिहासकारहरु को'' आलोचना गरे, जुन एनसीईआरटी विवादसँग सम्बन्धित छ, यसले "निन्दा" समावेश गर्दछ र "इतिहाससँग कुनै सम्बन्ध छैन।" <ref>{{Cite web|url=http://indianexpress.com/article/opinion/columns/grist-to-the-reactionary-mill/|title=Grist to the reactionary mill|date=9 July 2014|website=Indian Express|accessdate=9 July 2015}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://kafila.org/2014/07/09/how-history-was-unmade-at-nalanda-d-n-jha/|title=How History Was Unmade At Nalanda! D N Jha|date=9 July 2014|website=Kafila|accessdate=9 July 2015}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/opinion/votes-do-not-guide-intellectuals-d-n-jha-114112900682_1.html|title=Votes do not guide intellectuals: D N Jha|last=Sreedathan|first=G.|date=9 November 2014|work=Business Standard|access-date=9 July 2015}}</ref> == आईआईटी कानपुर == २०००  मा, शौरीले सम्पूर्ण रकम (रु. 12&nbsp;[[भारतीय प्रौद्योगिकी संस्थान कानपुर|भारतीय प्राविधिक संस्थान कानपुरमा]] जैव विज्ञान र जैव इन्जिनियरिङ विभाग स्थापना गर्न सांसद स्थानीय क्षेत्र विकास योजना (MPLADS) अन्तर्गत उहाँलाई उपलब्ध विवेकी खर्चको करोड)। <ref>[http://www.rediff.com/money/2004/oct/18spec1.htm Shourie gives Rs 12 crore to IIT-Kanpur!]</ref> सन् २००५ मा उनले फेरि रु. ११&nbsp;इन्स्टिच्युटमा वातावरण विज्ञान र वातावरणीय इन्जिनियरिङका लागि छुट्टै भवन निर्माण गर्न करोडौं।{{स्रोत नखुलेको|date=June 2014}} == पुस्तकहरु == '''लेखक''' * ''फासीवादका लक्षण'', नयाँ दिल्ली : विकास, १९७८, ३२२ पृ। * ''हिन्दू धर्म : सार र परिणाम : उपनिषद, गीता र ब्रह्म-सूत्रको अध्ययन'', साहिबाबाद : विकास हाउस, १९७९, ४१४ पृ। * ''जनता चरणमा संस्थाहरु'' , बम्बई : लोकप्रिय प्रकाशन, १९८०, ३०० पृ। * ''श्रीमती गान्धीको दोस्रो शासनकाल'', नयाँ दिल्ली : विकास ; न्यूयोर्क : एडभेन्ट बुक्स द्वारा वितरित, 1983, 532 p। * ''हत्या र पछि'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स इन्टरनेशनल, 1985, 160 पृ। * ''वर्तमान परिस्थितिमा : नयाँ अवसर, नयाँ चुनौती'', पुणे : नयाँ खोज, १९८५, ५७ पृ। * ''राजनीतिमा धर्म'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स, १९८७, ३३४ पृ। * ''व्यक्ति, संस्था, प्रक्रिया : आज भारतमा एकले अर्कोलाई कसरी बलियो बनाउन सक्छ'', नयाँ दिल्ली, भारत ; न्यूयोर्क, NY, संयुक्त राज्य अमेरिका : वाइकिंग, 1990, 239 पृ। * ''राज्य चरित्र: [[विश्वनाथ प्रताप सिंह|वीपी सिंह]], [[चन्द्रशेखर|चन्द्र शेखर]] र बाँकी'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स, १९९१, ४२५ पृ। * ''"एउटै पितृभूमि" : कम्युनिस्ट, "भारत छोडो", र सोभियत संघ'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1991, 204 p। * ''यी घातक, अपरिहार्य कानूनहरु : [[राजीव गान्धी|राजीव]], उनका मानिसहरु , र उनको शासन'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स, १९९१, ४३३ पृ। * ''एक धर्मनिरपेक्ष एजेन्डा: हाम्रो देश बचाउन, वेल्डिंग इट'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1993, 376 p। * ''भारतीय विवादहरु : राजनीतिमा धर्ममा निबन्ध'', नयाँ दिल्ली : रुपा एण्ड कं, १९९३, ५२२ पृ। * ''भारतमा मिसनरीहरु : निरन्तरता, परिवर्तन, दुविधा'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1994, 305 p। * ''फतवाको संसार: शरिया इन एक्शन'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1995, 685 p। * ''झूटो देवताहरु को पूजा गर्दै: [[बाबासाहेब आम्बेडकर|अम्बेडकर]], र मेटाइएका तथ्यहरु'' , नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1997, 663 p। * ''प्रख्यात इतिहासकार: तिनीहरु को प्रविधि, तिनीहरु को जीवन, तिनीहरु को धोखाधड़ी'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1998, 271 p। * ''हार्वेस्टिङ हाम्रो आत्माहरु : मिसनरीहरु , तिनीहरु को डिजाइन, तिनीहरु को दाबी'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 2000, 432 p। * ''अदालत र तिनीहरु का निर्णयहरु : परिसर, पूर्व शर्तहरु , परिणामहरु'' , नयाँ दिल्ली : रुपा एण्ड कं, २००१, ४५४ पृ। * ''गभर्नेन्स एण्ड द स्क्लेरोसिस जो सेट इन'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 2005, 262 p। * ''के फलामको बारले दीमकले खोक्रो पारेको रूखलाई बचाउनेछ?: सेनाभन्दा बाहिरको रक्षा आवश्यकताहरु'' , नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 2005, 485 p। * ''फलिङ ओभर ब्याकवर्ड: एन एसे अन रिजर्भेसन, एन्ड जुडिशियल पपुलिज्म'', नयाँ दिल्ली : ASA : रुपा एण्ड कं, २००६, ३७८ पृ। * ''संसदीय प्रणाली: हामीले यसलाई के बनाएका छौं, हामी यसलाई के बनाउन सक्छौं'', नयाँ दिल्ली : रुपा एण्ड कं, २००६, २६४ पृ। * ''यो सबैले हामीलाई कहाँ लैजान्छ?: अस्वीकार, असहमति, अव्यवस्था'', नयाँ दिल्ली : रुपा एण्ड कं, २००६, ६०४ पृ। * ''के हामी आफैंलाई फेरि धोका दिइरहेका छौं?: चिनियाँहरु ले पंडित नेहरु लाई सिकाएका पाठहरु तर जुन हामी अझै सिक्न अस्वीकार गर्छौं'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 2008, 204 p। * ''हामीसँग कुनै मूल्य छैन: राष्ट्रिय सुरक्षा, सुधार, राजनीतिक पुनर्निर्माण'', नयाँ दिल्ली : एक्सप्रेस समूह : रुपा एण्ड कं, २०१०, ३४३ पृ। * ''के उसलाई आमाको मुटु थाहा छ : कसरी दुःखले धर्मलाई अस्वीकार गर्छ'', नोएडा : हार्परकोलिन्स, 2011, 444 p। * ''दुई संतहरु : [[रामकृष्ण परमहंस]] र रामन महर्षि, नोएडाको वरिपरि र'' अनुमानहरु : हार्परकोलिन्स, 2017, 496 p। * ''अनितालाई जमानत: हाम्रो अदालतले के गर्दैछ?'' ''हामीले तिनीहरु को बारेमा के गर्नुपर्छ?'' , नोएडा : हार्परकोलिन्स, 2018, 288 p। * ''मृत्युको तयारी गर्दै'', इन्डिया वाइकिंग, 2020, 528 p। * ''हराएको कारणहरु को आयुक्त'', पेंगुइन वाइकिंग, 2022, 616 p। '''सह-लेखक''' * अमरजीत कौरन, रघु राई आदि, ''द पञ्जाब स्टोरी'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स इन्टरनेशनल, १९८४, १९९ पृ। * [[सीताराम गोयल|सीता राम गोयल]], हर्ष नारायण, जय दुबाशी र [[राम स्वरूप]], ''हिन्दू टेम्पल्स - ह्वाट ह्यापेन्ड टु देम खण्ड।'' ''म : एक प्रारम्भिक सर्वेक्षण'', नयाँ दिल्ली : भारतको आवाज, 1990, 191 p। * [[सीताराम गोयल|सीता राम गोयल]], [[कोएनाराड एलेस्ट|कोयनराद एल्स्ट]], [[राम स्वरूप]], ''अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताको साथ&nbsp;- धर्मनिरपेक्ष धर्मशास्त्र बनाम उदार लोकतन्त्र'', भारतको आवाज (1998)। * [[अरूण जेटली|अरुण जेटली]], स्वपन दासगुप्ता, रामा जे जोइस, हर्ष नारायण ''- द अयोध्या सन्दर्भ: सुप्रीम कोर्ट जजमेन्ट एन्ड कमेन्टरी'', भ्वाइस अफ इन्डिया (१९९४) के साथ। == सन्दर्भहरु == '''उद्धरणहरु''' {{Reflist}}'''बिब्लियोग्राफी'''   == थप पढाइ == * {{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/idea-exchange/arun-shourie-at-idea-exchnage-everybody-can-be-instigated-people-havent-shifted-the-lid-has-been-lifted-7863144/|title=Arun Shourie at Idea Exchange: ‘Everybody can be instigated…people haven’t shifted, the lid has been lifted’|date=11 April 2022|work=The Indian Express|language=en}} * [http://www.rediff.com/money/2000/aug/14inter.htm Interview at rediff.com] * [http://www.rediff.com/news/report/interview-arun-shourie-on-the-real-meaning-of-the-radia-tapes1/20101201.htm Interview from December 2013 at rediff.com] == बाह्य लिङ्कहरु == {{Ministry of Communications (India)}}{{RMA winners of India}} [[श्रेणी:जीवित मानिसहरू]] [[श्रेणी:पुनरावलोकन नगरिएको अनुवादहरू रहेको पृष्ठ]] qdng76jbm9tkrjw3mmhn058wa1a5jlt 1071725 1071724 2022-07-30T12:03:29Z 110.34.27.228 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name=अरुण शौरी |image=Arun Shourie.jpg |imagesize= |caption= शौरी सन् २००९ मा |birth_date= |birth_place=[[जालन्धर]], [[Punjab Province (British India)|Punjab]], [[British India]]<br /> (now in [[Punjab, India|Punjab]], [[India]]) |death_date= |death_place= |primeminister=[[अटल बिहारी वाजपेयी]] |term_start=२९ जनवरी २००३ |term_end=२२ मे २००४ |predecessor=[[Pramod Mahajan]] |successor=[[Dayanidhi Maran]] |predecessor1=[[Murasoli Maran]] |successor1=[[Arun Jaitley]] |primeminister2=[[Atal Bihari Vajpayee]] |term_start2=१ सेप्टेम्बर २००१ |term_end2= २९ जनवरी २००३ |predecessor2=''ministry created'' |successor2=[[C. P. Thakur]] |term_start3=5 July 1998 |term_end3=4 July 2010 |party=[[भारतीय जनता पार्टी]] |profession=[[पत्रकार]] र [[ विश्व बैंकमा]] को पुर्व [[अर्थशास्त्री]]<br />राजनीतिज्ञ |spouse= अनीता शौरी। |footnotes= |signature= }} '''अरुण शौरी''' (जन्म २ नोभेम्बर १९४१ {{Sfn|International Press Institute}} ) एक भारतीय अर्थशास्त्री, पत्रकार, लेखक र [[राजनीतिज्ञ|राजनीतिज्ञ हुन्]] । <ref>{{Cite web|url=https://www.credit-suisse.com/microsites/conferences/aic/en/speakers/speakers/arun-shourie.html|title=Archived copy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170214103002/https://www.credit-suisse.com/microsites/conferences/aic/en/speakers/speakers/arun-shourie.html|archivedate=14 February 2017|accessdate=13 February 2017}}</ref> उनले [[विश्व बैंक|विश्व बैंकमा]] अर्थशास्त्री, भारतको योजना आयोगको सल्लाहकार, ''इन्डियन एक्सप्रेस'' र ''द टाइम्स अफ इन्डियाका'' सम्पादक र वाजपेयी मन्त्रालयमा सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्री (१९९८–२००४) को रूपमा काम गरेका छन्। उनलाई सन् १९८२ मा [[रमन म्याग्सेसे पुरस्कार|रेमन म्यागसेसे पुरस्कार]] र <ref name="Padma Awards">{{Cite web|url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|title=Padma Awards|date=2015|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|archivedate=15 October 2015|accessdate=21 July 2015}}</ref> ९९० मा [[पद्मभूषण|पद्मभूषण प्रदान]] गरिएको थियो। ९० र २००० को दशकको शुरुवातमा प्रमुख हिन्दू राष्ट्रवादी बुद्धिजीवीहरु मध्ये एकको रूपमा लोकप्रिय, उदाहरणका लागि वामपन्थी विचारधाराहरु माथि आक्रमणहरु बाहेक [[इस्लाम धर्म|इस्लाम]] र [[इसाई धर्म|ईसाई धर्ममा]] विवादास्पद कार्यहरु लेख्ने, उनी अब आफूलाई सामान्य रूपमा धर्महरु प्रति शंकास्पद ठान्नुहुन्छ जबकि [[बुद्ध धर्म|बौद्ध धर्मसँग]] सम्बन्ध राख्छन्। उहाँ "तर्कको सबैभन्दा नजिक" मान्नुहुन्छ। <ref>[[Vir Sanghvi]] (19 May 2017), [https://www.business-standard.com/article/beyond-business/a-few-god-men-117051901616_1.html "A few God Men"], ''Business-Insider''. Retrieved 20 March 2020.</ref> <ref>Utpal Kumar (18 June 2017), [https://www.dailyo.in/politics/arun-shourie-hindu-right-wing-emergency-modi-rss/story/1/17870.html "The loneliness of being Arun Shourie"], ''DailyO.in''. Retrieved 20 March 2020.</ref> यो शंका आफ्नो असक्षम छोरा हुर्काउने र आफ्नी बिरामी पत्नीको हेरचाह गर्ने चिन्तनबाट जन्मिएको थियो, उनले २०११-पुस्तक ''डज हि नो ए मदर्स हार्ट: हाउ दुखरिङ रिफ्युट्स रिलिजनमा'' साझा गरेका अनुभवहरु , "जीवनसँग व्यवहार गर्न र व्यवहार गर्नका लागि। यसले हामीलाई के पठाउँछ, बुद्धको स्थिति सबैभन्दा उपयोगी छ।" <ref>IANS (9 July 2011), [https://www.hindustantimes.com/books/arun-shourie-pens-down-his-trauma/story-ZIjgtz6TfZh9HtuYEicHAK.html "Arun Shourie pens down his trauma"], ''Hindustan Times''. Retrieved 20 March 2020.</ref> == बाल्यकाल == अरुण शौरीको जन्म २ नोभेम्बर १९४१ मा [[ब्रिटिस भारतका रियासत र प्रदेशहरू|ब्रिटिश भारतको]] [[जालन्धर|जालन्धरमा]] भएको थियो। {{Sfn|International Press Institute}} उनले मोर्डन स्कूल, बाराखम्बामा अध्ययन{{स्रोत नखुलेको|date=December 2014}} र सेन्ट स्टीफन्स कलेज, [[दिल्ली विश्वविद्यालय|दिल्ली विश्वविद्यालयबाट]] अर्थशास्त्र (एच) मा स्नातक गरे। <ref name="SG">{{Cite news|url=http://www.sunday-guardian.com/investigation/nalini-singhs-daughter-ratna-writes-novel-about-mother-daughter-troubled-relationship|title=Nalini Singh's daughter Ratna writes novel about mother-daughter troubled relationship|date=9 August 2014|work=[[The Sunday Guardian]]}}</ref> उनले सन् १९६६ मा सिराक्यूज विश्वविद्यालयको म्याक्सवेल स्कूल अफ सिटिजनशिप एण्ड पब्लिक अफेयर्सबाट अर्थशास्त्रमा डक्टरेट उपाधि हासिल गरे। <ref>{{Cite news|url=http://surface.syr.