Уикипедия kkwiki https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82 MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter Таспа Арнайы Талқылау Қатысушы Қатысушы талқылауы Уикипедия Уикипедия талқылауы Сурет Сурет талқылауы МедиаУики МедиаУики талқылауы Үлгі Үлгі талқылауы Анықтама Анықтама талқылауы Санат Санат талқылауы Портал Портал талқылауы Жоба Жоба талқылауы TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Topic 0 2269 3056056 3047690 2022-07-31T21:03:14Z Quwanıc 122166 Қатені түзедім wikitext text/x-wiki {{Стадион |атауы = Медеу |толық атауы = «Медеу» спорт кешені |шынайы атауы = |бұрынғы атаулары = |бейресми атауы = |логотипі = Medeu logotip.png |логотип ені =227px |суреті = Medeobanen1.jpg |ені = |сурет атауы = |lat_dir = N|lat_deg = 43|lat_min = 09|lat_sec = 27 |lon_dir = E|lon_deg = 77|lon_min = 03|lon_sec = 31 |region = |CoordScale = 2000 |санат = |орналасуы = Керей-Жәнібек хандар көш., 465, [[Алматы]], {{ту|Қазақстан}} |қаланғаны = |салынған = [[1972 жыл]] |жаңартылған = 2001 – 2002, <br/> 2008 – 2009 |иесі = Алматы қаласының әкімшілігі |басқарушы компания = |мердігер = |құрылыс құны = |жаңартылған құны = |ашылған = [[1972 жыл]] |жабылды = |қиратылды = |сәулетші = |команда = |сыйымдылығы = 8100 |рекордтық келушілер саны = |габариттері = |алаң беті = |жүгіретін жол ұзындығы = |материалы = |сайты = https://medeu.kz |ортаққор = Medeu |позициялық карта = Қазақстан |карта ені = }} [[Сурет:Medeu- 4.jpg|нобай|260px|Медеу спорт кешеніне Шымбұлаққа барар жолдан көрініс.]] [[Сурет:Bandy in Medeu Kazakhstan.JPG|нобай|260px|[[Допты хоккей]], [[VІІ қысқы Азия ойындары]]]] [[Image:Medeu- 3.jpg|thumb|260px]] '''Медеу спорт кешені''' — жасанды мұз айдыны бар дүние жүзіндегі ең ірі спорт кешені. Алматы қаласынан 18 км жерде, [[Кіші Алматы шатқалы]]нда, теңіз деңгейінен 1691,2 м биіктікте орналасқан. ==Тарихы== Табиғи мұз айдыны ретінде 1951 ж. пайдаланыла бастады. Медеу Спорт Кешені 1972 ж. тұрғызылды. Құрылысқа қатысқан архитекторлар: В.З. Кацевке, А.С.Қайнарбаевқа инженер С.Б.Матвеевке, тағыда басқа. (барлығы 10 адам) 1975 ж. КСРО Мемлекеттік сыйлығы берілді. Конькишілерге арналған жасанды мұз айдынының ауданы 10,5 мың м. Жарыс жолының ені 5 м, айналымы 400 м. Айдынның ортаңғы бөлігі – хоккей ойынына және мәнерлеп сырғанауға арналған. 12,5 мың орындық кешенде 2 жүзу бассейні, спорт залы, мейманхана, асхана, кинозал, кітапхана және баспасөз орт. орналасқан. [[Жасанды мұз айдыны]]ның астыңғы жағындағы биікт. 2,3 м 20 түрлі материалдар қабаты орасан зор темір бетон тақтаның үстіне орналастырылған. Мұнда ұзындығы 170 м-лік салқындатқыш темір құбырлар тартылған. Айдынның жарықтануын 8 тұғырға орнатылған 1600 қуатты шамдар қамтамасыз етеді. Ортадағы фотофинишпен байланыстырылған жылдам жазатын электронды таблоның 30 мыңнан астам шамы 1 мин ішінде 6 мың түрлі бейнені көрсете алады. Жасанды мұздың қалыңд. — жазда 3 – 4 см, қыста 10 – 15 см-ге дейін жетеді. Медеу Спорт Кешені құрамына Медеу қонақ үйі кіреді. Медеу қонақ үйінің бір, екі орындықты және люкс бөлмелері бір мезгілде 376, ал жылына 10 мыңға жуық адамдарды қабылдай алады. Сенбі, жексенбі күндері – Медеу мұз айдыны 9 мыңға жуық әуесқой конкишілерді қабылдай алады. Медеу мұз айдынында спринтерлік және классик. көпсайыстан, т.б. спорт түрлерінен әр түрлі халықар. жарыстар өткізіліп, дүниежүз., еур. және ұлттық рекордтар жасалды. Медеу Спорт Кешені – тек спорт жарыстары үшін ғана емес, сонымен қатар қала тұрғындары мен қала қонақтарының әсем табиғат аясында демалатын орны. 1990 жылдан дәстүрлі “[[Азия дауысы]]” халықаралық ән байқауы өткізіліп келеді.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том</ref> '''Медеу''' – [[Алматы]]ның төңірегінде, [[Кіші Алматы]] өзенінің жағасында жататын мұз айдыны. Теңіз деңгейінен 1,691 метр биікте орналасып, ол әлемдегі ең атақты мұз айдындарының арасында. Медеу 10,500 ш.м. жерді алып жатады және 10,500 көрерменді сиғызады. ==Рекордтар== Әлемдегі 150-ден аса үздік спорттық рекордтар бұл мұз айдынына туғаны баршаға мәлім. Медеуде өткізілген ұлы чемпионаттарының соңғы - 1988 жылындағы Халықаралық Еркектер Конькимен Тез Жүгіру чемпионаты болған.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref><ref>Григорьева В. (құрастырушы). ''Медеу. Медео. Medeo.'' Алматы, "Өнер", 1988.</ref> {{толықтыру}} ==Фильмография== *1982 жылы Қазақстан-Чехословакия киностудиялары бірігіп [[Қош бол, Медеу!|"Көріскенше қош бол, Медеу!"]] атты көркем комедиялы фильм түсірді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алматы спорт кешендері]] [[Санат:Қазақстанның көрікті орындары]] gl3bbg5nxsfspguzpjj31ptd7abiwdn 3056057 3056056 2022-07-31T21:11:34Z Quwanıc 122166 /* Тарихы */Көп қате түзетілді wikitext text/x-wiki {{Стадион |атауы = Медеу |толық атауы = «Медеу» спорт кешені |шынайы атауы = |бұрынғы атаулары = |бейресми атауы = |логотипі = Medeu logotip.png |логотип ені =227px |суреті = Medeobanen1.jpg |ені = |сурет атауы = |lat_dir = N|lat_deg = 43|lat_min = 09|lat_sec = 27 |lon_dir = E|lon_deg = 77|lon_min = 03|lon_sec = 31 |region = |CoordScale = 2000 |санат = |орналасуы = Керей-Жәнібек хандар көш., 465, [[Алматы]], {{ту|Қазақстан}} |қаланғаны = |салынған = [[1972 жыл]] |жаңартылған = 2001 – 2002, <br/> 2008 – 2009 |иесі = Алматы қаласының әкімшілігі |басқарушы компания = |мердігер = |құрылыс құны = |жаңартылған құны = |ашылған = [[1972 жыл]] |жабылды = |қиратылды = |сәулетші = |команда = |сыйымдылығы = 8100 |рекордтық келушілер саны = |габариттері = |алаң беті = |жүгіретін жол ұзындығы = |материалы = |сайты = https://medeu.kz |ортаққор = Medeu |позициялық карта = Қазақстан |карта ені = }} [[Сурет:Medeu- 4.jpg|нобай|260px|Медеу спорт кешеніне Шымбұлаққа барар жолдан көрініс.]] [[Сурет:Bandy in Medeu Kazakhstan.JPG|нобай|260px|[[Допты хоккей]], [[VІІ қысқы Азия ойындары]]]] [[Image:Medeu- 3.jpg|thumb|260px]] '''Медеу спорт кешені''' — жасанды мұз айдыны бар дүние жүзіндегі ең ірі спорт кешені. Алматы қаласынан 18 км жерде, [[Кіші Алматы шатқалы]]нда, теңіз деңгейінен 1691,2 м биіктікте орналасқан. ==Тарихы== Табиғи мұз айдыны ретінде 1951 ж. пайдаланыла бастады. Медеу спорт кешені 1972 ж. тұрғызылды. Құрылысқа қатысқан архитекторлар: В.З. Кацевке, А.С.Қайнарбаевқа инженер С.Б.Матвеевке, тағыда басқа. (барлығы 10 адам) 1975 ж. КСРО Мемлекеттік сыйлығы берілді. Конькишілерге арналған жасанды мұз айдынының ауданы 10,5 мың м. Жарыс жолының ені 5 м, айналымы 400 м. Айдынның ортаңғы бөлігі – хоккей ойынына және мәнерлеп сырғанауға арналған. 12,5 мың орындық кешенде 2 жүзу бассейні, спорт залы, қонақүй, асхана, кинозал, кітапхана және баспасөз орт. орналасқан. [[Жасанды мұз айдыны]]ның астыңғы жағындағы биікт. 2,3 м 20 түрлі материал қабатты орасан зор темір бетон тақтаның үстіне орналастырылған. Мұнда ұзындығы 170 м-лік салқындатқыш темір құбырлар тартылған. Айдынның жарықтануын 8 тұғырға орнатылған 1600 қуатты шамдар қамтамасыз етеді. Ортадағы фотофинишпен байланыстырылған жылдам жазатын электрон таблоның 30 мыңнан астам шамы 1 мин ішінде 6 мың түрлі бейнені көрсете алады. Жасанды мұздың қалыңд. — жазда 3-4 см, қыста 10-15 см-ге дейін жетеді. Медеу спорт кешені құрамына Медеу қонақүйі кіреді. Медеу қонақүйінің бір, екі орындық және люкс бөлмелері бір мезгілде 376, ал жылына 10 мыңға жуық адамды қабылдай алады. Сенбі, жексенбі күндері Медеу мұз айдыны 9 мыңға жуық әуесқой конькишіні қабылдай алады. Медеу мұз айдынында спринтерлік және классик. көпсайыстан, т.б. спорт түрлерінен әртүрлі халықар. жарыс өткізіліп, дүниежүз., еур. және ұлттық рекордтар жасалды. Медеу спорт кешені – тек спорт жарыстары үшін ғана емес, сонымен қатар қала тұрғындары мен қала қонақтарының әсем табиғат аясында демалатын орны. 1990 жылдан дәстүрлі “[[Азия дауысы]]” халықаралық ән байқауы өткізіліп келеді.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том</ref> '''Медеу''' – [[Алматы]]ның төңірегінде, [[Кіші Алматы]] өзенінің жағасында жататын мұз айдыны. Теңіз деңгейінен 1,691 метр биікте орналасып, ол әлемдегі ең атақты мұз айдындарының арасында. Медеу 10,500 ш.м. жерді алып жатады және 10,500 көрерменді сыйғызады. ==Рекордтар== Әлемдегі 150-ден аса үздік спорттық рекордтар бұл мұз айдынына туғаны баршаға мәлім. Медеуде өткізілген ұлы чемпионаттарының соңғы - 1988 жылындағы Халықаралық Еркектер Конькимен Тез Жүгіру чемпионаты болған.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref><ref>Григорьева В. (құрастырушы). ''Медеу. Медео. Medeo.'' Алматы, "Өнер", 1988.</ref> {{толықтыру}} ==Фильмография== *1982 жылы Қазақстан-Чехословакия киностудиялары бірігіп [[Қош бол, Медеу!|"Көріскенше қош бол, Медеу!"]] атты көркем комедиялы фильм түсірді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алматы спорт кешендері]] [[Санат:Қазақстанның көрікті орындары]] i4klklim8a47t6htxwgmqsyimq8yzqh 3056058 3056057 2022-07-31T21:12:03Z Quwanıc 122166 wikitext text/x-wiki {{Стадион |атауы = Медеу |толық атауы = «Медеу» спорт кешені |шынайы атауы = |бұрынғы атаулары = |бейресми атауы = |логотипі = Medeu logotip.png |логотип ені =227px |суреті = Medeobanen1.jpg |ені = |сурет атауы = |lat_dir = N|lat_deg = 43|lat_min = 09|lat_sec = 27 |lon_dir = E|lon_deg = 77|lon_min = 03|lon_sec = 31 |region = |CoordScale = 2000 |санат = |орналасуы = Керей-Жәнібек хандар көш., 465, [[Алматы]], {{ту|Қазақстан}} |қаланғаны = |салынған = [[1972 жыл]] |жаңартылған = 2001 – 2002, <br/> 2008 – 2009 |иесі = Алматы қаласының әкімшілігі |басқарушы компания = |мердігер = |құрылыс құны = |жаңартылған құны = |ашылған = [[1972 жыл]] |жабылды = |қиратылды = |сәулетші = |команда = |сыйымдылығы = 8100 |рекордтық келушілер саны = |габариттері = |алаң беті = |жүгіретін жол ұзындығы = |материалы = |сайты = https://medeu.kz |ортаққор = Medeu |позициялық карта = Қазақстан |карта ені = }} [[Сурет:Medeu- 4.jpg|нобай|260px|Медеу спорт кешеніне Шымбұлаққа барар жолдан көрініс.]] [[Сурет:Bandy in Medeu Kazakhstan.JPG|нобай|260px|[[Допты хоккей]], [[VІІ қысқы Азия ойындары]]]] [[Image:Medeu- 3.jpg|thumb|260px]] '''Медеу спорт кешені''' — жасанды мұз айдыны бар дүние жүзіндегі ең ірі спорт кешені. Алматы қаласынан 18 км жерде, [[Кіші Алматы шатқалы]]нда, теңіз деңгейінен 1691,2 м биікте орналасқан. ==Тарихы== Табиғи мұз айдыны ретінде 1951 ж. пайдаланыла бастады. Медеу спорт кешені 1972 ж. тұрғызылды. Құрылысқа қатысқан архитекторлар: В.З. Кацевке, А.С.Қайнарбаевқа инженер С.Б.Матвеевке, тағыда басқа. (барлығы 10 адам) 1975 ж. КСРО Мемлекеттік сыйлығы берілді. Конькишілерге арналған жасанды мұз айдынының ауданы 10,5 мың м. Жарыс жолының ені 5 м, айналымы 400 м. Айдынның ортаңғы бөлігі – хоккей ойынына және мәнерлеп сырғанауға арналған. 12,5 мың орындық кешенде 2 жүзу бассейні, спорт залы, қонақүй, асхана, кинозал, кітапхана және баспасөз орт. орналасқан. [[Жасанды мұз айдыны]]ның астыңғы жағындағы биікт. 2,3 м 20 түрлі материал қабатты орасан зор темір бетон тақтаның үстіне орналастырылған. Мұнда ұзындығы 170 м-лік салқындатқыш темір құбырлар тартылған. Айдынның жарықтануын 8 тұғырға орнатылған 1600 қуатты шамдар қамтамасыз етеді. Ортадағы фотофинишпен байланыстырылған жылдам жазатын электрон таблоның 30 мыңнан астам шамы 1 мин ішінде 6 мың түрлі бейнені көрсете алады. Жасанды мұздың қалыңд. — жазда 3-4 см, қыста 10-15 см-ге дейін жетеді. Медеу спорт кешені құрамына Медеу қонақүйі кіреді. Медеу қонақүйінің бір, екі орындық және люкс бөлмелері бір мезгілде 376, ал жылына 10 мыңға жуық адамды қабылдай алады. Сенбі, жексенбі күндері Медеу мұз айдыны 9 мыңға жуық әуесқой конькишіні қабылдай алады. Медеу мұз айдынында спринтерлік және классик. көпсайыстан, т.б. спорт түрлерінен әртүрлі халықар. жарыс өткізіліп, дүниежүз., еур. және ұлттық рекордтар жасалды. Медеу спорт кешені – тек спорт жарыстары үшін ғана емес, сонымен қатар қала тұрғындары мен қала қонақтарының әсем табиғат аясында демалатын орны. 1990 жылдан дәстүрлі “[[Азия дауысы]]” халықаралық ән байқауы өткізіліп келеді.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том</ref> '''Медеу''' – [[Алматы]]ның төңірегінде, [[Кіші Алматы]] өзенінің жағасында жататын мұз айдыны. Теңіз деңгейінен 1,691 метр биікте орналасып, ол әлемдегі ең атақты мұз айдындарының арасында. Медеу 10,500 ш.м. жерді алып жатады және 10,500 көрерменді сыйғызады. ==Рекордтар== Әлемдегі 150-ден аса үздік спорттық рекордтар бұл мұз айдынына туғаны баршаға мәлім. Медеуде өткізілген ұлы чемпионаттарының соңғы - 1988 жылындағы Халықаралық Еркектер Конькимен Тез Жүгіру чемпионаты болған.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref><ref>Григорьева В. (құрастырушы). ''Медеу. Медео. Medeo.'' Алматы, "Өнер", 1988.</ref> {{толықтыру}} ==Фильмография== *1982 жылы Қазақстан-Чехословакия киностудиялары бірігіп [[Қош бол, Медеу!|"Көріскенше қош бол, Медеу!"]] атты көркем комедиялы фильм түсірді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алматы спорт кешендері]] [[Санат:Қазақстанның көрікті орындары]] ltfdu5aajv4cy8d2gfwxhxgr2a51kcm 0 5342 3056072 3042673 2022-08-01T02:47:39Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Қазақша атауы = Финляндия Республикасы |Шынайы атауы = {{lang-fi|Suomen tasavalta}}<br>{{lang-sv|Republiken Finland}} |Атау септігі = Финляндия |Елтаңба = Coat of arms of Finland.svg |Байрақ = Flag of Finland.svg{{!}}border |Ұраны = |Әнұранның аты = Maamme / Vårt land |Аудио = United States Navy Band - Maamme.ogg |Картада = EU-Finland.svg |карта тақырыбы = '''Финляндияның''' орналасуы (қою жасыл):<br>— [[Еуропа]]да (ашық жасыл және қою сұр)<br>— [[Еуропа одағы|Еуроодақта]] (ашық жасыл) |Картада2 = |lat_dir = N|lat_deg = 64|lat_min = 21|lat_sec = 0 |lon_dir = E |lon_deg = 26|lon_min = 39|lon_sec = 0 |region = FI |CoordScale = 4000000 |Тілдері = [[Фин тілі|фин]], [[Швед тілі|швед тілдері]], [[саам тілі]] (аймақтық) |Мемлекеттік діні = [[лютерандық]] және [[Православ шіркеуі|православие]] |Үкімет түрі = [[Парламенттік республика]] |Құрылды = |Тәуелсіздік күні = [[6 желтоқсан]] [[1917 жыл|1917]] |Тәуелсіздігін алды = [[РКФСР]]-ден |Астанасы = [[Хельсинки]] |Ірі қалалары = [[Хельсинки]], [[Эспоо]], [[Тампере]], [[Вантаа]], [[Турку]] |Басшы қызметі = [[Финляндия президенті|Президенті]]<br />[[Финляндия премьер-министрі|Премьер-министрі]]<br />[[Финляндия Парламенты|Парламент спикері]] |Басшылары = [[Саули Нийнистё]]<br />[[Санна Марин]]<br />[[Матти Ванханен]] |Жер аумағы = 338 424 |Жер аумағы бойынша орны = 64-ші |Судың үлесі = 10 |Этнохороним = финдік, финдер |Жұрты = {{өсім}} 5 521 158<ref>{{cite web|title=Finland's preliminary population figure 5,521,158 at the end of June|url=https://www.stat.fi/til/vamuu/2019/06/vamuu_2019_06_2019-07-25_tie_001_en.html|website=Tilastokeskus.fi|publisher=Statistics Finland|accessdate=30 July 2019}}</ref> |Халық саны бойынша орны = 114-ші |Сарап жылы = 2019 |Санақ бойынша халық саны = 5 517 919<ref>http://www.stat.fi/tup/julkaisut/tiedostot/julkaisuluettelo/yyti_fif_201900_2019_21461_net.pdf</ref> |Санақ жылы = 2018 |Халық тығыздығы = 16 |Тығыздық бойынша орны = 213-ші |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = 257 млрд.<ref name=imf3>{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=59&pr1.y=9&c=172&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |date=17 October 2018|title=Report for Selected Countries and Subjects|publisher=IMF}}</ref> |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 60-шы |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 46,559<ref name=imf3 /> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 24-ші |ЖІӨ (номинал) = 277 млрд.<ref name=imf3 /> |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 43-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 50,068<ref name=imf3 /> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 14-ші |АДИ = {{өсім}} 0,925<ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2019|language=en|publisher=United Nations Development Programme|date=10 December 2019|accessdate=10 December 2019|format=PDF}}</ref> |АДИ жылдық есебі = 2018 |АДИ бойынша орны = 12-ші |АДИ деңгейі = <span style="color:#090;">өте жоғары</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = [[еуро]] (EUR, код 978) (2002 жылға дейін — [[фин маркасы]]) |Интернет үйшіктері = [[.fi]], [[.ax]] ([[Аланд аралдары]] үшін) |ISO = |Телефон коды = 358 |Уақыт белдеуі = [[Шығыс Еуропа уақыты|EET]] ([[UTC+2:00|UTC+2]], [[Жазғы уақыт|жазда]] — [[Шығыс Еуропа жазғы уақыты|UTC+3]]) }} '''Финляндия''' ({{Audio|Suomi_Finland.ogg|Фин және швед тілдеріндегі ел атауының дыбысталуы}} {{lang-fi|Suomi}}, {{lang-sv|Finland}}; ресми атауы '''Финляндия Республикасы''', {{lang-fi|Suomen tasavalta}}, {{lang-sv|Republiken Finland}}) — [[Еуропа]]ның солтүстігінде орналасқан мемлекет. 2020 жылғы көрсеткіш бойынша халық саны 5 574 802 адамды құрап отыр, жер аумағы — 338 430,53 км². Әлем бойынша халық саны бойынша [[Халық саны бойынша мемлекеттер және тәуелді аймақтар тізімі|115-ші]], жер бойынша [[Жер аумағы бойынша мемлекеттер және тәуелді аймақтар тізімі|64-ші]] орында тұр. Астанасы әрі ең ірі қаласы — [[Хельсинки]]. Мемлекеттік тілдері — [[фин тілі|фин]] және [[швед тілі|швед]] тілдері. Аланд аралдарда швед тілі, ал солтүстікте саам тілдері кең тараған. [[Аралас республика|Парламенттік-президенттік республика]]. 5 ақпан [[2012 жыл]]дан бастап президент [[Саули Нийнистё]] елді басқарады. [[Солтүстік паспорт одағы]] (1952), [[Солтүстік кеңес]] (1956), [[Еуропа одағы]] (1995) және [[Шенген келісімі]] (1996) сынды одақтарға мүше. 6 желтоқсан [[1917 жыл]]дан бастап тәуелсіз ел болып саналады. Шығысында [[Ресей]]мен, солтүстік-батыста — [[Швеция]]мен және солтүстікте — [[Норвегия]]мен шектеседі. Елдің оңтүстік пен батыс жағалаулары [[Балтық теңізі]] мен [[Фин шығанағы|Фин]] және [[Ботния шығанағы|Ботния]] шығанақтары шайып жатыр. [[Эстония]]мен теңіз арқылы шектеседі. 2010 жылы [[Newsweek]] журналы бойынша Финляндия «Әлемнің үздік елдері» ({{lang-en|The world's best countries}})<ref>[http://www.newsweek.com/2010/08/15/interactive-infographic-of-the-worlds-best-countries.html Interactive Infographic of the World’s Best Countries — Newsweek] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100901211434/http://www.newsweek.com/2010/08/15/interactive-infographic-of-the-worlds-best-countries.html |date=2010-09-01 }}</ref> тізімі бойынша бірінші орында болған, ал 2011-2014 жылдар аралығында америкалық «Fund for Peace» қоры елді «Әлемдегі ең тұрақты мемлекет» ретінде бағалаған. == Этимология == Мемлекеттің атауы шведтің ''Finland'' («финдер жері») деген сөзінен шыққан. Көне исланд тілінде жазылған Инглинга дастанында ([[13 ғасыр|XIII ғасыр]]) {{lang-is|Finnland}} деген топоним кездеседі. Елдің фин тілінде атауы — ''Suomi''. Осы атаудың пайда болуына бірнеше нұсқа бар: * Кейбіреулер ''Suomi'' сөзі финнің ''suomu'' («қабыршық») деген сөзінен шыққан дейді. Оған себеп байырғы тұрғындар балық терісінен киім тіккен. * Басқаша теория бойынша ''Suomi'' кісі есімі болған. [[Ұлы Карл]]мен бітімге келген даттық бір ақсүйектің есімі солай аталған. Ақсүйектің есімі патшаның қағаздарында сақталып қалған. * Тағы басқа нұсқа бойынша ''Suomi'' сөзі эстон тілінен шыққан. Бір заманда ''Sooma'' ({{lang-et|soo}} — «батпақ», ''maa'' — «жер»; нақтырақ: «батпақты жер») атты жер болған деген жорамал бар. Осы аймақтан көшіп кеткендер өз отандары Финляндияның оңтүстік-батыс жағын ''Suomi'' деп атай бастаған. * Енді тағы бір нұсқа бойынша ''суоми'' — ''саами'' сөзінен бұрмаланған, яғни фин тайпалары келместен бұрын бұл аймақта өмір сүрген халықтың атауы. == Тарихы == {{main|Финляндия тарихы}} === Ежелгі тарихы === Археологиялық зерттеу нәтижесі бойынша Финляндия территориясында мұз дәуірінің соңғы кезінде алғашқы қоныстар пайда бола бастаған, яғни біздің э.б. 8500 жылында. Бұл жердің тұрғындары тастан жасалған еңбек құралдарын қолданатын [[аңшылар мен жинаушылар]] болған. Біздің э.б. 3 мыңыншы жылдықта алғашқы қыш-құмара бұйымдары пайда бола бастаған, ал шығыстан шұңқырлы-тарақ керамика мәдениеті келген.<ref name="Hist-Fin-Geo">[https://web.archive.org/web/20020210163438/http://www.geocities.com/ojoronen/EARLYFIN.HTM Финляндия және фин халқының тас ғасырынан бастап Екінші дүниежүзілік соғысқа дейінгі тарихы]</ref> Финляндияның оңтүстік жағалауларына біздің э.б. 32 ғасырда жауынгерлік балта мәдениетімен қатарласа егін шаруашылығы да келе бастаған.<ref name="Virt-Mino">Профессор Франк Хорн Virtual Finland атты сайтынан: [http://virtual.finland.fi/netcomm/news/showarticle.asp?intNWSAID=26470 «Финляндиядағы аз ұлттар» мақаласынан] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080611022047/http://virtual.finland.fi/netcomm/news/showarticle.asp?intNWSAID=26470 |date=2008-06-11 }}</ref> Бұған қарамастан халықтың басты шаруашылығы аңшылық пен балық аулау болып қалды, әсіресе елдің солтүстік және шығыс жағында. === Швеция құрамында (1150/1300 — 1809) === Викингтер дәуірінің соңғы кезенінде швед саудагерлері мен конунгтер бүкіл балтық аумағына өз ықпалын тигезе бастады. Бірнеше ғасырлар бойы Финляндия католиктік, сосын протестантық Швецияның қол астында болды. 1595 жылдан бастап Ұлы Финлинядия герцогы деп атана бастады. 1 наурыз 1753 жылы герцогтың барлық территориясында [[юлиан күнтізбесі]]нен жаңа [[григориан күнтізбесі]]не ауысады. === Ресей империясының құрамында (1809 — 1917) === {{main|Ұлы Финляндия княздігі}} 1807 жылы [[Тильзит бітімі]]нің шарты бойынша [[Ресей империясы|Ресей]] [[Бірінші Француз империясы|Франция империясы]]мен Ұлыбритания мен оның одақтастарына қарсы шығу үшін одақтасады. Ұлыбританияның одақтастарының бірі Швеция болды. Ресей Швецияны аталуға мәжбүр болды. «Континентальды қоршау» - Британ аралдарының блокадасы. Ұлыбритания өз кезегінде, Швецияға әр айда соғыс үшін миллион фунт төлеуді ұсынды, бұл қалай болғанымен, сондай-ақ Швецияда британдық экспедициялық күшке қонуға мүмкіндік берді. Патша Густав IV Адольф. Адольф Александр империясының ең жоғары ордені Александрға оралды, бірінші рет шақырылған Әулие Андрейдің ордені. Густав И.В. Адольф Наполеон Бонапарт сияқты бұйрыққа қол жеткізе алмайтындығын мәлімдеді, себебі ол оны қорлады. [[Ресей]]дің дипломатиялық күші 1808 жылдың басында оңтүстік-шығыс Финляндияда ресейлік әскерлерді қорқытып,<ref>{{cite web |url=https://digi.kansalliskirjasto.fi/sanomalehti/binding/425567?page=1 |title=Первый номер газеты, регулярно издаваемой в Российской империи на шведском языке |date=1861-09-06 |publisher=[[Национальная библиотека Финляндии]] |accessdate=2018-11-09 |lang=sv}}</ref> сол жылдың жазында Финляндияны жаулап алу туралы жариялады. 1809 жылғы 15 наурызда Ресей императоры Финляндия үкіметі жүйесіне қол қойды, ол өз аумағында ішкі істер бойынша сақтап, Швеция заңын қолданды, келесі күні Финляндия халықтарының өкілдерінің бірінші деңгейдегі кездесуінің ашылуында жарияланды, бірақ әскери операциялары 1809 жылдың жазына дейін үзілді-кесілді және Ресей мен Швеция арасындағы 5 қыркүйекте Фридрихсгамда бейбітшілік орнатылуымен аяқталды, оған сәйкес Швеция Ресейді Финляндияға және Вестерботнияның бір бөлігіне дейін Ресейге берді Рінің және Muonio (қазіргі қоғамдастық [[Торнио]], [[Юлиторнио,]], [[Пелло]], [[Колари (Финляндия)|Колари]], [[Муанио]] және Паланга)<ref>Suomen lehdistön historia 5: Hakuteos Aamulehti — Kotka Nyheter; Kuopio; Kustannuskiila // 1988, 28 ISBN 951-657-239-1</ref>. [[1840 жыл]]дан бастап, [[I Николай|Николай I]] кезінде билікте білім беру саласындағы реформалар Князьдігінде жүзеге асырыла бастады. Осыдан кейін жергілікті мектептерде фин тілін оқытуға рұқсат берілді. Жоғары рұқсат ұлттық тілдерде діни, тарихи және экономикалық әдебиеттерді басып шығару үшін берілді. Бұл саясат Император [[II Александр|Александр II]] астында жүзеге асырылды. 1858 жылы фин тілінде жүргізілген бірінші [[лицей]] пайда болды. === 1917 жылғы көтеріліс === {{Толық мақала|Финляндиядағы азамат соғысы}} [[Сурет:Vallankumouskokous.jpg|thumb|Аланд аралдарындағы революциялық сарбаздардың жиыны, 1917 ж. Наурыз]] [[Сурет:Revolutionsfestligheterna i Åbo 29 mars 1917.jpg|thumb|1917 жылы 29 наурызда Туркудегі жұмысшылардың наразылық шеруі]] 1917 жылы [[Ақпан төңкерісі]] мен Ресейдегі [[Николай II-нің бас тартуы|самодержавиенің құлауынан]] кейін билік қоғамдық пікірді жарты жолда қанағаттандырған [[Ресейдің уақытша үкіметі|Уақытша үкіметке]] өтті. Финляндияда 1899 жылдан бері жүргізіліп келе жатқан барлық интеграциялық шаралардың күшін жоятын манифест жарияланды. Финляндияның [[Бірінші орыс төңкерісі|1905 жылғы төңкерістен]] кейін жоғалған артықшылықтары жаңартылды. Жаңа [[Финляндия генерал-губернаторы|генерал-губернатор]] тағайындалды және диета шақырылды. Алайда, Сейм Финляндияның ішкі істердегі тәуелсіздігін біржақты жариялағаннан кейін, Ресейдің Уақытша үкіметінің 1917 жылғы 18 шілдедегі шешімімен, Сейм мақұлдаған Финляндияның автономиялық құқықтарын қалпына келтіру туралы заң қабылданбады, сейм таратылды және оның ғимаратын Ресей әскерлері басып алды, бірақ Ұлы князьдікте болған Ресей армиясының бөлімдері енді жағдайды басқара алмады. Полиция таратылып, тәртіпті сақтау тоқтатылды, нәтижесінде елде тәртіпсіздік күшейді. Жалпы, 1917 жылдың жазына қарай тәуелсіздік идеясы айтарлықтай қабылданды. Уақытша үкіметті құлатқан 1917 жылғы Қазан төңкерісі Финляндия Сенатына 1917 жылы 4 желтоқсанда Финляндияның тәуелсіздігі туралы декларацияға қол қоюға мүмкіндік берді, оны 6 желтоқсанда парламент мақұлдады. Сонымен, Финляндияның тәуелсіздігі жарияланды, ол бір уақытта республика деп жарияланды (Фин Республикасы). 1917 жылы 18 желтоқсанда РКФСР Халық Комиссарлары Кеңесінің Жарлығымен «Финляндия Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігін мойындау» ұсынылды. === Тәуелсіз Финляндия (1917 жылдан) === == Географиясы == {{main|Финляндия географиясы}} === Географиялық орны === Финляндия [[солтүстік Еуропа]]да орналасқандықтан территорияның көп бөлігі [[Арктика белдеуі]] (25 %) арқылы өтеді. Құрлықта [[Швеция]]мен (шекара ұзындығы 586 км), [[Норвегия]]мен (716 км) және [[Ресей]]мен (1265 км) ал теңіз арқылы [[Эстония]]мен [[Фин шығанағы]] және Швециямен [[Ботния шығанағы]] арқылы шектеседі. Сыртқы жағалық сызықтың ұзындығы (иірлікті есептемегенде) 1 100 км. тең. Жағалық сызықтың ұзындығы (аралдарды қоспағанда) 46 000 км. Жағалау аймағында 81 000 жуық арал (аудандары 100 м² асатын) бар. Мемлекет үш түрлі басты географиялық аудандарға бөлінеді. * Жағалау маңы ойпаты — Фин және Ботния шығанақтары бойлай созылып жатыр. Мұнда көптеген жартасты аралдар көп, негізгі архипелагтар — [[Аланд аралдары]] және [[Турку архипелагы]]. Қатты жіктелген жаға оңтүстік-батыс жағалауында Финляндиядағы ең үлкен архипелагқа айналып кетеді ([[Архипелаг теңізі]]). * Көлдер ауданы — елдің оңтүстігіндегі үстірт. Мұнда қалың ормандар, көптеген көлдер және батпақты жерлер орналасқан. * Солтүстік бастауы, көп бөлігі Арктика белдеуінің ар жағында орналасқан. Негізгі белгілері топырағы нашарлау келеді. Лапландияда жартасты таулар мен кішігірім жоталар көптеп кездеседі. Лапландияның батыс бөлігінде Халтиа шоқысы бөктерінде Финляндияның ең биік нүктесі (теңіз деңгейінен 1324 м) орналасқан. == Өнеркәсібі == Финляндия –жоғарғы дамыған индустриялы-аграрлы ел. Финляндияның негізгі салалары елдің орман қорына негізделе қалыптасқан. Финляндия –дүние жүзіндегі ағаш өнімдерін экспортқа шығарушы басты елдірдің бірі. Қағаз бен қатты қағазды сыртқа шығару жөнінен Финляндия әлемде 2-орын (Канададан кейін), целлюлоза мен тілінген тақтай шығарудан4-орын алады. Экономикасының негізгі салалары: машина жасау, кеме жасау, негізінен мұзжарғыштар (әлемде 1-орын), теңіз буксирлері, паромдар, целлюлоза-қағаз, ағаш өңдеу, қара және түсті металлургия, химия, тоқыма, тігін, тамақ, тау-кен, мұнай өңдеу, отын-энергетика, электроника, т.б. Машина жасауда швед капиталы, мұнайда америка және ағылшынголланд капиталының ықпалы басым. Темір, титан-магний, мыс, мырыш, никель, шойын, болат, хром, (әлемдегі ең ірі кен) орны, қорғасын, гранит, мәрмәр, кобальт өндіру жақсы дамыған. Электр қуатының жан басына шыққандағы мөлшері бойынша Финляндия дүние жүзіндегі алдыңғы бес мемлекеттің қатарына кіреді. Теңізде жүзу мен балық аулау маңызды рөл атқарады. Ауыл шаруалшылығында етті-сүтті ірі қара мен қой өсіру басым. Сонымен қатар шошқа, құс бұғы өсіріледі. Финляндия –ұсақ және орташа фермерлер елі. Егіншілік мал шаруашылығына қосалқы сала ретінде қалыптасқан. Бидай, қара бидай, арпа, сұлы, картоп, мал азық дақылдары, шөп егіледі. Елдің солтүстік бөлігінде бұғы шаруашылығы дамыған. Ірі теңіз порттары– Хельсинки, Турку, Котка, Пори, мұнай порттары–Шельдвиг, Нантали. Швеция, Эстония, Польша, Германиямен арада паром жүреді. Туризм дамыған. Сыртқы ағаш және ағаш өңдеу өнеркәсібі өнімдерін, кеме (мұзағаштар, теңіз буксирлері), целлюлоза-қағаз өнеркәсібі жабдықтарын, электр техникалық бұйымдарын, қара және түсті металдар, машина мен жабдықтар, химия, жеңіл және тамақ өнеркәсібтері өнімдерін, спорт шаңғыларын шығарады. Импорттың негізін сұйық отын, ядролық жанармай, табиғи газ, көмір құрайды. Ұлттық жиынтық өнімінің жан басына шаққандағы мөлш.24400 АҚШ долл-на тең. Негізгі сауда серіктестері: Еуро Одағы елдері, АҚШ, Жапония, Норвегия, Ресей. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Навигациялық блок |тақырып = Финляндия |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}}; |state = collapsed |Еуропа елдері |Балтық теңізі бойындағы мемлекеттер |Солтүстік кеңес |Еуроодақ мүшелері |Еуропа кеңесі |Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы }} [[Санат:Финляндия|*]] qvqb01xkyf8qlju8ltjqbbc3kh4l5at 0 6208 3056221 3041265 2022-08-01T10:09:53Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Қазақша атауы = Микронезия Федерациялық Штаттары |Шынайы атауы = {{lang-en|Federated States of Micronesia}} |Септік = |Елтаңба = Coat of arms of the Federated States of Micronesia.svg |Байрақ = |Ұраны = Peace, Unity, Liberty (Бейбітшілік, бірлік, бостандық) |Әнұранның аты = |Аудио = Micronesia National Anthem.ogg |lat_dir = N |lat_deg = 7 |lat_min = 21 |lat_sec = 18 |lon_dir = E |lon_deg = 151 |lon_min = 36 |lon_sec = 55 |region = FM |CoordScale = 10000000 |Картада = Micronesia_on_the_globe_(small_islands_magnified)_(Polynesia_centered).svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |Үкімет түрі = [[Федерация|Федеративті]] [[президенттік республика]] |Құрылды = |Тәуелсіздік күні = [[3 қараша]] [[1986 жыл]] |Тәуелсіздігін алды = [[АҚШ]]-тан |Тілі = [[ағылшын тілі]] |Мемлекеттік діні = |Астанасы = [[Паликир]] |Ірі қаласы = [[Вено (қала)|Вено]] |Басшы қызметі = [[Микронезия Федерациялық Штаттары президенттерінің тізімі|Президенті]]<br />[[Микронезия Федерациялық Штаттары вице-президенттерінің тізімі|Вице-президенті]] |Басшылары = [[Дэвид Пануэло]]<br />[[Ёсиво Джордж]] |Жер аумағы = 702 |Жер аумағы бойынша орны = 177-ші |Судың үлесі = |Этнохороним = |Жұрты = {{profit}}112,640 |Халық саны бойынша орны = 192-ші |Сарап жылы = 2018 |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 158,1 |Тығыздық бойынша орны = 75-ші |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = 367 млн. |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2019 |ЖІӨ (АҚТ) орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 3,584<ref name="imf.org">https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=38&pr.y=0&sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=868&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=</ref> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = |ЖІӨ (номинал) = 383 млн. |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2019 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 3,735<ref name="imf.org">https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=38&pr.y=0&sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=868&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=</ref> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = |АДИ = {{өсім}} 0.614<ref name="HDI">{{cite web |url = http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |title = 2016 Human Development Report |date=2016 |accessdate = 21 March 2017 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref> |АДИ жылдық есебі = 2019 |АДИ бойынша орны = 135-ші |АДИ деңгейі = <span style="color:#e0584e">төмен</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = Доллар |Интернет үйшігі = [[.fm]] |ISO = |Телефон коды = 691 |Уақыт белдеуі = [[UTC+10]] және [[UTC+11]] |Түсініктемелер = }} '''Микронезия Федеративтік Штаттары''', кейде '''Микронезия''' ({{lang-en|Federated States of Micronesia}}) — [[Океания]]дағы орналасқан мемлекет. == Ресми атауы == Ресми атауы: Микронезия Федеративтік Штаттары. Микронезия (ежелгі гректің "микрос, несос" - "кіші аралдар" деген сөзінен шыққан) - [[Тынық мұхит]]тың батыс бөлігінде, [[Каролин аралдары]]нда орналасқан [[мемлекет]]. Жер аумағы 702 км². Астанасы – [[Паликир]] қаласы. Халқы 133 мың (2000 жылы). Ресми тілі – [[ағылшын]], жергілікті халықтардың тілдері де кең тараған. Топ арал халқы [[Микронезиялықтар|микронезиялық]] және [[Полинезиялықтар|полинезиялық]] аталатын этнос топтардан құрылған. Тұрғындарының басым көпшілігі – [[Протестантизм|протестанттар]], қалғандары – [[Католицизм|католиктер]]. Мемлекет және үкімет басшысы – [[президент]]. Жоғарғы заң шығарушы билік бір палаталы [[парламент]] – ұлттық [[конгресс]]ке жүктелген. Әкімшілік жағынан 4 штатқа ([[Трук]], [[Костраэ]], [[Понапе]], [[Иап]]) бөлінеді. Ұлттық мейрамы – Тәуелсіздік күні – 10 мамыр (1979 жыл). 1991 жылдан БҰҰ-ға мүше. Елде саяси партиялар жоқ. Ақша бірлігі – АҚШ доллары. ==Табиғаты== Микронезия аралдары геологиялық түзілу тегі жағынан әр түрлі: жанартаулық таулы аралдардан бастап, маржанды аралдарға дейін кездеседі. Кейбір аралдарда әрекеттегі жанартаулар бар. Олардың жағалауларында мәңгі жасыл бұталар, [[бамбук]] өссе, маржанды аралдарда [[кокос]] [[пальма]]лары басым. Топаралдың [[жануарлар]] дүниесі түрі жағынан да, саны жағынан да тым кедей. Жарқанат, [[кептерлер]], [[қарлығаш]] тектес ұзын қанатты құстар кездеседі. Топаралдың батыс бөлігінің климаты – [[экватор]]лық және [[субэкватор]]лық, ал шығыс бөлігінде – [[тропиктік пассат]]тық. Айлық орташа температура 25 – 30⁰С шамасында. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 1500 – 4000 мм. Шығыстағы [[арал]]дарда нөсер жауындар жиі жауады. Негізгі табиғи қорлары: [[ағаш]], [[фосфорит]], [[теңіз]] өнімдері. == Өсімдіктер дүниесі == Аралдардың басым бөлігінде мәңгі жасыл тропиктік ормандар, жағалауларында мангур нуы , кокос пальмасы, бамбук өседі. Маржан рифтерінен түзілген аралдарда өсімдіктер аз. == Жануарлар дүниесі == Аралдардың жануарлар дүниесі өте жұпыны. Негізінен ұсақ кесіртке, тасбақа, құстардың алуан түрлері мен жәндіктер тіршілік етеді.Теңізде балық түрлері көп. ==География== [[File:Map of the Federated States of Micronesia CIA.jpg|thumb|left|325px|Микронезия Федеративтік Штаттарының картасы]] Микронезия Федеративтік Штаттары Микронезияда орналасқан және Океанияның солтүстік-батыс бөлігінде, Каролин аралдарының [[Архипелаг|архипелагындағы]], 0 мен 14 ° C аралығында. қ. және 136 және 166 °. [[Гавай аралдары|гавай аралдарынан]] оңтүстік-батысқа қарай 4000 км қашықтықта. Олар 607 кішкентай аралдардан тұратын мемлекет, олардың 40-ы ғана маңызды. 607 аралдың 65-і қоныстанған. МФШ төрт штаттан тұрады: Яп, Чуук (бұрынғы Трук), Поннпей (бұрынғы Понапе) және Косрае (бұрынғы Кусай). Астанасы - шамамен Паликир қаласы. Понпей. Елдегі жердің жалпы ауданы небары 702 км² болса да, Тынық мұхитындағы айрықша экономикалық аймақ 2,6 млн км²-ден асады. Төрт штаттың әрқайсысы, әдетте, жанартаудан шыққан бір немесе бірнеше «биік аралдардан» тұрады және Косрайдан басқа көптеген атоллдар бар. Чук мемлекеті - Жалпы аумағы 127 км² және жеті арал тобын қамтиды. Понпей штатының аумағы 344 км² құрайды, оның 130-ы Пономпей аралында, FSM-тегі ең үлкен. Жап мемлекеті 4 үлкен аралдан, жеті ұсақ аралдан және 134 атоллдан тұрады, олардың жалпы жер көлемі 122 км² құрайды. Косрае штатының аумағы - 109 км2 болатын биік аралдың бірі. Жанартау шыққан барлық ірі аралдар таулы, ормандармен жабылған, маржан рифтерімен қоршалған. Қалғандары атоллдар - ішіне таяз [[Лагуна|лагунаны]] қоршап тұратын сақина тәрізді маржан аралдары. Ең биік нүктесі - Нана-Лауд тауы (Понппей аралында, биіктігі 798 м). Негізгі тілдері: ағылшын (ресми), жапон, Трук, Поннпей, Косрае. Аралдар теңіз және әуе арқылы өзара байланысты. АҚШ, [[Жапония]], Филиппин, [[Қытай Республикасы|Тайвань]], Гуамның батыс жағалауымен және [[Гуам]], [[Гавайи]], Наурумен әуе қатынасы бар. ==Тарихы== Микронезия аймағын адамдар б.з. 1-мыңжылдығында қоныстана бастады. Микронезия аралдарының бірқатарын (оның ішінде Каролин аралдары да бар) 1525 жылы [[португалдар]] ашты. Бірақ 1528 – 29 жылы А. Сааведраның экспедициянан кейін испандар аралдарды басып ала бастады. Аралдар 16 ғасырдың ортасынан бастап 1899 жылға дейін [[Испандар|испандықтардың]] отарлық иеліктері болып келді. 1899 жылы [[Германия]] Микронезияны [[Испания]]дан сатып алды. 1914 жылы елді [[Жапония]] басып алып, 1919 – 45 жылдары мандаттық жүйе арқылы басқарды. 2-дүниежүзілік соғыста Жапонияның жеңіліске ұшырауына байланысты аралдар БҰҰ-ның қамқорлығына өтіп, 1947 жылы АҚШ-тың басқаруына берілді. 1979 жылы 10 мамырда Микронезия Федеративтік штаттары болып жарияланды да, аралдарға өзін-өзі басқару құқығы берілді. Ал 1991 жылы тәуелсіз мемлекетке айналды. ==Экономика== Экономикасының негізгі саласы – [[балық аулау]]. Микронезия өз жағалауларында басқа мемлекеттерге балық аулау құқығын беретін лицензиялар сатудан да елеулі пайда табады. Қажетті инфрақұрылымның жоқтығынан [[туризм]] нашар дамыған. Экспортқа [[копра]], бұрыш, балық пен [[кокос майы]]н шығарады. Ұлттық табыстың жан басына шаққандағы мөлшері 1910 АҚШ доллар. (1997 жылы). Негізгі сауда серіктестері: [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Жапония]], [[Аустралия]], [[Корея Республикасы|Оңтүстік Корея]]. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{wikify}} {{stub}} {{Навигациялық блок |тақырып = Микронезия Федерациялық Штаттары |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}}; |state = collapsed |Океания елдері |Микронезия тақырыптарда }} [[Санат:Микронезия Федерациялық Штаттары|*]] [[Санат:Қауымдастырылған елдер]] 7bxfuqc4cd816qx3gogbv052qb2kguz 0 9867 3056089 3027597 2022-08-01T05:40:26Z Серикова 122169 Басшылардың тізімін жаңарттым wikitext text/x-wiki {{Компания |атауы = «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ |логотипі = KazMunayGas.png |түрі = Ұлттық компания |биржадағы листингі = |Қызметі = |ұраны = |құрылды = 2002 |жабылды = |жабылуының себебі = |ізбасары = |бұрынғы атауы = |құрушы = |орналасуы = {{Байрақ|Қазақстан}} [[Нұр-Сұлтан]] |басты адамдары = |саласы = Мұнай мен газды өндіру, өңдеу және тасымалдау |өнімі = |айналым = {{өсім}} 2,3 трлн теңге (2010 жыл) |операциялық кіріс = {{өсім}} 284 млрд теңге (2010 жыл) |таза табысы = |қызметкерлер саны = 64 мың адамнан аса |басшы компания = [[Самұрық-Қазына|«Самұрық-Қазына ұлттық әл-ауқат қоры»]] |бағынышты компания = |сайты = [http://www.kmg.kz/page.php www.kmg.kz] {{ref-en}} {{ref-kz}} {{ref-ru}} }} == Тарихы == {{main|ҚазМұнайГаз тарихы}} [[2002 жыл]]дың [[20 ақпан]]ында [[Қазақстан Республикасы Президенті]]нің үкімімен, [[мұнай]]-[[газ]] экономика секторында, [[Қазақстан Республикасы]]ның қызығушылығын қолдайтын, тиімділіктің деңгейін көтеру және мұнай-газ кешенін дамыту үшін «ҚазМұнайГаз» компаниясы құрылды. Компанияның 100% иесі [[Самұрық-Қазына|"Самұрық-Қазына" Ұлттық әл-ауқат қоры" АҚ]]. «ҚазМұнайГаз» АҚ, «ННК «[[Қазақойл]]» ЖАҚ және «НК «Мұнай және Газ тасымалдау» ЖАҚ компанияларын бір-біріне қосу арқылы құрылды. Сондықтан өзіне дейінгі компаниялардың құқықытық мирасқоры болып келеді. === Басшылары === [[Сурет:KazMunayGaz.JPG|250px|thumb|Компанияның штаб-пәтері ғимараты.]] * [[Нұрлан Өтепұлы Балғымбаев]] 04.03.1997-10.1997 * [[Балтабек Мұқанұлы Қуандықов]] 10.1997 - 04.1998 * [[Нұрлан Жамбылұлы Қаппаров]] 04.1998-08.1999 * [[Ұзақбай Сүлейменұлы Қарабалин]] 08.1999-10.1999 * [[Нұрлан Өтепұлы Балғымбаев]] 10.1999-02.2002 * [[Ләззат Кетебайұлы Қиынов]] 20.02.2002-03.2003 * [[Ұзақбай Сүлейменұлы Қарабалин]] 03.2003-29.05.2008 * [[Бүркітбаев Серік Минаварұлы]] 29.05.2008-20.08.2008 * [[Қайыргелді Мақсұтұлы Қабылдин]] 20.08.2008-2011 * [[Болат Оралұлы Ақшолақов]] 10.2011-12.2011 * [[Ләззат Кетебайұлы Қиынов]] 12.2011 - 3. 07. 2013 * [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев]] 3.07.2013 - 20.11.2018 * [[Алик Серікұлы Айдарбаев]] 20.11.2018 * Мырзағалиев Мағзұм Маратұлы 14.04.2022 == Мұнай және газ өндіру көрсеткіштері == [[2000]] жылы бұл компанияларда 5,8 млн. т мұнай өндірілді, оның 3,57 млн. тоннасы экспортқа шығарылды. 89 жаңа ұңғыма іске қосылды. Ұлттық компания “[[Атырау мұнай өңдеу зауытының]]” акциялар пакетінің 86%-ын иеленеді <ref name=source1>К. Қажымұрат мақаласы</ref>. == Компанияның жобалары == == Еншілес компаниялар == === Мұнай-газды барлау және өндіру === * «КазмұнайТеңіз» ТМК АҚ * «Қазақтүрікмұнай» ЖШС * «Н» Оперейтинг компани» * «Урихтау Оперейтинг» ЖШС * «ҚМГ Құмкөл» ЖШС * Cooperative KazMunaiGaz PKI U. A. * KMG Kashagan B.V. * «БейнеуМұнайГаз» * «Сәтпаев Оперейтинг» ЖШС === Мұнайды тасымалдау === * «ҚазТрансОйл» АҚ * «ҚМГ-Транскаспий»ЖШС * КОО «Қазақстан Пайплайн Венчурс» === Газды тасымалдау === * «ҚазТрансГаз» АҚ * «АстанаГаз ҚМГ» ЖШС * Өткізу және маркетинг * «ҚазМұнайГаз қайта өндеу және маркетинг» АҚ * «ҚазМұнайГаз-Сервис» ЖШС * «Еуро-АзияЭйр» Авиакомпаниясы» АҚ * «Қазақ-Британ техникалық университеті» АҚ * «Қазақ мұнай және газ институты» АҚ * «Наукоград» ЖШС * «Рауан Медиа Групп» АҚ * «ҚМГ кәсіпорындарын құру дирекциясы» ЖШС «Қазмұнайгаз» ҰК» == Тағы қараңыз == * [[ҚазТрансГаз]] == Дереккөздер == <references/> ==Сыртқы сілтемелер== * [http://www.kmg.kz «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ] [[Санат:Қазақстанның ұлттық компаниялары]] {{stub}} pr2me1h4pij2dk8qmge7m71n3wmjty9 3056090 3056089 2022-08-01T05:43:33Z Серикова 122169 сілтеме қосылды wikitext text/x-wiki {{Компания |атауы = «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ |логотипі = KazMunayGas.png |түрі = Ұлттық компания |биржадағы листингі = |Қызметі = |ұраны = |құрылды = 2002 |жабылды = |жабылуының себебі = |ізбасары = |бұрынғы атауы = |құрушы = |орналасуы = {{Байрақ|Қазақстан}} [[Нұр-Сұлтан]] |басты адамдары = |саласы = Мұнай мен газды өндіру, өңдеу және тасымалдау |өнімі = |айналым = {{өсім}} 2,3 трлн теңге (2010 жыл) |операциялық кіріс = {{өсім}} 284 млрд теңге (2010 жыл) |таза табысы = |қызметкерлер саны = 64 мың адамнан аса |басшы компания = [[Самұрық-Қазына|«Самұрық-Қазына ұлттық әл-ауқат қоры»]] |бағынышты компания = |сайты = [http://www.kmg.kz/page.php www.kmg.kz] {{ref-en}} {{ref-kz}} {{ref-ru}} }} == Тарихы == {{main|ҚазМұнайГаз тарихы}} [[2002 жыл]]дың [[20 ақпан]]ында [[Қазақстан Республикасы Президенті]]нің үкімімен, [[мұнай]]-[[газ]] экономика секторында, [[Қазақстан Республикасы]]ның қызығушылығын қолдайтын, тиімділіктің деңгейін көтеру және мұнай-газ кешенін дамыту үшін «ҚазМұнайГаз» компаниясы құрылды. Компанияның 100% иесі [[Самұрық-Қазына|"Самұрық-Қазына" Ұлттық әл-ауқат қоры" АҚ]]. «ҚазМұнайГаз» АҚ, «ННК «[[Қазақойл]]» ЖАҚ және «НК «Мұнай және Газ тасымалдау» ЖАҚ компанияларын бір-біріне қосу арқылы құрылды. Сондықтан өзіне дейінгі компаниялардың құқықытық мирасқоры болып келеді. === Басшылары === [[Сурет:KazMunayGaz.JPG|250px|thumb|Компанияның штаб-пәтері ғимараты.]] * [[Нұрлан Өтепұлы Балғымбаев]] 04.03.1997-10.1997 * [[Балтабек Мұқанұлы Қуандықов]] 10.1997 - 04.1998 * [[Нұрлан Жамбылұлы Қаппаров]] 04.1998-08.1999 * [[Ұзақбай Сүлейменұлы Қарабалин]] 08.1999-10.1999 * [[Нұрлан Өтепұлы Балғымбаев]] 10.1999-02.2002 * [[Ләззат Кетебайұлы Қиынов]] 20.02.2002-03.2003 * [[Ұзақбай Сүлейменұлы Қарабалин]] 03.2003-29.05.2008 * [[Бүркітбаев Серік Минаварұлы]] 29.05.2008-20.08.2008 * [[Қайыргелді Мақсұтұлы Қабылдин]] 20.08.2008-2011 * [[Болат Оралұлы Ақшолақов]] 10.2011-12.2011 * [[Ләззат Кетебайұлы Қиынов]] 12.2011 - 3. 07. 2013 * [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев]] 3.07.2013 - 20.11.2018 * [[Алик Серікұлы Айдарбаев]] 20.11.2018 * [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев]] 14.04.2022 == Мұнай және газ өндіру көрсеткіштері == [[2000]] жылы бұл компанияларда 5,8 млн. т мұнай өндірілді, оның 3,57 млн. тоннасы экспортқа шығарылды. 89 жаңа ұңғыма іске қосылды. Ұлттық компания “[[Атырау мұнай өңдеу зауытының]]” акциялар пакетінің 86%-ын иеленеді <ref name=source1>К. Қажымұрат мақаласы</ref>. == Компанияның жобалары == == Еншілес компаниялар == === Мұнай-газды барлау және өндіру === * «КазмұнайТеңіз» ТМК АҚ * «Қазақтүрікмұнай» ЖШС * «Н» Оперейтинг компани» * «Урихтау Оперейтинг» ЖШС * «ҚМГ Құмкөл» ЖШС * Cooperative KazMunaiGaz PKI U. A. * KMG Kashagan B.V. * «БейнеуМұнайГаз» * «Сәтпаев Оперейтинг» ЖШС === Мұнайды тасымалдау === * «ҚазТрансОйл» АҚ * «ҚМГ-Транскаспий»ЖШС * КОО «Қазақстан Пайплайн Венчурс» === Газды тасымалдау === * «ҚазТрансГаз» АҚ * «АстанаГаз ҚМГ» ЖШС * Өткізу және маркетинг * «ҚазМұнайГаз қайта өндеу және маркетинг» АҚ * «ҚазМұнайГаз-Сервис» ЖШС * «Еуро-АзияЭйр» Авиакомпаниясы» АҚ * «Қазақ-Британ техникалық университеті» АҚ * «Қазақ мұнай және газ институты» АҚ * «Наукоград» ЖШС * «Рауан Медиа Групп» АҚ * «ҚМГ кәсіпорындарын құру дирекциясы» ЖШС «Қазмұнайгаз» ҰК» == Тағы қараңыз == * [[ҚазТрансГаз]] == Дереккөздер == <references/> ==Сыртқы сілтемелер== * [http://www.kmg.kz «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ] [[Санат:Қазақстанның ұлттық компаниялары]] {{stub}} 5vbora7pcb4u0ww8gdogtto16dlj48i 3056091 3056090 2022-08-01T05:44:48Z Серикова 122169 Басшының аты-жөні wikitext text/x-wiki {{Компания |атауы = «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ |логотипі = KazMunayGas.png |түрі = Ұлттық компания |биржадағы листингі = |Қызметі = |ұраны = |құрылды = 2002 |жабылды = |жабылуының себебі = |ізбасары = |бұрынғы атауы = |құрушы = |орналасуы = {{Байрақ|Қазақстан}} [[Нұр-Сұлтан]] |басты адамдары =Мағзұм Мырзағалиев (Басқарма төрағасы) |саласы = Мұнай мен газды өндіру, өңдеу және тасымалдау |өнімі = |айналым = {{өсім}} 2,3 трлн теңге (2010 жыл) |операциялық кіріс = {{өсім}} 284 млрд теңге (2010 жыл) |таза табысы = |қызметкерлер саны = 64 мың адамнан аса |басшы компания = [[Самұрық-Қазына|«Самұрық-Қазына ұлттық әл-ауқат қоры»]] |бағынышты компания = |сайты = [http://www.kmg.kz/page.php www.kmg.kz] {{ref-en}} {{ref-kz}} {{ref-ru}} }} == Тарихы == {{main|ҚазМұнайГаз тарихы}} [[2002 жыл]]дың [[20 ақпан]]ында [[Қазақстан Республикасы Президенті]]нің үкімімен, [[мұнай]]-[[газ]] экономика секторында, [[Қазақстан Республикасы]]ның қызығушылығын қолдайтын, тиімділіктің деңгейін көтеру және мұнай-газ кешенін дамыту үшін «ҚазМұнайГаз» компаниясы құрылды. Компанияның 100% иесі [[Самұрық-Қазына|"Самұрық-Қазына" Ұлттық әл-ауқат қоры" АҚ]]. «ҚазМұнайГаз» АҚ, «ННК «[[Қазақойл]]» ЖАҚ және «НК «Мұнай және Газ тасымалдау» ЖАҚ компанияларын бір-біріне қосу арқылы құрылды. Сондықтан өзіне дейінгі компаниялардың құқықытық мирасқоры болып келеді. === Басшылары === [[Сурет:KazMunayGaz.JPG|250px|thumb|Компанияның штаб-пәтері ғимараты.]] * [[Нұрлан Өтепұлы Балғымбаев]] 04.03.1997-10.1997 * [[Балтабек Мұқанұлы Қуандықов]] 10.1997 - 04.1998 * [[Нұрлан Жамбылұлы Қаппаров]] 04.1998-08.1999 * [[Ұзақбай Сүлейменұлы Қарабалин]] 08.1999-10.1999 * [[Нұрлан Өтепұлы Балғымбаев]] 10.1999-02.2002 * [[Ләззат Кетебайұлы Қиынов]] 20.02.2002-03.2003 * [[Ұзақбай Сүлейменұлы Қарабалин]] 03.2003-29.05.2008 * [[Бүркітбаев Серік Минаварұлы]] 29.05.2008-20.08.2008 * [[Қайыргелді Мақсұтұлы Қабылдин]] 20.08.2008-2011 * [[Болат Оралұлы Ақшолақов]] 10.2011-12.2011 * [[Ләззат Кетебайұлы Қиынов]] 12.2011 - 3. 07. 2013 * [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев]] 3.07.2013 - 20.11.2018 * [[Алик Серікұлы Айдарбаев]] 20.11.2018 * [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев]] 14.04.2022 == Мұнай және газ өндіру көрсеткіштері == [[2000]] жылы бұл компанияларда 5,8 млн. т мұнай өндірілді, оның 3,57 млн. тоннасы экспортқа шығарылды. 89 жаңа ұңғыма іске қосылды. Ұлттық компания “[[Атырау мұнай өңдеу зауытының]]” акциялар пакетінің 86%-ын иеленеді <ref name=source1>К. Қажымұрат мақаласы</ref>. == Компанияның жобалары == == Еншілес компаниялар == === Мұнай-газды барлау және өндіру === * «КазмұнайТеңіз» ТМК АҚ * «Қазақтүрікмұнай» ЖШС * «Н» Оперейтинг компани» * «Урихтау Оперейтинг» ЖШС * «ҚМГ Құмкөл» ЖШС * Cooperative KazMunaiGaz PKI U. A. * KMG Kashagan B.V. * «БейнеуМұнайГаз» * «Сәтпаев Оперейтинг» ЖШС === Мұнайды тасымалдау === * «ҚазТрансОйл» АҚ * «ҚМГ-Транскаспий»ЖШС * КОО «Қазақстан Пайплайн Венчурс» === Газды тасымалдау === * «ҚазТрансГаз» АҚ * «АстанаГаз ҚМГ» ЖШС * Өткізу және маркетинг * «ҚазМұнайГаз қайта өндеу және маркетинг» АҚ * «ҚазМұнайГаз-Сервис» ЖШС * «Еуро-АзияЭйр» Авиакомпаниясы» АҚ * «Қазақ-Британ техникалық университеті» АҚ * «Қазақ мұнай және газ институты» АҚ * «Наукоград» ЖШС * «Рауан Медиа Групп» АҚ * «ҚМГ кәсіпорындарын құру дирекциясы» ЖШС «Қазмұнайгаз» ҰК» == Тағы қараңыз == * [[ҚазТрансГаз]] == Дереккөздер == <references/> ==Сыртқы сілтемелер== * [http://www.kmg.kz «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ] [[Санат:Қазақстанның ұлттық компаниялары]] {{stub}} l4umxumey6teu242j1qtnkwoy7el040 0 11854 3056194 3045918 2022-08-01T08:17:47Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Қала |қазақша атауы = Ыстанбұл |шынайы атауы = {{lang-tr|İstanbul}} |сурет = Istanbul collage 5j.jpg |жағдайы = |ел = Түркия |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = |lat_deg =41 |lat_min =0 |lat_sec =36 |lon_dir = |lon_deg =28 |lon_min =57 |lon_sec =37 |CoordAddon = type:city(10034830)_region:TR |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Түркияның әкімшілік бөлінісі{{!}}Ил |аймағы = |кестедегі аймақ = Ыстанбұл(ил){{!}}Ыстанбұл |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Уәли |басшысы = Екрем Имамоғлы |құрылған уақыты = 667 жыл бiздiң э. д. |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = Византий, Жаңа Рим, Константинополь |статус алуы = |жер аумағы = 5343 |биiктiктiң түрi = Биіктігі Нум |орталығының биiктігі = 100 |климаты = [[Субтропиктер|Субтропикалық]] |ресми тілі = Түрік тілі|Түрік тілі |тұрғыны = {{Өсім}} 15,067,724<ref name="Population of Turkey">{{cite web|url=http://www.turkstat.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27587|publisher=[[Turkish Statistical Institute]]|title=The Results of Address Based Population Registration System, 2017|date=1 February 2018|accessdate=1 February 2018}}</ref> <!-- do not add update figure as that stat is only published once a year due to legal reasons --> |санақ жылы = 2018 |тығыздығы =2,900 |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = [[Түріктер]] |конфессионалдық құрамы = [[Мұсылман]]дар |этнохороним =Ыстамбұлдықтар |уақыт белдеуі = +3 |DST = бар |телефон коды = +90 252 |пошта индексі = |пошта индекстері = 34010-34850 <br /> 80000-81800 |автомобиль коды = 34 |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Istambul |сайты = https://www.ibb.istanbul |сайт тілі 1 = tr |сайт тілі 2 = en }} '''Ыстанбұл''' ({{lang-tr|İstanbul}}), ертеде '''Византий''', кейіннен '''Константинополь''' — [[Түркия|Түркияның]] аса ірі [[Түркия қалаларының тізімі|қаласы]], негізгі сауда, өнеркәсіп және мәдениет орталығы, елдің басты портты қаласы. Бір-бірімен көпірлер және туннельдер арқылы байланысып тұрған, оны [[Еуропа|еуропалық]] (негізгі) және [[Азия|азиялық]] бөліктерге бөлетін [[Босфор бұғазы|Босфор бұғазының]] жағалауларында орналасқан. Ыстанбұл халық саны 15 миллион адам, бұл Түркия халқының 19%-ын құрайды.<ref>https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=The-Results-of-Address-Based-Population-Registration-System-2021-45500&dil=2 Түркия Статистка Институты (ағылшынша). 31 желтоқсан 2021.</ref> Халық саны бойынша, Еуропа тарихындағы алғашқы миллионер-қала. [[Рим империясы|Рим]], [[Шығыс Рим империясы|Византия]], [[Латын империясы|Латын]] және [[Осман империясы|Осман империяларының]] бұрынғы астанасы. ==Қала тарихы== Бірінші елді мекендердің іздері қаланың Азия жағында байқалған ([[Кіші Азия|Анадолы]]) және неолит дәуіріне тиесілі. Қазіргі [[Топқапы|Топкапы сарайының]] маңайындағы алғашқы елді мекендер қола дәуіріне жатқызылуы мүмкін. Адамдардың ең алғашқы қоныстануы б.з.д 6700 жылға жатқызылады. ==Тұрғыны== [[Сурет:Istiklal busy afternoon.JPG|нобай|солға|Демалыс күндері Истикляль көшесіне шамамен 3 миллион адам келеді.]] Ыстанбұл өз тарихының көп бөлігінде әлемнің ірі қалаларына кірді. Б.з.д 500 жылдары 400 000-нан 500 000-ға дейінгі халқы бар Константинополь әлемнің үлкен қаласы деген атаққа талас-тартыста өзінің ізашары Римді басып озды. XII ғасырға дейін [[Бағдат|Бағдад]], Чанъань, Кайфэн мен [[Мерв]] секілді басқа ірі қалалармен халықтың тығыз қоныстанғандығы бойынша бәсекелесіп келді. Одан кейін ол ешқашан әлемнің ең үлкен қаласы бола алған емес, бірақ 1500ж.-дан 1750ж.-ға дейін [[Лондон]] басып озғанша Еуропаның ірі қаласы болып қалды. Түрік статистикалық институтының деректері бойынша, 2014 жылдың аяғында Ыстанбұл қаласының халқы 15 029 231 адамды құрады, бұл ел халқының 18,6% -ын құрады. Басқа мәліметтерге сәйкес, сол жылы қаланың тұрғындары 14 657 434 адамды құрады. Қалалық муниципалитеттің 97-98%-ы 2007 ж. 89%-бен және 1980 ж. 61%-бен салыстырғанда қаланың жетер шегінде еді. Қала тұрғындарының 64,9% -ы (2/3) еуропалық жағында және 35,1% -ы (1/3) Азия жағында тұрады. Ыстанбұл - Еуропаның ең үлкен қаласы, бірақ еуропалық бөлігі халық саны жөнінен Мәскеуден әлі де төмен. Халық саны бойынша қала Шанхай, Бейжің, Лагостан (Чунцинді қоспағанда) кейінгі 4-ші орынды иемденсе де, ол қалалық шекаралар бойынша бар болғаны 24-ші орында және қаланың шегі агломерацияға теңдей болғандықтан қалалық агломерация бойынша 18-ші орында. Бүгінде ол Мәскеумен бірге Еуропадағы ең ірі қалалық агломерациялардың бірі және Ыстанбұл халқының жыл сайынғы 3.45% өсуі [[ЭЫДҰ|Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы]] елдерінің жетпіс сегіздігінің ең үлкені. ХХ ғасырдың екінші жартысында халық санының өсуі байқалды, қаланың халқы [[1945 жыл]]дан 2000 жылға дейін он есе өсті. Өсу қала шекараларын кеңейтуге байланысты, әсіресе, 1980 және 1985 жылдар аралығында, халқы шамамен екі есе өскен. ХХ және ХХІ ғасырлардағы елеулі өсім Түркияның шығыс аймақтарынан келген мигранттарға жұмыс табуға және жақсы өмір жағдайларын қалыптастыруға мүмкіндік болды. Жетi солтүстiк және шығыс провинциялардан шыққан қала тұрғындарының саны осы провинциялардың тұрғындарынан жоғары; Ыстанбұлдың жарты миллионнан астам тұрғыны Сивас пен Кастамону провинцияларынан тұрады. Ыстанбұл әлемде қабылданған босқындар саны бойынша әлемде (559 мың адам) бірінші орынды иеленіп, түрлі елдерден келген көптеген мигранттар қаласы болды. Онда қала тұрғындарының 28% ғана туылды. Еуропа жағалауының ең көп қоныстанған аудандары, әдетте, қала орталығының солтүстік-батысында, батысында және оңтүстік-батысында орналасқан; Азиялық жағынан ең көбі - [[Үскүдар]]. == Этимология == Алғашқысы түрiк топонимының ескертуi {{unicode|'''İstanbul'''}} ({{IPA|[isˈtanbul]}} — иста́нбул, жергiлiктi айтылу {{IPA|ɯsˈtanbul}} — ыста́нбул араб және түрiк көздерде көрiнiп қалады. Атауды қанағатты ғылыми бұны түсiндiру бар болмайды. Истанбул - болған бұл болған Константинополь болған шығу болжам бар болады, бiрақ оның дәлелдердiң түзулерi, алмағанында емес, шамаланған бастапқы форманың аралығында айырмашылық және түпкi өте бұл болжамды қабылдауға болу үшiн едәуiр сол үшiн. Бұрынғы атаулар: Византий, Жаңа Рим, Константинополь. Ресми атау: İstanbul (Ыстанбұл). Ыстанбұлдың ғасырлар бойы әр түрлі атаулары болған. Бұл қала аттары, кент тарихының әр түрлі кезеңдеріне байланысты. Бұлардың тарихы кезеңе орай Византия, Августа Антонина, Нова Рома, Константинополис, Константиния, Исламбол және Истанбул деп аталған. Бұның сыртында моңғолдар Чакдурян, поляктар Канатория, чехтер Айлана, мажарлар Визендувар деп атаған.<ref>İstanbul Efsaneleri, Kitapçık, Focus Dergisi Eki, Temmuz 2005, 38 Sayfa</ref> Тарих бойы Ыстанбұл кентіне аз уақыт ішінде көп атаулар берілген, түркілер тарапынан ортақ қабылданған және бүгінде де пайдаланылатын Ыстанбұл болатын. Бұл атау "''eis tin polin''" ({{lang-el|εις την πόλιν}}) сөз тіркестерінен келген деп саналады.<ref name="Nişanyan, Taraf">{{Web kaynağı | url = http://www.taraf.com.tr/sevan-nisanyan/makale-istanbul.htm | başlık = Kelimebaz: İstanbul | erişimtarihi = 30 Haziran 2010 | yayımcı = [[Sevan Nişanyan]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20131029195555/http://www.taraf.com.tr/sevan-nisanyan/makale-istanbul.htm | arşivtarihi = 29 Ekim 2013}}([https://web.archive.org/web/20100619043716/http://www.taraf.com.tr/sevan-nisanyan/makale-istanbul.htm WebCite®])</ref> Бұл тіркес грекшеден аударғанда "шаһарда", "шаһардың ішінде", "шаһардың іші" мағынасына келеді.<ref name="Nişanyan, Taraf"/> Сондай-ақ халық арасында "н" үнді дыбыс болғандықтан, "п" дыбысы "б" дыбысына ауысқандығы айтылады.<ref name="Nişanyan, Taraf"/> Бұл мағынадағы Истанбул сөзінің тегі көптеген дереккөздерінде көрсетіледі. Б.з. 2-ші жүзжылдығынан армян дереккөздерінде Станбол не Стинбол формасында шаһар аты аталады, түрікшеге бұл осы тілден енген сөз болуы мүмкін<ref name="İ.İ.E. isim">{{Kitap kaynağı| son = Göncüoğlu| ilk = Süleyman Faruk| yazarurl = | yardımcıyazarlar = | yıl = 2010| başlık = İstanbul'un İlkleri Enleri| yayımcı = Ötüken| yer = İstanbul| id = ISBN 978-975-437-753-8 | dil = Türkçe | bölüm = En çok ismi olan şehir | sayfalar = 233}}</ref>. Халук Тарканның зерттеулері бойынша "ыстанбұл" сөзінің арғы тегі грек немесе армянша емес, түрікше болған, және "astan bolıq" дегеннен шыққан. Бұл ескі түрікшеде "кеңістік", "Тәңір қаласы" деген келеді. Түбірі ретінде ''As/qan'' (Тәңір қаласында тұрушы) сол заманда өсіп өнген Астан деген адам болған және хеттин тіліне стан деп енген. "''Bolıq''" cөзі кент дегенді білдіреді және бұл мағына бүгінгі күнде Болу, Гелиболу, Хайраболу, Ынеболу, Ниыболу, Сафраболу және Тиреболу сияқты мысалдарын келтірген болады. Бұл екі сөз "''Astan-bolıq''" бізге "аспан қаласы" деген мағына береді.<ref name="A.D.">{{Dergi kaynağı| son = Tarcan | ilk = Halûk | yazar = | yardımcıyazarlar = | yazarlink = | başlık = İstanbul'un Kökü Tartışması | dergi = Aydınlık | sayfalar = 62,63 | yıl = 2010 | ay = Temmuz | id = ISSN 1301-6679}}</ref> Осман заманында қолданылған аттар әр түрлі болғанымен орталық шаһар сөзі бүкіл ел аумағында өзгермеген. Осман империясы заманынан Ыстанбұл қаласына мұраға қалған жоғарғы әкімшілік басқармасы орналасқан қала, сол заманнан солай аталып келе жатыр. Рим басқыншылығы астында болған қаланың провинциясы Тракия, ол Битинияның Анадолы жағы болған.<ref name="Bithynia">{{Web kaynağı | url = http://www.pontos.dk/publications/books/bss-7-files/the-bithynian-cities | başlık = The Bithynian cities under the later empire | erişimtarihi = 30 Haziran 2010 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20131029192919/http://www.pontos.dk/publications/books/bss-7-files/the-bithynian-cities | arşivtarihi = 29 Ekim 2013}} {{en icon}} ([https://web.archive.org/web/20120301122050/http://www.pontos.dk/publications/books/bss-7-files/the-bithynian-cities WebCite®])</ref> === Византия === Византий ([[Грек тілі|грекше]]: ''Βυζάντιον'', [[Латын тілі|латынша]]: ''Byzantium''), Ыстанбұлдың белгілі алғашқы атауы. Б.з.д 667 жылы [[Ежелгі Армения|Ежелгі Грекиядағы]] Мегара шаһарынан орын тепкен [[Дорийлықтар|дорилік]] [[гректер]] бүгінгі күнгі Ыстанбұл орнындағы бекіністің негізін қалаған және жаңа бекініске Визас немесе Византтың (грекше: Βύζας немесе Βύζαντας) патшасының құрметіне ''Byzantion'' атауын берген.<ref>{{Dergi kaynağı|author=Georgacas, Demetrius John |year=1947 |title=The Names of Constantinople |journal=Transactions and Proceedings of the American Philological Association |volume=78 |pages=347–67 |doi=10.2307/283503 |url=http://jstor.org/stable/283503 |publisher=The Johns Hopkins University Press }}</ref><ref>{{harvnb|Evans|2000|p=16}}</ref> Біздің заманымыздың 1 жүзжылдығына дейін аталған, ''Byzantium'', шынайы атауы ''Byzantion'' [[Ежелгі Рим|Римдіктер]] басып кірген соң олардың тарапынан латындандырылды. === Аугуста Антонина === ''Аугуста Антонина'', 3 жүзінші жылдың басында [[Рим императоры]] Септимус Северустың ұлы Антониус (кейінгі Рим императоры [[Каракалла]]) құрметіне қала атауы қысқа уақытқа аталды.<ref>Necdet Sakaoğlu (1993). "İstanbul'un adları". ''Dünden bugüne İstanbul ansiklopedisi''. Türkiye Kültür Bakanlığı.</ref> === Нова Рома === 330 жылы Рим императоры [[Ұлы Константин|Константин I]] тарапынан Рим империясының астанасын болып жарияланған соң, қалаға латынша ''"Жаңа Рим"'' деген мағына беретін ''[[Нова-Рома|Нова Рома]]'' (грекше: ''Νέα Ρώμη,'' Nea Roma) атын қойды және бұл атты қанша көтермелеуге тырысқанымен бұл атау аса қабылдана қоймады.<ref>{{harvnb|Room|2006|pp=177}}</ref> == Ортақ ұсыныс == Ыстанбұлдың еуропалық бөлігі азиялық бөлігімен [[Византия]] көпірі арқылы (ұзындығы 1560 м) және паромдармен байланысады. Ыстанбұл мемлекеттің ең ірі сауда-қаржы, өнеркәсіп, мәдени және ғыл. орталығы. Елдің өнеркәсіп өнімінің 60%-ын береді. Мұнда машина жасау, [[химия]], [[цемент]], дәмді тағамдар, жеңіл (тоқыма, аяқ киім, тігін), жиһаз, қағаз, әйнек өнеркәсібі жақсы дамыған. Қалада 3 [[университет]], экономика және сауда академиясы, мәнерлі өнер және кескіндеме, археологиялық музей, қышқалдары музейі, муниципалдық музей, т.б. бар. Қала алғашында ([[330]] – [[1453]]) [[Рим]] императоры Константиннің құрметіне [[Константинополь]] деп аталды. [[395]] – [[1453]] жылы [[Византия]] мемлекетінің, [[1453]] – [[1918]] жылы [[Осман]] сұлтандығының, [[1918]] – [[1923]] жылы [[Түркия]]ның астанасы болды. Ыстанбұлда көне ескерткіштер өте көп. Олар үш дәуір сәулет ескерткіштерінен тұрады. [[Византия]] кезеңінен қалған император сарайлары мен ғибадатханалары, қасиетті [[Ирина]], [[Айя София]] музей ғимараты (іргетасы [[325]] жылы қаланған), қасиетті [[Килисе]] – [[Димаси]] (11 ғасырдың 2-жартысы) шіркеуі сақталған. Сонымен қатар ортағасырлық түрік өнерінен [[Анадолухисары]], [[Румелихсары]] ([[1452]]), [[Едлкуле]] ([[1457]]) қамалдары; [[Шахзаде]] ([[1548]]), [[Фатих]] – [[Исами]], [[Баязит]], [[Сулеймание]] ([[1550]] – [[1557]]), [[Енисали]], [[Ахмадие]] (Көгілдір мешіт, [[1609]] – [[1617]]) мешіттері сақталған. Қазір музей саналатын Топкана сұлтанның кешен-сарайы (15 – 19 ғасырлар), т.б. көптеген кесенелер мен фонтандар қала сәулетінің құрамдас бөлігі болып табылады. 18 ғасырдан Ыстанбұл сәулетіне Батыс [[Еуропа]] стилі ене бастады. Қазіргі заманғы ірі қоғамдық ғимараттар да бой көтерді. Қаладағы тарихи орындарды біріктіретін Ататүрік атынд. мәдени орталық, т.б. мәдени, денсаулық мекемелері бар. == География == [[Сурет:Istanbul and Bosporus big.jpg|thumb|220px|right|Стамбұл ғарыштан көрінісi]] Ыстанбұл төбелі жерде Түркияның солтүстік-батысында орналасқан. Қаланың алаңы — 1 538, 77 км². Қаланың координаттары — {{coord|41|00|N|29|00|E|type:city(10034830)_region:TR}}. Ыстанбұл Босфор бұғазында үстiнде жатырады. == Климат == Ыстанбұл субтропиялық ауа райының аймағының шетiнде орналасады, дегенмен сонымен бiрге солтүстiктен ызғырықтарының ықпалы бар болады. +3 аралығында температура Ыстанбұлда қыстыгүнi орташа және 9 C. Қыс салқын және дымқыл. Ыстанбұлдағы температураның төменгi жұқа тақтайшасы егдеге төменде 0 C орташа 21 күндерi жидиды. Әрбiр дерлiк қар қыстыгүнi түсiп қалады. Ауа райы бойынша жазғытұрым және күз жағымды жұмсақ, бiрақ бейiм қатты температура айырымдарына. Ыстанбұлда жазды күнi салыстырмалы ыстық, орташа температура 19 C 28 C ке, биiк ауа ылғалдылықтың мерзiмдерiнде болады. Қаладағы қақтама дегенмен сирек болады, және температураға өте сирек 35 C және одан жоғары жетедi. Тұнбалардың 850 мм, 123 жаңбырлы күндерге жуық шамамен дәл келетiн жауындардың түрiнде жылда орташа түсiп қалады.Қала егде, жазды 2000 сағаты күн болады. Жылдық орта мөлшердегi салыстырмалы ылғалдық әрдайым биiк, орташа 71 шамасында, [[Сурет:Istanbul view.jpg|left|250px|thumb|right|<center>Ақпан айы]] {| class="wikitable" border=1 !rowspan=2 align="center"|Ай !colspan=2 align="center"| Ыстық !colspan=2 align="center"| Суық !rowspan=2 align="center"|Жамбыр күндер !rowspan=2 align="center"|Ашық күндер |- !орта !Абсолют !орта !Абсолют |- |Қаңтар |align="center"|9 |align="center"|19 |align="center"|3 |align="center"|<math>-</math>13 |align="center"|18 |align="center"|2.6 |- |Ақпан |align="center"|9 |align="center"|24 |align="center"|2 |align="center"|<math>-</math>16 |align="center"|15 |align="center"|3.3 |- |Наурыз |align="center"|11 |align="center"|27 |align="center"|3 |align="center"|<math>-</math>11 |align="center"|14 |align="center"|4.4 |- |Сәуір |align="center"|16 |align="center"|33 |align="center"|7 |align="center"|<math>-</math>2 |align="center"|9 |align="center"|6.6 |- |Мамыр |align="center"|21 |align="center"|34 |align="center"|12 |align="center"|2 |align="center"|8 |align="center"|8.9 |- |Маусым |align="center"|26 |align="center"|37 |align="center"|16 |align="center"|6 |align="center"|5 |align="center"|10.8 |- |Шілде |align="center"|29 |align="center"|39 |align="center"|18 |align="center"|11 |align="center"|4 |align="center"|11.7 |- |Тамыз |align="center"|29 |align="center"|41 |align="center"|20 |align="center"|10 |align="center"|3 |align="center"|11.3 |- |Қыркүйек |align="center"|25 |align="center"|38 |align="center"|15 |align="center"|6 |align="center"|6 |align="center"|8.5 |- |Қазан |align="center"|21 |align="center"|33 |align="center"|12 |align="center"|3 |align="center"|10 |align="center"|6.2 |- |Қараша |align="center"|15 |align="center"|27 |align="center"|9 |align="center"|<math>-</math>7 |align="center"|13 |align="center"|4.6 |- |Желтоқсан |align="center"|11 |align="center"|22 |align="center"|5 |align="center"|<math>-</math>12 |align="center"|17 |align="center"|2.3 |} == Өнеркәсіп == Ытанбұлдың дамыған әртараптандырылған саласы бар. Экономика негізінен машина жасау, соның ішінде кеме жасау, химия, цемент, тамақ, жарық, баспа, [[Viko|электрлік]], ағаш өңдеу, қағаз және шыны өнеркәсібі, сауда және туризмге негізделген. Сонымен қатар, зәйтүн майы, темекі, көлік құралдары, электроника және т.б. Экономиканың негізінен жоғары қосылған құны жоғары тауарлар өндіретініне қарамастан, көптеген аз құны қосылған тауарлар белсенді түрде шығарылып, одан да көп көрінеді. Бұл кәдесыйлар, түрік тәттілері, орташа сапалы киім, ұлттық костюмдер және тағы басқалар. Жалпы қалалық ЖІӨ-нің 26% -ы ғана болса да, олардың 80% -ы экспортқа тиесілі.<ref>{{cite web|url=http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/361031.asp|publisher=NTV-MSNBC|title=Dış Ticaretin Lokomotifi İstanbul|trans_title=Istanbul is the Locomotive of Foreign Trade|lang=tr|date=2006-02-13|accessdate=2012-03-28|archiveurl=https://www.webcitation.org/6H7JvtAwk|archivedate=2013-06-04}}</ref> == Қаржылық орталық == Ыстанбұл қор биржасы - бұрынғы Ыстанбұл Алтын Биржасы мен Түрік [[Туынды қаржы құралдары|Мердігер]] Биржасын біріктіретін жалғыз қор биржасы, елдің негізгі банктеріне, шетелдік сақтандыру компанияларына және агенттіктеріне негізделген.<ref>{{cite web|last=Bilgic|first=Taylan|title=Istanbul Opens New Bourse as Erdogan Seeks to Build Finance Hub|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-04-05/istanbul-opens-new-bourse-as-erdogan-seeks-to-build-finance-hub.html|publisher=Bloomberg News|date=2013-04-05|accessdate=2013-04-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/6H7Jx2Ccn|archivedate=2013-06-04}}</ref> Старая биржа была основана ещё во времена Османской империи, в 1866 году. Ескі айырбастау [[1866 жыл]]ы Осман империясының күндерінде құрылды. 19-шы және 20-шы ғасырдың басында, Галатада орналасқан Банкалар көшесі (Банковая көшесі) бүкіл Осман империясының қаржы орталығы болды,<ref name="OBM">{{cite web|url=http://www.obarsiv.com/english/history.html|publisher=The Ottoman Bank Archives and Research Centre|title=History of the Bank|accessdate=2012-03-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120413230240/http://www.obarsiv.com/english/history.html|archivedate=2012-04-13|deadlink=yes}}</ref> мұнда Түркиядағы алғашқы биржа орналасқан. 1990-шы жылдарға дейін Түрік банктерінің басым бөлігі Левент және Маслак облыстарында (ағылшын тілінде) заманауи биік ғимараттарға көшкен кезде,<ref>{{cite web|url=http://www.ise.org/aboutus/History.aspx|publisher=Istanbul Stock Exchange|title=Milestones in ISE History|year=2012|accessdate=2012-03-28|archiveurl=https://www.webcitation.org/60cR1ZM9E?url=http://www.ise.org/AboutUs/History.aspx|archivedate=2011-08-01|deadlink=yes}}</ref> көшелер елдегі ең маңызды қаржылық орталық болып қала берді 1995 жылы Ыстанбұл қор биржасы қазіргі ғимаратына көшті Сарыер Бүгінгі күні Ыстанбұлда тағы бір ірі бизнес орталығы - [[Аташехир]] салынды.<ref name=Bloomberg2013>{{cite web |title=Istanbul Aims to Outshine Dubai With $2.6 Billion Bank Center |author=Mark Bentley & Benjamin Harvey |url=https://www.bloomberg.com/news/2012-09-16/istanbul-aims-to-outshine-dubai-with-2-6-billion-bank-center.html |newspaper=Bloomberg Markets Magazine |date=2012-09-17|accessdate=2013-05-05}}</ref> == Галерея == <center> <gallery> Сурет:Ayasofya_2006-2.JPG|[[Айя София]] Сурет:Istanbul_Topkapi Sarayi.JPG|Топкапи сарайы Сурет:Istambul Yerebatan-2006.jpg|Еребатан сарайы Сурет:Kız_Kulesi.jpg|Галаталық мұнарасы Сурет:Twierdza Rumeli Istambuł RB1.jpg|[[Румелихисар]] Сурет:Grand Bazar Orient.jpg|[[Гранд базар]] Сурет:Istambul tunel.jpg|[[Тюнель]] Сурет:Kadiköymodadtrassenbahn.jpg Сурет:Sultanahmet Camii.jpg|Сұлтанахмет мешіті Сурет:Car bed kap deu1.jpg|Феодосийның қабырғалары Сурет:Mosques in Istanbul at dusk.jpg </gallery> </center> == Бауырлас қалалары == {| cellpadding="20" |- valign="top" | * {{flagicon|Greece}} [[Афина]], [[Грекия]] * {{flagicon|Spain}} [[Барселона]], [[Испания]] * {{flagicon|Germany}} [[Берлин]], [[Германия]] * {{flagicon|Hungary}} [[Будапешт]], [[Венгрия]] * {{flagicon|Germany}} [[Кёльн]], [[Германия]] * {{flagicon|Romania}} [[Константа]], [[Румыния]] * {{flagicon|Albania}} [[Дуррес]], [[Албания]] * {{flagicon|Italy}} [[Флоренция]], [[Италия]] * {{flagicon|Bulgaria}} [[Пловдив]], [[Болгария]] * {{flagicon|Czech Republic}} [[Прага]], [[Чехия]] * {{flagicon|Netherlands}} [[Роттердам]], [[Нидерланд]] * {{flagicon|Russia}} [[Санкт-Петербург]], [[Ресей]] * {{flagicon|Bosnia and Herzegovina}} [[Сараево]], [[Босния және Герцеговина]] * {{Flagicon|Macedonia}} [[Скопье]], [[Солтүстік Македония]] * {{flagicon|Sweden}} [[Стокгольм]], [[Швеция]] * {{flagicon|France}} [[Страсбург]], [[Франция]] * {{flagicon|Italy}} [[Венеция]], [[Италия]] * {{flagicon|Poland}} [[Варшава]], [[Польша]] * {{flagicon|Kazakhstan}} [[Алматы]], [[Қазақстан]] * {{flagicon|Jordan}} [[Амман]], [[Иордания]] * {{flagicon|Azerbaijan}} [[Баку]], [[Әзірбайжан]] * {{flagicon|Lebanon}} [[Бейрут]], [[Ливан]] * {{flagicon|South Korea}} [[Бусан]], [[Оңтүстік Корея]] * {{flagicon|Syria}} [[Дамаск]], [[Сирия]] * {{flagicon|United Arab Emirates}} [[Дубай]], [[БАӘ]] * {{flagicon|Vietnam}} [[Хо Шу Мин]], [[Вьетнам]] * {{flagicon|Iran}} [[Исфахан]], [[Иран]] * {{flagicon|Indonesia}} [[Джакарта]], [[Индонезия]] * {{flagicon|Saudi Arabia}} [[Жидда]], [[Сауд Арабиясы]] * {{flagicon|Malaysia}} [[Джохор-Бару]], [[Малайзия]] * {{flagicon|Afghanistan}} [[Кабул]], [[Ауғанстан]] * {{flagicon|Russia}} [[Қазан]], [[Ресей]] * {{flagicon|Pakistan}} [[Лахор]], [[Пәкістан]] * {{flagicon|Turkmenistan}} [[Мери]], [[Түрікменстан]] * {{flagicon|Kyrgyzstan}} [[Ош]], [[Қырғызстан]] * {{flagicon|Uzbekistan}} [[Самарқан]], [[Өзбекстан]] * {{flagicon|People's Republic of China}} [[Шанхай]], [[Қытай]] * {{flagicon|Japan}} [[Шимоносеки]], [[Жапония]] * {{flagicon|Indonesia}} [[Сурабая]], [[Индонезия]] * {{flagicon|Iran}} [[Табриз]], [[Иран]] * {{flagicon|People's Republic of China}} [[Сиань]], [[Қытай]] * {{flagicon|Argentina}} [[Буэнос-Айрес]], [[Аргентина]] * {{flagicon|Cuba}} [[Гавана]], [[Куба]] * {{flagicon|United States}} [[Хьюстон]], [[АҚШ]] * {{flagicon|Mexico}} [[Мехико-Сити]], [[Мексика]] * {{flagicon|Brazil}} [[Рио-де-Жанейро]], [[Бразилия]] * {{flagicon|Canada}} [[Торонто]], [[Канада]] * {{flagicon|Egypt}} [[Каир]], [[Мысыр]] * {{flagicon|Algeria}} [[Константина]], [[Алжир]] * {{flagicon|Sudan}} [[Хартум]], [[Судан]] * {{flagicon|Morocco}} [[Рабат (қала)|Рабат]], [[Марокко]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Тағы қараңыз == {{commonscat-inline|Istanbul|Ыстанбұл}} * [[Түркия]] {{wikify}} [[Санат:Ыстанбұл]] [[Санат:Түркия қалалары]] qair99ebdtz8h4n8g1nk5p5qihoatut 0 12328 3056127 3043895 2022-08-01T06:38:49Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Қала |атауы =Шар |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min =35|lat_sec = 01 |lon_deg =81 |lon_min =02|lon_sec = 56 |CoordAddon=type:city(154500)_region:KZ |CoordScale = |ел картасының өлшемi = 300 |облыс картасы = |аудан картасы = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Жарма ауданы |кестедегі аудан = Жарма ауданы{{!}}Жарма |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Шар қалалық әкімдігі{{!}}Шар |кестедегі мекен = |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 6780<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/03_2010-Б-15-07-К.rar ҚР елді мекендерінің тұрғындар саны]</ref> |санақ жылы = 2019 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = |сайт тілі 2 = }} '''Шар''' — [[Қазақстан]]дағы [[Абай облысы]] [[Жарма ауданы]]ндағы қала. [[Түрксіб]] темір жолының [[Семей]] - [[Аягөз]] теміржол торабының бойында орналасқан темір жол бекеті (станса), [[Шар қалалық әкімдігі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Қалбатау]]дың солтүстік-батысында 46 км-дей жерде, [[Ертіс]]ке құйылатын [[Шар (өзен)|Шар өзені]]нің бойында орналасқан. == Тарихы == Түрксібтің құрылысы кезінде алдымен Шар темір жол бекеті (стансасы) пайда болған, кейін кішкентай қалаға айналды. [[1963 жыл]]ы қала деңгейін алды. [[1997 жыл]]ға дейін [[Семей облысы (Ресей империясы)|Семей облысы]] Шар ауданының орталығы болды. 1997 жылғы әкімшілік өзгерістерден кейін Шығыс Қазақстан облысы Жарма ауданының құрамындағы қалаға айналды. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 9482адам (4636 ер адам және 4846 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 8156 адамды (4016 ер адам және 4140 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қазақстан қалалары}} {{Жарма ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жарма ауданы елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] [[Санат:Абай облысы қалалары]] eq63tae59ijnu26hvugi0wvj99s3qsh 0 16950 3055985 3042488 2022-07-31T12:23:44Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Бес мұхит}} '''Тынық мұхит''' — көлемі мен тереңдігі жағынан ең үлкен [[мұхит]]. Батысында [[Еуразия]] мен [[Аустралия]], шығысында [[Солтүстік Америка|Солтүстік]] және [[Оңтүстік Америка]], оңтүстігінде [[Антарктида]] құрлықтарымен шекаралас. Тынық мұхиты оңтүстігінен солтүстігіне 15,8 мың км, шығысынан батысына 19,5 мың км созылып жатыр. Шекаралас теңіздермен есептегенде 179,7 млн км², орта тереңдігі 3984 м, көлемі 723,7 млн км³ (теңізсіз есептегенде 165,2 млн км², орта тереңдігі 4282 м, көлемі 707,6 млн км³). Тынық мұхитының ең терең жері (әлем мұхиттарының ең терең жері) 10994 м ([[Мариана шұңғымасы]]).<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-15845550 BBC. Oceans' deepest depth re-measured]</ref> Тынық мұхитындағы 180-мередиан арқылы тәуліктік сызық өтеді. == Этимология == Алғаш болып Тынық мұхиты көрген [[испандар|испандық]] [[Васко Нуньес де Бальбоа]]. Ол [[1513 жыл]]ы өз серіктестерімен [[Панама мойнағы]]н кесіп өтіп, белгісіз мұхитқа шығады. Олар мұхитқа оңтүстіктегі ашық шығанақ арқылы шыққандықтан, Бальбоа бұл мұхитты ''Оңтүстік теңіз'' ({{lang-es|[[:es:Mar del Sur|Mar del Sur]]}}) деп атады. [[28 қараша]] [[1520 жыл]]ы [[Фернан Магеллан]] алғаш болып мұхитқа шықты. Ол [[Отты Жер (архипелаг)|Отты Жер архипелагы]]нан [[Филиппиндер|Филиппин аралдарына]] дейін 3 ай 20 күнде мұхитты кесіп өтті. Осы уақыт бойы ауа райы бір қалыпты тынық болды, сол себепті Магеллан бұл мұхитты ''Тынық мұхит'' деп атады. [[1753 жыл]]ы француздық географ [[Жан-Николь Бюаш|Ж. Н. Бюаш]] Тынық мұхитын ''Ұлы мұхит'' ({{lang-fr|[[:fr:Jean-Nicolas Buache|Jean-Nicolas Buache]]}}) атауды ұсынды, әлемдегі ең үлкен мұхит болған себепті.<ref name="Географические названия мира">{{мақала |авторы = Поспелов Е. М. |тақырыбы = Географические названия мира: Топонимический словарь. — 2-е изд., стереотип. |орны = Мәскеу |баспасы = Русские словари, Астрель, АСТ |жыл = 2001 |беттері = 191—192 }}</ref> Бірақ бұл атауды көпшілік қабылдамады, әлемдік географияда сөзі басым ағылшын тілді елдердің қалауымен «Тынық мұхиты» ({{lang-en|Pacific Ocean}}) болып қала берді. [[1917 жыл]]ға дейін жер аударған орыс картасында ''Шығыстық мұхит'' деп аталды.<ref name="Географические названия мира"/> == Физика-географиялық сипаттамасы == {| class="standard" align="right" style="margin-left:15px" |+Мұхиттардың негізгі морфологиялық сипаты<ref name="Атлас Океанов">Атлас океанов. Термины, понятия, справочные таблицы.— М.: ГУНК МО КСРО, 1980. С. 84—85</ref> !Мұхиттар !Су ауданы,<br /> млн км² !Көлем, <br />млн км³ !Орташа <br />тереңдігі, <br />м !Мұхиттың <br />батулары, <br />м |- |[[Атлант мұхиты]] | align="right"| 91, 66 | align="right"| 329, 66 | align="right"| 3597 | align="right"| [[Пуэрто-Рико шұңғымасы]] (8742) |- |[[Үнді мұхиты]] | align="right"| 76, 17 | align="right"| 282, 65 | align="right"| 3711 | align="right"| [[Зонд шұңғымасы]] (7729) |- |[[Солтүстік Мұзды мұхит]] | align="right"| 14, 75 | align="right"| 18, 07 | align="right"| 1225 | align="right"| [[Гренланд теңізі]] (5527) |- |Тынық мұхит | align="right"| 178, 68 | align="right"| 710, 36 | align="right"| 3976 | align="right"| [[Мариана шұңғымасы]] (10 994) |- |- |[[Дүниежүзілік мұхит|Әлемдік]] | align="right"| '''361, 26''' | align="right"| '''1340, 74''' | align="right"| '''3711''' | align="right"| '''11 022''' |} === Жалпы мағлұмат === [[Мұхит|Әлемдік мұхит]]тардың 49, 5% алатын және 53% суы бар Тынық мұхиты ғаламшардағы ең үлкен мұхит болып табылады. Шығысынан батысына 19 мың км, ал оңтүстігінен солтүстігіне дейін 16 мың км созылып жатыр. Оның суы оңтүстігінде көбірек, ал солтүстігінде аз болып келеді. Тынық мұхиты батыс жағасында [[Оңтүстік Америка|Оңтүстік]] және [[Солтүстік Америка]], шығыс жағасымен [[Аустралия]] мен [[Еуропа]]ны, ал оңтүстігінде [[Антарктида]]ны шайып жатыр. Тынық мұхитының [[Солтүстік Мұзды мұхит]]ымен шекарасы Дежнев мысынан [[Уэльс Ханзадасы мысы]]на дейінгі [[Беринг бұғазы]]. [[Атлант мұхиты]]мен шекарасын [[Горн мысы]]нан 68°04’ [[меридиан]]ға дейін немесе қысқасы Оңтүстік Америкадан Антарктида аралдарына дейін [[Дрейк бұғазы]] арқылы, Осте аралынан [[Штернек мысы]]на дейін, [[Үнді мұхиты]]мен шекарасы Аустралияның оңтүстігіне қарай Бассов бұғазының шығыс шекарасымен [[Тасмания]] аралдарына дейін, одан әрі 146°55’ меридианымен Антарктидаға дейін, Аустралияның солтүстігіне қарай [[Андаман теңізі]] мен Малак бұғазымен, оңтүстік-батыс жағалауында [[Суматра аралдары]]мен, [[Зонд бұғазы]]мен, оңтүстік жағалауында [[Ява|Ява аралдарымен]], [[Бали теңізі|Бали]] және [[Саву теңізі|Саву теңіз]]дерінің оңтүстігімен, [[Арафур теңізі]]нің солтүстігімен, [[Жаңа Гвинея]]ның оңтүстік батысымен және Торресов бұғазының батысымен шектесетін аралықта жатыр. === Теңіздер === Тынық мұхитындағы [[теңіз]], [[бұғаз]] және [[шығанақ]]тар ауданы 31,64 млн км² құрайды. Теңіздердің басым бөлігі батысында, Еуразиямен шекарасында: [[Беринг теңізі]], [[Охота теңізі|Охот]], [[Жапон теңізі|Жапон]], [[Ішкі Жапон теңізі|Ішкі Жапон]], [[Сары теңіз|Сары]], [[Шығыс Қытай теңізі|Шығыс-Қытай]], [[Филиппин теңізі|Филиппин]]. Оңтүстік-Шығыс Азия аралдары арасындағы теңіздер: [[Оңтүстік Қытай теңізі|Оңтүстік-Қытай]], [[Ява теңізі|Ява]], [[Сұлу теңізі|Сұлу]], [[Сулавеси теңізі|Сулавеси]], [[Бале теңізі|Бале]], [[Флорес теңізі|Флорес]], [[Саву теңізі|Саву]], [[Банда теңізі|Банда]], [[Серам теңізі|Серам]], [[Хальмахера теңізі|Хальмахера]], [[Молукк теңізі|Молукк]]; Аустралия жағалауында: Жаңа-Гвинея, Сүлейман, [[Коралл теңізі|Коралл]], [[Фиджи теңізі|Фиджи]], [[Тасман теңізі|Тасман]]; Антарктидадағы теңіздер (кейбір кезде бұларды Оңтүстік мұхитқа жатқызады): [[Росса теңізі|Росса]], [[Амундсена теңізі|Амундсена]], [[Беллинсгаузен теңізі|Беллинсгаузен]]. Оңтүстік Америка жағалауында теңіздер жоқ, бірақ үлкен шығанақтар кездеседі: [[Аляска ағысы|Аляска]], [[Калифорния шығанағы|Калифорния]], [[Панама шығанағы|Панама]].<ref name="Атлас Океанов"/> === Аралдар === {{main|Тынық мұхит аралдары}} Тынық мұхитында жанартау салдарынан пайда болған аралдар көптеп кездеседі. Олардың көбі маржандар түзіп, ақыр соңында мұхит түбіне кетіп, ал кейбіруелері өз соңынан маржан сақиналарын қалдырған.<ref name="AAE">{{cite book|title=Academic American encyclopedia|url=http://books.google.com/books?id=cF8NAQAAMAAJ|accessdate=12 маусым 2013|date=1997|publisher=Grolier Incorporated|isbn=978-0-7172-2068-7|page=8}}</ref><ref name="LalFortune2000">{{cite book|last1=Lal|first1=Brij Vilash|last2=Fortune|first2=Kate|title=The Pacific Islands: An Encyclopedia|url=http://books.google.com/books?id=T5pPpJl8E5wC&pg=PA63|accessdate=14 маусым 2013|date=2000|publisher=University of Hawaii Press|isbn=978-0-8248-2265-1|pages=63–}}</ref> [[Сурет:Pacific Culture Areas.jpg|thumb|Микронезия, Меланезия және Полинезия]] Арал ауданы мен көптігінен Тынық мұхиты жоғары сатыда тұр. Мұхитта елді аралдарда кездеседі: [[Жаңа Гвинея]] (829, 3 мың км²) және [[Калимантан]] (735, 7 мың км²). Өзгеде ірі [[арал]]дары және [[архипелаг]]тары - [[Азия]]да: [[Командор аралдары]], [[Сахалин]], [[Курил аралдары]], [[Жапон аралдары]] ([[Хонсю]], [[Хоккайдо]], [[Кюсю]], [[Сикоку]], [[Рюкю аралдары]]), [[Тайвань]], [[Хайнань]], [[Филиппиндер|Филиппин аралдары]] ([[Лусон]], [[Минданао]], [[Самар]], [[Негрос]], [[Палаван]], [[Панай]], [[Миндоро]]), [[Үлкен Зонд аралдары|Үлкен Зонд аралы]] (1485 мың км² осы қатарлы [[Калимантан]], [[Суматра]], [[Сулавеси]], [[Ява]], [[Банка (арал)|Банка]]), [[Кіші Зонд аралдары]] ([[Тимор]], [[Сумбава]], [[Флорес (арал)|Флорес]], [[Сумба]]);<ref name="GillespieClague2009">{{cite book|last1=Gillespie|first1=Rosemary G.|last2=Clague|first2=David A.|title=Encyclopedia of Islands|url=http://books.google.com/books?id=g9ZogGs_fz8C&pg=PA706|accessdate=12 маусым 2013|date=2009|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-25649-1|page=706}}</ref> [[Океания]]да: [[Молукка аралдары]] ([[Серам]], [[Хальмахера (арал)|Хальмахера]]), [[Жаңа Гвинея]], [[Бисмарк (архипилаг)|Бисмарк архипилагы]] ([[Жаңа Британия]], [[Жаңа Ирландия]]), [[Соломон аралдары|Сүлеймен аралдары]] ([[Бугенвиль]]), [[Жаңа гебридтер]], [[Жаңа Каледония]], [[Луайоте аралдары]], [[Фиджи|Фиджи аралдары]] ([[Вити-Леву]],[[Вануа-Леву]]), [[Мариана аралдары]], [[Тувалу]], [[Тонга]], [[Туамоту]], [[Маршалл аралдары]], [[Гавай аралдары]] ([[Гавайи]]), [[Жаңа Зеландия]] ([[Солтүстік (арал, Жаңа Зеландия)|Солтүстік]] және [[Оңтүстік (арал, Жаңа Зеландия)|Оңтүстік]] аралдары);<ref name="West2009">{{cite book|last=West|first=Barbara A.|title=Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania|url=http://books.google.com/books?id=pCiNqFj3MQsC&pg=PA521|accessdate=14 маусым 2013|date=2009|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-1-4381-1913-7|pages=521–}}</ref> Солтүстік Америкада: [[Әулие Лаврентий өзені|Әулие Лаврентия]], [[Алеут аралдары]], [[Александр архипелагы]], [[Хайда-Гуаи|Шарлотта патшайым аралы]], [[Ванкувер аралы|Ванкувер]]; Оңтүстік Америкада: [[Галапагос аралдары]], [[Чили архипелагы]] ([[Чилоэ]]), [[Отты Жер (архипелаг)|Отты Жер]] ([[Отты Жер (арал)|Отты Жер]]);<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/137072/coral-island "Coral island"], ''Encyclopædia Britannica''. Retrieved 22 маусым 2013.</ref><ref>[http://www.abc.net.au/ra/pacific/places/country/nauru.htm "Nauru"], Charting the Pacific. Retrieved 22 маусым 2013.</ref> Антарктидада: [[Палмер архипелагы]], [[Оңтүстік Шетланд аралдары]].<ref name="DunfordRidgell1996">{{cite book|last1=Dunford|first1=Betty|last2=Ridgell|first2=Reilly|title=Pacific Neighbors: The Islands of Micronesia, Melanesia, and Polynesia|url=http://books.google.com/books?id=3n2z7E1zH3MC|accessdate=14 маусым 2013|date=1996|publisher=Bess Press|isbn=978-1-57306-022-6|pages=125–}}</ref> {|class="graytable" style="text-align:center" |+ |width="25%"|[[Сурет:Yuzhno kurilsk00.jpg|center|500x165px]] |width="25%"|[[Сурет:GreatBarrierReef-EO.JPG|center|500x165px]] |width="25%"|[[Сурет:Storm in pacifica 6.jpg|center|500x165px]] |width="25%"|[[Сурет:TERN1.JPG|center|500x165px]] |- |[[Оңтүстік Курильск]]тегі күннің батуы |Ғарыштан көрініс. |[[Калифорния]]ға таяу дауыл |[[Росса теңізі]]ндегі мұз үстіндегі контейнеровоз |} === Мұхиттың қалыптасу тарихы === Пангея құрлығы [[Мезозой|мезозой дәуірінде]] [[Гондвана]] мен [[Лавразия]]ға ыдырағанда, оны қоршаған Панталассаның ауданы кішірейе бастады.<ref>{{cite web|url=http://www.loc.gov/today/pr/2001/01-093.html |title=Library Acquires Copy of 1507 Waldseemüller World Map - News Releases (Library of Congress) |publisher=Loc.gov |accessdate=2013-04-20}}</ref> Мезозойдың соңына қарай Гондвана мен Лавразия бөлініп, олардың бөлінуіне қарай Тынық мұхиты қалыптаса бастады. [[Юра кезеңі|Юра дәуірінде]] тынықмұхиттық бытқыл маңында мұхиттық төрт [[Литосфералық тақталар|тектоникалық тақталар]] түзілді: Тынық мұхиттық, Құла, Фараллон және Феникс.<ref name="ReferenceA">"Физическая география материков и океанов"</ref> Солтүстік-батыс Құла тақтасы [[Азия|Азия құрлығы]]ның шығыс және оңтүстік-шығыс төңірегіне жылжыды.<ref>{{cite book|title=Primary Australian History: Book F [B6] Ages 10-11|url=http://books.google.com/books?id=_i98Pu5dDhkC&pg=PA6|accessdate=12 маусым 2013|date=2008|publisher=R.I.C. Publications|isbn=978-1-74126-688-7|page=6}}</ref> Солтүстік-шығыс мұхиттық тақта Фараллон Аляска, Чукотка және [[Солтүстік Америка]]ның астына жылжыды.<ref name="Stanley2004">{{cite book|last=Stanley|first=David|title=South Pacific|url=http://books.google.com/books?id=EDGapfBX-CAC&pg=PA19|accessdate=12 маусым 2013|date=2004|publisher=David Stanley|isbn=978-1-56691-411-6|page=19}}</ref> Оңтүстік-Шығыс тақтасы Феникс [[Оңтүстік Америка]]ның астына сүңги бастады. [[Бор кезеңі|Бор дәуірінде]] оңтүстік-шығыстық Тынық мұхитының мұхиттық тақтасы сол уақыттағы бір болған Аустра-Антарктикалық құрлық маңының шығысына салдарынан қазіргі Жаңа Зеландиялық жонның және Лорд-Хау мен [[Норфолк]] су асты үстірттерінің кесегі құрлықтан тебіліп кетті.<ref name=oceanario>[http://www.oceanario.pt/cms/1316/ "Life in the sea: Pacific Ocean"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141014024402/http://oceanario.pt/cms/1316/ |date=2014-10-14 }}, Oceanário de Lisboa. Retrieved 9 маусым 2013.</ref> Кешірек борда Аустра-Антарктикалық құрлықтың жарылуы басталды. Аустралиялық тақта бөлініп, [[экватор]]ға жылжи бастады. Тынықмұхиттық тақта олигоценде бағытын солтүстік-батысқа ауыстырды.<ref name="Ober">{{cite book|last=Ober|first=Frederick Albion|title=Vasco Nuñez de Balboa|url=http://books.google.com/books?id=98zUIbdvAYgC&pg=PT129|accessdate=12 маусым 2013|publisher=Library of Alexandria|isbn=978-1-4655-7034-5|page=129}}</ref> Кешірек [[миоцен]]де Фараллон тақтасы екіге бөлінді: Кокос және Наска. Құла тақтасы солтүстік-батысқа жылжи отырып, толықтай (Тынықмұхиттық тақтаның солтүстік бөлігімен бірге) Еуразия мен прото-Алеут науасының астына кетті. Бүгінде тектоникалық тақталар қозғалысы жалғасуда.<ref name="HendersonDelpar2000">{{cite book|last1=Henderson|first1=James D.|last2=Delpar|first2=Helen|last3=Brungardt|first3=Maurice Philip|author4=Weldon, Richard N. |title=A Reference Guide to Latin American History|url=http://books.google.com/books?id=e2F7c0wW7g4C&pg=PA28|accessdate=12 маусым 2013|date=January 2000|publisher=M.E. Sharpe|isbn=978-1-56324-744-6|page=28}}</ref> Бұл қозғалыстың өзегі орта-мұхиттық риф аймақтары Оңтүстік-Тынықмұхиттық пен Шығыс-Тынықмұхиттық артулары болып табылады. Бұл аймақтың батысына қарай [[Еуразия тақтасы|Еуразия]] және [[Аустралия тақтасы|Аустралия тақталарының]] астына жылына 6-10 см жылдамдықпен қозғалып жатқан ең үлкен Тынықмұхит атты тақта орналасқан.<ref>{{cite book|last=Galvano|first=Antonio |title=The Discoveries of the World from Their First Original Unto the Year of Our Lord 1555, issued by the Hakluyt Society|publisher=Kessinger Publishing|origyear=1563|date=2004|url=http://books.google.com/?id=XivHTiZoMycC&lpg=1|isbn=0-7661-9022-6 |ref=Galvano 1563|authorlink=António Galvão|accessdate=2011-06-16|page=168}}</ref> [[Тынықмұхиттық тақта]] батыста [[Филиппин тақтасы]]н солтүстік-батысқа, яғни Еуразиялық тақта астыны жылына 6-8 см жылдамдығымен ығыстыруда.<ref>{{cite book|last=Milton|first=Giles|authorlink=Giles Milton|title=Nathaniel's Nutmeg|publisher=Sceptre|date=1999|location=London|pages=5, 7|isbn=978-0-340-69676-7}}</ref> Орта-мұхиттық [[риф]] аймақтарының шығысында: солтүстік-шығысында жылына 2-3 см жылдамдықпен Солтүстік-Америка тақтасы астына қозғалып бара жатқан [[Хуан де Фука тақтасы]]; орталық аймағында солтүстік-шығысқа бағытталған Кариб [[Литосфералық тақталар|литосфералық тақтасы]] астына қарай жылына 6-7 см жылдамдықпен жылып жатқан [[Кокос тақтасы]]; оңтүстікке қарай шығысқа бағыт алған Оңтүстік-Америка тақтасының астына қарай жылына 4-6 см жылдамдықпен қозғалатын [[Наска тақта]]лары орналасқан.<ref name="Porter, Jonathan 1996">Porter, Jonathan. [1996] (1996). ''Macau, the Imaginary City: Culture and Society, 1557 to the Present''. Westview Press. ISBN 0-8133-3749-6</ref> === Геологиялық құрылысы мен жер бедері === [[Сурет:Pacific elevation.jpg|300px|thumb|Тереңдік картасы]] ==== Құрлықтың су асты маңайы ==== Құрлықтың су асты жақтаулары Тынық мұхитының 10% аумағын алып жатыр. Қайраңның бедерінде трансгрессивті жазықтық пен субаэралды қалдықтар бейнеленген. Мұндай нысандары Ява қайраңында және [[Беринг теңізі]]нің қайраңындағы суасты өзен бойындағы тән болып келеді. Корей қайраңы мен Шығыс-Қытай қайраңында кеңінен тараған жоталы бедер, олар ағыстан қалыптасқан. Экваториялық-тропикалық қайраңда көбіне кораллды құрылымдар бар. [[Антарктика]]лық қайраңның көп бөлігі 200 м тереңдікте, үсті бөлшектенген, суасты төбелерінің тектоникалық табиғаты терең депрессияланған. Солтүстік Америка құрлықтық баурайы суасты шатқалдары қатты бөлшектенген. Құрлықтық баурайында үлкен суасты каньондар Беринг теңізінде көп. Жаңа Зеландияның суасты атырабыда өзіндік материктік құрылымы бар. Ауданы аралдырынан 10 есе үлкен. Бұл суасты Жаңазеландиялық платоны Кэмпбелл Чатам және олардың арасындағы Баунки ойпаты құрайды. Барлық жағынан бұл материктің шекаралас құрлықтық баурай шектейді. Бұл кеш мезозойлық суасты жотаны [[Лорд-Хау]] қамтиды. ==== Өтпелі аймақ ==== Тынық мұхитының батыс атырабында орналасқан өтпелі аймақтар: Алеуттік, Курил-Камчаттік, Жапон, Шығыс-Қытай, Индонезиялық-Филиппиндік, Бониндік-Мариандық (мұхиттын ең төменгі нүктесінен — Мариан шығанағы, тереңдігі 11 022 м), Меланезиялық, Витязевтік, Тонга-Кермадек, Маккуорилік. Бұл өтпелі аймаққа: шектеулі терең теңіз, окоптар, шекті теңіздер, аралдың доғаланған түрлері кіреді. Шығыс шетіндегі өтпелі аймақтарда орналасқан: Орталық-Америкалық және Перуан-Чилилік. Өтпелі аймақтарға [[вулканизм]] және жоғары [[Сейсмикалық атыраптар (зоналар)|сейсмикалық құбылыс тән]], олар Тынық мұхиттың шалғай аймағына жер сілкінісі және қазіргі заманғы вулканизм қалыптастырады. Тынық мұхитындағы өтпелі аймақтар екі эшалон түрінде көрінеді, ең жастары мұхиттың қыртыс шекарасында орналасқан және одан көп жетілген мұхит бөлінген және аралдық доғаларда кездеседі. ==== Су түбіндегі бөліну==== [[Амур]], [[Хуанхэ]], [[Янцзы]], [[Меконг]] және т.б Азияның ірі теңіздері Тынық мұхитқа жылына 1767 миллион тонна шөгінді алып келеді. Мұндай аллювийдің барлығы мұхит алабында қалып қояды. [[Юкон]], [[Колорадо]], [[Колумбия]], [[Фрейзер]], [[Гуаяс]] секілді Американың ірі теңіздері Тынық мұхитына 380 миллион тонна шөгінді алып келеді және салмақталған заттың 70—80 % мұхитқа толығымен құйылады, қайраңының шағын ені осының әсерінен қалыптасқан.<ref name="Берега">{{кітап|авторы =Каплин П. А., Леонтьев О. К., Лукьянова С. А., Никифоров Л. Г.|бөлімі =Берега|орны =М.|баспасы =Мысль|жыл =1991|беттері =355—356}}</ref> Тынық мұхит жылы кең таралған қызыл балшық, әсіресе солтүстік жарты шарда. Бұл мұхит бассейндерінің үлкен тереңдігіне байланысты. Тынық мұхит Солтүстік және Оңтүстік белдеулерде орналасқан, кремнийлі радиоляриялар шөгінділері анық экваторлық белдікте екенін білдіреді, сондай-ақ екі кремнийлі диатомдар балдырлардың аймағы да бар. {|class="graytable" style="text-align:center" |+ |width="25%"|[[Сурет:D0807I14-HarbourTour.jpg|center|400x135px]] |width="25%"|[[Сурет:Volcano,Savaii.(.Photographer’s.Title).Andrew.Thomas 1906.jpg|center|400x135px]] |width="25%"|[[Сурет:Pacific typhoon tracks 1980-2005.jpg|center|400x135px]] |width="25%"|[[Сурет:Saomai and Bopha 2006-08-08 0205Z.jpg|center|400x135px]] |- |[[Камчатка]]. <br />Авачин бухта |Жанартаудың атқылауы <br />[[Савайи]] ([[Самоа]]) 1905 жылы |Тынықмұхиттық [[тайфун]]ның схемасы <br /> 1980—2005 жылдары |Тропикалық циклондар [[Саомай]] (оң жақ) және Бопха, <br />8 сәуір 2006 жыл |} === Климаты === [[Сурет:El nino north american weather.png|thumb|right|250 px|Эль Нинью мен Ла Нинаның Солтүстік Америкаға ықпалы]] [[Сурет:Typhoon Tip (1979) peak intensity.jpg|thumb|right|[[Тайфун]]]] Тынық мұхитының климатына күн сәулесінің радиациясы мен атмосфералық қозғалыстың, Азия құрлықтық бөлігінің әсері зор. Мұхитта барлық климаттық аймақтарды бөлуге болады. Қыс кезінде солтүстік аймақта Алеуттік қысым минимум баролық орталық болып, жаз кезінде әлсіз болады.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/437703/Pacific-Ocean/36083/Islands#toc36085 "Pacific Ocean: Islands"], ''Encyclopædia Britannica''. Retrieved 13 маусым 2013.</ref> Оңтүстікке қарай Солтүстік-Тынық мұхиттық антициклон. [[Экватор]]да экваторлық депрессия (төмен қысым ауданы), ол Оңтүстік-Тынықмұхиттық антициклонға айналады. Оңтүстікке қарай қысым төмендейді, содан соң Антарктидада жоғарғы қысым аймағына ауысады. Баролық ортаның орналасуына байланысты жел бағыты қалыптасады. Солтүстік жарты шардың өлшеулі бөлігінде қыс кезінде батыстан жел басым, ал жазда оңтүстіктен қоңыр жел болады. Қыс мезгілінде мұхиттың солтүстік батысында солтүстік және солтүстік-шығыс муссон желдері болады, жаз кезінде оңтүстіктен соғады. Полюстік фронтта пайда болатын циклондар таяу полюсте болатын шторм дауылдын болатынын анықтайды (әсіресе оңтүстік жарты шарда).<ref>{{cite web|url=http://www.cpc.ncep.noaa.gov/products/analysis_monitoring/lanina/enso_evolution-status-fcsts-web.pdf|title=ENSO: Recent Evolution, Current Status and Predictions|pages=5, 19–20|author=Climate Prediction Center |author-link=Climate Prediction Center|publisher=[[National Oceanic and Atmospheric Administration]]|date=2014-06-30|accessdate=2014-06-30}}</ref> Солтүстік жарты шардың [[Субтропиктер|субтропиктік]] және [[Тропиктік белдеу|тропиктік]] аймақтарында солтүстік–шығыс [[пассат]]тар басым. Экватор аймағында жыл бойына ауа райы штильді. Оңтүстік жарты шардың тропикалық және субтропикалық аймақтарында қыс кезінде күшті, ал жазда әлсіз оңтүстік-шығыстық пассат басым. Мұнда [[тайфун]] аталатын аса күшті дауылдар тропикте жаз маусымында туындайды. Әдетте [[Филиппиндер|Филиппин]]нің шығысынан бастау алып, [[Тайвань]] және [[Жапония]] арқылы солтүсті батыс пен солтүстікке бет алып, [[Беринг теңізі]] аймағында тоқтайды.<ref name="AOML FAQ G1">{{cite web|title=Frequently Asked Questions: When is hurricane season?|publisher=[[National Oceanic and Atmospheric Administration]]|accessdate=July 25, 2006|url=http://www.aoml.noaa.gov/hrd/tcfaq/G1.html|name-list-format=vanc|author1 = Atlantic Oceanographic and Meteorological Laboratory - Hurricane Research Division|authorlink1=Atlantic Oceanographic and Meteorological Laboratory}}</ref> Тынық мұхитының өзгеде дауыл туындайтын аймағы [[Орталық Америка]]. Оңтүстік жарты шардың қырқыншы енділігінде тұрақты батыс желдері байқалады. Ал жоғарғы енділігінде [[Антарктикалық ауа|антарктикалық]] төмен қысым салдарынан желдер жалпы циклондық айналымға тәуелді.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/zn.html "Pacific Ocean"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130101092426/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/zn.html |date=2013-01-01 }}, ''World Factbook'', CIA. Retrieved 13 маусым 2013.</ref> Мұхит үстіндегі ауа райы жалпы енділік аймаққа қатысты, шығысына қарағанда батысында климат жылы болып келеді. Тропикалық және [[Экваторлық климат|экваторлық]] аймақтарда ауаның орташа температурасы 27,5 °С-ден 25,5°С.<ref name="Stimac">John P. Stimac. [http://www.ux1.eiu.edu/~cfjps/1400/pressure_wind.html Air pressure and wind.] Retrieved on 8 мамыр 2008.</ref> Жаз мезгілінде [[изотерма]] мұхиттың солтүстігінен батысына қарай 25°С-ге көтеріледі, шығысында осы деңгейден аз мөлшерде көтеріледі, оңтүстік жарты шарда солтүстікке қарай белсенді қозғалды. Мұхит үстімен өтіп ауа массасы ылғалданады. Таяу экватор аймағынан экватордың екі жағындада изогиетамен сызылған (2000 мм) жауынның максимум сызықтары өтеді, ал экватор айқын құрғақ аймақ. Тынық мұхитында оңтүстік және солтүстік пассаттардың сәйкес аймақтары болмайды. Осыған сәкес өте ылғалды және тым құрғақ аймақтар туындайды. Экватор және тропика аймақтарына қарай жауын мөлшері азаяды. Ең құрғақ аймақтар солтүстік жарты шар бөлігіндегі Калифорния маңы, ал оңтүстікте [[Перу]] және [[Чили]] қазашұңқырларында (кейбір аймақтарда жауын мөлшері жылына 50 мм болады).<ref>{{cite book|last=Walker|first=Stuart|title=The sailor's wind |publisher=W. W. Norton & Company|date=1998|pages=91|isbn=9780393045550|url=http://books.google.com/?id=KLPQqMTbxIIC&printsec=frontcover&dq=Roaring+Forties++Shrieking+Sixties++westerlies#PPA86,M1}}</ref> === Гидрологиялық режим === ==== Шалағай су айналымы ==== Тынық мұхитының жалпы су ағысын атмосфераның жалпы айналым заңдылықтары анықтайды. [[Орталық Америка]] жағалауынан Филиппин аралдарына дейінгі Солтүстік жарты шардың солтүстік-шығыс пассаты солтүстік-пассат ағындарының пайда болуына септігін тигізеді. Бұдан әрі ағыстар екі бағытқа бөлінеді: алғашқысы оңтүстікке бағытталып, бір бөлігі мен экваторлық қарсы ағыстарды қанықтырады, тағы бір бөлігі [[Индонезия теңіздері]]нің хауыздарына таралады. Солтүстік ағыс, Шығыс-Қытай теңізін бойлап, [[Куросио|Куросио ағыстарына]] жылы бастау беріп, Шығыс-Қытай теңізінен Кюсю аралдарының оңтүстігіне шығады. Бұл ағыс Жапон жағалауына көрінерліктей әсерін тигізіп, солтүстіктен Жапон жағалауына бет алады. Солтүстік енділіктің 40° Куросио Солтістік-Тынық мұхиттық ағысқа ауысады, келесі ауысуы шығыста Орегон жағалуында. Ол Солтүстік Америкаға тіреліп, Аляска жартыаралынан құрлық бойымен бағытталатын солтүстік Аляскалық тармаққа, Солтүстік-Пассат ағысымен қосылып, тұйықталып, Калифорния жартыаралының бойымен оңтүстіктік суық Калифорния ағысына бөлінеді. Оңтүстік жарты шарда оңтүстік-шығыс пассат Колумбия жағалауынан [[Молукка аралдары|Молукк аралдарына]] дейін Тынық мұхитын кесіп өтетін Оңтүстік-Пассат ағысын құрайды. Лайн және [[Туамоту|Туамоту аралдарының]] аралығында тармақталған, келесі [[Коралл теңізі]]не одан әрі Аустралия жағалауымен Шығыс-Аустралия ағысын құрайды. Оңтүстік-Пассат негізгі суы Молукка аралдарының шығысында Солтүстік-Пассат ағысының оңтүстік тармағымен қосылып экватор қарсы ағысты құрайды. Шығыс-Аустралиялық ағын [[Жаңа Зеландия]] аралының оңтүстігіне қарай Тынық мұхитын батыстан шығысқа кесіп өтетін [[Үнді мұхиты]]ның күшті Батыс желдеріне ұласады. Бұл ағыс [[Оңтүстік Америка]]ның аяғында тропикте тұйықталып Оңтүстік-Пасстқа айналатын Перуан ағысына тармақталып айналады. Батыс ағысының өзге шеті Горн мысының ағысы аталатын Оңтүстік Американы қамтып, [[Атлант мұхиты]]на кетеді. Тынық мұхитындағы су айналымының маңызды рөлі Оңтүстік-Пассат ағысының астындағы 154° Галапагос аралдарына дейінгі Кромвелла су үсті ағыстарына тиесілі.<ref name="ReferenceA"/> Жаз айларында Оңтүстік Америка жағалауынан жартылай тұзды ағыс суық [[Перу ағысы]]н ығыстырғанда [[Эль-Ниньо]] байқалады.<ref>"Явления Эль-Ниньо"</ref> Бұл жағдайда судың жоғарғы қабатына оттегі келмегеніктен, балықтар мен өзгеде су жануарларының өлімі күрт өседі, ал шөлді аймақтарда керісінше жауын-шашын көбейіп, қауіпті су тасқындарына әкеліп соғады. '''Тынық мұхитының су тепе-теңдігі''': {| class="standard" |+ Тынық мұхитының су балансы («Мұхиттар атласы», 1980 жыл). !Келуші||Судың көлемі <br /> мың км³ <br /> жылына||Шығын||Судың көлемі <br /> мың км³ <br /> жылына |- |Үнді мұхитының өту арқылы [[Аустралия]] — [[Антарктида]] (147° су темп.) мен Антарктикадағы циркумполярлы ағымы || align="right"|5370|| Атлант мұхитынан Дрейк бұғазымен Батыс Желдеріне || align="right"|3470 |- |Атлант мұхитынан [[Дрейк бұғазы]] мен жағалаудағы ағынмен, терең және төменгі сулар|| align="right"|210||Үнді мұхитының өту арқылы [[Аустралия]] — [[Антарктида]] (147° су темп.) мен жағалаудағы ағынмен, терең және төменгі сулар || align="right"|2019 |- |Жауын-шашын|| align="right"|260|| Үнді мұхитының Индонезиялық теңіз арқылы төгілуі || align="right"|67 |- |Өзеннің ағыу|| align="right"|14||Солтүстік Мұзды мұхиттағы [[Беринг бұғазы]] арқылы || align="right"|30 |- |Жер асты ағуы|| align="right"|1|| Булану || align="right"|270 |- |Антарктикалық мұздарының еріп түсуі|| align="right"|1|| || |- | align="right"|'''Барлығы''' || align="right"|'''5856'''|| align="right"|'''Барлығы''' || align="right"|'''5856''' |} ==== Тұздылығы, мұз түзілу ==== Мұхиттың барынша тұздылығы салыстырмалы жауын-шашынның қарқынды булануымен сәйкес келетін [[Экваторлық климат|экваторлық]] және тропикалық аймаққа тураланады (барынша 35, 5—35, 6 ‰ дейін). Тұздылық суық ағымның әсерінен мұхиттың шығысына қарай төмендейді. Жауын-шашынның молдығы мұхит суының тұздылығын азайтады, әсіресе экваторда, батыс айналым аймағы мен субполяр ендігінде. Тынық мұхитының оңтүстігіндегі мұз антарктикалық аудандарда, ал солтүстіктегісі тек [[Беринг теңізі|Беринг]], [[Охота теңізі|Охота]] теңіздерінде және де аздап [[Жапон теңізі]]нде де түзіледі. [[Аляска түбегі|Аляска]]ның оңтүстік жағалауынан наурыз-сәуір айларында 48—42°с. ш. болатын мұзтаудың біразы тасталады. Солтүстік теңіздер қалқыма мұздарды солтүстік аудандарға жеткізеді, әсіресе Беринг теңізі. [[Антарктикалық аймақ|Антарктикалық көпжылдық]] мұздар шекарасы 60—63° о. ш. дейін жетеді, ал мұзтаулар 45° с. ш. дейі жетіп, солтүстікке дерлік таралады. ==== Су массасы ==== Тынық мұхитын су массасын шалағай, шалағай аралық, терең және түпкі деп бөледі. Тынық мұхиты шалағай су массасы 35-100 м және тропика суларына тән тұздылығымен, тығыздылығымен, температурасының салыстырмалы тегістілігімен, сипатының құбылғыштығымен, климаттың мерзімді мусымдығымен ерекшеленеді. Бұл су массасы су үсті жылуалмасумен, салыстырмалы тұнбалармен, [[булану]] және қарқынды аралсумен анықталады. Шалағай аралық су массасына азда болса тиісті. Субтропика мен суық енділікте бұл су массалары жарты жыл шалағай, жарты жыл шалағай аралық болады. Әртүрлі климаттық аймақтарда олардың шекаралары 220 мен 600 м арасында теңселіп тұрады. Шалағай аралық су 13-18&nbsp;°C-тан (тропик пен субтропикте) 6—13&nbsp;°C дейін (қоңыржай аймақта) тығыздығы және тұздылығымен ерекшеленеді. Шалағай аралық су жылы климатта тұзды шалағай судың төмендеуімен түзіледі. Орташа және жоғарғы енділікте аралық су массасының температурасы 3—5&nbsp;°C, ал тұздылығы 33, 8—34, 7 ‰ болады. Аралық массаның төменгі шекарасы 900-1700 м тереңдікте болады. Терең су массасы Антарктикалық сулардың төмендеуі мен Беринг теңізі суының қазашұңқырлармен ағу нәтижесінде түзіледі. Түпкі су массасы 2500-3000 м тереңдікте. Олар төмен температурасымен (1—2&nbsp;°C) және бікелкі тұздылығымен (34, 6—34, 7 ‰) ерекшеленеді. Бұл сулар [[антарктика]] шельфінде қатты суу нәтижесінде түзіледі. Олар біқалыпты ағып, барлық батуларды толтыра отырып мұхит орталлық үстіртінің өткеліне көлденең Оңтүстік Перу арқылы солтүстік қазаншұңқырлар түбіне жетеді. Өзге мұхиттармен салыстырғанда Тынық мұхитының оңтүстік бөлігіндегі түпкі сулар еріген оттегінің аздығымен ерекшеленеді. Түпкі су терең сумен бірге Тынық мұхитының барлық көлемінің 75% құрайды. == Флора және фауна == Әлем мұхиттарының биомассасының 50% Тынық мұхитының еншiсiнде. Мұхиттағы өмiр ағыл-тегiл және қилы, әсiресе маржан рифтар және мангр тоғайларымен шұғылданатын [[Аустралия]], [[Азия]] жиектерiндегі тропиялық және субтропиялық аймақтарда. Тынық мұхитының фитопланктоны 1300 жуық микроскопиялық бір жасушалы балдырлардан тұрады. Бұлардың жартысына жуығы перидинея түріне, ал одан азырақ бөлігі диатомея түріне жатады. Таяз су және Апвелинг аймақтарында өсімдіктер өте көп. Тынық мұхитының су асты өсімдіктері 4 мың [[балдыр]] түрінен 29 гүлді түрлеріне дейін жетеді. Тынық мұхитының шамалы және салқын аймақтарында бурыл балдырлары жаппай жайылған, әсіресе [[ламинария]] тобынан, Оңтүстік аймақтарында тіпті 200 м жететін осы топтың алып балдырлары да кездеседі. Тропикті айммағында [[риф]] түзуші ағзалар болатын [[маржан полиптері|маржан полиптарымен]] қатар фукус, ірі жасыл, танымал қызыл балдыр кең таралған. Тынық мұхитының жануарлар түрінің әлемі өзге мұхиттағыға қарағанда 3-4 есеге бай, әсіресе тропика суларында. Индонезия теңіздерінде балықтың 2 мың түрі, солтүстік теңіздерінде 3 мыңға жуық түрлері бар. Мұхиттың тропика аймақтарында моллюскалардың 6 мыңға, ал Беринг теңізінде 200 жуық түрі таралған. Тынық мұхитының жан-жануарларына тән ерекшелік олардың жүйелік тпотары мен эндемимзмінің көнелігі. Тынық мұхитында теңіз кірпілері мен семсеқұйрықтардың көне түлерінің көбісі, өзге мұхиттарда (мысалы, [[Иордан]], [[Гильбертидия]]) қалмаған [[балықтар]]дың кейбір көне түрлері, [[лосось]] балығы тобының барлық түрі Тынық мұхитында қалған. Эндемикалық сүтқоректілердің түрлері: [[теңіз мысығы]], [[дюгонь]], [[сивуч]], [[теңіз қамасы]]. Тынық мұхитының көптеген жан-жануарларына алыптық тән қасиет. Мұхиттың солтүстік бөлігінде алып [[Мидиялар|мидия]] мен [[устрицалар]] танымал, экватор аймағында салмағы 300 кг жететін ең ірі [[Моллюскалар|моллюск]]тің екі жармалы түрі тридакна тіршілік етеді. Тынық мұхитында көбінесе ультраабиссальді жан-жануар басым. Олардың 45 түрі судың төмен температурасы мен 8,5 м тереңдігінде, 70% эндемиктер. Осы су астында жалғыз қорек болатын топрақты азық қылуға икемді, аз қозғалатын голотурия тірішілік етеді. {|class="graytable" style="text-align:center" |+ |width="25%"|[[Сурет:Laminariasetchellii2.jpg|center|500x155px]] |width="25%"|[[Сурет:Buff-banded Rail Fafa Island.jpg|center|500x155px]] |width="25%"|[[Сурет:Callorhinus ursinus and harem.jpg|center|500x155px]] |width="25%"|[[Сурет:Caesio teres and Caesio caerulaurea.jpg|center|500x155px]] |- |Таяз суда балдырлар қопасы. <br /> [[Калифорния]] жағалауы, АҚШ |Ала сутартқыш, <br />[[Тонга]] аралы |Су мысығы <br />Аляскада |Кораллдар<br /> [[Аустралия]] |} == Экологиялық мәселелер == [[Сурет:Marine debris on Hawaiian coast.jpg|thumb|right|Гаваий жағажайындағы теңіз қоқысы.]] Адамдардың Тынық мұхиты жағасындағы шаруашылығы мұхит байлықтары мен жануарлары санының төмендеуіне әкеп соқты. Онсызда [[18 ғасыр|XVIII ғасыр]]дың аяғында [[Беринг теңізі]]нде теңіз сиырлары толығымен қырылған. [[20 ғасыр|XX ғасыр]]дың басында теңіз мысықтарының жойылып кету қауіпі төнген.<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/uk-18099937 Plastic waste in the North Pacific is an ongoing concern] BBC 9 мамыр 2012</ref> Қазіргі ең үлкен мәселе судың мұнай өнімдерімен, ауыр металл қалдықтарымен және өндірістегі атом қлдықтарымен ластануы. [[Улылық|Улы]] қалдықтар мұхит ағысымен барлық мұхитқа таралуда. Антарктида жануарларының қан құрамында да осы улы заттар табылған. [[АҚШ]]-тың 10 [[штат]]ы өз қалдықтарын әлі күнге дейін теңізге тастауда. [[1980 жыл]]ы 160 000 тонна улы қалдықтар теңізге тасталған, қазіргі кунде ол әрине аз мөлшерге болса да азайған.<ref>{{cite web|title=Questions and Answers|url=http://www.evostc.state.ak.us/facts/qanda.cfm|work=History of the Spill|publisher=Exxon Valdez Oil Spill Trustee Council|accessdate=2012-02-22|archiveurl=http://www.webcitation.org/67AXAv1OK|archivedate=2012-04-24}}</ref><ref name="news.nationalgeographic.com">{{cite web|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2009/09/photogalleries/pacific-garbage-patch-pictures/ |title=PHOTOS: Giant Ocean-Trash Vortex Documented-A First |publisher=News.nationalgeographic.com |accessdate=31 October 2010}}</ref> Сондай-ақ өзендер ауыл шаруашылығында қолданылатын түрлі улы қоспаларды алып келеді, оның әсерінен мұхитта [[гипоксия]] немес өлі аймақ пайда болуы мүмкін.<ref>Gerlach: Marine Pollution, Springer, Berlin (1975)</ref> Тынық мұхитында [[Пластикалық массалар|пластик]]тен және әр түрлі қоқыстардан құралған үлкен қоқыс нүктесі пайда болған. Бұл қоқысқы нүкте Тынық мұхитының солтүстік бөлігінен Калифорния жағалауынан Гавай май жанынан Жапония жанына дейін жеткен. [[2001 жыл]]ы бұл қоқыстың ауданы 1 млн км² асып, салмғы 3,5 млн жеткен, ал бұндай көрсеткіш мұхиттағы зооплантон салмағынан 6 есеге көп. Әр 10 жыл сайын бұл қоқыстың өсу үстінде.<ref>{{cite web|url=http://samogo.net/articles.php?id=62|title=Тихий океан — самый большой и самый глубокий океан на Земле|publisher=Samogo.Net|accessdate=2012-02-01|archiveurl=http://www.webcitation.org/659S8oE6I|archivedate=2012-02-02}}</ref><ref>{{cite web|url=http://kamox571.ru/forum/2-775-1|title=Загрязнение океана|publisher=Форум честных правил|accessdate=2012-02-01|archiveurl=http://www.webcitation.org/659SAo3Xa|archivedate=2012-02-02}}</ref>. [[АҚШ әскері|АҚШ қарулы күштері]] [[1945 жыл]]ы [[6 тамыз]] және [[9 тамыз]]да Жапонияның [[Хиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тасталуы|Хиросимо және Нагосаки қалаларына [ядролық бомба тастап]], ядролық қаруды алғаш пайдаланушы ел болып тарихта қалды. Хиросимо қаласында қаза болғандардың жалпы саны 90-166 мың адамға, ал Нагосаки қаласында 60-80 мыңға жетті. [[1946 жыл|1946]]-[[1958 жыл]]дар аралығында АҚШ [[Маршалл аралдары]]ның Бикини және Энивеветок жерлерінде ядролық сынақтар жүргізді.<ref>{{cite web|url=http://www.iss-atom.ru/book-2/glav-3.htm|title=Глава III.Районы проведения ядерных испытаний|publisher=Росатом|accessdate=2012-02-22||archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6KnfyN|archivedate=2012-05-19}}</ref> Жалпы саны 67 атомды және сутекті жарылыстар жасалған. [[1954 жыл]]дың [[1 наурыз]]ында қуаты 15 мегатонн болатын сутекті бомба жарған, жарылыс нәтижесінде диаметрі 2 км, тереңдігі 75 м болатын ойық пайда болған, жарылыс түтінінің биіктігі 15 км, ал диаметрі 20 км.<ref>{{cite book| title =Oil Spill Case Histories 1967–1991, Report No. HMRAD 92-11| publisher =[[National Oceanic and Atmospheric Administration]]| month =September | year =1992| location =[[Seattle]] | page =80| url =http://response.restoration.noaa.gov/book_shelf/26_spilldb.pdf| format =PDF| accessdate= 2008-03-10 }}</ref> Осы жарылыс салдарынан Бикини су астына кетіп, жарылыс аймаға АҚШ тарихындағы ең радиактивті жер, ол аймақтың халқы зардап шеккен. [[1957]]-[[1958 жыл]]дары [[Ұлыбритания]] Полизениядағы Рождество мен Молденде (Лайн аралдары) 9 әуе ядролық сынақ жүргізген. [[1966 жыл|1966]]-[[1996 жыл]]дары [[Франция]] Полинезиясындағы [[Муруроа]] мен [[Фангатауфада]] (Туамоту архипелагында) 193 ядролық сынақ жүргізген (соның 46 атмосферада, 147 жер астында).<ref>{{cite web|url=http://www.ecologoff.ru/eco-problems/20-musornyj-ostrov-v-tixom-okeane.html|title=Мусорный остров в Тихом Океане|publisher=ECOlogoFF.Ru - экологически чистый сайт|accessdate=2012-01-31|archiveurl=http://www.webcitation.org/659SDbCxY|archivedate=2012-02-02}}</ref><ref name="Хиросима и Нагасаки">{{cite web|url=http://urakami.narod.ru/copying.html|title=Хиросима и Нагасаки: история, свидетельства очевидцев, фотографии|publisher=|accessdate=2012-03-05||archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6HA0zT|archivedate=2012-05-19}}</ref> [[Сурет:Crossroads Baker (wide-zoom).jpg|thumb|left|Бикини атоллындағы ядролық сынақ. <br />24 шілде 1946 жыл]] [[1989 жыл]]дың [[23 наурыз]]ында АҚШ-қа тиесілі [[ExxonMobil]] компаниясының «Эксон Вальдез» танкері Аляска жағалауында апатқа ұшыраған.<ref name="nuclearclaimstribunal">{{cite web|url=http://urakami.narod.ru/|title=U.S. Nuclear Testing Program in the Marshall Islands|publisher=Marshall Islands Nuclear Claims Tribunal|accessdate=2012-02-22||archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6HjKsl|archivedate=2012-05-19}}</ref> Апат салдарынан 256 мың баррел [[мұнай]] 28 мың км² дақ түзіп теңізге төгілген. Мұнаймен 2 мың км жуық теңіз жағалауы ластанған. [[2010 жыл]]дың [[20 сәуір]]індегі [[Мексика]]даға DH бұрғылау орнату кезінде болған апатқа дейін бұл апат ең улкен экологиялық апат есептелген.<ref name="Мой сайт">{{cite web|url=http://kucha.3dn.ru/publ/jadernye_vzryvy/1-1-0-8|title=Ядерные взрывы...|publisher=Мой сайт|accessdate=2012-02-22||archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6IZdh0|archivedate=2012-05-19}}</ref> == Тынық мұхитының жағалауындағы мемлекеттер == * Тынық мұхитының жағалауындағы елдер (сағат тілінің бағытымен): [[Америка Құрама Штаттары]], [[Канада]], [[Мексика]], [[Гватемала]], [[Сальвадор]], [[Гондурас]], [[Никарагуа]], [[Коста-Рика]], [[Панама]], [[Колумбия]], [[Эквадор]], [[Перу]], [[Чили]], [[Аустралия]], [[Индонезия]], [[Малайзия]], [[Сингапур]], [[Бруней]], [[Филиппиндер]], [[Тайланд]], [[Камбоджа]], [[Вьетнам]], [[Қытай|Қытай Халық Республикасы]], [[Корея Республикасы]], [[Солтүстік Корея|Корей Халық Демократиялық Республикасы]], [[Жапония]], [[Ресей]]. Мұхитта әдетте мемлекеттерге тиесілі жер және арал үлестері болады: * Меланезия: [[Вануату]], [[Жаңа Каледония]] ([[Франция]]), [[Папуа — Жаңа Гвинея]], [[Соломон аралдары|Сүлеймен аралдары]], [[Фиджи]]; * Микронезия: [[Гуам]] (АҚШ) [[Кирибати]], [[Маршалл аралдары]], [[Науру]], [[Палау]], [[Мариана аралдары|Солтүстік Мариан аралдары]] (АҚШ), [[Атолл Уейк]] (АҚШ), [[Микронезия Федерациялық Штаттары|Федеративті Микронезия Штаттары]]; * Полинезия: [[Шығыс Самоа]] ([[АҚШ]]), [[Жаңа Зеландия]], [[Самоа]], [[Тонга]], [[Тувалу]], [[Питкерн]] ([[Ұлыбритания]]), [[Уоллис]], [[Футуна]] ([[Франция]]), [[Француз Полинезиясы|Франция Полинезиясы]] (Франция). === Аумақтар === {{div col|cols=7}} *{{ASM}} (АҚШ) *{{flagicon|United States}} [[Байкер аралы]] *{{COK}} *{{flagicon|AUS}} *{{CHL}} *{{GUM}} *{{HKG}} *{{flagicon|United States}} (АҚШ) *{{flagicon|United States}} (АҚШ) *{{flagicon|United States}} (АҚШ) *{{flagicon|United States}} (АҚШ) *{{MAC}} *{{flagicon|United States}} (АҚШ) *{{NIU}} (Жаңа Зеландия) *{{flagicon|United States}} (АҚШ) *{{flagicon|United States}} (АҚШ) {{div col end}} === Егеменді елдер === {{div col|cols=7}} *{{AUS}} *{{BHR}} *{{KHM}} *{{CAN}} *{{CHL}} *{{CHN}} *{{COL}} *{{CRI}} *{{ECU}} *{{SLV}} *{{FSM}} *{{FJI}} *{{GTM}} *{{HND}} *{{IDN}} *{{KIR}} *{{PRK}} *{{KOR}} *{{MYS}} *{{MHL}} *{{MEX}} *{{NRU}} *{{NZL}} *{{NIC}} *{{PLW}} *{{PAN}} *{{PNG}} *{{PER}} *{{PHL}} *{{RUS}} *{{WSM}} *{{SGP}} *{{SLB}} *{{TWN}}¹ *{{THA}} *{{TLS}} *{{TON}} *{{TUV}} *{{USA}} ([[Аляска]], [[Вашингтон]], [[Орегон]], [[Калифорния]], [[Гавайи]]) *{{VUT}} *{{VNM}} {{div col end}} ''¹ Қытай Республикасы жартылай мойындалған мемлекет болып келеді.'' == Зерттелу тарихы == Тынық мұхитын зерттеп тану хат жазу тарихынанда ерте болған. Ол кездері мұхитта жүзу үшін катамарандар, желкенді кемелерді пайдаланған.<ref name="Williams2004">{{cite book|last=Williams|first=Glyndwr|title=Captain Cook: Explorations And Reassessments|url=http://books.google.com/books?id=VqDHGru-zcIC&pg=PA143|accessdate=12 маусым 2013|date=2004|publisher=Boydell Press|isbn=978-1-84383-100-6|page=143}}</ref> [[1947 жыл]]ы [[Тура Хейердал]]аның басқаруымен бальс бөренелерінен жасалған су көлігімен «Кон-Тики» Тынық мұхитын Оңтүстік Американың Полинезия сынан батыс бағытта кесіп өтуі Тынық мұхитын кесіп өтуге болатынына дәлел болды. Қытайлық желкенді кемелер [[Үнді мұхиты]]ның жағалауына сапар шекті (мысалы, Чжэн Хэнің жеті саяхаты, [[1405]]-[[1433]] ж. ж).<ref name=Asiapacific>Bernard Eccleston, Michael Dawson. 1998. ''The Asia-Pacific Profile''. Routledge. p. 250.</ref> [[Сурет:Ortelius - Maris Pacifici 1589.jpg|300px|left|thumb|Тынық мұхитының сипаттамасы.<br />Авторы [[Абрахам Ортелий]], 1589 жыл]] [[Сурет:Balboa.jpg|thumb|right|200px|[[Васко Нуньес де Бальбоа|Нуньес де Бальбоа]]]] Алғаш болып [[1513 жыл]]ы [[испандар|испандық]] [[Васко Нуньес де Бальбоа]]<ref>[http://www.hrono.info/biograf/bio_b/balboa.html Проект Хроно]</ref> Панама мойнағының шыңынан шексіз суды, яғни Тынық мұхитын көріп, Оңтүстік теңізбен байланыстырған.<ref name="TewariAlvarez2008">{{cite book|last1=Tewari|first1=Nita|last2=Alvarez|first2=Alvin N.|title=Asian American Psychology: Current Perspectives|url=http://books.google.com/books?id=m8qgAi0LVj8C&pg=PA161|accessdate=12 маусым 2013|date=17 September 2008|publisher=CRC Press|isbn=978-1-84169-749-9|page=161}}</ref> 1520 жылы португал теңізшісі Фернан Магеллан Оңтүстік Американы айналып бұғаздан өтіп, теңіздік жазықтықты көреді. Отты жерден Филиппин аралдарына дейінгі 3 айға созылған саяхатында Магеллан ешбір дауылға соқтықпаған себепті бұл мұхитты Тынық деп атаған. Тынық мұхитының егжей-тегжейлі картасы [[1589 жыл]]ы Ортилерияда жарияланған. [[1642]]-[[1644 жыл]]дары Тасман бастаған экспедиция нәтижесінде Аустралия өз бетіне жеке құрлық екендігі дәледенді.<ref>{{cite web|url=http://mapmogul.com/catalog/product_info.php+products_id+52|title=Ortelius, Abraham: SOLD Maris Pacifici|publisher=Map Mogul Ltd|accessdate=2012-02-01|archiveurl=http://www.webcitation.org/659SV0XUv|archivedate=2012-02-02}}</ref> Мұхитты жан-жақты зерттеу XVIII ғасырда басталды. Еуропаның басты елдері Тынық мұхитына ағылшынның [[Джеймс Кук]] (Аустралия және Жаңа Зеландияның зерттеу жұмыстары, Гавай және басқа да көптеген аралдарды ашқан) [[Француздар|француз]] [[Жан-Франсуа де Лаперуз|Жан-Франсуа Лаперуз]], итальян [[Алессандро Маласпино]]ларды (Горн мысынан Аляска бұғазына дейінгі Оңтүстік және Солтүстік Американың барлық батыс жағалауын картаға түсірген) ғылыми-зерттеу сапарларға жібере бастады. Мұхиттың солтүстік жағалауын [[Семен Иванович Дежнев|С.И. Дежнев]] (Еуразия мен Солтстік Америка арасындағы бұғазды ашқан), [[Витус Ионассен Беринг|В. Беринг]] (мұхиттың солтүстік жағалауын зерттеген) және [[Алексей Ильич Чириков|А.И. Чириков]] (Тынық мұхитының солтүстігі мен Азия солүстік-шығыс жағалауын, Солтүстік Американың солтүстік-батыс жағалауын зерттеген) сияқты зерттеушілер зерттей бастады.<ref name=autogenerated1>{{cite web|url=http://umeda.ru/study_pacific|title=Исследование Тихого океана|publisher=Путешествия и туризм|accessdate=2012-02-01|archiveurl=http://www.webcitation.org/659SVqetB|archivedate=2012-02-02}}</ref> [[1803]]-[[1864 жыл]]дар аралығында орыс теңізшілерінің 45 толық және жартылай жорыққа шыққандығы нәтижесінде орыс әскери және сауда флоттары Балтық теңізі жолын жақсы танып, Тынық мұхитындағы жолда біраз арал ашты. [[1819]]-[[1821 жыл]]дары [[Фаддей Фаддеевич Беллинсгаузен|Ф. Ф. Беллисгаузен]] мен [[Михаил Петрович Лазарев|М. П. Лазарев]] жасаған жорықта [[Антарктида]] ашылды және жол жөнекей 29 арал ашылды. [[Сурет:A generall chart of the South Sea ... NYPL481132.tiff|thumb|Шамамен 1702-1707 жылдардағы еуропалық барлау барысында Тынық мұхитының картасы.]] [[Сурет:A compleat chart of the coast of Asia and America with the great South Sea - R.W. Seale del. et sculp. NYPL465242.tiff|thumb|1754 жылға жуық еуропалық барлау барысында Тынық мұхитының картасы.]] [[1872]]-[[1876 жыл]]дары аралығында ағылшынның «Челленджер» кемесінде алғашқы ғылыми экспедиция жүргізілді, сөйтіп мұхит суының құрамы алынды, өсімдіктері мен жануарлары, су түбі жерлерінің топырағы зерттеліп, алғаш рет су тереңдігінің картасы мен терең сулар жануарларының жиынтығы жасалды.<ref name="Челленджер">{{cite web|url=http://www.oceanographers.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=49&Itemid=52|title=Челленджер|publisher=Океанология. Океанография - изучение, проблемы и ресурсы мирового океана|accessdate=2012-02-08|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6LVMGV|archivedate=2012-05-19}}</ref> [[1886]]-[[1889 жыл]]дары ғалым-океанограф [[Степан Осипович Макаров|С. О. Макаровтың]] жетекшілігімен Тынық мұхитының солтүстігі зерттелді. Бұдан бұрынғы шетел және орыс зерттеулерінен кейін Макаров толық зерттеу жүргізіп Тынық мұхитының суы сағат тіліне қарсы ағатынын анықтады. Америкалық «Альбатрос» экспедицясының зерттеуі [[1883]]-[[1905 жыл]]дары мұхиттың жануарларының жаңа түрлерін және даму заңдылықтарын ашты.<ref>{{cite web|url=http://www.oceanographers.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1010&Itemid=141|title=Исследования Мирового океана в 19 в.|publisher=Океанология. Океанография - изучение, проблемы и ресурсы мирового океана|accessdate=2012-02-08|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6MRujc|archivedate=2012-05-19}}</ref> Немістенрдің «Планет» ([[1906]]-[[1907]]) және америкалық океанагрфиялық «Карнег» ([[1928]]-[[1929]]) экспедициялары [[Харальд Ульрик Свердруп|Х. У. Свердрупаның]] жетекшілігімен Тынық мұхитының зерттелуіне үлкен үлес қосты. [[1949 жыл]]ы АН [[КСРО]] жалауымен кеңестік ғылыми-зерттеу кемесі «Витьяз» жіберілді. [[1979 жыл]]ға дейін кеме 65 ғылыми іс-сапар жасап, соның нәтижесінде су асты бедерлері картадан алынды және Мариан ойпатының тереңдігі өлшенді. Осы аралықта [[Ұлыбритания]]ның «Челленджер II» ([[1950]]-[[1952]]), Швецияның «Альбатрос III» (1947-1948), Данияның «Галатея» (1950-1952) және басқада көптеген экспедияларының зерттеуі нәтижесінде су астының құрылысы, түзінділіері, мұхиттың тыныс-тіршілігі жайлы ақпараттар көбейе түсті.<ref>{{cite web|url=http://www.oceanographers.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1009&Itemid=141|title=Исследования Мирового океана в 20 в.|publisher=Океанология. Океанография - изучение, проблемы и ресурсы мирового океана|accessdate=2012-02-08|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6NU0uN|archivedate=2012-05-19}}</ref> Халықаралық геофизикалық жылдары ішінде (1957-1958) әлемдік қосылған үлеспен (әсіресе АҚШ пен КСРО) жүргізілген зерттеулер нәтижелері бойынша Тынық мұхитының батиметрлік жаңа ауқымды картасы жасалды.<ref>{{cite web|url=http://pochemy.net/?n=977|title=Международный геофизический год|publisher=Электронная энциклопедия Pochemy.net|accessdate=2012-02-08|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6OMYqm|archivedate=2012-05-19}}</ref> [[1968 жыл]]ы америкалық «Гломар Челленджер» кемесінде үлкен тереңдiктерге су массаларының орын ауыстыруы бойынша жұмыстар мен биологиялық зерттеулер үнемі жүргізіліп тұрды.<ref>{{cite web|url=http://www.seapeace.ru/oceanology/science/712.html|title=«Гломар Челленджер» и проект глубоководного бурения|publisher=Мир океана|accessdate=2012-02-08|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6PjJhf|archivedate=2012-05-19}}</ref> [[1960 жыл]]дың [[23 қаңтар]]ында Мариан батуына алғаш рет адам сүңгіді. «Триест» зерттеу батискафында Мариан батуына АҚШ- тық [[Дон Уолш]] және зерттеуші [[Жак Пикар]] түскен еді.<ref>{{cite web|url=http://oceanexplorer.noaa.gov/history/quotes/soundings/soundings.html|title=1960 — Man at the Deepest Depth|publisher=Ocean Explorer|accessdate=2012-02-08|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6R6HZe|archivedate=2012-05-19}}</ref> [[2012 жыл]]дың [[26 наурыз]]ында америкалық режиссер [[Джеймс Кэмерон]] терең сүңгу құрылғысы «Deepsea C hallenger» көмегімен жалғыз өзі Мариан батуына сүңгіді, сөйтіп бұл сүңгу тарихтағы екінші сүңгу болды. Құрылғы су астында болған 6 сағат ішінде зерттеу үлгілеріне арналып су асты топрағы, өсімдіктері және тірі ағзалар алынды. Кэмеронның су астында түсірген таспалары «National Geografic»теле арнасының ғылыми-деректі фильмінің негізіне кіреді.<ref>{{cite web|url=http://www.itar-tass.com/c1/374975.html|title=Режиссер Джеймс Кэмерон вернулся из путешествия на дно Марианской впадины|publisher=ИТАР-ТАСС|accessdate=2012-03-26|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6Rf2M3|archivedate=2012-05-19}}</ref> [[1966]]-[[1974 жыл]]дары АН КСРО Океанографиялық институты жазған «Тынық мұхиты» монография жарық көрді. [[1973 жыл]]ы Владивосток қаласында В. И. Ильичев атындағы Тынық мұхиттық океанологиялық институты күшімен қиыр шығыс теңіздерінде және Тынық мұхитының ашық аймағында кең ауқымды зерттеулер жүргізілді.<ref name="Дальневосточные моря">{{cite web|url=http://www.poi.dvo.ru/doc/2007/1197934477_pdf.pdf|title=Исследования Тихого океана и дальневосточных морей Ресейдің|publisher=|accessdate=2012-02-09|deadlink=404}}</ref> Бұл зерттеудің нәтижесі [[1994 жыл]]ы Ұлттық Америка орталығы жасаған мұхиттардың батиметрлік атласы болып табылады.<ref>{{cite web|url=http://www.oceanographers.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1538&Itemid=263|title=3.5 Батиметрические карты и базы данных|publisher=Океанология. Океанография - изучение, проблемы и ресурсы мирового океана|accessdate=2012-02-08|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6Z0DFo|archivedate=2012-05-19}}</ref> Мұхит алабында "Самоа" аралындағы шеңбер тас, "Тонгадағы трилитон", "Раротонга аралын айнала қоршаған тас төселген соқпақ жол сынды" сыры жұмбақ тас нысандар көп. {|class="graytable" style="text-align:center" |+ |width="25%"| |width="25%"|[[Сурет:PArenas Magallanes.JPG|center|500x200px]] |width="25%"|[[Сурет:Bathyscaphe Trieste with USS Lewis (DE-535) over the Marianas Trench, 23 January 1960 (NH 96797).jpg|center|500x200px]] |- |[[Кон-Тики]] плоты . <br />Сурет 1947 жылғы | [[Пунта-Аренас]]тағы Магелланның ескерткіші, [[Чили]]. <br />Магеллан Магеллан бұғазына қарап тұрғандағы суреті. |Батискаф «Триест» сүңгуден бұрын, <br />23 қаңтар 1960 жыл |} == Экономикалық маңыздылығы == Қазіргі кезеңде Тынық мұхитының аралдары мен жағалаулары әр-келкі орналасқан. [[АҚШ]] ([[Лос Анжелес]]тен бастап [[Сан Франциско]] ауданына дейін), [[Жапония]] мен [[Оңтүстік Корея]] жағалаулары ең үлкен өндіріс шоғырланған аймаққа кіреді.<ref>{{cite web|url=http://www.itar-tass.com/c1/405258.html|title=«Прогресс М-14М», пролетавший 9 суток по околоземной орбите, затопят на «кладбище» космических кораблей в Тихом океане|publisher=ИТАР-ТАСС|accessdate=2012-04-28|archiveurl=http://www.webcitation.org/67GD4g1qj|archivedate=2012-04-28}}</ref> === Балық және теңіз өнімдерін аулау === Тынық мұхитының тропикалық енділігі және белгілі аймақтарында теңіз өнімдерін аулау маңызды. Тынық мұхиты [[акватория]]сына әлемдік балықтың 60% келеді. Олардың арасында [[лосось]] (горбуша, [[кета]], [[кижуч]], [[сима]]), сельдь тектестер ([[анчоус]], сельдь, [[сардина]]), треска тектестер ([[треска]], [[минтай]]), окунь тектестер ([[скумбрия]], [[тунец]]), камбал тектестер ([[камбал]]). Сүтқоректілерде ауланады: [[кашалот]], [[теңіз мысығы]], [[калан]], [[морж]], [[сивуч]]; омыртқасыздар: [[краб]], [[креветка]], [[молюска]]. Медицина және өндіріс үшін өсімдітері де алынады. Ең олжалы аулау Тынық мұхитының Батыс Орталық және Солтүстік батысында. Ең көлемді аулау Жапония ([[Нагасаки]], [[Токио]], [[Симоносеки]]), [[Қытай]] ([[Чжоушань архипелагы]], [[Яньтай]], [[Циндао]], [[Далянь]]), [[Ресей]] ([[Примор]], [[Сахалин]], [[Камчатка]]), [[Перу]], [[Тайланд]], [[Жаңа Зеландия]] және АҚШ өңірлерінде.<ref>{{cite web|url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/110/849.htm|title=Брокгауз-Ефрон и Большая Советская Энциклопедия объединенный словник|publisher=gatchina3000.ru|accessdate=2012-02-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6aLaqR|archivedate=2012-05-19}}</ref> === Көлік жолдары === Тынық мұхиты арқылы Атлант және Үнді мұхиттары елдерін аса маңызды теңіз және әуе коммуникациялы тынықмұхиттық хауызды және транзитті жолдар жалғастырып жатыр. Аса маңызды мұхиттық жолдар [[Канада]] және [[АҚШ]]-тан [[Тайвань]]ға, [[Қытай]] және [[Филиппиндер]] елдеріне апарады. Тынық мұхитының басты кемемен жүк тасымалдау бұғаздары: Беринг, Татар, Лаперуз, Корей, Тайвань, Сингапур, Малакк, Сангар, Басс, Торрес, Кука, Магеллан. Тынық мұхиты Солтүстік және Оңтүстік Америкалардың арасындағы Панама мойнағын жасанды түрде жалғастырған Панама каналы арқылы Атлант мұхитымен жалғасып жатыр. Ірі порттары: [[Владивосток]] (маңызды жүктер, [[мұнай өнімдері]], [[балық]] және [[теңіз өнімдері]], орман және аралау материалдары, металлолом, [[Түсті металдар|түсті метал]]), [[Находка]] (көмір, мұнай өнімдері, контейнер, метал, металлолом, рефжүктер), Шығыс, Ванино (көмір, мұнай), [[Кобе]]-[[Осака]] (мұнай және мұнай өнімдері, көлік және құрылғылар, автомобиль, метал және металлолом), [[Токио]]-[[Иокогама]] (металлолом, көмір, мақта, дәнді-дақыл, мұнай және мұнай өнімдері, каучук, химикат, жүн, машина және құралдар, текстиль, автомобиль, дәрі-дәрмек), [[Нагоя]] ([[Жапония]]), [[Шанхай]] (құрғақ және сұйық жүктердің барлық түрі), [[Сянган]] (текстиль, киім, талшықтар, радио және элетр тауарлар, пластмасса бұйымдар, машина, құрылғылар) ([[Қытай]]), [[Сингапур]] (мұнай өнімдері, каучук, азық-түлік, текстиль, машина және құрылғылар) (Сингапур), [[Сидней]] (басты заттар, темір рудасы, көмір, мұнай және мұнай өнімдері, дәнді дақыл), [[Ньюкасл (Аустралия)|Ньюкасл]] ([[Аустралия]]), [[Окленд]] ([[Жаңа Зеландия]]), [[Ванкувер]] (орман жүктері, көмір, рудалар, мұнай және мұнай өнімдері, химиялық және басты жүктер) ([[Канада]]), [[Сан-Франциско]], [[Лос Анжелес]] (мұнай және мұнай өнімдері, копра, химиялық жүктер, [[оман]], [[дәнді дақылдар]], [[ұн]], [[ет]], [[балық консервілері]], [[цитрус]]тар, [[банан]], [[кофе]], [[машина]] және құрылғылар, [[джут]], [[целлюлоза]]), [[Лонг-Бич]] ([[АҚШ]]), [[Уаско]] ([[рудалар]], балық, азық-түлік, жанармай) ([[Чили]]). Тынық мұхитында көп жақты шағын біршама порттар орналасқан.<ref>{{cite web|url=http://aapa.files.cms-plus.com/Statistics/WORLD%20PORT%20RANKINGS%2020081.pdf|title=WORLD PORT RANKING - 2008|publisher=|accessdate=2012-07-23|archiveurl=http://www.webcitation.org/69eaEND3Y|archivedate=2012-08-04}}</ref> Әуе жүк тасымалдауда маңызды рөл атқарады. Ең алғашқы тұрақты рейс 1936 жылы Сан-Франциско (АҚШ) - [[Гонолулу]] ([[Гавай аралдары]])-[[Манила]] ([[Филиппин]]). Қазіргі уақытта негізгі трансмұхиттық маршруттар Тынық мұхитының солтүстік және орталық аудандарында. Ішкі және арал аралық әуе тасымалдаудыңда мәні зор. [[1902 жыл]]ы [[Ұлыбритания]] тарапынан Фанингы және Фиджи аралдарынан өтіп, Канада, Жаңа Зеландия, Аустралия Кеңестерін жалғастыратын ұзындығы 12, 55 мың км мұхит астымен телеграф сымы салынды. Радио байланысты бұрыннан кеңінен қолданысты. Қазіргі таңда Тынық мұхитында байланыс үшін байланыс ағымдары кеңейтілген жасанды жер серіктері қолданыста.<ref>{{cite web|url=http://www.dp.ru/a/2011/07/25/JAponija_nachnet_dobivat_ga/|title=Япония начнет добывать газ на дне Тихого океана|publisher=Портал dp.ru|accessdate=2012-02-22|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6bl3fg|archivedate=2012-05-19}}</ref> {|class="graytable" style="text-align:center" |+ |width="25%"|[[Сурет:151003 Shinko Kobe Japan01s5.jpg|center|500x160px]] |width="25%"|[[Сурет:MV Steve Irwin Melbourne.jpg|center|500x160px]] |width="25%"|[[Сурет:Harbour 15.JPG|center|500x160px]] |width="25%"|[[Сурет:Mataveri Airport Easter Island Chile.jpg|center|500x160px]] |- |[[Кобе]] порты, [[Жапония]] |MV Steve Irwin [[Мельбурн]] портында, [[Аустралия]] |Теңіз жағалауындағы паром, [[Филиппин]] |[[Матавери (әуежай)|Матавери]]дағы [[LAN Airlines]] ұшағы |} === Пайдалы қазбалары === [[Сурет:Sunrise Over the South Pacific Ocean.jpg|thumb|right|270px|Тынық мұхитынан күннің шығуы ([[5 мамыр]] [[2013 жыл|2013]] ж.)]] Тынық мұхиты минералдар ошағына өте бай. [[Қытай]], [[Индонезия]], [[Жапония]], [[Малайзия]], [[АҚШ]] ([[Аляска штаты|Аляска]]), [[Эквадор]] ([[Гуаякир шығанағы]]), [[Аустралия]] ([[Басс бұғазы]]) және [[Жаңа Зеландия]]да [[мұнай]] мен [[газ]] бұрғылайды. Қолда бар есептен бойынша Тынық мұхитының кені әлемдік мұнай мен газ қорының 30-40 % құрайды.<ref name="Основные черты географии туризма">{{cite web|url=http://www.orsha.by/?page_id=97|title=Основные черты географии туризма|publisher=Страны и континенты|accessdate=2012-02-10|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6dgmK7|archivedate=2012-05-19}}</ref> Әлемде ең үлкен көлемдегі [[қалайы]] концентратын өндіруші Малайзия, ал [[циркон]], [[ильменит]] пен басқаларын өндіруден Аустралия елдері болып табылады. Мұхит жалпы қоры 17•10 т боларлықтай [[темір]],[[марганец]] конкрециясына да бай. Ең кең ауқымдығы байлығы Тынық мұхитының солтүстігінде, сондай-ақ Оңтүстік және [[Перу]] қазашұңқырларында. Мұхиттың рудалық және кокрециялық байлығы марганец 7,1•10 т, [[никель]] 2,3•10 т, [[мыс]] 1, 5•10 т, [[кобальт]] 1•10 т құраған. [[Орегон]] батуында, Куриль тізбегі мен [[Охота теңізі|Охот теңізі]]ндегі Сахалин шельфінде, [[Жапон теңізі]]ндегі Нанкай науасында және [[Жапония]] жағалауында, Перу батуында терең су асты газ гидраттарының түзінділері табылған.<ref>{{cite web|url=http://mkt.unwto.org/sites/all/files/docpdf/unwtohighlights11enlr_1.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer. 2011 edition|publisher=Всемирная туристская организация ЮНВТО|accessdate=2012-02-10|archiveurl=http://www.webcitation.org/67ukiubXk|archivedate=2012-05-25}}</ref> 2013 жылы Жапония Тынық мұхитының [[Токио]]дан солтүстік-шығыс бағытында [[метан]] гидраты кен орныннан табиғи газ бұрғылау жұмысын бастауға ниетті.<ref name="Рекреационные ресурсы">{{cite web|url=http://www.orsha.by/?page_id=54|title=Рекреационные ресурсы|publisher=Страны и континенты|accessdate=2012-02-10|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6eF8P7|archivedate=2012-05-19}}</ref> === Кертарапты қоры === Тынық мұхитының кертарапты қоры жан-жақтылығымен сипатталады. Бүкіл әлемдік туристтік ұйымның есебі бойынша [[20 ғасыр|XX ғасыр]]<nowiki/>дың аяғында Тынық мұхиттық аймақтарға 16% халықаралық туристтік жолдамалар тіркелген ([[2020 жыл]]ға 25 % жоспарлап отыр). Ең басты туристік елдер [[Жапония]], [[Аустралия]], [[Сингапур]], [[Корея Республикасы|Корей Республикасы]], [[Ресей]], [[АҚШ]] және [[Канада]]. Басты рекреакциалы аймақтар: [[Гавай аралдары]], [[Полинезия]] мен [[Микронезия]] аралдары, Аустралияның шығыс жағалауы, [[Бохай шығанағы]] және Қытайдағы [[Хайнань аралы]], [[Жапон теңізі]] жағалауы, [[Солтүстік Америка]]<nowiki/>ның қалаларының ауданы және қалалық агломерациялық жиегі болып табылады. Туристтер ең көп келетін елдер арасында (Бүкіл әлемдік туристтік ұйымның [[2010 жыл]]<nowiki/>ғы деректері бойынша) Тынық мұхитының азиялық ауданы ерекшеленеді: Қытай (55 млн. 1 жыл ішінде), [[Малайзия]] (24 млн), [[Гонконг]] (20 млн), [[Тайланд]] (16 млн), [[Макао]] (12 млн), Сингапур (9 млн), Корей Республикасы (9 млн), Жапония (9 млн), [[Индонезия]] (7 млн), [[Аустрия]] (6 млн), [[Тайвань]] (6 млн), [[Вьетнам]] (5 млн), [[Филиппиндер]] (4 млн), [[Жаңа Зелеландия]] (3 млн), [[Камбоджо]] (2 млн), Гуам (1 млн); Оңтүстік және Солтүстік Америка жағалауындағы елдерде: АҚШ (60 млн), [[Мексика]] (22 млн), [[Канада]] (16 млн), [[Чили]] (3 млн), [[Колумбия]] (2 млн), [[Коста-Рика]] (2 млн), [[Перу]] (2 млн), [[Панама]] (1 млн), [[Гватемала]] (1 млн), [[Сальвадор]] (1 млн), [[Эквадор]] (1 млн). == Қызықты деректер== [[Сурет:Photo-like view of Earth is based largely on observations from MODIS.jpg|thumb|270px|Ғарыштан Тынық мұхитының бейнесі]] * Мұхитқа «Тынық» деген атты еуропалық жиһангез Магеллан қойған. Ол бұл мұхитты басып өткен кезде бірде-бір дауыл соқпаған. Сондықтан бұл мұхитты Тынық деп атаған. * Әлемдегі ең терең шұңғымалар Тынық мұхитының табанында жатыр. * Тынық мұхитындағы жер сілкінулер мен жанартау атқылаулардан кейін цунами пайда болады. * Тынық мұхитындағы маржан аралы «атолл» деп аталады. Ол сөнген жанартаудың төбесіне жиналған маржан полиптерінен пайда болады. == Дереккөздер == {{дереккөздер|2}} {{Жер}} {{Әлем аймақтары}} {{Тынық мұхит}} {{Жақсы мақала}} [[Санат:Тынық мұхит]] k28xztv9a7xt2zbpgzbrca9g0yegx3r 10 17178 3056122 3038195 2022-08-01T06:25:19Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Бірінші бағыт (Алматы) |state = |title = [[Сурет:Almaty metro logo.svg|23px|link=Алматы метросы]] [[Бірінші бағыт (Алматы)|Бірінші бағыт]] [[Сурет:Almaty Metro Line 1.jpg|20px|link=]] |titlestyle = background:transparent; border-left:3em solid red; border-right:3em solid red; |group1 = |list1 = [[Райымбек батыр (метро бекеті)|Райымбек батыр]] - [[Жібек жолы (метро бекеті)|Жібек жолы]] - [[Алмалы (метро бекеті)|Алмалы]] - [[Абай (метро бекеті)|Абай]] - [[Байқоңыр (метро бекеті)|Байқоңыр]] - [[Мұхтар Әуезов атындағы театры (метро бекеті)|Мұхтар Әуезов атындағы театры]] - [[Алатау (метро бекеті)|Алатау]] - [[Сайран (метро бекеті)|Сайран]] - [[Мәскеу (метро бекеті, Алматы)|Мәскеу]] - [[Сарыарқа (метро бекеті)|Сарыарқа]] - [[Бауыржан Момышұлы (метро бекеті)|Бауыржан Момышұлы]] - [[Қалқаман (метро бекеті)|Қалқаман]] - [[Автовокзал (метро бекеті)|Автовокзал]] }}<noinclude> [[Санат:Үлгі:Қазақстан темір жолы]] </noinclude> 9q5ckelfg1xsa1xa07sw2op551zk8x9 0 17652 3056125 2474621 2022-08-01T06:32:23Z Ұлы Тұран 120792 салынбайтын болса, еш қажеті жоқ wikitext text/x-wiki '''Коммунистическая''' — [[Алматы метросы]]ның [[Бірінші бағыт (Алматы)|Бірінші бағытының]] бойындағы жобаланған метро бекеті. == Тарихы == * Бұл бекет қала метросының алғашқы жобаларында болып, [[Абай (метро бекеті)|Абай]] және [[Байқоңыр (метро бекеті)|Байқоңыр]] бекеттерінің арасында, Абай проспектісінің бойында, Коммунистік проспект (қазіргі Абылай хан даңғылы) пен Бейбітшілік (қазіргі Желтоқсан) көшелерінің арасында, Ұлттық кітапхананың жанында салынуға тиіс болатын. Оған керекті жер телімі де бөлінді, бірақ бекет құрылысы мүлдем басталмады. * 2004 жылы Абай бекетіне тым жақын болғандықтан және бірінші бағытты салуға кететін шығындарды азайту үшін бұл бекет салынбайтын болып шешілді. <ref>[http://almaty-metro.narod.ru/metro_budet.html «ҚазИнформ» ақпарат агенттігі]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Алматы метрополитені]] blcn4tuzu0e4k5jao0sr0m5phh5zcog 3056131 3056125 2022-08-01T06:48:02Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{жедел жойылсын|бұл беттің еш мағынасы жоқ, метро бекеті салынбаған және жоспарда жоқ, дереккөзі қате, сосын тым қысқа}} '''Коммунистическая''' — [[Алматы метросы]]ның [[Бірінші бағыт (Алматы)|Бірінші бағытының]] бойындағы жобаланған метро бекеті. == Тарихы == * Бұл бекет қала метросының алғашқы жобаларында болып, [[Абай (метро бекеті)|Абай]] және [[Байқоңыр (метро бекеті)|Байқоңыр]] бекеттерінің арасында, Абай проспектісінің бойында, Коммунистік проспект (қазіргі Абылай хан даңғылы) пен Бейбітшілік (қазіргі Желтоқсан) көшелерінің арасында, Ұлттық кітапхананың жанында салынуға тиіс болатын. Оған керекті жер телімі де бөлінді, бірақ бекет құрылысы мүлдем басталмады. * 2004 жылы Абай бекетіне тым жақын болғандықтан және бірінші бағытты салуға кететін шығындарды азайту үшін бұл бекет салынбайтын болып шешілді. <ref>[http://almaty-metro.narod.ru/metro_budet.html «ҚазИнформ» ақпарат агенттігі]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Алматы метрополитені]] l7xnry2183mt903q87jsr74pqjy7vah 0 17937 3056078 3035239 2022-08-01T04:13:09Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Сурет:World Population.svg|thumb|400px|2019 жылғы халық саны бойынша елдер]] Бұл мақалада '''[[ISO 3166-1]] стандартында [[мемлекет]]тер мен [[тәуелді аймақ]]тар тізімі берілген, [[Халық санағы|халық санының]]''' кемуі бойынша сұрыпталған. Ұсынылған тізім мен деректерде назарға тәуелді аумақтар параметрлері алынбайды. __TOC__ {{Автонөмірлеу | Бағаналар = 6 | Көрініс = wide sortable | Реттеу = 3# | Тақырып2 = Мемлекет | Тақырып3 = Халық саны | Тақырып4 = Күні | Тақырып5 = <small>Жер халқының<br>%-ы</small> | Тақырып6 = Мәліметтер типі<br>және қайнары | Туралау3 = right | Туралау4 = right | Туралау5 = right | Ені1 = 5% | Ені2 = 35% | Ені3 = 15% | Ені4 = 18% | Ені5 = 10% | Ені6 = 17% | | {{Байрақ|Қытай}} | {{formatnum:1449670556}} | {{~|2020-11-01}} 1 қараша 2020 | {{#expr:{{#expr: (1370062 + 20.001 * {{Age in days|2013|2|24}}) round 0}}000/7137577750 * 100 round 2}}% | Санаушы<ref>[http://data.stats.gov.cn/english/ Chinese Official Population Clock]<!-- [http://www.cpirc.org.cn/index.asp]--></ref> | | {{Байрақ|Үндістан}} | {{formatnum:{{#expr: (1272234 + 49.001* {{Age in days|2015|5|31}}) round 0}}000 }}<!--AUTOUPDATES DAILY at 00:00 UTC, uses same data as India pop clock 50 people per day --> | {{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr:{{#expr: (1272234 + 49.001* {{Age in days|2015|5|31}}) round 0}}000/ 7137577750 * 100 round 2}}% | Санаушы<ref>[http://www.indiastat.com/ Indian Official Population Clock]</ref> | | {{Байрақ|АҚШ}} | {{formatnum:{{#expr: 321261000 + 8.001* {{Age in days|2013|12|29}} round -3}} }}<!--AUTOUPDATES DAILY at 00:00 UTC, uses same data as the United States Population Clock — increment per day changes each month — for November 2009 it is about 40 001 people per day --> | {{~|{{ #time: c}}}}{{ #time: j xg Y}} | {{#expr:{{#expr: 321261000 + 8.001* {{Age in days|2013|12|29}} round -3}} / 7137577750 * 100 round 2}}% | Санаушы<ref>[http://www.census.gov/popclock/ United States Official Population Clock]</ref> | | {{Байрақ|Индонезия}} | {{formatnum:257563815}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 257563815 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<!-- <ref>[http://dds.bps.go.id/eng/tab_sub/view.php?tabel=1&daftar=1&id_subyek=12&notab=1 Statistics Indonesia]</ref>--> | | {{Байрақ|Бразилия}} | {{formatnum:{{#expr: (203260000 + 4.855 * {{Age in days|2014|10|5}}) round 0}} }} <!--AUTOUPDATES DAILY at 00:00 UTC, 4 855 people added per day --> | {{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr:(203260000 + 4855 * {{Age in days|2014|10|5}}) / 7137577750 * 100 round 2}}% | Санаушы<ref>[http://www.ibge.gov.br/english Brazilian Official Population Clock]</ref> | | {{Байрақ|Пәкістан}} | {{formatnum:{{#expr: 184954027 + 8500 * {{Age in days|2013|11|22}} round 0}}}} <!--AUTOUPDATES DAILY at 00:00 UTC, Pakistan pop clock adds about 8 500 people per day --> | {{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr:{{#expr: 184954027 + 8500 * {{Age in days|2013|11|22}} round 0}} / 7137577750 * 100 round 2}}% | Санаушы<ref>[http://www.census.gov.pk/ Official Pakistani Population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225211657/http://www.census.gov.pk/%20 |date=2018-12-25 }}</ref> | | {{Байрақ|Нигерия}} | {{formatnum:182201962}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 182201962 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref name=UN>Бағалау (прогноз) [[Департамент по экономическим и социальным вопросам ООН|Департамента по экономическим и социальным вопросам ООН]] на 1 шілде 2015 ж.: [http://esa.un.org/unpd/wpp/DVD/Files/1_Excel%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2015_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.XLS Total Population - Both Sexes. De facto population in a country, area or region as of 1 шілде of the year indicated. Figures are presented in thousands. (Medium fertility, 2015-2100).xls] // [http://esa.un.org/unpd/wpp/DVD/ Population Division Download Files]</ref> | | {{Байрақ|Бангладеш}} | {{formatnum: 158988940 }} | {{~|2015-08-04}} 4 тамыз 2015 | {{#expr: 158988940 / 7137577750 * 100 round 2}}%<!--сделайте кто-нибудь автообновление Санаушыа с официального сайта--> | Санаушы<ref>[http://www.bbs.gov.bd/Home.aspx Bangladesh Bureau of Statistics (BBS)]</ref><ref>[https://archive.today/20121127143725/http://www.bbs.gov.bd/PageSecureReport.aspx%23 Statistics Bureau]([http://www.bbs.gov.bd/PageSecureReport.aspx# ])</ref> | | {{Байрақ|Ресей}}<ref>Оның ішінде [[Қырым|Қырым Республикасы]] (2020 жылы - 1 912 622) және [[Севастополь]] қаласы (2020 жылы - 449 138). (Бұл әкімшілік бірліктер [[Қырым|Қырым түбегі]]нің аумағында орналасқан, олардың көпшілігі даулы аумақты іс жүзінде бақылайтын [[Ресей]] мен [[Украина]] арасындағы аумақтық келіспеушіліктердің объектісі болып табылады, әлемнің көптеген елдері Украинаның аумағы деп мойындайды). <!-- С начала 2014 ж. (143.666.931 жителей в [[РФ]] ([http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/PrPopul.xls на 01.01.2014]), 1.958.504 постоянных жителей в [[Республика Крым|Республике Крым]] ([http://gosstat.crimea.ru/2010/operativ/arhukodem1-2013.php на 01.01.2014]), 383.907 постоянных жителей в г. [[Севастополь]] ([http://www.sevstat.sevinfo.com.ua/statist_info/demografia/chislo_naselenia/arxiv_2013/ludi_1213.pdf на 01.01.2014]) численность населения России (с учётом [[Крымский федеральный округ|Крымского федерального округа]]) увеличилась на 265.600 человек [http://www.gks.ru/bgd/free/b14_00/IssWWW.exe/Stg/dk11/8-0.doc на 1.11.2014], составив около 146.275.000человек--></ref> <!-- BEFORE EDITING RUSSIA’S POPULATION PLEASE SEE: Talk:List_of_countries_by_population#Russia_2--> | {{formatnum:146267288}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr:146267288 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<!-- <ref>[http://www.gks.ru/bgd/free/b14_00/IssWWW.exe/Stg/dk11/8-0.doc Федеральная служба государственной статистики. Бағалау численности постоянного населения на 1 қараша 2014 ж.]</ref>--> | | {{Байрақ|Жапония}} | {{formatnum:126890000}} | {{~|2015-08-01}} 1 тамыз 2015 | {{#expr: 126890000 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.stat.go.jp/english/data/jinsui/tsuki/index.htm Official Japan Statistics Bureau]: [http://www.e-stat.go.jp/SG1/estat/OtherListE.do?bid=000001007603&cycode=1 Population Estimates]</ref> | | {{Байрақ|Мексика}} | {{formatnum:121005815}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 121005815 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.conapo.gob.mx/es/CONAPO/Proyecciones_Datos ESTIMACIONES Y PROYECCIONES DE LA POBLACIÓN POR ENTIDAD FEDERATIVA. República Mexicana] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150718054722/http://www.conapo.gob.mx/es/CONAPO/Proyecciones_Datos |date=2015-07-18 }} (см. [http://www.conapo.gob.mx/work/models/CONAPO/Proyecciones/Datos/Estimaciones_y_Proyecciones/2010_2030/RepublicaMexicana_pry.xlsx 2010-2030.xlsx] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171205030520/http://www.conapo.gob.mx/work/models/CONAPO/Proyecciones/Datos/Estimaciones_y_Proyecciones/2010_2030/RepublicaMexicana_pry.xlsx |date=2017-12-05 }})</ref> | | {{Байрақ|Филиппиндер}} | {{formatnum:101108300}} | {{~|2015-03-08}} 8 наурыз 2015 | {{#expr: 101108300 / 7137577750 * 100 round 2}}%<!--сделайте кто-нибудь автообновление Санаушыа с официального сайта--> | Санаушы<ref>[http://www.popcom.gov.ph/ National Statistics Office]</ref> | | {{Байрақ|Эфиопия}} | {{formatnum:90076012}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr:90076012 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.csa.gov.et/images/general/news/pop_pro_wer_2014-2017_final Ethiopia Central Statistics Agency] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923211502/http://www.csa.gov.et/images/general/news/pop_pro_wer_2014-2017_final |date=2015-09-23 }}</ref> | | {{Байрақ|Вьетнам}} | {{formatnum:91583000}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 91583000 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=507&ItemID=16155 Official estimate]</ref> | | {{Байрақ|Египет}} | {{formatnum:{{#expr: 87264500 + 4.261 * {{Age in days|2014|10|5}} round 0}} }} <!