Wikipedia liwiki https://li.wikipedia.org/wiki/Veurblaad MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter Media Speciaal Euverlèk Gebroeker Euverlèk gebroeker Wikipedia Euverlèk Wikipedia Plaetje Euverlèk plaetje MediaWiki Euverlèk MediaWiki Sjabloon Euverlèk sjabloon Help Euverlèk help Categorie Euverlèk categorie Portaol Euverlèk portaol TimedText TimedText talk Module Overleg module Uitbreiding Overleg uitbreiding Uitbreidingsdefinitie Overleg uitbreidingsdefinitie 10 10199 454795 410532 2022-07-27T09:15:21Z Romaine 776 Linkfix wikitext text/x-wiki {|style="margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;" width=100% class=toccolours ! align="center" style="background:#ccccff" width="100%" | <div style="float:left;width:50px;">&nbsp;</div> [[Maasgoew|Gemeinte Maasgoew]] || [[Plaetje:Maasgouw_vlag.svg|50px|Vaan van Maasgoew]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Dörp]]er en [[stad|stej]]''': [[Bieëgdje]] · [[Brach]] · [[De Baek]] · [[Hael]] · [[Lin (Nederlandj)|Lin]] · [[Panhael]] · [[Staeveswaert]] · [[Toear]] · [[Wèssem]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | '''[[Gehuch]]te''': [[Apebrook]] · [[Baarstraot]] · [[Bilt]] · [[Brachtersjtasie]] · [[Brandj (Maasgoew)|Brandj]] · [[Breiwaeg]] · [[De Laak (Maasgoew)|De Laak]] · [[De Tump]] · [[De Weerd (Maasgoew)|De Weerd]] · [[Eilandj (Maasgoew)|Eilandj]] · [[Houtem (Maasgoew)|Houtem]] · [[Kastert]] · [[Kruchte]] · [[G'n Oea]] · [[Oeazje]] · [[Pol]] |}<noinclude> [[Categorie:Sjablone geografie Nederlandj]] </noinclude> 9ke4j5p8gidlfvm2nz9k6h070yg6cky 2 24991 454794 453391 2022-07-26T21:59:07Z Steinbach 16 Aajd blaad trökgezat, mèt get updates en aonvöllinge. Iech moot hei nog ins snije en kere, meh dat kump later wel. wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:"Gebruker: Steinbach"}} {{Babel-11|li-3|nl|de-3|en-3|zea-3|fy-2|nds-2|Steinbach/kw|Steinbach/rt|Steinbach/ut|fr-1}} __NOTOC__ [[Plaetje:Steinbachselfref.jpg|left|thumb|Steinbach in Steinbach.]] De höbs op 't memint te make mèt '''Steinbach''', ouch wel bekind es '''ᔅᑕᐃᓐᐸᐦ''', '''ﺷﺘﺎﻳﻨﺒﺦ''', '''Штайнбах''', '''Σταίνβαχ''', '''ステイヌバ''', '''שׁטאיןבח''', '''ᏎᏖᎢᎾᏆᎮ''', '''𐏂𐎫𐎹𐎴𐎲𐎧''' en '''ⵙⵜⴰⵢⵏⴱⴰⵅ''', vreuger '''HaafLimbo''', 'ne gebruker vaan deze Limburgse Wikipedia. Iech bin Hollender vaan geboorte en iech höb noets in Limbörg gewoend. Toch veul iech miech, [[/Persoenelek|um sentimenteel reies]], verboonde mèt Mestreech in 't bezunder en Limbörg in 't algemein. Dat, en mien veurleefde veur taol en dialek, heet miech Limbörgs doen liere. Sinds de allerlèste daog vaan 2004 bin iech bij de Limbörgse Wikipedia betrokke, die iech höb mètgeholpe te greuje vaan mer 9 tot {{NUMBEROFARTICLES}} artikele. ==Intrèsses en sjrieverij== Op 'ne zoe kleine Wikipedia mèt zoe wieneg gebrukers wie d'n euze kin me 't ziech koelek permetere um allein euver ei gebeedsje te sjrieve. Daan zouw euver sommege zakes noets artikele koume. Daorum bin iech hei ummer e bitteke generalis gewees, meh iech höb wel veur sommege dinger mie veurkeur es veur aandere. ===Meziek=== Dit moot mer bovenaon, want allein hei-in höb iech 'nen titel. 't Gief neet ins zoeväöl muziekartikele vaan mien hand, al wèl iech dat oets (jeh wienie...) wel verandere. Lang artikele zien beveurbeeld [[Wolfgang Amadeus Mozart]] en [[Popmeziek]], specifieke dinger zien oonder mie [[Normaal]], [[Doe Maar]], [[Toontje Lager]] en [[Het Goede Doel]] (mien bachelorscriptie góng euver Nederpop). Op [[Daniël Lohues]] bin iech aofgestudeerd, meh vaan mie veurnumme um euver häöm 'n oetgebreid artikel te sjrieve is noets väöl gekoume. Bij [[Karlheinz Stockhausen]], euver wee mie promotieoonderzeuk geit, is dat al get beter gelök. ===Taol=== Mie stekpeerdje, al jaorelaank. Aanders hej iech jummers noets Limbörgs gelierd... Iech höb väöl euver Limbörgse dialekte gesjreve, meh ouch euver aander Nederlandse streektaole (wie [[Wes-Vlaoms]] of [[Katwijks]]), exotische taole ([[Arabisch]]), doej taole (([[Aajdlatien|Aajd]])[[Latien]]) en gereconstrueerde taole ([[Proto-Indogermaans]]). Eigelek alles wel. Oets zalle v'r hei alle taole en alle dialekte touwgeveug höbbe. ===Nederland en de wereld=== Iech kom neet oet Limbörg, dus veur miech is ouch de res vaan Nederland intrèssant. Mehjao! Daorum höb iech al in 2006 alle [[Lies vaan Nederlandse gemeintes|Nederlandse gemeintes]] 'n artikel gegeve en haw iech alle herindeilinge minutieus bij. De gemeintes in Vlaondere zien noe aon de beurt. Ouch höb iech de mieste len besjreve, meh neet zoe oetgebreid. Allewijl (juli 2022) zien nog ummer de mieste Belsj-Limbörgse dörper zoonder artikel. Iech vin dat 'n sjan! En jao, iech höb zjus zoeväöl sjöld wiet geer. Veur 't ind vaan 't jaor wèl iech dao 'n ind aon make. Hölp is natuurlek welkom. ===Bieste=== Gaaroet neet mien specialisatie (iech bin 'nen alfa), meh wel hendeg intrèssant, zeker zoogdiere en veugel. Sinds 2012 intrèsseer iech miech bezunder veur peerd. Jeh ech! Iech bin zelfs begós te rije. Moot wel zègke tot mien biologieartikele gooddeils oondermaots zien: de mieste zien vaan vreuger, wie iech lieger eise stèlde. ===Sport=== Iech bin zeker geine goje nerd, want dat intrèsseert miech ouch. Veural euver voetbal maak iech get aon; iech haw ouch vrij trouw artikele euver de Ieredevisie en diverse EK's en WK's bij. Olympische Speule daon iech soms, meh dat is m'ch väöl werk! Miech is welins gezag tot typisch Limbörgse sport wie 't OLS zouw mote veurgoon. Iech zouw zègke: g'r höb geliek, es d'r 't mis, gaot eur geng! ===Euvereg=== Soms es iech neet zoe ... positief bin ingestèld sjrijf iech expres dinger euver naregheid. Veural zeutege fieste boe iech neet aon mèt wuns te doen rope die behoofte in miech op. Zoe kós me mèt keersemes 2010 genete vaan [[kaanker]] en höb iech Valentiensdaag 2011 geveerd mèt versjèllende [[geslachskrenkde]]s. Zoe bin iech evels neet ummer. ==Ideeë euver 't sjrieve== ===Kwaliteit tege kwantiteit=== 't Aontal nui artikele wat iech aofliever ligk allewijl lieger es in pakweg 2005: iech stèl hoeger eise en de artikele mote veural laank en compleet zien. Dèks daon iech dat mèt 'n al gesjreve artikel, wat veur de statistiek vaan artikelgreuj natuurlek slech is, meh veur de inhaajd vaan eus Wikipedia zoeväöls te beter, vin iech. Iech grouwel vaan Wikipedia's in klein taole mèt allemaol nikszègkende artikele vaan ein regel. Wee de Limbörgse Wikipedia bezeuk, moot ech get te leze höbbe en ech get kinne vinde! ===Gein encyclopedie vaan de Limbörge=== Dit is 'n encyclopedie in 't Limbörgs, gein encyclopedie vaan Limbörg. Iech vin 't '''hiel veurnaom''' tot 't Limbörgs weurt oetgebouwd tot 't volweerdege taol, neet allein 'n taol veur de bieljart, de kantien, de vastelaovend en 't sjöttersfies, en ouch neet allein veur regiogeboonde dinger. Op d'n Ingelse Wikipedia geit 't toch ouch neet allemaol euver Ingeland en de VS? Daorum zjeneer iech miech gans zeker neet um euver 'Holland' (Wes-Nederland) te sjrieve, en ouch neet euver aander zakes die neet direk betrèkking höbbe op de Limbörge. Dat wèlt evels neet zègke tot typisch Limbörgse artikele neet bezunder gewuns zien. ===Doctrien vaan Steinbach=== De doctrien vaan Steinbach luit: :<strong>Maak, es 't neet mèt 'n aander woord conflicteert, nao eder artikel 'n Nederlandstaolege doorverwiezing aon.