Үлгі:Басты бет/Уикипедияға туыстас жобалар

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="kk">
  <siteinfo>
    <sitename>Уикипедия</sitename>
    <dbname>kkwiki</dbname>
    <base>https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.22</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Таспа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Арнайы</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Талқылау</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Қатысушы</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Қатысушы талқылауы</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Уикипедия</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Уикипедия талқылауы</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Сурет</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Сурет талқылауы</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">МедиаУики</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">МедиаУики талқылауы</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Үлгі</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Үлгі талқылауы</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Анықтама</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Анықтама талқылауы</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Санат</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Санат талқылауы</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Портал</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Портал талқылауы</namespace>
      <namespace key="102" case="first-letter">Жоба</namespace>
      <namespace key="103" case="first-letter">Жоба талқылауы</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
      <namespace key="2600" case="first-letter">Topic</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Үлгі:Басты бет/Уикипедияға туыстас жобалар</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1639</id>
    <revision>
      <id>3055066</id>
      <parentid>3033884</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T18:44:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hedeyohu22</username>
        <id>95142</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>уикиcөздік сілтемесі әлі басталмаған бетке жіберген</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3388" xml:space="preserve">{| style=&quot;background:transparent; margin: 0 auto;&quot;
|-
| style=&quot;padding: 8px;&quot; | [[Сурет:Notification-icon-Commons-logo.svg|30x30px|center|Ортаққор|link=commons:Басты бет]]
| '''[[Commons:Басты бет|Ортаққор]]'''&lt;br&gt;&lt;div style=&quot;font-size: 90%&quot;&gt;Ашық файлдар қоры&lt;/div&gt;
|
| style=&quot;padding: 8px;&quot; | [[Сурет:Notification-icon-Wiktionary-logo.svg|30x30px|center|Уикисөздік|link=wikt:kk:Басты бет]]
| '''[[wikt:kk:Басты бет|Уикисөздік]]'''&lt;br&gt;&lt;div style=&quot;font-size: 90%&quot;&gt;Ашық сөздікқор&lt;/div&gt;
|-
| style=&quot;padding: 8px;&quot; | [[Сурет:Notification-icon-Wikidata-logo.svg|30x30px|center|link=wikidata:Wikidata:Басты бет|Уикидерек]]
| '''[[wikidata:Wikidata:Басты бет|Уикидерек]]'''&lt;br&gt;&lt;div style=&quot;font-size: 90%&quot;&gt;Ашық дерек базасы&lt;/div&gt;
|
| style=&quot;padding: 8px;&quot; | [[Сурет:Notification-icon-Wikibooks-logo.svg|30x30px|center|Уикикітап|link=b:Басты бет]]
| '''[[b:Басты бет|Уикикітап]]'''&lt;br&gt;&lt;div style=&quot;font-size: 90%&quot;&gt;Ашық кітап пен оқулық қоры&lt;/div&gt;
|-
| style=&quot;padding: 8px;&quot; | [[Сурет:Notification-icon-Wikinews-logo.svg|30x30px|center|Уикихабар|link=n:Басты бет]]
| '''[[n:Басты бет|Уикихабар]]'''&lt;br&gt;&lt;div style=&quot;font-size: 90%&quot;&gt;Ашық жаңалықтар&lt;/div&gt;
|
| style=&quot;padding: 8px;&quot; | [[Сурет:Notification-icon-Wikiquote.svg|30x30px|center|Уикидәйек|link=q:Басты бет]]
| '''[[q:Басты бет|Уикидәйек]]'''&lt;br&gt;&lt;div style=&quot;font-size: 90%&quot;&gt;Дәйексөз жинағы&lt;/div&gt;
|-
| style=&quot;padding: 8px;&quot; | [[Сурет:Notification-icon-Wikisource-logo.svg|30x30px|center|Уикиқайнар|link=s:Басты бет]]
| '''[[s:Басты бет|Уикиқайнар]]'''&lt;br&gt;&lt;div style=&quot;font-size: 90%&quot;&gt;Ашық кітапхана&lt;/div&gt;
|
| style=&quot;padding: 8px;&quot; | [[Сурет:Notification-icon-Wikispecies-logo.svg|30x30px|center|Уикитүрлер|link=wikispecies:Басты бет]]
| '''[[wikispecies:Басты бет|Уикитүрлер]]'''&lt;br&gt;&lt;div style=&quot;font-size: 90%&quot;&gt;Түрлер тізімдемесі&lt;/div&gt;
|-
| style=&quot;padding: 8px;&quot; | [[Сурет:Notification-icon-Wikiversity-logo.svg|30x30px|center|Уикисабақ|link=v:Басты бет]]
| '''[[v:Басты бет|Уикисабақ]]'''&lt;br&gt;&lt;div style=&quot;font-size: 90%&quot;&gt;Білім қоры&lt;/div&gt;
|
| style=&quot;padding: 8px;&quot; | [[Сурет:Notification-icon-Wikivoyage-logo.svg|30x30px|center|Уикисаяхат|link=voy:kk:Басты бет]]
| '''[[voy:kk:Басты бет|Уикисаяхат]]'''&lt;br&gt;&lt;div style=&quot;font-size: 90%&quot;&gt;Жиһанкез нұсқаулығы&lt;/div&gt;
|-
| style=&quot;padding: 8px;&quot;  | [[Сурет:Notification-icon-Meta-logo.svg|30x30px|center|MetaWiki|link=m:Басты бет/kk]] 
|'''[[m:Басты бет/kk|MetaWiki]]'''&lt;br&gt;&lt;div style=&quot;font-size: 90%&quot;&gt;Жобаларды үйлестіру&lt;/div&gt;
|
| style=&quot;padding: 8px;&quot; | [[Сурет:MediaWiki-2020-icon.svg|30x30px|center|МедиаУики|link=mw:Басты бет]]
|'''[[mw:Басты бет|МедиаУики]]'''&lt;br&gt;&lt;div style=&quot;font-size: 90%&quot;&gt;Уики бағдарламалық жасақтама&lt;/div&gt;
|
|}&lt;noinclude&gt;
[[Санат:Басты бетте қолданылатын үлгілер]]
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>437yt7fcgaw94q3k4hi6kep0ihfqtcv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Батыс Қазақстан облысы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1658</id>
    <revision>
      <id>3055122</id>
      <parentid>2948196</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T05:46:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>/* Табиғаты */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46561" xml:space="preserve">{{Қазақстан облысы
 |облыстың атауы      = Батыс Қазақстан облысы
 |елтаңба             = Coat of Arms Batys Oblysy.png
 |карта               = {{Қазақстан облысы (карта)|Батыс Қазақстан облысы|330|center|bottom-right|кедергілер=иә|жылжыту=15|тақырыбы=}}
 |әкімшілік бірліктің картасы = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 51 |lat_min = 14 |lat_sec = 00
  |lon_dir = E |lon_deg = 51 |lon_min = 22 |lon_sec = 00
 |облыс орталығы      = [[Орал]]
 |құрылған уақыты     = [[1868 жыл]]
 |аудандар саны       = 12
 |ауылдық округтер саны   = 
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 
 |тұрғыны            = {{өсім}} 651 356&lt;ref name=&quot;stat1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT287264|title=2018 жылдың басынан 2018 жылдың 1 қарашасына дейінгі 
Қазақстан Республикасы халық санының өзгеруі туралы|publisher=Қазақстан Республикасы Ұлттық Экономика министрлігі Статистика комитеті|accessdate=2019-01-03}}&lt;/ref&gt;
 |санақ жылы         = 2018
 |халық саны бойынша орны  = 12-ші
 |тығыздығы          = 4,30
 |тығыздығы бойынша орны   = 10-шы
 |ұлттық құрамы      = [[қазақтар]] 75,89 %&lt;br&gt;[[орыстар]] 19,65 %&lt;br&gt;[[украиндар]] 1,46 %&lt;br&gt;[[татарлар]] 1,31 %&lt;br&gt;басқалары 1,7 % (2018ж.)&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT260594 2018 ж. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны]&lt;/ref&gt;
 |жер аумағы         = 151 339
 |жер аумағы бойынша орны  = 8-ші
 |су ауданы          = 
 |ЖІӨ                = 
 |ЖІӨ бойынша орны   = 
 |ЖІӨ жылы           = 
 |жан басына шаққанда ЖІӨ   = 
 |экономикалық аудан        = [[Батыс Қазақстан]]
 |ресми тілі         = 
 |әкімі              = 
 |ISO 3166-2 коды    = KZ-ZAP
 |телефон коды       = +7 7112 xx-xx-xx
 |пошта индекстері   = 09xxxx
 |марапаттары        =
 |сайты              = http://bko.gov.kz
 |ортаққордағы санаты = West Kazakhstan Province
}}
'''Батыс Қазақстан облысы''' — [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның солтүстік-батысындағы әкімшілік-аумақтық бөлік. Шығысында [[Ақтөбе облысы|Ақтөбе]], оңтүстігінде [[Атырау облысы|Атырау]] облыстарымен, батысында Ресейдің [[Астрахан облысы|Астрахан]], [[Волгоград облысы|Волгоград]], солтүстік-батысында [[Саратов облысы|Саратов]], [[Самара облысы|Самара]], солтүстігінде [[Орынбор облысы|Орынбор]] облыстарымен шектеседі.