--AUTOUPDATES DAILY at 00:00 UTC, Egypt pop clock adds 4 261 people per day --> | {{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr:(87264500 + 4261 * {{Age in days|2014|10|5}}) / 7137577750 * 100 round 2}}% | Санаушы<ref>[http://www.msrintranet.capmas.gov.eg/pls/fdl/tst12e?action=1&lname=%201 Official Egyptian Population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225215823/http://www.msrintranet.capmas.gov.eg/pls/fdl/tst12e?action=1&lname=%201 |date=2018-12-25 }} {{недоступная ссылка|число=13|месяц=05|год=2013|url=http://www.msrintranet.capmas.gov.eg/pls/fdl/tst12e?action=1&lname=%201}}</ref> | | {{Байрақ|Германия}} | {{formatnum:81174000}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 81174000 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref name="ES">[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&language=en&pcode=tps00001&tableSelection=1&footnotes=yes&labeling=labels&plugin=1 Eurostat estimate].</ref> | | {{Байрақ|Иран}} | {{formatnum:78408412}} | {{~|2014-06-9}} 9 маусым 2015 | {{#expr: 78408412 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=133 Statistical Centre of Iran]</ref> | | {{Байрақ|Конго Демократиялық Республикасы}} | {{formatnum:77266814}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 77266814 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Түркия}} | {{formatnum:77695904}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 77695904 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref name="ES"/><ref>[http://www.turkstat.gov.tr/Start.do Turkstat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171108091816/http://www.turkstat.gov.tr/Start.do |date=2017-11-08 }}</ref> | | {{Байрақ|Тайланд}} <!--Official Department of Provincicial Administration estimate--> | {{formatnum:65104000}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 65104000 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsr/Contents/Documents/Gazette/Gazette2014EN.pdf Official Thai Statistics estimate]</ref> | | {{Байрақ|Франция}}<ref name="n3">Исключая заморские владения (то есть население собственно метрополии) — 64&nbsp;204&nbsp;247 чел. ([http://www.bdm.insee.fr/bdm2/affichageSeries.action?idbank=000067670&codeGroupe=62 1 қаңтар 2015] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120707105215/http://www.bdm.insee.fr/bdm2/affichageSeries.action?idbank=000067670&codeGroupe=62 |date=2012-07-07 }}), включая [[заморские департаменты Франции|заморские департаменты (заморские регионы)]] — 66&nbsp;091&nbsp;694 чел. ([http://www.bdm.insee.fr/bdm2/affichageSeries.action?idbank=001641586&codeGroupe=62 1 қаңтар 2015] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120707105726/http://www.bdm.insee.fr/bdm2/affichageSeries.action?idbank=001641586&codeGroupe=62 |date=2012-07-07 }}). <br /> К [[Заморский регион Франции|заморским регионам Франции]] относятся 5 одноимённых [[Заморский департамент Франции|заморских департаментов]]: [[Гваделупа]] (401&nbsp;554 чел. на 01.01.2009 по данным [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/france-departements.asp?annee=2009 INSEE] или 468&nbsp;016 чел. на 01.07.2014 по [http://esa.un.org/unpd/wpp/Excel-Data/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2012_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.XLS оценке ООН]), [[Мартиника]] (396&nbsp;404 чел. на 01.01.2009 по данным INSEE или 404&nbsp;705 на 01.07.2014 по оценке ООН), [[Реюньон]] (816&nbsp;364 чел. на 01.01.2009 по данным INSEE или 885&nbsp;328 чел. на 01.07.2014 по оценке ООН), [[Французская Гвиана]] (224&nbsp;469 чел. на 01.01.2009 по данным INSEE или 255&nbsp;455 на 31.07.2014 по оценке ООН) и — 31 наурыз 2011 года — [[Майотта]] (186&nbsp;729 чел. шілде 2007 по данным [http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom INSEE] или 228&nbsp;070 чел. на 01.07.2014 по оценке ООН).<br /> Также к заморским владениям Франции (но не включаемым национальной статистикой (INSEE) в состав Франции) относятся 5 [[Заморские владения Франции#Заморские сообщества|заморских сообществ]] — [[Сен-Бартелеми]] (8&nbsp;902 на 01.01.2009), [[Сен-Мартен (Франция)|Сен-Мартин]] (36&nbsp;824 на 01.01.2009), [[Сен-Пьер и Микелон]] (6&nbsp;082 на 01.01.2009 по данным INSEE или 6&nbsp;046 чел. на 01.07.2014 по оценке ООН) , [[Уоллис и Футуна]] (13&nbsp;445 на 21.07.2008 по данным [http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom INSEE] или 13&nbsp;206 на 01.07.2014 по данным ООН), [[Французская Полинезия]] (259&nbsp;596 тамыз 2007 по данным [http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom INSEE] или 279&nbsp;835 чел. на 01.07.2014 по оценке ООН) — и 3 административно-территориальные образования (территории) с особым статусом — [[Жаңа Каледония]] (245&nbsp;580 на 27 шілде 2009 по данным [http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom INSEE] или 259&nbsp;824 чел. на 01.07.2014 по оценке ООН), [[Клиппертон]] (0 чел.) и [[Французские Южные и Антарктические территории]] (около 140 чел.). <br /> Население Франции с 5-ю заморскими регионами (1892 тыс. чел.) и другими заморскими владениями (около 605 тыс.) составляет около 66&nbsp;700&nbsp;000 человек.</ref><ref>[http://www.insee.fr/fr/themes/document.asp?ref_id=ip1276#inter1 Official INSEE estimate]</ref><ref>[http://www.bdm.insee.fr/bdm2/affichageSeries.action?idbank=001641586&codeGroupe=62 INSEE. Population totale au 1er janvier — France] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120707105726/http://www.bdm.insee.fr/bdm2/affichageSeries.action?idbank=001641586&codeGroupe=62 |date=2012-07-07 }}.</ref> | {{formatnum:64204247}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 64204247 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.bdm.insee.fr/bdm2/affichageSeries.action?idbank=000067670&codeGroupe=62 INSEE. Population totale au 1er janvier, France metropolitaine] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120707105215/http://www.bdm.insee.fr/bdm2/affichageSeries.action?idbank=000067670&codeGroupe=62 |date=2012-07-07 }}</ref> | | {{Байрақ|Ұлыбритания}} | {{formatnum:64767115}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 64767115 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref name="ES"/> | | {{Байрақ|Италия}} | {{formatnum:60795612}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 60795612 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref name="ES"/> | | {{Байрақ|ОАР}} | {{formatnum:54956900}} | {{~|2015-06-30}} 30 маусым 2015 | {{#expr: 54956900 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022015.pdf Пресс-релиз] [http://beta2.statssa.gov.za/publications/Bulletin/BulletinJune2015.pdf Статкома ЮАР]</ref> | | {{Байрақ|Оңтүстік Корея}} | {{formatnum:51431100}} | {{~|2015-05-30}} 30 мамыр 2015 | {{#expr: 51431100 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://rcps.egov.go.kr:8081/jsp/stat/ppl_stat_jf.jsp Постоянное население и состояние домашних хозяйств Республики Корея (Ежемесячно)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110303195830/http://rcps.egov.go.kr:8081/jsp/stat/ppl_stat_jf.jsp |date=2011-03-03 }}{{ref-ko}}</ref> | | {{Байрақ|Мьянма}} | {{formatnum:53897154}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 53897154 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Танзания}} | {{formatnum:53470420}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 53470420 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<!-- <ref>[http://nbs.go.tz/ National Bureau of Statistics | Statistics for Development]</ref> --> | | {{Байрақ|Колумбия}} | {{formatnum:{{#expr: 42971.592 + 1.432 * {{Age in days|2005|6|28}} round 0}}000 }} <!--AUTOUPDATES DAILY at 00:00 UTC, Colombian pop clock adds 1 432 people per day --> | {{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr:(42971592 + 1432 * {{Age in days|2005|6|28}}) / 7137577750 * 100 round 2}}% | Санаушы<ref>[http://www.dane.gov.co/reloj/reloj_animado.php Official Colombian Population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120114091321/http://www.dane.gov.co/reloj/reloj_animado.php |date=2012-01-14 }}</ref> | | {{Байрақ|Испания}} | {{formatnum:46439864}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 46439864 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref name="ES"/> | | {{Байрақ|Кения}} | {{formatnum:46050302}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 46050302 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Аргентина}} | {{formatnum:43131966}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 43131966 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.indec.mecon.ar/nuevaweb/cuadros/2/proyeccionesyestimaciones_nac_2010_2040.pdf Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140912104325/http://www.indec.mecon.ar/nuevaweb/cuadros/2/proyeccionesyestimaciones_nac_2010_2040.pdf |date=2014-09-12 }}</ref> | | {{Байрақ|Украина}}<ref>По данным Укрстата постоянное население без учёта [[АР Крым]] и г. [[Севастополь]]. На 1 мамыр 2014 ж. без них оно составляло 42&nbsp;839&nbsp;621 постоянных жителей и 43&nbsp;009&nbsp;258 человек наличного населения; с ними — около 45&nbsp;182,9 тыс. постоянных жителей и 45&nbsp;363,3 тыс. человек наличного населения на 1 мамыр 2014 ж. (см. [http://www.ukrstat.gov.ua/express/expr2014/06_14/164w.zip 01.05.2014.zip])</ref> | {{formatnum:42643920}} | {{~|2015-08-01}} 1 тамыз 2015 | {{#expr: 42643920 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.ukrstat.gov.ua/express/expr2015/09/218pdf.zip Государственная служба статистики Украины (Укрстат)]</ref> | | {{Байрақ|Польша}} | {{formatnum:38484000}} | {{~|2014-12-31}} 31 желтоқсан 2014 | {{#expr: 38484000 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://stat.gov.pl/en/basic-data/ Центральная статистическая служба Польши]</ref> | | {{Байрақ|Алжир}} | {{formatnum:39666519}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 39666519 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Уганда}} | {{formatnum:39032383}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 39032383 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Ирак}} | {{formatnum:36423395}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 36423395 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Канада}} | {{formatnum:{{#expr: 33626000 + 417627/365 * {{Age in days|2013|5|19}} round -3 }}}} <!--AUTOUPDATES to an EXACTLY ACCURATE rounded-off figure DAILY at 00:00 UTC Please do not replace--> | {{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr:{{#expr: 33626000 + 417627/365 * {{Age in days|2013|5|19}} round -3 }}/ 7137577750 * 100 round 2}}% | Санаушы<ref>[http://www.statcan.gc.ca/pub/82-003-x/pop/pop-h-clock-eng.htm Official Canadian Population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110615050454/http://www.statcan.gc.ca/pub/82-003-x/pop/pop-h-clock-eng.htm |date=2011-06-15 }}</ref> | | {{Байрақ|Ауғанстан}} | {{formatnum:32526562}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 32526562 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Марокко}} | {{formatnum:{{#expr: 31588 + 0.923 * {{Age in days|2009|6|30}} round 0}}000}} <!--AUTOUPDATES DAILY at 00:00 UTC, Morocco pop clock adds 923 people per day --> | {{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr: (31514000 + 923 * {{Age in days|2009|6|30}}) / 7137577750 * 100 round 2}}% | Санаушы<ref>[http://www.hcp.ma Official Moroccan Population clock]</ref> | | {{Байрақ|Непал}} | {{formatnum:28513700}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 28513700 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Судан}} | {{formatnum:40234882}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 40234882 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>По [http://southsudaninfo.net/wp-content/uploads/reference_library/reports/5th_sudan_census26_april_2009.pdf переписи 2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130520025735/http://southsudaninfo.net/wp-content/uploads/reference_library/reports/5th_sudan_census26_april_2009.pdf |date=2013-05-20 }} —  30 894 000 чел.</ref> | | {{Байрақ|Перу}} | {{formatnum:31151643}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 31151643 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.inei.gob.pe/ Официальная статистика]</ref> | | {{Байрақ|Өзбекстан}} | {{formatnum:32768725}} | {{~|2019ж}} 2019 | {{#expr: 30183400/ 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://news.uzreport.uz/news_3_r_117663.html За год население Узбекистана выросло на 495,1 тыс. человек - Новости Узбекистана - UzReport.uz<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141020142713/http://news.uzreport.uz/news_3_r_117663.html |date=2014-10-20 }}</ref> | | {{Байрақ|Малайзия}} | {{formatnum:30359388}} | {{~|2014-11-27}} 27 қараша 2014 | {{#expr: 30359388 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.statistics.gov.my/portal/ Statistic Department of Malaysia (Population Clock)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120321161002/http://www.statistics.gov.my/portal/ |date=2012-03-21 }}</ref> | | {{Байрақ|Венесуэла}} | {{formatnum:{{#expr: 28946.101 + 1.231 * {{Age in days|2011|10|30}} round 0}}000 }} <!--AUTOUPDATES DAILY at 00:00 UTC, Venezuelan pop clock adds 1 231 people per day --> | {{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr:(28946101 + 1231 * {{Age in days|2011|10|30}}) / 7137577750 * 100 round 2}}% | Санаушы<ref>[http://www.ine.gov.ve Official Venezuelan Population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190912233212/http://www.ine.gov.ve/ |date=2019-09-12 }}</ref> | | {{Байрақ|Сауд Арабиясы}} | {{formatnum:31521418}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 31521418 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>{{cite web|url=http://www.cdsi.gov.sa/pdf/PopulationEstimates2010-2025-admareas.pdf|title=Official annual projection|accessdate=шілде 1, 2014|year=2014}}</ref> | | {{Байрақ|Йемен}} | {{formatnum:26832215}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 26832215 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Гана}} | {{formatnum:27409893}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 27409893 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|КХДР}} | {{formatnum:25155317}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 25155317 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Мозамбик}} | {{formatnum:27977863}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 27977863 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Аустралия}}<ref name="n5">Включая [[Рождество аралы (Аустралия)|Рождество аралы]] (1 508), [[Кокос аралдары]] (628) и [[Норфолк]] (1 828).]</ref> | {{formatnum:{{#expr: 22000 + 1.208 * {{Age in days|2009|10|10}} round 0}}000}} <!--AUTOUPDATES DAILY at 00:00 UTC, Australia pop clock adds 1 217 people per day --> | {{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr: (22000 + 1.208 * {{Age in days|2009|10|10}}) / 7137577750 * 100000 round 2}}% | Санаушы<ref>[http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/94713ad445ff1425ca25682000192af2/1647509ef7e25faaca2568a900154b63?OpenDocument Australian Official Population Clock]</ref> | | ''{{Байрақ|Тайвань}}''<ref name="n4">[[Частично признанное государство]] Қытай Республикасы (Тайвань) состоит из островов группы [[Тайвань]], [[Пескадор аралдары|Пескадорлар]], [[Цзиньмынь]], [[Мацзу]], [[:en:List of islands of the Republic of China|и т. д.]]</ref> | {{formatnum:23433753}} | {{~|2014-12-31}} 31 желтоқсан 2014 | {{#expr: 23433753 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://eng.stat.gov.tw/mp.asp?mp=5 Official National Statistics Taiwan estimate]</ref> | | {{Байрақ|Мадагаскар}} | {{formatnum:24235390}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 24235390 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Камерун}} | {{formatnum:23344179}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 23344179 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Ангола}} | {{formatnum:25021974}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 25021974 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Шри-Ланка}} | {{formatnum:20715010}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 20715010 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Сирия}} | {{formatnum:18502413}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 18502413 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Кот-д’Ивуар}} | {{formatnum:22701556}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 22701556 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Румыния}} | {{formatnum:19861408}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 19861408 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref name="ES"/> | | {{Байрақ|Чили}} | {{formatnum:18006407}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 18006407 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.ine.cl/canales/chile_estadistico/demografia_y_vitales/proyecciones/Informes/Microsoft%20Word%20-%20InforP_T.pdf Official INE projection (p.&nbsp;36)]</ref> | | {{Байрақ|Нигер}} | {{formatnum:19899120}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 19899120 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Қазақстан}} | {{formatnum:19169550}} | {{~|2021-10-01}} 1 қазан 2021 | {{#expr: 18157078 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT250955 2018 жылдың 1 қаңтарға Қазақстан Республикасы халқының облыстар, қалалар және аудандар бойынша саны]</ref> | | {{Байрақ|Буркина-Фасо}} | {{formatnum:18450494}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 18450494 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.insd.bf/n/ Institut National de la Statistique et de la Demographie (INSD)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160105082447/http://www.insd.bf/n/ |date=2016-01-05 }}</ref> | | {{Байрақ|Нидерланд}} | {{formatnum:16930383}} | {{~|2015-09-28}} 28 қыркүйек 2015 | {{#expr: 16930383 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Санаушы<ref>[http://www.cbs.nl/en-GB/menu/themas/bevolking/cijfers/extra/bevolkingsteller.htm Official Netherlands population clock]</ref> | | {{Байрақ|Малави}} | {{formatnum:16310431}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 16310431 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref> [www.nsomalawi.mw/images/stories/data_on_line/demography/census_2008/Main%20Report/ThematicReports/Population%20Projections%20Malawi.pdf]</ref> | | {{Байрақ|Гватемала}} | {{formatnum:16176133}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 16176133 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref> [http://www.ine.gob.gt/index.php/estadisticas/tema-indicadores]</ref> | | {{Байрақ|Эквадор}} | {{formatnum:{{#expr: 14005.45 + 0.545 * {{Age in days|2009|6|30}} round 0}}000 }} <!--AUTOUPDATES DAILY at 00:00 UTC, Ecuadorian pop clock adds 545 people per day --> | {{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr:(14005450 + 545 * {{Age in days|2009|6|30}}) / 7137577750 * 100 round 2}}% | Санаушы<ref>[http://www.inec.gov.ec Official Ecuadorian population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091113141805/http://www.inec.gov.ec/ |date=2009-11-13 }}</ref> | | {{Байрақ|Мали}} | {{formatnum:17599694}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 17599694 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Камбоджа}} | {{formatnum:15577899}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 15577899 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Замбия}} | {{formatnum:15473905}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 15473905 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.zamstats.gov.zm/report/Monthly/Vol%20129%202014%20The%20Monthly%20January.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141113144848/http://www.zamstats.gov.zm/report/Monthly/Vol%20129%202014%20The%20Monthly%20January.pdf |date=2014-11-13 }}</ref> | | {{Байрақ|Сенегал}} | {{formatnum:15129273}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 15129273 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Зимбабве}} | {{formatnum:15602751}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 15602751 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Чад}} | {{formatnum:14037472}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 14037472 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Гвинея}} | {{formatnum:12608590}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 12608590 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Куба}} | {{formatnum:11389562}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 11389562 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Бельгия}} | {{formatnum:11250659}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 11250659 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.ibz.rrn.fgov.be/fileadmin/user_upload/nl/bev/statistieken/stat-1-1_n.pdf Globaal bevolkingscijfers per gemeente. Situatie op 1/06/2015]</ref> | | {{Байрақ|Грекия}} | {{formatnum:10846979}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 10846979 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-themes?p_param=A1605&r_param=SPO18&y_param=2014_00&mytabs=0] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924123258/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-themes?p_param=A1605&r_param=SPO18&y_param=2014_00&mytabs=0 |date=2015-09-24 }}</ref> | | {{Байрақ|Тунис}} | {{formatnum:10982754}} | {{~|2014-04-23}} 23 сәуір 2014 | {{#expr: 10982754 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Халық санағы<ref>[http://www.ins.tn/rgph/depliant-rgph2014_v2.pdf Preliminary 2014 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924035126/http://www.ins.tn/rgph/depliant-rgph2014_v2.pdf |date=2015-09-24 }}</ref><!-- <ref>[http://www.ins.nat.tn/indexen.php National Statistics Institute of Tunisia] ([http://www.ins.nat.tn/demog/population/ar/ar_populataion_juill2013_deleg.xls xls])</ref>--> | | {{Байрақ|Руанда}} | {{formatnum:11262564}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 11262564 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://statistics.gov.rw/]</ref> | | {{Байрақ|Чехия}} | {{formatnum:10541466}} | {{~|2015-06-30}} 30 маусым 2015 | {{#expr: 10541466 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[https://www.czso.cz/csu/czso/population Служба статистики Чехии]</ref> | | {{Байрақ|Португалия}} | {{formatnum:10374822}} | {{~|2014-12-31}} 31 желтоқсан 2014 | {{#expr: 10374822 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref> [http://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes&PUBLICACOESpub_boui=213241170&PUBLICACOESmodo=2]</ref> | | {{Байрақ|Боливия}} | {{formatnum:11410651}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 11410651 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.ine.gob.bo/indice/visualizador.aspx?ah=PC20412.HTM Instituto Nacional de Estadística de Bolivia<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> | | {{Байрақ|Сомали}}<ref name="n7">Включая [[Сомалиленд]]</ref> | {{formatnum:10787104}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 10787104 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Доминикан Республикасы}} | {{formatnum:10652135}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 10652135 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Гаити}} | {{formatnum:10911819}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 10911819 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.ihsi.ht/pdf/projection/ProjectionsPopulation_Haiti_2007.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150219001450/http://ihsi.ht/pdf/projection/ProjectionsPopulation_Haiti_2007.pdf |date=2015-02-19 }}</ref> | | {{Байрақ|Венгрия}} | {{formatnum:9849000}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 9849000 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[https://www.ksh.hu/docs/eng/xftp/gyor/nep/enep21412.pdf Центральная статистическая служба Венгрии] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303195047/http://www.ksh.hu/docs/eng/xftp/gyor/nep/enep21412.pdf |date=2016-03-03 }}</ref> | | {{Байрақ|Швеция}} | {{formatnum:9804082}} | {{~|2015-07-31}} 31 шілде 2015 | {{#expr: 9804082 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.scb.se/en_/Finding-statistics/Statistics-by-subject-area/Population/Population-composition/Population-statistics/ Statistic Sweden]</ref> | | {{Байрақ|Беларусь}} | {{formatnum: 9485300}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 9485300 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/otrasli-statistiki/naselenie/demografiya_2/operativnaya-informatsiya_1/o-demograficheskoi-situatsii/o-demograficheskoi-situatsii-v-yanvare-iyune-2015-g/ Белстат]</ref> | | {{Байрақ|Бенин}} | {{formatnum:10315244}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 10315244 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref> [http://www.insae-bj.org/Migration.html?file=files/stats-demographiques/STATISTIQUES%20DEMOGRAPHIQUES.xlsx STATISTIQUES DEMOGRAPHIQUES.xlsx (71.1 Ko)] // République du Bénin Institut National de la Statistique et de l’Analyse Economique</ref> | | {{Байрақ|Әзірбайжан}} | {{formatnum:9593000}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 9593000 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref> [http://www.stat.gov.az/news/?id=2690 АзСтат]</ref> | | {{Байрақ|Бурунди}} | {{formatnum:11178921}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 11178921 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Аустрия}} | {{formatnum:8579747}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 8579747 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.statistik.at/web_de/statistiken/menschen_und_gesellschaft/bevoelkerung/bevoelkerungsstand_und_veraenderung/bevoelkerung_zu_jahres-_quartalsanfang/023582.html STATISTIK AUSTRIA]</ref> | | {{Байрақ|Оңтүстік Судан}} | {{formatnum:11892934}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 11892934 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://southsudaninfo.net/wp-content/uploads/reference_library/reports/5th_sudan_census26_april_2009.pdf переписи 2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130520025735/http://southsudaninfo.net/wp-content/uploads/reference_library/reports/5th_sudan_census26_april_2009.pdf |date=2013-05-20 }} —  8 260 490 чел.</ref> | | {{Байрақ|Біріккен Араб Әмірліктері}} | {{formatnum:9156963}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 9156963 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Израиль}} | {{formatnum:8412000}} | {{~|2015-03-31}} 7 қыркүйек 2015 | {{#expr: 8334000 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://cbs.gov.il/reader/?MIval=cw_usr_view_Folder&ID=141 The Central Bureau of Statistics of Israel — Official estimate]</ref> | | {{Байрақ|Швейцария}} | {{formatnum:8236600}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 8236600 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/news/medienmitteilungen.html?pressID=10118 Statistik Schweiz]</ref> | | {{Байрақ|Тәжікстан}} | {{formatnum:8398200}} | {{~|2015-01-04}} 1 сәуір 2015 | {{#expr: 8398200/ 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.stat.tj/ru/img/ac60942ab6214b265c9c9421f84375f0_1435151744.pdf Продовольственная безопасность и бедность №1 2015] - с. 37</ref> | | {{Байрақ|Гондурас}} | {{formatnum:8725111}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 8725111 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.ine.gob.hn/index.php/datos-y-estadisticas/estadisticas-sociales-y-demograficas/indicadores-demograficos-3?download=105:resumen-de-la-proyeccion-de-la-poblacion-de-honduras-total-2001-2015 Annual official estimate]</ref><ref>[http://www.ine.gob.hn/drupal/node/205 Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101017031001/http://www.ine.gob.hn/drupal/node/205 |date=2010-10-17 }}</ref> | | {{Байрақ|Болгария}} | {{formatnum:7202198}} | {{~|2014-12-31}} 31 желтоқсан 2014 | {{#expr: 7202198 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.nsi.bg/bg/content/2975/население-по-области-общини-местоживеене-и-пол Национальный статистический институт Болгарии]</ref> | | {{Байрақ|Папуа — Жаңа Гвинея}} | {{formatnum:7619321}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 7619321 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Гонконг}} ([[Қытай Халық Республикасы|ҚХР]]) | {{formatnum:7264100}} | {{~|2014-12-31}} 31 желтоқсан 2014 | {{#expr: 7264100 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://www.censtatd.gov.hk/hong_kong_statistics/statistics_by_subject/index.jsp?subjectID=1&charsetID=2&displayMode=T Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070609015356/http://www.censtatd.gov.hk/hong_kong_statistics/statistics_by_subject/index.jsp?subjectID=1&charsetID=2&displayMode=T |date=2007-06-09 }}</ref> | | {{Байрақ|Сербия}}<ref>Не включая [[Республика Косово|Косово]]. С учётом автономного края [[Косово және Метохия]] по оценке ООН на 1 шілде 2015 ж. —  {{formatnum:9424030}} человек</ref> | {{formatnum:7114393}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 7114393 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[http://webrzs.stat.gov.rs/WebSite/Public/PageView.aspx?pKey=2 Република Србија: Републички завод за статистику] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151225081855/http://webrzs.stat.gov.rs/WebSite/Public/PageView.aspx?pKey=2 |date=2015-12-25 }}</ref> | | {{Байрақ|Иордания}} | {{formatnum: {{#expr: (61130+3.72*{{Age in days|2010|12|31}}) round 0}}00}} | {{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr: (6113000+372* {{Age in days|2010|12|31}}) / 7137577750 * 100 round 3}}% | Санаушы<ref>[http://www.dos.gov.jo/dos_home_e/main/index.htm Official population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120117225318/http://www.dos.gov.jo/dos_home_e/main/index.htm |date=2012-01-17 }}</ref> | | {{Байрақ|Того}} | {{formatnum:7304578}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 7304578 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Парагвай}} | {{formatnum:7003404}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 7003404 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.dgeec.gov.py/Publicaciones/Biblioteca/NACIONAL/Proyeccion_Nacional.pdf Official proyeccion estimate]</ref> | | {{Байрақ|Лаос}} | {{formatnum:6693300}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 6693300 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.nsc.gov.la/Statistics/Selected%20Statistics/Population.htm Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120517150036/http://www.nsc.gov.la/Statistics/Selected%20Statistics/Population.htm |date=2012-05-17 }}</ref> | | {{Байрақ|Эритрея}} | {{formatnum:5227791}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 5227791 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Сальвадор}} | {{formatnum:6126583}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 6126583 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Ливия}} | {{formatnum:6278438}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 6278438 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Сьерра-Леоне}} | {{formatnum:6453184}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 6453184 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Никарагуа}} | {{formatnum:6198154}} | {{~|2014-06-30}} 30 маусым 2014 | {{#expr: 6198154 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.bcn.gob.ni/publicaciones/periodicidad/anual/nicaragua_cifras/nicaragua_cifras.pdf Official estimate]</ref><ref>[http://www.inide.gob.ni/estadisticas/sociodemograficas.htm Official estimate]</ref> | | {{Байрақ|Қырғызстан}} | {{formatnum:5954500}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 5954500/7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://stat.kg/media/monthlyreview/483d7d55-5a96-4b8b-b039-324559e34387.pdf Нацстатком Киргизии]</ref> | | {{Байрақ|Дания}}<ref>без учёта [[Гренландия|Гренландии]] және [[Фареры|Фарер]]</ref> | {{formatnum:5668743}} | {{~|2015-04-01}} 1 сәуір 2015 | {{#expr: 5668743 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.dst.dk/en/Statistik/emner/befolkning-og-befolkningsfremskrivning/folketal.aspx Population at the first day of the quarter (население в 1-й день квартала)] Statistics Denmark (статистика Дании)</ref> | | {{Байрақ|Финляндия}}<ref name="n9">Включая [[Аланд аралдары]]</ref> | {{formatnum: 5471753 }} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 5471753 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://vrk.fi/default.aspx?docid=8803 Population Register Centre of Finland]</ref> | | {{Байрақ|Словакия}} | {{formatnum:5421349}} | {{~|2014-12-31}} 31 желтоқсан 2014 | {{#expr: 5421349 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://slovak.statistics.sk/wps/portal/ext/themes/demography/population/news/!ut/p/b1/hdHLkqIwFAbgZ-kHsAkJEFyGq0gI9-umixZRUBscENSnH6erZzFT1W12qfpO5fx_uILLuOKjnJpdOTbdR3n8cy-kNx9bsqLwBACFImCt7ZCtVAOasfgA-QOAbw4B_87LLNCBFRHPDNYCD4S_86pJVgKmAMjUFIFFVnGw9BECBD17P-WyNr8qWufsdKLUM1pp4_GXkouLPYMk6-P8QJtVj-EkkcMicjf3Lt3Ie55fZ154kCe6SwrDzTft3UVVFjudGwOcTnNTbEZh1OfqsNL22nJh0cXNnxcmsW-l9msAbHeVTuMGOVQ_9O_yKCpWhOsSZXjrQdFMtvrLV7Yfwj_NVnySn9r5BD_V_98HKAkEFmYBb_u-acf4CxihB8lSMFUtcI3HkiqUQypBYEpPAOC_APF9P6RJAswEPgDiTcDi-JFKegIiiWOr7rTl8gfD3_bBYy7iMiC8he2tt-6He9CC6zqMJeBo_vzYgw5tlLDIsKMqYWFbeCCGV0cjiLUEOnQ7R8zzqiSIFaIY4Zim3JormvfT67w5vYJXLGOAMJYFKCwlESEuaTeCqHdrolvZHiBfiJrhnJvvF1KoQyGZu3xdlmVyvFDUqd20PGLRZbVXO7KvWxf1TstEu_SWo2UMHRyoOLNPyvxijemBVJ4xecMEvWMaa6YRnrKLH2w8pQotUThRkLhhWTKZiOkVI_Ps9u6FVZV9XjTbyUjPBijzsB_U2zxT--yiD2fgmySHb5HWdXsn5rEHu7KyA50OA9SnuunFFeuqsa9b-AZZPcj-ywvXn-J4olKgB3qtZXfyGxBM9u8!/dl4/d5/L2dJQSEvUUt3QS80SmtFL1o2X1E3SThCQjFBMDhCVjIwSTdOUjFLUVFHSzE0/ Štatistický úrad Slovenskej republiky (ŠÚ SR)] ([http://slovak.statistics.sk/ExportPdf2/PdfExportSrvlt?Document=9974a472-145a-458f-a064-b28d926f77b7 .pdf])</ref> | | {{Байрақ|Сингапур}} | {{formatnum:5469724}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 5469724 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.singstat.gov.sg/statistics/latest-data#14 Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151129094649/http://www.singstat.gov.sg/statistics/latest-data#14 |date=2015-11-29 }} ([http://www.singstat.gov.sg/docs/default-source/default-document-library/statistics/browse_by_theme/population/time_series/pop2014.xls .xls])</ref> | | {{Байрақ|Түрікменстан}} | {{formatnum:5373502}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 5373502 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Ливан}} | {{formatnum:5850743}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 5850743 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Норвегия}}<ref name="n10">Включая [[Шпицберген]] (2 701) және [[Ян-Майен]]</ref> | {{formatnum:{{#expr: 48582 + 1.72 * {{Age in days|2010|1|1}} round 0}}00}} <!--AUTOUPDATES DAILY at 00:00 UTC, Norway pop clock adds 172 people per day --> | {{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr: (4858200 + 172 * {{Age in days|2010|1|1}}) / 7137577750 * 100 round 3}}% | Санаушы<ref>[http://www.ssb.no/english/subjects/02/befolkning_en/ Official Norwegian Population clock]</ref> | | {{Байрақ|Коста-Рика}} | {{formatnum:4773130}} | {{~|2014-06-30}} 30 маусым 2014 | {{#expr: 4773130 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.inec.go.cr/Web/Home/pagPrincipal.aspx Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120327062704/http://www.inec.go.cr/Web/Home/pagPrincipal.aspx |date=2012-03-27 }}</ref> | | {{Байрақ|Орталық Африка Республикасы}} | {{formatnum:4900274}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 4900274 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Ирландия}} | {{formatnum:4609600}} | {{~|2014-04-01}} 1 сәуір 2014 | {{#expr: 4609600 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.cso.ie/en/releasesandpublications/er/pme/populationandmigrationestimatesapril2014/ Центральная статистическая служба Ирландии]</ref> | | {{Байрақ|Конго Республикасы}} | {{formatnum:4620330}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 4620330 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | ''{{Байрақ|Палестина}}''<ref>[[частично признанное государство]] [[Государство Палестина|Палестина]] (4,550,368 человек [http://www.pcbs.gov.ps/site/881/default.aspx#Population в 2014 ж.]) включает [[Иордан батыс жағалауы]] (2,790,331 человек [http://www.pcbs.gov.ps/site/881/default.aspx#Population в 2014 ж.]) и [[Сектор Газа]] (1,760,037 [http://www.pcbs.gov.ps/site/881/default.aspx#Population в 2014 ж.])</ref> | {{formatnum:4550368}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 4550368 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.pcbs.gov.ps/site/881/default.aspx Population Official estimate]</ref> | | {{Байрақ|Жаңа Зеландия}} | {{formatnum: {{#expr: (44150+1*{{Age in days|2011|6|30}}) round 0}}00}} | {{~|{{ #time: c}}}}{{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr: (4415000+100* {{Age in days|2011|6|30}}) / 7137577750 * 100 round 3}}% | Санаушы<ref>[http://www.stats.govt.nz/methods_and_services/population_clock.aspx Official New Zealand Population clock]</ref> | | {{Байрақ|Либерия}} | {{formatnum:4503438}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 4503438 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.worldbank.org/en/country/liberia Liberia Home<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> | | {{Байрақ|Хорватия}} | {{formatnum:4225316}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 4225316 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref name="ES"/> | | {{Байрақ|Оман}} | {{formatnum:4088690}} | {{~|2014-12-10}} 10 желтоқсан 2014 | {{#expr: 4088690 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.ncsi.gov.om/NCSI_website/ Weekly official estimate]</ref> | | {{Байрақ|Босния және Герцеговина}}<ref>В том числе 2.371.603 жителей в [[Федерация Боснии және Герцеговины|Федерации БиГ]]; 1.326.991 жителей в [[Республика Сербская|Республике Сербской]] и 93.028 человек в [[Брчко (округ)|округе Брчко]] —  по данным [http://www.bhas.ba/obavjestenja/Preliminarni_rezultati_bos.pdf переписи населения по состоянию на 5 қазан 2013 ж.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181123135507/http://www.bhas.ba/obavjestenja/Preliminarni_rezultati_bos.pdf |date=2018-11-23 }}</ref> | {{formatnum:3791622}} | {{~|2013-10-05}} 5 қазан 2013 | {{#expr: 3791622 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Халық санағы<ref>[http://www.bhas.ba/obavjestenja/Preliminarni_rezultati_bos.pdf Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181123135507/http://www.bhas.ba/obavjestenja/Preliminarni_rezultati_bos.pdf |date=2018-11-23 }}</ref> | | {{Байрақ|Грузия}}<ref name="n11">Не включая [[Абхазия|Абхазию]] (240 705, Халық санағы 2011 ж.) и [[Оңтүстік Осетия|Южную Осетию]] (51 547, Бағалау 2013)</ref> | {{formatnum:3729500}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 3729500 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=473&lang=eng National Statistics Office of Georgia]</ref> | $ | {{Байрақ|Пуэрто-Рико}} ([[АҚШ]]) | {{formatnum:3548397}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 3548397 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.census.gov/popest/data/index.html Official estimate]</ref> | | {{Байрақ|Мавритания}} | {{formatnum:3545620}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 3545620 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.ons.mr/doc/publication/Projectionpopulation.pdf Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150925151255/http://www.ons.mr/doc/publication/Projectionpopulation.pdf |date=2015-09-25 }}</ref> | | {{Байрақ|Молдова}}<ref name="n12">Не включая [[Приднестровье]] (555 347, Халық санағы 2005 ж.)</ref> | {{formatnum:3555200}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 3555200 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.statistica.md/newsview.php?l=ru&idc=168&id=4678&parent=0 Численность постоянного населения Республики Молдова на 1 қаңтар 2015 ж., в территориальном разрезе] // [http://www.statistica.md/index.php?l=ru Национальное бюро статистики Республики Молдова]</ref> | | {{Байрақ|Кувейт}} | {{formatnum:3892115}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 3892115 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Панама}} | {{formatnum:3713312}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 3713312 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[https://www.contraloria.gob.pa/INEC/Archivos/P2381Boletin9.pdf Official estimate]</ref> | | {{Байрақ|Уругвай}} | {{formatnum:3415866}} | {{~|2015-06-30}} 30 маусым 2015 | {{#expr: 3415866 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.ine.gub.uy/banco%20de%20datos/soc_proyecciones/totpais_ambos.xls Uruguay: poblacion total de ambos sexos proyectada segun departamento de residencia habitual] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091114215413/http://www.ine.gub.uy/banco%20de%20datos/soc_proyecciones/totpais_ambos.xls |date=2009-11-14 }}</ref> | | {{Байрақ|Армения}} | {{formatnum:3010600}} | {{~|2014-12-31}} 31 желтоқсан 2014 | {{#expr: 3010600 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.armstat.am/ru/?nid=126&id=19001&submit=Search Национальная статистическая служба Республики Армения]</ref> | | {{Байрақ|Моңғолия}} | {{formatnum:2966294}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 2966294 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://en.nso.mn/ National Statistical Office of Mongolia<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> | | {{Байрақ|Литва}} | {{formatnum:2898062}} | {{~|2015-09-01}} 1 қыркүйек 2015 | {{#expr: 2898062 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://osp.stat.gov.lt/en/statistiniu-rodikliu-analize?portletFormName=visualization&hash=ed31cbb8-93dd-4677-92f4-8c2c620b8111 Литстат]</ref> | | {{Байрақ|Ямайка}} | {{formatnum:2930050}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 2930050 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://statinja.gov.jm/population.aspx Official estimate]</ref> | | {{Байрақ|Албания}} | {{formatnum:2893005}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 2893005 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.instat.gov.al/en/publications/press-releases/press-release-population-of-albania-1-january-2015.aspx Институт статистики Республики Албания] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150224224626/http://www.instat.gov.al/en/publications/press-releases/press-release-population-of-albania-1-january-2015.aspx |date=2015-02-24 }}</ref> | | {{Байрақ|Намибия}} | {{formatnum:2458830}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 2458830 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Катар}} | {{formatnum:2269672}} | {{~|2014-11-30}} 30 қараша 2014 | {{#expr: 2269672 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.qsa.gov.qa/eng/PopulationStructure.htm Monthly official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121130220032/http://www.qsa.gov.qa/eng/PopulationStructure.htm |date=2012-11-30 }}</ref> | | {{Байрақ|Лесото}} | {{formatnum:2135022}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 2135022 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Словения}} | {{formatnum:{{#expr: (205249.6+1.8*{{Age in days|2011|7|1}}) round 0}}0}} | {{~|{{ #time: c}}}}{{~|{{ #time: c}}}} {{ #time: j xg Y}} | {{#expr: (2052496+18* {{Age in days|2011|7|1}})/ 7137577750*100 round 3}}% | Санаушы<ref>[http://www.stat.si/eng/tema_demografsko_prebivalstvo.asp Official population clock]</ref> | | {{Байрақ|Македония}} | {{formatnum:2069172}} | {{~|2014-12-31}} 31 желтоқсан 2014 | {{#expr: 2069172 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.stat.gov.mk/ Государственная служба статистики Республики Македония]</ref> | | {{Байрақ|Ботсвана}} | {{formatnum:2262485}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 2262485 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Латвия}} | {{formatnum:1977100}} | {{~|2015-09-01}} 1 қыркүйек 2015 | {{#expr: 1977100 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.csb.gov.lv/en/statistikas-temas/population-key-indicators-30624.html Латстат] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130628214416/http://www.csb.gov.lv/en/statistikas-temas/population-key-indicators-30624.html |date=2013-06-28 }}</ref> | | {{Байрақ|Гамбия}} | {{formatnum:1990924}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 1990924 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | ''{{Байрақ|Косово}}''<ref name="n6">[[Частично признанное государство]]</ref> | {{formatnum:1816891}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 1816891 / 7137577750 * 100 round 2}}% | Бағалау<ref>[https://ask.rks-gov.net/ENG/publikimet/doc_download/1126-kosovo-population-projection-2011-2061 Агентство статистики Республики Косово] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151018171339/http://ask.rks-gov.net/ENG/publikimet/doc_download/1126-kosovo-population-projection-2011-2061 |date=2015-10-18 }}</ref><!-- <ref>[https://ask.rks-gov.net/ENG/pop/tables Агентство статистики Республики Косово] ([https://ask.rks-gov.net/images/files/Popullsia%20e%20kosoves%20e%20vlersuar%202013.xls xls])</ref>--> | | {{Байрақ|Гвинея-Бисау}} | {{formatnum:1844325}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 1844325 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Габон}} | {{formatnum:1725292}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 1725292 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Эстония}} | {{formatnum:1313271}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 1313271 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.stat.ee/main-indicators Эстстат] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121123153505/http://www.stat.ee/main-indicators |date=2012-11-23 }}</ref> | | {{Байрақ|Тринидад және Тобаго}} | {{formatnum:1360088}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 1360088 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Маврикий}}<ref name="n13">Включая острова [[Агалега]], [[Родригес аралы|Родригес]] және [[Каргадос-Карахос]]</ref> | {{formatnum:1261208}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 1261208 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[https://archive.today/20140827165459/http://statsmauritius.gov.mu/English/StatsbySubj/Pages/Population-Jan-June-2014.aspx Official estimate]([http://statsmauritius.gov.mu/English/StatsbySubj/Pages/Population-Jan-June-2014.aspx .mu])</ref> | | {{Байрақ|Бахрейн}} | {{formatnum:1316500}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 1316500 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.cio.gov.bh/cio_ara/English/Publications/Statistical%20Abstract/ABS2011/CH2/2013%2012%2019%20Bahrain%20%20Population%20Projections.pdf Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170206163647/http://www.cio.gov.bh/cio_ara/English/Publications/Statistical%20Abstract/ABS2011/CH2/2013%2012%2019%20Bahrain%20%20Population%20Projections.pdf |date=2017-02-06 }}</ref> <!-- <ref>[http://www.cio.gov.bh/CIO_ARA/English/Publications/Census/2011%2009%2018%20Final%20English%20Census%202010%20Summary%20%20Results%20-%20Review%201.pdf Census result]</ref>--> | | {{Байрақ|Эсватини}} | {{formatnum:1286970}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 1286970 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Шығыс Тимор}} | {{formatnum:1212107}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 1212107 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.statistics.gov.tl Официальная Бағалау]</ref> | | {{Байрақ|Джибути}} | {{formatnum:887861}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 887861 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Фиджи}} | {{formatnum:892145}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 892145 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Кипр}}<ref>Не включая [[Северный Кипр]] (265 100, Халық санағы 2006 ж.)</ref> | {{formatnum:847000}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 847000 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref name="ES"/> | $ | {{Байрақ|Реюньон}} ([[Франция]]) | {{formatnum:844994}} | {{~|2014-01-01}} 1 қаңтар 2014 | {{#expr: 844994 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=24&ref_id=poptc02101 Évolution de la population au 1er janvier 2014 La Reunion] (INSEE)</ref> | | {{Байрақ|Бутан}} | {{formatnum:774830}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 774830 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Экваторлық Гвинея}} | {{formatnum:845060}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | {{#expr: 845060 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>Официальные итоги переписи населения 2001 года определили численность населения страны в 1 015 000 человек, но более надёжным является Бағалау численности в 500 000 жителей ([http://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2002/18181.htm см.]), с официальными данными переписи можно ознакомиться [http://www.dgecnstat-ge.org/Datos/estructurales/Poblacion.htm здесь].</ref> | | {{Байрақ|Гайана}} | {{formatnum:801623}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 801623 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.statisticsguyana.gov.gy/pubs/Guyana_Population_Projections_2005-2025.pdf Guyana Population Projections] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170202031300/http://www.statisticsguyana.gov.gy/pubs/Guyana_Population_Projections_2005-2025.pdf |date=2017-02-02 }} (Medium Variant Projections)</ref> | | {{Байрақ|Коморлар}}<ref name="n15">Исключая остров [[Майотта|Маоре (Майотта)]]</ref> | {{formatnum:784745}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 784745 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://comoros.africadata.org/fr/DataAnalysis Comoros portail de donnees] Информационный портал Комор</ref> | | {{Байрақ|Черногория}} | {{formatnum:621518}} | {{~|2014-01-01}} 1 қаңтар 2014 | {{#expr: 621518 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.monstat.org/userfiles/file/demografija/STOPE%20%202013%2027_09_.pdf Procjene stanovništva i demografski indikatori, 2013. godina] (Оценки населения и демографические показатели, 2013)</ref> | | {{Байрақ|Батыс Сахара}} | {{formatnum:572540}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 572540 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Соломон аралдары}} | {{formatnum:583591}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 583591 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Макао}} ([[Қытай Халық Республикасы|ҚХР]]) | {{formatnum:640700}} | {{~|2015-03-31}} 31 наурыз 2015 | {{#expr: 640700 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.dsec.gov.mo/default.aspx?lang=en-US Macau Statistics and Census Service]</ref> | | {{Байрақ|Люксембург}} | {{formatnum:562958}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 562958 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref name="ES"/> | | {{Байрақ|Суринам}} | {{formatnum:542975}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 542975 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Кабо-Верде}} | {{formatnum:520502}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 520502 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Мальта}} | {{formatnum:429344}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 429344 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref name="ES"/> | | {{Байрақ|Бруней}} | {{formatnum:423188}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 423188 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Гваделупа}} ([[Франция]]) | {{formatnum:403750}} | {{~|2014-01-01}} 1 қаңтар 2014 | {{#expr: 403750 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=26&ref_id=poptc02101 Évolution de la population au 1er janvier 2014 Guadeloupe] (INSEE)</ref> | $ | {{Байрақ|Мартиника}} ([[Франция]]) | {{formatnum:381326}} | {{~|2014-01-01}} 1 қаңтар 2014 | {{#expr: 381326 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=23&ref_id=poptc02101 Évolution de la population au 1er janvier 2014 Martinique] (INSEE)</ref> | | {{Байрақ|Багам аралдары}} | {{formatnum:388019}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 388019 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Мальдив Республикасы}} | {{formatnum:363657}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 363657 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Белиз}} | {{formatnum:360838}} | {{~|2014-09-30}} 30 қыркүйек 2014 | {{#expr: 360838 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.sib.org.bz/ Official estimate]</ref> | | {{Байрақ|Исландия}} | {{formatnum:329100}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 329100 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref name="ES"/> | | ''{{Байрақ|Солтүстік Кипр}}''<ref name="n6" /> | {{formatnum:294906}} | {{~|2011-12-04}} 4 желтоқсан 2011 | {{#expr: 294906 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Халық санағы<ref>http://www.devplan.org/Nufus-2011/nufus%20son_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130927104440/http://www.devplan.org/Nufus-2011/nufus%20son_.pdf |date=2013-09-27 }}</ref> | $ | {{Байрақ|Француз Полинезиясы}} ([[Франция]]) | {{formatnum:282764}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 282764 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Барбадос}} | {{formatnum:284215}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 284215 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Жаңа Каледония}} ([[Франция]]) | {{formatnum:268767}} | {{~|2014-08-26}} 26 тамыз 2014 | {{#expr: 268767 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Халық санағы<ref>[http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions Le recensement de la population en Nouvelle-Calédonie 2014] ISEE Nouvelle-Calédonie</ref> | | {{Байрақ|Вануату}} | {{formatnum:264652}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 264652 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | ''{{Байрақ|Абхазия}}''<ref name="n6" /> | {{formatnum:240705}} | {{~|2011-02-28}} 28 ақпан 2011 | {{#expr: 240705 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Халық санағы<ref>[http://apsnypress.info/news/5084.html Official census] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120209185131/http://apsnypress.info/news/5084.html |date=2012-02-09 }}</ref> | $ | {{Байрақ|Француз Гвианасы}} ([[Франция]]) | {{formatnum:250377}} | {{~|2014-01-01}} 1 қаңтар 2014 | {{#expr: 250377 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=25&ref_id=poptc02101 Évolution de la population au 1er janvier 2014 Guyane] (INSEE)</ref> | $ | {{Байрақ|Майотта}} ([[Франция]])| {{formatnum:240015}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 240015 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Самоа}} | {{formatnum:193228}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 193228 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Гуам}} ([[АҚШ]])| {{formatnum:169885}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 169885 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Сент-Люсия}} | {{formatnum:184999}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 184999 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Сан-Томе және Принсипи}} | {{formatnum:190344}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 190344 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Кюрасао}} ([[Нидерланд|Нид.]]) | {{formatnum:149679}} | {{~|2011-03-26}} 26 наурыз 2011 | {{#expr: 149679 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Халық санағы<ref>[http://www.citypopulation.de/Curacao.html 2011 census]</ref> | | {{Байрақ|Микронезия}} | {{formatnum:104460}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 104460 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Сент-Винсент және Гренадиндер}} | {{formatnum:109462}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 109462 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Америкалық Вирджин аралдары}} | {{formatnum:106291}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 106291 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Аруба}} ([[Нидерланд|Нид.]])| {{formatnum:103889}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 103889 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Гренада}} | {{formatnum:106825}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 106825 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Тонга}} | {{formatnum:106170}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 106170 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Кирибати}} | {{formatnum:112423}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 112423 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Антигуа және Барбуда}} | {{formatnum:91818}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 91818 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{flagicon|Jersey}} [[Джерси (арал)]] ([[Ұлыбритания|Брит.]]) | {{formatnum:97857}} | {{~|2011-03-27}} 27 наурыз 2011 | {{#expr: 97857 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.citypopulation.de/Jersey.html Estimate]</ref> | | {{Байрақ|Сейшель аралдары}} | {{formatnum:96471}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 96471 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{flagicon|Isle of Man}} [[Мэн аралы]] ([[Ұлыбритания|Брит.]])| {{formatnum:87780}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 87780 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Андорра}} | {{formatnum:76098}} | {{~|2013-07-01}} 1 шілде 2013 | {{#expr: 76098/ 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.estadistica.ad/serveiestudis/web/banc_dades4.asp?lang=1&codi_tema=2&codi_divisio=8&codi_subtemes=8 Estadistica] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170525074953/http://www.estadistica.ad/serveiestudis/web/banc_dades4.asp?lang=1&codi_tema=2&codi_divisio=8&codi_subtemes=8 |date=2017-05-25 }}</ref> | $ | [[Американдық Самоа]] ([[АҚШ]]) | {{formatnum:55538}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 55538 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Доминика}} | {{formatnum:72680}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 72680 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Бермуд аралдары}} ([[Ұлыбритания|Брит.]]) | {{formatnum:62004}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 62004 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Солтүстік Мариан аралдары}} ([[АҚШ]]) | {{formatnum:55070}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 55070 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Гернси}} ([[Ұлыбритания|Брит.]]) | {{formatnum:63085}} | {{~|2012-03-31}} 31 наурыз 2012 | {{#expr: 63085 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/vitstats/serATab2.pdf Series A, Table 2]</ref> | $ | {{Байрақ|Гренландия}} ([[Дания]]) | {{formatnum:56186}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 56186 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Кайман аралдары}} ([[Ұлыбритания|Брит.]]) | {{formatnum:59967}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 59967 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Маршалл аралдары}} | {{formatnum:52993}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 52993 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Сент-Китс және Невис}} | {{formatnum:55572}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 55572 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау | | ''{{Байрақ|Оңтүстік Осетия}}''<ref name="n6" /> | {{formatnum:51547}} | {{~|2013-01-01}} 1 қаңтар 2013 | {{#expr: 51547 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.mid.ru/bdomp/ns-reuro.nsf/348bd0da1d5a7185432569e700419c7a/be2d70933881fb75c32579270040e8a1!OpenDocument Официальная Бағалау]</ref> | $ | {{Байрақ|Фарер аралдары}} ([[Дания]]) | {{formatnum:48599}} | {{~|2014-10-01}} 1 қазан 2014 | {{#expr: 48599 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.hagstova.fo/fo Official statistics of the Faroe Islands]</ref> | $ | {{Байрақ|Синт-Мартен}} ([[Нидерланд|Нид.]]) | {{formatnum:37224}} | {{~|2014-02-01}} 1 ақпан 2014 | {{#expr: 37224 / 7137577750 * 100 round 3}}% | Бағалау<ref>[http://www.citypopulation.de/SintMaarten.html Official estimate]</ref> | $ | {{Байрақ|Туркс пен Кайкос}} ([[Ұлыбритания|Брит.]]) | {{formatnum:34339}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 34339 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Сен-Мартен}} ([[Франция]]) | {{formatnum:35742}} | {{~|2012-01-01}} 1 қаңтар 2012 | {{#expr: 35742 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау<ref name="фр.2012">[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/france-departements.asp?annee=2012 Populations légales 2012 des départements et des collectivités d'outre-mer (Elles ont pour date de référence statistique le 1er janvier 2012)] INSEE</ref> | | {{Байрақ|Лихтенштейн}} | {{formatnum:37369}} | {{~|2015-01-01}} 1 қаңтар 2015 | {{#expr: 37369 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау<ref name="ES"/> | | {{Байрақ|Монако}} | {{formatnum:37731}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 37731 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Сан-Марино}} | {{formatnum:31781}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 31781 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Гибралтар}} ([[Ұлыбритания|Брит.]]) | {{formatnum:32734}} | {{~|2013-07-01}} 1 шілде 2013 | {{#expr: 32734 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау<ref>[https://www.gibraltar.gov.gi/images/stories/PDF/statistics/2014/Abstract_of_Statistics_2013.pdf Official estimate]</ref> | $ | {{Байрақ|Аланд аралдары}} ([[Финляндия]]) | {{formatnum:28666}} | {{~|2013-12-31}} 31 желтоқсан 2013 | {{#expr: 28666 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау<ref>[http://www.asub.ax/start.con?iLan=2 Official estimate]</ref> | $ | {{Байрақ|Британдық Вирджин аралдары}} ([[Ұлыбритания|Брит.]]) | {{formatnum:30117}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 30117 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Бонэйр, Синт-Эстатиус және Саба}} ([[Нидерланд|Нид.]]) | {{formatnum:24279}} | {{~|2014-01-01}} 1 қаңтар 2014 | {{#expr: 24279 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау<ref>[http://www.citypopulation.de/NedAntillen.html Official estimate]</ref> | | {{Байрақ|Палау}} | {{formatnum:21291}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 21291 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Кук аралдары}} ([[Жаңа Зеландия|Жаңа Зел.]]) | {{formatnum:20833}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 20833 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Ангилья}} ([[Ұлыбритания|Брит.]]) | {{formatnum:14614}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 14614 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Уоллис және Футуна}} ([[Франция]]) | {{formatnum:13151}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 13151 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Науру}} | {{formatnum:10222}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 10222 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау | | {{Байрақ|Тувалу}} | {{formatnum:9916}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 9916 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Сен-Бартелеми}} ([[Франция]]) | {{formatnum:9131}} | {{~|2012-01-01}} 1 қаңтар 2012 | {{#expr: 9131 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау<ref name="фр.2012"/> | $ | {{Байрақ|Сен-Пьер және Микелон}} ([[Франция]]) | {{formatnum:6069}} | {{~|2012-01-01}} 1 қаңтар 2012 | {{#expr: 6069 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау<ref name="фр.2012"/> | $ | {{Байрақ|Монтсеррат}} ([[Ұлыбритания|Брит.]]) | {{formatnum:5125}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 5125 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Әулие Елена аралы}} | {{formatnum:3961}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | {{#expr: 3961 / 7137577750 * 100 round 4}}% | Бағалау | $ | {{Байрақ|Фолкленд аралдары}}<ref>или [[Мальвин аралдары]] - оспаривается [[Аргентина|Аргентиной]]</ref> ([[Ұлыбритания|Брит.]]) | {{formatnum:2903}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | 0.00005 % | Бағалау | $ | {{Байрақ|Шпицберген}} ([[Норвегия]]) | {{formatnum:2575}} | {{~|2014-07-01}} 1 шілде 2014 | 0.00005 % |Бағалау<ref>[http://www.citypopulation.de/Svalbard.html Official estimate]</ref> | $ | {{Байрақ|Норфолк аралы}} ([[Аустралия]]) | {{formatnum:2302}} | {{~|2011-08-09}} 9 тамыз 2011 | 0.00005 % | Халық санағы<ref>[http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/Norfolk_Island/report.pdf 2011 census] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303200110/http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/Norfolk_Island/report.pdf |date=2016-03-03 }}</ref> | $ | {{Байрақ|Ниуэ}} ([[Жаңа Зеландия|Жаңа Зел.]]) | {{formatnum:1610}} | {{~|2015-07-01}} 1 шілде 2015 | 0.00003 % | Бағалау | $ | {{Байрақ|Токелау}} ([[Жаңа Зеландия|Жаңа Зел.]]) | {{formatnum:1383}} | {{~|2013-12-06}} 6 желтоқсан 2013 | 0.00005 % | Халық санағы<ref>[http://www.citypopulation.de/Tokelau.html Census 2013]</ref> | $ | {{Байрақ|Кристмас аралы}} ([[Аустралия]]) | {{formatnum:2072}} | {{~|2011-08-09}} 9 тамыз 2011 | 0.00003 % | Халық санағы<ref name="avtsral">[http://www.citypopulation.de/Australia-Agglo.html Census 2011]</ref> | | {{Байрақ|Ватикан}} | {{formatnum:793}} | {{~|2011-03-01}} 1 наурыз 2011 | 0.00002 % | Бағалау<ref>[http://www.vaticanstate.va/IT/Stato_e_Governo/NoteGenerali/Popolazione.htm Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100408214552/http://www.vaticanstate.va/IT/Stato_e_Governo/NoteGenerali/Popolazione.htm |date=2010-04-08 }}</ref> | $ | {{Байрақ|Кокос (Килинг) аралдары}} ([[Аустралия]]) | {{formatnum:550}} | {{~|2011-08-09}} 9 тамыз 2011 | 0.00001 % | Халық санағы<ref name="avtsral" /> | $ | {{Байрақ|Питкэрн аралдары}} ([[Ұлыбритания|Брит.]]) | {{formatnum:56}} | {{~|2013-02-01}} 1 ақпан 2013 | 0.000002 % | Бағалау<ref>[http://www.citypopulation.de/Pitcairn.html Estimate]</ref> }} == Халықтың өсу қарқыны == * 1 миллиард - 1804 жылы * 2 миллиард - 1927 жылы (123 жылдан кейін) * 3 миллиард - 1960 жылы (33 жылдан кейін) * 4 миллиард - 1974 жылы (14 жылдан кейін) * 5 миллиард - 1987 жылы (13 жылдан кейін) * 6 миллиард - 12 қазан 1999 жыл (12 жылдан кейін) * 7 миллиард - 31 қазан 2011 жыл (12 жылдан кейін) == Қызықты мәліметтер == * Тізімдегі бірінші екі елде - [[Қытай]] мен [[Үндістан]]да әлем халқының 1/3-нен астамы өмір сүреді. * Тізімдегі алғашқы алты елде әлемдегі халықтың жартысы тұрады. * Алғашқы 15 елде шамамен 4,7 млрд адам өмір сүреді, бұл бүкіл [[Жер]] халқының 2/3 бөлігі болып табылады. == Тағы қараңыз == * [[Халықтың тығыздығы бойынша елдердің тізімі]] * [[Қала-миллионерлер саны бойынша елдердің тізімі]] * [[1900 жылғы әлем халқының саны]] * [[Әлемнің халықтарының саны (болжам)|Әлемнің халқының саны 2030, 2050, 2100 жылғы болжам бойынша]] * [[Халықтың саны бойынша Еуроодақ елдерінің тізімі]] * [[Ауданы бойынша елдер мен тәуелді аумақтар тізімі]] * [[Бір тілдегі халықтар санының тізімі]] * [[Ең халық көп шоғырланған мегаполистер]] * [[Жер халқының саны]] * [[Әлемдегі халықтың тарихы]] == Дереккөздер == {{дереккөздер|3}} == Сілтемелер == * [http://www.un.org/esa/population/publications/WPP2004/WPP2004_Volume3.htm United Nations Analytical Report for the 2004 revision of World Population Prospects] (the analytical report for the 2006 revision is not available online) — includes details of methodology and sources used for the population estimates above. {{ref-en}} * [http://demoscope.ru/weekly/app/popclock/popclock.php Санаушы населения России] * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html CIA. The World Factbook. Country Comparison: Population] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927165947/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html |date=2011-09-27 }}{{ref-en}} * [https://archive.is/20130105111924/http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&dat=32&srt=npan&col=aohdq World Gazetteer: World — profile of geographical entity including name variants]{{ref-en}} {{^|1em}}{{Елдер тізімі}} [[Санат:Елдерді демографиялық салыстыру|Халық саны|Ел тізімдері‎]] eua97kf8ukdbl5js0w7ojbck3nhsxjq 0 18020 3056134 2921791 2022-08-01T06:50:02Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Кент |атауы = Шахан |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min =49|lat_sec = 18 |lon_deg =72|lon_min = 39|lon_sec =21 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қарағанды облысы |кестедегі облыс =Қарағанды облысы |ауданы = Шахтинск қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Шахтинск қалалық әкімдігі |мекен түрі = кенттік әкімдігі |мекені = Шахан кенттік округі |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1950 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны = 8289 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шахан''' - [[Қарағанды облысы]] [[Шахтинск]] қалалық әкімдігіне қарайтын кент, [[Шахан кенттік округі]] орталығы. == Географиялық орны == [[Шерубайнұра]] өзенінің оң жағалауында, Шахтинск қаласынан солтүстікке қарай 12 км-дей, [[Қарағанды]] қаласының оңтүстік-батысында 35 км-дей жерде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 12 020 адам болса, [[2009 жыл]]ы 8289 адамды құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1950 жыл]]ы [[Қарағанды көмір бассейні|Қарағанды көмір алабы]]ның батыс қанатын игеруге байланысты қаланған.<ref>Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5</ref> == Кәсіпорындары == Кентте “Санно” ЖШС-і, су, электр энергиясымен қамтамасыз ететін “Арман” мемлекеттік кәсіпорны, Қарағанды аудан энергетика кәсіпорнының бөлімшесі, “Энергосервискомпания” ЖШС-і, 60-қа жуық шағын бизнес нышандары жұмыс істейді. == Инфрақұрылымы == Кентте 2 мектеп, балабақша, кітапхана, мәдениет үйі, өнер мектебі, 2 емдеу мекемесі бар. Шахан Қарағанды, [[Абай қаласы|Абай]], [[Саран (қала)|Саран]], Шахтинск қалаларымен автомобиль жолдары арқылы байланысады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шахтинск қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Шахтинск қалалық әкімдігі елді мекендері]] sp787bcegxfy5n0tgrjtpvkdkzk5fkq 0 20259 3056069 2907182 2022-08-01T02:12:07Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Қазақстан ауданы |ауданның атауы = Уәлиханов ауданы |елтаңба = |елтаңба аты = |карта = Ualikhanov District Kazakhstan.png |әкімшілік бірліктің картасы = |lat_dir = N |lat_deg = 53 |lat_min = 38 |lat_sec = |lon_dir = E |lon_deg = 72 |lon_min = 20 |lon_sec = |облысы = Солтүстік Қазақстан облысы |құрылған уақыты = 1928 жыл |тұрғыны = 16 293<ref>[http://stat.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Солтүстік Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]</ref> |халық саны бойынша орны = |санақ жылы = 2019 |ұлттық құрамы = [[қазақтар]] (89,95%)<br /> [[орыстар]] (5,54%)<br /> [[украиндар]] (1,45%)<br /> [[татарлар]] (1,13%)<br /> [[немістер]] (0,95%)<br /> [[беларустар]] (0,34%)<br /> басқа ұлт өкілдері (0,66%).<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117233602/http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2013-01-17 }}</ref><ref name="пер.2019">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref> |жер аумағы = 12876,6 |жер аумағы бойынша орны = |тығыздығы = |телефон коды = +7 71542 |пошта индексі = |аудан орталығы = [[Кішкенекөл]] |ауылдық округтер саны = 11 |кенттік әкімдіктер саны = |қалалық әкімдіктер саны = |ауылдар саны = 27 |қалалар саны = |әкімдіктің мекенжайы = |әкімі = Төрегелдин Аман Жақсыбайұлы<ref>{{Cite web|url = http://www.ua.sko.kz/page.php?page=audan_akimi&lang=1|title = Аудан әкiмi|publisher = Солтүстік Қазақстан облысының Уәлиханов ауданы әкімінің ресми интернет-ресурсы|accessdate = 2016-12-04}}</ref> |сайты = http://www.ua.sko.kz/index.php }} '''Уәлиханов ауданы''' — [[Солтүстік Қазақстан облысы]]ның оңтүстiк-шығысында орналасқан әкімшілік бөлініс. Аудан [[1928 жыл|1928]] жылы "Қызылту ауданының" негiзiнде құрылған. Аумағы 12,88 мың шаршы км. Орталығы – [[Кішкенекөл]] ауылы, облыс орталығы [[Петропавл]] қаласымен аралығы – 340 км. == Географиялық орны, жер бедері == Аудан солтүстiгi мен солтүстiк-шығысында [[Ресей]] Федерациясының Омбы облысымен, шығысында [[Қазақстан]]ның [[Павлодар облысы|Павлодар]], оңтүстiгi мен оңтүстiк-шығысында [[Ақмола облысы|Ақмола]] облыстарымен, батысында [[Ақжар ауданы]]мен шектесiп, орманды дала зонасында орналасқан. Аумағының топырағының бедерi негiзiнен әдеттегi оңтүстiктiң қара топырағы болып келедi. Өсетін өсімдіктері боз, бетеге, жусан, сұлыбас, қамыс және т.б., кейде қайың мен көктерек тоғайлары мен бұталар кездеседі. Аудан бойымен [[Сілеті (өзен)|Сілеті]], Талдыбай, [[Қыздың қарасуы]], Семізбай және т.б. өзендер ағып өтеді. [[Сілетітеңіз]], [[Теке (көл)|Теке]], Кішкенекөл, Саржан, Қоңдыбай атаулы ірі көлдер бар. Теке көлінің су айнасының ауданы 260 км², минералдардың үлкен қоры болып табылады, күкіртті сутекті тұнбаларға бай. Теке көліне Ақсай және Талдысай өзендері құяды. == Халқы == Тұрғындары 16 293 адам ([[2019 жыл|2019]]). Ұлттық құрамы: [[қазақтар]] (89,95%), [[орыстар]] (5,54%), [[украиндар]] (1,45%), [[татарлар]] (1,13%), [[немістер]] (0,95%), [[беларустар]] (0,34%), басқа ұлт өкілдері (0,66%). == Әкімшілік бөлінісі == 27 елді мекен 11 ауылдық округтерге біріктірілген: * [[Амангелді ауылдық округі (Уәлиханов ауданы)|Амангелді ауылдық округі]] * [[Ақбұлақ ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ақбұлақ ауылдық округі]] * [[Ақтүйесай ауылдық округі]] * [[Бидайық ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Бидайық ауылдық округі]] * [[Көктерек ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Көктерек ауылдық округі]] * [[Кішкенекөл ауылдық округі]] * [[Қайрат ауылдық округі]] * [[Қарасу ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Қарасу ауылдық округі]] * [[Қаратерек ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Қаратерек ауылдық округі]] * [[Құлыкөл ауылдық округі]] * [[Телжан ауылдық округі]] == Аудан экономикасы (''<small>2009 жылдың қорытындылары</small>'') == Ауданда 2010 жылғы 1 қаңтарға 192 кәсiпорын тiркелген, оның iшiнде 2 - iрi, 12 - орта, 178 - шағын кәсiпорындар. Олардан 89 заңды тұлға мемлекеттiк меншiк нысанына, 103 - жеке меншiк нысанына жатады. Ауданда облыстың ауыл шаруашылығының жалпы өнiмiнiң 5,3%-ы өндiрiлген (12 612,2 млн.теңге). Өнеркәсiп кәсiпорындарымен (қаржылық емес корпорация секторы) 139,7 млн.теңгенiң өнiмi өндiрiлген, облыстағы үлесi 0,2%. Өнеркәсiп өнiмiнiң физикалық көлемiнiң индексi 135,3% құрайды. Бөлшек тауарайналымының көлемi (қоғамдық тамақтандырусыз) 151,3 млн.теңге сомасын құрайды. Тауарайналымның физикалық көлемiнiң индексi 75,1% құрады. 2009 жылдың басына аудан кәсiпорындарының негiзгi құрал-жабдықтары 8 163,7 млн.теңге сомасын құрап, тозу деңгейi 29,9% болды. Негiзгi капиталға салынған инвестиция көлемi 910,1 млн.теңге құрады. Пайдалануға 4,6 мың шаршы метр тұрғын үй берiлдi. Ауданның экономикасында 11,9 мың адам жұмыс iстейдi. Орташа айлық жалақы (кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын шағын кәсiпорындарсыз) өткен жылмен салыстырғанда 21,5% өсiп, 40 123 теңгенi құрады. Нақты жалақы 13,6% өстi. Орташа жан басына шағып есептегенде атаулы ақшалай табыс 21 995 теңге құрады. Орташа жан басына шаққандағы күн көрiстiң ең төменгi деңгейiнiң шамасы жыл аяғына 11 272 теңге құрады. == Тұлғалары == * [[Серік Негимов]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Қазақстан облысы}} {{Уәлиханов ауданы елді мекендері}} [[Санат:Уәлиханов ауданы]] 4a4ar7i3awm9oxa0ln0yvnvfdrnaykw 0 20260 3056123 2908494 2022-08-01T06:25:44Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Қазақстан ауданы |ауданның атауы = Шал ақын ауданы |елтаңба = |елтаңба аты = |карта = Shal Akyn District Kazakhstan.png |әкімшілік бірліктің картасы = |lat_dir = N |lat_deg = 53 |lat_min = 47 |lat_sec = 24 |lon_dir = E |lon_deg = 67 |lon_min = 26 |lon_sec = 24 |облысы = Солтүстік Қазақстан облысы |құрылған уақыты = [[3 қыркүйек]] [[1928 жыл]] |тұрғыны = 18 577<ref>[http://stat.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Солтүстік Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]</ref> |халық саны бойынша орны = |санақ жылы = 2019 |ұлттық құрамы = [[қазақтар]] (45,36%)<br /> [[орыстар]] (43,75%)<br /> [[украиндар]] (3,86%)<br /> [[немістер]] (3,79%)<br /> [[татарлар]] (0,94%)<br /> [[беларустар]] (0,74%)<br /> [[литвалықтар]] (0,25%)<br /> басқа ұлт өкілдері (1,31%).<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117233602/http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2013-01-17 }}</ref><ref name="пер.2019">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref> |жер аумағы = 4 841 |жер аумағы бойынша орны = |тығыздығы = 4,6 |телефон коды = +7 71534 xxxxx |пошта индексі = |аудан орталығы = [[Сергеев]] |ауылдық округтер саны = 10 |кенттік әкімдіктер саны = |қалалық әкімдіктер саны = 1 |ауылдар саны = 42 |қалалар саны = 1 |әкімдіктің мекенжайы = |әкімі = Ербол Болатұлы Сағдиев<ref>{{cite web|url = http://shn.sko.gov.kz/page.php?page=akim2&lang=1|title = Әкiм|publisher = Солтүстік Қазақстан облысының Шал ақын ауданы әкімінің ресми интернет-ресурсы|accessdate = 2016-12-04}}</ref> |сайты = http://shn.sko.gov.kz/ }} '''Шал ақын ауданы''' — [[Солтүстік Қазақстан облысы]]ның батыс бөлігіне таман орналасқан әкімшілік бөлінісі. Аудан аймағы 4,84 мың шаршы км. Орталығы — [[Сергеев]] қаласы. == Географиялық орны == Аудан солтүстігінде [[Жамбыл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Жамбыл]], батысында [[Тимирязев ауданы|Тимирязев]], шығысында, оңтүстік-шығысында [[Есіл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Есіл]] және [[Айыртау ауданы|Айыртау]], оңтүстiгiнде [[Ғабит Мүсірепов ауданы|Ғ. Мүсiрепов]] аудандарымен шектеседі. Аумағы арқылы [[Есiл]] өзенi ағып өтедi, оның бойында [[Сергеев бөгені]] орналасқан. Аудан орманды дала зонасында орналасқан, жердiң үстiңгi қабаты қара топырақты болып келедi және шалғынды қара топырақты қабат та кеңiнен орын алады. == Тарихы == [[1928 жыл|1928]] жылы Шал ақын ауданының қазiргi аумағында Рыков және Төңкерiс аудандары құрылды. [[1930 жыл|1930]] жылы Төңкерiс ауданына жартылай таратылған Рыков ауданы қосылды. [[1940 жыл|1940]] жылы аудан аты Октябрьский болып ауыстырылды, ал [[1963 жыл|1963]] жылы Сергеев және [[1999 жыл|1999]] жылғы 15 желтоқсанда Шал ақын ауданы болып қайта аталды. == Халқы == Тұрғындары 18 577 адам ([[2019 жыл|2019]]). Ұлттық құрамы: [[қазақтар]] (45,36%), [[орыстар]] (43,75%), [[украиндар]] (3,86%), [[немістер]] (3,79%), [[татарлар]] (0,94%), [[беларустар]] (0,74%), [[литвалықтар]] (0,25%), басқа ұлт өкілдері (1,31%). == Әкімшілік бөлінісі == 42 елді мекен 1 қалалық әкімдігі мен 10 ауылдық округтерге біріктірілген: * [[Афанасьев ауылдық округі]] * [[Аютас ауылдық округі]] * [[Городец ауылдық округі]] * [[Жаңажол ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Жаңажол ауылдық округі]] * [[Кривощеков ауылдық округі]] * [[Новопокров ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Новопокров ауылдық округі]] * [[Приишим ауылдық округі (Шал ақын ауданы)|Приишим ауылдық округі]] * [[Семиполь ауылдық округі]] * [[Сергеев қалалық әкімдігі]] * [[Сухорабов ауылдық округі]] * [[Юбилейный ауылдық округі (Шал ақын ауданы)|Юбилейный ауылдық округі]] == Аудан экономикасы (''<small>2009 жылдың қорытындылары</small>'') == Ауданда 2010 жылғы 1 қаңтарға 261 кәсiпорын тiркелген, оның iшiнде 2 - iрi, 16 - орта, 243 - шағын кәсiпорындар. Олардан 120 заңды тұлға мемлекеттiк меншiк нысанына, 139 - жеке меншiк, 2 - заңды тұлға шетел меншiгi нысанына жатады.Ауданда облыстың ауыл шаруашылығының жалпы өнiмiнiң 5,3%-ы өндiрiлген (12 637,9 млн.теңге). Өнеркәсiп кәсiпорындарымен (қаржылық емес корпорация секторы) 963,5 млн.теңгенiң өнiмi өндiрiлген, облыстағы үлесi 1,4%. Өнеркәсiп өнiмiнiң физикалық көлемiнiң индексi 106,6% құрайды. Бөлшек тауарайналымының көлемi (қоғамдық тамақтандырусыз) 341,9 млн.теңге сомасын құрайды. Тауарайналымның физикалық көлемiнiң индексi 82,4% құрады. 2009 жылдың басына аудан кәсiпорындарының негiзгi құрал-жабдықтары 5 217,4 млн.теңге сомасын құрап, тозу деңгейi 37,9% болды. Негiзгi капиталға салынған инвестиция көлемi 1 185,7 млн.теңге құрады. Пайдалануға 5,3 мың шаршы метр тұрғын үй берiлдi. Ауданның экономикасында 16,5 мың адам жұмыс iстейдi. Орташа айлық жалақы (кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын шағын кәсiпорындарсыз) өткен жылмен салыстырғанда 19,4% өсiп, 39 373 теңгенi құрады. Нақты жалақы 11,6% өстi. Орташа жан басына шағып есептегенде атаулы ақшалай табыс 27 836 теңге құрады. Орташа жан басына шаққандағы күн көрiстiң ең төменгi деңгейiнiң шамасы жыл аяғына 11 673 теңге құрады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Қазақстан облысы}} {{Шал ақын ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шал ақын ауданы]] je1ifk21i9oh5ku7yk5eldctjyuanog 0 20279 3056007 3050480 2022-07-31T15:33:36Z Берік Қуатұлы 122161 /* Географиялық орны, жер бедері */Қатені түзедім. wikitext text/x-wiki {{Қазақстан ауданы |ауданның атауы = Абай ауданы |елтаңба = Şığıs Qazaqstan oblısı Abaý awdanınıñ tañbası.png |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |lat_dir = N |lat_deg = 48 |lat_min = 56 |lat_sec =38 |lon_dir = E |lon_deg = 79 |lon_min = 15 |lon_sec =58 |облысы = Абай облысы |аудан орталығы = [[Қарауыл (Абай ауданы)|Қарауыл]] |ауылдық округтер саны =9 |кенттік әкімдіктер саны = |қалалық әкімдіктер саны = |ауылдар саны = 11 |қалалар саны = |әкімі = |әкімдіктің мекенжайы = |құрылған уақыты = 1928 |жер аумағы = 20,0 |жер аумағы бойынша орны = |тұрғыны = 14 418<ref>[http://www.Abay Eastern.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Шығыс Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]</ref> |халық саны бойынша орны = |санақ жылы = 2019 |тығыздығы = |тығыздығы бойынша орны = |ұлттық құрамы = {{nobr|[[қазақтар]] (98,91%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (0,64%)}}, {{nobr|басқа ұлт өкілдері (0,45%)}}<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны]</ref><ref name="пер.2019">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref> |телефон коды = |пошта индексі = |сайты = |карта = Abay Eastern District Kazakhstan.png |әкімшілік бірліктің картасы = |ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Абай ауданы}} '''Абай ауданы''' — [[Абай облысы]]ның орталық бөлігіндегі әкімшілік бөлініс. [[Семей облысы (Қазақстан)|Семей облысының]] батыс бөлігінде [[1928 жыл]]ы 3 қыркүйекте құрылған. Абай ауданы [[1993 жыл]]дан [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]] Президентінің Жарлығымен "Абыралы ауданы" деп аталып, ол [[1997 жыл]]ы таратылды да, бұрынғы атауымен қайта аталды. Орталығы — [[Қарауыл (Абай ауданы)|Қарауыл]] ауылы. Аудан [[Абай Құнанбайұлы|Абайдың]] өмірі, шығармашылығымен тығыз байланысты. Абай, [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|Мұхтар Әуезов]] тарихи-өлкетану мұражайлары бар. Абайдың аналары — [[Зере]], Ұлжан, жұбайлары — Ділдә мен Әйгерімге, балаларына ескерткіш-мазарлар орнатылған. «[[Еңлік-Кебек]]» кесенесі де осында. Абай шәкірттері [[Көкбай Жанатайұлы|Көкбай]], [[Шәкәрім Құдайбердіұлы|Шәкәрім]] Абай ауданында өмір сүрген. Қарт ақын [[Шәкір Әбенов]] те осы ауданда тұрған<ref>Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «[[Атамұра баспасы|Атамұра]]» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9</ref>. == Географиялық орны, жер бедері== Аумағы — 20&nbsp;093 км². Жері бедері ойлы-қырлы болып келеді. Оңтүстік-батысын Ханшыңғыс (1152 м) және [[Шыңғыстау]] (1077 м), шығысын [[Дегелең]], [[Ордатау]], батысын Дос таулары алып жатыр. Кен байлықтарынан мәрмәр, гранит, қиыршықтас, құм, т.б. өндіріледі. == Халқы == Тұрғындары 14 418 адам ([[2019 жыл|2019]]). Ұлттық құрамы: [[қазақтар]] – 98,91%, [[орыстар]] – 0,64%, басқа ұлт өкілдері – 0,45%. == Әкімшілік бөлінісі == 11 елді мекен 9 ауылдық округке біріктірілген: * [[Арқат ауылдық округі]] * [[Кеңгірбай ауылдық округі]] * [[Көкбай ауылдық округі]] * [[Қарауыл ауылдық округі]] * [[Қасқабұлақ ауылдық округі (Абай облысы)|Қасқабұлақ ауылдық округі]] * [[Құндызды ауылдық округі (Абай облысы)|Құндызды ауылдық округі]] * [[Медеу ауылдық округі]] * [[Сарыжал ауылдық округі]] * [[Тоқтамыс ауылдық округі]] == Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі == Климаты континенттік, қысы суық, жазы ыстық, құрғақ. Орташа ауа температурасы қаңтарда — 15,5°С, шілдеде — 20,5°С. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері — 250–350 мм. Аудан аумағынан [[Шаған (өзен, Абай облысы)|Шаған]], [[Ащысу (өзен, Абай облысы)|Ащысу]], [[Бөкенші (өзен)|Бөкенші]] өзендері ағып өтеді. Жазда құрғап қалатын ұсақ өзендер мен жылғалар, ащы және сор көлдер көп. Жері қоңыр және сортаң топырақты келеді. Өсімдіктерден далалық өңірде селеу, бетеге, жусан, ши, таулы өңірлерде терек, қайың, өзен бойларында тал, қарақат, мойыл өседі. Жануарлардан арқар, елік, қасқыр, түлкі, ор қоян, қарсақ, борсық, күзен, тиін, сарышұнақ; құстардан дуадақ, құр, бұлдырық, бөдене, тырна, қаз, үйрек, бүркіт, т.б. мекендейді. Ауыл шаруашылығынана пайдаланатын жер аумағы — 3271,2 мың га (2006), оның ішінде егістік жері — 66,6 мың га, шабындық — 61,4 мың га, жайылым — 3141,1 мың га (2001). Тұрғындары облыс орталығы Өскемен қаласымен және көрші аудандармен автомобиль жолдары арқылы қатынайды. Ауданда [[Абай Құнанбайұлы]] пен [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|М.О. Әуезов]]тің мұражайлары, [[Жидебай]] қорығы, Сарыкөл, [[Қоңыр әулие үңгірі (Абай облысы)|Қоңыр әулие]] үңгірлері, [[Еңлік-Кебек ескерткіші|Еңлік-Кебек зираты]], т.б. тарихи орындар мен туристік маңызы бар көрікті жерлер бар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Абай облысы}} {{Абай ауданы (Абай облысы) елді мекендері}} [[Санат:Абай ауданы (Абай облысы)]] mi7uj2u4xnvbpkepno4hdmpmxys5f83 3056008 3056007 2022-07-31T15:36:08Z Берік Қуатұлы 122161 Қатені түзедім. wikitext text/x-wiki {{Қазақстан ауданы |ауданның атауы = Абай ауданы |елтаңба = Şığıs Qazaqstan oblısı Abaý awdanınıñ tañbası.png |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |lat_dir = N |lat_deg = 48 |lat_min = 56 |lat_sec =38 |lon_dir = E |lon_deg = 79 |lon_min = 15 |lon_sec =58 |облысы = Абай облысы |аудан орталығы = [[Қарауыл (Абай ауданы)|Қарауыл]] |ауылдық округтер саны =9 |кенттік әкімдіктер саны = |қалалық әкімдіктер саны = |ауылдар саны = 11 |қалалар саны = |әкімі = |әкімдіктің мекенжайы = |құрылған уақыты = 1928 |жер аумағы = 20,0 |жер аумағы бойынша орны = |тұрғыны = 14 418<ref>[http://www.Abay Eastern.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Шығыс Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]</ref> |халық саны бойынша орны = |санақ жылы = 2019 |тығыздығы = |тығыздығы бойынша орны = |ұлттық құрамы = {{nobr|[[қазақтар]] (98,91%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (0,64%)}}, {{nobr|басқа ұлт өкілдері (0,45%)}}<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны]</ref><ref name="пер.2019">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref> |телефон коды = |пошта индексі = |сайты = |карта = Abay Eastern District Kazakhstan.png |әкімшілік бірліктің картасы = |ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Абай ауданы}} '''Абай ауданы''' — [[Абай облысы]]ның орталық бөлігіндегі әкімшілік бөлініс. [[Семей облысы (Қазақстан)|Семей облысының]] батыс бөлігінде [[1928 жыл]]ы 3 қыркүйекте құрылған. Орталығы — [[Қарауыл (Абай ауданы)|Қарауыл]] ауылы. Аудан [[Абай Құнанбайұлы|Абайдың]] өмірі, шығармашылығымен тығыз байланысты. Абай, [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|Мұхтар Әуезов]] тарихи-өлкетану мұражайлары бар. Абайдың аналары — [[Зере]], Ұлжан, жұбайлары — Ділдә мен Әйгерімге, балаларына ескерткіш-мазарлар орнатылған. «[[Еңлік-Кебек]]» кесенесі де осында. Абай шәкірттері [[Көкбай Жанатайұлы|Көкбай]], [[Шәкәрім Құдайбердіұлы|Шәкәрім]] Абай ауданында өмір сүрген. Қарт ақын [[Шәкір Әбенов]] те осы ауданда тұрған<ref>Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «[[Атамұра баспасы|Атамұра]]» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9</ref>. == Географиялық орны, жер бедері== Аумағы — 20&nbsp;093 км². Жері бедері ойлы-қырлы болып келеді. Оңтүстік-батысын Ханшыңғыс (1152 м) және [[Шыңғыстау]] (1077 м), шығысын [[Дегелең]], [[Ордатау]], батысын Дос таулары алып жатыр. Кен байлықтарынан мәрмәр, гранит, қиыршықтас, құм, т.б. өндіріледі. == Халқы == Тұрғындары 14 418 адам ([[2019 жыл|2019]]). Ұлттық құрамы: [[қазақтар]] – 98,91%, [[орыстар]] – 0,64%, басқа ұлт өкілдері – 0,45%. == Әкімшілік бөлінісі == 11 елді мекен 9 ауылдық округке біріктірілген: * [[Арқат ауылдық округі]] * [[Кеңгірбай ауылдық округі]] * [[Көкбай ауылдық округі]] * [[Қарауыл ауылдық округі]] * [[Қасқабұлақ ауылдық округі (Абай облысы)|Қасқабұлақ ауылдық округі]] * [[Құндызды ауылдық округі (Абай облысы)|Құндызды ауылдық округі]] * [[Медеу ауылдық округі]] * [[Сарыжал ауылдық округі]] * [[Тоқтамыс ауылдық округі]] == Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі == Климаты континенттік, қысы суық, жазы ыстық, құрғақ. Орташа ауа температурасы қаңтарда — 15,5°С, шілдеде — 20,5°С. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері — 250–350 мм. Аудан аумағынан [[Шаған (өзен, Абай облысы)|Шаған]], [[Ащысу (өзен, Абай облысы)|Ащысу]], [[Бөкенші (өзен)|Бөкенші]] өзендері ағып өтеді. Жазда құрғап қалатын ұсақ өзендер мен жылғалар, ащы және сор көлдер көп. Жері қоңыр және сортаң топырақты келеді. Өсімдіктерден далалық өңірде селеу, бетеге, жусан, ши, таулы өңірлерде терек, қайың, өзен бойларында тал, қарақат, мойыл өседі. Жануарлардан арқар, елік, қасқыр, түлкі, ор қоян, қарсақ, борсық, күзен, тиін, сарышұнақ; құстардан дуадақ, құр, бұлдырық, бөдене, тырна, қаз, үйрек, бүркіт, т.б. мекендейді. Ауыл шаруашылығынана пайдаланатын жер аумағы — 3271,2 мың га (2006), оның ішінде егістік жері — 66,6 мың га, шабындық — 61,4 мың га, жайылым — 3141,1 мың га (2001). Тұрғындары облыс орталығы Өскемен қаласымен және көрші аудандармен автомобиль жолдары арқылы қатынайды. Ауданда [[Абай Құнанбайұлы]] пен [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|М.О. Әуезов]]тің мұражайлары, [[Жидебай]] қорығы, Сарыкөл, [[Қоңыр әулие үңгірі (Абай облысы)|Қоңыр әулие]] үңгірлері, [[Еңлік-Кебек ескерткіші|Еңлік-Кебек зираты]], т.б. тарихи орындар мен туристік маңызы бар көрікті жерлер бар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Абай облысы}} {{Абай ауданы (Абай облысы) елді мекендері}} [[Санат:Абай ауданы (Абай облысы)]] gowuqbcbgor8a79ah6ptbp2mgx57p9x 0 21080 3056076 3050330 2022-08-01T03:53:00Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{футбол турнирінің карточкасы |атауы=Футболдан әлем чемпионаты | логотип = [[Сурет:Fifa world cup org.jpg|200px]] | қаланған = 1930 | мемлекет = Халықаралық ([[ФИФА]]) | number of teams = 32 (финалдық турнир)<br />203 (2014 жылғы іріктеу) | әрекеттегі чемпион = {{футбол|Франция}} (2 атақ) |атағы ең көп = {{футбол|Бразилия}} (5 атақ) | website = [http://www.fifa.com/worldcup/ World Cup] | ағымдағы маусым = [[Футболдан 2022 жылғы әлем біріншілігі]] }} '''Футболдан әлем чемпионаты''' (немесе '''Футболдан Әлем Кубогы''', '''ФИФА әлем чемпионаты''' деп те атайды), ресми атауы '''ФИФА Әлем Кубогы''' ({{lang-en|FIFA World Cup}}) - футболдан халықаралық жарысы. Әлем Чемпионаты ФИФА-ның ұйымдастыруымен өткізіледі, және оған ФИФА-ға мүше барлық ерлер құрама командалары қатыса алады. Финалдық турнирлер 4 жылда 1 рет болады. Бірақ іріктеу турнирлерін қосқан 3 жылға дейін созылады. [[Футболдан 2010 жылғы әлем біріншілігі|2010 жылғы әлем чемпионатының]] іріктеу кезеңіне барлығы 204 құрама қатысты. 4 жыл сайын өтетеін әлем чемпионатының финалдық турниріне барлығы 32 (31 құрама іріктеу кезеңінен жолдама алады, 1 құрама чемпиоантты өткізуші ел бірден жолдама алады; 2006 жылғы әлем чемпионатына дейін чемпион атанған команда келесі чемпионатқа бірден жолдама алатын еді, 2006 жылдан бастап чемпионда іріктеу кезеңіне қатысады) құрама қатысады. Әлем чемпионатын өткізуші ел алдын ала белгіленіп қояды. Әлем чемпионатының финалдық турнирлері 1930 (1942 мен 1946 жылдары екінші дүниежүзілік соғыстың салдарынан өткізілген жоқ) жылдан бері өткізіліп келеді. Жәнеде барлық спорт әлемінің көптеген жанкүйерлері асыға күтеді. Кейде ең көп жанкүйерлер жинайтын спорттық турнир - [[Олимпиада ойындары|Олимпиада]] ойындарында көп жанкүйер жиналады. == Чемпиондар == Әлем чемпионатының тарихында барлығы 8 құрама әлем чемпионы атағын жеңіп алды. Оның ішінде ең көп чемпион атанған Бразилия құрамасы - 5 рет. 4 рет әлем чемпионы атанған [[Италия]] құрамасы, одан кейін [[Германия]] - 4, [[Аргентина]] мен [[Уругвай]] - 2 рет. Және [[Англия]], [[Франция]], Испания құрамалары бір-бірден чемпион атанды. 3 рет әлем чемпионы атанған жалғыз ойыншы бар, ол футбол королі - [[Пеле]] (1958, 1962, 1970 жылдары). Және 20 ойыншы 2 рет әлем чемпионы атанды (оның көбі бразилиялықтар, 4-і Италия ойыншылары, 1-і Аргентина ойыншысы). [[Витторио Поццо]] 2 рет әлем чемпионы атынған жалғыз жаттықтырушы (1934 және1938). [[Марио Загалло]] мен [[Франц Беккенбауэр|Франц Бекенбауэр]] футболшы ретінде де, жаттықтырушы ретінде де әлем чемпионы атанғандар (Загало 2 рет ойыншы ретінде (1958, 1962 жылдары), жаттықтырушы ретінде (1970 жылы); Бекенбауэр - 1974, 1990 жылдары). Ең көп әлем чемпионы атанып абсолюттық рекордың иесі [[Марио Загалло]] болып табылады. Барлығы 4 титул (1994 жылы бас жаттықтырушының көмекшісі ретінде чемпион атанды). == Тарихы == === Бірінші чемпионат === [[Сурет:Estadiocentenario.JPG|right|thumb|Сентенарио - әлем чемпионатының финалын қабылдағын тұңғыш стадион]] 1924 және 1928 жылғы Олимпиада ойындарының жеңімпазы атанғандықтан Уругвайды тұңғыш әлем чемпионатын өткізуші ел қылып сайлады. Алғашында әлем чемпионатын өткізуге 5 ел үміткер болды - Италия, Испания, [[Нидерланд]], [[Швеция]] және Уругуай. Көбі Уругуайға дауыс берді. Алайда Уругуайда өтетін әлем чемпионатына бару үшін Еуропа елдеріне қиынға соқты. Турнирдің басталуына 2 ай қалғанда ешбір Еуропа елі өз құрамасын Уругуайға жіберуді жоспарлаған жоқ. Ақыры тұңғыщ әлем чемпионатына Еуропадан тек 4 ел қатысатын болды (Франция, [[Бельгия]], [[Румыния]], [[Югославия Ұлттық футбол құрамасы|Югославия]]). Барлығы әлем чемпионатына [[Оңтүстік Америка]]дан - 7, [[Еуропа]]дан - 4, [[Солтүстік Америка]]дан - 4, барлығы - 13 құрама қатысты. Бұл әлем чемпионатының тарихындағы ең аз команда қатысқан жыл болып (1950 жылғы әлем чемпионатынада 13 құрама қатысты), және іріктеу кезеңдері өткізілмеген жалғыз әлем чемпионаты болып табылады. 13 құрама 4 топқа бөлінді. Топ жеңімпаздары жартылай финалға жолдама алды. Әлем чемпионатының алғашқы ойындарында Франция мен [[АҚШ Ұлттық футбол құрамасы|АҚШ]] жеңіске жетті. Әлем чемпионатының алғашқы голын француз [[Люсьен Лоран]] соқты, бірінші хет-трикті америкалық [[Берт Пэтноуд|Берт Патеноуд]] жасады. Финалда екі Оңтүстік Америкалық құрамалар Уругвай мен Аргентина құрамалары кездесті. 93 мың жанкүйер [[Монтевидео]] қаласындағы [[Сентенарио (стадион)|Сентенарио]] стадионына Уругвай құрамасы Аргентина футболшыларын 4:2 есебін жеңіп тұңғыш әлем чемпионы атанды. === Дамуы === Әлем чемпионатын өткізушілердің басты қиыншылығы ол елдердің әлем чемпионатына баруға кететін транспортарының қымбатшылығы, және соғыс: 1942 және 1946 жылы [[Екінші дүниежүзілік соғыс|Екінші Дүниежүзілік соғыс]] салдарынан өткізілген жоқ. [[1934 жыл|1934]] тен [[1978 жыл|1978]] жылдар арасындағы әлем чемпионатына 16 команда (1950 жылды қоспағанда, ол жылы 3 құрама іріктеу кезеңі біткеннен кейін әлем чемпионатынан бас тартты) қатысты. Көбінесе әлем чемпионатына Еуропа мен Оңтүстік Америка аймақтарынан қатысты, кей жылдары [[Азия]], [[Африка]] және [[Океания Футбол Конфедерациясы|Аралдар]] аймақтарының мықты құрамалары қатысты, көбіне олар еуропалықтар мен оңтүстікамерикалықтарға ұпай үлестіріп беруші құрама ретінде жүрді. Керісінше кездеріде болды, мысалы, [[1966 жыл|1966]] жылы [[КХДР Ұлттық футбол құрамасы|Солтүстік Корея]] 1/4 финалына дейін жетті. [[1982 жыл|1982]] жылдан бастап финалдық турнирге қатысушылар саны 24-ке ұлғайды, ал [[1998 жыл|1998]] жылы 32-ге. Қосымша орындардың көбі [[Азия]], [[Африка]] және Солтүстік Америка аймақтарына бұйырды. Көбіне футбол елі болып саналмай келген осы аймақтың құрамалары соңғы жылдары тәуір өнер көрсетуде: мысалы, [[Камерун]] [[1994 жыл|1994]], [[Корея Республикасы Ұлттық футбол құрамасы|Оңтүстік Корея]], [[Сенегал]] мен АҚШ [[2002 жыл|2002]], [[Гана Ұлттық футбол құрамасы|Гана]] [[2010 жыл|2010]] жылдары. Әлем чемпионаты шынындада әлемдегі құрамалардың жарысы болды. [[Футболдан 2006 жылғы әлем біріншілігі|2006 жылғы әлем чемпионатына]] - 197 құрама, 2010 жылғы әлем чемпионатына - 204 құрама қатысты. Сондада жанкүйерлер саны Еуропа мен Оңтүстік Америка аймақтарына жетпейді. Әлем чемпионатының тарихында осыдан басқа аймақтардан тек қана 3 құрама жартылай финалға жолдама алды (АҚШ, Оңтүстік Корея және [[Түркия]]). Оңтүстік Америкадан осындай жетістікке 20 рет жетті (көбіне Бразилия, Аргентина, Уругуай, 1962 жылы [[Чили Ұлттық футбол құрамасы|Чили]] құрамасы 3-ші орын алды), ал Еуропа - 55 рет (19 ел). == Өткізу формуласы == === Іріктеу турнирі === Іріктеу турнирлері әлем чемпионатының финалдық турниріне қатысатын құрамалардың санын азайтып және іріктеп алу үшін өткізіледі. Әлем чемпионатының алдындағы іріктеу турнирі өткізілмеген Жалғыз чемпионат ол - [[Футболдан 1930 жылғы әлем біріншілігі|1930 жылғы әлем чемпионаты]]. Іріктеу турнирі ФИФА-ға мүше ұйымдардың құрамалары бойынша өткізіледі: азиялық іріктеу ([[Азия Футбол Конфедерациясы|АФК]]), африкалық ([[Африка Футбол Конфедерациясы|КАФ]]), еуропалық ([[УЕФА]]), солтүстікамерикалық ([[КОНКАКАФ]]), оңтүстікамерикалық [[КОНМЕБОЛ]], аралдық ([[Океания Футбол Конфедерациясы|ОФК]]). Іріктеу турнирі өткізілмес бұрын ФИФА әр аймаққа финалдық турнирге қанша команда қатысатынын бөліп береді. [[1938 жыл|1938]] жылдан бастап әлем чемпионатын өткізуші ел автоматты түрде финалдық турнирге жолдама алады. Жәнеде, [[2006 жыл|2006]] жылға дейін соңғы әлем чемпионы келесі чемпионатқада бірден жолдама алатын еді. 2006 жылғы әлем чемпионатының алдында әлем чемпионыда іріктеу турниріне қатысатын болып белгіленіп, [[Футболдан 2002 жылғы әлем біріншілігі|2002 жылғы әлем чемпионы]] Бразилия іріктеу турниріне қатысты. Төмендегі кестеде аймақтарға бөлу орындары көрсетілген. +Ч деген әлем чемпионына берілетін қосымша орын, +Х чемпионатты өткізуші елге берілетін қосымша орын. Аймақ аралық қосымша кездесулердің орны 0,5 болып саналады. Қоюланып жазылғандар қосымша кездесулердің жеңімпаздары. {| class="wikitable" |+'''Футбол аймақтары үшін бөлінген орындар''' |- style="background:#cccccc;" align=center !Аймақ ![[Футболдан 1934 жылғы әлем біріншілігі|1934]]<br />{{Flagicon|Italy}}<br />(16) ![[Футболдан 1938 жылғы әлем біріншілігі|1938]]<br />{{Flagicon|France}}<br />(15)^[[#1938q|1]] ![[Футболдан 1950 жылғы әлем біріншілігі|1950]]<br />{{Flagicon|Brazil}}<br />(13)^[[#1950q|2]] ![[Футболдан 1954 жылғы әлем біріншілігі|1954]]<br />{{Flagicon|Switzerland}}<br />(16) ![[Футболдан 1958 жылғы әлем біріншілігі|1958]]<br />{{Flagicon|Sweden}}<br />(16) ![[Футболдан 1962 жылғы әлем біріншілігі|1962]]<br />{{Flagicon|Chile}}<br />(16) ![[Футболдан 1966 жылғы әлем біріншілігі|1966]]<br />{{Flagicon|England}}<br />(16) ![[Футболдан 1970 жылғы әлем біріншілігі|1970]]<br />{{Flagicon|Mexico}}<br />(16) ![[Футболдан 1974 жылғы әлем біріншілігі|1974]]<br />{{Flagicon|Germany}}<br />(16) ![[Футболдан 1978 жылғы әлем біріншілігі|1978]]<br />{{Flagicon|Argentina}}<br />(16) ![[Футболдан 1982 жылғы әлем біріншілігі|1982]]<br />{{Flagicon|Spain}}<br />(24) ![[Футболдан 1986 жылғы әлем біріншілігі|1986]]<br />{{Flagicon|Mexico}}<br />(24) ![[Футболдан 1990 жылғы әлем біріншілігі|1990]]<br />{{Flagicon|Italy}}<br />(24) ![[Футболдан 1994 жылғы әлем біріншілігі|1994]]<br />{{Flagicon|United States}}<br />(24) ![[Футболдан 1998 жылғы әлем біріншілігі|1998]]<br />{{Flagicon|France}}<br />(32) ![[Футболдан 2002 жылғы әлем біріншілігі (іріктеу турнирі)|2002]]<br />{{Flagicon|South Korea}}{{Flagicon|Japan}}<br />(32) ![[Футболдан 2006 жылғы әлем біріншілігі (іріктеу турнирі)|2006]]<br />{{Flagicon|Germany}}<br />(32)^[[#2006q|6]] ![[Футболдан 2010 жылғы әлем біріншілігі (іріктеу турнирі)|2010]]<br />{{Flagicon|South Africa}}<br />(32) ![[Футболдан 2014 жылғы әлем біріншілігі (іріктеу турнирі)|2014]]<ref>http://www.fifa.com/index.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130511075609/http://www.fifa.com/index.html |date=2013-05-11 }} FIFA.com&nbsp;— Draw Format</ref><br />{{Flagicon|Brazil}}<br />(32) |- valign="center" align=center |Африка ([[Африка Футбол Конфедерациясы|КАФ]]) |rowspan="2" valign="center"|1||/||/||/||rowspan="2" valign="center"|0.5^[[#1958q|3]]||0.5^[[#1962q|4]]||rowspan="3" valign="center"|1||1||1||1||2||2||2||3||5||5||5||5<br />+Х||5 |- valign="center" align=center |Азия ([[Азия Футбол Конфедерациясы|АФК]]) |1||1^[[#1950q|2]]||1||0.5^[[#1962q|4]]||rowspan="2" valign="center"|1||rowspan="2" valign="center"|1||rowspan="2" valign="center"|1||rowspan="2" valign="center"|2||2||2||2||'''3.5'''||2.5<br />+2Х||4.5||4.5||4.5 |- valign="center" align=center |Аралдар ([[Океания Футбол Конфедерациясы|ОФК]]) |/||/||/||/||/||/||0.5||0.5||0.25^[[#1994q|5]]||0.5||0.5||'''0.5'''||'''0.5'''||0.5 |- valign="center" align=center |Еуропа ([[УЕФА]]) |12||11^[[#1938q|1]]<br />+Х+Ч||7^[[#1950q|2]]<br />+Ч||11<br />+Х||'''9.5'''^[[#1958q|3]]<br />+Х+Ч||'''9'''^[[#1962q|4]]||9<br />+Х||8<br />+Ч||8.5<br />+Х||'''8.5'''<br />+Ч||13<br />+Х||'''12.5'''<br />+Ч||13<br />+Х||12<br />+Ч||14<br />+Х||'''13.5'''<br />+Ч||13<br />+Х||13||13 |- valign="center" align=center |Солтүстік Америка ([[КОНКАКАФ]]) |1||1||2||1||1||'''0.5'''||1||1<br />+Х||1||1||2||1<br />+Х||2||1.25^[[#1994q|5]]<br />+Х||3||3||'''3.5'''||3.5||'''3.5''' |-valign="center" align=center |Оңтүстік Америка ([[КОНМЕБОЛ]]) |2||1||4<br />+Х||1<br />+Ч||3||3.5<br />+Х+Ч||3<br />+Ч||3||'''2.5'''<br />+Ч||2.5<br />+Х||3<br />+Ч||4||'''2.5'''<br />+Ч||'''3.5'''^[[#1994q|5]]||4<br />+Ч||'''4.5'''||4.5||'''4.5'''||'''4.5''' <br />+Х |- style="background:#ffdddd;" align=center |'''Барлығы''' |16||16||16||16||16||16||16||16||16||16||24||24||24||24||32||32||32||32||32 |} * <div id="1938q">¹ В 1938 жылы Австрия аншлюс салдарынан әлем чемпионатына қатысқан жоқ. Ақыры чемпионатқа Еуропадан 12 құрама қатысты (чемпион мен өткізуші елді қосқанда.).</div> * <div id="1950q">² 1950 жылы [[Үндістан]], [[Шотландия]] және [[Түркия]] финалдық кезеңнен бас тартты. Ақыры чемпионатқа Еуропадан 6 құрама қатысты, Азиадан біреуіде қатысқан жоқ.</div> * <div id="1958q">³ 1958 жылғы чемпионатта Азия мен Африка екеуіне 1 орын берілген болатын, ал Еуропаға 9 орын. Алайда Израильдің барлық қарсыластарының бас тартқанынан кейін Израиль мен Уэльс арасында қосымша кездесу өткізілді. Ақыры Азия мен Африка екеуара - 0,5 орын алса, Еуропа — 9,5 орын алды.</div> * <div id="1962q">⁴ 1962 жылғы чемпионатта Еуропа 8 орын, және тағы 2 команда Азия мен Африканың командаларымен қосымша ойын өткізді. Еуропаның 2 құрамасыда жеңіске жетіп, соңында Еуропаға есеп бойынша 10 орын берілді.</div> * <div id="1994q">⁵ 1994 жылғы чемпионатта қосымша кездесулер 2 раунд болды. Алғашында ОФК и КОНКАКАФ командалары кездесті, жеңімпаз КОНМЕБОЛ командасымен кездесті.</div> * <div id="2006q">⁶ 2006 жылдан бастап чемпион автоматты түрде орын алмайтын болды.</div> === Финалдық турнир === 16 ел өз жерінде әлем чемпионатын қабылдады. Оның ішінде 4-уі 2 рет: Мексика, Италия, Франция және Алмания. Тек 1 рет 2002 жылы әлем чемпионаты 2 елде өтті - Оңтұстік Корея және Жапония. Әр жылдары өткізілген әлем чемпионаттары туралы кесте. {| class="wikitable" |- ! Жыл!! Иесі !! Командалар !! 1-ші кезең !! 2-ші кезең !! 3-ші кезең |- | 1930 || {{flagcountry|Uruguay}} |align=center| 13 |align=center| 1 топ 4 командадан, 3 топ 3 командадан |colspan=2 align=center | 1 кезеңдегі 4 топтың жеңімпаздары плей-офф кезеңін өткізді<ref group="s">3-ші орын үшін матч өтккізілген жоқ</ref> |- | 1934 || {{flagcountry|Italy}} |align=center| 16 |colspan=3 align=center| Плей-офф<ref group="s" name="replay">1934 және1938 жылдары ойын тең аяқталса қайта ойнатылды. Артынан<!--when exactly?--> жеребе өткізілетін болды, бірақ ойында қолданылып көрген жоқ. 1974 жылдан бері [[ойын соңындағы пенальти]] өткізіліп келеді.</ref> |- | 1938 || {{flagcountry|France}} |align=center| 15 (16)<ref group="s">Австрия іріктеу турнирін өткенімен, аншлюс салдарынан әлем чемпионатына қатысқан жоқ</ref> |colspan=3 align=center| Плей-офф<ref group="s" name="replay"/> |- | 1950 || {{flagcountry|Brazil}} |align=center| 13 (16)<ref group="s" name="wd3">Үндістан, Шотландия және Түркия іріктеу турнирін өткенімен, финалдық кезеңнен бас тартты</ref> |align=center| 2 топ 4 командадан, 1 топ 3 командадан, 1 топ 2 командадан<ref group="s" name="wd3"/> |colspan=2 align=center| 1 кезеңдегі 4 топтың жеңімпаздары финалдық топта ойнады |- | 1954 || {{flagcountry|Switzerland}} |align=center| 16 |align=center| 4 топ 4 командадан<ref group="s">Әр топта 2 «мықты» және 2 «мықты емес» командалар болды; ойындар тек мықтылар мен мықты еместер арасында өтті. Топтық кезеңде ойын тең аяқталса қосымша уақыт берілді.</ref> <ref group="s" name="playoff">1962 жылға дейін жинаған ұпайлары тең болса, қайта ойнау өткізілді, Тек 1954 пен 1958 жылдары солай болды. 1962 жылдан бастап соққан голының айрмашылығына қарайтын болды.</ref> |colspan=2 align=center| топта 1-2 орын алған 8 команда плей-офф кезеңін өткізді |- | 1958 || {{flagcountry|Sweden}} |align=center| 16 |align=center| 4 топ 4 командадан<ref group="s" name="playoff"/> |colspan=2 align=center| топта 1-2 орын алған 8 команда плей-офф кезеңін өткізді |- | 1962 || {{flagcountry|Chile}} |align=center| 16 |align=center| 4 топ 4 командадан |colspan=2 align=center| топта 1-2 орын алған 8 команда плей-офф кезеңін өткізді |- | 1966 || {{flagcountry|England}} |align=center| 16 |align=center| 4 топ 4 командадан |colspan=2 align=center| топта 1-2 орын алған 8 команда плей-офф кезеңін өткізді |- | 1970 || {{flagcountry|Mexico}} |align=center| 16 |align=center| 4 топ 4 командадан |colspan=2 align=center| топта 1-2 орын алған 8 команда плей-офф кезеңін өткізді |- | 1974 || {{flagicon|Germany}} [[Германия|Алмания]] |align=center| 16 |align=center| 4 топ 4 командадан |align=center| 2 топ 4 командадан<br /> (1 кезеңде 1-2 орын алғандар) |align=center| Финал <br /> (2-ші кезеңдегі топ жеңімпаздары), <br />3-ші орын (2-ші кезеңде топта 2-ші орын алғандар) |- | 1978 || {{flagcountry|Argentina}} |align=center| 16 |align=center| 4 топ 4 командадан |align=center| 2 топ 4 командадан<br /> (1 кезеңде 1-2 орын алғандар) |align=center| Финал <br /> (2-ші кезеңдегі топ жеңімпаздары), <br />3-ші орын (2-ші кезеңде топта 2-ші орын алғандар) |- | 1982 || {{flagcountry|Spain}} |align=center| 24 |align=center| 6 топ 4 командадан |align=center| 4 топ 3 командадан<br /> (1 кезеңде 1-2 орын алғандар) |align=center| 4 команда плей-офф кезеңін өткізді<br /> (2-ші кезеңдегі топ жеңімпаздары) |- | 1986 || {{flagcountry|Mexico}} |align=center| 24 |align=center| 6 топ 4 командадан |colspan=2 align=center| 16 команда плей-офф кезеңін өткізді<br /> (Топта 1-2 орын алған командалар және 3-ші орын алған 4 үздік команда) |- | 1990 || {{flagcountry|Italy}} |align=center| 24 |align=center| 6 топ 4 командадан |colspan=2 align=center| 16 команда плей-офф кезеңін өткізді<br /> (Топта 1-2 орын алған командалар және 3-ші орын алған 4 үздік команда) |- | 1994 || {{flagcountry|USA}} |align=center| 24 |align=center| 6 топ 4 командадан |colspan=2 align=center| 16 команда плей-офф кезеңін өткізді<br /> (Топта 1-2 орын алған командалар және 3-ші орын алған 4 үздік команда) |- | 1998 || {{flagcountry|France}} |align=center| 32 |align=center| 8 топ 4 командадан |colspan=2 align=center| 16 команда плей-офф кезеңін өткізді<br /> (Топта 1-2 орын алған командалар) |- | 2002 || {{flagcountry|Корея Республикасы}} /<br /> {{flagcountry|Japan}} |align=center| 32 |align=center| 8 топ 4 командадан |colspan=2 align=center| 16 команда плей-офф кезеңін өткізді<br /> (Топта 1-2 орын алған командалар) |- | 2006 || {{flagcountry|Germany}} |align=center| 32 |align=center| 8 топ 4 командадан |colspan=2 align=center| 16 команда плей-офф кезеңін өткізді<br /> (Топта 1-2 орын алған командалар) |- | 2010 || {{flagcountry|South Africa}} |align=center| 32 |align=center| 8 топ 4 командадан |colspan=2 align=center| 16 команда плей-офф кезеңін өткізді<br /> (Топта 1-2 орын алған командалар) |- | 2014 || {{flagcountry|Brazil}} |align=center| 32 |align=center| 8 топ 4 командадан |colspan=2 align=center| 16 команда плей-офф кезеңін өткізді<br /> (Топта 1-2 орын алған командалар) |- | 2018 || {{flagcountry|Russia}} |align=center|32 |align=center|8 топ 4 командадан |colspan=2 align=center|16 команда плей-офф кезеңін өткізді<br /> (Топта 1-2 орын алған командалар) |- | 2022 || {{flagcountry|Qatar}} |align=center| |align=center|8 топ 4 командадан |colspan=2 align=center|16 команда плей-офф кезеңін өткізді<br /> (Топта 1-2 орын алған командалар) |- |} <references group="s"/> Әлем чемпионатының өткізілу формуласы 1998 жылдан бері 32 қатысушы-командадан құралған. Финалдық турнир алдын ала таңдалып алынған елде, 1 ай көлемінде 2 жүйеде өткізіледі (топтық кезең және шығып қалу жүйесінде). Топтық кезеңде 32 команда әр топта 4 командадан, 8 топқа бөлінеді. Топ құрамы жеребе бойынша қарастырылады. Әр команда өз тобында 1 айналымдық 3 ойыннан өткізіеді. Соңғы турдың ойындары 1 күнде және 1 уақытта өткізіледі. Әр жеңіске команда 3 ұпай алады, тең ойынға - 1 ұпай, жеңіліске - 0 ұпай.Әр топтан келесі кезеңге (плей-офф) өз тобында үздік шыққан 2 команда жолдама алады, барлығы 16 құрама. Екінші кезеңді командалар шығып қалу жүйесінде өткізіеді. Жеңіліп қалған команда ( жартылай финалды қоспағанда) турнирден шығып қалады. Егер негізгі уақытта командалар бірі-бірімен тең ойнаса, қосымша уақыт қосылады, ал егер олда жеңімпазды табуға көмектеспесе ойын соңындағы пенальти өткізіледі. 1/8 финалда өз тобында 1-ші орын алған құрама басқа топтан 2-ші орын алған құрамамен кездеседі. Осы ойынның жеңімпаздары 1-4 финалға жолдама алады, оның жеңімпазжары 1/2 финалға шығады. Жартылай финалда (1/2 финал) жеңіліс тапқан екі құрама өзара қола медельді сарапқа салады. Жартылай финалда жеңіске жеткен екі құрама өзара финалдық ойынды өткізеді. Жеңімпаз алтын медаль мен әлем чемпионы деген атақ және әлем кубогын келесі әлем чемпионатына дейін ұстауға алады. == Футболдан әлем чемпиондарының алтын кубогы == {{Main|Футболдан әлем чемпиондарының алтын кубогы}} 1980 жылмен 1981 жылдың тоғысқан жерінде әлем чемпионатының 50 жылдық мүшел тойында сол уақыттағы әлем чемпион атанған құрамалар арасында турнир өткізілді. Турнирді өткізу құқығы тұңғыш әлем чемпионатын қабылдағын, және чемпион атанған Уругвай құрамасына бұйырды. Англия (1966 жылғы чемпион) турнирге қатысқан жоқ, оның орнына сол жылдардағы мықты құрамалардың бірі Недерландия құрамасы қатысты. 6 команда үш-үштен 3 топқа бөлінді. Бірінші айналымнан кейін топ жеңімпаздары өзара финалдық ойында өткізді. Турнир жеңімпазы болып Уругвай құрамасы аталды, ол финалда Бразилияны 2:1 есебімен жеңді. Бір қызығы Бразилия дәл атақты [[Футболдан 1950 жылғы әлем біріншілігі (финал)|Маракасано]] деген атпен белгілі 1950 жылдың финалындағыдай есеппен жеңілді. 2030 жылы 100 жылдық мүшел тойдада осыдай турнирдің өту-өтпеуі белгісіз. 1980 жылдан кейін жаңадан 2 құрама ғана чемпион атанды (Франция - 1998 жылы, Испания - 2010 жылы). == Жеңімпаздары және жүлдегерлері == {| class="wikitable" style="font-size:90%; width: 100%; text-align: center;" |- ! rowspan="2" width="5%" |Жыл ! rowspan="2" width="14%" |Өткізу <br />орны ! colspan="3" |Финалдық ойын ! colspan="3" |3-ші орын үшін ойын |- ! width="15%" |Жеңімпаз ! width="10%" |Есеп ! width="15%" |2-ші орын ! width="15%" |3-ші орын ! width="10%" |Есеп ! width="15%" |4-ші орын |- |[[Футболдан 1930 жылғы әлем біріншілігі|1930]] |{{flagcountry|Uruguay}} |{{flagicon|Uruguay}} <br /> '''[[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай]]''' |'''4:2''' |{{flagicon|Argentina}} <br /> [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]] |{{flagicon|USA}} <br />[[АҚШ Ұлттық футбол құрамасы|АҚШ]] |^{('''[[#1|1]]''')} |{{flagicon|Yugoslavia}} <br />[[Югославия Ұлттық футбол құрамасы|Югославия]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Футболдан 1934 жылғы әлем біріншілігі|1934]] |{{flagcountry|Italy}} |{{flagicon|Italy}} <br /> '''[[Италия Ұлттық футбол құрамасы|Италия]]''' |'''2:1''' <br />қос. уақыт |{{flagicon|Czech Republic}} <br /> [[Чехословакия Ұлттық футбол құрамасы|Чехословакия]] |{{flagicon|Germany}} <br /> [[Германия Ұлттық футбол құрамасы|Германия]] |'''3:2''' |{{flagicon|Austria}} <br /> [[Аустрия Ұлттық футбол құрамасы|Аустрия]] |- |[[Футболдан 1938 жылғы әлем біріншілігі|1938]] |{{flagcountry|France}} |{{flagicon|Italy}} <br /> '''[[Италия Ұлттық футбол құрамасы|Италия]]''' |'''4:2''' |{{flagicon|Hungary}} <br /> [[Мажарстан Ұлттық футбол құрамасы|Мажарстан]] |{{flagicon|Brazil}} <br /> [[Бразилия Ұлттық футбол құрамасы|Бразилия]] |'''4:2''' |{{flagicon|Sweden}} <br /> [[Швеция Ұлттық футбол құрамасы|Швеция]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Футболдан 1950 жылғы әлем біріншілігі|1950]] |{{flagcountry|Brazil}} |{{flagicon|Uruguay}} <br /> '''[[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай]]''' |^{('''[[#2|2]]''')} |{{flagicon|Brazil}} <br /> [[Бразилия Ұлттық футбол құрамасы|Бразилия]] |{{flagicon|Sweden}} <br />[[Швеция Ұлттық футбол құрамасы|Швеция]] |^{('''[[#2|2]]''')} |{{flagicon|Spain}} <br />[[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания]] |- |[[Футболдан 1954 жылғы әлем біріншілігі|1954]] |{{flagcountry|Switzerland}} |{{flagicon|Germany}} <br /> '''[[Германия Ұлттық футбол құрамасы|ГФР]]''' |'''3:2''' |{{flagicon|Hungary}} <br /> [[Мажарстан Ұлттық футбол құрамасы|Мажарстан]] |{{flagicon|Austria}} <br /> [[Аустрия Ұлттық футбол құрамасы|Аустрия]] |'''3:1''' |{{flagicon|Uruguay}} <br /> [[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Футболдан 1958 жылғы әлем біріншілігі|1958]] |{{flagcountry|Sweden}} |{{flagicon|Brazil}} <br /> '''[[Бразилия Ұлттық футбол құрамасы|Бразилия]]''' |'''5:2''' |{{flagicon|Sweden}} <br /> [[Швеция Ұлттық футбол құрамасы|Швеция]] |{{flagicon|France}} <br /> [[Франция Ұлттық футбол құрамасы|Франция]] |'''6:3''' |{{flagicon|Germany}} <br /> [[Германия Ұлттық футбол құрамасы|ГФР]] |- |[[Футболдан 1962 жылғы әлем біріншілігі|1962]] |{{flagcountry|Chile}} |{{flagicon|Brazil}} <br /> '''[[Бразилия Ұлттық футбол құрамасы|Бразилия]]''' |'''3:1''' |{{flagicon|Czech Republic}} <br /> [[Чехословакия Ұлттық футбол құрамасы|Чехословакия]] |{{flagicon|Chile}} <br /> [[Чили Ұлттық футбол құрамасы|Чили]] |'''1:0''' |{{flagicon|Yugoslavia}} <br /> [[Югославия Ұлттық футбол құрамасы|Югославия]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Футболдан 1966 жылғы әлем біріншілігі|1966]] |{{flagcountry|England}} |{{flagicon|England}} <br /> '''[[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англия]]''' |[[Финал чемпионата мира по футболу 1966|'''4:2''']] <br />қос. уақыт |{{flagicon|Germany}} <br /> [[Германия Ұлттық футбол құрамасы|ГФР]] |{{flagicon|Portugal}} <br /> [[Португалия Ұлттық футбол құрамасы|Португалия]] |'''2:1''' |{{flagicon|USSR}} <br /> [[КСРО Ұлттық футбол құрамасы|КСРО]] |- |[[Футболдан 1970 жылғы әлем біріншілігі|1970]] |{{flagcountry|Mexico}} |{{flagicon|Brazil}} <br /> '''[[Бразилия Ұлттық футбол құрамасы|Бразилия]]''' |'''4:1''' |{{flagicon|Italy}} <br /> [[Италия Ұлттық футбол құрамасы|Италия]] |{{flagicon|Germany}} <br /> [[Германия Ұлттық футбол құрамасы|ГФР]] |'''1:0''' |{{flagicon|Uruguay}} <br /> [[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Футболдан 1974 жылғы әлем біріншілігі|1974]] |{{flagcountry|Germany}} |{{flagicon|Germany}} <br /> '''[[Германия Ұлттық футбол құрамасы|ГФР]]''' |'''2:1''' |{{flagicon|Netherlands}} <br /> [[Нидерланд Ұлттық футбол құрамасы|Нидерланд]] |{{flagicon|Poland}} <br /> [[Польша Ұлттық футбол құрамасы|Польша]] |'''1:0''' |{{flagicon|Brazil}} <br /> [[Бразилия Ұлттық футбол құрамасы|Бразилия]] |- |[[Футболдан 1978 жылғы әлем біріншілігі|1978]] |{{flagcountry|Argentina}} |{{flagicon|Argentina}} <br /> '''[[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]]''' |'''3:1''' <br />қос. уақыт |{{flagicon|Netherlands}} <br /> [[Нидерланд Ұлттық футбол құрамасы|Нидерланд]] |{{flagicon|Brazil}} <br /> [[Бразилия Ұлттық футбол құрамасы|Бразилия]] |'''2:1''' |{{flagicon|Italy}} <br /> [[Италия Ұлттық футбол құрамасы|Италия]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Футболдан 1982 жылғы әлем біріншілігі|1982]] |{{flagcountry|Spain}} |{{flagicon|Italy}} <br /> '''[[Италия Ұлттық футбол құрамасы|Италия]]''' |'''3:1''' |{{flagicon|Germany}} <br /> [[Германия Ұлттық футбол құрамасы|ГФР]] |{{flagicon|Poland}} <br /> [[Польша Ұлттық футбол құрамасы|Польша]] |'''3:2''' |{{flagicon|France}} <br /> [[Франция Ұлттық футбол құрамасы|Франция]] |- |[[Футболдан 1986 жылғы әлем біріншілігі|1986]] |{{flagcountry|Mexico}} |{{flagicon|Argentina}} <br /> '''[[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]]''' |'''3:2''' |{{flagicon|Germany}} <br /> [[Германия Ұлттық футбол құрамасы|ГФР]] |{{flagicon|France}} <br /> [[Франция Ұлттық футбол құрамасы|Франция]] |'''4:2''' <br />қос. уақыт |{{flagicon|Belgium}} <br /> [[Бельгия Ұлттық футбол құрамасы|Бельгия]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Футболдан 1990 жылғы әлем біріншілігі|1990]] |{{flagcountry|Italy}} |{{flagicon|Germany}} <br /> '''[[Германия Ұлттық футбол құрамасы|ГФР]]''' |'''1:0''' |{{flagicon|Argentina}} <br /> [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]] |{{flagicon|Italy}} <br /> [[Италия Ұлттық футбол құрамасы|Италия]] |'''2:1''' |{{flagicon|England}} <br /> [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англия]] |- |[[Футболдан 1994 жылғы әлем біріншілігі|1994]] |{{flagcountry|USA}} |{{flagicon|Brazil}} <br /> '''[[Бразилия Ұлттық футбол құрамасы|Бразилия]]''' |'''0:0'''<br />'''(3:2)'''<br />пен |{{flagicon|Italy}} <br /> [[Италия Ұлттық футбол құрамасы|Италия]] |{{flagicon|Sweden}} <br /> [[Швеция Ұлттық футбол құрамасы|Швеция]] |'''4:0''' |{{flagicon|Bulgaria}} <br /> [[Болгария Ұлттық футбол құрамасы|Болгария]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Футболдан 1998 жылғы әлем біріншілігі|1998]] |{{flagcountry|France}} |{{flagicon|France}} <br /> '''[[Франция Ұлттық футбол құрамасы|Франция]]''' |'''3:0''' |{{flagicon|Brazil}} <br /> [[Бразилия Ұлттық футбол құрамасы|Бразилия]] |{{flagicon|Croatia}} <br /> [[Хорватия Ұлттық футбол құрамасы|Хорватия]] |'''2:1''' |{{flagicon|Netherlands}} <br /> [[Нидерланд]] |- |[[Футболдан 2002 жылғы әлем біріншілігі|2002]] |{{flagcountry|Корея Республикасы}} <br /> {{flagcountry|Japan}} |{{flagicon|Brazil}} <br /> '''[[Бразилия Ұлттық футбол құрамасы|Бразилия]]''' |'''2:0''' |{{flagicon|Germany}} <br /> [[Германия Ұлттық футбол құрамасы|Германия]] |{{flagicon|Turkey}} <br /> [[Түркия Ұлттық футбол құрамасы|Түркия]] |'''3:2''' |{{flagicon|South Korea}} <br /> [[Корея Республикасы Ұлттық футбол құрамасы|Оңтүстік Корея]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Футболдан 2006 жылғы әлем біріншілігі|2006]] |{{flagcountry|Germany}} |{{flagicon|Italy}} <br /> '''[[Италия Ұлттық футбол құрамасы|Италия]]''' |'''1:1'''<br /> '''(5:3)'''<br />пен |{{flagicon|France}} <br /> [[Франция Ұлттық футбол құрамасы|Франция]] |{{flagicon|Germany}} <br /> [[Германия Ұлттық футбол құрамасы|Германия]] |'''3:1''' |{{flagicon|Portugal}} <br /> [[Португалия Ұлттық футбол құрамасы|Португалия]] |- |[[Футболдан 2010 жылғы әлем біріншілігі|2010]] |{{flagcountry|South Africa}} |{{flagicon|Spain}} <br /> '''[[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания]]''' |'''1:0'''<br />қос. уақыт |{{flagicon|Netherlands}} <br /> [[Нидерланд Ұлттық футбол құрамасы|Нидерланд]] |{{flagicon|Germany}} <br /> [[Германия Ұлттық футбол құрамасы|Германия]] |'''3:2''' |{{flagicon|Uruguay}} <br /> [[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Футболдан 2014 жылғы әлем біріншілігі|2014]] |{{flagcountry|Brazil}} |'''{{flagicon|Germany}} <br /> [[Германия Ұлттық футбол құрамасы|Германия]]''' |'''1:0''' |{{flagicon|Argentina}} <br /> [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]] |{{ту|Нидерланд}} [[Нидерланд Ұлттық футбол құрамасы|Нидерланд]] |3:0 |{{flagicon|Brazil}} <br /> [[Бразилия Ұлттық футбол құрамасы|Бразилия]] |- |[[Футболдан 2018 жылғы әлем біріншілігі|2018]] |{{flagcountry|Russia}} |{{flagicon|France}} [[Франция Ұлттық футбол құрамасы|'''Франция''']] |'''4:2''' |{{flagicon|Croatia}} <br /> [[Хорватия Ұлттық футбол құрамасы|Хорватия]] |{{ту|Бельгия}} [[Бельгия Ұлттық футбол құрамасы|Бельгия]] |2:0 |{{flagicon|England}} <br /> [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англия]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Футболдан 2022 жылғы әлем біріншілігі|2022]] |{{flagcountry|Qatar}} |- |[[Футболдан 2026 жылғы әлем біріншілігі|2026]] |{{flagcountry|USA}} <br /> {{flagcountry|Canada}} <br /> {{flagcountry|Mexico}} | | | | | | |} <div id="1">^'''1''' - 1930 жылы 3-ші орын үшін ойын өткізілген жоқ. Жартылай финалда АҚШ пен Югославия құрамалары сәкесінше Аргентина мен Уругвай құрамаларынан жеңіліп қалды. Бірақ ФИФА АҚШ құрамасын барлық әлем чемпионаттарында өткізген ойындарына қарай 3-ші орын иегері деп мойындады, ал Югославия құрамасын 4-ші орын деп белгіледі. <div id="2">^'''2''' - 1950 жылы ресми финалдық кездесу өткізілген жоқ. Себебі бірінші орынның тағдара 4 құрамадан құралған финалдық топ шешті. Бірақ Уругвай мен Бразилия арасында өткен соңғы турдың ойыны == Үздік құрамалар == [[Сурет:World cup countries best results and hosts.PNG|right|thumb|Әлем чемпионатына қатысқан командалардың нәтижелері]] Барлығы әлем чемпионатында 207 құрама өнер көрсеткен, оның ішінде тек 12 құрама финалда ойнаса, 8-і чемпион атанған. Әлем чемпионатың ең жулдеқор командасы - [[Бразилия]]. Бразилия - барлық әлем чемпионатының финалдық турнирінде өнер көрсеткен жалғыз құрама, және 5 дүркін әлем чемпионы, 2 рет финалға шыққан. Әлем чемпионатын жеңіп алған еуропалықтар - 10, ал оңтүстікамерикалықтар - 9. Ең көп финалға шыққандар [[Бразилия]] мен [[Германия]] - 7 рет. Және ең көп қатарынан шыққан құрамаларда осы екеуі - 3 рет (Германия - 1982, 1986 және 1990; Бразилия - 1994, 1998 және 2002 жылдары). Бірақ бұл екеуі бір-бірімен тек 1 рет кездесті (финалда ғана емес, әлем чемпионатының тарихында) 2002 жылы финалда (Бразилия 2:0 есебімен жеңді). Финалға шығу бойынша 3-ші орында [[Италия]] құрамасы тұр (6 рет). Және олар Бразилияғада, Германияғада ең ыңғайсыз команда болып саналады, себебі осы екеуін финалдық турнирде бірден көп жеңген осы Италия (Бразилияны 1938, 1982; Германияны 1970, 1982, 2006 жылдары). 1970 жылы Бразилия мен Италия құрамалары финалға шықты, ол кезде екеуіндеде 2 чемпиондық атақ бар еді, 1994 жылыда екеуі финалға шығып, екеуіндеде 3 чемпиондық атақ бар болатын, бірақ екеуіндеде бразилиялықтар жеңіске жетті. Еуропалықтар мен оңтүстікамерикалықтар арасында қарсыластықта еуропалықтар алда тұр. Еуропалықтар 7 рет (1934, 1954, 1966, 1974, 1982, 2006 және 2010 жылдары) медальдардың бәрін алып кетсе, 4 рет (1934, 1966, 1982 және 2006 жылдары) оңтүстікамерикалықтар жартылай финалға шыға алған жоқ. Ал еуропалықтар тек алғаш (1930) әлем чемпионатында ғана медальсыз қалған. 2010 жылға дейін еуропалықтар тек Еуорпада өткен әлем чемпионатында чемпион атанған болатын, алайда [[Испания]] құрамасы 2010 жылы [[Оңтүстік Африка Республикасы|ОАР]] жерінде әлем чемпионы атанып, сол дәстүрді бұзған болатын. Оңтүстікамерикалық тек 1 рет Еуропада чемпион атанды (Бразилия 1958 жылы). === Статистика === * 1958, 2002, 2010 жылдардан басқа чемпионаттарда жеңімпаз-ел өткізуші елдің континентінен болды. Алайда 2002 мен 2010 жылғы чемпионаттар сәйкесінше [[Африка]] мен [[Азия]] құрлықтарында болғандықтан бұл құрлықтардың құрамалары мықты болмағандықтан чемпион атана алмағандығы белгілі. Жәнеде Кубок 1 құрлықта 4 жылдан ұзақ сақталмауда, Ондай жағдай 3 рет кездесті: Италия (1934, 1938), Бразилия (1958, 1962), және Италия (2006) мен Испания (2010). * Тек Италия (1938) мен Бразилия (1962) ғана 1 рет чемпиондық атағын қорғап қалды. 3 рет қатарынан әлі ешкім чемпион атанып көрген жоқ. * Италия құрамасы басқаларға қарағанда ең ұзақ чемпион атанған құрама. 16 жыл. Ол 1934 пен 1938 жылғы чемпиондықтан кейін 1942 және 1946 жылдары екінші дүниежүзілік соғыстың салдарынан өткізілмей, 1950 жылға де"ін чемпиондық атағын ұстап тұрды. * 1934 жылғы чемпионат әлем чемпионы (Уругуай) қатыспаған жалғыз чемпионат, және өткізуші ел (Италия) іріктеу турниріне қатысқанда жалғыз чемпионат. * 2010 жылы Италия құрамасы 2002 жылғы Франция құрамасы секілді өз тобынан шыға алмады. Чемпион атанып келесі чемпионатта өз тобынан шыға алмаған тағы 2 құрама бар. Италия (1950), Бразилия (1966). * Мексика мен Аргентина құрамаларының турнирлік қатысуы 2 чемпионатта қатарынан бірдей болды. 2006 және 2010 жылдары Аргентина Мекиканы 1/8 финалда ұтса 1/4 финалда Германия құрамасынан жеңіліп қалды. * Уругвай (1930), Италия (1934) және Бразилия (1974 пен 2002 жылдары) құрамалары финалдық турнирдің барлық ойынында жеңіске жетіп чемпион атанды. Жәнеде барлық кездесуін негізгі уақытта аяқтады (1938 жылы 1 кездесуін қосымша уақытта жеңген Италия құрамасын қоспағанда). * 6 рет өткізуші-ел өз жерінде әлем чемпионы атанды, тек 1 рет (ГФР 1974 жылы) оның әлем чемпионатындағы алғашқы жеңісі емес. Бір қызығы Бразилия құрамасы өз жерінде әлем чемпионы атанған жоқ, тағы бір қызығы әлі ешбір ел өз жерінде 2 рет жеңімпаз атанған жоқ. * 3 рет еуропалық құрама бірден екі жүлдені қоржынына салды: Еуропа чемпионаты және әлем чемпионаты. Франция құрамасына Еуропа чемпионы деген атақ (2000) әлем чемпионы (1998) атанғаннан кейін 2 жылдан кейін келсе, ГФР мен Испания құрамасы Еуропа чемпионы атанып тұрып әлем чемпионы атанды. ГФР 1974 жылы (1972 жылғы Еуропа чемпионы атанғаннан кейін), Испания 2010 жылы (2008 жылы Еуропа чемпионы атанғаннан кейін). Бір қызығы екеуініңде финалдағы қарсыласы Нидерланд құрамасы болды. * Испания құрамасы басқа құрлықтағы әлем чемпионатында (2010) чемпион атанған тұңғыш Еуропа командасы. Жәнеде Испания тұңғыш рет басқа елде тұңғыш рет чемпион атанған 52 жылдан кейінгі алғашқы команда. Уругуай, Италия, Англия, Аргентина, Франция құрамаларының тұңғыш рет өз жерінде әлем чемпионы атанғаны белгілі. Тек ГФР (1954), Бразилия (1958) және Испания (2010) құрамалары тұңғыш чемпиондық атағын басқа елде жеңіп алды. * Дүниежүзілік соғыстан кейін тұңғыш рет (2006, 2010) еуропалық екі құрама әлем чемпионы атанды. Және 2010 жылғы Испанияның жеңісі 1962 жылдан бері Еуропа мен Оңтүстік Америка командалары кезек-кезек жеңімпаз атанып келе жатқан дәстүрді бұзды. * 2010 жылы Нидерланд құрамасы Чехославакия мен Венгрия құрамасының 2 рет финалда жолы болмаған сәтсіздігін басып озды. Енді Нидерланд құрамасында мұндай сәтсіздік 3-еу. * 2 рет әлем чемпионатының финалында ойын нәтижесін ойын соңындағы пенальти шешті. Екеуіндеде осыған Италия құрамасы қатысты. 1994 жылы италиялықтар бразиялықтардан жеңілсе, 2006 жылы Франция құрамасын жеңді. {{Футболдан ӘЧ ең үздік шабуылшылары}} === Құрамалардың қатысқан статистикасы === Төменді бір кездері жартылай финалға шыққан құрамалардың статистикасы көрсетілген {| class="wikitable" |- !Команда !чемпиондық титулы !Әлем чемпиондары<br />(* — ӘЧ қабылдаушы ел) !2-ші орын<br />(* — ӘЧ қабылдаушы ел) !3-ші орын<br />(* — ӘЧ қабылдаушы ел) !4-ші орын¹,<br />(* — ӘЧ қабылдаушы ел) |- |{{flagcountry|Brazil}} |5 |[[Футболдан 1958 жылғы әлем біріншілігі|1958]], [[Футболдан 1962 жылғы әлем біріншілігі|1962]], [[Футболдан 1970 жылғы әлем біріншілігі|1970]], [[Футболдан 1994 жылғы әлем біріншілігі|1994]], [[Футболдан 2002 жылғы әлем біріншілігі|2002]] |2 ([[Футболдан 1950 жылғы әлем біріншілігі|1950]]*, [[Футболдан 1998 жылғы әлем біріншілігі|1998]], [[Футболдан 2014 жылғы әлем біріншілігі|2014]]) |2 ([[Футболдан 1938 жылғы әлем біріншілігі|1938]], [[Футболдан 1978 жылғы әлем біріншілігі|1978]]) |2 ([[Футболдан 1974 жылғы әлем біріншілігі|1974]], [[Футболдан 2014 жылғы әлем біріншілігі|2014]]) |- |{{flagcountry|Italy}} |4 |[[Футболдан 1934 жылғы әлем біріншілігі|1934]]*, [[Футболдан 1938 жылғы әлем біріншілігі|1938]], [[Футболдан 1982 жылғы әлем біріншілігі|1982]], [[Футболдан 2006 жылғы әлем біріншілігі|2006]] |2 ([[Футболдан 1970 жылғы әлем біріншілігі|1970]], [[Футболдан 1994 жылғы әлем біріншілігі|1994]]) |1 ([[Футболдан 1990 жылғы әлем біріншілігі|1990]]*) |1 ([[Футболдан 1978 жылғы әлем біріншілігі|1978]]) |- |{{flagcountry|Germany}} |3 |[[Футболдан 1954 жылғы әлем біріншілігі|1954]], [[Футболдан 1974 жылғы әлем біріншілігі|1974]]*, [[Футболдан 1990 жылғы әлем біріншілігі|1990]], [[Футболдан 2014 жылғы әлем біріншілігі|2014]] |4 ([[Футболдан 1966 жылғы әлем біріншілігі|1966]], [[Футболдан 1982 жылғы әлем біріншілігі|1982]], [[Футболдан 1986 жылғы әлем біріншілігі|1986]], [[Футболдан 2002 жылғы әлем біріншілігі|2002]]) |4 ([[Футболдан 1934 жылғы әлем біріншілігі|1934]], [[Футболдан 1970 жылғы әлем біріншілігі|1970]], [[Футболдан 2006 жылғы әлем біріншілігі|2006]]*, [[Футболдан 2010 жылғы әлем біріншілігі|2010]]) |1 ([[Футболдан 1958 жылғы әлем біріншілігі|1958]]) |- |{{flagcountry|Argentina}} |2 |[[Футболдан 1978 жылғы әлем біріншілігі|1978]]*, [[Футболдан 1986 жылғы әлем біріншілігі|1986]] |2 ([[Футболдан 1930 жылғы әлем біріншілігі|1930]], [[Футболдан 1990 жылғы әлем біріншілігі|1990]], [[Футболдан 2014 жылғы әлем біріншілігі|2014]] ) | - | - |- |{{flagcountry|Uruguay}} |2 |[[Футболдан 1930 жылғы әлем біріншілігі|1930]]*, [[Футболдан 1950 жылғы әлем біріншілігі|1950]] | - | - |3 ([[Футболдан 1954 жылғы әлем біріншілігі|1954]], [[Футболдан 1970 жылғы әлем біріншілігі|1970]], [[Футболдан 2010 жылғы әлем біріншілігі|2010]]) |- |{{flagcountry|France}} |2 |[[Футболдан 1998 жылғы әлем біріншілігі|1998]]*, [[Футболдан 2018 жылғы әлем біріншілігі|2018]] |1 ([[Футболдан 2006 жылғы әлем біріншілігі|2006]]) |2 ([[Футболдан 1958 жылғы әлем біріншілігі|1958]], [[Футболдан 1986 жылғы әлем біріншілігі|1986]]) |1 ([[Футболдан 1982 жылғы әлем біріншілігі|1982]]) |- |{{flagcountry|England}} |1 |[[Футболдан 1966 жылғы әлем біріншілігі|1966]]* | - | - |2 ([[Футболдан 1990 жылғы әлем біріншілігі|1990]], [[Футболдан 2018 жылғы әлем біріншілігі|2018]]) |- |{{flagcountry|Spain}} |1 |[[Футболдан 2010 жылғы әлем біріншілігі|2010]] | - | - |1 ([[Футболдан 1950 жылғы әлем біріншілігі|1950]]) |- |{{flagcountry|Netherlands}} | - | - |3 ([[Футболдан 1974 жылғы әлем біріншілігі|1974]], [[Футболдан 1978 жылғы әлем біріншілігі|1978]], [[Футболдан 2010 жылғы әлем біріншілігі|2010]]) | 1 ([[Футболдан 2014 жылғы әлем біріншілігі|2014]]) |1 ([[Футболдан 1998 жылғы әлем біріншілігі|1998]]) |- |{{flagcountry|Czech Republic}} | - | - |2 ([[Футболдан 1934 жылғы әлем біріншілігі|1934]], [[Футболдан 1962 жылғы әлем біріншілігі|1962]]) | - | - |- |{{flagcountry|Hungary}} | - | - |2 ([[Футболдан 1938 жылғы әлем біріншілігі|1938]], [[Футболдан 1954 жылғы әлем біріншілігі|1954]]) | - | - |- |{{flagcountry|Sweden}} | - | - |1 ([[Футболдан 1958 жылғы әлем біріншілігі|1958]]*) |2 ([[Футболдан 1950 жылғы әлем біріншілігі|1950]], [[Футболдан 1994 жылғы әлем біріншілігі|1994]]) |1 ([[Футболдан 1938 жылғы әлем біріншілігі|1938]]) |- |{{flagcountry|Croatia}} | - | | 1 ([[Футболдан 2018 жылғы әлем біріншілігі|2018]]) |1 ([[Футболдан 1998 жылғы әлем біріншілігі|1998]]) | - |- |{{flagcountry|Poland}} | - | - | - |2 ([[Футболдан 1974 жылғы әлем біріншілігі|1974]], [[Футболдан 1982 жылғы әлем біріншілігі|1982]]) | - |- |{{flagcountry|Austria}} | - | - | - |1 ([[Футболдан 1954 жылғы әлем біріншілігі|1954]]) |1 ([[Футболдан 1934 жылғы әлем біріншілігі|1934]]) |- |{{flagcountry|Portugal}} | - | - | - |1 ([[Футболдан 1966 жылғы әлем біріншілігі|1966]]) |1 ([[Футболдан 2006 жылғы әлем біріншілігі|2006]]) |- |{{flagcountry|USA}} | - | - | - |1 ([[Футболдан 1930 жылғы әлем біріншілігі|1930]]) | - |- |{{flagcountry|Chile}} | - | - | - |1 ([[Футболдан 1962 жылғы әлем біріншілігі|1962]]*) | - |- |{{flagcountry|Turkey}} | - | - | - |1 ([[Футболдан 2002 жылғы әлем біріншілігі|2002]]) | - |- |{{flagcountry|Belgium}} | - | - | - | 1 ([[Футболдан 2018 жылғы әлем біріншілігі|2018]]) |1 ([[Футболдан 1986 жылғы әлем біріншілігі|1986]]) |- |{{flagicon|Югославия}}[[Югославия Ұлттық футбол құрамасы|Югославия]] | - | - | - | - |2 ([[Футболдан 1930 жылғы әлем біріншілігі|1930]], [[Футболдан 1962 жылғы әлем біріншілігі|1962]]) |- |{{flagcountry|USSR}} | - | - | - | - |1 ([[Футболдан 1966 жылғы әлем біріншілігі|1966]]) |- |{{flagcountry|Bulgaria}} | - | - | - | - |1 ([[Футболдан 1994 жылғы әлем біріншілігі|1994]]) |- |{{flagcountry|Корея Республикасы}} | - | - | - | - |1 ([[Футболдан 2002 жылғы әлем біріншілігі|2002]]*) |} ¹ 1930 жылы — жартылай финалистер Чемпион атанған 8 елдің 6-уы өз жерінде чемпион атанды. Чемпион атанған елдердің ішінде өз жерінде чемпион атанбағандар, ол - Бразилия, 1950 жылы финалда Уругуайдан жеңілді, және Испания. Англия мен Франция құрамалары тек өз жерінде чемпион болды. Өз жерінде чемпион атанбасада ең жоғарғы нәтижесіне қол жеткізген елдерде бар (Швеция 1958 жылы - 2 орын, Чили 1962 - 3 орын, Мексика 1970 пен 1986 - 1/4 финал, Оңтүстік Корея мен Жапония 2002 жылы - 4 орын және 1/8 финал сәйкесінше, Швейцария 1954 жылы ең жоғарғы нәтижесін қайталады - 1/4 финал, 1938 жылы Франция - 1/4 финал және 1950 жылы Бразилия - 2 орын сол кездердегі жоғарғы жетістігі болып саналды). Барлығы әлем чемпионатының финалдық турниріне 79 құрама қатысты. Төменде ең көп қатысқан құрамалрдың тізімі: {| class="wikitable" |- !Қатысқан<br />чемпионаттар саны!!Құрама |- |20||{{flagcountry|Brazil}} |- |18||{{flagcountry|Germany}} |- |17 |{{футбол|Италия}} |- |16||{{flagcountry|Argentina}} |- |15||{{flagcountry|Mexico}} |- |14||{{flagcountry|England}}<br />{{flagcountry|France}}<br />{{flagcountry|Spain}} |- |12||{{flagcountry|Uruguay}}<br />{{flagcountry|Belgium}}<br />{{flagcountry|Sweden}} |} === Әлем құрлықтарының үздік құрамалары === Осы күнге дейін Әлем Кубогын тек [[Еуропа]] мен [[Оңтүстік Америка]] құрлығының құрамалары жеңіп алды. КОНКАКАФ аймағының әлем чемпионатындағы ең үлкен жетістігі 1930 жылы [[АҚШ Ұлттық футбол құрамасы|АҚШ]] құрамасы жартылай финалға шықты. Ал Солтүстік Американың ең үздік құрамасы саналатын [[Мексика]] құрамасы, әзірге тек 1/4 финалға дейін жетті (1970пен 1986). Азия құрлығынан жартылай финалға шыққан алғашқы құрама болып [[Корея Республикасы Ұлттық футбол құрамасы|Оңтүстік Корея]] (2002) құрамасы саналады. Африканың 3 құрамасы әлем чемпионатының 1/4 финалына дейін жетті: [[Камерун]] 1990 жылы, [[Сенегал]] 2002 жылы және [[Гана]] 2010 жылы. Соның өзінде Камерун мен Сенегал құрамасы өз қарсыластарынан (Англия мен Түркия) қосымша уақытта жеңіліп қалса, Гана құрамасы Уругуайдан ойын соңындағы пенальтиден жеңілді. Аралдар құрлығының құрлығы тек 4 рет финалдық турнирге қатысты. Олардың алғашқы 2 қатысуы топтық турнирде аяқталды ([[Аустралия]] 1974 жылы, [[Жаңа Зеландия]] 1982 жылы), Аустралия Аралдар аймағынан 3-ші рет финадық турнирге жолдама алып, тұңғыш рет 1/8 финалға шығып болашақ чемпион Италия құрамасынан жеңілді. Алайда Аустралия іріктеу кезеңінен бастап Азия Футбол Конфедерациясының сапынан қатысатын болып 2010 жылыда финалдық турнирге жолдама алды. Жаңа Зеландия 2010 жылы топтағы 3 кездесуіндеде тең түсіп (оның ішінде чемпион Италияда бар) осы әлем чемпионатында бірде-бір ойында жеңілмеген жалғыз құрама атанды. Бірақ бұл құраманың топтан шығуына көмектеспеді. == Кубок == 1930-1970 жылдар аралығында әлем чемпионатының кубогы [[Жюль Риме]] Кубогы (алғашында ол жай Әлем Кубогы деп аталды, ол 1930 жылы алғашқы әлем чемпионатын өткізуге септігін тигізген [[ФИФА]] президентінің атымен аталды) деп аталды. Әуелден 3 рет әлем чемпионы атанған құрама осы кубокты өмір бойы сақтауға алады деп келісілген. Сөйтіп, бұл кубок ең бірінші болып 3 рет әлем чемпионы атанған бразилиялықтардың кеңсесінде сақтауға берілді. 1983 жылы кубок қолды болып, ол осы күнге дейін әлі табылған жоқ. 1974 жылдан бастап жеңімпазға жаңа кубок берілетін болды, және оның есімі ФИФА Әлем Кубогының Жүлдесі деп аталды. Бұл Кубок ешқашан өмірлік сақтауға берілмейді. Аргентина, Италия, Германия және Бразилия бұл кубокты 2 рет жеңіп үлгерді. Бұл Кубоктың әлем чемпиондарының атын жазатын тақтайшасы толмағанша ешқашан ауыстырылмайды (яғни ең ерте дегенде 2038 жылға дейін). ===Әлем чемпионатының марапаттары=== {{Main|Футболдан әлем біріншілігінің марапаттары}} Әр әлем чемпионатының соңында бір тұрғыдан көрсеткен бірнеше жеке немесе командалық наградалар беріледі. Қазіргі кезде 6 награда бар: * «Адидас» алтын бутса (бұрынғы атауы «Алтын доп», 1930 жылдан бері беріледі) - ең үздік сұрмергенге берілетін жүлде; * «Адидас» алтын добы (бұрынғы атауы «Алтын доп» 1982 жылдан бері беріледі) - турнирдің ең үздік ойыншысына берілетін жүлде; *Лев Яшин жүлдесі (1994 жылдан бері беріледі) - үздік қақпашыға берілетін жүлде; * ФИФА әділ ойын жүлдесі (1978 жылдан бері беріледі) - ең әділ ойынаған командаға берілетін жүлде; * Көңілді ойын жүлдесі (1994 жылдан бері беріледі) - халық дауысы бойынша берілетін, ең көңілді ойынған командаға берілетін жүлде; * «Жилетт» чемпионаттағы ең үздік жас ойыншы (2006 жылдан бері беріледі) - жасы 21-ге толмағандар ішінде ең жақсы ойнаған жас ойыншыға берілетін жүлде. == Футболдан ӘЧ бойынша ең мықты ойыншы == Роналду душ Сантос Авейро есімді азамат Фуншалдағы Сан-Педро елді мекенде дүниеге келді.<ref>{{Cite web|title=Pelos caminhos de Ronaldo |url=http://www.dn.pt/dossiers/desporto/cristiano-ronaldo/perfil/interior/pelos-caminhos-de-ronaldo-1298338.html|accessdate=2022-07-07|work=dn.pt}}</ref> Ол аспаз - Мария Долорес душ Сантос Вивейрос да Авейро және муниципалды бағбан әрі жарты мөлшерлемеде жұмыс істейтін Хосе Динис Авейроның төртінші перзенті.<ref>{{Cite web|title=The 'little bee' who always cried - the story of young Ronaldo’s path to greatness in Madeira|url=http://www.goal.com/en-us/news/the-little-bee-who-always-cried-the-story-of-young-ronaldos-path-/k927thno26e41b42er1z9zhqo|accessdate=2022-07-07|work=goal.com}}</ref> Оның Уго есімді бауыры мен Эльма және Лилиана Катия есімді сіңлілері бар.<ref>{{Cite web|title=He's got the world at his feet|url=http://www.theguardian.com/football/2008/jun/08/manchesterunited.portugal|accessdate=2022-07-07|work=theguardian.com}}</ref> Роналду кедей католик отбасынада туып өсті, барлық бауырларымен және қарындастарымен бір бөлмені бөлісті.<ref>{{Cite web|title=Cristiano Ronaldo spills all to his 'close friend' Jasmine about women, football, cars... and money|url=http://www.mirror.co.uk/3am/celebrity-news/cristiano-ronaldo-spills-all-to-his-close-friend-139054|accessdate=2022-07-07|work=mirror.co.uk}}</ref> Роналду футболдың - ең жарқын өкілі, ол бір ойында ең көп гол соққан ойыншылардың қатарына жатады.<ref>{{Cite web|title=História do Mundial |url=https://www.casasdeapostas24.com/mundial-2022/historia/|accessdate=2022-07-07|work=casasdeapostas24.com}}</ref> Бала кезінде Роналдо 1992 - 1995 жылдар аралығында, кейіннен ол Nacional-да екі жыл жұмыс істеді. 1997 жылы 12 жасында CP Sporting-те үш күндік сынақ мерзімінен өтті, мұнда оған 1500 фунт стерлинг мөлшерінде жалақыға қол қойылды.<ref>{{Cite web|title=Bola de Ouro - Ronaldo conquistou primeiro prémio aos oito anos no Andorinha|url=http://www.dn.pt/dossiers/desporto/cristiano-ronaldo/noticias/interior/bola-de-ouro-ronaldo-conquistou-primeiro-premio-aos-oito-anos-no-andorinha-1066979.html|accessdate=2022-07-07|work=dn.pt}}</ref> Соңынан ол Мадейрадан Лиссабонға жақын орналасқан Алкошетте Спортинг жастар академиясына көшіі. 14 жасында Роналду жартылай кәсіби ойнауға мүмкіндігім бар деп ойлап, білім алуды тоқтатып, футболға толық көңіл бөлу үшін анасымен келіседі. Мектепте басқа оқушылар арасында танымал болғанына қарамай, ол «құрметтемейтін» өз мұғаліміне орындық лақтырған соң, мектептен шығарылады. Роналду жүрек операциясын басынан өткізді, операция барысында лазермен бірнеше жүрек жиырылысы жиілігі біріктіріліп, жүрек соғу жиілігі тыныштыққа өзгертілді.<ref>{{Cite web|title=AS Cristiano Ronaldo continues another epic goalscoring race with Leo Messi, we list eight things you didn’t know about the Real Madrid star|url=https://www.news.com.au/sport/football/what-you-didnt-know-about-cristiano-ronaldo/news-story/41e4d9d91b8f3a1d65c3826f00d63d15 |accessdate=2022-07-07|work=news.com.au}}</ref> == Рекордтар == {{Main|Футболдан әлем біріншілігінің рекордтары}} [[Сурет:Pele200802FabioRodriguesPozzebomAgenciaBrasil.jpg|right|thumb|футбол королі [[Пеле]]]] *'''Ең ірі есеп''': Венгрия - Оңтүстік Корея 9:0, 1954 жылы; Югославия - Заир 9:0, 1974 жылы; Венгрия - Сальвадор 10:1, 1982 жылы; Германия - Сауд Арабиясы 8:0, 2002 жылы; Уругвай - Боливия 8-0, 1950 жылы; Швеция - Куба 8-0, 1938 жылы; Уругвай - Шотландия 7-0, 1954 жылы; Түркия - Оңтүстік Корея 7-0, 1954 жылы; Польша - Гаити 7-0, 1974 жылы; Португалия - КХДР 7:0, 2010 жылы. *'''Ең тез соғылған гол''': [[Хакан Шүкір]] 10,8 секунд, Түркия - Оңтүстік Корея 3:2, 2002 жылы. *'''Ең көп әлем чемпионатына қатысушы''': [[Антонио Карбахаль|Антонио Карбахал]] (Мексика, 1950-1966), [[Лотар Маттеус]] (Германия, 1982-1998). *'''Әлем чемпионатында ең көп ойын өткізген''': [[Лотар Маттеус]] - 25 ойын. *'''Үздік сұрмерген''': [[Мирослав Клозе]] (Германия) (2002-2014) - 16 гол. *'''Бір турнирде ең көп доп соққан''': [[Жюст Фонтен]] (Франция) (1958) - 13 гол. *'''Бір матчта ең көп доп соққан''': [[Олег Анатольевич Саленко|Олег Саленко]] (Ресей), 5, Ресей - Камерун ,6:1, 1994 жылы. *'''Ең қарт ойыншы''': [[Роже Милла]] (Камерун), 42 жас, 39 күн. *'''Ойыншы ретінде ең көп әлем чемпионы атанған''': [[Пеле]] (Бразилия) 3 дүркін әлем чемпионы (1958,1962,1970) *'''Ең көп алтын алған''': [[Марио Загалло]] (Бразилия) ойыншы ретінде (1958, 1962), бас жаттықтырушы (1970), жаттықтырушының көмекшісі (1994). *'''Барлық медель иелері''' (алтын-күміс-қола) ГФР құрамасының 5 ойыншысы: [[Зепп Майер]], [[Франц Беккенбауэр]], [[Юрген Грабовски]], [[Хорст-Дитер Хеттгес]], [[Вольфганг Оверат]] (алтын - 1974, күміс - 1966, қола - 1970), Италия құрамасының ойыншысы [[Франко Барези]] (алтын - 1982, күміс - 1994, қола - 1990). *'''Ойын соңындағы пенальтиден гол жібермеген қақпашы''': [[Александр Владимирович Шовковский|Александр Шовковский]] (Украина), Украина - Швейцария 0:0, пен. 3:0, 2006 жылы. === Телеарналар мен пресса, спонсорлар === Футболдан әлем чемпионаты - әлемдегі өткізілетін жарыстардың ең көп жанкүйер жинайтын жарыстардың бірі. Әлем чемпионатын телеарнадан көрушілер саны тіпті Олимпиада ойындарынанда көптеп жиналады. 2002 жылғы әлем чемпионатын телеарнадан тамашалаушы жанкүйерлердің жиынтығы 2,88 млрд. адамды құрады. 1,1 млд. адам осы турнирдің финалын тамашалады. 2006 жылғы әлем чемпионатының жеребе тарту рәсімін әлемнің 300 млн. халқы көрді. 1966 жылдан бастап әр әлем чемпионатының өз тұмары бар (1966 әлем чемпионатының алғашқы тұмары арыстан күшігі ''Вилле'' болды). Әлем чемпионаты әлемнің бай брендтерінің қаржылай көмегі арқылы өткізілуде. 1978 жылғы әлем чемпионатынан бастап басты демеушілердің бірі - [[Кока Кола]] компаниясы болып табылады (1974 жылдан бер ресми әріптесі болып табылады). <references group="s" /> [[Сурет:FIFA World Cup 2006 Opening Ceremony.jpg|right|thumb|2006 жылғы әлем чемпионатының ашылу салтанаты]] Әзірге келесі әлем чемпионатын өткізуші елді алдын ала 6 жыл бұрын ФИФА атқарушы комитетінің мүшелерінің дауыс беруі арқылы сайланыды. 2010 жылғы әлем чемпионатын өткізуші елді 2004 жылы сайлады. ӘЧ 2014 - 2007 жылы, ал ӘЧ 2018 бен ӘЧ 2022 - 2010 жылы сайланды. Сонымен есептеп қарасақ ӘЧ 2022, тіпті, 12 жыл бұрын сайланды. Осыдан кейін ФИФА шенеуліктері ендігіде соншалықты ерте сайламайтынын мәлімдеді. Рекорд ӘЧ 1982-де, оны 16 жыл бұрын, яғни, 1966 жылы сайлады. 1930-1998 жылдар арсындағы әлем чемпионаттары не Еуропада, не Америкада өткізілді. 1934-1938 және 1954-1958 жылдары әлем чемпионаты Еуропада қатарынан 2 рет өткізілді. 1958 жылдан бастап Еуропа мен Америкада әлем чемпионаттары кезектесіп өткізілетін болды. 2002 жылғы әлем чемпионаты тұңғыш рет Еуропа мен Америкадан басқа жерде өткізілді, яғни, [[Корея Республикасы|Оңтүстік Корея]] мен [[Жапония]] жерінде. Алғашында екі ел бөлек бір елде өткізуге ұсыныс жасап еді, алайда, ФИФА-ның қысымымен және басқа елдер өз мәлімдемелерін қайтарып алғаннан кейін бірге, қосылып өткізуге келісті. 2010 жылғы әлем чемпионатын өткізуге тек Африка аймағының құрамалары мәліметтерін өткізді, ал 2014 жылы тек оңтүстікамерикалықтар. Бразилия әлем чемпионатын өткізуге мәлімдеме жасаған жалғыз құрама болғандықтан 2014 жылғы ӘЧ Бразилияда өтетін болды. Басқа мәліметтер түспегендіктен ФИФА қабылдаушы ел принципін қайта өзгертті: соңғы екі әлем чемпионаты өткен аймақта келесі ӘЧ қайтадан өткізілмейтін болды. Сөйтіп 2018 жылғы ӘЧ Африка мен Оңтүстік Америкада өткізілмейтін болды, ал 2002 - Оңтүстік Америка мен Еуропада өткізілмейді. Егер осы принцип өзгермесе 2026 жылы Еуропа мен Азияда өтпейтін болса, 2030-да Азия өтпейді. 2010 жылғы әлем чемпионаты Африка жерінде өтетін болып келісілді. Сайлауда 4 бәсекелесін жеңіп ӘЧ қабылдаушы ел болып Оңтүстік Африка Республикасы сайланды. Сөйтіп 2010 жылғы әлем чемпионаты қара құрлықта өткен ең алғаш, үлкен спорттық сайыс болып саналды. [[Футболдан 2026 жылғы әлем біріншілігі|2026]] жылғы әлем чемпионатын өткізуге [[Колумбия]] және [[Эквадор]] мен [[Перу]] қосылып өткізуге қызығушылық танытты. Ал ӘЧ [[Футболдан 2030 жылғы әлем біріншілігі|2030-ды]] қабылдауға [[Уругвай]] мен [[Аргентина]] қызығуда. {{Дереккөздер}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == *[http://www.fifa.com/en/index.html ФИФА ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060701031630/http://www.fifa.com/en/index.html |date=2006-07-01 }} *[http://www.fifa.com/worldcup/archive/ Барлық әлем чемпионатының ресми статистикасы 1930—2002. Барлық әлем чемпионатының барлық матчтарының нәтижелері 1930—2002] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150318083110/http://www.fifa.com/worldcup/archive/ |date=2015-03-18 }} *[http://www.worldcup-history.com WorldCup-History.com] *[http://www.planetworldcup.com ''Planet World Cup'' барлық әлем чемпионаттарының финалдары жайында мағлұмат] {{Халықаралық футбол}} {{Футболдан әлем чемпионаттары}} {{Футболдан әлем чемпионатына қатысқан құрамалар}} [[Санат:Футболдан әлем чемпионаты]] [[Санат:Футболдан Ұлттық құрамалар жарыстары]] 6pvhndkts83utq0bbhq5sgfd49wofk9 0 21851 3056093 3035105 2022-08-01T05:54:26Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Еврейлер |төл атауы = {{lang-he|יְהוּדִים}} |сурет = |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Еврей''' ({{lang-he|יְהוּדִים}} [йеhудим], {{lang-yi|ייִדן/אידן}} [й/идн]), немесе '''Яһуди''', ауызекі атауы '''жебірей''', — бастапқы атауы және көне еврей халықтарынан тарайтын әртүрлі елдерде тұратын [[халық]]тардың жалпы [[этнос]]тық атауы. 2018 жылы еврейлердің саны Berman Jewish DataBank мәліметтері бойынша 14,6-17,8 миллион адамды құрады, оның 44,9% Израильде және 39% АҚШ-та тұрады. == Тілі == [[Еуропа]] мен [[Америка]]да тұратын еврейлердің көпшілігі индоеуропалық тілдер әулетінің герман тобына жататын [[идиш]] тілінде сөйлейді. [[Израиль]]де еврейлердің көп бөлігі семит әулетіне жататын [[иврит тілі]]нде сөйлейді. [[Балқан түбегі|Балкан]] мен [[Таяу Шығыс|Таяу шығыс]]тағы еврейлердің бір бөлігі роман тобына жататын испаноль (ладино) тілінде сөйлейді. == Діні == Иуда діні еврейлердің этникалық бірлігін айқындайтын ең маңызды белгісі. Иудаизмнен басқа дінге өткендер еврей боп саналмаған. == Тарихы == Ерте заманғы Еврей этносы б.