</strong> De filosofie dao-achter is sumpel: kins wel ideologisch goon doen euver 't Limburgs es 'n apaarte, vaan 't Nederlands losstoonde taol, meh dat verandert veurluipeg niks aon zien sociaol status. Vaan Nederlands weite zeukers teminste wie ze 't mote sjrieve. En nog väöl belaankrieker: es 't artikel mèt Nederlands te vinde is, kumste minder in de knoup mèt versjèllende dialekte. Dit lèste liet evels stoon tot me ouch in principe alle meugeleke dialectische variante vaan 'nen artikelnaom door moot laote linke. ==Priezekas== <gallery> Plaetje:BlueIEditShirt-plainBackground.jpeg|[[Gebroeker:Taketa|Taketa]] [[:en:Wikipedia:Merchandise giveaways/Nominations/Archive_5#Steinbach|nomineerde miech]] veur e gratis Wikipediashirt, wat miech door de gemeinsjap woort touwgekind! Plaetje:Malva-moschata Blüte 029.jpg|Malf vaan de moond (ouch wel bekind es ''[[kattekizzekroed]]''); vaan [[:als:Benutzer:Holder/Blume|Holder]] </gallery> <!-- ==Planne en projekte== {{/Projekte}} --> ==Links veur eige gebruuk== * [http://www1.fa.knaw.nl/noardfrysk/spraaklear.html Noordfriese grammair in 't Westerlauwers Fries] * [http://mitglied.lycos.de/Seelter2/ Saterfriese grammair in 't Pruus] * [[/Limbörgseklad]] * [[/Casus]] * [[/Limbörg vs. Holland]] * [[/Spelling Belsj Limbörg]] * [[/Doele veur de langen door]] ===Sjetse veur artikele=== ====Limbörg-gerillateerd==== * [[/Limbörgse plaotse chronologisch]] ====Geografie boete de Limbörge==== * [[/Sjabloon Belzje gemeintes]] * [[/Plaotse Drenthe]] * [[/Volkstèllinge Drenthe]] * [[/Plaotse Euverijssel]] * [[/Volkstèllinge Euverijssel]] * [[/Plaotse Friesland]] * [[/Volkstèllinge Friesland]] * [[/Plaotse Gelderland]] * [[/Volkstèllinge Gelderland]] * [[/Plaotse Groninge]] * [[/Volkstèllinge Groninge]] * [[/Plaotse Noord-Braobant]] * [[/Volkstèllinge Noord-Braobant]] * [[/Plaotse Noord-Holland]] * [[/Volkstèllinge Noord-Holland]] * [[/Plaotse Utrech]] * [[/Volkstèllinge Utrech]] * [[/Plaotse Zieland]] * [[/Volkstèllinge Zieland]] * [[/Wikiprojek Brazilië]] ====Neet-geografisch==== * [[/Lies vaan opera's]] * [[/Actief bands]] * [[/Lies vaan radioactief isotope]] [[als:Benutzer:Steinbach]] [[af:Gebruiker:Steinbach]] [[bar:User:Steinbach]] [[br:User:Caesarion]] [[de:Benutzer:Steinbach]] [[en:User:Steinbach]] [[eo:Vikipediisto:Cezareto]] [[es:Usuario:Caesarion]] [[et:Kasutaja:Steinbach]] [[fr:Utilisateur:Steinbach]] [[fy:Meidogger:WanabeFrysk]] [[haw:User:HaoleCaesarion]] [[id:Pengguna:Steinbach]] [[io:User:Caesarion]] [[is:Notnadi:Steinbach]] [[it:Utente:Steinbach]] [[ksh:User:Steinbach]] [[la:Usor:Caesarion]] [[nds:Bruker:Boerzökwark]] [[nds-nl:User:Steinbach]] [[nl:Gebruiker:Steinbach]] [[pap:User:Steinbach]] [[ru:Участник:Штайнбах]] [[sco:User:Caesarion]] [[srn:Gebruiker:Steinbach]] [[stq:Benutser:Steinbach]] [[sv:Användare:Caesarion]] [[vls:User:Steinbach]] [[vo:User:Caesarion]] [[wa:Uzeu:Caesarion]] [[zea:User:Steinbach]] pfzka5xmhboa3alp5etbzp57btfhdwa 0 69919 454796 451240 2022-07-27T10:04:20Z Steinbach 16 /* Zelfstendege naomwäörd */ wikitext text/x-wiki {{dialek|Mestreechs}} 't '''Middelnederlands''' is 'n taolfase vaan 't [[Nederlands]], oongeveer tösse 1150 en 1500. Ouch 't [[Limbörgs]] vaan dezen tied - 't ''Middellimbörgs'' - weurt in 't gemein tot 't Middelnederlands gerekend; veur de [[Nedersaksisch]]e dialekte op Nederlandse bojem deit me dat noe wel en daan weer neet. De fase volg op 't [[Aajdnederfrankisch]] of Aajdnederlands en versjèlt dao veural vaan door 't [[reductie (fonologie)|oetvalle]] vaan neet-beklemtoende [[vocaol]]e. In tegestèlling tot 't Aajdnederlands heet de Middelnederlandsen tied 'n euvervleujeteg tekscorpus achtergelaote, zoewel oerkundes en aander amteleke tekste es literair tekste. De groete mierderheid vaan die tekste kump oet 't zuie vaan 't taolgebeed. 't Nederlands is veural in Vlaondere sterk in concurrentie mèt 't (Aajd- en Middel-)Frans; heidoor, en door d'n invlood vaan de hoeg (hoof)cultuur, nump 't in deen tied e groet aontal Franse lienwäörd op. Roond 't ind vaan de middeliewe treujt 'n sterke grammaticaol versumpeling op, die d'n euvergaank nao 't [[Vreugmodern Nederlands]] aonkundeg. ==Naom== De sprekers vaan 't Middelnederlands gebruukde 't woord ''Nederlands'' nog neet, al waor in deen tied ''de Nederlen'' es begrip wel in opkoms. Liever spraok me vaan ''Duuts'' of ''Diets'', al nao dialek, of gebruukde me de naom vaan 't gewes. Door 't gebrek aon staotkundege einheid (in eder geval tot aon de koms vaan de [[Bourgondische Staot]] in de Vieftienden Iew) is 't soms de vraog boe 'Middelnederlands' moot oetsjeie en aander taole mote beginne. ==Oontwikkeling== De lèste fase vaan 't Aajdnederlands en de 't begin vaan 't Middelnederlands euverlappe ziech. Veur [[Holland]] maag me 't Aajdnederlands bès tot 1200 laote doorloupe, meh in de tekste vaan [[Heinric van Veldeke]], ind twelfden iew opgesjreve in wat noe Limbörg is, zien alle neet-beklemtoende klinkers gereduceerd. In d'n iew dee dao-op volg, bleujt 't Nederlands es sjrieftaol op. Vlaondere is in deen tied 't belaankriekste gewes en 't Vlaoms weurt zoedoende [[prestiesjdialek]]. Zienen invlood straolt veural nao 't noorde oet ([[Zieland]] en in minder maote Holland), meh ouch nao 't ooste riechting [[Braobant]]. Tegeliek zien v'r euveral in de Nederlen 'n opkoms vaan stei, boevaan de börgers veural in de volkstaol sjrieve. [[Latien]] en [[Frans]] weure mie 't domein veur de religie, de wetensjap en de internationaol communicatie. D'n tied tot 1300 neump me ''Vreugmiddelnederlands''. In de ''Laatmiddelnederlandsen'' tied, nao 1300 dus, begint Braobant ummer mie de rol vaan Vlaondere euver te numme. Zoedoende kump 'n [[Braobantse expansie]] op gaank, die alle kante op wèrk: veural noordwaarts (in de noordeleke deile vaan Braobant zoewie in Utrech en Holland) meh ouch weswaarts (in 't (Oos-)Vlaoms) en ooswaarts (in 't (Wes-)Limbörgs). Die expansie is vaan groete beteikenis, umtot Braobant in deen tied beteikenisvol taolveraanderinge doorveurt. Zoe veraandere hei laankzaamaon de lang klinkers ''ii'' en ''uu'' in twieklaanke. Ouch verdwijnt hei in de loup vaan de veertienden iew es ierste de ''-e'', en weurt de ''-n'' in d'n oetgaank ''-en'' dèks neet mie oetgesproke. De flexie vaan 't Middelnederlands raak heidoor serjeus oondermijnd. In de vieftienden iew zuut me 't naomvalsversjèl oondujeleker weure, en in de zèstienden iew verdwijnt 't gooddeils. Umtot in dezen tied evels de sjrifcultuur al zoe sterk is, hawwe sommege sjrievers de naomvalle kunsmaoteg aon. Es in 't [[Vreugmodern Nederlands]] 'n standaardtaol oontsteit, blieve de middeliewse naomvalle behawwe; dit beteikent tot sjrievers ziech 't systeem mote aonliere. ==Klaanklier== De Middelnederlandse klaanklier versjèlt op e paar punte vaan de modern Nederlandse en Limbörgse dialekte. De versjèlle in de korte klinkers zien neet zoe groet. In de lang vocaole en twieklaanke zien evels groeter versjèlle aon te wieze. De oonregelmaotege spelling maak väöl details en zelfs inkel hoofzakes oonzeker; me moot de gesjreve bronne combinere mèt aander bewies (modern dialectologie, historische naomkunde etc.). ===Lang vocaole=== In 't Middelnederlands gaof 't twie soorte ''aa'': de [[aajd- en nuilang a|oersprunkeleke lang ''aa'' en de lang ''aa'' oontstande oet 'n korte ''a'']]. Zjus wie noe woorte die twie in 't Limbörgs oeterein gehawwe; mesjiens waor dit veur deile vaan Vlaondere ouch zoe.