Wikipedija mtwiki https://mt.wikipedia.org/wiki/Il-Pa%C4%A1na_prin%C4%8Bipali MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter Medja Speċjali Diskussjoni Utent Diskussjoni utent Wikipedija Diskussjoni Wikipedija Stampa Diskussjoni stampa MediaWiki Diskussjoni MediaWiki Mudell Diskussjoni mudell Għajnuna Diskussjoni għajnuna Kategorija Diskussjoni kategorija Portal Diskussjoni portal TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 1065 279330 266529 2022-08-18T18:45:44Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki {{Infobox Pajjiż |isem_nattiv = Repubblika tas-Slovenja<br />''Republika Slovenija'' |isem_komuni = Slovenja |stampa_bandiera = Flag of Slovenia.svg |stampa_emblema = Coat of Arms of Slovenia.svg |stampa_mappa = EU-Slovenia.svg |deskrizzjoni_mappa = Lokazzjoni tas-Slovenja (aħdar skur) |ħolqa_bandiera = Bandiera tal-Slovenja |ħolqa_emblema = Emblema tal-Slovenja |ħolqa_demografija = Demografija tal-Slovenja |mottu_nazzjonali = |innu_nazzjonali = "[[Zdravljica]]" <center>[[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga]]</center> |lingwi_uffiċjali = [[Lingwa Slovena|Sloven]] |gruppi_etniċi = |kapitali = [[Ljubljana]] |latd=46 |latm=03 |latNS=N |lonġd=14 |lonġm=30 |lonġEW=E |l-ikbar_belt = [[Ljubljana]] |tip_gvern = [[Sistema parlamentari|Parlamentari]] [[Stat Unitarju|Unitarju]] [[kostituzzjonali repubblika]] |titlu_kap1 = [[President tas-Slovenja|President]] |titlu_kap2 = [[Prim Ministru tas-Slovenja|Prim Ministru]] |isem_kap1 = [[Borut Pahor]] |isem_kap2 = [[Miro Cerar]] |data_sħubija_UE = 1 ta' Mejju 2004 |żona_kklassifika = 153 |poż_erja = 153 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |erja_km2 = 20,273 |erja_mi_kw = 7,827 |perċentwal_ilma = 0.7 |sena_stima_popolazzjoni = 2012 |stima_popolazzjoni = 2,217,053 |poż_stima_popolazzjoni = 143 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |ċensiment_popolazzjoni = 1,964,036 |sena_ċensiment_popolazzjoni = 2002 |densità_popolazzjoni_km2 = 101<ref>{{ċita web |url=http://www.stat.si/letopis/2010/30_10/30-09-10.htm |titlu=Gostota naseljenosti, 1. 7. |titlu-traduzzjoni=Densità tal-popolazzjoni, l-1 ta' Lulju |pubblikatur=Uffiċċju tal-Istatistika tar-Repubblika tas-Slovenja |data-aċċess=2011-02-02|lingwa=sl}}</ref> |densità_popolazzjoni_mi_kw = 262 |poż_densità_popolazzjoni = 106 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |sena_PGD_PSX = 2012 |PGD_PSX = $45.421 biljun |poż_PGD_PSX = |PGD_PSX_per_capita = $28,648 |poż_PGD_PSX_per_capita = |sena_IŻU = 2011 |IŻU = {{profitt}} 0.884 |poż_IŻU = 12 |kategorija_IŻU = <span style="color:#090;">għoli ħafna</span> |avveniment_stabbilit1 = [[Stat ta' Sloveni, Kroati u Serbi|Stat ta' Sloveni,<br/>Kroati u Serbi]]<br/>sar indipendenti |avveniment_stabbilit2 = [[Ħolqien tal-Jugożlavja|Renju tas-Serbi,<br/>Kroati u Sloveni<br/>(Renju tal-Jugożlavja)]] |avveniment_stabbilit3 = Il-[[Demokratika Federali tal-Jugożlavja|Jugożlavja]] saret repubblika |avveniment_stabbilit4 = Indipendenza mill-Jugożlavja |data_stabbilit1 = 29 ta' Ottubru 1918 |data_stabbilit2 = 4 ta' Diċembru 1918 |data_stabbilit3 = 29 ta' Novembru 1943 |data_stabbilit4 = 25 ta' Ġunju 1991 |valuta = [[Ewro]] |kodiċi_valuta = EUR |żona_ħin = [[Ħin Ċentrali Ewropew|CET]] |differenza_ħku = +1 |cctld = [[.sl]] |kodiċi_telefoniku = +386 |sena_PGD_nominali = 2012 |PGD_nominali = $45.421 biljun |poż_PGD_nominali = |PGD_nominali_per_capita = $22,461 |poż_PGD_nominali_per_capita = |noti = }} Is-'''Slovenja''' hija pajjiz fl-[[Ewropa]], li jmiss mal-[[Italja]], il-[[Kroazja]], l-[[Ungerija]] u l-[[Awstrija]]. Hi pajjiż li jitqies bħala wieħed Alpin, għalkemm hemm minn iqisu bħala pajjiz Slav. Kisbet il-ħelsien politiku fl-1991, wara li ħarġet mill-Federazzjoni Jugożlava. Il-belt kapitali tagħha hija [[Ljubljana]], belt mhux daqstant kbira b'popolazzjoni ta' 266, 000 ruħ. == Is-sistema politika== Is-Slovenja hija repubblika demokratika parlamentari b’kap tal-gvern - il-Prim Ministru - u kap tal-istat - il-President - li hu elett direttament. Il-gvern għandu l-awtorità eżekuttiva u amministrattiva. Il-Prim Ministru u l-ministri huma eletti mill-Parlament. Is-Slovenja m’għandhiex reġjuni, iżda hija suddiviża f’212-il muniċipalità.<ref name=EU>[https://europa.eu/european-union/about-eu/countries/member-countries/slovenia_mt europa.eu], Slovenja</ref> ==Il-kummerċ u l-ekonomija== L-aktar setturi importanti tal-ekonomija tas-Slovenja fl-2018 kienu l-industrija (27.2 %), il-kummerċ bl-ingrossa u bl-imnut, it-trasport, l-akkomodazzjoni u s-servizzi tal-ikel (20.7 %), l-amministrazzjoni pubblika, id-difiża, l-edukazzjoni, is-saħħa tal-bniedem u l-attivitajiet ta’ xogħol soċjali (15.9 %).<ref name=EU/> Il-kummerċ fl-UE jammonta għal 76 % tal-esportazzjonijiet tas-Slovenja (il-[[Ġermanja]] 19 %, l-[[Italja]] 12 % u l-[[Awstrija]] 7 %), filwaqt li barra mill-UE 3 % jmorru kemm fis-[[Serbja]] kif ukoll fil-[[Bożnija-Ħerzegovina]].<ref name=EU/> F’termini ta’ importazzjonijiet, 67 % jiġu minn Stati Membri tal-UE (il-[[Ġermanja]] 16 %, l-[[Italja]] 13% u l-[[Awstrija]] 9 %), filwaqt li barra mill-UE 6 % jiġu mit-[[Turkija]] u 5 % miċ-[[Ċina]].<ref name=EU/> ==Is-Slovenja fl-UE== Hemm tmien membri fil-[[Parlament Ewropew]] mis-Slovenja. <ref name=EU/> Fil-[[Kunsill tal-UE]], il-ministri nazzjonali jiltaqgħu b'mod regolari biex jadottaw il-liġijiet tal-UE u jikkoordinaw il-politiki. Il-laqgħat tal-Kunsill jattendu għalihom regolarment rappreżentanti tal-gvern Sloven, skont il-qasam tal-politika li jkun qed jiġi indirizzat.<ref name=EU/> Il-Kunsill tal-UE m’għandux persuna waħda permanenti bħala President (bħal pereżempju, il-Kummissjoni jew il-Parlament). Minflok, ix-xogħol jitmexxa mill-pajjiż li jkollu l-Presidenza tal-Kunsill, li jinbidel kull sitt xhur.<ref name=EU/> Matul dawn is-sitt xhur, il-ministri mill-gvern ta’ dak il-pajjiż jippresiedu u jgħinu jiddeterminaw l-aġenda tal-laqgħat tal-Kunsill f’kull qasam ta’ politika, u jiffaċilitaw id-djalogu ma’ istituzzjonijiet oħra tal-UE. Dati tal-Presidenza Slovena: Jan-Ġun 2008<ref name=EU/> Il-Kummissarju nominat mis-Slovenja għall-[[Kummissjoni Ewropea]] hu [[Janez Lenarčič]], li hu responsabbli għall-Ġestjoni tal-Kriżi.<ref name=EU/> Il-Kummissjoni hija rrappreżentata f’kull pajjiż tal-UE minn uffiċċju lokali, imsejjaħ “rappreżentanza”.<ref name=EU/> Is-Slovenja għandha seba' rappreżentanti fil-[[Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew]]. Dan il-korp konsultattiv – li jirrappreżenta lil dawk li jħaddmu, il-ħaddiema u gruppi oħra ta’ interess – huwa kkonsultat dwar il-liġijiet proposti, biex ikun hemm idea aħjar tal-bidliet possibbli tas-sitwazzjonijiet soċjali u tax-xogħol fil-pajjiżi membri.<ref name=EU/> Is-Slovenja għandha ħames rappreżentanti fil-[[Kumitat Ewropew tar-Reġjuni]], l-assemblea tal-UE tar-rappreżentanti reġjonali u lokali. Dan il-korp konsultattiv jiġi kkonsultat dwar il-liġijiet proposti, biex jiżgura li dawn il-liġijiet iqisu l-perspettiva minn kull reġjun tal-UE.<ref name=EU/> Is-Slovenja tikkomunika wkoll mal-istituzzjonijiet tal-UE permezz tar-rappreżentanza permanenti tagħha fi Brussell. Bħala l-“ambaxxata għall-UE” tas-Slovenja, il-kompitu ewlieni tagħha hu li tiżgura li l-interessi u l-politiki tal-pajjiż huma segwiti b’mod effettiv kemm jista’ jkun fl-UE.<ref name=EU/> L-ammont li jħallas kull pajjiż tal-UE fil-baġit tal-UE huwa kkalkulat b’mod ġust, skont il-mezzi. Aktar ma tkun kbira l-ekonomija tal-pajjiż, aktar iħallas – u viċi versa.<ref name=EU/> L-għan tal-baġit tal-UE mhuwiex li jipprova jqassam mill-ġdid il-ġid, iżda pjuttost jiffoka fuq il-ħtiġijiet tal-Ewropej b’mod ġenerali.<ref name=EU/> 2018 ċifri għas-Slovenja:<ref name=EU/> * Nefqa totali tal-UE fis-Slovenja – € 0.927 biljun (ekwivalenti għal 2.04 % tal-ekonomija Slovena) * Kontribuzzjoni totali għall-baġit tal-UE – € 0.386 biljun (ekwivalenti għal 0.85 % tal-ekonomija Slovena) Il-flus imħallsa fil-baġit tal-UE mis-Slovenja jgħinu biex jiġu ffinanzjati programmi u proġetti fil-pajjiżi kollha tal-UE – bħall-bini ta’ toroq, is-sussidjar ta’ riċerkaturi u l-ħarsien tal-ambjent.<ref name=EU/> ==Referenzi== {{Referenzi}} == Ħoloq esterni == * [http://www.slovenia.si/ Informazzjoni dwar is-Slovenja] * [http://www.gov.si Sit Uffiċjali tal-Gvern Sloven] * [http://www.slovenia.info Sit Uffiċjali tal-Awtorità Turistika Slovena] * [http://hiking.slovenia.flowiktionary.org Muntanji fis-Slovenja] {{Pajjiżi tal-Unjoni Ewropea}} {{Ewropa}} {{NATO}} [[Kategorija:Slovenja]] [[Kategorija:Repubbliki]] [[Kategorija:Pajjiżi stabbiliti fl-1991]] sl1mi9fkd8rv171z88hv3t06ndv54no 0 6323 279326 277541 2022-08-18T18:34:19Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki {{Infobox klabb tal-futbol | stampa = [[Stampa:Chelsea crest.png|180px]] | pattern_la1 = _chelsea2122h | pattern_b1 = _chelsea2122h | pattern_ra1 = _chelsea2122h | pattern_sh1 = _chelsea2122h | pattern_so1 = _chelsea2122h | leftarm1 = 0000FF | body1 = 0000FF | rightarm1 = 0000FF | shorts1 = 0000FF | socks1 = FFFFFF | pattern_la2 = _chelsea2122A | pattern_b2 = _chelsea2122A | pattern_ra2 = _chelsea2122A | pattern_sh2 = _monterrey1213t1 | pattern_so2 = _chelsea2122A | leftarm2 = FFF242 | body2 = FFF242 | rightarm2 = FFF242 | shorts2 = 000000 | socks2 = FFF242 | pattern_la3 = _chelsea2122t | pattern_b3 = _chelsea2122t | pattern_ra3 = _chelsea2122t | pattern_sh3 = _chelsea2122t | pattern_so3 = _chelsea2122t | leftarm3 = | body3 = | rightarm3 = | shorts3 = 1F1F1F | socks3 = 1F1F1F }} '''Chelsea Football Club''' huwa [[klabb tal-futbol]] [[Ingilterra|Ingliż]] ibbażat fil-Punent ta' [[Londra]]. Iffundat fl-1905, huma jilagħbu fil-[[Premier League]] fejn qattgħu l-biċċa l-kbira tal-istorja tagħhom fl-ogħla diviżjoni tal-futbol Ingliż. Il-grawnd ta' Chelsea huwa [[Stamford Bridge]] li jesa' 41,837 persuna, grawnd li ilhom jilgħabu fih mill-bidu tal-klabb. Huma kellhom żewġ perjodi ta' suċċess: l-ewwel wieħed fis-snin sittin għall-bidu tas-snin sebgħin, u t-tieni wieħed lejn it-tmiem tal-disgħinijiet sal-ġurnata tal-lum. Fost it-trofej mirbuħa hemm inklużi erba' titli tal-[[Premier League|kampjonat]], seba' [[FA Cup]]s, erba' [[Football League Cup|League Cups]] u erba' [[FA Community Shield]]s. F'kompetizzjonijiet kontinentali, il-klabb rebħa żewġ [[Tazzi tat-Tazez Ewropej]], [[Super Cup Ewropea]] waħda u [[UEFA Champions League]] waħda.<ref>{{Ċita web |url=http://www.chelseafc.com/trophy-cabinet |titlu=Trophy Cabinet |pubblikatur=Chelsea FC |data-aċċess=2007-01-25 |lingwa=Ingliż }}</ref> Fl-2003, il-klabb ġie mixtri mill-biljunarju [[Russja|Russu]] [[Roman Abramovich]].<ref name="takeover">{{Ċita web |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/3036838.stm |titlu=Russian businessman buys Chelsea |pubblikatur=BBC |data=2003-07-02 |data-aċċess=2007-02-11 |lingwa=Ingliż}}</ref> == Storja == {{artiklu prinċipali|Storja ta' Chelsea FC}} [[Stampa:Chelsea Team 1905.jpg|right|thumb|L-ewwel tim ta' Chelsea f'Settembru 1905|250px]] Chelsea kien fundat fl-14 ta' Marzu 1905 fil-pub ''The Rising Sun'' (li llum iġib l-isem ta' ''The Buther's Hook''), faċċata tad-daħla prinċipali tal-grawnd ta' [[Fulham Road]], u kienu amessi fil-[[Football League]] ftit wara. L-ewwel snin tal-klabb ma tantx raw ħafna suċċessi; l-iktar qrib li waslu biex jirbħu trofew maġġuri kienet il-finali tal-[[FA Cup]] fl-1915, fejn tilfu kontra [[Sheffield United FC|Sheffield United]]. Chelsea iggwadanjaw reputazzjoni li jixtru plejers ta' isem kbir<ref name="glanville">{{Ċita aħbar |data=2004-01-10 |url=http://www.timesonline.co.uk/article/0,,27-958357_1,00.html |titlu=Little sign of change for Chelsea and their impossible dreams |pubblikatur=The Times |data-aċċess=2008-05-02 |isem=Brian |kunjom=Glanville|lingwa=Ingliż}}</ref> u li jesprimu futbol divertenti, imma fis-snin bejn iż-żewġ gwere ftit ħallew impatt fuq il-futbol Ingliż. Fl-1952 kien nominat bħala kowċ l-eks-[[attakkant]] tat-[[tim nazzjonali tal-futbol tal-Ingilterra|tim nazzjonali Ingliż]] [[Ted Drake]], li beda jimmodernizza l-klabb. Din il-modernizzazzjoni kienet se ssir kemm ġewwa u anki barra l-grawnd. Fost il-provvedimenti li għamel kienet li jneħħi l-logo storiku li kien juri pensjonant ta' Chelsea mill-programm tal-partita, b'mod li ma jibqax aktar użat il-laqam storiku ''Pensioners'' ("pensjonati") u jkun sostitwit minn ljun rampanti (''Lion Rampant Regardant''). Minn dakinhar il-plejers ta' Chelsea bdew jiġu magħrufa bħala ''The Blues''. Barra minn hekk, Drake tejjeb il-moda ta' taħriġ fejn introduċa sessjonijiet ta' eżerċitazzjonijiet bil-ballun, li kien taħriġ rari f'dak iż-żmien fl-Ingilterra, u wassal lill-klabb għall-ewwel rebħa maġġuri – il-kampjonat nazzjonali – fl-[[Kampjonat tal-futbol Ingliż 1954–55|1954–55]]. L-istaġuni segwenti ra l-kreazzjoni tat-[[Tazza taċ-Ċampjins]] mill-[[UEFA]], imma t-tim ta' Chelsea kienu persważi mill-[[Football League]] u l-[[The Football Association|FA]] biex jirtiraw mill-kompetizzjoni qabel ma kienet diġà bdiet.<ref>{{Ċita aħbar |data=2005-04-27 |url=http://www.timesonline.co.uk/article/0,,762-1586242,00.html |titlu=The great Chelsea surrender |pubblikatur=The Times |data-aċċess=2008-05-05 |isem=Brian |kunjom=Glanville|lingwa=Ingliż}}</ref> Is-snin sittin ra l-bidu tat-talent ġuvni ta' Chelsea taħt il-gwida ta' [[Tommy Docherty]]. It-tim minn Londra ġġieled għall-unuri matul id-deċennju, u ħafna minnhom waslu qrib ħafna tat-tragward. Fl-istaġun [[Kampjonat tal-futbol Ingliż 1964–65|1964–65]], fil-fatt, kienu qegħdin fil-ġirja għat-''[[treble]]'' li kienet tinvolvi l-kampjonat, l-FA Cup u l-[[Football League Cup|League Cup]], fejn rebħu biss dan it-trofew tal-aħħar.<ref>{{ċita ktieb | kunjom=Glanvill |isem=Rick | titlu=Chelsea FC: The Official Biography - The Definitive Story of the First 100 Years| pubblikatur=Headline Book Publishing Ltd| sena=2006| isbn=0-7553-1466-2 | paġni=196|lingwa=Ingliż}}</ref> Fi tliet staġuni l-iskwadra kienet megħluba fi tliet semi-finali oħra u kienu finalisti telliefa tal-FA Cup. Fl-1970, Chelsea rebħu l-FA Cup fejn rebħu 2–1 lil [[Leeds United AFC|Leeds United]]. Sena wara huma kisbu l-ewwel trofew Ewropew, it-[[Tazza tat-Tazez Ewropej]] f'[[Ateni]], fejn rebħu f'ripetizzjoni tal-partita lit-tim ta' [[Real Madrid CF|Real Madrid]]. L-aħħar tas-snin sebgħin u l-bidu tas-snin tmenin kien perjodu mimli avvenimenti għat-tim ta' Chelsea. Proġett ambizzjuż ta' ristrutturazzjoni ta' Stamford Bridge hedded l-istabilità finanzjarja tal-klabb,<ref>{{ċita ktieb |isem=Rick |kunjom=Glanvil | sena=2006 | titlu=Chelsea FC: The Official Biography | paġni=84–87}}</ref> fejn ġew minjugħa diversi plejers importanti u din ipprovokat ir-relegazzjoni. Problemi oħra kienu kawżati mill-element tal-[[hooligan]]s li kompla matul dak id-deċennju.<ref>{{ċita ktieb |isem=Rick |kunjom=Glanvill | sena=2006 | titlu=Chelsea FC: The Official Biography | paġni=143–157 |lingwa=Ingliż}}</ref> It-tim ta' Chelsea, li kienu fl-inqas punt tal-fortuni, kien akkwistat minn [[Ken Bates]] għal ċifra nominali ta' £1, anki jekk il-proprjetà legali fuq Stamford Bridge kienet mibjugħha lill-iżviluppaturi mmobiljarji, bir-riskju konkret għall-klabb li jħalli l-proprju stadju.<ref>{{ċita ktieb |isem=Rick |kunjom=Glanvil | sena=2006 | titlu=Chelsea FC: The Official Biography | paġni=89–90 |lingwa=Ingliż}}</ref> Fuq il-grawnd l-iskwadra marret daqxejn aħjar, fejn reqet viċin għall-ewwel darba għar-relegazzjoni fit-[[Third Division]], imma fl-1983 il-kowċ [[John Neal]] kien irnexxielu li jgħaqqad skwadra ta' livell minimu ta' żborsament. Chelsea rebħu s-[[Second Division]] fl-1983–84 u stabilixxew lilhom infushom fl-aqwa serje, qabel ma kienu retroċessi għal darb'oħra fl-1988. Reġgħu għamlu r-ritorn fl-aqwa diviżjoni immedjatament wara li rebħu s-Second Division 1988–89. Wara battalja legali kbira Bates reġa' għaqqad il-proprjetà legali mal-klabb fl-[[1992]], fejn laħqu ftehim mal-iżviluppaturi finanzjarji, li kienu fallew minħabba waqgħa fis-suq.<ref>{{ċita ktieb |isem=Rick |kunjom=Glanvil | sena=2006 | titlu=Chelsea FC: The Official Biography | paġni=90–91 |lingwa=Ingliż}}</ref> Il-forma ta' Chelsea fil-[[Premier League]] il-ġdid ma kienx konvinċenti, minkejja li laħqu l-finali tal-FA Cup tal-1994. Kellu jkun [[Ruud Gullit]], rebbieħ tal-[[Ballun tad-Deheb]] fl-1987, li bħala plejer-kowċ biddel il-fortuni tal-klabb. L-Olandiż żied mal-iskwadra diversi plejers internazzjonali, partikularment [[Gianfranco Zola]]. Il-klabb irnexxielu jirbaħ l-FA Cup tal-1997 u jerġa' jsir wieħed mill-aqwa timijiet fil-futbol Ingliż bħalma kien darba. Post Gullit ħadu [[Gianluca Vialli]], li, ukoll bħala plejer-kowċ, wassal lit-tim għar-rebħ fil-[[Football League Cup|League Cup]] u fit-[[Tazza tat-Tazez Ewropej 1997–98|Tazza tat-Tazez Ewropej]] fl-1998, fl-FA Cup fis-sena 2000 u fil-kwarti tal-finali tal-[[UEFA Champions League 1999–00]]. Wara l-eżoneru tiegħu minfloku wasal Taljan ieħor, [[Claudio Ranier]], li wassal lil Chelsea fil-finali tal-FA Cup tal-2002 u għall-kwalifikazzjoni għaċ-Champions League fl-[[FA Premier League 2002–03|2002–03]]. F'Ġunju 2003 Bates biegħ il-klabb għal ċifra ta' 60 miljun [[lira sterlina|sterlina]] għall-biljunarju [[Russja|Russu]] [[Roman Abramovich]], fejn kompla l-bejgħ tal-aktar klabb Ingliż li jiswa minn kull żmien.<ref>{{Ċita aħbar|data=2003-08-24 |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/programmes/from_our_own_correspondent/3174605.stm |titlu=Chasing 'Mr Chelski'|pubblikatur=BBC|data-aċċess=2008-05-05|isem=Steve |kunjom=Rosenberg|lingwa=Ingliż}}</ref> Il-proprjetarju l-ġdid ħallas parti kbira mid-dejn ta' £80 miljun tal-klabb, u aktar minn £100 miljun kienu minfuqa għal plejers ġodda. It-tim ta' Ranier ma kiseb l-ebda trofew, u postu ħadu l-kowċ Portugiż [[José Mourinho]], li kien għadu kemm rebaħ iċ-Champions League ma' [[FC Porto|Porto]]. [[Stampa:Chelsea Olympiakos CL2008.jpg|300px|thumb|right|Chelsea laħqet għall-ewwel darba il-finali tal-UEFA Champions League 2008.]] Fl-[[2005]], fis-sena taċ-ċentinarju tal-klabb, il-''Blues'' rebħu l-[[Premiership]] wara nixfa ta' ħamsin sena mill-aħħar titlu nazzjonali, fi staġun rekord (l-inqas numru ta' gowls li laqqat minn fost it-timijiet l-oħra, l-aktar numru ta' rebħiet u l-aktar numru ta' punti miksuba).<ref name="records">{{Ċita aħbar |data=2005-05-13 |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/football/teams/c/chelsea/4545045.stm | titlu=Mourinho proud of battling finish | pubblikatur=BBC |data-aċċess=2008-05-05 |lingwa=Ingliż}}</ref> Mas-suċċess fil-kampjonat kien hemm ukoll ir-rebħa fil-League Cup kontra l-[[Liverpool FC|Liverpool]] bl-iskor ta' 3–2. Fl-[[Premier League 2005–06|2005–06]] Chelsea ikkonfermaw lilhom infushom bħala Ċampjins tal-Ingilterra, fejn ugwaljaw ir-rekord ta' 29 rebħa stabbilit fl-istaġun preċedenti. Saret ukoll il-ħames skwadra Ingliża li rebħu t-tieni titlu konsekuttiv wara t-[[Tieni Gwerra Dinjija]] u l-ewwel klabb minn Londra li għamel dan wara l-[[Arsenal FC|Arsenal]] lura fl-[[Kampjonat tal-futbol Ingliż 1933–34|1933–34]].<ref>{{Ċita aħbar |data= |url=http://www.sportinglife.com/story_get.cgi?STORY_NAME=soccer/06/03/12/SOCCER_Chelsea.html&TEAMHD=soccer |titlu=Terry Eyes Back-to-Back Titles |pubblikatur=Sporting Life |data-aċċess=2008-05-22 |isem=Matt |kunjom=Barlow|lingwa=Ingliż}}</ref> Fis-sena ta' wara, Chelsea rebħu l-FA Cup u l-League Cup.<ref>{{Ċita aħbar |data=2007-05-20 |titlu=Something old, new and Blue| url=http://observer.guardian.co.uk/sport/story/0,,2083889,00.html |pubblikatur=The Observer |data-aċċess=2007-05-20 |kunjom=Mitchell |isem=Kevin |lingwa=Ingliż}}</ref><ref>{{Ċita aħbar |data=2007-02-25 |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/league_cup/6371613.stm |titlu=Chelsea 2-1 Arsenal |pubblikatur=BBC |data-aċċess=2007-05-05 |lingwa=Ingliż}}</ref> imma spiċċaw it-tieni wara [[Manchester United FC|Manchester United]] fil-Premier League. Fl-20 ta' Settembru 2007, fil-bidu tal-istaġun [[Premier League 2007–08|2007–08]], [[José Mourinho]] ħalla lil Chelsea fuq "ftehim kollettiv" u postu ħadu mid-Direttur tal-Futbol [[Avram Grant]].<ref>{{Ċita aħbar |data=2007-09-20 |titlu=Mourinho makes shock Chelsea exit |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/c/chelsea/7003912.stm |pubblikatur=BBC Sport | data-aċċess=2008-05-05|lingwa=Ingliż}}</ref><ref>{{Ċita aħbar |data=2007-09-20 |titlu=Chelsea name Grant as new manager |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/c/chelsea/7004083.stm |pubblikatur=BBC Sport |data-aċċess=2007-09-21|lingwa=Ingliż}}</ref> Grant wassal lill-iskwadra għat-tieni post fil-kampjonat, għall-finali tal-League Cup li tilfuha kontra [[Tottenham Hotspur FC|Tottenham Hotspur]] u għall-finali tal-[[UEFA Champions League 2007–08|UEFA Champions League]], l-ewwel waħda fl-istorja tal-klabb f'din il-kompetizzjoni. Il-partita spiċċat però b'rebħa għal Manchester United permezz tal-[[għoti tal-penalties]]. Tliet ijiem wara Grant abbanduna l-bankina ta' Chelsea wara li l-iskadenza tal-kuntratt<ref>{{Ċita aħbar |data=2008-05-24 |titlu=Grant leaves Chelsea |url=http://www.chelseafc.com/xxchelsea180706/index.html#/page/Homepage/article_1318728 | pubblikatur=Chelsea FC |data-aċċess=2008-05-30|lingwa=Ingliż}}</ref> u kien sostitwit minn [[Luiz Felipe Scolari]] fl-1 ta' Lulju 2008.<ref>{{Ċita web |url=http://www.chelseafc.com/xxchelsea180706/index.html#/page/Homepage/article_1326948 |titlu=Scolari is new Chlesea manager |pubblikatur=Chelsea FC |data-aċċess=2008-06-11 |lingwa=Ingliż}}</ref> == Emblema == Mill-fundazzjoni tal-klabb, Chelsea kellha erba' emblemi prinċipali, minkejja li kollha sarulhom xi varjazzjonijiet minuri. Fl-1905, Chelsea adottaw l-ewwel emblema bl-immaġini ta' pensjonant ta' Chelsea (suldat Brittaniku), li għenet fil-laqam ta' "pensioners", u baqgħet tintuża' sa nofs seklu wara, minkejja li qatt ma dehret fuq il-flokkijiet. Bħala parti mill-modernizzazzjoni tal-klabb fi żmien [[Ted Drake]] mill-1952 'il quddiem, hu insista li l-emblema preżenta tintneħħa u minflok isir waħda ġdida.<ref name="emblemi">{{Ċita web | url=http://www.chelseafc.com/xxchelsea180706/index.html#/page/ClubBadges | titlu=Club Badges | pubblikatur=Chelsea FC | data-aċċess=2007-01-21 | lingwa=Ingliż }}</ref> Għal sena kienet adottata emblema temporanja u sempliċi li kienet tikkonsisti biss mill-inizzjali C.F.C. Fl-1953, l-emblema tbiddlet għal iljun blu iħares lura u f'idejh iżomm bastun, li damet sa tliet deċennji ta' wara. mal-iljun u l-bastun kien hemm ukoll tliet wardiet li kienu jirrapreżentaw lill-Ingilterra u żewġ blalen tal-futbol. Din kienet l-ewwel darba li l-emblema tal-klabb dehret fuq il-flokkijiet, minħabba li l-politika li tpoġġi l-emblema tal-klabb fuq il-flokkijiet kienet adottata biss fil-bidu tas-snin sittin.<ref name="emblemi"/> Fl-1986, bi proprejatrji ġodda fil-klabb, l-emblema ta' Chelsea reġgħet inbiddlet bħala parti ta' attentat ieħor ta' modernizzazzjoni. Din kienet tikkonsisti minn iljun, b'kulur isfar u mhux blu, bilqiegħda fuq l-inizzjali C.F.C. Din damet għad-dsatax-il sena ta' wara, b'xi modifiki bħal kuluri differenti. Bi proprejatri ġodda u ċ-[[ċentinarju]] tal-klabb li kien qed joqrod, bil-kombinazzjoni ta' xi rikjesi min-naħa tal-partitarji biex tiġi restawrata l-emblema tradizzjonali tal-klabb, kien deċiż li din terġa' tinbidel fl-2004. Din kienet adottata għall-bidu tal-istaġun 2005–06 u kien jimmarka r-ritorn tad-disinn il-qadim tal-iljun blu bil-bastun. Bħal emblemi oħra, din ukoll dehret f'kuluri diversi, fosthom l-abjad u kulur id-deheb. == Kuluri soċjali == {{Football kit box | align = left | pattern_la1=|pattern_b1=|pattern_ra1=| pattern_b = | pattern_ra = | leftarm = 4682b4 | body = 4682a6 | rightarm = 4682a6 | shorts = FFFFFM | socks = 191970 | title = Il-kuluri tad-dar ta' Chelsea, li kienu wżati mill-1905 sal-1912. }} Chelsea minn dejjem libbsu flokkijiet [[blu]], minkejja li għall-bidu huma adottaw kulur aktar ċar mill-verżjoni kurrenti, u b'differenza mill-ġurnata tal-lum huma kienu jilbsu xorts bojod u b'kalzetti blu skuri. Il-flokkijiet blu ċari ma tantx damu, u minflok il-kulur sar blu rjali madwar l-1912.<ref>{{ċita ktieb |isem=Rick |kunjom=Glanvil | titlu=Chelsea Football Club: The Official History in Pictures| sena=2006| isbn=0-7553-1467-0 |paġna=212 |lingwa=Ingliż}}</ref> Meta [[Tommy Dochert]] sar kowċ fil-bidu tas-snin sittin hu biddel għal darb'oħra l-uniformi, fejn żied xorts blu (li għadhom jintużaw sal-lum) u kalzetti bojod, biex b'hekk ikun jista' jagħmel il-kuluri tal-klabb aktar distiniti hekk kif l-ebda klabb maġġuri ma kellu din il-kombinazzjoni; din l-uniformi ntlibset fl-istaġun 1964-65.<ref>{{ċita ktieb | kunjom=Mears |isem=Brian | titlu=Chelsea: Football Under the Blue Flag| pubblikatur=Mainstream Sport| sena=2002| isbn=1-84018-658-5 | paġna=42 |lingwa=Ingliż}}</ref> Il-kuluri tradizzjoni ta' Chelsea għal logħob barra mid-dar huma kollha sofor jew bojod b'linja bluna, imma, bħal xi timijiet oħra, huma kellhom ukoll oħrajn li ma tantx kienu komuni. L-ewwel uniformi għal barra minn darhom kienet tikkonsisti minn ta' faxxi suwed u bojod u għal logħba waħda fis-snin sittin, it-tim libes bi strixxi blu u suwed fi stil ta' Inter Milan, għal darb'oħra fi żmien Docherty. Uniformijiet oħra jinkludu uniformi ħadra menta fis-snin tmenin, u b'kaxex ħomor u bojod fil-bidu tas-snin disgħin.<ref>{{Ċita web | url = http://www.chelseafc.com/xxchelsea180706/index.html#/page/ClassicKits | titlu= Kits | pubblikatur = Chelsea FC | data-aċċess = 2007-01-01 | lingwa = Ingliż}}</ref> {{Football kit box | align = right| pattern_la = _blueshoulders| pattern_b = _thinbluesideblueshoulders2| pattern_ra = _blueshoulders| leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = It-tielet uniformi ta' Chelsea fl-istaġun 07/08. }}L-uniformi tal-istaġun 2007–08 ta' Chelsea għal logħob barra minn darhom tikkonsisti minn flokk "isfar elettriku" b'linji suwed ħoxnin li jiffurmaw kaxex separati fuq il-flokk. It-tliet strixxi tal-[[adidas]] huma suwed, li jkomplu sejrin fuq l-id. Hi milbusa flimkien ma' xorts u kalzetti suwed, imma f'ċerti każijiet jintlibsu xorts u/jew kalzetti "sofor elettriku". L-emblema tal-flokk hi f'kulur "isfar elettriku" u iswed, minflok is-soltu blu, abjad, aħmar u kulur id-deheb. Għall-istaġun 2007–08, hemm ukoll it-tielet uniformi, li hi kollha bajda b'linji bluni u suwed. L-uniformi ta' Chelsae bħalissa hi magħmula mill-[[Adidas]], li għandu kuntratt li joffri l-uniformi tal-klabb mill-2006 sal-2001. L-isponsor tal-uniformi kurrenti hu [[Samsung]].<ref>{{Ċita aħbar | data=2005-05-02 | url=http://www.timesonline.co.uk/article/0,,27-958357_1,00.html | titlu=Clubs to cash in on mobile advertising | pubblikatur=The Times | data-aċċess=2007-01-01 | isem=Ashling |kunjom=O'Connor |lingwa=Ingliż}}</ref> == Stadju == {{artiklu prinċipali|Stamford Bridge}} == Plejers == === L-ewwel tim === <small>''Aġġornata fil-31 ta' Awwissu 2013''</small>''<ref>{{ċita web |url=http://www.chelseafc.com/page/PlayerHome/0,,10268,00.html |titlu=First Team Squad List |pubblikatur=Chelsea FC |lingwa=Ingliż |data-aċċess=2012-08-31 }}</ref> {{Plejers fit-tim tal-futbol/bidu}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=1 |naz=CZE |poż=G |isem=[[Petr Čech]] |oħrajn=[[Viċi-kaptan (futbol)|it-3^et kaptan]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=2 |naz=SRB|poż=D|isem=[[Branislav Ivanović]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=3 |naz=ENG|poż=D|isem=[[Ashley Cole]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=4 |naz=BRA|poż=D|isem=[[David Luiz]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=5 |naz=GHA|poż=M|isem=[[Michael Essien]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=7 |naz=BRA|poż=M|isem=[[Ramires]]|}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=8 |naz=ENG|poż=M|isem=[[Frank Lampard]] |oħrajn=[[Viċi-kaptan (futbol)|viċi-kaptan]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=9 |naz=ESP|poż=A|isem=[[Fernando Torres]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=10|naz=ESP|poż=M|isem=[[Juan Mata]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=11|naz=BRA|poż=M|isem=[[Oscar (twieled fl-1991)|Oscar]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=12|naz=NGA|poż=M|isem=[[John Obi Mikel]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=14|naz=GER|poż=A|isem=[[André Schürrle]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=15|naz=BEL|poż=M|isem=[[Kevin De Bruyne]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=16|naz=NED|poż=M|isem=[[Marco van Ginkel]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/nofs}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=17|naz=BEL|poż=M|isem=[[Eden Hazard]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=19|naz=SEN|poż=A|isem=[[Demba Ba]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=20|naz=ENG|poż=M|isem=[[Josh McEachran]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=22|naz=BRA|poż=M|isem=[[Willian Borges da Silva|Willian]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=23|naz=AUS|poż=G|isem=[[Mark Schwarzer]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=24|naz=ENG|poż=D|isem=[[Gary Cahill]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=26|naz=ENG|poż=D|isem=[[John Terry]] |oħrajn=[[kaptan (futbol)|kaptan]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=28|naz=ESP|poż=D|isem=[[César Azpilicueta]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=29|naz=CMR|poż=A|isem=[[Samuel Eto'o]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=33|naz=CZE|poż=D|isem=[[Tomáš Kalas]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=34|naz=ENG|poż=D|isem=[[Ryan Bertrand]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=40|naz=POR|poż=G|isem=[[Henrique Hilário]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=45|naz=ENG|poż=D|isem=[[Nathaniel Chalobah]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/tmiem}} === Plejers barra f'self === {{Plejers fit-tim tal-futbol/bidu}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=—|naz=NED|poż=D|isem=[[Patrick van Aanholt]]|oħrajn=ma' [[Vitesse]] sat-30 ta' Ġunju 2014}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=—|naz=BEL|poż=G|isem=[[Thibaut Courtois]]|oħrajn=ma' [[Atlético Madrid]] sat-30 ta' Ġunju 2014}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=—|naz=GHA|poż=M|isem=[[Christian Atsu]]|oħrajn=ma' [[Vitesse]] sat-30 ta' Ġunju 2014}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=—|naz=FRA|poż=M|isem=[[Gaël Kakuta]]|oħrajn=ma' [[Vitesse]] sat-30 ta' Ġunju 2014}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=—|naz=BEL|poż=A|isem=[[Romelu Lukaku]]|oħrajn=ma' [[Everton FC|Everton]] sat-30 ta' Ġunju 2014}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/nofs}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=—|naz=NGA|poż=A|isem=[[Victor Moses]]|oħrajn=ma' [[Liverpool FC|Liverpool]] sat-30 ta' Ġunju 2014}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=—|naz=GER|poż=M|isem=[[Marko Marin]]|oħrajn=ma' [[Sevilla FC|Sevilla]] sat-30 ta' Ġunju 2014}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=—|naz=BRA|poż=A|isem=[[Lucas Piazón]]|oħrajn=ma' [[Vitesse]] sat-30 ta' Ġunju 2014}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=—|naz=ESP|poż=M|isem=[[Oriol Romeu]]|oħrajn=ma' [[Valencia CF|Valencia]] sat-30 ta' Ġunju 2014}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/tmiem}} === Plejer tas-Sena === {| |valign="top"| {| class="wikitable" !Sena !Rebbieħ |- |1967||{{flagicon|ENG}} [[Peter Bonetti]] |- |1968||{{flagicon|SCO}} [[Charlie Cooke (futboler)|Charlie Cooke]] |- |1969||{{flagicon|ENG}} [[David Webb (futboler)|David Webb]] |- |1970||{{flagicon|ENG}} [[John Hollins]] |- |1971||{{flagicon|ENG}} [[John Hollins]] |- |1972||{{flagicon|ENG}} [[David Webb (futboler)|David Webb]] |- |1973||{{flagicon|ENG}} [[Peter Osgood]] |- |1974||{{flagicon|ENG}} [[Gary Locke (futboler Ingliż)|Gary Locke]] |- |1975||{{flagicon|SCO}} [[Charlie Cooke (futboler)|Charlie Cooke]] |- |1976||{{flagicon|ENG}} [[Ray Wilkins]] |- |1977||{{flagicon|ENG}} [[Ray Wilkins]] |- |1978||{{flagicon|ENG}} [[Micky Droy]] |- |1979||{{flagicon|ENG}} [[Tommy Langley]] |- |1980||{{flagicon|ENG}} [[Clive Walker]] |- |1981||{{flagicon|YUG}} [[Petar Borota]] |- |1982||{{flagicon|ENG}} [[Mike Fillery]] |- |1983||{{flagicon|WAL}} [[Joey Jones]] |- |1984||{{flagicon|SCO}} [[Pat Nevin]] |- |1985||{{flagicon|SCO}} [[David Speedie]] |- |1986||{{flagicon|WAL}} [[Eddie Niedzwiecki]] |- |1987||{{flagicon|SCO}} [[Pat Nevin]] |- |1988||{{flagicon|ENG}} [[Tony Dorigo]] |- |1989||{{flagicon|ENG}} [[Graham Roberts (futboler)|Graham Roberts]] |} |width="1"|&nbsp; |valign="top"| {| class="wikitable" !Sena !Rebbieħ |- |1990||{{flagicon|NED}} [[Kenneth Monkou|Ken Monkou]] |- |1991||{{flagicon|IRL}} [[Andy Townsend]] |- |1992||{{flagicon|ENG}} [[Paul Elliott (futboler)|Paul Elliott]] |- |1993||{{flagicon|JAM}} [[Frank Sinclair]] |- |1994||{{flagicon|SCO}} [[Steve Clarke]] |- |1995||{{flagicon|NOR}} [[Erland Johnsen]] |- |1996||{{flagicon|NED}} [[Ruud Gullit]] |- |1997||{{flagicon|WAL}} [[Mark Hughes]] |- |1998||{{flagicon|ENG}} [[Dennis Wise]] |- |1999||{{flagicon|ITA}} [[Gianfranco Zola]] |- |2000||{{flagicon|ENG}} [[Dennis Wise]] |- |2001||{{flagicon|ENG}} [[John Terry]] |- |2002||{{flagicon|ITA}} [[Carlo Cudicini]] |- |2003||{{flagicon|ITA}} [[Gianfranco Zola]] |- |2004||{{flagicon|ENG}} [[Frank Lampard]] |- |2005||{{flagicon|ENG}} [[Frank Lampard]] |- |2006||{{flagicon|ENG}} [[John Terry]] |- |2007||{{flagicon|GHA}} [[Michael Essien]] |- |2008||{{flagicon|ENG}} [[Joe Cole]] |- |2010||{{flagicon|CIV}} [[Didier Drogba]] |- |2011||{{flagicon|CZE}} [[Petr Čech]] |- |2012||{{flagicon|ESP}} [[Juan Mata]] |- |2013||{{flagicon|ESP}} [[Juan Mata]] |} |} == Kowċis prominenti == * {{flagicon|ENG}} [[Ted Drake]] * {{flagicon|SCO}} [[Tommy Docherty]] * {{flagicon|ENG}} [[Dave Sexton]] * {{flagicon|ENG}} [[John Neal]] * {{flagicon|ENG}} [[John Hollins]] * {{flagicon|ENG}} [[Bobby Campbell]] * {{flagicon|NED}} [[Ruud Gullit]] * {{flagicon|ITA}} [[Gianluca Vialli]] * {{flagicon|ITA}} [[Claudio Ranieri]] * {{flagicon|POR}} [[José Mourinho]] * {{flagicon|ISR}} [[Avram Grant]] * {{flagicon|BRA}} [[Luiz Felipe Scolari]] == Rivalità == Chelsea għandha rivalità kbira mat-tim tal-[[Fulham FC|Fulham]] minħabba raġunijiet storiċi u loġistiċi. Il-"Cottagers", fil-fatt, huma t-tim tad-distrett ta' [[Fulham]] li jikkonfinaw proprju ma' dak ta' [[Chelsea (Londra)|Chelsea]]. Barra minn hekk [[Stamford Bridge]] jinsab fid-distrett ta' Fulham. Rivalità oħra jinkludu dawk kontra l-[[Arsenal FC|Arsenal]] u kontra t-[[Tottenham Hotspur FC|Tottenham]]. Timijiet oħra ta' Londra, bħall-[[Millwall FC|Millwal]] u [[West Ham United FC|West Ham]] ma tantx jissimpatizzaw lill-kuġini bluni. Fuq livell nazzjonali, il-[[Leeds United FC|Leeds United]] hi forsi waħda mill-klabbs l-inqas simpatiċi mal-benjamini ta' Chelsea. Din ir-rivalità kibret mill-finali diskussa tal-FA Cup mirbuħa minn Chelsea. F'dawn l-aħħar snin, [[Alex Ferguson|Sir Alex Ferguson]] (kowċ ta' [[Manchester United FC|Manchester United]]) u [[José Mourinho]] welldu oppożizzjoni sinjifikattiva bejn iż-żewġ klabbs. Fuq ambitu kontinetali, mill-2004 iċ-[[UEFA Champions League|Champions League]] offriet xenarju prestiġuż għall-isfidi kontra l-[[Spanja|Ispanjoli]] ta' [[FC Barcelona|Barcelona]], li ħallew effetti fl-ambjenti rispettivi. Anki mal-[[Liverpool FC|Liverpool]] ta' [[Rafa Benìtez]] żdiedet rivalità mill-ikbar ma' Chelsea, l-aktar fl-isfida doppja fis-semi-finali taċ-Champions League li raw lir-"Reds" jittrijunfaw dejjem. Fl-isfida doppja taċ-Champions League kontra l-Barcelona fl-istaġuni [[UEFA Champions League 2004–05|2004–05]] u [[UEFA Champions League 2005–06|2005–06]], Chelsea rebħu lill-Ispanjoli wara partita emozzjonanti fi Stamford Bridge, fejn hemmhekk twieldet ir-rivalità bejn iż-żewġ klabbs. F'dik l-edizzjoni Chelsea kienu kkwalifikaw. Fis-sena ta' wara, dejjem fiċ-Champions League, Chelsea ħarġu bħala telliefa kontra l-Katalani. Il-protagonista assolut tal-isfida kien [[Ronaldinho]], li kien awtur ta' gowl mill-isbaħ fit-tieni konfront. == Unuri == === Kompetizzjonijiet domestiċi === * '''[[L-Ewwel Diviżjoni tal-Football League|First Division]]/[[Premier League]]: 3''' :* (4) 1954–55, 2004–05, 2005–06, 2009–10 2014/15 2017/18 * '''[[Second Division|Kampjonat Ingliż tat-Tieni Diviżjoni]]: 2''' :* (2) 1983–84, 1988–89 === Tazzi domestiċi === * '''[[FA Cup|Tazza Ingliża]]: 4''' :* (7) 1970, 1997, 2000, 2007, 2009, 2010, 2012 * '''[[Football League Cup|Tazza tal-Kampjonat Ingliż]]: 4''' :* (4) 1965, 1998, 2005, 2007 * '''[[FA Community Shield]]: 3''' :* (4) 1955, 2000, 2005, 2009 * '''[[Full Members Cup]]: 2''' :* (2) 1986, 1990 === Kompetizzjonijiet internazzjonali === * '''[[UEFA Champions League]]''' :* (2) [[2011–12 UEFA Champions League|2011–12]], [[2020–21 UEFA Champions League|2020–21]] * '''[[UEFA Europa League]]''' :* (1) [[2012–13 UEFA Europa League|2012–13]] * '''[[Tazza tat-Tazez Ewropej]]: 2''' :* (3) 1970–1971, 1997–1998 * '''[[SuperCup Ewropea]]: 1''' :* (1) 1998 == Biblijografija == * {{ċita ktieb |isem=Clive |kunjom=Batty |titlu=A Serious Case of the Blues: Chelsea in the 80s |pubblikatur=Vision Sports Publishing Ltd |sena=2004 |isbn=1-905326-02-5 |lingwa=Ingliż}} * {{ċita ktieb |isem=Clive |kunjom=Batty |titlu=The Chelsea Miscellany |pubblikatur=Vision Sports Publishing Ltd |sena=2005 |isbn=0-9546428-9-9 |lingwa=Ingliż}} * {{ċita ktieb |isem=Clive |kunjom=Batty |titlu=Kings of the King's Road: The Great Chelsea Team of the 60s and 70s |pubblikatur=Vision Sports Publishing Ltd, 2004 |isbn=0-9546428-1-3 |lingwa=Ingliż}} * {{ċita ktieb |isem1=Scott |kunjom1=Cheshire |isem2=Michael |kunjom2=Levy |titlu=Chelsea Home Programme Guide 1946-1998 |pubblikatur=Scott Cheshire Programmes Publications |isbn=0-9533917-0-1 |lingwa=Ingliż}} * {{ċita ktieb |isem=Rick |kunjom=Glanvill |titlu=Chelsea FC: The Official Biography - The Definitive Story of the First 100 Years |pubblikatur=Headline Book Publishing Ltd |sena=2006 |isbn=0-7553-1466-2 |lingwa=Ingliż}} * {{ċita ktieb |isem=Rob |kunjom=Hadgraft |titlu=Chelsea: Champions of England 1954-55 |pubblikatur=Desert Island Books Limited |sena=2004 |isbn=1-874287-77-5 |lingwa=Ingliż}} * {{ċita ktieb |isem=Harry |kunjom=Harris |titlu=Chelsea's Century |pubblikatur=Blake Publishing |sena=2005 |isbn=1-84454-110-X |lingwa=Ingliż}} * {{ċita ktieb |isem=John |kunjom=Ingledew |titlu=And Now Are You Going to Believe Us: Twenty-five Years Behind the Scenes at Chelsea FC |pubblikatur=John Blake Publishing Ltd |sena=2006 |isbn=1-84454-247-5 |lingwa=Ingliż}} * {{ċita ktieb |isem=Tony |kunjom=Matthews |titlu=Who's Who of Chelsea |pubblikatur=Mainstream Publishing |sena=2005 |isbn=1-84596-010-6 |lingwa=Ingliż}} * {{ċita ktieb |isem=Brian |kunjom=Mears |titlu=Chelsea: A 100-year History |pubblikatur=Mainstream Publishing |sena=2004 |isbn=1-84018-823-5 |lingwa=Ingliż}} * {{ċita ktieb |isem=Brian |kunjom=Mears |titlu=Chelsea: Football Under the Blue Flag |pubblikatur=Mainstream Publishing |sena=2002 |isbn=1-84018-658-5 |lingwa=Ingliż}} * {{ċita ktieb |isem=Leo |kunjom=Moynihan |titlu=Chelsea's Cult Heroes |pubblikatur=Know the Score Books |sena=2005 |isbn=1-905449-00-3 |lingwa=Ingliż}} == Referenzi == {{referenzi}} == Ħoloq esterni == {{commonscat}} * {{en}} {{Sit uffiċjali}} * {{en}} [https://www.premierleague.com/clubs/4/Chelsea/overview Profil] fuq is-sit uffiċjali tal-Premier League {{Premier League}} [[Kategorija:Chelsea FC| ]] [[Kategorija:Klabbs tal-futbol Ingliżi]] [[Kategorija:Klabbs tal-futbol stabbiliti fl-1905]] fs56v2mxkw4k3epipmefywcy9oney70 0 8311 279324 263113 2022-08-18T18:09:10Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki {{Infobox Pajjiż |isem_nattiv = ''Serenissima Repubblica di San Marino'' |isem_twil_konvenzjonali = Repubblika l-Iktar Serena ta' San Marino |isem_komuni = San Marino |stampa_bandiera = Flag of San Marino.svg |stampa_emblema = Coat of arms of San Marino.svg |stampa_mappa = Location_San_Marino_Europe.png |deskrizzjoni_mappa = Pożizzjoni ta' San Marino (imdawra b'ċirku aħmar)<br /> – fi ħdan il-[[Ewropa|kontinent Ewropew]] (abhad) <br /> |ħolqa_bandiera = Bandiera ta' San Marino |ħolqa_emblema = Emblema ta' San Marino |ħolqa_demografija = Demografija ta' San Marino |mottu_nazzjonali = 'Libertas''{{spazji|2}}<small>([[Lingwa Latina|Latin]])<br />"Libertà"</small> |innu_nazzjonali = ''[[Inno Nazionale della Repubblica]]'' |lingwi_uffiċjali = [[Lingwa Taljana|Taljan]]¹ |kapitali = [[Belt ta' San Marino]] |latd=43 |latm=56 |latNS=N |lonġd=12 |lonġm=27 |lonġEW=E |l-ikbar_belt = [[Dogana]] |gruppi_etniċi = Sanmariniż |tip_gvern = [[Repubblika parlamentari]] |titlu_kap1 = [[Lista ta' Kaptani Reġġenti ta' San Marino|Kaptani Reġġenti]] |isem_kap1 = [[Gian Carlo Venturini]]<br />[[Marco Nicolini]] |data_sħubija_UE = |poż_erja = 220 |erja_km2 = 61.2 |erja_mi_kw = 23.5 |perċentwal_ilma = negliġibbli |sena_stima_popolazzjoni = |stima_popolazzjoni = |poż_stima_popolazzjoni = 206 |ċensiment_popolazzjoni = 32,576 |sena_ċensiment_popolazzjoni = 2012 |densità_popolazzjoni_km2 = 489 |densità_popolazzjoni_mi_kw = 1,225 |poż_densità_popolazzjoni = 20 |sena_PGD_PSX = 2007 |PGD_PSX = [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sm.html#Econ $1662 biljun] |poż_PGD_PSX = 195 |PGD_PSX_per_capita = $34,100 |poż_PGD_PSX_per_capita = 23 |sena_IŻU = 2003 |IŻU = n/a |poż_IŻU = n/a |kategorija_IŻU = <font color="gray">mhux klassifikata</span> |tip_sovranità = [[Indipendenza]] |nota_sovranità = mill-[[Imperu Ruman]] |avveniment_stabbilit1 = Data |data_stabbilit1 = 3 ta' Settembru 301 <small>(tradizzjonali)</small> |valuta = [[Ewro]] (€) |kodiċi_valuta = EUR |żona_ħin = [[Ħin tal-Ewropa Ċentrali|CET]] |differenza_ħku = +1 |żona_ħin_legali = [[Ħin tas-sajf tal-Ewropa Ċentrali|CEST]] |differenza_żona_ħin_legali = +2 |cctld = [[.sm]] |kodiċi_telefoniku = +378 |sena_PGD_nominali = |PGD_nominali = |poż_PGD_nominali = |PGD_nominali_per_capita = |poż_PGD_nominali_per_capita = |qaddis_patrun = [[Sant'Agata]] |noti = ¹ {{ċita web |url=http://www.unece.org/stats/trend/smr.pdf |titlu=SAN MARINO |pubblikatur=[[UNECE]]|format=PDF}} }} Ir-'''Repubblika l-Iktar Serena ta' San Marino''' ({{awdjo|en-us-San Marino.ogg|/ˌsæn məˈriːnoʊ/}}; bit-[[Lingwa Taljana|Taljan]]: ''Serenissima Repubblica di San Marino'') hu pajjiż fil-[[Muntanji Apennini]]. Dan il-pajjiż m'għandu l-ebda żbokk ta' baħar hekk kif jinsab totalment [[pajjiż interkjuż|interkjuż]] mill-[[Italja]]. Bħala wieħed mill-[[mikrostati Ewropej]], San Marino għandu l-iżgħar popolazzjoni mill-membri kollha tal-[[Kunsill tal-Ewropa]]. San Marino hu l-eqdem stat sovran u [[repubblika]] kostituzzjonali fid-dinja, bil-fondazzjoni tiegħu tmur lura lejn it-3 ta' Settembru tas-sena 301 grazzi għan-naġġar [[San Marinu|Marinu]] minn [[Rab]], li kienet kolonja Rumana, li mar l-Italja fis-sena 257 [[WK]] meta l-Imperatur [[Dijoklezjanu]] ħareġ digriet li kien jgħid li kellhom jerġgħu jinbnew is-swar tal-belt ta' [[Rimini]] li kienu ġew imwaqqa' mill-[[Liburni|pirati Liburni]].<ref>http://www.sanmarinosite.com/eng/leggenda.html</ref> Il-[[Kostituzzjoni ta' San Marino]], li daħlet fis-seħħ fl-1600, hi l-eqdem kostituzzjoni fid-dinja u li għadha fis-seħħ.<ref>{{ċita web|url=http://www.loc.gov/law/help/guide/nations/sanmarino.html|data-aċċess=2008-05-21|titlu=Guide to Law Online: San Marino|pubblikatur=Law Library of United States Congress|lingwa=Ingliż}}</ref> == Referenzi == {{referenzi}} {{Ewropa}} {{coord|43|56|N|12|28|E|type:country_scale:100000_region:SM|display=title}} [[Kategorija:San Marino| ]] [[Kategorija:Pajjiżi interkjużi]] [[Kategorija:Repubbliki]] [[Kategorija:Pajjiżi stabbiliti fl-1600]] o0cvgle2jud5j3diiva82o9sk1dxlz3 0 9828 279331 251201 2022-08-18T18:50:20Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki {{Infobox Staġun sportiv | isem = Premier League 2008–09 | rebbieħa = [[Manchester United FC|Manchester United]] | promossi = | relegati = [[Newcastle United FC|Newcastle United]]<br />[[Middlesbrough FC|Middlesbrough]]<br />[[West Bromwich Albion FC|West Bromwich Albion]] | logħbiet = 380 | total_gowls = 942 | skorer = [[Nicolas Anelka]] (19) | bidu = 16 ta' Awwissu 2008 | tmiem = 24 ta' Mejju 2009 | attendenza_medja = | preċedenti = [[Premier League 2007–08|2007–08]] | suċċessiv = [[Premier League 2009–10|2009–10]] }} Il-'''Premier League 2008–09''' kien is-sbatax-il edizzjoni tal-[[Premier League]] minn meta ġie stabbilit fl-1992. [[Manchester United FC|Manchester United]] ġew inkurunati ċampjins għall-ħdax-il darba u għat-tielet darba konsekuttiva fil-ġurnata ta' qabel tal-aħħar tal-istaġun. Il-kampjonat beda fis-16 ta' Awwissu 2008,<ref>{{Ċita aħbar |titlu=2008/09 fixtures announced |url=http://www.premierleague.com/page/Headlines/0,,12306~1328838,00.html |pubblikatur=Premier League |data=2008-06-16 |data-aċċess=2008-08-17 |arkivju-url=http://web.archive.org/web/20080617190824/http://www.premierleague.com/page/Headlines/0,,12306~1328838,00.html |arkivju-data=2008-08-17 |lingwa=Ingliż}}</ref> u spiċċa fl-24 ta' Mejju 2009. Total ta' għoxrin tim ikkontestaw dan il-kampjonat, li jikkonsistu minn sbatax li ħadu sehem fl-istaġun ta' qabel u tlieta li ġew promossi mill-[[Football League Championship]]. Minn dan l-istaġun, il-klabbs huma permessi li jagħżlu seba' plejers fuq il-bank tas-sostituti minflok ħamsa.<ref>{{Ċita aħbar |titlu=Premier League ratifies more subs |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/7233663.stm |pubblikatur=BBC Sport |data=2008-02-07 |data-aċċess=2008-08-17 |lingwa=Ingliż }}</ref> Dan l-istaġun hu differenti wkoll minħabba li ma kienx hemm il-partita tradizzjonali tal-Ewwel tas-Sena. Din hi minħabba li t-Tielet Rawnd tal-FA Cup li tradizzjonalment tintlagħab fl-ewwel Sibt ta' Jannar, ħabtet fl-istess ġurnata tal-logħob tal-Ewwel tas-Sena mill-kampjonat.<ref>{{ċita web |url=http://www.football-league.co.uk/page/FLExplainedDetail/0,,10794~1356571,00.html |titlu=How the fixture list is compiled |data-aċċess=2008-12-17 |data=2008-06-16 |pubblikatur=The Football League |lingwa=Ingliż }}</ref> L-ewwel gowl tal-istaġun ġie skurjat fl-ewwel logħba tal-istaġun mill-plejer tal-[[Arsenal FC|Arsenal]] [[Samir Nasri]] kontra t-tim promoss ta' [[West Bromwich Albion FC|West Bromwich Albion]] fir-raba' minuta tal-ewwel taqsima.<ref name="l-ewwel_gowl">{{Ċita aħbar |isem=Paul |kunjom=Fletcher |titlu=Arsenal 1-0 West Brom |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/7551128.stm |pubblikatur=BBC Sport |data=2008-08-16 |data-aċċess=2008-08-17 |lingwa=Ingliż }}</ref> [[Gabriel Agbonlahor]] tal-[[Aston Villa FC|Aston Villa]] skorja l-ewwel [[tripletta]] tal-istaġun kontra [[Manchester City FC|Manchester City]], fejn irnexxielu jagħmel dan f'temp ta' seba' minuti.<ref name="villamancity">{{Ċita aħbar |isem=Chris |kunjom=Bevan |titlu=Aston Villa 4-2 Man City |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/7551172.stm |pubblikatur=BBC Sport |data=2008-08-17 |data-aċċess=2008-08-17 |lingwa=Ingliż }}</ref> [[Manchester United FC|Manchester United]] ħadu t-titlu tal-Premier League wara dro kontra [[Arsenal FC|Arsenal]] nhar is-16 ta' Mejju 2009, li tahom il-ħdax-il titlu tal-kampjonat, u t-tmintax-il wieħed totali, fejn b'hekk ugwaljaw ir-rekord miżmum minn [[Liverpool FC|Liverpool]]. Din kienet it-tieni darba li t-titlu rebħuh għal tliet snin infila, wara s-serje ta' rebħiet fl-2001. [[West Bromwich Albion FC|West Bromwich Albion]] saru l-ewwel tim relegat għaċ-Championship wara telfa ta' 2–0 ġewwa darhom kontra [[Liverpool FC|Liverpool]] nhar is-17 ta' Mejju 2009. Magħhom ingħaqdu [[Middlesbrough FC|Middlesbrough]] u [[Newcastle United FC|Newcastle United]] li fl-aħħar ġurnata tal-istaġun tilfu kontra [[West Ham United FC|West Ham United]] u [[Aston Villa FC|Aston Villa]] rispettivament. Dan ifisser li [[Hull City FC|Hull City]] u [[Sunderland AFC|Sunderland]] salvaw posthom fl-ogħla diviżjoni minkejja li tilfu kontra Manchester United u Chelsea. Din kienet l-ewwel darba mill-[[Premier League 2005–06|istaġun 2005–06]] li aktar minn tim promoss wieħed żamm postu fil-Premier League. == Promozzjoni u relegazzjoni == [[Stampa:Aiga uparrow inv.svg|15px]] '''Timijiet promossi mill-Football League Championship 2007–08''' * [[West Bromwich Albion FC|West Bromwich Albion]] * [[Stoke City FC|Stoke City]] * [[Hull City AFC|Hull City]] [[Stampa:Aiga downarrow inv.svg|15px]] ''' Timijiet relegati għall-Football League Championship 2008–09''' * [[Reading FC|Reading]] * [[Birmingham City FC|Birmingham City]] * [[Derby County FC|Derby County]] == Klassifika == {| width="100%" |width="60%"| {{Klassifika tal-futbol bidu}} {{Klassifika tal-futbol |poż=1 |tim=[[Manchester United FC|Manchester United]] |r=28 |d=6 |t=4 |gf=68 |gk=24 |sfond=#ACE1AF |ċampjin=iva}} {{Klassifika tal-futbol |poż=2 |tim=[[Liverpool FC|Liverpool]] |r=25 |d=11 |t=2 |gf=77 |gk=27 |sfond=#ACE1AF}} {{Klassifika tal-futbol |poż=3 |tim=[[Chelsea FC|Chelsea]] |r=25 |d=8 |t=5 |gf=68 |gk=24 |sfond=#ACE1AF}} {{Klassifika tal-futbol |poż=4 |tim=[[Arsenal FC|Arsenal]] |r=20 |d=12 |t=6 |gf=68 |gk=37 |sfond=#D0F0C0}} {{Klassifika tal-futbol |poż=5 |tim=[[Everton FC|Everton]] |r=17 |d=12 |t=9 |gf=55 |gk=37 |sfond=#97DEFF}} {{Klassifika tal-futbol |poż=6 |tim=[[Aston Villa FC|Aston Villa]] |r=17 |d=11 |t=10 |gf=54 |gk=48 |sfond=#97DEFF}} {{Klassifika tal-futbol |poż=7 |tim=[[Fulham FC|Fulham]] |r=14 |d=11 |t=13 |gf=39 |gk=34 |sfond=#BBEBFF}} {{Klassifika tal-futbol |poż=8 |tim=[[Tottenham Hotspur FC|Tottenham Hotspur]] |r=14 |d=9 |t=15 |gf=45 |gk=45}} {{Klassifika tal-futbol |poż=9 |tim=[[West Ham United FC|West Ham United]] |r=14 |d=9 |t=15 |gf=42 |gk=45}} {{Klassifika tal-futbol |poż=10 |tim=[[Manchester City FC|Manchester City]] |r=15 |d=5 |t=18 |gf=58 |gk=50}} {{Klassifika tal-futbol |poż=11 |tim=[[Wigan Athletic FC|Wigan Athletic]] |r=12 |d=9 |t=17 |gf=34 |gk=45}} {{Klassifika tal-futbol |poż=12 |tim=[[Stoke City FC|Stoke City]] |r=12 |d=9 |t=17 |gf=38 |gk=55}} {{Klassifika tal-futbol |poż=13 |tim=[[Bolton Wanderers FC|Bolton Wanderers]] |r=11 |d=8 |t=19 |gf=41 |gk=53}} {{Klassifika tal-futbol |poż=14 |tim=[[Portsmouth FC|Portsmouth]] |r=10 |d=11 |t=17 |gf=38 |gk=57}} {{Klassifika tal-futbol |poż=15 |tim=[[Blackburn Rovers FC|Blackburn Rovers]] |r=10 |d=11 |t=17 |gf=40 |gk=60}} {{Klassifika tal-futbol |poż=16 |tim=[[Sunderland AFC|Sunderland]] |r=9 |d=9 |t=20 |gf=34 |gk=54}} {{Klassifika tal-futbol |poż=17 |tim=[[Hull City AFC|Hull City]] |r=8 |d=11 |t=19 |gf=39 |gk=64}} {{Klassifika tal-futbol |poż=18 |tim=[[Newcastle United FC|Newcastle United]] |r=7 |d=13 |t=18 |gf=40 |gk=59 |sfond=#FFCCCC |relegat=iva}} {{Klassifika tal-futbol |poż=19 |tim=[[Middlesbrough FC|Middlesbrough]] |r=7 |d=11 |t=20 |gf=28 |gk=57 |sfond=#FFCCCC |relegat=iva}} {{Klassifika tal-futbol |poż=20 |tim=[[West Bromwich Albion FC|West Bromwich Albion]] |r=8 |d=8 |t=22 |gf=36 |gk=67 |sfond=#FFCCCC |relegat=iva}} {{Klassifika tal-futbol tmiem |aġġ= |sors=[http://www.premierleague.com/en-gb/matchday/league-table.html?season=2008-2009&month=MAY&timelineView=date&toDate=1243205999999&tableView=CURRENT_STANDINGS Barclays Premier League] |nt=Minħabba li l-finalisti tal-FA Cup (Chelsea u Everton) ikkwalifikaw għall-Ewropa grazzi għall-pożizzjoni tagħhom fil-klassifika, it-tim fis-sitt post irċieva post fl-Europa League. Ir-rebħa tal-League Cup minn Manchester United tat, il-post fl-Ewropa ngħata lit-tim li spiċċa fis-seba' post. }} |valign="top" align="left" width="40%"| {| style="font-size:95%" |- !colspan="2"|Leġġenda |- |width="10" style="background: #D0F0C0;"| |Kwalifikazzjoni għall-fażi tal-gruppi tal-[[UEFA Champions League]] |- |width="10" style="background: #E8FFD8;"| |Kwalifikazzjoni għar-rawnd tal-''play-offs'' tal-[[UEFA Champions League]] |- |width="10" style="background: #97DEFF;"| |Kwalifikazzjoni għar-rawnd tal-''play-offs'' tal-[[UEFA Europa League]] |- |width="10" style="background: #FFCCCC;"| |Relegazzjoni għall-[[Football League Championship]] |} |} == Riżultati == {{Tim futbol r fuq |nt=20 |[[Arsenal FC|ARS]] |[[Aston Villa FC|AST]] |[[Blackburn Rovers FC|BLA]] |[[Bolton Wanderers FC|BOL]] |[[Chelsea FC|CHE]] |[[Everton FC|EVE]] |[[Fulham FC|FUL]] |[[Hull City AFC|HUL]] |[[Liverpool FC|LIV]] |[[Manchester City FC|MNC]] |[[Manchester United FC|MNU]] |[[Middlesbrough FC|MID]] |[[Newcastle United FC|NEW]] |[[Portsmouth FC|POR]] |[[Stoke City FC|STK]] |[[Sunderland AFC|SUN]] |[[Tottenham Hotspur FC|TOT]] |[[West Bromwich Albion FC|WBA]] |[[West Ham United FC|WHU]] |[[Wigan Athletic FC|WIG]]}} {{Tim futbol r |t=[[Arsenal FC|Arsenal]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |r=null }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=4 |gk=0 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=1 |gk=4 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=4 |gk=1 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=4 |gk=4 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} {{Tim futbol r |t=[[Aston Villa FC|Aston Villa]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |r=null }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=3 |gk=2 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=4 |gk=2 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=3 |gk=3 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=4 |gk=2 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} {{Tim futbol r |t=[[Blackburn Rovers FC|Blackburn]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=0 |gk=4 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |r=null }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=1 |gk=3 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} {{Tim futbol r |t=[[Bolton Wanderers FC|Bolton]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=1 |gk=3 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Bolton --> {{fb r |r=null }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=0 |gk=1}} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=1 |gk=3 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=4 |gk=1 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=3 |gk=2 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} {{Tim futbol r |t=[[Chelsea FC|Chelsea]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=4 |gk=3 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |r=null }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=4 |gk=0 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=5 |gk=0 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} {{Tim futbol r |t=[[Everton FC|Everton]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=2 |gk=3 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=2 |gk=3 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Everton --> {{fb r |r=null }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=0 |gk=3 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=4 |gk=0 }} {{Tim futbol r |t=[[Fulham FC|Fulham]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=1|gk=0 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=2|gk=1 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Fulham --> {{fb r |r=null }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} {{Tim futbol r |t=[[Hull City AFC|Hull City]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=1 |gk=3 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=0 |gk=3 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Hull City --> {{fb r |r=null }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=1 |gk=3 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=1 |gk=4 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=0 |gk=5 }} {{Tim futbol r |t=[[Liverpool FC|Liverpool]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=4 |gk=4 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=5 |gk=0 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=4 |gk=0 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |r=null }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=3 |gk=2 }} {{Tim futbol r |t=[[Manchester City FC|Manchester City]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=1 |gk=3 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=1 |gk=3 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=5 |gk=1 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=2 |gk=3 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |r=null }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=6 |gk=0 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=4 |gk=2 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} {{Tim futbol r |t=[[Manchester United FC|Manchester United]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=3 |gk=2 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=4 |gk=3 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=1 |gk=4 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |r=null }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=5 |gk=0 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=5 |gk=2 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=4 |gk=0 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} {{Tim futbol r |t=[[Middlesbrough FC|Middlesbrough]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=1 |gk=3 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=0 |gk=5 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |r=null }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} {{Tim futbol r |t=[[Newcastle United FC|Newcastle]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=1 |gk=3 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=1 |gk=5 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |r=null }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} {{Tim futbol r |t=[[Portsmouth FC|Portsmouth]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=0 |gk=3 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=3 |gk=2 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=2 |gk=3 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=0 |gk=3 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |r=null }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=1 |gk=4 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} {{Tim futbol r |t=[[Stoke City FC|Stoke City]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=3 |gk=2 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=2 |gk=3 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |r=null }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} {{Tim futbol r |t=[[Sunderland AFC|Sunderland]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=1 |gk=4 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=2 |gk=3 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=0 |gk=3 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |r=null }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=4 |gk=0 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} {{Tim futbol r |t=[[Tottenham Hotspur FC|Tottenham]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=0 |gk=0}} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=4 |gk=0 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |r=null }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} {{Tim futbol r |t=[[West Bromwich Albion FC|West Bromwich Albion]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=1 |gk=3 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=2 |gk=2 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=0 |gk=3 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=0 |gk=3 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=0 |gk=5 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=2 |gk=3 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- West Brom --> {{fb r |r=null }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=3 |gk=2 }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} {{Tim futbol r |t=[[West Ham United FC|West Ham]] }} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=4 |gk=1 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=1 |gk=3 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=1 |gk=3 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=0 |gk=3 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=3 |gk=1 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=2 |gk=0 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=0 |gk=2 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- West Ham --> {{fb r |r=null }} <!-- Wigan --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} {{Tim futbol r |t=[[Wigan Athletic FC|Wigan Athletic]]}} <!-- Arsenal --> {{fb r |gf=1 |gk=4 }} <!-- Aston Villa --> {{fb r |gf=0 |gk=4 }} <!-- Blackburn --> {{fb r |gf=3 |gk=0 }} <!-- Bolton --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Chelsea --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Everton --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Fulham --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Hull City --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Liverpool --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Manchester City --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Manchester United --> {{fb r |gf=1 |gk=2 }} <!-- Middlesbrough --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Newcastle --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- Portsmouth --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- Stoke City --> {{fb r |gf=0 |gk=0 }} <!-- Sunderland --> {{fb r |gf=1 |gk=1 }} <!-- Tottenham --> {{fb r |gf=1 |gk=0 }} <!-- West Brom --> {{fb r |gf=2 |gk=1 }} <!-- West Ham --> {{fb r |gf=0 |gk=1 }} <!-- Wigan --> {{fb r |r=null }} {{Fb r isfel |s=[http://www.premierleague.com/en-gb/matchday/results.html?paramClubId=ALL&paramComp_8=true&paramSeason=2008-2009&view=.dateMonth&paramMonthIndex=8 Barclays Premier League] |aġġ=fl-24 ta' Mejju 2009 |nt= }} == L-aqwa skorers == {| class="wikitable" |- !Poż. !Plejer !Klabb !Gowls<ref>{{Ċita web |url=http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/top_scorers/default.stm |titlu=Barclays Premier League Top Scorers |data-aċċess=2008-08-18 |data=2008-08-16 |pubblikatur=BBC Sport |lingwa=Ingliż}}</ref> |- |align=center|1 |{{flagicon|Franza}} [[Nicolas Anelka]] |[[Chelsea FC|Chelsea]] |align=center|19 |- |align=center|2 |{{flagicon|Portugall}} [[Cristiano Ronaldo]] |[[Manchester United FC|Manchester United]] |align=center|18 |- |align=center|3 |{{flagicon|Ingilterra}} [[Steven Gerrard]] |[[Liverpool FC|Liverpool]] |align=center|16 |- |rowspan="2" align=center|4 |{{flagicon|Brażil}} [[Robinho]] |[[Manchester City FC|Manchester City]] |align=center|14 |- |{{flagicon|Spanja}} [[Fernando Torres]] |[[Liverpool FC|Liverpool]] |align=center|14 |- |rowspan="6" align=center|6 |{{flagicon|Ingilterra}} [[Darren Bent]] |[[Tottenham Hotspur FC|Tottenham Hotspur]] |align=center|12 |- |{{flagicon|Ingilterra}} [[Carlton Cole]] |[[West Ham United FC|West Ham United]] |align=center|12 |- |{{flagicon|Ingilterra}} [[Kevin Davies]] |[[Bolton Wanderers FC|Bolton Wanderers]] |align=center|12 |- |{{flagicon|Olanda}} [[Dirk Kuyt]] |[[Liverpool FC|Liverpool]] |align=center|12 |- |{{flagicon|Ingilterra}} [[Frank Lampard]] |[[Chelsea FC|Chelsea]] |align=center|12 |- |{{flagicon|Ingilterra}} [[Wayne Rooney]] |[[Manchester United FC|Manchester United]] |align=center|12 |} == Unuri tax-xahar == {| class="wikitable" |- ! Xahar ! Kowċ ! Plejer |- |Awwissu 2008 |{{flagicon|Ingilterra}} [[Gareth Southgate]] ([[Middlesbrough FC|Middlesbrough]]) |{{flagicon|Portugall}} [[Deco]] ([[Chelsea FC|Chelsea]]) |- |Settembru 2008 |{{flagicon|Ingilterra}} [[Phil Brown]] ([[Hull City AFC|Hull City]]) |{{flagicon|Ingilterra}} [[Ashley Young]] ([[Aston Villa FC|Aston Villa]]) |- |Ottubru 2008 |{{flagicon|Spanja}} [[Rafael Benítez]] ([[Liverpool FC|Liverpool]]) |{{flagicon|Ingilterra}} [[Frank Lampard]] ([[Chelsea FC|Chelsea]]) |- |Novembru 2008 |{{flagicon|Ingilterra}} [[Gary Megson]] ([[Bolton Wanderers FC|Bolton]]) |{{flagicon|Franza}} [[Nicolas Anelka]] ([[Chelsea FC|Chelsea]]) |- |Diċembru 2008 |{{flagicon|Irlanda ta' Fuq}} [[Martin O'Neill]] ([[Aston Villa FC|Aston Villa]]) |{{flagicon|Ingilterra}} [[Ashley Young]] ([[Aston Villa FC|Aston Villa]]) |- |Jannar 2009 |{{flagicon|Skozja}} [[Alex Ferguson|Sir Alex Ferguson]] ([[Manchester United FC|Manchester United]]) |{{flagicon|Serbja}} [[Nemanja Vidić]] ([[Manchester United FC|Manchester United]]) |- |Frar 2009 |{{flagicon|Skozja}} [[David Moyes]] ([[Everton FC|Everton]]) |{{flagicon|Ingilterra}} [[Phil Jagielka]] ([[Everton FC|Everton]]) |- |Marzu 2009 |{{flagicon|Spanja}} [[Rafael Benítez]] ([[Liverpool FC|Liverpool]]) |{{flagicon|Ingilterra}} [[Steven Gerrard]] ([[Liverpool FC|Liverpool]]) |- |April 2009 |{{flagicon|Skozja}} [[Alex Ferguson|Sir Alex Ferguson]] ([[Manchester United FC|Manchester United]]) |{{flagicon|Russja}} [[Andrei Arshavin]] ([[Arsenal FC|Arsenal]]) |} == Unuri annwali == === Plejer tas-Sena tal-PFA === L-unur tal-[[Plejer tas-Sena tal-PFA]] għall-2009 ġie mirbuħ minn [[Ryan Giggs]] ta' [[Manchester United FC|Manchester United]]. Il-lista tan-nominati għall-unur tal-Plejer tas-Sena tal-PFA, b'ordni alfabetiku, kienu dawn is-segwenti: * [[Rio Ferdinand]] ([[Manchester United FC|Manchester United]]) * [[Steven Gerrard]] ([[Liverpool FC|Liverpool]]) * [[Ryan Giggs]] ([[Manchester United FC|Manchester United]]) * [[Cristiano Ronaldo]] ([[Manchester United FC|Manchester United]]) * [[Edwin van der Sar]] ([[Manchester United FC|Manchester United]]) * [[Nemanja Vidić]] ([[Manchester United FC|Manchester United]]) === Plejer Żagħżugħ tas-Sena tal-PFA === L-unur tal-[[Plejer Żagħżugħ tas-Sena tal-PFA]] ġie mirbuħ minn [[Ashley Young]] ta' [[Aston Villa FC|Aston Villa]]. Il-lista tan-nominati għal dan l-unur kienu dawn is-segwenti: * [[Gabriel Agbonlahor]] ([[Aston Villa FC|Aston Villa]]) * [[Jonny Evans]] ([[Manchester United FC|Manchester United]]) * [[Stephen Ireland]] ([[Manchester City FC|Man City]]) * [[Aaron Lennon]] ([[Tottenham Hotspur FC|Tottenham Hotspur]]) * [[Rafael Pereira da Silva (twieled fl-1990)|Rafael da Silva]] ([[Manchester United FC|Manchester United]]) * [[Ashley Young]] ([[Aston Villa FC|Aston Villa]]) === Tim tas-Sena tal-PFA === {| table class="infobox" width="180px" |- |<div style="position: relative;"> [[Stampa:Soccer Field Transparant.svg|175px]] <center>Tim tas-Sena tal-PFA</center> {{Image label|x=0.078|y=0.220|scale=1000|text=[[Edwin van der Sar|<font size=1 color="#990000">van der Sar</font>]]}} {{Image label|x=0.130|y=0.170|scale=1000|text=[[Glen Johnson|<font size=1 color="black">Johnson</font>]]}} {{Image label|x=0.105|y=0.190|scale=1000|text=[[Nemanja Vidić|<font size=1 color="#990000">Vidić</font>]]}} {{Image label|x=0.040|y=0.190|scale=1000|text=[[Rio Ferdinand|<font size=1 color="#990000">Ferdinand</font>]]}} {{Image label|x=0.020|y=0.170|scale=1000|text=[[Patrice Evra|<font size=1 color="#990000">Evra</font>]]}} {{Image label|x=0.120|y=0.095|scale=1000|text=[[Cristiano Ronaldo|<font size=1 color="#990000">Ronaldo</font>]]}} {{Image label|x=0.090|y=0.120|scale=1000|text=[[Steven Gerrard|<font size=1 color="#ff0000">Gerrard</font>]]}} {{Image label|x=0.040|y=0.120|scale=1000|text=[[Ryan Giggs|<font size=1 color="#990000">Giggs</font>]]}} {{Image label|x=0.020|y=0.095|scale=1000|text=[[Ashley Young|<font size=1 color="white">Young</font>]]}} {{Image label|x=0.040|y=0.050|scale=1000|text=[[Nicolas Anelka|<font size=1 color="blue">Anelka</font>]]}} {{Image label|x=0.110|y=0.050|scale=1000|text=[[Fernando Torres|<font size=1 color="#ff0000">Torres</font>]]}} </div> |} Gowler: [[Edwin van der Sar]] ([[Manchester United FC|Manchester United]])<br /> Difiża: [[Glen Johnson]] ([[Portsmouth FC|Portsmouth]]), [[Patrice Evra]], [[Rio Ferdinand]], [[Nemanja Vidić]] (kollha ta' [[Manchester United FC|Manchester United]])<br /> Nofs il-grawnd [[Steven Gerrard]] ([[Liverpool FC|Liverpool]]), [[Cristiano Ronaldo]], [[Ryan Giggs]] (it-tnejn ta' [[Manchester United FC|Manchester United]]), [[Ashley Young]] ([[Aston Villa FC|Aston Villa]]) <br /> Attakk: [[Nicolas Anelka]] ([[Chelsea FC|Chelsea]]), [[Fernando Torres]] ([[Liverpool FC|Liverpool]]) === Unur ta' Mertu tal-Barclays Premier League === * Il-gowler ta' [[Aston Villa FC|Aston Villa]], [[Brad Friedel]], ingħata l-Unur ta' Mertu tal-Barclays Premier League wara li laħaq kwota ta' 167 dehra konsekuttiva fil-Premier League.<ref>{{ċita aħbar |titlu=Friedel honoured with Barclays Merit award |url=http://www.premierleague.com/page/Headlines/0,,12306~1477848,00.html |pubblikatur=Premier League |data=2008-12-05 |data-aċċess=2009-05-18 |lingwa=Ingliż |arkivju-url=http://web.archive.org/web/20110319070601/http://www.premierleague.com/page/Headlines/0,,12306~1477848,00.html |arkivju-data=2011-03-19 }}</ref> * Il-gowler ta' [[Manchester United FC|Manchester United]], [[Edwin van der Sar]], kiseb l-Unur ta' Mertu tal-Barclays Premier League wara li kiser ir-rekord ta' minuti ta' logħob mingħajr ma jlaqat gowl, b'total ta' ħdax-il partita konsekuttiva ta' inbattibilità li bdiet mill-partita kontra Stoke City fil-15 ta' Novembru 2008 u baqgħet għaddejja sal-partita kontra West Bromwich Albion fis-27 ta' Jannar 2009.<ref>{{ċita aħbar |titlu=Edwin's award |url=http://www.manutd.com/en/News-And-Features/Football-News/2009/Jan/Edwins-award.aspx |pubblikatur=Manchester United |data=2009-01-30 |data-aċċess=2009-02-19 |lingwa=Ingliż }}</ref> * Il-gowler ta' [[Portsmouth FC|Portsmouth]], [[David James]], ġie onorat bl-Unur ta' Mertu tal-Barclays Premier League wara li kiser ir-rekord ta' preżenzi fil-Premier League nhar l-14 ta' Frar 2009 wara li għamel il-536 apparenza fir-rebħa ta' Portsmouth ta' 2–0 fuq Manchester City.<ref>{{ċita aħbar |titlu=James earns Barclays merit award |url=http://www.premierleague.com/page/Headlines/0,,12306~1563791,00.html |pubblikatur=Premier League |data=2009-02-20 |data-aċċess=2009-02-27 |lingwa=Ingliż |arkivju-url=http://web.archive.org/web/20090223120915/http://www.premierleague.com/page/Headlines/0,,12306~1563791,00.html |arkivju-data=2009-02-23 }}</ref> == Grawnds == {| class="wikitable sortable" |- ! Klabb ! Grawnd ! Kapaċità |- | Manchester United || [[Old Trafford]] || align="center" | 76,212 |- | Arsenal || [[Emirates Stadium]] || align="center" | 60,355 |- | Newcastle United || [[St James' Park]] || align="center" | 52,387 |- | Sunderland || [[Stadium of Light]] || align="center" | 48,707 |- | Manchester City || [[City of Manchester Stadium]] || align="center" | 47,726 |- | Liverpool || [[Anfield]] || align="center" | 45,522 |- | Aston Villa || [[Villa Park]] || align="center" | 42,640 |- | Chelsea || [[Stamford Bridge (stadju)|Stamford Bridge]] || align="center" | 42,055 |- | Everton || [[Goodison Park]] || align="center" | 40,569 |- | Tottenham Hotspur || [[White Hart Lane]] || align="center" | 36,240 |- | West Ham United || [[Boleyn Ground|Upton Park]] || align="center" | 35,303 |- | Middlesbrough || [[Riverside Stadium]] || align="center" | 35,049 |- | Blackburn Rovers || [[Ewood Park]] || align="center" | 31,367 |- | Fulham || [[Craven Cottage]] || align="center" | 30,500 |- | Bolton Wanderers || [[Reebok Stadium]] || align="center" | 28,723 |- | Stoke City || [[Britannia Stadium]] || align="center" | 28,383 |- | West Bromwich Albion || [[The Hawthorns]] || align="center" | 28,003 |- | Hull City || [[KC Stadium]] || align ="center" | 25,404 |- | Wigan Athletic || [[JJB Stadium]] || align="center" | 25,138 |- | Portsmouth || [[Fratton Park]] || align="center" | 20,688 |} == Referenzi == {{referenzi}} == Ħoloq esterni == {{Wikibarijiet|Category:2008-09 FA Premier League season}} * [https://www.premierleague.com/ Sit uffiċjali tal-Premier League] {{Premier League}} [[Kategorija:Staġuni tal-Premier League|2008–09]] [[Kategorija:Futbol fl-Ingilterra]] swvrs9o3i7sh9qyswd2x7zsxjat1i1k 0 9956 279319 249977 2022-08-18T17:56:47Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki {{Edizzjoni Olimpika |olimpjadi = Logħob Olimpiku tas-sajf 2008 |logo = Beijing 2008 logo Olimpjadi.png |daqs = 150px |alt = Logo uffiċjali tal-Logħob Olimpiku tas-sajf 2008 |belt = [[Bejġing]] |mottu = ''One World, One Dream <br /> (同一个世界 同一个梦想)<br />{{mt}} Dinja Waħda, Ħolma Waħda'' |ċerimonja_ftuħ = 8 ta' Awwissu |ċerimonja_għeluq = 24 ta' Awwissu |pajjiżi_parteċipanti = 204 |atleti_parteċipanti = 11,028 |avvenimenti = 302 fi 28 dixxiplina |persuna_ftuħ = [[Hu Jintao]] |ġurament_atleti = [[Zhang Yining]] |ġurament_ġurija = [[Huang Liping]] |fjamma_olimpika = [[Li Ning]] |grawnd_olimpiku = [[Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing]] }} Il-'''Logħob Olimpiku tas-sajf 2008''', magħrufin uffiċjalment bħala l-'''Logħob tad-XXIX Olimpjadi''', kienet manifestazzjoni [[sport]]iva internazzjonali li saret f'[[Bejġing]], ġewwa ċ-[[Ċina]], mit-8 ta' Awwissu sal-24 ta' Awwissu 2008.<ref>[http://en.beijing2008.cn/schedule/ Kalendarju fuq is-sit uffiċjali]</ref> Total ta' 10,500 atleta kienu mistennija li jikkompetu fi 302 avvenimenti minn 28 dixxiplina. L-Olimpjadi ta' Bejġing 2008 immarkaw ukoll it-tielet darba li l-[[Logħob Olimpiku tas-sajf]] saru fit-territorju [[Asja|Ażjatiku]], wara [[Logħob Olimpiku tas-sajf 1964|Tokjo 1964]] u [[Logħob Olimpiku tas-sajf 1988|Seoul 1988]]. Diversi [[Kumitat Olimpiku Nazzjonali|KON]] ġodda ġew rikonoxxuti mill-KOI. Xi kompetizzjonijiet tal-ibburdjar, tal-għawn u t-turnew tal-futbol saru fi bliet oħra Ċiniżi, waqt li l-kompetizzjonijiet kollha tal-ekwitazzjoni saru f'[[Ħong Kong]]. Għat-tieni darba fl-istorja, l-Logħob Olimpiku ġew ospitati minn żewġ Kumitati Olimpiċi differenti. Bejġing [[Għażla għall-belt organizzatriċi tal-Olimpjadi tas-sajf 2008|ingħatat id-dritt]] li tospita l-edizzjoni tal-Olimpjadi tas-sajf 2008 mill-[[Kumitat Olimpiku Internazzjonali]] (KOI) fit-13 ta' Lulju 2001, li ġiet preferita minn bliet oħra bħal [[Toronto]], [[Pariġi]], [[Istanbul]], u [[Ożaka]]. == Kandidatura == {{artiklu prinċipali|Għażla għall-belt organizzatriċi tal-Olimpjadi tas-sajf 2008}} {| class="wikitable" align="right" style="margin-left:.5em;" |- ! colspan="4" | Riżultati tal-kandidaturi tal-Olimpjadi ta' Bejġing 2008 |- ! Belt ! KON | bgcolor="silver" |'''Rawnd 1''' | bgcolor="silver" |'''Rawnd 2''' |- | [[Bejġing]] || {{bandierapajjiż|CHN}} || align="center"| '''44''' || align="center"| '''56''' |- | [[Toronto]]|| {{bandierapajjiż|CAN}} || align="center"| 20 || align="center"| 22 |- | [[Pariġi]] || {{bandierapajjiż|FRA}} || align="center"| 15 || align="center"| 18 |- | [[Istanbul]] || {{bandierapajjiż|TUR}} || align="center"| 17 || align="center"| 9 |- | [[Ożaka]] || {{bandierapajjiż|JPN}} || align="center"| 6 || align="center"| — |} [[Bejġing]] ġiet eletta bħala l-belt għall-Olimpjadi tal-2008 nhar it-13 ta' Lulju 2001, matul il-112-il seduta tal-KOI f'[[Moska]], fejn irnexxielha tegħleb l-isfida ta' [[Toronto]], [[Pariġi]], [[Istanbul]] u [[Ożaka]]. Qabel is-sessjoni, ħames ibliet oħra ([[Bangkok]], il-[[Kajr]], l-[[Avana]], [[Kuala Lumpur]] u [[Sivilja]]) issottomettew l-offerta tagħhom, imma naqsu li jagħmlu l-lista l-qasira li saret fis-sena 2000. Wara l-ewwel rawnd ta' votazzjoni, Bejġing kisbet vantaġġ sinjifikati fuq l-erba' kandidati l-oħra. Ożaka rċiviet biss sitt voti u kienet eliminata. Fit-tieni rawnd, Bejġing kellha s-sosten tal-maġġoranza tal-voti, fejn b'hekk ġew eliminati r-rawnds suċċessivi.<ref name="Election">{{Ċita web|url = http://www.olympic.org/uk/games/beijing/election_uk.asp |titlu = Beijing 2008: Election |pubblikatur = Kumitat Olimpiku Internazzjonali |data-aċċess = 2008-08-24 |lingwa=Ingliż}}</ref> Wara r-rebħa tal-offerta, [[Li Lanqing]], il-viċi-premier taċ-Ċina, iddikjara: {{quote|Ir-rebħ tal-offerta Olimpika hu eżempju tar-rikonoxximent internazzjonali tal-istabbilità soċjali taċ-Ċina, tal-progress ekonomiku u tal-ħajja sana tal-poplu Ċiniż.}} Preċedentament, Bejġing kienet tilfet l-offerta għall-[[Logħob Olimpiku tas-sajf 2000|Olimpjadi tas-sajf 2000]], li kienet mirbuħa minn [[Sydney]]. == Żvilupp u parteċipazzjoni == === Impjanti === Minn [[Mejju]] [[2007]], beda l-bini tal-31 impjant tal-Logħob Olimpiku ta' Bejġing.<ref name="kostruzzjoni">{{Ċita aħbar |pubblikatur=BOCOG |data=2007-05-11 |data-aċċess=2008-08-24 |url=http://en.beijing2008.cn/01/32/article214073201.shtml |titlu=All Beijing-based Olympic venues under construction |lingwa=Ingliż}}</ref> Barra minn hekk, il-gvern Ċiniż investa wkoll fir-rinnovazzjoni u l-kostruzzjoni ta' sitt impjanti barra minn Bejġing kif ukoll f'59 ċentru ta' taħriġ. L-aktar biċċiet arkitettoniċi huma l-[[Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing]], l-[[Grawnd Magħluq Nazzjonali ta' Bejġing]], iċ-[[Ċentru Akwatiku Nazzjonali ta' Bejġing]], iċ-[[Ċentru ta' Konvenzjoni Olympic Green]], l-[[Olympic Green]] u l-[[Grawnd tal-Baseball ta' Wukesong]]. Madwar 85% tal-baġit tal-kostruzzjoni għas-sitt impjanti prinċipali huma miksuba minn [[dollaru Amerikan|US$]]2.1 biljun. L-investimenti huma mistennija mis-soċjetà fi tfittxija għad-drittijiet ta' proprjetà wara l-Olimpjadi 2008. Xi impjanti huma proprjetà u ggvernati mill-''iStat tal-Amministrazzjoni ġenerali tal-iSport'', li se jużawhom wara l-Olimpjadi bħala faċilitajiet għal kull manifestazzjoni sportiva fil-futur. Il-Logħob Olimpiku ta' Bejġing huma uffiċjalment l-Olimpjadi bl-akbar spiża fl-istorja b'total ta' $40.9 biljun li ntefqu bejn l-2001 u l-2007 fuq l-infastruttura, l-enerġija, it-trasport u proġetti ta' fornimenti tal-ilma.<ref>{{Ċita web |url=http://www.2008beijingolimpics.com/the-olympics/the-beijing-olympics-the-most-expensive-games-in-history/ |titlu=The Most Expensive Games In History |data-aċċess=2008-08-24 |lingwa=Ingliż |pubblikatur=2008beijingolimpics.com |lingwa=Ingliż }}</ref> Xi avvenimenti, però, ma sarux f'Bejġing, bħal per eżempju l-[[Futbol fil-Logħob Olimpiku tas-sajf 2008|futbol]] li sar f'[[Qinhuangdao]], [[Shanghai]], [[Shenyang]] u [[Tianjin]], u l-[[Ekwitazzjoni fil-Logħob Olimpiku tas-sajf 2008|ekwitazzjoni]] f'[[Ħong Kong]]. ==== Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing ==== {{artiklu prinċipali|Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing}} [[Stampa:Bird's Nest stadium, May 2008.jpg|thumb|350px|Il-Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing]] Il-punt ċentrali tal-Olimpjadi f'Bejġing kien il-[[Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing]], imlaqqam bħala "Bird's Nest" (''il-Bejta tal-Għasfur'') minħabba l-forma tiegħu. Il-kostruzzjoni tal-impjant bdiet fl-24 ta' Diċembru 2003. Il-grawnd Olimpiku ta' [[Guangdong]], kien ipproġettat, programmat, mibni u tlesta fl-2001 għall-Olimpjadi, imma suċċessivament kien deċiż li jiġi wżat grawnd ġdid għal dan l-avveniment straordinarju. Id-ditta Svizzera, "[[Herzog & de Meuron]]" Architekten AG, ikkolaborat mal-kumpanija Ċiniża, "China Architecture Design & Research Group", biex tirbaħ il-konkorrenza. Mgħammar b'forma ta' grada skeletrika, l-impjant ġabar aktar minn 90,000 persuna matul iċ-ċerimonja tal-ftuħ u matul l-Olimpjadi. L-arkitetti ddiskrevew l-grawnd bħala "bejta ta' għasfur", bis-saqaf li jinfetaħ. Madanakollu, fl-004, l-idea tas-saqaf li jinfetaħ ġiet abbandunata minħabba raġunijiet ekonomiċi u dawk ta' sigurtà. Il-Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing kien il-post fejn ospita ċ-ċermonja tal-ftuħ u kien ukoll f'dik tal-għeluq. Il-diżinjatur tal-grawnd, [[Ai Weiwei]], irtira s-sosten tiegħu għall-Olimpjadi fiċ-Ċina, fejn stqarr li "ma jridx ikollu x'jaqsam aktar magħhom".<ref>{{Ċita web |url= http://edition.cnn.com/2007/WORLD/asiapcf/08/13/china.olympics.reut/?iref=mpstoryview|titlu= Chinese architect slams Olympic 'pretend smile'|data-aċċess=2008-08-25 |pubblikatur= Reuters |lingwa=Ingliż}}</ref> Fis-16 ta' Lulju 2008, ġie miftuħ il-Villaġġ Olimpiku ta' Bejġing, u sar aċċessibbli għall-pubbliku fis-26 ta' Lulju. ==== Impjanti tal-kompetizzjonijiet ==== {| width=100% |- valign="top" | ==== Impjanti ġodda ==== * [[Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing]] - Futbol, Atletika, Ċerimonja tal-ftuħ, Ċerimonja tal-għeluq u t-tmiem tal-maratona * [[Ċentru Akwatiku Nazzjonali ta' Bejġing|Ċentru Akwatiku Nazzjonali]] - Għawm, Għadis, Għawm sinkronizzat * [[Grawnd Magħluq Nazzjonali ta' Bejġing|Grawnd Magħluq Nazzjonali]] - Ġinnastika artistika, Ġinnastika, Handball * Beijing Shooting Range Hall - Sparar * Wukesong Indoor Stadium - Baskitbol * Laoshan Velodrome - Ċikliżmu * Shunyi Olympic Rowing-Canoeing Park - Kannottaġġ, Qdif * China Agricultural University Gymnasium - Lotta * Peking University Gymnasium - Tennis tal-mejda * University of Science and Technology Beijing Gymnasium - Ġudo, Taekwondo * Beijing University of Technology Gymnasium - Badminton, Ġinnastika ritmika * [[Olympic Green Tennis Center]] - Tennis | ==== Impjanti eżistenti ==== * Olympic Sports Center Stadium * Olympic Sports Center Gymnasium * [[Grawnd tal-Ħaddiema ta' Bejġing|Grawnd tal-Ħaddiema]] * Workers' Indoor Arena * [[Grawnd tal-Kapitali ta' Bejġing|Grawnd tal-Kapitali]] * Fengtai Softball Field * Ying Tung Natatorium * Laoshan Mountain Bike Course * Beijing Shooting Range CTF * [[Istitut tal-Ġinnasju tat-Teknoloġija ta' Bejġing]] * Università ta' Bejġing tal-Ġinnasju tal-Ajrunawtika u Astronawtika | ==== Impjanti temporanji ==== * Fencing Hall * [[Olympic Green Hockey Field]] * Olympic Green Archery Field * Wukesong Baseball Field * Chaoyang Park Beach Volleyball Ground * Laoshan Bicycle Moto Cross (BMX) Venue * Triathlon Venue * Urban Road Cycling Course |} === Organizzazzjoni === Għall-Olimpjadi, il-kumitat organizzativ stqarr il-bżonn ta' madwar 11,000 voluntier. Il-proċess ta' selezzjoni spiċċa f'[[Mejju]] [[2008]] u ġie segwit mid-diversi attivitajiet ta' formazzjoni. Ġew imposti miżuri ta' sigurtà biex jiġu evitati kwalunkwe tip ta' problema. Ġew appuntati 80 kelb tal-pulizija biex jikkontrollaw is-sistemà tal-ferrovija u jxommu prodotti bis-suspett li jieħdu n-nar. Ċentru speċjali osserva s-sigurezza tal-prodotti tal-ikel, fejn ikkontrolla li jiġu rispettati l-istandard tekniċi.<ref>{{Ċita web|url=http://www.gamesbids.com/cgi-bin/news/viewnews.cgi?category=1&id=1199290828 |titlu=Beijing 2008 Prepares For Summer Olympics |data=2008-01-02 |data-aċċess=2008-08-25 |pubblikatur=GamesBids |lingwa=Ingliż}}</ref> Waħda mill-problemi prinċipali tal-belt ta' Bejġing hu t-[[tniġġis]]: il-livell tas-sustanzi li jniġġsu hu kbir tant li poġġew f'riksju diversi kompetizzjoni fuq distanza twila. Biex jitnaqqsu l-effeti ta' ħsara, il-belt implimentat diversi regoli, fosthom liġijiet aktar stretti fuq il-karozzi għall-bejgħ. Kważi għal kull pulizija, ta' kwalunkwe grad jew anzjanità, ġew mogħtija lezzjonijiet ta' lingwi barranin u ta' edukazzjoni. Ktejjeb bi frażijiet f'seba' lingwa ([[Lingwa Ingliż|Ingliż]], [[Lingwa Franċiża|Franċiż]], [[Lingwa Russa|Russu]], [[Lingwa Ġermaniża|Ġermaniż]], [[Lingwa Ġappuniża|Ġappuniż]], [[Lingwa Koreana|Korean]] u [[Lingwa Għarbija|Għarbi]]) ingħata għall-pulizija kollha u għall-voluntiera. Ġiet organizzata kampanja fir-reġjun ta' Bejġing li nvitat il-popolazzjoni residenti biex juru lilhom infushom ospitanti u kollaborattivi fil-konfronti tal-barranin li jkunu waqt żjara, fejn għandhom jipprovdu informazzjoni u kwalunkwe tip ta' għajnuna oħra lill-viżitaturi li jiltaqgħu ma' xi diffikulta. Barra minn hekk, il-muniċipalità ta' Bejġing, għamlet serje ta' normi li għandhom x'jaqsmu mad-dinjità urbana: fil-belt, per eżempju, ma kienx permess li wieħed jibżoq mal-art. Il-pulizja għamlet kampanja biex tqaċċat attivitajiet illegali matul l-Olimpjadi, fi [[Pjazza Tiananmen]] u matul Chang’an Avenue. Tallaba, bejjiegħa abbużivi u sewwieqa tat-takis abbużivi jiġu identifikati, arrestati jew inkella jkollhom il-fornimenti tagħhom ikkonfiskati meta jiġu individwati mill-pulizija. === Xandir === Dawn il-logħob kienu l-ewwel li ġew prodotti u mxandra fit-televiżjoni b'definizzjoni għolja mill-istazzjon ospitu. Fl-offerta tagħhom għal-Logħob Olimpiku fl-2001, Bejġing iddikjarat "li mhu se jkun hemm ebda restrizzjoni fuq ir-rapportaġġ tal-medja u l-moviment tal-ġurnalisti li jintervistaw il-parteċipanti",<ref>[http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_299.pdf Rapport] tal-Kummissjoni Evalwattiva tal-KOI għal-Logħob tad-XXIX Olimpjadi fl-2008, pġ.73</ref> imma skont rapport tan-''[[New York Times]]'', dawn il-wegħdiet ma ġewx rispettati. === Trasport === [[Stampa:Beijing 2008 olympic venue.svg|325px|thumb|Mappa tal-impjanti Olimpiċi ta' Bejġing flimkien mas-sistemà ta' trasport aktar rapidu fil-belt kollha u bejn l-impjanti.]] Bi preparazzjoni għall-viżitaturi Olimpiċi, l-infrastruttura tat-trasport f'Bejġing ġiet imkabbra mhux ħażin. L-[[Ajruport internazzjonali ta' Bejġing|ajruport ta' Bejġing]] għadda minn espansjoni kbira, fejn żdied it-Terminal 3, l-ikbar terminal tal-ajruport fid-dinja, iddiżinjat mill-arkitett rinomat [[Norma Foster]].<ref name="Bejġing Terminal 3">{{Ċita aħbar| url=http://www.architectureweek.com/2008/0730/design_1-1.html| titlu=Beijing Terminal 3 by Foster| isem=Jo |kunjom=Baker| pubblikatur=ArchitectureWeek.com |data-aċċess=2008-08-25 |lingwa=Ingliż}}</ref> Fl-1 ta' Awwissu, l-Istazzjon tal-Ferrovija tan-nofsinhar ta' Bejġing reġa' nfetaħ wara sentejn ta' kostruzzjoni. Il-Bejġing-Tianjin Intercity Rail, li hi twila 120km, infetħet fl-istess ġurnata u tagħqad lil Bejġing, Tianjin u l-ibliet l-oħra fejn saru l-Olimpjadi. Ġiet programmata biex issir l-aktar veloċi fid-dinja u tasal sa veloċità ta' 350 km fis-siegħa. Is-[[sottopassaġ ta' Bejġing]] esperjenza espansjoni notevoli ta' aktar mid-doppju tal-kapaċità preċedenti. Is-sistemà tal-ferrovija ta' qabel kienet tikkonsisti minn 4 linji u 64 stazzjon. Ġew miżjuda 7 linji u 80 stazzjon, u fost dawn anki ħolqa diretta għall-ajruport tal-belt. Ukoll, flotta ta' eluf ta' karozzi tal-linja, xarabanks żgħar u karozzi uffiċjali wasslu lill-ispettaturi, l-atleti u l-uffiċjali bejn l-impjanti.<ref>{{Ċita aħbar |url = http://en.beijing2008.cn/05/25/article214012505.shtml |titlu = 38 public transit routes to the Olympic venues |pubblikatur = BOCOG |data = 2007-01-22 |data-aċċess = 2008-08-25 |lingwa=Ingliż}}</ref> Bħala miżura kontra t-tniġġis, 300,000 vettura b'volum qawwi ta' tniġġis ma tħallewx joperaw fil-belt, u d-dħul f'Bejġing bil-vettura kien limitat. Dawn ir-restrizzjonijiet huma nfurzati mill-20 ta' Lulju sal-20 ta' Settembru. Ir-restrizzjonijiet tal-vetturi tal-passiġieri kienu skedati fi ġranet alternati skond in-numru tal-plakka jekk jispiċċax fard jew pari. === Tema === It-tema uffiċjali tal-logħob, bit-titlu "Dancing Beijing" (''Bejġing Żeffiena''), għandha il-karattru kalligrafiku ''jīng'' (京, li tfisser ''kapitali''), li tirreferi għall-belt ospitu. L-islogan Olimpiku, "''One World, One Dream''" (''Dinja Waħda, Ħolma Waħda''), issejjaħ lid-dinja kollha biex tingħaqad flimkien taħt spirtu Olimpiku. === Maskots === {{artiklu prinċipali|Fuwa}} Il-maskots ta' Bejġing 2008 huma ħamsa [[Fuwa]],<ref>{{Ċita web|url=http://watch-olympics-online.co.cc/about.php |titlu=Fuwa Fact Sheet |data-aċċess=2008-08-24 |lingwa=Ingliż }}</ref> li huma pupi tal-fortuna Ċiniżi (opra ta' Han Meilin), li kull waħda minnhom tikkaretterizza wieħed mill-ħames kuluri taċ-[[Simboli Olimpiċi#Bandiera|ċrieki Olimpiċi]] u kif ukoll bħala simbolu tal-kultura Ċiniża. L-ewwel sillabi tal-ismijiet tagħhom meta jinqraw flimkien jiffurmaw il-frażi ''Běijīng huānyíng nǐ'' li biċ-Ċiniż Mandarin ifisser "Bejġing jagħtikom il-merħba". L-ismijiet ta' dawn il-Fuwa huma, Bèibei (贝贝), Jīngjing (晶晶), Huānhuan (欢欢), Yíngying (迎迎), Nīni (妮妮). == Torċa Olimpika == [[Stampa:Official 2008 Summer Olympics Torch in Vilnius.jpg|180px|thumb|It-Torċa Olimpika 2008]] Id-disinn tat-[[Torċa Olimpika]] hu bbażat fuq voluti tradizzjonali u juża' disinn tradizzjonali Ċiniż magħruf bħala "Sħab Favorevoli" (祥云). It-torċa hi ddiżinjata biex tibqa' mixgħula f'riħ ta' 40 mil fis-siegħa, f'temperaturi ta' inqas minn 40° taħt iż-żero u fix-xita sa 50 mm kull siegħa. Il-mixja bit-torċa, bit-tema '''Vjaġġ ta' Armonija''', damet 130 jum u ġarret it-torċa 137,000 km — l-ikbar distanza ta' kwalunkwe mixja bit-torċa Olimpika minn meta t-tradizzjoni bdiet fl-edizzjoni ta' [[Logħob Olimpiku tas-sajf 1936|Berlin 1936]].<ref name="Torċa KOI">{{Ċita aħbar |data=2007-04-26 |titlu=Beijing 2008: BOCOG Announces Olympic Torch Relay Route |url=http://www.olympic.org/uk/news/olympic_news/full_story_uk.asp?id=2147 |pubblikatur=Kumitat Olimpiku Internazzjonali |data-aċċess=2008-08-25 |lingwa=Ingliż}}</ref> Minħabba li ċ-Ċina għandha relazzjonijiet xejn sbieħ ma' diversi pajjiżi, il-mixja bit-torċa rriżultat bħala waħda diffikultuża. Per eżempju, kien hemm diskussjoni kbir fuq il-passaġġ tal-fjakkola fuq il-gżira ta' [[Tajwan]]. [[Stampa:Beijing 2008 Torch Relay Route.png|250px|thumb|left|Ir-rotta tat-Torċa Olimpika 2008]] Argument sħun ieħor kien il-kwistjoni tat-[[Tibet]]: l-organizzaturi ipprevedew it-telgħa tal-[[Everest]], imma xtaqu wkoll li jevitaw l-aktar possibli l-manifestazzjoni favur it-Tibet. Għal dan l-iskop iċ-[[Ċina]] stabillixxiet regoli aktar stretti għall-aċċess għall-parti Tibetana tal-muntanja l-aktar għolja tad-dinja: kontrolli aktar akkurati rigward ix-xabbata barranin, b'limitazzjoni fuq in-numru ta' xabbata tal-istess nazzjon, kontroll fuq id-dokumenti ta' xahrejn u nofs qabel, u projbizzjoni ta' sostituzzjoni fl-aħħar minuta. Minkejja d-diversi problemi li kien hemm, ix-xabbata Ċiniżi xorta wasslu t-Torċa Olimpika fuq il-quċċata tal-Everest. It-Torċa rritornat lura għaċ-ċerimonja tal-ftuħ. == Il-logħob == === Ċerimonja tal-ftuħ === Iċ-ċerimonja tal-ftuħ tal-Olimpjadi tas-sajf 2008 saret fil-[[Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing]] u bdiet fit-8 ta' filgħaxija ([[Żona tal-ħin taċ-Ċina]]) tat-8 ta' Awwissu 2008.<ref>{{Ċita web |url=http://en.beijing2008.cn/ceremonies/n214508163.shtml |titlu=Opening Ceremony plan released |data=2008-08-06 |pubblikatur=beijing2008.cn |data-aċċess=2008-08-25 |lingwa=Ingliż}}</ref> In-numru 8 hu assoċjat mal-prosperità u l-kunfidenza skont il-kultura Ċiniża, u f'dan il-każ kien tmienja triplu għad-data u wieħed aktar għall-ħin (qrib it-08:08:08 pm).<ref name="Eight">{{Ċita web |url=http://afgen.com/china8.html |titlu=The Number Eight And The Chinese |data-aċċess=2008-08-25 |lingwa=Ingliż}}</ref> Iċ-ċerimonja kienet diretta mir-reġista Ċiniż [[Zhang Yimou]] u l-koreografu Ċiniż [[Zhang Jigang]]. Din is-serata kienet tikkonsisti minn 15,000 esebitur, u suċċessivament ġiet imsejjħa bħala "l-aqwa ċerimonja tal-ftuħ tal-Olimpjadi li qatt ġiet prodotta". Iċ-ċerimonja bdiet bl-istennija tal-mument tal-ftuħ permezz tat-tħabbit ta' tnabar "Fou" li kienu mdawwlin hekk kif is-sekondi bdew jonqsu. Suċċessivament, roll ta' karta kbir, li grazzi għall-effetti speċjali fuq il-wiċċ tiegħu kien qed jipproduċi pajsaġġi tipiċi taċ-Ċina. Il-kanzunetta uffiċjali tal-Olimpjadi 2008 ġiet kantata mill-Ingliża [[Sarah Brightman]] u ċ-Ċiniża [[Liu Huan]], u kienet intitulata "You and Me". L-eks-ġinnasta Ċiniża, [[Li Ning]], xegħel il-[[fjamma Olimpika]]. Id-daħla tal-atleti parteċipanti kienet differenti mill-edizzjoni preċedenti tal-Olimpjadi. L-iskwadri ma daħlux fl-ordni tal-[[alfabett Latin]], imma skont l-[[alfabett Ċiniż]]; fil-fatt l-[[Awstralja]], li s-soltu tkun waħda mill-ewwel gruppi li jidħlu, daħlet kważi lejn l-aħħar, minħabba li fiċ-Ċiniż (澳大利亚) l-inizzjali tal-Awstralja huma waħda mill-aħħar ittri. === Ċerimonja tal-għeluq === Iċ-ċerimonja tal-għeluq seħħet fl-24 ta' Awwissu 2008. Bdiet fit-8:00pm ([[Żona tal-ħin taċ-Ċina]]), u saret fil-[[Grawnd Olimpiku ta' Bejġing]]. Kien hemm id-dħul tal-atleti fil-grawnd, li ma daħlux skont l-ordni alfabetiku. Fiċ-ċerimonja ġie assistit il-messaġġ tal-President tar-[[Repubblika Popolari taċ-Ċina]] [[Hu Jintao]] u l-President tal-[[Kumitat Olimpiku Internazzjonali|KOI]] [[Jacques Rogge]]. Wara, saret il-premjazzjoni tal-kompetizzjoni tal-maratona, li ġie mirbuħa mill-[[Kenja]]n [[Samuel Kamaru Wanjiru]] (l-ewwel midalja tad-deheb għall-Kenja fil-maratona fl-Olimpjadi), li ġiet segwita minn spettaklu b'direzzjoni tar-reġista Ċiniż [[Zhang Yimou]]. Kien hemm imbagħad il-passaġġ simboliku tal-[[Simboli Olimpiċi#Bandiera|bandiera Olimpika]] bejn Bejġing u Londra, li se tkun l-organizzatriċi tal-edizzjoni li jmiss tal-Olimpjadi tas-sajf; dan il-passaġġ seħħ bejn is-sindku ta' Bejġing, [[Guo Jinlong]] u dak ta' Londra, [[Boris Johnson]]. Wara kien hemm esebizzjoni spettakulari esegwita mill-Kumitat Organizzattiv ta' Londra għal-Logħob Olimpiku (LOCOG), bil-parteċipazzjoni tal-futboler ta' [[Los Angeles Galaxy]] [[David Beckham]] u tad-dwett mużikali bejn [[Leona Lewis]] u mill-kitarrist tal-[[Led Zeppelin]], [[Jimmy Page]], fejn kantaw il-kanzunetta ''Whole Lotta Of Love''. Suċċessivament ġiet mitfija l-[[Fjamma Olimpika]] li mhux se tinxtegħel qabel il-Logħob Olimpiku ta' Londra fl-2012. === Pajjiżi parteċipanti === [[Stampa:2008 Summer Olympic games countries.svg|thumb|200px|Pajjiżi parteċipanti]] Il-205 [[Kumitat Olimpiku Nazzjonali]] kollha, barra l-[[Brunej]], ipparteċipaw f'din l-edizzjoni. Iċ-Ċina u l-Istati Uniti kellhom l-ikbar timijiet, b'639 u 596 kompetitur rispettivament.<ref name="USOC Delegation">{{Ċita web |url=http://www.asianweek.com/2008/08/08/asian-americans-going-for-the-gold-in/ |titlu=Asian Americans Going for the Gold in… |pubblikatur=AsianWeek |data-aċċess=2008-08-26 |lingwa=Ingliż}}</ref> Diversi pajjiżi ġew rappreżentati minn atleta wieħed. Kien hemm tliet pajjiżi debuttanti, li kienu l-[[Gżejjer Marshall]], il-[[Montenegro]] u t-[[Tuvalu]]. L-għawwiema mill-[[Afrika t'Isfel]], [[Natalie du Toit]], li rebħet ħames midalji tad-deheb fil-[[Logħob Paralimpiku tas-sajf 2004]], ikkwalifikat għal-logħob ta' Bejġing, biex saret l-ewwel atleta fl-istorja, b'saqjaha maqtugħa mill-irkoppa, li kkwalifikat għal-Logħob Olimpiku wara [[Olivér Halassy]] fl-1936.<ref>{{Ċita web|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/main.jhtml?xml=/sport/2008/05/04/sbswim104.xml |titlu="Dreams carry Natalie Du Toit to Beijing" |pubblikatur=The Telegraph |data-aċċess=2008-08-26 |lingwa=Ingliż}}</ref> [[Natalia Partyka]], li twieldet mingħajr il-parti t'isfel tal-id leminija (mill-minkeb sal-polz tal-id) ikkompetiet għall-[[Polonja]] fit-tennis tal-mejda.<ref>{{Ċita web |url=http://www.london2012.com/blog/2008/06/18/natalia-paralympic-and-olympic-athlete.php |titlu=Natalia: Paralympic AND Olympic athlete |data-aċċess=2008-08-26 |lingwa=Ingliż}}</ref> [[Stampa:Flag of Chinese Taipei for Olympic games.svg|thumb|left|100px|TPE]] Bħal-logħob preċedenti mill-1984, atleti mir-[[Repubblika taċ-Ċina]] (Tajwan) ħadu sehem fl-Olimpjadi bħala t-Tajpej Ċiniżi (TPE) taħt il-bandiera Olimpika tat-Tajpej Ċiniżi. Il-parteċipazzjoni tat-Tajwan kienet f'dubju minħabba li ma kienx hemm qbil fuq l-isem tat-tim fil-lingwa Ċiniża, u rigward jekk it-Tajwan kellux jimxi qrib ir-Reġjun Amministrattiv Speċjali Ċiniż ta' Ħong Kong fiċ-ċerimonja tal-ftuħ. === Sport === Id-dixxiplini ta' Bejġing 2008 kienu kważi l-istess bħal dawk ta' [[Logħob Olimpiku tas-sajf 2004|Ateni 2004]]. L-Olimpjadi tal-2008 ra r-ritorn ta' 28 sport (xi ftit minn dawn, bħall-atletika, l-isport akwatiċi, il-ġinnastika u ċ-ċikliżmu, kienu maqsumin f'iktar dixxiplini) li saru fi 302 avvenimenti (165 avvenimenti tal-irġiel, 127 tan-nisa, u 10 mħalltin), avveniment aktar minn dawk ta' Ateni. B'kollox, kien hemm 9 avvenimenti ġodda, li kienu jinkludu 2 mid-dixxiplina ċiklistika l-ġdida tal-[[BMX]]. In-nisa kkompetew fil-[[ġirja tal-ostakli]] fuq distanza ta' 3000 metru. Barra minn hekk, l-avvenimenti tal-maratona ta' għawm għall-irġiel u n-nisa, b'distanza ta' 10 kilometri, ġew miżjuda mad-dixxiplina tal-għawm. Sentejn u ġurnata qabel il-bidu tal-Logħob Olimpiku, il-Kumitat Olimpiku ta' Bejġing ħareġ il-pittogrammi ta' 35 dixxiplina (kemm għad-dixxiplini tal-atletika u anki għal dawk taċ-ċiikliżmu kellhom pittogramma unika) b'mod li kull nazzjon ikun jista' jagħrafhom.<ref>{{Ċita aħbar |url = http://en.beijing2008.com/37/34/article212033437.shtml |titlu = Pictograms of the Beijing 2008 Olympic Games unveiled |pubblikatur = BOCOG |data = 2006-08-07 |data-aċċess = 2008-08-22 |lingwa=Ingliż}}</ref> {{col-begin}} {{col-2}} {| class="wikitable" align="center" !!width="200"|<small>Dixxiplina</small>!!width="50"|<small>Maskili</small>!!width="50"|<small>Femminili</small>!!width="50"|<small>Imħalltin</small>!!width="50"|<small>Total</small> |+ |- |[[Stampa:Athletics pictogram.svg|20px]] Atletika ||align=center|'''24'''||align=center|'''23'''||||align=center|'''47''' |- |[[Stampa:Badminton pictogram.svg|20px]] Badminton ||align=center|'''2'''||align=center|'''2'''||align=center|'''1'''||align=center|'''5''' |- |[[Stampa:Baseball pictogram.svg|20px]] Baseball ||align=center|'''1'''||||||align=center|'''1''' |- |[[Stampa:Football pictogram.svg|20px]] Futbol ||align=center|'''1'''||align=center|'''1'''||align=center| ||align=center|'''2''' |- |Kannottaġġ <br />• [[Stampa:Canoeing (flatwater) pictogram.svg|20px]] Kannottaġġ <small>(f'ilmijiet liberi)</small> <br />• [[Stampa:Canoeing (slalom) pictogram.svg|20px]] Kannottaġġ <small>(slalom)</small>||align=center|'''12'''<br />9<br />3||align=center|'''4'''<br />3<br />1||||align=center|'''16'''<br />12<br />4 |- |[[Stampa:Rowing pictogram.svg|20px]] Qdif ||align=center|'''8'''||align=center|'''6'''||align=center| ||align=center|'''14''' |- |Ċikliżmu<br />• [[Stampa:Cycling (road) pictogram.svg|20px]] Ċikliżmu fit-triq<br />• [[Stampa:Cycling (track) pictogram.svg|20px]] Ċikliżmu fuq il-korsa<br />• [[Stampa:Cycling (mountain biking) pictogram.svg|20px]] Ċikliżmu tal-muntanja<br />• [[Stampa:Cycling (BMX) pictogram.svg|20px]] BMX ||align=center|'''11'''<br />2<br />7<br />1<br />1||align=center|'''7'''<br />2<br />3<br />1<br />1||||align=center|'''18'''<br />4<br />10<br />2<br />2 |- |[[Stampa:Equestrian Vaulting pictogram.svg|20px]] Ekwitazzjoni<br />• Qbiż bl-ostakli<br />• Dressage<br />• Konkors komplut||align=center| ||align=center| ||align=center|'''6'''<br />2<br />2<br />2||align=center|'''6'''<br />2<br />2<br />2 |- |Ġinnastika<br />• [[Stampa:Gymnastics (artistic) pictogram.svg|20px]] Ġinnastika artistika <br />• [[Stampa:Gymnastics (rhythmic) pictogram.svg|20px]] Ġinnastika ritmika <br />• [[Stampa:Gymnastics (trampoline) pictogram.svg|20px]] Trampolin elastiku ||align=center|'''9'''<br />8<br /><br />1||align=center|'''9'''<br />6<br />2<br />1||align=center| ||align=center|'''18'''<br />14<br />2<br />2 |- |[[Stampa:Field hockey pictogram.svg|20px]] Ħokì ||align=center|'''1'''||align=center|'''1'''||align=center| ||align=center|'''2''' |- |[[Stampa:Judo pictogram.svg|20px]] Ġudo ||align=center|'''7'''||align=center|'''7'''||align=center| ||align=center|'''14''' |- |[[Stampa:Wrestling pictogram.svg|20px]] Lotta <br />• ''Lotta stil liberu''<br />• ''Lotta Greko-Rumana''||align=center|'''14'''<br />7<br />7||align=center|'''4'''<br />4<br /><br />||align=center| ||align=center|'''18'''<br />11<br />7 |} {{col-2}} {| class="wikitable" align="center" !!width="200"|<small>Dixxiplina</small>!!width="50"|<small>Maskili</small>!!width="50"|<small>Femminili</small>!!width="50"|<small>Imħalltin</small>!!width="50"|<small>Total</small> |+ |- | Għawm u sport akwatiku<br />• [[Stampa:Swimming pictogram.svg|20px]] Għawm<br />• [[Stampa:Diving pictogram.svg|20px]] Għadis <br />• [[Stampa:Synchronized swimming pictogram.svg|20px]] Għawm sinkronizzat <br />• [[Stampa:Water polo pictogram.svg|20px]] Waterpolo ||align=center|'''22'''<br />17<br />4<br /><br />1||align=center|'''24'''<br />17<br />4<br />2<br />1||align=center| ||align=center|'''46'''<br />34<br />8<br />2<br />2 |- |[[Stampa:Basketball pictogram.svg|20px]] Baskitbol ||align=center|'''1'''||align=center|'''1'''||||align=center|'''2''' |- |[[Stampa:Handball pictogram.svg|20px]] Ħendbol ||align=center|'''1'''||align=center|'''1'''||align=center| ||align=center|'''2''' |- |Volibol<br />• [[Stampa:Volleyball (beach) pictogram.svg|20px]] Beach volley <br />• [[Stampa:Volleyball (indoor) pictogram.svg|20px]] Volibol||align=center|'''2'''<br />1<br />1||align=center|'''2'''<br />1<br />1||align=center| ||align=center|'''4'''<br />2<br />2 |- |[[Stampa:Modern pentathlon pictogram.svg|20px]] Pentatlon modern ||align=center|'''1'''||align=center|'''1'''||align=center| ||align=center|'''2''' |- |[[Stampa:Boxing pictogram.svg|20px]] Boksing ||align=center|'''11'''||||||align=center|'''11''' |- |[[Stampa:Fencing pictogram.svg|20px]] Skerma ||align=center|'''5'''||align=center|'''5'''||align=center| ||align=center|'''10''' |- |[[Stampa:Softball pictogram.svg|20px]] Softbol ||align=center| ||align=center|'''1'''||align=center| ||align=center|'''1''' |- |[[Stampa:Weightlifting pictogram.svg|20px]] Rfigħ tal-piżijiet ||align=center|'''8'''||align=center|'''7'''||align=center| ||align=center|'''15''' |- |[[Stampa:Taekwondo pictogram.svg|20px]] Tekwondo ||align=center|'''4'''||align=center|'''4'''||align=center| ||align=center|'''8''' |- |[[Stampa:Tennis pictogram.svg|20px]] Tennis ||align=center|'''2'''||align=center|'''2'''||align=center| ||align=center|'''4''' |- |[[Stampa:Table tennis pictogram.svg|20px]] Tennis tal-mejda ||align=center|'''2'''||align=center|'''2'''||align=center| ||align=center|'''4''' |- |[[Stampa:Shooting pictogram.svg|20px]] Sparar<br />• Azzarin<br />• Pistola<br />• Sparar għall-plattini||align=center|'''9'''<br />3<br />3<br />3||align=center|'''6'''<br />2<br />2<br />2||align=center| ||align=center|'''15'''<br />5<br />5<br />5 |- |[[Stampa:Archery pictogram.svg|20px]] Sparar bil-qaws ||align=center|'''2'''||align=center|'''2'''||align=center| ||align=center|'''4''' |- |[[Stampa:Triathlon pictogram.svg|20px]] Trijatlon ||align=center|'''1'''||align=center|'''1'''||align=center| ||align=center|'''2''' |- |[[Stampa:Sailing pictogram.svg|20px]] Ibburdjar ||align=center|'''4'''||align=center|'''4'''||align=center|'''3'''||align=center|'''11''' |- |align=center|'''Total (28 sport)''' ||align=center|'''165'''||align=center|'''127'''||align=center|'''10'''||align=center|'''302''' |} {{col-end}} === Kalendarju === Fil-kalendarju segwenti tal-Olimpjadi 2008, kull kaxxa bluna tirrapreżenta avveniment ta' dixxiplina, bħal rawnd ta' kwalifikazzjoni, f'dik il-ġurnata. Il-kaxxa s-safra tirrapreżenta ġranet fejn saru l-finali għall-midalji. In-numri fil-kaxxa jfissru n-numru ta' finali li ġew kontestati f'dik il-ġurnata.