з.б. 2-мыңжылдықта қазіргі [[Палестина]] аумағында қалыптасқан. Б.з.б. 1-мыңжылдықта ежелгі еврей мемлекеттері - [[Израиль патшалығы]] мен [[Иудея патшалығы]][[]] салтанат құрған. Біріншісін [[Ассирия]] (б.з.б. 722 ж.), екіншісін [[Вавилон]] мемлекеттері талқандаған соң еврейлер дүние жүзіне бытырап қоныс аудара бастаған. Еврейлердің едәуір бөлігі Таяу Шығыс, Батыс Азия, Солтүстік Африка және Оңтүстік Европа елдерін, оның ішінде ертедегі түркі мемлекеті Хазар қағанатын паналаған. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында герман фашизмінің еврейлерді жаппай қырып-жоюға бағытталған саясаты салдарынан 6 миллион еврей құрбан болды. Соғыстан кейінгі жылдары еуропалық еврейлердің елеулі бөлігі АҚШ-қа, сондай-ақ 1948 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы шешімімен құрылған Израиль мемлекетіне қоныс аударды. == Кәсібі == Еврейлердің дәстүрлі кәсібі [[егіншілік]] болған. [[Дәнді дақыл]], [[жүзім]], жеміс-жидек еккен. Орта ғасырларда, одан кейін де Еуропаның көптеген елдерінде, оның ішінде Ресейде еврейлердің құқығына, кәсібіне, әсіресе меншік иеленуіне, жер пайдалануына шек қоятын заңдар шығарылды. Бұл жағдай еврейлерді қалаларда оңаша қауымдарға (кагал) бірігіп оқшау орамдарда (гетто) тұруға мәжбүр етті. Онда еврейлер көбінесе саудамен, қолөнермен шұғылданды. == Мәдениеті == [[Сурет:Mahane Yehuda Market P1020256.JPG|thumb|оңға|250px|Иерусалимдегі еврейлер]] Туыстық жақындық әке жағынан саналғанмен көп уақыт бойы шешесі еврей болғандар ғана еврей ұлтына жатқызылып келген. Еврейлер шоғырланған елді-мекенде Иуда дінінің ғибадатханасы - [[синагога]], салт-жоралғы өткізетін монша (миква) болады. Ұлттық киімдері: ерлер - дұға оқуға арналған кестелі костюм (талит, талес, арбаканфес), ұзын шапан, кеудеше (лапсердак), әйелдер тұрмысқа шыққан соң парик киеді. Ұлттық тағамдары: әр алуан дәм қосып, орап пісірген нан (хала), бәліш (гоменташи), тоқаш (маца). Қасиетті діни кітаптары Таурат пен Талмуд мазмұнына ұқсас ертегі, аңыз әңгімелерді қамтитын ұлттық фольклоры, дәстүрлі әні мен би өнері дамыған. == Қазақстандағы еврейлер == Еврейлердің қазақ даласына келуі 6-ғасырдан басталады. 1870 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) еврей қоғамы құрылды. 1884 ж. мамырда синагога пайда болды. 1897 ж. Верныйда 99 еврей, уезде қаламен қосқанда 177, ал 1910 ж. Верныйда 206, Ақтөбеде 35, Ақмолада 154 еврей болған. 1920-30 жылдары Қазақстандағы еврейлер құрылыс бесжылдықтарына келген әрі саяси жер аударылғандар саны есебінен көбейген. 1926 ж. Қазақстанда 3 600, 1939 жылы 19 200 еврей болды. 1970-80 ж. Қазақстандағы еврейлер саны азайған. Олардың көпшілігі Израилға немесе АҚШ, Канада мен Аустралия т.б. елдерге қоныс аударған. 2009 ж. санақ бойынша Қазақстандағы еврейлердің саны 3 мыңның үстінде болды.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 172-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> == Тағы қараңыз == * [[Антисемитизм]] * [[Антисионизм]] * [[Еврейлік]] * [[Израиль]] * [[Сионизм]] * [[Холокост]] * [[Еврей аты]] == Әдебиеттер == * {{кітап |авторы = |бөлімі = Еврейлер |тақырыбы = Ресей халықтары. Мәдениет және дін атласы |шынайы атауы = |сілтеме = |орны = Мәскеу |баспасы = Дизайн. Информация. Картография |жыл = 2010 |беттері = 320 |isbn = 978-5-287-00718-8}} * [[Немировский, Александр Аркадьевич|''Немировский А. А.'']] У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., [[2001]]. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5 * Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 ж. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4 * Н. И. Рутберг, И. Н. [[Пидевич]]. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8 * Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == {{commonscat|Jews}} * {{ЭЕЭ|11501|Еврей}} * Cтатья [http://www.vehi.net/brokgauz/all/038/38647.shtml «Евреи»] в [[ЭСБЕ|Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона]] * [http://jhistory.nfurman.com/ История еврейского народа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305070152/http://jhistory.nfurman.com/ |date=2010-03-05 }} * Статья «[http://ec-dejavu.ru/j/Jew.html Евреи]» ''С. И. Лучицкая''. // Словарь средневековой культуры. 23 илл. * [http://jew-fund.kiev.ua/ Еврейский Фонд Украины] {{ref-en}} * «[http://www.bible-center.ru/topic/jewry?gclid=CNSjrqiHhpUCFQ6T1Qod8C5orQ Евреи в Библии]» — статья на сайте «Библия-центр» * [http://vaadua.org/news.htm Ваад Украины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415074946/http://www.vaadua.org/news.htm |date=2009-04-15 }} * http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110045843/http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm |date=2010-01-10 }} * [http://www.polit.ru/research/2006/02/07/jew.html Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.echo.msk.ru/programs/netak/38266/ Передача «Не так» радиостанции «Эхо Москвы» с обсуждением книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 Словарь терминов, используемых в текстах Иудаизма] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121120125844/http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 |date=2012-11-20 }} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Еврейлер]] [[Санат:Израиль халықтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] [[Санат:Палестина халықтары]] [[Санат:Аргентина халықтары]] [[Санат:Ұлыбритания халықтары]] [[Санат:Германия этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:Ресей халықтары]] [[Санат:Украина халықтары]] [[Санат:Франция халықтары]] [[Санат:Таяу Шығыс этникалық топтары]] [[Санат:Ежелгі халықтар]] mmuc94hvh0c2e3ebrcs14z5389ma1yu 3056094 3056093 2022-08-01T05:55:58Z Мағыпар 100137 үлгі, сурет қою wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Еврейлер |төл атауы = {{lang-he|יְהוּדִים}} |сурет = Western Wall, Jerusalem, (16037897867).jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Еврей''' ({{lang-he|יְהוּדִים}} [йеhудим], {{lang-yi|ייִדן/אידן}} [й/идн]), немесе '''Яһуди''', ауызекі атауы '''жебірей''', — бастапқы атауы және көне еврей халықтарынан тарайтын әртүрлі елдерде тұратын [[халық]]тардың жалпы [[этнос]]тық атауы. 2018 жылы еврейлердің саны Berman Jewish DataBank мәліметтері бойынша 14,6-17,8 миллион адамды құрады, оның 44,9% Израильде және 39% АҚШ-та тұрады. == Тілі == [[Еуропа]] мен [[Америка]]да тұратын еврейлердің көпшілігі индоеуропалық тілдер әулетінің герман тобына жататын [[идиш]] тілінде сөйлейді. [[Израиль]]де еврейлердің көп бөлігі семит әулетіне жататын [[иврит тілі]]нде сөйлейді. [[Балқан түбегі|Балкан]] мен [[Таяу Шығыс|Таяу шығыс]]тағы еврейлердің бір бөлігі роман тобына жататын испаноль (ладино) тілінде сөйлейді. == Діні == Иуда діні еврейлердің этникалық бірлігін айқындайтын ең маңызды белгісі. Иудаизмнен басқа дінге өткендер еврей боп саналмаған. == Тарихы == Ерте заманғы Еврей этносы б.з.б. 2-мыңжылдықта қазіргі [[Палестина]] аумағында қалыптасқан. Б.з.б. 1-мыңжылдықта ежелгі еврей мемлекеттері - [[Израиль патшалығы]] мен [[Иудея патшалығы]][[]] салтанат құрған. Біріншісін [[Ассирия]] (б.з.б. 722 ж.), екіншісін [[Вавилон]] мемлекеттері талқандаған соң еврейлер дүние жүзіне бытырап қоныс аудара бастаған. Еврейлердің едәуір бөлігі Таяу Шығыс, Батыс Азия, Солтүстік Африка және Оңтүстік Европа елдерін, оның ішінде ертедегі түркі мемлекеті Хазар қағанатын паналаған. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында герман фашизмінің еврейлерді жаппай қырып-жоюға бағытталған саясаты салдарынан 6 миллион еврей құрбан болды. Соғыстан кейінгі жылдары еуропалық еврейлердің елеулі бөлігі АҚШ-қа, сондай-ақ 1948 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы шешімімен құрылған Израиль мемлекетіне қоныс аударды. == Кәсібі == Еврейлердің дәстүрлі кәсібі [[егіншілік]] болған. [[Дәнді дақыл]], [[жүзім]], жеміс-жидек еккен. Орта ғасырларда, одан кейін де Еуропаның көптеген елдерінде, оның ішінде Ресейде еврейлердің құқығына, кәсібіне, әсіресе меншік иеленуіне, жер пайдалануына шек қоятын заңдар шығарылды. Бұл жағдай еврейлерді қалаларда оңаша қауымдарға (кагал) бірігіп оқшау орамдарда (гетто) тұруға мәжбүр етті. Онда еврейлер көбінесе саудамен, қолөнермен шұғылданды. == Мәдениеті == [[Сурет:Mahane Yehuda Market P1020256.JPG|thumb|оңға|250px|Иерусалимдегі еврейлер]] Туыстық жақындық әке жағынан саналғанмен көп уақыт бойы шешесі еврей болғандар ғана еврей ұлтына жатқызылып келген. Еврейлер шоғырланған елді-мекенде Иуда дінінің ғибадатханасы - [[синагога]], салт-жоралғы өткізетін монша (миква) болады. Ұлттық киімдері: ерлер - дұға оқуға арналған кестелі костюм (талит, талес, арбаканфес), ұзын шапан, кеудеше (лапсердак), әйелдер тұрмысқа шыққан соң парик киеді. Ұлттық тағамдары: әр алуан дәм қосып, орап пісірген нан (хала), бәліш (гоменташи), тоқаш (маца). Қасиетті діни кітаптары Таурат пен Талмуд мазмұнына ұқсас ертегі, аңыз әңгімелерді қамтитын ұлттық фольклоры, дәстүрлі әні мен би өнері дамыған. == Қазақстандағы еврейлер == Еврейлердің қазақ даласына келуі 6-ғасырдан басталады. 1870 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) еврей қоғамы құрылды. 1884 ж. мамырда синагога пайда болды. 1897 ж. Верныйда 99 еврей, уезде қаламен қосқанда 177, ал 1910 ж. Верныйда 206, Ақтөбеде 35, Ақмолада 154 еврей болған. 1920-30 жылдары Қазақстандағы еврейлер құрылыс бесжылдықтарына келген әрі саяси жер аударылғандар саны есебінен көбейген. 1926 ж. Қазақстанда 3 600, 1939 жылы 19 200 еврей болды. 1970-80 ж. Қазақстандағы еврейлер саны азайған. Олардың көпшілігі Израилға немесе АҚШ, Канада мен Аустралия т.б. елдерге қоныс аударған. 2009 ж. санақ бойынша Қазақстандағы еврейлердің саны 3 мыңның үстінде болды.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 172-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> == Тағы қараңыз == * [[Антисемитизм]] * [[Антисионизм]] * [[Еврейлік]] * [[Израиль]] * [[Сионизм]] * [[Холокост]] * [[Еврей аты]] == Әдебиеттер == * {{кітап |авторы = |бөлімі = Еврейлер |тақырыбы = Ресей халықтары. Мәдениет және дін атласы |шынайы атауы = |сілтеме = |орны = Мәскеу |баспасы = Дизайн. Информация. Картография |жыл = 2010 |беттері = 320 |isbn = 978-5-287-00718-8}} * [[Немировский, Александр Аркадьевич|''Немировский А. А.'']] У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., [[2001]]. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5 * Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 ж. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4 * Н. И. Рутберг, И. Н. [[Пидевич]]. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8 * Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == {{commonscat|Jews}} * {{ЭЕЭ|11501|Еврей}} * Cтатья [http://www.vehi.net/brokgauz/all/038/38647.shtml «Евреи»] в [[ЭСБЕ|Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона]] * [http://jhistory.nfurman.com/ История еврейского народа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305070152/http://jhistory.nfurman.com/ |date=2010-03-05 }} * Статья «[http://ec-dejavu.ru/j/Jew.html Евреи]» ''С. И. Лучицкая''. // Словарь средневековой культуры. 23 илл. * [http://jew-fund.kiev.ua/ Еврейский Фонд Украины] {{ref-en}} * «[http://www.bible-center.ru/topic/jewry?gclid=CNSjrqiHhpUCFQ6T1Qod8C5orQ Евреи в Библии]» — статья на сайте «Библия-центр» * [http://vaadua.org/news.htm Ваад Украины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415074946/http://www.vaadua.org/news.htm |date=2009-04-15 }} * http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110045843/http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm |date=2010-01-10 }} * [http://www.polit.ru/research/2006/02/07/jew.html Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.echo.msk.ru/programs/netak/38266/ Передача «Не так» радиостанции «Эхо Москвы» с обсуждением книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 Словарь терминов, используемых в текстах Иудаизма] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121120125844/http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 |date=2012-11-20 }} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Еврейлер]] [[Санат:Израиль халықтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] [[Санат:Палестина халықтары]] [[Санат:Аргентина халықтары]] [[Санат:Ұлыбритания халықтары]] [[Санат:Германия этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:Ресей халықтары]] [[Санат:Украина халықтары]] [[Санат:Франция халықтары]] [[Санат:Таяу Шығыс этникалық топтары]] [[Санат:Ежелгі халықтар]] iobl83n9cxz6qhvchy19q11enfwwb8o 3056095 3056094 2022-08-01T05:58:58Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Еврейлер |төл атауы = {{lang-he|יְהוּדִים}} |сурет = Western Wall, Jerusalem, (16037897867).jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{ISR}} |саны1 = 6 772 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Еврей''' ({{lang-he|יְהוּדִים}} [йеhудим], {{lang-yi|ייִדן/אידן}} [й/идн]), немесе '''Яһуди''', ауызекі атауы '''жебірей''', — бастапқы атауы және көне еврей халықтарынан тарайтын әртүрлі елдерде тұратын [[халық]]тардың жалпы [[этнос]]тық атауы. 2018 жылы еврейлердің саны Berman Jewish DataBank мәліметтері бойынша 14,6-17,8 миллион адамды құрады, оның 44,9% Израильде және 39% АҚШ-та тұрады. == Тілі == [[Еуропа]] мен [[Америка]]да тұратын еврейлердің көпшілігі индоеуропалық тілдер әулетінің герман тобына жататын [[идиш]] тілінде сөйлейді. [[Израиль]]де еврейлердің көп бөлігі семит әулетіне жататын [[иврит тілі]]нде сөйлейді. [[Балқан түбегі|Балкан]] мен [[Таяу Шығыс|Таяу шығыс]]тағы еврейлердің бір бөлігі роман тобына жататын испаноль (ладино) тілінде сөйлейді. == Діні == Иуда діні еврейлердің этникалық бірлігін айқындайтын ең маңызды белгісі. Иудаизмнен басқа дінге өткендер еврей боп саналмаған. == Тарихы == Ерте заманғы Еврей этносы б.з.б. 2-мыңжылдықта қазіргі [[Палестина]] аумағында қалыптасқан. Б.з.б. 1-мыңжылдықта ежелгі еврей мемлекеттері - [[Израиль патшалығы]] мен [[Иудея патшалығы]][[]] салтанат құрған. Біріншісін [[Ассирия]] (б.з.б. 722 ж.), екіншісін [[Вавилон]] мемлекеттері талқандаған соң еврейлер дүние жүзіне бытырап қоныс аудара бастаған. Еврейлердің едәуір бөлігі Таяу Шығыс, Батыс Азия, Солтүстік Африка және Оңтүстік Европа елдерін, оның ішінде ертедегі түркі мемлекеті Хазар қағанатын паналаған. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында герман фашизмінің еврейлерді жаппай қырып-жоюға бағытталған саясаты салдарынан 6 миллион еврей құрбан болды. Соғыстан кейінгі жылдары еуропалық еврейлердің елеулі бөлігі АҚШ-қа, сондай-ақ 1948 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы шешімімен құрылған Израиль мемлекетіне қоныс аударды. == Кәсібі == Еврейлердің дәстүрлі кәсібі [[егіншілік]] болған. [[Дәнді дақыл]], [[жүзім]], жеміс-жидек еккен. Орта ғасырларда, одан кейін де Еуропаның көптеген елдерінде, оның ішінде Ресейде еврейлердің құқығына, кәсібіне, әсіресе меншік иеленуіне, жер пайдалануына шек қоятын заңдар шығарылды. Бұл жағдай еврейлерді қалаларда оңаша қауымдарға (кагал) бірігіп оқшау орамдарда (гетто) тұруға мәжбүр етті. Онда еврейлер көбінесе саудамен, қолөнермен шұғылданды. == Мәдениеті == [[Сурет:Mahane Yehuda Market P1020256.JPG|thumb|оңға|250px|Иерусалимдегі еврейлер]] Туыстық жақындық әке жағынан саналғанмен көп уақыт бойы шешесі еврей болғандар ғана еврей ұлтына жатқызылып келген. Еврейлер шоғырланған елді-мекенде Иуда дінінің ғибадатханасы - [[синагога]], салт-жоралғы өткізетін монша (миква) болады. Ұлттық киімдері: ерлер - дұға оқуға арналған кестелі костюм (талит, талес, арбаканфес), ұзын шапан, кеудеше (лапсердак), әйелдер тұрмысқа шыққан соң парик киеді. Ұлттық тағамдары: әр алуан дәм қосып, орап пісірген нан (хала), бәліш (гоменташи), тоқаш (маца). Қасиетті діни кітаптары Таурат пен Талмуд мазмұнына ұқсас ертегі, аңыз әңгімелерді қамтитын ұлттық фольклоры, дәстүрлі әні мен би өнері дамыған. == Қазақстандағы еврейлер == Еврейлердің қазақ даласына келуі 6-ғасырдан басталады. 1870 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) еврей қоғамы құрылды. 1884 ж. мамырда синагога пайда болды. 1897 ж. Верныйда 99 еврей, уезде қаламен қосқанда 177, ал 1910 ж. Верныйда 206, Ақтөбеде 35, Ақмолада 154 еврей болған. 1920-30 жылдары Қазақстандағы еврейлер құрылыс бесжылдықтарына келген әрі саяси жер аударылғандар саны есебінен көбейген. 1926 ж. Қазақстанда 3 600, 1939 жылы 19 200 еврей болды. 1970-80 ж. Қазақстандағы еврейлер саны азайған. Олардың көпшілігі Израилға немесе АҚШ, Канада мен Аустралия т.б. елдерге қоныс аударған. 2009 ж. санақ бойынша Қазақстандағы еврейлердің саны 3 мыңның үстінде болды.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 172-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> == Тағы қараңыз == * [[Антисемитизм]] * [[Антисионизм]] * [[Еврейлік]] * [[Израиль]] * [[Сионизм]] * [[Холокост]] * [[Еврей аты]] == Әдебиеттер == * {{кітап |авторы = |бөлімі = Еврейлер |тақырыбы = Ресей халықтары. Мәдениет және дін атласы |шынайы атауы = |сілтеме = |орны = Мәскеу |баспасы = Дизайн. Информация. Картография |жыл = 2010 |беттері = 320 |isbn = 978-5-287-00718-8}} * [[Немировский, Александр Аркадьевич|''Немировский А. А.'']] У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., [[2001]]. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5 * Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 ж. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4 * Н. И. Рутберг, И. Н. [[Пидевич]]. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8 * Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == {{commonscat|Jews}} * {{ЭЕЭ|11501|Еврей}} * Cтатья [http://www.vehi.net/brokgauz/all/038/38647.shtml «Евреи»] в [[ЭСБЕ|Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона]] * [http://jhistory.nfurman.com/ История еврейского народа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305070152/http://jhistory.nfurman.com/ |date=2010-03-05 }} * Статья «[http://ec-dejavu.ru/j/Jew.html Евреи]» ''С. И. Лучицкая''. // Словарь средневековой культуры. 23 илл. * [http://jew-fund.kiev.ua/ Еврейский Фонд Украины] {{ref-en}} * «[http://www.bible-center.ru/topic/jewry?gclid=CNSjrqiHhpUCFQ6T1Qod8C5orQ Евреи в Библии]» — статья на сайте «Библия-центр» * [http://vaadua.org/news.htm Ваад Украины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415074946/http://www.vaadua.org/news.htm |date=2009-04-15 }} * http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110045843/http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm |date=2010-01-10 }} * [http://www.polit.ru/research/2006/02/07/jew.html Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.echo.msk.ru/programs/netak/38266/ Передача «Не так» радиостанции «Эхо Москвы» с обсуждением книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 Словарь терминов, используемых в текстах Иудаизма] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121120125844/http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 |date=2012-11-20 }} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Еврейлер]] [[Санат:Израиль халықтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] [[Санат:Палестина халықтары]] [[Санат:Аргентина халықтары]] [[Санат:Ұлыбритания халықтары]] [[Санат:Германия этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:Ресей халықтары]] [[Санат:Украина халықтары]] [[Санат:Франция халықтары]] [[Санат:Таяу Шығыс этникалық топтары]] [[Санат:Ежелгі халықтар]] k628bgw3gkld4mkgcyjrhhe96yx9ode 3056097 3056095 2022-08-01T06:00:23Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Еврейлер |төл атауы = {{lang-he|יְהוּדִים}} |сурет = Western Wall, Jerusalem, (16037897867).jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{ISR}} |саны1 = 6 772 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{USA}} |саны2 = 5 425 000-6 814 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Еврей''' ({{lang-he|יְהוּדִים}} [йеhудим], {{lang-yi|ייִדן/אידן}} [й/идн]), немесе '''Яһуди''', ауызекі атауы '''жебірей''', — бастапқы атауы және көне еврей халықтарынан тарайтын әртүрлі елдерде тұратын [[халық]]тардың жалпы [[этнос]]тық атауы. 2018 жылы еврейлердің саны Berman Jewish DataBank мәліметтері бойынша 14,6-17,8 миллион адамды құрады, оның 44,9% Израильде және 39% АҚШ-та тұрады. == Тілі == [[Еуропа]] мен [[Америка]]да тұратын еврейлердің көпшілігі индоеуропалық тілдер әулетінің герман тобына жататын [[идиш]] тілінде сөйлейді. [[Израиль]]де еврейлердің көп бөлігі семит әулетіне жататын [[иврит тілі]]нде сөйлейді. [[Балқан түбегі|Балкан]] мен [[Таяу Шығыс|Таяу шығыс]]тағы еврейлердің бір бөлігі роман тобына жататын испаноль (ладино) тілінде сөйлейді. == Діні == Иуда діні еврейлердің этникалық бірлігін айқындайтын ең маңызды белгісі. Иудаизмнен басқа дінге өткендер еврей боп саналмаған. == Тарихы == Ерте заманғы Еврей этносы б.з.б. 2-мыңжылдықта қазіргі [[Палестина]] аумағында қалыптасқан. Б.з.б. 1-мыңжылдықта ежелгі еврей мемлекеттері - [[Израиль патшалығы]] мен [[Иудея патшалығы]][[]] салтанат құрған. Біріншісін [[Ассирия]] (б.з.б. 722 ж.), екіншісін [[Вавилон]] мемлекеттері талқандаған соң еврейлер дүние жүзіне бытырап қоныс аудара бастаған. Еврейлердің едәуір бөлігі Таяу Шығыс, Батыс Азия, Солтүстік Африка және Оңтүстік Европа елдерін, оның ішінде ертедегі түркі мемлекеті Хазар қағанатын паналаған. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында герман фашизмінің еврейлерді жаппай қырып-жоюға бағытталған саясаты салдарынан 6 миллион еврей құрбан болды. Соғыстан кейінгі жылдары еуропалық еврейлердің елеулі бөлігі АҚШ-қа, сондай-ақ 1948 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы шешімімен құрылған Израиль мемлекетіне қоныс аударды. == Кәсібі == Еврейлердің дәстүрлі кәсібі [[егіншілік]] болған. [[Дәнді дақыл]], [[жүзім]], жеміс-жидек еккен. Орта ғасырларда, одан кейін де Еуропаның көптеген елдерінде, оның ішінде Ресейде еврейлердің құқығына, кәсібіне, әсіресе меншік иеленуіне, жер пайдалануына шек қоятын заңдар шығарылды. Бұл жағдай еврейлерді қалаларда оңаша қауымдарға (кагал) бірігіп оқшау орамдарда (гетто) тұруға мәжбүр етті. Онда еврейлер көбінесе саудамен, қолөнермен шұғылданды. == Мәдениеті == [[Сурет:Mahane Yehuda Market P1020256.JPG|thumb|оңға|250px|Иерусалимдегі еврейлер]] Туыстық жақындық әке жағынан саналғанмен көп уақыт бойы шешесі еврей болғандар ғана еврей ұлтына жатқызылып келген. Еврейлер шоғырланған елді-мекенде Иуда дінінің ғибадатханасы - [[синагога]], салт-жоралғы өткізетін монша (миква) болады. Ұлттық киімдері: ерлер - дұға оқуға арналған кестелі костюм (талит, талес, арбаканфес), ұзын шапан, кеудеше (лапсердак), әйелдер тұрмысқа шыққан соң парик киеді. Ұлттық тағамдары: әр алуан дәм қосып, орап пісірген нан (хала), бәліш (гоменташи), тоқаш (маца). Қасиетті діни кітаптары Таурат пен Талмуд мазмұнына ұқсас ертегі, аңыз әңгімелерді қамтитын ұлттық фольклоры, дәстүрлі әні мен би өнері дамыған. == Қазақстандағы еврейлер == Еврейлердің қазақ даласына келуі 6-ғасырдан басталады. 1870 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) еврей қоғамы құрылды. 1884 ж. мамырда синагога пайда болды. 1897 ж. Верныйда 99 еврей, уезде қаламен қосқанда 177, ал 1910 ж. Верныйда 206, Ақтөбеде 35, Ақмолада 154 еврей болған. 1920-30 жылдары Қазақстандағы еврейлер құрылыс бесжылдықтарына келген әрі саяси жер аударылғандар саны есебінен көбейген. 1926 ж. Қазақстанда 3 600, 1939 жылы 19 200 еврей болды. 1970-80 ж. Қазақстандағы еврейлер саны азайған. Олардың көпшілігі Израилға немесе АҚШ, Канада мен Аустралия т.б. елдерге қоныс аударған. 2009 ж. санақ бойынша Қазақстандағы еврейлердің саны 3 мыңның үстінде болды.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 172-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> == Тағы қараңыз == * [[Антисемитизм]] * [[Антисионизм]] * [[Еврейлік]] * [[Израиль]] * [[Сионизм]] * [[Холокост]] * [[Еврей аты]] == Әдебиеттер == * {{кітап |авторы = |бөлімі = Еврейлер |тақырыбы = Ресей халықтары. Мәдениет және дін атласы |шынайы атауы = |сілтеме = |орны = Мәскеу |баспасы = Дизайн. Информация. Картография |жыл = 2010 |беттері = 320 |isbn = 978-5-287-00718-8}} * [[Немировский, Александр Аркадьевич|''Немировский А. А.'']] У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., [[2001]]. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5 * Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 ж. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4 * Н. И. Рутберг, И. Н. [[Пидевич]]. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8 * Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == {{commonscat|Jews}} * {{ЭЕЭ|11501|Еврей}} * Cтатья [http://www.vehi.net/brokgauz/all/038/38647.shtml «Евреи»] в [[ЭСБЕ|Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона]] * [http://jhistory.nfurman.com/ История еврейского народа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305070152/http://jhistory.nfurman.com/ |date=2010-03-05 }} * Статья «[http://ec-dejavu.ru/j/Jew.html Евреи]» ''С. И. Лучицкая''. // Словарь средневековой культуры. 23 илл. * [http://jew-fund.kiev.ua/ Еврейский Фонд Украины] {{ref-en}} * «[http://www.bible-center.ru/topic/jewry?gclid=CNSjrqiHhpUCFQ6T1Qod8C5orQ Евреи в Библии]» — статья на сайте «Библия-центр» * [http://vaadua.org/news.htm Ваад Украины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415074946/http://www.vaadua.org/news.htm |date=2009-04-15 }} * http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110045843/http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm |date=2010-01-10 }} * [http://www.polit.ru/research/2006/02/07/jew.html Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.echo.msk.ru/programs/netak/38266/ Передача «Не так» радиостанции «Эхо Москвы» с обсуждением книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 Словарь терминов, используемых в текстах Иудаизма] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121120125844/http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 |date=2012-11-20 }} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Еврейлер]] [[Санат:Израиль халықтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] [[Санат:Палестина халықтары]] [[Санат:Аргентина халықтары]] [[Санат:Ұлыбритания халықтары]] [[Санат:Германия этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:Ресей халықтары]] [[Санат:Украина халықтары]] [[Санат:Франция халықтары]] [[Санат:Таяу Шығыс этникалық топтары]] [[Санат:Ежелгі халықтар]] 0st7xt04ocmh9is3lj4onrc9djmw7dc 3056099 3056097 2022-08-01T06:03:55Z Мағыпар 100137 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Еврейлер |төл атауы = {{lang-he|יְהוּדִים}} |сурет = Western Wall, Jerusalem, (16037897867).jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{ISR}} |саны1 = 6 772 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{USA}} |саны2 = 5 425 000-6 814 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = {{FRA}} |саны3 = 478 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Еврей''' ({{lang-he|יְהוּדִים}} [йеhудим], {{lang-yi|ייִדן/אידן}} [й/идн]), немесе '''Яһуди''', ауызекі атауы '''жебірей''', — бастапқы атауы және көне еврей халықтарынан тарайтын әртүрлі елдерде тұратын [[халық]]тардың жалпы [[этнос]]тық атауы. 2018 жылы еврейлердің саны Berman Jewish DataBank мәліметтері бойынша 14,6-17,8 миллион адамды құрады, оның 44,9% Израильде және 39% АҚШ-та тұрады. == Тілі == [[Еуропа]] мен [[Америка]]да тұратын еврейлердің көпшілігі индоеуропалық тілдер әулетінің герман тобына жататын [[идиш]] тілінде сөйлейді. [[Израиль]]де еврейлердің көп бөлігі семит әулетіне жататын [[иврит тілі]]нде сөйлейді. [[Балқан түбегі|Балкан]] мен [[Таяу Шығыс|Таяу шығыс]]тағы еврейлердің бір бөлігі роман тобына жататын испаноль (ладино) тілінде сөйлейді. == Діні == Иуда діні еврейлердің этникалық бірлігін айқындайтын ең маңызды белгісі. Иудаизмнен басқа дінге өткендер еврей боп саналмаған. == Тарихы == Ерте заманғы Еврей этносы б.з.б. 2-мыңжылдықта қазіргі [[Палестина]] аумағында қалыптасқан. Б.з.б. 1-мыңжылдықта ежелгі еврей мемлекеттері - [[Израиль патшалығы]] мен [[Иудея патшалығы]][[]] салтанат құрған. Біріншісін [[Ассирия]] (б.з.б. 722 ж.), екіншісін [[Вавилон]] мемлекеттері талқандаған соң еврейлер дүние жүзіне бытырап қоныс аудара бастаған. Еврейлердің едәуір бөлігі Таяу Шығыс, Батыс Азия, Солтүстік Африка және Оңтүстік Европа елдерін, оның ішінде ертедегі түркі мемлекеті Хазар қағанатын паналаған. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында герман фашизмінің еврейлерді жаппай қырып-жоюға бағытталған саясаты салдарынан 6 миллион еврей құрбан болды. Соғыстан кейінгі жылдары еуропалық еврейлердің елеулі бөлігі АҚШ-қа, сондай-ақ 1948 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы шешімімен құрылған Израиль мемлекетіне қоныс аударды. == Кәсібі == Еврейлердің дәстүрлі кәсібі [[егіншілік]] болған. [[Дәнді дақыл]], [[жүзім]], жеміс-жидек еккен. Орта ғасырларда, одан кейін де Еуропаның көптеген елдерінде, оның ішінде Ресейде еврейлердің құқығына, кәсібіне, әсіресе меншік иеленуіне, жер пайдалануына шек қоятын заңдар шығарылды. Бұл жағдай еврейлерді қалаларда оңаша қауымдарға (кагал) бірігіп оқшау орамдарда (гетто) тұруға мәжбүр етті. Онда еврейлер көбінесе саудамен, қолөнермен шұғылданды. == Мәдениеті == [[Сурет:Mahane Yehuda Market P1020256.JPG|thumb|оңға|250px|Иерусалимдегі еврейлер]] Туыстық жақындық әке жағынан саналғанмен көп уақыт бойы шешесі еврей болғандар ғана еврей ұлтына жатқызылып келген. Еврейлер шоғырланған елді-мекенде Иуда дінінің ғибадатханасы - [[синагога]], салт-жоралғы өткізетін монша (миква) болады. Ұлттық киімдері: ерлер - дұға оқуға арналған кестелі костюм (талит, талес, арбаканфес), ұзын шапан, кеудеше (лапсердак), әйелдер тұрмысқа шыққан соң парик киеді. Ұлттық тағамдары: әр алуан дәм қосып, орап пісірген нан (хала), бәліш (гоменташи), тоқаш (маца). Қасиетті діни кітаптары Таурат пен Талмуд мазмұнына ұқсас ертегі, аңыз әңгімелерді қамтитын ұлттық фольклоры, дәстүрлі әні мен би өнері дамыған. == Қазақстандағы еврейлер == Еврейлердің қазақ даласына келуі 6-ғасырдан басталады. 1870 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) еврей қоғамы құрылды. 1884 ж. мамырда синагога пайда болды. 1897 ж. Верныйда 99 еврей, уезде қаламен қосқанда 177, ал 1910 ж. Верныйда 206, Ақтөбеде 35, Ақмолада 154 еврей болған. 1920-30 жылдары Қазақстандағы еврейлер құрылыс бесжылдықтарына келген әрі саяси жер аударылғандар саны есебінен көбейген. 1926 ж. Қазақстанда 3 600, 1939 жылы 19 200 еврей болды. 1970-80 ж. Қазақстандағы еврейлер саны азайған. Олардың көпшілігі Израилға немесе АҚШ, Канада мен Аустралия т.б. елдерге қоныс аударған. 2009 ж. санақ бойынша Қазақстандағы еврейлердің саны 3 мыңның үстінде болды.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 172-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> == Тағы қараңыз == * [[Антисемитизм]] * [[Антисионизм]] * [[Еврейлік]] * [[Израиль]] * [[Сионизм]] * [[Холокост]] * [[Еврей аты]] == Әдебиеттер == * {{кітап |авторы = |бөлімі = Еврейлер |тақырыбы = Ресей халықтары. Мәдениет және дін атласы |шынайы атауы = |сілтеме = |орны = Мәскеу |баспасы = Дизайн. Информация. Картография |жыл = 2010 |беттері = 320 |isbn = 978-5-287-00718-8}} * [[Немировский, Александр Аркадьевич|''Немировский А. А.'']] У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., [[2001]]. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5 * Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 ж. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4 * Н. И. Рутберг, И. Н. [[Пидевич]]. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8 * Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == {{commonscat|Jews}} * {{ЭЕЭ|11501|Еврей}} * Cтатья [http://www.vehi.net/brokgauz/all/038/38647.shtml «Евреи»] в [[ЭСБЕ|Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона]] * [http://jhistory.nfurman.com/ История еврейского народа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305070152/http://jhistory.nfurman.com/ |date=2010-03-05 }} * Статья «[http://ec-dejavu.ru/j/Jew.html Евреи]» ''С. И. Лучицкая''. // Словарь средневековой культуры. 23 илл. * [http://jew-fund.kiev.ua/ Еврейский Фонд Украины] {{ref-en}} * «[http://www.bible-center.ru/topic/jewry?gclid=CNSjrqiHhpUCFQ6T1Qod8C5orQ Евреи в Библии]» — статья на сайте «Библия-центр» * [http://vaadua.org/news.htm Ваад Украины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415074946/http://www.vaadua.org/news.htm |date=2009-04-15 }} * http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110045843/http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm |date=2010-01-10 }} * [http://www.polit.ru/research/2006/02/07/jew.html Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.echo.msk.ru/programs/netak/38266/ Передача «Не так» радиостанции «Эхо Москвы» с обсуждением книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 Словарь терминов, используемых в текстах Иудаизма] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121120125844/http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 |date=2012-11-20 }} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Еврейлер]] [[Санат:Израиль халықтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] [[Санат:Палестина халықтары]] [[Санат:Аргентина халықтары]] [[Санат:Ұлыбритания халықтары]] [[Санат:Германия этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:Ресей халықтары]] [[Санат:Украина халықтары]] [[Санат:Франция халықтары]] [[Санат:Таяу Шығыс этникалық топтары]] [[Санат:Ежелгі халықтар]] f8gnpe6jkol3rwepccr8dxs8408vpak 3056100 3056099 2022-08-01T06:05:50Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Еврейлер |төл атауы = {{lang-he|יְהוּדִים}} |сурет = Western Wall, Jerusalem, (16037897867).jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{ISR}} |саны1 = 6 772 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{USA}} |саны2 = 5 425 000-6 814 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = {{FRA}} |саны3 = 478 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{CAN}} |саны4 = 380 000 |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Еврей''' ({{lang-he|יְהוּדִים}} [йеhудим], {{lang-yi|ייִדן/אידן}} [й/идн]), немесе '''Яһуди''', ауызекі атауы '''жебірей''', — бастапқы атауы және көне еврей халықтарынан тарайтын әртүрлі елдерде тұратын [[халық]]тардың жалпы [[этнос]]тық атауы. 2018 жылы еврейлердің саны Berman Jewish DataBank мәліметтері бойынша 14,6-17,8 миллион адамды құрады, оның 44,9% Израильде және 39% АҚШ-та тұрады. == Тілі == [[Еуропа]] мен [[Америка]]да тұратын еврейлердің көпшілігі индоеуропалық тілдер әулетінің герман тобына жататын [[идиш]] тілінде сөйлейді. [[Израиль]]де еврейлердің көп бөлігі семит әулетіне жататын [[иврит тілі]]нде сөйлейді. [[Балқан түбегі|Балкан]] мен [[Таяу Шығыс|Таяу шығыс]]тағы еврейлердің бір бөлігі роман тобына жататын испаноль (ладино) тілінде сөйлейді. == Діні == Иуда діні еврейлердің этникалық бірлігін айқындайтын ең маңызды белгісі. Иудаизмнен басқа дінге өткендер еврей боп саналмаған. == Тарихы == Ерте заманғы Еврей этносы б.з.б. 2-мыңжылдықта қазіргі [[Палестина]] аумағында қалыптасқан. Б.з.б. 1-мыңжылдықта ежелгі еврей мемлекеттері - [[Израиль патшалығы]] мен [[Иудея патшалығы]][[]] салтанат құрған. Біріншісін [[Ассирия]] (б.з.б. 722 ж.), екіншісін [[Вавилон]] мемлекеттері талқандаған соң еврейлер дүние жүзіне бытырап қоныс аудара бастаған. Еврейлердің едәуір бөлігі Таяу Шығыс, Батыс Азия, Солтүстік Африка және Оңтүстік Европа елдерін, оның ішінде ертедегі түркі мемлекеті Хазар қағанатын паналаған. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында герман фашизмінің еврейлерді жаппай қырып-жоюға бағытталған саясаты салдарынан 6 миллион еврей құрбан болды. Соғыстан кейінгі жылдары еуропалық еврейлердің елеулі бөлігі АҚШ-қа, сондай-ақ 1948 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы шешімімен құрылған Израиль мемлекетіне қоныс аударды. == Кәсібі == Еврейлердің дәстүрлі кәсібі [[егіншілік]] болған. [[Дәнді дақыл]], [[жүзім]], жеміс-жидек еккен. Орта ғасырларда, одан кейін де Еуропаның көптеген елдерінде, оның ішінде Ресейде еврейлердің құқығына, кәсібіне, әсіресе меншік иеленуіне, жер пайдалануына шек қоятын заңдар шығарылды. Бұл жағдай еврейлерді қалаларда оңаша қауымдарға (кагал) бірігіп оқшау орамдарда (гетто) тұруға мәжбүр етті. Онда еврейлер көбінесе саудамен, қолөнермен шұғылданды. == Мәдениеті == [[Сурет:Mahane Yehuda Market P1020256.JPG|thumb|оңға|250px|Иерусалимдегі еврейлер]] Туыстық жақындық әке жағынан саналғанмен көп уақыт бойы шешесі еврей болғандар ғана еврей ұлтына жатқызылып келген. Еврейлер шоғырланған елді-мекенде Иуда дінінің ғибадатханасы - [[синагога]], салт-жоралғы өткізетін монша (миква) болады. Ұлттық киімдері: ерлер - дұға оқуға арналған кестелі костюм (талит, талес, арбаканфес), ұзын шапан, кеудеше (лапсердак), әйелдер тұрмысқа шыққан соң парик киеді. Ұлттық тағамдары: әр алуан дәм қосып, орап пісірген нан (хала), бәліш (гоменташи), тоқаш (маца). Қасиетті діни кітаптары Таурат пен Талмуд мазмұнына ұқсас ертегі, аңыз әңгімелерді қамтитын ұлттық фольклоры, дәстүрлі әні мен би өнері дамыған. == Қазақстандағы еврейлер == Еврейлердің қазақ даласына келуі 6-ғасырдан басталады. 1870 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) еврей қоғамы құрылды. 1884 ж. мамырда синагога пайда болды. 1897 ж. Верныйда 99 еврей, уезде қаламен қосқанда 177, ал 1910 ж. Верныйда 206, Ақтөбеде 35, Ақмолада 154 еврей болған. 1920-30 жылдары Қазақстандағы еврейлер құрылыс бесжылдықтарына келген әрі саяси жер аударылғандар саны есебінен көбейген. 1926 ж. Қазақстанда 3 600, 1939 жылы 19 200 еврей болды. 1970-80 ж. Қазақстандағы еврейлер саны азайған. Олардың көпшілігі Израилға немесе АҚШ, Канада мен Аустралия т.б. елдерге қоныс аударған. 2009 ж. санақ бойынша Қазақстандағы еврейлердің саны 3 мыңның үстінде болды.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 172-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> == Тағы қараңыз == * [[Антисемитизм]] * [[Антисионизм]] * [[Еврейлік]] * [[Израиль]] * [[Сионизм]] * [[Холокост]] * [[Еврей аты]] == Әдебиеттер == * {{кітап |авторы = |бөлімі = Еврейлер |тақырыбы = Ресей халықтары. Мәдениет және дін атласы |шынайы атауы = |сілтеме = |орны = Мәскеу |баспасы = Дизайн. Информация. Картография |жыл = 2010 |беттері = 320 |isbn = 978-5-287-00718-8}} * [[Немировский, Александр Аркадьевич|''Немировский А. А.'']] У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., [[2001]]. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5 * Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 ж. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4 * Н. И. Рутберг, И. Н. [[Пидевич]]. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8 * Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == {{commonscat|Jews}} * {{ЭЕЭ|11501|Еврей}} * Cтатья [http://www.vehi.net/brokgauz/all/038/38647.shtml «Евреи»] в [[ЭСБЕ|Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона]] * [http://jhistory.nfurman.com/ История еврейского народа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305070152/http://jhistory.nfurman.com/ |date=2010-03-05 }} * Статья «[http://ec-dejavu.ru/j/Jew.html Евреи]» ''С. И. Лучицкая''. // Словарь средневековой культуры. 23 илл. * [http://jew-fund.kiev.ua/ Еврейский Фонд Украины] {{ref-en}} * «[http://www.bible-center.ru/topic/jewry?gclid=CNSjrqiHhpUCFQ6T1Qod8C5orQ Евреи в Библии]» — статья на сайте «Библия-центр» * [http://vaadua.org/news.htm Ваад Украины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415074946/http://www.vaadua.org/news.htm |date=2009-04-15 }} * http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110045843/http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm |date=2010-01-10 }} * [http://www.polit.ru/research/2006/02/07/jew.html Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.echo.msk.ru/programs/netak/38266/ Передача «Не так» радиостанции «Эхо Москвы» с обсуждением книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 Словарь терминов, используемых в текстах Иудаизма] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121120125844/http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 |date=2012-11-20 }} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Еврейлер]] [[Санат:Израиль халықтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] [[Санат:Палестина халықтары]] [[Санат:Аргентина халықтары]] [[Санат:Ұлыбритания халықтары]] [[Санат:Германия этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:Ресей халықтары]] [[Санат:Украина халықтары]] [[Санат:Франция халықтары]] [[Санат:Таяу Шығыс этникалық топтары]] [[Санат:Ежелгі халықтар]] qjq10ns62enhk0tozinne9hy5dny3th 3056101 3056100 2022-08-01T06:07:07Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Еврейлер |төл атауы = {{lang-he|יְהוּדִים}} |сурет = Western Wall, Jerusalem, (16037897867).jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{ISR}} |саны1 = 6 772 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{USA}} |саны2 = 5 425 000-6 814 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = {{FRA}} |саны3 = 478 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{CAN}} |саны4 = 380 000 |түсініктемелер4 = |аймақ5 = {{GBR}} |саны5 = 290 000 |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Еврей''' ({{lang-he|יְהוּדִים}} [йеhудим], {{lang-yi|ייִדן/אידן}} [й/идн]), немесе '''Яһуди''', ауызекі атауы '''жебірей''', — бастапқы атауы және көне еврей халықтарынан тарайтын әртүрлі елдерде тұратын [[халық]]тардың жалпы [[этнос]]тық атауы. 2018 жылы еврейлердің саны Berman Jewish DataBank мәліметтері бойынша 14,6-17,8 миллион адамды құрады, оның 44,9% Израильде және 39% АҚШ-та тұрады. == Тілі == [[Еуропа]] мен [[Америка]]да тұратын еврейлердің көпшілігі индоеуропалық тілдер әулетінің герман тобына жататын [[идиш]] тілінде сөйлейді. [[Израиль]]де еврейлердің көп бөлігі семит әулетіне жататын [[иврит тілі]]нде сөйлейді. [[Балқан түбегі|Балкан]] мен [[Таяу Шығыс|Таяу шығыс]]тағы еврейлердің бір бөлігі роман тобына жататын испаноль (ладино) тілінде сөйлейді. == Діні == Иуда діні еврейлердің этникалық бірлігін айқындайтын ең маңызды белгісі. Иудаизмнен басқа дінге өткендер еврей боп саналмаған. == Тарихы == Ерте заманғы Еврей этносы б.з.б. 2-мыңжылдықта қазіргі [[Палестина]] аумағында қалыптасқан. Б.з.б. 1-мыңжылдықта ежелгі еврей мемлекеттері - [[Израиль патшалығы]] мен [[Иудея патшалығы]][[]] салтанат құрған. Біріншісін [[Ассирия]] (б.з.б. 722 ж.), екіншісін [[Вавилон]] мемлекеттері талқандаған соң еврейлер дүние жүзіне бытырап қоныс аудара бастаған. Еврейлердің едәуір бөлігі Таяу Шығыс, Батыс Азия, Солтүстік Африка және Оңтүстік Европа елдерін, оның ішінде ертедегі түркі мемлекеті Хазар қағанатын паналаған. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында герман фашизмінің еврейлерді жаппай қырып-жоюға бағытталған саясаты салдарынан 6 миллион еврей құрбан болды. Соғыстан кейінгі жылдары еуропалық еврейлердің елеулі бөлігі АҚШ-қа, сондай-ақ 1948 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы шешімімен құрылған Израиль мемлекетіне қоныс аударды. == Кәсібі == Еврейлердің дәстүрлі кәсібі [[егіншілік]] болған. [[Дәнді дақыл]], [[жүзім]], жеміс-жидек еккен. Орта ғасырларда, одан кейін де Еуропаның көптеген елдерінде, оның ішінде Ресейде еврейлердің құқығына, кәсібіне, әсіресе меншік иеленуіне, жер пайдалануына шек қоятын заңдар шығарылды. Бұл жағдай еврейлерді қалаларда оңаша қауымдарға (кагал) бірігіп оқшау орамдарда (гетто) тұруға мәжбүр етті. Онда еврейлер көбінесе саудамен, қолөнермен шұғылданды. == Мәдениеті == [[Сурет:Mahane Yehuda Market P1020256.JPG|thumb|оңға|250px|Иерусалимдегі еврейлер]] Туыстық жақындық әке жағынан саналғанмен көп уақыт бойы шешесі еврей болғандар ғана еврей ұлтына жатқызылып келген. Еврейлер шоғырланған елді-мекенде Иуда дінінің ғибадатханасы - [[синагога]], салт-жоралғы өткізетін монша (миква) болады. Ұлттық киімдері: ерлер - дұға оқуға арналған кестелі костюм (талит, талес, арбаканфес), ұзын шапан, кеудеше (лапсердак), әйелдер тұрмысқа шыққан соң парик киеді. Ұлттық тағамдары: әр алуан дәм қосып, орап пісірген нан (хала), бәліш (гоменташи), тоқаш (маца). Қасиетті діни кітаптары Таурат пен Талмуд мазмұнына ұқсас ертегі, аңыз әңгімелерді қамтитын ұлттық фольклоры, дәстүрлі әні мен би өнері дамыған. == Қазақстандағы еврейлер == Еврейлердің қазақ даласына келуі 6-ғасырдан басталады. 1870 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) еврей қоғамы құрылды. 1884 ж. мамырда синагога пайда болды. 1897 ж. Верныйда 99 еврей, уезде қаламен қосқанда 177, ал 1910 ж. Верныйда 206, Ақтөбеде 35, Ақмолада 154 еврей болған. 1920-30 жылдары Қазақстандағы еврейлер құрылыс бесжылдықтарына келген әрі саяси жер аударылғандар саны есебінен көбейген. 1926 ж. Қазақстанда 3 600, 1939 жылы 19 200 еврей болды. 1970-80 ж. Қазақстандағы еврейлер саны азайған. Олардың көпшілігі Израилға немесе АҚШ, Канада мен Аустралия т.б. елдерге қоныс аударған. 2009 ж. санақ бойынша Қазақстандағы еврейлердің саны 3 мыңның үстінде болды.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 172-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> == Тағы қараңыз == * [[Антисемитизм]] * [[Антисионизм]] * [[Еврейлік]] * [[Израиль]] * [[Сионизм]] * [[Холокост]] * [[Еврей аты]] == Әдебиеттер == * {{кітап |авторы = |бөлімі = Еврейлер |тақырыбы = Ресей халықтары. Мәдениет және дін атласы |шынайы атауы = |сілтеме = |орны = Мәскеу |баспасы = Дизайн. Информация. Картография |жыл = 2010 |беттері = 320 |isbn = 978-5-287-00718-8}} * [[Немировский, Александр Аркадьевич|''Немировский А. А.'']] У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., [[2001]]. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5 * Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 ж. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4 * Н. И. Рутберг, И. Н. [[Пидевич]]. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8 * Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == {{commonscat|Jews}} * {{ЭЕЭ|11501|Еврей}} * Cтатья [http://www.vehi.net/brokgauz/all/038/38647.shtml «Евреи»] в [[ЭСБЕ|Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона]] * [http://jhistory.nfurman.com/ История еврейского народа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305070152/http://jhistory.nfurman.com/ |date=2010-03-05 }} * Статья «[http://ec-dejavu.ru/j/Jew.html Евреи]» ''С. И. Лучицкая''. // Словарь средневековой культуры. 23 илл. * [http://jew-fund.kiev.ua/ Еврейский Фонд Украины] {{ref-en}} * «[http://www.bible-center.ru/topic/jewry?gclid=CNSjrqiHhpUCFQ6T1Qod8C5orQ Евреи в Библии]» — статья на сайте «Библия-центр» * [http://vaadua.org/news.htm Ваад Украины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415074946/http://www.vaadua.org/news.htm |date=2009-04-15 }} * http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110045843/http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm |date=2010-01-10 }} * [http://www.polit.ru/research/2006/02/07/jew.html Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.echo.msk.ru/programs/netak/38266/ Передача «Не так» радиостанции «Эхо Москвы» с обсуждением книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 Словарь терминов, используемых в текстах Иудаизма] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121120125844/http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 |date=2012-11-20 }} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Еврейлер]] [[Санат:Израиль халықтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] [[Санат:Палестина халықтары]] [[Санат:Аргентина халықтары]] [[Санат:Ұлыбритания халықтары]] [[Санат:Германия этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:Ресей халықтары]] [[Санат:Украина халықтары]] [[Санат:Франция халықтары]] [[Санат:Таяу Шығыс этникалық топтары]] [[Санат:Ежелгі халықтар]] a3p7a2iaim7hpgmhnyub65xuq5hfpdp 3056102 3056101 2022-08-01T06:08:05Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Еврейлер |төл атауы = {{lang-he|יְהוּדִים}} |сурет = Western Wall, Jerusalem, (16037897867).jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{ISR}} |саны1 = 6 772 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{USA}} |саны2 = 5 425 000-6 814 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = {{FRA}} |саны3 = 478 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{CAN}} |саны4 = 380 000 |түсініктемелер4 = |аймақ5 = {{GBR}} |саны5 = 290 000 |түсініктемелер5 = |аймақ6 = {{RUS}} |саны6 = 190 000 |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Еврей''' ({{lang-he|יְהוּדִים}} [йеhудим], {{lang-yi|ייִדן/אידן}} [й/идн]), немесе '''Яһуди''', ауызекі атауы '''жебірей''', — бастапқы атауы және көне еврей халықтарынан тарайтын әртүрлі елдерде тұратын [[халық]]тардың жалпы [[этнос]]тық атауы. 2018 жылы еврейлердің саны Berman Jewish DataBank мәліметтері бойынша 14,6-17,8 миллион адамды құрады, оның 44,9% Израильде және 39% АҚШ-та тұрады. == Тілі == [[Еуропа]] мен [[Америка]]да тұратын еврейлердің көпшілігі индоеуропалық тілдер әулетінің герман тобына жататын [[идиш]] тілінде сөйлейді. [[Израиль]]де еврейлердің көп бөлігі семит әулетіне жататын [[иврит тілі]]нде сөйлейді. [[Балқан түбегі|Балкан]] мен [[Таяу Шығыс|Таяу шығыс]]тағы еврейлердің бір бөлігі роман тобына жататын испаноль (ладино) тілінде сөйлейді. == Діні == Иуда діні еврейлердің этникалық бірлігін айқындайтын ең маңызды белгісі. Иудаизмнен басқа дінге өткендер еврей боп саналмаған. == Тарихы == Ерте заманғы Еврей этносы б.з.б. 2-мыңжылдықта қазіргі [[Палестина]] аумағында қалыптасқан. Б.з.б. 1-мыңжылдықта ежелгі еврей мемлекеттері - [[Израиль патшалығы]] мен [[Иудея патшалығы]][[]] салтанат құрған. Біріншісін [[Ассирия]] (б.з.б. 722 ж.), екіншісін [[Вавилон]] мемлекеттері талқандаған соң еврейлер дүние жүзіне бытырап қоныс аудара бастаған. Еврейлердің едәуір бөлігі Таяу Шығыс, Батыс Азия, Солтүстік Африка және Оңтүстік Европа елдерін, оның ішінде ертедегі түркі мемлекеті Хазар қағанатын паналаған. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында герман фашизмінің еврейлерді жаппай қырып-жоюға бағытталған саясаты салдарынан 6 миллион еврей құрбан болды. Соғыстан кейінгі жылдары еуропалық еврейлердің елеулі бөлігі АҚШ-қа, сондай-ақ 1948 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы шешімімен құрылған Израиль мемлекетіне қоныс аударды. == Кәсібі == Еврейлердің дәстүрлі кәсібі [[егіншілік]] болған. [[Дәнді дақыл]], [[жүзім]], жеміс-жидек еккен. Орта ғасырларда, одан кейін де Еуропаның көптеген елдерінде, оның ішінде Ресейде еврейлердің құқығына, кәсібіне, әсіресе меншік иеленуіне, жер пайдалануына шек қоятын заңдар шығарылды. Бұл жағдай еврейлерді қалаларда оңаша қауымдарға (кагал) бірігіп оқшау орамдарда (гетто) тұруға мәжбүр етті. Онда еврейлер көбінесе саудамен, қолөнермен шұғылданды. == Мәдениеті == [[Сурет:Mahane Yehuda Market P1020256.JPG|thumb|оңға|250px|Иерусалимдегі еврейлер]] Туыстық жақындық әке жағынан саналғанмен көп уақыт бойы шешесі еврей болғандар ғана еврей ұлтына жатқызылып келген. Еврейлер шоғырланған елді-мекенде Иуда дінінің ғибадатханасы - [[синагога]], салт-жоралғы өткізетін монша (миква) болады. Ұлттық киімдері: ерлер - дұға оқуға арналған кестелі костюм (талит, талес, арбаканфес), ұзын шапан, кеудеше (лапсердак), әйелдер тұрмысқа шыққан соң парик киеді. Ұлттық тағамдары: әр алуан дәм қосып, орап пісірген нан (хала), бәліш (гоменташи), тоқаш (маца). Қасиетті діни кітаптары Таурат пен Талмуд мазмұнына ұқсас ертегі, аңыз әңгімелерді қамтитын ұлттық фольклоры, дәстүрлі әні мен би өнері дамыған. == Қазақстандағы еврейлер == Еврейлердің қазақ даласына келуі 6-ғасырдан басталады. 1870 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) еврей қоғамы құрылды. 1884 ж. мамырда синагога пайда болды. 1897 ж. Верныйда 99 еврей, уезде қаламен қосқанда 177, ал 1910 ж. Верныйда 206, Ақтөбеде 35, Ақмолада 154 еврей болған. 1920-30 жылдары Қазақстандағы еврейлер құрылыс бесжылдықтарына келген әрі саяси жер аударылғандар саны есебінен көбейген. 1926 ж. Қазақстанда 3 600, 1939 жылы 19 200 еврей болды. 1970-80 ж. Қазақстандағы еврейлер саны азайған. Олардың көпшілігі Израилға немесе АҚШ, Канада мен Аустралия т.б. елдерге қоныс аударған. 2009 ж. санақ бойынша Қазақстандағы еврейлердің саны 3 мыңның үстінде болды.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 172-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> == Тағы қараңыз == * [[Антисемитизм]] * [[Антисионизм]] * [[Еврейлік]] * [[Израиль]] * [[Сионизм]] * [[Холокост]] * [[Еврей аты]] == Әдебиеттер == * {{кітап |авторы = |бөлімі = Еврейлер |тақырыбы = Ресей халықтары. Мәдениет және дін атласы |шынайы атауы = |сілтеме = |орны = Мәскеу |баспасы = Дизайн. Информация. Картография |жыл = 2010 |беттері = 320 |isbn = 978-5-287-00718-8}} * [[Немировский, Александр Аркадьевич|''Немировский А. А.'']] У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., [[2001]]. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5 * Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 ж. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4 * Н. И. Рутберг, И. Н. [[Пидевич]]. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8 * Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == {{commonscat|Jews}} * {{ЭЕЭ|11501|Еврей}} * Cтатья [http://www.vehi.net/brokgauz/all/038/38647.shtml «Евреи»] в [[ЭСБЕ|Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона]] * [http://jhistory.nfurman.com/ История еврейского народа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305070152/http://jhistory.nfurman.com/ |date=2010-03-05 }} * Статья «[http://ec-dejavu.ru/j/Jew.html Евреи]» ''С. И. Лучицкая''. // Словарь средневековой культуры. 23 илл. * [http://jew-fund.kiev.ua/ Еврейский Фонд Украины] {{ref-en}} * «[http://www.bible-center.ru/topic/jewry?gclid=CNSjrqiHhpUCFQ6T1Qod8C5orQ Евреи в Библии]» — статья на сайте «Библия-центр» * [http://vaadua.org/news.htm Ваад Украины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415074946/http://www.vaadua.org/news.htm |date=2009-04-15 }} * http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110045843/http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm |date=2010-01-10 }} * [http://www.polit.ru/research/2006/02/07/jew.html Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.echo.msk.ru/programs/netak/38266/ Передача «Не так» радиостанции «Эхо Москвы» с обсуждением книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 Словарь терминов, используемых в текстах Иудаизма] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121120125844/http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 |date=2012-11-20 }} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Еврейлер]] [[Санат:Израиль халықтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] [[Санат:Палестина халықтары]] [[Санат:Аргентина халықтары]] [[Санат:Ұлыбритания халықтары]] [[Санат:Германия этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:Ресей халықтары]] [[Санат:Украина халықтары]] [[Санат:Франция халықтары]] [[Санат:Таяу Шығыс этникалық топтары]] [[Санат:Ежелгі халықтар]] a430pqv4nb1mkg0vxsz7tlbhcohaypg 3056103 3056102 2022-08-01T06:09:00Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Еврейлер |төл атауы = {{lang-he|יְהוּדִים}} |сурет = Western Wall, Jerusalem, (16037897867).jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{ISR}} |саны1 = 6 772 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{USA}} |саны2 = 5 425 000-6 814 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = {{FRA}} |саны3 = 478 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{CAN}} |саны4 = 380 000 |түсініктемелер4 = |аймақ5 = {{GBR}} |саны5 = 290 000 |түсініктемелер5 = |аймақ6 = {{RUS}} |саны6 = 190 000 |түсініктемелер6 = |аймақ7 = {{ARG}} |саны7 = 181 500 |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Еврей''' ({{lang-he|יְהוּדִים}} [йеhудим], {{lang-yi|ייִדן/אידן}} [й/идн]), немесе '''Яһуди''', ауызекі атауы '''жебірей''', — бастапқы атауы және көне еврей халықтарынан тарайтын әртүрлі елдерде тұратын [[халық]]тардың жалпы [[этнос]]тық атауы. 2018 жылы еврейлердің саны Berman Jewish DataBank мәліметтері бойынша 14,6-17,8 миллион адамды құрады, оның 44,9% Израильде және 39% АҚШ-та тұрады. == Тілі == [[Еуропа]] мен [[Америка]]да тұратын еврейлердің көпшілігі индоеуропалық тілдер әулетінің герман тобына жататын [[идиш]] тілінде сөйлейді. [[Израиль]]де еврейлердің көп бөлігі семит әулетіне жататын [[иврит тілі]]нде сөйлейді. [[Балқан түбегі|Балкан]] мен [[Таяу Шығыс|Таяу шығыс]]тағы еврейлердің бір бөлігі роман тобына жататын испаноль (ладино) тілінде сөйлейді. == Діні == Иуда діні еврейлердің этникалық бірлігін айқындайтын ең маңызды белгісі. Иудаизмнен басқа дінге өткендер еврей боп саналмаған. == Тарихы == Ерте заманғы Еврей этносы б.з.б. 2-мыңжылдықта қазіргі [[Палестина]] аумағында қалыптасқан. Б.з.б. 1-мыңжылдықта ежелгі еврей мемлекеттері - [[Израиль патшалығы]] мен [[Иудея патшалығы]][[]] салтанат құрған. Біріншісін [[Ассирия]] (б.з.б. 722 ж.), екіншісін [[Вавилон]] мемлекеттері талқандаған соң еврейлер дүние жүзіне бытырап қоныс аудара бастаған. Еврейлердің едәуір бөлігі Таяу Шығыс, Батыс Азия, Солтүстік Африка және Оңтүстік Европа елдерін, оның ішінде ертедегі түркі мемлекеті Хазар қағанатын паналаған. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында герман фашизмінің еврейлерді жаппай қырып-жоюға бағытталған саясаты салдарынан 6 миллион еврей құрбан болды. Соғыстан кейінгі жылдары еуропалық еврейлердің елеулі бөлігі АҚШ-қа, сондай-ақ 1948 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы шешімімен құрылған Израиль мемлекетіне қоныс аударды. == Кәсібі == Еврейлердің дәстүрлі кәсібі [[егіншілік]] болған. [[Дәнді дақыл]], [[жүзім]], жеміс-жидек еккен. Орта ғасырларда, одан кейін де Еуропаның көптеген елдерінде, оның ішінде Ресейде еврейлердің құқығына, кәсібіне, әсіресе меншік иеленуіне, жер пайдалануына шек қоятын заңдар шығарылды. Бұл жағдай еврейлерді қалаларда оңаша қауымдарға (кагал) бірігіп оқшау орамдарда (гетто) тұруға мәжбүр етті. Онда еврейлер көбінесе саудамен, қолөнермен шұғылданды. == Мәдениеті == [[Сурет:Mahane Yehuda Market P1020256.JPG|thumb|оңға|250px|Иерусалимдегі еврейлер]] Туыстық жақындық әке жағынан саналғанмен көп уақыт бойы шешесі еврей болғандар ғана еврей ұлтына жатқызылып келген. Еврейлер шоғырланған елді-мекенде Иуда дінінің ғибадатханасы - [[синагога]], салт-жоралғы өткізетін монша (миква) болады. Ұлттық киімдері: ерлер - дұға оқуға арналған кестелі костюм (талит, талес, арбаканфес), ұзын шапан, кеудеше (лапсердак), әйелдер тұрмысқа шыққан соң парик киеді. Ұлттық тағамдары: әр алуан дәм қосып, орап пісірген нан (хала), бәліш (гоменташи), тоқаш (маца). Қасиетті діни кітаптары Таурат пен Талмуд мазмұнына ұқсас ертегі, аңыз әңгімелерді қамтитын ұлттық фольклоры, дәстүрлі әні мен би өнері дамыған. == Қазақстандағы еврейлер == Еврейлердің қазақ даласына келуі 6-ғасырдан басталады. 1870 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) еврей қоғамы құрылды. 1884 ж. мамырда синагога пайда болды. 1897 ж. Верныйда 99 еврей, уезде қаламен қосқанда 177, ал 1910 ж. Верныйда 206, Ақтөбеде 35, Ақмолада 154 еврей болған. 1920-30 жылдары Қазақстандағы еврейлер құрылыс бесжылдықтарына келген әрі саяси жер аударылғандар саны есебінен көбейген. 1926 ж. Қазақстанда 3 600, 1939 жылы 19 200 еврей болды. 1970-80 ж. Қазақстандағы еврейлер саны азайған. Олардың көпшілігі Израилға немесе АҚШ, Канада мен Аустралия т.б. елдерге қоныс аударған. 2009 ж. санақ бойынша Қазақстандағы еврейлердің саны 3 мыңның үстінде болды.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 172-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> == Тағы қараңыз == * [[Антисемитизм]] * [[Антисионизм]] * [[Еврейлік]] * [[Израиль]] * [[Сионизм]] * [[Холокост]] * [[Еврей аты]] == Әдебиеттер == * {{кітап |авторы = |бөлімі = Еврейлер |тақырыбы = Ресей халықтары. Мәдениет және дін атласы |шынайы атауы = |сілтеме = |орны = Мәскеу |баспасы = Дизайн. Информация. Картография |жыл = 2010 |беттері = 320 |isbn = 978-5-287-00718-8}} * [[Немировский, Александр Аркадьевич|''Немировский А. А.'']] У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., [[2001]]. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5 * Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 ж. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4 * Н. И. Рутберг, И. Н. [[Пидевич]]. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8 * Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == {{commonscat|Jews}} * {{ЭЕЭ|11501|Еврей}} * Cтатья [http://www.vehi.net/brokgauz/all/038/38647.shtml «Евреи»] в [[ЭСБЕ|Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона]] * [http://jhistory.nfurman.com/ История еврейского народа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305070152/http://jhistory.nfurman.com/ |date=2010-03-05 }} * Статья «[http://ec-dejavu.ru/j/Jew.html Евреи]» ''С. И. Лучицкая''. // Словарь средневековой культуры. 23 илл. * [http://jew-fund.kiev.ua/ Еврейский Фонд Украины] {{ref-en}} * «[http://www.bible-center.ru/topic/jewry?gclid=CNSjrqiHhpUCFQ6T1Qod8C5orQ Евреи в Библии]» — статья на сайте «Библия-центр» * [http://vaadua.org/news.htm Ваад Украины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415074946/http://www.vaadua.org/news.htm |date=2009-04-15 }} * http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110045843/http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm |date=2010-01-10 }} * [http://www.polit.ru/research/2006/02/07/jew.html Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.echo.msk.ru/programs/netak/38266/ Передача «Не так» радиостанции «Эхо Москвы» с обсуждением книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 Словарь терминов, используемых в текстах Иудаизма] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121120125844/http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 |date=2012-11-20 }} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Еврейлер]] [[Санат:Израиль халықтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] [[Санат:Палестина халықтары]] [[Санат:Аргентина халықтары]] [[Санат:Ұлыбритания халықтары]] [[Санат:Германия этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:Ресей халықтары]] [[Санат:Украина халықтары]] [[Санат:Франция халықтары]] [[Санат:Таяу Шығыс этникалық топтары]] [[Санат:Ежелгі халықтар]] gakb3l2d0io9eiv4xr7psjsk16olmwh 3056106 3056103 2022-08-01T06:10:37Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Еврейлер |төл атауы = {{lang-he|יְהוּדִים}} |сурет = Western Wall, Jerusalem, (16037897867).jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{ISR}} |саны1 = 6 772 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{USA}} |саны2 = 5 425 000-6 814 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = {{FRA}} |саны3 = 478 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{CAN}} |саны4 = 380 000 |түсініктемелер4 = |аймақ5 = {{GBR}} |саны5 = 290 000 |түсініктемелер5 = |аймақ6 = {{RUS}} |саны6 = 190 000 |түсініктемелер6 = |аймақ7 = {{ARG}} |саны7 = 181 500 |түсініктемелер7 = |аймақ8 = {{GER}} |саны8 = 108 000 |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Еврей''' ({{lang-he|יְהוּדִים}} [йеhудим], {{lang-yi|ייִדן/אידן}} [й/идн]), немесе '''Яһуди''', ауызекі атауы '''жебірей''', — бастапқы атауы және көне еврей халықтарынан тарайтын әртүрлі елдерде тұратын [[халық]]тардың жалпы [[этнос]]тық атауы. 2018 жылы еврейлердің саны Berman Jewish DataBank мәліметтері бойынша 14,6-17,8 миллион адамды құрады, оның 44,9% Израильде және 39% АҚШ-та тұрады. == Тілі == [[Еуропа]] мен [[Америка]]да тұратын еврейлердің көпшілігі индоеуропалық тілдер әулетінің герман тобына жататын [[идиш]] тілінде сөйлейді. [[Израиль]]де еврейлердің көп бөлігі семит әулетіне жататын [[иврит тілі]]нде сөйлейді. [[Балқан түбегі|Балкан]] мен [[Таяу Шығыс|Таяу шығыс]]тағы еврейлердің бір бөлігі роман тобына жататын испаноль (ладино) тілінде сөйлейді. == Діні == Иуда діні еврейлердің этникалық бірлігін айқындайтын ең маңызды белгісі. Иудаизмнен басқа дінге өткендер еврей боп саналмаған. == Тарихы == Ерте заманғы Еврей этносы б.з.б. 2-мыңжылдықта қазіргі [[Палестина]] аумағында қалыптасқан. Б.з.б. 1-мыңжылдықта ежелгі еврей мемлекеттері - [[Израиль патшалығы]] мен [[Иудея патшалығы]][[]] салтанат құрған. Біріншісін [[Ассирия]] (б.з.б. 722 ж.), екіншісін [[Вавилон]] мемлекеттері талқандаған соң еврейлер дүние жүзіне бытырап қоныс аудара бастаған. Еврейлердің едәуір бөлігі Таяу Шығыс, Батыс Азия, Солтүстік Африка және Оңтүстік Европа елдерін, оның ішінде ертедегі түркі мемлекеті Хазар қағанатын паналаған. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында герман фашизмінің еврейлерді жаппай қырып-жоюға бағытталған саясаты салдарынан 6 миллион еврей құрбан болды. Соғыстан кейінгі жылдары еуропалық еврейлердің елеулі бөлігі АҚШ-қа, сондай-ақ 1948 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы шешімімен құрылған Израиль мемлекетіне қоныс аударды. == Кәсібі == Еврейлердің дәстүрлі кәсібі [[егіншілік]] болған. [[Дәнді дақыл]], [[жүзім]], жеміс-жидек еккен. Орта ғасырларда, одан кейін де Еуропаның көптеген елдерінде, оның ішінде Ресейде еврейлердің құқығына, кәсібіне, әсіресе меншік иеленуіне, жер пайдалануына шек қоятын заңдар шығарылды. Бұл жағдай еврейлерді қалаларда оңаша қауымдарға (кагал) бірігіп оқшау орамдарда (гетто) тұруға мәжбүр етті. Онда еврейлер көбінесе саудамен, қолөнермен шұғылданды. == Мәдениеті == [[Сурет:Mahane Yehuda Market P1020256.JPG|thumb|оңға|250px|Иерусалимдегі еврейлер]] Туыстық жақындық әке жағынан саналғанмен көп уақыт бойы шешесі еврей болғандар ғана еврей ұлтына жатқызылып келген. Еврейлер шоғырланған елді-мекенде Иуда дінінің ғибадатханасы - [[синагога]], салт-жоралғы өткізетін монша (миква) болады. Ұлттық киімдері: ерлер - дұға оқуға арналған кестелі костюм (талит, талес, арбаканфес), ұзын шапан, кеудеше (лапсердак), әйелдер тұрмысқа шыққан соң парик киеді. Ұлттық тағамдары: әр алуан дәм қосып, орап пісірген нан (хала), бәліш (гоменташи), тоқаш (маца). Қасиетті діни кітаптары Таурат пен Талмуд мазмұнына ұқсас ертегі, аңыз әңгімелерді қамтитын ұлттық фольклоры, дәстүрлі әні мен би өнері дамыған. == Қазақстандағы еврейлер == Еврейлердің қазақ даласына келуі 6-ғасырдан басталады. 1870 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) еврей қоғамы құрылды. 1884 ж. мамырда синагога пайда болды. 1897 ж. Верныйда 99 еврей, уезде қаламен қосқанда 177, ал 1910 ж. Верныйда 206, Ақтөбеде 35, Ақмолада 154 еврей болған. 1920-30 жылдары Қазақстандағы еврейлер құрылыс бесжылдықтарына келген әрі саяси жер аударылғандар саны есебінен көбейген. 1926 ж. Қазақстанда 3 600, 1939 жылы 19 200 еврей болды. 1970-80 ж. Қазақстандағы еврейлер саны азайған. Олардың көпшілігі Израилға немесе АҚШ, Канада мен Аустралия т.б. елдерге қоныс аударған. 2009 ж. санақ бойынша Қазақстандағы еврейлердің саны 3 мыңның үстінде болды.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 172-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> == Тағы қараңыз == * [[Антисемитизм]] * [[Антисионизм]] * [[Еврейлік]] * [[Израиль]] * [[Сионизм]] * [[Холокост]] * [[Еврей аты]] == Әдебиеттер == * {{кітап |авторы = |бөлімі = Еврейлер |тақырыбы = Ресей халықтары. Мәдениет және дін атласы |шынайы атауы = |сілтеме = |орны = Мәскеу |баспасы = Дизайн. Информация. Картография |жыл = 2010 |беттері = 320 |isbn = 978-5-287-00718-8}} * [[Немировский, Александр Аркадьевич|''Немировский А. А.'']] У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., [[2001]]. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5 * Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 ж. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4 * Н. И. Рутберг, И. Н. [[Пидевич]]. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8 * Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == {{commonscat|Jews}} * {{ЭЕЭ|11501|Еврей}} * Cтатья [http://www.vehi.net/brokgauz/all/038/38647.shtml «Евреи»] в [[ЭСБЕ|Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона]] * [http://jhistory.nfurman.com/ История еврейского народа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305070152/http://jhistory.nfurman.com/ |date=2010-03-05 }} * Статья «[http://ec-dejavu.ru/j/Jew.html Евреи]» ''С. И. Лучицкая''. // Словарь средневековой культуры. 23 илл. * [http://jew-fund.kiev.ua/ Еврейский Фонд Украины] {{ref-en}} * «[http://www.bible-center.ru/topic/jewry?gclid=CNSjrqiHhpUCFQ6T1Qod8C5orQ Евреи в Библии]» — статья на сайте «Библия-центр» * [http://vaadua.org/news.htm Ваад Украины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415074946/http://www.vaadua.org/news.htm |date=2009-04-15 }} * http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110045843/http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm |date=2010-01-10 }} * [http://www.polit.ru/research/2006/02/07/jew.html Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.echo.msk.ru/programs/netak/38266/ Передача «Не так» радиостанции «Эхо Москвы» с обсуждением книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 Словарь терминов, используемых в текстах Иудаизма] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121120125844/http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 |date=2012-11-20 }} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Еврейлер]] [[Санат:Израиль халықтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] [[Санат:Палестина халықтары]] [[Санат:Аргентина халықтары]] [[Санат:Ұлыбритания халықтары]] [[Санат:Германия этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:Ресей халықтары]] [[Санат:Украина халықтары]] [[Санат:Франция халықтары]] [[Санат:Таяу Шығыс этникалық топтары]] [[Санат:Ежелгі халықтар]] q297nqobzbopelfsqgiv0q978k58c6l 3056111 3056106 2022-08-01T06:13:34Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Еврейлер |төл атауы = {{lang-he|יְהוּדִים}} |сурет = Western Wall, Jerusalem, (16037897867).jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{ISR}} |саны1 = 6 772 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{USA}} |саны2 = 5 425 000-6 814 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = {{FRA}} |саны3 = 478 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{CAN}} |саны4 = 380 000 |түсініктемелер4 = |аймақ5 = {{GBR}} |саны5 = 290 000 |түсініктемелер5 = |аймақ6 = {{RUS}} |саны6 = 190 000 |түсініктемелер6 = |аймақ7 = {{ARG}} |саны7 = 181 500 |түсініктемелер7 = |аймақ8 = {{GER}} |саны8 = 108 000 |түсініктемелер8 = |аймақ9 = {{AUS}} |саны9 = 112 500 |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Еврей''' ({{lang-he|יְהוּדִים}} [йеhудим], {{lang-yi|ייִדן/אידן}} [й/идн]), немесе '''Яһуди''', ауызекі атауы '''жебірей''', — бастапқы атауы және көне еврей халықтарынан тарайтын әртүрлі елдерде тұратын [[халық]]тардың жалпы [[этнос]]тық атауы. 2018 жылы еврейлердің саны Berman Jewish DataBank мәліметтері бойынша 14,6-17,8 миллион адамды құрады, оның 44,9% Израильде және 39% АҚШ-та тұрады. == Тілі == [[Еуропа]] мен [[Америка]]да тұратын еврейлердің көпшілігі индоеуропалық тілдер әулетінің герман тобына жататын [[идиш]] тілінде сөйлейді. [[Израиль]]де еврейлердің көп бөлігі семит әулетіне жататын [[иврит тілі]]нде сөйлейді. [[Балқан түбегі|Балкан]] мен [[Таяу Шығыс|Таяу шығыс]]тағы еврейлердің бір бөлігі роман тобына жататын испаноль (ладино) тілінде сөйлейді. == Діні == Иуда діні еврейлердің этникалық бірлігін айқындайтын ең маңызды белгісі. Иудаизмнен басқа дінге өткендер еврей боп саналмаған. == Тарихы == Ерте заманғы Еврей этносы б.з.б. 2-мыңжылдықта қазіргі [[Палестина]] аумағында қалыптасқан. Б.з.б. 1-мыңжылдықта ежелгі еврей мемлекеттері - [[Израиль патшалығы]] мен [[Иудея патшалығы]][[]] салтанат құрған. Біріншісін [[Ассирия]] (б.з.б. 722 ж.), екіншісін [[Вавилон]] мемлекеттері талқандаған соң еврейлер дүние жүзіне бытырап қоныс аудара бастаған. Еврейлердің едәуір бөлігі Таяу Шығыс, Батыс Азия, Солтүстік Африка және Оңтүстік Европа елдерін, оның ішінде ертедегі түркі мемлекеті Хазар қағанатын паналаған. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында герман фашизмінің еврейлерді жаппай қырып-жоюға бағытталған саясаты салдарынан 6 миллион еврей құрбан болды. Соғыстан кейінгі жылдары еуропалық еврейлердің елеулі бөлігі АҚШ-қа, сондай-ақ 1948 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы шешімімен құрылған Израиль мемлекетіне қоныс аударды. == Кәсібі == Еврейлердің дәстүрлі кәсібі [[егіншілік]] болған. [[Дәнді дақыл]], [[жүзім]], жеміс-жидек еккен. Орта ғасырларда, одан кейін де Еуропаның көптеген елдерінде, оның ішінде Ресейде еврейлердің құқығына, кәсібіне, әсіресе меншік иеленуіне, жер пайдалануына шек қоятын заңдар шығарылды. Бұл жағдай еврейлерді қалаларда оңаша қауымдарға (кагал) бірігіп оқшау орамдарда (гетто) тұруға мәжбүр етті. Онда еврейлер көбінесе саудамен, қолөнермен шұғылданды. == Мәдениеті == [[Сурет:Mahane Yehuda Market P1020256.JPG|thumb|оңға|250px|Иерусалимдегі еврейлер]] Туыстық жақындық әке жағынан саналғанмен көп уақыт бойы шешесі еврей болғандар ғана еврей ұлтына жатқызылып келген. Еврейлер шоғырланған елді-мекенде Иуда дінінің ғибадатханасы - [[синагога]], салт-жоралғы өткізетін монша (миква) болады. Ұлттық киімдері: ерлер - дұға оқуға арналған кестелі костюм (талит, талес, арбаканфес), ұзын шапан, кеудеше (лапсердак), әйелдер тұрмысқа шыққан соң парик киеді. Ұлттық тағамдары: әр алуан дәм қосып, орап пісірген нан (хала), бәліш (гоменташи), тоқаш (маца). Қасиетті діни кітаптары Таурат пен Талмуд мазмұнына ұқсас ертегі, аңыз әңгімелерді қамтитын ұлттық фольклоры, дәстүрлі әні мен би өнері дамыған. == Қазақстандағы еврейлер == Еврейлердің қазақ даласына келуі 6-ғасырдан басталады. 1870 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) еврей қоғамы құрылды. 1884 ж. мамырда синагога пайда болды. 1897 ж. Верныйда 99 еврей, уезде қаламен қосқанда 177, ал 1910 ж. Верныйда 206, Ақтөбеде 35, Ақмолада 154 еврей болған. 1920-30 жылдары Қазақстандағы еврейлер құрылыс бесжылдықтарына келген әрі саяси жер аударылғандар саны есебінен көбейген. 1926 ж. Қазақстанда 3 600, 1939 жылы 19 200 еврей болды. 1970-80 ж. Қазақстандағы еврейлер саны азайған. Олардың көпшілігі Израилға немесе АҚШ, Канада мен Аустралия т.б. елдерге қоныс аударған. 2009 ж. санақ бойынша Қазақстандағы еврейлердің саны 3 мыңның үстінде болды.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 172-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> == Тағы қараңыз == * [[Антисемитизм]] * [[Антисионизм]] * [[Еврейлік]] * [[Израиль]] * [[Сионизм]] * [[Холокост]] * [[Еврей аты]] == Әдебиеттер == * {{кітап |авторы = |бөлімі = Еврейлер |тақырыбы = Ресей халықтары. Мәдениет және дін атласы |шынайы атауы = |сілтеме = |орны = Мәскеу |баспасы = Дизайн. Информация. Картография |жыл = 2010 |беттері = 320 |isbn = 978-5-287-00718-8}} * [[Немировский, Александр Аркадьевич|''Немировский А. А.'']] У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., [[2001]]. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5 * Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 ж. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4 * Н. И. Рутберг, И. Н. [[Пидевич]]. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8 * Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == {{commonscat|Jews}} * {{ЭЕЭ|11501|Еврей}} * Cтатья [http://www.vehi.net/brokgauz/all/038/38647.shtml «Евреи»] в [[ЭСБЕ|Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона]] * [http://jhistory.nfurman.com/ История еврейского народа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305070152/http://jhistory.nfurman.com/ |date=2010-03-05 }} * Статья «[http://ec-dejavu.ru/j/Jew.html Евреи]» ''С. И. Лучицкая''. // Словарь средневековой культуры. 23 илл. * [http://jew-fund.kiev.ua/ Еврейский Фонд Украины] {{ref-en}} * «[http://www.bible-center.ru/topic/jewry?gclid=CNSjrqiHhpUCFQ6T1Qod8C5orQ Евреи в Библии]» — статья на сайте «Библия-центр» * [http://vaadua.org/news.htm Ваад Украины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415074946/http://www.vaadua.org/news.htm |date=2009-04-15 }} * http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110045843/http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm |date=2010-01-10 }} * [http://www.polit.ru/research/2006/02/07/jew.html Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.echo.msk.ru/programs/netak/38266/ Передача «Не так» радиостанции «Эхо Москвы» с обсуждением книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 Словарь терминов, используемых в текстах Иудаизма] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121120125844/http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 |date=2012-11-20 }} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Еврейлер]] [[Санат:Израиль халықтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] [[Санат:Палестина халықтары]] [[Санат:Аргентина халықтары]] [[Санат:Ұлыбритания халықтары]] [[Санат:Германия этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:Ресей халықтары]] [[Санат:Украина халықтары]] [[Санат:Франция халықтары]] [[Санат:Таяу Шығыс этникалық топтары]] [[Санат:Ежелгі халықтар]] m77l22f12b3prx1f88gzqyi692arv2h 3056112 3056111 2022-08-01T06:14:33Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Еврейлер |төл атауы = {{lang-he|יְהוּדִים}} |сурет = Western Wall, Jerusalem, (16037897867).jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{ISR}} |саны1 = 6 772 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{USA}} |саны2 = 5 425 000-6 814 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = {{FRA}} |саны3 = 478 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{CAN}} |саны4 = 380 000 |түсініктемелер4 = |аймақ5 = {{GBR}} |саны5 = 290 000 |түсініктемелер5 = |аймақ6 = {{RUS}} |саны6 = 190 000 |түсініктемелер6 = |аймақ7 = {{ARG}} |саны7 = 181 500 |түсініктемелер7 = |аймақ8 = {{GER}} |саны8 = 108 000 |түсініктемелер8 = |аймақ9 = {{AUS}} |саны9 = 112 500 |түсініктемелер9 = |аймақ10 = {{BRA}} |саны10 = 85 200 |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Еврей''' ({{lang-he|יְהוּדִים}} [йеhудим], {{lang-yi|ייִדן/אידן}} [й/идн]), немесе '''Яһуди''', ауызекі атауы '''жебірей''', — бастапқы атауы және көне еврей халықтарынан тарайтын әртүрлі елдерде тұратын [[халық]]тардың жалпы [[этнос]]тық атауы. 2018 жылы еврейлердің саны Berman Jewish DataBank мәліметтері бойынша 14,6-17,8 миллион адамды құрады, оның 44,9% Израильде және 39% АҚШ-та тұрады. == Тілі == [[Еуропа]] мен [[Америка]]да тұратын еврейлердің көпшілігі индоеуропалық тілдер әулетінің герман тобына жататын [[идиш]] тілінде сөйлейді. [[Израиль]]де еврейлердің көп бөлігі семит әулетіне жататын [[иврит тілі]]нде сөйлейді. [[Балқан түбегі|Балкан]] мен [[Таяу Шығыс|Таяу шығыс]]тағы еврейлердің бір бөлігі роман тобына жататын испаноль (ладино) тілінде сөйлейді. == Діні == Иуда діні еврейлердің этникалық бірлігін айқындайтын ең маңызды белгісі. Иудаизмнен басқа дінге өткендер еврей боп саналмаған. == Тарихы == Ерте заманғы Еврей этносы б.з.б. 2-мыңжылдықта қазіргі [[Палестина]] аумағында қалыптасқан. Б.з.б. 1-мыңжылдықта ежелгі еврей мемлекеттері - [[Израиль патшалығы]] мен [[Иудея патшалығы]][[]] салтанат құрған. Біріншісін [[Ассирия]] (б.з.б. 722 ж.), екіншісін [[Вавилон]] мемлекеттері талқандаған соң еврейлер дүние жүзіне бытырап қоныс аудара бастаған. Еврейлердің едәуір бөлігі Таяу Шығыс, Батыс Азия, Солтүстік Африка және Оңтүстік Европа елдерін, оның ішінде ертедегі түркі мемлекеті Хазар қағанатын паналаған. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында герман фашизмінің еврейлерді жаппай қырып-жоюға бағытталған саясаты салдарынан 6 миллион еврей құрбан болды. Соғыстан кейінгі жылдары еуропалық еврейлердің елеулі бөлігі АҚШ-қа, сондай-ақ 1948 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы шешімімен құрылған Израиль мемлекетіне қоныс аударды. == Кәсібі == Еврейлердің дәстүрлі кәсібі [[егіншілік]] болған. [[Дәнді дақыл]], [[жүзім]], жеміс-жидек еккен. Орта ғасырларда, одан кейін де Еуропаның көптеген елдерінде, оның ішінде Ресейде еврейлердің құқығына, кәсібіне, әсіресе меншік иеленуіне, жер пайдалануына шек қоятын заңдар шығарылды. Бұл жағдай еврейлерді қалаларда оңаша қауымдарға (кагал) бірігіп оқшау орамдарда (гетто) тұруға мәжбүр етті. Онда еврейлер көбінесе саудамен, қолөнермен шұғылданды. == Мәдениеті == [[Сурет:Mahane Yehuda Market P1020256.JPG|thumb|оңға|250px|Иерусалимдегі еврейлер]] Туыстық жақындық әке жағынан саналғанмен көп уақыт бойы шешесі еврей болғандар ғана еврей ұлтына жатқызылып келген. Еврейлер шоғырланған елді-мекенде Иуда дінінің ғибадатханасы - [[синагога]], салт-жоралғы өткізетін монша (миква) болады. Ұлттық киімдері: ерлер - дұға оқуға арналған кестелі костюм (талит, талес, арбаканфес), ұзын шапан, кеудеше (лапсердак), әйелдер тұрмысқа шыққан соң парик киеді. Ұлттық тағамдары: әр алуан дәм қосып, орап пісірген нан (хала), бәліш (гоменташи), тоқаш (маца). Қасиетті діни кітаптары Таурат пен Талмуд мазмұнына ұқсас ертегі, аңыз әңгімелерді қамтитын ұлттық фольклоры, дәстүрлі әні мен би өнері дамыған. == Қазақстандағы еврейлер == Еврейлердің қазақ даласына келуі 6-ғасырдан басталады. 1870 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) еврей қоғамы құрылды. 1884 ж. мамырда синагога пайда болды. 1897 ж. Верныйда 99 еврей, уезде қаламен қосқанда 177, ал 1910 ж. Верныйда 206, Ақтөбеде 35, Ақмолада 154 еврей болған. 1920-30 жылдары Қазақстандағы еврейлер құрылыс бесжылдықтарына келген әрі саяси жер аударылғандар саны есебінен көбейген. 1926 ж. Қазақстанда 3 600, 1939 жылы 19 200 еврей болды. 1970-80 ж. Қазақстандағы еврейлер саны азайған. Олардың көпшілігі Израилға немесе АҚШ, Канада мен Аустралия т.б. елдерге қоныс аударған. 2009 ж. санақ бойынша Қазақстандағы еврейлердің саны 3 мыңның үстінде болды.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 172-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> == Тағы қараңыз == * [[Антисемитизм]] * [[Антисионизм]] * [[Еврейлік]] * [[Израиль]] * [[Сионизм]] * [[Холокост]] * [[Еврей аты]] == Әдебиеттер == * {{кітап |авторы = |бөлімі = Еврейлер |тақырыбы = Ресей халықтары. Мәдениет және дін атласы |шынайы атауы = |сілтеме = |орны = Мәскеу |баспасы = Дизайн. Информация. Картография |жыл = 2010 |беттері = 320 |isbn = 978-5-287-00718-8}} * [[Немировский, Александр Аркадьевич|''Немировский А. А.'']] У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., [[2001]]. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5 * Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 ж. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4 * Н. И. Рутберг, И. Н. [[Пидевич]]. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8 * Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == {{commonscat|Jews}} * {{ЭЕЭ|11501|Еврей}} * Cтатья [http://www.vehi.net/brokgauz/all/038/38647.shtml «Евреи»] в [[ЭСБЕ|Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона]] * [http://jhistory.nfurman.com/ История еврейского народа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305070152/http://jhistory.nfurman.com/ |date=2010-03-05 }} * Статья «[http://ec-dejavu.ru/j/Jew.html Евреи]» ''С. И. Лучицкая''. // Словарь средневековой культуры. 23 илл. * [http://jew-fund.kiev.ua/ Еврейский Фонд Украины] {{ref-en}} * «[http://www.bible-center.ru/topic/jewry?gclid=CNSjrqiHhpUCFQ6T1Qod8C5orQ Евреи в Библии]» — статья на сайте «Библия-центр» * [http://vaadua.org/news.htm Ваад Украины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415074946/http://www.vaadua.org/news.htm |date=2009-04-15 }} * http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110045843/http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm |date=2010-01-10 }} * [http://www.polit.ru/research/2006/02/07/jew.html Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.echo.msk.ru/programs/netak/38266/ Передача «Не так» радиостанции «Эхо Москвы» с обсуждением книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 Словарь терминов, используемых в текстах Иудаизма] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121120125844/http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 |date=2012-11-20 }} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Еврейлер]] [[Санат:Израиль халықтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] [[Санат:Палестина халықтары]] [[Санат:Аргентина халықтары]] [[Санат:Ұлыбритания халықтары]] [[Санат:Германия этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:Ресей халықтары]] [[Санат:Украина халықтары]] [[Санат:Франция халықтары]] [[Санат:Таяу Шығыс этникалық топтары]] [[Санат:Ежелгі халықтар]] pgr7uckhyf96h1soysh88dvusrr2kt0 3056116 3056112 2022-08-01T06:16:24Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Еврейлер |төл атауы = {{lang-he|יְהוּדִים}} |сурет = Western Wall, Jerusalem, (16037897867).jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{ISR}} |саны1 = 6 772 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{USA}} |саны2 = 5 425 000-6 814 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = {{FRA}} |саны3 = 478 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{CAN}} |саны4 = 380 000 |түсініктемелер4 = |аймақ5 = {{GBR}} |саны5 = 290 000 |түсініктемелер5 = |аймақ6 = {{RUS}} |саны6 = 190 000 |түсініктемелер6 = |аймақ7 = {{ARG}} |саны7 = 181 500 |түсініктемелер7 = |аймақ8 = {{GER}} |саны8 = 108 000 |түсініктемелер8 = |аймақ9 = {{AUS}} |саны9 = 112 500 |түсініктемелер9 = |аймақ10 = {{BRA}} |саны10 = 85 200 |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[идиш]] тілі, [[иврит тілі]] |діні = [[иудаизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Еврей''' ({{lang-he|יְהוּדִים}} [йеhудим], {{lang-yi|ייִדן/אידן}} [й/идн]), немесе '''Яһуди''', ауызекі атауы '''жебірей''', — бастапқы атауы және көне еврей халықтарынан тарайтын әртүрлі елдерде тұратын [[халық]]тардың жалпы [[этнос]]тық атауы. 2018 жылы еврейлердің саны Berman Jewish DataBank мәліметтері бойынша 14,6-17,8 миллион адамды құрады, оның 44,9% Израильде және 39% АҚШ-та тұрады. == Тілі == [[Еуропа]] мен [[Америка]]да тұратын еврейлердің көпшілігі индоеуропалық тілдер әулетінің герман тобына жататын [[идиш]] тілінде сөйлейді. [[Израиль]]де еврейлердің көп бөлігі семит әулетіне жататын [[иврит тілі]]нде сөйлейді. [[Балқан түбегі|Балкан]] мен [[Таяу Шығыс|Таяу шығыс]]тағы еврейлердің бір бөлігі роман тобына жататын испаноль (ладино) тілінде сөйлейді. == Діні == Иуда діні еврейлердің этникалық бірлігін айқындайтын ең маңызды белгісі. Иудаизмнен басқа дінге өткендер еврей боп саналмаған. == Тарихы == Ерте заманғы Еврей этносы б.з.б. 2-мыңжылдықта қазіргі [[Палестина]] аумағында қалыптасқан. Б.з.б. 1-мыңжылдықта ежелгі еврей мемлекеттері - [[Израиль патшалығы]] мен [[Иудея патшалығы]][[]] салтанат құрған. Біріншісін [[Ассирия]] (б.з.б. 722 ж.), екіншісін [[Вавилон]] мемлекеттері талқандаған соң еврейлер дүние жүзіне бытырап қоныс аудара бастаған. Еврейлердің едәуір бөлігі Таяу Шығыс, Батыс Азия, Солтүстік Африка және Оңтүстік Европа елдерін, оның ішінде ертедегі түркі мемлекеті Хазар қағанатын паналаған. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында герман фашизмінің еврейлерді жаппай қырып-жоюға бағытталған саясаты салдарынан 6 миллион еврей құрбан болды. Соғыстан кейінгі жылдары еуропалық еврейлердің елеулі бөлігі АҚШ-қа, сондай-ақ 1948 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы шешімімен құрылған Израиль мемлекетіне қоныс аударды. == Кәсібі == Еврейлердің дәстүрлі кәсібі [[егіншілік]] болған. [[Дәнді дақыл]], [[жүзім]], жеміс-жидек еккен. Орта ғасырларда, одан кейін де Еуропаның көптеген елдерінде, оның ішінде Ресейде еврейлердің құқығына, кәсібіне, әсіресе меншік иеленуіне, жер пайдалануына шек қоятын заңдар шығарылды. Бұл жағдай еврейлерді қалаларда оңаша қауымдарға (кагал) бірігіп оқшау орамдарда (гетто) тұруға мәжбүр етті. Онда еврейлер көбінесе саудамен, қолөнермен шұғылданды. == Мәдениеті == [[Сурет:Mahane Yehuda Market P1020256.JPG|thumb|оңға|250px|Иерусалимдегі еврейлер]] Туыстық жақындық әке жағынан саналғанмен көп уақыт бойы шешесі еврей болғандар ғана еврей ұлтына жатқызылып келген. Еврейлер шоғырланған елді-мекенде Иуда дінінің ғибадатханасы - [[синагога]], салт-жоралғы өткізетін монша (миква) болады. Ұлттық киімдері: ерлер - дұға оқуға арналған кестелі костюм (талит, талес, арбаканфес), ұзын шапан, кеудеше (лапсердак), әйелдер тұрмысқа шыққан соң парик киеді. Ұлттық тағамдары: әр алуан дәм қосып, орап пісірген нан (хала), бәліш (гоменташи), тоқаш (маца). Қасиетті діни кітаптары Таурат пен Талмуд мазмұнына ұқсас ертегі, аңыз әңгімелерді қамтитын ұлттық фольклоры, дәстүрлі әні мен би өнері дамыған. == Қазақстандағы еврейлер == Еврейлердің қазақ даласына келуі 6-ғасырдан басталады. 1870 жылы Верныйда (қазіргі Алматы) еврей қоғамы құрылды. 1884 ж. мамырда синагога пайда болды. 1897 ж. Верныйда 99 еврей, уезде қаламен қосқанда 177, ал 1910 ж. Верныйда 206, Ақтөбеде 35, Ақмолада 154 еврей болған. 1920-30 жылдары Қазақстандағы еврейлер құрылыс бесжылдықтарына келген әрі саяси жер аударылғандар саны есебінен көбейген. 1926 ж. Қазақстанда 3 600, 1939 жылы 19 200 еврей болды. 1970-80 ж. Қазақстандағы еврейлер саны азайған. Олардың көпшілігі Израилға немесе АҚШ, Канада мен Аустралия т.б. елдерге қоныс аударған. 2009 ж. санақ бойынша Қазақстандағы еврейлердің саны 3 мыңның үстінде болды.<ref>Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 172-бет ISBN 978-601-7472-88-7</ref> == Тағы қараңыз == * [[Антисемитизм]] * [[Антисионизм]] * [[Еврейлік]] * [[Израиль]] * [[Сионизм]] * [[Холокост]] * [[Еврей аты]] == Әдебиеттер == * {{кітап |авторы = |бөлімі = Еврейлер |тақырыбы = Ресей халықтары. Мәдениет және дін атласы |шынайы атауы = |сілтеме = |орны = Мәскеу |баспасы = Дизайн. Информация. Картография |жыл = 2010 |беттері = 320 |isbn = 978-5-287-00718-8}} * [[Немировский, Александр Аркадьевич|''Немировский А. А.'']] У истоков древнееврейского этногенеза. Ветхозаветное предание о патриархах и этнополитическая история Ближнего Востока. — М., [[2001]]. — 268 c. — ISBN 5-85941-087-5 * Гительман Ц. Беспокойный век: Евреи России и Советского Союза с 1881 ж. до наших дней. М.: — Новое литературное обозрение, 2008. — 512 с. — ISBN 978-5-86793-576-4 * Н. И. Рутберг, И. Н. [[Пидевич]]. Евреи и еврейский вопрос в литературе советского периода. Хронологически-тематический указатель литературы, М.: Грант, 2000. — 598 с. — ISBN 5-89135-135-8 * Евреи в России: История и культура. Сборник научных трудов — ред. Д. А. Эльяшевич. СПб, Издание Петербургский еврейский университет, 1998. — 394 с. — ISBN 5-88976-004-1 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == {{commonscat|Jews}} * {{ЭЕЭ|11501|Еврей}} * Cтатья [http://www.vehi.net/brokgauz/all/038/38647.shtml «Евреи»] в [[ЭСБЕ|Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона]] * [http://jhistory.nfurman.com/ История еврейского народа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305070152/http://jhistory.nfurman.com/ |date=2010-03-05 }} * Статья «[http://ec-dejavu.ru/j/Jew.html Евреи]» ''С. И. Лучицкая''. // Словарь средневековой культуры. 23 илл. * [http://jew-fund.kiev.ua/ Еврейский Фонд Украины] {{ref-en}} * «[http://www.bible-center.ru/topic/jewry?gclid=CNSjrqiHhpUCFQ6T1Qod8C5orQ Евреи в Библии]» — статья на сайте «Библия-центр» * [http://vaadua.org/news.htm Ваад Украины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415074946/http://www.vaadua.org/news.htm |date=2009-04-15 }} * http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100110045843/http://www.kngu.org/KongrUkr/Communit/ObzhJew.htm |date=2010-01-10 }} * [http://www.polit.ru/research/2006/02/07/jew.html Еврейский век. Полемика вокруг книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.echo.msk.ru/programs/netak/38266/ Передача «Не так» радиостанции «Эхо Москвы» с обсуждением книги Юрия Слезкина «Эра Меркурия. Евреи в современном мире»] * [http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 Словарь терминов, используемых в текстах Иудаизма] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121120125844/http://www.spiritualportal.ru/viewtopic.php?p=1842#p1810 |date=2012-11-20 }} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Еврейлер]] [[Санат:Израиль халықтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] [[Санат:Палестина халықтары]] [[Санат:Аргентина халықтары]] [[Санат:Ұлыбритания халықтары]] [[Санат:Германия этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:Ресей халықтары]] [[Санат:Украина халықтары]] [[Санат:Франция халықтары]] [[Санат:Таяу Шығыс этникалық топтары]] [[Санат:Ежелгі халықтар]] 635ygd4vipb0c5ut7kzoj5kq7o7mylm 0 22625 3056180 3036081 2022-08-01T08:12:42Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Ыбырай Жақаев ауылы |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 10|lat_sec = 16 |lon_deg =66|lon_min = 41|lon_sec =25 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Шиелі ауданы |кестедегі аудан = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Иіркөл ауылдық округі (Шиелі ауданы){{!}}Иіркөл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1928 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Қызылту'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2069 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Ыбырай Жақаев ауылы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]]ндағы ауыл, [[Иіркөл ауылдық округі (Шиелі ауданы)|Иіркөл ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] ауылынан батысқа қарай 5 км жерде, [[Сырдария]]ның оң саласы - Шиелі өзенінің жағалауындағы жусан, сораң, ши өскен құмдақты шалғынды сортаң топырақты шөлді белдемде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1978 адам (993 ер адам және 985 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2069 адамды (1028 ер адам және 1041 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Тарихы == Ауыл [[1928 жыл]]дан “Қызылту” деп аталды, ал [[1997 жыл]]дан екі мәрте [[Социалистік еңбек ері]] - [[Ыбырай Жақаев|Ы. Жақаев]]тың есімімен аталады. Іргесі 1928 жылы “Қызылту” күріш өсіру ұжымшары ретінде қаланды. Ұжымшар негізінде ауылда және округке қарасты Байсын, Жансейіт ауылдарында 1 жауапкершілігі шектелген серіктестік, 38 шаруа қожалықтары құрылған. Ауылдарда 1 орта, 1 орталау және 1 бастауыш мектеп, мәдениет үйі (1), клуб (2), фельдшерлік-акушерлік (2) және фельдшерлік пункттер бар. Тұрғындары көрші елді мекендермен автомобиль жолы арқылы қатынасады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шиелі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]] beedzdxezln40iqzucyw8g6snpjpsa9 0 24972 3055997 2992965 2022-07-31T13:05:33Z Alphy Haydar 36950 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Amber2.jpg|thumb|Alt=A.|Ішінде құмырсқасы бар балтық янтары]] '''Янтарь''' (литв. gentaras – [[ағаш]] шайыры) – [[палеоген]] - [[неоген]] кезеңдерінде өскен қылқан жапырақты ағаштардың шайырларынан түзілген органикалық қосылыс түріндегі [[минерал]]. Химиялық формуласы: [[C]]⁴⁰[[H]]⁶⁴[[O]]⁴, құрамы (%-бен): [[С]] – 79,0; [[Н]] – 11,0; [[О]] – 10,0 және аздаған [[күкірт]] қоспасы бар. Минералдық түрлері: [[сукцинит]], [[глессит]], [[бокерит]], [[кранцит]], [[стантинит]]. Минералдық [[Агрегаттар|агрегаттары]] [[қатпар]], [[тамшы]], [[сталактит]] түрінде келеді. Түсі сары [[қызыл]], [[сары]], [[қоңыр]], [[жылтыр]], [[мөлдір]], жарықты жақсы өткізеді, [[аморфты]], шытынап сынады. Қаттылығы Моос шкаласы бойынша 2 – 2,5, тығыздығы 1,0 – 1,1 г/см³, 150⁰С-та жұмсарады, 250 – 400⁰С-та балқиды. Жанғанда хош иіс шығарады. Жақсы өңделеді, [[электр]] тогын өте нашар өткізеді, [[бензол]] мен [[күкірт]]ті көміртекте жақсы ериді. Янтарь Балтық теңіз жағалауында, [[Польша]]да, [[Германия]]да, [[Дания]]да, [[Швеция]]да, [[Ұлыбритания]]да, [[АҚШ|АҚШ-та]] табылған. Ол оқшаулағыштық бұйымдар, Янтарь қышқылы медицина препараттар, сыр, т.б. дайындауға, зергерлік істе қолданылады. <ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, X том</ref> == Сілтемелер == * [[Сукцинит]] * [[Глессит]] * [[Бокерит]] == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} [[Санат:Минералдар]] {{stub}} 6ab0jsvge2o6juircy3evg7hb02sqzm 3055998 3055997 2022-07-31T13:06:28Z Alphy Haydar 36950 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Amber2.jpg|thumb|Alt=A.|Ішінде құмырсқасы бар балтық янтары]] '''Янтарь''' ({{lang-en|Amber}}, литв. gentaras – [[ағаш]] шайыры) – [[палеоген]] - [[неоген]] кезеңдерінде өскен қылқан жапырақты ағаштардың шайырларынан түзілген органикалық қосылыс түріндегі [[минерал]]. Химиялық формуласы: [[C]]⁴⁰[[H]]⁶⁴[[O]]⁴, құрамы (%-бен): [[С]] – 79,0; [[Н]] – 11,0; [[О]] – 10,0 және аздаған [[күкірт]] қоспасы бар. Минералдық түрлері: [[сукцинит]], [[глессит]], [[бокерит]], [[кранцит]], [[стантинит]]. Минералдық [[Агрегаттар|агрегаттары]] [[қатпар]], [[тамшы]], [[сталактит]] түрінде келеді. Түсі сары [[қызыл]], [[сары]], [[қоңыр]], [[жылтыр]], [[мөлдір]], жарықты жақсы өткізеді, [[аморфты]], шытынап сынады. Қаттылығы Моос шкаласы бойынша 2 – 2,5, тығыздығы 1,0 – 1,1 г/см³, 150⁰С-та жұмсарады, 250 – 400⁰С-та балқиды. Жанғанда хош иіс шығарады. Жақсы өңделеді, [[электр]] тогын өте нашар өткізеді, [[бензол]] мен [[күкірт]]ті көміртекте жақсы ериді. Янтарь Балтық теңіз жағалауында, [[Польша]]да, [[Германия]]да, [[Дания]]да, [[Швеция]]да, [[Ұлыбритания]]да, [[АҚШ|АҚШ-та]] табылған. Ол оқшаулағыштық бұйымдар, Янтарь қышқылы медицина препараттар, сыр, т.б. дайындауға, зергерлік істе қолданылады. <ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, X том</ref> == Сілтемелер == * [[Сукцинит]] * [[Глессит]] * [[Бокерит]] == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} [[Санат:Минералдар]] {{stub}} t40wa0v55b9dob102ybqtwu18gcq9ts 3055999 3055998 2022-07-31T13:07:22Z Alphy Haydar 36950 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Amber2.jpg|thumb|Alt=A.|Ішінде құмырсқасы бар балтық янтары]] '''Янтарь''' ({{lang-en|Amber}}, {{lang-la|gentaras}} – [[ағаш]] шайыры) – [[палеоген]] кезеңінде өскен қылқан жапырақты ағаштардың шайырларынан түзілген органикалық қосылыс түріндегі [[минерал]]. Химиялық формуласы: [[C]]⁴⁰[[H]]⁶⁴[[O]]⁴, құрамы (%-бен): [[С]] – 79,0; [[Н]] – 11,0; [[О]] – 10,0 және аздаған [[күкірт]] қоспасы бар. Минералдық түрлері: [[сукцинит]], [[глессит]], [[бокерит]], [[кранцит]], [[стантинит]]. Минералдық [[Агрегаттар|агрегаттары]] [[қатпар]], [[тамшы]], [[сталактит]] түрінде келеді. Түсі сары [[қызыл]], [[сары]], [[қоңыр]], [[жылтыр]], [[мөлдір]], жарықты жақсы өткізеді, [[аморфты]], шытынап сынады. Қаттылығы Моос шкаласы бойынша 2 – 2,5, тығыздығы 1,0 – 1,1 г/см³, 150⁰С-та жұмсарады, 250 – 400⁰С-та балқиды. Жанғанда хош иіс шығарады. Жақсы өңделеді, [[электр]] тогын өте нашар өткізеді, [[бензол]] мен [[күкірт]]ті көміртекте жақсы ериді. Янтарь Балтық теңіз жағалауында, [[Польша]]да, [[Германия]]да, [[Дания]]да, [[Швеция]]да, [[Ұлыбритания]]да, [[АҚШ|АҚШ-та]] табылған. Ол оқшаулағыштық бұйымдар, Янтарь қышқылы медицина препараттар, сыр, т.б. дайындауға, зергерлік істе қолданылады. <ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, X том</ref> == Сілтемелер == * [[Сукцинит]] * [[Глессит]] * [[Бокерит]] == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} [[Санат:Минералдар]] {{stub}} o3n8vkw59uku7o1iyokpeytgsk78v0w 0 31648 3056061 2921247 2022-08-01T00:09:35Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Кент |атауы = Төретам |сурет = |әкімшілік күйі = Кенттік әкімдігі орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =39 |lat_sec =03 |lon_dir =E |lon_deg =63 |lon_min =18 |lon_sec =41 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қармақшы ауданы |кестедегі аудан = Қармақшы ауданы{{!}}Қармақшы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Төретам кенттік әкімдігі{{!}}Төретам |кестедегі мекен = |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1905 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 9548 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = 72437 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = |сайт тілі 2 = |сайт тілі 3 = }} [[Сурет:Toretam.jpg|right|thumb|270px|Төретам стансасы. Алғашқы көше Песчанная]] '''Төретам''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]]ндағы темір жол бекеті, кент, [[Төретам кенттік әкімдігі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы кенті]]нен батысқа қарай 80 км жерде, [[Сырдария]] өзенінің бойында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 5976 адам (3073 ер адам және 2903 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 9548 адамды (4929 ер адам және 4619 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1905 жыл]]ы темір жол станциясы ретінде қаланған. Төретамнан [[Байқоңыр (ғарыш айлағы)|Байқоңыр ғарыш алаңы]]на арнайы темір жол тартылған.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қармақшы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қармақшы ауданы елді мекендері]] 1vku5p3o86asnjknvoxpsx12kppvl9j 0 32012 3056147 3054095 2022-08-01T07:16:23Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Шиелі |сурет = |әкімшілік күйі = Аудан орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 10|lat_sec = 44 |lon_deg =66|lon_min = 43|lon_sec =58 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Шиелі ауданы |кестедегі аудан = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Шиелі ауылдық округі{{!}}Шиелі |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1904 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны = 32480 |санақ жылы = 2021 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = 72432 |пошта индексі = |пошта индекстері = 120700—120703 |Автомобиль коды = 11 |ортаққордағы санаты = Кызылординская область |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Шиелі}} '''Шиелі''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]]дағы ауыл, аудан ([[1938 жыл]]дан) және [[Шиелі ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Облыс орталығы - [[Қызылорда]] қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 128 км жерде, [[Сырдария]] өзенінің оң жағалық жазығында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 28621 адам (14046 ер адам және 14575 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 29632 адамды (14602 ер адам және 15030 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> [[2019 жыл]]дың басында тұрғындар саны 31691 адам (15805 ер адам және 15886 әйел адам) болды. == Тарихы == Іргесі [[1904 жыл]]ы [[Орынбор]] – [[Ташкент]] темір жолын салуға байланысты қаланған. Кентте ғ6 кен басқармасы, барлау экспедицияларының басқармасы, Шиеліастық, т.б. АҚ-тар бар. == Ауыл суреттері == <gallery> Шиелі.jpg |Шиелі Шиелі. Ресторан Бес Жұлдыз.jpg| "Бес Жұлдыз" мейрамханасы Шиелі. Музей.jpg|Музей Шиелі. Ж.д.вокзал.jpg |Темір жол вокзалы Шиелі 20210806 080825.jpg|Шиелі Шиелі 20210806 080145.jpg|Шиелі </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шиелі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]] jxq72ptppf46q3g4zvgj0znanbfbig4 0 32023 3056160 2633699 2022-08-01T07:46:45Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Шолақшалқар |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 50/32/50/N/69/50/8/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = |Ұзындығы = |Ені = |Ауданы = 58,1 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақмола облысы |Аудан = Қорғалжын ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақмола облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Шолақшалқар''' – [[Нұра]] өзеннің алабындағы ағынды көл. == Географиялық орны == [[Ақмола облысы]]ның [[Қорғалжын ауданы]]нда орналасқан. Ауданы 58,1 км ². Қорғалжын ойысының арналық қазаншұңқырында. Аңғары жазық, түйетайлы, батпақты, жағасы тік, кемерленген, жарлауытты. Көлді Нұра өзені жарып ағады. Жауын-шашын суымен толығады. Суы мол жылдары көл шарасынан асып жайылып, маңайындағы көлдерге ұласады. Суы тұщы. Балыққа бай, [[Мөңке балық|мөңке]], [[шортан]], шабақ, [[аққайран]], [[сазан]] мекендейді.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қорғалжын ауданы көлдері]] [[Санат:Нұра су алабы көлдері]] gafibuaq61vrviduvnt70ctgty4zzmv 0 32658 3055981 2628226 2022-07-31T12:10:50Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Жаркөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 48/40/5/N/61/58/48/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 76 |Ұзындығы = 9,5 |Ені = 2,8 |Ауданы = 14,1 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 30 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақтөбе облысы |Аудан = Ырғыз ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 =Қазақстан Ақтөбе облысы |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Жаркөл}} '''Жаркөл''' – [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] алабында орналасқан тұзды көл. == Географиялық орны == [[Ақтөбе облысы]] [[Ырғыз ауданы]] [[Нұра (Ақтөбе облысы)|Нұра]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 30 км жерде. == Гидрографикасы == Аумағы 14,1 км², ұзындығы 9,5 км, енді жері 2,8 км. Жағалау бойының ұзындығы 30 км. [[Байтақкөл]] көлінің батысында, теңіз деңгейінен 76 м биіктікте жатыр. Солтүстік-шығысында Бұқынкөл көлі орналасқан, батысынан Сарыөзек өзені ағып өтеді. Суы [[қараша]]ның аяғында қатып, [[наурыз]]да ериді. Суының тұздылығы жоғары, сілтілігі орташа.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ырғыз ауданы көлдері]] [[Санат:Торғай су алабы]] 0abu1g0zk6dzznuhltmgr0fwsag2yij 3055982 3055981 2022-07-31T12:12:10Z Салиха 17167 /* Гидрографикасы */ wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Жаркөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 48/40/5/N/61/58/48/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 76 |Ұзындығы = 9,5 |Ені = 2,8 |Ауданы = 14,1 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 30 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақтөбе облысы |Аудан = Ырғыз ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 =Қазақстан Ақтөбе облысы |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Жаркөл}} '''Жаркөл''' – [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] алабында орналасқан тұзды көл. == Географиялық орны == [[Ақтөбе облысы]] [[Ырғыз ауданы]] [[Нұра (Ақтөбе облысы)|Нұра]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 30 км жерде. == Гидрографикасы == Аумағы 14,1 км², ұзындығы 9,5 км, енді жері 2,8 км. Жағалау бойының ұзындығы 30 км. [[Байтақкөл]] көлінің батысында, теңіз деңгейінен 76 м биіктікте жатыр. Солтүстік-шығысында [[Бөкенкөл]] көлі орналасқан, батысынан Сарыөзек өзені ағып өтеді. Суы [[қараша]]ның аяғында қатып, [[наурыз]]да ериді. Суының тұздылығы жоғары, сілтілігі орташа.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ырғыз ауданы көлдері]] [[Санат:Торғай су алабы]] 58z5pvw77i8suk1ujgiwgzsgkp0qk65 0 32753 3056133 2663939 2022-08-01T06:48:41Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Жәнібекшалқар |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 50/35/31/N/70/16/52/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 327 |Ұзындығы = 7,5 |Ені = 6,3 |Ауданы = 19,1 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 26,2 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = Нұра |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақмола облысы |Аудан = Қорғалжын ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақмола облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Жәнібекшалқар''' – [[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]]ндағы көл. [[Қорғалжын (кент)|Қорғалжын]] ауылынан оңтүстікке қарай 16 км жерде, теңіз деңгейінен 327 м биіктікте орналасқан. == Гидрографикасы == Аумағы 19,1 км² (суы мол жылдары 21,5 км²-ге дейін ұлғаяды). Ұзындығы 7,5 км, енді жері 6,3 км. Жағалау бойының ұзындығы 26,2 км. Көлге [[Нұра]] өзені құйып, ағып шығады. Батыс, солтүстік және шығыс жағалаулары жайпақ, оңтүстігі тіктеу. Солтүстік-шығысында ұзындығы 1,5 км, енді жері 1,2 километр болатын түбек орналасқан. Көл табаны лайлы. Көл, негізінен, Нұра өзенінің суымен, қар және жер асты суларымен толысады. [[Қараша]]да суы қатып, [[сәуір]]де ериді. Суы тұщы, мал суаруға пайдаланады. Суында [[Мөңке балық|мөңке]], [[оңғақ]], [[нәлім]], [[Өзен алабұғасы|алабұға]], [[Торта балық|торта]], [[шортан]] және [[аққайран]] тіршілік етеді. Су құстары (қаз, үйрек) ұя салады. Солтүстік жағалауында [[қамыс]], [[құрақ]] өседі.<ref> АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қорғалжын ауданы көлдері]] [[Санат:Нұра су алабы]] j7tiritf5ldjp8bwclxwhkoqcttdxcj 0 33040 3056129 2626808 2022-08-01T06:45:51Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Жыландышалқар |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 50/39/4/N/70/24/2/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 328 |Ұзындығы = 5.1 |Ені = 4.8 |Ауданы = 15.8 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = Нұра |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақмола облысы |Аудан = Қорғалжын ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақмола облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Жыландышалқар''' – [[Нұра]] өзені алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]]нда орналасқан ағынды [[көл]]. [[Шишалқар]], [[Ұялышалқар]], [[Жәнібекшалқар]] көлдерінің аралығында, теңіз деңгейінен 328 м биіктікте. [[Қорғалжын (кент)|Қорғалжын]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 26 км жерде. == Гидрографикасы == Аумағы 15,8 км². Ұзындығы 5,1 км, енді жері 4,8 км, жағалау бойының ұзындығы 16,6 км. Нұра өзені солтүстігінен құйып, батысынан ағып шығады. [[Сәуір]]де мұзы ериді. Жағалауында қамыс құрақтары өседі. Суы тұщы. Мал шаруашылығына және тұрмыстық қажеттіліктерге пайдаланылады. Батысында Ұялы ауылы орналасқан.<ref> АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қорғалжын ауданы көлдері]] [[Санат:Нұра су алабы]] 05h0rwqepclklgt6lz9m3cs7t2q34ay 0 34564 3055986 2628216 2022-07-31T12:24:02Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Айнакөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 49/9/4/N/62/32/53/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = |Ұзындығы = 2,8 |Ені = 2 |Ауданы = 4,3 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 8,4 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Қостанай облысы |Аудан = Жангелді ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан Қостанай облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Айнакөл''' – [[Қостанай облысы]] [[Жангелді ауданы]]ндағы көл. [[Торғай өзені (Сілеті)|Торғай]] өзенінің оң жағалық жайылмасында, [[Ақшығанақ (ауыл)|Ақшығанақ]] ауылының оңтүстік-батысында 18 км жерде орналасқан. == Гидрографикасы == Көлдің аумағы 4,3 км², ұзындығы 2,8 км, ені 2,0 км, жағалау бойының ұзындығы 8,4 км. Жағалауының біраз бөлігін [[қамыс]] басқан. Торғай өзенінің бір тармағы арқылы Айнакөл көлі өзенмен байланысады. Жағалауы мен аңғары шабындыққа пайдаланылады.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Жангелді ауданы көлдері]] [[Санат:Торғай су алабы]] ekzbkv54dsn0o601j8xje47pp2ij3u8 0 37915 3056136 3027559 2022-08-01T06:56:38Z Мағыпар 100137 нақтылау wikitext text/x-wiki {{Халық |атауы = ({{lang-ja|日本人 Nihonjin/Nipponjin, 日本民族 nihon-minzoku}}) |сурет = |сурет тақырыбы = |саны = 130 000 000 |аймақ1 = {{JPN}} |саны1 = 127 000 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{BRA}} |саны2 = 1 500 000 |түсініктемелер2 = [http://www.mofa.go.jp/region/latin/brazil/data.html] |аймақ3 = {{USA}} |саны3 = 1 200 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{CAN}} |саны4 = 62 349 (қазан 2013 жылы) |түсініктемелер4 = [http://www.mofa.go.jp/region/n-america/canada/data.html] |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |тілдері = [[жапон тілі]] |діні = [[синтоизм]], [[буддизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} [[Сурет:Japanese People.jpg|Жапондар|300px|thumb]] [[Сурет:Matsumoto Castle05s5s4592.jpg|thumb]] '''Жапондар''' ({{lang-ja|日本人}} ''Nihonjin/Nipponjin'', 日本民族 ''nihon-minzoku'', яғни күншығыс елінің адамдары) — ұлт, [[Жапония]]ның байырғы халқы. Жалпы саны 125 млн. адам (1995). Оның 123 млн-ы Жапонияда тұрады. Сондай-ақ, [[АҚШ|АҚШ-та]] (1,2 млн), [[Бразилия]]да (1,5 млн), [[Перу]]де, [[Канада]]да (99 мың), [[Аргентина]]да да бар. == Тілі == [[Антропология|Антропологтар]] жағынан Жапония моңғол расасының қиыршығыстық нәсіліне жатады. Жапониялықтардың кейбіреуінің сырт бейнесінен басқалардан бөлекше ауыспалы нәсілдің белгісі байқалады. Бірнеше диалект пен говорға бөлінетін жапон тілін кейбір зерттеушілер алтай тобындағы тілдердің қатарына жатқызады. [[Токио]] диалектісі негізінде қалыптасқан қазіргі әдеби тілі (''хәдзюнго'') 20 ғасырдың орта шенінде көне әдеби тілді (бунго) ығыстырып шығарды. Жапон аралдарына адамдар біршама кеш қоныстанған. Ғалымдар мұнда ең алғаш қазіргі айндардың аталары, онан кейін оңтүстіктен [[индонезия]]лық топтар тілінде сөйлейтін тайпалар, ал б.з.б. 4 — 3 ғасырларда [[Оңтүстік Корея]]дан тайпалар келді деп есептейді. Б.з. 4 — 8 ғасырларында осы этностық элементтер және ''корей'', ''қытай'' иммигранттары негізінде 19 ғасырдың 2-жартысында жапон ұлты қалыптасты. Жапония [[будда]] және [[синто діні]]н, аздаған бөлігі [[христиан діні]]н ұстанады. Жапониялықтардың құрамында өзіндік тілдік, әдет-ғұрыптық ерекшеліктері сақталған ''рюкю'' мен басқа этностық топтар бар. Мысалы, ''[[буракумин]]дер'' — ең төменгі кастаға жататын, өзгелермен тең құқығы оқшауланған этностық топтар Жапонияда буракуминдер қоныстанған 600-дей елді мекен бар. Жапонияда ұлттық қолөнердің сан түрі, қыш құмыра, керамика жасау, ағашқа ою-өрнек салу, бамбуктен себет тоқу, зергерлік пен сәулет өнері дамыған. Жапония еденге жастықша төсеп, аласа жозыда тамақтанады. Көшеде, жұмыста еуропалықтарша киініп, демалыста, үйде, қонақта ұлттық киімдерін — ''[[кимоно]]'' киеді. Ерлер мен әйелдердің кимоносы бір-бірінен пішіміне, бояуына, жеңінің ұзындығына қарай ерекшеленеді. Кимононың сыртынан әйелдер жалпақ белбеу, ерлер енсіз белбеу буынады. Дәстүрлі кәсіптері күріш өсіру. Оған қосымша суармалы егін, шай, көкөніс, жеміс-жидек, [[цитрус]] жемісін егеді. Жібек құртын өсіру, әсіресе, балық аулау кәсібі дамыған. Жапониялықтардың басым көпшілігі қалалы жерлерде тұрып, өндіріс орындарында, халыққа қызмет көрсету саласында еңбек етеді. Жапония каркастан қалап тұрғызған бір-екі қабатты үйлерде тұрады. Үйдің ішкі жағы рама мен картон қағаздан тығыздап, қабаттап құрастырылған жылжымалы қабырғамен бөлінеді. Ал үйдің биік шатыры қалақ таспен жабылады. Ұлттық тағам түрлері, негізінен, күріштен жасалады. Қою тағамдарды қос таяқшамен жейді. Ас қатығы, тұздығы соя бұршағынан, көкөністен даярланады. Жапонияда балықпен бірге теңізден ауланатын кальмар, осьминог, устрица, т.б. тағамдарды пісіріп те шикідей де мол қолданады. Көнеден жеткен ұлттық салт-дәстүрін, тарихи ескерткіштері мен өнерін, ұлттық мейрамын, сан алуан отбасылық жоралғы ғұрпын, сыпайы мінез-құлық пен мәдениеттілікке баулитын халықтық педагогикасын классик. поэзиясын, сонымен қатар кескіндеме мен сәулет өнерін сақтаған. == Сілтеме == Қазақ энциклопедиясы {{stub}} {{wikify}} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Жапондар| ]] [[Санат:Азия этникалық топтары]] cftxwid4sqxfwam5zhbpb6nn1cm361t 3056137 3056136 2022-08-01T06:57:42Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki {{Халық |атауы = ({{lang-ja|日本人 Nihonjin/Nipponjin, 日本民族 nihon-minzoku}}) |сурет = |сурет тақырыбы = |саны = 130 000 000 |аймақ1 = {{JPN}} |саны1 = 127 000 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{BRA}} |саны2 = 1 500 000 |түсініктемелер2 = [http://www.mofa.go.jp/region/latin/brazil/data.html] |аймақ3 = {{USA}} |саны3 = 1 200 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{CAN}} |саны4 = 62 349 (қазан 2013 жылы) |түсініктемелер4 = [http://www.mofa.go.jp/region/n-america/canada/data.html] |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |тілдері = [[жапон тілі]] |діні = [[синтоизм]], [[буддизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} [[Сурет:Japanese People.jpg|Жапондар|300px|thumb]] [[Сурет:Matsumoto Castle05s5s4592.jpg|thumb]] '''Жапондар''' ({{lang-ja|日本人}} ''Nihonjin/Nipponjin'', 日本民族 ''nihon-minzoku'', яғни күншығыс елінің адамдары) — ұлт, [[Жапония]]ның байырғы халқы. Жалпы саны 125 млн. адам (1995). Оның 123 млн-ы Жапонияда тұрады. Сондай-ақ, [[АҚШ|АҚШ-та]] (1,2 млн), [[Бразилия]]да (1,5 млн), [[Перу]]де, [[Канада]]да (99 мың), [[Аргентина]]да да бар. == Тілі == [[Антропология|Антропологтар]] жағынан Жапония моңғол расасының қиыршығыстық нәсіліне жатады. Жапониялықтардың кейбіреуінің сырт бейнесінен басқалардан бөлекше ауыспалы нәсілдің белгісі байқалады. Бірнеше диалект пен говорға бөлінетін жапон тілін кейбір зерттеушілер алтай тобындағы тілдердің қатарына жатқызады. [[Токио]] диалектісі негізінде қалыптасқан қазіргі әдеби тілі (''хәдзюнго'') 20 ғасырдың орта шенінде көне әдеби тілді (бунго) ығыстырып шығарды. == Діні == Жапония [[будда]] және [[синто діні]]н, аздаған бөлігі [[христиан діні]]н ұстанады. Жапониялықтардың құрамында өзіндік тілдік, әдет-ғұрыптық ерекшеліктері сақталған ''рюкю'' мен басқа этностық топтар бар. Мысалы, ''[[буракумин]]дер'' — ең төменгі кастаға жататын, өзгелермен тең құқығы оқшауланған этностық топтар Жапонияда буракуминдер қоныстанған 600-дей елді мекен бар. Жапон аралдарына адамдар біршама кеш қоныстанған. Ғалымдар мұнда ең алғаш қазіргі айндардың аталары, онан кейін оңтүстіктен [[индонезия]]лық топтар тілінде сөйлейтін тайпалар, ал б.з.б. 4 — 3 ғасырларда [[Оңтүстік Корея]]дан тайпалар келді деп есептейді. Б.з. 4 — 8 ғасырларында осы этностық элементтер және ''корей'', ''қытай'' иммигранттары негізінде 19 ғасырдың 2-жартысында жапон ұлты қалыптасты. Жапонияда ұлттық қолөнердің сан түрі, қыш құмыра, керамика жасау, ағашқа ою-өрнек салу, бамбуктен себет тоқу, зергерлік пен сәулет өнері дамыған. Жапония еденге жастықша төсеп, аласа жозыда тамақтанады. Көшеде, жұмыста еуропалықтарша киініп, демалыста, үйде, қонақта ұлттық киімдерін — ''[[кимоно]]'' киеді. Ерлер мен әйелдердің кимоносы бір-бірінен пішіміне, бояуына, жеңінің ұзындығына қарай ерекшеленеді. Кимононың сыртынан әйелдер жалпақ белбеу, ерлер енсіз белбеу буынады. Дәстүрлі кәсіптері күріш өсіру. Оған қосымша суармалы егін, шай, көкөніс, жеміс-жидек, [[цитрус]] жемісін егеді. Жібек құртын өсіру, әсіресе, балық аулау кәсібі дамыған. Жапониялықтардың басым көпшілігі қалалы жерлерде тұрып, өндіріс орындарында, халыққа қызмет көрсету саласында еңбек етеді. Жапония каркастан қалап тұрғызған бір-екі қабатты үйлерде тұрады. Үйдің ішкі жағы рама мен картон қағаздан тығыздап, қабаттап құрастырылған жылжымалы қабырғамен бөлінеді. Ал үйдің биік шатыры қалақ таспен жабылады. Ұлттық тағам түрлері, негізінен, күріштен жасалады. Қою тағамдарды қос таяқшамен жейді. Ас қатығы, тұздығы соя бұршағынан, көкөністен даярланады. Жапонияда балықпен бірге теңізден ауланатын кальмар, осьминог, устрица, т.б. тағамдарды пісіріп те шикідей де мол қолданады. Көнеден жеткен ұлттық салт-дәстүрін, тарихи ескерткіштері мен өнерін, ұлттық мейрамын, сан алуан отбасылық жоралғы ғұрпын, сыпайы мінез-құлық пен мәдениеттілікке баулитын халықтық педагогикасын классик. поэзиясын, сонымен қатар кескіндеме мен сәулет өнерін сақтаған. == Сілтеме == Қазақ энциклопедиясы {{stub}} {{wikify}} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Жапондар| ]] [[Санат:Азия этникалық топтары]] g3d40eddfxfk7ujsmj2nqi9zslp4quk 3056138 3056137 2022-08-01T06:58:13Z Мағыпар 100137 нақтылау wikitext text/x-wiki {{Халық |атауы = ({{lang-ja|日本人 Nihonjin/Nipponjin, 日本民族 nihon-minzoku}}) |сурет = |сурет тақырыбы = |саны = 130 000 000 |аймақ1 = {{JPN}} |саны1 = 127 000 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{BRA}} |саны2 = 1 500 000 |түсініктемелер2 = [http://www.mofa.go.jp/region/latin/brazil/data.html] |аймақ3 = {{USA}} |саны3 = 1 200 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{CAN}} |саны4 = 62 349 (қазан 2013 жылы) |түсініктемелер4 = [http://www.mofa.go.jp/region/n-america/canada/data.html] |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |тілдері = [[жапон тілі]] |діні = [[синтоизм]], [[буддизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} [[Сурет:Japanese People.jpg|Жапондар|300px|thumb]] [[Сурет:Matsumoto Castle05s5s4592.jpg|thumb]] '''Жапондар''' ({{lang-ja|日本人}} ''Nihonjin/Nipponjin'', 日本民族 ''nihon-minzoku'', яғни күншығыс елінің адамдары) — ұлт, [[Жапония]]ның байырғы халқы. Жалпы саны 125 млн. адам (1995). Оның 123 млн-ы Жапонияда тұрады. Сондай-ақ, [[АҚШ|АҚШ-та]] (1,2 млн), [[Бразилия]]да (1,5 млн), [[Перу]]де, [[Канада]]да (99 мың), [[Аргентина]]да да бар. == Тілі == [[Антропология|Антропологтар]] жағынан Жапония моңғол расасының қиыршығыстық нәсіліне жатады. Жапониялықтардың кейбіреуінің сырт бейнесінен басқалардан бөлекше ауыспалы нәсілдің белгісі байқалады. Бірнеше диалект пен говорға бөлінетін жапон тілін кейбір зерттеушілер алтай тобындағы тілдердің қатарына жатқызады. [[Токио]] диалектісі негізінде қалыптасқан қазіргі әдеби тілі (''хәдзюнго'') 20 ғасырдың орта шенінде көне әдеби тілді (бунго) ығыстырып шығарды. == Діні == Жапония [[будда]] және [[синто діні]]н, аздаған бөлігі [[христиан діні]]н ұстанады. Жапониялықтардың құрамында өзіндік тілдік, әдет-ғұрыптық ерекшеліктері сақталған ''рюкю'' мен басқа этностық топтар бар. Мысалы, ''[[буракумин]]дер'' — ең төменгі кастаға жататын, өзгелермен тең құқығы оқшауланған этностық топтар Жапонияда буракуминдер қоныстанған 600-дей елді мекен бар. == Тарихы == Жапон аралдарына адамдар біршама кеш қоныстанған. Ғалымдар мұнда ең алғаш қазіргі айндардың аталары, онан кейін оңтүстіктен [[индонезия]]лық топтар тілінде сөйлейтін тайпалар, ал б.з.б. 4 — 3 ғасырларда [[Оңтүстік Корея]]дан тайпалар келді деп есептейді. Б.з. 4 — 8 ғасырларында осы этностық элементтер және ''корей'', ''қытай'' иммигранттары негізінде 19 ғасырдың 2-жартысында жапон ұлты қалыптасты. Жапонияда ұлттық қолөнердің сан түрі, қыш құмыра, керамика жасау, ағашқа ою-өрнек салу, бамбуктен себет тоқу, зергерлік пен сәулет өнері дамыған. Жапония еденге жастықша төсеп, аласа жозыда тамақтанады. Көшеде, жұмыста еуропалықтарша киініп, демалыста, үйде, қонақта ұлттық киімдерін — ''[[кимоно]]'' киеді. Ерлер мен әйелдердің кимоносы бір-бірінен пішіміне, бояуына, жеңінің ұзындығына қарай ерекшеленеді. Кимононың сыртынан әйелдер жалпақ белбеу, ерлер енсіз белбеу буынады. Дәстүрлі кәсіптері күріш өсіру. Оған қосымша суармалы егін, шай, көкөніс, жеміс-жидек, [[цитрус]] жемісін егеді. Жібек құртын өсіру, әсіресе, балық аулау кәсібі дамыған. Жапониялықтардың басым көпшілігі қалалы жерлерде тұрып, өндіріс орындарында, халыққа қызмет көрсету саласында еңбек етеді. Жапония каркастан қалап тұрғызған бір-екі қабатты үйлерде тұрады. Үйдің ішкі жағы рама мен картон қағаздан тығыздап, қабаттап құрастырылған жылжымалы қабырғамен бөлінеді. Ал үйдің биік шатыры қалақ таспен жабылады. Ұлттық тағам түрлері, негізінен, күріштен жасалады. Қою тағамдарды қос таяқшамен жейді. Ас қатығы, тұздығы соя бұршағынан, көкөністен даярланады. Жапонияда балықпен бірге теңізден ауланатын кальмар, осьминог, устрица, т.б. тағамдарды пісіріп те шикідей де мол қолданады. Көнеден жеткен ұлттық салт-дәстүрін, тарихи ескерткіштері мен өнерін, ұлттық мейрамын, сан алуан отбасылық жоралғы ғұрпын, сыпайы мінез-құлық пен мәдениеттілікке баулитын халықтық педагогикасын классик. поэзиясын, сонымен қатар кескіндеме мен сәулет өнерін сақтаған. == Сілтеме == Қазақ энциклопедиясы {{stub}} {{wikify}} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Жапондар| ]] [[Санат:Азия этникалық топтары]] 65f3gsbr29ncb208ilm6zx2nxe78ceg 3056139 3056138 2022-08-01T06:59:18Z Мағыпар 100137 нақтылау wikitext text/x-wiki {{Халық |атауы = ({{lang-ja|日本人 Nihonjin/Nipponjin, 日本民族 nihon-minzoku}}) |сурет = |сурет тақырыбы = |саны = 130 000 000 |аймақ1 = {{JPN}} |саны1 = 127 000 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{BRA}} |саны2 = 1 500 000 |түсініктемелер2 = [http://www.mofa.go.jp/region/latin/brazil/data.html] |аймақ3 = {{USA}} |саны3 = 1 200 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{CAN}} |саны4 = 62 349 (қазан 2013 жылы) |түсініктемелер4 = [http://www.mofa.go.jp/region/n-america/canada/data.html] |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |тілдері = [[жапон тілі]] |діні = [[синтоизм]], [[буддизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} [[Сурет:Japanese People.jpg|Жапондар|300px|thumb]] [[Сурет:Matsumoto Castle05s5s4592.jpg|thumb]] '''Жапондар''' ({{lang-ja|日本人}} ''Nihonjin/Nipponjin'', 日本民族 ''nihon-minzoku'', яғни күншығыс елінің адамдары) — ұлт, [[Жапония]]ның байырғы халқы. Жалпы саны 125 млн. адам (1995). Оның 123 млн-ы Жапонияда тұрады. Сондай-ақ, [[АҚШ|АҚШ-та]] (1,2 млн), [[Бразилия]]да (1,5 млн), [[Перу]]де, [[Канада]]да (99 мың), [[Аргентина]]да да бар. == Тілі == [[Антропология|Антропологтар]] жағынан Жапония моңғол расасының қиыршығыстық нәсіліне жатады. Жапониялықтардың кейбіреуінің сырт бейнесінен басқалардан бөлекше ауыспалы нәсілдің белгісі байқалады. Бірнеше диалект пен говорға бөлінетін жапон тілін кейбір зерттеушілер алтай тобындағы тілдердің қатарына жатқызады. [[Токио]] диалектісі негізінде қалыптасқан қазіргі әдеби тілі (''хәдзюнго'') 20 ғасырдың орта шенінде көне әдеби тілді (бунго) ығыстырып шығарды. == Діні == Жапония [[будда]] және [[синто діні]]н, аздаған бөлігі [[христиан діні]]н ұстанады. Жапониялықтардың құрамында өзіндік тілдік, әдет-ғұрыптық ерекшеліктері сақталған ''рюкю'' мен басқа этностық топтар бар. Мысалы, ''[[буракумин]]дер'' — ең төменгі кастаға жататын, өзгелермен тең құқығы оқшауланған этностық топтар Жапонияда буракуминдер қоныстанған 600-дей елді мекен бар. == Тарихы == Жапон аралдарына адамдар біршама кеш қоныстанған. Ғалымдар мұнда ең алғаш қазіргі айндардың аталары, онан кейін оңтүстіктен [[индонезия]]лық топтар тілінде сөйлейтін тайпалар, ал б.з.б. 4 — 3 ғасырларда [[Оңтүстік Корея]]дан тайпалар келді деп есептейді. Б.з. 4 — 8 ғасырларында осы этностық элементтер және ''корей'', ''қытай'' иммигранттары негізінде 19 ғасырдың 2-жартысында жапон ұлты қалыптасты. == Кәсібі == Жібек құртын өсіру, әсіресе, балық аулау кәсібі дамыған. Жапониялықтардың басым көпшілігі қалалы жерлерде тұрып, өндіріс орындарында, халыққа қызмет көрсету саласында еңбек етеді. Жапония каркастан қалап тұрғызған бір-екі қабатты үйлерде тұрады. Үйдің ішкі жағы рама мен картон қағаздан тығыздап, қабаттап құрастырылған жылжымалы қабырғамен бөлінеді. Ал үйдің биік шатыры қалақ таспен жабылады. Жапонияда ұлттық қолөнердің сан түрі, қыш құмыра, керамика жасау, ағашқа ою-өрнек салу, бамбуктен себет тоқу, зергерлік пен сәулет өнері дамыған. Жапония еденге жастықша төсеп, аласа жозыда тамақтанады. Көшеде, жұмыста еуропалықтарша киініп, демалыста, үйде, қонақта ұлттық киімдерін — ''[[кимоно]]'' киеді. Ерлер мен әйелдердің кимоносы бір-бірінен пішіміне, бояуына, жеңінің ұзындығына қарай ерекшеленеді. Кимононың сыртынан әйелдер жалпақ белбеу, ерлер енсіз белбеу буынады. Дәстүрлі кәсіптері күріш өсіру. Оған қосымша суармалы егін, шай, көкөніс, жеміс-жидек, [[цитрус]] жемісін егеді. Ұлттық тағам түрлері, негізінен, күріштен жасалады. Қою тағамдарды қос таяқшамен жейді. Ас қатығы, тұздығы соя бұршағынан, көкөністен даярланады. Жапонияда балықпен бірге теңізден ауланатын кальмар, осьминог, устрица, т.б. тағамдарды пісіріп те шикідей де мол қолданады. Көнеден жеткен ұлттық салт-дәстүрін, тарихи ескерткіштері мен өнерін, ұлттық мейрамын, сан алуан отбасылық жоралғы ғұрпын, сыпайы мінез-құлық пен мәдениеттілікке баулитын халықтық педагогикасын классик. поэзиясын, сонымен қатар кескіндеме мен сәулет өнерін сақтаған. == Сілтеме == Қазақ энциклопедиясы {{stub}} {{wikify}} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Жапондар| ]] [[Санат:Азия этникалық топтары]] qwtd0d3hxzn0o7h1drdck79r1791kff 3056142 3056139 2022-08-01T07:05:30Z Мағыпар 100137 нақтылау wikitext text/x-wiki {{Халық |атауы = ({{lang-ja|日本人 Nihonjin/Nipponjin, 日本民族 nihon-minzoku}}) |сурет = |сурет тақырыбы = |саны = 130 000 000 |аймақ1 = {{JPN}} |саны1 = 127 000 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{BRA}} |саны2 = 1 500 000 |түсініктемелер2 = [http://www.mofa.go.jp/region/latin/brazil/data.html] |аймақ3 = {{USA}} |саны3 = 1 200 000 |түсініктемелер3 = |аймақ4 = {{CAN}} |саны4 = 62 349 (қазан 2013 жылы) |түсініктемелер4 = [http://www.mofa.go.jp/region/n-america/canada/data.html] |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |тілдері = [[жапон тілі]] |діні = [[синтоизм]], [[буддизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} [[Сурет:Japanese People.jpg|Жапондар|300px|thumb]] [[Сурет:Matsumoto Castle05s5s4592.jpg|thumb]] '''Жапондар''' ({{lang-ja|日本人}} ''Nihonjin/Nipponjin'', 日本民族 ''nihon-minzoku'', яғни күншығыс елінің адамдары) — ұлт, [[Жапония]]ның байырғы халқы. Жалпы саны 125 млн. адам (1995). Оның 123 млн-ы Жапонияда тұрады. Сондай-ақ, [[АҚШ|АҚШ-та]] (1,2 млн), [[Бразилия]]да (1,5 млн), [[Перу]]де, [[Канада]]да (99 мың), [[Аргентина]]да да бар. == Тілі == [[Антропология|Антропологтар]] жағынан жапондар моңғол нәсілінің қиыршығыстық нәсіліне жатады. Жапондықтардың кейбіреуінің сырт бейнесінен басқалардан бөлекше ауыспалы нәсілдің белгісі байқалады. Бірнеше диалект пен говорға бөлінетін [[жапон тілі]]н кейбір зерттеушілер алтай тобындағы тілдердің қатарына жатқызады. [[Токио]] диалектісі негізінде қалыптасқан қазіргі әдеби тілі (''хәдзюнго'') 20 ғасырдың орта шенінде көне әдеби тілді (бунго) ығыстырып шығарды. == Діні == Жапондар [[будда]] және [[синто діні]]н, аздаған бөлігі [[христиан діні]]н ұстанады. Жапондардың құрамында өзіндік тілдік, әдет-ғұрыптық ерекшеліктері сақталған ''рюкю'' мен басқа этностық топтар бар. Мысалы, ''[[буракумин]]дер'' — ең төменгі кастаға жататын, өзгелермен тең құқығы оқшауланған этностық топтар Жапонияда буракуминдер қоныстанған 600-дей елді мекен бар. == Тарихы == Жапон аралдарына адамдар біршама кеш қоныстанған. Ғалымдар мұнда ең алғаш қазіргі айндардың аталары, онан кейін оңтүстіктен [[индонезия]]лық топтар тілінде сөйлейтін тайпалар, ал б.з.б. 4 — 3 ғасырларда [[Оңтүстік Корея]]дан тайпалар келді деп есептейді. Б.з. 4 — 8 ғасырларында осы этностық элементтер және ''корей'', ''қытай'' иммигранттары негізінде 19 ғасырдың 2-жартысында жапон ұлты қалыптасты. == Кәсібі == Дәстүрлі кәсіптері күріш өсіру. Оған қосымша суармалы егін, шай, көкөніс, жеміс-жидек, [[цитрус]] жемісін егеді. Жібек құртын өсіру, әсіресе, балық аулау кәсібі дамыған. Жапониялықтардың басым көпшілігі қалалы жерлерде тұрып, өндіріс орындарында, халыққа қызмет көрсету саласында еңбек етеді. Жапонияда ұлттық қолөнердің сан түрі, қыш құмыра, керамика жасау, ағашқа ою-өрнек салу, бамбуктен себет тоқу, зергерлік пен сәулет өнері дамыған. == Өмір салты == Жапондар еденге жастықша төсеп, аласа жозыда тамақтанады. Көшеде, жұмыста еуропалықтарша киініп, демалыста, үйде, қонақта ұлттық киімдерін — ''[[кимоно]]'' киеді. Ерлер мен әйелдердің кимоносы бір-бірінен пішіміне, бояуына, жеңінің ұзындығына қарай ерекшеленеді. Кимононың сыртынан әйелдер жалпақ белбеу, ерлер енсіз белбеу буынады. Жапондар каркастан қалап тұрғызған бір-екі қабатты үйлерде тұрады. Үйдің ішкі жағы рама мен картон қағаздан тығыздап, қабаттап құрастырылған жылжымалы қабырғамен бөлінеді. Ал үйдің биік шатыры қалақ таспен жабылады. Ұлттық тағам түрлері, негізінен, күріштен жасалады. Қою тағамдарды қос таяқшамен жейді. Ас қатығы, тұздығы соя бұршағынан, көкөністен даярланады. Жапонияда балықпен бірге теңізден ауланатын [[кальмар]], [[осьминог]], [[устрица]], т.б. тағамдарды пісіріп те шикідей де мол қолданады. Көнеден жеткен ұлттық салт-дәстүрін, тарихи ескерткіштері мен өнерін, ұлттық мейрамын, сан алуан отбасылық жоралғы ғұрпын, сыпайы мінез-құлық пен мәдениеттілікке баулитын халықтық педагогикасын классик. поэзиясын, сонымен қатар кескіндеме мен сәулет өнерін сақтаған. == Сілтеме == Қазақ энциклопедиясы {{stub}} {{wikify}} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Жапондар| ]] [[Санат:Азия этникалық топтары]] laju4pf9kjx7emt4g9n6t7ajgm39dj9 0 38227 3056087 3038369 2022-08-01T05:31:33Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Қазақстан ауданы |ауданның атауы = Целиноград ауданы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |lat_dir = N |lat_deg = 51 |lat_min = 23 |lat_sec = 35 |lon_dir = E |lon_deg = 72 |lon_min = 03 |lon_sec = 55 |облысы = Ақмола облысы |аудан орталығы = [[Ақмол]] |ауылдық округтер саны =19 |кенттік әкімдіктер саны = |қалалық әкімдіктер саны = |ауылдар саны = 52 |қалалар саны = |әкімі = Бақытбек Амантайұлы Оспанбеков<ref>{{Cite web|url=https://lenta.inform.kz/kz/celinograd-audanynyn-akimi-tagayyndaldy-akmola-oblysy_a3626153|title=Целиноград ауданының әкімі тағайындалды – Ақмола облысы|website=lenta.inform.kz|date=2020-03-17}}</ref> |әкімдіктің мекенжайы = |құрылған уақыты = 1928 |жер аумағы = 7,8 мың |жер аумағы бойынша орны = |тұрғыны = 76891<ref>[http://www.akmola.stat.kz/dinamika/dinamikadem.htm Ақмола облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]</ref> |халық саны бойынша орны = |санақ жылы = 2019 |тығыздығы = 5,0 |тығыздығы бойынша орны = |ұлттық құрамы = {{nobr|[[қазақтар]] (79,32%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (11,42%)}}, {{nobr|[[немістер]] (1,93%)}}, {{nobr|[[украиндар]] (1,80%)}}, {{nobr|[[беларустар]] (1,00%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (1,31%)}}, {{nobr|[[поляктар]] (0,48%)}}, {{nobr|басқалары (2,75,00%)}}<ref name="пер.2010">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref> |телефон коды = |пошта индексі = 010016-010029<ref name="kazindex.ru">[http://www.kazindex.ru/01/0.html Қазақстан почталық индекстері]</ref> |сайты = |карта = |әкімшілік бірліктің картасы = Tselinograd District Kazakhstan.png |ортаққордағы санаты = }} '''Целиноград ауданы''' – [[Ақмола облысы]]ның оңтүстік-шығысындағы әкімшілік-аумақтық бөлік (1961 жылға дейін Ақмола ауданы деп аталды). Аудан орталығы — [[Ақмол]] ауылы. == Жер бедері == Жер бедері негізінен жазық. Батысы — борпылдақ жыныстан түзілген сәл белесті жазық, шығысы — ұсақ шоқылы белесті-төбелі жазық. Кен байлықтарынан силикаттық бұйымдар жасайтын құм, кірпіш шикізаты, отқа төзімді саз, минералдық бояу, құм, қиыршықтас, т.б. кездеседі. ==Климаты== Климаты континенттік. Қысы суық, ызғарлы. Қаңтардың жылдық орташа температурасы –17 — 18°С, қардың орташа қалыңдығы 20 см. Жазы ыстық, құрғақ. Шілденің орташа температурасы 20°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 250 — 300 мм. == Топырағы, өсімдігі мен жануарлар дүниесі == Негізінен қара және қызғылт қоңыр топырақты. Аудан аумағының көп жері тың және тыңайған жерлерді игеруге байланысты жыртылған. Өсімдіктен бөрте жусан, ақ төскейшөп, бидайық, далалық сәлбен, шалғындық атқонақ пен түлкіқұйрық, селеу, бетеге, көде, өзен бойында қайың, көктерек, қарағай, терек, шегіршін, тал, шілік, т.б. бұталар өседі. Құстардан: дала бүркіті, ұзақ, сауысқан, дала бозторғайы, сары және ақ шақшақай, көкек, шалғын және дала құладыны, барылдауық үйрек, шүрегей, қамыс сұлыкеші, т.б. мекендейді, сүт қо-ректілерден: дала суыры, кіші сарышұнақ, қосаяқ, дала тоқалтісі, қасқыр, борсық, түлкі, қоян, ондатра, күзен кездеседі. ==Халқы== Тұрғындар саны 76891 адам (2019). Халқы көп ұлтты: {{nobr|[[қазақтар]] (79,32%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (11,42%)}}, {{nobr|[[немістер]] (1,93%)}}, {{nobr|[[украиндар]] (1,80%)}}, {{nobr|[[беларустар]] (1,00%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (1,31%)}}, {{nobr|[[поляктар]] (0,48%)}}, {{nobr|басқалары (2,75,00%)}}<ref name="Stat2010">[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117233602/http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2013-01-17 }}</ref><ref name="пер.2010">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref> Халықтың орташа тығыздығы 1 км²-ге 5,0 адамнан келеді. ==Өнеркәсiп== Ауданның өнеркәсібі мен ауыл шаруашылығы 2006 жылы 2650,8 млн. теңгенің өнімін шығарды. Өнеркәсіп орындарынан “Цефар” АҚ-ның (1992 жылдан) фарфор зауыты (''Фарфоровое'' а.) жұмыс істейді. Ол 2005 жылы 8,4 мың т фарфордан жасалған асхана және ас үй ыдыстарын шығарды. Бұдан басқа “АРЭК” АҚ мен “АРЭК — энергосбыт” ЖШС-і халыққа қызмет көрсетеді. Ауыл шаруашылығы өнімін өңдеумен 55 шағын кәсіпорын, 273 шаруа қожалығы, 11,4 мың жеке шаруашылықтар шұғылданады (2005). Олардың ішінде 2 ААҚ, 17 ЖШС, 1 ӨК, 1 АҚ, 1 мемл. кәсіпорын, 1 ұжымдық серіктестік, т.б. бар. Осылардың қарамағында 7 шұжық цехы, 3 шағын диірмен, 3 макарон цехы, 2 сүт өңдейтін блок, 1 май сығатын цех, 3 наубайхана, т.б. жұмыс істейді. Аудан аумағында ауыл шаруашылығына жарамды жер аумағы 834,5 мың га, оның ішінде жыртылған жер 411,6 мың га, шабындығы 33,1 мың га, жайылымы 325,4 мың га, орманы 400 га. 247,8 мың га егістік жердің 229,8 мың гасына дәнді дақылдар егілген; малазықтық дақылдар 16,6 мың га жерге егілді (2006). 2007 жылдың басында ауданда 33,0 мың мүйізді ірі қара, 24,3 мың қой мен ешкі, 7,9 мың жылқы, 7,6 мың шошқа, 515,5 мың құс болды. Олардан 10,0 мың т ет (тірі салмағы), 41,9 мың т сүт, 55,3 млн. жұмыртқа өндірілді. Ауданда 2006 ж. басында 1 балабақша, 26 орта, 14 орталау, 10 бастауыш мектеп, кәсіптік-техн. мектеп, 1 жоғары оқу орнының бөлімшесі, 1 музыка, 1 спорт мектебі, 62 клуб, 68 кітапхана, 15 отбасылық-дәрігерлік емхана, 31 фельдш.-акушерлік пункт болды. Автомобиль жолы жақсы дамыған, олар Астана, Көкшетау, т.б. елді мекендермен байланыстырады. Аудан аумағы арқылы Астана — Қараталды (Қарталы), Қарағанды — Петропавловск, Астана — Павлодар темір жол өтеді. == Ауылдық округтер == Аудан аумағындағы 52 елді мекен 19 ауылдық округке біріктірілген: * [[Ақмол ауылдық округі]] * [[Арайлы ауылдық округі]] * [[Жаңаесіл ауылдық округі]] * [[Жарлыкөл ауылдық округі]] * [[Қабанбай батыр ауылдық округі]] * [[Қараөткел ауылдық округі]] * [[Қосшы ауылдық округі (Ақмола облысы)|Қосшы ауылдық округі]] * [[Қоянды ауылдық округі (Ақмола облысы)|Қоянды ауылдық округі]] * [[Қызылсуат ауылдық округі]] * [[Мәншүк ауылдық округі]] * [[Нұресіл ауылдық округі]] * [[Оразақ ауылдық округі]] * [[Приречный ауылдық округі (Ақмола облысы)|Приречный ауылдық округі]] * [[Рақымжан Қошқарбаев ауылдық округі]] * [[Родина ауылдық округі (Ақмола облысы)|Родина ауылдық округі]] * [[Софиевка ауылдық округі]] * [[Талапкер ауылдық округі]] * [[Тасты ауылдық округі (Ақмола облысы)|Тасты ауылдық округі]] * [[Шалқар ауылдық округі (Ақмола облысы)|Шалқар ауылдық округі]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Ақмола облысы}} {{Целиноград ауданы елді мекендері}} [[Санат:Целиноград ауданы]] 2tp3vzl9edcjy54z25kf6il2xtealjc 0 40125 3056003 3044199 2022-07-31T14:18:04Z IL68 67061 wikitext text/x-wiki {{Ғалым |Есімі = Бабаш Әбілқасымов |Шынайы есімі = |Суреті = |Сурет ені = |Сурет тақырыбы = |Туған күні = 2.11.1931 |Туған жері = Дуаберген ауылы, {{туғанжері|Исатай ауданы{{!}}Новобогат ауданы|Исатай ауданында}}, [[Атырау облысы]] |Қайтыс болған күні = 29.07.2022 |Қайтыс болған жері = |Азаматтығы = {{USSR}}<br />{{байрақ|Қазақ КСР}}<br />{{KAZ}} |Ғылыми аясы = [[филология]] |Жұмыс орны = |Ғылыми дәрежесі = филология ғылымдарының докторы |Ғылыми атағы = Профессор |Альма-матер = [[Орал педагогикалық институты]] |Ғылыми жетекші = |Атақты шәкірттері = |Несімен белгілі = |Марапаттары = {{{!}} {{!}} {{Владимир Ильич Лениннің туғанына 100 жыл мерекелік медалі}} {{!!}} {{Еңбек ардагері медалі (КСРО)}} {{!!}} {{Ерен еңбегі үшін медалі (Қазақстан)}} {{!!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 70 жыл медалі}} {{!}}- {{{!}} style="background:transparent" {{!}} [[Исатай ауданы|Исатай ауданының]] [[Құрметті азамат|Құрметті азаматы]] {{!}}} |Қолтаңбасы = |Қолтаңба ені = |Сайты = |Commons = }} '''Бабаш Әбілқасымов''' ([[2 қараша]] [[1931 жыл|1931]] жылы туған, [[Атырау облысы]] [[Исатай ауданы]] - [[29 шілде]] [[2022 жыл]], [[Алматы]]) — ғалым, филология ғылымдарының докторы (1983), профессор (1994). Қазақстан жаратылыстану академиясының академигі == Өмірбаяны == 1953 жылы [[Орал педагогикалық институты]]н бітірген. 1953-1958. Новобогат ауданың Амангельды атындағы орта мектептің директоры, Гурьев облыстық партия комитетінде нұсқаушы, сектор меңгерушісі. 1958-1961. [[Атырау педагогикалық институты]]нда проректор. Қазақстан ғылым академиясының [[Тіл білімі институты]]нда аспирант (1961-64), ғылыми қызметкер (1964-67), ғылыми хатшы (1967-75), аға, жетекші ғылыми қызметкер (1975-87) 1987-1991. Тіл білімі институты директорының ғылыми жұмыстар жөніндегі орынбасары 1991-1996. "Түркология және қазақ тілі тарихы" бөлімінің меңгерушісі 1998 жылдан бас ғылыми қызметкер == Ғылыми еңбектері == Негізгі ғыл. еңбектері қазақ әдеби тілінің тарихын зерттеуге арналған. Оның 18 — 19 ғ-лардағы қазақ әдеби тілі, 19 ғасырдың екінші жартысындағы әдеби тіл, алғашқы қазақ газеттерінің тілі жөніндегі монографиялары қазақ әдеби тілі тарихы үшін аса қажетті еңбектердің қатарына жатады. Онда “[[Түркістан Уәлаятының Газеті|Түркістан уәлаяты]]” мен “[[Дала уәлаятының газеті|Дала уәлаяты]]” газеттерінің, [[Ыбырай Алтынсарин]], [[Абай Құнанбайұлы]] шығармаларының тілі талданып, олардың қазіргі әдеби тіліміздің бастау көзі болып саналатындығы ғылыми тұрғыда дәлелденді.<ref>Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3</ref> Әбілғазы баһадүрдің “[[Шежіре-И Түрік]]” кітабының зерттелу тарихына шолу жасап, ондағы тұрақты сөз тіркестерін тілдік тұрғыдан талдады. Шығарманы көне түркі тілінен қазіргі әдеби тілімізге аударып, жеке кітап етіп шығарды. === Еңбектер тізімі === # Қазақ жазбасында тыныс белгілерін қолдану тарихына қатысты соны деректер // Қазақ ССР Ғылым академиясының Хабарлары. 1963. N3. Б. 80-82. # Қазақ жазбасында тыныс белгілерін қолдану тарихына қатысты кейбір деректер // Коммунистік еңбек. 1963. 11 қыркүйек. # «Дала уәлаяты газеті» тіліндегі грамматикалық ерекшеліктер // Қазақ ССР Ғылым академиясының Хабарлары. 1964. N4. Б. 75-85.  # Қазақ тіліндегі алғашқы газет // Мәдениет және тұрмыс. 1964. N1. Б. 20-21. # Ы.Алтынсарин «Дала уәлаяты газетінде» // Қазақ ССР Ғылым академиясының Хабарлары. 1967, N1. Б. 83-84. # Қазақ тілі тарихының зерттелуі жайында // Қазақ ССР Ғылым академиясының Хабарлары. 1967. N5. Б. 71-78. # Алғашқы қазақ газеттерінің тілі. Алматы. 1971. 187б. # Ізденіс мұраты // Қазақстан мұғалімі. 1971. 15 июль [Р.Сыздықованың «Абай өлеңдерінің синтаксистік құрылысы» атты кітабына рецензия] . (Ә.Құрышжановпен бірге). # Әдеби мұра – көптің мүлкі // Коммунистік еңбек. 1971, 2 мамыр [Ү.Сүбханбердинаның «Әдеби мұра» атты кітабына рецензия]. # Әдебиет мәселелеріне арналған айтыс // Қазақстан мектебі. 1972. N2. Б. 91-92. # Ұстаз өткен жол // Қазақстан мұғалімі. 1972. 2 ақпан (Ғ.Әбухановтың 60 жылдығына). # Орыс ғалымының қазақ тіліндегі хаты // Коммунистік еңбек. 1973, 17 наурыз. # Алғашқы қазақ календары // Торғай таңы. 1973, 31 мамыр. # Алғашқы қазақ газеттері тілінің алфавиттік-жиілік сөздігі // Қазақ тексінің статистикасы. Алматы. 1973. Б. 553-565. # Революцияға дейінгі жазба ескерткіштер тіліндегі диалектілік ерекшеліктердің көрінісі // VII аймақтық диалектологиялық конференцияның тезистері. Алматы. 1973. Б. 59-62. === Қоғамдық жұмыстары === * Алматы мемлекеттік педагогикалық университетте сабақ берді (1983-86). * Атырау, Ақтөбе, Орал, Қарағанды университеттерінде, сондай-ақ Алматыдағы ҚазМУ, АлМУ, АлПУ, Қыздар педагогикалық университеттерінің мемлекеттік емтихан комиссиясының төрағасы болды (1983-2001). * Алматыда өткен республикалық «Ана тілі» қоғамының құрылтайына қатысып, оның басқарма мүшесіне сайланды (1989). * Тіл білімі институты жанындағы «Түркі тілдері» мамандығы бойынша докторлық диссертация қорғайтын арнайы кеңес төрағасының орынбасары (1987-92). * «Қазақ ССР Ғылым академиясының хабарлары. Тіл, әдебиет сериясының» редколлегия мүшесі (1987-1994). * Тіл білімі институтындағы докторлық диссертация қорғайтын кеңестің мүшесі (1992-2010). * Қыздар педагогикалық институтында, «Қайнар» және Алматы мемлекеттік университеттерінде әдеби тіл тарихынан дәріс оқыды (1980-2008). * Бішкек мемлекеттік университеті жанындағы филология бойынша диссертация қорғайтын кеңестің мүшесі (1993-1998). * Қазақстан Республикасы Жоғары аттестациялық комиссияның сараптау кеңесінің мүшесі (1994-1999). * Жаратылыстану ғылымдары академиясының толық мүшесі (1995). * Қазақстан Республикасы Ғылым министрлігі Ғылым академиясы қоғамдық және гуманитарлық ғылымдар бөлімшесінің мүшесі (1996). * А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, Абай атындағы Алматы мемлекеттік университеті және Бішкек мемлекеттік университеті жанындағы филология саласынан докторлық диссертация қорғайтын кеңестердің мүшесі, сондай-ақ ұзақ жылдар Қазақстан Республикасы Жоғары аттестациялық комиссияның сараптаушы кеңесінің мүшесі ретінде түркітанушы кадрлар даярлауға өз үлесін қосып келеді, көптеген докторлық, кандидаттық диссертациялардың ресми оппоненті. == Шығармашылғы == * Алғашқы қазақ газеттерінің тілі, А., 1971; * ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы қазақ әдеби тілі, А., 1982, * XVІІІ — XІX ғасырлардағы қазақ әдеби тілінің жазба нұсқалары. А., 1988.<ref>Қазақ ұлттық энциклопедиясы</ref> == Марапаттары == Сталин атындағы дербес стипендия иегері (1951-53 жж.) В.И.Лениннің туғанына 100 жыл толуына байланысты «Ерен еңбегі үшін» медалі (1970) Қазақ ССР Ғылым академиясының Құрмет грамотасы (1971) «Социалисік жарыстың жеңімпазы» белгісімен (1972) «Қазақ ССР оқу-ағарту ісінің озық қызметкері» белгісімен (1981) «Еңбек ардагері» медалі (1990) Қазақстан тәуелсіздігінің 10 жылдығына орай Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Алғысхаты» табыс етілді (2001) «Исатай ауданының құрметті азаматы» деген атақ берілді (2007) Шоқан Уәлиханов атындағы бірінші дәрежелі мемлекеттік сыйлық (2008) «Ана тілі» төсбелгісі (2011) «Қырғыз тілі» төсбелгісі (2011) «Ерен еңбегі үшін» медалі табыс етілді (2015) Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 70 жыл медалі (2015) == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Қазақстан ғалымдары]] [[Санат:Қазақстан филологтары]] [[Санат:Қазақ тілін зерттеушілер]] [[Санат:Филология ғылымдарының докторлары]] [[Санат:Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының профессорлары]] pbmyktd64clhb3rl5nouc7kenv1hrkn 0 41429 3056173 3036075 2022-08-01T08:06:40Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Шәменов |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45 |lat_min = 06|lat_sec = 51 |lon_deg =64|lon_min = 28|lon_sec =42 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Жалағаш ауданы |кестедегі аудан = Жалағаш ауданы{{!}}Жалағаш |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}ауылдық округі |мекені = Шәменов ауылдық округі {{!}}Шәменов |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты =1929 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Айнакөл'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1193 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шәменов''' ([[1997 жыл]]ға дейін - ''Айнакөл'') — [[Қызылорда облысы]] [[Жалағаш ауданы]]ндағы ауыл, [[Шәменов ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жалағаш]] кентінен батысқа қарай 25 км қашықтықта, [[Сырдария]]ның оң жағалауында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1336 адам (676 ер адам және 660 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1193 адамды (629 ер адам және 564 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1929 жыл]]ы “Белсенді”, “Иіркөл”, “Жігер”, “Елтай” артельдері негізінде қаланған. Олар [[1950 жыл]]ы ұжымшар болып қайта құрылды. Ауыл негізінен күріш, ірі мүйізді қара, қой өсірумен айналысты. Ауылға [[1967 жыл]]ы облыста бірінші болып Еңбек Қызыл Ту ордені берілді және шаруашылық Қазақ КСР-інің “Алтын кітабына” жазылды. [[1994 жыл]]ы ауылға ауыл шаруашылық өндірісін ұйымдастырушы М.Шәменовтің есімі берілді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жалағаш ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жалағаш ауданы елді мекендері]] lgaucitnfmpbutgfd4uxn49ea484st3 0 41528 3056000 2921237 2022-07-31T13:09:52Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тәңірберген Жайлыбаев ауылы |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40 |lat_min =37|lat_sec = 48 |lon_deg =68|lon_min = 34|lon_sec =26 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Еңбекші ауылдық округі (Мақтаарал ауданы){{!