<ref>N.B.: Allewijl kint 't Kös-Wes-Vlaoms twie soorte ''aa'', meh die zien allofoon verdeild en dus gein versjèllende klaanke nao de logica vaan de taol.</ref> Ouch in Holland moot dit versjèl ziech gehawwe höbbe. In 't Braobants waore ze sjijns al samegevalle. Wat veur klaankversjèl dao daan perceis tösse waor, is oondujelek, al ligk 't veur de hand tot de nui ''aa'' wijer nao veure laog en mesjiens ouch e bitteke geslote waor. De lang ''aa'' woort in 't begin gewoen es ''a'' gesjreve; in d'n daartienden iew koume ''ai'' en veural ''ae'' in gebruuk. ''aa'' kump ouch veur, meh ech mer 'nen inkele kier. De klaank waor roond 1200 nog vrij algemein /aː/ (mesjiens soms mèt naoslaag /aə/); daonao begint in 't (Zuid-)Braobants en Limbörgs de klaank te verdoonkere nao /ɒː/; dit wèt me umtot dat foneem incidenteel es ''oe'' woort gespèld. In 't Limbörgs gebäörde dat allein mèt de aajd-lang ''aa'', in 't Braobants mèt alle ''aa''s. Tegeliek zuut me aon de kös al 'n neiging um dee klaank zjus nao väöre te bringe. De lang ''a(e)'' kump veur 'n ''-r'' soms ouch voort oet 'n korte ''e'' (veural in 't weste), en dèks zelfs oet 't oersprunkeleke lang ''e'' (''vertaren'' 'vertere', ''baer'' 'beer'); 'n veraandering die later is trökgedrejd. 't Gaof twie soorte ''ee'': de [[weiklang ee]] en de [[sjerplang ee]]. De weiklang ''ee'' geit euver 't algemein trök op 'n verlengde ''i'', de sjerplang ee miestens op 'n Oergermaanse of Latijnse ''ai''. In 't Limbörgs is de aw ''ai'' soms 'nen twieklaank gebleve. Veur de res sjijnt 't versjèl tösse de twie ee's klein te zien gewees: sommege oteurs late ze opein rijme.<ref>N.B.: Toch gief 't geinen twiefel tot 't versjèl bestoont: de oteurs kaome oet gebeed boe tot op d'n huiegen daag dat versjèl in stand is gehawwe.</ref> 'n Gaankbaar reconstructie is /eː/ veur de weiklang en /eə/ veur de sjerplang ''ee''. De Oergermaanse klaank ''*eu'' is in de regel euveral ''ie'' gewore, oet te spreke es /iə/. Soms vint me daoveur in de plaots 'n ''e(e)'', neet allein in 't Limbörgs (boe me dat ouch zouw verwachte), meh ouch in 't weste. De Oergermaanse lang ''*ī'' weurt nog algemein es /iː/ oetgesproke. In ope syllabe sjrijf me dèks ''i'', in geslote ''ii'' of ''ij''. In de late middeliewe begint me in Braobant deze klaank te breke; wienie en wie dat perceis gegaange is, vèlt neet te achterhole. Dees innovatie weurt in Oos-Vlaondere, Utrech en Holland vrij snel euvergepak; volgens 'n alternatief theorie höbbe 't Hollands en 't Braobants dit los vaanein oontwikkeld. Zoewie 't twie soorte ''ee'' gief, bestoon ouch 'n weik- en sjerplang ''oo''. De bei klaanke kinne es ''o(o)'', ''oe'' of ''oi'' weure gesjreve (meh veur alternatief gebruuk vaan d'n digraaf ''oe'' zuug oonder). Ouch hei geit de sjerplang ''oo'' trök op 'n Oergermaanse of Latijnse ''au'', en de weiklang gemeinelek op 'n verlengde, vreuger korte ''o''. Ouch hei sjijnt 't versjèl in väöl dialekte subtiel te zien gewees. De Oergermaanse lang ''*ō'' woort gans versjèllend behandeld, meh es örges de spèlling verwarrend wèrk, is 't wel hei. E woord wie ''groen'' 'greun' kin weure geleze mèt 'ne gesloten achterklinker (woersjijnelek mèt naoslaag, wie noe nog in 't Stadsfries: /ɣruən/), meh ouch op z'ch Frans als gerunde veurklinker (wie in de mieste Limbörgse dialekte: /ɣrøːn/). De vörm ''gruen'' is zeker mèt umlaut, me de klaank kin gans geslote weure geleze ('gruun' /ɣryːn/), of haaf-geslote ('greun' /ɣrøːn/). Me moot aonnumme tot d'n umlautsgrens bij benaodering op dezelfde plaots laog boe ze noe ligk (geinen umlaut in 't weste, wel umlaut in 't midden en ooste); in Utrech evels kaome geümlautde vörm wezelek wijer nao 't weste veur es allewijl (wat ziech liet aofleie oet toponieme wie ''Breukelen'' [< ''Broclede'') en ''Neude'' [< *''Hnodi'']). De Oergermaanse lang ''*ū'' weurt es ''u(u)'' of soms ''ui'' gesjreve, de oetspraok is [yː] in 't weste en midde en [uː] in 't ooste. Me zag in deen tied dinkelek ouch in 't Zuid-Gelders/Kleverlands nog 'hoes' (allewijl 'huus'). Zjus wie bij de ''ij'' begint me aon 't ind vaan de middeliewe in Braobant deze klaank te breke, wat euversleit nao diverse aander geweste. ===Consonate=== 't Opvallendste versjèl is tot de ''-l-'' in de mieste dialekte weurt gevocaliseerd es ze nao 'n ''o'' en veur 'nen dentaol kump: ''old'' en ''holt'' weure ''out'' en ''hout''. De verdoonkering vaan ''ald'' nao ''old'' is Ingweoons, en waor in 't Aajdnederlands, boeten 't ooste daan, al vrij algemein. Boe 't Aajdnederlands evels nog vrij algemein de ''l'' vasheel (''Holland'' oet ''*Holt-land''), vint me noe euveral in 't weste vörm mèt ''ou''. Allein 't Limbörgs en Kleverlands beeje dao weerstand tege (ouch in Zuid-Limbörg waor 't in de middeliewe nog miestens ''ald'' en ''holt''); ''old'' kaom wijer ouch nog neve ''oud'' in Zuid-Braobant veur.<ref>[https://middelnederlands.nl/item/104/733/?text=oud+ Middelnederlands.nl - Kaart 'oud']</ref> De combinatie ''-ft'' veraandert in e groet gebeed in ''-cht''. Dit is evels e perces vaan iewe. De ierste aonzatte tot dees veraandering vint me al in de lèste fase vaan 't Aajdnederlands in 't zuie. Daonao breit ziech dit gebeed laankzaam oet, meh veural Holland zal dao iewelaank weerstand tege beeje.