Облыс 1932 ж. 10 наурызда ''Орал облысы'' болып құрылған. 1996 жылдан Батыс Қазақстан облысы болып аталады. Жерінің аумағы 151,3 мың км², тұрғындары 646 828 адам (2018)&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT250955  2018 жылдың 1 қаңтарға Қазақстан Республикасы халқының облыстар, қалалар және аудандар бойынша саны]&lt;/ref&gt;. Әкімшілік жағынан Батыс Қазақстан облысы 12 ауылдық, 2 қалалық әкімшілік ауданға, олар 4 кенттік және 155 ауылдық әкімшілік округтерге бөлінген.

Орталығы — [[Орал]] қаласы. Облыстағы 539 елді мекеннің тұрғындары біркелкі орналаспаған. Халықтың орташа тығыздығы 1 км²-ге 4,0 адамнан келеді (1999). Солтүстік аудандарда және [[Жайық]] өзенінің аңғарында халық жиі қоныстанған (1 км²-ге 9 — 12 адам). Қала халқы бүкіл халықтың 49,1% құрайды. Қалалары: [[Орал]], [[Ақсай (Бөрлі ауданы)|Ақсай]]; ірі кенттері: [[Бөрілі]], [[Дерқұл]], [[Зашаған]], [[Круглоозерное]], [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]], [[Тасқала (Батыс Қазақстан облысы)|Тасқала]], [[Шыңғырлау]].

== Батыс Қазақстан облысының аудандары ==
#[[Ақжайық ауданы]]
#[[Бөкей ордасы ауданы]]
#[[Бөрлі ауданы]]
#[[Жаңақала ауданы]]
#[[Жәнібек ауданы]]
#[[Бәйтерек ауданы]]
#[[Казталов ауданы]]
#[[Қаратөбе ауданы]]
#[[Сырым ауданы]]
#[[Тасқала ауданы]]
#[[Теректі ауданы]]
#[[Шыңғырлау ауданы]]

== Табиғаты ==
Батыс Қазақстан облысы аумағының басым бөлігі [[Каспий маңы ойпаты]]ның солтүстігінде орналасқан. Жер бедері, негізінен, құмды алқаптар мен сор ойпаңдар алмасып жатқан жазық болып келеді. Бұл өңірдің абсолюттік биіктік 10 — 25 м-ден аспайды. Солтүстігіндегі қырат бөлігі (абсолюттік биіктігі 45 — 65 м)  Сырт қырқасы арқылы [[Орал үстірті]]не ұласады. [[Жалпы Сырт]]тың осы тұстағы ең биік жері 259 м ([[Ешкітау]]). Орал үстіртінің облыс жеріндегі бөлігі — құрғақ арналармен тілімденген жонды-белесті өңір. Оның абсолюттік биіктігі 110 — 260 м, ең биік жері — [[Бортау|Ақтау (Бортау) тауы]] (263 м).

== Топырағы==
Батыс Қазақстан облысының солтүстік бөлігі далалық белдемде, қалған жері шөлейт және шөл белдемдерде жатыр. Облыс жерінің 15%-ін құмды алқап алады. Қиыр солтүстік, Сырт суайрықтарында қара, Сырт және Орал үстіртінің қыратты бөліктерінде қызыл қоңыр, өзен аңғарларында шалғынды сортаң, шөгінді (құмдақ-сазды) топырақ түрлері тараған. Облыстың оңтүстік бөлігін құмды алқаптар (Нарын, Көкөзенқұм, Аққұм, [[Қарағандықұм]], т.б.) алып жатыр.