}}Еңбекші |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1970 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Трудовосток'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2691 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Тәңірберген Жайлыбаев ауылы ''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Еңбекші ауылдық округі (Мақтаарал ауданы)|Еңбекші ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 2 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 2320 адам (1139 ер адам және 1181 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2691 адамды (1354 ер адам және 1337 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1970 жыл]]ы осы өңірде мақта шаруашылығын дамытуға байланысты құрылған “Коммунизм” кеңшарының негізінде қаланған. Бұрын “Трудовосток” ауылы аталып келген. [[1994 жыл]]дан қазіргі атауымен аталады. == Инфрақұрылымы == Ауыл әкімшілігі, мектеп, кітапхана, дәрігерлік-амбулаторлық пункт, т.б. мекемелер бар. Жалпы орта мектеп Абай атымен аталады. Мектепте 800-ге жуық оқушы, 80-ге жуық оқытушы ұстаздар бар. Тұрғындары көрші елді мекендермен автомобиль жолы арқылы қатынасады. Ауыл көшелердің атауы: <br /> 1-ші көше - Желтоқсан <br /> 2-ші көше - Алаш <br /> 3-ші көше - Бәйтерек <br /> 4-ші көше - Қалданбек Пірмәнов <br /> 5-ші көше - Астана <br /> 6-шы көше - Алматы <br /> 7-ші көше - Бірлік == Кәсіпкерлік == Егін, атап айтқанда мақта, бидай, күріш, қауын, қарбыз және т.б. жақсы дамыған. Мал шаруашылығы да қарқынды дамып келеді. Ауылда ішінде және орталық көшелерде 10-ға жуық дүкендер бар. Маусым кезінде қауын қабылдайтын 10-15 нүкте, мақта қабылдайтын үлкен 3-4 пункт жұмыс жасайды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] hdcbngijf7vltmp81snnzk3yrcgk0zz 0 42464 3056171 3036073 2022-08-01T08:05:25Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Шұқырсай |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41 |lat_min =21|lat_sec = 55 |lon_deg =68|lon_min = 55|lon_sec =57 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Біртілек ауылдық округі{{!}}Біртілек |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1729 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шұқырсай''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Біртілек ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 1 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1257 адам (638 ер адам және 619 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1729 адамды (846 ер адам және 883 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] plnaotr6hhbeahdc8wdy10hkbed9lbw 0 42518 3056073 2921412 2022-08-01T02:48:18Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Фирдоуси |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40 |lat_min =38|lat_sec = 33 |lon_deg =68|lon_min = 30|lon_sec =37 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жаңажол ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Жаңажол |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1938 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2059 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Фирдоуси''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Жаңажол ауылдық округі (Түркістан облысы)|Жаңажол ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен оңтүстік-батысқа қарай 2 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1499 адам (739 ер адам және 760 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2059 адамды (1003 ер адам және 1056 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1938 жыл]]ы қаланып «Искра» артелі, кейіннен ұжымшарға айналды. [[1970 жыл]]ы ірілендірілген «Новый путь» мақта кеңшарының бөлімшесі болып келді. ==Инфрақұрылымы == Орта мектеп, фельдшер-акушерлік пункт жұмыс істейді.<ref>"Оңтүстік Қазақстан облысының энциклопедиясы"</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] sp3b4mutgfshxru9vfnjca2ib5x7sgd 0 42616 3056130 2621712 2022-08-01T06:47:53Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Ұялышалқар |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 50/37/19/N/70/21/38/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 328,2 |Ұзындығы = 5,9 |Ені = 5,4 |Ауданы = 16,1 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 19,4 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақмола облысы |Аудан = Қорғалжын ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақмола облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Ұялышалқар''' – [[Нұра]] алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]]ндағы жерінде орналасқан. Көл [[Ұялы (Қорғалжын ауданы)|Ұялы]] ауылының шығысында 2 км жерде, теңіз деңгейінен 328,2 м биіктікте. == Гидрографикасы == Ауданы 16,1 км ² (кей жылдары 17,6 км ²). Ұзындығы 5,9 км, ең енді жері 5,4 км. Жағалау сызығы 19,4 км. Солтүстік және батыс жағалары биік, жарлы, оңтүстік және шығыс жағалары түйетайлы, жайпақ. Түбі [[құм]]ды, кей жерлері батпақты. Ұялышалқарды Нұра өзені жарып ағып өтеді. Сондықтан оның суының деңгейі көбінесе Нұра өзеніне байланысты. Көл негізінен көктемгі қар және жерасты суларымен толығады. Суы тұщы, [[ауыз су]] ретінде және [[мал]] суаруға пайдаланылады. == Өсімдігі, жануарлары == Жағалауының таяз жерлерінде [[қамыс]] өскен. Көлде [[Өзен алабұғасы|алабұға]], [[Мөңке балық|мөңке]], [[аққайран]], [[шортан]], шабақ, [[қарабалық]] мекендейді. Көптеген су құстары ұя салады.<ref> АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қорғалжын ауданы көлдері]] [[Санат:Нұра су алабы]] 6lb7d3zujlvzw0e8xalqgol00mfwbcu 0 42654 3056079 2921604 2022-08-01T04:17:45Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Халықтар достығы |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41 |lat_min =03|lat_sec = 34 |lon_deg =68|lon_min = 15|lon_sec =56 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Абай ауылдық округі (Жетісай ауданы){{!}}Абай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1957 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =3035 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Халықтар достығы''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]]ндағы ауыл, [[Абай ауылдық округі (Жетісай ауданы)|Абай ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 35 км жерде, [[Шардара бөгені]]нің оңтүстігінде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 2172 адам (1069 ер адам және 1103 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 3035 адамды (1500 ер адам және 1535 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == [[1957 жыл]]ы құрылған Киров атындағы жеміс-жүзім кеңшарының бөлімшесі болды. Оның негізінде ӨК, шаруа қожалықтары ұйымдастырылды. == Инфрақұрылымы == Орта мектеп, клуб, кітапхана, фельдшер-акушерлік пункт жұмыс істейді.<ref>Оңтүстік Қазақстан облысының энциклопедиясы</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] 5ite4jahgvfzfpgbynpsxyou8mi234w 0 42711 3056149 2554999 2022-08-01T07:17:29Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Өзен |атауы = Шолақаңқаты өзені |шынайы атауы = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |карта = |карта ені = |карта атауы = |ұзындығы = 64 |су алабының ауданы = 1090 |су алабы = [[Жайық]] алабы |өзендердің су алабы = |су шығыны = |өлшеу орны = |бастауы = [[Каспий теңізі|Каспий]] ойпаты |бастауының орны = |бастауының биіктігі = |s_lat_dir = |s_lat_deg = |s_lat_min = |s_lat_sec = |s_lon_dir = |s_lon_deg = |s_lon_min = |s_lon_sec = |сағасы = [[Шалқар (көл, Батыс Қазақстан облысы)|Шалқар]] |сағасының орны = Шалқар ауылының тұсы |сағасының биіктігі = |m_lat_dir = |m_lat_deg = |m_lat_min = |m_lat_sec = |m_lon_dir = |m_lon_deg = |m_lon_min = |m_lon_sec = |еңістігі = |ел = {{KZ}} |аймақ =[[Батыс Қазақстан облысы]]ның [[Сырым ауданы|Сырым]], [[Теректі ауданы|Теректі]] аудандары |ортаққордағы санаты = }} '''Шолақаңқаты''' – [[Жайық]] алабындағы өзен. ==Географиялық орны == [[Батыс Қазақстан облысы]]ның [[Сырым ауданы|Сырым]], [[Теректі ауданы|Теректі]] аудандары жерімен ағады. Ұзындығы 64 км, су жиналатын алабы 1090 км². ==Бастауы == [[Каспий маңы ойпаты|Каспий ойпаты]]ның шығысындағы белесті жазықтардан бастау алып, Шалқар ауылы тұсында [[Шалқар (көл, Батыс Қазақстан облысы)|Шалқар]] көлiне құяды. == Гидрологиясы == Аңғары 0,3 – 2,0 км, жатық беткейлі, сай-жыралармен тілімделген. Жайылмасы үзік-үзік, бірде сол, бірде оң жағада, ені 50 м-ге дейін жетеді. Кейде онда құрғақ ескі арналар мен көлдер кездеседі. Арнасының тереңдігі 6 – 10 м, жағасы тік жарлы. Сағасы қамысты. Өзенге Ерсарыөзек, т.б. ағындысы шағын жылғалар құяды. Көп жылдық орташа су ағымы 1,26 м³/с. Өзенде екі бөген бар. Суы шаруашылық қажеттіліктеріне пайдаланылады.<ref>*«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Батыс Қазақстан облысы өзендері]] dvo69koeujlihcobzzhj8yqg58zqefi 0 42721 3056153 2633491 2022-08-01T07:22:10Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Шолақбұлақсор |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 52/28/6/N/75/51/0/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 104 |Ұзындығы = 9,5 |Ені = 2,5 |Ауданы = 10,6 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 36,4 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Павлодар облысы |Аудан = |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан Павлодар облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Шолақбұлақсор''' – [[Ертіс]] алабындағы ағынсыз көл. == Географиялық орны == [[Павлодар облысы]] [[Ақсу қалалық әкімдігі]]не қарасты аумақта. Теңіз деңгейінен 104,0 м биіктікте. ==Гидрографикасы == Ауданы 10,6 км², ұзындығы 9,5 км, ең енді жері 2,5 км, жағалауының ұзындығы 36,4 км. Приозерное ауылынан солтүстікте 5 км жерде жатыр. Көл қазаншұңқырының жағалауы жатық, сортаңды. [[Наурыз]]дың соңы – [[сәуір]]дің басында деңгейі көтеріліп, жазда төмендеп, сорға айналады. [[Қараша]]ның 2-жартысында қатып, сәуірдің соңғы онкүндігінде мұзы түседі. Алабы жайылым.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ақсу көлдері]] [[Санат:Ертіс су алабы]] m6xaalkvvybrxalb5fne5cjx3ktstyk 0 42728 3056157 2806243 2022-08-01T07:34:50Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Өзен |атауы = Шолаққайрақты |шынайы атауы = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |карта = |карта ені = |карта атауы = |ұзындығы = 75 |су алабының ауданы = 765 |су алабы = [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] алабы |өзендердің су алабы = |су шығыны = |өлшеу орны = |бастауы = [[Мұғалжар тауы]] |бастауының орны = |бастауының биіктігі = |s_lat_dir = |s_lat_deg = |s_lat_min = |s_lat_sec = |s_lon_dir = |s_lon_deg = |s_lon_min = |s_lon_sec = |сағасы = [[Ырғыз]] өзені |сағасының орны = |сағасының биіктігі = |m_lat_dir = |m_lat_deg = 49|m_lat_min =29 |m_lat_sec =48 |m_lon_dir = |m_lon_deg = 60|m_lon_min =17 |m_lon_sec =18 |еңістігі = |ел = {{KZ}} |аймақ =[[Ақтөбе облысы]] [[Хромтау ауданы]], [[Әйтеке би ауданы]] |ортаққордағы санаты = }} '''Шолаққайрақты''' – [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] алабындағы өзен. == Географиялық орны == [[Ақтөбе облысы]] [[Хромтау ауданы|Хромтау]] және [[Әйтеке би ауданы|Әйтеке би]] аудандары жерімен ағады. == Бастауы == [[Мұғалжар тауы|Мұғалжар]] тауының солтүстік-шығысындағы бұлақтан басталып, [[Ұлғайсын]] ауылынан 10 км-дей төменде [[Ырғыз]] өзеніне құяды. == Гидрологиясы == Ұзындығы 75 км, су жиналатын алабы 765 км². Алабы ұсақ төбелі. Аңғары жоғарғы ағысында айқын емес, төменгі ені 0,5 – 1,0 км, беткейлерінің биіктігі 15 – 30 м-ге жетеді. Жайылмасы жоғарғы бөлігінде және кейбір тар шатқалды бөліктерінде қалыптаспаған, төменгі ағысында көбінесе бір жақты, ені 50 – 300 м-ден 500 м-ге дейін жетеді. Арнасы жоғарғы ағысында сай-жыра сипатты, тек ортаңғы ағысынан бастап өзендік сипатқа келеді, ені 20 – 25 м-ден сағасына қарай 30 – 50 м-ге жетеді. Көктемде 14 – 16 күндей тасиды. Суының минералд. көктемгі кездегі 200 – 600 мг/л-ден жазға қарай 2,0 – 3,5 г/л-ге дейін өседі. Көп жылдық орташа су ағымы 0,28 м³/с. Мал суаруға пайдаланылады.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ақтөбе облысы өзендері]] [[Санат:Торғай су алабы]] mkgtq9zen5qx9s3ygtlhqslkfyxlmml 0 42855 3056159 2632774 2022-08-01T07:43:28Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Шолақсор |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 52/28/57/N/74/1/52/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 65,6 |Ұзындығы = 7,9 |Ені = 4,6 |Ауданы = 28,26 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақмола облысы/Павлодар облысы |Аудан = Ерейментау ауданы/Ақтоғай ауданы (Павлодар облысы) |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Шолақсор''' – [[Ертіс]] алабындағы ағынсыз көл. == Географиялық орны == [[Ақмола облысы]]ның [[Ерейментау ауданы|Ерейментау]], [[Павлодар облысы]]ның [[Ақтоғай ауданы (Павлодар облысы)|Ақтоғай]] аудандары жерінде. [[Сілеті]] мен [[Шідерті өзені|Шідерті]] өзендері аралығында. Теңіз деңгейінен биіктігі 65,6 м. == Гидрографикасы == Ауданы 28,26 км², ұзындығы 7,9 км, ең енді жері 4,6 км. Жағалауы түйетайлы, сортаң. Оңтүстік-батысына [[Тенеке]] өзені құяды. [[Қар]] суымен толығады. Суы тұзды. [[Қараша]] айының соңында қатып, [[сәуір]]дің соңында мұзы түседі. Алабы – жайылым.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ертіс су алабы]] [[Санат:Ерейментау ауданы көлдері]] [[Санат:Ақтоғай ауданы (Павлодар облысы) көлдері]] 8wdvnw6rm4hxioacvf9kbg1gu88ughh 0 43424 3055995 2921220 2022-07-31T12:58:58Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тұрмағанбет Ізтілеуов |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg=45 |lat_min=04 |lat_sec=25 |lon_deg= 63|lon_min=56 |lon_sec=09 |CoordAddon = |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қармақшы ауданы |кестедегі аудан = Қармақшы ауданы{{!}}Қармақшы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Дауылкөл ауылдық округі{{!}}Дауылкөл |кестедегі мекен = |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1928 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары =''Ленино'' |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |тұрғыны = 2240 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = |сайт тілі 2 = }} '''Тұрмағанбет Ізтілеуов ауылы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]]ндағы ауыл, [[Дауылкөл ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 45 км-дей жерде, Қурайлы каналының аңғарында орналасқан. Ауыл жерін түгелімен Тұран ойпаты алып жатыр. Оңтүстігінде Қызылқұмның төбелі құмдары орналасқан. == Климаты == Климаты тым континентті, қысы біршама суық, жазы ыстық әрі қуаң, аңызақты келеді. Қаңтар айындағы ауаның жылдық орташа температурасы -9-13 С, шілдеде +27+29 С. Жауын- шашынның орташа жылдық мөлшері- 100-150 мм. == Топырағы, өсімдік және жануарлар дүниесі == Топырағы солтүстікте сұр, құмайтты сұр, тақыр және тақыр тәріздес топырақ. Орталық бөлігінде құмайтты сұр, бозғылт сұр. Сырдария аңғары мен жайылмасында шалғынды топырақ және шалғынды- батпақты топырақ қалыптасқан. Оларда боз жусан, еркекшөп, баялыш, бұйырғын, тасбұйырғын, көкпек ши, қара сексеуіл, сарсазан, қамыс, құрақ, қаратал, жиде, жыңғыл, шеңгел т.б өседі. Жануарлардан қасқыр, түлкі, борсық, құм қояны, құстардан қаз, үйрек, қырғауыл, көкқұтан, т.б мекендейді. Балыққа бай. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2347 адам (1205 ер адам және 1142 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2240 адамды (1138 ер адам және 11102 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1928 жыл]]ы «Талап», «Алға», «Екпін», «Ұмтыл», «Жұлдыз» атты серіктестіктер негізінде құрылған. [[1930 жыл]]ы ұжымшар, [[1933 жыл]]ы жерді бірігіп өңдейтін серіктестік (ТОЗ) құрылды. [[1937 жыл|1937]]-[[1938 жыл|1938]] жылы іріленіп, ұжымшар болып қайта құрылды. [[1957 жыл]]ы ұжымшар күріш өсіретін кеңшар болып өзгертілді. [[1997 жыл]]дан «Тұрмағамбет» ӨК болып аталады. Онда ұн тартатын, күріш ақтайтын цехтар мен диірмендер жұмыс істейді. Ауылдан белгілі ақындар [[Ешнияз Сал Жөнелдікұлы|Ешнияз сал]], [[Кете Жүсіп Ешниязұлы|Кете Жүсіп]], [[Тұрмағамбет Ізтілеуұлы|Тұрмағамбет]], [[Омар Шораяқұлы|Шораяқтың Омары]], Жиенбай жырау, т.б. шыққан. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қармақшы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қармақшы ауданы елді мекендері]] 4kc29jr2hg8ho13h3jiqaz8dyjok8kf 0 45631 3056189 3036085 2022-08-01T08:15:59Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Ынтымақ |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =45|lat_sec =49 |lon_deg =68|lon_min = 18|lon_sec =06 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жаңаауыл ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Жаңаауыл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1957 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Микоян'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =5384 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Ынтымақ}} '''Ынтымақ''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Жаңаауыл ауылдық округі (Түркістан облысы)|Жаңаауыл ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 7 км жерде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 4103 адам (2108 ер адам және 1995 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 5384 адамды (2744 ер адам және 2640 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Тарихы == [[1957 жыл]]ы құрылған Красная Звезда мақта кеңшарының бөлімшесі болып, Микоян ауылы аталып келді. Оның негізінде шаруа қожалықтары құрылды. == Инфрақұрылымы == Орта мектеп, клуб, кітапхана, фельдшер-акушерлік пункт, т.б. мекемелер бар.<ref>Оңтүстік Қазақстан облысының энциклопедиясы</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] g86cmf36zxixosaxycaf3bktxdo0sqc 0 45882 3056236 2909357 2022-08-01T11:07:10Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki ‎{{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қалжан ахун ауылы |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45|lat_min = 04|lat_sec = 03 |lon_deg =64|lon_min = 53|lon_sec =28 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) |кестедегі аудан = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы){{!}}Сырдария |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қалжан ахун ауылдық округі{{!}}Қалжан ахун |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1174 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Қалжан ахун ауылы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Сырдария ауданы (Қызылорда облысы)|Сырдария ауданы]]ндағы ауыл, [[Қалжан ахун ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Тереңөзек (Қызылорда облысы)|Тереңөзек]] ауылынан батысқа қарай 6 км-дей жерде, сарсазан, қарабарақ, бұйырғын, баялыш, т.б. сораң шөптесін өскен қуаң шөлді белдемде орналасқан. == Тарихы == [[1967 жыл|1967]] – [[1997 жыл|97]] жылдары күріш өсіретін Ильич атындағы кеңшардың орталығы болып келді. Оның негізінде шаруа қожалығы құрылды. <ref>«Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013</ref> == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1178 адам (582 ер адам және 596 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1174 адамды (602 ер адам және 572 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сырдария ауданы елді мекендері}} [[Санат:Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) елді мекендері]] k25ltg2pw3uw5hkghbiklfffla6zjr9 0 46011 3056165 3036068 2022-08-01T07:56:53Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Кент |атауы = Шығыс Қоңырат |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =47 |lat_min = 00|lat_sec =34 |lon_deg =75|lon_min = 07|lon_sec =39 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қарағанды облысы |кестедегі облыс = Қарағанды облысы |ауданы = Балқаш қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Балқаш қалалық әкімдігі |мекен түрі = |мекені = |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1942 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны = 15 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шығыс Қоңырат''' — [[Қарағанды облысы]] [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қалалық әкімдігіне қарасты кент ([[1956 жыл]]дан). == Географиялық орны == [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 21 км жерде орналасқан. == Халқы == [[2009 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 405 (195 еркек және 210 әйел) адам болса, [[2009 жыл]]ы 15 адамды (9 еркек және 6 әйел) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1942 жыл]]ы молибден кеніші негізінде қаланған. Мұнда [[Шығыс Қоңырат молибден-вольфрам кен орны|Шығыс Қоңырат молибден кеніші]]нің кеншілері, Балқаш қаласының батысындағы Сарықұм қоңыр көмір кенішінің вахталық тәсілмен жұмыс істейтін кеншілері тұрады. Елді мекенде пима басу цехы және ұсақ жеке кәсіпорындар, т.б. жұмыс істейді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Балқаш қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Балқаш қалалық әкімдігі елді мекендері]] k85dpamp62uu1ma4hrjnlkzqnrb2yw7 0 46829 3056161 2752821 2022-08-01T07:47:43Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Шортанды |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 52/58/56/N/70/12/32/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 397,5 |Ұзындығы = 7,2 |Ені = 3,7 |Ауданы = 18,6 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = 14,1 |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақмола облысы |Аудан = |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақмола облысы |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Шортанды}} '''Шортанды''' – [[Ақмола облысы]] [[Щучинск]] қалалық әкімдігі аумағындағы көл. Щучинск қаласынан солтүстікте 2,5 км жерде орналасқан. Теңіз деңгейінен биіктігі 397,5 м. == Гидрографикасы == Ауданы 18,6 км², ұзындығы 7,2 км, ең енді жері 3,7 км, орташа тереңдігі 14,1 м. Көл аласа төбелер арасындағы аңғар тәрізді қазаншұңқырда жатыр. Жағалауы шығысында жатық, құмды. Төбенің бедері кедір-бұдыр, негізінен лайлы, оңтүстік-батыс бөлігі құмтасты. Көлдің оңтүстік-батыс бөлігінде тастақты келген 3, солтүстік батысында бір арал бар. Алабы төбелі ұсақ шоқылардан тұрады, қарағай орманды. [[1920 жыл]]ға дейін [[Қылшақты (өзен)|Қылшақты өзені]] ағып шығатын көл қазіргі күнде деңгейі төмендеуіне байланысты ағынсыз. Жауын-шашын, жер астынан шыққан көптеген бұлақтар суымен толығады. Суының минералдылығы 300 – 600 мг/л. Суын Щучинск қаласы пайдаланады. Балық ауланады.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Бурабай ауданы көлдері]] [[Санат:Ертіс су алабы көлдері]] sypqfbqura6k56w7wwejgd3xrp45mx4 0 47184 3056144 2710649 2022-08-01T07:08:59Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki '''Елді мекендер:''' * [[Шилі (Әулиекөл ауданы)|Шилі]] – [[Қостанай облысы]] [[Әулиекөл ауданы]]ндағы ауыл. * [[Шилі (Жангелді ауданы)|Шилі]] – [[Қостанай облысы]] [[Жангелді ауданы]]ндағы ауыл. * [[Шилі (Наурызым ауданы)|Шилі]] – [[Қостанай облысы]] [[Наурызым ауданы]]ндағы ауыл. * [[Шилі (Қызылорда облысы)|Шилі]] – [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]]ндағы ауыл. '''Басқа мағыналар:''' * [[Шилі (көл)|Шилі]] – [[Обаған (өзен)|Обаған]] өзені алабындағы көл. * [[Шилі (өзен)|Шилі]] – [[Сілеті (өзен)|Сілеті]] өзенінің оң жақ саласы. {{айрық}} 6bviydt91v7akjoctbwqd1bqjg3b6ze 0 47185 3056128 2631837 2022-08-01T06:44:36Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Шишалқар |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 50/40/56/N/70/27/51/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 328 |Ұзындығы = |Ені = |Ауданы = 15,8 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 5,8 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = 171 |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақмола облысы |Аудан = Қорғалжын ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақмола облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Шишалқар''' – [[Нұра]] алабындағы ағынсыз көл. == Географиялық орны == [[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]]ның шығысында, [[Кеңбидайық]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 8 км жерде, теңіз деңгейінен 328 м биіктікте орналасқан. == Гидрографикасы == Аумағы 15,8 км², жағалау бойының ұзындығы 5,8 км. Су жиналатын алабы 171 км². Жағалауы көлбеу, түбі тұнбалы. Қар, жер асты суларымен толығады. Суы мол жылдары [[Жыландышалқар]] көлімен бірігіп кетеді. Суы тұщы, ауыз суға пайдаланылады. == Өсімдігі, жануарлары == Жағасында қамыс, құрақ өскен. Көлде [[Мөңке балық|мөңке]], [[Нәлім|нәлім]], [[Өзен алабұғасы|алабұға]], [[шортан]], [[аққайран]], [[Торта балық|торта]], тағыда басқа балықтар тіршілік етеді. Құстар ұя салады.<ref> АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қорғалжын ауданы көлдері]] [[Санат:Нұра су алабы]] 2whbq5wf1kwxjp46z30dwlqyt6txiej 0 47212 3056243 2909382 2022-08-01T11:29:11Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қаракеткен |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45|lat_min = 11|lat_sec = 20 |lon_deg =64|lon_min = 30|lon_sec =56 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Жалағаш ауданы |кестедегі аудан = Жалағаш ауданы{{!}}Жалағаш |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қаракеткен ауылдық округі{{!}}Қаракеткен |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1905 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1265 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Қаракеткен''' — [[Қызылорда облысы]] [[Жалағаш ауданы]]ндағы ауыл, темір жол стансасы, [[Қаракеткен ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жалағаш]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 21 км жерде, [[Сырдария]] өзенінің оң аңғарында, қамыс, құрақ, ши басым, сораң шөптесіндер өскен өзен аңғарының шалғынды сұр топырақты жерінде орналасқан. Жері жазық төбелі, шөлді аймақ. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1335 адам (680 ер адам және 655 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1265 адамды (657 ер адам және 608 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1905 жыл]]ы [[Ташкент]] – [[Орынбор]] темір жол магистралін салуға байланысты қаланған. [[1943 жыл|1943]] – [[1996 жыл|96]] жылдары қаракөл қойын өсіретін «Жалағаш» кеңшарының орталығы болған. Қаракеткен деп аталу себебі көне көз қариялардың айтуы бойынша осы жол салынып жатқанда оның Шығыс жақ бетіндегі «Қалияр шүңейіті» деген жерге ірі қара сиырдың суға кетуімен байланыстырады. Сол кездерден бастап «Қаракеткен бекеті» деп аталған. 1931 жылы Қаракеткенде машина –трактор станциясы құрылды. МТС 1946 жылы Жалағашқа көшіріледі. 1932-1933 жылдары Қаракеткен темір жол станциясының Оңтүстік бетіне Ж.Жабаев атындағы бастауыш мектеп салынады. Каракеткенің атын төңірекке танымал еткен «Игілік» балық колхозы. Ол 1928 жылы ұйымдастырылған артельдің бірі болатын. Теміржолға жақын екенін ескеріп 1930 жылы «Игілік» балық колхозы болып құрылады. Балықшылар балықты Қаракеткен аумағындағы «Майкөл», «Кіндіккөл», «Үйсінкөлі», «Түйе кеткен» сияқты көлдерден аулап отырған. Соғыс жылдары колхоз барлығы 13 мың тоннадан астам сапалы балық аулап, Отан қорғау қорына жөнелткен. 1964-1965 жылдары колхоздың аты халық шаруашылығы жетістіктері көрмесінің Құрмет тақтасына жазылды. 1965 жылы Балық шаруашылығы Министрлігінің ауыспалы Қызыл Туына ие болады. «Сырдария» Қараөзек суының азайып, көлдерінің құрғауына байланысты Министрлер Кеңесінің 1967 жылғы 16-қазандағы қаулысымен «Игілік» балық колхозы таратылды. 1941 жылы Ұлы Отан Соғысының басталуына орай Ақтөбе облысынан мал шаруашылығы көшіп келеді. 1943 жылы «Жалағаш» совхозы ашылады. 1958 жылы совхозда қой саны 42 мыңға жетеді. Совхоз үкіметке сапалы қаракөл терісін, ет, жүн өткізіп жоғары жетістіктерге жетеді. Осы жылдары ауылда 45 орын балабақша салынады. 1989 жылы үш қабатты мектеп үйі пайдалануға беріледі. Екі қабатты шаруашылық кенсесі іске қосылады. 1991-1993 жылдары совхоз таратылып жекешелендіруге көшеді.<ref>https://bilim-all.kz/article/2165-Auyl-tarihy-el-tarihy </ref> == Инфраструктурасы == Қазіргі кезде ауылда халыққа қызмет көрсетіп тұрған 1 орта мектеп, 15 орындық аурухана, клуб ,145 нүктелік байланыс бөлімі, «Фариза», «Жанжаз» , «Ақбосаға» жеке сауда орындары, теміржол торабы бар. 2007 жылы мешіт үйі салынды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жалағаш ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жалағаш ауданы елді мекендері]] mlg4xkcq3khtcxa5bcl8bf1f2cen7aj 0 47221 3056108 2764799 2022-08-01T06:12:07Z Салиха 17167 Салиха [[Шойындыкөл]] бетін [[Шойындыкөл (ауыл)]] бетіне жылжытты: Атауын өзгерту wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Шойындыкөл |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =50|lat_min =28|lat_sec =56 |lon_deg =67|lon_min =18|lon_sec =21 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Ақмола облысы |кестедегі облыс = Ақмола облысы{{!}}Ақмола |ауданы = Жарқайың ауданы |кестедегі аудан = Жарқайың ауданы{{!}}Жарқайың |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Шойындыкөл ауылдық округі{{!}}Шойындыкөл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =248 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шойындыкөл''' — [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]]ндағы ауыл, [[Шойындыкөл ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Державинск]] қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 98 км-дей жерде, [[Шойындыкөл (көл)|Шойындыкөл]] көлінің солтүстік-батыс жағасында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 851 адам (441 ер адам және 410 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 248 адамды (133 ер адам және 115 әйел адам) құрады.<ref name="source122">[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]</ref> == Инфақұрылымы == Орта мектеп, В.И. Ленин ескерткіші ([[1971 жыл]]ы орнатылған) және ғарышты игерушілерге арналған «Союз–Апполон» ([[1984 жыл]]ы орнатылған) ескерткіші бар. Республикалық маңыздағы [[Петропавл]] – [[Жезқазған]] автомобиль жолдарының созымдылығы – 35 км. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жарқайың ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жарқайың ауданы елді мекендері]] lmf8msh9y8gr09f72giy7ehye4u9c8l 3056114 3056108 2022-08-01T06:15:09Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Шойындыкөл |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =50|lat_min =28|lat_sec =56 |lon_deg =67|lon_min =18|lon_sec =21 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Ақмола облысы |кестедегі облыс = Ақмола облысы{{!}}Ақмола |ауданы = Жарқайың ауданы |кестедегі аудан = Жарқайың ауданы{{!}}Жарқайың |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Шойындыкөл ауылдық округі{{!}}Шойындыкөл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =248 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Шойындыкөл}} '''Шойындыкөл''' — [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]]ндағы ауыл, [[Шойындыкөл ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Державинск]] қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 98 км-дей жерде, [[Шойындыкөл (көл)|Шойындыкөл]] көлінің солтүстік-батыс жағасында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 851 адам (441 ер адам және 410 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 248 адамды (133 ер адам және 115 әйел адам) құрады.<ref name="source122">[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]</ref> == Инфақұрылымы == Орта мектеп, В.И. Ленин ескерткіші ([[1971 жыл]]ы орнатылған) және ғарышты игерушілерге арналған «Союз–Апполон» ([[1984 жыл]]ы орнатылған) ескерткіші бар. Республикалық маңыздағы [[Петропавл]] – [[Жезқазған]] автомобиль жолдарының созымдылығы – 35 км. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жарқайың ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жарқайың ауданы елді мекендері]] ln71pmls7dh59uckandq0hfni7mn8mr 0 47536 3056253 2909400 2022-08-01T11:39:28Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қарауылтөбе |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 54|lat_sec = 19 |lon_deg =65|lon_min = 31|lon_sec =22 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қызылорда қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қарауылтөбе ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Қарауылтөбе |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1322 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қарауылтөбе}} '''Қарауылтөбе''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл, [[Қарауылтөбе ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Қарауылтөбе ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == [[Қызылорда]] қаласынан солтүстікке қарай 8 км-дей жерде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 952 адам (508 ер адам және 444 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1322 адамды (683 ер адам және 639 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Тарихы == Ауыл көкөніс-сүт өсіріп өндіретін Қызылорда совхоз-техникум орталығы болған. Оның негізінде Қарауылтөбеде ЖШС жұмыс істейді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]] ew61shlgvr9ubxyoc6gyeichnqy7hts 0 48435 3056229 2909278 2022-08-01T10:31:02Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қазақстан |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41 |lat_min =10|lat_sec = 35 |lon_deg =68|lon_min = 47|lon_sec =15 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Бірлесу ауылдық округі{{!}}Бірлесу |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1959 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Октябрьдің 60 жылдығы'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2453 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қазақстан (айрық)}} '''Қазақстан''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Бірлесу ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 21 км-дей жерде, [[Келес (өзен)|Келес]] өзенінің бойында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1924 адам (983 ер адам және 941 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2453 адамды (1259 ер адам және 1194 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Тарихы == [[1959 жыл]]ы құрылған 21-Партсъезд жеміс-жидек шарап кеңшарының құрамында болды. Кеңшар негізінде шаруа қожалықтары ұйымдастырылған. == Инфрақұрылымы == Орта мектеп, клуб, кітапхана, дәрігерлік пункт, т.б. мекемелер жұмыс істейді.<ref name="test">Оңтүстік Қазақстан облысының энциклопедиясы</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] 4cp347mxhwzeoz0n26jfkii6tdc78yr 0 48908 3056162 2723203 2022-08-01T07:49:47Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Шөмішгөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 45/54/N/61/39/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = |Ұзындығы = 2,8 |Ені = |Ауданы = 4,2 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = 10 |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Қызылорда облысы |Аудан = Арал ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Қызылорда облысы |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Шөмішкөл}} '''Шөмішгөл''', ''Шөмішкөл'' – [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]] жеріндегі [[Ақшатау (көл)|Ақшатау]] көлінен оңтүстік-шығысқа қарай 7 км жерде орналасқан. == Гидрографикасы == Пішіні сақина тәріздес, аумағы 4,2 км², ұзындығы 2,8 км, ең терең жері 10 м. Көл құм төбелер ортасында жатыр. == Жағалау сипаты == Шығыс жағалауы ашық, жайдақ. Көлдің батыс жағалауының қамысы сирек, жағалаудан ортасына қарай (25 – 35 м жерде) қалың [[қамыс]], [[қоға]], [[шылау]] өскен. Суы мөлдір. Көл табаны майда балдыр өскен сұр түсті құмды лай тұнба. Суы ашқылтым. Балық тіршілік етеді.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қызылорда облысы көлдері]] 1k8ruloufufbaiekm7xi8zh536jkb1s 0 49043 3056181 2864839 2022-08-01T08:13:26Z Салиха 17167 Салиха [[Шұбаркөл]] бетін [[Шұбаркөл (кент)]] бетіне жылжытты: Атауын өзгерту wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Кент |атауы = Шұбаркөл |сурет = |әкімшілік күйі = Кенттік әкімдігі орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =58|lat_sec = 34 |lon_deg =68|lon_min = 47|lon_sec =30 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қарағанды облысы |кестедегі облыс = Қарағанды облысы{{!}}Қарағанды |ауданы = Нұра ауданы |кестедегі аудан = Нұра ауданы{{!}}Нұра |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Кенттік әкімдігі |мекені = Шұбаркөл кенттік әкімдігі{{!}}Шұбаркөл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1987 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =543 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шұбаркөл''' — [[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]]ндағы кент, [[Шұбаркөл кенттік әкімдігі]] орталығы. Арқалық-Шұбаркөл темір жол өтеді. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Нұра (Нұра ауданы)|Нұра]] кентінен оңтүстік-батысқа қарай 245 км-дей жерде. == Халқы == Жергілікті тұрғындар саны [[1999 жыл]]ы 669 адам (332 ер адам және 337 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 543 адамды (281 ер адам және 262 әйел адам) құрады.<ref name="source122">[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]</ref> == Тарихы == Кент аймағында [[1983 жыл]]ы “[[Шұбаркөл көмір кеніші|Шұбаркөл көмір қимасы]]” ашылған. Іргесі [[1987 жыл]]ы қаланған. Жерінің жалпы ауданы 379,5 мың га. Шұбаркөлде 5 шаруа қожалығы құрылған ([[2006 жыл|2006]]). Кентте “Қазмарганец” аймақтық басқармасының бөлімшесі, “Қазхром” АҚ (ENRC) мен “Алаш” ЖАҚ-ның тиеу-тасымалдау “Орталық” стансасы орналасқан. [[1999 жыл]]дан “Западный” көмір қимасын игеру басталды. Басқа елді мекендермен автомобиль және темір жолдар арқылы байланысады.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Нұра ауданы елді мекендері}} [[Санат:Нұра ауданы елді мекендері]] o17v3kh0iuwlbcmmdd04zwxuyxrz09x 3056191 3056181 2022-08-01T08:16:22Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Кент |атауы = Шұбаркөл |сурет = |әкімшілік күйі = Кенттік әкімдігі орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =58|lat_sec = 34 |lon_deg =68|lon_min = 47|lon_sec =30 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қарағанды облысы |кестедегі облыс = Қарағанды облысы{{!}}Қарағанды |ауданы = Нұра ауданы |кестедегі аудан = Нұра ауданы{{!}}Нұра |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Кенттік әкімдігі |мекені = Шұбаркөл кенттік әкімдігі{{!}}Шұбаркөл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1987 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =543 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Шұбаркөл}} '''Шұбаркөл''' — [[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]]ндағы кент, [[Шұбаркөл кенттік әкімдігі]] орталығы. Арқалық-Шұбаркөл темір жол өтеді. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Нұра (Нұра ауданы)|Нұра]] кентінен оңтүстік-батысқа қарай 245 км-дей жерде. == Халқы == Жергілікті тұрғындар саны [[1999 жыл]]ы 669 адам (332 ер адам және 337 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 543 адамды (281 ер адам және 262 әйел адам) құрады.<ref name="source122">[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]</ref> == Тарихы == Кент аймағында [[1983 жыл]]ы “[[Шұбаркөл көмір кеніші|Шұбаркөл көмір қимасы]]” ашылған. Іргесі [[1987 жыл]]ы қаланған. Жерінің жалпы ауданы 379,5 мың га. Шұбаркөлде 5 шаруа қожалығы құрылған ([[2006 жыл|2006]]). Кентте “Қазмарганец” аймақтық басқармасының бөлімшесі, “Қазхром” АҚ (ENRC) мен “Алаш” ЖАҚ-ның тиеу-тасымалдау “Орталық” стансасы орналасқан. [[1999 жыл]]дан “Западный” көмір қимасын игеру басталды. Басқа елді мекендермен автомобиль және темір жолдар арқылы байланысады.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Нұра ауданы елді мекендері}} [[Санат:Нұра ауданы елді мекендері]] gpzgjwushj9io2wjk6bbcl9inibo1di 0 49765 3056038 2913480 2022-07-31T18:13:41Z Мағыпар 100137 сурет қою wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Бәйгеқұм |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 18|lat_sec = 58 |lon_deg =66|lon_min = 28|lon_sec =13 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Шиелі ауданы |кестедегі аудан = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Бәйгеқұм ауылдық округі{{!}}Бәйгеқұм |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2652 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Бәйгеқұм''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]]ндағы ауыл, темір жол стансасы, [[Бәйгеқұм ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 28 км жерде, [[Сырдария]] өзенінің оң жағалауында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2235 адам (1152 ер адам және 1083 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2652 адамды (1344 ер адам және 1308 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-02-27 }}</ref> == Тарихы == Ауыл [[1978 жыл|1978]] – [[1996 жыл|96]] жылы көкөніс-бақша өсіру бағытындағы өзімен аттас кеңшардың орталығы болған. Кеңшар негізінде Бәйгеқұмда ЖШС жұмыс істейді. Бәйгеқұм арқылы [[Шымкент]] – [[Қызылорда]] темір жолы өтеді. == Ауыл суреттері == <gallery> Байгекум. Общий вид.jpg |Бәйгеқұм </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шиелі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] jinkirxijo5w5ukgoicz4074cie9h3u 3056040 3056038 2022-07-31T18:14:24Z Мағыпар 100137 /* Ауыл суреттері */ сурет қою wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Бәйгеқұм |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 18|lat_sec = 58 |lon_deg =66|lon_min = 28|lon_sec =13 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Шиелі ауданы |кестедегі аудан = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Бәйгеқұм ауылдық округі{{!}}Бәйгеқұм |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2652 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Бәйгеқұм''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]]ндағы ауыл, темір жол стансасы, [[Бәйгеқұм ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 28 км жерде, [[Сырдария]] өзенінің оң жағалауында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2235 адам (1152 ер адам және 1083 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2652 адамды (1344 ер адам және 1308 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-02-27 }}</ref> == Тарихы == Ауыл [[1978 жыл|1978]] – [[1996 жыл|96]] жылы көкөніс-бақша өсіру бағытындағы өзімен аттас кеңшардың орталығы болған. Кеңшар негізінде Бәйгеқұмда ЖШС жұмыс істейді. Бәйгеқұм арқылы [[Шымкент]] – [[Қызылорда]] темір жолы өтеді. == Ауыл суреттері == <gallery> Байгекум. Общий вид.jpg |Бәйгеқұм Бәйгеқұм ауылы.jpg|Бәйгеқұм </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шиелі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] 1zefqcxl10b73x4l2sb87pgqqhnurbm 3056041 3056040 2022-07-31T18:15:00Z Мағыпар 100137 /* Ауыл суреттері */ сурет қою wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Бәйгеқұм |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 18|lat_sec = 58 |lon_deg =66|lon_min = 28|lon_sec =13 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Шиелі ауданы |кестедегі аудан = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Бәйгеқұм ауылдық округі{{!}}Бәйгеқұм |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2652 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Бәйгеқұм''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]]ндағы ауыл, темір жол стансасы, [[Бәйгеқұм ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 28 км жерде, [[Сырдария]] өзенінің оң жағалауында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2235 адам (1152 ер адам және 1083 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2652 адамды (1344 ер адам және 1308 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-02-27 }}</ref> == Тарихы == Ауыл [[1978 жыл|1978]] – [[1996 жыл|96]] жылы көкөніс-бақша өсіру бағытындағы өзімен аттас кеңшардың орталығы болған. Кеңшар негізінде Бәйгеқұмда ЖШС жұмыс істейді. Бәйгеқұм арқылы [[Шымкент]] – [[Қызылорда]] темір жолы өтеді. == Ауыл суреттері == <gallery> Байгекум. Общий вид.jpg |Бәйгеқұм Бәйгеқұм ауылы.jpg|Бәйгеқұм Аул Байгекум.jpg |Бәйгеқұм </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шиелі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] 80zxf7ca20ym9dut3jgocn6n3tpks5j 3056042 3056041 2022-07-31T18:15:56Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Бәйгеқұм |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 18|lat_sec = 58 |lon_deg =66|lon_min = 28|lon_sec =13 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Шиелі ауданы |кестедегі аудан = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Бәйгеқұм ауылдық округі{{!}}Бәйгеқұм |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2652 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = Кызылординская область |сайты = |сайт тілі = }} '''Бәйгеқұм''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]]ндағы ауыл, темір жол стансасы, [[Бәйгеқұм ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 28 км жерде, [[Сырдария]] өзенінің оң жағалауында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2235 адам (1152 ер адам және 1083 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2652 адамды (1344 ер адам және 1308 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-02-27 }}</ref> == Тарихы == Ауыл [[1978 жыл|1978]] – [[1996 жыл|96]] жылы көкөніс-бақша өсіру бағытындағы өзімен аттас кеңшардың орталығы болған. Кеңшар негізінде Бәйгеқұмда ЖШС жұмыс істейді. Бәйгеқұм арқылы [[Шымкент]] – [[Қызылорда]] темір жолы өтеді. == Ауыл суреттері == <gallery> Байгекум. Общий вид.jpg |Бәйгеқұм Бәйгеқұм ауылы.jpg|Бәйгеқұм Аул Байгекум.jpg |Бәйгеқұм </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шиелі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] ee1rznuomnn9biesqhrbojpnm3qa67s 0 50751 3056060 2921246 2022-08-01T00:09:16Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Төребай би |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45 |lat_min = 31|lat_sec = 31 |lon_deg =63|lon_min = 47|lon_sec =46 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қармақшы ауданы |кестедегі аудан = Қармақшы ауданы{{!}}Қармақшы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жосалы ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Жосалы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Қызылжұлдыз'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =526 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Төребай би''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]]ндағы ауыл, [[Жосалы ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Жосалы ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы кенті]]нен батысқа қарай 20 км жерде, [[Сырдария]]ның сол жағалық жайылмасында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 869 адам (445 ер адам және 424 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 526 адамды (259 ер адам және 267 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Ауыл [[1997 жыл]]ға дейін «Қызылжұлдыз» деп аталып келген. Ауыл [[1964 жыл|1964]]-[[1996 жыл|1996]] жылдары күріш өсіретін «Жосалы» кеңшарының орталығы болған. Кеңшар негізінде Төребай би ауылында шаруа қожалықтары жұмыс істейді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қармақшы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қармақшы ауданы елді мекендері]] lvtxu9v5xlkseoabswteidpz4y97p5m 0 53677 3056135 2921795 2022-08-01T06:53:43Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Шаған |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 53|lat_sec = 20 |lon_deg =64|lon_min = 57|lon_sec =57 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) |кестедегі аудан = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы){{!}}Сырдария |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Шаған ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Шаған |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1928 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =4343 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Шаған}} '''Шаған''' — [[Қызылорда облысы]] [[Сырдария ауданы (Қызылорда облысы)|Сырдария ауданы]]ндағы ауыл, [[Шаған ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Шаған ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Тереңөзек (Қызылорда облысы)|Тереңөзек]] ауылынан оңтүстікке қарай 18 км жерде, [[Сырдария]] өзенінің сол жағалық аңғарында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 3974 адам (1988 ер адам және 1986 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 4343 адамды (2226 ер адам және 2127 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1928 жыл]]ы қаланған. [[1937 жыл]]дан бірнеше ұжымшардың, [[1961 жыл|1961]]-[[1996 жыл|1996]] жылдары күріш өсіретін “Тереңөзек” кеңшарының орталығы болған. Кеңшар негізінде Шағанда “Шағанжер”, “Шаған” агрофирмасы құрылды. Ауылда ауыл шаруашылық өнімдерін өңдейтін (күріш ақтайтын, нан пісіретін, сүт өнімдерін шығарып, ұн тартатын, тағы басқа) цехтар жұмыс істейді. Шаған ауылының төңірегінде Жолбарыс тақыры, Үлкен асар, Кiшi асар, Таңат, Шіндетбай көпірлері, Құмарық, Майлыөзек, Шағанарық, тағы басқа тарихи жер атаулары орналасқан. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сырдария ауданы елді мекендері}} [[Санат:Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) елді мекендері]] q2jrmtmegrs8o210n5z9hekjh6hgvi1 0 57061 3055996 2921221 2022-07-31T12:59:51Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тұрсынбай датқа |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 20|lat_sec = 56 |lon_deg =66|lon_min = 12|lon_sec =04 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Шиелі ауданы |кестедегі аудан = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қоғалы ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Қоғалы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1928 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Қоғалы'', ''Ботабай'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1348 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Тұрсынбай датқа''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]]ндағы ауыл, [[Қоғалы ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Қоғалы ауылдық округі]] орталығы. Ауыл 2018 жылға дейін "Ботабай" деп аталды. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 48 км-дей жерде. == Тарихы == Іргесі [[1928 жыл]]ы қаланып, ауылдың алғашқы аты "Боқтыөлең" деп аталған. Кейін "Ботабай" деген атау берілген. 2018 жылы ауылға 19-ғасырда бір бүйірін орыс, бір бүйірін Қоқан билеушілері қысқан кезеңде өмір сүрген сөз ділмәр әрі жаужүрек батыр, мәртебесі жағынан төртінші тұлға болып саналатын "датқа" деген абыройлы атаққа ие болған Тұрсынбай Бүркітбайұлының есімі беріліп "Тұрсынбай датқа" деп аталды. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1013 адам (502 ер адам және 511 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1348 адамды (670 ер адам және 678 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1928 жыл]]ы ауыл шаруашылығын ұжымдастыру кезінде қаланды. 1928-[[1996 жыл|1996]] жылдары күріш өсіретін «Гигант» ұжымшары бөлімшесінің ортуған болған. Бөлімше негізінде Ботабайда шаруа қожалықтары жұмыс істеді. Ауыл жанынан [[Орынбор]] – [[Ташкент]] темір жолы өтеді.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шиелі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]] n9orb3x6kn1obwlwp5e27q81gnlaaoa 0 59067 3056140 2921806 2022-08-01T07:02:19Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Шеген Қодаманов ауылы |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық круг орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 10|lat_sec =17 |lon_deg =66|lon_min = 48|lon_sec =54 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Шиелі ауданы |кестедегі аудан = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Тұран ауылдық округі{{!}}Тұран |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Төңкеріс'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2742 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шеген Қодаманов ауылы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]]ндағы ауыл, [[Тұран ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] кентінен шығысқа қарай 14 км жерде, боз жусан, баялыш, көкпек, т.б. шөптесіндер өскен бозғылт сұр, шалғынды сұр топырақты шөлдік белдемде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2789 адам (1417 ер адам және 1372 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2742 адамды (1368 ер адам және 1374 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Тарихы == Ауыл [[1997 жыл]]ға дейін "Төңкеріс" деп аталып келді. [[1928 жыл|1928]]-[[1996 жыл|1996]] жылдары күріш өсіретін Төңкеріс ұжымшарының орталығы болған. Оның негізінде [[1997 жыл]]дан Қодамановта ЖШС және шаруа қожалықтары құрылды. == Инфрақұрылымы == Орта мектеп, клуб, кітапхана, фельдшерлік-акушерлік пункт бар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шиелі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]] jmb28mmk92dv80hes98nvd0tgtrxpbv 0 59430 3056105 2676160 2022-08-01T06:10:25Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер|Қазақша есімі=Хо Ши Мин|Шынайы есімі={{lang-vi|Hồ Chí Minh}}|түс=Елбасы|Суреті=Ho Chi Minh 1946.jpg|Атауы=Хо Ши Миннің портреті, 1946|Титулы=[[Вьетнам еңбекшілер партиясы|Вьетнам коммунистік партиясының]] Төрағасы|Ту2=Communist_Party_of_Vietnam_flag_logo.svg|Ту=Flag_of_the_Communist_Party_of_Vietnam.svg|Басқара бастады=[[19 ақпан]] [[1951 жыл]]|Басқаруын аяқтады=[[2 қыркүйек]] [[1969 жыл]]|Ізашары=''лауазым ұйымдастырылды''|Ізбасары=''лауазым ыдыратылды''|Титулы_2=[[Вьетнам еңбекшілер партиясы|Вьетнам коммунистік партиясының]] тұңғыш Бас Хатшысы|Ту_2=Flag_of_the_Communist_Party_of_Vietnam.svg|Ту2_2=Communist_Party_of_Vietnam_flag_logo.svg|Басқара бастады_2=1 қараша 1956|Басқаруын аяқтады_2=10 қыркүйек 1960|Ізашары_2=[[Чыоң Тинь]]|Ізбасары_2=[[Ле Зуан]]|Титулы_3=[[Солтүстік Вьетнам|Вьетнам Демократиялық Республикасының]] тұңғыш [[Вьетнам президенттерінің тізімі|президенті]]|Титулы_4=[[Солтүстік Вьетнам|Вьетнам Демократиялық Республикасының]] тұңғыш [[Вьетнам премьер-министрлерінің тізімі|премьер-министрі]]|Титулы_5=Вьетнам Сыртқы Істер министрі|Ту_3=Flag_of_North_Vietnam_(1945–1955).svg|Ту2_3=Emblem_of_North_Vietnam.svg|Басқара бастады_3=2 қыркүйек 1945|Басқаруын аяқтады_3=2 қыркүйек 1969|Ізашары_3=''лауазым ұйымдастырылды'' (император ретінде [[Бао Дай]])|Ізбасары_3=[[Тон Дык Тһаң]]|Ту_4=Flag_of_North_Vietnam_(1945–1955).svg|Басқара бастады_4=2 қыркүйек 1945|Басқаруын аяқтады_4=20 қыркүйек 1955|Ізбасары_4=[[Фам Ван Доң]]|Ізашары_4=''лауазым ұйымдастырылды'' (империяның премьер-министрі ретінде [[Чан Чоң Ким]])|Ту_5=Flag_of_North_Vietnam_(1945–1955).svg|Басқара бастады_5=28 тамыз 1945|Басқаруын аяқтады_5=2 наурыз 1946|Ізашары_5=Тянь Ван Чуоң ([[Вьетнам империясы]])|Ізбасары_5=Нгуен Тың Там|Басқара бастады_6=3 қараша 1946|Басқаруын аяқтады_6=наурыз 1947|Ізашары_6=Нгуен Тың Там|Ізбасары_6=Һуаң Минь Зам|Партиясы=Жұмысшы Интернационалының Француз секциясы (1919–1921)<br>Француз Коммунистік партиясы (1921–1925)<br>[[Вьетнам еңбекшілер партиясы]] (1925–1969)<br>|Білімі=Шығыстың Еңбекшілері Коммунистік университеті, [[Мәскеу]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|Мамандығы=саясаткер • төңкерісші • кондитер|Туған жері=Ким Лиен ауылы, Нам Дан поселкесі, [[Ңе Ән]] провинциясы, [[Аннам протекатораты]], [[Француз Үндіқытай]]|Қайтыс болған жері=[[Ханой|Һаной]], [[Солтүстік Вьетнам]]|Қайтыс болған күні=2.9.1969|Жерленді=[[Хо Ши Мин кесенесі]]|Туған кездегі есімі=Нгуен Синь Куң|Әкесі=Нгуен Синь Сак|Анасы=Һоаң Тһи Лоан|Жұбайы=Таң Тует Минь (1926-1969)<br>(?)|Туған күні=19.5.1890|Қолтаңбасы=Ho_Chi_Minh_Signature.svg|Марапаттары={{Ленин ордені}}|Commons=Ho Chi Minh}} '''Хо Ши Мин''' (шын аты — '''Нгуен Тат Тхань'''; бірнеше партиялық лақап аттары болған: '''Нгуен Ай Куок''', '''Выоң жолдас''', '''Тхау Тин''') ([[19 мамыр]] [[1890 жыл|1890]] — [[3 қыркүйек]] [[1969 жыл|1969]]) — Вьетнам ұлт-азаттық қозғалысының қайраткері, 1945-1955 жылдары [[Солтүстік Вьетнам]] [[Вьетнам премьер-министрлерінің тізімі|премьер-министрі]] және 1945 жылдан қайтыс болғанына дейінгі [[Вьетнам президенттерінің тізімі|президенті]]. Идеологиясы [[Марксизм-ленинизм]] болған Хо Ши Мин тағы қазіргі күннің өзінде де билікте тұрған [[Вьетнам еңбекшілер партиясы|Вьетнам Коммунистік партиясының]] басшысы да болды. Хо Ши Мин Орталық Вьетнамдағы [[Ңе Ән]] провинциясында дүниеге келген. Ол [[1941 жыл]]дан бастап [[Вьет Минь]] тәуелсіздік қозғалысын басқарды. Бастапқыда бұл Вьетнамның тәуелсіздігі үшін күресетін барлық партиялардың қолшатыр тобы болып жұмыс істесе, кейінірек Коммунистік партия 1945 жылдан кейін көпшіліктің қолдауына ие болды да, оған көбірек назар аударылды. Хо Ши Мин [[1945 жыл]]ы [[коммунизм|Коммунистік]] [[Солтүстік Вьетнам|Вьетнам Демократиялық Республикасын]] басқарды, [[1954 жыл]]ы [[Дьен Бьен Фу шайқасы]]нда [[Француз Одағы]]на қарсы жеңіп, [[Бірінші Үндіқытай соғысы]]н аяқтады және нәтижесінде Вьетнамның екіге бөлінуіне әкелді. Ол 1955 жылдан 1975 жылға дейін созылған [[Вьетнам соғысы]] кезінде [[Вьетнам Халық Армиясы]] мен [[Вьет Конг]]тың негізгі басшысы болды. Хо денсаулығына байланысты 1965 жылы ресми түрде биліктен кетті және 1969 жылы қайтыс болды. Солтүстік Вьетнам ақырында жеңіске жетті. Оңтүстік Вьетнам және оның одақтастары Коммунистік билік астында 1976 жылы ресми түрде бір елге біріктірілді. Оңтүстік Вьетнамның бұрынғы астанасы Сайгон оның құрметіне [[Хошимин]] қаласы деп аталды. Хо Ши Минның билікке келгеннен бұрынғы өмірбаяны толықтай белгісіз. Оның 50-ден 200-ге дейін лақап аттары болған деп те айтылады. ==Өмірбаяны== Хюэдегі ұлттық колледжде білім алған. 1911 жылы [[Хошимин|Сайгон]] қаласындағы француздарға қарасты "Башон" зауытына мамандар даярлайтын училищеге оқуға түсіп, шет елге кетті. 1912–1916 жылдары француз және ағылшын компанияларының кемелерінде матрос болып істеді. 1916–1919 жылдары [[Британ империясы|Ұлыбритания]] мен [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та тұрды. 1919 жылы Францияға қоныс аударып, Париж бітім конференциясы (1919—1920) кезінде оған қатысушыларға вьетнам патриоттарының атынан Үндіқытай халықтарына тәуелсіздік беруді талап еткен меморандум жолдады. 1920 жылы желтоқсанда жаңадан құрылған [[Француз коммунистік партиясы]]на кірді. 1924 жылы Коминтерннің 5-конгресінің жұмысына қатысып, отарлар мәселесі бойынша баяндама жасады. 1925 жылы Вьетнамның революцияшыл жастарының серіктестігін, 1930 жылы [[Үндіқытай коммунистік партиясы]]н құрды. Революциялық қызметі үшін бірнеше рет сотталып, 1929 жылы сырттай өлім жазасына кесілді. 1934 — 1938 жылдары [[Мәскеу]]дегі Шығыс еңбекшілерінің коммунистік университетінде оқып, сол жерде жұмыс істеді. [[Сурет:Ho_Chi_Minh_Park_Saigon_(38834855484).jpg|thumb|left|Халық Жиналысының алдында орналасқан ескерткіші, [[Хошимин]]]] 1941 жылы отанына қайтып оралып, елдің барлық патриоттық күштерін біріктірген Вьетнамның тәуелсіздігі үшін күрес Лигасын ([[Вьет Минь]]) құрды. Вьетнамда 1945 жылғы [[Тамыз төңкерісі]] аяқталуынан кейін [[Солтүстік Вьетнам|Вьетам Демократиялық Республикасы]] Уақытша үкіметінің төрағасы, 1946 жылы наурыздан ВДР-дың тұңғыш президенті болды. ВДР партиясын, үкімет делегациясын басқарып, бірнеше рет [[Кеңес Одағы]]на келіп қайтты. 1959 жылы 29—31 шілдеде [[Алматы]]да болып, [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-і]] ғылым академиясының ғалымдарымен, “Есік” кеңшарының жұмысшыларымен кездесті. [[Ленин ордені]]мен марапатталған. 1967 жылы елді қайта біріктірудегі еңбегі үшін Сайгон қаласына Хо Ши Мин есімі берілді.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том</ref> == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} {{wikify}} {{stub}} {{Сыртқы сілтемелер}} == Дереккөздер</span> == <references/> {{wikify}} {{stub}} {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:1890 жылы туғандар]] [[Санат:1969 жылы қайтыс болғандар]] 58wogu567pee0i7cluwu5zy3xs0rl6m 3056110 3056105 2022-08-01T06:12:21Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер|Қазақша есімі=Хо Ши Мин|Шынайы есімі={{lang-vi|Hồ Chí Minh}}|түс=Елбасы|Суреті=Ho Chi Minh 1946.jpg|Атауы=Хо Ши Миннің портреті, 1946|Титулы=[[Вьетнам еңбекшілер партиясы|Вьетнам коммунистік партиясының]] Төрағасы|Ту2=Communist_Party_of_Vietnam_flag_logo.svg|Ту=Flag_of_the_Communist_Party_of_Vietnam.svg|Басқара бастады=[[19 ақпан]] [[1951 жыл]]|Басқаруын аяқтады=[[2 қыркүйек]] [[1969 жыл]]|Ізашары=''лауазым ұйымдастырылды''|Ізбасары=''лауазым ыдыратылды''|Титулы_2=[[Вьетнам еңбекшілер партиясы|Вьетнам коммунистік партиясының]] тұңғыш Бас Хатшысы|Ту_2=Flag_of_the_Communist_Party_of_Vietnam.svg|Ту2_2=Communist_Party_of_Vietnam_flag_logo.svg|Басқара бастады_2=1 қараша 1956|Басқаруын аяқтады_2=10 қыркүйек 1960|Ізашары_2=[[Чыоң Тинь]]|Ізбасары_2=[[Ле Зуан]]|Титулы_3=[[Солтүстік Вьетнам|Вьетнам Демократиялық Республикасының]] тұңғыш [[Вьетнам президенттерінің тізімі|президенті]]|Титулы_4=[[Солтүстік Вьетнам|Вьетнам Демократиялық Республикасының]] тұңғыш [[Вьетнам премьер-министрлерінің тізімі|премьер-министрі]]|Титулы_5=Вьетнам Сыртқы Істер министрі|Ту_3=Flag_of_North_Vietnam_(1945–1955).svg|Ту2_3=Emblem_of_North_Vietnam.svg|Басқара бастады_3=2 қыркүйек 1945|Басқаруын аяқтады_3=2 қыркүйек 1969|Ізашары_3=''лауазым ұйымдастырылды'' (император ретінде [[Бао Дай]])|Ізбасары_3=[[Тон Дык Тһаң]]|Ту_4=Flag_of_North_Vietnam_(1945–1955).svg|Басқара бастады_4=2 қыркүйек 1945|Басқаруын аяқтады_4=20 қыркүйек 1955|Ізбасары_4=[[Фам Ван Доң]]|Ізашары_4=''лауазым ұйымдастырылды'' (империяның премьер-министрі ретінде [[Чан Чоң Ким]])|Ту_5=Flag_of_North_Vietnam_(1945–1955).svg|Басқара бастады_5=28 тамыз 1945|Басқаруын аяқтады_5=2 наурыз 1946|Ізашары_5=Тянь Ван Чуоң ([[Вьетнам империясы]])|Ізбасары_5=Нгуен Тың Там|Басқара бастады_6=3 қараша 1946|Басқаруын аяқтады_6=наурыз 1947|Ізашары_6=Нгуен Тың Там|Ізбасары_6=Һуаң Минь Зам|Партиясы=Жұмысшы Интернационалының Француз секциясы (1919–1921)<br>Француз Коммунистік партиясы (1921–1925)<br>[[Вьетнам еңбекшілер партиясы]] (1925–1969)<br>|Білімі=Шығыстың Еңбекшілері Коммунистік университеті, [[Мәскеу]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|Мамандығы=саясаткер • төңкерісші • кондитер|Туған жері=Ким Лиен ауылы, Нам Дан поселкесі, [[Ңе Ән]] провинциясы, [[Аннам протекатораты]], [[Француз Үндіқытай]]|Қайтыс болған жері=[[Ханой|Һаной]], [[Солтүстік Вьетнам]]|Қайтыс болған күні=2.9.1969|Жерленді=[[Хо Ши Мин кесенесі]]|Туған кездегі есімі=Нгуен Синь Куң|Әкесі=Нгуен Синь Сак|Анасы=Һоаң Тһи Лоан|Жұбайы=Таң Тует Минь (1926-1969)<br>(?)|Туған күні=19.5.1890|Қолтаңбасы=Ho_Chi_Minh_Signature.svg|Марапаттары={{Ленин ордені}}|Commons=Ho Chi Minh}} '''Хо Ши Мин''' (шын аты — '''Нгуен Тат Тхань'''; бірнеше партиялық лақап аттары болған: '''Нгуен Ай Куок''', '''Выоң жолдас''', '''Тхау Тин''') ([[19 мамыр]] [[1890 жыл|1890]] — [[3 қыркүйек]] [[1969 жыл|1969]]) — Вьетнам ұлт-азаттық қозғалысының қайраткері, 1945-1955 жылдары [[Солтүстік Вьетнам]] [[Вьетнам премьер-министрлерінің тізімі|премьер-министрі]] және 1945 жылдан қайтыс болғанына дейінгі [[Вьетнам президенттерінің тізімі|президенті]]. Идеологиясы [[Марксизм-ленинизм]] болған Хо Ши Мин тағы қазіргі күннің өзінде де билікте тұрған [[Вьетнам еңбекшілер партиясы|Вьетнам Коммунистік партиясының]] басшысы да болды. Хо Ши Мин Орталық Вьетнамдағы [[Ңе Ән]] провинциясында дүниеге келген. Ол [[1941 жыл]]дан бастап [[Вьет Минь]] тәуелсіздік қозғалысын басқарды. Бастапқыда бұл Вьетнамның тәуелсіздігі үшін күресетін барлық партиялардың қолшатыр тобы болып жұмыс істесе, кейінірек Коммунистік партия 1945 жылдан кейін көпшіліктің қолдауына ие болды да, оған көбірек назар аударылды. Хо Ши Мин [[1945 жыл]]ы [[коммунизм|Коммунистік]] [[Солтүстік Вьетнам|Вьетнам Демократиялық Республикасын]] басқарды, [[1954 жыл]]ы [[Дьен Бьен Фу шайқасы]]нда [[Француз Одағы]]на қарсы жеңіп, [[Бірінші Үндіқытай соғысы]]н аяқтады және нәтижесінде Вьетнамның екіге бөлінуіне әкелді. Ол 1955 жылдан 1975 жылға дейін созылған [[Вьетнам соғысы]] кезінде [[Вьетнам Халық Армиясы]] мен [[Вьет Конг]]тың негізгі басшысы болды. Хо денсаулығына байланысты 1965 жылы ресми түрде биліктен кетті және 1969 жылы қайтыс болды. Солтүстік Вьетнам ақырында жеңіске жетті. Оңтүстік Вьетнам және оның одақтастары Коммунистік билік астында 1976 жылы ресми түрде бір елге біріктірілді. Оңтүстік Вьетнамның бұрынғы астанасы Сайгон оның құрметіне [[Хошимин]] қаласы деп аталды. Хо Ши Минның билікке келгеннен бұрынғы өмірбаяны толықтай белгісіз. Оның 50-ден 200-ге дейін лақап аттары болған деп те айтылады. ==Өмірбаяны== Хюэдегі ұлттық колледжде білім алған. 1911 жылы [[Хошимин|Сайгон]] қаласындағы француздарға қарасты "Башон" зауытына мамандар даярлайтын училищеге оқуға түсіп, шет елге кетті. 1912–1916 жылдары француз және ағылшын компанияларының кемелерінде матрос болып істеді. 1916–1919 жылдары [[Британ империясы|Ұлыбритания]] мен [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та тұрды. 1919 жылы Францияға қоныс аударып, Париж бітім конференциясы (1919—1920) кезінде оған қатысушыларға вьетнам патриоттарының атынан Үндіқытай халықтарына тәуелсіздік беруді талап еткен меморандум жолдады. 1920 жылы желтоқсанда жаңадан құрылған [[Француз коммунистік партиясы]]на кірді. 1924 жылы Коминтерннің 5-конгресінің жұмысына қатысып, отарлар мәселесі бойынша баяндама жасады. 1925 жылы Вьетнамның революцияшыл жастарының серіктестігін, 1930 жылы [[Үндіқытай коммунистік партиясы]]н құрды. Революциялық қызметі үшін бірнеше рет сотталып, 1929 жылы сырттай өлім жазасына кесілді. 1934 — 1938 жылдары [[Мәскеу]]дегі Шығыс еңбекшілерінің коммунистік университетінде оқып, сол жерде жұмыс істеді. [[Сурет:Ho_Chi_Minh_Park_Saigon_(38834855484).jpg|thumb|left|Халық Жиналысының алдында орналасқан ескерткіші, [[Хошимин]]]] 1941 жылы отанына қайтып оралып, елдің барлық патриоттық күштерін біріктірген Вьетнамның тәуелсіздігі үшін күрес Лигасын ([[Вьет Минь]]) құрды. Вьетнамда 1945 жылғы [[Тамыз төңкерісі]] аяқталуынан кейін [[Солтүстік Вьетнам|Вьетам Демократиялық Республикасы]] Уақытша үкіметінің төрағасы, 1946 жылы наурыздан ВДР-дың тұңғыш президенті болды. ВДР партиясын, үкімет делегациясын басқарып, бірнеше рет [[Кеңес Одағы]]на келіп қайтты. 1959 жылы 29—31 шілдеде [[Алматы]]да болып, [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-і]] ғылым академиясының ғалымдарымен, “Есік” кеңшарының жұмысшыларымен кездесті. [[Ленин ордені]]мен марапатталған. 1967 жылы елді қайта біріктірудегі еңбегі үшін Сайгон қаласына Хо Ши Мин есімі берілді.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том</ref> == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} {{wikify}} {{stub}} {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:1890 жылы туғандар]] [[Санат:1969 жылы қайтыс болғандар]] f8rvt9vrq40ayyheqbgaykfvv1or9wl 0 79505 3055978 2134628 2022-07-31T12:06:43Z СеніңШешең 121905 /* Анықтама */ уикилендіру, безендіру wikitext text/x-wiki '''Плеоназм''' ({{lang-el|πλεονασμός}} (pleonasmós), πλέον (pleon) - артық болу)<ref>{{Cite book|last=Latham|first=Robert Gordon|url=https://books.google.com/books?id=IzVLAQAAMAAJ&dq=%22Pleonasm%22+%22Greek%22+%22Excess%22&pg=PA295|title=A Hand-book of the English Language: For the Use of Students of the Universities and Higher Classes of Schools|date=1855|publisher=Walton & Maberly|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2014-02-14|title=Pleonasm - Definition and Examples of Pleonasm|url=https://literarydevices.net/pleonasm/|access-date=2021-05-18|website=Literary Devices|language=en-US}}</ref> ― мағынасы бірдей немесе ұқсас сөз элементтерінің қайталануы, лексикалық арттықтықтың бір түрі.<ref>{{Cite book|title=Қазақ әдеби тілінің анықтамалығы|авторы=С.А. Итеғұлова, А.Қ. Қожахмет|орны=Астана|жыл=2016|isbn=978-601-7504-40-3}}</ref> == Мысалдар == *қара-күйе *жандары-жарқын *кәрі-кемпір, құр-бекер *ежелгі-ескі. Плеоназмның ерекше бір түрі дыбыстық құрылысы, мағынасы бірынғай сөздердін қайталануы ([[тавтология]]) болып табылады.<ref>{{Cite book|title=Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі|орны=Алматы|жыл=2005|баспахана=«Сөздік-Словарь»|isbn=9965-409-88-9}}</ref><ref>{{Cite book|title=Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық.|орны=Алматы|жыл=2010|баспахана=«Аруна Ltd.» ЖШС|isbn=9965-26-096-6}}</ref> ==Дереккөздер== {{Дереккөздер|2}} {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Риторикалық сөздер]] {{Stub}} ccpedy5v2d6upgjkriwmms7pprlldq8 0 85731 3056019 2450102 2022-07-31T16:24:51Z СеніңШешең 121905 СеніңШешең [[Қайталақтау (қайталампаздық)]] бетін [[Қайталақтау]] бетіне жылжытты wikitext text/x-wiki '''Қайталақтау (қайталампаздық)''', немесе '''тавтология''' ({{lang-grc|ταυτολογία}}; {{lang-grc2|ταυτο}} + {{lang-grc2|λόγος}})— [[сөз]]ді я пікірді сөзбе-сөз немесе мағынасы соған жуық сөздермен қайталап айту. Сөз болып отырған [[зат]] туралы әсерді күшейту үшін [[стилистика]]лық мақсатта кең қолданылады. Мысалы: Мұнар да мұнар, мұнар күн; Бұлғыр-бұлғыр, бұлғыр тaу; Бар дегенде бар. Тілде [[фразеологиялық тіркес]]тер түрінде қолданылатын қайталақтаулар да аз емес: жабулы қазан жабулы күйінде; телегей теңіз; ақ безер де көк безер болу.<ref>Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9</ref> ==Дереккөздер== <references/> {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Лингвистика]] {{Stub}} [[hu:Tautológia#Nyelvtudományi és irodalmi tautológia]] mp8j9ab2m3y8uwj20bio4mpj520gc62 0 93832 3056083 3011763 2022-08-01T04:38:43Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Әйгілі жануарлар |Аты = Хачико |Шынайы аты = {{lang-ja|ハチ公}} |Жануар-суреті = Hachiko.JPG |Сурет-тақырыбшасы = 1935 жылғы 8 наурызға дейінгі суреті |Түрі= [[Ит]] |Тегі= [[Акита-ину]] |Түсі= Қуқыл-сарғылт |Жынысы = Төбет |Туған-жылы = [[10 қараша]] [[1923 жыл|1923 жыл]] |Туған-жері = [[Акита]] [[префектура]]сы |Өлген-жері = [[Сибуя станциясы]] маңы |Жерленген-жері = [[Аояма]] зираты |Ел = {{flagicon|Japan}} [[Жапония|Жапон империясы]] |Белсенділік-жылдары = [[1923 жыл|1923]]—[[1935 жыл|1935]] |Қожайыны = [[Хидэсабуро Уэно]] |Мамандығы = |Марапаттары = }} '''Хачико''' немесе '''Хатико''' (''Нихонго-но-намаэ'' - {{lang-ja|ハチ公}}) ([[10 қараша|10.11]].[[1923 жыл|1923]] - [[8 наурыз|08.03]].[[1935 жыл|1935]])— [[Акита-ину]] тұқымының иті, [[Жапония]]да шексіз [[махаббат]] пен [[адалдық]]тың нышаны. == Өмірі == '''Хачико''' 1923 жылы қарашаның оныншы жұлдызында [[Акита]] жапон [[префектура]]сында туған. Фермер оны Токио университетінде жұмыс істейтін профессор [[Хидэсабуро Уэно]]ға сыйлыққа тартқаннан кейін, [[профессор]] оған'' Хатико (сегізінші)'' деген ат қояды. [[Сурет:Shibuya Station in Pre-war Showa era.JPG|thumb|left| Сол уақыттағы Сибуя бекеті]] Үлкейген шағында иесінің артынан ілесіп қалмайтын. Күн сайын [[Сибуя бекеті]]нда профессорды шығарып салып, сағат үшке таман қайта оралып қарсалатын. [[1925 жыл|1925]] жылы [[21 қараша|қарашаның 21-інде]] Хидэсабуро [[инфаркт]] алады. Дәрігерлер көмегі профессордың өмірін құтқара алмағандықтан، профессор қайтыс болады. Сол күні 18 айлық Хатико қожайынын әдеттегідей [[бекет]]те күтіп тұрады, бірақ [[профессор]] үйіне оралмайды. Күнделікті бір уақытта келіп, [[шыдамдық]] танытқан ол қараңғы түн батқанға дейін тосып жүреді. Иттің қажырлығына таңғалған жергілікті саудагерлер, теміржолшылар, т.б. оған үстеп тамақ беріп қоятын. Бұлдыраған қалың топ арасынан Хидэсабуро Уэноның жүзін іздеп, 9 жыл бойы өмірінің ақырғы күніне дейін станцияның қасына қайта-қайта келіп күтіп отыратын. 1932 жылы "''7 жыл бұрын қайтыс болған қожайынын күтіп жүрген ит''" деген мақала Токионың әйгілі газетінде жарияланғаннан кейін, Сибуя станциясына жапон елінің мақтанышына айналған Хатиконы көптеген адамдар көруге келеді. == Өлімі == [[Сурет:Hachiko's grave in the Aoyama cemetery, Minatoku, Tokyo, Japan.jpg‎|thumb|left|Хатико моласы. Аояма, Минато-ку ауданы, Токио]] 1935 жылы 8 наурызда иттің өлігі станция маңында табылды. Хатикода [[қатерлі ісік]] пен [[жүрек құрттары]] болғаны белгілі болды. == Есте қалған — адал дос == [[Сурет:Hachiko-hakusei.jpg|thumb|180px|left|Хатиконың Ұлттық Ғылым Мұражайында орналасқан тұлыбы. Уэно, Токио.]] Бұдан бір жыл бұрын 1934 жылы сәуірдің 21-нде Хатикоға арналып салынған [[ескерткіш]] ашылады. Ашылу рәсіміне '''Хатиконың''' өзі де қатысқан болатын.<ref>{{cite web|url=http://www.akita-hachimantai.com/history.html|title=Верный друг из страны Восходящего Солнца|author=Шапарева Г.}}</ref> Ескерткішті [[Екінші дүниежүзілік соғыс|Екінші Дүниежүзілік Соғыс]] кезінде бұзады — темірлерін әскери мақсатта пайдалану үшін.Бірақ [[жапондар]] итті ұмытқан жоқ — [[1948 жыл|1948]] жылы қайта ескерткіш тұрғызылады. Бүгінгі күнде Сибуя станциясындағы Хатико ескерткіші ''Ғашықтардың байламды жері'' болып саналады. Хатиконың қалдықтары тұлып ретінде Уэнодағы (Токио) Ұлттық Ғылыми Мұражайында сақталынған.<ref>[http://www.kahaku.go.jp/english/news/2007/0417open/info.html Opening of the completely refurbished Japan Gallery of National Museum of Nature and Science] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070630102646/http://www.kahaku.go.jp/english/news/2007/0417open/info.html |date=2007-06-30 }} "In addition to the best-loved specimens of the previous permanent exhibitions, such as the faithful dog Hachikō, the Antarctic explorer dog Jiro and Futabasaurus suzukii, a [[plesiosaurus]] native to Japan, the new exhibits feature a wide array of newly displayed items." 2007 Ұлттық Ғылым Мұражайы, Уэно, Токио.</ref><ref name="Kimura">{{cite web|url=http://www.northlandakitas.com/akitahistory/ahistory.htm|title=A History Of The Akita Dog|first1=Tatsuo|last1=Kimura|publisher=Akita Learning Center|accessdate=May 6, 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/68GNdZyJA|archivedate=2012-06-08}}</ref> Хатико қалдықтарының бір бөлігі кремацияланған күйде Минато-ку атты ауданда, Аояма деген зиратта жерленген. Сондай-ақ Хатоко жапондық [http://www.pet.ai/reien.aspx?m=1&g=2483 үй жануарларына арналған виртуальдық зиратта] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181026222437/http://www.pet.ai/reien.aspx?m=1&g=2483 |date=2018-10-26 }} құрметті орын алып тұр. == Мәдениетке әсері == 1987 жылы "[[Хатико хикаясы]]" ({{lang-ja|ハチ公物語}}), кейіннен 2009 жылы "[[Хатико: Ең адал дос]]" атты фильмдері шықты. == Дереккөздер == <references/> == Тағы қараңыз == *[[Грейфраерс Бобби]] *[[Балто]] == Сыртқы сілтемелер == {{commonscat|Hachiko}} * [http://krasyliv.in.ua/reading_holl/interes/5731-xatiko.html http://krasyliv.in.ua/reading_holl/interes/5731-xatiko.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111028082826/http://krasyliv.in.ua/reading_holl/interes/5731-xatiko.html |date=2011-10-28 }} * [http://www.zoopicture.ru/hachiko/ Хатико] * [http://archive.travel.ru/japan/106774.html Встретимся у Хатико] * [http://www.akita-hachimantai.com/history.html История Акита-Ину]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111027034850/http://akita-hachimantai.com/history.html |date=2011-10-27 }} [[Санат:Атақты иттер]] 8zmphuidln862udetje8mlcvd9s1lqn 3 122375 3056145 3054654 2022-08-01T07:09:42Z Ұлы Тұран 120792 /* Жедел жою */ жаңа бөлім wikitext text/x-wiki {{Мұрағат|қыркүйек 2011 — қаңтар 2015|қаңтар 2015 — 2016 қаңтар|қаңтар 2016 — қаңтар 2017|қаңтар 2017 — сәуір 2019|маусым 2019 — желтоқсан 2020|ақпан 2021 — қаңтар 2022}} {{астынан}} == Кері байланыс == {{@|Madi Dos}}, {{@|Аrysтanbek}} телеграмда бармын, менде уақыт тығыз, оны түсіндіріп отыратын уақытым болмайды. Сосын нені түсіндермін? ''Болмасаңда ұқсап бақ'' демекші үлгілерді мен көбіне орыс, кейде ағылшын уикиден қарап жасаймын. Madi Dos қатысушыға дені дұрыс мақала, санаттарға қарап көрсеңіз болады деп түсіндіргенмін. Өзіміз де уикипедияны солай ізденіп, сұрап үйренгенбіз. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:01, 2022 ж. қаңтардың 26 (+06) :Елдің бәрі бірдей емес Касымов мырза. Жарайсыз, үйренгеніңіз жақсы екен. Алайда уикиді түсінбейтін, бірақ мақала қосып өңдегісі келетін, үлес қосқысы келетін адамдар бар. Сондай энтуазистердің бетін бұрып бағыт сілтеп жіберуге қазіргі зымыраған уақытта уики беті жеткіліксіз сияқты.Ал мессенжерлерге, Телеграмға адамдар жедел кіріп сұрақтарына жауап алуға ыңғайлы. Топқа кіргіңіз келмегенді мен сізді "ұрының арты қуыс" дегендей басқаша түсіндім. :''Сосын нені түсіндіремін?'' Уикиде жетеді түсіндіретін нәрсе. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 01:13, 2022 ж. қаңтардың 27 (+06) ::@[[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] мырза бізде онсызда белсенді қатысушыдар өте аз, жеке басына тиісіп белсенділерді Уикипедиядан суытып алуымыз мүмкін, бізге арбаны да сындырмайтын, өгізді де өлтірмейтін бейтарап жолды ұстану керек. Қараңыз: [[Уикипедия:Сыпайылық]] <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:39, 2022 ж. қаңтардың 27 (+06) :::{{@|Madi Dos}} мен оны жазып көрсете алмаймын, осында н/е телеграмда қандай айырмашылық бар? ''Энтуазистер'' мысалы ретінде таңдаулы/жақсы мақалаларды қараса болады, тегі болмай жатса басқа дамыған уикилерді қарап көрсің. Кезінде жоғарыда айтып кеткендей басқа уикиден қарап, қиналсақта біршама нәрсені үйрендік (біраз қатысушылар солай жасады). Қазір қайта көптеген үлгі, санаттар, жақсы көлемді мақалалар жетіп тұр ғой. Егер шын ыңталары болса, менің (өзіне көп алатын админ сымақ демекші) көмегім шамалы болады-ау. Түсінгенім мен оларға түсіндірмегендіктен дамуыларына кедергі жасап жүрсіз деген сізден сондай ой келді, бұл еркін тегін, әркім өз ыңтасы мен шабытына байланысты дамитын жоба негізі. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:34, 2022 ж. қаңтардың 27 (+06) == Мәліметті неге өшірдің? == <s>[https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%97%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BB%D1%96%D0%BA_%D3%A9%D0%BD%D0%B5%D1%80&action=history Зергерлік өнер мақаласындағы мәліметті] неге өшірдің? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 17:30, 2022 ж. қаңтардың 26 (+06) :Айдын мырза екеуі мүлдем бөлек тақырыптар ғой. Зергерлік өнер ол дереккіз зат еcім, зергерлік бұйымдар деректі зат есім, яғни қолға ұстап көзбен көріп, тістеп иіскеп көруге болатын заттар. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:47, 2022 ж. қаңтардың 26 (+06) :: Arystanbek, мақаланы дұрыс қалыпқа келтіргеніңіз үшін рақмет! --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 18:54, 2022 ж. қаңтардың 26 (+06) :{{@|Arystanbek}} алты жыл бұрынғы нәрсе екен, тәжірибе аз болғаннан дұрыс біріктірмеген екенмін, интеруики мен санатты қойып шығу керек. Маған сілтей бермей --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:21, 2022 ж. қаңтардың 27 (+06)</s> == Бұрыс белсенділік == <s>[[А.Байтұрсынов жазуы және емле ережелерінің тарихы]] деген мақаланы қандай мақсатпен жойып тастағансың? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 08:58, 2022 ж. қаңтардың 28 (+06) *Әй, админсымақ, сұраққа неге жауап бермей жүрсің? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 11:15, 2022 ж. ақпанның 11 (+06)</s> == Неге Ғабдул-Ғани деген адамқа бан бермейсіз? == Неге осы адамға бан бермейсіз? Ол жалайыр тайпасы туралы өтірік деректер қоса береді! Наймандар жайлы өтірік қоса береді! Бұл деген таза ақымақтық! Уикипедия админдары қайда қарап жүр? [[Қатысушы:Zhursin|Zhursin]] ([[Қатысушы талқылауы:Zhursin|талқылауы]]) 16:09, 2022 ж. ақпанның 4 (+06) == Үлгі:Кино→ |Жыл == Қайырлы кеш Kasymov! Сізге жүгінбегелі біраз уақыт болыпты, 2020 жылдағыдай сіздің талқылауыңызға жиі жазған кездерді сағынып кетіппін, шынында!:) Іске келер болсақ, [[:Үлгі:Кино]] үлгісіндегі Жыл бөлімінде автоматты сілтемені дұрыстау керек сияқты, өйткені қандай да бір фильмнің шыққан жылын мысалы 2007 деп жазғанда тек сол жазған 2007 ге ғана сілтейді, ал «2007» дегеніміз «2007 жыл» деген мақалаға айдау беті болып табылады, сондықтан мақаланың үлгісінде жасыл сілтеме пайда болады. Сол жасыл сілтеме пайда болмайтындай, автоматты түрде «???? жыл» дегенге сілтейтіндей жөндесеңіз.--[[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылауы]]) 18:10, 2022 ж. ақпанның 5 (+06) :@[[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] [[Арнайы:Diff/2982636|осылай жазса]] жетпей ме? Осылай дұрыс сияқты. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 22:06, 2022 ж. ақпанның 5 (+06) ::{{@|Nurtenge}} жасалды, тек санмен көрсету керек: '''2009''', {{@|Arystanbek}} мырза олай жасаса санат шықпай қалады --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:27, 2022 ж. ақпанның 6 (+06) :::Рахмет көп-көп! [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылауы]]) 21:38, 2022 ж. ақпанның 6 (+06) == Туған күнге байланысты санатты неге алып тастадың(ыз)??? == Мысалы, 5 мамырда туғандар деген санатты алып тастапсыз, не үшін? Олар басты бетте бүгін туғандар деген бетте шығып тұрмай ма??? Қандай себеппен алып тастадыңыз. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 20:44, 2022 ж. ақпанның 5 (+06) :{{@|Madi Dos}} Нақтырақ қай мақалада алынып тастады? Дәлірек көрсетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:28, 2022 ж. ақпанның 6 (+06) ::[[:Санат:5 мамырда туғандар|Санат:5 мамырда туғандар]] осы санатты кеше [[Ілияс Жансүгіров]] бетінен аластапсың. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 11:21, 2022 ж. ақпанның 7 (+06): :::{{@|Madi Dos}} иә алдым, себебі үлгіні дұрыс толтырса ондай санаттың қажеттілігі шамалы. Егер ''туған/қайтыс болған күні'' параметрін дұрыс толтырса автоматты түрде туған жылы және күні бойынша санаттар пайда болады. Сондай нәрсе туған/қайтыс болған жері және мамандықтары бойынша арналған үлгілер бар. Асықпай дұрыстап қарасаңыз, ''5 мамырда туғандар'' санат ешқайда кеткен жоқ. Түсінген шығарсыз деген ойдамын. Бір данышпан кісі ұқсап шайып кетпейтіңізге үміттемін) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:21, 2022 ж. ақпанның 7 (+06) == Тағы қате үлгі == [[Ричард Брэнсон]] дегенді жедел жоюға ұсыныпсың, еш түзетпей. Жою үлгісін қате қойғансың, аударманың сапасына байланысты арнайы үлгілер бар. Ондай есуастықты қою керек, Kasymov. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 13:19, 2022 ж. ақпанның 6 (+06) :мына мақаланың аудармасы шынында да мағынасыз болып кеткен екен, бұлай өтірік санын көбейткенше, аз да болса саз аударып мағыналы қылып салу керек еді. Менің ойым. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 11:24, 2022 ж. ақпанның 7 (+06) :мынаны түзетпей ақ жаңасын бастай салған дұрыс сияқты қайтадан. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 11:26, 2022 ж. ақпанның 7 (+06) * Kasymov, сен қате қойған үлгіні Nurkhan деген саналы қатысушы алып тастаған. Содан үйреніп жүр... --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 18:11, 2022 ж. мамырдың 5 (+06) == Дереккөздерді жою вандализмге жатады == [https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D1%8B%D0%BC%D1%8B%D0%B7&type=revision&diff=2949388&oldid=2946292 Мына өңдемемен] сен [[Қымыз]] мақаласындағы дереккөзді жойып тастағансың. Бұл қатеңді мен өшірдім. Администратордан вандализмді ешкім күтпейді, бірақ сен шын администратор емес екенін түсінемін. Ескерту ретінде қалсын. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 11:29, 2022 ж. ақпанның 14 (+06) :Сол өте мықты дереккөзді пдф немесе скан нұсқасында ''Қазақ совет энциклопедиясы, 7-том.'' '''Қымыздың шипалық, емдік маңызы зор''' деген сөзін көрсетуіңзді өтінемін, және кітаптың авторы мен жылы қай бетте алынғаны баспасын көрсетуді сұраймын --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:53, 2022 ж. ақпанның 14 (+06) :: Сен осы мықты дереккөзді өміріңде көрмегенсің ба? Онда [[Қазақ Кеңес энциклопедиясы|мына мақаланы]] оқып шық. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 11:39, 2022 ж. ақпанның 16 (+06) == Мақаланы жою себебі == Сәлеметсіз бе, өзімнің жеке кеңістігіме жарияланған мақалалар неге жойылды? Себебін айтсаңыз [[Қатысушы:Aubakirova Aisana|Aubakirova Aisana]] ([[Қатысушы талқылауы:Aubakirova Aisana|талқылауы]]) 23:20, 2022 ж. ақпанның 20 (+06) :Саламатсыз, {{@|Aubakirova Aisana}} мақаланы зертханаңызда немесе инкубатор арқылы бастасаңыз дұрыс болар еді. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 10:28, 2022 ж. ақпанның 22 (+06) == Өңдемені өшіру == Қайырлы күн! Неліктен DariaUrinbasarova21nis есімді қолданушының соңғы өңдемелерін шегіндірдіңіз? Соңғы өңдемелері: [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов]], [[Криштиану Роналду]], [[Мұхаммед Фетхуллаһ Гүлен]]. --[[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]]) 23:37, 2022 ж. ақпанның 22 (+06) :Қайырлы кеш, себебі мақаланы тізім арқылы толтырып жатыр. Әрлеу жағынан әдемі емес көрінеді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:47, 2022 ж. ақпанның 23 (+06) == Имам Шамиль == Сәлеметсіз бе. [[Шәміл]] мен [[Имам Шамиль]] деген мақалаларды байланыстыру (біріктіру десе де болады?) керек еді. Егер мүмкіндігіңіз болса, біріктіре аласыз ба? Кейбір қатысушылардан ұсыныс келіп жатқан еді. [[Қатысушы:Айвентадор|Айвентадор]] ([[Қатысушы талқылауы:Айвентадор|талқылауы]]) 19:28, 2022 ж. ақпанның 27 (+06) :Жасалынды --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:35, 2022 ж. ақпанның 28 (+06) == Өндемені жою. == Сәлеметсізбе Қасымов! Сіз неге менің өндемемді алып тастап жатсыз онда не қателік бар ма не мен бәрін дұрыс істеген едімғо немесе карточка дұрыс қойылмаған ба? [[Қатысушы:J.J.Portman|J.J.Portman]] ([[Қатысушы талқылауы:J.J.Portman|талқылауы]]) 17:58, 2022 ж. наурыздың 9 (+06) :қатысушы дегенге жылжытыпсыз, зертхана немес инкубаторға бастасаңыз дұрыс болар еді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:06, 2022 ж. наурыздың 9 (+06) Қатысушы деген бетке жылжытсам өзімнің бетіме жылжыттымғо онда не қателік Нұрлан Қоянбаевты сонда жасап жатырмын ғой қате болғаннан кейін өзім өндеп қайтіп аударып аламғо. [[Қатысушы:J.J.Portman|J.J.Portman]] ([[Қатысушы талқылауы:J.J.Portman|талқылауы]]) 18:20, 2022 ж. наурыздың 9 (+06) :{{@|J.J.Portman}} қолданыстан шығып кеткен, әрі қате жоюлыға ұсынылған үлгілерді қойып жатырсыз. Сонымен қатар оның қойған өзінінде де толтырмай жатсыз. Сондықтан кері қайтарылды. Қазуикиде тұлғаларға арналған әртүрлі үлгілер бар --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:25, 2022 ж. наурыздың 9 (+06) Жарайды ал мақұл енді оны нестей алам оны тіпті менің зертхана қатысушы черновигінен алып тастасаңыз мен нені өзгерте аламын. [[Қатысушы:J.J.Portman|J.J.Portman]] ([[Қатысушы талқылауы:J.J.Portman|талқылауы]]) 23:29, 2022 ж. наурыздың 9 (+06) :Зертхана бетіңізге көшірдім. Үстіңгі сол жақта орналасқан --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:33, 2022 ж. наурыздың 9 (+06) Жарайды ниетіңізге рахмет қазір кіріп көрем сосын жақын арада өңдеп сізге тексеруге жіберем жасап біткен соң сіз соны тексеріп талаптарға сай келсе негізгі кеңістікке аударасыз келмесе аяғына дейін жөндеп ережеге сай етіп қайта жасаймын. [[Қатысушы:J.J.Portman|J.J.Portman]] ([[Қатысушы талқылауы:J.J.Portman|талқылауы]]) 23:36, 2022 ж. наурыздың 9 (+06) == Жаңа бастама == Қайырлы түн, Kasymov! Мүмкін менің идеям сізге орынсыз немесе абсурд болып көрінер, бірақ мен оған назар аударуыңызды сұраймын. Өзіңіз білетіндей, қазақша Уикипедиясындағы мақалалардың сапасы шетелдік бөлімдерден айтарлықтай артта қалып отыр. Көптеген мақалалар қысқа, сапасыз, және әшейін, қалай болса солай жазылған. Мен қазақша бөліміндегі мақаладар сапасын көтеру үшін орыс бөлімінің үлгісі бойынша мақалалар жазу арқылы түзетуге тырысып жатырмын. Алайда, көбірек сапалы мақалаларды жазуға уақыт жетпейді. Сол себепті, [[Уикипедия:Сенімді дереккөздер|Сенімді дереккөздерге]] сүйене отырып, нақты, сапалы мақалалар жаза алатын кем дегенде 5-10 адамнан тұратын топты жинау керек. Менің ойымша, мақала жазуды толығымен реформалау керек: ағылшын тіліндегі үлгіге сәйкес сенімді дереккөздермен сапалы мақалалар жазу. Уикипедия — әркім өз өзгерістерін жасай алатын бос орын. Тәуелсіз сауатты қатысушылар белгілі бір «альянсқа» құрылуы болатын еді. Сондықтан Мен сізге осы жобаны құрметті администратор ретінде қарастыруды ұсынамын! Сізден нұсқаулар, кеңестер мен сын беруіңізді сұраймын. Сұрақтарыңыз болса сұрай беріңіз! Құрметпен, [[Қатысушы:Айвентадор|Айвентадор]] ([[Қатысушы талқылауы:Айвентадор|талқылауы]]) 23:33, 2022 ж. наурыздың 12 (+06) :{{@|Айвентадор}} Рахмет, осыны Салиха, Мықтыбек мырзаларға да жазыңыз. Мен қолымнан келгенше көмектесуге тырысамын. Кеңесім мақаланың мазмұнын сапалы, мағыналы болуын тілеймін. Себебі, көп қатысушы аудару функциясы арқылы орыс немесе ағылшын уикидің дубликатын жасап жатыр, әрі кейбіреулерінің мағыналары қызық шығып жатады. Ьастысы соған назар аударса, менен жетіспейтін үлгілерді жасауға тырысамын) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:27, 2022 ж. наурыздың 13 (+06) * Кеңесіңізге үлкен рақмет! Мықтыбек мырза мен Салиха ханымға жаздым. Жауап күтудемін. [[Қатысушы:Айвентадор|Айвентадор]] ([[Қатысушы талқылауы:Айвентадор|талқылауы]]) 10:51, 2022 ж. наурыздың 13 (+06) * Қайырлы кеш, Kasymov мырза! Жобаны іске асыру процессі созылып кеткенінен кешірім сұраймын (алдында айтқандай, уақытым өте шектеулі. Бүгінгі күні демалыс басталғаннан соң жазып отырмын). Қазір менде жобамның бағдарламасы және негізгі принциптері жазылған «Уикипедия:Альянс» деген атты мақала дайындамасы бар. Жазуға рұқсат ете аласыз ба? (Мақаламды орынсыз деп өшіріп тастайды деп ойлап отырмын). Қазір администрация мүшелеріне және тәжірибелі қатысушыларға ұсыныс тастаудамын. [[Қатысушы:Айвентадор|Айвентадор]] ([[Қатысушы талқылауы:Айвентадор|талқылауы]]) 23:45, 2022 ж. наурыздың 18 (+06) == Анықтауға көмектесіңіз, мен жаңа қызмын == Сәлеметсіз бе, құрметті Kasymov. Өкінішке орай, мен мақаланы негізгі бөлімге қалай аударуға болатынын түсінбедім (барлығы оқиды). Мақала орыс википедиясынан аударылған. Олар маңыздылығын растады.Менің зертханадағы мақалам, Intis Telecom деп аталады.[[Қатысушы:Technoperi|Technoperi]] ([[Қатысушы талқылауы:Technoperi|талқылауы]]) 23:43, 2022 ж. наурыздың 23 (+06)Technoperi == Санат:Ергежейлі ғаламшарлар == Қазақша Уикипедияда [[:Санат:Шағын ғаламшарлар]] және [[:Санат:Ергежейлі планеталар]] деген екі санат бар екен. Әдейі істегендей, біріншісінің бірінші сөзі қазақ тіліне келмесе, екіншісінің екінші сөзі қазақ тіліне келмейді :) Яғни, екеуі де «Карликовые планеты» деген сөздің аудармасы, бірақ қазақи-ғылыми тұрғыда Карлик — Ергежейлі болса, Планета — Ғаламшар емес пе? Яғни, «Категория:Карликовые планеты» дегеннің қазақша дұрыс атауы [[:Санат:Ергежейлі ғаламшарлар]]. Тіпті орыс тіліне қарамаймыз дегеннің өзінде ағылшын тілінде де атауы осыны білдіреді. Енді, алдыңғы екеуін соңғы дұрыс санатқа қалай біріктірсе болады? Сол үшеуін біріктіріп берсеңіз--[[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылауы]]) 17:23, 2022 ж. наурыздың 24 (+06) :Екеуін жойғаннан басқа амал жоқ, меніңше --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:41, 2022 ж. наурыздың 24 (+06) ::Ең бірінші санатты дұрыс атауға аудардым, яғни бірінші санатты аман алып қалайық, не дегенмен 2008 жылы пайда болды:) Ал екінші санат пен «Шағын ғаламшарлар» деген айдау бетін жойсаңыз--[[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылауы]]) 22:30, 2022 ж. наурыздың 25 (+06) :::Ок, сұрақты дұрыс түсінбеген сияқтымын ғой) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:29, 2022 ж. наурыздың 26 (+06) == Ақтөбедегі Мейірімді Бақташының Ғибадатханасы == Саламатсызба! [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B0%D0%BC_%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80%D1%8F_%D0%B2_%D0%90%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%B1%D0%B5 Храм Доброго Пастыря в Актобе] менде осы бетінің қазақ мәтін бар, бірақ маған бетінді жанадан бастау болмайды. Сізден кешірім сұрап, мақала бастауыңызды өтінемін. Бірінші абзац осындай: "Ақтөбедегі Мейірімді Бақташының Ғибадатханасы - Атырау Апостол Әкімшілігіне қарасты Ақтөбе қаласындағы (Ақтөбе облысы) Рим-католик Ғибадатханасы."--[[Қатысушы:Dmitriymoroz1006|Dmitriymoroz1006]] ([[Қатысушы талқылауы:Dmitriymoroz1006|талқылауы]]) 21:30, 2022 ж. наурыздың 28 (+06) :Саламатсыз, менен '''неге кешірім сұрап жатырсыз'''? Менің жеке энциклопедиям емес қой. Бастай беріңіз, кейінерек тексерістен өткізіп аламыз) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:36, 2022 ж. наурыздың 28 (+06) == Сіз әдейі істейсізбе? == Менің өңдеген бетімді неге жоққа шығарып, өшіріп тастап жатырсыз? Себебі не ешқандай бұзушылық көріп тұрған жоқпын өзімнен. [[Қатысушы:Taragtybalasy|Taragtybalasy]] ([[Қатысушы талқылауы:Taragtybalasy|талқылауы]]) 08:50, 2022 ж. наурыздың 29 (+06) :{{@|Taragtybalasy}}, сіз ешқандай дереккөздерсіз руды өзгертіп жатырсыз. Оған күмән туындағандықтан, кері қайтарып жатырмын --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:49, 2022 ж. наурыздың 31 (+06) == Кавилл, Генри мақаласын ретке келтіріңіз == [[Кавилл, Генри]] мақаласын аударып бастапсыз, бірақ аударма аяқталмаған. Осындай секілді басқа да мақалаларыңыз болса дұрыстап ретке келтіруіңізді сұраймын. Бастаған соң аяқтамайсыз ба. Шала пұла , шала жансар мақалалармен қазақ Уикипедиясына ешкім кірмей қашып кетер. Одан да аз да болса, мақалаңызды мән-мағыналы қылып ретке келтіріп қойсаңыз сол дұрыс болады. Рахмет. [[--[[Қатысушы:Nurkhan|Nureke]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurkhan|талқылауы]]) 07:32, 2022 ж. наурыздың 31 (+06)]] :{{@|Nurkhan}} ''[[Кавилл, Генри]]'' деген мақала бастаған емеспін, мен бастаған мақала '''[[Генри Кавилл]]'''. Иә дұрыс айтасыз, қазуикидің сапасы сын көтермей тұр, өкінішке орай. Мен админ болғандықтан жуықтағы өзгерістерді тексерумен және де елді-мекен, әкімшілік бірлік бойынша үлгілерді қазақша нұсқасымен алмастыру жұмыстарынан қол босамай тұр. Өзімде ой да бар негізі --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:46, 2022 ж. наурыздың 31 (+06) == Разрешение на публикацию статьи == Добрый день! Извините, что пишу на русском, я из России. Хочу создать статью про один из районов Дагестана. Дайте, пожалуйста, разрешение на публикацию. С правилами знаком, уже 10 лет как редактирую в Википедии. С уважением, --[[Қатысушы:Buntarion|Buntarion]] ([[Қатысушы талқылауы:Buntarion|талқылауы]]) 18:29, 2022 ж. сәуірдің 11 (+06) :{{@|Buntarion}} Добрый вечер, добро пожаловать) Если честно я не знаю как это делается, наверно бюрократы решает этот вопрос. Свяжетесь с {{@|Arystanbek}}, {{@|Нұрлан Рахымжанов}} или {{@|Batyrbek.kz}} --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:21, 2022 ж. сәуірдің 13 (+06) ::Хорошо. Благодарю Вас! --[[Қатысушы:Buntarion|Buntarion]] ([[Қатысушы талқылауы:Buntarion|талқылауы]]) 23:52, 2022 ж. сәуірдің 13 (+06) == Қорытынды шығару == <s>[[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] бетіне қорытынды шығару керек. Негізі, бұл админнің жұмысы. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 20:44, 2022 ж. сәуірдің 23 (+06) :Арыстанбек, Нұрлан мырзаларға айтып көріңізші. Осыға дейін қорытынды жасап көрмедім, әрі ол жерде 50/50 болып тұрған сияқты --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:56, 2022 ж. сәуірдің 23 (+06) ::Қап, админ емес екеніңді білдім ғой. Санау қабілетің де бүртүрлі екен: 7 дауыс қолдады, 1 дауыс қарсы болды — бұл 50/50 емес қой. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 22:59, 2022 ж. сәуірдің 23 (+06) :::1 қарсы дауыс, 3 қалыс олардың айтылғаны түзетілді ме екен? Және бір қызығы қолдаған дауыстардың арасында да комментариялар жазған екен. Шешімді бюрократтарға тапсырдым. Меніңше кішкене болсын дереккөздер көбейтіліп, қазіргі уақыттағы жағдайын жазып кетсе жақсы болар еді. Сондықтан мен қалыс қойып отырмын. Ренжімеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:20, 2022 ж. сәуірдің 23 (+06)</s> == [[Уикипедия: Арбитражды комитет|Арбитражды комитет]] == Сәлеметсіз бе? Қазіргі уақытта [[Уикипедия: Арбитражды комитет|Арбитражды комитет]] жұмыс істеуде ме? Ренжімеңіз, бірақ Сіз және [[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|сіздің оппоненттіңіздің]] араларыңызда жарты жылға созылған ұрыстарыңыз шеттен бір түрлі көрінеді. Мен, әрине, сіздердің жеке қарым-қатынастарыңызға араласқым келмейді, бірақ кішкентай балалар сияқты ұрыса бергенше, Арбитражда шешерсіз? Бір жағынан, басқа қатысушыларға өздерінің мәселелерін шешуге көмектесер. Қазіргі уақытта комитеттің бетін өңдеп жатырмын, өтініш, ресімдеуге көмектесесіз бе? (Өтінімдер (заявки) мен шешімдер, арбитражға қабылданбаған өтінімдер мұрағаты және т.б.). Құрметпен, [[Қатысушы:Айвентадор|Айвентадор]] ([[Қатысушы талқылауы:Айвентадор|талқылауы]]) 09:35, 2022 ж. мамырдың 2 (+06) :Саламатсыз, {{@|Айвентадор}}. Иә өкінішке орай сондай түсініксіз жағдай туындап жатыр. Себебі белсенді қатысушылар аз (болғанын өзінде тек өз жұмыстарынан ары аспайды), ережелердің толық немес шала жазылуы, содан анархия туындап жатыр. Жалпы уикипедияғы қатысты ережелер мен жобаларға аса қызығушылық жоқ еді) Ұсыныстар мен ережелер дайын болып жатса, өз тарапынан пікір мен дауыс беруге дайынмын. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:27, 2022 ж. мамырдың 2 (+06) == Админге тән емес салақтық == <s>[[Қатысушы талқылауы:Абай Кенжетай|Мына бетте]] сен ''«Мақалаларға мән-мағынасыз сөздерді қосуыңызды сұраймын»'' деп жазыпсың, бұл қатеңді тек бір жарым айдан кейін түзеп алдың. Ал сол ''мән-мағынасыз сөздердің'' қосылған-қосылмағанын тексердің ба? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:41, 2022 ж. мамырдың 4 (+06) :{{@|Ерден Карсыбеков}} Мені тінтіп жүргенше, өзің де қазуикидің дамуына үлес қоспайсың ба? Қырағы екенсің, сол соңғы өзгерістерді қадағалап жөндеп отырсаң, үлкен көмек болар еді. Мен нақты айта аламын: жуықтағы өзгерістерді менен басқа ешкім өкінішке орай тексерістен өткізбей отыр, қаншама боқ-ауыз сөздер жазылып, интернеттен дайын нәрсені мақаланың ортасына тыға салып, тағы сол сияқты көптеген өңдемелер болып жатыр. Соның бәрін тексерістен өткізу 2-3 адамға үлкен салмақ түседі. Содан '''сұраймын''' деген қателік кетіп жатыр. Аталған қатысушы: ''болған екен'' орнына ''болған'' немесе керісінше өңдемелер жасап жатыр. Ондай мазмұнды толықтырмайтын өңдемелер қаншалықты қажетті? 7-8 өңдеме болса болар еді, жүйелі түрде болып тұр. Орыс уикиден келдіңіз ғой, жалғыз админдер емес сіз сияқты қырағы, жауап қайтара алатын тәжірибелі қатысушылар да автопатруль жасай алады. Жалғыз админдерге бүкіл сынды лақтыра бермей. '''Бір айдан кейін''' де өзің де жоғарғы жаққа түсініксіз жауып жазыпсың ғой. Сосын неге сенде жаңа жазылған мақалалар да бір ғана санаттан болып жатыр, мысалға ''алфавит бойынша әндер''. Автор өзі бастаған мақаласын мейлінше мазмұны толығырақ және санаттар қоюға тырысу керек. Сосын талқылау бетімді қайта-қайта кері қайтарып, басқаларға шағымданып еді, қатарынан екі тақырыпты алып тастапсың) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 20:57, 2022 ж. мамырдың 5 (+06) * Көмек сұрасаң, дұрыстап сұра, есуастанбай. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 22:06, 2022 ж. мамырдың 5 (+06) : {{@|Arystanbek}}, бұл қатысушы бір емес бірнеше рет балағат сөздер жазып, компьютердың артынан клавиатура қаһарманы болып отыр. Бір шара қолданбаса болмайды. Мен уақытымды бөліп қазуикиге жұмыс жасап жатсам, артымнан тінтіп болмашы нәрселерге мазаны алып жатыр. Енді келіп мен көмек сұрап жатыр деп, мәселені басқа жағынан айналдырып шықты. О, Алла танымайтын біреудің соншама қадалғаны өте қызық екен. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:56, 2022 ж. мамырдың 5 (+06)</s> == Одан да Уикипедияға үлес қоспайсың ба? == Kasymov, сен болмашы нәрседен ұрыс-керісті іздей бермей, одан да Уикипедияға үлес қоспайсың ба? Сен былтыр <big>0</big> мақала жазған екенсің, биыл да әлі <big>0</big> мақала болып тұр. Есің дұрыс болса, менен үлгі алып, жетіспейтін материалдарды жазсаш. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 10:40, 2022 ж. мамырдың 6 (+06) :МММ, аман бол {{@|Ерден Карсыбеков}}. Өзі соқтығысып, енді ұрыспай жөнімен жүр деген нәрсесі қызық екен --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 20:10, 2022 ж. мамырдың 6 (+06) :: Жаза алмасаң — солай айт, балақай. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 22:41, 2022 ж. мамырдың 6 (+06) :::мммм, көп жасағаннан емес, көпті көргеннен сұрау керек екен деген осы екен ғой --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:44, 2022 ж. мамырдың 6 (+06) :::: Мақалдағаның орынды емес. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 22:48, 2022 ж. мамырдың 6 (+06) == Үлгі:Шатастырмау == Қайырлы күн! «Үлгі:Шатастырмау» (орыс тілінде: «''Шаблон:Не путать''») санатын жасай аласыз ба? [[Қатысушы:Айвентадор|Айвентадор]] ([[Қатысушы талқылауы:Айвентадор|талқылауы]]) 08:50, 2022 ж. мамырдың 7 (+06) :Уақыт тапсам, тырысып көрейін --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:05, 2022 ж. мамырдың 10 (+06) == Беттерді жою туралы == * Қатысушы:Тұран Нұрәліұлы * <s>Қатысушы:Тұран Нұрәліұлы/зертхана </s>* Қатысушы талқылауы:Тұран Нұрәліұлы - Осы беттерді жойып беруіңізді сұраймын. Себебі, бұлар менің қатысушы атымды өзгетркен кезде қалып қалған беттер болатын. Көп уақытыңызды алмайды деп ойлаймын. Сіз админдердің бірі болғандықтан сізге жүгініп отырмын. Алдын-ала рахмет! [[Қатысушы:TuranNur|TuranNur]] ([[Қатысушы талқылауы:TuranNur|талқылауы]]) 01:05, 2022 ж. мамырдың 13 (+06) :Тек екіншісін ғана жоя алдым, қалғандары басқалардың талқылау беттеріне сілтеп тұр. Жалпы қала берсін. Қатысушы атын өзгерткенде ондай нәрсе болып тұрады --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:19, 2022 ж. мамырдың 13 (+06) == Goodbye == Hi Kasymov, I'm going to block globally because I made the bad translations.--[[Қатысушы:Martorellpedro|Martorellpedro]] ([[Қатысушы талқылауы:Martorellpedro|талқылауы]]) 00:48, 2022 ж. мамырдың 16 (+06) == Сенің ауытқуыңды басқа қатысушылар да байқапты == <s>[[Талқылау:Cоңғы кесу (фильм, 2022)|Мұнда]] сенің басқа қатысушылардың еңбегіне жармасатыныңды бекерден бекер сынап тұрған жоқ. Бұдан дұрыс түйін шығаруың керексің, бұрыс белсенділікті қою керек. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 23:48, 2022 ж. мамырдың 22 (+06) :Сен де жағаласпашы, жауап жаздым (қандай қате кеткенін оқи алатын шығарсың) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:50, 2022 ж. мамырдың 22 (+06) ::Балақай, өтірік соқпасаш, сен кіріскенге дейін ол жерде еш қате болған жоқ. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 08:21, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) ::: @[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] қателеспейтін адам болмайды, мен де тәжірибелі қатысушы болсам да қателесемін. Кішкентай қате үшін жерден алып жерге салудың қажеті жоқ. Менен де мыңдаған қате табылады, мені неге осылай жерден алып жерге салмайсыз? --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:03, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) :::: Мәселе қателердің тым көп болуында және оларды мойындамауда. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:48, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) ::: @[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] сенен бір қате: <s>шығаруың керексің</s> деген сөз қайдан шыққан? Дұрысы <code>шығаруың керек</code> --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:11, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) :::: Бұл қате емес, екінші нұсқаны да пайдалануға болады. Мысалы, [https://taraztv.kz/kz/news/society/zhurekke-ota-zhasaudan-sheberlik-synyby-otti мына сілтемедегі] жетінші абзацта сондай сөз тіркесі кездеседі. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:48, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) Қате, бұны БАҚ қате қалыптасытырып жіберді, әдеби тілде бұл өрескел қателік. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:51, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) :Уикипедия әдеби сайт болмаған соң, мұнда басқа стильдердің сөз байлығын қажетінше пайдалануға болады. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 17:26, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) ::'''Мәселе қателердің тым көп болуында:''' соны алғашқысынан бастап соңғы нәрсеге шейін тізбектеп көрсетуіңді '''міндеттеймін'''. Өзіне қатысы жоқ мәселеге кірісіп, бәле іздеген біреу екенсің. Әлі күнге дейін таң қаламын, танымайтын біреуге қастасып, балағаттап, дөрекі сөйлеп, ашуын менен алып жүргеніне. Сол жерде сенің атын немесе саған қатысты нәрсе айтылды ма? Соған да жауап берші? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:25, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) ::: @[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] әдепсіздерге арналған сайт бар шығар? Ал біз әдеби, ғылыми стилде жазамыз, бұл өз қолымызда. Әдепсіздер Уикипедияға әдепсіз жазды екен деп бізде әдепсіз жазбайтын шығармыз? --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:04, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) :::: Әдепсіздікті не үшін айттыңыз? Менің қандай да бір сөзіме ренжігенсіз ба? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 23:55, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) Осы оқиғаға араласып жатқаным үшін кешірім сұраймын, алайда өзімнің пікірімді айтып кетуді орынды көремін. Мен үшін, зайырлы '''энциклопедиялық''' сайтта «үлкен» кісілер бір-бірімен кішкентай балалар сияқты ұрысып жатқаны бір түрлі көрінеді. Ашуға салмай және дұрыс емес түсініп қалмаңыз, @[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден мырза]], сіз мен үшін — осы бөлімдегі ең алғашқы қол ұшын берген адамсыз, және мен сізге үлкен ризамын. Алайда, сіздің іс-қылығыңыз (нақтырақ айтқанда — бейтаныс адаммен [[Уикипедия:Сыпайылық|дөрекі түрде сөйлеу]], және ізінен қалмай қудалау) үшін сізге административті істі ашу — өте жеңіл. Сол себепті, бұның алдын-алу үшін, мәселені үлкен адамдар сияқты өзара шешімге келіп, немесе, [[Уикипедия:Арбитражды комитет|Арбитражды]] жаңа сайлап, сол жақта мәселені шешу керек деген ойдамын. [[Қатысушы:Айвентадор|Айвентадор]] ([[Қатысушы талқылауы:Айвентадор|талқылауы]]) 00:28, 2022 ж. мамырдың 24 (+06) : Бұл талқылауға пікір қосқаныңыз орынды емес. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 11:38, 2022 ж. мамырдың 24 (+06) ::@[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]], орынды болсын, болмасын, дөрекілікті еш жерде (әсіресе әлеуметтік желілерде) құптамайды. Егер бір нәрсемен келіспесеңіз, немесе өзіңіздің пікіріңізді жеткізгіңіз келсе, агрессиясыз, [[Уикипедия: Сыпайылық|сыпайы түрде]] жеткізіңіз. Бұл этикеттің қарапайым ережелері: ''басқалардың өзіңе қандай қарым – қатынаста болсын десең, басқаларға да сондай қарым – қатынаста бол''. [[Қатысушы:Айвентадор|Айвентадор]] ([[Қатысушы талқылауы:Айвентадор|талқылауы]]) 17:49, 2022 ж. мамырдың 24 (+06) ::: Бірінші қатеңіз міні: бұл жер — әлеуметтік желі емес. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 17:30, 2022 ж. маусымның 28 (+06)</s> == Қате үлгі == Мен [[Жәнібек Әлімханұлы]] мақаласында статистиканы өзгертіп едім. Үлгі:Инфобокс деп қызыл болып шығып тұр. Сосын Үлгі:Боксшы қарасам сіз жаңа ғана өзгертіпсіз. Айтайын дегенім неге олай болып тұр, сондықтан мен өзгерткеңізді жоққа шығардым, сонда да қате. Үлгіні қалпына келтріңізші, өтініш -- [[Қатысушы:TuranNur|TuranNur]] ([[Қатысушы талқылауы:TuranNur|талқылауы]]) 01:35, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) :{{@|TuranNur}} Мен '''Инфобокс''' үлгісін жойып тастадым. Жоғарыда ''ұрыс іздеп жүрген немесе Альфи мырзалар'' өздері мықты қырағы білімдерімен соны ағылшын немесе орыс уикиден аударып, жасап шықсың. Соларға айтсаңыз болады --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:27, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) ::Инфобокс үлгісін не үшін жойып тастадыңыз, соны түсінбедім? [[Қатысушы:TuranNur|TuranNur]] ([[Қатысушы талқылауы:TuranNur|талқылауы]]) 23:13, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) :::Жоғарыда себебін жазып көрсеттім, менің жасаған нәрселерім ылғи да қате әрі қазуикиге пайдасы жоқ екен. (бұдан басқа көптеген үлгілер бар, оларды жою жоспары тұр) Аталған кісілер өздері жасап шығарсың, ''инфобокс-2'' немесе ''карточка'' деп --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:23, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) == Қатысушыны бұғаттау == '''Гранқа Түсіпкеткір Диас''' осы қатысушыны 1 айға болса да бұғаттай аласыз ба? [https://kk.m.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%AE%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%96/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BD%D2%9B%D0%B0_%D0%A2%D2%AF%D1%81%D1%96%D0%BF%D0%BA%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D1%80_%D0%94%D0%B8%D0%B0%D1%81 Өңдеген өңдемелерінен] қарасаңыз көресіз. Ерігіп жүрген біреу ғой, осындайларды алдын алмаса бұзғыншылық жасап жүре береді. [[Қатысушы:TuranNur|TuranNur]] ([[Қатысушы талқылауы:TuranNur|талқылауы]]) 00:07, 2022 ж. мамырдың 25 (+06) == Үлгі:Боксшы == Боксшы үлгісінде boxrec_id сілтемесін дұрыстайын деп едім, бетті қорғап тастапсыз. BoxRec сайтына кіргенде профилі көрініп тұру керек қой. [[Қатысушы:TuranNur|TuranNur]] ([[Қатысушы талқылауы:TuranNur|талқылауы]]) 00:43, 2022 ж. мамырдың 25 (+06) :{{@|TuranNur}} қорғағам себебім, әркім өзгерістер жасай бермеу үшін. Көбісі үлгіні түсінбейді. ''boxrec_id сілтемесін'' үлгіден емес, мақалада қосу керек (жасап қойдым) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:29, 2022 ж. мамырдың 26 (+06) ::'''Мысалы''': [[Жәнібек Әлімханұлы]] мақаласындағы ''Қызметтік тізімі (boxrec)'' деп тұрған көк сілтемені бассаңыз BoxRec профилі шықпай тұр, соны көрсеңіз. [[Қатысушы:TuranNur|TuranNur]] ([[Қатысушы талқылауы:TuranNur|талқылауы]]) 01:35, 2022 ж. мамырдың 27 (+06) :::{{@|TuranNur}} түзетілді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:17, 2022 ж. мамырдың 28 (+06) == [[Украин тілі]] == «[[Украин тілі]]» мақаласын [https://ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA орыс тіліндегі нұсқаға] сәйкес бірге қайта жазуды ұсынамын! [[Сурет:Smile-big.svg|30px]] [[Қатысушы:Айвентадор|Айвентадор]] ([[Қатысушы талқылауы:Айвентадор|талқылауы]]) 11:29, 2022 ж. мамырдың 28 (+06) :Рахмет, ұсынысыңызға. Бірақ мен қазір қазуикиде бар үлгілерді тексерістен өткізіп, инфобокс үлгісін алмастыру жұмыстары мен айналысып жатырмын. Сондықтан көмектесе алмаймын( --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:27, 2022 ж. мамырдың 28 (+06) == Севилья == == Севилья == Мен [[Севилья]] мақаласын [[Севилья (футбол клубы)]] деп ауыстыруды ұсынамын. Ал, [[Севилья]] мақаласы Севилья мақаласына сілтену керек деп ойлаймын. Ойыңызды [[Талқылау:Севилья]] бетіне білдірсеңіз.--[[Қатысушы:TuranNur|TuranNur]] ([[Қатысушы талқылауы:TuranNur|талқылауы]]) 14:01, 2022 ж. мамырдың 31 (+06) :{{@|TuranNur}}, Мықтыбек мырзаға айтасыз ғой деймін. ''Севилья'' сөзіне көптеген мақалалар сілтеніп тұр. Оның бәрін түзетіп шығу керек--[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:06, 2022 ж. мамырдың 31 (+06) == Сәлеметсізбе == [[Kazman322]] деген қатысушыға бан беруіңізді сұраймын. Руларды өңдеуін, беттерді бүлдіруді қоймайды. Вандализм жасап жатыр. [[Қатысушы:Granttka tus Diyas|Granttka tus Diyas]] ([[Қатысушы талқылауы:Granttka tus Diyas|талқылауы]]) 14:52, 2022 ж. маусымның 6 (+06) * [https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D1%82%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B:Kazman322&oldid=3039671 1] [[Қатысушы:Kazman322|Kazman322]] ([[Қатысушы талқылауы:Kazman322|талқылауы]]) 14:56, 2022 ж. маусымның 6 (+06) :Мына боқтығыңызға қарағанда сізді бұғаттау керек сияқты ғой <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:46, 2022 ж. маусымның 6 (+06) == Сүзгі == Бүгін [[Үлгі:АҚШ саясаты]] жасадым, алғашында үлгі түгел дайын болып, оны бір ғана өңдемемен жарыққа шығаруға болатын еді. Бірақ сүзгі оны жібермей, қай жерден кеткенін іздеу үшін бөліп-бөліп 8 өңдемемен жүктеуге тура келді. Сондағысы жібермей тұрғаны мына мақаланың [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%BD,_%D0%AD%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B8] атауы екен🤦‍♂️ Тіпті қазірдің өзінде сілтеме ретінде жазғанның өзін өткізбей тұр. Осы мақаланың атауы үлгідегі "Сытқы саясат"→"Мемлекеттік хатшы:" деген жерге қойып беріңізші! [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылауы]]) 15:30, 2022 ж. маусымның 9 (+06) :{{@|Nurtenge}} сол сүзгіні қателеспесем Арыстанбек мырза қойды, сол кісіге өтініп көріңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:11, 2022 ж. маусымның 11 (+06) ::Болды, қойылды, рахмет) Тағы бір рет тексерейінші деп қойып көрсем қойылды. Сүзгі қуып тұрған ғой шамасы))--[[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылауы]]) 13:49, 2022 ж. маусымның 11 (+06) == Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022 == {{WAM |header = [[meta:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikidata 2022 Istanbul social media campaign 02.jpg|right|thumb|300px|Wikidata 2022 Istanbul|link=meta:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]]</div> |subheader = Конференция 2022 жылдың 21-23 қазаны аралығында Түркияның [[Ыстанбұл]] қаласында өтеді. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Құрметті достар, Ыстамбұл Уикидерек конференциясына стипендия алуға өтінімдер ашық екенін хабарлауға қуаныштымын. Егер сіз түркі қауымдастығының өкілі болсаңыз және түркі тілдеріндегі Уикимедиа жобаларына белсенді қатысатын болсаңыз, онда сіз стипендияға өтініш бере аласыз. Өтініштер 2022 жылдың 30 маусымы, UTC 23:59 дейін қабылданады. Үміткерлер толық стипендияға өтініш бере алады. Толық стипендия Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы (Wikimedians of Turkic Languages User Group) ұйымдастыратын конференция кезінде жеке тұлғаның екіжақты саяхат, ортақ тұрғын үй және тамақтану құнын қамтиды. * Түркі тіліндегі уикимедиашыларға арналған Wikidata Training туралы қосымша ақпарат алу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/53dX * Стипендия, тіркеу және өтініш формасы туралы көбірек білу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/5FFv Бұған қоса, Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы жобалары мен оқиғалары туралы ақпарат пен жаңалықтар алу үшін біздің пошталық тізімге (https://w.wiki/5FFw) жазылуға шақырамыз. Барлық жақсылықты тілеймін [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 03:48, 2022 ж. маусымның 11 (+06) |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=3014707 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Сауатсыз == <s>Терминология — бұл терминдердің жиынтығы. [[Мизансцена|Мына мақалада]] сен ''терминология'' орнына ''терминологиялар'' дегенді қолданыпсың. Қатеңді түзеп шық. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 22:29, 2022 ж. маусымның 11 (+06) :Түзетілді, сондағы қазуикиге анда-сонда кіріп менің өңдемелерімді андып отыру ма? 3 облыс пайда болды, соған қатысты мақалаларды ретке келтіруге көмек ұшын берсеңіз, одан да пайдалы жұмыс болар еді. Әттең орыс уики маңыздырақ((( --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 02:59, 2022 ж. маусымның 12 (+06) :: Сен қате жасамай жүре алмайды екенсің. Өзің '''0''' мақала жазып, қалай ғана ақыл бермекші болып жүрсің?! --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 13:49, 2022 ж. маусымның 12 (+06) * Сен «анда-санда» дегенді де дұрыс жаза алмағаның тіпті масқара ғой админ үшін. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 13:52, 2022 ж. маусымның 12 (+06) :Бұл жер талқылау беті, яғни еркін түрде жазуға болады. Менің жерімде ағаларға ''тәте'' деп атайды, анда-санда немесе анда-сонда деп айтады, енді уикипедияны тастап менің қалай сөйлетініме тиісе бастадың ба? Сосын 0 мақала жазатын кісі қазуикиде өңдеу жағынан 2 орында, көрші елдің уикиін дамыта бергенше осында кезінде келгенде мүмкін сенде алғашқылардың қатары болар ма едің. 12 жылда қазуикиге 4000-ға жуық өңдеу жасау аз енді. * Талқылау бетімді өз бетінше өзгертуді доғарыңыз, бітікшілерге хабарлама тастап, талқылау бетімді өзге қатысушының өзгерткені үшін бұғаттауға ұсынатын боламын. Соңғы ескертуім --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:39, 2022 ж. маусымның 13 (+06) * Ештеңені де түсіндірмей-ақ қойшы, сауатсыз екеніңді баяғыдан білемін. Одан да өзің жойған [[А.Байтұрсынов жазуы және емле ережелерінің тарихы|осы мақаланы]] қалпына келтірші және оқып шықшы, мүмкін қателерің де азаятын шығар. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 06:42, 2022 ж. маусымның 13 (+06)</s> == Қате қойған үлгіңді жойдым == <s>Пайдалы мақалаларды жоюға тырысып, Қазақ Уикипедиясына қиянат жасаудан тайынбағаның жаман болды. [[Қайта жаңғырту]] деген мақаланы жоймақшы болдың, бірақ сенің жою үлгісін қайта мен жойдым. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:06, 2022 ж. маусымның 13 (+06) * Сен неге басқа адамдардың пікірлерін жойып жүрсің? Вандализмге ұрынған нағыз сорлы болдың ғой. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 20:56, 2022 ж. маусымның 13 (+06) **Тағы да жасаған нәрсемді кері қайтарсаң, мен дауысқа салмай бұғаттай саламын --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:40, 2022 ж. маусымның 13 (+06) * Ие, "ақымаққа айтқан сөз далаға атқан оқпен тең" деген осы екен. Саған сөзім жоқ. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 11:23, 2022 ж. маусымның 29 (+06) ::{{@|Ерден Карсыбеков}} деген мырзаның іші пысып, не естерін білмей жүр екен? {{@|Білгіш Шежіреші}} мырза, {{@|Салиха}} ханым бәлкім осы кісі ''Көкпекті және Самар ауданындағы ауылдарды'' қалай бөлгенін білетін шығар. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:19, 2022 ж. маусымның 29 (+06) :::Сенің қателерің бітпейді екен. Осы "естер" деген сөзді қайдан алып жүрсің?! --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 18:42, 2022 ж. маусымның 29 (+06) ::::@[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] Неге админмен сіз деп сөйлеспейсіз, ұят емес пе? Қателеспейтін адам жоқ, бәріміз де қателесеміз. Әрі бұл жай ғана талқылау ғой. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 21:54, 2022 ж. маусымның 29 (+06) Біледі деп ойламаймын. Есесіне [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ханым Көкпекті ауданы әкімдігіне шейін хабарласып, ауылдарды қалай бөлгенін біліп алыпты👍 [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 18:12, 2022 ж. маусымның 29 (+06)</s> == Жаңа облыстар туралы == Қайырлы күн! Сізге екі облысты өңдеуде (Ұлытау, Жетісу) көмек керек болса айтыңыз, көмектесеміз, нақтылап берсеңіз болды. [[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] де көмектесуге сұранып отыр. [[Абай облысы]]нан [[Көкпекті ауданы]] елді мекендері ғана қалды, ертең бітіремін. [[Қатысушы талқылауы:Салиха]] Салиха 15:19, 2022 ж. маусымның 21 (+06) :{{@|Салиха}} мен сіздерге көмектесіп жатқанмын) Меніңше екі облысты да бастай беріңіз, үш жақтан жабылып тез аяқтап жібереміз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:10, 2022 ж. маусымның 21 (+06) ::Жақсы онда, [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]]мен бөліп алармыз. [[Көкпекті ауданы]]н өңдеуде қиындық туындап тұр, ауылдар аудандар арасында (Самар ауданымен) қалай бөлінгені белгісіз, еш жерден таба алмадым. Сізге белгілі ақпарат бар ма? [[Қатысушы талқылауы:Салиха]]--Салиха 11:34, 2022 ж. маусымның 22 (+06) :::Кеш жарық, [[Қатысушы:Салиха|Салиха]]! Аққаладан басқа ауылдық округтердің қай ауданға жататынын таптым. :::* [[Көкпекті ауданы]]: Биғаш, Көкжайық, '''Көкпекті''', Қ. Аухадиев, Тассай, Теректі, Үлгілі Малшы, Үлкен Бөкен, Шұғылбай. :::* [[Самар ауданы]]: Бастаушы, Құлынжон, Мариногор, Миролюбов, Палатцы, '''Самар''', Сарыбел. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 22:01, 2022 ж. маусымның 23 (+06) ::Рахмет: Көкпекті ауданы әкімшілігіне хабарласып, анықтап алғанмын. [[Қатысушы:Салиха|Салиха]]--Салиха 15:39, 2022 ж. маусымның 26 (+06) Сонда да бір қателіктер кеткен сияқты. Себебі Самарда 8, Көкпектіде 9 а/о болуы керек еді. Тіпті Көкпектінің 1 а/о Самар ауданының ішінде тұр. Түсініксіздеу [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 02:19, 2022 ж. маусымның 29 (+06) == Кент пе, облыс па == Мырза, [[Қызылжар (Жаңаарқа ауданы)]] бетін [[Қызылжар (Ұлытау облысы)]] деп пе, әлде [[Қызылжар (кент)]] деп өзгерте ме? Себебі Қызылжар деген кент Қазақстанда жалғыз екен. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 02:18, 2022 ж. маусымның 24 (+06) :{{@|Білгіш Шежіреші}} ''Қызылжар (Ұлытау облысы)'' деген дұрыс, осыға дейін қаншама кенттерді облыс немесе аудандарын көрсетіп атадық --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:50, 2022 ж. маусымның 26 (+06) Жарайды, рахмет [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 00:48, 2022 ж. маусымның 27 (+06) Тағы да сұрарым, жаңадан жасаған "Қазақстан кенттері" санатын кенттердің мақалаларына қосу үшін "... облысы кенттері" деген подкатегория жасау керек пе? Немесе кенттерге "Қазақстан кенттері" санатын тікелей қоса берейін бе? [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 01:04, 2022 ж. маусымның 27 (+06) :Нақты жауап бере алмадым, Нұрлан немесе Батырбек мырзадан сұрап көріңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:06, 2022 ж. маусымның 27 (+06) Сәлеметсіз бе, мына айдағыш бетті [[Балықшы ауылдық округі (Атырау)]] жойып жібере аласыз ба [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 19:40, 2022 ж. шілденің 10 (+06) == Жаңа облыстар картасы == Қайырлы күн! Үлгілер үшін (мысалы,тау) жаңа облыстардың картасын жасап берсеңіз жақсы болар еді. Үлгілер картамен көркем әрі әсерлі шығады. [[Қатысушы талқылауы:Салиха]] Салиха 17:19, 2022 ж. маусымның 30 (+06) :Саламатсыз, {{@|Салиха}}. Иә ол туралы ойлап жүр едім. Бірақ та ондай әрлеу жағын білмедім, Арыстанбек мырза айтып көріңіз, ол кісі жаңа Қазақстанның әкімішілік картасын ортаққорға жүктеу алатын қатысушыны тауып қалар. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 13:25, 2022 ж. шілденің 2 (+06) == Конкурс мақаласы == Kasymov мырза, неге логотивті өшіре бересіз, конкурсқа ұсынылған мақалалар осы логотивпен жазылып жатыр, білмесеңіз басқа уикипедиялардағы ұсынылып жатырған мақалаларды қараңыз. [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 23:36, 2022 ж. шілденің 4 (+06) :{{@|Мағыпар}} Меніңше мақалаға емес, сол конкурс жобасына немесе өзіңіздің жеке бетіңізге тізімдеп көрсеткен дұрыс болар. Кейін конкурс аяқталғанда жаңағы үлгілеріңізді кім алады? Уайымдамаңыз, мен немесе басқа да қатысушылар кішігірім өңдеу жасап кетсе де, авторы ылғи да сіз боласыз. Егер сол жағын ойлап жатсаңыз. Ең дұрысы жоба бетіне көрсеткен дұрыс-ау) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:43, 2022 ж. шілденің 4 (+06) == Тәулік суреті == Армысыз, ''Kasymov''. Қазір уақытыңыз болса, басты беттегі ''тәулік суретін'' жөндеп қойсаңыз дұрыс болар еді. Рақмет! [[Қатысушы:Ұлы Тұран|Ұлы Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Ұлы Тұран|талқылауы]]) 00:35, 2022 ж. шілденің 7 (+06) :Ертең жасауға тырысамын --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:43, 2022 ж. шілденің 7 (+06) == Хауа == «[[Хауа Ана]]» және «[[Хауа ана]]» деген мақалаларды біріктіріп, атын жәй ғана «Хауа» дегенге ауыстыруды жөн көремін. Өтініш, біріктіре аласыз ба? [[Қатысушы:Айвентадор|Айвентадор]] ([[Қатысушы талқылауы:Айвентадор|талқылауы]]) 14:38, 2022 ж. шілденің 11 (+06) == Дұрыс тұрған санатты неге алып тастадың? == <s>[[Фрэнсис Бэкон]] мақаласын шұқылап, ондағы [[:Санат:Англия философтары]] деген сілтемені жойғанда, мақсатың не еді? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 22:18, 2022 ж. шілденің 16 (+06)</s> == Мақаланы қалпына келтір == <s>Әй, саған Ахмет Байтұрсынов не жамандық істеді? [[А.Байтұрсынов жазуы және емле ережелерінің тарихы|Мына мақаланы]] қандай мақсатпен жойдың? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 13:12, 2022 ж. шілденің 18 (+06)</s> == Мән-мағынасыз үлес қосқанды қоймадың-ә == [[Алан Менкен|Мына мақалаға]] жағаласып, шағын өңдеме жасапсың. Бірақ сол өңдеменің өзі мағынасыз болып шықты. Kasymov, есуастықтан арылу керек. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 16:06, 2022 ж. шілденің 25 (+06) :{{@|Ерден Карсыбеков}}, Ол үлгіні МЕН жасадым, есуас болмасан {{tl|музыкант}} үлгісіне кіріп <code>Фон</code> параметрін қалай толтыру керектігі көрсетілген. Көзі ашық, әріп танитын жансын ғой. Одан да жуықтағы өзгерістерді тексерістен өткізіп отырсан пайдасы 1000 есе болар еді, менімен базардағы сатушылар ұқсап салғыласып, артымнан қалмай --[[Арнайы:Үлесі/95.82.126.85|95.82.126.85]] 00:35, 2022 ж. шілденің 26 (+06) :: Балақай, үлгіні ешкім айтып отырған жоқ. Оқи алмасаң, мұғаліміңе айтып жібер, есуастанбай. Мен жазған мақалаларыма қызғанып жүрсің ба әлде, артымнан бір есалаң бала сияқты қалмай отырсың ғой. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 00:45, 2022 ж. шілденің 26 (+06) :::{{@|Ерден Карсыбеков}} Мен не деймін, домбырам не дейді. Мақаланың мазмұнын біреу өзгертті ма? Есуастықты қойып қандай өзгеріс жасағанды көзіңді ашып, асықпай қара! --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:53, 2022 ж. шілденің 26 (+06) :::: Иә, мақаланың мазмұны еш өзгерген жоқ. Мен саған соны айтып отырмын ғой, сен еш мағынасыз үлес қосып жүрсің, еріккен бір сандалбай болдың ғой. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 08:07, 2022 ж. шілденің 26 (+06) == Кино мен математиканы шатастырған баланы бірінші рет көріп тұрмын == [[Операторлық өнер]] деген мақаланы жедел жоюға ұсынғаның қате. Ұсыну себебінде сен оған дубликат мақала бар деп көрсетіпсің. Енді [[Операторлар|сол мақаланы]] ашып қарамайсың ба?! Ол математикалық операторлар туралы ғой, ал анау кино жайында. Сен өзің неше сынып бітіргенсің??? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 08:33, 2022 ж. шілденің 26 (+06) == Жедел жою == * [[Коммунистическая (метро бекеті)]] * [[Философские труды Королевского общества]] * [[Әбдіжәміл кәрімұлы нұрпейісов]] Осы беттерді жедел жоюды сұраймын. Ойланбай-ақ жоя салуға болады ғой. Өзіңіз қарап көрерсіз. [[Қатысушы:Ұлы Тұран|Ұлы Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Ұлы Тұран|талқылауы]]) 13:09, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) 3red3mbe49k8qdnoah0hp7wfsnl0j13 0 124550 3056001 2493890 2022-07-31T13:49:32Z PlanespotterA320 66358 wikitext text/x-wiki [[File:Николай Евгеньевич Вирта.jpg|thumb]] '''Николай Евгеньевич Вирта''' (шын тегі ─ ''Карельский'') – орыс, кеңес жазушысы. [[1906]] жылы 6 желтоқсанда Большая Лазовка қаласында дүниеге келген. [[1923]] жылдан бастап «Тамбовская правда» газетінде ауыл өміріне арнап жазылған әңгімелері жариялана бастайды. [[1923]]-[[1925]] жылдары облыстық және аймақтық газеттерде тілші, журналист, жауапты хатшы болып қызмет атқарады. ==Шығармалары== «Одиночество», *«Закономерность», *«Вечерний звон», *«Степь да степь кругом...», *«Быстробегущие дни» романдары, *«Катастрофа», *«Призрак покидает Зелёный холм», *«Крутые горки» повестері мен «Заговор», *«Клевета», *«Мой друг полковник», *«Солдаты Сталинграда» пьесалары. ==Дереккөздер== <references/> {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Тұлғалар]] [[Санат:Орыс жазушылары]] apkoj7f5gcb9ypx4ahqhpnfe0my1azx 0 176923 3056085 3054672 2022-08-01T05:18:31Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Компания |атауы = Starbucks Corporation |логотипі = Starbucks Corporation Logo 2011.png |түрі = [[Қоғамдық компания]] |биржадағы листингі = {{NASDAQ|SBUX}} |қызметі = |ұраны = |құрылды = 1971 |жабылды = |жабылуының себебі = |ізбасары = |бұрынғы атауы = |құрушы = Джерри Болдуин, Гордон Боукер және Зев Сигл |орналасуы = {{flagicon|USA}} [[Сиэтл]], [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] |басты адамдары = [[Говард Шульц]] |саласы = [[Кофехана]] |өнімі = [[кофе]], [[шай]], смузи (жеміс-жидектен жасалған сусын), дәмді пісірілген нан |айналым = {{өсім}} 29,1 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021">{{cite web|url=https://s22.q4cdn.com/869488222/files/doc_financials/2021/ar/Starbucks-Fiscal-2021-Annual-Report.pdf|title=Starbucks Corporation Annual Report 2021|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=|lang=en}}</ref> |операциялық кіріс = {{өсім}} 4,87 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |таза табысы = {{өсім}} 4,2 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |қызметкерлер саны = {{өсім}} 383 000 адам<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |меншікті капиталы = −5,32 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |басшы компания = |бағынышты компания = |аудитор = [[Deloitte]] |сайты = {{URL|starbucks.com}} }} '''Starbucks''' («Ста́рбакс» деп оқылады) — клиенттеріне [[кофе]] сусындарын ұсынып, сатуға бағытталған және де [[кофехана]]лар атауы болып келетін американдық [[компания]]. Басқарушы компания - Starbucks Corporation болып табылады. Starbucks - дүниежүзіндегі ең ірі кофеханалар ұстайтын компания болып табылады. Starbacks компаниясы 64 елдегі 20,5 мың кофехананың ,оның ішіндегі 12 781 АҚШ-тың,1241 Канаданың ,62 Жапонияның, 976 Ұлыбританияның және 99 Ресейдің кофеханалырың иесі болып табылады.Starbucks [[эспрессо]], [[капучино]], [[латте макиато]] және өзге де ыстық және салқын кофе сусындарын, ыстық және салқын [[сэндвич]]терді, [[бәліш]]терді, шайнамаларды, стақан мен шыны-аяқтарды да сатумен айналысады. Компанияның штаб-пәтері - [[Сиэтл]]де, [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] штатында орналасқан. == Тарихы == [[Сурет:Original Starbucks.jpg|200px|нобай|солға|Вашингтон штаты Сиэтл қаласында 1977 жылы ашылған кофехана]] 1971 ж. ағылшын тілінің мұғалімі [[Джерри Болдуин]], тарих пәнінің мұғалімі [[Зев Сигл]] және [[Гордон Боукер]] атты жазушы 1350 доллардан жинап, тағы 5000-ын қарызға алып, кофе мен оның [[кофе дәндері|дән]]дерін сатуға арналған [[дүкен]]ді ашады. Ол Сиэтле қаласында, [[Вашингтон штаты]]нда болған болатын. Дүкеннің атауын [[Германа Мелвилл]]дің «[[Моби Дик (роман)|Моби Дик]]» атты романындағы персонаж Ахава капитанының бірінші көмекшісінің атымен қояды; логотипінде - [[сирена]]ның суреті қойылады. Сорттарды таңдау мен кофенің дәндерін дұрыс қуыруды олар Peet’s Coffee компаниясының басшысы Альфред Питтен үйренеді. Starbucks алғашқы 9 ай бойы дәндерді Peet’s Coffee компаниясынан сатып алып жүреді, кейін серіктестер өздерінің дүкендеріне жаңадан қуыратын [[пеш]] орнатып, екінші дүкен ашады. 1981 ж. 5 дүкендей орнатып, кофені қуыратын кішкене [[фабрика]] және кофе дәндерін [[бар]]лар, [[кафе]]лер, [[мейрамхана]]ларға тасымалдауға арнайы сату бөлімі жұмыс істейді. 1979 ж. Starbucks иелері Peet’s Coffee компаниясын сатып алады. 1987 ж. Starbucks дүкендері Il Giornale (Starbucks-тың бұрынғы қызметкері) кофейняларының иесі Говард Шульцке 4 млн. доллар шамасында сатылады. Өздерінің кофйеняларын ол Starbucks деп, ал компаниясын «Starbucks Corporation» деп өзгертеді. 1988 ж. компания [[пошта]] бойынша сатуды жүзеге асырып, өздерінің өнімдерінің бірінші каталогын жасап, АҚШ-тың әр түрлі штаттарындағы 33 дүкендермен байланыстарын орнатады. 1996 ж. АҚШ-тан тыс ең бірінші кофейня [[Жапония]]да ашылады. 1990 ж. Starbucks әр жұмыс күні жаңа дүкен ашып отырған, осы концепциясын компания 2000 ж.-ға дейін ұстап отырды. == Иелері мен басшылығы == [[Сурет:Starbuckscenter.jpg|200px|нобай|солға|Компанияның Сиэтлдегі штаб-пәтері]] 2011 жылдың көктеміндегі компанияның аса ірі акционерлері: Fidelity Investments (11,1 %), BlackRock (5,7 %), Capital World Investors (5,4 %), компания менеджменті (4,8 %). Starbucks Corporation-нің директорлар кеңесінің төрағасы, бас басқарушы мен президенті — Говард Шульц (Howard Schultz). == Қызметі == 2007 ж. қорытындылары бойынша, Starbucks дүниежүзінің 43 елінде 15 700-ден астам кофейнялар ашқан, оның 7500-дейі Starbucks Corporation-ге тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] мен [[франчайзинг]] бойынша ашылған болатын. Starbucks Entertainment департаменті мен Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптар, музыкалық жинақтар мен видеофильмдерді таратады. Ондай тауарлардың көбісі маусымдық және белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks-тың фирмалық балмұздағы және кофені азық-түлік сататын дүкендер де бар. Желінің жалпы персоналының саны - 140 мың. адам. Компанияның 2010 ж.табысы 10,7 млрд.$-ды құрады, оның ішінде таза табысы 945 млн. болды. == Қызықты айғақтар == [[Сурет:Starbucks Coffee Mannheim August 2012.JPG|200px|нобай|оңға|Starbucks кафесі, Мангейм ([[Баден-Вюртемберг]], [[Германия]]), 2012 жыл]] Starbucks кофейняларына орын таңдаған кезде негізгі бір талап бар ( дегенмен, ол әрқашанда орындала бермейді): кіре беріс есік шығыс немесе оңтүстікке қарауы тиіс, тек солтүстікке ғана емес. Starbucks брендінің негізін қалағандардың бірі Сиотт Берберидің айтуы бойынша, бұл талап мәні - келушілер тек қана түскі күншуақпен ғана рахаттануы тиіс, дегенмен оның барысында күн олардың беттеріне түспеуі керек. 2006 ж. компаниямен сатылған кофенің 1,36 кг.-ның 6% Fair trade болып сертификацияланды. '''Starbucks''' — өмірдің соншалықты қарапайым әдеті болып кеткен, ол тіпті көптеген әзілдердің тақырыбына айналып отыр. Мысалы, "[[Шрек 2]]" мультфильмінде Farbucks атты кофейнялар желісі жұмыс істейді. Brandchannel компаниясының бағалауы бойынша, Starbucks дүниежүзіндегі ең ірі әрі танымал деген 10 брендтің қатарына кіреді. Бәрінен қызығы, компания ешқашан маркетинг пен жарнамаға қаражат бөлмеген. 90 ж. ортасында Starbucks шетелдік нарықтарға кіре бастаған кезінде, оның жылдық жарнамалық бюджеті небәрі 15 млн.$ құраған, ал [[Кока-кола|Coca-Cola]] жарнамаға күніне одан да көп қаражат жұмсайды. '''Starbucks''' дәмді сусынды ұнататын адамдарға жаңа қызмет көрсетудің стандартын енгізген болатын: барлық кофейняларды коф картондық станқандарда ұсыныла бастады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ компаниялары]] h7mv09qrhlajku3ufidpn76nhe8dpxq 3056201 3056085 2022-08-01T08:25:45Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Компания |атауы = Starbucks Corporation |логотипі = Starbucks Corporation Logo 2011.png |түрі = [[Қоғамдық компания]] |биржадағы листингі = {{NASDAQ|SBUX}} |қызметі = |ұраны = |құрылды = 1971 |жабылды = |жабылуының себебі = |ізбасары = |бұрынғы атауы = |құрушы = Джерри Болдуин, Гордон Боукер және Зев Сигл |орналасуы = {{flagicon|USA}} [[Сиэтл]], [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] |басты адамдары = [[Говард Шульц]] |саласы = [[Кофехана]] |өнімі = [[кофе]], [[шай]], смузи (жеміс-жидектен жасалған сусын), дәмді пісірілген нан |айналым = {{өсім}} 29,1 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021">{{cite web|url=https://s22.q4cdn.com/869488222/files/doc_financials/2021/ar/Starbucks-Fiscal-2021-Annual-Report.pdf|title=Starbucks Corporation Annual Report 2021|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=|lang=en}}</ref> |операциялық кіріс = {{өсім}} 4,87 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |таза табысы = {{өсім}} 4,2 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |қызметкерлер саны = {{өсім}} 383 000 адам<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |меншікті капиталы = −5,32 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |басшы компания = |бағынышты компания = |аудитор = [[Deloitte]] |сайты = {{URL|starbucks.com}} }} '''Starbucks''' («Ста́рбакс» деп оқылады) — клиенттеріне [[кофе]] сусындарын ұсынып, сатуға бағытталған және де [[кофехана]]лар атауы болып келетін американдық [[компания]]. Басқарушы компания - Starbucks Corporation болып табылады. Starbucks - дүниежүзіндегі ең ірі кофеханалар ұстайтын компания болып табылады. Starbacks компаниясы 64 елдегі 20,5 мың кофехананың ,оның ішіндегі 12 781 АҚШ-тың,1241 Канаданың ,62 Жапонияның, 976 Ұлыбританияның және 99 Ресейдің кофеханалырың иесі болып табылады.Starbucks [[эспрессо]], [[капучино]], [[латте макиато]] және өзге де ыстық және салқын кофе сусындарын, ыстық және салқын [[сэндвич]]терді, [[бәліш]]терді, шайнамаларды, стақан мен шыны-аяқтарды да сатумен айналысады. Компанияның штаб-пәтері - [[Сиэтл]]де, [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] штатында орналасқан. == Тарихы == [[Сурет:Original Starbucks.jpg|200px|нобай|солға|Вашингтон штаты Сиэтл қаласында 1977 жылы ашылған кофехана]] 1971 ж. ағылшын тілінің мұғалімі [[Джерри Болдуин]], тарих пәнінің мұғалімі [[Зев Сигл]] және [[Гордон Боукер]] атты жазушы 1350 доллардан жинап, тағы 5000-ын қарызға алып, кофе мен оның [[кофе дәндері|дән]]дерін сатуға арналған [[дүкен]]ді ашады. Ол Сиэтле қаласында, [[Вашингтон штаты]]нда болған болатын. Дүкеннің атауын [[Германа Мелвилл]]дің «[[Моби Дик (роман)|Моби Дик]]» атты романындағы персонаж Ахава капитанының бірінші көмекшісінің атымен қояды; логотипінде - [[сирена]]ның суреті қойылады. Сорттарды таңдау мен кофенің дәндерін дұрыс қуыруды олар Peet’s Coffee компаниясының басшысы Альфред Питтен үйренеді. Starbucks алғашқы 9 ай бойы дәндерді Peet’s Coffee компаниясынан сатып алып жүреді, кейін серіктестер өздерінің дүкендеріне жаңадан қуыратын [[пеш]] орнатып, екінші дүкен ашады. 1981 ж. 5 дүкендей орнатып, кофені қуыратын кішкене [[фабрика]] және кофе дәндерін [[бар]]лар, [[кафе]]лер, [[мейрамхана]]ларға тасымалдауға арнайы сату бөлімі жұмыс істейді. 1979 ж. Starbucks иелері Peet’s Coffee компаниясын сатып алады. 1987 ж. Starbucks дүкендері Il Giornale (Starbucks-тың бұрынғы қызметкері) кофейняларының иесі Говард Шульцке 4 млн. доллар шамасында сатылады. Өздерінің кофйеняларын ол Starbucks деп, ал компаниясын «Starbucks Corporation» деп өзгертеді. 1988 ж. компания [[пошта]] бойынша сатуды жүзеге асырып, өздерінің өнімдерінің бірінші каталогын жасап, АҚШ-тың әр түрлі штаттарындағы 33 дүкендермен байланыстарын орнатады. 1996 ж. АҚШ-тан тыс ең бірінші кофейня [[Жапония]]да ашылады. 1990 ж. Starbucks әр жұмыс күні жаңа дүкен ашып отырған, осы концепциясын компания 2000 ж.-ға дейін ұстап отырды. == Иелері мен басшылығы == [[Сурет:Starbuckscenter.jpg|200px|нобай|солға|Компанияның Сиэтлдегі штаб-пәтері]] 2011 жылдың көктеміндегі компанияның аса ірі акционерлері: Fidelity Investments (11,1 %), BlackRock (5,7 %), Capital World Investors (5,4 %), компания менеджменті (4,8 %). Starbucks Corporation-нің директорлар кеңесінің төрағасы, бас басқарушы мен президенті — Говард Шульц (Howard Schultz). == Қызметі == 2007 ж. қорытындылары бойынша, Starbucks дүниежүзінің 43 елінде 15 700-ден астам кофейнялар ашқан, оның 7500-дейі Starbucks Corporation-ге тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] мен [[франчайзинг]] бойынша ашылған болатын. Starbucks Entertainment департаменті мен Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптар, музыкалық жинақтар мен видеофильмдерді таратады. Ондай тауарлардың көбісі маусымдық және белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks-тың фирмалық балмұздағы және кофені азық-түлік сататын дүкендер де бар. Желінің жалпы персоналының саны - 140 мың. адам. Компанияның 2010 ж.табысы 10,7 млрд.$-ды құрады, оның ішінде таза табысы 945 млн. болды. == Таралуы == [[Сурет:Starbucksdesk.jpg|200px|нобай|солға|Starbucks-тың әдеттегі көрмесі]] === Қолданыстағы === 2007 жылдың қорытындысы бойынша әлемнің 43 елінде 15700 Starbucks кофеханасы ашылды[17], оның шамамен 7500-і Starbucks Corporation компаниясына тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] бойынша ашылды. Starbucks табиғи кофе, [[эспрессо]] негізіндегі сусындар, басқа да ыстық және салқын сусындар, жеңіл тағамдар, кофе дәндері мен кофе дайындауға және қызмет көрсетуге арналған керек-жарақтарды сатады. Starbucks Entertainment департаментінің және hear Music брендінің көмегімен компания кітаптарды, музыкалық жинақтарды және бейнефильмдерді таратады. Бұл өнімдердің көпшілігі маусымдық немесе белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks маркалы [[балмұздақ]] пен кофе Азық-түлік супермаркеттерінде де сатылады. Компанияның көптеген өнімдері маусымдық немесе рельефке тән. [[Сурет:Starbucks CityCenter Doha.jpg|230px|нобай|Starbucks, Доха]] Starbucks кофеханаларына арналған үй-жайларды таңдаудағы басты талаптардың бірі: алдыңғы есік шығысқа немесе оңтүстікке және ешқашан солтүстікке қарауы керек. Скотт Бедберидің айтуынша, 1995 жылдан 1998 жылға дейін Starbucks кофеханалар желісінің бренд сәулетшісі болған, бұл келушілер күндізгі жарықтан ләззат алуы керек, бірақ күн олардың бетіне түспеуі керек[18]. [[Сурет:Starbucks in WashingtonDC.jpg|230px|нобай|Starbucks, Вашингтон]] 2014 ақпан айындағы жағдай бойынша Starbucks 65 елде және аумақта болды. 2008 - те компания Аргентина, Бельгия, Бразилия, Болгария, Чехия және Португалияда нүктелерді ашып, өзінің кеңеюін жалғастырды. Еуропа мен Скандинавия елдеріне кеңейту 2009-да жалғасты. Сәуірде нүктелер Польшада, тамызда — Утрехтте (Нидерланды), ал қазан айында Швецияда Стокгольм — Арланд әуежайында пайда болды. 2010-да жаңа нарықтарға қатысудың өсуі де жалғасты. 2010 жылдың мамырында Оңтүстік Африкадағы Оңтүстік күн қонақ үйлері Starbucks-пен Оңтүстік Африканың кейбір оңтүстік және Цонга күн қонақ үйлерінде Starbucks кофесін қайнатуға мүмкіндік беретін келісімге қол қойды. Келісімге қол жеткізу себептерінің бірі ОАР-да футболдан әлем чемпионатының ашылуы болды. 2010 маусымында Starbucks Будапештте алғашқы дүкенін ашты. Қараша айында компания Орталық Америкада, Сан-Сальвадордың астанасы Эль-Сальвадорда алғашқы дүкен ашты. 2010 желтоқсанында Starbucks Royal Caribbean International компаниясымен серіктестікте өзінің алғашқы кеме нүктесін ашуды талқылады. Starbucks Royal Caribbean International екінші ірі кеме операторы және әлемдегі екінші ірі кеме allure of the Seas бортында дүкен ашты. Starbucks Алжирдің астанасы Алжирде өзінің үшінші африкалық нүктесін (Египет пен Мароккодан кейін) Алжирдің Cevital компаниясымен бірлесе отырып ашуды жоспарлап отыр. 2011 қаңтарында Starbucks және Tata Coffee, Азиядағы ең ірі кофе өсіретін компания Үндістанда Starbucks бизнесін ашу және Кодагу қаласындағы Tata Coffee зауытында астықты қуыру бойынша стратегиялық одақ жоспарларын жариялады. 2007 жылы сәтсіз басталғанына қарамастан, 2012 жылдың қаңтарында Starbucks Tata Starbucks-тің (Tata Global Beverages компаниясымен 50/50) бірлескен меншігі туралы жариялады. Бұл компания Үндістандағы Starbucks нүктелерін Starbucks Coffee "A Tata Alliance"альянсы ретінде иеленеді және басқарады. Үндістандағы алғашқы Starbucks мекемесі 19 жылы 2012 қазанда Бомбейде ашылды. 2011 ақпан айында Starbucks Норвегияда кофе сататын дүкендерді қолдай отырып, кофе сатуды бастады. Норвегиядағы Starbucks брендімен алғашқы дүкен 8 жылдың 2012 ақпанында Осло қаласындағы Гардермуэн әуежайында ашылды. 2011 жылдың қазан айында Starbucks Бейжіңде Шоуду әуежайының № 3 терминалының халықаралық ұшу залында тағы бір нүкте ашты, мекеме Қытайдағы компанияның 500-ші және әуежайда 7-ші орынға айналды. Компания 2015 жылға қарай Қытайда 1500 нүкте ашуды жоспарлап отыр. 2012 мамырында Starbucks өзінің алғашқы кофеханасын Хельсинки-Вантаа әуежайында ашты. Жақында Starbucks қалада дүкен ашты. Сан-Хосе, Коста-Рика екі жүру орнында: 1 орталықта, екіншісі Авенидада. [[Сурет:Starbucks-seoul.JPG|250px|нобай|солға|Starbucks, Сеул, Корея]] 2012 қазанында Starbucks келесі бес жылда АҚШ-та мың дүкен ашу жоспарын жариялады. Сол айда Алабама мемлекеттік университетінің Фергюсон орталығында АҚШ-тағы ең үлкен мекеме ашылды. 2013-да Starbucks басшылығы Даниядағы ең ірі бөлшек сауда компаниясы — Danish Supermarket-пен ынтымақтастықты бастады. Алғашқы Starbucks мекемесі 2013 тамызында Ольборг пен Орхустағы Danish Supermarket дүкендерінде ашылды. 2013 тамызында Starbucks бас директоры Ховард Шульц Колумбияда Starbucks дүкендерінің ашылғанын жеке жариялады. Оның мәлімдемесіне сәйкес, алғашқы кафе 2014 жылы Боготада, келесі бес жылда тағы 50 елде ашылды. Шульц сонымен бірге Starbucks Колумбия Үкіметімен және USAID-пен бірге жұмыс істейтінін, "жергілікті кофе өндірушілердің мүмкіндіктерін кеңейтуді және кофенің мағынасын, мұрасы мен дәстүрлерін әлемге таратуды"жалғастыратынын айтты. Компания басшылығы Колумбия нарығына агрессивті кеңейту испандық Starbucks серіктестерімен: Alsea компаниясымен және Colcafe арқылы кофе жеткізуде Starbucks-пен жұмыс істеген колумбиялық Grupo Nutresa азық-түлік конгломератымен Ортақ қадам болғанын атап өтті. Бұл хабарландыру өткен жылы Колумбияның Манисалес қаласында Starbucks фермерлерін қолдау орталығы ашылғаннан кейін жасалды, бұл Компанияның Колумбиядағы позициясын нығайтты. Starbucks Боливиядағы алғашқы кафе 2014 жылы Санта-Крус-де-ла-Сьерра қаласында, ал Панамадағы алғашқы кафе 2015 жылы ашылатынын жариялады. [[Сурет:Starbucks barcelona.jpg|250px|нобай|Starbucks, Барселона]] 2014 жылы Starbucks [[Колумбия|Колумбияда]] алты дүкен ашты және 2015 жылы [[Богота|Боготада]] оннан астам мекеме ашуды жоспарлап отыр. 2014 тамызында Starbucks [[Ханой|Ханойда]] (Вьетнам) 4 дүкен ашты. 2015 басында Starbucks [[Гернси]] аралындағы Сент-Питер портындағы ағылшын арнасының аралдарында алғашқы мекемені ашты. Ақпан айында 2015 Starbucks мекемесі Орландо, Флорида маңындағы Disney ' s Hollywood Studios саябағының Голливуд бульварында ашылып, диснейуорлд қаласындағы Starbucks-тың төртінші мекемесі болды (Magic Kingdom, Epcot саябақтарында және Диснейдегі Downtown-да екі нүкте бар). Осы төртке қосымша, Диснейленд парктерінде, Дисней Калифорния оқиғасында, Анахаймдағы Диснейдегі Даунтаун Диснейде және диснейдегі Дисней ауылында мекемелер бар. Диснейдің Downtown паркіндегі мекемелерді Starbucks басқарады, ал тақырыптық парктерден тыс мекемелерді Дисней басқарады. 2015 жылы Starbucks [[Баку|Бакуде]] алғашқы мекемені ашты. 2019 жылдың басында Бакуде 12 Starbucks мекемесі бар. 2015-2016 жылдың қысында Starbucks [[Алматы]] қаласында алғашқы мекемені ашты. 2016 жылдың қыркүйегінде Starbucks Қазақстан астанасы - [[Нұр-Сұлтан|Нұр-Сұлтанда]] да ашылды. 2018 жылдың 6 қыркүйегінде Starbucks компаниясы [[Милан|Миланда]] [[Италия|Италияда]] өзінің алғашқы кофеханасын ашты [19] Starbucks вице-президенті Билл жаһандық дизайн бойынша біріктіріліп, жаңа дүкендердің айналасындағы айналаны өзгерту әрекеттерін бақылап, "Сиэттлдің орталығындағы дүкенге келгенде сатып алушының қала маңындағы дүкенге, содан кейін Сан-Хоседегі дүкенге барып, сол дүкенді көргенін неге қаламайсыз?" ол былай деді: "сатып алушылар:" біз қайда барсақ та, сіз барлық жерде боласыз", — дейді Және бұл жаман. Біздің компания өте кең таралған болатын. "Ықшамдылық бағытын өзгерту ретінде Starbucks басшылығы бүкіл әлемде кездесетін арнайы сауда белгісінен әр дүкен үшін жергілікті түске ие дизайнға ауысқысы келді. === Жабылуы === 2003-да күшті жергілікті бәсекелестікке тап болған Starbucks [[Израиль|Израильдегі]] барлық алты дүкенді жауып тастады, бұл "тұрақты қызмет мәселелері" және "бизнес үшін жағымсыз жағдай". 2007 шілдесінде Starbucks тыйым салынған қалада ([[Бейжің|Пекин]]) мекемені жауып тастады. Кофе дүкені 2000 жылы ашылғаннан бастап, үнемі пікірталастардың қайнар көзіне айналды, наразылық білдірушілер бұл жерде американдық тізбек мекемесінің болуы "қытай мәдениетін бұзады"деп мәлімдеді. 2008 шілдесінде компания компанияға тиесілі 600 жеткіліксіз тиімді дүкендердің жабылатынын және экономикалық тұрақсыздыққа байланысты АҚШ-тағы тарату жоспарларының қысқарғанын жариялады. 2008 жылдың 29 шілдесінде Starbucks сонымен қатар брендті жандандыру және кірісті арттыру жоспарының бөлігі ретінде сатылымнан тыс мыңға жуық жұмыс орнын қысқартты. Бұл ретте 550 жұмыстан босату орын алды, қалған жұмыс орындары бос қалды. Бұл жабулар мен жұмыстан босату 1990-шы жылдардың ортасында басталған компанияның өсу және кеңею кезеңін аяқтады. 2008 шілдесінде Starbucks келесі айда Австралиядағы 84 дүкеннің 61-ін жабатынын жариялады. Сидней университетінің Стратегиялық менеджмент бойынша сарапшысы Ник Уэйлс былай деп түсіндірді:"Starbucks австралиялық кофе мәдениетін түсіне алмады". 2014 мамырында Starbucks Австралия нарығында жалғасып жатқан шығындар туралы жариялады, бұл қалған Withers Group дүкендерін сатуға әкелді. 2022 жылы Starbucks Ресейдегі 130 мекемені жауып, [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіруіне]] байланысты нарықтан кетті.