<ref>[https://middelnederlands.nl/item/32/185/?page=1 Middelnederlands.nl - Kaart 'achter']</ref> Wäörd wie ''after'' kin me in de zeventienden iew nog algemein trökvinde en koume zelfs noe nog in dialekte wie 't [[Katwijks]] veur. Soms zuut me dees klaankveranderinge ouch op plaotse boe ze in 't modern Nederlands neet mie te vinde zien: ''vichtich'' 'viefteg' of ''gheghouden'' 'gegolde'. De aw vörm zien hei veural herstèld um de etymologische relatie mèt de groondwäörd (''vijf'', ''ghelden'') dujelek te hawwe. Op de plaots vaan de Oergermaanse ''*sk-'' weurt in 't gemein ''sc-'' gesjreve, wat neet wèlt zègke tot de oetspraok nog euveral /sk/ waor. Op 't ind vaan e woord steit soms ''-sch'' (te leze es /ʃ/?). [[H-deletie]] kump al in d'n daartienden iew veur, meh waor nog veural beperk tot Vlaondere. Me sjrijf dao ouch dèks 'n hypercorrekte ''h'', of gebruuk de lètter um hiaote te völle (''vrijhe''). Braobant beujt in dezen tied nog weerstand tege h-oetval. [[T-deletie]] kump in 't Limbörgs al vrij väöl veur (''nach'', ''knech'', ''lich''); daoboete evels zelde. De ''r'' waor zeker nog euveral rollend. De ''w'' waor ummer bilabiaol. De oersprunkeleke ''-d'' aon 't ind vaan e woord waor in 't Aajdnederlands al algemein stumloes gewore (wie /t/ oetgesproke) en in 't gemein ouch es ''-t'' gesjreve; me kin evels neet oetslete tot dao in 't noorde nog noe en daan 'n /d/ kloonk. De klaank /z/ kaom zeker veur (oetgezunder mesjiens in 't Hollands), meh woort gemeinelek wie ''s'' gesjreve. ==Grammatica== :''Hoofartikel: [[Middelnederlandse grammatica]]'' Door 't ridducere vaan oonbeklemtoende vocaole zien väöl vörm in 't Middelnederlands goon samevalle die in 't Aajdnederlands nog apaart waore. Toch weure de versjèlle nog good aongeveuld: tot in de vieftienden iew höbbe de sprekers vaan 't Nederlands gemeinelek gein meujte mèt 't versjèl tösse de veer naomvalle, of mèt de conjunctief. Pas mèt 't oetvalle vaan ''-e'' en de reductie vaan ''-en'' tot ''-e'' sinds 't ind vaan de veertienden iew (zuug bove) kump dat systeem ech oonder drök. Ouch vaan belaank is 't Frans, wat geine genitief mie kint en wat roond 1300 (euvergaank vaan [[Aajdfrans]] nao [[Middelfrans]]) zien twie naomvalle verluis. ===Zelfstendege naomwäörd=== Väöl oersprunkelek versjèllende declinaties zien in 't Middelnederlands samegevalle. Wel gief 't nog e versjèl tösse sterke en zwake naomwäörd, welke lèste hiel dèks op bijveugeleke naomwäörd trökgoon. ;sterke flectie {| class=wikitable |- ! rowspan=2 | ''nv.'' || ''mannelek'' || ''oonzijeg'' |- ! hont || werc |- | colspan=3 align=center | ''inkelvoud'' |- | [[nominatief|nom]]. || die hont || dat werc |- | [[genitief|gen]]. || des honts || des werx |- | [[datief|dat]]. || den honde || den werce |- | [[accusatief|acc]]. || den hont || dat werc |- | colspan=3 align=center | ''mievoud'' |- | nom.acc. || die honde || die werce |- | gen. || der honde || der werce |- | dat. || den honden || den wercen |} Mievoud op ''-s'' kump in 't weste (Wes-Vlaondere, meh ouch Holland) veur bij diverse wäörd (''stix'' 'stökker', ''knechts'', ''ooms''). 't Gebruuk um wäörd op ''-el'', ''-en'' en ''-er'' e miervoud op ''-s'' te geve is rillatief joonk en kump pas in 't Laatmiddelnederlands laankzaam op (veural in Holland en Braobant): neve ''voghels'' zuut me nog dèkser ''voghele'' of zelfs oonveraanderd ''voghel''. Mievoud op ''-er'' bij 't oonzijeg kump veur bij wäörd die in 't Nederlands allewijl ouch ''-eren'' höbbe en nog 'n aontal mie; wie me maag verwachte kump 't in 't Limbörgs bij mie wäörd veur. Sommege wäörd kinne twie vörm nevenein, zelfs wäörd boe 't modern Nederlands ummer ''-eren'' vereis (''kinde'' neve ''kinder''). [[Staopelmiervoud]] (''calvere'') kump in Braobant al 'nen inkele kier veur. Miervoud zoonder oetgaank in de nominatief kump veural in 't Vreugmiddelnederlands veur (''been'' neve ''bene(r)'', ''paert'' neve ''paerde''). Vaanajds waor dit normaal bij wäörd mèt 'ne lange stamvocaol. ;vrouweleke consonantflexie {| class=wikitable |- ! ''nv.'' || daet |- | colspan=2 align=center | ''inkelvoud'' |- | nom.acc. || die daet |- | gen. || der daet |- | dat. || der daet |- | colspan=2 align=center | ''mievoud'' |- | nom.acc. || die dade |- | gen. || der dade |- | dat. || den daden |} In 't Vreugmiddelnederlands indege de genitief en datief inkelvoud soms op ''-e''. In 't Laatmiddelnederlands zuut me de neiging um dit flexietyp mèt de vrouweleke op ''-e'' same te veuge; daan weurt 't dus ''die daede'' en ''der daede(n)''. ;zwake flectie V'r höbbe genóg aon allein e mannelek paradigma. {| class=wikitable |- ! ''nv.'' || grave |- | colspan=2 align=center | ''inkelvoud'' |- | nom. || die grave |- | gen. || des graven |- | dat.acc. || den grave |- | colspan=2 align=center | ''mievoud'' |- | nom.acc. || die graven |- | gen. || der graven |- | dat. || den graven |} Datief en accusatief inkelvoud kinne soms ouch op ''-en'' indege (''den graven''); dit zuut me dèkser in 't ooste. Vergeliek wie dit ouch (noe nog) in 't Hoegduits gebäört. Pas op 't ind, in de vieftienden iew, zuut me de neiging um manneleke wäörd vaan dit typ sterk te make (''des graefs''). Zwake oonzijege wäörd springe soms euver nao 't vrouwelek geslach. ;vrouweleke flectie op ''-e'' Die umvat 't mierendeil vaan de vrouweleke wäörd. {| class=wikitable |- ! ''nv.'' || brugghe |- | colspan=2 align=center | ''inkelvoud'' |- | nom.acc. || die brugghe |- | gen.dat. || der brugghe(n) |- | colspan=2 align=center | ''mievoud'' |- | nom.acc. || die brugghen |- | gen. || der brugghen |- | dat. || den brugghen |} ;oonregelmaotege vörm In 't Middelnederlands is dees gróp klein gewore. Bij de femiliewäörd op ''-er'' vint me nog archaïsche vörm wie ''des vader'' of ''der suster'', dus zoonder oetgaank; in de loup vaan d'n tied weure die wäörd evels ouch regelmaoteg (''des vaders''). Ouch oonregelmaoteg zien de bove al besproke wäörd mèt e miervoud op ''-s''. E bezunder geval is ouch ''man'', wat neet minder es veer miervoude kin höbbe: regelmaoteg sterk (''manne''), Ingweoons (''mans''), zwaak (''mannen'') en oonveraanderd (''man'', oondaanks ziene korte stamvocaol). ===Veurnaomwäörd=== ;persoeneleke veurnaomwäörd Hei-oonder volg iers 'n geïdealiseerde tabel, veural gebaseerd op de situatie in Braobant. {| class=wikitable |- ! rowspan=2 | nv. || rowspan=2 | 1e pers. || rowspan=2 | 2e pers. || colspan=3 | 3e. pers. |- ! m. || v. || o. |- | colspan=6 align=center | ''inkelvoud'' |- | nom. || ic || du || hi || si || het |- | gen. || mijns || dijns || sijns || rowspan=3 | haer || sijns |- | dat. || rowspan=2 | mi || rowspan=2 | di || rowspan=2 | hem || hem |- | acc. || het |- | colspan=6 align=center | ''mievoud'' |- | nom. || wi || ghi || colspan=3 | si |- | gen. || onser || uwer || colspan=3 | haer |- | dat.acc. || ons || u || colspan=3 | hem, hen |} In 't Limbörgs zien (ouch daan al) ''ich'' en ''mich'' de ierste persoen inkelvoud, en is ''dich'' de twie persoen inkelvoud objeksvörm. Dao koume ouch de vörm ''her'' en ''wir/wer'' veur neve ''hi/he'' en ''wi(e)/we''. Veural in 't Hollands koume es genitiefvörm ouch ''mijnre'', ''dijnre'' en ''sijnre'' veur. Ouch ''haerer'' (vrouwelek en miervoud) weurt dèks genog geleze. De twiede persoen mievoud is in Holland, wie aon de ganse kös, ''ji''. D'n objeksvörm ''ju'' kaom veur; ''jou'' oongetwiefels ouch, meh 't is koelek euvergelieverd. In 't (Wes-)Vlaoms vint me soms d'n Ingweoonse vörm ''uus'' veur ''ons''. Dit kump veural in 't rijm veur, wat trop zouw kinne wieze tot deze vörm al aon 't verawwere waor. ''Du'' waor in alle geweste in gebruuk. 