<ref name="Kalendarju">{{Ċita web|url = http://en.beijing2008.cn/cptvenues/schedule/ |titlu = Olympic Games Competition Schedule |pubblikatur = BOCOG |data-aċċess = 2008-08-26 |lingwa =Ingliż }}</ref> {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%;position:relative;" |- |bgcolor="#00cc33"|&nbsp;●&nbsp;||Ċerimonja tal-ftuħ |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; &nbsp;||Kompetizzjonijiet |bgcolor="#ffcc00"|&nbsp; &nbsp;||Finali |bgcolor="#ee3333"|&nbsp;●&nbsp;||Ċerimonja tal-għeluq |} {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; line-height:1.25em;" |- !width="16%"|Awwissu 2008 !width="4%"|06 !width="4%"|07 !width="4%"|08 !width="4%"|09 !width="4%"|10 !width="4%"|11 !width="4%"|12 !width="4%"|13 !width="4%"|14 !width="4%"|15 !width="4%"|16 !width="4%"|17 !width="4%"|18 !width="4%"|19 !width="4%"|20 !width="4%"|21 !width="4%"|22 !width="4%"|23 !width="4%"|24 !width="8%"|Midalji<br />tad-deheb |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Archery pictogram.svg|20px]] Sparar bil-qaws | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | | | | | | | |4 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Athletics_pictogram.svg|20px]] Atletika | | | | | | | | | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|6 |bgcolor="#ffcc00"|6 |bgcolor="#ffcc00"|5 |bgcolor="#ffcc00"|3 |bgcolor="#ffcc00"|6 |bgcolor="#ffcc00"|7 |bgcolor="#ffcc00"|7 |bgcolor="#ffcc00"|1 |47 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Badminton_pictogram.svg|20px]] Badminton | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | | | | | | | |5 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Baseball_pictogram.svg|20px]] Baseball | | | | | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 | |1 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Basketball_pictogram.svg|20px]] Baskitbol | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Boxing_pictogram.svg|20px]] Boksing | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|5 |bgcolor="#ffcc00"|6 |11 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Canoeing_(flatwater)_pictogram.svg|20px]] Kannottaġġ | | | | | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|2 | | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|6 |bgcolor="#ffcc00"|6 | |16 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Cycling_(road)_pictogram.svg|20px]] Ċikliżmu | | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | |bgcolor="#ffcc00"|2 | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|3 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|3 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | |18 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Diving_pictogram.svg|20px]] Għadis | | | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 | |8 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Equestrian Vaulting pictogram.svg|20px]] Ekwitazzjoni | | | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | |6 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Fencing_pictogram.svg|20px]] Skerma | | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | | | | | |10 |- align="center" | align="left" |[[Stampa:Field_hockey_pictogram.svg|20px]] Ħokì | | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Football_pictogram.svg|20px]] Futbol |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 | |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Gymnastics_(artistic)_pictogram.svg|20px]] Ġinnastika | | | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |18 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Handball_pictogram.svg|20px]] Ħendbol | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Judo_pictogram.svg|20px]] Ġudo | | | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | | | | | | | | | |14 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Modern pentathlon_pictogram.svg|20px]] Pentatlon modern | | | | | | | | | | | | | | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Rowing_pictogram.svg|20px]] Qdif | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|7 |bgcolor="#ffcc00"|7 | | | | | | | |14 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Sailing_pictogram.svg|20px]] Ibburdjar | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | bgcolor=#ffcc00 |3 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | | | |11 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Shooting_pictogram.svg|20px]] Sparar | | | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | | | | | |15 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Softball_pictogram.svg|20px]] Softbol | | | | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | |1 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Swimming_pictogram.svg|20px]] Għawm | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | |34 |- align="center" | align="left" |[[Stampa:Synchronized_swimming_pictogram.svg|20px]] Għawm sinkronizzat | | | | | | | | | | | | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|1 | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|1 | |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Table_tennis_pictogram.svg|20px]] Tennis tal-mejda | | | | | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | |4 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Taekwondo_pictogram.svg|20px]] Tekwondo | | | | | | | | | | | | | | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | |8 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Tennis_pictogram.svg|20px]] Tennis | | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|3 | | | | | | | |4 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Triathlon_pictogram.svg|20px]] Trijatlon | | | | | | | | | | | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | | | |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Volleyball_(indoor)_pictogram.svg|20px]] Volibol | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |4 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Water_polo_pictogram.svg|20px]] Waterpolo | | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#ffcc00"|1 |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Weightlifting_pictogram.svg|20px]] Rfigħ tal-piżijiet | | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | | | |15 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Wrestling_pictogram.svg|20px]] Lotta | | | | | | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|3 | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|3 | | | |18 |- !Total ta' midalji tad-deheb !! !! !! !! 7 !! 14 !! 13 !! 19 !! 17 !! 15 !! 18 !! 27 !! 37 !! 18 !! 20 !! 11 !! 21 !! 21 !! 32 !! 12 !! 302 |- !Total kumulattiv!! !! !! !! 7 !! 21 !! 34 !! 53 !! 70 !! 85 !! 103 !! 130 !! 167 !! 185 !! 205 !! 216 !! 237 !! 258 !! 290 !! 302 !! |- |Ċerimonji|| || ||bgcolor="#00cc33" align="center"|●|| || || || || || || || || || || || || || || ||bgcolor="#ee3333" align="center"|●|| |- !Awwissu 2008 !width="4%"|06 !width="4%"|07 !width="4%"|08 !width="4%"|09 !width="4%"|10 !width="4%"|11 !width="4%"|12 !width="4%"|13 !width="4%"|14 !width="4%"|15 !width="4%"|16 !width="4%"|17 !width="4%"|18 !width="4%"|19 !width="4%"|20 !width="4%"|21 !width="4%"|22 !width="4%"|23 !width="4%"|24 !Midalji<br />tad-deheb |} </div> === Midalji === {{artiklu prinċipali|Tabella tal-midalji tal-Logħob Olimpiku tas-sajf 2008}} Dawn huma l-ewwel għaxar pożizzjonijiet tal-midalji mid-29 edizzjoni tal-Olimpjadi. Iċ-[[Ċina]] spiċċat l-ewwel bl-akbar numru ta' midalji tad-deheb, 51. L-[[Stati Uniti|Istati Uniti]], min-naħa l-oħra, kisbu t-tieni post bl-akbar numru ta' midalji, kemm bħala total u anki tal-fidda u tal-bronż. {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !Poż. !Pajjiż |style="background:gold; width:6em; font-weight:bold;"|Deheb |style="background:silver; width:6em; font-weight:bold;"|Fidda |style="background:#cc9966; width:6em; font-weight:bold;"|Bronż !style="width:6em;"|Total |-bgcolor=ccccff | 1 ||align=left| {{bandierapajjiż|CHN}} || 51 || 21 || 28 || 100 |- | 2 ||align=left| {{bandierapajjiż|USA}} || 36 || 38 || 36 || 110 |- | 3 ||align=left| {{bandierapajjiż|RUS}} || 23 || 21 || 28 || 72 |- | 4 ||align=left| {{bandierapajjiż|GBR}} || 19 || 13 || 15 || 47 |- | 5 ||align=left| {{bandierapajjiż|GER}} || 16 || 10 || 15 || 41 |- | 6 ||align=left| {{bandierapajjiż|AUS}} || 14 || 15 || 17 || 46 |- | 7 ||align=left| {{bandierapajjiż|KOR}} || 13 || 10 || 8 || 31 |- | 8 ||align=left| {{bandierapajjiż|JPN}} || 9 || 6 || 10 || 25 |- | 9 ||align=left| {{bandierapajjiż|ITA}} || 8 || 10 || 10 || 28 |- | 10 ||align=left| {{bandierapajjiż|FRA}} || 7 || 16 || 17 || 40 |} == Kontroversji u polemika == [[Stampa:Human Rights Abuse Cannot Co-exist with Beijing Olympics.jpg|250px|thumb|Persuni jipprotestaw fejn tispikka f'din l-istampa l-frażi: "L-Abbuż tad-Drittjiet Umani Ma Jistgħux Jeżistu Flimkien mal-Olimpjadi ta' Bejġing"]] Diversi entitajiet esprimew il-preokkupazzjoni tagħhom fuq il-Logħob, jew l-ospitazzjoni taċ-Ċina ta' dawn il-Logħob; dawn jinkludu allegazzjonijiet li ċ-Ċina vvjolat il-wegħda li kienet għamlet li tħalli l-aċċess lill-istampa, allegat vjolazzjoni tad-[[drittijiet umani]], [[tniġġis tal-arja]] kemm fil-belt ta' Bejġing u anki fil-madwar, [[bojkot]]s proposti, twissija tal-possibilità li l-Olimpjadi ta' Bejġing ikunu fil-mira ta' [[grupp terroristiku|gruppi terroristiċi]], disturb vjolenti ta' protestanti favur it-Tibet, persekuzzjonijiet reliġjużi, il-projbizzjoni ta' Tibetani etniċi mill-jaħdmu f'Bejġing matul il-Logħob, kritika fuq politiki li jordnaw is-sorveljanza elettronika tal-lukandi li huma pposeduti internazzjonalment, l-ispostament tar-residenti, diffikulta fil-biljetti, trattament ħażin ma' ġurnalisti barranin, żoni ta' protesti dubbjużi, kif ukoll kien allegat molestja, arresti fid-djar, għebien infurzat, priġunerija, u torturi ta' dissidenti u protestanti. Fit-[[13 ta' Frar]] [[2008]], ir-reġista [[Stati Uniti|Amerikan]] [[Steven Spielberg]] abbanduna l-inkarigu ta' konsulent artistiku għall-ftuħ u l-għeluq tal-Logħob Olimpiku. Ir-raġuni wara din l-għażla kienet minħabba l-irwol li ċ-Ċina kienet qed iżżomm fil-Gwerra ta' Dargur u r-rapport li ċ-Ċina kellha mal-gvern ta' Khartum. Bejġing hi l-akbar investitriċi fis-[[Sudan]] fl-industrija taż-żejt u tiġi akkużata li tivvjola d-drittjiet umani billi tbigħ armi lill-kontinent [[Afrika]]n, u b'hekk qed tkun responsabbli għal aktar tixrid ta' demm. Il-problema kbira tal-ammont kbir ta' tniġġis tal-arja, wassal biex ċerti kompetizzjoni fuq distani kbar, bħall-maratoni, it-triathlon u ċ-ċikliżmu, saru x'imkien ieħor. [[Haile Gebrselassie]], il-primastija dinji tal-maratona, irrifjuta li jipparteċipa f'din il-kompetizzjoni għall-biża tat-tniġġis. Lejn Ġunju u Lulju tal-2008, il-klima partikularment sħuna li laqtet lil Bejġing u lir-reġjun ta' madwar ħolqot aktar preokkupazzjoni fuq l-iżvoliġment ta' xi kompetizzjonijiet. Partikularment kien hemm il-biża' tal-possibilità tal-formazzjoni ta' tempesti tar-ramel li jaslu biex jolqtu l-kapitali u għall-invażjoni ta' ġurati li f'Lulju 2008 laqtet il-kampanja, 300 km fil-Majjistral ta' Bejġing. Infestazzjoni ta' alga laqtet f'Lulju il-baċini li kienu mistennija għall-kompetizzjonijiet tal-kannottaġġ, u b'hekk il-ħaddiema kellhom bżonn inaddfu qabel il-bidu tal-kompetizzjonijiet. == Referenzi == {{referenzi}} == Ħoloq esterni == {{commons|Category:2008 Summer Olympics}} * {{Sit uffiċjali}} * [http://www.olympic.org/ Sit uffiċjali tal-Kumitat Olimpiku Internazzjonali] {{Pajjiżi fil-Logħob Olimpiku tas-Sajf 2008}} {{Logħob Olimpiku}} [[Kategorija:Logħob Olimpiku tas-sajf 2008| ]] 27yj3fbldu7m5wurkhh3vlzwq23mjh2 279320 279319 2022-08-18T17:57:29Z Chrisportelli 355 tiswija ta' referenza wikitext text/x-wiki {{Edizzjoni Olimpika |olimpjadi = Logħob Olimpiku tas-sajf 2008 |logo = Beijing 2008 logo Olimpjadi.png |daqs = 150px |alt = Logo uffiċjali tal-Logħob Olimpiku tas-sajf 2008 |belt = [[Bejġing]] |mottu = ''One World, One Dream <br /> (同一个世界 同一个梦想)<br />{{mt}} Dinja Waħda, Ħolma Waħda'' |ċerimonja_ftuħ = 8 ta' Awwissu |ċerimonja_għeluq = 24 ta' Awwissu |pajjiżi_parteċipanti = 204 |atleti_parteċipanti = 11,028 |avvenimenti = 302 fi 28 dixxiplina |persuna_ftuħ = [[Hu Jintao]] |ġurament_atleti = [[Zhang Yining]] |ġurament_ġurija = [[Huang Liping]] |fjamma_olimpika = [[Li Ning]] |grawnd_olimpiku = [[Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing]] }} Il-'''Logħob Olimpiku tas-sajf 2008''', magħrufin uffiċjalment bħala l-'''Logħob tad-XXIX Olimpjadi''', kienet manifestazzjoni [[sport]]iva internazzjonali li saret f'[[Bejġing]], ġewwa ċ-[[Ċina]], mit-8 ta' Awwissu sal-24 ta' Awwissu 2008.<ref>[http://en.beijing2008.cn/schedule/ Kalendarju fuq is-sit uffiċjali]</ref> Total ta' 10,500 atleta kienu mistennija li jikkompetu fi 302 avvenimenti minn 28 dixxiplina. L-Olimpjadi ta' Bejġing 2008 immarkaw ukoll it-tielet darba li l-[[Logħob Olimpiku tas-sajf]] saru fit-territorju [[Asja|Ażjatiku]], wara [[Logħob Olimpiku tas-sajf 1964|Tokjo 1964]] u [[Logħob Olimpiku tas-sajf 1988|Seoul 1988]]. Diversi [[Kumitat Olimpiku Nazzjonali|KON]] ġodda ġew rikonoxxuti mill-KOI. Xi kompetizzjonijiet tal-ibburdjar, tal-għawn u t-turnew tal-futbol saru fi bliet oħra Ċiniżi, waqt li l-kompetizzjonijiet kollha tal-ekwitazzjoni saru f'[[Ħong Kong]]. Għat-tieni darba fl-istorja, l-Logħob Olimpiku ġew ospitati minn żewġ Kumitati Olimpiċi differenti. Bejġing [[Għażla għall-belt organizzatriċi tal-Olimpjadi tas-sajf 2008|ingħatat id-dritt]] li tospita l-edizzjoni tal-Olimpjadi tas-sajf 2008 mill-[[Kumitat Olimpiku Internazzjonali]] (KOI) fit-13 ta' Lulju 2001, li ġiet preferita minn bliet oħra bħal [[Toronto]], [[Pariġi]], [[Istanbul]], u [[Ożaka]]. == Kandidatura == {{artiklu prinċipali|Għażla għall-belt organizzatriċi tal-Olimpjadi tas-sajf 2008}} {| class="wikitable" align="right" style="margin-left:.5em;" |- ! colspan="4" | Riżultati tal-kandidaturi tal-Olimpjadi ta' Bejġing 2008 |- ! Belt ! KON | bgcolor="silver" |'''Rawnd 1''' | bgcolor="silver" |'''Rawnd 2''' |- | [[Bejġing]] || {{bandierapajjiż|CHN}} || align="center"| '''44''' || align="center"| '''56''' |- | [[Toronto]]|| {{bandierapajjiż|CAN}} || align="center"| 20 || align="center"| 22 |- | [[Pariġi]] || {{bandierapajjiż|FRA}} || align="center"| 15 || align="center"| 18 |- | [[Istanbul]] || {{bandierapajjiż|TUR}} || align="center"| 17 || align="center"| 9 |- | [[Ożaka]] || {{bandierapajjiż|JPN}} || align="center"| 6 || align="center"| — |} [[Bejġing]] ġiet eletta bħala l-belt għall-Olimpjadi tal-2008 nhar it-13 ta' Lulju 2001, matul il-112-il seduta tal-KOI f'[[Moska]], fejn irnexxielha tegħleb l-isfida ta' [[Toronto]], [[Pariġi]], [[Istanbul]] u [[Ożaka]]. Qabel is-sessjoni, ħames ibliet oħra ([[Bangkok]], il-[[Kajr]], l-[[Avana]], [[Kuala Lumpur]] u [[Sivilja]]) issottomettew l-offerta tagħhom, imma naqsu li jagħmlu l-lista l-qasira li saret fis-sena 2000. Wara l-ewwel rawnd ta' votazzjoni, Bejġing kisbet vantaġġ sinjifikati fuq l-erba' kandidati l-oħra. Ożaka rċiviet biss sitt voti u kienet eliminata. Fit-tieni rawnd, Bejġing kellha s-sosten tal-maġġoranza tal-voti, fejn b'hekk ġew eliminati r-rawnds suċċessivi.<ref name="Election">{{Ċita web|url = http://www.olympic.org/uk/games/beijing/election_uk.asp |titlu = Beijing 2008: Election |pubblikatur = Kumitat Olimpiku Internazzjonali |data-aċċess = 2008-08-24 |lingwa=Ingliż}}</ref> Wara r-rebħa tal-offerta, [[Li Lanqing]], il-viċi-premier taċ-Ċina, iddikjara: {{quote|Ir-rebħ tal-offerta Olimpika hu eżempju tar-rikonoxximent internazzjonali tal-istabbilità soċjali taċ-Ċina, tal-progress ekonomiku u tal-ħajja sana tal-poplu Ċiniż.}} Preċedentament, Bejġing kienet tilfet l-offerta għall-[[Logħob Olimpiku tas-sajf 2000|Olimpjadi tas-sajf 2000]], li kienet mirbuħa minn [[Sydney]]. == Żvilupp u parteċipazzjoni == === Impjanti === Minn [[Mejju]] [[2007]], beda l-bini tal-31 impjant tal-Logħob Olimpiku ta' Bejġing.<ref name="kostruzzjoni">{{Ċita aħbar |pubblikatur=BOCOG |data=2007-05-11 |data-aċċess=2008-08-24 |url=http://en.beijing2008.cn/01/32/article214073201.shtml |titlu=All Beijing-based Olympic venues under construction |lingwa=Ingliż}}</ref> Barra minn hekk, il-gvern Ċiniż investa wkoll fir-rinnovazzjoni u l-kostruzzjoni ta' sitt impjanti barra minn Bejġing kif ukoll f'59 ċentru ta' taħriġ. L-aktar biċċiet arkitettoniċi huma l-[[Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing]], l-[[Grawnd Magħluq Nazzjonali ta' Bejġing]], iċ-[[Ċentru Akwatiku Nazzjonali ta' Bejġing]], iċ-[[Ċentru ta' Konvenzjoni Olympic Green]], l-[[Olympic Green]] u l-[[Grawnd tal-Baseball ta' Wukesong]]. Madwar 85% tal-baġit tal-kostruzzjoni għas-sitt impjanti prinċipali huma miksuba minn [[dollaru Amerikan|US$]]2.1 biljun. L-investimenti huma mistennija mis-soċjetà fi tfittxija għad-drittijiet ta' proprjetà wara l-Olimpjadi 2008. Xi impjanti huma proprjetà u ggvernati mill-''iStat tal-Amministrazzjoni ġenerali tal-iSport'', li se jużawhom wara l-Olimpjadi bħala faċilitajiet għal kull manifestazzjoni sportiva fil-futur. Il-Logħob Olimpiku ta' Bejġing huma uffiċjalment l-Olimpjadi bl-akbar spiża fl-istorja b'total ta' $40.9 biljun li ntefqu bejn l-2001 u l-2007 fuq l-infastruttura, l-enerġija, it-trasport u proġetti ta' fornimenti tal-ilma.<ref>{{Ċita web |url=http://www.2008beijingolimpics.com/the-olympics/the-beijing-olympics-the-most-expensive-games-in-history/ |titlu=The Most Expensive Games In History |data-aċċess=2008-08-24 |pubblikatur=2008beijingolimpics.com |lingwa=Ingliż }}</ref> Xi avvenimenti, però, ma sarux f'Bejġing, bħal per eżempju l-[[Futbol fil-Logħob Olimpiku tas-sajf 2008|futbol]] li sar f'[[Qinhuangdao]], [[Shanghai]], [[Shenyang]] u [[Tianjin]], u l-[[Ekwitazzjoni fil-Logħob Olimpiku tas-sajf 2008|ekwitazzjoni]] f'[[Ħong Kong]]. ==== Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing ==== {{artiklu prinċipali|Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing}} [[Stampa:Bird's Nest stadium, May 2008.jpg|thumb|350px|Il-Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing]] Il-punt ċentrali tal-Olimpjadi f'Bejġing kien il-[[Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing]], imlaqqam bħala "Bird's Nest" (''il-Bejta tal-Għasfur'') minħabba l-forma tiegħu. Il-kostruzzjoni tal-impjant bdiet fl-24 ta' Diċembru 2003. Il-grawnd Olimpiku ta' [[Guangdong]], kien ipproġettat, programmat, mibni u tlesta fl-2001 għall-Olimpjadi, imma suċċessivament kien deċiż li jiġi wżat grawnd ġdid għal dan l-avveniment straordinarju. Id-ditta Svizzera, "[[Herzog & de Meuron]]" Architekten AG, ikkolaborat mal-kumpanija Ċiniża, "China Architecture Design & Research Group", biex tirbaħ il-konkorrenza. Mgħammar b'forma ta' grada skeletrika, l-impjant ġabar aktar minn 90,000 persuna matul iċ-ċerimonja tal-ftuħ u matul l-Olimpjadi. L-arkitetti ddiskrevew l-grawnd bħala "bejta ta' għasfur", bis-saqaf li jinfetaħ. Madanakollu, fl-004, l-idea tas-saqaf li jinfetaħ ġiet abbandunata minħabba raġunijiet ekonomiċi u dawk ta' sigurtà. Il-Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing kien il-post fejn ospita ċ-ċermonja tal-ftuħ u kien ukoll f'dik tal-għeluq. Il-diżinjatur tal-grawnd, [[Ai Weiwei]], irtira s-sosten tiegħu għall-Olimpjadi fiċ-Ċina, fejn stqarr li "ma jridx ikollu x'jaqsam aktar magħhom".<ref>{{Ċita web |url= http://edition.cnn.com/2007/WORLD/asiapcf/08/13/china.olympics.reut/?iref=mpstoryview|titlu= Chinese architect slams Olympic 'pretend smile'|data-aċċess=2008-08-25 |pubblikatur= Reuters |lingwa=Ingliż}}</ref> Fis-16 ta' Lulju 2008, ġie miftuħ il-Villaġġ Olimpiku ta' Bejġing, u sar aċċessibbli għall-pubbliku fis-26 ta' Lulju. ==== Impjanti tal-kompetizzjonijiet ==== {| width=100% |- valign="top" | ==== Impjanti ġodda ==== * [[Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing]] - Futbol, Atletika, Ċerimonja tal-ftuħ, Ċerimonja tal-għeluq u t-tmiem tal-maratona * [[Ċentru Akwatiku Nazzjonali ta' Bejġing|Ċentru Akwatiku Nazzjonali]] - Għawm, Għadis, Għawm sinkronizzat * [[Grawnd Magħluq Nazzjonali ta' Bejġing|Grawnd Magħluq Nazzjonali]] - Ġinnastika artistika, Ġinnastika, Handball * Beijing Shooting Range Hall - Sparar * Wukesong Indoor Stadium - Baskitbol * Laoshan Velodrome - Ċikliżmu * Shunyi Olympic Rowing-Canoeing Park - Kannottaġġ, Qdif * China Agricultural University Gymnasium - Lotta * Peking University Gymnasium - Tennis tal-mejda * University of Science and Technology Beijing Gymnasium - Ġudo, Taekwondo * Beijing University of Technology Gymnasium - Badminton, Ġinnastika ritmika * [[Olympic Green Tennis Center]] - Tennis | ==== Impjanti eżistenti ==== * Olympic Sports Center Stadium * Olympic Sports Center Gymnasium * [[Grawnd tal-Ħaddiema ta' Bejġing|Grawnd tal-Ħaddiema]] * Workers' Indoor Arena * [[Grawnd tal-Kapitali ta' Bejġing|Grawnd tal-Kapitali]] * Fengtai Softball Field * Ying Tung Natatorium * Laoshan Mountain Bike Course * Beijing Shooting Range CTF * [[Istitut tal-Ġinnasju tat-Teknoloġija ta' Bejġing]] * Università ta' Bejġing tal-Ġinnasju tal-Ajrunawtika u Astronawtika | ==== Impjanti temporanji ==== * Fencing Hall * [[Olympic Green Hockey Field]] * Olympic Green Archery Field * Wukesong Baseball Field * Chaoyang Park Beach Volleyball Ground * Laoshan Bicycle Moto Cross (BMX) Venue * Triathlon Venue * Urban Road Cycling Course |} === Organizzazzjoni === Għall-Olimpjadi, il-kumitat organizzativ stqarr il-bżonn ta' madwar 11,000 voluntier. Il-proċess ta' selezzjoni spiċċa f'[[Mejju]] [[2008]] u ġie segwit mid-diversi attivitajiet ta' formazzjoni. Ġew imposti miżuri ta' sigurtà biex jiġu evitati kwalunkwe tip ta' problema. Ġew appuntati 80 kelb tal-pulizija biex jikkontrollaw is-sistemà tal-ferrovija u jxommu prodotti bis-suspett li jieħdu n-nar. Ċentru speċjali osserva s-sigurezza tal-prodotti tal-ikel, fejn ikkontrolla li jiġu rispettati l-istandard tekniċi.<ref>{{Ċita web|url=http://www.gamesbids.com/cgi-bin/news/viewnews.cgi?category=1&id=1199290828 |titlu=Beijing 2008 Prepares For Summer Olympics |data=2008-01-02 |data-aċċess=2008-08-25 |pubblikatur=GamesBids |lingwa=Ingliż}}</ref> Waħda mill-problemi prinċipali tal-belt ta' Bejġing hu t-[[tniġġis]]: il-livell tas-sustanzi li jniġġsu hu kbir tant li poġġew f'riksju diversi kompetizzjoni fuq distanza twila. Biex jitnaqqsu l-effeti ta' ħsara, il-belt implimentat diversi regoli, fosthom liġijiet aktar stretti fuq il-karozzi għall-bejgħ. Kważi għal kull pulizija, ta' kwalunkwe grad jew anzjanità, ġew mogħtija lezzjonijiet ta' lingwi barranin u ta' edukazzjoni. Ktejjeb bi frażijiet f'seba' lingwa ([[Lingwa Ingliż|Ingliż]], [[Lingwa Franċiża|Franċiż]], [[Lingwa Russa|Russu]], [[Lingwa Ġermaniża|Ġermaniż]], [[Lingwa Ġappuniża|Ġappuniż]], [[Lingwa Koreana|Korean]] u [[Lingwa Għarbija|Għarbi]]) ingħata għall-pulizija kollha u għall-voluntiera. Ġiet organizzata kampanja fir-reġjun ta' Bejġing li nvitat il-popolazzjoni residenti biex juru lilhom infushom ospitanti u kollaborattivi fil-konfronti tal-barranin li jkunu waqt żjara, fejn għandhom jipprovdu informazzjoni u kwalunkwe tip ta' għajnuna oħra lill-viżitaturi li jiltaqgħu ma' xi diffikulta. Barra minn hekk, il-muniċipalità ta' Bejġing, għamlet serje ta' normi li għandhom x'jaqsmu mad-dinjità urbana: fil-belt, per eżempju, ma kienx permess li wieħed jibżoq mal-art. Il-pulizja għamlet kampanja biex tqaċċat attivitajiet illegali matul l-Olimpjadi, fi [[Pjazza Tiananmen]] u matul Chang’an Avenue. Tallaba, bejjiegħa abbużivi u sewwieqa tat-takis abbużivi jiġu identifikati, arrestati jew inkella jkollhom il-fornimenti tagħhom ikkonfiskati meta jiġu individwati mill-pulizija. === Xandir === Dawn il-logħob kienu l-ewwel li ġew prodotti u mxandra fit-televiżjoni b'definizzjoni għolja mill-istazzjon ospitu. Fl-offerta tagħhom għal-Logħob Olimpiku fl-2001, Bejġing iddikjarat "li mhu se jkun hemm ebda restrizzjoni fuq ir-rapportaġġ tal-medja u l-moviment tal-ġurnalisti li jintervistaw il-parteċipanti",<ref>[http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_299.pdf Rapport] tal-Kummissjoni Evalwattiva tal-KOI għal-Logħob tad-XXIX Olimpjadi fl-2008, pġ.73</ref> imma skont rapport tan-''[[New York Times]]'', dawn il-wegħdiet ma ġewx rispettati. === Trasport === [[Stampa:Beijing 2008 olympic venue.svg|325px|thumb|Mappa tal-impjanti Olimpiċi ta' Bejġing flimkien mas-sistemà ta' trasport aktar rapidu fil-belt kollha u bejn l-impjanti.]] Bi preparazzjoni għall-viżitaturi Olimpiċi, l-infrastruttura tat-trasport f'Bejġing ġiet imkabbra mhux ħażin. L-[[Ajruport internazzjonali ta' Bejġing|ajruport ta' Bejġing]] għadda minn espansjoni kbira, fejn żdied it-Terminal 3, l-ikbar terminal tal-ajruport fid-dinja, iddiżinjat mill-arkitett rinomat [[Norma Foster]].<ref name="Bejġing Terminal 3">{{Ċita aħbar| url=http://www.architectureweek.com/2008/0730/design_1-1.html| titlu=Beijing Terminal 3 by Foster| isem=Jo |kunjom=Baker| pubblikatur=ArchitectureWeek.com |data-aċċess=2008-08-25 |lingwa=Ingliż}}</ref> Fl-1 ta' Awwissu, l-Istazzjon tal-Ferrovija tan-nofsinhar ta' Bejġing reġa' nfetaħ wara sentejn ta' kostruzzjoni. Il-Bejġing-Tianjin Intercity Rail, li hi twila 120km, infetħet fl-istess ġurnata u tagħqad lil Bejġing, Tianjin u l-ibliet l-oħra fejn saru l-Olimpjadi. Ġiet programmata biex issir l-aktar veloċi fid-dinja u tasal sa veloċità ta' 350 km fis-siegħa. Is-[[sottopassaġ ta' Bejġing]] esperjenza espansjoni notevoli ta' aktar mid-doppju tal-kapaċità preċedenti. Is-sistemà tal-ferrovija ta' qabel kienet tikkonsisti minn 4 linji u 64 stazzjon. Ġew miżjuda 7 linji u 80 stazzjon, u fost dawn anki ħolqa diretta għall-ajruport tal-belt. Ukoll, flotta ta' eluf ta' karozzi tal-linja, xarabanks żgħar u karozzi uffiċjali wasslu lill-ispettaturi, l-atleti u l-uffiċjali bejn l-impjanti.<ref>{{Ċita aħbar |url = http://en.beijing2008.cn/05/25/article214012505.shtml |titlu = 38 public transit routes to the Olympic venues |pubblikatur = BOCOG |data = 2007-01-22 |data-aċċess = 2008-08-25 |lingwa=Ingliż}}</ref> Bħala miżura kontra t-tniġġis, 300,000 vettura b'volum qawwi ta' tniġġis ma tħallewx joperaw fil-belt, u d-dħul f'Bejġing bil-vettura kien limitat. Dawn ir-restrizzjonijiet huma nfurzati mill-20 ta' Lulju sal-20 ta' Settembru. Ir-restrizzjonijiet tal-vetturi tal-passiġieri kienu skedati fi ġranet alternati skond in-numru tal-plakka jekk jispiċċax fard jew pari. === Tema === It-tema uffiċjali tal-logħob, bit-titlu "Dancing Beijing" (''Bejġing Żeffiena''), għandha il-karattru kalligrafiku ''jīng'' (京, li tfisser ''kapitali''), li tirreferi għall-belt ospitu. L-islogan Olimpiku, "''One World, One Dream''" (''Dinja Waħda, Ħolma Waħda''), issejjaħ lid-dinja kollha biex tingħaqad flimkien taħt spirtu Olimpiku. === Maskots === {{artiklu prinċipali|Fuwa}} Il-maskots ta' Bejġing 2008 huma ħamsa [[Fuwa]],<ref>{{Ċita web|url=http://watch-olympics-online.co.cc/about.php |titlu=Fuwa Fact Sheet |data-aċċess=2008-08-24 |lingwa=Ingliż }}</ref> li huma pupi tal-fortuna Ċiniżi (opra ta' Han Meilin), li kull waħda minnhom tikkaretterizza wieħed mill-ħames kuluri taċ-[[Simboli Olimpiċi#Bandiera|ċrieki Olimpiċi]] u kif ukoll bħala simbolu tal-kultura Ċiniża. L-ewwel sillabi tal-ismijiet tagħhom meta jinqraw flimkien jiffurmaw il-frażi ''Běijīng huānyíng nǐ'' li biċ-Ċiniż Mandarin ifisser "Bejġing jagħtikom il-merħba". L-ismijiet ta' dawn il-Fuwa huma, Bèibei (贝贝), Jīngjing (晶晶), Huānhuan (欢欢), Yíngying (迎迎), Nīni (妮妮). == Torċa Olimpika == [[Stampa:Official 2008 Summer Olympics Torch in Vilnius.jpg|180px|thumb|It-Torċa Olimpika 2008]] Id-disinn tat-[[Torċa Olimpika]] hu bbażat fuq voluti tradizzjonali u juża' disinn tradizzjonali Ċiniż magħruf bħala "Sħab Favorevoli" (祥云). It-torċa hi ddiżinjata biex tibqa' mixgħula f'riħ ta' 40 mil fis-siegħa, f'temperaturi ta' inqas minn 40° taħt iż-żero u fix-xita sa 50 mm kull siegħa. Il-mixja bit-torċa, bit-tema '''Vjaġġ ta' Armonija''', damet 130 jum u ġarret it-torċa 137,000 km — l-ikbar distanza ta' kwalunkwe mixja bit-torċa Olimpika minn meta t-tradizzjoni bdiet fl-edizzjoni ta' [[Logħob Olimpiku tas-sajf 1936|Berlin 1936]].<ref name="Torċa KOI">{{Ċita aħbar |data=2007-04-26 |titlu=Beijing 2008: BOCOG Announces Olympic Torch Relay Route |url=http://www.olympic.org/uk/news/olympic_news/full_story_uk.asp?id=2147 |pubblikatur=Kumitat Olimpiku Internazzjonali |data-aċċess=2008-08-25 |lingwa=Ingliż}}</ref> Minħabba li ċ-Ċina għandha relazzjonijiet xejn sbieħ ma' diversi pajjiżi, il-mixja bit-torċa rriżultat bħala waħda diffikultuża. Per eżempju, kien hemm diskussjoni kbir fuq il-passaġġ tal-fjakkola fuq il-gżira ta' [[Tajwan]]. [[Stampa:Beijing 2008 Torch Relay Route.png|250px|thumb|left|Ir-rotta tat-Torċa Olimpika 2008]] Argument sħun ieħor kien il-kwistjoni tat-[[Tibet]]: l-organizzaturi ipprevedew it-telgħa tal-[[Everest]], imma xtaqu wkoll li jevitaw l-aktar possibli l-manifestazzjoni favur it-Tibet. Għal dan l-iskop iċ-[[Ċina]] stabillixxiet regoli aktar stretti għall-aċċess għall-parti Tibetana tal-muntanja l-aktar għolja tad-dinja: kontrolli aktar akkurati rigward ix-xabbata barranin, b'limitazzjoni fuq in-numru ta' xabbata tal-istess nazzjon, kontroll fuq id-dokumenti ta' xahrejn u nofs qabel, u projbizzjoni ta' sostituzzjoni fl-aħħar minuta. Minkejja d-diversi problemi li kien hemm, ix-xabbata Ċiniżi xorta wasslu t-Torċa Olimpika fuq il-quċċata tal-Everest. It-Torċa rritornat lura għaċ-ċerimonja tal-ftuħ. == Il-logħob == === Ċerimonja tal-ftuħ === Iċ-ċerimonja tal-ftuħ tal-Olimpjadi tas-sajf 2008 saret fil-[[Grawnd Nazzjonali ta' Bejġing]] u bdiet fit-8 ta' filgħaxija ([[Żona tal-ħin taċ-Ċina]]) tat-8 ta' Awwissu 2008.<ref>{{Ċita web |url=http://en.beijing2008.cn/ceremonies/n214508163.shtml |titlu=Opening Ceremony plan released |data=2008-08-06 |pubblikatur=beijing2008.cn |data-aċċess=2008-08-25 |lingwa=Ingliż}}</ref> In-numru 8 hu assoċjat mal-prosperità u l-kunfidenza skont il-kultura Ċiniża, u f'dan il-każ kien tmienja triplu għad-data u wieħed aktar għall-ħin (qrib it-08:08:08 pm).<ref name="Eight">{{Ċita web |url=http://afgen.com/china8.html |titlu=The Number Eight And The Chinese |data-aċċess=2008-08-25 |lingwa=Ingliż}}</ref> Iċ-ċerimonja kienet diretta mir-reġista Ċiniż [[Zhang Yimou]] u l-koreografu Ċiniż [[Zhang Jigang]]. Din is-serata kienet tikkonsisti minn 15,000 esebitur, u suċċessivament ġiet imsejjħa bħala "l-aqwa ċerimonja tal-ftuħ tal-Olimpjadi li qatt ġiet prodotta". Iċ-ċerimonja bdiet bl-istennija tal-mument tal-ftuħ permezz tat-tħabbit ta' tnabar "Fou" li kienu mdawwlin hekk kif is-sekondi bdew jonqsu. Suċċessivament, roll ta' karta kbir, li grazzi għall-effetti speċjali fuq il-wiċċ tiegħu kien qed jipproduċi pajsaġġi tipiċi taċ-Ċina. Il-kanzunetta uffiċjali tal-Olimpjadi 2008 ġiet kantata mill-Ingliża [[Sarah Brightman]] u ċ-Ċiniża [[Liu Huan]], u kienet intitulata "You and Me". L-eks-ġinnasta Ċiniża, [[Li Ning]], xegħel il-[[fjamma Olimpika]]. Id-daħla tal-atleti parteċipanti kienet differenti mill-edizzjoni preċedenti tal-Olimpjadi. L-iskwadri ma daħlux fl-ordni tal-[[alfabett Latin]], imma skont l-[[alfabett Ċiniż]]; fil-fatt l-[[Awstralja]], li s-soltu tkun waħda mill-ewwel gruppi li jidħlu, daħlet kważi lejn l-aħħar, minħabba li fiċ-Ċiniż (澳大利亚) l-inizzjali tal-Awstralja huma waħda mill-aħħar ittri. === Ċerimonja tal-għeluq === Iċ-ċerimonja tal-għeluq seħħet fl-24 ta' Awwissu 2008. Bdiet fit-8:00pm ([[Żona tal-ħin taċ-Ċina]]), u saret fil-[[Grawnd Olimpiku ta' Bejġing]]. Kien hemm id-dħul tal-atleti fil-grawnd, li ma daħlux skont l-ordni alfabetiku. Fiċ-ċerimonja ġie assistit il-messaġġ tal-President tar-[[Repubblika Popolari taċ-Ċina]] [[Hu Jintao]] u l-President tal-[[Kumitat Olimpiku Internazzjonali|KOI]] [[Jacques Rogge]]. Wara, saret il-premjazzjoni tal-kompetizzjoni tal-maratona, li ġie mirbuħa mill-[[Kenja]]n [[Samuel Kamaru Wanjiru]] (l-ewwel midalja tad-deheb għall-Kenja fil-maratona fl-Olimpjadi), li ġiet segwita minn spettaklu b'direzzjoni tar-reġista Ċiniż [[Zhang Yimou]]. Kien hemm imbagħad il-passaġġ simboliku tal-[[Simboli Olimpiċi#Bandiera|bandiera Olimpika]] bejn Bejġing u Londra, li se tkun l-organizzatriċi tal-edizzjoni li jmiss tal-Olimpjadi tas-sajf; dan il-passaġġ seħħ bejn is-sindku ta' Bejġing, [[Guo Jinlong]] u dak ta' Londra, [[Boris Johnson]]. Wara kien hemm esebizzjoni spettakulari esegwita mill-Kumitat Organizzattiv ta' Londra għal-Logħob Olimpiku (LOCOG), bil-parteċipazzjoni tal-futboler ta' [[Los Angeles Galaxy]] [[David Beckham]] u tad-dwett mużikali bejn [[Leona Lewis]] u mill-kitarrist tal-[[Led Zeppelin]], [[Jimmy Page]], fejn kantaw il-kanzunetta ''Whole Lotta Of Love''. Suċċessivament ġiet mitfija l-[[Fjamma Olimpika]] li mhux se tinxtegħel qabel il-Logħob Olimpiku ta' Londra fl-2012. === Pajjiżi parteċipanti === [[Stampa:2008 Summer Olympic games countries.svg|thumb|200px|Pajjiżi parteċipanti]] Il-205 [[Kumitat Olimpiku Nazzjonali]] kollha, barra l-[[Brunej]], ipparteċipaw f'din l-edizzjoni. Iċ-Ċina u l-Istati Uniti kellhom l-ikbar timijiet, b'639 u 596 kompetitur rispettivament.<ref name="USOC Delegation">{{Ċita web |url=http://www.asianweek.com/2008/08/08/asian-americans-going-for-the-gold-in/ |titlu=Asian Americans Going for the Gold in… |pubblikatur=AsianWeek |data-aċċess=2008-08-26 |lingwa=Ingliż}}</ref> Diversi pajjiżi ġew rappreżentati minn atleta wieħed. Kien hemm tliet pajjiżi debuttanti, li kienu l-[[Gżejjer Marshall]], il-[[Montenegro]] u t-[[Tuvalu]]. L-għawwiema mill-[[Afrika t'Isfel]], [[Natalie du Toit]], li rebħet ħames midalji tad-deheb fil-[[Logħob Paralimpiku tas-sajf 2004]], ikkwalifikat għal-logħob ta' Bejġing, biex saret l-ewwel atleta fl-istorja, b'saqjaha maqtugħa mill-irkoppa, li kkwalifikat għal-Logħob Olimpiku wara [[Olivér Halassy]] fl-1936.<ref>{{Ċita web|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/main.jhtml?xml=/sport/2008/05/04/sbswim104.xml |titlu="Dreams carry Natalie Du Toit to Beijing" |pubblikatur=The Telegraph |data-aċċess=2008-08-26 |lingwa=Ingliż}}</ref> [[Natalia Partyka]], li twieldet mingħajr il-parti t'isfel tal-id leminija (mill-minkeb sal-polz tal-id) ikkompetiet għall-[[Polonja]] fit-tennis tal-mejda.<ref>{{Ċita web |url=http://www.london2012.com/blog/2008/06/18/natalia-paralympic-and-olympic-athlete.php |titlu=Natalia: Paralympic AND Olympic athlete |data-aċċess=2008-08-26 |lingwa=Ingliż}}</ref> [[Stampa:Flag of Chinese Taipei for Olympic games.svg|thumb|left|100px|TPE]] Bħal-logħob preċedenti mill-1984, atleti mir-[[Repubblika taċ-Ċina]] (Tajwan) ħadu sehem fl-Olimpjadi bħala t-Tajpej Ċiniżi (TPE) taħt il-bandiera Olimpika tat-Tajpej Ċiniżi. Il-parteċipazzjoni tat-Tajwan kienet f'dubju minħabba li ma kienx hemm qbil fuq l-isem tat-tim fil-lingwa Ċiniża, u rigward jekk it-Tajwan kellux jimxi qrib ir-Reġjun Amministrattiv Speċjali Ċiniż ta' Ħong Kong fiċ-ċerimonja tal-ftuħ. === Sport === Id-dixxiplini ta' Bejġing 2008 kienu kważi l-istess bħal dawk ta' [[Logħob Olimpiku tas-sajf 2004|Ateni 2004]]. L-Olimpjadi tal-2008 ra r-ritorn ta' 28 sport (xi ftit minn dawn, bħall-atletika, l-isport akwatiċi, il-ġinnastika u ċ-ċikliżmu, kienu maqsumin f'iktar dixxiplini) li saru fi 302 avvenimenti (165 avvenimenti tal-irġiel, 127 tan-nisa, u 10 mħalltin), avveniment aktar minn dawk ta' Ateni. B'kollox, kien hemm 9 avvenimenti ġodda, li kienu jinkludu 2 mid-dixxiplina ċiklistika l-ġdida tal-[[BMX]]. In-nisa kkompetew fil-[[ġirja tal-ostakli]] fuq distanza ta' 3000 metru. Barra minn hekk, l-avvenimenti tal-maratona ta' għawm għall-irġiel u n-nisa, b'distanza ta' 10 kilometri, ġew miżjuda mad-dixxiplina tal-għawm. Sentejn u ġurnata qabel il-bidu tal-Logħob Olimpiku, il-Kumitat Olimpiku ta' Bejġing ħareġ il-pittogrammi ta' 35 dixxiplina (kemm għad-dixxiplini tal-atletika u anki għal dawk taċ-ċiikliżmu kellhom pittogramma unika) b'mod li kull nazzjon ikun jista' jagħrafhom.<ref>{{Ċita aħbar |url = http://en.beijing2008.com/37/34/article212033437.shtml |titlu = Pictograms of the Beijing 2008 Olympic Games unveiled |pubblikatur = BOCOG |data = 2006-08-07 |data-aċċess = 2008-08-22 |lingwa=Ingliż}}</ref> {{col-begin}} {{col-2}} {| class="wikitable" align="center" !!width="200"|<small>Dixxiplina</small>!!width="50"|<small>Maskili</small>!!width="50"|<small>Femminili</small>!!width="50"|<small>Imħalltin</small>!!width="50"|<small>Total</small> |+ |- |[[Stampa:Athletics pictogram.svg|20px]] Atletika ||align=center|'''24'''||align=center|'''23'''||||align=center|'''47''' |- |[[Stampa:Badminton pictogram.svg|20px]] Badminton ||align=center|'''2'''||align=center|'''2'''||align=center|'''1'''||align=center|'''5''' |- |[[Stampa:Baseball pictogram.svg|20px]] Baseball ||align=center|'''1'''||||||align=center|'''1''' |- |[[Stampa:Football pictogram.svg|20px]] Futbol ||align=center|'''1'''||align=center|'''1'''||align=center| ||align=center|'''2''' |- |Kannottaġġ <br />• [[Stampa:Canoeing (flatwater) pictogram.svg|20px]] Kannottaġġ <small>(f'ilmijiet liberi)</small> <br />• [[Stampa:Canoeing (slalom) pictogram.svg|20px]] Kannottaġġ <small>(slalom)</small>||align=center|'''12'''<br />9<br />3||align=center|'''4'''<br />3<br />1||||align=center|'''16'''<br />12<br />4 |- |[[Stampa:Rowing pictogram.svg|20px]] Qdif ||align=center|'''8'''||align=center|'''6'''||align=center| ||align=center|'''14''' |- |Ċikliżmu<br />• [[Stampa:Cycling (road) pictogram.svg|20px]] Ċikliżmu fit-triq<br />• [[Stampa:Cycling (track) pictogram.svg|20px]] Ċikliżmu fuq il-korsa<br />• [[Stampa:Cycling (mountain biking) pictogram.svg|20px]] Ċikliżmu tal-muntanja<br />• [[Stampa:Cycling (BMX) pictogram.svg|20px]] BMX ||align=center|'''11'''<br />2<br />7<br />1<br />1||align=center|'''7'''<br />2<br />3<br />1<br />1||||align=center|'''18'''<br />4<br />10<br />2<br />2 |- |[[Stampa:Equestrian Vaulting pictogram.svg|20px]] Ekwitazzjoni<br />• Qbiż bl-ostakli<br />• Dressage<br />• Konkors komplut||align=center| ||align=center| ||align=center|'''6'''<br />2<br />2<br />2||align=center|'''6'''<br />2<br />2<br />2 |- |Ġinnastika<br />• [[Stampa:Gymnastics (artistic) pictogram.svg|20px]] Ġinnastika artistika <br />• [[Stampa:Gymnastics (rhythmic) pictogram.svg|20px]] Ġinnastika ritmika <br />• [[Stampa:Gymnastics (trampoline) pictogram.svg|20px]] Trampolin elastiku ||align=center|'''9'''<br />8<br /><br />1||align=center|'''9'''<br />6<br />2<br />1||align=center| ||align=center|'''18'''<br />14<br />2<br />2 |- |[[Stampa:Field hockey pictogram.svg|20px]] Ħokì ||align=center|'''1'''||align=center|'''1'''||align=center| ||align=center|'''2''' |- |[[Stampa:Judo pictogram.svg|20px]] Ġudo ||align=center|'''7'''||align=center|'''7'''||align=center| ||align=center|'''14''' |- |[[Stampa:Wrestling pictogram.svg|20px]] Lotta <br />• ''Lotta stil liberu''<br />• ''Lotta Greko-Rumana''||align=center|'''14'''<br />7<br />7||align=center|'''4'''<br />4<br /><br />||align=center| ||align=center|'''18'''<br />11<br />7 |} {{col-2}} {| class="wikitable" align="center" !!width="200"|<small>Dixxiplina</small>!!width="50"|<small>Maskili</small>!!width="50"|<small>Femminili</small>!!width="50"|<small>Imħalltin</small>!!width="50"|<small>Total</small> |+ |- | Għawm u sport akwatiku<br />• [[Stampa:Swimming pictogram.svg|20px]] Għawm<br />• [[Stampa:Diving pictogram.svg|20px]] Għadis <br />• [[Stampa:Synchronized swimming pictogram.svg|20px]] Għawm sinkronizzat <br />• [[Stampa:Water polo pictogram.svg|20px]] Waterpolo ||align=center|'''22'''<br />17<br />4<br /><br />1||align=center|'''24'''<br />17<br />4<br />2<br />1||align=center| ||align=center|'''46'''<br />34<br />8<br />2<br />2 |- |[[Stampa:Basketball pictogram.svg|20px]] Baskitbol ||align=center|'''1'''||align=center|'''1'''||||align=center|'''2''' |- |[[Stampa:Handball pictogram.svg|20px]] Ħendbol ||align=center|'''1'''||align=center|'''1'''||align=center| ||align=center|'''2''' |- |Volibol<br />• [[Stampa:Volleyball (beach) pictogram.svg|20px]] Beach volley <br />• [[Stampa:Volleyball (indoor) pictogram.svg|20px]] Volibol||align=center|'''2'''<br />1<br />1||align=center|'''2'''<br />1<br />1||align=center| ||align=center|'''4'''<br />2<br />2 |- |[[Stampa:Modern pentathlon pictogram.svg|20px]] Pentatlon modern ||align=center|'''1'''||align=center|'''1'''||align=center| ||align=center|'''2''' |- |[[Stampa:Boxing pictogram.svg|20px]] Boksing ||align=center|'''11'''||||||align=center|'''11''' |- |[[Stampa:Fencing pictogram.svg|20px]] Skerma ||align=center|'''5'''||align=center|'''5'''||align=center| ||align=center|'''10''' |- |[[Stampa:Softball pictogram.svg|20px]] Softbol ||align=center| ||align=center|'''1'''||align=center| ||align=center|'''1''' |- |[[Stampa:Weightlifting pictogram.svg|20px]] Rfigħ tal-piżijiet ||align=center|'''8'''||align=center|'''7'''||align=center| ||align=center|'''15''' |- |[[Stampa:Taekwondo pictogram.svg|20px]] Tekwondo ||align=center|'''4'''||align=center|'''4'''||align=center| ||align=center|'''8''' |- |[[Stampa:Tennis pictogram.svg|20px]] Tennis ||align=center|'''2'''||align=center|'''2'''||align=center| ||align=center|'''4''' |- |[[Stampa:Table tennis pictogram.svg|20px]] Tennis tal-mejda ||align=center|'''2'''||align=center|'''2'''||align=center| ||align=center|'''4''' |- |[[Stampa:Shooting pictogram.svg|20px]] Sparar<br />• Azzarin<br />• Pistola<br />• Sparar għall-plattini||align=center|'''9'''<br />3<br />3<br />3||align=center|'''6'''<br />2<br />2<br />2||align=center| ||align=center|'''15'''<br />5<br />5<br />5 |- |[[Stampa:Archery pictogram.svg|20px]] Sparar bil-qaws ||align=center|'''2'''||align=center|'''2'''||align=center| ||align=center|'''4''' |- |[[Stampa:Triathlon pictogram.svg|20px]] Trijatlon ||align=center|'''1'''||align=center|'''1'''||align=center| ||align=center|'''2''' |- |[[Stampa:Sailing pictogram.svg|20px]] Ibburdjar ||align=center|'''4'''||align=center|'''4'''||align=center|'''3'''||align=center|'''11''' |- |align=center|'''Total (28 sport)''' ||align=center|'''165'''||align=center|'''127'''||align=center|'''10'''||align=center|'''302''' |} {{col-end}} === Kalendarju === Fil-kalendarju segwenti tal-Olimpjadi 2008, kull kaxxa bluna tirrapreżenta avveniment ta' dixxiplina, bħal rawnd ta' kwalifikazzjoni, f'dik il-ġurnata. Il-kaxxa s-safra tirrapreżenta ġranet fejn saru l-finali għall-midalji. In-numri fil-kaxxa jfissru n-numru ta' finali li ġew kontestati f'dik il-ġurnata.<ref name="Kalendarju">{{Ċita web|url = http://en.beijing2008.cn/cptvenues/schedule/ |titlu = Olympic Games Competition Schedule |pubblikatur = BOCOG |data-aċċess = 2008-08-26 |lingwa =Ingliż }}</ref> {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%;position:relative;" |- |bgcolor="#00cc33"|&nbsp;●&nbsp;||Ċerimonja tal-ftuħ |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; &nbsp;||Kompetizzjonijiet |bgcolor="#ffcc00"|&nbsp; &nbsp;||Finali |bgcolor="#ee3333"|&nbsp;●&nbsp;||Ċerimonja tal-għeluq |} {| class="wikitable" style="margin:0.5em auto; font-size:90%; line-height:1.25em;" |- !width="16%"|Awwissu 2008 !width="4%"|06 !width="4%"|07 !width="4%"|08 !width="4%"|09 !width="4%"|10 !width="4%"|11 !width="4%"|12 !width="4%"|13 !width="4%"|14 !width="4%"|15 !width="4%"|16 !width="4%"|17 !width="4%"|18 !width="4%"|19 !width="4%"|20 !width="4%"|21 !width="4%"|22 !width="4%"|23 !width="4%"|24 !width="8%"|Midalji<br />tad-deheb |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Archery pictogram.svg|20px]] Sparar bil-qaws | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | | | | | | | |4 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Athletics_pictogram.svg|20px]] Atletika | | | | | | | | | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|6 |bgcolor="#ffcc00"|6 |bgcolor="#ffcc00"|5 |bgcolor="#ffcc00"|3 |bgcolor="#ffcc00"|6 |bgcolor="#ffcc00"|7 |bgcolor="#ffcc00"|7 |bgcolor="#ffcc00"|1 |47 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Badminton_pictogram.svg|20px]] Badminton | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | | | | | | | |5 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Baseball_pictogram.svg|20px]] Baseball | | | | | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 | |1 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Basketball_pictogram.svg|20px]] Baskitbol | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Boxing_pictogram.svg|20px]] Boksing | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|5 |bgcolor="#ffcc00"|6 |11 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Canoeing_(flatwater)_pictogram.svg|20px]] Kannottaġġ | | | | | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|2 | | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|6 |bgcolor="#ffcc00"|6 | |16 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Cycling_(road)_pictogram.svg|20px]] Ċikliżmu | | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | |bgcolor="#ffcc00"|2 | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|3 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|3 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | |18 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Diving_pictogram.svg|20px]] Għadis | | | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 | |8 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Equestrian Vaulting pictogram.svg|20px]] Ekwitazzjoni | | | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | |6 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Fencing_pictogram.svg|20px]] Skerma | | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | | | | | |10 |- align="center" | align="left" |[[Stampa:Field_hockey_pictogram.svg|20px]] Ħokì | | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Football_pictogram.svg|20px]] Futbol |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 | |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Gymnastics_(artistic)_pictogram.svg|20px]] Ġinnastika | | | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |18 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Handball_pictogram.svg|20px]] Ħendbol | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Judo_pictogram.svg|20px]] Ġudo | | | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | | | | | | | | | |14 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Modern pentathlon_pictogram.svg|20px]] Pentatlon modern | | | | | | | | | | | | | | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Rowing_pictogram.svg|20px]] Qdif | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|7 |bgcolor="#ffcc00"|7 | | | | | | | |14 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Sailing_pictogram.svg|20px]] Ibburdjar | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | bgcolor=#ffcc00 |3 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | | | |11 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Shooting_pictogram.svg|20px]] Sparar | | | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | | | | | |15 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Softball_pictogram.svg|20px]] Softbol | | | | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | |1 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Swimming_pictogram.svg|20px]] Għawm | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 |bgcolor="#ffcc00"|4 | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | |34 |- align="center" | align="left" |[[Stampa:Synchronized_swimming_pictogram.svg|20px]] Għawm sinkronizzat | | | | | | | | | | | | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|1 | |bgcolor="#3399ff"| |bgcolor="#ffcc00"|1 | |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Table_tennis_pictogram.svg|20px]] Tennis tal-mejda | | | | | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | |4 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Taekwondo_pictogram.svg|20px]] Tekwondo | | | | | | | | | | | | | | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | |8 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Tennis_pictogram.svg|20px]] Tennis | | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|3 | | | | | | | |4 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Triathlon_pictogram.svg|20px]] Trijatlon | | | | | | | | | | | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | | | |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Volleyball_(indoor)_pictogram.svg|20px]] Volibol | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |4 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Water_polo_pictogram.svg|20px]] Waterpolo | | | | |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#3399ff"|&nbsp; | |bgcolor="#ffcc00"|1 |2 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Weightlifting_pictogram.svg|20px]] Rfigħ tal-piżijiet | | | |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 |bgcolor="#ffcc00"|1 | | | | | |15 |- align="center" |align="left"|[[Stampa:Wrestling_pictogram.svg|20px]] Lotta | | | | | | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|3 | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 | |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|2 |bgcolor="#ffcc00"|3 | | | |18 |- !Total ta' midalji tad-deheb !! !! !! !! 7 !! 14 !! 13 !! 19 !! 17 !! 15 !! 18 !! 27 !! 37 !! 18 !! 20 !! 11 !! 21 !! 21 !! 32 !! 12 !! 302 |- !Total kumulattiv!! !! !! !! 7 !! 21 !! 34 !! 53 !! 70 !! 85 !! 103 !! 130 !! 167 !! 185 !! 205 !! 216 !! 237 !! 258 !! 290 !! 302 !! |- |Ċerimonji|| || ||bgcolor="#00cc33" align="center"|●|| || || || || || || || || || || || || || || ||bgcolor="#ee3333" align="center"|●|| |- !Awwissu 2008 !width="4%"|06 !width="4%"|07 !width="4%"|08 !width="4%"|09 !width="4%"|10 !width="4%"|11 !width="4%"|12 !width="4%"|13 !width="4%"|14 !width="4%"|15 !width="4%"|16 !width="4%"|17 !width="4%"|18 !width="4%"|19 !width="4%"|20 !width="4%"|21 !width="4%"|22 !width="4%"|23 !width="4%"|24 !Midalji<br />tad-deheb |} </div> === Midalji === {{artiklu prinċipali|Tabella tal-midalji tal-Logħob Olimpiku tas-sajf 2008}} Dawn huma l-ewwel għaxar pożizzjonijiet tal-midalji mid-29 edizzjoni tal-Olimpjadi. Iċ-[[Ċina]] spiċċat l-ewwel bl-akbar numru ta' midalji tad-deheb, 51. L-[[Stati Uniti|Istati Uniti]], min-naħa l-oħra, kisbu t-tieni post bl-akbar numru ta' midalji, kemm bħala total u anki tal-fidda u tal-bronż. {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !Poż. !Pajjiż |style="background:gold; width:6em; font-weight:bold;"|Deheb |style="background:silver; width:6em; font-weight:bold;"|Fidda |style="background:#cc9966; width:6em; font-weight:bold;"|Bronż !style="width:6em;"|Total |-bgcolor=ccccff | 1 ||align=left| {{bandierapajjiż|CHN}} || 51 || 21 || 28 || 100 |- | 2 ||align=left| {{bandierapajjiż|USA}} || 36 || 38 || 36 || 110 |- | 3 ||align=left| {{bandierapajjiż|RUS}} || 23 || 21 || 28 || 72 |- | 4 ||align=left| {{bandierapajjiż|GBR}} || 19 || 13 || 15 || 47 |- | 5 ||align=left| {{bandierapajjiż|GER}} || 16 || 10 || 15 || 41 |- | 6 ||align=left| {{bandierapajjiż|AUS}} || 14 || 15 || 17 || 46 |- | 7 ||align=left| {{bandierapajjiż|KOR}} || 13 || 10 || 8 || 31 |- | 8 ||align=left| {{bandierapajjiż|JPN}} || 9 || 6 || 10 || 25 |- | 9 ||align=left| {{bandierapajjiż|ITA}} || 8 || 10 || 10 || 28 |- | 10 ||align=left| {{bandierapajjiż|FRA}} || 7 || 16 || 17 || 40 |} == Kontroversji u polemika == [[Stampa:Human Rights Abuse Cannot Co-exist with Beijing Olympics.jpg|250px|thumb|Persuni jipprotestaw fejn tispikka f'din l-istampa l-frażi: "L-Abbuż tad-Drittjiet Umani Ma Jistgħux Jeżistu Flimkien mal-Olimpjadi ta' Bejġing"]] Diversi entitajiet esprimew il-preokkupazzjoni tagħhom fuq il-Logħob, jew l-ospitazzjoni taċ-Ċina ta' dawn il-Logħob; dawn jinkludu allegazzjonijiet li ċ-Ċina vvjolat il-wegħda li kienet għamlet li tħalli l-aċċess lill-istampa, allegat vjolazzjoni tad-[[drittijiet umani]], [[tniġġis tal-arja]] kemm fil-belt ta' Bejġing u anki fil-madwar, [[bojkot]]s proposti, twissija tal-possibilità li l-Olimpjadi ta' Bejġing ikunu fil-mira ta' [[grupp terroristiku|gruppi terroristiċi]], disturb vjolenti ta' protestanti favur it-Tibet, persekuzzjonijiet reliġjużi, il-projbizzjoni ta' Tibetani etniċi mill-jaħdmu f'Bejġing matul il-Logħob, kritika fuq politiki li jordnaw is-sorveljanza elettronika tal-lukandi li huma pposeduti internazzjonalment, l-ispostament tar-residenti, diffikulta fil-biljetti, trattament ħażin ma' ġurnalisti barranin, żoni ta' protesti dubbjużi, kif ukoll kien allegat molestja, arresti fid-djar, għebien infurzat, priġunerija, u torturi ta' dissidenti u protestanti. Fit-[[13 ta' Frar]] [[2008]], ir-reġista [[Stati Uniti|Amerikan]] [[Steven Spielberg]] abbanduna l-inkarigu ta' konsulent artistiku għall-ftuħ u l-għeluq tal-Logħob Olimpiku. Ir-raġuni wara din l-għażla kienet minħabba l-irwol li ċ-Ċina kienet qed iżżomm fil-Gwerra ta' Dargur u r-rapport li ċ-Ċina kellha mal-gvern ta' Khartum. Bejġing hi l-akbar investitriċi fis-[[Sudan]] fl-industrija taż-żejt u tiġi akkużata li tivvjola d-drittjiet umani billi tbigħ armi lill-kontinent [[Afrika]]n, u b'hekk qed tkun responsabbli għal aktar tixrid ta' demm. Il-problema kbira tal-ammont kbir ta' tniġġis tal-arja, wassal biex ċerti kompetizzjoni fuq distani kbar, bħall-maratoni, it-triathlon u ċ-ċikliżmu, saru x'imkien ieħor. [[Haile Gebrselassie]], il-primastija dinji tal-maratona, irrifjuta li jipparteċipa f'din il-kompetizzjoni għall-biża tat-tniġġis. Lejn Ġunju u Lulju tal-2008, il-klima partikularment sħuna li laqtet lil Bejġing u lir-reġjun ta' madwar ħolqot aktar preokkupazzjoni fuq l-iżvoliġment ta' xi kompetizzjonijiet. Partikularment kien hemm il-biża' tal-possibilità tal-formazzjoni ta' tempesti tar-ramel li jaslu biex jolqtu l-kapitali u għall-invażjoni ta' ġurati li f'Lulju 2008 laqtet il-kampanja, 300 km fil-Majjistral ta' Bejġing. Infestazzjoni ta' alga laqtet f'Lulju il-baċini li kienu mistennija għall-kompetizzjonijiet tal-kannottaġġ, u b'hekk il-ħaddiema kellhom bżonn inaddfu qabel il-bidu tal-kompetizzjonijiet. == Referenzi == {{referenzi}} == Ħoloq esterni == {{commons|Category:2008 Summer Olympics}} * {{Sit uffiċjali}} * [http://www.olympic.org/ Sit uffiċjali tal-Kumitat Olimpiku Internazzjonali] {{Pajjiżi fil-Logħob Olimpiku tas-Sajf 2008}} {{Logħob Olimpiku}} [[Kategorija:Logħob Olimpiku tas-sajf 2008| ]] qav75pcb9suwzuhqmivq9qgsw8fap24 0 12880 279321 223522 2022-08-18T17:59:22Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki [[Stampa:Logħob pajjiżi ż-żgħar ewropa.png|150px|frame|right]] Il-'''Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa''' hu avveniment multi-sportiv li jsir kull sentejn u li ilu jiġi organizzat mill-1985 mill-[[Kumitat Olimpiku Nazzjonali|Kumitati Olimpiċi Nazzjonali]] ta' tmien stati [[Ewropa|Ewropej]]. == Parteċipanti == [[Stampa:Games of the Small States of Europe.PNG|thumb|right|300px|Pajjiżi membri]] Il-logħob huma organizzati mill-[[Assoċjazzjoni Atletika tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa]] (AASSE). Is-sħubija tikkonsisti minn pajjiżi li huma rappreżentati minn [[Kumitat Olimpiku Nazzjonali|Kumitati Olimpiċi Nazzjonali]] awtonomi, lokalizzati fl-Ewropa, u li għandhom popolazzjoni ta' inqas minn miljun ruħ. Il-pajjiżi parteċipanti huma: *{{bandierapajjiż|Andorra}} *{{bandierapajjiż|Ċipru}} *{{bandierapajjiż|Iżlanda}} *{{bandierapajjiż|Liechtenstein}} *{{bandierapajjiż|Lussemburgu}} *{{bandierapajjiż|Malta}} *{{bandierapajjiż|Monako}} *{{bandierapajjiż|Montenegro}}{{nota|Il-Montenegro sar membru tal-AASSE wara l-indipendenza miksuba fl-2006, imma ma bagħat l-ebda atleta fil-logħob tal-2007 f'Monako.}} *{{bandierapajjiż|San Marino}} Il-[[Gżejjer Faroe]] qed jippruvaw jiksbu rikonoxximent mill-[[Kumitat Olimpiku Internazzjonali|KOI]] biex b'hekk ikunu jistgħu jipparteċipaw f'dawn il-logħob. B'differenza mill-membri attwali, il-Gżejjer Faroe mhuwiex pajjiż sovran (huwa hu provinċja awtonoma tad-[[Danimarka]]). == Edizzjonijiet == Din il-manifestazzjoni, li ssir kull sentejn, tiġi ospitata b'sistema ta' rotazzjoni fil-pajjiżi membri tagħha. {| class="wikitable" style="text-align:center" ! width=50| Sena ! width=120| Pajjiż |- style="background:#F5FAFF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 1985|1985]] | align=left| {{bandierapajjiż|San Marino}} |- style="background:#D0E7FF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 1987|1987]] | align=left| {{bandierapajjiż|Monako}} |- style="background:#F5FAFF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 1989|1989]] | align=left| {{bandierapajjiż|Ċipru}} |- style="background:#D0E7FF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 1991|1991]] | align=left| {{bandierapajjiż|Andorra}} |- style="background:#F5FAFF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 1993|1993]] | align=left| {{bandierapajjiż|Malta}} |- style="background:#D0E7FF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 1995|1995]] | align=left| {{bandierapajjiż|Lussemburgu}} |- style="background:#F5FAFF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 1997|1997]] | align=left| {{bandierapajjiż|Iżlanda}} |- style="background:#D0E7FF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 1999|1999]] | align=left| {{bandierapajjiż|Liechtenstein}} |- style="background:#F5FAFF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 2001|2001]] | align=left| {{bandierapajjiż|San Marino}} |- style="background:#D0E7FF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 2003|2003]] | align=left| {{bandierapajjiż|Malta}} |- style="background:#F5FAFF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 2005|2005]] | align=left| {{bandierapajjiż|Andorra}} |- style="background:#D0E7FF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 2007|2007]] | align=left| {{bandierapajjiż|Monako}} |- style="background:#F5FAFF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 2009|2009]] | align=left| {{bandierapajjiż|Ċipru}}<ref>{{ċita aħbar | titlu=Cyprus to host small European states' games in 2009 | data=2007-06-05 | pubblikatur=Xinhua | url =http://english.people.com.cn/200706/05/eng20070605_381137.html | pubblikatur=People's Daily Online | data-aċċess=2007-06-12 | lingwa = Ingliż }}</ref> |- style="background:#D0E7FF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 2011|2011]] | align=left| {{bandierapajjiż|Liechtenstein}} |- style="background:#F5FAFF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 2013|2013]] | align=left| {{bandierapajjiż|Lussemburgu}} |- style="background:#D0E7FF" | [[Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa 2015|2015]] | align=left| {{bandierapajjiż|Iżlanda}} |} == Lista ta' dixxiplini sportivi == Fil-Logħob tal-2007, intlagħbu tnax-il dixxiplina sportiva (b'diviżjonijiet kemm għall-irġiel u anki għan-nisa): *[[atletika]] *[[baskitbol]] *[[beach volley]] *[[boċċi]] *[[ġinnastika]] *[[ġudo]] *[[għawm (sport)|għawm]] *[[ibburdjar]] *[[sparar]] *[[table tennis]] *[[tennis]] *[[volibol]] == Klassifika ta' kull żmien == {|class="wikitable" style="text-align:center;" |- !Poż. !Pajjiż |style="background:gold; width:4.5em; font-weight:bold;"|Deheb |style="background:silver; width:4.5em; font-weight:bold;"|Fidda |style="background:#cc9966; width:4.5em; font-weight:bold;"|Bronż !style="width:4.5em;"|Total |- | 1 ||align=left| {{flagicon|Iżlanda}} [[Iżlanda]] || 367 || 257 || 253 || 877 |- | 2 ||align=left| {{flagicon|Ċipru}} [[Ċipru]] || 363 || 300 || 275 || 938 |- | 3 ||align=left| {{flagicon|Lussemburgu}} [[Lussemburgu]] || 230 || 268 || 242 || 740 |- | 4 ||align=left| {{flagicon|Monako}} [[Monako]] || 90 || 112 || 159 || 361 |- | 5 ||align=left| {{flagicon|San Marino}} [[San Marino]] || 51 || 85 || 101 || 237 |- | 6 ||align=left| {{flagicon|Malta}} [[Malta]] || 49 || 90 || 139 || 278 |- | 7 ||align=left| {{flagicon|Andorra}} [[Andorra]] || 36 || 69 || 100 || 205 |- | 8 ||align=left| {{flagicon|Liechtenstein}} [[Liechtenstein]] || 35 || 36 || 54 || 125 |- | 9 ||align=left| {{flagicon|Montenegro}} [[Montenegro]] || 0 || 0 || 0 || 0 |} == Noti == {{noti}} == Referenzi == {{referenzi}} == Ħoloq esterni == *[http://www.aasse.org/ L-Assoċjazzjoni Atletika tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa] *Edizzjonijiet **[http://www.nocmalta.org/page.asp?p=8507&l=1 Malta 2003] **[http://www.andorra2005.ad/ Andorra 2005] **[http://www.monaco2007.mc/ Monako 2007] **[http://www.cyprus2009.org.cy/ Ċipru 2009] *[http://www.eurolympic.org/jahia/Jahia/cache/offonce/pid/522 Kumitat Olimpiku Ewropew: Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa] {{Edizzjonijiet tal-Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa}} [[Kategorija:Logħob tal-Pajjiżi ż-Żgħar tal-Ewropa| ]] [[Kategorija:Avvenimenti multisportivi]] l0f24rfz4960h190ace8ow7zsq73irw 0 14641 279329 237482 2022-08-18T18:43:23Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki {{mur lura|Tazza tad-Dinja tal-Futbol 2010}} == L-aqwa skorers == ;5 gowls {{col-begin}} {{col-3}} * {{flagicon|DEU}} [[Thomas Müller]] * {{flagicon|NED}} [[Wesley Sneijder]] {{col-3}} * {{flagicon|ESP}} [[David Villa]] {{col-3}} * {{flagicon|URY}} [[Diego Forlán]] {{col-end}} ;4 gowls {{col-begin}} {{col-3}} * {{flagicon|ARG}} [[Gonzalo Higuaín]] {{col-3}} * {{flagicon|DEU}} [[Miroslav Klose]] {{col-3}} * {{flagicon|SVK}} [[Róbert Vittek]] {{col-end}} ;3 gowls {{col-begin}} {{col-3}} * {{flagicon|BRA}} [[Luís Fabiano]] * {{flagicon|GHA}} [[Asamoah Gyan]] {{col-3}} * {{flagicon|USA}} [[Landon Donovan]] {{col-3}} * {{flagicon|URY}} [[Luis Alberto Suárez]] {{col-end}} ;2 gowls {{col-begin}} {{col-3}} * {{flagicon|ARG}} [[Carlos Tévez]] * {{flagicon|AUS}} [[Brett Holman]] * {{flagicon|BRA}} [[Elano]] * {{flagicon|BRA}} [[Robinho]] * {{flagicon|CMR}} [[Samuel Eto'o]] {{col-3}} * {{flagicon|KOR}} [[Lee Chung-Yong]] * {{flagicon|KOR}} [[Lee Jung-Soo]] * {{flagicon|DEU}} [[Lukas Podolski]] * {{flagicon|JPN}} [[Keisuke Honda]] * {{flagicon|MEX}} [[Javier Hernández Balcázar|Javier Hernández]] {{col-3}} * {{flagicon|NGA}} [[Kalu Uche]] * {{flagicon|NED}} [[Arjen Robben]] * {{flagicon|PRT}} [[Tiago Mendes|Tiago]] * {{flagicon|ESP}} [[Andrés Iniesta]] {{col-end}} ;gowl {{col-begin}} {{col-3}} * {{flagicon|ARG}} [[Martín Demichelis]] * {{flagicon|ARG}} [[Gabriel Heinze]] * {{flagicon|ARG}} [[Martín Palermo]] * {{flagicon|AUS}} [[Tim Cahill]] * {{flagicon|BRA}} [[Juan Silveira dos Santos|Juan]] * {{flagicon|BRA}} [[Maicon]] * {{flagicon|CHI}} [[Jean Beausejour]] * {{flagicon|CHI}} [[Mark González]] * {{flagicon|CHI}} [[Rodrigo Millar]] * {{flagicon|PRK}} [[Ji Yun-Nam]] * {{flagicon|KOR}} [[Park Chu-Young]] * {{flagicon|KOR}} [[Park Ji-Sung]] * {{flagicon|CIV}} [[Didier Drogba]] * {{flagicon|CIV}} [[Salomon Kalou]] * {{flagicon|CIV}} [[Koffi Ndri Romaric]] * {{flagicon|CIV}} [[Yaya Touré]] * {{flagicon|DNK}} [[Nicklas Bendtner]] * {{flagicon|DNK}} [[Dennis Rommedahl]] * {{flagicon|DNK}} [[Jon Dahl Tomasson]] * {{flagicon|FRA}} [[Florent Malouda]] * {{flagicon|DEU}} [[Cacau]] * {{flagicon|DEU}} [[Arne Friedrich]] * {{flagicon|DEU}} [[Marcell Jansen]] * {{flagicon|DEU}} [[Sami Khedira]] {{col-3}} * {{flagicon|DEU}} [[Mesut Özil]] * {{flagicon|GHA}} [[Kevin-Prince Boateng]] * {{flagicon|GHA}} [[Sulley Muntari]] * {{flagicon|JPN}} [[Yasuhito Endō]] * {{flagicon|JPN}} [[Shinji Okazaki]] * {{flagicon|GRC}} [[Dimitris Salpigidis]] * {{flagicon|GRC}} [[Vasilis Torosidis]] * {{flagicon|ENG}} [[Jermain Defoe]] * {{flagicon|ENG}} [[Steven Gerrard]] * {{flagicon|ENG}} [[Matthew Upson]] * {{flagicon|ITA}} [[Daniele De Rossi]] * {{flagicon|ITA}} [[Antonio Di Natale]] * {{flagicon|ITA}} [[Vincenzo Iaquinta]] * {{flagicon|ITA}} [[Fabio Quagliarella]] * {{flagicon|MEX}} [[Cuauhtémoc Blanco]] * {{flagicon|MEX}} [[Rafael Márquez]] * {{flagicon|NGA}} [[Yakubu Aiyegbeni]] * {{flagicon|NZL}} [[Winston Reid]] * {{flagicon|NZL}} [[Shane Smeltz]] * {{flagicon|NED}} [[Klaas-Jan Huntelaar]] * {{flagicon|NED}} [[Dirk Kuijt]] * {{flagicon|NED}} [[Giovanni van Bronckhorst]] * {{flagicon|NED}} [[Robin van Persie]] * {{flagicon|PRY}} [[Antolín Alcaraz]] {{col-3}} * {{flagicon|PRY}} [[Cristian Riveros]] * {{flagicon|PRY}} [[Enrique Vera]] * {{flagicon|PRT}} [[Hugo Almeida]] * {{flagicon|PRT}} [[Liédson]] * {{flagicon|PRT}} [[Raul Meireles]] * {{flagicon|PRT}} [[Cristiano Ronaldo]] * {{flagicon|PRT}} [[Simão Sabrosa|Simão]] * {{flagicon|SRB}} [[Milan Jovanović (twieled fl-1981)|Milan Jovanović]] * {{flagicon|SRB}} [[Marko Pantelić]] * {{flagicon|SVK}} [[Kamil Kopúnek]] * {{flagicon|SVN}} [[Valter Birsa]] * {{flagicon|SVN}} [[Robert Koren]] * {{flagicon|SVN}} [[Zlatan Ljubijankič]] * {{flagicon|ESP}} [[Carles Puyol]] * {{flagicon|USA}} [[Michael Bradley]] * {{flagicon|USA}} [[Clint Dempsey]] * {{flagicon|ZAF}} [[Bongani Khumalo]] * {{flagicon|ZAF}} [[Katlego Mphela]] * {{flagicon|ZAF}} [[Siphiwe Tshabalala]] * {{flagicon|CHE}} [[Gelson Fernandes]] * {{flagicon|URY}} [[Edinson Cavani]] * {{flagicon|URY}} [[Álvaro Pereira]] * {{flagicon|URY}} [[Maximiliano Pereira]] {{col-end}} ;awtogowls * {{flagicon|KOR}} [[Park Chu-Young]] (wieħed għall-Arġentina) * {{flagicon|DNK}} [[Daniel Agger]] (wieħed għall-Olanda) == Gowls == * Numru ta' gowls skurjati: '''145''', fosthom '''101''' fil-fażi tal-gruppi * Medja ta' gowls kull partita: '''2.27''' * Total ta' tripletti: '''1''' ([[Gonzalo Higuaín]], [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Arġentina|Arġentina]]) * Numru ta' penalties mogħtija: '''15''' * Numru ta' penalties skurjati: '''9''' * L-iktar numru ta' gowls skurjati (tim): '''16''' — [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ġermanja|Ġermanja]] * L-iktar numru ta' gowls skurjati (individwali): '''5''' — [[David Villa]], [[Wesley Sneijder]], [[Thomas Müller]], [[Diego Forlan]] * L-iktar numru ta' assists mogħtija: '''3''' — [[Mesut Özil]], [[Dirk Kuyt]], [[Kaká]], [[Bastian Schweinsteiger]], [[Thomas Müller]] * L-iktar gowls u assists: '''8''' — [[Thomas Müller]] * L-inqas numru ta' gowls skurjati: '''0''' — [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Alġerija|Alġerija]], [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ħonduras|Ħonduras]] * L-iktar gowls sofruti: '''12''' — [[Tim nazzjonali tal-Korea ta' Fuq|Korea ta' Fuq]] * L-inqas gowls sofruti: '''1''' — [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Portugall|Portugall]], [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Iżvizzera|Żvizzera]] * L-aqwa differenza ta' gowls: '''+11''' — [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ġermanja|Ġermanja]] * L-agħar differenza ta' gowls: '''−11''' — [[Tim nazzjonali tal-Korea ta' Fuq|Korea ta' Fuq]] * L-iktar gowls, partita, iż-żewġ timijiet flimkien: '''7''' — [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Portugall|Portugall]] (7) u [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Korea ta' Fuq|Korea ta' Fuq]] (0) * L-iktar gowls, partita, tim wieħed: '''7''' — [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Portugall|Portugall]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Korea ta' Fuq|Korea ta' Fuq]] * L-iktar gowls, partita, it-tim tellief: '''2''' — [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Italja|Italja]] kontra s-[[Tim nazzjonali tal-futbol tas-Slovakkja|Slovakkja]] (3); [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Urugwaj|Urugwaj]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Olanda|Olanda]] (3); [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Urugwaj|Urugwaj]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ġermanja|Ġermanja]] (3) * L-ikbar marġni ta' rebħa: '''7''' — [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Portugall|Portugall]] 7–0 [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Korea ta' Fuq|Korea ta' Fuq]] * L-iktar numru ta' partiti mingħajr ma jsofru gowl: '''4''' — [[Tim nazzjonali tal-futbol ta' Spanja|Spanja]] * L-inqas numru ta' partiti mingħajr ma jsofru gowl: '''0''' — [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Afrika t'Isfel|Afrika t'Isfel]], [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Awstralja|Awstralja]], [[Tim nazzjonali tal-futbol tad-Danimarka|Danimarka]], [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Greċja|Greċja]], [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Italja|Italja]], [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Kamerun|Kamerun]], [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Korea ta' Fuq|Korea ta' Fuq]], [[Tim nazzjonali tal-futbol tan-Niġerja|Niġerja]], [[Tim nazzjonali tal-futbol tas-Slovakkja|Slovakkja]] * L-ewwel gowl tal-kompetizzjoni: [[Siphiwe Tshabalala]] għall-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Afrika t'Isfel|Afrika t'Isfel]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Messiku|Messiku]] * 37 gowl tal-kompetizzjoni: [[Javier Hernández Balcázar|Javier Hernández]] għall-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Messiku|Messiku]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol ta' Franza|Franza]] (Dan immarka l-2100 gowl fl-istorja tat-[[Tazza tad-Dinja tal-FIFA]].) * 137 gowl tal-kompetizzjoni: [[Arjen Robben]] għall-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Olanda|Olanda]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Urugwaj|Urugwaj]] (Dan immarka l-2200 gowl fl-istorja tat-[[Tazza tad-Dinja tal-FIFA]].) * L-ewwel tripletta tal-kompetizzjoni: [[Gonzalo Higuaín]] għall-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Arġentina|Arġentina]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Korea t'Isfel|Korea t'Isfel]] * L-iktar gowl kmieni: '''3et minuta''' (2:38) — [[Thomas Müller]] għall-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ġermanja|Ġermanja]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Arġentina|Arġentina]] * L-iktar gowl kmieni minn sostitut: '''2ni minuta''' — [[Cacau]] għall-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ġermanja|Ġermanja]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Awstralja|Awstralja]], [[Rodrigo Millar]] għaċ-[[Tim nazzjonali tal-futbol taċ-Ċili|Ċili]] kontra [[Tim nazzjonali tal-futbol ta' Spanja|Spanja]], u [[Kamil Kopúnek]] għas-[[Tim nazzjonali tal-futbol tas-Slovakkja|Slovakkja]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Italja|Italja]] * L-iktar gowl tard: '''90+5 minuti''' — [[Álvaro Pereira]] għall-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Urugwaj|Urugwaj]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Afrika t'Isfel|Afrika t'Isfel]] * L-iktar gowl rebbieħ tard mingħajr ħin barrani: '''90+1 minuta''' — [[Landon Donovan]] għall-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Istati Uniti|Stati Uniti]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Alġerija|Alġerija]] * L-iktar gowl rebbieħ tard bil-ħin barrani: '''116-il minuta''' — [[Andrés Iniesta]] għal [[Tim nazzjonali tal-futbol ta' Spanja|Spanja]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Olanda|Olanda]] * L-iktar gowls skurjati minn plejer f'logħba waħda: '''3''' — [[Gonzalo Higuaín]] għall-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Arġentina|Arġentina]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Korea t'Isfel|Korea t'Isfel]] * Numru ta' awtogowls: '''2''' — [[Park Chu-Young]] u [[Daniel Agger]] * L-ixjaħ plejer li skorja gowl: '''37 sena u 151 ġurnata''' — [[Cuauhtémoc Blanco]] għall-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Messiku|Messiku]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol ta' Franza|Franza]] * L-iżgħar plejer li skorja gowl: '''20 sena u 273 ġurnata''' — [[Thomas Müller]] għall-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ġermanja|Ġermanja]] kontra l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Awstralja|Awstralja]] == Assists == {| class="wikitable sortable" |- !Isem !Tim !Assists |- |{{flagicon|GER}} [[Mesut Özil]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ġermanja|Ġermanja]] |align="center"|3 |- |{{flagicon|NED}} [[Dirk Kuyt]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Olanda|Olanda]] |align="center"|3 |- |{{flagicon|BRA}} [[Kaká]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Brażil|Brażil]] |align="center"|3 |- |{{flagicon|GER}} [[Bastian Schweinsteiger]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ġermanja|Ġermanja]] |align="center"|3 |- |{{flagicon|URU}} [[Thomas Müller]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ġermanja|Ġermanja]] |align="center"|3 |- |{{flagicon|URU}} [[Walter Gargano]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Urugwaj|Urugwaj]] |align="center"|2 |- |{{flagicon|KOR}} [[Ki Sung-Yong]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Korea t'Isfel|Korea t'Isfel]] |align="center"|2 |- |{{flagicon|CIV}} [[Arthur Boka]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Kosta tal-Avorju|Kosta tal-Avorju]] |align="center"|2 |- |{{flagicon|NED}} [[Robin van Persie]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Olanda|Olanda]] |align="center"|2 |- |{{flagicon|GER}} [[Lukas Podolski]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ġermanja|Ġermanja]] |align="center"|2 |} == Plejer tal-Partita == {| class="wikitable sortable" |- !Poż. !Isem !Tim !Unuri !{{deskrizzjoni kmand|L|Logħob}} !Avversarju/i |- |align="center"|1 |{{flagicon|NED}} [[Wesley Sneijder]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Olanda|Olanda]] |align="center"|4 |align="center"|6 |vs Urugwaj ({{deskrizzjoni kmand|SF|Semifinali}}), vs Brażil ({{deskrizzjoni kmand|KF|Kwarti tal-finali}}), vs Ġappun ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}), vs Danimarka ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}) |- |align="center" rowspan="4"|2 |{{flagicon|ESP}} [[Andrés Iniesta]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol ta' Spanja|Spanja]] |align="center"|3 |align="center"|6 |vs Olanda ({{deskrizzjoni kmand|F|Finali}}), vs Paragwaj ({{deskrizzjoni kmand|KF|Kwarti tal-finali}}), vs Ċili ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}) |- |{{flagicon|JPN}} [[Keisuke Honda]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ġappun|Ġappun]] |align="center"|3 |align="center"|4 |vs Paragwaj ({{deskrizzjoni kmand|R16|Rawnd tal-aħħar 16}}), vs Danimarka ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}), vs Kamerun ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}) |- |{{flagicon|POR}} [[Cristiano Ronaldo]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Portugall|Portugall]] |align="center"|3 |align="center"|4 |vs Brażil ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}), vs Korea ta' Fuq ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}), vs Kosta tal-Avorju ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}) |- |{{flagicon|URU}} [[Diego Forlán]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Urugwaj|Urugwaj]] |align="center"|3 |align="center"|7 |vs Gana ({{deskrizzjoni kmand|KF|Kwarti tal-finali}}), vs Afrika t'Isfel ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}), vs Franza ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}) |- |align="center" rowspan="8"|6 |{{flagicon|NGR}} [[Vincent Enyeama]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tan-Niġerja|Niġerja]] |align="center"|2 |align="center"|3 |vs Arġentina ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}), vs Greċja ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}) |- |{{flagicon|KOR}} [[Park Ji-Sung]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Korea t'Isfel|Korea t'Isfel]] |align="center"|2 |align="center"|4 |vs Niġerja ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}), vs Greċja ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}) |- |{{flagicon|USA}} [[Landon Donovan]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Istati Uniti|Stati Uniti]] |align="center"|2 |align="center"|4 |vs Alġerija ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}), vs Slovenja ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}) |- |{{flagicon|SVK}} [[Róbert Vittek]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tas-Slovakkja|Slovakkja]] |align="center"|2 |align="center"|4 |vs Italja ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}), vs New Zealand ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}) |- |{{flagicon|GHA}} [[Asamoah Gyan]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Gana|Gana]] |align="center"|2 |align="center"|5 |vs Serbja ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}), vs Awstralja ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}) |- |{{flagicon|URU}} [[Luis Alberto Suárez|Luis Suárez]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Urugwaj|Urugwaj]] |align="center"|2 |align="center"|6 |vs Korea t'Isfel ({{deskrizzjoni kmand|R16|Rawnd tal-aħħar 16}}), vs Messiku ({{deskrizzjoni kmand|FG|Fażi tal-gruppi}}) |- |{{flagicon|GER}} [[Thomas Müller]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ġermanja|Ġermanja]] |align="center"|2 |align="center"|6 |vs Ingilterra ({{deskrizzjoni kmand|R16|Rawnd tal-aħħar 16}}), vs Urugwaj ({{deskrizzjoni kmand|3P|Finali għat-tielet post}}) |- |{{flagicon|ESP}} [[Xavi]] |[[Tim nazzjonali tal-futbol ta' Spanja|Spanja]] |align="center"|2 |align="center"|6 |vs Ġermanja ({{deskrizzjoni kmand|SF|Semifinali}}), vs Portugall ({{deskrizzjoni kmand|R16|Rawnd tal-aħħar 16}}) |} == Stadji == {| class="wikitable sortable" |- ! Grawnd ! Belt ! Kapaċità ! Logħob ! Attendenza<br />totali ! Attendenza<br />medja<br />kull logħba ! Attendenza<br />medja<br />bħala % tal-Kapaċità ! Numru ta'<br />gowls skurjati ! Medja ta'<br />gowls skurjati<br />kull logħba ! [[Elevazzjoni]]<ref>{{ċita web|url=http://www.soccer-training-info.com/2010_world_cup_stadiums.asp|titlu=2010 World Cup Stadiums in South Africa|sit=www.soccer-training-info.com|data-aċċess=2010-06-25|lingwa=Ingliż}}</ref> |- | [[Cape Town Stadium]] || [[Cape Town]] || '''64,100'''<ref>{{ċita web|url=http://www.fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=5011924/index.html|titlu= Greenpoint Stadium – Cape Town|pubblikatur=FIFA}}</ref> || 8 || {{#expr: +64100 +62869 + 64100 +63644 +63093 + 62955 + 64100 + 62479}} || 63,418 || 98.9 || 22 || 2.75 || 0 (livell tal-baħar) |- | [[Ellis Park Stadium]] || [[Johannesburg]] || '''55,686'''<ref>{{ċita web|url=http://www.fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=5006468/index.html|titlu=Ellis Park Stadium – Johannesburg|pubblikatur=FIFA}}</ref> || 7 || {{#expr: +55686 +54331 + 45573 + 54386 +53412 + 54096 + 55359}} || 53,263 || 95.7 || 19 || 2.71 || 1753 m |- | [[Free State Stadium]] || [[Bloemfontein]] || '''40,911'''<ref>{{ċita web|url=http://www.fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=5002942/index.html|titlu=Free State Stadium – Bloemfontein|pubblikatur=FIFA}}</ref> || 6 || {{#expr: +30620 +31593 + 26643 + 39415 + 28042 + 40510}} || 32,804 || 80.2 || 14 || 2.33 || 1400 m |- | [[Loftus Versfield Stadium]] || [[Pretorja]] || '''42,858'''<ref>{{ċita web|url=http://www.fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=5007765/index.html|titlu=Loftus Versfeld Stadium – Pretoria|pubblikatur=FIFA}}</ref> || 6 || {{#expr: +38833 +42658 + 38074 + 35827 + 41958 + 36742}} || 39,015 || 91.0 || 11 || 1.83 || 1214 m |- | [[Mbombela Stadium]] || [[Nelspruit]] || '''40,929'''<ref>{{ċita web|url=http://www.fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=5007763/index.html|titlu=Mbombela Stadium – Nelspruit|pubblikatur=FIFA}}</ref> || 4 || {{#expr: +32664 + 38229 + 37836 + 34763}} || 35,873 || 87.6 || 9 || 2.25 || 660 m |- | [[Moses Mabhida Stadium]] || [[Durban]] || '''62,760'''<ref>{{ċita web|url=http://www.fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=5018127/index.html|titlu=Moses Mabhida Stadium – Durban|pubblikatur=FIFA}}</ref> || 7 || {{#expr: +62660 +62453 + 62010 + 61874 + 62712 + 61962 + 60960}} || 62,090 || 98.9 || 14 || 2.00 || 0 (livell tal-baħar) |- | [[Nelson Mandela Bay Stadium]] || [[Port Elizabeth]] || '''42,486'''<ref>{{ċita web|url=http://www.fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=5007768/index.html|titlu=Nelson Mandela Bay Stadium – Port Elizabeth|pubblikatur=FIFA}}</ref> || 8 || {{#expr: +31513 +37034 + 38294 + 34872 + 36893 + 30597 + 40186 + 36254}} || 35,705 || 84.0 || 16 || 2.00 || 0 (livell tal-baħar) |- | [[Peter Mokaba Stadium]] || [[Polokwane]] || '''41,733'''<ref>{{ċita web|url=http://www.fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=5007758/index.html|titlu=Peter Mokaba Stadium – Polokwane|pubblikatur=FIFA}}</ref> || 4 || {{#expr: +30325 + 35370 + 38891 +34850}} || 34,859 || 83.5 || 5 || 1.25 || 1310 m |- | [[Royal Bafokeng Stadium]] || [[Rustenburg]] || '''38,646'''<ref>{{ċita web|url=http://www.fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=5007767/index.html|titlu=Royal Bafokeng Stadium – Rustenburg|pubblikatur=FIFA}}</ref> || 6 || {{#expr: +38646 +23871 + 34812 + 33425 +27967 + 34976}} || 32,283 || 83.5 || 14 || 2.33 || 1500 m |- | [[Soccer City]] || [[Johannesburg]] || '''84,490'''<ref>{{ċita web|url=http://de.fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=5007759/index.html|titlu=Soccer City Stadium – Johannesburg|pubblikatur=FIFA}}</ref> || 8 || {{#expr: +84490 + 83465 + 82174 + 84445 + 83391 + 84337 + 84017 + 84490}} || 83,851 || 99.2 || 21 || 2.63 || 1753 m |- class="sortbottom" |colspan="3" | '''Total''' || 63 || {{#expr: +84490 + 64100 + 31513 + 55686 + 38646 + 30325 + 38833 + 62660 + 83465 + 30620 + 62869 + 23871 + 37034 + 54331 + 32664 + 62453 + 42658 + 82174 + 31593 + 35370 + 38294 + 45573 + 64100 + 62010 + 34812 + 38074 + 26643 + 38229 + 84455 + 63644 + 34872 + 54386 + 33425 + 39415 + 61874 + 38891 + 35827 + 36893 + 37836 + 83391 + 53412 + 34850 + 63093 + 27967 + 34763 + 62712 + 41958 + 28042 + 30597 + 34976 + 40510 + 84377 + 61962 + 54096 + 36742 + 62955 + 40186 + 84017 + 64100 + 55359 + 62479 + 60960 + 36254 + 84490}} || 49,670 || || 145 || 2.27 || |} == Statistika ġenerali == Fit-tabella segwenti: * '''L''' = total ta' logħbiet li lagħbu * '''R''' = total ta' logħbiet mirbuħa * '''P''' = total ta' logħbiet li spiċċaw pari * '''T''' = total ta' logħbiet mitlufa * '''Pti''' = total ta' punti miksuba (timijiet jirċievu tliet punti għal rebħa, punt għal pari u l-ebda punt għal telfa) * '''MPti''' = medja ta' punti kull logħba * '''GF''' = total ta' gowls skurjati (gowls favur) * '''MGF''' = medja ta' gowls skurjati f'kull logħba * '''GK''' = total ta' gowls sofruti (gowls kontra) * '''MGK''' = medja ta' gowls sofruti f'kull logħba * '''DG''' = differenza ta' gowls (GF−GK) * '''MDG''' = medja tad-differenza ta' gowls (DG/L) * '''CS''' = ''clean sheets'' * '''MCS''' = medja ta' ''clean sheets'' * '''KS''' = karti sofor * '''MKS''' = medja ta' karti sofor * '''KĦ''' = karti ħomor * '''MKĦ''' = medja ta' karti ħomor It-'''tipa ħoxna''' tindika li l-pajjiż għandu l-ogħla {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; width:95%" |- ! Pajjiż !! L !! R !! P !! T !! Pti !! MPti !! GF !! MGF !! GK !! MGK !! DG !! MDG !! CS !! MCS !! KS !! MKS !! KĦ !! MKĦ |- | align="left"| {{fb|Afrika t'Isfel}} || 3 || 1 || 1 || 1 || 4 || 1.33 || 3 || 1.00 || 5 || 1.67 || −2 || −0.67 || 0 || 0.00 || 4 || 1.33 || 1 || 0.33 |- | align="left"| {{fb|Alġerija}} || 3 || 0 || 1 || 2 || 1 || 0.33 || 0 || 0.00 || 2 || 0.67 || −2 || 0.67 || 1 || 0.33 || 8 || 2.67 || '''2''' || '''0.66''' |- | align="left"| {{fb|Arġentina}} || 5 || 4 || 0 || 1 || 12 || 2.40 || 10 || 2.00 || 6 || 0.83 || 4 || 0.8 || 2 || 0.40 || 8 || 1.6 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Awstralja}} || 3 || 1 || 1 || 1 || 4 || 1.33 || 3 || 1.00 || 6 || 2.00 || −3 || −1 || 0 || 0.00 || 7 || 2.33 || '''2''' || '''0.66''' |- | align="left"| {{fb|Brażil}} || 5 || 3 || 1 || 1 || 10 || 2.00 || 9 || 1.80 || 4 || 0.80 || 5 || 1 || 2 || 0.40 || 9 || 1.80 || '''2''' || 0.40 |- | align="left"| {{fb|Ċili}} || 4 || 2 || 0 || 2 || 6 || 1.50 || 3 || 0.75 || 5 || 1.25 || −2 || −0.5 || 2 || 0.50 || 11 || 2.75 || 1 || 0.25 |- | align="left"| {{fb|Danimarka}} || 3 || 1 || 0 || 2 || 3 || 1.00 || 3 || 1.00 || 6 || 2.00 || −3 || −1 || 0 || 0.00 || 3 || 1.00 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Franza}} || 3 || 0 || 1 || 2 || 1 || 0.33 || 1 || 0.33 || 4 || 1.33 || −3 || −1 || 1 || 0.33 || 6 || 2.00 || 1 || 0.33 |- | align="left"| {{fb|Ġermanja}} || '''7''' || 5 || 0 || 2 || 15 || 2.14 || '''16''' || '''2.28''' || 5 || 0.71 || '''11''' || '''1.57''' || 3 || 0.43 || 10 || 1.67 || 1 || 0.17 |- | align="left"| {{fb|Gana}} || 5 || 2 || 2 || 1 || 8 || 1.60 || 5 || 1.00 || 4 || 0.80 || 1 || 0.2 || 1 || 0.20 || 12 || 2.40 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Greċja}} || 3 || 1 || 0 || 2 || 3 || 1.00 || 2 || 0.67 || 5 || 1.66 || −3 || −1 || 0 || 0.00 || 5 || 1.66 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Ħonduras}} || 3 || 0 || 1 || 2 || 1 || 0.33 || 0 || 0.00 || 3 || 1.00 || −3 || −1 || 1 || 0.33 || 3 || 1.00 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Ingilterra}} || 4 || 1 || 2 || 1 || 5 || 1.25 || 3 || 0.75 || 5 || 1.25 || −2 || −0.5 || 2 || 0.50 || 6 || 1.50 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Italja}} || 3 || 0 || 2 || 1 || 2 || 0.67 || 4 || 1.33 || 5 || 1.67 || −1 || 0.33 || 0 || 0.00 || 5 || 1.67 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Ġappun}} || 4 || 2 || 1 || 1 || 7 || 1.75 || 4 || 1.00 || 2 || 0.50 || 2 || 0.5 || 2 || 0.50 || 4 || 1.00 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Kamerun}} || 3 || 0 || 0 || '''3''' || 0 || 0.00 || 2 || 0.67 || 5 || 1.67 || −3 || −1 || 0 || 0.00 || 3 || 1.00 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Korea ta' Fuq}} || 3 || 0 || 0 || '''3''' || 0 || 0.00 || 1 || 0.33 || '''12''' || '''4.00''' || −11 || −3.67 || 0 || 0.00 || 2 || 0.67 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{Nowrap|{{fb|Korea t'Isfel}}}} || 4 || 1 || 1 || 2 || 4 || 1.00 || 6 || 1.50 || 8 || 2.00 || −2 || −0.5 || 1 || 0.25 || 6 || 1.50 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{Nowrap|{{fb|Kosta tal-Avorju}}}} || 3 || 1 || 1 || 1 || 4 || 1.33 || 4 || 1.33 || 3 || 1.00 || 1 || 0.33 || 2 || 0.67 || 5 || 1.67 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Messiku}} || 4 || 1 || 1 || 2 || 4 || 1.00 || 4 || 1.00 || 5 || 1.25 || −1 || −0.25 || 1 || 0.25 || 9 || 2.25 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Olanda}} || '''7''' || '''6''' || 0 || 1 || '''18''' || '''2.57''' || 12 || 1.71 || 6 || 0.86 || 6 || 0.86 || 2 || 0.29 || '''23''' || '''3.29''' || 1 || 0.14 |- | align="left"| {{fb|New Zealand}} || 3 || 0 || '''3''' || 0 || 3 || 1.00 || 2 || 0.67 || 2 || 0.67 || 0 || 0 || 1 || 0.33 || 6 || 2.00 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Niġerja}} || 3 || 0 || 1 || 2 || 1 || 0.33 || 3 || 1.00 || 5 || 1.66 || −2 || −0.67 || 0 || 0.00 || 5 || 1.66 || 1 || 0.33 |- | align="left"| {{fb|Paragwaj}} || 5 || 1 || '''3''' || 1 || 6 || 1.20 || 3 || 0.60 || 2 || 0.40 || 1 || 0.20 || 3 || 0.60 || 9 || 1.80 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Portugall}} || 4 || 1 || 2 || 1 || 5 || 1.25 || 7 || 1.75 || 1 || 0.25 || 6 || 1.5 || 3 || '''0.75''' || 8 || 2.00 || 1 || 0.25 |- | align="left"| {{fb|Serbja}} || 3 || 1 || 0 || 2 || 3 || 1.00 || 2 || 0.67 || 3 || 1.00 || −1 || −0.33 || 1 || 0.33 || 8 || 2.67 || 1 || 0.33 |- | align="left"| {{fb|Slovakkja}} || 4 || 1 || 1 || 2 || 4 || 1.00 || 5 || 1.25 || 7 || 1.75 || −2 || −0.5 || 0 || 0.00 || 11 || 2.75 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Slovenja}} || 3 || 1 || 1 || 1 || 4 || 1.33 || 3 || 1.00 || 3 || 1.00 || 0 || 0 || 1 || 0.33 || 9 || '''3.00''' || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Spanja}} || '''7''' || '''6''' || 0 || 1 || '''18''' || '''2.57''' || 8 || 1.14 || 2 || 0.29 || 6 || 0.86 || '''5''' || 0.71 || 8 || 1.14 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Stati Uniti}} || 4 || 1 || 2 || 1 || 5 || 1.25 || 5 || 1.25 || 5 || 1.25 || 0 || 0 || 1 || 0.25 || 8 || 2.00 || 0 || 0.00 |- | align="left"| {{fb|Urugwaj}} || '''7''' || 3 || 2 || 2 || 11 || 1.57 || 11 || 1.57 || 8 || 1.14 || 3 || 0.43 || 3 || 0.43 || 13 || 2.17 || '''2''' || 0.33 |- | align="left"| {{fb|Żvizzera}} || 3 || 1 || 1 || 1 || 4 || 1.33 || 1 || 0.33 || 1 || 0.33 || 0 || 0 || 2 || 0.67 || 7 || 2.33 || 1 || 0.33 |- class="sortbottom" ! '''Total''' || 62 || 46 || 16 || 46 || 154 || 2.48 || 139 || 2.24<sup>(1) || 139 || 2.24<sup>(1) || 0 || 0.00 || 40 || 0.65<sup>(1) || 247 || 3.98<sup>(1) || 16 || 0.26<sup>(1) |} ^('''1'''): għal kull partita (total), mhux għal kull tim. == Referenzi == {{Referenzi}} == Ħoloq esterni == {{Commonscat}} * [https://www.fifa.com/worldcup Sit uffiċjali tat-Tazza tad-Dinja fuq fifa.com] [[Kategorija:Tazza tad-Dinja tal-Futbol 2010|Statistika]] k2sp5xjfqvyqscoq6g4ze9q9p4brg27 0 18960 279342 277286 2022-08-18T19:05:49Z Chrisportelli 355 /* Ħoloq esterni */ tneħħija ta' mudell wikitext text/x-wiki {{Infobox Tim tal-Futbol |isem = Şamaxı FK |stampa = [[Stampa:Inter Baku PFC.gif|180px]] |ismijiet_oħra = ''Bankirlər'' (Il-Bankiera) |isem_sħiħ = Şamaxı FK |grawnd = [[Inter Baku PFC#Stadju|Stadju Shafa]] |jesa' = 8,152 |fundazzjoni = 1997 |president = {{flagicon|Bulgarija}} Georgi Nikolov |kowċ = {{flagicon|GEO}} Kakhaber Tskhadadze |kampjonat = [[Premier League Ażerbajġan|Premier League]] | staġun = 2021/22 | pożizzjoni = 6^et | sit_elettroniku = http://www.inter.az/index.php?lang=en |pattern_b2=_Azerbaiyan11Home |pattern_sh2= |pattern_ra2= |body2=0000a0 |leftarm2=0000a0 |rightarm2=0000a0 |shorts2=0000a0 |socks2=0000a0 |pattern_b1=_Azerbaiyan11Away |pattern_sh1= |pattern_ra1= |body1=FFFFFF |leftarm1=FFFFFF |rightarm1=FFFFFF |shorts1=FFFFFF |socks1=FFFFFF | pattern_la3=|pattern_b3=_shahter2012h|pattern_ra3=|pattern_sh3=_aalesunds11a|pattern_so3= | leftarm3=FF6600|body3=FF6600|rightarm3=FF6600|shorts3=000000|socks3=FF6600| | }} '''Şamaxı FK''', 2017–2022 '''Keşlə FK''' hu [[klabb tal-futbol]] mill-[[Ażerbajġan]] li huwa bbażat ġewwa [[Baku]], il-klabb jikkompeti fil-[[Premier League Ażerbajġan]]. Il-klabb rebaħ il-kampjonat darbtejn imma qatt rebaħ it-[[Tazza Ażerbajġan]], iżda kienu sfurtunati li tilfu l-erba finali li tilfuhom.<ref>{{Ċita web|titlu=14 мгновений финала|url=http://azerifootball.com/ru/10/news/5710.html|aċċessdata=26 ta' Mejju 2011}}</ref> ==Storja== ===Oriġini u snin bikrija (1997–2004)=== Il-klabb ilu jopera mill-1997,iżda inizjalment kellu isem differenti. Il-klabb oriġinarjament kien magħmul bl-isem ta ' [[Università ta' Khazar|Khazar University]], l-ewwel università privata fl-Ażerbajġan li sabet il-klabb u nghaqadu fil-kampjonat tad-dilettanti fl-1997. Fl-1999, Khazar University bdew jilagħbu fil-[[Premier League Ażerbajġan]] u l-klabb spiċċa d-debutt tiegħu fil-11-il post.<ref> {{Ċita web | last = | first = | titlu = Arts, Sports & Events | editur= Official Khazar University website | sena= 2006 | url = http://www.khazar.org/general/artsport.shtml | aċċessdata = 2008-06-23 | lingwa = Ingliż}}</ref> Fis-snin sussegwenti, Inter spiċċaw fis-7 post fl-istaġun 2000-01 u t-3 post fl-istaġun 2003-2004. Fl-2002/03, il-kampjonat tal-pajjiż ma kienx miżmum. Fl-itaġun 2003/04 it-tim mar tajjeb u spiċċa r-raba fl-istaġun. Dan ir-riżultat kiseb id-dritt li jkollhom post fil-[[UEFA Intertoto Cup]] għall-ewwel darba. Fl-ewwel rawnd tal-[[UEFA Intertoto Cup 2004|Intertoto Cup 2004]], Khazar University għelbu lil [[SC Bregenz]] tal-[[Awstrija]] 3-0 fl-ewwel leg u logħba ssekwestrata fit-tieni leg.<ref> {{Ċita web | last = | first = | titlu = UEFA Intertoto Cup History Season 2004 First Round | editur= [[UEFA|uefa.com]] | data = | url = http://www.uefa.com/competitions/intertotocup/history/season=2004/round=1956/index.html | aċċessdata = 2008-06-20 |urlarkivju = http://web.archive.org/web/20080523071322/http://www.uefa.com/competitions/intertotocup/history/season=2004/round=1956/index.html <!-- Bot retrieved archive --> |dataarkivju = 2008-05-23| lingwa = Ingliż}}</ref> Fit-tieni rawnd tat-turnament, Khazar University lagħbu kontra [[Tampere United]] tal-[[Finlandja]]. Il-klabb tilfu l-ewwel logħba 0-3, iżda rebħu l-vjaġġ tar-ritorn li saret f'Baku, 1-0. Khazar University tilfu bl-iskor indaqs fuq l-aggregat u kien barra mill-ewwel mill-Intertoto cup.<ref name="04 intertoto 2nd round"> {{Ċita web | last = | first = | titlu = UEFA Intertoto Cup History Season 2004 Second Round | editur= [[UEFA|uefa.com]] | data = | url = http://www.uefa.com/competitions/intertotocup/history/season=2004/round=1957/index.html | aċċessdata = 2008-06-20 |urlarkivju = http://web.archive.org/web/20080519150043/http://www.uefa.com/competitions/intertotocup/history/season=2004/round=1957/index.html <!-- Bot retrieved archive --> |dataarkivju = 2008-05-19| lingwa = Ingliż}}</ref> ===Snin reċenti (2004-preżent)=== Fis-sajf tal-2004, id-drittijiet kollha tal-Khazar University ġew trasferiti lill joħolqu mill-ġdid Inter Baku Professional Football Club, u t-tim ħa sehem fil-kampjonat tal-Premier League Ażerbajġan taħt l-isem ta' Inter Baku. Aktar tard fl-2004, bidliet strutturali saru f'ċerti ġestjoni tal-klabb, u Inter Baku issemmew mill-ġdid Inter Professional Club, li dakinhar spiċċaw l-istaġun 2004-2005 fis-7 post. Il-Progressjoni ta' Inter fil-klassifika kompliet fl-14-il iterazzjoni tal-Premier League Ażerbajġan meta Inter spiċċaw fir-raba' post. Il-klabb irrepeta r-rendiment tiegħu fir-4 raba għal darb'oħra fl-istaġun 2006-07 qabel rebħu l-kampjonat fl-istaġun 2007-08. Wara rebħa tagħhom fil-kampjonat domestiku, Inter ikkwalifikaw għall-ewwel darba tagħhom fil-[[UEFA Champions League]] fl-[[UEFA Champions League 2008–09|2008]] u avvanzaw għat-tieni fażi ta' kwalifikazzjoni minn fuq [[FK Rabotnički]] tar- [[Repubblika tal-Maċedonja]] bir-regola ta' [[Regola tal-gowls barra mid-dar|gowls barra mid-dar]].<ref> {{cite web | last = | first = | titlu = Ventspils and Sheriff arrest losses | editur = [[UEFA|uefa.com]] | data = 2008-07-22 | url = http://www.uefa.com/competitions/ucl/news/kind=1/newsid=733767.html | aċċessdata = 2008-07-25 | lingwa = Ingliż}}</ref> L-2009 rat lil Inter Baku jiksbu t-titlu tal-[[Premier League Ażerbajġan]], biex jiġu assigurati t-tieni darba fl-istorja tal-klabb. Il-kampanja tal-klabb fiċ-[[UEFA Champions League 2010-11|Ċampjins Lijg]] kienet inqas suċċessiva - iżda tilfu bil-[[L-għoti tal-penalties|penalties]] kontra [[Lech Poznań]].<ref>{{Ċita web|last=Kurowski|first=Dariusz|titlu=Lech through after 22-penalty shoot-out|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/matches/season=2011/round=2000115/match=2002437/postmatch/report/index.html|editur=[[UEFA]]|aċċessdata=22 ta' Jannar 2011|lingwa = Ingliż}}</ref> Fl-2011, Inter Baku wkoll irnexxielhom jirbħu l-[[2011 Commonwealth of Independent States Cup|CIS Cup]] wara li għelbu lil [[FC Shakhtyor Salihorsk|Shakhtsyor Salihorsk]] fil-finali.<ref>{{Ċita web|titlu=Кубок Содружества у "Интера"!|url=http://www.championat.ru/football/_other/article-76308.html|editur=Championat.ru|aċċessdata=23 ta' Jannar 2011|lingwa = Ingliż}}</ref><ref>{{Ċita web|titlu=Azerbaijani football club Inter wins CIS Cup on penalties|url=http://en.trend.az/news/society/1816290.html|publisher=Trend.az|aċċessdata=23 ta' Jannar 2011|lingwa = Ingliż}}</ref> Fl-2012, il-klabb irreġistrat rekord għall-Ażerbajġan għall-akbar rebħa fil-kompetizzjoni Ewropea billi għelbu lil [[JK Narva Trans|Narva Trans]] 5–0 tal-[[Estonja]].