ອາໂດນ ຮິດແລ

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="lo">
  <siteinfo>
    <sitename>ວິກິພີເດຍ</sitename>
    <dbname>lowiki</dbname>
    <base>https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BB%9C%E0%BB%89%E0%BA%B2%E0%BA%AB%E0%BA%BC%E0%BA%B1%E0%BA%81</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.25</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">ສື່</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">ພິເສດ</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">ສົນທະນາ</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">ຜູ້ໃຊ້</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">ສົນທະນາຂອງຜູ້ໃຊ້</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">ວິກິພີເດຍ</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">ສົນທະນາກ່ຽວກັບວິກິພີເດຍ</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ຮູບ</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ສົນທະນາກ່ຽວກັບຮູບ</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">ມີເດຍວິກິ</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">ສົນທະນາກ່ຽວກັບມີເດຍວິກິ</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">ແມ່ແບບ</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">ສົນທະນາກ່ຽວກັບແມ່ແບບ</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">ຊ່ວຍເຫຼືອ</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">ສົນທະນາກ່ຽວກັບຊ່ວຍເຫຼືອ</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">ໝວດ</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">ສົນທະນາກ່ຽວກັບໝວດ</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>ອາໂດນ ຮິດແລ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8200</id>
    <revision>
      <id>95048</id>
      <parentid>94648</parentid>
      <timestamp>2022-08-20T12:25:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CX Zoom</username>
        <id>15546</id>
      </contributor>
      <comment>Reverted 2 edits by [[Special:Contributions/218.50.32.175|218.50.32.175]] ([[User talk:218.50.32.175|talk]]): Addition of spam links  (TwinkleGlobal)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="196556" xml:space="preserve">{{Capsa hominis Vicidata}}
{{ປ້າຍບົດຄວາມດີເດັ່ນ}}
'''ອາໂດນ ຮິດແລ''' ຫຼື '''ເອດັອບ ຮິດເລີ''' ({{lang-de|Adolf Hitler}}, 20 ເມສາ ຄ.ສ. 1889 – 30 ເມສາ ຄ.ສ. 1945) ເປັນ[[ນັກການເມືອງເຢຍລະມັນ]]ສັນຊາດ[[ຊາວໂອຕະລິດ|ໂອຕະລິດ]]ໂດຍກຳເໜີດ ຫົວໜ້າ[[ພັກແຮງງານສັງຄົມນິຍົມແຫ່ງຊາດເຢຍລະມັນ]] ຫຼືທີ່ຮູ້ຈັກກັນທົ່ວໄປໃນຊື່ ພັກນາຊີ. ຮິດແລດຳລົງຕຳແໜ່ງ[[ນາຍົກລັດຖະມົນຕີເຢຍລະມັນ]] ລະຫວ່າງ ຄ.ສ. 1933 - ຄ.ສ. 1945 ແລະ[[ຜູ້ຜະເດັດການ]]ຂອງນາຊີເຢຍລະມັນ (ຕຳແໜ່ງ [[ຟືແລ]]) ຕັ້ງແຕ່ ຄ.ສ. 1934 - ຄ.ສ. 1945. ຮິດແລຢູ່ ໃນສູນກາງຂອງນາຊີເຢຍລະມັນ [[ສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີສອງ]]ໃນ[[ທະວີບເອີລົບ]] ແລະ[[ໂຮໂລໂກດ]].

ຮິດເລີເປັນທະຫານຜ່ານສຶກ[[ສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ນຶ່ງ]]ຜູ້ທີ່ໄດ້ຮັບການປະດັບອິສະລິຍາພອນຈາກການຮົບຕໍ່ມາ ຮິດເລີໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມພັກກຳມະກອນເຍຍລະມັນໃນ ຄ.ສ. 1919 ເຊິ່ງເປັນພັກການເມືອງກ່ອນໜ້າພັກນາຊີ ກ່ອນຈະໄດ້ເປັນຫົວໜ້າພັກນາຊີໃນ ຄ.ສ. 1921 ເຂົາພະຍາຍາມກໍ່ລັດຖະປະຫານ ເຊິ່ງເປັນທີ່ຮູ້ຈັກກັນວ່າ [[ກະບົດໂຮງເບຍ]] ໃນເມືອງມິວນິກ ດ້ວຍວາທະສິນອັນມີສະເໜ່ ເມື່ອວັນທີ່ 8-9 ພະຈິກ ຄ.ສ. 1923 ແຕ່ບໍ່ສຳເລັດ ຮິດເລີຖືກຈຳຄຸກເປັນເວລາໜຶ່ງປີ ເຊິ່ງໃນລະຫວ່າງນັ້ນເອງເຂົາຂຽນບັນທຶກຄວາມຊົງຈຳ ໄມນ໌ຄັມພ໌ (ການຕໍ່ສູ້ຂອງຂ້າພະເຈົ້າ) ຫຼັງໄດ້ຮັບການປ່ອຍຕົວເມື່ອ 20 ທັນວາ ຄ.ສ. 1924 ເຂົາໄດ້ຮັບສະນັບສະໜຸນຈາກປະຊາຊົນໂດຍໂຈມຕີສົນທິສັນຢາແວຊາຍແລະການສະເໜີອຸດົມການຮວມກຸ່ມເຍຍລະມັນ ການຕໍ່ຕ້ານຍິວ ແລະການຕໍ່ຕ້ານຄອມມິວນີສຕ໌ ດ້ວຍວາທະສິນອັນມີສະເໜ່ດຶງດູດແລະການໂຄສະນາຊວນເຊື່ອນາຊີ ຫຼັງໄດ້ຮັບແຕ່ງຕັ້ງເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີເມື່ອ 30 ມັງກອນ ຄ.ສ. 1933 ເຂົາປ່ຽນ[[ສາທາລະນະລັດໄວມາຣ໌]]ເປັນ[[ຈັກກະວັດໄຣຊ໌ທີ່ສາມ]] ລັດຜະເດັດການພັກການເມືອງດຽວ ພາຍໃຕ້ອຸດົມການນາຊີອັນມີລັກສະນະຜະເດັດການເບັດເສັດແລະອັດຕາທິປະໄຕ ເປົ້າໝາຍຂອງເຂົາຄື ລະບຽບໂລກໃໝ່ ທີ່ໃຫ້ນາຊີເຍຍລະມັນຄອບງຳເອີລົບພາກພື້ນທະວີບຢ່າງສົມບູນ

ນະໂຍບາຍຕ່າງປະເທດແລະໃນປະເທດຂອງຮິດເລີມີຄວາມມຸ່ງໝາຍເພື່ອຍຶດ[[ເລເບນສະເຮົາມ໌]] (&quot;ພື້ນທີ່ຢູ່ອາໄສ&quot;) ເປັນຂອງຊາວເຍຍລະມັນ ເຂົານຳການສ້າງເສີມກຳລັງອາວຸດຂຶ້ນໃໝ່ແລະ[[ການບຸກຄອງໂປແລນ]] ໃນເດືອນກັນຢາ ຄ.ສ. 1941 ອັນນຳໄປສູ່ການປະທຸຂອງ[[ສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ສອງ]]ໃນ[[ທະວີບເອີລົບ]] ພາຍໃນສາມປີໃຕ້ການນຳຂອງຮິດເລີ ກອງທັບເຍຍລະມັນແລະພັນທະມິດໃນເອີລົບຍຶດຄອງດິນແດນເອີລົບແລະ[[ແອຟິກາເໜືອ]]ສ່ວນໃຫຍ່ ສະຖານະການຄ່ອຍພິກຜັນຫຼັງ ຄ.ສ. 1941 ກະທັ່ງກອງສັມພັນທະມິດເອົາຊະນະກອງທັບເຍຍລະມັນໃນ ຄ.ສ. 1945 ນະໂຍບາຍຄວາມສູງສຸດແລະທີ່ກະຕຸ້ນດ້ວຍການຖືຊາດພັນຂອງຮິດເລີລົງເອີຍດ້ວຍການຄາດຕະກຳຜູ້ຄົນນັບ 17 ລ້ານຄົນຢ່າງເປັນລະບົບ ໃນຈຳນວນນີ້ແມ່ນຊາວຍິວເກືອບຫົກລ້ານຄົນ

ປາຍສົງຄາມ ລະຫວ່າງຍຸດທະການເບີລິນໃນ ຄ.ສ. 1945 ຮິດເລີແຕ່ງງານກັບ[[ເອວາ ບາວນ໌]] ທັງສອງເຮັດອັດວິນິບາດກຳ (ຂ້າຕົວຕາຍ) ເມື່ອວັນທີ່ 30 ເມສາ ຄ.ສ. 1945 ເພື່ອຫຼີກລ່ຽງບໍ່ໃຫ້ຖືກກອງທັບແດງຂອງໂຊວຽດຈັບຕົວແລະສັ່ງໃຫ້ເຜົາຮ່າງຂອງຕົນ

== ຊີວິດຊ່ວງຕົ້ນ ==
=== ບັນພະບຸລຸດ ===
[[:en:Alois Hitler|ອາລົວສ໌  ຮິດແລ]] (Alois Hitler) ບິດາຂອງຮິດແລ ແມ່ນບຸດນອກກົດໝາຍຂອງມາເລຍ ແອນນາ ຊິກກູເບີ (Maria Anna Schicklgruber) ດັງນັ້ນຊື່ບິດາບໍ່ປາກົດໃນສູຕິບັດຂອງອາລົວສ໌ ເຂົາໃຊ້ນາມສະກຸນຂອງມານດາ ໃນ ຄ.ສ. 1842 ໂຍຮັນ ເກີກ ຮີດເລີ (Johann Georg Hiedler) ສົມລົດກັບມາເລຍ ຫຼັງມາເລຍເສຍຊີວິດໃນ ຄ.ສ. 1847 ແລະໂຍຮັນເສຍຊີວິດໃນ ຄ.ສ. 1856 ອາລົວໄດ້ຮັບການລ້ຽງດູໂດຍຄອບຄົວຂອງໂຍຮັນ ເນໂພມຸກ ຮີດເລີ ອ້າຍຂອງຮີດເລີ ກະທັ່ງ ຄ.ສ. 1876 ອາລົວຈຶງໄດ້ມາເປັນບຸດຊອບດ້ວຍກົດໝາຍແລະທະບຽນພິທີສີນຈຸ່ມຖືກນັກບວດປ່ຽນຕໍ່ໜ້າພະຍານສາມຄົນ ລະຫວ່າງລໍການພິຈາລະນາທີ່ເນີນແບກໃນ ຄ.ສ. 1945 ຂ້າລັດການນາຊີ ຮັນສ໌ ຟຣັງຄ໌ ສະເໜີການມີຢູ່ຂອງຈົດໝາຍທີ່ອ້າງວ່າ ມານດາຂອງອາລົວສ໌ໄດ້ຮັບການວ່າຈ້າງວ່າແມ່ນແມ່ບ້ານແກ່ຄອບຄົວຍິວໃນກຣາສ ແລະວ່າບຸດຊາຍວັຍ 19 ປີຂອງຄອບຄົວນັ້ນ ເລໂອໂປ ຟຣັນເຄນເບີເກີ (Leopold Frankenberger) ແມ່ນບິດາຂອງອາລົວສ໌ ຢ່າງໃດກໍດີ ບໍ່ມີຄອບຄົວຟຣັນເຄນເບີເກີ ຫຼືຊາວຍິວ ປາກົດໃນທະບຽນໃນກຣາສຊ່ວງນັ້ນ ນັກປະຫວັດສາດສົງໄສການອ້າງທີ່ວ່າ ບິດາຂອງອາລົວສ໌ແມ່ນຍິວ

ເມື່ອອາຍຸໄດ້ 39 ປີ ອາລົວສ໌ປ່ຽນໄປໃຊ້ນາມສະກຸນ &quot;ຮິດເລີ&quot; ເຊິ່ງສາມາດຍັງສະກົດໄດ້ເປັນ ຮີດເລີ (Hiedler), ຮຶດເລີ (Hüttler,Huettler) ຊື່ນີ້ອາດຖືກໃຊ້ຕາມລະບຽບໂດຍສະໜຽນທຸລະການ ທີ່ມາຂອງຊື່ດັງກ່າວອາດໝາຍເຖິງ &quot;ຜູ້ອາໄສຢູ່ໃນກະທ່ອມ&quot; (ເຢຍລະມັນ: Hütte),&quot;ຄົນລ້ຽງແກະ&quot; (ເຢຍລະມັນ: Hüten; &quot;ເຝົ້າ&quot;) ຫຼືມາຈາກພາສາສະລາຟ ຮິດລາ ແລະຮິດດາເລັກ

=== ວັຍເດັກ ===
[[ຮູບ:Bundesarchiv Bild 183-1989-0322-506, Adolf Hitler, Kinderbild.jpg|upright|thumb|ເອດັອບ ຮິດເລີໃນວັຍທາລົກ (ປະມານ ຄ.ສ. 1889-1890)]]
[[ຮູບ:Klara Hitler.jpg|thumb|upright|ຄາລາ ມານດາຂອງອາໂດນ ຮິດແລ]]

ອາໂດນ ຮິດແລເກີດວັນທີ່ 20 ເມສາ [[ຄ.ສ. 1889]] ທີ່ກັສທອຟ ຊຸມ ພອມແມຣ໌ (Gasthof zum Pommer) ໂຮງແຮມແຫ່ງໃນຮັນສ໌ຮໍເຟນ (Ranshofen) ໝູ່ບ້ານເຊິ່ງຖືກຮວມເຂົ້າກັບເບົາເນົາອຳອິນ (Braunau am Inn) ຈັກກະວັດໂອຕະລິດ-ຮົງກາລີ ໃນ ຄ.ສ. 1938 ເຂົາເປັນບຸດຄົນທີ່ສີ່ຈາກທັງໝົດຫົກຄົນຂອງອາລົວສ໌ ຮິດແລແລະຄາລາ ເພິລເຊັລ (Klara Pölzl) ພີ່ນ້ອງທັງສາມຄົນຂອງຮິດແລ ກຸສະຕາຟ ໄອ ດາ ແລະ ອັອດໂທ ເສຍຊີວິດຕັ້ງແຕ່ເປັນທາລົກ ເມື່ອຮິດແລອາຍຸໄດ້ສາມຂວບ ຄອບຄົວຂອງເຂົາຍ້າຍໄປພັດເຊົາ ເຢຍລະມັນ ທີ່ເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ຮິດແລມີສຳນຽງທ້ອງຖິ່ນແບບບາວາເລຍລ່າງຫຼາຍກວ່າສຳນຽງເຢຍລະມັນ ໂອຕະລິດ ແລະແມ່ນສຳນຽງທີ່ຮິດແລໃຊ້ຕະຫຼອດຊີວິດ ໃນ ຄ.ສ. 1894 ຄອບຄົວໄດ້ຍ້າຍອີກເທື່ອໜຶ່ງໄປຍັງເລອອນດິງ ໄກ້ກັບລິນຊ໌ ແລະຕໍ່ມາ ເມື່ອເດືອນມິຖຸນາ ຄ.ສ. 1895 ອາລົວສ໌ໄດ້ກະສຽນໄປຍັງທີ່ດິນໜ້ອຍໆ ທີ່ຮາເຟລດ໌ ໄກ້ລຳບັກ ທີ່ເຊິ່ງເຂົາພະຍາຍາມປະກອບອາຊີບກະສິກຳແລະລ້ຽງເຜິ່ງດ້ວຍຕົນເອງ ຮິດແລເຂົ້າສຶກສາໂຮງຮຽນທີ່ຟິດຮຳ (Fischlham) ໃນລະແວກໄກ້ຄຽງ ຂະນະທີ່ຍັງເປັນເດັກ ຮິດແລກາຍມາຕິດການສົງຄາມຫຼັງພົບໜັງສືພາບກ່ຽວກັບ[[ສົງຄາມຝະລັ່ງ-ປັດເຊຍ]] ທ່າມກາງບັນດາສົມບັດຂອງບິດາ

ການຍ້າຍໄປຍັງຮາເລຟດ໌ເກີດຂຶ້ນໄລ່ເລ່ຍກັບການເລິ່ມຕົ້ນຄວາມຂັດແຍ້ງຢ່າງຮຸນແຮງລະຫວ່າງພໍ່ລູກ ເຊິ່ງເກີດຈາກທີ່ຮິດແລປະຕິເສດບໍ່ເຊື່ອຟັງກົດລະບຽບອັນເຂັ້ມງວດຂອງໂຮງຮຽນເຂົາ ຄວາມພະຍາຍາມເຮັດກະສິກຳທີ່ຮາເຟລດ໌ຂອງອາລົວສິ້ນສຸດລົງດ້ວຍຄວາມລົ້ມເຫຼວ ແລະໃນ ຄ.ສ. 1897 ຄອບຄົວຮິດແລຍ້າຍໄປລຳບັກ ຮິດແລເຂົ້າສຶກສາທີ່ໂຮງຮຽນຄາທໍລິກແຫ່ງໜຶ່ງໃນລະບຽງສັນນະບົດເບເນດິກຕິນ (Benedictine) ຄິດສະຕະວັດທີ່ 11 ເຊິ່ງທີ່ບົນທຳມາດນັ້ນມີສັນຍາລັກສະຫວັດດິກະທີ່ຖືກປັບໃຫ້ເຂົ້າກັບແບບບົນກາອາມຂອງເທໂອໂດລິດ ຟອນ ຮາ ເກນ ອະດີດອະທິການວັດ ຮິດແລວັຍແປດຂວບເຂົ້າຮຽນຮ້ອງເພງ ຮ່ວມຢູ່ໃນວົງປະສານສຽງຂອງໂບດແລະກະທັ່ງ ວາດຝັນວ່າຕົນຈະເປັນນັກບວດ ຄອບຄົວຮິດແລກັບໄປອາໄສ ນະ ເລອອນດິງ ຢ່າງຖາວອນ ການເສຍຊີວິດແອັດມຸນ ນ້ອງຊາຍ ດ້ວຍໂຮກຫັດ ເມື່ອວັນທີ່ 2 ກຸມພາ ຄ.ສ. 1900 ກະທົບຕໍ່ຮິດແລຢ່າງລຶກຊຶ້ງ ຈາກທີ່ເຄີຍເປັນເດັກທີ່ມັ່ນໃຈ ເຂົ້າສັງຄົມ ແລະເປັນນັກຮຽນທີ່ຍອດຍ້ຽມ ຮິດແລເປັນເດັກອາລົມຂຸ່ນມົວ ເສີຍຊາ ແລະເຄີອດທີ່ມີປັນຫາກັບບິດາແລະຄູຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ

ອາລົວປະສົບຄວາມສຳເລັດໃນອາຊີບໃນສຳນັກງານສຸລະກາກອນ ແລະຕ້ອງການໃຫ້ລູກຊາຍເດິນຕາມຮອຍເຂົາ ພາຍຫຼັງ ຮິດແລເລົ່າເຖິງຊ່ວງນີ້ເກີນຄວາມຈິງເມື່ອບິດາພາເຂົາໄປຊົມທີ່ເຮັດການສຸລະກາກອນ ໂດຍບັນຍາຍວ່າ ມັນເປັນເຫດການທີ່ນຳໄປສູ່ການຕໍ່ຕ້ານຢ່າງບໍ່ອາດໃຫ້ອະໄພລະຫວ່າງພໍ່ລູກທີ່ຕ່າງມີຄວາມຕັ້ງໃຈແຮງກ້າທັງຄູ່ ໂດຍລະເລີຍຄວາມຕັ້ງການຂອງບຸດທີ່ຢາກເຂົ້າສຶກສາຍັງໂຮງຮຽນຄາສສິກແລະຈົບມາເປັນສິລະປິນ ໃນເດືອນກັນຍາ ຄ.ສ. 1900 ອາລົວສົ່ງຮິດແລໄປຍັງເລອັນຊູເລີ (Realschule) ໃນລິນ ຮິດແລຂັດຂືນຕໍ່ການຕັດສິນໃຈນີ້ ແລະໄນຄັມພ໌ ໄດ້ເປີດເຜີຍວ່າ &quot;ເຂົາຮຽນໄດ້ເລວຫຼາຍໃນໂຮງຮຽນ&quot; ດ້ວຍຫວັງວ່າເມື່ອບິດາເຫັນວ່າ &quot;ຂ້າພະເຈົ້າມີຄວາມຄືບໜ້າໜ້ອຍພຽງໃດທີ່ໂຮງຮຽນອາຊີວະ ເຂົາຈະໄດ້ປ່ອຍໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້າອຸທິດຕົນແກ່ຄວາມໃຝ່ຝັນຂອງຂ້າພະເຈົ້າເອງ&quot;

ຮິດແລເລິ່ມຫຼົງໄຫຼໃນລັດທິຊາດນິຍົມເຢຍລະມັນຕັ້ງເຍົາວັຍ ຮິດແລສະແດງຄວາມເຄົາຮົບຕໍ່[[ຈັກກະວັດເຢຍລະມັນ|ເຢຍລະມັນ]]ເທົ່ານັ້ນ ແມ້ນ[[ລາຊະວົງຮັບສະບູກ]]ແລະການປົກຄອງເໜືອຈັກກະວັດທີ່ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງເຊື້ອຊາດຈະເສື່ອມລົງກໍຕາມ ຮິດແລແລະເພື່ອນຂອງເຂົາໃຊ້ຄຳທັກທາຍພາສາເຢຍລະມັນ &quot;[[ໄຮລ໌]]&quot; ແລະຮ້ອງເພງຊາດເຢຍລະມັນ &quot;[[ດາສະລີດແດດອຍເຊນ|ດອຍຊະລັນອືແບອັນເລ]]&quot; ແທນ[[:en:Gott erhalte Franz den kaiser|ເພງຊາດຈັກກະວັດໂອຕະລິດ]]

ຫຼັງກາຍເສຍຊີວິດກະທັນຫັນຂອງອາລົວສ໌ເມື່ອວັນທີ່ 3 ມັງກອນ ຄ.ສ. 1903 ພຶດຕິກຳຂອງຮິດແລທີ່ໂຮງຮຽນອາຊີວະຍິ່ງເລວຮ້າຍໜັກຂຶ້ນໄປອີກ ມານດາເຂົາອະນຸຢາດໃຫ້ເຂົາລາອອກໃນລະດູໃບໄມ້ຜິ ຄ.ສ. 1905 ເຂົາລົງຮຽນທີ່ເລອັນຊູເລີໃນສະເທເຍີ (Steyr) ໃນເດືອນກັນຍາ ຄ.ສ. 1904 ພຶດຕິກຳແລະຜົນການຮຽນຂອງເຂົາສະແດງເຖິງພັດທະນາການເລັກໜ້ອຍແລະຕໍ່ເນື່ອງຢູ່ບ້າງ ໃນລະດູໃບໄມ້ຣ່ວງ ຄ.ສ. 1905 ຫຼັງຜ່ານຂໍ້ສອບສອບປາຍພາກ ຮິດແລກໍໄດ້ອອກຈາກໂຮງຮຽນໂດຍບໍ່ສະແດງຄວາມທະເຍີທະຍານໃດ ໆ ແກ່ການສຶກສາຕໍ່ ຫຼືແຜນທີ່ຊັດເຈນສຳລັບອາຊີບໃນອະນາຄົດ

=== ວັຍຜູ້ໃຫຍ່ໃນຊ່ວງຕົ້ນທີ່ວຽນນາແລະມິວນິກ ===
ນັບຈາກ ຄ.ສ. 1905 ຮິດແລໄດ້ໃຊ້ຊີວິດແບບຮີມ່ຽນໃນ[[ວຽນນາ]]ດ້ວຍເງິນສົງເຄາະເດັກກຳພ້າແລະການສະນັບສະໜຸນຈາກມານດາ ເຂົາເຮັດວຽກເປັນກຳມະກອນຊົ່ວຄາວ ແລະທ້າຍສຸດ ເປັນຈິດຕະກອນຂາຍພາບວາດສີນ້ຳ ສະຖາບັນວິຈິດສິນວຽນນາປະຕິເສດເຂົາສອງຄັ້ງ ໃນ ຄ.ສ. 1907 ແລະ 1908 ເພາະຄວາມບໍ່ເໝາະສົມທີ່ຈະວາດພາບຂອງເຂົາ ຜູ້ອຳນວຍການແນະນຳໃຫ້ຮິດແລຮຽນ[[ສະຖາປັດຕະຍະກຳ]] ແຕ່ເຂົາຂາດເອກະສານສະແດງວິທະຍະຖານະ  ວັນທີ່ 21 ທັນວາ ຄ.ສ. 1907 ມານດາຂອງເຂົາເສຍຊີວິດໃນວັຍ 47 ປີ ຫຼັງສະຖາບັນປະຕິເສດເປັນຄັ້ງທີ່ສອງ ຮິດແລກໍໝົດເງິນ ໃນ ຄ.ສ. 1909 ເຂົາອາໄສຢູ່ໃນບ່ອນພັກຄົນໄຣ້ບ້ານ ແລະໃນ ຄ.ສ. 1910 ເຂົາຍ້າຍເຂົ້າມາອາໄສຢູ່ໃນບ້ານພັກຊາຍຮັບຈ້າງຢາກຈົນບົນຖະໜົນເມລເດມັນສະທາເຊີ ຂະນະຮິດແລຢູ່ບ່ອນນັ້ນ ວຽນນາເປັນແຫຼ່ງເພາະພັນອະຄະຕິທາງສາດສະໜາແລະຄະຕິນິຍົມເຊື້ອຊາດແບບຄິດສະຕະວັດທີ່ 19 ຍ່ານວ່າຈະຖືກຜູ້ອົບພະຍົບຈາກຕາເວັນອອກລ່ວງລ້ຳແພ່ຂະຫຍາຍ ແລະນາຍົກເທດສະມົນຕີປະຊານິຍົມ ຄາວ ລື ເກີ (Karl Lueger) ໃຊ້ວາທະສິນກຽດຊັງຍິວຮຸນແຮງເພື່ອປະໂຫຍດທາງການເມືອງ ຄະຕິກຽດຊັງຍິວຮວມເຖິງເຢຍລະມັນຂອງເກີກ ເຊີເນເລີ (Georg Schönerer) ມີຜູ້ສະນັບສະໜຸນຢ່າງແຂັງແກ່ງແລະຖານໃນຍ່ານມາເລຍຮິວ ທີ່ຮິດແລອາໄສຢູ່ ຮິດແລອ່ານໜັງສືພິມທ້ອງຖິ່ນຢ່າງ ''ດອຍເຊສ ໂຟລດ໌ ສະບັດ '' (''Deutsches Volksblatt'') ທີ່ກະພືອະຄະຕິແລະຫຼີ້ນກັບຄວາມຍ່ານຂອງຄຣິສຕຽນວ່າຈະຕ້ອງແບກພາລະຈາກການໄຫຼ່ບ່າເຂົ້າມາຂອງຍີວຕາເວັນອອກ ຄວາມເປັນປໍລະປັກຕໍ່ສິ່ງທີ່ຮິດແລເຫັນວ່າແມ່ນ &quot;ໂຮກຍ່ານເຢຍລະມັນ&quot; ຂອງຄາທໍລິກ ເຂົາຈຶງເລິ່ມຍົກຍ່ອງ [[ມາຣ໌ຕິນ ລູເທີ]]

ຈຸດກຳເໜີດແລະການສະແດງອອກຄັ້ງທຳອິດຂອງຮິດແລຕໍ່ຄະຕິກຽດຊັງຍິວຢາກຈະພົບ ຮິດແລຂຽນໃນ ໄມຄັມພ໌ວ່າ ເຂົາກຽດຊັງຍິວຄັ້ງທຳອິດໃນວຽນນາ ເພື່ອນສະນິດຂອງຮິດແລ ອູກຸດ ຄູບີແຊັກ (August Kubizek) ອ້າງວ່າ &quot;ຮິດແລເປັນຜູ້ກຽດຊັງຍິວທີ່ຢັ້ງຢືນແລ້ວ&quot; ຕັ້ງແຕ່ກ່ອນເຂົາອອກຈາກລິນ ບັນທຶກຂອງຄູບີແຊັກຖືກນັກປະຫວັດສາດ ບີຈິດເທີ ຮາມັນ (Brigitte Hamann) ຂຽນໂຕ້ແຍ້ງ ເຂົາຂຽນວ່າ &quot;ໃນບັນດາພະຍານຄົນແຮກໆ ທັງໝົດ ທັງໝົດທີ່ສາມາດເຊື່ອຖືໄດ້ຢ່າງຈິງຈັງມີຄູບີແຊັກຄົນດຽວທີ່ບັນຍາຍຮິດແລວັຍໜຸ່ມວ່າ ກຽດຊັງຍິວ ແລະຊັດເຈນໃນປະເດັນນີ້ວ່າ ເຂົາເຊື່ອຖືບໍ່ຄ່ອຍໄດ້&quot; ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນຫຼາຍແຫຼ່ງໃຫ້ຫຼັກຖານໜັກແໜ້ນວ່າຮິດແລມີເພື່ອນຍິວໃນຫໍພັກຂອງເຂົາແລະໃນທີ່ອື່ນໃນວຽນນາ ຮາມັນຍັງສັງເກດວ່າ ຮິດແລບໍ່ມີບັນທຶກຄວາມເຫັນກຽດຊັງຍິວລະຫວ່າງຊ່ວງນີ້ ນັກປະຫວັດສາດ ອຽນ ເຄີຊໍ (Ian Kershaw) ສະເໜີວ່າ ຫາກຮິດແລໄດ້ອອກຄວາມເຫັນເຊັ່ນນັ້ນຈິງ ຄວາມເຫັນເຫຼົ່ານັ້ນກໍອາດບໍ່ເປັນທີ່ສັງເກດ ເພາະຄະຕິກຽດຊັງຍິວທີ່ມີຢູ່ທົ່ວໄປໃນວຽນນາຂະນະນັ້ນ ນັກປະຫວັດສາດ ລິຊາດ ເຈ. ອີແວນ ວ່າ &quot;ປັດຈຸບັນນັກປະຫວັດສາດສ່ວນຫຼາຍຍອມຮັບວ່າ ຄະຕິກຽດຊັງຍິວອັນສາວໂສ່ແລະການຄາດຕະກຳຕໍ່ຕ້ານຍິວຂອງເຂົານັ້ນ ເກີດຂຶ້ນຫຼັງຈາກຄວາມພ່າຍແພ້ຂອງເຢຍລະມັນ [ໃນສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ສອງ] ອັນເປັນຜົນຂອງຄຳອະທິບາຍມະຫັນຕະໄພວ່າ ເປັນເພາະ '[[ຕຳນານແທງຂ້າງຫຼັງ|ການແທງຂ້າງຫຼັງ]] ປະເພກລະຫວາດລະແວງ&quot;