[20] Компания сонымен қатар [[Hear Music]] музыкалық дүкендер желісін дамытуда. Желі қызметкерлерінің жалпы саны-140 мың адам. Компанияның 2010 жылғы кірісі 10,7 млрд долларды, таза пайдасы 945,6 млн долларды құрады[11]. == Қызықты айғақтар == [[Сурет:Starbucks Coffee Mannheim August 2012.JPG|200px|нобай|оңға|Starbucks кафесі, Мангейм ([[Баден-Вюртемберг]], [[Германия]]), 2012 жыл]] Starbucks кофейняларына орын таңдаған кезде негізгі бір талап бар ( дегенмен, ол әрқашанда орындала бермейді): кіре беріс есік шығыс немесе оңтүстікке қарауы тиіс, тек солтүстікке ғана емес. Starbucks брендінің негізін қалағандардың бірі Сиотт Берберидің айтуы бойынша, бұл талап мәні - келушілер тек қана түскі күншуақпен ғана рахаттануы тиіс, дегенмен оның барысында күн олардың беттеріне түспеуі керек. 2006 ж. компаниямен сатылған кофенің 1,36 кг.-ның 6% Fair trade болып сертификацияланды. '''Starbucks''' — өмірдің соншалықты қарапайым әдеті болып кеткен, ол тіпті көптеген әзілдердің тақырыбына айналып отыр. Мысалы, "[[Шрек 2]]" мультфильмінде Farbucks атты кофейнялар желісі жұмыс істейді. Brandchannel компаниясының бағалауы бойынша, Starbucks дүниежүзіндегі ең ірі әрі танымал деген 10 брендтің қатарына кіреді. Бәрінен қызығы, компания ешқашан маркетинг пен жарнамаға қаражат бөлмеген. 90 ж. ортасында Starbucks шетелдік нарықтарға кіре бастаған кезінде, оның жылдық жарнамалық бюджеті небәрі 15 млн.$ құраған, ал [[Кока-кола|Coca-Cola]] жарнамаға күніне одан да көп қаражат жұмсайды. '''Starbucks''' дәмді сусынды ұнататын адамдарға жаңа қызмет көрсетудің стандартын енгізген болатын: барлық кофейняларды коф картондық станқандарда ұсыныла бастады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ компаниялары]] luh0ntke1vfivmmil24b3l2ywhlufvd 3056206 3056201 2022-08-01T08:45:10Z Ұлы Тұран 120792 /* Таралуы */ wikitext text/x-wiki {{Компания |атауы = Starbucks Corporation |логотипі = Starbucks Corporation Logo 2011.png |түрі = [[Қоғамдық компания]] |биржадағы листингі = {{NASDAQ|SBUX}} |қызметі = |ұраны = |құрылды = 1971 |жабылды = |жабылуының себебі = |ізбасары = |бұрынғы атауы = |құрушы = Джерри Болдуин, Гордон Боукер және Зев Сигл |орналасуы = {{flagicon|USA}} [[Сиэтл]], [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] |басты адамдары = [[Говард Шульц]] |саласы = [[Кофехана]] |өнімі = [[кофе]], [[шай]], смузи (жеміс-жидектен жасалған сусын), дәмді пісірілген нан |айналым = {{өсім}} 29,1 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021">{{cite web|url=https://s22.q4cdn.com/869488222/files/doc_financials/2021/ar/Starbucks-Fiscal-2021-Annual-Report.pdf|title=Starbucks Corporation Annual Report 2021|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=|lang=en}}</ref> |операциялық кіріс = {{өсім}} 4,87 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |таза табысы = {{өсім}} 4,2 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |қызметкерлер саны = {{өсім}} 383 000 адам<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |меншікті капиталы = −5,32 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |басшы компания = |бағынышты компания = |аудитор = [[Deloitte]] |сайты = {{URL|starbucks.com}} }} '''Starbucks''' («Ста́рбакс» деп оқылады) — клиенттеріне [[кофе]] сусындарын ұсынып, сатуға бағытталған және де [[кофехана]]лар атауы болып келетін американдық [[компания]]. Басқарушы компания - Starbucks Corporation болып табылады. Starbucks - дүниежүзіндегі ең ірі кофеханалар ұстайтын компания болып табылады. Starbacks компаниясы 64 елдегі 20,5 мың кофехананың ,оның ішіндегі 12 781 АҚШ-тың,1241 Канаданың ,62 Жапонияның, 976 Ұлыбританияның және 99 Ресейдің кофеханалырың иесі болып табылады.Starbucks [[эспрессо]], [[капучино]], [[латте макиато]] және өзге де ыстық және салқын кофе сусындарын, ыстық және салқын [[сэндвич]]терді, [[бәліш]]терді, шайнамаларды, стақан мен шыны-аяқтарды да сатумен айналысады. Компанияның штаб-пәтері - [[Сиэтл]]де, [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] штатында орналасқан. == Тарихы == [[Сурет:Original Starbucks.jpg|200px|нобай|солға|Вашингтон штаты Сиэтл қаласында 1977 жылы ашылған кофехана]] 1971 ж. ағылшын тілінің мұғалімі [[Джерри Болдуин]], тарих пәнінің мұғалімі [[Зев Сигл]] және [[Гордон Боукер]] атты жазушы 1350 доллардан жинап, тағы 5000-ын қарызға алып, кофе мен оның [[кофе дәндері|дән]]дерін сатуға арналған [[дүкен]]ді ашады. Ол Сиэтле қаласында, [[Вашингтон штаты]]нда болған болатын. Дүкеннің атауын [[Германа Мелвилл]]дің «[[Моби Дик (роман)|Моби Дик]]» атты романындағы персонаж Ахава капитанының бірінші көмекшісінің атымен қояды; логотипінде - [[сирена]]ның суреті қойылады. Сорттарды таңдау мен кофенің дәндерін дұрыс қуыруды олар Peet’s Coffee компаниясының басшысы Альфред Питтен үйренеді. Starbucks алғашқы 9 ай бойы дәндерді Peet’s Coffee компаниясынан сатып алып жүреді, кейін серіктестер өздерінің дүкендеріне жаңадан қуыратын [[пеш]] орнатып, екінші дүкен ашады. 1981 ж. 5 дүкендей орнатып, кофені қуыратын кішкене [[фабрика]] және кофе дәндерін [[бар]]лар, [[кафе]]лер, [[мейрамхана]]ларға тасымалдауға арнайы сату бөлімі жұмыс істейді. 1979 ж. Starbucks иелері Peet’s Coffee компаниясын сатып алады. 1987 ж. Starbucks дүкендері Il Giornale (Starbucks-тың бұрынғы қызметкері) кофейняларының иесі Говард Шульцке 4 млн. доллар шамасында сатылады. Өздерінің кофйеняларын ол Starbucks деп, ал компаниясын «Starbucks Corporation» деп өзгертеді. 1988 ж. компания [[пошта]] бойынша сатуды жүзеге асырып, өздерінің өнімдерінің бірінші каталогын жасап, АҚШ-тың әр түрлі штаттарындағы 33 дүкендермен байланыстарын орнатады. 1996 ж. АҚШ-тан тыс ең бірінші кофейня [[Жапония]]да ашылады. 1990 ж. Starbucks әр жұмыс күні жаңа дүкен ашып отырған, осы концепциясын компания 2000 ж.-ға дейін ұстап отырды. == Иелері мен басшылығы == [[Сурет:Starbuckscenter.jpg|200px|нобай|солға|Компанияның Сиэтлдегі штаб-пәтері]] 2011 жылдың көктеміндегі компанияның аса ірі акционерлері: Fidelity Investments (11,1 %), BlackRock (5,7 %), Capital World Investors (5,4 %), компания менеджменті (4,8 %). Starbucks Corporation-нің директорлар кеңесінің төрағасы, бас басқарушы мен президенті — Говард Шульц (Howard Schultz). == Қызметі == 2007 ж. қорытындылары бойынша, Starbucks дүниежүзінің 43 елінде 15 700-ден астам кофейнялар ашқан, оның 7500-дейі Starbucks Corporation-ге тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] мен [[франчайзинг]] бойынша ашылған болатын. Starbucks Entertainment департаменті мен Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптар, музыкалық жинақтар мен видеофильмдерді таратады. Ондай тауарлардың көбісі маусымдық және белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks-тың фирмалық балмұздағы және кофені азық-түлік сататын дүкендер де бар. Желінің жалпы персоналының саны - 140 мың. адам. Компанияның 2010 ж.табысы 10,7 млрд.$-ды құрады, оның ішінде таза табысы 945 млн. болды. == Таралуы == [[Сурет:Starbucksdesk.jpg|200px|нобай|солға|Starbucks-тың әдеттегі көрмесі]] === Қолданыстағы === 2007 жылдың қорытындысы бойынша әлемнің 43 елінде 15700 Starbucks кофеханасы ашылды<ref>[http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf Starbucks. Company Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091015055833/http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf |date=2009-10-15 }}</ref>, оның шамамен 7500-і Starbucks Corporation компаниясына тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] бойынша ашылды. Starbucks табиғи кофе, [[эспрессо]] негізіндегі сусындар, басқа да ыстық және салқын сусындар, жеңіл тағамдар, кофе дәндері мен кофе дайындауға және қызмет көрсетуге арналған керек-жарақтарды сатады. Starbucks Entertainment департаментінің және Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптарды, музыкалық жинақтарды және бейнефильмдерді таратады. Бұл өнімдердің көпшілігі маусымдық немесе белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks маркалы [[балмұздақ]] пен кофе азық-түлік супермаркеттерінде де сатылады. Компанияның көптеген өнімдері маусымдық немесе рельефке тән. [[Сурет:Starbucks CityCenter Doha.jpg|230px|нобай|Starbucks, Доха]] Starbucks кофеханаларына арналған үй-жайларды таңдаудағы басты талаптардың бірі: алдыңғы есік шығысқа немесе оңтүстікке және ешқашан солтүстікке қарауы керек. Скотт Бедберидің айтуынша, 1995 жылдан 1998 жылға дейін Starbucks кофеханалар желісінің бренд сәулетшісі болған, бұл келушілер күндізгі жарықтан ләззат алуы керек, бірақ күн олардың бетіне түспеуі қажет.<ref>{{cite web |url=http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC |title=Starbucks не продает кофе |author=Дмитрий Лисицин |date=2007-10-22 |work=Секрет фирмы, № 41 (224) |publisher= |accessdate=2011-05-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071027043337/http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC|archivedate=2007-10-27 |deadlink=1}}{{ref-ru}}</ref> [[Сурет:Starbucks in WashingtonDC.jpg|230px|нобай|Starbucks, Вашингтон]] 2014 ақпан айындағы жағдай бойынша Starbucks 65 елде және аумақта болды. 2008-де компания [[Аргентина]], [[Бельгия]], [[Бразилия]], [[Болгария]], [[Чехия]] және [[Португалия|Португалияда]] нүктелерді ашып, өзінің кеңеюін жалғастырды. Еуропа мен Скандинавия елдеріне кеңейту 2009-да жалғасты. Сәуірде нүктелер [[Польша|Польшада]], тамызда — [[Утрехт|Утрехтте]] (Нидерланды), ал қазан айында [[Швеция|Швецияда]] Стокгольм — Арланд әуежайында пайда болды. 2010-да жаңа нарықтарға қатысудың өсуі де жалғасты. 2010 жылдың мамырында Оңтүстік Африкадағы Оңтүстік күн қонақ үйлері Starbucks-пен Оңтүстік Африканың кейбір оңтүстік және Цонга күн қонақ үйлерінде Starbucks кофесін қайнатуға мүмкіндік беретін келісімге қол қойды. Келісімге қол жеткізу себептерінің бірі [[Оңтүстік Африка Республикасы|ОАР]]-да футболдан әлем чемпионатының ашылуы болды. 2010 маусымында Starbucks [[Будапешт|Будапештте]] алғашқы дүкенін ашты. Қараша айында компания Орталық Америкада, Сан-Сальвадордың астанасы Эль-Сальвадорда алғашқы дүкен ашты. 2010 желтоқсанында Starbucks Royal Caribbean International компаниясымен серіктестікте өзінің алғашқы кеме нүктесін ашуды талқылады. Starbucks Royal Caribbean International екінші ірі кеме операторы және әлемдегі екінші ірі кеме allure of the Seas бортында дүкен ашты. Starbucks [[Алжир|Алжирдің]] астанасы [[Алжир (қала)|Алжирде]] өзінің үшінші африкалық нүктесін (Египет пен Мароккодан кейін) Алжирдің Cevital компаниясымен бірлесе отырып ашуды жоспарлап отыр. 2011 қаңтарында Starbucks және Tata Coffee, Азиядағы ең ірі кофе өсіретін компания [[Үндістан|Үндістанда]] Starbucks бизнесін ашу және Кодагу қаласындағы Tata Coffee зауытында астықты қуыру бойынша стратегиялық одақ жоспарларын жариялады. 2007 жылы сәтсіз басталғанына қарамастан, 2012 жылдың қаңтарында Starbucks Tata Starbucks-тің (Tata Global Beverages компаниясымен 50/50) бірлескен меншігі туралы жариялады. Бұл компания Үндістандағы Starbucks нүктелерін Starbucks Coffee "A Tata Alliance"альянсы ретінде иеленеді және басқарады. Үндістандағы алғашқы Starbucks мекемесі 19 жылы 2012 қазанда Бомбейде ашылды. 2011 ақпан айында Starbucks [[Норвегия|Норвегияда]] кофе сататын дүкендерді қолдай отырып, кофе сатуды бастады. Норвегиядағы Starbucks брендімен алғашқы дүкен 8 жылдың 2012 ақпанында Осло қаласындағы Гардермуэн әуежайында ашылды. 2011 жылдың қазан айында Starbucks Бейжіңде Шоуду әуежайының № 3 терминалының халықаралық ұшу залында тағы бір нүкте ашты, мекеме Қытайдағы компанияның 500-ші және әуежайда 7-ші орынға айналды. Компания 2015 жылға қарай Қытайда 1500 нүкте ашуды жоспарлап отыр. 2012 мамырында Starbucks өзінің алғашқы кофеханасын Хельсинки-Вантаа әуежайында ашты. Жақында Starbucks қалада дүкен ашты. Сан-Хосе, Коста-Рика екі жүру орнында: 1 орталықта, екіншісі Авенидада. [[Сурет:Starbucks-seoul.JPG|250px|нобай|солға|Starbucks, Сеул, Корея]] 2012 қазанында Starbucks келесі бес жылда [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та мың дүкен ашу жоспарын жариялады. Сол айда Алабама мемлекеттік университетінің Фергюсон орталығында АҚШ-тағы ең үлкен мекеме ашылды. 2013-да Starbucks басшылығы [[Дания|Даниядағы]] ең ірі бөлшек сауда компаниясы — Danish Supermarket-пен ынтымақтастықты бастады. Алғашқы Starbucks мекемесі 2013 тамызында Ольборг пен Орхустағы Danish Supermarket дүкендерінде ашылды. 2013 тамызында Starbucks бас директоры Ховард Шульц Колумбияда Starbucks дүкендерінің ашылғанын жеке жариялады. Оның мәлімдемесіне сәйкес, алғашқы кафе 2014 жылы Боготада, келесі бес жылда тағы 50 елде ашылды. Шульц сонымен бірге Starbucks Колумбия Үкіметімен және USAID-пен бірге жұмыс істейтінін, "жергілікті кофе өндірушілердің мүмкіндіктерін кеңейтуді және кофенің мағынасын, мұрасы мен дәстүрлерін әлемге таратуды"жалғастыратынын айтты. Компания басшылығы Колумбия нарығына агрессивті кеңейту испандық Starbucks серіктестерімен: Alsea компаниясымен және Colcafe арқылы кофе жеткізуде Starbucks-пен жұмыс істеген колумбиялық Grupo Nutresa азық-түлік конгломератымен Ортақ қадам болғанын атап өтті. Бұл хабарландыру өткен жылы Колумбияның Манисалес қаласында Starbucks фермерлерін қолдау орталығы ашылғаннан кейін жасалды, бұл Компанияның Колумбиядағы позициясын нығайтты. Starbucks [[Боливия|Боливиядағы]] алғашқы кафе 2014 жылы Санта-Крус-де-ла-Сьерра қаласында, ал [[Панама|Панамадағы]] алғашқы кафе 2015 жылы ашылатынын жариялады. [[Сурет:Starbucks barcelona.jpg|250px|нобай|Starbucks, Барселона]] 2014 жылы Starbucks [[Колумбия|Колумбияда]] алты дүкен ашты және 2015 жылы [[Богота|Боготада]] оннан астам мекеме ашуды жоспарлап отыр. 2014 тамызында Starbucks [[Ханой|Ханойда]] (Вьетнам) 4 дүкен ашты. 2015 басында Starbucks [[Гернси]] аралындағы Сент-Питер портындағы ағылшын арнасының аралдарында алғашқы мекемені ашты. Ақпан айында 2015 Starbucks мекемесі Орландо, Флорида маңындағы Disney ' s Hollywood Studios саябағының Голливуд бульварында ашылып, диснейуорлд қаласындағы Starbucks-тың төртінші мекемесі болды (Magic Kingdom, Epcot саябақтарында және Диснейдегі Downtown-да екі нүкте бар). Осы төртке қосымша, Диснейленд парктерінде, Дисней Калифорния оқиғасында, Анахаймдағы Диснейдегі Даунтаун Диснейде және диснейдегі Дисней ауылында мекемелер бар. Диснейдің Downtown паркіндегі мекемелерді Starbucks басқарады, ал тақырыптық парктерден тыс мекемелерді Дисней басқарады. 2015 жылы Starbucks [[Баку|Бакуде]] алғашқы мекемені ашты. 2019 жылдың басында Бакуде 12 Starbucks мекемесі бар. 2015-2016 жылдың қысында Starbucks [[Алматы]] қаласында алғашқы мекемені ашты. 2016 жылдың қыркүйегінде Starbucks Қазақстан астанасы - [[Нұр-Сұлтан|Нұр-Сұлтанда]] да ашылды. 2018 жылдың 6 қыркүйегінде Starbucks компаниясы [[Милан|Миланда]] [[Италия|Италияда]] өзінің алғашқы кофеханасын ашты.<ref>{{cite web|url=https://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|title=Итальянская премьера Starbucks|publisher=Euronews|date=2018-09-06|accessdate=2018-09-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180907032234/http://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|archivedate=2018-09-07|deadlink=no}}{{ref-ru}}</ref> Starbucks вице-президенті Билл жаһандық дизайн бойынша біріктіріліп, жаңа дүкендердің айналасындағы айналаны өзгерту әрекеттерін бақылап, "Сиэттлдің орталығындағы дүкенге келгенде сатып алушының қала маңындағы дүкенге, содан кейін Сан-Хоседегі дүкенге барып, сол дүкенді көргенін неге қаламайсыз?" ол былай деді: "сатып алушылар:" біз қайда барсақ та, сіз барлық жерде боласыз", — дейді Және бұл жаман. Біздің компания өте кең таралған болатын. "Ықшамдылық бағытын өзгерту ретінде Starbucks басшылығы бүкіл әлемде кездесетін арнайы сауда белгісінен әр дүкен үшін жергілікті түске ие дизайнға ауысқысы келді. === Жабылуы === 2003-да күшті жергілікті бәсекелестікке тап болған Starbucks [[Израиль|Израильдегі]] барлық алты дүкенді жауып тастады, бұл "тұрақты қызмет мәселелері" және "бизнес үшін жағымсыз жағдай". 2007 шілдесінде Starbucks тыйым салынған қалада ([[Бейжің|Пекин]]) мекемені жауып тастады. Кофе дүкені 2000 жылы ашылғаннан бастап, үнемі пікірталастардың қайнар көзіне айналды, наразылық білдірушілер бұл жерде американдық тізбек мекемесінің болуы "қытай мәдениетін бұзады"деп мәлімдеді. 2008 шілдесінде компания компанияға тиесілі 600 жеткіліксіз тиімді дүкендердің жабылатынын және экономикалық тұрақсыздыққа байланысты АҚШ-тағы тарату жоспарларының қысқарғанын жариялады. 2008 жылдың 29 шілдесінде Starbucks сонымен қатар брендті жандандыру және кірісті арттыру жоспарының бөлігі ретінде сатылымнан тыс мыңға жуық жұмыс орнын қысқартты. Бұл ретте 550 жұмыстан босату орын алды, қалған жұмыс орындары бос қалды. Бұл жабулар мен жұмыстан босату 1990-шы жылдардың ортасында басталған компанияның өсу және кеңею кезеңін аяқтады. 2008 шілдесінде Starbucks келесі айда [[Аустралия|Аустралиядағы]] 84 дүкеннің 61-ін жабатынын жариялады. Сидней университетінің Стратегиялық менеджмент бойынша сарапшысы Ник Уэйлс былай деп түсіндірді:"Starbucks австралиялық кофе мәдениетін түсіне алмады". 2014 мамырында Starbucks Австралия нарығында жалғасып жатқан шығындар туралы жариялады, бұл қалған Withers Group дүкендерін сатуға әкелді. 2022 жылы Starbucks Ресейдегі 130 мекемені жауып, [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіруіне]] байланысты нарықтан кетті.<ref name="сілтеме1">{{Cite web|lang=en|url=https://stories.starbucks.com/press/2022/update-to-starbucks-partners-on-our-business-in-russia/|title=Update to Starbucks partners on our business in Russia|publisher=Starbucks Stories|accessdate=2022-06-12}}</ref> Компания сонымен қатар [[Hear Music]] музыкалық дүкендер желісін дамытуда. Желі қызметкерлерінің жалпы саны - 140 мың адам. Компанияның 2010 жылғы кірісі 10,7 млрд долларды, таза пайдасы 945,6 млн долларды құрады. == Қызықты айғақтар == [[Сурет:Starbucks Coffee Mannheim August 2012.JPG|200px|нобай|оңға|Starbucks кафесі, Мангейм ([[Баден-Вюртемберг]], [[Германия]]), 2012 жыл]] Starbucks кофейняларына орын таңдаған кезде негізгі бір талап бар ( дегенмен, ол әрқашанда орындала бермейді): кіре беріс есік шығыс немесе оңтүстікке қарауы тиіс, тек солтүстікке ғана емес. Starbucks брендінің негізін қалағандардың бірі Сиотт Берберидің айтуы бойынша, бұл талап мәні - келушілер тек қана түскі күншуақпен ғана рахаттануы тиіс, дегенмен оның барысында күн олардың беттеріне түспеуі керек. 2006 ж. компаниямен сатылған кофенің 1,36 кг.-ның 6% Fair trade болып сертификацияланды. '''Starbucks''' — өмірдің соншалықты қарапайым әдеті болып кеткен, ол тіпті көптеген әзілдердің тақырыбына айналып отыр. Мысалы, "[[Шрек 2]]" мультфильмінде Farbucks атты кофейнялар желісі жұмыс істейді. Brandchannel компаниясының бағалауы бойынша, Starbucks дүниежүзіндегі ең ірі әрі танымал деген 10 брендтің қатарына кіреді. Бәрінен қызығы, компания ешқашан маркетинг пен жарнамаға қаражат бөлмеген. 90 ж. ортасында Starbucks шетелдік нарықтарға кіре бастаған кезінде, оның жылдық жарнамалық бюджеті небәрі 15 млн.$ құраған, ал [[Кока-кола|Coca-Cola]] жарнамаға күніне одан да көп қаражат жұмсайды. '''Starbucks''' дәмді сусынды ұнататын адамдарға жаңа қызмет көрсетудің стандартын енгізген болатын: барлық кофейняларды коф картондық станқандарда ұсыныла бастады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ компаниялары]] 17cs19qwubq074s61oq94qoouj44gee 3056208 3056206 2022-08-01T09:09:02Z Ұлы Тұран 120792 /* Таралуы */ wikitext text/x-wiki {{Компания |атауы = Starbucks Corporation |логотипі = Starbucks Corporation Logo 2011.png |түрі = [[Қоғамдық компания]] |биржадағы листингі = {{NASDAQ|SBUX}} |қызметі = |ұраны = |құрылды = 1971 |жабылды = |жабылуының себебі = |ізбасары = |бұрынғы атауы = |құрушы = Джерри Болдуин, Гордон Боукер және Зев Сигл |орналасуы = {{flagicon|USA}} [[Сиэтл]], [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] |басты адамдары = [[Говард Шульц]] |саласы = [[Кофехана]] |өнімі = [[кофе]], [[шай]], смузи (жеміс-жидектен жасалған сусын), дәмді пісірілген нан |айналым = {{өсім}} 29,1 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021">{{cite web|url=https://s22.q4cdn.com/869488222/files/doc_financials/2021/ar/Starbucks-Fiscal-2021-Annual-Report.pdf|title=Starbucks Corporation Annual Report 2021|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=|lang=en}}</ref> |операциялық кіріс = {{өсім}} 4,87 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |таза табысы = {{өсім}} 4,2 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |қызметкерлер саны = {{өсім}} 383 000 адам<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |меншікті капиталы = −5,32 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |басшы компания = |бағынышты компания = |аудитор = [[Deloitte]] |сайты = {{URL|starbucks.com}} }} '''Starbucks''' («Ста́рбакс» деп оқылады) — клиенттеріне [[кофе]] сусындарын ұсынып, сатуға бағытталған және де [[кофехана]]лар атауы болып келетін американдық [[компания]]. Басқарушы компания - Starbucks Corporation болып табылады. Starbucks - дүниежүзіндегі ең ірі кофеханалар ұстайтын компания болып табылады. Starbacks компаниясы 64 елдегі 20,5 мың кофехананың ,оның ішіндегі 12 781 АҚШ-тың,1241 Канаданың ,62 Жапонияның, 976 Ұлыбританияның және 99 Ресейдің кофеханалырың иесі болып табылады.Starbucks [[эспрессо]], [[капучино]], [[латте макиато]] және өзге де ыстық және салқын кофе сусындарын, ыстық және салқын [[сэндвич]]терді, [[бәліш]]терді, шайнамаларды, стақан мен шыны-аяқтарды да сатумен айналысады. Компанияның штаб-пәтері - [[Сиэтл]]де, [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] штатында орналасқан. == Тарихы == [[Сурет:Original Starbucks.jpg|200px|нобай|солға|Вашингтон штаты Сиэтл қаласында 1977 жылы ашылған кофехана]] 1971 ж. ағылшын тілінің мұғалімі [[Джерри Болдуин]], тарих пәнінің мұғалімі [[Зев Сигл]] және [[Гордон Боукер]] атты жазушы 1350 доллардан жинап, тағы 5000-ын қарызға алып, кофе мен оның [[кофе дәндері|дән]]дерін сатуға арналған [[дүкен]]ді ашады. Ол Сиэтле қаласында, [[Вашингтон штаты]]нда болған болатын. Дүкеннің атауын [[Германа Мелвилл]]дің «[[Моби Дик (роман)|Моби Дик]]» атты романындағы персонаж Ахава капитанының бірінші көмекшісінің атымен қояды; логотипінде - [[сирена]]ның суреті қойылады. Сорттарды таңдау мен кофенің дәндерін дұрыс қуыруды олар Peet’s Coffee компаниясының басшысы Альфред Питтен үйренеді. Starbucks алғашқы 9 ай бойы дәндерді Peet’s Coffee компаниясынан сатып алып жүреді, кейін серіктестер өздерінің дүкендеріне жаңадан қуыратын [[пеш]] орнатып, екінші дүкен ашады. 1981 ж. 5 дүкендей орнатып, кофені қуыратын кішкене [[фабрика]] және кофе дәндерін [[бар]]лар, [[кафе]]лер, [[мейрамхана]]ларға тасымалдауға арнайы сату бөлімі жұмыс істейді. 1979 ж. Starbucks иелері Peet’s Coffee компаниясын сатып алады. 1987 ж. Starbucks дүкендері Il Giornale (Starbucks-тың бұрынғы қызметкері) кофейняларының иесі Говард Шульцке 4 млн. доллар шамасында сатылады. Өздерінің кофйеняларын ол Starbucks деп, ал компаниясын «Starbucks Corporation» деп өзгертеді. 1988 ж. компания [[пошта]] бойынша сатуды жүзеге асырып, өздерінің өнімдерінің бірінші каталогын жасап, АҚШ-тың әр түрлі штаттарындағы 33 дүкендермен байланыстарын орнатады. 1996 ж. АҚШ-тан тыс ең бірінші кофейня [[Жапония]]да ашылады. 1990 ж. Starbucks әр жұмыс күні жаңа дүкен ашып отырған, осы концепциясын компания 2000 ж.-ға дейін ұстап отырды. == Иелері мен басшылығы == [[Сурет:Starbuckscenter.jpg|200px|нобай|солға|Компанияның Сиэтлдегі штаб-пәтері]] 2011 жылдың көктеміндегі компанияның аса ірі акционерлері: Fidelity Investments (11,1 %), BlackRock (5,7 %), Capital World Investors (5,4 %), компания менеджменті (4,8 %). Starbucks Corporation-нің директорлар кеңесінің төрағасы, бас басқарушы мен президенті — Говард Шульц (Howard Schultz). == Қызметі == 2007 ж. қорытындылары бойынша, Starbucks дүниежүзінің 43 елінде 15 700-ден астам кофейнялар ашқан, оның 7500-дейі Starbucks Corporation-ге тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] мен [[франчайзинг]] бойынша ашылған болатын. Starbucks Entertainment департаменті мен Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптар, музыкалық жинақтар мен видеофильмдерді таратады. Ондай тауарлардың көбісі маусымдық және белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks-тың фирмалық балмұздағы және кофені азық-түлік сататын дүкендер де бар. Желінің жалпы персоналының саны - 140 мың. адам. Компанияның 2010 ж.табысы 10,7 млрд.$-ды құрады, оның ішінде таза табысы 945 млн. болды. == Таралуы == [[Сурет:Starbucksdesk.jpg|200px|нобай|солға|Starbucks-тың әдеттегі көрмесі]] === Қолданыстағы === 2007 жылдың қорытындысы бойынша әлемнің 43 елінде 15700 Starbucks кофеханасы ашылды<ref>[http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf Starbucks. Company Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091015055833/http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf |date=2009-10-15 }}</ref>, оның шамамен 7500-і Starbucks Corporation компаниясына тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] бойынша ашылды. Starbucks табиғи кофе, [[эспрессо]] негізіндегі сусындар, басқа да ыстық және салқын сусындар, жеңіл тағамдар, кофе дәндері мен кофе дайындауға және қызмет көрсетуге арналған керек-жарақтарды сатады. Starbucks Entertainment департаментінің және Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптарды, музыкалық жинақтарды және бейнефильмдерді таратады. Бұл өнімдердің көпшілігі маусымдық немесе белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks маркалы [[балмұздақ]] пен кофе азық-түлік супермаркеттерінде де сатылады. Компанияның көптеген өнімдері маусымдық немесе рельефке тән. [[Сурет:Starbucks CityCenter Doha.jpg|230px|нобай|Starbucks, Доха]] Starbucks кофеханаларына арналған үй-жайларды таңдаудағы басты талаптардың бірі: алдыңғы есік шығысқа немесе оңтүстікке және ешқашан солтүстікке қарауы керек. Скотт Бедберидің айтуынша, 1995 жылдан 1998 жылға дейін Starbucks кофеханалар желісінің бренд сәулетшісі болған, бұл келушілер күндізгі жарықтан ләззат алуы керек, бірақ күн олардың бетіне түспеуі қажет.<ref>{{cite web |url=http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC |title=Starbucks не продает кофе |author=Дмитрий Лисицин |date=2007-10-22 |work=Секрет фирмы, № 41 (224) |publisher= |accessdate=2011-05-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071027043337/http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC|archivedate=2007-10-27 |deadlink=1}}{{ref-ru}}</ref> [[Сурет:Starbucks in WashingtonDC.jpg|230px|нобай|Starbucks, Вашингтон]] 2014 ақпан айындағы жағдай бойынша Starbucks 65 елде және аумақта болды. 2008-де компания [[Аргентина]], [[Бельгия]], [[Бразилия]], [[Болгария]], [[Чехия]] және [[Португалия|Португалияда]] нүктелерді ашып, өзінің кеңеюін жалғастырды. Еуропа мен Скандинавия елдеріне кеңейту 2009-да жалғасты. Сәуірде нүктелер [[Польша|Польшада]], тамызда — [[Утрехт|Утрехтте]] (Нидерланды), ал қазан айында [[Швеция|Швецияда]] Стокгольм — Арланд әуежайында пайда болды. 2010-да жаңа нарықтарға қатысудың өсуі де жалғасты. 2010 жылдың мамырында Оңтүстік Африкадағы Оңтүстік күн қонақ үйлері Starbucks-пен Оңтүстік Африканың кейбір оңтүстік және Цонга күн қонақ үйлерінде Starbucks кофесін қайнатуға мүмкіндік беретін келісімге қол қойды. Келісімге қол жеткізу себептерінің бірі [[Оңтүстік Африка Республикасы|ОАР]]-да футболдан әлем чемпионатының ашылуы болды. 2010 маусымында Starbucks [[Будапешт|Будапештте]] алғашқы дүкенін ашты. Қараша айында компания Орталық Америкада, Сан-Сальвадордың астанасы Эль-Сальвадорда алғашқы дүкен ашты. 2010 желтоқсанында Starbucks Royal Caribbean International компаниясымен серіктестікте өзінің алғашқы кеме нүктесін ашуды талқылады. Starbucks Royal Caribbean International екінші ірі кеме операторы және әлемдегі екінші ірі кеме allure of the Seas бортында дүкен ашты. Starbucks [[Алжир|Алжирдің]] астанасы [[Алжир (қала)|Алжирде]] өзінің үшінші африкалық нүктесін (Египет пен Мароккодан кейін) Алжирдің Cevital компаниясымен бірлесе отырып ашуды жоспарлап отыр. 2011 қаңтарында Starbucks және Tata Coffee, Азиядағы ең ірі кофе өсіретін компания [[Үндістан|Үндістанда]] Starbucks бизнесін ашу және Кодагу қаласындағы Tata Coffee зауытында астықты қуыру бойынша стратегиялық одақ жоспарларын жариялады. 2007 жылы сәтсіз басталғанына қарамастан, 2012 жылдың қаңтарында Starbucks Tata Starbucks-тің (Tata Global Beverages компаниясымен 50/50) бірлескен меншігі туралы жариялады. Бұл компания Үндістандағы Starbucks нүктелерін Starbucks Coffee "A Tata Alliance"альянсы ретінде иеленеді және басқарады. Үндістандағы алғашқы Starbucks мекемесі 19 жылы 2012 қазанда Бомбейде ашылды. 2011 ақпан айында Starbucks [[Норвегия|Норвегияда]] кофе сататын дүкендерді қолдай отырып, кофе сатуды бастады. Норвегиядағы Starbucks брендімен алғашқы дүкен 8 жылдың 2012 ақпанында Осло қаласындағы Гардермуэн әуежайында ашылды. 2011 жылдың қазан айында Starbucks Бейжіңде Шоуду әуежайының № 3 терминалының халықаралық ұшу залында тағы бір нүкте ашты, мекеме Қытайдағы компанияның 500-ші және әуежайда 7-ші орынға айналды. Компания 2015 жылға қарай Қытайда 1500 нүкте ашуды жоспарлап отыр. 2012 мамырында Starbucks өзінің алғашқы кофеханасын Хельсинки-Вантаа әуежайында ашты. Жақында Starbucks қалада дүкен ашты. Сан-Хосе, Коста-Рика екі жүру орнында: 1 орталықта, екіншісі Авенидада. [[Сурет:Starbucks-seoul.JPG|250px|нобай|солға|Starbucks, Сеул, Корея]] 2012 қазанында Starbucks келесі бес жылда [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та мың дүкен ашу жоспарын жариялады. Сол айда Алабама мемлекеттік университетінің Фергюсон орталығында АҚШ-тағы ең үлкен мекеме ашылды. 2013-да Starbucks басшылығы [[Дания|Даниядағы]] ең ірі бөлшек сауда компаниясы — Danish Supermarket-пен ынтымақтастықты бастады. Алғашқы Starbucks мекемесі 2013 тамызында Ольборг пен Орхустағы Danish Supermarket дүкендерінде ашылды. 2013 тамызында Starbucks бас директоры Ховард Шульц Колумбияда Starbucks дүкендерінің ашылғанын жеке жариялады. Оның мәлімдемесіне сәйкес, алғашқы кафе 2014 жылы Боготада, келесі бес жылда тағы 50 елде ашылды. Шульц сонымен бірге Starbucks Колумбия Үкіметімен және USAID-пен бірге жұмыс істейтінін, "жергілікті кофе өндірушілердің мүмкіндіктерін кеңейтуді және кофенің мағынасын, мұрасы мен дәстүрлерін әлемге таратуды"жалғастыратынын айтты. Компания басшылығы Колумбия нарығына агрессивті кеңейту испандық Starbucks серіктестерімен: Alsea компаниясымен және Colcafe арқылы кофе жеткізуде Starbucks-пен жұмыс істеген колумбиялық Grupo Nutresa азық-түлік конгломератымен Ортақ қадам болғанын атап өтті. Бұл хабарландыру өткен жылы Колумбияның Манисалес қаласында Starbucks фермерлерін қолдау орталығы ашылғаннан кейін жасалды, бұл Компанияның Колумбиядағы позициясын нығайтты. Starbucks [[Боливия|Боливиядағы]] алғашқы кафе 2014 жылы Санта-Крус-де-ла-Сьерра қаласында, ал [[Панама|Панамадағы]] алғашқы кафе 2015 жылы ашылатынын жариялады. [[Сурет:Starbucks barcelona.jpg|250px|нобай|Starbucks, Барселона]] 2014 жылы Starbucks [[Колумбия|Колумбияда]] алты дүкен ашты және 2015 жылы [[Богота|Боготада]] оннан астам мекеме ашуды жоспарлап отыр. 2014 тамызында Starbucks [[Ханой|Ханойда]] (Вьетнам) 4 дүкен ашты. 2015 басында Starbucks [[Гернси]] аралындағы Сент-Питер портындағы ағылшын арнасының аралдарында алғашқы мекемені ашты. Ақпан айында 2015 Starbucks мекемесі Орландо, Флорида маңындағы Disney ' s Hollywood Studios саябағының Голливуд бульварында ашылып, диснейуорлд қаласындағы Starbucks-тың төртінші мекемесі болды (Magic Kingdom, Epcot саябақтарында және Диснейдегі Downtown-да екі нүкте бар). Осы төртке қосымша, Диснейленд парктерінде, Дисней Калифорния оқиғасында, Анахаймдағы Диснейдегі Даунтаун Диснейде және диснейдегі Дисней ауылында мекемелер бар. Диснейдің Downtown паркіндегі мекемелерді Starbucks басқарады, ал тақырыптық парктерден тыс мекемелерді Дисней басқарады. 2015 жылы Starbucks [[Баку|Бакуде]] алғашқы мекемені ашты. 2019 жылдың басында Бакуде 12 Starbucks мекемесі бар. 2015-2016 жылдың қысында Starbucks [[Алматы]] қаласында алғашқы мекемені ашты. 2016 жылдың қыркүйегінде Starbucks Қазақстан астанасы - [[Нұр-Сұлтан|Нұр-Сұлтанда]] да ашылды. 2018 жылдың 6 қыркүйегінде Starbucks компаниясы [[Милан|Миланда]] [[Италия|Италияда]] өзінің алғашқы кофеханасын ашты.<ref>{{cite web|url=https://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|title=Итальянская премьера Starbucks|publisher=Euronews|date=2018-09-06|accessdate=2018-09-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180907032234/http://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|archivedate=2018-09-07|deadlink=no}}{{ref-ru}}</ref> Starbucks вице-президенті Билл жаһандық дизайн бойынша біріктіріліп, жаңа дүкендердің айналасындағы айналаны өзгерту әрекеттерін бақылап, "Сиэттлдің орталығындағы дүкенге келгенде сатып алушының қала маңындағы дүкенге, содан кейін Сан-Хоседегі дүкенге барып, сол дүкенді көргенін неге қаламайсыз?" ол былай деді: "сатып алушылар:" біз қайда барсақ та, сіз барлық жерде боласыз", — дейді Және бұл жаман. Біздің компания өте кең таралған болатын. "Ықшамдылық бағытын өзгерту ретінде Starbucks басшылығы бүкіл әлемде кездесетін арнайы сауда белгісінен әр дүкен үшін жергілікті түске ие дизайнға ауысқысы келді. === Жабылуы === 2003-да күшті жергілікті бәсекелестікке тап болған Starbucks [[Израиль|Израильдегі]] барлық алты дүкенді жауып тастады, бұл "тұрақты қызмет мәселелері" және "бизнес үшін жағымсыз жағдай". 2007 шілдесінде Starbucks тыйым салынған қалада ([[Бейжің|Пекин]]) мекемені жауып тастады. Кофе дүкені 2000 жылы ашылғаннан бастап, үнемі пікірталастардың қайнар көзіне айналды, наразылық білдірушілер бұл жерде американдық тізбек мекемесінің болуы "қытай мәдениетін бұзады"деп мәлімдеді. 2008 шілдесінде компания компанияға тиесілі 600 жеткіліксіз тиімді дүкендердің жабылатынын және экономикалық тұрақсыздыққа байланысты АҚШ-тағы тарату жоспарларының қысқарғанын жариялады. 2008 жылдың 29 шілдесінде Starbucks сонымен қатар брендті жандандыру және кірісті арттыру жоспарының бөлігі ретінде сатылымнан тыс мыңға жуық жұмыс орнын қысқартты. Бұл ретте 550 жұмыстан босату орын алды, қалған жұмыс орындары бос қалды. Бұл жабулар мен жұмыстан босату 1990-шы жылдардың ортасында басталған компанияның өсу және кеңею кезеңін аяқтады. 2008 шілдесінде Starbucks келесі айда [[Аустралия|Аустралиядағы]] 84 дүкеннің 61-ін жабатынын жариялады. Сидней университетінің Стратегиялық менеджмент бойынша сарапшысы Ник Уэйлс былай деп түсіндірді:"Starbucks австралиялық кофе мәдениетін түсіне алмады". 2014 мамырында Starbucks Австралия нарығында жалғасып жатқан шығындар туралы жариялады, бұл қалған Withers Group дүкендерін сатуға әкелді. 2022 жылы Starbucks Ресейдегі 130 мекемені жауып, [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіруіне]] байланысты нарықтан кетті.<ref name="сілтеме1">{{Cite web|lang=en|url=https://stories.starbucks.com/press/2022/update-to-starbucks-partners-on-our-business-in-russia/|title=Update to Starbucks partners on our business in Russia|publisher=Starbucks Stories|accessdate=2022-06-12}}</ref> Компания сонымен қатар [[Hear Music]] музыкалық дүкендер желісін дамытуда. Желі қызметкерлерінің жалпы саны - 140 мың адам. Компанияның 2010 жылғы кірісі 10,7 млрд долларды, таза пайдасы 945,6 млн долларды құрады. === Елдер бойынша === 2022 жылдың 10 наурызындағы жағдай бойынша Starbucks әлемнің 74 елінде бар. {| class="wikitable" style="width:100%;" <!-- sorted by short column --> ![[Африка]] ![[Солтүстік Америка]] ![[Оңтүстік Америка]] ![[Океания]] <!-- sorted by long column --> ![[Азия]] ![[Еуропа]] |- valign="top" | * {{ту|ОАР}} [[ОАР]] * {{ту|Египет}} [[Египет]] * {{ту|Марокко}} [[Марокко]] | * {{байрақ|Багам аралдары}} * {{байрақ|Гватемала}} * {{байрақ|Канада}} * {{байрақ|Коста-Рика}} * {{флаг|Мексика}} ** {{флаг|Аруба}} ** {{флаг|Кюрасао}} * {{флаг|Панама}} * {{флаг|Сальвадор}}[[Сальвадор]] * {{флаг|АҚШ}} ** {{флаг|Пуэрто-Рико}} | * {{флаг|Аргентина}} * {{флаг|Боливия}} * {{флаг|Бразилия}} * {{флаг|Колумбия}} * {{флаг|Перу}} * {{флаг|Чили}} | * {{флаг|Аустралия}} * {{флаг|Жаңа Зеландия}} |rowspan="2"| * {{флаг|Бахрейн}} * {{флаг|Бруней}} * {{флаг|Вьетнам}} * Индонезия * {{флаг|Иордания}} * {{флаг|Катар}} * {{флаг|Қытай}} ** {{флаг|Гонконг}} ** {{флаг|Макао}} * {{флаг|Кувейт}} * {{флаг|Ливан}} * {{флаг|Малайзия}} * {{флаг|БАӘ}} * {{флаг|Оман}} * {{байрақ|Сауд Арабиясы}} * {{байрақ|Сингапур}} * {{байрақ|Тайланд}} * {{байрақ|Тайвань}} * {{байрақ|Филиппиндер}} * {{байрақ|Оңтүстік Корея}} * {{байрақ|Жапония}} |rowspan="2"| * {{байрақ|Аустрия}} * {{байрақ|Әзірбайжан}} * {{байрақ|Андорра}} * {{байрақ|Болгария}} * {{байрақ|Ұлыбритания}} ** [[Сурет:Flag of Guernsey.svg|22px]] [[Гернси]] * {{байрақ|Венгрия}} * {{байрақ|Германия}} * {{байрақ|Грекия}} * {{байрақ|Дания}} * {{байрақ|Ирландия}} * {{байрақ|Испания}} * {{байрақ|Италия}} * {{байрақ|Қазақстан}} * {{байрақ|Кипр}} * {{байрақ|Люксембург}} * {{байрақ|Монако}} * {{байрақ|Нидерланд}} * {{байрақ|Норвегия}} * {{байрақ|Польша}} * {{байрақ|Португалия}} * {{байрақ|Румыния}} * {{байрақ|Сербия}} * {{байрақ|Словакия}} * {{байрақ|Түркия}} * {{байрақ|Финляндия}} * {{байрақ|Франция}} * {{байрақ|Чехия}} * {{байрақ|Швейцария}} * {{байрақ|Швеция}} |- | colspan="4" |[[Сурет:Starbucks Map.svg|ортаға|550x550 нүкте]] |} == Қызықты айғақтар == [[Сурет:Starbucks Coffee Mannheim August 2012.JPG|200px|нобай|оңға|Starbucks кафесі, Мангейм ([[Баден-Вюртемберг]], [[Германия]]), 2012 жыл]] Starbucks кофейняларына орын таңдаған кезде негізгі бір талап бар ( дегенмен, ол әрқашанда орындала бермейді): кіре беріс есік шығыс немесе оңтүстікке қарауы тиіс, тек солтүстікке ғана емес. Starbucks брендінің негізін қалағандардың бірі Сиотт Берберидің айтуы бойынша, бұл талап мәні - келушілер тек қана түскі күншуақпен ғана рахаттануы тиіс, дегенмен оның барысында күн олардың беттеріне түспеуі керек. 2006 ж. компаниямен сатылған кофенің 1,36 кг.-ның 6% Fair trade болып сертификацияланды. '''Starbucks''' — өмірдің соншалықты қарапайым әдеті болып кеткен, ол тіпті көптеген әзілдердің тақырыбына айналып отыр. Мысалы, "[[Шрек 2]]" мультфильмінде Farbucks атты кофейнялар желісі жұмыс істейді. Brandchannel компаниясының бағалауы бойынша, Starbucks дүниежүзіндегі ең ірі әрі танымал деген 10 брендтің қатарына кіреді. Бәрінен қызығы, компания ешқашан маркетинг пен жарнамаға қаражат бөлмеген. 90 ж. ортасында Starbucks шетелдік нарықтарға кіре бастаған кезінде, оның жылдық жарнамалық бюджеті небәрі 15 млн.$ құраған, ал [[Кока-кола|Coca-Cola]] жарнамаға күніне одан да көп қаражат жұмсайды. '''Starbucks''' дәмді сусынды ұнататын адамдарға жаңа қызмет көрсетудің стандартын енгізген болатын: барлық кофейняларды коф картондық станқандарда ұсыныла бастады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ компаниялары]] s8lo2zoavlocm1l2zsua6ukhasqv8yl 3056245 3056208 2022-08-01T11:29:52Z Ұлы Тұран 120792 /* Елдер бойынша */ wikitext text/x-wiki {{Компания |атауы = Starbucks Corporation |логотипі = Starbucks Corporation Logo 2011.png |түрі = [[Қоғамдық компания]] |биржадағы листингі = {{NASDAQ|SBUX}} |қызметі = |ұраны = |құрылды = 1971 |жабылды = |жабылуының себебі = |ізбасары = |бұрынғы атауы = |құрушы = Джерри Болдуин, Гордон Боукер және Зев Сигл |орналасуы = {{flagicon|USA}} [[Сиэтл]], [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] |басты адамдары = [[Говард Шульц]] |саласы = [[Кофехана]] |өнімі = [[кофе]], [[шай]], смузи (жеміс-жидектен жасалған сусын), дәмді пісірілген нан |айналым = {{өсім}} 29,1 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021">{{cite web|url=https://s22.q4cdn.com/869488222/files/doc_financials/2021/ar/Starbucks-Fiscal-2021-Annual-Report.pdf|title=Starbucks Corporation Annual Report 2021|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=|lang=en}}</ref> |операциялық кіріс = {{өсім}} 4,87 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |таза табысы = {{өсім}} 4,2 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |қызметкерлер саны = {{өсім}} 383 000 адам<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |меншікті капиталы = −5,32 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |басшы компания = |бағынышты компания = |аудитор = [[Deloitte]] |сайты = {{URL|starbucks.com}} }} '''Starbucks''' («Ста́рбакс» деп оқылады) — клиенттеріне [[кофе]] сусындарын ұсынып, сатуға бағытталған және де [[кофехана]]лар атауы болып келетін американдық [[компания]]. Басқарушы компания - Starbucks Corporation болып табылады. Starbucks - дүниежүзіндегі ең ірі кофеханалар ұстайтын компания болып табылады. Starbacks компаниясы 64 елдегі 20,5 мың кофехананың ,оның ішіндегі 12 781 АҚШ-тың,1241 Канаданың ,62 Жапонияның, 976 Ұлыбританияның және 99 Ресейдің кофеханалырың иесі болып табылады.Starbucks [[эспрессо]], [[капучино]], [[латте макиато]] және өзге де ыстық және салқын кофе сусындарын, ыстық және салқын [[сэндвич]]терді, [[бәліш]]терді, шайнамаларды, стақан мен шыны-аяқтарды да сатумен айналысады. Компанияның штаб-пәтері - [[Сиэтл]]де, [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] штатында орналасқан. == Тарихы == [[Сурет:Original Starbucks.jpg|200px|нобай|солға|Вашингтон штаты Сиэтл қаласында 1977 жылы ашылған кофехана]] 1971 ж. ағылшын тілінің мұғалімі [[Джерри Болдуин]], тарих пәнінің мұғалімі [[Зев Сигл]] және [[Гордон Боукер]] атты жазушы 1350 доллардан жинап, тағы 5000-ын қарызға алып, кофе мен оның [[кофе дәндері|дән]]дерін сатуға арналған [[дүкен]]ді ашады. Ол Сиэтле қаласында, [[Вашингтон штаты]]нда болған болатын. Дүкеннің атауын [[Германа Мелвилл]]дің «[[Моби Дик (роман)|Моби Дик]]» атты романындағы персонаж Ахава капитанының бірінші көмекшісінің атымен қояды; логотипінде - [[сирена]]ның суреті қойылады. Сорттарды таңдау мен кофенің дәндерін дұрыс қуыруды олар Peet’s Coffee компаниясының басшысы Альфред Питтен үйренеді. Starbucks алғашқы 9 ай бойы дәндерді Peet’s Coffee компаниясынан сатып алып жүреді, кейін серіктестер өздерінің дүкендеріне жаңадан қуыратын [[пеш]] орнатып, екінші дүкен ашады. 1981 ж. 5 дүкендей орнатып, кофені қуыратын кішкене [[фабрика]] және кофе дәндерін [[бар]]лар, [[кафе]]лер, [[мейрамхана]]ларға тасымалдауға арнайы сату бөлімі жұмыс істейді. 1979 ж. Starbucks иелері Peet’s Coffee компаниясын сатып алады. 1987 ж. Starbucks дүкендері Il Giornale (Starbucks-тың бұрынғы қызметкері) кофейняларының иесі Говард Шульцке 4 млн. доллар шамасында сатылады. Өздерінің кофйеняларын ол Starbucks деп, ал компаниясын «Starbucks Corporation» деп өзгертеді. 1988 ж. компания [[пошта]] бойынша сатуды жүзеге асырып, өздерінің өнімдерінің бірінші каталогын жасап, АҚШ-тың әр түрлі штаттарындағы 33 дүкендермен байланыстарын орнатады. 1996 ж. АҚШ-тан тыс ең бірінші кофейня [[Жапония]]да ашылады. 1990 ж. Starbucks әр жұмыс күні жаңа дүкен ашып отырған, осы концепциясын компания 2000 ж.-ға дейін ұстап отырды. == Иелері мен басшылығы == [[Сурет:Starbuckscenter.jpg|200px|нобай|солға|Компанияның Сиэтлдегі штаб-пәтері]] 2011 жылдың көктеміндегі компанияның аса ірі акционерлері: Fidelity Investments (11,1 %), BlackRock (5,7 %), Capital World Investors (5,4 %), компания менеджменті (4,8 %). Starbucks Corporation-нің директорлар кеңесінің төрағасы, бас басқарушы мен президенті — Говард Шульц (Howard Schultz). == Қызметі == 2007 ж. қорытындылары бойынша, Starbucks дүниежүзінің 43 елінде 15 700-ден астам кофейнялар ашқан, оның 7500-дейі Starbucks Corporation-ге тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] мен [[франчайзинг]] бойынша ашылған болатын. Starbucks Entertainment департаменті мен Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптар, музыкалық жинақтар мен видеофильмдерді таратады. Ондай тауарлардың көбісі маусымдық және белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks-тың фирмалық балмұздағы және кофені азық-түлік сататын дүкендер де бар. Желінің жалпы персоналының саны - 140 мың. адам. Компанияның 2010 ж.табысы 10,7 млрд.$-ды құрады, оның ішінде таза табысы 945 млн. болды. == Таралуы == [[Сурет:Starbucksdesk.jpg|200px|нобай|солға|Starbucks-тың әдеттегі көрмесі]] === Қолданыстағы === 2007 жылдың қорытындысы бойынша әлемнің 43 елінде 15700 Starbucks кофеханасы ашылды<ref>[http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf Starbucks. Company Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091015055833/http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf |date=2009-10-15 }}</ref>, оның шамамен 7500-і Starbucks Corporation компаниясына тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] бойынша ашылды. Starbucks табиғи кофе, [[эспрессо]] негізіндегі сусындар, басқа да ыстық және салқын сусындар, жеңіл тағамдар, кофе дәндері мен кофе дайындауға және қызмет көрсетуге арналған керек-жарақтарды сатады. Starbucks Entertainment департаментінің және Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптарды, музыкалық жинақтарды және бейнефильмдерді таратады. Бұл өнімдердің көпшілігі маусымдық немесе белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks маркалы [[балмұздақ]] пен кофе азық-түлік супермаркеттерінде де сатылады. Компанияның көптеген өнімдері маусымдық немесе рельефке тән. [[Сурет:Starbucks CityCenter Doha.jpg|230px|нобай|Starbucks, Доха]] Starbucks кофеханаларына арналған үй-жайларды таңдаудағы басты талаптардың бірі: алдыңғы есік шығысқа немесе оңтүстікке және ешқашан солтүстікке қарауы керек. Скотт Бедберидің айтуынша, 1995 жылдан 1998 жылға дейін Starbucks кофеханалар желісінің бренд сәулетшісі болған, бұл келушілер күндізгі жарықтан ләззат алуы керек, бірақ күн олардың бетіне түспеуі қажет.<ref>{{cite web |url=http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC |title=Starbucks не продает кофе |author=Дмитрий Лисицин |date=2007-10-22 |work=Секрет фирмы, № 41 (224) |publisher= |accessdate=2011-05-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071027043337/http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC|archivedate=2007-10-27 |deadlink=1}}{{ref-ru}}</ref> [[Сурет:Starbucks in WashingtonDC.jpg|230px|нобай|Starbucks, Вашингтон]] 2014 ақпан айындағы жағдай бойынша Starbucks 65 елде және аумақта болды. 2008-де компания [[Аргентина]], [[Бельгия]], [[Бразилия]], [[Болгария]], [[Чехия]] және [[Португалия|Португалияда]] нүктелерді ашып, өзінің кеңеюін жалғастырды. Еуропа мен Скандинавия елдеріне кеңейту 2009-да жалғасты. Сәуірде нүктелер [[Польша|Польшада]], тамызда — [[Утрехт|Утрехтте]] (Нидерланды), ал қазан айында [[Швеция|Швецияда]] Стокгольм — Арланд әуежайында пайда болды. 2010-да жаңа нарықтарға қатысудың өсуі де жалғасты. 2010 жылдың мамырында Оңтүстік Африкадағы Оңтүстік күн қонақ үйлері Starbucks-пен Оңтүстік Африканың кейбір оңтүстік және Цонга күн қонақ үйлерінде Starbucks кофесін қайнатуға мүмкіндік беретін келісімге қол қойды. Келісімге қол жеткізу себептерінің бірі [[Оңтүстік Африка Республикасы|ОАР]]-да футболдан әлем чемпионатының ашылуы болды. 2010 маусымында Starbucks [[Будапешт|Будапештте]] алғашқы дүкенін ашты. Қараша айында компания Орталық Америкада, Сан-Сальвадордың астанасы Эль-Сальвадорда алғашқы дүкен ашты. 2010 желтоқсанында Starbucks Royal Caribbean International компаниясымен серіктестікте өзінің алғашқы кеме нүктесін ашуды талқылады. Starbucks Royal Caribbean International екінші ірі кеме операторы және әлемдегі екінші ірі кеме allure of the Seas бортында дүкен ашты. Starbucks [[Алжир|Алжирдің]] астанасы [[Алжир (қала)|Алжирде]] өзінің үшінші африкалық нүктесін (Египет пен Мароккодан кейін) Алжирдің Cevital компаниясымен бірлесе отырып ашуды жоспарлап отыр. 2011 қаңтарында Starbucks және Tata Coffee, Азиядағы ең ірі кофе өсіретін компания [[Үндістан|Үндістанда]] Starbucks бизнесін ашу және Кодагу қаласындағы Tata Coffee зауытында астықты қуыру бойынша стратегиялық одақ жоспарларын жариялады. 2007 жылы сәтсіз басталғанына қарамастан, 2012 жылдың қаңтарында Starbucks Tata Starbucks-тің (Tata Global Beverages компаниясымен 50/50) бірлескен меншігі туралы жариялады. Бұл компания Үндістандағы Starbucks нүктелерін Starbucks Coffee "A Tata Alliance"альянсы ретінде иеленеді және басқарады. Үндістандағы алғашқы Starbucks мекемесі 19 жылы 2012 қазанда Бомбейде ашылды. 2011 ақпан айында Starbucks [[Норвегия|Норвегияда]] кофе сататын дүкендерді қолдай отырып, кофе сатуды бастады. Норвегиядағы Starbucks брендімен алғашқы дүкен 8 жылдың 2012 ақпанында Осло қаласындағы Гардермуэн әуежайында ашылды. 2011 жылдың қазан айында Starbucks Бейжіңде Шоуду әуежайының № 3 терминалының халықаралық ұшу залында тағы бір нүкте ашты, мекеме Қытайдағы компанияның 500-ші және әуежайда 7-ші орынға айналды. Компания 2015 жылға қарай Қытайда 1500 нүкте ашуды жоспарлап отыр. 2012 мамырында Starbucks өзінің алғашқы кофеханасын Хельсинки-Вантаа әуежайында ашты. Жақында Starbucks қалада дүкен ашты. Сан-Хосе, Коста-Рика екі жүру орнында: 1 орталықта, екіншісі Авенидада. [[Сурет:Starbucks-seoul.JPG|250px|нобай|солға|Starbucks, Сеул, Корея]] 2012 қазанында Starbucks келесі бес жылда [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та мың дүкен ашу жоспарын жариялады. Сол айда Алабама мемлекеттік университетінің Фергюсон орталығында АҚШ-тағы ең үлкен мекеме ашылды. 2013-да Starbucks басшылығы [[Дания|Даниядағы]] ең ірі бөлшек сауда компаниясы — Danish Supermarket-пен ынтымақтастықты бастады. Алғашқы Starbucks мекемесі 2013 тамызында Ольборг пен Орхустағы Danish Supermarket дүкендерінде ашылды. 2013 тамызында Starbucks бас директоры Ховард Шульц Колумбияда Starbucks дүкендерінің ашылғанын жеке жариялады. Оның мәлімдемесіне сәйкес, алғашқы кафе 2014 жылы Боготада, келесі бес жылда тағы 50 елде ашылды. Шульц сонымен бірге Starbucks Колумбия Үкіметімен және USAID-пен бірге жұмыс істейтінін, "жергілікті кофе өндірушілердің мүмкіндіктерін кеңейтуді және кофенің мағынасын, мұрасы мен дәстүрлерін әлемге таратуды"жалғастыратынын айтты. Компания басшылығы Колумбия нарығына агрессивті кеңейту испандық Starbucks серіктестерімен: Alsea компаниясымен және Colcafe арқылы кофе жеткізуде Starbucks-пен жұмыс істеген колумбиялық Grupo Nutresa азық-түлік конгломератымен Ортақ қадам болғанын атап өтті. Бұл хабарландыру өткен жылы Колумбияның Манисалес қаласында Starbucks фермерлерін қолдау орталығы ашылғаннан кейін жасалды, бұл Компанияның Колумбиядағы позициясын нығайтты. Starbucks [[Боливия|Боливиядағы]] алғашқы кафе 2014 жылы Санта-Крус-де-ла-Сьерра қаласында, ал [[Панама|Панамадағы]] алғашқы кафе 2015 жылы ашылатынын жариялады. [[Сурет:Starbucks barcelona.jpg|250px|нобай|Starbucks, Барселона]] 2014 жылы Starbucks [[Колумбия|Колумбияда]] алты дүкен ашты және 2015 жылы [[Богота|Боготада]] оннан астам мекеме ашуды жоспарлап отыр. 2014 тамызында Starbucks [[Ханой|Ханойда]] (Вьетнам) 4 дүкен ашты. 2015 басында Starbucks [[Гернси]] аралындағы Сент-Питер портындағы ағылшын арнасының аралдарында алғашқы мекемені ашты. Ақпан айында 2015 Starbucks мекемесі Орландо, Флорида маңындағы Disney ' s Hollywood Studios саябағының Голливуд бульварында ашылып, диснейуорлд қаласындағы Starbucks-тың төртінші мекемесі болды (Magic Kingdom, Epcot саябақтарында және Диснейдегі Downtown-да екі нүкте бар). Осы төртке қосымша, Диснейленд парктерінде, Дисней Калифорния оқиғасында, Анахаймдағы Диснейдегі Даунтаун Диснейде және диснейдегі Дисней ауылында мекемелер бар. Диснейдің Downtown паркіндегі мекемелерді Starbucks басқарады, ал тақырыптық парктерден тыс мекемелерді Дисней басқарады. 2015 жылы Starbucks [[Баку|Бакуде]] алғашқы мекемені ашты. 2019 жылдың басында Бакуде 12 Starbucks мекемесі бар. 2015-2016 жылдың қысында Starbucks [[Алматы]] қаласында алғашқы мекемені ашты. 2016 жылдың қыркүйегінде Starbucks Қазақстан астанасы - [[Нұр-Сұлтан|Нұр-Сұлтанда]] да ашылды. 2018 жылдың 6 қыркүйегінде Starbucks компаниясы [[Милан|Миланда]] [[Италия|Италияда]] өзінің алғашқы кофеханасын ашты.<ref>{{cite web|url=https://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|title=Итальянская премьера Starbucks|publisher=Euronews|date=2018-09-06|accessdate=2018-09-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180907032234/http://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|archivedate=2018-09-07|deadlink=no}}{{ref-ru}}</ref> Starbucks вице-президенті Билл жаһандық дизайн бойынша біріктіріліп, жаңа дүкендердің айналасындағы айналаны өзгерту әрекеттерін бақылап, "Сиэттлдің орталығындағы дүкенге келгенде сатып алушының қала маңындағы дүкенге, содан кейін Сан-Хоседегі дүкенге барып, сол дүкенді көргенін неге қаламайсыз?" ол былай деді: "сатып алушылар:" біз қайда барсақ та, сіз барлық жерде боласыз", — дейді Және бұл жаман. Біздің компания өте кең таралған болатын. "Ықшамдылық бағытын өзгерту ретінде Starbucks басшылығы бүкіл әлемде кездесетін арнайы сауда белгісінен әр дүкен үшін жергілікті түске ие дизайнға ауысқысы келді. === Жабылуы === 2003-да күшті жергілікті бәсекелестікке тап болған Starbucks [[Израиль|Израильдегі]] барлық алты дүкенді жауып тастады, бұл "тұрақты қызмет мәселелері" және "бизнес үшін жағымсыз жағдай". 2007 шілдесінде Starbucks тыйым салынған қалада ([[Бейжің|Пекин]]) мекемені жауып тастады. Кофе дүкені 2000 жылы ашылғаннан бастап, үнемі пікірталастардың қайнар көзіне айналды, наразылық білдірушілер бұл жерде американдық тізбек мекемесінің болуы "қытай мәдениетін бұзады"деп мәлімдеді. 2008 шілдесінде компания компанияға тиесілі 600 жеткіліксіз тиімді дүкендердің жабылатынын және экономикалық тұрақсыздыққа байланысты АҚШ-тағы тарату жоспарларының қысқарғанын жариялады. 2008 жылдың 29 шілдесінде Starbucks сонымен қатар брендті жандандыру және кірісті арттыру жоспарының бөлігі ретінде сатылымнан тыс мыңға жуық жұмыс орнын қысқартты. Бұл ретте 550 жұмыстан босату орын алды, қалған жұмыс орындары бос қалды. Бұл жабулар мен жұмыстан босату 1990-шы жылдардың ортасында басталған компанияның өсу және кеңею кезеңін аяқтады. 2008 шілдесінде Starbucks келесі айда [[Аустралия|Аустралиядағы]] 84 дүкеннің 61-ін жабатынын жариялады. Сидней университетінің Стратегиялық менеджмент бойынша сарапшысы Ник Уэйлс былай деп түсіндірді:"Starbucks австралиялық кофе мәдениетін түсіне алмады". 2014 мамырында Starbucks Австралия нарығында жалғасып жатқан шығындар туралы жариялады, бұл қалған Withers Group дүкендерін сатуға әкелді. 2022 жылы Starbucks Ресейдегі 130 мекемені жауып, [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіруіне]] байланысты нарықтан кетті.<ref name="сілтеме1">{{Cite web|lang=en|url=https://stories.starbucks.com/press/2022/update-to-starbucks-partners-on-our-business-in-russia/|title=Update to Starbucks partners on our business in Russia|publisher=Starbucks Stories|accessdate=2022-06-12}}</ref> Компания сонымен қатар [[Hear Music]] музыкалық дүкендер желісін дамытуда. Желі қызметкерлерінің жалпы саны - 140 мың адам. Компанияның 2010 жылғы кірісі 10,7 млрд долларды, таза пайдасы 945,6 млн долларды құрады. === Елдер бойынша === 2022 жылдың 10 наурызындағы жағдай бойынша Starbucks әлемнің 74 елінде бар. {| class="wikitable" style="width:100%;" <!-- sorted by short column --> ![[Африка]] ![[Солтүстік Америка]] ![[Оңтүстік Америка]] ![[Океания]] <!-- sorted by long column --> ![[Азия]] ![[Еуропа]] |- valign="top" | * {{байрақ|ОАР}} * {{байрақ|Мысыр}} * {{байрақ|Марокко}} | * {{байрақ|Багам аралдары}} * {{байрақ|Гватемала}} * {{байрақ|Канада}} * {{байрақ|Коста-Рика}} * {{байрақ|Мексика}} ** {{байрақ|Аруба}} ** {{байрақ|Кюрасао}} * {{байрақ|Панама}} * {{байрақ|Сальвадор}} * {{байрақ|АҚШ}} ** {{байрақ|Пуэрто-Рико}} | * {{флаг|Аргентина}} * {{флаг|Боливия}} * {{флаг|Бразилия}} * {{флаг|Колумбия}} * {{флаг|Перу}} * {{флаг|Чили}} | * {{флаг|Аустралия}} * {{флаг|Жаңа Зеландия}} |rowspan="2"| * {{флаг|Бахрейн}} * {{флаг|Бруней}} * {{флаг|Вьетнам}} * Индонезия * {{флаг|Иордания}} * {{флаг|Катар}} * {{флаг|Қытай}} ** {{флаг|Гонконг}} ** {{флаг|Макао}} * {{флаг|Кувейт}} * {{флаг|Ливан}} * {{флаг|Малайзия}} * {{флаг|БАӘ}} * {{флаг|Оман}} * {{байрақ|Сауд Арабиясы}} * {{байрақ|Сингапур}} * {{байрақ|Тайланд}} * {{байрақ|Тайвань}} * {{байрақ|Филиппиндер}} * {{байрақ|Оңтүстік Корея}} * {{байрақ|Жапония}} |rowspan="2"| * {{байрақ|Аустрия}} * {{байрақ|Әзірбайжан}} * {{байрақ|Андорра}} * {{байрақ|Болгария}} * {{байрақ|Ұлыбритания}} ** [[Сурет:Flag of Guernsey.svg|22px]] [[Гернси]] * {{байрақ|Венгрия}} * {{байрақ|Германия}} * {{байрақ|Грекия}} * {{байрақ|Дания}} * {{байрақ|Ирландия}} * {{байрақ|Испания}} * {{байрақ|Италия}} * {{байрақ|Қазақстан}} * {{байрақ|Кипр}} * {{байрақ|Люксембург}} * {{байрақ|Монако}} * {{байрақ|Нидерланд}} * {{байрақ|Норвегия}} * {{байрақ|Польша}} * {{байрақ|Португалия}} * {{байрақ|Румыния}} * {{байрақ|Сербия}} * {{байрақ|Словакия}} * {{байрақ|Түркия}} * {{байрақ|Финляндия}} * {{байрақ|Франция}} * {{байрақ|Чехия}} * {{байрақ|Швейцария}} * {{байрақ|Швеция}} |- | colspan="4" |[[Сурет:Starbucks Map.svg|ортаға|550x550 нүкте]] |} == Қызықты айғақтар == [[Сурет:Starbucks Coffee Mannheim August 2012.JPG|200px|нобай|оңға|Starbucks кафесі, Мангейм ([[Баден-Вюртемберг]], [[Германия]]), 2012 жыл]] Starbucks кофейняларына орын таңдаған кезде негізгі бір талап бар ( дегенмен, ол әрқашанда орындала бермейді): кіре беріс есік шығыс немесе оңтүстікке қарауы тиіс, тек солтүстікке ғана емес. Starbucks брендінің негізін қалағандардың бірі Сиотт Берберидің айтуы бойынша, бұл талап мәні - келушілер тек қана түскі күншуақпен ғана рахаттануы тиіс, дегенмен оның барысында күн олардың беттеріне түспеуі керек. 2006 ж. компаниямен сатылған кофенің 1,36 кг.-ның 6% Fair trade болып сертификацияланды. '''Starbucks''' — өмірдің соншалықты қарапайым әдеті болып кеткен, ол тіпті көптеген әзілдердің тақырыбына айналып отыр. Мысалы, "[[Шрек 2]]" мультфильмінде Farbucks атты кофейнялар желісі жұмыс істейді. Brandchannel компаниясының бағалауы бойынша, Starbucks дүниежүзіндегі ең ірі әрі танымал деген 10 брендтің қатарына кіреді. Бәрінен қызығы, компания ешқашан маркетинг пен жарнамаға қаражат бөлмеген. 90 ж. ортасында Starbucks шетелдік нарықтарға кіре бастаған кезінде, оның жылдық жарнамалық бюджеті небәрі 15 млн.$ құраған, ал [[Кока-кола|Coca-Cola]] жарнамаға күніне одан да көп қаражат жұмсайды. '''Starbucks''' дәмді сусынды ұнататын адамдарға жаңа қызмет көрсетудің стандартын енгізген болатын: барлық кофейняларды коф картондық станқандарда ұсыныла бастады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ компаниялары]] 9gjgqo9g53jtud2mmgimjbokh0ol9ar 3056248 3056245 2022-08-01T11:33:02Z Ұлы Тұран 120792 /* Елдер бойынша */ wikitext text/x-wiki {{Компания |атауы = Starbucks Corporation |логотипі = Starbucks Corporation Logo 2011.png |түрі = [[Қоғамдық компания]] |биржадағы листингі = {{NASDAQ|SBUX}} |қызметі = |ұраны = |құрылды = 1971 |жабылды = |жабылуының себебі = |ізбасары = |бұрынғы атауы = |құрушы = Джерри Болдуин, Гордон Боукер және Зев Сигл |орналасуы = {{flagicon|USA}} [[Сиэтл]], [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] |басты адамдары = [[Говард Шульц]] |саласы = [[Кофехана]] |өнімі = [[кофе]], [[шай]], смузи (жеміс-жидектен жасалған сусын), дәмді пісірілген нан |айналым = {{өсім}} 29,1 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021">{{cite web|url=https://s22.q4cdn.com/869488222/files/doc_financials/2021/ar/Starbucks-Fiscal-2021-Annual-Report.pdf|title=Starbucks Corporation Annual Report 2021|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=|lang=en}}</ref> |операциялық кіріс = {{өсім}} 4,87 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |таза табысы = {{өсім}} 4,2 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |қызметкерлер саны = {{өсім}} 383 000 адам<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |меншікті капиталы = −5,32 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |басшы компания = |бағынышты компания = |аудитор = [[Deloitte]] |сайты = {{URL|starbucks.com}} }} '''Starbucks''' («Ста́рбакс» деп оқылады) — клиенттеріне [[кофе]] сусындарын ұсынып, сатуға бағытталған және де [[кофехана]]лар атауы болып келетін американдық [[компания]]. Басқарушы компания - Starbucks Corporation болып табылады. Starbucks - дүниежүзіндегі ең ірі кофеханалар ұстайтын компания болып табылады. Starbacks компаниясы 64 елдегі 20,5 мың кофехананың ,оның ішіндегі 12 781 АҚШ-тың,1241 Канаданың ,62 Жапонияның, 976 Ұлыбританияның және 99 Ресейдің кофеханалырың иесі болып табылады.Starbucks [[эспрессо]], [[капучино]], [[латте макиато]] және өзге де ыстық және салқын кофе сусындарын, ыстық және салқын [[сэндвич]]терді, [[бәліш]]терді, шайнамаларды, стақан мен шыны-аяқтарды да сатумен айналысады. Компанияның штаб-пәтері - [[Сиэтл]]де, [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] штатында орналасқан. == Тарихы == [[Сурет:Original Starbucks.jpg|200px|нобай|солға|Вашингтон штаты Сиэтл қаласында 1977 жылы ашылған кофехана]] 1971 ж. ағылшын тілінің мұғалімі [[Джерри Болдуин]], тарих пәнінің мұғалімі [[Зев Сигл]] және [[Гордон Боукер]] атты жазушы 1350 доллардан жинап, тағы 5000-ын қарызға алып, кофе мен оның [[кофе дәндері|дән]]дерін сатуға арналған [[дүкен]]ді ашады. Ол Сиэтле қаласында, [[Вашингтон штаты]]нда болған болатын. Дүкеннің атауын [[Германа Мелвилл]]дің «[[Моби Дик (роман)|Моби Дик]]» атты романындағы персонаж Ахава капитанының бірінші көмекшісінің атымен қояды; логотипінде - [[сирена]]ның суреті қойылады. Сорттарды таңдау мен кофенің дәндерін дұрыс қуыруды олар Peet’s Coffee компаниясының басшысы Альфред Питтен үйренеді. Starbucks алғашқы 9 ай бойы дәндерді Peet’s Coffee компаниясынан сатып алып жүреді, кейін серіктестер өздерінің дүкендеріне жаңадан қуыратын [[пеш]] орнатып, екінші дүкен ашады. 1981 ж. 5 дүкендей орнатып, кофені қуыратын кішкене [[фабрика]] және кофе дәндерін [[бар]]лар, [[кафе]]лер, [[мейрамхана]]ларға тасымалдауға арнайы сату бөлімі жұмыс істейді. 1979 ж. Starbucks иелері Peet’s Coffee компаниясын сатып алады. 1987 ж. Starbucks дүкендері Il Giornale (Starbucks-тың бұрынғы қызметкері) кофейняларының иесі Говард Шульцке 4 млн. доллар шамасында сатылады. Өздерінің кофйеняларын ол Starbucks деп, ал компаниясын «Starbucks Corporation» деп өзгертеді. 1988 ж. компания [[пошта]] бойынша сатуды жүзеге асырып, өздерінің өнімдерінің бірінші каталогын жасап, АҚШ-тың әр түрлі штаттарындағы 33 дүкендермен байланыстарын орнатады. 1996 ж. АҚШ-тан тыс ең бірінші кофейня [[Жапония]]да ашылады. 1990 ж. Starbucks әр жұмыс күні жаңа дүкен ашып отырған, осы концепциясын компания 2000 ж.-ға дейін ұстап отырды. == Иелері мен басшылығы == [[Сурет:Starbuckscenter.jpg|200px|нобай|солға|Компанияның Сиэтлдегі штаб-пәтері]] 2011 жылдың көктеміндегі компанияның аса ірі акционерлері: Fidelity Investments (11,1 %), BlackRock (5,7 %), Capital World Investors (5,4 %), компания менеджменті (4,8 %). Starbucks Corporation-нің директорлар кеңесінің төрағасы, бас басқарушы мен президенті — Говард Шульц (Howard Schultz). == Қызметі == 2007 ж. қорытындылары бойынша, Starbucks дүниежүзінің 43 елінде 15 700-ден астам кофейнялар ашқан, оның 7500-дейі Starbucks Corporation-ге тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] мен [[франчайзинг]] бойынша ашылған болатын. Starbucks Entertainment департаменті мен Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптар, музыкалық жинақтар мен видеофильмдерді таратады. Ондай тауарлардың көбісі маусымдық және белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks-тың фирмалық балмұздағы және кофені азық-түлік сататын дүкендер де бар. Желінің жалпы персоналының саны - 140 мың. адам. Компанияның 2010 ж.табысы 10,7 млрд.$-ды құрады, оның ішінде таза табысы 945 млн. болды. == Таралуы == [[Сурет:Starbucksdesk.jpg|200px|нобай|солға|Starbucks-тың әдеттегі көрмесі]] === Қолданыстағы === 2007 жылдың қорытындысы бойынша әлемнің 43 елінде 15700 Starbucks кофеханасы ашылды<ref>[http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf Starbucks. Company Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091015055833/http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf |date=2009-10-15 }}</ref>, оның шамамен 7500-і Starbucks Corporation компаниясына тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] бойынша ашылды. Starbucks табиғи кофе, [[эспрессо]] негізіндегі сусындар, басқа да ыстық және салқын сусындар, жеңіл тағамдар, кофе дәндері мен кофе дайындауға және қызмет көрсетуге арналған керек-жарақтарды сатады. Starbucks Entertainment департаментінің және Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптарды, музыкалық жинақтарды және бейнефильмдерді таратады. Бұл өнімдердің көпшілігі маусымдық немесе белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks маркалы [[балмұздақ]] пен кофе азық-түлік супермаркеттерінде де сатылады. Компанияның көптеген өнімдері маусымдық немесе рельефке тән. [[Сурет:Starbucks CityCenter Doha.jpg|230px|нобай|Starbucks, Доха]] Starbucks кофеханаларына арналған үй-жайларды таңдаудағы басты талаптардың бірі: алдыңғы есік шығысқа немесе оңтүстікке және ешқашан солтүстікке қарауы керек. Скотт Бедберидің айтуынша, 1995 жылдан 1998 жылға дейін Starbucks кофеханалар желісінің бренд сәулетшісі болған, бұл келушілер күндізгі жарықтан ләззат алуы керек, бірақ күн олардың бетіне түспеуі қажет.<ref>{{cite web |url=http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC |title=Starbucks не продает кофе |author=Дмитрий Лисицин |date=2007-10-22 |work=Секрет фирмы, № 41 (224) |publisher= |accessdate=2011-05-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071027043337/http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC|archivedate=2007-10-27 |deadlink=1}}{{ref-ru}}</ref> [[Сурет:Starbucks in WashingtonDC.jpg|230px|нобай|Starbucks, Вашингтон]] 2014 ақпан айындағы жағдай бойынша Starbucks 65 елде және аумақта болды. 2008-де компания [[Аргентина]], [[Бельгия]], [[Бразилия]], [[Болгария]], [[Чехия]] және [[Португалия|Португалияда]] нүктелерді ашып, өзінің кеңеюін жалғастырды. Еуропа мен Скандинавия елдеріне кеңейту 2009-да жалғасты. Сәуірде нүктелер [[Польша|Польшада]], тамызда — [[Утрехт|Утрехтте]] (Нидерланды), ал қазан айында [[Швеция|Швецияда]] Стокгольм — Арланд әуежайында пайда болды. 2010-да жаңа нарықтарға қатысудың өсуі де жалғасты. 2010 жылдың мамырында Оңтүстік Африкадағы Оңтүстік күн қонақ үйлері Starbucks-пен Оңтүстік Африканың кейбір оңтүстік және Цонга күн қонақ үйлерінде Starbucks кофесін қайнатуға мүмкіндік беретін келісімге қол қойды. Келісімге қол жеткізу себептерінің бірі [[Оңтүстік Африка Республикасы|ОАР]]-да футболдан әлем чемпионатының ашылуы болды. 2010 маусымында Starbucks [[Будапешт|Будапештте]] алғашқы дүкенін ашты. Қараша айында компания Орталық Америкада, Сан-Сальвадордың астанасы Эль-Сальвадорда алғашқы дүкен ашты. 2010 желтоқсанында Starbucks Royal Caribbean International компаниясымен серіктестікте өзінің алғашқы кеме нүктесін ашуды талқылады. Starbucks Royal Caribbean International екінші ірі кеме операторы және әлемдегі екінші ірі кеме allure of the Seas бортында дүкен ашты. Starbucks [[Алжир|Алжирдің]] астанасы [[Алжир (қала)|Алжирде]] өзінің үшінші африкалық нүктесін (Египет пен Мароккодан кейін) Алжирдің Cevital компаниясымен бірлесе отырып ашуды жоспарлап отыр. 2011 қаңтарында Starbucks және Tata Coffee, Азиядағы ең ірі кофе өсіретін компания [[Үндістан|Үндістанда]] Starbucks бизнесін ашу және Кодагу қаласындағы Tata Coffee зауытында астықты қуыру бойынша стратегиялық одақ жоспарларын жариялады. 2007 жылы сәтсіз басталғанына қарамастан, 2012 жылдың қаңтарында Starbucks Tata Starbucks-тің (Tata Global Beverages компаниясымен 50/50) бірлескен меншігі туралы жариялады. Бұл компания Үндістандағы Starbucks нүктелерін Starbucks Coffee "A Tata Alliance"альянсы ретінде иеленеді және басқарады. Үндістандағы алғашқы Starbucks мекемесі 19 жылы 2012 қазанда Бомбейде ашылды. 2011 ақпан айында Starbucks [[Норвегия|Норвегияда]] кофе сататын дүкендерді қолдай отырып, кофе сатуды бастады. Норвегиядағы Starbucks брендімен алғашқы дүкен 8 жылдың 2012 ақпанында Осло қаласындағы Гардермуэн әуежайында ашылды. 2011 жылдың қазан айында Starbucks Бейжіңде Шоуду әуежайының № 3 терминалының халықаралық ұшу залында тағы бір нүкте ашты, мекеме Қытайдағы компанияның 500-ші және әуежайда 7-ші орынға айналды. Компания 2015 жылға қарай Қытайда 1500 нүкте ашуды жоспарлап отыр. 2012 мамырында Starbucks өзінің алғашқы кофеханасын Хельсинки-Вантаа әуежайында ашты. Жақында Starbucks қалада дүкен ашты. Сан-Хосе, Коста-Рика екі жүру орнында: 1 орталықта, екіншісі Авенидада. [[Сурет:Starbucks-seoul.JPG|250px|нобай|солға|Starbucks, Сеул, Корея]] 2012 қазанында Starbucks келесі бес жылда [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та мың дүкен ашу жоспарын жариялады. Сол айда Алабама мемлекеттік университетінің Фергюсон орталығында АҚШ-тағы ең үлкен мекеме ашылды. 2013-да Starbucks басшылығы [[Дания|Даниядағы]] ең ірі бөлшек сауда компаниясы — Danish Supermarket-пен ынтымақтастықты бастады. Алғашқы Starbucks мекемесі 2013 тамызында Ольборг пен Орхустағы Danish Supermarket дүкендерінде ашылды. 2013 тамызында Starbucks бас директоры Ховард Шульц Колумбияда Starbucks дүкендерінің ашылғанын жеке жариялады. Оның мәлімдемесіне сәйкес, алғашқы кафе 2014 жылы Боготада, келесі бес жылда тағы 50 елде ашылды. Шульц сонымен бірге Starbucks Колумбия Үкіметімен және USAID-пен бірге жұмыс істейтінін, "жергілікті кофе өндірушілердің мүмкіндіктерін кеңейтуді және кофенің мағынасын, мұрасы мен дәстүрлерін әлемге таратуды"жалғастыратынын айтты. Компания басшылығы Колумбия нарығына агрессивті кеңейту испандық Starbucks серіктестерімен: Alsea компаниясымен және Colcafe арқылы кофе жеткізуде Starbucks-пен жұмыс істеген колумбиялық Grupo Nutresa азық-түлік конгломератымен Ортақ қадам болғанын атап өтті. Бұл хабарландыру өткен жылы Колумбияның Манисалес қаласында Starbucks фермерлерін қолдау орталығы ашылғаннан кейін жасалды, бұл Компанияның Колумбиядағы позициясын нығайтты. Starbucks [[Боливия|Боливиядағы]] алғашқы кафе 2014 жылы Санта-Крус-де-ла-Сьерра қаласында, ал [[Панама|Панамадағы]] алғашқы кафе 2015 жылы ашылатынын жариялады. [[Сурет:Starbucks barcelona.jpg|250px|нобай|Starbucks, Барселона]] 2014 жылы Starbucks [[Колумбия|Колумбияда]] алты дүкен ашты және 2015 жылы [[Богота|Боготада]] оннан астам мекеме ашуды жоспарлап отыр. 2014 тамызында Starbucks [[Ханой|Ханойда]] (Вьетнам) 4 дүкен ашты. 2015 басында Starbucks [[Гернси]] аралындағы Сент-Питер портындағы ағылшын арнасының аралдарында алғашқы мекемені ашты. Ақпан айында 2015 Starbucks мекемесі Орландо, Флорида маңындағы Disney ' s Hollywood Studios саябағының Голливуд бульварында ашылып, диснейуорлд қаласындағы Starbucks-тың төртінші мекемесі болды (Magic Kingdom, Epcot саябақтарында және Диснейдегі Downtown-да екі нүкте бар). Осы төртке қосымша, Диснейленд парктерінде, Дисней Калифорния оқиғасында, Анахаймдағы Диснейдегі Даунтаун Диснейде және диснейдегі Дисней ауылында мекемелер бар. Диснейдің Downtown паркіндегі мекемелерді Starbucks басқарады, ал тақырыптық парктерден тыс мекемелерді Дисней басқарады. 2015 жылы Starbucks [[Баку|Бакуде]] алғашқы мекемені ашты. 2019 жылдың басында Бакуде 12 Starbucks мекемесі бар. 2015-2016 жылдың қысында Starbucks [[Алматы]] қаласында алғашқы мекемені ашты. 2016 жылдың қыркүйегінде Starbucks Қазақстан астанасы - [[Нұр-Сұлтан|Нұр-Сұлтанда]] да ашылды. 2018 жылдың 6 қыркүйегінде Starbucks компаниясы [[Милан|Миланда]] [[Италия|Италияда]] өзінің алғашқы кофеханасын ашты.<ref>{{cite web|url=https://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|title=Итальянская премьера Starbucks|publisher=Euronews|date=2018-09-06|accessdate=2018-09-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180907032234/http://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|archivedate=2018-09-07|deadlink=no}}{{ref-ru}}</ref> Starbucks вице-президенті Билл жаһандық дизайн бойынша біріктіріліп, жаңа дүкендердің айналасындағы айналаны өзгерту әрекеттерін бақылап, "Сиэттлдің орталығындағы дүкенге келгенде сатып алушының қала маңындағы дүкенге, содан кейін Сан-Хоседегі дүкенге барып, сол дүкенді көргенін неге қаламайсыз?" ол былай деді: "сатып алушылар:" біз қайда барсақ та, сіз барлық жерде боласыз", — дейді Және бұл жаман. Біздің компания өте кең таралған болатын. "Ықшамдылық бағытын өзгерту ретінде Starbucks басшылығы бүкіл әлемде кездесетін арнайы сауда белгісінен әр дүкен үшін жергілікті түске ие дизайнға ауысқысы келді. === Жабылуы === 2003-да күшті жергілікті бәсекелестікке тап болған Starbucks [[Израиль|Израильдегі]] барлық алты дүкенді жауып тастады, бұл "тұрақты қызмет мәселелері" және "бизнес үшін жағымсыз жағдай". 2007 шілдесінде Starbucks тыйым салынған қалада ([[Бейжің|Пекин]]) мекемені жауып тастады. Кофе дүкені 2000 жылы ашылғаннан бастап, үнемі пікірталастардың қайнар көзіне айналды, наразылық білдірушілер бұл жерде американдық тізбек мекемесінің болуы "қытай мәдениетін бұзады"деп мәлімдеді. 2008 шілдесінде компания компанияға тиесілі 600 жеткіліксіз тиімді дүкендердің жабылатынын және экономикалық тұрақсыздыққа байланысты АҚШ-тағы тарату жоспарларының қысқарғанын жариялады. 2008 жылдың 29 шілдесінде Starbucks сонымен қатар брендті жандандыру және кірісті арттыру жоспарының бөлігі ретінде сатылымнан тыс мыңға жуық жұмыс орнын қысқартты. Бұл ретте 550 жұмыстан босату орын алды, қалған жұмыс орындары бос қалды. Бұл жабулар мен жұмыстан босату 1990-шы жылдардың ортасында басталған компанияның өсу және кеңею кезеңін аяқтады. 2008 шілдесінде Starbucks келесі айда [[Аустралия|Аустралиядағы]] 84 дүкеннің 61-ін жабатынын жариялады. Сидней университетінің Стратегиялық менеджмент бойынша сарапшысы Ник Уэйлс былай деп түсіндірді:"Starbucks австралиялық кофе мәдениетін түсіне алмады". 2014 мамырында Starbucks Австралия нарығында жалғасып жатқан шығындар туралы жариялады, бұл қалған Withers Group дүкендерін сатуға әкелді. 2022 жылы Starbucks Ресейдегі 130 мекемені жауып, [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіруіне]] байланысты нарықтан кетті.<ref name="сілтеме1">{{Cite web|lang=en|url=https://stories.starbucks.com/press/2022/update-to-starbucks-partners-on-our-business-in-russia/|title=Update to Starbucks partners on our business in Russia|publisher=Starbucks Stories|accessdate=2022-06-12}}</ref> Компания сонымен қатар [[Hear Music]] музыкалық дүкендер желісін дамытуда. Желі қызметкерлерінің жалпы саны - 140 мың адам. Компанияның 2010 жылғы кірісі 10,7 млрд долларды, таза пайдасы 945,6 млн долларды құрады. === Елдер бойынша === 2022 жылдың 10 наурызындағы жағдай бойынша Starbucks әлемнің 74 елінде бар. {| class="wikitable" style="width:100%;" <!-- sorted by short column --> ![[Африка]] ![[Солтүстік Америка]] ![[Оңтүстік Америка]] ![[Океания]] <!-- sorted by long column --> ![[Азия]] ![[Еуропа]] |- valign="top" | * {{байрақ|ОАР}} * {{байрақ|Мысыр}} * {{байрақ|Марокко}} | * {{байрақ|Багам аралдары}} * {{байрақ|Гватемала}} * {{байрақ|Канада}} * {{байрақ|Коста-Рика}} * {{байрақ|Мексика}} ** {{байрақ|Аруба}} ** {{байрақ|Кюрасао}} * {{байрақ|Панама}} * {{байрақ|Сальвадор}} * {{байрақ|АҚШ}} ** {{байрақ|Пуэрто-Рико}} | * {{байрақ|Аргентина}} * {{байрақ|Боливия}} * {{байрақ|Бразилия}} * {{байрақ|Колумбия}} * {{байрақ|Перу}} * {{байрақ|Чили}} | * {{байрақ|Аустралия}} * {{байрақ|Жаңа Зеландия}} |rowspan="2"| * {{байрақ|Бахрейн}} * {{байрақ|Бруней}} * {{байрақ|Вьетнам}} * {{байрақ|Индонезия}} * {{байрақ|Иордания}} * {{байрақ|Катар}} * {{байрақ|Қытай}} ** {{байрақ|Гонконг}} ** {{байрақ|Макао}} * {{байрақ|Кувейт}} * {{байрақ|Ливан}} * {{байрақ|Малайзия}} * {{байрақ|БАӘ}} * {{байрақ|Оман}} * {{байрақ|Сауд Арабиясы}} * {{байрақ|Сингапур}} * {{байрақ|Тайланд}} * {{байрақ|Тайвань}} * {{байрақ|Филиппиндер}} * {{байрақ|Оңтүстік Корея}} * {{байрақ|Жапония}} |rowspan="2"| * {{байрақ|Аустрия}} * {{байрақ|Әзірбайжан}} * {{байрақ|Андорра}} * {{байрақ|Болгария}} * {{байрақ|Ұлыбритания}} ** [[Сурет:Flag of Guernsey.svg|22px]] [[Гернси]] * {{байрақ|Венгрия}} * {{байрақ|Германия}} * {{байрақ|Грекия}} * {{байрақ|Дания}} * {{байрақ|Ирландия}} * {{байрақ|Испания}} * {{байрақ|Италия}} * {{байрақ|Қазақстан}} * {{байрақ|Кипр}} * {{байрақ|Люксембург}} * {{байрақ|Монако}} * {{байрақ|Нидерланд}} * {{байрақ|Норвегия}} * {{байрақ|Польша}} * {{байрақ|Португалия}} * {{байрақ|Румыния}} * {{байрақ|Сербия}} * {{байрақ|Словакия}} * {{байрақ|Түркия}} * {{байрақ|Финляндия}} * {{байрақ|Франция}} * {{байрақ|Чехия}} * {{байрақ|Швейцария}} * {{байрақ|Швеция}} |- | colspan="4" |[[Сурет:Starbucks Map.svg|ортаға|550x550 нүкте]] |} == Қызықты айғақтар == [[Сурет:Starbucks Coffee Mannheim August 2012.JPG|200px|нобай|оңға|Starbucks кафесі, Мангейм ([[Баден-Вюртемберг]], [[Германия]]), 2012 жыл]] Starbucks кофейняларына орын таңдаған кезде негізгі бір талап бар ( дегенмен, ол әрқашанда орындала бермейді): кіре беріс есік шығыс немесе оңтүстікке қарауы тиіс, тек солтүстікке ғана емес. Starbucks брендінің негізін қалағандардың бірі Сиотт Берберидің айтуы бойынша, бұл талап мәні - келушілер тек қана түскі күншуақпен ғана рахаттануы тиіс, дегенмен оның барысында күн олардың беттеріне түспеуі керек. 2006 ж. компаниямен сатылған кофенің 1,36 кг.-ның 6% Fair trade болып сертификацияланды. '''Starbucks''' — өмірдің соншалықты қарапайым әдеті болып кеткен, ол тіпті көптеген әзілдердің тақырыбына айналып отыр. Мысалы, "[[Шрек 2]]" мультфильмінде Farbucks атты кофейнялар желісі жұмыс істейді. Brandchannel компаниясының бағалауы бойынша, Starbucks дүниежүзіндегі ең ірі әрі танымал деген 10 брендтің қатарына кіреді. Бәрінен қызығы, компания ешқашан маркетинг пен жарнамаға қаражат бөлмеген. 90 ж. ортасында Starbucks шетелдік нарықтарға кіре бастаған кезінде, оның жылдық жарнамалық бюджеті небәрі 15 млн.$ құраған, ал [[Кока-кола|Coca-Cola]] жарнамаға күніне одан да көп қаражат жұмсайды. '''Starbucks''' дәмді сусынды ұнататын адамдарға жаңа қызмет көрсетудің стандартын енгізген болатын: барлық кофейняларды коф картондық станқандарда ұсыныла бастады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ компаниялары]] pntolkvi0mqomf4ow0zdea5ujpuesxl 3056255 3056248 2022-08-01T11:40:39Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Компания |атауы = Starbucks Corporation |логотипі = Starbucks Corporation Logo 2011.png |түрі = [[Қоғамдық компания]] |биржадағы листингі = {{NASDAQ|SBUX}} |қызметі = |ұраны = |құрылды = 1971 |жабылды = |жабылуының себебі = |ізбасары = |бұрынғы атауы = |құрушы = Джерри Болдуин, Гордон Боукер және Зев Сигл |орналасуы = {{flagicon|USA}} [[Сиэтл]], [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] |басты адамдары = [[Говард Шульц]] |саласы = [[Кофехана]] |өнімі = [[кофе]], [[шай]], смузи (жеміс-жидектен жасалған сусын), дәмді пісірілген нан |айналым = {{өсім}} 29,1 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021">{{cite web|url=https://s22.q4cdn.com/869488222/files/doc_financials/2021/ar/Starbucks-Fiscal-2021-Annual-Report.pdf|title=Starbucks Corporation Annual Report 2021|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=|lang=en}}</ref> |операциялық кіріс = {{өсім}} 4,87 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |таза табысы = {{өсім}} 4,2 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |қызметкерлер саны = {{өсім}} 383 000 адам<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |меншікті капиталы = −5,32 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |басшы компания = |бағынышты компания = |аудитор = [[Deloitte]] |сайты = {{URL|starbucks.com}} }} '''Starbucks''' («Старбакс» деп оқылады) — клиенттеріне [[кофе]] сусындарын ұсынып, сатуға бағытталған және де [[кофехана]]лар атауы болып келетін американдық [[компания]]. Басқарушы компания — Starbucks Corporation болып табылады. Starbucks — дүниежүзіндегі ең ірі кофеханалары бар компания. Starbucks [[эспрессо]], [[капучино]], [[латте макиато]] және өзге де ыстық және салқын кофе сусындарын, ыстық және салқын [[сэндвич]]терді, [[бәліш]]терді, шайнамаларды, стақан мен шыны-аяқтарды да сатумен айналысады. == Тарихы == [[Сурет:Original Starbucks.jpg|200px|нобай|солға|Вашингтон штаты Сиэтл қаласында 1977 жылы ашылған кофехана]] 1971 ж. ағылшын тілінің мұғалімі [[Джерри Болдуин]], тарих пәнінің мұғалімі [[Зев Сигл]] және [[Гордон Боукер]] атты жазушы 1350 доллардан жинап, тағы 5000-ын қарызға алып, кофе мен оның [[кофе дәндері|дән]]дерін сатуға арналған [[дүкен]]ді ашады. Ол Сиэтле қаласында, [[Вашингтон штаты]]нда болған болатын. Дүкеннің атауын [[Германа Мелвилл]]дің «[[Моби Дик (роман)|Моби Дик]]» атты романындағы персонаж Ахава капитанының бірінші көмекшісінің атымен қояды; логотипінде - [[сирена]]ның суреті қойылады. Сорттарды таңдау мен кофенің дәндерін дұрыс қуыруды олар Peet’s Coffee компаниясының басшысы Альфред Питтен үйренеді. Starbucks алғашқы 9 ай бойы дәндерді Peet’s Coffee компаниясынан сатып алып жүреді, кейін серіктестер өздерінің дүкендеріне жаңадан қуыратын [[пеш]] орнатып, екінші дүкен ашады. 1981 ж. 5 дүкендей орнатып, кофені қуыратын кішкене [[фабрика]] және кофе дәндерін [[бар]]лар, [[кафе]]лер, [[мейрамхана]]ларға тасымалдауға арнайы сату бөлімі жұмыс істейді. 1979 ж. Starbucks иелері Peet’s Coffee компаниясын сатып алады. 1987 ж. Starbucks дүкендері Il Giornale (Starbucks-тың бұрынғы қызметкері) кофейняларының иесі Говард Шульцке 4 млн. доллар шамасында сатылады. Өздерінің кофйеняларын ол Starbucks деп, ал компаниясын «Starbucks Corporation» деп өзгертеді. 1988 ж. компания [[пошта]] бойынша сатуды жүзеге асырып, өздерінің өнімдерінің бірінші каталогын жасап, АҚШ-тың әр түрлі штаттарындағы 33 дүкендермен байланыстарын орнатады. 1996 ж. АҚШ-тан тыс ең бірінші кофейня [[Жапония]]да ашылады. 1990 ж. Starbucks әр жұмыс күні жаңа дүкен ашып отырған, осы концепциясын компания 2000 ж.-ға дейін ұстап отырды. == Иелері мен басшылығы == [[Сурет:Starbuckscenter.jpg|200px|нобай|солға|Компанияның Сиэтлдегі штаб-пәтері]] 2011 жылдың көктеміндегі компанияның аса ірі акционерлері: Fidelity Investments (11,1 %), BlackRock (5,7 %), Capital World Investors (5,4 %), компания менеджменті (4,8 %). Starbucks Corporation-нің директорлар кеңесінің төрағасы, бас басқарушы мен президенті — Говард Шульц (Howard Schultz). == Қызметі == 2007 ж. қорытындылары бойынша, Starbucks дүниежүзінің 43 елінде 15 700-ден астам кофейнялар ашқан, оның 7500-дейі Starbucks Corporation-ге тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] мен [[франчайзинг]] бойынша ашылған болатын. Starbucks Entertainment департаменті мен Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптар, музыкалық жинақтар мен видеофильмдерді таратады. Ондай тауарлардың көбісі маусымдық және белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks-тың фирмалық балмұздағы және кофені азық-түлік сататын дүкендер де бар. Желінің жалпы персоналының саны - 140 мың. адам. Компанияның 2010 ж.табысы 10,7 млрд.$-ды құрады, оның ішінде таза табысы 945 млн. болды. == Таралуы == [[Сурет:Starbucksdesk.jpg|200px|нобай|солға|Starbucks-тың әдеттегі көрмесі]] === Қолданыстағы === 2007 жылдың қорытындысы бойынша әлемнің 43 елінде 15700 Starbucks кофеханасы ашылды<ref>[http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf Starbucks. Company Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091015055833/http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf |date=2009-10-15 }}</ref>, оның шамамен 7500-і Starbucks Corporation компаниясына тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] бойынша ашылды. Starbucks табиғи кофе, [[эспрессо]] негізіндегі сусындар, басқа да ыстық және салқын сусындар, жеңіл тағамдар, кофе дәндері мен кофе дайындауға және қызмет көрсетуге арналған керек-жарақтарды сатады. Starbucks Entertainment департаментінің және Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптарды, музыкалық жинақтарды және бейнефильмдерді таратады. Бұл өнімдердің көпшілігі маусымдық немесе белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks маркалы [[балмұздақ]] пен кофе азық-түлік супермаркеттерінде де сатылады. Компанияның көптеген өнімдері маусымдық немесе рельефке тән. [[Сурет:Starbucks CityCenter Doha.jpg|230px|нобай|Starbucks, Доха]] Starbucks кофеханаларына арналған үй-жайларды таңдаудағы басты талаптардың бірі: алдыңғы есік шығысқа немесе оңтүстікке және ешқашан солтүстікке қарауы керек. Скотт Бедберидің айтуынша, 1995 жылдан 1998 жылға дейін Starbucks кофеханалар желісінің бренд сәулетшісі болған, бұл келушілер күндізгі жарықтан ләззат алуы керек, бірақ күн олардың бетіне түспеуі қажет.<ref>{{cite web |url=http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC |title=Starbucks не продает кофе |author=Дмитрий Лисицин |date=2007-10-22 |work=Секрет фирмы, № 41 (224) |publisher= |accessdate=2011-05-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071027043337/http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC|archivedate=2007-10-27 |deadlink=1}}{{ref-ru}}</ref> [[Сурет:Starbucks in WashingtonDC.jpg|230px|нобай|Starbucks, Вашингтон]] 2014 ақпан айындағы жағдай бойынша Starbucks 65 елде және аумақта болды. 2008-де компания [[Аргентина]], [[Бельгия]], [[Бразилия]], [[Болгария]], [[Чехия]] және [[Португалия|Португалияда]] нүктелерді ашып, өзінің кеңеюін жалғастырды. Еуропа мен Скандинавия елдеріне кеңейту 2009-да жалғасты. Сәуірде нүктелер [[Польша|Польшада]], тамызда — [[Утрехт|Утрехтте]] (Нидерланды), ал қазан айында [[Швеция|Швецияда]] Стокгольм — Арланд әуежайында пайда болды. 2010-да жаңа нарықтарға қатысудың өсуі де жалғасты. 2010 жылдың мамырында Оңтүстік Африкадағы Оңтүстік күн қонақ үйлері Starbucks-пен Оңтүстік Африканың кейбір оңтүстік және Цонга күн қонақ үйлерінде Starbucks кофесін қайнатуға мүмкіндік беретін келісімге қол қойды. Келісімге қол жеткізу себептерінің бірі [[Оңтүстік Африка Республикасы|ОАР]]-да футболдан әлем чемпионатының ашылуы болды. 2010 маусымында Starbucks [[Будапешт|Будапештте]] алғашқы дүкенін ашты. Қараша айында компания Орталық Америкада, Сан-Сальвадордың астанасы Эль-Сальвадорда алғашқы дүкен ашты. 2010 желтоқсанында Starbucks Royal Caribbean International компаниясымен серіктестікте өзінің алғашқы кеме нүктесін ашуды талқылады. Starbucks Royal Caribbean International екінші ірі кеме операторы және әлемдегі екінші ірі кеме allure of the Seas бортында дүкен ашты. Starbucks [[Алжир|Алжирдің]] астанасы [[Алжир (қала)|Алжирде]] өзінің үшінші африкалық нүктесін (Египет пен Мароккодан кейін) Алжирдің Cevital компаниясымен бірлесе отырып ашуды жоспарлап отыр. 2011 қаңтарында Starbucks және Tata Coffee, Азиядағы ең ірі кофе өсіретін компания [[Үндістан|Үндістанда]] Starbucks бизнесін ашу және Кодагу қаласындағы Tata Coffee зауытында астықты қуыру бойынша стратегиялық одақ жоспарларын жариялады. 2007 жылы сәтсіз басталғанына қарамастан, 2012 жылдың қаңтарында Starbucks Tata Starbucks-тің (Tata Global Beverages компаниясымен 50/50) бірлескен меншігі туралы жариялады. Бұл компания Үндістандағы Starbucks нүктелерін Starbucks Coffee "A Tata Alliance"альянсы ретінде иеленеді және басқарады. Үндістандағы алғашқы Starbucks мекемесі 19 жылы 2012 қазанда Бомбейде ашылды. 2011 ақпан айында Starbucks [[Норвегия|Норвегияда]] кофе сататын дүкендерді қолдай отырып, кофе сатуды бастады. Норвегиядағы Starbucks брендімен алғашқы дүкен 8 жылдың 2012 ақпанында Осло қаласындағы Гардермуэн әуежайында ашылды. 2011 жылдың қазан айында Starbucks Бейжіңде Шоуду әуежайының № 3 терминалының халықаралық ұшу залында тағы бір нүкте ашты, мекеме Қытайдағы компанияның 500-ші және әуежайда 7-ші орынға айналды. Компания 2015 жылға қарай Қытайда 1500 нүкте ашуды жоспарлап отыр. 2012 мамырында Starbucks өзінің алғашқы кофеханасын Хельсинки-Вантаа әуежайында ашты. Жақында Starbucks қалада дүкен ашты. Сан-Хосе, Коста-Рика екі жүру орнында: 1 орталықта, екіншісі Авенидада. [[Сурет:Starbucks-seoul.JPG|250px|нобай|солға|Starbucks, Сеул, Корея]] 2012 қазанында Starbucks келесі бес жылда [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та мың дүкен ашу жоспарын жариялады. Сол айда Алабама мемлекеттік университетінің Фергюсон орталығында АҚШ-тағы ең үлкен мекеме ашылды. 2013-да Starbucks басшылығы [[Дания|Даниядағы]] ең ірі бөлшек сауда компаниясы — Danish Supermarket-пен ынтымақтастықты бастады. Алғашқы Starbucks мекемесі 2013 тамызында Ольборг пен Орхустағы Danish Supermarket дүкендерінде ашылды. 2013 тамызында Starbucks бас директоры Ховард Шульц Колумбияда Starbucks дүкендерінің ашылғанын жеке жариялады. Оның мәлімдемесіне сәйкес, алғашқы кафе 2014 жылы Боготада, келесі бес жылда тағы 50 елде ашылды. Шульц сонымен бірге Starbucks Колумбия Үкіметімен және USAID-пен бірге жұмыс істейтінін, "жергілікті кофе өндірушілердің мүмкіндіктерін кеңейтуді және кофенің мағынасын, мұрасы мен дәстүрлерін әлемге таратуды"жалғастыратынын айтты. Компания басшылығы Колумбия нарығына агрессивті кеңейту испандық Starbucks серіктестерімен: Alsea компаниясымен және Colcafe арқылы кофе жеткізуде Starbucks-пен жұмыс істеген колумбиялық Grupo Nutresa азық-түлік конгломератымен Ортақ қадам болғанын атап өтті. Бұл хабарландыру өткен жылы Колумбияның Манисалес қаласында Starbucks фермерлерін қолдау орталығы ашылғаннан кейін жасалды, бұл Компанияның Колумбиядағы позициясын нығайтты. Starbucks [[Боливия|Боливиядағы]] алғашқы кафе 2014 жылы Санта-Крус-де-ла-Сьерра қаласында, ал [[Панама|Панамадағы]] алғашқы кафе 2015 жылы ашылатынын жариялады. [[Сурет:Starbucks barcelona.jpg|250px|нобай|Starbucks, Барселона]] 2014 жылы Starbucks [[Колумбия|Колумбияда]] алты дүкен ашты және 2015 жылы [[Богота|Боготада]] оннан астам мекеме ашуды жоспарлап отыр. 2014 тамызында Starbucks [[Ханой|Ханойда]] (Вьетнам) 4 дүкен ашты. 2015 басында Starbucks [[Гернси]] аралындағы Сент-Питер портындағы ағылшын арнасының аралдарында алғашқы мекемені ашты. Ақпан айында 2015 Starbucks мекемесі Орландо, Флорида маңындағы Disney ' s Hollywood Studios саябағының Голливуд бульварында ашылып, диснейуорлд қаласындағы Starbucks-тың төртінші мекемесі болды (Magic Kingdom, Epcot саябақтарында және Диснейдегі Downtown-да екі нүкте бар). Осы төртке қосымша, Диснейленд парктерінде, Дисней Калифорния оқиғасында, Анахаймдағы Диснейдегі Даунтаун Диснейде және диснейдегі Дисней ауылында мекемелер бар. Диснейдің Downtown паркіндегі мекемелерді Starbucks басқарады, ал тақырыптық парктерден тыс мекемелерді Дисней басқарады. 2015 жылы Starbucks [[Баку|Бакуде]] алғашқы мекемені ашты. 2019 жылдың басында Бакуде 12 Starbucks мекемесі бар. 2015-2016 жылдың қысында Starbucks [[Алматы]] қаласында алғашқы мекемені ашты. 2016 жылдың қыркүйегінде Starbucks Қазақстан астанасы - [[Нұр-Сұлтан|Нұр-Сұлтанда]] да ашылды. 2018 жылдың 6 қыркүйегінде Starbucks компаниясы [[Милан|Миланда]] [[Италия|Италияда]] өзінің алғашқы кофеханасын ашты.<ref>{{cite web|url=https://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|title=Итальянская премьера Starbucks|publisher=Euronews|date=2018-09-06|accessdate=2018-09-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180907032234/http://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|archivedate=2018-09-07|deadlink=no}}{{ref-ru}}</ref> Starbucks вице-президенті Билл жаһандық дизайн бойынша біріктіріліп, жаңа дүкендердің айналасындағы айналаны өзгерту әрекеттерін бақылап, "Сиэттлдің орталығындағы дүкенге келгенде сатып алушының қала маңындағы дүкенге, содан кейін Сан-Хоседегі дүкенге барып, сол дүкенді көргенін неге қаламайсыз?" ол былай деді: "сатып алушылар:" біз қайда барсақ та, сіз барлық жерде боласыз", — дейді Және бұл жаман. Біздің компания өте кең таралған болатын. "Ықшамдылық бағытын өзгерту ретінде Starbucks басшылығы бүкіл әлемде кездесетін арнайы сауда белгісінен әр дүкен үшін жергілікті түске ие дизайнға ауысқысы келді. === Жабылуы === 2003-да күшті жергілікті бәсекелестікке тап болған Starbucks [[Израиль|Израильдегі]] барлық алты дүкенді жауып тастады, бұл "тұрақты қызмет мәселелері" және "бизнес үшін жағымсыз жағдай". 2007 шілдесінде Starbucks тыйым салынған қалада ([[Бейжің|Пекин]]) мекемені жауып тастады. Кофе дүкені 2000 жылы ашылғаннан бастап, үнемі пікірталастардың қайнар көзіне айналды, наразылық білдірушілер бұл жерде американдық тізбек мекемесінің болуы "қытай мәдениетін бұзады"деп мәлімдеді. 2008 шілдесінде компания компанияға тиесілі 600 жеткіліксіз тиімді дүкендердің жабылатынын және экономикалық тұрақсыздыққа байланысты АҚШ-тағы тарату жоспарларының қысқарғанын жариялады. 2008 жылдың 29 шілдесінде Starbucks сонымен қатар брендті жандандыру және кірісті арттыру жоспарының бөлігі ретінде сатылымнан тыс мыңға жуық жұмыс орнын қысқартты. Бұл ретте 550 жұмыстан босату орын алды, қалған жұмыс орындары бос қалды. Бұл жабулар мен жұмыстан босату 1990-шы жылдардың ортасында басталған компанияның өсу және кеңею кезеңін аяқтады. 2008 шілдесінде Starbucks келесі айда [[Аустралия|Аустралиядағы]] 84 дүкеннің 61-ін жабатынын жариялады. Сидней университетінің Стратегиялық менеджмент бойынша сарапшысы Ник Уэйлс былай деп түсіндірді:"Starbucks австралиялық кофе мәдениетін түсіне алмады". 2014 мамырында Starbucks Австралия нарығында жалғасып жатқан шығындар туралы жариялады, бұл қалған Withers Group дүкендерін сатуға әкелді. 2022 жылы Starbucks Ресейдегі 130 мекемені жауып, [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіруіне]] байланысты нарықтан кетті.<ref name="сілтеме1">{{Cite web|lang=en|url=https://stories.starbucks.com/press/2022/update-to-starbucks-partners-on-our-business-in-russia/|title=Update to Starbucks partners on our business in Russia|publisher=Starbucks Stories|accessdate=2022-06-12}}</ref> Компания сонымен қатар [[Hear Music]] музыкалық дүкендер желісін дамытуда. Желі қызметкерлерінің жалпы саны - 140 мың адам. Компанияның 2010 жылғы кірісі 10,7 млрд долларды, таза пайдасы 945,6 млн долларды құрады. === Елдер бойынша === 2022 жылдың 10 наурызындағы жағдай бойынша Starbucks әлемнің 74 елінде бар. {| class="wikitable" style="width:100%;" <!-- sorted by short column --> ![[Африка]] ![[Солтүстік Америка]] ![[Оңтүстік Америка]] ![[Океания]] <!-- sorted by long column --> ![[Азия]] ![[Еуропа]] |- valign="top" | * {{байрақ|ОАР}} * {{байрақ|Мысыр}} * {{байрақ|Марокко}} | * {{байрақ|Багам аралдары}} * {{байрақ|Гватемала}} * {{байрақ|Канада}} * {{байрақ|Коста-Рика}} * {{байрақ|Мексика}} ** {{байрақ|Аруба}} ** {{байрақ|Кюрасао}} * {{байрақ|Панама}} * {{байрақ|Сальвадор}} * {{байрақ|АҚШ}} ** {{байрақ|Пуэрто-Рико}} | * {{байрақ|Аргентина}} * {{байрақ|Боливия}} * {{байрақ|Бразилия}} * {{байрақ|Колумбия}} * {{байрақ|Перу}} * {{байрақ|Чили}} | * {{байрақ|Аустралия}} * {{байрақ|Жаңа Зеландия}} |rowspan="2"| * {{байрақ|Бахрейн}} * {{байрақ|Бруней}} * {{байрақ|Вьетнам}} * {{байрақ|Индонезия}} * {{байрақ|Иордания}} * {{байрақ|Катар}} * {{байрақ|Қытай}} ** {{байрақ|Гонконг}} ** {{байрақ|Макао}} * {{байрақ|Кувейт}} * {{байрақ|Ливан}} * {{байрақ|Малайзия}} * {{байрақ|БАӘ}} * {{байрақ|Оман}} * {{байрақ|Сауд Арабиясы}} * {{байрақ|Сингапур}} * {{байрақ|Тайланд}} * {{байрақ|Тайвань}} * {{байрақ|Филиппиндер}} * {{байрақ|Оңтүстік Корея}} * {{байрақ|Жапония}} |rowspan="2"| * {{байрақ|Аустрия}} * {{байрақ|Әзірбайжан}} * {{байрақ|Андорра}} * {{байрақ|Болгария}} * {{байрақ|Ұлыбритания}} ** [[Сурет:Flag of Guernsey.svg|22px]] [[Гернси]] * {{байрақ|Венгрия}} * {{байрақ|Германия}} * {{байрақ|Грекия}} * {{байрақ|Дания}} * {{байрақ|Ирландия}} * {{байрақ|Испания}} * {{байрақ|Италия}} * {{байрақ|Қазақстан}} * {{байрақ|Кипр}} * {{байрақ|Люксембург}} * {{байрақ|Монако}} * {{байрақ|Нидерланд}} * {{байрақ|Норвегия}} * {{байрақ|Польша}} * {{байрақ|Португалия}} * {{байрақ|Румыния}} * {{байрақ|Сербия}} * {{байрақ|Словакия}} * {{байрақ|Түркия}} * {{байрақ|Финляндия}} * {{байрақ|Франция}} * {{байрақ|Чехия}} * {{байрақ|Швейцария}} * {{байрақ|Швеция}} |- | colspan="4" |[[Сурет:Starbucks Map.svg|ортаға|550x550 нүкте]] |} == Қызықты айғақтар == [[Сурет:Starbucks Coffee Mannheim August 2012.JPG|200px|нобай|оңға|Starbucks кафесі, Мангейм ([[Баден-Вюртемберг]], [[Германия]]), 2012 жыл]] Starbucks кофейняларына орын таңдаған кезде негізгі бір талап бар ( дегенмен, ол әрқашанда орындала бермейді): кіре беріс есік шығыс немесе оңтүстікке қарауы тиіс, тек солтүстікке ғана емес. Starbucks брендінің негізін қалағандардың бірі Сиотт Берберидің айтуы бойынша, бұл талап мәні - келушілер тек қана түскі күншуақпен ғана рахаттануы тиіс, дегенмен оның барысында күн олардың беттеріне түспеуі керек. 2006 ж. компаниямен сатылған кофенің 1,36 кг.-ның 6% Fair trade болып сертификацияланды. '''Starbucks''' — өмірдің соншалықты қарапайым әдеті болып кеткен, ол тіпті көптеген әзілдердің тақырыбына айналып отыр. Мысалы, "[[Шрек 2]]" мультфильмінде Farbucks атты кофейнялар желісі жұмыс істейді. Brandchannel компаниясының бағалауы бойынша, Starbucks дүниежүзіндегі ең ірі әрі танымал деген 10 брендтің қатарына кіреді. Бәрінен қызығы, компания ешқашан маркетинг пен жарнамаға қаражат бөлмеген. 90 ж. ортасында Starbucks шетелдік нарықтарға кіре бастаған кезінде, оның жылдық жарнамалық бюджеті небәрі 15 млн.$ құраған, ал [[Кока-кола|Coca-Cola]] жарнамаға күніне одан да көп қаражат жұмсайды. '''Starbucks''' дәмді сусынды ұнататын адамдарға жаңа қызмет көрсетудің стандартын енгізген болатын: барлық кофейняларды коф картондық станқандарда ұсыныла бастады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ компаниялары]] 5prdeasz0knmawca5th6lmhw1bqf0wz 3056267 3056255 2022-08-01T11:51:02Z Ұлы Тұран 120792 /* Елдер бойынша */ wikitext text/x-wiki {{Компания |атауы = Starbucks Corporation |логотипі = Starbucks Corporation Logo 2011.png |түрі = [[Қоғамдық компания]] |биржадағы листингі = {{NASDAQ|SBUX}} |қызметі = |ұраны = |құрылды = 1971 |жабылды = |жабылуының себебі = |ізбасары = |бұрынғы атауы = |құрушы = Джерри Болдуин, Гордон Боукер және Зев Сигл |орналасуы = {{flagicon|USA}} [[Сиэтл]], [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] |басты адамдары = [[Говард Шульц]] |саласы = [[Кофехана]] |өнімі = [[кофе]], [[шай]], смузи (жеміс-жидектен жасалған сусын), дәмді пісірілген нан |айналым = {{өсім}} 29,1 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021">{{cite web|url=https://s22.q4cdn.com/869488222/files/doc_financials/2021/ar/Starbucks-Fiscal-2021-Annual-Report.pdf|title=Starbucks Corporation Annual Report 2021|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=|lang=en}}</ref> |операциялық кіріс = {{өсім}} 4,87 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |таза табысы = {{өсім}} 4,2 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |қызметкерлер саны = {{өсім}} 383 000 адам<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |меншікті капиталы = −5,32 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |басшы компания = |бағынышты компания = |аудитор = [[Deloitte]] |сайты = {{URL|starbucks.com}} }} '''Starbucks''' («Старбакс» деп оқылады) — клиенттеріне [[кофе]] сусындарын ұсынып, сатуға бағытталған және де [[кофехана]]лар атауы болып келетін американдық [[компания]]. Басқарушы компания — Starbucks Corporation болып табылады. Starbucks — дүниежүзіндегі ең ірі кофеханалары бар компания. Starbucks [[эспрессо]], [[капучино]], [[латте макиато]] және өзге де ыстық және салқын кофе сусындарын, ыстық және салқын [[сэндвич]]терді, [[бәліш]]терді, шайнамаларды, стақан мен шыны-аяқтарды да сатумен айналысады. == Тарихы == [[Сурет:Original Starbucks.jpg|200px|нобай|солға|Вашингтон штаты Сиэтл қаласында 1977 жылы ашылған кофехана]] 1971 ж. ағылшын тілінің мұғалімі [[Джерри Болдуин]], тарих пәнінің мұғалімі [[Зев Сигл]] және [[Гордон Боукер]] атты жазушы 1350 доллардан жинап, тағы 5000-ын қарызға алып, кофе мен оның [[кофе дәндері|дән]]дерін сатуға арналған [[дүкен]]ді ашады. Ол Сиэтле қаласында, [[Вашингтон штаты]]нда болған болатын. Дүкеннің атауын [[Германа Мелвилл]]дің «[[Моби Дик (роман)|Моби Дик]]» атты романындағы персонаж Ахава капитанының бірінші көмекшісінің атымен қояды; логотипінде - [[сирена]]ның суреті қойылады. Сорттарды таңдау мен кофенің дәндерін дұрыс қуыруды олар Peet’s Coffee компаниясының басшысы Альфред Питтен үйренеді. Starbucks алғашқы 9 ай бойы дәндерді Peet’s Coffee компаниясынан сатып алып жүреді, кейін серіктестер өздерінің дүкендеріне жаңадан қуыратын [[пеш]] орнатып, екінші дүкен ашады. 1981 ж. 5 дүкендей орнатып, кофені қуыратын кішкене [[фабрика]] және кофе дәндерін [[бар]]лар, [[кафе]]лер, [[мейрамхана]]ларға тасымалдауға арнайы сату бөлімі жұмыс істейді. 1979 ж. Starbucks иелері Peet’s Coffee компаниясын сатып алады. 1987 ж. Starbucks дүкендері Il Giornale (Starbucks-тың бұрынғы қызметкері) кофейняларының иесі Говард Шульцке 4 млн. доллар шамасында сатылады. Өздерінің кофйеняларын ол Starbucks деп, ал компаниясын «Starbucks Corporation» деп өзгертеді. 1988 ж. компания [[пошта]] бойынша сатуды жүзеге асырып, өздерінің өнімдерінің бірінші каталогын жасап, АҚШ-тың әр түрлі штаттарындағы 33 дүкендермен байланыстарын орнатады. 1996 ж. АҚШ-тан тыс ең бірінші кофейня [[Жапония]]да ашылады. 1990 ж. Starbucks әр жұмыс күні жаңа дүкен ашып отырған, осы концепциясын компания 2000 ж.-ға дейін ұстап отырды. == Иелері мен басшылығы == [[Сурет:Starbuckscenter.jpg|200px|нобай|солға|Компанияның Сиэтлдегі штаб-пәтері]] 2011 жылдың көктеміндегі компанияның аса ірі акционерлері: Fidelity Investments (11,1 %), BlackRock (5,7 %), Capital World Investors (5,4 %), компания менеджменті (4,8 %). Starbucks Corporation-нің директорлар кеңесінің төрағасы, бас басқарушы мен президенті — Говард Шульц (Howard Schultz). == Қызметі == 2007 ж. қорытындылары бойынша, Starbucks дүниежүзінің 43 елінде 15 700-ден астам кофейнялар ашқан, оның 7500-дейі Starbucks Corporation-ге тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] мен [[франчайзинг]] бойынша ашылған болатын. Starbucks Entertainment департаменті мен Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптар, музыкалық жинақтар мен видеофильмдерді таратады. Ондай тауарлардың көбісі маусымдық және белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks-тың фирмалық балмұздағы және кофені азық-түлік сататын дүкендер де бар. Желінің жалпы персоналының саны - 140 мың. адам. Компанияның 2010 ж.табысы 10,7 млрд.$-ды құрады, оның ішінде таза табысы 945 млн. болды. == Таралуы == [[Сурет:Starbucksdesk.jpg|200px|нобай|солға|Starbucks-тың әдеттегі көрмесі]] === Қолданыстағы === 2007 жылдың қорытындысы бойынша әлемнің 43 елінде 15700 Starbucks кофеханасы ашылды<ref>[http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf Starbucks. Company Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091015055833/http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf |date=2009-10-15 }}</ref>, оның шамамен 7500-і Starbucks Corporation компаниясына тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] бойынша ашылды. Starbucks табиғи кофе, [[эспрессо]] негізіндегі сусындар, басқа да ыстық және салқын сусындар, жеңіл тағамдар, кофе дәндері мен кофе дайындауға және қызмет көрсетуге арналған керек-жарақтарды сатады. Starbucks Entertainment департаментінің және Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптарды, музыкалық жинақтарды және бейнефильмдерді таратады. Бұл өнімдердің көпшілігі маусымдық немесе белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks маркалы [[балмұздақ]] пен кофе азық-түлік супермаркеттерінде де сатылады. Компанияның көптеген өнімдері маусымдық немесе рельефке тән. [[Сурет:Starbucks CityCenter Doha.jpg|230px|нобай|Starbucks, Доха]] Starbucks кофеханаларына арналған үй-жайларды таңдаудағы басты талаптардың бірі: алдыңғы есік шығысқа немесе оңтүстікке және ешқашан солтүстікке қарауы керек. Скотт Бедберидің айтуынша, 1995 жылдан 1998 жылға дейін Starbucks кофеханалар желісінің бренд сәулетшісі болған, бұл келушілер күндізгі жарықтан ләззат алуы керек, бірақ күн олардың бетіне түспеуі қажет.<ref>{{cite web |url=http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC |title=Starbucks не продает кофе |author=Дмитрий Лисицин |date=2007-10-22 |work=Секрет фирмы, № 41 (224) |publisher= |accessdate=2011-05-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071027043337/http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC|archivedate=2007-10-27 |deadlink=1}}{{ref-ru}}</ref> [[Сурет:Starbucks in WashingtonDC.jpg|230px|нобай|Starbucks, Вашингтон]] 2014 ақпан айындағы жағдай бойынша Starbucks 65 елде және аумақта болды. 2008-де компания [[Аргентина]], [[Бельгия]], [[Бразилия]], [[Болгария]], [[Чехия]] және [[Португалия|Португалияда]] нүктелерді ашып, өзінің кеңеюін жалғастырды. Еуропа мен Скандинавия елдеріне кеңейту 2009-да жалғасты. Сәуірде нүктелер [[Польша|Польшада]], тамызда — [[Утрехт|Утрехтте]] (Нидерланды), ал қазан айында [[Швеция|Швецияда]] Стокгольм — Арланд әуежайында пайда болды. 2010-да жаңа нарықтарға қатысудың өсуі де жалғасты. 2010 жылдың мамырында Оңтүстік Африкадағы Оңтүстік күн қонақ үйлері Starbucks-пен Оңтүстік Африканың кейбір оңтүстік және Цонга күн қонақ үйлерінде Starbucks кофесін қайнатуға мүмкіндік беретін келісімге қол қойды. Келісімге қол жеткізу себептерінің бірі [[Оңтүстік Африка Республикасы|ОАР]]-да футболдан әлем чемпионатының ашылуы болды. 2010 маусымында Starbucks [[Будапешт|Будапештте]] алғашқы дүкенін ашты. Қараша айында компания Орталық Америкада, Сан-Сальвадордың астанасы Эль-Сальвадорда алғашқы дүкен ашты. 2010 желтоқсанында Starbucks Royal Caribbean International компаниясымен серіктестікте өзінің алғашқы кеме нүктесін ашуды талқылады. Starbucks Royal Caribbean International екінші ірі кеме операторы және әлемдегі екінші ірі кеме allure of the Seas бортында дүкен ашты. Starbucks [[Алжир|Алжирдің]] астанасы [[Алжир (қала)|Алжирде]] өзінің үшінші африкалық нүктесін (Египет пен Мароккодан кейін) Алжирдің Cevital компаниясымен бірлесе отырып ашуды жоспарлап отыр. 2011 қаңтарында Starbucks және Tata Coffee, Азиядағы ең ірі кофе өсіретін компания [[Үндістан|Үндістанда]] Starbucks бизнесін ашу және Кодагу қаласындағы Tata Coffee зауытында астықты қуыру бойынша стратегиялық одақ жоспарларын жариялады. 2007 жылы сәтсіз басталғанына қарамастан, 2012 жылдың қаңтарында Starbucks Tata Starbucks-тің (Tata Global Beverages компаниясымен 50/50) бірлескен меншігі туралы жариялады. Бұл компания Үндістандағы Starbucks нүктелерін Starbucks Coffee "A Tata Alliance"альянсы ретінде иеленеді және басқарады. Үндістандағы алғашқы Starbucks мекемесі 19 жылы 2012 қазанда Бомбейде ашылды. 2011 ақпан айында Starbucks [[Норвегия|Норвегияда]] кофе сататын дүкендерді қолдай отырып, кофе сатуды бастады. Норвегиядағы Starbucks брендімен алғашқы дүкен 8 жылдың 2012 ақпанында Осло қаласындағы Гардермуэн әуежайында ашылды. 2011 жылдың қазан айында Starbucks Бейжіңде Шоуду әуежайының № 3 терминалының халықаралық ұшу залында тағы бір нүкте ашты, мекеме Қытайдағы компанияның 500-ші және әуежайда 7-ші орынға айналды. Компания 2015 жылға қарай Қытайда 1500 нүкте ашуды жоспарлап отыр. 2012 мамырында Starbucks өзінің алғашқы кофеханасын Хельсинки-Вантаа әуежайында ашты. Жақында Starbucks қалада дүкен ашты. Сан-Хосе, Коста-Рика екі жүру орнында: 1 орталықта, екіншісі Авенидада. [[Сурет:Starbucks-seoul.JPG|250px|нобай|солға|Starbucks, Сеул, Корея]] 2012 қазанында Starbucks келесі бес жылда [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та мың дүкен ашу жоспарын жариялады. Сол айда Алабама мемлекеттік университетінің Фергюсон орталығында АҚШ-тағы ең үлкен мекеме ашылды. 2013-да Starbucks басшылығы [[Дания|Даниядағы]] ең ірі бөлшек сауда компаниясы — Danish Supermarket-пен ынтымақтастықты бастады. Алғашқы Starbucks мекемесі 2013 тамызында Ольборг пен Орхустағы Danish Supermarket дүкендерінде ашылды. 2013 тамызында Starbucks бас директоры Ховард Шульц Колумбияда Starbucks дүкендерінің ашылғанын жеке жариялады. Оның мәлімдемесіне сәйкес, алғашқы кафе 2014 жылы Боготада, келесі бес жылда тағы 50 елде ашылды. Шульц сонымен бірге Starbucks Колумбия Үкіметімен және USAID-пен бірге жұмыс істейтінін, "жергілікті кофе өндірушілердің мүмкіндіктерін кеңейтуді және кофенің мағынасын, мұрасы мен дәстүрлерін әлемге таратуды"жалғастыратынын айтты. Компания басшылығы Колумбия нарығына агрессивті кеңейту испандық Starbucks серіктестерімен: Alsea компаниясымен және Colcafe арқылы кофе жеткізуде Starbucks-пен жұмыс істеген колумбиялық Grupo Nutresa азық-түлік конгломератымен Ортақ қадам болғанын атап өтті. Бұл хабарландыру өткен жылы Колумбияның Манисалес қаласында Starbucks фермерлерін қолдау орталығы ашылғаннан кейін жасалды, бұл Компанияның Колумбиядағы позициясын нығайтты. Starbucks [[Боливия|Боливиядағы]] алғашқы кафе 2014 жылы Санта-Крус-де-ла-Сьерра қаласында, ал [[Панама|Панамадағы]] алғашқы кафе 2015 жылы ашылатынын жариялады. [[Сурет:Starbucks barcelona.jpg|250px|нобай|Starbucks, Барселона]] 2014 жылы Starbucks [[Колумбия|Колумбияда]] алты дүкен ашты және 2015 жылы [[Богота|Боготада]] оннан астам мекеме ашуды жоспарлап отыр. 2014 тамызында Starbucks [[Ханой|Ханойда]] (Вьетнам) 4 дүкен ашты. 2015 басында Starbucks [[Гернси]] аралындағы Сент-Питер портындағы ағылшын арнасының аралдарында алғашқы мекемені ашты. Ақпан айында 2015 Starbucks мекемесі Орландо, Флорида маңындағы Disney ' s Hollywood Studios саябағының Голливуд бульварында ашылып, диснейуорлд қаласындағы Starbucks-тың төртінші мекемесі болды (Magic Kingdom, Epcot саябақтарында және Диснейдегі Downtown-да екі нүкте бар). Осы төртке қосымша, Диснейленд парктерінде, Дисней Калифорния оқиғасында, Анахаймдағы Диснейдегі Даунтаун Диснейде және диснейдегі Дисней ауылында мекемелер бар. Диснейдің Downtown паркіндегі мекемелерді Starbucks басқарады, ал тақырыптық парктерден тыс мекемелерді Дисней басқарады. 2015 жылы Starbucks [[Баку|Бакуде]] алғашқы мекемені ашты. 2019 жылдың басында Бакуде 12 Starbucks мекемесі бар. 2015-2016 жылдың қысында Starbucks [[Алматы]] қаласында алғашқы мекемені ашты. 2016 жылдың қыркүйегінде Starbucks Қазақстан астанасы - [[Нұр-Сұлтан|Нұр-Сұлтанда]] да ашылды. 2018 жылдың 6 қыркүйегінде Starbucks компаниясы [[Милан|Миланда]] [[Италия|Италияда]] өзінің алғашқы кофеханасын ашты.<ref>{{cite web|url=https://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|title=Итальянская премьера Starbucks|publisher=Euronews|date=2018-09-06|accessdate=2018-09-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180907032234/http://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|archivedate=2018-09-07|deadlink=no}}{{ref-ru}}</ref> Starbucks вице-президенті Билл жаһандық дизайн бойынша біріктіріліп, жаңа дүкендердің айналасындағы айналаны өзгерту әрекеттерін бақылап, "Сиэттлдің орталығындағы дүкенге келгенде сатып алушының қала маңындағы дүкенге, содан кейін Сан-Хоседегі дүкенге барып, сол дүкенді көргенін неге қаламайсыз?" ол былай деді: "сатып алушылар:" біз қайда барсақ та, сіз барлық жерде боласыз", — дейді Және бұл жаман. Біздің компания өте кең таралған болатын. "Ықшамдылық бағытын өзгерту ретінде Starbucks басшылығы бүкіл әлемде кездесетін арнайы сауда белгісінен әр дүкен үшін жергілікті түске ие дизайнға ауысқысы келді. === Жабылуы === 2003-да күшті жергілікті бәсекелестікке тап болған Starbucks [[Израиль|Израильдегі]] барлық алты дүкенді жауып тастады, бұл "тұрақты қызмет мәселелері" және "бизнес үшін жағымсыз жағдай". 2007 шілдесінде Starbucks тыйым салынған қалада ([[Бейжің|Пекин]]) мекемені жауып тастады. Кофе дүкені 2000 жылы ашылғаннан бастап, үнемі пікірталастардың қайнар көзіне айналды, наразылық білдірушілер бұл жерде американдық тізбек мекемесінің болуы "қытай мәдениетін бұзады"деп мәлімдеді. 2008 шілдесінде компания компанияға тиесілі 600 жеткіліксіз тиімді дүкендердің жабылатынын және экономикалық тұрақсыздыққа байланысты АҚШ-тағы тарату жоспарларының қысқарғанын жариялады. 2008 жылдың 29 шілдесінде Starbucks сонымен қатар брендті жандандыру және кірісті арттыру жоспарының бөлігі ретінде сатылымнан тыс мыңға жуық жұмыс орнын қысқартты. Бұл ретте 550 жұмыстан босату орын алды, қалған жұмыс орындары бос қалды. Бұл жабулар мен жұмыстан босату 1990-шы жылдардың ортасында басталған компанияның өсу және кеңею кезеңін аяқтады. 2008 шілдесінде Starbucks келесі айда [[Аустралия|Аустралиядағы]] 84 дүкеннің 61-ін жабатынын жариялады. Сидней университетінің Стратегиялық менеджмент бойынша сарапшысы Ник Уэйлс былай деп түсіндірді:"Starbucks австралиялық кофе мәдениетін түсіне алмады". 2014 мамырында Starbucks Австралия нарығында жалғасып жатқан шығындар туралы жариялады, бұл қалған Withers Group дүкендерін сатуға әкелді. 2022 жылы Starbucks Ресейдегі 130 мекемені жауып, [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіруіне]] байланысты нарықтан кетті.<ref name="сілтеме1">{{Cite web|lang=en|url=https://stories.starbucks.com/press/2022/update-to-starbucks-partners-on-our-business-in-russia/|title=Update to Starbucks partners on our business in Russia|publisher=Starbucks Stories|accessdate=2022-06-12}}</ref> Компания сонымен қатар [[Hear Music]] музыкалық дүкендер желісін дамытуда. Желі қызметкерлерінің жалпы саны - 140 мың адам. Компанияның 2010 жылғы кірісі 10,7 млрд долларды, таза пайдасы 945,6 млн долларды құрады. === Елдер бойынша === 2022 жылдың 10 наурызындағы жағдай бойынша Starbucks әлемнің 74 елінде бар. {| class="wikitable" style="width:100%;" <!-- sorted by short column --> ![[Африка]] ![[Солтүстік Америка]] ![[Оңтүстік Америка]] ![[Океания]] <!-- sorted by long column --> ![[Азия]] ![[Еуропа]] |- valign="top" | * {{байрақ|ОАР}} * {{байрақ|Мысыр}} * {{байрақ|Марокко}} | * {{байрақ|Багам аралдары}} * {{байрақ|Гватемала}} * {{байрақ|Канада}} * {{байрақ|Коста-Рика}} * {{байрақ|Мексика}} ** {{байрақ|Аруба}} ** {{байрақ|Кюрасао}} * {{байрақ|Панама}} * {{байрақ|Сальвадор}} * {{байрақ|АҚШ}} ** {{байрақ|Пуэрто-Рико}} | * {{байрақ|Аргентина}} * {{байрақ|Боливия}} * {{байрақ|Бразилия}} * {{байрақ|Колумбия}} * {{байрақ|Перу}} * {{байрақ|Чили}} | * {{байрақ|Аустралия}} * {{байрақ|Жаңа Зеландия}} |rowspan="2"| * {{байрақ|Бахрейн}} * {{байрақ|Бруней}} * {{байрақ|Вьетнам}} * {{байрақ|Индонезия}} * {{байрақ|Иордания}} * {{байрақ|Катар}} * {{байрақ|Қытай}} ** {{байрақ|Гонконг}} ** {{байрақ|Макао}} * {{байрақ|Кувейт}} * {{байрақ|Ливан}} * {{байрақ|Малайзия}} * {{байрақ|БАӘ}} * {{байрақ|Оман}} * {{байрақ|Сауд Арабиясы}} * {{байрақ|Сингапур}} * {{байрақ|Тайланд}} * {{байрақ|Тайвань}} * {{байрақ|Филиппиндер}} * {{байрақ|Оңтүстік Корея}} * {{байрақ|Жапония}} |rowspan="2"| * {{байрақ|Аустрия}} * {{байрақ|Әзірбайжан}} * {{байрақ|Андорра}} * {{байрақ|Болгария}} * {{байрақ|Ұлыбритания}} ** [[Сурет:Flag of Guernsey.svg|22px]] [[Гернси]] * {{байрақ|Мажарстан}} * {{байрақ|Германия}} * {{байрақ|Грекия}} * {{байрақ|Дания}} * {{байрақ|Ирландия}} * {{байрақ|Испания}} * {{байрақ|Италия}} * {{байрақ|Қазақстан}} * {{байрақ|Кипр}} * {{байрақ|Люксембург}} * {{байрақ|Монако}} * {{байрақ|Нидерланд}} * {{байрақ|Норвегия}} * {{байрақ|Польша}} * {{байрақ|Португалия}} * {{байрақ|Румыния}} * {{байрақ|Сербия}} * {{байрақ|Словакия}} * {{байрақ|Түркия}} * {{байрақ|Финляндия}} * {{байрақ|Франция}} * {{байрақ|Чехия}} * {{байрақ|Швейцария}} * {{байрақ|Швеция}} |- | colspan="4" |[[Сурет:Starbucks Map.svg|ортаға|550x550 нүкте]] |} == Қызықты айғақтар == [[Сурет:Starbucks Coffee Mannheim August 2012.JPG|200px|нобай|оңға|Starbucks кафесі, Мангейм ([[Баден-Вюртемберг]], [[Германия]]), 2012 жыл]] Starbucks кофейняларына орын таңдаған кезде негізгі бір талап бар ( дегенмен, ол әрқашанда орындала бермейді): кіре беріс есік шығыс немесе оңтүстікке қарауы тиіс, тек солтүстікке ғана емес. Starbucks брендінің негізін қалағандардың бірі Сиотт Берберидің айтуы бойынша, бұл талап мәні - келушілер тек қана түскі күншуақпен ғана рахаттануы тиіс, дегенмен оның барысында күн олардың беттеріне түспеуі керек. 2006 ж. компаниямен сатылған кофенің 1,36 кг.-ның 6% Fair trade болып сертификацияланды. '''Starbucks''' — өмірдің соншалықты қарапайым әдеті болып кеткен, ол тіпті көптеген әзілдердің тақырыбына айналып отыр. Мысалы, "[[Шрек 2]]" мультфильмінде Farbucks атты кофейнялар желісі жұмыс істейді. Brandchannel компаниясының бағалауы бойынша, Starbucks дүниежүзіндегі ең ірі әрі танымал деген 10 брендтің қатарына кіреді. Бәрінен қызығы, компания ешқашан маркетинг пен жарнамаға қаражат бөлмеген. 90 ж. ортасында Starbucks шетелдік нарықтарға кіре бастаған кезінде, оның жылдық жарнамалық бюджеті небәрі 15 млн.$ құраған, ал [[Кока-кола|Coca-Cola]] жарнамаға күніне одан да көп қаражат жұмсайды. '''Starbucks''' дәмді сусынды ұнататын адамдарға жаңа қызмет көрсетудің стандартын енгізген болатын: барлық кофейняларды коф картондық станқандарда ұсыныла бастады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ компаниялары]] mfsn3v1bjowsj33h0vpyxgfkf04m4aa 3056268 3056267 2022-08-01T11:57:58Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Компания |атауы = Starbucks Corporation |логотипі = Starbucks Corporation Logo 2011.png |түрі = [[Қоғамдық компания]] |биржадағы листингі = {{NASDAQ|SBUX}} |қызметі = |ұраны = |құрылды = 1971 |жабылды = |жабылуының себебі = |ізбасары = |бұрынғы атауы = |құрушы = Джерри Болдуин, Гордон Боукер және Зев Сигл |орналасуы = {{байрақ|АҚШ}}: [[Сиэтл]], [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] |басты адамдары = [[Говард Шульц]] |саласы = [[кофехана]] |өнімі = [[кофе]], [[шай]], смузи (жеміс-жидектен жасалған сусын), дәмді пісірілген нан |айналым = {{өсім}} 29,1 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021">{{cite web|url=https://s22.q4cdn.com/869488222/files/doc_financials/2021/ar/Starbucks-Fiscal-2021-Annual-Report.pdf|title=Starbucks Corporation Annual Report 2021|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=|lang=en}}</ref> |операциялық кіріс = {{өсім}} 4,87 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |таза табысы = {{өсім}} 4,2 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |қызметкерлер саны = {{өсім}} 383 000 адам<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |меншікті капиталы = −5,32 млрд $<br>([[3 қазан]] [[2021 жыл|2021]])<ref name="Starbucks2021"/> |басшы компания = Starbucks Corporation |бағынышты компания = [[Hear Music]] |аудитор = [[Deloitte]] |сайты = {{URL|starbucks.com}} }} '''Starbucks''' («'''Старбакс'''» деп оқылады) — клиенттеріне [[кофе]] сусындарын ұсынып, сатуға бағытталған және де [[кофехана]]лар атауы болып келетін американдық [[компания]]. Starbucks — дүниежүзіндегі ең ірі кофеханалары бар компания. Starbucks [[эспрессо]], [[капучино]], [[латте макиато]] және өзге де ыстық және салқын кофе сусындарын, ыстық және салқын [[сэндвич]]терді, [[бәліш]]терді, шайнамаларды, стақан мен шыны-аяқтарды да сатумен айналысады. == Тарихы == [[Сурет:Original Starbucks.jpg|200px|нобай|солға|Вашингтон штаты Сиэтл қаласында 1977 жылы ашылған кофехана]] 1971 ж. ағылшын тілінің мұғалімі [[Джерри Болдуин]], тарих пәнінің мұғалімі [[Зев Сигл]] және [[Гордон Боукер]] атты жазушы 1350 доллардан жинап, тағы 5000-ын қарызға алып, кофе мен оның [[кофе дәндері|дән]]дерін сатуға арналған [[дүкен]]ді ашады. Ол Сиэтле қаласында, [[Вашингтон штаты]]нда болған болатын. Дүкеннің атауын [[Германа Мелвилл]]дің «[[Моби Дик (роман)|Моби Дик]]» атты романындағы персонаж Ахава капитанының бірінші көмекшісінің атымен қояды; логотипінде - [[сирена]]ның суреті қойылады. Сорттарды таңдау мен кофенің дәндерін дұрыс қуыруды олар Peet’s Coffee компаниясының басшысы Альфред Питтен үйренеді. Starbucks алғашқы 9 ай бойы дәндерді Peet’s Coffee компаниясынан сатып алып жүреді, кейін серіктестер өздерінің дүкендеріне жаңадан қуыратын [[пеш]] орнатып, екінші дүкен ашады. 1981 ж. 5 дүкендей орнатып, кофені қуыратын кішкене [[фабрика]] және кофе дәндерін [[бар]]лар, [[кафе]]лер, [[мейрамхана]]ларға тасымалдауға арнайы сату бөлімі жұмыс істейді. 1979 ж. Starbucks иелері Peet’s Coffee компаниясын сатып алады. 1987 ж. Starbucks дүкендері Il Giornale (Starbucks-тың бұрынғы қызметкері) кофейняларының иесі Говард Шульцке 4 млн. доллар шамасында сатылады. Өздерінің кофйеняларын ол Starbucks деп, ал компаниясын «Starbucks Corporation» деп өзгертеді. 1988 ж. компания [[пошта]] бойынша сатуды жүзеге асырып, өздерінің өнімдерінің бірінші каталогын жасап, АҚШ-тың әр түрлі штаттарындағы 33 дүкендермен байланыстарын орнатады. 1996 ж. АҚШ-тан тыс ең бірінші кофейня [[Жапония]]да ашылады. 1990 ж. Starbucks әр жұмыс күні жаңа дүкен ашып отырған, осы концепциясын компания 2000 ж.-ға дейін ұстап отырды. == Иелері мен басшылығы == [[Сурет:Starbuckscenter.jpg|200px|нобай|солға|Компанияның Сиэтлдегі штаб-пәтері]] 2011 жылдың көктеміндегі компанияның аса ірі акционерлері: Fidelity Investments (11,1 %), BlackRock (5,7 %), Capital World Investors (5,4 %), компания менеджменті (4,8 %). Starbucks Corporation-нің директорлар кеңесінің төрағасы, бас басқарушы мен президенті — Говард Шульц (Howard Schultz). == Қызметі == 2007 ж. қорытындылары бойынша, Starbucks дүниежүзінің 43 елінде 15 700-ден астам кофейнялар ашқан, оның 7500-дейі Starbucks Corporation-ге тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] мен [[франчайзинг]] бойынша ашылған болатын. Starbucks Entertainment департаменті мен Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптар, музыкалық жинақтар мен видеофильмдерді таратады. Ондай тауарлардың көбісі маусымдық және белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks-тың фирмалық балмұздағы және кофені азық-түлік сататын дүкендер де бар. Желінің жалпы персоналының саны - 140 мың. адам. Компанияның 2010 ж.табысы 10,7 млрд.$-ды құрады, оның ішінде таза табысы 945 млн. болды. == Таралуы == [[Сурет:Starbucksdesk.jpg|200px|нобай|солға|Starbucks-тың әдеттегі көрмесі]] === Қолданыстағы === 2007 жылдың қорытындысы бойынша әлемнің 43 елінде 15700 Starbucks кофеханасы ашылды<ref>[http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf Starbucks. Company Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091015055833/http://www.starbucks.com/aboutus/Company_Profile.pdf |date=2009-10-15 }}</ref>, оның шамамен 7500-і Starbucks Corporation компаниясына тиесілі, ал қалғандары [[лицензия]] бойынша ашылды. Starbucks табиғи кофе, [[эспрессо]] негізіндегі сусындар, басқа да ыстық және салқын сусындар, жеңіл тағамдар, кофе дәндері мен кофе дайындауға және қызмет көрсетуге арналған керек-жарақтарды сатады. Starbucks Entertainment департаментінің және Hear Music брендінің көмегімен компания кітаптарды, музыкалық жинақтарды және бейнефильмдерді таратады. Бұл өнімдердің көпшілігі маусымдық немесе белгілі бір салада сатуға арналған. Starbucks маркалы [[балмұздақ]] пен кофе азық-түлік супермаркеттерінде де сатылады. Компанияның көптеген өнімдері маусымдық немесе рельефке тән. [[Сурет:Starbucks CityCenter Doha.jpg|230px|нобай|Starbucks, Доха]] Starbucks кофеханаларына арналған үй-жайларды таңдаудағы басты талаптардың бірі: алдыңғы есік шығысқа немесе оңтүстікке және ешқашан солтүстікке қарауы керек. Скотт Бедберидің айтуынша, 1995 жылдан 1998 жылға дейін Starbucks кофеханалар желісінің бренд сәулетшісі болған, бұл келушілер күндізгі жарықтан ләззат алуы керек, бірақ күн олардың бетіне түспеуі қажет.<ref>{{cite web |url=http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC |title=Starbucks не продает кофе |author=Дмитрий Лисицин |date=2007-10-22 |work=Секрет фирмы, № 41 (224) |publisher= |accessdate=2011-05-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071027043337/http://www.sf-online.ru/article.asp?OID=FE7E3341-1899-4E63-86D7-0BD8B726A99C&magOID=9D0F17D3-24FF-449C-A9CD-1BFF9E495BFC|archivedate=2007-10-27 |deadlink=1}}{{ref-ru}}</ref> [[Сурет:Starbucks in WashingtonDC.jpg|230px|нобай|Starbucks, Вашингтон]] 2014 ақпан айындағы жағдай бойынша Starbucks 65 елде және аумақта болды. 2008-де компания [[Аргентина]], [[Бельгия]], [[Бразилия]], [[Болгария]], [[Чехия]] және [[Португалия|Португалияда]] нүктелерді ашып, өзінің кеңеюін жалғастырды. Еуропа мен Скандинавия елдеріне кеңейту 2009-да жалғасты. Сәуірде нүктелер [[Польша|Польшада]], тамызда — [[Утрехт|Утрехтте]] (Нидерланды), ал қазан айында [[Швеция|Швецияда]] Стокгольм — Арланд әуежайында пайда болды. 2010-да жаңа нарықтарға қатысудың өсуі де жалғасты. 2010 жылдың мамырында Оңтүстік Африкадағы Оңтүстік күн қонақ үйлері Starbucks-пен Оңтүстік Африканың кейбір оңтүстік және Цонга күн қонақ үйлерінде Starbucks кофесін қайнатуға мүмкіндік беретін келісімге қол қойды. Келісімге қол жеткізу себептерінің бірі [[Оңтүстік Африка Республикасы|ОАР]]-да футболдан әлем чемпионатының ашылуы болды. 2010 маусымында Starbucks [[Будапешт|Будапештте]] алғашқы дүкенін ашты. Қараша айында компания Орталық Америкада, Сан-Сальвадордың астанасы Эль-Сальвадорда алғашқы дүкен ашты. 2010 желтоқсанында Starbucks Royal Caribbean International компаниясымен серіктестікте өзінің алғашқы кеме нүктесін ашуды талқылады. Starbucks Royal Caribbean International екінші ірі кеме операторы және әлемдегі екінші ірі кеме allure of the Seas бортында дүкен ашты. Starbucks [[Алжир|Алжирдің]] астанасы [[Алжир (қала)|Алжирде]] өзінің үшінші африкалық нүктесін (Египет пен Мароккодан кейін) Алжирдің Cevital компаниясымен бірлесе отырып ашуды жоспарлап отыр. 2011 қаңтарында Starbucks және Tata Coffee, Азиядағы ең ірі кофе өсіретін компания [[Үндістан|Үндістанда]] Starbucks бизнесін ашу және Кодагу қаласындағы Tata Coffee зауытында астықты қуыру бойынша стратегиялық одақ жоспарларын жариялады. 2007 жылы сәтсіз басталғанына қарамастан, 2012 жылдың қаңтарында Starbucks Tata Starbucks-тің (Tata Global Beverages компаниясымен 50/50) бірлескен меншігі туралы жариялады. Бұл компания Үндістандағы Starbucks нүктелерін Starbucks Coffee "A Tata Alliance"альянсы ретінде иеленеді және басқарады. Үндістандағы алғашқы Starbucks мекемесі 19 жылы 2012 қазанда Бомбейде ашылды. 2011 ақпан айында Starbucks [[Норвегия|Норвегияда]] кофе сататын дүкендерді қолдай отырып, кофе сатуды бастады. Норвегиядағы Starbucks брендімен алғашқы дүкен 8 жылдың 2012 ақпанында Осло қаласындағы Гардермуэн әуежайында ашылды. 2011 жылдың қазан айында Starbucks Бейжіңде Шоуду әуежайының № 3 терминалының халықаралық ұшу залында тағы бір нүкте ашты, мекеме Қытайдағы компанияның 500-ші және әуежайда 7-ші орынға айналды. Компания 2015 жылға қарай Қытайда 1500 нүкте ашуды жоспарлап отыр. 2012 мамырында Starbucks өзінің алғашқы кофеханасын Хельсинки-Вантаа әуежайында ашты. Жақында Starbucks қалада дүкен ашты. Сан-Хосе, Коста-Рика екі жүру орнында: 1 орталықта, екіншісі Авенидада. [[Сурет:Starbucks-seoul.JPG|250px|нобай|солға|Starbucks, Сеул, Корея]] 2012 қазанында Starbucks келесі бес жылда [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та мың дүкен ашу жоспарын жариялады. Сол айда Алабама мемлекеттік университетінің Фергюсон орталығында АҚШ-тағы ең үлкен мекеме ашылды. 2013-да Starbucks басшылығы [[Дания|Даниядағы]] ең ірі бөлшек сауда компаниясы — Danish Supermarket-пен ынтымақтастықты бастады. Алғашқы Starbucks мекемесі 2013 тамызында Ольборг пен Орхустағы Danish Supermarket дүкендерінде ашылды. 2013 тамызында Starbucks бас директоры Ховард Шульц Колумбияда Starbucks дүкендерінің ашылғанын жеке жариялады. Оның мәлімдемесіне сәйкес, алғашқы кафе 2014 жылы Боготада, келесі бес жылда тағы 50 елде ашылды. Шульц сонымен бірге Starbucks Колумбия Үкіметімен және USAID-пен бірге жұмыс істейтінін, "жергілікті кофе өндірушілердің мүмкіндіктерін кеңейтуді және кофенің мағынасын, мұрасы мен дәстүрлерін әлемге таратуды"жалғастыратынын айтты. Компания басшылығы Колумбия нарығына агрессивті кеңейту испандық Starbucks серіктестерімен: Alsea компаниясымен және Colcafe арқылы кофе жеткізуде Starbucks-пен жұмыс істеген колумбиялық Grupo Nutresa азық-түлік конгломератымен Ортақ қадам болғанын атап өтті. Бұл хабарландыру өткен жылы Колумбияның Манисалес қаласында Starbucks фермерлерін қолдау орталығы ашылғаннан кейін жасалды, бұл Компанияның Колумбиядағы позициясын нығайтты. Starbucks [[Боливия|Боливиядағы]] алғашқы кафе 2014 жылы Санта-Крус-де-ла-Сьерра қаласында, ал [[Панама|Панамадағы]] алғашқы кафе 2015 жылы ашылатынын жариялады. [[Сурет:Starbucks barcelona.jpg|250px|нобай|Starbucks, Барселона]] 2014 жылы Starbucks [[Колумбия|Колумбияда]] алты дүкен ашты және 2015 жылы [[Богота|Боготада]] оннан астам мекеме ашуды жоспарлап отыр. 2014 тамызында Starbucks [[Ханой|Ханойда]] (Вьетнам) 4 дүкен ашты. 2015 басында Starbucks [[Гернси]] аралындағы Сент-Питер портындағы ағылшын арнасының аралдарында алғашқы мекемені ашты. Ақпан айында 2015 Starbucks мекемесі Орландо, Флорида маңындағы Disney ' s Hollywood Studios саябағының Голливуд бульварында ашылып, диснейуорлд қаласындағы Starbucks-тың төртінші мекемесі болды (Magic Kingdom, Epcot саябақтарында және Диснейдегі Downtown-да екі нүкте бар). Осы төртке қосымша, Диснейленд парктерінде, Дисней Калифорния оқиғасында, Анахаймдағы Диснейдегі Даунтаун Диснейде және диснейдегі Дисней ауылында мекемелер бар. Диснейдің Downtown паркіндегі мекемелерді Starbucks басқарады, ал тақырыптық парктерден тыс мекемелерді Дисней басқарады. 2015 жылы Starbucks [[Баку|Бакуде]] алғашқы мекемені ашты. 2019 жылдың басында Бакуде 12 Starbucks мекемесі бар. 2015-2016 жылдың қысында Starbucks [[Алматы]] қаласында алғашқы мекемені ашты. 2016 жылдың қыркүйегінде Starbucks Қазақстан астанасы - [[Нұр-Сұлтан|Нұр-Сұлтанда]] да ашылды. 2018 жылдың 6 қыркүйегінде Starbucks компаниясы [[Милан|Миланда]] [[Италия|Италияда]] өзінің алғашқы кофеханасын ашты.<ref>{{cite web|url=https://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|title=Итальянская премьера Starbucks|publisher=Euronews|date=2018-09-06|accessdate=2018-09-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180907032234/http://ru.euronews.com/2018/09/06/starbucks-opens-in-italy|archivedate=2018-09-07|deadlink=no}}{{ref-ru}}</ref> Starbucks вице-президенті Билл жаһандық дизайн бойынша біріктіріліп, жаңа дүкендердің айналасындағы айналаны өзгерту әрекеттерін бақылап, "Сиэттлдің орталығындағы дүкенге келгенде сатып алушының қала маңындағы дүкенге, содан кейін Сан-Хоседегі дүкенге барып, сол дүкенді көргенін неге қаламайсыз?" ол былай деді: "сатып алушылар:" біз қайда барсақ та, сіз барлық жерде боласыз", — дейді Және бұл жаман. Біздің компания өте кең таралған болатын. "Ықшамдылық бағытын өзгерту ретінде Starbucks басшылығы бүкіл әлемде кездесетін арнайы сауда белгісінен әр дүкен үшін жергілікті түске ие дизайнға ауысқысы келді. === Жабылуы === 2003-да күшті жергілікті бәсекелестікке тап болған Starbucks [[Израиль|Израильдегі]] барлық алты дүкенді жауып тастады, бұл "тұрақты қызмет мәселелері" және "бизнес үшін жағымсыз жағдай". 2007 шілдесінде Starbucks тыйым салынған қалада ([[Бейжің|Пекин]]) мекемені жауып тастады. Кофе дүкені 2000 жылы ашылғаннан бастап, үнемі пікірталастардың қайнар көзіне айналды, наразылық білдірушілер бұл жерде американдық тізбек мекемесінің болуы "қытай мәдениетін бұзады"деп мәлімдеді. 2008 шілдесінде компания компанияға тиесілі 600 жеткіліксіз тиімді дүкендердің жабылатынын және экономикалық тұрақсыздыққа байланысты АҚШ-тағы тарату жоспарларының қысқарғанын жариялады. 2008 жылдың 29 шілдесінде Starbucks сонымен қатар брендті жандандыру және кірісті арттыру жоспарының бөлігі ретінде сатылымнан тыс мыңға жуық жұмыс орнын қысқартты. Бұл ретте 550 жұмыстан босату орын алды, қалған жұмыс орындары бос қалды. Бұл жабулар мен жұмыстан босату 1990-шы жылдардың ортасында басталған компанияның өсу және кеңею кезеңін аяқтады. 2008 шілдесінде Starbucks келесі айда [[Аустралия|Аустралиядағы]] 84 дүкеннің 61-ін жабатынын жариялады. Сидней университетінің Стратегиялық менеджмент бойынша сарапшысы Ник Уэйлс былай деп түсіндірді:"Starbucks австралиялық кофе мәдениетін түсіне алмады". 2014 мамырында Starbucks Австралия нарығында жалғасып жатқан шығындар туралы жариялады, бұл қалған Withers Group дүкендерін сатуға әкелді. 2022 жылы Starbucks Ресейдегі 130 мекемені жауып, [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіруіне]] байланысты нарықтан кетті.<ref name="сілтеме1">{{Cite web|lang=en|url=https://stories.starbucks.com/press/2022/update-to-starbucks-partners-on-our-business-in-russia/|title=Update to Starbucks partners on our business in Russia|publisher=Starbucks Stories|accessdate=2022-06-12}}</ref> Компания сонымен қатар [[Hear Music]] музыкалық дүкендер желісін дамытуда. Желі қызметкерлерінің жалпы саны - 140 мың адам. Компанияның 2010 жылғы кірісі 10,7 млрд долларды, таза пайдасы 945,6 млн долларды құрады. === Елдер бойынша === 2022 жылдың 10 наурызындағы жағдай бойынша Starbucks әлемнің 74 елінде бар. {| class="wikitable" style="width:100%;" <!-- sorted by short column --> ![[Африка]] ![[Солтүстік Америка]] ![[Оңтүстік Америка]] ![[Океания]] <!-- sorted by long column --> ![[Азия]] ![[Еуропа]] |- valign="top" | * {{байрақ|ОАР}} * {{байрақ|Мысыр}} * {{байрақ|Марокко}} | * {{байрақ|Багам аралдары}} * {{байрақ|Гватемала}} * {{байрақ|Канада}} * {{байрақ|Коста-Рика}} * {{байрақ|Мексика}} ** {{байрақ|Аруба}} ** {{байрақ|Кюрасао}} * {{байрақ|Панама}} * {{байрақ|Сальвадор}} * {{байрақ|АҚШ}} ** {{байрақ|Пуэрто-Рико}} | * {{байрақ|Аргентина}} * {{байрақ|Боливия}} * {{байрақ|Бразилия}} * {{байрақ|Колумбия}} * {{байрақ|Перу}} * {{байрақ|Чили}} | * {{байрақ|Аустралия}} * {{байрақ|Жаңа Зеландия}} |rowspan="2"| * {{байрақ|Бахрейн}} * {{байрақ|Бруней}} * {{байрақ|Вьетнам}} * {{байрақ|Индонезия}} * {{байрақ|Иордания}} * {{байрақ|Катар}} * {{байрақ|Қытай}} ** {{байрақ|Гонконг}} ** {{байрақ|Макао}} * {{байрақ|Кувейт}} * {{байрақ|Ливан}} * {{байрақ|Малайзия}} * {{байрақ|БАӘ}} * {{байрақ|Оман}} * {{байрақ|Сауд Арабиясы}} * {{байрақ|Сингапур}} * {{байрақ|Тайланд}} * {{байрақ|Тайвань}} * {{байрақ|Филиппиндер}} * {{байрақ|Оңтүстік Корея}} * {{байрақ|Жапония}} |rowspan="2"| * {{байрақ|Аустрия}} * {{байрақ|Әзірбайжан}} * {{байрақ|Андорра}} * {{байрақ|Болгария}} * {{байрақ|Ұлыбритания}} ** [[Сурет:Flag of Guernsey.svg|22px]] [[Гернси]] * {{байрақ|Мажарстан}} * {{байрақ|Германия}} * {{байрақ|Грекия}} * {{байрақ|Дания}} * {{байрақ|Ирландия}} * {{байрақ|Испания}} * {{байрақ|Италия}} * {{байрақ|Қазақстан}} * {{байрақ|Кипр}} * {{байрақ|Люксембург}} * {{байрақ|Монако}} * {{байрақ|Нидерланд}} * {{байрақ|Норвегия}} * {{байрақ|Польша}} * {{байрақ|Португалия}} * {{байрақ|Румыния}} * {{байрақ|Сербия}} * {{байрақ|Словакия}} * {{байрақ|Түркия}} * {{байрақ|Финляндия}} * {{байрақ|Франция}} * {{байрақ|Чехия}} * {{байрақ|Швейцария}} * {{байрақ|Швеция}} |- | colspan="4" |[[Сурет:Starbucks Map.svg|ортаға|550x550 нүкте]] |} == Қызықты айғақтар == [[Сурет:Starbucks Coffee Mannheim August 2012.JPG|200px|нобай|оңға|Starbucks кафесі, Мангейм ([[Баден-Вюртемберг]], [[Германия]]), 2012 жыл]] Starbucks кофейняларына орын таңдаған кезде негізгі бір талап бар ( дегенмен, ол әрқашанда орындала бермейді): кіре беріс есік шығыс немесе оңтүстікке қарауы тиіс, тек солтүстікке ғана емес. Starbucks брендінің негізін қалағандардың бірі Сиотт Берберидің айтуы бойынша, бұл талап мәні - келушілер тек қана түскі күншуақпен ғана рахаттануы тиіс, дегенмен оның барысында күн олардың беттеріне түспеуі керек. 2006 ж. компаниямен сатылған кофенің 1,36 кг.-ның 6% Fair trade болып сертификацияланды. '''Starbucks''' — өмірдің соншалықты қарапайым әдеті болып кеткен, ол тіпті көптеген әзілдердің тақырыбына айналып отыр. Мысалы, "[[Шрек 2]]" мультфильмінде Farbucks атты кофейнялар желісі жұмыс істейді. Brandchannel компаниясының бағалауы бойынша, Starbucks дүниежүзіндегі ең ірі әрі танымал деген 10 брендтің қатарына кіреді. Бәрінен қызығы, компания ешқашан маркетинг пен жарнамаға қаражат бөлмеген. 90 ж. ортасында Starbucks шетелдік нарықтарға кіре бастаған кезінде, оның жылдық жарнамалық бюджеті небәрі 15 млн.$ құраған, ал [[Кока-кола|Coca-Cola]] жарнамаға күніне одан да көп қаражат жұмсайды. '''Starbucks''' дәмді сусынды ұнататын адамдарға жаңа қызмет көрсетудің стандартын енгізген болатын: барлық кофейняларды коф картондық станқандарда ұсыныла бастады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ компаниялары]] lg9dd379gatjw41nzttywnhd2952gg8 0 187715 3056117 2744075 2022-08-01T06:17:21Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Жаркөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 50/25/18/N/67/15/29/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 99,8 |Ұзындығы = 7,2 |Ені = 4 |Ауданы = 20,9 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 27,7 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақмола облысы |Аудан = Жарқайың ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақмола облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Жаркөл''' — [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]]ндағы көл. [[Шойындыкөл (ауыл)|Шойындыкөл]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 7 км жерде, теңіз деңгейінен 99,8 м биіктікте орналасқан. == Гидрографикасы == Аумағы 20,9 км², ұзындығы 7,2 км, енді жері 4,0 км. Жағалау бойының ұзындығы 27,7 км. Көлге батыс жағынан жазда кеуіп қалатын 2 арна құяды. Қар, жер асты суларымен толығады. Алқабында [[қамыс]], [[қоға]], шалғын шөп өседі. Көктемде мал суаруға пайдаланылады.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Жарқайың ауданы көлдері]] {{Stub}} ksa1obqmfs7ooqho0s1tgpvavfg5546 0 191953 3056059 2932168 2022-07-31T21:43:28Z Quwanıc 122166 wikitext text/x-wiki {{infobox Organization |name = Comité International Olympique<br />International Olympic Committee<br />Халықаралық Олимпиада комитеті |image = Olympic Rings.svg |image_border = |size = 180px |caption = |map = |msize = 250px |mcaption = |abbreviation = ХОК |motto = [[Олимпиада рәміздері|Citius, Altius, Fortius]] |formation = [[23 маусым]] [[1894 жыл]] |extinction = |type = Спорт федерациясы |status = |purpose = |headquarters = |location = {{CHE}}, [[Лозанна]] |region_served = |membership = [[ХОК коды тізімі|204 ұлттық олимпиада комитеттері]] |language = Француз, ағылшын және ұйымдастырушы елдің ресми тілі, қажет болғанда |leader_title = Президент |leader_name = {{GER}} [[Томас Бах]] |main_organ = |parent organization = |affiliations = |num_staff = |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.olympic.org/ www.Olympic.org] |remarks = }} [[Сурет:Siege cio.jpg|300px|thumb|right|[[Лозанна]]дағы '''ХОК''' штаб-пәтері]] '''Халықаралық Олимпиада комитеті''' (қыс. '''''ХОК''''') — халықаралық ұйым, [[Олимпиада ойындары|Олимпиада ойындарын]] қайта дамыту және олимпиада қозғалысын насихаттау үшін құрылған ұйым. Комитеттің штаб-пәтері [[Швейцария]]ның [[Лозанна]] қаласында орналасқан. ХОК [[1894 жыл]]ғы [[23 маусым]]да барон [[Пьер де Кубертен]]мен және [[Деметриус Викелас]]пен [[Париж]] қаласында құрылған. Жыл сайын 23 маусымда [[Халықаралық Олимпиада күні]] тойланады. Қазіргі кезде оған 205 ұлттық олимпиада комитеті мүшелік етеді (бірақ, [[Кувейт]] [[2010 жыл]]ы мүшелік етуді уақытша тоқтатты). ХОК әр төрт жылда бір рет жазғы және қысқы қазіргі Олимпиада ойындары мен жасөспірімдер үшін Олимпиада ойындарын ұйымдастырады. Халықаралық олимпиада комитетімен ұйымдастырылған алғашқы жазғы Олимпиада ойындары [[1896 жыл]]ы [[Грекия]]лық [[Афина]]да өткізілді, ал алғашқы қысқы ойындар [[Франция]]дағы [[1924 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|Шамони]] қаласында [[1924 жыл]]ы өтті. [[1992 жыл]]ға дейін жазғы және қысқы Олимпиада ойындары бір жылда өткізілетін еді. Бірақ, 1992 жылдан бастап жазғы және қысқы ойындар араға екі жыл салып өтіп тұрады. Алғашқы [[Жазғы жасөспірімдер Олимпиадалық Ойындар 2010|жазғы жасөпірімдер Олимпиада ойындары 2010 жылы]] [[Сингапур]] қаласында өтті, ал [[Қысқы жасөспірімдер Олимпиада ойындары 2012|қысқы 2012 жылы аустриялық Инсбрукте]].<ref>Қазақстан - спортшылар елі. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: "Сөздік-Словарь". ISBN 9965-822-57-3</ref> Жыл сайын 23 маусымда [[Халықаралық Олимпиада күні]] тойланады. == ХОК президенттері == {| class=wikitable ! Президенттер !! Мемлекет !! Қызмет еткен жылдары |- | [[Деметриус Викелас]] | {{flagcountry|Kingdom of Greece|1863}} [[Грекия]] | 1894—1896 |- | Барон [[Пьер де Кубертен]] | {{FRA}} | 1896—1916 және 1919—1925 |- | Барон [[Годфруа де Блоне]] | {{CHE}} | 1916—1919 (м. а.) |- | Граф [[Анри де Байе-Латур]] | {{BEL}} | 1925—1942 |- | [[Зигфрид Эдстрём]] | {{SWE}} | 1946—1952 (м. а. 1942—1946) |- | [[Эвери Брендедж]] | {{USA}} | 1952—1972 |- | Лорд [[Майкл Килланин]] | {{IRL}} | 1972—1980 |- | Маркиз [[Хуан Антонио Самаранч]] | {{ESP}} | 1980—2001 |- | Граф [[Жак Рогге]] | {{BEL}} | 2001—2013 |- | [[Томас Бах]] | {{GER}} | 2013—2025 |} == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} [[Санат:Олимпиада ойындары]] [[Санат:Халықаралық ұйымдар]] [[Санат:Халықаралық спорт ұйымдары]] {{Olympic-stub}} {{stub}} g6zmb1gq1vd74ofrfwq71g683j080wg 0 208772 3056158 2980608 2022-08-01T07:37:07Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = қала |қазақша атауы = Шпальт (қала) |шынайы атауы = Spalt (Stadt) |сурет = Spalt_mosbach.jpg |жағдайы = |ел = Германия |елтаңба = DEU Spalt COA.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=49 |lat_min=10 |lat_sec=26 |lon_dir=E |lon_deg=10 |lon_min=55 |lon_sec=39 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Германия жерлері{{!}}Жер |аймағы = Бавария |кестедегі аймақ = Бавария |аудан түрі = Германия ауданы{{!}}Ауданы |ауданы = Рот |кестедегі аудан = Рот (аудан){{!}}Рот |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = 18 ішкі аудан |басшының түрi = |басшысы = Удо Вайнгарт |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 55,80 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 309 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 5002 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = 09175 |пошта индексі = 91174 |пошта индекстері = |автомобиль коды = RH |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 09 5 76 147 |ортаққордағы санаты = Spalt (Stadt) |сайты = http://www.spalt.de |сайт тілі = de }} '''Шпальт (қала)''' ({{lang-de|Spalt (Stadt)}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Бавария]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[қала]]. [[Орталық Франкония (округ)|Орталық Франкония]] [[Әкімшілік округ (Германия)|әкімшілік округіне]] бағынады. [[Рот (аудан)|Рот]] ауданының құрамына енеді. Қаланың тұрақты тұрғындарының саны 5002 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).<ref>[https://www.statistikdaten.bayern.de/genesis/online?language=de&sequenz=tabelleErgebnis&selectionname=12411-009r&sachmerkmal=QUASTI&sachschluessel=SQUART04&startjahr=2010&endjahr=2010 Bayerisches Landesamt für Statistik und Datenverarbeitung – Fortschreibung des Bevölkerungsstandes, Quartale (hier viertes Quartal, Stichtag zum Quartalsende)]</ref><ref>[http://www.ci.stcloud.mn.us/DocumentView.aspx?DID=1600]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120528115709/http://www.ci.stcloud.mn.us/DocumentView.aspx?DID=1600 |date=2012-05-28 }}<ref> Алып жатқан жер аумағы 55,80 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''09 5 76 147''. Қаланың басшысы — Удо Вайнгарт. Қаланың өзі әкімшілік құрылымы бойынша 18 қалалық ауданға бөлінеді. == Дереккөздер == {{reflist}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.spalt.de Ресми сайты] {{Бавария аудандары}} {{Германия:Рот ауданы:Қалалар}} {{Bavaria-geo-stub}} [[Санат:Бавария елді мекендері]] ijvla7ltcpw26g9g6jfj7qqhfv7dut6 0 213558 3056009 2900201 2022-07-31T15:57:28Z Gliwi 67438 ([[c:GR|GR]]) [[File:Wappen darstein.jpg]] → [[File:DEU Darstein COA.svg]] JPG → SVG wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = муниципалитет |қазақша атауы = Дарштайн |шынайы атауы = Darstein |сурет = |жағдайы = |ел = Германия |елтаңба = DEU Darstein COA.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=49 |lat_min=09 |lat_sec=25 |lon_dir=E |lon_deg=7 |lon_min=53 |lon_sec=01 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Германия жерлері{{!}}Жер |аймағы = Рейнланд-Пфальц |кестедегі аймақ = Рейнланд-Пфальц |аудан түрі = Германия ауданы{{!}}Ауданы |ауданы = Оңтүстік-батыс Пфальц |кестедегі аудан = Оңтүстік-батыс Пфальц (аудан){{!}}Оңтүстік-батыс Пфальц |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = Армин Ладенбергер |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 2,39 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 300 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 215 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = 06398 |пошта индексі = 76848 |пошта индекстері = |автомобиль коды = PS |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 07 3 40 005 |ортаққордағы санаты = |сайты = http://www.hauenstein-pfalz.de |сайт тілі = de }} '''Дарштайн''' ({{lang-de|Darstein}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Рейнланд-Пфальц]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[муниципалитет]]. [[Оңтүстік-батыс Пфальц (аудан)|Оңтүстік-батыс Пфальц]] ауданының құрамына енеді. Муниципалитеттің тұрақты тұрғындарының саны 215 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).