<ref>{{Ċita web|titlu="Интер" победил, "Пюник" проиграл|url=http://ru.uefa.com/uefaeuropaleague/news/newsid=1839172.html|xogħol=[[UEFA]]|editur=uefa.com|aċċessdata=13 ta' Lulju 2012|lingwi=Russu}}</ref> ==Stadju== [[Image:Shafa Stadium1.jpg|right|thumb|[[Inter Baku PFC#Stadju|Stadju Shafa]]]] '''Shafa Stadium''' huwa stadju tal-futbol jinsab f'[[Baku]] u l-dar tal-klabb Inter Baku. L-istadju kien mibni fuq is-sit tal-istadju Termist fl-2011 u għandu kapaċità ta' 5,300 spettatur. L-istadju huwa mdawar minn oqsma ta 'prattika, il-bini ta' amministrazzjoni huma mibnijin ġodda f'lukanda ta' ''4-star''. ==Unuri== *'''[[Premier League Ażerbajġan]] : ''Rebbieħa (2)'': 2007–08, 2009–10 *'''[[Commonwealth of Independent States Cup|CIS Cup]] : ''Rebbieħa (1)'': 2011 ==Storja tal-Kampjonat u t-Tazza== {|class="wikitable" |-bgcolor="#efefef" ! Staġun ! Div. ! Poż. ! {{deskrizzjoni kmand|L|Logħob}} ! {{deskrizzjoni kmand|R|Rebħiet}} ! {{deskrizzjoni kmand|P|Pari}} ! {{deskrizzjoni kmand|T|Telfiet}} ! {{deskrizzjoni kmand|GF|Gowls favur}} ! {{deskrizzjoni kmand|GK|Gowls kontra}} ! P ![[Tazza Ażerbajġana|Tazza Domestika]] |- |align=center|1999-00 |align=center|1 |align=center|'''11''' |align=center|22 |align=center|5 |align=center|3 |align=center|14 |align=center|19 |align=center|41 |align=center|'''18''' |align=center|Finali 1/8 |- |align=center|2000–01 |align=center|1 |align=center|'''7''' |align=center|20 |align=center|9 |align=center|2 |align=center|9 |align=center|26 |align=center|38 |align=center|'''29''' |align=center|Finali 1/8 |- |align=center|2003–04 |align=center|1 |align=center|'''4''' |align=center|26 |align=center|15 |align=center|6 |align=center|5 |align=center|43 |align=center|16 |align=center|'''51''' |align=center|Finali 1/8 |- |align=center|2004–05 |align=center|1 |align=center|'''7''' |align=center|34 |align=center|19 |align=center|9 |align=center|6 |align=center|44 |align=center|24 |align=center|'''66''' |align=center bgcolor=silver|Runner-Up |- |align=center|2005–06 |align=center|1 |align=center|'''4''' |align=center|26 |align=center|14 |align=center|8 |align=center|4 |align=center|35 |align=center|14 |align=center|'''50''' |align=center|Kwarti tal-Finali |- |align=center|2006–07 |align=center|1 |align=center|'''4''' |align=center|24 |align=center|13 |align=center|6 |align=center|5 |align=center|36 |align=center|12 |align=center|'''45''' |align=center|Semi-Finali |- |align=center|2007–08 |align=center|1 |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|26 |align=center|18 |align=center|4 |align=center|4 |align=center|55 |align=center|18 |align=center|'''58''' |align=center bgcolor=silver|Runner-Up |- |align=center|2008–09 |align=center|1 |align=center bgcolor=silver|'''2''' |align=center|26 |align=center|18 |align=center|7 |align=center|1 |align=center|54 |align=center|16 |align=center|'''61''' |align=center bgcolor=silver|Runner-Up |- |align=center|2009–10 |align=center|1 |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|32 |align=center|22 |align=center|12 |align=center|8 |align=center|58 |align=center|37 |align=center|'''78''' |align=center|Semi-Finali |- |align=center|2010–11 |align=center|1 |align=center|'''5''' |align=center|32 |align=center|13 |align=center|10 |align=center|9 |align=center|29 |align=center|24 |align=center|'''49''' |align=center bgcolor=silver|Runner-Up |- |align=center|2011–12 |align=center|1 |align=center|'''3''' |align=center|32 |align=center|16 |align=center|8 |align=center|8 |align=center|29 |align=center|21 |align=center|'''56''' |align=center|Semi-Finali |} ==Parteċipazzjoni fl-Ewropa== {| class="wikitable" |- ! Kompetizzjoni ! {{deskrizzjoni kmand|L|Logħob}} ! {{deskrizzjoni kmand|R|Rebħiet}} ! {{deskrizzjoni kmand|P|Pari}} ! {{deskrizzjoni kmand|T|Telfiet}} ! {{deskrizzjoni kmand|GF|Gowls favur}} ! {{deskrizzjoni kmand|GK|Gowls kontra}} |- | [[UEFA Champions League]] | 6 | 1 | 3 | 2 | 3 | 5 |- | [[UEFA Europa League]] | 8 | 3 | 3 | 2 | 14 | 8 |- | [[UEFA Intertoto Cup]] | 4 | 3 | 0 | 1 | 6 | 4 |- | '''Total''' | 18 | 7 | 6 | 5 | 23 | 17 |- |} {| class="wikitable" ! Staġun ! Kompetizzjoni ! Rawnd ! Pajjiż ! Klabb ! Riżultat |- |[[UEFA Intertoto Cup 2004|2004]] |[[UEFA Intertoto Cup]] |1R |{{flagicon|AUT}} |[[SC Bregenz]] |2–1, 3–0 |- | | |2R |{{flagicon|FIN}} |[[Tampere United]] |1–0, 0–3 |- |[[UEFA Champions League 2008–09|2008–09]] |[[UEFA Champions League]] |1K |{{flagicon|MKD}} |[[FK Rabotnički]] |0–0, 1–1 |- | | |2K |{{flagicon|Serbja}} |[[FK Partizan]] |1–1, 0–2 |- |[[UEFA Europa League 2009–10|2009–10]] |[[UEFA Europa League]] |1K |{{flagicon|Slovakkja}} |[[Spartak Trnava]] |1–2, 1–3 |- |[[UEFA Champions League 2010–11|2010–11]] |[[UEFA Champions League]] |2K |{{flagicon|POL}} |[[Lech Poznań]] |0–1, 1–0 ([[L-għoti tal-penalties|p 8–9]]) |- |[[UEFA Europa League 2012–13|2012–13]] |[[UEFA Europa League]] |1K |{{flagicon|EST}} |[[JK Narva Trans|Narva Trans]] |2–0, 5–0 |- | | |2K |{{flagicon|GRE}} |[[Asteras Tripoli FC|Asteras Tripoli]] |1–1, 1–1 ([[L-għoti tal-penalties|p 2–4]]) |- |rowspan=2| [[2013–14 UEFA Europa League|2013–14]] |rowspan=2| [[UEFA Europa League]] |1K |{{flagicon|FIN}} |[[IFK Mariehamn|Mariehamn]] |1–1, 2–0 |- |2K |{{flagicon|NOR}} |[[Tromsø IL|Tromsø]] |0–2, 1–0 |- |} == Skwadra == {{Plejers fit-tim tal-futbol/bidu}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n= 1 |poż=G|naz= GEO |isem=[[Giorgi Lomaia]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n= 4 |poż=D|naz= GEO |isem=[[Valeri Abramidze]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n= 5 |poż=M|naz= MKD |isem=[[Slavčo Georgievski]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n= 6 |poż=M|naz= AZE |isem= Samir Zargarov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n= 7 |poż=D|naz= AZE |isem=[[Ruslan Amirjanov]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n= 8 |poż=M|naz= AZE |isem=[[Nizami Hajiyev]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n= 9 |poż=M|naz= BUL |isem=[[Daniel Genov (futboler)|Daniel Genov]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=10 |poż=A|naz= GEO |isem=[[Georgi Adamia]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=11 |poż=M|naz= AZE |isem=[[Asif Mammadov]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=14 |poż=M|naz= BUL |isem=[[Petar Zlatinov]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=15 |poż=D|naz= AZE |isem=[[Volodimir Levin]]}} ''([[Kaptan (futbol)|Kaptan]])'' {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=17 |poż=M|naz= AZE |isem= Aleksandr Gross}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=17 |poż=A|naz=Brażil|isem=[[Roberto Soares Anghinetti|Robertinho]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/nofs}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=18 |poż=D|naz= GEO |isem=[[Ilia Kandelaki]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=19 |poż=A|naz= AZE |isem= Ramil Mansurov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=20 |poż=D|naz= CGO |isem=[[Bruce Abdoulaye]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=21 |poż=M|naz= AZE |isem=[[Arif Dashdemirov]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=23 |poż=A|naz= POL |isem=[[Tales Schütz]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=24 |poż=M|naz= AZE |isem= Fuad Bayramov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=25 |poż=M|naz= SEN |isem=[[Baye Ibrahima Niasse|Ibrahima Niasse]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=28 |poż=A|naz= GEO |isem=[[Bachana Tskhadadze]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=29 |poż=D|naz= AZE |isem= Ruslan Cafarov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=30 |poż=A|naz=Ukrajna|isem=[[Yuriy Fomenko]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=74 |poż=G|naz= GEO |isem= Revaz Tevdoradze}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=96 |poż=G|naz= AZE |isem= Elshan Poladov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/tmiem}} ===Plejers barra f'self=== {{Plejers fit-tim tal-futbol/bidu}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=12|poż=G|naz=AZE|isem=Asif Mirili|oħrajn= ma' [[Simurq PFC|Simurq]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/tmiem}} == Plejers notevoli == {{col-begin-small}} {{col-3}} ;Ażerbajġan * {{flagicon|Ażerbajġan}} [[Samir Abbasov]] * {{flagicon|Ażerbajġan}} [[Elmar Bakhshiev]] * {{flagicon|Ażerbajġan}} [[Aleksandr Chertoganov]] * {{flagicon|Ażerbajġan}} [[Jahangir Hasanzade]] * {{flagicon|Ażerbajġan}} [[Emin Imamaliev]] * {{flagicon|Ażerbajġan}} [[Khagani Mammadov]] ;Brażil * {{flagicon|Brażil}} [[Danildo José São Pedro Accioly Filho|Danildo Accioly]] ;Bulgarija * {{flagicon|Bulgarija}} [[Petar Zlatinov]] {{col-3}} ;Repubblika Ċeka * {{flagicon|Repubblika Ċeka}} [[Bronislav Červenka]] ;Ġeorġja * {{flagicon|GEO}} [[Giorgi Lomaia]] ;Latvja * {{flagicon|Latvja}} [[Ģirts Karlsons]] * {{flagicon|Latvja}} [[Andrejs Rubins]] ;Litwanja * {{flagicon|Litwanja}} [[Robertas Poškus]] {{col-3}} ;Serbja * {{flagicon|Serbja}} [[Goran Arnaut]] * {{flagicon|Serbja}} [[Milan Zagorac]] ;Urugwaj * {{flagicon|URU}} [[Walter Guglielmone]] {{col-end}} == Kowċis notevoli == {{Dettalji|Lista ta' kowċis ta' Inter Baku PFC}} Il-Kowċis li ġejjin kollha rebħu trofew wieħed meta kienu inkarigati ma' Inter Baku: {| class="wikitable" border="1" |- !Isem !Perjodu !Trofej |- |{{flagicon|Ukrajna}} Valentin Khodukin |2006–09 |[[Premier League Ażerbajġan]] |- |{{flagicon|GEO}} [[Kakhaber Tskhadadze]] |2009–preżent |[[Premier League Ażerbajġan]], [[Commonwealth of Independent States Cup|CIS Cup]] |- |} == Referenzi == {{referenzi}} == Ħoloq esterni == * [http://www.affa.az/index.php?r=65&lang=az Inter Baku fuq AFFA.AZ] * [http://www.eufo.de/football/aze/intebaki.htm Inter Baku fuq EUFO.DE] * [http://www.weltfussball.de/teams/inter-baku/ Inter Baku fuq Weltfussball.de] * [http://www.transfermarkt.de/de/verein/8956/interbaku/uebersicht/startseite.html Inter Baku fuq Transfermarkt.de] * [http://uk.soccerway.com/teams/azerbaijan/fc-inter-baki/ Inter Baku fuq Soccerway.com] * [http://www.weltfussballarchiv.com/club_profile.php?ID=7011 Inter Baku fuq weltfussballarchiv.com] {{Premier League Ażerbajġan}} [[Kategorija:Klabbs tal-futbol Ażerbajġani|Inter]] [[Kategorija:Klabbs tal-futbol stabbiliti fl-1997|Inter]] [[Kategorija:Inter Baku]] 4tg3amn3x09hzzh3gyqq3az85stpz6j 0 19019 279335 266834 2022-08-18T19:01:02Z Chrisportelli 355 wikitext text/x-wiki Din hija lista ta' kowċis ta' '''[[FC Inter Baku]]''', inklużi rekords ta' prestazzjoni u unuri. PFC Inter Baku kellhom ħafna maniġers u kowċis matul l-istorja tagħhom, hawn taħt hawn lista kronoloġika minn meta l-Premier League Ażerbajġan kien inbidel b'format ta' kampjonat. ''Mill-4 ta' Diċembru 2011.'' *{{flagicon|AZE}} Ismail Aliyev (1997–99) *{{flagicon|AZE}} Samir Alakbarov (1999–00) *{{flagicon|AZE}} Boyukaga Agayev (2001–04) *{{flagicon|Ukrajna}} [[Anatoly Konjkov]] (2004–06) *{{flagicon|Russja}} [[Oleg Smolyaninov]] (2006) *{{flagicon|Ukrajna}} Valentin Khodukin (2006-Ġunju 09) *{{flagicon|GEO}} [[Kakhaber Tskhadadze]] (July 2009–preżent) Il-Kowċis li ġejjin kollha rebħu trofew wieħed meta kienu nkarigati ma' Inter Baku: {| class="wikitable" border="1" |- !Isem !Perjodu !Trofej |- |{{flagicon|Ukrajna}} Valentin Khodukin |2006–09 |[[Premier League Ażerbajġan]] |- |{{flagicon|GEO}} [[Kakhaber Tskhadadze]] |2009–preżent |[[Premier League Ażerbajġan]], [[Commonwealth of Independent States Cup|CIS Cup]] |- |} [[Kategorija:Inter Baku]] peu6nrk4pq2nlqk3ebr62p70g6s6lur 0 19021 279338 276379 2022-08-18T19:02:20Z Chrisportelli 355 /* Ħoloq esterni */ tneħħija ta' mudell wikitext text/x-wiki {{Infobox Tim tal-Futbol |isem = FK Khazar Lankaran |stampa = [[Stampa:FK Khazar Lankaran.gif|180px]] |ismijiet_oħra = ''Gəmiçilər '' (It-Tarznari) |isem_sħiħ = Xəzər Lənkəran Futbol Klubu |grawnd = [[FK Khazar Lankaran#Stadju|Stadju Lankaran City]], [[Lankaran]] |jesa' = 15,000 |fundazzjoni = 1975 |proprjetarju = Mubariz Mansimov |president = Mais Mansimov |kowċ = [[John Toshack]] |kampjonat = [[Premier League Ażerbajġan|Premier League]] | staġun = [[Premier League Ażerbajġan 2012–13|2012–13]] | pożizzjoni = 8 | sit_elettroniku = http://www.lankaranfc.com/ |pattern_la1=_kfarsaba1112a|pattern_b1=_kfarsaba1112a|pattern_ra1=_kfarsaba1112a|pattern_sh1=_kfarsaba1112a| leftarm1=FFFFFF|body1=FFFFFF|rightarm1=FFFFFF|shorts1=FFFFFF|socks1=FFFFFF| pattern_la2=_gyori1112h|pattern_b2=_gyori1112h|pattern_ra2=_gyori1112h|pattern_sh2=_gyori1112h| leftarm2=007f3f|body2=007f3f|rightarm2=007f3f|shorts2=007f3f|socks2=007f3f| }} '''FK Khazar Lankaran''' (''Xəzər Lənkəran Futbol Klubu'') hu [[klabb tal-futbol]] mill-[[Ażerbajġan]] li huwa bbażat ġewwa [[Lankaran]], il-klabb jikkompeti fil-[[Premier League Ażerbajġan]]. Khazar Lankaran rebħu t-titlu tal-kampjonat darba biss, u t-[[Tazza Ażerbajġan]] tlett darbiet.<ref>{{Ċita web|titlu=Хет-трик ХЛ, черный покер Интера|url=http://www.azerisport.com/football/20110525124406708.html|data-aċċess=2011-05-25|lingwa=Russu}}</ref><ref>{{Ċita web|kunjom=Ibrahimov|isem=Erkin|titlu=Xäzär beat İnter to win Azerbaijani Cup|url=http://www.uefa.com/memberassociations/association=aze/news/newsid=1634693.html|pubblikatur=[[UEFA]]|lingwa=Ingliż}}</ref> == Storja == ===2004–2012=== Il-klabb kienet fondat fl-2004 minn intraprenditur Ażerbajġan [[Mubariz Mansimov]] u ddabbjaw mill-midja lokali bħala ''"Caucasian Chelsea"'' minħabba pożizzjoni finanzjarja b'saħħitha ta' Khazar.<ref>[http://www.rol.ru/news/sport/news/05/12/08_082.htm Наставник сборной Молдавии отрицает переход в "кавказский "Челси"] {{ru}}</ref><ref>[http://www.moldfootball.com/eurocups/2005-2006/present_xazar.php Кавказский "Челси": миф или реалность?] {{ru}}</ref> Taħt [[Agaselim Mirjavadov]], il-klabb rebaħ it-titlu tal-Premier League fl-istaġun 2006-07 kif ukoll temm b'suċċess it-[[Tazza Ażerbajġana]]. Khazar ukoll irrnexxielhom jirbħu l-[[2008 Commonwealth of Independent States Cup|CIS Cup]] fl-2008 wara li kienu għelbu lil [[FC Pakhtakor Tashkent]] fil-finali.<ref>{{Ċita web|titlu="Хазар" выиграл Кубок Содружества|url=http://ru.trend.az/news/top/1121258.html|pubblikatur=Trend News Agency|data-aċċess=2010-08-07|lingwa=Russu}}</ref><ref>{{Ċita web|titlu=Лянкаранский Хазар выиграл Кубок Содружества!|url=http://www.news.bakililar.az/news_lyankaranskiy_xazar_vyiqra_12222.html|pubblikatur=Bakililar.az|data-aċċess=2010-08-07|lingwa=Russu}}</ref> Wara l-ħatra ta' [[Mircea Rednic]], li ffirma sensiela ta' plejers Rumeni u plejers tal-futbol minn [[Liga I]], iżda l-klabb ma ssabx l-ebda suċċess fil-Kompetizzjonijiet Ewropej.<ref>{{Ċita web|titlu=Azerii au dat afara toti strainii. Rednic, pe faras!|url=http://www.onlinesport.ro/stiri/fotbal/fotbal-intern/stranieri/77297/azerii-au-dat-afara-toti-strainii-rednic-pe-faras.htm|data-aċċess=2011-07-22|lingwa=Rumen}}</ref><ref>{{Ċita web|titlu=Probleme mari pentru Rednic in "Tara Focurilor"|url=http://www.ziare.com/mircea-rednic/antrenor/probleme-mari-pentru-rednic-in-tara-focurilor-1109353|data-aċċess=2011-07-22|lingwa=Rumen}}</ref>Fl-4 ta' Diċembru 2011, Khazar ħabbru li Rednic kien imkeċċi mill-klabb minħabba żmien ta' prestazzjonijiet fqar.<ref>{{Ċita web|titlu=ХЛ отправляет Редника в отставку|url=http://www.azerisport.com/football/20111204082614463.html|xogħol=Azerisport.com|data-aċċess=2011-12-04|lingwa=Russu}}</ref><ref>{{Ċita web|titlu=ŞOK! ŞOK! ŞOK! Mirça Rednik istefa verdi|url=http://fanat.az/?mod=view&id=34696|pubblikatur=Fanat.az|data-aċċess=2011-12-04|lingwa=Ażerbajġan}}</ref> === 2012–preżent=== F'Lulju 2012, il-klabb taħt [[Yunis Huseynov]] qala l-ewwel rebħa tiegħu fil-kompetizzjoni Ewropea billi għelbu lil [[JK Nõmme Kalju|Nõmme Kalju]].<ref>{{Ċita web|titlu=Xäzär Länkäran earn maiden European win|url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/news/newsid=1840366.html#xazar+lankaran+earn+maiden+european|pubblikatur=UEFA|data-aċċess=2012-07-10|lingwa=Ingliż}}</ref> ==Stadju== [[Image:Lenkeran stadionu.jpg|thumb|right|300px|Stadju Lankaran]] Il-Grawnd ta' Khazar Lankaran huwa l-Istadju Lankaran City. Huwa għandu kapaċità ta '15,000 u huwa t-tielet l-akbar stadju fl-Ażerbajġan. L-istadju huwa magħruf ukoll bħala ''Fırtınalar meydanı'' ''(Arena of Storms)'', li ġie imsemmi minn klabb ta' Partitarji li jismu ''Fırtına''.<ref>[http://xl.fanat.az/news_181.html "Fırtınalar meydanı"nda qol şousu] {{az}}</ref><ref>[http://www.football-plus.az/view_post.php?id=904 "Fırtınalar meydanı" niyə dolmur...] {{az}}</ref> Fis-17 ta' Lulju, 2009, il-[[UEFA]] approvat l-istadju għall-użu matul il-partiti tal-futbol internazzjonali.<ref>[http://az.apa.az/xeber_Azerbaycan_%E2%80%93_Finlandiya_oyunu__159450.html Azərbaycan – Finlandiya oyunu Lənkəranda keçiriləcək] {{az}}</ref> L-istadju ospitat l-ewwel logħba tiegħu internazzjonali fil-5 ta' Settembru, 2009, bejn l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ażerbajġan|Ażerbajġan]] u l-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Finlandja|Finlandja]].<ref>[http://www.affa.az/index.php?r=1&id=4713&lang=az affa.az:Azərbaycan – Finlandiya oyunu Lənkəranda keçiriləcək] {{az}}</ref> ==Rivalità ma ' Neftchi Baku== [[Image:firtina face.jpg|thumb|right|250px|Partitarji ta' Khazar Lankaran]] {{main|Böyük Oyun}} Spiss ikun hemm rivalità ħarxa bejn l-aqwa żewġ timijiet fil-[[Premier League Ażerbajġan]], u dan huwa partikolarment il-każ fl- [[Ażerbajġan]], fejn il-logħba bejn Khazar Lankaran u [[PFC Neftchi Baku|Neftchi Baku]] hija magħrufa bħala ''Böyük Oyun'' (Il-Logħba Kbira).<ref>[http://www.extratime.az/article.php?aid=5522 Раиль МЕЛИКОВ: «Это главное дерби Азербайджана и его невозможно сравнить с другим матчем»]{{ru}}</ref><ref>[http://www.musavat.com/site/shownews.php?news_id=41611&arxiv=yes “XƏZƏR-LƏNKƏRAN”-"NEFTÇİ" DERBİSİ İTV-dən YAYIMLANACAQ ]{{az}}</ref><ref>[http://pfl.az/content.php?lang=az&page=14&nid=110 pfl.az:50 saat qalmış]{{az}}</ref> Dawn il-ġranet, ir-rivalità tiġi mġedda fuq bażi kważi annwali, li għaż-żewġ timijiet ta 'spiss jiġġildu bejniethom għat-titlu tal-kampjonat. == Sapporters == Khazar Lankaran għandhom l-akbar numru ta' popolazzjoni tal-partitarji flimkien ma [[Neftchi Baku PFC|Neftchi Baku]] u [[FC Kəpəz|Kəpəz]] fl-[[Ażerbajġan]]. Hemm ukoll ħafna gruppi jappoġġjaw lil Khazar Lankaran imma l-grupp ewlieni tal-klabb huwa magħruf bħala ''Fırtına'' (Tempesta).<ref>[http://www.firtina.az "FIRTINA" Fan Club] {{az}}</ref><ref>[http://qol.az/site/?name=xeber&news_id=8267 “Xəzər Lənkəran”a zərbə yox, dəstək lazımdır!] {{az}}</ref> Huma wkoll kienu l-ewwel grupp ta' partitarji indipendenti fl-Azerbajġan u tnejn mill-membri tagħhom ġew magħżula bħala membru tal-bord u viċi president ta' Khazar Lankaran.<ref>[http://www.lankaranfc.az/en/news/?news_id=19 Khazar Lankaran FC’s Baku Fan Club]</ref> ==Unuri== *'''[[Premier League Ażerbajġan]] : ''Rebbieħa (1)'': 2006–07 *'''[[Tazza Ażerbajġana]] : ''Rebbieħa (3)'': 2006–07, 2007–08, 2010–11 *'''[[Commonwealth of Independent States Cup|CIS Cup]] : ''Rebbieħa (1)'': 2008 == Storja tal-Kampjonat u t-Tazza == {|class="wikitable" |-bgcolor="#efefef" ! Staġun ! Div. ! Poż. ! {{deskrizzjoni kmand|L|Logħob}} ! {{deskrizzjoni kmand|R|Rebħiet}} ! {{deskrizzjoni kmand|P|Pari}} ! {{deskrizzjoni kmand|T|Telfiet}} ! {{deskrizzjoni kmand|GF|Gowls favur}} ! {{deskrizzjoni kmand|GK|Gowls kontra}} ! P ![[Tazza Ażerbajġana|Tazza Domestika]] |- |align=center|2004–05 |align=center|1 |align=center bgcolor=silver|'''2''' |align=center|34 |align=center|24 |align=center|6 |align=center|4 |align=center|68 |align=center|15 |align=center|'''78''' |align=center|Semi-Finali |- |align=center|2005–06 |align=center|1 |align=center|'''7''' |align=center|26 |align=center|9 |align=center|9 |align=center|8 |align=center|27 |align=center|18 |align=center|'''36''' |align=center|Semi-Finali |- |align=center|2006–07 |align=center|1 |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|24 |align=center|17 |align=center|5 |align=center|2 |align=center|50 |align=center|16 |align=center|'''56''' |align=center bgcolor=gold|Rebbieħa |- |align=center|2007–08 |align=center|1 |align=center|'''4''' |align=center|26 |align=center|14 |align=center|10 |align=center|2 |align=center|44 |align=center|16 |align=center|'''52''' |align=center bgcolor=gold|Rebbieħa |- |align=center|2008–09 |align=center|1 |align=center|'''4''' |align=center|26 |align=center|15 |align=center|5 |align=center|6 |align=center|49 |align=center|21 |align=center|'''50''' |align=center|Kwarti tal-Finali |- |align=center|2009–10 |align=center|1 |align=center|'''4''' |align=center|42 |align=center|18 |align=center|17 |align=center|7 |align=center|48 |align=center|25 |align=center|'''71''' |align=center bgcolor=silver|Runners-Up |- |align=center|2010–11 |align=center|1 |align=center bgcolor=silver|'''2''' |align=center|32 |align=center|16 |align=center|12 |align=center|4 |align=center|38 |align=center|18 |align=center|'''60''' |align=center bgcolor=gold|Rebbieħa |- |align=center|2011–12 |align=center|1 |align=center bgcolor=silver|'''2''' |align=center|32 |align=center|17 |align=center|8 |align=center|7 |align=center|44 |align=center|28 |align=center|'''59''' |align=center|Kwarti tal-Finali |} == Parteċipazzjoni fl-Ewropa == ''Mill-Lulju, 2012.'' {| class="wikitable" |- ! Kompetizzjoni ! {{deskrizzjoni kmand|L|Logħob}} ! {{deskrizzjoni kmand|R|Rebħiet}} ! {{deskrizzjoni kmand|P|Pari}} ! {{deskrizzjoni kmand|T|Telfiet}} ! {{deskrizzjoni kmand|GF|Gowls favur}} ! {{deskrizzjoni kmand|GK|Gowls kontra}} |- |- align=center | [[UEFA Champions League]] | 2 | 0 | 1 | 1 | 2 | 4 |- |- align=center | [[UEFA Cup]]/[[Europa League]] | 13 | 1 | 6 | 6 | 11 | 19 |- |- align=center |'''Total''' | 15 | 1 | 7 | 7 | 13 | 23 |} {| class="wikitable" ! Staġun ! Kompetizzjoni ! Rawnd ! Pajjiż ! Klabb ! Home ! Away ! Aggregat |- |[[UEFA Cup 2005-06|2005/06]] |[[UEFA Cup]] |1K |{{flagicon|Moldova}} |[[FC Nistru Otaci]] |1–2||1–3||2–5 |- |[[UEFA Champions League 2007–08|2007/08]] |[[UEFA Champions League]] |1K |{{flagicon|CRO}} |[[GNK Dinamo Zagreb]] |1–1||1–3 ([[Ħin supplementari|ħs]])||2–4 |- |[[UEFA Cup 2008-09|2008/09]] |[[UEFA Cup]] |1K |{{flagicon|POL}} |[[Lech Poznań]] |0–1||1–4||1–5 |- |[[UEFA Europa League 2010–11|2010/11]] |[[UEFA Europa League]] |1K |{{flagicon|Moldova}} |[[FC Olimpia Bălţi|Olimpia]] |1–1||0–0||1–1 |- |[[UEFA Europa League 2011–12|2011/12]] |[[UEFA Europa League]] |2K |{{flagicon|Iżrael}} |[[Maccabi Tel Aviv FC|Maccabi Tel Aviv]] |0–0||1–3||1–3 |- |rowspan=2|[[2012–13 UEFA Europa League|2012/13]] |rowspan=2|[[UEFA Europa League]] |1K |{{flagicon|EST}} |[[JK Nõmme Kalju|Nõmme Kalju]] | 2–2||2–0 ||4–2 |- |2K |{{flagicon|POL}} |[[Lech Poznań]] |1–1||0–1||1–2 |- |rowspan=2|[[UEFA Europa League 2013–14|2013–14]] |rowspan=2|[[UEFA Europa League]] |1K |{{flagicon|MLT}} |[[Sliema Wanderers FC|Sliema Wanderers]] |1–0||1–1||2–1 |- |2K |{{flagicon|ISR}} |[[Maccabi Haifa]] |0–8||0–2||0–10 |} ==Skwadra== ''Mit-23 ta' April 2013'' {{Plejers fit-tim tal-futbol/bidu}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n= 3|poż=D|naz= BRA |isem=[[Vanderson Scardovelli]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n= 4|poż=D|naz= ESP |isem=[[Álvaro Silva]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n= 5|poż=D|naz= AZE |isem=[[Elnur Allahverdiyev]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n= 7|poż=M|naz= MLI |isem=[[Tounkara Sadio]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n= 8|poż=D|naz= BRA |isem=[[Éder Bonfim]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n= 9|poż=M|naz= AZE |isem=Uğur Pamuk}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=10|poż=M|naz= AZE |isem=[[Elnur Abdullayev]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=14|poż=M|naz= AZE |isem=[[Rahid Amirguliyev]]}} ''([[Kaptan (futbol)|Kaptan]])'' {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=16|poż=M|naz= ROM |isem=[[Adrian Piț]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=17|poż=M|naz= AZE |isem=Kazım Kazımlı}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/nofs}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=21|poż=D|naz= BUL |isem=[[Radomir Todorov]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=24|poż=A|naz= TUR |isem=[[Gökhan Güleç]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=25|poż=G|naz= AZE |isem=Orkhan Sadigli}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=27|poż=D|naz= ROM |isem=[[Adrian Scarlatache]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=30|poż=G|naz= ESP |isem=[[Toni Doblas]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=35|poż=A|naz= ARG |isem=[[Luciano Olguín]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=42|poż=M|naz= AZE |isem=Kamran Abdullazadeh}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=55|poż=A|naz= AZE |isem=Ağabala Ramazanov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=97|poż=A|naz= AZE |isem=Elnur Jafarov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=99|poż=M|naz= CRO |isem=[[Marin Oršulić]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/tmiem}} == Plejers notevoli == {{col-begin-small}} {{col-3}} ;Albanija *{{flagicon|ALB}} [[Elvin Beqiri]] ;Ażerbajġan *{{flagicon|AZE}} [[Branimir Subasic]] *{{flagicon|Ażerbajġan}} [[Kamran Agayev]] *{{flagicon|Ażerbajġan}} [[Samir Aliyev]] *{{flagicon|Ażerbajġan}} [[Mahmud Gurbanov]] *{{flagicon|Ażerbajġan}} [[Dmitriy Kramarenko]] *{{flagicon|Ażerbajġan}} [[Khagani Mammadov]] *{{flagicon|Ażerbajġan}} [[Emin Quliyev]] *{{flagicon|Ażerbajġan}} [[Alim Qurbanov]] *{{flagicon|Ażerbajġan}} [[Zaur Ramazanov]] *{{flagicon|Ażerbajġan}} [[Jeyhun Sultanov]] {{col-3}} ;Brażil *{{flagicon|Brażil}} [[Osvaldo José Martins Júnior|Juninho]] *{{flagicon|Brażil}} [[Mario Sergio Aumarante Santana|Mario Souza]] ;Bulgarija *{{flagicon|Bulgarija}} [[Radomir Todorov]] *{{flagicon|Bulgarija}} [[Ivan Tsvetkov]] ;Ħonduras *{{flagicon|Ħonduras}} [[Allan Lalín]] {{col-3}} ;Niġerja *{{flagicon|Niġerja}} [[Emeka Opara]] ;Turkija *{{flagicon|Turkija}} [[Oktay Derelioğlu]] {{col-end}} == Kowċis notevoli == {{Dettalji|Lista ta' kowċis ta' FK Khazar Lankaran}} Il-Kowċis li ġejjin kollha rebħu trofew wieħed meta kienu nkarigati ma' FK Khazar Lankaran: {| class="wikitable" border="1" |- !Isem !Perjodu !Trofej |- |{{flagicon|AZE}} [[Agaselim Mirjavadov]] |2007–09 |[[Premier League Ażerbajġan]], 2 [[Tazza Ażerbajġana]], [[Commonwealth of Independent States Cup|CIS Cup]] |- |{{flagicon|ROM}} [[Mircea Rednic]] |2010–11 |[[Tazza Ażerbajġana]] |- |} == Referenzi == {{referenzi}} == Ħoloq esterni == * [http://www.12cioyuncu.info 12cioyuncu.info] * [http://www.firtina.az/ "FIRTINA" Klabb tal-partitarji] * [http://www.affa.az/index.php?r=62&lang=az Khazar Lenkoran fuq AFFA.AZ] * [http://www.uefa.com/footballeurope/club=88567/domestic.html Khazar Lenkoran fuq UEFA.COM] * [http://www.eufo.de/football/aze/khazaran.htm Khazar Lenkoran fuq EUFO.DE] * [http://www.weltfussball.de/teams/khazar-lenkoran/ Khazar Lenkoran fuq Weltfusball.de] * [http://www.football-lineups.com/team/Khazar_Lenkoran/ Khazar Lenkoran fuq Football-Lineups.com] * [http://www.weltfussballarchiv.com/club_profile.php?ID=1498 Khazar Lenkoran fuq weltfussballarchiv.com] {{Premier League Ażerbajġan}} {{DEFAULTSORT:Khazar Lankaran}} [[Kategorija:Klabbs tal-futbol Ażerbajġani]] [[Kategorija:Klabbs tal-futbol stabbiliti fl-2004]] [[Kategorija:FK Khazar Lankaran]] ov9yvhkkpc3pr93jstq1909ppube7f5 0 19024 279336 266835 2022-08-18T19:01:31Z Chrisportelli 355 wikitext text/x-wiki Din hija lista ta' kowċis ta' '''[[FK Khazar Lankaran]]''', inklużi rekords ta' prestazzjoni u unuri. FK Khazar Lankaran kellhom ħafna maniġers u kowċis matul l-istorja tagħhom, hawn taħt hawn lista kronoloġika minn meta l-Premier League Ażerbajġan kien inbidel b'format ta' kampjonat. ''Mill-5 ta' Diċembru 2011. *{{flagicon|AZE}} [[Nazim Suleymanov]] (2004) *{{flagicon|TUR}} [[Rasim Kara]] (2004–05) *{{flagicon|AZE}} [[Nazim Suleymanov]] (2005) *{{flagicon|TUR}} Şenol Fidan (2005) *{{flagicon|Ukrajna}} [[Viktor Pasulko]] (Frar 2006–Ġunju 06) *{{flagicon|AZE}} [[Agaselim Mirjavadov]] (2006–08) *{{flagicon|TUR}} [[Rasim Kara]] (2008–09) *{{flagicon|AZE}} [[Igor Ponomarev]] (2009) *{{flagicon|AZE}} [[Agaselim Mirjavadov]] (2009–Ġunju 10) *{{flagicon|ROM}} [[Mircea Rednic]] (Lul 2010–Diċ 11) *{{flagicon|TUR}} Cüneyt Biçer (2011–12) *{{flagicon|AZE}} [[Yunis Huseynov]] (2012) *{{flagicon|ESP}} Carles Martorell Baqués (2012 - preżent) Il-Kowċis li ġejjin kollha rebħu trofew wieħed meta kienu nkarigati ma' FK Khazar Lankaran: {| class="wikitable" border="1" |- !Isem !Perjodu !Trofej |- |{{flagicon|AZE}} [[Agaselim Mirjavadov]] |2007–09 |[[Premier League Ażerbajġan]], 2 [[Tazza Ażerbajġana]], [[Commonwealth of Independent States Cup|CIS Cup]] |- |{{flagicon|ROM}} [[Mircea Rednic]] |2010–11 |[[Tazza Ażerbajġana]] |- |} [[Kategorija:FK Khazar Lankaran]] {{FK Khazar Lankaran}} ecnrjiotfuo8wx5njhc7j6mhkapno9l 279337 279336 2022-08-18T19:01:51Z Chrisportelli 355 wikitext text/x-wiki Din hija lista ta' kowċis ta' '''[[FK Khazar Lankaran]]''', inklużi rekords ta' prestazzjoni u unuri. FK Khazar Lankaran kellhom ħafna maniġers u kowċis matul l-istorja tagħhom, hawn taħt hawn lista kronoloġika minn meta l-Premier League Ażerbajġan kien inbidel b'format ta' kampjonat. ''Mill-5 ta' Diċembru 2011. *{{flagicon|AZE}} [[Nazim Suleymanov]] (2004) *{{flagicon|TUR}} [[Rasim Kara]] (2004–05) *{{flagicon|AZE}} [[Nazim Suleymanov]] (2005) *{{flagicon|TUR}} Şenol Fidan (2005) *{{flagicon|Ukrajna}} [[Viktor Pasulko]] (Frar 2006–Ġunju 06) *{{flagicon|AZE}} [[Agaselim Mirjavadov]] (2006–08) *{{flagicon|TUR}} [[Rasim Kara]] (2008–09) *{{flagicon|AZE}} [[Igor Ponomarev]] (2009) *{{flagicon|AZE}} [[Agaselim Mirjavadov]] (2009–Ġunju 10) *{{flagicon|ROM}} [[Mircea Rednic]] (Lul 2010–Diċ 11) *{{flagicon|TUR}} Cüneyt Biçer (2011–12) *{{flagicon|AZE}} [[Yunis Huseynov]] (2012) *{{flagicon|ESP}} Carles Martorell Baqués (2012 - preżent) Il-Kowċis li ġejjin kollha rebħu trofew wieħed meta kienu nkarigati ma' FK Khazar Lankaran: {| class="wikitable" border="1" |- !Isem !Perjodu !Trofej |- |{{flagicon|AZE}} [[Agaselim Mirjavadov]] |2007–09 |[[Premier League Ażerbajġan]], 2 [[Tazza Ażerbajġana]], [[Commonwealth of Independent States Cup|CIS Cup]] |- |{{flagicon|ROM}} [[Mircea Rednic]] |2010–11 |[[Tazza Ażerbajġana]] |- |} [[Kategorija:FK Khazar Lankaran]] 75cechkpzaw3qgegkq2xuczkv635nf1 0 19027 279334 266833 2022-08-18T19:00:34Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki Din hija lista ta' kowċis ta' '''[[AZAL PFC]]''' mill-2004, meta t-tim daħal fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Ażerbajġana|Ewwel Diviżjoni Ażerbajġana]]. Inklużi rekords ta' prestazzjoni u unuri. ''Mit-13 ta' Frar 2013'' {| class="wikitable sortable" cellpadding="3" style="text-align: center;" |- !Kowċ !Perjodu !Logħob !Rebħ !Dros !Telf !Rebħ % !Raġuni għat-tluq |- |style="text-align: left;"|{{flagicon|AZE}} Shakir Garibov |06.2004–05.2005 |16 |10 |3 |3 |62.50 |Tmiem tal-kuntratt |- |style="text-align: left;"|{{flagicon|CRO}} Stjepan Čordaš |06.2005–08.2005 |3 |0 |1 |2 |0.00 |Tkeċċa |- |style="text-align: left;"|{{flagicon|AZE}} Jamaladdin Aliyev |08.2005 |1 |0 |1 |0 |0.00 |Tmiem tal-mandat ta' Provviżorju |- |style="text-align: left;"|{{flagicon|SER}} Petar Kurčubić |08.2005–05.2006 |26 |7 |7 |12 |26.92 |Tmiem tal-kuntratt |- |style="text-align: left;"|{{flagicon|AZE}} {{sortname|Asgar|Abdullayev}} |06.2006–11.2009 |105 |52 |30 |23 |49.52 |Tkeċċa |- |style="text-align: left;"|{{flagicon|AZE}} {{sortname|Nazim|Suleymanov}} |11.2009–06.2011 |64 |24 |22 |18 |37.50<ref>{{Ċita web|titlu=Sadiqlik nümunəsi: Usim Nduka|url=http://rekord.az/index.php?option=com_content&view=article&id=3409:sadiqlik-nuemunsi-usim-nduka&catid=24:analitika&Itemid=31|data-aċċess=2011-07-19|lingwa=az}}</ref> |Irriżenja |- |style="text-align: left;"|{{flagicon|AZE}} Elkhan Abdullayev |06.2011–10.2011 |11 |2 |4 |5 |18.18 |Tkeċċa |- |style="text-align: left;"|{{flagicon|AZE}} Rafig Mirzayev |11.2011-04.2012 |18 |9 |1 |8 |50.00 |Tkeċċa |- |style="text-align: left;"|{{flagicon|AZE}} {{sortname|Vagif|Sadygov}} |04.2012– |28 |8 |11 |9 |28.57 | |- |} ==Referenzi== {{referenzi}} [[Kategorija:AZAL PFC]] hixwlnpudoldy2gxttpsguk11bmzwad 0 19043 279340 277288 2022-08-18T19:04:06Z Chrisportelli 355 /* Ħoloq esterni */ tneħħija ta' mudell wikitext text/x-wiki {{Infobox Tim tal-Futbol |isem = Neftchi Baku PFC |stampa = [[Stampa:Neftchi Baku PFC.png|180px]] |ismijiet_oħra = ''Ağ-Qaralar'' (Bojod u Suwed)<br />''Neftçilər'' (Ħaddiema) |isem_sħiħ = Neftçi Peşəkar Futbol Klubu |grawnd = [[Neftchi Baku PFC#Stadju|Stadju Tofiq Bahramov]], [[Baku]] |jesa' = 31,200 |fundazzjoni = 18 ta' Mejju 1937 |president = {{flagicon|AZE}} Sadyg Sadygov |kowċ = {{flagicon|AZE}} Boyukagha Hajiyev |kampjonat = [[Premier League Ażerbajġan|Premier League]] | staġun = 2021/22 | pożizzjoni = 2. | sit_elettroniku = http://www.neftchifc.com/ | pattern_la1=_derbyc0910h |pattern_b1=_neftçi12h |pattern_ra1=_derbyc0910h |pattern_sh1=_adidasonwhite |pattern_so1=_color 3 stripes black | leftarm1=FFFFFF |body1=FFFFFF |rightarm1=FFFFFF |shorts1=000000 |socks1=FFFFFF | pattern_la2 =_maccles1112a | pattern_b2 =_partizan1112a | pattern_ra2 =_maccles1112a | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = 000000 | socks2 = 000000 | pattern_sh2 = _cesena1011h | pattern_so2 = _color_3_stripes_white |pattern_la3= _neftçi12t |pattern_b3= _neftçi12t |pattern_ra3= _neftçi12t |pattern_sh3= _adidaswhite |pattern_so3= _color 3 stripes white |leftarm3= df0000 |rightarm3= df0000 |shorts3= df0000 |socks3= df0000 }} '''Neftchi Baku PFC''' (''Neftçi Peşəkar Futbol Klubu''), magħruf ukoll '''Neftchi''', hu [[klabb tal-futbol]] mill-[[Ażerbajġan]] li huwa bbażat fil-kapitali, [[Baku]], li attwalment jilgħabu fil-[[Premier League Ażerbajġan]]. Dawn huma l-aktar klabb famuż u ta' suċċess fl-Ażerbajġan b'7 titli tal-[[Premier League Ażerbajġan]] u 4 titli tat-[[Tazza Ażerbajġana]]. Il-klabb huwa wieħed minn tliet timijiet fl-[[Ażerbajġan]] li ħadu sehem fil-kampjonat tal-[[Premier League Ażerbajġan]] s'issa, flimkien ma ' [[FK Qarabağ]] u [[PFC Turan Tovuz|Turan Tovuz]]. Fl-[[UEFA Europa League 2012-13|2012]], Neftchi Baku sar l-ewwel tim mill-Ażerbajġan li avvanza għall-fażi tal-gruppi tal-kompetizzjoni Ewropea, li rebħu lil [[APOEL FC|APOEL]] ta' [[Ċipru]] 4-2 bl-aggregat fir-rawnd tal-''play-off'' fil-[[UEFA Europa League 2012-13]].<ref>{{Ċita web|titlu="Нефтчи" стал первым азербайджанским футбольным клубом, вышедшим в групповой этап еврокубков - ФОТО|url=http://www.1news.az/sport/football/20120831010854839.html|xogħol=1news.az|aċċessdata=30 ta' Awwissu 2012|lingwa=Russu}}</ref><ref>{{Ċita web|titlu=ЦСКА вылетел из еврокубков|url=http://ru.uefa.com/uefaeuropaleague/news/newsid=1853379.html|xogħol=[[UEFA]]|editur=uefa.com|aċċessdata=30 ta' Awwissu 2012|lingwa=Russu}}</ref> == History == === Era Sovjetika (1937–1991)=== Neftchi Baku PFC kienu fondati fl-1937.<ref name="data"> {{Ċita web | last = | first = | titlu = PFC Neftchi | editur= footballdatabase.com | data = | url = http://footballdatabase.com/index.php?page=club&Id=598&cont=&cln=PFC_Neftchi | aċċessdata = 2008-06-18 | lingwa + Ingliż}}</ref> Matul is-snin 1937–1967, kienu magħrufa bħala ''Neftyanik'' u issemmew mill-ġdid ''Neftchi'' fl-1968.<ref name="klisf"> {{Ċita web | last = | first = | titlu = Neftchi (Baki) | editur= KLISF ''(Club for History and Statistics of Amateur Football)'' | sena = 2006 | url = http://www.klisf.info/numeric/index.app?cmd=comm&lang=en&id=562764465655344433792626573735 | aċċessdata = 2008-06-18 | lingwa = Ingliż}}</ref> Neftchi lagħbu 3 perjodi fils-[[Soviet Top League]], fl-1949–1950, 1960–1972, u 1977–1988, għal total ta' 28 sena fl-ogħla diviżjoni tal-futbol Sovjetiku. Il-klabb deher ukoll fis-[[Soviet First League]], it-tieni l-ogħla diviżjoni, mill-1946–1948, 1951–1959, 1973–1976, u 1989–1991, li kellhom l-aħħjar finitura fl-1976 fit-2 post.<ref name="klisf" /> L-aqwa skorer ta' Neftchi f'din ir-era bikrija kien il-leġġenda tal-futbol Ażerbajġan [[Alakbar Mammadov]], li wkoll lagħab ma [[FC Dynamo Moscow]]; Mamedov skorja 51 gowl fil-kampjonat matul l-1950 u 1960 għall-klabb, minkejja l-prim tal-karriera tiegħu waslet f'[[Moska]].<ref name="mamedov"> {{cite web | last = | first = | titlu = Mamedov Alekper Amirovich | editur= KLISF ''(Club for History and Statistics of Amateur Football)'' | sena= 2006 | url = http://www.klisf.info/numeric/index.app?cmd=ln&lang=en&id=162549673503265 | aċċessdata = 2008-07-08 | lingwa = Ingliż}} }}</ref> Diskutibilment, l-akbar kisba tal-klabb kienet il-finitura fit-3 post fis-Soviet Top League fl-1966, l-ogħla finitura għal kull naħa tal-Ażerbajġan fl-era Sovjetika.<ref name="noticas"> {{cite web | last = Ibragimov | first = Erkin | titlu = FOOTBALL EUROPE: Gurbanov now nifty at Neftchi | editur= noticias.info | data = 2006-11-04 | url = http://www.noticias.info/archivo/2006/200611/20061104/20061104_237489.shtm | aċċessdata= 2008-06-21 }} | lingwa = Ingliż}}</ref> Fl-1966, l-iskwadra kienet magħmula minn ħafna futbolers Ażerbajġani kbar,<ref> {{Ċita web | last = | first = | titlu = Neftyanick (Baki) 1966 | editur= KLISF ''(Club for History and Statistics of Amateur Football)'' | sena= 2006 | url = http://www.klisf.info/numeric/index.app?cmd=comm_tst&lang=en&id=158668506614934616109891301087 | aċċessdata= 2008-07-07 | lingwa = Ingliż}}</ref> inklużi l-attakkanti [[Anatoliy Banishevskiy]] u [[Kazbek Tuaev]], il-midfilder [[Aleksandr Trofimov]], u l-gowler [[Sergey Kramarenko]]. Il-Partitarji u l-ġurnalisti fl-Ażerbajġan kkommemoraw l-40 anniversarju ta' suċċess ta' Neftchi fl-2006.<ref name="career"> {{cite web | kuljom = Kazimzade | isem = Akshin | titlu = Бронза, старей, увы, тускнеет ''(Bronze, the oldest, alas, it grows dim)'' | editur = Career Master | data = 2006-12-01 | lingwa = Russu | url = http://careermaster.biz/?page=show_journal&journal_id=1&id=20 | accessdate = 2008-07-03 }}</ref> === Perjodu modern (1991–preżent)=== <table style="float: right; width: 150px; border: #99B3FF solid 1px"> <tr><td><div style="position: relative;"> [[Image:Soccer Field Transparant.svg|200px]] {{Image label|x=0.27|y=0.06|scale=350|text={{flagicon|Serbja}}</span>}} {{Image label|x=0.23|y=0.10|scale=350|text=[[Saša Stamenković|<span style="color:Black; font-size:87%;">Stamenković</span>]]}} {{Image label|x=0.07|y=0.25|scale=350|text={{flagicon|AZE}}</span>}} {{Image label|x=0.05|y=0.29|scale=350|text=[[Mahir Shukurov|<span style="color:Black; font-size:87%;">Shukurov</span>]]}} {{Image label|x=0.18|y=0.16|scale=350|text={{flagicon|AZE}}</span>}} {{Image label|x=0.14|y=0.20|scale=350|text=[[Elvin Yunuszade|<span style="color:Black; font-size:87%;">Yunuszade</span>]]}} {{Image label|x=0.36|y=0.16|scale=350|text={{flagicon|MKD}}</span>}} {{Image label|x=0.35|y=0.20|scale=350|text=[[Igor Mitreski|<span style="color:Black; font-size:87%;">Mitreski</span>]]}} {{Image label|x=0.46|y=0.25|scale=350|text={{flagicon|BRA}}</span>}} {{Image label|x=0.44|y=0.29|scale=350|text=[[Bruno Bertucci|<span style="color:Black; font-size:87%;">Bertucci</span>]]}} {{Image label|x=0.18|y=0.42|scale=350|text={{flagicon|PAR}}</span>}} {{Image label|x=0.17|y=0.46|scale=350|text=[[Éric Ramos|<span style="color:Black; font-size:87%;">Ramos</span>]]}} {{Image label|x=0.37|y=0.42|scale=350|text={{flagicon|AZE}}</span>}} {{Image label|x=0.35|y=0.46|scale=350|text=[[Rashad Sadiqov|<span style="color:Black; font-size:87%;">Sadiqov</span>]]}} {{Image label|x=0.27|y=0.54|scale=350|text={{flagicon|AZE}}</span>}} {{Image label|x=0.21|y=0.58|scale=350|text=[[Javid Imamverdiyev|<span style="color:Black; font-size:87%;">Imamverdiyev</span>]]}} {{Image label|x=0.07|y=0.54|scale=350|text={{flagicon|Sierra Leone}}</span>}} {{Image label|x=0.06|y=0.58|scale=350|text=[[Julius Wobay|<span style="color:Black; font-size:87%;">Wobay</span>]]}} {{Image label|x=0.48|y=0.54|scale=350|text={{flagicon|BRA}}</span>}} {{Image label|x=0.46|y=0.58||scale=350|text=[[Flávio Alex Valêncio|<span style="color:Black; font-size:87%;">Flavinho</span>]]}} {{Image label|x=0.27|y=0.68|scale=350|text={{flagicon|Ċili}}</span>}} {{Image label|x=0.25|y=0.72|scale=350|text=[[Nicolás Canales|<span style="color:Black; font-size:87%;">Canales</span>]]}} </div></td></tr> <tr><td><small> L-ewwel 11 fil-logħba kwalifikanti tal-[[UEFA Europa League|Europa League]] kontra [[APOEL FC|APOEL]]. 30-08-2012.<ref>http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2013/matches/round=2000355/match=2009861/postmatch/lineups/index.html</ref><ref>http://www.soccerway.com/matches/2012/08/30/europe/uefa-cup/apoel-nicosia/fk-neftchi/1370869/</ref></small></td></tr> <!-- Please do not alter without discussion --> </table> L-aktar era suċċessiva ta' Neftchi daħlet fid-1990ijiet, meta l-klabb sar l-ewwel klabb tal-futbol mill-Ażerbajġan biex rebħu 7 titoli domestiċi u erba tazzi.<ref>{{Ċita web|titlu="Нефтчи" впервые за шесть лет стал чемпионом Азербайджана|url=http://www.championat.com/football/news-800742.html?rucom=1|xogħol=Championat.ru|aċċessdata=29 ta' Awwissu 2011|lingwa=Russu}}</ref><ref>{{Ċita web|titlu=История азербайджанского футбола. Время позора, успеха и денег|url=http://www.azerisport.com/articles.php?item_id=20110606051352174&sec_id=2|xogħol=Azerisport.com|aċċessdata=29 ta' Awwissu 2011|lingwa=Russu}}</ref> Fl-2006, Neftchi rnexxielhom jirbħu l-[[Commonwealth of Independent States Cup|CIS Cup]] wara li kienu għelbu lil [[FBK Kaunas]] fil-finali.<ref>{{Ċita web | last = | first = | titlu = Скандал на Кубке Содружества: чемпионы Армении отказались играть с азербайджанцами ''(Scandal at the CIS Cup: The champions of Armenia refused to play the Azerbaijanis)''| editur= NewsRU.com| data = 2006-01-19 | lingwa = Russu | url = http://www.newsru.com/sport/19jan2006/scandal.html | aċċessdata = 2008-06-23 }}</ref> Fil-kompetizzjonijiet Ewropej, il-klabb ukoll avvanza għat-tieni fażi ta' kwalifika tal-[[UEFA Champions League]] darbtejn, wara li għelbu ċ-ċampjins Bosnijaċi – [[NK Široki Brijeg]] – u ċ-ċampjins Iżlandiżi – [[Fimleikafélag Hafnarfjarðar|FH Hafnarfjarðar]] – fl-2004 u 2005 rispettivament.<ref>{{Ċita web|last=|first =| titlu = UEFA Champions League History Season 2004 First Round| editur= [[UEFA|uefa.com]] | data = | url = http://www.uefa.com/competitions/ucl/history/season=2004/round=1965/index.html| aċċessdata= 2008-06-21 }}</ref><ref name="05 champs 1st round">{{Ċita web | last = | first = | titlu = UEFA Champions League History Season 2005 First Round| editur = [[UEFA|uefa.com]]|data =|url = http://www.uefa.com/competitions/ucl/history/season=2005/round=2198/index.html| aċċessdata= 2008-06-21 }}</ref> Fl-2008, il-klabb avvanza sat-tielet rawnd tal-[[UEFA Intertoto Cup 2008|Intertoto Cup]], wara li għelbu lil-klabb Slovakk [[FC Nitra]] u l-Belġjani [[Beerschot AC]] fl-ewwel żewġ rawnds.<ref>{{Ċita web| last = | first = | titlu = Football Europe: PFC Neftçi in the Intertoto Cup 2008| editur= [[UEFA|uefa.com]]|data =|url=http://www.uefa.com/footballeurope/club=59890/competition=16/index.html| aċċessdata = 2008-07-03 }}</ref> Perjodu twil ta' tnaqqis segwa s-suċċess tal-2005 sal-aħħar tad-deċennju. Minkejja l-ħatra ta' ismijiet famużi bħal [[Gurban Gurbanov]], [[Vlastimil Petržela]], [[Anatoliy Demyanenko]] u [[Hans-Jürgen Gede]], il-klabb ma kiseb l-ebda suċċess u nefqu somom kbar ta 'flus fuq plejers tajbin.<ref>{{Ċita web|kuljom=Aliyev|isem=Elmir|titlu=Вице-президент "Нефтчи": "Ханс-Юрген Геде хотел нас "кинуть""|url=http://www.day.az/news/football/149784.html|editur=Day.az|aċċessdata=2 ta' Diċembru 2010}}</ref><ref>{{Ċita web|kuljom=Fataliyev|isem=Rustam|titlu=Нефтчи" снова остался без главного тренера|url=http://www.zerkalo.az/2010-02-23/sports/7289-Chempionat-azerbaidzhana-futbol|editur=Zerkalo.az}}</ref> L-affarijiet inbidlu għall-pożittiv f'Diċembru 2009, meta l-kontroll tal-klabb kien mogħti lil Sadyg Sadygov.<ref>{{Ċita web|titlu=У флагмана новый президент|url=http://www.zerkalo.az/2009-12-25/sports/5699-sadihsadihov-neftchi|editur=Zerkalo.az|aċċessdata=2 ta' Diċembru 2010}}</ref> L-akkwisti kienu immedjatamenta segwiti minn ħafna offerti ta' plejers internazzjonali bħall-Belġjan internazzjonali [[Émile Mpenza]] minn [[FC Sion|Sion]], [[Bahodir Nasimov]] minn [[FC Rubin Kazan|Rubin Kazan]], u l-Maċedoni [[Igor Mitreski]] u [[Slavčo Georgievski]].<ref>{{Ċita web|titlu=Sabah futbol üzrə Azərbaycan milli çempionatı başlayır|url=http://deyerler.org/63043-sabah-futbol-uzre-azerbaycan-milli-cempionati-baslayir.html|aċċessdata=30 ta' Diċembru 2010}}</ref> F'Mejju 2010, taħt l-ewwel staġun ma Arif Asadov bħala kowċ ta' Neftchi, il-klabb rebaħ is-sitt titolu tiegħu tal-kampjonat.<ref>{{Ċita web|kuljom=Ibrahimov|isem=Erkin|titlu=Neftçi take title honours in Azerbaijan|url=http://www.uefa.com/memberassociations/association=aze/news/newsid=1625862.html|editur=[[UEFA]]|aċċessdata=2 ta' Mejju 2011}}</ref><ref>{{Ċita web|titlu=Neftchi are Azerbaijani champions|url=http://news.az/articles/sports/35430|editur=News.az}}</ref> Asadov ukoll sar l-ewwel persuna li rebaħ it-titolu tal-kampjonat bħala kowċ u plejer tal-futbol.<ref>{{Ċita web|titlu=Arif Əsədov Azərbaycan futbolu tarixinə düşdü|url=http://apasport.az/xeber_Arif_%C6%8Fs%C9%99dov_Az%C9%99rbaycan_futbolu_tarixin%C9%99_d%C3%BC%C5%9Fd%C3%BC_45721.html|aċċessdata=1 ta' Mejju 2011}}</ref> Fl-istaġun 2011–12, [[Boyukagha Hajiyev]] iggwida lil Neftchi għal suċċess ieħor domestiku kif il-klabb saru ċampjins għas-seba darba fl-istorja tagħhom.<ref>{{Ċita web|kuljom=Ibragimov|isem=Erkin|titlu=Neftçi take honours in Azerbaijan|url=http://www.uefa.com/memberassociations/association=aze/news/newsid=1791493.html|xogħol=[[UEFA]]|editur=uefa.com|aċċessdata=10 ta' Mejju 2012}}</ref><ref>{{Ċita web|titlu=Нефтчи - чемпион второй год подряд|url=http://www.azerifootball.com/ru/9/news/12115.html|xogħol=Azerifootball.com|aċċessdata=29 ta' April 2012|lingwa=Russu}}</ref> F'Novembru 2011, il-klabb wkoll iċċelebra l-1000 rebħa tiegħu fil-logħob uffiċjali u l-1000 gowl, li ġie skorjat minn [[Araz Abdullayev]].<ref>{{Ċita web|titlu=2011-ci ilin sirrini APASPORT açdı – EKSKLÜZİV - STATİSTİKA|url=http://apasport.az/xeber_2011-ci_ilin_sirrini_APASPORT_a%C3%A7d%C4%B1_%EF%BF%BD_EKSKL%C3%9CZ%C4%B0V_-_STAT%C4%B0ST%C4%B0KA_54539.html|xogħol=APASPORT.az|aċċessdata=30 ta' Diċembru 2011|lingwa=Ażerbajġan}}</ref> Fl-2012, Neftchi Baku kwalifikaw għal fażi tal-gruppi tal-[[UEFA Europa League 2012-13]], li saru l-ewwel tim mill-Ażerbajġan li avvanzaw għal dan fil-kompetizzjoni Ewropea.<ref>{{Ċita web|kuljom=Biedov|isem=Nemanja|titlu=End of Europa road for APOEL|url=http://www.cyprus-mail.com/ael/end-europa-road-apoel/20120830|xogħol=Cyprus mail|aċċessdata=30 ta' Awwissu 2012}}</ref> Neftchi rnexxielhom jiksbu tliet punti f'sitt logħbiet, li ġew dro darbtejn ma' [[FK Partizan]] u żammew lil-[[Inter Milan]] fi [[San Siro|Stadio Giuseppe Meazza]].<ref>{{Ċita web|titlu=Neftçi claim creditable draw at Inter|url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2013/matches/round=2000356/match=2010025/postmatch/report/index.html|xogħol=[[UEFA]]|editur=uefa.com|aċċessdata=6 ta' Diċembru 2012}}</ref><ref>{{Ċita web|titlu=Neftçi hold Partizan on group stage debut|url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2013/matches/round=2000356/match=2009906/postmatch/report/index.html|xogħol=[[UEFA]]|editur=uefa.com|aċċessdata=4 ta' Ottubru 2012}}</ref> == Stadju == Il-logħob ta' Neftchi Baku jintlagħbu normalment lagħbu fl-Istadju Tofiq Bahramov f'[[Baku]]. Mibni mill-[[priġunieri tal-gwerra]] [[Ġermanja|Ġermaniżi]] fl-1951 u bnewh b'forma ta' C biex jonoraw lil-[[Joseph Stalin|Stalin]], madankollu kien imsemmi għal famuż [[Referì(futbol)|referì]] [[Tofik Bakhramov]] fl-1993 wara mewtu.<ref>[http://futbol-1960.ru/print/52086.html Наш соперник: сборная Азербайджана] {{ru}}</ref> L-istadju jservi wkoll bħala bażi tat-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ażerbajġan|Tim nazzjonali tal-Ażerbajġan]] u jesa' 31,200 spettatur li jagħmila l-akbar stadju fil-pajjiż.<ref>[http://abc.az/rus/news/41390.html В столице Азербайджана будет построен 60-тысячный стадион] {{ru}}</ref> Fl-2012, Il-logħob domestiċi ta' Neftchi imxew għall-[[Stadju Eighth Kilometer District|Bakcell Arena]].<ref>[http://deyerler.org/132182-neftgi-ev-oyunlardnd-8-ci-kilometr-qjsjbjsindj-kegirjcjk.html "Neftçi" ev oyunlarını 8-ci kilometr qəsəbəsində keçirəcək], deyerler.org, Lulju 14, 2012</ref> ==Sponsers tal-flokk u manifatturi tal-Kits== {| class="wikitable" style="text-align:center;margin-right:1em;float:right" |- !Perjodu !Manifattur tal-[[Kit (futbol)|Kit]] !Sieħba |- |1937–1992 | — | — |- |1992–1993 |rowspan=4| '''[[Adidas]]''' |'''ÇAPHAS''' |- |1993–1994 |'''Dış. Tic. A.Ş.''' |- |1994–1998 |'''RIAD''' |- |1998–2003 |— |- |2003 |rowspan=2| '''[[Umbro]]''' |'''Azərneftyağ''' |- |2004 |'''BNEZ''' |- |2004–2006 | '''[[Lotto Sport Italia|Lotto]]''' |rowspan=2|'''[[SOCAR]]''' |- |2006–... | '''[[Adidas]]''' |} Il-kit tradizzjonali ta' Neftchi kien kompost minn flokkijiet suwed, xorts abjad u kalzetti tal-istess kulur. Għalkemm matul is-snin dawn it-tnejn immxew minn alterna bejn strixxi bojod u suwed. Il-kits tal-klabb huma manifatturati mill-[[Adidas]] u sponsorjati minn [[SOCAR]], kumpanija taż-żejt multinazzjonali u tal-gass minn Baku. ==Supporters== Neftchi Baku huwa wieħed mill-aktar klabbs appoġġjati fl-[[Ażerbajġan]], mal-partitarji li jorganizzaw klabbs għalihom ħafna madwar id-dinja, inklużi l-[[Istati Uniti]], [[Turkija]], [[Russja]], [[Ġermanja]], u l-[[Olanda]], u kull pajjiż ieħor mdaqqsa mal-komunità [[Ażerbajġan|Azerbaijana]].<ref>[http://www.neftci.az/fanklub.html Neftchi's FanFanklub] {{az}}</ref> L-aktar gruppi attivi huma ''Neftchi's official fan club'', ''Sector 11 Ultras'' u ''ultraNeftçi''. ===Rivalità ma' Khazar Lankaran=== {{main|Böyük Oyun}} Il-logħba bejn Neftchi u [[FK Khazar Lankaran|Khazar Lankaran]] hija waħda mill-akbar fl-Ażerbajġan. Ir-relazzjoni bejn iż-żewġ timijiet dejjem kienet magħrufa għall-ostilita kbira tagħha, bħala l-klassika tapponi żewġ reġjuni ġeografiċi – Neftchi u Khazar Lankaran jirrappreżentaw it-tramuntana u nofsinhar tal-Ażerbajġan, rispettivament.<ref>[http://www.extratime.az/article.php?aid=5522 Раиль МЕЛИКОВ: «Это главное дерби Азербайджана и его невозможно сравнить с другим матчем»]{{ru}}</ref><ref>[http://www.musavat.com/site/shownews.php?news_id=41611&arxiv=yes “XƏZƏR-LƏNKƏRAN”-"NEFTÇİ" DERBİSİ İTV-dən YAYIMLANACAQ ]{{az}}</ref><ref>[http://pfl.az/content.php?lang=az&page=14&nid=110 pfl.az:50 saat qalmış]{{az}}</ref> ==Unuri== === Nazzjonali === * '''[[Premier League Ażerbajġan]] : ''Rebbieħa (9)'': 1992, 1995–96, 1996–97, 2003–04, 2004–05, 2010-11, 2011-12, 2012-13, 2020/21 * '''[[Tazza Ażerbajġana]] : ''Rebbieħa (6)'': 1994-95, 1995-96, 1998-99, 2003-04, 2012-13, 2013-14 === Reġjonali === * '''[[CIS Cup]] : ''Rebbieħa (1)'': [[Commonwealth of Independent States Cup|2006]] == Storja riċenti == {|class="wikitable" |- ! rowspan="2" | Staġun ! colspan="9" | Kampjonat ! rowspan="2" | [[Tazza Ażerbajġana|Tazza]] ! rowspan="2" | Ewropa ! colspan="2" | L-aqwa skorer ! rowspan="2" | Kowċ |- ! Div ! Poż ! G ! {{deskrizzjoni kmand|R|Rebħiet}} ! {{deskrizzjoni kmand|P|Pari}} ! {{deskrizzjoni kmand|T|Telfiet}} ! {{deskrizzjoni kmand|GF|Gowls favur}} ! {{deskrizzjoni kmand|GK|Gowls kontra}} ! Pti ! Isem ! Gowls |- |2007-08 |[[Premier League Ażerbajġan|PLA]] |align=right |'''3''' |align=right|26||align=right|16||align=right|7||align=right|3 |align=right|42||align=right|18||align=right|'''55''' |bgcolor=cc9966|SF |[[UEFA Europa League|UEFA Cup]] – [[UEFA Cup 2007–08|1RK]] |{{flagicon|AZE}} [[Branimir Subašić]]<ref>http://web.archive.org/web/20130708090400/http://www.pfl.az/upload/arxiv/200708/oyuncustats200708.pdf</ref> || 14 |{{flagicon|CZE}} [[Vlastimil Petržela|Petržela]] / {{flagicon|UKR}} [[Anatoliy Demyanenko|Demyanenko]] |- |2008-09 |[[Premier League Ażerbajġan|PLA]] |align=right |'''8''' |align=right|26||align=right|9||align=right|9||align=right|8 |align=right|30||align=right|21||align=right|'''36''' |KF |[[UEFA Intertoto Cup]] – [[2008 UEFA Intertoto Cup|3R]] |{{flagicon|ROM}} [[Adrian Neaga]]<ref>http://web.archive.org/web/20120809190001/http://www.pfl.az/upload/arxiv/200809/oyuncustats200809.pdf</ref> || 5 |{{flagicon|GER}} [[Hans-Jürgen Gede|Gede]] / {{flagicon|AZE}} Aghayev |- |2009-10] |[[Premier League Ażerbajġan|PLA]] |align=right|'''5''' |align=right|42||align=right|13||align=right|19||align=right|10 |align=right|31||align=right|26||align=right|'''58''' |KF | |{{flagicon|ROM}} [[Adrian Neaga]]<ref>http://web.archive.org/web/20120809180019/http://www.pfl.az/upload/arxiv/200910/oyuncustats200910.pdf</ref> || 11 |{{flagicon|AZE}} [[Vagif Sadygov]] |- |2010-11 ||[[Premier League Ażerbajġan|PLA]] |align=right bgcolor=gold|'''1''' |align=right|32||align=right|19||align=right|10||align=right|3 |align=right|53||align=right|17||align=right|'''67''' |KF | |{{flagicon|UZB}} [[Bahodir Nasimov]]<ref>http://web.archive.org/web/20121202175058/http://www.pfl.az/upload/arxiv/201011/oyuncustats201011.pdf</ref> || 15 |{{flagicon|AZE}} [[Arif Asadov]] |- |2011-12] ||[[Premier League Ażerbajġan|PLA]] |align=right bgcolor=gold|'''1''' |align=right|32||align=right|20||align=right|3||align=right|9 |align=right|55||align=right|30||align=right|'''63''' |bgcolor=silver|Finali |[[UEFA Champions League]] – [[2011–12 UEFA Champions League|2RK]] |{{flagicon|UZB}} [[Bahodir Nasimov]]<ref>http://web.archive.org/web/20130921055621/http://www.pfl.az/upload/arxiv/201112/oyuncustats201112.pdf</ref> || 16 |{{flagicon|AZE}} [[Boyukagha Hajiyev]] |- |2012-13 (fil-progress) ||[[Premier League Ażerbajġan|PLA]] |align=right |'''4''' |align=right|17||align=right|9||align=right|2||align=right|6 |align=right|35||align=right|21||align=right|'''29''' || |{{nowrap|[[UEFA Champions League]] – [[2012–13 UEFA Champions League|3QR]]}}<br />[[UEFA Europa League]] – [[2012–13 UEFA Europa League|GS]] |{{flagicon|Ċili}} [[Nicolás Canales]] || 15 |{{flagicon|AZE}} [[Boyukagha Hajiyev]] |} == Parteċipazzjoni fl-Ewropa == {| class="wikitable" |- !Staġun !Tazza !Rawnd !Pajjiż !Avversarju !Home !Away !Aggregat ! |- |[[UEFA Cup Winners' Cup 1995–96|1995–96]] |[[UEFA Cup Winners' Cup]] |1K |{{flagicon|CYP}} |[[APOEL FC|APOEL]] |0–0 |0–3 |0–3 |align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |colspan=1 style="text-align: center;" bgcolor=white| |- |[[UEFA Cup 1996–97 |1996–97]] |[[UEFA Europa League|UEFA Cup]] |1K |{{flagicon|BUL}} |[[PFC Lokomotiv Sofia|Lokomotiv Sofia]] |2–1 |0–6 |2–7 |align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |colspan=1 style="text-align: center;" bgcolor=white| |- |[[UEFA Champions League 1997–98|1997–98]] |[[UEFA Champions League]] |1K |{{flagicon|POL}} |[[Widzew Łódź]] |0–2 |0–8 |0–10 |align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |colspan=1 style="text-align: center;" bgcolor=white| |- |[[UEFA Cup 1999–2000|1999–00]] |[[UEFA Europa League|UEFA Cup]] |1K |{{flagicon|Jugożlavja}} |[[Red Star Belgrade]] |2–3 |0–1 |2–4 |align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |colspan=1 style="text-align: center;" bgcolor=white| |- |[[UEFA Cup 2000–01|2000–01]] |[[UEFA Europa League|UEFA Cup]] |1K |{{flagicon|Slovenja}} |[[ND Gorica|Hit Gorica]] |1–0 |1–3 |2–3 |align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |colspan=1 style="text-align: center;" bgcolor=white| |- |[[UEFA Cup 2001–02|2001–02]] |[[UEFA Europa League|UEFA Cup]] |1K |{{flagicon|Slovenja}} |[[ND Gorica|Hit Gorica]] |0–0 |0–1 |0–1 |align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |colspan=1 style="text-align: center;" bgcolor=white| |- |rowspan=2|[[UEFA Champions League 2004–05|2004–05]] |rowspan=2|[[UEFA Champions League]] |style="background-color:#CFF"|1K |style="background-color:#CFF"|{{flagicon|BIH}} |style="background-color:#CFF"|[[NK Široki Brijeg|Široki Brijeg]] |style="background-color:#CFF"|1–0 |style="background-color:#CFF"|1–2 |style="background-color:#CFF"|2–2 ([[Regola tal-gowls barra mid-dar|a]]) |style="background-color:#CFF" align="center"|[[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |2K |{{flagicon|Russja}} |[[PFC CSKA Moscow|CSKA Moscow]] |0–0 |0–2 |0–2 |align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |colspan=1 style="text-align: center;" bgcolor=white| |- |rowspan=2|[[UEFA Champions League 2005–06|2005–06]] |rowspan=2|[[UEFA Champions League]] |style="background-color:#CFF"|1K |style="background-color:#CFF"|{{flagicon|Iżlanda}} |style="background-color:#CFF"|[[Fimleikafélag Hafnarfjarðar|Hafnarfjarðar]] |style="background-color:#CFF"|2–0 |style="background-color:#CFF"|2–1 |style="background-color:#CFF"|4–1 |style="background-color:#CFF" align="center"|[[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |2K |{{flagicon|BEL}} |[[RSC Anderlecht|Anderlecht]] |1–0 |0–5 |1–5 |align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |colspan=1 style="text-align: center;" bgcolor=white| |- |[[UEFA Cup 2007–08|2007–08]] |[[UEFA Europa League|UEFA Cup]] |1K |{{flagicon|AUT}} |[[SV Ried|Ried]] |2–1 |1–3 |3–4 |align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |colspan=1 style="text-align: center;" bgcolor=white| |- |rowspan=3|[[2008 UEFA Intertoto Cup|2008]] |rowspan=3|[[UEFA Intertoto Cup]] |style="background-color:#CFF"|1R |style="background-color:#CFF"|{{flagicon|Slovakkja}} |style="background-color:#CFF"|[[FC Nitra|Nitra]] |style="background-color:#CFF"|2–0 |style="background-color:#CFF"|1–3 |style="background-color:#CFF"|3–3 ([[Regola tal-gowls barra mid-dar|a]]) |style="background-color:#CFF" align="center"|[[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |style="background-color:#CFF"|2R |style="background-color:#CFF"|{{flagicon|BEL}} |style="background-color:#CFF"|[[Beerschot AC|Germinal Beerschot]] |style="background-color:#CFF"|1–0 |style="background-color:#CFF"|1–1 |style="background-color:#CFF"|2–1 |style="background-color:#CFF" align="center"|[[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |3R |{{flagicon|ROM}} |[[FC Vaslui|Vaslui]] |2–1 |0–2 |2–3 |align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |colspan=1 style="text-align: center;" bgcolor=white| |- |[[UEFA Champions League 2011–12|2011–12]] |[[UEFA Champions League]] |2K |{{flagicon|CRO}} |[[GNK Dinamo Zagreb|Dinamo Zagreb]] |0–0 |0–3 |0–3 |align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |colspan=1 style="text-align: center;" bgcolor=white| |- |rowspan=2|[[2012–13 UEFA Champions League|2012–13]] |rowspan=2|[[UEFA Champions League]] |style="background-color:#CFF"|2K |style="background-color:#CFF"|{{flagicon|GEO}} |style="background-color:#CFF"|[[FC Zestafoni|Zestafoni]] |style="background-color:#CFF"|3–0 |style="background-color:#CFF"|2–2 |style="background-color:#CFF"|5–2 |style="background-color:#CFF" align="center"|[[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |3K |{{flagicon|Iżrael}} |[[Hapoel Ironi Kiryat Shmona FC|Ironi Kiryat Shmona]] |2–2 |0–4 |2–6 |align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |rowspan=4|[[UEFA Europa League 2012–13|2012–13]] |rowspan=4|[[UEFA Europa League]] |style="background-color:#CFF"|PO |style="background-color:#CFF"|{{flagicon|CYP}} |style="background-color:#CFF"|[[APOEL FC|APOEL]] |style="background-color:#CFF"|1–1 |style="background-color:#CFF"|3–1 |style="background-color:#CFF"|4–2 |style="background-color:#CFF" align="center"|[[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |rowspan=3| Grupp H |{{flagicon|Serbja}} |[[FK Partizan|Partizan]] |1–1 |0–0 |'''N/A''' |rowspan=3 align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] <br/> '''4''' |- |{{flagicon|ITA}} |[[Inter Milan|Internazionale]] |1–3 |2–2 |'''N/A''' |- |{{flagicon|Russja}} |[[FC Rubin Kazan|Rubin Kazan]] |0–1 |0–1 |'''N/A''' |- |colspan=1 style="text-align: center;" bgcolor=white| |- |rowspan=1 align=center|[[UEFA Champions League 2013–14|2013–14]] |rowspan=1 align=center|[[UEFA Champions League]] |2K |{{flagicon|Albanija}} |[[KF Skënderbeu Korçë|Skënderbeu Korçë]] |0–0 |0–1 |0–1 ([[Ħin supplementari|ħs]]) |align="center"|[[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |} ==Skwadra== {{Plejers fit-tim tal-futbol/bidu}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=1|poż=G|naz=SWI|isem=[[Johnny Leoni]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=2|poż=M|naz=Ċili|isem=[[José Luis Cabión|José Cabión]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=3|poż=D|naz=BRA|isem=[[Denis Silva]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=4|poż=D|naz=AZE|isem=[[Tarlan Guliyev]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=5|poż=D|naz=MKD|isem=[[Igor Mitreski]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=6|poż=M|naz=AZE|isem=[[Rashad Sadiqov]]|oħrajn=[[Kaptan (futbol)|Kaptan]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=8|poż=A|naz=AZE|isem=[[Elshan Abdullayev]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=9|poż=M|naz=BRA|isem=[[Flávio Alex Valêncio|Flavinho]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=10|poż=M|naz=Sierra Leone|isem=[[Julius Wobay]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=11|poż=A|naz=Ċili|isem=[[Nicolás Canales]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=12|poż=G|naz=AZE|isem=Emil Balayev}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=13|poż=D|naz=AZE|isem=Samir Yusifov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=14|poż=A|naz=UZB|isem=[[Bahodir Nasimov]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=15|poż=M|naz=PAR|isem=[[Éric Ramos]]|}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/nofs}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=16|poż=D|naz=BRA|isem=[[Bruno Bertucci]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=17|poż=M|naz=AZE|isem=[[Araz Abdullayev]]|}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=19|poż=M|naz=AZE|isem=[[Mirhuseyn Seyidov]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=20|poż=M|naz=AZE|isem=[[Eshgin Guliyev]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=21|poż=M|naz=AZE|isem=Kamil Nurahmadov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=22|poż=D|naz=AZE|isem=[[Mahir Shukurov]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=25|poż=M|naz=AZE|isem=[[Javid Imamverdiyev]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=26|poż=M|naz=AZE|isem=Karim Diniyev}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=27|poż=M|naz=AZE|isem=Kanan Manafov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=28|poż=M|naz=AZE|isem=[[Emin Mehdiyev]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=30|poż=G|naz=Serbja|isem=[[Saša Stamenković]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=32|poż=D|naz=AZE|isem=[[Elvin Yunuszade]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=33|poż=M|naz=AZE|isem=Orkhan Bashirov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/tmiem}} ===Plejers barra f'self=== {{Plejers fit-tim tal-futbol/bidu}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=-|poż=G|naz=AZE|isem=Eyyub Aliyev|oħrajn= ma' [[Simurq PFC|Simurq]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=-|poż=D|naz=AZE|isem=Slavik Alkhasov|oħrajn= ma' [[Sumgayit PFC|Sumgayit]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=-|poż=D|naz=AZE|isem=Nijat Gurbanov|oħrajn= ma' [[Simurq PFC|Simurq]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/nofs}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=-|poż=A|naz=AZE|isem=Ruslan Gurbanov|oħrajn= ma' [[Sumgayit PFC|Sumgayit]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=29|poż=A|naz=AZE|isem=Ilham Allahverdiyev|oħrajn= ma' [[FK Qaradağ|Qaradağ]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/tmiem}} ===Skwadra riserva=== {{Plejers fit-tim tal-futbol/bidu}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=1|poż=G|naz=AZE|isem=Rashad Azizli}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=2|poż=D|naz=AZE|isem=Tural Mammadli}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=3|poż=D|naz=AZE|isem=Nurlan Isbandiyarov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=4|poż=D|naz=AZE|isem=Rahil Mammadov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=5|poż=D|naz=AZE|isem=Vahid Guliyev}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=6|poż=D|naz=AZE|isem=Xayal Guliyev}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=7|poż=M|naz=AZE|isem=Yunis Babayev}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=8|poż=M|naz=AZE|isem=Omar Mahmudzade}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=13|poż=D|naz=AZE|isem=Elnur Soltanli}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=14|poż=D|naz=AZE|isem=Fariz Ramazanov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=15|poż=M|naz=AZE|isem=Tural Rzayev}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=16|poż=M|naz=AZE|isem=Maqsad Isayev}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=17|poż=M|naz=AZE|isem=Orkhan Gurbanli}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/nofs}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=18|poż=M|naz=AZE|isem=Mirabdulla Abbasov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=19|poż=D|naz=AZE|isem=Tural Adigozelov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=20|poż=M|naz=AZE|isem=Javid Melikov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=21|poż=A|naz=AZE|isem=Javid Mukhtarzade}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=22|poż=M|naz=AZE|isem=Elmin Ismayilzade}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=24|poż=M|naz=AZE|isem=Agshin Gurbanli}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=26|poż=M|naz=AZE|isem=Parviz Garakhanov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=27|poż=A|naz=AZE|isem=Fahmin Muradbayli}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=30|poż=M|naz=AZE|isem=Aslan Huseynov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=34|poż=G|naz=AZE|isem=Elizbar Guliyev}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=-|poż=G|naz=AZE|isem=Ziyadkhan Mammadov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=-|poż=A|naz=AZE|isem=Orkhan Hasanli}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=-|poż=A|naz=AZE|isem=Feyruz Ibrahimov}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/tmiem}} == Plejers notevoli == {{col-begin-small}} {{col-3}} ;Ażerbajġan *{{flagicon|AZE}} [[Rasim Abishov]] *{{flagicon|AZE}} [[Ruslan Abishov]] *{{flagicon|AZE}} [[Rashad Abdullayev]] *{{flagicon|AZE}} [[Tarlan Ahmadov]] *{{flagicon|AZE}} [[Elnur Allahverdiyev]] *{{flagicon|AZE}} [[Ruslan Amirjanov]] *{{flagicon|AZE}} [[Vali Gasimov]] *{{flagicon|AZE}} [[Igor Getman]] *{{flagicon|AZE}} [[Gurban Gurbanov]] *{{flagicon|AZE}} [[Mahmud Gurbanov]] *{{flagicon|AZE}} [[Aftandil Hajiyev]] *{{flagicon|AZE}} [[Aslan Kerimov]] *{{flagicon|AZE}} [[Dmitriy Kramarenko]] *{{flagicon|AZE}} [[Rail Malikov]] *{{flagicon|AZE}} [[Vidadi Rzayev]] *{{flagicon|AZE}} [[Rashad Sadygov]] *{{flagicon|AZE}} [[Zaur Tagizade]] *{{flagicon|AZE}} [[Vadim Vasilyev]] *{{flagicon|AZE}} [[Ilham Yadullayev]] {{col-3}} ;Estonja *{{flagicon|EST}} [[Dmitri Kruglov]] ;Ġeorġja *{{flagicon|GEO}} [[Valeri Abramidze]] *{{flagicon|GEO}} [[Georgi Adamia]] ;Maċedonja *{{flagicon|Maċedonja}} [[Slavčo Georgievski]] *{{flagicon|Maċedonja}} [[Igor Mitreski]] ;Moldova *{{flagicon|Moldova}} [[Vadim Boreț]] ;Serbja *{{flagicon|Serbja}} [[Vladimir Mićović]] *{{flagicon|Serbja}} {{flagicon|AZE}} [[Branimir Subašić]] {{col-3}} ;Era Sovjetika *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Asgar Abdullayev]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} Ali Abilzadeh *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Mashallah Ahmedov]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Anatoliy Banishevskiy]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Vladimir Brukhti]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|Russja}} [[Vyacheslav Chanov]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|Russja}} [[Andrei Fyodorovskiy]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|Russja}} [[Adamas Golodets]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} Samad Gurbanov *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Yunis Huseynov]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Iskender Javadov]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Sergey Kramarenko]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Alakbar Mammadov]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|GEO}} Vladimir Mikuchadze *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Igor Ponomaryov]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Yuri Romensky]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Vitaliy Shevchenko]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|Russja}} [[Nikolai Smolnikov]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Samedaga Shikhlarov]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Nazim Suleymanov]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Aleksandr Trophimov]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Kazbek Tuaev]] *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Aleksandr Zhidkov]] {{col-end}} ==Rekords== Hawn hekk hawn lista ta' plejers bl-aktar apparenzi u l-aqwa skorers tal-klabb, mit-23 ta' Frar 2013. [[Samir Alakbarov]] huwa l-aqwa skorer tal-klabb b'138 gowl, inklużi 12-gowl fit-[[Tazza Ażerbajġana]]. [[File:Qurban Qurbanov.jpg|thumb|200px|right|[[Gurban Gurbanov]] huwa wieħed mill-aqwa skorers tal-klabb.]] {| align="left" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin: 1em 0; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color:ivory; width:64%; font-size: 95%;" |- style="background:beige;" |+ '''L-aqwa 10 skorers''' |- style="background:beige;" ! colspan="2" align="center"| Plejer ! align="center" abbr="Perjodu"| Perjodu<ref>when player played for the club</ref> ! align="center"| Apparenzi ! align="center"| Gowls |- ! 1 | {{flagicon|AZE}} [[Samir Alakbarov]] | align="center"| 1987–94; 1995–98 | align="center"| 251 | align="center"| 138 |- style="background:lemonchiffon;" ! 2 | {{flagicon|USSR}} [[Anatoliy Banishevskiy]] | align="center"| 1964–1978 | align="center"| 288 | align="center"| 136 |- ! 3 | {{flagicon|AZE}} [[Yunis Huseynov]] | align="center"| 1984–92; 1993–98 | align="center"| 295 | align="center"| 101 |- style="background:lemonchiffon;" ! 4 | {{flagicon|USSR}} [[Eduard Markarov]] | align="center"| 1961–70 | align="center"| 251 | align="center"| 96 |- ! 5 | {{flagicon|USSR}} Vladimir Mikuchadze | align="center"| 1951–60 | align="center"| ???? | align="center"| 88 |- |- style="background:lemonchiffon;" ! 6 | {{flagicon|USSR}} [[Nikolai Smolnikov]] | align="center"| 1967–79 | align="center"| 338 | align="center"| 86 |- ! 7 | {{flagicon|USSR}} [[Igor Ponomaryov]] | align="center"| 1978–81; 1983–88 | align="center"| 226 | align="center"| 70 |- style="background:lemonchiffon;" ! 8 | {{flagicon|AZE}} [[Gurban Gurbanov]] | align="center"| 1996–98; 2001; 2004–05 | align="center"| 80 | align="center"| 69 |- ! 9 | {{flagicon|USSR}} [[Mashalla Akhmedov]] | align="center"| 1977–89 | align="center"| 260 | align="center"| 64 |- style="background:lemonchiffon;" ! 10 | {{flagicon|USSR}} Ali Abilzadeh | align="center"| ???? | align="center"| ???? | align="center"| 62 |} <div style="clear: both"></div> ==Staff tal-kowċing== {| class="wikitable" |- !Rwol !Isem |- |Kowċ||{{flagicon|AZE}} [[Boyukagha Hajiyev]] |- |Kowċis Assistenti||{{flagicon|AZE}} Tarlan Ahmadov<br /> {{flagicon|AZE}} Bakhtiyar Musayev<br /> {{flagicon|AZE}} Kamal Quliyev |- |Kowċ tal-gowlers||{{flagicon|Serbja}} Nebojsa Manojlović |- |Kowċ tas-saħħa||{{flagicon|ESP}} Ruben Seles |- |Tabib tal-klabb||{{flagicon|AZE}} Boris Khatagurov |- |Tobba Assistenti|| {{flagicon|AZE}} Rasim Gadimaliev<br />{{flagicon|AZE}} Tofig Gasimov |- |Fiżjoterapist||{{flagicon|AZE}} Zakir Guliyev |- | colspan="2" | '''Sors''': <span class="plainlinks">[http://www.neftchifc.com/index6.php?page=content&lang=1&smenu=20&content=63'''<small>Neftchi Baku PFC</small>''']</span> |} ==Storja Presidenzjali== Neftchi kellhom presidenti numerużi matul il-kors tal-istorja tagħhom, li wħud minnhom kienu sidien tal-klabb filwaqt li oħrajn kienu presidenti onorarji. Fl-1988, Neftchi kien irreġistrat bħala klabb tal-futbol professjonali u l-klabb minn dakinhar kellhu 6 presidenti. <div style="font-size:100%"> {| |- |width="10"|&nbsp; |valign="top"| {| class="wikitable" style="text-align: center" |- !|Isem !|Snin |- |align=left|Aydin Ibrahimov |align=left|1988–97 |- |align=left|Agil Pashayev |align=left|1997–01 |- |align=left|Ramiz Mirzoyev |align=left|2001–03 |- |align=left|[[Rovnag Abdullayev]] |align=left|2004–08 |- |align=left|Akbar Hajiyev |align=left|2008–10 |- |align=left|Sadyg Sadygov |align=left|2010– |} |} </div> == Kowċis notevoli == {{Dettalji|Lista ta' kowċis ta' Neftchi Baku PFC}} Il-Kowċis li ġejjin kollha rebħu trofew wieħed meta kienu nkarigati ma' Neftchi: {| class="wikitable" border="1" |- !Isem !Perjodu !Trofej |- |{{flagicon|AZE}} [[Ahmad Alaskarov]] |1991–92 |[[Premier League Ażerbajġan]] |- |{{flagicon|AZE}} [[Vagif Sadygov]] |1993–95 |2 [[Tazza Ażerbajġana|Tazzi Ażerbajġani]] |- |{{flagicon|AZE}} [[Kazbek Tuaev]] |1996–97, 1998–99, 2003–04 |3 [[Premier League Ażerbajġan]], 2 [[Tazza Ażerbajġana|Tazzi Ażerbajġani]] |- |{{flagicon|AZE}} [[Agaselim Mirjavadov]] |2004–06 |[[Premier League Ażerbajġan]], [[Commonwealth of Independent States Cup|CIS Cup]] |- |{{flagicon|AZE}} [[Arif Asadov]] |2010–11 |[[Premier League Ażerbajġan]] |- |{{flagicon|AZE}} [[Boyukagha Hajiyev]] |2011–12 |[[Premier League Ażerbajġan]] |} == Referenzi == <div class="references" style="height: 150px; overflow: auto; padding: 3px" > {{Reflist|1|height=200}} {{Reflist|1}} </div> == Ħoloq esterni == {{commons|Neftchi Baku PFC}} * [http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2013/clubs/club=59890/index.html Neftchi Baku fuq UEFA.com] * [http://www.weltfussballarchiv.com/club_profile.php?ID=4127 Neftchi Baku fuq weltfussballarchiv.com] {{Premier League Ażerbajġan}} [[Kategorija:Klabbs tal-futbol Ażerbajġani]] [[Kategorija:Klabbs tal-futbol stabbiliti fl-1937]] [[Kategorija:Neftchi Baku PFC]] 22wfne8j1uaxb72z3kl40rwxq3mcsh3 0 19045 279339 266836 2022-08-18T19:03:29Z Chrisportelli 355 tneħħija ta' mudelli wikitext text/x-wiki [[File:Petržela.jpg|130px|thumb|right|Vlastimil Petržela]] [[File:Копия Лучшие футболисты Азерб.2009 012.jpg|130px|thumb|right|Alakbar Mammadov]] [[File:Qurban Qurbanov.jpg|130px|thumb|right|Gurban Gurbanov]] Din hija lista ta' kowċis ta' '''[[Neftchi Baku PFC]]''', inklużi rekords ta' prestazzjoni u unuri. FK Khazar Lankaran kellhom ħafna maniġers u kowċis matul l-istorja tagħhom, hawn taħt hawn lista kronoloġika minn meta l-Premier League Ażerbajġan kien inbidel b'format ta' kampjonat. ''Mis-26 ta' Settembru 2012'' {|border="0" cellpadding="2" |- valign="top" | *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Alexander Gnezdov (1937) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Konstantin Kuznetsov (1938–41) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} A. Shaposhnikov (1946) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} K. Parsadanov (1947) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Mikhail Churkin (1948) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Viktor Patsevich (1948) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Gavriil Putilin (1949) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Viktor Patsevich (1949) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Mikhail Churkin (1950) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} Shirali Shiraliyev (1951–52) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Viktor Novikov (1953–55) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Nikolay Rasskazov (1955) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Viktor Panyukov (1956) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} Kamal Akhundov (1956) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Oleg Timakov (1957) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} Shirali Shiraliyev (1958) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Oleg Timakov (1958) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Konstantin Kuznetsov (1959) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Veniamin Krylov (1959–60) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Boris Arkadyev (1961–62) | *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Alakbar Mammadov]] (1963–65) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Vasiliy Sokolov (1965–66) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Ahmad Alaskarov]] (1966–70) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Alakbar Mammadov]] (1971–72) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} Valentin Khlystov (1973–75) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Gennady Bondarenko (1976–78) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} [[Igor Netto]] (1979) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Ahmad Alaskarov]] (1979–82) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Kazbek Tuaev]] (1983–84) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} Ruslan Abdullaev (1984) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} Vyacheslav Soloviev (1985) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} Ruslan Abdullaev (1986) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|RUS}} [[Aleksandr Sevidov]] (1987) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Agaselim Mirjavadov]] (1987–88) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Yuri Konstantinovich Kuznetsov|Yuri Kuznetsov]] (1988) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Agaselim Mirjavadov]] (1989) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} Ruslan Abdullaev (1989–91) *{{flagicon|USSR}} {{flagicon|AZE}} [[Kazbek Tuaev]] (1991) *{{flagicon|AZE}} [[Ahmad Alaskarov]] (1991–92) *{{flagicon|AZE}} [[Sergey Kramarenko]] (1993) | *{{flagicon|AZE}} [[Vagif Sadygov]] (1993–95) *{{flagicon|AZE}} [[Kazbek Tuaev]] (1996–97) *{{flagicon|AZE}} Ruslan Abdullaev (1997) *{{flagicon|AZE}} [[Kazbek Tuaev]] (1998–99) *{{flagicon|AZE}} [[Ahmad Alaskarov]] (1999–00) *{{flagicon|AZE}} Asef Namazov (2000) *{{flagicon|AZE}} Ogtay Abdullaev (2001) *{{flagicon|AZE}} Rashid Uzbekov (2001) *{{flagicon|AZE}} [[Kazbek Tuaev]] (2001–04) *{{flagicon|AZE}} [[Agaselim Mirjavadov]] (2004–06) *{{flagicon|AZE}} [[Gurban Gurbanov]] (2006–07) *{{flagicon|CZE}} [[Vlastimil Petržela]] (Set 2007–Jan 08) *{{flagicon|UKR}} [[Anatoliy Demyanenko]] (Jan 2008–Set 08) *{{flagicon|GER}} [[Hans-Jürgen Gede]] (Aww 2008–Frar 09) *{{flagicon|AZE}} Boyukagha Aghayev (2009) *{{flagicon|AZE}} [[Vagif Sadygov]] (2009–10) *{{flagicon|AZE}} [[Arif Asadov]] (2010–11) *{{flagicon|AZE}} [[Boyukagha Hajiyev]] (Aww 2011–) |} Il-Kowċis li ġejjin kollha rebħu trofew wieħed meta kienu nkarigati ma' Neftchi: {| class="wikitable" border="1" |- !Isem !Perjodu !Trofej |- |{{flagicon|AZE}} [[Ahmad Alaskarov]] |1991–92 |[[Premier League Ażerbajġan]] |- |{{flagicon|AZE}} [[Vagif Sadygov]] |1993–95 |2 [[Tazza Ażerbajġana|Tazzi Ażerbajġani]] |- |{{flagicon|AZE}} [[Kazbek Tuaev]] |1996–97, 1998–99, 2003–04 |3 [[Premier League Ażerbajġan]], 2 [[Tazza Ażerbajġana|Tazzi Ażerbajġani]] |- |{{flagicon|AZE}} [[Agaselim Mirjavadov]] |2004–06 |[[Premier League Ażerbajġan]], [[Commonwealth of Independent States Cup|CIS Cup]] |- |{{flagicon|AZE}} [[Arif Asadov]] |2010–11 |[[Premier League Ażerbajġan]] |- |{{flagicon|AZE}} [[Boyukagha Hajiyev]] |2011–12 |[[Premier League Ażerbajġan]] |} [[Kategorija:Neftchi Baku PFC]] ca0ow7ze5ees1azeox9k4m8udtfzjnw 0 19096 279341 266837 2022-08-18T19:04:39Z Chrisportelli 355 /* Kowċis fl-istorja moderna */ wikitext text/x-wiki Din hija lista ta' kowċis ta' '''[[FK Qarabağ]]''', inklużi rekords ta' prestazzjoni u unuri. FK Qarabağ kellhom ħafna maniġers u kowċis matul l-istorja tagħhom, hawn taħt hawn lista kronoloġika minn meta l-Premier League Ażerbajġan kien inbidel b'format ta' kampjonat. ''Mis-26 ta' Settembru 2011. == Kowċis fl-Unjoni Sovjetika == *{{Flag icon|Unjoni Sovjetika}} {{Flagicon|Ażerbajġan}} [[Allahverdi Bagirov]] ==Kowċis fl-istorja moderna== *{{Flagicon|Ażerbajġan}} [[Agaselim Mirjavadov]] (1992–1996) *{{Flagicon|Ażerbajġan}} Elbrus Abbasov (1996–1998) *{{Flagicon|Ażerbajġan}} Boyukagha Aghayev (1998-1999) *{{Flagicon|Ażerbajġan}} Elbrus Abbasov (1999–2000) *{{Flagicon|Ażerbajġan}} Shahin Shahuseyni (2000) *{{Flagicon|Ażerbajġan}} [[Shahin Diniyev]] (2001–2004) *{{Flagicon|Ażerbajġan}} [[Igor Ponomaryov]] (2004–2005) *{{Flagicon|Ażerbajġan}} Elkhan Abdullayev (2005–2006) *{{Flagicon|Ażerbajġan}} Boyukagha Aghayev (2006) *{{Flagicon|Turkija}} [[Rasim Kara]] (2006–2008) *{{Flagicon|Ażerbajġan}} [[Gurban Gurbanov]] (2008 – preżent) Il-Kowċis li ġejjin kollha rebħu trofew wieħed meta kienu nkarigati ma' FK Qarabağ: {| class="wikitable" border="1" |- !Isem !Perjodu !Trofej |- |{{flagicon|Ażerbajġan}} [[Agaselim Mirjavadov]] |1992–96 |[[Premier League Ażerbajġan]], [[Tazza Ażerbajġana]] |- |{{flagicon|Ażerbajġan}} Elkhan Abdullayev |2005–06 |[[Tazza Ażerbajġana]] |- |{{flagicon|Ażerbajġan}} [[Gurban Gurbanov]] |2008 – preżent |[[Tazza Ażerbajġana]] |- |} [[Kategorija:FK Qarabağ]] nwm249wtreii31t7g82tlm5viwdk9r6 0 19596 279332 277544 2022-08-18T18:53:07Z Chrisportelli 355 /* Ħoloq esterni */ tiswija tal-ħoloq esterni, tneħħija tal-mudelli wikitext text/x-wiki {{Infobox klabb tal-futbol | stampa = [[Image:R.S.C. Anderlecht.png|150px]] | pattern_la1 = _anderlecht2122h | pattern_b1 = _anderlecht2122h | pattern_ra1 = _anderlecht2122h | pattern_sh1 = _anderlecht2122h | pattern_so1 = _anderlecht2122h | leftarm1 = 3c1053 | body1 = 522e91 | rightarm1 = 3c1053 | shorts1 = 3c1053 | socks1 = 522e91 | pattern_la2 = _anderlecht2122a | pattern_b2 = _anderlecht2122a | pattern_ra2 = _anderlecht2122a | pattern_sh2 = _anderlecht2122a | pattern_so2 = _anderlecht2122a | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FFFFFF }} '''Royal Sporting Club Anderlecht''', magħruf ukoll bħala sempliċement '''Anderlecht''', huwa [[klabb tal-futbol]] professjonali [[Belġju|Belġjan]], ibbażat ġewwa l-belt ta' [[Anderlecht]] fi [[Brussell]]. Attwalment, il-klabb jikkompeti fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni Belġjana]] u huwa l-aktar klabb tal-futbol suċċessiv Belġjan fil-kompetizzjonijiet Ewropej (b'5 trofej) kif ukoll fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni Belġjana]] (31 titli nazzjonali). Huma wkoll rebħu 9 [[Tazza Belġjana|Tazzi Nazzjonali]]. Huma jżommu r-rekord tal-aktar titoli konsekuttivi fil-kampjonat Belġjan, li huma biss qedgħin fl-unika naħa li rebħu 5 kampjonati Belġjani konsekuttivi bejn [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1963-64|1963–64]] u l-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1967-68|1967–68]]. Il-klabb twaqqaf fl-1908, huwa laħqu l-ogħla livell fil-futbol Belġjan fl-istaġun [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1921-22|1921–22]], u ilhom jilgħabu fl-ewwel diviżjoni mill-istaġun [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1935-36|1935–36]]. Huma rebħu l-ewwel trofew maġġur tagħhom wara t-[[Tieni Gwerra Dinjija]], b'rebħa tal-kampjonat fl-istaġun [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1946-47|1946–47]]. Wara dan, huma qatt ma spiċċaw barra minn mal-ewwel sitta fl-ewwel diviżjoni Belġjana. Dawn huma #12 fiż-żmien kollu fil-[[lista ta' rebbieħa tal-kompetizzjoni tal-klabb (UEFA)]] u #10 fil-Klabbs kontinentali tal-IFFHS tas-Seklu 20 fil-klassifikazzjoni Ewropea. Anderlecht huma kklassifikati fil-41 post fil-[[klassifikazzjoni tal-UEFA]] tal-2012.<ref>{{ċita web |url=http://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method4/trank2012.html |titlu=UEFA coefficient |aċċessdata=28 ta' Awwissu 2012|lingwa=Ingliż}}</ref> Fl-1986, huma kisbu l-aħjar klassifikazzjoni tal-UEFA bl-ewwel post konġunt ma [[Juventus FC|Juventus]].<ref>{{ċita web |url=http://www.xs4all.nl/~kassiesa/bert/uefa/data/method1/trank1986.html |titlu=UEFA coefficient |aċċessdata=1 ta' Novembru 2010|lingwa=Ingliż}}</ref> Anderlecht bdew jilgħabu l-logħbiet tagħhom f'darhom ġewwa [[Astrid Park]] fil-muniċipalità ta' Anderlecht mill-1917. L-Istadju attwali tagħhom, [[Stejdjum Constant Vanden Stock]], fetaħ l-ewwel darba fl-1983, dan kien sostitwit mill-Istejdjum Emile Versé. Il-kuluri tradizzjonali huma vjola u abjad. Huma għandhom rivalita twila ma [[Club Brugge KV|Club Brugge]], [[Standard Liège]] u [[FC Brussels]]. ==Storja== Huma kienu fondati bħala Sporting Club Anderlechtois fis-27 ta' Mejju, 1908 permezz ta' għexieren ta' futbolers fil-Concordia café (li jinsab ''Rue d'Aumale/Aumalestraat'' fil-muniċipalità ta' Anderlecht), il-klabb għeleb lill-Institut Saint-Georges fl-ewwel logħba tagħhom bl-iskor ta' 11–8.<ref>{{ċita web |url=http://www.rsca.be/go/fr/page/clubhistory |titlu=RSC Anderlecht official website |aċċessdata=24 ta' Ottubru 2010|lingwa=Ingliż}}</ref> Huma ngħaqdu fil-kompetizzjoni uffiċjali fl-istaġun [[Futbol Belġjan fl-1909–10|1909–10]], huma bdew mill-aktar kampjonat ta' livell baxx tal-Belġju, imbagħad ipparteċipaw fit-tielet diviżjoni provinċjali. Fl-[[Futbol Belġjan fl-1912–13|1912–13]], dawn kisbu l-promozzjoni għat-tieni l-ogħla livell ta' futbol, imbagħad semmew il-[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Promozzjoni]]. Wara biss staġun wieħed f'dak il-livell, il-kampjonati ġew sospiżi minħabba t-[[Tieni Diviżjoni Belġjana]], u tkomplew fl-istaġun [[Futbol Belġjan fl-1919–20|1919–20]]. Bil-popolarità tal-iskwadra tiżdied, Anderlecht kienu ttrasferixxew għall-istadju l-ġdid [[Astrid Park]] fl-1917 (imbagħad kien magħruf bħala Meir Park). Huma għammdu l-istadju ''Stade Emile Versé'' fl-unur tal-klabb meta kellu l-ewwel patrun maġġur, l-industrijalist Emile Versé. Fl-aħħar tal-istaġun [[Futbol Belġjan fl-1920–21|1920–21]], Anderlecht ġew promoss għall-ewwel diviżjoni għall-ewwel darba fl-istorja tagħhom. F'14-il staġuni wara, Anderlecht kien relegati 4 darbiet (1923, 1926, 1928 u 1931) u promossi 4 darbiet (1924, 1927, 1929, 1935), li għamlu lilhom infushom ir-rivali lokali lokali ta' [[RU Saint-Gilloise|Union Saint-Gilloise]] u [[R. Daring Club Molenbeek|Daring Club de Bruxelles]], li laqqmuhom il-"lift club". Fl-1933, 25 sena wara l-formazzjoni tagħhom, il-klabb bidel ismu għall-Royal Sporting Club Anderlechtois. Mill-promozzjoni tagħhom fl-1935, Anderlecht baqgħu fl-ogħla livell tal-futbol. [[Joseph Mermans|Jef Mermans]], l-[[attakkant]] iffirma mill-klabb [[K. Tubantia Borgerhout VK|K Tubantia FC]] fl-1942 għal ħlas rekord ta' 125,000 [[frank|franki Belġjani]], Anderlecht rebħu l-ewwel titolu tal-kampjonat fl-1947. Is-suċċess tagħhom żdied fis-snin ta' wara hekk kif huma rebħu 6 titli aktar bejn l-[[Futbol Belġjan fl-1949–50|1950]] u l-[[Futbol Belġjan fl-1955–56|1956]] (rebbieħa darbtejn ta' tliet titli konsekuttivi) u tnejn oħra fl-[[Futbol Belġjan fl-|1959]] u [[Futbol Belġjan fl-1962–63|1962]]. Fis-1960ijiet, taħt l-ikkowċjar ta' [[Pierre Sinibaldi]] u mbagħad ta' [[Andreas Beres]], il-klabb rebaħ anke 5 titli infila (mill-[[Futbol Belġjan fl-1963–64|1963]] sal-[[Futbol Belġjan fl-1967–68|1968]]), li għadu rekord fil-kampjonat Belġjan. L-istilla ta 'dan it-tim kien [[Paul Van Himst]] (l-aqwa skorer fl-1965, 1967 u l-1969 u rebbieħ taż-[[Żarbuna tad-Deheb Belġjana]] fl-1960, 1961, 1965 u l-1974). Anderlecht lagħbu fl-ewwel [[UEFA Champions League|European Champion Clubs' Cup]] fl-istaġun [[Tazza taċ-Ċampjins 1955–56|1955–56]], u tilfu ż-żewġ legs tagħhom kontra [[MTK Budapest|Vörös Lobogo]] tal-Ungerija. Huma kellhom jistennew sal-istaġun [[Tazza taċ-Ċampjins 1962–63|1962–63]] biex jirbħu l-ewwel logħba Ewropea, b'rebħa ta' 1–0 fuq [[Real Madrid CF|Real Madrid]], li segwiet il-parità 3-3 fi [[Spanja]]. Għall-ewwel darba huma avvanzaw għat-tieni rawnd, fejn huma għelbu lil [[PFC CSKA Sofia]] qabel ma tilfu ma' [[Dundee FC|Dundee]] fil-Kwarti tal-Finali. Fl-[[Inter-Cities Fairs Cup 1969–70]], Anderlecht tilfu l-finali kontra [[Arsenal FC|Arsenal FC]]. Matul is-snin 1975 u 1984, Anderlecht rebħu biss kampjonat wieħed iżda kisbu suċċess konsiderevoli Ewropew: huma rebħu l-European Cup Winners' Cup fl-istaġuni [[European Cup Winners' Cup 1975–76|1975–76]] u [[1977–78 European Cup Winners' Cup|1977–78]] meta għelbu rispettivament lil [[West Ham United FC|West Ham United]] u [[FK Austria Wien]], kif ukoll iż-żewġ titli ssussegwenti tas-[[UEFA Super Cup|Super Cup Ewropea]]. L-istaġun 1982–83 kien staġun notevoli għall-klabb għal bosta raġunijiet: l-eks favorit ta' Anderlecht Paul Van Himst kien imsemmi l-kowċ il-ġdid, huma rebħu l-[[UEFA Cup 1982–83]], u l-bini mill-ġdid tal-istadium tal-klabb beda. Iżda fil-kampjonat domestiku, Anderlecht kellhom joqgħodu fit-tieni post wara [[Standard Liège]]. L-offerta tagħhom li żammet il-UEFA Cup 1983–84 iżda naqsu fil-finali ostaklu kontra l-ġenb Ingliż [[Tottenham Hotspur FC|Tottenham Hotspur]]. Anderlecht laħqu l-finali kontroversjali billi għelbu tim ieħor Ingliż [[Nottingham Forest]] (3-2 bl-aggregat). Aktar tard kien magħruf li Anderlecht kirnu xtraw ir-referì ekwivalenti għall-£27,000 biex jiżguraw il-passaġġ għall-finali.<ref>{{ċita aħbar| url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sport/football/42383.stm | xogħol=BBC News | titlu=Forest sues Anderlecht over '84 bribery scandal | data=24 ta' Diċembru 1997|lingwa=Ingliż}}</ref> Wara għamlu tliet staġuni infila fit-tieni post fil-klassifika, il-Vjola u l-Bojod assiguraw it-18 il-titlu faċli fl-istaġun 1984-85, 11-punt vantaġġ fuq [[Club Brugge KV|Club Brugge]]. Fl-istaġun 1985–86, Anderlecht reġgħu rebħu l-kampjonat, iżda din id-darba lagħbu żewġ legs tal-''play-off'' kontra l-istess Club Brugge. Anderlecht rebħu l-20 kampjonat tagħhom fl-aħħar gimgħa tal-kampjonat tal-istaġun 1986–87. Huma mbagħad tilfu l-plejers ewlenin [[Franky Vercauteren]], [[Enzo Scifo]] (trasferit fis-sajf tal-1987) u [[Juan Lozano]] (weġgħa gravi fil-logħba kontra [[SV Zulte Waregem|KSV Waregem]] ftit xhur qabel).<ref>{{ċita ktieb |awtur=Gallez, Marcel & Serkijn Johan |titlu=Le dictionnaire du RSC Anderlecht (tome 2) |editur=Magnad |sena=2008 |paġni=122 |}}ISBN 978-2-9600723-3-4</ref> It-tim kien batut iggwidat minn [[Raymond Goethals]] meta spiċċaw ir-raba' post fl- 1988 wara [[Club Brugge KV|Club Brugge]], [[KV Mechelen|Mechelen]] u [[Royal Antwerp F.C.|Antwerp]], iżda dawn irnexxielhom jerfgħu t-Tazza Belġjana għas-sitt darba fl-istorja tagħhom, wara rebħa ta' 2–0 kontra Standard Liège, bil-gowls ta' [[Luc Nilis]] u [[Eddie Krnčević]]. Is-sena ta' wara, Anderlecht reġgħu kisbu t-trofew nazzjonali b'gowls minn Krnčević u Jankovic (l-istess rebħa 2–0 kontra Standard), imma spiċċaw it-tieni fil-kampjonat. Wara it-tieni rebħa tat-tazza tiegħu, Raymond Goethals telaq ma' [[FC Girondins de Bordeaux|Bordeaux]]. Fid-1990ijiet, Anderlecht laħqu finali Ewropew ieħor, iżda tilfu kontra [[UC Sampdoria]]. Il-klabb imbagħad naqas fil-kompetizzjonijiet Ewropej, li laħqu biss il-Kwarti tal-Finali tal-UEFA Cup fl-istaġuni [[UEFA Cup 1990–91|1990–91]] u [[UEFA Cup 1996–97|1996–97]] bħala l-aħjar riżultat. Fil-kompetizzjonijiet nazzjonali, huma rebħu 4 kampjonati u tazzi nazzjonali. Fl-2000ijiet, Anderlecht żguraw 5 titli Belġjani oħra, u laħqu total ta' 29 titlu fl-2007, u tazza oħra. Fil-[[UEFA Champions League 2000–01]], huma kkwalifikaw għall-ewwel darba għat-tieni rawnd, imbagħad fil-fażi tal-gruppi, fejn huma spiċċaw it-tielet wara [[Real Madrid CF|Real Madrid]] u [[Leeds United AFC|Leeds United]]. Fl-istaġuni [[Futbol Belġjan fl-2009–10|2009–10]], il-Vjola u l-Bojod rebħu t-30 titlu tal-kampjonat nazzjonali Belġjan. Fil-[[UEFA Europa League 2011-12]], Anderlecht għamlu storja billi saru l-ewwel tim Belġjan li ntemmu l-fażi tal-gruppi tal-kompetizzjoni Ewropea b'numru massimu ta' punti, li kienu [[FC Lokomotiv Moscow|Lokomotiv Moscow]], [[Sturm Graz]] u [[AEK Athens]]. Huma kienu wkoll l-uniku tim ta' dik is-sena tal-Europa League biex jilħu dan l-adt. Fis-6 ta' Mejju 2012 Anderlecht rebħu l-31 kampjonat Belġjan. <ref>{{ċita aħbar| url=http://www.uefa.com/memberassociations/association=bel/news/newsid=1793740.html | xogħol=Berend Scholten on UEFA.com | titlu=Anderlecht crowned champions of Belgium By Berend Scholten | data=06 ta' Mejju 2012|lingwa=Ingliż}}</ref> Fit-22 ta' Lulju 2012 Anderlecht rebħu l-10 Super Cup Belġjana.<ref>{{ċita aħbar| url=http://www.uefa.com/memberassociations/association=bel/news/newsid=1842818.html | xogħol=Berend Scholten on UEFA.com | titlu=Anderlecht edge Lokeren to lift Belgian Super Cup By Berend Scholten | data=22 ta' Lulju 2012|lingwa=Ingliż}}</ref> ==Kuluri u Arma== Il-kuluri ta' Anderlecht huma vjola u abjad, il-flokk ta' darhom huwa ġeneralment abjad b'raqam vjola, għalkemm ġili libsu flokk iswed u vjola fl-istaġun 2005-06 meta jilgħabu f'darhom, u griż fl-istaġun 2007–2008. Fil-bidu, vjola kien il-kulur prinċipali tal-flokk. Il-mottu ta' Anderlecht (''Mens sana in corpore sano'') huwa miktub fuq l-arma tagħhom fejn hemm tliet ittri SCA li jirreferu għall-isem inizjali tal-klabb (Sporting Club Anderlechtois). Il-kuruna ġiet miżjuda fl-1933 wara l-bidla fl-isem Royal Sporting Club Anderlechtois. Il-kuluri ta' Anderlecht kienu l-ispirazzjoni għall-kuluri ta' [[Al Ain FC]]. ==Stejdjum== {{Main|Stejdjum Constant Vanden Stock}} RSC Anderlecht jilgħabu l-logħob f'darhom ġewwa l-Istejdjum Constant Vanden Stock li jinsab f'[[Astrid Park]] fil-muniċipalità ta' Anderlecht. Huwa bħalissa għandhu kapaċità ta' 28,063 postijiet, b'6,900 postijiet permanenti, iżda l-klabb ppjana li jestendi l-istadju biex jilħaq il-kapaċità ta ' 30,000 bilqiegħda.<ref>{{ċita web |url=http://www.rsca.be/go/fr/article/26260/stade_-_le_rsca_restera_%C3%A0_anderlecht_et_il_a_opt%C3%A9_pour_un_troisi%C3%A8me_anneau |titlu=Stade: le RSCA restera à Anderlecht et il a opté pour un troisième anneau |aċċessdata=1 ta' Novembru 2010 |lingwa=Franċiż}}</ref> Ix-xogħlijiet bdew fl-2011 u kellu jispiċċa fl-aħħar sentejn. Anderlecht kien jilgħabu f'Astrid Park minn meta inbena l-bini tal-Istejdjum Emile Versé fl- 1917. L-istejdjum kien inbena kompletament mill-ġdid fl-1983 u kien isem ġdid fl-unur tal-president [[Constant Vanden Stock]]. Qabel l-1917, il-klabb lagħab fil-grawnd kurrenti ''Rue du Serment/Eedstraat'' għal ftit ta' snin mill-1908, imbagħad fl- istadium li jinsab ''Rue Verheydenstraat'' (issa ''Rue Démosthènestraat'').<ref>{{ċita web |url=http://www.rsca.be/go/fr/page/clubhistory |titlu=Histoire 1908–2005 |aċċessdata=1 ta' Novembru 2010 |lingwa=Franċiż}}</ref> ==Sapporters== Il-klabb kellu l-ogħla attendenza medja fl-Ewwel Diviżjoni Belġjana għal għaxar snin, ħlief fl-istaġuni 2002–03 u 2004–05 (meta [[KRC Genk]] u [[Club Brugge]] kellhom medji ogħla rispettivament). Is-sapporters Anderlecht jiġu minn madwar il-pajjiż u l-minoranza biss jiġu minn mir-[[Brussell|Reġjun Kapitali ta' Brussell]]. Anderlecht għandhom 77 klabbs tal-partitarji, li 5 minnhom huma barra mill-pajjiż (wieħed fi [[Franza]], wieħed fil-[[Polonja]], wieħed f'Texas (USA) wieħed f'Montreal (Kanada) u wieħed ġewwa Sunderland (Ingilterra). ==Unuri== ===Domestiċi=== *'''[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana]]:''' **'''Rebbieħa (31):''' 1946–47, 1948–49, 1949–50, 1950–51, 1953–54, 1954–55, 1955–56, 1958–59, 1961–62, 1963–64, 1964–65, 1965–66, 1966–67, 1967–68, 1971–72, 1973–74, 1980–81, 1984–85, 1985–86, 1986–87, 1990–91, 1992–93, 1993–94, 1994–95, 1999–00, 2000–01, 2003–04, 2005–06, 2006–07, 2009–10, 2011–12 *'''[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana]]:''' **'''Rebbieħa (2):''' 1923–24, 1934–35 *'''[[Tazza Belġjana]]:''' **'''Rebbieħa (9):''' 1964–65, 1971–72, 1972–73, 1974–75, 1975–76, 1987–88, 1988–89, 1993–94, 2007–08 *'''[[Tazza tal-Kampjonat (Belġju)|Tazza tal-Kampjonat]]:''' **'''Rebbieħa (1):''' 1999–2000 *'''[[Supercup Belġjana]]:''' **'''Rebbieħa (10):''' 1985, 1987, 1993, 1995, 2000, 2001, 2006, 2007, 2010, 2012 *'''[[Bruges Matins (futbol)|Bruges Matins]]:''' **'''Rebbieħa (2):''' 1985, 1988 ===Internazzjonali=== *'''[[UEFA Cup Winners' Cup]]:''' **'''Rebbieħa (2):''' 1976, 1978 **Runners-up (2): 1977, 1990 *'''[[UEFA Cup]] / [[UEFA Europa League]]:''' **'''Rebbieħa (1):''' [[UEFA Cup 1982-83|1983]] **Runners-up (1): [[UEFA Cup 1983-84|1984]] *'''[[UEFA Super Cup]]:''' **'''Rebbieħa (2):''' 1976, 1978 ===Mhux uffiċjali=== *'''[[Inter-Cities Fairs Cup]]:''' **Runners-up (1): 1970 *'''[[Turnament Toulon]]:''' **'''Rebbieħa (1):''' 1967 ==Parteċipazzjoni fl-Ewropa== :''Mill-4 ta' Diċembru 2012.'' {| class="wikitable" cellspacing="0" cellpadding="2" ! Kompetizzjoni ! {{deskrizzjoni kmand|L|Logħob}} ! {{deskrizzjoni kmand|R|Rebħiet}} ! {{deskrizzjoni kmand|P|Pari}} ! {{deskrizzjoni kmand|T|Telfiet}} ! {{deskrizzjoni kmand|GF|Gowls favur}} ! {{deskrizzjoni kmand|GK|Gowls kontra}} |- | [[UEFA Champions League|Tazza taċ-Ċampjins]] / [[UEFA Champions League]] | 180 | 68 | 39 | 73 | 266 | 272 |- | [[UEFA Cup Winners' Cup]] | 44 | 29 | 3 | 12 | 86 | 34 |- | [[UEFA Europa League|UEFA Cup]] / [[ UEFA Europa League]] | 122 | 60 | 30 | 32 | 211 | 135 |- | [[UEFA Super Cup]] | 4 | 2 | 0 | 2 | 9 | 6 |} ===Logħob=== * K = rawnd tal-kwalifikazzjoni * R = rawnd * Grupp = fażi tal-gruppi / Grupp 1 = l-ewwel fażi tal-grupp / Grupp 2 = it-tieni fażi tal-grupp * 1/8 = l-aħħar tminja / 1/4 = kwarti tal-finali / 1/2 = semi-finali * F = finali * PKU = punti tal-[[koeffiċjent tal-UEFA]] * PO = ''Play-Offs'' {| class="wikitable collapsible" ! Staġun ! Kompetizzjoni ! Rawnd ! Pajjiż ! Klabb ! Skor ! PKU |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1955–56|1955–56]] |[[UEFA Champions League|Tazza taċ-Ċampjins]] |1/8 |{{flagicon|HUN}} |[[MTK Budapest FC|Vörös Lobogó SE]] |3–6, 1–4 | rowspan="1"|0.0 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1956–57|1956–57]] |Tazza taċ-Ċampjins |K |{{flagicon|ENG}} |[[Manchester United FC|Manchester United]] |0–2, 0–10 | rowspan="1"|0.0 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1959–60|1959–60]] |Tazza taċ-Ċampjins |K |{{flagicon|SCO}} |[[Rangers FC|Rangers]] |2–5, 0–2 | rowspan="1"|0.0 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1962–63|1962–63]] |Tazza taċ-Ċampjins |K |{{flagicon|ESP}} |[[Real Madrid CF|Real Madrid]] |3–3, 1–0 | rowspan="3"|7.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|BUL}} |[[PFC CSKA Sofia|CDNA Sofia]] |2–2, 2–0 |- | | |1/4 |{{flagicon|SCO}} |[[Dundee FC|Dundee]] |1–4, 1–2 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1964–65|1964–65]] |Tazza taċ-Ċampjins |K |{{flagicon|ITA}} |[[Bologna FC 1909|Bologna]] |1–0, 1–2, 0–0 | rowspan="2"|2.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|ENG}} |[[Liverpool FC|Liverpool]] |0–3, 0–1 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1965–66|1965–66]] |Tazza taċ-Ċampjins |K |{{flagicon|TUR}} |[[Fenerbahçe SK|Fenerbahçe]] |0–0, 5–1 | rowspan="3"|8.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|NIR}} |[[Derry City FC|Derry City]] |9–0, w/o |- | | |1/4 |{{flagicon|ESP}} |[[Real Madrid CF|Real Madrid]] |1–0, 2–4 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1966–67|1966–67]] |Tazza taċ-Ċampjins |1R |{{flagicon|FIN}} |[[FC Haka|Haka Valkeakoski]] |10–1, 2–0 | rowspan="2"|4.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|CZE}} |[[Dukla Prague]] |1–4, 1–2 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1967–68|1967–68]] |Tazza taċ-Ċampjins |1R |{{flagicon|GDR}} |[[Chemnitzer FC|Karl-Marx-Stadt]] |3–1, 2–1 | rowspan="2"|5.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|CZE}} |[[AC Sparta Prague|Sparta Prague]] |2–3, 3–3 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1968–69|1968–69]] |Tazza taċ-Ċampjins |1R |{{flagicon|NIR}} |[[Glentoran FC|Glentoran]] |3–0, 2–2 | rowspan="2"|5.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|ENG}} |[[Manchester United FC|Manchester United]] |0–3, 3–1 |- |[[1969–70 Inter-Cities Fairs Cup|1969–70]] |[[Inter-Cities Fairs Cup]] |1R |{{flagicon|ISL}} |[[Valur Football Club|Valur Reykjavík]] |6–0, 2–0 | rowspan="6"|19.0 |- | | |2R |{{flagicon|NIR}} |[[Coleraine FC|Coleraine]] |6–1, 7–3 |- | | |1/8 |{{flagicon|SCO}} |[[Dunfermline Athletic FC|Dunfermline Athletic]] |1–0, 2–3 |- | | |1/4 |{{flagicon|ENG}} |[[Newcastle United FC|Newcastle United]] |2–0, 1–3 |- | | |1/2 |{{flagicon|ITA}} |[[FC Internazionale Milano|Internazionale]] |0–1, 2–0 |- | | |F |{{flagicon|ENG}} |[[Arsenal FC|Arsenal]] |3–1, 0–3 |- |[[1970–71 Inter-Cities Fairs Cup|1970–71]] |Inter-Cities Fairs Cup |1R |{{flagicon|YUG}} |[[FK Željezničar Sarajevo|Željezničar]] |4–3, 5–4 | rowspan="3"|10.0 |- | | |2R |{{flagicon|DEN}} |[[Akademisk Boldklub|AB Copenhagen]] |3–1, 4–0 |- | | |1/8 |{{flagicon|POR}} |[[Vitória FC|Vitória Setúbal]] |2–1, 1–3 |- |[[1971–72 UEFA Cup|1971–72]] |[[UEFA Europa League|UEFA Cup]] |1R |{{flagicon|ITA}} |[[Bologna FC 1909|Bologna]] |1–1, 0–2 | rowspan="1"|1.0 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1972–73|1972–73]] |Tazza taċ-Ċampjins |1R |{{flagicon|DEN}} |[[Vejle Boldklub|Vejle BK]] |4–2, 3–0 | rowspan="2"|4.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|CZE}} |[[FC Spartak Trnava|Spartak Trnava]] |0–1, 0–1 |- |[[European Cup Winners' Cup 1973–74|1973–74]] |[[UEFA Cup Winners' Cup|Cup Winners' Cup]] |1R |{{flagicon|SUI}} |[[FC Zürich|Zürich]] |3–2, 0–1 | rowspan="1"|2.0 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1974–75|1974–75]] |Tazza taċ-Ċampjins |1R |{{flagicon|SVK}} |[[ŠK Slovan Bratislava|Slovan Bratislava]] |2–4, 3–1 | rowspan="3"|5.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|GRE}} |[[Olympiacos FC|Olympiacos]] |5–1, 0–3 |- | | |1/4 |{{flagicon|ENG}} |[[Leeds United AFC|Leeds United]] |0–3, 0–1 |- |'''[[European Cup Winners' Cup 1975–76|1975–76]]''' |'''Cup Winners' Cup''' |1R |{{flagicon|ROM}} |[[FC Rapid București|Rapid Bucureşti]] |0–1, 2–0 | rowspan="5"|16.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|YUG}} |[[FK Borac Banja Luka|Borac Banja Luka]] |3–0, 0–1 |- | | |1/4 |{{flagicon|WAL}} |[[Wrexham FC|Wrexham]] |1–0, 1–1 |- | | |1/2 |{{flagicon|GDR}} |[[FSV Zwickau|Sachsenring Zwickau]] |3–0, 2–0 |- | | |'''F''' |{{flagicon|ENG}} |[[West Ham United FC|West Ham United]] |'''4–2''' |- |'''[[UEFA Super Cup 1976|1976]]''' |'''[[UEFA Super Cup]]''' |'''F''' |{{flagicon|GER}} |[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]] |'''4–1, 1-2''' | |- |[[European Cup Winners' Cup 1976–77|1976–77]] |Cup Winners' Cup |1R |{{flagicon|NED}} |[[Roda JC Kerkrade|Roda JC]] |2–1, 3–2 | rowspan="5"|15.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|TUR}} |[[Galatasaray SK|Galatasaray]] |5–1, 5–1 |- | | |1/4 |{{flagicon|ENG}} |[[Southampton FC|Southampton]] |2–0, 1–2 |- | | |1/2 |{{flagicon|ITA}} |[[SSC Napoli|Napoli]] |0–1, 2–0 |- | | |F |{{flagicon|GER}} |[[Hamburger SV|Hamburg]] |0–2 |- |'''[[European Cup Winners' Cup 1977–78|1977–78]]''' |'''Cup Winners' Cup''' |1R |{{flagicon|BUL}} |[[PFC Lokomotiv Sofia|Lokomotiv Sofia]] |6–1, 2–0 | rowspan="5"|18.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|GER}} |[[Hamburger SV|Hamburg]] |2–1, 1–1 |- | | |1/4 |{{flagicon|POR}} |[[FC Porto|Porto]] |0–1, 3–0 |- | | |1/2 |{{flagicon|NED}} |[[FC Twente|Twente]] |1–0, 2–0 |- | | |'''F''' |{{flagicon|AUT}} |[[FK Austria Wien|Austria Wien]] |'''4–0''' |- |'''[[UEFA Super Cup 1978|1978]]''' |'''UEFA Super Cup''' |'''F''' |{{flagicon|ENG}} |[[Liverpool FC|Liverpool]] |'''3–1, 1-2''' | |- |[[European Cup Winners' Cup 1978–79|1978–79]] |Cup Winners' Cup |1R |{{flagicon|ESP}} |[[FC Barcelona|Barcelona]] |3–0, 0–3 (1–4 n.p.) | rowspan="1"|2.0 |- |[[1979–80 UEFA Cup|1979–80]] |UEFA Cup |1R |{{flagicon|SCO}} |[[Dundee United FC|Dundee United]] |0–0, 1–1 | rowspan="1"|2.0 |- |[[UEFA Cup 1980–81|1980–81]] |UEFA Cup |1R |{{flagicon|GER}} |[[1. FC Kaiserslautern|Kaiserslautern]] |0–1, 3–2 | rowspan="1"|2.0 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1981–82|1981–82]] |Tazza taċ-Ċampjins |1R |{{flagicon|POL}} |[[Widzew Łódź]] |4–1, 2–1 | rowspan="4"|14.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|ITA}} |[[Juventus FC|Juventus]] |3–1, 1–1 |- | | |1/4 |{{flagicon|YUG}} |[[Red Star Belgrade]] |2–1, 2–1 |- | | |1/2 |{{flagicon|ENG}} |[[Aston Villa FC|Aston Villa]] |0–1, 0–0 |- |'''[[UEFA Cup 1982-83|1982–83]]''' |'''UEFA Cup''' |1R |{{flagicon|FIN}} |[[Koparit|Koparit Kuopio]] |3–0, 3–1 | rowspan="6"|22.0 |- | | |2R |{{flagicon|POR}} |[[FC Porto|Porto]] |4–0, 2–3 |- | | |1/8 |{{flagicon|YUG}} |[[FK Sarajevo]] |6–1, 0–1 |- | | |1/4 |{{flagicon|ESP}} |[[Valencia CF|Valencia]] |2–1, 3–1 |- | | |1/2 |{{flagicon|CZE}} |[[Bohemians 1905|FC Bohemians Praha]] |1–0, 3–1 |- | | |'''F''' |{{flagicon|POR}} |[[SL Benfica|Benfica]] |'''1–0, 1–1''' |- |[[1983-84 UEFA Cup|1983–84]] |UEFA Cup |1R |{{flagicon|NOR}} |[[Bryne FK]] |3–0, 1–1 | rowspan="6"|18.0 |- | | |2R |{{flagicon|CZE}} |[[FC Baník Ostrava|Baník Ostrava]] |2–0, 2–2 |- | | |1/8 |{{flagicon|FRA}} |[[RC Lens|Lens]] |1–1, 1–0 |- | | |1/4 |{{flagicon|SUN}} |[[FC Spartak Moscow|Spartak Moscow]] |4–2, 0–1 |- | | |1/2 |{{flagicon|ENG}} |[[Nottingham Forest FC|Nottingham Forest]] |0–2, 3–0 |- | | |F |{{flagicon|ENG}} |[[Tottenham Hotspur FC|Tottenham Hotspur]] |1–1, 1–1 (3–4 a.p.) |- |[[1984–85 UEFA Cup|1984–85]] |UEFA Cup |1R |{{flagicon|GER}} |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |1–0, 1–2 | rowspan="3"|7.0 |- | | |2R |{{flagicon|ITA}} |[[ACF Fiorentina|Fiorentina]] |1–1, 6–2 |- | | |1/8 |{{flagicon|ESP}} |[[Real Madrid CF|Real Madrid]] |3–0, 1–6 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1985–86|1985–86]] |Tazza taċ-Ċampjins |1/8 |{{flagicon|CYP}} |[[AC Omonia|Omonia]] |1–0, 3–1 | rowspan="3"|10.0 |- | | |1/4 |{{flagicon|GER}} |[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]] |1–2, 2–0 |- | | |1/2 |{{flagicon|ROM}} |[[FC Steaua București|Steaua București]] |1–0, 0–3 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1986–87|1986–87]] |Tazza taċ-Ċampjins |1R |{{flagicon|POL}} |[[Górnik Zabrze]] |2–0, 1–1 | rowspan="3"|7.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|ROM}} |[[FC Steaua București|Steaua București]] |3–0, 0–1 |- | | |1/4 |{{flagicon|GER}} |[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]] |0–5, 2–2 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1987–88|1987–88]] |Tazza taċ-Ċampjins |1R |{{flagicon|SWE}} |[[Malmö FF]] |1–0, 1–1 | rowspan="3"|10.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|CZE}} |[[AC Sparta Prague|Sparta Prague]] |2–1, 1–0 |- | | |1/4 |{{flagicon|POR}} |[[SL Benfica|Benfica]] |0–2, 1–0 |- |[[European Cup Winners' Cup 1988–89|1988–89]] |Cup Winners' Cup |1R |{{flagicon|FRA}} |[[FC Metz|Metz]] |3–1, 2–0 | rowspan="2"|4.