ຮິດແລໄດ້ຮັບມໍລະດົກສ່ວນສຸດທ້າຍຈາກຊັບສິນຂອງບິດາໃນເດືອນພຶດສະພາ ຄ.ສ. 1913 ແລະຍ້າຍໄປມິວນິກ ນັກປະຫວັດສາດເຊື່ອວ່າຮິດແລຍ້າຍອອກຈາກວຽນນາເພື່ອຫຼົບລ່ຽງການເກນເຂົ້າສູ່ກອງທັບໂອຕະລິດ ພາຍຫຼັງ ຮິດແລອ້າງວ່າ ເຂົາບໍ່ປະສົງຈະຮັບໃຊ້ລັດຮັບບູກເພາະການຜະສົມຜະສານ
&quot;ເຊື້ອຊາດ&quot; ໃນກອງທັບ ຫຼັງເຂົາຖືກເຫັນວ່າບໍ່ເໝາະສົມກັບລາຊະການທະຫານ ເພາະບໍ່ຜ່ານການກວດຮ່າງກາຍໃນຊາລຊ໌ບູກເມື່ອວັນທີ່ 5 ກຸມພາ ຄ.ສ. 1914 ເຂົາກັບໄປຍັງມິວນິກ

=== ສົງຄານໂລກຄັ້ງທີ່ໜຶ່ງ ===
ເມື່ອ[[ສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ໜຶ່ງ]]ປະທຸ ຮິດແລສະມັກເຂົ້າຮັບລາຊະການໃນກອງເຢຍລະມັນ ເຂົາໄດ້ຮັບການຕອບຮັບໃນເດືອນສິງຫາ ຄ.ສ. 1914 ເຊິ່ງມີແນວໂນ້ມວ່າເປັນຜົນມາຈາກຄວາມປ່ອຍປະລະເລີຍທາງທຸລະການເພາະເຂົາຍັງເປັນພົນລະເມືອງໂອຕະລິດ ເຂົາຖືກຈັດໄປຍັງກົມທະຫານຣາບກອງໜູນບາວາເລຍ 16 (ກອງຮ້ອຍທີ່ 1 ແຫ່ງກົມລິສທ໌) ເຂົາປະຕິບັດໜ້າທີ່ເປັນພົນນຳສານສົ່ງແນວຮົບດ້ານຕາເວັນຕົກໃນ[[ປະເທດຝະລັ່ງ|ຝະລັ່ງ]]ແລະ[[ປະເທດແບນຊິກ|ແບນຊິກ]] ໃຊ້ເວລາເກືອບເຄິ່ງໜຶ່ງຢູ່ຫຼັງແນວໜ້າ ເຂົາເຂົ້າຮ່ວມ[[ຍຸດທະການອີເປີຄັ້ງທີ່ໜຶ່ງ]] [[ຍຸດທະການແມ່ນ້ຳຊອມ]] [[ຍຸດທະການອາລັດ]]ແລະ [[ຍຸດທະການພັດແຊນແດເລີ]] ແລະໄດ້ຮັບບາດເຈັບທີ່ແມ່ນ້ຳຊອມ

[[File:Bundesarchiv Bild 146-1974-082-44, Adolf Hitler im Ersten Weltkrieg.jpg|left|thumb|ฮิตเลอร์กับเพื่อนทหารในกรมทหารราบกองหนุนบาวาเรีย 16 ระหว่างสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง|ຮິດແລແລະເພື່ອນທະຫານໃນກົມທະຫານຣາບກອງໜຸນບາວາເລຍ 16 ລະຫວ່າງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ໜຶ່ງ]]
ຮິດແລໄດ້ຮັບເຊີດຊູກຽດສຳລັບຄວາມກ້າຫານໄດ້ຮັບ[[ກາງເຂນເຫຼັກ]]ຊັ້ນທີ່ສອງ ໃນ ຄ.ສ. 1914 ແລະໂດຍການແນະນຳຂອງ ຮູໂກ ກຸດມັນ ເຂົາໄດ້ຮັບກາງເຂນເຫຼັກຊັ້ນທີ່ໜຶ່ງ ເມື່ອວັນທີ່ 4 ສິງຫາ ຄ.ສ. 1918 ອິສະລິຍາພອນໜ້ອຍຄັ້ງຫຼາຍທີ່ຈະມອບໃຫ້ແກ່ທະຫານຊັ້ນຜູ້ໜ້ອຍເຊັ່ນພົນທະຫານຢ່າງເຂົາ ຕຳແໜ່ງຂອງຮິດແລທີ່ກອງບັນຊາການກົມ ເຮັດໃຫ້ເຂົາມີປະຕິສັມພັນບ່ອຍຄັ້ງກັບນາຍທະຫານອາວຸໂສ ອາດຊ່ອຍໃຫ້ເຂົາໄດ້ຮັບເຄື່ອງອິສະລິຍາພອນນີ້ ແມ້ນພຶດຕິການທີ່ເຮັດໃຫ້ເຂົາໄດ້ຮັບຮາງວັນອາດເປັນຄວາມກ້າຫານ ແຕ່ກໍອາດບໍ່ແມ່ນເລື່ອງພິເສດຫຼາຍນັກ ເຂົາຍັງໄດ້[[ເຂັມການບາດເຈັບສີດຳ]] ເມື່ອວັນທີ່ 18 ພຶດສະພາ ຄ.ສ. 1918

[[File:Hitler 1921.jpg|thumb|upright|อดอล์ฟ ฮิตเลอร์เป็นทหารระหว่างสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง|ຮິດແລເປັນທະຫານລະຫວ່າງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ໜຶ່ງ]]
ລະຫວ່າງຮັບລາຊະການທີ່ກອງບັນຊາການ ຮິດແລຍັງສ້າງສັນງານສິລະປະຂອງຕົນຕໍ່ໄປ ໂດຍວາດກາຕູນແລະຄຳຊີ້ແຈງແກ່ໜັງສືພິມກອງທັບລະຫວ່າງຍຸດທະການແມ່ນ້ຳຊອມ ໃນເດືອນຕຸລາ ຄ.ສ. 1916 ເຂົາຮັບບາດເຈັບທີ່ບໍລິເວນຂາໜີບ&lt;ref&gt;Alastair Jamieson, [http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/howaboutthat/3481932/Nazi-leader-Hitler-really-did-have-only-one-ball.html ''Nazi leader Hitler really did have only one ball.html''], [[The Daily Telegraph]], retrieved on 20 November 2008&lt;/ref&gt; ຫຼືຕົ້ນຂາຊ້າຍເມື່ອກະສຸນປືນໃຫຍ່ລະເບີດໃນຫຼຸມຂອງພົນນຳສານລະຫວ່າງຍຸດທະການແມ່ນ້ຳຊອມ ຮິດແລໃຊ້ເວລາເກືອບສອງເດືອນໃນໂຮງໝໍກາຊາດທີ່ບີລິດ ເຂົາກັບມາຍັງກົມຂອງເຂົາເມື່ອວັນທີ່ 5 ມີນາ ຄ.ສ. 1917 
ວັນທີ່ 15 ຕຸລາ ຄ.ສ. 1918 ຮິດແລຊົ່ວຄາວຈາກການໂຈມຕີດ້ວຍ[[ແກສມັສຕາດ]]ແລະຮັບການຮັກສາໃນໂຮງໝໍໃນພາເຊວັນ ຂະນະຮັກສາຕົວຢູ່ ຮິດແລຊາບຂ່າວການພ່າຍແພ້ຂອງເຢຍລະມັນ ແລະຈາກບັນທຶກຂອງເຂົາ ເມື່ອຊາບຂ່າວເຂົາກໍຕາບອດອີກເປັນຄັ້ງທີ່ສອງ

ຮິດແລຮູ້ສຶກຂົມຂື່ນຕໍ່ການພັງທະລາຍຂອງຄວາມພະຍາຍາມເຮັດສົງຄາມແລະການພັດທະນາອຸດົມການເລິ່ມເປັນຮູບເປັນຮ່າງຢ່າງມັ່ນຄົງ ເຂົາອະທິບາຍສົງຄາມວ່າເປັນ &quot;ປະສົບການຍິ່ງໃຫຍ່ທີ່ສຸດເໜືອອື່ນໃດ&quot; ແລະໄດ້ຮັບການຍົກຍ່ອງຈາກນາຍທະຫານຜູ້ບັງຄັບບັນຊາສຳລັບຄວາມກ້າຫານຂອງເຂົາ ປະສົບການນີ້ສົ່ງຜົນໃຫ້ຮິດແລເປັນຜູ້ຮັກຊາດເຢຍລະມັນຢ່າງຫຼົງໄຫຼແລະຮູ້ສຶກຊັອກເມື່ອເຢຍລະມັນຍອມຈຳນົນໃນເດືອນພະຈິກ ຄ.ສ. 1918 ເຊັ່ນດຽວກັບພວກຊາດນິຍົມເຢຍລະມັນທັງຫຼາຍ ເຂົາເຊື່ອໃນຕຳນານແທງຂ້າງຫຼັງ ເຊິ່ງອ້າງວ່າກອງທັບເຢຍລະມັນ &quot;ບໍ່ແພ້ໃນສະໝໍລະພູມ&quot; ໄດ້ຖືກ &quot;ແທງຂ້າງຫຼັງ&quot; ໂດຍຜູ້ນຳພົນລະເຮືອນແລະ[[ລັດທິມາກຊິດ|ມາກຊິດ]]ຈາກແນວຫຼັງ ນັກການເມືອງເຫຼົ່ານີ້ພາຍຫຼັງຖືກຂະໜານນາມວ່າ &quot;ອາດຊະຍາກອນພະຈິກ&quot;

[[ສົນທິສັນຢາແວຊາຍ]]ກຳໜົດໃຫ້[[ປະເທດເຢຍລະມັນ|ເຢຍລະມັນ]]ຕ້ອງສະຫຼະດິນແດນຫຼາຍແຫ່ງແລະໃຫ້ໄຣນ໌ແລນປອດທະຫານ ສົນທິສັນຢາກຳໜົດການລົງໂທດທາງເສດຖະກິດແລະເອິ້ນເກັບ[[ຄ່າປະຕິກຳສົງຄາມ]]ຈາກປະເທດ ຊາວເຢຍລະມັນຈຳນວນຫຼາຍເຂົ້າໃຈວ່າສົນທິສັນຢານີ້ ໂດຍສະເພາະຢ່າງຍິ່ງ[[ຂໍ້ 231 ຂອງສົນທິສັນຢາແວຊາຍ|ຂໍ້ 231]] ເຊິ່ງປະກາດໃຫ້ເຢຍລະມັນຮັບຜິດຊອບຕໍ່ສົງຄາມເປັນຄວາມອັບປະຍົດອົດສູ ສະພາບທາງເສດຖະກິດ ສັງຄົມແລະການເມືອງໃນເຢຍລະມັນໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກສົງຄາມແລະ[[ສົນທິສັນຢາແວຊາຍ]] ພາຍຫຼັງຖືກຮິດແລໃຊ້ສະແຫວງປະໂຫຍດທາງການເມືອງ

== ເຂົ້າສູ່ການເມືອງ ==
=== ສະມາຊິກພັກກຳມະກອນ ===
ຫຼັງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ໜຶ່ງຍຸດຕິ ຮິດແລກັບມາຍັງມິວນິກ ເພາະບໍ່ມີແຜນຫຼືໂອກາດການສຶກສາແລະອາຊີບຢ່າງເປັນທາງການ ເຂົາຈຶງພະຍາຍາມຢູ່ໃນກອງທັບໃຫ້ດົນທີ່ສຸດເທົ່າທີ່ຈະເຮັດໄດ້ ເດືອນກໍລະກົດ ຄ.ສ. 1919 ເຂົາໄດ້ຮັບແຕ່ງຕັ້ງເປັນແວບິນດຸງສະມັນ (ເຈົ້າໜ້າທີ່ການຂ່າວ) ແຫ່ງເອາຟ໌ແຄລລຸງຄອມມັນໂດ (ຄອມມານໂດລາດຕະເວນ) ຂອງໄລທ໌ສະເວ ເພື່ອມີອຳນາດບັງຄັບທະຫານອື່ນແລະເພື່ອແຊກຊຶມພັກກຳມະກອນເຢຍລະມັນ (DAP) ລະຫວ່າງທີ່ເຂົາເຝົ້າຕິດຕາມກິດຈະກຳຂອງພັກ DAP ຮິດແລຖືກດຶງດູດໂດຍແນວຄິດຕໍ່ຕ້ານຍິວ ຊາດນິຍົມ ຕໍ່ຕ້ານທຸນນິຍົມ ແລະຕໍ່ຕ້ານມາກຊິດຂອງອັນທອນ ເເດັກ ແລ ຜູ້ກໍ່ຕັ້ງພັກ ເເດັກແລສະນັບສະໜຸນລັດຖະບານທີ່ມີສັກກະຍະແຂັງຂັນ ສັງຄົມນິຍົມລຸ້ນທີ່ &quot;ບໍ່ແມ່ນຍິວ&quot; ແລະຄວາມສາມັກຄີທ່າມກາງສະມາຊິກທັງໝົດຂອງສັງຄົມດ້ວຍປະທັບໃຈກັບທັກສະວາທະສິນຂອງຮິດແລ ເເດັກແລຈຶງເຊີນເຂົາເຂົ້າຮ່ວມ DAP ຮິດແລຍອມຮັບເມື່ອວັນທີ່ 12 ກັນຍາ ຄ.ສ. 1919 ເປັນສະມາຊິກພັກຄົນທີ່ 55

[[File:Hitler's_DAP_membership_card.png|thumb|left|สำเนาบัตรสมาชิกพรรคกรรมกรเยอรมันของอดอล์ฟ ฮิตเลอร์|ສຳເນົາບັດສະມາຊິກພັກກຳມະກອນເຢຍລະມັນຂອງອາໂດນ ຮິດແລ]]
ທີ່ DAP ຮິດແລພົບດີທິດ ແອັກຄາດ ໜຶ່ງໃນສະມາຊິກຄົນແຮກ ໆ ຂອງພັກແລະສະມາຊິກຂອງລັດທິທູເລີໂຊໄຊຕີ (Thule Society) ແອັກຄາດໄດ້ກາຍມາເປັນຜູ້ໃຫ້ຄຳປຶກສາແກ່ຮິດແລ ແລກປ່ຽນຄວາມຄິດກັບເຂົາແລະແນະນຳໃຫ້ເຂົາຮູ້ຈັກກັບບຸກຄົນໃນສັງຄົມມິວນິກຢ່າງກວ້າງຂວາງ ເພື່ອຕື່ມຄວາມນ່າດຶງດູດແກ່ພັກ ທາງພັກໄດ້ປ່ຽນຊື່ເປັນ &quot;ນາຊີໂຍນອັນໂຊຊີອັນລິດທີເຊີ ດອຍເຊີ ອາໄບແທພາໄທ&quot; ຫຼື ພັກສັງຄົມນິຍົມກຳມະກອນແຫ່ງຊາດເຢຍລະມັນ (ຍໍ້ເປັນ NSDAP) ຮິດແລອອກແບບທຸງຂອງພັກເປັນ[[ສະຫວັດຕິກະ]]ໃນວົງກົມສີຂາວບົນພື້ນຫຼັງສີແດງ

ຫຼັງຖືກປົດປະຈຳການໃນເດືອນມີນາ ຄ.ສ. 1920 ຮິດແລເລິ່ມເຮັດວຽກກັບພັກເຕັມເວລາ ໃນເດືອນກຸມພາ ຄ.ສ. 1921 ຮິດແລເຊິ່ງສາມາດປາໄສຕໍ່ຜູ້ຟັງຈຳນວນຫຼາຍໄດ້ເປັນຜົນດີແລ້ວ ປາໄສແກ່ຝູງຊົນຫຼາຍກວ່າຫົກພັນຄົນໃນມິວນິກ ໃນການປະກາດເຜີຍແພ່ການຊຸມນຸມດັງກ່າວ ຜູ້ສະນັບສະໜຸນພັກສອງຄັນລົດບັນທຸກຂັບໄປຮອບເມືອງແລະໂບກທຸງສະຫວັດດິກະແລະໂຍນໃບປິວ ບໍ່ດົນຮິດແລກໍມີຊື່ສຽງໃນທາງບໍ່ດີຈາກຄວາມເອະອະໂວຍວາຍແລະການປາໄສໂຈມຕີສົນທິສັນຢາແວຊາຍນັກການເມືອງຄູ່ແຂ່ງ ແລະໂດຍສະເພາະຢ່າງຍິ່ງພວກມາກຊິດແລະຍິວ ຂະນະນັ້ນ NSDAP ມີສູນກາງຢູ່ໃນມິວນິກແຫຼ່ງເພາະຫຼັກຂອງລັດທິຊາດນິຍົມເຢຍລະມັນຕໍ່ຕ້ານລັດຖະບານເຊິ່ງຕັ້ງໃຈບົດຂະຍີ້ລັດທິມາກແລະບ່ອນທຳລາຍ[[ສາທາລະນະລັດໄວມາ]]

ໃນເດືອນມິຖຸນາ ຄ.ສ. 1921 ລະຫວ່າງທີ່ຮິດແລແລະແອັກຄາດກຳລັງຢູ່ລະຫວ່າງການເດີນທາງໄປລະດົມທຸນຍັງເບີລິນ ໄດ້ເກີດການຈະລາຈົນຂຶ້ນພາຍໃນພັກ DAP ໃນມິວນິກ ສະມາຊິກຄະນະກຳມະການບໍລິຫານພັກ DAP ເຊິ່ງບາງຄົນມອງວ່າຮິດແລຍະໂສເກີນໄປ ຕ້ອງການຮວມກັບພັກສັງຄົມນິຍົມເຢຍລະມັນ (DSP) ຄູ່ແຂ່ງ ຮິດແລເດີນທາງກັບມິວນິກເມື່ອວັນທີ່ 11 ກໍລະກົດ ຄ.ສ. 1921 ແລະຍື່ນໃບລາອອກຈາກພັກດ້ວຍຄວາມໂກດ ສະມາຊິກກຳມະການຕະໜັກວ່າການລາອອກຂອງເຂົາຈະໝາຍເຖິງຈຸດຈົບຂອງພັກ ຮິດແລປະກາດຈະກັບເຂົ້າພັກອີກຄັ້ງເມື່ອເຂົາເປັນຫົວໜ້າພັກແທນແດັກແລະທີ່ເຮັດການພັກຈະຍັງຢູ່ໃນມິວນິກຕໍ່ໄປ ຄະນະກຳມະການຕົກລົງ ເຂົາເຂົ້າຮ່ວມພັກອີກຄັ້ງເປັນສະມາຊິກຄົນທີ່ 3,680 ເຂົາຍັງຜະເຊີນກັບການຄັດຄ້ານພາຍໃນພັກບ້າງ ແຮມັນ ແອສແຊແລະພັນທະມິດຂອງເຂົາພິມແຜ່ນພັບ 3,000 ແຜ່ນໂຈມຕີຮິດແລວ່າເປັນຜູ້ທໍລະຍົດພັກ ບໍ່ກີ່ວັນໃຫ້ຫຼັງ ຮິດແລກ່າວແກ້ຕ່າງແລະໄດ້ຮັບສຽງປົບມືດັງສະໜັ່ນຍຸດທະສາດຂອງເຂົາພິສູດແລ້ວວ່າປະສົບຜົນ ທີ່ການປະຊຸມໃຫຍ່ສະມາຊິກພັກ DAP ເຂົາໄດ້ຮັບອຳນາດເຕັມໃນຖານະຫົວໜ້າພັກ ໂດຍໄດ້ຮັບສຽງຄັດຄ້ານພຽງສຽງດຽວ ຮິດແລຍັງໄດ້ຮັບການຊົດໃຊ້ຈາກຄະດີໝິ່ມປະໝາດກັບໜັງສືພິມສັງຄົມນິຍົມ ມຶນ ແຊແນ ໂພສຕ໌ ເຊິ່ງຕັ້ງຄຳຖາມເຖິງວິຖີຊີວິດແລະລາຍໄດ້ຂອງເຂົາ

ສຸນທໍລະພົດໂຮງເບຍທີ່ເຜັດຮ້ອນຂອງຮິດແລເລິ່ມດຶງດູດຜູ້ຟັງຂາປະຈຳ ເຂົາເລິ່ມຊ້ຳຊອງໃນການໃຊ້ແກ່ນປະຊານິຍົມຕໍ່ຜູ້ຟັງຂອງເຂົາ ຮວມທັງການໃຊ້ແພະຮັບບາບຜູ້ເຊິ່ງສາມາດໃຊ້ກ່າວໂທດແກ່ຄວາມຢາກລຳບາກທາງເສດຖະກິດຂອງຜູ້ຟັງເຂົາ ນັກປະຫວັດສາດໄດ້ສັງເກດປາກົດຕະການສະກົດຈິດຂອງວາທະສິນທີ່ເຂົາໃຊ້ຕໍ່ຜູ້ຟັງກຸ່ມໃຫຍ່ແລະຂອງຕາເຂົາໃນກຸ່ມໜ້ອຍ ເເຄສເຊລຂຽນວ່າ &quot;ຢ່າງລົ້ນຫຼາມ...ຊາວເຢຍລະມັນເອີ່ຍກັບການຮ່າຍມົນຂອງຄວາມດຶງດູດໃຈ 'ສະກົດຈິດ' ຂອງຮິດແລ ຄຳນີ້ປາກົດຂຶ້ນຊ້ຳແລ້ວຊ້ຳເລົ່າ ຮິດແລກ່າວກັນວ່າໄດ້ສະກົດຈິດປະເທດຊາດ ຍຶດພວກເຂົາຢູ່ໃນພະວັງທີ່ຖອນຕົວບໍ່ຂຶ້ນ&quot; ນັກປະຫວັດສາດ ຮິວ ເທເວີ-ໂລເປີ ອະທິບາຍວ່າ &quot;ຄວາມມີສະເໝ່ຂອງດວງຕາຄູ່ນັ້ນ ເຊິ່ງສະກົດຊາຍທີ່ເບິ່ງສຸຂຸມມານັກຕໍ່ນັກ&quot; ເຂົາໃຊ້ອຳນາດດຶງດູດສ່ວນຕົວຂອງເຂົາແລະຄວາມເຂົ້າໃຈໃນຈິດວິທະຍາຝູງຊົນເປັນປະໂຫຍດແກ່ເຂົາ ລະຫວ່າງເວົ້າໃນທີ່ສາທາລະນະ ອັນຟອນ ແຮັກ ອະດີດສະມາຊິກຍຸວະຊົນຮິດແລ ອະທິບາຍປະຕິກິລິຍາທີ່ມີຕໍ່ສຸນທໍລະພົດຂອງຮິດແລວ່າ &quot;ເຮົາປະທຸເຂົ້າສູ່ຄວາມບ້າຄັ່ງຂອງຄວາມພູມໃຈຊາດນິຍົມທີ່ຢູ່ຕິດກັບຮິດທີເລຍເປັນເວລາຫຼາຍນາທີຕິດກັນ ເຮົາຕະໂກນສຸດປອນຂອງເຮົາ ຊີກ, ໄຮລ໌ ຊີກ, ໄຮລ໌ ຊີກ, ໄຮລ໌! ນັບແຕ່ຊົ່ວຂະນະນັ້ນຂ້າພະເຈົ້າເປັນອາໂດນ ຮິດແລທົ່ວຮ່າງກາຍແລະວິນຍານ&quot; ແມ້ນທັກສະວາທະສິນແລະຄຸນນະສົມບັດສ່ວນຕົວຂອງເຂົາໂດຍທົ່ວໄປຈະໄດ້ຮັບການຕອບຮັບຈາກຝູງຊົນຂະໜາດໃຫຍ່ແລະໃນວຽກທາງການ ແຕ່ບາງຄົນທີ່ພົບຮິດແລເປັນການສ່ວນຕົວສັງເກດວ່າ ລັກສະນະພາຍນອກແລະບຸຄະລິກຂອງເຂົາບໍ່ອາດໃຫ້ຄວາມປະທັບໃຈສຸດທ້າຍແກ່ພວກເຂົາໄດ້

ຜູ້ຕິດຕາມຄົນແຮກ ໆ ມີ[[ຮູດັອບ ແຮສ]],ອະດີດນັກບິນກອງທັບອາກາດ [[ແຮມັນ ເກີລິງ]] ແລະຮ້ອຍເອກກອງທັບບົກ [[ແອນ ເລີມ]] ຜູ້ເຊິ່ງຕໍ່ມາ ເປັນຫົວໜ້າອົງການ[[ກຳລັງກຶ່ງທະຫານ]]ຂອງນາຊີ [[ສະທຸມັບໄທລຸງ]] (SA, &quot;ກອງພົນວາຍຸ&quot;) ເຊິ່ງຄອຍຄຸ້ມຄອງການປະຊຸມແລະໂຈມຕີຄູ່ແຂ່ງການເມືອງຢູ່ບ່ອຍຄັ້ງ ອິດທິພົນສຳຄັນຕໍ່ການຄິດຂອງເຂົາໃນຊ່ວງນີ້ຄື [[ອາຟເບົາ ແວໄລນີກຸງ]] ກຸ່ມສົມຄົບຄິດອັນປະກອບດ້ວຍກຸ່ມພວກລັດເຊຍຂາວເນລະເທດແລະພວກຊາດນິຍົມຊ່ວງແຮກ ໆ ກຸ່ມດັງກ່າວເຊິ່ງໄດ້ຮັບການສະນັບສະໜຸນດ້ານການເງິນຈາກກອງທຸນທີ່ມາຈາກນັກອຸສະຫະກຳອັນມັ່ງຄັ່ງຢ່າງ[[ເຮນລີ ຟອດ]] ແນະນຳເຂົາສູ່ແນວຄິດຂອງການສົມຄົບຄິດຍິວ ໂດຍເຊື່ອມໂຍງການເງິນລະຫວ່າງປະເທດກັບບານເຊວິກ

=== ກະບົດໂຮງເບຍ ===
{{See also|ກະບົດໂຮງເບຍ}}
ຮິດແລຂໍການສະນັບສະໜຸນຈາກພົນເອກສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ໜຶ່ງ [[ອີລິດ ລູແດນດອບ]] ສຳລັບພະຍາຍາມກໍ່ລັດຖະປະຫານທີ່ເອິ້ນວ່າ &quot;ກະບົດໂຮງເບຍ&quot; ພັກນາຊີໄດ້ໃຊ້ລັດທິຟາສຊິດອິຕາລີເປັນແບບພາບລັກແລະນະໂຍບາຍ ແລະໃນ [[ຄ.ສ. 1923]] ຮິດແລຕ້ອງການລຽນແບບ [[ການເດີນຂະບວນແຫ່ງໂຣມ|ການສວນສະໜາມແຫ່ງໂຣມ]]ຂອງ[[ແບນິໂຕ ມຸດໂສລິນີ]] ([[ຄ.ສ. 1922]])ໂດຍຈັດລັດຖະປະຫານຂອງເຂົາເອງໃນບາວາເລຍ ຕາມດ້ວຍການທ້າທາຍລັດຖະບານໃນເບີລິນ ຮິດແລແລະລູແດນດອບສະແຫວງຫາການສະນັບສະໜຸນສະທາສຄອມນິວນີສຕ໌ແຊຣ໌ ແລະພົນເອກແຫ່ງໄຣຊ໌ແວ ອອດໂທ ຟອນ ລອດຊໍ ຕ້ອງການສະຖາປະນາລັດທິຜະເດັດການລັດທິຊາດນິຍົມໂດຍປາດສະຈາກຮິດແລ

[[File:Bundesarchiv Bild 102-00344A, München, nach Hitler-Ludendorff Prozess.jpg|thumb|250px|จำเลยในการพิจารณากบฏโรงเบียร์ ฮิตเลอร์เป็นคนที่สี่นับจากขวาสุด|ຈຳເລີຍໃນການພິຈາລະນາກະບົດໂຮງເບຍ ຮິດແລເປັນຄົນທີ່ສີ່ນັບຈາກຂວາສຸດ]]

ຮິດແລຕ້ອງການສວຍໂອກາດສຳຄັນເພື່ອການປຸກປັ່ນແລະການສະນັບສະໜຸນຂອງປະຊາຊົນຢ່າງໄດ້ຜົນ ວັນທີ່ 8 ພະຈິກ [[ຄ.ສ. 1923]] ເຂົາແລະ SA ໂຈມຕີການປະຊຸມສາທາລະນະທີ່ມີຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມ 3,000 ຄົນ ເຊິ່ງຈັດໂດຍຄາໃນເບືແກບອຍແຄລແລ ໂຮງເບຍຂະໜາດໃຫຍ່ໃນມິວນິກ ຮິດແລຂັດຈັງຫວະຂອງຄາແລະປະກາດວ່າການປະຕິວັດແຫ່ງຊາດເລິ່ມຕົ້ນຂຶ້ນ ປະກາດຈັດຂຶ້ນລັດຖະບານໃໝ່ກັບລູແດນດັອບ ໂດຍຊັກປືນພົກອອກມາ ຮິດແລຕ້ອງການແລະໄດ້ຮັບການສະນັບສະໜຸນຈາກຄາ ໄຊແຊແລະລອດຊໍ ກອງກຳລັງຂອງຮິດແລປະສົບຄວາມສຳເລັດຊ່ວງທຳອິດໃນການຍຶດໄຣຊ໌ສະແວແລະກອງບັງຄັບການຕຳລວດທ້ອງຖິ່ນ ຢ່າງໃດກໍດີ ບໍ່ມີກອງທັບຫຼືຕຳລວດລັດເຂົ້າຮ່ວມກັບກອງກຳລັງຂອງເຂົາ ຄາແລະເພື່ອນຂອງເຂົາຮີບຖອນການສະນັບສະໜຸນຂອງຕົນແລະໜີໄປເຂົ້າກັບຝ່າຍຕໍ່ຕ້ານຮິດແລ ວັນຕໍ່ມາ ຮິດແລແລະຜູ້ຕິດຕາມເດີນຂະບວນຈາກໂຮງເບຍລະຫວ່າງ &quot;ການສວນສະໜາມແຫ່ງເບີລິນ&quot; ແຕ່ຕຳລວດສະຫຼາຍການຊຸມນຸມສະມາຊິກ NSDAP ສິບຫົກຄົນແລະເຈົ້າໜ້າທີ່ຕຳລວດສີ່ນາຍຖືກສັງຫານໄປໃນລັດທີ່ລົ້ນເຫຼວ