== Геологиясы және кен байлықтары ==
Жер қыртысы бор кезеңінің мергелінен, палеогеннің құмтастарынан, әктастарынан түзілген. Олардың бетін Каспий маңы ойпатының төрттік кезең шөгінділері жапқан. Өзен аңғары [[аллювий]] шөгінділерінен құралған. Облыс жерінде тұз күмбездерінен құралған ірі тектоник құрылымдар (Сантас (Батыс Қазақстан облысы)|Сантас, [[Сасай]], т.б.) көп. Облыстың жер қойнауы мұнайға, әсіресе, газға (газ-конденсат) мейлінше бай. Мұнда [[Қазақстан]]дағы зерттелген газ-конденсаты қорының 90%-тен астамы шоғырланған ([[Қарашығанақ мұнай-газ конденсат кен орны]]). Одан басқа облыс аумағында жанғыш тақтатас (Чернозатон, Тоғай, Новошаново), калий, магний тұздары ([[Шалқар (көл, Батыс Қазақстан облысы)|Шалқар көлі]]), цементтік шикізат (Ақсуат, Шаново), керамзиттік саз (Тұйықсай, Погодаев), т.б. құрылыс материалдары кен орындары бар.

==Қазба байлықтары==
Облыс аумағында Цыганов, Ульянов, Гремячинск, Батыс Теплов, Теплов, Қарашығанақ сынды бірқатар газ конденсаттары мен мұнай кендері анықталған. Олардың ішіндегі ең ірілері : Батыс Теплов және Қарашығанақ болып табылады. Сонымен бірге Чернозатон, Түксай, Новосеменов жанғыш тақтатастар кендері табылды. Тас тұзы, калий және бор қабатындағы тұздар, гипс, әк жыныстары, бор және басқа қазба байлықтар ашылды.
Құрылысқа жарамды минералды шикізаттардан облыста кірпіш және цемент өндірісі шикізаты, керамзит, әк, құрылыстық құм, құм – қиыршық қоспалары, құрылыс тастары, оларды алмастыратын басқа түзілімдер бар. Керамзитті шикізаттың Погодаев және Түксай кендері барланған. Ақтау («Белая Горка») кенінің құмы силикатты кірпіш дайындау үшін пайдаланылады. Әк өндіруге жарамды бор облыстың солт. және оңт. бөліктеріндегі аудандарда таралған : пайдалы қазбалардың өндірістік балансына Ақтау («Белая Горка») және Бөрлі кендері енгізілген ; бұлардың жиынтық қоры 16081 мың метр куб.
Жылдық қуаты 1300 мың т. цемент зауытын шикізатпен толық қамтамасыз ететін қоры 1106482 мың метр куб Ақсуат кені барланды. Гидравликалық қосымша ретінде қоры 21619 мың метр куб болатын кремний сазы бар Шипов кенінің пайдаланылуы мүмкін. Қыш шикізаты Федровка с – ның жанынан ашылды, қоры 2042 мың метр куб.

== Гидрографиясы ==

==Өзендер==
Облыстағы өзендер Каспий теңізі алабында жатыр. Ұзындығы 100 км-ден асатын 14 өзен бар. Басты су артериясы — [[Жайық өзені]] солтүстік-шығыстан оңтүстікке қарай ағады. Оның облыс жеріндегі Ұзындығы 500 км-дей. [[Жайық]]қа облыс аумағында [[Емболат]], [[Шаған (Жайық алабы)|Шаған]], [[Дерқұл]], [[Елек]], [[Шыңғырлау]], [[Барбастау]] өзендері құяды. Облыстың шығыс жағындағы шағын Өлеңті, Қалдығайты, Жақсыбай өзендері Орал үстіртінен басталып құмға сіңіп жоғалады. Өзендері қарашаның 2-жартысында қатып, сәуірдің 1-жартысында мұзы ериді. 
Облыстың негізгі су көзі – Жайық өзені болып табылады. Облыс шегіне Елек ауылының батыс жағынан енген өзен батыс бағытқа қарай ағып, Орал қаласына дейін жетіп, оңтүстікке шұғыл бұрылады да, Солтүстік Каспий маңын кесіп өтеді. Облыс шегіндегі ұзындығы – 761 км, су жинайтын алабы – 116678 шаршы км. Жайықтың облыс аумағындағы салалары – Елек, Шыңғырлау, Шаған, Барбастау, Емболат, Быковка, Рубежка. Барбастау өзенінен төменірек Жайықтан Көшім (Қабыршақты) бөлініп шығады.Жайық өзені бүкіл облыс жерін жер беті ағын суларының жиілігі әр түрлі қос торапқа ажыратады. Сол жағалаулық өзен торы тығыздығының коэффициенті К – 0,54 км/км квадрат мөлшерімен сипатталады, оң жағалаулық бөліктегі өзен торы тығыздығының коэффициенті К – 0,26 км/км квадрат. Бүкіл облыс үшін өзен торының тығыздығы Жайық өзенісіз – 0,036 км/км квадрат, Жайықпен қосып есептегенде 0,040 км/км квадрат коэффицентпен сипатталады.
Жалпы облыста үлкенді – кішілі 200 - ден астам өзен бар, олардың 65 - і жазда кеуіп құрғақ арналарға айналады ; ұзындығы 10 км – ден аспайтын шағын жылға – өзендер де баршылық. Ұзындығы 200 км – ден асатын өзендер небәрі – 8. Қараөзен, Сарыөзен, Елек жерінде тек өздерінің сағалық бөлігі мен ғана ағады, олардың жалпы ағыны шегінен тыс қалыптасады. Өңірдің жер бедері мен топырақ қабатының ерекшелігіне байланысты көптеген өзендердің арналары өте ирелең қалыптасқан. Мыс., Барбастаудың ирелеңдеу коэффициенті К – 1,4, Шолаңқаты – К -1,04, Жақсыбай – 1,07, Ащыөзек – К – 1,75, Мұқыр – К – 1,4 – ке тең келеді.