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|BEL}} |[[KV Mechelen]] |0–1, 0–2 |- |[[European Cup Winners' Cup 1989–90|1989–90]] |Cup Winners' Cup |1R |{{flagicon|NIR}} |[[Ballymena United FC|Ballymena United]] |6–0, 4–0 | rowspan="5"|16.0 |- | | |1/8 |{{flagicon|ESP}} |[[FC Barcelona|Barcelona]] |2–0, 1–2 |- | | |1/4 |{{flagicon|AUT}} |[[FC Admira Wacker Mödling|FC Admira/Wacker]] |2–0, 1–1 |- | | |1/2 |{{flagicon|ROM}} |[[FC Dinamo București|Dinamo București]] |1–0, 1–0 |- | | |F |{{flagicon|ITA}} |[[UC Sampdoria|Sampdoria]] |0–2 |- |[[1990–91 UEFA Cup|1990–91]] |UEFA Cup |1R |{{flagicon|ROM}} |[[FC Petrolul Ploiești|Petrolul Ploiești]] |2–0, 2–0 | rowspan="4"|10.0 |- | | |2R |{{flagicon|CYP}} |[[AC Omonia|Omonia]] |1–1, 3–0 |- | | |1/8 |{{flagicon|GER}} |[[Borussia Dortmund]] |1–0, 1–2 |- | | |1/4 |{{flagicon|ITA}} |[[AS Roma|Roma]] |0–3, 2–3 |- |[[Tazza taċ-Ċampjins 1991–92|1991–92]] |Tazza taċ-Ċampjins |1R |{{flagicon|SUI}} |[[Grasshopper Club Zürich|Grasshopper]] |1–1, 3–0 | rowspan="5"|14.0 |- | | |2R |{{flagicon|NED}} |[[PSV Eindhoven]] |0–0, 2–0 |- | | |Grupp |{{flagicon|GRE}} |[[Panathinaikos FC|Panathinaikos]] |0–0, 0–0 |- | | |Grupp |{{flagicon|YUG}} |[[Red Star Belgrade]] |2–3, 3–2 |- | | |Grupp |{{flagicon|ITA}} |[[UC Sampdoria|Sampdoria]] |3–2, 0–2 |- |[[1992–93 UEFA Cup|1992–93]] |UEFA Cup |1R |{{flagicon|SCO}} |[[Hibernian FC|Hibernian]] |2–2, 1–1 | rowspan="3"|8.0 |- | | |2R |{{flagicon|UKR}} |[[FC Dynamo Kyiv|Dynamo Kyiv]] |4–2, 3–0 |- | | |1/8 |{{flagicon|FRA}} |[[Paris Saint-Germain FC|Paris Saint-Germain]] |0–0, 1–1 |- |[[UEFA Champions League 1993–94|1993–94]] |[[UEFA Champions League|Champions League]] |1R |{{flagicon|FIN}} |[[Helsingin Jalkapalloklubi|HJK Helsinki]] |3–0, 3–0 | rowspan="5"|14.0 |- | | |2R |{{flagicon|CZE}} |[[AC Sparta Prague|Sparta Prague]] |1–0, 4–2 |- | | |Grupp |{{flagicon|ITA}} |[[AC Milan|Milan]] |0–0, 0–0 |- | | |Grupp |{{flagicon|GER}} |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |3–5, 1–2 |- | | |Grupp |{{flagicon|POR}} |[[FC Porto|Porto]] |1–0, 0–2 |- |[[UEFA Champions League 1994–95|1994–95]] |Champions League |Grupp |{{flagicon|ROM}} |[[FC Steaua București|Steaua Bucureşti]] |0–0, 1–1 | rowspan="3"|5.0 |- | | |Grupp |{{flagicon|POR}} |[[SL Benfica|Benfica]] |1–3, 1–1 |- | | |Grupp |{{flagicon|CRO}} |[[HNK Hajduk Split|Hajduk Split]] |1–2, 0–0 |- |[[UEFA Champions League 1995–96|1995–96]] |Champions League |K |{{flagicon|HUN}} |[[Ferencvárosi TC|Ferencváros]] |0–1, 1–1 | rowspan="1"|1.0 |- |[[UEFA Cup 1996–97|1996–97]] |UEFA Cup |1R |{{flagicon|RUS}} |[[FC Alania Vladikavkaz|Alania Vladikavkaz]] |1–2, 4–0 | rowspan="4"|9.0 |- | | |2R |{{flagicon|POR}} |[[Vitória SC|Vitória Guimarães]] |1–1, 0–0 |- | | |1/8 |{{flagicon|SWE}} |[[Helsingborgs IF]] |0–0, 1–0 |- | | |1/4 |{{flagicon|ITA}} |[[FC Internazionale Milano|Internazionale]] |1–1, 1–2 |- |[[UEFA Cup 1997–98|1997–98]] |UEFA Cup |2K |{{flagicon|UKR}} |[[FC Vorskla Poltava|Vorskla Poltava]] |2–0, 2–0 | rowspan="3"|6.0 |- | | |1R |{{flagicon|AUT}} |[[SV Austria Salzburg|Austria Salzburg]] |3–4, 4–2 |- | | |2R |{{flagicon|GER}} |[[FC Schalke 04|Schalke 04]] |0–1, 1–2 |- |[[UEFA Cup 1998–99|1998–99]] |UEFA Cup |1K |{{flagicon|MDA}} |[[CS Tiligul-Tiras Tiraspol|Tiligul Tiraspol]] |1–0, 5–0 | rowspan="3"|4.0 |- | | |2K |{{flagicon|CRO}} |[[NK Osijek]] |1–3, 2–0 |- | | |1R |{{flagicon|SUI}} |[[Grasshopper Club Zürich|Grasshopper]] |0–0, 0–2 |- |[[UEFA Cup 1999–2000|1999–2000]] |UEFA Cup |K |{{flagicon|ISL}} |[[Leiftur Ólafsfjörður|KS/Leiftur]] |6–1, 3–0 | rowspan="3"|8.0 |- | | |1R |{{flagicon|SLO}} |[[NK Olimpija Ljubljana (1911–2004)|Olimpija Ljubljana]] |3–1, 3–0 |- | | |2R |{{flagicon|ITA}} |[[Bologna FC 1909|Bologna]] |2–1, 0–3 |- |[[UEFA Champions League 2000–01|2000–01]] |Champions League |2K |{{flagicon|CYP}} |[[Anorthosis Famagusta FC|Anorthosis]] |4–2, 0–0 | rowspan="8"|16.0 |- | | |3K |{{flagicon|POR}} |[[FC Porto|Porto]] |1–0, 0–0 |- | | |Grupp 1 |{{flagicon|ENG}} |[[Manchester United FC|Manchester United]] |1–5, 2–1 |- | | |Grupp 1 |{{flagicon|NED}} |[[PSV Eindhoven]] |1–0, 3–2 |- | | |Grupp 1 |{{flagicon|UKR}} |[[FC Dynamo Kyiv|Dynamo Kiev]] |0–4, 4–2 |- | | |Grupp 2 |{{flagicon|ITA}} |[[SS Lazio|Lazio]] |1–0, 1–2 |- | | |Grupp 2 |{{flagicon|ESP}} |[[Real Madrid CF|Real Madrid]] |1–4, 2–0 |- | | |Grupp 2 |{{flagicon|ENG}} |[[Leeds United AFC|Leeds United]] |1–2, 1–4 |- |[[UEFA Champions League 2001–02|2001–02]] |Champions League |2K |{{flagicon|MDA}} |[[FC Sheriff Tiraspol|Sheriff Tiraspol]] |4–0, 2–1 | rowspan="5"|7.5 |- | | |3Q |{{flagicon|SWE}} |[[Halmstads BK]] |3–2, 1–1 |- | | |Grupp 1 |{{flagicon|RUS}} |[[FC Lokomotiv Moscow|Lokomotiv Moscow]] |1–1, 1–5 |- | | |Grupp 1 |{{flagicon|ITA}} |[[AS Roma|Roma]] |0–0, 1–1 |- | | |Grupp 1 |{{flagicon|ESP}} |[[Real Madrid CF|Real Madrid]] |1–4, 0–2 |- |[[UEFA Cup 2002–03|2002–03]] |UEFA Cup |1R |{{flagicon|NOR}} |[[Stabæk IF|Stabæk]] |0–1, 2–1 | rowspan="4"|11.0 |- | | |2R |{{flagicon|DEN}} |[[FC Midtjylland|Midtjylland]] |3–1, 3–0 |- | | |3R |{{flagicon|FRA}} |[[FC Girondins de Bordeaux|Bordeaux]] |2–0, 2–2 |- | | |1/8 |{{flagicon|GRE}} |[[Panathinaikos FC|Panathinaikos]] |0–3, 2–0 |- |[[UEFA Champions League 2003–04|2003–04]] |Champions League |2K |{{flagicon|ROM}} |[[FC Rapid București|Rapid Bucureşti]] |0–0, 3–2 | rowspan="5"|9.5 |- | | |3K |{{flagicon|POL}} |[[Wisła Kraków]] |3–1, 1–0 |- | | |Grupp |{{flagicon|FRA}} |[[Olympique Lyonnais|Lyon]] |0–1, 1–0 |- | | |Grupp |{{flagicon|GER}} |[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]] |1–1, 0–1 |- | | |Grupp |{{flagicon|SCO}} |[[Celtic FC|Celtic]] |1–0, 1–3 |- |[[UEFA Champions League 2004–05|2004–05]] |Champions League |3K |{{flagicon|POR}} |[[SL Benfica|Benfica]] |0–1, 3–0 | rowspan="4"|4.0 |- | | |Grupp |{{flagicon|ESP}} |[[Valencia CF|Valencia]] |0–2, 1–2 |- | | |Grupp |{{flagicon|ITA}} |[[FC Internazionale Milano|Internazionale]] |1–3, 0–3 |- | | |Grupp |{{flagicon|GER}} |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |1–2, 1–5 |- |[[UEFA Champions League 2005–06|2005–06]] |Champions League |2K |{{flagicon|AZE}} |[[Neftchi Baku PFC|Neftchi Baku]] |5–0, 0–1 | rowspan="5"|8.0 |- | | |3K |{{flagicon|CZE}} |[[SK Slavia Prague|Slavia Prague]] |2–1, 2–0 |- | | |Grupp |{{flagicon|ENG}} |[[Chelsea FC|Chelsea]] |0–1, 0–2 |- | | |Grupp |{{flagicon|ESP}} |[[Real Betis]] |0–1, 1–0 |- | | |Grupp |{{flagicon|ENG}} |[[Liverpool FC|Liverpool]] |0–1, 0–3 |- |[[UEFA Champions League 2006–07|2006–07]] |Champions League |Grupp |{{flagicon|FRA}} |[[Lille OSC|Lille]] |1–1, 2–2 | rowspan="3"|7.0 |- | | |Grupp |{{flagicon|GRE}} |[[AEK Athens FC|AEK Athens]] |1–1, 2–2 |- | | |Grupp |{{flagicon|ITA}} |[[AC Milan|Milan]] |0–1, 1–4 |- |[[UEFA Champions League 2007–08|2007–08]] |Champions League |3K |{{flagicon|TUR}} |[[Fenerbahçe SK|Fenerbahçe]] |0–1, 0–2 | rowspan="8"|12.0 |- |[[UEFA Cup 2007–08|2007–08]] |UEFA Cup |1R |{{flagicon|AUT}} |[[SK Rapid Wien|Rapid Wien]] |1–1, 1–0 |- | | |Grupp |{{flagicon|ISR}} |[[Hapoel Tel Aviv FC|Hapoel Tel Aviv]] |2–0 |- | | |Grupp |{{flagicon|DEN}} |[[Aalborg Boldspilklub|Aalborg BK]] |1–1 |- | | |Grupp |{{flagicon|ENG}} |[[Tottenham Hotspur FC|Tottenham Hotspur]] |1–1 |- | | |Grupp |{{flagicon|ESP}} |[[Getafe CF|Getafe]] |1–2 |- | | |3R |{{flagicon|FRA}} |[[FC Girondins de Bordeaux|Bordeaux]] |2–1, 1–1 |- | | |1/8 |{{flagicon|GER}} |[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]] |0–5, 2–1 |- |[[UEFA Champions League 2008–09|2008–09]] |Champions League |2K |{{flagicon|BLR}} |[[FC BATE Borisov|BATE]] |1–2, 2–2 | rowspan="1"|0.5 |- |[[UEFA Champions League 2009–10|2009–10]] |Champions League |3K |{{flagicon|TUR}} |[[Sivasspor]] |5–0, 1–3 | rowspan="7"|13.0 |- | | |4K |{{flagicon|FRA}} |[[Olympique Lyonnais|Lyon]] |1–5, 1–3 |- |[[2009–10 UEFA Europa League|2009–10]] |[[UEFA Europa League|Europa League]] |Grupp |{{flagicon|NED}} |[[AFC Ajax|Ajax]] |1–1, 3–1 |- | | |Grupp |{{flagicon|CRO}} |[[GNK Dinamo Zagreb|Dinamo Zagreb]] |2–0, 0–1 |- | | |Grupp |{{flagicon|ROM}} |[[FC Politehnica Timişoara|FC Timişoara]] |0–0, 3–1 |- | | |2R |{{flagicon|ESP}} |[[Athletic Bilbao]] |1–1, 4–0 |- | | |1/8 |{{flagicon|GER}} |[[Hamburger SV|Hamburg]] |1–3, 4–3 |- |[[UEFA Champions League 2010–11|2010–11]] |Champions League |3K |{{flagicon|WAL}} |[[The New Saints FC|The New Saints]] |3–1, 3–0 | rowspan="6"|5.0 |- | | |PO |{{flagicon|SER}} |[[FK Partizan]] |2–2, 2–2 (2–3, n.s.) |- |[[UEFA Europa League 2010–11|2010–11]] |Europa League |Grupp |{{flagicon|RUS}} |[[FC Zenit Saint Petersburg|Zenit Saint Petersburg]] |1–3, 1–3 |- | | |Grupp |{{flagicon|GRE}} |[[AEK Athens FC|AEK Athens]] |3–0, 1–1 |- | | |Grupp |{{flagicon|CRO}} |[[HNK Hajduk Split|Hajduk Split]] |0–1, 2–0 |- | | |2R |{{flagicon|NED}} |[[AFC Ajax|Ajax]] |0–3, 0–2 |- |[[UEFA Europa League 2011–12|2011–12]] |Europa League |PO |{{flagicon|TUR}} |[[Bursaspor]] |2–1, 2–2 | rowspan="5"|12.0 |- | | |Grupp |{{flagicon|GRE}} |[[AEK Athens FC|AEK Athens]] |4–1, 2–1 |- | | |Grupp |{{flagicon|RUS}} |[[FC Lokomotiv Moscow|Lokomotiv Moscow]] |2–0, 5–3 |- | | |Grupp |{{flagicon|AUT}} |[[SK Sturm Graz|Sturm Graz]] |2–0, 3–0 |- | | |2R |{{flagicon|NED}} |[[AZ Alkmaar|AZ]] |0–1, 0–1 |- |[[2012–13 UEFA Champions League|2012–13]] |Champions League |3K |{{flagicon|LIT}} |[[FK Ekranas|Ekranas]] |5–0, 6–0 | rowspan="5"|7.0 |- | | |PO |{{flagicon|CYP}} |[[AEL Limassol]] |1–2, 2–0 |- | | |Grupp |{{flagicon|ITA}} |[[AC Milan|Milan]] |0–0, 1–3 |- | | |Grupp |{{flagicon|Spanja}} |[[Málaga CF|Málaga]] |0–3, 2–2 |- | | |Grupp |{{flagicon|Russja}} |[[FC Zenit Saint Petersburg|Zenit St. Petersburg]] |0–1, 1–0 |- |} ===Sommarju tal-aħjar riżultati=== Mill-kwarti tal-finali l'quddiem:- '''(5 tazzi)''' + ''(4 finali)'' [[Tazza taċ-Ċampjins]]/[[UEFA Champions League]]: :- semi-finalisti fl-1982 u l-1986 :- kwarti-finalisti fl-1963, 1966, 1975, 1987 u l-1988 [[UEFA Cup Winners' Cup]] '''(2)''' + ''(2)'': :- '''rebbieħa fl-1976 u l-1978''' :- ''finalisti fl-1977 u l-1990'' [[UEFA Cup]]/[[UEFA Europa League]] '''(1)''' + ''(2)'': :- '''rebbieħa fl-1983''' :- ''finalisti fl-1970 u l-1984'' :- kwarti-finalisti fl-1991 u l-1997 [[UEFA Super Cup]] '''(2)''': :- '''rebbieħa fl-1976 u l-1978''' ==Staff tal-kowċing== :''Mill-1 ta' Novembru, 2010.''<ref>{{ċita web |url=http://www.rsca.be/go/fr/staff/a |titlu=Staff noyau A 2010–11 |accessdate=1 ta' Novembru, 2010 |lingwa=Franċiż}}</ref><ref>{{ċita web |url=http://www.rsca.be/go/fr/neerpede/team/26/neerpede_-21 |titlu=Under 21 |accessdate=1 ta' Novembru, 2010 |lingwa=Franċiż}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Rwol ! Isem |- | Kowċ || [[John van den Brom]] |- | Kowċis Assistenti|| [[Besnik Hasi]]<br />Daniel Renders |- | Kowċ tat-tim || José Garcia Cantero |- | Kowċ tal-gowlers || Max de Jong |- | Kowċ tat-tim tal-U21 || Geert Emmerechts and René Peeters |- | Kowċ tat-tim tal-U19 || René Peeters |- | Kowċ tat-tim tal-U17 || [[Charly Musonda]] |- | Tabib tal-klabb || Kris Vollon |- | Trejners fiżiċi || Eric Dehaeseleer<br />Mario Inaurrato |} ==Plejers== ===Skwadra<ref>{{ċita web|url=http://www.rsca.be/go/nl/team/a|titlu=Players 2012–13|aċċessdata=18 ta' Awwissu, 2012|xogħol=RSC Anderlecht}}</ref>=== {{Plejers fit-tim tal-futbol/bidu}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=1|poż=G|naz=BEL|isem=[[Silvio Proto]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=3|poż=D|naz=BEL|isem=[[Olivier Deschacht]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=5|poż=M|naz=ARG|isem=[[Lucas Biglia]]|oħrajn=[[Kaptan (futbol)|Kaptan]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=6|poż=M|naz=NED|isem=[[Demy de Zeeuw]]|oħrajn=taħt self minn [[FC Spartak Moscow|Spartak Moscow]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=7|poż=A|naz=SWE|isem=[[Samuel Armenteros]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=8|poż=D|naz=BEL|isem=[[Denis Odoi]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=9|poż=A|naz=ARG|isem=[[Matías Suárez]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=11|poż=A|naz=SER|isem=[[Milan Jovanović (twieled fl-1981)|Milan Jovanović]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=12|poż=M|naz=HND|isem=[[Andy Najar]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=13|poż=G|naz=BEL|isem=[[Thomas Kaminski]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=14|poż=D|naz=NED|isem=[[Bram Nuytinck]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=15|poż=A|naz=CIV|isem=[[Gohi Bi Zoro Cyriac]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=16|poż=D|naz=SEN|isem=[[Cheikhou Kouyaté]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=17|poż=A|naz=UKR|isem=[[Oleksandr Pavlovych Yakovenko|Oleksandr Yakovenko]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=18|poż=M|naz=GHA|isem=[[Frank Acheampong]]|oħrajn=taħt self minn [[Buriram United FC|Buriram United]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/nofs}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=19|poż=M|naz=USA|isem=[[Sacha Kljestan]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=20|poż=D|naz=SWE|isem=[[Behrang Safari]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=21|poż=A|naz=BEL|isem=[[Tom De Sutter]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=23|poż=D|naz=HUN|isem=[[Roland Juhász]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=25|poż=A|naz=COD|isem=[[Dieumerci Mbokani]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=26|poż=M|naz=BEL|isem=[[Dennis Praet]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=27|poż=D|naz=POL|isem=[[Marcin Wasilewski]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=28|poż=M|naz=BEL|isem=Mehdi Tarfi}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=30|poż=M|naz=BEL|isem=[[Guillaume Gillet]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=33|poż=G|naz=BEL|isem=Davy Roef}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=34|poż=D|naz=BEL|isem=[[Anthony Vanden Borre]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=37|poż=D|naz=BEL|isem=[[Jordan Lukaku]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=45|poż=M|naz=BEL|isem=[[Massimo Bruno]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=55|poż=M|naz=BRA|isem=[[Fernando Canesin Matos|Fernando Canesin]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=70|poż=M|naz=VEN|isem=[[Ronald Vargas]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/tmiem}} ===Plejers barra f'self=== {{Plejers fit-tim tal-futbol/bidu}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=18|poż=M|naz=CZE|isem=[[Lukáš Mareček]]|oħrajn=ma' [[SC Heerenveen]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=24|poż=M|naz=BEL|isem=[[René Sterckx]]|oħrajn=ma' [[Waasland-Beveren]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=29|poż=M|naz=BEL|isem=[[Karim Tarfi]]|oħrajn=ma' [[De Graafschap]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=31|poż=D|naz=BEL|isem=Bruno Godeau|oħrajn=ma' [[SV Zulte-Waregem]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=32|poż=M|naz=SEN|isem=[[Christophe Diandy]]|oħrajn=ma' [[R. Charleroi SC]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=34|poż=D|naz=BEL|isem=[[Jonathan Vervoort]]|oħrajn=ma' [[FC Eindhoven]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=36|poż=A|naz=BEL|isem=[[Nathan Kabasele]]|oħrajn=ma' [[Torino FC]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=37|poż=M|naz=ESP|isem=[[Jordan Garcia-Calvete|Jordan García-Calvete]]|oħrajn=ma' [[De Graafschap]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/nofs}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=38|poż=A|naz=COD|isem=[[Junior Kabananga Kalonji]]|oħrajn=ma' [[KSV Roeselare]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=39|poż=M|naz=BEL|isem=[[Ziguy Badibanga]]|oħrajn=ma' [[R. Charleroi SC]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=44|poż=D|naz=BEL|isem=Bryan Verboom|oħrajn=ma' [[SV Zulte-Waregem]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=87|poż=A|naz=SER|isem=[[Dalibor Veselinović]]|oħrajn=ma' [[Beerschot AC]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=|poż=A|naz=ARG|isem=[[Pablo Chavarria]]|oħrajn=ma' [[KV Kortrijk]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=|poż=M|naz=BEL|isem=Andreas Luckermans|oħrajn=ma' [[FC Dordrecht]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=|poż=M|naz=SWE|isem=[[Guillermo Molins]]|oħrajn=ma' [[Real Betis|Betis]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=|poż=A|naz=BEL|isem=Mohammed Aoulad|oħrajn=ma' [[Waasland-Beveren]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/tmiem}} ===Skwadra riserva=== {{Plejers fit-tim tal-futbol/bidu}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=35|poż=D|naz=BRA|isem=Renan Filipe}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=40|poż=A|naz=BEL|isem=Bruno Baras}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=|poż=D|naz=SCO|isem=Akshay Deshpande}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=|poż=D|naz=BEL|isem=Sebastiaan De Wilde}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=|poż=D|naz=COD|isem=[[Chancel Mbemba Mangulu]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/nofs}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=|poż=D|naz=SEN|isem=[[Abdoulaye Seck]]}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=|poż=M|naz=BEL|isem=Anthony D'Alberto}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=|poż=M|naz=BEL|isem=Luca Falsaperla}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=|poż=M|naz=BEL|isem=Yannick Nulens}} {{Plejers fit-tim tal-futbol|n=|poż=A|naz=BFA|isem=Elis Koulibay}} {{Plejers fit-tim tal-futbol/tmiem}} ===Kaptani=== {{col-begin}} {{col-3}} *{{flagicon|BEL}} [[Franky Vercauteren]] (1981–87) *{{flagicon|BEL}} [[Georges Grün]] (1987–90) *{{flagicon|BEL}} [[Filip De Wilde]] (1990–93) *{{flagicon|BEL}} [[Marc Degryse]] (1993–95) *{{flagicon|BEL}} [[Georges Grün]] (1995–96) {{col-3}} *{{flagicon|SWE}} [[Pär Zetterberg]] (1996–00) *{{flagicon|BEL}} [[Lorenzo Staelens]] (2000–01) *{{flagicon|BEL}} [[Glen De Boeck]] (2001–03) *{{flagicon|BEL}} [[Walter Baseggio]] (2004) *{{flagicon|SWE}} [[Pär Zetterberg]] (2005–06) {{col-3}} *{{flagicon|BEL}} [[Bart Goor]] (2006–08) *{{flagicon|BEL}} [[Olivier Deschacht]] (2009–11) *{{flagicon|ARG}} [[Lucas Biglia]] (2011–) |} ==Kowċis== {{main|Lista ta' kowċis ta' RSC Anderlecht}} Kien hemm total ta' 37 kowċ permanenti u 3 kowċis provviżorji ta' Anderlecht mill-ħatra tal-ewwel kowċ, Sylva Brébart fl-1920. L-aktar kowċ li għamel żmien mal-klabb huwa l-[[Ingilterra|Ingliż]] [[Bill Gormlie]] li serva 9 staġuni bejn l-1950 u l-1959. Il-[[Franza|Franċiż]] Georges Perino huwa l-ewwel kowċ li rebaħ trofew ma Anderlecht, b'rebħa tal-ewwel kampjonat fl-istaġun [[Ewwel Diviżjoni Belġjana 1946–47|1946–47]]. Seba' kowċis ta' Anderlecht irnexxielhom imexxu lil-klabb f'żewġ okkażjonijiet: Ernest Churchill Smith, [[Pierre Sinibaldi]], [[Urbain Braems]], [[Raymond Goethals]], [[Arie Haan]], [[Johan Boskamp]] u [[Franky Vercauteren]]. Kowċis oħra kienu lagħbu wkoll rwol ieħor fil-klabb qabel ma nħatru kowċ, pereżempju [[Jean Dockx]] li serva tlett darbiet bħala provviżorju qabel ma kien maħtur kowċ. ==Presidenti== *Charles Roos (1908–10) *[[Théo Verbeeck]] (1911–51) *Albert Roosens (1951–71) *[[Constant Vanden Stock]] (1971–96) *[[Roger Vanden Stock]] (1996–) ==Referenzi== {{Reflist|2}} ==Ħoloq esterni== * {{lingwi|nl|fr|en|es}} {{sit uffiċjali}} {{DEFAULTSORT:Anderlecht}} [[Kategorija:RSC Anderlecht| ]] [[Kategorija:Klabbs tal-futbol Belġjani]] [[Kategorija:Klabbs tal-futbol stabbiliti fl-1908]] dl329rlcv14q77oqf5dugd9m42fyefo 0 19627 279333 266832 2022-08-18T18:58:33Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki Din hija '''lista ta' kowċis ta' [[RSC Anderlecht]]''' mill-1920 meta l-ewwel kowċ ġie maħtur, sal-lum.<ref>{{ċita ktieb |isem1=Marcel|kunjom1=Gallez|isem2=Johan|kunjom2=Serkijn|sena=2008| titlu=Le dictionnaire du RSC Anderlecht (tome 2)|pubblikatur=Magnad|isbn=978-2-9600723-3-4|lingwa=fr}}</ref> ==Kowċis== {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" !Isem!!Nazzjonalità!!Karriera ma' Anderlecht!!Logħob!!Unuri |- |align="left"|[[Sylva Brébart]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1920–22|| 51 || Promozzjoni għall-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] (it-3et fil-[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Promozzjoni]] fl-istaġun [[Futbol Belġjan fl-1920–21|1920–21]]) |- |align="left"|[[Charles Bunyan, Sr.]] |align="left"|{{bandiera|Ingilterra}} |1922|| 0 || Responsabbli għall-10 ġranet qabel mewtu |- |align="left"|[[Charles Bunyan, Jr.]] |align="left"|{{bandiera|Ingilterra}} |1922–25|| 78 || Promozzjoni għall-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] (l-1el fil-[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Promozzjoni]] fl-istaġun [[Futbol Belġjan fl-1923–24|1923–24]]) |- |align="left"|[[Lee Thomas (futboler)|Lee Thomas]] |align="left"|{{bandiera|Ingilterra}} |1926–28{{nota|L-ebda kowċ ma ġie maħtur matul l-istaġun [[Futbol Belġjan fl-1925–26|1925–26]].}}|| 55 || Promozzjoni għall-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] (it-2ni fl-[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġun [[Futbol Belġjan fl-1926–27|1926–27]]) |- |align="left"|[[Florimond Plasch]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1928–31|| 78 || Promozzjoni għall-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] (it-2ni fl-[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġun [[Futbol Belġjan fl-1928–29|1928–29]]) |- |align="left"|[[Ferdinand Adams]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1930–32{{nota|name="trainer"|Serva bħala trejner matul dan il-perjodu.}} u 1940–43{{nota|name="trio"|Matul l-istaġuni [[Futbol Belġjan fl-1941–42|1941–42]] u [[Futbol Belġjan fl-1942–43|1942–43]], 3 kowċis kienu qed jaħdmu flimkien: Ferdinand Adams, Robert Wijckaert u Emile Defevere. Qabel l-[[Futbol Belġjan fl-1943–44|istaġun ta' wara]], Ferdinand Adams ħalla it-triju u Robert Wijckaert ħalla qabel l-istaġun [[Futbol Belġjan fl-1945–46|1945–46]].}}|| 65 || |- |align="left"|[[Maurice Versé]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1931–33|| 52 || |- |align="left"|[[Charles Gilis]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1932–35{{nota|name="trainer"}} u 1935–36|| 46 || Promozzjoni għall-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] (l-1el fil-[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Promozzjoni]] fl-istaġun [[Futbol Belġjan fl-1934–35|1934–35]]) |- |align="left"|[[Claude Leclercq]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1933–34{{nota|Wara li Claude Leclercq kien imkeċċi matul l-istaġun [[Futbol Belġjan fl-1934–35|1934–35]], il-kumitat uża l-plejers biex jintgħażlu sal-aħħar tal-istaġun.}}|| 32 || |- |align="left"|[[Ernest Churchill Smith]] |align="left"|{{bandiera|Irlanda}} |1936–39 u 1948–50|| 138 || 2 titli tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġuni [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1948–49|1948–49]] u [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1949–50|1949–50]] |- |align="left"|[[Robert Wijckaert]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1939–45{{nota|name="trio"}}|| 162 || |- |align="left"|[[Emile Defevere]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1939–45{{nota|name="trio"}}|| 178 || |- |align="left"|[[Paul Schuppen]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1945–46{{nota|name="caretaker"|Serva bħala kowċ provviżorju.}}|| 6 || |- |align="left"|[[John Kennedy (kowċ)|John Kennedy]] |align="left"|{{bandiera|Ingilterra}} |1946|| 14 || |- |align="left"|McLaren |align="left"|{{bandiera|Ingilterra}} |1946|| 8 || |- |align="left"|[[Georges Perino]] |align="left"|{{bandiera|Franza}} |1946–48|| 58 || L-ewwel titlu tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] għal RSC Anderlecht fl-istaġun [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1946–47|1946–47]] |- |align="left"|[[Bill Gormlie]] |align="left"|{{bandiera|Ingilterra}} |1950–59|| 294 || 5 titli tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġuni [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1950–51|1950–51]], [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1953–54|1953–54]], [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1954–55|1954–55]], [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1955–56|1955–56]] u [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1958–59|1958–59]] |- |align="left"|[[Arnould De Raeymaeker]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1959–60{{nota|name="caretaker"}} u 1968{{nota|name="caretaker"}}|| 43 || |- |align="left"|[[Pierre Sinibaldi]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1960–66 u 1969–71|| 293 || 4 titli tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġuni [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1961–62|1961–62]], [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1963–64|1963–64]], [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1964–65|1964–65]] u [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1965–66|1965–66]] u [[Tazza Belġjana|Tazza]] fl-istaġun 1964–65 |- |align="left"|[[Andras Beres]] |align="left"|{{bandiera|Ungerija}} / {{bandiera|Belġju}} |1966–68|| 59 || titlu wieħed tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġun [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1966–67|1966–67]] |- |align="left"|[[Norberto Höfling]] |align="left"|{{bandiera|Rumanija}} / {{bandiera|Belġju}} |1968–69|| 22 || |- |align="left"|[[Hippolyte Van Den Bosch]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1971{{nota|name="caretaker"}} u 1972–73{{nota|name="caretaker"}}|| 29 || [[Tazza Belġjana|Tazza]] waħda fl-istaġun 1972–73 |- |align="left"|[[Georg Keßler]] |align="left"|{{bandiera|Ġermanja}} |1971–72|| 58 || titlu wieħed tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġun [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1971–72|1971–72]] u [[Tazza Belġjana|Tazza]] waħda fl-istaġun 1971–72 |- |align="left"|[[Urbain Braems]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1973–75 u 1979–80|| 127 || titlu wieħed tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġun [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1973–74|1973–74]] u [[Tazza Belġjana|Tazza]] waħda fl-istaġun 1974–75 |- |align="left"|[[Hans Croon]] |align="left"|{{bandiera|Netherlands}} |1975–76|| 51 || [[Tazza Belġjana|Tazza]] waħda fl-istaġun 1975–76 [[European Cup Winners' Cup]] waħda fl-istaġun [[European Cup Winners' Cup 1975–76|1975–76]] |- |align="left"|[[Raymond Goethals]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1976–79, 1988–89 u 1995{{nota|name="caretaker"}}|| 213 || 2 [[Tazza Belġjana|Tazzi]] fl-istaġuni 1987–88 u 1988–89 u [[European Cup Winners' Cup]] waħda fl-istaġun [[European Cup Winners' Cup 1977–78|1977–78]] u 2 titli tal-[[UEFA Super Cup]] fis-snin [[UEFA Super Cup 1976|1976]] u [[UEFA Super Cup 1978|1978]] |- |align="left"|[[Tomislav Ivic]] |align="left"|{{bandiera|Jugożlavja}} |1980–82|| 94 || titlu wieħed tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġun [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1980–81|1980–81]] |- |align="left"|[[Paul Van Himst]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1982–85|| 155 || titlu wieħed tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġun [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1984–85|1984–85]], [[Supercup Belġjana]] waħda fl-1985 u [[UEFA Cup]] waħda fl-istaġun [[UEFA Cup 1982–83|1982–83]] |- |align="left"|[[Martin Lippens]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1985–86{{nota|name="caretaker"}} u 1988–89|| 69 || 2 [[Tazza Belġjana|Tazzi]] fl-istaġuni 1987–88 u 1988–89 |- |align="left"|[[Jean Dockx]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1985–86,{{nota|name="caretaker"}} 1995,{{nota|name="caretaker"}} 1997{{nota|name="caretaker"}} u 1998–99|| 36 || |- |align="left"|[[Arie Haan]] |align="left"|{{bandiera|Netherlands}} |1986–87 u<br>Diċ 1997–Set 98|| 100 || 2 titli tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġuni [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1985–86|1985–86]] u [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1986–87|1986–87]] |- |align="left"|[[Georges Leekens]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1987–88|| 32 ||[[Supercup Belġjana]] fl-1987 |- |align="left"|[[Aad de Mos]] |align="left"|{{bandiera|Netherlands}} |1989–92|| 141 || titlu wieħed tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġun [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1990–91|1990–91]] |- |align="left"|[[Luka Peruzovic]] |align="left"|{{bandiera|Jugożlavja}} |1992–93|| 26 || |- |align="left"|[[Johan Boskamp]] |align="left"|{{bandiera|Netherlands}} |1993–95 u 1995–97|| 198 || 3 titli tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġuni [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1992–93|1992–93]], [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1993–94|1993–94]] u [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1994–95|1994–95]], [[Tazza Belġjana|Tazza]] waħda fl-istaġun 1993–94 u [[Supercup Belġjana]] fl-1993 |- |align="left"|[[Herbert Neumann]] |align="left"|{{bandiera|Ġermanja}} |1995|| 4 || |- |align="left"|[[René Vandereycken]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |Lul 1997–Diċ 97|| 20 || |- |align="left"|[[Franky Vercauteren]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1998–99 u<br>Frar 2005–Nov 07|| 156 || 2 titli tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġuni [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 2005–06|2005–06]] u [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 2006–07|2006–07]] u 2 titli tas-[[Supercup Belġjana]] fl-2006 u l-2007 |- |align="left"|[[Aimé Anthuenis]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |1999–Lul 02|| 141 || 2 titli tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġuni [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 1999–2000|1999–2000]] u [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 2000–01|2000–01]] u 2 titli tas-[[Supercup Belġjana]] fl-2000 u l-2001 |- |align="left"|[[Hugo Broos]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |Lul 2002–Frar 05|| 126 || titlu wieħed tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġun [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 2003–04|2003–04]] |- |align="left"|[[Ariel Jacobs]] |align="left"|{{bandiera|Belġju}} |Nov 2007–Mejju 12|| 175 || 2 titli tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] fl-istaġuni [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 2009–10|2009–10]] u [[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana 2011–12|2011–12]], titlu tat-[[Tazza Belġjana|Tazza]] fl-istaġun 2007-08 u [[Supercup Belġjana]] fl-2010 |- |align="left"|[[John van den Brom]] |align="left"|{{bandiera|Netherlands}} |Lulju 2012–preżent|| 0 <!--aġġornat sa tmiem l-istaġun 2011-2012--> || |} == Noti == {{noti}} == Referenzi == {{referenzi}} [[Kategorija:RSC Anderlecht]] i3zubv98s07lclr7zdkj87nzf0uiap7 0 19630 279322 266830 2022-08-18T18:06:26Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki Din hija '''lista ta' staġuni''' li [[RSC Anderlecht]] lagħbu fil-futbol Belġjan u Ewropew minn meta lagħbu l-ewwel fil-kompetizzjonijiet uffiċjali fl-1909.<ref>{{ċita ktieb|isem1=Marcel|kunjom1=Gallez|isem2=Johan|kunjom2=Serkijn|sena=2008|titlu=Le dictionnaire du RSC Anderlecht (tome 2)|pubblikatur=Magnad|isbn=978-2-9600723-3-4|lingwa=fr}}</ref><ref>{{ċita web |url=http://bel.worldfootball.net/teams/rsc-anderlecht/10/ |titlu=RSC Anderlecht Players from A-Z |sit=worldfootball.net |data-aċċess=2010-10-24|lingwa=en}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center" |- !Staġun !Kampjonat ![[Tazza Belġjana|Tazza]] ![[UEFA|Ewropa]] !L-aqwa skorer{{nota|Il-gowls tal-kampjonat domestiku biss jingħaddu.}} |- |1909–10 || it-3et fil-[[Brabant Division Three]] (promossi) || || || [[Gaston Versé]] (34)<ref>{{ċita web |url=http://www.rsca.be/go/fr/page/clubhistory |titlu=Histoire 1908-2005 |sit=rsca.be |data-aċċess=2010-10-24 |lingwa=fr}}</ref> |- |1910–11 ||bgcolor="silver"| it-2ni fil-[[Brabant Division Two]] || || || |- |1911–12 || it-3et fil-[[Brabant Division Two]] || || || |- |1912–13 ||bgcolor="gold"| l-1el fil-[[Brabant Division Two]] (promossi) || || || |- |1913–14 || ir-4 fil-[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Promozzjoni]] || || || [[Jacques Sterckval]] u [[Joseph Moulart]] (11) |- |1919–20 || it-3et [[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Promozzjoni]] || || || [[Maurice Versé]] (13) |- |1920–21 || it-3et [[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Promozzjoni]] (promossi) || || || [[Ferdinand Adams]] (30) |- |1921–22 || it-12 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Joseph Moulart]] (8) |- |1922–23 || it-13 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] (relegati) || || || [[Ferdinand Adams]] (13) |- |1923–24 ||bgcolor="gold"| l-1el fil-[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Promozzjoni A]] (promossi) || || || [[Ferdinand Adams]] (34) |- |1924–25 || id-9 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Ferdinand Adams]] (17) |- |1925–26 || it-12 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] (relegati) || || || [[Ferdinand Adams]] (17) |- |1926–27 ||bgcolor="silver"| it-2ni fit-[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Tieni Diviżjoni]] (promossi) || Kwarti tal-Finali || || [[Ferdinand Adams]] (36) |- |1927–28 || l-14 fil-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] (relegati) || || || [[Ferdinand Adams]] (19) |- |1928–29 ||bgcolor="silver"| it-2ni f'[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Diviżjoni I]] (promossi) || || || [[Ferdinand Adams]] (38) |- |1929–30 || il-5es fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Adolphe Ramburg]] (14) |- |1930–31 || l-14 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] (relegati) || || || [[André De Wael]] u [[Albert Mettens]] (10) |- |1931–32 || it-2ni f'[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Diviżjoni I A]] || || || [[Georges Van Calenberg]] (17) |- |1932–33 || il-5es f'[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Diviżjoni I A]] || || || [[Joseph Luxen]] (11) |- |1933–34 || ir-4 f'[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Diviżjoni I A]] || || || [[Robert Vermaelen]] (14) |- |1934–35 ||bgcolor="gold"| l-1el f'[[It-Tieni Diviżjoni Belġjana|Diviżjoni I B]] (promossi) || || || [[Robert Vermaelen]] (13) |- |1935–36 || it-8 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[François Gets]] (17) |- |1936–37 || il-11 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Michel Vanvarenbergh]] (9) |- |1937–38 || it-8 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Florimond De Roeck]] (11) |- |1938–39 || il-5es fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Michel Vanvarenbergh]] (13) |- |1941–42 || is-6 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Michel Vanvarenbergh]] (12) |- |1942–43 || is-6 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Joseph Mermans]] (22) |- |1943–44 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Kwarti tal-Finali|| || [[Joseph Mermans]] (33) |- |1945–46 || it-3et fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Joseph Mermans]] (32) |- |1946–47 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Joseph Mermans]] (38) |- |1947–48 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Joseph Mermans]] (23) |- |1948–49 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[François De Wael]] (18) |- |1949–50 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Joseph Mermans]] (37) |- |1950–51 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Joseph Mermans]] (16) |- |1951–52 || is-6 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Joseph Mermans]] (19) |- |1952–53 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Joseph Mermans]] (24) |- |1953–54 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-ewwel rawnd || || [[Hippolyte Van Den Bosch]] (29) |- |1954–55 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-ewwel rawnd || || [[Hippolyte Van Den Bosch]] (25) |- |1955–56 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || It-tieni rawnd || L-ewwel rawnd fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Hippolyte Van Den Bosch]] (21) |- |1956–57 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || L-ewwel rawnd fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Gaston De Wael]] (21) |- |1957–58 || il-5es fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Jacques Stockman]] (13) |- |1958–59 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Godfried van den Boer]] (22) |- |1959–60 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || L-ewwel rawnd fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Godfried van den Boer]] (17) |- |1960–61 || it-3et fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Paul Van Himst]] (13) |- |1961–62 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || || [[Jacques Stockman]] (29) |- |1962–63 || it-3et fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || || Kwarti tal-Finali fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Jacques Stockman]] (17) |- |1963–64 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-aħħar 16 || || [[Paul Van Himst]] (26) |- |1964–65 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] ||bgcolor="gold"| Rebbieħa || L-ewwel rawnd fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Paul Van Himst]] (24) |- |1965–66 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] ||bgcolor="silver"| It-tieni post || Kwarti tal-Finali fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Paul Van Himst]] (26) |- |1966–67 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Semifinali || It-tieni rawnd fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Jan Mulder (futboler)|Jan Mulder]] (20) |- |1967–68 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-aħħar 16 || It-tieni rawnd fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Paul Van Himst]] (20) |- |1968–69 || ir-4 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || It-tieni rawnd || It-tieni rawnd fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Johan Devrindt]] (14) |- |1969–70 || ir-4 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Kwarti tal-Finali ||bgcolor="silver"| It-tieni post fl-[[Inter-Cities Fairs Cup]] || [[Paul Van Himst]] (15) |- |1970–71 || it-3et fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Semifinali || It-tielet rawnd fl-[[Inter-Cities Fairs Cup]] || [[Paul Van Himst]] (16) |- |1971–72 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] ||bgcolor="gold"| Rebbieħa || L-ewwel rawnd fit-[[UEFA Europa League|Tazza UEFA]] || [[Jan Mulder (futboler)|Jan Mulder]] (16) |- |1972–73 || is-6 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] ||bgcolor="gold"| Rebbieħa || It-tieni rawnd fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Rob Rensenbrink]] (16) |- |1973–74 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-aħħar 16 || L-ewwel rawnd fil-[[European Cup Winners' Cup]] || [[Attila Ladinsky]] (22) |- |[[1974–75 in Belgian football|1974–75]] || it-3et fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] ||bgcolor="gold"| Rebbieħa || Kwarti tal-Finali fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Rob Rensenbrink]] (19) |- |[[1975–76 in Belgian football|1975–76]] ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] ||bgcolor="gold"| Rebbieħa ||bgcolor="gold"| Rebbieħa tal-[[European Cup Winners' Cup]] || [[Rob Rensenbrink]] (23) |- |1976–77 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] ||bgcolor="silver"| It-tieni post ||bgcolor="silver"| It-tieni post fil-[[European Cup Winners' Cup]] || [[François Van Der Elst]] (21) |- |1977–78 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-aħħar 16 ||bgcolor="gold"| Rebbieħa tal-[[European Cup Winners' Cup]] || [[Rob Rensenbrink]] (18) |- |1978–79 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Semifinali || It-tieni rawnd fil-[[European Cup Winners' Cup]] || [[Gertrudus Geels]] (25) |- |1979–80 || il-5es fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Kwarti tal-Finali|| L-ewwel rawnd fit-[[UEFA Europa League|Tazza UEFA]] || [[Ronny Martens]] (12) |- |1980–81 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || It-tieni rawnd || L-ewwel rawnd fit-[[UEFA Europa League|Tazza UEFA]] || [[Kenneth Brylle]] (22) |- |1981–82 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-aħħar 16 || Semifinali fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Willy Geurts]] (12) |- |1982–83 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-aħħar 16 ||bgcolor="gold"| Rebbieħa tat-[[UEFA Europa League|Tazza UEFA]] || [[Erwin Vandenbergh]] (20) |- |1983–84 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || It-tieni rawnd ||bgcolor="silver"| It-tieni post fit-[[UEFA Europa League|Tazza UEFA]] || [[Erwin Vandenbergh]] (20) |- |1984–85 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Kwarti tal-Finali || It-tielet rawnd fit-[[UEFA Europa League|Tazza UEFA]] || [[Alex Czerniatynski]] (22) |- |1985–86 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || It-tieni rawnd || Semifinali fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Erwin Vandenbergh]] (27) |- |1986–87 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Kwarti tal-Finali || Kwarti tal-Finali fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Arnor Gudjohnsen]] (19) |- |[[1987–88 in Belgian football|1987–88]] || ir-4 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] ||bgcolor="gold"| Rebbieħa || Kwarti tal-Finali fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Luc Nilis]] (14) |- |[[1988–89 in Belgian football|1988–89]] ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] ||bgcolor="gold"| Rebbieħa || It-tieni rawnd fil-[[European Cup Winners' Cup]] || [[Eddie Krncevic]] (23) |- |[[1989–90 in Belgian football|1989–90]] ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Kwarti tal-Finali ||bgcolor="silver"| It-tieni post fil-[[European Cup Winners' Cup]] || [[Marc Degryse]] (18) |- |[[1990–91 in Belgian football|1990–91]] ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-aħħar 16 || Kwarti tal-Finali tal-[[UEFA Europa League|UEFA Cup]] || [[Luc Nilis]] (19) |- |1991–92 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || It-tieni rawnd || Fażi tal-gruppi fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Johnny Bosman]] (17) |- |1992–93 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Semifinali || It-tielet rawnd fit-[[UEFA Europa League|Tazza UEFA]] || [[Luc Nilis]] (19) |- |1993–94 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] ||bgcolor="gold"| Rebbieħa || Fażi tal-gruppi fil-[[UEFA Champions League]] || [[Luc Nilis]] (25) |- |1994–95 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Semifinali || Fażi tal-gruppi fil-[[UEFA Champions League]] || [[Josip Weber]] (14) |- |1995–96 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Kwarti tal-Finali || Rawnd ta' kwalifika tal-[[UEFA Champions League]] || [[Johnny Bosman]] u [[Gilles De Bilde]] (15) |- |1996–97 || ir-4 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] ||bgcolor="silver"| It-tieni post || Kwarti tal-Finali fit-[[UEFA Champions League|Tazza Ewropea]] || [[Pär Zetterberg]] (12) |- |1997–98 || ir-4 fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-aħħar 16 || It-tieni rawnd fit-[[UEFA Europa League|Tazza UEFA]] || [[Ole Martin Årst]] (10) |- |1998–99 || it-3et fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-ewwel rawnd || L-ewwel rawnd fit-[[UEFA Europa League|Tazza UEFA]] || [[Tomasz Radzinski]] (15) |- |1999–2000 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-ewwel rawnd || It-tieni rawnd fit-[[UEFA Europa League|Tazza UEFA]] || [[Jan Koller]] (20) |- |2000–01 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Kwarti tal-Finali || It-tieni fażi tal-gruppi fil-[[UEFA Champions League]] || [[Tomasz Radzinski]] (23) |- |2001–02 || it-3et fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-ewwel rawnd || Fażi tal-gruppi fil-[[UEFA Champions League]] || [[Gilles De Bilde]] (11) |- |2002–03 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Kwarti tal-Finali || Ir-raba rawnd fit-[[UEFA Europa League|Tazza UEFA]] || [[Nenad Jestrovic]] (20) |- |2003–04 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Semifinali || Fażi tal-gruppi fil-[[UEFA Champions League]] || [[Aruna Dindane]] (15) |- |2004–05 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-aħħar 16 || Fażi tal-gruppi fil-[[UEFA Champions League]] || [[Nenad Jestrovic]] (18) |- |2005–06 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-ewwel rawnd || Fażi tal-gruppi fil-[[UEFA Champions League]] || [[Mbo Mpenza]] (11) |- |2006–07 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Semifinali || Fażi tal-gruppi fil-[[UEFA Champions League]] || [[Mohammed Tchité]] (20) |- |2007–08 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] ||bgcolor="gold"| Rebbieħa || L-aħħar 16 fit-[[UEFA Europa League|Tazza UEFA]]{{nota|Oriġinarjament, Anderlecht daħlu fil-[[UEFA Champions League]] iżda imbagħad tilfu r-rawnd tal-''play-off''; madanakollu, kienu ġew mogħtija post fit-Tazza UEFA taħt ir-regoli tal-kampjonat fil-ħin.|name=clpo}} || [[Nicolas Frutos]] u [[Ahmed Hassan]] (8) |- |2008–09 ||bgcolor="silver"| it-2ni fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-aħħar 16 || It-tieni rawnd ta' kwalifikazzjoni fil-[[UEFA Champions League]] || [[Mbark Boussoufa]] (11) |- |2009–10 ||bgcolor="gold"| l-1el fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || Kwarti tal-Finali || L-aħħar 16 fil-[[UEFA Europa League]]{{nota|name=clpo}} || [[Romelu Lukaku]] (14) |- |2010–11 || it-3et fl-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] || L-aħħar 16 || L-aħħar 32 fil-[[UEFA Europa League]]{{nota|name=clpo}} || [[Romelu Lukaku]] (16) |} == Noti == {{noti}} == Referenzi == {{referenzi}} [[Kategorija:RSC Anderlecht|Staġuni]] [[Kategorija:Listi tal-futbol]] 8s61bxverl9x1y146fxis6jrkzx0gws 0 20478 279323 264738 2022-08-18T18:07:35Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki {{Infobox Pajjiż |isem_twil_konvenzjonali = Repubblika tas-Surinam |isem_nattiv = ''Republiek Suriname'' |isem_komuni = Surinam |stampa_bandiera = Flag of Suriname.svg |stampa_emblema = Coat of arms of Suriname.svg |stampa_mappa = SUR orthographic.svg |deskrizzjoni_mappa = |ħolqa_bandiera = Bandiera tas-Surinam |ħolqa_emblema = Emblema tas-Surinam |ħolqa_demografija = Demografija tas-Surinam |mottu_nazzjonali = "Justitia – Pietas – Fides" <small>([[Lingwa Latina|Latin]])</small><br /><small>''Ġustizzja - Obbligu - Lealtà''</small> |innu_nazzjonali = ''[[God zij met ons Suriname]]''</small><br /><small>''Alla kun mas-Surinam tagħna</small> |lingwi_uffiċjali = [[Lingwa Olandiża|Olandiż]] |gruppi_etniċi = |kapitali = [[Paramaribo]] |l-ikbar_belt = [[Paramaribo]] |latd=5 |latm=50 |latNS=N |lonġd=55 |lonġm=10 |lonġEW=W |tip_gvern = [[Repubblika kostituzzjonali]] [[Sistema presidenzjali|presidenzjali]] [[Stat unitarju|unitarja]] |titlu_kap1 = [[President tas-Surinam|President]] |titlu_kap2 = [[Viċi President tas-Surinam|Viċi President]] |isem_kap1 = [[Chan Santokhi]] |isem_kap2 = [[Ronnie Brunswijk]] |żona_kklassifika = 92 |poż_erja = 92 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |erja_km2 = 163,821 |erja_mi_kw = 63,251 |perċentwal_ilma = 1.1 |sena_stima_popolazzjoni = 2012 |stima_popolazzjoni = 560,157<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ns.html</ref> |poż_stima_popolazzjoni = 167 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |ċensiment_popolazzjoni = 492,829 |sena_ċensiment_popolazzjoni = 2004 |densità_popolazzjoni_km2 = 2.9 |densità_popolazzjoni_mi_kw = 7.6 |poż_densità_popolazzjoni = 231 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |sena_PGD_PSX = 2013 |PGD_PSX = $5.060&nbsp;biljun<ref name=imf2>{{ċita web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=74&pr.y=5&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=366&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |titlu=Surinam |pubblikatur=Fond Monetarju Internazzjonali |data-aċċess=2012-04-22 |lingwa=en}}</ref> |poż_PGD_PSX = |PGD_PSX_per_capita = $9,475<ref name=imf2/> |poż_PGD_PSX_per_capita = |sena_IŻU = 2013 |IŻU = {{increase}} 0.680<ref name="HDI">{{ċita web |url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Table1.pdf |titlu=Rapport tal-Iżvilupp Uman 2010 |sena=2010 |pubblikatur=Nazzjonijiet Uniti |data-aċċess=2010-11-05 |lingwa=en}}</ref> |poż_IŻU = 104 |kategorija_IŻU = <span style="color:#fc0;">medju</span> |tip_sovranità = [[Indipendenza]] |avveniment_stabbilit1 = mill-[[Olanda]] |data_stabbilit1 = 25 ta' Novembru, 1975 |avveniment_stabbilit2 = Kostituzzjoni attwali |data_stabbilit2 = 30 ta' Settembru 1987 |valuta = [[Dollaru tas-Surinam]] |kodiċi_valuta = SRD |żona_ħin = ART |differenza_ħku = -3 |żona_ħin_legali = mhux osservat |differenza_żona_ħin_legali = -3 |cctld = [[.sr]] |kodiċi_telefoniku = +597 |sena_PGD_nominali = 2012 |PGD_nominali = $3.790 biljun<ref name=imf2/> |poż_PGD_nominali = |PGD_nominali_per_capita = $7,096<ref name=imf2/> |poż_PGD_nominali_per_capita = |nota1 = }} Is-'''Surinam''', uffiċjalment magħruf bħala r-'''Repubblika tas-Surinam''' ([[Lingwa Olandiża|Olandiż]]:''Republiek Suriname''), huwa pajjiż fit-Tramuntana tal-Amerika t'Isfel. Imiss mal-[[Gujana Franċiża]] fil-Lvant, fil-Punent mal-[[Gujana]], fin-Nofsinhar mal-[[Brażil]] u fit-Tramuntana mal-Oċean Atlantiku. Il-pajjiż huwa wieħed miż-żewġ pajjiżi, flimkien mal-Gujana Franċiża, li m'għandux fruntiera ma' kwalunkwe pajjiż li jitkellem bl-Ispanjol fil-kontinent. Is-Surinam ġie kkolonizzat mill-Ingliżi u l-Olandiżi fis-seklu 17. Fl-1667, il-pajjiż kien maqbud mill-Olandiżi, li rregolaw lis-Surinam bħala [[Surinam (kolonja Olandiża)|Guiana Olandiża]] sal-1954. F'dak iż-żmien ġie nnominat bħala wieħed mill-pajjiżi kostitwenti ([[Lingwa Olandiża|Olandiż]]:''landen'') tar-[[Renju tal-Olanda]], li jmiss għall-[[Olanda]] u l-[[Antilli Olandiżi]]. Fil-25 ta' Novembru 1975, il-[[Surinam (Renju tal-Olanda)|pajjiż tas-Surinam]] ħalla r-Renju tal-Olanda biex isir indipendenti. Il-pajjiż huwa membru tal-[[Komunità tal-Karibew|CARICOM]], huwa spiss meqjus bħala pajjiż tal-Karibew u għandu kummerċ frekwenti u l-iskambju kulturali mal-pajjiżi tal-Karibew. ==Referenzi== {{Referenzi}} {{Amerika t'Isfel}} [[Kategorija:Surinam]] [[Kategorija:Repubbliki]] [[Kategorija:Pajjiżi tal-Karibew]] [[Kategorija:Pajjiżi fl-Amerika t'Isfel]] mddwuhsqsfldlu9692fgegtq2tk9djg 0 21120 279328 245451 2022-08-18T18:41:30Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki {{Infobox Staġun sportiv | isem = Serie A 2013–14 | rebbieħa = [[Juventus FC|Juventus]] | promossi = | relegati = [[AS Livorno Calcio|Livorno]]<br />[[Bologna FC 1909|Bologna]]<br />[[Calcio Catania|Catania]] | logħbiet = 380 | total_gowls = 1039 | l-aqwa_skorer = [[Ciro Immobile]] (22) | bidu = 24 ta' Awwissu 2013 | tmiem = 18 ta' Mejju 2014 | attendenza_medja = 23,481<ref>{{ċita web|titlu=Italian Serie A Stats: Team Attendance - 2013-14|url=http://www.stadiapostcards.com/A13-14.htm|pubblikatur=ESPN|data-aċċess=2014-03-31|lingwa=n}}</ref> | preċedenti = [[Serie A 2012–13|2012–13]] | suċċessiv = [[Serie A 2014–15|2014–15]] }} Is-'''Serie A 2013–14''' (magħrufa bħala s-[[Serie A]] [[Telecom Italia Mobile|TIM]] għal raġunijiet ta' sponsorizzazzjoni) hija t-82 staġun mill-istabbiliment tagħha u r-4 mill-organizzazzjoni taħt kumitat tal-kampjonat separat mis-[[Serie B]]. L-istaġun se jibda fl-24 ta' Awwissu 2013 u mistenni li jispiċċa fit-18 ta' Mejju 2013. Bħas-snin preċedenti, in-[[Nike, Inc.|Nike]] se tipprovdi l-ballun uffiċjali għal logħbiet kollha, il-mudell ta' dan il-ballun huwa ''Nike Incyte Serie A'' li se jkun użat matul il-logħbiet kollha tal-istaġun. Juventus kienu ċ-ċampjins renjanti u b'suċċess iddefendew it-titolu tagħhom biex rebħu t-titlu għat-tielet darba infila. ==Timijiet== Total ta' għoxrin tim ħadu sehem f'dan il-kampjonat, sbatax ġejjin mill-[[Serie 2013–14|istaġun 2012–13]] u tlieta promossi mis-[[Serie B 2012–13]]. [[Delfino Pescara 1936|Pescara]] rnexxilhom igawdu staġun wieħed fis-Serie A hekk kif [[AC Siena|Siena]] u [[US Città di Palermo|Palermo]] kkonkludew 2 u 9 snin rispettivament fl-ogħla kampjonat. It-timijiet relegati ġew sostitwiti miċ-ċampjins tas-Serie B [[Sassuolo Calcio|Sassuolo]], ir-runner-ups [[Hellas Verona]] u r-rebbieħ tal-''play-off'' [[AS Livorno Calcio|Livorno]]. Hellas Verona rritoraw fis-Serie A wara 11-il sena, Livorno wara 4 staġuni u Sassuolo se jagħmlu d-debutt tagħhom fis-Serie A. Għall-ewwel darba fl-istorja tas-[[Serie A]], se jkun hemm 5 [[derby lokali|derbies]] fost it-timijiet tal-istess belt: [[Milan]] ([[Inter Milan|Internazionale]] u [[AC Milan|Milan]]), [[Turin]] ([[Juventus FC|Juventus]] u [[Torino FC|Torino]]), [[Ruma]] ([[SS Lazio|Lazio]] u [[AS Roma|Roma]]), [[Ġenova]] ([[Genoa CFC|Genoa]] u [[UC Sampdoria|Sampdoria]]) u [[Verona]] ([[AC Chievo Verona|Chievo]] u [[Hellas Verona]]). ===Numru ta' timijiet skont ir-reġjun=== {|class="wikitable" style="text-align:center" |- !Reġjun!!Numru ta' timijiet!!Timijiet |- |align="left"|{{Bandiera ritratt|Flag of Lombardy.svg}} [[Lombardija]]||3||[[Atalanta BC|Atalanta]], [[Inter Milan|Internazionale]] u [[AC Milan|Milan]] |- |align="left"|{{Bandiera ritratt|Flag of Emilia-Romagna.svg}} [[Emilia-Romagna]]||3||[[Bologna FC|Bologna]], [[Parma FC|Parma]] u [[Sassuolo Calcio|Sassuolo]] |- |align="left"|{{Bandiera ritratt|Flag of Tuscany.svg}} [[Toskana]]||2||[[ACF Fiorentina|Fiorentina]] u [[AS Livorno Calcio|Livorno]] |- |align="left"|{{Bandiera ritratt|Flag of Liguria.svg}} [[Ligurja]]||2||[[Genoa CFC|Genoa]] u [[UC Sampdoria|Sampdoria]] |- |align="left"|{{Bandiera ritratt|Flag of Piedmont.svg}} [[Pjemonte]]||2||[[Juventus FC|Juventus]] u [[Torino FC|Torino]] |- |align="left"|{{Bandiera ritratt|Flag of Veneto.svg}} [[Veneto]]||2||[[AC Chievo Verona|Chievo]] u [[Hellas Verona FC|Verona]] |- |align="left"|{{Bandiera ritratt|Flag of Lazio.svg}} [[Lazjo]]||2||[[SS Lazio|Lazio]] u [[AS Roma|Roma]] |- |align="left"|{{Bandiera ritratt|Flag of Campania.svg}} [[Campania]]||1||[[SSC Napoli|Napoli]] |- |align="left"|{{Bandiera ritratt|Flag of Friuli-Venezeia Giulia.png}} [[Friuli-Venezia Giulia]]||1||[[Udinese Calcio|Udinese]] |- |align="left"|{{Bandiera ritratt|Flag of Sardinia.svg}} [[Sardinja]]||1||[[Cagliari Calcio|Cagliari]] |- |align="left"|{{Bandiera ritratt|Flag of Sicily.svg}} [[Sqallija]]||1||[[Calcio Catania|Catania]] |} ===Persunal u sponsorizzazzjoni=== {|class="wikitable sortable" ! Tim ! President ! Kowċ ! Kaptan ! Manifattur tal-kit ! Sponser tal-flokk |- | [[Atalanta BC|Atalanta]] | {{flagicon|ITA}} Antonio Percassi | {{flagicon|ITA}} [[Stefano Colantuono]] | {{flagicon|ITA}} [[Gianpaolo Bellini]] | [[Erreà]] | [[AXA]], [[Konica Minolta]] |- | [[Bologna FC 1909|Bologna]] | {{flagicon|ITA}} Albano Guaraldi | {{flagicon|ITA}} [[Stefano Pioli]] | {{flagicon|ITA}} [[Alessandro Diamanti]] | [[Macron (ditta)|Macron]] | NGM, Ceramica Serenissima |- | [[Cagliari Calcio|Cagliari]] | {{flagicon|ITA}} [[Massimo Cellino]] | {{flagicon|ITA}} [[Ivo Pulga]] | {{flagicon|ITA}} [[Daniele Conti]] | [[Kappa (kumpanija)|Kappa]] | [[Sardinia|Sardegna]], [[Tirrenia Compagnia Italiana di Navigazione|Tirrenia]] |- | [[Calcio Catania|Catania]] | {{flagicon|ITA}} Antonino Pulvirenti | {{flagicon|ITA}} [[Rolando Maran]] | {{flagicon|ITA}} [[Marco Biagianti]] | [[Givova]] | Arancia Rossa di Sicilia, TTT Lines |- | [[AC ChievoVerona|Chievo]] | {{flagicon|ITA}} Luca Campedelli | {{flagicon|ITA}} [[Giuseppe Sannino]] | {{flagicon|ITA}} [[Sergio Pellissier]] | Givova | [[Banca Popolare di Verona]], [[:it:Paluani|Paluani]] |- | [[ACF Fiorentina|Fiorentina]] | {{flagicon|ITA}} Mario Cognigni | {{flagicon|ITA}} [[Vincenzo Montella]] | {{flagicon|ITA}} [[Manuel Pasqual]] | [[Joma]] | [[Mazda]] |- | [[Genoa CFC|Genoa]] | {{flagicon|ITA}} [[Enrico Preziosi]] | {{flagicon|ITA}} [[Fabio Liverani]] | {{flagicon|ITA}} [[Marco Rossi (twieled fl-1978)|Marco Rossi]] | [[Lotto Sport Italia|Lotto]] | Izi Play |- | [[Inter Milan|Internazionale]] | {{flagicon|ITA}} [[Massimo Moratti]] | {{flagicon|ITA}} [[Walter Mazzarri]] | {{flagicon|ARG}} [[Javier Zanetti]] | [[Nike, Inc.|Nike]] | [[Pirelli]] |- | [[Juventus FC|Juventus]] | {{flagicon|ITA}} [[Andrea Agnelli]] | {{flagicon|ITA}} [[Antonio Conte]] | {{flagicon|ITA}} [[Gianluigi Buffon]] | Nike | [[Jeep]] |- | [[SS Lazio|Lazio]] | {{flagicon|ITA}} [[Claudio Lotito]] | {{flagicon|BIH}} [[Vladimir Petković]] | {{flagicon|ITA}} [[Stefano Mauri]] | Macron | — |- | [[AS Livorno Calcio|Livorno]] | {{flagicon|ITA}} Aldo Spinelli | {{flagicon|ITA}} [[Davide Nicola]] | {{flagicon|ITA}} [[Andrea Luci]] | Legea | [[Banca Carige]] |- | [[AC Milan|Milan]] | {{flagicon|ITA}} [[Silvio Berlusconi]] | {{flagicon|ITA}} [[Massimiliano Allegri]] | {{flagicon|ITA}} [[Riccardo Montolivo]] | [[Adidas]] | [[Emirates (ajru)|Fly Emirates Airlines]] |- | [[SSC Napoli|Napoli]] | {{flagicon|ITA}} [[Aurelio De Laurentiis]] | {{flagicon|ESP}} [[Rafael Benítez]] | {{flagicon|ITA}} [[Paolo Cannavaro]] | Macron | [[:it:Acqua Lete|Lete]], [[MSC Cruises]] |- | [[Parma FC|Parma]] | {{flagicon|ITA}} [[Tommaso Ghirardi]] | {{flagicon|ITA}} [[Roberto Donadoni]] | {{flagicon|ITA}} [[Alessandro Lucarelli]] | Erreà | [[Vorwerk (kumpanija)|Folletto]], Navigare |- | [[AS Roma|Roma]] | {{flagicon|USA}} [[James Pallotta]] | {{flagicon|FRA}} [[Rudi Garcia]] | {{flagicon|ITA}} [[Francesco Totti]] | AS Roma | Roma Cares |- | [[UC Sampdoria|Sampdoria]] | {{flagicon|ITA}} Edoardo Garrone | {{flagicon|ITA}} [[Delio Rossi]] | {{flagicon|ITA}} [[Daniele Gastaldello]] | Kappa | Gamenet |- | [[Sassuolo Calcio|Sassuolo]] | {{flagicon|ITA}} Carlo Rossi | {{flagicon|ITA}} [[Eusebio Di Francesco]] | {{flagicon|ITA}} [[Francesco Magnanelli]] | [[Sportika SA|Sportika]] | [[Mapei]] |- | [[Torino FC|Torino]] | {{flagicon|ITA}} [[Urbano Cairo]] | {{flagicon|ITA}} [[Giampiero Ventura]] | {{flagicon|POL}} [[Kamil Glik]] | Kappa | [[Aruba]], Salumi Beretta |- | [[Udinese Calcio|Udinese]] | {{flagicon|ITA}} [[Franco Soldati]] | {{flagicon|ITA}} [[Francesco Guidolin]] | {{flagicon|ITA}} [[Antonio Di Natale]] | HS Football | [[Automobile Dacia|Dacia]] |- | [[Hellas Verona FC|Verona]] | {{flagicon|ITA}} Maurizio Setti | {{flagicon|ITA}} [[Andrea Mandorlini]] | {{flagicon|ITA}} [[Domenico Maietta]] | [[Nike, Inc.|Nike]] | Leaderform |} == Promozzjoni u relegazzjoni == [[Stampa:Aiga uparrow inv.svg|15px]] '''Timijiet promossi mis-Serie B 2012–13''' * [[Sassuolo Calcio]] * [[Hellas Verona]] * [[AS Livorno Calcio|Livorno Calcio]] [[Stampa:Aiga downarrow inv.svg|15px]] '''Timijiet relegati għas-Serie B 2013–14''' * [[Delfino Pescara 1936|Delfino Pescara]] * [[AC Siena|Siena]] * [[US Città di Palermo|Palermo]] == Klassifika == {| class="wikitable" style="text-align: center;" !width=33|{{deskrizzjoni kmand|Poż|Pożizzjoni}} !width=165|Klabb !width=33|{{deskrizzjoni kmand|L|Logħob}} !width=33|{{deskrizzjoni kmand|R|Rebħiet}} !width=33|{{deskrizzjoni kmand|P|Pari}} !width=33|{{deskrizzjoni kmand|T|Telfiet}} !width=33|{{deskrizzjoni kmand|GF|Gowls favur}} !width=33|{{deskrizzjoni kmand|GK|Gowls kontra}} !width=33|{{deskrizzjoni kmand|DG|Differenza tal-gowls}} !width=33|{{deskrizzjoni kmand|Pti|Punti}} !Promossjoni jew relegazzjoni |- style="background: #D0F0C0;" |1||align="left"|[[Juventus FC|Juventus]] '''(Ċ)''' || 38 || 33 || 3 || 2 || 80 || 23 || +57 || '''102'''|| rowspan="2" style="font-size: 92.5%"|[[UEFA Champions League 2014–15#Fażi tal-gruppi|Fażi tal-gruppi tal-UEFA Champions League 2014–15]] |- style="background: #D0F0C0;" |2||align="left"|[[AS Roma|Roma]] || 38 || 26 || 7 || 5 || 72 || 25 || +47 || '''85''' |- style="background: #E8FFD8;" |3||align="left"|[[SSC Napoli|Napoli]] || 38 || 23 || 9 || 6 || 77|| 39 || +38|| '''78'''||rowspan="1" style="font-size: 92.5%"|[[UEFA Champions League 2014–15#Play-off|Play-off tal-UEFA Champions League 2014–15]] |- style="background: #97DEFF;" |4||align="left"|[[ACF Fiorentina|Fiorentina]] || 38|| 19|| 8|| 11|| 65|| 44 || +21|| '''65'''|| rowspan="1" style="font-size: 92.5%"|[[UEFA Europa League 2014–15#Fażi tal-gruppi|Fażi tal-gruppi tal-UEFA Europa League 2014–15]] |- style="background:#BBEBFF;" |5||align="left"|[[Inter Milan|Internazionale]] || 38|| 15|| 15|| 8|| 62 || 39 || +23|| '''60'''||rowspan="1" style="font-size: 92.5%"|[[UEFA Europa League 2014–15#Play-off|Play-off tal-UEFA Europa League 2014–15]] |- style="background:;" |6||align="left"|[[Parma FC|Parma]] || 38|| 15 || 13|| 10|| 58|| 46|| +12|| '''58'''||rowspan="1" style="font-size: 92.5%"|Ineliġibbli għal Tazzi Ewropej{{nota|Il-FIGC ċaħdet l-applikazzjoni ta' Parma għall-liċenzja tal-UEFA, minħabba li Parma kellhom dejn tat-taxxa pendeti; iżda l-post ħadu Torino, li għandu l-liċenzja tal-UEFA.}} |- style="background:#BBEBFF;" |7||align="left"|[[Torino FC|Torino]] || 38 || 15 || 12|| 11|| 58 || 48|| +10|| '''57'''||rowspan="1" style="font-size: 92.5%"|[[UEFA Europa League 2014–15#It-tielet rawnd ta' kwalifika|It-tielet rawnd ta' kwalifika tal-UEFA Europa League 2014–15]] |- style="background:;" |8||align="left"|[[AC Milan|Milan]] || 38 || 16|| 9 || 13 || 57|| 49 || +8|| '''57''' |- style="background:;" |9||align="left"|[[SS Lazio|Lazio]] || 38 || 15 || 11|| 12 || 54|| 54|| 0 || '''56''' |- style="background:;" |10||align="left"|[[Hellas Verona FC|Verona]] || 38|| 16|| 6 || 16|| 62 || 68 || −6|| '''54''' |- style="background:;" |11||align="left"|[[Atalanta BC|Atalanta]] || 38 || 15 || 5 || 18|| 43|| 51 || −8 || '''50''' |- style="background:;" |12||align="left"|[[UC Sampdoria|Sampdoria]] || 38|| 12|| 9|| 17|| 48|| 62|| −14 || '''45''' |- style="background:;" |13||align="left"|[[Udinese Calcio|Udinese]] || 38|| 12|| 8|| 18 || 46|| 57 || −11|| '''44''' |- style="background:;" |14||align="left"|[[Genoa CFC|Genoa]] || 38 || 11|| 11 || 16 || 41 || 50 || −9 || '''44''' |- style="background:;" |15||align="left"|[[Cagliari Calcio|Cagliari]] ||38 ||9 ||12 ||17|| 34 ||53 ||−19 ||'''39''' |- style="background:;" |16||align="left"|[[AC ChievoVerona|Chievo]] ||38 ||10 ||6 ||22|| 34 ||54|| −20|| '''36''' |- style="background:;" |17||align="left"|[[US Sassuolo Calcio|Sassuolo]] ||38|| 9|| 7|| 22 ||43|| 72 ||−29|| '''34''' |- style="background: #FFCCCC;" |18||align="left"|[[Calcio Catania|Catania]] ||38|| 8|| 8|| 22|| 34 ||66 ||−32|| '''32'''||rowspan="3" style="font-size: 92.5%"|Relegazzjoni għas-[[Serie B 2013–14]] |- style="background: #FFCCCC;" |19||align="left"|[[Bologna FC 1909|Bologna]] ||38 ||5 ||14|| 19 ||28|| 58 ||−30 ||'''29''' |- style="background: #FFCCCC;" |20||align="left"|[[AS Livorno Calcio|Livorno]] ||38 ||6 ||7 ||25 ||39 ||77 ||−38 ||'''25''' |} Sors: [http://www.legaseriea.it/it/serie-a-tim/classifica-estesa/classifica Lega Serie A] ;Noti {{noti}} == Riżultati == {{Tim futbol r fuq|nt=20|[[Atalanta BC|ATA]]|[[Bologna FC 1909|BOL]]|[[Cagliari Calcio|CAG]]|[[Calcio Catania|CTN]]|[[AC ChievoVerona|CHV]]|[[ACF Fiorentina|FIO]]|[[Genoa CFC|GEN]]|[[Hellas Verona FC|HEL]]|[[Inter Milan|INT]]|[[Juventus FC|JUV]]|[[SS Lazio|LAZ]]|[[AS Livorno Calcio|LIV]]|[[AC Milan|MIL]]|[[SSC Napoli|NAP]]|[[Parma FC|PAR]]|[[AS Roma|ROM]]|[[UC Sampdoria|SAM]]|[[US Sassuolo Calcio|SAS]]|[[Torino FC|TOR]]|[[Udinese Calcio|UDI]]|}} {{Tim futbol r|t=[[Atalanta BC|Atalanta]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|r=null}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=1|gk=4}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=5|gk=1}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=0|gk=4}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=2|gk=0}} {{Tim futbol r|t=[[Bologna FC 1909|Bologna]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Bologna --> {{fb r|r=null}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=0|gk=3}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=1|gk=4}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=3|gk=3}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=0|gk=2}} {{Tim futbol r|t=[[Cagliari Calcio|Cagliari]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=0|gk=3}} <!-- Cagliari --> {{fb r|r=null}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=1|gk=4}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=1|gk=3}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=3|gk=0}} {{Tim futbol r|t=[[Calcio Catania|Catania]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Catania --> {{fb r|r=null}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=0|gk=3}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=0|gk=3}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=3|gk=3}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=1|gk=3}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=2|gk=4}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=4|gk=1}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=1|gk=0}} {{Tim futbol r|t=[[AC ChievoVerona|Chievo]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Chievo --> {{fb r|r=null}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=2|gk=4}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=2|gk=1}} {{Tim futbol r|t=[[ACF Fiorentina|Fiorentina]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|r=null}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=3|gk=3}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=4|gk=3}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=4|gk=2}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=3|gk=4}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=2|gk=1}} {{Tim futbol r|t=[[Genoa CFC|Genoa]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=2|gk=5}} <!-- Genoa --> {{fb r|r=null}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=0|gk=1|}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=3|gk=3}} {{Tim futbol r|t=[[Hellas Verona FC|Hellas Verona]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=4|gk=0}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=3|gk=5}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|r=null}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=4|gk=1}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=0|gk=3}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=3|gk=2}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=1|gk=3}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=1|gk=3}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=2|gk=2}} {{Tim futbol r|t=[[Inter Milan|Internazionale]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=4|gk=2}} <!-- Internazionale --> {{fb r|r=null}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=4|gk=1}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=3|gk=3}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=0|gk=3}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=0|gk=0}} {{Tim futbol r|t=[[Juventus FC|Juventus]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=4|gk=0}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Juventus --> {{fb r|r=null}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=4|gk=1}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=3|gk=2}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=4|gk=2}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=4|gk=0}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=1|gk=0}} {{Tim futbol r|t=[[SS Lazio|Lazio]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=3|gk=3}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Lazio --> {{fb r|r=null}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=2|gk=4}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=3|gk=2}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=3|gk=2}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=3|gk=3}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=2|gk=1}} {{Tim futbol r|t=[[AS Livorno Calcio|Livorno]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=2|gk=4}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=2|gk=3}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Livorno --> {{fb r|r=null}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=0|gk=3}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=3|gk=3}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=1|gk=2}} {{Tim futbol r|t=[[AC Milan|Milan]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Milan --> {{fb r|r=null}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=2|gk=4}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=1|gk=0}} {{Tim futbol r|t=[[SSC Napoli|Napoli]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=5|gk=1}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=4|gk=2}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=4|gk=2}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=4|gk=0}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Napoli --> {{fb r|r=null}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=1|gk=0|}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=3|gk=3}} {{Tim futbol r|t=[[Parma FC|Parma]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=4|gk=3}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=3|gk=2}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Parma --> {{fb r|r=null}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=1|gk=3}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=1|gk=0}} {{Tim futbol r|t=[[AS Roma|Roma]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=5|gk=0}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=4|gk=0}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=4|gk=0}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=4|gk=2}} <!-- Roma --> {{fb r|r=null}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=3|gk=2}} {{Tim futbol r|t=[[UC Sampdoria|Sampdoria]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=0|gk=3}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=5|gk=0}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=0|gk=4}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=4|gk=2}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=2|gk=5}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|r=null}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=3|gk=4}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=3|gk=0}} {{Tim futbol r|t=[[US Sassuolo Calcio|Sassuolo]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=4|gk=2}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=0|gk=7}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=1|gk=3}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=1|gk=4}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=4|gk=3}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|r=null}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=1|gk=2}} {{Tim futbol r|t=[[Torino FC|Torino]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=1|gk=2}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=4|gk=1}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=4|gk=1}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=0|gk=0}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=2|gk=1}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=3|gk=3}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=2|gk=2}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Torino --> {{fb r|r=null}} <!-- Udinese --> {{fb r|gf=2|gk=0}} {{Tim futbol r|t=[[Udinese Calcio|Udinese]]}} <!-- Atalanta --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Bologna --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Cagliari --> {{fb r|gf=2|gk=0}} <!-- Catania --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Chievo --> {{fb r|gf=3|gk=0}} <!-- Fiorentina --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Genoa --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Hellas Verona --> {{fb r|gf=1|gk=3}} <!-- Internazionale --> {{fb r|gf=0|gk=3}} <!-- Juventus --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Lazio --> {{fb r|gf=2|gk=3}} <!-- Livorno --> {{fb r|gf=5|gk=3}} <!-- Milan --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Napoli --> {{fb r|gf=1|gk=1}} <!-- Parma --> {{fb r|gf=3|gk=1}} <!-- Roma --> {{fb r|gf=0|gk=1}} <!-- Sampdoria --> {{fb r|gf=3|gk=3}} <!-- Sassuolo --> {{fb r|gf=1|gk=0}} <!-- Torino --> {{fb r|gf=0|gk=2}} <!-- Udinese --> {{fb r|r=null}} {{Fb r isfel |s=[http://www.legaseriea.it/en/news-centre/match-reports/serie-a-tim Lega Serie A]|aġġ=fit-18 ta' Mejju 2014 |nt= }} ==Referenzi== {{referenzi}} == Ħoloq esterni == * [http://www.legaseriea.it Sit uffiċjali tas-Serie A] {{Serie A}} [[Kategorija:Staġuni tas-Serie A|2013-14]] a2rrwf533rq95qgumyzl5u8pukup9yn 0 21218 279327 250806 2022-08-18T18:37:59Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki {{Infobox Stadju |isem = Constant Vanden Stock Stadium |laqam = |stampa = [[Stampa: Constant Vanden Stockstadion, Anderlecht.jpg|250px]] |desk_stampa = |isem_sħiħ = |ismijiet_preċ = Stejdjum Emile Versé |lokalità = [[Anderlecht]], [[Brussell]], [[Belġju]] |koordinati = {{coord|50|50|3.1|N|4|17|54.1|E|display=inline,title}} |kostruzzjoni = |inawgurazzjoni = 1917 |rinovazzjoni = 1983 |espansjoni = |proprjetarju = |operatur = [[RSC Anderlecht]] |wiċċ = [[Desso GrassMaster]]<ref>{{ċita web |url=http://www.rsca.be/go/fr/article/25118/la_sixi%C3%A8me_pelouse_d%E2%80%99europe |titlu=La sixième pelouse d'Europe |sit=rsca.be |data-aċċess=2010-10-30 |lingwa=Franċiż}}</ref> |spiża_kostruzzjoni = |arkitett = |kuntrattur_ġenerali = |kuntratturi_prinċipali = |kapaċità = Logħob tal-kampjonat: 28,063 (21,163 bilqiegħda u 6,900 bilwieqfa)<ref>{{ċita web |url=http://www.rsca.be/go/nl/page/stadiumhistory |titlu=Stadium history |sit=rsca.be |data-aċċess=2010-10-30 |lingwa=Ġermaniż}}</ref><br>Logħob Ewropej: 21,845<ref>http://www.uefa.com/MultimediaFiles/Download/StatDoc/competitions/UEFACup/01/67/59/06/1675906_DOWNLOAD.pdf</ref> |dimensjonijiet = 105 x 68m |lokatorji = [[RSC Anderlecht]] |sit_elettroniku = }} '''Constant Vanden Stock Stadium''' (bil-[[Lingwa Franċiża|Franċiż]]: ''Stade Constant Vanden Stock''; bl-[[Lingwa Olandiża|Olandiż]]: ''Constant Vanden Stockstadion'') huwa [[grawnd]] tal-[[futbol]] li jinsab fil-muniċipalità ta' [[Anderlecht]], fi [[Brussell]]. Dan il-grawnd huwa propjetà ta' [[RSC Anderlecht]]. Huwa wkoll ospita s-semifinali tal-[[Kampjonati Ewropej tal-Futbol 1972|UEFA Euro 1972]] li rat lill-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Ungerija|Ungerija]] jaffrontaw lill-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Unjoni Sovjetika|Unjoni Sovjetika]], kif ukoll diversi logħob tat-[[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Belġju|tim nazzjonali Belġjan]]. Kien fl-1917 meta [[RSC Anderlecht]] installaw il-fruntiera tal-Meir Park (aktar tard imsejjaħ [[Astrid Park]]), fl-istadju l-ġdid li huma bnew stand wieħed bl-injam biss. Xi kultant l-istadju jissejaħ, '''Émile Versé Stadium''', f'isem tal-patrun ġeneruż. Aktar tard, stands konkreti ġew stabbiliti. Għalkemm fl-1983, l-istadju kien kompletament inbena mill-ġdid u ħa l-isem tal-President tal-klabb [[Constant Vanden Stock]]. Il-kapaċità tiegħu kienet naqset għal 28,063, b'6,900 postijiet bilwieqfa wara l-lasti u 21,163 postijiet bilqiegħda (1,583 minnhom huma sedili tan-negozju u 406 huma sedili VIP). Matul il-kompetizzjonijiet Ewropej, l-istadju ikun ''all-seated'', li jnaqas il-kapaċità. Fl-2010, iben Constant Vanden Stock, [[Roger Vanden Stock|Roger]], ħabbar flimkien mal-kowċ ta' RSC Anderlecht Herman Van Holsbeeck li l-klabb se jkabbar il-grawnd<ref>{{ċita web |url=http://www.rsca.be/go/fr/article/26260/stade_-_le_rsca_restera_%C3%A0_anderlecht_et_il_a_opt%C3%A9_pour_un_troisi%C3%A8me_anneau |titlu=Stade - Le RSCA restera à Anderlecht et il a opté pour un troisième anneau |sit=rsca.be |data-aċċess=2010-10-30 |lingwa=Franċiż}}</ref> sabiex iżied il-kapaċità tal-istadju li għall-30,000 postijiet. Dawn ix-xogħlijiet għandhom ikunu kompletament lesti fl-2013. L-indirizz tal-istadju huwa Avenue Théo Verbeecklaan 2, B-1070 Anderlecht. Huwa jinsab ħdejn l-istazzjon tal-metro ta' Saint-Guidon/Sint-Guido. ==Referenzi== {{referenzi}} ==Ħoloq esterni== * [https://www.stadiumguide.com/constantvandenstock/ Gwida tal-istadju] * [http://stadiumdb.com/stadiums/bel/constant_vanden_stock_stadion Profil] fuq ''stadiumdb.com'' [[Kategorija:RSC Anderlecht]] [[Kategorija:Grawnds tal-futbol fil-Belġju]] thzrva1mpccdqzlmegyhtmgk0jdibc2 0 22008 279325 268811 2022-08-18T18:11:56Z Chrisportelli 355 tiswija tar-referenzi wikitext text/x-wiki {{Infobox Pajjiż |isem_twil_konvenzjonali = Repubblika Ċeka |isem_nattiv = ''Česká republika'' |isem_komuni = Repubblika Ċeka |stampa_bandiera = Flag of the Czech Republic.svg |stampa_emblema = Coat of arms of the Czech Republic.svg |stampa_mappa = EU-Czechia.svg |deskrizzjoni_mappa = |ħolqa_bandiera = Bandiera tar-Repubblika Ċeka |ħolqa_emblema = Emblema tar-Repubblika Ċeka |ħolqa_demografija = Demografija tar-Repubblika Ċeka |mottu_nazzjonali = "[[Verità prevali|Pravda vítězí]]" ([[Lingwa Ċeka|Ċek]])<br /><small>Verità prevali</small> |innu_nazzjonali = "[[Kde domov můj?]]" (Ċek)<br /><small>Fejna d-dar tiegħi?</small><br /><center>[[Stampa:Czech anthem.ogg]]</center> |lingwi_uffiċjali = [[Lingwa Ċeka|Ċek]]<ref>{{ċita web |url=http://www.czech.cz/en/67019-czech-language |titlu=Lingwa Ċeka |pubblikatur=Ministeru għall-Affarijiet Barranin (Ċekja) |data-aċċess=2011-11-14|lingwa=Ingliż}}</ref> |gruppi_etniċi = |kapitali = [[Praga]] | latd=50 |latm=05 |latNS=N |lonġd=14 |lonġm=28 |lonġEW=E |l-ikbar_belt = [[Praga]] |tip_gvern = [[Repubblika Parlamentari]] |titlu_kap1 = [[President tar-Repubblika Ċeka|President]] |titlu_kap2 = [[Lista ta' Prim Ministri tar-Repubblika Ċeka|Prim Ministru]] |titlu_kap3 = ''[[Lista ta' Prim Ministri tar-Repubblika Ċeka|Prim Ministru nominat]]'' |isem_kap1 = [[Miloš Zeman]] |isem_kap2 = [[Bohuslav Sobotka]] |isem_kap3 = |data_sħubija_UE = 1 ta' Mejju, 2004 |żona_kklassifika = 116 |poż_erja = 116 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |erja_km2 = 78,866 |erja_mi_kw = 30,450 |perċentwal_ilma = 2 |sena_stima_popolazzjoni = 2012 |stima_popolazzjoni = 10,513,209<ref>{{ċita web |titlu=Popolazzjoni|url=http://www.czso.cz/eng/redakce.nsf/i/population |pubblikatur=Czech Statistical Office |data=2012-10-19 |data-aċċess=2012-12-19}}</ref> |poż_stima_popolazzjoni = 81 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |ċensiment_popolazzjoni = 10,436,560 |densità_popolazzjoni_km2 = 134 |densità_popolazzjoni_mi_kw = 341 |poż_densità_popolazzjoni = 84 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |sena_PGD_PSX = 2012 |PGD_PSX = $286.952 biljun<ref name="imf2">{{ċita web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=24&pr.y=17&sy=2012&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=935%2C939%2C936%2C961&s=NGDP%2CNGDPD%2CNGDPPC%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |titlu=Repubblika Ċeka|pubblikatur=Fond Monetarju Internazzjonali |data-aċċess=2013-04-17 |lingwa=en}}</ref> |poż_PGD_PSX = |PGD_PSX_per_capita = $27,190<ref name=imf2/> |poż_PGD_PSX_per_capita = |sena_IŻU = 2013 |IŻU = {{profitt}} 0.873<ref name="HDI">{{ċita web |url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2013_EN_Table1.pdf |titlu=Human Development Report 2013 |sena=2013 |pubblikatur=Nazzjonijiet Uniti |data-aċċess=2013-03-14 |lingwa=en}}</ref> |poż_IŻU = 28 |kategorija_IŻU = <span style="color:#090;">għoli ħafna</span> |tip_sovranità = [[Storja tar-Repubblika Ċeka|Formazzjoni]] |avveniment_stabbilit1 = [[Storja tal-artijiet Ċeki fil-Medju Evu|Prinċipalità tal-Boħemja]] |data_stabbilit1 = [[Ċirka|c.]] 870 |avveniment_stabbilit2 = [[Renju tal-Boħemja]] |data_stabbilit2 = 1198 |avveniment_stabbilit3 = [[Ċekoslovakkja]] |data_stabbilit3 = 28 ta' Ottubru 1918 |avveniment_stabbilit4 = [[Repubblika Soċjalista Ċeka]] |data_stabbilit4 = 1 ta' Jannar 1969 |avveniment_stabbilit5 = [[Xoljiment taċ-Ċekoslovakkja|Repubblika Ċeka]] |data_stabbilit5 = 1 ta' Jannar 1993 |valuta = [[Koruna Ċeka]] |kodiċi_valuta = CZK |żona_ħin = [[Ħin Ewropew Ċentrali|CET]] |differenza_ħku = +1 |żona_ħin_legali = [[Ħin Ewropew Ċentrali tas-Sajf|CEST]] |differenza_żona_ħin_legali = +2 |cctld = [[.cz]]¹ |kodiċi_telefoniku = +420 |sena_PGD_nominali = 2012 |PGD_nominali = $196.072 biljun<ref name=imf2/> |poż_PGD_nominali = |PGD_nominali_per_capita = $18,579<ref name=imf2/> |poż_PGD_nominali_per_capita = |nota1 = Id-dominju [[.eu]] hija wkoll użata u maqsuma mal-istati membri oħrajn tal-Unjoni Ewropeja. }} Ir-'''Repubblika Ċeka''' (biċ-[[Lingwa Ċeka|Ċek]]: ''Česká republika''), jew '''Ċekja''' hija [[pajjiż interkjuż]] fl-[[Ewropa Ċentrali]]. Il-pajjiż huwa mdawwar mill-[[Ġermanja]] lejn il-Punent, l-[[Awstrija]] fin-Nofsinhar, is-[[Slovakkja]] lejn il-Lvant u l-[[Polonja]] lejn it-Tramuntana. Il-[[belt kapitali]] u l-akbar belt, b'1.3 miljun abitant, hija [[Praga]]. Ir-Repubblika Ċeka tinkludi t-territorji storiċi tal-[[Boħemja]] u l-[[Moravja]] u parti żgħira ta' [[Silesja]]. ==Is-sistema politika== Iċ-Ċekja hija repubblika parlamentari b'kap tal-gvern - il-[[prim ministru]] - u kap tal-istat - il-[[president]]. Il-pajjiż kien iffurmat fl-1993 wara li ċ-[[Ċekoslovakkja]] nqasmetfiċ-Ċekja u s-[[Slovakkja]]. Il-pajjiż issa huwa maqsum f'14-il reġjun, inkluża l-belt kapitali, [[Praga]]. ==Il-kummerċ u l-ekonomija== L-aktar setturi importanti tal-ekonomija tar-Repubblika Ċeka fl-2018 kienu l-industrija (30.2%), il-kummerċ bl-ingrossa u bl-imnut, it-trasport, l-akkomodazzjoni u s-servizzi tal-ikel (19.2%), l-amministrazzjoni pubblika, id-difiża, l-edukazzjoni, is-saħħa tal-bniedem u l-attivitajiet ta' xogħol soċjali (15.5%). Il-kummerċ fi ħdan l-UE jammonta għal 84% tal-esportazzjonijiet tar-Repubblika Ċeka (il-Ġermanja 32%, is-Slovakkja 8% u l-Polonja 6%), filwaqt li barra mill-UE 2% jmorru fl-Istati Uniti u fir-Russja. F'termini ta' importazzjonijiet, 76% jiġu minn Stati Membri tal-UE (il-Ġermanja 29%, il-Polonja 9% u s-Slovakkja 6%), filwaqt li barra mill-UE 8% jiġu miċ-Ċina u 2% mill-Istati Uniti. ==Iċ-Ċekja fl-UE== Hemm 21 membru tal-[[Parlament Ewropew]] miċ-Ċekja.<ref name=EU/> Fil-[[Kunsill tal-UE]], il-ministri nazzjonali jiltaqgħu b'mod regolari biex jadottaw il-liġijiet tal-UE u jikkoordinaw il-politiki. Il-laqgħat tal-Kunsill jattendu għalihom regolarment rappreżentanti mill-gvern taċ-Ċekja, skont il-qasam ta' politika li jkun qed jiġi indirizzat.<ref name=EU/> Il-Kunsill tal-UE m'għandux persuna waħda permanenti bħala president (bħal pereżempju, il-Kummissjoni jew il-Parlament). Minflok, ix-xogħol jitmexxa mill-pajjiż li jkollu l-Presidenza tal-Kunsill, li jinbidel kull sitt xhur.<ref name=EU/> Matul dawn is-6 xhur, il-ministri mill-gvern ta' dak il-pajjiż jippresiedu u jgħinu jiddeterminaw l-aġenda tal-laqgħat tal-Kunsill f'kull qasam ta' politika, u jiffaċilitaw id-djalogu ma' istituzzjonijiet oħra tal-UE. Dati tal-Presidenzi taċ-Ċekja: Jan-Ġun 2009<ref name=EU/> Il-Kummissarju nominat miċ-Ċekja għall-[[Kummissjoni Ewropea]] hi Vĕra JourováFittex it-traduzzjonijiet disponibbli tal-link preċedentiEN•••, il-Viċi President għall-Valuri u t-Trasparenza. Il-Kummissjoni hija rrappreżentata f'kull pajjiż tal-UE minn uffiċċju lokali, imsejjaħ “rappreżentanza”.<ref name=EU/> Iċ-Ċekja għandha 12-il rappreżentant fil-[[Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew]]. Dan il-korp konsultattiv – li jirrappreżenta lil dawk li jħaddmu, il-ħaddiema u gruppi oħra ta' interess – huwa kkonsultat dwar il-liġijiet proposti, biex ikun hemm idea aħjar tal-bidliet possibbli tas-sitwazzjonijiet soċjali u tax-xogħol fil-pajjiżi membri.<ref name=EU/> Iċ-Ċekja għandha 12-il rappreżentant fil-[[Kumitat Ewropew tar-Reġjuni]], l-assemblea tar-rappreżentanti reġjonali u lokali tal-UE. Dan il-korp konsultattiv jiġi kkonsultat dwar il-liġijiet proposti, biex jiżgura li dawn il-liġijiet iqisu l-perspettiva minn kull reġjun tal-UE.<ref name=EU/> Iċ-Ċekja tikkomunika wkoll mal-istituzzjonijiet tal-UE premezz tar-rappreżentanza permanenti fi Brussell. Bħala l-"ambaxxata tal-UE" tar-Repubblika Ċeka, il-kompitu ewlieni tagħha hu li l-interessi u l-politiki tal-pajjiż huma segwiti bl-aktar mod effettiv possibbli fl-UE.<ref name=EU/> L-ammont li jħallas kull pajjiż tal-UE fil-baġit tal-UE huwa kkalkulat b'mod ġust, skont il-mezzi. Aktar ma tkun kbira l-ekonomija tal-pajjiż, aktar iħallas – u viċi versa. L-għan tal-baġit tal-UE mhuwiex li jipprova jqassam mill-ġdid il-ġid, iżda pjuttost jiffoka fuq il-ħtiġijiet tal-Ewropej b'mod ġenerali. Ċifri tal-2018 għaċ-Ċekja: * Nefqa totali tal-UE fiċ-Ċekja – € 4.123 biljun (ekwivalenti għal 2.10% tal-ekonomija Ċeka) * Kontribuzzjoni totali għall-baġit tal-UE – € 1.720 biljun (ekwivalenti għal 0.88% tal-ekonomija Ċeka)<ref name=EU/> Il-flus imħallsa fil-baġit tal-UE miċ-Ċekja jgħinu biex jiġu ffinanzjati programmi u proġetti fil-pajjiżi kollha tal-UE - bħall-bini ta' toroq, is-sussidjar ta' riċerkaturi u l-ħarsien tal-ambjent.<ref name=EU>[https://europa.eu/european-union/about-eu/countries/member-countries/czechia_mt europa.eu]</ref> == Referenzi == {{Referenzi}} {{Pajjiżi tal-Unjoni Ewropea}} {{Ewropa}} {{NATO}} [[Kategorija:Ċekja| ]] [[Kategorija:Repubbliki]] [[Kategorija:Pajjiżi stabbiliti fl-1993]] [[Kategorija:Pajjiżi tal-Ewropa]] dcgvmyxncxyciosn5l37eiwu1i5asq4 2 25623 279311 279305 2022-08-18T12:35:16Z Trigcly 17859 aġġornament wikitext text/x-wiki == '''Kontribuzzjonijiet - Artikli ġodda (730)''' == === <u>'''A'''</u> === * [[Abbazija ta' Corvey]] * [[Abbazija ta' Fontenay]] * [[Abbazija ta' Lorsch]] *[[Abbazija ta' Saint-Savin-sur-Gartempe]] *[[Abbazija ta' Sankt Gallen]] *[[Abbazija ta’ Vézelay|Abbazija ta' Vezelay]] *[[Abu al-Fida]] *[[Abu Simbel]] *[[Aflaj tal-Oman]] *[[Afrodisja]] *[[Agostino Carracci]] *[[Agostino Matrenza]] *[[Aït Benhaddou]] *[[Akkwedott ta' Padre Tembleque]] *[[Akkwedott ta' Pontcysyllte]] *[[Alatyr]] *[[Alberobello]] *[[Albi]] *[[Alcide d'Orbigny]] *[[Aleksandr Yakovlevich Khinchin]] *[[Alenush Terian]] *[[Alessandro Scarlatti]] *[[Alessandro Volta]] *[[Alfred Hermann Fried]] *[[Alfred Nobel]] *[[Alfredo Casella]] *[[Alto Douro]] * [[L-Amerika t'Isfel|Amerka t’Isfel]] * [[L-Amerika ta' Fuq|Amerka ta’ Fuq]] *[[Amilcare Ponchielli]] *[[Anastasia Golovina]] *[[Anders Jonas Ångström]] *[[André Citroën]] *[[André Weil]] * [[Angkor Wat]] * [[Ani]] *[[Anna Seghers]] *[[Anna Sychravová]] *[[Anne-Sophie Mutter]] * [[Antartika]] *[[Antoine de Jussieu]] *[[Antoine de Saint-Exupéry]] *[[Antoinette Miggiani]] *[[Anton Diabelli]] *[[Aquileia]] *[[Arena Tettonika Żvizzera ta' Sardona]] *[[Arġentier]] *[[Arġentier (tad-deheb)]] *[[Ark Ġeodetiku ta’ Struve|Ark Ġeodetiku ta' Struve]] *[[Arkeoloġija]] *[[Arkitett]] *[[Arkitettura tas-Seklu 20 ta' Frank Lloyd Wright]] *[[Arles]] *[[Armata tat-Terrakotta]] *[[Arslantepe]] *[[Arti Paleolitika fl-Għerien tat-Tramuntana ta' Spanja]] *[[Artiġjan]] * [[Assisi]] *[[Asuman Baytop]] *[[Auschwitz]] *[[Austin Camilleri]] *[[Avukat]] === '''<u>B</u>''' === * [[Bagan]] *[[Baħar ta' Wadden]] *[[Bajjad]] *[[Barbier]] *[[Bardejov]] *[[Bartolomé de Escobedo]] *[[Battir]] *[[Baxkortostan]] *[[Bażilika Ewfrasjana ta’ Poreč|Bażilika Ewfrasjana ta' Poreč]] *[[Bażilika ta' San Eġidju]] *[[Beatriz Carrillo]] *[[Beemster]] *[[Belt ta' New York]] *[[Belt ta' Vicenza u l-Vilel ta' Palladio fil-Veneto|Belt ta' Viċenza u l-Vilel ta' Palladio fil-Veneto]] *[[Bennej]] *[[Bernard Grech]] *[[Bidwi]] *[[Bieb il-Belt]] *[[Borobudur]] *[[Brook Taylor]] *[[Bucha]] *[[Bukhara]] *[[Buskett]] *[[Butrint]] === '''<u>Ċ/C</u>''' === * [[Calakmul]] * [[Canaletto]] * [[Caral]] *[[Carl Bosch]] *[[Carla Fracci]] *[[Caroline Mikkelsen]] *[[Castel del Monte, Puglia]] *[[Çatalhöyük]] *[[Ċensu Apap]] *[[Český Krumlov]] *[[Ċetta Chevalier]] *[[Chaîne des Puys]] *[[Charles Jean de la Vallée-Poussin]] *[[Charles Nicolle]] *[[Charlie Watts]] *[[Chersonesus Tawrika]] *[[Chichén Itzá]] *[[Choirokoitia]] *[[Christiansfeld]] *[[Christopher Polhem]] *[[Ċikli ta' affreski tas-seklu 14 ta' Padova]] *[[Cinque Terre]] *[[Ċittadella Imperjali ta' Thăng Long]] *[[Claude Joseph Rouget de Lisle]] *[[Crespi d'Adda]] *[[Cristofano Allori]] *[[Cumalıkızık]] *[[Cynthia Turner]] === '''<u>D</u>''' === * [[Daniel Gabriel Fahrenheit]] *[[Dar ta’ Rietveld Schröder]] *[[Delta tax-xmara Kızılırmak]] *[[Dentist]] *[[Denys Shmyhal]] *[[Déodat Gratet de Dolomieu]] *[[Diana, Prinċipessa ta' Wales]] *[[Diga ta' Karakaya]] *[[Dikjarazzjoni tal-Indipendenza tal-Ukrajna]] *[[Dizzjunarju]] *[[Djalett]] *[[Djar Ewlenin ta' Victor Horta fi Brussell]] *[[Dolċier]] *[[Dolmen ta' Menga]] *[[Dolmen ta' Viera]] *[[Dolomiti]] *[[Domenico Scarlatti]] *[[Domowina]] *[[Draginja Vuksanović-Stanković]] *[[Dubrovnik]] *[[Durmitor]] * [[Dwejra]] === '''<u>E</u>''' === * [[Edinburgu]] * [[Efesu]] * [[Eise Eisinga]] *[[Ekonomista]] *[[El Torcal]] *[[Elisha Graves Otis]] *[[Emil Nolde]] *[[Emma Andrijewska]] *[[Emma Muscat]] *[[Ernst Schröder]] *[[Esperantoloġija]] *[[Estrazzjoni terminoloġika]] *[[Eugenija Šimkūnaitė]] *[[Eugenio Montale]] *[[Eva Ahnert-Rohlfs]] *[[Evelyn Bonaci]] *[[Ewropa tal-Lvant]] === '''<u>F</u>''' === * [[Fabbrika ta' Fagus]] * [[Fabbrika ta' Van Nelle]] * [[Fabbrika tal-Azzar ta' Völklingen]] * [[Fabbrika tal-Ħadid ta' Engelsberg]] * [[Fanal ta' Cordouan]] *[[Femminiżmu tar-Rom]] *[[Fenno-Skandinavja]] *[[Ferrara]] *[[Festival ta' Sanremo]] *[[Firenze]] *[[Fjords Norveġiżi tal-Punent]] *[[Flora Martirosian]] *[[Fondoq ta' Ironbridge]] *[[Foresti Antiki u Primordjali tal-Fagu tal-Karpazji u ta' Reġjuni Oħra tal-Ewropa]] *[[Foresti Tropikali ta' Gondwana]] * [[Forti ta' Agra]] *[[Forti ta' Bahla]] *[[Fortifikazzjonijiet ta’ Kotor|Fortifikazzjonijiet ta' Kotor]] *[[Fortifikazzjonijiet ta' Vauban]] *[[Fortijiet fl-Għoljiet ta' Rajasthan]] *[[Fortizza ta' Diyarbakır]] *[[Fotografu]] *[[Francesco Guardi]] *[[François-Alphonse Forel]] *[[François Couperin]] *[[Franġisk Zahra]] *[[Franz Ritter von Hauer]] *[[Frédéric Bartholdi]] *[[Fritz Albert Lipmann]] * [[Frott]] * [[Fruntieri Rumani tad-Danubju]] * [[Fruntieri tal-Imperu Ruman]] *[[Furnar]] === '''<u>Ġ</u>''' === * [[Ġardinar]] *[[Ġebla ta' Rosetta]] * [[Ġebla tal-Ġeneral]] * [[Ġeoloġija]] * [[Ġibjun ta' Kiev]] * [[Ġnien Botaniku ta' Padova]] * [[Ġonna ta' Hevsel]] *[[Ġurnalist]] === '''<u>G</u>''' === * [[Gammelstad]] * [[Genova: It-Toroq Ġodda u s-Sistema tal-Palazzi tal-Listi]] *[[Georg Ohm]] *[[George Gallup]] *[[Georges Bernanos]] *[[Georges J.F. Kohler]] *[[Getbol, il-Pjanuri tal-Marea tal-Korea t'Isfel]] *[[Giacomo Zanella]] *[[Giampiero Galeazzi]] *[[Gianni Vella]] *[[Giorgio Vasari]] *[[Giosuè Carducci]] *[[Giovanni Arduino]] *[[Giovanni Battista Belzoni]] *[[Giovanni Paisiello]] *[[Giovanni Papini]] *[[Giulio Natta]] *[[Gjirokastër]] *[[Glossarju]] *[[Göbekli Tepe]] *[[Gösta Mittag-Leffler]] *[[Grand Place, Brussell]] *[[Graz]] *[[Grazia Deledda]] *[[Gregorio Allegri]] *[[Gremxula ta' Malta]] *[[Grotta ta' Chauvet]] *[[Grupp ta' Monumenti ta' Khajuraho]] *[[Guillaume Cornelis van Beverloo]] *[[Gustave Charpentier]] * [[Gżejjer Eolji]] * [[Gżejjer Falkland]] * [[Gżejjer Galapagos]] *[[Gżira ta' Jeju]] *[[Gżira tal-Mużewijiet]] === '''<u>GĦ</u>''' === * [[Għajn Tuffieħa]] * [[Għalliem]] *[[Għar Dalam]] *[[Għar ta' Altamira]] *[[Għar ta' Karain]] *[[Għar tal-Irħam]] *[[Għerien ta’ Škocjan|Għerien ta' Škocjan]] *[[Għerien u Arti tal-Era Glaċjali fil-Jura tas-Swabja]] *[[Għoljiet, Djar u Kantini ta' Champagne]] *[[Għoljiet Sagri ta' Piemonte u ta' Lombardia]] *[[Għoljiet ta' Donets]] *[[Għoljiet tal-Prosecco ta' Conegliano u Valdobbiadene]] === '''<u>H</u>''' === * [[Hagia Sophia]] * [[Hallstatt]] *[[Hans Geiger]] *[[Hans Memling]] *[[Hans Spemann]] *[[Hatı Çırpan]] *[[Hattusha]] *[[Heinrich Hertz]] *[[Hermannus Contractus]] *[[Hildesheim]] *[[Holašovice]] *[[Hovgården]] *[[Howard Carter]] *[[Hryhorii Kvitka-Osnovianenko]] *[[Hubert de Givenchy]] === '''<u>Ħ</u>''' === * [[Ħaġar ta' Jelling]] *[[Ħajt il-Kbir taċ-Ċina]] *[[Ħitan Rumani ta' Lugo]] === '''<u>I</u>''' === * [[Idrija]] * [[Impjant Nukleari ta' Zaporizhzhia]] *[[Impjant tal-Ippompjar bl-Istim ta' Wouda]] *[[Inara Luigas]] *[[Inċiżjonijiet fuq il-Blat f’Valcamonica|Inċiżjonijiet fuq il-Blat f'Valcamonica]] *[[Indiċi]] *[[Ingredjent]] *[[Intaljatur]] *[[Ipoġew ta’ Ħal Saflieni|Ipoġew ta' Ħal Saflieni]] * [[Ipproċessar testwali]] * [[Irħula Kbar bi Spa fl-Ewropa]] * [[Irpin]] *[[Isabella d'Este]] *[[ISBN]] *[[Istmu Kuronjan]] *[[Ivan Turgenev]] *[[Ivrea]] === '''<u>J</u>''' === * [[Jacinto Benavente]] *[[Jantar Mantar, Jaipur]] *[[Jean Antoine Houdon]] *[[Jean Dieudonné]] *[[Jean Picard]] *[[Johan Jensen]] *[[John Edward Critien]] *[[John Kendrew]] *[[John Strutt Rayleigh]] *[[Jongmyo]] *[[Jørgen Pedersen Gram]] *[[Joseph Louis Gay-Lussac]] *[[Jože Plečnik]] *[[Julia Malinova]] *[[Júlia Sigmond]] *[[Julius Wagner-Jauregg]] *[[Jum il-Ġifa]] *[[Jum il-Lingwa Erżjana]] *[[Jum l-Ewropa]] === '''<u>K</u>''' === * [[Kaja Kallas]] *[[Kalwaria Zebrzydowska]] *[[Kampnari tal-Belġju u ta' Franza]] *[[Kappella]] *[[Karl Ferdinand Braun]] *[[Karl Weierstrass]] *[[Kastell ta’ Kroměříž|Kastell ta' Kroměříž]] *[[Kastell ta' Kronborg]] *[[Kastell ta’ Litomyšl|Kastell ta' Litomyšl]] *[[Kastell ta’ Malbork|Kastell ta' Malbork]] *[[Kastell ta' Spiš]] *[[Kastell ta' Wartburg]] *[[Kastelli ta' Bellinzona]] *[[Katarina Vitale]] * [[Katidral]] *[[Katidral ta' Aachen]] *[[Katidral ta' Köln]] *[[Katidral ta' Naumburg]] *[[Katidral ta' Santa Sofija (Kiev)]] *[[Katidral ta’ Šibenik|Katidral ta' Šibenik]] *[[Katina Muntanjuża ta’ Meskheti]] *[[Kauksi Ülle]] * [[Kavallier ta’ San Ġakbu|Kavallier ta' San Ġakbu]] *[[Kelma]] *[[Kernavė]] *[[Khiva]] *[[Kinderdijk]] *[[Kirurgu]] *[[Kladruby nad Labem]] * [[Klima ta' Malta]] *[[Knejjes Impittrin fir-Reġjun ta’ Troodos|Knejjes Impittrin fir-Reġjun ta' Troodos]] *[[Knejjes tal-Injam tal-Karpazji Slovakki]] *[[Knejjes tal-Injam tan-Nofsinhar ta’ Małopolskie]] *[[Knejjes tal-Moldavja]] *[[Knejjes tal-Paċi]] *[[Knejjes u Kunventi ta' Goa]] *[[Knisja tal-Pellegrinaġġ ta' San Ġwann ta' Nepomuk|Knisja tal-Pellegrinaġġ ta’ San Ġwann ta' Nepomuk]] *[[Knisja ta' Santa Marija tal-Grazzji (Milan)|Knisja ta' Santa Marija tal-Grazzji, Milan]] *[[Knisja ta' San Nikola tas-Saqaf]] *[[Knisja tal-Paċi fi Świdnica]] *[[Knisja tal-Verġni Marija ta' Arakos]] *[[Knisja tal-Vitorja]] *[[Kok]] *[[Kolomenskoye]] *[[Kolonja tal-Artisti ta' Darmstadt]] *[[Kolonna tat-Trinità Mqaddsa, Olomouc]] * [[Kolossew]] *[[Konversazzjoni]] *[[Korfù]] *[[Kosta Ġurassika]] *[[Kosta ta' Amalfi]] *[[Kostituzzjoni ta’ Malta|Kostituzzjoni ta' Malta]] *[[Krater ta' Logoisk]] *[[Kremlin ta' Kazan]] *[[Kremlin ta’ Moska|Kremlin ta' Moska]] *[[Krzemionki]] *[[Kumpanija Ferrovjarja Retika]] *[[Kunvent Benedittin ta' San Ġwann f'Müstair]] *[[Kunvent ta' Spiš]] *[[Kunvent ta’ Novodevichy|Kunvent ta' Novodevichy]] *[[Kutná Hora]] === '''<u>L</u>''' === * [[L-Arti]] * [[Lagi ta' Willandra]] *[[Landier]] *[[Lapponja Żvediża]] *[[Las Médulas]] *[[Lascaux]] *[[Lavra tat-Trinità ta' San Serġjo]] *[[Lazzaro Pisani]] *[[Lessikoloġija]] * [[Lessiku]] * [[Letoon]] * [[Levoča, il-Kastell ta' Spiš u l-monumenti kulturali assoċjati]] * [[Liftijiet Idrawliċi tal-Canal du Centre]] *[[Lika Kavzharadze]] *[[Lingwa Erżjana]] *[[Linja ferrovjarja ta’ Semmering|Linja ferrovjarja ta' Semmering]] *[[Linji ta' Nazca]] *[[Linji tal-Ilma Difensivi Olandiżi]] *[[Lista ta’ binjiet ta’ Gaudí]] *[[Lista ta' Membri tal-Parlament ta' Malta, 2017–2022]] *[[Lista ta' peniżoli]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji f'Ċipru]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji f'Malta]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji taċ-Ċekja|Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fiċ-Ċekja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Bożnija-Ħerzegovina]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Każakistan]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Kroazja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Latvja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Litwanja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Maċedonja ta' Fuq]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Montenegro]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Polonja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fis-Slovenja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fit-Turkija]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Awstrija]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Estonja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Iran]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Italja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Ukrajna]] *[[Loġġa tal-Ħarir]] *[[Longobardi fl-Italja: Postijiet tal-Poter (568-774 W.K.)]] *[[Lorenzo de' Medici]] *[[Lorenzo Valla]] *[[Lucavsala]] *[[Lučka Kajfež Bogataj]] *[[Ludovico Carracci]] *[[Luigi Boccherini]] *[[Luigi Pirandello]] *[[Lumbini]] *[[Lviv]] === '''<u>M</u>''' === * [[Machu Picchu]] *[[Mafkar tal-Paċi ta' Hiroshima]] * [[Malta taħt il-Franċiżi]] *[[Maltin]] *[[Måneskin]] *[[Manhush]] *[[Manto Mavrogenous]] *[[Mantova]] *[[Maria De Filippi]] *[[Maria Dobroniega ta' Kiev]] *[[Mario Draghi]] *[[Martinu I ta' Sqallija]] *[[Mary Moser]] *[[Mawżolew ta’ Khoja Ahmed Yasawi]] *[[Meteora]] *[[Mikhail Ostrogradsky]] *[[Milan]] *[[Mina tal-Imħabba ta' Klevan]] *[[Minjiera Storika tal-Fidda f'Tarnowskie Góry]] *[[Minjiera tal-Melħ ta’ Wieliczka]] *[[Minjiera tar-Ram ta' Falun]] *[[Minjieri taż-Żnied Neolitiċi ta' Spiennes]] *[[Mira Alečković]] *[[Mirella Freni]] *[[Modena]] *[[Monasteri ta' Yuso u ta' Suso]] *[[Monasteru ta’ Gračanica|Monasteru ta' Gračanica]] *[[Monasteru tal-Ġlormini]] *[[Monasteru Rjali ta' Santa Marija ta' Guadalupe]] *[[Monasteru ta' Voroneț]] *[[Monika Kryemadhi]] *[[Monte San Giorgio]] * [[Monument]] * [[Monumenti Rumani, il-Katidral ta' San Pietru u l-Knisja tal-Madonna fi Trier]] * [[Monumenti Storiċi f'Novgorod u fl-Inħawi]] * [[Monumenti Storiċi ta' Kjoto Antika (Bliet ta' Kjoto, Uji u Ōtsu)]] *[[Monumenti Storiċi ta' Nara]] *[[Moskea l-Kbira u Sptar ta' Divriği]] *[[Moskea ta’ Selimiye, Edirne]] *[[Motoori Norinaga]] *[[Muħammed]] *[[Muniċipju ta' Bremen]] *[[Muntanji tal-Krimea]] *[[Mużew ta' Trojja]] *[[Mystras]] === '''<u>N</u>''' === * [[Nagorno-Karabakh]] * [[Naħla tal-għasel ta' Malta]] * [[Nancy]] *[[Napli]] *[[Nataliya Kobrynska]] *[[Nekropoli ta' Monterozzi]] *[[Nemrut Dağı]] *[[New Secret (jott)]] *[[Nexhmije Pagarusha]] *[[Nicolas-Claude Fabri de Peiresc]] *[[Nicolas-Joseph Cugnot]] *[[Nicolau Coelho]] *[[Nikkō]] *[[Nisa (Turkmenistan)]] *[[Nisa f’Malta]] *[[Nisa fl-elezzjonijiet ġenerali ta’ Malta]] *[[Norman Morrison]] *[[Nutar]] === '''<u>O</u>''' === * [[Olga Tass]] *[[Olimpja]] *[[Oplontis]] *[[Opri Venezjani tad-Difiża bejn is-sekli 15 u 17: Stato da Terra – Stato da Mar tal-Punent]] *[[Oqbra imperjali tad-dinastiji Ming u Qing]] *[[Ortografija Litwana]] *[[Osservatorju ta' Jodrell Bank]] *[[Otto Toeplitz]] === '''<u>P</u>''' === * [[Pajsaġġ Agrikolu tan-Nofsinhar ta' Öland]] * [[Pajsaġġ Industrijali ta' Blaenavon]] * [[Pajsaġġ Kulturali ta’ Lednice-Valtice]] * [[Pajsaġġ tal-Vinji ta' Piemonte: Langhe-Roero u Monferrato]] * [[Pajsaġġ tax-Xogħol fil-Minjieri ta' Cornwall u l-Punent ta' Devon]] *[[Palazz Irjali ta' Caserta]] *[[Palazz ta’ Djoklezjanu|Palazz ta' Djoklezjanu]] *[[Palazz ta' Drottningholm]] *[[Palazz ta’ Schönbrunn|Palazz ta' Schönbrunn]] *[[Palazz ta’ Stoclet|Palazz ta' Stoclet]] *[[Palazzi u Parks ta' Potsdam u Berlin]] *[[Palenque]] *[[Palermo Għarbija-Normanna u l-Katidrali ta' Cefalù u Monreale]] *[[Palestina]] *[[Palianytsia]] *[[Pamukkale]] *[[Parmigianino]] *[[Park Irjali ta' Studley]] *[[Park Naturali Nazzjonali tal-Karpazji]] *[[Park Nazzjonali Storiku ta' Göreme]] *[[Park Nazzjonali ta’ Belovezhskaya Pushcha]] *[[Park Nazzjonali ta' Chitwan]] *[[Park Nazzjonali ta' Cilento, Vallo di Diano u Alburni]] *[[Park Nazzjonali ta’ Fertő-Hanság]] *[[Park Nazzjonali ta' Garajonay]] *[[Park Nazzjonali ta' Komodo]] *[[Park Nazzjonali ta' Sagarmatha]] *[[Park Nazzjonali ta' Teide]] *[[Park Nazzjonali ta' Ujung Kulon]] *[[Park Nazzjonali tal-Għerien ta' Naracoorte]] *[[Park Nazzjonali tal-Lagi ta’ Plitvice]] *[[Park Storiku ta' Ayutthaya]] *[[Park ta’ Muskau|Park ta' Muskau]] *[[Parrukkier]] *[[Paulo Coelho]] *[[Pavlo Lee]] *[[Pellegrinaġġ ta’ San Ġakbu]] *[[Peña de los Enamorados]] *[[Peniżola]] *[[Pergamon]] *[[Petra]] *[[Philipp Otto Runge]] *[[Pienza]] *[[Piero Angela]] *[[Pierre Fatou]] *[[Pietro Longhi]] *[[Pjanura ta’ Stari Grad]] *[[Pjazza]] * [[Pjazza tal-Mirakli]] *[[Plamer]] *[[Politika]] *[[Pont Antik ta’ Mostar]] *[[Pont ta' Forth]] *[[Pont ta' Malabadi]] *[[Pont ta' Mehmed Paša Sokolović]] *[[Pont ta' Vizcaya]] *[[Porfirio Barba-Jacob]] *[[Port ta’ Marsamxett]] *[[Porta Nigra]] *[[Portiċi ta' Bologna]] *[[Pożati]] *[[Professjoni]] *[[Provins]] === '''<u>Q</u>''' === * [[Qalhat]] * [[Il-Qtugħ ir-Ras ta’ San Ġwann|Qtugħ ir-Ras ta’ San Ġwann Battista (Caravaggio)]] * [[Quedlinburg]] === '''<u>R</u>''' === * [[Ravenna]] * [[Reġjun Naturali, Kulturali u Storiku ta’ Kotor]] * [[Reġjun tal-Estrazzjoni tal-Minerali ta' Erzgebirge/Krušnohoří]] *[[Reichenau]] *[[Relattività (Maurits Cornelis Escher)]] *[[Rembrandt]] *[[Renata Scotto]] *[[Renju tal-Ġonna ta' Dessau-Wörlitz]] *[[Repubblika Sovjetika ta’ Don|Repubblika Sovjetika ta' Don]] *[[Residenza tal-Metropolitani ta' Bukovina u tad-Dalmazja]] *[[Residenzi tal-Familja Savoia]] *[[Residenzi tal-Moderniżmu f'Berlin]] *[[Rewwixta tal-Qassisin]] *[[Riga]] *[[Riversleigh]] *[[Riżerva Naturali ta' Bashkiriya]] *[[Riżerva Naturali ta’ Kaniv]] *[[Riżerva Naturali ta’ Yulen]] *[[Riżerva Naturali tal-Flora fil-Ġibs]] *[[Riżerva tal-Bijosfera Transkonfinali Ohrid-Prespa]] *[[Robert Wilhelm Bunsen]] * [[Roi Mata]] * [[Ronald Searle]] * [[Rotot ta’ Santiago de Compostela fi Franza]] * [[Róža Domašcyna]] *[[Rudolf Diesel]] *[[Ruggiero Leoncavallo]] === '''<u>S</u>''' === * [[Safranbolu]] * [[Saint-Émilion]] * [[Sajjied]] *[[Sala taċ-Ċentenarju]] *[[Salamanca]] *[[Salvatore Accardo]] *[[Salzburg]] *[[Samantha