ຮິດແລຫຼົບໜີໄປຍັງບ້ານຂອງແອນ ຮັນສະທາແອງແລະຫຼັກຖານບາງຊິ້ນວ່າ ເຂົາຄິດເຮັດອັດວິນິບາດກຳ (ຂ້າຕົວຕາຍ) ເຂົາຮູ້ສຶກຫົດຫູ່ແຕ່ສະຫງົບລົງເມື່ອຖືກຈັບກຸມໃນວັນທີ່ 11 ພະຈິກ [[ຄ.ສ. 1923]] ດ້ວຍຂໍ້ຫາກະບົດ ການພິຈາລະນາຄະດີຂອງເຂົາເລິ່ມຂຶ້ນໃນເດືອນກຸມພາ ຄ.ສ. 1924 ຕໍ່ໜ້າສານປະຊາຊົນພິເສດໃນມິວນິກ ແລະອັນເຟດ ໂຣແຊນແບກເປັນຜູ້ນຳຊົ່ວຄາວຂອງ NSDAP ແທນ ວັນທີ່ 1 ເມສາ ຮິດແລຖືກຕັດສິນຈຳຄຸກຫ້າປີໃນເຮືອນຈຳລັນສະແບກ ເຂົາໄດ້ຮັບການປະຕິບັດຢ່າງເປັນມິດຈາກຜູ້ຄຸມແລະໄດ້ຮັບອະນຸຢາດໃຫ້ຮັບຈົດໝາຍຈຳນວນຫຼາຍຈາກຜູ້ສະນັບສະໜຸນແລະມີການເຂົ້າຢ່ຽມເປັນປະຈຳຈາກເພື່ອນຮ່ວມພັກ ສານສູງສຸດບາວາເລຍອະໄພຍະໂທດແລະເຂົາຖືກປ່ອຍຕົວຈາກເຮືອນຈຳເມື່ອວັນທີ່ 20 ທັນວາ [[ຄ.ສ. 1924]] ແຍ້ງຕໍ່ການທັດທານຂອງໄອຍະການລັດ ເຊິ່ງຫາກຮວມເວລາລະຫວ່າງຄຸມຂັງລໍການພິຈາລະນາຄະດີແລ້ວ ຮິດແລໄດ້ຮັບໂທດໃນເຮືອນຈຳທັງສິ້ນເກີນໜຶ່ງປີເລັກໜ້ອຍເທົ່ານັ້ນ

ຂະນະຖືກຈອງຈຳຢູ່ທີ່ເຮືອນຈຳລັນສະແບກ ເຂົາໄດ້ອຸທິດ [[ໄມຄັມພ໌]] (&quot;ການຕໍ່ສູ້ຂອງຂ້າພະເຈົ້າ ເດີມຊື່ &quot;ສີ່ປີເຄິ່ງກັບການຕໍ່ສູ້ກັບຄຳໂກຫົກ ຄວາມເຂົາແລະຄວາມຂາດ&quot;) ສະບັບຕີພິມຄັ້ງທຳອິດສ່ວນໃຫຍ່ ແກ່ຜູ້ຊ່ວຍຂອງເຂົາ ລູດອບ ເຮສ ໄມຄັມພ໌ ເຊິ່ງອຸທິດໃຫ້ກັບສະມາຊິກທູເລີໂຊໄຊຕີ ດີທິດ ແອັກຄາດໄດ້ຮັບອິດທີພົນຈາກໜັງສື The Passing of the Great Race ໂດຍແມດີສັນ ແກນ ເຊິ່ງຮິດແລເອິ້ນວ່າ &quot;[[ຄຳພີໄບເບິລ|ໄບເບິລຂອງຂ້າພະເຈົ້າ]]&quot; ໄມຄັມພ໌ໄດ້ຮັບການຕີພິມສອງຄັ້ງໃນ [[ຄ.ສ. 1925]] ແລະ 1926 ຂາຍໄດ້ປະມານ 228,000 ເຫຼິ້ມລະຫວ່າງ ຄ.ສ. 1925 ແລະ 1932 ໃນຄ.ສ. 1933 ເຊິ່ງເປັນປີທີ່ຮິດແລເຂົ້າດຳລົງຕຳແໜ່ງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຂາຍໄດ້ໜຶ່ງລ້ານເຫຼິ້ມ

=== ການສ້າງພັກໃໝ່ ===
ເມື່ອຮິດແລຖືກປ່ອຍຕົວຈາກເຮືອນຈຳນັ້ນ ການເມືອງໃນເຢຍລະມັນສະຫງົບລົງແລະເສດຖະກິດເລິ່ມຟື້ນຕົວ ເຊິງຈຳກັດໂອກາດຂອງຮິດແລໃນການປຸກລະດົມທາງການເມືອງ ຜົນຂອງກະບົດໂຮງເບຍລົ້ມເຫຼວ ເຮັດໃຫ້ NSDAP ແລະອົງການສືບເນື່ອງຖືກກົດໝາຍຫ້າມໃນລັດບາວາເລຍ ໃນການປະຊຸມກັບນາຍົກລັດຖະມົນຕີ [[ໄຮລິດ ເຮລດ໌]] ເມື່ອວັນທີ່ 4 ມັງກອນ [[ຄ.ສ. 1925]] ຮິດແລຕົກລົງທີ່ຈະເຄົາຮົບອຳນາດໂດຍຊອບຂອງລັດ ແລະເຂົາຈະມຸ່ງມັ່ນສະແຫວງຫາອຳນາດທາງການເມືອງສະເພາະຜ່ານກະບວນການປະຊາທິປະໄຕເທົ່ານັ້ນ ການປະຊຸມດັງກ່າວນຳໄປສູ່ການຍົກເລີກການຫ້າມ NSDAP ຢ່າງໃດກໍດີ ຮິດແລຍັງຖືກຫ້າມບໍ່ໃຫ້ປາໄສຕໍ່ສາທາລະນະ ເຊິ່ງຍັງມີຜົນໄປຈົນຮອດ [[ຄ.ສ. 1927]] ໃນການເດີນໜ້າຄວາມທະເຍີທະຍານທາງການເມືອງແມ້ນຈະມີການສັ່ງຫ້າມນີ້ ຮິດແລແຕ່ງຕັ້ງ[[ເກກໍ ສະທັດເຊີ]],[[ອອດໂທ ສະທັດເຊີ]]ແລະໂຍແຊັບ ເກີບເບິລໃຫ້ຈັດການແລະຂະຫຍາຍ NSDAP ທາງຕອນເໜືອຂອງເຢຍລະມັນ ດ້ວຍຄວາມເປັນຜູ້ຈັດທີ່ຍອດຍ່ຽມເກກໍ ສະທັດເຊີໄດ້ເດີນໜ້າວິຖີການເມືອງທີ່ເປັນອິສະຫຼະຫຼາຍຂຶ້ນ ໂດຍເນັ້ນອົງປະກອບຂອງສັງຄົມນິຍົມໃນໂຄງການພັກ

ຮິດແລປົກຄອງ NSDAP ໂດຍອັດຕະໂນມັດໂດຍອ້າງຟຶແລພິນຊິບ (&quot;ຫຼັກການຜູ້ນຳ&quot;) ຕຳແໜ່ງພາຍໃນບໍ່ຖືກກຳໜົດໂດຍການເລືອກຕັ້ງ ແຕ່ຈະຖືກບັນຈຸຜ່ານການແຕ່ງຕັ້ງໂດຍຜູ້ມີຕຳແໜ່ງສູງກວ່າ ເຊິ່ງຕ້ອງການການເຊື່ອຟັງໂດຍບໍ່ມີຄຳຖາມຕໍ່ປະສົງຂອງຜູ້ນຳ

ຕະຫຼາດຫຼັກຊັບໃນ[[ສະຫະລັດອາເມລິກາ]]ຕົກເມື່ອວັນທີ່ 24 ຕຸລາ [[ຄ.ສ. 1929]] ຜົນກະທົບໃນເຢຍລະມັນນັ້ນເຫຼວຮ້າຍຫຼາຍ ຫຼາຍລ້ານຄົນຕົກງານແລະທະນາຄານຫຼັກຫຼາຍແຫ່ງຕ້ອງປິດກິຈະການ ຮິດແລແລະ NSDAP ກຽມສວຍໂອກາດຈາກເຫດສຸກເສີນເພື່ອຮຽກສຽງສະນັບສະໜຸນແກ່ພັກ ພວກເຂົາສັນຢາວ່າຈະບອກເລີກສົນທິສັນຢາແວຊາຍ ເສີມສ້າງເສດຖະກິດແລະຈັດຫາງານ

== ການຖະເຫຼີງອຳນາດ ==
{| class=&quot;wikitable plainrowheaders sortable&quot; style=&quot;text-align: right;&quot;
|-
|+ ຜົນການເລືອກຕັ້ງພັກນາຊີ
|-
! scope=&quot;col&quot; | ວັນທີ່
! scope=&quot;col&quot; | ຄະແນນສຽງທັງໝົດ
! scope=&quot;col&quot; | ຮ້ອຍລະຄະແນນສຽງ
! scope=&quot;col&quot; | ທີ່ນັ່ງໃນໄຣຊ໌ສະທັກ
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | ໝາຍເຫດ
|-
! scope=&quot;row&quot; | ພຶດສະພາ ຄ.ສ. 1924
| 1,918,300
| 6.5
| 32
| style=&quot;text-align:left;&quot; | ຮິດແລຢູ່ໃນເຮືອນຈຳ
|-
! scope=&quot;row&quot; | ທັນວາ ຄ.ສ. 1924
| 907,300
| 3.0
| 14
| style=&quot;text-align:left;&quot; | ຮິດແລໄດ້ຮັບການປ່ອຍຕົວ
|-
! scope=&quot;row&quot; | ພຶດສະພາ ຄ.ສ. 1928
| 810,100
| 2.6
| 12
| style=&quot;text-align:left;&quot; | &amp;nbsp;
|-
! scope=&quot;row&quot; | ກັນຍາ ຄ.ສ. 1930
| 6,409,600
| 18.3
| 107
| style=&quot;text-align:left;&quot; | ຫຼັງວິກິດຕະການການເງິນ
|-
! scope=&quot;row&quot; | ກໍລະກົດ ຄ.ສ. 1932
| 13,745,000
| 37.3
| 230
| style=&quot;text-align:left;&quot; | ຫຼັງຮິດແລລົງສະມັກຊິງຕຳແໜ່ງປະທານາທິບໍດີ
|-
! scope=&quot;row&quot; | ພະຈິກ ຄ.ສ. 1932
| 11,737,000
| 33.1
| 196
| style=&quot;text-align:left;&quot;|&amp;nbsp;
|-
! scope=&quot;row&quot; | ມີນາ ຄ.ສ. 1933
| 17,277,180
| 43.9
| 288
| style=&quot;text-align:left;&quot; | ລະຫວ່າງຮິດແລດຳລົງຕຳແໜ່ງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ
|}

=== ລັດຖະບານບືນິງ ===
[[ພາວະເສດຖະກິດຕົກຕ່ຳຄັ້ງໃຫຍ່]]ໃນເຢຍລະມັນເປັນໂອກາດທາງການເມືອງສຳລັບຮິດແລ ຊາວເຢຍລະມັນລັງເລຕໍ່ສາທາລະນະລັດລັດຖະສະພາ ເຊິ່ງຜະເຊີນກັບປັນຫາຄຸກຄາມສຳຄັນຈາກຈາກທັງພວກຂວາແລະຊ້າຍຈັດສຸດໂຕ່ງພັກການເມືອງສາຍກາງບໍ່ສາມາດຫຍຸດຍັ້ງກະແສແຫ່ງລັດທິສຸດໂຕ່ງເພິ່ມຂຶ້ນຕະຫຼອດເວລາແລະການລົງປະຊາມັດຕິເຢຍລະມັນ ຄ.ສ. 1929 ຊ່ອຍຍົກລະດັບອຸດົມການນາຊີ ການເລືອກຕັ້ງເມື່ອເດືອນກັນຍາ ຄ.ສ. 1930 ສົ່ງຜົນໃຫ້ລັດຖະບານຜະສົມຊຸດໃຫຍ່ແຕກຫັກແລະແທນທີ່ໂດຍຄະນະລັດຖະມົນຕີຂ້າງໜ້ອຍນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄຮລິດ ບືນິງແຫ່ງພັກກາງ ຜູ້ນຳຄະນະລັດຖະມົນຕີຊຸດນັ້ນ ປົກຄອງໂດຍກິດສະດີກາສຸກເສີນຈາກປະທານາທິບໍດີ [[ເພົາ ຟອນ ຮິນແດນບູກ]] ການປົກຄອງໂດຍກິດສະດີກາຈະກາຍມາເປັນບັນທັດຖານໃໝ່ແລະປູທາງແກ່ລັດຖະບານແບບອຳນາດນິຍົມ NSDAP ເຕີບໂຕຈາກພັກທີ່ບໍ່ມີຜູ້ໃດຮູ້ຈັກແລະໄດ້ຄະແນນສຽງ 18.3 % ແລະ 107 ທີ່ນັ່ງໃນລັດຖະສະພາໃນການເລືອກຕັ້ງ [[ຄ.ສ. 1930]] ກາຍມາເປັນພັກໃຫຍ່ທີ່ສຸດອັນດັບສອງໃນສະພາ

ຮິດແລປາກົດກາຍຄັ້ງສຳຄັນໃນການພິຈາລະນາຄະດີຂອງນາຍທະຫານໄຣຊ໌ສະແວສອງນາຍ ຮ້ອຍຕີລີຊາດ ເຊລິນແກແລະຮັນ ລູດິນ ໃນລະດູໃບໄມ້ຣ່ວງ ຄ.ສ. 1930 ທັງສອງຖືກຕັ້ງຂໍ້ຫາເປັນສະມາຊິກ NSDAP ເຊິ່ງຂະນະນັ້ນ ກົດໝາຍບໍ່ອະນຸຢາດໃຫ້ກຳລັງພົນໄຣຊ໌ສະແວເປັນສະມາຊິກ ໄອຍະການໃຫ້ເຫດຜົນວ່າ NSDAP ແມ່ນພັກສຸດໂຕ່ງ ທະນາຍຝ່າຍຈຳເລີຍ ຮັນ ຟັງ ຈຶງເອິ້ນຮິດແລມາໃຫ້ການເປັນພະຍານໃນສານ ວັນທີ່ 25 ກັນຍາ ຄ.ສ. 1930 ຮິດແລໃຫ້ການວ່າພັກຂອງເຂົາຈະສະແຫວງຫາອຳນາດທາງການເມືອງສະເພາະຜ່ານການເລືອກຕັ້ງຕາມວິຖີປະຊາທິປະໄຕເທົ່ານັ້ນ ການໃຫ້ການເຮັດໃຫ້ເຂົາໄດ້ຮັບການສະນັບສະໜຸນຫຼາຍໃນໝູ່ນາຍທະຫານໃນກອງທັບ

[[ມາດຕະການຮັດເຂັມຂັດ]]ຂອງບືນິງເຮັດເສດຖະກິດກະເຕື້ອງຂຶ້ນເລັກໜ້ອຍແລະບໍ່ເປັນທີ່ນິຍົມຢ່າງຍິ່ງຮິດແລສວຍຄວາມອ່ອນແອນີ້ໂດຍສົ່ງຂໍ້ຄວາມທາງການເມືອງຂອງເຂົາເຈາະຈົງໄປຍັງປະຊາຊົນທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກພາວະເງິນເຟີ້ຊ່ວງຄິດທົດສະວັດ 1920 ແລະພາວະເສດຖະກິດຕົກຕ່ຳຄັ້ງໃຫຍ່ ເຊັ່ນ ຊາວນາ ທະຫານຜ່ານສຶກ

ຮິດແລສະຫຼະສັນຊາດໂອຕະລິດຂອງເຂົາຢ່າງເປັນທາງການເມື່ອວັນທີ່ 7 ເມສາ ຄ.ສ. 1925 ແຕ່ໃນຂະນະນັ້ນ ເຂົາຍັງບໍ່ໄດ້ສັນຊາດເຢຍລະມັນເປັນເວລາເກືອບເຈັດປີທີ່ບໍ່ມີສັນຊາດ ບໍ່ສາມາດເຂົ້າຊິງຕຳແໜ່ງທາງການເມືອງໄດ້ ແລະສ່ຽງຕໍ່ການຖືກເນລະເທດ ວັນທີ່ 25 ກຸມພາ ຄ.ສ. 1932 ລັດຖະມົນຕີມະຫາດໄທແຫ່ງບຸນສະວິກ ຜູ້ເປັນສະມາຊິກ NSDAP ແຕ່ງຕັ້ງຮິດແລເປັນຜູ້ບໍລິຫານຕົວແທນຂອງລັດໃນໄຣຊ໌ສະລັດໃນເບີລິນ ເຮັດໃຫ້ຮິດແລແມ່ນພົນລະເມືອງບຸນສະວິກແລະຈຶງເປັນພົນລະເມືອງເຢຍລະມັນອີກເທື່ອໜຶ່ງເຊັ່ນກັນ

ຄ.ສ. 1932 ຮິດແລລົງສະມັກຮັບເລືອກຕັ້ງເປັນປະທານາທິບໍດີແຂ່ງກັບຟອນ ຮິນແດນບູກ ເຂົາໄດ້ຮັບການສະນັບສະໜຸນຈາກນັກອຸສາຫະກຳທີ່ຊົງອຳນາດທີ່ສຸດຂອງເຢຍລະມັນຫຼາຍຄົນ ຫຼັງສຸນທໍລະພົດວັນທີ່ 27 ມັງກອນ ຄ.ສ. 1932 ຕໍ່ສະພາອຸສາຫະກຳໃນດຶດເຊັລດັອບ ຢ່າງໃດກໍດີ ຮິນແດນບູກໄດ້ຮັບການສະນັບສະໜຸນຈາກພັກຊາດນິຍົມ ກະສັດນິຍົມຄາທໍລິກແລະສາທາລະນະລັດນິຍົມ ຕະຫຼອດຈົນສັງຄົມປະຊາທິປະໄຕບາງພັກ ຮິດແລໃຊ້ຄຳຂວັນລະຫວ່າງຫາສຽງວ່າ &quot;ຮິດແລອືແບດອຍຊະລັນ&quot; (ຮິດແລເໜືອເຢຍລະມັນ) ໂດຍອ້າງເຖິງຄວາມທະເຍີທະຍານທາງການເມືອງແລະການຫາສຽງໂດຍເຄື່ອງບິນຂອງເຂົາ ຮິດແລມາເປັນອັນດັບສອງໃນການເລືອກຕັ້ງທັງສອງຮອບ ໂດຍໄດ້ສຽງຫຼາຍກວ່າ 35% ໃນການເລືອກຕັ້ງຄັ້ງສຸດທ້າຍ ແມ້ນຈະພ່າຍຕໍ່ຮິນແດນບູກ ການເລືອກຕັ້ງຄັ້ງນີ້ເຮັດໃຫ້ຮິດແລເປັນກຳລັງສຳຄັນໃນການເມືອງເຢຍລະມັນ

=== ການໄດ້ຮັບແຕ່ງຕັ້ງເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ===
ການຂາດລັດຖະບານທີ່ມີປະສິດທິພາບເຮັດໃຫ້ນັກການເມືອງຊົງອິດທິພົນ ຟຣັນ ຟອນ ພາແພນ ແລະອັນແຟດ ຮູແກນແບກ ຕະຫຼອດຈົນນັກອຸສາຫະກຳແລະນັກທຸລະກິດຫຼາຍຄົນ ຂຽນຈົດໝາຍເຖິງຮິນແດນບູກ ຜູ້ລົງນາມກະຕຸ້ນໃຫ້ຮິນແດນບູກແຕ່ງຕັ້ງຮິດແລເປັນຫົວໜ້າລັດຖະບານ &quot;ເຊິ່ງເປັນອິສະຫຼະຈາກພັກການເມືອງໃນລັດຖະສະພາ&quot; ເຊິ່ງອາດປ່ຽນເປັນຂະບວນການເຊິ່ງອາດສ້າງຄວາມຍິນດີແກ່ປະຊາກອນຫຼາຍລ້ານຄົນ.&lt;ref&gt;{{Citation|accessdate=22 May 2008|url=http://www.glasnost.de/hist/ns/eingabe.html|title=Eingabe der Industriellen an Hindenburg vom November 1932|publisher=Glasnost}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.foxnews.com/story/0,2933,100474,00.html|title=accessed 20&amp;nbsp;March 2010|publisher=Fox News|date=17 October 2003|accessdate=20 April 2010}}&lt;/ref&gt;

[[File:Bundesarchiv Bild 146-1972-026-11, Machtübernahme Hitlers.jpg|thumb|ฮิตเลอร์ที่หน้าต่างของทำเนียบรัฐบาลไรช์ ขณะได้รับการปรบมือต้อนรับจากประชาชนในเย็นวันที่เขาสาบานตนเข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีเยอรมนี|ຮິດແລທີ່ໜ້າຕ່າງຂອງທຳນຽບລັດຖະບານໄຣຊ໌ ຂະນະໄດ້ຮັບການປົບມືຕ້ອນຮັບຈາກປະຊາຊົນໃນຕອນແລງວັນທີ່ເຂົາສາບານຕົນເຂົ້າຮັບຕຳແໜ່ງນາຍົກລັດຖະມົນຕີເຢຍລະມັນ]]
ຮິນແດນບູກຕົກລົງແຕ່ງຕັ້ງຮິດແລເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີຢ່າງບໍ່ເຕັມໃຈ ຫຼັງການເລືອກຕັ້ງເປັນການທົ່ວໄປອີກສອງຄັ້ງຄື ໃນເດືອນກໍລະກົດແລະພະຈິກ ຄ.ສ. 1932 ບໍ່ມີພັກໃດຈັດຕັ້ງລັດຖະບານສຽງຂ້າງຫຼາຍໄດ້ ຮິດແລຈະເປັນຫົວໜ້າລັດຖະບານຜະສົມຊ່ວງສັ້ນ ໆ ຈັດຕັ້ງໂດຍ NSDAP ແລະພັກປະຊາຊົນແຫ່ງຊາດເຢຍລະມັນ (DNVP) ຂອງຮູແກນແບກ ວັນທີ່ 30 ມັງກອນ ຄ.ສ. 1933 ຄະນະລັດຖະມົນຕີຊຸດໃໝ່ສາບານຕົນເຂົ້າຮັບຕຳແໜ່ງລະຫວ່າງພິທີການທີ່ກະຊັບແລະຮຽບງ່າຍໃນສຳນັກງານຂອງຮິນແດນບູກ NSDAP ນັ່ງຕັ່ງສາມຈາກສິບເອັດຕຳແໜ່ງ ຮິດແລເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ແຮມັນ ເກີລິງເປັນ[[ລັດຖະມົນຕີລອຍ]] ແລະວິນເຮມ ຟຣິກເປັນລັດຖະມົນຕີມະຫາດໄທ

=== ເຫດການເພີງໄໝ້ໄຣຊ໌ສະທັກ ===
ຂະນະດຳລົງຕຳແໜ່ງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຮິດແລດຳເນີນການຕໍ່ຕ້ານຄວາມພະຍາຍາມຂອງຄູ່ແຂ່ງພັກ NSDAP ໃນການຈັດລັດຖະບານສຽງຂ້າງຫຼາຍ ເພາະການຄຸມເຊິງທາງການເມືອງ ຮິດແລຈຶງຂໍປະທານາທິບໍດີຮິນແດນບູກໃຫ້ຍຸບສະພາໄຣຊ໌ສະທັກອີກເທື່ອໜຶ່ງ ແລະກຳໜົດການເລືອກຕັ້ງໄວ້ຕົ້ນເດືອນມີນາວັນທີ່ 27 ກຸມພາ ຄ.ສ. 1933 ອາຄານໄຣຊ໌ສະທັກຖືກວາງເພີງ ເກີລິງກ່າວໂທດວ່າເປັນແຜນການຄອມມິວນິສ ເພາະມາລີນັສ ຟານ ເດີ ລູບເບ (Marinus van der Lubbe) ຖືກພົບຕົວໃນອາຄານທີ່ເພີງກຳລັງລຸກໄໝ້ຢູ່ນັ້ນດ້ວຍ ການກະຕຸ້ນຮິດແລ ຮິນແດນບູກຕອບສະໜອງໂດຍອອກ[[ກິດສະດີເພີງໄໝ້ໄຣຊ໌ສະທັກ]] 28 ກຸມພາ ເຊິ່ງຍັບຍັ້ງສິດທິຂັ້ນພື້ນຖານ ຮວມທັ້ງໝາຍສັ່ງໃຫ້ສົ່ງຕົວຜູ້ຖືກຄຸມຂັງມາສານ (habeas corpus) ກິດຈະກຳຂອງພັກຄອມມິວນິສເຢຍລະມັນຖືກປາບປາມແລະສະມາຊິກພັກຄອມມິວນິສເຢຍລະມັນຮາວ 4,000 ຄົນຖືກຈັບກຸມ ນັກວິໄຈ ຮວມທັງວິນລຽມ ແອລ. ຊິເລີ ແລະ ອະລັນ ບູລັອກ ເຫັນວ່າ NSDAP ເອງເປັນຜູ້ຮັບຜິດຊອບຕໍ່ການວາງເພີງນັ້ນ

ນອກເໜືອໄປຈາກລົນນະລົງທາງການເມືອງ NSDAP ຍັງມີສ່ວນກັບຄວາມຮຸນແຮງກຶ່ງທະຫານແລະການຂະຫຍາຍການໂຄສະນາຊວນເຊື່ອຕໍ່ຕ້ານຄອມມິວນິສໃນຊ່ວງກ່ອນການເລືອກຕັ້ງ ໃນວັນເລຶອກຕັ້ງ 6 ມີນາ ຄ.ສ. 1933 ສ່ວນແບ່ງຄະແນນສຽງຂອງ NSDAP ເພີ່ມຂຶ້ນເປັນ 43.9% ແລະພັກທີ່ໄດ້ຮັບບ່ອນນັ່ງຫຼາຍທີ່ສຸດໃນລັດຖະສະພາ ຢ່າງໃດກໍດີ ພັກຂອງຮິດແລບໍ່ສາມາດຄອງສຽງຂ້າງຫຼາຍຢ່າງສົມບູນໄດ້ ຈຳຕ້ອງຮ່ວມລັດຖະບານກັບ DNVP ອີກຄັ້ງ

=== ວັນພັອດສະດຳແລະລັດຖະບັນຍັດມອບອຳນາດ ===
[[File:Bundesarchiv Bild 183-S38324, Tag von Potsdam, Adolf Hitler, Paul v. Hindenburg.jpg|thumb|เพาล์ ฟอน ฮินเดนบูร์กกับอดอล์ฟ ฮิตเลอร์ 21 มีนาคม ค.ศ. 1933|ເພົາ ຟອນ ຮິນແດນບູກກັບເອດັອບ ຮິດເລີ 21 ມີນາ ຄ.ສ. 1933]]
ວັນທີ່ 21 ມີນາ ຄ.ສ. 1933 ມີການຕັ້ງໄຣຊ໌ສະທັກໃໝ່ຂຶ້ນໃນພິທີເປີດທີ່ໂບດແກລິຊັນໃນພັອດສະດຳ &quot;ວັນພັອດສະດຳ&quot; ນີ້ຈັດຂຶ້ນເພື່ອສະແດງຄວາມສາມັກຄີລະຫວ່າງຂະບວນການນາຊີກັບອະພິຊົນແລະທະຫານປຣັສເຊຍເກົ່າ ຮິດແລປາກົດກາຍໃນຊຸດມໍນິງໂຄ້ດ ເຊິ່ງເປັນຊຸດພິທີການກາງວັນ ແລະທັກທາຍປະທານາທິບໍດີຟອນ ຮິນແດນບູກຢ່າງຖ່ອມຕົນ

ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ມາເຊິ່ງການຄວບຄຸມທາງການເມືອງເຕັມທີ່ໂດຍບໍ່ຕ້ອງກຸມສຽງຂ້າງຫຼາຍເດັດຂາດໃນລັດຖະສະພາ ລັດຖະບານຂອງຮິດແລນຳແອແມັກທິກຸງສະເກເຊັດ ([[ລັດຖະບັນຍັດມອບອຳນາດ]]) ຂຶ້ນອອກສຽງໃນໄຣຊ໌ສະທັກທີ່ເພິ່ງເລືອກຕັ້ງໃໝ່ ລັດຖະບັນຍັດດັງກ່າວມອບອຳນາດນິຕິບັນຍັດເຕັມໃຫ້ແກ່ຄະນະລັດຖະມົນຕີຂອງຮິດແລເປັນເວລາ 4 ປີແລະອະນຸຍາດໃຫ້ປ່ຽນວິທີປະຕິບັດຈາກລັດຖະທຳມະນູນໄດ້ (ໂດຍມີຂໍ້ຍົກເວັ້ນບາງປະການ) ຮ່າງລັດຖະບັນຍັດຕ້ອງການສຽງຂ້າງຫຼາຍສອງໃນສາມຈຶງຜ່ານພັກນາຊີໃຊ້ບົດບັນຍັດແຫ່ງກິດສະດີກາເພີງໄໝ້ໄຣຊ໌ສະທັກກັນບໍ່ໃຫ້ຜູ້ແທນສັງຄົມປະຊາທິປະໄຕຫຼາຍຄົນເຂົ້າປະຊຸມ ຂະນະທີ່ພັກຄອມມິວນິສຖືກຍຸບໄປກ່ອນແລ້ວ

ວັນທີ່ 23 ມີນາ ໄຣຊ໌ສະທັກປະຊຸມທີ່ໂຮງອຸປະລາກອນຄຣອລພາຍໃຕ້ສະຖານະການວຸ້ນວາຍ ຊາຍເອສເອເປັນແຖວປະຕິບັດໜ້າທີ່ຮັກສາຄວາມປອດໄພພາຍໃນອາຄານຂະນະທີ່ຄົນກຸ່ມໃຫຍ່ດ້ານນອກຄັດຄ້ານກົດໝາຍທີ່ສະເໜີຕະໂກນຄຳຂວັນແລະຄຸກຄາມສະມາຊິກລັດຖະສະພາກຳລັງມາເຖິງ ຖານະຂອງພັກກາງ ພັກໃຫຍ່ທີ່ສຸດອັນດັບສາມໃນໄຣຊ໌ສະທັກກາຍມາເປັນເດັດຂາດຫຼັງຮິດແລໃຫ້ຄຳໝັ້ນດ້ວຍວາຈາແກ່ ຜູ້ນຳພັກ ລຸດ ວິກ ຄາສ ວ່າ ປະທານາທິບໍດີຟອນ ຮິນແດນບູກຈະຍັງຄົງມີອຳນາດຍັບຍັ້ງ (veto) ຄາສຈຶງປະກາດວ່າພັກຈະສະນັບສະໜຸນລັດຖະບັນຍັດມອບອຳນາດ ທ້າຍສຸດລັດຖະບັນຍັດມອບອຳນາດຜ່ານດ້ວຍສຽງ 441-84 ໂດຍມີທຸກພັກ ຍົກເວັ້ນພັກສັງຄົມປະຊາທິປະໄຕເຫັນຊອບ ລັດຖະບັນຍັດມອບອຳນາດ ລັດຖະບັນຍັດມອບອຳນາດຮ່ວມກັບກິດສະດີກາເພີງໄໝ້ໄຣຊ໌ສະທັກປ່ຽນລັດຖະບານຂອງຮິດແລເປັນຜະເດັດການກົດໝາຍໂດຍພຶດຕິໄນ