't Mievoudeg ''ghi/ji'' waor ouch beleefheidsvörm, en bezink in Vlaondere ummer mie es inkelvoudsvörm tege lui vaan edere stand. Later breit ziech dat wijer oet. In 't ooste, meh ouch in Holland, blijf ''du'' nog langen tied gebrukelek. ;weerkierend veurnaomwäörd Dit kump veural in Limbörg veur, en wel es ''sich''. Klaankwètteg zouw dao tegeneuver in 't weste de vörm ''si'' mote stoon; dit vint me evels allein in 't Gelders. In de res vaan de Nederlen is 't al vreug verdwene en, wie dat in 't Ingweoons gebrukelek is, vervaange door ''hem/haer''. Oonder Limbörgsen invlood dringk de vörm ''sich'' evels ouch tot 't Braobants door, en later tot de ziech oontwikkelende standaardtaol. ;aonwiezende veurnaomwäörd 't Aonwiezend veurnaomwoord veur wiedaof is oongeveer geliek aon 't bepaold lidwoord: ''die, die, dat''. In 't Limbörgs nump ''der'' of ''de'' ([de(ː)]) dèks de plaots vaan ''die'' bij 't mannelek inkelvoud. Op plaotse boe 't lidwoord dèkser ''den'' en ''der'' heet, vint me bij 't aonwiezend veurnaomwoord dèkser ''dien'' en ''dier''. ''Dies'' en ''diens'' veur de genitief koume minder dèks veur; de lèste vörm kump pas in 't Laatmiddelnederlands op. De pendant veur kortbij is ''dese, dese, dit''; bezunder zien hei veural de genitiefvörm ''des'' (mannelek, oonzijeg) en ''derre'' (vrouwelek, miervoud''; ouch vrouwelek datief). Nog algemein kump e daarde aonwiezend veurnaomwoord veur, ''ghene, ghene, gheent''. De genitief en datief vrouwelek en de genitief miervoud zien ''gherre''. Veural in Vlaondere tröf me vörm wie ''goent'', ''ghuent'' aon. ;vraogend veurnaomwoord Wie allewijl nog: ''wie'' veur persoene, ''wat'' veur zakes. ;aander veurnaomwäörd De mieste zien allewijl nog algemein bekind en bij benaodering geliek aon 't modern Nederlands. Allein veur ''eder'' besteit e hemfelke alternatief vörm neve 't bekind ''ieder'' of ''elc'': ''elckerlijc'', ''ieghelijc'', ''ieghewelc'', ''mallic'' etc. Sommege kump me allewijl nog in dialekte tege. ===Werkwäörd=== Ouch 't werkwoord had mie vörm es allewijl. Hiel väöl bevreemding lieverde dat evels neet op. V'r höbbe daorum aon e beknop euverziech genóg. ;zwake werkwäörd '''''woenen''''' {| class=wikitable |- ! colspan=2 | pers. !! indicatief !! conjunctief !! imperatief !! deilwoord |- ! colspan=6 | Presens |- | 1 || rowspan=3 | iv. || ic woen(e) || ic woene || bgcolor=silver | || rowspan=6 | woenende |- | 2 || colspan=2 align=center | du woens || woen(e)! |- | 3 || hi woent || hi woene || rowspan=2 bgcolor=silver | |- | 1 || rowspan=3 | mv. || colspan=2 align=center | wi woenen |- | 2 || colspan=2 align=center | ghi woent || woent! |- | 3 || colspan=2 align=center | si woenen || bgcolor=silver | |- ! colspan=6 | Preteritum |- | 1 || rowspan=3 | iv. || colspan=2 align=center | ic woende || rowspan=6 bgcolor=silver | || rowspan=6 | ghewoent |- | 2 || colspan=2 align=center | du woendes |- | 3 || colspan=2 align=center | hi woende |- | 1 || rowspan=3 | mv. || colspan=2 align=center | wi woenden |- | 2 || colspan=2 align=center | ghi woendet |- | 3 || colspan=2 align=center | si woenden |} Wie me kin zien is bij zwake werkwäörd de conjunctief al bekaans verdwene, entans euver bekaans de ganse linie mèt d'n indicatief samegevalle. Dialektische variante koume alum veur. Daarde persoen inkelvoud en twiede miervoud goon soms nog op ''-et'' oet. Ouch de verleien tied mèt ''-ede'' (''woenede'') is nog väöl te vinde en nao ''-t-'' en ''-d-'' zelfs algemein (''settede''). Es de ''-e-'' oetvèlt, weurt in 't Nederlands de [['t kofschip|''kofschip''-regel]] ingeveurd (''maeckede'' > ''maecte''); in 't Limbörgs evels blijf 't ummer ''-de'' en treujt de [[sandhi]]regel in wèrking (''maecde''). Väöl dialekte höbbe twie infintieve. De twiede versjijnt es ''te'' deveur weurt gezat. Vaanajds is dit 'n verbuiging in d'n datief: ''woenen, te woenene''. Soms weurt deze vörm verzwoerd en vèlt 'r same mèt 't tegewoordeg deilwoord (''te woenende''), soms weurt ze verzwaak tot ''-en'', dewijl de 'gewoen' infintief op ''-e'' geit indege (''woene, te woenen''). ;sterke werkwäörd '''''nemen''''' {| class=wikitable |- ! colspan=2 | pers. !! indicatief !! conjunctief !! imperatief !! deilwoord |- ! colspan=6 | Presens |- | 1 || rowspan=3 | iv. || colspan=2 align=center | ic neme || bgcolor=silver | || rowspan=6 | nemende |- | 2 || colspan=2 align=center | du ne(e)ms || ne(e)m! |- | 3 || hi ne(e)mt || hi neme || rowspan=2 bgcolor=silver | |- | 1 || rowspan=3 | mv. || colspan=2 align=center | wi nemen |- | 2 || colspan=2 align=center | ghi neemt || neemt! |- | 3 || colspan=2 align=center | si nemen || bgcolor=silver | |- ! colspan=6 | Preteritum |- | 1 || rowspan=3 | iv. || ic nam || ic name || rowspan=6 bgcolor=silver | || rowspan=6 | ghenomen |- | 2 || colspan=2 align=center | du naems |- | 3 || hi nam || hi name |- | 1 || rowspan=3 | mv. || colspan=2 align=center | wi namen |- | 2 || colspan=2 align=center | ghi naemt |- | 3 || colspan=2 align=center | si namen |} De verkorte vörm ''nems'', ''nemt'' zien Limbörgs en deils Braobants. Veur 't Limbörgs is 't in de verleiden tied ouch ''ich naem'' en ''he naem''. Ouch [[umlaut]] kump in 't ooste bij sterke werkwäörd dèks veur, neet in de lèste plaots in de conjunctief vaan de verleien tied. Op väöl plaotse blijf 't veurvoogsel ''ghe-'' oet bij voltoejde deilwäörd es dit mèt ''wesen'' weurt vervoog: ''hi is heden morghen commen''. Dit waor neet euveral zoe, meh 't waor wel algemeiner es allewijl. In sommige Limburgse dialekte zuut me dat nog altied bie perfectieve werkwäörd. 't Middelnederlands behèlt zeve vaan de Germaanse sterkewerkwoordsklasse. ;oonregelmaotege werkwäörd Heivaan gief 't versjèllende types. De belaankriekste zien: * Oonregelmaoteg zwake werkwäörd wie ''hebben - hadde - ghehad'' of ''wercen - wrocht - ghewrocht''. * Presentio-perfecta (''(j)onnen'' 'gönne'' - ic an''; ''dorven - ic darf''; ''connen - ic can'' etc.); * Aw athematische werkwäörd (''doen - ic doe(n)'' etc.); * 't Werkwoord ''wesen/sijn'', wat väöl nevevörm kint. ==Dialekte== In de middeliewe gaof 't nog gein Nederlandse standaardtaol. Ederen oteur sjreef in principe in zien eige dialek. Wel gaof 't prestiesjdialekte (Vlaoms in 't Vreugmiddelnederlands, Braobants in 't Laatmiddelnederlands), die de sjrieftaol op aander plaotse zoonder twiefel höbbe beïnvlood. Daobij woorte soms tekste oet 't ei gewes in 't andert gekopieerd, wat ouch weer mingvörm oplieverde. Ouch kin 't gebrek aon 'n vaste spelling tot verwarring veure (zuug [[#Klaanklier|bove]]). Zoedoende zeet 'n teks wel väöl, meh zeker neet alles euver wie e plaotselek dialek toen heet gekloonke. ==Tekscorpus== D'n euvergaank vaan Aajd- nao Middelnederlands vèlt oongeveer same mèt de opkoms vaan Neder- en Hoegduits en sjrieftaol. Daobij koume de Nederlen, die teväöre dunbevolk en extreem lendelek waore, in dezen tied tot bleuj, wat zörg veur 'ne sterke greuj vaan gesjreve bronne in wat veur taol daan ouch. Zoedoende höbbe vaan 't Middelnederlands hiel väöl mie tekste es vaan 't Aajdnederlands, boe 't tekscorpus extreem fragmentarisch is. 