Cristoforetti]] *[[Samarkanda]] *[[San Gimignano]] *[[San Pietruburgu]] *[[Sandra Mondaini]] *[[Sandro Botticelli]] *[[Sangiran]] *[[Santiago de Compostela]] *[[Santwarju ta' Bom Jesus do Monte]] *[[Santwarju ta' Itsukushima]] * [[Saryarka]] * [[Sassi ta' Matera]] *[[Schokland]] *[[Seba’ Għeġubijiet Ġodda tad-Dinja]] *[[Sebastian Brant]] *[[Sengħa]] *[[Seokguram]] *[[Seowon]] *[[Severo Ochoa]] *[[Shahrisabz]] *[[Sian Ka'an]] *[[Sidney Webb]] *[[Siena]] *[[Siracusa]] *[[Sistema tal-Ġestjoni tal-Ilma ta' Augsburg]] *[[Sit Arkeoloġiku ta' Atapuerca]] *[[Sit Arkeoloġiku ta’ Paphos]] * [[Sit ta' Wirt Dinji]] *[[Sit tad-Dolmens ta' Antequera]] *[[Siti Arkeoloġiċi ta' Tarraco]] *[[Siti Awstraljani tal-Fossili tal-Mammiferi]] *[[Siti Penitenzjarji Awstraljani]] *[[Siti preistoriċi bil-puntali madwar l-Alpi|Siti Preistoriċi bil-Puntali Madwar l-Alpi]] *[[Skarpan]] *[[Skellig Michael]] *[[Skogskyrkogården]] *[[Skoll il-Kbir tal-Qroll]] *[[Skoll tal-Qroll ta' New Caledonia]] *[[Sophie Germain]] *[[Skrivan]] *[[Statwa]] *[[Statwa ta' Roland ta' Bremen]] *[[Statwa tal-Libertà]] *[[Stazzjon ta' Chhatrapati Shivaji]] *[[Stazzjon tar-Radju ta' Grimeton]] *[[Stećak]] *[[Stevns Klint]] *[[Stonehenge]] *[[Su Nuraxi]] *[[Suq Ċentrali ta' Ljubljana]] === '''<u>T</u>''' === * [[Ta' Bakkja]] * [[Ta' Kandja]] *[[Tabib]] *[[Taħdit]] *[[Taj Mahal]] *[[Tallinn]] *[[Tarraco]] *[[Teatru Akkademiku Reġjonali ta' Donetsk]] *[[Teatru Antik ta’ Epidaurus|Teatru Antik ta' Epidaurus]] *[[Teatru Rjal]] *[[Teatru tal-Opri Margravjali]] *[[Tekniku]] *[[Telč]] * [[Tempji Megalitiċi ta’ Malta u Għawdex|Tempji Megalitiċi ta' Malta u Għawdex]] *[[Tempju ta' Apollo Epikurju f’Bassae|Tempju ta' Apollo Epikurju f'Bassae]] *[[Tempju ta' Asklepju ta' Epidaurus]] *[[Tempju ta' Haeinsa]] *[[Tempju tal-Ġenna]] * [[Terminoloġija]] * [[Tetiana Ostashchenko]] *[[Teżawru]] *[[Tholos ta' El Romeral]] *[[Thomas à Kempis]] *[[Tian Shan]] * [[Tieqa tad-Dwejra]] * [[Tieqa tal-Wied il-Mielaħ]] * [[Tikal]] *[[Tinqix fuq il-Blat f'Tanum]] *[[Tiryns]] *[[Tlacotalpan]] *[[TNMK]] *[[Tobias Michael Carel Asser]] *[[Tomaso Antonio Vitali]] *[[Toroq tal-Ħarir: in-Network ta' Rotot tal-Kuritur ta' Chang'an-Tianshan]] * [[Torri Mmejjel ta' Pisa]] * [[Torri ta' Belém]] *[[Torri ta' Erkole]] *[[Toruń]] *[[Třebíč]] *[[Trogir]] *[[Trojja]] *[[Tropiċi Mistagħdra ta' Queensland]] *[[Tserkva ta' Santa Marija, Owczary]] *[[Tserkva ta' Santa Marija Omm Alla, Chotyniec]] *[[Tserkva tal-Injam tal-Karpazji fil-Polonja u fl-Ukrajna]] *[[Tutankhamun]] === '''<u>U</u>''' === * [[Ugo Foscolo]] *[[Uluru]] *[[Um er-Rasas]] *[[UNESCO]] *[[Unjoni Sovjetika]] *[[Urbino]] *[[Uxmal]] === '''<u>V</u>''' === * [[Val d'Orcia]] *[[Val di Noto]] *[[Valentyna Radzymovska]] *[[Valeria Bruni Tedeschi]] *[[Vallée de Mai]] *[[Velimir Khlebnikov]] *[[Venera 7]] *[[Verona]] *[[Vincent van Gogh]] *[[Vilel u Ġonna tal-Familja Medici]] *[[Villa d'Este]] *[[Villa Romana del Casale]] *[[Villa ta' Adrijanu]] *[[Villa Tugendhat]] *[[Vilnius]] *[[Visby]] *[[Vitaliy Kim]] *[[Vito Volterra]] *[[Vittorio De Sica]] *[[Vjenna]] *[[Vladimir Ashkenazy]] *[[Volodymyr Zelenskyy]] *[[Võros]] *[[Vulkan tat-Tajn ta’ Lökbatan]] === '''<u>W</u>''' === * [[Wachau]] *[[Wadi Rum]] *[[Werrej]] *[[Wied ta' Kathmandu]] *[[Wied ta' Madriu-Perafita-Claror]] *[[Wied tat-Tempji]] *[[Wilhelm Grimm]] *[[Wilhelm Röntgen]] *[[Willem de Sitter]] *[[William Boeing]] *[[Wirt tal-Foresti Tropikali ta' Sumatra]] *[[Wolfgang Paul]] === '''<u>X</u>''' === * [[Xatt it-Tiben]] *[[Xeff]] *[[Xochicalco]] *[[Xogħlijiet ta' Jože Plečnik f'Ljubljana – Disinn Urban Iċċentrat fuq il-Bniedem]] *[[Xjenza spazjali]] === '''<u>Y</u>''' === * [[Yeni-Kale]] *[[Yuliya Gushchina]] *[[Yuri Lysianskyi]] === '''<u>Ż</u>''' === * [[Żiemel Abjad ta' Osmington]] *[[Żona l-Kbira tal-Muntanji Blu]] *[[Żona Protetta ta' Jungfrau-Aletsch]] *[[Żona Protetta ta' Pliva, Janj u r-Riżerva ta' Janjske Otoke]] *[[Żoni Storiċi ta' Baekje]] *[[Żooloġija]] === '''<u>Z</u>''' === * [[Zamość]] * [[Ziba Ganiyeva]] *[[Zofia Zamenhof]] *[[Zollverein]] *[[Zond 5]] gsk8bcwm37fsqvpy9tiknb2kmy1bg3t 279316 279311 2022-08-18T13:56:43Z Trigcly 17859 aġġornament wikitext text/x-wiki == '''Kontribuzzjonijiet - Artikli ġodda (731)''' == === <u>'''A'''</u> === * [[Abbazija ta' Corvey]] * [[Abbazija ta' Fontenay]] * [[Abbazija ta' Lorsch]] *[[Abbazija ta' Saint-Savin-sur-Gartempe]] *[[Abbazija ta' Sankt Gallen]] *[[Abbazija ta’ Vézelay|Abbazija ta' Vezelay]] *[[Abu al-Fida]] *[[Abu Simbel]] *[[Aflaj tal-Oman]] *[[Afrodisja]] *[[Agostino Carracci]] *[[Agostino Matrenza]] *[[Aït Benhaddou]] *[[Akkwedott ta' Padre Tembleque]] *[[Akkwedott ta' Pontcysyllte]] *[[Alatyr]] *[[Alberobello]] *[[Albi]] *[[Alcide d'Orbigny]] *[[Aleksandr Yakovlevich Khinchin]] *[[Alenush Terian]] *[[Alessandro Scarlatti]] *[[Alessandro Volta]] *[[Alfred Hermann Fried]] *[[Alfred Nobel]] *[[Alfredo Casella]] *[[Alto Douro]] * [[L-Amerika t'Isfel|Amerka t’Isfel]] * [[L-Amerika ta' Fuq|Amerka ta’ Fuq]] *[[Amilcare Ponchielli]] *[[Anastasia Golovina]] *[[Anders Jonas Ångström]] *[[André Citroën]] *[[André Weil]] * [[Angkor Wat]] * [[Ani]] *[[Anna Seghers]] *[[Anna Sychravová]] *[[Anne-Sophie Mutter]] * [[Antartika]] *[[Antoine de Jussieu]] *[[Antoine de Saint-Exupéry]] *[[Antoinette Miggiani]] *[[Anton Diabelli]] *[[Aquileia]] *[[Arena Tettonika Żvizzera ta' Sardona]] *[[Arġentier]] *[[Arġentier (tad-deheb)]] *[[Ark Ġeodetiku ta’ Struve|Ark Ġeodetiku ta' Struve]] *[[Arkeoloġija]] *[[Arkitett]] *[[Arkitettura tas-Seklu 20 ta' Frank Lloyd Wright]] *[[Arles]] *[[Armata tat-Terrakotta]] *[[Arslantepe]] *[[Arti Paleolitika fl-Għerien tat-Tramuntana ta' Spanja]] *[[Artiġjan]] * [[Assisi]] *[[Asuman Baytop]] *[[Auschwitz]] *[[Austin Camilleri]] *[[Avukat]] === '''<u>B</u>''' === * [[Bagan]] *[[Baħar ta' Wadden]] *[[Bajjad]] *[[Barbier]] *[[Bardejov]] *[[Bartolomé de Escobedo]] *[[Battir]] *[[Baxkortostan]] *[[Bażilika Ewfrasjana ta’ Poreč|Bażilika Ewfrasjana ta' Poreč]] *[[Bażilika ta' San Eġidju]] *[[Beatriz Carrillo]] *[[Beemster]] *[[Belt ta' New York]] *[[Belt ta' Vicenza u l-Vilel ta' Palladio fil-Veneto|Belt ta' Viċenza u l-Vilel ta' Palladio fil-Veneto]] *[[Bennej]] *[[Bernard Grech]] *[[Bidwi]] *[[Bieb il-Belt]] *[[Borobudur]] *[[Brook Taylor]] *[[Bucha]] *[[Bukhara]] *[[Buskett]] *[[Butrint]] === '''<u>Ċ/C</u>''' === * [[Calakmul]] * [[Canaletto]] * [[Caral]] *[[Carl Bosch]] *[[Carla Fracci]] *[[Caroline Mikkelsen]] *[[Castel del Monte, Puglia]] *[[Çatalhöyük]] *[[Ċensu Apap]] *[[Český Krumlov]] *[[Ċetta Chevalier]] *[[Chaîne des Puys]] *[[Charles Jean de la Vallée-Poussin]] *[[Charles Nicolle]] *[[Charlie Watts]] *[[Chersonesus Tawrika]] *[[Chichén Itzá]] *[[Choirokoitia]] *[[Christiansfeld]] *[[Christopher Polhem]] *[[Ċikli ta' affreski tas-seklu 14 ta' Padova]] *[[Cinque Terre]] *[[Ċittadella Imperjali ta' Thăng Long]] *[[Claude Joseph Rouget de Lisle]] *[[Crespi d'Adda]] *[[Cristofano Allori]] *[[Cumalıkızık]] *[[Cynthia Turner]] === '''<u>D</u>''' === * [[Daniel Gabriel Fahrenheit]] *[[Dar ta’ Rietveld Schröder]] *[[Delta tax-xmara Kızılırmak]] *[[Dentist]] *[[Denys Shmyhal]] *[[Déodat Gratet de Dolomieu]] *[[Diana, Prinċipessa ta' Wales]] *[[Diga ta' Karakaya]] *[[Dikjarazzjoni tal-Indipendenza tal-Ukrajna]] *[[Dizzjunarju]] *[[Djalett]] *[[Djar Ewlenin ta' Victor Horta fi Brussell]] *[[Dolċier]] *[[Dolmen ta' Menga]] *[[Dolmen ta' Viera]] *[[Dolomiti]] *[[Domenico Scarlatti]] *[[Domowina]] *[[Draginja Vuksanović-Stanković]] *[[Dubrovnik]] *[[Durmitor]] * [[Dwejra]] === '''<u>E</u>''' === * [[Edinburgu]] * [[Efesu]] * [[Eise Eisinga]] *[[Ekonomista]] *[[El Torcal]] *[[Elisha Graves Otis]] *[[Emil Nolde]] *[[Emma Andrijewska]] *[[Emma Muscat]] *[[Ernst Schröder]] *[[Esperantoloġija]] *[[Estrazzjoni terminoloġika]] *[[Eugenija Šimkūnaitė]] *[[Eugenio Montale]] *[[Eva Ahnert-Rohlfs]] *[[Evelyn Bonaci]] *[[Ewropa tal-Lvant]] === '''<u>F</u>''' === * [[Fabbrika ta' Fagus]] * [[Fabbrika ta' Van Nelle]] * [[Fabbrika tal-Azzar ta' Völklingen]] * [[Fabbrika tal-Ħadid ta' Engelsberg]] * [[Fanal ta' Cordouan]] *[[Femminiżmu tar-Rom]] *[[Fenno-Skandinavja]] *[[Ferrara]] *[[Festival ta' Sanremo]] *[[Firenze]] *[[Fjords Norveġiżi tal-Punent]] *[[Flora Martirosian]] *[[Fondoq ta' Ironbridge]] *[[Foresti Antiki u Primordjali tal-Fagu tal-Karpazji u ta' Reġjuni Oħra tal-Ewropa]] *[[Foresti Tropikali ta' Gondwana]] * [[Forti ta' Agra]] *[[Forti ta' Bahla]] *[[Fortifikazzjonijiet ta’ Kotor|Fortifikazzjonijiet ta' Kotor]] *[[Fortifikazzjonijiet ta' Vauban]] *[[Fortijiet fl-Għoljiet ta' Rajasthan]] *[[Fortizza ta' Diyarbakır]] *[[Fotografu]] *[[Francesco Guardi]] *[[François-Alphonse Forel]] *[[François Couperin]] *[[Franġisk Zahra]] *[[Franz Ritter von Hauer]] *[[Frédéric Bartholdi]] *[[Fritz Albert Lipmann]] * [[Frott]] * [[Fruntieri Rumani tad-Danubju]] * [[Fruntieri tal-Imperu Ruman]] *[[Furnar]] === '''<u>Ġ</u>''' === * [[Ġardinar]] *[[Ġebla ta' Rosetta]] * [[Ġebla tal-Ġeneral]] * [[Ġeoloġija]] * [[Ġibjun ta' Kiev]] * [[Ġnien Botaniku ta' Padova]] * [[Ġonna ta' Hevsel]] *[[Ġurnalist]] === '''<u>G</u>''' === * [[Gammelstad]] * [[Genova: It-Toroq Ġodda u s-Sistema tal-Palazzi tal-Listi]] *[[Georg Ohm]] *[[George Gallup]] *[[Georges Bernanos]] *[[Georges J.F. Kohler]] *[[Getbol, il-Pjanuri tal-Marea tal-Korea t'Isfel]] *[[Giacomo Zanella]] *[[Giampiero Galeazzi]] *[[Gianni Vella]] *[[Giorgio Vasari]] *[[Giosuè Carducci]] *[[Giovanni Arduino]] *[[Giovanni Battista Belzoni]] *[[Giovanni Paisiello]] *[[Giovanni Papini]] *[[Giulio Natta]] *[[Gjirokastër]] *[[Glossarju]] *[[Göbekli Tepe]] *[[Gösta Mittag-Leffler]] *[[Grand Place, Brussell]] *[[Graz]] *[[Grazia Deledda]] *[[Gregorio Allegri]] *[[Gremxula ta' Malta]] *[[Grotta ta' Chauvet]] *[[Grupp ta' Monumenti ta' Khajuraho]] *[[Guillaume Cornelis van Beverloo]] *[[Gustave Charpentier]] * [[Gżejjer Eolji]] * [[Gżejjer Falkland]] * [[Gżejjer Galapagos]] *[[Gżira ta' Jeju]] *[[Gżira tal-Mużewijiet]] === '''<u>GĦ</u>''' === * [[Għajn Tuffieħa]] * [[Għalliem]] *[[Għar Dalam]] *[[Għar ta' Altamira]] *[[Għar ta' Karain]] *[[Għar tal-Irħam]] *[[Għerien ta’ Škocjan|Għerien ta' Škocjan]] *[[Għerien u Arti tal-Era Glaċjali fil-Jura tas-Swabja]] *[[Għoljiet, Djar u Kantini ta' Champagne]] *[[Għoljiet Sagri ta' Piemonte u ta' Lombardia]] *[[Għoljiet ta' Donets]] *[[Għoljiet tal-Prosecco ta' Conegliano u Valdobbiadene]] === '''<u>H</u>''' === * [[Hagia Sophia]] * [[Hallstatt]] *[[Hans Geiger]] *[[Hans Memling]] *[[Hans Spemann]] *[[Hatı Çırpan]] *[[Hattusha]] *[[Heinrich Hertz]] *[[Hermannus Contractus]] *[[Hildesheim]] *[[Holašovice]] *[[Hovgården]] *[[Howard Carter]] *[[Hryhorii Kvitka-Osnovianenko]] *[[Hubert de Givenchy]] === '''<u>Ħ</u>''' === * [[Ħaġar ta' Jelling]] *[[Ħajt il-Kbir taċ-Ċina]] *[[Ħitan Rumani ta' Lugo]] === '''<u>I</u>''' === * [[Idrija]] * [[Impjant Nukleari ta' Zaporizhzhia]] *[[Impjant tal-Ippompjar bl-Istim ta' Wouda]] *[[Inara Luigas]] *[[Inċiżjonijiet fuq il-Blat f’Valcamonica|Inċiżjonijiet fuq il-Blat f'Valcamonica]] *[[Indiċi]] *[[Ingredjent]] *[[Intaljatur]] *[[Ipoġew ta’ Ħal Saflieni|Ipoġew ta' Ħal Saflieni]] * [[Ipproċessar testwali]] * [[Irħula Kbar bi Spa fl-Ewropa]] * [[Irpin]] *[[Isabella d'Este]] *[[ISBN]] *[[Istmu Kuronjan]] *[[Ivan Turgenev]] *[[Ivrea]] === '''<u>J</u>''' === * [[Jacinto Benavente]] *[[Jantar Mantar, Jaipur]] *[[Jean Antoine Houdon]] *[[Jean Dieudonné]] *[[Jean Picard]] *[[Johan Jensen]] *[[John Edward Critien]] *[[John Kendrew]] *[[John Strutt Rayleigh]] *[[Jongmyo]] *[[Jørgen Pedersen Gram]] *[[Joseph Louis Gay-Lussac]] *[[Jože Plečnik]] *[[Julia Malinova]] *[[Júlia Sigmond]] *[[Julius Wagner-Jauregg]] *[[Jum il-Ġifa]] *[[Jum il-Lingwa Erżjana]] *[[Jum l-Ewropa]] === '''<u>K</u>''' === * [[Kaja Kallas]] *[[Kalwaria Zebrzydowska]] *[[Kampnari tal-Belġju u ta' Franza]] *[[Kappella]] *[[Karl Ferdinand Braun]] *[[Karl Weierstrass]] *[[Kastell ta’ Kroměříž|Kastell ta' Kroměříž]] *[[Kastell ta' Kronborg]] *[[Kastell ta’ Litomyšl|Kastell ta' Litomyšl]] *[[Kastell ta’ Malbork|Kastell ta' Malbork]] *[[Kastell ta' Spiš]] *[[Kastell ta' Wartburg]] *[[Kastelli ta' Bellinzona]] *[[Katarina Vitale]] * [[Katidral]] *[[Katidral ta' Aachen]] *[[Katidral ta' Köln]] *[[Katidral ta' Naumburg]] *[[Katidral ta' Santa Sofija (Kiev)]] *[[Katidral ta’ Šibenik|Katidral ta' Šibenik]] *[[Katina Muntanjuża ta’ Meskheti]] *[[Kauksi Ülle]] * [[Kavallier ta’ San Ġakbu|Kavallier ta' San Ġakbu]] *[[Kelma]] *[[Kernavė]] *[[Khiva]] *[[Kinderdijk]] *[[Kirurgu]] *[[Kladruby nad Labem]] * [[Klima ta' Malta]] *[[Knejjes Impittrin fir-Reġjun ta’ Troodos|Knejjes Impittrin fir-Reġjun ta' Troodos]] *[[Knejjes tal-Injam tal-Karpazji Slovakki]] *[[Knejjes tal-Injam tan-Nofsinhar ta’ Małopolskie]] *[[Knejjes tal-Moldavja]] *[[Knejjes tal-Paċi]] *[[Knejjes u Kunventi ta' Goa]] *[[Knisja tal-Pellegrinaġġ ta' San Ġwann ta' Nepomuk|Knisja tal-Pellegrinaġġ ta’ San Ġwann ta' Nepomuk]] *[[Knisja ta' Santa Marija tal-Grazzji (Milan)|Knisja ta' Santa Marija tal-Grazzji, Milan]] *[[Knisja ta' San Nikola tas-Saqaf]] *[[Knisja tal-Paċi fi Świdnica]] *[[Knisja tal-Verġni Marija ta' Arakos]] *[[Knisja tal-Vitorja]] *[[Kok]] *[[Kolomenskoye]] *[[Kolonja tal-Artisti ta' Darmstadt]] *[[Kolonna tat-Trinità Mqaddsa, Olomouc]] * [[Kolossew]] *[[Konversazzjoni]] *[[Korfù]] *[[Kosta Ġurassika]] *[[Kosta ta' Amalfi]] *[[Kostituzzjoni ta’ Malta|Kostituzzjoni ta' Malta]] *[[Krater ta' Logoisk]] *[[Kremlin ta' Kazan]] *[[Kremlin ta’ Moska|Kremlin ta' Moska]] *[[Krzemionki]] *[[Kumpanija Ferrovjarja Retika]] *[[Kunvent Benedittin ta' San Ġwann f'Müstair]] *[[Kunvent ta' Spiš]] *[[Kunvent ta’ Novodevichy|Kunvent ta' Novodevichy]] *[[Kutná Hora]] === '''<u>L</u>''' === * [[L-Arti]] * [[Lagi ta' Willandra]] *[[Landier]] *[[Lapponja Żvediża]] *[[Las Médulas]] *[[Lascaux]] *[[Lavra tat-Trinità ta' San Serġjo]] *[[Lazzaro Pisani]] *[[Lessikoloġija]] * [[Lessiku]] * [[Letoon]] * [[Levoča, il-Kastell ta' Spiš u l-monumenti kulturali assoċjati]] * [[Liftijiet Idrawliċi tal-Canal du Centre]] *[[Lika Kavzharadze]] *[[Lingwa Erżjana]] *[[Linja ferrovjarja ta’ Semmering|Linja ferrovjarja ta' Semmering]] *[[Linji ta' Nazca]] *[[Linji tal-Ilma Difensivi Olandiżi]] *[[Lista ta’ binjiet ta’ Gaudí]] *[[Lista ta' Membri tal-Parlament ta' Malta, 2017–2022]] *[[Lista ta' peniżoli]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji f'Ċipru]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji f'Malta]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji taċ-Ċekja|Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fiċ-Ċekja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Bożnija-Ħerzegovina]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Każakistan]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Kroazja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Latvja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Litwanja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Maċedonja ta' Fuq]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Montenegro]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Polonja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fis-Slovenja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fit-Turkija]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Awstrija]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Estonja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Iran]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Italja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Ukrajna]] *[[Loġġa tal-Ħarir]] *[[Longobardi fl-Italja: Postijiet tal-Poter (568-774 W.K.)]] *[[Lorenzo de' Medici]] *[[Lorenzo Valla]] *[[Lucavsala]] *[[Lučka Kajfež Bogataj]] *[[Ludovico Carracci]] *[[Luigi Boccherini]] *[[Luigi Pirandello]] *[[Lumbini]] *[[Lviv]] === '''<u>M</u>''' === * [[Machu Picchu]] *[[Mafkar tal-Paċi ta' Hiroshima]] * [[Malta taħt il-Franċiżi]] *[[Maltin]] *[[Måneskin]] *[[Manhush]] *[[Manto Mavrogenous]] *[[Mantova]] *[[Maria De Filippi]] *[[Maria Dobroniega ta' Kiev]] *[[Mario Draghi]] *[[Martinu I ta' Sqallija]] *[[Mary Moser]] *[[Mawżolew ta’ Khoja Ahmed Yasawi]] *[[Meteora]] *[[Mikhail Ostrogradsky]] *[[Milan]] *[[Mina tal-Imħabba ta' Klevan]] *[[Minjiera Storika tal-Fidda f'Tarnowskie Góry]] *[[Minjiera tal-Melħ ta’ Wieliczka]] *[[Minjiera tar-Ram ta' Falun]] *[[Minjieri taż-Żnied Neolitiċi ta' Spiennes]] *[[Mira Alečković]] *[[Mirella Freni]] *[[Modena]] *[[Monasteri ta' Yuso u ta' Suso]] *[[Monasteru ta’ Gračanica|Monasteru ta' Gračanica]] *[[Monasteru tal-Ġlormini]] *[[Monasteru Rjali ta' Santa Marija ta' Guadalupe]] *[[Monasteru ta' Voroneț]] *[[Monika Kryemadhi]] *[[Monte San Giorgio]] * [[Monument]] * [[Monumenti Rumani, il-Katidral ta' San Pietru u l-Knisja tal-Madonna fi Trier]] * [[Monumenti Storiċi f'Novgorod u fl-Inħawi]] * [[Monumenti Storiċi ta' Kjoto Antika (Bliet ta' Kjoto, Uji u Ōtsu)]] *[[Monumenti Storiċi ta' Nara]] *[[Moskea l-Kbira u Sptar ta' Divriği]] *[[Moskea ta’ Selimiye, Edirne]] *[[Motoori Norinaga]] *[[Muħammed]] *[[Muniċipju ta' Bremen]] *[[Muntanji tal-Krimea]] *[[Mużew ta' Trojja]] *[[Mystras]] === '''<u>N</u>''' === * [[Nagorno-Karabakh]] * [[Naħla tal-għasel ta' Malta]] * [[Nancy]] *[[Napli]] *[[Nataliya Kobrynska]] *[[Nekropoli ta' Monterozzi]] *[[Nemrut Dağı]] *[[New Secret (jott)]] *[[Nexhmije Pagarusha]] *[[Nicolas-Claude Fabri de Peiresc]] *[[Nicolas-Joseph Cugnot]] *[[Nicolau Coelho]] *[[Nikkō]] *[[Nisa (Turkmenistan)]] *[[Nisa f’Malta]] *[[Nisa fl-elezzjonijiet ġenerali ta’ Malta]] *[[Norman Morrison]] *[[Nutar]] === '''<u>O</u>''' === * [[Olga Tass]] *[[Olimpja]] *[[Oplontis]] *[[Opri Venezjani tad-Difiża bejn is-sekli 15 u 17: Stato da Terra – Stato da Mar tal-Punent]] *[[Oqbra imperjali tad-dinastiji Ming u Qing]] *[[Ortografija Litwana]] *[[Osservatorju ta' Jodrell Bank]] *[[Otto Toeplitz]] === '''<u>P</u>''' === * [[Pajsaġġ Agrikolu tan-Nofsinhar ta' Öland]] * [[Pajsaġġ Industrijali ta' Blaenavon]] * [[Pajsaġġ Kulturali ta’ Lednice-Valtice]] * [[Pajsaġġ tal-Vinji ta' Piemonte: Langhe-Roero u Monferrato]] * [[Pajsaġġ tax-Xogħol fil-Minjieri ta' Cornwall u l-Punent ta' Devon]] *[[Palazz Irjali ta' Caserta]] *[[Palazz ta’ Djoklezjanu|Palazz ta' Djoklezjanu]] *[[Palazz ta' Drottningholm]] *[[Palazz ta’ Schönbrunn|Palazz ta' Schönbrunn]] *[[Palazz ta’ Stoclet|Palazz ta' Stoclet]] *[[Palazzi u Parks ta' Potsdam u Berlin]] *[[Palenque]] *[[Palermo Għarbija-Normanna u l-Katidrali ta' Cefalù u Monreale]] *[[Palestina]] *[[Palianytsia]] *[[Pamukkale]] *[[Parmigianino]] *[[Park Irjali ta' Studley]] *[[Park Naturali Nazzjonali tal-Karpazji]] *[[Park Nazzjonali Storiku ta' Göreme]] *[[Park Nazzjonali ta’ Belovezhskaya Pushcha]] *[[Park Nazzjonali ta' Chitwan]] *[[Park Nazzjonali ta' Cilento, Vallo di Diano u Alburni]] *[[Park Nazzjonali ta’ Fertő-Hanság]] *[[Park Nazzjonali ta' Garajonay]] *[[Park Nazzjonali ta' Komodo]] *[[Park Nazzjonali ta' Sagarmatha]] *[[Park Nazzjonali ta' Teide]] *[[Park Nazzjonali ta' Ujung Kulon]] *[[Park Nazzjonali tal-Għerien ta' Naracoorte]] *[[Park Nazzjonali tal-Lagi ta’ Plitvice]] *[[Park Storiku ta' Ayutthaya]] *[[Park ta’ Muskau|Park ta' Muskau]] *[[Parrukkier]] *[[Paulo Coelho]] *[[Pavlo Lee]] *[[Pellegrinaġġ ta’ San Ġakbu]] *[[Peña de los Enamorados]] *[[Peniżola]] *[[Pergamon]] *[[Petra]] *[[Philipp Otto Runge]] *[[Pienza]] *[[Piero Angela]] *[[Pierre Fatou]] *[[Pietro Longhi]] *[[Pjanura ta’ Stari Grad]] *[[Pjazza]] * [[Pjazza tal-Mirakli]] *[[Plamer]] *[[Politika]] *[[Pont Antik ta’ Mostar]] *[[Pont ta' Forth]] *[[Pont ta' Malabadi]] *[[Pont ta' Mehmed Paša Sokolović]] *[[Pont ta' Vizcaya]] *[[Porfirio Barba-Jacob]] *[[Port ta’ Marsamxett]] *[[Porta Nigra]] *[[Portiċi ta' Bologna]] *[[Pożati]] *[[Professjoni]] *[[Provins]] === '''<u>Q</u>''' === * [[Qalhat]] * [[Il-Qtugħ ir-Ras ta’ San Ġwann|Qtugħ ir-Ras ta’ San Ġwann Battista (Caravaggio)]] * [[Quedlinburg]] === '''<u>R</u>''' === * [[Ravenna]] * [[Reġjun Naturali, Kulturali u Storiku ta’ Kotor]] * [[Reġjun tal-Estrazzjoni tal-Minerali ta' Erzgebirge/Krušnohoří]] *[[Reichenau]] *[[Relattività (Maurits Cornelis Escher)]] *[[Rembrandt]] *[[Renata Scotto]] *[[Renju tal-Ġonna ta' Dessau-Wörlitz]] *[[Repubblika Sovjetika ta’ Don|Repubblika Sovjetika ta' Don]] *[[Residenza tal-Metropolitani ta' Bukovina u tad-Dalmazja]] *[[Residenzi tal-Familja Savoia]] *[[Residenzi tal-Moderniżmu f'Berlin]] *[[Rewwixta tal-Qassisin]] *[[Riga]] *[[Riversleigh]] *[[Riżerva Naturali ta' Bashkiriya]] *[[Riżerva Naturali ta’ Kaniv]] *[[Riżerva Naturali ta’ Yulen]] *[[Riżerva Naturali tal-Flora fil-Ġibs]] *[[Riżerva tal-Bijosfera Transkonfinali Ohrid-Prespa]] *[[Robert Wilhelm Bunsen]] * [[Roi Mata]] * [[Ronald Searle]] * [[Rotot ta’ Santiago de Compostela fi Franza]] * [[Róža Domašcyna]] *[[Rudolf Diesel]] *[[Ruggiero Leoncavallo]] === '''<u>S</u>''' === * [[Safranbolu]] * [[Saint-Émilion]] * [[Sajjied]] *[[Sala taċ-Ċentenarju]] *[[Salamanca]] *[[Salvatore Accardo]] *[[Salzburg]] *[[Samantha Cristoforetti]] *[[Samarkanda]] *[[San Gimignano]] *[[San Pietruburgu]] *[[Sandra Mondaini]] *[[Sandro Botticelli]] *[[Sangiran]] *[[Santiago de Compostela]] *[[Santwarju ta' Bom Jesus do Monte]] *[[Santwarju ta' Itsukushima]] * [[Saryarka]] * [[Sassi ta' Matera]] *[[Schokland]] *[[Seba’ Għeġubijiet Ġodda tad-Dinja]] *[[Sebastian Brant]] *[[Sengħa]] *[[Seokguram]] *[[Seowon]] *[[Severo Ochoa]] *[[Shahrisabz]] *[[Sian Ka'an]] *[[Sidney Webb]] *[[Siena]] *[[Siracusa]] *[[Sistema tal-Ġestjoni tal-Ilma ta' Augsburg]] *[[Sit Arkeoloġiku ta' Atapuerca]] *[[Sit Arkeoloġiku ta’ Paphos]] * [[Sit ta' Wirt Dinji]] *[[Sit tad-Dolmens ta' Antequera]] *[[Siti Arkeoloġiċi ta' Tarraco]] *[[Siti Awstraljani tal-Fossili tal-Mammiferi]] *[[Siti Penitenzjarji Awstraljani]] *[[Siti preistoriċi bil-puntali madwar l-Alpi|Siti Preistoriċi bil-Puntali Madwar l-Alpi]] *[[Skarpan]] *[[Skellig Michael]] *[[Skogskyrkogården]] *[[Skoll il-Kbir tal-Qroll]] *[[Skoll tal-Qroll ta' New Caledonia]] *[[Sophie Germain]] *[[Skrivan]] *[[Statwa]] *[[Statwa ta' Roland ta' Bremen]] *[[Statwa tal-Libertà]] *[[Stazzjon ta' Chhatrapati Shivaji]] *[[Stazzjon tar-Radju ta' Grimeton]] *[[Stećak]] *[[Stevns Klint]] *[[Stonehenge]] *[[Su Nuraxi]] *[[Suq Ċentrali ta' Ljubljana]] === '''<u>T</u>''' === * [[Ta' Bakkja]] * [[Ta' Kandja]] *[[Tabib]] *[[Taħdit]] *[[Taj Mahal]] *[[Tallinn]] *[[Tarraco]] *[[Teatru Akkademiku Reġjonali ta' Donetsk]] *[[Teatru Antik ta’ Epidaurus|Teatru Antik ta' Epidaurus]] *[[Teatru Rjal]] *[[Teatru tal-Opri Margravjali]] *[[Tekniku]] *[[Telč]] * [[Tempji Megalitiċi ta’ Malta u Għawdex|Tempji Megalitiċi ta' Malta u Għawdex]] *[[Tempju ta' Apollo Epikurju f’Bassae|Tempju ta' Apollo Epikurju f'Bassae]] *[[Tempju ta' Asklepju ta' Epidaurus]] *[[Tempju ta' Haeinsa]] *[[Tempju tal-Ġenna]] * [[Terminoloġija]] * [[Tetiana Ostashchenko]] *[[Teżawru]] *[[Tholos ta' El Romeral]] *[[Thomas à Kempis]] *[[Tian Shan]] * [[Tieqa tad-Dwejra]] * [[Tieqa tal-Wied il-Mielaħ]] * [[Tikal]] *[[Tinqix fuq il-Blat f'Tanum]] *[[Tiryns]] *[[Tlacotalpan]] *[[TNMK]] *[[Tobias Michael Carel Asser]] *[[Tomaso Antonio Vitali]] *[[Toroq tal-Ħarir: in-Network ta' Rotot tal-Kuritur ta' Chang'an-Tianshan]] * [[Torri Mmejjel ta' Pisa]] * [[Torri ta' Belém]] *[[Torri ta' Erkole]] *[[Toruń]] *[[Třebíč]] *[[Trogir]] *[[Trojja]] *[[Tropiċi Mistagħdra ta' Queensland]] *[[Tserkva ta' Santa Marija, Owczary]] *[[Tserkva ta' Santa Marija Omm Alla, Chotyniec]] *[[Tserkva tal-Injam tal-Karpazji fil-Polonja u fl-Ukrajna]] *[[Tutankhamun]] === '''<u>U</u>''' === * [[Ugo Foscolo]] *[[Uluru]] *[[Um er-Rasas]] *[[UNESCO]] *[[Unjoni Sovjetika]] *[[Urbino]] *[[Uxmal]] === '''<u>V</u>''' === * [[Val d'Orcia]] *[[Val di Noto]] *[[Valentyna Radzymovska]] *[[Valeria Bruni Tedeschi]] *[[Vallée de Mai]] *[[Velimir Khlebnikov]] *[[Venera 7]] *[[Verona]] *[[Vincent van Gogh]] *[[Vilel u Ġonna tal-Familja Medici]] *[[Villa d'Este]] *[[Villa Romana del Casale]] *[[Villa ta' Adrijanu]] *[[Villa Tugendhat]] *[[Vilnius]] *[[Visby]] *[[Vitaliy Kim]] *[[Vito Volterra]] *[[Vittorio De Sica]] *[[Vjenna]] *[[Vladimir Ashkenazy]] *[[Volodymyr Zelenskyy]] *[[Võros]] *[[Vulkan tat-Tajn ta’ Lökbatan]] === '''<u>W</u>''' === * [[Wachau]] *[[Wadi Rum]] *[[Werrej]] *[[Wied ta' Kathmandu]] *[[Wied ta' Madriu-Perafita-Claror]] *[[Wied tat-Tempji]] *[[Wilhelm Grimm]] *[[Wilhelm Röntgen]] *[[Willem de Sitter]] *[[William Boeing]] *[[Wirt tal-Foresti Tropikali ta' Sumatra]] *[[Wolfgang Paul]] === '''<u>X</u>''' === * [[Xatt it-Tiben]] *[[Xeff]] *[[Xochicalco]] *[[Xogħlijiet ta' Jože Plečnik f'Ljubljana – Disinn Urban Iċċentrat fuq il-Bniedem]] *[[Xjenza spazjali]] === '''<u>Y</u>''' === * [[Yagul]] * [[Yeni-Kale]] *[[Yuliya Gushchina]] *[[Yuri Lysianskyi]] === '''<u>Ż</u>''' === * [[Żiemel Abjad ta' Osmington]] *[[Żona l-Kbira tal-Muntanji Blu]] *[[Żona Protetta ta' Jungfrau-Aletsch]] *[[Żona Protetta ta' Pliva, Janj u r-Riżerva ta' Janjske Otoke]] *[[Żoni Storiċi ta' Baekje]] *[[Żooloġija]] === '''<u>Z</u>''' === * [[Zamość]] * [[Ziba Ganiyeva]] *[[Zofia Zamenhof]] *[[Zollverein]] *[[Zond 5]] idzl8ugo32av5e332nnwi424vq98a1h 279359 279316 2022-08-19T08:21:28Z Trigcly 17859 aġġornament wikitext text/x-wiki == '''Kontribuzzjonijiet - Artikli ġodda (732)''' == === <u>'''A'''</u> === * [[Abbazija ta' Corvey]] * [[Abbazija ta' Fontenay]] * [[Abbazija ta' Lorsch]] *[[Abbazija ta' Saint-Savin-sur-Gartempe]] *[[Abbazija ta' Sankt Gallen]] *[[Abbazija ta’ Vézelay|Abbazija ta' Vezelay]] *[[Abu al-Fida]] *[[Abu Simbel]] *[[Aflaj tal-Oman]] *[[Afrodisja]] *[[Agostino Carracci]] *[[Agostino Matrenza]] *[[Aït Benhaddou]] *[[Akkwedott ta' Padre Tembleque]] *[[Akkwedott ta' Pontcysyllte]] *[[Alatyr]] *[[Alberobello]] *[[Albi]] *[[Alcide d'Orbigny]] *[[Aleksandr Yakovlevich Khinchin]] *[[Alenush Terian]] *[[Alessandro Scarlatti]] *[[Alessandro Volta]] *[[Alfred Hermann Fried]] *[[Alfred Nobel]] *[[Alfredo Casella]] *[[Alto Douro]] * [[L-Amerika t'Isfel|Amerka t’Isfel]] * [[L-Amerika ta' Fuq|Amerka ta’ Fuq]] *[[Amilcare Ponchielli]] *[[Anastasia Golovina]] *[[Anders Jonas Ångström]] *[[André Citroën]] *[[André Weil]] * [[Angkor Wat]] * [[Ani]] *[[Anna Seghers]] *[[Anna Sychravová]] *[[Anne-Sophie Mutter]] * [[Antartika]] *[[Antoine de Jussieu]] *[[Antoine de Saint-Exupéry]] *[[Antoinette Miggiani]] *[[Anton Diabelli]] *[[Aquileia]] *[[Arena Tettonika Żvizzera ta' Sardona]] *[[Arġentier]] *[[Arġentier (tad-deheb)]] *[[Ark Ġeodetiku ta’ Struve|Ark Ġeodetiku ta' Struve]] *[[Arkeoloġija]] *[[Arkitett]] *[[Arkitettura tas-Seklu 20 ta' Frank Lloyd Wright]] *[[Arles]] *[[Armata tat-Terrakotta]] *[[Arslantepe]] *[[Arti Paleolitika fl-Għerien tat-Tramuntana ta' Spanja]] *[[Artiġjan]] * [[Assisi]] *[[Asuman Baytop]] *[[Auschwitz]] *[[Austin Camilleri]] *[[Avukat]] === '''<u>B</u>''' === * [[Bagan]] *[[Baħar ta' Wadden]] *[[Bajjad]] *[[Barbier]] *[[Bardejov]] *[[Bartolomé de Escobedo]] *[[Battir]] *[[Baxkortostan]] *[[Bażilika Ewfrasjana ta’ Poreč|Bażilika Ewfrasjana ta' Poreč]] *[[Bażilika ta' San Eġidju]] *[[Beatriz Carrillo]] *[[Beemster]] *[[Belt ta' New York]] *[[Belt ta' Vicenza u l-Vilel ta' Palladio fil-Veneto|Belt ta' Viċenza u l-Vilel ta' Palladio fil-Veneto]] *[[Bennej]] *[[Bernard Grech]] *[[Bidwi]] *[[Bieb il-Belt]] *[[Borobudur]] *[[Brook Taylor]] *[[Bucha]] *[[Bukhara]] *[[Buskett]] *[[Butrint]] === '''<u>Ċ/C</u>''' === * [[Calakmul]] * [[Canaletto]] * [[Caral]] *[[Carl Bosch]] *[[Carla Fracci]] *[[Caroline Mikkelsen]] *[[Castel del Monte, Puglia]] *[[Çatalhöyük]] *[[Ċensu Apap]] *[[Český Krumlov]] *[[Ċetta Chevalier]] *[[Chaîne des Puys]] *[[Charles Jean de la Vallée-Poussin]] *[[Charles Nicolle]] *[[Charlie Watts]] *[[Chersonesus Tawrika]] *[[Chichén Itzá]] *[[Choirokoitia]] *[[Christiansfeld]] *[[Christopher Polhem]] *[[Ċikli ta' affreski tas-seklu 14 ta' Padova]] *[[Cinque Terre]] *[[Ċittadella Imperjali ta' Thăng Long]] *[[Claude Joseph Rouget de Lisle]] *[[Crespi d'Adda]] *[[Cristofano Allori]] *[[Cumalıkızık]] *[[Cynthia Turner]] === '''<u>D</u>''' === * [[Daniel Gabriel Fahrenheit]] *[[Dar ta’ Rietveld Schröder]] *[[Delta tax-xmara Kızılırmak]] *[[Dentist]] *[[Denys Shmyhal]] *[[Déodat Gratet de Dolomieu]] *[[Diana, Prinċipessa ta' Wales]] *[[Diga ta' Karakaya]] *[[Dikjarazzjoni tal-Indipendenza tal-Ukrajna]] *[[Dizzjunarju]] *[[Djalett]] *[[Djar Ewlenin ta' Victor Horta fi Brussell]] *[[Dolċier]] *[[Dolmen ta' Menga]] *[[Dolmen ta' Viera]] *[[Dolomiti]] *[[Domenico Scarlatti]] *[[Domowina]] *[[Draginja Vuksanović-Stanković]] *[[Dubrovnik]] *[[Durmitor]] * [[Dwejra]] === '''<u>E</u>''' === * [[Edinburgu]] * [[Efesu]] * [[Eise Eisinga]] *[[Ekonomista]] *[[El Torcal]] *[[Elisha Graves Otis]] *[[Emil Nolde]] *[[Emma Andrijewska]] *[[Emma Muscat]] *[[Ernst Schröder]] *[[Esperantoloġija]] *[[Estrazzjoni terminoloġika]] *[[Eugenija Šimkūnaitė]] *[[Eugenio Montale]] *[[Eva Ahnert-Rohlfs]] *[[Evelyn Bonaci]] *[[Ewropa tal-Lvant]] === '''<u>F</u>''' === * [[Fabbrika ta' Fagus]] * [[Fabbrika ta' Van Nelle]] * [[Fabbrika tal-Azzar ta' Völklingen]] * [[Fabbrika tal-Ħadid ta' Engelsberg]] * [[Fanal ta' Cordouan]] *[[Femminiżmu tar-Rom]] *[[Fenno-Skandinavja]] *[[Ferrara]] *[[Festival ta' Sanremo]] *[[Firenze]] *[[Fjords Norveġiżi tal-Punent]] *[[Flora Martirosian]] *[[Fondoq ta' Ironbridge]] *[[Foresti Antiki u Primordjali tal-Fagu tal-Karpazji u ta' Reġjuni Oħra tal-Ewropa]] *[[Foresti Tropikali ta' Gondwana]] * [[Forti ta' Agra]] *[[Forti ta' Bahla]] *[[Fortifikazzjonijiet ta’ Kotor|Fortifikazzjonijiet ta' Kotor]] *[[Fortifikazzjonijiet ta' Vauban]] *[[Fortijiet fl-Għoljiet ta' Rajasthan]] *[[Fortizza ta' Diyarbakır]] *[[Fotografu]] *[[Francesco Guardi]] *[[François-Alphonse Forel]] *[[François Couperin]] *[[Franġisk Zahra]] *[[Franz Ritter von Hauer]] *[[Frédéric Bartholdi]] *[[Fritz Albert Lipmann]] * [[Frott]] * [[Fruntieri Rumani tad-Danubju]] * [[Fruntieri tal-Imperu Ruman]] *[[Furnar]] === '''<u>Ġ</u>''' === * [[Ġardinar]] *[[Ġebla ta' Rosetta]] * [[Ġebla tal-Ġeneral]] * [[Ġeoloġija]] * [[Ġibjun ta' Kiev]] * [[Ġnien Botaniku ta' Padova]] * [[Ġonna ta' Hevsel]] *[[Ġurnalist]] === '''<u>G</u>''' === * [[Gammelstad]] * [[Genova: It-Toroq Ġodda u s-Sistema tal-Palazzi tal-Listi]] *[[Georg Ohm]] *[[George Gallup]] *[[Georges Bernanos]] *[[Georges J.F. Kohler]] *[[Getbol, il-Pjanuri tal-Marea tal-Korea t'Isfel]] *[[Giacomo Zanella]] *[[Giampiero Galeazzi]] *[[Gianni Vella]] *[[Giorgio Vasari]] *[[Giosuè Carducci]] *[[Giovanni Arduino]] *[[Giovanni Battista Belzoni]] *[[Giovanni Paisiello]] *[[Giovanni Papini]] *[[Giulio Natta]] *[[Gjirokastër]] *[[Glossarju]] *[[Göbekli Tepe]] *[[Gösta Mittag-Leffler]] *[[Grand Place, Brussell]] *[[Graz]] *[[Grazia Deledda]] *[[Gregorio Allegri]] *[[Gremxula ta' Malta]] *[[Grotta ta' Chauvet]] *[[Grupp ta' Monumenti ta' Khajuraho]] *[[Guillaume Cornelis van Beverloo]] *[[Gustave Charpentier]] * [[Gżejjer Eolji]] * [[Gżejjer Falkland]] * [[Gżejjer Galapagos]] *[[Gżira ta' Jeju]] *[[Gżira tal-Mużewijiet]] === '''<u>GĦ</u>''' === * [[Għajn Tuffieħa]] * [[Għalliem]] *[[Għar Dalam]] *[[Għar ta' Altamira]] *[[Għar ta' Karain]] *[[Għar tal-Irħam]] *[[Għerien ta’ Škocjan|Għerien ta' Škocjan]] *[[Għerien u Arti tal-Era Glaċjali fil-Jura tas-Swabja]] *[[Għoljiet, Djar u Kantini ta' Champagne]] *[[Għoljiet Sagri ta' Piemonte u ta' Lombardia]] *[[Għoljiet ta' Donets]] *[[Għoljiet tal-Prosecco ta' Conegliano u Valdobbiadene]] === '''<u>H</u>''' === * [[Hagia Sophia]] * [[Hallstatt]] *[[Hans Geiger]] *[[Hans Memling]] *[[Hans Spemann]] *[[Hatı Çırpan]] *[[Hattusha]] *[[Heinrich Hertz]] *[[Hermannus Contractus]] *[[Hildesheim]] *[[Holašovice]] *[[Hovgården]] *[[Howard Carter]] *[[Hryhorii Kvitka-Osnovianenko]] *[[Hubert de Givenchy]] === '''<u>Ħ</u>''' === * [[Ħaġar ta' Jelling]] *[[Ħajt il-Kbir taċ-Ċina]] *[[Ħitan Rumani ta' Lugo]] === '''<u>I</u>''' === * [[Idrija]] * [[Impjant Nukleari ta' Zaporizhzhia]] *[[Impjant tal-Ippompjar bl-Istim ta' Wouda]] *[[Inara Luigas]] *[[Inċiżjonijiet fuq il-Blat f’Valcamonica|Inċiżjonijiet fuq il-Blat f'Valcamonica]] *[[Indiċi]] *[[Ingredjent]] *[[Intaljatur]] *[[Ipoġew ta’ Ħal Saflieni|Ipoġew ta' Ħal Saflieni]] * [[Ipproċessar testwali]] * [[Irħula Kbar bi Spa fl-Ewropa]] * [[Irpin]] *[[Isabella d'Este]] *[[ISBN]] *[[Istmu Kuronjan]] *[[Ivan Turgenev]] *[[Ivrea]] === '''<u>J</u>''' === * [[Jacinto Benavente]] *[[Jantar Mantar, Jaipur]] *[[Jean Antoine Houdon]] *[[Jean Dieudonné]] *[[Jean Picard]] *[[Johan Jensen]] *[[John Edward Critien]] *[[John Kendrew]] *[[John Strutt Rayleigh]] *[[Jongmyo]] *[[Jørgen Pedersen Gram]] *[[Joseph Louis Gay-Lussac]] *[[Jože Plečnik]] *[[Julia Malinova]] *[[Júlia Sigmond]] *[[Julius Wagner-Jauregg]] *[[Jum il-Ġifa]] *[[Jum il-Lingwa Erżjana]] *[[Jum l-Ewropa]] === '''<u>K</u>''' === * [[Kaja Kallas]] *[[Kalwaria Zebrzydowska]] *[[Kampnari tal-Belġju u ta' Franza]] *[[Kappella]] *[[Karl Ferdinand Braun]] *[[Karl Weierstrass]] *[[Kastell ta’ Kroměříž|Kastell ta' Kroměříž]] *[[Kastell ta' Kronborg]] *[[Kastell ta’ Litomyšl|Kastell ta' Litomyšl]] *[[Kastell ta’ Malbork|Kastell ta' Malbork]] *[[Kastell ta' Spiš]] *[[Kastell ta' Wartburg]] *[[Kastelli ta' Bellinzona]] *[[Katarina Vitale]] * [[Katidral]] *[[Katidral ta' Aachen]] *[[Katidral ta' Köln]] *[[Katidral ta' Naumburg]] *[[Katidral ta' Santa Sofija (Kiev)]] *[[Katidral ta’ Šibenik|Katidral ta' Šibenik]] *[[Katina Muntanjuża ta’ Meskheti]] *[[Kauksi Ülle]] * [[Kavallier ta’ San Ġakbu|Kavallier ta' San Ġakbu]] *[[Kelma]] *[[Kernavė]] *[[Khiva]] *[[Kinderdijk]] *[[Kirurgu]] *[[Kladruby nad Labem]] * [[Klima ta' Malta]] *[[Knejjes Impittrin fir-Reġjun ta’ Troodos|Knejjes Impittrin fir-Reġjun ta' Troodos]] *[[Knejjes tal-Injam tal-Karpazji Slovakki]] *[[Knejjes tal-Injam tan-Nofsinhar ta’ Małopolskie]] *[[Knejjes tal-Moldavja]] *[[Knejjes tal-Paċi]] *[[Knejjes u Kunventi ta' Goa]] *[[Knisja tal-Pellegrinaġġ ta' San Ġwann ta' Nepomuk|Knisja tal-Pellegrinaġġ ta’ San Ġwann ta' Nepomuk]] *[[Knisja ta' Santa Marija tal-Grazzji (Milan)|Knisja ta' Santa Marija tal-Grazzji, Milan]] *[[Knisja ta' San Nikola tas-Saqaf]] *[[Knisja tal-Paċi fi Świdnica]] *[[Knisja tal-Verġni Marija ta' Arakos]] *[[Knisja tal-Vitorja]] *[[Kok]] *[[Kolomenskoye]] *[[Kolonja tal-Artisti ta' Darmstadt]] *[[Kolonna tat-Trinità Mqaddsa, Olomouc]] * [[Kolossew]] *[[Konversazzjoni]] *[[Korfù]] *[[Kosta Ġurassika]] *[[Kosta ta' Amalfi]] *[[Kostituzzjoni ta’ Malta|Kostituzzjoni ta' Malta]] *[[Krater ta' Logoisk]] *[[Kremlin ta' Kazan]] *[[Kremlin ta’ Moska|Kremlin ta' Moska]] *[[Krzemionki]] *[[Kumpanija Ferrovjarja Retika]] *[[Kunvent Benedittin ta' San Ġwann f'Müstair]] *[[Kunvent ta' Spiš]] *[[Kunvent ta’ Novodevichy|Kunvent ta' Novodevichy]] *[[Kutná Hora]] === '''<u>L</u>''' === * [[L-Arti]] * [[Lagi ta' Willandra]] *[[Landier]] *[[Lapponja Żvediża]] *[[Las Médulas]] *[[Lascaux]] *[[Lavra tat-Trinità ta' San Serġjo]] *[[Lazzaro Pisani]] *[[Lessikoloġija]] * [[Lessiku]] * [[Letoon]] * [[Levoča, il-Kastell ta' Spiš u l-monumenti kulturali assoċjati]] * [[Liftijiet Idrawliċi tal-Canal du Centre]] *[[Lika Kavzharadze]] *[[Lingwa Erżjana]] *[[Linja ferrovjarja ta’ Semmering|Linja ferrovjarja ta' Semmering]] *[[Linji ta' Nazca]] *[[Linji tal-Ilma Difensivi Olandiżi]] *[[Lista ta’ binjiet ta’ Gaudí]] *[[Lista ta' Membri tal-Parlament ta' Malta, 2017–2022]] *[[Lista ta' peniżoli]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji f'Ċipru]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji f'Malta]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji taċ-Ċekja|Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fiċ-Ċekja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Bożnija-Ħerzegovina]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Każakistan]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Kroazja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Latvja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Litwanja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Maċedonja ta' Fuq]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Montenegro]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Polonja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fis-Slovenja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fit-Turkija]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Awstrija]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Estonja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Iran]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Italja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Ukrajna]] *[[Loġġa tal-Ħarir]] *[[Longobardi fl-Italja: Postijiet tal-Poter (568-774 W.K.)]] *[[Lorenzo de' Medici]] *[[Lorenzo Valla]] *[[Lucavsala]] *[[Lučka Kajfež Bogataj]] *[[Ludovico Carracci]] *[[Luigi Boccherini]] *[[Luigi Pirandello]] *[[Lumbini]] *[[Lviv]] === '''<u>M</u>''' === * [[Machu Picchu]] *[[Mafkar tal-Paċi ta' Hiroshima]] * [[Malta taħt il-Franċiżi]] *[[Maltin]] *[[Måneskin]] *[[Manhush]] *[[Manto Mavrogenous]] *[[Mantova]] *[[Maria De Filippi]] *[[Maria Dobroniega ta' Kiev]] *[[Mario Draghi]] *[[Martinu I ta' Sqallija]] *[[Mary Moser]] *[[Mawżolew ta’ Khoja Ahmed Yasawi]] *[[Meteora]] *[[Mikhail Ostrogradsky]] *[[Milan]] *[[Mina tal-Imħabba ta' Klevan]] *[[Minjiera Storika tal-Fidda f'Tarnowskie Góry]] *[[Minjiera tal-Melħ ta’ Wieliczka]] *[[Minjiera tar-Ram ta' Falun]] *[[Minjieri taż-Żnied Neolitiċi ta' Spiennes]] *[[Mira Alečković]] *[[Mirella Freni]] *[[Modena]] *[[Monasteri ta' Yuso u ta' Suso]] *[[Monasteru ta’ Gračanica|Monasteru ta' Gračanica]] *[[Monasteru tal-Ġlormini]] *[[Monasteru Rjali ta' Santa Marija ta' Guadalupe]] *[[Monasteru ta' Voroneț]] *[[Monika Kryemadhi]] *[[Monte San Giorgio]] * [[Monument]] * [[Monumenti Rumani, il-Katidral ta' San Pietru u l-Knisja tal-Madonna fi Trier]] * [[Monumenti Storiċi f'Novgorod u fl-Inħawi]] * [[Monumenti Storiċi ta' Kjoto Antika (Bliet ta' Kjoto, Uji u Ōtsu)]] *[[Monumenti Storiċi ta' Nara]] *[[Moskea l-Kbira u Sptar ta' Divriği]] *[[Moskea ta’ Selimiye, Edirne]] *[[Motoori Norinaga]] *[[Muħammed]] *[[Muniċipju ta' Bremen]] *[[Muntanji tal-Krimea]] *[[Mużew ta' Trojja]] *[[Mystras]] === '''<u>N</u>''' === * [[Nagorno-Karabakh]] * [[Naħla tal-għasel ta' Malta]] * [[Nancy]] *[[Napli]] *[[Nataliya Kobrynska]] *[[Nekropoli ta' Monterozzi]] *[[Nemrut Dağı]] *[[New Secret (jott)]] *[[Nexhmije Pagarusha]] *[[Nicolas-Claude Fabri de Peiresc]] *[[Nicolas-Joseph Cugnot]] *[[Nicolau Coelho]] *[[Nikkō]] *[[Nisa (Turkmenistan)]] *[[Nisa f’Malta]] *[[Nisa fl-elezzjonijiet ġenerali ta’ Malta]] *[[Norman Morrison]] *[[Nutar]] === '''<u>O</u>''' === * [[Olga Tass]] *[[Olimpja]] *[[Oplontis]] *[[Opri Venezjani tad-Difiża bejn is-sekli 15 u 17: Stato da Terra – Stato da Mar tal-Punent]] *[[Oqbra imperjali tad-dinastiji Ming u Qing]] *[[Ortografija Litwana]] *[[Osservatorju ta' Jodrell Bank]] *[[Otto Toeplitz]] === '''<u>P</u>''' === * [[Pajsaġġ Agrikolu tan-Nofsinhar ta' Öland]] * [[Pajsaġġ Industrijali ta' Blaenavon]] * [[Pajsaġġ Kulturali ta’ Lednice-Valtice]] * [[Pajsaġġ tal-Vinji ta' Piemonte: Langhe-Roero u Monferrato]] * [[Pajsaġġ tax-Xogħol fil-Minjieri ta' Cornwall u l-Punent ta' Devon]] *[[Palazz Irjali ta' Caserta]] *[[Palazz ta’ Djoklezjanu|Palazz ta' Djoklezjanu]] *[[Palazz ta' Drottningholm]] *[[Palazz ta’ Schönbrunn|Palazz ta' Schönbrunn]] *[[Palazz ta’ Stoclet|Palazz ta' Stoclet]] *[[Palazzi u Parks ta' Potsdam u Berlin]] *[[Palenque]] *[[Palermo Għarbija-Normanna u l-Katidrali ta' Cefalù u Monreale]] *[[Palestina]] *[[Palianytsia]] *[[Pamukkale]] *[[Parmigianino]] *[[Park Irjali ta' Studley]] *[[Park Naturali Nazzjonali tal-Karpazji]] *[[Park Nazzjonali Storiku ta' Göreme]] *[[Park Nazzjonali ta’ Belovezhskaya Pushcha]] *[[Park Nazzjonali ta' Chitwan]] *[[Park Nazzjonali ta' Cilento, Vallo di Diano u Alburni]] *[[Park Nazzjonali ta’ Fertő-Hanság]] *[[Park Nazzjonali ta' Garajonay]] *[[Park Nazzjonali ta' Komodo]] *[[Park Nazzjonali ta' Sagarmatha]] *[[Park Nazzjonali ta' Teide]] *[[Park Nazzjonali ta' Ujung Kulon]] *[[Park Nazzjonali tal-Għerien ta' Naracoorte]] *[[Park Nazzjonali tal-Lagi ta’ Plitvice]] *[[Park Storiku ta' Ayutthaya]] *[[Park ta’ Muskau|Park ta' Muskau]] *[[Parrukkier]] *[[Paulo Coelho]] *[[Pavlo Lee]] *[[Pellegrinaġġ ta’ San Ġakbu]] *[[Peña de los Enamorados]] *[[Peniżola]] *[[Pergamon]] *[[Petra]] *[[Philipp Otto Runge]] *[[Pienza]] *[[Piero Angela]] *[[Pierre Fatou]] *[[Pietro Longhi]] *[[Pjanura ta’ Stari Grad]] *[[Pjazza]] * [[Pjazza tal-Mirakli]] *[[Plamer]] *[[Politika]] *[[Pont Antik ta’ Mostar]] *[[Pont ta' Forth]] *[[Pont ta' Malabadi]] *[[Pont ta' Mehmed Paša Sokolović]] *[[Pont ta' Vizcaya]] *[[Porfirio Barba-Jacob]] *[[Port ta’ Marsamxett]] *[[Porta Nigra]] *[[Portiċi ta' Bologna]] *[[Pożati]] *[[Professjoni]] *[[Provins]] === '''<u>Q</u>''' === * [[Qalhat]] * [[Il-Qtugħ ir-Ras ta’ San Ġwann|Qtugħ ir-Ras ta’ San Ġwann Battista (Caravaggio)]] * [[Quedlinburg]] === '''<u>R</u>''' === * [[Ravenna]] * [[Reġjun Naturali, Kulturali u Storiku ta’ Kotor]] * [[Reġjun tal-Estrazzjoni tal-Minerali ta' Erzgebirge/Krušnohoří]] *[[Reichenau]] *[[Relattività (Maurits Cornelis Escher)]] *[[Rembrandt]] *[[Renata Scotto]] *[[Renju tal-Ġonna ta' Dessau-Wörlitz]] *[[Repubblika Sovjetika ta’ Don|Repubblika Sovjetika ta' Don]] *[[Residenza tal-Metropolitani ta' Bukovina u tad-Dalmazja]] *[[Residenzi tal-Familja Savoia]] *[[Residenzi tal-Moderniżmu f'Berlin]] *[[Rewwixta tal-Qassisin]] *[[Riga]] *[[Riversleigh]] *[[Riżerva Naturali ta' Bashkiriya]] *[[Riżerva Naturali ta’ Kaniv]] *[[Riżerva Naturali ta’ Yulen]] *[[Riżerva Naturali tal-Flora fil-Ġibs]] *[[Riżerva tal-Bijosfera Transkonfinali Ohrid-Prespa]] *[[Robert Wilhelm Bunsen]] * [[Roi Mata]] * [[Ronald Searle]] * [[Rotot ta’ Santiago de Compostela fi Franza]] * [[Róža Domašcyna]] *[[Rudolf Diesel]] *[[Ruggiero Leoncavallo]] === '''<u>S</u>''' === * [[Safranbolu]] * [[Saint-Émilion]] * [[Sajjied]] *[[Sala taċ-Ċentenarju]] *[[Salamanca]] *[[Salvatore Accardo]] *[[Salzburg]] *[[Samantha Cristoforetti]] *[[Samarkanda]] *[[San Gimignano]] *[[San Pietruburgu]] *[[Sandra Mondaini]] *[[Sandro Botticelli]] *[[Sangiran]] *[[Santiago de Compostela]] *[[Santwarju ta' Bom Jesus do Monte]] *[[Santwarju ta' Itsukushima]] * [[Saryarka]] * [[Sassi ta' Matera]] *[[Schokland]] *[[Seba’ Għeġubijiet Ġodda tad-Dinja]] *[[Sebastian Brant]] *[[Sengħa]] *[[Seokguram]] *[[Seowon]] *[[Severo Ochoa]] *[[Shahrisabz]] *[[Sian Ka'an]] *[[Sidney Webb]] *[[Siena]] *[[Siracusa]] *[[Sistema tal-Ġestjoni tal-Ilma ta' Augsburg]] *[[Sit Arkeoloġiku ta' Atapuerca]] *[[Sit Arkeoloġiku ta’ Paphos]] * [[Sit ta' Wirt Dinji]] *[[Sit tad-Dolmens ta' Antequera]] *[[Siti Arkeoloġiċi ta' Tarraco]] *[[Siti Awstraljani tal-Fossili tal-Mammiferi]] *[[Siti Penitenzjarji Awstraljani]] *[[Siti preistoriċi bil-puntali madwar l-Alpi|Siti Preistoriċi bil-Puntali Madwar l-Alpi]] *[[Skarpan]] *[[Skellig Michael]] *[[Skogskyrkogården]] *[[Skoll il-Kbir tal-Qroll]] *[[Skoll tal-Qroll ta' New Caledonia]] *[[Skrivan]] *[[Sophie Germain]] *[[Sputnik 5]] *[[Statwa]] *[[Statwa ta' Roland ta' Bremen]] *[[Statwa tal-Libertà]] *[[Stazzjon ta' Chhatrapati Shivaji]] *[[Stazzjon tar-Radju ta' Grimeton]] *[[Stećak]] *[[Stevns Klint]] *[[Stonehenge]] *[[Su Nuraxi]] *[[Suq Ċentrali ta' Ljubljana]] === '''<u>T</u>''' === * [[Ta' Bakkja]] * [[Ta' Kandja]] *[[Tabib]] *[[Taħdit]] *[[Taj Mahal]] *[[Tallinn]] *[[Tarraco]] *[[Teatru Akkademiku Reġjonali ta' Donetsk]] *[[Teatru Antik ta’ Epidaurus|Teatru Antik ta' Epidaurus]] *[[Teatru Rjal]] *[[Teatru tal-Opri Margravjali]] *[[Tekniku]] *[[Telč]] * [[Tempji Megalitiċi ta’ Malta u Għawdex|Tempji Megalitiċi ta' Malta u Għawdex]] *[[Tempju ta' Apollo Epikurju f’Bassae|Tempju ta' Apollo Epikurju f'Bassae]] *[[Tempju ta' Asklepju ta' Epidaurus]] *[[Tempju ta' Haeinsa]] *[[Tempju tal-Ġenna]] * [[Terminoloġija]] * [[Tetiana Ostashchenko]] *[[Teżawru]] *[[Tholos ta' El Romeral]] *[[Thomas à Kempis]] *[[Tian Shan]] * [[Tieqa tad-Dwejra]] * [[Tieqa tal-Wied il-Mielaħ]] * [[Tikal]] *[[Tinqix fuq il-Blat f'Tanum]] *[[Tiryns]] *[[Tlacotalpan]] *[[TNMK]] *[[Tobias Michael Carel Asser]] *[[Tomaso Antonio Vitali]] *[[Toroq tal-Ħarir: in-Network ta' Rotot tal-Kuritur ta' Chang'an-Tianshan]] * [[Torri Mmejjel ta' Pisa]] * [[Torri ta' Belém]] *[[Torri ta' Erkole]] *[[Toruń]] *[[Třebíč]] *[[Trogir]] *[[Trojja]] *[[Tropiċi Mistagħdra ta' Queensland]] *[[Tserkva ta' Santa Marija, Owczary]] *[[Tserkva ta' Santa Marija Omm Alla, Chotyniec]] *[[Tserkva tal-Injam tal-Karpazji fil-Polonja u fl-Ukrajna]] *[[Tutankhamun]] === '''<u>U</u>''' === * [[Ugo Foscolo]] *[[Uluru]] *[[Um er-Rasas]] *[[UNESCO]] *[[Unjoni Sovjetika]] *[[Urbino]] *[[Uxmal]] === '''<u>V</u>''' === * [[Val d'Orcia]] *[[Val di Noto]] *[[Valentyna Radzymovska]] *[[Valeria Bruni Tedeschi]] *[[Vallée de Mai]] *[[Velimir Khlebnikov]] *[[Venera 7]] *[[Verona]] *[[Vincent van Gogh]] *[[Vilel u Ġonna tal-Familja Medici]] *[[Villa d'Este]] *[[Villa Romana del Casale]] *[[Villa ta' Adrijanu]] *[[Villa Tugendhat]] *[[Vilnius]] *[[Visby]] *[[Vitaliy Kim]] *[[Vito Volterra]] *[[Vittorio De Sica]] *[[Vjenna]] *[[Vladimir Ashkenazy]] *[[Volodymyr Zelenskyy]] *[[Võros]] *[[Vulkan tat-Tajn ta’ Lökbatan]] === '''<u>W</u>''' === * [[Wachau]] *[[Wadi Rum]] *[[Werrej]] *[[Wied ta' Kathmandu]] *[[Wied ta' Madriu-Perafita-Claror]] *[[Wied tat-Tempji]] *[[Wilhelm Grimm]] *[[Wilhelm Röntgen]] *[[Willem de Sitter]] *[[William Boeing]] *[[Wirt tal-Foresti Tropikali ta' Sumatra]] *[[Wolfgang Paul]] === '''<u>X</u>''' === * [[Xatt it-Tiben]] *[[Xeff]] *[[Xochicalco]] *[[Xogħlijiet ta' Jože Plečnik f'Ljubljana – Disinn Urban Iċċentrat fuq il-Bniedem]] *[[Xjenza spazjali]] === '''<u>Y</u>''' === * [[Yagul]] * [[Yeni-Kale]] *[[Yuliya Gushchina]] *[[Yuri Lysianskyi]] === '''<u>Ż</u>''' === * [[Żiemel Abjad ta' Osmington]] *[[Żona l-Kbira tal-Muntanji Blu]] *[[Żona Protetta ta' Jungfrau-Aletsch]] *[[Żona Protetta ta' Pliva, Janj u r-Riżerva ta' Janjske Otoke]] *[[Żoni Storiċi ta' Baekje]] *[[Żooloġija]] === '''<u>Z</u>''' === * [[Zamość]] * [[Ziba Ganiyeva]] *[[Zofia Zamenhof]] *[[Zollverein]] *[[Zond 5]] okdmxokuur5x7nv707o3a2t6sn0fexn 279365 279359 2022-08-19T09:05:35Z Trigcly 17859 aġġornament wikitext text/x-wiki == '''Kontribuzzjonijiet - Artikli ġodda (733)''' == === <u>'''A'''</u> === * [[Abbazija ta' Corvey]] * [[Abbazija ta' Fontenay]] * [[Abbazija ta' Lorsch]] *[[Abbazija ta' Saint-Savin-sur-Gartempe]] *[[Abbazija ta' Sankt Gallen]] *[[Abbazija ta’ Vézelay|Abbazija ta' Vezelay]] *[[Abu al-Fida]] *[[Abu Simbel]] *[[Aflaj tal-Oman]] *[[Afrodisja]] *[[Agostino Carracci]] *[[Agostino Matrenza]] *[[Aït Benhaddou]] *[[Akkwedott ta' Padre Tembleque]] *[[Akkwedott ta' Pontcysyllte]] *[[Alatyr]] *[[Alberobello]] *[[Albi]] *[[Alcide d'Orbigny]] *[[Aleksandr Yakovlevich Khinchin]] *[[Alenush Terian]] *[[Alessandro Scarlatti]] *[[Alessandro Volta]] *[[Alfred Hermann Fried]] *[[Alfred Nobel]] *[[Alfredo Casella]] *[[Alto Douro]] * [[L-Amerika t'Isfel|Amerka t’Isfel]] * [[L-Amerika ta' Fuq|Amerka ta’ Fuq]] *[[Amilcare Ponchielli]] *[[Anastasia Golovina]] *[[Anders Jonas Ångström]] *[[André Citroën]] *[[André Weil]] * [[Angkor Wat]] * [[Ani]] *[[Anna Seghers]] *[[Anna Sychravová]] *[[Anne-Sophie Mutter]] * [[Antartika]] *[[Antoine de Jussieu]] *[[Antoine de Saint-Exupéry]] *[[Antoinette Miggiani]] *[[Anton Diabelli]] *[[Aquileia]] *[[Arena Tettonika Żvizzera ta' Sardona]] *[[Arġentier]] *[[Arġentier (tad-deheb)]] *[[Ark Ġeodetiku ta’ Struve|Ark Ġeodetiku ta' Struve]] *[[Arkeoloġija]] *[[Arkitett]] *[[Arkitettura tas-Seklu 20 ta' Frank Lloyd Wright]] *[[Arles]] *[[Armata tat-Terrakotta]] *[[Arslantepe]] *[[Arti Paleolitika fl-Għerien tat-Tramuntana ta' Spanja]] *[[Artiġjan]] * [[Assisi]] *[[Asuman Baytop]] *[[Auschwitz]] *[[Austin Camilleri]] *[[Avukat]] === '''<u>B</u>''' === * [[Bagan]] *[[Baħar ta' Wadden]] *[[Bajjad]] *[[Barbier]] *[[Bardejov]] *[[Bartolomé de Escobedo]] *[[Battir]] *[[Baxkortostan]] *[[Bażilika Ewfrasjana ta’ Poreč|Bażilika Ewfrasjana ta' Poreč]] *[[Bażilika ta' San Eġidju]] *[[Beatriz Carrillo]] *[[Beemster]] *[[Belt ta' New York]] *[[Belt ta' Vicenza u l-Vilel ta' Palladio fil-Veneto|Belt ta' Viċenza u l-Vilel ta' Palladio fil-Veneto]] *[[Bennej]] *[[Bernard Grech]] *[[Bidwi]] *[[Bieb il-Belt]] *[[Borobudur]] *[[Brook Taylor]] *[[Bucha]] *[[Bukhara]] *[[Buskett]] *[[Butrint]] === '''<u>Ċ/C</u>''' === * [[Calakmul]] * [[Canaletto]] * [[Caral]] *[[Carl Bosch]] *[[Carla Fracci]] *[[Caroline Mikkelsen]] *[[Castel del Monte, Puglia]] *[[Çatalhöyük]] *[[Ċensu Apap]] *[[Český Krumlov]] *[[Ċetta Chevalier]] *[[Chaîne des Puys]] *[[Charles Jean de la Vallée-Poussin]] *[[Charles Nicolle]] *[[Charlie Watts]] *[[Chersonesus Tawrika]] *[[Chichén Itzá]] *[[Choirokoitia]] *[[Christiansfeld]] *[[Christopher Polhem]] *[[Ċikli ta' affreski tas-seklu 14 ta' Padova]] *[[Cinque Terre]] *[[Ċittadella Imperjali ta' Thăng Long]] *[[Claude Joseph Rouget de Lisle]] *[[Crespi d'Adda]] *[[Cristofano Allori]] *[[Cumalıkızık]] *[[Cynthia Turner]] === '''<u>D</u>''' === * [[Daniel Gabriel Fahrenheit]] *[[Dar ta’ Rietveld Schröder]] *[[Delta tax-xmara Kızılırmak]] *[[Dentist]] *[[Denys Shmyhal]] *[[Déodat Gratet de Dolomieu]] *[[Diana, Prinċipessa ta' Wales]] *[[Diga ta' Karakaya]] *[[Dikjarazzjoni tal-Indipendenza tal-Ukrajna]] *[[Dizzjunarju]] *[[Djalett]] *[[Djar Ewlenin ta' Victor Horta fi Brussell]] *[[Dolċier]] *[[Dolmen ta' Menga]] *[[Dolmen ta' Viera]] *[[Dolomiti]] *[[Domenico Scarlatti]] *[[Domowina]] *[[Draginja Vuksanović-Stanković]] *[[Dubrovnik]] *[[Durmitor]] * [[Dwejra]] === '''<u>E</u>''' === * [[Edinburgu]] * [[Efesu]] * [[Eise Eisinga]] *[[Ekonomista]] *[[El Torcal]] *[[Elisha Graves Otis]] *[[Emil Nolde]] *[[Emma Andrijewska]] *[[Emma Muscat]] *[[Ernst Schröder]] *[[Esperantoloġija]] *[[Estrazzjoni terminoloġika]] *[[Eugenija Šimkūnaitė]] *[[Eugenio Montale]] *[[Eva Ahnert-Rohlfs]] *[[Evelyn Bonaci]] *[[Ewropa tal-Lvant]] === '''<u>F</u>''' === * [[Fabbrika ta' Fagus]] * [[Fabbrika ta' Van Nelle]] * [[Fabbrika tal-Azzar ta' Völklingen]] * [[Fabbrika tal-Ħadid ta' Engelsberg]] * [[Fanal ta' Cordouan]] *[[Femminiżmu tar-Rom]] *[[Fenno-Skandinavja]] *[[Ferrara]] *[[Festival ta' Sanremo]] *[[Firenze]] *[[Fjords Norveġiżi tal-Punent]] *[[Flora Martirosian]] *[[Fondoq ta' Ironbridge]] *[[Foresti Antiki u Primordjali tal-Fagu tal-Karpazji u ta' Reġjuni Oħra tal-Ewropa]] *[[Foresti Tropikali ta' Gondwana]] * [[Forti ta' Agra]] *[[Forti ta' Bahla]] *[[Fortifikazzjonijiet ta’ Kotor|Fortifikazzjonijiet ta' Kotor]] *[[Fortifikazzjonijiet ta' Vauban]] *[[Fortijiet fl-Għoljiet ta' Rajasthan]] *[[Fortizza ta' Diyarbakır]] *[[Fotografu]] *[[Francesco Guardi]] *[[François-Alphonse Forel]] *[[François Couperin]] *[[Franġisk Zahra]] *[[Franz Ritter von Hauer]] *[[Frédéric Bartholdi]] *[[Fritz Albert Lipmann]] * [[Frott]] * [[Fruntieri Rumani tad-Danubju]] * [[Fruntieri tal-Imperu Ruman]] *[[Furnar]] === '''<u>Ġ</u>''' === * [[Ġardinar]] *[[Ġebla ta' Rosetta]] * [[Ġebla tal-Ġeneral]] * [[Ġeoloġija]] * [[Ġibjun ta' Kiev]] * [[Ġnien Botaniku ta' Padova]] * [[Ġonna ta' Hevsel]] *[[Ġurnalist]] === '''<u>G</u>''' === * [[Gammelstad]] * [[Genova: It-Toroq Ġodda u s-Sistema tal-Palazzi tal-Listi]] *[[Georg Ohm]] *[[George Gallup]] *[[Georges Bernanos]] *[[Georges J.F. Kohler]] *[[Gerbrand van den Eeckhout]] *[[Getbol, il-Pjanuri tal-Marea tal-Korea t'Isfel]] *[[Giacomo Zanella]] *[[Giampiero Galeazzi]] *[[Gianni Vella]] *[[Giorgio Vasari]] *[[Giosuè Carducci]] *[[Giovanni Arduino]] *[[Giovanni Battista Belzoni]] *[[Giovanni Paisiello]] *[[Giovanni Papini]] *[[Giulio Natta]] *[[Gjirokastër]] *[[Glossarju]] *[[Göbekli Tepe]] *[[Gösta Mittag-Leffler]] *[[Grand Place, Brussell]] *[[Graz]] *[[Grazia Deledda]] *[[Gregorio Allegri]] *[[Gremxula ta' Malta]] *[[Grotta ta' Chauvet]] *[[Grupp ta' Monumenti ta' Khajuraho]] *[[Guillaume Cornelis van Beverloo]] *[[Gustave Charpentier]] * [[Gżejjer Eolji]] * [[Gżejjer Falkland]] * [[Gżejjer Galapagos]] *[[Gżira ta' Jeju]] *[[Gżira tal-Mużewijiet]] === '''<u>GĦ</u>''' === * [[Għajn Tuffieħa]] * [[Għalliem]] *[[Għar Dalam]] *[[Għar ta' Altamira]] *[[Għar ta' Karain]] *[[Għar tal-Irħam]] *[[Għerien ta’ Škocjan|Għerien ta' Škocjan]] *[[Għerien u Arti tal-Era Glaċjali fil-Jura tas-Swabja]] *[[Għoljiet, Djar u Kantini ta' Champagne]] *[[Għoljiet Sagri ta' Piemonte u ta' Lombardia]] *[[Għoljiet ta' Donets]] *[[Għoljiet tal-Prosecco ta' Conegliano u Valdobbiadene]] === '''<u>H</u>''' === * [[Hagia Sophia]] * [[Hallstatt]] *[[Hans Geiger]] *[[Hans Memling]] *[[Hans Spemann]] *[[Hatı Çırpan]] *[[Hattusha]] *[[Heinrich Hertz]] *[[Hermannus Contractus]] *[[Hildesheim]] *[[Holašovice]] *[[Hovgården]] *[[Howard Carter]] *[[Hryhorii Kvitka-Osnovianenko]] *[[Hubert de Givenchy]] === '''<u>Ħ</u>''' === * [[Ħaġar ta' Jelling]] *[[Ħajt il-Kbir taċ-Ċina]] *[[Ħitan Rumani ta' Lugo]] === '''<u>I</u>''' === * [[Idrija]] * [[Impjant Nukleari ta' Zaporizhzhia]] *[[Impjant tal-Ippompjar bl-Istim ta' Wouda]] *[[Inara Luigas]] *[[Inċiżjonijiet fuq il-Blat f’Valcamonica|Inċiżjonijiet fuq il-Blat f'Valcamonica]] *[[Indiċi]] *[[Ingredjent]] *[[Intaljatur]] *[[Ipoġew ta’ Ħal Saflieni|Ipoġew ta' Ħal Saflieni]] * [[Ipproċessar testwali]] * [[Irħula Kbar bi Spa fl-Ewropa]] * [[Irpin]] *[[Isabella d'Este]] *[[ISBN]] *[[Istmu Kuronjan]] *[[Ivan Turgenev]] *[[Ivrea]] === '''<u>J</u>''' === * [[Jacinto Benavente]] *[[Jantar Mantar, Jaipur]] *[[Jean Antoine Houdon]] *[[Jean Dieudonné]] *[[Jean Picard]] *[[Johan Jensen]] *[[John Edward Critien]] *[[John Kendrew]] *[[John Strutt Rayleigh]] *[[Jongmyo]] *[[Jørgen Pedersen Gram]] *[[Joseph Louis Gay-Lussac]] *[[Jože Plečnik]] *[[Julia Malinova]] *[[Júlia Sigmond]] *[[Julius Wagner-Jauregg]] *[[Jum il-Ġifa]] *[[Jum il-Lingwa Erżjana]] *[[Jum l-Ewropa]] === '''<u>K</u>''' === * [[Kaja Kallas]] *[[Kalwaria Zebrzydowska]] *[[Kampnari tal-Belġju u ta' Franza]] *[[Kappella]] *[[Karl Ferdinand Braun]] *[[Karl Weierstrass]] *[[Kastell ta’ Kroměříž|Kastell ta' Kroměříž]] *[[Kastell ta' Kronborg]] *[[Kastell ta’ Litomyšl|Kastell ta' Litomyšl]] *[[Kastell ta’ Malbork|Kastell ta' Malbork]] *[[Kastell ta' Spiš]] *[[Kastell ta' Wartburg]] *[[Kastelli ta' Bellinzona]] *[[Katarina Vitale]] * [[Katidral]] *[[Katidral ta' Aachen]] *[[Katidral ta' Köln]] *[[Katidral ta' Naumburg]] *[[Katidral ta' Santa Sofija (Kiev)]] *[[Katidral ta’ Šibenik|Katidral ta' Šibenik]] *[[Katina Muntanjuża ta’ Meskheti]] *[[Kauksi Ülle]] * [[Kavallier ta’ San Ġakbu|Kavallier ta' San Ġakbu]] *[[Kelma]] *[[Kernavė]] *[[Khiva]] *[[Kinderdijk]] *[[Kirurgu]] *[[Kladruby nad Labem]] * [[Klima ta' Malta]] *[[Knejjes Impittrin fir-Reġjun ta’ Troodos|Knejjes Impittrin fir-Reġjun ta' Troodos]] *[[Knejjes tal-Injam tal-Karpazji Slovakki]] *[[Knejjes tal-Injam tan-Nofsinhar ta’ Małopolskie]] *[[Knejjes tal-Moldavja]] *[[Knejjes tal-Paċi]] *[[Knejjes u Kunventi ta' Goa]] *[[Knisja tal-Pellegrinaġġ ta' San Ġwann ta' Nepomuk|Knisja tal-Pellegrinaġġ ta’ San Ġwann ta' Nepomuk]] *[[Knisja ta' Santa Marija tal-Grazzji (Milan)|Knisja ta' Santa Marija tal-Grazzji, Milan]] *[[Knisja ta' San Nikola tas-Saqaf]] *[[Knisja tal-Paċi fi Świdnica]] *[[Knisja tal-Verġni Marija ta' Arakos]] *[[Knisja tal-Vitorja]] *[[Kok]] *[[Kolomenskoye]] *[[Kolonja tal-Artisti ta' Darmstadt]] *[[Kolonna tat-Trinità Mqaddsa, Olomouc]] * [[Kolossew]] *[[Konversazzjoni]] *[[Korfù]] *[[Kosta Ġurassika]] *[[Kosta ta' Amalfi]] *[[Kostituzzjoni ta’ Malta|Kostituzzjoni ta' Malta]] *[[Krater ta' Logoisk]] *[[Kremlin ta' Kazan]] *[[Kremlin ta’ Moska|Kremlin ta' Moska]] *[[Krzemionki]] *[[Kumpanija Ferrovjarja Retika]] *[[Kunvent Benedittin ta' San Ġwann f'Müstair]] *[[Kunvent ta' Spiš]] *[[Kunvent ta’ Novodevichy|Kunvent ta' Novodevichy]] *[[Kutná Hora]] === '''<u>L</u>''' === * [[L-Arti]] * [[Lagi ta' Willandra]] *[[Landier]] *[[Lapponja Żvediża]] *[[Las Médulas]] *[[Lascaux]] *[[Lavra tat-Trinità ta' San Serġjo]] *[[Lazzaro Pisani]] *[[Lessikoloġija]] * [[Lessiku]] * [[Letoon]] * [[Levoča, il-Kastell ta' Spiš u l-monumenti kulturali assoċjati]] * [[Liftijiet Idrawliċi tal-Canal du Centre]] *[[Lika Kavzharadze]] *[[Lingwa Erżjana]] *[[Linja ferrovjarja ta’ Semmering|Linja ferrovjarja ta' Semmering]] *[[Linji ta' Nazca]] *[[Linji tal-Ilma Difensivi Olandiżi]] *[[Lista ta’ binjiet ta’ Gaudí]] *[[Lista ta' Membri tal-Parlament ta' Malta, 2017–2022]] *[[Lista ta' peniżoli]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji f'Ċipru]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji f'Malta]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji taċ-Ċekja|Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fiċ-Ċekja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Bożnija-Ħerzegovina]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Każakistan]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Kroazja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Latvja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Litwanja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Maċedonja ta' Fuq]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Montenegro]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Polonja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fis-Slovenja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fit-Turkija]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Awstrija]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Estonja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Iran]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Italja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Ukrajna]] *[[Loġġa tal-Ħarir]] *[[Longobardi fl-Italja: Postijiet tal-Poter (568-774 W.K.)]] *[[Lorenzo de' Medici]] *[[Lorenzo Valla]] *[[Lucavsala]] *[[Lučka Kajfež Bogataj]] *[[Ludovico Carracci]] *[[Luigi Boccherini]] *[[Luigi Pirandello]] *[[Lumbini]] *[[Lviv]] === '''<u>M</u>''' === * [[Machu Picchu]] *[[Mafkar tal-Paċi ta' Hiroshima]] * [[Malta taħt il-Franċiżi]] *[[Maltin]] *[[Måneskin]] *[[Manhush]] *[[Manto Mavrogenous]] *[[Mantova]] *[[Maria De Filippi]] *[[Maria Dobroniega ta' Kiev]] *[[Mario Draghi]] *[[Martinu I ta' Sqallija]] *[[Mary Moser]] *[[Mawżolew ta’ Khoja Ahmed Yasawi]] *[[Meteora]] *[[Mikhail Ostrogradsky]] *[[Milan]] *[[Mina tal-Imħabba ta' Klevan]] *[[Minjiera Storika tal-Fidda f'Tarnowskie Góry]] *[[Minjiera tal-Melħ ta’ Wieliczka]] *[[Minjiera tar-Ram ta' Falun]] *[[Minjieri taż-Żnied Neolitiċi ta' Spiennes]] *[[Mira Alečković]] *[[Mirella Freni]] *[[Modena]] *[[Monasteri ta' Yuso u ta' Suso]] *[[Monasteru ta’ Gračanica|Monasteru ta' Gračanica]] *[[Monasteru tal-Ġlormini]] *[[Monasteru Rjali ta' Santa Marija ta' Guadalupe]] *[[Monasteru ta' Voroneț]] *[[Monika Kryemadhi]] *[[Monte San Giorgio]] * [[Monument]] * [[Monumenti Rumani, il-Katidral ta' San Pietru u l-Knisja tal-Madonna fi Trier]] * [[Monumenti Storiċi f'Novgorod u fl-Inħawi]] * [[Monumenti Storiċi ta' Kjoto Antika (Bliet ta' Kjoto, Uji u Ōtsu)]] *[[Monumenti Storiċi ta' Nara]] *[[Moskea l-Kbira u Sptar ta' Divriği]] *[[Moskea ta’ Selimiye, Edirne]] *[[Motoori Norinaga]] *[[Muħammed]] *[[Muniċipju ta' Bremen]] *[[Muntanji tal-Krimea]] *[[Mużew ta' Trojja]] *[[Mystras]] === '''<u>N</u>''' === * [[Nagorno-Karabakh]] * [[Naħla tal-għasel ta' Malta]] * [[Nancy]] *[[Napli]] *[[Nataliya Kobrynska]] *[[Nekropoli ta' Monterozzi]] *[[Nemrut Dağı]] *[[New Secret (jott)]] *[[Nexhmije Pagarusha]] *[[Nicolas-Claude Fabri de Peiresc]] *[[Nicolas-Joseph Cugnot]] *[[Nicolau Coelho]] *[[Nikkō]] *[[Nisa (Turkmenistan)]] *[[Nisa f’Malta]] *[[Nisa fl-elezzjonijiet ġenerali ta’ Malta]] *[[Norman Morrison]] *[[Nutar]] === '''<u>O</u>''' === * [[Olga Tass]] *[[Olimpja]] *[[Oplontis]] *[[Opri Venezjani tad-Difiża bejn is-sekli 15 u 17: Stato da Terra – Stato da Mar tal-Punent]] *[[Oqbra imperjali tad-dinastiji Ming u Qing]] *[[Ortografija Litwana]] *[[Osservatorju ta' Jodrell Bank]] *[[Otto Toeplitz]] === '''<u>P</u>''' === * [[Pajsaġġ Agrikolu tan-Nofsinhar ta' Öland]] * [[Pajsaġġ Industrijali ta' Blaenavon]] * [[Pajsaġġ Kulturali ta’ Lednice-Valtice]] * [[Pajsaġġ tal-Vinji ta' Piemonte: Langhe-Roero u Monferrato]] * [[Pajsaġġ tax-Xogħol fil-Minjieri ta' Cornwall u l-Punent ta' Devon]] *[[Palazz Irjali ta' Caserta]] *[[Palazz ta’ Djoklezjanu|Palazz ta' Djoklezjanu]] *[[Palazz ta' Drottningholm]] *[[Palazz ta’ Schönbrunn|Palazz ta' Schönbrunn]] *[[Palazz ta’ Stoclet|Palazz ta' Stoclet]] *[[Palazzi u Parks ta' Potsdam u Berlin]] *[[Palenque]] *[[Palermo Għarbija-Normanna u l-Katidrali ta' Cefalù u Monreale]] *[[Palestina]] *[[Palianytsia]] *[[Pamukkale]] *[[Parmigianino]] *[[Park Irjali ta' Studley]] *[[Park Naturali Nazzjonali tal-Karpazji]] *[[Park Nazzjonali Storiku ta' Göreme]] *[[Park Nazzjonali ta’ Belovezhskaya Pushcha]] *[[Park Nazzjonali ta' Chitwan]] *[[Park Nazzjonali ta' Cilento, Vallo di Diano u Alburni]] *[[Park Nazzjonali ta’ Fertő-Hanság]] *[[Park Nazzjonali ta' Garajonay]] *[[Park Nazzjonali ta' Komodo]] *[[Park Nazzjonali ta' Sagarmatha]] *[[Park Nazzjonali ta' Teide]] *[[Park Nazzjonali ta' Ujung Kulon]] *[[Park Nazzjonali tal-Għerien ta' Naracoorte]] *[[Park Nazzjonali tal-Lagi ta’ Plitvice]] *[[Park Storiku ta' Ayutthaya]] *[[Park ta’ Muskau|Park ta' Muskau]] *[[Parrukkier]] *[[Paulo Coelho]] *[[Pavlo Lee]] *[[Pellegrinaġġ ta’ San Ġakbu]] *[[Peña de los Enamorados]] *[[Peniżola]] *[[Pergamon]] *[[Petra]] *[[Philipp Otto Runge]] *[[Pienza]] *[[Piero Angela]] *[[Pierre Fatou]] *[[Pietro Longhi]] *[[Pjanura ta’ Stari Grad]] *[[Pjazza]] * [[Pjazza tal-Mirakli]] *[[Plamer]] *[[Politika]] *[[Pont Antik ta’ Mostar]] *[[Pont ta' Forth]] *[[Pont ta' Malabadi]] *[[Pont ta' Mehmed Paša Sokolović]] *[[Pont ta' Vizcaya]] *[[Porfirio Barba-Jacob]] *[[Port ta’ Marsamxett]] *[[Porta Nigra]] *[[Portiċi ta' Bologna]] *[[Pożati]] *[[Professjoni]] *[[Provins]] === '''<u>Q</u>''' === * [[Qalhat]] * [[Il-Qtugħ ir-Ras ta’ San Ġwann|Qtugħ ir-Ras ta’ San Ġwann Battista (Caravaggio)]] * [[Quedlinburg]] === '''<u>R</u>''' === * [[Ravenna]] * [[Reġjun Naturali, Kulturali u Storiku ta’ Kotor]] * [[Reġjun tal-Estrazzjoni tal-Minerali ta' Erzgebirge/Krušnohoří]] *[[Reichenau]] *[[Relattività (Maurits Cornelis Escher)]] *[[Rembrandt]] *[[Renata Scotto]] *[[Renju tal-Ġonna ta' Dessau-Wörlitz]] *[[Repubblika Sovjetika ta’ Don|Repubblika Sovjetika ta' Don]] *[[Residenza tal-Metropolitani ta' Bukovina u tad-Dalmazja]] *[[Residenzi tal-Familja Savoia]] *[[Residenzi tal-Moderniżmu f'Berlin]] *[[Rewwixta tal-Qassisin]] *[[Riga]] *[[Riversleigh]] *[[Riżerva Naturali ta' Bashkiriya]] *[[Riżerva Naturali ta’ Kaniv]] *[[Riżerva Naturali ta’ Yulen]] *[[Riżerva Naturali tal-Flora fil-Ġibs]] *[[Riżerva tal-Bijosfera Transkonfinali Ohrid-Prespa]] *[[Robert Wilhelm Bunsen]] * [[Roi Mata]] * [[Ronald Searle]] * [[Rotot ta’ Santiago de Compostela fi Franza]] * [[Róža Domašcyna]] *[[Rudolf Diesel]] *[[Ruggiero Leoncavallo]] === '''<u>S</u>''' === * [[Safranbolu]] * [[Saint-Émilion]] * [[Sajjied]] *[[Sala taċ-Ċentenarju]] *[[Salamanca]] *[[Salvatore Accardo]] *[[Salzburg]] *[[Samantha Cristoforetti]] *[[Samarkanda]] *[[San Gimignano]] *[[San Pietruburgu]] *[[Sandra Mondaini]] *[[Sandro Botticelli]] *[[Sangiran]] *[[Santiago de Compostela]] *[[Santwarju ta' Bom Jesus do Monte]] *[[Santwarju ta' Itsukushima]] * [[Saryarka]] * [[Sassi ta' Matera]] *[[Schokland]] *[[Seba’ Għeġubijiet Ġodda tad-Dinja]] *[[Sebastian Brant]] *[[Sengħa]] *[[Seokguram]] *[[Seowon]] *[[Severo Ochoa]] *[[Shahrisabz]] *[[Sian Ka'an]] *[[Sidney Webb]] *[[Siena]] *[[Siracusa]] *[[Sistema tal-Ġestjoni tal-Ilma ta' Augsburg]] *[[Sit Arkeoloġiku ta' Atapuerca]] *[[Sit Arkeoloġiku ta’ Paphos]] * [[Sit ta' Wirt Dinji]] *[[Sit tad-Dolmens ta' Antequera]] *[[Siti Arkeoloġiċi ta' Tarraco]] *[[Siti Awstraljani tal-Fossili tal-Mammiferi]] *[[Siti Penitenzjarji Awstraljani]] *[[Siti preistoriċi bil-puntali madwar l-Alpi|Siti Preistoriċi bil-Puntali Madwar l-Alpi]] *[[Skarpan]] *[[Skellig Michael]] *[[Skogskyrkogården]] *[[Skoll il-Kbir tal-Qroll]] *[[Skoll tal-Qroll ta' New Caledonia]] *[[Skrivan]] *[[Sophie Germain]] *[[Sputnik 5]] *[[Statwa]] *[[Statwa ta' Roland ta' Bremen]] *[[Statwa tal-Libertà]] *[[Stazzjon ta' Chhatrapati Shivaji]] *[[Stazzjon tar-Radju ta' Grimeton]] *[[Stećak]] *[[Stevns Klint]] *[[Stonehenge]] *[[Su Nuraxi]] *[[Suq Ċentrali ta' Ljubljana]] === '''<u>T</u>''' === * [[Ta' Bakkja]] * [[Ta' Kandja]] *[[Tabib]] *[[Taħdit]] *[[Taj Mahal]] *[[Tallinn]] *[[Tarraco]] *[[Teatru Akkademiku Reġjonali ta' Donetsk]] *[[Teatru Antik ta’ Epidaurus|Teatru Antik ta' Epidaurus]] *[[Teatru Rjal]] *[[Teatru tal-Opri Margravjali]] *[[Tekniku]] *[[Telč]] * [[Tempji Megalitiċi ta’ Malta u Għawdex|Tempji Megalitiċi ta' Malta u Għawdex]] *[[Tempju ta' Apollo Epikurju f’Bassae|Tempju ta' Apollo Epikurju f'Bassae]] *[[Tempju ta' Asklepju ta' Epidaurus]] *[[Tempju ta' Haeinsa]] *[[Tempju tal-Ġenna]] * [[Terminoloġija]] * [[Tetiana Ostashchenko]] *[[Teżawru]] *[[Tholos ta' El Romeral]] *[[Thomas à Kempis]] *[[Tian Shan]] * [[Tieqa tad-Dwejra]] * [[Tieqa tal-Wied il-Mielaħ]] * [[Tikal]] *[[Tinqix fuq il-Blat f'Tanum]] *[[Tiryns]] *[[Tlacotalpan]] *[[TNMK]] *[[Tobias Michael Carel Asser]] *[[Tomaso Antonio Vitali]] *[[Toroq tal-Ħarir: in-Network ta' Rotot tal-Kuritur ta' Chang'an-Tianshan]] * [[Torri Mmejjel ta' Pisa]] * [[Torri ta' Belém]] *[[Torri ta' Erkole]] *[[Toruń]] *[[Třebíč]] *[[Trogir]] *[[Trojja]] *[[Tropiċi Mistagħdra ta' Queensland]] *[[Tserkva ta' Santa Marija, Owczary]] *[[Tserkva ta' Santa Marija Omm Alla, Chotyniec]] *[[Tserkva tal-Injam tal-Karpazji fil-Polonja u fl-Ukrajna]] *[[Tutankhamun]] === '''<u>U</u>''' === * [[Ugo Foscolo]] *[[Uluru]] *[[Um er-Rasas]] *[[UNESCO]] *[[Unjoni Sovjetika]] *[[Urbino]] *[[Uxmal]] === '''<u>V</u>''' === * [[Val d'Orcia]] *[[Val di Noto]] *[[Valentyna Radzymovska]] *[[Valeria Bruni Tedeschi]] *[[Vallée de Mai]] *[[Velimir Khlebnikov]] *[[Venera 7]] *[[Verona]] *[[Vincent van Gogh]] *[[Vilel u Ġonna tal-Familja Medici]] *[[Villa d'Este]] *[[Villa Romana del Casale]] *[[Villa ta' Adrijanu]] *[[Villa Tugendhat]] *[[Vilnius]] *[[Visby]] *[[Vitaliy Kim]] *[[Vito Volterra]] *[[Vittorio De Sica]] *[[Vjenna]] *[[Vladimir Ashkenazy]] *[[Volodymyr Zelenskyy]] *[[Võros]] *[[Vulkan tat-Tajn ta’ Lökbatan]] === '''<u>W</u>''' === * [[Wachau]] *[[Wadi Rum]] *[[Werrej]] *[[Wied ta' Kathmandu]] *[[Wied ta' Madriu-Perafita-Claror]] *[[Wied tat-Tempji]] *[[Wilhelm Grimm]] *[[Wilhelm Röntgen]] *[[Willem de Sitter]] *[[William Boeing]] *[[Wirt tal-Foresti Tropikali ta' Sumatra]] *[[Wolfgang Paul]] === '''<u>X</u>''' === * [[Xatt it-Tiben]] *[[Xeff]] *[[Xochicalco]] *[[Xogħlijiet ta' Jože Plečnik f'Ljubljana – Disinn Urban Iċċentrat fuq il-Bniedem]] *[[Xjenza spazjali]] === '''<u>Y</u>''' === * [[Yagul]] * [[Yeni-Kale]] *[[Yuliya Gushchina]] *[[Yuri Lysianskyi]] === '''<u>Ż</u>''' === * [[Żiemel Abjad ta' Osmington]] *[[Żona l-Kbira tal-Muntanji Blu]] *[[Żona Protetta ta' Jungfrau-Aletsch]] *[[Żona Protetta ta' Pliva, Janj u r-Riżerva ta' Janjske Otoke]] *[[Żoni Storiċi ta' Baekje]] *[[Żooloġija]] === '''<u>Z</u>''' === * [[Zamość]] * [[Ziba Ganiyeva]] *[[Zofia Zamenhof]] *[[Zollverein]] *[[Zond 5]] 6stf27v1xgcqoftqmuwa0t7clhiq9cr 0 28831 279350 279220 2022-08-19T06:04:38Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki L-'''istorja tal-Kristjaneżmu''' tikkonċerna l-[[Kristjaneżmu|reliġjon Nisranija]], [[Kristjaneżmu|pajjiżi Insara]], u l-[[Insara]] bid-diversi [[denominazzjoni Nisranija|denominazzjonijiet]] tagħhom, minn il-[[Kristjaneżmu fis-seklu 1|seklu 1]] sal-[[Kristjaneżmu fis-seklu 21|preżent]]. Il-Kristjaneżmu oriġina mill-[[Ministeru ta’ Ġesù|ministeru]] ta’ [[Ġesù]], għalliem u healer Lhudi li pproklama s-[[Saltna ta’ Alla]] imminenti u kien [[Tislib ta’ Ġesù|imsallab]] madwar is-sena 30 AD. –33 f’[[Ġerusalemm]] fil-[[provinċja Rumana]] tal-[[Ġuda (provinċja Rumana)|Ġuda]]. Is-segwaċi tiegħu jemmnu li, skont il-[[Evanġelju]]s, hu kien l-Iben ta’ Alla u li miet għall-maħfra tad-dnubiet u kien [[Irxoxt ta’ Ġesù|rxoxt mill-imwiet]] u mgħolli minn Alla, u se jirritorna dalwaqt fil-bidu tas-saltna t’Alla. L-ewwel segwaċi ta’ Ġesù kienu [[Apokalittiċi|apokalittiċi]] [[Insara Lhud]]. L-inklużjoni tal-[[Ġentili]] fil-Knisja Kristjana bikrija li qed tiżviluppa kkawża l-[[Qasam tal-Kristjaneżmu bikri u l-Ġudaiżmu|separazzjoni tal-Kristjaneżmu bikri mill-Ġudaiżmu]] matul l-ewwel żewġ sekli tal-[[era Nisranija]]. Fl-313, l-Imperatur Ruman [[Kostantin I (imperatur)|Kostantin I]] ħareġ l-[[Editt ta’ Milan]] li jillegalizza l-qima Nisranija. Fl-380, bl-[[Editt ta’ Tessalonika]] imressaq taħt [[Teodosju I]], l-Imperu Ruman adotta uffiċjalment it-[[Trinitarjaniżmu|Kristjaneżmu Trinitarju]] bħala r-reliġjon statali tiegħu, u l-Kristjaneżmu stabbilixxa lilu nnifsu bħala reliġjon predominantement Rumana f’ il-[[knisja tal-Istat tal-Imperu Ruman]]. Diversi [[Kristoloġija|dibattiti kristoloġiċi dwar in-natura umana u divina ta' Ġesù]] ikkunsmaw lill-Knisja Nisranija għal tliet sekli, u [[seba' kunsilli ekumeniċi]] ġew imsejħa biex isolvu dawn id-dibattiti. L-[[Arjaniżmu]] kien ikkundannat fl-[[Ewwel Konċilju ta’ Niċea]] (325), li appoġġa d-duttrina Trinitarja kif spjegata fil-[[Kredu ta’ Niċena]]. Fil-[[Medju Evu Bikri]], l-attivitajiet missjunarji xerrdu l-Kristjaneżmu lejn il-punent u t-tramuntana fost il-[[popli Ġermaniċi]];{{sfn|Wilken|2013|pp=257-268, 269-278}} lejn il-Lvant fost [[Armeni]], [[Ġorġjani]], u [[popli Slavi]]; fil-[[Lvant Nofsani]] fost is-[[Sirjani]] u l-[[Eġizzjani]]; fl-[[Afrika tal-Lvant]] fost l-[[Etjopjani]]; u aktar lejn l-[[Asja Ċentrali]], [[Storja taċ-Ċina#Ċina Imperjali|Iċ-Ċina]], u [[Storja tal-Indja#Perjodi klassiċi u medjevali bikrija (ċ. 200 Q.K. – c. 1200 Q.K.)|Indja]] . Matul il-[[Medju Evu Għoli]], il-Kristjaneżmu tal-Lvant u tal-Punent kiber, u dan wassal għall-[[Xiżma tal-Lvant-Punent]] tal-1054. [[Kritika tal-Knisja Kattolika|kritika]] li qed tikber]] tal-[[Knisja Kattolika| Kattolika Rumana]] [[Ġerarkija tal-Knisja Kattolika|struttura ekkleżjastika]] u l-korruzzjoni tagħha wasslu għar-[[Riforma Protestanti]] u l-[[Protestantizmu|movimenti ta’ riforma]] relatati magħha fis-sekli 15 u s-16, li kkonkludew mal- [[gwerer tar-reliġjon Ewropej]] li wasslu għall-qasma tal-Kristjaneżmu tal-Punent. Mill-era [[Rinaxximent]], bil-[[Kolonizzazzjoni#Kolonjaliżmu Modern|Kolonizzazzjoni Ewropea]] tal-[[Kolonizzazzjoni Ewropea tal-Ameriki|l-Ameriki]] u kontinenti oħra [[Kristjaneżmu u kolonjaliżmu|instigati b'mod attiv mill-knejjes Insara ]], il-Kristjaneżmu kiber mad-dinja kollha. Illum, hemm [[Kristjaneżmu skond il-pajjiż|aktar minn żewġ biljun Insara madwar id-dinja]] u [[Gruppi reliġjużi ewlenin|Il-Kristjaneżmu sar l-akbar reliġjon fid-dinja]]. Fl-aħħar seklu, hekk kif l-influwenza tal-Kristjaneżmu naqset progressivament fid-[[dinja tal-Punent]], il-Kristjaneżmu għadu r-reliġjon predominanti fl-[[Ewropa]] (inkluża [[Russja]]) u [[l-Amerika]] , u [[Tkabbir tal-popolazzjoni Nisranija|kiber malajr]] fl-[[Asja]] kif ukoll fil-pajjiżi tan-[[Nofsinhar Globali]] u t-[[Tielet Dinja]], l-aktar fl-[[Amerika Latina]], [ [Iċ-Ċina]], il-[[Korea t'Isfel]], u ħafna mill-[[Afrika Sub-Saħarjana]]. [[Kategorija:Storja tal-Kristjaneżmu]] oauwxn45sfatlikmibo7jv6tx85c0fa 279351 279350 2022-08-19T06:05:46Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki L-'''istorja tal-Kristjaneżmu''' tikkonċerna l-[[Kristjaneżmu|reliġjon Nisranija]], [[Kristjaneżmu|pajjiżi Insara]], u l-[[Insara]] bid-diversi [[denominazzjoni Nisranija|denominazzjonijiet]] tagħhom, minn il-[[Kristjaneżmu fis-seklu 1|seklu 1]] sal-[[Kristjaneżmu fis-seklu 21|preżent]]. Il-Kristjaneżmu oriġina mill-[[Ministeru ta’ Ġesù|ministeru]] ta’ [[Ġesù]], għalliem u healer Lhudi li pproklama s-[[Saltna ta’ Alla]] imminenti u kien [[Tislib ta’ Ġesù|imsallab]] madwar is-sena 30 AD. –33 f’[[Ġerusalemm]] fil-[[provinċja Rumana]] tal-[[Ġuda (provinċja Rumana)|Ġuda]]. Is-segwaċi tiegħu jemmnu li, skont il-[[Evanġelju]]s, hu kien l-Iben ta’ Alla u li miet għall-maħfra tad-dnubiet u kien [[Irxoxt ta’ Ġesù|rxoxt mill-imwiet]] u mgħolli minn Alla, u se jirritorna dalwaqt fil-bidu tas-saltna t’Alla. L-ewwel segwaċi ta’ Ġesù kienu [[Apokalittiċi|apokalittiċi]] [[Insara Lhud]].{{sfn|Wilken|2013|pp=6-16}} L-inklużjoni tal-[[Ġentili]] fil-Knisja Kristjana bikrija li qed tiżviluppa kkawża l-[[Qasam tal-Kristjaneżmu bikri u l-Ġudaiżmu|separazzjoni tal-Kristjaneżmu bikri mill-Ġudaiżmu]] matul l-ewwel żewġ sekli tal-[[era Nisranija]].{{sfn|Wilken|2013|pp=37-46}} Fl-313, l-Imperatur Ruman [[Kostantin I (imperatur)|Kostantin I]] ħareġ l-[[Editt ta’ Milan]] li jillegalizza l-qima Nisranija.{{sfn|Wilken|2013|pp=75-87}} Fl-380, bl-[[Editt ta’ Tessalonika]] imressaq taħt [[Teodosju I]], l-Imperu Ruman adotta uffiċjalment it-[[Trinitarjaniżmu|Kristjaneżmu Trinitarju]] bħala r-reliġjon statali tiegħu, u l-Kristjaneżmu stabbilixxa lilu nnifsu bħala reliġjon predominantement Rumana f’ il-[[knisja tal-Istat tal-Imperu Ruman]]. Diversi [[Kristoloġija|dibattiti kristoloġiċi dwar in-natura umana u divina ta' Ġesù]] ikkunsmaw lill-Knisja Nisranija għal tliet sekli, u [[seba' kunsilli ekumeniċi]] ġew imsejħa biex isolvu dawn id-dibattiti. L-[[Arjaniżmu]] kien ikkundannat fl-[[Ewwel Konċilju ta’ Niċea]] (325), li appoġġa d-duttrina Trinitarja kif spjegata fil-[[Kredu ta’ Niċena]]. Fil-[[Medju Evu Bikri]], l-attivitajiet missjunarji xerrdu l-Kristjaneżmu lejn il-punent u t-tramuntana fost il-[[popli Ġermaniċi]];{{sfn|Wilken|2013|pp=257-268, 269-278}} lejn il-Lvant fost [[Armeni]], [[Ġorġjani]], u [[popli Slavi]]; fil-[[Lvant Nofsani]] fost is-[[Sirjani]] u l-[[Eġizzjani]]; fl-[[Afrika tal-Lvant]] fost l-[[Etjopjani]]; u aktar lejn l-[[Asja Ċentrali]], [[Storja taċ-Ċina#Ċina Imperjali|Iċ-Ċina]], u [[Storja tal-Indja#Perjodi klassiċi u medjevali bikrija (ċ. 200 Q.K. – c. 1200 Q.K.)|Indja]] . Matul il-[[Medju Evu Għoli]], il-Kristjaneżmu tal-Lvant u tal-Punent kiber, u dan wassal għall-[[Xiżma tal-Lvant-Punent]] tal-1054. [[Kritika tal-Knisja Kattolika|kritika]] li qed tikber]] tal-[[Knisja Kattolika| Kattolika Rumana]] [[Ġerarkija tal-Knisja Kattolika|struttura ekkleżjastika]] u l-korruzzjoni tagħha wasslu għar-[[Riforma Protestanti]] u l-[[Protestantizmu|movimenti ta’ riforma]] relatati magħha fis-sekli 15 u s-16, li kkonkludew mal- [[gwerer tar-reliġjon Ewropej]] li wasslu għall-qasma tal-Kristjaneżmu tal-Punent. Mill-era [[Rinaxximent]], bil-[[Kolonizzazzjoni#Kolonjaliżmu Modern|Kolonizzazzjoni Ewropea]] tal-[[Kolonizzazzjoni Ewropea tal-Ameriki|l-Ameriki]] u kontinenti oħra [[Kristjaneżmu u kolonjaliżmu|instigati b'mod attiv mill-knejjes Insara ]], il-Kristjaneżmu kiber mad-dinja kollha. Illum, hemm [[Kristjaneżmu skond il-pajjiż|aktar minn żewġ biljun Insara madwar id-dinja]] u [[Gruppi reliġjużi ewlenin|Il-Kristjaneżmu sar l-akbar reliġjon fid-dinja]]. Fl-aħħar seklu, hekk kif l-influwenza tal-Kristjaneżmu naqset progressivament fid-[[dinja tal-Punent]], il-Kristjaneżmu għadu r-reliġjon predominanti fl-[[Ewropa]] (inkluża [[Russja]]) u [[l-Amerika]] , u [[Tkabbir tal-popolazzjoni Nisranija|kiber malajr]] fl-[[Asja]] kif ukoll fil-pajjiżi tan-[[Nofsinhar Globali]] u t-[[Tielet Dinja]], l-aktar fl-[[Amerika Latina]], [ [Iċ-Ċina]], il-[[Korea t'Isfel]], u ħafna mill-[[Afrika Sub-Saħarjana]]. == Referenzi == {{Reflist|2}} [[Kategorija:Storja tal-Kristjaneżmu]] o63cjqoycqpwji1wd8b5eu0ckaee0ek 279352 279351 2022-08-19T06:06:29Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki L-'''istorja tal-Kristjaneżmu''' tikkonċerna l-[[Kristjaneżmu|reliġjon Nisranija]], [[Kristjaneżmu|pajjiżi Insara]], u l-[[Insara]] bid-diversi [[denominazzjoni Nisranija|denominazzjonijiet]] tagħhom, minn il-[[Kristjaneżmu fis-seklu 1|seklu 1]] sal-[[Kristjaneżmu fis-seklu 21|preżent]]. Il-Kristjaneżmu oriġina mill-[[Ministeru ta’ Ġesù|ministeru]] ta’ [[Ġesù]], għalliem u healer Lhudi li pproklama s-[[Saltna ta’ Alla]] imminenti u kien [[Tislib ta’ Ġesù|imsallab]] madwar is-sena 30 AD. –33 f’[[Ġerusalemm]] fil-[[provinċja Rumana]] tal-[[Ġuda (provinċja Rumana)|Ġuda]]. Is-segwaċi tiegħu jemmnu li, skont il-[[Evanġelju]]s, hu kien l-Iben ta’ Alla u li miet għall-maħfra tad-dnubiet u kien [[Irxoxt ta’ Ġesù|rxoxt mill-imwiet]] u mgħolli minn Alla, u se jirritorna dalwaqt fil-bidu tas-saltna t’Alla. L-ewwel segwaċi ta’ Ġesù kienu [[Apokalittiċi|apokalittiċi]] [[Insara Lhud]].{{sfn|Wilken|2013|pp=6-16}} L-inklużjoni tal-[[Ġentili]] fil-Knisja Kristjana bikrija li qed tiżviluppa kkawża l-[[Qasam tal-Kristjaneżmu bikri u l-Ġudaiżmu|separazzjoni tal-Kristjaneżmu bikri mill-Ġudaiżmu]] matul l-ewwel żewġ sekli tal-[[era Nisranija]].{{sfn|Wilken|2013|pp=37-46}} Fl-313, l-Imperatur Ruman [[Kostantin I (imperatur)|Kostantin I]] ħareġ l-[[Editt ta’ Milan]] li jillegalizza l-qima Nisranija.{{sfn|Wilken|2013|pp=75-87}} Fl-380, bl-[[Editt ta’ Tessalonika]] imressaq taħt [[Teodosju I]], l-Imperu Ruman adotta uffiċjalment it-[[Trinitarjaniżmu|Kristjaneżmu Trinitarju]] bħala r-reliġjon statali tiegħu, u l-Kristjaneżmu stabbilixxa lilu nnifsu bħala reliġjon predominantement Rumana f’ il-[[knisja tal-Istat tal-Imperu Ruman]]. Diversi [[Kristoloġija|dibattiti kristoloġiċi dwar in-natura umana u divina ta' Ġesù]] ikkunsmaw lill-Knisja Nisranija għal tliet sekli, u [[seba' kunsilli ekumeniċi]] ġew imsejħa biex isolvu dawn id-dibattiti. L-[[Arjaniżmu]] kien ikkundannat fl-[[Ewwel Konċilju ta’ Niċea]] (325), li appoġġa d-duttrina Trinitarja kif spjegata fil-[[Kredu ta’ Niċena]]. Fil-[[Medju Evu Bikri]], l-attivitajiet missjunarji xerrdu l-Kristjaneżmu lejn il-punent u t-tramuntana fost il-[[popli Ġermaniċi]];{{sfn|Wilken|2013|pp=257-268, 269-278}} lejn il-Lvant fost [[Armeni]], [[Ġorġjani]], u [[popli Slavi]]; fil-[[Lvant Nofsani]] fost is-[[Sirjani]] u l-[[Eġizzjani]]; fl-[[Afrika tal-Lvant]] fost l-[[Etjopjani]]; u aktar lejn l-[[Asja Ċentrali]], [[Storja taċ-Ċina#Ċina Imperjali|Iċ-Ċina]], u [[Storja tal-Indja#Perjodi klassiċi u medjevali bikrija (ċ. 200 Q.K. – c. 1200 Q.K.)|Indja]] . Matul il-[[Medju Evu Għoli]], il-Kristjaneżmu tal-Lvant u tal-Punent kiber, u dan wassal għall-[[Xiżma tal-Lvant-Punent]] tal-1054. [[Kritika tal-Knisja Kattolika|kritika]] li qed tikber]] tal-[[Knisja Kattolika| Kattolika Rumana]] [[Ġerarkija tal-Knisja Kattolika|struttura ekkleżjastika]] u l-korruzzjoni tagħha wasslu għar-[[Riforma Protestanti]] u l-[[Protestantizmu|movimenti ta’ riforma]] relatati magħha fis-sekli 15 u s-16, li kkonkludew mal- [[gwerer tar-reliġjon Ewropej]] li wasslu għall-qasma tal-Kristjaneżmu tal-Punent. Mill-era [[Rinaxximent]], bil-[[Kolonizzazzjoni#Kolonjaliżmu Modern|Kolonizzazzjoni Ewropea]] tal-[[Kolonizzazzjoni Ewropea tal-Ameriki|l-Ameriki]] u kontinenti oħra [[Kristjaneżmu u kolonjaliżmu|instigati b'mod attiv mill-knejjes Insara ]], il-Kristjaneżmu kiber mad-dinja kollha. Illum, hemm [[Kristjaneżmu skond il-pajjiż|aktar minn żewġ biljun Insara madwar id-dinja]] u [[Gruppi reliġjużi ewlenin|Il-Kristjaneżmu sar l-akbar reliġjon fid-dinja]]. Fl-aħħar seklu, hekk kif l-influwenza tal-Kristjaneżmu naqset progressivament fid-[[dinja tal-Punent]], il-Kristjaneżmu għadu r-reliġjon predominanti fl-[[Ewropa]] (inkluża [[Russja]]) u [[l-Amerika]] , u [[Tkabbir tal-popolazzjoni Nisranija|kiber malajr]] fl-[[Asja]] kif ukoll fil-pajjiżi tan-[[Nofsinhar Globali]] u t-[[Tielet Dinja]], l-aktar fl-[[Amerika Latina]], [ [Iċ-Ċina]], il-[[Korea t'Isfel]], u ħafna mill-[[Afrika Sub-Saħarjana]]. == Referenzi == {{Reflist|2}} == Biblijografija == * {{cite book |last=Wilken |first=Robert Louis |year=2013 |chapter=Beginning in Jerusalem |title=The First Thousand Years: A Global History of Christianity |journal=Choice Reviews Online |volume=50 |issue=10 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=iW1-JImrwQUC&pg=PA6 |location=[[New Haven, Connecticut|New Haven]] and [[London]] |publisher=[[Yale University Press]] |pages=6–16 |doi=10.5860/choice.50-5552 |isbn=978-0-300-11884-1 |jstor=j.ctt32bd7m.5 |lccn=2012021755 |s2cid=160590164 |access-date=20 July 2021}} [[Kategorija:Storja tal-Kristjaneżmu]] o8v948jayl0w4g08apow1si049sjziz 279353 279352 2022-08-19T06:11:30Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki L-'''istorja tal-Kristjaneżmu''' tikkonċerna l-[[Kristjaneżmu|reliġjon Nisranija]], [[Kristjaneżmu|pajjiżi Insara]], u l-[[Insara]] bid-diversi [[denominazzjoni Nisranija|denominazzjonijiet]] tagħhom, minn il-[[Kristjaneżmu fis-seklu 1|seklu 1]] sal-[[Kristjaneżmu fis-seklu 21|preżent]]. Il-Kristjaneżmu oriġina mill-[[Ministeru ta’ Ġesù|ministeru]] ta’ [[Ġesù]], għalliem u healer Lhudi li pproklama s-[[Saltna ta’ Alla]] imminenti u kien [[Tislib ta’ Ġesù|imsallab]] madwar is-sena 30 AD. –33 f’[[Ġerusalemm]] fil-[[provinċja Rumana]] tal-[[Ġuda (provinċja Rumana)|Ġuda]]. Is-segwaċi tiegħu jemmnu li, skont il-[[Evanġelju]]s, hu kien l-Iben ta’ Alla u li miet għall-maħfra tad-dnubiet u kien [[Irxoxt ta’ Ġesù|rxoxt mill-imwiet]] u mgħolli minn Alla, u se jirritorna dalwaqt fil-bidu tas-saltna t’Alla. L-ewwel segwaċi ta’ Ġesù kienu [[Apokalittiċi|apokalittiċi]] [[Insara Lhud]].{{sfn|Wilken|2013|pp=6-16}} L-inklużjoni tal-[[Ġentili]] fil-Knisja Kristjana bikrija li qed tiżviluppa kkawża l-[[Qasam tal-Kristjaneżmu bikri u l-Ġudaiżmu|separazzjoni tal-Kristjaneżmu bikri mill-Ġudaiżmu]] matul l-ewwel żewġ sekli tal-[[era Nisranija]].{{sfn|Wilken|2013|pp=37-46}} Fl-313, l-Imperatur Ruman [[Kostantin I (imperatur)|Kostantin I]] ħareġ l-[[Editt ta’ Milan]] li jillegalizza l-qima Nisranija.{{sfn|Wilken|2013|pp=75-87}} Fl-380, bl-[[Editt ta’ Tessalonika]] imressaq taħt [[Teodosju I]], l-Imperu Ruman adotta uffiċjalment it-[[Trinitarjaniżmu|Kristjaneżmu Trinitarju]] bħala r-reliġjon statali tiegħu, u l-Kristjaneżmu stabbilixxa lilu nnifsu bħala reliġjon predominantement Rumana f’ il-[[knisja tal-Istat tal-Imperu Ruman]]. Diversi [[Kristoloġija|dibattiti kristoloġiċi dwar in-natura umana u divina ta' Ġesù]] ikkunsmaw lill-Knisja Nisranija għal tliet sekli, u [[seba' kunsilli ekumeniċi]] ġew imsejħa biex isolvu dawn id-dibattiti. L-[[Arjaniżmu]] kien ikkundannat fl-[[Ewwel Konċilju ta’ Niċea]] (325), li appoġġa d-duttrina Trinitarja kif spjegata fil-[[Kredu ta’ Niċena]]. Fil-[[Medju Evu Bikri]], l-attivitajiet missjunarji xerrdu l-Kristjaneżmu lejn il-punent u t-tramuntana fost il-[[popli Ġermaniċi]];{{sfn|Wilken|2013|pp=257-268, 269-278}} lejn il-Lvant fost [[Armeni]], [[Ġorġjani]], u [[popli Slavi]]; fil-[[Lvant Nofsani]] fost is-[[Sirjani]] u l-[[Eġizzjani]]; fl-[[Afrika tal-Lvant]] fost l-[[Etjopjani]]; u aktar lejn l-[[Asja Ċentrali]], [[Storja taċ-Ċina#Ċina Imperjali|Iċ-Ċina]], u [[Storja tal-Indja#Perjodi klassiċi u medjevali bikrija (ċ. 200 Q.K. – c. 1200 Q.K.)|Indja]] . Matul il-[[Medju Evu Għoli]], il-Kristjaneżmu tal-Lvant u tal-Punent kiber, u dan wassal għall-[[Xiżma tal-Lvant-Punent]] tal-1054. [[Kritika tal-Knisja Kattolika|kritika]] li qed tikber]] tal-[[Knisja Kattolika| Kattolika Rumana]] [[Ġerarkija tal-Knisja Kattolika|struttura ekkleżjastika]] u l-korruzzjoni tagħha wasslu għar-[[Riforma Protestanti]] u l-[[Protestantizmu|movimenti ta’ riforma]] relatati magħha fis-sekli 15 u s-16, li kkonkludew mal- [[gwerer tar-reliġjon Ewropej]] li wasslu għall-qasma tal-Kristjaneżmu tal-Punent. Mill-era [[Rinaxximent]], bil-[[Kolonizzazzjoni#Kolonjaliżmu Modern|Kolonizzazzjoni Ewropea]] tal-[[Kolonizzazzjoni Ewropea tal-Ameriki|l-Ameriki]] u kontinenti oħra [[Kristjaneżmu u kolonjaliżmu|instigati b'mod attiv mill-knejjes Insara ]], il-Kristjaneżmu kiber mad-dinja kollha. Illum, hemm [[Kristjaneżmu skond il-pajjiż|aktar minn żewġ biljun Insara madwar id-dinja]] u [[Gruppi reliġjużi ewlenin|Il-Kristjaneżmu sar l-akbar reliġjon fid-dinja]]. Fl-aħħar seklu, hekk kif l-influwenza tal-Kristjaneżmu naqset progressivament fid-[[dinja tal-Punent]], il-Kristjaneżmu għadu r-reliġjon predominanti fl-[[Ewropa]] (inkluża [[Russja]]) u [[l-Amerika]] , u [[Tkabbir tal-popolazzjoni Nisranija|kiber malajr]] fl-[[Asja]] kif ukoll fil-pajjiżi tan-[[Nofsinhar Globali]] u t-[[Tielet Dinja]], l-aktar fl-[[Amerika Latina]], [ [Iċ-Ċina]], il-[[Korea t'Isfel]], u ħafna mill-[[Afrika Sub-Saħarjana]]. == Referenzi == {{Reflist|2}} == Biblijografija == * {{ċita ktieb|kunjom=Wilken |isem=Robert Louis |awtur-ħolqa= |data=2013 |titlu=The First Thousand Years: A Global History of Christianity |kapitlu=Beginning in Jerusalem |url= |post= |volum=50 |edizzjoni =10 |pubblikatur= |kapitlu-url=https://books.google.com/books?id=iW1-JImrwQUC&pg=PA6 |post=[[New Haven, Connecticut|New Haven]] and [[London]] |pubblikatur=[[Yale University Press]] |paġna=6–16 |doi=10.5860/choice.50-5552 |isbn=978-0-300-11884-1 |jstor=j.ctt32bd7m.5 |lccn=2012021755 |s2cid=160590164|data-aċċess=20 ta’ Lulju 2021}} [[Kategorija:Storja tal-Kristjaneżmu]] kmbz3oxxtc84s4h3671i4y1vvpykfar 279354 279353 2022-08-19T06:12:22Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki L-'''istorja tal-Kristjaneżmu''' tikkonċerna l-[[Kristjaneżmu|reliġjon Nisranija]], [[Kristjaneżmu|pajjiżi Insara]], u l-[[Insara]] bid-diversi [[denominazzjoni Nisranija|denominazzjonijiet]] tagħhom, minn il-[[Kristjaneżmu fis-seklu 1|seklu 1]] sal-[[Kristjaneżmu fis-seklu 21|preżent]]. Il-Kristjaneżmu oriġina mill-[[Ministeru ta’ Ġesù|ministeru]] ta’ [[Ġesù]], għalliem u healer Lhudi li pproklama s-[[Saltna ta’ Alla]] imminenti u kien [[Tislib ta’ Ġesù|imsallab]] madwar is-sena 30 AD. –33 f’[[Ġerusalemm]] fil-[[provinċja Rumana]] tal-[[Ġuda (provinċja Rumana)|Ġuda]]. Is-segwaċi tiegħu jemmnu li, skont il-[[Evanġelju]]s, hu kien l-Iben ta’ Alla u li miet għall-maħfra tad-dnubiet u kien [[Irxoxt ta’ Ġesù|rxoxt mill-imwiet]] u mgħolli minn Alla, u se jirritorna dalwaqt fil-bidu tas-saltna t’Alla. L-ewwel segwaċi ta’ Ġesù kienu [[Apokalittiċi|apokalittiċi]] [[Insara Lhud]].{{sfn|Wilken|2013|pp=6-16}} L-inklużjoni tal-[[Ġentili]] fil-Knisja Kristjana bikrija li qed tiżviluppa kkawża l-[[Qasam tal-Kristjaneżmu bikri u l-Ġudaiżmu|separazzjoni tal-Kristjaneżmu bikri mill-Ġudaiżmu]] matul l-ewwel żewġ sekli tal-[[era Nisranija]].{{sfn|Wilken|2013|pp=37-46}} Fl-313, l-Imperatur Ruman [[Kostantin I (imperatur)|Kostantin I]] ħareġ l-[[Editt ta’ Milan]] li jillegalizza l-qima Nisranija.{{sfn|Wilken|2013|pp=75-87}} Fl-380, bl-[[Editt ta’ Tessalonika]] imressaq taħt [[Teodosju I]], l-Imperu Ruman adotta uffiċjalment it-[[Trinitarjaniżmu|Kristjaneżmu Trinitarju]] bħala r-reliġjon statali tiegħu, u l-Kristjaneżmu stabbilixxa lilu nnifsu bħala reliġjon predominantement Rumana f’ il-[[knisja tal-Istat tal-Imperu Ruman]]. Diversi [[Kristoloġija|dibattiti kristoloġiċi dwar in-natura umana u divina ta' Ġesù]] ikkunsmaw lill-Knisja Nisranija għal tliet sekli, u [[seba' kunsilli ekumeniċi]] ġew imsejħa biex isolvu dawn id-dibattiti. L-[[Arjaniżmu]] kien ikkundannat fl-[[Ewwel Konċilju ta’ Niċea]] (325), li appoġġa d-duttrina Trinitarja kif spjegata fil-[[Kredu ta’ Niċena]]. Fil-[[Medju Evu Bikri]], l-attivitajiet missjunarji xerrdu l-Kristjaneżmu lejn il-punent u t-tramuntana fost il-[[popli Ġermaniċi]];{{sfn|Wilken|2013|pp=257-268, 269-278}} lejn il-Lvant fost [[Armeni]], [[Ġorġjani]], u [[popli Slavi]]; fil-[[Lvant Nofsani]] fost is-[[Sirjani]] u l-[[Eġizzjani]]; fl-[[Afrika tal-Lvant]] fost l-[[Etjopjani]]; u aktar lejn l-[[Asja Ċentrali]], [[Storja taċ-Ċina#Ċina Imperjali|Iċ-Ċina]], u [[Storja tal-Indja#Perjodi klassiċi u medjevali bikrija (ċ. 200 Q.K. – c. 1200 Q.K.)|Indja]] . Matul il-[[Medju Evu Għoli]], il-Kristjaneżmu tal-Lvant u tal-Punent kiber, u dan wassal għall-[[Xiżma tal-Lvant-Punent]] tal-1054. [[Kritika tal-Knisja Kattolika|kritika]] li qed tikber]] tal-[[Knisja Kattolika| Kattolika Rumana]] [[Ġerarkija tal-Knisja Kattolika|struttura ekkleżjastika]] u l-korruzzjoni tagħha wasslu għar-[[Riforma Protestanti]] u l-[[Protestantizmu|movimenti ta’ riforma]] relatati magħha fis-sekli 15 u s-16, li kkonkludew mal- [[gwerer tar-reliġjon Ewropej]] li wasslu għall-qasma tal-Kristjaneżmu tal-Punent. Mill-era [[Rinaxximent]], bil-[[Kolonizzazzjoni#Kolonjaliżmu Modern|Kolonizzazzjoni Ewropea]] tal-[[Kolonizzazzjoni Ewropea tal-Ameriki|l-Ameriki]] u kontinenti oħra [[Kristjaneżmu u kolonjaliżmu|instigati b'mod attiv mill-knejjes Insara ]], il-Kristjaneżmu kiber mad-dinja kollha. Illum, hemm [[Kristjaneżmu skond il-pajjiż|aktar minn żewġ biljun Insara madwar id-dinja]] u [[Gruppi reliġjużi ewlenin|Il-Kristjaneżmu sar l-akbar reliġjon fid-dinja]]. Fl-aħħar seklu, hekk kif l-influwenza tal-Kristjaneżmu naqset progressivament fid-[[dinja tal-Punent]], il-Kristjaneżmu għadu r-reliġjon predominanti fl-[[Ewropa]] (inkluża [[Russja]]) u [[l-Amerika]] , u [[Tkabbir tal-popolazzjoni Nisranija|kiber malajr]] fl-[[Asja]] kif ukoll fil-pajjiżi tan-[[Nofsinhar Globali]] u t-[[Tielet Dinja]], l-aktar fl-[[Amerika Latina]], [[Iċ-Ċina]], il-[[Korea t'Isfel]], u ħafna mill-[[Afrika Sub-Saħarjana]]. == Referenzi == {{Reflist|2}} == Biblijografija == * {{ċita ktieb|kunjom=Wilken |isem=Robert Louis |awtur-ħolqa= |data=2013 |titlu=The First Thousand Years: A Global History of Christianity |kapitlu=Beginning in Jerusalem |url= |post= |volum=50 |edizzjoni =10 |pubblikatur= |kapitlu-url=https://books.google.com/books?id=iW1-JImrwQUC&pg=PA6 |post=[[New Haven, Connecticut|New Haven]] and [[London]] |pubblikatur=[[Yale University Press]] |paġna=6–16 |doi=10.5860/choice.50-5552 |isbn=978-0-300-11884-1 |jstor=j.ctt32bd7m.5 |lccn=2012021755 |s2cid=160590164|data-aċċess=Lulju, 20 2021}} [[Kategorija:Storja tal-Kristjaneżmu]] 7xyk6gnkd9yumrcdzfyi7f4zg71qgs4 279355 279354 2022-08-19T06:13:23Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki L-'''istorja tal-Kristjaneżmu''' tikkonċerna l-[[Kristjaneżmu|reliġjon Nisranija]], [[Kristjaneżmu|pajjiżi Insara]], u l-[[Insara]] bid-diversi [[denominazzjoni Nisranija|denominazzjonijiet]] tagħhom, minn il-[[Kristjaneżmu fis-seklu 1|seklu 1]] sal-[[Kristjaneżmu fis-seklu 21|preżent]]. Il-Kristjaneżmu oriġina mill-[[Ministeru ta’ Ġesù|ministeru]] ta’ [[Ġesù]], għalliem u healer Lhudi li pproklama s-[[Saltna ta’ Alla]] imminenti u kien [[Tislib ta’ Ġesù|imsallab]] madwar is-sena 30 AD. –33 f’[[Ġerusalemm]] fil-[[provinċja Rumana]] tal-[[Ġuda (provinċja Rumana)|Ġuda]]. Is-segwaċi tiegħu jemmnu li, skont il-[[Evanġelju]]s, hu kien l-Iben ta’ Alla u li miet għall-maħfra tad-dnubiet u kien [[Irxoxt ta’ Ġesù|rxoxt mill-imwiet]] u mgħolli minn Alla, u se jirritorna dalwaqt fil-bidu tas-saltna t’Alla. L-ewwel segwaċi ta’ Ġesù kienu [[Apokalittiċi|apokalittiċi]] [[Insara Lhud]].{{sfn|Wilken|2013|pp=6-16}} L-inklużjoni tal-[[Ġentili]] fil-Knisja Kristjana bikrija li qed tiżviluppa kkawża l-[[Qasam tal-Kristjaneżmu bikri u l-Ġudaiżmu|separazzjoni tal-Kristjaneżmu bikri mill-Ġudaiżmu]] matul l-ewwel żewġ sekli tal-[[era Nisranija]].{{sfn|Wilken|2013|pp=37-46}} Fl-313, l-Imperatur Ruman [[Kostantin I (imperatur)|Kostantin I]] ħareġ l-[[Editt ta’ Milan]] li jillegalizza l-qima Nisranija.{{sfn|Wilken|2013|pp=75-87}} Fl-380, bl-[[Editt ta’ Tessalonika]] imressaq taħt [[Teodosju I]], l-Imperu Ruman adotta uffiċjalment it-[[Trinitarjaniżmu|Kristjaneżmu Trinitarju]] bħala r-reliġjon statali tiegħu, u l-Kristjaneżmu stabbilixxa lilu nnifsu bħala reliġjon predominantement Rumana f’ il-[[knisja tal-Istat tal-Imperu Ruman]]. Diversi [[Kristoloġija|dibattiti kristoloġiċi dwar in-natura umana u divina ta' Ġesù]] ikkunsmaw lill-Knisja Nisranija għal tliet sekli, u [[seba' kunsilli ekumeniċi]] ġew imsejħa biex isolvu dawn id-dibattiti. L-[[Arjaniżmu]] kien ikkundannat fl-[[Ewwel Konċilju ta’ Niċea]] (325), li appoġġa d-duttrina Trinitarja kif spjegata fil-[[Kredu ta’ Niċena]]. Fil-[[Medju Evu Bikri]], l-attivitajiet missjunarji xerrdu l-Kristjaneżmu lejn il-punent u t-tramuntana fost il-[[popli Ġermaniċi]];{{sfn|Wilken|2013|pp=257-268, 269-278}} lejn il-Lvant fost [[Armeni]], [[Ġorġjani]], u [[popli Slavi]]; fil-[[Lvant Nofsani]] fost is-[[Sirjani]] u l-[[Eġizzjani]]; fl-[[Afrika tal-Lvant]] fost l-[[Etjopjani]]; u aktar lejn l-[[Asja Ċentrali]], [[Storja taċ-Ċina#Ċina Imperjali|Iċ-Ċina]], u [[Storja tal-Indja#Perjodi klassiċi u medjevali bikrija (ċ. 200 Q.K. – c. 1200 Q.K.)|Indja]] . Matul il-[[Medju Evu Għoli]], il-Kristjaneżmu tal-Lvant u tal-Punent kiber, u dan wassal għall-[[Xiżma tal-Lvant-Punent]] tal-1054. [[Kritika tal-Knisja Kattolika|kritika]] li qed tikber tal-[[Ġerarkija tal-Knisja Kattolika|struttura ekkleżjastika]] [[Knisja Kattolika|Kattolika Rumana]] u l-korruzzjoni tagħha wasslu għar-[[Riforma Protestanti]] u l-[[Protestantizmu|movimenti ta’ riforma]] relatati magħha fis-sekli 15 u s-16, li kkonkludew mal- [[gwerer tar-reliġjon Ewropej]] li wasslu għall-qasma tal-Kristjaneżmu tal-Punent. Mill-era [[Rinaxximent]], bil-[[Kolonizzazzjoni#Kolonjaliżmu Modern|Kolonizzazzjoni Ewropea]] tal-[[Kolonizzazzjoni Ewropea tal-Ameriki|l-Ameriki]] u kontinenti oħra [[Kristjaneżmu u kolonjaliżmu|instigati b'mod attiv mill-knejjes Insara ]], il-Kristjaneżmu kiber mad-dinja kollha. Illum, hemm [[Kristjaneżmu skond il-pajjiż|aktar minn żewġ biljun Insara madwar id-dinja]] u [[Gruppi reliġjużi ewlenin|Il-Kristjaneżmu sar l-akbar reliġjon fid-dinja]]. Fl-aħħar seklu, hekk kif l-influwenza tal-Kristjaneżmu naqset progressivament fid-[[dinja tal-Punent]], il-Kristjaneżmu għadu r-reliġjon predominanti fl-[[Ewropa]] (inkluża [[Russja]]) u [[l-Amerika]], u [[Tkabbir tal-popolazzjoni Nisranija|kiber malajr]] fl-[[Asja]] kif ukoll fil-pajjiżi tan-[[Nofsinhar Globali]] u t-[[Tielet Dinja]], l-aktar fl-[[Amerika Latina]], [[Iċ-Ċina]], il-[[Korea t'Isfel]], u ħafna mill-[[Afrika Sub-Saħarjana]]. == Referenzi == {{Reflist|2}} == Biblijografija == * {{ċita ktieb|kunjom=Wilken |isem=Robert Louis |awtur-ħolqa= |data=2013 |titlu=The First Thousand Years: A Global History of Christianity |kapitlu=Beginning in Jerusalem |url= |post= |volum=50 |edizzjoni =10 |pubblikatur= |kapitlu-url=https://books.google.com/books?id=iW1-JImrwQUC&pg=PA6 |post=[[New Haven, Connecticut|New Haven]] and [[London]] |pubblikatur=[[Yale University Press]] |paġna=6–16 |doi=10.5860/choice.50-5552 |isbn=978-0-300-11884-1 |jstor=j.ctt32bd7m.5 |lccn=2012021755 |s2cid=160590164|data-aċċess=Lulju, 20 2021}} [[Kategorija:Storja tal-Kristjaneżmu]] kz7y68wl2labhsqn1f1kpiivntt7ulz 0 28842 279306 2022-08-18T12:29:31Z Trigcly 17859 Kontenut, stampi, kwotazzjonijiet u ħoloq wikitext text/x-wiki [[Stampa:Sanmillan.012.jpg|daqsminuri|375x375px|Veduta mill-bogħod tal-Monasteri ta' Yuso u ta' Suso.]] Il-'''Monasteri ta' Yuso u ta' Suso''' '''huma żewġ monasteri''' li jinsabu fil-villaġġ ta' [[San Millán de la Cogolla]], [[La Rioja]], [[Spanja]]. Il-Monasteru ta' Suso, magħruf ukoll bħala l-Monasteru ta' San Millán de Suso, inbena fis-seklu 6, filwaqt li l-Monasteru ta' Yuso, magħruf ukoll bħala l-Monasteru ta' San Millán de Yuso, inbena fis-seklu 11. Iż-żewġ monasteri ġew iddeżinjati bħala [[Sit ta' Wirt Dinji|Sit ta' Wirt Dinj]]<nowiki/>i tal-[[UNESCO]] f'Diċembru 1997.<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/805/|titlu=San Mill&aacute;n Yuso and Suso Monasteries|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Etimoloġija == L-ismijiet taż-żewġ monasteri ''Suso'' u ''Yuso'' jfissru rispettivament "ta' fuq" u "t'isfel" bl-[[Lingwa Spanjola|Ispanjol]] arkajku ta' [[Kastilja]]. == Lingwa Spanjola u Baska == Il-Monasteru ta' Suso huwa l-eqdem binja u x'aktarx li nbena fuq is-sit ta' eremitaġġ fejn kien għex San Emiljanu (bl-Ispanjol: ''San Millán''). Probabbilment l-iżjed ħaġa li hu magħruf għaliha l-Monasteru ta' Suso hi li l-ewwel frażijiet bl-Ispanjol u bil-[[Lingwa Baska|Bask]] inkitbu hemmhekk għall-ewwel darba. L-UNESCO tirrikonoxxi s-sit "bħala l-post fejn twieldet il-lingwa Spanjola miktuba u mitkellma moderna". Il-frażijiet bl-Ispanjol u bil-Bask huma glossi fuq test [[Lingwa Latina|Latin]] u huma magħrufa bħala l-''Glosas Emilianenses''.<ref>{{Ċita web|url=https://www.rah.es/glosas-emilianenses/|titlu=Glosas Emilianenses|kunjom=RAH|data=2016-10-02|sit=Real Academia de la Historia|lingwa=es|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Hemm dibattitu miftuħ dwar jekk il-kelmiet bl-Ispanjol humiex miktubin f'forma bikrija ta' Kastiljan (Spanjol) jew f'forma bikrija simili ta' Navarro-Aragoniż (lingwa antenata tal-Aragoniż modern). Xorta waħda, l-importanza ta' San Millán bħala n-nieqa tal-lingwa Spanjola hija msaħħa mill-prossimità tal-villaġġ ta' Berceo li huwa assoċjat ma' [[Gonzalo de Berceo]], l-ewwel [[poeta]] Spanjol magħruf b'ismu.<ref name=":1">{{Ċita web|url=http://monasteriodesanmillan.com/|titlu=Monasterio de San Millán|sit=Monasterio de San Millán|lingwa=es|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Storja == [[Stampa:Monasterio de Suso (2).jpg|xellug|daqsminuri|257x257px|Il-Monasteru ta' Suso]] Hemm [[storja]] kontinwa ta' [[Kristjaneżmu]] f'San Millán minn żmien il-qaddis. L-i''scriptorium'' ipproduċa t-tieni fażi tal-Beatus ta' San Millán u baqa' attiv matul il-perjodu tal-ħakma [[Iżlam|Musulmana]]. Tul is-sekli, il-komunità [[Reliġjon|reliġjuża]] għelbet diversi diffikultajiet li affettwaw lill-monasteri (pereżempju s-serq tar-rikkezzi tagħhom mill-Prinċep l-Iswed). Madankollu, it-tip ta' ħajja monastika evolviet: il-patrijiet oriġinali li kienu jgħixu fil-Monasteru ta' Suso kienu eremiti, iżda l-Monasteru ta' Yuso, li prattikament kien l-istabbiliment mill-ġdid tal-monasteru f'sit iktar 'l isfel, żviluppa bħala komunità Benedittina. Kif innutat fl-evalwazzjoni tal-UNESCO, San Millán juri t-trasformazzjoni minn komunità ta' eremiti għal komunità ċenobitika f'termini materjali.<ref name=":0" /> Il-Monasteru ta' Suso kien ilu mhux abitat minn żmien il-Konfiski Ekkleżjastiċi ta' Mendizábal fis-seklu 19. Il-Monasteru ta' Yuso ġie abbandunat ukoll għal xi snin fis-seklu 19, iżda mbagħad reġa' ġie okkupat. Jospita l-komunità Awgustinjana, iżda parti mill-monasteru ġie kkonvertit f'lukanda. Illum il-ġurnata, San Millán jattira l-pellegrini tal-[[Pellegrinaġġ ta’ San Ġakbu|Pellegrinaġġ ta' San Ġakbu]] (anke jekk jinsab ftit 'il barra mir-rotta uffiċjali bejn [[Nájera]] u [[Burgos]]).<ref name=":1" /> == Sit ta' Wirt Dinji == [[Stampa:Claustro.04.jpg|daqsminuri|307x307px|Il-kjostru tal-Monasteru ta' Yuso]] Il-Monasteri ta' Yuso u ta' Suso f'San Millán ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1997.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-'''kriterju (vi)''' "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".<ref name=":0" /> == Referenzi == lx3iwezkkdt20sen9daxoa2984ye0eo 279307 279306 2022-08-18T12:29:43Z Trigcly 17859 added [[Category:Siti ta' Wirt Dinji]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Sanmillan.012.jpg|daqsminuri|375x375px|Veduta mill-bogħod tal-Monasteri ta' Yuso u ta' Suso.]] Il-'''Monasteri ta' Yuso u ta' Suso''' '''huma żewġ monasteri''' li jinsabu fil-villaġġ ta' [[San Millán de la Cogolla]], [[La Rioja]], [[Spanja]]. Il-Monasteru ta' Suso, magħruf ukoll bħala l-Monasteru ta' San Millán de Suso, inbena fis-seklu 6, filwaqt li l-Monasteru ta' Yuso, magħruf ukoll bħala l-Monasteru ta' San Millán de Yuso, inbena fis-seklu 11. Iż-żewġ monasteri ġew iddeżinjati bħala [[Sit ta' Wirt Dinji|Sit ta' Wirt Dinj]]<nowiki/>i tal-[[UNESCO]] f'Diċembru 1997.<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/805/|titlu=San Mill&aacute;n Yuso and Suso Monasteries|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Etimoloġija == L-ismijiet taż-żewġ monasteri ''Suso'' u ''Yuso'' jfissru rispettivament "ta' fuq" u "t'isfel" bl-[[Lingwa Spanjola|Ispanjol]] arkajku ta' [[Kastilja]]. == Lingwa Spanjola u Baska == Il-Monasteru ta' Suso huwa l-eqdem binja u x'aktarx li nbena fuq is-sit ta' eremitaġġ fejn kien għex San Emiljanu (bl-Ispanjol: ''San Millán''). Probabbilment l-iżjed ħaġa li hu magħruf għaliha l-Monasteru ta' Suso hi li l-ewwel frażijiet bl-Ispanjol u bil-[[Lingwa Baska|Bask]] inkitbu hemmhekk għall-ewwel darba. L-UNESCO tirrikonoxxi s-sit "bħala l-post fejn twieldet il-lingwa Spanjola miktuba u mitkellma moderna". Il-frażijiet bl-Ispanjol u bil-Bask huma glossi fuq test [[Lingwa Latina|Latin]] u huma magħrufa bħala l-''Glosas Emilianenses''.<ref>{{Ċita web|url=https://www.rah.es/glosas-emilianenses/|titlu=Glosas Emilianenses|kunjom=RAH|data=2016-10-02|sit=Real Academia de la Historia|lingwa=es|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Hemm dibattitu miftuħ dwar jekk il-kelmiet bl-Ispanjol humiex miktubin f'forma bikrija ta' Kastiljan (Spanjol) jew f'forma bikrija simili ta' Navarro-Aragoniż (lingwa antenata tal-Aragoniż modern). Xorta waħda, l-importanza ta' San Millán bħala n-nieqa tal-lingwa Spanjola hija msaħħa mill-prossimità tal-villaġġ ta' Berceo li huwa assoċjat ma' [[Gonzalo de Berceo]], l-ewwel [[poeta]] Spanjol magħruf b'ismu.<ref name=":1">{{Ċita web|url=http://monasteriodesanmillan.com/|titlu=Monasterio de San Millán|sit=Monasterio de San Millán|lingwa=es|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Storja == [[Stampa:Monasterio de Suso (2).jpg|xellug|daqsminuri|257x257px|Il-Monasteru ta' Suso]] Hemm [[storja]] kontinwa ta' [[Kristjaneżmu]] f'San Millán minn żmien il-qaddis. L-i''scriptorium'' ipproduċa t-tieni fażi tal-Beatus ta' San Millán u baqa' attiv matul il-perjodu tal-ħakma [[Iżlam|Musulmana]]. Tul is-sekli, il-komunità [[Reliġjon|reliġjuża]] għelbet diversi diffikultajiet li affettwaw lill-monasteri (pereżempju s-serq tar-rikkezzi tagħhom mill-Prinċep l-Iswed). Madankollu, it-tip ta' ħajja monastika evolviet: il-patrijiet oriġinali li kienu jgħixu fil-Monasteru ta' Suso kienu eremiti, iżda l-Monasteru ta' Yuso, li prattikament kien l-istabbiliment mill-ġdid tal-monasteru f'sit iktar 'l isfel, żviluppa bħala komunità Benedittina. Kif innutat fl-evalwazzjoni tal-UNESCO, San Millán juri t-trasformazzjoni minn komunità ta' eremiti għal komunità ċenobitika f'termini materjali.<ref name=":0" /> Il-Monasteru ta' Suso kien ilu mhux abitat minn żmien il-Konfiski Ekkleżjastiċi ta' Mendizábal fis-seklu 19. Il-Monasteru ta' Yuso ġie abbandunat ukoll għal xi snin fis-seklu 19, iżda mbagħad reġa' ġie okkupat. Jospita l-komunità Awgustinjana, iżda parti mill-monasteru ġie kkonvertit f'lukanda. Illum il-ġurnata, San Millán jattira l-pellegrini tal-[[Pellegrinaġġ ta’ San Ġakbu|Pellegrinaġġ ta' San Ġakbu]] (anke jekk jinsab ftit 'il barra mir-rotta uffiċjali bejn [[Nájera]] u [[Burgos]]).