=== ການປົດວິໄສທີ່ເຫຼືອ ===
ເມື່ອມີອຳນາດຄວບຄຸມເຕັມເໜືອອຳນາດນິຕິບັນຍັດແລະບໍລິຫານແລ້ວ ຮິດແລແລະພັນທະມິດທາງການເມືອງຂອງເຂົາເລິ່ມການປາບຄູ່ແຂ່ງການເມືອງທີ່ເຫຼືອຢ່າງເປັນລະບົບພັກສັງຄົມປະຊາທິປະໄຕຖືກຍຸບຕາມພັກຄອມມິວນິສແລະສິນຊັບທັງໝົດຖືກຍຶດ ຂະນະທີ່ຕົວແທນສະຫະພາບແຮງງານທັງໝົດຖືກບີບໃຫ້ຍຸບແລະຜູ້ນຳຖືກຈັບກຸມ ບາງຄົນຖືກສົ່ງໄປຍັງ[[ຄ່າຍກັກກັນ]] ອົງການສະຫະພາບໃໝ່ຖືກຈັດຕັ້ງຂຶ້ນ ໂດຍເປັນຕົວແທນຂອງຄົນງານ ນາຍຈ້າງ ແລະເຈົ້າຂອງບໍລິສັດທຸກຄົນເປັນກຸ່ມດຽວ ສະຫະພາບແຮງງານໃໝ່ນີ້ສະທ້ອນແນວຄິດຊາດສັງຄົມນິຍົມໃນວິນຍານແຫ່ງ &quot;ໂຟກສະເກໄມຊັບ&quot; (ຊຸມຊົນເຊື້ອຊາດເຢຍລະມັນ) ຂອງຮິດແລ

ເມື່ອຮອດປາຍເດືອນມິຖຸນາ ພັກອື່ນໆ ກໍໄດ້ຖືກຍຸບໄປຈົນໝົດ ແລະດ້ວຍຄວາມຊ່ອຍເຫຼືອຂອງເອສເອ ຮິດແລກົດດັນໃຫ້ພັກລັດຖະບານຜະສົມໃນນາມຂອງເຂົາ ຮູແກນແບກ ລາອອກ ວັນທີ່ 14 ກໍລະກົດ ຄ.ສ. 1933 ພັກນາຊີຂອງຮິດແລໄດ້ຮັບການປະກາດໃຫ້ເປັນພັກການເມືອງຊອບດ້ວຍກົດໝາຍພັກດຽວໃນເຢຍລະມັນ ຂໍ້ຮຽກຮ້ອງຂອງເອສເອໃຫ້ມີອຳນາດທາງການເມືອງແລະການທະຫານເພີ່ມຂຶ້ນສ້າງຄວາມກັງວົນຢ່າງຫຼາຍໃນໝູ່ຜູ້ນຳທາງທະຫານ ອຸສາຫະກຳແລະການເມືອງ ຮິດແລສະໜອງໂດນກວາດລ້າງຜູ້ນຳເອສເອທັງໝົດ ໃນເຫດການເຊິ່ງຕໍ່ມາເອິ້ນວ່າ ຄືນແຫ່ງມີດຍາວ (Night of the Long Knives) ລະຫວ່າງວັນທີ່ 30 ມິຖຸນາເຖິງ 2 ກໍລະກົດ ຄ.ສ. 1934 ຮິດແລຕັ້ງເປົ້າໝາຍແອນ ເລີມ ແລະຄູ່ແຂ່ງການເມືອງຄົນອື່ນ (ເຊັ່ນ ເກກໍ ສະທຣັສແຊແລະອະດີດນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຄຸດ ຟອນ ຊະໄລແຊ) ເລີມແລະຜູ້ນຳເອສເອຄົນອື່ນໆ ຮ່ວມກັບຄູ່ແຂ່ງການເມືອງຂອງຮິດແລຈຳນວນໜຶ່ງ ຖືກລ້ອມ ຈັບກຸມ ແລະຍິງຖິ່ມ ຂະນະທີ່ປະຊາຄົມລະຫວ່າງປະເທດແລະຊາວເຢຍລະມັນບາງຄົນຕະໜົກຕໍ່ການຄາດຕະກຳ ຊາວເຢຍລະມັນຫຼາຍຄົນມອງວ່າຮິດແລກຳລັງຟື້ນຟູລະບຽບ

ວັນທີ່ 2 ສິງຫາ ຄ.ສ. 1934 ປະທານາທິບໍດີຟອນ ຮິນແດນບູກເຖິງແກ່ກຳ ໜຶ່ງວັນກ່ອນໜ້ານັ້ນ ຄະນະລັດຖະມົນຕີໄດ້ຜ່ານກົດໝາຍໃຫ້ມີຜົນໃຊ້ບັງຄັບເມື່ອຮິນແດນບູກເສຍຊີວິດ ເຊິ່ງລົ້ມລ້າງຕຳແໜ່ງປະທານາທິບໍດີແລະຮວມອຳນາດຂອງປະທານາທິບໍດີນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຮິດແລຈຶງກາຍມາເປັນທັງປະມຸກແຫ່ງລັດແລະປະມຸກລັດຖະບານ ມີຊື່ທາງການວ່າ [[ຟືແລ|ຟືແລອຸນໄຣຊ໌ສະຄັນຊະແລ]] (ຜູ້ນຳແລະນາຍົກລັດຖະມົນຕີ) ກົດໝາຍນີ້ແທ້ຈິງແລ້ວລະເມີດລັດຖະບັນຍັດມອບອຳນາດ ຂະນະທີ່ລັດຖະບັນຍັດມອບອຳນາດຈະໃຫ້ຮິດແລປ່ຽນວິທີປະຕິບັດຈາກລັດຖະທຳມະນູນໄດ້ແຕ່ຫ້າມເຂົາຊັດເຈນບໍ່ໃຫ້ຜ່ານກົດໝາຍໃດໆ ທີ່ຂັດກັບຕຳແໜ່ງປະທານາທິບໍດີ ໃນ ຄ.ສ. 1932 ມີການແກ້ໄຂລັດຖະທຳມະນູນເພື່ອໃຫ້ປະທານສານຍຸດຕິທຳສູງສຸດ ບໍ່ແມ່ນນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຮັກສາການແທນປະທານາທິບໍດີລະຫວ່າງທີ່ມີການເລືອກຕັ້ງໃໝ່ດ້ວຍ ກົດໝາຍນີ້ ຮິດແລໄດ້ປົດທາງແກ້ສຸດທ້າຍຕາມກົດໝາຍທີ່ຈະຖອດເຂົາອອກຈາກຕຳແໜ່ງ

ໃນຖານະປະມຸກແຫ່ງລັດ ຮິດແລຈຶງເປັນຜູ້ບັນຊາການທະຫານສູງສຸດ ການມອບສັດປະຕິຍານຂອງທະຫານແລະກະສາສີຕາມປະເພນີຖືກປ່ຽນເປັນການຍືນຍັນຄວາມພັກດີຕໍ່ຮິດແລໂດຍກົງ ຫຼາຍກວ່າຕຳແໜ່ງຜູ້ບັນຊາການສູງສຸດ ວັນທີ່ 19 ສິງຫາ ການຮວມຕຳແໜ່ງປະທານາທິບໍດີກັບນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄດ້ຮັບການອະນຸມັດໂດຍການລົງປະຊາມັດຕິ ເຊິ່ງໄດ້ຮັບສຽງສະນັບສະໜຸນ 90% ຂອງຜູ້ອອກມາໃຊ້ສິດ

ຕົ້ນ ຄ.ສ. 1938 ຮິດແລບັງຄັບໃຫ້ລັດຖະມົນຕີສົງຄາມ ຈອມພົນ ແວແນ ຟອນ ບອມແບກ ລາອອກ ເມື່ອສຳນວນຕຳລວດພົບວ່າ ພັນລະຍາໃໝ່ຂອງບອມແບກເຄີຍມີປະຫວັດເປັນໂສເພນີ ຮິດແລຖອດຜູ້ບັນຊາການທະຫານບົກ ພົນເອກ ແວແນ ຟອນ ຟິດ ຫຼັງ[[ຊຸທສະທັພເຟລ]] (ເອສເອສ) ສ້າງຂໍ້ກ່າວຫາວ່າເຂົາມີສ່ວນໃນຄວາມສັມພັນຮ່ວມເພດ ຊາຍທັງຄູ່ໄດ້ສູນເສຍຄວາມໂປດປານເມື່ອພວກເຂົາຄັດຄ້ານຂໍ້ຮຽກຮ້ອງຂອງຮິດແລທີ່ໃຫ້ທັງສອງກຽມກອງທັບບົກໃຫ້ພ້ອມເຂົ້າສູ່ສົງຄາມ ພາຍໃນ ຄ.ສ. 1938 ຮິດແລໃຊ້ກໍລະນີນີ້ທີ່ເອິ້ນວ່າກໍລະນີອື້ສາວບອມແບກ-ຟິດ ເພື່ອຮວມການຄວບຄຸມກອງທັບ ເຂົາດຳລົງຕຳແໜ່ງຜູ້ບັນຊາການທະຫານສູງສຸດແທນບອມແບກ ດັງນັ້ນ ຈຶງສາມາດບັງຄັບບັນຊາກອງທັບໄດ້ໂດຍກົງ ເຂົາປ່ຽນຕົວລັດຖະມົນຕີສົງຄາມກັບໂອແບຄອມມັນໂດແດເວມັກ (ກອງບັນຊາການທະຫານສູງສຸດ ຫຼື OKW) ນຳໂດຍ ພົນເອກ ວິນເຮມ ໄຄເທລ ວັນດຽວກັນ ພົນເອກ 16 ນາຍຖືກຖອດອອກຈາກຕຳແໜ່ງ ແລະ 44 ນາຍຖືກຍ້າຍ ທັງໝົດຖືກສົງໄສວ່າບໍ່ນິຍົມນາຊີພໍ ເມື່ອຮອດເດືອນກຸມພາ ຄ.ສ. 1938 ພົນເອກອື່ນອີກ 12 ນາຍຖືກປົດ

ຫຼັງໄດ້ເສີມສ້າງອຳນາດການເມືອງຂອງເຂົາແລ້ວ ຮິດແລປາບປາມຫຼືກຳຈັດຄູ່ແຂ່ງຂອງເຂົາດ້ວຍ ກະບວນການຊື່ [[ໄກຊັນທຸງ]] (&quot;ຈັດແຖວ&quot;) ເຂົາພະຍາຍາມຫາການສະນັບສະໜຸນຈາກສາທາລະນະເພີ່ທເຕີມໂດຍສັນຢາຈະກັບຜົນຂອງພາວະເສດຖະກິດຕົກຕ່ຳແລະສົນທິສັນຢາແວຊາຍ

== ຈັກກະວັດໄຣຊ໌ທີ່ສາມ ==
=== ເສດຖະກິດແລະວັດທະນະທຳ ===

[[ຮູບ:Bundesarchiv Bild 102-04062A, Nürnberg, Reichsparteitag, SA- und SS-Appell.jpg|thumb|left|upright|&quot;โทเทเนรุง&quot; (สรรเสริญผู้ตาย) บนระเบียงหน้า &quot;เอเรนฮัลเลอ&quot; (หอเกียรติยศ) ในฉากหลังเป็นที่ชุมนุมนาซี &quot;เอเรนทรีบือเน&quot; (เวทีเกียรติยศ) รูปจันทร์เสี้ยว ใน[[การชุมนุมที่เนือร์นแบร์ก]]|&quot;ໂທເທເນລຸງ&quot; (ສັນເສີນຜູ້ຕາຍ) ບົນລະບຽງໜ້າ &quot;ເອເລນຮັນເລິ&quot; (ຫໍກຽດຕິຍົດ) ໃນສາກຫຼັງເປັນທີ່ຊຸມນຸມນາຊີ &quot;ເອເລນທີບືເນ&quot;(ເວທີກຽດຕິຍົດ) ຮູບຈັນສ້ຽວ ໃນ[[ການຊຸມນຸມທີ່ເນືອນແບກ]] ກັນຍາ ຄ.ສ. 1934]]
ໃນຄ.ສ. 1935 ຮິດແລແຕ່ງຕັ້ງຮະຈັນມາ ຊັກເປັນຜູ້ມີອຳນາດເຕັມດ້ານເສດຖະກິດສົງຄາມ ຮັບຜິດຊອບການກຽມເສດຖະກິດເພື່ອສົງຄາມ ການຟື້ນຟູບູລະນະແລະການຕິດອາວຸດໃໝ່ໄດ້ຮັບຈັດຫາເງິນທຸນຜ່ານເມໂຟບິນ ການພິມເງິນ ແລະການຍຶດສິນຊັບຂອງຜູ້ທີ່ຖືກຈັບກຸມໃນຂໍ້ຫາ[[ສ້ຽນໜາມແຜ່ນດິນ]]ຮວມທັງຍິວ ການວ່າງງານລົດລົງຢ່າງຫຼາຍ ຈາກຫົກລ້ານຄນໃນ ຄ.ສ. 1932 ເຫຼືອໜຶ່ງລ້ານຄົນໃນ ຄ.ສ. 1936 ຮິດເປັນຜູ້ດູແລໜຶ່ງໃນໂຄງການພັດທະນາສາທາລະນູປະໂພກໜຶ່ງໃນຄັ້ງໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນປະຫວັດສາດເຢຍລະມັນ ເຊິ່ງນຳໄປສູ່ການກໍ່ສ້າງເຂື່ອນ [[ອໍໂຕບານ|ທາງຫຼວງ]] ທາງລົດໄຟແລະງານສາທາລະນະອື່ນໆ ຄ່າຈ້າງລົດລົງເລັກໜ້ອຍໃນຊ່ວງປີກ່ອນສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ສອງເມື່ອທຽບກັບໃນສະໄໝໄວມາ ຂະນະທີ່ຄ່າຄອງຊີບເພີ່ມຂຶ້ນ 25%

ລັດຖະບານຮິດແລສະນັບສະໜຸນສະຖາປັດຕະຍະກຳຢ່າງກວ້າງຂວາງ ອັນແບດ ສະແພ ຜູ້ນຳການຕີຄວາມແບບຄາສສິກຂອງຮິດແລນຳໄປກັບວັດທະນະທຳເຢຍລະມັນຖືກກຳໜົດໃຫ້ຮັບຜິດຊອບການປະຕິສັງຂອນສະຖາປັດຕະຍະກຳໃນເບີລິນ ຮິດແລເປີດ[[ໂອລິມປິກລະດູຮ້ອນ 1936|ກີລາໂອລິມປິກລະດູຮ້ອນ]]ໃນເບີລິນ

=== ການສ້າງເສີມອາວຸດແລະພັນທະມິດໃໝ່ ===
ໃນການປະຊຸມກັບຜູ້ນຳທາງທະຫານຂອງເຢຍລະມັນເມື່ອວັນທີ່ 3 ກຸມພາ ຄ.ສ. 1933 ຮິດແລກ່າວເຖິງ &quot;ການພິຊິດເພື່ອເລແບນສະເລົາໃນທາງຕາເວັນອອກແລະເຮັດໃຫ້ເປັນເຢຍລະມັນຢ່າງໄຣ້ຄວາມປານີ&quot; ເປັນມຸ່ງໝາຍນະໂຍບາຍຕ່າງປະເທດສູງສຸດຂອງເຂົາ ໃນເດືອນມີນາ ເຈົ້າຊາຍແບນາດ ວິນແຮມ ຟອນ ບືໂລ ເລຂາທິການເອົາສວະແວທີເກສອັມ (ກະຊວງການຕ່າງປະເທດ) ອອກຖະແຫຼງການໃຫຍ່ເຖິງເປົ້າປະສົງຂອງນະໂຍບາຍຕ່າງປະເທດເຢຍລະມັນ ຄື ອັນຊະລູດກັບໂອຕະລິດ ການຟື້ນຟູພົມແດນແຫ່ງຊາດຂອງເຢຍລະມັນໃນ ຄ.ສ. 1914 ການປະຕິເສດການຈຳກັດທາງທະຫານພາຍໃຕ້[[ສົນທິສັນຢາແວຊາຍ]] ການໄດ້ອະດີດອານານິຄົມເຢຍລະມັນແອຟິກາຄືນແລະເຂດອິດທິພົນຂອງເຢຍລະມັນໃນເອີລົບຕາເວັນອອກ ຮິດແລພົບວ່າເປົ້າໝາຍຂອງບືໂລນັ້ນຖ່ອມເກີນໄປ ໃນສຸນທໍລະພົດຂອງເຂົາຊ່ວງນີ້ ເຂົາເນັ້ນຍ້ຳເປົ້າໝາຍຂອງນະໂຍບາຍແລະຄວາມເຕັມໃຈເຮັດງານພາຍໃນຄວາມຕົກລົງລະຫວ່າງປະເທດຢ່າງສັນຕິ ໃນການປະຊຸມຄະນະລັດຖະມົນຕີທຳອິດໃນ ຄ.ສ. 1933 ຮິດແລຈັດລຳດັບລາຍຈ່າຍທາງທະຫານມາກ່ອນເງິນຊ່ອຍເຫຼືອຜູ້ວ່າງງານ

ເຢຍລະມັນຖອນຕົວຈາກ[[ສັນນິບາດຊາດ]]ແລະການປະຊຸມປົດອາວຸດໂລກໃນເດືອນຕຸລາ ຄ.ສ. 1933 ໃນເດືອນມີນາ ຄ.ສ. 1935 ຮິດແລປະກາດຂະຫຍາຍກຳລັງພົນແວມັກເປັນ 600,000 ນາຍ ຫົກເທົ່າຂອງຈຳນວນສົນທິສັນຢາແວຊາຍອະນຸຍາດ ຮວມເຖິງການພັດທະນາກອງທັບອາກາດ (ລຸບວັບເຟີ)ແລະການຕື່ມຂະໜາດກອງທັບເຮືອ (ຄີກສະມາລີເນີ) ອັງກິດ ຝະລັ່ງ ອິຕາລີແລະສັນນິບາດຊາດປະນາມແຜນການເຫຼົ່ານີ້ວ່າເປັນການລະເມີດສົນທິສັນຢາແວຊາຍ ຄວາມຕົກລົງນາວິກອັງກິດ-ເຢຍລະມັນ ວັນທີ່ 18 ມິຖຸນາ ຄ.ສ. 1935 ອະນຸຍາດລະວາງນ້ຳໜັກຂອງກອງທັບເຮືອເຢຍລະມັນເພີ່ມຂຶ້ນເປັນ 35% ຂອງລາຊະນາວີອັງກິດ ຮິດແລຮຽກການລົງນາມຄວາມຕົກລົງດັງກ່າວວ່າເປັນ &quot;ວັນທີ່ສຸກທີ່ສຸດໃນຊີວິດເຂົາ&quot; ດັງທີ່ເຂົາເຊື່ອວ່າຄວາມຕົກລົງນີ້ແມ່ນຈຸດເລິ່ມຕົ້ນຂອງພັນທະມິດອັງກິດ-ເຢຍລະມັນທີ່ເຂົາໄດ້ທຳນາຍໄວ້ໃນ''ໄມນ໌ຄັມພ໌'' ຝະລັ່ງແລະອິຕາລີບໍ່ໄດ້ຮັບການປຶກສາກ່ອນລົງນາມ ເຊິ່ງເປັນການບັ່ນທອນສັນນິບາດຊາດໂດຍກົງ ແລະຖິ່ມສົນທິສັນຢາແວຊາຍບົນຫົນທາງສູ່ຄວາມບໍ່ລົງຮອຍກັນ

ເຢຍລະມັນຍຶດຄອງເຂດປອດທະຫານໃນ[[ໄຣນ໌ແລນ]]ອີກຄັ້ງໃນເດືອນມີນາ ຄ.ສ. 1936 ອັນເປັນການລະເມີດສົນທິສັນຢາແວຊາຍ ຮິດແລສົ່ງກຳລັງເຂົ້າໄປໃນແອສະປາຍເພື່ອສະນັບສະໜຸນພົນເອກ[[ຟຣັນຊິສໂກ ຟຣັງໂກ|ຟຣັງ ໂກ]] ຫຼັງໄດ້ຮັບການຂໍຄວາມຊ່ອຍເຫຼືອໃນເດືອນກໍລະກົດ ຄ.ສ. 1936 ໃນຂະນະດຽວກັນ ຮິດແລພະຍາຍາມສ້າງພັນທະມິດອັງກິດ-ເຢຍລະມັນຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ໃນສະໜອງຕໍ່ວິກິດເສດຖະກິດທີ່ລຸກລາມຂຶ້ນອັນເກີດຈາກຄວາມພະຍາຍາມສ້າງເສີມອາວຸດຂຶ້ນໃໝ່ ຮິດແລຈຶງອອກບັນທຶກຂໍ້ຄວາມສັ່ງແຮມັນ ເກີລິງເພື່ອດຳເນິນການແຜນການສີ່ປີເພື່ອໃຫ້ເຢຍລະມັນພ້ອມເຮັດສົງຄາມພາຍໃນສີ່ປີຂ້າງໜ້າ &quot;ບັນທຶກຂໍ້ຄວາມແຜນການສີ່ປີ&quot; ເດືອນສິງຫາ ຄ.ສ. 1936 ກຳໜົດການຕໍ່ສູ້ສຸດກຳລັງລະຫວ່າງ &quot;ຍິວ-ບານເຊວິກ ກັບຊາດສັງຄົມນິຍົມເຢຍລະມັນ ເຊິ່ງໃນມຸມມອງຂອງຮິດແລຈຳເປັນຕ້ອງມີຄວາມພະຍາຍາມທີ່ຜູກມັດໃນການເສີມສ້າງອາວຸດໂດຍບໍ່ຄຳນຶງເຖິງມູນຄ່າເສດຖະກິດ

ເຄົາກາແລອັດໂຊ ຊີອາໂນ ລັດຖະມົນຕີຕ່າງປະເທດຂອງລັດຖະບານ[[ເບນິໂຕ ມຸສໂສລິນີ]] ປະກາດອັກສະລະຫວ່າງເຢຍລະມັນກັບອິຕາລີ ແລະໃນວັນທີ່ 25 ພະຈິກ ເຢຍລະມັນລົງນາມໃນ[[ສົນທິສັນຢາຕໍ່ຕ້ານອົງການຄອມມິວນີສສາກົນ]]ກັບຢີ່ປຸ່ນ ອັງກິດ ຈີນ ອິຕາລີແລະໂປແລນໄດ້ຮັບເຊີນໃຫ້ເຂົ້າຮ່ວມສົນທິສັນຢາດັງກ່າວດ້ວຍ ແຕ່ມີພຽງອິຕາລີເທົ່ານັ້ນທີ່ລົງນາມໃນ ຄ.ສ. 1937 ຮິດແລລະທິ້ງຄວາມຝັນພັນທະມິດອັງກິດ-ເຢຍລະມັນ ໂດຍກ່າວໂທດວ່າຜູ້ນຳອັງກິດ &quot;ບໍ່ເໝາະສົມ&quot;  ເຂົາຈັດການປະຊຸມລັບທີ່ທຳນຽບລັດຖະບານໄຣຊ໌ກັບລັດຖະມົນຕີສົງຄາມແລະຕ່າງປະເທດ ຕະຫຼອດຈົນຫົວໜ້າທາງທະຫານໃນເດືອນພະຈິກປີນັ້ນ ຕາມ[[ບັນທຶກຂໍ້ຄວາມຮອສສະບັກ]] ຮິດແລຖະແຫຼງເຈດຕະນາໃນການໄດ້ມາເຊິ່ງເລແບນສະເຣາມ໌ສຳລັບຊາວເຢຍລະມັນແລະສັ່ງກຽມເຮັດສົງຄາມໃນທາງຕາເວັນອອກ ເຊິ່ງຈະເລິ່ມບໍ່ຊ້າກວ່າ ຄ.ສ. 1943 ເຂົາຖະແຫຼງບັນທຶກການປະຊຸມຖືວ່າເປັນ &quot;ພິໄນກຳການເມືອງ&quot; ໃນກໍລະນີເຂົາເສຍຊີວິດ ເຂົາຮູ້ສຶກວ່າວິກິດເສດຖະກິດເຢຍລະມັນໄດ້ມາຮອດຈຸດທີ່ມາດຕະຖານການຄອງຊີບໃນເຢຍລະມັນຖົດຖອຍຮຸນແຮງຈົນຕ້ອງໃຊ້ສະເພາະນະໂຍບາຍກ້າວຮ້າວທາງທະຫານ ຄື ຍຶດ[[ໂອຕະລິດ]]ແລະ[[ເຊໂກສະໂວເກຍ]]ເທົ່ານັ້ນ ຮິດແລກະຕຸ້ນການປະຕິບັດຢ່າງຣວດເຣັວ ກ່ອນທີ່ອັງກິດແລະຝະລັ່ງຈະເປັນຜູ້ນຳການແຂ່ງຂັນອາວຸດຢ່າງຖາວອນ ຕົ້ນ ຄ.ສ. 1938 ຕາມຕິດກໍລະນີອື້ສາວບອມແບກ-ຟຣິທ ຮິດແລຖືສິດຄວບຄຸມນະໂຍບາຍທາງທະຫານ-ຕ່າງປະເທດ ໂດຍປົດນອຍລັດຈາກຕຳແໜ່ງໂອແບສເທຍ ເບແຟລຊາແບ ແດ ເວມັກ (ຜູ້ບັນຊາການທະຫານສູງສຸດ) ຈາກຕົ້ນ ຄ.ສ. 1938 ສືບມາ ຮິດແລດຳເນິນນະໂຍບາຍຕ່າງປະເທດເຊິ່ງມີສົງຄາມເປັນເປົ້າໝາຍສູງສຸດ

=== ກາງລ້າງຊາດ ===
{{See also|ໂຮໂລໂກດ}}
ມະໂນທັດຫຼັກຂອງນາຊີ ຄື ແນວຄິດຄວາມສະອາດເຊື້ອຊາດ ວັນທີ່ 15 ກັນຍາ ຄ.ສ. 1935 ເຂົາສະເໜີກົດໝາຍສອງສະບັບ ເຊິ່ງຮູ້ຈັກກັນໃນຊື່ [[ກົດໝາຍເນືອນແບກ]] ແກ່ໄຣຊ໌ສະທັກ ກົດໝາຍນີ້ຫ້າມການສົມລົດລະຫວ່າງຜູ້ທີ່ບໍ່ແມ່ນຍິວກັບເຢຍລະມັນເຊື້ອສາຍຍິວ ແລະຫ້າມການຈ້າງສະຕີບໍ່ແມ່ນຍິວອາຍຸຕ່ຳກວ່າ 45 ປີໃນຄົວເຮືອນຍິວ ກົດໝາຍກີດກັນຜູ້ທີ່ &quot;ບໍ່ແມ່ນອາລະຍັນ&quot; ຈາກຜົນປະໂຫຍດພົນລະເມືອງເຢຍລະມັນ ນະໂຍບາຍສຸພັນທຸສາດຊ່ວງທຳອິດຂອງຮິດແລມຸ່ງໄປຍັງເດັກທີ່ບົກພ່ອງທາງກາຍແລະການພັດທະນາໃນໂຄງການທີ່ຖືກຂະໜານນາມວ່າ ການປະຕິບັດບຣັນ (Action Brandt) ແລະພາຍຫຼັງອະນຸມັດໂຄງການກາລຸນຍະຄາດແກ່ຜູ້ໃຫຍ່ທີ່ບົກພ່ອງທາງຈິດແລະກາຍຢ່າງຮ້າຍແຮງ ເຊິ່ງປັດຈຸບັນມັກເອິ້ນວ່າ ການປະຕິບັດເທ4 (Action T4)

ແນວຄິດເລແບນສະເຣາມ໌ຂອງຮິດແລ ເຊິ່ງຮັບຫຼັກການໃນໄມຄັມພ໌ ມຸ່ງການໄດ້ມາເຊິ່ງດິນແດນໃໝ່ສຳລັບການຕັ້ງຖິ່ນຖານຂອງຊາວເຢຍລະມັນໃນເອີລົບຕາເວັນອອກ ເຈເນຣັລ ພັນໂອສ (&quot;ແຜນການທົ່ວໄປສຳລັບທາງຕາເວັນອອກ&quot;) ກຳໜົດໃຫ້ປະຊາກອນໃນເອີລົບຕາເວັນອອກແລະສະຫະພາບໂຊວຽດສ່ວນທີ່ຖືກຍຶດຄອງເນລະເທດໄປຍັງໄຊບີເລຍຕາເວັນຕົກ ເພື່ອໃຊ້ເປັນແຮງງານທາດຫຼືສັງຫານທິ້ງ ດິນແດນທີ່ຖືກພິຊິດຈະຖືກຕັ້ງເປັນອານານິຄົມຂອງຜູ້ຕັ້ງຖິ່ນຖານຊາວເຢຍລະມັນຫຼືທີ່ຖືກເຮັດໃຫ້ເປັນເຢຍລະມັນ ແຜນການເດີມກຳໜົດໃຫ້ກະບວນການນີ້ເລິ່ມຕົ້ນຫຼັງການພິຊິດສະຫະພາບໂຊວຽດ ແຕ່ບໍ່ເປັນຜົນ ຮິດແລຈຶງເລື່ອນແຜນການອອກໄປ ຈົນຮອດເດືອນມັງກອນ ຄ.ສ. 1942 ການຕັດສິນໃຈນີ້ໄດ້ນຳໄປຍັງການສັງຫານຊາວຍິວແລະຜູ້ຖືກເນລະເທດອື່ນເຊິ່ງຖືກພິຈາລະນາວ່າບໍ່ພຶງປາດຖະໜາ