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1071&context=sumagazine|title=SU's Who|work=Syracuse University Magazine|access-date=2017-06-19|location=[[Syracuse, New York]]}}</ref> == व्यक्तिगत जीवन == शौरीले अनितासँग विवाह गरेका छन्, र उनीहरु का एक छोरा छन्। <ref>[https://web.archive.org/web/20110724015117/http://ibnlive.in.com/videos/169238/i-am-now-distant-from-the-bjp-arun-shourie.html God's an invention to suit society's needs: Arun Shourie]</ref> उनकी बहिनी पत्रकार नलिनी सिंह हुन् । <ref name="SG">{{Cite news|url=http://www.sunday-guardian.com/investigation/nalini-singhs-daughter-ratna-writes-novel-about-mother-daughter-troubled-relationship|title=Nalini Singh's daughter Ratna writes novel about mother-daughter troubled relationship|date=9 August 2014|work=[[The Sunday Guardian]]}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.sunday-guardian.com/investigation/nalini-singhs-daughter-ratna-writes-novel-about-mother-daughter-troubled-relationship "Nalini Singh's daughter Ratna writes novel about mother-daughter troubled relationship"]. ''[[आइतबार गार्जियन|The Sunday Guardian]]''. 9 August 2014.</cite></ref> अरुण शौरीले आफ्नो व्यक्तिगत जीवनको बारेमा बोल्छन् र आफ्नो जीवनका घटनाहरु लाई केस डायरीको रूपमा समीक्षा गर्छन् "मेरो लेखन एक अधिवक्ताको केस डायरी जस्तै हो जुन मुद्दा जित्ने लक्ष्य हो" र पत्रकारितामा उनको विचार। <ref>{{Cite web|url=http://www.thenewsfreedom.com/interview-with-arun-shourie-decentralised-emergency-in-india-by-srikant-kottackal-translated-by-a-j-philip-senior-journalist-and-columnist|title=Interview with Arun Shourie Decentralised Emergency in India By Srikant Kottackal translated by A J Philip senior journalist and columnist|last=Arun|first=Shourie|date=6 October 2017|website=The News Freedom|archiveurl=http://www.thenewsfreedom.com|archivedate=6 October 2017|accessdate=7 October 2017}}</ref> == क्यारियर == === अर्थशास्त्री === सिराक्यूज विश्वविद्यालयबाट अर्थशास्त्रमा पीएचडी गरेपछि शौरीले १९६७ मा [[विश्व बैंक|विश्व बैंकमा]] अर्थशास्त्रीको रूपमा प्रवेश गरे जहाँ उनले १० वर्षभन्दा बढी समय काम गरे। यससँगै सन् १९७२–७४ को बीचमा उनी भारतीय योजना आयोगका सल्लाहकार थिए र यही समयमा उनले पत्रकारका रूपमा आर्थिक नीतिको आलोचना गर्दै लेख लेख्न थाले। {{Sfn|International Press Institute}} === पत्रकारिता === सन् १९७५ मा तत्कालीन प्रधानमन्त्री [[इन्दिरा गान्धी|इन्दिरा गान्धीले]] लगाएको आपतकालमा शौरीले नागरिक स्वतन्त्रतामाथिको आक्रमणको विरोधमा ''इन्डियन एक्सप्रेसका'' लागि लेख्न थाले। रामनाथ गोयन्काको स्वामित्वमा रहेको अखबार सेन्सरशिपमा सरकारको प्रयासको केन्द्रबिन्दु थियो। {{Sfn|International Press Institute}} उनी १९७६ मा भारतीय सामाजिक विज्ञान अनुसन्धान परिषद्को फेलो बन्नुभयो। [13] जनवरी १९७९ मा, गोयन्काले शौरीलाई अखबारको कार्यकारी सम्पादकको रूपमा नियुक्त गर्नुभयो, जसलाई उनी उपयुक्त ''देखिएमा कार्टे ब्ल्यान्च'' दिए। {{Sfn|International Press Institute}} उनले एक बुद्धिमान, निडर लेखक र सम्पादकको रूपमा प्रतिष्ठा विकास गरे जसले प्रेस स्वतन्त्रताको लागि अभियान चलाए, भ्रष्टाचारको पर्दाफास गरे र नागरिक स्वतन्त्रताको रक्षा गरे, मार्था नुसबाउमको शब्दमा, "सत्यप्रतिको उनको समर्पणले विश्वभर प्रशंसा जितेको छ। राजनीतिक स्पेक्ट्रम"। [14] शौरीलाई ‘दिग्गज पत्रकार’ भनिन्छ । <ref>{{Cite book|title=Remaking India: One Country, One Destiny|url=https://books.google.com/books?id=KRVtyruwoIgC&q=arun+shourie+&pg=PA25|page=25}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.ndtv.com/india-news/arun-shouries-speech-on-media-freedom-at-press-club-of-india-full-transcript-1710491|title=Arun Shourie's Speech on Media Freedom at Press Club of India: Full Transcript}}</ref> शौरीले १९८२ मा पत्रकारिता, साहित्य र रचनात्मक संचार कला श्रेणीमा "भ्रष्टाचार, असमानता र अन्यायको प्रभावकारी विरोधीको रूपमा आफ्नो कलम प्रयोग गर्ने एक चिन्तित नागरिक" को रूपमा रेमन म्यागसेसे पुरस्कार प्राप्त गरे। [13] सन् २००० मा, उहाँलाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रेस संस्थानको ''विश्व प्रेस स्वतन्त्रता नायकको'' रूपमा नाम दिइएको थियो। उनी इन्टरनेशनल एडिटर अफ द इयर अवार्ड पनि नामित भएका छन् र द फ्रिडम टु पब्लिस अवार्डबाट सम्मानित भएका छन्। {{Sfn|International Press Institute}} === राजनीति === उहाँ [[उत्तर प्रदेश]] राज्यबाट [[राज्‍य सभा|राज्यसभामा]] लगातार दुई कार्यकालका लागि बीजेपी प्रतिनिधिको रूपमा मनोनीत गरिएको थियो, यसरी १९९८-२००४ र २००४-२०१० को लागि संसद सदस्य भई।{{स्रोत नखुलेको|date=September 2015}} उनले वाजपेयीको प्रधानमन्त्रीमा भारत सरकारमा विनिवेश, सञ्चार र सूचना प्रविधि मन्त्रीको पद सम्हालेका थिए। <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=mOXWgr53A5kC&pg=PA344|page=344|title=Hindu Nationalism: A Reader}}</ref> विनिवेश मन्त्रीको रूपमा, उनले [[मारुति सुजुकी|मारुति]], VSNL, हिन्दुस्तान जिंक लगायतका बिक्रीको नेतृत्व गरे। <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=j1iegDJAYakC&q=As+Disinvestment+Minister%2C+he+led+the+sale+of+Maruti%2C+VSNL%2C+Hindustan+Zinc+among+others&pg=PA103|title=Greatness of Spirit: Profiles of Indian Magsaysay Award Winners|date=2010}}</ref> राजीव गान्धीको नेतृत्वमा रहेको सरकारले साम्प्रदायिक हिंसालाई कम गर्न र [[मुसलमान|मुस्लिम]] मतहरु कायम राख्न प्रस्ताव गरेको मुस्लिम महिला (डिभोर्समा अधिकारको संरक्षण) ऐन १९८६ को विरोध गर्ने धेरै मध्ये शौरी पनि थिए। सरकारले भारतको संवैधानिक धर्मनिरपेक्षताको सुदृढीकरण भएको दाबी गरेको, यसलाई मुस्लिम र हिन्दू दुवैले व्यापक रूपमा आलोचना गरे। आइन्स्ली एम्ब्री भन्छन्, तिनीहरु मध्येका उदारवादीहरु ले यसलाई "इस्लामिक अस्पष्टताका शक्तिहरु को समर्पण, फिर्ताको रूपमा हेरेका थिए।&nbsp;... तेह्रौं शताब्दीसम्म"; हिन्दू पुनरुत्थानवादी आलोचकहरु ले यो "भारतीय एकतालाई कमजोर पार्ने" सोचेका थिए। शौरीले लेखहरु लेखेका थिए जसले कुरानले महिलालाई आवश्यक पर्ने व्यवहारले वास्तवमा उनीहरु लाई सुरक्षा प्रदान गर्दछ भनेर देखाउने प्रयास गरेको थियो, यद्यपि व्यवहारमा इस्लामिक कानूनको प्रयोगले उनीहरु लाई दमन गरिरहेको थियो। मुस्लिम विद्वान रफिक जकारियाले इस्लामको सुधारको लागि शौरीको चासो वास्तवमा हिन्दू अवहेलनाको प्रदर्शन हो जसले मुस्लिम महिलाहरु को दुर्दशालाई प्रयोग गर्‍यो। समाजको पिछडिएको उदाहरण हो । वीर सांघवीले यसलाई "उदारवादी अनुहारको साथ हिन्दू अराजकता" भने। [19] २००९ को आम चुनावमा भाजपाको पराजयपछि शौरीले पार्टी भित्र आत्मनिरीक्षण र जवाफदेहिताको लागि आग्रह गरे। उनले पार्टीभित्रको गुटबन्दी र आफ्नो एजेन्डालाई सघाउन पत्रकारलाई जानकारी दिनेहरु को निन्दा गरे। [20] शौरीलाई राजनीतिक वैज्ञानिक क्रिस्टोफ जाफ्रेलोटले "उग्रवादी हिन्दू विषयवस्तुहरु प्रति सहानुभूति राख्ने लेखक" [21] भनेर वर्णन गरेका छन् र [[राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घ|राष्ट्रिय स्वयम् सेवक संघ]] (आरएसएस), एक राष्ट्रवादी हिन्दुत्व संगठनको उद्देश्यका लागि सार्वजनिक रूपमा आवाज उठाएका छन्। यसले उनको पत्रकारिताको प्रशंसा गर्नेहरु मध्ये केहीलाई असन्तुष्टि दिएको छ। [22] उनले भनेका छन्, यद्यपि उनले कथित मुस्लिम हिंसाबाट खतरा देखेका छन् जस्तै २००२ को गोधरा ट्रेन जलेको घटना, मानिसहरु ले "हिन्दुत्व" शब्दलाई पुन: परिभाषित गर्ने झुकाव राखेका छन्। उनी [[भारतीय जनता पार्टी]] (भाजपा) का प्रमुख सदस्यहरु जसमध्ये उनी सदस्य छन् र जसको आरएसएससँग सम्बन्ध रहेको बताउँछन्।&nbsp;- विशेष गरी, [[लालकृष्ण आडवाणी]] र [[अटल बिहारी वाजपेयी]]&nbsp;- साम्प्रदायिक घृणाको विरोधमा देखाएको छ र भाजपालाई समावेशी बनाउने प्रयासमा मुस्लिम र हिन्दू दुवै चरमपन्थीहरु लाई सीमान्तीकृत गर्ने प्रयास गरेको छ जसले त्यस्ता घृणालाई बढावा दिन्छ। [23] राजनीतिक वैज्ञानिकको हैसियतमा वर्तमान निर्वाचन प्रणालीले योग्यता र निष्ठासँग सरोकार राख्दैन भन्ने उनको विचार छ। भोलिको इन्डिया ग्लोबल समिट नामक सांस्कृतिक सम्मेलनमा उनले आफ्नो धारणा राख्दै वर्तमान निर्वाचन प्रणालीमा परिवर्तन ल्याउन समाजबाटै दबाब आउनुपर्ने बताए । <ref>{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/politics/arun-shourie-says-pressure-to-change-electoral-system-should-come-from-society-4122739.html|title=Arun Shourie says pressure to change electoral system should come from society-Politics News, Firstpost|date=8 October 2017}}</ref> === लेखक === अरुण शौरीले धेरै किताब लेखेका छन् । मार्था नुसबाउमका अनुसार, उनको लेखनका विशेषताहरु हुन्: {{Quote|recognisably the creation of a smart, determined, muckraking journalist, They are polemical, ad hominem, often extremely shrill in tone.&nbsp;... But despite their style, the books are obviously the work of a brilliant man, with a wide if idiosyncratic learning, a passion for the freedoms of speech and press, and a desire to get beneath current events to address underlying issues.{{sfnp|Nussbaum|2009|p=62|ps=}}}} [[महात्मा गान्धी|गान्धीको]] अपवाद बाहेक, उनीसँग कुनै पनि धार्मिक विचारकको लागि थोरै समय छ र नुस्बम भन्छन्, उनका पुस्तकहरु "कहीँ छैन।&nbsp;... सन्तुलन प्रदान गर्न खोज्नुहोस्; कतै जटिलताको भावना छैन। सबैको एउटै ठट्टा, उच्च स्वर छ।" [25] इतिहासकार डीएन झाले शौरीको पुस्तक ''प्रख्यात इतिहासकारहरु को'' आलोचना गरे, जुन एनसीईआरटी विवादसँग सम्बन्धित छ, यसले "निन्दा" समावेश गर्दछ र "इतिहाससँग कुनै सम्बन्ध छैन।" <ref>{{Cite web|url=http://indianexpress.com/article/opinion/columns/grist-to-the-reactionary-mill/|title=Grist to the reactionary mill|date=9 July 2014|website=Indian Express|accessdate=9 July 2015}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://kafila.org/2014/07/09/how-history-was-unmade-at-nalanda-d-n-jha/|title=How History Was Unmade At Nalanda! D N Jha|date=9 July 2014|website=Kafila|accessdate=9 July 2015}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/opinion/votes-do-not-guide-intellectuals-d-n-jha-114112900682_1.html|title=Votes do not guide intellectuals: D N Jha|last=Sreedathan|first=G.|date=9 November 2014|work=Business Standard|access-date=9 July 2015}}</ref> == आईआईटी कानपुर == २०००  मा, शौरीले सम्पूर्ण रकम (रु. 12&nbsp;[[भारतीय प्रौद्योगिकी संस्थान कानपुर|भारतीय प्राविधिक संस्थान कानपुरमा]] जैव विज्ञान र जैव इन्जिनियरिङ विभाग स्थापना गर्न सांसद स्थानीय क्षेत्र विकास योजना (MPLADS) अन्तर्गत उहाँलाई उपलब्ध विवेकी खर्चको करोड)। <ref>[http://www.rediff.com/money/2004/oct/18spec1.htm Shourie gives Rs 12 crore to IIT-Kanpur!]</ref> सन् २००५ मा उनले फेरि रु. ११&nbsp;इन्स्टिच्युटमा वातावरण विज्ञान र वातावरणीय इन्जिनियरिङका लागि छुट्टै भवन निर्माण गर्न करोडौं।