<ref>[http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf Statistisches Landesamt Rheinland-Pfalz – Bevölkerung der Gemeinden am 31. Dezember 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120131082852/http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf |date=2012-01-31 }} (PDF; 727 KB)</ref> Алып жатқан жер аумағы 2,39 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''07 3 40 005''. Муниципалитеттің басшысы — Армин Ладенбергер. == Дереккөздер == {{reflist}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.hauenstein-pfalz.de Ресми сайты] {{Рейнланд-Пфальц аудандары}} {{Германия:Оңтүстік-батыс Пфальц ауданы:Қалалар}} {{RhinelandPalatinate-geo-stub}} [[Санат:Рейнланд-Пфальц елді мекендері]] nz5pnlsqw2o3cst5qvlo2y5wh4ysrpy 1 263994 3056183 1744257 2022-08-01T08:13:26Z Салиха 17167 Салиха [[Талқылау:Шұбаркөл]] бетін [[Талқылау:Шұбаркөл (кент)]] бетіне жылжытты: Атауын өзгерту wikitext text/x-wiki {{Қазақстан жобасының мақаласы|деңгейі=|маңыздылығы=}} Шұбаркөл көмір қимасы емес, көмір қоймасы болар, бәлкім?! mt7le7x0f7ms0g2exa35ew3vl9uslw1 10 489433 3056115 2492652 2022-08-01T06:16:20Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Навигациялық жол |state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |navbar = plain |түс = {{түс|Қазақстан}} |сурет = |сурет2 = |жасыру = |тақырыбы = [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]] елді мекендері |мазмұны = {{nobr| [[Баранкөл (ауыл)|Баранкөл]] •}} {{nobr| [[Бірсуат (Жарқайың ауданы)|Бірсуат]] •}} {{nobr| [[Уәлиханов (Жарқайың ауданы)|Уәлиханов]] •}} {{nobr| [[Гастелло (Ақмола облысы)|Гастелло]] •}} {{nobr| [[Далабай]] •}} {{nobr| [[Державинск]] •}} {{nobr| [[Донское (Жарқайың ауданы)|Донское]] •}} {{nobr| [[Достық (Ақмола облысы)|Достық]] •}} {{nobr| [[Жаңадала (Ақмола облысы)|Жаңадала]] •}} {{nobr| ''[[Западное (Ақмола облысы)|Западное]]'' •}} {{nobr| [[Зерноградское]] •}} {{nobr| [[Кенское]] •}} {{nobr| [[Костычево (Ақмола облысы)|Костычево]] •}} {{nobr| [[Құмсуат (Ақмола облысы)|Құмсуат]] •}} {{nobr| [[Львовское (Ақмола облысы)|Львовское]] •}} {{nobr| [[Нахимовка (Ақмола облысы)|Нахимовка]] •}} {{nobr| [[Отрадное (Жарқайың ауданы)|Отрадное]] •}} {{nobr| [[Пригородное (Жарқайың ауданы)|Пригородное]] •}} {{nobr| [[Пятигорское (Ақмола облысы)|Пятигорское]] •}} {{nobr| [[Тасөткел (Ақмола облысы)|Тасөткел]] •}} {{nobr| [[Тассуат (Ақмола облысы)|Тассуат]] •}} {{nobr| [[Тасты-Талды]] •}} {{nobr| [[Үшқарасу (Ақмола облысы)|Үшқарасу]] •}} {{nobr| [[Шойындыкөл (ауыл)|Шойындыкөл]] }} }} <noinclude> [[Санат:Навигациялық үлгілер:Аудан бойынша елді мекендер:Ақмола облысы|Жарқайың ауданы]] </noinclude> miai5cxgw9wcwgcxlroxi0x6i0fqfjd 4 492279 3055975 3055740 2022-07-31T12:03:13Z Jembot 36112 Bot: Рейтингті жаңарту wikitext text/x-wiki {{/begin|200}} |- | 1 || [[User:Мағыпар|Мағыпар]] || [[Special:Contributions/Мағыпар|{{formatnum:1056}}]] || {{Permissions|Мағыпар}} |- | 2 || [[User:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] || [[Special:Contributions/Білгіш Шежіреші|{{formatnum:680}}]] || {{Permissions|Білгіш Шежіреші}} |- | 3 || [[User:Салиха|Салиха]] || [[Special:Contributions/Салиха|{{formatnum:679}}]] || {{Permissions|Салиха}} |- | 4 || [[User:Ұлы Тұран|Ұлы Тұран]] || [[Special:Contributions/Ұлы Тұран|{{formatnum:416}}]] || {{Permissions|Ұлы Тұран}} |- | 5 || [[User:Kasymov|Kasymov]] || [[Special:Contributions/Kasymov|{{formatnum:376}}]] || {{Permissions|Kasymov}} |- | 6 || [[User:Орел Карл|Орел Карл]] || [[Special:Contributions/Орел Карл|{{formatnum:251}}]] || {{Permissions|Орел Карл}} |- | 7 || [[User:Kas77777|Kas77777]] || [[Special:Contributions/Kas77777|{{formatnum:215}}]] || {{Permissions|Kas77777}} |- | 8 || [[User:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] || [[Special:Contributions/Мықтыбек Оразтайұлы|{{formatnum:115}}]] || {{Permissions|Мықтыбек Оразтайұлы}} |- | 9 || [[User:Қайсар Қылышбек|Қайсар Қылышбек]] || [[Special:Contributions/Қайсар Қылышбек|{{formatnum:114}}]] || {{Permissions|Қайсар Қылышбек}} |- | 10 || [[User:Malik Nursultan B|Malik Nursultan B]] || [[Special:Contributions/Malik Nursultan B|{{formatnum:104}}]] || {{Permissions|Malik Nursultan B}} |- | 11 || [[User:NusrTansj|NusrTansj]] || [[Special:Contributions/NusrTansj|{{formatnum:95}}]] || {{Permissions|NusrTansj}} |- | 12 || [[User:Хомелка|Хомелка]] || [[Special:Contributions/Хомелка|{{formatnum:90}}]] || {{Permissions|Хомелка}} |- | 13 || [[User:Dimash Kenesbek|Dimash Kenesbek]] || [[Special:Contributions/Dimash Kenesbek|{{formatnum:84}}]] || {{Permissions|Dimash Kenesbek}} |- | 14 || [[User:Kristianmusic|Kristianmusic]] || [[Special:Contributions/Kristianmusic|{{formatnum:70}}]] || {{Permissions|Kristianmusic}} |- | 15 || [[User:TuranNur|TuranNur]] || [[Special:Contributions/TuranNur|{{formatnum:69}}]] || {{Permissions|TuranNur}} |- | 16 || [[User:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] || [[Special:Contributions/Ерқанат Рыскулбеков|{{formatnum:54}}]] || {{Permissions|Ерқанат Рыскулбеков}} |- | 17 || [[User:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] || [[Special:Contributions/Alphy Haydar|{{formatnum:48}}]] || {{Permissions|Alphy Haydar}} |- | 18 || [[User:Didar.Bayan21NS|Didar.Bayan21NS]] || [[Special:Contributions/Didar.Bayan21NS|{{formatnum:42}}]] || {{Permissions|Didar.Bayan21NS}} |- | 19 || [[User:Wolfgang1212|Wolfgang1212]] || [[Special:Contributions/Wolfgang1212|{{formatnum:40}}]] || {{Permissions|Wolfgang1212}} |- | 20 || [[User:Madi Dos|Madi Dos]] || [[Special:Contributions/Madi Dos|{{formatnum:40}}]] || {{Permissions|Madi Dos}} |- | 21 || [[User:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] || [[Special:Contributions/Ерден Карсыбеков|{{formatnum:38}}]] || {{Permissions|Ерден Карсыбеков}} |- | 22 || [[User:Nurkhan|Nurkhan]] || [[Special:Contributions/Nurkhan|{{formatnum:37}}]] || {{Permissions|Nurkhan}} |- | 23 || [[User:Nurbekovanurly|Nurbekovanurly]] || [[Special:Contributions/Nurbekovanurly|{{formatnum:35}}]] || {{Permissions|Nurbekovanurly}} |- | 24 || [[User:Arris17|Arris17]] || [[Special:Contributions/Arris17|{{formatnum:34}}]] || {{Permissions|Arris17}} |- | 25 || [[User:Doc Taxon|Doc Taxon]] || [[Special:Contributions/Doc Taxon|{{formatnum:23}}]] || {{Permissions|Doc Taxon}} |- | 26 || [[User:Arystanbek|Arystanbek]] || [[Special:Contributions/Arystanbek|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Arystanbek}} |- | 27 || [[User:Gerelyi|Gerelyi]] || [[Special:Contributions/Gerelyi|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Gerelyi}} |- | 28 || [[User:B25es|B25es]] || [[Special:Contributions/B25es|{{formatnum:19}}]] || {{Permissions|B25es}} |- | 29 || [[User:Айвентадор|Айвентадор]] || [[Special:Contributions/Айвентадор|{{formatnum:17}}]] || {{Permissions|Айвентадор}} |- | 30 || [[User:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] || [[Special:Contributions/Нұрлан Рахымжанов|{{formatnum:16}}]] || {{Permissions|Нұрлан Рахымжанов}} |- | 31 || [[User:Сәуір 1|Сәуір 1]] || [[Special:Contributions/Сәуір 1|{{formatnum:14}}]] || {{Permissions|Сәуір 1}} |- | 32 || [[User:СеніңШешең|СеніңШешең]] || [[Special:Contributions/СеніңШешең|{{formatnum:14}}]] || {{Permissions|СеніңШешең}} |- | 33 || [[User:Asantashanov|Asantashanov]] || [[Special:Contributions/Asantashanov|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Asantashanov}} |- | 34 || [[User:Coffee86|Coffee86]] || [[Special:Contributions/Coffee86|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Coffee86}} |- | 35 || [[User:TheWikipedian1250|TheWikipedian1250]] || [[Special:Contributions/TheWikipedian1250|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|TheWikipedian1250}} |- | 36 || [[User:Gliwi|Gliwi]] || [[Special:Contributions/Gliwi|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|Gliwi}} |- | 37 || [[User:Kazman322|Kazman322]] || [[Special:Contributions/Kazman322|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Kazman322}} |- | 38 || [[User:Abayconvict|Abayconvict]] || [[Special:Contributions/Abayconvict|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Abayconvict}} {{/end}} afyujmr8x2tqigfcpydkmde8uf3wxnh 10 504165 3056199 2392531 2022-08-01T08:24:41Z Салиха 17167 /* Тамыз оқиғалары */ wikitext text/x-wiki __NOTOC__ <big>[[2014 жыл]]ғы оқиғалар</big> == Желтоқсан== * [[27 желтоқсан]] - ақын, халықаралық "Алаш" сыйлығының лауреаты [[Ибрагим Исаев]] (1949 ж.туған) дүниеден озды. * [[11 желтоқсан]] — [[Google Translate]] аударма қызметіне қазақ тілі қосылды! == Қараша оқиғалары == * [[30 қараша]] — Грек-рим күресінен 1980 жылғы Олимпиада чемпионы [[Жақсылық Үшкемпіров]] "Әлемнің үздік палуаны" атағына ие болды. * [[28 қараша]] — театр сыншысы, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, профессор, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері [[Әшірбек Төребайұлы Сығай]] (Сығаев) қайтыс болды. * [[26 қараша]] — қазақтың дәстүрлі күй өнері мен киіз үй жасау тәсілі [[Материалды емес мәдени мұра|әлемдік материалды емес мұра]] тізіміне енrізілді. * [[25 қараша]] — [[Қазақстан]] тумасы, Ресейдің Лесной қаласы әскери бөлімінің командирі Серік Сұлтанғабиевке [[Ресей]] батыры атағы берілді. * [[11 қараша]] — Қазақстан Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқына жыл сайынғы дәстүрлі жолдауын жариялады. Жолдау "Нұрлы жол - Қазақстанның жаңа бағыты" деп аталады. * [[9 қараша]] — Авиация [[генерал]]-майоры, екі мәрте [[Кеңес Одағының Батыры]], «Барыс» орденінің иегері [[Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов]] дүниеден озды. * [[8 қараша]] — [[Қазақстан]]ның [[Алматы]] қаласында [[Ауыр атлетикадан әлем чемпионаты 2014|ауыр атлетикадан ерлер арасындаығы 81-ші және әйелдер арасындағы 24-ші әлем чемпионаты]] басталды. * [[4 қараша]] - Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрі [[Арыстанбек Мұхамедиұлы]] [[Қазақ хандығы]]на арналған сериал түсірілетіндігін мәлімдеді. == Қазан оқиғалары == * [[28 қазан]] - [[Дубай]]да Қазақстан Республикасы Президенті [[Нұрсұлтан Назарбаев]]қа Әлемдік ислам қаржыландыру (Global Islamic Finance Award, GIFA) сыйлығын табыс ету салтанаты өтті. * [[6 қазан]] - [[Физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығы|Физиология және медицина саласындағы]] биылғы [[Нобель сыйлығы]]на британ-америкалық нейробиолог Джон О’Киф пен оның норвегиялық әріптестері ерлі-зайыпты Эдвард пен Май-Бритт Мосер ие болды. == Қыркүйек оқиғалары == * [[19 қыркүйек]] — [[Интернет]]тің қазақ бөлімі - [[Қазнет]]тің 20 жылдығы аталып жатыр. * [[19 қыркүйек]] — [[Шотландия тәуелсіздік референдумы (2014)|Шотландия референдумы]] қорытындысы бойынша [[Ұлыбритания]] құрамында қалатын болды. * [[12 қыркүйек]] — [[Ұлыбритания]]ның [[Ұлыбритания премьер-министрі|экс-министрі]] — Тони Блэр [[Қазақстан Республикасының Конституциясы]] жайлы кітап жазатындығын мәлімдеді. * [[9 қыркүйек]] — [[2015 жыл]]ғы [[1 маусым]]нан бастап ҚР Мемлекеттік [[Елтаңба]]сының жаңа стандарты күшіне енетіндігі мәлім етілді. * [[8 қыркүйек]] — Жазушы, Халықаралық әдеби "Алаш" сыйлығының лауреаты [[Адам Мекебаев]] (1940 ж.т.) қайтыс болды. == Тамыз оқиғалары == * [[22 тамыз]] - Қазақстан Президенті [[Нұрсұлтан Назарбаев]] екі жаңа теміржол желісіндегі ("[[Жезқазған]]-[[Бейнеу]]" және "[[Арқалық (қала)|Арқалық]]-[[Шұбаркөл (кент)|Шұбаркөл]]") қозғалысты бастап берді. * [[16 тамыз]] — [[Қазақстан Республикасының мемлекеттiк туы]]ның авторы — [[Шәкен Оңласынұлы Ниязбеков]] қайтыс болды. * [[11 тамыз]] — [[АҚШ|америкалық]] [[актер]], [[режиссер]] және [[продюсер]], «[[Оскар]]», «[[Алтын глобус]]» және «[[Эмми]]» сыйлықтарының иегері — '''[[Робин Уильямс]]''' дүниеден өтті. * [[10 тамыз]] — [[2014 Түркия президент сайлауы|Түркиядағы президент сайлауында]] [[Рәжәп Тайип Эрдоған|Тайип Эрдоған]] 51.79 пайыз дауыспен жеңіске жетті. * [[6 тамыз]] — Президент [[Нұрсұлтан Назарбаев]] '''[[Қазақстан үкіметі]]н''' қайта ұйымдастырды. Үкімет құрамы 12 министрлік пен 30 комитеттен тұратын болды. == Шілде оқиғалары == * [[17 шілде]] — [[Украина]]да [[Амстердам]] — [[Куала Лумпур]] бағытында ұшып бара жатқан [[Малайзия]]ның '''«[[Боинг-777]]»''' ұшағы құлап, барлық 305 адамнан 295 жолаушы мерт болды. [[Сурет:Brazil vs Germany, in Belo Horizonte 07.jpg|оңға|120px|link=Бразилия&nbsp;— Германия футбол матчы (2014)|Бразилия&nbsp;— Германия ойынынан үзінді]] * [[14 шілде]] — [[Футболдан Германия құрамасы]] [[Футболдан әлем чемпионаты 2014|әлем чемпионатының]] '''[[Футболдан әлем чемпионатының финалы (2014)|финалында]]''' Аргентина құрамасымен кездесіп, 1:0 (қ. у.) есебімен төртінші рет әлем чемпионы атанды. == Мамыр оқиғалары == * [[29 мамыр]] — Астанада [[Қазақстан]], [[Ресей]], [[Беларусь]] мемлекеттерінің басшылары [[Еуразиялық Экономикалық Одақ]] құрылуы бойынша келісімге қол қойды. * [[23 мамыр]] — [[Toyota]] әлемдегі ең қымбат автомобиль маркасы атанды. Жапон бренді Германияның [[BMW]] және [[Mercedes-Benz]]-ін артқа тастады. * [[22 мамыр]] — [[Ауғанстан]]ның солтүстік-шығысындағы [[Бадахшан]] уәлаятында [[Талибан жасақтары]] 27 полиция офицерін кепілге алды. * [[22 мамыр]] — [[Мадрид]]те соңғы 35 жылдан бері алғаш рет [[коррида]] өткізілмейтін болды. Асау бұқалар үш матадорды ауыр жаралағаннан кейін ел билігі осындай шешімге келіп отыр. * [[22 мамыр]] — [[Қытай]]дың [[Үрімжі]] қаласында орын алған жарылыстан көптеген адам қаза болды. * [[22 мамыр]] — [[Ауғанстан]]ның солтүстік-шығысындағы [[Бадахшан]] уәлаятында [[Талибан жасақтары]] 27 полиция офицерін кепілге алды * [[17 мамыр]] — Хоккейден [[Қазақстан мұзды хоккей ұлттық құрамасы|Қазақстан]] құрамасы 2014 жылғы әлем чемпионатында соңғы орын алып 1-ші дивизионға қайта түсті. * [[13 мамыр]] — [[Түркия]]ның батысындағы [[Сома]] қаласында 2 мың метр тереңдіктегі шахта жарылысынан 301 адам мерт болды. === Сәуір оқиғалары === * [[2 сәуір]] — [[Кәрім Қажымқанұлы Мәсімов]] [[Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі]] болып қайта тағайындалды. === Наурыз оқиғалары === [[Сурет:AzWiki-logo-100000 article.png|оңға|link=Әзірбайжанша Уикипедия|100x100px]] * [[25 наурыз]] — [[Әзірбайжанша Уикипедия]]да мақалалар саны 100 мыңнан асты. * [[1 наурыз]] — [[Ресей]] парламенті [[Украина]]ға әскери [[Интервенция|басып кіру]] туралы қарарды мақұлдады. === Ақпан оқиғалары === * [[15 ақпан]] — [[Денис Тен]] [[Қысқы Олимпиада ойындары 2014|Сочи]] қысқы олимпиада ойындарында Қазақстанның алғашқы - қола медалін, ал ел тарихында [[мәнерлеп сырғанау]]дан алғашқы медалін ұтып алды. * [[11 ақпан]] — [[Қазақстан ұлттық банкі]] доллардың құнын 185 теңге деп белгіледі. [[File:Opening of XXII Winter Olympic Games (2338-13).jpg|100x100px|оңға|link=Қысқы Олимпиада ойындары 2014]] *[[7 ақпан]] - [[Сочи]] қаласында "Фишт" стадионында '''Қысқы''' [[Қысқы Олимпиада ойындары 2014|XXII Олимпиада ойындарының]] ашылу салтанаты өтті. === Қаңтар оқиғалары === * [[24 қаңтар]] — қазақ ақыны, халық жазушысы, журналист, Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің I және II шақыруларының депутаты (1996-2004) [[Фариза Оңғарсынова]] өмірден озды. * [[1 қаңтар]] — [[Германия]]ның Жер халқын зерттеу қоры мәліметі бойынша [[жер|жер шары]] халқының саны 7,2 [[миллиард]] адамға жетті. * [[1 қаңтар]] — [[Латвия]] [[еуро|еурозонаға]] 18-мүшесі болып енді. [[Санат:Уикипедия:Жаңалықтар]] jituab5hlrpdz6ykx59gbxecx0jafxn 0 527985 3056011 3055832 2022-07-31T16:14:10Z СеніңШешең 121905 /* Гомеостаз */ wikitext text/x-wiki {{Біріктірілсін|Тіршілік}} [[Сурет:Eukaryota diversity 1.JPG|нобай|[[Эукариоттар]] алуантүрлілігі: [[қасқыр]], Amanita caesarea, Entodinium, Sequoiadendron giganteum, гүлдеген [[балдыр]]лар, Chrysotoxum verralli, Xanthoparmelia қынасы, Dictyostelium және бағана [[маржан]].]] '''Тіршілік''' дегеніміз биологиялық процестерді жүргізе алатын ''тірі'' материяны ''тірі емес'' материядан бөлетін қасиеттер жиынтығы және сол процестің өзі. Тіршіліктің құрылым, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею және стимулдарға жауап беру сияқты ерекше белгілері бар.<ref name="campbell">{{Cite book|chapter=1|title=Campbell Biology|басылым=12|беттері=3|isbn=9780135988046}}</ref><ref>{{cite web|year=2006|url=http://www.calacademy.org/exhibits/xtremelife/what_is_life.php|title=Definition of Life|publisher=California Academy of Sciences|accessdate=2007-01-07|archiveurl=http://www.webcitation.org/6179x0IZX|archivedate=2011-08-22}}</ref>{{Өту|#Тіршілік қасиеттері}} Тіршілік көптеген пішінде кездеседі, мысалы [[Бактериялар|бактериялар]], [[Жануарлар|жануарлар]], [[Өсімдіктер|өсімдіктер]], т.с.с. Тіршілікті зерттейтін ғылым [[Биология|биология]] деп аталады. Жердегі тіршіліктің негізгі бірлігі ― [[жасуша]], [[Тұқым қуалаушылық|тұқым қуалаушылық]] бірлігі ― [[ген]]. Жасушаның екі түрі бар: [[Прокариоттар|прокариоттық]] және [[Эукариоттар|эукариоттық]], екеуі де [[Жасуша мембранасы|мембранамен]] қоршалған, ішінде [[ақуыз|ақуыздар]] мен [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылдары]] сияқты биомолекулалар бар [[цитоплазма]]дан тұрады. Жасушалар [[Жасушаның бөлінуі|жасуша бөлінуі]] процесі арқылы көбейеді. Бұл процесте ата-аналық жасуша бөлініп, өз генетикалық материалын пайда болған туынды жасушаларға береді. == Тіршілік қасиеттері == [[Сурет:Sunflower macro wide.jpg|нобай|[[Күнбағыс]] [[гүлшоғыр]]ындағы күрделі ұйымдасу.]] Тіршілікті ерекшелейтін бірнеше қасиеті бар. Солардың ішіне кіретіні: организация, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею, стимулдарға жауап беру, т.б.<ref name="campbell"/><ref name="шілдебаев">{{cite book|chapter=1|бөлім=1|title=Биологияға кіріспе|жыл=2016|авторы=Ж. Шілдебаев, А. Ермекбаева|орны=Астана|баспасы="Фолиант" баспасы|беттері=9―12|isbn=978-601-302-383-0}}</ref><ref name="көшкімбаева-өмір">{{cite book|title=Қазіргі жаратылыстану концепциялары (биология)|chapter=2.2|жыл=2018|авторы=К. Кошкимбаева, Г.А. Тусупбекова, А. Ыдырыс, Г.К. Атанбаева және т.б.|орны=Алматы|баспасы="Қазақ университеті" баспасы|беттері=28―29|isbn=978-601-04-3135-5}}</ref> === Ұйымдасу === Барлық ағзаның барлық элементі бір-бірімен байланысып, тіршілікті сақтай алатын құрылымды құрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> Ұйымдасудың мысалы ретінде [[Орган (анатомия)|орган]]дарды келтіруге болады. Бір қызмет атқаруға бейімделген [[жасуша]]лар және жасушалардан құралған [[ұлпа]]лар бір жерде шоғырланып, орган құрады. Басқа мысал ― [[гүл]]дің құрылысы. Гүл белгілі бір жолмен құрылғандықтан, [[Жәндіктер|жәндік]]тер оған назарын аударып, түбіндегі шірнені алуға тырысады. Гүлдің ішіне кірген соң, жәндікке [[тозаң]] жұғады да, жәндікпен бірге басқа гүлдерге таралады.<ref>{{Cite book|авторы=Мұхитдинов Н.М. және т.б.|жыл=2001|title=Өсімдіктер морфологиясы және анатомиясы|басылым=2|орны=Алматы|баспасы=“Қазақ университеті” баспасы|беттері=244|isbn=9965-489-59-9}}</ref> Бұл [[тозаңдану]]ды жеңілдетуге арналған құрылыс бейімделуі. === Гомеостаз === [[Гомеостаз]] деген [[ағза]]ның тіршілік ететін сыртқы ортасының өзгеруіне қатысты тұрақты қалыпта ұстау немесе реттеу үрдісі, өзін-өзі реттеу механизмі арқылы негізгі [[физиология]]лық қызметтерінің тұрақтылығы ― өзін-өзі реттеушілік. Гомеостаз арқылы тірі ағзалар ішіндегі процестері мен құрылымының ерекшелігін сақтап тұрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Метаболизм === Кез келген тіршілік иесі [[Термодинамика|термодинамика]]лық тұрғыдан энергетикалық ашық (ортамен энергия алмасатын) жүйе болғандықтан, ол өзінің гомеостазын сақтау үшін бір жерден энергия алып, оны басқа жерде жұмсауға мәжбүр. [[Метаболизм]] дегеніміз сол энергия алмасу мен ағза бойындағы химиялық реакцияларды үйлестіріп басқаратын процесс.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Көбею === Тірі ағзалар өзін-өзі жаңғыртады, яғни [[көбею]] арқылы олар өлімнен кейін генетикалық материалын басқа ағзаларға қалдырады. Олар да, өз кезегінде, көбейеді. Дегенмен, ағза көбеюі көптеген жағдайларға тәуелді. Мысалы, ол өмір сүрген жердің қорегі жеткіліксіз болса немесе температура, ылғалдық сияқты физикалық параметрлері ыңғайсыз болса, ағза аз көбейеді немесе мүлде көбеймейді. Сонымен қатар, ағзалар бір-бірімен бәсекелеседі. Гендері мықтырақ, яғни өмір сүру ортасына жақсырақ бейімделген ағза көбірек тұқым қалдырып, жақсырақ гендер таратады. Бұл ― [[Табиғи сұрыптау|табиғи сұрыпталу]]ға басты алғышарт.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Бейімделу === Ағзалардың бәрі [[тұқым қуалаушылық]] қабілетіне ие, яғни олар өз қасиеттерін ұрпағына бере алады.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> Оның негізінде нуклеин қышқылы синтезі жатады, және сол синтез өте дәл жұмыс істейтін болса да, мінсіз емес болғандықтан, нуклеин қышқылы тізбегінде қателіктер ― [[мутация|мутациялар]] ― пайда болады. Мутациялардың көбі зиянды болғанымен, кейбірі ағзаға пайда тигізуі мүмкін. Пайдалы мутациясы бар ағза басқалармен сәтті бәсекелесіп, мүмкін болғанша көп ұрпақ шығарып, соларға өзінің гендерін берсе, мутация [[популяция|популяцияда]] орнығады. Соның арқасында ағзаларда [[өзгергіштік]] қасиеті бар. Уақыт өте келе, гендер өзгеріп сұрыптала келе, [[Түр (биология)|түр]]лер де өзгеріп, өмір сүру ортасына бейімделеді. Бұл процесті [[эволюция]] деп атайды.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Өсу === Тірі ағзалар даму ([[онтогенез]]) барысында әдетте не массасын үлкейтіп, не жасуша санын арттырады, бірақ кейбір кезде екеуі де қатар жүреді.<ref name="шілдебаев"/> Өскенде, ағзалар бүкіл генетикалық әлеуетін ашып, құрылымдарының, бар болса, органдарының бәрін, метаболизм жолдарын дамытады. === Стимулдарға жауап беру === Стимулдарға жауап беру немесе [[тітіркену]] дегеніміз белгілі факторлардың әсерінен спецификалық жауап қайтару. Тітіркену барлық ағзада кездеседі. Мысалы, [[өсімдіктер]]де [[Тропизмдер|тропизм]]дер бар. [[Өркен]] энергияны тиімді жұмсау үшін күн жарығы түскен бағытпен өседі. Тамырлар болса, гравитация бағытымен, яғни төмен, ұзарады. [[Жануарлар]]ға келсек, олар да сыртқы және ішкі стимулдарға өте жылдам жауап беретін жүйке жүйесі бар. Дамыған жануарларда [[инстинкт]]ер, [[рефлекс]]тер және күрделі сигнал өңдеу центрлері бар. [[Ми]]ы және [[сана]]сы ең жоғары дамыған жануар ― [[адам]].<ref name="шілдебаев"/> Тітіркену қарапайым ағзаларға да тән: біржасушалы саңырауқұлақ глюкоза концентрациясы жоғары субстратқа түссе, [[Көмірсулар|қант]] қорытатын [[Ферменттер|фермент]]тер шығарады; [[протист]]ер жарыққа қарай немесе қарсы жүзе алады. == Дереккөздер == {{Дереккөздер|2}} {{толықтыру}} [[Санат:Өмір]][[Санат:Биология]] mz1xc7cjx7wgsq8u4qa3fzde363wgmz 3056012 3056011 2022-07-31T16:14:40Z СеніңШешең 121905 /* Метаболизм */ wikitext text/x-wiki {{Біріктірілсін|Тіршілік}} [[Сурет:Eukaryota diversity 1.JPG|нобай|[[Эукариоттар]] алуантүрлілігі: [[қасқыр]], Amanita caesarea, Entodinium, Sequoiadendron giganteum, гүлдеген [[балдыр]]лар, Chrysotoxum verralli, Xanthoparmelia қынасы, Dictyostelium және бағана [[маржан]].]] '''Тіршілік''' дегеніміз биологиялық процестерді жүргізе алатын ''тірі'' материяны ''тірі емес'' материядан бөлетін қасиеттер жиынтығы және сол процестің өзі. Тіршіліктің құрылым, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею және стимулдарға жауап беру сияқты ерекше белгілері бар.<ref name="campbell">{{Cite book|chapter=1|title=Campbell Biology|басылым=12|беттері=3|isbn=9780135988046}}</ref><ref>{{cite web|year=2006|url=http://www.calacademy.org/exhibits/xtremelife/what_is_life.php|title=Definition of Life|publisher=California Academy of Sciences|accessdate=2007-01-07|archiveurl=http://www.webcitation.org/6179x0IZX|archivedate=2011-08-22}}</ref>{{Өту|#Тіршілік қасиеттері}} Тіршілік көптеген пішінде кездеседі, мысалы [[Бактериялар|бактериялар]], [[Жануарлар|жануарлар]], [[Өсімдіктер|өсімдіктер]], т.с.с. Тіршілікті зерттейтін ғылым [[Биология|биология]] деп аталады. Жердегі тіршіліктің негізгі бірлігі ― [[жасуша]], [[Тұқым қуалаушылық|тұқым қуалаушылық]] бірлігі ― [[ген]]. Жасушаның екі түрі бар: [[Прокариоттар|прокариоттық]] және [[Эукариоттар|эукариоттық]], екеуі де [[Жасуша мембранасы|мембранамен]] қоршалған, ішінде [[ақуыз|ақуыздар]] мен [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылдары]] сияқты биомолекулалар бар [[цитоплазма]]дан тұрады. Жасушалар [[Жасушаның бөлінуі|жасуша бөлінуі]] процесі арқылы көбейеді. Бұл процесте ата-аналық жасуша бөлініп, өз генетикалық материалын пайда болған туынды жасушаларға береді. == Тіршілік қасиеттері == [[Сурет:Sunflower macro wide.jpg|нобай|[[Күнбағыс]] [[гүлшоғыр]]ындағы күрделі ұйымдасу.]] Тіршілікті ерекшелейтін бірнеше қасиеті бар. Солардың ішіне кіретіні: организация, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею, стимулдарға жауап беру, т.б.<ref name="campbell"/><ref name="шілдебаев">{{cite book|chapter=1|бөлім=1|title=Биологияға кіріспе|жыл=2016|авторы=Ж. Шілдебаев, А. Ермекбаева|орны=Астана|баспасы="Фолиант" баспасы|беттері=9―12|isbn=978-601-302-383-0}}</ref><ref name="көшкімбаева-өмір">{{cite book|title=Қазіргі жаратылыстану концепциялары (биология)|chapter=2.2|жыл=2018|авторы=К. Кошкимбаева, Г.А. Тусупбекова, А. Ыдырыс, Г.К. Атанбаева және т.б.|орны=Алматы|баспасы="Қазақ университеті" баспасы|беттері=28―29|isbn=978-601-04-3135-5}}</ref> === Ұйымдасу === Барлық ағзаның барлық элементі бір-бірімен байланысып, тіршілікті сақтай алатын құрылымды құрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> Ұйымдасудың мысалы ретінде [[Орган (анатомия)|орган]]дарды келтіруге болады. Бір қызмет атқаруға бейімделген [[жасуша]]лар және жасушалардан құралған [[ұлпа]]лар бір жерде шоғырланып, орган құрады. Басқа мысал ― [[гүл]]дің құрылысы. Гүл белгілі бір жолмен құрылғандықтан, [[Жәндіктер|жәндік]]тер оған назарын аударып, түбіндегі шірнені алуға тырысады. Гүлдің ішіне кірген соң, жәндікке [[тозаң]] жұғады да, жәндікпен бірге басқа гүлдерге таралады.<ref>{{Cite book|авторы=Мұхитдинов Н.М. және т.б.|жыл=2001|title=Өсімдіктер морфологиясы және анатомиясы|басылым=2|орны=Алматы|баспасы=“Қазақ университеті” баспасы|беттері=244|isbn=9965-489-59-9}}</ref> Бұл [[тозаңдану]]ды жеңілдетуге арналған құрылыс бейімделуі. === Гомеостаз === [[Гомеостаз]] деген [[ағза]]ның тіршілік ететін сыртқы ортасының өзгеруіне қатысты тұрақты қалыпта ұстау немесе реттеу үрдісі, өзін-өзі реттеу механизмі арқылы негізгі [[физиология]]лық қызметтерінің тұрақтылығы ― өзін-өзі реттеушілік. Гомеостаз арқылы тірі ағзалар ішіндегі процестері мен құрылымының ерекшелігін сақтап тұрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Метаболизм === Кез келген тіршілік иесі [[Термодинамика|термодинамика]]лық тұрғыдан энергетикалық ашық (ортамен энергия алмасатын) жүйе болғандықтан, ол өзінің гомеостазын сақтау үшін бір жерден [[энергия]] алып, оны басқа жерде жұмсауға мәжбүр. [[Метаболизм]] дегеніміз сол энергия алмасу мен ағза бойындағы химиялық реакцияларды үйлестіріп басқаратын процесс.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Көбею === Тірі ағзалар өзін-өзі жаңғыртады, яғни [[көбею]] арқылы олар өлімнен кейін генетикалық материалын басқа ағзаларға қалдырады. Олар да, өз кезегінде, көбейеді. Дегенмен, ағза көбеюі көптеген жағдайларға тәуелді. Мысалы, ол өмір сүрген жердің қорегі жеткіліксіз болса немесе температура, ылғалдық сияқты физикалық параметрлері ыңғайсыз болса, ағза аз көбейеді немесе мүлде көбеймейді. Сонымен қатар, ағзалар бір-бірімен бәсекелеседі. Гендері мықтырақ, яғни өмір сүру ортасына жақсырақ бейімделген ағза көбірек тұқым қалдырып, жақсырақ гендер таратады. Бұл ― [[Табиғи сұрыптау|табиғи сұрыпталу]]ға басты алғышарт.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Бейімделу === Ағзалардың бәрі [[тұқым қуалаушылық]] қабілетіне ие, яғни олар өз қасиеттерін ұрпағына бере алады.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> Оның негізінде нуклеин қышқылы синтезі жатады, және сол синтез өте дәл жұмыс істейтін болса да, мінсіз емес болғандықтан, нуклеин қышқылы тізбегінде қателіктер ― [[мутация|мутациялар]] ― пайда болады. Мутациялардың көбі зиянды болғанымен, кейбірі ағзаға пайда тигізуі мүмкін. Пайдалы мутациясы бар ағза басқалармен сәтті бәсекелесіп, мүмкін болғанша көп ұрпақ шығарып, соларға өзінің гендерін берсе, мутация [[популяция|популяцияда]] орнығады. Соның арқасында ағзаларда [[өзгергіштік]] қасиеті бар. Уақыт өте келе, гендер өзгеріп сұрыптала келе, [[Түр (биология)|түр]]лер де өзгеріп, өмір сүру ортасына бейімделеді. Бұл процесті [[эволюция]] деп атайды.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Өсу === Тірі ағзалар даму ([[онтогенез]]) барысында әдетте не массасын үлкейтіп, не жасуша санын арттырады, бірақ кейбір кезде екеуі де қатар жүреді.<ref name="шілдебаев"/> Өскенде, ағзалар бүкіл генетикалық әлеуетін ашып, құрылымдарының, бар болса, органдарының бәрін, метаболизм жолдарын дамытады. === Стимулдарға жауап беру === Стимулдарға жауап беру немесе [[тітіркену]] дегеніміз белгілі факторлардың әсерінен спецификалық жауап қайтару. Тітіркену барлық ағзада кездеседі. Мысалы, [[өсімдіктер]]де [[Тропизмдер|тропизм]]дер бар. [[Өркен]] энергияны тиімді жұмсау үшін күн жарығы түскен бағытпен өседі. Тамырлар болса, гравитация бағытымен, яғни төмен, ұзарады. [[Жануарлар]]ға келсек, олар да сыртқы және ішкі стимулдарға өте жылдам жауап беретін жүйке жүйесі бар. Дамыған жануарларда [[инстинкт]]ер, [[рефлекс]]тер және күрделі сигнал өңдеу центрлері бар. [[Ми]]ы және [[сана]]сы ең жоғары дамыған жануар ― [[адам]].<ref name="шілдебаев"/> Тітіркену қарапайым ағзаларға да тән: біржасушалы саңырауқұлақ глюкоза концентрациясы жоғары субстратқа түссе, [[Көмірсулар|қант]] қорытатын [[Ферменттер|фермент]]тер шығарады; [[протист]]ер жарыққа қарай немесе қарсы жүзе алады. == Дереккөздер == {{Дереккөздер|2}} {{толықтыру}} [[Санат:Өмір]][[Санат:Биология]] 6ys6uhnndq48grpv8y8142cqfbmwsvv 3056013 3056012 2022-07-31T16:16:18Z СеніңШешең 121905 /* Өсу */ қате wikitext text/x-wiki {{Біріктірілсін|Тіршілік}} [[Сурет:Eukaryota diversity 1.JPG|нобай|[[Эукариоттар]] алуантүрлілігі: [[қасқыр]], Amanita caesarea, Entodinium, Sequoiadendron giganteum, гүлдеген [[балдыр]]лар, Chrysotoxum verralli, Xanthoparmelia қынасы, Dictyostelium және бағана [[маржан]].]] '''Тіршілік''' дегеніміз биологиялық процестерді жүргізе алатын ''тірі'' материяны ''тірі емес'' материядан бөлетін қасиеттер жиынтығы және сол процестің өзі. Тіршіліктің құрылым, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею және стимулдарға жауап беру сияқты ерекше белгілері бар.<ref name="campbell">{{Cite book|chapter=1|title=Campbell Biology|басылым=12|беттері=3|isbn=9780135988046}}</ref><ref>{{cite web|year=2006|url=http://www.calacademy.org/exhibits/xtremelife/what_is_life.php|title=Definition of Life|publisher=California Academy of Sciences|accessdate=2007-01-07|archiveurl=http://www.webcitation.org/6179x0IZX|archivedate=2011-08-22}}</ref>{{Өту|#Тіршілік қасиеттері}} Тіршілік көптеген пішінде кездеседі, мысалы [[Бактериялар|бактериялар]], [[Жануарлар|жануарлар]], [[Өсімдіктер|өсімдіктер]], т.с.с. Тіршілікті зерттейтін ғылым [[Биология|биология]] деп аталады. Жердегі тіршіліктің негізгі бірлігі ― [[жасуша]], [[Тұқым қуалаушылық|тұқым қуалаушылық]] бірлігі ― [[ген]]. Жасушаның екі түрі бар: [[Прокариоттар|прокариоттық]] және [[Эукариоттар|эукариоттық]], екеуі де [[Жасуша мембранасы|мембранамен]] қоршалған, ішінде [[ақуыз|ақуыздар]] мен [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылдары]] сияқты биомолекулалар бар [[цитоплазма]]дан тұрады. Жасушалар [[Жасушаның бөлінуі|жасуша бөлінуі]] процесі арқылы көбейеді. Бұл процесте ата-аналық жасуша бөлініп, өз генетикалық материалын пайда болған туынды жасушаларға береді. == Тіршілік қасиеттері == [[Сурет:Sunflower macro wide.jpg|нобай|[[Күнбағыс]] [[гүлшоғыр]]ындағы күрделі ұйымдасу.]] Тіршілікті ерекшелейтін бірнеше қасиеті бар. Солардың ішіне кіретіні: организация, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею, стимулдарға жауап беру, т.б.<ref name="campbell"/><ref name="шілдебаев">{{cite book|chapter=1|бөлім=1|title=Биологияға кіріспе|жыл=2016|авторы=Ж. Шілдебаев, А. Ермекбаева|орны=Астана|баспасы="Фолиант" баспасы|беттері=9―12|isbn=978-601-302-383-0}}</ref><ref name="көшкімбаева-өмір">{{cite book|title=Қазіргі жаратылыстану концепциялары (биология)|chapter=2.2|жыл=2018|авторы=К. Кошкимбаева, Г.А. Тусупбекова, А. Ыдырыс, Г.К. Атанбаева және т.б.|орны=Алматы|баспасы="Қазақ университеті" баспасы|беттері=28―29|isbn=978-601-04-3135-5}}</ref> === Ұйымдасу === Барлық ағзаның барлық элементі бір-бірімен байланысып, тіршілікті сақтай алатын құрылымды құрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> Ұйымдасудың мысалы ретінде [[Орган (анатомия)|орган]]дарды келтіруге болады. Бір қызмет атқаруға бейімделген [[жасуша]]лар және жасушалардан құралған [[ұлпа]]лар бір жерде шоғырланып, орган құрады. Басқа мысал ― [[гүл]]дің құрылысы. Гүл белгілі бір жолмен құрылғандықтан, [[Жәндіктер|жәндік]]тер оған назарын аударып, түбіндегі шірнені алуға тырысады. Гүлдің ішіне кірген соң, жәндікке [[тозаң]] жұғады да, жәндікпен бірге басқа гүлдерге таралады.<ref>{{Cite book|авторы=Мұхитдинов Н.М. және т.б.|жыл=2001|title=Өсімдіктер морфологиясы және анатомиясы|басылым=2|орны=Алматы|баспасы=“Қазақ университеті” баспасы|беттері=244|isbn=9965-489-59-9}}</ref> Бұл [[тозаңдану]]ды жеңілдетуге арналған құрылыс бейімделуі. === Гомеостаз === [[Гомеостаз]] деген [[ағза]]ның тіршілік ететін сыртқы ортасының өзгеруіне қатысты тұрақты қалыпта ұстау немесе реттеу үрдісі, өзін-өзі реттеу механизмі арқылы негізгі [[физиология]]лық қызметтерінің тұрақтылығы ― өзін-өзі реттеушілік. Гомеостаз арқылы тірі ағзалар ішіндегі процестері мен құрылымының ерекшелігін сақтап тұрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Метаболизм === Кез келген тіршілік иесі [[Термодинамика|термодинамика]]лық тұрғыдан энергетикалық ашық (ортамен энергия алмасатын) жүйе болғандықтан, ол өзінің гомеостазын сақтау үшін бір жерден [[энергия]] алып, оны басқа жерде жұмсауға мәжбүр. [[Метаболизм]] дегеніміз сол энергия алмасу мен ағза бойындағы химиялық реакцияларды үйлестіріп басқаратын процесс.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Көбею === Тірі ағзалар өзін-өзі жаңғыртады, яғни [[көбею]] арқылы олар өлімнен кейін генетикалық материалын басқа ағзаларға қалдырады. Олар да, өз кезегінде, көбейеді. Дегенмен, ағза көбеюі көптеген жағдайларға тәуелді. Мысалы, ол өмір сүрген жердің қорегі жеткіліксіз болса немесе температура, ылғалдық сияқты физикалық параметрлері ыңғайсыз болса, ағза аз көбейеді немесе мүлде көбеймейді. Сонымен қатар, ағзалар бір-бірімен бәсекелеседі. Гендері мықтырақ, яғни өмір сүру ортасына жақсырақ бейімделген ағза көбірек тұқым қалдырып, жақсырақ гендер таратады. Бұл ― [[Табиғи сұрыптау|табиғи сұрыпталу]]ға басты алғышарт.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Бейімделу === Ағзалардың бәрі [[тұқым қуалаушылық]] қабілетіне ие, яғни олар өз қасиеттерін ұрпағына бере алады.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> Оның негізінде нуклеин қышқылы синтезі жатады, және сол синтез өте дәл жұмыс істейтін болса да, мінсіз емес болғандықтан, нуклеин қышқылы тізбегінде қателіктер ― [[мутация|мутациялар]] ― пайда болады. Мутациялардың көбі зиянды болғанымен, кейбірі ағзаға пайда тигізуі мүмкін. Пайдалы мутациясы бар ағза басқалармен сәтті бәсекелесіп, мүмкін болғанша көп ұрпақ шығарып, соларға өзінің гендерін берсе, мутация [[популяция|популяцияда]] орнығады. Соның арқасында ағзаларда [[өзгергіштік]] қасиеті бар. Уақыт өте келе, гендер өзгеріп сұрыптала келе, [[Түр (биология)|түр]]лер де өзгеріп, өмір сүру ортасына бейімделеді. Бұл процесті [[эволюция]] деп атайды.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Өсу === Тірі ағзалар даму ([[онтогенез]]) барысында әдетте не массасын үлкейтеді, не жасуша санын арттырады, бірақ кейбір кезде екеуі де қатар жүреді.<ref name="шілдебаев"/> Өскенде, ағзалар бүкіл генетикалық әлеуетін ашып, құрылымдарының, бар болса, органдарының бәрін, метаболизм жолдарын дамытады. === Стимулдарға жауап беру === Стимулдарға жауап беру немесе [[тітіркену]] дегеніміз белгілі факторлардың әсерінен спецификалық жауап қайтару. Тітіркену барлық ағзада кездеседі. Мысалы, [[өсімдіктер]]де [[Тропизмдер|тропизм]]дер бар. [[Өркен]] энергияны тиімді жұмсау үшін күн жарығы түскен бағытпен өседі. Тамырлар болса, гравитация бағытымен, яғни төмен, ұзарады. [[Жануарлар]]ға келсек, олар да сыртқы және ішкі стимулдарға өте жылдам жауап беретін жүйке жүйесі бар. Дамыған жануарларда [[инстинкт]]ер, [[рефлекс]]тер және күрделі сигнал өңдеу центрлері бар. [[Ми]]ы және [[сана]]сы ең жоғары дамыған жануар ― [[адам]].<ref name="шілдебаев"/> Тітіркену қарапайым ағзаларға да тән: біржасушалы саңырауқұлақ глюкоза концентрациясы жоғары субстратқа түссе, [[Көмірсулар|қант]] қорытатын [[Ферменттер|фермент]]тер шығарады; [[протист]]ер жарыққа қарай немесе қарсы жүзе алады. == Дереккөздер == {{Дереккөздер|2}} {{толықтыру}} [[Санат:Өмір]][[Санат:Биология]] mxqoa20summ5mc0lmfdsbycj2oxhzqh 3056014 3056013 2022-07-31T16:17:38Z СеніңШешең 121905 /* Өсу */ wikitext text/x-wiki {{Біріктірілсін|Тіршілік}} [[Сурет:Eukaryota diversity 1.JPG|нобай|[[Эукариоттар]] алуантүрлілігі: [[қасқыр]], Amanita caesarea, Entodinium, Sequoiadendron giganteum, гүлдеген [[балдыр]]лар, Chrysotoxum verralli, Xanthoparmelia қынасы, Dictyostelium және бағана [[маржан]].]] '''Тіршілік''' дегеніміз биологиялық процестерді жүргізе алатын ''тірі'' материяны ''тірі емес'' материядан бөлетін қасиеттер жиынтығы және сол процестің өзі. Тіршіліктің құрылым, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею және стимулдарға жауап беру сияқты ерекше белгілері бар.<ref name="campbell">{{Cite book|chapter=1|title=Campbell Biology|басылым=12|беттері=3|isbn=9780135988046}}</ref><ref>{{cite web|year=2006|url=http://www.calacademy.org/exhibits/xtremelife/what_is_life.php|title=Definition of Life|publisher=California Academy of Sciences|accessdate=2007-01-07|archiveurl=http://www.webcitation.org/6179x0IZX|archivedate=2011-08-22}}</ref>{{Өту|#Тіршілік қасиеттері}} Тіршілік көптеген пішінде кездеседі, мысалы [[Бактериялар|бактериялар]], [[Жануарлар|жануарлар]], [[Өсімдіктер|өсімдіктер]], т.с.с. Тіршілікті зерттейтін ғылым [[Биология|биология]] деп аталады. Жердегі тіршіліктің негізгі бірлігі ― [[жасуша]], [[Тұқым қуалаушылық|тұқым қуалаушылық]] бірлігі ― [[ген]]. Жасушаның екі түрі бар: [[Прокариоттар|прокариоттық]] және [[Эукариоттар|эукариоттық]], екеуі де [[Жасуша мембранасы|мембранамен]] қоршалған, ішінде [[ақуыз|ақуыздар]] мен [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылдары]] сияқты биомолекулалар бар [[цитоплазма]]дан тұрады. Жасушалар [[Жасушаның бөлінуі|жасуша бөлінуі]] процесі арқылы көбейеді. Бұл процесте ата-аналық жасуша бөлініп, өз генетикалық материалын пайда болған туынды жасушаларға береді. == Тіршілік қасиеттері == [[Сурет:Sunflower macro wide.jpg|нобай|[[Күнбағыс]] [[гүлшоғыр]]ындағы күрделі ұйымдасу.]] Тіршілікті ерекшелейтін бірнеше қасиеті бар. Солардың ішіне кіретіні: организация, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею, стимулдарға жауап беру, т.б.<ref name="campbell"/><ref name="шілдебаев">{{cite book|chapter=1|бөлім=1|title=Биологияға кіріспе|жыл=2016|авторы=Ж. Шілдебаев, А. Ермекбаева|орны=Астана|баспасы="Фолиант" баспасы|беттері=9―12|isbn=978-601-302-383-0}}</ref><ref name="көшкімбаева-өмір">{{cite book|title=Қазіргі жаратылыстану концепциялары (биология)|chapter=2.2|жыл=2018|авторы=К. Кошкимбаева, Г.А. Тусупбекова, А. Ыдырыс, Г.К. Атанбаева және т.б.|орны=Алматы|баспасы="Қазақ университеті" баспасы|беттері=28―29|isbn=978-601-04-3135-5}}</ref> === Ұйымдасу === Барлық ағзаның барлық элементі бір-бірімен байланысып, тіршілікті сақтай алатын құрылымды құрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> Ұйымдасудың мысалы ретінде [[Орган (анатомия)|орган]]дарды келтіруге болады. Бір қызмет атқаруға бейімделген [[жасуша]]лар және жасушалардан құралған [[ұлпа]]лар бір жерде шоғырланып, орган құрады. Басқа мысал ― [[гүл]]дің құрылысы. Гүл белгілі бір жолмен құрылғандықтан, [[Жәндіктер|жәндік]]тер оған назарын аударып, түбіндегі шірнені алуға тырысады. Гүлдің ішіне кірген соң, жәндікке [[тозаң]] жұғады да, жәндікпен бірге басқа гүлдерге таралады.<ref>{{Cite book|авторы=Мұхитдинов Н.М. және т.б.|жыл=2001|title=Өсімдіктер морфологиясы және анатомиясы|басылым=2|орны=Алматы|баспасы=“Қазақ университеті” баспасы|беттері=244|isbn=9965-489-59-9}}</ref> Бұл [[тозаңдану]]ды жеңілдетуге арналған құрылыс бейімделуі. === Гомеостаз === [[Гомеостаз]] деген [[ағза]]ның тіршілік ететін сыртқы ортасының өзгеруіне қатысты тұрақты қалыпта ұстау немесе реттеу үрдісі, өзін-өзі реттеу механизмі арқылы негізгі [[физиология]]лық қызметтерінің тұрақтылығы ― өзін-өзі реттеушілік. Гомеостаз арқылы тірі ағзалар ішіндегі процестері мен құрылымының ерекшелігін сақтап тұрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Метаболизм === Кез келген тіршілік иесі [[Термодинамика|термодинамика]]лық тұрғыдан энергетикалық ашық (ортамен энергия алмасатын) жүйе болғандықтан, ол өзінің гомеостазын сақтау үшін бір жерден [[энергия]] алып, оны басқа жерде жұмсауға мәжбүр. [[Метаболизм]] дегеніміз сол энергия алмасу мен ағза бойындағы химиялық реакцияларды үйлестіріп басқаратын процесс.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Көбею === Тірі ағзалар өзін-өзі жаңғыртады, яғни [[көбею]] арқылы олар өлімнен кейін генетикалық материалын басқа ағзаларға қалдырады. Олар да, өз кезегінде, көбейеді. Дегенмен, ағза көбеюі көптеген жағдайларға тәуелді. Мысалы, ол өмір сүрген жердің қорегі жеткіліксіз болса немесе температура, ылғалдық сияқты физикалық параметрлері ыңғайсыз болса, ағза аз көбейеді немесе мүлде көбеймейді. Сонымен қатар, ағзалар бір-бірімен бәсекелеседі. Гендері мықтырақ, яғни өмір сүру ортасына жақсырақ бейімделген ағза көбірек тұқым қалдырып, жақсырақ гендер таратады. Бұл ― [[Табиғи сұрыптау|табиғи сұрыпталу]]ға басты алғышарт.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Бейімделу === Ағзалардың бәрі [[тұқым қуалаушылық]] қабілетіне ие, яғни олар өз қасиеттерін ұрпағына бере алады.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> Оның негізінде нуклеин қышқылы синтезі жатады, және сол синтез өте дәл жұмыс істейтін болса да, мінсіз емес болғандықтан, нуклеин қышқылы тізбегінде қателіктер ― [[мутация|мутациялар]] ― пайда болады. Мутациялардың көбі зиянды болғанымен, кейбірі ағзаға пайда тигізуі мүмкін. Пайдалы мутациясы бар ағза басқалармен сәтті бәсекелесіп, мүмкін болғанша көп ұрпақ шығарып, соларға өзінің гендерін берсе, мутация [[популяция|популяцияда]] орнығады. Соның арқасында ағзаларда [[өзгергіштік]] қасиеті бар. Уақыт өте келе, гендер өзгеріп сұрыптала келе, [[Түр (биология)|түр]]лер де өзгеріп, өмір сүру ортасына бейімделеді. Бұл процесті [[эволюция]] деп атайды.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Өсу === Тірі ағзалар даму ([[онтогенез]]) барысында әдетте не массасын үлкейтеді, не жасуша санын арттырады, бірақ кейбір кезде екеуі де қатар жүреді.<ref name="шілдебаев"/> Өскенде, ағзалар бүкіл генетикалық әлеуетін ашып, құрылымдарын, метаболизм жолдарын және, бар болса, органдарының бәрін дамытады. === Стимулдарға жауап беру === Стимулдарға жауап беру немесе [[тітіркену]] дегеніміз белгілі факторлардың әсерінен спецификалық жауап қайтару. Тітіркену барлық ағзада кездеседі. Мысалы, [[өсімдіктер]]де [[Тропизмдер|тропизм]]дер бар. [[Өркен]] энергияны тиімді жұмсау үшін күн жарығы түскен бағытпен өседі. Тамырлар болса, гравитация бағытымен, яғни төмен, ұзарады. [[Жануарлар]]ға келсек, олар да сыртқы және ішкі стимулдарға өте жылдам жауап беретін жүйке жүйесі бар. Дамыған жануарларда [[инстинкт]]ер, [[рефлекс]]тер және күрделі сигнал өңдеу центрлері бар. [[Ми]]ы және [[сана]]сы ең жоғары дамыған жануар ― [[адам]].<ref name="шілдебаев"/> Тітіркену қарапайым ағзаларға да тән: біржасушалы саңырауқұлақ глюкоза концентрациясы жоғары субстратқа түссе, [[Көмірсулар|қант]] қорытатын [[Ферменттер|фермент]]тер шығарады; [[протист]]ер жарыққа қарай немесе қарсы жүзе алады. == Дереккөздер == {{Дереккөздер|2}} {{толықтыру}} [[Санат:Өмір]][[Санат:Биология]] 60hxbw9z7kfn0inth0zpc2qvrjcvagx 3056015 3056014 2022-07-31T16:20:51Z СеніңШешең 121905 /* Стимулдарға жауап беру */ wikitext text/x-wiki {{Біріктірілсін|Тіршілік}} [[Сурет:Eukaryota diversity 1.JPG|нобай|[[Эукариоттар]] алуантүрлілігі: [[қасқыр]], Amanita caesarea, Entodinium, Sequoiadendron giganteum, гүлдеген [[балдыр]]лар, Chrysotoxum verralli, Xanthoparmelia қынасы, Dictyostelium және бағана [[маржан]].]] '''Тіршілік''' дегеніміз биологиялық процестерді жүргізе алатын ''тірі'' материяны ''тірі емес'' материядан бөлетін қасиеттер жиынтығы және сол процестің өзі. Тіршіліктің құрылым, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею және стимулдарға жауап беру сияқты ерекше белгілері бар.<ref name="campbell">{{Cite book|chapter=1|title=Campbell Biology|басылым=12|беттері=3|isbn=9780135988046}}</ref><ref>{{cite web|year=2006|url=http://www.calacademy.org/exhibits/xtremelife/what_is_life.php|title=Definition of Life|publisher=California Academy of Sciences|accessdate=2007-01-07|archiveurl=http://www.webcitation.org/6179x0IZX|archivedate=2011-08-22}}</ref>{{Өту|#Тіршілік қасиеттері}} Тіршілік көптеген пішінде кездеседі, мысалы [[Бактериялар|бактериялар]], [[Жануарлар|жануарлар]], [[Өсімдіктер|өсімдіктер]], т.с.с. Тіршілікті зерттейтін ғылым [[Биология|биология]] деп аталады. Жердегі тіршіліктің негізгі бірлігі ― [[жасуша]], [[Тұқым қуалаушылық|тұқым қуалаушылық]] бірлігі ― [[ген]]. Жасушаның екі түрі бар: [[Прокариоттар|прокариоттық]] және [[Эукариоттар|эукариоттық]], екеуі де [[Жасуша мембранасы|мембранамен]] қоршалған, ішінде [[ақуыз|ақуыздар]] мен [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылдары]] сияқты биомолекулалар бар [[цитоплазма]]дан тұрады. Жасушалар [[Жасушаның бөлінуі|жасуша бөлінуі]] процесі арқылы көбейеді. Бұл процесте ата-аналық жасуша бөлініп, өз генетикалық материалын пайда болған туынды жасушаларға береді. == Тіршілік қасиеттері == [[Сурет:Sunflower macro wide.jpg|нобай|[[Күнбағыс]] [[гүлшоғыр]]ындағы күрделі ұйымдасу.]] Тіршілікті ерекшелейтін бірнеше қасиеті бар. Солардың ішіне кіретіні: организация, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею, стимулдарға жауап беру, т.б.<ref name="campbell"/><ref name="шілдебаев">{{cite book|chapter=1|бөлім=1|title=Биологияға кіріспе|жыл=2016|авторы=Ж. Шілдебаев, А. Ермекбаева|орны=Астана|баспасы="Фолиант" баспасы|беттері=9―12|isbn=978-601-302-383-0}}</ref><ref name="көшкімбаева-өмір">{{cite book|title=Қазіргі жаратылыстану концепциялары (биология)|chapter=2.2|жыл=2018|авторы=К. Кошкимбаева, Г.А. Тусупбекова, А. Ыдырыс, Г.К. Атанбаева және т.б.|орны=Алматы|баспасы="Қазақ университеті" баспасы|беттері=28―29|isbn=978-601-04-3135-5}}</ref> === Ұйымдасу === Барлық ағзаның барлық элементі бір-бірімен байланысып, тіршілікті сақтай алатын құрылымды құрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> Ұйымдасудың мысалы ретінде [[Орган (анатомия)|орган]]дарды келтіруге болады. Бір қызмет атқаруға бейімделген [[жасуша]]лар және жасушалардан құралған [[ұлпа]]лар бір жерде шоғырланып, орган құрады. Басқа мысал ― [[гүл]]дің құрылысы. Гүл белгілі бір жолмен құрылғандықтан, [[Жәндіктер|жәндік]]тер оған назарын аударып, түбіндегі шірнені алуға тырысады. Гүлдің ішіне кірген соң, жәндікке [[тозаң]] жұғады да, жәндікпен бірге басқа гүлдерге таралады.<ref>{{Cite book|авторы=Мұхитдинов Н.М. және т.б.|жыл=2001|title=Өсімдіктер морфологиясы және анатомиясы|басылым=2|орны=Алматы|баспасы=“Қазақ университеті” баспасы|беттері=244|isbn=9965-489-59-9}}</ref> Бұл [[тозаңдану]]ды жеңілдетуге арналған құрылыс бейімделуі. === Гомеостаз === [[Гомеостаз]] деген [[ағза]]ның тіршілік ететін сыртқы ортасының өзгеруіне қатысты тұрақты қалыпта ұстау немесе реттеу үрдісі, өзін-өзі реттеу механизмі арқылы негізгі [[физиология]]лық қызметтерінің тұрақтылығы ― өзін-өзі реттеушілік. Гомеостаз арқылы тірі ағзалар ішіндегі процестері мен құрылымының ерекшелігін сақтап тұрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Метаболизм === Кез келген тіршілік иесі [[Термодинамика|термодинамика]]лық тұрғыдан энергетикалық ашық (ортамен энергия алмасатын) жүйе болғандықтан, ол өзінің гомеостазын сақтау үшін бір жерден [[энергия]] алып, оны басқа жерде жұмсауға мәжбүр. [[Метаболизм]] дегеніміз сол энергия алмасу мен ағза бойындағы химиялық реакцияларды үйлестіріп басқаратын процесс.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Көбею === Тірі ағзалар өзін-өзі жаңғыртады, яғни [[көбею]] арқылы олар өлімнен кейін генетикалық материалын басқа ағзаларға қалдырады. Олар да, өз кезегінде, көбейеді. Дегенмен, ағза көбеюі көптеген жағдайларға тәуелді. Мысалы, ол өмір сүрген жердің қорегі жеткіліксіз болса немесе температура, ылғалдық сияқты физикалық параметрлері ыңғайсыз болса, ағза аз көбейеді немесе мүлде көбеймейді. Сонымен қатар, ағзалар бір-бірімен бәсекелеседі. Гендері мықтырақ, яғни өмір сүру ортасына жақсырақ бейімделген ағза көбірек тұқым қалдырып, жақсырақ гендер таратады. Бұл ― [[Табиғи сұрыптау|табиғи сұрыпталу]]ға басты алғышарт.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Бейімделу === Ағзалардың бәрі [[тұқым қуалаушылық]] қабілетіне ие, яғни олар өз қасиеттерін ұрпағына бере алады.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> Оның негізінде нуклеин қышқылы синтезі жатады, және сол синтез өте дәл жұмыс істейтін болса да, мінсіз емес болғандықтан, нуклеин қышқылы тізбегінде қателіктер ― [[мутация|мутациялар]] ― пайда болады. Мутациялардың көбі зиянды болғанымен, кейбірі ағзаға пайда тигізуі мүмкін. Пайдалы мутациясы бар ағза басқалармен сәтті бәсекелесіп, мүмкін болғанша көп ұрпақ шығарып, соларға өзінің гендерін берсе, мутация [[популяция|популяцияда]] орнығады. Соның арқасында ағзаларда [[өзгергіштік]] қасиеті бар. Уақыт өте келе, гендер өзгеріп сұрыптала келе, [[Түр (биология)|түр]]лер де өзгеріп, өмір сүру ортасына бейімделеді. Бұл процесті [[эволюция]] деп атайды.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Өсу === Тірі ағзалар даму ([[онтогенез]]) барысында әдетте не массасын үлкейтеді, не жасуша санын арттырады, бірақ кейбір кезде екеуі де қатар жүреді.<ref name="шілдебаев"/> Өскенде, ағзалар бүкіл генетикалық әлеуетін ашып, құрылымдарын, метаболизм жолдарын және, бар болса, органдарының бәрін дамытады. === Стимулдарға жауап беру === Стимулдарға жауап беру немесе [[тітіркену]] дегеніміз белгілі факторлардың әсерінен спецификалық жауап қайтару. Тітіркену барлық ағзада кездеседі. Мысалы, [[өсімдіктер]]де [[Тропизмдер|тропизм]]дер бар. [[Өркен]] энергияны тиімді жұмсау үшін [[Күн (жұлдыз)|күн]] жарығы түскен бағытпен өседі. [[Тамыр (өсімдік органы)|Тамыр]]<nowiki/>лар болса, [[гравитация]] бағытымен, яғни төмен, өсіп ұзарады. [[Жануарлар]]ға келсек, олар да сыртқы және ішкі стимулдарға өте жылдам жауап беретін жүйке жүйесі бар. Дамыған жануарларда [[инстинкт]]<nowiki/>ер, [[рефлекс]]<nowiki/>тер және тағы басқа күрделі сигнал өңдеу центрлері бар. [[Ми]]ы және [[сана]]сы ең жоғары дамыған жануар ― [[адам]].<ref name="шілдебаев"/> Тітіркену қарапайым ағзаларға да тән: біржасушалы саңырауқұлақ [[глюкоза]] [[концентрация]]<nowiki/>сы жоғары субстратқа түссе, [[Көмірсулар|қант]] қорытатын [[Ферменттер|фермент]]тер шығарады; [[протист]]ер жарыққа қарай немесе қарсы жүзе алады. == Дереккөздер == {{Дереккөздер|2}} {{толықтыру}} [[Санат:Өмір]][[Санат:Биология]] 9nqm1namsvlrmc6q3qbi0qgiur139eo 3056017 3056015 2022-07-31T16:22:56Z СеніңШешең 121905 /* Стимулдарға жауап беру */ безендіру wikitext text/x-wiki {{Біріктірілсін|Тіршілік}} [[Сурет:Eukaryota diversity 1.JPG|нобай|[[Эукариоттар]] алуантүрлілігі: [[қасқыр]], Amanita caesarea, Entodinium, Sequoiadendron giganteum, гүлдеген [[балдыр]]лар, Chrysotoxum verralli, Xanthoparmelia қынасы, Dictyostelium және бағана [[маржан]].]] '''Тіршілік''' дегеніміз биологиялық процестерді жүргізе алатын ''тірі'' материяны ''тірі емес'' материядан бөлетін қасиеттер жиынтығы және сол процестің өзі. Тіршіліктің құрылым, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею және стимулдарға жауап беру сияқты ерекше белгілері бар.<ref name="campbell">{{Cite book|chapter=1|title=Campbell Biology|басылым=12|беттері=3|isbn=9780135988046}}</ref><ref>{{cite web|year=2006|url=http://www.calacademy.org/exhibits/xtremelife/what_is_life.php|title=Definition of Life|publisher=California Academy of Sciences|accessdate=2007-01-07|archiveurl=http://www.webcitation.org/6179x0IZX|archivedate=2011-08-22}}</ref>{{Өту|#Тіршілік қасиеттері}} Тіршілік көптеген пішінде кездеседі, мысалы [[Бактериялар|бактериялар]], [[Жануарлар|жануарлар]], [[Өсімдіктер|өсімдіктер]], т.с.с. Тіршілікті зерттейтін ғылым [[Биология|биология]] деп аталады. Жердегі тіршіліктің негізгі бірлігі ― [[жасуша]], [[Тұқым қуалаушылық|тұқым қуалаушылық]] бірлігі ― [[ген]]. Жасушаның екі түрі бар: [[Прокариоттар|прокариоттық]] және [[Эукариоттар|эукариоттық]], екеуі де [[Жасуша мембранасы|мембранамен]] қоршалған, ішінде [[ақуыз|ақуыздар]] мен [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылдары]] сияқты биомолекулалар бар [[цитоплазма]]дан тұрады. Жасушалар [[Жасушаның бөлінуі|жасуша бөлінуі]] процесі арқылы көбейеді. Бұл процесте ата-аналық жасуша бөлініп, өз генетикалық материалын пайда болған туынды жасушаларға береді. == Тіршілік қасиеттері == [[Сурет:Sunflower macro wide.jpg|нобай|[[Күнбағыс]] [[гүлшоғыр]]ындағы күрделі ұйымдасу.]] Тіршілікті ерекшелейтін бірнеше қасиеті бар. Солардың ішіне кіретіні: организация, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею, стимулдарға жауап беру, т.б.<ref name="campbell"/><ref name="шілдебаев">{{cite book|chapter=1|бөлім=1|title=Биологияға кіріспе|жыл=2016|авторы=Ж. Шілдебаев, А. Ермекбаева|орны=Астана|баспасы="Фолиант" баспасы|беттері=9―12|isbn=978-601-302-383-0}}</ref><ref name="көшкімбаева-өмір">{{cite book|title=Қазіргі жаратылыстану концепциялары (биология)|chapter=2.2|жыл=2018|авторы=К. Кошкимбаева, Г.А. Тусупбекова, А. Ыдырыс, Г.К. Атанбаева және т.б.|орны=Алматы|баспасы="Қазақ университеті" баспасы|беттері=28―29|isbn=978-601-04-3135-5}}</ref> === Ұйымдасу === Барлық ағзаның барлық элементі бір-бірімен байланысып, тіршілікті сақтай алатын құрылымды құрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> Ұйымдасудың мысалы ретінде [[Орган (анатомия)|орган]]дарды келтіруге болады. Бір қызмет атқаруға бейімделген [[жасуша]]лар және жасушалардан құралған [[ұлпа]]лар бір жерде шоғырланып, орган құрады. Басқа мысал ― [[гүл]]дің құрылысы. Гүл белгілі бір жолмен құрылғандықтан, [[Жәндіктер|жәндік]]тер оған назарын аударып, түбіндегі шірнені алуға тырысады. Гүлдің ішіне кірген соң, жәндікке [[тозаң]] жұғады да, жәндікпен бірге басқа гүлдерге таралады.<ref>{{Cite book|авторы=Мұхитдинов Н.М. және т.б.|жыл=2001|title=Өсімдіктер морфологиясы және анатомиясы|басылым=2|орны=Алматы|баспасы=“Қазақ университеті” баспасы|беттері=244|isbn=9965-489-59-9}}</ref> Бұл [[тозаңдану]]ды жеңілдетуге арналған құрылыс бейімделуі. === Гомеостаз === [[Гомеостаз]] деген [[ағза]]ның тіршілік ететін сыртқы ортасының өзгеруіне қатысты тұрақты қалыпта ұстау немесе реттеу үрдісі, өзін-өзі реттеу механизмі арқылы негізгі [[физиология]]лық қызметтерінің тұрақтылығы ― өзін-өзі реттеушілік. Гомеостаз арқылы тірі ағзалар ішіндегі процестері мен құрылымының ерекшелігін сақтап тұрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Метаболизм === Кез келген тіршілік иесі [[Термодинамика|термодинамика]]лық тұрғыдан энергетикалық ашық (ортамен энергия алмасатын) жүйе болғандықтан, ол өзінің гомеостазын сақтау үшін бір жерден [[энергия]] алып, оны басқа жерде жұмсауға мәжбүр. [[Метаболизм]] дегеніміз сол энергия алмасу мен ағза бойындағы химиялық реакцияларды үйлестіріп басқаратын процесс.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Көбею === Тірі ағзалар өзін-өзі жаңғыртады, яғни [[көбею]] арқылы олар өлімнен кейін генетикалық материалын басқа ағзаларға қалдырады. Олар да, өз кезегінде, көбейеді. Дегенмен, ағза көбеюі көптеген жағдайларға тәуелді. Мысалы, ол өмір сүрген жердің қорегі жеткіліксіз болса немесе температура, ылғалдық сияқты физикалық параметрлері ыңғайсыз болса, ағза аз көбейеді немесе мүлде көбеймейді. Сонымен қатар, ағзалар бір-бірімен бәсекелеседі. Гендері мықтырақ, яғни өмір сүру ортасына жақсырақ бейімделген ағза көбірек тұқым қалдырып, жақсырақ гендер таратады. Бұл ― [[Табиғи сұрыптау|табиғи сұрыпталу]]ға басты алғышарт.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Бейімделу === Ағзалардың бәрі [[тұқым қуалаушылық]] қабілетіне ие, яғни олар өз қасиеттерін ұрпағына бере алады.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> Оның негізінде нуклеин қышқылы синтезі жатады, және сол синтез өте дәл жұмыс істейтін болса да, мінсіз емес болғандықтан, нуклеин қышқылы тізбегінде қателіктер ― [[мутация|мутациялар]] ― пайда болады. Мутациялардың көбі зиянды болғанымен, кейбірі ағзаға пайда тигізуі мүмкін. Пайдалы мутациясы бар ағза басқалармен сәтті бәсекелесіп, мүмкін болғанша көп ұрпақ шығарып, соларға өзінің гендерін берсе, мутация [[популяция|популяцияда]] орнығады. Соның арқасында ағзаларда [[өзгергіштік]] қасиеті бар. Уақыт өте келе, гендер өзгеріп сұрыптала келе, [[Түр (биология)|түр]]лер де өзгеріп, өмір сүру ортасына бейімделеді. Бұл процесті [[эволюция]] деп атайды.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Өсу === Тірі ағзалар даму ([[онтогенез]]) барысында әдетте не массасын үлкейтеді, не жасуша санын арттырады, бірақ кейбір кезде екеуі де қатар жүреді.<ref name="шілдебаев"/> Өскенде, ағзалар бүкіл генетикалық әлеуетін ашып, құрылымдарын, метаболизм жолдарын және, бар болса, органдарының бәрін дамытады. === Стимулдарға жауап беру === Стимулдарға жауап беру немесе [[тітіркену]] дегеніміз белгілі факторлардың әсерінен спецификалық жауап қайтару. Тітіркену барлық ағзада кездеседі. Мысалы, [[өсімдіктер]]де [[Тропизмдер|тропизм]]дер бар. [[Өркен]] энергияны тиімді жұмсау үшін [[Күн (жұлдыз)|күн]] жарығы түскен бағытпен өседі. [[Тамыр (өсімдік органы)|Тамыр]]лар болса, [[гравитация]] бағытымен, яғни төмен, өсіп ұзарады. [[Жануарлар]]ға келсек, олар да сыртқы және ішкі стимулдарға өте жылдам жауап беретін жүйке жүйесі бар. Дамыған жануарларда [[инстинкт]]ер, [[рефлекс]]тер және тағы басқа күрделі сигнал өңдеу центрлері бар. [[Ми]]ы және [[сана]]сы ең жоғары дамыған жануар ― [[адам]].<ref name="шілдебаев"/> Тітіркену қарапайым ағзаларға да тән: біржасушалы саңырауқұлақ [[глюкоза]] [[концентрация]]сы жоғары субстратқа түссе, [[Көмірсулар|қант]] қорытатын [[Ферменттер|фермент]]тер шығарады; [[протист]]ер жарыққа қарай немесе қарсы жүзе алады. == Дереккөздер == {{Дереккөздер|2}} {{толықтыру}} [[Санат:Өмір]][[Санат:Биология]] etqk99fm0qtk55h7rsmytjg9il6v1f1 0 536120 3056032 2724966 2022-07-31T18:08:35Z Мағыпар 100137 сурет қою wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Темір жол бекеті |атауы = Бесарық |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 43|lat_min = 35|lat_sec = 16 |lon_deg = 67|lon_min = 38|lon_sec = 34 |CoordScale = 25000 |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = Қызылорда облысы |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Жаңақорған ауданы |кестедегі аудан = Жаңақорған ауданы{{!}}Жаңақорған |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Талап ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Талап |кестедегі мекен = |ішкі бөлінісі = |әкімі = Ахметов Бақтияр Мадиярұлы<ref>{{cite web | url=http://e-kyzylorda.gov.kz/?q=kk/content/zhanakorgan-audanynyn-kimdigi | title=ҚЫЗЫЛОРДА ОБЛЫСЫ ӘКІМДІГІНІҢ РЕСМИ ИНТЕРНЕТ-РЕСУРСЫ}}</ref> |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |тұрғыны = ↗ 1038<ref name="stat">{{cite web|url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/Население%20рус%201%20том.pdf|title=2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы|publisher=Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі|archiveurl=http://www.webcitation.org/6EkePwOI3|archivedate=2013-02-27}}</ref> |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = 726 35 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = 11 (бұрын N) |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = |сайт тілі 2 = |сайт тілі 3 = |сайт тілі 4 = |сайт тілі 5 = |add1n = |add1 = |add2n = |add2 = |add3n = |add3 = }} {{мағына|Бесарық}} '''Бесарық''' — [[Қызылорда облысы]] [[Жаңақорған ауданы]]ндағы темір жол бекеті, [[Талап ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Талап ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жаңақорған]] кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 47 км-дей жерде, тоғыз жолдың торабында, [[1905 жыл]]ы салынған Ташкент-Сібір теміржолы бойында орналасқан. == Халқы == Тұрғыны 1038<ref name="stat"/> адам (2009 жылдың мәліметі). Код КАТО — 434062100<ref>{{cite web|url=http://www.stat.kz/klassifikacii/DocLib/государственные/katonew1.xls|title=База КАТО|publisher=Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі|archiveurl=http://www.webcitation.org/6F0XRLRTT|archivedate=2013-03-10}}</ref>. == Инфрақұрылымы == Жаңа 2 қабатты мектеп, жаңа аурухана, мешіт үйі, кітапхана, вокзал, су қоймаларымен жабдықталған. == Бесарықтан шықан атақты адамдар == * [[Бердiбек Машбекұлы Сапарбаев|Бердібек Сапарбаев]] - [[Ақтөбе облысы]]ның әкімі * [[Бақтыбай Айнабеков]] - атақты жазушы, ақын. * [[Бектөре Шырбанов]] - АҚШтың Нью-Йорк штатында ғылыми десертация қорғаған<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том</ref>. == Ауыл суреттері == <gallery> Бесарық.jpg |Бесарық стансасы </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://wikimapia.org/#lang=uk&lat=43.588162&lon=67.643080&z=14&m=b&show=/24754184/ru/ Викимапияда] {{Жаңақорған ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жаңақорған ауданы елді мекендері]] ktnwn2fi5ndhp9ntk0e7nibvkily4t5 3056033 3056032 2022-07-31T18:09:30Z Мағыпар 100137 /* Ауыл суреттері */ сурет қою wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Темір жол бекеті |атауы = Бесарық |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 43|lat_min = 35|lat_sec = 16 |lon_deg = 67|lon_min = 38|lon_sec = 34 |CoordScale = 25000 |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = Қызылорда облысы |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Жаңақорған ауданы |кестедегі аудан = Жаңақорған ауданы{{!}}Жаңақорған |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Талап ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Талап |кестедегі мекен = |ішкі бөлінісі = |әкімі = Ахметов Бақтияр Мадиярұлы<ref>{{cite web | url=http://e-kyzylorda.gov.kz/?q=kk/content/zhanakorgan-audanynyn-kimdigi | title=ҚЫЗЫЛОРДА ОБЛЫСЫ ӘКІМДІГІНІҢ РЕСМИ ИНТЕРНЕТ-РЕСУРСЫ}}</ref> |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |тұрғыны = ↗ 1038<ref name="stat">{{cite web|url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/Население%20рус%201%20том.pdf|title=2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы|publisher=Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі|archiveurl=http://www.webcitation.org/6EkePwOI3|archivedate=2013-02-27}}</ref> |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = 726 35 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = 11 (бұрын N) |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = |сайт тілі 2 = |сайт тілі 3 = |сайт тілі 4 = |сайт тілі 5 = |add1n = |add1 = |add2n = |add2 = |add3n = |add3 = }} {{мағына|Бесарық}} '''Бесарық''' — [[Қызылорда облысы]] [[Жаңақорған ауданы]]ндағы темір жол бекеті, [[Талап ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Талап ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жаңақорған]] кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 47 км-дей жерде, тоғыз жолдың торабында, [[1905 жыл]]ы салынған Ташкент-Сібір теміржолы бойында орналасқан. == Халқы == Тұрғыны 1038<ref name="stat"/> адам (2009 жылдың мәліметі). Код КАТО — 434062100<ref>{{cite web|url=http://www.stat.kz/klassifikacii/DocLib/государственные/katonew1.xls|title=База КАТО|publisher=Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі|archiveurl=http://www.webcitation.org/6F0XRLRTT|archivedate=2013-03-10}}</ref>. == Инфрақұрылымы == Жаңа 2 қабатты мектеп, жаңа аурухана, мешіт үйі, кітапхана, вокзал, су қоймаларымен жабдықталған. == Бесарықтан шықан атақты адамдар == * [[Бердiбек Машбекұлы Сапарбаев|Бердібек Сапарбаев]] - [[Ақтөбе облысы]]ның әкімі * [[Бақтыбай Айнабеков]] - атақты жазушы, ақын. * [[Бектөре Шырбанов]] - АҚШтың Нью-Йорк штатында ғылыми десертация қорғаған<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том</ref>. == Ауыл суреттері == <gallery> Бесарық.jpg |Бесарық стансасы Бесарық IMG 20220625 085114.jpg|темір жол стансасы </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://wikimapia.org/#lang=uk&lat=43.588162&lon=67.643080&z=14&m=b&show=/24754184/ru/ Викимапияда] {{Жаңақорған ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жаңақорған ауданы елді мекендері]] ki84qjem5we2qfzi3x2g7fuxzx5hxhk 3056035 3056033 2022-07-31T18:10:20Z Мағыпар 100137 /* Ауыл суреттері */ сурет қою wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Темір жол бекеті |атауы = Бесарық |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 43|lat_min = 35|lat_sec = 16 |lon_deg = 67|lon_min = 38|lon_sec = 34 |CoordScale = 25000 |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = Қызылорда облысы |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Жаңақорған ауданы |кестедегі аудан = Жаңақорған ауданы{{!}}Жаңақорған |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Талап ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Талап |кестедегі мекен = |ішкі бөлінісі = |әкімі = Ахметов Бақтияр Мадиярұлы<ref>{{cite web | url=http://e-kyzylorda.gov.kz/?q=kk/content/zhanakorgan-audanynyn-kimdigi | title=ҚЫЗЫЛОРДА ОБЛЫСЫ ӘКІМДІГІНІҢ РЕСМИ ИНТЕРНЕТ-РЕСУРСЫ}}</ref> |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |тұрғыны = ↗ 1038<ref name="stat">{{cite web|url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/Население%20рус%201%20том.pdf|title=2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы|publisher=Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі|archiveurl=http://www.webcitation.org/6EkePwOI3|archivedate=2013-02-27}}</ref> |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = 726 35 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = 11 (бұрын N) |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = |сайт тілі 2 = |сайт тілі 3 = |сайт тілі 4 = |сайт тілі 5 = |add1n = |add1 = |add2n = |add2 = |add3n = |add3 = }} {{мағына|Бесарық}} '''Бесарық''' — [[Қызылорда облысы]] [[Жаңақорған ауданы]]ндағы темір жол бекеті, [[Талап ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Талап ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жаңақорған]] кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 47 км-дей жерде, тоғыз жолдың торабында, [[1905 жыл]]ы салынған Ташкент-Сібір теміржолы бойында орналасқан. == Халқы == Тұрғыны 1038<ref name="stat"/> адам (2009 жылдың мәліметі). Код КАТО — 434062100<ref>{{cite web|url=http://www.stat.kz/klassifikacii/DocLib/государственные/katonew1.xls|title=База КАТО|publisher=Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі|archiveurl=http://www.webcitation.org/6F0XRLRTT|archivedate=2013-03-10}}</ref>. == Инфрақұрылымы == Жаңа 2 қабатты мектеп, жаңа аурухана, мешіт үйі, кітапхана, вокзал, су қоймаларымен жабдықталған. == Бесарықтан шықан атақты адамдар == * [[Бердiбек Машбекұлы Сапарбаев|Бердібек Сапарбаев]] - [[Ақтөбе облысы]]ның әкімі * [[Бақтыбай Айнабеков]] - атақты жазушы, ақын. * [[Бектөре Шырбанов]] - АҚШтың Нью-Йорк штатында ғылыми десертация қорғаған<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том</ref>. == Ауыл суреттері == <gallery> Бесарық.jpg |Бесарық стансасы Бесарық IMG 20220625 085114.jpg|темір жол стансасы Бесарық IMG 20220625 084853.jpg|Бесарық стансасы </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://wikimapia.org/#lang=uk&lat=43.588162&lon=67.643080&z=14&m=b&show=/24754184/ru/ Викимапияда] {{Жаңақорған ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жаңақорған ауданы елді мекендері]] 58mk8ulfygyyro34x65d5aumdysag0w 3056036 3056035 2022-07-31T18:10:53Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Темір жол бекеті |атауы = Бесарық |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 43|lat_min = 35|lat_sec = 16 |lon_deg = 67|lon_min = 38|lon_sec = 34 |CoordScale = 25000 |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = Қызылорда облысы |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Жаңақорған ауданы |кестедегі аудан = Жаңақорған ауданы{{!}}Жаңақорған |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Талап ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Талап |кестедегі мекен = |ішкі бөлінісі = |әкімі = Ахметов Бақтияр Мадиярұлы<ref>{{cite web | url=http://e-kyzylorda.gov.kz/?q=kk/content/zhanakorgan-audanynyn-kimdigi | title=ҚЫЗЫЛОРДА ОБЛЫСЫ ӘКІМДІГІНІҢ РЕСМИ ИНТЕРНЕТ-РЕСУРСЫ}}</ref> |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |тұрғыны = ↗ 1038<ref name="stat">{{cite web|url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/Население%20рус%201%20том.pdf|title=2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы|publisher=Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі|archiveurl=http://www.webcitation.org/6EkePwOI3|archivedate=2013-02-27}}</ref> |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = 726 35 |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = 11 (бұрын N) |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Кызылординская область |сайты = |сайт тілі = |сайт тілі 2 = |сайт тілі 3 = |сайт тілі 4 = |сайт тілі 5 = |add1n = |add1 = |add2n = |add2 = |add3n = |add3 = }} {{мағына|Бесарық}} '''Бесарық''' — [[Қызылорда облысы]] [[Жаңақорған ауданы]]ндағы темір жол бекеті, [[Талап ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Талап ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жаңақорған]] кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 47 км-дей жерде, тоғыз жолдың торабында, [[1905 жыл]]ы салынған Ташкент-Сібір теміржолы бойында орналасқан. == Халқы == Тұрғыны 1038<ref name="stat"/> адам (2009 жылдың мәліметі). Код КАТО — 434062100<ref>{{cite web|url=http://www.stat.kz/klassifikacii/DocLib/государственные/katonew1.xls|title=База КАТО|publisher=Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі|archiveurl=http://www.webcitation.org/6F0XRLRTT|archivedate=2013-03-10}}</ref>. == Инфрақұрылымы == Жаңа 2 қабатты мектеп, жаңа аурухана, мешіт үйі, кітапхана, вокзал, су қоймаларымен жабдықталған. == Бесарықтан шықан атақты адамдар == * [[Бердiбек Машбекұлы Сапарбаев|Бердібек Сапарбаев]] - [[Ақтөбе облысы]]ның әкімі * [[Бақтыбай Айнабеков]] - атақты жазушы, ақын. * [[Бектөре Шырбанов]] - АҚШтың Нью-Йорк штатында ғылыми десертация қорғаған<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том</ref>. == Ауыл суреттері == <gallery> Бесарық.jpg |Бесарық стансасы Бесарық IMG 20220625 085114.jpg|темір жол стансасы Бесарық IMG 20220625 084853.jpg|Бесарық стансасы </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://wikimapia.org/#lang=uk&lat=43.588162&lon=67.643080&z=14&m=b&show=/24754184/ru/ Викимапияда] {{Жаңақорған ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жаңақорған ауданы елді мекендері]] lvz62pf3h7ilgjj2fs7s95fmh5exbjl 0 536217 3055990 2921195 2022-07-31T12:42:37Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = ауыл |атауы = Түгіскен |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 43 |lat_min = 35 |lat_sec = 33.98 |lon_deg = 67 |lon_min = 24 |lon_sec = 40.37 |CoordScale = 25000 |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Жаңақорған ауданы |кестедегі аудан = Жаңақорған ауданы{{!}}Жаңақорған |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Аққорған ауылдық округі{{!}}Аққорған |кестедегі мекен = |ішкі бөлінісі = |әкімі = Садықов Сардармұхамедуәлі<ref>{{cite web | url=http://e-kyzylorda.gov.kz/?q=kk/content/zhanakorgan-audanynyn-kimdigi | title=ҚЫЗЫЛОРДА ОБЛЫСЫ ӘКІМДІГІНІҢ РЕСМИ ИНТЕРНЕТ-РЕСУРСЫ}}</ref> |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |тұрғыны = ↗ 3766<ref name="stat">{{cite web|url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/Население%20рус%201%20том.pdf|title=2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы|publisher=Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі|archiveurl=http://www.webcitation.org/6EkePwOI3|archivedate=2013-02-27}}</ref> |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = 726 35 |пошта индексі = 120313<ref>{{cite web | url=http://www.karmakshy.gov.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=100&Itemid=91&lang=kz | title=Қармақшы ауданы әкімдігінің ресми интернет-ресурсы}}</ref> |пошта индекстері = |автомобиль коды = 11 (бұрын N) |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = |сайт тілі 2 = |сайт тілі 3 = |сайт тілі 4 = |сайт тілі 5 = |add1n = |add1 = |add2n = |add2 = |add3n = |add3 = }} '''Түгіскен''' — [[Қызылорда облысы]] [[Жаңақорған ауданы]]ндағы ауыл, [[Аққорған ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жаңақорған]] кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 45 км жерде, [[Сырдария]] өзенінің сол жағалық жайылмасында орналасқан. Ауыл [[1967 жыл|1967]]-[[1996 жыл|96]] жылдары күріш өсіретін өзімен аттас кеңшардың орталығы болған. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 3732 адам (1896 ер адам және 1836 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 3766 адамды (1931 ер адам және 1835 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://wikimapia.org/#lang=uk&lat=43.598917&lon=67.410221&z=14&m=b&show=/23651150/ru/ Викимапияда] {{Жаңақорған ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жаңақорған ауданы елді мекендері]] jb9ry27mlg2b9wfmlo3z0es9911oc68 0 541142 3056071 2907389 2022-08-01T02:46:49Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Шығанақ |Атауы = Фин шығанағы |Төл атауы = fi/Suomenlahti/et/Soome laht/sv/Finska viken/ru/Финский залив |Сурет = Baltic Sea map2.png |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 59.8833/26.1 |CoordScale = 2000000 |Өзінен жоғары акватория = Балтық теңізі |Шығанақтың түрі = шығанақ |Ауданы = 29500 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Судың орташа көтерілуі = |Тереңдігі = 121 |Орташа тереңдігі = 38 |Тұздылығы = 0,2-9,2 |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = 420000 |Құятын өзендер = |Ел = Ресей/Финляндия/Эстония |Аймақ = |Аудан = |Позициялық карта = Балтық теңізі |Ортаққордағы санаты = Gulf of Finland }} '''Финн шығанағы''' ({{lang-fi|Suomenlahti}}, {{lang-et|Soome laht}}, {{lang-sv|Finska viken}}) — [[Балтық теңізі]]нің шығыс бөлігіндегі шығанақ. [[Финляндия]], [[Ресей]] және [[Эстония]] жағалауларын жуады. Шығанақтың батыстағы шекарасы [[Ханко (түбек)|Ханко]] түбегі мен Пыызаспеа мүйісінің ([[Осмуссаар]] аралы) аралығындағы шартты сызық болып есептеледі<ref>[http://www.iho-ohi.net/iho_pubs/standard/S-23/S23_1953.pdf International Hydrographic Organization. Limits of Oceans and Seas (Special publication № 23). 3^rd edition, 1953. IMP Monégasque, Monte-Carlo. P. 5.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111008191433/http://www.iho-ohi.net/iho_pubs/standard/S-23/S23_1953.pdf |date=2011-10-08 }}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.estonica.org/ru/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2_%D0%B8_%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BE-%D1%8D%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%B1%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2/ | title=Финский залив}}</ref>.{{coord|59|53|N|26|06|E}} Ауданы 30 мың ''км²''. Ұзындығы 420 ''км'', кіре берістегі ені 70 ''км.'' Тереңдігі 100 м-ге дейін барады. Солтүстік жағасы жартасты, күшті тілімделген, [[арал]]дары көп. Шығыс және оңтүстік жағасының көп бөлігі жазық. Финн шығанағының шығыс бөлігіндегі [[Нева]] кірмесіне [[Нева]] [[өзен]]і құяды; солтүстікке таман [[Выборг]] шығанағы, оңтүстікте [[Копорье]] және [[Нарва[[ шығанақтары және [[Луга]] кірмесі орналасқан. Қарашадан сәуірге дейін [[мұз]] қаьады. [[Су]] деңгей желдің әсеріне байланысты жиі өзгеріп отырады. <ref>Қазақ Совет Энциклопедиясы, Алматы, 1978 ж. 11 том</ref> {|class="graytable" style="text-align:center" |+ |[[Сурет:St Petersburg port scene.jpg|center|210x135px]] |[[Сурет:Tallinn port.jpg|center|190x135px]] |[[Сурет:Central Helsinki from plane.jpg|center|210x135px]] |[[Сурет:Haven_Kronstadt_20080403_3.JPG|center|190x135px]] |- |[[Санкт-Петербург]] қаласындағы үлкен кемежай |[[Таллин]] порты |[[Хельсинки]] |[[Кронштадт]] айлағы |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{commons|Category:Gulf of Finland}} [[Санат:Балтық теңізі шығанақтары]] [[Санат:Фин шығанағы]] 3wh6enr4hlroewyl0fe1u6go6e4krh1 0 545375 3056168 3051595 2022-08-01T08:04:39Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Сасықкөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 53/46/48/N/61/36/33/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 209 |Ұзындығы = 5,4 |Ені = 5 |Ауданы = 20,9 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Қостанай облысы |Аудан = Қарабалық ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Қостанай облысы |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Сасықкөл (айрық)}} '''Сасықкөл''' – [[Үй (өзен)|Үй]] өзені алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Қостанай облысы]] [[Қарабалық ауданы]] жерінде, [[Новотроицкое (Қостанай облысы)|Новотроицкое]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 12 км жерде орналасқан. Көл теңіз деңгейінен 209 м биіктікте. == Гидрографикасы == Дөңгелек пішінді көлдің ауданы 20,9 км², ұзындығы 5,4 км, ең енді жері 5 км-ге жетеді. Көл жағалауы жатық. Солтүстігінде (3 км жерде) жазда құрғап қалатын батпақты-шалшықты [[Шұбаркөл (көл)|Шұбаркөл]] соры орналасқан. Көл суы кермек татиды. [[Жер асты суы|Жер асты]], [[қар]] суымен толығады. Көктемде Шұбаркөл сорымен ұласып кетеді. Суында балық бар. Жағалауы шабындық және мал жайылымына пайдаланылады.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Тобыл су алабы]] [[Санат:Қарабалық ауданы көлдері]] i5837oxhgleomynugsnhyrgbs4apudr 0 548636 3055983 2997275 2022-07-31T12:15:01Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Қармақкөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 48/42/50/N/62/5/58/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 75 |Ұзындығы = 5,2 |Ені = 1,8 |Ауданы = 8,5 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақтөбе облысы |Аудан = Ырғыз ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақтөбе облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Қармақкөл''' — [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] алабындағы тұзды көл. == Географиялық орны == [[Ақтөбе облысы]] [[Ырғыз ауданы]] жерінде, теңіз деңгейінен 75 м биіктікте. == Гидрографикасы == Аумағы 8,5 км², ұзындығы 5,2 км, енді жері 1,8 км. Ендік бағытта созылып жатқан Қармақкөл оңтүстігіндегі [[Байтақкөл]]мен ұзындығы 1 км болатын қыларнамен жалғасқан. Көлді [[Бөкенкөл]], [[Жаркөл (көл, Ақтөбе облысы)|Жаркөл]], [[Байтақкөл]], т.б. шағын көлдер қоршап жатыр. Негізінен Торғай өзенінің суымен және [[Атмосфералық жауын-шашын|жауын-шашын]]мен толысады. == Жағалау сипаты == Жағалауында қамыс, құрақ қалың өскен. Мұнда жыл құстары ұя салады. Суында балық бар. [[Қараша]] айының 2-жартысында суы қатып, [[сәуір]]дің 1-онкүндігінде ериді.<ref>Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" [[Қазақ энциклопедиясы]]" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ырғыз ауданы көлдері]] [[Санат:Торғай су алабы]] sr8vdb600tegcg2x5jv4irdw2rhtajm 3055984 3055983 2022-07-31T12:15:26Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Қармақкөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 48/42/50/N/62/5/58/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 75 |Ұзындығы = 5,2 |Ені = 1,8 |Ауданы = 8,5 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақтөбе облысы |Аудан = Ырғыз ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақтөбе облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Қармақкөл''' – [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] алабындағы тұзды көл. == Географиялық орны == [[Ақтөбе облысы]] [[Ырғыз ауданы]] жерінде, теңіз деңгейінен 75 м биіктікте. == Гидрографикасы == Аумағы 8,5 км², ұзындығы 5,2 км, енді жері 1,8 км. Ендік бағытта созылып жатқан Қармақкөл оңтүстігіндегі [[Байтақкөл]]мен ұзындығы 1 км болатын қыларнамен жалғасқан. Көлді [[Бөкенкөл]], [[Жаркөл (көл, Ақтөбе облысы)|Жаркөл]], [[Байтақкөл]], т.б. шағын көлдер қоршап жатыр. Негізінен Торғай өзенінің суымен және [[Атмосфералық жауын-шашын|жауын-шашын]]мен толысады. == Жағалау сипаты == Жағалауында қамыс, құрақ қалың өскен. Мұнда жыл құстары ұя салады. Суында балық бар. [[Қараша]] айының 2-жартысында суы қатып, [[сәуір]]дің 1-онкүндігінде ериді.<ref>Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" [[Қазақ энциклопедиясы]]" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ырғыз ауданы көлдері]] [[Санат:Торғай су алабы]] mc2ewx25vehw2mzj89417xpeat1ahc3 0 549297 3056166 3036069 2022-08-01T08:02:12Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Шіркейлі |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 49|lat_sec = 49 |lon_deg =65|lon_min = 07|lon_sec =09 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) |кестедегі аудан = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы){{!}}Сырдария |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Шіркейлі ауылдық округі{{!}}Шіркейлі |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2638 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шіркейлі''' — [[Қызылорда облысы]] [[Сырдария ауданы (Қызылорда облысы)|Сырдария ауданы]]ндағы ауыл, [[Шіркейлі ауылдық округі]]нің орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Тереңөзек (Қызылорда облысы)|Тереңөзек]] кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 27 км-дей жерде. == Тарихы == Ауыл [[1997 жыл]]ға дейін "Қызылту" деп аталып келген. [[1967 жыл|1967]]-[[1996 жыл|96]] жылдары күріш өсіретін кеңшардың орталығы болған. <ref>«Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013</ref> == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2837 адам (1453 ер адам және 1384 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2638 адамды (1370 ер адам және 1268 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сырдария ауданы елді мекендері}} [[Санат:Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) елді мекендері]] c8240tlbdlffkny9hbxs9x02yt4ou9x 0 552178 3056018 2986935 2022-07-31T16:23:40Z Hedeyohu22 95142 мақаланың суреті бар, үлгіні алып тастадым wikitext text/x-wiki {{уики}}{{uncategorized}} [[File:Vevo 2016 Logo.svg|thumb|200px]] '''Vevo''' (VEVO) - музыкалық видео сайт. Ол Sony Music Entertainment, Universal Music Group, Абу-Даби Медиа , EMI сияқты ірі рекордтық корпарациялар арасында еркін лецензиялы бірлестік. Сервис ресми 2009 жылы 8 желтоқсаннан бастап іске қосылды. == Тарихы == Universal компаниясы vevo.com домен атауын 20 қараша 2008 сатып алды. 2009 жылдың маусым айында, Sony Music Entertainment корпорациясыме келісімге қол жеткізілді . Ресми видеоны іске қосу қызметі 8 желтоқсан, 2009 жасалды. VEVO «үлкен төрттік» компанияларынан («Үлкен төрттіктің») үш ​​негізгі рекордтық музыкаларына жапсырмалар бейнелерін ұсынады: Universal Music Group, Sony Music Entertainment . және EMI [6]. Төртінші алып өнеркәсіп корпорациясы Warner Music Group та бастапқыда видеоларын VEVO сайтында орналастыруды көздеген , [7] , бірақ кейінірек оған желісі бар бәсекелес одақ құрды - MTV Networks. VEVO сайтында 45000 астам бейне клиптер қол жетімді . Тез арада АҚШ-та ең танымал және ең қол жетімді сайттардың бірі болып, Музыка MySpace сайттын артта қалдырды. Сайттағы өлеңдерде Amazon MP3 арықылы істейтін онлайн-дүкендердің және олардың анықтамалық сілтемелер көрсетіліп тұрады. Арнаны көру үшін VEVO үшін арнайы бағдарламаларды Apple, Google TV, Барлық Android телефондары (2011 жылдың қаңтар айында) [14], Windows Phone (2012) сияқты ірі компаниялар құрды. 2014 жылы ірі рекордтық корпорациялардың ішіне PHIL production квартеті де қосылып, VEVO-ның дамытуына белсенді қатыса бастады. == Логотипі == 2 рет логотипі ауыстырылды. Ағымдағы - қатарынан үшінші. * 2009 жылы, логотипі кызыл ''Ve'' сөзі мен  ''Vo''  сұр сөзінен құралды және айнадай жарқырап тұрды. * 2009-2013 жылы ''Vevo сөзі'' бір қызыл түспен жүргізілді. * 2013 жылдан бастап қазірге дейін  ''Vevo'' логотипі қызылданып және шрифті өзгерді == Сілтемелер [өңдеу | уики өңдей мәтінді] == * '''vevo.com''' - ресми сайты Vevo * vevolife.com - ТМД шеңберіндегі сайты * Vevo сайт ''Twitter'' * Видео Арна Vevo туралы YouTube * Ресми Vevo бет әлеуметтік желіде Facebook nnx12inzbj1y68jsm20qclipnbbaj9j 0 552562 3056240 2989915 2022-08-01T11:13:26Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Темір жол бекеті |атауы = Қамыстыбас |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =46 |lat_min =11|lat_sec =42 |lon_deg =61|lon_min = 57|lon_sec =18 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Арал ауданы |кестедегі аудан = Арал ауданы{{!}}Арал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қамыстыбас ауылдық округі{{!}}Қамыстыбас |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1918 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Темірші'', ''Қамбаш'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1769 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Қамыстыбас''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]ндағы ауыл, темір жол бекеті, [[Қамыстыбас ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстікке қарай 90 км, [[Қамыстыбас]] көлінен шығыс қарай 2 км жерде орналасқан. Қамыстыбастан оңтүстікке қарай Қызылорда қаласы 371 км. Қазалы ауданына 61 км. Байқоңыр ракета ұшу айлағына 178 км. == Тарихы == [[1918 жыл]]ы құрылған. [[XIX ғасыр]]дың бас кезінде [[Хиуа хандығы|Хиуа]] хандығының жаугершілігіне қарсы [[Сыр бойы]] қазақтарының ұйымдастырушысы [[Жанқожа Нұрмұхамедұлы|Жанқожа]] батырдың сарбаздарына қару-жарақ соғушы темір ұсталарының мекені болған. [[1904 жыл]]ға дейінгі атауы – Темірші. Теміршіден дайындалған қару-жарақтарды Хиуа хандығына ғана емес, орыс отаршылдарына да қарсы сілтеген. Орыс отаршылдары 1904-[[1905 жыл|1905]] жылдары [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]ның ашылуына байланысты іргелес Қамыстыбас көлінің жағалауындағы Қамыстыбас қонысының атауымен атауды жөн көріпті. 1921 жылы қазан төңкерісінің көсемі В. И. Ленин (В. Ульянов) Поволжье мен Ресейдің орталық аудандарындағы құрғақшылыққа байланысты аштықтан зардап шеккен халыққа көмек көрсету жөнінде Арал балықшыларына әйгілі үндеу-хатын жолдап, көмек беруді сұраған. Аралдықтар бұл Үндеуге жауап ретінде Ресейге 14 вагон балық жіберген. Балық Қамыстыбас ауылында бакауыздан тиелген, тарихи орын қазірге дейін сақтаулы тұр. 1920 жылы аурухана жұмысын бастады. Соғыс жылдарында жұмысын тоқтатпаған аурухана 2017 жылы жұмысын тоқтатты. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1531 адам (804 ер адам және 727 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1769 адамды (921 ер адам және 848 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Арал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Арал ауданы елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] rekxax5lv9oo2u60oskrtcomto950n7 0 557561 3056244 3046856 2022-08-01T11:29:42Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = ауыл |атауы = Қаракөл |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir =N |lat_deg =49 |lat_min =22|lat_sec =00 |lon_dir =E |lon_deg =83|lon_min =39|lon_sec =23 |CoordAddon = |CoordScale = 300 |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Көкпекті ауданы |кестедегі аудан = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Палатцы ауылдық округі{{!}}Палатцы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Новообухово'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны = {{құлдырау}} 384 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қаракөл}} '''Қаракөл''' (1992 ж. дейін — ''Новообухово'') — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]], [[Палатцы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. КАТО коды — 635057280. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 114 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 477 адам (232 ер адам және 245 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 384 адамды (194 ер адам және 190 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Көкпекті ауданы елді мекендері}} [[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]] q35jce93wluzmhw123alwf1b24ttyel 0 561833 3056047 2928370 2022-07-31T18:54:30Z Welkend 122165 wikitext text/x-wiki {{Компания |атауы = Pegatron Corporation |логотипі = Pegatron logo.svg |түрі= [[Қоғамдық компания|қоғамдық]] |биржадағы листингі= |ұраны = ''Navigate the Future'' |құрылды = [[2008]] |орналасуы = {{байрақ|Тайвань}} [[Тайбэй]] |басты адамдары= |саласы = компьютерлік техника, [[электроника]] |продукция = |обайналым = {{өсім}} 20,58 млрд $<ref>[http://www.3dnews.ru/news/v_dekabre_dohodi_asus_msi_i_pegatron_padali_rost_tolko_u_gigabyte/ «В декабре доходы ASUS, MSI и Pegatron падали, рост только у Gigabyte»]</ref> (2014) |таза табысы={{өсім}} 2.7 млрд долларов (2014) |басшы компания = [[ASUSTeK Computer]] |сайты = [http://www.pegatroncorp.com/ www.pegatroncorp.com] }} '''Pegatron Corporation''' — тайваньдық компьютерлік керек-жарақтар [[ODM]]-өндіруші. Ол дайын компьютерлерді өндiретін жəне керек-жарақтарын әзiрлейтін ірі тайвань компаниялардың бірі саналады (DMS, Design and Manufacturing Service). Pegatron атауы ''Pegasus'' ([[Пегас]]) сөзінен шыққан, бұдан екі ірі компьютерлік өндірушілердің аттары дүниеге келді — Pegatron Corporation және [[ASUSTeK Computer]].<ref>[http://www.asus.com/ContentPage.aspx?Content_Type=AboutASUS&Content_Id=9 Origin of the name «ASUS»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090904215802/http://www.asus.com/ContentPage.aspx?Content_Type=AboutASUS&Content_Id=9 |date=2009-09-04 }} {{ref-en}}</ref> == Иелері мен басқару == [[2010 жыл]]ғы [[1 маусым]]ға дейін - Pegatron корпорациясының 100% иесі [[ASUSTeK Computer]] компаниясы. Компания басшысы Pegatron Corporation — Тун Цзысянь (Tung Tsu Hsien, 童子贤)<ref>[http://pcnews.ru/news/asustek-www-tweaktown-com-johnny-shih-pegatron-oem-tung-tsu-hsien-hardwareportal-asus-unihan-255411.html К чему приведет конфликт в ASUStek?]</ref>. Атқарушы директоры — Джейсон Чэн Цзяньчжун (Jason Cheng, 程建中). Pegatron Corporation компаниясының 2009 жылы табысы 14,58 млрд $-қа жетті, [[ASUSTeK Computer|ASUS]] маркасымен өнімдерін өндіруін бастап, табысы айтарлықтай $ 8 млрд-тан асты<ref>[http://www.cnews.ru/news/top/index.shtml?2007/07/04/257416 Asus сообразит на троих] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150606190653/http://www.cnews.ru/news/top/index.shtml?2007%2F07%2F04%2F257416 |date=2015-06-06 }}</ref>. Осылайша, Pegatron корпорациясы аяғында ASUSTeK Computer толықтай бөлінген кезде алғашқысы бас компаниядан екі есе үлкен болмақ. == Деятельность == Pegatron: жұмыс үстелі [[Дербес компьютер|ДК]], [[ноутбук]]тер, [[смартбук]]тар, [[интернет-планшет]]тар, [[Жүйелік блок|компьютер корпустары]], аналық платалар, ойын консольдерін, кең жолақты құрылғылар, сымсыз жүйелер, желілік жабдықтар, АТС, мультимедиа, LCD теледидарлар және басқа да көптеген электрондық құрылғылар өндірісімен айналысады. Pegatron компаниясы [[ASUSTeK Computer]] бас компанияна арналған өнімдер де, және өз [[бренд]]імен де шығарады: Pegatron және [[ASRock]], сондай-ақ басқа да брендтер үшін келісімшарттары бар. Мысалы, өндірістік қуаты Pegatron корпорациясы, соның ішінде әлемдегі ең ірі корпорациялар [[Sony]] ([[PlayStation 2]]), [[Apple Inc.]] ([[iPod]], [[iPod shuffle|iPod Shuffle]], [[MacBook]]), [[Alienware]], [[Falcon Northwest]], [[Palm, Inc.]], [[Hewlett-Packard|HP]] өнімдері үшін түрлі компоненттерін өндіреді, және басқа да көптеген жабдықтар өндірушілер компьютерлік жүйелерде Pegatron [[аналық тақта|аналық тақталарын]] пайдаланады. == Өнімдер мысалдары == * [[Дербес компьютер|Үстел дербес компьютерлері]] ** Pegatron WALL-E<ref>[http://www.ixbt.com/news/all/index.shtml?12/64/77 Pegatron WALL-E — основа для домашнего мультимедийного центра] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091124050407/http://www.ixbt.com/news/all/index.shtml?12%2F64%2F77 |date=2009-11-24 }}.</ref>. ** Pegatron Ultra Slim Atom NetTop<ref>[http://www.ixbt.com/news/all/index.shtml?11/89/73 Pegatron Ultra Slim Atom NetTop — пол-литровый неттоп на логике SiS] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091216014217/http://www.ixbt.com/news/all/index.shtml?11%2F89%2F73 |date=2009-12-16 }}.</ref>. ** Pegatron Amis L6<ref>[http://www.compress.ru/article.aspx?id=22073 Журнал «КомпьютерПресс» | Неттоп Pegatron AMIS L6 D525 PV BLACK<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * [[Смартбук]]тар ** Pegatron Neo<ref>[http://www.armnotebooks.com/content/prototip-smartbuka-asus-pegatron-neo-na-nvidia-tegra2-i-android Прототип смартбука Asus Pegatron Neo на Nvidia Tegra2 и Android] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100708165102/http://www.armnotebooks.com/content/prototip-smartbuka-asus-pegatron-neo-na-nvidia-tegra2-i-android |date=2010-07-08 }}.</ref> * [[Аналық тақта|Аналық тақталар]] ** Pegatron IPP7A-CP ([[NVIDIA ION]] платформасы) * [[Планшет|Планшеттер]] ** Pegatron Lucid Tablet ** Pegatron Chagall * [[Смартфон]]дар ** [[iPhone]] (жинау)<ref>[http://www.rbc.ru/technology_and_media/06/01/2016/568c81289a794711d2996096 СМИ узнали о планах Apple сократить производство новых iPhone на 30%]</ref> Ресейде, федералдық желілік компьютерлік техника дүкендерінде сатылатын ''DNS'' брендімен өнімдері көп тараған. Осы ноутбуктардың ерекшелігі - белгілі аналогтармен салыстырғанда бағасының төмен. A17, A35 және т.б. сияқты кейбір ноутбуктер, осы брендпен өндірушісі және ноутбук негізделген платформасының жалпы атауы Pegatron корпорациясын білдіреді. Одан кейін сандық нөмірі көрсетіледі, бұл белгілі бір ноутбук компоненттерін көрсетеді. == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.pegatroncorp.com/ Pegatron Corporation ресми сайты]{{ref-en}} * [http://www.3dnews.ru/tags/pegatron Pegatron корпорациясының «3Dnews» IT жаңалықтар сайтындағы мақалада атап өтілуі] [[Санат:Тайбэй компаниялары]] [[Санат:Тайваньдық компьютерлер өндірушілер]] 4rck7rsyl2d6tteer2x4j8xlwf4a8kt 0 565701 3056118 3055877 2022-08-01T06:17:25Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki '''«Бауыржан Момышұлы»''' — [[Алматы метросы]]ның 11-ші бекеті. [[Бірінші бағыт (Алматы)|Бірінші бағытта]] «[[Сарыарқа (метро бекеті)|Сарыарқа]]<nowiki/>» және «[[Қалқаман (метро бекеті)|Қалқаман]]<nowiki/>» бекеттер арасында орналасқан. Ертеректе «Достық» бекеті деп аталды. [[Сурет:Метро.webp|нобай|2022 жылғы 30 мамыр. "Бауыржан Момышұлы" метро бекетінің ашылу сәті. [[Ерболат Асқарбекұлы Досаев|Ерболат Досаев]] пен Зейнеп Ахметова]] == Құрылысы == 2015 жылдың 22 шілдесінде «Сары-Арқа» және «Достық» стансаларының құрылысының басталуы жарияланды (18 қыркүйекке дейін<ref>[https://kaz.tengrinews.kz/kazakhstan_news/sagyintaev-dostyik-metro-beket-atauyin-ozgertud-usyindyi-327262/ Сағынтаев Алматы метросының екі станциясының атын өзгертуді ұсынды | kaz.tengrinews.kz<!-- Тақырып ботпен қосылды -->]</ref> 2021 ж. — «Достық»). Бұл [[2018 жыл]]ы «Достық» — «Достық» бастапқы бөлігінің құрамында пайдалануға беру жоспарланған болатын<ref>[http://www.vecher.kz/?S=10-200812110800 Вечерний Алматы: Метро запустят 31 желтоқсан 2009 года]</ref>. Станциялардың ашылуы [[2020 жыл]]ға жоспарланды. Станциялардың ашылуы бірнеше рет кейінге шегерілді, ал 2019 жылдың маусымында станциялардың 2021 жылы ашылатыны хабарланды. 2021 жылдың 30 желтоқсанында станцияның техникалық іске қосылуы өтті. 2022 жылдың 13 сәуіріндегі жағдай бойынша бұл станса әлі күнге дейін жолаушыларға қызмет көрсетпейді. Азаматтар үшін ашылуы алдымен 2022 жылдың 1 тоқсанының соңына шегерілді, бірақ алматылықтар белгіленген мерзімде стансаның ашылуын күтпеді. Метро өкілдері уәделерінің орындалмауының себебі туралы баспасөзде ресми жауап бермеді.<ref name="nur">[https://www.nur.kz/1795417-kak-prohodit-stroitelstvo-novyh-stancij-metro-v-almaty-foto.html Алматыда жаңа метро станцияларының құрылысы қалай жүріп жатыр (фото) | NUR.KZ<!-- Тақырып ботпен қосылды -->]</ref> Алматы қаласының әкімі Ерболат Досаев ақпан айында Бауыржан Момышұлы стансасын 2022 жылдың мамыр айында пайдалануға беру жоспарланғанын айтты. Станса Абай даңғылының артында жеке сектордың орнында салынып жатыр. Құрылыс аяқталған соң станса үстінен Әшімов көшесіне қарай даңғылдың жалғасы салынады. 2022 жылы 30 мамырда "Бауыржан Момышұлы" және "[[Сарыарқа (метро бекеті)|Сарыарқа]]" метро бекеттері іске қосылды. == Жоба == Станция терең іргетаспен қаланды, жабық әдіспен салынды. Бұл «[[Мәскеу (метро бекеті, Алматы)|Мәскеу»]] станциясынан кейін болады. == Орналасуы == [[Абай даңғылы (Алматы)|Абай даңғылының]] жолдың жүру бөлігінің астына орналастырылады. Түсу вестибюльдері Абай және [[Момышұлы атындағы көше (Алматы)|Бауыржан Момышұлы]] қиылысында орналасатын болады. == Архитектурасы мен безендірілуі == «Бауыржан Момышұлы» — метро бекеті терең жер астында орналасқан. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://metroalmaty.kz/?q=kk/node/3322 «Б. Момышұлы» бекеті] — metroalmaty.kz {{Бірінші бағыт (Алматы)}} [[Санат:Алматы метрополитені]] 7dq9kadremu90k004ia7hqa654tgfxh 0 566727 3056174 3046821 2022-08-01T08:07:44Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Шәріптоғай |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =46|lat_sec =50 |lon_deg =82|lon_min = 26|lon_sec =04 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Көкпекті ауданы |кестедегі аудан = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Көкпекті ауылдық округі (Абай облысы){{!}}Көкпекті |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =344 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шәріптоғай''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]], [[Көкпекті ауылдық округі (Абай облысы)|Көкпекті ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 3 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 451 адам (228 ер адам және 223 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 344 адамды (188 ер адам және 156 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Көкпекті ауданы елді мекендері}} [[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]] il99ipm83ixi39bywtsvrq7w53zxmg7 0 566741 3056246 3047113 2022-08-01T11:30:57Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қарамойыл |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =44|lat_sec =26 |lon_deg =82|lon_min = 41|lon_sec =55 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Самар ауданы |кестедегі аудан = Самар ауданы{{!}}Самар |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Көкжайық ауылдық округі{{!}}Көкжайық |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =286 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қарамойыл}} '''Қарамойыл''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]], [[Көкжайық ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 57 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 310 адам (152 ер адам және 158 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 286 адамды (152 ер адам және 134 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Самар ауданы елді мекендері}} [[Санат:Самар ауданы елді мекендері]] kxq8npjgytudquwxnlj81xptctms8nv 0 566758 3056233 3047190 2022-08-01T10:55:38Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қайнар |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =22|lat_sec =10 |lon_deg =82|lon_min =52|lon_sec =55 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Самар ауданы |кестедегі аудан = Самар ауданы{{!}}Самар |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Тассай ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы){{!}}Тассай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =131 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қайнар}} '''Қайнар''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]], [[Тассай ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы)|Тассай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 79 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 265 адам (136 ер адам және 129 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 131 адамды (70 ер адам және 61 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Самар ауданы елді мекендері}} [[Санат:Самар ауданы елді мекендері]] 4a5ovyjxnmhof9ipmu1gforua4r51cy 0 566824 3056266 3047098 2022-08-01T11:49:46Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қараөткел |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =39|lat_sec =23 |lon_deg =83|lon_min= 07|lon_sec =18 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Самар ауданы |кестедегі аудан = Самар ауданы{{!}}Самар |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Аққала ауылдық округі{{!}}Аққала |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =202 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қараөткел}} '''Қараөткел''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]], [[Аққала ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 42 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 390 адам (205 ер адам және 185 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 202 адамды (103 ер адам және 99 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Самар ауданы елді мекендері}} [[Санат:Самар ауданы елді мекендері]] k8rkrman2uejg8k0lltiyki2e1t8yws 0 566850 3056234 3047144 2022-08-01T11:03:36Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қайыңды |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min =11|lat_sec =06 |lon_deg =83|lon_min = 17|lon_sec =19 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Самар ауданы |кестедегі аудан = Самар ауданы{{!}}Самар |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Самар ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы){{!}}Самар |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =125 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қайыңды}} '''Қайыңды''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]], [[Самар ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы)|Самар ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан солтүстікке қарай 18 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 132 адам (63 ер адам және 69 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 125 адамды (61 ер адам және 64 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Самар ауданы елді мекендері}} [[Санат:Самар ауданы елді мекендері]] 9md23jialmvux2mplvchwwkzsuhyhmd 0 566851 3056167 3047145 2022-08-01T08:04:18Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Шұбарқайың |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min =09|lat_sec =23 |lon_deg =83|lon_min = 15|lon_sec =46 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Самар ауданы |кестедегі аудан = Самар ауданы{{!}}Самар |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Самар ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы){{!}}Самар |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Пантелеймоновка'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =218 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шұбарқайың''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]], [[Самар ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы)|Самар ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. Ауыл [[2017 жыл]]ға дейін "Пантелеймоновка" деп аталды. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 14 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 355 адам (171 ер адам және 184 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 218 адамды (111 ер адам және 107 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Самар ауданы елді мекендері}} [[Санат:Самар ауданы елді мекендері]] gupvrqkuci9no2f96uhwxr7po6wrjcd 0 566858 3056257 3047111 2022-08-01T11:44:51Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қарағандыкөл |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =28|lat_sec =16 |lon_deg =82|lon_min = 56|lon_sec =57 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Самар ауданы |кестедегі аудан = Самар ауданы{{!}}Самар |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Көкжайық ауылдық округі{{!}}Көкжайық |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =406 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Қарағандыкөл''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]], [[Көкжайық ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 66 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 894 адам (474 ер адам және 420 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 406 адамды (216 ер адам және 190 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Самар ауданы елді мекендері}} [[Санат:Самар ауданы елді мекендері]] b2er1z57vcnz0m01a85di268lj6prfy 0 566865 3056170 3046896 2022-08-01T08:05:12Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Шұғылбай |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =40|lat_sec =40 |lon_deg =82|lon_min = 57|lon_sec =38 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Көкпекті ауданы |кестедегі аудан = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Шұғылбай ауылдық округі{{!}}Шұғылбай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =592 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шұғылбай''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]]ндағы ауыл, [[Шұғылбай ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 42 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 891 адам (451 ер адам және 440 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 592 адамды (291 ер адам және 301 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Көкпекті ауданы елді мекендері}} [[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]] ju3d0ywt7hgrj7yrv5mulgqgyor22jy 0 566909 3056096 3046851 2022-08-01T05:59:25Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Черноярка |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =49|lat_sec =55 |lon_deg =82|lon_min= 42|lon_sec =28 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Көкпекті ауданы |кестедегі аудан = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қойгелді Аухадиев ауылдық округі{{!}}Қойгелді Аухадиев |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =147 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Черноярка}} '''Черноярка''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]]ндағы ауыл, [[Қойгелді Аухадиев ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 33 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 170 адам (80 ер адам және 90 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 147 адамды (73 ер адам және 74 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Көкпекті ауданы елді мекендері}} [[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]] oux8rwebvh8t9pzs59n0xnwimx6np9k 0 567456 3056198 2974324 2022-08-01T08:21:26Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | Қазақша есімі = Эбигейл Филлмор | Шынайы есімі = Abigail Fillmore | Суреті =Abigail_Fillmore.jpg | Атауы = | Сурет ені = | Елтаңба = | Елтаңба атауы = | Елтаңба ені = | Титулы = АҚШ-тың Бірінші Ханымы | Лақап аты = | Ту = StarSpangledBannerFlag.svg | Басқара бастады = [[9 шілде]] [[1850 жыл]] | Басқаруын аяқтады = [[4 наурыз]] [[1853 жыл]] | Басқарған кезеңі = | Ізашары = [[Маргарет Тейлор]] | Ізбасары =[[Джейн Пирс]] | Туған күні = 13.3.1798 | Туған жері = Стиллуотер [[Нью-Йорк (штат)|Нью-Йорк]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] | Қайтыс болған күні = 30.3.1853 | Қайтыс болған жері = [[Вашингтон]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] | Туған кездегі есімі = | Анасы = | Әкесі = | Жұбайы = Миллард Филлмор | Балалары = • Миллард Пауэрс Филлмор, Мэри Эбигейл Филлмор | Өмірлік ұстанымы = | Марапаттары = | Қолтаңбасы =Abigail Fillmore Signature.svg | Монограммасы = | Сайты = | Commons = }} '''Абигейл Пауэрс Филлмор''' ({{lang-en|Abigail Powers Fillmore}}; [[13 наурыз]] [[1798 жыл|1798]] – [[30 наурыз]] [[1853 жыл|1853]]) – [[Америка Құрама Штаттары|Америка Құрама Штаттарының]] 13-ші президенті [[Миллард Филлмор|Миллард Филлмордың]] әйелі және [[1850 жыл|1850]]-[[1853 жыл|1853]] жылдары аралығында [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ-тың]] Бірінші Ханымы. == Неке алдындағы өмірі == [[Сурет:AFillmore.jpeg|солға|нобай|266x266 нүкте|Эбигейл Филлмор]] Филлмор Саратог округінде, [[Нью-Йорк (штат)|Нью-Йоркта]] дүниеге келді. Оның әкесі бапстист дің қызметшісі болды. Әкесі қызы дүниеге келгеннен кейін қайтыс болады. Осыдан кейін анасы батысқа көшеді. [[1819 жыл|1819 жылы]] Эбигейл [[Нью Хоуп (Миннесота)|Нью-Хоуптағы]] жаңа академияға түседі. Сол жерде он тоғыз жасар [[Миллард Филлмор]] да оқыған еді. Миллард Эбигейлдің білімін бағалап, кейінрек олардның арасында романтикалық құштарлық пайда болды. Ұзақ қарым-қатынастан кейін, жиырма алты жасар Миллард және жиырма жеті жасар Эибгейл [[1826 жыл|1826 жылы]] [[5 ақпан|5 ақпанда]] үйленеді. Неке тойы қалыңдықтың ағасының үйінде өтеді. Бал айын өткізбей, олар Буффало, [[Нью-Йорк (штат)|Нью-Йоркте]] тұрады. Филлмор мектепте сабақ беруді бірінші ұлың туғанға дейін жалғастырып, өмірінің соңына дейін білім беруге қызыққан. Жұбайларда екі бала болды: * Миллард Пауэрс Филлмор ([[1828 жыл|1828]]—[[1889 жыл|1889]]) * Мэри Эбигейл Филлмор ([[1832 жыл|1832]]—[[1854 жыл|1854]]) [[1847 жыл|1847 жылы]] Миллард Нью-Йорк сенатының өкілі болып сайланғанда, отбасы уақытша Олбани, Нью-Йоркке көшеді. == Америка Құрама Штаттарының Бірінші ханымы == [[1849 жыл|1849 жылы]] [[Миллард Филлмор]] вице-президент болып тағайындалды және әйелімен бірге [[Вашингтон|Вишингтонға]] көшті. Президент [[Закари Тейлор|Закари Тейлордың]] қазасынан кейін Филлмор президент болып, жұбайымен [[Ақ үй|Ақ үйде]] тұрады. Алайда бұл кезде Бірінші ханымның денсаулығы нашарлап, ол міндеттерін қызына тапсырады. Эбигейл Ақ үйдің кітапханасында бірнеше сағат кітаптар таңдап, оларды фортепиано, арфа және гитарасы тұрған Сопақ кабинетте сақтайтын. [[Сурет:Abigail Fillmore headstone.jpg|солға|нобай|172x172 нүкте|Эбигейл Филлмордың моласы]] == Өлім == Президент [[Франклин Пирс|Франклин Пирстің]] инагурациясында [[1853 жыл|1853 жылы]] Эибгейл тұмауратып, [[Пневмония|пневмониямен]] ауырып қалады. Жиырма алты күннен кейін [[1853 жыл|1853 жылы]] [[23 наурыз|23 наурызда]] [[Вашингтон|Вашингтонда]] «Уиллард» қонақ үйінде қайтыс болады. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.millercenter.virginia.edu/index.php/academic/americanpresident/fillmore Essay on Abigail Fillmore from the Miller Center of Public Affairs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070501064646/http://www.millercenter.virginia.edu/index.php/academic/americanpresident/fillmore |date=2007-05-01 }} * Original text based on [http://www.whitehouse.gov/history/firstladies/af13.html White House biography] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040102084539/http://www.whitehouse.gov/history/firstladies/af13.html |date=2004-01-02 }} * [http://www.firstladies.org/biographies/firstladies.aspx?biography=14 First Lady Biography: Abigail Fillmore]. Canton, Ohio: National First Ladies' Library. <small> {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120509083727/http://www.firstladies.org/biographies/firstladies.aspx?biography=14 |date=2012-05-09 }}.</small>  * [http://www.nationmaster.com/encyclopedia/Abigail-Fillmore NationMaster — Encyclopedia: Abigail Fillmore] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110904190219/http://www.nationmaster.com/encyclopedia/Abigail-Fillmore |date=2011-09-04 }} * [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/710781 Abigail Fillmore (American first lady)] {{АҚШ Бірінші ханымдары}} [[Санат:АҚШ Бірінші ханымдары]] emh41s9gqp011tqn3ymb0rgkstb4kvs 0 568438 3056080 2921607 2022-08-01T04:22:51Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Хан |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =46 |lat_min = 06|lat_sec = 51 |lon_deg =61|lon_min = 28|lon_sec =35 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Арал ауданы |кестедегі аудан = Арал ауданы{{!}}Арал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Аманөткел ауылдық округі{{!}}Аманөткел |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =90 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Хан''' – [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]], [[Аманөткел ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Облыс орталығы – [[Қызылорда]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 421 км-дей, аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстікке қарай 126 км-дей, округ орталығы - [[Аманөткел]] ауылынан батысқа қарай 7 км-дей жерде, [[Сырдария]] өзенінің бойында орналасқан. Ауыл батысында [[Бөген ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Бөген ауылдық округі]]мен, оңтүстік-батысында [[Жаңақұрылыс ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Жаңақұрылыс ауылдық округі]]нің шекараларымен шектеседі. == Атау мәні == Халықтың ауызекі дерегі бойынша, кезінде [[Кенесары хан|Кенесары]], [[Әбілқайыр хан (Кіші жүз)|Әбілхайыр]] хандар Сырдария бойындағы осы өткелден өткен, содан «Хан өткелі» деп аталған көрінеді. Осы маңайға қоныс тепкен ел Хан ауылы атанған. <ref>« Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013</ref> == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 73 адам (43 ер адам және 30 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 90 адамды (48 ер адам және 42 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Арал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Арал ауданы елді мекендері]] 60jduuhvsnvnp84p6r5knkunv0w5j24 0 568441 3056176 3036078 2022-08-01T08:10:27Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Темір жол стансасы |атауы = Шөміш |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =46 |lat_min = 24|lat_sec = 26 |lon_deg =61|lon_min = 52|lon_sec =34 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Арал ауданы |кестедегі аудан = Арал ауданы{{!}}Арал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Аралқұм ауылдық округі{{!}}Аралқұм |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =407 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шөміш''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]], [[Аралқұм ауылдық округі]] құрамындағы ауыл, темір жол стансасы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 47 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 310 адам (165 ер адам және 145 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 407 адамды (217 ер адам және 190 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Арал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Арал ауданы елді мекендері]] a950yzphmcfw6k9ymi1ndapofi34gig 0 568523 3056251 2909396 2022-08-01T11:37:22Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қаратерең |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45|lat_min = 58|lat_sec = 11 |lon_deg =61|lon_min = 01|lon_sec =16 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Арал ауданы |кестедегі аудан = Арал ауданы{{!}}Арал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қаратерең ауылдық округі{{!}}Қаратерең |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =140 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Қаратерең''' — [[Қызылорда облысы]]ның [[Арал ауданы]]ндағы ауыл, [[Қаратерең ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 227 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 130 адам (82 ер адам және 53 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 140 адамды (75 ер адам және 65 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Арал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Арал ауданы елді мекендері]] 18n5lepugvfry1zz57x97yw4qokenk7 0 568655 3056148 2921842 2022-08-01T07:16:42Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Шижаға |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =46|lat_min = 56|lat_sec = 34 |lon_deg =61|lon_min = 37|lon_sec =12 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Арал ауданы |кестедегі аудан = Арал ауданы{{!}}Арал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Аққұм ауылдық округі (Арал ауданы){{!}}Аққұм |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2198 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шижаға''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]ндағы ауыл, [[Аққұм ауылдық округі (Арал ауданы)|Аққұм ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан солтүстікке қарай 18 км-дей жерде. Шаған ақын бейітінен басталып кең көлемді алып жатқан елді мекен. == Тарихы == Ауыл [[1957 жыл|1957]]-[[1996 жыл|96]] жылдары асыл тұқымды қаракөл қойын өсіретін «Арал» кеңшарының орталығы болған. Бұрын бұл жер «Октябрь» колхозы болып аталған. Жан-жағын жағалай ши деп аталатын өсімдік қаптап өскен соң, бұл жер «Шижаға» деп аталып кеткен.<ref> « Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013</ref> == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2423 адам (1302 ер адам және 1121 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2198 адамды (1133 ер адам және 1065 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Арал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Арал ауданы елді мекендері]] sfi4dbqdo4maae9zga95wqndr5u4zep 0 568670 3056177 3036079 2022-08-01T08:10:40Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Шөмішкөл |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45|lat_min = 55|lat_sec = 05 |lon_deg =61|lon_min = 40|lon_sec =46 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Арал ауданы |кестедегі аудан = Арал ауданы{{!}}Арал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Райым ауылдық округі{{!}}Райым |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =607 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Шөмішкөл}} '''Шөмішкөл''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]], [[Райым ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстікке қарай 125 км жерде, [[Шөмішгөл]] көлінің жағасында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 568 адам (291 ер адам және 277 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 607 адамды (302 ер адам және 305 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Арал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Арал ауданы елді мекендері]] bp13cqlyp8v3b0o0yob0xt0isz0wb02 10 568755 3056193 3046463 2022-08-01T08:17:34Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Навигациялық жол |state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |navbar = plain |түс = {{түс|Қазақстан}} |сурет = |сурет2 = |жасыру = |тақырыбы = [[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]] елді мекендері |мазмұны = {{nobr| [[Аққолқа]] •}} {{nobr| [[Ақмешіт (Қарағанды облысы)|Ақмешіт]] •}} {{nobr| [[Ақтүбек (Нұра ауданы)|Ақтүбек]] •}} {{nobr| [[Алғабас (Қарағанды облысы)|Алғабас]] •}} {{nobr| ''[[Амантау (ауыл)|Амантау]]'' •}} {{nobr| [[Ахмет (Нұра ауданы)|Ахмет]] •}} {{nobr| [[Байтуған (ауыл)|Байтуған]] •}} {{nobr| [[Балықтыкөл (Қарағанды облысы)|Балықтыкөл]] •}} {{nobr| [[Баршын (ауыл)|Баршын]] •}} {{nobr| [[Бестамақ (Қарағанды облысы)|Бестамақ]] •}} {{nobr| [[Егінді (Қарағанды облысы)|Егінді]] •}} {{nobr| [[Жаңақұрылыс (Қарағанды облысы)|Жаңақұрылыс]] •}} {{nobr| [[Жанбөбек]] •}} {{nobr| [[Жарасбай]] •}} {{nobr| [[Жүкей (Қарағанды облысы)|Жүкей]] •}} {{nobr| [[Заречное (Нұра ауданы)|Заречное]] •}} {{nobr| [[Изенді (ауыл)|Изенді]] •}} {{nobr| [[Кәрім Мыңбаев ауылы|Кәрім Мыңбаев]] •}} {{nobr| [[Кеңжарық]] •}} {{nobr| [[Кертінді]] •}} {{nobr| [[Көбетей]] •}} {{nobr| [[Қайнар (Қарағанды облысы)|Қайнар]] •}} {{nobr| [[Қантай]] •}} {{nobr| ''[[Қарақасқа (Қарағанды облысы)|Қарақасқа]]'' •}} {{nobr| [[Қараой (Қарағанды облысы)|Қараой]] •}} {{nobr| [[Құланөтпес (Донской ауылдық округі)|Құланөтпес]] (Донской а.о.) •}} {{nobr| [[Құланөтпес (Құланөтпес ауылдық округі)|Құланөтпес]] (Құланөтпес а.о.) •}} {{nobr| [[Мұзбел (Қарағанды облысы)|Мұзбел]] •}} {{nobr| [[Нұра (Нұра ауданы)|Нұра]] •}} {{nobr| [[Нығман]] •}} {{nobr| [[Өндіріс (Қарағанды облысы)|Өндіріс]] •}} {{nobr| [[Первое Мая (Нұра ауданы)|Первое Мая]] •}} {{nobr| [[Соналы (Қарағанды облысы)|Соналы]] •}} {{nobr| [[Талдысай (Қарағанды облысы)|Талдысай]] •}} {{nobr| [[Тассуат (Қарағанды облысы)|Тассуат]] •}} {{nobr| [[Топаркөл]] •}} {{nobr| [[Тікенекті]] •}} {{nobr| [[Шахтер (Қарағанды облысы)|Шахтер]] •}} {{nobr| [[Шұбаркөл (кент)|Шұбаркөл]] }} }} <noinclude> [[Санат:Навигациялық үлгілер:Аудан бойынша елді мекендер:Қарағанды облысы|Нұра ауданы]] </noinclude> k3wfjqat8w9yu62oue8mi3bl8jjd23f 0 568997 3056070 2921389 2022-08-01T02:35:05Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Ферма 2 |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 27|lat_sec = 01 |lon_deg =66|lon_min = 13|lon_sec =30 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Шиелі ауданы |кестедегі аудан = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Тартоғай ауылдық округі{{!}}Тартоғай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =198 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Ферма 2''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]], [[Тартоғай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 54 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 314 адам (146 ер адам және 168 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 198 адамды (106 ер адам және 92 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шиелі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]] lztsbkb1z9uphtiz6vuica7trtm4lr1 0 569671 3056151 2921861 2022-08-01T07:21:16Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы =Ауыл |атауы = Шитүбек |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45 |lat_min = 46|lat_sec = 18 |lon_deg =62|lon_min = 11|lon_sec =22 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қазалы ауданы |кестедегі аудан = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қарашеңгел ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Қарашеңгел |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1931 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Водокачка'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =81 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Шитүбек}} '''Шитүбек''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]], [[Қарашеңгел ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Қарашеңгел ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. Іргесі [[1931 жыл]]ы құрылған. [[2020 жыл|2020]] жылға дейін "Водокачка" деп аталды. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен оңтүстікке қарай 9 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 122 адам (67 ер адам және 55 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 81 адамды (48 ер адам және 33 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қазалы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]] qepemi7o8g2sjlmabdxouqfvuhp07v8 0 569740 3055991 2921197 2022-07-31T12:45:52Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы =Ауыл |атауы = Түктібаев |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45 |lat_min = 44|lat_sec = 12 |lon_deg =61|lon_min = 28|lon_sec =50 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қазалы ауданы |кестедегі аудан = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Алға ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Алға |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Октябрь'', ''Майдакөл'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1803 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Түктібаев''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]]ндағы ауыл, [[Алға ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Алға ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен оңтүстік-батысқа қарай 55 км-дей жерде, [[Сырдария]]ның сол аңғарының жайылымында, [[Түктібаев каналы]]ның жағасында орналасқан. == Тарихы == [[1985 жыл]]ға дейін "Октябрь", одан кейін "Майдакөл" деп аталды. [[1966 жыл]]ы күріш өсіретін «Октябрь» кеңшарының орталығы болды. 1985 жылы осы өңірде туып-өскен Кеңес Одағының батыры [[Орман Түктібаев|Ү. Түктібаев]] есімі берілді. <ref>«Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013</ref> == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1819 адам (934 ер адам және 885 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1803 адамды (944 ер адам және 859 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қазалы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]] d7v7i3ykdg7rj6qsfkcdx1txk8j4ucv 0 569762 3056172 3036074 2022-08-01T08:05:54Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы =Ауыл |атауы = Шәкен |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =46|lat_min = 37|lat_sec = 19 |lon_deg =62|lon_min = 28|lon_sec =12 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қазалы ауданы |кестедегі аудан = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Шәкен ауылдық округі{{!}}Шәкен |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =298 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шәкен''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]]ндағы ауыл, [[Шәкен ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен солтүстік-шығысқа қарай 87 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 416 адам (221 ер адам және 195 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 298 адамды (160 ер адам және 138 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қазалы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]] 0ctsy3awx47tzg54iej3vxalx9211g8 0 569763 3056150 2921849 2022-08-01T07:18:03Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы =Ауыл |атауы = Шилі |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =46|lat_min = 37|lat_sec = 20 |lon_deg =62|lon_min = 43|lon_sec =46 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қазалы ауданы |кестедегі аудан = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Шәкен ауылдық округі{{!}}Шәкен |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =247 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Шилі}} '''Шилі''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]], [[Шәкен ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен солтүстік-шығысқа қарай 106 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 232 адам (110 ер адам және 122 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 247 адамды (119 ер адам және 128 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қазалы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]] ke82su2msghechelpghs5bvx5tnjf0b 0 569764 3056175 3036077 2022-08-01T08:10:18Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы =Ауыл |атауы = Шөлқұм |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =46|lat_min = 22|lat_sec = 34 |lon_deg =62|lon_min = 17|lon_sec =24 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қазалы ауданы |кестедегі аудан = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Шәкен ауылдық округі{{!}}Шәкен |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =142 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шөлқұм''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]], [[Шәкен ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен солтүстікке қарай 57 км-дей жерде, [[Арал қарақұмы]]ның оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 182 адам (105 ер адам және 77 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 142 адамды (80 ер адам және 62 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қазалы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]] hxbm4gd8hlka3yvjii535ahacd6aidk 0 570184 3056154 2921874 2022-08-01T07:26:27Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Шобанқазған |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =43 |lat_min = 36|lat_sec = 59 |lon_deg =61|lon_min = 55|lon_sec =37 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қармақшы ауданы |кестедегі аудан = Қармақшы ауданы{{!}}Қармақшы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Көмекбаев ауылдық округі{{!}}Көмекбаев |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =483 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шобанқазған''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]], [[Көмекбаев ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 270 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрақты тұрғындары болмады, [[2009 жыл]]ы 483 адамды (244 ер адам және 239 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қармақшы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қармақшы ауданы елді мекендері]] jxdx4t09nkcgx1alimsknbplmwhfnm3 0 570206 3056264 2909421 2022-08-01T11:49:26Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қараөзек |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45|lat_min = 02|lat_sec = 25 |lon_deg =65|lon_min = 16|lon_sec =29 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қызылорда қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қызылөзек ауылдық округі{{!}}Қызылөзек |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1997 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қараөзек}} '''Қараөзек''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл, [[Қызылөзек ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == [[Қызылорда]] қаласынан солтүстік–батысқа қарай 26 км-дей жерде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2427 адам (1264 ер адам және 1163 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1997 адамды (1030 ер адам және 967 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]] jv6hw3ctpb3p2vx1ygy4npap62z9ixu 0 570214 3056265 2909422 2022-08-01T11:49:28Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Темір жол бекеті |атауы = Қараөзек |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44|lat_min = 59|lat_sec = 58 |lon_deg =65|lon_min = 16|lon_sec =37 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қызылорда қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қызылөзек ауылдық округі{{!}}Қызылөзек |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =575 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қараөзек}} '''Қараөзек''' — [[Қызылорда облысы]], [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты [[Қызылөзек ауылдық округі]] құрамындағы ауыл, темір жол бекеті. == Географиялық орны == [[Қызылорда]] қаласынан солтүстік–батысқа қарай 21 км-дей жерде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 496 адам (249 ер адам және 247 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 575 адамды (279 ер адам және 296 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] 7s0x4hv7pr42k0yy14oxandyoyqnhgw 0 570217 3056238 2909361 2022-08-01T11:10:44Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қалғандария |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44|lat_min = 54|lat_sec = 15 |lon_deg =65|lon_min = 20|lon_sec =43 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қызылорда қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ақжарма ауылдық округі (Қызылорда қалалық әкімдігі){{!}}Ақжарма |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =154 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Қалғандария''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты [[Ақжарма ауылдық округі (Қызылорда қалалық әкімдігі)|Ақжарма ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == [[Қызылорда]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 17 км-дей жерде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 66 адам (39 ер адам және 27 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 154 адамды (87 ер адам және 67 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]] k98eyqwjcetsy1c7aw10momq1kn9lt1 0 570841 3056126 2921747 2022-08-01T06:37:56Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Шапағат |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =43|lat_sec = 58 |lon_deg =68|lon_min = 32|lon_sec =24 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Иіржар ауылдық округі{{!}}Иіржар |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =239 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шапағат''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Иіржар ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстікке қарай 6 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 199 адам (104 ер адам және 95 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 239 адамды (111 ер адам және 128 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] 4v8op2qinoipdsxy988seyqbk5fp6o8 0 570879 3056132 2921787 2022-08-01T06:48:26Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Шаттық |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =49|lat_sec = 49 |lon_deg =68|lon_min = 29|lon_sec =15 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Мақтаарал ауылдық округі{{!}}Мақтаарал |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1319 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шаттық''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Мақтаарал ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 16 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1648 адам (820 ер адам және 828 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1319 адамды (625 ер адам және 694 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] byr0v1c9htc08wfqajfd9c5j9h4y0jx 0 570882 3055993 2921213 2022-07-31T12:55:02Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тұлпар |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =46|lat_sec = 48 |lon_deg =68|lon_min = 28|lon_sec =53 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Мақтаарал ауылдық округі{{!}}Мақтаарал |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =218 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Тұлпар''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Мақтаарал ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 11 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 172 адам (89 ер адам және 83 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 218 адамды (123 ер адам және 95 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] sw47gxle0lzezgnq2p1rfrx2be867p3 0 570886 3056224 2909234 2022-08-01T10:20:04Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қазақ КСР-нің 40 жылдығы ауылы |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =53|lat_sec = 17 |lon_deg =68|lon_min = 26|lon_sec =51 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Мақтаарал ауылдық округі{{!}}Мақтаарал |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =757 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Қазақ КСР-нің 40 жылдығы ауылы''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Мақтаарал ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 24 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 675 адам (352 ер адам және 323 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 757 адамды (365 ер адам және 392 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] bmm0oppcht2uh3x0yzvdsvbm69dh67k 0 571159 3055992 2921201 2022-07-31T12:48:15Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Түркебай |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =00|lat_sec = 27 |lon_deg =68|lon_min = 13|lon_sec =17 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы){{!}}Қызылқұм |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =278 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Түркебай''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы)|Қызылқұм ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 28 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 299 адам (154 ер адам және 145 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 278 адамды (138 ер адам және 140 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] 24p674fu0x73qt7qlxbr709xqo5a9of 0 571167 3056249 2909389 2022-08-01T11:33:35Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қарасақал |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =02|lat_sec = 29 |lon_deg =68|lon_min = 08|lon_sec =18 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы){{!}}Қызылқұм |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =456 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Қарасақал''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы)|Қызылқұм ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 34 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 370 адам (191 ер адам және 179 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 456 адамды (240 ер адам және 216 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] d6hnbe1qrxmlz2izjobzoobuc0t3eyx 0 571220 3056156 2921877 2022-08-01T07:29:21Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Шолпанқұдық |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =56|lat_sec = 42 |lon_deg =68|lon_min = 06|lon_sec =20 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Мақталы ауылдық округі{{!}}Мақталы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =321 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шолпанқұдық''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Мақталы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 28 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 251 адам (120 ер адам және 131 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 321 адамды (164 ер адам және 157 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] t9o7gfrfs0se8ob7cdtia7mofg7r0i9 0 571226 3055988 2921158 2022-07-31T12:26:30Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тың |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =52|lat_sec = 44 |lon_deg =68|lon_min = 14|lon_sec =26 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Мақталы ауылдық округі{{!}}Мақталы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =699 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Тың}} '''Тың''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Мақталы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 11 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 264 адам (133 ер адам және 131 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 699 адамды (360 ер адам және 339 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] eoj3xlikpl32qlgw33u450rw812zlpl 0 571228 3056098 2921663 2022-08-01T06:02:35Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Чехов |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =56|lat_sec = 45 |lon_deg =68|lon_min = 10|lon_sec =06 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Мақталы ауылдық округі{{!}}Мақталы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1422 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Чехов (айрық)}} '''Чехов''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Мақталы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 21 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1498 адам (757 ер адам және 741 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1422 адамды (736 ер адам және 686 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] s98lrzzheg7qfbjtr0sssa89iusv6k3 0 571554 3056247 2909385 2022-08-01T11:32:09Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қараой |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40 |lat_min =43|lat_sec = 47 |lon_deg =68|lon_min = 12|lon_sec =12 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жаңаауыл ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Жаңаауыл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1165 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қараой}} '''Қараой''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Жаңаауыл ауылдық округі (Түркістан облысы)|Жаңаауыл ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 18 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 956 адам (480 ер адам және 476 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1165 адамды (586 ер адам және 579 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] s4baxgzjyft0jh2gmm1dvu3edume8qr 0 571626 3056237 2909358 2022-08-01T11:08:36Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Қалпақсай |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 50|lat_sec = 20 |lon_deg = 68|lon_min = 06|lon_sec = 50 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Атамекен |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =39 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Қалпақсай''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы)|Атамекен ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан батысқа қарай 20 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 61 адам (33 ер адам және 28 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 39 адамды (23 ер адам және 16 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] hj02hli8an7g65cppushtu0s2hkbs02 0 571627 3055989 3028594 2022-07-31T12:26:46Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Тыңдала |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 51|lat_sec = 54 |lon_deg = 68|lon_min = 02|lon_sec = 10 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Атамекен |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =281 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Тыңдала}} '''Тыңдала''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы)|Атамекен ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан батысқа қарай 26 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 225 адам (118 ер адам және 107 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 281 адамды (141 ер адам және 140 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] kr5mh1cgzrehjanrdo3s32nwc4qj90x 0 571628 3056218 2909202 2022-08-01T10:01:57Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Ғабдуллин |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 52|lat_sec = 14 |lon_deg = 68|lon_min = 04|lon_sec = 41 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Атамекен |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =32 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Ғабдуллин''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы)|Атамекен ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан батысқа қарай 23 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 19 адам (11 ер адам және 8 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 32 адамды (18 ер адам және 14 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] 621o0oe46uvptkio5u86b5h3y2ucwb7 0 571629 3056219 2909206 2022-08-01T10:06:37Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Ғарышкер |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 50|lat_sec = 40 |lon_deg = 68|lon_min = 08|lon_sec = 46 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Атамекен |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =88 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Ғарышкер''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы)|Атамекен ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан батысқа қарай 16 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 58 адам (29 ер адам және 29 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 88 адамды (49 ер адам және 39 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] lemk81jpfsshziarks44o1vlzdw66vo 0 571641 3056062 3045335 2022-08-01T00:10:47Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Төрткүл |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 48|lat_sec = 44 |lon_deg = 68|lon_min = 26|lon_sec = 39 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Аязхан Қалыбеков ауылдық округі{{!}}Аязхан Қалыбеков |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Октябрьге 40 жыл'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1031 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Төрткүл}} '''Төрткүл''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Аязхан Қалыбеков ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 15 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 911 адам (441 ер адам және 470 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1031 адамды (525 ер адам және 506 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] lceunaxz73fykmn0dhdvhonozv4a73r 0 571642 3055994 2921215 2022-07-31T12:56:35Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Тұран |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 44|lat_sec = 27 |lon_deg = 68|lon_min = 25|lon_sec = 46 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Аязхан Қалыбеков ауылдық округі{{!}}Аязхан Қалыбеков |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Прогресс'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =405 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Тұран''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Аязхан Қалыбеков ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 10 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 125 адам (50 ер адам және 75 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 405 адамды (209 ер адам және 196 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] saxa3sokwv3ugohvnt18o09l3jdzlrj 0 571683 3056263 2909420 2022-08-01T11:49:24Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Қараөзек |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 51|lat_sec = 44 |lon_deg = 68|lon_min = 10|lon_sec = 59 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қарақай ауылдық округі{{!}}Қарақай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1690 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қараөзек}} '''Қараөзек''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Қарақай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 16 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 2396 адам (1211 ер адам және 1185 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1690 адамды (845 ер адам және 845 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] raocrtp0j5zcbl5l15qyuqba5r9012z 0 571687 3056258 2909411 2022-08-01T11:45:20Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Қарақай |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 49|lat_sec = 26 |lon_deg = 68|lon_min = 13|lon_sec = 56 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қарақай ауылдық округі{{!}}Қарақай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1535 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Қарақай''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]]ндағы ауыл, [[Қарақай ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 10 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1311 адам (664 ер адам және 647 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1535 адамды (808 ер адам және 727 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] 3nsun4mndniwt2cvw8uktqhbi4c0821 0 571744 3056077 2921589 2022-08-01T04:05:03Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Хайдар |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 40|lat_sec = 19 |lon_deg = 68|lon_min = 19|lon_sec = 23 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Достық ауылдық округі (Мақтаарал ауданы){{!}}Достық |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1740 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Хайдар''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Достық ауылдық округі (Мақтаарал ауданы)|Достық ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен батысқа қарай 16 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1330 адам (677 ер адам және 653 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1740 адамды (892 ер адам және 848 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] r2r1ydhwzea7whq7r185l9lv7ksnmq5 0 571893 3056169 3036071 2022-08-01T08:05:06Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Шұғыла |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 37|lat_sec = 41 |lon_deg = 68|lon_min = 37|lon_sec = 19 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = ||облысы =Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Еңбекші ауылдық округі (Мақтаарал ауданы){{!}}Еңбекші |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1136 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шұғыла''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Еңбекші ауылдық округі (Мақтаарал ауданы)|Еңбекші ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 4 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1039 адам (505 ер адам және 534 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1136 адамды (578 ер адам және 558 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] 01s5wfuyzekbwvq26i6u5cihjzihxvc 0 571901 3056259 2909414 2022-08-01T11:46:18Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Қарақиыр |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 39|lat_sec = 50 |lon_deg = 68|lon_min = 23|lon_sec = 44 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі{{!}}Жолдыбай Нұрлыбаев |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =843 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Қарақиыр''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен батысқа қарай 10 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 710 адам (367 ер адам және 343 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 843 адамды (427 ер адам және 416 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] olx7na9h6ph4s2ae1v9mf789tplkst0 0 571903 3056192 3036087 2022-08-01T08:16:54Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Ырысты |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 39|lat_sec = 47 |lon_deg = 68|lon_min = 26|lon_sec = 26 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі{{!}}Жолдыбай Нұрлыбаев |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1005 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Ырысты''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен батысқа қарай 6 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 800 адам (416 ер адам және 384 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1005 адамды (508 ер адам және 497 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] tcum5j703n9wlcw5m2jzuem5hgld7px 0 571906 3056187 3036084 2022-08-01T08:15:28Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Ынталы |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 42|lat_sec = 09 |lon_deg = 68|lon_min = 25|lon_sec = 29 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі{{!}}Жолдыбай Нұрлыбаев |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1944 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Ынталы}} '''Ынталы''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]] ауыл, [[Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен батысқа қарай 8 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1699 адам (857 ер адам және 842 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1944 адамды (978 ер адам және 966 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] tr871valcgj4x5lh2p4x26mc648xpv0 0 573081 3056252 2909397 2022-08-01T11:38:17Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қаратөбе |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =04|lat_sec = 36 |lon_deg =68|lon_min = 40|lon_sec =37 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ақтөбе ауылдық округі (Келес ауданы){{!