't Mierendeil vaan de teksbronne besteit oet amteleke stökker, meh 't gief ouch breve, kronieke en literair tekste. ===Literatuur=== Al in d'n twelfden iew versjijne de ierste literair tekste in 't Middelnederlands, en ze zien direk vaan hoeg niveau. [[Heinric van Veldeke]] diechde e paar werke in 't Maoslands (Limbörgs) ietot heer nao 't ooste trok en in 't Middelhoegduits góng sjrieve. T'rzelfdertied versjijnt ouch de reis vaan [[Sint-Brandaan]], e veur deen tied oongewoen leventeg [[heilegeleve]]. In d'n daartienden iew volge werke wie ''[[Karel ende Elegast]]'', ''[[Walewijn]]'', de mystieke werke vaan [[Hadewijch]], 't gelierd werk vaan [[Jacob van Maerlant]] en ''[[Vanden vos Reynaerde]]'', wat zelfs tot de wereldliteratuur maag weure gerekend en later in talloes vertaolinge, oonder mie in 't Frans, zal opduke. Oet de [[veertienden iew]] stamme oonder mie de ''[[Beatrijs]]'' en 't werk vaan [[Jan van Ruusbroec]]. In deen tied kump ouch de steideleke cultuur op, mèt werke wie de ''[[Abele spelen]]'', 't [[Gruuthuusehandsjrif]] en e zier groet aontal werke vaan de [[rederiekers]]. In dezen iew versjijnt ouch 'n bewèrking vaan de Reynaert in 't Hollands, die neet allein de taol veraandert meh wezeleke eleminte aon 't verhaol touwveug. Oetindelek zal de rederiekerscultuur ziech ouch nao 't noorde oetbreie. Oet de [[vieftienden iew]] kump 't allegorisch gediech ''[[Elckerlijc]]'', wat wie de Reynaert tot boete de Nederlen populair weurt. ''[[Marieken van Nieumeghen]]'' is pas bekind oet 't begin vaan de zèstienden iew en zouw dus strik gezeen neet mie tot de Middelnederlandse literatuur mote weure gerekend; wat aard en taol betröf pas 't dao evels nog bès in. ==Bronne== * A. Van Loey, ''Middelnederlandse spraakkunst''. Wolters-Noordhoff, Groninge, 1948-49. ===Rifferenties en bemerkinge=== <references/> ==Extern links== * [https://middelnederlands.nl/ Middelnederlands.nl], site gewijd aon dialekversjèlle in amteleke Middelnederlandse stökker {{Limburgs}} {{Nederlands}} [[Categorie:Aw fases van laevende tale|Nederlands]] [[Categorie:Limburgs]] [[Categorie:Nederlands]] dhs8gupz0ydv6h2gi1qh1eg69vnfegh 0 72121 454793 454783 2022-07-26T21:22:55Z Steinbach 16 Maan, wat waor Ingeland good venaovend. Meh dat maakde 't neet leuker veur nao te loere... wikitext text/x-wiki {{dialek|Mestreechs}} 't '''Europees kampioensjap damesvoetbal [[2022]]''' is de 13e editie vaan 't [[Europees kampioensjap damesvoetbal]]. 't Weurt gehawwe in [[Ingeland]]. 't Kampioensjap begós op 6 juli en löp en mèt 31 juli. Zèstien landeteams doen mèt, boe-oonder ouch [[Nederlands damesvoetbalèlftal|Nederland]] en 't [[Belsj damesvoetbalèlftal|Belsj]]. Nederland, de verdeidegende kampioen, woort in de kwartfinaoles oetgesjakeld. Oersprunkelek hej 't toernooj in 2021 mote weure gehawwe. Me besloot 't e jaor oet te stèlle door de [[COVID-19]]-pandemie, of beter: door de gevolge heivaan veur de sportkalender. In de zomer vaan 2021 woort naomelek ouch al 'n [[Europees kampioensjap hierevoetbal 2021|Europees kampioensjap hierevoetbal]] gehawwe. Umtot 't [[Wereldkampioensjap hierevoetbal 2022|WK hierevoetbal vaan 2022]] pas later in 't jaor plaotsvint, waor 't praktischer um 't toernooj door te sjuve. ==Kwalificatie== In totaol sjreve ziech 48 len veur 't EK in. [[Ingels damesvoetbalèlftal|Ingeland]], waor es gashier otomatisch geplaots waor,; de ander 47 len móste kwalificatiematche speule. De len woorte heiveur in nege poules (A-I) verdeild. De nege grópswinners ([[Nederlands damesvoetbalèlftal|Nederland]], [[Deens damesvoetbalèlftal|Denemarke]], [[Noors damesvoetbalèlftal|Noorwege]], [[Spaons damesvoetbalèlftal|Spaanje]], [[Fins damesvoetbalèlftal|Finland]], [[Zweeds damesvoetbalèlftal|Zwede]], [[Frans damesvoetbalèlftal|Fraankriek]], 't [[Belsj damesvoetbalèlftal|Belsj]] en [[Duits damesvoetbalèlftal|Duitsland]]) en de drei bèste nommers twie ([[Italiaons damesvoetbalèlftal|Italië]] oet poule B, [[Ieslands damesvoetbalèlftal|Iesland]] oet poule F en [[Oosterieks damesvoetbalèlftal|Oosteriek]] oet poule G) plaotsde ziech direk. De zès aandere nommers 2 späölde paorsgewijs kwalificatiematche tegenein. Zoe plaotsde ziech [[Russisch damesvoetbalèlftal|Rusland]], [[Zwitsers damesvoetbalèlftal|Zwitserland]] en [[Noord-Iers damesvoetbalèlftal|Noord-Ierland]]. Rusland woort evels op 28 fibberwarie 2022, nao de [[Kreeg i g'n Oekraïne|Russische invasie in de Oekraïne]], gesjors; [[Portugees Kreeg i g'n Oekraïne|Portugal]] kraog de vrijgekoume plaots touwgeweze. Veur Noord-Ierland waor 't d'n ierste kier tot 't op 't EK damesvoetbal späölde. ==Stadions== 't EK gebruuk tien stadions in ach stei, geconcentreerd in 't industrieel noorde en aon de zuidkös. De stadions loupe vaan de aldergroetste en mies iconische tot aon rillatief kleinekes die bij lieger speulende clubs in gebruuk zien. {| class="sortable wikitable |- ! Späölstad !! Stadion !! Capaciteit !! Pleetsje |- | [[Brighton and Hove]] || [[Falmer Stadium]] || 31.800 || [[Plaetje:Falmer Stadium - night.jpg|150px]] |- | [[Leigh]] || [[Leigh Sports Village]] || 12.000 || [[Plaetje:LeighStadium-May2008.jpg|150px]] |- | rowspan=2 | [[Londe]] || [[Brentford Community Stadium]] || 17.250 || [[Plaetje:Brentford Community Stadium 2020.jpg|150px]] |- | [[Wembleystadion]] || 90.000 || [[Plaetje:Wembley Stadium interior.jpg|150px]] |- | rowspan=2 | [[Manchester]] || [[Academy Stadium]] || 7.000 || [[Plaetje:Academy Stadium 02.jpg|150px]] |- | [[Old Trafford]] || 74.879 || [[Plaetje:View of Old Trafford from East Stand.jpg|150px]] |- | [[Milton Keynes]] || [[Stadium MK]] || 31.500 || [[Plaetje:Stadium MK.jpg|150px]] |- | [[Rotherham]] || [[New York Stadium]] || 12.021 || [[Plaetje:The New York Stadium.JPG|150px]] |- | [[Sheffield]] || [[Bramall Lane]] || 32.702 || [[Plaetje:Bramall lane1.jpg|150px]] |- | [[Southampton]] || [[St. Mary's Stadium]] || 32.505 || [[Plaetje:Southampton U23s versus Dinamo Zagreb II.jpg|150px]] |} ==Grópsfaas== Alle späöltije zien lokaol, dat wèlt zègke ein oor achter op de Nederlandsen en Belzjen tied. ===Poule A=== {| class=wikitable |- ! Pos. !! width=100px | Team !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="gespäöld">Sp</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="gewonne">W</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="geliekgespäöld">G.