==Көлдері==
Батыс Қазақстан облысы-нда 140-тан астам көл бар. Оның 9-ның су айдыны 10 км²-ден асады. Суы тұщы маңызды көлдері: Қамысты Самар, Итмұрынкөл, Сұлукөл; ірі тұзды көлдері: Шалқар, Аралсор, Жалтыр, [[Жалтыркөл (көл, Сырым ауданы)|Жалтыркөл]], Боткөл, т.б. Жер бетіндегі ағынды суды реттеу үшін облыс аумағында бірнеше бөгендер салынған. Олар негізінен Көшім суландыру жүйесінде және [[Үлкен Өзен (өзен)|Қараөзен (Үлкенөзен)]] бойында (Бітік, Дөңгелек, Киров, Пятимар, Сарышаған, Айдархан) орналасқан.
Облыстағы көлдің таралу коэффициенті 10% (жайылма суларды есепке алмағанда) ; олардың айдындарының аумағы 1532 шаршы км. Облыстың өзен бойларына жуық өңірлерінде жайылма су (қарасу) айдындары көп. Мысалы Шежін жайылмасы 2200 шаршы км  ауданды алып жатыр. Дүре – 700 км², Қараөзен – 600 – 700 км², Сарыөзен – 200 – 300 км², ал Бұлдырты – 100 км² жуық жерге жайылған.
Облыс аумағында көлдер әркелкі орналасқан : Елек алабында – 5, Өлеңті алабында – 1 - 2, Бұлдырты алабында – 10 – нан аса, Қалдығайты алабында – 20 – дан аса (оның ішінде жазда тартылып қалатын Итмұрын тұзды көлінің шарасы – 112 км²), Жақсыбай алабында 5 – 6 шағын көл бар. Ойыл сағасындағы Аралсор (Өзенсор) көлінің ауданы – 112 км². Бұл көлдердің бәрі Жайықпен ұласпайтын өзендердің алаптарында орналасқан. Облыстың оңтүстік – батыс бөлігі көлді келеді. Олар Дүре – Шежін жайылма суларының оңтүстік бөлігінде, Көшім және Мұқыр өзендерінің сағалық жағында Қараөзен, Сарыөзен сағаларында (Қамыс – Самар көлдері) шоғырланған. Бұлардың арасында 200 км² ауданды алып жатқан Балықты Сакрыл, Сарай, Қамыс – Самар көлдерін бөліп атауға болады. Облыстың осы бөлігінде су айдыны 1 – ден 4 км² дейін тұзды, кеуіп қалатын көлдер көп, олардың да ауданы 72 км² тұзды Боткөл бар. Оның ең терең әрі уқымды су айдыны Шалқар көлі, ауданы – 242 км².

==Жануарлар дүниесі. ==
Батыс Қазақстан облысының тоғайлы-орманды өңірлерінде бұлан, елік, өзендер бойындағы қалың қамыс арасында қабан, оңтүстігіндегі құмды жағында ақбөкен, түлкі, қарсақ, қасқыр, қоян, күзен, құндыз; кеміргіштерден сарышұнақ, құм тышқаны, т.б. мекендейді. Облыста құстардың көптеген түрлері (аққу, қоңырқаз, сұрқаз, тырна, бірқазан, балықшы, құр, ақиық, кезқұйрық, безгелдек, қаршыға, т.б.) кездеседі. Өзен-көлдері балыққа бай (сазан, көксерке, аққайраң, табан, жайын, шортан, т.б.). Жайық өзенінде бекіретәріздестер (бекіре, шоқыр) кездеседі.
Облыс аумағында сүтқоректілердің 70 түрі, құстардың 310 – ға жуық, рептилияның 19, қос мекенділердің 7, балықтардың 51, әр алуан омыртқасыздардың мыңдаған және дөңгелек ауыздылар мекендейді.
Сүтқоректілерден өздерінің алуан түрлілігімен ерекшелінетін кеміргіштер де бар. Олардың ішінде әсіресе кішкентай сарышұнақ, кәдімгі сұртышқан, дала алақоржыны кеңінен таралған. Қамысты – қоғалы қалың нудың арасында, кейбір өзендер мен ірі көлдерде аңдатр (су тышқаны) мекендейді. Жайықтың ескі арналарында қайтадан құндыз кездесе бастады. Орқоян кең таралған, ал облыстың солт. бөлігінде аққоян мен дала шақылдағы кездеседі. 
Жыртқыштардан қасқыр, түлкі, аққұлақ, аққіс мекендейді, сондай – ақ қарсақ, дала мен борсықты, кейде шұбаркүзенді көруге болады, оңтүстік – батыстағы адырлы құмдарда жабайы мысық бар, кейде бұл ауданда жанат тәрізді ит кездеседі. Оқта – текте тоғай тауығы, кәмшат, еуропа қара күзені, тіпті сілеусінді ұшырастыруға болады. Жәндік қоректілерден кәдімгі және құлақты кірпі, жертесердің бірнеше түрі, жұпартышқан кеңінен таралған, жарқанат едәуір көп (8 түрі бар).
Тұяқтылардан киік көп тараған. Жайылмалық орман – тоғайларда бұлан мен елік мекендейді. 
Құстардың ішінде ең көбі торғай тектестер (120 – ға жуық түрі бар). Орман – тоғайда қызылторғай, мысықторғай, сарышымшық, қызылқұйрық, мақтанторғай, құрқылтай, барқылдақ торғай кездеседі. Орман алаңқайларында сұлусары, бақторғай сұр мақтанторғай, өзен жағалауларын, ескі арналарды бойлай өскен бұталарда құрқылдақторғай, жасымықторғай, Жайын жайылмасының солт. бөлігінде шырылдақторғай, сарықасторғайлар бар.
Облыста бауырымен жорғалаушылардан кесірткенің 10 түрі, жыландардың сегіз түрі және тасбақа (батпақты) бар.
Облыстың өзендері мен көлдері өздерінің балыққа байлығымен және әр алуандығымен ерекшелінеді. Ең көбі тұқы тәрізділер (28 түр), олардың ішінде әсіресе жерсінгендері – ақамур мен дөңмаңдай. Тұщы суларда табан, мөңке, сазан, ақбалық, көксерке, т.б. кездеседі. Жайық өзені аса бағалы бекіре тұқымдастарға (шоқыр, бекіре, қортпа) бай.
Омыртқасыздар ішінде буынаяқтылары, әсіресе жәндіктер (2,5 мың түрге жуық) көп және қоңыздар басым болып табылады (1,2 мың түрге жуық). Көбелектер отрядының 400 – ге жуық түрі бар, екі қанатты және жарғақ қанаттылар 150 – 200 түрден саналады. Әр түрлі типтегі омыртқасыздар негізінен топырақ қабатында таралған. Олардың ішінде қарапайымдылар мен ірі құрттардың – 10 – 15, өрмекші, кенелердің 100 – ден астам түрі бар. Су түбін мекендеушілерден, әдетте, әр түрлі құрттар, буынаяқтылар мен олардың дернәсілдері (шамамен 100 түрден), сондай – ақ молюскалар кездеседі. Планктонның негізгі массасын шаян тәрізділер (дафния, циклоптар), қарапайымдар (инфузория, арцелдер), жәндіктердің дернәсілдері, хиромид және басқалары құрайды.