<ref name=":1" /> == Sit ta' Wirt Dinji == [[Stampa:Claustro.04.jpg|daqsminuri|307x307px|Il-kjostru tal-Monasteru ta' Yuso]] Il-Monasteri ta' Yuso u ta' Suso f'San Millán ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1997.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-'''kriterju (vi)''' "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".<ref name=":0" /> == Referenzi == [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] 2c4gyzhmjauii6f36iptk10aptmq4tc 279308 279307 2022-08-18T12:29:58Z Trigcly 17859 added [[Category:Bini reliġjuż]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Sanmillan.012.jpg|daqsminuri|375x375px|Veduta mill-bogħod tal-Monasteri ta' Yuso u ta' Suso.]] Il-'''Monasteri ta' Yuso u ta' Suso''' '''huma żewġ monasteri''' li jinsabu fil-villaġġ ta' [[San Millán de la Cogolla]], [[La Rioja]], [[Spanja]]. Il-Monasteru ta' Suso, magħruf ukoll bħala l-Monasteru ta' San Millán de Suso, inbena fis-seklu 6, filwaqt li l-Monasteru ta' Yuso, magħruf ukoll bħala l-Monasteru ta' San Millán de Yuso, inbena fis-seklu 11. Iż-żewġ monasteri ġew iddeżinjati bħala [[Sit ta' Wirt Dinji|Sit ta' Wirt Dinj]]<nowiki/>i tal-[[UNESCO]] f'Diċembru 1997.<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/805/|titlu=San Mill&aacute;n Yuso and Suso Monasteries|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Etimoloġija == L-ismijiet taż-żewġ monasteri ''Suso'' u ''Yuso'' jfissru rispettivament "ta' fuq" u "t'isfel" bl-[[Lingwa Spanjola|Ispanjol]] arkajku ta' [[Kastilja]]. == Lingwa Spanjola u Baska == Il-Monasteru ta' Suso huwa l-eqdem binja u x'aktarx li nbena fuq is-sit ta' eremitaġġ fejn kien għex San Emiljanu (bl-Ispanjol: ''San Millán''). Probabbilment l-iżjed ħaġa li hu magħruf għaliha l-Monasteru ta' Suso hi li l-ewwel frażijiet bl-Ispanjol u bil-[[Lingwa Baska|Bask]] inkitbu hemmhekk għall-ewwel darba. L-UNESCO tirrikonoxxi s-sit "bħala l-post fejn twieldet il-lingwa Spanjola miktuba u mitkellma moderna". Il-frażijiet bl-Ispanjol u bil-Bask huma glossi fuq test [[Lingwa Latina|Latin]] u huma magħrufa bħala l-''Glosas Emilianenses''.<ref>{{Ċita web|url=https://www.rah.es/glosas-emilianenses/|titlu=Glosas Emilianenses|kunjom=RAH|data=2016-10-02|sit=Real Academia de la Historia|lingwa=es|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Hemm dibattitu miftuħ dwar jekk il-kelmiet bl-Ispanjol humiex miktubin f'forma bikrija ta' Kastiljan (Spanjol) jew f'forma bikrija simili ta' Navarro-Aragoniż (lingwa antenata tal-Aragoniż modern). Xorta waħda, l-importanza ta' San Millán bħala n-nieqa tal-lingwa Spanjola hija msaħħa mill-prossimità tal-villaġġ ta' Berceo li huwa assoċjat ma' [[Gonzalo de Berceo]], l-ewwel [[poeta]] Spanjol magħruf b'ismu.<ref name=":1">{{Ċita web|url=http://monasteriodesanmillan.com/|titlu=Monasterio de San Millán|sit=Monasterio de San Millán|lingwa=es|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Storja == [[Stampa:Monasterio de Suso (2).jpg|xellug|daqsminuri|257x257px|Il-Monasteru ta' Suso]] Hemm [[storja]] kontinwa ta' [[Kristjaneżmu]] f'San Millán minn żmien il-qaddis. L-i''scriptorium'' ipproduċa t-tieni fażi tal-Beatus ta' San Millán u baqa' attiv matul il-perjodu tal-ħakma [[Iżlam|Musulmana]]. Tul is-sekli, il-komunità [[Reliġjon|reliġjuża]] għelbet diversi diffikultajiet li affettwaw lill-monasteri (pereżempju s-serq tar-rikkezzi tagħhom mill-Prinċep l-Iswed). Madankollu, it-tip ta' ħajja monastika evolviet: il-patrijiet oriġinali li kienu jgħixu fil-Monasteru ta' Suso kienu eremiti, iżda l-Monasteru ta' Yuso, li prattikament kien l-istabbiliment mill-ġdid tal-monasteru f'sit iktar 'l isfel, żviluppa bħala komunità Benedittina. Kif innutat fl-evalwazzjoni tal-UNESCO, San Millán juri t-trasformazzjoni minn komunità ta' eremiti għal komunità ċenobitika f'termini materjali.<ref name=":0" /> Il-Monasteru ta' Suso kien ilu mhux abitat minn żmien il-Konfiski Ekkleżjastiċi ta' Mendizábal fis-seklu 19. Il-Monasteru ta' Yuso ġie abbandunat ukoll għal xi snin fis-seklu 19, iżda mbagħad reġa' ġie okkupat. Jospita l-komunità Awgustinjana, iżda parti mill-monasteru ġie kkonvertit f'lukanda. Illum il-ġurnata, San Millán jattira l-pellegrini tal-[[Pellegrinaġġ ta’ San Ġakbu|Pellegrinaġġ ta' San Ġakbu]] (anke jekk jinsab ftit 'il barra mir-rotta uffiċjali bejn [[Nájera]] u [[Burgos]]).<ref name=":1" /> == Sit ta' Wirt Dinji == [[Stampa:Claustro.04.jpg|daqsminuri|307x307px|Il-kjostru tal-Monasteru ta' Yuso]] Il-Monasteri ta' Yuso u ta' Suso f'San Millán ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1997.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-'''kriterju (vi)''' "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".<ref name=":0" /> == Referenzi == [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] [[Kategorija:Bini reliġjuż]] rw8q4416r2n537r49shzqqwfulaqjn7 279309 279308 2022-08-18T12:30:07Z Trigcly 17859 added [[Category:Spanja]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Sanmillan.012.jpg|daqsminuri|375x375px|Veduta mill-bogħod tal-Monasteri ta' Yuso u ta' Suso.]] Il-'''Monasteri ta' Yuso u ta' Suso''' '''huma żewġ monasteri''' li jinsabu fil-villaġġ ta' [[San Millán de la Cogolla]], [[La Rioja]], [[Spanja]]. Il-Monasteru ta' Suso, magħruf ukoll bħala l-Monasteru ta' San Millán de Suso, inbena fis-seklu 6, filwaqt li l-Monasteru ta' Yuso, magħruf ukoll bħala l-Monasteru ta' San Millán de Yuso, inbena fis-seklu 11. Iż-żewġ monasteri ġew iddeżinjati bħala [[Sit ta' Wirt Dinji|Sit ta' Wirt Dinj]]<nowiki/>i tal-[[UNESCO]] f'Diċembru 1997.<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/805/|titlu=San Mill&aacute;n Yuso and Suso Monasteries|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Etimoloġija == L-ismijiet taż-żewġ monasteri ''Suso'' u ''Yuso'' jfissru rispettivament "ta' fuq" u "t'isfel" bl-[[Lingwa Spanjola|Ispanjol]] arkajku ta' [[Kastilja]]. == Lingwa Spanjola u Baska == Il-Monasteru ta' Suso huwa l-eqdem binja u x'aktarx li nbena fuq is-sit ta' eremitaġġ fejn kien għex San Emiljanu (bl-Ispanjol: ''San Millán''). Probabbilment l-iżjed ħaġa li hu magħruf għaliha l-Monasteru ta' Suso hi li l-ewwel frażijiet bl-Ispanjol u bil-[[Lingwa Baska|Bask]] inkitbu hemmhekk għall-ewwel darba. L-UNESCO tirrikonoxxi s-sit "bħala l-post fejn twieldet il-lingwa Spanjola miktuba u mitkellma moderna". Il-frażijiet bl-Ispanjol u bil-Bask huma glossi fuq test [[Lingwa Latina|Latin]] u huma magħrufa bħala l-''Glosas Emilianenses''.<ref>{{Ċita web|url=https://www.rah.es/glosas-emilianenses/|titlu=Glosas Emilianenses|kunjom=RAH|data=2016-10-02|sit=Real Academia de la Historia|lingwa=es|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Hemm dibattitu miftuħ dwar jekk il-kelmiet bl-Ispanjol humiex miktubin f'forma bikrija ta' Kastiljan (Spanjol) jew f'forma bikrija simili ta' Navarro-Aragoniż (lingwa antenata tal-Aragoniż modern). Xorta waħda, l-importanza ta' San Millán bħala n-nieqa tal-lingwa Spanjola hija msaħħa mill-prossimità tal-villaġġ ta' Berceo li huwa assoċjat ma' [[Gonzalo de Berceo]], l-ewwel [[poeta]] Spanjol magħruf b'ismu.<ref name=":1">{{Ċita web|url=http://monasteriodesanmillan.com/|titlu=Monasterio de San Millán|sit=Monasterio de San Millán|lingwa=es|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Storja == [[Stampa:Monasterio de Suso (2).jpg|xellug|daqsminuri|257x257px|Il-Monasteru ta' Suso]] Hemm [[storja]] kontinwa ta' [[Kristjaneżmu]] f'San Millán minn żmien il-qaddis. L-i''scriptorium'' ipproduċa t-tieni fażi tal-Beatus ta' San Millán u baqa' attiv matul il-perjodu tal-ħakma [[Iżlam|Musulmana]]. Tul is-sekli, il-komunità [[Reliġjon|reliġjuża]] għelbet diversi diffikultajiet li affettwaw lill-monasteri (pereżempju s-serq tar-rikkezzi tagħhom mill-Prinċep l-Iswed). Madankollu, it-tip ta' ħajja monastika evolviet: il-patrijiet oriġinali li kienu jgħixu fil-Monasteru ta' Suso kienu eremiti, iżda l-Monasteru ta' Yuso, li prattikament kien l-istabbiliment mill-ġdid tal-monasteru f'sit iktar 'l isfel, żviluppa bħala komunità Benedittina. Kif innutat fl-evalwazzjoni tal-UNESCO, San Millán juri t-trasformazzjoni minn komunità ta' eremiti għal komunità ċenobitika f'termini materjali.<ref name=":0" /> Il-Monasteru ta' Suso kien ilu mhux abitat minn żmien il-Konfiski Ekkleżjastiċi ta' Mendizábal fis-seklu 19. Il-Monasteru ta' Yuso ġie abbandunat ukoll għal xi snin fis-seklu 19, iżda mbagħad reġa' ġie okkupat. Jospita l-komunità Awgustinjana, iżda parti mill-monasteru ġie kkonvertit f'lukanda. Illum il-ġurnata, San Millán jattira l-pellegrini tal-[[Pellegrinaġġ ta’ San Ġakbu|Pellegrinaġġ ta' San Ġakbu]] (anke jekk jinsab ftit 'il barra mir-rotta uffiċjali bejn [[Nájera]] u [[Burgos]]).<ref name=":1" /> == Sit ta' Wirt Dinji == [[Stampa:Claustro.04.jpg|daqsminuri|307x307px|Il-kjostru tal-Monasteru ta' Yuso]] Il-Monasteri ta' Yuso u ta' Suso f'San Millán ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1997.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-'''kriterju (vi)''' "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".<ref name=":0" /> == Referenzi == [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] [[Kategorija:Bini reliġjuż]] [[Kategorija:Spanja]] d8n7sbjrpbvp5eymgcnasy4ilkyo9st 279310 279309 2022-08-18T12:30:18Z Trigcly 17859 added [[Category:Lingwa Spanjola]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Sanmillan.012.jpg|daqsminuri|375x375px|Veduta mill-bogħod tal-Monasteri ta' Yuso u ta' Suso.]] Il-'''Monasteri ta' Yuso u ta' Suso''' '''huma żewġ monasteri''' li jinsabu fil-villaġġ ta' [[San Millán de la Cogolla]], [[La Rioja]], [[Spanja]]. Il-Monasteru ta' Suso, magħruf ukoll bħala l-Monasteru ta' San Millán de Suso, inbena fis-seklu 6, filwaqt li l-Monasteru ta' Yuso, magħruf ukoll bħala l-Monasteru ta' San Millán de Yuso, inbena fis-seklu 11. Iż-żewġ monasteri ġew iddeżinjati bħala [[Sit ta' Wirt Dinji|Sit ta' Wirt Dinj]]<nowiki/>i tal-[[UNESCO]] f'Diċembru 1997.<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/805/|titlu=San Mill&aacute;n Yuso and Suso Monasteries|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Etimoloġija == L-ismijiet taż-żewġ monasteri ''Suso'' u ''Yuso'' jfissru rispettivament "ta' fuq" u "t'isfel" bl-[[Lingwa Spanjola|Ispanjol]] arkajku ta' [[Kastilja]]. == Lingwa Spanjola u Baska == Il-Monasteru ta' Suso huwa l-eqdem binja u x'aktarx li nbena fuq is-sit ta' eremitaġġ fejn kien għex San Emiljanu (bl-Ispanjol: ''San Millán''). Probabbilment l-iżjed ħaġa li hu magħruf għaliha l-Monasteru ta' Suso hi li l-ewwel frażijiet bl-Ispanjol u bil-[[Lingwa Baska|Bask]] inkitbu hemmhekk għall-ewwel darba. L-UNESCO tirrikonoxxi s-sit "bħala l-post fejn twieldet il-lingwa Spanjola miktuba u mitkellma moderna". Il-frażijiet bl-Ispanjol u bil-Bask huma glossi fuq test [[Lingwa Latina|Latin]] u huma magħrufa bħala l-''Glosas Emilianenses''.<ref>{{Ċita web|url=https://www.rah.es/glosas-emilianenses/|titlu=Glosas Emilianenses|kunjom=RAH|data=2016-10-02|sit=Real Academia de la Historia|lingwa=es|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Hemm dibattitu miftuħ dwar jekk il-kelmiet bl-Ispanjol humiex miktubin f'forma bikrija ta' Kastiljan (Spanjol) jew f'forma bikrija simili ta' Navarro-Aragoniż (lingwa antenata tal-Aragoniż modern). Xorta waħda, l-importanza ta' San Millán bħala n-nieqa tal-lingwa Spanjola hija msaħħa mill-prossimità tal-villaġġ ta' Berceo li huwa assoċjat ma' [[Gonzalo de Berceo]], l-ewwel [[poeta]] Spanjol magħruf b'ismu.<ref name=":1">{{Ċita web|url=http://monasteriodesanmillan.com/|titlu=Monasterio de San Millán|sit=Monasterio de San Millán|lingwa=es|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Storja == [[Stampa:Monasterio de Suso (2).jpg|xellug|daqsminuri|257x257px|Il-Monasteru ta' Suso]] Hemm [[storja]] kontinwa ta' [[Kristjaneżmu]] f'San Millán minn żmien il-qaddis. L-i''scriptorium'' ipproduċa t-tieni fażi tal-Beatus ta' San Millán u baqa' attiv matul il-perjodu tal-ħakma [[Iżlam|Musulmana]]. Tul is-sekli, il-komunità [[Reliġjon|reliġjuża]] għelbet diversi diffikultajiet li affettwaw lill-monasteri (pereżempju s-serq tar-rikkezzi tagħhom mill-Prinċep l-Iswed). Madankollu, it-tip ta' ħajja monastika evolviet: il-patrijiet oriġinali li kienu jgħixu fil-Monasteru ta' Suso kienu eremiti, iżda l-Monasteru ta' Yuso, li prattikament kien l-istabbiliment mill-ġdid tal-monasteru f'sit iktar 'l isfel, żviluppa bħala komunità Benedittina. Kif innutat fl-evalwazzjoni tal-UNESCO, San Millán juri t-trasformazzjoni minn komunità ta' eremiti għal komunità ċenobitika f'termini materjali.<ref name=":0" /> Il-Monasteru ta' Suso kien ilu mhux abitat minn żmien il-Konfiski Ekkleżjastiċi ta' Mendizábal fis-seklu 19. Il-Monasteru ta' Yuso ġie abbandunat ukoll għal xi snin fis-seklu 19, iżda mbagħad reġa' ġie okkupat. Jospita l-komunità Awgustinjana, iżda parti mill-monasteru ġie kkonvertit f'lukanda. Illum il-ġurnata, San Millán jattira l-pellegrini tal-[[Pellegrinaġġ ta’ San Ġakbu|Pellegrinaġġ ta' San Ġakbu]] (anke jekk jinsab ftit 'il barra mir-rotta uffiċjali bejn [[Nájera]] u [[Burgos]]).<ref name=":1" /> == Sit ta' Wirt Dinji == [[Stampa:Claustro.04.jpg|daqsminuri|307x307px|Il-kjostru tal-Monasteru ta' Yuso]] Il-Monasteri ta' Yuso u ta' Suso f'San Millán ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1997.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-'''kriterju (vi)''' "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".<ref name=":0" /> == Referenzi == [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] [[Kategorija:Bini reliġjuż]] [[Kategorija:Spanja]] [[Kategorija:Lingwa Spanjola]] 896mq7bqhifip17lqszsl4opnxyvtpd 0 28843 279312 2022-08-18T13:55:45Z Trigcly 17859 Kontenut, stampi, kwotazzjonijiet u ħoloq wikitext text/x-wiki [[Stampa:Yagul1.jpg|daqsminuri|252x252px|Veduta panoramika tas-sit arkeoloġiku ta' Yagul]] '''Yagul''' huwa sit arkeoloġiku u eks belt-stat assoċjat maċ-ċivilizzazzjoni [[Zapoteki|Zapoteka]] tal-Mesoamerka pre-[[Kolombja|Kolumbjana]], li jinsab fl-istat [[Messiku|Messikan]] ta' [[Oaxaca]]. Is-sit ġie ddikjarat bħala wieħed mill-erba' [[Monument|Monumenti]] Naturali tal-pajjiż fit-13 ta' Ottubru 1998.<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://lugares.inah.gob.mx/en/zonas-arqueologicas/zonas/1766-yagul.html|titlu=Yagul. Oaxaca, México|kunjom=INAH|isem=Mediateca|sit=lugares.inah.gob.mx|lingwa=en-gb|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Is-sit huwa magħruf lokalment ukoll bħala ''Pueblo Viejo'' (Villaġġ Antik) u kien okkupat fi żmien il-Konkwista [[Spanja|Spanjola]]. Wara l-Konkwista, il-popolazzjoni ġiet rilokata fir-raħal modern fil-qrib ta' [[Tlacolula]] fejn għadhom jgħixu d-dixxendenti tagħhom.<ref name=":1">Winter 1998, p. 119.</ref><ref>Adams 1996, p. 333.</ref> Il-belt-stat ta' Yagul ġiet okkupata għall-ewwel darba għall-ħabta tal-500-100 [[Ante Christum natum|Q.K]]. Lejn il-500-700 W.K., inbnew strutturi residenzjali, ċiviċi u ċerimonjali fis-sit. Madankollu, il-biċċa l-kbira ta' dak li għadu viżibbli llum il-ġurnata jmur lura għall-1250-1521 W.K., meta s-sit kien jintuża bħala l-[[belt kapitali]] ta' belt-stat Postklassika.<ref>Winter 1998, pp. 72, 75.</ref> Is-sit ġie skavat fis-snin 50 u 60 tas-seklu 20 mill-arkeologi [[Ignacio Bernal]] u [[John Paddock]].<ref>Winter 1998, p. 6.</ref> Fdalijiet ta' abitazzjoni umana fiż-żona, b'mod partikolari tpittir fuq l-irdumijiet f'Caballito Blanco, imorru lura għal mill-inqas it-3000 Q.K. Wara l-abbandun ta' [[Monte Albán]] għall-ħabta tat-800 W.K., l-abitanti tar-reġjun stabbilew lilhom infushom f'diversi ċentri żgħar bħal [[Lambityeco]], [[Mitla]] u Yagul stess.<ref name=":0" /> == [[Etimoloġija]] == ''Yagul'' ġejja mil-lingwa Zapoteka, u hija ffurmata minn ''ya'' (siġra) u ''gul'' (antika), jiġifieri tfisser litteralment "siġra antika".<ref name=":0" /><ref name=":1" /> == Pożizzjoni == [[Stampa:YagulBallCourt.jpg|xellug|daqsminuri|243x243px|L-Ispazju Miftuħ għal-Logħba tal-Ballun Tradizzjonali.]] Yagul jinsab ftit 'il bogħod mill-Awtostrada 190 bejn il-belt ta' Oaxaca u Mitla, madwar 36 kilometru minn Oaxaca. Is-sit jinsab fuq għolja vulkanika mdawra b'art għammiela fil-parti ta' Tlacolula tal-Wied ta' Oaxaca.<ref>Joyce 2010, pp. 271-272.</ref> Ix-xmara [[Salado]] tnixxi lejn in-Nofsinhar. == Storja == L-okkupazzjoni f'Yagul tmur lura saħansitra għall-perjodu Preklassiku Nofsani sal-perjodu Preklassiku Aħħari. Oqbra elaborati tal-perjodu Preklassiku ġew skavati f'Yagul, akkumpanjati minn reċipjenti taċ-ċeramika bl-effiġji, li jindikaw l-influwenza ta' Monte Albán fuq l-elit lokali li kulma jmur bdiet tiżdied.<ref>Joyce 2010, p. 147.</ref> Fil-perjodu Postklassiku Aħħari, immedjatament qabel il-Konkwista Spanjola, il-belt-stat ta' Yagul kellha popolazzjoni ta' iktar minn 6,000 ruħ.<ref>Joyce 2010, p. 271</ref> == Deskrizzjoni == Yagul huwa wieħed mill-iżjed siti arkeoloġiċi studjati fil-Wied ta' Oaxaca. L-isem ta' dan iċ-ċentru Preispaniku importanti jfisser litteralment "Siġra Antika". Is-sit huwa stabbilit madwar għolja, u jista' jinqasam fi tliet żoni prinċipali: il-fortizza, iċ-ċentru ċerimonjali u ż-żoni residenzjali.<ref>INAH 1973, p.38.</ref> Il-ġebla tal-kostruzzjoni f'Yagul fil-biċċa l-kbira hija ġebla komuni mix-xmara ffurmata mill-blat vulkaniku bħall-bażalt. F'Yagul instabu madwar 30 qabar, uħud minnhom mibnija bħala pari. Ftit minnhom għandhom kitbiet ġeroglifiċi fuqhom.<ref>INAH 1973, pp. 38, 40.</ref> === Fortizza === Il-fortizza tinsab fil-quċċata tal-irdumijiet fil-Grigal tas-sit u hija protetta minn ħitan naturali u artifiċjali. Tinsab f'punt panoramiku eċċellenti għall-għassa tal-Wied ta' Tlacolula kollu. Għandha diversi postijiet li llum il-ġurnata jintużaw bħala punti panoramiċi tas-sit u tal-pajsaġġ tal-madwar, inkluż wieħed li tasal għalih permezz ta' pont dejjaq.<ref>Winter 1998, p. 120.</ref> === Żona residenzjali === Iż-żona residenzjali, ħafna minnha mhux skavata, tinsab fuq ir-raba' mtarraġ tan-Nofsinhar. Ir-residenza tal-perjodu Klassiku jinsabu fil-Majjistral taċ-ċentru ċerimonjali skavat u r-residenzi Postklassiċi ta' klassi inferjuri jingħad li jinsabu madwar il-qalba tas-sit. === Ċentru ċerimonjali === [[Stampa:TripletombYagul01.jpg|daqsminuri|246x246px|Il-Qabar Triplu ta' Yagul]] Iċ-ċentru ċerimonjali ġie skavat fl-1974 minn Bernal u Gamio. Jinkludi l-maġġoranza l-kbira ta' dak li ġie skavat u li hu viżibbli llum il-ġurnata. Iċ-ċentru ċerimonjali jikkonsisti minn għadd ta' terrazzi kkonfinati b'arkitettura monumentali, u jinkludi wkoll post għal-logħba tal-ballun tradizzjonali u kumpless residenzjali tal-elit.<ref>Joyce 2010, p. 272</ref> Fost l-istrutturi f'din iż-żona nsibu: * '''L-ispazju miftuħ għal-logħba tal-ballun tradizzjonali''': dan l-ispazju rrestawrat għandu orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent u huwa l-ikbar wieħed fil-Wied ta' Oaxaca. Ras ta' [[serp]] imnaqqax, li attwalment jinsab fil-[[Mużew]] Reġjonali f'Oaxaca, instab imwaħħal mal-parti ta' fuq tal-ħajt tan-Nofsinhar.<ref>INAH 1973, pp. 38-39.</ref> L-ispazju miftuħ għal-logħba tal-ballun tradizzjonali nbena fil-perjodu Klassiku bejn il-500 u s-700 W.K., u mbagħad twessa' bejn is-700 u d-900 W.K. Għandu tul totali ta' 47 metru u għalqa ċentrali ta' 30 metru, b'wisa' ta' sitt metri.<ref>Kowalewski et al. 1991, p. 29.</ref> * '''Il-Palazz tas-Sitt Terrazzi''': din l-istruttura qisha labirint hija magħmula minn kumpless elaborat ta' passaġġi u bosta kmamar. Il-palazz huwa magħmul minn tliet kumplessi tal-elit, kull wieħed b'żewġ terrazzi mdawra bil-kmamar. F'kull par terrazzi, dik tat-Tramuntana x'aktarx li kien tintuża bħala residenza filwaqt li dik tan-Nofsinhar x'aktarx li kienet tintuża bħala żona amministrattiva. F'kull terrazza hemm daħla għal qabar. L-istess konfigurazzjoni tinstab fis-sit ta' Mitla fil-qrib, għalkemm iż-żewġ siti x'aktarx li kienu indipendenti. Il-ħitan huma magħmula minn ġebel u stukko bit-tafal fin-nofs, l-artijiet kienu magħmula bi stukko [[aħmar]].<ref>INAH 1973, p. 39.</ref> It-Terrazza F hija kemxejn differenti mill-oħrajn fil-kumpless għaliex kienet tagħti għal fuq l-ispazju miftuħ tal-logħba tal-ballun tradizzjonali u għall-kumplessi tat-terrazza t'isfel. Milli jidher kellha funzjoni iktar pubblika. Kellha bank baxx fi ħdan kamra li kien ikun viżibbli għaż-żoni ta' taħt u b'hekk it-terrazza jaf kienet maħsuba biex tilqa' l-viżitaturi. Il-kumpless tal-palazz kien jinkludi wkoll tempju.<ref>Joyce 2010, p. 273.</ref> * '''It-Terrazza Nru 1:''' din hija spazju miftuħ kbir eżatt fix-Xlokk tal-Palazz tas-Sitt Terrazzi. Fiha kmamar fuq in-naħat kollha għajr fuq in-naħa tan-Nofsinhar. Eżatt fin-Nofsinhar tat-Terrazza Nru 1 hemm tempju. * '''It-Terrazza Nru 4:''' din tinsab fix-Xlokk tal-ispazju miftuħ għal-logħba tal-ballun tradizzjonali u hija parti minn kumpless ta' tempju-terrazza-artal iffurmat minn erba' tumbati madwar artal ċentrali. Kienet tintuża mill-inqas mill-perjodu Klassiku sal-perjodu Postklassiku. [[Skultura]] ta' żrinġ bħala effiġju tinsab fil-bażi tat-tumbata tal-Lvant. * '''Il-Qabar Nru 30''': dan il-qabar Postklassiku jinsab taħt it-Terrazza Nru 4. Huwa maqsum fi tliet kompartimenti b'panewijiet imżejnin. Il-kompartiment prinċipali għandu faċċata mżejna b'żewġt irjus imnaqqxa fil-ġebel. Id-daħla għall-qabar hija ħaġra tal-ġebel b'kitbiet ġeroglifiċi mnaqqxa fuq iż-żewġ naħat. * '''Il-Kamra tal-Kunsill''': din hija kamra twila u dejqa b'orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent, li tinsab fin-Nofsinhar ta' "triq" dejqa. Xi darba kienet imżejna b'mużajk tal-ġebel u wieħed kien jidħol għaliha permezz ta' taraġ mit-Terrazza Nru 1, li tinsab eżatt lejn in-Nofsinhar. Id-daħla hija maqsuma fi tliet sezzjonijiet permezz ta' żewġ pilastri wesgħin żewġ metri kull wieħed. Minħabba n-natura mhux residenzjali tagħha u n-nuqqas ta' santwarju jew ta' tempju, din il-kamra jingħad li kellha funzjoni amministrattiva.<ref>INAH 1973, p. 40.</ref> * '''It-Triq Imżejna''': din it-"triq" dejqa għandha orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent bejn il-Palazz tas-Sitt Terrazzi fit-Tramuntana u l-Kamra tal-Kunsill fin-Nofsinhar. Il-ħajt tan-Nofsinhar tagħha huwa twil iktar minn 40 metru u kien imżejjen b'mużajk tal-ġebel ġeometriku, simili għal dak ta' Mitla. * '''Il-Binja U''': din il-binja nbniet fuq pjattaforma artifiċjali fil-parti tat-Tramuntana tas-sit. Taħtha hemm qabar. Wieħed jasal għall-binja permezz ta' taraġ lejn in-Nofsinhar u tgawdi minn veduta tajba tal-biċċa l-kbira tas-sit. Is-sit ta' Yagul jieħu ħsiebu l-Instituto Nacional de Antropología e Historia (l-Istitut Nazzjonali tal-[[Antropoloġija]] u l-Istorja) u huwa miftuħ għall-pubbliku. [[Stampa:OverviewPalaceSixYagul03.jpg|daqsminuri|254x254px|Il-Palazz tas-Sitt Terrazzi]] == Monument Naturali ta' Yagul == Yagul ġie ddeżinjat bħala Monument Naturali tal-pajjiż fl-1999 mill-Gvern Messikan. Il-monument għandu erja ta' 10.76 km². Jiġi amministrat mill-Kummissjoni Nazzjonali taż-Żoni Naturali Protetti (CONANP).<ref>{{Ċita web|url=https://www.protectedplanet.net/301940|titlu=Protected Planet {{!}} Yagul|sit=Protected Planet|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Sit ta' Wirt Dinji == Is-sit arkeoloġiku ta' Yagul huwa inkluż fis-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO bit-titlu "Għerien [[Preistorja|Preistoriċi]] ta' Yagul u Mitla fil-Wied Ċentrali ta' Oaxaca" li ġie ddeżinjat fl-2010 filwaqt li s-sit arkeoloġiku ta' Mitla mhuwiex inkluż. Is-sit ta' Yagul huwa inkluż peress li jinsab qrib ħafna tat-tpittir preistoriku fuq l-irdumijiet, li fl-imgħoddi kienu l-ħitan ta' għerien li maż-żmien ċedew.<ref name=":2">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1352/|titlu=Prehistoric Caves of Yagul and Mitla in the Central Valley of Oaxaca|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' kriterju wieħed tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (iii)''' "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet".<ref name=":2" /> == Biblijografija == * Adams, Richard E.W. (1996). Prehistoric Mesoamerica (Revised ed.). Norman: University of Oklahoma Press. <nowiki>ISBN 0-8061-2834-8</nowiki>. OCLC 22593466. * INAH [Instituto Nacional de Antropología e Historia] (1973). The Oaxaca Valley: Official Guide (5th ed.). México, D.F.: INAH. OCLC 1336526. * Joyce, Arthur A. (2010). Mixtecs, Zapotecs, and Chatinos: Ancient Peoples of Southern Mexico. Chichester, West Sussex, UK.: Wiley-Blackwell. <nowiki>ISBN 978-0-631-20978-2</nowiki>. OCLC 318057918. * Kowalewski, Stephen A.; Gary M. Feinman; Laura Finsten; Richard E. Blanton (1991). "Pre-Hispanic Ballcourts from the Valley of Oaxaca, Mexico". In Vernon Scarborough; David R. Wilcox (eds.). The Mesoamerican Ballgame. Tucson: University of Arizona Press. <nowiki>ISBN 0-8165-1360-0</nowiki>. OCLC 51873028. * Winter, Marcus (1998). Oaxaca: The Archaeological Record. Indian peoples of Mexico series. Alberto Beltrán (illus.) (2nd ed.). México, D.F.: Minutiae Mexicana. <nowiki>ISBN 968-7074-31-0</nowiki>. OCLC 26752490. == Referenzi == e86o3dwn4caxwhlqnouhenpsu027yiu 279313 279312 2022-08-18T13:55:53Z Trigcly 17859 added [[Category:Siti arkeoloġiċi]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Yagul1.jpg|daqsminuri|252x252px|Veduta panoramika tas-sit arkeoloġiku ta' Yagul]] '''Yagul''' huwa sit arkeoloġiku u eks belt-stat assoċjat maċ-ċivilizzazzjoni [[Zapoteki|Zapoteka]] tal-Mesoamerka pre-[[Kolombja|Kolumbjana]], li jinsab fl-istat [[Messiku|Messikan]] ta' [[Oaxaca]]. Is-sit ġie ddikjarat bħala wieħed mill-erba' [[Monument|Monumenti]] Naturali tal-pajjiż fit-13 ta' Ottubru 1998.<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://lugares.inah.gob.mx/en/zonas-arqueologicas/zonas/1766-yagul.html|titlu=Yagul. Oaxaca, México|kunjom=INAH|isem=Mediateca|sit=lugares.inah.gob.mx|lingwa=en-gb|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Is-sit huwa magħruf lokalment ukoll bħala ''Pueblo Viejo'' (Villaġġ Antik) u kien okkupat fi żmien il-Konkwista [[Spanja|Spanjola]]. Wara l-Konkwista, il-popolazzjoni ġiet rilokata fir-raħal modern fil-qrib ta' [[Tlacolula]] fejn għadhom jgħixu d-dixxendenti tagħhom.<ref name=":1">Winter 1998, p. 119.</ref><ref>Adams 1996, p. 333.</ref> Il-belt-stat ta' Yagul ġiet okkupata għall-ewwel darba għall-ħabta tal-500-100 [[Ante Christum natum|Q.K]]. Lejn il-500-700 W.K., inbnew strutturi residenzjali, ċiviċi u ċerimonjali fis-sit. Madankollu, il-biċċa l-kbira ta' dak li għadu viżibbli llum il-ġurnata jmur lura għall-1250-1521 W.K., meta s-sit kien jintuża bħala l-[[belt kapitali]] ta' belt-stat Postklassika.<ref>Winter 1998, pp. 72, 75.</ref> Is-sit ġie skavat fis-snin 50 u 60 tas-seklu 20 mill-arkeologi [[Ignacio Bernal]] u [[John Paddock]].<ref>Winter 1998, p. 6.</ref> Fdalijiet ta' abitazzjoni umana fiż-żona, b'mod partikolari tpittir fuq l-irdumijiet f'Caballito Blanco, imorru lura għal mill-inqas it-3000 Q.K. Wara l-abbandun ta' [[Monte Albán]] għall-ħabta tat-800 W.K., l-abitanti tar-reġjun stabbilew lilhom infushom f'diversi ċentri żgħar bħal [[Lambityeco]], [[Mitla]] u Yagul stess.<ref name=":0" /> == [[Etimoloġija]] == ''Yagul'' ġejja mil-lingwa Zapoteka, u hija ffurmata minn ''ya'' (siġra) u ''gul'' (antika), jiġifieri tfisser litteralment "siġra antika".<ref name=":0" /><ref name=":1" /> == Pożizzjoni == [[Stampa:YagulBallCourt.jpg|xellug|daqsminuri|243x243px|L-Ispazju Miftuħ għal-Logħba tal-Ballun Tradizzjonali.]] Yagul jinsab ftit 'il bogħod mill-Awtostrada 190 bejn il-belt ta' Oaxaca u Mitla, madwar 36 kilometru minn Oaxaca. Is-sit jinsab fuq għolja vulkanika mdawra b'art għammiela fil-parti ta' Tlacolula tal-Wied ta' Oaxaca.<ref>Joyce 2010, pp. 271-272.</ref> Ix-xmara [[Salado]] tnixxi lejn in-Nofsinhar. == Storja == L-okkupazzjoni f'Yagul tmur lura saħansitra għall-perjodu Preklassiku Nofsani sal-perjodu Preklassiku Aħħari. Oqbra elaborati tal-perjodu Preklassiku ġew skavati f'Yagul, akkumpanjati minn reċipjenti taċ-ċeramika bl-effiġji, li jindikaw l-influwenza ta' Monte Albán fuq l-elit lokali li kulma jmur bdiet tiżdied.<ref>Joyce 2010, p. 147.</ref> Fil-perjodu Postklassiku Aħħari, immedjatament qabel il-Konkwista Spanjola, il-belt-stat ta' Yagul kellha popolazzjoni ta' iktar minn 6,000 ruħ.<ref>Joyce 2010, p. 271</ref> == Deskrizzjoni == Yagul huwa wieħed mill-iżjed siti arkeoloġiċi studjati fil-Wied ta' Oaxaca. L-isem ta' dan iċ-ċentru Preispaniku importanti jfisser litteralment "Siġra Antika". Is-sit huwa stabbilit madwar għolja, u jista' jinqasam fi tliet żoni prinċipali: il-fortizza, iċ-ċentru ċerimonjali u ż-żoni residenzjali.<ref>INAH 1973, p.38.</ref> Il-ġebla tal-kostruzzjoni f'Yagul fil-biċċa l-kbira hija ġebla komuni mix-xmara ffurmata mill-blat vulkaniku bħall-bażalt. F'Yagul instabu madwar 30 qabar, uħud minnhom mibnija bħala pari. Ftit minnhom għandhom kitbiet ġeroglifiċi fuqhom.<ref>INAH 1973, pp. 38, 40.</ref> === Fortizza === Il-fortizza tinsab fil-quċċata tal-irdumijiet fil-Grigal tas-sit u hija protetta minn ħitan naturali u artifiċjali. Tinsab f'punt panoramiku eċċellenti għall-għassa tal-Wied ta' Tlacolula kollu. Għandha diversi postijiet li llum il-ġurnata jintużaw bħala punti panoramiċi tas-sit u tal-pajsaġġ tal-madwar, inkluż wieħed li tasal għalih permezz ta' pont dejjaq.<ref>Winter 1998, p. 120.</ref> === Żona residenzjali === Iż-żona residenzjali, ħafna minnha mhux skavata, tinsab fuq ir-raba' mtarraġ tan-Nofsinhar. Ir-residenza tal-perjodu Klassiku jinsabu fil-Majjistral taċ-ċentru ċerimonjali skavat u r-residenzi Postklassiċi ta' klassi inferjuri jingħad li jinsabu madwar il-qalba tas-sit. === Ċentru ċerimonjali === [[Stampa:TripletombYagul01.jpg|daqsminuri|246x246px|Il-Qabar Triplu ta' Yagul]] Iċ-ċentru ċerimonjali ġie skavat fl-1974 minn Bernal u Gamio. Jinkludi l-maġġoranza l-kbira ta' dak li ġie skavat u li hu viżibbli llum il-ġurnata. Iċ-ċentru ċerimonjali jikkonsisti minn għadd ta' terrazzi kkonfinati b'arkitettura monumentali, u jinkludi wkoll post għal-logħba tal-ballun tradizzjonali u kumpless residenzjali tal-elit.<ref>Joyce 2010, p. 272</ref> Fost l-istrutturi f'din iż-żona nsibu: * '''L-ispazju miftuħ għal-logħba tal-ballun tradizzjonali''': dan l-ispazju rrestawrat għandu orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent u huwa l-ikbar wieħed fil-Wied ta' Oaxaca. Ras ta' [[serp]] imnaqqax, li attwalment jinsab fil-[[Mużew]] Reġjonali f'Oaxaca, instab imwaħħal mal-parti ta' fuq tal-ħajt tan-Nofsinhar.<ref>INAH 1973, pp. 38-39.</ref> L-ispazju miftuħ għal-logħba tal-ballun tradizzjonali nbena fil-perjodu Klassiku bejn il-500 u s-700 W.K., u mbagħad twessa' bejn is-700 u d-900 W.K. Għandu tul totali ta' 47 metru u għalqa ċentrali ta' 30 metru, b'wisa' ta' sitt metri.<ref>Kowalewski et al. 1991, p. 29.</ref> * '''Il-Palazz tas-Sitt Terrazzi''': din l-istruttura qisha labirint hija magħmula minn kumpless elaborat ta' passaġġi u bosta kmamar. Il-palazz huwa magħmul minn tliet kumplessi tal-elit, kull wieħed b'żewġ terrazzi mdawra bil-kmamar. F'kull par terrazzi, dik tat-Tramuntana x'aktarx li kien tintuża bħala residenza filwaqt li dik tan-Nofsinhar x'aktarx li kienet tintuża bħala żona amministrattiva. F'kull terrazza hemm daħla għal qabar. L-istess konfigurazzjoni tinstab fis-sit ta' Mitla fil-qrib, għalkemm iż-żewġ siti x'aktarx li kienu indipendenti. Il-ħitan huma magħmula minn ġebel u stukko bit-tafal fin-nofs, l-artijiet kienu magħmula bi stukko [[aħmar]].<ref>INAH 1973, p. 39.</ref> It-Terrazza F hija kemxejn differenti mill-oħrajn fil-kumpless għaliex kienet tagħti għal fuq l-ispazju miftuħ tal-logħba tal-ballun tradizzjonali u għall-kumplessi tat-terrazza t'isfel. Milli jidher kellha funzjoni iktar pubblika. Kellha bank baxx fi ħdan kamra li kien ikun viżibbli għaż-żoni ta' taħt u b'hekk it-terrazza jaf kienet maħsuba biex tilqa' l-viżitaturi. Il-kumpless tal-palazz kien jinkludi wkoll tempju.<ref>Joyce 2010, p. 273.</ref> * '''It-Terrazza Nru 1:''' din hija spazju miftuħ kbir eżatt fix-Xlokk tal-Palazz tas-Sitt Terrazzi. Fiha kmamar fuq in-naħat kollha għajr fuq in-naħa tan-Nofsinhar. Eżatt fin-Nofsinhar tat-Terrazza Nru 1 hemm tempju. * '''It-Terrazza Nru 4:''' din tinsab fix-Xlokk tal-ispazju miftuħ għal-logħba tal-ballun tradizzjonali u hija parti minn kumpless ta' tempju-terrazza-artal iffurmat minn erba' tumbati madwar artal ċentrali. Kienet tintuża mill-inqas mill-perjodu Klassiku sal-perjodu Postklassiku. [[Skultura]] ta' żrinġ bħala effiġju tinsab fil-bażi tat-tumbata tal-Lvant. * '''Il-Qabar Nru 30''': dan il-qabar Postklassiku jinsab taħt it-Terrazza Nru 4. Huwa maqsum fi tliet kompartimenti b'panewijiet imżejnin. Il-kompartiment prinċipali għandu faċċata mżejna b'żewġt irjus imnaqqxa fil-ġebel. Id-daħla għall-qabar hija ħaġra tal-ġebel b'kitbiet ġeroglifiċi mnaqqxa fuq iż-żewġ naħat. * '''Il-Kamra tal-Kunsill''': din hija kamra twila u dejqa b'orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent, li tinsab fin-Nofsinhar ta' "triq" dejqa. Xi darba kienet imżejna b'mużajk tal-ġebel u wieħed kien jidħol għaliha permezz ta' taraġ mit-Terrazza Nru 1, li tinsab eżatt lejn in-Nofsinhar. Id-daħla hija maqsuma fi tliet sezzjonijiet permezz ta' żewġ pilastri wesgħin żewġ metri kull wieħed. Minħabba n-natura mhux residenzjali tagħha u n-nuqqas ta' santwarju jew ta' tempju, din il-kamra jingħad li kellha funzjoni amministrattiva.<ref>INAH 1973, p. 40.</ref> * '''It-Triq Imżejna''': din it-"triq" dejqa għandha orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent bejn il-Palazz tas-Sitt Terrazzi fit-Tramuntana u l-Kamra tal-Kunsill fin-Nofsinhar. Il-ħajt tan-Nofsinhar tagħha huwa twil iktar minn 40 metru u kien imżejjen b'mużajk tal-ġebel ġeometriku, simili għal dak ta' Mitla. * '''Il-Binja U''': din il-binja nbniet fuq pjattaforma artifiċjali fil-parti tat-Tramuntana tas-sit. Taħtha hemm qabar. Wieħed jasal għall-binja permezz ta' taraġ lejn in-Nofsinhar u tgawdi minn veduta tajba tal-biċċa l-kbira tas-sit. Is-sit ta' Yagul jieħu ħsiebu l-Instituto Nacional de Antropología e Historia (l-Istitut Nazzjonali tal-[[Antropoloġija]] u l-Istorja) u huwa miftuħ għall-pubbliku. [[Stampa:OverviewPalaceSixYagul03.jpg|daqsminuri|254x254px|Il-Palazz tas-Sitt Terrazzi]] == Monument Naturali ta' Yagul == Yagul ġie ddeżinjat bħala Monument Naturali tal-pajjiż fl-1999 mill-Gvern Messikan. Il-monument għandu erja ta' 10.76 km². Jiġi amministrat mill-Kummissjoni Nazzjonali taż-Żoni Naturali Protetti (CONANP).<ref>{{Ċita web|url=https://www.protectedplanet.net/301940|titlu=Protected Planet {{!}} Yagul|sit=Protected Planet|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Sit ta' Wirt Dinji == Is-sit arkeoloġiku ta' Yagul huwa inkluż fis-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO bit-titlu "Għerien [[Preistorja|Preistoriċi]] ta' Yagul u Mitla fil-Wied Ċentrali ta' Oaxaca" li ġie ddeżinjat fl-2010 filwaqt li s-sit arkeoloġiku ta' Mitla mhuwiex inkluż. Is-sit ta' Yagul huwa inkluż peress li jinsab qrib ħafna tat-tpittir preistoriku fuq l-irdumijiet, li fl-imgħoddi kienu l-ħitan ta' għerien li maż-żmien ċedew.<ref name=":2">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1352/|titlu=Prehistoric Caves of Yagul and Mitla in the Central Valley of Oaxaca|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' kriterju wieħed tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (iii)''' "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet".<ref name=":2" /> == Biblijografija == * Adams, Richard E.W. (1996). Prehistoric Mesoamerica (Revised ed.). Norman: University of Oklahoma Press. <nowiki>ISBN 0-8061-2834-8</nowiki>. OCLC 22593466. * INAH [Instituto Nacional de Antropología e Historia] (1973). The Oaxaca Valley: Official Guide (5th ed.). México, D.F.: INAH. OCLC 1336526. * Joyce, Arthur A. (2010). Mixtecs, Zapotecs, and Chatinos: Ancient Peoples of Southern Mexico. Chichester, West Sussex, UK.: Wiley-Blackwell. <nowiki>ISBN 978-0-631-20978-2</nowiki>. OCLC 318057918. * Kowalewski, Stephen A.; Gary M. Feinman; Laura Finsten; Richard E. Blanton (1991). "Pre-Hispanic Ballcourts from the Valley of Oaxaca, Mexico". In Vernon Scarborough; David R. Wilcox (eds.). The Mesoamerican Ballgame. Tucson: University of Arizona Press. <nowiki>ISBN 0-8165-1360-0</nowiki>. OCLC 51873028. * Winter, Marcus (1998). Oaxaca: The Archaeological Record. Indian peoples of Mexico series. Alberto Beltrán (illus.) (2nd ed.). México, D.F.: Minutiae Mexicana. <nowiki>ISBN 968-7074-31-0</nowiki>. OCLC 26752490. == Referenzi == [[Kategorija:Siti arkeoloġiċi]] pp3yds69efn1mkx3inim287tiao4rdk 279314 279313 2022-08-18T13:55:59Z Trigcly 17859 added [[Category:Siti ta' Wirt Dinji]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Yagul1.jpg|daqsminuri|252x252px|Veduta panoramika tas-sit arkeoloġiku ta' Yagul]] '''Yagul''' huwa sit arkeoloġiku u eks belt-stat assoċjat maċ-ċivilizzazzjoni [[Zapoteki|Zapoteka]] tal-Mesoamerka pre-[[Kolombja|Kolumbjana]], li jinsab fl-istat [[Messiku|Messikan]] ta' [[Oaxaca]]. Is-sit ġie ddikjarat bħala wieħed mill-erba' [[Monument|Monumenti]] Naturali tal-pajjiż fit-13 ta' Ottubru 1998.<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://lugares.inah.gob.mx/en/zonas-arqueologicas/zonas/1766-yagul.html|titlu=Yagul. Oaxaca, México|kunjom=INAH|isem=Mediateca|sit=lugares.inah.gob.mx|lingwa=en-gb|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Is-sit huwa magħruf lokalment ukoll bħala ''Pueblo Viejo'' (Villaġġ Antik) u kien okkupat fi żmien il-Konkwista [[Spanja|Spanjola]]. Wara l-Konkwista, il-popolazzjoni ġiet rilokata fir-raħal modern fil-qrib ta' [[Tlacolula]] fejn għadhom jgħixu d-dixxendenti tagħhom.<ref name=":1">Winter 1998, p. 119.</ref><ref>Adams 1996, p. 333.</ref> Il-belt-stat ta' Yagul ġiet okkupata għall-ewwel darba għall-ħabta tal-500-100 [[Ante Christum natum|Q.K]]. Lejn il-500-700 W.K., inbnew strutturi residenzjali, ċiviċi u ċerimonjali fis-sit. Madankollu, il-biċċa l-kbira ta' dak li għadu viżibbli llum il-ġurnata jmur lura għall-1250-1521 W.K., meta s-sit kien jintuża bħala l-[[belt kapitali]] ta' belt-stat Postklassika.<ref>Winter 1998, pp. 72, 75.</ref> Is-sit ġie skavat fis-snin 50 u 60 tas-seklu 20 mill-arkeologi [[Ignacio Bernal]] u [[John Paddock]].<ref>Winter 1998, p. 6.</ref> Fdalijiet ta' abitazzjoni umana fiż-żona, b'mod partikolari tpittir fuq l-irdumijiet f'Caballito Blanco, imorru lura għal mill-inqas it-3000 Q.K. Wara l-abbandun ta' [[Monte Albán]] għall-ħabta tat-800 W.K., l-abitanti tar-reġjun stabbilew lilhom infushom f'diversi ċentri żgħar bħal [[Lambityeco]], [[Mitla]] u Yagul stess.<ref name=":0" /> == [[Etimoloġija]] == ''Yagul'' ġejja mil-lingwa Zapoteka, u hija ffurmata minn ''ya'' (siġra) u ''gul'' (antika), jiġifieri tfisser litteralment "siġra antika".<ref name=":0" /><ref name=":1" /> == Pożizzjoni == [[Stampa:YagulBallCourt.jpg|xellug|daqsminuri|243x243px|L-Ispazju Miftuħ għal-Logħba tal-Ballun Tradizzjonali.]] Yagul jinsab ftit 'il bogħod mill-Awtostrada 190 bejn il-belt ta' Oaxaca u Mitla, madwar 36 kilometru minn Oaxaca. Is-sit jinsab fuq għolja vulkanika mdawra b'art għammiela fil-parti ta' Tlacolula tal-Wied ta' Oaxaca.<ref>Joyce 2010, pp. 271-272.</ref> Ix-xmara [[Salado]] tnixxi lejn in-Nofsinhar. == Storja == L-okkupazzjoni f'Yagul tmur lura saħansitra għall-perjodu Preklassiku Nofsani sal-perjodu Preklassiku Aħħari. Oqbra elaborati tal-perjodu Preklassiku ġew skavati f'Yagul, akkumpanjati minn reċipjenti taċ-ċeramika bl-effiġji, li jindikaw l-influwenza ta' Monte Albán fuq l-elit lokali li kulma jmur bdiet tiżdied.<ref>Joyce 2010, p. 147.</ref> Fil-perjodu Postklassiku Aħħari, immedjatament qabel il-Konkwista Spanjola, il-belt-stat ta' Yagul kellha popolazzjoni ta' iktar minn 6,000 ruħ.<ref>Joyce 2010, p. 271</ref> == Deskrizzjoni == Yagul huwa wieħed mill-iżjed siti arkeoloġiċi studjati fil-Wied ta' Oaxaca. L-isem ta' dan iċ-ċentru Preispaniku importanti jfisser litteralment "Siġra Antika". Is-sit huwa stabbilit madwar għolja, u jista' jinqasam fi tliet żoni prinċipali: il-fortizza, iċ-ċentru ċerimonjali u ż-żoni residenzjali.<ref>INAH 1973, p.38.</ref> Il-ġebla tal-kostruzzjoni f'Yagul fil-biċċa l-kbira hija ġebla komuni mix-xmara ffurmata mill-blat vulkaniku bħall-bażalt. F'Yagul instabu madwar 30 qabar, uħud minnhom mibnija bħala pari. Ftit minnhom għandhom kitbiet ġeroglifiċi fuqhom.<ref>INAH 1973, pp. 38, 40.</ref> === Fortizza === Il-fortizza tinsab fil-quċċata tal-irdumijiet fil-Grigal tas-sit u hija protetta minn ħitan naturali u artifiċjali. Tinsab f'punt panoramiku eċċellenti għall-għassa tal-Wied ta' Tlacolula kollu. Għandha diversi postijiet li llum il-ġurnata jintużaw bħala punti panoramiċi tas-sit u tal-pajsaġġ tal-madwar, inkluż wieħed li tasal għalih permezz ta' pont dejjaq.<ref>Winter 1998, p. 120.</ref> === Żona residenzjali === Iż-żona residenzjali, ħafna minnha mhux skavata, tinsab fuq ir-raba' mtarraġ tan-Nofsinhar. Ir-residenza tal-perjodu Klassiku jinsabu fil-Majjistral taċ-ċentru ċerimonjali skavat u r-residenzi Postklassiċi ta' klassi inferjuri jingħad li jinsabu madwar il-qalba tas-sit. === Ċentru ċerimonjali === [[Stampa:TripletombYagul01.jpg|daqsminuri|246x246px|Il-Qabar Triplu ta' Yagul]] Iċ-ċentru ċerimonjali ġie skavat fl-1974 minn Bernal u Gamio. Jinkludi l-maġġoranza l-kbira ta' dak li ġie skavat u li hu viżibbli llum il-ġurnata. Iċ-ċentru ċerimonjali jikkonsisti minn għadd ta' terrazzi kkonfinati b'arkitettura monumentali, u jinkludi wkoll post għal-logħba tal-ballun tradizzjonali u kumpless residenzjali tal-elit.<ref>Joyce 2010, p. 272</ref> Fost l-istrutturi f'din iż-żona nsibu: * '''L-ispazju miftuħ għal-logħba tal-ballun tradizzjonali''': dan l-ispazju rrestawrat għandu orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent u huwa l-ikbar wieħed fil-Wied ta' Oaxaca. Ras ta' [[serp]] imnaqqax, li attwalment jinsab fil-[[Mużew]] Reġjonali f'Oaxaca, instab imwaħħal mal-parti ta' fuq tal-ħajt tan-Nofsinhar.<ref>INAH 1973, pp. 38-39.</ref> L-ispazju miftuħ għal-logħba tal-ballun tradizzjonali nbena fil-perjodu Klassiku bejn il-500 u s-700 W.K., u mbagħad twessa' bejn is-700 u d-900 W.K. Għandu tul totali ta' 47 metru u għalqa ċentrali ta' 30 metru, b'wisa' ta' sitt metri.<ref>Kowalewski et al. 1991, p. 29.</ref> * '''Il-Palazz tas-Sitt Terrazzi''': din l-istruttura qisha labirint hija magħmula minn kumpless elaborat ta' passaġġi u bosta kmamar. Il-palazz huwa magħmul minn tliet kumplessi tal-elit, kull wieħed b'żewġ terrazzi mdawra bil-kmamar. F'kull par terrazzi, dik tat-Tramuntana x'aktarx li kien tintuża bħala residenza filwaqt li dik tan-Nofsinhar x'aktarx li kienet tintuża bħala żona amministrattiva. F'kull terrazza hemm daħla għal qabar. L-istess konfigurazzjoni tinstab fis-sit ta' Mitla fil-qrib, għalkemm iż-żewġ siti x'aktarx li kienu indipendenti. Il-ħitan huma magħmula minn ġebel u stukko bit-tafal fin-nofs, l-artijiet kienu magħmula bi stukko [[aħmar]].<ref>INAH 1973, p. 39.</ref> It-Terrazza F hija kemxejn differenti mill-oħrajn fil-kumpless għaliex kienet tagħti għal fuq l-ispazju miftuħ tal-logħba tal-ballun tradizzjonali u għall-kumplessi tat-terrazza t'isfel. Milli jidher kellha funzjoni iktar pubblika. Kellha bank baxx fi ħdan kamra li kien ikun viżibbli għaż-żoni ta' taħt u b'hekk it-terrazza jaf kienet maħsuba biex tilqa' l-viżitaturi. Il-kumpless tal-palazz kien jinkludi wkoll tempju.<ref>Joyce 2010, p. 273.</ref> * '''It-Terrazza Nru 1:''' din hija spazju miftuħ kbir eżatt fix-Xlokk tal-Palazz tas-Sitt Terrazzi. Fiha kmamar fuq in-naħat kollha għajr fuq in-naħa tan-Nofsinhar. Eżatt fin-Nofsinhar tat-Terrazza Nru 1 hemm tempju. * '''It-Terrazza Nru 4:''' din tinsab fix-Xlokk tal-ispazju miftuħ għal-logħba tal-ballun tradizzjonali u hija parti minn kumpless ta' tempju-terrazza-artal iffurmat minn erba' tumbati madwar artal ċentrali. Kienet tintuża mill-inqas mill-perjodu Klassiku sal-perjodu Postklassiku. [[Skultura]] ta' żrinġ bħala effiġju tinsab fil-bażi tat-tumbata tal-Lvant. * '''Il-Qabar Nru 30''': dan il-qabar Postklassiku jinsab taħt it-Terrazza Nru 4. Huwa maqsum fi tliet kompartimenti b'panewijiet imżejnin. Il-kompartiment prinċipali għandu faċċata mżejna b'żewġt irjus imnaqqxa fil-ġebel. Id-daħla għall-qabar hija ħaġra tal-ġebel b'kitbiet ġeroglifiċi mnaqqxa fuq iż-żewġ naħat. * '''Il-Kamra tal-Kunsill''': din hija kamra twila u dejqa b'orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent, li tinsab fin-Nofsinhar ta' "triq" dejqa. Xi darba kienet imżejna b'mużajk tal-ġebel u wieħed kien jidħol għaliha permezz ta' taraġ mit-Terrazza Nru 1, li tinsab eżatt lejn in-Nofsinhar. Id-daħla hija maqsuma fi tliet sezzjonijiet permezz ta' żewġ pilastri wesgħin żewġ metri kull wieħed. Minħabba n-natura mhux residenzjali tagħha u n-nuqqas ta' santwarju jew ta' tempju, din il-kamra jingħad li kellha funzjoni amministrattiva.<ref>INAH 1973, p. 40.</ref> * '''It-Triq Imżejna''': din it-"triq" dejqa għandha orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent bejn il-Palazz tas-Sitt Terrazzi fit-Tramuntana u l-Kamra tal-Kunsill fin-Nofsinhar. Il-ħajt tan-Nofsinhar tagħha huwa twil iktar minn 40 metru u kien imżejjen b'mużajk tal-ġebel ġeometriku, simili għal dak ta' Mitla. * '''Il-Binja U''': din il-binja nbniet fuq pjattaforma artifiċjali fil-parti tat-Tramuntana tas-sit. Taħtha hemm qabar. Wieħed jasal għall-binja permezz ta' taraġ lejn in-Nofsinhar u tgawdi minn veduta tajba tal-biċċa l-kbira tas-sit. Is-sit ta' Yagul jieħu ħsiebu l-Instituto Nacional de Antropología e Historia (l-Istitut Nazzjonali tal-[[Antropoloġija]] u l-Istorja) u huwa miftuħ għall-pubbliku. [[Stampa:OverviewPalaceSixYagul03.jpg|daqsminuri|254x254px|Il-Palazz tas-Sitt Terrazzi]] == Monument Naturali ta' Yagul == Yagul ġie ddeżinjat bħala Monument Naturali tal-pajjiż fl-1999 mill-Gvern Messikan. Il-monument għandu erja ta' 10.76 km². Jiġi amministrat mill-Kummissjoni Nazzjonali taż-Żoni Naturali Protetti (CONANP).<ref>{{Ċita web|url=https://www.protectedplanet.net/301940|titlu=Protected Planet {{!}} Yagul|sit=Protected Planet|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Sit ta' Wirt Dinji == Is-sit arkeoloġiku ta' Yagul huwa inkluż fis-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO bit-titlu "Għerien [[Preistorja|Preistoriċi]] ta' Yagul u Mitla fil-Wied Ċentrali ta' Oaxaca" li ġie ddeżinjat fl-2010 filwaqt li s-sit arkeoloġiku ta' Mitla mhuwiex inkluż. Is-sit ta' Yagul huwa inkluż peress li jinsab qrib ħafna tat-tpittir preistoriku fuq l-irdumijiet, li fl-imgħoddi kienu l-ħitan ta' għerien li maż-żmien ċedew.<ref name=":2">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1352/|titlu=Prehistoric Caves of Yagul and Mitla in the Central Valley of Oaxaca|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' kriterju wieħed tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (iii)''' "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet".<ref name=":2" /> == Biblijografija == * Adams, Richard E.W. (1996). Prehistoric Mesoamerica (Revised ed.). Norman: University of Oklahoma Press. <nowiki>ISBN 0-8061-2834-8</nowiki>. OCLC 22593466. * INAH [Instituto Nacional de Antropología e Historia] (1973). The Oaxaca Valley: Official Guide (5th ed.). México, D.F.: INAH. OCLC 1336526. * Joyce, Arthur A. (2010). Mixtecs, Zapotecs, and Chatinos: Ancient Peoples of Southern Mexico. Chichester, West Sussex, UK.: Wiley-Blackwell. <nowiki>ISBN 978-0-631-20978-2</nowiki>. OCLC 318057918. * Kowalewski, Stephen A.; Gary M. Feinman; Laura Finsten; Richard E. Blanton (1991). "Pre-Hispanic Ballcourts from the Valley of Oaxaca, Mexico". In Vernon Scarborough; David R. Wilcox (eds.). The Mesoamerican Ballgame. Tucson: University of Arizona Press. <nowiki>ISBN 0-8165-1360-0</nowiki>. OCLC 51873028. * Winter, Marcus (1998). Oaxaca: The Archaeological Record. Indian peoples of Mexico series. Alberto Beltrán (illus.) (2nd ed.). México, D.F.: Minutiae Mexicana. <nowiki>ISBN 968-7074-31-0</nowiki>. OCLC 26752490. == Referenzi == [[Kategorija:Siti arkeoloġiċi]] [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] 6brll0r0yquwj93skphnefj23saoz0k 279315 279314 2022-08-18T13:56:10Z Trigcly 17859 added [[Category:Messiku]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Yagul1.jpg|daqsminuri|252x252px|Veduta panoramika tas-sit arkeoloġiku ta' Yagul]] '''Yagul''' huwa sit arkeoloġiku u eks belt-stat assoċjat maċ-ċivilizzazzjoni [[Zapoteki|Zapoteka]] tal-Mesoamerka pre-[[Kolombja|Kolumbjana]], li jinsab fl-istat [[Messiku|Messikan]] ta' [[Oaxaca]]. Is-sit ġie ddikjarat bħala wieħed mill-erba' [[Monument|Monumenti]] Naturali tal-pajjiż fit-13 ta' Ottubru 1998.<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://lugares.inah.gob.mx/en/zonas-arqueologicas/zonas/1766-yagul.html|titlu=Yagul. Oaxaca, México|kunjom=INAH|isem=Mediateca|sit=lugares.inah.gob.mx|lingwa=en-gb|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Is-sit huwa magħruf lokalment ukoll bħala ''Pueblo Viejo'' (Villaġġ Antik) u kien okkupat fi żmien il-Konkwista [[Spanja|Spanjola]]. Wara l-Konkwista, il-popolazzjoni ġiet rilokata fir-raħal modern fil-qrib ta' [[Tlacolula]] fejn għadhom jgħixu d-dixxendenti tagħhom.<ref name=":1">Winter 1998, p. 119.</ref><ref>Adams 1996, p. 333.</ref> Il-belt-stat ta' Yagul ġiet okkupata għall-ewwel darba għall-ħabta tal-500-100 [[Ante Christum natum|Q.K]]. Lejn il-500-700 W.K., inbnew strutturi residenzjali, ċiviċi u ċerimonjali fis-sit. Madankollu, il-biċċa l-kbira ta' dak li għadu viżibbli llum il-ġurnata jmur lura għall-1250-1521 W.K., meta s-sit kien jintuża bħala l-[[belt kapitali]] ta' belt-stat Postklassika.<ref>Winter 1998, pp. 72, 75.</ref> Is-sit ġie skavat fis-snin 50 u 60 tas-seklu 20 mill-arkeologi [[Ignacio Bernal]] u [[John Paddock]].<ref>Winter 1998, p. 6.</ref> Fdalijiet ta' abitazzjoni umana fiż-żona, b'mod partikolari tpittir fuq l-irdumijiet f'Caballito Blanco, imorru lura għal mill-inqas it-3000 Q.K. Wara l-abbandun ta' [[Monte Albán]] għall-ħabta tat-800 W.K., l-abitanti tar-reġjun stabbilew lilhom infushom f'diversi ċentri żgħar bħal [[Lambityeco]], [[Mitla]] u Yagul stess.<ref name=":0" /> == [[Etimoloġija]] == ''Yagul'' ġejja mil-lingwa Zapoteka, u hija ffurmata minn ''ya'' (siġra) u ''gul'' (antika), jiġifieri tfisser litteralment "siġra antika".<ref name=":0" /><ref name=":1" /> == Pożizzjoni == [[Stampa:YagulBallCourt.jpg|xellug|daqsminuri|243x243px|L-Ispazju Miftuħ għal-Logħba tal-Ballun Tradizzjonali.]] Yagul jinsab ftit 'il bogħod mill-Awtostrada 190 bejn il-belt ta' Oaxaca u Mitla, madwar 36 kilometru minn Oaxaca. Is-sit jinsab fuq għolja vulkanika mdawra b'art għammiela fil-parti ta' Tlacolula tal-Wied ta' Oaxaca.<ref>Joyce 2010, pp. 271-272.</ref> Ix-xmara [[Salado]] tnixxi lejn in-Nofsinhar. == Storja == L-okkupazzjoni f'Yagul tmur lura saħansitra għall-perjodu Preklassiku Nofsani sal-perjodu Preklassiku Aħħari. Oqbra elaborati tal-perjodu Preklassiku ġew skavati f'Yagul, akkumpanjati minn reċipjenti taċ-ċeramika bl-effiġji, li jindikaw l-influwenza ta' Monte Albán fuq l-elit lokali li kulma jmur bdiet tiżdied.<ref>Joyce 2010, p. 147.</ref> Fil-perjodu Postklassiku Aħħari, immedjatament qabel il-Konkwista Spanjola, il-belt-stat ta' Yagul kellha popolazzjoni ta' iktar minn 6,000 ruħ.<ref>Joyce 2010, p. 271</ref> == Deskrizzjoni == Yagul huwa wieħed mill-iżjed siti arkeoloġiċi studjati fil-Wied ta' Oaxaca. L-isem ta' dan iċ-ċentru Preispaniku importanti jfisser litteralment "Siġra Antika". Is-sit huwa stabbilit madwar għolja, u jista' jinqasam fi tliet żoni prinċipali: il-fortizza, iċ-ċentru ċerimonjali u ż-żoni residenzjali.<ref>INAH 1973, p.38.</ref> Il-ġebla tal-kostruzzjoni f'Yagul fil-biċċa l-kbira hija ġebla komuni mix-xmara ffurmata mill-blat vulkaniku bħall-bażalt. F'Yagul instabu madwar 30 qabar, uħud minnhom mibnija bħala pari. Ftit minnhom għandhom kitbiet ġeroglifiċi fuqhom.<ref>INAH 1973, pp. 38, 40.</ref> === Fortizza === Il-fortizza tinsab fil-quċċata tal-irdumijiet fil-Grigal tas-sit u hija protetta minn ħitan naturali u artifiċjali. Tinsab f'punt panoramiku eċċellenti għall-għassa tal-Wied ta' Tlacolula kollu. Għandha diversi postijiet li llum il-ġurnata jintużaw bħala punti panoramiċi tas-sit u tal-pajsaġġ tal-madwar, inkluż wieħed li tasal għalih permezz ta' pont dejjaq.<ref>Winter 1998, p. 120.</ref> === Żona residenzjali === Iż-żona residenzjali, ħafna minnha mhux skavata, tinsab fuq ir-raba' mtarraġ tan-Nofsinhar. Ir-residenza tal-perjodu Klassiku jinsabu fil-Majjistral taċ-ċentru ċerimonjali skavat u r-residenzi Postklassiċi ta' klassi inferjuri jingħad li jinsabu madwar il-qalba tas-sit. === Ċentru ċerimonjali === [[Stampa:TripletombYagul01.jpg|daqsminuri|246x246px|Il-Qabar Triplu ta' Yagul]] Iċ-ċentru ċerimonjali ġie skavat fl-1974 minn Bernal u Gamio. Jinkludi l-maġġoranza l-kbira ta' dak li ġie skavat u li hu viżibbli llum il-ġurnata. Iċ-ċentru ċerimonjali jikkonsisti minn għadd ta' terrazzi kkonfinati b'arkitettura monumentali, u jinkludi wkoll post għal-logħba tal-ballun tradizzjonali u kumpless residenzjali tal-elit.<ref>Joyce 2010, p. 272</ref> Fost l-istrutturi f'din iż-żona nsibu: * '''L-ispazju miftuħ għal-logħba tal-ballun tradizzjonali''': dan l-ispazju rrestawrat għandu orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent u huwa l-ikbar wieħed fil-Wied ta' Oaxaca. Ras ta' [[serp]] imnaqqax, li attwalment jinsab fil-[[Mużew]] Reġjonali f'Oaxaca, instab imwaħħal mal-parti ta' fuq tal-ħajt tan-Nofsinhar.<ref>INAH 1973, pp. 38-39.</ref> L-ispazju miftuħ għal-logħba tal-ballun tradizzjonali nbena fil-perjodu Klassiku bejn il-500 u s-700 W.K., u mbagħad twessa' bejn is-700 u d-900 W.K. Għandu tul totali ta' 47 metru u għalqa ċentrali ta' 30 metru, b'wisa' ta' sitt metri.<ref>Kowalewski et al. 1991, p. 29.</ref> * '''Il-Palazz tas-Sitt Terrazzi''': din l-istruttura qisha labirint hija magħmula minn kumpless elaborat ta' passaġġi u bosta kmamar. Il-palazz huwa magħmul minn tliet kumplessi tal-elit, kull wieħed b'żewġ terrazzi mdawra bil-kmamar. F'kull par terrazzi, dik tat-Tramuntana x'aktarx li kien tintuża bħala residenza filwaqt li dik tan-Nofsinhar x'aktarx li kienet tintuża bħala żona amministrattiva. F'kull terrazza hemm daħla għal qabar. L-istess konfigurazzjoni tinstab fis-sit ta' Mitla fil-qrib, għalkemm iż-żewġ siti x'aktarx li kienu indipendenti. Il-ħitan huma magħmula minn ġebel u stukko bit-tafal fin-nofs, l-artijiet kienu magħmula bi stukko [[aħmar]].<ref>INAH 1973, p. 39.</ref> It-Terrazza F hija kemxejn differenti mill-oħrajn fil-kumpless għaliex kienet tagħti għal fuq l-ispazju miftuħ tal-logħba tal-ballun tradizzjonali u għall-kumplessi tat-terrazza t'isfel. Milli jidher kellha funzjoni iktar pubblika. Kellha bank baxx fi ħdan kamra li kien ikun viżibbli għaż-żoni ta' taħt u b'hekk it-terrazza jaf kienet maħsuba biex tilqa' l-viżitaturi. Il-kumpless tal-palazz kien jinkludi wkoll tempju.<ref>Joyce 2010, p. 273.</ref> * '''It-Terrazza Nru 1:''' din hija spazju miftuħ kbir eżatt fix-Xlokk tal-Palazz tas-Sitt Terrazzi. Fiha kmamar fuq in-naħat kollha għajr fuq in-naħa tan-Nofsinhar. Eżatt fin-Nofsinhar tat-Terrazza Nru 1 hemm tempju. * '''It-Terrazza Nru 4:''' din tinsab fix-Xlokk tal-ispazju miftuħ għal-logħba tal-ballun tradizzjonali u hija parti minn kumpless ta' tempju-terrazza-artal iffurmat minn erba' tumbati madwar artal ċentrali. Kienet tintuża mill-inqas mill-perjodu Klassiku sal-perjodu Postklassiku. [[Skultura]] ta' żrinġ bħala effiġju tinsab fil-bażi tat-tumbata tal-Lvant. * '''Il-Qabar Nru 30''': dan il-qabar Postklassiku jinsab taħt it-Terrazza Nru 4. Huwa maqsum fi tliet kompartimenti b'panewijiet imżejnin. Il-kompartiment prinċipali għandu faċċata mżejna b'żewġt irjus imnaqqxa fil-ġebel. Id-daħla għall-qabar hija ħaġra tal-ġebel b'kitbiet ġeroglifiċi mnaqqxa fuq iż-żewġ naħat. * '''Il-Kamra tal-Kunsill''': din hija kamra twila u dejqa b'orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent, li tinsab fin-Nofsinhar ta' "triq" dejqa. Xi darba kienet imżejna b'mużajk tal-ġebel u wieħed kien jidħol għaliha permezz ta' taraġ mit-Terrazza Nru 1, li tinsab eżatt lejn in-Nofsinhar. Id-daħla hija maqsuma fi tliet sezzjonijiet permezz ta' żewġ pilastri wesgħin żewġ metri kull wieħed. Minħabba n-natura mhux residenzjali tagħha u n-nuqqas ta' santwarju jew ta' tempju, din il-kamra jingħad li kellha funzjoni amministrattiva.<ref>INAH 1973, p. 40.</ref> * '''It-Triq Imżejna''': din it-"triq" dejqa għandha orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent bejn il-Palazz tas-Sitt Terrazzi fit-Tramuntana u l-Kamra tal-Kunsill fin-Nofsinhar. Il-ħajt tan-Nofsinhar tagħha huwa twil iktar minn 40 metru u kien imżejjen b'mużajk tal-ġebel ġeometriku, simili għal dak ta' Mitla. * '''Il-Binja U''': din il-binja nbniet fuq pjattaforma artifiċjali fil-parti tat-Tramuntana tas-sit. Taħtha hemm qabar. Wieħed jasal għall-binja permezz ta' taraġ lejn in-Nofsinhar u tgawdi minn veduta tajba tal-biċċa l-kbira tas-sit. Is-sit ta' Yagul jieħu ħsiebu l-Instituto Nacional de Antropología e Historia (l-Istitut Nazzjonali tal-[[Antropoloġija]] u l-Istorja) u huwa miftuħ għall-pubbliku. [[Stampa:OverviewPalaceSixYagul03.jpg|daqsminuri|254x254px|Il-Palazz tas-Sitt Terrazzi]] == Monument Naturali ta' Yagul == Yagul ġie ddeżinjat bħala Monument Naturali tal-pajjiż fl-1999 mill-Gvern Messikan. Il-monument għandu erja ta' 10.76 km². Jiġi amministrat mill-Kummissjoni Nazzjonali taż-Żoni Naturali Protetti (CONANP).<ref>{{Ċita web|url=https://www.protectedplanet.net/301940|titlu=Protected Planet {{!}} Yagul|sit=Protected Planet|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Sit ta' Wirt Dinji == Is-sit arkeoloġiku ta' Yagul huwa inkluż fis-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO bit-titlu "Għerien [[Preistorja|Preistoriċi]] ta' Yagul u Mitla fil-Wied Ċentrali ta' Oaxaca" li ġie ddeżinjat fl-2010 filwaqt li s-sit arkeoloġiku ta' Mitla mhuwiex inkluż. Is-sit ta' Yagul huwa inkluż peress li jinsab qrib ħafna tat-tpittir preistoriku fuq l-irdumijiet, li fl-imgħoddi kienu l-ħitan ta' għerien li maż-żmien ċedew.<ref name=":2">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1352/|titlu=Prehistoric Caves of Yagul and Mitla in the Central Valley of Oaxaca|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' kriterju wieħed tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (iii)''' "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet".<ref name=":2" /> == Biblijografija == * Adams, Richard E.W. (1996). Prehistoric Mesoamerica (Revised ed.). Norman: University of Oklahoma Press. <nowiki>ISBN 0-8061-2834-8</nowiki>. OCLC 22593466. * INAH [Instituto Nacional de Antropología e Historia] (1973). The Oaxaca Valley: Official Guide (5th ed.). México, D.F.: INAH. OCLC 1336526. * Joyce, Arthur A. (2010). Mixtecs, Zapotecs, and Chatinos: Ancient Peoples of Southern Mexico. Chichester, West Sussex, UK.: Wiley-Blackwell. <nowiki>ISBN 978-0-631-20978-2</nowiki>. OCLC 318057918. * Kowalewski, Stephen A.; Gary M. Feinman; Laura Finsten; Richard E. Blanton (1991). "Pre-Hispanic Ballcourts from the Valley of Oaxaca, Mexico". In Vernon Scarborough; David R. Wilcox (eds.). The Mesoamerican Ballgame. Tucson: University of Arizona Press. <nowiki>ISBN 0-8165-1360-0</nowiki>. OCLC 51873028. * Winter, Marcus (1998). Oaxaca: The Archaeological Record. Indian peoples of Mexico series. Alberto Beltrán (illus.) (2nd ed.). México, D.F.: Minutiae Mexicana. <nowiki>ISBN 968-7074-31-0</nowiki>. OCLC 26752490. == Referenzi == [[Kategorija:Siti arkeoloġiċi]] [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] [[Kategorija:Messiku]] 2gnactc1codlkad7hmildpe0tw04bgr 14 28844 279317 2022-08-18T17:47:20Z Chrisportelli 355 Paġna ġdida: {{mietu|173|1|18}} wikitext text/x-wiki {{mietu|173|1|18}} 9qjwlpobtg8ks69d0t7w6h4qjsyvq2b 14 28845 279318 2022-08-18T17:47:58Z Chrisportelli 355 Paġna ġdida: {{deċennju|1730|18}} wikitext text/x-wiki {{deċennju|1730|18}} nsl176g5v4c6c6iy4zhmm53x0d0kil1 11 28846 279343 2022-08-18T20:37:11Z ToniSant 4257 /* Error? */ sezzjoni ġdida wikitext text/x-wiki == Error? == @[[Utent:Trigcly|Trigcly]]: qed nipprova nifhem x'error għandu bżonn l-attenzjoni. Tista' ttini aktar tagħrif jj? -- [[Utent:ToniSant|ToniSant]] ([[Diskussjoni utent:ToniSant|d]]) 20:37, 18 Awwissu 2022 (UTC) alaw8bhlmnbcy846zo05unemrw8wdfw 279345 279343 2022-08-18T21:15:39Z Trigcly 17859 /* Error? */ Tweġiba wikitext text/x-wiki == Error? == @[[Utent:Trigcly|Trigcly]]: qed nipprova nifhem x'error għandu bżonn l-attenzjoni. Tista' ttini aktar tagħrif jj? -- [[Utent:ToniSant|ToniSant]] ([[Diskussjoni utent:ToniSant|d]]) 20:37, 18 Awwissu 2022 (UTC) :Naħseb solvuta, fil-fatt suppost neħħejt it-tħassira tiegħi. Qabel ma artiklu jiġi ppubblikat fl-infobox jidher error relatat mal-età mid-dati tat-twelid u tal-mewt; iżda malli tippubblikah l-error ma jidhirx iktar. [[Utent:Trigcly|Trigcly]] ([[Diskussjoni utent:Trigcly|d]]) 21:15, 18 Awwissu 2022 (UTC) dgyk00l3iew92xc4j9ia25jt31x9y44 0 28847 279344 2022-08-18T21:13:21Z Trigcly 17859 Kontenut inizjali, infobox, kwotazzjonijiet u ħoloq wikitext text/x-wiki {{Infobox city}} '''Bruges''' (/bruːʒ/ ''BRUHGZH'', bl-[[Lingwa Olandiża|Olandiż]]: '''''Brugge''''' [ˈbrʏɣə]) hija l-[[belt kapitali]] u l-ikbar belt fil-provinċja tal-[[Fjandri tal-Punent]] fir-Reġjun Fjamming tal-[[Belġju]], fil-Majjistral tal-pajjiż, u s-sitt l-ikbar belt tal-pajjiż bħala popolazzjoni. L-erja tal-belt kollha tammonta għal iktar minn 13,840 ettaru (138.4 km²; 53.44 mil kwadru), inkluż 1,075 ettaru tul il-kosta, f'[[Zeebrugge]] (li ġejja minn ''Brugge aan zee'', li tfisser "Bruges mal-Baħar"). Iċ-ċentru storiku tal-belt huwa [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]].<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/996/|titlu=Historic Centre of Brugge|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Għandha għamla ovali u daqs ta' madwar 430 ettaru. Il-popolazzjoni totali tal-belt tammonta għal 117,073 ruħ (fl-1 ta' Jannar 2008), li minnhom madwar 20,000 ruħ jgħixu fiċ-ċentru tal-belt. Iż-żona metropolitana, inkluż iż-żona tal-periferija, tkopri erja ta' 616 km² (238 mil kwadru) u għandha total ta' 255,844 abitant skont l-aħħar ċensiment tal-1 ta' Jannar 2008. Flimkien ma' ftit bliet oħra bil-kanali fit-Tramuntana tal-[[Ewropa]], bħal [[Amsterdam]], fin-[[Pajjiżi l-Baxxi|Netherlands]], u San Pietruburgu, fir-[[Russja]], xi kultant tissejjaħ "il-[[Venezja]] tat-Tramuntana". Bruges għandha importanza ekonomika importanti, bis-saħħa tal-port tagħha, u fl-imgħoddi kienet waħda mill-bliet kummerċjali ewlenin tad-[[Id-Dinja|dinja]]. Bruges hija destinazzjoni turistika fil-Belġju, u hija magħrufa sew bħala s-sede tal-Kulleġġ tal-Ewropa, istitut universitarju għall-istudji Ewropej. == [[Etimoloġija]] == L-iżjed tismija bikrija ta' isem il-belt bħala kienet bħala ''Bruggas'', ''Brvggas'' jew ''Brvccia'' fit-840-875 W.K. Iktar 'il quddiem, tissemma bħala ''Bruciam'' u ''Bruociam'' (fit-892); bħala ''Brutgis uico'' (fl-aħħar tas-seklu 9); bħala ''in portu Bruggensi'' (għall-ħabta tal-1010); bħala ''Bruggis'' (fl-1012); bħala ''Bricge'' fil-Kronaka Anglo-Sassona (fl-1037); bħala ''Brugensis'' (fl-1046); bħala ''Brycge'' fil-Kronaka Anglo-Sassona (fl-1049-1052); bħala ''Brugias'' (fl-1072); bħala ''Bruges'' (fl-1080-1085); bħala ''Bruggas'' (għall-ħabta tal-1084); bħala ''Brugis'' (fl-1089); u bħala ''Brugge'' (fl-1116). L-isem x'aktarx li oriġina mill-Olandiż Antik, mill-kelma għal "pont": ''brugga''. Wieħed jista' jqabbel ukoll l-Olandiż Nofsani ''brucge'', ''brugge'' (jew ''brugghe'', ''brigghe'', ''bregghe'', ''brogghe''), u l-Olandiż modern ''bruggehoofd'' u ''brug''. Il-varjant ''brugghe'' x'aktarx li huwa varjant tal-Olandiż tan-Nofsinhar. Il-kelma bl-Olandiż u bl-[[Lingwa Ingliża|Ingliż]] (''bridge''), it-tnejn joriġinaw mill-Proto-Ġermaniku *''brugjō-''. == Storja == === Oriġini === Bruges kienet il-post magħżul minn insedjament kostali matul il-[[preistorja]]. Dan l-insedjament ta' Żmien il-Bronż u ta' Żmien il-[[Ħadid]] ma għandux rabta mal-iżvilupp tal-belt [[Medjuevu|Medjevali]]. Fl-inħawi ta' Bruges, l-ewwel fortifikazzjonijiet inbnew wara l-ħakma ta' Menapii minn [[Ġulju Ċesri]] fl-ewwel seklu [[Ante Christum natum|Q.K]]., sabiex iż-żona kostali tiġi protetta mill-pirati. Il-[[Franki]] ħadu l-kontroll tar-reġjun kollu għall-Gallo-[[Imperu Ruman|Rumani]] għall-ħabta tas-seklu 4 u amministrawh bħala l-''Pagus Flandrensis''. L-inkursjonijiet tal-[[Vikingi]] tas-seklu 9 ħeġġew lill-Konti [[Baldwin I]] tal-Fjandri jsaħħaħ mill-ġdid il-fortifikazzjonijiet Rumani; il-kummerċ f'qasir żmien reġa' kompla mal-[[Renju Unit|Ingilterra]] u mal-[[Skandinavja|Iskandinavja]]. L-abitazzjoni Medjevali bikrija bdiet fis-seklu 9 u 10, x'aktarx b'insedjament iffortifikat u knisja. === Epoka tad-deheb (is-sekli 12 sa 15) === Fl-1089, Bruges saret il-belt kapitali tal-Kontea tal-Fjandri. Bruges irċeviet ir-rikonoxximent bħala belt fis-27 ta' Lulju 1128, u nbnew swar u kanali ġodda. Sas-seklu 12, il-belt kienet kisbet amministrazzjoni awtonoma. Het Zwin (Daħla tad-Deheb), id-daħla tal-marea ta' Bruges, kienet kruċjali għall-iżvilupp tal-kummerċ lokali. Minn madwa l-1050, is-sedimentazzjoni gradwali kienet waslet biex il-belt titlef l-aċċess dirett li kellha għall-baħar. Madankollu, maltempata fl-1134 reġgħet stabbiliet dan l-aċċess, permezz tal-ħolqien ta' kanal naturali f'Het Zwin. Dan l-iżbokk il-ġdid għall-baħar kien estiż saħansitra sa [[Damme]], belt li saret stazzjonament kummerċjali ta' Bruges. ==== Kummerċ ==== Bruges kellha pożizzjoni strateġika f'salib it-toroq tar-rotot kummerċjali tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar tal-[[Lega Anseatika]]. Bruges diġà kienet inkluża fiċ-ċirkwit tal-fieri Fjammingi u [[Franza|Franċiżi]] tad-drapp fil-bidu tas-seklu 13, iżda meta s-sistema l-antika tal-fieri sfaxxat, l-imprendituri ta' Bruges ħadu ħsieb ikunu innovattivi. Huma żviluppaw, jew issellfu mill-[[Italja]], forom ġodda ta' kapitaliżmu merkantili, li permezz tagħhom diversi merkanti setgħu jaqsmu r-riskji u l-profitti, kif ukoll l-għarfien tagħhom dwar is-swieq. Użaw forom ġodda ta' skambju ekonomiku, inkluż kambjali u dokumenti ta' kreditu. Il-belt laqgħet lill-kummerċjanti barranin bi ħġarha, b'mod partikolari lill-kummerċjanti [[Portugall|Portugiżi]] li kienu jbigħu l-bżar u ħwawar oħra. Meta l-belt reġgħet bdiet tieħu r-ruħ fis-seklu 12, is-suq tas-suf, l-industrija tal-insiġ tal-oġġetti tas-suf, u s-suq tad-drapp kollha bbenefikaw mill-kenn tas-swar tal-belt, fejn il-prodotti żejda setgħu jiġu akkumulati fis-sikurezza kollha taħt il-patroċinju tal-Kontijiet tal-Fjandri. L-imprendituri tal-belt għamlu ħilithom biex jistabbilixxu kolonji ekonomiċi mid-distretti tal-produzzjoni tas-suf tal-Ingilterra u tal-[[Skozja|Iskozja]]. Il-kuntatti mal-Ingliżi wasslu l-qmuħ min-[[Normandija]] u l-inbejjed tal-Gaskonja. Il-vapuri Anseatiċi melew il-port, li kellu jitkabbar lil hinn minn Damme sa [[Sluys]] sabiex jakkomoda l-bastimenti l-ġodda. Fl-1277, l-ewwel flotta merkantili mir-Repubblika ta' [[Genova: It-Toroq Ġodda u s-Sistema tal-Palazzi tal-Listi|Genova]] tfaċċat fil-port ta' Bruges, l-ewwel mill-kolonji merkantili li għamlu lil Bruges il-kollegament prinċipali għall-kummerċ fil-[[Mediterran]]. Dan l-iżvilupp fetaħ mhux biss il-kummerċ tal-ħwawar mil-Lvant, iżda avvanza wkoll it-tekniki kummerċjali u finanzjarji, u wassal xita ta' kapital li malajr ħadet post is-sistema bankarja ta' Bruges. Il-binja li r-Repubblika ta' Genova ospitat ir-rappreżentanza kummerċjali tagħha fiha fil-belt għadha teżisti, u issa tospita l-Frietmuseum. Il-Borża nfetħet fl-1309 (x'aktarx l-ewwel Borża fid-dinja) u żviluppat fl-iżjed suq sofistikat tal-flus tal-Pajjiżi l-Baxxi fis-seklu 14. Sakemm tfaċċaw l-iġfna Venezjani fl-1314, diġà kienu tard. Bosta merkanti barranin intlaqgħu fi Bruges, bħall-merkanti Kastiljani tas-suf li waslu għall-ewwel darba fis-seklu 13. Wara li ntemm il-monopolju tagħhom, il-Baski, ħafna minnhom minn [[Bilbao]] ([[Biskajja]]), stagħnaw bħala merkanti (suf, oġġetti bażiċi tal-ħadid, eċċ.) u stabbilew il-konsolat kummerċjali tagħhom stess fi Bruges sa nofs is-seklu 15. Il-merkanti barranin espandew iż-żoni kummerċjali tal-belt. Huma kellhom komunitajiet separati rregolati bil-liġijiet tagħhom stess sal-kollass ekonomiku wara l-1700. Dan il-ġid wassal għal irvellijiet soċjali, li fil-biċċa l-kbira tagħhom trażżnu bil-forza mill-milizja. Madankollu, fl-1302, wara l-Bruges Matins (il-massakru ta' billejl tal-gwarniġjon Franċiż fi Bruges mill-membri tal-milizja Fjamminga lokali fit-18 ta' Mejju 1302), il-popolazzjoni ngħaqdet mal-Konti tal-Fjandri kontra l-Franċiżi, u dan wassal għar-rebħa fil-Battalja tal-Ixpruni tad-Deheb, miġġielda ħdejn [[Kortrijk]] fil-11 ta' Lulju. L-[[Statwa|istatwa]] ta' [[Jan Breydel]] u [[Pieter de Coninck]], il-mexxejja tar-rewwixta, għadha teżisti fil-[[pjazza]] tas-Suq il-Kbira. Il-belt żammet milizja bħala korp paramilitari permanenti. Kisbet flessibbiltà u prestiġju kbir permezz ta' rabtiet mill-qrib ma' xirka ta' milizji organizzati, magħmula minn professjonisti u unitajiet speċjalizzati. L-irġiel tal-milizja xtraw u ħadu ħsieb l-armi u l-armaturi tagħhom stess, skont l-istatus tal-familja tagħhom u l-ġid li kellhom. Iktar 'il quddiem, Bruges ġarrbet irvell Fjamming wara l-ieħor, li seħħew madwar il-Kontea tal-Fjandri bejn l-1323 u l-1328. Fl-aħħar tas-seklu 14, Bruges saret wieħed mill-Erba' Membri, flimkien ma' Brugse Vrije, [[Gent]] u [[Ypres]]. Flimkien iffurmaw parlament; madankollu, spiss kienu jiġġieldu ma' xulxin. Fis-seklu 15, [[Filippu t-Twajjeb]], id-Duka ta' [[Bourgogne]], stabbilixxa l-qorti tiegħu fi Bruges, kif ukoll fi [[Brussell]] u f'[[Lille]], u attira bosta artisti, bankiera u personalitajiet prominenti oħra mill-Ewropa kollha. In-nissieġa u l-għażżiela ta' Bruges kienu meqjusa bħala l-aqwa fid-dinja, u l-popolazzjoni ta' Bruges kibret għal mill-inqas 125,000 ruħ u x'aktarx sa 200,000 ruħ għall-ħabta tal-1400. It-tekniki l-ġodda tal-[[pittura]] biż-żejt tal-iskola Fjamming saru rinomati mad-dinja kollha. L-ewwel ktieb bl-Ingliż li qatt ġie stampat ġie ppubblikat fi Bruges minn [[William Caxton]]. [[Dwardu IV]] u [[Richard III]] tal-Ingilterra dak iż-żmien kien eżiljati fi Bruges. === Deklin wara l-1500 === Minn xi l-1500, il-kanal ta' Het Zwin, li kien wassal tant prosperità għall-belt, beda jimtela bis-sedimenti u l-Epoka tad-Deheb intemmet. [[Anversa]] malajr ħaditilha postha bħala l-belt ekonomika ewlenija tal-Pajjiżi l-Baxxi. Matul is-[[seklu 17]], iffjorixxiet l-industrija tal-[[bizzilla]], u saru diversi sforzi biex iż-żmien glorjuż tal-imgħoddi jerġa' jiġi. Matul is-snin 50 tas-seklu 17, il-belt kienet il-bażi ta' [[Karlu II]] tal-Ingilterra u l-qorti tiegħu fl-eżilju. L-infrastruttura marittima ġiet immodernizzata, u nbnew kollegamenti ġodda bil-baħar, iżda mingħajr wisq suċċess, għaliex Anversa kulma jmur saret iktar dominanti. Bruges tfaqqret u gradwalment l-importanza tagħha svintat; il-popolazzjoni tagħha wkoll niżlet minn 200,000 ruħ għal 50,000 ruħ sal-1900. Ir-rumanzier simbolista [[George Rodenbach]] għamel karattru mill-belt fir-rumanz tiegħu ''Bruges-la-Morte'', li tfisser "Bruges il-Mejta", li ġie adattat għall-opra ta' [[Erich Wolfgang Korngold]], ''Die tote Stadt'' (Il-Belt il-Mejta). === Seklu 19 u wara === Fit-tieni nofs tas-seklu 19, Bruges saret waħda mill-ewwel destinazzjonijiet turistiċi fid-dinja, u attirat turisti għonja Brittaniċi u Franċiżi. Sal-1909 ġiet stabbilita l-assoċjazzjoni "Immexxu lil Bruges 'il Quddiem: Soċjetà għat-Titjib tat-Turiżmu". Fl-[[L-Ewwel Gwerra Dinjija|Ewwel Gwerra Dinjija]], il-forzi [[Ġermanja|Ġermaniżi]] okkupaw lil Bruges. Madankollu, il-belt ma ġarrbet l-ebda ħsara estensiva u ġiet illiberata fid-19 ta' Ottubru 1918 mill-Alleati. Il-belt ġiet okkupata mill-Ġermaniżi mill-1940 matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]] u mill-ġdid ma ġarrbet l-ebda qerda. Fit-12 ta' Settembru 1944, ġiet illiberata mit-12-il truppa [[Kanada|Kanadiża]] tad-Draguni ta' Manitoba. Il-liberazzjoni tal-belt ġiet iffaċilitata mill-pont, issa magħruf bħala l-Pont tal-Kanada, li jikkollega l-muniċipalitajiet periferiċi maċ-ċentru tal-belt. Wara l-1965, il-belt Medjevali oriġinali esperjenzat "[[rinaxximent]]". Ir-restawr tal-istrutturi residenzjali u kummerċjali, tal-[[Monument|monumenti]] storiċi, u tal-knejjes iġġenera żieda fit-turiżmu u l-attività ekonomika fiċ-ċentru storiku. It-turiżmu internazzjonali sploda, u sforzi ġodda wasslu biex Bruges tiġi ddeżinjata l-[[Kapitali Ewropea tal-Kultura]] fl-2002. Il-belt tattira xi tmien miljun turist fis-sena. Il-port ta' Zeebrugge nbena fl-1907. Il-Ġermaniżi użawh għall-U-boats tagħhom fl-Ewwel Gwerra Dinjija. Tkabbar ferm fis-snin 70 tas-seklu 20 u fil-bidu tas-snin 80 tas-seklu 20 u sar wieħed mill-iżjed portijiet importanti u moderni tal-Ewropa. == Sit ta' Wirt Dinji == Iċ-Ċentru Storiku ta' Bruges ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fis-sena 2000.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-'''kriterju (vi)''' "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".<ref name=":0" /> L-iżjed attrazzjoni ewlenija magħrufa ta' Bruges hija t-Torri tal-Kampnar ta' Bruges tas-seklu 13 li jospita karillon muniċipali ta' 47 qanpiena. It-Torri tal-Kampnar ta' Bruges, separatament mis-Sit ta' Wirt Dinji taċ-ċentru storiku ta' Bruges, huwa inkluż bħala Sit ta' Wirt Dinji ieħor tal-UNESCO, il-[[Kampnari tal-Belġju u ta' Franza]]. Il-belt għadha timpjega persuna full-time li tieħu ħsieb il-karillon u li tagħmel kunċerti mingħajr ħlas fuq bażi regolari.<ref>{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/943/|titlu=Belfries of Belgium and France|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Bruges tospita wkoll it-tielet Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO; il-"Béguinage" (kumpless għal-lajċi) ta' Ten Wijngaerde tas-seklu 13, li huwa inkluż fil-"[[Béguinages Fjammingi]]".<ref>{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/855/|titlu=Flemish B&eacute;guinages|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Ġeografija == Il-muniċipalità tikkonsisti minn: * Il-ċentru storiku tal-belt ta' Bruges, Sint-Jozef u Sint-Pieters (I) * Koolkerke (II) * Sint-Andries (III) * Sint-Michiels (IV) * Assebroek (V) * Sint-Kruis (VI) * Dudzele (VII) * Lissewege (flimkien ma' Zeebrugge u Zwankendamme) (VIII) == Klima == Bruges għandha klima oċeanika (Köppen ''Cfb''). {| class="wikitable mw-collapsible" ! colspan="14" |''Data'' klimatika ta' Bruges (temp. normali 1981–2010, sigħat ta' [[xemx]] 1984–2013) |- !Xahar !Jan !Fra !Mar !Apr !Mej !Ġun !Lul !Aww !Set !Ott !Nov !Diċ !Sena |- !Temp. għolja medja f'°C (°F) |6.2 (43.2) |7.0 (44.6) |10.8 (51.4) |14.5 (58.1) |17.4 (63.3) |19.9 (67.8) |22.4 (72.3) |22.5 (72.5) |19.7 (67.5) |15.3 (59.5) |10.1 (50.2) |6.6 (43.9) |14.7 (58.5) |- !Temp. medja kuljum f'°C (°F) |3.6 (38.5) |3.8 (38.8) |6.8 (44.2) |9.3 (48.7) |12.9 (55.2) |15.6 (60.1) |17.9 (64.2) |17.9 (64.2) |15.0 (59.0) |11.3 (52.3) |7.1 (44.8) |4.1 (39.4) |10.6 (51.1) |- !Temp. baxxa medja f'°C (°F) |0.9 (33.6) |0.6 (33.1) |2.8 (37.0) |4.5 (40.1) |8.4 (47.1) |11.3 (52.3) |13.3 (55.9) |12.9 (55.2) |10.4 (50.7) |7.4 (45.3) |4.2 (39.6) |1.7 (35.1) |6.5 (43.7) |- !Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) |66.5 (2.62) |55.8 (2.20) |58.0 (2.28) |44.2 (1.74) |61.5 (2.42) |68.5 (2.70) |71.3 (2.81) |79.0 (3.11) |79.2 (3.12) |84.8 (3.34) |86.1 (3.39) |81.1 (3.19) |836.2 (32.92) |- !Medja ta' jiem ta' preċipitazzjoni |12.6 |10.6 |11.8 |9.7 |10.7 |10.0 |9.9 |9.9 |10.8 |12.1 |13.7 |13.3 |135.1 |- !Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar |63 |83 |130 |187 |217 |211 |221 |208 |152 |118 |65 |51 |1,705 |- | colspan="14" |Sors: L-Istitut Meteoroloġiku Rjali |} == Attrazzjonijiet ewlenin, arti u kultura == L-arkitettura Medjevali fi Bruges fil-biċċa l-kbira tagħha għadha intatta, u b'hekk hija waħda mill-iżjed bliet Medjevali ppreservati fl-Ewropa. Iċ-Ċentru Storiku ta' Bruges ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fis-sena 2000.<ref name=":0" /> Il-binjiet Medjevali tagħha jinkludu l-Knisja tal-Madonna, bi spiera tal-brikks li tlaħħaq il-115.6-il metru (379.27 pied), u għaldaqstant hija t-tieni l-itwal torri/binja tal-brikks fid-dinja. L-[[Skultura|iskultura]] tal-''Madonna bil-Bambin'', li wieħed jista' jara fit-transett, jingħad li hija l-unika skultura ta' [[Michelangelo]] li telqet mill-[[Italja]] matul ħajtu. === Artiġjanat === Bruges hija magħrufa għat-teknika tat-tessuti tal-bizzilla. Barra minn hekk, il-belt u l-bizzilla tagħha ispiraw is-sensiela ''Thread Routes'', u parti mit-tieni episodju miġbud fl-2011 inġibed fi Bruges. Diversi birer ingħataw isem il-belt, bħal ''Brugge Blond'', ''Brugge Tripel'', ''Brugs'', ''Brugse Babbelaar'', ''Brugse Straffe Hendrik'' u ''Brugse Zot''. Madankollu, l-aħħar tnejn biss – ''Brugse Zot'' u ''Brugse Straffe Hendrik'' – jiġu prodotti fil-belt stess, fil-Birrerija ta' De Halve Maan. === Divertiment === * Aquariustheater * Boudewijn Seapark (park akkwatiku tad-divertiment f'Sint-Michiels) * Biekorf * Cinema Liberty * Cinema Lumière (films alternattivi) * Concertgebouw, Bruges ("Binja tal-Kunċerti") * De Dijk * De Werf * Het Entrepot * Joseph Ryelandtzaal * Kinepolis Bruges * Magdalenazaal * SirkeltheaterStadsschouwburg Brugge * Studio Hall ==== Festivals ==== {| class="wikitable" |Festivals tal-[[mużika]]: * ''Airbag'' (festival tal-konċertina) * ''Blues in Bruges'' * ''Brugge Tripel Dagen'' * ''Brugges Festival'' (mużika dinjija) * ''Cactusfestival'' * ''Elements Festival'' (mużika elettronika) * ''Fuse on the Beach'' (festival tal-mużika dance f'Zeebrugge) * ''Hafabrugge'' (festival tal-orkestra) * ''Internationale Fedekam Taptoe'' * ''Jazz Brugge'' * ''Koorfestival'' ("festival tal-kor") * ''Festival van Vlaanderen'' – ''MAfestival'' * ''Music in Mind'' (mużika [rock] atmosferika) * ''September Jazz'' * ''Sint-Gillis Blues – en Folkfestival'' * ''BurgRock'' * ''Comma Rocks'' Festival * ''Red Rock Rally'' * ''Thoprock'' |Festivals kulturali u tal-ikel: * ''Aristidefeesten'' * ''BAB-bierfestival'' ("festival tal-birra") * ''Brugse Kantdagen'' ("Jiem il-Bizzilla ta' Bruges") * ''Chapter 2'' (spettaklu tal-juggling) * ''Choco-Laté'' (festival taċ-[[ċikkulata]]) * ''Cinema Novo'' (festival tal-films) * ''Cirque Plus'' (festival taċ-ċirklu) * ''European Youth Film Festival of Flanders'' * ''Ice Magic'' (festival tal-iskulturi tas-silġ) * ''Jonge Snaken Festival'' * ''Midwinterfeest'' * ''NAFT'' (festival teatrali) * ''Poirot in Bruges – Knack thrillerfestival'' * ''Razor Reel Fantastic Film Festival'' * ''Reiefeest'' (festival fuq il-kanali) |Festivals tal-kultura tal-musicals: * ''Come On!'' * ''Coupurefeesten'' * ''December Dance'' * ''Feest In 't Park'' * ''FEST!'' * ''Klinkers'' * ''Polé Polé Beach'' (f'Zeebrugge) * ''Sint-Michielse Feeste'' * ''Summer End Festival'' * ''Vama Veche'' festival |} === Mużewijiet u siti storiċi (mhux reliġjużi) === Bruges tospita bosta [[Mużew|mużewijiet]]. Il-mużewijiet tal-[[arti]] tagħha jinkludu id-Dar ta' Arents, kif ukoll il-Groeningemuseum, li għandu kollezzjoni estensiva ta' arti Medjevali u moderna bikrija. Membri tal-iskola Bikrija tan-[[Pajjiżi l-Baxxi|Netherlands]] ta' pitturi tas-seklu 15 huma rrappreżentati, inkluż xogħlijiet ta' [[Jan van Eyck]]. Van Eyck, kif ukoll [[Hans Memling]], għexu u ħadmu fi Bruges. Attrazzjoni oħra huma d-daħliet ippreservati tal-belt antika: il-''Kruispoort'', il-''Gentpoort'', l-i''Smedenpoort'' u l-''Ezelpoort''. Id-''Dampoort'', il-''Katelijnepoort'' u l-''Boeveriepoort'' ma għadhomx jeżistu. L-Isptar l-Antik ta' San Ġwann (il-Mużew ta' Hans Memling) u l-Madonna tal-Artisti tal-Fuħħar huma sptarijiet u mużewijiet. Il-belt hija magħrufa għall-''Bruggemuseum'' ("Mużew ta' Bruges"), l-isem ġenerali mogħti lil 11-il mużew storiku differenti fil-belt, inkluż: * il-Gruuthusemuseum, mużew tad-dar ta' [[Louis de Gruuthuse]]; * il-Knisja tal-Madonna; * il-Mużew [[Arkeoloġija|Arkeoloġiku]]; * il-Gentpoort; * il-Kampnar; * il-Muniċipju fil-pjazza ċentrali; * il-''Provinciaal Hof'' (Qorti Provinċjali); * il-Villa ta' Brugse Vrije; * il-Mużew tal-Folklor; * il-Mużew ta' [[Guido Gezelle]]; * il-Fabbrika ta' Koelewei (Mergħa Bierda); * il-Fabbrika ta' Sint-Janshuis (id-Dar ta' San Ġwann). Il-mużewijiet mhux muniċipali ta' Bruges jinkludu l-Mużew tal-Birrerija, il-''Hof Bladelin'', iċ-Choco-Story (il-mużew taċ-ċikkulata), il-''Lumina Domestica'' (il-mużew tal-lampi), il-Mużew-Gallerija Xpo ta' [[Salvador Dalí]], il-Mużew tad-[[Djamant|Djamanti]], il-Frietmuseum (mużew iddedikat lill-patata moqlija Belġjana), il-Historium (mużew tal-istorja Medjevali ta' Bruges), iċ-ċentru tal-bizzilla, ix-Xirka tal-Arċiera ta' San Ġorġ, ix-Xirka tal-Arċiera ta' [[San Bastjan]], l-Abbazija ta' San Trudo, u l-Osservatorju Pubbliku ta' Beisbroek. === Siti u attrazzjonijiet reliġjużi === Bruges, li l-qaddis patrun tagħha huwa San Indrija l-Appostlu, hija magħrufa wkoll għall-attrazzjonijiet reliġjużi tagħha. Il-Bażilika tad-[[Demm]] Imqaddes (bl-Olandiż: ''Heilig-Bloedbasiliek''), b'mod partikolari, tospita r-relikwa tad-Demm Imqaddes, li nġabet fil-belt wara t-Tieni [[Kruċjata]] minn [[Thierry tal-Alsace]], u kull sena tintwera fit-toroq tal-belt. Iktar minn 1,600 abitant jieħdu sehem f'din il-purċissjoni reliġjuża f'tul ta' mil, bosta minnhom lebsin bħala kavallieri Medjevali jew ġellieda tal-Kruċjati. Attrazzjonijiet u mużewijiet reliġjużi oħra jinkludu l-Knisja tal-Madonna, il-Kunvent Ingliż, il-Knisja ta' [[Ġerusalemm]], il-[[Katidral]] ta' San Salvatore, l-Abbazija ta' San Trudo, il-Béguinage (bl-Olandiż: ''Begijnhof'') ta' Ten Wijngaerde, u l-Abbazija ta' Ter Doest (bl-Olandiż: ''Abdij Ter Doest'') f'Lissewege. == Trasport == === Bit-triq === Bruges għandha kollegamenti mal-awtostrada fid-direzzjonijiet kollha: * l-A10 lejn [[Ostende]] * l-A10/E40 lejn Gent u Brussell * l-A18/E40 lejn Veurne u Franza * l-A17/E403 lejn Kortrijk u Tournai * l-N31/E403 lejn Zeebrugge * l-N49/E34 lejn Anversa. Is-sewqan fiċ-ċentru storiku fejn hemm in-network prinċipali ta' kanali ta' Bruges, huwa mxekkel apposta permezz ta' skemi ta' ġestjoni tat-traffiku, inkluż għadd kbir ta' toroq li tista' tgħaddi minnhom min-naħa waħda biss. Is-sistema tħeġġeġ l-użu ta' rotot stabbiliti li jwasslu għal parkeġġi ċentrali għall-[[Karozza|karozzi]] u direttament għall-ħruġ mill-belt. Il-parkeġġi tal-karozzi huma konvenjenti għaż-żoni kummerċjali u turistiċi ċentrali u ma tantx huma għaljin wisq. === Bil-ferrovija === L-istazzjon ferrovjarju prinċipali ta' Bruges jikkollega l-iktar mal-kosta Belġjana. Jipprovdi wkoll mill-inqas ferroviji ta' kull siegħa lejn il-bliet ewlenin l-oħra tal-Belġju, kif ukoll lejn Lille, Franza. Barra minn hekk, hemm ukoll diversi ferroviji reġjonali u lokali. L-istazzjon fl-imgħoddi kien waqfa għar-rotta tat-Thalys [[Pariġi]]–Brussell–Ostende. Il-karozza tal-linja saċ-ċentru topera spiss, minkejja li l-istazzjon tal-ferrovija jinsab mixja ta' 10 minuti biss mit-toroq prinċipali tax-xiri u mixja ta' 20 minuta mill-pjazza prinċipali tas-suq. Hemm pjanijiet għal kollegament ferrovjarju mit-Tramuntana san-Nofsinhar li jgħaddi minn Bruges, minn Zeebrugge għal Lichtervelde, u għal kollegament ferrovjarju bejn Bruges u Ostende. === Bl-ajru === L-ajruport nazzjonali ta' Zaventem-Brussell, siegħa 'l bogħod bil-ferrovija jew bil-karozza, joffri l-aqwa konnessjonijiet. L-eqreb ajruport huwa l-Ajruport Internazzjonali ta' Ostende-Bruges, li jinsab madwar 25 kilometru (16-il mil) miċ-ċentru tal-belt ta' Bruges, iżda joffri trasport u konnessjonijiet limitati għall-passiġġieri. Reċentement beda jkun hemm ukoll karozza tal-linja diretta mill-Ajruport ta' [[Charleroi]] għal Bruges. === Trasport pubbliku === Bruges għandha network estensiv ta' karozzi tal-linja, operat minn ''De Lijn'', li jagħtu aċċess għaċ-ċentru tal-belt u għas-subborgi tagħha (linji tal-belt, bl-Olandiż: ''stadslijnen''), kif ukoll għal bosta rħula u villaġġi fir-reġjun madwar il-belt (linji reġjonali, bl-Olandiż: ''streeklijnen''). Bħala appoġġ għall-ġestjoni muniċipali tat-traffiku, it-trasport pubbliku huwa mingħajr ħlas għal dawk li jipparkjaw il-karozzi tagħhom fil-parkeġġ prinċipali tal-istazzjon. === Ċikliżmu === Għalkemm hemm ftit toroq li għandhom xi restrizzjonijiet, l-ebda parti minn Bruges mhi magħluqa għalkollox għall-karozzi. Is-sewwieqa tal-karozzi jridu joqogħdu attenti għal dawk li jkunu qed jimxu jew isuqu r-rota. Hemm pjanijiet li ilhom biex jiġu implimentati biex il-karozzi jiġu pprojbiti għalkollox miċ-ċentru storiku ta' Bruges jew mill-inqas biex it-traffiku jkun ristrett ferm iktar minn bħalissa, iżda dawn il-pjanijiet qatt ma twettqu. Fl-2005, inbidu s-sinjali tat-toroq għall-konvenjenza taċ-ċiklisti, sabiex it-traffiku bir-roti jkun permess miż-żewġ naħat tat-toroq; madankollu t-traffiku tal-karozzi ma naqasx. Minkejja dan, xi ħaġa komuni f'bosta bliet fir-reġjun, xorta waħda hemm eluf ta' ċiklisti fil-belt ta' Bruges. === Port === Il-port ta' Bruges huwa Zeebrugge (li bil-Fjamming tfisser Bruges mal-Baħar). Fis-6 ta' Marzu 1987, il-lanċa Brittanika MS ''Herald of Free Enterprise'' għerqet wara li telqet mill-port, u mietu 187 ruħ, fl-agħar diżastru li jinvolvi bastiment Brittaniku mill-1919; bdiet tbaħħar iżda l-buq tħalla miftuħ. Il-lanċa ''MS'' ''Herald of Free Enterprise'' kienet bastiment tal-passiġġieri li twassal lin-nies mill-port ta' Zeebrugge sal-port ta' [[Dover]] f'Kent u lura. Il-biċċa l-kbira tal-okkupanti kienu ħadu vantaġġ minn promozzjoni li dehret fil-gazzetti ta' vjaġġ bir-ritorn minn Dover għal Zeebrugge għal lira sterlina biss. == Sport == Bejn l-1998 u l-2016, Bruges ospitat il-bidu tat-tellieqa ċiklistika annwali tat-''Tour tal-Fjandri'', li kienet issir f'April u li kienet waħda mill-ikbar avvenimenti sportivi fil-Belġju. Il-[[futbol]] huwa popolari wkoll fi Bruges; il-belt għandha żewġ timijiet tal-futbol professjonali, u t-tnejn li huma jilagħbu fl-ogħla livell (l-Ewwel Diviżjoni Belġjana). [[Club Brugge KV|Club Brugge K.V.]] dan l-aħħar rebħu l-kampjonat, filwaqt li t-tieni tim, [[Cercle Brugge KSV|Cercle Brugge K.S.V.]], dan l-aħħar ġie promoss fl-ewwel diviżjoni. Iż-żewġ timijiet jilagħbu l-logħbiet f'darhom fl-[[Stejdjum Jan Breydel|Istadium Jan Breydel]] (li jesa' 30,000 ruħ) f'Sint-Andries. Hemm pjanijiet biex jinbena stadium ieħor ġdid għal Club Brugge li jesa' madwar 45,000 ruħ fit-Tramuntana tal-belt, filwaqt li l-kunsill lokali jirrinnova u jnaqqas il-kapaċità tal-Istadium Jan Breydel għal Cercle Brugge. Fis-sena 2000, Bruges kienet waħda mit-tmien bliet ospitanti għall-[[Kampjonati Ewropej tal-Futbol|KampjonatI Ewropej tal-Futbol]] tal-[[UEFA]], ospitat b'mod konġunt mill-Belġju u min-Netherlands. Fl-2021, Bruges, flimkien ma' [[Leuven]], ospitat il-Kampjonat UCI tat-Tlielaq fit-Toroq. == Edukazzjoni == Bruges hija ċentru għall-edukazzjoni fil-Fjandri tal-Punent. Ħdejn diversi skejjel primarji u sekondarji, hemm xi kulleġġi, bħal VIVES (fużjoni tal-eks KHBO (katholieke hogeschool Brugge Oostende) u KATHO (katholieke hoge school) jew HOWEST (''Hogeschool West-Vlaanderen'') u Sint-Leocollege. Barra minn hekk, il-belt tospita l-Kulleġġ tal-Ewropa, istituzzjoni prestiġjuża ta' studji postgradwatorji fl-[[Ekonomija]], il-[[Dritt|Liġi]] u l-[[Politika]] Ewropea, kif ukoll l-Istitut Universitarju tan-[[Ġnus Magħquda|Nazzjonijiet Uniti]] għall-Istudji Komparattivi tal-Integrazzjoni Reġjonali (UNU-CRIS), istitut universitarju tar-riċerka u t-taħriġ tan-Nazzjonijiet Uniti. == Ġemellaġġ == Bħala prinċipju, Bruges sa issa qatt ma daħlet f'kollaborazzjoni mill-qrib ma' xi bliet għal ġemellaġġi. Mingħajr ma tiċħad l-utilità ta' dawn l-iskemi għall-irħula b'inqas kuntatti internazzjonali, ir-raġuni prinċipali hi li Bruges kieku ssibha bi tqila biex tagħżel bejn il-bliet u tal-fehma li diġà diffiċli li tlaħħaq mal-bosta kuntatti internazzjonali li għandha. Barra minn hekk, kien jingħad ukoll fi Bruges li l-ġemellaġġi spiss kienu okkażjoni biex l-awtoritajiet u r-rappreżentanti tal-belt jivvjaġġaw bil-flejjes pubbliċi. Fis-snin 50 tas-seklu 20, dan il-prinċipju wassal biex Bruges tirrifjuta ġemellaġġ ma' [[Nizza]] u ma' bliet u rħula oħra, iffirmat minn ambaxxatur Belġjan mingħajr ebda konsultazzjoni. Fis-snin 70 tas-seklu 20, konslu Belġjan f'Oldenburg ġiegħel lis-sindku ta' Bruges jiffirma dikjarazzjoni ta' ħbiberija li pprova jippreżenta għalxejn bħala ġemellaġġ. Il-ġemellaġġ ma' wħud mill-eks komuni, li fl-1971 saru parti minn Bruges, ma tkompliex. Dan ma jfissirx li Bruges mhix interessata tikkoopera ma' bliet u ma' rħula oħrajn, kemm fuq medda qasira kif ukoll fit-tul, pereżempju għal proġetti partikolari. Dawn li ġejjin huma xi eżempji. ; [[Bastogne]], Luxembourg, il-Belġju : Wara t-Tieni Gwerra Dinjija u fis-snin 70 tas-seklu 20, Bruges, b'mod iktar speċifiku l-Brigata tat-Tifi tan-Nar ta' Bruges, kellha relazzjonijiet ta' ħbiberija ma' Bastogne. Kull sena kienet tiġi offruta btala b'xejn fejn il-baħar f'Zeebrugge lit-tfal mill-belt ta' Nuts. ; [[Arolsen]], Hesse, il-Ġermanja : Mis-snin 50 sas-snin 80 tas-seklu 20, Bruges kienet il-patrun tal-Ewwel Riġment Belġjan tal-Gwardji fuq iż-[[Żiemel|Żwiemel]], stazzjonati f'Arolsen. ; [[Salamanca]], Castilla y León, Spanja : Iż-żewġt ibliet kienu Bliet Ewropej tal-Kultura fl-2002. Bruges organizzat xi skambji ma' Salamanca. ; [[Mons]], Hainaut, il-Belġju : Fl-2007, ġiet inawgurata kooperazzjoni kulturali u artistika bejn Mons u Bruges. ; [[Burgos]], Castilla y León, Spanja : Fid-29 ta' Jannar 2007, is-sindki ta' Burgos u ta' Bruges iffirmaw dikjarazzjoni ta' intenzjonijiet dwar il-kooperazzjoni futura fir-rigward ta' kwistjonijiet kulturali, turistiċi u ekonomiċi. == Kultura popolari == === Nies notevoli === {| class="wikitable" |In-nies li ġejjin twieldu fi Bruges: |Fis-seklu 15, il-belt attirat għadd ta' personalitajiet prominenti: |- | * Jan Breydel u Pieter de Coninck, ġellieda għal-libertà * Filippu I ta' Kastilja, l-ewwel mexxej tal-Asburgi fi Spanja (1478–1506) * [[Simon Stevin]], matematiku u inġinier (1548–1620) * [[Franciscus Gomarus]], teologu [[Kalviniżmu|Kalvinist]] (1563–1641) * Guido Gezelle, [[poeta]] u qassis (1830–1899) * [[Gotye]], [[kantant]] u kantawtur [[Awstralja|Awstraljan]]-Belġjan (1980) * [[Isidore van Kinsbergen]], inċiżur Olandiż-Fjamming (1821–1905) * [[Hugo Claus]], awtur Belġjan (1929–2008) * [[Tony Parker]], plejer tal-[[basketball]] tal-NBA (1982) | * Filippu t-Twajjeb, id-Duka ta' Bourgogne stabbilixxa l-qorti fi Bruges, fi Brussell u f'Lille * William Caxton, merkant, diplomatiku, [[kittieb]] u litografu Ingliż * [[Petrus Christus]], pittur Fjamming * [[Gerard David]], pittur Fjamming * Hans Memling, pittur Fjamming * Jan van Eyck, pittur Fjamming * [[Juan Luís Vives]], studjuż u umanista [[Spanja|Spanjol]] * [[Simon Bening]], illuminista Fjamming * [[Levina Teerlinc]], illuminista Fjamming |} === Letteratura === * Hendrik Conscience's ''The Lion of Flanders, or the Battle of the Golden Spurs'' (1836, Dutch: ''De Leeuw van Vlaenderen, of de Slag der Gulden Sporen''), is a historical-fiction novel based on the medieval Franco-Flemish War and the Battle of the Golden Spurs, both of which historically include Bruges. * Ludwig Bemelmans' children's novel ''The Golden Basket'' (1936) tells the story of a family's visit to Bruges. In the novel, two sisters stay at the Golden Basket hotel in Bruges with their father. On a visit to Bruges cathedral with the innkeeper's son, the sisters meet a dozen little schoolgirls. This would mark the first appearance of Bemelmans' best-known character, Madeline. * The last chapter of Saul Bellow's 1953 novel ''The Adventures of Augie March'' features the titular character driving through France on his way to Bruges on business. * ''Bruges-la-Morte'' (1892), a short novel by the Belgian author Georges Rodenbach. The libretto of Erich Wolfgang Korngold's opera Die Tote Stadt (1920) is based on this book. * The detective stories of Belgian writer Pieter Aspe are situated in Bruges. * ''Niccolò Rising'' (1986), the first volume of Dorothy Dunnett's eight-book series, ''House of Niccolò'', is largely set in Bruges. Other books in the series also have sections set in the Belgian city. * Alan Hollinghurst's 1994 novel ''The Folding Star'' is set in a Flemish town that is recognisably Bruges. * ''L'Astrologue de Bruges'' ("The Astrologer of Bruges," 1994), a Belgian bande dessinée in the Yoko Tsuno comic series, is entirely set in both contemporary and 1545's Bruges. * The first part of the "Letters from Zedelghem" story in David Mitchel's ''Cloud Atlas'' (2004) takes place near Bruges, in the titular Zedelghem municipality. === Films === * Fred Zinneman's ''The Nun's Story'' is a 1959 dramatic film starring Audrey Hepburn that is primarily set in Bruges. * ''The Killer Is on the Phone'' (Italian: ''L'assassino... è al telefono'') is a 1972 ''giallo'' film set in Bruges. * The main antagonist of the Austin Powers film series, Dr. Evil, was raised in Bruges. * The 2008 film ''In Bruges'', starring Colin Farrell and Brendan Gleeson, is set almost entirely in Bruges. Throughout the film, which was directed by British-Irish director Martin McDonagh, the city's major landmarks and history are mentioned repeatedly, as are the contrasted viewpoints of the two lead characters of the story. * In 2014 Bollywood film ''PK'', opening scenes involving Anushka Sharma and Sushant Singh Rajput (including song Chaar Kadam) are set in Bruges. * The story of the removal of the ''Madonna of Bruges'' being removed by the Nazis and then returned is told in the fact-based 2014 movie ''The Monuments Men''. * The 2019 Hallmark movie, ''Love, Romance & Chocolate'', starring Lacey Chabert, takes place in Bruges. === Televiżjoni u mużika === * The song "Marieke" by Belgian singer Jacques Brel is about a Flemish girl, Marieke, whom Brel once loved and lived "between the towers of Bruges and Ghent." * ''Floris'', a Dutch television action series written by Gerard Soeteman, depicts castles located in Belgian cities, including Bruges. * In the seventh episode of ''Where Is My Friend's Home'' (2015–2016), a South-Korean reality-travel TV show, the cast tours Bruges as part of the second season's trip to Belgium. * Some scenes from episode 6 of season 2 of Marvel's Agents of S.H.I.E.L.D. take place in Bruges, where a local beer, "Straffe Hendrik," is mentioned and shown. == Referenzi == rwgmubs0lnmto6hluw4ajwzcr9nr5s9 279346 279344 2022-08-18T21:17:23Z Trigcly 17859 added [[Category:Bliet tal-Belġju]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox city}} '''Bruges''' (/bruːʒ/ ''BRUHGZH'', bl-[[Lingwa Olandiża|Olandiż]]: '''''Brugge''''' [ˈbrʏɣə]) hija l-[[belt kapitali]] u l-ikbar belt fil-provinċja tal-[[Fjandri tal-Punent]] fir-Reġjun Fjamming tal-[[Belġju]], fil-Majjistral tal-pajjiż, u s-sitt l-ikbar belt tal-pajjiż bħala popolazzjoni. L-erja tal-belt kollha tammonta għal iktar minn 13,840 ettaru (138.4 km²; 53.44 mil kwadru), inkluż 1,075 ettaru tul il-kosta, f'[[Zeebrugge]] (li ġejja minn ''Brugge aan zee'', li tfisser "Bruges mal-Baħar"). Iċ-ċentru storiku tal-belt huwa [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]].<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/996/|titlu=Historic Centre of Brugge|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Għandha għamla ovali u daqs ta' madwar 430 ettaru. Il-popolazzjoni totali tal-belt tammonta għal 117,073 ruħ (fl-1 ta' Jannar 2008), li minnhom madwar 20,000 ruħ jgħixu fiċ-ċentru tal-belt. Iż-żona metropolitana, inkluż iż-żona tal-periferija, tkopri erja ta' 616 km² (238 mil kwadru) u għandha total ta' 255,844 abitant skont l-aħħar ċensiment tal-1 ta' Jannar 2008. Flimkien ma' ftit bliet oħra bil-kanali fit-Tramuntana tal-[[Ewropa]], bħal [[Amsterdam]], fin-[[Pajjiżi l-Baxxi|Netherlands]], u San Pietruburgu, fir-[[Russja]], xi kultant tissejjaħ "il-[[Venezja]] tat-Tramuntana". Bruges għandha importanza ekonomika importanti, bis-saħħa tal-port tagħha, u fl-imgħoddi kienet waħda mill-bliet kummerċjali ewlenin tad-[[Id-Dinja|dinja]]. Bruges hija destinazzjoni turistika fil-Belġju, u hija magħrufa sew bħala s-sede tal-Kulleġġ tal-Ewropa, istitut universitarju għall-istudji Ewropej. == [[Etimoloġija]] == L-iżjed tismija bikrija ta' isem il-belt bħala kienet bħala ''Bruggas'', ''Brvggas'' jew ''Brvccia'' fit-840-875 W.K. Iktar 'il quddiem, tissemma bħala ''Bruciam'' u ''Bruociam'' (fit-892); bħala ''Brutgis uico'' (fl-aħħar tas-seklu 9); bħala ''in portu Bruggensi'' (għall-ħabta tal-1010); bħala ''Bruggis'' (fl-1012); bħala ''Bricge'' fil-Kronaka Anglo-Sassona (fl-1037); bħala ''Brugensis'' (fl-1046); bħala ''Brycge'' fil-Kronaka Anglo-Sassona (fl-1049-1052); bħala ''Brugias'' (fl-1072); bħala ''Bruges'' (fl-1080-1085); bħala ''Bruggas'' (għall-ħabta tal-1084); bħala ''Brugis'' (fl-1089); u bħala ''Brugge'' (fl-1116). L-isem x'aktarx li oriġina mill-Olandiż Antik, mill-kelma għal "pont": ''brugga''. Wieħed jista' jqabbel ukoll l-Olandiż Nofsani ''brucge'', ''brugge'' (jew ''brugghe'', ''brigghe'', ''bregghe'', ''brogghe''), u l-Olandiż modern ''bruggehoofd'' u ''brug''. Il-varjant ''brugghe'' x'aktarx li huwa varjant tal-Olandiż tan-Nofsinhar. Il-kelma bl-Olandiż u bl-[[Lingwa Ingliża|Ingliż]] (''bridge''), it-tnejn joriġinaw mill-Proto-Ġermaniku *''brugjō-''. == Storja == === Oriġini === Bruges kienet il-post magħżul minn insedjament kostali matul il-[[preistorja]]. Dan l-insedjament ta' Żmien il-Bronż u ta' Żmien il-[[Ħadid]] ma għandux rabta mal-iżvilupp tal-belt [[Medjuevu|Medjevali]]. Fl-inħawi ta' Bruges, l-ewwel fortifikazzjonijiet inbnew wara l-ħakma ta' Menapii minn [[Ġulju Ċesri]] fl-ewwel seklu [[Ante Christum natum|Q.K]]., sabiex iż-żona kostali tiġi protetta mill-pirati. Il-[[Franki]] ħadu l-kontroll tar-reġjun kollu għall-Gallo-[[Imperu Ruman|Rumani]] għall-ħabta tas-seklu 4 u amministrawh bħala l-''Pagus Flandrensis''. L-inkursjonijiet tal-[[Vikingi]] tas-seklu 9 ħeġġew lill-Konti [[Baldwin I]] tal-Fjandri jsaħħaħ mill-ġdid il-fortifikazzjonijiet Rumani; il-kummerċ f'qasir żmien reġa' kompla mal-[[Renju Unit|Ingilterra]] u mal-[[Skandinavja|Iskandinavja]]. L-abitazzjoni Medjevali bikrija bdiet fis-seklu 9 u 10, x'aktarx b'insedjament iffortifikat u knisja. === Epoka tad-deheb (is-sekli 12 sa 15) === Fl-1089, Bruges saret il-belt kapitali tal-Kontea tal-Fjandri. Bruges irċeviet ir-rikonoxximent bħala belt fis-27 ta' Lulju 1128, u nbnew swar u kanali ġodda. Sas-seklu 12, il-belt kienet kisbet amministrazzjoni awtonoma. Het Zwin (Daħla tad-Deheb), id-daħla tal-marea ta' Bruges, kienet kruċjali għall-iżvilupp tal-kummerċ lokali. Minn madwa l-1050, is-sedimentazzjoni gradwali kienet waslet biex il-belt titlef l-aċċess dirett li kellha għall-baħar. Madankollu, maltempata fl-1134 reġgħet stabbiliet dan l-aċċess, permezz tal-ħolqien ta' kanal naturali f'Het Zwin. Dan l-iżbokk il-ġdid għall-baħar kien estiż saħansitra sa [[Damme]], belt li saret stazzjonament kummerċjali ta' Bruges. ==== Kummerċ ==== Bruges kellha pożizzjoni strateġika f'salib it-toroq tar-rotot kummerċjali tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar tal-[[Lega Anseatika]]. Bruges diġà kienet inkluża fiċ-ċirkwit tal-fieri Fjammingi u [[Franza|Franċiżi]] tad-drapp fil-bidu tas-seklu 13, iżda meta s-sistema l-antika tal-fieri sfaxxat, l-imprendituri ta' Bruges ħadu ħsieb ikunu innovattivi. Huma żviluppaw, jew issellfu mill-[[Italja]], forom ġodda ta' kapitaliżmu merkantili, li permezz tagħhom diversi merkanti setgħu jaqsmu r-riskji u l-profitti, kif ukoll l-għarfien tagħhom dwar is-swieq. Użaw forom ġodda ta' skambju ekonomiku, inkluż kambjali u dokumenti ta' kreditu. Il-belt laqgħet lill-kummerċjanti barranin bi ħġarha, b'mod partikolari lill-kummerċjanti [[Portugall|Portugiżi]] li kienu jbigħu l-bżar u ħwawar oħra. Meta l-belt reġgħet bdiet tieħu r-ruħ fis-seklu 12, is-suq tas-suf, l-industrija tal-insiġ tal-oġġetti tas-suf, u s-suq tad-drapp kollha bbenefikaw mill-kenn tas-swar tal-belt, fejn il-prodotti żejda setgħu jiġu akkumulati fis-sikurezza kollha taħt il-patroċinju tal-Kontijiet tal-Fjandri. L-imprendituri tal-belt għamlu ħilithom biex jistabbilixxu kolonji ekonomiċi mid-distretti tal-produzzjoni tas-suf tal-Ingilterra u tal-[[Skozja|Iskozja]]. Il-kuntatti mal-Ingliżi wasslu l-qmuħ min-[[Normandija]] u l-inbejjed tal-Gaskonja. Il-vapuri Anseatiċi melew il-port, li kellu jitkabbar lil hinn minn Damme sa [[Sluys]] sabiex jakkomoda l-bastimenti l-ġodda. Fl-1277, l-ewwel flotta merkantili mir-Repubblika ta' [[Genova: It-Toroq Ġodda u s-Sistema tal-Palazzi tal-Listi|Genova]] tfaċċat fil-port ta' Bruges, l-ewwel mill-kolonji merkantili li għamlu lil Bruges il-kollegament prinċipali għall-kummerċ fil-[[Mediterran]]. Dan l-iżvilupp fetaħ mhux biss il-kummerċ tal-ħwawar mil-Lvant, iżda avvanza wkoll it-tekniki kummerċjali u finanzjarji, u wassal xita ta' kapital li malajr ħadet post is-sistema bankarja ta' Bruges. Il-binja li r-Repubblika ta' Genova ospitat ir-rappreżentanza kummerċjali tagħha fiha fil-belt għadha teżisti, u issa tospita l-Frietmuseum. Il-Borża nfetħet fl-1309 (x'aktarx l-ewwel Borża fid-dinja) u żviluppat fl-iżjed suq sofistikat tal-flus tal-Pajjiżi l-Baxxi fis-seklu 14. Sakemm tfaċċaw l-iġfna Venezjani fl-1314, diġà kienu tard. Bosta merkanti barranin intlaqgħu fi Bruges, bħall-merkanti Kastiljani tas-suf li waslu għall-ewwel darba fis-seklu 13. Wara li ntemm il-monopolju tagħhom, il-Baski, ħafna minnhom minn [[Bilbao]] ([[Biskajja]]), stagħnaw bħala merkanti (suf, oġġetti bażiċi tal-ħadid, eċċ.) u stabbilew il-konsolat kummerċjali tagħhom stess fi Bruges sa nofs is-seklu 15. Il-merkanti barranin espandew iż-żoni kummerċjali tal-belt. Huma kellhom komunitajiet separati rregolati bil-liġijiet tagħhom stess sal-kollass ekonomiku wara l-1700. Dan il-ġid wassal għal irvellijiet soċjali, li fil-biċċa l-kbira tagħhom trażżnu bil-forza mill-milizja. Madankollu, fl-1302, wara l-Bruges Matins (il-massakru ta' billejl tal-gwarniġjon Franċiż fi Bruges mill-membri tal-milizja Fjamminga lokali fit-18 ta' Mejju 1302), il-popolazzjoni ngħaqdet mal-Konti tal-Fjandri kontra l-Franċiżi, u dan wassal għar-rebħa fil-Battalja tal-Ixpruni tad-Deheb, miġġielda ħdejn [[Kortrijk]] fil-11 ta' Lulju. L-[[Statwa|istatwa]] ta' [[Jan Breydel]] u [[Pieter de Coninck]], il-mexxejja tar-rewwixta, għadha teżisti fil-[[pjazza]] tas-Suq il-Kbira. Il-belt żammet milizja bħala korp paramilitari permanenti. Kisbet flessibbiltà u prestiġju kbir permezz ta' rabtiet mill-qrib ma' xirka ta' milizji organizzati, magħmula minn professjonisti u unitajiet speċjalizzati. L-irġiel tal-milizja xtraw u ħadu ħsieb l-armi u l-armaturi tagħhom stess, skont l-istatus tal-familja tagħhom u l-ġid li kellhom. Iktar 'il quddiem, Bruges ġarrbet irvell Fjamming wara l-ieħor, li seħħew madwar il-Kontea tal-Fjandri bejn l-1323 u l-1328. Fl-aħħar tas-seklu 14, Bruges saret wieħed mill-Erba' Membri, flimkien ma' Brugse Vrije, [[Gent]] u [[Ypres]]. Flimkien iffurmaw parlament; madankollu, spiss kienu jiġġieldu ma' xulxin. Fis-seklu 15, [[Filippu t-Twajjeb]], id-Duka ta' [[Bourgogne]], stabbilixxa l-qorti tiegħu fi Bruges, kif ukoll fi [[Brussell]] u f'[[Lille]], u attira bosta artisti, bankiera u personalitajiet prominenti oħra mill-Ewropa kollha. In-nissieġa u l-għażżiela ta' Bruges kienu meqjusa bħala l-aqwa fid-dinja, u l-popolazzjoni ta' Bruges kibret għal mill-inqas 125,000 ruħ u x'aktarx sa 200,000 ruħ għall-ħabta tal-1400. It-tekniki l-ġodda tal-[[pittura]] biż-żejt tal-iskola Fjamming saru rinomati mad-dinja kollha. L-ewwel ktieb bl-Ingliż li qatt ġie stampat ġie ppubblikat fi Bruges minn [[William Caxton]]. [[Dwardu IV]] u [[Richard III]] tal-Ingilterra dak iż-żmien kien eżiljati fi Bruges. === Deklin wara l-1500 === Minn xi l-1500, il-kanal ta' Het Zwin, li kien wassal tant prosperità għall-belt, beda jimtela bis-sedimenti u l-Epoka tad-Deheb intemmet. [[Anversa]] malajr ħaditilha postha bħala l-belt ekonomika ewlenija tal-Pajjiżi l-Baxxi. Matul is-[[seklu 17]], iffjorixxiet l-industrija tal-[[bizzilla]], u saru diversi sforzi biex iż-żmien glorjuż tal-imgħoddi jerġa' jiġi. Matul is-snin 50 tas-seklu 17, il-belt kienet il-bażi ta' [[Karlu II]] tal-Ingilterra u l-qorti tiegħu fl-eżilju. L-infrastruttura marittima ġiet immodernizzata, u nbnew kollegamenti ġodda bil-baħar, iżda mingħajr wisq suċċess, għaliex Anversa kulma jmur saret iktar dominanti. Bruges tfaqqret u gradwalment l-importanza tagħha svintat; il-popolazzjoni tagħha wkoll niżlet minn 200,000 ruħ għal 50,000 ruħ sal-1900. Ir-rumanzier simbolista [[George Rodenbach]] għamel karattru mill-belt fir-rumanz tiegħu ''Bruges-la-Morte'', li tfisser "Bruges il-Mejta", li ġie adattat għall-opra ta' [[Erich Wolfgang Korngold]], ''Die tote Stadt'' (Il-Belt il-Mejta). === Seklu 19 u wara === Fit-tieni nofs tas-seklu 19, Bruges saret waħda mill-ewwel destinazzjonijiet turistiċi fid-dinja, u attirat turisti għonja Brittaniċi u Franċiżi. Sal-1909 ġiet stabbilita l-assoċjazzjoni "Immexxu lil Bruges 'il Quddiem: Soċjetà għat-Titjib tat-Turiżmu". Fl-[[L-Ewwel Gwerra Dinjija|Ewwel Gwerra Dinjija]], il-forzi [[Ġermanja|Ġermaniżi]] okkupaw lil Bruges. Madankollu, il-belt ma ġarrbet l-ebda ħsara estensiva u ġiet illiberata fid-19 ta' Ottubru 1918 mill-Alleati. Il-belt ġiet okkupata mill-Ġermaniżi mill-1940 matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]] u mill-ġdid ma ġarrbet l-ebda qerda. Fit-12 ta' Settembru 1944, ġiet illiberata mit-12-il truppa [[Kanada|Kanadiża]] tad-Draguni ta' Manitoba. Il-liberazzjoni tal-belt ġiet iffaċilitata mill-pont, issa magħruf bħala l-Pont tal-Kanada, li jikkollega l-muniċipalitajiet periferiċi maċ-ċentru tal-belt. Wara l-1965, il-belt Medjevali oriġinali esperjenzat "[[rinaxximent]]". Ir-restawr tal-istrutturi residenzjali u kummerċjali, tal-[[Monument|monumenti]] storiċi, u tal-knejjes iġġenera żieda fit-turiżmu u l-attività ekonomika fiċ-ċentru storiku. It-turiżmu internazzjonali sploda, u sforzi ġodda wasslu biex Bruges tiġi ddeżinjata l-[[Kapitali Ewropea tal-Kultura]] fl-2002. Il-belt tattira xi tmien miljun turist fis-sena. Il-port ta' Zeebrugge nbena fl-1907. Il-Ġermaniżi użawh għall-U-boats tagħhom fl-Ewwel Gwerra Dinjija. Tkabbar ferm fis-snin 70 tas-seklu 20 u fil-bidu tas-snin 80 tas-seklu 20 u sar wieħed mill-iżjed portijiet importanti u moderni tal-Ewropa. == Sit ta' Wirt Dinji == Iċ-Ċentru Storiku ta' Bruges ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fis-sena 2000.