</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="verlore">V</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="Gole veur">GV</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="Gole tege">GT</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="doelsaldo">DS</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="punte">Pt</span> |- bgcolor=c0f0d0 | 1. || [[Ingels damesvoetbalèlftal|Ingeland]] || 3 || 3 || 0 || 0 || 14 || 0 || +14 || '''9''' |- bgcolor=c0f0d0 | 2. || [[Oosterieks damesvoetbalèlftal|Oosteriek]] || 3 || 2 || 0 || 1 || 3 || 1 || +2 || '''6''' |- | 3. || [[Noors damesvoetbalèlftal|Noorwege]] || 3 || 1 || 0 || 2 || 4 || 10 || -6 || '''3''' |- | 4. || [[Noord-Iers damesvoetbalèlftal|Noord-Ierland]] || 3 || 0 || 0 || 3 || 1 || 11 || -10 || '''0''' |} <center>6 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Ingeland 1 – 0 Oosteriek'''</font><br /><small>Manchester, Old Trafford<br />Sjeidsrechter: [[Marta Huerta de Aza]]</small></center> ;Gole * 16' 1-0 [[Beth Mead|Mead]] <center>7 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Noorwege 4 – 1 Noord-Ierland'''</font><br /><small>Southampton, St. Mary's<br />Sjeidsrechter: [[Lina Lehtovaara]]</small></center> ;Gole * 10' 1-0 [[Julie Blakstad|Blakstad]] * 13' 2-0 [[Frida Maanum|Maanum]] * 31' 3-0 [[Caroline Graham Hansen|Graham Hansen]] ([[penantie|pen.]]) * 49' 3-1 [[Julie Nelson|Nelson]] * 54' 4-1 [[Guro Reiten|Reiten]] ---- <center>11 juli, 17.00<br /><font size=3>'''Oosteriek 2 – 0 Noord-Ierland'''</font><br /><small>Southampton, St. Mary's Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Emikar Calderas Barrera]]</small></center> ;Gole * 19' 1-0 [[Katharina Schiechtl|Schiechtl]] * 88' 2-0 [[Katharina Naschenweng|Naschenweng]] <center>11 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Ingeland 8 – 0 Noorwege'''</font><br /><small>Brighton and Hove, Falmer Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Riem Hussein]]</small></center> ;Gole * 12' 1-0 [[Georgia Stanway|Stanway]] (pen.) * 15' 2-0 [[Lauren Hemp|Hemp]] * 29' 3-0 [[Ellen White|White]] * 34' 4-0 [[Beth Mead|Mead]] * 38' 5-0 Mead * 41' 6-0 White * 66' 7-0 [[Alessia Russo|Russo]] * 81' 8-0 Mead ---- <center>15 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Noord-Ierland 0 – 5 Ingeland'''</font><br /><small>Southampton, St. Mary's Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Esther Staubli]]</small></center> ;Gole * 41' 0-1 [[Fran Kirby|Kirby]] * 45' 0-2 [[Beth Mead|Mead]] * 48' 0-3 [[Alessia Russo|Russo]] * 53' 0-4 Russo * 76' 0-5 [[Kelsie Burrows|Burrows]] ([[eige gool|e.g.]]) <center>15 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Oosteriek 1 – 0 Noorwege'''</font><br /><small>Brighton and Hove, Falmer Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Kateryna Monzoel]]</small></center> ;Gole * 37' 1-0 [[Nicole Billa|Billa]] ===Poule B=== {| class=wikitable |- ! Pos. !! width=100px | Team !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="gespäöld">Sp</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="gewonne">W</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="geliekgespäöld">G.</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="verlore">V</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="Gole veur">GV</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="Gole tege">GT</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="doelsaldo">DS</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="punte">Pt</span> |- bgcolor=c0f0d0 | 1. || [[Duits damesvoetbalèlftal|Duitsland]] || 3 || 3 || 0 || 0 || 9 || 0 || +9 || '''9''' |- bgcolor=c0f0d0 | 2. || [[Spaons damesvoetbalèlftal|Spaanje]] || 3 || 2 || 0 || 1 || 5 || 3 || +2 || '''6''' |- | 3. || [[Deens damesvoetbalèlftal|Denemarke]] || 3 || 1 || 0 || 2 || 1 || 5 || -4 || '''3''' |- | 4. || [[Fins damesvoetbalèlftal|Finland]] || 3 || 0 || 0 || 3 || 1 || 8 || -7 || '''0''' |} <center>8 juli, 17.00<br /><font size=3>'''Spaanje 4 – 1 Finland'''</font><br /><small>Milton Keynes, Stadium MK<br />Sjeidsrechter: [[Kateryna Monzoel]]</small></center> ;Gole * 1' 0-1 [[Linda Sällström|Sällström]] * 26' 1-1 [[Irene Paredes|Paredes]] * 41' 2-1 [[Aitana Bonmatí|Bonmatí]] * 75' 3-1 [[Lucía García|L. García]] * 90+5' 4-1 [[Mariona Caldentey|Caldentey]] ([[penantie|pen.]]) <center>8 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Duitsland 4 – 0 Denemarke'''</font><br /><small>Londe, Brentford Community Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Esther Staubli]]</small></center> ;Gole * 21' 1-0 [[Lina Mangull|Mangull]] * 57' 2-0 [[Lea Schüller|Schüller]] * 78' 3-0 [[Lena Lattwein|Lattwein]] * 86' 4-0 [[Alexandra Popp|Popp]] ---- <center>12 juli, 17.00<br /><font size=3>'''Denemarke 1 – 0 Finland'''</font><br /><small>Milton Keynes, Stadium MK<br />Sjeidsrechter: [[Iuliana Demetrescu]]</small></center> ;Gole * 72' 1-0 [[Pernille Harder|Harder]] <center>12 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Duitsland 2 – 0 Spaanje'''</font><br /><small>Londe, Brentford Community Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Stéphanie Frappart]]</small></center> ;Gole * 3' 1-0 [[Klara Brühl|Brühl]] * 37' 2-0 [[Alexandra Popp|Popp]] ---- <center>16 juli, 21.00<br /><font size=3>'''Finland 0 – 3 Duitsland'''</font><br /><small>Milton Keynes, Stadium MK<br />Sjeidsrechter: [[Emikar Calderas Barrera]]</small></center> ;Gole * 40' 0-1 [[Sophia Kleinherne|Kleinherne]] * 48' 0-2 [[Alexandra Popp|Popp]] * 63' 0-3 [[Nicole Anyomi|Anyomi]] <center>16 juli, 21.00<br /><font size=3>'''Denemarke 0 – 1 Spaanje'''</font><br /><small>Londe, Brentford Community Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Rebecca Welch]]</small></center> ;Gole * 90' 0-1 [[Marta Cardona|Cardona]] ===Poule C=== {| class=wikitable |- ! Pos. !! width=100px | Team !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="gespäöld">Sp</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="gewonne">W</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="geliekgespäöld">G.</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="verlore">V</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="Gole veur">GV</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="Gole tege">GT</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="doelsaldo">DS</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="punte">Pt</span> |- bgcolor=c0f0d0 | 1. || [[Zweeds damesvoetbalèlftal|Zwede]] || 3 || 2 || 1 || 0 || 8 || 2 || +6 || '''7''' |- bgcolor=c0f0d0 | 2. || [[Nederlands damesvoetbalèlftal|Nederland]] || 3 || 2 || 1 || 0 || 8 || 4 || +4 || '''7''' |- | 3. || [[Zwitsers damesvoetbalèlftal|Zwitserland]] || 3 || 0 || 1 || 2 || 4 || 8 || -4 || '''1''' |- | 4. || [[Portugees damesvoetbalèlftal|Portugal]] || 3 || 0 || 1 || 2 || 4 || 10 || -6 || '''1''' |} <center>9 juli, 17.00<br /><font size=3>'''Portugal 2 – 2 Zwitserland'''</font><br /><small>Leigh, Leigh Sports Village<br />Sjeidsrechter: [[Jana Adámková]]</small></center> ;Gole * 2' [[Coumba Sow|Sow]] 0-1 * 5' [[Rahel Kiwic|Kiwic]] 0-2 * 58' [[Diana Gomes|Gomes]] 1-2 * 65' [[Jéssica Silva|J. Silva]] 2-2 <center>9 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Nederland 1 – 1 Zwede'''</font><br /><small>Sheffield, Bramall Lane<br />Sjeidsrechter: [[Cheryl Foster]]</small></center> ;Gole * 36' 0-1 [[Jonna Andersson|Andersson]] * 52' 1-1 [[Jill Roord|Roord]] ---- <center>13 juli, 17.00<br /><font size=3>'''Zwede 2 – 1 Zwitserland'''</font><br /><small>Sheffield, Bramall Lane<br />Sjeidsrechter: [[Marta Huerta de Aza]]</small></center> ;Gole * 53' 1-0 [[Fridolina Rolfö|Rolfö]] * 55' 1-1 [[Ramona Bachmann|Bachmann]] * 79' 2-1 [[Hanna Bennison|Bennison]] <center>13 juli, 21.00<br /><font size=3>'''Nederland 3 – 2 Portugal'''</font><br /><small>Leigh, Leigh Sports Village<br />Sjeidsrechter: [[Ivana Martinčić]]</small></center> ;Gole * 7' 1-0 [[Damaris Egurrola|Egurrola]] * 16' 2-0 [[Stefanie van der Gracht|Van der Gracht]] * 38' 2-1 [[Carole Costa|Costa]] ([[penantie|pen.]]) * 47' 2-2 [[Diane Silva]] * 62' 3-2 [[Daniëlle van de Donk|Van de Donk]] ---- <center>17 juli, 17.00<br /><font size=3>'''Zwitserland 1 – 4 Nederland'''</font><br /><small>Sheffield, Bramall Lane<br />Sjeidsrechter: [[Iuliana Demetrescu]]</small></center> ;Gole * 49' 0-1 [[Ana-Maria Crnogorčević|Crnogorčević]] ([[eige gool|e.g.]]) * 53' 1-1 [[Géraldine Reuteler|Reuteler]] * 84' 1-2 [[Romée Leuchter|Leuchter]] * 90+4' 1-3 Leuchter * 90+6' 1-4 [[Victoria Pelova|Pelova]] <center>17 juli, 17.00<br /><font size=3>'''Zwede 5 – 0 Portugal'''</font><br /><small>Leigh, Leigh Sports Village<br />Sjeidsrechter: [[Stéphanie Frappart]]</small></center> ;Gole * 21' 1-0 [[Filippa Angeldal|Angeldal]] * 45' 2-0 Angeldal * 45+7' 3-0 [[Carole Costa|Costa]] (e.g.) * 54' 4-0 [[Kosovare Asllani|Asllani]] (pen.) * 90+1' 5-0 [[Stina Blackstenius|Blackstenius]] ===Poule D=== {| class=wikitable |- ! Pos. !! width=100px | Team !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="gespäöld">Sp</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="gewonne">W</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="geliekgespäöld">G.</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="verlore">V</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="Gole veur">GV</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="Gole tege">GT</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="doelsaldo">DS</span> !! <span style="cursor:help;border-bottom: 1px dotted" title="punte">Pt</span> |- bgcolor=c0f0d0 | 1. || [[Frans damesvoetbalèlftal|Fraankriek]] || 3 || 2 || 1 || 0 || 8 || 3 || +5 || '''7''' |- bgcolor=c0f0d0 | 2. || [[Belsj damesvoetbalèlftal|Belsj]] || 3 || 1 || 1 || 1 || 3 || 3 || 0 || '''4''' |- | 3. || [[Ieslands damesvoetbalèlftal|Iesland]] || 3 || 0 || 3 || 0 || 3 || 3 || 0 || '''3''' |- | 4. || [[Italiaons damesvoetbalèlftal|Italië]] || 3 || 0 || 1 || 2 || 2 || 7 || -5 || '''1''' |} <center>10 juli, 17.00<br /><font size=3>'''Belsj 1 – 1 Iesland'''</font><br /><small>Manchester, Academy Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Tess Olofsson]]</small></center> ;Gole * 50' 0-1 [[Berglind Björk Þorvaldsdóttir|Þorvaldsdóttir]] * 67' 1-1 [[Justine Vanhaevermaet|Vanhaevermaet]] ([[penantie|pen.]]) <center>10 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Fraankriek 5 – 1 Italië'''</font><br /><small>Rotherdam, New York Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Rebecca Welch]]</small></center> ;Gole * 9' 1-0 [[Grace Geyoro|Geyoro]] * 12' 2-0 [[Marie-Antoinette Katoto|Katoto]] * 38' 3-0 [[Delphine Cascarino|Cascarino]] * 40' 4-0 Geyoro * 45' 5-0 Geyoro * 76' 5-1 [[Martina Piemonte|Piemonte]] ---- <center>14 juli, 17.00<br /><font size=3>'''Italië 1 – 1 Iesland'''</font><br /><small>Manchester, Academy Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Lina Lehtovaara]]</small></center> ;Gole * 3' 0-1 [[Karólína Lea Vilhjálmsdóttir|Vilhjálmsdóttir]] * 62' 1-1 [[Valentina Bergamaschi|Bergamaschi]] <center>14 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Fraankriek 2 – 1 Belsj'''</font><br /><small>Rotherham, New York Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Cheryl Foster]]</small></center> ;Gole * 6' 1-0 [[Kadidiatou Diani|Diani]] * 36' 1-1 [[Janice Cayman|Cayman]] * 41' 2-1 [[Griedge Mbock Bathy|Mbock Bathy]] ---- <center>18 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Iesland 1 – 1 Fraankriek'''</font><br /><small>Rotherham, New York Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Jana Adámková]]</small></center> ;Gole * 1' 0-1 [[Melvine Malard|Malard]] * 90+12' [[Dagný Brynjarsdóttir|Brynjarsdóttir]] (pen.) <center>18 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Italië 0 – 1 Belsj'''</font><br /><small>Manchester, Academy Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Ivana Martinčić]]</small></center> ;Gole * 49' 0-1 [[Tine De Caigny|De Caigny]] ==Knock-outrunde== {{#invoke:RunjN|N8 |style=white-space:nowrap|widescore=yes|bold_winner=high|3rdplace=no |RD1=Kwartfinaoles |RD2=Haaf finaoles |RD3=Finaol <!--Daag-Stad|Team 1|Score 1|Team 2|Score 2--> <!--Kwartfinaoles--> |20 juli – Brighton and Hove|[[Ingels damesvoetbalèlftal|Ingeland]]|2|[[Spaons damesvoetbalèlftal|Spaanje]]|1 |22 juli – Leigh|[[Zweeds damesvoetbalèlftal|Zwede]]|1|[[Belsj damesvoetbalèlftal|Belsj]]|0 |21 juli – Londe (Brentford)|[[Duits damesvoetbalèlftal|Duitsland]]|2|[[Oosterieks damesvoetbalèlftal|Oosteriek]]|0 |23 juli – Rotherham|[[Frans damesvoetbalèlftal|Fraankriek]]|1|[[Nederlands damesvoetbalèlftal|Nederland]]|0 <!--Haaf finaoles--> |26 juli – Sheffield|[[Ingels damesvoetbalèlftal|Ingeland]]|4|[[Zweeds damesvoetbalèlftal|Zwede]]|0 |27 juli – Leigh|[[Duits damesvoetbalèlftal|Duitsland]]||[[Frans damesvoetbalèlftal|Fraankriek]]| <!--Finaol--> |31 juli – Londe (Wembley)|[[Ingels damesvoetbalèlftal|Ingeland]]||winner match 30| }} ===Kwartfinaoles=== <center>20 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Ingeland 2 – 1 (1 – 1) Spaanje'''</font><br /><small>Brighton and Hove, Falmer Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Stéphanie Frappart]]</small></center> ;Gole * 54' 0-1 [[Esther González|González]] * 84' 1-1 [[Ella Toone|Toone]] * 96' 2-1 [[Georgia Stanway|Stanway]] <center>21 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Duitsland 2 – 0 Oosteriek'''</font><br /><small>Londe, Brentford Community Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Rebecca Welch]]</small></center> ;Gole * 25' 1-0 [[Lina Magull|Magull]] * 90' 2-0 [[Alexandra Popp|Popp]] <center>22 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Zwede 1 – 0 Belsj'''</font><br /><small>Leigh, Leigh Sports Village<br />Sjeidsrechter: [[Kateryna Monzoel]]</small></center> ;Gole * 90+2' 1-0 [[Linda Sembrandt|Sembrandt]] <center>23 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Fraankriek 1 – 0 (0 – 0) Nederland'''</font><br /><small>Rotherham, New York Stadium<br />Sjeidsrechter: [[Ivana Martinčić]]</small></center> ;Gole * 102' 1-0 [[Ève Périsset|Périsset]] ===Haaf finaoles=== <center>26 juli, 20.00<br /><font size=3>'''Ingeland 4 – 0'''</font><br /><small>Sheffield, Bramall Lane<br />Sjeidsrechter: [[Esther Staubli]]</small><center> ;Gole * 34' 1-0 [[Beth Mead|Mead]] * 48' 2-0 [[Lucy Bronze|Bronze]] * 68' 3-0 [[Alessia Russo|Russo]] * 77' 4-0 [[Fran Kirby|Kirby]] ===Finaol=== [[Categorie:Interlandjvoetbal]] [[Categorie:Sjport in 2022]] dnwhjytsuix82tebfsfbw2ab58b27dq