==Өсімдіктер дүниесі. ==
Облыстың солтүстік бөлігінде бетегелі дала өсімдіктері мен шөлейт белдемнің өсімдік түрі басым. Өзен жайылымдарында астық тұқымдасты шөп түрлері, кей жерлерде қалың қамыс, құрақ өскен. Жайық аңғарында терек, емен, қайың, тал, Сырт және Орал үстіртінде, Елек өзені алабында шоқ қайың орманы көптеп кездеседі.
Облыстың флорасында 106 тұқымдасқа жатқызылатын гүлді өсімдіктердің 1300 – ге жуық түрі, олардың ішінде күрделі гүлді (220), атбас бұршақты (139), астық тұқымдас (118), көкпек (113), зиягүл (104) түрлері бар. Өсімдіктерді эндимиктік түрлері : Талиев гүлкекіресі, қатты жапырақты келерия, майысқақ боз, Еділ майқарағайы және т.б. Облыстың өсімді жамылғысында үш белдем (зона) элемент кездеседі. Солтүстіктен нағыз дала белдем өтеді, орталықтың едәуір бөлігі шөл дала немесе шөлейіт белдемге енеді, ал оңт. аудандар шөлдің солт. шегіне ұласады. Жалпы өсімдік жамылғысында бір кездері далалық сипаттың басым болғаны байқалады, бірақ оны пайдалану барысында табиғи жағдайының өзгеруінен бірте – бірте шөлге айналу құбылысы етек жаюда. Негізінен нағыз дала зонасы облыстың солт. бөлігін алып жатыр және бұл өңір боз әрі бетегелі дала болып табылады.
Боз даланың оңт. шегі Еруслан бастауынан Қараөзен және Сарыөзен арқылы, Ершов кентінен 2025 км оңтүстікке, одан әрі Жалпы Сырт сілемдерімен Красный кентіне дейін, Дарьинск арқылы Шалқар көлінімен солт. жағалаумен, содан соң Елек және Қобда су айырығын бөле шығысқа қарай өтеді. Бұнда далалық боздың әр алуан түрлерімен қатар қылтанақсыз арпабас, бедетүнгі шегіргүл, дала шиесі, талбұршақ және т.б. кездеседі.Облыстың шөптесін қорының бсты түрі – жайылмалық шалғындар. Жайықтың төңірегінен биіктеу белесті – жады келетін жайылмаларында бидайық тектес және жусанды – бидайық аралас өскен шалғын көп кездеседі. Жайылмалық шалғындарда көбіне миямен араласа бидайық, сұлыбас өседі. Жайылмалардың ең төмен учаскелерін өлең шөбі басым батпақты шалғындар алып жатыр. Облыстың орман – тоғай өсімдіктерін зерттеген кезде дала тоғайларының негізінен қосымша ылғалды белдемдерге ұштасып келетіні анықталды. Облыстағы орман алқаптары – жайылмалық орман – тоғай, құмайт масивтердегі бұталы алқап және көлтабан ойпандарындағы массивтер түрінде өскен ; жайылмалық тоғай көбіне өзен аңғарларымен байланысты. Мұнда аралас өскен бұталы үйеңкі, қара және ақтерек, шегіршін, көктерек, қайың, емен ағаштары ұзақ уақыт суда қалуға бейімделген.Құмайт массивтердегі тоғай шегі оңтүстікке қарай сұғына түсіп, 49 градус солт. ендікке дейін жетеді.

== Климаты ==
Облыстың климаты тым континенттік. Қысы суық, жазы ыстық әрі құрғақ. Қаңтар айының орташа температурасы –11 — 14 °С, кейде —40 °С-қа дейін төмендейді, шілде айындағы температура 22 — 25 °С, кейде 40 °С-қа дейін көтеріледі. Жауын-шашынның көп жылдық орташа мөлш. 190 (оңт-те) — 350 мм (солтүстікте). Қар жамылғысы 70 күннен (оңтүстікте) 140 күнге (солтүстікте) дейін жатады. Жыл бойына екпінді желдер (кейде 15 — 20 м/с-қа дейін) болып тұрады. Өсімдіктердің вегетациялық кезеңі 150 — 170 тәулік.

== Шаруашылығы ==

Батыс Қазақстан облысы экономикасында ауыл шаруашылық өндірісінің үлесі басым. Мұнда астық егу, жайылымдық мал шаруашылығы, етті-сүтті сиыр өсіру дамыған. Облыс шаруашылығының негізгі саласының бірі — өнеркәсіп. Облыста мұнай, газ өндіру, металл өңдеу және машина жасау, тамақ, жеңіл, құрылыс материалдары, ауыл шаруашылық техникасын жөндеу, халыққа тұрмыстық қызмет көрсету, т.б. салалар жақсы дамыған. Ірі өндірістерден Қарашығанақ газ-конденсат  комбинаты, “Металлист”, “Зенит”, “Металл өңдеу”, “Омега” зауыттары, жеңіл және тамақ өнеркәсібінде “Надежда” тігін-тоқыма  комбинаты, былғары аяқ киім з-ты, аң терісін өңдеу, балық комбинаттары, арақ-шарап, сыра з-ты, нан  комбинаты, сондай-ақ, “Жайықжылужарық”, Оралоблгаз, “Диана”, “Орал-Алма”, “Нұржанар”, Оралагрореммаш, т.б. кәсіпорындары жұмыс істейді. Батыс Қазақстан облысы-нда республикадағы табиғи газдың 30%-тен астамы өндіріледі. Облыстағы а. ш.-на тиімді жер 13,9 млн га (1997). Оның ішінде жыртылатын жер аумағы 1,4 млн га, шабындық 940 мың га, жайылымы 8,2 млн га. Астық дақылдары 934 мың га жерге, тех. дақылдар 34,1 мың га, картоп және көкөніс-бақша дақылдары 7,6 мың га, жемшөп дақылдары 222 мың га жерге егіледі. Мал ш-нда сиыр саны 444 мың, қой мен ешкі 904 мың, шошқа 28,5 мың, жылқы 94 мың, түйе 3,9 мың, құстың саны 371 мың (1997). Облыстағы ауыл шаруашылығы бағытындағы өндіріс кооперативтері мен шаруа қожалықтарының жалпы саны 2467 (1997). Олар мемлекет қарауындағы ұжымдық шаруашылықтарға (25), ұжымшарларға (3), серіктестіктер мен өндірістік кооперативтерге (400-ге жуық), акцион. қоғамдарға (21) және шаруа (фермер) қожалықтарына (2017) біріктірілген. Сонымен қатар шет елдермен бірлескен кәсіпорындар да (17) жұмыс істейді (1997).