}}Ақтөбе |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны = 1901 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қаратөбе}} '''Қаратөбе''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Ақтөбе ауылдық округі (Келес ауданы)|Ақтөбе ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 61 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1563 адам (774 ер адам және 789 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1901 адамды (978 ер адам және 923 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] pqxklsb22vpzu2ws9izigpmjfv1163m 0 573086 3056190 3036086 2022-08-01T08:16:01Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Ынтымақ |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =06|lat_sec = 18 |lon_deg =68|lon_min = 45|lon_sec =38 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ақтөбе ауылдық округі (Келес ауданы){{!}}Ақтөбе |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2350 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Ынтымақ}} '''Ынтымақ''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Ақтөбе ауылдық округі (Келес ауданы)|Ақтөбе ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 27 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1526 адам (773 ер адам және 753 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2350 адамды (1205 ер адам және 1145 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] q9so19wxk6wi777f3d8y1c86n9msluh 0 573379 3056164 3036067 2022-08-01T07:53:08Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Шырылдақ |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =24|lat_sec = 40 |lon_deg =68|lon_min = 54|lon_sec =22 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Біртілек ауылдық округі{{!}}Біртілек |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1052 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шырылдақ''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Біртілек ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 6 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1063 адам (541 ер адам және 522 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1052 адамды (536 ер адам және 516 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] otjsgxtlnxrq63ev1k18wh6gbr89u7k 0 573481 3056242 2909379 2022-08-01T11:26:03Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қарабура әулие |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =16|lat_sec = 10 |lon_deg =68|lon_min = 51|lon_sec =24 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қошқарата ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Қошқарата |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =623 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Қарабура әулие''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Қошқарата ауылдық округі (Түркістан облысы)|Қошқарата ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 10 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 566 адам (296 ер адам және 270 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 623 адамды (320 ер адам және 303 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] hsehrwqbee9b9eg0ikrrsby2tfn6vwq 0 573536 3056250 2909393 2022-08-01T11:35:39Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қаратал |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =19|lat_sec = 43 |lon_deg =68|lon_min = 44|lon_sec =00 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ошақты ауылдық округі{{!}}Ошақты |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны = 293 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қаратал}} '''Қаратал''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Ошақты ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы — [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 16 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 311 адам (158 ер адам және 153 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 293 адамды (153 ер адам және 140 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] o1vgwf9qux9xm6itlf1shhk690ijwo9 0 573538 3056186 3036083 2022-08-01T08:15:25Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Ынталы |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =21|lat_sec = 36 |lon_deg =68|lon_min = 46|lon_sec =11 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ошақты ауылдық округі{{!}}Ошақты |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны = 54 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Ынталы}} '''Ынталы''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Ошақты ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 14 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 85 адам (47 ер адам және 38 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 54 адамды (29 ер адам және 25 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] gaw77hhw0bcotz0bi3b4fc90yjkcrbn 0 573581 3056239 2909362 2022-08-01T11:10:48Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Қалғансыр |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41 |lat_min =21|lat_sec = 42 |lon_deg =68|lon_min =07|lon_sec =46 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жамбыл ауылдық округі (Келес ауданы){{!}}Жамбыл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =760 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қалғансыр}} '''Қалғансыр''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Жамбыл ауылдық округі (Келес ауданы)|Жамбыл ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы — [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан батысқа қарай 67 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 647 адам (353 ер адам және 294 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 760 адамды (381 ер адам және 379 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] kjkdfi2a6wcqgkrfs29zub7k62xdsh6 0 573584 3056155 2921876 2022-08-01T07:28:22Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Шолаңтөбе |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41 |lat_min =39|lat_sec = 07 |lon_deg =68|lon_min =15|lon_sec =50 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Бозай ауылдық округі{{!}}Бозай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =82 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шолаңтөбе''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Бозай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы — [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 66 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 65 адам (31 ер адам және 34 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 82 адамды (40 ер адам және 42 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] sr8cdw0yxdl4imm7w9ydy67cxyotabb 0 573956 3056163 3036066 2022-08-01T07:52:07Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Шыныр |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41 |lat_min =17|lat_sec = 38 |lon_deg =68|lon_min =51|lon_sec =02 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қошқарата ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Қошқарата |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =545 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Шыныр''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Қошқарата ауылдық округі (Түркістан облысы)|Қошқарата ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 9 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 515 адам (264 ер адам және 251 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 545 адамды (269 ер адам және 276 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] 43zmge0j4erchtlxqiw5qvabn2840i7 0 574065 3056021 2901124 2022-07-31T16:29:56Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер|Қазақша есімі=Иванка Мари Трамп|Шынайы есімі={{lang-en|Ivanka Marie Trump}}|Суреті=Ivanka Trump official portrait (cropped).jpg|Атауы=2020 жылғы ресми портреті|Титулы=Экономикалық бастамалар және кәсіпкерлік басқарманың директоры|Ту=Flag of the United States.svg|Ту2=Seal of the United States.svg|Басқара бастады=сәуір 2017|Басқаруын аяқтады=20 қаңтар 2021|Президент=[[Дональд Трамп]]|Ізашары=''лауазым ұйымдастырылды''|Ізбасары=''лауазым ыдыратылды''|Титулы_2=[[АҚШ президенті]]нің кеңесшісі|Ту_2=Flag_of_the_Executive_Office_of_the_President_of_the_United_States.svg|Ту2_2=Seal_of_the_Executive_Office_of_the_President_of_the_United_States_2014.svg|Басқара бастады_2=29 наурыз 2017|Басқаруын аяқтады_2=20 қаңтар 2021|Президент_2=[[Дональд Трамп]]|Діні=[[иудаизм]]|Туған кездегі есімі=Ивана Мари Трамп ({{lang-en|Ivana Marie Trump}})|Әкесі=[[Дональд Трамп]]|Анасы=[[Ивана Трамп]]|Жұбайы=[[Джаред Кушнер]] (2009–)|Балалары=3|Туған күні=30.10.1981|Білімі=[[Пенсильвания университеті]]|Партиясы=[[Сурет:GOP logo.svg|25px]] [[Республикалық партия (АҚШ)|Республикалық]] (2018 бастап)<br>[[Сурет:US Democratic Party Logo.svg|25px]] [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократиялық]] (–2018)|Туған жері=[[Нью-Йорк]], А.Қ.Ш.}} '''Ивана "Иванка" Мари Трамп''' ({{Lang-en|Ivana "Ivanka" Marie Trump}}; [[30 қазан]], [[1981 жыл|1981 жылғы]], [[Нью-Йорк]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]) — [[Америка Құрама Штаттары|американдық]] [[Табыскер|кәсіпкер]], фотомодель, [[жазушы]]. 45-ші [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп|Дональд Трамптың]] қызы, Трамптың сайлау алдындағы науқанының басшыларының бірі, президент кеңесшісі болып жұмыс істеді. == Өмірбаяны == === Ерте жылдары === Иванка Мари Трамп 1981 жылы 30 қазада [[Нью-Йорк|Нью-Йоркте]] ([[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]) бизнесмен [[Дональд Трамп]] пен чех моделі [[Ивана Трамп|Ивана Трамптың]] отбасында дүниеге келген, оның ата-аналары 1977-1992 жылдары отбасы құрған. Иванканың ағайынды екі бауыры бар, ағасы — [[Дональд Трамп (кіші)|Дональд Джон Трамп-кіші]] (1977 т.) және інісі [[Эрик Трамп|Эрик Фредерик Трамп]] (1984 т.), сондай-ақ әкесінің басқа некеден әпкесі мен ағасы — Тиффани Ариана Трамп (1993 т., әкесінің [[Марла Мейплз|Марла Мейплзбен]] некесінен) және Бэррон Уильям Трамп (2006 т., әкесінің [[Меланья Трамп|Меланья Трамппен]] некесінен). === Білім === Иванка — ''[[wikipedia:Chapin School (Manhattan)|Chapin School]]'' мектебінің және ''[[wikipedia:Choate Rosemary Hall|Choate Rosemary Hall]] ''колледжінің түлегі. Сондай-ақ, ол екі жылға Джорджтаун университетіне жіберіліп, кейінгі жылдарға Пенсильвания университетіне ауыстырылды, ол 2004 жылы бітірді және экономика саласында бакалавр дәрежесін алды<ref name="nyt">La Ferla, Ruth. </ref><ref name="marieclaire">{{Cite news|title=Trump Power|last=Gurley|first=George|url=http://www.marieclaire.com/life/career/successful/ivanka-trump-4|work=Marie Claire}}</ref><ref name="gq">DePaulo, Lisa. </ref>. == Мансап == Иванка өз мансабын фотомодель ретінде бастады. Ол алғаш рет ''[[wikipedia:Seventeen (magazine)|Seventeen]]'' журналының мұқабасында 1997 жылы пайда болды. Содан кейін ол басқа да көптеген журналдар үшін түсті. 2000-жылдардың басында Иванка модельдік іске аз уақыт бөліп, [[бизнес]] және жазушылықпен айналысуға бет бұрды. Бірден дерлік Пенсильвания университетінің экономикалық мектебі аяқталғаннан кейін жылжымайтын мүлікпен айналысатын Forrest City компаниясы менеджерлерінің жоғары эшелонына кірді. Сол жерден ол гауһар тастарды сатуға маманданған Dynamic Diamond Corp. компаниясының маркетинг бөліміне көшті. Кейінірек Ivanka Trump Collection атты зергерлік әшекейлер өндіретін өзінің фирмасын ашты. Көп ұзамай фирма, сондай-ақ аяқ киім өндірумен айналыса бастады, оны манекен ретінде Иванканың өзі жарнамалады. Ол ''Trump Organization ''компаниясының вице-президенті<ref name="autogenerated1">{{Cite web|title=Еврейская дочь американского дядюшки|url=http://jewishnews.com.ua/ru/publication?id=4412}}</ref>. 2006 жылы танымал реалити-шоу "Кандидат" қатысып, онда оның әкесі жетекшілік және продюсерлік ететін және алты шығарылымға жалғасты. Танымалдылығы толқынында Иванканы түрлі телебағдарламаларға шақыратын болды және кейбірі оның ішінде жетекші рөлінде өзін өте сәтті сынап көрді. 2009 жылы Иванканың ''The Trump Card: Playing to Win in Work and Life'' (бірнеше ай іскерлік әдебиет бестселлерлер тізімінде тұрды) атты кітабы шықты <ref>[http://www.amazon.com/Trump-Card-Playing-Work-Life/dp/B003NHR64K/ref=sr_1_1?ie=UTF8&qid=1302500971&sr=8-1 ''The Trump Card: Playing to Win in Work and Life''], [//ru.wikipedia.org/wiki/Amazon.com Amazon.com], accessed April 11, 2011.</ref>. 2007 жылы Иванка ''[[Maxim]]'' журналының "Maxim Hot 100" тізімінде 83-ші орында, сондай-ақ "Top 99 Women of 2007" тізімінде 99-орын алды. 2017 жылы наурыз айының аяғынан бастап — АҚШ президенті Дональд Трамптың ақысыз негізде ассистенті<ref>[http://www.npr.org/sections/thetwo-way/2017/03/29/521963433/ivanka-trump-to-be-an-official-white-house-employee-covered-by-ethics-rules Ivanka Trump To Be An Official White House Employee Covered By Ethics Rules] «[//ru.wikipedia.org/wiki/National_Public_Radio National Public Radio]», 29.03.2017.</ref>. == Жеке жағдайы == Иванка Трамптың күйеуі Джаред Кушнер, президент Трамптың аға көмекшісі, отбасының табысы туралы жариялады. Осындай табысы туралы ақпаратты Ақүй қызметкерлері жариялауға тиіс. Оның үстіне, олар өздері болжамды активтер құнын көрсетеді. Ерлі-зайыптылар құны, $240 млн және $740 млн сомасы арасындағы активтерге иелік етеді. Иванка Трамптың киім және парфюмерия өндіретін бизнесінің құнының мөлшері $50 млн., оның Trump International Hotel үлесі $5-25 млн-ға бағаланады.<ref>[http://news.bigmir.net/world/1068187-Sostoyanie-semi-Ivanki-Tramp-ocenili-v-symmy-do-740-mln Состояние семьи Иванки Трамп оценили в сумму до $740 млн]</ref> == Жеке өмірі == [[2009 жыл|2009 жылғы]] [[25 қазан|25 қазаннан]] бастап Иванка миллионер Джаред Кушнермен тұрмыста (1981 т.)<ref>{{Cite web|title=Ivanka Trump Marries Jared Kusher in Lavish Ceremony|url=http://www.people.com/people/article/0,,20315305,00.html|archiveurl=http://www.webcitation.org/69ptuetLS|archivedate=2012-08-11|work=People.com|date=October 25, 2009|accessdate=February 21, 2011}}</ref>, онымен үйлену тойына бір жылға дейін кездескен. Ол мультимиллиардер және Нью-Йорк еврей қауымы көшбасшыларының бірі Чарльз Кушнердің ұлы. Джаред Кушнер университетті үздік бітірді, 25 жасында New York Observer газетін сатып алған, өзін талантты редактор сияқты көрсете білді және 30 жасында медиа-магнат атанды. Ерлі-зайыптылардың үш баласы бар: қызы Арабелла Роуз Кушнер (17.07.2011 т.)<ref>[http://www.washingtonpost.com/entertainment/celebrities/ivanka-trump-tweets-birth-announcement-of-1st-child-a-daughter-born-in-nyc/2011/07/17/gIQAPW7VKI_story.html «Ivanka Trump tweets birth announcement of 1st child, a daughter born in NYC»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160310125207/http://www.washingtonpost.com/entertainment/celebrities/ivanka-trump-tweets-birth-announcement-of-1st-child-a-daughter-born-in-nyc/2011/07/17/gIQAPW7VKI_story.html |date=2016-03-10 }}.</ref> және екі ұлы — Джозеф Фредерик Кушнер (14.10.2013 т.)<ref>[http://www.spletnik.ru/buzz/baby/45691-u-ivanki-tramp-i-dzhareda-kushnera-rodilsya-syn.html/ У Иванки Трамп и Джареда Кушнера родился сын].</ref> және Теодор Джеймс Кушнер (27.03.2016 т.)<ref>[http://rg.ru/2016/03/28/u-milliardera-trampa-rodilsia-vosmoj-vnuk.html У миллиардера Трампа родился восьмой внук].</ref>. Бұрын Трамп күйеуге шықпай тұрып [[Яһудилік|иудей діні]]<nowiki/>н қабылдады<ref>Messer, Lesley. </ref>. Ол ортодоксалды гиюрді өтіп, Яэль еврей атын алды, содан бері еврей өмір салтын ұстанады, синагогалар және еврей мектептеріне белсенді түрде қайырымдылық жасайды. == Дереккөздер== {{Дереккөздер}} [[Санат:АҚШ жазушылары]] [[Санат:АҚШ кәсіпкерлері]] [[Санат:АҚШ фотомодельдері]] f5klauklh8z2jrea6jtb6fcm2cjheh1 0 576507 3056119 3041277 2022-08-01T06:18:01Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Шабак''' немесе ('''Шин-Бет''') ({{lang-he|שב"כ}} — аббревиатура {{lang-he|שרות הביטחון הכללי}}, ''Шерут hа-Битахон hа-Клали'') — [[Израиль]]дің жалпы қауіпсіздік қызметі. Шин-Бет [[Израильдің арнайы қызметтері|Израильдің арнайы қызметтер]] жүйесіне қатысты, қарсы барлау қызметімен және ішкі қауіпсіздікті қамтамасыз етумен айналысады. Қызметін [[Федералдық тергеу бюросы|ФТБ]]-мен және [[Ресей Федерациясының Федералды қауіпсіздік қызметі|ФҚҚ]]-мен салытыруға болады. [[Израильдің премьер-министрлер тізімі|Израильдің премьер-министріне]] тікелей бағынышты. Шин-Бет-тің Израиль ішіндегі операциялары келесі үш санатқа бөлуге болады: жалпы шетелдіктерге қарсы, [[Палестина]] [[арабтар]]ына қарсы және Израиль азаматтарына қарсы. [[Кнессет]]пен [[2002 жыл]]дың [[21 ақпан]]ында қабылданған заңның негізінде әрекет етеді.<ref name="hist">[http://www.shabak.gov.il/English/History/Pages/History.aspx The History of the ISA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110813073022/http://www.shabak.gov.il/English/History/Pages/History.aspx |date=2011-08-13 }} {{ref-en}}</ref><ref>[http://www.knesset.gov.il/Laws/Data/law/1832/1832_All.html חוק שירות הביטחון הכללי, התשס"ב-2002*] {{ref-he}}</ref> == Сілтемелер == * [http://www.shabak.gov.il/english/Pages/default.aspx Israel Security Agency] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170211223319/http://www.shabak.gov.il/english/Pages/default.aspx |date=2017-02-11 }}{{ref-en}} — ресми сайты * [http://www.agentura.ru/dossier/izrail/shin/ Шин-Бет — Израильдің жалпы қауіпсіздік қызметі] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120918040345/http://www.agentura.ru/dossier/izrail/shin |date=2012-09-18 }} Agentura.ru сайтында {{ref-ru}} * [http://www.isra.com/news/66185 Шабак: жаңа шақырылғандар үшін 16 ай ішінде диплом] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Израиль тақырыптарда}} [[Санат:Шабак]] 0l5d223fjqh8ywatxzt4fxir1kvqane 0 586651 3056120 2764798 2022-08-01T06:18:14Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Қазақстан ауылдық округі |Атауы = Шойындыкөл ауылдық округі |Облысы = Ақмола облысы |Ауданы = [[Жарқайың ауданы]] |Құрылған уақыты = |Орталығы = [[Шойындыкөл (ауыл)|Шойындыкөл]] |Енеді = 1 ауыл |Тұрғыны = 248 |Санақ жылы = [[2009 жыл|2009]] |Тығыздығы = |Жер аумағы = |Әкімі = |Телефон коды = |Пошта индексі = }} '''Шойындыкөл ауылдық округі''' — [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]]ндағы әкімшілік бірлік. == Әкімшілік құрамы == Құрамына [[Шойындыкөл (ауыл)|Шойындыкөл]] ауылы кіреді. Орталығы – Шойындыкөл ауылы. == Халқы == [[2009 жыл|2009 жылғы]] санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 248 адамды құрайды.<ref name="source122">[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жарқайың ауданы ауылдық округтері}} [[Санат:Жарқайың ауданы ауылдық округтері]] o8cbiyfu4a1juadgtk0ldseuvhyn3pp 0 599492 3056081 2900687 2022-08-01T04:29:28Z Charodeev 113748 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Евстафий Пехлеваниди |толық аты = Евстафий Алкивиадович Пехлеваниди |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |прозвище = ''Пеха, Грек'' |туған күні = 30.10.1960 |туған жері = {{байрақ|КСРО}} [[Шымкент]] |азаматтығы ={{flagicon|КСРО}} [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]] |бойы = |салмағы = |позиция = шабуылшы |қазіргі клуб = карьерасын аяқтаған |номер = |клубтары = {{футбол карьерасы |1977—1979|{{flagicon|КСРО}} [[Жігер (футбол клубы)|Металлург (Шымкент)]]|50 (44) |1980—1990|{{flagicon|КСРО}} [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|273 (94) |1989|{{flagicon|КСРО}} [[Жігер (футбол клубы)|Мелиоратор (Шымкент)]]|8 (2) |1990—1993|{{flagicon|Грекия}} [[Левадиакос]]|35 (15)}} }} '''Евстафий Алкивиадович Пехлеваниди''' ([[Грек тілі|гр]]. ''Ευστάθιος Πεχλιβανίδης''); 30 қазан 1960<ref>https://www.transfermarkt.com/transfermarkt/profil/spieler/502103</ref>, [[Шымкент]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР-і]]) — [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|Кеңес Одағының]] футболшысы, грек ұлтынан. ==Өмірбаяны== Әкесі Алкивиад Пехлеваниди де футболшы, 1940 жылдары Тбилисидің "[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамосында]]" ойнаған. 1949 жылы оның отбасы [[Қазақстан]]ға көшіп өткен.  Спорттық карьерасын 1977 жылы [[Жігер (футбол клубы)|"Металлург" (Шымкент)]] командасында бастаған. 1979 жылы 28 гол соғып, мергендігімен көзге түсті де, [[Қайрат (футбол клубы)|"Қайратқа"]] ауысты. 1986 жылы 3 қыркүйекте Киевтің [[Динамо (футбол клубы, Киев)|"Динамосымен"]] өткен [[Қайрат — Динамо, Киев (футбол матчы, 1986)|кездесуде]] 10-секундта [[Виктор Викторович Чанов|Виктор Чанов]] қорғаған қақпаға гол соғып, есеп ашты да, КСРО чемпионаттары тарихындағы ең жылдам голдың авторы атанды<ref>http://www.kff.kz/6009 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101201074924/http://www.kff.kz/6009 |date=2010-12-01 }}</ref>. "Қайрат" сапындағы ең мерген футболшылардың бірі болды. Голдарының көбін айып добынан соғатын. 1987 жылы 10 мамырда Алматыда [[Зенит (футбол клубы, Санкт-Петербург)|Ленинградтың "Зенитімен"]] болған матчта 89-минутта айып добын дәл орындап, матч тағдырын шешті. "Қайрат" жоғары лигада 226 матч өткізіп, 69 гол соққан. Бұл "Қайраттың" Кеңес кезіндегі шабуылшыларының арасындағы рекордтық көрсеткіш. "Қайрат" сапында 1989 жылдың ортасына дейін ойнап, "[[Жігер (футбол клубы)|Мелиораторға]]" (Шымкент) ауысты. 1989 жылы "Қайрат" сапында не-бары 5 гол ғана соқты. Соңғы голын 21 маусымда "[[Кубань (футбол клубы)|Кубань]]" қақпасына соқты (бұл ойында "Қайрат" 4:1 есебімен жеңіске жетті). "Қайрат" сапындағы соңғы ойынын 4 тамызда "[[Ростов (футбол клубы)|Ростсельмашқа]]" қарсы өткізіп, 61-минутқа дейін ойнады да, орнына [[Вахид Юнусұлы Масудов|Вахид Масудов]] шықты. 19 күннен соң "Мелиоратор" сапында "[[Ақтөбе (футбол клубы)|Актюбинецке]]" қарсы ойында алаңға шықты. 10 қазанда КСРО чемпионатындағы соңғы ойынын "[[Восток (футбол клубы, Өскемен)|Востокқа]]" қарсы өткізді. Бұл ойында Пехлеваниди бір гол соқты. Бір жылдан соң, 1990 жылы туыстарымен бірге [[Грекия]]ға кетті. [[1993 жыл]]ға дейін "Левадиакос" сапында ойнап, карьерасын аяқтады. ==Жетістіктері== === Жеке === *КСРО спорт шебері *1984 жылғы КСРО-ның үздік 33 футболшыларының бірі. === Командалық === *[[КСРО футбол федерациялары кубогы 1988|КСРО футбол федерациясы кубогының иегері]]: [[КСРО футбол федерациялары кубогы 1988|1988.]] *КСРО бірінші лигасының чемпионы: [[Футболдан КСРО бірінші лигасы 1983|1983]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *[http://www.sport-express.ru/newspaper/2008-04-11/8_2/ Рехагель Грекияның Бердыевы] [[Санат:Қайрат ФК ойыншылары]] [[Санат:КСРО футболшылары]] [[Санат:Жігер ФК ойыншылары]] [[Санат:Левадиакос ФК ойыншылары]] 89niw5v4an76xhj6uipi06qyk53kcks 0 603643 3056016 2688357 2022-07-31T16:22:10Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Хорхе Бурручага |толық аты = Хорхе Луис Бурручага |сурет = Burruchaga gritando gol de argentina.JPG |сурет ені = 200 px |туған күні=9.10.1962 |азаматтығы={{байрақ|Аргентина}} |туған жері = [[Энтре-Риос]], [[Аргентина]] |бойы = 180 |салмағы = |позиция = шабуылшы |қазіргі клуб = ''клубсыз'' }} '''Хорхе Луис Бурручага''' ({{lang-es|Jorge Luis Burruchaga}}) — аргентиналық футболшы, [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина құрамасының]] шабуыл шебінде ойнаған. == Әлем чемпионаттарында == 1986 жылғы әлем чемпионы. [[Футболдан 1986 жылғы әлем біріншілігі|1986 жылғы әлем чемпионатының]] топтық турнирінде Болгарияның қақпасына бір гол соқты. Финалында [[Германия Ұлттық футбол құрамасы|ГФР]] қақпасына шешуші, үшінші голды енгізді. Бұл ойында Аргентина 3:2 есебімен жеңіске жетті. 1990 жылғы әлем чемпионатына да қатысып, топтық турнирде [[КСРО Ұлттық футбол құрамасы|КСРО құрамасының]] қақпасына екінші голды соқты. Бұл кездесу 2:0 есебімен Аргентинаның пайдасына шешілді. Осы чемпионаттың финалында да ойнады, бірақ гол соға алмай, 53 минутта алмастырылды. Ұлттық құрама сапында 1983-90 жылдары ойнап, 57 кездесу де 13 доп соқты. == Клубтары == {| class="wikitable" |1982—1985 |{{Flagicon|ARG}} Индепендьенте |146 (53) |- |1985—1992 |{{Flagicon|FRA}} Нант |140 (27) |- |1992—1993 |{{Flagicon|FRA}} Валансьен |32 (10) |- |1995—1998 |{{Flagicon|ARG}} Индепендьенте |89 (19) |} == Бапкерлік карьерасы == {| class="wikitable" |2002—2005 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Арсенал (Саранди) |- |2005—2006 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Эстудиантес |- |2006—2007 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Индепендьенте |- |2008—2009 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Банфилд |- |2009—2010 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Арсенал (Саранди) |- |2011—2012 | colspan="2" |{{Flagicon|Парагвай}} Либертад |- |2012—2014 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Атлетико Рафаэла |- |2015—2016 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Атлетико Рафаэла |} == Жетістіктері == * Аргентина чемпионы (1): 1983 (Метрополитано) * Либертадорес (1): 1984 * Либертадорес суперкубогы (1): 1995 * Рекопа кубогы (1): 1995 * Континентаралық кубок (1): 1984 * Әлем чемпионы (1): 1986 * Әлем чемпионатының финалисі (1): 1990 ==Сілтемелер== *[https://web.archive.org/web/20061124222116/http://mundial2002.terra.com/bases/futbol/stat/esp/bio/6/6706.html Биографиясы] [[Санат:Аргентина футболшылары]] [[Санат:Аргентина Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:Футболдан әлем чемпиондары]] [[Санат:Индепендьенте ФК ойыншылары]] [[Санат:Нант ФК ойыншылары]] tal03qd2b86o2yzgegp6dsmh0acpd46 3056022 3056016 2022-07-31T16:30:20Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Хорхе Бурручага |толық аты = Хорхе Луис Бурручага |сурет = Burruchaga gritando gol de argentina.JPG |сурет ені = 200 px |туған күні=9.10.1962 |азаматтығы={{байрақ|Аргентина}} |туған жері = [[Энтре-Риос]], [[Аргентина]] |бойы = 180 |салмағы = |позиция = шабуылшы |қазіргі клуб = ''клубсыз'' }} '''Хорхе Луис Бурручага''' ({{lang-es|Jorge Luis Burruchaga}}) — аргентиналық футболшы, [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина құрамасының]] шабуыл шебінде ойнаған. == Әлем чемпионаттарында == 1986 жылғы әлем чемпионы. [[Футболдан 1986 жылғы әлем біріншілігі|1986 жылғы әлем чемпионатының]] топтық турнирінде Болгарияның қақпасына бір гол соқты. Финалында [[Германия Ұлттық футбол құрамасы|ГФР]] қақпасына шешуші, үшінші голды енгізді. Бұл ойында Аргентина 3:2 есебімен жеңіске жетті. 1990 жылғы әлем чемпионатына да қатысып, топтық турнирде [[КСРО Ұлттық футбол құрамасы|КСРО құрамасының]] қақпасына екінші голды соқты. Бұл кездесу 2:0 есебімен Аргентинаның пайдасына шешілді. Осы чемпионаттың финалында да ойнады, бірақ гол соға алмай, 53 минутта алмастырылды. Ұлттық құрама сапында 1983-90 жылдары ойнап, 57 кездесу де 13 доп соқты. == Клубтары == {| class="wikitable" |1982—1985 |{{Flagicon|ARG}} Индепендьенте |146 (53) |- |1985—1992 |{{Flagicon|FRA}} Нант |140 (27) |- |1992—1993 |{{Flagicon|FRA}} Валансьен |32 (10) |- |1995—1998 |{{Flagicon|ARG}} Индепендьенте |89 (19) |} == Бапкерлік карьерасы == {| class="wikitable" |2002—2005 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Арсенал (Саранди) |- |2005—2006 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Эстудиантес |- |2006—2007 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Индепендьенте |- |2008—2009 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Банфилд |- |2009—2010 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Арсенал (Саранди) |- |2011—2012 | colspan="2" |{{Flagicon|Парагвай}} Либертад |- |2012—2014 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Атлетико Рафаэла |- |2015—2016 | colspan="2" |{{Flagicon|Аргентина}} Атлетико Рафаэла |} == Жетістіктері == * Аргентина чемпионы (1): 1983 (Метрополитано) * Либертадорес (1): 1984 * Либертадорес суперкубогы (1): 1995 * Рекопа кубогы (1): 1995 * Континентаралық кубок (1): 1984 * Әлем чемпионы (1): 1986 * Әлем чемпионатының финалисі (1): 1990 ==Сілтемелер== *[https://web.archive.org/web/20061124222116/http://mundial2002.terra.com/bases/futbol/stat/esp/bio/6/6706.html Биографиясы] [[Санат:Аргентина футболшылары]] [[Санат:Аргентина Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:Футболдан әлем чемпиондары]] [[Санат:Индепендьенте ФК ойыншылары]] [[Санат:Нант ФК ойыншылары]] [[Санат:Валансьен ФК ойыншылары]] [[Санат:Аргентина футбол жаттықтырушылары]] [[Санат:Эстудиантес ФК жаттықтырушылары]] [[Санат:Индепендьенте ФК жаттықтырушылары]] 8lssinubz74xbjtyxhlhg7cj14qh0qt 0 604205 3056200 2908897 2022-08-01T08:25:39Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{футболшы |есімі = Эдгар Давидс |толық аты = Эдгар Стивен Давидс |лақап аты = ''Питбуль, Жыртқыш'' |сурет = Edgar_Davids.jpg |сурет ені = 260px |туған күні=13. 03. 1973 |туған жері = Парамарибо, [[Суринам]] |азаматтығы = {{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[Нидерланд]] |бойы = 169<ref name="heightweight">{{cite web|url=http://www.barnetfc.com/team/player-profile/index.aspx?playerid=38403&tcmuri=434965|title=Edgar Davids|publisher=Barnet F.C.|lang=en|accessdate=2012-12-09|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Cn9dmi7K?url=http://www.barnetfc.com/team/player-profile/index.aspx?playerid=38403|archivedate=2012-12-09}}</ref> |позиция = жартылай қорғаушы |қазіргі клуб = |жастар клубы = {{футбол карьерасы |1985—1991|{{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|}} |клубтары = {{футбол карьерасы |1991—1996|{{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|106 (20) |1996—1998|{{Flagicon|Италия|20px}} [[Милан (футбол клубы)|Милан]]|19 (2) |1998—2004|{{Flagicon|Италия|20px}} [[Ювентус]]|159 (8) |2004|{{Flagicon|Испания|20px}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]| 24 (2) |2004—2005|{{Flagicon|Италия|20px}} [[Интернационале]]|16 (0) |2005—2007|{{Flagicon|Англия|20px}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|40 (1) |2007—2008|{{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|30 (1) |2010|{{Flagicon|Англия|20px}} [[Кристал Пэлас (футбол клубы)|Кристал Пэлас]]|6 (0) |2012—2013| {{Flagicon|Англия|20px}} [[Барнет (футбол клубы)|Барнет]]|35 (1)|ойыншы-бапкер}} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |1992—1994|{{Flagicon|Нидерланд|20px}} Нидерланд-21|8 (1) |1994—2005|{{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[Нидерланд Қлттық футбол құрамасы|Нидерланд]]|74 (6)}} |бапкер клубтары= {{футбол карьерасы |2011—2012|{{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|<small>функционер</small> |2012—2014|{{Flagicon|Англия|20px}} [[Барнет (футбол клубы)|Барнет]]|}} }} '''Эдгар Стивен Давидс''' ({{lang-nl|Edgar Steven Davids}}; [[13 наурыз]] [[1973 жыл]], [[Парамарибо]]) — нидерландылық футболшы, жартылай қорғаушы. Қара көзілдірік тағып ойнағанымен ерекшеленген ойыншы. == Карьерасы == Суринамда дүниеге келген, "Аякс" клубының селекционерлерінің көзіне түсіп, Нидерландыға келеді де, "Аякс" футбол мектебінде шыңдалады. Карьерасында "Аякс", "Ювентус", "Барселона" секілді атақты клубтарда ойнап, клубтық деңгейдегі мүмкін болған жүлделердің бәрін ұтып алды. 1994 жылы тұңғыш рет Ирландиямен ойында ұлттық құрама сапында алаңға шықты. 1998 жылғы әлем біріншілігінің 1/8 финалында Югославияның қақпасына 90-минутта гол соғып, құрама 1/4 финалға шығады. == Фактілер == * Балалық шағында шабуылшы болуды армандаған, бірақ бүкіл карьерасында жартылай қорғаныста ойнаған. * 2001-02 маусымда допинг қабылдады деп айыпталып, дисквалификацияға ұшырайды. * ФИФА көзілдірікпен ойнауға рұқсат еткен әлемдегі жалғыз футболшы. == Жетістіктері == «'''Аякс'''» * Нидерланд чемпионы ('''3'''): 1993/94, 1994/95, 1995/96 * Нидерланд кубогы ('''2'''): 1993, 2007 * Нидерланд суперкубогы ('''3'''): 1993, 1994, 1995 * УЕФА кубогы ('''1'''): 1992 * Чемпиондар Лигасы ('''1'''): 1995 * УЕФА Суперкубогы ('''1'''): 1995 * Обладатель Межконтинентального кубка ('''1'''): 1995 «'''Ювентус'''» * Италия чемпионы ('''3'''): 1997/98, 2001/02, 2002/03 * Италия суперкубогы ('''2'''): 2002, 2003 * Интертото кубогы ('''1'''): 1999 «'''Интер'''» * Италия кубогы ('''1'''): 2005 '''Нидерланд құрамасы''' * Әлем чемпионатының жартылай финалисі: 1998 * Еуропа чемпионатының қола жүлдегері: 2000, 2004 === Жеке === * Әлем чемпионатындағы символикалық құрам: 1998 * Еуропа чемпионатындағы символикалық құрам: 2000 * ФИФА 100 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.esdavids.com/ Ресми сайты]{{ref-en}} * [http://www.barnetfc.com/team/player-profile/index.aspx?playerid=38403&tcmuri=434965 Профилі]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130804035751/http://www.barnetfc.com/team/player-profile/index.aspx?playerid=38403&tcmuri=434965 |date=2013-08-04 }}{{ref-en}} [[Санат:Нидерланд футболшылары]] [[Санат:Аякс Амстердам ФК ойыншылары]] [[Санат:Милан ФК ойыншылары]] [[Санат:Ювентус ФК ойыншылары]] [[Санат:Барселона ФК ойыншылары]] [[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]] [[Санат:Интернационале ФК ойыншылары]] [[Санат:Нидерланд Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] dm5e870vhxhal7t65o86dvrxhu7ebgz 0 607351 3056202 2984508 2022-08-01T08:28:08Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі=Эдсон Брафхейд |толық аты = Эдсон Рене Брафхейд<ref name="List of Players">{{cite web|title=List of Players|url=http://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/01/22/85/78/fwc_2010_squadlists.pdf|publisher=''FIFA''|accessdate=2012-11-10|archiveurl=https://www.webcitation.org/66mdY7ydx?url=http://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/01/22/85/78/fwc_2010_squadlists.pdf|archivedate=2012-04-09}} {{ref-en}}</ref> |сурет = Edson-braafheid.jpg |сурет ені = 270px |туған күні=8.04.1983|туған жері = Парамарибо, [[Суринам]] |азаматтығы = {{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[Нидерланд]] <br /> {{Flagicon|Суринам|20px}} [[Суринам]] |бойы = 176 |салмағы = 78 |позиция = жартылай қорғаушы |қазіргі клуб = клубсыз |номері = |жастар клубы = {{футбол карьерасы ||{{Flagicon|Нидерланд|20px}} ЙОС Амстердам| ||{{Flagicon|Нидерланд|20px}} Амстелленд| ||{{Flagicon|Нидерланд|20px}} Абкауде| |?—2003|{{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[Утрехт (футбол клубы)|Утрехт]]|}} |клубтары = {{футбол карьерасы |2003—2007|{{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[Утрехт (футбол клубы)|Утрехт]]|81 (2) |2007—2009|{{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]|76 (1) |2009—2011|{{Flagicon|Германия|20px}} [[Бавария (футбол клубы)|Бавария]]<ref>http://www.sports.ru/football/12442954.html</ref>|12 (0) |2010|{{аренда}}{{Flagicon|Шотландия|20px}} [[Селтик]]<ref>http://sport.stv.tv/football/scottish-premier/celtic/154492-celtic-confirm-braafheid-signing/</ref>|10 (0) |2011—2014|{{Flagicon|Германия|20px}} [[Хоффенхайм (футбол клубы)|Хоффенхайм]]|31 (1) |2012—2013|{{аренда}}{{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]|25 (0) |2014—2016|{{Flagicon|Италия|20px}} [[Лацио (футбол клубы)|Лацио]]|21 (0) |2016—2018|{{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[Утрехт (футбол клубы)|Утрехт]]|13 (0) |2017|{{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[Йонг Утрехт]]|3 (0) |2019 — |{{flagicon|АҚШ|20px}} [[Остин Боулд]]|13 (0)}} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2009—2011|{{футбол|Нидерланд}}|10 (0)}} }} '''Эдсон Рене Брафхейд''' ({{lang-nl|Edson René Braafheid}}; [[8 сәуір]] [[1983 жыл]]<ref>https://www.transfermarkt.com/transfermarkt/profil/spieler/16731</ref>, [[Парамарибо]], [[Суринам]]) — суринамдық және нидерландылық футболшы, шабуылшы. 2010 жылғы әлем чемпионатының күміс жүлдегері. 2009-11 жылдары Нидерланд құрамасы сапында ойнаған. == Жетістіктері == === Командалық === '''«Бавария»''' * Германия чемпионы: 2009/10 * Германия кубогы: 2009/10 '''Нидерланд''' * Әлем чемпионатының күміс жүлдегері: 2010 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *[http://eu-football.info/_player.php?id=26318 Профилі] *[http://www.national-football-teams.com/player/29933.html Профилі] *[http://www.worldfootball.net/player_summary/edson-braafheid/ Профилі] *[http://www.championat.com/football/news-504730.html?rucom=1 ӘЧ-2010. Нидерланд құрамы]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304103243/http://www.championat.com/football/news-504730.html?rucom=1 |date=2016-03-04 }} *[http://www.championat.com/football/_worldcup/149/match/107281.html?rucom=1#data Нидерлан-Испания-0:1]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304084856/http://www.championat.com/football/_worldcup/149/match/107281.html?rucom=1#data |date=2016-03-04 }} [[Санат:Нидерланд футболшылары]] [[Санат:Утрехт ФК ойыншылары]] [[Санат:Твенте ФК ойыншылары]] [[Санат:Бавария ФК ойыншылары]] [[Санат:Селтик ФК ойыншылары]] [[Санат:Хоффенхайм ФК ойыншылары]] [[Санат:Лацио ФК ойыншылары]] [[Санат:Нидерланд Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] {{Бастама}} oey2pyir3fgx6i546rfyr0rbxoql4hg 0 609039 3056082 2973497 2022-08-01T04:31:26Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Харри Андерссон |лақап аты = ''Куба-Харри'' |туған күні = 7.3.1913 |туған жері = {{туғанжері|Норрчёпинг|Норрчёпингте}}, [[Швеция]] |қайтыс болған күні = 6.6.1996 |қайтыс болған жері = {{қайтысболғанжері|Норрчёпинг|Норрчёпингте}}, Швеция |азаматтығы = {{Flagicon|Швеция}} Швеция |бойы = 179<ref name="WorldFootball">{{cite web|url=http://www.worldfootball.net/spieler_profil/harry-andersson/|title=Harry Andersson|author=|date=|work=|publisher=''WorldFootball''|accessdate=2011-01-27|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/696IEIcvB?url=http://www.worldfootball.net/spieler_profil/harry-andersson/|archivedate=2012-07-12}}</ref> |салмағы = 72<ref name="WorldFootball" /> |позиция = шабуылшы |клубтары = {{футбол карьерасы|1934—1941|{{Flagicon|Швеция}} [[Слейпнер (футбол клубы)|ИК Слейпнер]]|? (?)}} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы|1938|{{Футбол|Швеция}}|3 (3)}} }} '''Харри Андерссон''' ({{lang-sv|Harry Andersson}}; [[7 наурыз]] [[1913 жыл|1913]] — [[6 маусым]] [[1996 жыл|1996]]) — швед футболшысы, шабуылшы. 1938 жылғы әлем чемпионатына қатысқан. == Жетістіктері == === Командалық === ; «ИК Слейпнер» * Швеция чемпионы: 1937 === Жеке === * Швеция чемпионатының үздік мергені: 1935 * [[Футболдан әлем біріншілігінің мүшелді голдары|Әлем чемпионаттары тарихындағы 300-ші гол авторы]] (1938 жыл) == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *[https://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=45598/index.html Профилі]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111220014834/http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=45598/index.html |date=2011-12-20 }} {{бастама}} {{суретсіз мақала}} [[Санат:7 наурызда туғандар]] [[Санат:6 маусымда қайтыс болғандар]] [[Санат:Швеция футболшылары]] [[Санат:Ик Слейпнер ФК ойыншылары]] [[Санат:Швеция Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] skqriadydcyarn72zk90oqyzsvptp18 0 610487 3056066 2921252 2022-08-01T00:17:08Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Футбол матчы | атауы =УЕФА Суперкубогы 2012 | шынайы атауы =2012 UEFA Super Cup | логотип = | ені = | сипаттама = | турнир =[[УЕФА Суперкубогы]] | команда1 =[[Челси (футбол клубы)|Челси]] | үйде = | команда2 =[[Атлетико Мадрид|Атлетико]] | қонақ = | команда1ел ={{Flagicon|Англия}} | команда2ел ={{Flagicon|Испания}} | команда1есеп =1 | есеп1 = | үйде_барлығы = | команда2есеп =4 | есеп2 = | қонақ_барлығы = | детальдар = | бірніші ойын = | команда1есеп1 = | команда2есеп1 = | дата = | стадион ="Луи ІІ" | қала =[[Монако]] | 1аматч ойыншысытитул = | 1аматч ойыншысы = | 1бматч ойыншысытитул = | 1бматч ойыншысы = | арбитр = | көрермендер =14 312 | ауа райы = | алдыңғы =[[УЕФА Суперкубогы 2011|2011]] | келесі =[[УЕФА Суперкубогы 2013|2013]] }} '''УЕФА Суперкубогы 2012''' — [[УЕФА Суперкубогы|УЕФА Суперкубогының]] 37-ші маусымы. [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2011/12|УЕФА Чемпиондар Лигасының]] жеңімпазы "[[Челси (футбол клубы)|Челси]]" мен [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Еуропа Лигасының]] жеңімпазы "[[Атлетико Мадрид|Атлетико]]" өзара кездесіп, мадридтіктер 4:1 есебімен жеңіске жетті. Матч 2012 жылы 31 тамыз<ref>http://www.rfef.es/GetDoc?UniqueKeyValue=39563&ShowPath=false {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120405173108/http://www.rfef.es/GetDoc?UniqueKeyValue=39563&ShowPath=false |date=2012-04-05 }}</ref> күні Монакодағы "Луи ІІ" стадионында өтті. == Матч == === Протокол === {{Матч туралы есептеме |мерзімі = [[31 тамыз]] [[2012 жыл|2012]]<br> 20:45 |стадион = {{Flagicon|Монако|20px}} [[Луи II (стадион)|Луи II]], [[Монако]] |көрермендер = 14&nbsp;312 |төреші = {{Flagicon|SLO}} [[Дамир Скомина]] |команда1 = [[Челси (футбол клубы)|Челси]] {{Flagicon|Англия}} |команда2 = {{Flagicon|Испания}} [[Атлетико Мадрид]] |шот = 1:4 |голдар1 = [[Гари Кэйхилл]] {{гол|74}} |голдар2 = [[Радамель Фалькао]] {{гол|6}} {{гол|19}} {{гол|45}}<br>[[Жуан Миранда]] {{гол|60}} }} {| width=92% |- |{{футбол формасы | pattern_la = _chelsea1213h | pattern_b = _chelsea1213h | pattern_ra = _chelsea1213h | pattern_sh = _millonarios11a | pattern_so = _chelsea1213h | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = Челси }} |{{Футбол формасы |pattern_la =_am1213h |pattern_b =_am1213h |pattern_ra =_am1213h |pattern_sh = |pattern_so =_blue_top |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = FF0000 |socks = FF0000 |title = Атлетико Мадрид }} |} {| width="100%" |valign="top" width="50%"| {| style="font-size: 90%" cellspacing="0" cellpadding="0" |colspan="4"|'''Челси:''' |- !width=25| !!width=25| |- |ққ ||'''1''' ||{{flagicon|Чехия}} [[Петр Чех]] |- |қр ||'''2''' ||{{flagicon|Сербия}} [[Бранислав Иванович]] || {{СҚ|29}} |- |қр ||'''24''' ||{{flagicon|Англия}} [[Гари Кэйхилл|Гари Кэхилл]] |- |қр ||'''4''' ||{{flagicon|Бразилия}} [[Давид Луис]] |- |қр ||'''3''' ||{{flagicon|Англия}} [[Эшли Коул]] || || {{алаңнан|89}} |- |жқ ||'''12''' ||{{flagicon|Нигерия}} [[Джон Оби Микел]] |- |жқ ||'''8''' ||{{flagicon|Англия}} [[Фрэнк Лэмпард]] (к) |- |жқ ||'''7''' ||{{flagicon|Бразилия}} [[Рамирес]] || || {{алаңнан|46}} |- |жқ||'''17''' ||{{flagicon|Бельгия}} [[Эден Азар]] |- |жқ||'''10''' ||{{flagicon|Испания}} [[Хуан Мата]] || || {{алаңнан|81}} |- |ш||'''9''' ||{{flagicon|Испания}} [[Фернандо Торрес]] |- |colspan=3|'''Алаңға шыққандар:''' |- |жқ ||'''11''' ||{{flagicon|Бразилия}} [[Оскар Жуниор|Оскар]] || || {{алаңға|46}} |- |жқ ||'''34''' ||{{flagicon|Англия}} [[Райан Бертранд]] || || {{алаңға|89}} |- |ш||'''23''' ||{{flagicon|Англия}} [[Дэниел Старридж]] || || {{алаңға|81}} |- |colspan=3|'''Бас бапкер:''' |- |colspan=4|{{flagicon|Италия}} [[Роберто ди Маттео|Роберто Ди Маттео]] |} |valign="top"|[[Сурет:Chelsea vs Atletico Madrid 2012-08-31.svg|300px]] |valign="top" width="50%"| {| style="font-size: 90%" cellspacing="0" cellpadding="0" align=center |colspan="4"|'''Атлетико''' |- !width=25| !!width=25| |- |ққ ||'''13''' ||{{flagicon|Бельгия}} [[Тибо Куртуа]] |- |қр||'''3''' ||{{flagicon|Бразилия}} [[Филипе Луис Касмирски|Филипе Луис]] |- |қр||'''2''' ||{{flagicon|Уругвай}} [[Диего Годин]] |- |қр||'''23''' ||{{flagicon|Бразилия}} [[Жуан Миранда]] |- |қр||'''20''' ||{{flagicon|Испания}} [[Хуанфран Торрес]] |- |жқ ||'''14''' ||{{flagicon|Испания}} [[Габриэль Фернандес Аренас|Габи]] (к) |- |жқ ||'''4''' ||{{flagicon|Испания}} [[Марио Суарес]] |- |жқ ||'''7''' ||{{flagicon|Испания}} [[Адриан Лопес Альварес|Адриан Лопес]]|| || {{алаңнан|56}} |- |жқ||'''19''' ||{{flagicon|Испания}} [[Коке]] || || {{алаңнан|81}} |- |жқ ||'''10''' ||{{flagicon|Түркия}} [[Арда Тұран|Арда Туран]] |- |ш||'''9''' ||{{flagicon|Колумбия}} [[Радамель Фалькао]] || || {{алаңнан|87}} |- |colspan=3|'''Алаңға шыққандар:''' |- |жқ ||'''8'''||{{flagicon|Испания}} [[Рауль Гарсия]] || || {{алаңға|81}} |- |жқ ||'''11'''||{{flagicon|Уругвай}} [[Кристиан Родригес]] || || {{алаңға|56}} |- |жқ ||'''21'''||{{flagicon|Түркия}} [[Эмре Белезоғлы|Эмре Белезоғлу]]|| || {{алаңға|87}} |- |colspan=3|'''Бас бапкер:''' |- |colspan=4|{{flagicon|Аргентина}} [[Диего Симеоне]] |} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *[http://www.uefa.com/newsfiles/supercup/2012/2007694_fr.pdf Протокол] {{УЕФА Суперкубогы}} [[Санат:УЕФА Суперкубогы]] [[Санат:Челси ФК ойындары]] [[Санат:Атлетико Мадрид ФК ойындары]] [[Санат:2012 жылғы футбол]] dndhpjxk34136w0hp3s778wg2gy7cn0 0 614729 3056074 2996564 2022-08-01T03:41:16Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Футбол матчы | атауы =Футболдан Америка кубогы 2011 (финал) | шынайы атауы =Final de la Copa América 2011 | логотип = | ені = | сипаттама = | турнир =[[Футболдан Америка кубогы 2011]] | команда1 =[[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай]] | үйде = | команда2 =[[Парагвай Ұлттық футбол құрамасы|Парагвай]] | қонақ = | команда1ел = {{Flagicon|Уругвай}} | команда2ел ={{Flagicon|Парагвай}} | команда1есеп =3 | есеп1 = | үйде_барлығы = | команда2есеп = 0 | есеп2 = | қонақ_барлығы = | детальдар = | бірніші ойын = | команда1есеп1 = | команда2есеп1 = | дата =24 шілде 2011 | стадион =[[Монументаль (стадион, Буэнос-Айрес)|Монументаль]] | қала =[[Буэнос-Айрес]] | 1аматч ойыншысытитул = | 1аматч ойыншысы = | 1бматч ойыншысытитул = | 1бматч ойыншысы = | арбитр = | көрермендер = | ауа райы = | алдыңғы =[[Футболдан Америка кубогы 2007 (финал)|2007]] | келесі =[[Футболдан Америка кубогы 2015 (финал)|2015]] }} '''[[Футболдан Америка кубогы 2011|2011 жылғы Америка кубогының]] финалдық матчы''' ([[Испан тілі|исп]]. ''Final de la Copa América 2011'') — 2011 жылы 24 шілдеде Буэнос-Айрестегі "Монументаль" стадионында өтті. Онда [[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай]] және [[Парагвай Ұлттық футбол құрамасы|Парагвай]] футболшылары өзара кездесіп, Уругвай футболшылары 3:0 есебімен жеңіске жетті де, 15-ші рет турнир жеңімпазы атанды. Бір қызығы, Парагвай құрамасы турнир барысында бір рет те жеңіске жетпеген күйі финалға шықты. Топтық турнирдің үш кездесуінде де тең ойнады. Ширек финалда Бразилияны, жартылай финалда Венесуэланы тек пенальтилер арқылы тізе бүктірді. Уругвай құрамасы [[Конфедерациялар кубогы 2013|2013 жылғы Конфедерациялар кубогына]] жолдама алды. == Матч == === Протокол === {{Матч туралы есептеме |мерзімі=[[24 шілде]] [[2011 жыл]], 16:00<br>[[UTC-3]] |стадион=[[Монументаль (стадион, Буэнос-Айрес)|Монументаль]], [[Буэнос-Айрес]] |көрермендер=57921 |төреші={{flagicon|Бразилия|20px}} [[Сальвио Фагундес Филью]] |команда1={{Футбол|Уругвай}} |команда2={{Футбол|Парагвай}} |шот=3:0 (2:0) |голдар1=[[Луис Суарес]] {{гол|11}}<br>[[Диего Форлан]] {{гол|41||89}} }} === Құрамы === {|width=92% |- |{{Football kit |pattern_la=_Uru_2010b |pattern_b=_uruguay_2010 |pattern_ra=_Uru_2010b |pattern_sh=_uru10h |pattern_so=_puma_2010_skyblue |leftarm=8 7CEEB |body=87CEEB |rightarm=87CEEB |shorts=000000 |socks=000000 |title=Уругвай }} |{{Football kit |pattern_la=_APF_11h |pattern_b=_APF_11h |pattern_ra=_APF_11h |pattern_sh=_par1012h |pattern_so=_3_stripes_white |leftarm=FFFFFF |body=FFFFFF |rightarm=FFFFFF |shorts=0000FF |socks=0000FF |title=Парагвай }} |} {|width="100%" |valign="top" width="50%"| {|style="font-size: 90%" cellspacing="0" cellpadding="0" |colspan=4|{{flagicon|Уругвай|100px}}<br>'''УРУГВАЙ:''' |- !width=25| !!width=25| |- |ққ||'''1'''||[[Фернандо Муслера]] |- |қ||'''16'''||[[Макси Перейра|Максимильяно Перейра]] ||{{СҚ|29}} |- |қ||'''2'''||[[Диего Лугано]] (к) |- |қ||'''4'''||[[Себастьян Коатес]] || {{СҚ|85}} |- |қ||'''22'''||[[Мартин Касерес]] || {{СҚ|17}} || {{алаңнан|88}} |- |ж||'''20'''||[[Альваро Рафаэль Гонсалес]] |- |ж||'''15'''||[[Диего Перес]] || {{СҚ|24}} || {{алаңнан|69}} |- |ж||'''17'''||[[Эхидио Аревало Риос]] |- |ж||'''11'''||[[Альваро Перейра]] || || {{алаңнан|63}} |- |ш||'''10'''||[[Диего Форлан]] |- |ш||'''9'''||[[Луис Суарес]] |- |colspan=3|'''Алаңға шыққандар:''' |- |қ||'''3'''||[[Диего Годин]] || || {{алаңға|88}} |- |ш||'''8'''||[[Себастьян Эгурен]] || || {{алаңға|69}} |- |Н||'''21'''||[[Эдинсон Кавани]] || || {{алаңға|63}} |- |colspan=3|'''Бас бапкер:''' |- |colspan=3|{{flagicon|Уругвай|20px}} [[Оскар Табарес]] |} |valign="top"|[[Сурет:URU-PAR-2011-07-24.svg|250px]] |valign="top" width="50%"| {|style="font-size: 90%" cellspacing="0" cellpadding="0" align="center" |colspan=4|{{flagicon|Парагвай|100px}}<br>'''ПАРАГВАЙ:''' |- !width=25| !!width=25| |- |ққ||'''1'''||[[Хусто Вильяр]] (к) |- |қ||'''3'''||[[Иван Пирис]] |- |қ||'''14'''||[[Пауло да Сильва]] |- |қ||'''2'''||[[Дарио Верон]] |- |қ||'''4'''||[[Элвис Марекос]] |- |ж||'''13'''||[[Энрике Вера]] || {{СҚ|57}} || {{алаңнан|64}} |- |ж||'''20'''||[[Нестор Ортигоса]] |- |ж||'''15'''||[[Виктор Касерес]] || {{СҚ|26}} || {{алаңнан|64}} |- |ш||'''16'''||[[Кристиан Риверос]] |- |ш||'''18'''||[[Нельсон Вальдес]] |- |ш||'''7'''||[[Пабло Себальос]] || || {{алаңнан|76}} |- |colspan=3|'''Алаңға шыққандар:''' |- |ж||'''21'''||[[Марсело Эстигаррибия]] || || {{алаңға|64}} |- |ж||'''23'''||[[Эрнан Перес]] || || {{алаңға|64}} |- |ш||'''19'''||[[Лукас Барриос]] || || {{алаңға|76}} |- |colspan=3|'''Бас бапкер:''' |- |colspan=3|{{flagicon|Аргентина|20px}} [[Херардо Мартино]] |} |} == Сілтемелер == *[http://www.ca2011.com/home.php Турнирдің ресми сайты]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120411134247/http://www.ca2011.com/home.php |date=2012-04-11 }} {{Футболдан Америка кубогы}} [[Санат:Футболдан Америка кубогының финалдары]] [[Санат:2011 жылғы футбол]] [[Санат:Уругвай Ұлттық футбол құрамасының ойындары]] [[Санат:Парагвай Ұлттық футбол құрамасының ойындары]] 56vtnynumnyiwsq7jyl8rk1g1ku8ryh 0 614858 3056241 2909378 2022-08-01T11:23:17Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Қарааспан |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =42 |lat_min =33|lat_sec = 38 |lon_deg =69|lon_min = 09|lon_sec =29 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы =Түркістан облысы |кестедегі облыс =Түркістан облысы |ауданы = Ордабасы |кестедегі аудан =Ордабасы ауданы |мекен түрі = ауылдық округ |мекені = Қарааспан ауылдық округі |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Майарық'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны = 1182 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Қарааспан}} '''Қарааспан''' — [[Түркістан облысы]] [[Ордабасы ауданы]], [[Қарааспан ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Темірлан]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 8 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1266 адам болса (663 ер адам және 603 әйел адам), [[2009 жыл]]ы 1182 (620 ер адам және 562 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Ордабасы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Ордабасы ауданы елді мекендері]] mpe71n0ve7qqvamwxw9b8vr6528cvw8 0 624215 3056045 2826115 2022-07-31T18:26:23Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Плей-офф */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = [[25 маусым]] [[2019 жыл|2019]] - [[30 мамыр]] [[2020 жыл|2020]] |атауы1 = |атауы = |логотипі = |өлшемі = |жазу = |қатысушылар саны = 32 (топтық турнирде) |қалалар = |стадиондар = 31 |чемпион ={{ту|Германия}} [[Бавария (футбол клубы)|Бавария]] |рет =6 |2 орын ={{ту|Франция}} [[Пари Сен-Жермен]] |3 орын = |дублёрлер = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |ең жақсы ойыншы = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2018/19|2018/19]] |келесі сезон = [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2020/21|2020/21]] }} '''[[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар Лигасының]]''' 65-ші маусымы. [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2020|Финалдық матч]] [[Лиссабон|Лиссабондағы]] "[[Эштадиу да Луж]]" стадионында өтті. == Қатысушылар == 2019/20 жылғы маусымға 55 мемлекеттен 78 немесе 80 клуб қатысады. * 1-4 орындағы қауымдастықтар 4 клубтан жібереді. * 5-6 орындағы қауымдастықтар 3 клубтан жібереді * 7-15 орындағы қауымдастықтар 2 клубтан жібереді. * 16-55 орындағы қауымдастықтар (Лихтенштейннен басқасы) 1 командадан жібереді. == Квалификация == === Бастапқы іріктеу кезеңі === ==== Жартылай финалдық кезең ==== {| class="wikitable" !style="text-align: right" width=250 |Команда 1 !Нәтиже !style="text-align: left" width=250 |Команда 2 |- |align=right| '''[[Ферроникели]]''' {{ту|Косово}} |align="center"| 1:0 |{{Flagicon|Гибралтар}} [[Линкольн Ред Импс]] |- |align=right| [[Тре-Пенне|Тре Пенне]] {{ту|Сан-Марино}} |align="center"| 0:1 |{{Flagicon|Андорра}} '''[[Санта-Колома (футбол клубы)|Санта-Колома]]''' |} ==== Финалдық кезең ==== {| class="wikitable" !style="text-align: right" width=250 |Команда 1 !Нәтиже !style="text-align: left" width=250 |Команда 2 |- |align=right| '''[[Ферроникели]]''' {{ту|Косово}} |align="center"| 2:1 |{{ту|Андорра}} [[Санта-Колома (футбол клубы)|Санта-Колома]] |} === Бірінші іріктеу кезеңі === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Нымме Калью]]'''|Эстония|2:2|[[Шкендия]]|Македония|0:1|2:1}} {{TwoLegResult|[[Судува]]|Литва|1:2|'''[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]'''|Сербия|0:0|1:2}} {{TwoLegResult|[[Арарат-Армения]]|Армения|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]'''|Швеция|2:1|1:3}} {{TwoLegResult|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|2:3|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР ]]'''|Румыния|1-0|1-3}} {{TwoLegResult|'''[[Ференцварош]]'''|Мажарстан|5:3|[[Лудогорец]]|Болгария|2-1|3-2}} {{TwoLegResult|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:2|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]'''|Әзірбайжан|0-0|0-2}} {{TwoLegResult|[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован]]|Словакия|2:2 (пен 2:3)|'''[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]'''|Черногория|1-1|1-1}} {{TwoLegResult|[[Сараево (футбол клубы)|Сараево]]|Босния және Герцеговина|2:5|'''[[Селтик]]'''|Шотландия|1-3|1-2}} {{TwoLegResult|[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Молдова|3:4|'''[[Сабуртало]]'''|Грузия|0-3|3-1}} {{TwoLegResult|[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|3:3|'''[[Валлетта (футбол клубы)|Валлетта]]'''|Мальта|2-2|1-1}} {{TwoLegResult|[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|0:6|'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|0-2|0-4}} {{TwoLegResult|[[Валюр]]|Исландия|0:5|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]'''|Словения|0-3|0-2}} {{TwoLegResult|'''[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]'''|Ирландия|0:0 (пен 5:4)|[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0-0|0-0}} {{TwoLegResult|'''[[Нью-Сейнтс]]'''|Уэльс|3:2|[[Ферроникели]]|Косово|2-2|1-0}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]'''|Финляндия|5:2|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|3-0|2-2}} {{TwoLegResult|'''[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]'''|Беларусь|3:2|[[Пяст (футбол клубы)|Пяст]]|Польша|1-1|2-1}} |} === Екінші іріктеу кезеңі === {{TwoLegStart}} |+Чемпиондар жолы {{TwoLegResult|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]'''|Румыния|3:2|[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби (Тель-Авив)]]|Израиль|1:0|2:2}} {{TwoLegResult|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|2:3|'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|2:1|0:2}} {{TwoLegResult|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|0:3|'''[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]'''|Дания|0:2|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Ференцварош]]'''|Мажарстан|4:2|[[Валлетта (футбол клубы)|Валлетта]]|Мальта|3:1|1:1}} {{TwoLegResult|[[Дандолк (футбол клубы)|Дандолк]]|Ирландия|1:4|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]'''|Әзірбайжан|1:1|0:3}} {{TwoLegResult|[[Сабуртало]]|Грузия|0:5|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]'''|Хорватия|0:2|0:3}} {{TwoLegResult|'''[[Селтик]]'''|Шотландия|7:0|[[Нымме Калью]]|Эстония|5:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]'''|Сербия|3:2|[[ХИК]]|Финляндия|2:0|1:2}} {{TwoLegResult|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:4|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]'''|Кипр|0:1|0:3}} {{TwoLegResult|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]'''|Словения|4:4 |[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|2:1|2:3}} |} {{TwoLegStart}} |+Лига өкілдерінің жолы {{TwoLegResult|[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория (Пльзень)]]|Чехия|0:4|'''[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]'''|Грекия|0:0|0:4}} {{TwoLegResult|[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|Нидерланд|4:4 |'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]'''|Швейцария|3:2|1:2}} |} === Үшінші іріктеу кезеңі === {{TwoLegStart}} |+Чемпиондар жолы {{TwoLegResult|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]'''|Румыния|5:4|[[Селтик]]|Шотландия|1:1|4:3}} {{TwoLegResult|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]'''|Кипр|3:2|[[Қарабақ (футбол клубы)|Қарабақ]]|Әзірбайжан|1:2|2:0}} {{TwoLegResult|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|4:5|'''[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]'''|Нидерланд|2:2|2:3}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]'''|Хорватия|5:1|[[Ференцварош]]|Мажарстан|1:1|4:0}} {{TwoLegResult|'''[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]'''|Сербия|2:2 (пен-7:6)|[[Копенгаген (футбол клубы, 1992)|Копенгаген]]|Дания|1:1|1:1}} {{TwoLegResult|[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|2:6|'''[[Русенборг]]'''|Норвегия|1:3|1:3}} |} {{TwoLegStart}} |+Лига өкілдерінің жолы {{TwoLegResult|[[Ыстанбұл Башахшехир|Истанбул Башакшехир]]|Түркия|0:3|'''[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]'''|Грекия|0:2|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Краснодар (футбол клубы)|Краснодар]]'''|Ресей|3:3 |[[Порту (футбол клубы)|Порту]]|Португалия|0:1|3:2}} {{TwoLegResult|'''[[Брюгге (футбол клубы)|Брюгге]]'''|Бельгия|4:3|[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо Киев]]|Украина|1:0|3:3}} {{TwoLegResult|[[Базель (футбол клубы)|Базель]]|Швейцария|2:5|'''[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]'''|Аустрия|1:2|1:3}} |} === Плей-офф кезеңі === {{TwoLegStart}} |+Чемпиондар жолы {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]'''|Хорватия|3:1|[[Русенборг]]|Норвегия|2:0|1:1}} {{TwoLegResult|[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|0:2|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия (Прага)]]'''|Чехия|0:1|0:1}} {{TwoLegResult|[[Янг Бойз]]|Швейцария|3:3 |'''[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]'''|Сербия|2:2|1:1}} {{TwoLegResult|[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр|0:2|'''[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]'''|Нидерланд|0:0|0:2}} |} {{TwoLegStart}} |+Лига өкілдерінің жолы {{TwoLegResult|[[ЛАСК (футбол клубы)|ЛАСК]]|Аустрия|1:3|'''[[Брюгге (футбол клубы)|Брюгге]]'''|Бельгия|0:1|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]'''|Грекия|6:1|[[Краснодар (футбол клубы)|Краснодар]]|Ресей|4:0|2:1}} |} == Топтық турнир == {{Толық мақала|УЕФА Чемпиондар Лигасы 2019/20, топтық турнир}} === А тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{flagicon|Франция}} [[Пари Сен-Жермен]]|5|1|0|17|2|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{flagicon|Испания}} [[Реал Мадрид]]|3|2|1|14|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{flagicon|Бельгия}} [[Брюгге (футбол клубы)|Брюгге]]|0|3|3|4|12|түс=lightcyan}} {{ФК-команда|4|{{flagicon|Түркия}} [[Галатасарай]]|0|2|4|1|14}} {{ФутболКестеСоңы}} === В тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{flagicon|Германия}} [[Бавария (футбол клубы)|Бавария]]|6|0|0|24|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{flagicon|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|3|1|2|18|14|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{flagicon|Грекия}} [[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]|1|1|4|8|14|түс=lightcyan}} {{ФК-команда|4|{{flagicon|Сербия}} [[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]|1|0|5|3|20}} {{ФутболКестеСоңы}} === С тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{flagicon|Англия}} [[Манчестер Сити|МС]]|4|2|0|16|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{flagicon|Италия}} [[Аталанта (футбол клубы)|Аталанта]]|2|1|3|8|12|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{flagicon|Украина}} [[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтер]]|1|3|2|8|13|түс=lightcyan}} {{ФК-команда|4|{{flagicon|Хорватия}} [[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо Загреб]]|1|2|3|10|13}} {{ФутболКестеСоңы}} === Д тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{flagicon|Италия}} [[Ювентус]]|5|1|0|12|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{flagicon|Испания}} [[Атлетико Мадрид]]|3|1|2|8|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{flagicon|Германия}} [[Байер 04]]|2|0|4|5|9|түс=lightcyan}} {{ФК-команда|4|{{flagicon|Ресей}} [[Локомотив (футбол клубы, Мәскеу)|Локомотив]]|1|0|5|4|11}} {{ФутболКестеСоңы}} === Е тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{flagicon|Англия}} [[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]|4|1|1|13|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{flagicon|Италия}} [[Наполи]]|3|3|0|11|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{flagicon|Аустрия}} [[Ред Булл Зальцбург|Зальцбург]]|2|1|3|16|13|түс=lightcyan}} {{ФК-команда|4|{{flagicon|Бельгия}} [[Генк (футбол клубы)|Генк]]|0|1|5|5|20}} {{ФутболКестеСоңы}} === Ғ тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{flagicon|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|4|2|0|9|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{flagicon|Италия}} [[Интернационале]]|3|1|2|11|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{flagicon|Германия}} [[Боруссия Дортмунд]]|2|1|3|7|9|түс=lightcyan}} {{ФК-команда|4|{{flagicon|Чехия}} [[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия Прага]]|0|2|4|4|10}} {{ФутболКестеСоңы}} === G тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{flagicon|Германия}} [[РБ Лейпциг]]|3|2|1|8|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{flagicon|Франция}} [[Олимпик Лион|Лион]]|2|2|2|9|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{flagicon|Португалия}} [[Бенфика]]|2|1|3|9|8|түс=lightcyan}} {{ФК-команда|4|{{flagicon|Ресей}} [[Зенит (футбол клубы, Санкт-Петербург)|Зенит]]|2|1|3|7|9}} {{ФутболКестеСоңы}} === Н тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1|{{flagicon|Испания}} [[Валенсия (футбол клубы)|Валенсия]]|3|2|1|9|7|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2|{{flagicon|Англия}} [[Челси (футбол клубы)|Челси]]|3|2|1|11|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3|{{flagicon|Нидерланд}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|3|1|2|12|6|түс=lightcyan}} {{ФК-команда|4|{{flagicon|Франция}} [[Лилль (футбол клубы)|Лилль]]|0|1|5|4|14}} {{ФутболКестеСоңы}} == Плей-офф == {{Толық мақала|УЕФА Чемпиондар Лигасы 2019/20, плей-офф}} ===1/8 финал=== {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Боруссия Дортмунд]]|Германия|2-3|'''[[Пари Сен-Жермен]]'''|Франция|2-1|0-2}} {{TwoLegResult|[[Реал Мадрид]]|Испания|2-4|'''[[Манчестер Сити]]'''|Англия|1-2|1-2}} {{TwoLegResult|'''[[Аталанта (футбол клубы)|Аталанта]]'''|Италия|8-4|[[Валенсия (футбол клубы)|Валенсия]]|Испания|4-1|4-3}} {{TwoLegResult|'''[[Атлетико Мадрид]]'''|Испания|3-3|[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]|Англия|1-0|3-2}} {{TwoLegResult|[[Челси (футбол клубы)|Челси]]|Англия|7-1|'''[[Бавария (футбол клубы)|Бавария]]'''|Германия|0-3|1-4}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпик Лион]]'''|Франция|2-2|[[Ювентус]]|Италия|1-0|1-2}} {{TwoLegResult|[[Тоттенхэм Хотспур]]|Англия|0-4|'''[[РБ Лейпциг]]'''|Германия|0-1|0-3}} {{TwoLegResult|[[Наполи]]|Италия|2-4|'''[[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]'''|Испания|1-1|1-3}} |} === 1/4 финал === {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Манчестер Сити]]|Англия|1-3|'''[[Олимпик Лион]]'''|Франция}} {{OneLegResult|'''[[РБ Лейпциг]]'''|Германия|2-1|[[Атлетико Мадрид]]|Испания}} {{OneLegResult|[[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|Испания|2-8|[[Бавария (футбол клубы)|'''Бавария''']]|Германия}} {{OneLegResult|[[Аталанта (футбол клубы)|Аталанта]]|Италия|1-2|'''[[Пари Сен-Жермен]]'''|Франция}} |} === Жартылай финал === {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Олимпик Лион]]|Франция|0-3|'''[[Бавария (футбол клубы)|Бавария]]'''|Германия}} {{OneLegResult|[[РБ Лейпциг]]|Германия|0-3|'''[[Пари Сен-Жермен]]'''|Франция}} |} === Финал === '''''Толық мақаласы: [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2020|УЕФА Чемпиондар лигасының финалы 2020]]''''' {{Footballbox |date=[[23 тамыз]] [[2020 жыл|2020]] <br>01:00 (Алматы уақытымен) |team2=[[Бавария (футбол клубы)|Бавария]] {{ту|Германия}} |team1={{ту|Франция}} [[Пари Сен-Жермен]] |score=0-1 |goals1= |goals2=[[Кингсли Коман]] {{гол|59}} |төреші= |stadium='''Стадион''': [[Эштадиу да Луж]], [[Лиссабон]]<br>'''Төреші:'''<br>'''Көрермендер''': 0 }} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Еуропа Чемпиондар Кубогы мен УЕФА Чемпиондар Лигасы}} [[Санат:УЕФА Чемпиондар Лигасы 2019/20]] [[Санат:2019 жылғы футбол]] [[Санат:2020 жылғы футбол]] 9e84wzdnji2hhwmt3utq9f9yxhsuvsh 0 625098 3056064 2998128 2022-08-01T00:16:23Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Футбол матчы | атауы =УЕФА Суперкубогы 1984 | шынайы атауы =1984 UEFA Super Cup | сипаттама = | турнир =[[УЕФА Суперкубогы]] | команда1 =[[Ювентус]] | үйде = | команда2 =[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]] | қонақ = | команда1ел ={{flagicon|ITA}} | команда2ел ={{Flagicon|ENG}} | команда1есеп =2 | есеп1 = | үйде_барлығы = | команда2есеп =0 | дата =16 қаңтар 1985 | стадион =Коммунале | қала =Турин | арбитр = | көрермендер = | ауа райы =55 384 | алдыңғы =[[УЕФА Суперкубогы 1983|1983]] | келесі =[[УЕФА Суперкубогы 1986|1986]] }} '''1985 жылғы [[УЕФА Суперкубогы]]''' үшін матч 1983/84 жылғы маусымдағы [[УЕФА Кубок иелері кубогы|Кубок иелері кубогының]] жеңімпазы — "[[Ювентус]]" пен 1983/84 жылғы [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Еуропа Чемпиондар кубогының]] жеңімпазы — "[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]" арасында өтіп, италиялық клуб 2:0 есебімен жеңіске жетті. == Матч == Матч 1985 жылы 16 қаңтарда [[Турин|Туриндегі]] "Коммунале" стадионында өтті. Күнтізбедегі ойындардың тығыздығынан "Ливерпуль" тарапы екі ойын өткізуден бас тартты да, кубок тағдыры бір матчтан соң белгілі болды. Поляк шабуылшысы [[Збигнев Бонек|Звингнев Бонек]] екі гол соғып, матчтың үздік ойыншысы атанды.<ref>http://ru.uefa.com/uefasupercup/history/season=1984/index.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120905183327/http://ru.uefa.com/uefasupercup/history/season=1984/index.html |date=2012-09-05 }}</ref> === Детальдар === {{Матч туралы есептеме |мерзімі = [[16 қаңтар]] [[1985 жыл|1985]]<br /> 22:45 |стадион = [[Олимпиада стадионы (Турин)|Комунале]], [[Турин]] |көрермендер = 55&nbsp;384 |төреші = {{flagicon|ГДР}} Дитер Паули |команда1 = [[Ювентус]] {{flagicon|Италия|20px}} |команда2 = {{flagicon|Англия|20px}} [[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]] |шот = 2:0 |протокол = |голдар1 = [[Збигнев Бонек]] {{гол|39}}<br />[[Збигнев Бонек]] {{гол|79}} |голдар2 = }} {| width=92% | |- |{{Football kit|pattern_la=_black_stripes|pattern_b=_blackstripes|pattern_ra=_black_stripes|leftarm=ffffff|body=ffffff|rightarm=ffffff|shorts=000000|socks=000000|title=Ювентус}} |{{Football kit|pattern_la=_whiteborder|pattern_b=|pattern_ra=_whiteborder|leftarm=ee0000|body=ee0000|rightarm=ee0000|shorts=ee0000|socks=ee0000|title=Ливерпуль}} |} {| width="100%" |valign="top" width="50%"| {| style="font-size: 90%" cellspacing="0" cellpadding="0" |colspan="4"|'''Ювентус''' |- !width=25| !!width=25| |- |ққ ||'''1''' ||{{flagicon|Италия|20px}} [[Лучано Бодини]] |- |қ ||'''2''' ||{{flagicon|Италия|20px}} [[Лучано Фаверо]] |- |қ ||'''3''' ||{{flagicon|Италия|20px}} [[Антонио Кабрини]] |- |қ ||'''5''' ||{{flagicon|Италия|20px}} [[Серджио Брио]] |- |қ ||'''6''' ||{{flagicon|Италия|20px}} [[Гаэтано Ширеа]] (к) |- |жқ ||'''4''' ||{{flagicon|SMR}} [[Массимо Бонини]] |- |жқ ||'''8''' ||{{flagicon|Италия|20px}} [[Марко Тарделли]] |- |жқ ||'''10''' ||{{flagicon|Италия|20px}} [[Мишел Платини]] |- |жқ ||'''11''' ||{{flagicon|Италия|20px}} [[Збигнев Бонек]] || ||{{гол|39}}&nbsp;{{гол|79}} |- |ш ||'''7''' ||{{flagicon|Италия|20px}} [[Массимо Бриаски]] |- |ш ||'''9''' ||{{flagicon|Италия|20px}} [[Паоло Росси]] |- |colspan=3|'''Бас бапкер:''' |- |colspan=4|{{flagicon|Италия|20px}} [[Джованни Трапаттони]] |} |valign="top" width="50%"| {| style="font-size: 90%" cellspacing="0" cellpadding="0" align=center |colspan="4"|'''Ливерпуль''' |- !width=25| !!width=25| |- |құқ ||'''1''' ||{{flagicon|Зимбабве}} [[Брюс Гроббелаар]] |- |қ ||'''2'''||{{flagicon|Англия}} [[Фил Нил]] (к) |- |қ ||'''3'''||{{flagicon|Англия}} [[Алан Кеннеди]] |- |қ ||'''4'''||{{flagicon|Ирландия}} [[Марк Лоуренсон]]|| ||&nbsp;{{алаңнан|46}} |- |қ ||'''6''' ||{{flagicon|Шотландия}} [[Алан Хансен]]|| ||&nbsp;{{СҚ|?}} |- |жқ ||'''5'''||{{flagicon|Шотландия}} [[Стив Никол]] |- |жқ ||'''8''' ||{{flagicon|Ирландия}} [[Ронни Велан]] |- |жқ ||'''10''' ||{{flagicon|Шотландия}} [[Кевин Макдональд]] |- |жқ ||'''11'''||{{flagicon|Шотландия}} [[Джон Уорк]] |- |ш ||'''7'''||{{flagicon|Англия}} [[Пол Уолш]] |- |ш ||'''9'''||{{flagicon|Уэльс}} [[Иан Раш]] |- |colspan=3|'''Алаңға шыққандар:''' |- |қ ||'''14''' ||{{flagicon|Шотландия}} [[Гари Гиллеспи]]|| ||&nbsp;{{алаңға|46}} |- |colspan=3|'''Бапкер:''' |- |colspan=4|{{flagicon|Англия}} [[Джо Фэган]] |} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://ru.uefa.com/uefasupercup/history/season=1984/index.html УЕФА Ресми сайтында]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120905183327/http://ru.uefa.com/uefasupercup/history/season=1984/index.html |date=2012-09-05 }} {{ref-ru}} {{УЕФА Суперкубогы}} [[Санат:Ювентус ФК ойындары]] [[Санат:Ливерпуль ФК ойындары]] [[Санат:УЕФА Суперкубогы]] [[Санат:1984 жылғы футбол]] f83ycxjzunn68she90daptiewrpwhv0 0 625178 3056065 2972451 2022-08-01T00:16:44Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Футбол матчы | атауы =УЕФА Суперкубогы 1999 | шынайы атауы = | логотип = | ені = | сипаттама = | турнир =[[УЕФА Суперкубогы]] | команда1 =[[Манчестер Юнайтед]] | үйде = | команда2 =[[Лацио (футбол клубы)|Лацио]] | қонақ = | команда1ел ={{flagicon|Англия}} | команда2ел ={{flagicon|Италия}} | команда1есеп =0 | үйде_барлығы = | команда2есеп =1 | детальдар = | бірніші ойын = | команда1есеп1 = | команда2есеп1 = | дата =[[27 тамыз]] [[1999 жыл|1999]] | стадион =[[Луи II (стадион)|Луи II]] | қала =[[Монако (қала)|Монако]] | арбитр = | көрермендер =14 461 | ауа райы = | алдыңғы =[[УЕФА Суперкубогы 1998|1998]] | келесі =[[УЕФА Суперкубогы 2000|2000]] }} '''УЕФА Суперкубогы 1999''' ([[Ағылшын тілі|ағыл]]. ''1999 UEFA Super Cup'') — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 1998/99|1998/99 жылғы УЕФА Чемпиондар Лигасының]] жеңімпазы "[[Манчестер Юнайтед]]" пен [[УЕФА Кубок иелері кубогы 1998/99|1998/99 жылғы Кубок иелері кубогының]] жеңімпазы "[[Лацио (футбол клубы)|Лацио]]" өзара ойнаған матч. 1999 жылы 27 тамызда [[Монако]]дағы "[[Луи II (стадион)|Луи II]]" стадионында өтіп, "Лацио" 1:0 есебімен жеңіске жетті. "Лацио" — УЕФА Кубок иелері кубогының соңғы жеңімпазы болатын (сол жылы ол турнир [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА кубогымен]] біріктірілді). Сондықтан, 2000 жылдан бастап [[УЕФА Суперкубогы|суперкубокқа]] УЕФА кубогында озған клуб қатыса бастады. Аргентиналық Хуан Себастьян Верон матчтыың үздік ойыншысы боп танылды. == Матч == === Детальдар === {{Матч туралы есептеме |мерзімі = [[27 тамыз]] [[1999 жыл|1999]] |команда1 = [[Манчестер Юнайтед]] {{flagicon|Англия}} |шот = 0:1 |команда2 = {{flagicon|Италия}} [[Лацио (футбол клубы)|Лацио]] |голдар1 = |голдар2 = [[Марсело Салас]] {{гол|35}} |стадион = [[Луи II (стадион)|Луи II]], [[Монако]] |көрермендер = 14&nbsp;461 |төреші ={{flagicon|Польша}} Рышард Вуйцик }} {| width=92% | |- |{{Футбол формасы | pattern_la = | pattern_b = _manutde9700 | pattern_ra = | pattern_sh = _manutde9700 | pattern_so = _blackline | leftarm = E20E0E | body = E20E0E | rightarm = E20E0E | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = Манчестер Юнайтед }} |{{Футбол формасы | pattern_la = _lazio9900h | pattern_b = _lazio9900h | pattern_ra = _lazio9900h | pattern_sh = _whitesides | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 6FADFB | socks = 6FADFB | title = Лацио }} |} {| width="100%" |valign="top" width="50%"| {| style="font-size:90%" cellspacing="0" cellpadding="0" |colspan="4"|'''Манчестер Юнайтед:''' |- !width=30| !!width=25| |- |ққ ||'''17'''||{{flagicon|NED}} [[Раймон ван дер Гау]] |- |қ ||'''2''' ||{{flagicon|ENG}} [[Гари Невилл]] |- |қ ||'''6''' ||{{flagicon|NED}} [[Яп Стам]] || || {{алаңнан|57}} |- |қ ||'''21'''||{{flagicon|NOR}} [[Хеннинг Берг]] |- |қ ||'''12'''||{{flagicon|ENG}} [[Фил Невилл]] |- |ж ||'''7''' ||{{flagicon|ENG}} [[Дэвид Бекхэм]] || || {{алаңнан|58}} |- |ж ||'''16'''||{{flagicon|IRL}} [[Рой Кин]] |- |ж ||'''18'''||{{flagicon|ENG}} [[Пол Скоулз]] |- |ш ||'''20'''||{{flagicon|NOR}} [[Уле Гуннар Сульшер]] |- |ш ||'''9''' ||{{flagicon|ENG}} [[Энди Коул]] || || {{алаңнан|78}} |- |ш ||'''10'''||{{flagicon|ENG}} [[Тедди Шерингем]] |- |colspan=3|'''Алаңға шыққандар:''' |- |қ ||'''13'''||{{flagicon|ENG}} [[Джон Кертис]] || || {{алаңға|57}} |- |ж ||'''34'''||{{flagicon|ENG}} [[Джонатан Грининг]] || || {{алаңға|78}} |- |ш ||'''14'''||{{flagicon|NED}} [[Хорди Кройф|Йорди Кройф]]|| || {{алаңға|58}} |- |colspan=3|'''Бас бапкер:''' |- |colspan=4|{{flagicon|Шотландия}} [[Алекс Фергюсон|сэр Алекс Фергюсон]] |} |valign="top"|[[Сурет:Lazio vs Man Utd 1999-08-27.svg|300px]] |valign="top" width="50%"| {| style="font-size: 90%" cellspacing="0" cellpadding="0" align=center |colspan=4|'''Лацио:''' |- !width=30| !!width=25| |- |ққ ||'''1''' ||{{flagicon|ITA}} [[Лука Маркеджани]] |- |қ ||'''2''' ||{{flagicon|ITA}} [[Паоло Негро]] |- |қ ||'''13'''||{{flagicon|ITA}} [[Алессандро Неста]] |- |қ ||'''11'''||{{flagicon|Югославия}} [[Синиша Михайлович]] |- |қ ||'''15'''||{{flagicon|ITA}} [[Джузеппе Панкаро]] |- |ж ||'''18'''||{{flagicon|CZE}} [[Павел Недвед]] || || {{алаңға|66}} |- |ж ||'''25'''||{{flagicon|ARG}} [[Матиас Альмейда]] |- |ж ||'''23'''||{{flagicon|ARG}} [[Хуан Себастьян Верон]] |- |ж ||'''20'''||{{flagicon|Югославия}} [[Деян Станкович]] |- |ш ||'''21'''||{{flagicon|ITA}} [[Симоне Индзаги]] || || {{алаңнан|23}} |- |ш ||'''10'''||{{flagicon|ITA}} [[Роберто Манчини]] || || {{алаңнан|84}} |- |colspan=3|'''Алаңға шыққандар:''' |- |ж ||'''14'''||{{flagicon|ARG}} [[Диего Симеоне]] || || {{алаңға|84}} |- |қ ||'''16'''||{{flagicon|ITA}} [[Аттилио Ломбардо]] || || {{алаңға|66}} |- |ш ||'''9''' ||{{flagicon|CHI}} [[Марсело Салас]] || || {{алаңға|23}} |- |colspan=3|'''Бас бапкер:''' |- |colspan=4|{{flagicon|SWE}} [[Свен-Горан Эрикссон]] |} |} == Тағы қараңыз == * [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 1998/99]] * [[УЕФА Кубок иелері кубогы 1998/99]] == Сілтемелер == [http://ru.uefa.com/uefasupercup/history/season=1999/index.html УЕФА Суперкубогы 1999]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120905183441/http://ru.uefa.com/uefasupercup/history/season=1999/index.html |date=2012-09-05 }} {{УЕФА Суперкубогы}} [[Санат:УЕФА Суперкубогы]] [[Санат:Лацио ФК ойындары]] [[Санат:Манчестер Юнайтед ФК ойындары]] [[Санат:1999 жылғы футбол]] pwb07mm7eth2o1km3j11xnevncvvpdt 0 631985 3056075 2973405 2022-08-01T03:47:15Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Футбол матчы | атауы =Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2008 (финал) | шынайы атауы = | логотип = | ені = | сипаттама = | турнир =[[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2008]] | команда1 =[[ЛДУ Кито]] | команда2 = [[Манчестер Юнайтед]] | команда1ел ={{flagicon|Эквадор}} | команда2ел ={{flagicon|Англия}} | команда1есеп =0 | команда2есеп =1 | дата =[[21 желтоқсан]] [[2008 жыл]] | стадион = [[Ниссан (стадион)|Ниссан]] | қала =[[Иокогама]] | арбитр = | көрермендер = | ауа райы = | алдыңғы =[[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2007 (финал)|2007]] | келесі =[[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2009 (финал)|2009]] }} {{Толық мақала|Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2008}} '''2008 жылғы клубтар арасындағы әлем біріншілігінің''' финалы 21 желтоқсанда Англияның "[[Манчестер Юнайтед]]" және Эквадордың "[[ЛДУ Кито]]" клубтарының арасында өтіп, англиялық клуб 1:0 есебімен жеңіске жетті. == Матч == === Детальдар === {{Матч туралы есептеме |мерзімі = [[21 желтоқсан]] [[2008 жыл]]<br> 19:30 [[UTC+9]] |команда1 = [[ЛДУ Кито]] {{flagicon|Эквадор}} |команда2 = {{flagicon|Англия}} [[Манчестер Юнайтед]] |шот = 0:1 (0:0)<ref>https://www.fifa.com/clubworldcup/matches/round=252219/match=300073127/report.html</ref> |стадион = [[Ниссан (стадион)|Ниссан]], [[Иокогама]] |көрермендер = 68 682 |голдар2 = [[Уэйн Руни]] 73' }} {| width=92% |- |{{Football kit | pattern_la = _LDU 2008MC | pattern_b = _LDU 2008MC | pattern_ra = _LDU 2008MC | leftarm = | body = | rightarm = | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = LDU Quito }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = _manutdh0709 | pattern_ra = | pattern_sh = _thinblackline | pattern_so = _blackline | leftarm = E20E0E | body = E20E0E | rightarm = E20E0E | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = Manchester United }} |} {| style="width:100%;" |- |style="vertical-align:top; width:50%;"| {| style="font-size: 90%" cellspacing="0" cellpadding="0" |- |colspan="4"| |- !width=25| !!width=25| |- |GK ||'''1''' ||{{flagicon|ECU}} [[Хосе Франсиско Себальос]] || {{СҚ|44}} |- |RB ||'''23'''||{{flagicon|ECU}} [[Хаиро Кампос]] || {{СҚ|36}} |- |CB ||'''3''' ||{{flagicon|ECU}} [[Ренан Калье]] || {{СҚ|66}} || {{алаңнан|77}} |- |CB ||'''2''' ||{{flagicon|ARG}} [[Норберто Араухо]] |- |LB ||'''14'''||{{flagicon|ECU}} [[Диего Кальдерон]] |- |RM ||'''13'''||{{flagicon|ECU}} [[Нейсер Реаско]] || || {{алаңнан|82}} |- |CM ||'''15'''||{{flagicon|ECU}} [[Вильям Араухо]] || {{СҚ|71}} |- |CM ||'''8''' ||{{flagicon|ECU}} [[Патрисио Уррутиа]] (к) |- |LM ||'''7''' ||{{flagicon|ECU}} [[Луис Боланьос]] || || {{алаңнан|87}} |- |SS ||'''16'''||{{flagicon|ARG}} [[Клаудио Бьелер]] || {{СҚ|2}} |- |CF ||'''21'''||{{flagicon|ARG}} [[Дамьян Мансо]] |- |colspan=3|'''Алаңға шыққандар:''' |- |MF ||'''4''' ||{{flagicon|ECU}} [[Пол Амброси]] || || {{алаңға|77}} |- |MF ||'''20'''||{{flagicon|ECU}} [[Педро Ларреа]] || || {{алаңға|82}} |- |FW ||'''19'''||{{flagicon|CHI}} [[Рейнальдо Навья]] || || {{алаңға|87}} |- |colspan=3|'''Бапкер:''' |- |colspan=4|{{flagicon|ARG}} [[Эдгардо Бауса]] |} |valign="top"|[[File:LDU Quito vs Man Utd 2008-12-21.svg|300px]] |style="vertical-align:top; width:50%;"| {| cellspacing="0" cellpadding="0" style="font-size:90%; margin:auto;" |- |colspan="4"| |- !width=25| !!width=25| |- |GK ||'''1''' ||{{flagicon|NED}} [[Эдвин ван дер Сар]] |- |RB ||'''21'''||{{flagicon|BRA}} [[Рафаэль Перейра да Силва|Рафаэль]] || || {{алаңнан|85}} |- |CB ||'''5''' ||{{flagicon|ENG}} [[Рио Фердинанд]] (к) |- |CB ||'''15'''||{{flagicon|SRB}} [[Неманья Видич]] || {{қуылды|0|49}} |- |LB ||'''3''' ||{{flagicon|FRA}} [[Патрис Эвра]] |- |RM ||'''13'''||{{flagicon|KOR|1997}} [[Парк Чжи Сун]] |- |CM ||'''16'''||{{flagicon|ENG}} [[Майкл Каррик]] |- |CM ||'''8''' ||{{flagicon|BRA}} [[Андерсон]] ||{{СҚ|70}} || {{алаңнан|88}} |- |LM ||'''7''' ||{{flagicon|POR}} [[Криштиану Роналду]] |- |CF ||'''32'''||{{flagicon|ARG}} [[Карлос Тевес]] || || {{алаңнан|51}} |- |CF ||'''10'''||{{flagicon|ENG}} [[Уэйн Руни]] |- |colspan=3|'''Алаңға шыққандар:''' |- |DF ||'''23'''||{{flagicon|NIR}} [[Джонни Эванс]] || || {{алаңға|51}} |- |DF ||'''2''' ||{{flagicon|ENG}} [[Гари Невилл]] || || {{алаңға|85}} |- |MF ||'''24'''||{{flagicon|SCO}} [[Даррен Флетчер]] || || {{алаңға|88}} |- |colspan=3|'''Бапкер:''' |- |colspan=4|{{flagicon|SCO}} [[Алекс Фергюсон]] |} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *[https://www.fifa.com/clubworldcup/matches/round=252222/match=300073124/report.html Матч туралы есептеме]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090202051203/http://www.fifa.com/clubworldcup/matches/round=252222/match=300073124/report.html |date=2009-02-02 }} *[https://www.fifa.com/tournaments/archive/clubworldcup/japan2008/index.html FIFA Club World Cup Japan 2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150629184222/http://www.fifa.com/tournaments/archive/clubworldcup/japan2008/index.html |date=2015-06-29 }}, FIFA.com *[https://www.fifa.com/mm/document/affederation/technicaldevp/01/03/18/35/cwcjapan2008report.pdf Technical Report and Statistics (PDF)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304142422/http://www.fifa.com/mm/document/affederation/technicaldevp/01/03/18/35/cwcjapan2008report.pdf |date=2016-03-04 }}, FIFA.com {{Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі}} [[Санат:2008 жылғы футбол]] [[Санат:Манчестер Юнайтед ФК ойындары]] [[Санат:ЛДУ Кито ФК ойындары]] [[Санат:Футболдан клубтар әлем біріншілігінің финалдары]] 70e2k73y7w4jq5b7eoyxt3q4i3sfnzp 0 634749 3056254 2909401 2022-08-01T11:40:19Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан|статусы=Ауыл|тұрғыны=541|мекен түрі=ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі|мекені=Бөген ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Бөген|ішкі бөлінісі=|әкімі=|құрылған уақыты=|алғашқы дерек=|бұрынғы атаулары=|статус алуы=|жер аумағы=|климаты=|санақ жылы=2009|ауданы=Арал ауданы|тығыздығы=|шоғырлануы=|ұлттық құрамы=|конфессионалдық құрамы=|этнохороним=|телефон коды=|пошта индексі=|пошта индекстері=|ортаққордағы санаты=|сайты=|кестедегі аудан=Арал ауданы{{!}}Арал|кестедегі облыс=Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда|атауы=Қарашалаң|lat_sec=26|сурет=|әкімшілік күйі=|елтаңба=|ту=|елтаңба сипаттамасы=|ту сипаттамасы=|елтаңба ені=|ту ені=|lat_deg=46|lat_min=04|lon_deg=61|облысы=Қызылорда облысы|lon_min=05|lon_sec=25|CoordAddon=type:city(1226000)_region:KZ|CoordScale=|ел картасы=|облыс картасы=|аудан картасы=|ел картасының өлшемi=|облыс картасының өлшемi=|аудан картасының өлшемi=|сайт тілі=}} {{мағына|Қарашалаң}} '''Қарашалаң''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]], [[Бөген ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Бөген ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 110 км-дей жерде, [[Арал теңізі|Арал теңізінен]] оңтүстік-шығысқа қарай [[Сырдария]] өзенінің атырауына таяу орналасқан. == Атау мәні == Қарашалаң – төл сөзімізден жасалған көне тұлғалы ескі атау. Оның құрамындағы "шалаң" сөзі осындағы жергілікті тұрғындар тілінде «теңіз түбінің ұзын-ұзын құрақ шөбі, балдыры» мағынасында қолданылады. Осы шалаңның қара және сары түсті болып келетіні бар. Міне, осындай түр-түсіне байланысты сол жер Қарашалаң аталып, кейіннен елді мекен атына ауысқаны байқалады. Екінші бір нұсқасы: ілгеріде Арал суының толық кезінде Қарашалаң тұрған жер теңіздің Шалаңды шығанағы болған. Шалаңды шығанағы теңізді картаға түсірген [[Алексей Иванович Бутаков|Бутаковтың]] да жасаған картасында болған. Қарашалаң атауы содан қалған деседі. <ref>«Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013</ref> == Халқы == [[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 500 адам (296 ер адам және 204 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 541 адамды (290 ер адам және 251 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Арал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Арал ауданы елді мекендері]] dnb320489ylx2hmz9at2f2be29c7mzs 0 635481 3056124 2747149 2022-08-01T06:31:01Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 0 sources and tagging 2 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Шалқыма Хайруллақызы Құрманалина|Мансабы=Қоғам қайраткері, педагогика ардагері, педагогика ғылымдарының докторы, профессор|Туған күні=6.10.1946|Туған жері=Ақтөбе облысы, {{туғанжері|Мұғалжар ауданы|Мұғалжар ауданында}}, ҚазССР, КССР|Азаматтығы= КССР, Қазақстан|Ұлты=қазақ|Марапаттары={{{!}} {{!}}{{Құрмет ордені}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 10 жыл}}{{!!}}{{ҚР парламентіне 10 жыл медалі}} {{!}}} {{{!}} {{!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 20 жыл}}{{!!}}[[Сурет:Medal Nur Otan Rib.png|40px|«Белсенді қызыметі үшін» Нұр Отан ХДП медалі]] {{!}}} {{{!}} {{!}}[[Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері]] (1998) {{!}}} }} '''Шалқыма Хайруллақызы Құрманалина''' ([[6 қазан]] [[1946 жыл]]ы [[Ақтөбе облысы|Ақтөбе облысы Мұғалжар ауданында]], [[Қазақ ССР]] дүниеге келген) — қазақстандық қоғам қайраткері, [[педагогика]] ардагері, педагогика ғалымдарының докторы (2002), [[профессор]], [[Қазақстан|Қазақстанның]] педагогика ғылымдары Академиясының академигі. Қазақстанның еңбек сіңірген қызметкері (1998). == Өмірбаяны == Шалқыма Хайруллақызы Құрманалина 6 қазан 1946 жылы Ақтөбе облысының Октябрь ауданынының (қазіргі кезде Мұғалжар ауданы) Жұрын ауылында дүниеге келген. [[1970 жыл|1970 жылы]] А.С. Пушкин атындағы [[Орал педагогикалық институты|Орал педагогикалық институтының]] физика математикалық факультетін физика және еңбек мұғалімі мамандығы бойынша бітіреді. [[1996 жыл|1996 жылы]] педагогикалық ғылымдар кандидаты ғылыми дәрежесін алады, диссертация тақырыбы: [http://«Дидактические%20основы%20совершенствования%20профессиональной%20подготовки%20учителей%20начальных%20классов%20в%20условиях%20педколледжа». «Дидактические основы совершенствования профессиональной подготовки учителей начальных классов в условиях педколледжа».]{{Deadlink|date=August 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[2002 жыл|2002 жылы]] педагогикалық ғылымдар докторы ғылыми атағын алады, [[диссертация]] тақырыбы: [http://«Методология%20и%20технология%20создания%20электронной%20методической%20системы%20в%20условиях%20информатизации%20образования» «Методология и технология создания электронной методической системы в условиях информатизации образования»]{{Deadlink|date=August 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. == Еңбек қызметі == 1970 және 1977 жылдары – [[Орал педагогикалық институты|Орал педагогикалық училищесінде]] оқытушы. 1978 және 1981 жылдары – мұғалімдердің біліктілігін арттыру Облыстық институтының бастауыш сыныптары жөніндегі оқу-әдістемелік кабинетінің меңгерушісі. 1981 және 1991 жылдары – [[Орал педагогикалық колледжі|Орал педагогикалық колледж]] оқу-өндірістік жұмыс жөніндегі директордың орынбасары. 1992 және 1994 жылдары – Орал педагогикалық колледжінің оқу жұмысы жөніндегі директордың орынбасары. 1994 жылдан бастап – Қ. Досмухамедов атындағы жоғары педагогикалық колледжінің директоры. 1999 – 2012 жылдар аралығында – Орал қалалық мәслихаттың төртінші шақырылымның депутаты. Ғылыми, әдеби еңбектер,4 [[монография]], 26 ғылыми еңбектер, 50 жариялымдар, [[оқулық|оқулықтар]], оқу құралдары, 11 педагогикалық мамандықтар бойынша техникалық және кәсіби білім берудің [[Стандарттау|Мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттардың]], білім берудің өзекті мәселелері бойынша 35 мақаланың және т.б. авторы. == Марапаттары және атақтары == * Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен «Қазақстанның еңбек сіңірген қызметкері» құрметті атағы берілді (1998)<ref>http://llk.kz/content/42013/?letter=%CF</ref><ref>https://www.uralskweek.kz/2017/06/09/v-uralske-zvanie-pochyotnyj-grazhdanin-goroda-prisvoili-dvum-pedagogam/</ref> * [[Құрмет ордені|Құрмет орденімен]] марапатталды * [[Қазақстан Республикасы|«Қазақстан Республикасының тәуелсіздігінің 10 жылдығына»]] арналған медаль (2001) * «Қазақстан Республикасы Конституциясының 10 жылдығына» орай медаль (2005) * «Қазақстан Республикасының 10 жылдығына» орай медаль (2006) * «Қазақстан Республикасының тәуелсіздігінің 20 жылдығына» орай медаль (2011) * «Нұр Отан» партиясы атынан «Белсенді қызметі үшін» медаль (2011) * [[Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев ордені|Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентінен алғыс хат]] * «Қазақстан Республикасы білім беру ісінің үздігі» төсбелгісі (1992) * «Қазақстан Республикасы білім беру ісінің құрметті қызметкері» төсбелгісі * [[Ыбырай Алтынсарин|«Ыбырай Алтынсарин» төсбелгісі]] (2006) * «Қазақстан Республикасы ғылымының дамуынаүлес қосқаны үшін» төсбелгі * [[Педагогика|Қазақстанның педагогика ғылымдарының Академиясының академигі]] (2004) * Ақпараттандыру Халықаралық Академиясының академигі және т.б. * Орал қаласының құрметті азаматы (2017)<ref>https://www.uralskweek.kz/2017/06/09/v-uralske-zvanie-pochyotnyj-grazhdanin-goroda-prisvoili-dvum-pedagogam/</ref><ref>http://llk.kz/content/42013/?letter=%CF</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Педагогика ғылымдарының докторлары]] [[Санат:Қазақстан педагогтары]] [[Санат:Қазақстан қоғам қайраткерлері]] jm4ane8lf7h4zdctpf21qhm5g3ygzry 0 638748 3056067 3054389 2022-08-01T00:25:08Z Stephan1000000 88032 сериялар саны wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Ривердэйл | Шынайы атауы = {{lang-en|Riverdale}} | суреті = Riverdale season 4.jpeg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = [[Жасөспірімдік драма]]<br>[[детектив]] | формат = | авторы = Робэрто Агуиррэ-Сакаса | желісі = Арчи комикс | өндіріс = Warner Bros. Television Distribution | рөлдерде = [[К. Ж. АПА]]<br>[[Лили Райнхарт]]<br>[[Камила Мэндэс]]<br>[[Коул Спраус]]<br>[[Мәделин Петш]]<br>[[Әшли Марри]]<br>[[Мэдхен Амик]]<br>[[Мәрисол Никлз]]<br>[[Лүк Пэрри]]<br>[[Кэйси Котт]]<br>[[Скит Үлрих]]<br>[[Марк Консуэлос]]<br>[[Чарлз Мэлтен]]<br>[[Ванэсса Морган]] | баяндаушы = Коул Спраус | бет басы = | композиторы = [[Блэйк Нили]]<br>[[Шерри Чаң]] | мемлекет = {{USA}} | тілі = [[ағылшын]] | маусымдар = 6 | сериялар саны = 117 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Джон Голдуотэр<br>Сара Шехтэр<br>Грег Бэрланти<br>Робэрто Агуиррэ-Сакаса | продюсері = Ж.Б.Моранвилл | режиссёрі = | операторы = Стивэн Джәксэн<br>Дейвид Ләнзенбөрг | сценарист = Пол Карасик<br>Хәрри Джирджин<br>Марвин Матайка | түсірілім орны = [[Ванкувер]], Британдық Колумбия, [[Канада]] | ұзақтығы = 42-46 мин | студия = Berlanti Productions<br>Archie Comics<br>Warner Bros. Television<br>CBS Television Studios | статусы = | телеарна = [[The CW]] | бейне форматы = [[1080i]] ([[16:9]] [[Айқындығы жоғары теледидар|HDTV]]) | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 26.01.2017 | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = [[Сабринаның көңілді шытырман оқиғалары]]<br>[[Кэти Кин]] | imdb_id = 5420376 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/riverdale| Ресми сайт] }} '''Ривердэйл''' ({{lang-en|Riverdale}}) — Арчи комикстерінің кейіпкерлеріне негізделген американдық жасөспірім драмалық телесериал. Сериал Арчи комикс бас креативті директоры және [[Warner Bros.]] продюсері [[Робэрто Агуиррэ-Сакаса]] үшін бейімделген , ''Television'' және ''CBS Television Studios''-пен бірге ''Berlanti Productions'' және ''Арчи Комикс''-пен жасалған. Фильмнің түсірілімі [[Ванкувер]]де, Британдық Колумбияда өтті. 2017 жылы 7 наурызда ''The CW'' телеарнасы телехикаяны екінші маусымға ұзартты<ref>name=":3">{{Cite news|title=‘Riverdale’ Renewed For Season 2 By the CW|author=|first=Nellie|last=Andreeva|url=http://deadline.com/2017/03/riverdale-renewed-season-2-the-cw-archie-comics-1202038629/|work=Deadline.com|date=2017-03-07|accessdate=2017-03-17|language=en}}</ref>, оның тұсаукесері 2017 жылдың 11 қазанында өтті<ref>name="Season2">{{Cite news|title=The CW Sets Fall 2017 Premiere Dates For ‘Dynasty’ & ‘Valor’ And Returning Series|author=|first=Nellie|last=Andreeva|url=http://deadline.com/2017/06/the-cw-fall-premiere-dates-dynasty-valor-the-flash-1202109659/|work=Deadline.com|date=2017-06-08|accessdate=2017-06-12|language=en}}</ref>. 2018 жылдың 2 сәуірінде сериал үшінші маусымға ұзартылды<ref>{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/riverdale-flash-supernatural-10-cw-renewals-1098997|title='Riverdale,' 'Flash,' 'Supernatural' Among 10 CW Renewals|last=Goldberg|first=Leslie|work=The Holywood Reporter|date=2018-04-02|accessdate=2018-04-02}}</ref>. Оның тұсаукесері 10 қазан 2018 жылы өтті. Екінші маусымның аяғында сериалды [[Netflix]] компаниясы сатып алып, ''Netflix Original Series'' құрамына ресми түрде кірді. 31 қаңтар 2018 жылы The CW телеарнасы серияны төртінші маусымға ұзартты<ref>{{Cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714|title=CW Renews 'The Flash,' 'Charmed,' 'Riverdale,' 'Supernatural,' 6 More|publisher=The Hollywood Reporter|lang=en|accessdate=2019-02-01}}</ref>. Сондай-ақ, «[[Кэти Кин]]» деп аталатын спин-офф нұсқасы да әзірленуде<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/01/riverdale-spinoff-katy-keene-jane-the-novela-spinoffs-nancy-drew-the-lost-boys-the-cw-pilot-orders-1202540608/|title=‘Riverdale’ & ‘Jane’ Spinoffs, ‘Nancy Drew’ & ‘The Lost Boys’ Get the CW Pilot Orders|author=Nellie Andreeva, Nellie Andreeva|date=2019-01-24|publisher=Deadline|lang=en|accessdate=2019-03-12}}</ref>. 2020 жылдың 7 қаңтарында телехикая бесінші маусымға ұзартылды<ref>{{Cite web|url=https://www.etonline.com/the-cw-renews-13-shows-including-riverdale-the-flash-legacies-and-more-139018|title=The CW Renews 13 Shows, Including 'Riverdale,' 'The Flash' & More|author=Liz Calvario|website=Entertainment Tonight|date=2020-01-07|publisher=CBS Television Distribution|lang=en|accessdate=2020-01-08|archiveurl=http://archive.md/wip/gpVpK|archivedate=2020-01-08}}</ref>. == Сюжет == «Ривердэйл» сериалының сюжеті үш жасөспірім - ''Арчи'', ''Бэтти'' және ''Вероника'' төңірегінде өрбиді, олар бір-бірімен күрделі қарым-қатынаста ғана емес, сонымен қатар шағын қаланың қара құпиясымен де айналысады. === 1 маусым === Ривердэйлде жаңа оқу жылы ''Джэйсон Блоссом''ның қайғылы өлімінен басталады. Арчи Әндрюс - әлі де қарапайым американдық жасөспірім, алайда жазғы оқиғалар жас музыка мұғалімі, мисс Грандимен тыйым салынған қарым-қатынастың кенеттен тоқтауына қарамастан, әкесінің ізімен емес, музыкалық мансабын жалғастырғысы келетініне көз жеткізді. Бұл дегеніміз оның тәлімгері болатын ешкім жоқ дегенді білдіреді — әнші Джози Маккой емес, ол тек өз тобына — ''Джози мен Марғаулар'' бүкіл әлемдік танымалдыққа барады. Мұның бәрі, соның ішінде бастаушы, бірақ табысты жазушы және сыныптасы Джагхэд Джонспен бірге ерекше перспективалы достық Арчиге қатты әсер етеді. Бұл уақытта оның көршісі Бэтти Купер қатты сүйсінеді, өйткені ол өзінің сүйікті Арчиді жаз бойы кеткеннен кейін көреді. Алайда ол өзінің сезімдерін оған білдіруге дайын емес. Ал Бэттидің анасы Элис оны тежей алмайтындықтан, оны тоқтата алатын жалғыз нәрсе емес. Нью-Йорктен жаңа оқушы Вероника Лодж өзінің анасы Хәрмионамен бірге келеді. Бэтти ''Вероника'' мен ''Арчи'' арасында махаббат ұшқынын байқайды. Алайда, Вероника Арчимен кездесіп, Бэттимен достығына қауіп төндіргісі келмейді. Тағы ''Шэрил Блоссом'' бар... Ривердэйл түлкілерінің патшайымы. Арчи, Бэтти және Вероника арасындағы қиындықтарға қуанышты, бірақ ол құлшыныспен өз құпияларын сақтайды. Ол өзінің егіз інісі ''Джэйсон''ның жұмбақ өлімі туралы не жасырады? Ривердэйл сылбыр, тыныш қалашық сияқты көрінуі мүмкін, бірақ қауіптер көлеңкеде жасырылады... === 2 маусым === Ривердэйлде қаланы күнәһарлардан тазарту мақсаты бар сериялық маньяк ''Қара Капюшон'' пайда болды. Жасөспірімдер үшін бұл іс жеке сипатқа ие, және олар оның жеке тұлғасын ашуды қалайды. Сонымен қатар, қалаға Хайрам Лодж қайтып келеді, оның осы қалаға өз жоспарлары бар. === 3 маусым === ''Қара Капюшон''ды жеңгеннен кейін, шериф ''Минэтта'' Арчиді ол жасамаған қылмыс үшін тұтқындады. Бұған Хайрам Лодждың қатысы бар. Бэтти, Джагхэд және Вероника жаз бойы Арчидан айыпты алып тастау тергеуімен өткізеді, бірақ Арчи прокурордың ұсынысын қабылдайды да, колонияға жіберіледі. Содан кейін, жаңа қауіп пайда болды - "Гаргоил патшасы" атты біреу, жасөспірімдерді өзіне-өзі қол жұмсау үшін "Гаргоилдер мен Гріффіндер" ойынын ойнауға шақырады. Джагхэд пен Бэтти бұл істі тергеуді шешеді. == Рөлдерде == === Негізгі құрам === : {{colorbox|red}} = Басты рөл : {{colorbox|yellow}} = Қосалқы рөл : {{colorbox|magenta}} = Қонақ рөл : {{colorbox|white}} = Пайда болмайды {| class="wikitable sortable" border="1" |-" !rowspan=2 |Актёр !rowspan=2 |Кейіпкер !colspan=5 |Маусымдарда пайда болуы |- |- !'''[[«Ривэрдейл» телехикаясының бөлімдер тізімі#Маусым 1 (2017)|1]]''' !'''[[«Ривэрдейл» телехикаясының бөлімдер тізімі#Маусым 2 (2017—2018)|2]]''' !'''[[«Ривэрдейл» телехикаясының бөлімдер тізімі#Маусым 3 (2018—2019)|3]]''' !'''[[«Ривэрдейл» телехикаясының бөлімдер тізімі#Маусым 4 (2019—2020)|4]]''' !'''Бөлім''' |- |[[К. Ж. Апа]]||Арчи Әндрүс | style="background:red;" |13|| style="background:red;" |22|| style="background:red;" |22|| style="background:red;" |17 |74 |- |[[Лили Райнхарт]]|| Элизабетт (Бэтти) Күпер|| style="background:red;" |13|| style="background:red;" |22|| style="background:red;" |22|| style="background:red;" |17 |74 |- |[[Камила Мэндэс]]||Вероника Лодж|| style="background:red;" |13|| style="background:red;" |22|| style="background:red;" |22|| style="background:red;" |17 |74 |- |[[Коул Спраус]]||Форсайт Пэндлтен (Джагхэд) Джонс ІІІ|| style="background:red;" |13|| style="background:red;" |22|| style="background:red;" |22|| style="background:red;" |17 |74 |- |[[Мәделин Петш]]||Шэрил Блоссом|| style="background:red;" |12|| style="background:red;" |21|| style="background:red;" |20|| style="background:red;" |16 |69 |- |[[Мәрисол Никлз]]||Хәрмиона Лодж|| style="background:red;" |13|| style="background:red;" |20|| style="background:red;" |15|| style="background:red;" |9 |57 |- |[[Мэдхен Амик]]||Элис Күпер|| style="background:red;" |12|| style="background:red;" |20|| style="background:red;" |19|| style="background:red;" |14 |65 |- |[[Әшли Марри]]||Джози МакКой|| style="background:red;" |7|| style="background:red;" |17|| style="background:red;" |14|| style="background:magenta;" |1 |39 |- |[[Лүк Пэрри]]||Фрэдрик (Фрэд) Әндрүс|| style="background:red;" |13|| style="background:red;" |20|| style="background:red;" |13|| style="background:magenta;" |1 |47 |- |[[Марк Консуэлос]]||Хайрам Лодж|| style="background:white;" | || style="background:red;" |21|| style="background:red;" |20|| style="background:red;" |15 |56 |- |[[Кэйси Котт]]||Кэвин Кәллер|| style="background:yellow;" |13|| style="background:red;" |21|| style="background:red;" |20|| style="background:red;" |17 |71 |- |[[Скит Үлрих]]||Форсайт Пэндлтен (ЭфПи) Джонс ІІ|| style="background:yellow;" |8|| style="background:red;" |17 || style="background:red;" |20|| style="background:red;"|16 |61 |- |{{abbr|Росс Батлер|1 маусым|Батлер, Росс}}<br>{{abbr|Чарлз Мэлтен|сезоны 2-4|Мэлтен, Чарлз|0}}||Рэджи Мәнтл|| style="background:yellow;" |6|| style="background:yellow;" |15|| style="background:red;" |16|| style="background:red;"|11 |48 |- |[[Ванэсса Морган]]||Тони Топаз || style="background:white;" | || style="background:yellow;" |17|| style="background:red;" |17|| style="background:red;"|16 |50 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық бөлімдер'''||'''13'''||'''22'''||'''22'''||'''19'''||'''76''' |} == Бөлімдер == <onlyinclude>{| class="wikitable" style="width: auto; text-align: center;" ! colspan="2" rowspan="2"| Маусым ! rowspan="2"| Бөлім ! colspan="2"| Түпкі шығарылым күні ! colspan="2"| [[Нилсен рейтингі]] |- ! Алғашқы көрсетілім ! Соңғы көрсетілім ! Дәреже ! Көрермен<br>(млн. DVR есебімен) |- | style="background:#813D3A; color:#100; text-align:center;"| | '''[[«Ривердэйл» телехикаясының бөлімдер тізімі#1 маусым (2017)|1]]''' | 13 | 26 қаңтар 2017 | 11 мамыр 2017 | 154 | 1,69<ref name="2016-2017AvgRatings">{{cite web|url=http://deadline.com/2017/05/2016-2017-tv-season-ratings-series-rankings-list-1202102340/ |title=Final 2016-17 TV Rankings: 'Sunday Night Football' Winning Streak Continues |website=[[Deadline.com]] |last=de Moraes |first=Lisa |date=2017-05-26 |accessdate=2017-05-26}}</ref> |- | style="background:#232427; color:#100; text-align:center;"| | '''[[«Ривердэйл» телехикаясының бөлімдер тізімі#2 маусым (2017—2018)|2]]''' | 22 | 11 қазан 2017 | 16 мамыр 2018 | 173 | 2,11<ref>{{cite web |url=http://deadline.com/2018/05/2017-2018-tv-series-ratings-rankings-full-list-of-shows-1202395851/ |title=2017–18 TV Series Ratings Rankings: NFL Football, 'Big Bang' Top Charts |website=[[Deadline Hollywood]] |first=Lisa |last=de Moraes |date=2018-05-22 |accessdate=2018-05-23 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6zgomkMzR?url=http://deadline.com/2018/05/2017-2018-tv-series-ratings-rankings-full-list-of-shows-1202395851/ |archivedate=2018-05-25 |deadlink=no }}</ref> |- | style="background:#AB9176; color:#100; text-align:center;"| | '''[[«Ривердэйл» телехикаясының бөлімдер тізімі#3 маусым (2018—2019)|3]]''' | 22 | 10 қазан 2018 | 15 мамыр 2019 | 166 | TBA |- | style="background:#5B94F6; color:#100; text-align:center;"| | '''[[«Ривердэйл» телехикаясының бөлімдер тізімі#4 маусым (2019—2020)|4]]''' | 19 | 9 қазан 2019 | 6 мая 2020 | TBA | TBA |}</onlyinclude> == Өндіріс == Бастапқыда, телехикая ''FOX'' арнасында 2014 жылы шығуы керек еді<ref>{{Cite news|title=Archie Comics Drama Series ‘Riverdale’ Set At Fox With Greg Berlanti Producing|first=Nellie|last=Andreeva|url=https://deadline.com/2014/10/archie-comics-series-riverdale-greg-berlanti-roberto-aguirre-sacasa-fox-858971/|work=Deadline|date=2014-10-23|accessdate=2016-12-28|language=en}}</ref>. Кейіннен телеарна бұдан бас тартты. 2015 жылы телехикая ''The CW''-ге көшті, ол 2015 жылдың 29 қаңтарында ұшқыштық бөлімге ресми түрде тапсырыс берді. Ұшқыштық түсірілім 2015 жылдың 14 наурызында басталып, 1 сәуірде аяқталды<ref>{{Cite news|title=#RIVERDALE has officially wrapped filming!|author=|url=https://twitter.com/cwriverdalenews/status/715981233214394369|work=Twitter|date=2016-04-01|accessdate=2016-12-28}}</ref>. === Түсірілім === Ұшқыштық фильмнің түсірілімі 2016 жылдың 14 наурызында басталды және 31 наурызда Ванкуверде, Британдық Колумбияда аяқталды<ref>https://deadline.com/2016/02/pilot-locations-2016-data-los-angeles-new-york-canada-1201706710/</ref><ref>http://www.whatsfilming.ca/2016/09/07/riverdale-season-1-starts-filming-in-vancouver-area/</ref>. Бірінші маусымның қалған 12 бөлімін өндіру 7 қыркүйек 2016 Ванкуверде басталды<ref>http://www.whatsfilming.ca/upcoming/</ref>. Жинақтар «''Pop Tate's Chock'lit Shoppe''» дәмхананы қамтиды, ұшқышта қолданылатын қызмет ететін дәмдеуіштің көшірмесі, ол соншалықты шынайы, жүк көлігінің жүргізушісі оны ашық деп ойлап өзінің 18-дөңгелекті автомобилін соның жанына қойыпты<ref>https://www.vulture.com/2017/02/cole-sprouse-riverdale-jughead-trump.HTML {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201209101305/https://www.vulture.com/2017/02/cole-sprouse-riverdale-jughead-trump.html |date=2020-12-09 }}</ref>. Қолды тіпті [[пенопласт]] арқылы сындыра аласыз. Көріністердің бірінде ''К. Ж. Апа'' мұз астында жасырылған көбіктенген пластик сынуы керек еді,бірақ актер артық күш жұмсап, сынық алды. Даладағы аяздан актер не болғанын да бірден түсінбеді.<ref>https://www.warnerbros.com/</ref> 2017 жылдың 25 сәуірінде ''Марк Консуэлос'' Вероника Лоджтың әкесі «Хайрам Лодж» рөлінде телехикаяның екінші маусымында пайда болатыны туралы айтылды<ref>{{Cite news|title=Mark Consuelos Joins ‘Riverdale’ For Season 2; ‘Suits’ Casts Dulé Hill|first=Denise|last=Petski|url=http://deadline.com/2017/04/mark-consuelos-cast-riverdale-season-2-suits-dule-hill-1202077582/|work=Deadline|date=2017-04-26|accessdate=2017-05-24|language=en}}</ref>. 2017 жылдың 12 мамырында ''Чарлз Мелтэн'' екінші маусымдағы «Рэджи» рөліне таңдалды. Росс Батлер телехикаядан «''[[13 себеп неге]]''» фильмінің түсірілуіне байланысты кетті<ref>name=":4"</ref>. Сол күні екінші маусымда актер ''Кэйси Котт'' тұрақты құрамда ойнайтыны айтылды<ref>{{Cite news|title=Riverdale: Kevin Keller Actor Promoted to Series Regular|author=Daniel Falconer|url=http://screenrant.com/riverdale-season-2-casey-cott-kevin-series-regular/|work=Screen Rant|date=2017-05-12|accessdate=2017-05-24|language=en}}</ref>. 2019 жылдың 5 наурызында сериалдың басты актёрлерінің бірі қайтыс болуына байланысты үшінші маусымның соңғы бөлімдерінің сценарийін қайта жазу үшін сериал қысқа мерзімге тоқтатылды: ''Фрэд Әндрүс'' рөлін ойнаған Лүк Пэрри 2019 жылдың 4 наурызында [[Лос-Анджелес]]те инсульттан қайтыс болды<ref>https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-47448666</ref>. == Шығарылым == === Хабар тарату === «[[Netflix]]» ''Ривердэйл''-ге хабар таратуға айрықша халықаралық құқықты сатып алды, сериалды өзінің платформасында түпнұсқалық сериал ретінде АҚШ-та алғашқы трансляциядан кейін бір күн өткен соң қол жетімді болды.<ref name="auto">{{Cite press release |url=https://media.netflix.com/en/only-on-netflix/116026 |title=Riverdale |publisher=[[Netflix]] |accessdate=December 31, 2016}}</ref><ref name="auto1">{{cite web |url=http://www.tvwise.co.uk/2016/12/netflix-uk-acquires-cws-archie-comics-series-riverdale-freeform-supernatural-drama-beyond-polyamorous-comedy/ |title=Netflix UK Acquires The CW's 'Riverdale', Freeform's 'Beyond' & Polyamorous Comedy 'You Me Her' |publisher=TVWise.co.uk |last=Munn |first=Patrick |date=December 16, 2016 |accessdate=December 20, 2016}}</ref> === Маркетинг === 2016 жылдың шілде айында актерлік құрам және атқарушы продюсерлер алдағы серияны насихаттау үшін [[San Diego Comic-Con]]-да болып, онда ''«Бірінші тарау: Өзен жағасы»'' атты алғашқы эпизодты ұсынды.<ref>https://ew.com/article/2016/07/23/comic-con-riverdale-pilot-5-things/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170130084845/http://ew.com/article/2016/07/23/comic-con-riverdale-pilot-5-things/ |date=2017-01-30 }}</ref> Сериалдың алғашқы трейлері 2016 жылдың желтоқсан айының соңында шығарылды.<ref>https://deadline.com/2016/12/riverdale-trailer-archie-comics-drama-series-the-cw-kj-apa-1201875052/</ref> «[[CW]]» сонымен бірге бірнеше ''Tastemade'' бейнелеріне демеушілік жасады, онда олар Арчи әлемінде танымал бірнеше тағамды дайындады.<ref>{{cite web |url=https://instagram.com/p/BPvYEgbjz42/ |title="New Girl in Town" Cherry Chocolate Malt #Sponsored by @TheCWRiverdale, tonight 9/8c on The CW.... |author=Tastemade |via=[[Instagram]] |date=January 26, 2017 |accessdate=February 23, 2018|author-link=Tastemade }}</ref><ref>{{cite web |url=https://instagram.com/p/BPnyALtDqrB/ |title="The Archie Original" Bacon Burger #Sponsored by @TheCWRiverdale, Thurs Jan 26 on The CW... |author=Tasetmade |via=Instagram|date=January 23, 2017 |accessdate=February 23, 2018}}</ref><ref>{{cite web |url=https://instagram.com/p/BPYM6qSDVLS/ |title="Blonde Next Door" Creamy Shake #Sponsored by @TheCWRiverdale, Thurs Jan 26 on The CW. |author=Tasetmade |via=Instagram |date=January 17, 2017 |accessdate=February 23, 2018}}</ref> === Комикстерді бейімдеу === 2017 жылдың қаңтар айынан бастап өзінің тұрақты комикстерінде телехикаяларды едәуір алға жылжытумен қатар, [[Арчи Комикс]] ''Ривердэйл''дің комикстерге бейімделуін шығарады, онда телехикаяның өзіндік сабақтастығы аясында көмекші сюжеттік доғалар бар. Комикстерге бейімделуді шоудың басқа жазушыларымен бірге [[Робэрто Агуиррэ-Сакаса]] өзі басқарады. 2017 жылы наурызда шыққан [[Алита Мартинэз]] суреттеген бір ұшқыштық нөмірмен қатар,<ref>{{cite web |url=http://archiecomics.com/firstlooks3-1-17/ |title=Check out a preview of 'Riverdale One Shot' and more new Archie Comics on sale 3/1/17! |publisher=[[Archie Comics]] |last=C. |first=Ron |date=February 28, 2017 |accessdate=March 7, 2017}}</ref> ''Ривердэйл''дің комикс сериясының алғашқы шығарылымы 2017 жылдың сәуірінде шығарылды.<ref name="AprilSolicits" /> Бейімделуден басқа, «Арчи Комикс» '' Ривердэйлге барар жол'' шыққан компиляциялық графикалық романдар сериясын шығарады. Бұл серия «[[Жаңа Ривердэйл]]» қайта қосу желісіндегі алғашқы шығарылымдарды қамтиды, сериалдардың көрермендерін оны шабыттандырған тұрақты жалғасатын күлкілі серияларымен таныстырады. «Арчи Комикс» ''Ривердэйлге барар жол'' топтамасын кейінгі айларда дайджэст журналдары түрінде қайта шығаруды жоспарлап отыр. Бірінші топтама 2017 жылдың наурызында жарық көрді.<ref name="AprilSolicits">{{cite web |url=http://archiecomics.com/april2017solicits/ |title=Get a sneak peek at the Archie Comics solicitations for April 2017! |publisher=Archie Comics |last=C. |first=Ron |date=January 23, 2017 |accessdate=March 7, 2017}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.cwtv.com/shows/riverdale|Ривердэйл Ресми сайт]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [https://www.kinopoisk.ru/film/962012/ Ривердэйл] [[КиноПоиск]] сайтында * [https://www.instagram.com/thecwriverdale/ Instagram] * [https://m.facebook.com/CWRiverdale Facebook] * [https://mobile.twitter.com/cw_riverdale Twitter] [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:Warner Bros. Television телесериалдары]] [[Санат:CBS Paramount Television телесериалдары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] 5db7yhcnfpnpchh5of53sh2dktywcdf 0 640123 3056104 2938819 2022-08-01T06:09:06Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Шойындыкөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 50/27/52/N/67/20/12/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 325,0 |Ұзындығы = 6,4 |Ені = 5,0 |Ауданы = 18,84 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = 281 |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақмола облысы |Аудан = Жарқайың ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақмола облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Шойындыкөл''', Шаяндыкөл – [[Терісаққан (өзен)|Терісаққан өзені]] алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]] жерінде, [[Шойындыкөл (ауыл)|Шойындыкөл]] ауылының оңтүстігінде орналасқан. == Гидрографикасы == Теңіз деңгейінен биіктігі 325,0 м. Ауданы 18,84 км², ұзындығы 6,4 км, ең енді жері 5,0 км, су жиналатын алабы 281 км². Көл бетін толықтай құрақ жапқан. Жағалары жарқабақты, биіктігі 4 – 6 м. Түбі жайпақ, саздақты, лай қалыңдығы 0,3 – 0,4 м. Көлдің 4 саласының тек солтүстігіндегі [[Алтынқарасу]] жылғасы ғана жыл бойы сулы. 7 км батыста жатқан [[Сабынды (көл)|Сабынды]] көлінен Алтынқарасуға құятын тармақтың ені 10 – 15 м, арнасы құбылмалы. 1 км оңтүстік-батыста жатқан [[Жаркөл (көл, Жарқайың ауданы)|Жаркөл]]ден келетін екі тармақтың суы аз. Су деңгейі көктемде суы мол жылдары 30 – 40 см, суы аз жылдары 15 – 20 см-ге көтеріледі. Көл соңғы 50 – 60 жылда 15 рет құрғаған. Суы ащылау, тек мал суаруға жарамды.<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]], 9 том.</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Жарқайың ауданы көлдері]] [[Санат:Есіл су алабы]] nv8dihr1wytiixauw4mm0vdc2bvo6ac 3056107 3056104 2022-08-01T06:11:34Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Шойындыкөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 50/27/52/N/67/20/12/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 325,0 |Ұзындығы = 6,4 |Ені = 5,0 |Ауданы = 18,84 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = 281 |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақмола облысы |Аудан = Жарқайың ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақмола облысы |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Шойындыкөл}} '''Шойындыкөл''', Шаяндыкөл – [[Терісаққан (өзен)|Терісаққан өзені]] алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]] жерінде, [[Шойындыкөл (ауыл)|Шойындыкөл]] ауылының оңтүстігінде орналасқан. == Гидрографикасы == Теңіз деңгейінен биіктігі 325,0 м. Ауданы 18,84 км², ұзындығы 6,4 км, ең енді жері 5,0 км, су жиналатын алабы 281 км². Көл бетін толықтай құрақ жапқан. Жағалары жарқабақты, биіктігі 4 – 6 м. Түбі жайпақ, саздақты, лай қалыңдығы 0,3 – 0,4 м. Көлдің 4 саласының тек солтүстігіндегі [[Алтынқарасу]] жылғасы ғана жыл бойы сулы. 7 км батыста жатқан [[Сабынды (көл)|Сабынды]] көлінен Алтынқарасуға құятын тармақтың ені 10 – 15 м, арнасы құбылмалы. 1 км оңтүстік-батыста жатқан [[Жаркөл (көл, Жарқайың ауданы)|Жаркөл]]ден келетін екі тармақтың суы аз. Су деңгейі көктемде суы мол жылдары 30 – 40 см, суы аз жылдары 15 – 20 см-ге көтеріледі. Көл соңғы 50 – 60 жылда 15 рет құрғаған. Суы ащылау, тек мал суаруға жарамды.<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]], 9 том.</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Жарқайың ауданы көлдері]] [[Санат:Есіл су алабы]] 9i5x3gifvcgbfdcr0j76j9o3eojooez 0 642078 3055979 2773731 2022-07-31T12:07:20Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki '''Елді мекендер:''' * [[Жарқамыс (Ақтөбе облысы)|Жарқамыс]] – [[Ақтөбе облысы]] [[Байғанин ауданы]]ндағы ауыл. * [[Жарқамыс (Батыс Қазақстан облысы)|Жарқамыс]] – [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Сырым ауданы]]ндағы ауыл. '''Көл:''' [[Жарқамыс (көл)|Жарқамыс]] – [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] алабындағы көл. {{айрық}} e0u9vmdomnqwe66zdc98lz91908vkla 3055980 3055979 2022-07-31T12:07:34Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki '''Елді мекендер:''' * [[Жарқамыс (Ақтөбе облысы)|Жарқамыс]] – [[Ақтөбе облысы]] [[Байғанин ауданы]]ндағы ауыл. * [[Жарқамыс (Батыс Қазақстан облысы)|Жарқамыс]] – [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Сырым ауданы]]ндағы ауыл. '''Көл:''' * [[Жарқамыс (көл)|Жарқамыс]] – [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] алабындағы көл. {{айрық}} lbplsghm4ju0zlsg5jnuq2n661ny40y 0 646369 3056063 2972449 2022-08-01T00:16:11Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{футбол матчы |атауы = УЕФА Суперкубогы 1973 |оригинальное = '''1973 European Super Cup''' |логотип = |турнир = [[УЕФА Суперкубогы]] |команда1 = [[Милан (футбол клубы)|Милан]] |команда1ел = {{ту|Италия}} |команда2 = [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]] |команда2ел = {{ту|Нидерланд}} |команда1есеп = 1 |команда2есеп = 6 |бірінші ойын = Бірінші матч |команда1есеп1 = 1 |команда2есеп1 = 0 |детальдар1 = |дата1 = [[9 қаңтар]] [[1974 жыл|1974]] |стадион1 = «[[Джузеппе Меацца (стадион)|Сан-Сиро]]» |қала1 = [[Милан]], [[Италия]] |көрермендер1 = 15&nbsp;000 |екінші ойын= Қарымта матч |команда1есеп2 = 0 |команда2есеп2 = 6 |дата2 = [[16 қаңтар]] [[1974 жыл|1974]] |стадион2 = «[[Олимпиада стадионы (Амстердам)|Олимпиада стадионы]]» |қала2 = [[Амстердам]], [[Нидерланд]] |көрермендер2 = 25&nbsp;000 |алдыңғы = [[УЕФА Суперкубогы 1972|1972 (''бейресми'')]] |келесі = [[УЕФА Суперкубогы 1975|1975]] }} '''[[УЕФА Суперкубогы|УЕФА Суперкубогының]]''' екінші маусымы, 1973 жылғы [[Еуропа чемпиондары кубогы 1972/73|Еуропа Чемпиондар кубогының]] жеңімпазы "[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]" пен [[УЕФА Кубок иелері кубогы 1972/73|УЕФА Кубок иелері кубогының]] жеңімпазы "[[Милан (футбол клубы)|Милан]]" өзара кездесті. Бұл УЕФА тарапы мойындаған тұңғыш суперкубок болды. [[УЕФА]] басшыларының өзі қадағалап, уақытын белгіледі. Алғашқы ойында "Милан" 1:0 есебімен ұтқанымен, қарымта ойында нидерландтық клуб ірі жеңіске жетіп, есе қайырды — 6:0. Осылайша қатарынан екінші жыл "Аякс" жүлдені иемденді<ref>http://ru.uefa.com/uefasupercup/history/season=1973/index.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120905054922/http://ru.uefa.com/uefasupercup/history/season=1973/index.html |date=2012-09-05 }}</ref>. == Турнир == === Бірінші матч === {{footballbox|date=9 қаңтар 1974|time=|team1=[[Милан (футбол клубы)|Милан]] {{ту|Италия}}|score=1:0|report=|team2={{ту|Нидерланд}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|goals1=[[Лучано Кьяруджи]] {{гол|77}}|goals2=|stadium=«[[Джузеппе Меацца (стадион)|Сан-Сиро]]», [[Милан]]|attendance=15 000|referee=}} {| width="92%" |{{Футбол формасы|pattern_la=_black_stripes1|pattern_b=_blackstripes4|pattern_ra=_black_stripes1|pattern_so=_redtop|leftarm=FF0000|body=FF0000|rightarm=FF0000|shorts=FFFFFF|socks=000000|title=Милан}} |{{Футбол формасы|pattern_la=|pattern_b=_whitesides|pattern_ra=|pattern_so=_redhorizontal2|leftarm=FFFFFF|body=FF0000|rightarm=FFFFFF|shorts=FFFFFF|socks=FFFFFF|title=Аякс}} |} {| width="100%" | valign="top" width="50%" | {| style="font-size: 90%" cellspacing="0" cellpadding="0" | colspan="4" | |- ! width="25" | ! width="25" | |- |GK | |{{ту|Италия}} [[Вильям Векки]] |- |DF | |{{ту|Италия}} [[Джузеппе Сабадини]] |- |DF | |{{ту|Италия}} [[Альдо Мальдера]] |- |DF | |{{ту|Германия}} [[Карл-Хайнц Шнеллингер]] |- |DF | |{{ту|Италия}} [[Анджело Анкиллетти]] |- |MF | |{{ту|Италия}} [[Маурицио Туроне]] |- |MF | |{{ту|Италия}} [[Алессандро Турини]] | |{{алаңнан}} |- |MF | |{{ту|Италия}} [[Ромео Бенетти]] |- |MF | |{{ту|Италия}} [[Джорджио Бьясоло]] |- |MF | |{{ту|Италия}} [[Джанни Ривера]] |- |FW | |{{ту|Италия}} [[Лучано Кьяруджи]] |- | colspan="3" |'''Алаңға шыққандар:''' |- |MF | |{{ту|Италия}} [[Франко Бергамацци]] | |{{алаңға}} |- | colspan="3" |'''Бапкер:''' |- | colspan="4" |{{ту|Италия}} [[Чезаре Мальдини]] |} | valign="top" width="50%" | {| style="font-size:90%" cellspacing="0" cellpadding="0" align="center" | colspan="4" | |- ! width="25" | ! width="25" | |- ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{ту|Нидерланд}} [[Хейнц Стёй]] |- |RB | |{{ту|Нидерланд}} [[Вим Сюрбир]] |- |SW | |{{ту|Германия}} [[Хорст Бланкенбург]] |- |CB | |{{ту|Нидерланд}} [[Барри Хюльсхофф]] |- |LB | |{{ту|Нидерланд}} [[Руд Крол]] |- |DM | |{{ту|Нидерланд}} [[Ари Хан]] |- |CM | |{{ту|Нидерланд}} [[Герри Мюрен]] |- |CM | |{{ту|Нидерланд}} [[Йохан Нескенс]] |- |RF | |{{ту|Нидерланд}} [[Джонни Реп]] |- |CF | |{{ту|Нидерланд}} [[Ян Мюлдер]] |- |LF | |{{ту|Нидерланд}} [[Пит Кейзер]] |- | colspan="3" |'''Бапкер:''' |- | colspan="4" |{{ту|Нидерланд}} [[Георг Кнобел]] |} |} ----------------- === Екінші матч === {{footballbox|date=16 қаңтар 1974|team1=[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]] {{ту|Нидерланд}}|score=6:0|team2={{ту|Италия}} [[Милан (футбол клубы)|Милан]]|goals1=[[Ян Мюлдер]] {{гол|26}}<br>[[Пит Кейзер]] {{гол|35}}<br>[[Йохан Нескенс]] {{гол|71}}<br>[[Джонни Реп]] {{гол|81}}<br>[[Герри Мюрен]] {{гол|84|пен.}}<br>[[Ари Хан]] {{гол|87}}|goals2=|stadium=«[[Олимпиады стадионы (Амстердам)|Олимпиада стадионы]]», [[Амстердам]]|attendance=25 000|referee=}} {| width="100%" | valign="top" width="50%" | {| style="font-size: 90%" cellspacing="0" cellpadding="0" | colspan="4" | |- ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{ту|Нидерланд}} [[Хейнц Стёй]] |- |RB | |{{ту|Нидерланд}} [[Вим Сюрбир]] |- |CM | |{{ту|Германия}} [[Хорст Бланкенбург]] |- |CB | |{{ту|Нидерланд}} [[Барри Хюльсхофф]] |- |LB | |{{ту|Нидерланд}} [[Руд Крол]] |- |DM | |{{ту|Нидерланд}} [[Ари Хан]] |- |CM | |{{ту|Нидерланд}} [[Герри Мюрен]] |- |CM | |{{ту|Нидерланд}} [[Йохан Нескенс]] |- |RF | |{{ту|Нидерланд}} [[Джонни Реп]] |- |CF | |{{ту|Нидерланд}} [[Ян Мюлдер]] |- |LF | |{{ту|Нидерланд}} [[Пит Кейзер]] |- | colspan="3" |'''Бапкер:''' |- | colspan="4" |{{ту|Нидерланд}} [[Георг Кнобел]] |} | valign="top" width="50%" | {| style="font-size:90%" cellspacing="0" cellpadding="0" align="center" | colspan="4" | |- ! width="25" | ! width="25" | |- ! width="25" | ! width="25" | |- |GK | |{{ту|Италия}} [[Вильям Векки]] |- |DF | |{{ту|Италия}} [[Джузеппе Сабадини]] |- |DF | |{{ту|Италия}} [[Альдо Мальдера]] |- |DF | |{{ту|Германия}} [[Карл-Хайнц Шнеллингер]] |- |DF | |{{ту|Италия}} [[Анджело Анкиллетти]] |- |MF | |{{ту|Италия}} [[Маурицио Туроне]] |- |MF | |{{ту|Италия}} [[Дарио Дольчи]] |- |MF | |{{ту|Италия}} [[Ромео Бенетти]] |- |MF | |{{ту|Италия}} [[Джорджио Бьясоло]] | |{{алаңнан}} |- |MF | |{{ту|Италия}} [[Джанни Ривера]] |- |FW | |{{ту|Италия}} [[Лучано Кьяруджи]] |- | colspan="3" |'''Алаңға шыққандар:''' |- |MF | |{{ту|Италия}} [[Карло Трезольди]] | |{{алаңға}} |- | colspan="3" |'''Бапкер:''' |- | colspan="4" |{{ту|Италия}} [[Чезаре Мальдини]] |} |} == Тағы қараңыз == * [[Еуропа чемпиондары кубогы 1972/73]] * [[УЕФА Кубок иелері кубогы 1972/73]] == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.rsssf.com/ec/ec197273.html#sc rsssf.com сайтындағы статистика]{{ref-en}} {{УЕФА Суперкубогы}} [[Санат:УЕФА Суперкубогы]] [[Санат:1973 жылғы футбол]] [[Санат:Милан ФК ойындары]] [[Санат:Аякс Амстердам ФК ойындары]] pk1fuqb1tknxb3dlxvwzc75o9h92buc 0 648254 3056197 2810559 2022-08-01T08:21:01Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki '''Шаұбаркөл кенттік әкімдігі''' – [[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]]ндағы әкімшілік бірлік. == Әкімшілік құрамы == Құрамына [[Шұбаркөл (кент)|Шұбаркөл]] кенті кіреді. == Халқы == [[2009 жыл]]ғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 543 адамды құрады.<ref>[https://stat.gov.kz/getImg?id=WC16200032719 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Нұра ауданы ауылдық округтері}} [[Санат:Нұра ауданы ауылдық округтері]] 9zhzdeh53fmjmpeyh5svuophznpyyn2 3 653602 3056260 2836999 2022-08-01T11:46:39Z QueerEcofeminist 75287 QueerEcofeminist [[Қатысушы талқылауы:Mrnmnydn]] бетін [[Қатысушы талқылауы:Мӡымҭа]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Mrnmnydn|Mrnmnydn]]" to "[[Special:CentralAuth/Мӡымҭа|Мӡымҭа]]" wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Mrnmnydn}} -- [[Қатысушы:AlibekKS|AlibekKS]] ([[Қатысушы талқылауы:AlibekKS|талқылауы]]) 14:20, 2021 ж. қаңтардың 18 (+06) 4n4487nh0h80b0wa93l7jik884w05a7 0 664459 3056044 3037240 2022-07-31T18:23:09Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = [[маусым]] [[2021 жыл|2021]] — [[мамыр]] [[2022 жыл|2022]] |қатысушылар саны = 32 |логотипі = StadeFranceNationsLeague2018.jpg |өлшемі = 300px |чемпион = {{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|ойналған ойындар саны = 125 |голдар саны = 380 |бомбардир = {{ту|Франция}} [[Кәрім Бензема]] ([[Реал Мадрид]]) |бголдар = 15 |алдыңғы сезон = [[УЕФА Чемпиондар Лигасы 2020/21|2020/21]] |келесі сезон = [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23|2022/23]]}} '''УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22''' ([[Ағылшын тілі|ағыл]]. ''2021–22 UEFA Champions League'') — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|аталмыш турнирдің]] 67-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === ==== Жартылай финал ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|[[Фольгоре/Фальчано]]|Сан-Марино|0:2|'''[[Приштина (футбол клубы)|Приштина]]'''|Косово}} {{OneLegResult|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|0:1|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} ==== Финал ==== {{OneLegStart}} {{OneLegResult|'''[[Приштина (футбол клубы)|Приштина]]'''|Косово|2:0|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра}} |} === Бірінші раунд === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|2–7|'''[[Линкольн Ред Импс]]'''|Гибралтар|2–2|0–5}} {{TwoLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]'''|Словакия|3–2|[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|2–0|1–2}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]'''|Швеция|2–1|[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Литва|1–0|1–1}} {{TwoLegResult|[[Будё-Глимт]]|Норвегия|2–5|'''[[Легия (футбол клубы)|Легия]]'''|Польша|2–3|0–2}} {{TwoLegResult|[[Коннас-Ки Номадс]]|Уэльс|2–3|'''[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]'''|Армения|2–2|0–1}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]'''|Финляндия|7–1|[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучность]]|Черногория|3–1|4–0}} {{TwoLegResult|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР Клуж]]'''|Румыния|4–3|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац]]|Босния және Герцеговина|3–1|1–2}} {{TwoLegResult|[[Шкендия]]|Македония|0–6|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]'''|Словения|0–1|0–5}} {{TwoLegResult|[[Теута (футбол клубы)|Теута]]|Албания|0–5|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]'''|Македония|0–4|0–1}} {{TwoLegResult|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|2–4|'''[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]'''|Әзірбайжан|1–2|1–2}} {{TwoLegResult|[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби Хайфа]]|Израиль|1–3|'''[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]'''|Қазақстан|1–1|0–2}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]'''|Болгария|2–0|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр Солигорск]]|Беларусь|1–0|1–0}} {{TwoLegResult|'''[[Ференцварош]]'''|Мажарстан|6–1|[[Приштина (футбол клубы)|Приштина]]|Косово|3–0|3–1}} {{TwoLegResult|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]'''|Литва|5–2|[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|3–1|2–1}} {{TwoLegResult|'''[[Флора (футбол клубы)|Флора]]'''|Эстония|5–0|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|2–0|3–0}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо Загреб]]'''|Хорватия|5–2|[[Валюр]]|Исландия|3–2|2–0}} |} === Екінші раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо Загреб]]'''|Хорватия|3:0|[[Омония (футбол клубы, Никосия)|Омония]]|Кипр|2:0|1:0}} {{TwoLegResult|[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|2:3|'''[[Янг Бойз]]'''|Швейцария|0:0|2:3}} {{TwoLegResult|'''[[Легия (футбол клубы)|Легия]]''' |Польша|3:1|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|2:1|1:0}} {{TwoLegResult|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]] |Армения|1:4|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]'''|Молдова|0:1|1:3}} {{TwoLegResult|'''[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]'''|Грекия|2:0|[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|1:0|1:0}} {{TwoLegResult|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|2:6|'''[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]'''|Сербия|2:1|0:5}} {{TwoLegResult|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|1:4|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР Клуж]]'''|Румыния|1:2|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]'''|Швеция|4:3|[[ХИК]]|Финляндия|2:1|2:2}} {{TwoLegResult|'''[[Ференцварош]]'''|Мажарстан|5:1|[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|2:0|3:1}} {{TwoLegResult|[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:3 |'''[[Лудогорец]]'''|Болгария|0:0|1:3}} |} ====Лига өкілдерінің жолы==== {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Рапид (футбол клубы, Вена)|Рапид Вена]]|Аустрия|2:3|'''[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]'''|Чехия|2:1|0:2}} {{TwoLegResult|[[Селтик]]|Шотландия|2:3|'''[[Мидтьюлланд]]'''|Дания|1:1|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд|7:2|[[Галатасарай]]|Түркия|5:1|2:1}} |} === Үшінші раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо Загреб]]'''|Хорватия|2:1|[[Легия (футбол клубы)|Легия]]|Польша|1:1|1:0}} {{TwoLegResult|[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР Клуж]]|Румыния|2:4|'''[[Янг Бойз]]'''|Швейцария|1:1|1:3}} {{TwoLegResult|[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]|Грекия|3:3 пен-1:4|'''[[Лудогорец]]'''|Болгария|1:1|2:2}} {{TwoLegResult|[[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]|Сербия|1:2|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]'''|Солтүстік Македония|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]'''|Швеция|4:2|[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]|Шотландия|2:1|2:1}} {{TwoLegResult|'''[[Ференцварош]]'''|Мажарстан|2:1|[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия Прага]]|Чехия|2:0|0:1}} |} ==== Лига өкілдерінің жолы ==== {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]'''|Нидерланд|4:0|[[Мидтьюлланд]]|Дания|3:0|1:0}} {{TwoLegResult|[[Спартак (футбол клубы, Мәскеу)|Спартак Мәскеу]]|Ресей|0:4|'''[[Бенфика]]'''|Португалия|0:2|0:2}} {{TwoLegResult|[[Генк (футбол клубы)|Генк]]|Бельгия|2:4|'''[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]'''|Украина|1:2|1:2}} {{TwoLegResult|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехословакия|1:5|'''[[Монако (футбол клубы)|Монако]]'''|Франция|0:2|1:3}} |} === Плей-офф === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Ред Булл Зальцбург]]'''|Аустрия|4:2|[[Брондбю]]|Дания|2:1|2:1}} {{TwoLegResult|'''[[Янг Бойз]]'''|Швейцария|6:4|[[Ференцварош]]|Мажарстан|3:2|3:2}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]'''|Швеция|3:2|[[Лудогорец]]|Болгария|2:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]'''|Молдова|3:0|[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо (Загреб)]]|Хорватия|3:0|0:0}} |} ====Лига өкілдерінің жолы==== {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Монако (футбол клубы)|Монако]]|Франция|2:3|'''[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]'''|Украина|0:1|2:2}} {{TwoLegResult|'''[[Бенфика]]'''|Португалия|2:1|[[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|Нидерланд|2:1|0:0}} |} == Топтық кезең == === А тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Англия}} [[Манчестер Сити]]|4|0|2|18|10|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Франция}} [[Пари Сен-Жермен]]|3|2|1|13|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Германия}} [[РБ Лейпциг]]|2|1|3|15|14| түс=lightcyan }} {{ФК-команда|4| {{ту|Бельгия}} [[Брюгге (футбол клубы)|Брюгге]]|1|1|4|6|20}} {{ФутболКестеСоңы}} === В тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Англия}} [[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]|6|0|0|18|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Испания}} [[Атлетико Мадрид]]|2|1|3|7|8|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Португалия}} [[Порту (футбол клубы)|Порту]]|1|2|3|4|11| түс=lightcyan }} {{ФК-команда|4| {{ту|Италия}} [[Милан (футбол клубы)|Милан]]|1|1|4|6|9}} {{ФутболКестеСоңы}} === С тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Нидерланд}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|6|0|0|20|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Португалия}} [[Спортинг Лиссабон|Спортинг]]|3|0|3|14|12|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Германия}} [[Боруссия Дортмунд]]|3|0|3|10|11| түс=lightcyan }} {{ФК-команда|4| {{ту|Түркия}} [[Бешикташ]]|0|0|6|3|19}} {{ФутболКестеСоңы}} === D тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|5|0|1|14|3|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Италия}} [[Интернационале]]|3|1|2|8|5|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Молдова}} [[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|2|1|3|3|7| түс=lightcyan }} {{ФК-команда|4| {{ту|Украина}} [[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтер]]|0|2|4|2|12}} {{ФутболКестеСоңы}} === Е тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Германия}} [[Бавария (футбол клубы)|Бавария]]|6|0|0|22|3|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Португалия}} [[Бенфика]]|2|2|2|7|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Испания}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|2|1|3|2|9| түс=lightcyan }} {{ФК-команда|4| {{ту|Украина}} [[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо]]|0|1|5|1|11}} {{ФутболКестеСоңы}} === Ғ тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Англия}} [[Манчестер Юнайтед]]|3|2|1|7|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Испания}} [[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]|3|1|2|12|9|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Италия}} [[Аталанта (футбол клубы)|Аталанта]]|1|2|3|12|13| түс=lightcyan }} {{ФК-команда|4| {{ту|Швейцария}} [[Янг Бойз]]|1|2|3|7|12}} {{ФутболКестеСоңы}} === G тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Франция}} [[Лилль (футбол клубы)|Лилль]]|3|2|1|7|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Аустрия}} [[Ред Булл Зальцбург|Ред Булл]]|3|1|2|8|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Испания}} [[Севилья]]|1|3|2|5|5| түс=lightcyan }} {{ФК-команда|4| {{ту|Германия}} [[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]|1|2|3|5|10}} {{ФутболКестеСоңы}} === Н тобы === {{ФутболКесте}} {{ФК-команда|1| {{ту|Италия}} [[Ювентус]]|5|0|1|10|6|түс=palegreen}} {{ФК-команда|2| {{ту|Англия}} [[Челси (футбол клубы)|Челси]]|4|1|1|13|4|түс=palegreen}} {{ФК-команда|3| {{ту|Ресей}} [[Зенит (футбол клубы, Санкт-Петербург)|Зенит]]|1|2|3|10|10| түс=lightcyan }} {{ФК-команда|4| {{ту|Швеция}} [[Мальме (футбол клубы)|Мальме]]|0|1|5|1|14}} {{ФутболКестеСоңы}} == Плей офф == {{Толық мақала|УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22, плей-офф}} === 1/8 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Ред Булл Зальцбург]]|Аустрия|2:8|'''[[Бавария (футбол клубы)|Бавария]]'''|Германия|1:1|1:7}} {{TwoLegResult|[[Спортинг Лиссабон|Спортинг]]|Португалия|0:5|'''[[Манчестер Сити]]'''|Англия|0:5|0:0}} {{TwoLegResult|'''[[Бенфика]]'''|Португалия|3:2|[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|Нидерланд|2:2|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Челси (футбол клубы)|Челси]]'''|Англия|4:1|[[Лилль (футбол клубы)|Лилль]]|Франция|2:0|2:1}} {{TwoLegResult|'''[[Атлетико Мадрид]]'''|Испания|2:1|[[Манчестер Юнайтед]]|Англия|1:1|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|4:1|[[Ювентус]]|Италия|1:1|3:0}} {{TwoLegResult|[[Интернационале]]|Италия|1:2|'''[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]'''|Англия|0:2|1:0}} {{TwoLegResult|[[Пари Сен-Жермен]]|Франция|2:3|'''[[Реал Мадрид]]'''|Испания|1:0|1:3}}|} === 1/4 финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Бенфика]]|Португалия|0:0|'''[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]'''|Англия|0:0|0:0}} {{TwoLegResult|'''[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]'''|Испания|2:1|[[Бавария (футбол клубы)|Бавария]]|Германия|1:0|1:1}} {{TwoLegResult|'''[[Манчестер Сити]]'''|Англия|0:0|[[Атлетико Мадрид|Атлетико]]|Испания|0:0|0:0}} {{TwoLegResult|[[Челси (футбол клубы)|Челси]]|Англия|4:5|'''[[Реал Мадрид]]'''|Испания|1:3|3:2}} |} === Жартылай финал === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|[[Манчестер Сити]]|Англия|5:6|'''[[Реал Мадрид]]'''|Испания|4:3|1:3}} {{TwoLegResult|'''[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]'''|Англия|5:2|[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреал]]|Испания|2:0|3:2}} |} == Финал == {{Толық мақала|УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2022}} {{матч туралы есептеме |мерзімі = 28 мамыр 2022 |команда1 = [[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]] {{ту|Англия}} |шот = 0-1<ref>https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/2034586/</ref> |команда2 = {{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]] |голдар1 = |голдар2 = [[Винисиус Жуниор]] |стадион = «[[Стад де Франс]]», [[Сена-Сен-Дени|Сен-Дени]], [[Франция]] |көрермендер = 75000 |төреші = {{ту|Франция}} [[Клеман Тюрпен]] }} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Еуропа Чемпиондар Кубогы мен УЕФА Чемпиондар Лигасы}} [[Санат:2021 жылғы футбол]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22]] s8ndew5pxrhe7ge7x7z18ze8ge6y7vs 0 664500 3056031 3055533 2022-07-31T18:07:40Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Лига өкілдерінің жолы */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Пандев Академия]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|[[Левадия ФКИ|ФКИ Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|'''[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис Салоники]]|Грекия|7:2|[[Гомель (футбол клубы)|Гомель]]|Беларусь|5:1|2:1}} {{2М|[[Ботев (футбол клубы, Пловдив)|Ботев]]|Болгария|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Фехервар]]|Мажарстан|5:3|[[Габала (футбол клубы)|Габала]]|Әзірбайжан|4:1|1:2}} {{2М|'''[[Ыстанбұл Башахшехир|Истанбул Башахшехир]]|Түркия|2:1|[[Маккаби (футбол клубы, Нетания)|Маккаби Нетания]]|Израиль|1:1|1:0}} {{2М|[[Арис (футбол клубы, Лимасол)|Арис Лимасол]]|Кипр|2:3|'''[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2:0|0:3}} {{2М|[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]|Босния және Герцеговина|0:2|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|0:1|0:1}} {{2М|[[Сабуртало]]|Грузия|3:4|'''[[Стяуа (футбол клубы)|ФКСБ]]|Румыния|1:0|2:4}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния|3:3 пен 4:2|[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:1|0:2}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|0:4|'''[[Янг Бойз]]|Швейцария|0:1|0:3}} {{2М|'''[[Рапид (футбол клубы, Вена)|Рапид]]|Аустрия|2:1|[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск)|Польша|0:0|2:1}} {{2М|[[СИК]]|Финляндия|2:6|'''[[Лиллестрём (футбол клубы)|Лиллестрём]]|Норвегия|0:1|2:5}} {{2М|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|3:2|[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|2:0|1:2}} {{2М|'''[[Сент-Патрикс Атлетик]]|Ирландия|1:1 (п. 6:5)|[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:1|0:0}} {{2М|[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|0:11|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия Прага]]|Чехия|0:4|0:7}} {{2М|'''[[Спартак (футбол клубы, Трнава)|Спартак Трнава]]|Словакия|6:2|[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|4:1|2:1}} {{2М|[[Судува]]|Литва|0:2|'''[[Виборг (футбол клубы)|Виборг]]|Дания|0:1|0:1}} {{2М|[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|0:4|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|0:2|0:2}} {{2М|[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]]|Польша|1:5|'''[[Брондбю]]|Дания|1:1|0:4}} {{2М|'''[[АЗ Алкмаар|АЗ]]|Нидерланд|5:0|[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|1:0|4:0}} {{2М|[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]|Шотландия|0:3|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|0:1|0:2}} {{2М|'''[[Мольде (футбол клубы)|Молде]]|Норвегия|6:2|[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг]]|Швеция|4:1|2:1}} {{2М| [[Копер (футбол клубы)|Копер]]|Словения|1:2|'''[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|0:1|1:1}} {{2М|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|1:0|[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|1:0|0:0}} {{2М|[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|1:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:3|1:2}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]|Швейцария|3:1|[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:0|1:1}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|'''Антверпен''']]|Бельгия|2:0|[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|2:0}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] 07y52kieer5rr9cwvukjaudevo0t68i 3056034 3056031 2022-07-31T18:09:35Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Лига өкілдерінің жолы */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = |қатысушылар саны = 184 |чемпион = |рет = |2 орын = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Конференциялары лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = 2023/24 }} '''УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23''' — аталмыш турнирдің екінші маусымы<ref>https://www.bbc.co.uk/sport/football/46421656</ref>. == Іріктеу кезеңі == === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{2М|[[Алашкерт (футбол клубы)|Алашкерт]]|Армения|2:4|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|1:0|1:4|}} {{2М|'''[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|6:2|[[Пандев Академия]]|Македония|4:1|2:1}} {{2М|[[Интер (футбол клубы, Турку)|Интер Турку]]|Финляндия|1:3|'''[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|1:0|0:3}} {{2М|[[Динамо (футбол клубы, Тбилиси)|Динамо Тбилиси]]|Грузия|4:4 пен 5:6|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|2:3|2:1}} {{2М|[[Паневежис (футбол клубы)|Паневежис]] |Литва|0:2|'''[[Милсами]]|Молдова|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|1:0|[[Искра (футбол клубы, Даниловград)|Искра]]|Черногория|0:0|1:0}} {{2М|[[Гиляни (футбол клубы)|Гиляни]]|Косово|2:3|'''[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|1:0|1:3}} {{2М|[[Сфынтул Георге]]|Молдова|2:4|'''[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:2|1:2}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|2:0|[[Дила]]|Грузия|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|2:0|[[Кауно Жальгирис]]|Литва|2:0|0:0}} {{2М|'''[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|4:2|[[Лапи (футбол клубы)|Лапи]]|Косово|2:0|2:2}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]] |Мальта|2:1|[[Атлетик (футбол клубы, Эскальдес)|Атлетик Эскальдес]]|Андорра|1:1|1:0}} {{2М|[[Борац (футбол клубы, Баня-Лука)|Борац Баня-Лука]] |Босния және Герцеговина|3:3 пен|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|2:0|1:3}} {{2М|'''[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:2|[[Дифферданж 03]]|Люксембург|1:1|2:1}} {{2М|'''[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|1:0|[[Ларн (футбол клубы)|Ларн]]|Солтүстік Ирландия|0:0|1:0}} {{2М|[[Унио Эспортива Санта-Колома |УЭ Санта-Колома]]|Андорра|1:5|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|0:1|1:4}} {{2М|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|5:1|[[Клифтонвилл (футбол клубы) |Клифтонвилл]]|Солтүстік Ирландия|2:1|3:0}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|3:1|[[Еуропа (футбол клубы, Гибралтар)|Еуропа]]|Гибралтар|1:0|2:1}} {{2М|[[Бала Таун]] |Уэльс|2:2 пен 3:4|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|1:2|1:0}} {{2М|[[Фола (футбол клубы)|Фола]]|Люксембург|1:4|'''[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|0:1|1:3}} {{2М|'''[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]] |Беларусь|3:2|[[Дечич (футбол клубы)|Дечич]]|Черногория|1:1|2:1}} {{2М|[[Тре-Пенне|Тре Пенне]] |Сан-Марино|0:8|'''[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|0:2|0:6}} {{2М|'''[[Сабуртало]]|Грузия|1:1 пен 5:4|[[Партизани (футбол клубы)|Партизани]]|Албания|0:1|1:0}} {{2М|'''[[Шкендия]]|Македония|4:2|[[Арарат (футбол клубы)|Арарат]]|Армения|2:0|2:2}} {{2М|[[Флориана (футбол клубы)|Флориана]]|Мальта|0:1|'''[[Петрокуб]]|Молдова|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]] |Польша|4:2|[[Рейкьявик (футбол клубы) |КР Рейкьявик]]|Исландия|4:1|0:1}} {{2М|[[ХБ Торсхавн]]|Фарер аралдары|2:2 пен 1:3|'''[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|1:0|1:2|}} {{2М|[[Бруно'с Мэгпайс]]|Гибралтар|3:4|'''[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:1|1:3}} {{2М|[[Флора (футбол клубы)|Флора]]|Эстония|3:4|'''[[СИК]]|Финляндия|1:0|2:4|}} {{2М|[[Дерри Сити]] |Ирландия|0:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:2|0:2|}} |} === 2 раунд === ==== Чемпиондар жолы ==== {{TwoLegStart}} {{2М| [[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|0:10| '''[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]'''|Косово|0:4|0:6}} {{2М|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия|2:0|[[Нью-Сейнтс]] |Уэльс|2:0|0:0}} {{2М|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|0:1|'''[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|0:0|0:1}} {{2М|'''[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|4:3|[[Левадия ФКИ|ФКИ Левадия]]|Эстония|3:2|1:1}} {{2М|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|2:4|'''[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|2:3}} {{2М|'''[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|6:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|5:0|1:1}} {{2М|'''[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|4:1|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|3:0|1:1}} {{2М|'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|3:0|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|2:0|1:0}} |} === Лига өкілдерінің жолы === {{TwoLegStart}} {{2М|'''[[Гзира Юнайтед]]|Мальта|5:5 пен 3:1|[[Раднички (футбол клубы, Ниш)|Раднички]]|Сербия|2:2|3:3}} {{2М|'''[[Арис (футбол клубы, Салоники)|Арис Салоники]]|Грекия|7:2|[[Гомель (футбол клубы)|Гомель]]|Беларусь|5:1|2:1}} {{2М|[[Ботев (футбол клубы, Пловдив)|Ботев]]|Болгария|0:2|'''[[АПОЭЛ (футбол клубы)|АПОЭЛ]]|Кипр|0:0|0:2}} {{2М|'''[[Фехервар]]|Мажарстан|5:3|[[Габала (футбол клубы)|Габала]]|Әзірбайжан|4:1|1:2}} {{2М|'''[[Ыстанбұл Башахшехир|Истанбул Башахшехир]]|Түркия|2:1|[[Маккаби (футбол клубы, Нетания)|Маккаби Нетания]]|Израиль|1:1|1:0}} {{2М|[[Арис (футбол клубы, Лимасол)|Арис Лимасол]]|Кипр|2:3|'''[[Нефтчи (футбол клубы, Баку)|Нефтчи]]|Әзірбайжан|2:0|0:3}} {{2М|[[Вележ (футбол клубы)|Вележ]]|Босния және Герцеговина|0:2|'''[[Хамрун Спартанс]]|Мальта|0:1|0:1}} {{2М|[[Сабуртало]]|Грузия|3:4|'''[[Стяуа (футбол клубы)|ФКСБ]]|Румыния|1:0|2:4}} {{2М|[[Македония Джёрче Петров]]|Македония|0:4|'''[[ЦСКА (футбол клубы, София)|ЦСКА София]]|Болгария|0:0|0:4}} {{2М|'''[[Хапоэль (футбол клубы, Беэр-Шева)|Хапоэль Беэр-Шева]]|Израиль|3:1|[[Динамо (футбол клубы, Минск)|Динамо Минск]]|Беларусь|2:1|1:0}} {{2М| [[Зиря (футбол клубы)|Зиря]]|Әзірбайжан|0:3|'''[[Маккаби (футбол клубы, Тель-Авив)|Маккаби Тель-Авив]]|Израиль|0:3|0:0}} {{2М|[[Влазния (футбол клубы)|Влазния]]|Албания|1:4|'''[[Университатя (футбол клубы, Крайова)|Университатя]]|Румыния|1:1|0:3}} {{2М|[[Арарат-Армения]]|Армения|0:0 (п. 3:5)|'''[[Пайде (футбол клубы)|Пайде]]|Эстония|0:0|0:0}} {{2М|[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|Қазақстан|0:2|'''[[Кишварда (футбол клубы)|Кишварда]]|Мажарстан|0:1|0:1}} {{2М|[[БАТЭ (футбол клубы)|БАТЭ]]|Беларусь|0:5|'''[[Коньяспор (футбол клубы)|Коньяспор]]|Түркия|0:3|0:2}} {{2М|[[Сепси]]|Румыния|3:3 пен 4:2|[[Олимпия (футбол клубы, Любляна)|Олимпия Любляна]]|Словения|3:1|0:2}} {{2М|'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]|Қазақстан|3:2|[[Осиек (футбол клубы)|Осиек]]|Хорватия|1:2|2:0}} {{2М|[[Лиепая (футбол клубы)|Лиепая]]|Латвия|0:4|'''[[Янг Бойз]]|Швейцария|0:1|0:3}} {{2М|'''[[Рапид (футбол клубы, Вена)|Рапид]]|Аустрия|2:1|[[Лехия (футбол клубы, Гданьск)|Лехия Гданьск]]|Польша|0:0|2:1}} {{2М|[[СИК]]|Финляндия|2:6|'''[[Лиллестрём (футбол клубы)|Лиллестрём]]|Норвегия|0:1|2:5}} {{2М|'''[[Брейдаблик]]|Исландия|3:2|[[Будучност (футбол клубы, Подгорица)|Будучност]]|Черногория|2:0|1:2}} {{2М|'''[[Сент-Патрикс Атлетик]]|Ирландия|1:1 (п. 6:5)|[[Мура (футбол клубы)|Мура]]|Словения|1:1|0:0}} {{2М|[[Сент-Джозефс]]|Гибралтар|0:11|'''[[Славия (футбол клубы, Прага)|Славия Прага]]|Чехия|0:4|0:7}} {{2М|'''[[Спартак (футбол клубы, Трнава)|Спартак Трнава]]|Словакия|6:2|[[Ньютаун (футбол клубы)|Ньютаун]]|Уэльс|4:1|2:1}} {{2М|[[Судува]]|Литва|0:2|'''[[Виборг (футбол клубы)|Виборг]]|Дания|0:1|0:1}} {{2М|[[Викингур (футбол клубы, Гота)|Вуйчингур]]|Фарер аралдары|0:4|'''[[ДАК 1904]]|Словакия|0:2|0:2}} {{2М|[[Погонь (футбол клубы, Щецин)|Погонь Щецин]]|Польша|1:5|'''[[Брондбю]]|Дания|1:1|0:4}} {{2М|'''[[АЗ Алкмаар|АЗ]]|Нидерланд|5:0|[[Тузла Сити]]|Босния және Герцеговина|1:0|4:0}} {{2М|[[Мотеруэлл (футбол клубы)|Мотеруэлл]]|Шотландия|0:3|'''[[Слайго Роверс]]|Ирландия|0:1|0:2}} {{2М|'''[[Мольде (футбол клубы)|Молде]]|Норвегия|6:2|[[Эльфсборг (футбол клубы)|Эльфсборг]]|Швеция|4:1|2:1}} {{2М| [[Копер (футбол клубы)|Копер]]|Словения|1:2|'''[[Вадуц (футбол клубы)|Вадуц]]|Лихтенштейн|0:1|1:1}} {{2М|'''[[Б-36 (футбол клубы)|Б-36]]|Фарер аралдары|1:0|[[Тре Фьори]]|Сан-Марино|1:0|0:0}} {{2М|[[Ружомберок (футбол клубы)|Ружомберок]]|Словакия|1:4|'''[[Рига (футбол клубы, 2015)|Рига]]|Латвия|0:3|1:2}} {{2М|'''[[Базель (футбол клубы)|Базель]]|Швейцария|3:1|[[Крусейдерс (футбол клубы)|Крусейдерс]]|Солтүстік Ирландия|2:0|1:1}} {{2М|[[Антверпен (футбол клубы)|'''Антверпен''']]|Бельгия|2:0|[[Дрита (футбол клубы, Гнилане)|Дрита]]|Косово|0:0|2:0}} {{2М|'''[[Петрокуб]]|Молдова|4:1|[[Лачи (футбол клубы)|Лачи]] |Албания|0:0|4:1|}} {{2М|[[Расинг (футбол клубы, Люксембург)|Расинг]]|Люксембург|1:8|'''[[Чукарички]]|Сербия|1:4|0:4}} {{2М|'''[[Левски (футбол клубы)|Левски]]|Болгария|3:1|[[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]]|Грекия|2:0|1:1}} {{2М|'''[[Витория (футбол клубы, Гимарайнш)|Витория Гимайрайнш]]|Португалия|3 :0|[[Пушкаш Академия|Пушкаш Академиясы]]|Мажарстан|3:0|0:0}} {{2М|[[Риека (футбол клубы)|Риека]]|Хорватия|1:4|'''[[Юргорден (футбол клубы)|Юргорден]]|Швеция|1:2|0:2}} {{2М| [[Ворскла (футбол клубы)|Ворскла]]|Украина|3:4|'''[[АИК (футбол клубы)|АИК]]|Швеция|3:2|0:2}} {{2М|[[Валмиера (футбол клубы)|Валмиера]]|Латвия|2:5|'''[[Шкендия]]|Македония|1:2|1:3}} {{2М|'''[[Ракув (футбол клубы)|Ракув]]|Польша|6:0|[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|Қазақстан|5:0|1:0}} {{2М|'''[[КуПС]]|Финляндия|6:3|[[Милсами]]|Молдова|2:2|4:1}} {{2М|[[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прага]]|Чехия|1:2|'''[[Викинг (футбол клубы)|Викинг]]|Норвегия|0:0|1:2}} |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{УЕФА Конференциялары лигасы}} [[Санат:УЕФА Конференциялары лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] k3l9d7djazgqxqbvyugk648qxd8rnmu 0 668004 3056010 2983194 2022-07-31T16:02:39Z Madi Dos 18369 wikitext text/x-wiki {{Телесериал|KazTitle=Келінжан|жанры=[[отбасылық фильм]]|авторы=Гүлнұр Мамасарипова|өндіріс=GG Cinema Production|рөлдерде=Сара Амангелді, Дариға Бадықова, Лейло Бекназар-Ханинга, Нұргүл Мыңғатова, Дәулет Өсербай, Рүстем Жаныаманов , Назар Сұлтанбаев|композиторы=[[Ренат Гайсин]]|country=Қазақстан|language=қазақша|маусымдар=3|num_seasons=3|атқарушы продюсері=Гүлнұр Мамасарипова|сценарист=Гүлнұр Мамасарипова, Бегзат Жұмажан|түсірілім орны=1-маусымы - Алматы облысы Бақбақты ауылы 2-маусымы Жамбыл облысы "Аққайнар" ауылы 3-маусымы - Алматы облысы|көрсете бастады=[[2019]]|телеарна=[[Хабар телеарнасы]]|суреті=Kelinzhan.jpg|соңғы рет көрсетілді=[[2021]]|сурет ені=250}} '''Келінжан телехикаясы''' — [[2018 жыл|2018]]-[[2021 жыл|2021]] жылдары аралығында "[[Хабар (телеарна)|Хабар]]" телеарнасының тапсырысымен "[[GG Cinema Production]]" түсірген Қазақстандық танымал отбасылық сериал. Сериал Күләш апаның үш ұлы мен олардың келіндері туралы. Сериалда қазақ ауылының қарапайым бір отбасындағы Күләш апаның келіндері арасындағы қарым-қатынас оқиғалары көрсетіледі. Қазіргі уақытта (2021 жылы) 3-маусымы жарыққа шықты. Режиссёрлері – Ернар Нұрғалиев, [[Гүлнұр Мамасарипова]]. Телехикаяның 1-маусымы - Алматы облысы [[Бақбақты ауылдық округі|Бақбақты ауылы]]<nowiki/>нда, 2-маусымы  Жамбыл облысы "[[Аққайнар ауылдық округі (Алматы облысы)|Аққайнар" ауылы]]<nowiki/>нда түсірілген. == Актёрлер == {| class="collapsible collapsed" width="100%" ! style="background:#B3B7FF; color:#000000" |Актерлер ! style="background:#B3B7FF; color:#000000" |Рөлі |- |Сара Аманге<nowiki/><nowiki/>лді |Асылым |- |[[Дариға Бадықова]] |Айсара<nowiki/> |- |Лейло Бекназар-Ханинга |Күләш апа |- |Нұргүл Мыңғатова |Балқия |- |Дәулет Өсербай |Асқар |- |[[Рүстем Жаныаманов]] |Қылышбек |- |Назар Сұлтанбаев |Мәдібек |} Продюсерлері – [[Гүлнұр Мамасарипова]], Гүлбаршын Заирова Оператор – Шерхан Таңсықбаев Сценаристері – Гүлнұр Мамасарипова, Бегзат Жұмажан Композиторы – [[Ренат Гайсин]] == Қызықты деректер == * "Келінжан" телехикаясы Youtube-та және арна эфирінде жоғары рейтингке ие болған телехикая. «[[YouTube]]<nowiki/>» видеохостингі арқылы телехикаяның алғашқы бөлімін он күннің ішінде 2 миллионнан астам көрермен тамашаласа, бүгінге дейін алғашқы маусымының барлық 25 бөлімі 50 миллионға жуық қаралым жинаған.