{{स्रोत नखुलेको|date=June 2014}} == पुस्तकहरु == '''लेखक''' * ''फासीवादका लक्षण'', नयाँ दिल्ली : विकास, १९७८, ३२२ पृ। * ''हिन्दू धर्म : सार र परिणाम : उपनिषद, गीता र ब्रह्म-सूत्रको अध्ययन'', साहिबाबाद : विकास हाउस, १९७९, ४१४ पृ। * ''जनता चरणमा संस्थाहरु'' , बम्बई : लोकप्रिय प्रकाशन, १९८०, ३०० पृ। * ''श्रीमती गान्धीको दोस्रो शासनकाल'', नयाँ दिल्ली : विकास ; न्यूयोर्क : एडभेन्ट बुक्स द्वारा वितरित, 1983, 532 p। * ''हत्या र पछि'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स इन्टरनेशनल, 1985, 160 पृ। * ''वर्तमान परिस्थितिमा : नयाँ अवसर, नयाँ चुनौती'', पुणे : नयाँ खोज, १९८५, ५७ पृ। * ''राजनीतिमा धर्म'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स, १९८७, ३३४ पृ। * ''व्यक्ति, संस्था, प्रक्रिया : आज भारतमा एकले अर्कोलाई कसरी बलियो बनाउन सक्छ'', नयाँ दिल्ली, भारत ; न्यूयोर्क, NY, संयुक्त राज्य अमेरिका : वाइकिंग, 1990, 239 पृ। * ''राज्य चरित्र: [[विश्वनाथ प्रताप सिंह|वीपी सिंह]], [[चन्द्रशेखर|चन्द्र शेखर]] र बाँकी'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स, १९९१, ४२५ पृ। * ''"एउटै पितृभूमि" : कम्युनिस्ट, "भारत छोडो", र सोभियत संघ'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1991, 204 p। * ''यी घातक, अपरिहार्य कानूनहरु : [[राजीव गान्धी|राजीव]], उनका मानिसहरु , र उनको शासन'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स, १९९१, ४३३ पृ। * ''एक धर्मनिरपेक्ष एजेन्डा: हाम्रो देश बचाउन, वेल्डिंग इट'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1993, 376 p। * ''भारतीय विवादहरु : राजनीतिमा धर्ममा निबन्ध'', नयाँ दिल्ली : रुपा एण्ड कं, १९९३, ५२२ पृ। * ''भारतमा मिसनरीहरु : निरन्तरता, परिवर्तन, दुविधा'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1994, 305 p। * ''फतवाको संसार: शरिया इन एक्शन'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1995, 685 p। * ''झूटो देवताहरु को पूजा गर्दै: [[बाबासाहेब आम्बेडकर|अम्बेडकर]], र मेटाइएका तथ्यहरु'' , नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1997, 663 p। * ''प्रख्यात इतिहासकार: तिनीहरु को प्रविधि, तिनीहरु को जीवन, तिनीहरु को धोखाधड़ी'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 1998, 271 p। * ''हार्वेस्टिङ हाम्रो आत्माहरु : मिसनरीहरु , तिनीहरु को डिजाइन, तिनीहरु को दाबी'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 2000, 432 p। * ''अदालत र तिनीहरु का निर्णयहरु : परिसर, पूर्व शर्तहरु , परिणामहरु'' , नयाँ दिल्ली : रुपा एण्ड कं, २००१, ४५४ पृ। * ''गभर्नेन्स एण्ड द स्क्लेरोसिस जो सेट इन'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 2005, 262 p। * ''के फलामको बारले दीमकले खोक्रो पारेको रूखलाई बचाउनेछ?: सेनाभन्दा बाहिरको रक्षा आवश्यकताहरु'' , नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 2005, 485 p। * ''फलिङ ओभर ब्याकवर्ड: एन एसे अन रिजर्भेसन, एन्ड जुडिशियल पपुलिज्म'', नयाँ दिल्ली : ASA : रुपा एण्ड कं, २००६, ३७८ पृ। * ''संसदीय प्रणाली: हामीले यसलाई के बनाएका छौं, हामी यसलाई के बनाउन सक्छौं'', नयाँ दिल्ली : रुपा एण्ड कं, २००६, २६४ पृ। * ''यो सबैले हामीलाई कहाँ लैजान्छ?: अस्वीकार, असहमति, अव्यवस्था'', नयाँ दिल्ली : रुपा एण्ड कं, २००६, ६०४ पृ। * ''के हामी आफैंलाई फेरि धोका दिइरहेका छौं?: चिनियाँहरु ले पंडित नेहरु लाई सिकाएका पाठहरु तर जुन हामी अझै सिक्न अस्वीकार गर्छौं'', नयाँ दिल्ली : ASA प्रकाशन, 2008, 204 p। * ''हामीसँग कुनै मूल्य छैन: राष्ट्रिय सुरक्षा, सुधार, राजनीतिक पुनर्निर्माण'', नयाँ दिल्ली : एक्सप्रेस समूह : रुपा एण्ड कं, २०१०, ३४३ पृ। * ''के उसलाई आमाको मुटु थाहा छ : कसरी दुःखले धर्मलाई अस्वीकार गर्छ'', नोएडा : हार्परकोलिन्स, 2011, 444 p। * ''दुई संतहरु : [[रामकृष्ण परमहंस]] र रामन महर्षि, नोएडाको वरिपरि र'' अनुमानहरु : हार्परकोलिन्स, 2017, 496 p। * ''अनितालाई जमानत: हाम्रो अदालतले के गर्दैछ?'' ''हामीले तिनीहरु को बारेमा के गर्नुपर्छ?'' , नोएडा : हार्परकोलिन्स, 2018, 288 p। * ''मृत्युको तयारी गर्दै'', इन्डिया वाइकिंग, 2020, 528 p। * ''हराएको कारणहरु को आयुक्त'', पेंगुइन वाइकिंग, 2022, 616 p। '''सह-लेखक''' * अमरजीत कौरन, रघु राई आदि, ''द पञ्जाब स्टोरी'', नयाँ दिल्ली : रोली बुक्स इन्टरनेशनल, १९८४, १९९ पृ। * [[सीताराम गोयल|सीता राम गोयल]], हर्ष नारायण, जय दुबाशी र [[राम स्वरूप]], ''हिन्दू टेम्पल्स - ह्वाट ह्यापेन्ड टु देम खण्ड।'' ''म : एक प्रारम्भिक सर्वेक्षण'', नयाँ दिल्ली : भारतको आवाज, 1990, 191 p। * [[सीताराम गोयल|सीता राम गोयल]], [[कोएनाराड एलेस्ट|कोयनराद एल्स्ट]], [[राम स्वरूप]], ''अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताको साथ&nbsp;- धर्मनिरपेक्ष धर्मशास्त्र बनाम उदार लोकतन्त्र'', भारतको आवाज (1998)। * [[अरूण जेटली|अरुण जेटली]], स्वपन दासगुप्ता, रामा जे जोइस, हर्ष नारायण ''- द अयोध्या सन्दर्भ: सुप्रीम कोर्ट जजमेन्ट एन्ड कमेन्टरी'', भ्वाइस अफ इन्डिया (१९९४) के साथ। == सन्दर्भहरु == '''उद्धरणहरु''' {{Reflist}}'''बिब्लियोग्राफी'''   == थप पढाइ == * {{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/idea-exchange/arun-shourie-at-idea-exchnage-everybody-can-be-instigated-people-havent-shifted-the-lid-has-been-lifted-7863144/|title=Arun Shourie at Idea Exchange: ‘Everybody can be instigated…people haven’t shifted, the lid has been lifted’|date=11 April 2022|work=The Indian Express|language=en}} * [http://www.rediff.com/money/2000/aug/14inter.htm Interview at rediff.com] * [http://www.rediff.com/news/report/interview-arun-shourie-on-the-real-meaning-of-the-radia-tapes1/20101201.htm Interview from December 2013 at rediff.com] == बाह्य लिङ्कहरु == {{Ministry of Communications (India)}}{{RMA winners of India}} [[श्रेणी:जीवित मानिसहरू]] [[श्रेणी:पुनरावलोकन नगरिएको अनुवादहरू रहेको पृष्ठ]] 1okc52b8xd54dnkeh56w3n72j7d843e 0 126279 1071730 1071720 2022-07-30T13:22:40Z Bada Kaji 52836 [[विकिपीडिया:हटक्याट|हटक्याट]]द्वारा [[श्रेणी:नेपाल सरकारका मन्त्रीहरू]] जोडियो wikitext text/x-wiki '''महिन्द्रा राय यादव''' एक नेपाली राजनीतिज्ञ र नेपालको संघीय संसदको प्रतिनिधि सभाका सदस्य हुन्।<ref><nowiki>http://election.ekantipur.com/pradesh-2/district-sarlahi?lng=eng</nowiki></ref> उनी २०७४को चुनाव बाट सर्लाही क्षेत्र नम्बर २ बाट प्रथम निर्वाचित हुनुभएको थियो। सोही निर्वाचन क्षेत्र बाट उनले राजेन्द्र महतो लाई हराउँदै संविधान सभा मा निर्वाचित भएका थिए।<ref><nowiki>http://hr.parliament.gov.np/en/video/2672</nowiki></ref> यादव चार पटकको प्रत्यक्ष निर्वाचित सांसद हुनुहुन्छ। उहाँ तराई मधेश क्षेत्रको एक स्थापित नेता एवम् अपराजित नेताको रूपमा परिचित हुनुहुन्छ। उनी नेपाली कांग्रेस नेतृत्वको देउवा मन्त्रिमण्डलमा कृषिमन्त्री का रूपमा कार्य गरेको अनुभव राख्नु हुन्छ।<ref>https://ratopati.com/story/248482/2022/6/29/mahendra</ref> == सन्दर्भ == [[श्रेणी:नेपाल सरकारका मन्त्रीहरू]] cmw777hnfa2rcj0czly9hmqgl7w7gfx 1 126281 1071726 2022-07-30T12:24:59Z Bada Kaji 52836 {{विकिपरियोजना नेपाल}} wikitext text/x-wiki {{विकिपरियोजना नेपाल}} p4veb87evutnrxfa5rztsplkqlt8q5x 0 126282 1071728 2022-07-30T13:16:13Z Bada Kaji 52836 सिर्जना wikitext text/x-wiki '''हिरासिंह खत्री''' एक भारतीय चलचित्र निर्देशक थिए।<ref>{{Cite web|url=https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36931/|title=हिरासिंह गए, चेतन कार्की जन्माए|last=बानियाँ|first=राजकुमार|date=५ जेष्ठ २०७८|website=साहित्यपोस्ट|accessdate=१५ साउन २०७९}}</ref> खत्रीले पहिलो नेपाली चलचित्र [[आमा (१९६४ चलचित्र)|''आमा'']] निर्देशन गरेका हुन्।<ref>{{Cite web|url=https://www.himalkhabar.com/news/123563|title=एक चेतन, अनेक चेतना|last=खरेल|first=यादव|date=६ जेठ २०७८|website=हिमालखबर|accessdate=१५ साउन २०७९}}</ref> == चलचित्रसूची == * [[आमा (१९६४ चलचित्र)|''आमा'']] * [[हिजो, आज, भोलि (चलचित्र)|''हिजो, आज, भोलि'']] * [[परिवर्तन (चलचित्र)|''परिवर्तन'']] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} [[श्रेणी:नेपाली चलचित्र निर्देशकहरू]] 9wtf7s8rqk7yzup2zjlqqs9g6g4y7ko 1 126283 1071729 2022-07-30T13:17:52Z Bada Kaji 52836 {{विकिपरियोजना नेपाल}} wikitext text/x-wiki {{विकिपरियोजना नेपाल}} p4veb87evutnrxfa5rztsplkqlt8q5x 0 126284 1071731 2022-07-30T14:03:51Z Rajeeb bastola 39875 "[[:en:Special:Redirect/revision/1092135693|Atishi]]" पृष्ठलाई अनुवाद गरि सृजना गरियो wikitext text/x-wiki {{ज्ञानसन्दूक राष्ट्रपति|name=Atishi Singh<ref>{{cite web |title=AAP's Atishi has a surname again – and it's not 'Marlena' |url=https://theprint.in/pre-truth/aaps-atishi-has-a-surname-again-and-its-not-marlena/351412/ |website=Theprint.in}}</ref>|image=Atishi Marlena.jpg|caption=|constituency=[[Kalkaji (Delhi Assembly constituency)|Kalkaji]]|term_start=12 February 2020|birth_date={{birth date and age|1981|06|8|df=y}}|birth_place=[[Delhi, India]]|party=[[Aam Aadmi Party]]}} '''आतिशी सिंह''' जसलाई '''अतिशी मार्लेना''' पनि भनिन्छ, एक भारतीय [[राजनीतिज्ञ]], [[शिक्षक|शिक्षाविद्]], राजनीतिक कार्यकर्ता र [[दिल्ली|दिल्लीका]] विधायक हुन्। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}</ref> उनी [[आम आदमी पार्टी|आम आदमी पार्टीको]] राजनीतिक मामिला समितिकी सदस्य हुन्। उनले जुलाई २०१५ देखि १७ अप्रिल २०१८ सम्म मुख्यतया शिक्षामा दिल्लीका उपमुख्यमन्त्री मनिष सिसोदियाको सल्लाहकारको रूपमा काम गरिन्। == प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा == आतिशीको जन्म ८ जुन १९८१ मा दिल्ली विश्वविद्यालयका प्राध्यापक विजय सिंह र तृप्ता वाहीको घरमा पञ्जाबी राजपूत परिवारमा भएको थियो। <ref>{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/delhi-news/atishi-drops-second-name-marlena-denies-caste-angle/story-kb7ecS6K5pPPGTMT3XaSOM.html|title=AAP leader Atishi drops her second name Marlena, denies caste angle|date=2018-08-29|website=Hindustan Times|language=en|accessdate=2020-08-16}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/pti-stories/atishi-marlena-is-atishi-singh-a-rajputani-beware-of-her-sisodia-warns-cong-bjp-119042800734_1.html|title=BJP, Congress, beware! Atishi Marlena is a Rajputani, warns Manish Sisodia|date=2019-04-28|work=Business Standard|access-date=2020-08-16|agency=Press Trust of India}}</ref> [[कार्ल मार्क्स|माक्र्स]] र [[भ्लादिमिर लेनिन|लेनिनको]] पोर्टम्यान्टोको रूपमा उनलाई उनका आमाबाबुले मध्य नाम 'मार्लेना' दिएका थिए। जब उनी हुर्किइन्, उनले आफ्नो नामको रूपमा "आतिशी" प्रयोग गर्न रोजिन्, आफ्नो उपनाम दैनिक प्रयोगबाट हटाइदिए, किनभने उनी चाहन्थिन् कि मानिसहरु ले आफ्नो वंश भन्दा आफ्नो काममा ध्यान केन्द्रित गरोस्। <ref name=":name">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/delhi-news/atishi-drops-second-name-marlena-denies-caste-angle/story-kb7ecS6K5pPPGTMT3XaSOM.html|title=Atishi drops her name Marlena|date=28 August 2018|work=Hindustan Times}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://scroll.in/article/705509/six-lessons-in-affordable-politics-aap-victory-shows-how-elections-can-be-fought-on-a-shoestring|title=Six lessons in 'affordable politics': AAP victory shows how elections can be fought on a shoestring|last=Banerjee|first=Akash|access-date=10 February 2015|publisher=Scroll.In}}</ref> [[दिल्ली|दिल्लीमा]] हुर्केपछि, र स्प्रिंगडेल्स स्कूल (पुसा रोड), नयाँ दिल्लीबाट हाई स्कूल पूरा गरेपछि, <ref>{{Cite news|url=http://www.hindustantimes.com/brunch/meet-the-young-leaders-hoping-to-infuse-vitality-into-our-democracy/story-SyA7nCwFMzc7BhQxWiyXDJ.html|title=Meet the young leaders hoping to infuse vitality into our democracy|date=20 June 2015|work=Hindustan Times}}</ref> आतिशीले सन् २००१ मा दिल्लीको सेन्ट स्टीफन्स कलेजबाट इतिहासमा स्नातक गरिन। चाँडै, उनी [[अक्सफोर्ड विश्वविद्यालय|अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयमा]] गइन् र 2003 मा उनले चेभेनिङ छात्रवृत्तिमा इतिहासमा आफ्नो मास्टर डिग्री पूरा गरिन। <ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/india/article/atishi-marlena-aap-candidate-2019-lok-sabha-elections-east-delhi-constituency-manish-sisodia-arvind-kejriwal-education-in-delhi-schools-who-is-atishi/276176|title=AAP's Atishi Marlena drops second name after being announced as party's 1st candidate for 2019 Lok Sabha polls|date=2018-08-28|publisher=Times Now|accessdate=2019-02-11}}</ref> २००५ मा उनी रोड्स विद्वानको रूपमा अक्सफोर्डको म्याग्डालेन कलेजमा गइन्। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr "The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation"]. </cite></ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.rhodeshouse.ox.ac.uk/about/rhodes-scholars/rhodes-scholars-complete-list|title=Rhodes Scholars: complete list, 1903-2015|publisher=The Rhodes Trust|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131106034818/http://www.rhodeshouse.ox.ac.uk/about/rhodes-scholars/rhodes-scholars-complete-list|archivedate=2013-11-06|accessdate=2016-09-04}}</ref> आतिशीले आन्ध्र प्रदेशको ऋषि भ्याली स्कूलमा केही समय अध्यापन गराएकी थिइन्। उनले गैर-लाभकारी संस्था सम्भावना इन्स्टिच्युट अफ पब्लिक पोलिसीसँग पनि काम गरिसकेकी छिन्। <ref>{{Cite news|url=https://www.shethepeople.tv/news/meet-atishi-marlena-education-crusader-aap-delhi-elections|title=Meet Atishi Marlena, the education crusader who won for AAP in the Delhi elections}}</ref> == राजनीतिक करियर == जनवरी २०१३ मा, उनी AAP को लागि नीति निर्माणमा संलग्न भइन्, जुन आन्दोलनमा यसको जरा छ। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr "The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation"]. </cite></ref> उनी २०१५ मध्य प्रदेशको खाण्डवा जिल्लाको जल सत्याग्रहसँग नजिकबाट संलग्न थिइन् र ऐतिहासिक विरोध प्रदर्शनका क्रममा आलोक अग्रवालको अभियानको नेतृत्व गर्ने AAP नेता र कार्यकर्तालाई समर्थन प्रदान गरिन्। <ref>{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/brunch/meet-the-young-leaders-hoping-to-infuse-vitality-into-our-democracy/story-SyA7nCwFMzc7BhQxWiyXDJ.html|title=Meet the young leaders hoping to infuse vitality into our democracy|date=2015-06-20|accessdate=2016-09-29}}</ref> २०२० को चुनाव पछि, उनलाई AAP को गोवा इकाईको प्रभारी बनाइयो। <ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/aap-mla-raghav-chadha-appointed-vice-chairman-of-delhi-jal-board-atishi-marlena-goa-in-charge-2187329|title=AAP's Raghav Chadha Set To Be Appointed Vice Chairman of Delhi Jal Board, Atishi Gets New Role Too|website=NDTV.com|accessdate=2020-02-29}}</ref> === २०१९ लोकसभा चुनाव === आतिशीलाई २०१९ लोकसभा चुनावका लागि पूर्वी दिल्लीको लोकसभा प्रभारीको रूपमा नियुक्त गरिएको थियो। <ref>{{Cite news|url=http://www.dnaindia.com/delhi/report-aam-aadmi-party-appoints-lok-sabha-in-charges-for-five-seats-2621250|title=Amidst speculation of alliance with Congress, AAP appoints Lok Sabha in-charges for five Delhi seats|date=2018-06-02|work=dna|access-date=2018-06-10}}</ref> उनले पूर्वी दिल्ली लोकसभा निर्वाचन क्षेत्रबाट २०१९ लोकसभा चुनावको लागि [[आम आदमी पार्टी|AAP]] पार्टीको उम्मेद्वारको रूपमा लडेकी थिइन्। उनी भाजपाका उम्मेदवार [[गौतम गम्भीर|गौतम गंभीरसँग]] ४.७७ लाख मतको अन्तरले पराजित भइन्, तेस्रोमा आएकी थिइन्। === २०२० दिल्ली विधान सभा चुनाव === उनी हाल दक्षिण दिल्लीको कालकाजी निर्वाचन क्षेत्रबाट निर्वाचित विधायक हुन्। उनले २०२० दिल्ली विधान सभा चुनावमा [[भारतीय जनता पार्टी|भारतीय जनता पार्टीका]] उम्मेदवार धरमवीर सिंहलाई ११,४२२ मतले पराजित गरेकी थिइन्। <ref>{{Cite web|url=https://scroll.in/latest/952782/delhi-elections-counting-of-votes-begins-aap-looks-to-retain-power|title=AAP candidates Manish Sisodia and Atishi won from Patparganj and Kalkaji Assembly constituencies after trailing in early trends}}</ref> == शासन == आतिशीले दिल्लीको एनसीटी सरकारको प्रमुख मोहल्ला सभा परियोजनाको पनि नेतृत्व गरिरहेकी थिइन्। प्रत्येक नागरिकलाई सशक्तिकरण गर्न शासनको विकेन्द्रीकरण गर्ने प्रयास सत्तामा आउनु अघि AAP को प्रमुख प्रतिज्ञा थियो। <ref>{{Cite news|url=http://www.governancenow.com/views/interview/giving-peoples-money-back-them-spend-their-own#sthash.LjlHBbFJ.dpuf|title=Giving people's money back to them to spend on their own|date=2016-05-06|work=Governance Now|access-date=2016-12-14}}</ref> सन् २०१६ मा दिल्लीका लेफ्टिनेन्ट गभर्नरले उक्त परियोजनालाई अस्वीकार गरेका थिए। == चुनावी प्रदर्शन == {| class="wikitable plainrowheaders" |+ id="134" |[[2020 Delhi Legislative Assembly election|दिल्ली विधानसभा चुनाव, २०२०]] : कालकाजी ! colspan="2" scope="col" style="width: 130px" | पार्टी ! scope="col" style="width: 17em" | उम्मेदवार ! scope="col" style="width: 5em" | भोटहरु ! scope="col" style="width: 3.5em" | % ! scope="col" style="width: 3.5em" | <span class="rt-commentedText" style="border-bottom:1px dotted" title="Change in percentage value since previous election">±%</span> |- class="vcard" | style="background-color: #0066A4; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Aam Aadmi Party|AAP]] | class="fn" | [[Atishi Marlena|अतिशी मार्लेना]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५५,८९७ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५२.२८ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +०.५७ |- class="vcard" | style="background-color: #FF9933; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Bharatiya Janata Party|भाजपा]] | class="fn" | [[Dharambir|धरमवीर]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४४,५०४ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४१.६३ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +८.४७ |- class="vcard" | style="background-color: #19AAED; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Indian National Congress|INC]] | class="fn" | शिवानी चोपडा | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४,९६५ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४.६४ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | -८.०७ |- class="vcard" | style="background-color: #FFFFFF; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[None of the above|NOTA]] | class="fn" | माथिको कुनै पनि छैन | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५५१ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ०.५२ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +०.०३ |- style="background-color:#F6F6F6" ! colspan="3" style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | बहुमत | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ११,३९३ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | १०.६५ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | -७.९० |- style="background-color:#F6F6F6" ! colspan="3" style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | [[Voter turnout|मतदान]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | १,०६,९१० | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५७.५१ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | |- style="background-color:#F6F6F6" | style="background-color: #0066A4" | | colspan="2" | [[Aam Aadmi Party|AAP]] '''होल्ड''' ! style="text-align:right;" | [[Swing (politics)|स्विङ]] | style="text-align:right;" | +०.५७ | |} == सन्दर्भहरु == {{Reflist}}{{S-start}} {{S-par|in-la}} {{IN Assembly succession box|state=Delhi|constituency=Kalkaji|before=[[Avtar Singh (politician)|Avtar Singh]]|after=|years=[[2020 Delhi Legislative Assembly election|2020]]–}} {{S-ppo-aap}} {{s-new|party}} {{S-ttl|title=Member of [[Aam Aadmi Party#Political Affairs Committee|Political Affairs Committee]] of [[Aam Aadmi Party|AAP]]}} {{S-inc}} {{s-new|party}} {{S-ttl|title=Member of [[Aam Aadmi Party#National Executive Committee|National Executive Committee]] [[Aam Aadmi Party|AAP]]}} {{S-inc}} {{S-bef}} {{S-ttl|title=[[Aam Aadmi Party|State Convener of AAP, Goa]]}} {{S-inc}} {{S-end}}{{Aam Aadmi Party|Political Affairs Committee=Atishi}} [[श्रेणी:जीवित मानिसहरू]] [[श्रेणी:सन् १९८१ मा जन्म]] onm37bdrx717i5af4zbxnms6tr4vkay 1071732 1071731 2022-07-30T14:04:19Z Rajeeb bastola 39875 wikitext text/x-wiki {{ज्ञानसन्दूक राष्ट्रपति|name=आतिशी<ref>{{cite web |title=AAP's Atishi has a surname again – and it's not 'Marlena' |url=https://theprint.in/pre-truth/aaps-atishi-has-a-surname-again-and-its-not-marlena/351412/ |website=Theprint.in}}</ref>|image=Atishi Marlena.jpg|caption=|constituency=[[Kalkaji (Delhi Assembly constituency)|Kalkaji]]|term_start=12 February 2020|birth_date={{birth date and age|1981|06|8|df=y}}|birth_place=[[Delhi, India]]|party=[[Aam Aadmi Party]]}} '''आतिशी सिंह''' जसलाई '''अतिशी मार्लेना''' पनि भनिन्छ, एक भारतीय [[राजनीतिज्ञ]], [[शिक्षक|शिक्षाविद्]], राजनीतिक कार्यकर्ता र [[दिल्ली|दिल्लीका]] विधायक हुन्। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}</ref> उनी [[आम आदमी पार्टी|आम आदमी पार्टीको]] राजनीतिक मामिला समितिकी सदस्य हुन्। उनले जुलाई २०१५ देखि १७ अप्रिल २०१८ सम्म मुख्यतया शिक्षामा दिल्लीका उपमुख्यमन्त्री मनिष सिसोदियाको सल्लाहकारको रूपमा काम गरिन्। == प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा == आतिशीको जन्म ८ जुन १९८१ मा दिल्ली विश्वविद्यालयका प्राध्यापक विजय सिंह र तृप्ता वाहीको घरमा पञ्जाबी राजपूत परिवारमा भएको थियो। <ref>{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/delhi-news/atishi-drops-second-name-marlena-denies-caste-angle/story-kb7ecS6K5pPPGTMT3XaSOM.html|title=AAP leader Atishi drops her second name Marlena, denies caste angle|date=2018-08-29|website=Hindustan Times|language=en|accessdate=2020-08-16}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/pti-stories/atishi-marlena-is-atishi-singh-a-rajputani-beware-of-her-sisodia-warns-cong-bjp-119042800734_1.html|title=BJP, Congress, beware! Atishi Marlena is a Rajputani, warns Manish Sisodia|date=2019-04-28|work=Business Standard|access-date=2020-08-16|agency=Press Trust of India}}</ref> [[कार्ल मार्क्स|माक्र्स]] र [[भ्लादिमिर लेनिन|लेनिनको]] पोर्टम्यान्टोको रूपमा उनलाई उनका आमाबाबुले मध्य नाम 'मार्लेना' दिएका थिए। जब उनी हुर्किइन्, उनले आफ्नो नामको रूपमा "आतिशी" प्रयोग गर्न रोजिन्, आफ्नो उपनाम दैनिक प्रयोगबाट हटाइदिए, किनभने उनी चाहन्थिन् कि मानिसहरु ले आफ्नो वंश भन्दा आफ्नो काममा ध्यान केन्द्रित गरोस्। <ref name=":name">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/delhi-news/atishi-drops-second-name-marlena-denies-caste-angle/story-kb7ecS6K5pPPGTMT3XaSOM.html|title=Atishi drops her name Marlena|date=28 August 2018|work=Hindustan Times}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://scroll.in/article/705509/six-lessons-in-affordable-politics-aap-victory-shows-how-elections-can-be-fought-on-a-shoestring|title=Six lessons in 'affordable politics': AAP victory shows how elections can be fought on a shoestring|last=Banerjee|first=Akash|access-date=10 February 2015|publisher=Scroll.In}}</ref> [[दिल्ली|दिल्लीमा]] हुर्केपछि, र स्प्रिंगडेल्स स्कूल (पुसा रोड), नयाँ दिल्लीबाट हाई स्कूल पूरा गरेपछि, <ref>{{Cite news|url=http://www.hindustantimes.com/brunch/meet-the-young-leaders-hoping-to-infuse-vitality-into-our-democracy/story-SyA7nCwFMzc7BhQxWiyXDJ.html|title=Meet the young leaders hoping to infuse vitality into our democracy|date=20 June 2015|work=Hindustan Times}}</ref> आतिशीले सन् २००१ मा दिल्लीको सेन्ट स्टीफन्स कलेजबाट इतिहासमा स्नातक गरिन। चाँडै, उनी [[अक्सफोर्ड विश्वविद्यालय|अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयमा]] गइन् र 2003 मा उनले चेभेनिङ छात्रवृत्तिमा इतिहासमा आफ्नो मास्टर डिग्री पूरा गरिन। <ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/india/article/atishi-marlena-aap-candidate-2019-lok-sabha-elections-east-delhi-constituency-manish-sisodia-arvind-kejriwal-education-in-delhi-schools-who-is-atishi/276176|title=AAP's Atishi Marlena drops second name after being announced as party's 1st candidate for 2019 Lok Sabha polls|date=2018-08-28|publisher=Times Now|accessdate=2019-02-11}}</ref> २००५ मा उनी रोड्स विद्वानको रूपमा अक्सफोर्डको म्याग्डालेन कलेजमा गइन्। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr "The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation"]. </cite></ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.rhodeshouse.ox.ac.uk/about/rhodes-scholars/rhodes-scholars-complete-list|title=Rhodes Scholars: complete list, 1903-2015|publisher=The Rhodes Trust|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131106034818/http://www.rhodeshouse.ox.ac.uk/about/rhodes-scholars/rhodes-scholars-complete-list|archivedate=2013-11-06|accessdate=2016-09-04}}</ref> आतिशीले आन्ध्र प्रदेशको ऋषि भ्याली स्कूलमा केही समय अध्यापन गराएकी थिइन्। उनले गैर-लाभकारी संस्था सम्भावना इन्स्टिच्युट अफ पब्लिक पोलिसीसँग पनि काम गरिसकेकी छिन्। <ref>{{Cite news|url=https://www.shethepeople.tv/news/meet-atishi-marlena-education-crusader-aap-delhi-elections|title=Meet Atishi Marlena, the education crusader who won for AAP in the Delhi elections}}</ref> == राजनीतिक करियर == जनवरी २०१३ मा, उनी AAP को लागि नीति निर्माणमा संलग्न भइन्, जुन आन्दोलनमा यसको जरा छ। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr "The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation"]. </cite></ref> उनी २०१५ मध्य प्रदेशको खाण्डवा जिल्लाको जल सत्याग्रहसँग नजिकबाट संलग्न थिइन् र ऐतिहासिक विरोध प्रदर्शनका क्रममा आलोक अग्रवालको अभियानको नेतृत्व गर्ने AAP नेता र कार्यकर्तालाई समर्थन प्रदान गरिन्। <ref>{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/brunch/meet-the-young-leaders-hoping-to-infuse-vitality-into-our-democracy/story-SyA7nCwFMzc7BhQxWiyXDJ.html|title=Meet the young leaders hoping to infuse vitality into our democracy|date=2015-06-20|accessdate=2016-09-29}}</ref> २०२० को चुनाव पछि, उनलाई AAP को गोवा इकाईको प्रभारी बनाइयो। <ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/aap-mla-raghav-chadha-appointed-vice-chairman-of-delhi-jal-board-atishi-marlena-goa-in-charge-2187329|title=AAP's Raghav Chadha Set To Be Appointed Vice Chairman of Delhi Jal Board, Atishi Gets New Role Too|website=NDTV.com|accessdate=2020-02-29}}</ref> === २०१९ लोकसभा चुनाव === आतिशीलाई २०१९ लोकसभा चुनावका लागि पूर्वी दिल्लीको लोकसभा प्रभारीको रूपमा नियुक्त गरिएको थियो। <ref>{{Cite news|url=http://www.dnaindia.com/delhi/report-aam-aadmi-party-appoints-lok-sabha-in-charges-for-five-seats-2621250|title=Amidst speculation of alliance with Congress, AAP appoints Lok Sabha in-charges for five Delhi seats|date=2018-06-02|work=dna|access-date=2018-06-10}}</ref> उनले पूर्वी दिल्ली लोकसभा निर्वाचन क्षेत्रबाट २०१९ लोकसभा चुनावको लागि [[आम आदमी पार्टी|AAP]] पार्टीको उम्मेद्वारको रूपमा लडेकी थिइन्। उनी भाजपाका उम्मेदवार [[गौतम गम्भीर|गौतम गंभीरसँग]] ४.७७ लाख मतको अन्तरले पराजित भइन्, तेस्रोमा आएकी थिइन्। === २०२० दिल्ली विधान सभा चुनाव === उनी हाल दक्षिण दिल्लीको कालकाजी निर्वाचन क्षेत्रबाट निर्वाचित विधायक हुन्। उनले २०२० दिल्ली विधान सभा चुनावमा [[भारतीय जनता पार्टी|भारतीय जनता पार्टीका]] उम्मेदवार धरमवीर सिंहलाई ११,४२२ मतले पराजित गरेकी थिइन्। <ref>{{Cite web|url=https://scroll.in/latest/952782/delhi-elections-counting-of-votes-begins-aap-looks-to-retain-power|title=AAP candidates Manish Sisodia and Atishi won from Patparganj and Kalkaji Assembly constituencies after trailing in early trends}}</ref> == शासन == आतिशीले दिल्लीको एनसीटी सरकारको प्रमुख मोहल्ला सभा परियोजनाको पनि नेतृत्व गरिरहेकी थिइन्। प्रत्येक नागरिकलाई सशक्तिकरण गर्न शासनको विकेन्द्रीकरण गर्ने प्रयास सत्तामा आउनु अघि AAP को प्रमुख प्रतिज्ञा थियो। <ref>{{Cite news|url=http://www.governancenow.com/views/interview/giving-peoples-money-back-them-spend-their-own#sthash.LjlHBbFJ.dpuf|title=Giving people's money back to them to spend on their own|date=2016-05-06|work=Governance Now|access-date=2016-12-14}}</ref> सन् २०१६ मा दिल्लीका लेफ्टिनेन्ट गभर्नरले उक्त परियोजनालाई अस्वीकार गरेका थिए। == चुनावी प्रदर्शन == {| class="wikitable plainrowheaders" |+ id="134" |[[2020 Delhi Legislative Assembly election|दिल्ली विधानसभा चुनाव, २०२०]] : कालकाजी ! colspan="2" scope="col" style="width: 130px" | पार्टी ! scope="col" style="width: 17em" | उम्मेदवार ! scope="col" style="width: 5em" | भोटहरु ! scope="col" style="width: 3.5em" | % ! scope="col" style="width: 3.5em" | <span class="rt-commentedText" style="border-bottom:1px dotted" title="Change in percentage value since previous election">±%</span> |- class="vcard" | style="background-color: #0066A4; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Aam Aadmi Party|AAP]] | class="fn" | [[Atishi Marlena|अतिशी मार्लेना]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५५,८९७ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५२.२८ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +०.५७ |- class="vcard" | style="background-color: #FF9933; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Bharatiya Janata Party|भाजपा]] | class="fn" | [[Dharambir|धरमवीर]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४४,५०४ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४१.६३ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +८.४७ |- class="vcard" | style="background-color: #19AAED; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Indian National Congress|INC]] | class="fn" | शिवानी चोपडा | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४,९६५ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४.६४ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | -८.०७ |- class="vcard" | style="background-color: #FFFFFF; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[None of the above|NOTA]] | class="fn" | माथिको कुनै पनि छैन | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५५१ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ०.५२ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +०.०३ |- style="background-color:#F6F6F6" ! colspan="3" style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | बहुमत | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ११,३९३ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | १०.६५ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | -७.९० |- style="background-color:#F6F6F6" ! colspan="3" style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | [[Voter turnout|मतदान]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | १,०६,९१० | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५७.५१ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | |- style="background-color:#F6F6F6" | style="background-color: #0066A4" | | colspan="2" | [[Aam Aadmi Party|AAP]] '''होल्ड''' ! style="text-align:right;" | [[Swing (politics)|स्विङ]] | style="text-align:right;" | +०.५७ | |} == सन्दर्भहरु == {{Reflist}}{{S-start}} {{S-par|in-la}} {{IN Assembly succession box|state=Delhi|constituency=Kalkaji|before=[[Avtar Singh (politician)|Avtar Singh]]|after=|years=[[2020 Delhi Legislative Assembly election|2020]]–}} {{S-ppo-aap}} {{s-new|party}} {{S-ttl|title=Member of [[Aam Aadmi Party#Political Affairs Committee|Political Affairs Committee]] of [[Aam Aadmi Party|AAP]]}} {{S-inc}} {{s-new|party}} {{S-ttl|title=Member of [[Aam Aadmi Party#National Executive Committee|National Executive Committee]] [[Aam Aadmi Party|AAP]]}} {{S-inc}} {{S-bef}} {{S-ttl|title=[[Aam Aadmi Party|State Convener of AAP, Goa]]}} {{S-inc}} {{S-end}}{{Aam Aadmi Party|Political Affairs Committee=Atishi}} [[श्रेणी:जीवित मानिसहरू]] [[श्रेणी:सन् १९८१ मा जन्म]] ei0x129wv29la2p4ve4kygcfxct10ih 1071733 1071732 2022-07-30T14:04:50Z Rajeeb bastola 39875 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|name=आतिशी<ref>{{cite web |title=AAP's Atishi has a surname again – and it's not 'Marlena' |url=https://theprint.in/pre-truth/aaps-atishi-has-a-surname-again-and-its-not-marlena/351412/ |website=Theprint.in}}</ref>|image=Atishi Marlena.jpg|caption=|constituency=[[Kalkaji (Delhi Assembly constituency)|Kalkaji]]|term_start=12 February 2020|birth_date={{birth date and age|1981|06|8|df=y}}|birth_place=[[Delhi, India]]|party=[[Aam Aadmi Party]]}} '''आतिशी सिंह''' जसलाई '''अतिशी मार्लेना''' पनि भनिन्छ, एक भारतीय [[राजनीतिज्ञ]], [[शिक्षक|शिक्षाविद्]], राजनीतिक कार्यकर्ता र [[दिल्ली|दिल्लीका]] विधायक हुन्। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}</ref> उनी [[आम आदमी पार्टी|आम आदमी पार्टीको]] राजनीतिक मामिला समितिकी सदस्य हुन्। उनले जुलाई २०१५ देखि १७ अप्रिल २०१८ सम्म मुख्यतया शिक्षामा दिल्लीका उपमुख्यमन्त्री मनिष सिसोदियाको सल्लाहकारको रूपमा काम गरिन्। == प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा == आतिशीको जन्म ८ जुन १९८१ मा दिल्ली विश्वविद्यालयका प्राध्यापक विजय सिंह र तृप्ता वाहीको घरमा पञ्जाबी राजपूत परिवारमा भएको थियो। <ref>{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/delhi-news/atishi-drops-second-name-marlena-denies-caste-angle/story-kb7ecS6K5pPPGTMT3XaSOM.html|title=AAP leader Atishi drops her second name Marlena, denies caste angle|date=2018-08-29|website=Hindustan Times|language=en|accessdate=2020-08-16}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/pti-stories/atishi-marlena-is-atishi-singh-a-rajputani-beware-of-her-sisodia-warns-cong-bjp-119042800734_1.html|title=BJP, Congress, beware! Atishi Marlena is a Rajputani, warns Manish Sisodia|date=2019-04-28|work=Business Standard|access-date=2020-08-16|agency=Press Trust of India}}</ref> [[कार्ल मार्क्स|माक्र्स]] र [[भ्लादिमिर लेनिन|लेनिनको]] पोर्टम्यान्टोको रूपमा उनलाई उनका आमाबाबुले मध्य नाम 'मार्लेना' दिएका थिए। जब उनी हुर्किइन्, उनले आफ्नो नामको रूपमा "आतिशी" प्रयोग गर्न रोजिन्, आफ्नो उपनाम दैनिक प्रयोगबाट हटाइदिए, किनभने उनी चाहन्थिन् कि मानिसहरु ले आफ्नो वंश भन्दा आफ्नो काममा ध्यान केन्द्रित गरोस्। <ref name=":name">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/delhi-news/atishi-drops-second-name-marlena-denies-caste-angle/story-kb7ecS6K5pPPGTMT3XaSOM.html|title=Atishi drops her name Marlena|date=28 August 2018|work=Hindustan Times}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://scroll.in/article/705509/six-lessons-in-affordable-politics-aap-victory-shows-how-elections-can-be-fought-on-a-shoestring|title=Six lessons in 'affordable politics': AAP victory shows how elections can be fought on a shoestring|last=Banerjee|first=Akash|access-date=10 February 2015|publisher=Scroll.In}}</ref> [[दिल्ली|दिल्लीमा]] हुर्केपछि, र स्प्रिंगडेल्स स्कूल (पुसा रोड), नयाँ दिल्लीबाट हाई स्कूल पूरा गरेपछि, <ref>{{Cite news|url=http://www.hindustantimes.com/brunch/meet-the-young-leaders-hoping-to-infuse-vitality-into-our-democracy/story-SyA7nCwFMzc7BhQxWiyXDJ.html|title=Meet the young leaders hoping to infuse vitality into our democracy|date=20 June 2015|work=Hindustan Times}}</ref> आतिशीले सन् २००१ मा दिल्लीको सेन्ट स्टीफन्स कलेजबाट इतिहासमा स्नातक गरिन। चाँडै, उनी [[अक्सफोर्ड विश्वविद्यालय|अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयमा]] गइन् र 2003 मा उनले चेभेनिङ छात्रवृत्तिमा इतिहासमा आफ्नो मास्टर डिग्री पूरा गरिन। <ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/india/article/atishi-marlena-aap-candidate-2019-lok-sabha-elections-east-delhi-constituency-manish-sisodia-arvind-kejriwal-education-in-delhi-schools-who-is-atishi/276176|title=AAP's Atishi Marlena drops second name after being announced as party's 1st candidate for 2019 Lok Sabha polls|date=2018-08-28|publisher=Times Now|accessdate=2019-02-11}}</ref> २००५ मा उनी रोड्स विद्वानको रूपमा अक्सफोर्डको म्याग्डालेन कलेजमा गइन्। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr "The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation"]. </cite></ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.rhodeshouse.ox.ac.uk/about/rhodes-scholars/rhodes-scholars-complete-list|title=Rhodes Scholars: complete list, 1903-2015|publisher=The Rhodes Trust|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131106034818/http://www.rhodeshouse.ox.ac.uk/about/rhodes-scholars/rhodes-scholars-complete-list|archivedate=2013-11-06|accessdate=2016-09-04}}</ref> आतिशीले आन्ध्र प्रदेशको ऋषि भ्याली स्कूलमा केही समय अध्यापन गराएकी थिइन्। उनले गैर-लाभकारी संस्था सम्भावना इन्स्टिच्युट अफ पब्लिक पोलिसीसँग पनि काम गरिसकेकी छिन्। <ref>{{Cite news|url=https://www.shethepeople.tv/news/meet-atishi-marlena-education-crusader-aap-delhi-elections|title=Meet Atishi Marlena, the education crusader who won for AAP in the Delhi elections}}</ref> == राजनीतिक करियर == जनवरी २०१३ मा, उनी AAP को लागि नीति निर्माणमा संलग्न भइन्, जुन आन्दोलनमा यसको जरा छ। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr "The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation"]. </cite></ref> उनी २०१५ मध्य प्रदेशको खाण्डवा जिल्लाको जल सत्याग्रहसँग नजिकबाट संलग्न थिइन् र ऐतिहासिक विरोध प्रदर्शनका क्रममा आलोक अग्रवालको अभियानको नेतृत्व गर्ने AAP नेता र कार्यकर्तालाई समर्थन प्रदान गरिन्। <ref>{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/brunch/meet-the-young-leaders-hoping-to-infuse-vitality-into-our-democracy/story-SyA7nCwFMzc7BhQxWiyXDJ.html|title=Meet the young leaders hoping to infuse vitality into our democracy|date=2015-06-20|accessdate=2016-09-29}}</ref> २०२० को चुनाव पछि, उनलाई AAP को गोवा इकाईको प्रभारी बनाइयो। <ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/aap-mla-raghav-chadha-appointed-vice-chairman-of-delhi-jal-board-atishi-marlena-goa-in-charge-2187329|title=AAP's Raghav Chadha Set To Be Appointed Vice Chairman of Delhi Jal Board, Atishi Gets New Role Too|website=NDTV.com|accessdate=2020-02-29}}</ref> === २०१९ लोकसभा चुनाव === आतिशीलाई २०१९ लोकसभा चुनावका लागि पूर्वी दिल्लीको लोकसभा प्रभारीको रूपमा नियुक्त गरिएको थियो। <ref>{{Cite news|url=http://www.dnaindia.com/delhi/report-aam-aadmi-party-appoints-lok-sabha-in-charges-for-five-seats-2621250|title=Amidst speculation of alliance with Congress, AAP appoints Lok Sabha in-charges for five Delhi seats|date=2018-06-02|work=dna|access-date=2018-06-10}}</ref> उनले पूर्वी दिल्ली लोकसभा निर्वाचन क्षेत्रबाट २०१९ लोकसभा चुनावको लागि [[आम आदमी पार्टी|AAP]] पार्टीको उम्मेद्वारको रूपमा लडेकी थिइन्। उनी भाजपाका उम्मेदवार [[गौतम गम्भीर|गौतम गंभीरसँग]] ४.७७ लाख मतको अन्तरले पराजित भइन्, तेस्रोमा आएकी थिइन्। === २०२० दिल्ली विधान सभा चुनाव === उनी हाल दक्षिण दिल्लीको कालकाजी निर्वाचन क्षेत्रबाट निर्वाचित विधायक हुन्। उनले २०२० दिल्ली विधान सभा चुनावमा [[भारतीय जनता पार्टी|भारतीय जनता पार्टीका]] उम्मेदवार धरमवीर सिंहलाई ११,४२२ मतले पराजित गरेकी थिइन्। <ref>{{Cite web|url=https://scroll.in/latest/952782/delhi-elections-counting-of-votes-begins-aap-looks-to-retain-power|title=AAP candidates Manish Sisodia and Atishi won from Patparganj and Kalkaji Assembly constituencies after trailing in early trends}}</ref> == शासन == आतिशीले दिल्लीको एनसीटी सरकारको प्रमुख मोहल्ला सभा परियोजनाको पनि नेतृत्व गरिरहेकी थिइन्। प्रत्येक नागरिकलाई सशक्तिकरण गर्न शासनको विकेन्द्रीकरण गर्ने प्रयास सत्तामा आउनु अघि AAP को प्रमुख प्रतिज्ञा थियो। <ref>{{Cite news|url=http://www.governancenow.com/views/interview/giving-peoples-money-back-them-spend-their-own#sthash.LjlHBbFJ.dpuf|title=Giving people's money back to them to spend on their own|date=2016-05-06|work=Governance Now|access-date=2016-12-14}}</ref> सन् २०१६ मा दिल्लीका लेफ्टिनेन्ट गभर्नरले उक्त परियोजनालाई अस्वीकार गरेका थिए। == चुनावी प्रदर्शन == {| class="wikitable plainrowheaders" |+ id="134" |[[2020 Delhi Legislative Assembly election|दिल्ली विधानसभा चुनाव, २०२०]] : कालकाजी ! colspan="2" scope="col" style="width: 130px" | पार्टी ! scope="col" style="width: 17em" | उम्मेदवार ! scope="col" style="width: 5em" | भोटहरु ! scope="col" style="width: 3.5em" | % ! scope="col" style="width: 3.5em" | <span class="rt-commentedText" style="border-bottom:1px dotted" title="Change in percentage value since previous election">±%</span> |- class="vcard" | style="background-color: #0066A4; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Aam Aadmi Party|AAP]] | class="fn" | [[Atishi Marlena|अतिशी मार्लेना]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५५,८९७ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५२.२८ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +०.५७ |- class="vcard" | style="background-color: #FF9933; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Bharatiya Janata Party|भाजपा]] | class="fn" | [[Dharambir|धरमवीर]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४४,५०४ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४१.६३ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +८.४७ |- class="vcard" | style="background-color: #19AAED; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Indian National Congress|INC]] | class="fn" | शिवानी चोपडा | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४,९६५ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४.६४ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | -८.०७ |- class="vcard" | style="background-color: #FFFFFF; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[None of the above|NOTA]] | class="fn" | माथिको कुनै पनि छैन | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५५१ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ०.५२ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +०.०३ |- style="background-color:#F6F6F6" ! colspan="3" style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | बहुमत | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ११,३९३ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | १०.६५ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | -७.९० |- style="background-color:#F6F6F6" ! colspan="3" style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | [[Voter turnout|मतदान]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | १,०६,९१० | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५७.५१ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | |- style="background-color:#F6F6F6" | style="background-color: #0066A4" | | colspan="2" | [[Aam Aadmi Party|AAP]] '''होल्ड''' ! style="text-align:right;" | [[Swing (politics)|स्विङ]] | style="text-align:right;" | +०.५७ | |} == सन्दर्भहरु == {{Reflist}}{{S-start}} {{S-par|in-la}} {{IN Assembly succession box|state=Delhi|constituency=Kalkaji|before=[[Avtar Singh (politician)|Avtar Singh]]|after=|years=[[2020 Delhi Legislative Assembly election|2020]]–}} {{S-ppo-aap}} {{s-new|party}} {{S-ttl|title=Member of [[Aam Aadmi Party#Political Affairs Committee|Political Affairs Committee]] of [[Aam Aadmi Party|AAP]]}} {{S-inc}} {{s-new|party}} {{S-ttl|title=Member of [[Aam Aadmi Party#National Executive Committee|National Executive Committee]] [[Aam Aadmi Party|AAP]]}} {{S-inc}} {{S-bef}} {{S-ttl|title=[[Aam Aadmi Party|State Convener of AAP, Goa]]}} {{S-inc}} {{S-end}}{{Aam Aadmi Party|Political Affairs Committee=Atishi}} [[श्रेणी:जीवित मानिसहरू]] [[श्रेणी:सन् १९८१ मा जन्म]] lye2lub381b0hndkxpu3dwifod6sfs4 1071734 1071733 2022-07-30T14:06:09Z Rajeeb bastola 39875 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|name=आतिशी<ref>{{cite web |title=AAP's Atishi has a surname again – and it's not 'Marlena' |url=https://theprint.in/pre-truth/aaps-atishi-has-a-surname-again-and-its-not-marlena/351412/ |website=Theprint.in}}</ref> |image=Atishi Marlena.jpg |caption= |constituency=[[Kalkaji (Delhi Assembly constituency)|Kalkaji]] |term_start=12 February 2020 |birth_date={{birth date and age|1981|06|8|df=y}} |birth_place=[[Delhi, India]] |party=[[आम आदमी पार्टी]] }} '''आतिशी सिंह''' जसलाई '''अतिशी मार्लेना''' पनि भनिन्छ, एक भारतीय [[राजनीतिज्ञ]], [[शिक्षक|शिक्षाविद्]], राजनीतिक कार्यकर्ता र [[दिल्ली|दिल्लीका]] विधायक हुन्। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}</ref> उनी [[आम आदमी पार्टी|आम आदमी पार्टीको]] राजनीतिक मामिला समितिकी सदस्य हुन्। उनले जुलाई २०१५ देखि १७ अप्रिल २०१८ सम्म मुख्यतया शिक्षामा दिल्लीका उपमुख्यमन्त्री मनिष सिसोदियाको सल्लाहकारको रूपमा काम गरिन्। == प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा == आतिशीको जन्म ८ जुन १९८१ मा दिल्ली विश्वविद्यालयका प्राध्यापक विजय सिंह र तृप्ता वाहीको घरमा पञ्जाबी राजपूत परिवारमा भएको थियो। <ref>{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/delhi-news/atishi-drops-second-name-marlena-denies-caste-angle/story-kb7ecS6K5pPPGTMT3XaSOM.html|title=AAP leader Atishi drops her second name Marlena, denies caste angle|date=2018-08-29|website=Hindustan Times|language=en|accessdate=2020-08-16}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/pti-stories/atishi-marlena-is-atishi-singh-a-rajputani-beware-of-her-sisodia-warns-cong-bjp-119042800734_1.html|title=BJP, Congress, beware! Atishi Marlena is a Rajputani, warns Manish Sisodia|date=2019-04-28|work=Business Standard|access-date=2020-08-16|agency=Press Trust of India}}</ref> [[कार्ल मार्क्स|माक्र्स]] र [[भ्लादिमिर लेनिन|लेनिनको]] पोर्टम्यान्टोको रूपमा उनलाई उनका आमाबाबुले मध्य नाम 'मार्लेना' दिएका थिए। जब उनी हुर्किइन्, उनले आफ्नो नामको रूपमा "आतिशी" प्रयोग गर्न रोजिन्, आफ्नो उपनाम दैनिक प्रयोगबाट हटाइदिए, किनभने उनी चाहन्थिन् कि मानिसहरु ले आफ्नो वंश भन्दा आफ्नो काममा ध्यान केन्द्रित गरोस्। <ref name=":name">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/delhi-news/atishi-drops-second-name-marlena-denies-caste-angle/story-kb7ecS6K5pPPGTMT3XaSOM.html|title=Atishi drops her name Marlena|date=28 August 2018|work=Hindustan Times}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://scroll.in/article/705509/six-lessons-in-affordable-politics-aap-victory-shows-how-elections-can-be-fought-on-a-shoestring|title=Six lessons in 'affordable politics': AAP victory shows how elections can be fought on a shoestring|last=Banerjee|first=Akash|access-date=10 February 2015|publisher=Scroll.In}}</ref> [[दिल्ली|दिल्लीमा]] हुर्केपछि, र स्प्रिंगडेल्स स्कूल (पुसा रोड), नयाँ दिल्लीबाट हाई स्कूल पूरा गरेपछि, <ref>{{Cite news|url=http://www.hindustantimes.com/brunch/meet-the-young-leaders-hoping-to-infuse-vitality-into-our-democracy/story-SyA7nCwFMzc7BhQxWiyXDJ.html|title=Meet the young leaders hoping to infuse vitality into our democracy|date=20 June 2015|work=Hindustan Times}}</ref> आतिशीले सन् २००१ मा दिल्लीको सेन्ट स्टीफन्स कलेजबाट इतिहासमा स्नातक गरिन। चाँडै, उनी [[अक्सफोर्ड विश्वविद्यालय|अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयमा]] गइन् र 2003 मा उनले चेभेनिङ छात्रवृत्तिमा इतिहासमा आफ्नो मास्टर डिग्री पूरा गरिन। <ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/india/article/atishi-marlena-aap-candidate-2019-lok-sabha-elections-east-delhi-constituency-manish-sisodia-arvind-kejriwal-education-in-delhi-schools-who-is-atishi/276176|title=AAP's Atishi Marlena drops second name after being announced as party's 1st candidate for 2019 Lok Sabha polls|date=2018-08-28|publisher=Times Now|accessdate=2019-02-11}}</ref> २००५ मा उनी रोड्स विद्वानको रूपमा अक्सफोर्डको म्याग्डालेन कलेजमा गइन्। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr "The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation"]. </cite></ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.rhodeshouse.ox.ac.uk/about/rhodes-scholars/rhodes-scholars-complete-list|title=Rhodes Scholars: complete list, 1903-2015|publisher=The Rhodes Trust|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131106034818/http://www.rhodeshouse.ox.ac.uk/about/rhodes-scholars/rhodes-scholars-complete-list|archivedate=2013-11-06|accessdate=2016-09-04}}</ref> आतिशीले आन्ध्र प्रदेशको ऋषि भ्याली स्कूलमा केही समय अध्यापन गराएकी थिइन्। उनले गैर-लाभकारी संस्था सम्भावना इन्स्टिच्युट अफ पब्लिक पोलिसीसँग पनि काम गरिसकेकी छिन्। <ref>{{Cite news|url=https://www.shethepeople.tv/news/meet-atishi-marlena-education-crusader-aap-delhi-elections|title=Meet Atishi Marlena, the education crusader who won for AAP in the Delhi elections}}</ref> == राजनीतिक करियर == जनवरी २०१३ मा, उनी AAP को लागि नीति निर्माणमा संलग्न भइन्, जुन आन्दोलनमा यसको जरा छ। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr "The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation"]. </cite></ref> उनी २०१५ मध्य प्रदेशको खाण्डवा जिल्लाको जल सत्याग्रहसँग नजिकबाट संलग्न थिइन् र ऐतिहासिक विरोध प्रदर्शनका क्रममा आलोक अग्रवालको अभियानको नेतृत्व गर्ने AAP नेता र कार्यकर्तालाई समर्थन प्रदान गरिन्। <ref>{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/brunch/meet-the-young-leaders-hoping-to-infuse-vitality-into-our-democracy/story-SyA7nCwFMzc7BhQxWiyXDJ.html|title=Meet the young leaders hoping to infuse vitality into our democracy|date=2015-06-20|accessdate=2016-09-29}}</ref> २०२० को चुनाव पछि, उनलाई AAP को गोवा इकाईको प्रभारी बनाइयो। <ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/aap-mla-raghav-chadha-appointed-vice-chairman-of-delhi-jal-board-atishi-marlena-goa-in-charge-2187329|title=AAP's Raghav Chadha Set To Be Appointed Vice Chairman of Delhi Jal Board, Atishi Gets New Role Too|website=NDTV.com|accessdate=2020-02-29}}</ref> === २०१९ लोकसभा चुनाव === आतिशीलाई २०१९ लोकसभा चुनावका लागि पूर्वी दिल्लीको लोकसभा प्रभारीको रूपमा नियुक्त गरिएको थियो। <ref>{{Cite news|url=http://www.dnaindia.com/delhi/report-aam-aadmi-party-appoints-lok-sabha-in-charges-for-five-seats-2621250|title=Amidst speculation of alliance with Congress, AAP appoints Lok Sabha in-charges for five Delhi seats|date=2018-06-02|work=dna|access-date=2018-06-10}}</ref> उनले पूर्वी दिल्ली लोकसभा निर्वाचन क्षेत्रबाट २०१९ लोकसभा चुनावको लागि [[आम आदमी पार्टी|AAP]] पार्टीको उम्मेद्वारको रूपमा लडेकी थिइन्। उनी भाजपाका उम्मेदवार [[गौतम गम्भीर|गौतम गंभीरसँग]] ४.७७ लाख मतको अन्तरले पराजित भइन्, तेस्रोमा आएकी थिइन्। === २०२० दिल्ली विधान सभा चुनाव === उनी हाल दक्षिण दिल्लीको कालकाजी निर्वाचन क्षेत्रबाट निर्वाचित विधायक हुन्। उनले २०२० दिल्ली विधान सभा चुनावमा [[भारतीय जनता पार्टी|भारतीय जनता पार्टीका]] उम्मेदवार धरमवीर सिंहलाई ११,४२२ मतले पराजित गरेकी थिइन्। <ref>{{Cite web|url=https://scroll.in/latest/952782/delhi-elections-counting-of-votes-begins-aap-looks-to-retain-power|title=AAP candidates Manish Sisodia and Atishi won from Patparganj and Kalkaji Assembly constituencies after trailing in early trends}}</ref> == शासन == आतिशीले दिल्लीको एनसीटी सरकारको प्रमुख मोहल्ला सभा परियोजनाको पनि नेतृत्व गरिरहेकी थिइन्। प्रत्येक नागरिकलाई सशक्तिकरण गर्न शासनको विकेन्द्रीकरण गर्ने प्रयास सत्तामा आउनु अघि AAP को प्रमुख प्रतिज्ञा थियो। <ref>{{Cite news|url=http://www.governancenow.com/views/interview/giving-peoples-money-back-them-spend-their-own#sthash.LjlHBbFJ.dpuf|title=Giving people's money back to them to spend on their own|date=2016-05-06|work=Governance Now|access-date=2016-12-14}}</ref> सन् २०१६ मा दिल्लीका लेफ्टिनेन्ट गभर्नरले उक्त परियोजनालाई अस्वीकार गरेका थिए। == चुनावी प्रदर्शन == {| class="wikitable plainrowheaders" |+ id="134" |[[2020 Delhi Legislative Assembly election|दिल्ली विधानसभा चुनाव, २०२०]] : कालकाजी ! colspan="2" scope="col" style="width: 130px" | पार्टी ! scope="col" style="width: 17em" | उम्मेदवार ! scope="col" style="width: 5em" | भोटहरु ! scope="col" style="width: 3.5em" | % ! scope="col" style="width: 3.5em" | <span class="rt-commentedText" style="border-bottom:1px dotted" title="Change in percentage value since previous election">±%</span> |- class="vcard" | style="background-color: #0066A4; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Aam Aadmi Party|AAP]] | class="fn" | [[Atishi Marlena|अतिशी मार्लेना]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५५,८९७ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५२.२८ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +०.५७ |- class="vcard" | style="background-color: #FF9933; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Bharatiya Janata Party|भाजपा]] | class="fn" | [[Dharambir|धरमवीर]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४४,५०४ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४१.६३ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +८.४७ |- class="vcard" | style="background-color: #19AAED; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Indian National Congress|INC]] | class="fn" | शिवानी चोपडा | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४,९६५ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४.६४ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | -८.०७ |- class="vcard" | style="background-color: #FFFFFF; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[None of the above|NOTA]] | class="fn" | माथिको कुनै पनि छैन | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५५१ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ०.५२ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +०.०३ |- style="background-color:#F6F6F6" ! colspan="3" style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | बहुमत | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ११,३९३ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | १०.६५ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | -७.९० |- style="background-color:#F6F6F6" ! colspan="3" style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | [[Voter turnout|मतदान]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | १,०६,९१० | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५७.५१ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | |- style="background-color:#F6F6F6" | style="background-color: #0066A4" | | colspan="2" | [[Aam Aadmi Party|AAP]] '''होल्ड''' ! style="text-align:right;" | [[Swing (politics)|स्विङ]] | style="text-align:right;" | +०.५७ | |} == सन्दर्भहरु == {{Reflist}}{{S-start}} {{S-par|in-la}} {{IN Assembly succession box|state=Delhi|constituency=Kalkaji|before=[[Avtar Singh (politician)|Avtar Singh]]|after=|years=[[2020 Delhi Legislative Assembly election|2020]]–}} {{S-ppo-aap}} {{s-new|party}} {{S-ttl|title=Member of [[Aam Aadmi Party#Political Affairs Committee|Political Affairs Committee]] of [[Aam Aadmi Party|AAP]]}} {{S-inc}} {{s-new|party}} {{S-ttl|title=Member of [[Aam Aadmi Party#National Executive Committee|National Executive Committee]] [[Aam Aadmi Party|AAP]]}} {{S-inc}} {{S-bef}} {{S-ttl|title=[[Aam Aadmi Party|State Convener of AAP, Goa]]}} {{S-inc}} {{S-end}}{{Aam Aadmi Party|Political Affairs Committee=Atishi}} [[श्रेणी:जीवित मानिसहरू]] [[श्रेणी:सन् १९८१ मा जन्म]] lz647zfhhc9gspfbvf6di3h7q9mxnvk 1071735 1071734 2022-07-30T14:08:05Z Rajeeb bastola 39875 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|name=आतिशी<ref>{{cite web |title=AAP's Atishi has a surname again – and it's not 'Marlena' |url=https://theprint.in/pre-truth/aaps-atishi-has-a-surname-again-and-its-not-marlena/351412/ |website=Theprint.in}}</ref> |image=Atishi Marlena.jpg |caption= |constituency=[[Kalkaji (Delhi Assembly constituency)|Kalkaji]] |term_start= १२ फेब्रुअरी २०२० |birth_date={{birth date and age|1981|06|8|df=y}} |birth_place=[[दिल्ली]], [[भारत]] |party=[[आम आदमी पार्टी]] }} '''आतिशी सिंह''' जसलाई '''अतिशी मार्लेना''' पनि भनिन्छ, एक भारतीय [[राजनीतिज्ञ]], [[शिक्षक|शिक्षाविद्]], राजनीतिक कार्यकर्ता र [[दिल्ली|दिल्लीका]] विधायक हुन्। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}</ref> उनी [[आम आदमी पार्टी|आम आदमी पार्टीको]] राजनीतिक मामिला समितिकी सदस्य हुन्। उनले जुलाई २०१५ देखि १७ अप्रिल २०१८ सम्म मुख्यतया शिक्षामा दिल्लीका उपमुख्यमन्त्री मनिष सिसोदियाको सल्लाहकारको रूपमा काम गरिन्। == प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा == आतिशीको जन्म ८ जुन १९८१ मा दिल्ली विश्वविद्यालयका प्राध्यापक विजय सिंह र तृप्ता वाहीको घरमा पञ्जाबी राजपूत परिवारमा भएको थियो। <ref>{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/delhi-news/atishi-drops-second-name-marlena-denies-caste-angle/story-kb7ecS6K5pPPGTMT3XaSOM.html|title=AAP leader Atishi drops her second name Marlena, denies caste angle|date=2018-08-29|website=Hindustan Times|language=en|accessdate=2020-08-16}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/pti-stories/atishi-marlena-is-atishi-singh-a-rajputani-beware-of-her-sisodia-warns-cong-bjp-119042800734_1.html|title=BJP, Congress, beware! Atishi Marlena is a Rajputani, warns Manish Sisodia|date=2019-04-28|work=Business Standard|access-date=2020-08-16|agency=Press Trust of India}}</ref> [[कार्ल मार्क्स|माक्र्स]] र [[भ्लादिमिर लेनिन|लेनिनको]] पोर्टम्यान्टोको रूपमा उनलाई उनका आमाबाबुले मध्य नाम 'मार्लेना' दिएका थिए। जब उनी हुर्किइन्, उनले आफ्नो नामको रूपमा "आतिशी" प्रयोग गर्न रोजिन्, आफ्नो उपनाम दैनिक प्रयोगबाट हटाइदिए, किनभने उनी चाहन्थिन् कि मानिसहरु ले आफ्नो वंश भन्दा आफ्नो काममा ध्यान केन्द्रित गरोस्। <ref name=":name">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/delhi-news/atishi-drops-second-name-marlena-denies-caste-angle/story-kb7ecS6K5pPPGTMT3XaSOM.html|title=Atishi drops her name Marlena|date=28 August 2018|work=Hindustan Times}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://scroll.in/article/705509/six-lessons-in-affordable-politics-aap-victory-shows-how-elections-can-be-fought-on-a-shoestring|title=Six lessons in 'affordable politics': AAP victory shows how elections can be fought on a shoestring|last=Banerjee|first=Akash|access-date=10 February 2015|publisher=Scroll.In}}</ref> [[दिल्ली|दिल्लीमा]] हुर्केपछि, र स्प्रिंगडेल्स स्कूल (पुसा रोड), नयाँ दिल्लीबाट हाई स्कूल पूरा गरेपछि, <ref>{{Cite news|url=http://www.hindustantimes.com/brunch/meet-the-young-leaders-hoping-to-infuse-vitality-into-our-democracy/story-SyA7nCwFMzc7BhQxWiyXDJ.html|title=Meet the young leaders hoping to infuse vitality into our democracy|date=20 June 2015|work=Hindustan Times}}</ref> आतिशीले सन् २००१ मा दिल्लीको सेन्ट स्टीफन्स कलेजबाट इतिहासमा स्नातक गरिन। चाँडै, उनी [[अक्सफोर्ड विश्वविद्यालय|अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयमा]] गइन् र 2003 मा उनले चेभेनिङ छात्रवृत्तिमा इतिहासमा आफ्नो मास्टर डिग्री पूरा गरिन। <ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/india/article/atishi-marlena-aap-candidate-2019-lok-sabha-elections-east-delhi-constituency-manish-sisodia-arvind-kejriwal-education-in-delhi-schools-who-is-atishi/276176|title=AAP's Atishi Marlena drops second name after being announced as party's 1st candidate for 2019 Lok Sabha polls|date=2018-08-28|publisher=Times Now|accessdate=2019-02-11}}</ref> २००५ मा उनी रोड्स विद्वानको रूपमा अक्सफोर्डको म्याग्डालेन कलेजमा गइन्। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr "The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation"]. </cite></ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.rhodeshouse.ox.ac.uk/about/rhodes-scholars/rhodes-scholars-complete-list|title=Rhodes Scholars: complete list, 1903-2015|publisher=The Rhodes Trust|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131106034818/http://www.rhodeshouse.ox.ac.uk/about/rhodes-scholars/rhodes-scholars-complete-list|archivedate=2013-11-06|accessdate=2016-09-04}}</ref> आतिशीले आन्ध्र प्रदेशको ऋषि भ्याली स्कूलमा केही समय अध्यापन गराएकी थिइन्। उनले गैर-लाभकारी संस्था सम्भावना इन्स्टिच्युट अफ पब्लिक पोलिसीसँग पनि काम गरिसकेकी छिन्। <ref>{{Cite news|url=https://www.shethepeople.tv/news/meet-atishi-marlena-education-crusader-aap-delhi-elections|title=Meet Atishi Marlena, the education crusader who won for AAP in the Delhi elections}}</ref> == राजनीतिक करियर == जनवरी २०१३ मा, उनी AAP को लागि नीति निर्माणमा संलग्न भइन्, जुन आन्दोलनमा यसको जरा छ। <ref name="indiatimes">{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr|title=The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation|work=The Economic Times|access-date=2016-09-04}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/the-aam-aadmi-of-aap-5-personal-stories-of-sacrifice-triumph-and-validation/articleshow/27232375.cms?from=mdr "The Aam Aadmi of AAP: 5 personal stories of sacrifice, triumph and validation"]. </cite></ref> उनी २०१५ मध्य प्रदेशको खाण्डवा जिल्लाको जल सत्याग्रहसँग नजिकबाट संलग्न थिइन् र ऐतिहासिक विरोध प्रदर्शनका क्रममा आलोक अग्रवालको अभियानको नेतृत्व गर्ने AAP नेता र कार्यकर्तालाई समर्थन प्रदान गरिन्। <ref>{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/brunch/meet-the-young-leaders-hoping-to-infuse-vitality-into-our-democracy/story-SyA7nCwFMzc7BhQxWiyXDJ.html|title=Meet the young leaders hoping to infuse vitality into our democracy|date=2015-06-20|accessdate=2016-09-29}}</ref> २०२० को चुनाव पछि, उनलाई AAP को गोवा इकाईको प्रभारी बनाइयो। <ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/aap-mla-raghav-chadha-appointed-vice-chairman-of-delhi-jal-board-atishi-marlena-goa-in-charge-2187329|title=AAP's Raghav Chadha Set To Be Appointed Vice Chairman of Delhi Jal Board, Atishi Gets New Role Too|website=NDTV.com|accessdate=2020-02-29}}</ref> === २०१९ लोकसभा चुनाव === आतिशीलाई २०१९ लोकसभा चुनावका लागि पूर्वी दिल्लीको लोकसभा प्रभारीको रूपमा नियुक्त गरिएको थियो। <ref>{{Cite news|url=http://www.dnaindia.com/delhi/report-aam-aadmi-party-appoints-lok-sabha-in-charges-for-five-seats-2621250|title=Amidst speculation of alliance with Congress, AAP appoints Lok Sabha in-charges for five Delhi seats|date=2018-06-02|work=dna|access-date=2018-06-10}}</ref> उनले पूर्वी दिल्ली लोकसभा निर्वाचन क्षेत्रबाट २०१९ लोकसभा चुनावको लागि [[आम आदमी पार्टी|AAP]] पार्टीको उम्मेद्वारको रूपमा लडेकी थिइन्। उनी भाजपाका उम्मेदवार [[गौतम गम्भीर|गौतम गंभीरसँग]] ४.७७ लाख मतको अन्तरले पराजित भइन्, तेस्रोमा आएकी थिइन्। === २०२० दिल्ली विधान सभा चुनाव === उनी हाल दक्षिण दिल्लीको कालकाजी निर्वाचन क्षेत्रबाट निर्वाचित विधायक हुन्। उनले २०२० दिल्ली विधान सभा चुनावमा [[भारतीय जनता पार्टी|भारतीय जनता पार्टीका]] उम्मेदवार धरमवीर सिंहलाई ११,४२२ मतले पराजित गरेकी थिइन्। <ref>{{Cite web|url=https://scroll.in/latest/952782/delhi-elections-counting-of-votes-begins-aap-looks-to-retain-power|title=AAP candidates Manish Sisodia and Atishi won from Patparganj and Kalkaji Assembly constituencies after trailing in early trends}}</ref> == शासन == आतिशीले दिल्लीको एनसीटी सरकारको प्रमुख मोहल्ला सभा परियोजनाको पनि नेतृत्व गरिरहेकी थिइन्। प्रत्येक नागरिकलाई सशक्तिकरण गर्न शासनको विकेन्द्रीकरण गर्ने प्रयास सत्तामा आउनु अघि AAP को प्रमुख प्रतिज्ञा थियो। <ref>{{Cite news|url=http://www.governancenow.com/views/interview/giving-peoples-money-back-them-spend-their-own#sthash.LjlHBbFJ.dpuf|title=Giving people's money back to them to spend on their own|date=2016-05-06|work=Governance Now|access-date=2016-12-14}}</ref> सन् २०१६ मा दिल्लीका लेफ्टिनेन्ट गभर्नरले उक्त परियोजनालाई अस्वीकार गरेका थिए। == चुनावी प्रदर्शन == {| class="wikitable plainrowheaders" |+ id="134" |[[2020 Delhi Legislative Assembly election|दिल्ली विधानसभा चुनाव, २०२०]] : कालकाजी ! colspan="2" scope="col" style="width: 130px" | पार्टी ! scope="col" style="width: 17em" | उम्मेदवार ! scope="col" style="width: 5em" | भोटहरु ! scope="col" style="width: 3.5em" | % ! scope="col" style="width: 3.5em" | <span class="rt-commentedText" style="border-bottom:1px dotted" title="Change in percentage value since previous election">±%</span> |- class="vcard" | style="background-color: #0066A4; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Aam Aadmi Party|AAP]] | class="fn" | [[Atishi Marlena|अतिशी मार्लेना]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५५,८९७ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५२.२८ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +०.५७ |- class="vcard" | style="background-color: #FF9933; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Bharatiya Janata Party|भाजपा]] | class="fn" | [[Dharambir|धरमवीर]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४४,५०४ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४१.६३ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +८.४७ |- class="vcard" | style="background-color: #19AAED; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[Indian National Congress|INC]] | class="fn" | शिवानी चोपडा | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४,९६५ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ४.६४ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | -८.०७ |- class="vcard" | style="background-color: #FFFFFF; width: 5px;" | | class="org" style="width: 130px" | [[None of the above|NOTA]] | class="fn" | माथिको कुनै पनि छैन | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५५१ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ०.५२ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | +०.०३ |- style="background-color:#F6F6F6" ! colspan="3" style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | बहुमत | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ११,३९३ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | १०.६५ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | -७.९० |- style="background-color:#F6F6F6" ! colspan="3" style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | [[Voter turnout|मतदान]] | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | १,०६,९१० | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | ५७.५१ | style="text-align: right; margin-right: 0.5em" | |- style="background-color:#F6F6F6" | style="background-color: #0066A4" | | colspan="2" | [[Aam Aadmi Party|AAP]] '''होल्ड''' ! style="text-align:right;" | [[Swing (politics)|स्विङ]] | style="text-align:right;" | +०.५७ | |} == सन्दर्भहरु == {{Reflist}}{{S-start}} {{S-par|in-la}} {{IN Assembly succession box|state=Delhi|constituency=Kalkaji|before=[[Avtar Singh (politician)|Avtar Singh]]|after=|years=[[2020 Delhi Legislative Assembly election|2020]]–}} {{S-ppo-aap}} {{s-new|party}} {{S-ttl|title=Member of [[Aam Aadmi Party#Political Affairs Committee|Political Affairs Committee]] of [[Aam Aadmi Party|AAP]]}} {{S-inc}} {{s-new|party}} {{S-ttl|title=Member of [[Aam Aadmi Party#National Executive Committee|National Executive Committee]] [[Aam Aadmi Party|AAP]]}} {{S-inc}} {{S-bef}} {{S-ttl|title=[[Aam Aadmi Party|State Convener of AAP, Goa]]}} {{S-inc}} {{S-end}}{{Aam Aadmi Party|Political Affairs Committee=Atishi}} [[श्रेणी:जीवित मानिसहरू]] [[श्रेणी:सन् १९८१ मा जन्म]] mbpm3u0s6xh8ukk1tks48hagpeoxpq6 0 126285 1071739 2022-07-30T15:12:24Z Wikilingual 57782 [[मेल डटकम]]मा अनुप्रेषण गर्दै wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[मेल डटकम]] sk0ru3c53zt2kwtuqhdqtipxuphntq0 3 126286 1071740 2022-07-30T15:55:37Z नेपाली विकिपिडिया स्वागत 28168 [[ढाँचा:नमस्ते|स्वागतम्]] wikitext text/x-wiki {{ढाँचा:नमस्ते|realName=|name=डिल्लीराम ढकाल}} -- [[User:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|नेपाली विकिपिडिया स्वागत]] ([[User talk:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|कुरा गर्ने]]) २१:४०, ३० जुलाई २०२२ (नेपाली समय) fwqmlgai29g74by2jdhl969oasb01ql 3 126287 1071746 2022-07-30T18:26:53Z नेपाली विकिपिडिया स्वागत 28168 [[ढाँचा:नमस्ते|स्वागतम्]] wikitext text/x-wiki {{ढाँचा:नमस्ते|realName=|name=Bijay bj}} -- [[User:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|नेपाली विकिपिडिया स्वागत]] ([[User talk:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|कुरा गर्ने]]) ००:११, ३१ जुलाई २०२२ (नेपाली समय) 8a3do8q0hnbegpzh46nz6o3519rta84 3 126288 1071757 2022-07-31T00:06:54Z नेपाली विकिपिडिया स्वागत 28168 [[ढाँचा:नमस्ते|स्वागतम्]] wikitext text/x-wiki {{ढाँचा:नमस्ते|realName=|name=Rp panday}} -- [[User:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|नेपाली विकिपिडिया स्वागत]] ([[User talk:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|कुरा गर्ने]]) ०५:५१, ३१ जुलाई २०२२ (नेपाली समय) 7h6xck5oznb9n7ts5dg2tihz454vmfq 3 126289 1071758 2022-07-31T00:19:10Z नेपाली विकिपिडिया स्वागत 28168 [[ढाँचा:नमस्ते|स्वागतम्]] wikitext text/x-wiki {{ढाँचा:नमस्ते|realName=|name=Shankar BC}} -- [[User:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|नेपाली विकिपिडिया स्वागत]] ([[User talk:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|कुरा गर्ने]]) ०६:०४, ३१ जुलाई २०२२ (नेपाली समय) g1rkbhikn2u6z54gdkig8g1ltovmgmj 3 126290 1071763 2022-07-31T04:20:11Z नेपाली विकिपिडिया स्वागत 28168 [[ढाँचा:नमस्ते|स्वागतम्]] wikitext text/x-wiki {{ढाँचा:नमस्ते|realName=|name=Ghale sujan}} -- [[User:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|नेपाली विकिपिडिया स्वागत]] ([[User talk:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|कुरा गर्ने]]) १०:०५, ३१ जुलाई २०२२ (नेपाली समय) ttejoqgpe42p2a3gi73lbmmv8j7lc3e 0 126291 1071770 2022-07-31T10:08:17Z Nirmal Dulal 4744 नयाँ पृष्ठ: {{Multiple image|perrow = 2|total_width=400 | image1 = Opera Garnier Stairway 2008.JPG|width1=|height1= | image2 = Bucuresti, Romania. MUZEUL NATIONAL COTROCENI. Scara interioara. (B-II-a-A-19152) (3).jpg|width2=|height2= | image3 = Stair of the Ghica Grădișteanu Palace on Calea Victoriei from Bucharest (Romania).jpg|width3=|height3= | image4 = Bruxelles Grand sablon 5 intérieur 01.JPG|width4=|height4= | footer = बिभिन्न प्रकारक... wikitext text/x-wiki {{Multiple image|perrow = 2|total_width=400 | image1 = Opera Garnier Stairway 2008.JPG|width1=|height1= | image2 = Bucuresti, Romania. MUZEUL NATIONAL COTROCENI. Scara interioara. (B-II-a-A-19152) (3).jpg|width2=|height2= | image3 = Stair of the Ghica Grădișteanu Palace on Calea Victoriei from Bucharest (Romania).jpg|width3=|height3= | image4 = Bruxelles Grand sablon 5 intérieur 01.JPG|width4=|height4= | footer = बिभिन्न प्रकारका सिँढीहरू }} '''सिँढी''' कुनै पनि भवनको माथिल्लो तल्लमा जानको लागि इँट, ढुङ्गा तथा सिमन्टी आदीबाट बनाइएको संरचना हो।<ref>{{cite book|title=नेपाली बृहत शब्दकोस|date=२०७१/७२|publisher=नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान|location=काठमाडौँ|isbn=978-99933-71-10-6|page=1271|accessdate=31 जुलाई 2022}}</ref> ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== {{Commons category|Stairs}} * [http://publicstairs.com/index_000002.htm Stair maps (public stairways mainly in North America)] [[Category:सिँढीहरू| ]] mbnwwgfcw0s6gnlventsncjyi4exf1t 1071773 1071770 2022-07-31T10:44:34Z Nirmal Dulal 4744 wikitext text/x-wiki {{Multiple image|perrow = 2|total_width=400 | image1 = Opera Garnier Stairway 2008.JPG|width1=|height1= | image2 = Bucuresti, Romania. MUZEUL NATIONAL COTROCENI. Scara interioara. (B-II-a-A-19152) (3).jpg|width2=|height2= | image3 = Stair of the Ghica Grădișteanu Palace on Calea Victoriei from Bucharest (Romania).jpg|width3=|height3= | image4 = Bruxelles Grand sablon 5 intérieur 01.JPG|width4=|height4= | footer = बिभिन्न प्रकारका सिँढीहरू }} '''सिँढी''' कुनै पनि भवनको माथिल्लो तल्लमा जानको लागि इँट, ढुङ्गा तथा सिमन्टी आदीबाट बनाइएको संरचना हो।<ref>{{cite book|title=नेपाली बृहत शब्दकोस|date=२०७१/७२|publisher=नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान|location=काठमाडौँ|isbn=978-99933-71-10-6|page=1271|accessdate=31 जुलाई 2022}}</ref> सिँढीहरू सीधा, गोलाकार वा दुई वा दुई भन्दा बढी टुक्राहरूलाई कोण बनाई जोडिएका हुन सक्छन्। सिँढीलाई कुनै भवन वा अन्य भौतिक संरचनाको ठाडो दुरीलाई जोड्न स-साना ठाडो दुरीगत तहहरूलाई जोडेर बनाइएको हुन्छ। सिँढीका यस्ता साना तहलाई ''खुड्किलो'' भनिन्छ। ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== {{Commons category|Stairs}} * [http://publicstairs.com/index_000002.htm Stair maps (public stairways mainly in North America)] [[Category:सिँढीहरू| ]] ou94ga2b5clkxgcz5ey2hk5hrswn4vn