=== Жолдары ===
Батыс Қазақстан облысында темір жол, автомобиль жолы және су жолы көлігі дамыған. Темір жолдың жалпы ұзындығы 417 км. Автомобиль жолдарының ұзындығы 8,5 мың км, оның ішінде 2,5 мың км жол асфальттанған. Негізгі автомагистралдары: Орал—Атырау, Орал—Ақтөбе, Орал—Орынбор. Жайық өзенінен Атырауға дейін кеме қатынайды. Қазақстанның ірі қалаларымен және кейбір шет ел қалаларымен әуе қатынасы бар.&lt;ref&gt;Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002
ISBN 9965-607-02-8&lt;/ref&gt;

==Өңірдің мәдени өмірі==
Батыс Қазақстан облысы бай тарихи және мәдени мұраларға ие. Оның аумағында 6 мыңнан астам әртүрлі дәуірдегі археологиялық ескерткіштер және 500-ден астам тарих, сәулет және монументалды өнер ескерткіштері бар, олардың 14-і республикалық маңызы бар ескерткіштер болып табылады. Мәдениет және өнер жүйесінде облыста 717 мәдениет мекемелері қызмет етеді.

Облыста тарихи-мәдени мұраны насихаттау мақсатында 22 тарихи-өлкетану, мемориалдық музейлері халыққа қызмет көрсетеді, олардың 13-і ауылдық жерде орналасқан. Облыс кітапханалары жүйесінде 377 көпшілік кітапхана халыққа қызмет көрсетеді.

==Халқы==
Батыс Қазақстан облысы халқының саны&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-division.htm|title=Division of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;[http://demoscope.ru/weekly/ssp/kaz_pop.php Қазақстан Республикасының облыстары, қалалары және аудандары бойынша халық саны, 2003-2012]&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! 1970!!	1979!!	1989!!	1999!!	2003!!	2004!!	2005!!	2006!!	2007 
|-
|513 077	
|581 499	
|630 887	
|616 800	
|602 133	
|603 832	
|606 534	
|609 291	
|612 479
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!2008!!	2009!! 2010!!	2011!!	2012!!	2013!!	2014!!	2015
|-
|615 310	
|598 341	
|603 828	
|608 280	
|612 498	
|617 640	
|623 977	
|629 932	
|}

Қазіргі Батыс Қазақстан облысының жерінің ерте дәуірлерден қазақ халқының құрамына кіретін Кіші жүз, соның ішінде Байұлы, Жетіру тайпа бірлестіктері, сондай-ақ Әлімұлының кейбір рулары жайылады. Байырғы тұрғындар негізінен мал бағу, егін егумен айналысты. Ел билеушілердің алауыздығы мен бақталастығы салдарынан әлемге айбынын асырған ''Алтын Орда'' құлап, ''Ноғай Ордасы'' ыдырағаннан кейін өлкеге жатжұрттықтар келе бастады. XVI ғасырдың орта шенінде Ресейде жерсіз, кәсіпсіз қалып, қаңғып жүрген еркін қауымдастықтар мен қарақшы топтар Жайық бойына жетіп, құнарлы жерлерге қоныстана бастады. Үш ғасырға созылған Ресей империясының отарлау саясатының негізінде, өлкенің бастапқы бет-бейнесі өзгеріп, байырғы тұрғындар - қазақ ұлты экономикалық-әлеуметтік қысымшылыққа ұшырады, құнарлы қоныстарынан қазақтарды шөл-шөлейт аймақтарға ығыстырды. Әсіресе XIX ғасырдың 2-жартысында Ресей империясының әкімшілік реформасының нәтижесінде, дәстүрлі саяси-билік еркіндігінен айырылып, отар елге айналған қазақ өлкесіне, Батыс Қазақстан облысына орыс және украин шаруасы ағыла бастады. 1871 жылғы халық санағы бойынша облыс жеріндегі қазақтардың үлесі 71,3%, орыстар 14,9% болды. 1897 жылы облыс тұрғындарының жалпы саны 678 мың адамға, Орал қаласы бойынша 45,5 мың адамға жеткен. Саяси-әлеуметттік құқылар қорғаусыз қалған қазақтардың ұлттық мүдделері ескерілмей, ғасырлар бойы қоныс тепкен мекендерінен күшпен қуытылды. Орыс әкімшілік озбырлығына қарсы  шығып, қару көтерген бірнеше ұлт-азаттық көтерілістер аяғы қанға боялып тыңды. 1890 жылдың соңында 100 мыңнан астам қазақ, өзінің құнарлы жерінен айырылды, облыстың оңтүстігіндегі қуаң далаға көшті. Босаған барлық жерге орыстар қоныс етті. Ресей мемлекетінің озыбырлығы мен отарлау әскерінің, сондай-ақ Кеңес өкіметінің асыра сілтеу саясатының салдарынан облыс тұрғындарының, оның ішінде қазақтар саны өсудің орнына, күннен күге азайып отырған. Мысалы,
*	1920 жылы облыс халқы 500 мың,
*	1926 жылы осы көрсеткіш 325 мың адамға кеміп кеткен
*	1959 жылы облыс тұрғындарының саны 23,8% -ке қазақтар саны 43,1% -ке кеміген.
*	1950 жылдардың ортасынан бастап қала тұрғындарының саны көбейе бастады. Оған халықтың тұрмысқа қолайлы қалалық жерлерге қоныс аудару әсер етті.  
*	1960 жылдарына дейін ауыл тұрғындарының саны кеми берді. 
*	Тың және тыңайған жерлерді игеру кезінде ауыл тұрғындары азадап көбейгенмен, 1970-жылдары қайта төмендеп кетті. Қала халқының механикалық өсімінің негізгі бөлігін ауылдан келгендер құрады.
*	1920 жылы облыстағы қала тұрғындарының үлес салмағы 9,9% болса, 1992 жылы бұл көрсеткіш 35,7%-ке көтерілді.
	
	XX ғасыр басына дейін облыс аумағында халықтың ұдайы өсу көрсеткіші де, сондай-ақ өлім-жітімі де жоғары деңгейде болды. Бұл жағдай 1940 жылға дейін сақталды, кейінгі кездерде ахуал біршама жақсарып, әсіресе оңтүстік аудандарда халықтың ұдайы өсімі жоғарылады, бірақ Теректі, Бәйтерек ауданы мен облыс орталығында бұл көрсеткіш әлі төмендеу. 1950 жылдардағы туу коэффицентінің төмендеуі де халықтың табиғи өсуіне елеулі түрінде кері әсерін тигізді.
Жалпы облыста ер адамдарға қарағанда, әйел адамдар саны көбірек болды. Некеге отырушылар қатары жыл сайын кеми түсуде. Орта есеппен әр отбасында - 4 адам, ал қалада – 3,4; Сырым, Казталов, Қаратөбе аудандарында 5 адамнан бар. 
Соңғы мәлімет бойынша, облыста 100-ге жеткен 24 адам бар.