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-'''kriterju (vi)''' "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".<ref name=":0" /> L-iżjed attrazzjoni ewlenija magħrufa ta' Bruges hija t-Torri tal-Kampnar ta' Bruges tas-seklu 13 li jospita karillon muniċipali ta' 47 qanpiena. It-Torri tal-Kampnar ta' Bruges, separatament mis-Sit ta' Wirt Dinji taċ-ċentru storiku ta' Bruges, huwa inkluż bħala Sit ta' Wirt Dinji ieħor tal-UNESCO, il-[[Kampnari tal-Belġju u ta' Franza]]. Il-belt għadha timpjega persuna full-time li tieħu ħsieb il-karillon u li tagħmel kunċerti mingħajr ħlas fuq bażi regolari.<ref>{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/943/|titlu=Belfries of Belgium and France|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Bruges tospita wkoll it-tielet Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO; il-"Béguinage" (kumpless għal-lajċi) ta' Ten Wijngaerde tas-seklu 13, li huwa inkluż fil-"[[Béguinages Fjammingi]]".<ref>{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/855/|titlu=Flemish B&eacute;guinages|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Ġeografija == Il-muniċipalità tikkonsisti minn: * Il-ċentru storiku tal-belt ta' Bruges, Sint-Jozef u Sint-Pieters (I) * Koolkerke (II) * Sint-Andries (III) * Sint-Michiels (IV) * Assebroek (V) * Sint-Kruis (VI) * Dudzele (VII) * Lissewege (flimkien ma' Zeebrugge u Zwankendamme) (VIII) == Klima == Bruges għandha klima oċeanika (Köppen ''Cfb''). {| class="wikitable mw-collapsible" ! colspan="14" |''Data'' klimatika ta' Bruges (temp. normali 1981–2010, sigħat ta' [[xemx]] 1984–2013) |- !Xahar !Jan !Fra !Mar !Apr !Mej !Ġun !Lul !Aww !Set !Ott !Nov !Diċ !Sena |- !Temp. għolja medja f'°C (°F) |6.2 (43.2) |7.0 (44.6) |10.8 (51.4) |14.5 (58.1) |17.4 (63.3) |19.9 (67.8) |22.4 (72.3) |22.5 (72.5) |19.7 (67.5) |15.3 (59.5) |10.1 (50.2) |6.6 (43.9) |14.7 (58.5) |- !Temp. medja kuljum f'°C (°F) |3.6 (38.5) |3.8 (38.8) |6.8 (44.2) |9.3 (48.7) |12.9 (55.2) |15.6 (60.1) |17.9 (64.2) |17.9 (64.2) |15.0 (59.0) |11.3 (52.3) |7.1 (44.8) |4.1 (39.4) |10.6 (51.1) |- !Temp. baxxa medja f'°C (°F) |0.9 (33.6) |0.6 (33.1) |2.8 (37.0) |4.5 (40.1) |8.4 (47.1) |11.3 (52.3) |13.3 (55.9) |12.9 (55.2) |10.4 (50.7) |7.4 (45.3) |4.2 (39.6) |1.7 (35.1) |6.5 (43.7) |- !Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) |66.5 (2.62) |55.8 (2.20) |58.0 (2.28) |44.2 (1.74) |61.5 (2.42) |68.5 (2.70) |71.3 (2.81) |79.0 (3.11) |79.2 (3.12) |84.8 (3.34) |86.1 (3.39) |81.1 (3.19) |836.2 (32.92) |- !Medja ta' jiem ta' preċipitazzjoni |12.6 |10.6 |11.8 |9.7 |10.7 |10.0 |9.9 |9.9 |10.8 |12.1 |13.7 |13.3 |135.1 |- !Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar |63 |83 |130 |187 |217 |211 |221 |208 |152 |118 |65 |51 |1,705 |- | colspan="14" |Sors: L-Istitut Meteoroloġiku Rjali |} == Attrazzjonijiet ewlenin, arti u kultura == L-arkitettura Medjevali fi Bruges fil-biċċa l-kbira tagħha għadha intatta, u b'hekk hija waħda mill-iżjed bliet Medjevali ppreservati fl-Ewropa. Iċ-Ċentru Storiku ta' Bruges ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fis-sena 2000.<ref name=":0" /> Il-binjiet Medjevali tagħha jinkludu l-Knisja tal-Madonna, bi spiera tal-brikks li tlaħħaq il-115.6-il metru (379.27 pied), u għaldaqstant hija t-tieni l-itwal torri/binja tal-brikks fid-dinja. L-[[Skultura|iskultura]] tal-''Madonna bil-Bambin'', li wieħed jista' jara fit-transett, jingħad li hija l-unika skultura ta' [[Michelangelo]] li telqet mill-[[Italja]] matul ħajtu. === Artiġjanat === Bruges hija magħrufa għat-teknika tat-tessuti tal-bizzilla. Barra minn hekk, il-belt u l-bizzilla tagħha ispiraw is-sensiela ''Thread Routes'', u parti mit-tieni episodju miġbud fl-2011 inġibed fi Bruges. Diversi birer ingħataw isem il-belt, bħal ''Brugge Blond'', ''Brugge Tripel'', ''Brugs'', ''Brugse Babbelaar'', ''Brugse Straffe Hendrik'' u ''Brugse Zot''. Madankollu, l-aħħar tnejn biss – ''Brugse Zot'' u ''Brugse Straffe Hendrik'' – jiġu prodotti fil-belt stess, fil-Birrerija ta' De Halve Maan. === Divertiment === * Aquariustheater * Boudewijn Seapark (park akkwatiku tad-divertiment f'Sint-Michiels) * Biekorf * Cinema Liberty * Cinema Lumière (films alternattivi) * Concertgebouw, Bruges ("Binja tal-Kunċerti") * De Dijk * De Werf * Het Entrepot * Joseph Ryelandtzaal * Kinepolis Bruges * Magdalenazaal * SirkeltheaterStadsschouwburg Brugge * Studio Hall ==== Festivals ==== {| class="wikitable" |Festivals tal-[[mużika]]: * ''Airbag'' (festival tal-konċertina) * ''Blues in Bruges'' * ''Brugge Tripel Dagen'' * ''Brugges Festival'' (mużika dinjija) * ''Cactusfestival'' * ''Elements Festival'' (mużika elettronika) * ''Fuse on the Beach'' (festival tal-mużika dance f'Zeebrugge) * ''Hafabrugge'' (festival tal-orkestra) * ''Internationale Fedekam Taptoe'' * ''Jazz Brugge'' * ''Koorfestival'' ("festival tal-kor") * ''Festival van Vlaanderen'' – ''MAfestival'' * ''Music in Mind'' (mużika [rock] atmosferika) * ''September Jazz'' * ''Sint-Gillis Blues – en Folkfestival'' * ''BurgRock'' * ''Comma Rocks'' Festival * ''Red Rock Rally'' * ''Thoprock'' |Festivals kulturali u tal-ikel: * ''Aristidefeesten'' * ''BAB-bierfestival'' ("festival tal-birra") * ''Brugse Kantdagen'' ("Jiem il-Bizzilla ta' Bruges") * ''Chapter 2'' (spettaklu tal-juggling) * ''Choco-Laté'' (festival taċ-[[ċikkulata]]) * ''Cinema Novo'' (festival tal-films) * ''Cirque Plus'' (festival taċ-ċirklu) * ''European Youth Film Festival of Flanders'' * ''Ice Magic'' (festival tal-iskulturi tas-silġ) * ''Jonge Snaken Festival'' * ''Midwinterfeest'' * ''NAFT'' (festival teatrali) * ''Poirot in Bruges – Knack thrillerfestival'' * ''Razor Reel Fantastic Film Festival'' * ''Reiefeest'' (festival fuq il-kanali) |Festivals tal-kultura tal-musicals: * ''Come On!'' * ''Coupurefeesten'' * ''December Dance'' * ''Feest In 't Park'' * ''FEST!'' * ''Klinkers'' * ''Polé Polé Beach'' (f'Zeebrugge) * ''Sint-Michielse Feeste'' * ''Summer End Festival'' * ''Vama Veche'' festival |} === Mużewijiet u siti storiċi (mhux reliġjużi) === Bruges tospita bosta [[Mużew|mużewijiet]]. Il-mużewijiet tal-[[arti]] tagħha jinkludu id-Dar ta' Arents, kif ukoll il-Groeningemuseum, li għandu kollezzjoni estensiva ta' arti Medjevali u moderna bikrija. Membri tal-iskola Bikrija tan-[[Pajjiżi l-Baxxi|Netherlands]] ta' pitturi tas-seklu 15 huma rrappreżentati, inkluż xogħlijiet ta' [[Jan van Eyck]]. Van Eyck, kif ukoll [[Hans Memling]], għexu u ħadmu fi Bruges. Attrazzjoni oħra huma d-daħliet ippreservati tal-belt antika: il-''Kruispoort'', il-''Gentpoort'', l-i''Smedenpoort'' u l-''Ezelpoort''. Id-''Dampoort'', il-''Katelijnepoort'' u l-''Boeveriepoort'' ma għadhomx jeżistu. L-Isptar l-Antik ta' San Ġwann (il-Mużew ta' Hans Memling) u l-Madonna tal-Artisti tal-Fuħħar huma sptarijiet u mużewijiet. Il-belt hija magħrufa għall-''Bruggemuseum'' ("Mużew ta' Bruges"), l-isem ġenerali mogħti lil 11-il mużew storiku differenti fil-belt, inkluż: * il-Gruuthusemuseum, mużew tad-dar ta' [[Louis de Gruuthuse]]; * il-Knisja tal-Madonna; * il-Mużew [[Arkeoloġija|Arkeoloġiku]]; * il-Gentpoort; * il-Kampnar; * il-Muniċipju fil-pjazza ċentrali; * il-''Provinciaal Hof'' (Qorti Provinċjali); * il-Villa ta' Brugse Vrije; * il-Mużew tal-Folklor; * il-Mużew ta' [[Guido Gezelle]]; * il-Fabbrika ta' Koelewei (Mergħa Bierda); * il-Fabbrika ta' Sint-Janshuis (id-Dar ta' San Ġwann). Il-mużewijiet mhux muniċipali ta' Bruges jinkludu l-Mużew tal-Birrerija, il-''Hof Bladelin'', iċ-Choco-Story (il-mużew taċ-ċikkulata), il-''Lumina Domestica'' (il-mużew tal-lampi), il-Mużew-Gallerija Xpo ta' [[Salvador Dalí]], il-Mużew tad-[[Djamant|Djamanti]], il-Frietmuseum (mużew iddedikat lill-patata moqlija Belġjana), il-Historium (mużew tal-istorja Medjevali ta' Bruges), iċ-ċentru tal-bizzilla, ix-Xirka tal-Arċiera ta' San Ġorġ, ix-Xirka tal-Arċiera ta' [[San Bastjan]], l-Abbazija ta' San Trudo, u l-Osservatorju Pubbliku ta' Beisbroek. === Siti u attrazzjonijiet reliġjużi === Bruges, li l-qaddis patrun tagħha huwa San Indrija l-Appostlu, hija magħrufa wkoll għall-attrazzjonijiet reliġjużi tagħha. Il-Bażilika tad-[[Demm]] Imqaddes (bl-Olandiż: ''Heilig-Bloedbasiliek''), b'mod partikolari, tospita r-relikwa tad-Demm Imqaddes, li nġabet fil-belt wara t-Tieni [[Kruċjata]] minn [[Thierry tal-Alsace]], u kull sena tintwera fit-toroq tal-belt. Iktar minn 1,600 abitant jieħdu sehem f'din il-purċissjoni reliġjuża f'tul ta' mil, bosta minnhom lebsin bħala kavallieri Medjevali jew ġellieda tal-Kruċjati. Attrazzjonijiet u mużewijiet reliġjużi oħra jinkludu l-Knisja tal-Madonna, il-Kunvent Ingliż, il-Knisja ta' [[Ġerusalemm]], il-[[Katidral]] ta' San Salvatore, l-Abbazija ta' San Trudo, il-Béguinage (bl-Olandiż: ''Begijnhof'') ta' Ten Wijngaerde, u l-Abbazija ta' Ter Doest (bl-Olandiż: ''Abdij Ter Doest'') f'Lissewege. == Trasport == === Bit-triq === Bruges għandha kollegamenti mal-awtostrada fid-direzzjonijiet kollha: * l-A10 lejn [[Ostende]] * l-A10/E40 lejn Gent u Brussell * l-A18/E40 lejn Veurne u Franza * l-A17/E403 lejn Kortrijk u Tournai * l-N31/E403 lejn Zeebrugge * l-N49/E34 lejn Anversa. Is-sewqan fiċ-ċentru storiku fejn hemm in-network prinċipali ta' kanali ta' Bruges, huwa mxekkel apposta permezz ta' skemi ta' ġestjoni tat-traffiku, inkluż għadd kbir ta' toroq li tista' tgħaddi minnhom min-naħa waħda biss. Is-sistema tħeġġeġ l-użu ta' rotot stabbiliti li jwasslu għal parkeġġi ċentrali għall-[[Karozza|karozzi]] u direttament għall-ħruġ mill-belt. Il-parkeġġi tal-karozzi huma konvenjenti għaż-żoni kummerċjali u turistiċi ċentrali u ma tantx huma għaljin wisq. === Bil-ferrovija === L-istazzjon ferrovjarju prinċipali ta' Bruges jikkollega l-iktar mal-kosta Belġjana. Jipprovdi wkoll mill-inqas ferroviji ta' kull siegħa lejn il-bliet ewlenin l-oħra tal-Belġju, kif ukoll lejn Lille, Franza. Barra minn hekk, hemm ukoll diversi ferroviji reġjonali u lokali. L-istazzjon fl-imgħoddi kien waqfa għar-rotta tat-Thalys [[Pariġi]]–Brussell–Ostende. Il-karozza tal-linja saċ-ċentru topera spiss, minkejja li l-istazzjon tal-ferrovija jinsab mixja ta' 10 minuti biss mit-toroq prinċipali tax-xiri u mixja ta' 20 minuta mill-pjazza prinċipali tas-suq. Hemm pjanijiet għal kollegament ferrovjarju mit-Tramuntana san-Nofsinhar li jgħaddi minn Bruges, minn Zeebrugge għal Lichtervelde, u għal kollegament ferrovjarju bejn Bruges u Ostende. === Bl-ajru === L-ajruport nazzjonali ta' Zaventem-Brussell, siegħa 'l bogħod bil-ferrovija jew bil-karozza, joffri l-aqwa konnessjonijiet. L-eqreb ajruport huwa l-Ajruport Internazzjonali ta' Ostende-Bruges, li jinsab madwar 25 kilometru (16-il mil) miċ-ċentru tal-belt ta' Bruges, iżda joffri trasport u konnessjonijiet limitati għall-passiġġieri. Reċentement beda jkun hemm ukoll karozza tal-linja diretta mill-Ajruport ta' [[Charleroi]] għal Bruges. === Trasport pubbliku === Bruges għandha network estensiv ta' karozzi tal-linja, operat minn ''De Lijn'', li jagħtu aċċess għaċ-ċentru tal-belt u għas-subborgi tagħha (linji tal-belt, bl-Olandiż: ''stadslijnen''), kif ukoll għal bosta rħula u villaġġi fir-reġjun madwar il-belt (linji reġjonali, bl-Olandiż: ''streeklijnen''). Bħala appoġġ għall-ġestjoni muniċipali tat-traffiku, it-trasport pubbliku huwa mingħajr ħlas għal dawk li jipparkjaw il-karozzi tagħhom fil-parkeġġ prinċipali tal-istazzjon. === Ċikliżmu === Għalkemm hemm ftit toroq li għandhom xi restrizzjonijiet, l-ebda parti minn Bruges mhi magħluqa għalkollox għall-karozzi. Is-sewwieqa tal-karozzi jridu joqogħdu attenti għal dawk li jkunu qed jimxu jew isuqu r-rota. Hemm pjanijiet li ilhom biex jiġu implimentati biex il-karozzi jiġu pprojbiti għalkollox miċ-ċentru storiku ta' Bruges jew mill-inqas biex it-traffiku jkun ristrett ferm iktar minn bħalissa, iżda dawn il-pjanijiet qatt ma twettqu. Fl-2005, inbidu s-sinjali tat-toroq għall-konvenjenza taċ-ċiklisti, sabiex it-traffiku bir-roti jkun permess miż-żewġ naħat tat-toroq; madankollu t-traffiku tal-karozzi ma naqasx. Minkejja dan, xi ħaġa komuni f'bosta bliet fir-reġjun, xorta waħda hemm eluf ta' ċiklisti fil-belt ta' Bruges. === Port === Il-port ta' Bruges huwa Zeebrugge (li bil-Fjamming tfisser Bruges mal-Baħar). Fis-6 ta' Marzu 1987, il-lanċa Brittanika MS ''Herald of Free Enterprise'' għerqet wara li telqet mill-port, u mietu 187 ruħ, fl-agħar diżastru li jinvolvi bastiment Brittaniku mill-1919; bdiet tbaħħar iżda l-buq tħalla miftuħ. Il-lanċa ''MS'' ''Herald of Free Enterprise'' kienet bastiment tal-passiġġieri li twassal lin-nies mill-port ta' Zeebrugge sal-port ta' [[Dover]] f'Kent u lura. Il-biċċa l-kbira tal-okkupanti kienu ħadu vantaġġ minn promozzjoni li dehret fil-gazzetti ta' vjaġġ bir-ritorn minn Dover għal Zeebrugge għal lira sterlina biss. == Sport == Bejn l-1998 u l-2016, Bruges ospitat il-bidu tat-tellieqa ċiklistika annwali tat-''Tour tal-Fjandri'', li kienet issir f'April u li kienet waħda mill-ikbar avvenimenti sportivi fil-Belġju. Il-[[futbol]] huwa popolari wkoll fi Bruges; il-belt għandha żewġ timijiet tal-futbol professjonali, u t-tnejn li huma jilagħbu fl-ogħla livell (l-Ewwel Diviżjoni Belġjana). [[Club Brugge KV|Club Brugge K.V.]] dan l-aħħar rebħu l-kampjonat, filwaqt li t-tieni tim, [[Cercle Brugge KSV|Cercle Brugge K.S.V.]], dan l-aħħar ġie promoss fl-ewwel diviżjoni. Iż-żewġ timijiet jilagħbu l-logħbiet f'darhom fl-[[Stejdjum Jan Breydel|Istadium Jan Breydel]] (li jesa' 30,000 ruħ) f'Sint-Andries. Hemm pjanijiet biex jinbena stadium ieħor ġdid għal Club Brugge li jesa' madwar 45,000 ruħ fit-Tramuntana tal-belt, filwaqt li l-kunsill lokali jirrinnova u jnaqqas il-kapaċità tal-Istadium Jan Breydel għal Cercle Brugge. Fis-sena 2000, Bruges kienet waħda mit-tmien bliet ospitanti għall-[[Kampjonati Ewropej tal-Futbol|KampjonatI Ewropej tal-Futbol]] tal-[[UEFA]], ospitat b'mod konġunt mill-Belġju u min-Netherlands. Fl-2021, Bruges, flimkien ma' [[Leuven]], ospitat il-Kampjonat UCI tat-Tlielaq fit-Toroq. == Edukazzjoni == Bruges hija ċentru għall-edukazzjoni fil-Fjandri tal-Punent. Ħdejn diversi skejjel primarji u sekondarji, hemm xi kulleġġi, bħal VIVES (fużjoni tal-eks KHBO (katholieke hogeschool Brugge Oostende) u KATHO (katholieke hoge school) jew HOWEST (''Hogeschool West-Vlaanderen'') u Sint-Leocollege. Barra minn hekk, il-belt tospita l-Kulleġġ tal-Ewropa, istituzzjoni prestiġjuża ta' studji postgradwatorji fl-[[Ekonomija]], il-[[Dritt|Liġi]] u l-[[Politika]] Ewropea, kif ukoll l-Istitut Universitarju tan-[[Ġnus Magħquda|Nazzjonijiet Uniti]] għall-Istudji Komparattivi tal-Integrazzjoni Reġjonali (UNU-CRIS), istitut universitarju tar-riċerka u t-taħriġ tan-Nazzjonijiet Uniti. == Ġemellaġġ == Bħala prinċipju, Bruges sa issa qatt ma daħlet f'kollaborazzjoni mill-qrib ma' xi bliet għal ġemellaġġi. Mingħajr ma tiċħad l-utilità ta' dawn l-iskemi għall-irħula b'inqas kuntatti internazzjonali, ir-raġuni prinċipali hi li Bruges kieku ssibha bi tqila biex tagħżel bejn il-bliet u tal-fehma li diġà diffiċli li tlaħħaq mal-bosta kuntatti internazzjonali li għandha. Barra minn hekk, kien jingħad ukoll fi Bruges li l-ġemellaġġi spiss kienu okkażjoni biex l-awtoritajiet u r-rappreżentanti tal-belt jivvjaġġaw bil-flejjes pubbliċi. Fis-snin 50 tas-seklu 20, dan il-prinċipju wassal biex Bruges tirrifjuta ġemellaġġ ma' [[Nizza]] u ma' bliet u rħula oħra, iffirmat minn ambaxxatur Belġjan mingħajr ebda konsultazzjoni. Fis-snin 70 tas-seklu 20, konslu Belġjan f'Oldenburg ġiegħel lis-sindku ta' Bruges jiffirma dikjarazzjoni ta' ħbiberija li pprova jippreżenta għalxejn bħala ġemellaġġ. Il-ġemellaġġ ma' wħud mill-eks komuni, li fl-1971 saru parti minn Bruges, ma tkompliex. Dan ma jfissirx li Bruges mhix interessata tikkoopera ma' bliet u ma' rħula oħrajn, kemm fuq medda qasira kif ukoll fit-tul, pereżempju għal proġetti partikolari. Dawn li ġejjin huma xi eżempji. ; [[Bastogne]], Luxembourg, il-Belġju : Wara t-Tieni Gwerra Dinjija u fis-snin 70 tas-seklu 20, Bruges, b'mod iktar speċifiku l-Brigata tat-Tifi tan-Nar ta' Bruges, kellha relazzjonijiet ta' ħbiberija ma' Bastogne. Kull sena kienet tiġi offruta btala b'xejn fejn il-baħar f'Zeebrugge lit-tfal mill-belt ta' Nuts. ; [[Arolsen]], Hesse, il-Ġermanja : Mis-snin 50 sas-snin 80 tas-seklu 20, Bruges kienet il-patrun tal-Ewwel Riġment Belġjan tal-Gwardji fuq iż-[[Żiemel|Żwiemel]], stazzjonati f'Arolsen. ; [[Salamanca]], Castilla y León, Spanja : Iż-żewġt ibliet kienu Bliet Ewropej tal-Kultura fl-2002. Bruges organizzat xi skambji ma' Salamanca. ; [[Mons]], Hainaut, il-Belġju : Fl-2007, ġiet inawgurata kooperazzjoni kulturali u artistika bejn Mons u Bruges. ; [[Burgos]], Castilla y León, Spanja : Fid-29 ta' Jannar 2007, is-sindki ta' Burgos u ta' Bruges iffirmaw dikjarazzjoni ta' intenzjonijiet dwar il-kooperazzjoni futura fir-rigward ta' kwistjonijiet kulturali, turistiċi u ekonomiċi. == Kultura popolari == === Nies notevoli === {| class="wikitable" |In-nies li ġejjin twieldu fi Bruges: |Fis-seklu 15, il-belt attirat għadd ta' personalitajiet prominenti: |- | * Jan Breydel u Pieter de Coninck, ġellieda għal-libertà * Filippu I ta' Kastilja, l-ewwel mexxej tal-Asburgi fi Spanja (1478–1506) * [[Simon Stevin]], matematiku u inġinier (1548–1620) * [[Franciscus Gomarus]], teologu [[Kalviniżmu|Kalvinist]] (1563–1641) * Guido Gezelle, [[poeta]] u qassis (1830–1899) * [[Gotye]], [[kantant]] u kantawtur [[Awstralja|Awstraljan]]-Belġjan (1980) * [[Isidore van Kinsbergen]], inċiżur Olandiż-Fjamming (1821–1905) * [[Hugo Claus]], awtur Belġjan (1929–2008) * [[Tony Parker]], plejer tal-[[basketball]] tal-NBA (1982) | * Filippu t-Twajjeb, id-Duka ta' Bourgogne stabbilixxa l-qorti fi Bruges, fi Brussell u f'Lille * William Caxton, merkant, diplomatiku, [[kittieb]] u litografu Ingliż * [[Petrus Christus]], pittur Fjamming * [[Gerard David]], pittur Fjamming * Hans Memling, pittur Fjamming * Jan van Eyck, pittur Fjamming * [[Juan Luís Vives]], studjuż u umanista [[Spanja|Spanjol]] * [[Simon Bening]], illuminista Fjamming * [[Levina Teerlinc]], illuminista Fjamming |} === Letteratura === * Hendrik Conscience's ''The Lion of Flanders, or the Battle of the Golden Spurs'' (1836, Dutch: ''De Leeuw van Vlaenderen, of de Slag der Gulden Sporen''), is a historical-fiction novel based on the medieval Franco-Flemish War and the Battle of the Golden Spurs, both of which historically include Bruges. * Ludwig Bemelmans' children's novel ''The Golden Basket'' (1936) tells the story of a family's visit to Bruges. In the novel, two sisters stay at the Golden Basket hotel in Bruges with their father. On a visit to Bruges cathedral with the innkeeper's son, the sisters meet a dozen little schoolgirls. This would mark the first appearance of Bemelmans' best-known character, Madeline. * The last chapter of Saul Bellow's 1953 novel ''The Adventures of Augie March'' features the titular character driving through France on his way to Bruges on business. * ''Bruges-la-Morte'' (1892), a short novel by the Belgian author Georges Rodenbach. The libretto of Erich Wolfgang Korngold's opera Die Tote Stadt (1920) is based on this book. * The detective stories of Belgian writer Pieter Aspe are situated in Bruges. * ''Niccolò Rising'' (1986), the first volume of Dorothy Dunnett's eight-book series, ''House of Niccolò'', is largely set in Bruges. Other books in the series also have sections set in the Belgian city. * Alan Hollinghurst's 1994 novel ''The Folding Star'' is set in a Flemish town that is recognisably Bruges. * ''L'Astrologue de Bruges'' ("The Astrologer of Bruges," 1994), a Belgian bande dessinée in the Yoko Tsuno comic series, is entirely set in both contemporary and 1545's Bruges. * The first part of the "Letters from Zedelghem" story in David Mitchel's ''Cloud Atlas'' (2004) takes place near Bruges, in the titular Zedelghem municipality. === Films === * Fred Zinneman's ''The Nun's Story'' is a 1959 dramatic film starring Audrey Hepburn that is primarily set in Bruges. * ''The Killer Is on the Phone'' (Italian: ''L'assassino... è al telefono'') is a 1972 ''giallo'' film set in Bruges. * The main antagonist of the Austin Powers film series, Dr. Evil, was raised in Bruges. * The 2008 film ''In Bruges'', starring Colin Farrell and Brendan Gleeson, is set almost entirely in Bruges. Throughout the film, which was directed by British-Irish director Martin McDonagh, the city's major landmarks and history are mentioned repeatedly, as are the contrasted viewpoints of the two lead characters of the story. * In 2014 Bollywood film ''PK'', opening scenes involving Anushka Sharma and Sushant Singh Rajput (including song Chaar Kadam) are set in Bruges. * The story of the removal of the ''Madonna of Bruges'' being removed by the Nazis and then returned is told in the fact-based 2014 movie ''The Monuments Men''. * The 2019 Hallmark movie, ''Love, Romance & Chocolate'', starring Lacey Chabert, takes place in Bruges. === Televiżjoni u mużika === * The song "Marieke" by Belgian singer Jacques Brel is about a Flemish girl, Marieke, whom Brel once loved and lived "between the towers of Bruges and Ghent." * ''Floris'', a Dutch television action series written by Gerard Soeteman, depicts castles located in Belgian cities, including Bruges. * In the seventh episode of ''Where Is My Friend's Home'' (2015–2016), a South-Korean reality-travel TV show, the cast tours Bruges as part of the second season's trip to Belgium. * Some scenes from episode 6 of season 2 of Marvel's Agents of S.H.I.E.L.D. take place in Bruges, where a local beer, "Straffe Hendrik," is mentioned and shown. == Referenzi == [[Kategorija:Bliet tal-Belġju]] r93v8uwstgjsjnbavpnu8f1eu28nzp6 279347 279346 2022-08-18T21:17:35Z Trigcly 17859 added [[Category:Bliet Ewropej]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox city}} '''Bruges''' (/bruːʒ/ ''BRUHGZH'', bl-[[Lingwa Olandiża|Olandiż]]: '''''Brugge''''' [ˈbrʏɣə]) hija l-[[belt kapitali]] u l-ikbar belt fil-provinċja tal-[[Fjandri tal-Punent]] fir-Reġjun Fjamming tal-[[Belġju]], fil-Majjistral tal-pajjiż, u s-sitt l-ikbar belt tal-pajjiż bħala popolazzjoni. L-erja tal-belt kollha tammonta għal iktar minn 13,840 ettaru (138.4 km²; 53.44 mil kwadru), inkluż 1,075 ettaru tul il-kosta, f'[[Zeebrugge]] (li ġejja minn ''Brugge aan zee'', li tfisser "Bruges mal-Baħar"). Iċ-ċentru storiku tal-belt huwa [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]].<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/996/|titlu=Historic Centre of Brugge|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Għandha għamla ovali u daqs ta' madwar 430 ettaru. Il-popolazzjoni totali tal-belt tammonta għal 117,073 ruħ (fl-1 ta' Jannar 2008), li minnhom madwar 20,000 ruħ jgħixu fiċ-ċentru tal-belt. Iż-żona metropolitana, inkluż iż-żona tal-periferija, tkopri erja ta' 616 km² (238 mil kwadru) u għandha total ta' 255,844 abitant skont l-aħħar ċensiment tal-1 ta' Jannar 2008. Flimkien ma' ftit bliet oħra bil-kanali fit-Tramuntana tal-[[Ewropa]], bħal [[Amsterdam]], fin-[[Pajjiżi l-Baxxi|Netherlands]], u San Pietruburgu, fir-[[Russja]], xi kultant tissejjaħ "il-[[Venezja]] tat-Tramuntana". Bruges għandha importanza ekonomika importanti, bis-saħħa tal-port tagħha, u fl-imgħoddi kienet waħda mill-bliet kummerċjali ewlenin tad-[[Id-Dinja|dinja]]. Bruges hija destinazzjoni turistika fil-Belġju, u hija magħrufa sew bħala s-sede tal-Kulleġġ tal-Ewropa, istitut universitarju għall-istudji Ewropej. == [[Etimoloġija]] == L-iżjed tismija bikrija ta' isem il-belt bħala kienet bħala ''Bruggas'', ''Brvggas'' jew ''Brvccia'' fit-840-875 W.K. Iktar 'il quddiem, tissemma bħala ''Bruciam'' u ''Bruociam'' (fit-892); bħala ''Brutgis uico'' (fl-aħħar tas-seklu 9); bħala ''in portu Bruggensi'' (għall-ħabta tal-1010); bħala ''Bruggis'' (fl-1012); bħala ''Bricge'' fil-Kronaka Anglo-Sassona (fl-1037); bħala ''Brugensis'' (fl-1046); bħala ''Brycge'' fil-Kronaka Anglo-Sassona (fl-1049-1052); bħala ''Brugias'' (fl-1072); bħala ''Bruges'' (fl-1080-1085); bħala ''Bruggas'' (għall-ħabta tal-1084); bħala ''Brugis'' (fl-1089); u bħala ''Brugge'' (fl-1116). L-isem x'aktarx li oriġina mill-Olandiż Antik, mill-kelma għal "pont": ''brugga''. Wieħed jista' jqabbel ukoll l-Olandiż Nofsani ''brucge'', ''brugge'' (jew ''brugghe'', ''brigghe'', ''bregghe'', ''brogghe''), u l-Olandiż modern ''bruggehoofd'' u ''brug''. Il-varjant ''brugghe'' x'aktarx li huwa varjant tal-Olandiż tan-Nofsinhar. Il-kelma bl-Olandiż u bl-[[Lingwa Ingliża|Ingliż]] (''bridge''), it-tnejn joriġinaw mill-Proto-Ġermaniku *''brugjō-''. == Storja == === Oriġini === Bruges kienet il-post magħżul minn insedjament kostali matul il-[[preistorja]]. Dan l-insedjament ta' Żmien il-Bronż u ta' Żmien il-[[Ħadid]] ma għandux rabta mal-iżvilupp tal-belt [[Medjuevu|Medjevali]]. Fl-inħawi ta' Bruges, l-ewwel fortifikazzjonijiet inbnew wara l-ħakma ta' Menapii minn [[Ġulju Ċesri]] fl-ewwel seklu [[Ante Christum natum|Q.K]]., sabiex iż-żona kostali tiġi protetta mill-pirati. Il-[[Franki]] ħadu l-kontroll tar-reġjun kollu għall-Gallo-[[Imperu Ruman|Rumani]] għall-ħabta tas-seklu 4 u amministrawh bħala l-''Pagus Flandrensis''. L-inkursjonijiet tal-[[Vikingi]] tas-seklu 9 ħeġġew lill-Konti [[Baldwin I]] tal-Fjandri jsaħħaħ mill-ġdid il-fortifikazzjonijiet Rumani; il-kummerċ f'qasir żmien reġa' kompla mal-[[Renju Unit|Ingilterra]] u mal-[[Skandinavja|Iskandinavja]]. L-abitazzjoni Medjevali bikrija bdiet fis-seklu 9 u 10, x'aktarx b'insedjament iffortifikat u knisja. === Epoka tad-deheb (is-sekli 12 sa 15) === Fl-1089, Bruges saret il-belt kapitali tal-Kontea tal-Fjandri. Bruges irċeviet ir-rikonoxximent bħala belt fis-27 ta' Lulju 1128, u nbnew swar u kanali ġodda. Sas-seklu 12, il-belt kienet kisbet amministrazzjoni awtonoma. Het Zwin (Daħla tad-Deheb), id-daħla tal-marea ta' Bruges, kienet kruċjali għall-iżvilupp tal-kummerċ lokali. Minn madwa l-1050, is-sedimentazzjoni gradwali kienet waslet biex il-belt titlef l-aċċess dirett li kellha għall-baħar. Madankollu, maltempata fl-1134 reġgħet stabbiliet dan l-aċċess, permezz tal-ħolqien ta' kanal naturali f'Het Zwin. Dan l-iżbokk il-ġdid għall-baħar kien estiż saħansitra sa [[Damme]], belt li saret stazzjonament kummerċjali ta' Bruges. ==== Kummerċ ==== Bruges kellha pożizzjoni strateġika f'salib it-toroq tar-rotot kummerċjali tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar tal-[[Lega Anseatika]]. Bruges diġà kienet inkluża fiċ-ċirkwit tal-fieri Fjammingi u [[Franza|Franċiżi]] tad-drapp fil-bidu tas-seklu 13, iżda meta s-sistema l-antika tal-fieri sfaxxat, l-imprendituri ta' Bruges ħadu ħsieb ikunu innovattivi. Huma żviluppaw, jew issellfu mill-[[Italja]], forom ġodda ta' kapitaliżmu merkantili, li permezz tagħhom diversi merkanti setgħu jaqsmu r-riskji u l-profitti, kif ukoll l-għarfien tagħhom dwar is-swieq. Użaw forom ġodda ta' skambju ekonomiku, inkluż kambjali u dokumenti ta' kreditu. Il-belt laqgħet lill-kummerċjanti barranin bi ħġarha, b'mod partikolari lill-kummerċjanti [[Portugall|Portugiżi]] li kienu jbigħu l-bżar u ħwawar oħra. Meta l-belt reġgħet bdiet tieħu r-ruħ fis-seklu 12, is-suq tas-suf, l-industrija tal-insiġ tal-oġġetti tas-suf, u s-suq tad-drapp kollha bbenefikaw mill-kenn tas-swar tal-belt, fejn il-prodotti żejda setgħu jiġu akkumulati fis-sikurezza kollha taħt il-patroċinju tal-Kontijiet tal-Fjandri. L-imprendituri tal-belt għamlu ħilithom biex jistabbilixxu kolonji ekonomiċi mid-distretti tal-produzzjoni tas-suf tal-Ingilterra u tal-[[Skozja|Iskozja]]. Il-kuntatti mal-Ingliżi wasslu l-qmuħ min-[[Normandija]] u l-inbejjed tal-Gaskonja. Il-vapuri Anseatiċi melew il-port, li kellu jitkabbar lil hinn minn Damme sa [[Sluys]] sabiex jakkomoda l-bastimenti l-ġodda. Fl-1277, l-ewwel flotta merkantili mir-Repubblika ta' [[Genova: It-Toroq Ġodda u s-Sistema tal-Palazzi tal-Listi|Genova]] tfaċċat fil-port ta' Bruges, l-ewwel mill-kolonji merkantili li għamlu lil Bruges il-kollegament prinċipali għall-kummerċ fil-[[Mediterran]]. Dan l-iżvilupp fetaħ mhux biss il-kummerċ tal-ħwawar mil-Lvant, iżda avvanza wkoll it-tekniki kummerċjali u finanzjarji, u wassal xita ta' kapital li malajr ħadet post is-sistema bankarja ta' Bruges. Il-binja li r-Repubblika ta' Genova ospitat ir-rappreżentanza kummerċjali tagħha fiha fil-belt għadha teżisti, u issa tospita l-Frietmuseum. Il-Borża nfetħet fl-1309 (x'aktarx l-ewwel Borża fid-dinja) u żviluppat fl-iżjed suq sofistikat tal-flus tal-Pajjiżi l-Baxxi fis-seklu 14. Sakemm tfaċċaw l-iġfna Venezjani fl-1314, diġà kienu tard. Bosta merkanti barranin intlaqgħu fi Bruges, bħall-merkanti Kastiljani tas-suf li waslu għall-ewwel darba fis-seklu 13. Wara li ntemm il-monopolju tagħhom, il-Baski, ħafna minnhom minn [[Bilbao]] ([[Biskajja]]), stagħnaw bħala merkanti (suf, oġġetti bażiċi tal-ħadid, eċċ.) u stabbilew il-konsolat kummerċjali tagħhom stess fi Bruges sa nofs is-seklu 15. Il-merkanti barranin espandew iż-żoni kummerċjali tal-belt. Huma kellhom komunitajiet separati rregolati bil-liġijiet tagħhom stess sal-kollass ekonomiku wara l-1700. Dan il-ġid wassal għal irvellijiet soċjali, li fil-biċċa l-kbira tagħhom trażżnu bil-forza mill-milizja. Madankollu, fl-1302, wara l-Bruges Matins (il-massakru ta' billejl tal-gwarniġjon Franċiż fi Bruges mill-membri tal-milizja Fjamminga lokali fit-18 ta' Mejju 1302), il-popolazzjoni ngħaqdet mal-Konti tal-Fjandri kontra l-Franċiżi, u dan wassal għar-rebħa fil-Battalja tal-Ixpruni tad-Deheb, miġġielda ħdejn [[Kortrijk]] fil-11 ta' Lulju. L-[[Statwa|istatwa]] ta' [[Jan Breydel]] u [[Pieter de Coninck]], il-mexxejja tar-rewwixta, għadha teżisti fil-[[pjazza]] tas-Suq il-Kbira. Il-belt żammet milizja bħala korp paramilitari permanenti. Kisbet flessibbiltà u prestiġju kbir permezz ta' rabtiet mill-qrib ma' xirka ta' milizji organizzati, magħmula minn professjonisti u unitajiet speċjalizzati. L-irġiel tal-milizja xtraw u ħadu ħsieb l-armi u l-armaturi tagħhom stess, skont l-istatus tal-familja tagħhom u l-ġid li kellhom. Iktar 'il quddiem, Bruges ġarrbet irvell Fjamming wara l-ieħor, li seħħew madwar il-Kontea tal-Fjandri bejn l-1323 u l-1328. Fl-aħħar tas-seklu 14, Bruges saret wieħed mill-Erba' Membri, flimkien ma' Brugse Vrije, [[Gent]] u [[Ypres]]. Flimkien iffurmaw parlament; madankollu, spiss kienu jiġġieldu ma' xulxin. Fis-seklu 15, [[Filippu t-Twajjeb]], id-Duka ta' [[Bourgogne]], stabbilixxa l-qorti tiegħu fi Bruges, kif ukoll fi [[Brussell]] u f'[[Lille]], u attira bosta artisti, bankiera u personalitajiet prominenti oħra mill-Ewropa kollha. In-nissieġa u l-għażżiela ta' Bruges kienu meqjusa bħala l-aqwa fid-dinja, u l-popolazzjoni ta' Bruges kibret għal mill-inqas 125,000 ruħ u x'aktarx sa 200,000 ruħ għall-ħabta tal-1400. It-tekniki l-ġodda tal-[[pittura]] biż-żejt tal-iskola Fjamming saru rinomati mad-dinja kollha. L-ewwel ktieb bl-Ingliż li qatt ġie stampat ġie ppubblikat fi Bruges minn [[William Caxton]]. [[Dwardu IV]] u [[Richard III]] tal-Ingilterra dak iż-żmien kien eżiljati fi Bruges. === Deklin wara l-1500 === Minn xi l-1500, il-kanal ta' Het Zwin, li kien wassal tant prosperità għall-belt, beda jimtela bis-sedimenti u l-Epoka tad-Deheb intemmet. [[Anversa]] malajr ħaditilha postha bħala l-belt ekonomika ewlenija tal-Pajjiżi l-Baxxi. Matul is-[[seklu 17]], iffjorixxiet l-industrija tal-[[bizzilla]], u saru diversi sforzi biex iż-żmien glorjuż tal-imgħoddi jerġa' jiġi. Matul is-snin 50 tas-seklu 17, il-belt kienet il-bażi ta' [[Karlu II]] tal-Ingilterra u l-qorti tiegħu fl-eżilju. L-infrastruttura marittima ġiet immodernizzata, u nbnew kollegamenti ġodda bil-baħar, iżda mingħajr wisq suċċess, għaliex Anversa kulma jmur saret iktar dominanti. Bruges tfaqqret u gradwalment l-importanza tagħha svintat; il-popolazzjoni tagħha wkoll niżlet minn 200,000 ruħ għal 50,000 ruħ sal-1900. Ir-rumanzier simbolista [[George Rodenbach]] għamel karattru mill-belt fir-rumanz tiegħu ''Bruges-la-Morte'', li tfisser "Bruges il-Mejta", li ġie adattat għall-opra ta' [[Erich Wolfgang Korngold]], ''Die tote Stadt'' (Il-Belt il-Mejta). === Seklu 19 u wara === Fit-tieni nofs tas-seklu 19, Bruges saret waħda mill-ewwel destinazzjonijiet turistiċi fid-dinja, u attirat turisti għonja Brittaniċi u Franċiżi. Sal-1909 ġiet stabbilita l-assoċjazzjoni "Immexxu lil Bruges 'il Quddiem: Soċjetà għat-Titjib tat-Turiżmu". Fl-[[L-Ewwel Gwerra Dinjija|Ewwel Gwerra Dinjija]], il-forzi [[Ġermanja|Ġermaniżi]] okkupaw lil Bruges. Madankollu, il-belt ma ġarrbet l-ebda ħsara estensiva u ġiet illiberata fid-19 ta' Ottubru 1918 mill-Alleati. Il-belt ġiet okkupata mill-Ġermaniżi mill-1940 matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]] u mill-ġdid ma ġarrbet l-ebda qerda. Fit-12 ta' Settembru 1944, ġiet illiberata mit-12-il truppa [[Kanada|Kanadiża]] tad-Draguni ta' Manitoba. Il-liberazzjoni tal-belt ġiet iffaċilitata mill-pont, issa magħruf bħala l-Pont tal-Kanada, li jikkollega l-muniċipalitajiet periferiċi maċ-ċentru tal-belt. Wara l-1965, il-belt Medjevali oriġinali esperjenzat "[[rinaxximent]]". Ir-restawr tal-istrutturi residenzjali u kummerċjali, tal-[[Monument|monumenti]] storiċi, u tal-knejjes iġġenera żieda fit-turiżmu u l-attività ekonomika fiċ-ċentru storiku. It-turiżmu internazzjonali sploda, u sforzi ġodda wasslu biex Bruges tiġi ddeżinjata l-[[Kapitali Ewropea tal-Kultura]] fl-2002. Il-belt tattira xi tmien miljun turist fis-sena. Il-port ta' Zeebrugge nbena fl-1907. Il-Ġermaniżi użawh għall-U-boats tagħhom fl-Ewwel Gwerra Dinjija. Tkabbar ferm fis-snin 70 tas-seklu 20 u fil-bidu tas-snin 80 tas-seklu 20 u sar wieħed mill-iżjed portijiet importanti u moderni tal-Ewropa. == Sit ta' Wirt Dinji == Iċ-Ċentru Storiku ta' Bruges ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fis-sena 2000.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-'''kriterju (vi)''' "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".<ref name=":0" /> L-iżjed attrazzjoni ewlenija magħrufa ta' Bruges hija t-Torri tal-Kampnar ta' Bruges tas-seklu 13 li jospita karillon muniċipali ta' 47 qanpiena. It-Torri tal-Kampnar ta' Bruges, separatament mis-Sit ta' Wirt Dinji taċ-ċentru storiku ta' Bruges, huwa inkluż bħala Sit ta' Wirt Dinji ieħor tal-UNESCO, il-[[Kampnari tal-Belġju u ta' Franza]]. Il-belt għadha timpjega persuna full-time li tieħu ħsieb il-karillon u li tagħmel kunċerti mingħajr ħlas fuq bażi regolari.<ref>{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/943/|titlu=Belfries of Belgium and France|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Bruges tospita wkoll it-tielet Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO; il-"Béguinage" (kumpless għal-lajċi) ta' Ten Wijngaerde tas-seklu 13, li huwa inkluż fil-"[[Béguinages Fjammingi]]".<ref>{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/855/|titlu=Flemish B&eacute;guinages|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Ġeografija == Il-muniċipalità tikkonsisti minn: * Il-ċentru storiku tal-belt ta' Bruges, Sint-Jozef u Sint-Pieters (I) * Koolkerke (II) * Sint-Andries (III) * Sint-Michiels (IV) * Assebroek (V) * Sint-Kruis (VI) * Dudzele (VII) * Lissewege (flimkien ma' Zeebrugge u Zwankendamme) (VIII) == Klima == Bruges għandha klima oċeanika (Köppen ''Cfb''). {| class="wikitable mw-collapsible" ! colspan="14" |''Data'' klimatika ta' Bruges (temp. normali 1981–2010, sigħat ta' [[xemx]] 1984–2013) |- !Xahar !Jan !Fra !Mar !Apr !Mej !Ġun !Lul !Aww !Set !Ott !Nov !Diċ !Sena |- !Temp. għolja medja f'°C (°F) |6.2 (43.2) |7.0 (44.6) |10.8 (51.4) |14.5 (58.1) |17.4 (63.3) |19.9 (67.8) |22.4 (72.3) |22.5 (72.5) |19.7 (67.5) |15.3 (59.5) |10.1 (50.2) |6.6 (43.9) |14.7 (58.5) |- !Temp. medja kuljum f'°C (°F) |3.6 (38.5) |3.8 (38.8) |6.8 (44.2) |9.3 (48.7) |12.9 (55.2) |15.6 (60.1) |17.9 (64.2) |17.9 (64.2) |15.0 (59.0) |11.3 (52.3) |7.1 (44.8) |4.1 (39.4) |10.6 (51.1) |- !Temp. baxxa medja f'°C (°F) |0.9 (33.6) |0.6 (33.1) |2.8 (37.0) |4.5 (40.1) |8.4 (47.1) |11.3 (52.3) |13.3 (55.9) |12.9 (55.2) |10.4 (50.7) |7.4 (45.3) |4.2 (39.6) |1.7 (35.1) |6.5 (43.7) |- !Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) |66.5 (2.62) |55.8 (2.20) |58.0 (2.28) |44.2 (1.74) |61.5 (2.42) |68.5 (2.70) |71.3 (2.81) |79.0 (3.11) |79.2 (3.12) |84.8 (3.34) |86.1 (3.39) |81.1 (3.19) |836.2 (32.92) |- !Medja ta' jiem ta' preċipitazzjoni |12.6 |10.6 |11.8 |9.7 |10.7 |10.0 |9.9 |9.9 |10.8 |12.1 |13.7 |13.3 |135.1 |- !Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar |63 |83 |130 |187 |217 |211 |221 |208 |152 |118 |65 |51 |1,705 |- | colspan="14" |Sors: L-Istitut Meteoroloġiku Rjali |} == Attrazzjonijiet ewlenin, arti u kultura == L-arkitettura Medjevali fi Bruges fil-biċċa l-kbira tagħha għadha intatta, u b'hekk hija waħda mill-iżjed bliet Medjevali ppreservati fl-Ewropa. Iċ-Ċentru Storiku ta' Bruges ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fis-sena 2000.<ref name=":0" /> Il-binjiet Medjevali tagħha jinkludu l-Knisja tal-Madonna, bi spiera tal-brikks li tlaħħaq il-115.6-il metru (379.27 pied), u għaldaqstant hija t-tieni l-itwal torri/binja tal-brikks fid-dinja. L-[[Skultura|iskultura]] tal-''Madonna bil-Bambin'', li wieħed jista' jara fit-transett, jingħad li hija l-unika skultura ta' [[Michelangelo]] li telqet mill-[[Italja]] matul ħajtu. === Artiġjanat === Bruges hija magħrufa għat-teknika tat-tessuti tal-bizzilla. Barra minn hekk, il-belt u l-bizzilla tagħha ispiraw is-sensiela ''Thread Routes'', u parti mit-tieni episodju miġbud fl-2011 inġibed fi Bruges. Diversi birer ingħataw isem il-belt, bħal ''Brugge Blond'', ''Brugge Tripel'', ''Brugs'', ''Brugse Babbelaar'', ''Brugse Straffe Hendrik'' u ''Brugse Zot''. Madankollu, l-aħħar tnejn biss – ''Brugse Zot'' u ''Brugse Straffe Hendrik'' – jiġu prodotti fil-belt stess, fil-Birrerija ta' De Halve Maan. === Divertiment === * Aquariustheater * Boudewijn Seapark (park akkwatiku tad-divertiment f'Sint-Michiels) * Biekorf * Cinema Liberty * Cinema Lumière (films alternattivi) * Concertgebouw, Bruges ("Binja tal-Kunċerti") * De Dijk * De Werf * Het Entrepot * Joseph Ryelandtzaal * Kinepolis Bruges * Magdalenazaal * SirkeltheaterStadsschouwburg Brugge * Studio Hall ==== Festivals ==== {| class="wikitable" |Festivals tal-[[mużika]]: * ''Airbag'' (festival tal-konċertina) * ''Blues in Bruges'' * ''Brugge Tripel Dagen'' * ''Brugges Festival'' (mużika dinjija) * ''Cactusfestival'' * ''Elements Festival'' (mużika elettronika) * ''Fuse on the Beach'' (festival tal-mużika dance f'Zeebrugge) * ''Hafabrugge'' (festival tal-orkestra) * ''Internationale Fedekam Taptoe'' * ''Jazz Brugge'' * ''Koorfestival'' ("festival tal-kor") * ''Festival van Vlaanderen'' – ''MAfestival'' * ''Music in Mind'' (mużika [rock] atmosferika) * ''September Jazz'' * ''Sint-Gillis Blues – en Folkfestival'' * ''BurgRock'' * ''Comma Rocks'' Festival * ''Red Rock Rally'' * ''Thoprock'' |Festivals kulturali u tal-ikel: * ''Aristidefeesten'' * ''BAB-bierfestival'' ("festival tal-birra") * ''Brugse Kantdagen'' ("Jiem il-Bizzilla ta' Bruges") * ''Chapter 2'' (spettaklu tal-juggling) * ''Choco-Laté'' (festival taċ-[[ċikkulata]]) * ''Cinema Novo'' (festival tal-films) * ''Cirque Plus'' (festival taċ-ċirklu) * ''European Youth Film Festival of Flanders'' * ''Ice Magic'' (festival tal-iskulturi tas-silġ) * ''Jonge Snaken Festival'' * ''Midwinterfeest'' * ''NAFT'' (festival teatrali) * ''Poirot in Bruges – Knack thrillerfestival'' * ''Razor Reel Fantastic Film Festival'' * ''Reiefeest'' (festival fuq il-kanali) |Festivals tal-kultura tal-musicals: * ''Come On!'' * ''Coupurefeesten'' * ''December Dance'' * ''Feest In 't Park'' * ''FEST!'' * ''Klinkers'' * ''Polé Polé Beach'' (f'Zeebrugge) * ''Sint-Michielse Feeste'' * ''Summer End Festival'' * ''Vama Veche'' festival |} === Mużewijiet u siti storiċi (mhux reliġjużi) === Bruges tospita bosta [[Mużew|mużewijiet]]. Il-mużewijiet tal-[[arti]] tagħha jinkludu id-Dar ta' Arents, kif ukoll il-Groeningemuseum, li għandu kollezzjoni estensiva ta' arti Medjevali u moderna bikrija. Membri tal-iskola Bikrija tan-[[Pajjiżi l-Baxxi|Netherlands]] ta' pitturi tas-seklu 15 huma rrappreżentati, inkluż xogħlijiet ta' [[Jan van Eyck]]. Van Eyck, kif ukoll [[Hans Memling]], għexu u ħadmu fi Bruges. Attrazzjoni oħra huma d-daħliet ippreservati tal-belt antika: il-''Kruispoort'', il-''Gentpoort'', l-i''Smedenpoort'' u l-''Ezelpoort''. Id-''Dampoort'', il-''Katelijnepoort'' u l-''Boeveriepoort'' ma għadhomx jeżistu. L-Isptar l-Antik ta' San Ġwann (il-Mużew ta' Hans Memling) u l-Madonna tal-Artisti tal-Fuħħar huma sptarijiet u mużewijiet. Il-belt hija magħrufa għall-''Bruggemuseum'' ("Mużew ta' Bruges"), l-isem ġenerali mogħti lil 11-il mużew storiku differenti fil-belt, inkluż: * il-Gruuthusemuseum, mużew tad-dar ta' [[Louis de Gruuthuse]]; * il-Knisja tal-Madonna; * il-Mużew [[Arkeoloġija|Arkeoloġiku]]; * il-Gentpoort; * il-Kampnar; * il-Muniċipju fil-pjazza ċentrali; * il-''Provinciaal Hof'' (Qorti Provinċjali); * il-Villa ta' Brugse Vrije; * il-Mużew tal-Folklor; * il-Mużew ta' [[Guido Gezelle]]; * il-Fabbrika ta' Koelewei (Mergħa Bierda); * il-Fabbrika ta' Sint-Janshuis (id-Dar ta' San Ġwann). Il-mużewijiet mhux muniċipali ta' Bruges jinkludu l-Mużew tal-Birrerija, il-''Hof Bladelin'', iċ-Choco-Story (il-mużew taċ-ċikkulata), il-''Lumina Domestica'' (il-mużew tal-lampi), il-Mużew-Gallerija Xpo ta' [[Salvador Dalí]], il-Mużew tad-[[Djamant|Djamanti]], il-Frietmuseum (mużew iddedikat lill-patata moqlija Belġjana), il-Historium (mużew tal-istorja Medjevali ta' Bruges), iċ-ċentru tal-bizzilla, ix-Xirka tal-Arċiera ta' San Ġorġ, ix-Xirka tal-Arċiera ta' [[San Bastjan]], l-Abbazija ta' San Trudo, u l-Osservatorju Pubbliku ta' Beisbroek. === Siti u attrazzjonijiet reliġjużi === Bruges, li l-qaddis patrun tagħha huwa San Indrija l-Appostlu, hija magħrufa wkoll għall-attrazzjonijiet reliġjużi tagħha. Il-Bażilika tad-[[Demm]] Imqaddes (bl-Olandiż: ''Heilig-Bloedbasiliek''), b'mod partikolari, tospita r-relikwa tad-Demm Imqaddes, li nġabet fil-belt wara t-Tieni [[Kruċjata]] minn [[Thierry tal-Alsace]], u kull sena tintwera fit-toroq tal-belt. Iktar minn 1,600 abitant jieħdu sehem f'din il-purċissjoni reliġjuża f'tul ta' mil, bosta minnhom lebsin bħala kavallieri Medjevali jew ġellieda tal-Kruċjati. Attrazzjonijiet u mużewijiet reliġjużi oħra jinkludu l-Knisja tal-Madonna, il-Kunvent Ingliż, il-Knisja ta' [[Ġerusalemm]], il-[[Katidral]] ta' San Salvatore, l-Abbazija ta' San Trudo, il-Béguinage (bl-Olandiż: ''Begijnhof'') ta' Ten Wijngaerde, u l-Abbazija ta' Ter Doest (bl-Olandiż: ''Abdij Ter Doest'') f'Lissewege. == Trasport == === Bit-triq === Bruges għandha kollegamenti mal-awtostrada fid-direzzjonijiet kollha: * l-A10 lejn [[Ostende]] * l-A10/E40 lejn Gent u Brussell * l-A18/E40 lejn Veurne u Franza * l-A17/E403 lejn Kortrijk u Tournai * l-N31/E403 lejn Zeebrugge * l-N49/E34 lejn Anversa. Is-sewqan fiċ-ċentru storiku fejn hemm in-network prinċipali ta' kanali ta' Bruges, huwa mxekkel apposta permezz ta' skemi ta' ġestjoni tat-traffiku, inkluż għadd kbir ta' toroq li tista' tgħaddi minnhom min-naħa waħda biss. Is-sistema tħeġġeġ l-użu ta' rotot stabbiliti li jwasslu għal parkeġġi ċentrali għall-[[Karozza|karozzi]] u direttament għall-ħruġ mill-belt. Il-parkeġġi tal-karozzi huma konvenjenti għaż-żoni kummerċjali u turistiċi ċentrali u ma tantx huma għaljin wisq. === Bil-ferrovija === L-istazzjon ferrovjarju prinċipali ta' Bruges jikkollega l-iktar mal-kosta Belġjana. Jipprovdi wkoll mill-inqas ferroviji ta' kull siegħa lejn il-bliet ewlenin l-oħra tal-Belġju, kif ukoll lejn Lille, Franza. Barra minn hekk, hemm ukoll diversi ferroviji reġjonali u lokali. L-istazzjon fl-imgħoddi kien waqfa għar-rotta tat-Thalys [[Pariġi]]–Brussell–Ostende. Il-karozza tal-linja saċ-ċentru topera spiss, minkejja li l-istazzjon tal-ferrovija jinsab mixja ta' 10 minuti biss mit-toroq prinċipali tax-xiri u mixja ta' 20 minuta mill-pjazza prinċipali tas-suq. Hemm pjanijiet għal kollegament ferrovjarju mit-Tramuntana san-Nofsinhar li jgħaddi minn Bruges, minn Zeebrugge għal Lichtervelde, u għal kollegament ferrovjarju bejn Bruges u Ostende. === Bl-ajru === L-ajruport nazzjonali ta' Zaventem-Brussell, siegħa 'l bogħod bil-ferrovija jew bil-karozza, joffri l-aqwa konnessjonijiet. L-eqreb ajruport huwa l-Ajruport Internazzjonali ta' Ostende-Bruges, li jinsab madwar 25 kilometru (16-il mil) miċ-ċentru tal-belt ta' Bruges, iżda joffri trasport u konnessjonijiet limitati għall-passiġġieri. Reċentement beda jkun hemm ukoll karozza tal-linja diretta mill-Ajruport ta' [[Charleroi]] għal Bruges. === Trasport pubbliku === Bruges għandha network estensiv ta' karozzi tal-linja, operat minn ''De Lijn'', li jagħtu aċċess għaċ-ċentru tal-belt u għas-subborgi tagħha (linji tal-belt, bl-Olandiż: ''stadslijnen''), kif ukoll għal bosta rħula u villaġġi fir-reġjun madwar il-belt (linji reġjonali, bl-Olandiż: ''streeklijnen''). Bħala appoġġ għall-ġestjoni muniċipali tat-traffiku, it-trasport pubbliku huwa mingħajr ħlas għal dawk li jipparkjaw il-karozzi tagħhom fil-parkeġġ prinċipali tal-istazzjon. === Ċikliżmu === Għalkemm hemm ftit toroq li għandhom xi restrizzjonijiet, l-ebda parti minn Bruges mhi magħluqa għalkollox għall-karozzi. Is-sewwieqa tal-karozzi jridu joqogħdu attenti għal dawk li jkunu qed jimxu jew isuqu r-rota. Hemm pjanijiet li ilhom biex jiġu implimentati biex il-karozzi jiġu pprojbiti għalkollox miċ-ċentru storiku ta' Bruges jew mill-inqas biex it-traffiku jkun ristrett ferm iktar minn bħalissa, iżda dawn il-pjanijiet qatt ma twettqu. Fl-2005, inbidu s-sinjali tat-toroq għall-konvenjenza taċ-ċiklisti, sabiex it-traffiku bir-roti jkun permess miż-żewġ naħat tat-toroq; madankollu t-traffiku tal-karozzi ma naqasx. Minkejja dan, xi ħaġa komuni f'bosta bliet fir-reġjun, xorta waħda hemm eluf ta' ċiklisti fil-belt ta' Bruges. === Port === Il-port ta' Bruges huwa Zeebrugge (li bil-Fjamming tfisser Bruges mal-Baħar). Fis-6 ta' Marzu 1987, il-lanċa Brittanika MS ''Herald of Free Enterprise'' għerqet wara li telqet mill-port, u mietu 187 ruħ, fl-agħar diżastru li jinvolvi bastiment Brittaniku mill-1919; bdiet tbaħħar iżda l-buq tħalla miftuħ. Il-lanċa ''MS'' ''Herald of Free Enterprise'' kienet bastiment tal-passiġġieri li twassal lin-nies mill-port ta' Zeebrugge sal-port ta' [[Dover]] f'Kent u lura. Il-biċċa l-kbira tal-okkupanti kienu ħadu vantaġġ minn promozzjoni li dehret fil-gazzetti ta' vjaġġ bir-ritorn minn Dover għal Zeebrugge għal lira sterlina biss. == Sport == Bejn l-1998 u l-2016, Bruges ospitat il-bidu tat-tellieqa ċiklistika annwali tat-''Tour tal-Fjandri'', li kienet issir f'April u li kienet waħda mill-ikbar avvenimenti sportivi fil-Belġju. Il-[[futbol]] huwa popolari wkoll fi Bruges; il-belt għandha żewġ timijiet tal-futbol professjonali, u t-tnejn li huma jilagħbu fl-ogħla livell (l-Ewwel Diviżjoni Belġjana). [[Club Brugge KV|Club Brugge K.V.]] dan l-aħħar rebħu l-kampjonat, filwaqt li t-tieni tim, [[Cercle Brugge KSV|Cercle Brugge K.S.V.]], dan l-aħħar ġie promoss fl-ewwel diviżjoni. Iż-żewġ timijiet jilagħbu l-logħbiet f'darhom fl-[[Stejdjum Jan Breydel|Istadium Jan Breydel]] (li jesa' 30,000 ruħ) f'Sint-Andries. Hemm pjanijiet biex jinbena stadium ieħor ġdid għal Club Brugge li jesa' madwar 45,000 ruħ fit-Tramuntana tal-belt, filwaqt li l-kunsill lokali jirrinnova u jnaqqas il-kapaċità tal-Istadium Jan Breydel għal Cercle Brugge. Fis-sena 2000, Bruges kienet waħda mit-tmien bliet ospitanti għall-[[Kampjonati Ewropej tal-Futbol|KampjonatI Ewropej tal-Futbol]] tal-[[UEFA]], ospitat b'mod konġunt mill-Belġju u min-Netherlands. Fl-2021, Bruges, flimkien ma' [[Leuven]], ospitat il-Kampjonat UCI tat-Tlielaq fit-Toroq. == Edukazzjoni == Bruges hija ċentru għall-edukazzjoni fil-Fjandri tal-Punent. Ħdejn diversi skejjel primarji u sekondarji, hemm xi kulleġġi, bħal VIVES (fużjoni tal-eks KHBO (katholieke hogeschool Brugge Oostende) u KATHO (katholieke hoge school) jew HOWEST (''Hogeschool West-Vlaanderen'') u Sint-Leocollege. Barra minn hekk, il-belt tospita l-Kulleġġ tal-Ewropa, istituzzjoni prestiġjuża ta' studji postgradwatorji fl-[[Ekonomija]], il-[[Dritt|Liġi]] u l-[[Politika]] Ewropea, kif ukoll l-Istitut Universitarju tan-[[Ġnus Magħquda|Nazzjonijiet Uniti]] għall-Istudji Komparattivi tal-Integrazzjoni Reġjonali (UNU-CRIS), istitut universitarju tar-riċerka u t-taħriġ tan-Nazzjonijiet Uniti. == Ġemellaġġ == Bħala prinċipju, Bruges sa issa qatt ma daħlet f'kollaborazzjoni mill-qrib ma' xi bliet għal ġemellaġġi. Mingħajr ma tiċħad l-utilità ta' dawn l-iskemi għall-irħula b'inqas kuntatti internazzjonali, ir-raġuni prinċipali hi li Bruges kieku ssibha bi tqila biex tagħżel bejn il-bliet u tal-fehma li diġà diffiċli li tlaħħaq mal-bosta kuntatti internazzjonali li għandha. Barra minn hekk, kien jingħad ukoll fi Bruges li l-ġemellaġġi spiss kienu okkażjoni biex l-awtoritajiet u r-rappreżentanti tal-belt jivvjaġġaw bil-flejjes pubbliċi. Fis-snin 50 tas-seklu 20, dan il-prinċipju wassal biex Bruges tirrifjuta ġemellaġġ ma' [[Nizza]] u ma' bliet u rħula oħra, iffirmat minn ambaxxatur Belġjan mingħajr ebda konsultazzjoni. Fis-snin 70 tas-seklu 20, konslu Belġjan f'Oldenburg ġiegħel lis-sindku ta' Bruges jiffirma dikjarazzjoni ta' ħbiberija li pprova jippreżenta għalxejn bħala ġemellaġġ. Il-ġemellaġġ ma' wħud mill-eks komuni, li fl-1971 saru parti minn Bruges, ma tkompliex. Dan ma jfissirx li Bruges mhix interessata tikkoopera ma' bliet u ma' rħula oħrajn, kemm fuq medda qasira kif ukoll fit-tul, pereżempju għal proġetti partikolari. Dawn li ġejjin huma xi eżempji. ; [[Bastogne]], Luxembourg, il-Belġju : Wara t-Tieni Gwerra Dinjija u fis-snin 70 tas-seklu 20, Bruges, b'mod iktar speċifiku l-Brigata tat-Tifi tan-Nar ta' Bruges, kellha relazzjonijiet ta' ħbiberija ma' Bastogne. Kull sena kienet tiġi offruta btala b'xejn fejn il-baħar f'Zeebrugge lit-tfal mill-belt ta' Nuts. ; [[Arolsen]], Hesse, il-Ġermanja : Mis-snin 50 sas-snin 80 tas-seklu 20, Bruges kienet il-patrun tal-Ewwel Riġment Belġjan tal-Gwardji fuq iż-[[Żiemel|Żwiemel]], stazzjonati f'Arolsen. ; [[Salamanca]], Castilla y León, Spanja : Iż-żewġt ibliet kienu Bliet Ewropej tal-Kultura fl-2002. Bruges organizzat xi skambji ma' Salamanca. ; [[Mons]], Hainaut, il-Belġju : Fl-2007, ġiet inawgurata kooperazzjoni kulturali u artistika bejn Mons u Bruges. ; [[Burgos]], Castilla y León, Spanja : Fid-29 ta' Jannar 2007, is-sindki ta' Burgos u ta' Bruges iffirmaw dikjarazzjoni ta' intenzjonijiet dwar il-kooperazzjoni futura fir-rigward ta' kwistjonijiet kulturali, turistiċi u ekonomiċi. == Kultura popolari == === Nies notevoli === {| class="wikitable" |In-nies li ġejjin twieldu fi Bruges: |Fis-seklu 15, il-belt attirat għadd ta' personalitajiet prominenti: |- | * Jan Breydel u Pieter de Coninck, ġellieda għal-libertà * Filippu I ta' Kastilja, l-ewwel mexxej tal-Asburgi fi Spanja (1478–1506) * [[Simon Stevin]], matematiku u inġinier (1548–1620) * [[Franciscus Gomarus]], teologu [[Kalviniżmu|Kalvinist]] (1563–1641) * Guido Gezelle, [[poeta]] u qassis (1830–1899) * [[Gotye]], [[kantant]] u kantawtur [[Awstralja|Awstraljan]]-Belġjan (1980) * [[Isidore van Kinsbergen]], inċiżur Olandiż-Fjamming (1821–1905) * [[Hugo Claus]], awtur Belġjan (1929–2008) * [[Tony Parker]], plejer tal-[[basketball]] tal-NBA (1982) | * Filippu t-Twajjeb, id-Duka ta' Bourgogne stabbilixxa l-qorti fi Bruges, fi Brussell u f'Lille * William Caxton, merkant, diplomatiku, [[kittieb]] u litografu Ingliż * [[Petrus Christus]], pittur Fjamming * [[Gerard David]], pittur Fjamming * Hans Memling, pittur Fjamming * Jan van Eyck, pittur Fjamming * [[Juan Luís Vives]], studjuż u umanista [[Spanja|Spanjol]] * [[Simon Bening]], illuminista Fjamming * [[Levina Teerlinc]], illuminista Fjamming |} === Letteratura === * Hendrik Conscience's ''The Lion of Flanders, or the Battle of the Golden Spurs'' (1836, Dutch: ''De Leeuw van Vlaenderen, of de Slag der Gulden Sporen''), is a historical-fiction novel based on the medieval Franco-Flemish War and the Battle of the Golden Spurs, both of which historically include Bruges. * Ludwig Bemelmans' children's novel ''The Golden Basket'' (1936) tells the story of a family's visit to Bruges. In the novel, two sisters stay at the Golden Basket hotel in Bruges with their father. On a visit to Bruges cathedral with the innkeeper's son, the sisters meet a dozen little schoolgirls. This would mark the first appearance of Bemelmans' best-known character, Madeline. * The last chapter of Saul Bellow's 1953 novel ''The Adventures of Augie March'' features the titular character driving through France on his way to Bruges on business. * ''Bruges-la-Morte'' (1892), a short novel by the Belgian author Georges Rodenbach. The libretto of Erich Wolfgang Korngold's opera Die Tote Stadt (1920) is based on this book. * The detective stories of Belgian writer Pieter Aspe are situated in Bruges. * ''Niccolò Rising'' (1986), the first volume of Dorothy Dunnett's eight-book series, ''House of Niccolò'', is largely set in Bruges. Other books in the series also have sections set in the Belgian city. * Alan Hollinghurst's 1994 novel ''The Folding Star'' is set in a Flemish town that is recognisably Bruges. * ''L'Astrologue de Bruges'' ("The Astrologer of Bruges," 1994), a Belgian bande dessinée in the Yoko Tsuno comic series, is entirely set in both contemporary and 1545's Bruges. * The first part of the "Letters from Zedelghem" story in David Mitchel's ''Cloud Atlas'' (2004) takes place near Bruges, in the titular Zedelghem municipality. === Films === * Fred Zinneman's ''The Nun's Story'' is a 1959 dramatic film starring Audrey Hepburn that is primarily set in Bruges. * ''The Killer Is on the Phone'' (Italian: ''L'assassino... è al telefono'') is a 1972 ''giallo'' film set in Bruges. * The main antagonist of the Austin Powers film series, Dr. Evil, was raised in Bruges. * The 2008 film ''In Bruges'', starring Colin Farrell and Brendan Gleeson, is set almost entirely in Bruges. Throughout the film, which was directed by British-Irish director Martin McDonagh, the city's major landmarks and history are mentioned repeatedly, as are the contrasted viewpoints of the two lead characters of the story. * In 2014 Bollywood film ''PK'', opening scenes involving Anushka Sharma and Sushant Singh Rajput (including song Chaar Kadam) are set in Bruges. * The story of the removal of the ''Madonna of Bruges'' being removed by the Nazis and then returned is told in the fact-based 2014 movie ''The Monuments Men''. * The 2019 Hallmark movie, ''Love, Romance & Chocolate'', starring Lacey Chabert, takes place in Bruges. === Televiżjoni u mużika === * The song "Marieke" by Belgian singer Jacques Brel is about a Flemish girl, Marieke, whom Brel once loved and lived "between the towers of Bruges and Ghent." * ''Floris'', a Dutch television action series written by Gerard Soeteman, depicts castles located in Belgian cities, including Bruges. * In the seventh episode of ''Where Is My Friend's Home'' (2015–2016), a South-Korean reality-travel TV show, the cast tours Bruges as part of the second season's trip to Belgium. * Some scenes from episode 6 of season 2 of Marvel's Agents of S.H.I.E.L.D. take place in Bruges, where a local beer, "Straffe Hendrik," is mentioned and shown. == Referenzi == [[Kategorija:Bliet tal-Belġju]] [[Kategorija:Bliet Ewropej]] 7qep6ne2ubztc09xem6o2wgf3hqxa89 279348 279347 2022-08-18T21:17:43Z Trigcly 17859 added [[Category:Siti ta' Wirt Dinji]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox city}} '''Bruges''' (/bruːʒ/ ''BRUHGZH'', bl-[[Lingwa Olandiża|Olandiż]]: '''''Brugge''''' [ˈbrʏɣə]) hija l-[[belt kapitali]] u l-ikbar belt fil-provinċja tal-[[Fjandri tal-Punent]] fir-Reġjun Fjamming tal-[[Belġju]], fil-Majjistral tal-pajjiż, u s-sitt l-ikbar belt tal-pajjiż bħala popolazzjoni. L-erja tal-belt kollha tammonta għal iktar minn 13,840 ettaru (138.4 km²; 53.44 mil kwadru), inkluż 1,075 ettaru tul il-kosta, f'[[Zeebrugge]] (li ġejja minn ''Brugge aan zee'', li tfisser "Bruges mal-Baħar"). Iċ-ċentru storiku tal-belt huwa [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]].<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/996/|titlu=Historic Centre of Brugge|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Għandha għamla ovali u daqs ta' madwar 430 ettaru. Il-popolazzjoni totali tal-belt tammonta għal 117,073 ruħ (fl-1 ta' Jannar 2008), li minnhom madwar 20,000 ruħ jgħixu fiċ-ċentru tal-belt. Iż-żona metropolitana, inkluż iż-żona tal-periferija, tkopri erja ta' 616 km² (238 mil kwadru) u għandha total ta' 255,844 abitant skont l-aħħar ċensiment tal-1 ta' Jannar 2008. Flimkien ma' ftit bliet oħra bil-kanali fit-Tramuntana tal-[[Ewropa]], bħal [[Amsterdam]], fin-[[Pajjiżi l-Baxxi|Netherlands]], u San Pietruburgu, fir-[[Russja]], xi kultant tissejjaħ "il-[[Venezja]] tat-Tramuntana". Bruges għandha importanza ekonomika importanti, bis-saħħa tal-port tagħha, u fl-imgħoddi kienet waħda mill-bliet kummerċjali ewlenin tad-[[Id-Dinja|dinja]]. Bruges hija destinazzjoni turistika fil-Belġju, u hija magħrufa sew bħala s-sede tal-Kulleġġ tal-Ewropa, istitut universitarju għall-istudji Ewropej. == [[Etimoloġija]] == L-iżjed tismija bikrija ta' isem il-belt bħala kienet bħala ''Bruggas'', ''Brvggas'' jew ''Brvccia'' fit-840-875 W.K. Iktar 'il quddiem, tissemma bħala ''Bruciam'' u ''Bruociam'' (fit-892); bħala ''Brutgis uico'' (fl-aħħar tas-seklu 9); bħala ''in portu Bruggensi'' (għall-ħabta tal-1010); bħala ''Bruggis'' (fl-1012); bħala ''Bricge'' fil-Kronaka Anglo-Sassona (fl-1037); bħala ''Brugensis'' (fl-1046); bħala ''Brycge'' fil-Kronaka Anglo-Sassona (fl-1049-1052); bħala ''Brugias'' (fl-1072); bħala ''Bruges'' (fl-1080-1085); bħala ''Bruggas'' (għall-ħabta tal-1084); bħala ''Brugis'' (fl-1089); u bħala ''Brugge'' (fl-1116). L-isem x'aktarx li oriġina mill-Olandiż Antik, mill-kelma għal "pont": ''brugga''. Wieħed jista' jqabbel ukoll l-Olandiż Nofsani ''brucge'', ''brugge'' (jew ''brugghe'', ''brigghe'', ''bregghe'', ''brogghe''), u l-Olandiż modern ''bruggehoofd'' u ''brug''. Il-varjant ''brugghe'' x'aktarx li huwa varjant tal-Olandiż tan-Nofsinhar. Il-kelma bl-Olandiż u bl-[[Lingwa Ingliża|Ingliż]] (''bridge''), it-tnejn joriġinaw mill-Proto-Ġermaniku *''brugjō-''. == Storja == === Oriġini === Bruges kienet il-post magħżul minn insedjament kostali matul il-[[preistorja]]. Dan l-insedjament ta' Żmien il-Bronż u ta' Żmien il-[[Ħadid]] ma għandux rabta mal-iżvilupp tal-belt [[Medjuevu|Medjevali]]. Fl-inħawi ta' Bruges, l-ewwel fortifikazzjonijiet inbnew wara l-ħakma ta' Menapii minn [[Ġulju Ċesri]] fl-ewwel seklu [[Ante Christum natum|Q.K]]., sabiex iż-żona kostali tiġi protetta mill-pirati. Il-[[Franki]] ħadu l-kontroll tar-reġjun kollu għall-Gallo-[[Imperu Ruman|Rumani]] għall-ħabta tas-seklu 4 u amministrawh bħala l-''Pagus Flandrensis''. L-inkursjonijiet tal-[[Vikingi]] tas-seklu 9 ħeġġew lill-Konti [[Baldwin I]] tal-Fjandri jsaħħaħ mill-ġdid il-fortifikazzjonijiet Rumani; il-kummerċ f'qasir żmien reġa' kompla mal-[[Renju Unit|Ingilterra]] u mal-[[Skandinavja|Iskandinavja]]. L-abitazzjoni Medjevali bikrija bdiet fis-seklu 9 u 10, x'aktarx b'insedjament iffortifikat u knisja. === Epoka tad-deheb (is-sekli 12 sa 15) === Fl-1089, Bruges saret il-belt kapitali tal-Kontea tal-Fjandri. Bruges irċeviet ir-rikonoxximent bħala belt fis-27 ta' Lulju 1128, u nbnew swar u kanali ġodda. Sas-seklu 12, il-belt kienet kisbet amministrazzjoni awtonoma. Het Zwin (Daħla tad-Deheb), id-daħla tal-marea ta' Bruges, kienet kruċjali għall-iżvilupp tal-kummerċ lokali. Minn madwa l-1050, is-sedimentazzjoni gradwali kienet waslet biex il-belt titlef l-aċċess dirett li kellha għall-baħar. Madankollu, maltempata fl-1134 reġgħet stabbiliet dan l-aċċess, permezz tal-ħolqien ta' kanal naturali f'Het Zwin. Dan l-iżbokk il-ġdid għall-baħar kien estiż saħansitra sa [[Damme]], belt li saret stazzjonament kummerċjali ta' Bruges. ==== Kummerċ ==== Bruges kellha pożizzjoni strateġika f'salib it-toroq tar-rotot kummerċjali tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar tal-[[Lega Anseatika]]. Bruges diġà kienet inkluża fiċ-ċirkwit tal-fieri Fjammingi u [[Franza|Franċiżi]] tad-drapp fil-bidu tas-seklu 13, iżda meta s-sistema l-antika tal-fieri sfaxxat, l-imprendituri ta' Bruges ħadu ħsieb ikunu innovattivi. Huma żviluppaw, jew issellfu mill-[[Italja]], forom ġodda ta' kapitaliżmu merkantili, li permezz tagħhom diversi merkanti setgħu jaqsmu r-riskji u l-profitti, kif ukoll l-għarfien tagħhom dwar is-swieq. Użaw forom ġodda ta' skambju ekonomiku, inkluż kambjali u dokumenti ta' kreditu. Il-belt laqgħet lill-kummerċjanti barranin bi ħġarha, b'mod partikolari lill-kummerċjanti [[Portugall|Portugiżi]] li kienu jbigħu l-bżar u ħwawar oħra. Meta l-belt reġgħet bdiet tieħu r-ruħ fis-seklu 12, is-suq tas-suf, l-industrija tal-insiġ tal-oġġetti tas-suf, u s-suq tad-drapp kollha bbenefikaw mill-kenn tas-swar tal-belt, fejn il-prodotti żejda setgħu jiġu akkumulati fis-sikurezza kollha taħt il-patroċinju tal-Kontijiet tal-Fjandri. L-imprendituri tal-belt għamlu ħilithom biex jistabbilixxu kolonji ekonomiċi mid-distretti tal-produzzjoni tas-suf tal-Ingilterra u tal-[[Skozja|Iskozja]]. Il-kuntatti mal-Ingliżi wasslu l-qmuħ min-[[Normandija]] u l-inbejjed tal-Gaskonja. Il-vapuri Anseatiċi melew il-port, li kellu jitkabbar lil hinn minn Damme sa [[Sluys]] sabiex jakkomoda l-bastimenti l-ġodda. Fl-1277, l-ewwel flotta merkantili mir-Repubblika ta' [[Genova: It-Toroq Ġodda u s-Sistema tal-Palazzi tal-Listi|Genova]] tfaċċat fil-port ta' Bruges, l-ewwel mill-kolonji merkantili li għamlu lil Bruges il-kollegament prinċipali għall-kummerċ fil-[[Mediterran]]. Dan l-iżvilupp fetaħ mhux biss il-kummerċ tal-ħwawar mil-Lvant, iżda avvanza wkoll it-tekniki kummerċjali u finanzjarji, u wassal xita ta' kapital li malajr ħadet post is-sistema bankarja ta' Bruges. Il-binja li r-Repubblika ta' Genova ospitat ir-rappreżentanza kummerċjali tagħha fiha fil-belt għadha teżisti, u issa tospita l-Frietmuseum. Il-Borża nfetħet fl-1309 (x'aktarx l-ewwel Borża fid-dinja) u żviluppat fl-iżjed suq sofistikat tal-flus tal-Pajjiżi l-Baxxi fis-seklu 14. Sakemm tfaċċaw l-iġfna Venezjani fl-1314, diġà kienu tard. Bosta merkanti barranin intlaqgħu fi Bruges, bħall-merkanti Kastiljani tas-suf li waslu għall-ewwel darba fis-seklu 13. Wara li ntemm il-monopolju tagħhom, il-Baski, ħafna minnhom minn [[Bilbao]] ([[Biskajja]]), stagħnaw bħala merkanti (suf, oġġetti bażiċi tal-ħadid, eċċ.) u stabbilew il-konsolat kummerċjali tagħhom stess fi Bruges sa nofs is-seklu 15. Il-merkanti barranin espandew iż-żoni kummerċjali tal-belt. Huma kellhom komunitajiet separati rregolati bil-liġijiet tagħhom stess sal-kollass ekonomiku wara l-1700. Dan il-ġid wassal għal irvellijiet soċjali, li fil-biċċa l-kbira tagħhom trażżnu bil-forza mill-milizja. Madankollu, fl-1302, wara l-Bruges Matins (il-massakru ta' billejl tal-gwarniġjon Franċiż fi Bruges mill-membri tal-milizja Fjamminga lokali fit-18 ta' Mejju 1302), il-popolazzjoni ngħaqdet mal-Konti tal-Fjandri kontra l-Franċiżi, u dan wassal għar-rebħa fil-Battalja tal-Ixpruni tad-Deheb, miġġielda ħdejn [[Kortrijk]] fil-11 ta' Lulju. L-[[Statwa|istatwa]] ta' [[Jan Breydel]] u [[Pieter de Coninck]], il-mexxejja tar-rewwixta, għadha teżisti fil-[[pjazza]] tas-Suq il-Kbira. Il-belt żammet milizja bħala korp paramilitari permanenti. Kisbet flessibbiltà u prestiġju kbir permezz ta' rabtiet mill-qrib ma' xirka ta' milizji organizzati, magħmula minn professjonisti u unitajiet speċjalizzati. L-irġiel tal-milizja xtraw u ħadu ħsieb l-armi u l-armaturi tagħhom stess, skont l-istatus tal-familja tagħhom u l-ġid li kellhom. Iktar 'il quddiem, Bruges ġarrbet irvell Fjamming wara l-ieħor, li seħħew madwar il-Kontea tal-Fjandri bejn l-1323 u l-1328. Fl-aħħar tas-seklu 14, Bruges saret wieħed mill-Erba' Membri, flimkien ma' Brugse Vrije, [[Gent]] u [[Ypres]]. Flimkien iffurmaw parlament; madankollu, spiss kienu jiġġieldu ma' xulxin. Fis-seklu 15, [[Filippu t-Twajjeb]], id-Duka ta' [[Bourgogne]], stabbilixxa l-qorti tiegħu fi Bruges, kif ukoll fi [[Brussell]] u f'[[Lille]], u attira bosta artisti, bankiera u personalitajiet prominenti oħra mill-Ewropa kollha. In-nissieġa u l-għażżiela ta' Bruges kienu meqjusa bħala l-aqwa fid-dinja, u l-popolazzjoni ta' Bruges kibret għal mill-inqas 125,000 ruħ u x'aktarx sa 200,000 ruħ għall-ħabta tal-1400. It-tekniki l-ġodda tal-[[pittura]] biż-żejt tal-iskola Fjamming saru rinomati mad-dinja kollha. L-ewwel ktieb bl-Ingliż li qatt ġie stampat ġie ppubblikat fi Bruges minn [[William Caxton]]. [[Dwardu IV]] u [[Richard III]] tal-Ingilterra dak iż-żmien kien eżiljati fi Bruges. === Deklin wara l-1500 === Minn xi l-1500, il-kanal ta' Het Zwin, li kien wassal tant prosperità għall-belt, beda jimtela bis-sedimenti u l-Epoka tad-Deheb intemmet. [[Anversa]] malajr ħaditilha postha bħala l-belt ekonomika ewlenija tal-Pajjiżi l-Baxxi. Matul is-[[seklu 17]], iffjorixxiet l-industrija tal-[[bizzilla]], u saru diversi sforzi biex iż-żmien glorjuż tal-imgħoddi jerġa' jiġi. Matul is-snin 50 tas-seklu 17, il-belt kienet il-bażi ta' [[Karlu II]] tal-Ingilterra u l-qorti tiegħu fl-eżilju. L-infrastruttura marittima ġiet immodernizzata, u nbnew kollegamenti ġodda bil-baħar, iżda mingħajr wisq suċċess, għaliex Anversa kulma jmur saret iktar dominanti. Bruges tfaqqret u gradwalment l-importanza tagħha svintat; il-popolazzjoni tagħha wkoll niżlet minn 200,000 ruħ għal 50,000 ruħ sal-1900. Ir-rumanzier simbolista [[George Rodenbach]] għamel karattru mill-belt fir-rumanz tiegħu ''Bruges-la-Morte'', li tfisser "Bruges il-Mejta", li ġie adattat għall-opra ta' [[Erich Wolfgang Korngold]], ''Die tote Stadt'' (Il-Belt il-Mejta). === Seklu 19 u wara === Fit-tieni nofs tas-seklu 19, Bruges saret waħda mill-ewwel destinazzjonijiet turistiċi fid-dinja, u attirat turisti għonja Brittaniċi u Franċiżi. Sal-1909 ġiet stabbilita l-assoċjazzjoni "Immexxu lil Bruges 'il Quddiem: Soċjetà għat-Titjib tat-Turiżmu". Fl-[[L-Ewwel Gwerra Dinjija|Ewwel Gwerra Dinjija]], il-forzi [[Ġermanja|Ġermaniżi]] okkupaw lil Bruges. Madankollu, il-belt ma ġarrbet l-ebda ħsara estensiva u ġiet illiberata fid-19 ta' Ottubru 1918 mill-Alleati. Il-belt ġiet okkupata mill-Ġermaniżi mill-1940 matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]] u mill-ġdid ma ġarrbet l-ebda qerda. Fit-12 ta' Settembru 1944, ġiet illiberata mit-12-il truppa [[Kanada|Kanadiża]] tad-Draguni ta' Manitoba. Il-liberazzjoni tal-belt ġiet iffaċilitata mill-pont, issa magħruf bħala l-Pont tal-Kanada, li jikkollega l-muniċipalitajiet periferiċi maċ-ċentru tal-belt. Wara l-1965, il-belt Medjevali oriġinali esperjenzat "[[rinaxximent]]". Ir-restawr tal-istrutturi residenzjali u kummerċjali, tal-[[Monument|monumenti]] storiċi, u tal-knejjes iġġenera żieda fit-turiżmu u l-attività ekonomika fiċ-ċentru storiku. It-turiżmu internazzjonali sploda, u sforzi ġodda wasslu biex Bruges tiġi ddeżinjata l-[[Kapitali Ewropea tal-Kultura]] fl-2002. Il-belt tattira xi tmien miljun turist fis-sena. Il-port ta' Zeebrugge nbena fl-1907. Il-Ġermaniżi użawh għall-U-boats tagħhom fl-Ewwel Gwerra Dinjija. Tkabbar ferm fis-snin 70 tas-seklu 20 u fil-bidu tas-snin 80 tas-seklu 20 u sar wieħed mill-iżjed portijiet importanti u moderni tal-Ewropa. == Sit ta' Wirt Dinji == Iċ-Ċentru Storiku ta' Bruges ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fis-sena 2000.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-'''kriterju (vi)''' "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".<ref name=":0" /> L-iżjed attrazzjoni ewlenija magħrufa ta' Bruges hija t-Torri tal-Kampnar ta' Bruges tas-seklu 13 li jospita karillon muniċipali ta' 47 qanpiena. It-Torri tal-Kampnar ta' Bruges, separatament mis-Sit ta' Wirt Dinji taċ-ċentru storiku ta' Bruges, huwa inkluż bħala Sit ta' Wirt Dinji ieħor tal-UNESCO, il-[[Kampnari tal-Belġju u ta' Franza]]. Il-belt għadha timpjega persuna full-time li tieħu ħsieb il-karillon u li tagħmel kunċerti mingħajr ħlas fuq bażi regolari.<ref>{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/943/|titlu=Belfries of Belgium and France|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Bruges tospita wkoll it-tielet Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO; il-"Béguinage" (kumpless għal-lajċi) ta' Ten Wijngaerde tas-seklu 13, li huwa inkluż fil-"[[Béguinages Fjammingi]]".<ref>{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/855/|titlu=Flemish B&eacute;guinages|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Ġeografija == Il-muniċipalità tikkonsisti minn: * Il-ċentru storiku tal-belt ta' Bruges, Sint-Jozef u Sint-Pieters (I) * Koolkerke (II) * Sint-Andries (III) * Sint-Michiels (IV) * Assebroek (V) * Sint-Kruis (VI) * Dudzele (VII) * Lissewege (flimkien ma' Zeebrugge u Zwankendamme) (VIII) == Klima == Bruges għandha klima oċeanika (Köppen ''Cfb''). {| class="wikitable mw-collapsible" ! colspan="14" |''Data'' klimatika ta' Bruges (temp. normali 1981–2010, sigħat ta' [[xemx]] 1984–2013) |- !Xahar !Jan !Fra !Mar !Apr !Mej !Ġun !Lul !Aww !Set !Ott !Nov !Diċ !Sena |- !Temp. għolja medja f'°C (°F) |6.2 (43.2) |7.0 (44.6) |10.8 (51.4) |14.5 (58.1) |17.4 (63.3) |19.9 (67.8) |22.4 (72.3) |22.5 (72.5) |19.7 (67.5) |15.3 (59.5) |10.1 (50.2) |6.6 (43.9) |14.7 (58.5) |- !Temp. medja kuljum f'°C (°F) |3.6 (38.5) |3.8 (38.8) |6.8 (44.2) |9.3 (48.7) |12.9 (55.2) |15.6 (60.1) |17.9 (64.2) |17.9 (64.2) |15.0 (59.0) |11.3 (52.3) |7.1 (44.8) |4.1 (39.4) |10.6 (51.1) |- !Temp. baxxa medja f'°C (°F) |0.9 (33.6) |0.6 (33.1) |2.8 (37.0) |4.5 (40.1) |8.4 (47.1) |11.3 (52.3) |13.3 (55.9) |12.9 (55.2) |10.4 (50.7) |7.4 (45.3) |4.2 (39.6) |1.7 (35.1) |6.5 (43.7) |- !Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) |66.5 (2.62) |55.8 (2.20) |58.0 (2.28) |44.2 (1.74) |61.5 (2.42) |68.5 (2.70) |71.3 (2.81) |79.0 (3.11) |79.2 (3.12) |84.8 (3.34) |86.1 (3.39) |81.1 (3.19) |836.2 (32.92) |- !Medja ta' jiem ta' preċipitazzjoni |12.6 |10.6 |11.8 |9.7 |10.7 |10.0 |9.9 |9.9 |10.8 |12.1 |13.7 |13.3 |135.1 |- !Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar |63 |83 |130 |187 |217 |211 |221 |208 |152 |118 |65 |51 |1,705 |- | colspan="14" |Sors: L-Istitut Meteoroloġiku Rjali |} == Attrazzjonijiet ewlenin, arti u kultura == L-arkitettura Medjevali fi Bruges fil-biċċa l-kbira tagħha għadha intatta, u b'hekk hija waħda mill-iżjed bliet Medjevali ppreservati fl-Ewropa. Iċ-Ċentru Storiku ta' Bruges ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fis-sena 2000.<ref name=":0" /> Il-binjiet Medjevali tagħha jinkludu l-Knisja tal-Madonna, bi spiera tal-brikks li tlaħħaq il-115.6-il metru (379.27 pied), u għaldaqstant hija t-tieni l-itwal torri/binja tal-brikks fid-dinja. L-[[Skultura|iskultura]] tal-''Madonna bil-Bambin'', li wieħed jista' jara fit-transett, jingħad li hija l-unika skultura ta' [[Michelangelo]] li telqet mill-[[Italja]] matul ħajtu. === Artiġjanat === Bruges hija magħrufa għat-teknika tat-tessuti tal-bizzilla. Barra minn hekk, il-belt u l-bizzilla tagħha ispiraw is-sensiela ''Thread Routes'', u parti mit-tieni episodju miġbud fl-2011 inġibed fi Bruges. Diversi birer ingħataw isem il-belt, bħal ''Brugge Blond'', ''Brugge Tripel'', ''Brugs'', ''Brugse Babbelaar'', ''Brugse Straffe Hendrik'' u ''Brugse Zot''. Madankollu, l-aħħar tnejn biss – ''Brugse Zot'' u ''Brugse Straffe Hendrik'' – jiġu prodotti fil-belt stess, fil-Birrerija ta' De Halve Maan. === Divertiment === * Aquariustheater * Boudewijn Seapark (park akkwatiku tad-divertiment f'Sint-Michiels) * Biekorf * Cinema Liberty * Cinema Lumière (films alternattivi) * Concertgebouw, Bruges ("Binja tal-Kunċerti") * De Dijk * De Werf * Het Entrepot * Joseph Ryelandtzaal * Kinepolis Bruges * Magdalenazaal * SirkeltheaterStadsschouwburg Brugge * Studio Hall ==== Festivals ==== {| class="wikitable" |Festivals tal-[[mużika]]: * ''Airbag'' (festival tal-konċertina) * ''Blues in Bruges'' * ''Brugge Tripel Dagen'' * ''Brugges Festival'' (mużika dinjija) * ''Cactusfestival'' * ''Elements Festival'' (mużika elettronika) * ''Fuse on the Beach'' (festival tal-mużika dance f'Zeebrugge) * ''Hafabrugge'' (festival tal-orkestra) * ''Internationale Fedekam Taptoe'' * ''Jazz Brugge'' * ''Koorfestival'' ("festival tal-kor") * ''Festival van Vlaanderen'' – ''MAfestival'' * ''Music in Mind'' (mużika [rock] atmosferika) * ''September Jazz'' * ''Sint-Gillis Blues – en Folkfestival'' * ''BurgRock'' * ''Comma Rocks'' Festival * ''Red Rock Rally'' * ''Thoprock'' |Festivals kulturali u tal-ikel: * ''Aristidefeesten'' * ''BAB-bierfestival'' ("festival tal-birra") * ''Brugse Kantdagen'' ("Jiem il-Bizzilla ta' Bruges") * ''Chapter 2'' (spettaklu tal-juggling) * ''Choco-Laté'' (festival taċ-[[ċikkulata]]) * ''Cinema Novo'' (festival tal-films) * ''Cirque Plus'' (festival taċ-ċirklu) * ''European Youth Film Festival of Flanders'' * ''Ice Magic'' (festival tal-iskulturi tas-silġ) * ''Jonge Snaken Festival'' * ''Midwinterfeest'' * ''NAFT'' (festival teatrali) * ''Poirot in Bruges – Knack thrillerfestival'' * ''Razor Reel Fantastic Film Festival'' * ''Reiefeest'' (festival fuq il-kanali) |Festivals tal-kultura tal-musicals: * ''Come On!'' * ''Coupurefeesten'' * ''December Dance'' * ''Feest In 't Park'' * ''FEST!'' * ''Klinkers'' * ''Polé Polé Beach'' (f'Zeebrugge) * ''Sint-Michielse Feeste'' * ''Summer End Festival'' * ''Vama Veche'' festival |} === Mużewijiet u siti storiċi (mhux reliġjużi) === Bruges tospita bosta [[Mużew|mużewijiet]]. Il-mużewijiet tal-[[arti]] tagħha jinkludu id-Dar ta' Arents, kif ukoll il-Groeningemuseum, li għandu kollezzjoni estensiva ta' arti Medjevali u moderna bikrija. Membri tal-iskola Bikrija tan-[[Pajjiżi l-Baxxi|Netherlands]] ta' pitturi tas-seklu 15 huma rrappreżentati, inkluż xogħlijiet ta' [[Jan van Eyck]]. Van Eyck, kif ukoll [[Hans Memling]], għexu u ħadmu fi Bruges. Attrazzjoni oħra huma d-daħliet ippreservati tal-belt antika: il-''Kruispoort'', il-''Gentpoort'', l-i''Smedenpoort'' u l-''Ezelpoort''. Id-''Dampoort'', il-''Katelijnepoort'' u l-''Boeveriepoort'' ma għadhomx jeżistu. L-Isptar l-Antik ta' San Ġwann (il-Mużew ta' Hans Memling) u l-Madonna tal-Artisti tal-Fuħħar huma sptarijiet u mużewijiet. Il-belt hija magħrufa għall-''Bruggemuseum'' ("Mużew ta' Bruges"), l-isem ġenerali mogħti lil 11-il mużew storiku differenti fil-belt, inkluż: * il-Gruuthusemuseum, mużew tad-dar ta' [[Louis de Gruuthuse]]; * il-Knisja tal-Madonna; * il-Mużew [[Arkeoloġija|Arkeoloġiku]]; * il-Gentpoort; * il-Kampnar; * il-Muniċipju fil-pjazza ċentrali; * il-''Provinciaal Hof'' (Qorti Provinċjali); * il-Villa ta' Brugse Vrije; * il-Mużew tal-Folklor; * il-Mużew ta' [[Guido Gezelle]]; * il-Fabbrika ta' Koelewei (Mergħa Bierda); * il-Fabbrika ta' Sint-Janshuis (id-Dar ta' San Ġwann). Il-mużewijiet mhux muniċipali ta' Bruges jinkludu l-Mużew tal-Birrerija, il-''Hof Bladelin'', iċ-Choco-Story (il-mużew taċ-ċikkulata), il-''Lumina Domestica'' (il-mużew tal-lampi), il-Mużew-Gallerija Xpo ta' [[Salvador Dalí]], il-Mużew tad-[[Djamant|Djamanti]], il-Frietmuseum (mużew iddedikat lill-patata moqlija Belġjana), il-Historium (mużew tal-istorja Medjevali ta' Bruges), iċ-ċentru tal-bizzilla, ix-Xirka tal-Arċiera ta' San Ġorġ, ix-Xirka tal-Arċiera ta' [[San Bastjan]], l-Abbazija ta' San Trudo, u l-Osservatorju Pubbliku ta' Beisbroek. === Siti u attrazzjonijiet reliġjużi === Bruges, li l-qaddis patrun tagħha huwa San Indrija l-Appostlu, hija magħrufa wkoll għall-attrazzjonijiet reliġjużi tagħha. Il-Bażilika tad-[[Demm]] Imqaddes (bl-Olandiż: ''Heilig-Bloedbasiliek''), b'mod partikolari, tospita r-relikwa tad-Demm Imqaddes, li nġabet fil-belt wara t-Tieni [[Kruċjata]] minn [[Thierry tal-Alsace]], u kull sena tintwera fit-toroq tal-belt. Iktar minn 1,600 abitant jieħdu sehem f'din il-purċissjoni reliġjuża f'tul ta' mil, bosta minnhom lebsin bħala kavallieri Medjevali jew ġellieda tal-Kruċjati. Attrazzjonijiet u mużewijiet reliġjużi oħra jinkludu l-Knisja tal-Madonna, il-Kunvent Ingliż, il-Knisja ta' [[Ġerusalemm]], il-[[Katidral]] ta' San Salvatore, l-Abbazija ta' San Trudo, il-Béguinage (bl-Olandiż: ''Begijnhof'') ta' Ten Wijngaerde, u l-Abbazija ta' Ter Doest (bl-Olandiż: ''Abdij Ter Doest'') f'Lissewege. == Trasport == === Bit-triq === Bruges għandha kollegamenti mal-awtostrada fid-direzzjonijiet kollha: * l-A10 lejn [[Ostende]] * l-A10/E40 lejn Gent u Brussell * l-A18/E40 lejn Veurne u Franza * l-A17/E403 lejn Kortrijk u Tournai * l-N31/E403 lejn Zeebrugge * l-N49/E34 lejn Anversa. Is-sewqan fiċ-ċentru storiku fejn hemm in-network prinċipali ta' kanali ta' Bruges, huwa mxekkel apposta permezz ta' skemi ta' ġestjoni tat-traffiku, inkluż għadd kbir ta' toroq li tista' tgħaddi minnhom min-naħa waħda biss. Is-sistema tħeġġeġ l-użu ta' rotot stabbiliti li jwasslu għal parkeġġi ċentrali għall-[[Karozza|karozzi]] u direttament għall-ħruġ mill-belt. Il-parkeġġi tal-karozzi huma konvenjenti għaż-żoni kummerċjali u turistiċi ċentrali u ma tantx huma għaljin wisq. === Bil-ferrovija === L-istazzjon ferrovjarju prinċipali ta' Bruges jikkollega l-iktar mal-kosta Belġjana. Jipprovdi wkoll mill-inqas ferroviji ta' kull siegħa lejn il-bliet ewlenin l-oħra tal-Belġju, kif ukoll lejn Lille, Franza. Barra minn hekk, hemm ukoll diversi ferroviji reġjonali u lokali. L-istazzjon fl-imgħoddi kien waqfa għar-rotta tat-Thalys [[Pariġi]]–Brussell–Ostende. Il-karozza tal-linja saċ-ċentru topera spiss, minkejja li l-istazzjon tal-ferrovija jinsab mixja ta' 10 minuti biss mit-toroq prinċipali tax-xiri u mixja ta' 20 minuta mill-pjazza prinċipali tas-suq. Hemm pjanijiet għal kollegament ferrovjarju mit-Tramuntana san-Nofsinhar li jgħaddi minn Bruges, minn Zeebrugge għal Lichtervelde, u għal kollegament ferrovjarju bejn Bruges u Ostende. === Bl-ajru === L-ajruport nazzjonali ta' Zaventem-Brussell, siegħa 'l bogħod bil-ferrovija jew bil-karozza, joffri l-aqwa konnessjonijiet. L-eqreb ajruport huwa l-Ajruport Internazzjonali ta' Ostende-Bruges, li jinsab madwar 25 kilometru (16-il mil) miċ-ċentru tal-belt ta' Bruges, iżda joffri trasport u konnessjonijiet limitati għall-passiġġieri. Reċentement beda jkun hemm ukoll karozza tal-linja diretta mill-Ajruport ta' [[Charleroi]] għal Bruges. === Trasport pubbliku === Bruges għandha network estensiv ta' karozzi tal-linja, operat minn ''De Lijn'', li jagħtu aċċess għaċ-ċentru tal-belt u għas-subborgi tagħha (linji tal-belt, bl-Olandiż: ''stadslijnen''), kif ukoll għal bosta rħula u villaġġi fir-reġjun madwar il-belt (linji reġjonali, bl-Olandiż: ''streeklijnen''). Bħala appoġġ għall-ġestjoni muniċipali tat-traffiku, it-trasport pubbliku huwa mingħajr ħlas għal dawk li jipparkjaw il-karozzi tagħhom fil-parkeġġ prinċipali tal-istazzjon. === Ċikliżmu === Għalkemm hemm ftit toroq li għandhom xi restrizzjonijiet, l-ebda parti minn Bruges mhi magħluqa għalkollox għall-karozzi. Is-sewwieqa tal-karozzi jridu joqogħdu attenti għal dawk li jkunu qed jimxu jew isuqu r-rota. Hemm pjanijiet li ilhom biex jiġu implimentati biex il-karozzi jiġu pprojbiti għalkollox miċ-ċentru storiku ta' Bruges jew mill-inqas biex it-traffiku jkun ristrett ferm iktar minn bħalissa, iżda dawn il-pjanijiet qatt ma twettqu. Fl-2005, inbidu s-sinjali tat-toroq għall-konvenjenza taċ-ċiklisti, sabiex it-traffiku bir-roti jkun permess miż-żewġ naħat tat-toroq; madankollu t-traffiku tal-karozzi ma naqasx. Minkejja dan, xi ħaġa komuni f'bosta bliet fir-reġjun, xorta waħda hemm eluf ta' ċiklisti fil-belt ta' Bruges. === Port === Il-port ta' Bruges huwa Zeebrugge (li bil-Fjamming tfisser Bruges mal-Baħar). Fis-6 ta' Marzu 1987, il-lanċa Brittanika MS ''Herald of Free Enterprise'' għerqet wara li telqet mill-port, u mietu 187 ruħ, fl-agħar diżastru li jinvolvi bastiment Brittaniku mill-1919; bdiet tbaħħar iżda l-buq tħalla miftuħ. Il-lanċa ''MS'' ''Herald of Free Enterprise'' kienet bastiment tal-passiġġieri li twassal lin-nies mill-port ta' Zeebrugge sal-port ta' [[Dover]] f'Kent u lura. Il-biċċa l-kbira tal-okkupanti kienu ħadu vantaġġ minn promozzjoni li dehret fil-gazzetti ta' vjaġġ bir-ritorn minn Dover għal Zeebrugge għal lira sterlina biss. == Sport == Bejn l-1998 u l-2016, Bruges ospitat il-bidu tat-tellieqa ċiklistika annwali tat-''Tour tal-Fjandri'', li kienet issir f'April u li kienet waħda mill-ikbar avvenimenti sportivi fil-Belġju. Il-[[futbol]] huwa popolari wkoll fi Bruges; il-belt għandha żewġ timijiet tal-futbol professjonali, u t-tnejn li huma jilagħbu fl-ogħla livell (l-Ewwel Diviżjoni Belġjana). [[Club Brugge KV|Club Brugge K.V.]] dan l-aħħar rebħu l-kampjonat, filwaqt li t-tieni tim, [[Cercle Brugge KSV|Cercle Brugge K.S.V.]], dan l-aħħar ġie promoss fl-ewwel diviżjoni. Iż-żewġ timijiet jilagħbu l-logħbiet f'darhom fl-[[Stejdjum Jan Breydel|Istadium Jan Breydel]] (li jesa' 30,000 ruħ) f'Sint-Andries. Hemm pjanijiet biex jinbena stadium ieħor ġdid għal Club Brugge li jesa' madwar 45,000 ruħ fit-Tramuntana tal-belt, filwaqt li l-kunsill lokali jirrinnova u jnaqqas il-kapaċità tal-Istadium Jan Breydel għal Cercle Brugge. Fis-sena 2000, Bruges kienet waħda mit-tmien bliet ospitanti għall-[[Kampjonati Ewropej tal-Futbol|KampjonatI Ewropej tal-Futbol]] tal-[[UEFA]], ospitat b'mod konġunt mill-Belġju u min-Netherlands. Fl-2021, Bruges, flimkien ma' [[Leuven]], ospitat il-Kampjonat UCI tat-Tlielaq fit-Toroq. == Edukazzjoni == Bruges hija ċentru għall-edukazzjoni fil-Fjandri tal-Punent. Ħdejn diversi skejjel primarji u sekondarji, hemm xi kulleġġi, bħal VIVES (fużjoni tal-eks KHBO (katholieke hogeschool Brugge Oostende) u KATHO (katholieke hoge school) jew HOWEST (''Hogeschool West-Vlaanderen'') u Sint-Leocollege. Barra minn hekk, il-belt tospita l-Kulleġġ tal-Ewropa, istituzzjoni prestiġjuża ta' studji postgradwatorji fl-[[Ekonomija]], il-[[Dritt|Liġi]] u l-[[Politika]] Ewropea, kif ukoll l-Istitut Universitarju tan-[[Ġnus Magħquda|Nazzjonijiet Uniti]] għall-Istudji Komparattivi tal-Integrazzjoni Reġjonali (UNU-CRIS), istitut universitarju tar-riċerka u t-taħriġ tan-Nazzjonijiet Uniti. == Ġemellaġġ == Bħala prinċipju, Bruges sa issa qatt ma daħlet f'kollaborazzjoni mill-qrib ma' xi bliet għal ġemellaġġi. Mingħajr ma tiċħad l-utilità ta' dawn l-iskemi għall-irħula b'inqas kuntatti internazzjonali, ir-raġuni prinċipali hi li Bruges kieku ssibha bi tqila biex tagħżel bejn il-bliet u tal-fehma li diġà diffiċli li tlaħħaq mal-bosta kuntatti internazzjonali li għandha. Barra minn hekk, kien jingħad ukoll fi Bruges li l-ġemellaġġi spiss kienu okkażjoni biex l-awtoritajiet u r-rappreżentanti tal-belt jivvjaġġaw bil-flejjes pubbliċi. Fis-snin 50 tas-seklu 20, dan il-prinċipju wassal biex Bruges tirrifjuta ġemellaġġ ma' [[Nizza]] u ma' bliet u rħula oħra, iffirmat minn ambaxxatur Belġjan mingħajr ebda konsultazzjoni. Fis-snin 70 tas-seklu 20, konslu Belġjan f'Oldenburg ġiegħel lis-sindku ta' Bruges jiffirma dikjarazzjoni ta' ħbiberija li pprova jippreżenta għalxejn bħala ġemellaġġ. Il-ġemellaġġ ma' wħud mill-eks komuni, li fl-1971 saru parti minn Bruges, ma tkompliex. Dan ma jfissirx li Bruges mhix interessata tikkoopera ma' bliet u ma' rħula oħrajn, kemm fuq medda qasira kif ukoll fit-tul, pereżempju għal proġetti partikolari. Dawn li ġejjin huma xi eżempji. ; [[Bastogne]], Luxembourg, il-Belġju : Wara t-Tieni Gwerra Dinjija u fis-snin 70 tas-seklu 20, Bruges, b'mod iktar speċifiku l-Brigata tat-Tifi tan-Nar ta' Bruges, kellha relazzjonijiet ta' ħbiberija ma' Bastogne. Kull sena kienet tiġi offruta btala b'xejn fejn il-baħar f'Zeebrugge lit-tfal mill-belt ta' Nuts. ; [[Arolsen]], Hesse, il-Ġermanja : Mis-snin 50 sas-snin 80 tas-seklu 20, Bruges kienet il-patrun tal-Ewwel Riġment Belġjan tal-Gwardji fuq iż-[[Żiemel|Żwiemel]], stazzjonati f'Arolsen. ; [[Salamanca]], Castilla y León, Spanja : Iż-żewġt ibliet kienu Bliet Ewropej tal-Kultura fl-2002. Bruges organizzat xi skambji ma' Salamanca. ; [[Mons]], Hainaut, il-Belġju : Fl-2007, ġiet inawgurata kooperazzjoni kulturali u artistika bejn Mons u Bruges. ; [[Burgos]], Castilla y León, Spanja : Fid-29 ta' Jannar 2007, is-sindki ta' Burgos u ta' Bruges iffirmaw dikjarazzjoni ta' intenzjonijiet dwar il-kooperazzjoni futura fir-rigward ta' kwistjonijiet kulturali, turistiċi u ekonomiċi. == Kultura popolari == === Nies notevoli === {| class="wikitable" |In-nies li ġejjin twieldu fi Bruges: |Fis-seklu 15, il-belt attirat għadd ta' personalitajiet prominenti: |- | * Jan Breydel u Pieter de Coninck, ġellieda għal-libertà * Filippu I ta' Kastilja, l-ewwel mexxej tal-Asburgi fi Spanja (1478–1506) * [[Simon Stevin]], matematiku u inġinier (1548–1620) * [[Franciscus Gomarus]], teologu [[Kalviniżmu|Kalvinist]] (1563–1641) * Guido Gezelle, [[poeta]] u qassis (1830–1899) * [[Gotye]], [[kantant]] u kantawtur [[Awstralja|Awstraljan]]-Belġjan (1980) * [[Isidore van Kinsbergen]], inċiżur Olandiż-Fjamming (1821–1905) * [[Hugo Claus]], awtur Belġjan (1929–2008) * [[Tony Parker]], plejer tal-[[basketball]] tal-NBA (1982) | * Filippu t-Twajjeb, id-Duka ta' Bourgogne stabbilixxa l-qorti fi Bruges, fi Brussell u f'Lille * William Caxton, merkant, diplomatiku, [[kittieb]] u litografu Ingliż * [[Petrus Christus]], pittur Fjamming * [[Gerard David]], pittur Fjamming * Hans Memling, pittur Fjamming * Jan van Eyck, pittur Fjamming * [[Juan Luís Vives]], studjuż u umanista [[Spanja|Spanjol]] * [[Simon Bening]], illuminista Fjamming * [[Levina Teerlinc]], illuminista Fjamming |} === Letteratura === * Hendrik Conscience's ''The Lion of Flanders, or the Battle of the Golden Spurs'' (1836, Dutch: ''De Leeuw van Vlaenderen, of de Slag der Gulden Sporen''), is a historical-fiction novel based on the medieval Franco-Flemish War and the Battle of the Golden Spurs, both of which historically include Bruges. * Ludwig Bemelmans' children's novel ''The Golden Basket'' (1936) tells the story of a family's visit to Bruges. In the novel, two sisters stay at the Golden Basket hotel in Bruges with their father. On a visit to Bruges cathedral with the innkeeper's son, the sisters meet a dozen little schoolgirls. This would mark the first appearance of Bemelmans' best-known character, Madeline. * The last chapter of Saul Bellow's 1953 novel ''The Adventures of Augie March'' features the titular character driving through France on his way to Bruges on business. * ''Bruges-la-Morte'' (1892), a short novel by the Belgian author Georges Rodenbach. The libretto of Erich Wolfgang Korngold's opera Die Tote Stadt (1920) is based on this book. * The detective stories of Belgian writer Pieter Aspe are situated in Bruges. * ''Niccolò Rising'' (1986), the first volume of Dorothy Dunnett's eight-book series, ''House of Niccolò'', is largely set in Bruges. Other books in the series also have sections set in the Belgian city. * Alan Hollinghurst's 1994 novel ''The Folding Star'' is set in a Flemish town that is recognisably Bruges. * ''L'Astrologue de Bruges'' ("The Astrologer of Bruges," 1994), a Belgian bande dessinée in the Yoko Tsuno comic series, is entirely set in both contemporary and 1545's Bruges. * The first part of the "Letters from Zedelghem" story in David Mitchel's ''Cloud Atlas'' (2004) takes place near Bruges, in the titular Zedelghem municipality. === Films === * Fred Zinneman's ''The Nun's Story'' is a 1959 dramatic film starring Audrey Hepburn that is primarily set in Bruges. * ''The Killer Is on the Phone'' (Italian: ''L'assassino... è al telefono'') is a 1972 ''giallo'' film set in Bruges. * The main antagonist of the Austin Powers film series, Dr. Evil, was raised in Bruges. * The 2008 film ''In Bruges'', starring Colin Farrell and Brendan Gleeson, is set almost entirely in Bruges. Throughout the film, which was directed by British-Irish director Martin McDonagh, the city's major landmarks and history are mentioned repeatedly, as are the contrasted viewpoints of the two lead characters of the story. * In 2014 Bollywood film ''PK'', opening scenes involving Anushka Sharma and Sushant Singh Rajput (including song Chaar Kadam) are set in Bruges. * The story of the removal of the ''Madonna of Bruges'' being removed by the Nazis and then returned is told in the fact-based 2014 movie ''The Monuments Men''. * The 2019 Hallmark movie, ''Love, Romance & Chocolate'', starring Lacey Chabert, takes place in Bruges. === Televiżjoni u mużika === * The song "Marieke" by Belgian singer Jacques Brel is about a Flemish girl, Marieke, whom Brel once loved and lived "between the towers of Bruges and Ghent." * ''Floris'', a Dutch television action series written by Gerard Soeteman, depicts castles located in Belgian cities, including Bruges. * In the seventh episode of ''Where Is My Friend's Home'' (2015–2016), a South-Korean reality-travel TV show, the cast tours Bruges as part of the second season's trip to Belgium. * Some scenes from episode 6 of season 2 of Marvel's Agents of S.H.I.E.L.D. take place in Bruges, where a local beer, "Straffe Hendrik," is mentioned and shown. == Referenzi == [[Kategorija:Bliet tal-Belġju]] [[Kategorija:Bliet Ewropej]] [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] 6t7pw8i615f7h06zr5aw90hb5ip0x77 279349 279348 2022-08-18T21:43:18Z Trigcly 17859 /* Letteratura */ żieda kontenut wikitext text/x-wiki {{Infobox city}} '''Bruges''' (/bruːʒ/ ''BRUHGZH'', bl-[[Lingwa Olandiża|Olandiż]]: '''''Brugge''''' [ˈbrʏɣə]) hija l-[[belt kapitali]] u l-ikbar belt fil-provinċja tal-[[Fjandri tal-Punent]] fir-Reġjun Fjamming tal-[[Belġju]], fil-Majjistral tal-pajjiż, u s-sitt l-ikbar belt tal-pajjiż bħala popolazzjoni. L-erja tal-belt kollha tammonta għal iktar minn 13,840 ettaru (138.4 km²; 53.44 mil kwadru), inkluż 1,075 ettaru tul il-kosta, f'[[Zeebrugge]] (li ġejja minn ''Brugge aan zee'', li tfisser "Bruges mal-Baħar"). Iċ-ċentru storiku tal-belt huwa [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]].<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/996/|titlu=Historic Centre of Brugge|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Għandha għamla ovali u daqs ta' madwar 430 ettaru. Il-popolazzjoni totali tal-belt tammonta għal 117,073 ruħ (fl-1 ta' Jannar 2008), li minnhom madwar 20,000 ruħ jgħixu fiċ-ċentru tal-belt. Iż-żona metropolitana, inkluż iż-żona tal-periferija, tkopri erja ta' 616 km² (238 mil kwadru) u għandha total ta' 255,844 abitant skont l-aħħar ċensiment tal-1 ta' Jannar 2008. Flimkien ma' ftit bliet oħra bil-kanali fit-Tramuntana tal-[[Ewropa]], bħal [[Amsterdam]], fin-[[Pajjiżi l-Baxxi|Netherlands]], u San Pietruburgu, fir-[[Russja]], xi kultant tissejjaħ "il-[[Venezja]] tat-Tramuntana". Bruges għandha importanza ekonomika importanti, bis-saħħa tal-port tagħha, u fl-imgħoddi kienet waħda mill-bliet kummerċjali ewlenin tad-[[Id-Dinja|dinja]]. Bruges hija destinazzjoni turistika fil-Belġju, u hija magħrufa sew bħala s-sede tal-Kulleġġ tal-Ewropa, istitut universitarju għall-istudji Ewropej. == [[Etimoloġija]] == L-iżjed tismija bikrija ta' isem il-belt bħala kienet bħala ''Bruggas'', ''Brvggas'' jew ''Brvccia'' fit-840-875 W.K. Iktar 'il quddiem, tissemma bħala ''Bruciam'' u ''Bruociam'' (fit-892); bħala ''Brutgis uico'' (fl-aħħar tas-seklu 9); bħala ''in portu Bruggensi'' (għall-ħabta tal-1010); bħala ''Bruggis'' (fl-1012); bħala ''Bricge'' fil-Kronaka Anglo-Sassona (fl-1037); bħala ''Brugensis'' (fl-1046); bħala ''Brycge'' fil-Kronaka Anglo-Sassona (fl-1049-1052); bħala ''Brugias'' (fl-1072); bħala ''Bruges'' (fl-1080-1085); bħala ''Bruggas'' (għall-ħabta tal-1084); bħala ''Brugis'' (fl-1089); u bħala ''Brugge'' (fl-1116). L-isem x'aktarx li oriġina mill-Olandiż Antik, mill-kelma għal "pont": ''brugga''. Wieħed jista' jqabbel ukoll l-Olandiż Nofsani ''brucge'', ''brugge'' (jew ''brugghe'', ''brigghe'', ''bregghe'', ''brogghe''), u l-Olandiż modern ''bruggehoofd'' u ''brug''. Il-varjant ''brugghe'' x'aktarx li huwa varjant tal-Olandiż tan-Nofsinhar. Il-kelma bl-Olandiż u bl-[[Lingwa Ingliża|Ingliż]] (''bridge''), it-tnejn joriġinaw mill-Proto-Ġermaniku *''brugjō-''. == Storja == === Oriġini === Bruges kienet il-post magħżul minn insedjament kostali matul il-[[preistorja]]. Dan l-insedjament ta' Żmien il-Bronż u ta' Żmien il-[[Ħadid]] ma għandux rabta mal-iżvilupp tal-belt [[Medjuevu|Medjevali]]. Fl-inħawi ta' Bruges, l-ewwel fortifikazzjonijiet inbnew wara l-ħakma ta' Menapii minn [[Ġulju Ċesri]] fl-ewwel seklu [[Ante Christum natum|Q.K]]., sabiex iż-żona kostali tiġi protetta mill-pirati. Il-[[Franki]] ħadu l-kontroll tar-reġjun kollu għall-Gallo-[[Imperu Ruman|Rumani]] għall-ħabta tas-seklu 4 u amministrawh bħala l-''Pagus Flandrensis''. L-inkursjonijiet tal-[[Vikingi]] tas-seklu 9 ħeġġew lill-Konti [[Baldwin I]] tal-Fjandri jsaħħaħ mill-ġdid il-fortifikazzjonijiet Rumani; il-kummerċ f'qasir żmien reġa' kompla mal-[[Renju Unit|Ingilterra]] u mal-[[Skandinavja|Iskandinavja]]. L-abitazzjoni Medjevali bikrija bdiet fis-seklu 9 u 10, x'aktarx b'insedjament iffortifikat u knisja. === Epoka tad-deheb (is-sekli 12 sa 15) === Fl-1089, Bruges saret il-belt kapitali tal-Kontea tal-Fjandri. Bruges irċeviet ir-rikonoxximent bħala belt fis-27 ta' Lulju 1128, u nbnew swar u kanali ġodda. Sas-seklu 12, il-belt kienet kisbet amministrazzjoni awtonoma. Het Zwin (Daħla tad-Deheb), id-daħla tal-marea ta' Bruges, kienet kruċjali għall-iżvilupp tal-kummerċ lokali. Minn madwa l-1050, is-sedimentazzjoni gradwali kienet waslet biex il-belt titlef l-aċċess dirett li kellha għall-baħar. Madankollu, maltempata fl-1134 reġgħet stabbiliet dan l-aċċess, permezz tal-ħolqien ta' kanal naturali f'Het Zwin. Dan l-iżbokk il-ġdid għall-baħar kien estiż saħansitra sa [[Damme]], belt li saret stazzjonament kummerċjali ta' Bruges. ==== Kummerċ ==== Bruges kellha pożizzjoni strateġika f'salib it-toroq tar-rotot kummerċjali tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar tal-[[Lega Anseatika]]. Bruges diġà kienet inkluża fiċ-ċirkwit tal-fieri Fjammingi u [[Franza|Franċiżi]] tad-drapp fil-bidu tas-seklu 13, iżda meta s-sistema l-antika tal-fieri sfaxxat, l-imprendituri ta' Bruges ħadu ħsieb ikunu innovattivi. Huma żviluppaw, jew issellfu mill-[[Italja]], forom ġodda ta' kapitaliżmu merkantili, li permezz tagħhom diversi merkanti setgħu jaqsmu r-riskji u l-profitti, kif ukoll l-għarfien tagħhom dwar is-swieq. Użaw forom ġodda ta' skambju ekonomiku, inkluż kambjali u dokumenti ta' kreditu. Il-belt laqgħet lill-kummerċjanti barranin bi ħġarha, b'mod partikolari lill-kummerċjanti [[Portugall|Portugiżi]] li kienu jbigħu l-bżar u ħwawar oħra. Meta l-belt reġgħet bdiet tieħu r-ruħ fis-seklu 12, is-suq tas-suf, l-industrija tal-insiġ tal-oġġetti tas-suf, u s-suq tad-drapp kollha bbenefikaw mill-kenn tas-swar tal-belt, fejn il-prodotti żejda setgħu jiġu akkumulati fis-sikurezza kollha taħt il-patroċinju tal-Kontijiet tal-Fjandri. L-imprendituri tal-belt għamlu ħilithom biex jistabbilixxu kolonji ekonomiċi mid-distretti tal-produzzjoni tas-suf tal-Ingilterra u tal-[[Skozja|Iskozja]]. Il-kuntatti mal-Ingliżi wasslu l-qmuħ min-[[Normandija]] u l-inbejjed tal-Gaskonja. Il-vapuri Anseatiċi melew il-port, li kellu jitkabbar lil hinn minn Damme sa [[Sluys]] sabiex jakkomoda l-bastimenti l-ġodda. Fl-1277, l-ewwel flotta merkantili mir-Repubblika ta' [[Genova: It-Toroq Ġodda u s-Sistema tal-Palazzi tal-Listi|Genova]] tfaċċat fil-port ta' Bruges, l-ewwel mill-kolonji merkantili li għamlu lil Bruges il-kollegament prinċipali għall-kummerċ fil-[[Mediterran]]. Dan l-iżvilupp fetaħ mhux biss il-kummerċ tal-ħwawar mil-Lvant, iżda avvanza wkoll it-tekniki kummerċjali u finanzjarji, u wassal xita ta' kapital li malajr ħadet post is-sistema bankarja ta' Bruges. Il-binja li r-Repubblika ta' Genova ospitat ir-rappreżentanza kummerċjali tagħha fiha fil-belt għadha teżisti, u issa tospita l-Frietmuseum. Il-Borża nfetħet fl-1309 (x'aktarx l-ewwel Borża fid-dinja) u żviluppat fl-iżjed suq sofistikat tal-flus tal-Pajjiżi l-Baxxi fis-seklu 14. Sakemm tfaċċaw l-iġfna Venezjani fl-1314, diġà kienu tard. Bosta merkanti barranin intlaqgħu fi Bruges, bħall-merkanti Kastiljani tas-suf li waslu għall-ewwel darba fis-seklu 13. Wara li ntemm il-monopolju tagħhom, il-Baski, ħafna minnhom minn [[Bilbao]] ([[Biskajja]]), stagħnaw bħala merkanti (suf, oġġetti bażiċi tal-ħadid, eċċ.) u stabbilew il-konsolat kummerċjali tagħhom stess fi Bruges sa nofs is-seklu 15. Il-merkanti barranin espandew iż-żoni kummerċjali tal-belt. Huma kellhom komunitajiet separati rregolati bil-liġijiet tagħhom stess sal-kollass ekonomiku wara l-1700. Dan il-ġid wassal għal irvellijiet soċjali, li fil-biċċa l-kbira tagħhom trażżnu bil-forza mill-milizja. Madankollu, fl-1302, wara l-Bruges Matins (il-massakru ta' billejl tal-gwarniġjon Franċiż fi Bruges mill-membri tal-milizja Fjamminga lokali fit-18 ta' Mejju 1302), il-popolazzjoni ngħaqdet mal-Konti tal-Fjandri kontra l-Franċiżi, u dan wassal għar-rebħa fil-Battalja tal-Ixpruni tad-Deheb, miġġielda ħdejn [[Kortrijk]] fil-11 ta' Lulju. L-[[Statwa|istatwa]] ta' [[Jan Breydel]] u [[Pieter de Coninck]], il-mexxejja tar-rewwixta, għadha teżisti fil-[[pjazza]] tas-Suq il-Kbira. Il-belt żammet milizja bħala korp paramilitari permanenti. Kisbet flessibbiltà u prestiġju kbir permezz ta' rabtiet mill-qrib ma' xirka ta' milizji organizzati, magħmula minn professjonisti u unitajiet speċjalizzati. L-irġiel tal-milizja xtraw u ħadu ħsieb l-armi u l-armaturi tagħhom stess, skont l-istatus tal-familja tagħhom u l-ġid li kellhom. Iktar 'il quddiem, Bruges ġarrbet irvell Fjamming wara l-ieħor, li seħħew madwar il-Kontea tal-Fjandri bejn l-1323 u l-1328. Fl-aħħar tas-seklu 14, Bruges saret wieħed mill-Erba' Membri, flimkien ma' Brugse Vrije, [[Gent]] u [[Ypres]]. Flimkien iffurmaw parlament; madankollu, spiss kienu jiġġieldu ma' xulxin. Fis-seklu 15, [[Filippu t-Twajjeb]], id-Duka ta' [[Bourgogne]], stabbilixxa l-qorti tiegħu fi Bruges, kif ukoll fi [[Brussell]] u f'[[Lille]], u attira bosta artisti, bankiera u personalitajiet prominenti oħra mill-Ewropa kollha. In-nissieġa u l-għażżiela ta' Bruges kienu meqjusa bħala l-aqwa fid-dinja, u l-popolazzjoni ta' Bruges kibret għal mill-inqas 125,000 ruħ u x'aktarx sa 200,000 ruħ għall-ħabta tal-1400. It-tekniki l-ġodda tal-[[pittura]] biż-żejt tal-iskola Fjamming saru rinomati mad-dinja kollha. L-ewwel ktieb bl-Ingliż li qatt ġie stampat ġie ppubblikat fi Bruges minn [[William Caxton]]. [[Dwardu IV]] u [[Richard III]] tal-Ingilterra dak iż-żmien kien eżiljati fi Bruges. === Deklin wara l-1500 === Minn xi l-1500, il-kanal ta' Het Zwin, li kien wassal tant prosperità għall-belt, beda jimtela bis-sedimenti u l-Epoka tad-Deheb intemmet. [[Anversa]] malajr ħaditilha postha bħala l-belt ekonomika ewlenija tal-Pajjiżi l-Baxxi. Matul is-[[seklu 17]], iffjorixxiet l-industrija tal-[[bizzilla]], u saru diversi sforzi biex iż-żmien glorjuż tal-imgħoddi jerġa' jiġi. Matul is-snin 50 tas-seklu 17, il-belt kienet il-bażi ta' [[Karlu II]] tal-Ingilterra u l-qorti tiegħu fl-eżilju. L-infrastruttura marittima ġiet immodernizzata, u nbnew kollegamenti ġodda bil-baħar, iżda mingħajr wisq suċċess, għaliex Anversa kulma jmur saret iktar dominanti. Bruges tfaqqret u gradwalment l-importanza tagħha svintat; il-popolazzjoni tagħha wkoll niżlet minn 200,000 ruħ għal 50,000 ruħ sal-1900. Ir-rumanzier simbolista [[George Rodenbach]] għamel karattru mill-belt fir-rumanz tiegħu ''Bruges-la-Morte'', li tfisser "Bruges il-Mejta", li ġie adattat għall-opra ta' [[Erich Wolfgang Korngold]], ''Die tote Stadt'' (Il-Belt il-Mejta). === Seklu 19 u wara === Fit-tieni nofs tas-seklu 19, Bruges saret waħda mill-ewwel destinazzjonijiet turistiċi fid-dinja, u attirat turisti għonja Brittaniċi u Franċiżi. Sal-1909 ġiet stabbilita l-assoċjazzjoni "Immexxu lil Bruges 'il Quddiem: Soċjetà għat-Titjib tat-Turiżmu". Fl-[[L-Ewwel Gwerra Dinjija|Ewwel Gwerra Dinjija]], il-forzi [[Ġermanja|Ġermaniżi]] okkupaw lil Bruges. Madankollu, il-belt ma ġarrbet l-ebda ħsara estensiva u ġiet illiberata fid-19 ta' Ottubru 1918 mill-Alleati. Il-belt ġiet okkupata mill-Ġermaniżi mill-1940 matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]] u mill-ġdid ma ġarrbet l-ebda qerda. Fit-12 ta' Settembru 1944, ġiet illiberata mit-12-il truppa [[Kanada|Kanadiża]] tad-Draguni ta' Manitoba. Il-liberazzjoni tal-belt ġiet iffaċilitata mill-pont, issa magħruf bħala l-Pont tal-Kanada, li jikkollega l-muniċipalitajiet periferiċi maċ-ċentru tal-belt. Wara l-1965, il-belt Medjevali oriġinali esperjenzat "[[rinaxximent]]". Ir-restawr tal-istrutturi residenzjali u kummerċjali, tal-[[Monument|monumenti]] storiċi, u tal-knejjes iġġenera żieda fit-turiżmu u l-attività ekonomika fiċ-ċentru storiku. It-turiżmu internazzjonali sploda, u sforzi ġodda wasslu biex Bruges tiġi ddeżinjata l-[[Kapitali Ewropea tal-Kultura]] fl-2002. Il-belt tattira xi tmien miljun turist fis-sena. Il-port ta' Zeebrugge nbena fl-1907. Il-Ġermaniżi użawh għall-U-boats tagħhom fl-Ewwel Gwerra Dinjija. Tkabbar ferm fis-snin 70 tas-seklu 20 u fil-bidu tas-snin 80 tas-seklu 20 u sar wieħed mill-iżjed portijiet importanti u moderni tal-Ewropa. == Sit ta' Wirt Dinji == Iċ-Ċentru Storiku ta' Bruges ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fis-sena 2000.