[[ໂຮໂລໂກດ]] ({{lang-en|The Holacuast}}) (''Endlösung der jüdischen Frage'' ຫຼື &quot;[[ການແກ້ປັນຫາຊາວຍິວຄັ້ງສຸດທ້າຍ]]&quot;) ຈັດຂຶ້ນແລະດຳເນິນການໂດຍໄຮລິດ ຮິມເລີແລະໄຣນາດ ໄຮດິດບັນທຶກການປະຊຸມວັນເຊ ເຊິ່ງຈັດຂຶ້ນເມື່ອວັນທີ່ 20 ມັງກອນ ຄ.ສ. 1942 ແລະນຳໂດຍໄຣນາດ ໄຮດິດ ຮ່ວມກັບເຈົ້າໜ້າທີ່ນາຊີອາວຸໂສອື່ນອີກສິບຫ້າຄົນເປັນຫຼັກຖານຊັດເຈນທີ່ສຸດເຖິງການວາງແຜນໂຮໂລໂກດຢ່າງເປັນລະບົບ ວັນທີ່ 22 ກຸມພາ ມີບັນທຶກຄຳກ່າວຂອງຮິດແລຕໍ່ເພື່ອນຮ່ວມວຽກ &quot;ສຸຂະພາບດີຂອງເຮົາຈະຟື້ນຄືນກໍດ້ວຍການສັງຫານຍິວເທົ່ານັ້ນ&quot; ມີຄ່າຍກັກກັນແລະ[[ຄ່າຍມໍລະນະ]]ນາຊີປະມານສາມສິບແຫ່ງໃຊ້ເພື່ອວັດຖຸປະສົງນີ້ຈົນຮອດລະດູຮ້ອນ [[ຄ.ສ. 1942]] ບ່ອນຕັ້ງຄ່າຍກັກກັນເອົາວິດຖືກດັດແປງໃຫ້ສາມາດຮອງຮັບຜູ້ຖືກເນລະເທດຈຳນວນຫຼາຍເພື່ອສັງຫານຫຼືໃຊ້ແຮງງານທາດ

[[ຮູບ:Buchenwald Corpses 60623.jpg|thumb|left|ทหารอเมริกันยืนอยู่ข้างรถเข็นซึ่งมีศพกองเป็นภูเขานอกเมรุใน[[ค่ายกักกันบูเคนวัลด์]]ที่เพิ่งได้รับการปลดปล่อย เมษายน ค.ศ. 1945|ທະຫານອາເມລິກັນຍືນຢູ່ຂ້າງລົດເຂັນເຊິ່ງມີສົບກອງເປັນພູເຂົານອກເມນໃນ[[ຄ່າຍກັກກັນບູເຄນວັນ]]ທີ່ເພິ່ງໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍ ເມສາ ຄ.ສ. 1945]]
ແມ້ນບໍ່ປາກົດວ່າມີຄຳສັ່ງເຈາະຈົງຈາກຮິດແລທີ່ອະນຸມັດການສັງຫານໝູ່ ເຂົາໄດ້ອະນຸມັດໄອຊັດສະກຸບເພນ ໜ່ວຍສັງຫານເຊິ່ງຕິດຕາມກອງທັບເຢຍລະມັນຜ່ານໂປແລນແລະລັດເຊຍ ເຂົາຍັງໄດ້ຮັບລາຍງານຢ່າງດີກ່ຽວກັບພຶດຕິກຳຂອງໜ່ວຍນີ້ດ້ວຍ ລະຫວ່າງການສອບສວນໂດຍເຈົ້າໜ້າທີ່ສືບລາຊະການລັບໂຊວຽດ ບັນທຶກເຊິ່ງໄດ້ຮັບການເປີດເຜີຍໃນອີກວ່າຫ້າສິບປີໃຫ້ຫຼັງ ຄົນຂັບລົດຂອງຮິດແລ ໄຮ ລິນເກີ ແລະຜູ້ຊ່ວຍຂອງເຂົາ ອັອດໂທ ກຶນເຊີ ຖະແຫຼງວ່າຮິດແລມີຄວາມສົນໃຈໂດຍກົງໃນການພັດທະນາຫ້ອງຮົມແກສ

ລະຫວ່າງ ຄ.ສ. 1939 ເຖິງ 1945 ເອສເອສເຊິ່ງໄດ້ຮັບການສະນັບສະໜຸນຈາກລັດຖະບານຜູ້ໃຫ້ຄວາມຮ່ວມມືແລະທະຫານເກນຈາກປະເທດທີ່ຖືກຍຶດຄອງ ຮັບຜິດຊອບຕໍ່ການເສຍຊີວິດເຖິງຊາວເອັດເຖິງສິບເອັດເຖິງສິບສີ່ລ້ານຊີວິດ ຮວມທັງຊາວຍິວຫົກລ້ານຄົນ ຄິດເປັນສອງໃນສາມຂອງປະຊາກອນຍິວໃນເອີລົບ ແລະຊາວໂລມາລະຫວ່າງ 500,000 ເຖິງ 1,500,000 ຄົນ ການເສຍຊີວິດເກີດຂຶ້ນໃນຄ່າຍກັກກັນແລະຄ່າຍມໍລະນະຍ່ານຊາວຍິວ ແລະການປະຫານຊີວິດໝູ່ ເຫຍື່ອການລ້າງຊາດຫຼາຍຄົນຖືກຮົມແກສຈົນເສຍຊີວິດ ຂະນະທີ່ບາງຄົນເສຍຊີວິດເພາະຫິວໂຫຍຫຼືປ່ວຍຂະນະໃຊ້ແຮງງານທາດ

ນະໂຍບາຍຂອງຮິດແລຍັງສົ່ງຜົນໃຫ້ມີການສັງຫານຊາວໂປແລນແລະຊະເລີຍສຶກໂຊວຽດ ພວກຄອມມິວນີສແລະສັດຕູການເມືອງອື່ນ ພວກຮັກຮ່ວມເພດ ຜູ້ພິການທາງກາຍຫຼືໃຈ ຜູ້ນັບຖືລັດທິພະຍານພະຍະໂຮວານິກາຍແອດເວນຕິສ ແລະຜູ້ນຳສະຫະພາບແຮງງານຮິດແລບໍ່ເຄີຍປາກົດວ່າເຍືອນຄ່າຍກັກກັນແລະບໍ່ໄດ້ເວົ້າເຖິງການສັງຫານຢ່າງເປີດເຜີຍ

== ສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີສອງ ==
{{see also|ສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີສອງ}}
=== ຄວາມສຳເລັດທາງການທູດຊ່ວງຕົ້ນ ===
[[ຮູບ:Matsuoka visits Hitler.jpg|thumb|ฮิตเลอร์กับรัฐมนตรีต่างประเทศญี่ปุ่น โยสึเกะ มัตซุโอกะ ที่การประชุมในกรุงเบอร์ลินเมื่อเดือนมีนาคม ค.ศ. 1941 ที่ยืนอยู่ข้างหลังนั้นคือ โจอาคม ฟอน ริบเบนทรอพ|ຮິດແລກັບລັດຖະມົນຕີຕ່າງປະເທດຢີ່ປຸ່ນ ໂຍສຶເກະ ມັດຊຸໂອກະ ທີ່ການປະຊຸມໃນກຸງເບີລິນເມື່ອເດືອນມີນາ ຄ.ສ. 1941 ທີ່ຍືນຢູ່ຂ້າງຫຼັງນັ້ນຄື ໂຈອາຄົມ ຟອນ ລິບແບນທອບ]]
==== ພັດທະມິດກັບຢີ່ປຸ່ນ ====
ໃນເດືອນກຸມພາ [[ຄ.ສ. 1938]] ດ້ວຍການແນະນຳຈາກລັດຖະມົນຕີຕ່າງປະເທດທີ່ເພິ່ງໄດ້ຮັບແຕ່ງຕັ້ງໃໝ່ ໂຈອາຄົມ ຟອນ ລິບແບນທອບ ຜູ້ນິຍົມຢີ່ປຸ່ນຢ່າງແຂັງຂັນ ຮິດແລຈຶງຍຸດຕິພັນທະມິດຈີນ-ເຢຍລະມັນກັບສາທາລະນະລັດຈີນແລະເຂົ້າເປັນພັນທະມິດກັບຢີ່ປຸ່ນທີ່ທັນສະໄໝແລະຊົງອຳນາດກວ່າ ຮິດແລປະກາດຮັບຮອງ[[ແມນຈູກົວ]] ລັດທີ່ຢີ່ປຸ່ນຍຶດຄອງໃນ[[ແມນຈູເລຍ]]ຂອງເຢຍລະມັນແລະສະຫຼະການອ້າງສິດຂອງເຢຍລະມັນເໜືອອະດີດອານານິຄົມໃນແປຊິຟິກທີ່ຢີ່ປຸນຖືຄອງຢູ່ ຮິດແລສັ່ງຍຸດຕິການສົ່ງອາວຸດໄປຍັງຈີນແລະເອິ້ນນາຍທະຫານເຢຍລະມັນທີ່ເຮັດວຽກກັບກອງທັບຈີນທັງໝົດກັບ ເພື່ອເປັນການຕອບໂຕ້ ພົນເອກ [[ຈຽງ ໄຄແຊັກ]]ຂອງຈີນຍົກເລີກຄວາມຕົກລົງເສດຖະກິດຈີນ-ເຢຍລະມັນທັງໝົດ ເຮັດໃຫ້ເຢຍລະມັນຂາດວັດຖຸດິບຈາກຈີນ ແມ້ນຈີນຈະຍັງຂົນສົ່ງ[[ທັງສະແຕນ]]ເຊິ່ງເປັນໂລຫະສຳຄັນໃນການຜະລິດອາວຸດ ຕໍ່ໄປຈົນກະທັ່ງ [[ຄ.ສ. 1939]]

ແຊັມເບີເລນພໍໃຈກັບການປະຊຸມມິວນິກ ໂດຍເອິ້ນຜົນວ່າ &quot;ສັນຕິພາບໃນສະໄໝຂອງເຮົາ&quot; ຂະນະທີ່ຮິດແລຄຽດກັບໂອກາດເຮັດສົງຄາມທີ່ພາດໄປໃນ ຄ.ສ. 1938

==== ອົດສະຕາລີແລະເຊໂກສະໂລວາເກຍ ====
ວັນທີ່ 12 ມີນາ ຄ.ສ. 1938 ຮິດແລປະກາດຮວມ[[ອົດສະຕາລີ]]ເຂົ້າກັບນາຊີເຢຍລະມັນໃນ[[ອັນສະລູດ]] ຈາກນັ້ນຮິດແລມຸ່ງຄວາມສົນໃຈຂອງເຂົາໄປຍັງປະຊາກອນເຊື້ອຊາດເຢຍລະມັນໃນເຂດ[[ຊູເດເຕນແລນ]]ຂອງ[[ເຊໂກສະໂລວາເກຍ]]

ວັນທີ່ 28-29 ມີນາ ຄ.ສ. 1938 ຮິດແລຈັດການປະຊຸມລັບຂຶ້ນຫຼາຍຄັ້ງໃນກຸງເບີລິນກັບຄອນລັດ ແຮນໄລ ແຫ່ງຊູແດແຕນໄຮຟອນ  (Heimfront, &quot;ແນວສະໜັບສະໜຸນ&quot;) ພັກການເມືອງເຊື້ອຊາດເຢຍລະມັນໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນຊູແດແຕນແລນ ທັງສອງຕົກລົງວ່າແຮນໄລຈະຮຽກຮ້ອງສິດທິປົກຄອງຕົນເອງສຳລັບຊາວເຢຍລະມັນຊູແດແຕນຕື່ມຂຶ້ນຈາກລັດຖະບານເຊໂກສະໂລວາເກຍ ເຊິ່ງຈະເປັນຂໍ້ອ້າງສຳລັບການປະຕິບັດທາງທະຫານຕໍ່ເຊໂກສະໂລວາເກຍ ໃນເດືອນເມສາ ຄ.ສ. 1938 ແຮນໄລບອກລັດຖະມົນຕີຕ່າງປະເທດຮົງກະລີວ່າ &quot;ບໍ່ວ່າລັດຖະບານແຊັກຈະສະເໜີອີ່ຫຍັງ ເຂົາຈະຮຽກຮ້ອງສູງຂຶ້ນສະເໝີ... ເຂົາຕ້ອງການບ່ອນທຳລາຍຄວາມເຂົ້າໃຈໃນທຸກວິຖີທາງ ເພາະນີ້ເປັນພຽງວິທີດຽວທີ່ຈະລະເບີດເຊໂກສະໂລວາເກຍຢ່າງຮວດເຮັວ ໂດຍສ່ວນຕົວ ຮິດແລມອງວ່າບັນຫາຊູແດແຕນບໍ່ສຳຄັນ ເຈດຕະນາທີ່ແທ້ຈິງຂອງເຂົານັ້ນຄືສົງຄາມພິຊິດເຊໂກສະໂລວາເກຍ

[[ຮູບ:Bundesarchiv Bild 137-004055, Eger, Besuch Adolf Hitlers.jpg|thumb|left|upright|เดือนตุลาคม ค.ศ. 1938 ฮิตเลอร์ (ยืนอยู่ในเมอร์ซิเดส) ขับผ่านฝูงชนในเชบ ส่วนหนึ่งของภูมิภาคซูเดเตนที่มีประชากรชาวเยอรมันอาศัยอยู่มากของ[[เชโกสโลวาเกีย]] ซึ่งถูกผนวกเข้ากับนาซีเยอรมนีจากความตกลงมิวนิก|ເດືອນຕຸລາ ຄ.ສ. 1938 ຮິດແລ (ຍືນຢູ່ໃນເມີຊິເດສ) ຂັບຜ່ານຝູງຊົນໃນແຊັບ ສ່ວນນຶ່ງຂອງພູມິພາກຊູແດແຕນທີ່ມີປະຊາກອນຊາວເຢຍລະມັນອາໄສຢູ່ຫຼາຍຂອງເຊໂກສະໂລວາເກຍ ເຊິ່ງຖືກຮວມເຂົ້າກັບນາຊີເຢຍລະມັນຈາກຄວາມຕົກລົງມິວນິກ]]
ໃນເດືອນເມສາ ຄ.ສ. 1938 ຮິດແລສັ່ງໃຫ້ OKW ກຽມກາມສຳລັບຟັນກຶນ (Fall Grün, ກໍລະນີຂຽວ) ຊື່ລະຫັດສຳລັບການບຸກຄອງເຊໂກສະໂລວາເກຍ ດ້ວຍເຫດຜົນຂອງແຮງກົດດັນທາງການທູດຢ່າງໜັກຈາກຝະລັ່ງແລະອັງກິດ ວັນທີ່ 5 ກັນຍາ ຄ.ສ. 1938 ປະທານາທິບໍດີເຊໂກສະໂລວາເກຍ ແອັດວາດ ແບເນດ ຈຶງປະກາດເປັນ &quot;ແຜນການທີ່ສີ່&quot;  ເພື່ອຈັດລະບຽບປະເທດໃໝ່ຕາມລັດຖະທຳມະນູນ ເຊິ່ງຕົກລົງຮັບຂໍ້ຮຽກຮ້ອງສ່ວນໃຫຍ່ຂອງແຮນໄລວ່າດ້ວຍການປົກຄອງຕົນເອງຂອງຊູແດແຕນ ໄຮຟອນຂອງແຮນໄລສະໜອງຂໍ້ຕໍ່ຂອງແບເນດດ້ວຍການປະທະຢ່າງຮຸນແຮງຫຼາຍເທື່ອຮາວກັບຕຳລວດເຊໂກສະໂລວາເກຍ ເຊິ່ງນຳໄປສູ່ການປະກາດ[[ກົດໄອຍະການສຶກ]]ໃນບາງເຂດຂອງຊູແດແຕນ

ເຢຍລະມັນນັ້ນເພິ່ງພານ້ຳມັນນຳເຂົ້າ ການຜະເຊີນໜ້າກັບອັງກິດເໜືອກໍລະນີພິພາດເຊໂກສະໂລວາເກຍ ອາດຕັດທອນສະບຽງນ້ຳມັນຂອງເຢຍລະມັນໄດ້ ຮິດແລຈຶງເລື່ອນຟັລກຶນອອກໄປ ເຊິ່ງເດີມວາງແຜນໄວ້ເມື່ອວັນທີ່ 1 ຕຸລາ ຄ.ສ. 1938  ວັນທີ່ 29 ກັນຍາ ຄ.ສ. 1938 ຮິດແລ, [[ເນວິລ ເຊັມເບີເລນ]],[[ເອດູອາ ດາລາດີເຍ]] ແລະ [[ເບນິໂຕ ສະໂລສິນີ]]ເຂົ້າຮ່ວມການປະຊຸມນຶ່ງມື້ໃນກຸງມິວນິກເຊິ່ງນຳໄປສູ່[[ຄວາມຕົກລົງມິວນິກ]] ເຊິ່ງໄດ້ມອບຂອບເຂດຊູແດແຕນແລນໃຫ້ແກ່ເຢຍລະມັນ

ແຊັມເບີເລນພໍໃຈກັບການປະຊຸມມິວນິກ ໂດຍເອິ້ນຜົນວ່າ &quot;ສັນຕິພາບໃນສະໄໝຂອງເຮົາ&quot; ຂະນະທີ່ຮິດແລກຳລັງຄຽດກັບໂອກາດເຮັດສົງຄາມທີ່ພາດໄປໃນ ຄ.ສ. 1938  ຮິດແລສະແດງຄວາມຜິດຫວັງຂອງເຂົາຕໍ່ຄວາມຕົກລົງມິວນິກອອກມາໃນສຸນທໍລະພົດເມື່ອວັນທີ່ 9 ຕຸລາ ຄ.ສ. 1938 ໃນຊາຣ໌ບຶກເຄນ ໃນມຸມມອງຂອງຮິດແລ ສັນຕິພາບເຊິ່ງອັງກິດເປັນນາຍໜ້ານັ້ນ ແມ້ນຈະອຳນວຍປະໂຫຍດຕໍ່ການຮຽກຮ້ອງບັງໜ້າເຢຍລະມັນແຕ່ກໍເປັນຄວາມພ່າຍແພ້ທາງການທູດເຊິ່ງຍິ່ງກະຕຸ້ນເຈດຕະນາຂອງຮິດແລໃນການຈຳກັດອຳນາດຂອງອັງກິດເພື່ອກຸຍທາງແກ່ການຂະຫຍາຍຕົວໄປທາງຕາເວັນອອກຂອງເຢຍລະມັນ ຜົນຈາກການປະຊຸມນີ້ ຮິດແລໄດ້ຮັບເລືອກເປັນ[[ບຸກຄົນແຫ່ງປີນິດຕະຍະສານໄທມ໌]] ຄ.ສ. 1938

[[File:Bundesarchiv Bild 183-2004-1202-505, Prag, Burg, Besuch Adolf Hitler.jpg|thumb|ฮิตเลอร์เยือน[[ปราสาทปราก]] ไม่นานหลังเชโกสโลวาเกียถูกยึดครอง 15 มีนาคม ค.ศ. 1939|ຮິດແລເຍືອນ[[ປາສາດປຣາກ]] ບໍ່ດົນຫຼັງເຊໂກສະໂລວາເກຍຖືກຍຶດຄອງ 15 ມີນາ ຄ.ສ. 1939]]
ໃນປາຍປີ ຄ.ສ. 1938 ແລະຕົ້ນ ຄ.ສ. 1939 ວິກິດຕະການເສດຖະກິດທີ່ດຳເນິນຕໍ່ໄປເຊິ່ງເກີດຈາກຄວາມພະຍາຍາມສ້າງເສີມອາວຸດໃໝ່ບີບໃຫ້ຮິດແລຕັດງົບປະມານປ້ອງກັນປະເທດລົງຢ່າງຫຼາຍ ວັນທີ່ 30 ມັງກອນ ຄ.ສ. 1939 ຮິດແລກ່າວສຸນທໍລະພົດ &quot;ສົ່ງອອກຫຼີຕາຍ&quot; ໂດຍຮຽກຮ້ອງການຮຸກທາງເສດຖະກິດຂອງເຢຍລະມັນເພື່ອຕື່ມສິນຊັບແລກປ່ຽນຕ່າງປະເທດເຢຍລະມັນເພື່ອຈ່າຍເປັນຄ່າວັດຖຸດິບ ເຊັ່ນ ເຫຼັກຄຸນນະພາບສູງເຊິ່ງຈຳເປັນຕໍ່ອາວຸດທາງທະຫານ

ວັນທີ່ 15 ມີນາ ຄ.ສ. 1939 ໂດຍເປັນການລະເມີດຂໍ້ຕົກລົງມິວນິກແລະອາດເປັນເພາະຜົນຂອງວິກິດຕະການເສດຖະກິດທີ່ຖະຫຼຳລຶກເຊິ່ງຕ້ອງການສິນຊັບເພີ່ມເຕີມ ຮິດແລຈຶງສັ່ງໃຫ້ແວມັກບຸກຄອງ[[ປຣາກ]] ແລະຈາກປາສາດປຣາກໄດ້ປະກາດໃຫ້[[ໂບຮີເມຍແລະໂມລາເວຍ]]ເປັນ[[ລັດໃນອາລັກຂາ]]ຂອງເຢຍລະມັນ

===ສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີສອງປະທຸ===
ໃນການປະຊຸມສ່ວນຕົວໃນຄ.ສ. 1939 ຮິດແລອະທິບາຍວ່າອັງກິດເປັນສັດຕູຫຼັກທີຈຳຕ້ອງຖືກພິຊິດ ໃນມຸມມອງເຂົາ ການລົບລ້າງໂປແລນຈາກການເປັນຊາດອະທິປະໄຕເປັນການໂຫມໂຮງທີຈຳເປັນສູ່ເປົ້າໝາຍນັ້ນ ປີກຕາເວັນອອກຈຳຕ້ອງໄດ້ຮັບການເຮັດໃຫ້ປອດໄພ ແລະທີດິນຈະຖືກຕື່ມເຂົ້າໄປໃນເລເບນສະເຣົາມ໌ຂອງເຢຍລະມັນ ຮິດແລຕ້ອງການໃຫ້ໂປແລນເປັນລັດບໍລິວານຂອງເຢຍລະມັນຫຼີບໍ່ສະນັ້ນກໍຖືກເຮັດໃຫ້ເປັນກາງເພື່ອໃຫ້ປີກທາງຕາເວັນອອກຂອງໄຣຊ໌ປອດໄພແລະເພື່ອປ້ອງກັນການປິດລ້ອມຂອງອັງກິດທີເປັນໄປໄດ້

ແຕ່ເດີມ ຮິດແລມັກແນວຄິດລັດບໍລິວານເຊິ່ງຖືກປະຕິເສດໂດຍລັດຖະບານໂປແລນ ດັງນັ້ນ ຮິດແລຈຶງຕັດສິນໃຈບຸກຄອງໂປແລນ ເຊິ່ງເຂົາຖືວ່າເປັນເປົ້າໝາຍນະໂຍບາຍຕ່າງປະເທດຫຼັກຂອງເຢຍລະມັນໃນ ຄ.ສ. 1939 ຮິດແລຖືກຂັດໃຈທີ່ອັງກິດ &quot;ຮັບປະກັນ&quot; ເອກະລາດຂອງໂປແລນ ເຊິ່ງປະກາດເມື່ອວັນທີ່ 31 ມີນາ ຄ.ສ. 1939 ແລະບອກແກ່ເພື່ອນຮ່ວມວຽກເຂົາວ່າ &quot;ຂ້າພະເຈົ້າຈະພົ່ນເຄື່ອງດື່ມປີສາດໃຫ້ກັບພວກມັນ&quot; ໃນສຸນທໍລະພົດໃນວິລເຮມຊາເວນເພື່ອປ່ອຍເຮືອປະຈັນບານເທຍພິດລົງນ້ຳເມື່ອວັນທີ່ 1 ເມສາ ຄ.ສ. 1939 ຮິດແລຂູ່ຈະບອກຍົກເລີກທັງຄວາມຕົກລົງນາວິກອັງກິດ-ເຢຍລະມັນເປັນຄັ້ງທຳອິດ ຫາກອັງກິດຍືນການການຮັບປະກັນເອກະລາດຂອງໂປແລນ ເຊິ່ງເຂົາມອງວ່າເປັນນະໂຍບາຍ &quot;ຕີວົງລ້ອມ&quot; ວັນທີ່ 3 ເມສາ ຄ.ສ. 1939 ຮິດແລສັ່ງການໃຫ້ຝ່າຍທະຫານກຽມການສຳລັບຟັລໄວສສ໌ (Fall Weiss, &quot;ກໍລະນີຂາວ) ແຜນການສຳລັບບຸກຄອງຂອງເຢຍລະມັນໃນວັນທີ່ 25 ສິງຫາ ຄ.ສ. 1939 ໃນສຸນທໍລະພົດຕໍ່ໄຣຊ໌ສະທັກເມື່ອວັນທີ່ 28 ເມສາ ຮິດແລບອກເລີກທັງຄວາມຕົກລົງນາວິກອັງກິດ-ເຢຍລະມັນແລະສົນທິສັນຍາບໍ່ຮຸກຮານເຢຍລະມັນ-ໂປແລນ ຮິດແລກ່າວແກ່ນາຍພົນຂອງເຂົາວ່າແຜນການດັ້ງເດີມຂອງເຂົາໃນ ຄ.ສ. 1939 ຄື&quot;...ຈັດຕັ້ງຄວາມສັມພັນທີ່ຍອມຮັບໄດ້ກັບໂປແລນເພື່ອຕໍ່ສູ້ກັບຕາເວັນຕົກ&quot; ເນື່ອງຈາກໂປແລນປະຕິເສດຈະເປັນບໍລິວານຂອງເຢຍລະມັນ ຮິດແລຈຶງເຊື່ອວ່າທາງເລືອກດຽວຂອງເຂົາຄືການບຸກຄອງໂປແລນ

ນັກປະຫວັດສາດ ເຊັ່ນ ວິລລຽມ ຄາຣ໌, ແກຮາດ ໄວແບກ ແລະ ອຽນ ເຄີຊໍສະເໜີວ່າ ສາເຫດທີ່ຮິດແລເຮັ່ງເຮັດສົງຄາມເພາະຄວາມຢ່ານຜິດປົກກະຕິແລະໝົກໝຸ້ນຂອງເຂົາວ່າຈະຕາຍກ່ອຍວັຍອັນຄວນ ແລະດັງນັ້ນຈຶງມີຄວາມຮູ້ສຶກວ່າ ເຂົາບໍ່ອາດບໍ່ມີຊີວິດຢູ່ຈົນສຳເລັດວຽກຂອງເຂົາກໍໄດ້

ຮິດແລເດີມກັງວົນວ່າການໂຈມຕີທາງທະຫານຕໍ່ໂປແລນອາດສົ່ງຜົນໃຫ້ເກີດສົງຄາມກັບອັງກິດກ່ອນເວລາອັນຄວນ ຢ່າງໃດກໍດີ ລັດຖະມົນຕີຕ່າງປະເທດຂອງຮິດແລ ແລະອະດີດເອກອັກຄະລາຊະທູດປະຈຳກຸງລອນດອນ [[ໂຈອາຄິມ ຟອນ ຮິບແບນທຣອພ]] ຍືນຍັນແກ່ເຂົາວ່າທັງອັງກິດແລະຝະລັ່ງຈະບໍ່ເຄົາລົບຄວາມຜູກມັດຂອງພວກຕົນຕໍ່ໂປແລນ ແລະສົງຄາມເຢຍລະມັນ-ໂປແລນຈະເປັນພຽງສົງຄາມໃນພູມິພາກຈຳກັດ ຮິບແບນທຣອພອ້າງວ່າໄດ້ສະແດງໂທລະເລກພາຍໃນ (diplomatic cable) ແກ່ຮິດແລເຊິ່ງສະໜັບສະໜຸນການວິເຄາະຂອງເຂົາເອກອັກຄະລາຊະທູດເຢຍລະມັນປະຈຳກຸງລອນດອນ ແຮແບດ ຟອນ ດີກເຊນ ສະໜັບສະໜຸນການວິເຄາະຂອງຮິບແບນທຣອພດ້ວຍການເດີນໜັງສືໃນເດືອນສິງຫາ ຄ.ສ. 1939 ໂດຍລາຍງານວ່າເຊມເບີເລນຊາບ &quot;ໂຄງສ້າງສັງຄົມຂອງອັງກິດ ກະທັ່ງກອບຄວາມຄິດຂອງຈັກກະວັດອັງກິດ ວ່າຈະບໍ່ຮອດພົ້ນຄວາມຍຸ່ງເຫຍີງຂອງສົງຄາມແມ້ນຈະຊະນະກໍຕາມ&quot; ແລະດັງນັ້ນຈຶງຈະຍອມອ່ອນຕາມ ເມື່ອເປັນເຊັ່ນນັ້ນ ວັນທີ່ 21 ສິງຫາ ຮິດແລຈິງສັ່ງລະດົມພົນທາງທະຫານຕໍ່ໂປແລນ

ແຜນການສຳລັບການທັບທາງທະຫານໃນໂປແລນຂອງຮິດແລເມື່ອປາຍເດືອນສິງຫາຫຼືຕົ້ນເດືອນກັນຍານັ້ນຕ້ອງອາໄສການສະໜັບສະໜຸນໂດຍປະລິຍາຍຂອງໂຊວຽດ ສົນທິສັນຍາບໍ່ຮຸກຮານ (ສົນທິສັນຍາໂມໂລຕອຟ-ຮິບແບນທຣອພ) ລະຫວ່າງເຢຍລະມັນກັບສະຫະພາບໂຊວຽດ ພາຍໃຕ້ການນຳຂອງໂຈເຊຟ ສະຕາລິນ ຮວມພາກຜະໜວກລັບດ້ວຍຄວາມຕົກລົງແບ່ງໂປແລນລະຫວ່າງສອງປະເທດ ໃຈການສະໜອງຕໍ່ສົນທິສັນຍາໂມໂລຕອຟ-ຮິບແບນທຣອພ ອັງກິດແລະໂປແລນລົງນາມໃນພັນທະມິດທາງການທະຫານອັງກິດ-ໂປແລນເມື່ອວັນທີ 25 ສິງຫາ ຄ.ສ. 1939 ເຊິ່ງຂັດກັບທີຮິບແບນທຣອພພະຍາກອນໄວ້ວ່າສົນທິສັນຍາທີເພິ່ງກໍ່ຕັ້ງນີ້ຈະຕັດຄວາມສັມພັນລະຫວ່າງອັງກິດ-ໂປແລນ ພັນທະມິດນີ້ ຮ່ວມກັບຂ່າວຈາກອິຕາລີທີ່ວ່າມຸດໂສລິນີຈະບໍ່ເຄົາລົບສົນທິສັນຍາເຫຼັກ ເຮັດໃຫ້ຮິດແລເລື່ອນການໂຈມຕີໂປແລນອອກໄປຈາກວັນທີ 25 ສິງຫາ ໄປເປັນ 1 ກັນຍາ ບໍ່ຈັກມື້ກ່ອນສົງຄາມເລິ່ມຕົ້ນ ຮິດແລພະຍາຍາມອອກອຸບາຍໃຫ້ອັງກິດວາງຕົວເປັນກາງໂດຍສະເໜີການຮັບປະກັນບໍ່ຮຸກຮານຕໍ່[[ຈັກກະວັດອັງກິດ]]ເມື່ອວັນທີ 25 ສິງຫາ ແລະໂດຍໃຫ້ຮິບແບນທຣອພສະເໜີແຜນສັນຕິພາບນາທີສຸດທ້າຍດ້ວຍຈຳກັດເວລາສັ້ນຢ່າງເປັນໄປບໍ່ໄດ້ໃນຄວາມພະຍາຍາມທີຈະກ່າວໂທດວ່າສົງຄາມເປັນຜົນຈາກຄວາມເຊື່ອຍຊາຂອງອັງກິດແລະໂປແລນ