=== Білім беру ===
Облыста 4 жоғарғы оқу орны бар, олардың барлығы Орал қаласында орналасқан, атап өткенде Махамбет Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Университеті, Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-технологиялық университеті, Батыс Қазақстан инженерлік-технологиялық университеті, Еуразия академиясы.

==Машина жасау және металл өңдеу==
Қазіргі кезде бұл саладағы өндірістің негізгі бөлігі «''Орал-Зенит зауыты''», «''Орал «Металлист» зауыты''», АҚҚ, «''Омега''», «''Гидроприбор''» ҒЗИ, «''Орал арматура зауыты''» - ның үлесіне тиіп отыр. Бұл кәсіпорындарда осы заман талабына сай кәсіп өндірістік корпустар мен құрал-жабдықтар бар, тәжібиелі де ьілекті жұмысшы және инженер-техник кадрлар легі қалыптасқан. Олардың шығарған өнімдері ТМД елдеріне де, шетел тұтынушыларына да кеңінен танымал.

==Құрылыс материалдары мен құрылыс өндірісі  ==
Облыста құрылыс материалдары өнеркәсібін дамытуға мүмкіндігі мол. Геологтар 100-ден астам кен орындар барлап, цемент өндіруге шикізаттар көзін, құм-қиыршық қоспасын, бетон мен қабырға материалдарын ауыстыратынжеңіл түзілімдер қорын тапты. Мұның келешекте облыс аумағына шеттен цемент, гипс, қиыршық тас, құм және тағы басқа материалдар тасымалдау шығынын шегеруге мүмкіндік бермек. Қазіргі кезде жергілікті құрылыс индустриясының сапында «''Орал құрылыс материалдарды өндірістік белгісі''» (УПОСМ), «''Орал әк зауыты''» (УИЗ), «''Орал силикатты кірпіш зауыты''» (УЗСК), акциялық қоғамдары толық өндірістік қуатпен жұмыс істеуде. Соңғы кездерде Ақсуат пен Тасқала маңындағы шикізат игеру мақсатында, «Орал цемент» кәсіпорыны құрылып, зәру өнім түрімен Батыс Қазақстан аумағын - Атырау, Маңғыстау, Ақтөбе сондай-ақ, Қызылорда мен Қостанай облыстың құрылыс алаңдарын қамтамасыз етуге жұмсануда. Жол құрылысын жақсарту үшін Орпл асфальт-бетон зауытымен қатар Ақсай қаласы мен Жәнібек ауданында осындай кәсіп орые іске қосылмақ. Орман және ағаш өңдеу кәсібінде де 1997 жылдан өндіріс көлемі артып келеді. 1963 жылдан бастап, Орал қаласында іске қосылған «Орал жиһазы» комбинатының «Сатурн», «Слава»,  тағы басқа үй жиһаздары әлі күнге дейін жоғары сұранысқа ие.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтеме ==
* [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Региондық/Азия/Қазақстан/Әкiмшiлiк-аумақтық_құрылысы/Батыс_Қазақстан_облысы Батыс Қазақстан облысы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170309225657/https://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D0%A0%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD/%D3%98%D0%BAi%D0%BC%D1%88i%D0%BBi%D0%BA-%D0%B0%D1%83%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D2%9B%D2%B1%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/%D0%91%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/ |date=2017-03-09 }} в [[Ашық Тізімдеме Жобасы|Ашық Тізімдеме Жобасы (ODP)]]

{{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}}
{{Батыс Қазақстан облысы}}

[[Санат:Батыс Қазақстан облысы]]</text>
      <sha1>c03z2137mvcu4gkwgl3tg7yrhte7wtf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тәуелдік жалғау</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1838</id>
    <revision>
      <id>3055118</id>
      <parentid>2015140</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T05:27:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4296" xml:space="preserve">{{Shortcut1|Грамматика}}
'''Тәуелдік жалғау''', әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіретін қосымша. Негізінде зат есімге тән қосымша бола тұрса да, зат есім қызметін атқаратын, демек, субстантивтенетін (заттанатын) сөздердің барлығына да жалғана береді. Мысалы: ''әкем, дәптерім'' деген сөздер зат болса, ''Түйенің үлкені өткелде таяқ жейді'' (мақал) деген сөйлемдегі ''үлкені'' сын есімі субстантивтеніп тұр. ''Ердің екі сөйлегені - өлгені; еменнің иілгені - сынғаны'' (мақал) дегендегі ''сөйлегені, өлгені, иілгені, сынғаны'' деген сөздер - зат есім орнына қолданылып тұрған есімше формалар.

== Қосымшалар ==
Жақ-жақтың көрсеткіші ретінде қызмет ететін тәуелдік жалғау қосымшалары мыналар:

{|class=&quot;standard&quot;
!rowspan=3|Жақ
!colspan=4 align=center|Соңғы дыбыс
|-
!colspan=2 align=center|Дауысты
!colspan=2 align=center|Дауыссыз
|- style=&quot;font-size:10px;&quot;
!Жуан&lt;br&gt;буын || Жіңішке&lt;br&gt;буын || Жуан&lt;br&gt;буын ||Жіңішке&lt;br&gt;буын
|- 
!1. I жақ 
| '''-м || -м || -ым || -ім'''
|-
!2. II жақ 
| '''-ң || -ң || -ың || -ің'''
|-
!3. II жақ 
| '''-ңыз || -ңіз || -ыңыз || -іңіз'''
|-
!3. III жақ 
| '''-сы || -сі || -ы || -і'''
|}

Бұл қосымшалар жалғанған сөздер, әдетте, өздерінен бұрын [[ілік септік]] жалғауда тұрып тіркесетін жіктеу есімдіктермен тікелей байланысты болады. Сол себептен тәуелдеулі сөздің жақ жалғаулары да жіктеу есімдіктерінің жақтарына сәйкес келіп отырады. Мысалы: ''менің қаламым; сенің қаламың; сіздің қаламыңыз, оның қаламы.''