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-'''kriterju (vi)''' "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".<ref name=":0" /> L-iżjed attrazzjoni ewlenija magħrufa ta' Bruges hija t-Torri tal-Kampnar ta' Bruges tas-seklu 13 li jospita karillon muniċipali ta' 47 qanpiena. It-Torri tal-Kampnar ta' Bruges, separatament mis-Sit ta' Wirt Dinji taċ-ċentru storiku ta' Bruges, huwa inkluż bħala Sit ta' Wirt Dinji ieħor tal-UNESCO, il-[[Kampnari tal-Belġju u ta' Franza]]. Il-belt għadha timpjega persuna full-time li tieħu ħsieb il-karillon u li tagħmel kunċerti mingħajr ħlas fuq bażi regolari.<ref>{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/943/|titlu=Belfries of Belgium and France|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Bruges tospita wkoll it-tielet Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO; il-"Béguinage" (kumpless għal-lajċi) ta' Ten Wijngaerde tas-seklu 13, li huwa inkluż fil-"[[Béguinages Fjammingi]]".<ref>{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/855/|titlu=Flemish B&eacute;guinages|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Ġeografija == Il-muniċipalità tikkonsisti minn: * Il-ċentru storiku tal-belt ta' Bruges, Sint-Jozef u Sint-Pieters (I) * Koolkerke (II) * Sint-Andries (III) * Sint-Michiels (IV) * Assebroek (V) * Sint-Kruis (VI) * Dudzele (VII) * Lissewege (flimkien ma' Zeebrugge u Zwankendamme) (VIII) == Klima == Bruges għandha klima oċeanika (Köppen ''Cfb''). {| class="wikitable mw-collapsible" ! colspan="14" |''Data'' klimatika ta' Bruges (temp. normali 1981–2010, sigħat ta' [[xemx]] 1984–2013) |- !Xahar !Jan !Fra !Mar !Apr !Mej !Ġun !Lul !Aww !Set !Ott !Nov !Diċ !Sena |- !Temp. għolja medja f'°C (°F) |6.2 (43.2) |7.0 (44.6) |10.8 (51.4) |14.5 (58.1) |17.4 (63.3) |19.9 (67.8) |22.4 (72.3) |22.5 (72.5) |19.7 (67.5) |15.3 (59.5) |10.1 (50.2) |6.6 (43.9) |14.7 (58.5) |- !Temp. medja kuljum f'°C (°F) |3.6 (38.5) |3.8 (38.8) |6.8 (44.2) |9.3 (48.7) |12.9 (55.2) |15.6 (60.1) |17.9 (64.2) |17.9 (64.2) |15.0 (59.0) |11.3 (52.3) |7.1 (44.8) |4.1 (39.4) |10.6 (51.1) |- !Temp. baxxa medja f'°C (°F) |0.9 (33.6) |0.6 (33.1) |2.8 (37.0) |4.5 (40.1) |8.4 (47.1) |11.3 (52.3) |13.3 (55.9) |12.9 (55.2) |10.4 (50.7) |7.4 (45.3) |4.2 (39.6) |1.7 (35.1) |6.5 (43.7) |- !Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) |66.5 (2.62) |55.8 (2.20) |58.0 (2.28) |44.2 (1.74) |61.5 (2.42) |68.5 (2.70) |71.3 (2.81) |79.0 (3.11) |79.2 (3.12) |84.8 (3.34) |86.1 (3.39) |81.1 (3.19) |836.2 (32.92) |- !Medja ta' jiem ta' preċipitazzjoni |12.6 |10.6 |11.8 |9.7 |10.7 |10.0 |9.9 |9.9 |10.8 |12.1 |13.7 |13.3 |135.1 |- !Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar |63 |83 |130 |187 |217 |211 |221 |208 |152 |118 |65 |51 |1,705 |- | colspan="14" |Sors: L-Istitut Meteoroloġiku Rjali |} == Attrazzjonijiet ewlenin, arti u kultura == L-arkitettura Medjevali fi Bruges fil-biċċa l-kbira tagħha għadha intatta, u b'hekk hija waħda mill-iżjed bliet Medjevali ppreservati fl-Ewropa. Iċ-Ċentru Storiku ta' Bruges ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fis-sena 2000.<ref name=":0" /> Il-binjiet Medjevali tagħha jinkludu l-Knisja tal-Madonna, bi spiera tal-brikks li tlaħħaq il-115.6-il metru (379.27 pied), u għaldaqstant hija t-tieni l-itwal torri/binja tal-brikks fid-dinja. L-[[Skultura|iskultura]] tal-''Madonna bil-Bambin'', li wieħed jista' jara fit-transett, jingħad li hija l-unika skultura ta' [[Michelangelo]] li telqet mill-[[Italja]] matul ħajtu. === Artiġjanat === Bruges hija magħrufa għat-teknika tat-tessuti tal-bizzilla. Barra minn hekk, il-belt u l-bizzilla tagħha ispiraw is-sensiela ''Thread Routes'', u parti mit-tieni episodju miġbud fl-2011 inġibed fi Bruges. Diversi birer ingħataw isem il-belt, bħal ''Brugge Blond'', ''Brugge Tripel'', ''Brugs'', ''Brugse Babbelaar'', ''Brugse Straffe Hendrik'' u ''Brugse Zot''. Madankollu, l-aħħar tnejn biss – ''Brugse Zot'' u ''Brugse Straffe Hendrik'' – jiġu prodotti fil-belt stess, fil-Birrerija ta' De Halve Maan. === Divertiment === * Aquariustheater * Boudewijn Seapark (park akkwatiku tad-divertiment f'Sint-Michiels) * Biekorf * Cinema Liberty * Cinema Lumière (films alternattivi) * Concertgebouw, Bruges ("Binja tal-Kunċerti") * De Dijk * De Werf * Het Entrepot * Joseph Ryelandtzaal * Kinepolis Bruges * Magdalenazaal * SirkeltheaterStadsschouwburg Brugge * Studio Hall ==== Festivals ==== {| class="wikitable" |Festivals tal-[[mużika]]: * ''Airbag'' (festival tal-konċertina) * ''Blues in Bruges'' * ''Brugge Tripel Dagen'' * ''Brugges Festival'' (mużika dinjija) * ''Cactusfestival'' * ''Elements Festival'' (mużika elettronika) * ''Fuse on the Beach'' (festival tal-mużika dance f'Zeebrugge) * ''Hafabrugge'' (festival tal-orkestra) * ''Internationale Fedekam Taptoe'' * ''Jazz Brugge'' * ''Koorfestival'' ("festival tal-kor") * ''Festival van Vlaanderen'' – ''MAfestival'' * ''Music in Mind'' (mużika [rock] atmosferika) * ''September Jazz'' * ''Sint-Gillis Blues – en Folkfestival'' * ''BurgRock'' * ''Comma Rocks'' Festival * ''Red Rock Rally'' * ''Thoprock'' |Festivals kulturali u tal-ikel: * ''Aristidefeesten'' * ''BAB-bierfestival'' ("festival tal-birra") * ''Brugse Kantdagen'' ("Jiem il-Bizzilla ta' Bruges") * ''Chapter 2'' (spettaklu tal-juggling) * ''Choco-Laté'' (festival taċ-[[ċikkulata]]) * ''Cinema Novo'' (festival tal-films) * ''Cirque Plus'' (festival taċ-ċirklu) * ''European Youth Film Festival of Flanders'' * ''Ice Magic'' (festival tal-iskulturi tas-silġ) * ''Jonge Snaken Festival'' * ''Midwinterfeest'' * ''NAFT'' (festival teatrali) * ''Poirot in Bruges – Knack thrillerfestival'' * ''Razor Reel Fantastic Film Festival'' * ''Reiefeest'' (festival fuq il-kanali) |Festivals tal-kultura tal-musicals: * ''Come On!'' * ''Coupurefeesten'' * ''December Dance'' * ''Feest In 't Park'' * ''FEST!'' * ''Klinkers'' * ''Polé Polé Beach'' (f'Zeebrugge) * ''Sint-Michielse Feeste'' * ''Summer End Festival'' * ''Vama Veche'' festival |} === Mużewijiet u siti storiċi (mhux reliġjużi) === Bruges tospita bosta [[Mużew|mużewijiet]]. Il-mużewijiet tal-[[arti]] tagħha jinkludu id-Dar ta' Arents, kif ukoll il-Groeningemuseum, li għandu kollezzjoni estensiva ta' arti Medjevali u moderna bikrija. Membri tal-iskola Bikrija tan-[[Pajjiżi l-Baxxi|Netherlands]] ta' pitturi tas-seklu 15 huma rrappreżentati, inkluż xogħlijiet ta' [[Jan van Eyck]]. Van Eyck, kif ukoll [[Hans Memling]], għexu u ħadmu fi Bruges. Attrazzjoni oħra huma d-daħliet ippreservati tal-belt antika: il-''Kruispoort'', il-''Gentpoort'', l-i''Smedenpoort'' u l-''Ezelpoort''. Id-''Dampoort'', il-''Katelijnepoort'' u l-''Boeveriepoort'' ma għadhomx jeżistu. L-Isptar l-Antik ta' San Ġwann (il-Mużew ta' Hans Memling) u l-Madonna tal-Artisti tal-Fuħħar huma sptarijiet u mużewijiet. Il-belt hija magħrufa għall-''Bruggemuseum'' ("Mużew ta' Bruges"), l-isem ġenerali mogħti lil 11-il mużew storiku differenti fil-belt, inkluż: * il-Gruuthusemuseum, mużew tad-dar ta' [[Louis de Gruuthuse]]; * il-Knisja tal-Madonna; * il-Mużew [[Arkeoloġija|Arkeoloġiku]]; * il-Gentpoort; * il-Kampnar; * il-Muniċipju fil-pjazza ċentrali; * il-''Provinciaal Hof'' (Qorti Provinċjali); * il-Villa ta' Brugse Vrije; * il-Mużew tal-Folklor; * il-Mużew ta' [[Guido Gezelle]]; * il-Fabbrika ta' Koelewei (Mergħa Bierda); * il-Fabbrika ta' Sint-Janshuis (id-Dar ta' San Ġwann). Il-mużewijiet mhux muniċipali ta' Bruges jinkludu l-Mużew tal-Birrerija, il-''Hof Bladelin'', iċ-Choco-Story (il-mużew taċ-ċikkulata), il-''Lumina Domestica'' (il-mużew tal-lampi), il-Mużew-Gallerija Xpo ta' [[Salvador Dalí]], il-Mużew tad-[[Djamant|Djamanti]], il-Frietmuseum (mużew iddedikat lill-patata moqlija Belġjana), il-Historium (mużew tal-istorja Medjevali ta' Bruges), iċ-ċentru tal-bizzilla, ix-Xirka tal-Arċiera ta' San Ġorġ, ix-Xirka tal-Arċiera ta' [[San Bastjan]], l-Abbazija ta' San Trudo, u l-Osservatorju Pubbliku ta' Beisbroek. === Siti u attrazzjonijiet reliġjużi === Bruges, li l-qaddis patrun tagħha huwa San Indrija l-Appostlu, hija magħrufa wkoll għall-attrazzjonijiet reliġjużi tagħha. Il-Bażilika tad-[[Demm]] Imqaddes (bl-Olandiż: ''Heilig-Bloedbasiliek''), b'mod partikolari, tospita r-relikwa tad-Demm Imqaddes, li nġabet fil-belt wara t-Tieni [[Kruċjata]] minn [[Thierry tal-Alsace]], u kull sena tintwera fit-toroq tal-belt. Iktar minn 1,600 abitant jieħdu sehem f'din il-purċissjoni reliġjuża f'tul ta' mil, bosta minnhom lebsin bħala kavallieri Medjevali jew ġellieda tal-Kruċjati. Attrazzjonijiet u mużewijiet reliġjużi oħra jinkludu l-Knisja tal-Madonna, il-Kunvent Ingliż, il-Knisja ta' [[Ġerusalemm]], il-[[Katidral]] ta' San Salvatore, l-Abbazija ta' San Trudo, il-Béguinage (bl-Olandiż: ''Begijnhof'') ta' Ten Wijngaerde, u l-Abbazija ta' Ter Doest (bl-Olandiż: ''Abdij Ter Doest'') f'Lissewege. == Trasport == === Bit-triq === Bruges għandha kollegamenti mal-awtostrada fid-direzzjonijiet kollha: * l-A10 lejn [[Ostende]] * l-A10/E40 lejn Gent u Brussell * l-A18/E40 lejn Veurne u Franza * l-A17/E403 lejn Kortrijk u Tournai * l-N31/E403 lejn Zeebrugge * l-N49/E34 lejn Anversa. Is-sewqan fiċ-ċentru storiku fejn hemm in-network prinċipali ta' kanali ta' Bruges, huwa mxekkel apposta permezz ta' skemi ta' ġestjoni tat-traffiku, inkluż għadd kbir ta' toroq li tista' tgħaddi minnhom min-naħa waħda biss. Is-sistema tħeġġeġ l-użu ta' rotot stabbiliti li jwasslu għal parkeġġi ċentrali għall-[[Karozza|karozzi]] u direttament għall-ħruġ mill-belt. Il-parkeġġi tal-karozzi huma konvenjenti għaż-żoni kummerċjali u turistiċi ċentrali u ma tantx huma għaljin wisq. === Bil-ferrovija === L-istazzjon ferrovjarju prinċipali ta' Bruges jikkollega l-iktar mal-kosta Belġjana. Jipprovdi wkoll mill-inqas ferroviji ta' kull siegħa lejn il-bliet ewlenin l-oħra tal-Belġju, kif ukoll lejn Lille, Franza. Barra minn hekk, hemm ukoll diversi ferroviji reġjonali u lokali. L-istazzjon fl-imgħoddi kien waqfa għar-rotta tat-Thalys [[Pariġi]]–Brussell–Ostende. Il-karozza tal-linja saċ-ċentru topera spiss, minkejja li l-istazzjon tal-ferrovija jinsab mixja ta' 10 minuti biss mit-toroq prinċipali tax-xiri u mixja ta' 20 minuta mill-pjazza prinċipali tas-suq. Hemm pjanijiet għal kollegament ferrovjarju mit-Tramuntana san-Nofsinhar li jgħaddi minn Bruges, minn Zeebrugge għal Lichtervelde, u għal kollegament ferrovjarju bejn Bruges u Ostende. === Bl-ajru === L-ajruport nazzjonali ta' Zaventem-Brussell, siegħa 'l bogħod bil-ferrovija jew bil-karozza, joffri l-aqwa konnessjonijiet. L-eqreb ajruport huwa l-Ajruport Internazzjonali ta' Ostende-Bruges, li jinsab madwar 25 kilometru (16-il mil) miċ-ċentru tal-belt ta' Bruges, iżda joffri trasport u konnessjonijiet limitati għall-passiġġieri. Reċentement beda jkun hemm ukoll karozza tal-linja diretta mill-Ajruport ta' [[Charleroi]] għal Bruges. === Trasport pubbliku === Bruges għandha network estensiv ta' karozzi tal-linja, operat minn ''De Lijn'', li jagħtu aċċess għaċ-ċentru tal-belt u għas-subborgi tagħha (linji tal-belt, bl-Olandiż: ''stadslijnen''), kif ukoll għal bosta rħula u villaġġi fir-reġjun madwar il-belt (linji reġjonali, bl-Olandiż: ''streeklijnen''). Bħala appoġġ għall-ġestjoni muniċipali tat-traffiku, it-trasport pubbliku huwa mingħajr ħlas għal dawk li jipparkjaw il-karozzi tagħhom fil-parkeġġ prinċipali tal-istazzjon. === Ċikliżmu === Għalkemm hemm ftit toroq li għandhom xi restrizzjonijiet, l-ebda parti minn Bruges mhi magħluqa għalkollox għall-karozzi. Is-sewwieqa tal-karozzi jridu joqogħdu attenti għal dawk li jkunu qed jimxu jew isuqu r-rota. Hemm pjanijiet li ilhom biex jiġu implimentati biex il-karozzi jiġu pprojbiti għalkollox miċ-ċentru storiku ta' Bruges jew mill-inqas biex it-traffiku jkun ristrett ferm iktar minn bħalissa, iżda dawn il-pjanijiet qatt ma twettqu. Fl-2005, inbidu s-sinjali tat-toroq għall-konvenjenza taċ-ċiklisti, sabiex it-traffiku bir-roti jkun permess miż-żewġ naħat tat-toroq; madankollu t-traffiku tal-karozzi ma naqasx. Minkejja dan, xi ħaġa komuni f'bosta bliet fir-reġjun, xorta waħda hemm eluf ta' ċiklisti fil-belt ta' Bruges. === Port === Il-port ta' Bruges huwa Zeebrugge (li bil-Fjamming tfisser Bruges mal-Baħar). Fis-6 ta' Marzu 1987, il-lanċa Brittanika MS ''Herald of Free Enterprise'' għerqet wara li telqet mill-port, u mietu 187 ruħ, fl-agħar diżastru li jinvolvi bastiment Brittaniku mill-1919; bdiet tbaħħar iżda l-buq tħalla miftuħ. Il-lanċa ''MS'' ''Herald of Free Enterprise'' kienet bastiment tal-passiġġieri li twassal lin-nies mill-port ta' Zeebrugge sal-port ta' [[Dover]] f'Kent u lura. Il-biċċa l-kbira tal-okkupanti kienu ħadu vantaġġ minn promozzjoni li dehret fil-gazzetti ta' vjaġġ bir-ritorn minn Dover għal Zeebrugge għal lira sterlina biss. == Sport == Bejn l-1998 u l-2016, Bruges ospitat il-bidu tat-tellieqa ċiklistika annwali tat-''Tour tal-Fjandri'', li kienet issir f'April u li kienet waħda mill-ikbar avvenimenti sportivi fil-Belġju. Il-[[futbol]] huwa popolari wkoll fi Bruges; il-belt għandha żewġ timijiet tal-futbol professjonali, u t-tnejn li huma jilagħbu fl-ogħla livell (l-Ewwel Diviżjoni Belġjana). [[Club Brugge KV|Club Brugge K.V.]] dan l-aħħar rebħu l-kampjonat, filwaqt li t-tieni tim, [[Cercle Brugge KSV|Cercle Brugge K.S.V.]], dan l-aħħar ġie promoss fl-ewwel diviżjoni. Iż-żewġ timijiet jilagħbu l-logħbiet f'darhom fl-[[Stejdjum Jan Breydel|Istadium Jan Breydel]] (li jesa' 30,000 ruħ) f'Sint-Andries. Hemm pjanijiet biex jinbena stadium ieħor ġdid għal Club Brugge li jesa' madwar 45,000 ruħ fit-Tramuntana tal-belt, filwaqt li l-kunsill lokali jirrinnova u jnaqqas il-kapaċità tal-Istadium Jan Breydel għal Cercle Brugge. Fis-sena 2000, Bruges kienet waħda mit-tmien bliet ospitanti għall-[[Kampjonati Ewropej tal-Futbol|KampjonatI Ewropej tal-Futbol]] tal-[[UEFA]], ospitat b'mod konġunt mill-Belġju u min-Netherlands. Fl-2021, Bruges, flimkien ma' [[Leuven]], ospitat il-Kampjonat UCI tat-Tlielaq fit-Toroq. == Edukazzjoni == Bruges hija ċentru għall-edukazzjoni fil-Fjandri tal-Punent. Ħdejn diversi skejjel primarji u sekondarji, hemm xi kulleġġi, bħal VIVES (fużjoni tal-eks KHBO (katholieke hogeschool Brugge Oostende) u KATHO (katholieke hoge school) jew HOWEST (''Hogeschool West-Vlaanderen'') u Sint-Leocollege. Barra minn hekk, il-belt tospita l-Kulleġġ tal-Ewropa, istituzzjoni prestiġjuża ta' studji postgradwatorji fl-[[Ekonomija]], il-[[Dritt|Liġi]] u l-[[Politika]] Ewropea, kif ukoll l-Istitut Universitarju tan-[[Ġnus Magħquda|Nazzjonijiet Uniti]] għall-Istudji Komparattivi tal-Integrazzjoni Reġjonali (UNU-CRIS), istitut universitarju tar-riċerka u t-taħriġ tan-Nazzjonijiet Uniti. == Ġemellaġġ == Bħala prinċipju, Bruges sa issa qatt ma daħlet f'kollaborazzjoni mill-qrib ma' xi bliet għal ġemellaġġi. Mingħajr ma tiċħad l-utilità ta' dawn l-iskemi għall-irħula b'inqas kuntatti internazzjonali, ir-raġuni prinċipali hi li Bruges kieku ssibha bi tqila biex tagħżel bejn il-bliet u tal-fehma li diġà diffiċli li tlaħħaq mal-bosta kuntatti internazzjonali li għandha. Barra minn hekk, kien jingħad ukoll fi Bruges li l-ġemellaġġi spiss kienu okkażjoni biex l-awtoritajiet u r-rappreżentanti tal-belt jivvjaġġaw bil-flejjes pubbliċi. Fis-snin 50 tas-seklu 20, dan il-prinċipju wassal biex Bruges tirrifjuta ġemellaġġ ma' [[Nizza]] u ma' bliet u rħula oħra, iffirmat minn ambaxxatur Belġjan mingħajr ebda konsultazzjoni. Fis-snin 70 tas-seklu 20, konslu Belġjan f'Oldenburg ġiegħel lis-sindku ta' Bruges jiffirma dikjarazzjoni ta' ħbiberija li pprova jippreżenta għalxejn bħala ġemellaġġ. Il-ġemellaġġ ma' wħud mill-eks komuni, li fl-1971 saru parti minn Bruges, ma tkompliex. Dan ma jfissirx li Bruges mhix interessata tikkoopera ma' bliet u ma' rħula oħrajn, kemm fuq medda qasira kif ukoll fit-tul, pereżempju għal proġetti partikolari. Dawn li ġejjin huma xi eżempji. ; [[Bastogne]], Luxembourg, il-Belġju : Wara t-Tieni Gwerra Dinjija u fis-snin 70 tas-seklu 20, Bruges, b'mod iktar speċifiku l-Brigata tat-Tifi tan-Nar ta' Bruges, kellha relazzjonijiet ta' ħbiberija ma' Bastogne. Kull sena kienet tiġi offruta btala b'xejn fejn il-baħar f'Zeebrugge lit-tfal mill-belt ta' Nuts. ; [[Arolsen]], Hesse, il-Ġermanja : Mis-snin 50 sas-snin 80 tas-seklu 20, Bruges kienet il-patrun tal-Ewwel Riġment Belġjan tal-Gwardji fuq iż-[[Żiemel|Żwiemel]], stazzjonati f'Arolsen. ; [[Salamanca]], Castilla y León, Spanja : Iż-żewġt ibliet kienu Bliet Ewropej tal-Kultura fl-2002. Bruges organizzat xi skambji ma' Salamanca. ; [[Mons]], Hainaut, il-Belġju : Fl-2007, ġiet inawgurata kooperazzjoni kulturali u artistika bejn Mons u Bruges. ; [[Burgos]], Castilla y León, Spanja : Fid-29 ta' Jannar 2007, is-sindki ta' Burgos u ta' Bruges iffirmaw dikjarazzjoni ta' intenzjonijiet dwar il-kooperazzjoni futura fir-rigward ta' kwistjonijiet kulturali, turistiċi u ekonomiċi. == Kultura popolari == === Nies notevoli === {| class="wikitable" |In-nies li ġejjin twieldu fi Bruges: |Fis-seklu 15, il-belt attirat għadd ta' personalitajiet prominenti: |- | * Jan Breydel u Pieter de Coninck, ġellieda għal-libertà * Filippu I ta' Kastilja, l-ewwel mexxej tal-Asburgi fi Spanja (1478–1506) * [[Simon Stevin]], matematiku u inġinier (1548–1620) * [[Franciscus Gomarus]], teologu [[Kalviniżmu|Kalvinist]] (1563–1641) * Guido Gezelle, [[poeta]] u qassis (1830–1899) * [[Gotye]], [[kantant]] u kantawtur [[Awstralja|Awstraljan]]-Belġjan (1980) * [[Isidore van Kinsbergen]], inċiżur Olandiż-Fjamming (1821–1905) * [[Hugo Claus]], awtur Belġjan (1929–2008) * [[Tony Parker]], plejer tal-[[basketball]] tal-NBA (1982) | * Filippu t-Twajjeb, id-Duka ta' Bourgogne stabbilixxa l-qorti fi Bruges, fi Brussell u f'Lille * William Caxton, merkant, diplomatiku, [[kittieb]] u litografu Ingliż * [[Petrus Christus]], pittur Fjamming * [[Gerard David]], pittur Fjamming * Hans Memling, pittur Fjamming * Jan van Eyck, pittur Fjamming * [[Juan Luís Vives]], studjuż u umanista [[Spanja|Spanjol]] * [[Simon Bening]], illuminista Fjamming * [[Levina Teerlinc]], illuminista Fjamming |} === Letteratura === * ''The Lion of Flanders, or Battle of the Golden Spurs'' ta' [[Hendrik Conscience]] (1836, bl-Olandiż: ''De Leeuw van Vlaenderen, of de Slag der Gulden Sporen'') huwa rumanz storiku ta' fizzjoni bbażat fuq il-Gwerra Medjevali Franco-Fjamminga u l-Battalja tal-Ixpruni tad-Deheb, li t-tnejn storikament jinkludu lil Bruges. * ''The Golden Basket'' (1936), ir-rumanz tat-tfal ta' [[Ludwig Bemelmans]] jirrakkonta l-ġrajja ta' familja li żżur Bruges. Fir-rumanz, żewġ aħwa bniet joqogħdu fil-lukanda Golden Basket fi Bruges ma' missierhom. Waqt żjara fil-Katidral ta' Bruges ma' iben is-sid tal-lukanda, l-aħwa jiltaqgħu ma' tużżana bniet tal-iskola. Dan jimmarka l-ewwel dehra tal-iżjed karattru magħruf ta' Bemelmans, Madeline. * L-aħħar kapitlu tar-rumanz tal-1953 ta' [[Saul Bellow]], ''The Adventures of Augie March'', jirrakkonta l-ġrajja ta' Augie waqt li jsuq minn Franza lejn Bruges minħabba x-xogħol. * ''Bruges-la-Morte'' (1892), rumanz qasir tal-awtur Belġjan Georges Rodenbach. Il-librett tal-opra ta' Erich Wolfgang Korngold, ''Die Tote Stadt'' (1920), huwa bbażat fuq dan il-ktieb. * L-istejjer investigattiv tal-kittieb Belġjan [[Pieter Aspe]] huma ambjentati fi Bruges. * ''Niccolò Rising'' (1986), l-ewwel volum tas-sensiela ta' tmien kotba ta' [[Dorothy Dunnett]], ''House of Niccolò'', huwa ambjentat l-iktar fi Bruges. Kotba oħra fis-sensiela għandhom biċċiet ukoll ambjentati fil-belt Belġjana. * Ir-rumanz tal-1994 ta' [[Alan Hollinghurst]],''The Folding Star'', huwa ambjentat f'belt Fjamminga li x'aktarx li hija Bruges. * ''L'Astrologue de Bruges'' ("L-Astrologu ta' Bruges", 1994), bande dessinée Belġjan fis-sensiela tal-komiks ta' [[Yoko Tsuno]], huwa ambjentat kollu fi Bruges kontemporanja u tal-1545. * L-ewwel parti tal-ġrajja "Ittri minn Zedelghem" ta' [[David Mitchel]] f'''Cloud Atlas'' (2004) isseħħ ħdejn Bruges, fil-muniċipalità ta' Zedelghem. === Films === * ''The Nun's Story'' ta' [[Fred Zinneman]] huwa film drammatiku tal-1959, fejn [[Audrey Hepburn]] kienet il-protagonista, u huwa ambjentat l-iktar fi Bruges. * ''The Killer Is on the Phone'' (bit-[[Lingwa Taljana|Taljan]]: ''L'assassino... è al telefono'') huwa film investigattiv tal-1972 ambjentat fi Bruges. * L-antagonista prinċipali tas-sensiela televiżiva ta' Austin Powers, Dr. Evil, trabba fi Bruges. * Il-film tal-2008 ''In Bruges'', fejn il-protagonisti kienu [[Colin Farrell]] u [[Brendan Gleeson]], huwa ambjentat kważi kollu fi Bruges. Matul il-film tar-reġista Brittaniku-[[Repubblika tal-Irlanda|Irlandiż]] [[Martin McDonagh]], jissemmew l-attrazzjonijiet ewlenin u l-istorja tal-belt il-ħin kollu, mill-puntidivista opposti taż-żewġ karattri prinċipali. * Fil-film tal-2014 ta' [[Bollywood]], ''PK'', ix-xeni tal-ftuħ li jinvolvu lil [[Anushka Sharma]] u lil [[Sushant Singh Rajput]] huma ambjentati fi Bruges. * Il-ġrajja tat-tneħħija tal-''Madonna ta' Bruges'' min-Nażisti u mbagħad irritornata tiġi rrakkontata fil-film tal-2014 ''The Monuments Men''. * Il-film tal-2019 ''Love, Romance & Chocolate'', fejn kien protagonista [[Lacey Chabert]], huwa ambjentat fi Bruges. === Televiżjoni u mużika === * Il-kanzunetta "Marieke" tal-[[kantant]] Belġjan [[Jacques Brel]] hija dwar tfajla Fjamminga, Marieke, li Brel xi darba kien iħobb u li kienet tgħix "bejn it-torrijiet ta' Bruges u ta' Gent". * ''Floris'', sensiela televiżiva Olandiża tal-ġlied miktuba minn [[Gerard Soeteman]], turi l-kastelli tal-bliet Belġjani, inkluż Bruges. * Fis-seba' episodju ta' ''Where Is My Friend's Home'' (2015-2016), show u reality televiżiv tal-ivvjaġġar, parti mill-vjaġġ tat-tieni staġun fil-Belġju jsir fi Bruges. * Xi xeni mill-episodju 6 tat-tieni staġun tal-Aġenti ta' S.H.I.E.L.D. ta' Marvel inġibdu fi Bruges, fejn birra lokali, "Straffe Hendrik", tissemma u tintwera. == Referenzi == [[Kategorija:Bliet tal-Belġju]] [[Kategorija:Bliet Ewropej]] [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] ganmuxty40ipnftz8qddhcvbbtc59o1 279356 279349 2022-08-19T07:42:08Z Trigcly 17859 żieda referenzi u stampi wikitext text/x-wiki {{Infobox city}} '''Bruges''' (/bruːʒ/ ''BRUHGZH'', bl-[[Lingwa Olandiża|Olandiż]]: '''''Brugge''''' [ˈbrʏɣə]) hija l-[[belt kapitali]] u l-ikbar belt fil-provinċja tal-[[Fjandri tal-Punent]] fir-Reġjun Fjamming tal-[[Belġju]], fil-Majjistral tal-pajjiż, u s-sitt l-ikbar belt tal-pajjiż bħala popolazzjoni. L-erja tal-belt kollha tammonta għal iktar minn 13,840 ettaru (138.4 km²; 53.44 mil kwadru), inkluż 1,075 ettaru tul il-kosta, f'[[Zeebrugge]] (li ġejja minn ''Brugge aan zee''<ref>Degraer, Hugo (1968). ''Repertorium van de pers in West-Vlaanderen 1807-1914''. Nauwelaerts, University of Michigan. p. 143.</ref>, li tfisser "Bruges mal-Baħar").<ref>Boniface, Brian G.; Cooper, Christopher P. (2001). ''Worldwide destinations: the geography of travel and tourism'' (3 ed.). Butterworth-Heinemann. p. 140.</ref> Iċ-ċentru storiku tal-belt huwa [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]].<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/996/|titlu=Historic Centre of Brugge|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Għandha għamla ovali u daqs ta' madwar 430 ettaru. Il-popolazzjoni totali tal-belt tammonta għal 117,073 ruħ (fl-1 ta' Jannar 2008), li minnhom madwar 20,000 ruħ jgħixu fiċ-ċentru tal-belt.<ref>{{Ċita web|url=https://web.archive.org/web/20090126165629/http://statbel.fgov.be/downloads/pop200801com.xls|titlu=Statistics Belgium; Population de droit par commune au 1 janvier 2008|data=2009-01-26|sit=web.archive.org|data-aċċess=2022-08-19}}</ref> Iż-żona metropolitana, inkluż iż-żona tal-periferija, tkopri erja ta' 616 km² (238 mil kwadru) u għandha total ta' 255,844 abitant skont l-aħħar ċensiment tal-1 ta' Jannar 2008.<ref>{{Ċita web|url=https://web.archive.org/web/20081029020131/http://www.statbel.fgov.be/pub/d0/p009n014_nl.pdf|titlu=Statistics Belgium; De Belgische Stadsgewesten 2001|data=2008-10-29|sit=web.archive.org|data-aċċess=2022-08-19}}</ref> Flimkien ma' ftit bliet oħra bil-kanali fit-Tramuntana tal-[[Ewropa]], bħal [[Amsterdam]], fin-[[Pajjiżi l-Baxxi|Netherlands]], u San Pietruburgu, fir-[[Russja]], xi kultant tissejjaħ "il-[[Venezja]] tat-Tramuntana". Bruges għandha importanza ekonomika importanti, bis-saħħa tal-port tagħha, u fl-imgħoddi kienet waħda mill-bliet kummerċjali ewlenin tad-[[Id-Dinja|dinja]].<ref>Dunton, Larkin (1896). ''The World and Its People''. Silver, Burdett. p. 158.</ref><ref>Charlier, Roger H. (2005). "Grandeur, Decadence and Renaissance". ''Journal of Coastal Research'': 425–447.</ref> Bruges hija destinazzjoni turistika fil-Belġju, u hija magħrufa sew bħala s-sede tal-Kulleġġ tal-Ewropa, istitut universitarju għall-istudji Ewropej.<ref>{{Ċita aħbar|titlu=Where can you learn heteroskedasticity?|url=https://www.bbc.com/news/av/uk-politics-24662050|lingwa=en-GB|data-aċċess=2022-08-19}}</ref> == [[Etimoloġija]] == L-iżjed tismija bikrija ta' isem il-belt bħala kienet bħala ''Bruggas'', ''Brvggas'' jew ''Brvccia'' fit-840-875 W.K. Iktar 'il quddiem, tissemma bħala ''Bruciam'' u ''Bruociam'' (fit-892); bħala ''Brutgis uico'' (fl-aħħar tas-seklu 9); bħala ''in portu Bruggensi'' (għall-ħabta tal-1010); bħala ''Bruggis'' (fl-1012); bħala ''Bricge'' fil-Kronaka Anglo-Sassona (fl-1037); bħala ''Brugensis'' (fl-1046); bħala ''Brycge'' fil-Kronaka Anglo-Sassona (fl-1049-1052); bħala ''Brugias'' (fl-1072); bħala ''Bruges'' (fl-1080-1085); bħala ''Bruggas'' (għall-ħabta tal-1084); bħala ''Brugis'' (fl-1089); u bħala ''Brugge'' (fl-1116).<ref>Maurits Gysseling, ''Toponymisch woordenboek van België, Nederland, Luxemburg, Noord-Frankrijk en West-Duitsland (vóór 1226)'', Brussel 1960, p. 195.</ref> L-isem x'aktarx li oriġina mill-Olandiż Antik, mill-kelma għal "pont": ''brugga''. Wieħed jista' jqabbel ukoll l-Olandiż Nofsani ''brucge'', ''brugge'' (jew ''brugghe'', ''brigghe'', ''bregghe'', ''brogghe''), u l-Olandiż modern ''bruggehoofd'' u ''brug''.<ref>{{Ċita web|url=https://etymologiebank.nl/trefwoord/brug|titlu=Zoekresultaten|sit=etymologiebank.nl|data-aċċess=2022-08-19}}</ref> Il-varjant ''brugghe'' x'aktarx li huwa varjant tal-Olandiż tan-Nofsinhar.<ref>M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim & N. van der Sijs (2003–2009), ''Etymologisch woordenboek van het Nederlands'', AUP: Amsterdam.</ref> Il-kelma bl-Olandiż u bl-[[Lingwa Ingliża|Ingliż]] (''bridge''), it-tnejn joriġinaw mill-Proto-Ġermaniku *''brugjō-''.<ref>William Morris, ed. (1969). "Appendix, "Indo-European Roots"". ''American Heritage Dictionary of the English Language''. American Heritage Publishing Co. p. 1510. ISBN <bdi>9780395090664</bdi>.</ref> == Storja == === Oriġini === Bruges kienet il-post magħżul minn insedjament kostali matul il-[[preistorja]]. Dan l-insedjament ta' Żmien il-Bronż u ta' Żmien il-[[Ħadid]] ma għandux rabta mal-iżvilupp tal-belt [[Medjuevu|Medjevali]]. Fl-inħawi ta' Bruges, l-ewwel fortifikazzjonijiet inbnew wara l-ħakma ta' Menapii minn [[Ġulju Ċesri]] fl-ewwel seklu [[Ante Christum natum|Q.K]]., sabiex iż-żona kostali tiġi protetta mill-pirati. Il-[[Franki]] ħadu l-kontroll tar-reġjun kollu għall-Gallo-[[Imperu Ruman|Rumani]] għall-ħabta tas-seklu 4 u amministrawh bħala l-''Pagus Flandrensis''. L-inkursjonijiet tal-[[Vikingi]] tas-seklu 9 ħeġġew lill-Konti [[Baldwin I]] tal-Fjandri jsaħħaħ mill-ġdid il-fortifikazzjonijiet Rumani; il-kummerċ f'qasir żmien reġa' kompla mal-[[Renju Unit|Ingilterra]] u mal-[[Skandinavja|Iskandinavja]]. L-abitazzjoni Medjevali bikrija bdiet fis-seklu 9 u 10, x'aktarx b'insedjament iffortifikat u knisja.<ref>Boogaart, Thomas A. (1 January 2004). ''An Ethnogeography of Late Medieval Bruges''. ISBN <bdi>9780773464216</bdi>.</ref> === Epoka tad-deheb (is-sekli 12 sa 15) === [[Stampa:Belgium-36 (26598965719).jpg|xellug|daqsminuri|251x251px|Il-Pjazza tas-Suq]] Fl-1089, Bruges saret il-belt kapitali tal-Kontea tal-Fjandri. Bruges irċeviet ir-rikonoxximent bħala belt fis-27 ta' Lulju 1128, u nbnew swar u kanali ġodda. Sas-seklu 12, il-belt kienet kisbet amministrazzjoni awtonoma.<ref>Fossier, Robert (1986). ''The Cambridge Illustrated History of the Middle Ages''. Cambridge; New York: Cambridge University Press. p. 374. ISBN <bdi>978-0-521-26644-4</bdi>.</ref> Het Zwin (Daħla tad-Deheb), id-daħla tal-marea ta' Bruges, kienet kruċjali għall-iżvilupp tal-kummerċ lokali.<ref>Charlier, Roger H. (2005). "Charlier, Roger H. "Grandeur, Decadence and Renaissance". ''Journal of Coastal Research'': 425–447. JSTOR 25737011.</ref><ref>Charlier, Roger H. (2010). "The Zwin: From Golden Inlet to Nature Reserve". ''Journal of Coastal Research''. '''27''' (4): 746–756.</ref> Minn madwa l-1050, is-sedimentazzjoni gradwali kienet waslet biex il-belt titlef l-aċċess dirett li kellha għall-baħar. Madankollu, maltempata fl-1134 reġgħet stabbiliet dan l-aċċess, permezz tal-ħolqien ta' kanal naturali f'Het Zwin. Dan l-iżbokk il-ġdid għall-baħar kien estiż saħansitra sa [[Damme]], belt li saret stazzjonament kummerċjali ta' Bruges. ==== Kummerċ ==== Bruges kellha pożizzjoni strateġika f'salib it-toroq tar-rotot kummerċjali tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar tal-[[Lega Anseatika]]. Bruges diġà kienet inkluża fiċ-ċirkwit tal-fieri Fjammingi u [[Franza|Franċiżi]] tad-drapp fil-bidu tas-seklu 13, iżda meta s-sistema l-antika tal-fieri sfaxxat, l-imprendituri ta' Bruges ħadu ħsieb ikunu innovattivi. Huma żviluppaw, jew issellfu mill-[[Italja]], forom ġodda ta' kapitaliżmu merkantili, li permezz tagħhom diversi merkanti setgħu jaqsmu r-riskji u l-profitti, kif ukoll l-għarfien tagħhom dwar is-swieq. Użaw forom ġodda ta' skambju ekonomiku, inkluż kambjali u dokumenti ta' kreditu.<ref>Mack Ott (2012). ''The Political Economy of Nation Building: The World's Unfinished Business''. Transaction Publishers. p. 92. ISBN <bdi>9781412847421</bdi>.</ref> Il-belt laqgħet lill-kummerċjanti barranin bi ħġarha, b'mod partikolari lill-kummerċjanti [[Portugall|Portugiżi]] li kienu jbigħu l-bżar u ħwawar oħra.<ref>James Donald Tracy (1993). ''The Rise of Merchant Empires: Long-Distance Trade in the Early Modern World, 1350-1750''. Cambridge U.P. p. 263. ISBN <bdi>9780521457354</bdi>.</ref> [[Stampa:Jan Baptist van Meunincxhove - The Burg in Bruges.jpg|daqsminuri|"Il-Burg fi Bruges", impittra għall-ħabta tal-1691-1700 minn [[Meunincxhove]].]] Meta l-belt reġgħet bdiet tieħu r-ruħ fis-seklu 12, is-suq tas-suf, l-industrija tal-insiġ tal-oġġetti tas-suf, u s-suq tad-drapp kollha bbenefikaw mill-kenn tas-swar tal-belt, fejn il-prodotti żejda setgħu jiġu akkumulati fis-sikurezza kollha taħt il-patroċinju tal-Kontijiet tal-Fjandri. L-imprendituri tal-belt għamlu ħilithom biex jistabbilixxu kolonji ekonomiċi mid-distretti tal-produzzjoni tas-suf tal-Ingilterra u tal-[[Skozja|Iskozja]]. Il-kuntatti mal-Ingliżi wasslu l-qmuħ min-[[Normandija]] u l-inbejjed tal-Gaskonja. Il-vapuri Anseatiċi melew il-port, li kellu jitkabbar lil hinn minn Damme sa [[Sluys]] sabiex jakkomoda l-bastimenti l-ġodda.<ref>Nimmo, William; Gillespie, Robert (1880). ''The history of Stirlingshire'' (3rd ed.). Glasgow: Thomas D. Morison. p. 369.</ref> Fl-1277, l-ewwel flotta merkantili mir-Repubblika ta' [[Genova: It-Toroq Ġodda u s-Sistema tal-Palazzi tal-Listi|Genova]] tfaċċat fil-port ta' Bruges, l-ewwel mill-kolonji merkantili li għamlu lil Bruges il-kollegament prinċipali għall-kummerċ fil-[[Mediterran]].<ref>Aerts, Erik (1992). ''Bruges and Europe''. ISBN <bdi>9789061532804</bdi>.</ref> Dan l-iżvilupp fetaħ mhux biss il-kummerċ tal-ħwawar mil-Lvant, iżda avvanza wkoll it-tekniki kummerċjali u finanzjarji, u wassal xita ta' kapital li malajr ħadet post is-sistema bankarja ta' Bruges. Il-binja li r-Repubblika ta' Genova ospitat ir-rappreżentanza kummerċjali tagħha fiha fil-belt għadha teżisti, u issa tospita l-Frietmuseum.<ref>{{Ċita web|url=https://web.archive.org/web/20210201230433/https://www.frietmuseum.be/en/museum.htm|titlu=Frietmuseum, Bruges - Museum|data=2021-02-01|sit=web.archive.org|data-aċċess=2022-08-19}}</ref> Il-Borża nfetħet fl-1309 (x'aktarx l-ewwel Borża fid-dinja) u żviluppat fl-iżjed suq sofistikat tal-flus tal-Pajjiżi l-Baxxi fis-seklu 14. Sakemm tfaċċaw l-iġfna Venezjani fl-1314, diġà kienu tard.<ref>Braudel, Fernand, ''The Perspective of the World'', in Vol. III ''Civilization and Capitalism'', 1984.</ref> Bosta merkanti barranin intlaqgħu fi Bruges, bħall-merkanti Kastiljani tas-suf li waslu għall-ewwel darba fis-seklu 13. Wara li ntemm il-monopolju tagħhom, il-Baski, ħafna minnhom minn [[Bilbao]] ([[Biskajja]]), stagħnaw bħala merkanti (suf, oġġetti bażiċi tal-ħadid, eċċ.) u stabbilew il-konsolat kummerċjali tagħhom stess fi Bruges sa nofs is-seklu 15.<ref>Collins, Roger (1990). ''The Basques'' (2nd ed.). Oxford, UK: Basil Blackwell. p. 241. ISBN <bdi>978-0631175650</bdi>.</ref> Il-merkanti barranin espandew iż-żoni kummerċjali tal-belt. Huma kellhom komunitajiet separati rregolati bil-liġijiet tagħhom stess sal-kollass ekonomiku wara l-1700.<ref>Phillips, William D.; Jr (1986). "Local Integration and Long-Distance Ties: The Castilian Community in Sixteenth-Century Bruges". ''Sixteenth Century Journal''. '''17''' (1): 33–49.</ref> [[Stampa:Bruges road.jpg|daqsminuri|Triq antika fi Bruges, bil-kampnar tal-Knisja tal-Madonna fl-isfond.]] Dan il-ġid wassal għal irvellijiet soċjali, li fil-biċċa l-kbira tagħhom trażżnu bil-forza mill-milizja. Madankollu, fl-1302, wara l-Bruges Matins (il-massakru ta' billejl tal-gwarniġjon Franċiż fi Bruges mill-membri tal-milizja Fjamminga lokali fit-18 ta' Mejju 1302), il-popolazzjoni ngħaqdet mal-Konti tal-Fjandri kontra l-Franċiżi, u dan wassal għar-rebħa fil-Battalja tal-Ixpruni tad-Deheb, miġġielda ħdejn [[Kortrijk]] fil-11 ta' Lulju. L-[[Statwa|istatwa]] ta' [[Jan Breydel]] u [[Pieter de Coninck]], il-mexxejja tar-rewwixta, għadha teżisti fil-[[pjazza]] tas-Suq il-Kbira. Il-belt żammet milizja bħala korp paramilitari permanenti. Kisbet flessibbiltà u prestiġju kbir permezz ta' rabtiet mill-qrib ma' xirka ta' milizji organizzati, magħmula minn professjonisti u unitajiet speċjalizzati. L-irġiel tal-milizja xtraw u ħadu ħsieb l-armi u l-armaturi tagħhom stess, skont l-istatus tal-familja tagħhom u l-ġid li kellhom. Iktar 'il quddiem, Bruges ġarrbet irvell Fjamming wara l-ieħor, li seħħew madwar il-Kontea tal-Fjandri bejn l-1323 u l-1328. Fl-aħħar tas-seklu 14, Bruges saret wieħed mill-Erba' Membri, flimkien ma' Brugse Vrije, [[Gent]] u [[Ypres]]. Flimkien iffurmaw parlament; madankollu, spiss kienu jiġġieldu ma' xulxin.<ref>''Philip the Good: the apogee of Burgundy'' by Richard Vaughan, p. 201.</ref> Fis-seklu 15, [[Filippu t-Twajjeb]], id-Duka ta' [[Bourgogne]], stabbilixxa l-qorti tiegħu fi Bruges, kif ukoll fi [[Brussell]] u f'[[Lille]], u attira bosta artisti, bankiera u personalitajiet prominenti oħra mill-Ewropa kollha.<ref>Dumolyn, Jan (2010). "'Our land is only founded on trade and industry.' Economic discourses in fifteenth-century Bruges". ''Journal of Medieval History''. '''36''' (4): 374–389.</ref> In-nissieġa u l-għażżiela ta' Bruges kienu meqjusa bħala l-aqwa fid-dinja, u l-popolazzjoni ta' Bruges kibret għal mill-inqas 125,000 ruħ u x'aktarx sa 200,000 ruħ għall-ħabta tal-1400.<ref>Spruyt, H. (1996). ''The Sovereign State and Its Competitors: An Analysis of Systems Change''. Princeton University Press. p. 88. ISBN <bdi>9780691029108</bdi>.</ref><ref>Dunton, Larkin (1896). ''The World and Its People''. Silver, Burdett. p. 160.</ref> It-tekniki l-ġodda tal-[[pittura]] biż-żejt tal-iskola Fjamming saru rinomati mad-dinja kollha. L-ewwel ktieb bl-Ingliż li qatt ġie stampat ġie ppubblikat fi Bruges minn [[William Caxton]]. [[Dwardu IV]] u [[Richard III]] tal-Ingilterra dak iż-żmien kien eżiljati fi Bruges. === Deklin wara l-1500 === [[Stampa:Bruges, Belgium ; Ferraris Map.jpg|xellug|daqsminuri|Bruges fil-[[Mappa ta' Ferraris]] (għall-ħabta tal-1775).]] Minn xi l-1500, il-kanal ta' Het Zwin, li kien wassal tant prosperità għall-belt, beda jimtela bis-sedimenti u l-Epoka tad-Deheb intemmet. [[Anversa]] malajr ħaditilha postha bħala l-belt ekonomika ewlenija tal-Pajjiżi l-Baxxi. Matul is-[[seklu 17]], iffjorixxiet l-industrija tal-[[bizzilla]], u saru diversi sforzi biex iż-żmien glorjuż tal-imgħoddi jerġa' jiġi. Matul is-snin 50 tas-seklu 17, il-belt kienet il-bażi ta' [[Karlu II]] tal-Ingilterra u l-qorti tiegħu fl-eżilju.<ref>{{Ċita web|url=https://web.archive.org/web/20170919143610/http://www.british-civil-wars.co.uk/biog/charles2.htm|titlu=Charles, Prince of Wales, (later Charles II), 1630-85|kunjom=Plant|isem=David|data=2017|sit=British-civil-wars.co.uk|data-aċċess=2022-08-19}}</ref> L-infrastruttura marittima ġiet immodernizzata, u nbnew kollegamenti ġodda bil-baħar, iżda mingħajr wisq suċċess, għaliex Anversa kulma jmur saret iktar dominanti. Bruges tfaqqret u gradwalment l-importanza tagħha svintat; il-popolazzjoni tagħha wkoll niżlet minn 200,000 ruħ għal 50,000 ruħ sal-1900. Ir-rumanzier simbolista [[George Rodenbach]] għamel karattru mill-belt fir-rumanz tiegħu ''Bruges-la-Morte'', li tfisser "Bruges il-Mejta", li ġie adattat għall-opra ta' [[Erich Wolfgang Korngold]], ''Die tote Stadt'' (Il-Belt il-Mejta).<ref>Andre de Vries (2007). ''Flanders:A Cultural History: A Cultural History''. Oxford U.P. p. 143. ISBN <bdi>9780199837335</bdi>.</ref> === Seklu 19 u wara === [[Stampa:Postcard - Bruges Cranenburg (Excelsior Series 11, No. 51, Albert Sugg a Gand; ca. 1905).jpg|daqsminuri|282x282px|Kartolina antika li turi d-dar ta' Cranenburg.<ref>(Excelsior Series 11, No. 51, Albert Sugg a Gand; ca. 1905): ''Cranenburg, from the windows of which, in olden times, the Counts of Flanders, with the lords and ladies of their Court, used to watch the tournaments and pageants for which Bruges was celebrated, and in which Maximilian was imprisoned by the burghers in 1488'' (''Bruges and West Flanders'', George W. T. Omond, Illustrated by Amédée Forestier, 1906.</ref>]] Fit-tieni nofs tas-seklu 19, Bruges saret waħda mill-ewwel destinazzjonijiet turistiċi fid-dinja, u attirat turisti għonja Brittaniċi u Franċiżi. Sal-1909 ġiet stabbilita l-assoċjazzjoni "Immexxu lil Bruges 'il Quddiem: Soċjetà għat-Titjib tat-Turiżmu".<ref>Stephen V. (Stephen Victor) Ward (1998). ''Selling Places: The Marketing and Promotion of Towns and Cities, 1850-2000''. Spon. p. 40. ISBN <bdi>9780419206101</bdi>.</ref> Fl-[[L-Ewwel Gwerra Dinjija|Ewwel Gwerra Dinjija]], il-forzi [[Ġermanja|Ġermaniżi]] okkupaw lil Bruges. Madankollu, il-belt ma ġarrbet l-ebda ħsara estensiva u ġiet illiberata fid-19 ta' Ottubru 1918 mill-Alleati. Il-belt ġiet okkupata mill-Ġermaniżi mill-1940 matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]] u mill-ġdid ma ġarrbet l-ebda qerda. Fit-12 ta' Settembru 1944, ġiet illiberata mit-12-il truppa [[Kanada|Kanadiża]] tad-Draguni ta' Manitoba. Il-liberazzjoni tal-belt ġiet iffaċilitata mill-pont, issa magħruf bħala l-Pont tal-Kanada, li jikkollega l-muniċipalitajiet periferiċi maċ-ċentru tal-belt. Wara l-1965, il-belt Medjevali oriġinali esperjenzat "[[rinaxximent]]". Ir-restawr tal-istrutturi residenzjali u kummerċjali, tal-[[Monument|monumenti]] storiċi, u tal-knejjes iġġenera żieda fit-turiżmu u l-attività ekonomika fiċ-ċentru storiku. It-turiżmu internazzjonali sploda, u sforzi ġodda wasslu biex Bruges tiġi ddeżinjata l-[[Kapitali Ewropea tal-Kultura]] fl-2002. Il-belt tattira xi tmien miljun turist fis-sena.<ref>{{Ċita web|url=https://ghostarchive.org/archive/ijQvv|titlu=The Belgian city that solved the problem of a tourist invasion {{!}} Ghostarchive|sit=ghostarchive.org|data-aċċess=2022-08-19}}</ref> Il-port ta' Zeebrugge nbena fl-1907. Il-Ġermaniżi użawh għall-U-boats tagħhom fl-Ewwel Gwerra Dinjija. Tkabbar ferm fis-snin 70 tas-seklu 20 u fil-bidu tas-snin 80 tas-seklu 20 u sar wieħed mill-iżjed portijiet importanti u moderni tal-Ewropa. == Sit ta' Wirt Dinji == Iċ-Ċentru Storiku ta' Bruges ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fis-sena 2000.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-'''kriterju (vi)''' "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".<ref name=":0" /> L-iżjed attrazzjoni ewlenija magħrufa ta' Bruges hija t-Torri tal-Kampnar ta' Bruges tas-seklu 13 li jospita karillon muniċipali ta' 47 qanpiena.<ref>Dunton, Larkin (1896). ''The World and Its People''. Silver, Burdett. p. 161.</ref> It-Torri tal-Kampnar ta' Bruges, separatament mis-Sit ta' Wirt Dinji taċ-ċentru storiku ta' Bruges, huwa inkluż bħala Sit ta' Wirt Dinji ieħor tal-UNESCO, il-[[Kampnari tal-Belġju u ta' Franza]]. Il-belt għadha timpjega persuna full-time li tieħu ħsieb il-karillon u li tagħmel kunċerti mingħajr ħlas fuq bażi regolari.<ref>{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/943/|titlu=Belfries of Belgium and France|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> Bruges tospita wkoll it-tielet Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO; il-"Béguinage" (kumpless għal-lajċi) ta' Ten Wijngaerde tas-seklu 13, li huwa inkluż fil-"[[Béguinages Fjammingi]]".<ref>{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/855/|titlu=Flemish B&eacute;guinages|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-18}}</ref> == Ġeografija == [[Stampa:MnpBruggeMap.svg|daqsminuri|Il-Muniċipalità ta' Bruges.]] Il-muniċipalità tikkonsisti minn: * Il-ċentru storiku tal-belt ta' Bruges, Sint-Jozef u Sint-Pieters (I) * Koolkerke (II) * Sint-Andries (III) * Sint-Michiels (IV) * Assebroek (V) * Sint-Kruis (VI) * Dudzele (VII) * Lissewege (flimkien ma' Zeebrugge u Zwankendamme) (VIII) == Klima == Bruges għandha klima oċeanika (Köppen ''Cfb''). {| class="wikitable mw-collapsible" ! colspan="14" |''Data'' klimatika ta' Bruges (temp. normali 1981–2010, sigħat ta' [[xemx]] 1984–2013) |- !Xahar !Jan !Fra !Mar !Apr !Mej !Ġun !Lul !Aww !Set !Ott !Nov !Diċ !Sena |- !Temp. għolja medja f'°C (°F) |6.2 (43.2) |7.0 (44.6) |10.8 (51.4) |14.5 (58.1) |17.4 (63.3) |19.9 (67.8) |22.4 (72.3) |22.5 (72.5) |19.7 (67.5) |15.3 (59.5) |10.1 (50.2) |6.6 (43.9) |14.7 (58.5) |- !Temp. medja kuljum f'°C (°F) |3.6 (38.5) |3.8 (38.8) |6.8 (44.2) |9.3 (48.7) |12.9 (55.2) |15.6 (60.1) |17.9 (64.2) |17.9 (64.2) |15.0 (59.0) |11.3 (52.3) |7.1 (44.8) |4.1 (39.4) |10.6 (51.1) |- !Temp. baxxa medja f'°C (°F) |0.9 (33.6) |0.6 (33.1) |2.8 (37.0) |4.5 (40.1) |8.4 (47.1) |11.3 (52.3) |13.3 (55.9) |12.9 (55.2) |10.4 (50.7) |7.4 (45.3) |4.2 (39.6) |1.7 (35.1) |6.5 (43.7) |- !Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) |66.5 (2.62) |55.8 (2.20) |58.0 (2.28) |44.2 (1.74) |61.5 (2.42) |68.5 (2.70) |71.3 (2.81) |79.0 (3.11) |79.2 (3.12) |84.8 (3.34) |86.1 (3.39) |81.1 (3.19) |836.2 (32.92) |- !Medja ta' jiem ta' preċipitazzjoni |12.6 |10.6 |11.8 |9.7 |10.7 |10.0 |9.9 |9.9 |10.8 |12.1 |13.7 |13.3 |135.1 |- !Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar |63 |83 |130 |187 |217 |211 |221 |208 |152 |118 |65 |51 |1,705 |- | colspan="14" |Sors: L-Istitut Meteoroloġiku Rjali<ref>{{Ċita web|url=https://www.meteo.be/resources/climateCity/pdf/climate_INS31005_BRUGGE_nl.pdf|titlu=Klimaatstatistieken van de Belgische gemeenten}}</ref> |} [[Stampa:Bruges Belgium Steenstraat-and-Belfry-01.jpg|daqsminuri|189x189px|Il-Kampnar ta' Bruges]] == Attrazzjonijiet ewlenin, arti u kultura == L-arkitettura Medjevali fi Bruges fil-biċċa l-kbira tagħha għadha intatta, u b'hekk hija waħda mill-iżjed bliet Medjevali ppreservati fl-Ewropa.<ref>{{Ċita web|url=https://www.iexplore.com/experiences/cultural-exploration/Canal-Towns-to-Visit|titlu=Skip the Crowds at Venice: 5 Better Canal Towns to Visit|sit=www.iexplore.com|data-aċċess=2022-08-19}}</ref> Iċ-Ċentru Storiku ta' Bruges ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fis-sena 2000.<ref name=":0" /> Il-binjiet Medjevali tagħha jinkludu l-Knisja tal-Madonna, bi spiera tal-brikks li tlaħħaq il-115.6-il metru (379.27 pied), u għaldaqstant hija t-tieni l-itwal torri/binja tal-brikks fid-dinja. L-[[Skultura|iskultura]] tal-''Madonna bil-Bambin'', li wieħed jista' jara fit-transett, jingħad li hija l-unika skultura ta' [[Michelangelo]] li telqet mill-[[Italja]] matul ħajtu. === Artiġjanat === [[Stampa:Dolphinarium Boudewjinpark.JPG|xellug|daqsminuri|Il-Boudewijn Seapark minn barra]] Bruges hija magħrufa għat-teknika tat-tessuti tal-bizzilla. Barra minn hekk, il-belt u l-bizzilla tagħha ispiraw is-sensiela ''Thread Routes'', u parti mit-tieni episodju miġbud fl-2011 inġibed fi Bruges.<ref>{{Ċita web|url=https://web.archive.org/web/20150226023659/http://www.heartmus.dk/kimsooja-3472.aspx|titlu=Artists|data=2015-02-26|sit=web.archive.org|data-aċċess=2022-08-19}}</ref> Diversi birer ingħataw isem il-belt, bħal ''Brugge Blond'', ''Brugge Tripel'', ''Brugs'', ''Brugse Babbelaar'', ''Brugse Straffe Hendrik'' u ''Brugse Zot''. Madankollu, l-aħħar tnejn biss – ''Brugse Zot'' u ''Brugse Straffe Hendrik'' – jiġu prodotti fil-belt stess, fil-Birrerija ta' De Halve Maan. [[Stampa:Concertgebouw R01.jpg|daqsminuri|Il-Concertgebouw (Binja tal-Kunċerti)]] === Divertiment === * Aquariustheater * Boudewijn Seapark (park akkwatiku tad-divertiment f'Sint-Michiels) * Biekorf * Cinema Liberty * Cinema Lumière (films alternattivi) * Concertgebouw, Bruges ("Binja tal-Kunċerti") * De Dijk * De Werf * Het Entrepot * Joseph Ryelandtzaal * Kinepolis Bruges * Magdalenazaal * SirkeltheaterStadsschouwburg Brugge * Studio Hall ==== Festivals ==== {| class="wikitable" |Festivals tal-[[mużika]]: * ''Airbag'' (festival tal-konċertina) * ''Blues in Bruges'' * ''Brugge Tripel Dagen'' * ''Brugges Festival'' (mużika dinjija) * ''Cactusfestival'' * ''Elements Festival'' (mużika elettronika) * ''Fuse on the Beach'' (festival tal-mużika dance f'Zeebrugge) * ''Hafabrugge'' (festival tal-orkestra) * ''Internationale Fedekam Taptoe'' * ''Jazz Brugge'' * ''Koorfestival'' ("festival tal-kor") * ''Festival van Vlaanderen'' – ''MAfestival'' * ''Music in Mind'' (mużika [rock] atmosferika) * ''September Jazz'' * ''Sint-Gillis Blues – en Folkfestival'' * ''BurgRock'' * ''Comma Rocks'' Festival * ''Red Rock Rally'' * ''Thoprock'' |Festivals kulturali u tal-ikel: * ''Aristidefeesten'' * ''BAB-bierfestival'' ("festival tal-birra") * ''Brugse Kantdagen'' ("Jiem il-Bizzilla ta' Bruges") * ''Chapter 2'' (spettaklu tal-juggling) * ''Choco-Laté'' (festival taċ-[[ċikkulata]]) * ''Cinema Novo'' (festival tal-films) * ''Cirque Plus'' (festival taċ-ċirklu) * ''European Youth Film Festival of Flanders'' * ''Ice Magic'' (festival tal-iskulturi tas-silġ) * ''Jonge Snaken Festival'' * ''Midwinterfeest'' * ''NAFT'' (festival teatrali) * ''Poirot in Bruges – Knack thrillerfestival'' * ''Razor Reel Fantastic Film Festival'' * ''Reiefeest'' (festival fuq il-kanali) |Festivals tal-kultura tal-musicals: * ''Come On!'' * ''Coupurefeesten'' * ''December Dance'' * ''Feest In 't Park'' * ''FEST!'' * ''Klinkers'' * ''Polé Polé Beach'' (f'Zeebrugge) * ''Sint-Michielse Feeste'' * ''Summer End Festival'' * ''Vama Veche'' festival |} === Mużewijiet u siti storiċi (mhux reliġjużi) === [[Stampa:Gruuthusemuseum - 391534 - onroerenderfgoed.jpg|daqsminuri|Il-Gruuthusemuseum]] Bruges tospita bosta [[Mużew|mużewijiet]]. Il-mużewijiet tal-[[arti]] tagħha jinkludu id-Dar ta' Arents, kif ukoll il-Groeningemuseum, li għandu kollezzjoni estensiva ta' arti Medjevali u moderna bikrija. Membri tal-iskola Bikrija tan-[[Pajjiżi l-Baxxi|Netherlands]] ta' pitturi tas-seklu 15 huma rrappreżentati, inkluż xogħlijiet ta' [[Jan van Eyck]]. Van Eyck, kif ukoll [[Hans Memling]], għexu u ħadmu fi Bruges. Attrazzjoni oħra huma d-daħliet ippreservati tal-belt antika: il-''Kruispoort'', il-''Gentpoort'', l-i''Smedenpoort'' u l-''Ezelpoort''. Id-''Dampoort'', il-''Katelijnepoort'' u l-''Boeveriepoort'' ma għadhomx jeżistu. L-Isptar l-Antik ta' San Ġwann (il-Mużew ta' Hans Memling) u l-Madonna tal-Artisti tal-Fuħħar huma sptarijiet u mużewijiet. Il-belt hija magħrufa għall-''Bruggemuseum'' ("Mużew ta' Bruges"), l-isem ġenerali mogħti lil 11-il mużew storiku differenti fil-belt, inkluż: * il-Gruuthusemuseum, mużew tad-dar ta' [[Louis de Gruuthuse]]; * il-Knisja tal-Madonna; * il-Mużew [[Arkeoloġija|Arkeoloġiku]]; * il-Gentpoort; * il-Kampnar; * il-Muniċipju fil-pjazza ċentrali; * il-''Provinciaal Hof'' (Qorti Provinċjali); * il-Villa ta' Brugse Vrije; * il-Mużew tal-Folklor; * il-Mużew ta' [[Guido Gezelle]]; * il-Fabbrika ta' Koelewei (Mergħa Bierda); * il-Fabbrika ta' Sint-Janshuis (id-Dar ta' San Ġwann). Il-mużewijiet mhux muniċipali ta' Bruges jinkludu l-Mużew tal-Birrerija, il-''Hof Bladelin'', iċ-Choco-Story (il-mużew taċ-ċikkulata), il-''Lumina Domestica'' (il-mużew tal-lampi), il-Mużew-Gallerija Xpo ta' [[Salvador Dalí]], il-Mużew tad-[[Djamant|Djamanti]]<ref>{{Ċita web|url=https://web.archive.org/web/20140208113258/http://diamondmuseum.be/website/page.asp?lang=en&Pag=10&pnav=;26;|titlu=Diamond Museum Brugge > The Diamond House >|data=2014-02-08|sit=web.archive.org|data-aċċess=2022-08-19}}</ref>, il-Frietmuseum (mużew iddedikat lill-patata moqlija Belġjana), il-Historium (mużew tal-istorja Medjevali ta' Bruges), iċ-ċentru tal-bizzilla, ix-Xirka tal-Arċiera ta' San Ġorġ, ix-Xirka tal-Arċiera ta' [[San Bastjan]], l-Abbazija ta' San Trudo, u l-Osservatorju Pubbliku ta' Beisbroek. === Siti u attrazzjonijiet reliġjużi === [[Stampa:0 Clocher de l’église Onze-Lieve-Vrouw - Bruges (Belgique).JPG|daqsminuri|Il-Knisja tal-Madonna ta' Bruges]] Bruges, li l-qaddis patrun tagħha huwa San Indrija l-Appostlu<ref>{{Ċita web|url=https://catholicsaints.info/saint-andrew-the-apostle/|titlu=CatholicSaints.Info » Blog Archive » Saint Andrew the Apostle|lingwa=en-US|data-aċċess=2022-08-19}}</ref>, hija magħrufa wkoll għall-attrazzjonijiet reliġjużi tagħha. Il-Bażilika tad-[[Demm]] Imqaddes (bl-Olandiż: ''Heilig-Bloedbasiliek''), b'mod partikolari, tospita r-relikwa tad-Demm Imqaddes, li nġabet fil-belt wara t-Tieni [[Kruċjata]] minn [[Thierry tal-Alsace]], u kull sena tintwera fit-toroq tal-belt. Iktar minn 1,600 abitant jieħdu sehem f'din il-purċissjoni reliġjuża f'tul ta' mil, bosta minnhom lebsin bħala kavallieri Medjevali jew ġellieda tal-Kruċjati. Attrazzjonijiet u mużewijiet reliġjużi oħra jinkludu l-Knisja tal-Madonna, il-Kunvent Ingliż, il-Knisja ta' [[Ġerusalemm]], il-[[Katidral]] ta' San Salvatore, l-Abbazija ta' San Trudo, il-Béguinage (bl-Olandiż: ''Begijnhof'') ta' Ten Wijngaerde, u l-Abbazija ta' Ter Doest (bl-Olandiż: ''Abdij Ter Doest'') f'Lissewege. == Trasport == === Bit-triq === [[Stampa:Cmglee Bruges Boudewijnkanaal aerial.jpg|daqsminuri|Veduta mill-ajru tal-kanal imsejjaħ Boudewijnkanaal li jikkollega lil Zeebrugge (fuq) ma' Bruges (fin-nofs).]] Bruges għandha kollegamenti mal-awtostrada fid-direzzjonijiet kollha: * l-A10 lejn [[Ostende]] * l-A10/E40 lejn Gent u Brussell * l-A18/E40 lejn Veurne u Franza * l-A17/E403 lejn Kortrijk u Tournai * l-N31/E403 lejn Zeebrugge * l-N49/E34 lejn Anversa. Is-sewqan fiċ-ċentru storiku fejn hemm in-network prinċipali ta' kanali ta' Bruges, huwa mxekkel apposta permezz ta' skemi ta' ġestjoni tat-traffiku, inkluż għadd kbir ta' toroq li tista' tgħaddi minnhom min-naħa waħda biss. Is-sistema tħeġġeġ l-użu ta' rotot stabbiliti li jwasslu għal parkeġġi ċentrali għall-[[Karozza|karozzi]] u direttament għall-ħruġ mill-belt. Il-parkeġġi tal-karozzi huma konvenjenti għaż-żoni kummerċjali u turistiċi ċentrali u ma tantx huma għaljin wisq. === Bil-ferrovija === L-istazzjon ferrovjarju prinċipali ta' Bruges jikkollega l-iktar mal-kosta Belġjana. Jipprovdi wkoll mill-inqas ferroviji ta' kull siegħa lejn il-bliet ewlenin l-oħra tal-Belġju, kif ukoll lejn Lille, Franza. Barra minn hekk, hemm ukoll diversi ferroviji reġjonali u lokali. L-istazzjon fl-imgħoddi kien waqfa għar-rotta tat-Thalys [[Pariġi]]–Brussell–Ostende. Il-karozza tal-linja saċ-ċentru topera spiss, minkejja li l-istazzjon tal-ferrovija jinsab mixja ta' 10 minuti biss mit-toroq prinċipali tax-xiri u mixja ta' 20 minuta mill-pjazza prinċipali tas-suq. Hemm pjanijiet għal kollegament ferrovjarju mit-Tramuntana san-Nofsinhar li jgħaddi minn Bruges, minn Zeebrugge għal Lichtervelde, u għal kollegament ferrovjarju bejn Bruges u Ostende. === Bl-ajru === L-ajruport nazzjonali ta' Zaventem-Brussell, siegħa 'l bogħod bil-ferrovija jew bil-karozza, joffri l-aqwa konnessjonijiet. L-eqreb ajruport huwa l-Ajruport Internazzjonali ta' Ostende-Bruges, li jinsab madwar 25 kilometru (16-il mil) miċ-ċentru tal-belt ta' Bruges, iżda joffri trasport u konnessjonijiet limitati għall-passiġġieri. Reċentement beda jkun hemm ukoll karozza tal-linja diretta mill-Ajruport ta' [[Charleroi]] għal Bruges. === Trasport pubbliku === Bruges għandha network estensiv ta' karozzi tal-linja, operat minn ''De Lijn'', li jagħtu aċċess għaċ-ċentru tal-belt u għas-subborgi tagħha (linji tal-belt, bl-Olandiż: ''stadslijnen''), kif ukoll għal bosta rħula u villaġġi fir-reġjun madwar il-belt (linji reġjonali, bl-Olandiż: ''streeklijnen''). Bħala appoġġ għall-ġestjoni muniċipali tat-traffiku, it-trasport pubbliku huwa mingħajr ħlas għal dawk li jipparkjaw il-karozzi tagħhom fil-parkeġġ prinċipali tal-istazzjon. === Ċikliżmu === Għalkemm hemm ftit toroq li għandhom xi restrizzjonijiet, l-ebda parti minn Bruges mhi magħluqa għalkollox għall-karozzi. Is-sewwieqa tal-karozzi jridu joqogħdu attenti għal dawk li jkunu qed jimxu jew isuqu r-rota. Hemm pjanijiet li ilhom biex jiġu implimentati biex il-karozzi jiġu pprojbiti għalkollox miċ-ċentru storiku ta' Bruges jew mill-inqas biex it-traffiku jkun ristrett ferm iktar minn bħalissa, iżda dawn il-pjanijiet qatt ma twettqu. Fl-2005, inbidu s-sinjali tat-toroq għall-konvenjenza taċ-ċiklisti, sabiex it-traffiku bir-roti jkun permess miż-żewġ naħat tat-toroq; madankollu t-traffiku tal-karozzi ma naqasx. Minkejja dan, xi ħaġa komuni f'bosta bliet fir-reġjun, xorta waħda hemm eluf ta' ċiklisti fil-belt ta' Bruges. === Port === Il-port ta' Bruges huwa Zeebrugge (li bil-Fjamming tfisser Bruges mal-Baħar). Fis-6 ta' Marzu 1987, il-lanċa Brittanika MS ''Herald of Free Enterprise'' għerqet wara li telqet mill-port, u mietu 187 ruħ, fl-agħar diżastru li jinvolvi bastiment Brittaniku mill-1919; bdiet tbaħħar iżda l-buq tħalla miftuħ. Il-lanċa ''MS'' ''Herald of Free Enterprise'' kienet bastiment tal-passiġġieri li twassal lin-nies mill-port ta' Zeebrugge sal-port ta' [[Dover]] f'Kent u lura. Il-biċċa l-kbira tal-okkupanti kienu ħadu vantaġġ minn promozzjoni li dehret fil-gazzetti ta' vjaġġ bir-ritorn minn Dover għal Zeebrugge għal lira sterlina biss. == Sport == [[Stampa:Panoramio - V&A Dudush - Jan Breydel Stadion.jpg|daqsminuri|269x269px|L-Istadium Jan Breydel]] Bejn l-1998 u l-2016, Bruges ospitat il-bidu tat-tellieqa ċiklistika annwali tat-''Tour tal-Fjandri'', li kienet issir f'April u li kienet waħda mill-ikbar avvenimenti sportivi fil-Belġju. Il-[[futbol]] huwa popolari wkoll fi Bruges; il-belt għandha żewġ timijiet tal-futbol professjonali, u t-tnejn li huma jilagħbu fl-ogħla livell (l-Ewwel Diviżjoni Belġjana). [[Club Brugge KV|Club Brugge K.V.]] dan l-aħħar rebħu l-kampjonat, filwaqt li t-tieni tim, [[Cercle Brugge KSV|Cercle Brugge K.S.V.]], dan l-aħħar ġie promoss fl-ewwel diviżjoni. Iż-żewġ timijiet jilagħbu l-logħbiet f'darhom fl-[[Stejdjum Jan Breydel|Istadium Jan Breydel]] (li jesa' 30,000 ruħ) f'Sint-Andries. Hemm pjanijiet biex jinbena stadium ieħor ġdid għal Club Brugge li jesa' madwar 45,000 ruħ fit-Tramuntana tal-belt, filwaqt li l-kunsill lokali jirrinnova u jnaqqas il-kapaċità tal-Istadium Jan Breydel għal Cercle Brugge. Fis-sena 2000, Bruges kienet waħda mit-tmien bliet ospitanti għall-[[Kampjonati Ewropej tal-Futbol|KampjonatI Ewropej tal-Futbol]] tal-[[UEFA]], ospitat b'mod konġunt mill-Belġju u min-Netherlands. Fl-2021, Bruges, flimkien ma' [[Leuven]], ospitat il-Kampjonat UCI tat-Tlielaq fit-Toroq. == Edukazzjoni == Bruges hija ċentru għall-edukazzjoni fil-Fjandri tal-Punent. Ħdejn diversi skejjel primarji u sekondarji, hemm xi kulleġġi, bħal VIVES (fużjoni tal-eks KHBO (katholieke hogeschool Brugge Oostende) u KATHO (katholieke hoge school) jew HOWEST (''Hogeschool West-Vlaanderen'') u Sint-Leocollege. Barra minn hekk, il-belt tospita l-Kulleġġ tal-Ewropa, istituzzjoni prestiġjuża ta' studji postgradwatorji fl-[[Ekonomija]], il-[[Dritt|Liġi]] u l-[[Politika]] Ewropea, kif ukoll l-Istitut Universitarju tan-[[Ġnus Magħquda|Nazzjonijiet Uniti]] għall-Istudji Komparattivi tal-Integrazzjoni Reġjonali (UNU-CRIS), istitut universitarju tar-riċerka u t-taħriġ tan-Nazzjonijiet Uniti. == Ġemellaġġ == [[Stampa:Brugge-CanalRozenhoedkaai.JPG|daqsminuri|Veduta tal-kanal imsejjaħ Rozenhoedkaai.]] Bħala prinċipju, Bruges sa issa qatt ma daħlet f'kollaborazzjoni mill-qrib ma' xi bliet għal ġemellaġġi. Mingħajr ma tiċħad l-utilità ta' dawn l-iskemi għall-irħula b'inqas kuntatti internazzjonali, ir-raġuni prinċipali hi li Bruges kieku ssibha bi tqila biex tagħżel bejn il-bliet u tal-fehma li diġà diffiċli li tlaħħaq mal-bosta kuntatti internazzjonali li għandha. Barra minn hekk, kien jingħad ukoll fi Bruges li l-ġemellaġġi spiss kienu okkażjoni biex l-awtoritajiet u r-rappreżentanti tal-belt jivvjaġġaw bil-flejjes pubbliċi. Fis-snin 50 tas-seklu 20, dan il-prinċipju wassal biex Bruges tirrifjuta ġemellaġġ ma' [[Nizza]] u ma' bliet u rħula oħra, iffirmat minn ambaxxatur Belġjan mingħajr ebda konsultazzjoni. Fis-snin 70 tas-seklu 20, konslu Belġjan f'Oldenburg ġiegħel lis-sindku ta' Bruges jiffirma dikjarazzjoni ta' ħbiberija li pprova jippreżenta għalxejn bħala ġemellaġġ. Il-ġemellaġġ ma' wħud mill-eks komuni, li fl-1971 saru parti minn Bruges, ma tkompliex. Dan ma jfissirx li Bruges mhix interessata tikkoopera ma' bliet u ma' rħula oħrajn, kemm fuq medda qasira kif ukoll fit-tul, pereżempju għal proġetti partikolari. Dawn li ġejjin huma xi eżempji. ; [[Bastogne]], Luxembourg, il-Belġju : Wara t-Tieni Gwerra Dinjija u fis-snin 70 tas-seklu 20, Bruges, b'mod iktar speċifiku l-Brigata tat-Tifi tan-Nar ta' Bruges, kellha relazzjonijiet ta' ħbiberija ma' Bastogne. Kull sena kienet tiġi offruta btala b'xejn fejn il-baħar f'Zeebrugge lit-tfal mill-belt ta' Nuts. ; [[Arolsen]], Hesse, il-Ġermanja : Mis-snin 50 sas-snin 80 tas-seklu 20, Bruges kienet il-patrun tal-Ewwel Riġment Belġjan tal-Gwardji fuq iż-[[Żiemel|Żwiemel]], stazzjonati f'Arolsen. ; [[Salamanca]], Castilla y León, Spanja : Iż-żewġt ibliet kienu Bliet Ewropej tal-Kultura fl-2002. Bruges organizzat xi skambji ma' Salamanca. ; [[Mons]], Hainaut, il-Belġju : Fl-2007, ġiet inawgurata kooperazzjoni kulturali u artistika bejn Mons u Bruges. ; [[Burgos]], Castilla y León, Spanja : Fid-29 ta' Jannar 2007, is-sindki ta' Burgos u ta' Bruges iffirmaw dikjarazzjoni ta' intenzjonijiet dwar il-kooperazzjoni futura fir-rigward ta' kwistjonijiet kulturali, turistiċi u ekonomiċi. == Kultura popolari == === Nies notevoli === {| class="wikitable" |In-nies li ġejjin twieldu fi Bruges: |Fis-seklu 15, il-belt attirat għadd ta' personalitajiet prominenti: |- | * Jan Breydel u Pieter de Coninck, ġellieda għal-libertà * Filippu I ta' Kastilja, l-ewwel mexxej tal-Asburgi fi Spanja (1478–1506) * [[Simon Stevin]], matematiku u inġinier (1548–1620) * [[Franciscus Gomarus]], teologu [[Kalviniżmu|Kalvinist]] (1563–1641) * Guido Gezelle, [[poeta]] u qassis (1830–1899) * [[Gotye]], [[kantant]] u kantawtur [[Awstralja|Awstraljan]]-Belġjan (1980) * [[Isidore van Kinsbergen]], inċiżur Olandiż-Fjamming (1821–1905) * [[Hugo Claus]], awtur Belġjan (1929–2008) * [[Tony Parker]], plejer tal-[[basketball]] tal-NBA (1982) | * Filippu t-Twajjeb, id-Duka ta' Bourgogne stabbilixxa l-qorti fi Bruges, fi Brussell u f'Lille * William Caxton, merkant, diplomatiku, [[kittieb]] u litografu Ingliż * [[Petrus Christus]], pittur Fjamming * [[Gerard David]], pittur Fjamming * Hans Memling, pittur Fjamming * Jan van Eyck, pittur Fjamming * [[Juan Luís Vives]], studjuż u umanista [[Spanja|Spanjol]] * [[Simon Bening]], illuminista Fjamming * [[Levina Teerlinc]], illuminista Fjamming |} === Letteratura === * ''The Lion of Flanders, or Battle of the Golden Spurs'' ta' [[Hendrik Conscience]] (1836, bl-Olandiż: ''De Leeuw van Vlaenderen, of de Slag der Gulden Sporen'') huwa rumanz storiku ta' fizzjoni bbażat fuq il-Gwerra Medjevali Franco-Fjamminga u l-Battalja tal-Ixpruni tad-Deheb, li t-tnejn storikament jinkludu lil Bruges. * ''The Golden Basket'' (1936), ir-rumanz tat-tfal ta' [[Ludwig Bemelmans]] jirrakkonta l-ġrajja ta' familja li żżur Bruges. Fir-rumanz, żewġ aħwa bniet joqogħdu fil-lukanda Golden Basket fi Bruges ma' missierhom. Waqt żjara fil-Katidral ta' Bruges ma' iben is-sid tal-lukanda, l-aħwa jiltaqgħu ma' tużżana bniet tal-iskola. Dan jimmarka l-ewwel dehra tal-iżjed karattru magħruf ta' Bemelmans, Madeline. * L-aħħar kapitlu tar-rumanz tal-1953 ta' [[Saul Bellow]], ''The Adventures of Augie March'', jirrakkonta l-ġrajja ta' Augie waqt li jsuq minn Franza lejn Bruges minħabba x-xogħol. * ''Bruges-la-Morte'' (1892), rumanz qasir tal-awtur Belġjan Georges Rodenbach. Il-librett tal-opra ta' Erich Wolfgang Korngold, ''Die Tote Stadt'' (1920), huwa bbażat fuq dan il-ktieb. * L-istejjer investigattiv tal-kittieb Belġjan [[Pieter Aspe]] huma ambjentati fi Bruges. * ''Niccolò Rising'' (1986), l-ewwel volum tas-sensiela ta' tmien kotba ta' [[Dorothy Dunnett]], ''House of Niccolò'', huwa ambjentat l-iktar fi Bruges. Kotba oħra fis-sensiela għandhom biċċiet ukoll ambjentati fil-belt Belġjana. * Ir-rumanz tal-1994 ta' [[Alan Hollinghurst]],''The Folding Star'', huwa ambjentat f'belt Fjamminga li x'aktarx li hija Bruges. * ''L'Astrologue de Bruges'' ("L-Astrologu ta' Bruges", 1994), bande dessinée Belġjan fis-sensiela tal-komiks ta' [[Yoko Tsuno]], huwa ambjentat kollu fi Bruges kontemporanja u tal-1545. * L-ewwel parti tal-ġrajja "Ittri minn Zedelghem" ta' [[David Mitchel]] f'''Cloud Atlas'' (2004) isseħħ ħdejn Bruges, fil-muniċipalità ta' Zedelghem. === Films === * ''The Nun's Story'' ta' [[Fred Zinneman]] huwa film drammatiku tal-1959, fejn [[Audrey Hepburn]] kienet il-protagonista, u huwa ambjentat l-iktar fi Bruges. * ''The Killer Is on the Phone'' (bit-[[Lingwa Taljana|Taljan]]: ''L'assassino... è al telefono'') huwa film investigattiv tal-1972 ambjentat fi Bruges. * L-antagonista prinċipali tas-sensiela televiżiva ta' Austin Powers, Dr. Evil, trabba fi Bruges. * Il-film tal-2008 ''In Bruges'', fejn il-protagonisti kienu [[Colin Farrell]] u [[Brendan Gleeson]], huwa ambjentat kważi kollu fi Bruges. Matul il-film tar-reġista Brittaniku-[[Repubblika tal-Irlanda|Irlandiż]] [[Martin McDonagh]], jissemmew l-attrazzjonijiet ewlenin u l-istorja tal-belt il-ħin kollu, mill-puntidivista opposti taż-żewġ karattri prinċipali. * Fil-film tal-2014 ta' [[Bollywood]], ''PK'', ix-xeni tal-ftuħ li jinvolvu lil [[Anushka Sharma]] u lil [[Sushant Singh Rajput]] huma ambjentati fi Bruges. * Il-ġrajja tat-tneħħija tal-''Madonna ta' Bruges'' min-Nażisti u mbagħad irritornata tiġi rrakkontata fil-film tal-2014 ''The Monuments Men''. * Il-film tal-2019 ''Love, Romance & Chocolate'', fejn kien protagonista [[Lacey Chabert]], huwa ambjentat fi Bruges. === Televiżjoni u mużika === * Il-kanzunetta "Marieke" tal-[[kantant]] Belġjan [[Jacques Brel]] hija dwar tfajla Fjamminga, Marieke, li Brel xi darba kien iħobb u li kienet tgħix "bejn it-torrijiet ta' Bruges u ta' Gent". * ''Floris'', sensiela televiżiva Olandiża tal-ġlied miktuba minn [[Gerard Soeteman]], turi l-kastelli tal-bliet Belġjani, inkluż Bruges. * Fis-seba' episodju ta' ''Where Is My Friend's Home'' (2015-2016), show u reality televiżiv tal-ivvjaġġar, parti mill-vjaġġ tat-tieni staġun fil-Belġju jsir fi Bruges. * Xi xeni mill-episodju 6 tat-tieni staġun tal-Aġenti ta' S.H.I.E.L.D. ta' Marvel inġibdu fi Bruges, fejn birra lokali, "Straffe Hendrik", tissemma u tintwera. == Referenzi == [[Kategorija:Bliet tal-Belġju]] [[Kategorija:Bliet Ewropej]] [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] jta17u6f1l6tuylglayvu4o89j159pu 0 28848 279357 2022-08-19T08:19:59Z Trigcly 17859 Kontenut, stampi, kwotazzjonijiet u ħoloq wikitext text/x-wiki [[Stampa:Space capsule of Sputnik-5.JPG|daqsminuri|Il-kapsula spazjali ta' Sputnik 5]] '''Sputnik 5''', magħrufa wkoll fil-Lvant bħala '''Korabl-Sputnik 2''' (bir-[[Lingwa Russa|Russu]]: Корабль-Спутник 2, litteralment "Vapur-Satellita 2") kienet satellita artifiċjali [[Unjoni Sovjetika|Sovjetika]], u t-tielet titjira tal-ittestjar tal-inġenju spazjali Vostok.<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://web.archive.org/web/20110629092837/http://www.astronautix.com/craft/vostok.htm|titlu=Vostok|data=2011-06-29|sit=web.archive.org|data-aċċess=2022-08-19}}</ref> Kienet l-ewwel titjira spazjali fejn intbagħtu l-[[Annimal|annimali]] fl-orbita u ġew irritornati lura fid-[[Id-Dinja|Dinja]] qawwijin u sħaħ. Varata fid-19 ta' Awwissu 1960, wittiet it-triq għall-ewwel titjira orbitali umana, [[Vostok 1]], li ġiet varata inqas minn tmien xhur wara.<ref name=":1">{{Ċita web|url=https://www.heavens-above.com/orbit.aspx?satid=00055|titlu=Korabl'-Sputnik-2 - Orbit|sit=www.heavens-above.com|data-aċċess=2022-08-19}}</ref> == Sfond == Sputnik 5 jew Korabl-Sputnik 2 kienet it-tieni tentattiv ta' varar ta' kapsula Vostok bil-[[Kelb|klieb]] abbord. L-ewwel tentattiv kien sar fit-28 ta' Lulju, b'par klieb imsejħa Bars (Snow Leopard magħruf ukoll bħala Chaika (Seagull)) u Lisichka (Foxie), ma rnexxiex wara li l-Blok G tat-trażżin ħa n-nar u ma ħadimx kif suppost f'wieħed mill-kompartimenti tal-kombustjoni, u b'hekk il-booster tkisser 19-il sekonda wara l-varar. F'madwar 30 sekonda, il-vettura varata ddiżintegrat, il-qalba tagħha u s-sistema tat-trażżin taru b'mod aleatorju 'l hemm u 'l hawn, u kkraxxjat fl-isteppa. Il-kontrolluri tat-titjira bagħtu kmand biex il-qalba bl-annimali tiġi sparata 'l barra qabel l-impatt, iżda minħabba l-altitudni baxxa, il-paraxuttijiet ħadmu parzjalment biss, u l-klieb mietu mal-impatt mal-art. Il-ħsara fil-magna tal-Blok G kienet dovuta għal frekwenza għolja fl-oxxillazzjonijiet tal-pressjoni fil-magna RD-107. Din kien problema wkoll f'varar preċedenti tal-R-7 iżda kienet ġiet indirazzat fl-aħħar reviżjoni tal-RD-107. Il-booster li ntuża għal dan il-varar, madankollu, kien qed juża l-mudell l-antik tal-magni. L-aċċident ħeġġeġ l-iżvilupp ta' sit li jista' jiġi sparat 'il barra f'każ ta' emerġenza biex b'hekk il-kożmonawta jkun jista' jaħrab mill-kapsula f'każ ta' ħsara fil-varar, ladarba l-paraxuttijiet fil-modulu tal-inżul ma jkunux jistgħu jinfetħu kif suppost sa 40 sekonda wara l-varar. Dan seħħ jum qabel ma l-programm tal-[[Stati Uniti|Istati Uniti]] tilef kapsula Merkurju.<ref name=":1" /> == Varar == [[Stampa:USSR stamp 1 ruble Belka-Strelka.PNG|daqsminuri|Bolla Sovjetika li nħarġet biex tfakkar il-missjoni.]] Il-varar tal-Isputnik 5 jew tal-Korabl-Sputnik 2 seħħ fid-19 ta' Awwissu 1960, permezz ta' rokit trasportatur Vostok-L wara dewmien ta' jumejn biex jiġi ssostitwit valv LOX difettuż. Sorsi uffiċjali rrapportaw li l-varar sar fit-08:44:06 ta' filgħodu UTC; madankollu, [[Sergei Voevodin]] sostna li sar fit-08:38:24 ta' filgħodu. Stazzjon tar-radju f'[[Bonn]], il-[[Ġermanja]] tal-Punent, kien minn tal-bidu li interċetta sinjali mill-inġenju spazjali, li ġew ikkonfermati fit-tielet orbita minn stazzjoni tar-radju [[Żvezja|Żvediż]]. L-inġenju spazjali kellu żewġt iklieb abbord (Belka u Strelka), erbgħin ġurdien, żewġ firien u varjetà ta' pjanti, kif ukoll kamera tat-televiżjoni, li ġibdet immaġnijiet tal-klieb. L-inġenju spazjali reġa' lura lejn id-Dinja fis-06:00:00 ta' filgħodi UTC fl-20 ta' Awwissu, jum wara l-varar tiegħu. It-telemetrija żvelat li kelb minnhom kien bata minn konvulsjonijiet u rrimetta matul ir-raba' orbita, u ġie deċiż li l-ewwel titjira bil-[[Bniedem|bnedmin]] abbord tiġi llimitata għal tliet orbiti. L-annimali kollha waslu lura qawwijin u sħaħ, u sena wara Strelka kellha l-ġriewi. Wieħed minnhom intbagħat lill-Ewwel Mara tal-Istati Uniti [[Jacqueline Kennedy]] bħala rigal ta' rieda tajba mill-Unjoni Sovjetika. Il-konsulenti tal-President Kennedy inizjalment kienu kontra li l-kelb jiġi aċċettat minħabba l-biża' li s-Sovjetiċi setgħu tefgħu xi mikrofoni f'ġismu biex jissemmgħu x'kien qed jintqal fil-laqgħat tad-difiża nazzjonali.<ref name=":0" /> L-iġsma ta' Strelka u ta' Belka, it-tnejn ġew ippreservati u bbalzmati wara li [[Mewt|mietu]] u jinsabu għall-wiri fil-Mużew tal-Ispazju u l-Ajrunawtika f'[[Moska]], ir-Russja. == Referenzi == rw68o9t7av8dob39pdxjkcrmypluc53 279358 279357 2022-08-19T08:20:09Z Trigcly 17859 added [[Category:Astronomija]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Space capsule of Sputnik-5.JPG|daqsminuri|Il-kapsula spazjali ta' Sputnik 5]] '''Sputnik 5''', magħrufa wkoll fil-Lvant bħala '''Korabl-Sputnik 2''' (bir-[[Lingwa Russa|Russu]]: Корабль-Спутник 2, litteralment "Vapur-Satellita 2") kienet satellita artifiċjali [[Unjoni Sovjetika|Sovjetika]], u t-tielet titjira tal-ittestjar tal-inġenju spazjali Vostok.<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://web.archive.org/web/20110629092837/http://www.astronautix.com/craft/vostok.htm|titlu=Vostok|data=2011-06-29|sit=web.archive.org|data-aċċess=2022-08-19}}</ref> Kienet l-ewwel titjira spazjali fejn intbagħtu l-[[Annimal|annimali]] fl-orbita u ġew irritornati lura fid-[[Id-Dinja|Dinja]] qawwijin u sħaħ. Varata fid-19 ta' Awwissu 1960, wittiet it-triq għall-ewwel titjira orbitali umana, [[Vostok 1]], li ġiet varata inqas minn tmien xhur wara.<ref name=":1">{{Ċita web|url=https://www.heavens-above.com/orbit.aspx?satid=00055|titlu=Korabl'-Sputnik-2 - Orbit|sit=www.heavens-above.com|data-aċċess=2022-08-19}}</ref> == Sfond == Sputnik 5 jew Korabl-Sputnik 2 kienet it-tieni tentattiv ta' varar ta' kapsula Vostok bil-[[Kelb|klieb]] abbord. L-ewwel tentattiv kien sar fit-28 ta' Lulju, b'par klieb imsejħa Bars (Snow Leopard magħruf ukoll bħala Chaika (Seagull)) u Lisichka (Foxie), ma rnexxiex wara li l-Blok G tat-trażżin ħa n-nar u ma ħadimx kif suppost f'wieħed mill-kompartimenti tal-kombustjoni, u b'hekk il-booster tkisser 19-il sekonda wara l-varar. F'madwar 30 sekonda, il-vettura varata ddiżintegrat, il-qalba tagħha u s-sistema tat-trażżin taru b'mod aleatorju 'l hemm u 'l hawn, u kkraxxjat fl-isteppa. Il-kontrolluri tat-titjira bagħtu kmand biex il-qalba bl-annimali tiġi sparata 'l barra qabel l-impatt, iżda minħabba l-altitudni baxxa, il-paraxuttijiet ħadmu parzjalment biss, u l-klieb mietu mal-impatt mal-art. Il-ħsara fil-magna tal-Blok G kienet dovuta għal frekwenza għolja fl-oxxillazzjonijiet tal-pressjoni fil-magna RD-107. Din kien problema wkoll f'varar preċedenti tal-R-7 iżda kienet ġiet indirazzat fl-aħħar reviżjoni tal-RD-107. Il-booster li ntuża għal dan il-varar, madankollu, kien qed juża l-mudell l-antik tal-magni. L-aċċident ħeġġeġ l-iżvilupp ta' sit li jista' jiġi sparat 'il barra f'każ ta' emerġenza biex b'hekk il-kożmonawta jkun jista' jaħrab mill-kapsula f'każ ta' ħsara fil-varar, ladarba l-paraxuttijiet fil-modulu tal-inżul ma jkunux jistgħu jinfetħu kif suppost sa 40 sekonda wara l-varar. Dan seħħ jum qabel ma l-programm tal-[[Stati Uniti|Istati Uniti]] tilef kapsula Merkurju.<ref name=":1" /> == Varar == [[Stampa:USSR stamp 1 ruble Belka-Strelka.PNG|daqsminuri|Bolla Sovjetika li nħarġet biex tfakkar il-missjoni.]] Il-varar tal-Isputnik 5 jew tal-Korabl-Sputnik 2 seħħ fid-19 ta' Awwissu 1960, permezz ta' rokit trasportatur Vostok-L wara dewmien ta' jumejn biex jiġi ssostitwit valv LOX difettuż. Sorsi uffiċjali rrapportaw li l-varar sar fit-08:44:06 ta' filgħodu UTC; madankollu, [[Sergei Voevodin]] sostna li sar fit-08:38:24 ta' filgħodu. Stazzjon tar-radju f'[[Bonn]], il-[[Ġermanja]] tal-Punent, kien minn tal-bidu li interċetta sinjali mill-inġenju spazjali, li ġew ikkonfermati fit-tielet orbita minn stazzjoni tar-radju [[Żvezja|Żvediż]]. L-inġenju spazjali kellu żewġt iklieb abbord (Belka u Strelka), erbgħin ġurdien, żewġ firien u varjetà ta' pjanti, kif ukoll kamera tat-televiżjoni, li ġibdet immaġnijiet tal-klieb. L-inġenju spazjali reġa' lura lejn id-Dinja fis-06:00:00 ta' filgħodi UTC fl-20 ta' Awwissu, jum wara l-varar tiegħu. It-telemetrija żvelat li kelb minnhom kien bata minn konvulsjonijiet u rrimetta matul ir-raba' orbita, u ġie deċiż li l-ewwel titjira bil-[[Bniedem|bnedmin]] abbord tiġi llimitata għal tliet orbiti. L-annimali kollha waslu lura qawwijin u sħaħ, u sena wara Strelka kellha l-ġriewi. Wieħed minnhom intbagħat lill-Ewwel Mara tal-Istati Uniti [[Jacqueline Kennedy]] bħala rigal ta' rieda tajba mill-Unjoni Sovjetika. Il-konsulenti tal-President Kennedy inizjalment kienu kontra li l-kelb jiġi aċċettat minħabba l-biża' li s-Sovjetiċi setgħu tefgħu xi mikrofoni f'ġismu biex jissemmgħu x'kien qed jintqal fil-laqgħat tad-difiża nazzjonali.<ref name=":0" /> L-iġsma ta' Strelka u ta' Belka, it-tnejn ġew ippreservati u bbalzmati wara li [[Mewt|mietu]] u jinsabu għall-wiri fil-Mużew tal-Ispazju u l-Ajrunawtika f'[[Moska]], ir-Russja. == Referenzi == [[Kategorija:Astronomija]] me1tnt7s23py9s962q7by26zk16g0yy 0 28849 279360 2022-08-19T09:01:32Z Trigcly 17859 Kontenut, infobox, stampi, kwotazzjonijiet u ħoloq wikitext text/x-wiki {{Infobox bijografija}} '''Gerbrand van den Eeckhout''' (twieled fid-19 ta' Awwissu 1621 – miet fid-29 ta' Settembru 1674)<ref>{{Ċita web|url=https://archive.ph/MZsP|titlu=Begraafregisters voor 1811, Zoek|data=2012-05-30|sit=archive.ph|data-aċċess=2022-08-19}}</ref><ref>Liedtke, W. (2007) Dutch Paintings in The Metropolitan Museum of Art, p. 185.</ref> kien pittur tal-Epoka tad-Deheb [[Pajjiżi l-Baxxi|Olandiża]] u student favorit ta' [[Rembrandt]].<ref>Robinson, William W. (2016). ''Drawings from the age of Bruegel, Rubens, and Rembrandt: Highlights from the collection of the Harvard Art Museums''. Cambridge, Mass.: Harvard Art Museums. p. 119. ISBN <bdi>9780300208047</bdi>.</ref> Huwa kien ukoll [[intaljatur]], inċiżur, [[poeta]] dilettant, kollezzjonista u konsulent tal-[[arti]]. == Bijografija == Gerbrand twieled f'[[Amsterdam]], iben ġojjellier, Mennonita li ħarab wara l-1585 minn [[Anversa]] lejn it-Tramuntana. Fl-1631 ommu mietet. It-tieni mara ta' missieru kienet [[Cornelia Dedel]], bint il-fundatur tal-kamra ta' [[Delft]] tal-Kumpanija Olandiża tal-Lvant tal-[[Indja]]. [[Arnold Houbraken]] jirrakkonta li Van den Eeckhout kien student ta' Rembrandt. Kien student ma' [[Ferdinand Bol]], [[Nicolaes Maes]] u [[Govert Flinck]], iżda kien meqjus inferjuri għalihom bħala ħila u esperjenza; f'qasir żmien tant irnexxielu jitgħallem minn Rembrandt li l-[[Pittura|pitturi]] tiegħu ġew konfużi ma' dawk tal-imgħallem tiegħu.<ref>Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Eeckhout, Gerbrand van den". ''Encyclopædia Britannica''. Vol. 9 (11th ed.). Cambridge University Press.</ref> Eeckhout ma jaqbadx u sempliċement jikkopja s-suġġetti; jieħu wkoll l-għamliet, il-figuri, l-ilbies [[Ġudaiżmu|Lhudi]] u l-effetti pittoreski tal-imgħallem tiegħu. Diffiċli tagħti ġudizzju preċiż dwar il-kwalitajiet ta' Eeckhout fil-bidu tal-karriera tiegħu. L-iżjed opri bikrin tiegħu x'aktarx li kienu dawk fejn għamel l-iżjed riproduzzjonijiet fidili tax-xogħlijiet partikolari ta' Rembrandt. B'mod esklużiv, ix-xogħol tiegħu fih sfumatura ta' [[aħdar]] fid-dellijiet li jxekkel l-armonija tal-opra, kif ukoll varjetà ta' sfumaturi li jistonaw, fuq superfiċe uniformi u daqqa tal-pinzell iktar veloċi milli sottili. Eeckhout issieħeb kmieni fix-Xirka ta' Amsterdam. Meta kiber, Eeckhout kellu suċċess l-iktar fir-ritratti, pereżempju ta' [[Isaac Commelin]] (qabel identifikat bħala ritratt tal-istoriku [[Olfert Dapper]] (1669))<ref>{{Ċita web|url=https://rkd.nl/nl/explore/images/149104|titlu=Gerbrand van den Eeckhout|sit=rkd.nl|lingwa=nl|data-aċċess=2022-08-19}}</ref>, fil-kollezzjoni Städel fi [[Frankfurt]]. Eeckhout okkażjonalment varja l-istil tiegħu. Huwa segwa lil [[Gerard ter Borch]] f'''Gambling Soldiers'', fi Stafford House, u ''Soldiers' Merrymaking'', fil-kollezzjoni tal-Markiża ta' [[Bute]]. Fost l-aqwa xogħlijiet ta' Eeckhout insibu ''[[Ġesù|Kristu]] fit-Tempju'' (1662), fi [[Munich]], il-[[Ġermanja]], u ''Haman u Mordecai'' tal-1665, f'Luton House. [[Stampa:Gerbrand van den Eeckhout - Vision of Cornelius the Centurion - Walters 372492.jpg|daqsminuri|259x259px|''Viżjoni ta' Cornelius iċ-Ċenturjun'' (1664)]] Eeckhout, li qatt ma żżewweġ, kien apprezzat ukoll bħala midħla tal-arti, u kien jingwala mal-poeti u max-xjenzati. Lejn l-aħħar ta' ħajtu kien qed jgħix ma' oħtu tar-rispett, armla, f'Herengracht, f'parti prestiġjuża ħafna tal-kanal. Huwa miet f'Amsterdam. == Għażla ta' Xogħlijiet == * ''Il-Kontinenza ta' Scipio'', fir-Rijksmuseum, Amsterdam, in-Netherlands * ''Iżakk Ibierek lil Ġakobb'', fil-Metropolitan Museum of Art, l-[[Stati Uniti|Istati Uniti]] * ''Qawmien mill-Mewt ta' Bint Jairus'', fil-[[mużew]] ta' [[Berlin]], il-Ġermanja * ''Preżentazzjoni fit-Tempju'', fil-gallerija ta' [[Dresden]], il-Ġermanja * ''Preżentazzjoni fit-Tempju'', f'Berlin, il-Ġermanja * ''L-Għoti ta' Wieħed fuq Għaxra'', fil-Mużew tal-[[Storja|Istorja]] [[Jugoslavja|Jugoslava]] f'[[Belgrad]], is-[[Serbja]] * ''Tobija mal-Anġlu'', f'Braunschweig, il-Ġermanja * ''Mara f'Adulterju'', f'Amsterdam, in-Netherlands * ''Anna tippreżenta lil Binha lill-Qassis Għoli'', fil-[[Louvre]], [[Pariġi]], [[Franza]] * ''Epifanija'', f'Torino, l-[[Italja]] * ''Ċirkonċiżjoni'', f'[[Kassel]], il-Ġermanja * ''Dehra ta' mara quddiem mera tilbes ġiżirana biż-żibeġ'', fi [[Vjenna]], l-[[Awstrija]] * ''Sportiv bil-Klieb tal-Kaċċa'', fil-gallerija ta' Van der Hoop, Amsterdam, in-Netherlands * ''Grupp ta' Tfal bil-[[Mogħża|Mogħoż]]'' fil-[[Hermitage]], [[San Pietruburgu]], ir-[[Russja]] * ''Viżjoni ta' Cornelius iċ-Ċenturjun'', fil-Mużew tal-Arti ta' Walters, l-Istati Uniti == Referenzi == lyom7phflygcpxlgpl56896pembj2ka 279361 279360 2022-08-19T09:04:06Z Trigcly 17859 added [[Category:Pitturi Olandiżi]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox bijografija}} '''Gerbrand van den Eeckhout''' (twieled fid-19 ta' Awwissu 1621 – miet fid-29 ta' Settembru 1674)<ref>{{Ċita web|url=https://archive.ph/MZsP|titlu=Begraafregisters voor 1811, Zoek|data=2012-05-30|sit=archive.ph|data-aċċess=2022-08-19}}</ref><ref>Liedtke, W. (2007) Dutch Paintings in The Metropolitan Museum of Art, p. 185.</ref> kien pittur tal-Epoka tad-Deheb [[Pajjiżi l-Baxxi|Olandiża]] u student favorit ta' [[Rembrandt]].<ref>Robinson, William W. (2016). ''Drawings from the age of Bruegel, Rubens, and Rembrandt: Highlights from the collection of the Harvard Art Museums''. Cambridge, Mass.: Harvard Art Museums. p. 119. ISBN <bdi>9780300208047</bdi>.</ref> Huwa kien ukoll [[intaljatur]], inċiżur, [[poeta]] dilettant, kollezzjonista u konsulent tal-[[arti]]. == Bijografija == Gerbrand twieled f'[[Amsterdam]], iben ġojjellier, Mennonita li ħarab wara l-1585 minn [[Anversa]] lejn it-Tramuntana. Fl-1631 ommu mietet. It-tieni mara ta' missieru kienet [[Cornelia Dedel]], bint il-fundatur tal-kamra ta' [[Delft]] tal-Kumpanija Olandiża tal-Lvant tal-[[Indja]]. [[Arnold Houbraken]] jirrakkonta li Van den Eeckhout kien student ta' Rembrandt. Kien student ma' [[Ferdinand Bol]], [[Nicolaes Maes]] u [[Govert Flinck]], iżda kien meqjus inferjuri għalihom bħala ħila u esperjenza; f'qasir żmien tant irnexxielu jitgħallem minn Rembrandt li l-[[Pittura|pitturi]] tiegħu ġew konfużi ma' dawk tal-imgħallem tiegħu.<ref>Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Eeckhout, Gerbrand van den". ''Encyclopædia Britannica''. Vol. 9 (11th ed.). Cambridge University Press.</ref> Eeckhout ma jaqbadx u sempliċement jikkopja s-suġġetti; jieħu wkoll l-għamliet, il-figuri, l-ilbies [[Ġudaiżmu|Lhudi]] u l-effetti pittoreski tal-imgħallem tiegħu. Diffiċli tagħti ġudizzju preċiż dwar il-kwalitajiet ta' Eeckhout fil-bidu tal-karriera tiegħu. L-iżjed opri bikrin tiegħu x'aktarx li kienu dawk fejn għamel l-iżjed riproduzzjonijiet fidili tax-xogħlijiet partikolari ta' Rembrandt. B'mod esklużiv, ix-xogħol tiegħu fih sfumatura ta' [[aħdar]] fid-dellijiet li jxekkel l-armonija tal-opra, kif ukoll varjetà ta' sfumaturi li jistonaw, fuq superfiċe uniformi u daqqa tal-pinzell iktar veloċi milli sottili. Eeckhout issieħeb kmieni fix-Xirka ta' Amsterdam. Meta kiber, Eeckhout kellu suċċess l-iktar fir-ritratti, pereżempju ta' [[Isaac Commelin]] (qabel identifikat bħala ritratt tal-istoriku [[Olfert Dapper]] (1669))<ref>{{Ċita web|url=https://rkd.nl/nl/explore/images/149104|titlu=Gerbrand van den Eeckhout|sit=rkd.nl|lingwa=nl|data-aċċess=2022-08-19}}</ref>, fil-kollezzjoni Städel fi [[Frankfurt]]. Eeckhout okkażjonalment varja l-istil tiegħu. Huwa segwa lil [[Gerard ter Borch]] f'''Gambling Soldiers'', fi Stafford House, u ''Soldiers' Merrymaking'', fil-kollezzjoni tal-Markiża ta' [[Bute]]. Fost l-aqwa xogħlijiet ta' Eeckhout insibu ''[[Ġesù|Kristu]] fit-Tempju'' (1662), fi [[Munich]], il-[[Ġermanja]], u ''Haman u Mordecai'' tal-1665, f'Luton House. [[Stampa:Gerbrand van den Eeckhout - Vision of Cornelius the Centurion - Walters 372492.jpg|daqsminuri|259x259px|''Viżjoni ta' Cornelius iċ-Ċenturjun'' (1664)]] Eeckhout, li qatt ma żżewweġ, kien apprezzat ukoll bħala midħla tal-arti, u kien jingwala mal-poeti u max-xjenzati. Lejn l-aħħar ta' ħajtu kien qed jgħix ma' oħtu tar-rispett, armla, f'Herengracht, f'parti prestiġjuża ħafna tal-kanal. Huwa miet f'Amsterdam. == Għażla ta' Xogħlijiet == * ''Il-Kontinenza ta' Scipio'', fir-Rijksmuseum, Amsterdam, in-Netherlands * ''Iżakk Ibierek lil Ġakobb'', fil-Metropolitan Museum of Art, l-[[Stati Uniti|Istati Uniti]] * ''Qawmien mill-Mewt ta' Bint Jairus'', fil-[[mużew]] ta' [[Berlin]], il-Ġermanja * ''Preżentazzjoni fit-Tempju'', fil-gallerija ta' [[Dresden]], il-Ġermanja * ''Preżentazzjoni fit-Tempju'', f'Berlin, il-Ġermanja * ''L-Għoti ta' Wieħed fuq Għaxra'', fil-Mużew tal-[[Storja|Istorja]] [[Jugoslavja|Jugoslava]] f'[[Belgrad]], is-[[Serbja]] * ''Tobija mal-Anġlu'', f'Braunschweig, il-Ġermanja * ''Mara f'Adulterju'', f'Amsterdam, in-Netherlands * ''Anna tippreżenta lil Binha lill-Qassis Għoli'', fil-[[Louvre]], [[Pariġi]], [[Franza]] * ''Epifanija'', f'Torino, l-[[Italja]] * ''Ċirkonċiżjoni'', f'[[Kassel]], il-Ġermanja * ''Dehra ta' mara quddiem mera tilbes ġiżirana biż-żibeġ'', fi [[Vjenna]], l-[[Awstrija]] * ''Sportiv bil-Klieb tal-Kaċċa'', fil-gallerija ta' Van der Hoop, Amsterdam, in-Netherlands * ''Grupp ta' Tfal bil-[[Mogħża|Mogħoż]]'' fil-[[Hermitage]], [[San Pietruburgu]], ir-[[Russja]] * ''Viżjoni ta' Cornelius iċ-Ċenturjun'', fil-Mużew tal-Arti ta' Walters, l-Istati Uniti == Referenzi == [[Kategorija:Pitturi Olandiżi]] 6o8gfovkod32bo95z8c9vu7p8qembu9 279362 279361 2022-08-19T09:04:20Z Trigcly 17859 added [[Category:Twieldu fl-1621]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox bijografija}} '''Gerbrand van den Eeckhout''' (twieled fid-19 ta' Awwissu 1621 – miet fid-29 ta' Settembru 1674)<ref>{{Ċita web|url=https://archive.ph/MZsP|titlu=Begraafregisters voor 1811, Zoek|data=2012-05-30|sit=archive.ph|data-aċċess=2022-08-19}}</ref><ref>Liedtke, W. (2007) Dutch Paintings in The Metropolitan Museum of Art, p. 185.</ref> kien pittur tal-Epoka tad-Deheb [[Pajjiżi l-Baxxi|Olandiża]] u student favorit ta' [[Rembrandt]].<ref>Robinson, William W. (2016). ''Drawings from the age of Bruegel, Rubens, and Rembrandt: Highlights from the collection of the Harvard Art Museums''. Cambridge, Mass.: Harvard Art Museums. p. 119. ISBN <bdi>9780300208047</bdi>.</ref> Huwa kien ukoll [[intaljatur]], inċiżur, [[poeta]] dilettant, kollezzjonista u konsulent tal-[[arti]]. == Bijografija == Gerbrand twieled f'[[Amsterdam]], iben ġojjellier, Mennonita li ħarab wara l-1585 minn [[Anversa]] lejn it-Tramuntana. Fl-1631 ommu mietet. It-tieni mara ta' missieru kienet [[Cornelia Dedel]], bint il-fundatur tal-kamra ta' [[Delft]] tal-Kumpanija Olandiża tal-Lvant tal-[[Indja]]. [[Arnold Houbraken]] jirrakkonta li Van den Eeckhout kien student ta' Rembrandt. Kien student ma' [[Ferdinand Bol]], [[Nicolaes Maes]] u [[Govert Flinck]], iżda kien meqjus inferjuri għalihom bħala ħila u esperjenza; f'qasir żmien tant irnexxielu jitgħallem minn Rembrandt li l-[[Pittura|pitturi]] tiegħu ġew konfużi ma' dawk tal-imgħallem tiegħu.<ref>Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Eeckhout, Gerbrand van den". ''Encyclopædia Britannica''. Vol. 9 (11th ed.). Cambridge University Press.</ref> Eeckhout ma jaqbadx u sempliċement jikkopja s-suġġetti; jieħu wkoll l-għamliet, il-figuri, l-ilbies [[Ġudaiżmu|Lhudi]] u l-effetti pittoreski tal-imgħallem tiegħu. Diffiċli tagħti ġudizzju preċiż dwar il-kwalitajiet ta' Eeckhout fil-bidu tal-karriera tiegħu. L-iżjed opri bikrin tiegħu x'aktarx li kienu dawk fejn għamel l-iżjed riproduzzjonijiet fidili tax-xogħlijiet partikolari ta' Rembrandt. B'mod esklużiv, ix-xogħol tiegħu fih sfumatura ta' [[aħdar]] fid-dellijiet li jxekkel l-armonija tal-opra, kif ukoll varjetà ta' sfumaturi li jistonaw, fuq superfiċe uniformi u daqqa tal-pinzell iktar veloċi milli sottili. Eeckhout issieħeb kmieni fix-Xirka ta' Amsterdam. Meta kiber, Eeckhout kellu suċċess l-iktar fir-ritratti, pereżempju ta' [[Isaac Commelin]] (qabel identifikat bħala ritratt tal-istoriku [[Olfert Dapper]] (1669))<ref>{{Ċita web|url=https://rkd.nl/nl/explore/images/149104|titlu=Gerbrand van den Eeckhout|sit=rkd.nl|lingwa=nl|data-aċċess=2022-08-19}}</ref>, fil-kollezzjoni Städel fi [[Frankfurt]]. Eeckhout okkażjonalment varja l-istil tiegħu. Huwa segwa lil [[Gerard ter Borch]] f'''Gambling Soldiers'', fi Stafford House, u ''Soldiers' Merrymaking'', fil-kollezzjoni tal-Markiża ta' [[Bute]]. Fost l-aqwa xogħlijiet ta' Eeckhout insibu ''[[Ġesù|Kristu]] fit-Tempju'' (1662), fi [[Munich]], il-[[Ġermanja]], u ''Haman u Mordecai'' tal-1665, f'Luton House. [[Stampa:Gerbrand van den Eeckhout - Vision of Cornelius the Centurion - Walters 372492.jpg|daqsminuri|259x259px|''Viżjoni ta' Cornelius iċ-Ċenturjun'' (1664)]] Eeckhout, li qatt ma żżewweġ, kien apprezzat ukoll bħala midħla tal-arti, u kien jingwala mal-poeti u max-xjenzati. Lejn l-aħħar ta' ħajtu kien qed jgħix ma' oħtu tar-rispett, armla, f'Herengracht, f'parti prestiġjuża ħafna tal-kanal. Huwa miet f'Amsterdam. == Għażla ta' Xogħlijiet == * ''Il-Kontinenza ta' Scipio'', fir-Rijksmuseum, Amsterdam, in-Netherlands * ''Iżakk Ibierek lil Ġakobb'', fil-Metropolitan Museum of Art, l-[[Stati Uniti|Istati Uniti]] * ''Qawmien mill-Mewt ta' Bint Jairus'', fil-[[mużew]] ta' [[Berlin]], il-Ġermanja * ''Preżentazzjoni fit-Tempju'', fil-gallerija ta' [[Dresden]], il-Ġermanja * ''Preżentazzjoni fit-Tempju'', f'Berlin, il-Ġermanja * ''L-Għoti ta' Wieħed fuq Għaxra'', fil-Mużew tal-[[Storja|Istorja]] [[Jugoslavja|Jugoslava]] f'[[Belgrad]], is-[[Serbja]] * ''Tobija mal-Anġlu'', f'Braunschweig, il-Ġermanja * ''Mara f'Adulterju'', f'Amsterdam, in-Netherlands * ''Anna tippreżenta lil Binha lill-Qassis Għoli'', fil-[[Louvre]], [[Pariġi]], [[Franza]] * ''Epifanija'', f'Torino, l-[[Italja]] * ''Ċirkonċiżjoni'', f'[[Kassel]], il-Ġermanja * ''Dehra ta' mara quddiem mera tilbes ġiżirana biż-żibeġ'', fi [[Vjenna]], l-[[Awstrija]] * ''Sportiv bil-Klieb tal-Kaċċa'', fil-gallerija ta' Van der Hoop, Amsterdam, in-Netherlands * ''Grupp ta' Tfal bil-[[Mogħża|Mogħoż]]'' fil-[[Hermitage]], [[San Pietruburgu]], ir-[[Russja]] * ''Viżjoni ta' Cornelius iċ-Ċenturjun'', fil-Mużew tal-Arti ta' Walters, l-Istati Uniti == Referenzi == [[Kategorija:Pitturi Olandiżi]] [[Kategorija:Twieldu fl-1621]] qb5dxinnxoluk8tfmgg84wxouxto28p 279363 279362 2022-08-19T09:04:30Z Trigcly 17859 added [[Category:Mietu fl-1674]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox bijografija}} '''Gerbrand van den Eeckhout''' (twieled fid-19 ta' Awwissu 1621 – miet fid-29 ta' Settembru 1674)<ref>{{Ċita web|url=https://archive.ph/MZsP|titlu=Begraafregisters voor 1811, Zoek|data=2012-05-30|sit=archive.ph|data-aċċess=2022-08-19}}</ref><ref>Liedtke, W. (2007) Dutch Paintings in The Metropolitan Museum of Art, p. 185.</ref> kien pittur tal-Epoka tad-Deheb [[Pajjiżi l-Baxxi|Olandiża]] u student favorit ta' [[Rembrandt]].<ref>Robinson, William W. (2016). ''Drawings from the age of Bruegel, Rubens, and Rembrandt: Highlights from the collection of the Harvard Art Museums''. Cambridge, Mass.: Harvard Art Museums. p. 119. ISBN <bdi>9780300208047</bdi>.</ref> Huwa kien ukoll [[intaljatur]], inċiżur, [[poeta]] dilettant, kollezzjonista u konsulent tal-[[arti]]. == Bijografija == Gerbrand twieled f'[[Amsterdam]], iben ġojjellier, Mennonita li ħarab wara l-1585 minn [[Anversa]] lejn it-Tramuntana. Fl-1631 ommu mietet. It-tieni mara ta' missieru kienet [[Cornelia Dedel]], bint il-fundatur tal-kamra ta' [[Delft]] tal-Kumpanija Olandiża tal-Lvant tal-[[Indja]]. [[Arnold Houbraken]] jirrakkonta li Van den Eeckhout kien student ta' Rembrandt. Kien student ma' [[Ferdinand Bol]], [[Nicolaes Maes]] u [[Govert Flinck]], iżda kien meqjus inferjuri għalihom bħala ħila u esperjenza; f'qasir żmien tant irnexxielu jitgħallem minn Rembrandt li l-[[Pittura|pitturi]] tiegħu ġew konfużi ma' dawk tal-imgħallem tiegħu.<ref>Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Eeckhout, Gerbrand van den". ''Encyclopædia Britannica''. Vol. 9 (11th ed.). Cambridge University Press.</ref> Eeckhout ma jaqbadx u sempliċement jikkopja s-suġġetti; jieħu wkoll l-għamliet, il-figuri, l-ilbies [[Ġudaiżmu|Lhudi]] u l-effetti pittoreski tal-imgħallem tiegħu. Diffiċli tagħti ġudizzju preċiż dwar il-kwalitajiet ta' Eeckhout fil-bidu tal-karriera tiegħu. L-iżjed opri bikrin tiegħu x'aktarx li kienu dawk fejn għamel l-iżjed riproduzzjonijiet fidili tax-xogħlijiet partikolari ta' Rembrandt. B'mod esklużiv, ix-xogħol tiegħu fih sfumatura ta' [[aħdar]] fid-dellijiet li jxekkel l-armonija tal-opra, kif ukoll varjetà ta' sfumaturi li jistonaw, fuq superfiċe uniformi u daqqa tal-pinzell iktar veloċi milli sottili. Eeckhout issieħeb kmieni fix-Xirka ta' Amsterdam. Meta kiber, Eeckhout kellu suċċess l-iktar fir-ritratti, pereżempju ta' [[Isaac Commelin]] (qabel identifikat bħala ritratt tal-istoriku [[Olfert Dapper]] (1669))<ref>{{Ċita web|url=https://rkd.nl/nl/explore/images/149104|titlu=Gerbrand van den Eeckhout|sit=rkd.nl|lingwa=nl|data-aċċess=2022-08-19}}</ref>, fil-kollezzjoni Städel fi [[Frankfurt]]. Eeckhout okkażjonalment varja l-istil tiegħu. Huwa segwa lil [[Gerard ter Borch]] f'''Gambling Soldiers'', fi Stafford House, u ''Soldiers' Merrymaking'', fil-kollezzjoni tal-Markiża ta' [[Bute]]. Fost l-aqwa xogħlijiet ta' Eeckhout insibu ''[[Ġesù|Kristu]] fit-Tempju'' (1662), fi [[Munich]], il-[[Ġermanja]], u ''Haman u Mordecai'' tal-1665, f'Luton House. [[Stampa:Gerbrand van den Eeckhout - Vision of Cornelius the Centurion - Walters 372492.jpg|daqsminuri|259x259px|''Viżjoni ta' Cornelius iċ-Ċenturjun'' (1664)]] Eeckhout, li qatt ma żżewweġ, kien apprezzat ukoll bħala midħla tal-arti, u kien jingwala mal-poeti u max-xjenzati. Lejn l-aħħar ta' ħajtu kien qed jgħix ma' oħtu tar-rispett, armla, f'Herengracht, f'parti prestiġjuża ħafna tal-kanal. Huwa miet f'Amsterdam. == Għażla ta' Xogħlijiet == * ''Il-Kontinenza ta' Scipio'', fir-Rijksmuseum, Amsterdam, in-Netherlands * ''Iżakk Ibierek lil Ġakobb'', fil-Metropolitan Museum of Art, l-[[Stati Uniti|Istati Uniti]] * ''Qawmien mill-Mewt ta' Bint Jairus'', fil-[[mużew]] ta' [[Berlin]], il-Ġermanja * ''Preżentazzjoni fit-Tempju'', fil-gallerija ta' [[Dresden]], il-Ġermanja * ''Preżentazzjoni fit-Tempju'', f'Berlin, il-Ġermanja * ''L-Għoti ta' Wieħed fuq Għaxra'', fil-Mużew tal-[[Storja|Istorja]] [[Jugoslavja|Jugoslava]] f'[[Belgrad]], is-[[Serbja]] * ''Tobija mal-Anġlu'', f'Braunschweig, il-Ġermanja * ''Mara f'Adulterju'', f'Amsterdam, in-Netherlands * ''Anna tippreżenta lil Binha lill-Qassis Għoli'', fil-[[Louvre]], [[Pariġi]], [[Franza]] * ''Epifanija'', f'Torino, l-[[Italja]] * ''Ċirkonċiżjoni'', f'[[Kassel]], il-Ġermanja * ''Dehra ta' mara quddiem mera tilbes ġiżirana biż-żibeġ'', fi [[Vjenna]], l-[[Awstrija]] * ''Sportiv bil-Klieb tal-Kaċċa'', fil-gallerija ta' Van der Hoop, Amsterdam, in-Netherlands * ''Grupp ta' Tfal bil-[[Mogħża|Mogħoż]]'' fil-[[Hermitage]], [[San Pietruburgu]], ir-[[Russja]] * ''Viżjoni ta' Cornelius iċ-Ċenturjun'', fil-Mużew tal-Arti ta' Walters, l-Istati Uniti == Referenzi == [[Kategorija:Pitturi Olandiżi]] [[Kategorija:Twieldu fl-1621]] [[Kategorija:Mietu fl-1674]] is1946aq3ow9bnsybxoxlqcma005bwz 279364 279363 2022-08-19T09:05:00Z Trigcly 17859 defaultsort wikitext text/x-wiki {{Infobox bijografija}} '''Gerbrand van den Eeckhout''' (twieled fid-19 ta' Awwissu 1621 – miet fid-29 ta' Settembru 1674)<ref>{{Ċita web|url=https://archive.ph/MZsP|titlu=Begraafregisters voor 1811, Zoek|data=2012-05-30|sit=archive.ph|data-aċċess=2022-08-19}}</ref><ref>Liedtke, W. (2007) Dutch Paintings in The Metropolitan Museum of Art, p. 185.</ref> kien pittur tal-Epoka tad-Deheb [[Pajjiżi l-Baxxi|Olandiża]] u student favorit ta' [[Rembrandt]].<ref>Robinson, William W. (2016). ''Drawings from the age of Bruegel, Rubens, and Rembrandt: Highlights from the collection of the Harvard Art Museums''. Cambridge, Mass.: Harvard Art Museums. p. 119. ISBN <bdi>9780300208047</bdi>.</ref> Huwa kien ukoll [[intaljatur]], inċiżur, [[poeta]] dilettant, kollezzjonista u konsulent tal-[[arti]]. == Bijografija == Gerbrand twieled f'[[Amsterdam]], iben ġojjellier, Mennonita li ħarab wara l-1585 minn [[Anversa]] lejn it-Tramuntana. Fl-1631 ommu mietet. It-tieni mara ta' missieru kienet [[Cornelia Dedel]], bint il-fundatur tal-kamra ta' [[Delft]] tal-Kumpanija Olandiża tal-Lvant tal-[[Indja]]. [[Arnold Houbraken]] jirrakkonta li Van den Eeckhout kien student ta' Rembrandt. Kien student ma' [[Ferdinand Bol]], [[Nicolaes Maes]] u [[Govert Flinck]], iżda kien meqjus inferjuri għalihom bħala ħila u esperjenza; f'qasir żmien tant irnexxielu jitgħallem minn Rembrandt li l-[[Pittura|pitturi]] tiegħu ġew konfużi ma' dawk tal-imgħallem tiegħu.<ref>Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Eeckhout, Gerbrand van den". ''Encyclopædia Britannica''. Vol. 9 (11th ed.). Cambridge University Press.</ref> Eeckhout ma jaqbadx u sempliċement jikkopja s-suġġetti; jieħu wkoll l-għamliet, il-figuri, l-ilbies [[Ġudaiżmu|Lhudi]] u l-effetti pittoreski tal-imgħallem tiegħu. Diffiċli tagħti ġudizzju preċiż dwar il-kwalitajiet ta' Eeckhout fil-bidu tal-karriera tiegħu. L-iżjed opri bikrin tiegħu x'aktarx li kienu dawk fejn għamel l-iżjed riproduzzjonijiet fidili tax-xogħlijiet partikolari ta' Rembrandt. B'mod esklużiv, ix-xogħol tiegħu fih sfumatura ta' [[aħdar]] fid-dellijiet li jxekkel l-armonija tal-opra, kif ukoll varjetà ta' sfumaturi li jistonaw, fuq superfiċe uniformi u daqqa tal-pinzell iktar veloċi milli sottili. Eeckhout issieħeb kmieni fix-Xirka ta' Amsterdam. Meta kiber, Eeckhout kellu suċċess l-iktar fir-ritratti, pereżempju ta' [[Isaac Commelin]] (qabel identifikat bħala ritratt tal-istoriku [[Olfert Dapper]] (1669))<ref>{{Ċita web|url=https://rkd.nl/nl/explore/images/149104|titlu=Gerbrand van den Eeckhout|sit=rkd.nl|lingwa=nl|data-aċċess=2022-08-19}}</ref>, fil-kollezzjoni Städel fi [[Frankfurt]]. Eeckhout okkażjonalment varja l-istil tiegħu. Huwa segwa lil [[Gerard ter Borch]] f'''Gambling Soldiers'', fi Stafford House, u ''Soldiers' Merrymaking'', fil-kollezzjoni tal-Markiża ta' [[Bute]]. Fost l-aqwa xogħlijiet ta' Eeckhout insibu ''[[Ġesù|Kristu]] fit-Tempju'' (1662), fi [[Munich]], il-[[Ġermanja]], u ''Haman u Mordecai'' tal-1665, f'Luton House. [[Stampa:Gerbrand van den Eeckhout - Vision of Cornelius the Centurion - Walters 372492.jpg|daqsminuri|259x259px|''Viżjoni ta' Cornelius iċ-Ċenturjun'' (1664)]] Eeckhout, li qatt ma żżewweġ, kien apprezzat ukoll bħala midħla tal-arti, u kien jingwala mal-poeti u max-xjenzati. Lejn l-aħħar ta' ħajtu kien qed jgħix ma' oħtu tar-rispett, armla, f'Herengracht, f'parti prestiġjuża ħafna tal-kanal. Huwa miet f'Amsterdam. == Għażla ta' Xogħlijiet == * ''Il-Kontinenza ta' Scipio'', fir-Rijksmuseum, Amsterdam, in-Netherlands * ''Iżakk Ibierek lil Ġakobb'', fil-Metropolitan Museum of Art, l-[[Stati Uniti|Istati Uniti]] * ''Qawmien mill-Mewt ta' Bint Jairus'', fil-[[mużew]] ta' [[Berlin]], il-Ġermanja * ''Preżentazzjoni fit-Tempju'', fil-gallerija ta' [[Dresden]], il-Ġermanja * ''Preżentazzjoni fit-Tempju'', f'Berlin, il-Ġermanja * ''L-Għoti ta' Wieħed fuq Għaxra'', fil-Mużew tal-[[Storja|Istorja]] [[Jugoslavja|Jugoslava]] f'[[Belgrad]], is-[[Serbja]] * ''Tobija mal-Anġlu'', f'Braunschweig, il-Ġermanja * ''Mara f'Adulterju'', f'Amsterdam, in-Netherlands * ''Anna tippreżenta lil Binha lill-Qassis Għoli'', fil-[[Louvre]], [[Pariġi]], [[Franza]] * ''Epifanija'', f'Torino, l-[[Italja]] * ''Ċirkonċiżjoni'', f'[[Kassel]], il-Ġermanja * ''Dehra ta' mara quddiem mera tilbes ġiżirana biż-żibeġ'', fi [[Vjenna]], l-[[Awstrija]] * ''Sportiv bil-Klieb tal-Kaċċa'', fil-gallerija ta' Van der Hoop, Amsterdam, in-Netherlands * ''Grupp ta' Tfal bil-[[Mogħża|Mogħoż]]'' fil-[[Hermitage]], [[San Pietruburgu]], ir-[[Russja]] * ''Viżjoni ta' Cornelius iċ-Ċenturjun'', fil-Mużew tal-Arti ta' Walters, l-Istati Uniti == Referenzi == {{DEFAULTSORT:van den Eeckhout, Gerbrand}} [[Kategorija:Pitturi Olandiżi]] [[Kategorija:Twieldu fl-1621]] [[Kategorija:Mietu fl-1674]] ptks78igzb12z3eqct49oeb8s9nth7x