ເພື່ອໃຊ້ເປັນຂໍ້ອ້າງສຳລັບການບຸກຄອງທາງທະຫານຕໍ່ໂປແລນ ຮິດແລຈຶງອ້າງສິດທິເໜືອນະຄອນເສລີດານຊິກແລະສິດທິໃນຸຖະໜົນນອກອານ່ເຂດຂ້າມສະໜວນໂປແລນ ເຊິ່ງເຢຍລະມັນໄດ້ຍົກໃຫ້ພາຍໃຕ້ສົນທິສັນຍາແວຊາຍ ແມ້ນຄວາມກັງວົນຂອງຮິດແລວ່າອັງກິດອາດເຂົ້າແຊກແຊງ ທ້າຍທີ່ສຸດ ເຂົາບໍ່ໄດ້ຍຸດຕິເປົ້າໝາຍໃນອັນທີ່ຈະບຸກຄອງໂປແລນ ແລະວັນທີ 1 ກັນຍາ ຄ.ສ. 1939 ເຢຍລະມັນກໍໄດ້ບຸກຄອງໂປແລນທາງຕາເວັນຕົກ ອັງກິດແລະຝະລັ່ງສະໜອງໂດຍປະກາດສົງຄາມຕໍ່ເຢຍລະມັນໃນວັນທີ 3 ກັນຍາ ເຊິ່ງໄດ້ສ້າງຄວາມປະຫຼາດໃຈແກ່ຮິດແລ ເຮັດໃຫ້ເຂົາຫັນໄປຫາຮິບແບນທຣອພແລະຖາມເຂົາຢ່າງໂກດໆ ວ່າ &quot;ເອົາຈັງໃດທີນີ້&quot; ຝະລັ່ງແລະອັງກິດບໍ່ໄດ້ປະຕິບັດຕາມການປະກາດຂອງຕົນໃນທັນທີແລະເມື່ອວັນທີ່ 17 ກັນຍາ ກອງທັບໂຊວຽດບຸກຄອງໂປແລນຈາກທາງຕາເວັນອອກ

{{ຄຳເວົ້າ|ໂປແລນຈະບໍ່ມີວັນກຳໜົດຂຶ້ນໃໝ່ໃນຮູບຂອງສົນທິສັນຍາແວຊາຍ ເຊິ່ງບໍ່ໄດ້ຮັບປະກັນແຕ່ໂດຍສະເພາະເຢຍລະມັນ ແຕ່ຍັງຮວມເຖິງ...ລັດເຊຍ}} 

ອາໂດນ ຮິດແລ ສຸນທໍລະພົດຕໍ່ສາທາລະນະໃນດານຊິກ ປາຍເດືອນກັນຍາ ຄ.ສ. 1939

[[File:Bundesarchiv Bild 183-2008-0922-500, Reichstag, Begrüßung Adolf Hitler.jpg|thumb|upright|ສະມາຊິກໄຣຊ໌ສະທັກສະແດງຄວາມເຄົາລົບຕໍ່ຮິດແລທີ່ໂຮງອຸປະຮາກຄອລລ໌ເມື່ອວັນທີ່ 6 ຕຸລາ ຄ.ສ. 1939 ຫຼັງສິ້ນສຸດສຸດ[[ການບຸກຄອງໂປແລນ|ການທັບຕໍ່ໂປແລນ]]]]
ການສູນເສຍໂປແລນຕາມມາດ້ວຍສິ່ງທີ່ນັກໜັງສືພິມຮ່ວມສະໄໝເອິ້ນວ່າ &quot;[[ສົງຄາມລວງ]]&quot; ຫຼືຊິດຄີກ ຮິດແລສັ່ງການໃຫ້ເກົາໄລແຕແຫ່ງໂປແລນຕາເວັນຕົກສຽງເໜືອ ອັລແບດ ຟອດແຕແລະອາທູ ໄກແຊ ທີ່ເພິ່ງໄດ້ຮັບແຕ່ງຕັ້ງໃໝ່ &quot;ແຜງ[ພື້ນທີ່]ເປັນເຢຍລະມັນ&quot; (Germanise) ແລະໃຫ້ສັນຍາແກ່ທັງສອງວ່າ &quot;ຈະບໍ່ມີການຕັ້ງຄຳຖາມ&quot; ເຖິງວິທີການໃຊ້ ດ້ວຍຄວາມລຳຄານໃຈຂອງຮິມເລີ ຟອດແຕໃຫ້ຊາວໂປແລນທ້ອງຖິ່ນລົງນາມໃນແບບເຊິ່ງປະກາດວ່າພວກເຂົາມີເລືອດເຢຍລະມັນແລະບໍ່ຕ້ອງໃຊ້ເອກະສານຫຼັກຖານອື່ນປະກອບ ແຕ່ອີກດ້ານໜຶ່ງ ໄກແຊເລິ່ມການລົນນະລົງລ້າງເຊື້ອຊາດຢ່າງໂຫດຮ້າຍຕໍ່ປະຊາກອນໂປແລນໃນອຳນາດຂອງເຂົາ ໄກແຊຈົ່ມກັບຮິດແລວ່າຟອດແຕອະນຸຢາດໃຫ້ຊາວໂປແລນຫຼາຍພັນຄົນໄດ້ຮັບການຍອມຮັບວ່າເປັນຊາວເຢຍລະມັນ &quot;ໂດຍເຊື້ອຊາດ&quot; ແລະດັງນັ້ນ ໃນມຸມມອງຂອງໄກແຊຈຶງເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ &quot;ຄວາມບໍລິສຸດທາງເຊື້ອຊາດ&quot; ຂອງເຢຍລະມັນ ຮິດແລບອກຮິມເລີແລະໄກແຊໃຫ້ຍອມຮັບຄວາມຂັບຂ້ອງກັບຟອດແຕ ແລະບໍ່ໃຫ້ພາດພິງເຖິງເຂົາ ການຈັດການກັບກໍລະນີພິພາດຟອດແຕ-ໄກແຊນັ້ນ ໄດ້ຖືກພັດທະນາເປັນຕົວຢ່າງຂອງທິດສະດີ &quot;ເຮັດວຽກມຸ່ງສູ່ຟືແລ&quot; ຂອງເຄີຊໍ ໝາຍຄວາມວ່າ ຮິດແລສັ່ງການຢ່າງຄຸມເຄືອແລະຄາດຫວັງໃຫ້ຜູ້ໃຕ້ບັງຄັບບັນຊາຂອງເຂົາດຳເນິນນະໂຍບາຍນັ້ນເອງ

ອີກກໍລະນີພິພາດໜຶ່ງເກີດຂຶ້ນລະຫວ່າງຝ່າຍທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ດ້ານໜຶ່ງ ນຳໂດຍຮິມເລີແລະໄກແຊ ສະໜັບສະໜຸນການກວາດລ້າງເຊື້ອຊາດໂປແລນ ແລະອີກດ້ານໜຶ່ງ ນຳໂດຍ[[ເກີລິງ]]ແລະ[[ຮັນຟຣັງ]] ຂ້າຫຼວງໃຫຍ່ດິນແດນເນຣັລກໍແວນເມນທ໌ໃນໂປແລນເຂດຍຶດຄອງຮຽກຮ້ອງໃຫ້ປ່ຽນໂປແລນແມ່ນ &quot;ຍຸ້ງສາງ&quot; ຂອງໄຣຊ໌ ໃນການປະຊຸມເຊິ່ງຈັດທີ່ຄະລຶຫາດຄາລິນຮັນຂອງເກີລິງເມື່ອວັນທີ່ 12 ກຸມພາ ຄ.ສ. 1940 ກໍລະນີພິພາດນີ້ເດີມໄດ້ຮັບການຕັດສິນເຫັນຊອບກັບມຸມມອງການສະແຫວງຫາປະໂຫຍດທາງເສດຖະກິດຂອງເກີລິງ-ຟຣັງເຊິ່ງຍຸດຕິການເນລະເທດຂະໜານໃຫຍ່ເຊິ່ງຮົບກວນເສດຖະກິດ ຢ່າງໃດກໍດີ ວັນທີ່ 15 ພຶດສະພາ ຄ.ສ. 1940 ຮິມເລີນຳສະເໜີຮິດແລດ້ວຍບັນທຶກຂໍ້ຄວາມ &quot;ບາງຄະຕິວ່າດ້ວຍການປະຕິບັດຕໍ່ປະຊາກອນຕ່າງດ້າວໃນທາງຕາເວັນອອກເຊິ່ງຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຂັບໄລ່ປະຊາກອນຍິວທັງເອີລົບໄປຍັງແອຟິກາແລະລົດຖານະປະຊາກອນໂປແລນເຫຼືອລົງແມ່ນ &quot;ຊົນຊັ້ນແຮງງານໄຮ້ຜູ້ນຳ&quot; ຮິດແລເອິ້ນບັນທຶກຂໍ້ຄວາມຂອງຮິມເລີວ່າ &quot;ດີແລະຖຶກຕ້ອງ&quot; ເຂົາລະເລີຍເກີລິງແລະຟຣັງ ແລະນຳນະໂຍບາຍຂອງຮິມເລີ-ໄກແຊໄປປະຕິບັດໃນໂປແລນ

ຮິດແລສັ່ງການໃຫ້ເສີມສ້າງກຳລັງທະຫານຕາມຊາຍແດນຕາເວັນຕົກຂອງເຢຍລະມັນ ແລະໃນເດືອນເມສາ ຄ.ສ. 1940 ກອງທັບເຢຍລະມັນບຸກຄອງດານມາກແລະນໍເວ ໃນເດຶອນພຶດສະພາ ຄ.ສ. 1940 ກອງທັບຂອງຮິດແລໂຈມຕີຝະລັ່ງ ແລະລູກຊຳບວກ ເນເທີແລນແລະແບນຊິກ ໄຊຊະນະເຫຼົ່ານີ້ກະຕຸ້ນໃຫ້ມຸດໂສລິນີນຳອີຕາລີເຂົ້າພວກກັບຮິດແລໃນວັນທີ  10 ມິຖຸນາ ຄ.ສ. 1940 ຝະລັ່ງຍອມຈຳນົນເມື່ອວັນທີ 22 ມິຖຸນາ ຄ.ສ. 1940

ອັງກິດເຊິ່ງກອງທັບຖືກບີບບັງຄັບໃຫ້ອອກຈາກຝະລັ່ງທາງທະເລຈາກດັນເຄີກ ຍັງຄົງສູ້ຮົບຄຽງຂ້າງຈັກກະພົບອື່ນໆ ໃນຍຸດທະນາວີແອັດແລນຕິກ ຮິດແລທາບທາມສັນຕິພາບຕໍ່ອັງກິດ ເຊິ່ງຂະນະນີ້ນຳໂດຍ[[ວິນສະຕັນ ເຊີຣ໌ຊິລລ໌]]ແລະເມື່ອການທາບທາມນັ້ນຖືກປະຕິເສດ ເຂົາໄດ້ສັ່ງການປາລະເບີດສວຍໂອກາດຕໍ່ສະຫະລາຊະອານາຈັກໂຫມໂຮງສູ່ການບຸກຄອງສະຫະລາຊະອານາຈັກທີວາງແຜນໄວ້ຂອງຮິດແລແມ່ນຊຸດການໂຈມຕີເທິງອາກາດໃນຍຸດທະການເບຕາຍຕໍ່ຖານທັບອາກາດກອງທັບອາກາດອັງກິດ ແລະສະຖານີເລດ້າທາງຕາເວັນຕົກສຽງໃຕ້ຂອງອັງກິດ ຢ່າງໃດກໍດີລຸບວັບເຟີຂອງເຢຍລະມັນບໍ່ສາມາດເອົາຊະນະກອງທັບອາກາດອັງກິດ

ວັນທີ 27 ກັນຍາ ຄ.ສ. 1940 ສົນທິສັນຍາໄຕພາຄີໄດ້ຮັບການລົງນາມໃນກຸງເບີລິນ ໂດຍຊາບຸໂຮ ຄຸຮຸສຸ ແຫ່ງຈັກກະວັດຢີ່ປຸ່ນ, ຮິດແລ ແລະລັດຖະມົນຕີຕ່າງປະເທດອີຕາລີ ຊີອາໂນ ຄວາມຕົກລົງດັງກ່າວພາຍຫຼັງຂະຫຍາຍໄປຮວມເຖິງຮົງກະລີ ໂລມາເນຍແລະບັນແກເລຍ ປະເທດເຫຼົ່ານີ້ຮູ້ຈັກກັນໃນກຸ່ມ[[ອັກສະປະເທດ]] ຈຸດປະສົງຂອງສົນທິສັນຍາຄື ເພື່ອຂັດຂວາງສະຫະລັດອາເມລິກາບໍ່ໃຫ້ສະໜັບສະໜຸນອັງກິດ ຈົນຮອດປາຍເດືອນຕຸລາ ຄ.ສ. 1940 ຄວາມເປັນເຈົ້າທາງອາກາດສຳລັບການບຸກຄອງອັງກິດ ປະຕິການສິງໂຕທະເລ ບໍ່ອາດບັນລຸໄດ້ ແລະຮິດແລສັ່ງການຕີໂສບສວຍທາງອາກາດຍາມກາງຄືນຕາມນະຄອນຕ່າງ ໆ ຂອງອັງກິດ ຮວມທັງລອນດອນ [[ພລີມັດ]]ແລະ[[ໂຄເວນທຣີ]]

ໃນລະດູໃບໄມ້ຜລິ [[ຄ.ສ. 1941]] ຮິດແລຖືກເຮັດໄຂວ້ເຂວ່ຈາກແຜນການທາງຕາເວັນອອກໂດຍກິດຈະກຳທາງທະຫານໃນອາຟຣິກາເໜືອ ຄາບສະໝຸດບອລຂ່ານແລະຕາເວັນອອກກາງ ໃນເດືອນກຸມພາ ກອງທັບເຢຍລະມັນໄປຮອດລິເບຍເພື່ອສະໜັບສະໜຸນອີຕາລີ ໃນເດືອນເມສາ ຮິດແລສັ່ງການບຸກຄອງຍູໂກດລາເວຍ ແລະຕາມດ້ວຍການບຸກຄອງກຣີຊໃນເວລາອັນຮວດເຮັວ ໃນເດືອນພຶດສະພາ ກອງທັບເຢຍລະມັນຖືກສົ່ງໄປສະໜັບສະໜຸນກຳລັງກະບົດອິຮັກທີ່ສູ້ຮົບຕໍ່ອັງກິດແລະບຸກຄອງຄຣີດ ວັນທີ 23 ພຶດສະພາ ຮິດແລອອກຄຳສັ່ງຟືແລ ສະບັບທີ 30

=== ທາງສູ່ຄວາມປາໄຊ ===
ເມື່ອວັນທີ 22 ມິຖຸນາ ຄ.ສ. 1941 ໂດຍຝ່າຝືນສົນທິສັນຍາບໍ່ຮຸກຮານຮິດແລ-ສະຕາລິນທະຫານເຢຍລະມັນສາມລ້ານນາຍໂຈມຕີ[[ສະຫະພາບໂຊວຽດ]]ໃນ[[ປະຕິບັດການບາບາຣອສຊາ]] ການບຸກຄອງນີ້ໄດ້ຍຶດພື້ນທີ່ໄດ້ກວ້າງໃຫຍ່ໄພສານ ຮວມທັງລັດບອນຕິກ [[ປະເທດເບລາລຸດ|ເບລາລຸດ]]ແລະ[[ປະເທດຍູເຄນ|ຍູເຄນ]] ຢ່າງໃດກໍດີ ການຮຸກຄືບຂອງເຢຍລະມັນຫຍຸດລົງບໍ່ໄກຈາກ[[ມອສໂກ|ກຸງມອສໂກ]]ໃນເດືອນທັນວາ ຄ.ສ. 1941 ໂດຍລະດູໜາວຂອງລັດເຊຍແລະການຕ້ານທານຢ່າງດຸເດືອດຂອງໂຊວຽດ

ການຊຸມນຸມຂອງທະຫານໂຊວຽດກົງພົມແດນຕາເວັນອອກຂອງເຢຍລະມັນໃນລະດູໃບໄມ້ຜິ ຄ.ສ. 1941 ອາດເປັນເຫດໃຫ້ຮິດແລມາມີສ່ວນໃນຟຸກ ນັກ ຟອນ (&quot;ບິນໄປຂ້າງໜ້າ) ເພື່ອຜະເຊີນໜ້າກັບຄວາມຂັດແຍ້ງອັນຫຼີກລ່ຽງບໍ່ໄດ້ ວິກຕໍ ຊູໂວຣອຟ, ແອຣ໌ນ ໂທພິດ, ໂຈອາຄິມ ຮອບມັນ, ແອຣ໌ນ ນອລເທີ ແລະເດວິດ ເອຍວິງ ໄດ້ຖົກຖຽງກັນວ່າເຫດຜົນຢ່າງເປັນທາງການສຳລັບບາບາຣອສຊາທີ່ກອງທັບເຢຍລະມັນໃຫ້ນັ້ນເປັນເຫດຜົນແທ້ຈິງ ຄື ສົງຄາມປ້ອງກັນເພື່ອປົກປ້ອງການໂຈມຕີຂອງໂຊວຽດທີ່ກຽມການໄວ້ເມື່ອເດືອນກໍລະກົດ ຄ.ສ. 1941 ຢ່າງໃດກໍດີ ທິດສະດີນີ້ຖືກຕິຕຽນນັກປະຫວັດສາດອາເມລິກັນ ເກີຮາດ ໄວເບີກເຄີຍປຽບຜູ້ສະໜັບສະໜຸນທິດສະດີສົງຄາມປ້ອງກັນກັບຜູ້ທີ່ເຊື່ອໃນ &quot;ເທບນິຍາຍ&quot;

ການບຸກຄອງສະຫະພາບໂຂວຽດຂອງກອງທັບບົກເຢຍລະມັນເຖິງຂີດສຸດເມື່ອວັນທີ່ 2 ທັນວາ ຄ.ສ. 1941 ເມື່ອກອງພົນທະຫານຣາບທີ່ 258 ຮຸກເຂົ້າໄປພາຍໃນລັດສະໝີ 24 ກິໂລແມັດຈາກກຸງມອສໂກ ໄກ້ພໍທີ່ຈະເຫັນຍອດແຫຼມຂອງເຄມລິນ ຢ່າງໃດກໍດີ ພວກເຂົາບໍ່ໄດ້ກຽມການສຳລັບສະພາບອັນໂຫດຮ້າຍຂອງລະດູໜາວລັດເຊຍ ແລະກອງທັບໂຊວຽດຜັກດັນກອງທັບເຢຍລະມັນກັບມາເປັນລະຍະທາງກວ່າ 320 ກິໂລແມັດ

ວັນທີ່ 7 ທັນວາ ຄ.ສ. 1941 ຢີ່ປຸ່ນໂຈມຕີເພີລຮາເບີ ລັດຮາວາຍ ສີ່ວັນໃຫ້ຫຼັງການປະກາດສົງຄາມຢ່າງເປັນທາງການຕໍ່ສະຫະລັດອາເມລິກາຂອງຮິດແລ ເຮັດໃຫ້ເຢຍລະມັນເຂົ້າສູ່ສົງຄາມກັບກຳລັງຜະສົມເຊິ່ງມີປະເທດຈັກກະວັດໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນໂລກ ຄື [[ຈັກກະວັດອັງກິດ]] ປະເທດອຸສາຫະກຳແລະເງິນທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນໂລກ ຄື [[ສະຫະລັດອາເມລິກາ]] ແລະປະເທດທີ່ມີກອງທັບໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນໂລກ ຄື [[ສະຫະພາບໂຊວຽດ]]

[[ຮູບ:Bundesarchiv Bild 183-1987-0703-507, Berlin, Reichstagssitzung, Rede Adolf Hitler.jpg|thumb|left|ຮິດແລລະຫວ່າງສຸນທໍລະພົດຕໍ່ໄຣຊ໌ສະທາກໂຈມຕີປະທານາທິບະດີສະຫະລັດ [[ແຟຣງກລິນ ດີ. ໂຣສເວລສ໌]] 11 ທັນວາ 1941]]