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=GxWfsjZYFaE&list=PLBf-Ed1zJ706x4gFzB27jeWACaMBbsPl7&ab_channel=%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80SHOW-%D0%A8%D0%BE%D1%83%2C%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%85%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D2%93%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80</ref><ref>https://www.youtube.com/watch?v=XqQaMxN5Mdo&list=PLBf-Ed1zJ7045tVi0nNiFw3mbXoftdqvD&ab_channel=%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80SHOW-%D0%A8%D0%BE%D1%83%2C%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%85%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D2%93%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80</ref> *Телехикаяның 2-маусымы қиын кезеңде, коронавирус пандемиясы өршіп тұрған уақытта түсірілген.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=C_2oCyarxFs&t=950s&ab_channel=TimurBalymbetov</ref> == 1-маусымының сюжеті == {| class="wikitable mw-collapsible" |+ |- |1 серия |Күләш апаның кенже ұлы үйіне келін әкеледі. Қалада туып-өскен қыз ауыл өмірінен мүлдем бейхабар. Оның үстіне тік мінезді әрі ерке қыз үйдегілердің тілін қалай табам деп әбігерге түседі. Ал жары Асқар біраз уайымдап, апасына: «Мен үшін келініңізге жұмсақтау болыңызшы», – деп өтініш білдіреді.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=GxWfsjZYFaE&list=PLBf-Ed1zJ706x4gFzB27jeWACaMBbsPl7&ab_channel=%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80SHOW-%D0%A8%D0%BE%D1%83%2C%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%85%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D2%93%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80</ref> |- |2 серия |Асқар Асылымға бір айдан кейін қайтып алып кетем деп уәде беріп, жарысқа аттанады. Асылым оны қимастықпен шығарып салады. Сөйтіп жас келіннің күнделікті үй тіршілігіндегі міндеті артады. Сиыр сауа алмай, әуре-сарсанға түседі. Екі абысыны шаруадан қашып, көршісі Зияданың үйіне кетіп қалады. Әр істеген ісін аңдыған енесі Асылымды жақтыртпай жүреді.[https://www.youtube.com/watch?v=LC52sfGQ3zc&list=PLBf-Ed1zJ706x4gFzB27jeWACaMBbsPl7&index=2&ab_channel=%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80SHOW-%D0%A8%D0%BE%D1%83%2C%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%85%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D2%93%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80] |- |3 серия |Үйдегілерден тек жолдасы мен көршісі Қасым ата ғана оны үнемі қолдап жүреді. Атаның жылы қабақ танытатын себебі Асылым оның қайтыс болған бірінші әйеліне ұқсайды. Жас келін барлығын дұрыс жасауға тырысады: сиыр сауып, ерте тұруды, дәмді тамақ жасап, есік алдын тазалауды. Бірақ қолынан келмейді. Осы оның көңіліне қаяу түсіреді. Үлкен ұлы Қылышбек жұмысынан берілетін үйден үмітті екенін білмеген Күләш апаның көңілі түсіп, есінен танып қалады. Еншісін алып, бөлек кету Айсараның арманы еді.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=OYuqVPO8Pvc&list=PLBf-Ed1zJ706x4gFzB27jeWACaMBbsPl7&index=3&ab_channel=%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80SHOW-%D0%A8%D0%BE%D1%83%2C%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%85%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D2%93%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80</ref> |- |4 серия |Айсараның баяғы әдеті сол отқа май құйып, Қылышбектің де біраз мазасын алады. Күйбең тіршіліктен әбден күйген Айсара енесінің жатып қалғанын тіптен елер емес. Бұл жолы Асылым енесіне ботқа дайындап, үдесінен шығуға тырысады. Бірақ енесі сол қалпы қабағын ашар емес. Күләш апаның көңілі босап, қаладан келген ұлы Мәдошқа ішіндегі мұңын ақтарады. Мәдөштің қаны қайнап, Айсараға атылады. Ал Айсара өз рөліне еніп, анасының ауырып қалғанына «ешқандай кінәм жоқ» деп ағынан жарылып, ақталады.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=3eXS1bltP6Q&list=PLBf-Ed1zJ706x4gFzB27jeWACaMBbsPl7&index=4</ref> |- |5 сериал |Айсара мен Қылышбек қателіктерін түсінгендей болып Күләш ападан кешірім сұрауға келеді. Бірақ апаның көңілі жібитін емес. Асылым талдың басына шығып, «байланыс желісін ұстаймын» деп құлап түседі. Оны көріп қалған көршісі Қасым ата үйге дереу жеткізеді. Бұл жолы апамыз Асылымға қамқорлық жасап, жанашырлық танытады. Қыздарын уайымдаған Асылымның ата-анасы ауылға бірден жетіп келеді.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=sp9KGdmrn3Q&list=PLBf-Ed1zJ706x4gFzB27jeWACaMBbsPl7&index=5</ref> |- |6 серия |Асылымның ата-анасы келіп, көңілі жайына түскендей болады. Екі абысын Асылымды көре алмай, енесінің оған деген қарым-қатынасының жақсарып келе жатқандығына қызғанышпен қарайды. Бейтаныс әйел баласымен «Асқардың көрші ауылдағы келіншегімін» дегенді естіген Асылым төбесінен жай түскендей күй кешеді. Сөйтіп ол Айша есімді өзінің туған қайын сіңлісі болып шығады. Әзілге жақын қайын сіңлісінің қалжыңын түсінбей қалған Асылым ренжіген кейіп танытады.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=1Qsdw7fnEXs&list=PLBf-Ed1zJ706x4gFzB27jeWACaMBbsPl7&index=6&ab_channel=%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80SHOW-%D0%A8%D0%BE%D1%83%2C%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%85%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D2%93%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80</ref> |- |7 серия |Қылышбек күйіктен ішіп, біраз ішін босатып алмақшы болады. Өзін бір сәт те болса патшадай сезінгісі келген ол есін білмей, Айсараның бетінен шапалақпен тартып жібереді. Оған қатты ызаланған және үй тірлігінен әбден мезі болған Айсара сөмкесін арқалап кетіп қалады. Күләш апа біраз өсиетін айтып, Қылышбекті жұбатумен болады.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=2OE5dJHb9K0&list=PLBf-Ed1zJ706x4gFzB27jeWACaMBbsPl7&index=7&ab_channel=%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80SHOW-%D0%A8%D0%BE%D1%83%2C%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%85%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D2%93%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80</ref> |- |8 серия |Күләш апа жайсыз түс көріп, мазасызданады. Айсараның кетіп қалғанына көңілі құлазиды. Қылышбекке ол: «Өзің кәнілісің, әйеліңді алып кел», – деп бұйрық береді. Ал Мәдөштің көңілі дәрігер Валяға түсіп жүрген сияқты. Соған алған иіс суын Балқия тауып алады. Бірақ Мәдөш «оны саған алдым» деп оңай құтылып кетеді. Валяны көргісі келген Мәдөш Асылымның жарақаттанған қолын себеп қылып, ауданға аттануды ұйғарады.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=beKpoiEVgT8&list=PLBf-Ed1zJ706x4gFzB27jeWACaMBbsPl7&index=8&ab_channel=%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80SHOW-%D0%A8%D0%BE%D1%83%2C%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%85%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D2%93%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80</ref> |- |9 серия |«Айсара баламды көруге құқығым бар шығар» деп желеулетіп қайтып келеді. Асқармен хабарласқан Асылым оның жақын арада келмейтінін естіп, көңілі түсіп кетеді. Күн санап отқан ол 10 күннен кейін қалаға қайтам деп отқан еді. Қылышбек пен Айсара татуласады. Ал Күләш апа төркініне тойға аттанады. Оны естіген абысындардың қуанышында шек болмайды. |- |11 серия |Ауылдың өсегінен құр қалған Айсара көршісі Зияданның үйіне барады. Ол өзінің қалай қайтып келгенін басқаша баяндап, Зияданға өтірік-шыны аралас қылып жеткізеді. Асқар Асылымға енді бір айдан соң бір-ақ келетінін айтты. Асылым оған ренжіп, келмей-ақ қоюын өтініп, «мені ауылдан таппайсың» деп жазып жібереді. Қылышбектің үй мәселесі шешіледі. Әкім жаңа баспана беретін болды. Айсараның төбесі көкке жетеді. Балқия Мәдібекке бөтен бір әйелден келген хабарламаны оқып қояды. |- |12 серия |Асылым Асқардың айтқан уақытында келмейтіндігін түсініп, ауылдан кетуге бел буады. Ал Балқия күйеуінің көңілдесі барын біліп, әлі де өз-өзіне келе алар емес. Жол-жөнекей есінен танып қалған Асылым аяғы ауыр екенін біліп, қайтып ауылға оралады. Күләш апа Асылымның аяғы ауыр екенін естіп, іштей қатты қуанады. |- |13 серия |Айсараның көршісі Зияданға үй туралы жаңалығын айтып қойғанына Қылышбек ызаланады. Бірақ өзі Күләш апаға айтпақ болып әңгіменің басын қайырады. Айсара күйеуінің ынжықтығынан мезі болып, іске өзі кіріспек болады. Балқия қан қысымын өлшеуге Валяға келеді. Күйеуіне бейтаныс әйелден келген хабарламаны көріп қойғанын жеткізеді. Мұны естіген Валяның түрі бұзылып кетеді. Балқия Мәдібекке көңілдесі бар екендігін білетінін жайып салады. |- |14 серия |Айсара әкімнің үйіне үй алу кезегі жақындасын деген ниетпен кішігірім сый-сияпатын беріп келеді. Оны естіген Қылышбек қатты ашуланады. Күләш апа олардың бөлек кетулеріне қарсы еместігін айтып, Айсараға ұлын қорлайтын сөздерді айтуды доғаруын сұрайды. Асылымды енесі демалып келсін деп төркініне аттандырады. |- |15 серия |Балқия Мәдібек туралы досы Нартайдан сұрай бастайды, бірақ ешқандай өзіне қажетті жауап ала алмайды. Күләш апа бір сәт өткенге оралып, балаларының кішкентай кездегі қылықтары мен айтқан сөздерін көзіне жас алып, еске алады. Балқия ішіндегі мұңымен бөлісу үшін Валяға келіп, көңілдесін не болмаса Мәдібекті өлтіргісі келетінін, бірақ ондай қадамға бара алмайтынын жеткізеді. Күләш апа Балқияның көңілсіз екенін сезіп қояды. Өз баласының жат қылығын білген ол Балқияны жұбатумен болады. Үйіне келген Мәдібекті таяқпен сұрақтың астына алады. Ал Қасым ата баласына қара шаңырақты сатпауын аманат етеді. Аудан әкімі Қылышбектің несиесі бар екенін айтып, баспанадан үміттерін үзуге тура келетіндігін жеткізеді. |- |16 серия |Күләш апа Асқардың тойына ақша жетпегендіктен несие алғандарын Айсараға түсіндіріп айтады. Бірақ Айсараның реніші басылар емес. Күләш апа Мәдібекті есін жисын деп әуре-сарсанға түседі. |- |17 серия |Күләш апа баласы Мәдібек туралы мән-жайды білгісі келіп, балгерге келеді. Балгердің айтуынша, баласы дуаланған. «Үйден үміттеріңді үзе беріңдер, бастарыңда несие бар» деген ауыл әкімінің сөзінен кейін Айсараның тіпті көшеге шығуға беті болмай, «енесі үй алып беріп, бөлек шығаратын болды» деп Зияданға жаңа өсек таратады. Осы өсекті желеулетіп, Қылышбекке анасы екеуі жаңа үй алып беруін талап етеді. Күләш апа Валяға келіп, оның баласы Мәдібекпен көңілдес болып жүргенін бетіне басып айтып тастайды. Ауылдан біржолата кетуін бұйырады. |- |18 серия |Қасым ата қатты сырқаттанып қалады. Валяның ауылдан көшетінін естіген Балқия бірден құрбысының үйіне тартады. Валя жақсы дос бола алмағаны үшін кешірім сұрайды. Валя үйін сатуға қояды. |- |19 серия |Асылым төркінінен құрбысы Заринамен бірге оралады. Ауылдың тыныс-тіршілігін көріп, ол қалаға қашып кетеді. Балқия «Келіндер» бәйгесіне дайындалып жүр. |- |20 серия |Балқияға ғашық болған жігіт Мәдібектің қызғанышын оятады. Сөйтіп Мәдөш қызғаныштан жаға жыртысып қалады. Оны естіген Балқия байқаудан да бас тартып, Мәдібекке қарай бет алады. Мәдібек келіншегінің қадірін түсінгендей болып, өз кінәсін мойындап, Балқиядан кешірім сұрайды. Мәдөш жүрегінің кілтін қайта ұсынып, адал болуға ант етеді. |- |21 серия |Күләш апаның қызы Айша күйеуімен ренжісіп қалып, төркініне келеді. Зиядан Нартайды ішімдіктен біржолата арылту үшін балгерге апарады. Аудан әкімі Мәдібекке келіп: «Бригадир бола аласың» деп құрғақ уәдемен үміттендіріп кетеді. |- |22 серия |Мәдібек Қылышбек несиесін жауып, үйлі болсын деген ниетпен машинасын сатып, бар ақшаны Айсараға табыстайды. Оның қуанышында шек болмай, дереу несиесін жабуға қамданады. Ал Мәдібек аудан әкімінің уәдесінен үміттеніп, Күләш апаға ауданға қоныс аударатындарын айтады. Ал Асылым болса, Асқар жақында келсе, қалаға қайтатынын айтқанда Күләш апа аң-таң күй кешеді. Күйеуінің ішімдікке салынғанына ығыр болған Зиядан ажырасуға бел буады. Қасым ата қаладағы баласының қолына көшетін болды. Айсара мен Балқия бәсекелесуді доғарар емес. Айша анасының батасын алып, өз үйіне кетеді. |- |23 серия |Айсара баяғы әдетіне салып, Қылышбекті қайрайды. Бөлек кетуге жеделдетуін сұрайды. Оның үстіне отқа май құйып, Асылымға Балқияны жамандайды. Балқия мен Айсара бір-бірін аңдумен болады. Айсара әкімге Мәдібектің атынан хабарлама жіберіп, бәрін бүлдірмек болады. Ауылға Мейрамбек Бесбаев келеді. Кезінде бірге оқыған Нартайды қалаға шақырып, топ құру туралы баяғы арманын жүзеге асыруға әлі де кеш емес екенін алға тартады. Ол екеуін көшеде көріп қалған Айсара дереу жан-жаққа өсек таратады. Зияданның да ішін күйдіреді. |- |24 серия |Айсара мен Балқия іштарлықтан ағасы мен інісін араздастырып қояды. Алды-артына қарамай, тайып тұрған Зиядан үйіне оралады. Нартайды «адам қыламын» деп бар ынтасын төгуге тырысады. Асқар да тосын сый жасап, ауылға келіп қалады. АҚШ-тан біраз базарлық әкеп, үй ішін қуантады. Айсара мен Балқияның реніштері тарап, баяғыдай шүйіркелесе бастайды. |- |25 серия |Ауыл әкімі келіп, жағымды жаңалықтарымен қуантады. Атап айтқанда, бригадирлік қызметке Мәдібектің тағайындалғанын және Қылышбекке білім саласындағы еңбегі үшін 5 бөлмелі пәтер берілетіндігін жеткізеді. Күләш апа келіп, бәрі мәз-мейрам болады. Асылым қалаға қайтпайтын болып, апаның қасында қалатын болады. Оны естіген енесі іштей қуанышқа бөленеді.  |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == # https://khabar.kz/kk/barly-seriyalar-kelinzhan # https://khabar.kz/kk/barlyk-seriyalar-kelinzhan-ii-mausym # https://khabar.kz/kk/film-turaly-kelinzhan-iii-mausym # [https://jambylinfo.kz/madeniet/qazaqqa-kelinzhan-kerek/ Қазаққа «Келінжан» керек!] # https://khabar.kz/kk/film-turaly-kelinzhan-iii-mausym [[Санат:Қазақстан телесериалдары]] o6u4df2cep15zpk1ac6rqiylmbet4bo 0 669967 3056025 2932200 2022-07-31T16:59:27Z Білгіш Шежіреші 68287 wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{түс|КСРО}} |Қазақша атауы = Ойыл уезі |Шынайы атауы = |Суреті = |Сурет атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = КСРО |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |type = |деңгей = |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = |Кіреді = [[Орал губерниясы]] |Әкімшілік құрылыстың түрі = [[Губерния]] |Кіреді1 = |Әкімшілік құрылыстың түрі1 = |Кіреді2 = |Әкімшілік құрылыстың түрі2 = |Енеді = |Төменгі әкімшілік құрылыстың түрі = |Астанасы = [[Ойыл (ауыл)|Ойыл]] |Астана түрі = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = 1920 |Таратылған уақыты = 1921 |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ жан басына шаққанда = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = |Санақ жылы = |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = |Тығыздығы = |Тығыздығы бойынша орны = |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Карта = |Карта ені = |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = |Аббревиатура = |ISO = |Сандық идентификаторы = |Идентификатор түрі = |Сандық идентификаторы2 = |Идентификатор түрі2 = |Сандық идентификаторы3 = |Идентификатор түрі3 = |FIPS = |Телефон коды = |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = |Сайты = |Сайт тілі = |Commons санаты = |Кірістірме = |Түсініктемелер = }} '''Ойыл уезі''' — 1920-1921 жылдары болған [[Қазақ (қырғыз) Автономиялы Социалистік Кеңес Республикасы|Қырғыз АСКР]] [[Орал губерниясы|Орал губерниясының]] әкімшілік-аумақтық бірлігі. Орталығы [[Ойыл (ауыл)|Ойыл]] болған Ойыл уезі 1920 жылы 2 мамырда Орал губерниясының құрамында [[Торғай облысы (Ресей империясы)|Торғай облысы]] [[Темір уезі|Темір уезінен]] бөлінген аумақта құрылды. Бастапқыда оған келесі болыстар кірді: {| cellpadding="7" |- valign="top" | * Беловодск. Орталығы — Беловодский а. * Жекенді көшпелі * Жетікөл көшпелі * Қазыбек көшпелі * Қайыңды көшпелі * Қарағанды көшпелі * Қиыл-Ойыл көшпелі || * Ново-Надеждинск. Орталығы — Ново-Надеждинский а. * Преображенская Орталығы — Преображенский а. * Романовск * Тайсұңғақ * 1-Ойыл көшпелі * 2-Ойыл көшпелі * Шиповск |} 1921 жылы 19 қарашада Ойыл уезі [[Ақтөбе губерниясы|Ақтөбе губерниясына]] берілді. Сонымен бірге [[Ойыл ауданы|Ойыл ауданына]] айналды<ref>{{кітап |авторы = Сапожников В. В., Шишкин Б. К.|бөлімі = |бөлім сілтемесі = |тақырыбы = Қазақстанның әкімшілік-аумақтық бөлінісі туралы анықтама (тамыз 1920 ж. - желтоқсан 1936 ж.)|шынайы атауы = |сілтеме = |уикитека = |жауапты = Базанова Ф. Н.|басылым = |орны = Алматы|баспасы = Қазақ КСР ІІМ мұрағат басқармасы|жыл = 1959|томы = |беттері = |барлық беті = |сериясы = |isbn = |тиражы = 1500}}</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Орал губерниясы]] j1f9olbumaxmgcs1ic11hnteegam95v 3056026 3056025 2022-07-31T17:00:50Z Білгіш Шежіреші 68287 wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{түс|КСРО}} |Қазақша атауы = Ойыл уезі |Шынайы атауы = |Суреті = |Сурет атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = КСРО |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |type = |деңгей = |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = |Кіреді = [[Орал губерниясы]] |Әкімшілік құрылыстың түрі = [[Губерния]] |Кіреді1 = |Әкімшілік құрылыстың түрі1 = |Кіреді2 = |Әкімшілік құрылыстың түрі2 = |Енеді = |Төменгі әкімшілік құрылыстың түрі = |Астанасы = [[Ойыл (ауыл)|Ойыл]] |Астана түрі = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = 1920 |Таратылған уақыты = 1921 |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ жан басына шаққанда = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = |Санақ жылы = |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = |Тығыздығы = |Тығыздығы бойынша орны = |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Карта = |Карта ені = |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = |Аббревиатура = |ISO = |Сандық идентификаторы = |Идентификатор түрі = |Сандық идентификаторы2 = |Идентификатор түрі2 = |Сандық идентификаторы3 = |Идентификатор түрі3 = |FIPS = |Телефон коды = |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = |Сайты = |Сайт тілі = |Commons санаты = |Кірістірме = |Түсініктемелер = }} '''Ойыл уезі''' — 1920-1921 жылдары болған [[Қазақ (қырғыз) Автономиялы Социалистік Кеңес Республикасы|Қырғыз АСКР]] [[Орал губерниясы|Орал губерниясының]] әкімшілік-аумақтық бірлігі. Орталығы [[Ойыл (ауыл)|Ойыл]] болған Ойыл уезі 1920 жылы 2 мамырда Орал губерниясының құрамында [[Торғай облысы (Ресей империясы)|Торғай облысы]] [[Темір уезі|Темір уезінен]] бөлінген аумақта құрылды. Бастапқыда оған келесі болыстар кірді: {| cellpadding="7" |- valign="top" | * Беловодск. Орталығы — Беловодский а. * Жекенді көшпелі * Жетікөл көшпелі * Қазыбек көшпелі * Қайыңды көшпелі * Қарағанды көшпелі * Қиыл-Ойыл көшпелі || * Ново-Надеждинск. Орталығы — Ново-Надеждинский а. * Преображенск. Орталығы — Преображенский а. * Романовск * Тайсойған * 1-Ойыл көшпелі * 2-Ойыл көшпелі * Шиповск |} 1921 жылы 19 қарашада Ойыл уезі [[Ақтөбе губерниясы|Ақтөбе губерниясына]] берілді. Сонымен бірге [[Ойыл ауданы|Ойыл ауданына]] айналды<ref>{{кітап |авторы = Сапожников В. В., Шишкин Б. К.|бөлімі = |бөлім сілтемесі = |тақырыбы = Қазақстанның әкімшілік-аумақтық бөлінісі туралы анықтама (тамыз 1920 ж. - желтоқсан 1936 ж.)|шынайы атауы = |сілтеме = |уикитека = |жауапты = Базанова Ф. Н.|басылым = |орны = Алматы|баспасы = Қазақ КСР ІІМ мұрағат басқармасы|жыл = 1959|томы = |беттері = |барлық беті = |сериясы = |isbn = |тиражы = 1500}}</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Орал губерниясы]] d1543z01kta91gfflmg14afhgchywan 0 670079 3056005 2932724 2022-07-31T15:01:27Z Білгіш Шежіреші 68287 wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{түс|КСРО}} |Қазақша атауы = Жымпиты уезі |Шынайы атауы = |Суреті = |Сурет атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = КСРО |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |type = |деңгей = |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = |Кіреді = [[Орал губерниясы]] |Әкімшілік құрылыстың түрі = [[Губерния]] |Кіреді1 = |Әкімшілік құрылыстың түрі1 = |Кіреді2 = |Әкімшілік құрылыстың түрі2 = |Енеді = |Төменгі әкімшілік құрылыстың түрі = |Астанасы = [[Жымпиты]] |Астана түрі = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = 1920 |Таратылған уақыты = 1928 |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ жан басына шаққанда = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = |Санақ жылы = |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = |Тығыздығы = |Тығыздығы бойынша орны = |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Карта = |Карта ені = |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = |Аббревиатура = |ISO = |Сандық идентификаторы = |Идентификатор түрі = |Сандық идентификаторы2 = |Идентификатор түрі2 = |Сандық идентификаторы3 = |Идентификатор түрі3 = |FIPS = |Телефон коды = |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = |Сайты = |Сайт тілі = |Commons санаты = |Кірістірме = |Түсініктемелер = }} '''Жымпиты уезі''' — 1920-1928 жылдары болған [[Қазақ (қырғыз) Автономиялы Социалистік Кеңес Республикасы|Қырғыз]] (1925 жылдан бастап — Қазақ) АСКР Орал губерниясының әкімшілік-аумақтық бірлігі. Орталығы — [[Жымпиты]]. Орталығы Жымпиты болған Жымпиты уезі 1920 жылы құрылды. Бастапқыда оған келесі болыстар кірді (олардың барлығы көшпелі болды): {| cellpadding="10" |- valign="top" | * Ащысай * Бұлдырты * Жақсыбай * 1-Жымпиты * 2-Жымпиты * Дуана * Қалдығайты * Қарабас * Қарасу * Көкбақты || * Көкөзек * Көпірліаңқаты * Қурайлы * Мәтеш * Сабынкөл * Соналы * Тайпақ * Тамды * Тасоба * Тұздыкөл || * Өзек * Өлеңті * Шалқар * Шідерті |} 1920-1923 жылдары апталық уездік «[[Ерік тілі]]» газеті шыға бастады. 1923 жылы 1 наурызда Қарабас, Көкбақты, Көпірліаңқаты, Тасоба және Шідерті болыстары жойылды. 1923 жылы 28 маусымда: 1- және 2-Жымпиты, Қарасу, Көкөзек, Құрайлы, Мәтеш, Соналы, Тамды, Тұздыкөл, Өзек және Шалқар болыстары жойылды. Орталығы Жымпиты қаласы болған Жымпиты болысы құрылды. Дуана болысының орталығы Дуанкөл мекенінде, Қалдығайты — Қанкөл мекенінде, Тайпақ — Қызылқұдық мекенінде, Сабынкөл — Қаратөбе ауылында, Бұлдырты — Қоңыркөл мекенінде, Жақсыбай — Азанқазы мекенінде, Ащысай — Қожакелді мекенінде, Өлеңті — Тоқашкөл мекенінде орналасты. 1923 жылы 23 тамызда жойылған [[Ілбішін уезі|Калмыков уезінен]] Жымпиты уезіне келесі болыстар берілді: Байбарақ көшпелі, Байғұтты, Балықты, Бүйрек көшпенді, Глиненск (орталығы — Глиненский ауылы), Каленый (орталығы — Каленый ауылы), Қаракөл (орталығы — Қызылүй мекені), Қарасамар (орталығы — Қызылқоға ауылы), Карманов (орталығы — Карманов ауылы), Қатыншағыл (орталығы — Қатыншағыл ауылы), Круглый (орталығы — Круглый ауылы) және Сламихин (орталығы — Сламихин ауылы). Көп ұзамай Байбарақ, Балықты және Бүйрек болыстары жойылды. Байғұтты болысының орталығы Базаркөл мекеніне орналастырылды. Каленый мен Круглый болыстары [[Орал уезі|Орал уезіне]] берілді. 1923 жылы 2 қазанда Қарасамар болысы [[Гурьев уезі|Гурьев уезіне]] берілді. 1924 жылы 13 наурызда Глиненск пен Кармановск болыстары [[Бөкей губерниясы|Бөкей губерниясының]] [[Жаңақала уезі|Жаңақала уезіне]], ал Сламихин болысы сол губернияның [[Талов уезі|Талов уезіне]] берілді. 1924 жылдың соңында Гурьев уезінен Индер (орталығы — Құмантөбе мекені) мен Қарасамар болыстары Жымпиты уезіне ауыстырылды. Көп ұзамай Қарасамар болысы Гурьев уезіне берілген Қатыншағыл болысына қосылды. 1928 жылы 17 қаңтарда Жымпиты уезі таратылды. Оның үстіне оның аумағы [[Орал округі|Орал]] мен [[Гурьев округі|Гурьев]] округтары арасында бөлінді<ref>{{кітап |авторы = Сапожников В. В., Шишкин Б. К.|бөлімі = |бөлім сілтемесі = |тақырыбы = Қазақстанның әкімшілік-аумақтық бөлінісі туралы анықтама (тамыз 1920 ж. - желтоқсан 1936 ж.)|шынайы атауы = |сілтеме = |уикитека = |жауапты = Базанова Ф. Н.|басылым = |орны = Алматы|баспасы = Қазақ КСР ІІМ мұрағат басқармасы|жыл = 1959|томы = |беттері = |барлық беті = |сериясы = |isbn = |тиражы = 1500}}</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Орал губерниясы]] hn4lzwo32ln93a3bawsgbl93u1pm4lk 0 672549 3056029 2942538 2022-07-31T17:37:16Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{YouTube тұлғасы | есімі = MrBeast | шынайы есімі = James Stephen Donaldson | сурет = MrBeast.png | сурет ені = 200px | сурет атауы = Джимми 2018 жылдың желтоқсанында | туған кездегі есімі = | туған күні = 07.05.1998 | туған жері = [[Канзас]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]<ref>{{Cite web|title=20 Questions with MrBeast|url=https://www.youtube.com/watch?v=8fKRVDBOsdI|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/8fKRVDBOsdI| archive-date=2021-10-30|accessdate=6 шілде 2020|website=YouTube|publisher=Honey Originals}}</ref> | қайтыс болған жері = | қайтыс болған күні = | азаматтығы = {{байрақ|АҚШ}} | тұратын мекені = | мамандығы = | белсенді жылдары = 2012 — қазіргі уақыт | бойы = | лақап аты = | жұбайы = | сайты = | қолтаңбасы = | арна аты = [https://www.youtube.com/c/MrBeast6000/videos MrBeast] | құрылған күні = [[20 ақпан]] [[2012 жыл|2012]] | құрушы = | видео жанры = [[юмор]], [[челлендж]] | жазылушы = 100 млн | жазылушы күні = шілде 2022 | қаралым = 16,5 млрд | қаралым күні = шілде 2022 | көпарналы желі = | ұжымы = | өзіндік фразасы = | күміс_батырма = бар | күміс_батырма_жылы = 2016 | алтын_батырма = бар | алтын_батырма_жылы = 2017 | гауһар_батырма = бар | гауһар_батырма_жылы = 2018 | лағыл_батырма = бар | лағыл_батырма_жылы = 2021 | қызыл_гауһар_батырма = бар | қызыл_гауһар_батырма_жылы = 2022 | статистиканы_жаңарту = | қосымша_ақпарат = | ортаққор = MrBeast }} '''Джеймс Стивен (Джимми) Дональдсон'''<ref>{{cite news|url=https://www.tubefilter.com/2018/10/29/pewdiepie-billboards-entire-town-mrbeast/|title=YouTuber 'MrBeast' buys Smorgasbord Of Advertising To Help PewDiePie Stay Ahead Of T-Series|author=Hale|first=James Loke|website=Tubefilter|lang=en}}</ref> ({{lang-en|Jimmy Donaldson}}; [[1998 жыл]]ы [[7 мамыр]]да туған, [[Канзас]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]), '''MrBeast''' бүркеншік атымен танымал — американдық бейне блоггер, шоу-бизнес қайраткері, [[YouTube]]-те дәл осындай арнаны жасаушы. [[Forbes]] мәліметтері бойынша, оның 2020 жылғы табысы шамамен 29,5 миллион долларды құрады. Бұл YouTube видео хостингінің ағылшын тіліндегі сегментінің ең танымал блогерлерінің бірі болып саналады. == Мансап == === MrBeast арнасының тарихы === Дональдсон өзінің YouTube арнасын 2012 жылдың ақпан айында 13 жасында "MrBeast6000" деген атпен бастады; ол Летсплейлерден бастап, басқа YouTube-тің байлығын бағалайтын бейнелерге дейін әртүрлі мазмұнды шығарды. Алайда, оның бейнелері салыстырмалы түрде белгісіз болып қалды — әрқайсысы шамамен мың рет қаралды. 2017 жылы "100 000-ға дейін санау" бейнесі шыққанға дейін, ол бірнеше күнде ондаған мың қаралым жинады<ref name="Newsweek">{{Cite news|url=https://www.newsweek.com/mrbeast-youtube-interview-how-did-youtuber-make-money-battle-royale-airsoft-1383921|title=How YouTuber MrBeast Pulled Off a Real-life Battle Royale in three Weeks|first=Steven|author=Asarch|date=2019-04-02|website=[[Newsweek]]}}</ref>. 2021 жылдың қараша айындағы жағдай бойынша Джиммидің ютубта 80 миллионнан астам жазылушысы бар. === Мазмұн және стилі === Джимми көбінесе Twitch-тегі трансляторларға мыңдаған доллар беретін бейнелер жасайды, олардың көпшілігі демеушілік жасайды (бірақ ол бұрын демеушісіз қайырымдылық жасаған)<ref name="BNC">{{Cite news|url=http://businessnc.com/greenville-youtuber-mrbeast-racks-up-millions-of-views/|website=Business North Carolina|title=Greenville YouTuber MrBeast racks up millions of views|date=2018-07-30|author=Wanbaugh|first=Taylor}}</ref>. 2017 жылдың қаңтарында Дональдсон 100 000-ға дейін есептелген бір күндік бейнені жариялады. Эксперимент 40 сағатқа созылды, сондықтан ол кейбір бөліктерді 17 сағат қылып шығарды. Дональдсон 81 933 және 99 913 сандарын жіберіп алды және 24 219 үш рет санады<ref>{{Cite news|website=[[Business Insider]]|url=https://www.businessinsider.com.au/millions-of-people-have-watched-youtuber-mrbeast-count-to-100000-2017-1|title=Millions of people watched YouTuber 'MrBeast' count to 100,000|author=Farquhar|first=Peter|date=2017-01-12}}</ref>. Келесі айда "200 000-ға дейін санау (миллионға жол)" деп аталатын келесі бейне жүктелді, ютубердің айтуынша, оны да тездетуге тура келді, өйткені толық 55 сағат YouTube жүктеу шегінен асып кетті. Сондай-ақ, Джимми жүз мегафонды пайдаланып әйнекті сындыруға тырысты, бір сағат ішінде бояудың кебуін байқады және күні бойы иіргішті бұрауға тырысты. 2019 жылдың наурыз айында ол Лос-Анджелесте Battle Royale-ді нақты өмірде 200 000 доллар сыйлықпен ұйымдастырды және түсірді. Дональдсон өзінің ерекше қайырымдылық әрекеттерін жариялайды: 2018 жылдың желтоқсан айында үйсіздердің баспаналарына 100 мың доллар беру, жараланған армия ардагерлерінің бағдарламасына 32 мың доллар, Сент-Джуда балалар ғылыми-зерттеу ауруханасына 70 мың доллар және Лос-Анджелестегі жергілікті жануарлар панасына 10 мың доллар берді. === Team Trees === [[File:Team Trees logo.svg|thumb|left|Team Trees]] 2019 жылдың 25 қазанында сағат 19:00-де ([[Дүниежүзілік үйлестірілген уақыт|UTC]]) Джимми және бұрынғы NASA инженері және ютубер Марк Робер YouTube-те 20 000 000 ағаш отырғызу үшін қаражат жинау бойынша бірлескен жоба ұйымдастырды. Олар ағаш отырғызумен айналысатын Arbor Day Foundation қорына 20 000 000 доллар берді деп мәлімдейді. Олар 2022 жылға дейін отырғызылады. Сол жылдың 19 желтоқсанында 20 000 000 долларлық ақша асып түсті.<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=HPJKxAhLw5I|title=Planting 20,000,000 Trees, My Biggest Project Ever!|lang=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=0hVZOJCYBBM|title=Important Youtube Announcement (please watch)|lang=en}}</ref> Бұл идеяны көптеген танымал адамдар қолдады, мысалы: [[Илон Маск]], [[Джек Дорси]], [[PewDiePie]], [[Jacksepticeye]], [[Маркус Браунли]] және т.б.<ref>{{Cite web|url=https://teamtrees.org/|title=Help Us Plant 20 Million Trees - Join #TeamTrees|publisher=teamtrees.org|lang=en}}</ref> === Сын айтылуы === 2018 жылдың мамыр айында Дональдсонды The Atlantic журналында Тейлор Лоренц "п*дик" және "гей" сияқты сөздерді қамтитын гомофобиялық твиттері үшін сынға алды. Жауап ретінде ол: "Мен не істесем де, ешкімді ренжітпеймін" - деді<ref>{{Cite news|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2018/05/youtubes-biggest-philanthropist-has-a-history-of-homophobic-comments/561248/|title=‘YouTube's Biggest Philanthropist’ Has a History of Homophobic Comments|author=Lorenz|first=Taylor|date=2018-05-24|website=The Atlantic}}</ref>. == Жеке өмірі == Дональдсон 1998 жылы 7 мамырда дүниеге келген<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=xGJEPTCw9GU|title=18th Birthday QNA - Mom's Hair Dryer Age?|author=MrBeast|date=2016-05-07|publisher=YouTube|accessdate=2019-04-14}}</ref>. Ол Гринвиллде (Солтүстік Каролина) тұрады және 2016 жылы Гринвилл Христиан академиясын бітірді. Newsweek-тің айтуынша, Дональдсон ютубтағы мансабын жалғастыру үшін колледжді тастап кеткен. Интернеттегі сұқбат кезінде Дональдсон өзінде Крон ауруы бар екенін айтты. Оның CJ Donaldson атты үлкен ағасы бар, ол "MrBro" деп аталатын арнаға иелік етеді<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/channel/UC4uKK_YwAxTfad3x8cAJb6A|title=MrBro|website=YouTube|lang=en|accessdate=2019-09-13}}</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Видеоблогерлер]] [[Санат:АҚШ ютуберлері]] fsdrr9kill23erotbcimtk40plwi373 0 675008 3056195 2960659 2022-08-01T08:19:31Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Тау |Түрі = Тау сілемі |Атауы = Сарыжал |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет ені = |Сурет атауы = |lat_dir = |lat_deg = 49|lat_min = 17|lat_sec = 04 |lon_dir = |lon_deg = 68|lon_min = 51|lon_sec = 23 |region = |CoordScale = |Орналасуы = {{KAZ}}, [[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]] |Тау жүйесі = |Пайда болған кезеңі = |Аумағы = |Ұзындығы = 31 |Ені = 4 |Ең биік шыңы = |Биіктігі = 543 |Карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан |ПозКарта 1 ені = |crosses180 = |Позициялық карта 2 = |ПозКарта 2 ені = |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Сарыжал}} '''Сарыжал''' – [[Желдіадыр]] тауларының шығыс бөлігіндегі ұсақ шоқылы таулар. == Географиялық орны == [[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]] [[Шұбаркөл (кент)|Шұбаркөл]] ауылының солтүстігінде 28 км жерде орналасқан. == Жер бедері == Ең биік жері теңіз деңгейінен 543 м-ден астам. Солтүстік-батыстан шығысқа қарай 31 км-ге созылған, енді жері 4 км. Беткейлері көлбеу, олар бірнеше шоқылардан тұрады. Етегін делювийлі-пролювийлі шөгінділер басқан. Сарыжал [[Талдысай (өзен, Сарысу алабы)|Талдысай]], [[Сарыбұлақ (өзен, Нұра алабы)|Сарыбұлақ]], [[Жақсыкөң]], [[Жаманкөң]], т.б. өзендердің суайрығы. == Өсімдігі == Топырағы қиыршықтасты, бозғылт қоңыр. Беткейлерінде жусан, селеу, бетеге, аңғарында тал, көктерек, қараған аралас бұталар өседі.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, II том;</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қарағанды облысы таулары]] 95ttvn1ts5jx1jdw4tid03cn2qc606k 0 676885 3056121 2983421 2022-08-01T06:18:56Z Салиха 17167 /* Географиялық орны */ wikitext text/x-wiki {{Тау |Түрі = Тау сілемі |Атауы = Қосшоқы |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет ені = |Сурет атауы = |lat_dir = |lat_deg = 50|lat_min = 32|lat_sec =22 |lon_dir = |lon_deg = 67|lon_min = 49|lon_sec =17 |region = |CoordScale = |Орналасуы = {{KAZ}}, [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]] |Тау жүйесі = |Пайда болған кезеңі = |Аумағы = |Ұзындығы = 2 |Ені = 0,5 |Ең биік шыңы = |Биіктігі = 348 |Карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан |ПозКарта 1 ені = |crosses180 = |Позициялық карта 2 = Қазақстан Ақмола облысы |ПозКарта 2 ені = |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Қосшоқы}} '''Қосшоқы''' – [[Шабдар (өзен)|Шабдар]] және Сымтас өзендерінің аралығындағы төбе. == Географиялық орны == [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]] [[Шойындыкөл (ауыл)|Шойындыкөл]] ауылынан шығысқа қарай 35 км жерде орналасқан. == Жер бедері == Абсолюттік биіктігі 348 м. Солтүстік-шығыстан оңтүстік-батысқа қарай 2 км-ге созылған, енді жері 0,5 км. Солтүстігінде 3 км жерде Сымтас өзені бойында шағын бөген салынған. Төбенің оңтүстігімен [[Терісаққан (өзен)|Терісаққан]] өзенінің оң саласы Шабдар өзені ағып өтеді. Солтүстік-батысында Сымтас, батысында [[Қойкөмген]], оңтүстігінде Миялы, шығысында Сарыоба төбелері бар. == Өсімдігі == Қызғылт қоңыр топырақ жамылғысында жусан, астық тұқымдас өсімдіктер өседі.<ref>Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ақмола облысы таулары]] i944nghcf3t3ni8fu31d8x76i4fcrk1 10 680664 3056092 3055717 2022-08-01T05:47:51Z Мағыпар 100137 нақтылау wikitext text/x-wiki {{Навигациялық кесте | аты = Әлем халықтары | state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> | тақырып = [[Әлем халықтарының тізімі|Әлем халықтары]] | бөлім1 = [[Азия]] халықтары | тізім1 = [[Абунгтер]] • [[Айндар]] • [[Алас (халық)|Алас]] • [[Алоро-Пантар халықтары]] • [[Алорлар]] • [[Алтайлықтар]] • [[Алундар]] • [[Алюторлар]] • [[Амбелаундар]] • [[Амбон-Тимор халықтары]] • [[Амбондықтар]] • [[Андамандықтар]] • [[Апайо]] • [[Апатани]] • [[Арабтар]] • [[Армяндар]] • [[Ассамдықтар]] • [[Ассириялықтар]] • [[Асуралар]] • [[Ауғандықтар]] • [[Афридилер]] • [[Ачандар]] • [[Ачех]] • [[Аэталар]] • [[Әзірбайжандар]] • [[Багоболар]] • [[Бадагалар]] • [[Баджолар]] • [[Бадуйлар]] • [[Бай (халық)|Бай]] • [[Байга (халық)|Байга]] • [[Балантак]] • [[Балиліктер]] • [[Балти]] • [[Банар]] • [[Банджарлар]] • [[Баоань]] • [[Бартангтар]] • [[Батиндер]] • [[Батуаса]] • [[Бахрейндіктер]] • [[Бахтиарлар]] • [[Белудждер]] • [[Бенгалдықтар]] • [[Бесая]] • [[Биак]] • [[Бикол (халық)|Бикол]] • [[Билаан]] • [[Бима-Сумбан халықтары]] • [[Бирхорлар]] • [[Бихарлықтар]] • [[Болаанг-монгондоу]] • [[Бонток]] • [[Брагуи]] • [[Бру]] • [[Бугистер]] • [[Буи]] • [[Буид (халық)|Буид]] • [[Букиднон]] • [[Булан]] • [[Бунак]] • [[Бунгку]] • [[Буриш]] • [[Буруандар]] • [[Бутунг]] • [[Буряттар]] • [[Бхилдер]] • [[Бхумидж]] • [[Ва]] • [[Вандамен]] • [[Варопен]] • [[Ватубелдер]] • [[Вахандар]] • [[Веддалар]] • [[Вемал (халық)|Вемал]] • [[Ветарлар]] • [[Висайя]] • [[Вьетнамдықтар]] • [[Вьеттер]] • [[Гадаба]] • [[Гаддандар]] • [[Гайо]] • [[Галела]] • [[Галештер]] • [[Гаошань]] • [[Гаро (халық)|Гаро]] • [[Гилзай]] • [[Гиляндар]] • [[Гондтар]] • [[Горонтало]] • [[Грузиндер]] • [[Гуджар]] • [[Гуджараттар]] • [[Гурунг]] • [[Гэлао]] • [[Дархаттар]] • [[Даур]] • [[Дафла]] • [[Даяктар]] • [[Дан (халық)]] • [[Дербеттер]] • [[Джакун]] • [[Джат]] • [[Джарава (халық)|Джарава]] • [[Джемшид]] • [[Джуанг]] • [[Догра]] • [[Долғандар]] • [[Донголар]] • [[Друкпа]] • [[Дулун]] • [[Дұң ұлты]] • [[Дүңгендер]] • [[Дунсян]] • [[Еврейлер]] • [[Жапондар]] • [[Захчиндер]] • [[Зярай]] • [[Ибан]] • [[Иватандар]] • [[Инибалои]] • [[Иорданиялықтар]] • [[Ирактықтар]] • [[Ирула]] • [[Исамал]] • [[Ителмендер]] • [[Ифугао]] • [[Ицзу]] • [[Ишкашими]] • [[Йемендіктер]] • [[Кадазан]] • [[Каджарлар]] • [[Кайелдер]] • [[Калинга]] • [[Канканаи]] • [[Каннара]] • [[Капауку]] • [[Карендер]] • [[Катарлықтар]] • [[Катулар]] • [[Качарлар]] • [[Качин]] • [[Кашмирліктер]] • [[Каялар]] • [[Каян]] • [[Кей]] • [[Келабиттер]] • [[Кемактар]] • [[Керинчилер]] • [[Кет]] • [[Клемантан]] • [[Кодагу]] • [[Конкандар]] • [[Корейлер]] • [[Корку]] • [[Коряктар]] • [[Кота]] • [[Кубу]] • [[Куи]] • [[Кулу]] • [[Күрдтер]] • [[Курумба]] • [[Кусунда]] • [[Кхамти]] • [[Кханг]] • [[Кхаси]] • [[Кхмерлер]] • [[Кхму]] • [[Кхо]] • [[Кхонд]] • [[Қазақтар]] • [[Қалмақтар]] • [[Қарақалпақтар]] • [[Қытайлар]] • [[Қырғыздар]] • [[Ладакхи]] • [[Лактар]] • [[Ламахолот]] • [[Ламет]] • [[Лао]] • [[Лати]] • [[Лахалар]] • [[Лаху]] • [[Лепча]] • [[Летилер]] • [[Лимбу]] • [[Лио]] • [[Лису]] • [[Лобалар]] • [[Лоинанг]] • [[Лубу]] • [[Лы]] • [[Ма]] • [[Мааньян]] • [[Магарлар]] • [[Магинданао]] • [[Мадурлар]] • [[Макасар]] • [[Малайлар]] • [[Малаяли]] • [[Малер]] • [[Мальдивтер]] • [[Мамак]] • [[Манг]] • [[Манггараи]] • [[Мангиан]] • [[Мандайя]] • [[Мандар]] • [[Манипури]] • [[Манобо]] • [[Мансилер]] • [[Манусела]] • [[Маньчжурлар]] • [[Маонань]] • [[Маранао]] • [[Маратхи]] • [[Маринд-Аним]] • [[Маронене]] • [[Меланау]] • [[Ментавайлар]] • [[Месхетин түріктері]] • [[Мизо]] • [[Микир]] • [[Минангкабау]] • [[Минахас]] • [[Мнонг]] • [[Моголдар]] • [[Моңғолдар]] • [[Монгорлар]] • [[Мондар]] • [[Мулао]] • [[Муна]] • [[Мундалар]] • [[Мунжандар]] • [[Мыонг]] • [[Мэньба]] • [[Мяо]] • [[Нага]] • [[Наге]] • [[Нанайлар]] • [[Наси]] • [[Нгада]] • [[Нгаджу]] • [[Нганасандар]] • [[Ндау]] • [[Неварлар]] • [[Негидалдар]] • [[Ненецтер]] • [[Непалдықтар]] • [[Ниастар]] • [[Нивхтар]] • [[Никобарлар]] • [[Ну]] • [[Нунг]] • [[Нұрыстандықтар]] • [[Ойраттар]] • [[Омандықтар]] • [[Ониндер]] • [[Ораондар]] • [[Ориялар]] • [[Ороктар]] • [[Орочтар]] • [[Орочондар]] • [[Отданум]] • [[Өзбектер]] • [[Палавеньо]] • [[Палаунг]] • [[Палестиналық арабтар|Плестиналықтар]] • [[Памир халқы]] • [[Пампанган]] • [[Пангасинан ]] • [[Пенджабдықтар]] • [[Парсылар]] • [[Пасемах]] • [[Пахарилер]] • [[Пашаи]] • [[Пуми]] • [[Пунан]] • [[Реюньондар]] • [[Ротиандықтар]] •[[Савара]] • [[Саларлар]] • [[Самаль]] • [[Самбал]] • [[Сангирлер]] • [[Санзиу]] • [[Санталдар]] • [[Сантяй]] • [[Сасактар]] • [[Саудиялықтар]] • [[Сахалар]] • [[Солтүстік Халмахер халықтары]] • [[Седанг]] • [[Сейшелдіктер]] • [[Селькуптар]] • [[Семангтар]] • [[Сеноилар]] • [[Сибо]] •[[Сикка]] • [[Сикхи]] • [[Сингалдар]] • [[Синдхи]] • [[Синьмун]] • [[Сириялықтар]] • [[Сихуле]] • [[Срэ]] • [[Стиенг]] • [[Суай]] • [[Субанон]] • [[Суи]] • [[Сула]] • [[Сулу]] • [[Сумбавтар]] • [[Сумбандар]] • [[Сунварлар]] • [[Сундтар]] • [[Тагакаоло]] • [[Тагал]] • [[Тагбануа]] • [[Тәжіктер]] • [[Тай]] • [[Таи (Вьетнам)]] • [[Таймендер]] • [[Талыштар]] • [[Тамангилер]] • [[Тамилдер]] • [[Тамангилер]] • [[Таойлар]] • [[Таттар]] • [[Теймури]] • [[Теленгиттер]] • [[Телеуіттер]] • [[Телугулер]] • [[Тенгерлер]] • [[Тернатандар]] • [[Тетумдер]] • [[Тёро]] • [[Тибеттіктер]] • [[Тидорлықтар]] • [[Тингиан]] • [[Типпера]] • [[Тит]] • [[Тоала]] • [[Тобело]] • [[Тогутил]] • [[Тода]] • [[Томини]] • [[Тораджи]] • [[Торгуттар]] • [[Тофалар]] • [[Тулу]] • [[Тубалар]] • [[Туцзя]] • [[Түріктер]] • [[Түрікмендер]] • [[Тхай]] • [[Тхакали]] • [[Тхару]] • [[Тхо]] • [[Тывалар]] • [[Тям]] • [[Удиндер]] • [[Узумчиндер]] • [[Урали]] • [[Ұйғырлар]] • [[Үдэгей]] • [[Филиппиндіктер]] • [[Фирузкухтер]] • [[Хаву]] • [[Хазарлар (Ауғанстан)|Хазарлар]] • [[Хакастар]] • [[Халха]] • [[Хамнигандар]] • [[Хандар]] • [[Ханты]] • [[Хелонги]] • [[Хиндустандықтар]] • [[Хо]] • [[Хотогойттар]] • [[Хошуттар]] • [[Хрэ]] • [[Хуэй]] • [[Хиналугтар]] • [[Хэчжэ]] • [[Цахуры]] • [[Цзино]] • [[Цзяжун]] • [[Цян]] • [[Чакма]] • [[Чантель]] • [[Аймақ (Ауғанстан)|Чараймактар]] • [[Чахарлар]] • [[Чепанг]] • [[Чжуан]] • [[Чин]] • [[Чувандар]] • [[Чукчалар]] • [[Чуру]] • [[Шан]] • [[Шахсевендер]] • [[Шерпа]] • [[Шина]] • [[Шорлар]] • [[Шугнандар]] • [[Шуй]] • [[Шұлымдар]] • [[Шэ]] • [[Эвенкілер]] • [[Эвендер]] • [[Эде (халық)|Эде]] • [[Эйну]] •м[[Энггандар]] • [[Энде]] • [[Энцы]] • [[Эстондар]] • [[Юан]] • [[Юйгу]] • [[Юкагирлер]] • [[Юте]] • [[Ючи]] • [[Явалықтар]] • [[Ягнобилер]] • [[Язгулям (халық)|Язгулям]] • [[Яо]] • [[Яунде]] | бөлім2 = [[Африка]] халықтары | тізім2 = [[Ағаулар]] • [[Адангмелер]] • [[Акандар]] • [[Аквапимдер]] • [[Алжирлықтар]] • [[Алурлар]] • [[Амбунду]] • [[Амхаралар]] • [[Ангас]] • [[Англоафрикалықтар]] • [[Ануак]] • [[Аргоббалар]] • [[Данакиль|Афарлар]] • [[Африканерлер]] • [[Ачемдер]] • [[Ачоли]] • [[Ашантилар]] • [[Ашантилар]] • [[Багалар]] • [[Багирмилер]] • [[Баделер]] • [[Бадуйлар]] • [[Бакве]] • [[Баланте]] • [[Бамбара]] • [[Бамилеке]] • [[Бамум]] • [[Бангилер]] • [[Банда (халық)|Банда]] • [[Банди]] • [[Бантулар]] • [[Барбалар]] • [[Бари (Африка)]] • [[Басалар]] • [[Бассарлар]] • [[Батақтар]] • [[Бауле]] • [[Беджа]] • [[Бемба]] • [[Бена]] • [[Берберлер]] • [[Берберлер]] • [[Берберлер]] • [[Бете]] • [[Биафада]] • [[Бидього]] • [[Бини (халық)|Бини]] • [[Биралар]] • [[Биром]] • [[Бисалар]] • [[Боа]] • [[Бобо]] • [[Бозо]] • [[Боки]] • [[Болева]] • [[Бонголар]] • [[Бони]] • [[Буби]] • [[Буллом]] • [[Буралар]] • [[Бурун]] • [[Буса]] • [[Бутунг]] • [[Бушмендер]] • [[Ваи]] • [[Вала]] • [[Венда]] • [[Видекум]] • [[Волоф]] • [[Вуте]] • [[Га (халық)|Га]] • [[Гандалар]] • [[Гбайя]] • [[Гбари]] • [[Гвере]] • [[Герелер]] • [[Гереро]] • [[Гибралтарлықтар]] • [[Гимирра]] • [[Гишу]] • [[Гого]] • [[Гола]] • [[Гонга (халық)|Гонга]] • [[Гонжа]] • [[Грустар]] • [[Гуан]] • [[Гураге]] • [[Гурма]] • [[Гусилер]] • [[Дагари]] • [[Даго]] • [[Дагомба]] • [[Дамара]] • [[Дани]] • [[Дасанеч]] • [[Джагга]] • [[Джанджэро]] • [[Джерава]] • [[Джукун]] • [[Диалонке]] • [[Динка]] • [[Диола]] • [[Догон]] • [[Дуала]] • [[Дюла]] • [[Загава]] • [[Занде]] • [[Зарамо]] • [[Зенага]] • [[Зулу]] • [[Ибибио]] • [[Ивбиосакон]] • [[Игала]] • [[Игбира]] • [[Игбо]] • [[Иджо]] • [[Идома]] • [[Ила (халық)|Ила]] • [[Илоктар]] • [[Инеме]] • [[Ираку]] • [[Ирамба]] • [[Итсекири]] • [[Ишан]] • [[Йеен]] • [[Йорубалар]] • [[Кабилдер]] • [[Кабовердтер]] • [[Кабие]] • [[Каколе]] • [[Календжин]] • [[Камба]] • [[Камбари]] • [[Карамоджонг]] • [[Каре]] • [[Катаб]] • [[Кваву]] • [[Квени]] • [[Кемант]] • [[Кикуйю]] • [[Кинга]] • [[Кисси ]] • [[Коалиб]] • [[Комолар]] • [[Баконго|Конго]] • [[Конзо]] • [[Конкомба]] • [[Коно]] • [[Консо]] • [[Кордофандар]] • [[Коса]] • [[Котоко]] • [[Кпелле]] • [[Креолдар]] • [[Кру (халық)|Кру]] • [[Кубалықтар]] • [[Кувейттіктер]] • [[Куки]] • [[Куланго]] • [[Кунама]] • [[Куранко]] • [[Куриа]] • [[Кусаси]] • [[Кушиттер]] • [[Ланго]] • [[Ландума]] • [[Либериялықтар]] • [[Ливиялықтар]] • [[Лимба]] • [[Лоби]] • [[Лози]] • [[Лома]] • [[Лотуко]] • [[Луба]] • [[Лундалар]] • [[Луо]] • [[Лур]] • [[Лухя]] • [[Лучази]] • [[Луэна]] • [[Маба]] • [[Маврикийлер]] • [[Маврлар]] • [[Мазендерандар]] • [[Мака]] • [[Маконде]] • [[Макуа]] • [[Малагасилер]] • [[Малинке]] • [[Мампрустер]] • [[Мандара]] • [[Манджак]] • [[Мандинго]] • [[Мандинка]] • [[Мано]] • [[Марги]] • [[Мароккалықтар]] • [[Маса]] • [[Масаи]] • [[Матабеле]] • [[Мба]] • [[Мбете]] • [[Мбоши]] • [[Мбунда]] • [[Менде]] • [[Мерулер]] • [[Миджикенда]] • [[Моба]] • [[Монго]] • [[Мори]] • [[Моро]] • [[Моси]] • [[Мпонгве]] • [[Муби]] • [[Мумуйе]] • [[Мурле]] • [[Набдам]] • [[Налу]] • [[Нанайлар]] • [[Нанкансе]] • [[Нанумба]] • [[Нгбанди]] • [[Нгонилер]] • [[Нгунди]] • [[Нзима]] • [[Нилоттар]] • [[Нубиялықтар]] • [[Нупе]] • [[Нуэр]] • [[Нуэр]] • [[Ньоро]] • [[Ньямвези]] • [[Ньянколе]] • [[Ньятуру]] • [[Овамбо]] • [[Овимбунду]] • [[Огони]] • [[Огони]] • [[Омето]] • [[Оромо]] • [[Педи]] • [[Пигмеи]] • [[Пуну]] • [[Рега]] • [[Руанда (ньяруанда)]] • [[Рунди]] • [[Саката]] • [[Само]] • [[Самуко]] • [[Сандаве]] • [[Сантомилер]] • [[Сара (халық)|Сара]] • [[Сахо]] • [[Свазилер]] • [[Сенуфо]] • [[Сере-мунду]] • [[Серер]] • [[Сидамо]] • [[Сисала]] • [[Собо]] • [[Сога]] • [[Сомалиліктер]] • [[Сомбалар]] • [[Сонгайлар]] • [[Сонинке]] • [[Суахилилер]] • [[Суба]] • [[Судандықтар]] • [[Сукума]] • [[Сусу]] • [[Суто]] • [[Таита]] • [[Талленси]] • [[Теке (халық)|Теке]] • [[Тем (халық)|Тем]] • [[Темне]] • [[Тенда]] • [[Тесо]] • [[Тетела]] • [[Тив]] • [[Тиграи]] • [[Тигре]] • [[Тикар]] • [[Торолар]] • [[Тсаанги]] • [[Тсвана]] • [[Тсонга]] • [[Туареги]] • [[Тубу]] • [[Тукулер]] • [[Тунистіктер]] • [[Туркана]] • [[Ұдмұрттар]] • [[Фанг]] • [[Фанти]] • [[Фернандино]] • [[Фипа]] • [[Фон]] • [[Фульбе]] • [[Фур]] • [[Ха]] • [[Хадза]] • [[Хасонке]] • [[Хауса]] • [[Хехе]] • [[Хопи]] • [[Чамба]] • [[Чанга]] • [[Челкандар]] • [[Чига]] • [[Чокве]] • [[Шамбала]] • [[Шиллук]] • [[Шона]] • [[Эве]] • [[Экои]] • [[Этсако]] • [[Эфик]] • [[Якё]] | бөлім3 = [[Солтүстік Америка]] халықтары | тізім3 = [[Агуакатектер]] • [[Алгонкиндер]] • [[Алеуттер]] • [[Америкалықтар]] • [[Амусго]] • [[Англоканадалықтар]] • [[Антигуандар]] • [[Антильдіктер]] • [[Апачилер]] • [[Аргоббалар]] • [[Арикаралар]] • [[Ассинибоиндер]] • [[Атапасклер]] • [[Афроамерикалықтар]] • [[Ацтектер]] • [[Багамдықтар]] • [[Барбадостықтар]] • [[Белиздер]] • [[Бороро]] • [[Борука]] • [[Брибри]] • [[Вашо]] • [[Вийот]] • [[Винту]] • [[Гавайлықтар]] • [[Гаитилықтар]] • [[Гарифуна]] • [[Гватемалалықтар]] • [[Гондурастар]] • [[Гуаими]] • [[Гуатусо]] • [[Гурондар]] • [[Делаварлар]] • [[Доминикандықтар]] • [[Доминиктер]] • [[Зуни]] • [[Ирокез (тайпа)|Ирокездер]] • [[Ишили]] • [[Йокутс]] • [[Кабекар]] • [[Кайова]] • [[Какчикели]] • [[Канадалықтар]] • [[Канза]] • [[Канхобали]] • [[Квакиутл]] • [[Кикапу]] • [[Килиуа]] • [[Киче]] • [[Команчилер]] • [[Кора]] • [[Костарикалықтар]] • [[Кри]] • [[Крики]] • [[Кроу]] • [[Куапо]] • [[Куикатектер]] • [[Куна]] • [[Кэддо]] • [[Лакандондар]] • [[Луисено]] • [[Майду]] • [[Майо]] • [[Майя]] • [[Маках]] • [[Маме]] • [[Мандандар]] • [[Масатеки]] • [[Масахуа]] • [[Мексикалықтар]] • [[Меномини]] • [[Мивок]] • [[Микмаки]] • [[Михе]] • [[Миштектер]] • [[Могикандар]] • [[Мочо]] • [[Мурле]] • [[Мускоги]] • [[Навахо]] • [[Натчи]] • [[Не-персе]] • [[Никарагуалықтар]] • [[Нутка]] • [[Огони]] • [[Опата]] • [[Оседж]] • [[Отоми]] • [[Пайют]] • [[Панамалықтар]] • [[Папаго]] • [[Пауни]] • [[Пима]] • [[Пипили]] • [[Покомандар]] • [[Покомчи]] • [[Помо]] • [[Понка]] • [[Пополоктар]] • [[Пополуктар]] • [[Пуэбло]] • [[Пуэрторикандықтар]] • [[Рама]] • [[Салиш]] • [[Сальвадорлықтар]] • [[Сапотектер]] • [[Сахаптиндер]] • [[Семинолдар]] • [[Сери]] • [[Сиу]] • [[Слэйвилер]] • [[Соке]] • [[Танаина]] • [[Тараски]] • [[Тарахумара]] • [[Тепехуа]] • [[Тепехуано]] • [[Тлапанеки]] • [[Тлинкиттер]] • [[Тотонактар]] • [[Тохолабали]] • [[Уичита]] • [[Уичоли]] • [[Успантектер]] • [[Үндістер]] • [[Хайда]] • [[Хакалтектер]] • [[Хикаке]] • [[Хока]] • [[Хопи]] • [[Хуаве]] • [[Хуастектер]] • [[Хупа]] • [[Цельтали]] • [[Цимшиан]] • [[Цоцили]] • [[Цутухили]] • [[Чатиныдер]] • [[Чейенны]] • [[Чикасо]] • [[Чилкотиндер]] • [[Чинантектер]] • [[Чинук]] • [[Чипевайан]] • [[Чероки]] • [[Чоко]] • [[Чокто]] • [[Чоли]] • [[Чонтали]] • [[Чорти]] • [[Чочо]] • [[Чухи]] • [[Шайендер]] • [[Шауни]] • [[Шошондар]] • [[Эскимостар]] • [[Яки]] • [[Ямайкалықтар]] | бөлім4 = [[Оңтүстік Америка]] халықтары | тізім4 = [[Аймаралар]] • [[Алакалуфтар]] • [[Амауака]] • [[Андоке]] • [[Аравактар]] • [[Араукандар]] • [[Аргентиналықтар]] • [[Банива]] • [[Бари (Оңтүстік Америка)]] • [[Боливиялықтар]] • [[Боралар]] • [[Ботокуда]] • [[Бразилиялықтар]] • [[Вай-вай]] • [[Ваорандар]] • [[Вапишана]] • [[Варрау]] • [[Венесуэлалықтар]] • [[Гуамбиа]] • [[Гуарайю]] • [[Гуарайю]] • [[Гуато]] • [[Гуахибо]] • [[Гуахиро]] • [[Гуаяки]] • [[Итонама]] • [[Кайнганг]] • [[Кайнгуа]] • [[Кайтаггтар ]] • [[Кампа]] • [[Канела]] • [[Каража]] • [[Карибтіктер]] • [[Карихона]] • [[Кашинауа]] • [[Каяпо]] • [[Кечуа (халық)|Кечуа]] • [[Кильясинга]] • [[Коайкер]] • [[Кокама]] • [[Колумбиялықтар]] • [[Корегуахе]] • [[Кофан]] • [[Кофан]] • [[Кубео]] • [[Ленгуа]] • [[Ленка]] • [[Майоруна]] • [[Макиритаре]] • [[Макуши]] • [[Матако]] • [[Мачигенга]] • [[Мискито]] • [[Мосетене]] • [[Мохо]] • [[Мундуруку]] • [[Намбиквара]] • [[Она]] • [[Панаре]] • [[Пано]] • [[Паэс]] • [[Пемон]] • [[Перуліктер]] • [[Пиароа]] • [[Пуинаве]] • [[Рапануи]] • [[Самуко]] • [[Самуко]] • [[Сирионо]] • [[Суринамдар]] • [[Суя]] • [[Такана]] • [[Техуэльче]] • [[Тирийо]] • [[Тукано]] • [[Тукуна]] • [[Тунебо]] • [[Тупи-гуарани]] • [[Уаяна]] • [[Уитото]] • [[Уру-чипайа]] • [[Уругвайлықтар]] • [[Хакару]] • [[Хибаро]] • [[Хоти]] • [[Чама]] • [[Чибча]] • [[Чилиліктер]] • [[Чиригуано]] • [[Чулуптар]] • [[Шаванте]] • [[Шеренте]] • [[Шингуано]] • [[Эквадорлықтар]] • [[Юпа]] • [[Юракаре ]] • [[Ягандар]] • [[Яномама]] • [[Яруро]] | бөлім5 = [[Еуропа]] халықтары | тізім5 = [[Абазиндер]] • [[Абхаздар]] • [[Аварлар]] • [[Агулдер]] • [[Ағылшындар]] • [[Адыгейлер]] • [[Албандар]] • [[Андийлер]] • [[Андорралықтар]] • [[Андий-цез халықтары]] • [[Аромундар]] • [[Аршиндер]] • [[Аустриялықтар]] • [[Багулалдар]] • [[Малқарлар|Балқарлар]] • [[Баскілер]] • [[Башқұрттар]] • [[Бежтиндер]] • [[Беларустар]] • [[Бесермяне]] • [[Бұлғарлар]] • [[Босниялықтар]] • [[Ботлихтер]] • [[Бретондықтар]] • [[Валлиліктер]] • [[Валлондар]] • [[Вепстер]] • [[Вод]] • [[Галисиялықтар]] • [[Гинухтар]] • [[Годобериндер]] • [[Голландтар]] • [[Гректер]] • [[Гунзибтер]] • [[Гаэльдер]] • [[Ғағауыздар]] • [[Даргиндер]] • [[Даттықтар]] • [[Дидой]] • [[Ижорлықтар]] • [[Ингуштар]] • [[Ирландықтар]] • [[Ирландықтар]] • [[Исландиялықтар]] • [[Испандар]] • [[Италиялықтар]] • [[Кабардалар]] • [[Каратиндер]] • [[Карельдер]] • [[Каталондар]] • [[Коми-зыряндар|Коми]] • [[Коми-пермяктар]] • [[Корсикалықтар]] • [[Кряшендер]] • [[Кубачиндер]] • [[Қарайымдар]] • [[Қарақашандар]] • [[Қарашайлар]] • [[Қашқайлар]] • [[Қытайлар]] • [[Қырымшақтар]] • [[Құмықтар]] • [[Ладиндер]] • [[Латыштар]] • [[Лезгиндер]] • [[Литвандар]] • [[Ливтер]] • [[Лихтенштейндіктер]] • [[Люксембургтер]] • [[Мажарлар]] • [[Македондықтар]] • [[Мальталықтар]] • [[Марилер]] • [[Молдовандар]] • [[Монегаски]] • [[Мордвалар]] • [[Нагайбаки]] • [[Немістер]] • [[Ноғайлар]] • [[Норвегтер]] • [[Олстерлер]] • [[Орыстар]] • [[Осетиндер]] • [[Поляктар]] • [[Португалдар]] • [[Реторомандықтар]] • [[Романшилар]] • [[Румындар]] • [[Рутулдар]] • [[Саамдар]] • [[Санмариналықтар]] • [[Сардиниялықтар]] • [[Сербтер]] • [[Словактар]] • [[Словендер]] • [[Сығандар]] • [[Табасарандар]] • [[Татарлар]] • [[Тиндиндер]] • [[Кавказ түрікмендері|Трухмендер]] • [[Украиндар]] • [[Улчилер]] • [[Фарерліктер]] • [[Финдер]] • [[Фламандтықтар]] • [[Француздар]] • [[Фриздер]] • [[Фриулдар]] • [[Хваршины]] • [[Хорваттар]] • [[Чамалалдар]] • [[Черкестер]] • [[Черногориялықтар]] • [[Чехтар]] • [[Чуваштар]] • [[Шапсугтер]] • [[Шведтер]] • [[Швейцариялықтар]] • [[Шешендер]] • [[Шотландтықтар]] • [[Эльзастықтар]] | бөлім6 = [[Аустралия]] және [[Океания]] халықтары | тізім6 = [[Абеламдар]] • [[Англоаустралиялықтар]] • [[Англо Жаңазеландиялықтар]] • [[Атони]] • [[Аустралиялықтар]] • [[Бенабена]] • [[Бонгу]] • [[Канаки]] • [[Киваи]] • [[Кирибати]] • [[Косраэ]] • [[Макасаи]] • [[Мамбаилар]] • [[Мангарева]] • [[Маори]] • [[Маркиздер]] • [[Маршалдықтар]] • [[Медлпа]] • [[Меланезиялықтар]] • [[Микронезиялықтар]] • [[Наурулар]] • [[Ниуэ]] • [[Ниуэ]] • [[Папуастар]] • [[Паумоту]] •[[Питкэрндіктер]] • [[Полинезия тұрғындары мен мұхиттықтар|Полинезиялықтар]] • [[Понапе]] • [[Ротума]] • [[Самоалықтар]] • [[Таитилықтар]] • [[Токелауандықтар]] • [[Тробиандықтар]] • [[Труктер]] • [[Тубуайлар]] • [[Увеа]] • [[Фаталуку]] • [[Фиджилықтар]] • [[Форе]] • [[Футуна]] • [[Чаморро]] • [[Чимбу]] • [[Яп]] • [[Ятмул]] | бөлім7 = [[Түркілер|Түркі тілдес халықтар]] | тізім7 = [[Алтайлықтар]] • [[Әзірбайжандар]] • [[Малқарлар|Балқарлар]] • [[Башқұрттар]] • [[Ғағауыздар]] • [[Долғандар]] • [[Қаджарлар]] • [[Қазақтар]] • [[Қарайымдар]] • [[Қарақалпақтар]] • [[Қарашайлар]] • [[Қашқайлар]] • [[Қырғыздар]] • [[Қырым татарлары]] • [[Қырымшақтар]] • [[Құмықтар]] • [[Месхетин түріктері]] • [[Ноғайлар]] • [[Өзбектер]] • [[Саларлар]] • [[Сахалар]] • [[Татарлар]] • [[Теленгиттер]] • [[Телеуіттер]] • [[Тофалар]] • [[Кавказ түрікмендері|Трухмендер]] • [[Тубалар]] • [[Түріктер]] • [[Түрікмендер]] • [[Тывалар]] • [[Ұйғырлар]] • [[Хакастар]] • [[Челкандар]] • [[Чуваштар]] • [[Шорлар]] • [[Шұлымдар]] }} <noinclude>[[Санат:Навигациялық үлгілер:Халықтар|Әлем халықтары]]</noinclude> 2wllezf2ywra1csm4ss0yabg1pjse35 0 681670 3056086 3039389 2022-08-01T05:22:30Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Арабат белі |Шынайы атауы = crh/Арабат бели, Arabat beli/uk/Арабатська Стрілка/ |Сурет = Арабатская стрелка 2019.jpg |Сурет тақырыбы = Ұшақтан Арабат белінің оңтүстік бөлігі және Сываш шығанағы көрінісі |Координаттары = 45/42/23/N/35/00/40/E |CoordScale = |Ел = Украина/Ресей |Аймақ = Қырым |Акватория = Азов теңізі/Сываш |Ең биік нүктесі = |Позициялық карта = Қырым |Ортаққордағы санаты = Arabat Spit }} '''Арабат белі''' ({{lang-crh|Арабат бели, Arabat beli}}, {{lang-uk|Арабатська Стрілка}}) — [[Қырым|Қырым түбегінің]] солтүстік-шығыс бөлігінде негізінен [[Бақалшақ|бақалшақ]] материалынан тұратын және [[Сываш]] шығанағын ([[Сываш|Шірік теңіз]]) [[Азов теңізі|Азов теңізінен]] бөлетін қысаң және ұзын жер белдеуі. Белдің ұзындығы — 113 шақырымнан астам, ені — 270 метрден 8 шақырымға дейін жетеді<ref>{{Cite web|url=https://bigenc.ru/geography/text/3843413#:~:text=%D0%90%D0%A0%D0%90%D0%91%D0%90%CC%81%D0%A2%D0%A1%D0%9A%D0%90%D0%AF%20%D0%A1%D0%A2%D0%A0%D0%95%CC%81%D0%9B%D0%9A%D0%90,%20%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F%20%D0%BA%D0%BE%D1%81%D0%B0%20%D0%B2,%D0%BE%D1%81%D0%BD.%20%D0%B8%D0%B7%20%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%20%D0%B8%20%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%B8|title=АРАБАТСКАЯ СТРЕЛКА • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|access-date=2021-12-16}}</ref>. == Географиясы == Арабат белі шығанағы оңтүстікте, [[Ақманай мойнағы|Ақманай мойнағынан]] басталып, солтүстікке қарай (кейбір батыс беткейімен), Арабат белінің соңғы бөлігі Крячина шағын аралынан енсіз [[Арабат бұғазы|Арабат бұғазына]] созылып, өз кезегінде материктен енсіз Жіңішке бұғазы арқылы бөлінген. [[Жіңішке бұғазы]] және Арабат бұғазы арқылы Сываш Азов теңізінің суларына қосылады. Әкімшілік жағынан ([[Қырым Автономиялық Республикасы|Автономиялық]]) [[Қырым Республикасы]] мен [[Херсон облысы]] арасында бөлінген. Бұрын толығымен [[Қырым облысы]] мен [[Қырым Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы|Қырым АКСР-інің]] құрамында болды. Шығанақ аумағында елді мекендер - Херсон облысының құрамында [[Геническая Гирка]], [[Счастливцеве]], [[Шоқрақ]] ауылдары, [[Приозерное (Генический ауданы)|Приозерное]] кенті; Қырым (Автономиялық) Республикасында [[Арабат (ауыл)|Арабат]] ауылы бар. Бүгінгі таңда Арабат белі — Украинадағы ең танымал теңіз жағалауындағы шипажайлардың бірі. Жазда Азов теңізінің таяз суларында +29 °C-қа дейін жылынатын су [[Бром|бром]] және [[Йод|йод]] [[Ион|иондарымен]] қаныққан ауа шығанақты ең алдымен кішкентай балалары бар демалушылар арасында танымал етеді. Арабат белінің солтүстік, неғұрлым биік және кең бөлігінде тұзды — [[Қассыр көлі|Қассыр]] және [[Жіңішке көлі|Жіңішке]] көлдері бар. Соңғысында қызғылт (бета-каротинмен боялған) тұзды әлі күнге дейін майдагерлік әдісімен өндіреді. Арабат белінің түбінде Арабат шығанағы орналасқан. == Тарихы == [[Сурет:Карло Боссоли. Форт Арабат.jpg|thumb|right|200px|Карло Боссоли. Арабат бекінісі. 1856 жыл]] XVI—XVII ғасырдың аяғында оны алдымен Запорожье казактары, содан кейін Дон казактары Қырымға жорық жасау үшін бірнеше рет пайдаланды. 1667, 1675, 1737, 1771 және 1855 жылдары шығанақ соғыс қимылдарының орны болды. [[Жіңішке (қала)|Жіңішкеден]] [[Кефе|Кефеге]] дейін 5 пошта бекеті бар пошта жолы салынды. Шығанақтың түбінде [[Арабат бекінісі]] орналасқан еді. 1920 жылы [[Орқапы-Жоңғар операциясы]] аясында Арабат белін [[Жұмысшы-шаруа қызыл әскері|Қызыл Әскер]] басып алған болатын. == Әкімшілік бөлінісі == Әкімшілік тұрғыдан алғанда, шығанақ бастапқыда толығымен [[Қырым Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы|Қырым АКСР-інің]] және РКФСР мен Украина КСР-нің [[Қырым облысы|Қырым облысының]] бөлігі болды. 1955 жылы 3 наурызда шығанақтың солтүстік бөлігі [[Херсон облысы|Херсон облысына]] берілді. Қырым Республикасы Ресейге қосылғаннан кейін Қырым (Автономиялық) Республикасының Херсон облысымен шекарасы іс жүзінде Ресей-Украина шекарасына айналды, ал Арабат белінің солтүстік бөлігі Украинаның құрамында (Херсон облысы) қалды. Арабат белінің Херсон бөлігі 2014 жылдың наурыз-желтоқсанында (ішінара) және 2022 жылдан бастап (толық) Ресейдің бақылауында болды. == Экономикасы == Шығанақтың солтүстік бөлігінде тұз өндіріледі. [[Счастливцеве]], [[Геническая Гирка]] және [[Шоқрақ]] ауылдары шипажайлар болып табылады. == Көлік == [[Сурет:Арабатська стрілка 11.JPG|thumb|right|200px|Арабат қорығындағы Арабат белі жағажайы]] Арабат белі [[Жіңішке (қала)|Жіңішкеден]] [[Қырым|Қырымның]] [[Керіш түбегі|Керіш түбегіне]] дейін жол жатыр. Жіңішке және Арабат бұғаздары арқылы көпірлер салынды. Жіңішкеден [[Шоқрақ]] ауылына дейінгі жол бетонды (Жіңішке маңында бөлшектелген әуеайлақ тақталарынан жасалған) және асфальт төселген. Бір-екі жыл бұрын, Шоқраққа кірер жолда асфальт төсемі аяқталып, құмды ауыл жолы басталатын, бірақ 2021 жылдың басынан бастап Береговая көшесінің бір бөліктерін қоспағанда, Шоқрақ негізгі жолдарының көпшілігі асфальтпен төселді. Шоқрақтың ар жағында, Арабат шығанағы жолының негізгі бөлігі (дәлірек айтқанда, Азов пен Сываш жағалауында бір-біріне қарама-қарсы орналасқан жолдар желісі) құмды жол болып келеді. Оңтүстікте (Қырым түбегі жағынан), [[Арабат (ауыл)|Арабат]] ауылынан кейін және [[Ақманай (ауыл)|Ақманай]] ауылына дейін шағын «тарақты» шақпатаспен жабылған құмды жол бар. Жолдың жағдайы өте нашар болғандықтан, оны тек жергілікті тұрғындар мен Арабат белінде демалатын автотуристер пайдаланады. Транзиттік көліктерге айналма жолды – М-18 және М-17 жоларналарын пайдалану ұсынылады. Жолаушылар тасымалы оның солтүстік бөлігінде ғана Жіңішке, Новоалекеевка және Херсоннан Геническая Гирка, Счастливцево, Стрелковое және Приозерное бағытында сапарлармен ұсынылған. Көптеген демалушылар мен туристер жеке көлікті пайдаланады. Атап айтқанда, Украина бақылау-бекетінің ар жағында орналасқан Валок мекеніне жеке көлікпен ғана жетуге болады. Бұған дейін Жіңішкеден Арабат беліне дейін ұзындығы 44 шақырым болатын теміржол желісі жүретін. Революцияға дейінгі карталарда қазіргі уақытта Геническая Гирка ауылының шекарасында орналасқан «Сумен қамтамасыз ету» соңғы станциясына<ref>{{cite web |author = |url = http://www.retromap.ru/mapster.php#right=1419094&zoom=10&lat=46.099631&lng=34.827984&lang=ru |title = Еуропалық Ресей картасы (1909 жыл) |lang = ru |website = www.retromap.ru |date = |accessdate = 2020-02-17 |deadlink = no |archive-date = 2012-01-30 |archive-url = https://www.webcitation.org/655F9LYuP?url=http://www.retromap.ru/mapster.php#right=1419094&zoom=10&lat=46.099631&lng=34.827984&lang=ru }}</ref> дейін көрсетілген; 1950 жылдардың карталарында бұл теміржол Валок қыстағының бұрынғы елді мекенінен біршама оңтүстікке қарай аяқталды (Херсон облысының қазіргі шекарасынан солтүстік-батысқа қарай 1,8 км), қазір теміржол желістері Жіңішкеден Арабат белінің кірер жолында сақталған. Бұл теміржол ХХ ғасырдың 60-жылдарына дейін болды, содан кейін бөлшектелінді. Арабат белінің бойымен нақты Ресей-Украина шекарасы өткізілгеннен кейін бұл жерде өткізу бекеті орнатылмаған. Ресей ФҚҚ-ның 2014 жылғы 26 қарашадағы № 659 бұйрығымен Арабат ауылының солтүстік шекарасынан Херсон облысы шекарасына дейінгі аумақта ресейлік шекаралық аймақ белгіленді. 2022 жылдың ақпанында [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіруі]] кезінде белді Жіңішкемен байланыстыратын жол көпірін бұзып тастады. Жарылыс салдарынан Украина Әскери-теңіз күштерінің матросы Виталий Скакун қаза тапты. Кейіннен оған қайтыс болғаннан кейін «Украина Батыры» атағы берілді. == Мәнісі == Арабат белінің жасы геологиялық стандарттар бойынша нәресте болып табылады. Географиялық карталарда алғаш рет 1650 жылы ғана пайда болды. Ғалымдар Сываш пен Азов теңізі деңгейінің төмендеуі олардың арасындағы тар және ұзын тосқауылдың бір мезгілде пайда болуымен 1100-1200 жылдары болғанын анықтады. Дәл осы уақытта булану арқылы тұз өндіру бойынша алып «фабрика» жұмыс істей бастады. 112 шақырымға созылған бел Азов теңізінің суын жауып, солтүстік бөлігінде оларға шағын Жіңішке бұғазын қалдырды. Нәтижесінде, Сывашта табиғи буланудың әсерінен су солтүстіктен оңтүстікке қарай бел бойымен қозғалғанда, тұз концентрациясы шамамен 16 есе артады. Жыл сайын азов суымен бірге Сывашқа 12 миллион тонна тұздар — бром, натрий, магний және басқа да бағалы минералдардың қосылыстары түседі. Арабат шұңқырының шығыс бөлігі Үтлік көлтабанына және Азов теңізіне қаралып, құмды жағажай болып табылады. Жайпақ жағалау бақалшақтармен араласқан құмнан тұрады. Су асты бөлігі таяз, 28-30°С-қа дейін қызады, тіпті жүзуді мүлде білмейтіндерге, ең бастысы, балаларға ұзақ теңіз ваннасын қабылдауға мүмкіндік береді. Белдің соңында (Жіңішке қаласының маңында) жердің жиегінен 100 м қашықтықта 2 м немесе одан да көп тереңдік басталады. Арабат белінде минералды сулар табылды. Украина ғылыми-зерттеу институтының курортология және физиотерапия қорытындысы бойынша бұл сулардың минералдануы және химиялық құрамы жағынан бальнеологиялық құндылығы бар. Сондай-ақ, бұл сулардың термиялы, +40 °C бастап (Геническая Гиркадағы көзі) 70 °C (Стрелковоедегі қайнар көзі) дейінгі температурасы бар ұңғымалардан беріледі. Олар қазірдің өзінде Геническая Гиркада орналасқан «Ыстық бұлақ» ресми сулы шипажай базасында тірек-қимыл аппаратының, перифериялық жүйке жүйесінің және т.б. ауруларын емдеу үшін қолданылады. Арабат белі емдік термалды сулардан басқа емдік балшықтың сарқылмас қорына бай. Олардың үлкен саны Сальково, Зябловское, Жіңішке көлдерінде және Жіңішке турбазасының жанында орналасқан Крученое гирло бұғазында табылды. Тағы бір күшті емдік фактор - бұл белдің барлық жерінде орналасқан көлдер мен шығанақтардың рапа (тұз ерітіндісі) болып табылады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қырым белдері]] hu1ujmfbkuptsk0weg2j2lsa443at53 0 681727 3056048 3048940 2022-07-31T19:00:46Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki '''Буча қырғыны''' ([[Украин тілі|украинша]]:''Бучанська різанина'') — 2022 жылдың наурызында Буча қаласында және оның аймағындағы Украинаға басып кіру барысында Ресей әскерлерімен бақыланған бейбіт азаматтардың жаппай өлтірілуі.<ref>[https://www.azattyq.org/a/31784947.html Шашылған мәйіттер, өртенген көліктер, көшедегі қырғын. Бучада не болды?]</ref> Қанды қырғынның фото және бейне материалдары 2022 жылдың 1 сәуірінде Ресей әскерлері қаладан шығарылғаннан кейін пайда болды.<ref>https://www.azattyq.org/a/31785501.html</ref> Әскери қылмыстың белгілері бар. [[Сурет:The city of Bucha after liberation from the Russians 01.jpg|солға|нобай|450x450 нүкте|Ресей басқыншылығынан босаған Буча қаласы. Өлген тұрғындардың денесі.]] Украина Халықаралық Қылмыстық Соттан (ХҚК) Ресейдің бірқатар әскери қылмыстары жасалғанын анықтау үшін басып алуды жүргізіп жатқан тергеу аясында Бучада болған оқиғаны тергеуді сұрады.<ref>https://english.elpais.com/international/2022-04-03/retreat-of-russian-forces-uncovers-evidence-of-possible-war-crimes.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)]] jkoffzu9dgiy51d215rvo4pyz3gsveh 3056049 3056048 2022-07-31T19:11:18Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki '''Буча қырғыны''' ({{lang-uk|Бучанська різанина}}) — 2022 жылдың наурызында Буча қаласында және оның аймағындағы Украинаға басып кіру барысында Ресей әскерлерімен бақыланған бейбіт азаматтардың жаппай өлтірілуі.<ref>{{cite web|url=https://www.azattyq.org/a/31784947.html|title=Шашылған мәйіттер, өртенген көліктер, көшедегі қырғын. Бучада не болды?|author=|date=|work=|publisher=[[Азаттық радиосы]]|accessdate=2022-07-25|lang=}}</ref> Қанды қырғынның фото және бейне материалдары 2022 жылдың 1 сәуірінде Ресей әскерлері қаладан шығарылғаннан кейін пайда болды.<ref>https://www.azattyq.org/a/31785501.html</ref> Әскери қылмыстың белгілері бар. [[Сурет:The city of Bucha after liberation from the Russians 01.jpg|солға|нобай|450x450 нүкте|Ресей басқыншылығынан босаған Буча қаласы. Өлген тұрғындардың денесі.]] Украина Халықаралық Қылмыстық Соттан (ХҚК) Ресейдің бірқатар әскери қылмыстары жасалғанын анықтау үшін басып алуды жүргізіп жатқан тергеу аясында Бучада болған оқиғаны тергеуді сұрады.<ref>https://english.elpais.com/international/2022-04-03/retreat-of-russian-forces-uncovers-evidence-of-possible-war-crimes.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)]] 6ifslimq7ofnixid0q9lu7npoa4hq7g 3056050 3056049 2022-07-31T19:17:25Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki '''Буча қырғыны''' ({{lang-uk|Бучанська різанина}}) — 2022 жылдың наурызында Буча қаласында және оның аймағындағы [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіру]] барысында бақыланған бейбіт азаматтардың жаппай өлтірілуі<ref>{{cite web|url=https://www.azattyq.org/a/31784947.html|title=Шашылған мәйіттер, өртенген көліктер, көшедегі қырғын. Бучада не болды?|author=|date=4 сәуір 2022|work=|publisher=[[Азаттық радиосы]]|accessdate=2022-07-25|lang=}}</ref>. Қанды қырғынның фото және бейне материалдары 2022 жылдың 1 сәуірінде Ресей әскерлері қаладан шығарылғаннан кейін пайда болды<ref>https://www.azattyq.org/a/31785501.html</ref>. Әскери қылмыстың белгілері бар. [[Сурет:The city of Bucha after liberation from the Russians 01.jpg|солға|нобай|450x450 нүкте|Ресей басқыншылығынан босаған Буча қаласы. Өлген тұрғындардың денесі.]] Украина Халықаралық Қылмыстық Соттан (ХҚК) Ресейдің бірқатар әскери қылмыстары жасалғанын анықтау үшін басып алуды жүргізіп жатқан тергеу аясында Бучада болған оқиғаны тергеуді сұрады<ref>https://english.elpais.com/international/2022-04-03/retreat-of-russian-forces-uncovers-evidence-of-possible-war-crimes.html</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)]] h512wp67iz8177z2qfqdlsn8kkp6071 3056051 3056050 2022-07-31T19:20:33Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki '''Буча қырғыны''' ({{lang-uk|Бучанська різанина}}) — 2022 жылдың наурызында Буча қаласында және оның аймағындағы [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіру]] барысында бақыланған бейбіт азаматтардың жаппай өлтірілуі<ref>{{cite web|url=https://www.azattyq.org/a/31784947.html|title=Шашылған мәйіттер, өртенген көліктер, көшедегі қырғын. Бучада не болды?|author=|date=4 сәуір 2022|work=|publisher=[[Азаттық радиосы]]|accessdate=2022-07-25|lang=}}</ref>. Қанды қырғынның фото және бейне материалдары 2022 жылдың 1 сәуірінде Ресей әскерлері қаладан шығарылғаннан кейін пайда болды<ref>{{cite web|url=https://www.azattyq.org/a/31785501.html|title=Зеленский Буча қаласында, марқұмдарды жерлеу. Украинадағы соғыс. 4 сәуірдегі фотолар|author=|date=4 сәуір 2022|work=|publisher=[[Азаттық радиосы]]|accessdate=2022-07-25|lang=}}</ref>. Әскери қылмыстың белгілері бар. [[Сурет:The city of Bucha after liberation from the Russians 01.jpg|солға|нобай|450x450 нүкте|Ресей басқыншылығынан босаған Буча қаласы. Өлген тұрғындардың денесі.]] Украина Халықаралық Қылмыстық Соттан (ХҚК) Ресейдің бірқатар әскери қылмыстары жасалғанын анықтау үшін басып алуды жүргізіп жатқан тергеу аясында Бучада болған оқиғаны тергеуді сұрады<ref>https://english.elpais.com/international/2022-04-03/retreat-of-russian-forces-uncovers-evidence-of-possible-war-crimes.html</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)]] fc01sf7zixm72rhs33i70q21c0rkr0o 3056052 3056051 2022-07-31T19:24:14Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki '''Буча қырғыны''' ({{lang-uk|Бучанська різанина}}) — 2022 жылдың наурызында Буча қаласында және оның аймағындағы [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіру]] барысында бақыланған бейбіт азаматтардың жаппай өлтірілуі<ref>{{cite web|url=https://www.azattyq.org/a/31784947.html|title=Шашылған мәйіттер, өртенген көліктер, көшедегі қырғын. Бучада не болды?|author=|date=4 сәуір 2022|work=|publisher=[[Азаттық радиосы]]|accessdate=2022-07-25|lang=}}</ref>. Қанды қырғынның фото және бейне материалдары 2022 жылдың 1 сәуірінде Ресей әскерлері қаладан шығарылғаннан кейін пайда болды<ref>{{cite web|url=https://www.azattyq.org/a/31785501.html|title=Зеленский Буча қаласында, марқұмдарды жерлеу. Украинадағы соғыс. 4 сәуірдегі фотолар|author=|date=4 сәуір 2022|work=|publisher=[[Азаттық радиосы]]|accessdate=2022-07-25|lang=}}</ref>. Әскери қылмыстың белгілері бар. [[Сурет:The city of Bucha after liberation from the Russians 01.jpg|солға|нобай|450x450 нүкте|Ресей басқыншылығынан босаған Буча қаласы. Өлген тұрғындардың денесі.]] Украина Халықаралық Қылмыстық Соттан (ХҚК) Ресейдің бірқатар әскери қылмыстары жасалғанын анықтау үшін басып алуды жүргізіп жатқан тергеу аясында Бучада болған оқиғаны тергеуді сұрады<ref>{{cite web|url=https://english.elpais.com/international/2022-04-03/retreat-of-russian-forces-uncovers-evidence-of-possible-war-crimes.html|title=Retreat of Russian forces uncovers evidence of possible war crimes.|author=|date=3 сәуір 2022|work=|publisher=|accessdate=2022-07-25|lang=}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)]] 29fb5brme3eihhadgurvf5ap18nkxyv 3056053 3056052 2022-07-31T19:28:09Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki '''Буча қырғыны''' ({{lang-uk|Бучанська різанина}}) — 2022 жылдың наурызында Буча қаласында және оның аймағындағы [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіру]] барысында бақыланған бейбіт азаматтардың жаппай өлтірілуі<ref>{{cite web|url=https://www.azattyq.org/a/31784947.html|title=Шашылған мәйіттер, өртенген көліктер, көшедегі қырғын. Бучада не болды?|author=|date=4 сәуір 2022|work=|publisher=[[Азаттық радиосы]]|accessdate=|lang=}}</ref>. Қанды қырғынның фото және бейне материалдары 2022 жылдың 1 сәуірінде Ресей әскерлері қаладан шығарылғаннан кейін пайда болды<ref>{{cite web|url=https://www.azattyq.org/a/31785501.html|title=Зеленский Буча қаласында, марқұмдарды жерлеу. Украинадағы соғыс. 4 сәуірдегі фотолар|author=|date=4 сәуір 2022|work=|publisher=[[Азаттық радиосы]]|accessdate=|lang=}}</ref>. Әскери қылмыстың белгілері бар. [[Сурет:The city of Bucha after liberation from the Russians 01.jpg|солға|нобай|450x450 нүкте|Ресей басқыншылығынан босаған Буча қаласы. Өлген тұрғындардың денесі.]] Украина Халықаралық Қылмыстық Соттан (ХҚК) Ресейдің бірқатар әскери қылмыстары жасалғанын анықтау үшін басып алуды жүргізіп жатқан тергеу аясында Бучада болған оқиғаны тергеуді сұрады<ref>{{cite web|url=https://english.elpais.com/international/2022-04-03/retreat-of-russian-forces-uncovers-evidence-of-possible-war-crimes.html|title=Retreat of Russian forces uncovers evidence of possible war crimes.|author=|date=3 сәуір 2022|work=|publisher=|accessdate=|lang=en}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)]] lyaqvz3mqvzczz6rb8xr213qwedobit 3056054 3056053 2022-07-31T19:33:14Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki '''Буча қырғыны''' ({{lang-uk|Бучанська різанина}}) — 2022 жылдың наурызында Буча қаласында және оның аймағындағы [[Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)|Ресейдің Украинаға басып кіру]] барысында бейбіт азаматтардың жаппай өлтірілуі<ref>{{cite web|url=https://www.azattyq.org/a/31784947.html|title=Шашылған мәйіттер, өртенген көліктер, көшедегі қырғын. Бучада не болды?|author=|date=4 сәуір 2022|work=|publisher=[[Азаттық радиосы]]|accessdate=|lang=}}</ref>. Қанды қырғынның фото және бейне материалдары 2022 жылдың 1 сәуірінде Ресей әскерлері қаладан шығарылғаннан кейін пайда болды<ref>{{cite web|url=https://www.azattyq.org/a/31785501.html|title=Зеленский Буча қаласында, марқұмдарды жерлеу. Украинадағы соғыс. 4 сәуірдегі фотолар|author=|date=4 сәуір 2022|work=|publisher=[[Азаттық радиосы]]|accessdate=|lang=}}</ref>. Әскери қылмыстың белгілері бар. [[Сурет:The city of Bucha after liberation from the Russians 01.jpg|солға|нобай|450x450 нүкте|Ресей басқыншылығынан босаған Буча қаласы. Өлген тұрғындардың денесі.]] Украина Халықаралық Қылмыстық Соттан (ХҚК) Ресейдің бірқатар әскери қылмыстары жасалғанын анықтау үшін басып алуды жүргізіп жатқан тергеу аясында Бучада болған оқиғаны тергеуді сұрады<ref>{{cite web|url=https://english.elpais.com/international/2022-04-03/retreat-of-russian-forces-uncovers-evidence-of-possible-war-crimes.html|title=Retreat of Russian forces uncovers evidence of possible war crimes.|author=|date=3 сәуір 2022|work=|publisher=|accessdate=|lang=en}}</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022)]] ffnt1lxy2yqp4ui99us2cpxp3g52l3i 0 683416 3056196 3055190 2022-08-01T08:20:25Z Салиха 17167 /* Қарағанды облысы */ wikitext text/x-wiki [[Қазақстан]]да 2015 жыл бойынша кент статусы бар 50 (2015 жылға Қазақстан Республикасының статистика агенттігінің мәліметтері, тек қала типтес кенттер), 145 (Қазақстан Республикасының статистика агенттігінің жер ресурстарын басқару бойынша ақпараттар) немесе 241 (Қазақстан Республикасының Электрондық үкіметінің ақпараттары) елді мекен бар. Қазақстанның халық саны бойынша ең үлкен кенті — [[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]] (40,1 мың адам, 2011 жыл). Қазақстанда кент деп өнеркәсіп мекемелері, құрылыстар, теміржол станциялары және басқа да экономикалық жағынан маңызды объектілердің маңындағы халқы 3 мыңнан кем емес, жалпы халық санының үштен екісінен жоғары бөлігі сол жерде жұмыс жасайтындар және олардың отбасы мүшелері құрайтын елді мекенді айтады. == [[Ақмола облысы]] == {| class="wikitable" |- ! Атауы !! Халқы <br>(2019) !! Орналасқан жері |- | [[Айдабол (Ақмола облысы)|Айдабол]] || || [[Зеренді ауданы]] |- | [[Ақсу (Степногорск қалалық әкімдігі)|Ақсу]] || 4000|| [[Степногорск қалалық әкімдігі]] |- | [[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]] || 5978 || [[Аршалы ауданы]] |- | [[Бестөбе (Ақмола облысы)|Бестөбе]] || 6839 || [[Степногорск қалалық әкімдігі]] |- | [[Бурабай (кент)|Бурабай]] || || [[Бурабай ауданы]] |- | [[Жолымбет]] || || [[Шортанды ауданы]] |- | [[Заводской (Ақмола облысы)|Заводской]] || 3961 || [[Степногорск қалалық әкімдігі]] |- | [[Красногор (Ақмола облысы)|Красногорский]] || || [[Есіл ауданы (Ақмола облысы)|Есіл ауданы]] |- | [[Научный]] || || [[Шортанды ауданы]] |- | [[Станционный (Ақмола облысы)|Станционный]] || 2596 || [[Көкшетау қалалық әкімдігі]] |- | [[Шаңтөбе (кент)|Шаңтөбе]] || 3541 || [[Степногорск қалалық әкімдігі]] |- | [[Шортанды (Шортанды ауданы)|Шортанды]] || 5773 || [[Шортанды ауданы]] |} == [[Ақтөбе облысы]] == {| class="wikitable" |- ! Атауы !! Халқы <br>(2019) !! Орналасқан жері |- | [[Шұбарқұдық]] || 13 580 || [[Темір ауданы]] |- | [[Шұбарши]] || || [[Темір ауданы]] |} == [[Алматы облысы]] == {| class="wikitable" |- ! Атауы !! Халқы <br>(2019) !! Орналасқан жері |- | [[Боралдай (Алматы облысы)|Боралдай]] || || [[Іле ауданы]] |} == [[Атырау облысы]] == {| class="wikitable" |- ! Атауы !! Халқы <br>(2019) !! Орналасқан жері |- | [[Доссор]] || || [[Мақат ауданы]] |- | [[Жаңа Қаратон]] || || [[Жылыой ауданы]] |- | [[Индербор]] || 14 091 || [[Индер ауданы]] |- | [[Мақат]] || 14 847 || [[Мақат ауданы]] |} == [[Батыс Қазақстан облысы]] == {| class="wikitable" |- ! Атауы !! Халқы <br>(2019) !! Орналасқан жері |- | [[Деркөл (кент)|Деркөл]] || 13 825 || [[Орал қалалық әкімдігі]] |- | [[Желаево]] || || [[Орал қалалық әкімдігі]] |- | [[Зашаған]] || 50 553 || [[Орал қалалық әкімдігі]] |- | [[Круглоозерное]] || 5394 || [[Орал қалалық әкімдігі]] |} == [[Жамбыл облысы]] == {| class="wikitable" |- ! Атауы !! Халқы <br>(2019) !! Орналасқан жері |- | [[Гвардейский]] || || [[Қордай ауданы]] |- | [[Гранитогорск]] || || [[Меркі ауданы]] |} == [[Қарағанды облысы]] == {| class="wikitable" |- ! Атауы !! Халқы <br>(2019) !! Орналасқан жері |- | [[Ақадыр]] || || [[Шет ауданы]] |- | [[Ақжал (Қарағанды облысы)|Ақжал]] || || [[Шет ауданы]] |- | [[Ақтас (Саран қалалық әкімдігі)|Ақтас]] || 8729 || [[Саран (қала)|Саран]] қалалық әкімдігі |- | [[Ақтас (Ұлытау облысы)|Ақтас]] || || [[Ұлытау ауданы]] |- | [[Ақтау (кент)|Ақтау]] || 6986 || [[Теміртау]] қалалық әкімдігі |- | [[Ақшатау (Қарағанды облысы)|Ақшатау]] || || [[Шет ауданы]] |- | [[Ботақара (кент, Ботақара кенттік әкімдігі)|Ботақара]] || 5223 || [[Бұқар жырау ауданы]] |- | [[Гүлшат]] || 510 || [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қалалық әкімдігі |- | [[Ғабиден Мұстафин кенті|Ғабиден Мұстафин]] || || [[Бұқар жырау ауданы]] |- | [[Дария (ауыл)|Дария]] || || [[Шет ауданы]] |- | [[Долинка (Қарағанды облысы)|Долинка]] || 4828 || [[Шахтинск қалалық әкімдігі]] |- | [[Жамбыл (Қарағанды облысы)|Жамбыл]] || || [[Шет ауданы]] |- | [[Жаңаарқа]] || 17 560 || [[Жаңаарқа ауданы]] |- | [[Жәйрем]] || 10 340 || [[Қаражал (қала)|Қаражал]] қалалық әкімдігі |- | [[Жезді (кент)|Жезді]] || || [[Ұлытау ауданы]] |- | [[Жезқазған (кент)|Жезқазған]] || 8103 || [[Сәтбаев (қала)|Сәтбаев]] қалалық әкімдігі |- | [[Қарабас (Қарағанды облысы)|Қарабас]] || || [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]] |- | [[Қарағайлы (Қарқаралы ауданы)|Қарағайлы]] || || [[Қарқаралы ауданы]] |- | [[Қарсақпай]] || || [[Ұлытау ауданы]] |- | [[Қоңырат (кент)|Қоңырат]] || 2753 || [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қалалық әкімдігі |- | [[Қушоқы]] || || [[Бұқар жырау ауданы]] |- | [[Қызылжар (Ұлытау облысы)|Қызылжар]] || || [[Жаңаарқа ауданы]] |- | [[Мойынты (кент)|Мойынты]] || || [[Шет ауданы]] |- | [[Молодежный (Қарағанды облысы)|Молодежный]] || || [[Осакаров ауданы]] |- | [[Новодолинский]] || 6250 || [[Шахтинск қалалық әкімдігі]] |- | [[Нұра (Нұра ауданы)|Нұра]] || 5450 || [[Нұра ауданы]] |- | [[Осакаровка]] || 7922 || [[Осакаров ауданы]] |- | [[Сарышаған (кент)|Сарышаған]] || || [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]] |- | [[Саяқ (кент)|Саяқ]] || 3019 || [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қалалық әкімдігі |- | [[Сәкен Сейфуллин (кент)|Сәкен Сейфуллин]] || || [[Шет ауданы]] |- | [[Топар (Қарағанды облысы)|Топар]] || || [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]] |- | [[Шахан (Қарағанды облысы)|Шахан]] || 8429 || [[Шахтинск қалалық әкімдігі]] |- | [[Шашубай]] || || [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]] |- | [[Шұбаркөл (кент)|Шұбаркөл]] || || [[Нұра ауданы]] |- | [[Шұбартүбек]] || || [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]] |- | [[Южный (Қарағанды облысы)|Южный]] || || [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]] |} == [[Қостанай облысы]] == {| class="wikitable" |- ! Атауы !! Халқы <br>(2019) !! Орналасқан жері |- | [[Горняцкий (Қостанай облысы)|Горняцкий]] || 1652 || [[Рудный қалалық әкімдігі]] |- | [[Қарабалық (кент)|Қарабалық]] || 11 372 || [[Қарабалық ауданы]] |- | [[Қашар (кент)|Қашар]] || 12 552 || [[Рудный қалалық әкімдігі]] |- | [[Октябрьский (Қостанай облысы)|Октябрьский]] || 4142 || [[Лисаковск қалалық әкімдігі]] |- | [[Сарыкөл (Сарыкөл ауданы)|Сарыкөл]] || 8853 || [[Сарыкөл ауданы]] |} == [[Қызылорда облысы]] == {| class="wikitable" |- ! Атауы !! Халқы <br>(2019) !! Орналасқан жері |- | [[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]] || 43 152 || [[Қазалы ауданы]] |- | [[Белкөл]] || 4222 || [[Қызылорда қалалық әкімдігі]] |- | [[Тасбөгет]] || 30 670 || [[Қызылорда қалалық әкімдігі]] |} == [[Павлодар облысы]] == {| class="wikitable" |- ! Атауы !! Халқы <br>(2019) !! Орналасқан жері |- | [[Ленинский (Павлодар облысы)|Ленинский]] || 9963 || [[Павлодар қалалық әкімдігі]] |- | [[Солнечный (Павлодар облысы)|Солнечный]] || 5824 || [[Екібастұз қалалық әкімдігі]] |- | [[Шідерті (Павлодар облысы)|Шідерті]] || 3645 || [[Екібастұз қалалық әкімдігі]] |} == [[Түркістан облысы]] == {| class="wikitable" |- ! Атауы !! Халқы <br>(2019) !! Орналасқан жері |- | [[Асықата]] || 25 300 || [[Жетісай ауданы]] |- | [[Атакент (кент)|Атакент]] || || [[Мақтаарал ауданы]] |- | [[Көктерек (Сарыағаш ауданы)|Көктерек]] || || [[Сарыағаш ауданы]] |- | [[Мырзакент]] || 13 339 || [[Мақтаарал ауданы]] |} == [[Шығыс Қазақстан облысы]] == {| class="wikitable" |- ! Атауы !! Халқы <br>(2019) !! Орналасқан жері |- | [[Алтай (Глубокое ауданы)|Алтай]] || || [[Глубокое ауданы]] |- | [[Ақтоғай (Абай облысы)|Ақтоғай]] || || [[Аягөз ауданы]] |- | [[Асубұлақ]] || || [[Ұлан ауданы]] |- | [[Әуезов (кент)|Әуезов]] || || [[Жарма ауданы]] |- | [[Белогорский (Шығыс Қазақстан облысы)|Белогорский]] || || [[Ұлан ауданы]] |- | [[Белоусовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Белоусовка]] || || [[Глубокое ауданы]] |- | [[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]] || 9548 || [[Глубокое ауданы]] |- | [[Жаңа Бұқтырма]] || || [[Алтай ауданы]] |- | [[Жаңғызтөбе]] || || [[Жарма ауданы]] |- | [[Жарма (Абай облысы)|Жарма]] || || [[Жарма ауданы]] |- | [[Жезкент]] || || [[Бородулиха ауданы]] |- | [[Жоғарғы Березовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Жоғарғы Березовка]] || || [[Глубокое ауданы]] |- | [[Зубовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Зубовка]] || || [[Алтай ауданы]] |- | [[Қасым Қайсенов кенті|Қасым Қайсенов]] || 5312 || [[Ұлан ауданы]] |- | [[Огневка (Шығыс Қазақстан облысы)|Огневка]] || || [[Ұлан ауданы]] |- | [[Октябрьский (Шығыс Қазақстан облысы)|Октябрьский]] || || [[Алтай ауданы]] |- | [[Первомайский (Шығыс Қазақстан облысы)|Первомайский]] || || [[Шемонаиха ауданы]] |- | [[Прибрежный (Шығыс Қазақстан облысы)|Прибрежный]] || || [[Алтай ауданы]] |- | [[Суықбұлақ (кент)|Суықбұлақ]] || || [[Жарма ауданы]] |- | [[Усть-Таловка]] || || [[Шемонаиха ауданы]] |- | [[Үлбі]] || 5854 || [[Риддер қалалық әкімдігі]] |- | [[Шаған (кент)|Шаған]] || 727 || [[Семей қалалық әкімдігі]] |- | [[Шүлбі]] || 3063 || [[Семей қалалық әкімдігі]] |} == Бұрынғы кенттер == * [[Ақжал (Абай облысы)|Ақжал]] — Абай облысы, Жарма ауданы. Қала типтес кент статусынан 2000 жылдары айырылды. * [[Балықшы кенті|Балықшы]] — Атырау облысы, Атырау қалалық әкімдігі. Қала типтес кент статусынан 2013-2014 жылдары айырылды. 2018 жылы Атырау қаласының құрамына кірді. * [[Бөке]] (1993 жылға дейін — Юбилейный) — Абай облысы, Жарма ауданы. Қала типтес кент статусынан 2000 жылдары айырылды. * Еспе (бұрынғы Октябрьский) — Абай облысы, Жарма ауданы. Қала типтес кент статусынан 2000 жылдары айырылды. * [[Жұмыскер (Атырау облысы)|Жұмыскер]] — Атырау облысы, Атырау қалалық әкімдігі. Қала типтес кент статусынан 2013-2014 жылдары айырылды. 2018 жылы Атырау қаласының құрамына кірді. * [[Қоңырат (кент)|Қоңырат]] — Қарағанды облысы, Балқаш қалалық әкімдігі. 2013 жылы Балқаш қаласының құрамына кірді. * [[Рудничный]] — Жетісу облысы, Текелі қалалық әкімдігі. Қала типтес кент статусынан 2013 жылы айырылды. * [[Шығыс Қоңырат]] — Қарағанды облысы, Балқаш қалалық әкімдігі. 2002 жылы Қоңырат кентінің құрамына енгізілді. 2013 жылы Қоңырат кенті Балқаш қаласының құрамына кірді. {| class="wikitable sortable" |- ! Атауы !! Облысы !! Статус берілді !! Статус алынды !! Ескертпе |- | [[Ақсу (кент, Павлодар облысы)|Ақсу]] || [[Павлодар облысы]] || 1960 || 2019 || |- | [[Байжансай]] || [[Түркістан облысы|Түркістан]] || 1941 || 1998 || |- | [[Байшонас]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1938 || 2008 || |- | [[Балпық би (ауыл)|Балпық би]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1942 || 2013 || 1998 жылға дейін — '''Кировский''' |- | [[Баутин]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1976 || 2013 || |- | [[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]] || [[Шығыс Қазақстан облысы|Шығыс Қазақстан]] || 1938 || 2010-е || |- | [[Ескене]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1938 || 2008 || |- | [[Жансүгіров ауылы|Жансүгіров]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1964 || 2013 || 1965 жылға дейін — '''Абакумовка''' |- | [[Жетібай (Маңғыстау облысы)|Жетібай]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1963 || 2013 || |- | [[Тобыл (қала)|Затобол]] || [[Қостанай облысы|Қостанай]] || 1964 || 2020 || Тобыл қаласына айналды |- | [[Изумрудное (Қарағанды облысы)|Изумрудный]] || [[Қарағанды облысы|Қарағанды]] || 1981 || 2006 || |- | [[Комсомол (Атырау облысы)|Комсомольский]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1951 || 2008 || |- | [[Новоишим|Куйбышевский]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1962 || 2004 || Новоишимский кентімен біріктіріліп, Новоишимское ауылына айналды. 1969 жылға дейін — '''Трудовое''' |- | [[Кішкенекөл]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1964 || 2003 || 1997 жылға дейін — '''Қызылту''' |- | [[Қарабұлақ (Ескелді ауданы)|Қарабұлақ]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1944 || 2016 || |- | [[Қошқар (Атырау облысы)|Қошқар]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1951 || 2008 || |- | [[Құлсары]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1941 || 2001 || Қалаға айналды |- | [[Лепсі (Сарқан ауданы)|Лепсі]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1938 || 2013 || |- | [[Маңғыстау (ауыл)|Маңғышлақ]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1966 || 2005 || Маңғыстау ауылына айналды |- | [[Матай]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1938 || 2013 || |- | [[Молалы]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1949 || 2013 || |- | [[Мұнайшы (ауыл)|Мұнайшы]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1975 || 2013 || |- | [[Новоишим|Новоишимский]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1982 || 2004 || Куйбышевский кентімен біріктіріліп, Новоишимское ауылына айналды. |- | [[Өтеген батыр]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1966 || 2016 || 1999 жылға дейін — '''Энергетический''' |- | Павловский || [[Қостанай облысы|Қостанай]] || 1956 || 1994 || Таратылды |- | [[Путинцево]] || [[Шығыс Қазақстан облысы|Шығыс Қазақстан]] || 1957 || 1997 || |- | [[Рудничный]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1958 || 2013 || |- | [[Сарыөзек (Алматы облысы)|Сарыөзек]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1938 || 2013 || |- | [[Смирново (Солтүстік Қазақстан облысы)|Смирново]] || [[Солтүстік Қазақстан]] || 1941 || 2004 || |- | [[Талшық]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1964 || 2002 || |- | [[Тұйық]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1965 || 2013 || |- | [[Үлкен (Жамбыл ауданы)|Үлкен]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1986 || 2013 || |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}} [[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]] [[Санат:Қазақстан елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан кенттері]] 9a95exugi56kofsom99wve3se5yusbu 0 685662 3056037 3055428 2022-07-31T18:13:36Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = 23 маусым 2022 - 10 маусым 2023 |атауы1 = |атауы = |логотипі = |өлшемі = |жазу = |қатысушылар саны = 32 |қалалар = |стадиондар = |чемпион = |рет = |2 орын = |3 орын = |дублёрлер = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |ең жақсы ойыншы = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2023/24|2023/24]] }} '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|2:2 пен|[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|0:0|2:2}} {{TwoLegResult|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|2:0|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр Солигорск]]|Беларусь|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|3:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|2:0|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|3:1|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|1:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|1:5|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|0:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|6:5|[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия|3:2|3:3}} {{TwoLegResult|[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]|Косово|1:2|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]|Финляндия|2:2 пен 5:4|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Латвия|1:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|4:3|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|3:0|1:3}} {{TwoLegResult|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|1:2|'''[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:0|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|3:0|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|3:0|0:0}} {{TwoLegResult|[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|2:5|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|1:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Шкупи]]|Македония|3:2|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|3:0|0:2}} {{TwoLegResult|[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Молдова|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|2:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|0:0|2:1}} |} === 2 раунд === {{TwoLegStart}} |+Путь чемпионов {{TwoLegResult|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|5:3|[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|1:2|4:1}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо Загреб]]|Хорватия|3:2|[[Шкупи]]|Македония|2:2|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|5:4|[[Цюрих (футбол клубы)|Цюрих]]|Швейцария|3:2|2:2}} {{TwoLegResult|[[ХИК]]|Финляндия|1:7|'''[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория Пльзень]]|Чехия|1:2|0:5}} {{TwoLegResult|[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:8|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|1:0|0:8}} {{TwoLegResult|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|LTU|3:0|[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|1:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|4:2|[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|3:0|1:2}} {{TwoLegResult|[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Македония|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби Хайфа]]|Израиль|5:1|[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]|Грекия|1:1|4:0}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|4:2|[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|0:1|4:1}} |} {{TwoLegStart}} |+Лига өкілдерінің жолы {{TwoLegResult|'''[[Мидтьюлланд]]'''|Дания|2:2 пен 4:3|[[АЕК (футбол клубы, Ларнака)|АЕК Ларнака]]|Кипр|1:1|1:1}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо Киев]]|Украина|2:1|[[Фенербахче (футбол клубы)|Фенербахче]]|Түркия|0:0|2:1}} |} {{Еуропа Чемпиондар Кубогы мен УЕФА Чемпиондар Лигасы}} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] 6ym6cumg3hre1mcv8x5hzskoo4b0x6p 3056039 3056037 2022-07-31T18:14:04Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* 2 раунд */ wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = 23 маусым 2022 - 10 маусым 2023 |атауы1 = |атауы = |логотипі = |өлшемі = |жазу = |қатысушылар саны = 32 |қалалар = |стадиондар = |чемпион = |рет = |2 орын = |3 орын = |дублёрлер = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |ең жақсы ойыншы = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2023/24|2023/24]] }} '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|2:2 пен|[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|0:0|2:2}} {{TwoLegResult|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|2:0|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр Солигорск]]|Беларусь|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|3:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|2:0|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|3:1|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|1:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|1:5|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|0:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|6:5|[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия|3:2|3:3}} {{TwoLegResult|[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]|Косово|1:2|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]|Финляндия|2:2 пен 5:4|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Латвия|1:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|4:3|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|3:0|1:3}} {{TwoLegResult|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|1:2|'''[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:0|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|3:0|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|3:0|0:0}} {{TwoLegResult|[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|2:5|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|1:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Шкупи]]|Македония|3:2|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|3:0|0:2}} {{TwoLegResult|[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Молдова|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|2:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|0:0|2:1}} |} === 2 раунд === {{TwoLegStart}} |+Чемпиондар жолы {{TwoLegResult|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|5:3|[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|1:2|4:1}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо Загреб]]|Хорватия|3:2|[[Шкупи]]|Македония|2:2|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|5:4|[[Цюрих (футбол клубы)|Цюрих]]|Швейцария|3:2|2:2}} {{TwoLegResult|[[ХИК]]|Финляндия|1:7|'''[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория Пльзень]]|Чехия|1:2|0:5}} {{TwoLegResult|[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:8|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|1:0|0:8}} {{TwoLegResult|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|LTU|3:0|[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|1:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|4:2|[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|3:0|1:2}} {{TwoLegResult|[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Македония|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби Хайфа]]|Израиль|5:1|[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]|Грекия|1:1|4:0}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|4:2|[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|0:1|4:1}} |} {{TwoLegStart}} |+Лига өкілдерінің жолы {{TwoLegResult|'''[[Мидтьюлланд]]'''|Дания|2:2 пен 4:3|[[АЕК (футбол клубы, Ларнака)|АЕК Ларнака]]|Кипр|1:1|1:1}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо Киев]]|Украина|2:1|[[Фенербахче (футбол клубы)|Фенербахче]]|Түркия|0:0|2:1}} |} {{Еуропа Чемпиондар Кубогы мен УЕФА Чемпиондар Лигасы}} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] addfpkjhe1xiib2w7bdxlffoojuq0fj 3056043 3056039 2022-07-31T18:20:42Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |уақыты = 23 маусым 2022 - 10 маусым 2023 |атауы1 = |атауы = |логотипі = |өлшемі = |жазу = |қатысушылар саны = 32 |қалалар = |стадиондар = |чемпион = |рет = |2 орын = |3 орын = |дублёрлер = |ойналған ойындар саны = |голдар саны = |голдардың аты = |келушілер_саны = |бомбардир = |бголдар = |ең жақсы ойыншы = |алдыңғы сезон = [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|2021/22]] |келесі сезон = [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2023/24|2023/24]] }} '''Чемпиондар лигасы 2022/23''' ({{lang-en|2022–23 UEFA Champions League}}) — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|турнир]]дің 68-ші маусымы. Финалдық ойын 2023 жылы 10 маусымда [[Ыстанбұл|Ыстанбұлдағы]] "Ататүрік" стадионында өтеді. == Квалификация == === Бастапқы раунд === {{OneLegStart}} |+1/2 финал {{OneLegResult|[[Левадия ФКИ|Левадия]]|Эстония|1:6|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]'''|Исландия}} {{OneLegResult|[[Ла Фиорита]]|Сан-Марино|1:2|'''[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]'''|Андорра}} |} {{OneLegStart}} |+Финал {{OneLegResult|[[Интер (футбол клубы, Эскальдес)|Интер Эскальдес]]|Андорра|0:1|'''[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия}} |} === 1 раунд === {{TwoLegStart}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|2:2 пен|[[ЧФР (футбол клубы, Клуж)|ЧФР]]|Румыния|0:0|2:2}} {{TwoLegResult|'''[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|2:0|[[Шахтер (футбол клубы, Солигорск)|Шахтёр Солигорск]]|Беларусь|0:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|3:0|[[Сутьеска (футбол клубы)|Сутьеска]]|Черногория|2:0|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|3:1|[[Тирана (футбол клубы)|Тирана]]|Албания|1:0|2:1}} {{TwoLegResult|[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|Қазақстан|1:5|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|0:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|6:5|[[Викингур (футбол клубы, Рейкьявик)|Викингур]]|Исландия|3:2|3:3}} {{TwoLegResult|[[Балкани (футбол клубы, Сува-Река)|Балкани]]|Косово|1:2|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|Литва|1:1|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[ХИК]]|Финляндия|2:2 пен 5:4|[[РФМ (футбол клубы)|РФШ]]|Латвия|1:0|1:2}} {{TwoLegResult|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|4:3|[[КИ Клаксвик]]|Фарер аралдары|3:0|1:3}} {{TwoLegResult|[[Нью-Сейнтс]]|Уэльс|1:2|'''[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:0|0:2}} {{TwoLegResult|'''[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|3:0|[[Хибернианс (футбол клубы)|Хибернианс]]|Мальта|3:0|0:0}} {{TwoLegResult|[[Лех (футбол клубы)|Лех]]|Польша|2:5|'''[[Қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|1:0|1:5}} {{TwoLegResult|'''[[Шкупи]]|Македония|3:2|[[Линкольн Ред Импс]]|Гибралтар|3:0|0:2}} {{TwoLegResult|[[Зриньски]]|Босния және Герцеговина|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Молдова|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|2:1|[[Динамо (футбол клубы, Батуми)|Динамо Батуми]]|Грузия|0:0|2:1}} |} === 2 раунд === {{TwoLegStart}} |+Чемпиондар жолы {{TwoLegResult|'''[[Ференцварош]]|Мажарстан|5:3|[[Слован (футбол клубы, Братислава)|Слован Братислава]]|Словакия|1:2|4:1}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Загреб)|Динамо Загреб]]|Хорватия|3:2|[[Шкупи]]|Македония|2:2|1:0}} {{TwoLegResult|'''[[қарабақ (футбол клубы)|Карабах]]|Әзірбайжан|5:4|[[Цюрих (футбол клубы)|Цюрих]]|Швейцария|3:2|2:2}} {{TwoLegResult|[[ХИК]]|Финляндия|1:7|'''[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория Пльзень]]|Чехия|1:2|0:5}} {{TwoLegResult|[[Линфилд]]|Солтүстік Ирландия|1:8|'''[[Будё-Глимт]]|Норвегия|1:0|0:8}} {{TwoLegResult|'''[[Жальгирис (футбол клубы)|Жальгирис]]|LTU|3:0|[[Мальме (футбол клубы)|Мальмё]]|Швеция|1:0|2:0}} {{TwoLegResult|'''[[Лудогорец]]|Болгария|4:2|[[Шемрок Роверс]]|Ирландия|3:0|1:2}} {{TwoLegResult|[[Марибор (футбол клубы)|Марибор]]|Словения|0:1|'''[[Шериф (футбол клубы)|Шериф]]|Македония|0:0|0:1}} {{TwoLegResult|'''[[Маккаби (футбол клубы, Хайфа)|Маккаби Хайфа]]|Израиль|5:1|[[Олимпиакос (футбол клубы)|Олимпиакос]]|Грекия|1:1|4:0}} {{TwoLegResult|'''[[Пюник (футбол клубы)|Пюник]]|Армения|4:2|[[Ф91 Дюделанж]]|Люксембург|0:1|4:1}} |} {{TwoLegStart}} |+Лига өкілдерінің жолы {{TwoLegResult|'''[[Мидтьюлланд]]'''|Дания|2:2 пен 4:3|[[АЕК (футбол клубы, Ларнака)|АЕК Ларнака]]|Кипр|1:1|1:1}} {{TwoLegResult|'''[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамо Киев]]|Украина|2:1|[[Фенербахче (футбол клубы)|Фенербахче]]|Түркия|0:0|2:1}} |} {{Еуропа Чемпиондар Кубогы мен УЕФА Чемпиондар Лигасы}} [[Санат:УЕФА Чемпиондар лигасы 2022/23]] [[Санат:2022 жылғы футбол]] [[Санат:2023 жылғы футбол]] isdo55uiw2r9aoo8a8muc9lr6od7b8g 0 685735 3056225 3055929 2022-08-01T10:23:00Z Мағыпар 100137 «[[Санат:Моңғол халықтары|Моңғол халықтары]]» деген санатты аластады; «[[Санат:Моңғолия халықтары|Моңғолия халықтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Дунсян |төл атауы = сарта |сурет = Dongxiang minority student.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 514 000 (2000) |аймақ = {{CHN}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[дунсян тілі]], [[қытай тілі]] |діні = [[ислам]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == [[Сурет:Streets of Dongxiang Man 01.jpg |нобай|оңға|200px| Дунсян]] [[Сурет:VM 5575 Lanzhou.jpg |нобай|оңға|200px|Ланчжоу базарындағы дәстүрлі Дунсяң тұшпарасы.]] Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Өмір салты == Дунсян тұрғын үйлері көбінесе бір ауласы бар жабық тіктөртбұрыш болып келеді. Тұрғын үйдің басым түрі екі-үш бөлмелі, оның ішінде тиісінше бір немесе екі бөлме тұрғын және біреуі шаруашылық бөлмесі болып табылатын [[саман]] үйлер. Үйлер ауланың екі жағына салынған, қалған екі жағында қызмет көрсету құрылыстары және қойма, мал қора, т.б.салынған. Үй мекендері күйдірілмеген кірпіштен жасалған қоршаулармен қоршалған. Үйлердің терезелері үнемі аулаға қарап тұрады. Кедейлердің баспаналары көбінесе тау жартастарына кесілген үңгірлер болған. Үңгірлер бүгінгі күнге дейін пайдаланылады, оларда көкөніс пен картоп қорлары сақталады. Ерлер костюмі шалбардан, мақта матадан жасалған [[күрте]]лерден, матадан жасалған аяқ киімдерден, матадан жасалған кішкентай қара [[қалпақ]]шадан тұрады. Әйелдер оң жағында бекіткіші бар мақта матадан тігілген жартылай халат немесе ұзын күрте, ұзын галоштары бар [[шалбар]], күңгірт материалдан аяқ киім киеді. Қарт әйелдер мен жесірлер ақ, жас әйелдер қара, ал қыздар жасыл түсті [[орамал]] тағады.<ref>header left mirrored Дунсян и Монгоры https://www.abirus.ru/content/564/623/624/639/11952/12011.html</ref> Тағамдарының негізі [[бидай]], [[сұлы]] және [[жүгері]], [[картоп]] екінші өнім, еттен [[сиыр]] мен [[қой]] етіне артықшылық беріледі. Неке [[экзогамия]]лық. Өлгендер жерге көміледі.<ref>Дунсян (东乡族) https://shansbooks.ru/spravochnik-kitaista/dunsyan-/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғолия халықтары]] a3qcyconqihwy7bzxnnq4w38jdpk2hr 0 685743 3055976 2022-07-31T12:05:43Z Салиха 17167 Жаңа бетте: {{Көл |Атауы = Жарқамыс |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 48/39/31/N/62/10/43/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 75 |Ұзындығы = 11,8 |Ені = 1,6 |Ауданы = 11,6 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 33,1 |Тереңд... wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Жарқамыс |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 48/39/31/N/62/10/43/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 75 |Ұзындығы = 11,8 |Ені = 1,6 |Ауданы = 11,6 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 33,1 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақтөбе облысы |Аудан = Ырғыз ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақтөбе облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Жарқамыс''' – [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Ақтөбе облысы]] [[Ырғыз ауданы]] [[Нұра (Ақтөбе облысы)|Нұра]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 24 км жерде. == Гидрографикасы == Теңіз деңгейінен 75 м биіктікте. Аумағы 11,6 км², ұзындығы 11,8 км, енді жері 1,6 км, жағалау бойының ұзындығы 33,1 км. Оңтүстігінде [[Қоғакөл]], солтүстік және солтүстік-батысында [[Байтақкөл]], [[Бөкенкөл]], [[Жаркөл (көл, Ақтөбе облысы)|Жаркөл]], [[Қармақкөл]] көлдері орналасқан. Торғай өзенінің тармағы, жауын-шашын суларымен толысады. Суы қарашаның аяғында қатып, наурызда ериді. Оңтүстік жағалауы жарқабақты келген. Жағасында қамыс, құрақ өседі. Суы кермек татиды. Мал жайылымына пайдаланылады.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ырғыз ауданы көлдері]] [[Санат:Торғай су алабы]] muvuz0rrvylfud9uno9vdc6kd3816zd 3055977 3055976 2022-07-31T12:06:15Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Жарқамыс |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 48/39/31/N/62/10/43/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 75 |Ұзындығы = 11,8 |Ені = 1,6 |Ауданы = 11,6 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 33,1 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақтөбе облысы |Аудан = Ырғыз ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақтөбе облысы |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Жарқамыс}} '''Жарқамыс''' – [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Ақтөбе облысы]] [[Ырғыз ауданы]] [[Нұра (Ақтөбе облысы)|Нұра]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 24 км жерде. == Гидрографикасы == Теңіз деңгейінен 75 м биіктікте. Аумағы 11,6 км², ұзындығы 11,8 км, енді жері 1,6 км, жағалау бойының ұзындығы 33,1 км. Оңтүстігінде [[Қоғакөл]], солтүстік және солтүстік-батысында [[Байтақкөл]], [[Бөкенкөл]], [[Жаркөл (көл, Ақтөбе облысы)|Жаркөл]], [[Қармақкөл]] көлдері орналасқан. Торғай өзенінің тармағы, жауын-шашын суларымен толысады. Суы қарашаның аяғында қатып, наурызда ериді. Оңтүстік жағалауы жарқабақты келген. Жағасында қамыс, құрақ өседі. Суы кермек татиды. Мал жайылымына пайдаланылады.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ырғыз ауданы көлдері]] [[Санат:Торғай су алабы]] hrko22406vy7a6klyjhfopb0y50qmwi 3 685744 3055987 2022-07-31T12:26:20Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=عبداللہ شوكت}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 18:26, 2022 ж. шілденің 31 (+06) 7go82soek51m6257vvl1z4bjim8d05p 3 685745 3056002 2022-07-31T14:06:45Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Undershotty}} -- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 20:06, 2022 ж. шілденің 31 (+06) t54xew13ptzx631ekv8f1931i5zsmqs 3 685746 3056004 2022-07-31T14:38:03Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Станислав Николаев}} -- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 20:38, 2022 ж. шілденің 31 (+06) ljflyw65gc32m34v89wb189sm28hky4 3 685747 3056006 2022-07-31T15:21:21Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Берік Қуатұлы}} -- <font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылауы)</font></span>]] 21:21, 2022 ж. шілденің 31 (+06) l5f9cd59uyd55rbjpgbo53nwa6g62qu 3 685749 3056023 2022-07-31T16:31:31Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Alireza.bagherzadi}} -- [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:31, 2022 ж. шілденің 31 (+06) 10u7reze6m328ys5se7berwjbadvgwi 14 685750 3056024 2022-07-31T16:53:34Z Білгіш Шежіреші 68287 Жаңа бетте: [[Санат:Қазақстанның тарихи облыстары]] wikitext text/x-wiki [[Санат:Қазақстанның тарихи облыстары]] qj4v6lr5uloyfsw78pybm75c2rzy6gp 0 685751 3056027 2022-07-31T17:23:00Z Ерден Карсыбеков 3744 Жаңа бетте: '''Флавоноидтар''' ({{lang-la|flavus}} — сары, осы заттардың көбірек кездесетін түсі) — өсімдіктектес [[Фенол|полифенолдардың]] ірі тобы. Химиялық тұрғыдан бұларға екі фенилдік сақина мен бір [[Гетероциклді қосылыстар|гетероциклдік]] сақинадан тұратын қаңқада өзара ба... wikitext text/x-wiki '''Флавоноидтар''' ({{lang-la|flavus}} — сары, осы заттардың көбірек кездесетін түсі) — өсімдіктектес [[Фенол|полифенолдардың]] ірі тобы. Химиялық тұрғыдан бұларға екі фенилдік сақина мен бір [[Гетероциклді қосылыстар|гетероциклдік]] сақинадан тұратын қаңқада өзара байланысқан 15 [[көміртегі]] атомы бар заттар жатады. == Жіктелуі == Флавоноидтарды келесідей жіктеуге болады: * флавонның туындылары * флаванондар * изофлавоноидтар * неофлавоноидтар <gallery> Flavon.svg|Флавон Isoflavone acsv.svg|Изофлавон 4-phenylcoumarin.PNG|4-Фенилкумарин Aurone.svg|Аурон </gallery> == Тарихы == 1936 жылы венгр ғалымы [[Альберт Сент-Дьерди]] [[қызыл бұрыш]]тан алынған қосылыстың қан [[капилляр]]ларына жақсы әсер ететінін жорамалдап, оны ''P дәрумені'' деп атауға ұсынды. Бұл атау XX ғасырдың ортасында кең қолданылды, бірақ кейінгі жылдары осы және солтектес қосылыстардың [[дәрумен]]дерге жатпайтыны анықталды да,<ref>[https://books.google.com/books?id=hc1TyKSumOkC&pg=PA210 Vitamins and Hormones] — Academic Press, 1949.</ref> оларды флаваноидтар немесе биофлаваноидтар деп атайтын болды. == Табиғатта таралуы == Флавоноидтардың [[өсімдіктер]] [[метаболизм]]індегі маңызы өте зор, сондықтан олар өсімдіктердің көбінде бар. Көп жағдайда олар гүлдердің және жемістердің түсін қалыптастырады (сары, қызғылт сары, қызыл, күлгін). Келесі тағамдарда флавоноидтар көп мөлшерде кездеседі: [[ақжелкен]], [[жуа]], [[шай]], [[жидек]]тер, [[банан]]дар, [[цитрус]]тар, [[қызыл шарап]], [[Егістік қарақұмық|қарақұмық]], [[какао]]. Көбінесе бұл кверцетин, кемпферол, мирицетин, апигенин, лютеолин болады. <gallery> Parsley100.jpg|Ақжелкен Longjing tea.jpg|Жасыл шай PattsBlueberries.jpg|Жидектер </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Биохимиялық қосылыстардың топтары}} [[Санат:Биохимия]] [[Санат:Антиоксиданттар]] lb153jlpxx253f0wwuhptdrs7pllb3q 3 685752 3056028 2022-07-31T17:26:59Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=DauletY}} -- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 23:26, 2022 ж. шілденің 31 (+06) 8613fgka6xupaiuz7s2htjdru7jmadx 3 685753 3056030 2022-07-31T18:00:59Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Qqerim}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 00:00, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) igpac878700pjci03by5f12raixwbs1 3 685754 3056046 2022-07-31T18:53:54Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Welkend}} -- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]]) 00:53, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) 0fqjh2csnm6rkxhf9achlgh7sxbdpnb 3 685755 3056055 2022-07-31T21:00:46Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Quwanıc}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 03:00, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) 9n920earw50mc0pgf088mxtu4vifgci 3 685756 3056068 2022-08-01T00:43:50Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Rendy299}} -- ''<span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span>'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 06:43, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) sifwnerfm3dhlene4teaq6j88cfqoc4 3 685757 3056084 2022-08-01T04:51:07Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=TurkishmaninIzmir}} -- ''<span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span>'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:51, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) jd9nekseboyluasz74cwn5b86ma378m 3 685758 3056088 2022-08-01T05:34:33Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Серикова}} -- [[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]] 11:34, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) 82jcywvf66apozf7g2o507eyg6q7sfd 0 685759 3056109 2022-08-01T06:12:07Z Салиха 17167 Салиха [[Шойындыкөл]] бетін [[Шойындыкөл (ауыл)]] бетіне жылжытты: Атауын өзгерту wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[Шойындыкөл (ауыл)]] 93xdbkcoahxb32gl1qqks6vy694aa6c 3056113 3056109 2022-08-01T06:14:35Z Салиха 17167 Removed redirect to [[Шойындыкөл (ауыл)]] wikitext text/x-wiki '''Елді мекен:''' * [[Шойындыкөл (ауыл)|Шойындыкөл]] – [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]]ндағы ауыл. '''Көл:''' * [[Шойындыкөл (көл)|Шойындыкөл]] – [[Ақмола облысы]] [[Жарқайың ауданы]]ндағы көл. {{айрық}} 70899pve0jf809bne1xe8a4opp0pk7f 0 685760 3056143 2022-08-01T07:07:02Z Салиха 17167 Жаңа бетте: {{Көл |Атауы = Шилі |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 52/8/50/N/64/26/5/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = |Ұзындығы = |Ені = |Ауданы = 16 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Ор... wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Шилі |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 52/8/50/N/64/26/5/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = |Ұзындығы = |Ені = |Ауданы = 16 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = 613 |Құятын өзендер = Шилі (өзен) |Шығатын өзендер = Обаған (өзен) |Ел = Қазақстан |Аймақ = Қостанай облысы |Аудан = Әулиекөл ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан Қостанай облысы |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Шилі}} '''Шилі''' – [[Обаған (өзен)|Обаған]] өзені алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Қостанай облысы]] [[Әулиекөл ауданы]] жерінде орналасқан. == Гидрографикасы == Аумағы 7 – 16 км², су жиналатын алабы 613 км². Жағалауы тегіс, жайпақ, тек шығыс жағалауы тіктеу, жарқабақты келген (биіктігі 3 м). Суы ашқылтым (2 – 5 г/л). Көлге ұзындығы 46 км өзімен аттас [[Шилі (өзен)|Шилі]] өзені құяды. Көл суын аудан шаруашылықтары пайдаланады.<ref> АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Обаған су алабы]] [[Санат:Әулиекөл ауданы көлдері]] e84fkq62bd5ta6wolwj8nj2sd8o89uc 3056146 3056143 2022-08-01T07:13:10Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Шилі |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 52/8/50/N/64/26/5/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = |Ұзындығы = |Ені = |Ауданы = 16 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = 613 |Құятын өзендер = Шилі (өзен, Обаған алабы) |Шығатын өзендер = Обаған (өзен) |Ел = Қазақстан |Аймақ = Қостанай облысы |Аудан = Әулиекөл ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан Қостанай облысы |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Шилі}} '''Шилі''' – [[Обаған (өзен)|Обаған]] өзені алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Қостанай облысы]] [[Әулиекөл ауданы]] жерінде орналасқан. == Гидрографикасы == Аумағы 7 – 16 км², су жиналатын алабы 613 км². Жағалауы тегіс, жайпақ, тек шығыс жағалауы тіктеу, жарқабақты келген (биіктігі 3 м). Суы ашқылтым (2 – 5 г/л). Көлге ұзындығы 46 км өзімен аттас [[Шилі (өзен, Обаған алабы)|Шилі]] өзені құяды. Көл суын аудан шаруашылықтары пайдаланады.<ref> АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Обаған су алабы]] [[Санат:Әулиекөл ауданы көлдері]] egauzpzluj4mq351i6wsoo3aj0d1fze 3 685761 3056152 2022-08-01T07:21:56Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Diemon.ukr}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 13:21, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) 9xk00qj9ssy2ldw69spssmaq1adrrnc 0 685762 3056178 2022-08-01T08:12:11Z Салиха 17167 Жаңа бетте: {{Көл |Атауы = Шұбаркөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 53/51/22/N/61/37/43/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 201,6 |Ұзындығы = 4,8 |Ені = 4,1 |Ауданы = 15,4 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңді... wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Шұбаркөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 53/51/22/N/61/37/43/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 201,6 |Ұзындығы = 4,8 |Ені = 4,1 |Ауданы = 15,4 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = 0,9 |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = 350 |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Қостанай облысы |Аудан = Қарабалық ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Қостанай облысы |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Сасықкөл (айрық)}} '''Шұбаркөл''' – [[Тобыл]] алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Қостанай облысы]] [[Қарабалық ауданы]] [[Новотроицкое (Қостанай облысы)|Новотроицкое]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 7 км жерде орналасқан. == Гидрографикасы == Теңіз деңгейінен 201,6 м биіктікте. Аумағы 15,4 км², ұзындығы 4,8 км, енді жері 4,1 км, орташа тереңдігі 0,9 м, су жиналатын алабы 350 км². [[Үй (өзен)|Үй]] мен [[Тоғызақ (өзен)|Тоғызақ]] өзендері суайрығы саналады. Жағасы жайпақ, түбі тегіс, лайлы. Жағасын қамыс, құрақ жайлаған. Қар суымен толығады. Көктемде су деңгейі көтеріліп, жаз соңында басылады. Суы мол жылдары оңтүстігінде орналасқан [[Сасықкөл (көл, Қостанай облысы)|Сасықкөл]]мен қосылып кетеді.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Тобыл су алабы]] [[Санат:Қарабалық ауданы көлдері]] edlqbad5lz0y3k1wznafy3rtq1j1ytb 3056179 3056178 2022-08-01T08:12:35Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Шұбаркөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 53/51/22/N/61/37/43/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 201,6 |Ұзындығы = 4,8 |Ені = 4,1 |Ауданы = 15,4 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = 0,9 |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = 350 |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Қостанай облысы |Аудан = Қарабалық ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Қостанай облысы |Ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Шұбаркөл}} '''Шұбаркөл''' – [[Тобыл]] алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Қостанай облысы]] [[Қарабалық ауданы]] [[Новотроицкое (Қостанай облысы)|Новотроицкое]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 7 км жерде орналасқан. == Гидрографикасы == Теңіз деңгейінен 201,6 м биіктікте. Аумағы 15,4 км², ұзындығы 4,8 км, енді жері 4,1 км, орташа тереңдігі 0,9 м, су жиналатын алабы 350 км². [[Үй (өзен)|Үй]] мен [[Тоғызақ (өзен)|Тоғызақ]] өзендері суайрығы саналады. Жағасы жайпақ, түбі тегіс, лайлы. Жағасын қамыс, құрақ жайлаған. Қар суымен толығады. Көктемде су деңгейі көтеріліп, жаз соңында басылады. Суы мол жылдары оңтүстігінде орналасқан [[Сасықкөл (көл, Қостанай облысы)|Сасықкөл]]мен қосылып кетеді.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Тобыл су алабы]] [[Санат:Қарабалық ауданы көлдері]] nh5czddtz60ab9a6afptxahzc4l60ye 0 685763 3056182 2022-08-01T08:13:26Z Салиха 17167 Салиха [[Шұбаркөл]] бетін [[Шұбаркөл (кент)]] бетіне жылжытты: Атауын өзгерту wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[Шұбаркөл (кент)]] 9xwdg55kqcsmczq8xpu71diz20ms4ee 3056188 3056182 2022-08-01T08:15:47Z Салиха 17167 Removed redirect to [[Шұбаркөл (кент)]] wikitext text/x-wiki '''Елді мекен:''' * [[Шұбаркөл (кент)|Шұбаркөл]] – Қарағанды облысы Нұра ауданындағы кент. '''Көл:''' * [[Шұбаркөл (көл)|Шұбаркөл]] – [[Тобыл]] алабындағы көл. {{айрық}} gz7as2ju7qmoes0b2ccn8a1738msgfu 3 685765 3056185 2022-08-01T08:14:31Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Kanava t}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 14:14, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) 923y6vprgnrw7u6gb9ba6wqqs47l9oj 0 685766 3056203 2022-08-01T08:40:32Z Мағыпар 100137 Жаңа бетте: '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 7afcqwti5qjixltqi0zgmdw8aldp4bi 3056204 3056203 2022-08-01T08:42:02Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 981n0b4gvr4nqxo0zl8caes7xkm4pb0 3056205 3056204 2022-08-01T08:43:51Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} rakjabxuith78z0hkxgjp97ptf53iqi 3056209 3056205 2022-08-01T09:20:57Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ). Захчи́ны (самоназв. захчин [дзахчин] — «окраинные») — одна из групп в составе ойратов, ныне проживающая в Западной Монголии (Кобдоский аймак). Численность 32 845 чел. (1,2% всего населения страны, перепись 2010), седьмая по величине этническая группа Монголии) == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 8pss63fcch4b2aa9efb0tgk45rxm6aq 3056210 3056209 2022-08-01T09:22:11Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} lphhits92i8b19w8u5gipy9lv7l29a9 3056211 3056210 2022-08-01T09:24:10Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 60h08kmxiqah267ohc36tbzx1v7iabe 3056212 3056211 2022-08-01T09:25:09Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1989669</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} rnlsm6knlh2f2l8qfu2es4s71o22m08 3056213 3056212 2022-08-01T09:27:34Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1989669</ref> == Діні == Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, [[будда]]лар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} ikzs0xxjsq39ycqvat4w7oq7nz9i228 3056214 3056213 2022-08-01T09:28:28Z Мағыпар 100137 /* Діні */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1989669</ref> == Діні == Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, [[будда]]лар.<ref>Современная энциклопедия ЗАХЧИНЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4057-%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 6v0fb5gnq9y2rp9247dixx2ud4uaitm 3056215 3056214 2022-08-01T09:30:20Z Мағыпар 100137 /* Діні */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1989669</ref> == Діні == Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, [[будда]]лар.<ref>Современная энциклопедия ЗАХЧИНЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4057-%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref><ref>Связанные словари http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/zahchiny</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} oy9hypjcpfkmmwl93vxrfn0dinshtkx 3056216 3056215 2022-08-01T09:36:22Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1989669</ref> == Діні == Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, [[будда]]лар.<ref>Современная энциклопедия ЗАХЧИНЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4057-%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref><ref>Связанные словари http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/zahchiny</ref> == Этнонимі == "Захчин" этнонимі 18 ғасырдың соңында жоңғар билеушілері шекараны қорғау үшін бөлген торғұттар, дербеттер және халхалар қатарынан бірнеше ондаған отбасылардан тұратын топтың белгісі ретінде пайда болды ("шет"атауы" осыдан шыққан). Олар Орта Азиямен шектесетін батыс жерлерін, Ұйғыр хандықтарын, сондай-ақ Халханы қорғады. Захчин жауынгерлері әрқашан [[маньчжурлар]]дан сақтанып, оларды «жабайы қасқыр» деп атап, олардан аулақ болған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} rrfc16v5mtdo3qyaeflpz16ojc7dpq7 3056217 3056216 2022-08-01T09:43:12Z Мағыпар 100137 /* Этнонимі */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1989669</ref> == Діні == Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, [[будда]]лар.<ref>Современная энциклопедия ЗАХЧИНЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4057-%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref><ref>Связанные словари http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/zahchiny</ref> == Этнонимі == "Захчин" этнонимі 18 ғасырдың соңында жоңғар билеушілері шекараны қорғау үшін бөлген торғұттар, дербеттер және халхалар қатарынан бірнеше ондаған отбасылардан тұратын топтың белгісі ретінде пайда болды ("шет"атауы" осыдан шыққан). Олар Орта Азиямен шектесетін батыс жерлерін, Ұйғыр хандықтарын, сондай-ақ Халханы қорғады. Захчин жауынгерлері әрқашан [[маньчжурлар]]дан сақтанып, оларды «жабайы қасқыр» деп атап, олардан аулақ болған. 1758 жылы Жоңғар хандығы жеңіліске ұшырағаннан кейін маньчжур жағына өткен захчиндерден бөлек хошун (әкімшілік бірлік) құрылып, қалғандары Қытайдың Қобдо әкімшілігіне бағынды.<ref>Захчины. Стражи границ. https://zen.yandex.ru/media/santlaurys/zahchiny-straji-granic-5e5781cfb3a4f601750bded5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} dla698e2uuetfxbxj4ydzcpyzrst35e 3056220 3056217 2022-08-01T10:08:26Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1989669</ref> == Діні == Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, [[будда]]лар.<ref>Современная энциклопедия ЗАХЧИНЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4057-%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref><ref>Связанные словари http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/zahchiny</ref> == Этнонимі == "Захчин" этнонимі 18 ғасырдың соңында жоңғар билеушілері шекараны қорғау үшін бөлген торғұттар, дербеттер және халхалар қатарынан бірнеше ондаған отбасылардан тұратын топтың белгісі ретінде пайда болды ("шет"атауы" осыдан шыққан). Олар Орта Азиямен шектесетін батыс жерлерін, Ұйғыр хандықтарын, сондай-ақ Халханы қорғады. Захчин жауынгерлері әрқашан [[маньчжурлар]]дан сақтанып, оларды «жабайы қасқыр» деп атап, олардан аулақ болған. 1758 жылы Жоңғар хандығы жеңіліске ұшырағаннан кейін маньчжур жағына өткен захчиндерден бөлек хошун (әкімшілік бірлік) құрылып, қалғандары Қытайдың Қобдо әкімшілігіне бағынды.<ref>Захчины. Стражи границ. https://zen.yandex.ru/media/santlaurys/zahchiny-straji-granic-5e5781cfb3a4f601750bded5</ref> == Кәсібі және өмір салты == Таулы аймақта тұратындар көшпелі мал шаруашылығын сақтай алды. Алтантіл алқабына қоныс аударғандар қара бидай өсіреді. Қыстың суық күндерінде Захчин көшпелілері Зерег аңғарынан шығып, батыс және шығыс таулардың сілемдеріндегі жылы қыстақтарға барады. Ауа райының салқындығынан захчиндер мен мал жанұялары екіге бөлінуге мәжбүр. Қысқы көші-қон кезінде тауда ұсақ мал өсіріледі. Отбасының бір бөлігі малымен қыстаса, қалғандары теңіз деңгейінен 3000 метр биіктікте, жылы жерде мал бағып жүр.Суық күндерде де, ыстық күндерде де көшіп-қонатын негізгі күш – бұл ауданның қиындығына мән бермейтін түйе. Бұл жерге бірінші келген Захчин отбасылары жаңадан келгендерді ыстық шай мен тәттілермен қарсы алуы керек, бұл дәстүр. Көшпелі халықтың ең асыл қазынасы – көшпенділерді шаймен қарсы алу, ең жақсы дәм беру салт-дәстүрі күні бүгінге дейін сақталған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 7c0efbew0wkmatsjjuvntq9ju9pqahj 3056222 3056220 2022-08-01T10:15:12Z Мағыпар 100137 /* Кәсібі және өмір салты */ толықтыру wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1989669</ref> == Діні == Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, [[будда]]лар.<ref>Современная энциклопедия ЗАХЧИНЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4057-%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref><ref>Связанные словари http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/zahchiny</ref> == Этнонимі == "Захчин" этнонимі 18 ғасырдың соңында жоңғар билеушілері шекараны қорғау үшін бөлген торғұттар, дербеттер және халхалар қатарынан бірнеше ондаған отбасылардан тұратын топтың белгісі ретінде пайда болды ("шет"атауы" осыдан шыққан). Олар Орта Азиямен шектесетін батыс жерлерін, Ұйғыр хандықтарын, сондай-ақ Халханы қорғады. Захчин жауынгерлері әрқашан [[маньчжурлар]]дан сақтанып, оларды «жабайы қасқыр» деп атап, олардан аулақ болған. 1758 жылы Жоңғар хандығы жеңіліске ұшырағаннан кейін маньчжур жағына өткен захчиндерден бөлек хошун (әкімшілік бірлік) құрылып, қалғандары Қытайдың Қобдо әкімшілігіне бағынды.<ref>Захчины. Стражи границ. https://zen.yandex.ru/media/santlaurys/zahchiny-straji-granic-5e5781cfb3a4f601750bded5</ref> == Кәсібі және өмір салты == Таулы аймақта тұратындар көшпелі мал шаруашылығын сақтай алды. Алтантіл алқабына қоныс аударғандар қара бидай өсіреді. Қыстың суық күндерінде Захчин көшпелілері Зерег аңғарынан шығып, батыс және шығыс таулардың сілемдеріндегі жылы қыстақтарға барады. Ауа райының салқындығынан захчиндер мен мал жанұялары екіге бөлінуге мәжбүр. Қысқы көші-қон кезінде тауда ұсақ мал өсіріледі. Отбасының бір бөлігі малымен қыстаса, қалғандары теңіз деңгейінен 3000 метр биіктікте, жылы жерде мал бағып жүр.Суық күндерде де, ыстық күндерде де көшіп-қонатын негізгі күш – бұл ауданның қиындығына мән бермейтін түйе. Бұл жерге бірінші келген Захчин отбасылары жаңадан келгендерді ыстық шай мен тәттілермен қарсы алуы керек, бұл дәстүр. Көшпелі халықтың ең асыл қазынасы – көшпенділерді шаймен қарсы алу, ең жақсы дәм беру салт-дәстүрі күні бүгінге дейін сақталған. Жылы жерлерде тұратын захчиндер көктемнің келуімен Цагаан Сарға дайындала бастайды. Олар алдын-ала, күздің аяғында, қыста ет пісіп дайындай бастайды, олардың арасында құйрықты қой еті бар. Ал сансай боов, бууздар деп аталатын арнайы печеньелерді және тұшпараларды мерекелерден бірнеше күн бұрын жасай бастайды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 93dhk5z41prcdbyvazqsi2pdc4tsweo 3056223 3056222 2022-08-01T10:15:44Z Мағыпар 100137 /* Кәсібі және өмір салты */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1989669</ref> == Діні == Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, [[будда]]лар.<ref>Современная энциклопедия ЗАХЧИНЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4057-%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref><ref>Связанные словари http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/zahchiny</ref> == Этнонимі == "Захчин" этнонимі 18 ғасырдың соңында жоңғар билеушілері шекараны қорғау үшін бөлген торғұттар, дербеттер және халхалар қатарынан бірнеше ондаған отбасылардан тұратын топтың белгісі ретінде пайда болды ("шет"атауы" осыдан шыққан). Олар Орта Азиямен шектесетін батыс жерлерін, Ұйғыр хандықтарын, сондай-ақ Халханы қорғады. Захчин жауынгерлері әрқашан [[маньчжурлар]]дан сақтанып, оларды «жабайы қасқыр» деп атап, олардан аулақ болған. 1758 жылы Жоңғар хандығы жеңіліске ұшырағаннан кейін маньчжур жағына өткен захчиндерден бөлек хошун (әкімшілік бірлік) құрылып, қалғандары Қытайдың Қобдо әкімшілігіне бағынды.<ref>Захчины. Стражи границ. https://zen.yandex.ru/media/santlaurys/zahchiny-straji-granic-5e5781cfb3a4f601750bded5</ref> == Кәсібі және өмір салты == Таулы аймақта тұратындар көшпелі мал шаруашылығын сақтай алды. Алтантіл алқабына қоныс аударғандар қара бидай өсіреді. Қыстың суық күндерінде Захчин көшпелілері Зерег аңғарынан шығып, батыс және шығыс таулардың сілемдеріндегі жылы қыстақтарға барады. Ауа райының салқындығынан захчиндер мен мал жанұялары екіге бөлінуге мәжбүр. Қысқы көші-қон кезінде тауда ұсақ мал өсіріледі. Отбасының бір бөлігі малымен қыстаса, қалғандары теңіз деңгейінен 3000 метр биіктікте, жылы жерде мал бағып жүр.Суық күндерде де, ыстық күндерде де көшіп-қонатын негізгі күш – бұл ауданның қиындығына мән бермейтін түйе. Бұл жерге бірінші келген Захчин отбасылары жаңадан келгендерді ыстық шай мен тәттілермен қарсы алуы керек, бұл дәстүр. Көшпелі халықтың ең асыл қазынасы – көшпенділерді шаймен қарсы алу, ең жақсы дәм беру салт-дәстүрі күні бүгінге дейін сақталған. Жылы жерлерде тұратын захчиндер көктемнің келуімен Цагаан Сарға дайындала бастайды. Олар алдын-ала, күздің аяғында, қыста ет пісіп дайындай бастайды, олардың арасында құйрықты қой еті бар. Ал сансай боов, бууздар деп аталатын арнайы печеньелерді және тұшпараларды мерекелерден бірнеше күн бұрын жасай бастайды.<ref>Кто такие захчины и откуда они появились? https://subscribe.ru/group/kuhnya-novostej/13055965/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} i70uyicy70dqggpkpv8w0ybjo5h6uln 3056226 3056223 2022-08-01T10:23:17Z Мағыпар 100137 «[[Санат:Моңғолия халықтары|Моңғолия халықтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1989669</ref> == Діні == Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, [[будда]]лар.<ref>Современная энциклопедия ЗАХЧИНЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4057-%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref><ref>Связанные словари http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/zahchiny</ref> == Этнонимі == "Захчин" этнонимі 18 ғасырдың соңында жоңғар билеушілері шекараны қорғау үшін бөлген торғұттар, дербеттер және халхалар қатарынан бірнеше ондаған отбасылардан тұратын топтың белгісі ретінде пайда болды ("шет"атауы" осыдан шыққан). Олар Орта Азиямен шектесетін батыс жерлерін, Ұйғыр хандықтарын, сондай-ақ Халханы қорғады. Захчин жауынгерлері әрқашан [[маньчжурлар]]дан сақтанып, оларды «жабайы қасқыр» деп атап, олардан аулақ болған. 1758 жылы Жоңғар хандығы жеңіліске ұшырағаннан кейін маньчжур жағына өткен захчиндерден бөлек хошун (әкімшілік бірлік) құрылып, қалғандары Қытайдың Қобдо әкімшілігіне бағынды.<ref>Захчины. Стражи границ. https://zen.yandex.ru/media/santlaurys/zahchiny-straji-granic-5e5781cfb3a4f601750bded5</ref> == Кәсібі және өмір салты == Таулы аймақта тұратындар көшпелі мал шаруашылығын сақтай алды. Алтантіл алқабына қоныс аударғандар қара бидай өсіреді. Қыстың суық күндерінде Захчин көшпелілері Зерег аңғарынан шығып, батыс және шығыс таулардың сілемдеріндегі жылы қыстақтарға барады. Ауа райының салқындығынан захчиндер мен мал жанұялары екіге бөлінуге мәжбүр. Қысқы көші-қон кезінде тауда ұсақ мал өсіріледі. Отбасының бір бөлігі малымен қыстаса, қалғандары теңіз деңгейінен 3000 метр биіктікте, жылы жерде мал бағып жүр.Суық күндерде де, ыстық күндерде де көшіп-қонатын негізгі күш – бұл ауданның қиындығына мән бермейтін түйе. Бұл жерге бірінші келген Захчин отбасылары жаңадан келгендерді ыстық шай мен тәттілермен қарсы алуы керек, бұл дәстүр. Көшпелі халықтың ең асыл қазынасы – көшпенділерді шаймен қарсы алу, ең жақсы дәм беру салт-дәстүрі күні бүгінге дейін сақталған. Жылы жерлерде тұратын захчиндер көктемнің келуімен Цагаан Сарға дайындала бастайды. Олар алдын-ала, күздің аяғында, қыста ет пісіп дайындай бастайды, олардың арасында құйрықты қой еті бар. Ал сансай боов, бууздар деп аталатын арнайы печеньелерді және тұшпараларды мерекелерден бірнеше күн бұрын жасай бастайды.<ref>Кто такие захчины и откуда они появились? https://subscribe.ru/group/kuhnya-novostej/13055965/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Моңғолия халықтары]] 7xm0b7c1onqbowz1ridxpe35td5a7ax 3056227 3056226 2022-08-01T10:25:34Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Захчиндер |төл атауы = дзахчин |сурет = |сурет тақырыбы = |саны = 32 845 (2010) |аймақ = {{MGL}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1989669</ref> == Діні == Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, [[будда]]лар.<ref>Современная энциклопедия ЗАХЧИНЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4057-%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref><ref>Связанные словари http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/zahchiny</ref> == Этнонимі == "Захчин" этнонимі 18 ғасырдың соңында жоңғар билеушілері шекараны қорғау үшін бөлген торғұттар, дербеттер және халхалар қатарынан бірнеше ондаған отбасылардан тұратын топтың белгісі ретінде пайда болды ("шет"атауы" осыдан шыққан). Олар Орта Азиямен шектесетін батыс жерлерін, Ұйғыр хандықтарын, сондай-ақ Халханы қорғады. Захчин жауынгерлері әрқашан [[маньчжурлар]]дан сақтанып, оларды «жабайы қасқыр» деп атап, олардан аулақ болған. 1758 жылы Жоңғар хандығы жеңіліске ұшырағаннан кейін маньчжур жағына өткен захчиндерден бөлек хошун (әкімшілік бірлік) құрылып, қалғандары Қытайдың Қобдо әкімшілігіне бағынды.<ref>Захчины. Стражи границ. https://zen.yandex.ru/media/santlaurys/zahchiny-straji-granic-5e5781cfb3a4f601750bded5</ref> == Кәсібі және өмір салты == Таулы аймақта тұратындар көшпелі мал шаруашылығын сақтай алды. Алтантіл алқабына қоныс аударғандар қара бидай өсіреді. Қыстың суық күндерінде Захчин көшпелілері Зерег аңғарынан шығып, батыс және шығыс таулардың сілемдеріндегі жылы қыстақтарға барады. Ауа райының салқындығынан захчиндер мен мал жанұялары екіге бөлінуге мәжбүр. Қысқы көші-қон кезінде тауда ұсақ мал өсіріледі. Отбасының бір бөлігі малымен қыстаса, қалғандары теңіз деңгейінен 3000 метр биіктікте, жылы жерде мал бағып жүр.Суық күндерде де, ыстық күндерде де көшіп-қонатын негізгі күш – бұл ауданның қиындығына мән бермейтін түйе. Бұл жерге бірінші келген Захчин отбасылары жаңадан келгендерді ыстық шай мен тәттілермен қарсы алуы керек, бұл дәстүр. Көшпелі халықтың ең асыл қазынасы – көшпенділерді шаймен қарсы алу, ең жақсы дәм беру салт-дәстүрі күні бүгінге дейін сақталған. Жылы жерлерде тұратын захчиндер көктемнің келуімен Цагаан Сарға дайындала бастайды. Олар алдын-ала, күздің аяғында, қыста ет пісіп дайындай бастайды, олардың арасында құйрықты қой еті бар. Ал сансай боов, бууздар деп аталатын арнайы печеньелерді және тұшпараларды мерекелерден бірнеше күн бұрын жасай бастайды.<ref>Кто такие захчины и откуда они появились? https://subscribe.ru/group/kuhnya-novostej/13055965/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Моңғолия халықтары]] 9rk6plku3ylcdtpcpjf6wf6j9akc8cr 3056228 3056227 2022-08-01T10:26:47Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Захчиндер |төл атауы = дзахчин |сурет = |сурет тақырыбы = |саны = 32 845 (2010) |аймақ = {{MGL}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[моңғол тілі]] |діні = [[буддизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1989669</ref> == Діні == Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, [[будда]]лар.<ref>Современная энциклопедия ЗАХЧИНЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4057-%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref><ref>Связанные словари http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/zahchiny</ref> == Этнонимі == "Захчин" этнонимі 18 ғасырдың соңында жоңғар билеушілері шекараны қорғау үшін бөлген торғұттар, дербеттер және халхалар қатарынан бірнеше ондаған отбасылардан тұратын топтың белгісі ретінде пайда болды ("шет"атауы" осыдан шыққан). Олар Орта Азиямен шектесетін батыс жерлерін, Ұйғыр хандықтарын, сондай-ақ Халханы қорғады. Захчин жауынгерлері әрқашан [[маньчжурлар]]дан сақтанып, оларды «жабайы қасқыр» деп атап, олардан аулақ болған. 1758 жылы Жоңғар хандығы жеңіліске ұшырағаннан кейін маньчжур жағына өткен захчиндерден бөлек хошун (әкімшілік бірлік) құрылып, қалғандары Қытайдың Қобдо әкімшілігіне бағынды.<ref>Захчины. Стражи границ. https://zen.yandex.ru/media/santlaurys/zahchiny-straji-granic-5e5781cfb3a4f601750bded5</ref> == Кәсібі және өмір салты == Таулы аймақта тұратындар көшпелі мал шаруашылығын сақтай алды. Алтантіл алқабына қоныс аударғандар қара бидай өсіреді. Қыстың суық күндерінде Захчин көшпелілері Зерег аңғарынан шығып, батыс және шығыс таулардың сілемдеріндегі жылы қыстақтарға барады. Ауа райының салқындығынан захчиндер мен мал жанұялары екіге бөлінуге мәжбүр. Қысқы көші-қон кезінде тауда ұсақ мал өсіріледі. Отбасының бір бөлігі малымен қыстаса, қалғандары теңіз деңгейінен 3000 метр биіктікте, жылы жерде мал бағып жүр.Суық күндерде де, ыстық күндерде де көшіп-қонатын негізгі күш – бұл ауданның қиындығына мән бермейтін түйе. Бұл жерге бірінші келген Захчин отбасылары жаңадан келгендерді ыстық шай мен тәттілермен қарсы алуы керек, бұл дәстүр. Көшпелі халықтың ең асыл қазынасы – көшпенділерді шаймен қарсы алу, ең жақсы дәм беру салт-дәстүрі күні бүгінге дейін сақталған. Жылы жерлерде тұратын захчиндер көктемнің келуімен Цагаан Сарға дайындала бастайды. Олар алдын-ала, күздің аяғында, қыста ет пісіп дайындай бастайды, олардың арасында құйрықты қой еті бар. Ал сансай боов, бууздар деп аталатын арнайы печеньелерді және тұшпараларды мерекелерден бірнеше күн бұрын жасай бастайды.<ref>Кто такие захчины и откуда они появились? https://subscribe.ru/group/kuhnya-novostej/13055965/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Моңғолия халықтары]] pddhg2zz2wf0pb3dctlez6g3ov7qf4w 3056231 3056228 2022-08-01T10:35:54Z Мағыпар 100137 /* Кәсібі және өмір салты */ дереккөз, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Захчиндер |төл атауы = дзахчин |сурет = |сурет тақырыбы = |саны = 32 845 (2010) |аймақ = {{MGL}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[моңғол тілі]] |діні = [[буддизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Захчиндер''' (өз атауы захчин - «шеттегі») — қазіргі Батыс [[Моңғолия]]дағы [[Ховда аймағы]]нда тұратын ойраттар құрамындағы топтардың бірі.<ref>Значение слова захчины https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B</ref><ref>Советская историческая энциклопедия https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%A6%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%90%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref> Саны 32 845 адам. (елдің жалпы халқының 1,2%, (2010 жылғы санақ), Моңғолиядағы жетінші үлкен этникалық топ).<ref>Захчины https://forum-eurasica.ru/topic/5500-%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B/</ref> == Тілі == Олар батыс моңғол (ойрат-қалмақ) тілінің захчи диалектісінде, сондай-ақ [[моңғол тілі]]нде (халха) сөйлейді.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1989669</ref> == Діні == Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, [[будда]]лар.<ref>Современная энциклопедия ЗАХЧИНЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4057-%D0%97%D0%90%D0%A5%D0%A7%D0%98%D0%9D%D0%AB</ref><ref>Связанные словари http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/zahchiny</ref> == Этнонимі == "Захчин" этнонимі 18 ғасырдың соңында жоңғар билеушілері шекараны қорғау үшін бөлген торғұттар, дербеттер және халхалар қатарынан бірнеше ондаған отбасылардан тұратын топтың белгісі ретінде пайда болды ("шет"атауы" осыдан шыққан). Олар Орта Азиямен шектесетін батыс жерлерін, Ұйғыр хандықтарын, сондай-ақ Халханы қорғады. Захчин жауынгерлері әрқашан [[маньчжурлар]]дан сақтанып, оларды «жабайы қасқыр» деп атап, олардан аулақ болған. 1758 жылы Жоңғар хандығы жеңіліске ұшырағаннан кейін маньчжур жағына өткен захчиндерден бөлек хошун (әкімшілік бірлік) құрылып, қалғандары Қытайдың Қобдо әкімшілігіне бағынды.<ref>Захчины. Стражи границ. https://zen.yandex.ru/media/santlaurys/zahchiny-straji-granic-5e5781cfb3a4f601750bded5</ref> == Кәсібі және өмір салты == Таулы аймақта тұратындар көшпелі мал шаруашылығын сақтай алды. Алтантіл алқабына қоныс аударғандар қара бидай өсіреді. Қыстың суық күндерінде Захчин көшпелілері Зерег аңғарынан шығып, батыс және шығыс таулардың сілемдеріндегі жылы қыстақтарға барады. Ауа райының салқындығынан захчиндер мен мал жанұялары екіге бөлінуге мәжбүр. Қысқы көші-қон кезінде тауда ұсақ мал өсіріледі. Отбасының бір бөлігі малымен қыстаса, қалғандары теңіз деңгейінен 3000 метр биіктікте, жылы жерде мал бағып жүр.Суық күндерде де, ыстық күндерде де көшіп-қонатын негізгі күш – бұл ауданның қиындығына мән бермейтін түйе. Бұл жерге бірінші келген Захчин отбасылары жаңадан келгендерді ыстық шай мен тәттілермен қарсы алуы керек, бұл дәстүр. Көшпелі халықтың ең асыл қазынасы – көшпенділерді шаймен қарсы алу, ең жақсы дәм беру салт-дәстүрі күні бүгінге дейін сақталған. Жылы жерлерде тұратын захчиндер көктемнің келуімен Цагаан Сарға дайындала бастайды. Олар алдын-ала, күздің аяғында, қыста ет пісіп дайындай бастайды, олардың арасында құйрықты қой еті бар. Ал сансай боов, бууздар деп аталатын арнайы печеньелерді және тұшпараларды мерекелерден бірнеше күн бұрын жасай бастайды.<ref>Кто такие захчины и откуда они появились? https://subscribe.ru/group/kuhnya-novostej/13055965/</ref> Қазіргі захчиндер кейбір дәстүрлі әдет-ғұрыптар мен материалдық мәдениеттің ерекшеліктерін сақтайды. Халха моңғолдарымен бірігіп кетті.<ref>народы мира / Захчины http://www.etnolog.ru/people.php?id=ZAHC</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Моңғолия халықтары]] hl59g7nxzfrj6lcr9yzg4jiy16yqkbs 3 685767 3056207 2022-08-01T08:47:51Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Aerature}} -- [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 14:47, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) ssu077lgk8jadyhazcpvqrpmwkca7a6 3 685768 3056230 2022-08-01T10:34:07Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Корова в балетках}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 16:34, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) t6mmcvwouidz0821v23r2emoawrr0kl 3 685769 3056232 2022-08-01T10:40:51Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Ak.imangaliyeva}} -- <font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылауы)</font></span>]] 16:40, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) nbdu4ihnb0s7vj6jm21yu2xal90z11y 3 685770 3056235 2022-08-01T11:06:01Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Agent007house}} -- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]]) 17:06, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) 0qfhw5sg6td7sbxlg00neslejdkfpyl 3 685771 3056256 2022-08-01T11:44:15Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=АлиАкаш}} -- <font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылауы)</font></span>]] 17:44, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) g6bxakmxctcfmz0enq26mq9m3qrdvwb 3 685772 3056261 2022-08-01T11:46:39Z QueerEcofeminist 75287 QueerEcofeminist [[Қатысушы талқылауы:Mrnmnydn]] бетін [[Қатысушы талқылауы:Мӡымҭа]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Mrnmnydn|Mrnmnydn]]" to "[[Special:CentralAuth/Мӡымҭа|Мӡымҭа]]" wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[Қатысушы талқылауы:Мӡымҭа]] 39k2v7kotn8g8eb8xwub2viror7nsy6 1 685773 3056262 2022-08-01T11:46:39Z АлиАкаш 122176 /* 1 тамыз 2022 кезіндегі өңдеу сұранысы (Қорғалған) */ жаңа бөлім wikitext text/x-wiki == 1 тамыз 2022 кезіндегі өңдеу сұранысы (Қорғалған) == {{өңделуі қорғалған|Қаракөсе|jauap_berilgen=жоқ}} <!-- Сұраныстың бас жағы. --> <!-- Сұраныстың соңы --> [[Қатысушы:АлиАкаш|АлиАкаш]] ([[Қатысушы талқылауы:АлиАкаш|талқылауы]]) 17:46, 2022 ж. тамыздың 1 (+06) bwkdryw4py9y5hx59rhy6mb0uc0iiqb