==ອ້າງອີງ==
{{ລາຍການອ້າງອີງ}}
;ບັນນານຸກົມ
{{refbegin|30em}}
* {{cite book
 | last = Aigner
 | first = Dietrich
 | editor1-last = Koch
 | editor1-first = H.W
 | title = Aspects of the Third Reich
 | year = 1985
 | publisher = MacMillan
 | location = London
 | chapter = Hitler's ultimate aims&amp;nbsp;– a programme of world dominion?
 | isbn = 978-0-312-05726-8
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Bauer
 | first = Yehuda
 | title = Rethinking the Holocaust
 | publisher = Yale University Press
 | year = 2000
 | page = 5
 | isbn = 978-0-300-08256-2
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Beevor
 | first = Antony
 | authorlink = Antony Beevor
 | title = [[Berlin: The Downfall 1945]]
 | year = 2002
 | publisher = Viking-Penguin Books
 | location = London
 | isbn = 978-0-670-03041-5
 | ref = harv
 }}
* {{cite journal
 | last1 = Beevor
 | first1 = Antony
 | last2 = Attar
 | first2 = Rob
 | title = The World in Flames
 | journal = BBC History Magazine
 | date = June 2012
 | volume = 13
 | issue = 6
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Bendersky
 | first = Joseph W
 | title = A History of Nazi Germany: 1919–1945
 | year = 2000
 | publisher = Rowman &amp; Littlefield
 | isbn = 978-1-4422-1003-5
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Bloch
 | first = Michael
 | title = Ribbentrop
 | location = New York
 | publisher = Crown Publishing
 | year = 1992
 | isbn = 978-0-517-59310-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite journal
 | last = Bonney
 | first = Richard
 | authorlink = Richard Bonney
 | title = The Nazi Master Plan, Annex 4: The Persecution of the Christian Churches
 | journal = Rutgers Journal of Law and Religion
 | year = 2001
 | url = http://www.leics.gov.uk/the_nazi_master_plan.pdf
 | accessdate =7 June 2011
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Bullock
 | first = Alan
 | authorlink = Alan Bullock
 | title = Hitler: A Study in Tyranny
 | location = London
 | publisher = Penguin Books
 | year = 1962
 | origyear = 1952
 | isbn = 978-0-14-013564-0
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Bullock
 | first = Alan
 | authorlink = Alan Bullock
 | title = Hitler: A Study in Tyranny
 | year = 1999
 | origyear = 1952
 | publisher = Konecky &amp; Konecky
 | location = New York
 | isbn = 978-1-56852-036-0
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last1 = Butler
 | first1 = Ewan
 | last2 = Young
 | first2 = Gordon
 | title = The Life and Death of Hermann Göring
 | publisher = [[David &amp; Charles]]
 | location = Newton Abbot, Devon
 | year = 1989
 | isbn = 978-0-7153-9455-7
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Carr
 | first = William
 | title = Arms, Autarky and Aggression
 | publisher = Edward Arnold
 | location = London
 | year = 1972
 | isbn = 978-0-7131-5668-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Conway
 | first = John S.
 | author-link = John S. Conway (historian)
 | title = The Nazi Persecution of the Churches 1933–45
 | year = 1968
 | location = London
 | publisher = Weidenfeld &amp; Nicolson
 | isbn = 978-0-297-76315-4
 | ref = harv
 }}
* {{cite journal
 | last = Crandell
 | first = William F.
 | title = Eisenhower the Strategist: The Battle of the Bulge and the Censure of Joe McCarthy
 | journal = Presidential Studies Quarterly
 | year = 1987
 | volume = 17
 | issue = 3
 | pages = 487–501
 | ref = harv
 | jstor = 27550441
 }}
* {{cite book
 | last1 = Del Testa
 | first1 = David W
 | last2 = Lemoine
 | first2 = Florence
 | last3 = Strickland
 | first3 = John
 | title = Government Leaders, Military Rulers, and Political Activists
 | year= 2003
 | publisher = Greenwood Publishing Group
 | page = 83
 | isbn = 978-1-57356-153-2
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Dietrich
 | first = Otto
 | authorlink = Otto Dietrich
 | title = The Hitler I Knew: Memoirs of the Third Reich's Press Chief
 | publisher = Skyhorse
 | location = New York
 | year = 2010
 | isbn = 978-1-60239-972-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Dollinger
 | first = Hans
 | title = The Decline and Fall of Nazi Germany and Imperial Japan: A Pictorial History of the Final Days of World War II
 | isbn = 978-0-517-12399-7
 | year = 1995
 | origyear = 1965
 | publisher = Gramercy
 | location = New York
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Downing
 | first = David
 | title = The Nazi Death Camps
 | year = 2005
 | publisher = Gareth Stevens
 | series = World Almanac Library of the Holocaust
 | isbn = 978-0-8368-5947-8
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Evans
 | first = Richard J.
 | authorlink = Richard J. Evans
 | title = [[The Coming of the Third Reich]]
 | year = 2003
 | publisher = Penguin Group
 | isbn = 978-0-14-303469-8
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Evans
 | first = Richard J.
 | title = The Third Reich in Power
 | year = 2005
 | publisher = Penguin Group
 | location = New York
 | isbn = 978-0-14-303790-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Evans
 | first = Richard J.
 | title = The Third Reich At War
 | year = 2008
 | publisher = Penguin Group
 | location = New York
 | isbn = 978-0-14-311671-4
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Fest
 | first = Joachim C.
 | author-link = Joachim Fest
 | title = The Face of the Third Reich
 | location = London
 | publisher = Weidenfeld &amp; Nicolson
 | year = 1970
 | isbn = 978-0-297-17949-8
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Fest
 | first = Joachim C.
 | title = Hitler
 | location = London
 | publisher = Weidenfeld &amp; Nicolson
 | year = 1974
 | origyear = 1973
 | isbn = 978-0-297-76755-8
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Fest
 | first = Joachim C.
 | title = Hitler
 | year = 1977
 | origyear = 1973
 | publisher = Penguin
 | location = Harmondsworth
 | isbn = 978-0-14-021983-8
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Fischer
 | first = Klaus P.
 | title = Nazi Germany: A New History
 | location = London
 | publisher = Constable and Company
 | year = 1995
 | isbn = 978-0-09-474910-8
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Fromm
 | first = Erich
 | authorlink = Erich Fromm
 | title = The Anatomy of Human Destructiveness
 | year = 1977
 | origyear = 1973
 | publisher = Penguin Books
 | location = London
 | isbn = 978-0-14-004258-0
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Fulda
 | first = Bernhard
 | title = Press and Politics in the Weimar Republic
 | year = 2009
 | publisher = Oxford University Press
 | isbn = 978-0-19-954778-4
 | ref = harv
 }}
* {{cite journal
 | last = Gellately
 | first = Robert
 | title = Reviewed work(s): Vom Generalplan Ost zum Generalsiedlungsplan by Czeslaw Madajczyk. Der &quot;Generalplan Ost&quot;. Hauptlinien der nationalsozialistischen Planungs- und Vernichtungspolitik by Mechtild Rössler; Sabine Schleiermacher
 | journal = Central European History
 | volume = 29
 | issue = 2
 | year = 1996
 | pages = 270–274
 | ref = harv
 | doi = 10.1017/S0008938900013170
 }}
* {{cite book
 | last = Goldhagen
 | first = Daniel
 | authorlink = Daniel Goldhagen
 | title = [[Hitler's Willing Executioners|Hitler's Willing Executioners: Ordinary Germans and the Holocaust]]
 | year = 1996
 | publisher = Knopf
 | location = New York
 | isbn = 978-0-679-44695-8
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Hakim
 | first = Joy
 | authorlink = Joy Hakim
 | series = [[A History of US]]
 | title = War, Peace, and All That Jazz
 | volume = 9
 | publisher = Oxford University Press
 | year = 1995
 | location = New York
 | isbn = 978-0-19-509514-2
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last1 = Halperin
 | first1 = Samuel William
 | title = Germany Tried Democracy: A Political History of the Reich from 1918 to 1933
 | publisher = W.W. Norton
 | location = New York
 | year = 1965
 | origyear = 1946
 | isbn = 978-0-393-00280-5
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last1 = Hamann
 | first1 = Brigitte
 | authorlink1 = Brigitte Hamann
 | title = Hitler's Vienna: A Dictator's Apprenticeship
 | publisher = Oxford University Press
 | location = New York
 | year = 1999
 | others = Trans. Thomas Thornton
 | isbn = 978-0-19-512537-5
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Hamann
 | first = Brigitte
 | title = Hitler's Vienna: A Portrait of the Tyrant as a Young Man
 | publisher = Tauris Parke Paperbacks
 | location = London; New York
 | year = 2010
 | origyear = 1999
 | others = Trans. Thomas Thornton
 | isbn = 978-1-84885-277-8
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Hancock
 | first = Ian
 | authorlink = Ian Hancock
 | editor1-last = Stone
 | editor1-first = Dan
 | title = The Historiography of the Holocaust
 | year = 2004
 | publisher = Palgrave Macmillan
 | location = New York; Basingstoke
 | isbn = 978-0-333-99745-1
 | chapter = Romanies and the Holocaust: A Reevaluation and an Overview
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Heck
 | first = Alfons
 | authorlink = Alfons Heck
 | title = A Child of Hitler: Germany In The Days When God Wore A Swastika
 | origyear = 1985
 | year = 2001
 | publisher = Renaissance House
 | location = Phoenix, AZ
 | isbn = 978-0-939650-44-6
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last1 = Heston
 | first1 = Leonard L.
 | last2 = Heston
 | first2 = Renate
 | title = The Medical Casebook of Adolf Hitler: His Illnesses, Doctors, and Drugs
 | year = 1980
 | origyear = 1979
 | publisher = Stein and Day
 | location = New York
 | isbn = 978-0-8128-2718-7
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Hildebrand
 | first = Klaus
 | author-link = Klaus Hildebrand
 | title = The Foreign Policy of the Third Reich
 | location = London
 | publisher = Batsford
 | year = 1973
 | isbn = 978-0-7134-1126-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Hitler
 | first = Adolf
 | title = [[Mein Kampf]]
 | location = Boston
 | publisher = Houghton Mifflin
 | year = 1999
 | origyear = 1925
 | others = Trans. [[Ralph Manheim]]
 | isbn = 978-0-395-92503-4
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last1 = Hitler
 | first1 = Adolf
 | last2 = Trevor-Roper
 | first2 = Hugh
 | author2-link = Hugh Trevor-Roper
 | title = [[Hitler's Table Talk|Hitler's Table-Talk, 1941–1945: Hitler's Conversations Recorded by Martin Bormann]]
 | location = Oxford
 | publisher = Oxford University Press
 | year = 1988
 | origyear = 1953
 | isbn = 978-0-19-285180-2
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Hitler
 | first = Adolf
 | title = Hitler's Table Talk, 1941–1944
 | location = London
 | publisher = Enigma
 | year = 2000
 | origyear = 1941–1944
 | isbn = 1-929631-05-7
 | url =
 | format =
 | ref = harv
 }}
* {{cite news
 | last = Jamieson
 | first = Alastair
 | title = Nazi leader Hitler really did have only one ball
 | newspaper = [[The Daily Telegraph]]
 | date = 19 November 2008
 | url = http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/howaboutthat/3481932/Nazi-leader-Hitler-really-did-have-only-one-ball.html
 | accessdate =27 May 2011
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Jetzinger
 | first = Franz
 | authorlink = Franz Jetzinger
 | title = Hitler's Youth
 | year = 1976
 | origyear = 1956
 | publisher = Greenwood Press
 | location = Westport, Conn
 | isbn = 978-0-8371-8617-7
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Joachimsthaler
 | first = Anton
 | others = Trans. Helmut Bögler
 | title = The Last Days of Hitler: The Legends, the Evidence, the Truth
 | year = 1999
 | origyear = 1995
 | publisher = Brockhampton Press
 | location = London
 | isbn = 978-1-86019-902-8
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Kee
 | first = Robert
 | authorlink = Robert Kee
 | title = Munich: The Eleventh Hour
 | publisher = Hamish Hamilton
 | location = London
 | year = 1988
 | isbn = 978-0-241-12537-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Keegan
 | first = John
 | authorlink = John Keegan
 | title = The Mask of Command: A Study of Generalship
 | publisher = Pimlico
 | location = London
 | year = 1987
 | isbn = 978-0-7126-6526-1
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Keller
 | first = Gustav
 | title= Der Schüler Adolf Hitler: die Geschichte eines lebenslangen Amoklaufs
 | trans_title = The Student Adolf Hitler: The Story of a Lifelong Rampage
 | publisher = LIT
 | language = German
 | location = Münster
 | year = 2010
 | isbn = 978-3-643-10948-4
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Kellogg
 | first = Michael
 | title = The Russian Roots of Nazism White Émigrés and the Making of National Socialism, 1917–1945
 | publisher = Cambridge University Press
 | year = 2005
 | isbn = 978-0-521-84512-0
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Kershaw
 | first = Ian
 | author-link = Ian Kershaw
 | title = Hitler: 1889–1936: Hubris
 | location = New York
 | publisher = [[W. W. Norton &amp; Company]]
 | year = 1999
 | origyear = 1998
 | isbn = 978-0-393-04671-7
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Kershaw
 | first = Ian
 | title = The Nazi Dictatorship: Problems and Perspectives of Interpretation
 | edition = 4th
 | location = London
 | publisher = Arnold
 | year = 2000a
 | origyear = 1985
 | isbn = 978-0-340-76028-4
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Kershaw
 | first = Ian
 | title = Hitler, 1936–1945: Nemesis
 | location = New York; London
 | publisher = W. W. Norton &amp; Company
 | year = 2000b
 | isbn = 978-0-393-32252-1
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Kershaw
 | first = Ian
 | title = Hitler: A Biography
 | publisher = W. W. Norton &amp; Company
 | location = New York
 | year = 2008
 | isbn = 978-0-393-06757-6
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Kershaw
 | first = Ian
 | title = The End: Hitler's Germany, 1944–45
 | year = 2012
 | publisher = Penguin
 | location = London
 | isbn = 978-0-14-101421-0
 | edition = Paperback
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Knickerbocker
 | first = H. R.
 | authorlink = Hubert Renfro Knickerbocker
 | title = Is Tomorrow Hitler's? 200 Questions On the Battle of Mankind
 | year=1941
 | publisher = Reynal &amp; Hitchcock
 | location = New York
 | ref = harv
 }}
* {{cite journal
 | last = Koch
 | first = H. W.
 | title = Operation Barbarossa&amp;nbsp;– The Current State of the Debate
 | journal = [[The Historical Journal]]
 | volume = 31
 | issue = 2
 | month = June
 | year = 1988
 | pages = 377–390
 | doi = 10.1017/S0018246X00012930
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Kolb
 | first = Eberhard
 | authorlink = Eberhard Kolb
 | title = The Weimar Republic
 | origyear = 1984
 | year = 2005
 | isbn = 978-0-415-34441-8
 | publisher = Routledge
 | location = London; New York
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Kolb
 | first = Eberhard
 | year = 1988
 | origyear = 1984
 | title = The Weimar Republic
 | location = New York
 | publisher = Routledge
 | isbn = 978-0-415-09077-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Kressel
 | first = Neil J.
 | title = Mass Hate: The Global Rise Of Genocide And Terror
 | year = 2002
 | publisher = Basic Books
 | location = Boulder
 | isbn = 978-0-8133-3951-1
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Kubizek
 | first = August
 | title = The Young Hitler I Knew
 | authorlink = August Kubizek
 | year = 2006
 | origyear = 1953
 | publisher = MBI
 | location = St. Paul, MN
 | isbn = 978-1-85367-694-9
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Kurowski
 | first = Franz
 | title = The Brandenburger Commandos: Germany's Elite Warrior Spies in World War II
 | publisher = Stackpole Books
 | series = Stackpole Military History series
 | location = Mechanicsburg, PA
 | year = 2005
 | isbn = 978-0-8117-3250-5
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Langer
 | first = Walter C.
 | authorlink = Walter Charles Langer
 | title = [[The Mind of Adolf Hitler|The Mind of Adolf Hitler: The Secret Wartime Report]]
 | year = 1972
 | origyear = 1943
 | publisher = Basic Books
 | location = New York
 | isbn = 978-0-465-04620-1
 | ref = harv}}
* {{cite book
 | last = Larson
 | first = Erik
 | title = In the Garden of Beasts: Love, Terror, and an American Family in Hitler's Berlin
 | publisher = Random House/Crown Publishing Group
 | location = New York, NY
 | year = 2011
 | isbn = 978-0-307-40884-6
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Lichtheim
 | first = George
 | author-link = George Lichtheim
 | title = Europe In The Twentieth Century
 | location = London
 | publisher = Sphere Books
 | year = 1974
 | isbn = 978-0-351-17192-5
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last1 = Linge
 | first1 = Heinz
 | authorlink1 = Heinz Linge
 | others = Intro. [[Roger Moorhouse]]
 | title = With Hitler to the End: The Memoirs of Adolf Hitler's Valet
 | year = 2009
 | origyear = 1980
 | publisher = Skyhorse Publishing
 | location = New York
 | isbn = 978-1-60239-804-7
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Maiolo
 | first = Joseph
 | title = The Royal Navy and Nazi Germany 1933–39: Appeasement and the Origins of the Second World War
 | year = 1998
 | publisher = Macmillan Press
 | location = London
 | isbn = 978-0-333-72007-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last1 = Manvell
 | first1 = Roger
 | author1-link = Roger Manvell
 | last2 = Fraenkel
 | first2 = Heinrich
 | author2-link = Heinrich Fraenkel
 | title = Heinrich Himmler: The Sinister Life of the Head of the SS and Gestapo
 | year = 2007
 | origyear = 1965
 | publisher = Greenhill; Skyhorse
 | location = London; New York
 | isbn = 978-1-60239-178-9
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Maser
 | first = Werner
 | title = Hitler: Legend, Myth, Reality
 | year = 1973
 | publisher = Allen Lane
 | location = London
 | isbn = 978-0-7139-0473-4
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Marrus
 | first = Michael
 | authorlink = Michael Marrus
 | title = The Holocaust in History
 | location = Toronto
 | publisher = Key Porter
 | year = 2000
 | isbn = 978-0-299-23404-1
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = McNab
 | first = Chris
 | title = The Third Reich
 | publisher = Amber Books Ltd
 | year = 2009
 | isbn = 978-1-906626-51-8
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Megargee
 | first = Geoffrey P.
 | title = War of Annihilation: Combat and Genocide on the Eastern Front, 1941
 | location = Lanham, Md
 | publisher = Rowman &amp; Littlefield
 | year = 2007
 | isbn = 978-0-7425-4482-6
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Messerschmidt
 | first = Manfred
 | title = [[Germany and the Second World War]]
 | volume = 1
 | chapter = Foreign Policy and Preparation for War
 | location = Oxford
 | publisher = Clarendon Press
 | year = 1990
 | editor1-last = Deist
 | editor1-first = Wilhelm
 | isbn = 978-0-19-822866-0
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Mitcham
 | first = Samuel W.
 | title = Why Hitler?: The Genesis of the Nazi Reich
 | year = 1996
 | publisher = Praeger
 | location = Westport, Conn
 | isbn = 978-0-275-95485-7
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Murray
 | first = Williamson
 | title = The Change in the European Balance of Power
 | location = Princeton
 | publisher = Princeton University Press
 | year = 1984
 | isbn = 978-0-691-05413-1
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Naimark
 | first = Norman M.
 | year = 2002
 | title = Fires of Hatred: Ethnic Cleansing in Twentieth-Century Europe
 | publisher = Harvard University Press
 | isbn = 978-0-674-00994-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last1 = Niewyk
 | first1 = Donald L.
 | last2 = Nicosia
 | first2 = Francis R.
 | title = The Columbia Guide to the Holocaust
 | year = 2000
 | publisher = Columbia University Press
 | location = New York
 | isbn = 978-0-231-11200-0
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = O'Donnell
 | first = James P.
 | authorlink = James P. O'Donnell
 | title = [[The Bunker (book)|The Bunker]]
 | publisher = Da Capo Press
 | location = New York
 | year = 2001
 | origyear = 1978
 | isbn = 978-0-306-80958-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last1 = Overy
 | first1 = Richard
 | last2 = Wheatcroft
 | first2 = Andrew
 | author-link = Richard Overy
 | title = The Road To War
 | location = London
 | publisher = Macmillan
 | year = 1989
 | isbn = 978-0-14-028530-7
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Overy
 | first = Richard
 | editor1-last = Lukes
 | editor1-first = Igor
 | editor2-last = Goldstein
 | editor2-first = Erik
 | title = The Munich Crisis, 1938: Prelude to World War II
 | year = 1999
 | publisher = Frank Cass
 | location = London; Portland, OR
 | chapter = Germany and the Munich Crisis: A Mutilated Victory?
 | oclc = 40862187
 | ref = {{sfnRef|Overy, .27.27The Munich Crisis.27.27|1999|p=207}}
 }}
* {{cite book
 | last = Overy
 | first = Richard
 | authorlink = Richard Overy
 | editor1-last = Martel
 | editor1-first = Gordon
 | title = The Origins of the Second World War Reconsidered
 | year = 1999
 | publisher = Routledge
 | location = London
 | chapter = Misjudging Hitler
 | pages = 93–115
 | isbn = 978-0-415-16324-8
 | ref = {{sfnRef|Overy, .27.27Origins of WWII Reconsidered.27.27|1999}}
 }}
* {{cite book
 | last = Overy
 | first = Richard
 | title = The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia
 | publisher = Penguin Books
 | year = 2005
 | isbn = 978-0-393-02030-4
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Payne
 | first = Robert
 | authorlink = Pierre Stephen Robert Payne
 | title = The Life and Death of Adolf Hitler
 | publisher = Hippocrene Books
 | location = New York, New York
 | year = 1990
 | origyear = 1973
 | isbn = 978-0-88029-402-7
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Plating
 | first = John D.
 | title = The Hump: America's Strategy for Keeping China in World War II
 | year = 2011
 | publisher = Texas A&amp;M University Press
 | location = College Station
 | series = Williams-Ford Texas A&amp;M University military history series, no. 134
 | isbn = 978-1-60344-238-1
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Redlich
 | first = Fritz R.
 | title = Hitler: Diagnosis of a Destructive Prophet
 | year = 2000
 | month = September
 | publisher = Oxford University Press
 | pages =
 | isbn = 978-0-19-513631-9
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Rees
 | first = Laurence
 | authorlink = Laurence Rees
 | title = [[The Nazis: A Warning from History]]
 | location = New York
 | publisher = New Press
 | year = 1997
 | isbn = 978-0-563-38704-6
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Rißmann
 | first = Michael
 | title = Hitlers Gott. Vorsehungsglaube und Sendungsbewußtsein des deutschen Diktators
 | location = Zürich München
 | publisher = Pendo
 | year = 2001
 | isbn = 978-3-85842-421-1
 | language = German
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Roberts
 | first = G.
 | title = Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953
 | location = New Haven
 | publisher = Yale University Press
 | year = 2006
 | isbn = 0-300-11204-1
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Roberts
 | first = J. M.
 | author-link = John Roberts (historian)
 | title = A History of Europe
 | location = Oxford
 | publisher = Helicon
 | year = 1996
 | isbn = 978-1-85986-178-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Roberts
 | first = Martin
 | title = The New Barbarism&amp;nbsp;– A Portrait of Europe 1900–1973
 | year = 1975
 | publisher = Oxford University Press
 | isbn = 978-0-19-913225-6
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Robertson
 | first = Esmonde M.
 | title = Hitler's Pre-War Policy and Military Plans: 1933–1939
 | publisher = Longmans
 | location = London
 | year = 1963
 | oclc = 300011871
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Robertson
 | first = E. M.
 | editor1-first = Koch
 | editor1-last = H.W
 | title = Aspects of the Third Reich
 | year = 1985
 | publisher = Macmillan
 | location = London
 | chapter = Hitler Planning for War and the Response of the Great Powers
 | isbn = 978-0-312-05726-8
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Rosenbaum
 | first = Ron
 | authorlink = Ron Rosenbaum
 | title = [[Explaining Hitler: The Search for the Origins of His Evil]]
 | year = 1999
 | publisher = Harper Perennial
 | isbn = 978-0-06-095339-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Rosmus
 | first = Anna Elisabeth
 | year = 2004
 | title = Out of Passau: Leaving a City Hitler Called Home
 | publisher = University of South Carolina Press
 | location = Columbia, S.C
 | isbn = 978-1-57003-508-1
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Rothwell
 | first = Victor
 | title = The Origins of the Second World War
 | year = 2001
 | publisher = Manchester University Press
 | location = Manchester
 | isbn = 978-0-7190-5957-5
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Rummel
 | first = Rudolph
 | authorlink = Rudolph Rummel
 | title = Death by Government
 | year = 1994
 | publisher = Transaction
 | location = New Brunswick, NJ
 | isbn = 978-1-56000-145-4
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Ryschka
 | first = Birgit
 | title = Constructing and Deconstructing National Identity: Dramatic Discourse in Tom Murphy's the Patriot Game and Felix Mitterer's in Der Löwengrube
 | date = 29 September 2008
 | publisher = Peter Lang
 | isbn = 978-3-631-58111-7
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
  | last = Sereny
  | first = Gitta
  | authorlink = Gitta Sereny
  | origyear = 1995
  | year = 1996
  | title = Albert Speer: His Battle With Truth
  | publisher = Vintage
  | location = New York; Toronto
  | isbn = 0-679-76812-2
  | ref = harv
  }}
* {{cite book
 | last = Shirer
 | first = William L.
 | authorlink = William L. Shirer
 | title = [[The Rise and Fall of the Third Reich]]
 | publisher = Simon &amp; Schuster
 | location = New York
 | year = 1960
 | isbn = 978-0-671-62420-0
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Snyder
 | first = Timothy
 | authorlink = Timothy D. Snyder
 | title = [[Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin]]
 | publisher = Basic Books
 | location = New York
 | year = 2010
 | isbn = 978-0-465-00239-9
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Speer
 | first = Albert
 | authorlink = Albert Speer
 | origyear = 1969
 | year = 1971
 | title = [[Inside the Third Reich]]
 | publisher = Avon
 | location = New York
 | isbn = 978-0-380-00071-5
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Spiro
 | first = Jonathan Peter
 | title = Defending the Master Race: Conservation, Eugenics, and the Legacy of Madison Grant
 | year = 2008
 | publisher = University Press of Vermont
 | location = Lebanon, NH
 | isbn = 978-1-58465-715-6
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Stackelberg
 | first = Roderick
 | title = The Routledge Companion to Nazi Germany
 | year = 2007
 | publisher = Routledge
 | location = New York
 | isbn = 978-0-415-30860-1
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Steigmann-Gall
 | first = Richard
 | authorlink = Richard Steigmann-Gall
 | title = The Holy Reich: Nazi Conceptions of Christianity, 1919–1945
 | location = Cambridge; New York
 | publisher = Cambridge University Press
 | year = 2003
 | isbn = 978-0-521-82371-5
 | doi = 10.2277/978-0-521-82371-5
 | ref = harv
 }}
* {{cite journal
 | last = Steinberg
 | first = Jonathan
 | title = The Third Reich Reflected: German Civil Administration in the Occupied Soviet Union, 1941-4
 | journal = The English Historical Review
 | year = 1995
 | month = June
 | volume = 110
 | issue = 437
 | pages = 620–651
 | oclc = 83655937
 | ref = harv
 | doi = 10.1093/ehr/CX.437.620
 }}
* {{cite book
 | last = Steiner
 | first = John Michael
 | title = Power Politics and Social Change in National Socialist Germany: A Process of Escalation into Mass Destruction
 | year = 1976
 | publisher = Mouton
 | location = The Hague
 | isbn = 978-90-279-7651-2
 | ref = harv
 }}
* {{cite journal
 | last = Stolfi
 | first = Russel
 | title = Barbarossa Revisited: A Critical Reappraisal of the Opening Stages of the Russo-German Campaign (June–December 1941)
 | journal = [[The Journal of Modern History]]
 | year = 1982
 | month = March
 | volume = 54
 | issue = 1
 | pages = 27–46
 | doi = 10.1086/244076
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Tames
 | first = Richard
 | title = Dictatorship
 | publisher = Heinemann Library
 | location = Chicago
 | year = 2008
 | isbn = 978-1-4329-0234-6
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Le Tissier
 | first = Tony
 | title = Race for the Reichstag
 | publisher = Pen &amp; Sword
 | year = 2010
 | origyear = 1999
 | isbn = 978-1-84884-230-4
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Toland
 | first = John
 | authorlink = John Toland
 | title = Adolf Hitler
 | publisher = Anchor Books
 | location = New York
 | year = 1992
 | origyear = 1976
 | isbn = 978-0-385-42053-2
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Trevor-Roper
 | first = Hugh
 | authorlink = Hugh Trevor-Roper
 | title = The Last Days of Hitler
 | year = 1987
 | origyear = 1947
 | publisher = University of Chicago Press
 | location = Chicago
 | isbn = 978-0-226-81224-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Vinogradov
 | first = V. K.
 | title = Hitler's Death: Russia's Last Great Secret from the Files of the KGB
 | publisher = Chaucer Press
 | year = 2005
 | isbn = 978-1-904449-13-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Weber
 | first = Thomas
 | title = Hitler's First War: Adolf Hitler, The Men of the List Regiment, and the First World War
 | year = 2010
 | publisher = Oxford University Press
 | location = Oxford; New York
 | isbn = 978-0-19-923320-5
 | ref = harv
 }}
* {{cite journal
 | last = Weinberg
 | first = Gerhard
 | title = Hitler's Private Testament of 2 May 1938
 | journal = The Journal of Modern History
 | date = December 1955
 | volume = 27
 | issue = 4
 | pages = 415–419
 | oclc = 482752575
 | doi = 10.1086/237831
 | ref = harv
 }}
* {{cite journal
 | last = Weinberg
 | first = Gerhard
 | title = Hitler's Image of the United States
 | journal = The American Historical Review
 | date = December 1964
 | volume = 69
 | issue = 4
 | pages = 1006–1021
 | ref = harv
 | doi = 10.2307/1842933
 }}
* {{cite book
 | last = Weinberg
 | first = Gerhard
 | author-link = Gerhard Weinberg
 | title = The Foreign Policy of Hitler's Germany Diplomatic Revolution in Europe 1933–1936
 | publisher = University of Chicago Press
 | location = Chicago, Illinois
 | year = 1970
 | isbn = 978-0-226-88509-4
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Weinberg
 | first = Gerhard
 | title = The Foreign Policy of Hitler's Germany Starting World War II
 | publisher = University of Chicago Press
 | year = 1980
 | isbn = 978-0-226-88511-7
 | location = Chicago, Illinois
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Weinberg
 | first = Gerhard
 | title = Germany, Hitler, and World War II: Essays in Modern German and World History
 | year = 1995
 | publisher = Cambridge University Press
 | location = Cambridge
 | chapter = Hitler and England, 1933–1945: Pretense and Reality
 | isbn = 978-0-521-47407-8
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Welch
 | first = David
 | title = Hitler: Profile of a Dictator
 | year = 2001
 | publisher = Routledge
 | isbn = 978-0-415-25075-7
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Wheeler-Bennett
 | first = John
 | authorlink = John Wheeler-Bennett
 | title = The Nemesis of Power
 | location = London
 | publisher = Macmillan
 | year = 1967
 | isbn = 978-1-4039-1812-3
 | ref = harv
 }}
* {{cite journal
 | last = Wilt
 | first = Alan
 | authorlink = Alan F. Wilt
 | title = Hitler's Late Summer Pause in 1941
 | journal = Military Affairs
 | date = December 1981
 | volume = 45
 | issue = 4
 | pages = 187–191
 | doi = 10.2307/1987464
 | jstor = 1987464
 | ref = harv
 }}
* {{cite book
 | last = Winkler
 | first2 = Heinrich August
 | title = Germany: The Long Road West. Vol. 2, 1933–1990
 | publisher = [[Oxford University Press]]
 | location = New York
 | year = 2007
 | isbn = 978-0-19-926598-5
 | ref = harv
 | others = Sager, Alexander (trans.)
 }}
* {{cite book
 | last = Ziemke
 | first = Earl F.
 | title = Battle for Berlin: End of the Third Reich
 | series = Ballantine's Illustrated History of World War II
 | volume = Battle Book #6
 | publisher = [[Ballantine Books]]
 | year = 1969&lt;!--pre isbn--&gt;
 | oclc = 23899
 | ref = harv
}}
{{refend}}
'''ອັງລີ'''
{{refbegin|30em}}
* {{cite web
 | last = Bazyler
 | first = Michael J.
 | title = Holocaust Denial Laws and Other Legislation Criminalizing Promotion of Nazism
 | date = 25 December 2006
 | publisher = [[Yad Vashem]]
 | url = http://www1.yadvashem.org/yv/en/holocaust/insights/pdf/bazyler.pdf
 | format = PDF
 | accessdate = 7 January 2013
 | ref = harv
}}
* {{cite news
 | title = Parkinson's part in Hitler's downfall
 | publisher = BBC News
 | date = 29 July 1999
 | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/406713.stm
 | accessdate =13 June 2011
 | ref = {{sfnRef|BBC News, 1999}}
 }}
* {{cite web
 | title = 1933&amp;nbsp;– Day of Potsdam
 | publisher = City of Potsdam
 | url = http://www.potsdam.de/cms/beitrag/10000945/33981/
 | accessdate=13 June 2011
 | ref = {{sfnRef|City of Potsdam}}
 }}
* {{cite news
 | title = Documents: Bush's Grandfather Directed Bank Tied to Man Who Funded Hitler
 | date = 17 October 2003
 | publisher = Fox News
 | url = http://www.foxnews.com/story/0,2933,100474,00.html
 | accessdate =16 October 2011
 | ref = {{sfnRef|Fox News, 2003}}
 }}
* {{cite web
 | title = Hitler's Last Days
 | publisher = MI5 Security Service
 | work = mi5.gov.uk
 | url = https://www.mi5.gov.uk/home/mi5-history/world-war-ii/hitlers-last-days.html
 | accessdate =5 January 2012
 | ref = {{sfnRef|MI5, .27.27Hitler's Last Days.27.27}}
 }}
* {{cite news
 | last = Evans
 | first = Richard J.
 | title = How the First World War shaped Hitler
 | newspaper = [[The Globe and Mail]]
 | date = 22 June 2011
 | publisher = Phillip Crawley
 | url = http://www.theglobeandmail.com/arts/books-and-media/hitlers-first-war-by-thomas-weber/article4261721/
 | accessdate =23 September 2012
 | ref = harv
 }}
* {{cite web
 | last = Frauenfeld
 | first = A. E
 | title = The Power of Speech
 | publisher = [[Calvin College]]
 | date = August 1937
 | url = http://www.calvin.edu/academic/cas/gpa/machtrede.htm
 | accessdate =19 October 2011
 | ref = harv
 }}
* {{cite web
 | last = Glantz
 | first =  David
 | authorlink = David Glantz
 | title = The Soviet‐German War 1941–45: Myths and Realities: A Survey Essay
 | publisher = Strom Thurmond Institute of Government and Public Affairs, [[Clemson University]]
 | format = PDF
 | location = Clemson, SC
 | date = 11 October 2001
 | url = http://sti.clemson.edu/index.php?option=com_docman&amp;task=doc_details&amp;gid=189&amp;Itemid=310
 | accessdate = 12 December 2012
 | ref = harv
 }}
* {{cite web
 | last = Goebbels
 | first = Joseph
 | title = The Führer as a Speaker
 | publisher = [[Calvin College]]
 | year = 1936
 | url = http://www.calvin.edu/academic/cas/gpa/ahspeak.htm
 | accessdate =19 October 2011
 | ref = harv
 }}
* {{cite news
 | last = Hinrichs
 | first = Per
 | publisher = Spiegel Online
 | title = Des Führers Pass: Hitlers Einbürgerung
 | trans_title = The Führer's Passport: Hitler's Naturalisation
 | date = 10 March 2007
 | language = German
 | url = http://www.spiegel.de/panorama/zeitgeschichte/0,1518,470844,00.html
 | accessdate =16 October 2011
 | ref = harv
 }}
* {{cite web
 | last =  Kotanko
 | first =  Florian
 | title =  House of Responsibility
 | publisher = 
 | year = 
 | month = 
 | url =  http://www.hrb.at/index.php?path=languages/english/body.php
 | accessdate = 8 January 2013
 | ref = {{sfnRef|House of Responsibility}}
}}
* {{cite web
 | title = Introduction to the Holocaust
 | publisher = [[United States Holocaust Memorial Museum]]
 | url = http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&amp;ModuleId=10005143
 | accessdate =17 October 2011
 | ref = {{sfnRef|Holocaust Memorial Museum}}
 }}
* {{cite web
 | title = Eingabe der Industriellen an Hindenburg vom November 1932
 | trans_title = Letter of the industrialists to Hindenburg, November 1932
 | publisher=Glasnost–Archiv
 | url=http://www.glasnost.de/hist/ns/eingabe.html
 | accessdate =16 October 2011
 | ref = {{sfnRef|Letter to Hindenburg, 1932}}
 }}
* {{cite journal
 | last = Longerich
 | first = Heinz Peter
 | authorlink = Peter Longerich
 | title = Hitler's Role in the Persecution of the Jews by the Nazi Regime
 | chapter = 15. Hitler and the Mass Shootings of Jews During the War Against Russia
 | publisher = Emory University
 | location = Atlanta
 | year = 2003
 | url = http://www.hdot.org/en/trial/defense/pl1/15
 | archiveurl = http://web.archive.org/web/20120722085727/http://www.hdot.org/en/trial/defense/pl1/15
 | archivedate = 22 July 2012
 | accessdate = 31 July 2013
 | ref = {{sfnRef|Longerich, Chapter 15|2003}}
 }}
* {{cite journal
 | last = Longerich
 | first = Heinz Peter
 | title = Hitler's Role in the Persecution of the Jews by the Nazi Regime
 | chapter = 17. Radicalisation of the Persecution of the Jews by Hitler at the Turn of the Year 1941–1942
 | publisher = Emory University
 | location = Atlanta
 | year = 2003
 | url = http://www.hdot.org/en/trial/defense/pl1/17
 | archiveurl = http://web.archive.org/web/20090709111759/http://www.hdot.org/en/trial/defense/pl1/17
 | archivedate = 9 July 2009
 | accessdate = 31 July 2013
 | ref = {{sfnRef|Longerich, Chapter 17|2003}}
 }}
* {{cite web
 | last = McMillan
 | first = Dan
 | title = Review of Fritz, Stephen G., ''Ostkrieg: Hitler's War of Extermination in the East''
 | publisher = H-Genocide, H-Net Reviews
 | year = 2012
 | month = October
 | url = http://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=35868
 | accessdate = 16 October 2012
 | ref = harv
}}
* {{cite journal
 | title = Der Hitler-Prozeß vor dem Volksgericht in München
 | trans_title = The Hitler Trial Before the People's Court in Munich
 | language = German
 | year = 1924
 | ref = {{sfnRef|Munich Court, 1924}}
 | postscript = .
 }}
* {{cite journal
 | author = Office of Strategic Services
 | title = The Nazi Master Plan: The Persecution of the Christian Churches
 | journal = Rutgers Journal of Law and Religion
 | year = 1945
 | publisher = Cornell Law Library
 | location = Ithaca, NY
 | pages = 6–7
 | oclc = 320083040
 | url = http://org.law.rutgers.edu/publications/law-religion/nurinst1.shtml
 | ref = {{sfnRef|Office of Strategic Services, 1945}}
 }}
* {{cite web
 | url = http://www.ns-archiv.de/personen/hitler/oesterreich/staatsbuergerschaft.php
 | title = Hitler ersucht um Entlassung aus der österreichischen Staatsangehörigkeit
 | trans_title = Hitler's official application to end his Austrian citizenship
 | date = 7 April 1925
 | publisher= NS-Archiv
 | language = German
 | accessdate=13 April 2012
 | ref = {{sfnRef|NS-Archiv, 7 April 1925}}
 }}
* {{cite web
 | last = Phayer
 | first = Michael
 | title = The Response of the Catholic Church to National Socialism
 | year = 2000
 | work = The Churches and Nazi Persecution
 | publisher = Yad Vashem
 | format = PDF
 | url = http://www.yadvashem.org/yv/en/education/courses/life_lessons/pdfs/lesson8_4.pdf
 | ref = harv }}
* {{cite news
 | last = Sharkey
 | first = Joe
 | title = Word for Word/The Case Against the Nazis; How Hitler's Forces Planned To Destroy German Christianity
 | newspaper = The New York Times
 | date = 13 January 2002
 | url = http://www.nytimes.com/2002/01/13/weekinreview/word-for-word-case-against-nazis-hitler-s-forces-planned-destroy-german.html?pagewanted=all
 | accessdate =7 June 2011
 | ref = harv
 }}
* {{cite news
 | title = Leni Riefenstahl
 | date=10 September 2003
 | work = [[The Daily Telegraph]]
 | publisher = [[Telegraph Media Group|TMG]]
 | location = [[London]]
 | issn = 0307-1235
 | oclc = 49632006
 | url = http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/1440991/Leni-Riefenstahl.html?pageNum=3
 | accessdate = 10 May 2013
 | ref = {{sfnRef|.27.27The Daily Telegraph.27.27, 2003}}
 }}
* {{cite news
 | title = Man of the Year
 | work = Time Magazine
 | publisher = Time
 | date = 2 January 1939
 | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,760539-1,00.html
 | accessdate =22 May 2008
 | archiveurl= http://web.archive.org/web/20080607103145/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,760539-1,00.html
 | archivedate= 7 June 2008 &lt;!--DASHBot--&gt;
 | deadurl= no
 | ref = {{sfnRef|.27.27Time.27.27, January 1939}}
 }}
* {{cite news
 | title = Seven Years War?
 | work = Time Magazine
 | publisher = Time
 | date = 2 October 1939
 | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,789000,00.html
 | accessdate =30 August 2008
 | ref = {{sfnRef|.27.27Time.27.27, October 1939}}
 }}
* {{cite news
 | title = Germany: Second Revolution?
 | date = 2 July 1934
 | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,754321,00.html
 | archiveurl = http://web.archive.org/web/20080417000456/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,754321-2,00.html
 | work = Time Magazine
 | publisher = Time
 | accessdate = 15 April 2013
 | archivedate = 17 April 2008
 | ref = {{sfnRef|.27.27Time.27.27, 1934}}
 }}
* {{cite web
 | title = Poles: Victims of the Nazi Era: The Invasion and Occupation of Poland
 | work = ushmm.org
 | publisher = United States Holocaust Memorial Museum
 | url = http://www.ushmm.org/education/resource/poles/poles.php
 | accessdate=26 May 2013
 | ref = {{sfnRef|US Holocaust Memorial Museum}}
 }}
* {{cite web
 | last = Wilson
 | first = Bee
 | title = Mein Diat&amp;nbsp;– Adolf Hitler's diet
 | publisher = [[Questia]]
 | work = New Statesman
 | location = UK
 | date = 9 October 1998
 | accessdate =22 May 2008
 | url = http://www.questia.com/library/1G1-21238666/mein-diat
 | ref = harv
 }} {{subscription required}}
{{refend}}

==ອ່ານຕື່ມ==
==ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນອື່ນ==
* {{cite web|title=Adolf Hitler|url=http://vault.fbi.gov/adolf-hitler|work=The Vault|publisher=FBI Records}}
* {{cite web|title=Hitler and his officers |url=http://www.ww2incolor.com/gallery/movies/hitler_color|work=World War II Movies in Color|publisher=WW2inColor}}
{{lifetime|1889|1945|}}
{{DEFAULTSORT:ອາໂດນ ຮິດແລ}}
[[ໝວດ:ນາຊີ]]
[[ໝວດ:ນາຍົກລັດຖະມົນຕີເຢຍລະມັນ]]
[[ໝວດ:ຂ້າຕົວ]]
[[ໝວດ:ຊາວໂອຕະລິດ]]</text>
      <sha1>n84e1brri32m8tokan17uzmql0pyjlv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>AgustaWestland Apache</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8560</id>
    <revision>
      <id>95053</id>
      <parentid>94460</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T02:43:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Billinghurst</username>
        <id>3857</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Reverted edits by [[Special:Contributions/211.35.130.103|211.35.130.103]] ([[User talk:211.35.130.103|talk]]) to last revision by [[User:Luciana Musumeci|Luciana Musumeci]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5648" xml:space="preserve">{{ປັບພາສາ}}[[ຮູບ:Westland apache wah-64d longbow zj206 arp.jpg|300px|thumbnail]]
'''AgustaWestland ອ້າວ Mk 1 ຕ່າງຫາກ''' ເປັນສະບັບທີ່ ໃບອະນຸຍາດ , ການກໍ່ສ້າງ ຂອງ helicopter ການໂຈມຕີ ອ້າວ - 64D ຕ່າງຫາກ longbow ສໍາລັບ ອັງກິດ ກອງທັບ ຂອງ ກອງທັບ ອາກາດ ກອງ . ທໍາອິດ ແປດ helicopters ໄດ້ຖືກສ້າງຂຶ້ນ ໂດຍ Boeing , ສ່ວນທີ່ຍັງເຫຼືອ 59 ໄດ້ຖືກ ສະ ໂດຍ Helicopters Westland ( ໃນປັດຈຸບັນ ສ່ວນຫນຶ່ງຂອງ AgustaWestland ) ຢູ່ Yeovil , Somerset ໃນ ປະເທດອັງກິດ ມາຈາກ ຖົງ Boeing ສະຫນອງ . ການປ່ຽນແປງ ຈາກ ອ້າວ - 64D ປະກອບມີ ເຄື່ອງຈັກ ມ້ວນ- Royce , ເອເລັກໂຕຣນິກ ຊຸດໃຫມ່ ໂລກເອດ ປ້ອງກັນປະເທດ ແລະ ກົນໄກການ ແຜ່ນໃບຄ້າຍຄື ເປັນ ພັບ ໃຫ້ ສະບັບພາສາ ອັງກິດ ໃນການ ປະຕິບັດງານ ຈາກ ເຮືອ . helicopter ໄດ້ ມີຊື່ວ່າ &quot; Wah- 64 &quot; ໂດຍ Westland Helicopters . ມັນໄດ້ຖືກ ກໍານົດ ຕ່າງຫາກ ອ້າວ Mk 1 ( ຫຼື shortened ກັບ ຕ່າງຫາກ AH1 ) ໂດຍກະຊວງ ປ້ອງກັນປະເທດ .

ຄົນລະຕ່າງຫາກ ໄດ້ກາຍເປັນ ຮູບແບບ ທີ່ມີຄຸນຄ່າ ຂອງ ສະຫນັບສະຫນູນ ທາງອາກາດ ຢ່າງໃກ້ຊິດ ຢູ່ໃນ ຂໍ້ຂັດແຍ່ງ ຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ຢູ່ໃນຖານ, ຫນ້າທີ່ ພາກພື້ນ ໄດ້ ນັບຕັ້ງແຕ່ ປີ 2006 . ຄົນລະຕ່າງຫາກ ໄດ້ ຈຸດປະສົງຂອງ ວິໃນໄລຍະ fitting ຂອງລະເບີດກະ ບາງຢ່າງເຊັ່ນ: ລະເບີດບົມບີ ແລະອາວຸດ thermobaric ເປັນ ໄດ້. ການທົດລອງ Naval ແລະ ການປະຕິບັດ ຊົ່ວຄາວ ຢູ່ກາງທະເລ ໄດ້ຊີ້ໃຫ້ເຫັນ ເຮືອບິນ ເປັນ ເວທີ ສາມາດ ປະຕິບັດງານ ຈາກ ສຽງຂອງເຮືອ , ເຊິ່ງເປັນ ຄໍາຮ້ອງສະຫມັກ ເປັນເອກະລັກ ຂອງ ຄົນລະຕ່າງຫາກ ການ ລະຫວ່າງ ປະຕິບັດງານ ຂອງຕົນ. ຄົນລະຕ່າງຫາກ ປະເທດອັງກິດ ໄດ້ຮັບຜິດຊອບ ໃນ ການແຊກແຊງ ທາງທະຫານ ອົງການເນໂຕ້ 2011 ໃນ ລີເບຍ ປະຕິບັດການ ຈາກ ເຮືອ ຕໍາແຫນ່ງຂອບ .

==ອ້າງອີງ==
{{reflist}}
{{refbegin}}
* [http://www.leonardocompany.com/-/apache-ah-mk1 &quot;AH Mk1 Apache&quot;.] ''LeonardoCompany.com''. Retrieved 01 July 2016.
* Bishop, Chris and Jim Laurier. [http://books.google.co.uk/books?id=87E5sejHtlYC&amp;printsec=frontcover &quot;Apache AH-64 Boeing (McDonnell Douglas) 1976–2005&quot;.] ''Osprey Publishing'', 2005. ISBN 1-84176-816-2.
* Finch, Roger S. [ftp://ftp.rta.nato.int/PubFulltext/AGARD/CP/AGARD-CP-593/16chap11.pdf &quot;Helicopter Certification: The Challenge of Testing UK Apache&quot;.] Boscombe Down: ''Defence Test &amp; Evaluation Organisation'', 1996.
* Heyman, Charles. &quot;The British Army Guide&quot;. Barnsley: ''Pen &amp; Sword Books'', 2005. ISBN 1-84415-280-4.
* Hoyle, Craig. [http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/2004/2004-09%20-%201385.html &quot;Apaches At Ready – Despite Delays in Training Pilots for the Boeing/Westland Apache AH1, the British Army has no Reservations about its New Attack Helicopter&quot;.] ''Flight International'', 26 July 2004. pp.&amp;nbsp;58–60.
* Lewis, Damien. &quot;Apache Dawn&quot;, ''Sphere'', 2009. ISBN 978-0-7515-4191-5.
* McGowen, Stanley S. [http://books.google.co.uk/books?id=xLis8p7uLaUC&amp;printsec=frontcover &quot;Helicopters: an illustrated history of their impact&quot;.] ''ABC-CLIO'', 2005. ISBN 1-85109-468-7.
* National Audit Office. [http://www.nao.org.uk/idoc.ashx?docId=D99839A5-77FD-4227-B4DA-3305D9F7EC56&amp;version=-1 &quot;Building an Air Manoeuver Capability: The Introduction of the Apache Helicopter&quot;.] London: ''The Stationery Office'', 28 October 2002.
{{refend}}
{{refbegin}}
* King, Anthony. &quot;The Transformation of Europe's Armed Forces: From the Rhine to Afghanistan&quot;. ''Cambridge University Press'', 2011. ISBN 0-521-76094-1.
* Macy, Ed. &quot;Hellfire&quot;. ''Harper Collins'', 2010. ISBN 0-00-728820-4.
* Madison, Charlotte. &quot;Dressed to Kill&quot;, ''Headline Review'', 2010. ISBN 0-7553-1962-1.
* Ryan, Mike. &quot;Battlefield Afghanistan&quot;. ''Spellmount'', 2007. ISBN 1-86227-390-1.
* Thornton, Rod. &quot;Asymmetric Warfare: Threat and Response in the Twenty-First Century&quot;. ''Polity'', 2005. ISBN 0-7456-3365-X.
{{refend}}

== ລິ້ງຄ໌ພາຍນອກ ==
{{commons|AH-64 Apache}}
*[http://www.agustawestland.com/product/apache-ah-mk1-0 AugustaWestland Apache Mk 1's official website]
*[http://www.army.mod.uk/equipment/aircraft/1531.aspx Westland Apache AH Mk 1 (WAH-64 Apache Longbow)] on Army Air Corps

[[ໝວດ:ເຮລີກົບແຕ]]</text>
      <sha1>4b7jka873hcx4546wiadazm900kpdhl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Xaysouvanh Phengphong</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9108</id>
    <revision>
      <id>95049</id>
      <parentid>95046</parentid>
      <timestamp>2022-08-20T12:32:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CX Zoom</username>
        <id>15546</id>
      </contributor>
      <comment>Requesting speedy deletion (Out of project scope). (TwinkleGlobal)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">{{ລຶບ|1=Out of project scope}}</text>
      <sha1>rx132dfwhmaa7tp4p5ktypvsivmnh32</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ແມ່ນ້ຳເຫຼືອງ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16765</id>
    <revision>
      <id>95052</id>
      <parentid>93672</parentid>
      <timestamp>2022-08-20T17:31:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Billinghurst</username>
        <id>3857</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Reverted edits by [[Special:Contributions/183.111.114.181|183.111.114.181]] ([[User talk:183.111.114.181|talk]]) to last revision by [[User:Sayako79|Sayako79]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4606" xml:space="preserve">
{{Infobox river
| name_native_lang   = 
| name_other         = 
| name_etymology     = 
&lt;!---------------------- IMAGE &amp; MAP --&gt;

[[ຮູບ:Yellow_River_-_panoramio.jpg|thumb|ແມ່ນ້ຳເຫລືອງໃນ ແຂວງ ເຫີນານ]]
[[ຮູບ:River_Nile_map.svg|thumb|right|ແຜນທີ່ແມ່ນ້ຳເຫຼືອງ]]


| image_size         = 
| map_size           = 
| pushpin_map        = 
| pushpin_map_size   = 
| pushpin_map_caption= 
&lt;!---------------------- LOCATION --&gt;
| subdivision_type1  = ປະເທດ
| subdivision_name1  = [[ຈີນ]]
| subdivision_type2  = [[ແຂວງຂອງຈີນ|ແຂວງ]]
| subdivision_name2  = [[Qinghai]], [[Sichuan]], [[Gansu]], [[Ningxia]], [[Inner Mongolia]], [[Shaanxi]], [[Shanxi]], [[Henan]], [[Shandong]]
| subdivision_type3  = 
| subdivision_name3  = 
| subdivision_type4  = 
| subdivision_name4  = 
| subdivision_type5  = 
| subdivision_name5  = 
&lt;!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS --&gt;
| length             = 5464 km 
| width_min          = 
| width_avg          = 
| width_max          = 
| depth_min          = 
| depth_avg          = 
| depth_max          = 
| discharge1_location= 
| discharge1_min     = 1030 ມ3
| discharge1_avg     = 2571 ມ
| discharge1_max     = 58000 ມ3
&lt;!---------------------- BASIN FEATURES --&gt;
| source1            = [[ພູ Bayan Har]]
| source1_location   = [[Yushu Prefecture]], [[Qinghai]]
| source1_coordinates= {{coord|34|29|31|N|96|20|25|E|region:CN-63}}&lt;!--{{coord|34|55|19|N|97|30|43|E|region:CN-63_type:river_source:dewiki|display=title}}--&gt;
| source1_elevation  = 4800 ມ
| mouth              = [[Bohai Sea]]
| mouth_location     = [[Kenli District]], [[Dongying]], [[Shandong]]
| progression        = 
| river_system       = 
| basin_size         = 752546 ກມ
| tributaries_left   = [[ແມ່ນ້ຳເຟີນ]] (ແລະແມ່ນ້ຳນ້ອຍໆສາຍອື່ນ)
| tributaries_right  = [[Tao River]], [[Wei River]] (ແລະແມ່ນ້ຳນ້ອຍໆສາຍອື່ນ)
| custom_label       = 
| custom_data        = 
| extra              = 
}}
{{Infobox Chinese
|title=Yellow River
|pic=Yellow_River_(Chinese_characters).svg
|piccap=&quot;Yellow River&quot; in Simplified (top) and Traditional (bottom) Chinese characters
|picupright=0.4
|t={{linktext|黃河}}
|s={{linktext|黄河}}
|showflag=stp
|p=Huáng Hé
|w=Huang&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; Ho&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;
|mi={{IPAc-cmn|AUD|Huanghe pron.ogg|h|uang|2|-|h|e|2}}
|j=Wong&lt;sup&gt;4&lt;/sup&gt; ho&lt;sup&gt;4&lt;/sup&gt;
|ci={{IPAc-yue|w|ong|4|-|h|o|4}}
|y=Wòhng hòh
|wuu=Wån&lt;sup&gt;入&lt;/sup&gt; Ghu&lt;sup&gt;平&lt;/sup&gt;
|tl=N̂g hô
|psp=Hwang Ho
|mc=Hwang Ha
|oc-bs=
|mon=Хатан гол&lt;br/&gt;Ȟatan Gol&lt;br/&gt;Шар мөрөн&lt;br/&gt;Šar Mörön
|tib=རྨ་ཆུ།
|wylie=r Ma chu
|thdl=ma chu
|order=st
}}

'''ແມ່ນ້ຳ ເຫລືອງ''' ຫລື '''Huang He''' ແມ່ນແມ່ນ້ຳທີ່ຍາວທີ່ສຸດອັນດັບສອງຂອງ [[ປະເທດຈີນ|ຈີນ]], ຫລັງຈາກ [[ແມ່ນ້ຳແຍງຊີ|ແມ່ນ້ ຳ ຢາງຊີ]], ແລະເປັນ ລະບົບແມ່ນ້ ຳ ທີ່ຍາວທີ່ສຸດອັນດັບ 6 ຂອງ ໂລກໃນຄວາມຍາວປະມານ 5,464 ກມ (3,395 mi) . &lt;ref&gt;[http://www.geol.lsu.edu/WDD/ASIAN/Huanghe/huange_he.htm Yellow River (Huang He) Delta, China, Asia]. Geol.lsu.edu (28 February 2000). Retrieved on 2013-02-04.&lt;/ref&gt; ມີຕົ້ນກຳເນີດຢູ່ໃນພູ Bayan Har ໃນແຂວງ Qinghai ຂອງພາກຕາເວັນຕົກ ຂອງປະເທດຈີນ, ມັນໄຫຼຜ່ານ 9 ແຂວງ, ແລະມັນໄຫຼລົງສູ່ ທະເລ Bohai ໃກ້ກັບເມືອງ Dongying ໃນ ແຂວງ Shandong . ອ່າງແມ່ນ້ ຳ ເຫລືອງມີຂອບເຂດທິດຕາເວັນອອກ - ທິດຕາເວັນຕົກປະມານ 1,900 ກມ (1,180 mi) ແລະຂອບເຂດພາກ ເໜືອ - ໃຕ້ປະມານ 1,100 ກມ (680 mi) . ເນື້ອທີ່ລະບາຍນ້ ຳ ທັງ ໝົດ ປະມານ 795,000 ກິໂລແມັດມົນທົນ (307,000 sq mi) .

&lt;ref&gt;[http://www.strategypage.com/htmw/htpeace/articles/20110329.aspx The Ice Bombers Move Against Mongolia]. strategypage.com (29 March 2011)&lt;/ref&gt;
[[ໝວດ:ແມ່ນ້ຳ]]
[[ໝວດ:ແມ່ນ້ຳໃນປະເທດຈີນ]]
[[ໝວດ:ແມ່ນ້ຳໃນອາຊີບ]]</text>
      <sha1>b47036kekq5tkwd0dfmj5uwk8ea7pzg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ziraatbank</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17204</id>
    <revision>
      <id>95050</id>
      <parentid>92127</parentid>
      <timestamp>2022-08-20T16:22:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>211.42.143.222</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5584" xml:space="preserve">[https://gazetebanka.com/ziraat-bankasi-musteri-hizmetleri-direk-baglanma-ziraat-bankasi-musteri-temsilcisine-baglanma-kisa-yolu/6326/ Ziraat Bankası A.Ş.] ແມ່ນນຶ່ງໃນສາມທະນາຄານສາທາລະນະທີ່ດໍາເນີນການຢູ່ໃນຕຸລະກີ. ມັນເປັນການສືບຕໍ່ຂອງກອງທຶນບ້ານເກີດເມືອງນອນສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໂດຍ Midhat Pasha ໃນ 1863 ໃນໄລຍະ Empire Ottoman.

==== ປະຫວັດສາດ ====
ກ່ອນອື່ນ ໝົດ, Ahmed Şefik Midhat Pasha ໄດ້ຮັບການດົນໃຈຈາກປະເພນີ imece, ເຊິ່ງມີຢູ່ແລ້ວໃນບັນດາປະເພນີຕຸລະກີແລະອີງໃສ່ການຊ່ວຍເຫຼືອເຊິ່ງກັນແລະກັນ, ໃນຂະນະທີ່ສ້າງກອງທຶນ Homeland ທໍາອິດທີ່ລາວກໍ່ຕັ້ງຢູ່ໃນເມືອງ Pirot ໃນປີ 1863. ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນການດໍາເນີນງານແລະໄດ້ຮັບຜົນສໍາເລັດສໍາລັບຫຼາຍໆຄົນ. ປີ. ໃນວັນທີ 15 ສິງຫາ 1888, ທະນາຄານ Ziraat ໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນຢ່າງເປັນທາງການເປັນສະຖາບັນການເງິນທີ່ທັນສະໄຫມເພື່ອທົດແທນກອງທຶນຜົນປະໂຫຍດ, ແລະກອງທຶນຜົນປະໂຫຍດ, ເຊິ່ງດໍາເນີນການໃນເວລານັ້ນ, ໄດ້ຫັນເປັນສາຂາຂອງທະນາຄານແລະໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນການດໍາເນີນງານຂອງພວກເຂົາ.

ຫຼັງຈາກການຍຶດຄອງຂອງປະເທດຫຼັງຈາກສົງຄາມໂລກຄັ້ງທໍາອິດ, ສາຂາໃນອານາເຂດທີ່ຖືກຍຶດຄອງໄດ້ເຊື່ອມຕໍ່ກັບ &quot;ສໍານັກງານໃຫຍ່ຂອງທະນາຄານ Ziraat&quot; ທີ່ຕັ້ງໂດຍຊາວກຣີກໃນ Izmir. ຫຼັງຈາກການເປີດ TGNA ໃນປີ 1920, ສາຂາໃນສະຖານທີ່ພາຍໃຕ້ການຄວບຄຸມຂອງ TGNA ໄດ້ເຊື່ອມຕໍ່ກັບສາຂາ Ankara. ໃນປີ 1922, ອົງການຈັດຕັ້ງ Izmir ແລະ Istanbul ຍັງຢູ່ພາຍໃຕ້ການຍ່ອຍຂອງ Ankara, ແລະທະນາຄານໄດ້ຮັບຄວາມຊື່ສັດຄືນໃຫມ່. ດ້ວຍການປະກາດໃຊ້ກົດໝາຍໃນປີ 1924, ທະນາຄານດັ່ງກ່າວບໍ່ໄດ້ເປັນສະຖາບັນຂອງລັດ ແລະກາຍເປັນບໍລິສັດຫຸ້ນສ່ວນຮ່ວມ. ໃນປີ 1975, ຫ້ອງການຕົວແທນໄດ້ເປີດຢູ່ໃນ Hamburg ແລະ 3 ສາຂາໃນ Cyprus. ໃນປີ 1977, ຜູ້ອໍານວຍການພາກພື້ນໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນແລະວິທີການຄຸ້ມຄອງທ້ອງຖິ່ນໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນ. ໃນປີ 1981, ພິພິທະພັນທະນາຄານ Ziraat, ພິພິທະພັນທະນາຄານທໍາອິດຂອງຕຸລະກີ, ໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ. ໃນປີ 1988, ເປັນຄັ້ງທໍາອິດ, ພາກພື້ນດຽວໄດ້ຖືກພິຈາລະນາເພື່ອສະຫນັບສະຫນູນກະສິກໍາ, ແລະຜູ້ຜະລິດຂອງພາກພື້ນໂຄງການ Anatolia ຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ໄດ້ຮັບການສະຫນັບສະຫນູນສິນເຊື່ອສອດຄ່ອງກັບລັກສະນະຂອງພາກພື້ນ. ໃນປີ 1989, ບັດເຄຣດິດທໍາອິດໄດ້ຖືກອອກ, ເງິນກູ້ຢືມຂອງຜູ້ບໍລິໂພກຄັ້ງທໍາອິດໄດ້ຖືກມອບໃຫ້, ການຂາຍຄໍາ (Ziraat Gold) ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນ; ກອງທຶນລວມທໍາອິດຂອງທະນາຄານໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ. ໃນປີ 2001, Türkiye Emlak Bankası ໄດ້ຖືກລວມເຂົ້າກັບທະນາຄານ Ziraat ແລະປິດລົງ. ຫຼັງ​ຈາກ​ວິ​ກິດ​ການ​ເສດ​ຖະ​ກິດ​ຕວກ​ກີ 2001​, ມັນ​ໄດ້​ເລີ່ມ​ຕົ້ນ​ການ​ຄຸ້ມ​ຄອງ​ໂດຍ​ຄະ​ນະ​ບໍ​ລິ​ຫານ​ຮ່ວມ​ກັບ​ທະ​ນາ​ຄານ​ສາ​ທາ​ລະ​ນະ​ອື່ນໆ​, ແລະ​ການ​ປະ​ຕິ​ບັດ​ນີ້​ໄດ້​ສິ້ນ​ສຸດ​ລົງ​ໃນ​ປີ 2005​. [https://48mn2.tistory.com/ 경산시민특별지원금 신청] [https://i004.tistory.com/ 미스터트롯2 투표하기] [http://www.seniorforum.co.kr/ 그랜저 gn7 사전예약]</text>
      <sha1>lrorfzebseuqlv3h90d706fgtd7a4nk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>95051</id>
      <parentid>95050</parentid>
      <timestamp>2022-08-20T17:13:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Billinghurst</username>
        <id>3857</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Reverted edits by [[Special:Contributions/211.42.143.222|211.42.143.222]] ([[User talk:211.42.143.222|talk]]) to last revision by [[User:24.133.100.3|24.133.100.3]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5403" xml:space="preserve">[https://gazetebanka.com/ziraat-bankasi-musteri-hizmetleri-direk-baglanma-ziraat-bankasi-musteri-temsilcisine-baglanma-kisa-yolu/6326/ Ziraat Bankası A.Ş.] ແມ່ນນຶ່ງໃນສາມທະນາຄານສາທາລະນະທີ່ດໍາເນີນການຢູ່ໃນຕຸລະກີ. ມັນເປັນການສືບຕໍ່ຂອງກອງທຶນບ້ານເກີດເມືອງນອນສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໂດຍ Midhat Pasha ໃນ 1863 ໃນໄລຍະ Empire Ottoman.

==== ປະຫວັດສາດ ====
ກ່ອນອື່ນ ໝົດ, Ahmed Şefik Midhat Pasha ໄດ້ຮັບການດົນໃຈຈາກປະເພນີ imece, ເຊິ່ງມີຢູ່ແລ້ວໃນບັນດາປະເພນີຕຸລະກີແລະອີງໃສ່ການຊ່ວຍເຫຼືອເຊິ່ງກັນແລະກັນ, ໃນຂະນະທີ່ສ້າງກອງທຶນ Homeland ທໍາອິດທີ່ລາວກໍ່ຕັ້ງຢູ່ໃນເມືອງ Pirot ໃນປີ 1863. ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນການດໍາເນີນງານແລະໄດ້ຮັບຜົນສໍາເລັດສໍາລັບຫຼາຍໆຄົນ. ປີ. ໃນວັນທີ 15 ສິງຫາ 1888, ທະນາຄານ Ziraat ໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນຢ່າງເປັນທາງການເປັນສະຖາບັນການເງິນທີ່ທັນສະໄຫມເພື່ອທົດແທນກອງທຶນຜົນປະໂຫຍດ, ແລະກອງທຶນຜົນປະໂຫຍດ, ເຊິ່ງດໍາເນີນການໃນເວລານັ້ນ, ໄດ້ຫັນເປັນສາຂາຂອງທະນາຄານແລະໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນການດໍາເນີນງານຂອງພວກເຂົາ.

ຫຼັງຈາກການຍຶດຄອງຂອງປະເທດຫຼັງຈາກສົງຄາມໂລກຄັ້ງທໍາອິດ, ສາຂາໃນອານາເຂດທີ່ຖືກຍຶດຄອງໄດ້ເຊື່ອມຕໍ່ກັບ &quot;ສໍານັກງານໃຫຍ່ຂອງທະນາຄານ Ziraat&quot; ທີ່ຕັ້ງໂດຍຊາວກຣີກໃນ Izmir. ຫຼັງຈາກການເປີດ TGNA ໃນປີ 1920, ສາຂາໃນສະຖານທີ່ພາຍໃຕ້ການຄວບຄຸມຂອງ TGNA ໄດ້ເຊື່ອມຕໍ່ກັບສາຂາ Ankara. ໃນປີ 1922, ອົງການຈັດຕັ້ງ Izmir ແລະ Istanbul ຍັງຢູ່ພາຍໃຕ້ການຍ່ອຍຂອງ Ankara, ແລະທະນາຄານໄດ້ຮັບຄວາມຊື່ສັດຄືນໃຫມ່. ດ້ວຍການປະກາດໃຊ້ກົດໝາຍໃນປີ 1924, ທະນາຄານດັ່ງກ່າວບໍ່ໄດ້ເປັນສະຖາບັນຂອງລັດ ແລະກາຍເປັນບໍລິສັດຫຸ້ນສ່ວນຮ່ວມ. ໃນປີ 1975, ຫ້ອງການຕົວແທນໄດ້ເປີດຢູ່ໃນ Hamburg ແລະ 3 ສາຂາໃນ Cyprus. ໃນປີ 1977, ຜູ້ອໍານວຍການພາກພື້ນໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນແລະວິທີການຄຸ້ມຄອງທ້ອງຖິ່ນໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນ. ໃນປີ 1981, ພິພິທະພັນທະນາຄານ Ziraat, ພິພິທະພັນທະນາຄານທໍາອິດຂອງຕຸລະກີ, ໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ. ໃນປີ 1988, ເປັນຄັ້ງທໍາອິດ, ພາກພື້ນດຽວໄດ້ຖືກພິຈາລະນາເພື່ອສະຫນັບສະຫນູນກະສິກໍາ, ແລະຜູ້ຜະລິດຂອງພາກພື້ນໂຄງການ Anatolia ຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ໄດ້ຮັບການສະຫນັບສະຫນູນສິນເຊື່ອສອດຄ່ອງກັບລັກສະນະຂອງພາກພື້ນ. ໃນປີ 1989, ບັດເຄຣດິດທໍາອິດໄດ້ຖືກອອກ, ເງິນກູ້ຢືມຂອງຜູ້ບໍລິໂພກຄັ້ງທໍາອິດໄດ້ຖືກມອບໃຫ້, ການຂາຍຄໍາ (Ziraat Gold) ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນ; ກອງທຶນລວມທໍາອິດຂອງທະນາຄານໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ. ໃນປີ 2001, Türkiye Emlak Bankası ໄດ້ຖືກລວມເຂົ້າກັບທະນາຄານ Ziraat ແລະປິດລົງ. ຫຼັງ​ຈາກ​ວິ​ກິດ​ການ​ເສດ​ຖະ​ກິດ​ຕວກ​ກີ 2001​, ມັນ​ໄດ້​ເລີ່ມ​ຕົ້ນ​ການ​ຄຸ້ມ​ຄອງ​ໂດຍ​ຄະ​ນະ​ບໍ​ລິ​ຫານ​ຮ່ວມ​ກັບ​ທະ​ນາ​ຄານ​ສາ​ທາ​ລະ​ນະ​ອື່ນໆ​, ແລະ​ການ​ປະ​ຕິ​ບັດ​ນີ້​ໄດ້​ສິ້ນ​ສຸດ​ລົງ​ໃນ​ປີ 2005​.</text>
      <sha1>djemfe4qgqhdgbz3my1qsdo7pajl35l</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>