== Жекеше түр мен көпше түрдің тәуелденуі ==

Сөздердің тәуелдік жалғауын қабылдауын олардың тәуелденуі дейді. Сөз жекеше де, [[көптік жалғауы|көпше түрде]] де тәуелденеді. Егер сөз (зат) жекеше түрде тәуелденіп тұрса, бір зат бір адамға (я затқа) тән екендігі білінеді. Ал, сөз (зат) көпше түрде тәуелденіп тұрса, көп зат я бір тектес бірнеше зат бір адамға (я затқа) ғана меншікті екендігі білінеді.  Тәуелдіктің бұл түрі оңаша тәуелдеу деп аталады. 

:Мысалы: ''Бірдің тәжірбиесі - көптің игілігі'' (мақал); ''Байлықтың атасы - еңбек, анасы - жер'' (мақал) деген сөйлемдердегі тәуелдік жалғауының қосымшалары жалғанған сөздерді тәуелдік жалғауларынсыз қолданса, сол сөйлемдердегі сөздердің қиюлары кетіп, олар өз ара үйлеспей, қисындаспай тұрады.

Оңаша тәуелдеудің үлгісі мынадай:

{|class=&quot;standard&quot; align=&quot;center&quot;|
! || Жекеше || Көпше 
|-
|менің ||''' ''ата-м, қалам-ым'' ''' || ''' ''ата-лар-ым, қалам-дар-ым '' '''
|-
|сенің ||''' ''ата-ң, қалам-ың'' ''' || ''' ''ата-лар-ың, қалам-дар-ың '' '''
|}

== Әдебиет ==
*[[А. Ысқақов]], Қазіргі қазақ тілі, 1974 ж

{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:Қазақ тілі]]
[[Санат:Грамматика]]</text>
      <sha1>aisq9csfs0vhv58gzloek421fho7slz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Құлсары</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3429</id>
    <revision>
      <id>3055098</id>
      <parentid>2977325</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:13:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Қала статусы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13610" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = қала
 |атауы                   = Құлсары
 |сурет                   = Kulsary.JPG
 |әкімшілік күйі          = аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
 |lat_dir =N |lat_deg =46 |lat_min =59 |lat_sec = 00
 |lon_dir =E |lon_deg =54 |lon_min =01 |lon_sec = 00
 |CoordAddon             = type:city(42000)_region:KZ
 |CoordScale             =
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 300
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау 
 |ауданы                  = Жылыой ауданы
 |кестедегі аудан         = Жылыой 
 |мекен түрі              = қалалық әкімдік
 |мекені                  = Құлсары қалалық әкімдігі
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = Шәкір Кекин
 |құрылған уақыты         = 1939 жыл
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        =
 |статус алуы               = 2001
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = қатаң континенталды
  |тұрғыны                = 52 777&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/03_2010-Б-15-07-К.rar ҚР елді мекендерінің тұрғындар саны]&lt;/ref&gt;
  |санақ жылы             = 2010
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = құлсарылық
 |телефон коды            = 71237
 |пошта индексі           = 060100&lt;ref&gt;[http://www.kazpi.ru/06/2.html Пошта индекстері, Атырау облысы, Жылыой ауданы]&lt;/ref&gt;
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   = 
 |сайт тілі               = 
}}
'''Құлсары''' — Қазақстандағы қала, [[Атырау облысы]], [[Жылыой ауданы]]ның және [[Құлсары қалалық әкімдігі]]нің орталығы. 

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы - [[Атырау]] қаласына дейінгі ара қашықтығы — 220 км. 
[[1952 жыл]]дан бері Жылыой ауданының орталығы. Темір жол стансасы, құбырлар жүйесінің торабы. Қамыскөл көлінің оңтүстік-шығыста орналасқан&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақ энциклопедиясы», VI-том&lt;/ref&gt;.

== Халқы ==
Халқы 60 498 адам (2019 ж.)&lt;ref&gt;http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-cities.htm&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1939 жыл]]ы осы өңірден мұнай мен газ өндірілуіне байланысты қаланды. Атауы 19-ғ-дың басында осында өмір сүрген және жерленген, ел арасында беделді, көріпкелдігі де бар Құлсары Адай руынан шыққан. Ата шежіресі бойынша Мұңал – Бәйімбет – Сегізбай – Күшік (Ержігіт) – Айғыр – Тінекей – Құлсары. 

1934-1938 жж. аралығында бұл өңірде мұнай кенін іздестіру басталған, мұнай барлау-бұрғылау экспедициясын белгілі жазушы С. Шәріпов басқарған. [[1938 жыл]]ы Құлсары кеніндегі 10-шы ұңғыдан мұнай атқылаған. 1939 жылы Құлсары мұнай өңдеу басқармасы құрылды, алғашқы құрылыс салынған жерден халық тұратын үйлер салында, кейін №1 қазақ ауылдары ескі Құлсары атанды.
Құлсарыдан Ұлы Отан соғысы кезінде миллиондаған тонна мұнай, оған қоса Құлсары мұнай өндіру цехының қасынан шағын бензин зауыты іске қосылып, тікелей майданға бензин жөнелтіліп отырды (бұл бензин зауыты 1952ж. жабылды)&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақ энциклопедиясы», VI-том&lt;/ref&gt;.

== Қала статусы ==
[[Сурет:Kulsary 4.jpg |солға|200px|]]
1954 жылы Құлсары аудан орталығына айналды. 2001 жылы 22-қыркүйек айында №685 ҚР үкіметінің қаулысымен «аудандық маңызы бар Құлсары қаласы» деген статус алды. Бұл күнде Құлсары 60 мыңнан астам тұрғыны бар қалаға айналып отыр.&lt;br /&gt; 
Вокзал маңы, Автожолшылар, Барлаушылар, Мұнайшылар, Кең Жылыой, Оңтүстік әуежай, Жадырасын, Қарағай, Болашақ, №№1, 2, 2а, 3, 4, 4а, 5, 5а ықшам аудандарға бөлінген.&lt;ref&gt;Жылыой жылнамасы,Энциклопедиялық жинақ, «Өлке» баспасы, 2008 ISBN 9965-742-49-9&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Бүгінде Құлсары Теңіз кен орнын игеру орталығы болып отыр. Мұнда ірі кәсіпорындардан Мұнай-газ өндіру басқармасы, Оңтүстік Ембі мұнай барлау экспедициясы, мұнай айдау стансасы жұмыс істейді. Қала арқылы Мақат-Бейнеу темір-жолы, Бейнеу-Доссор-Атырау, Құлсары-Мұнайлы, Құлсары-Прорва автожолдары өтеді&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақ энциклопедиясы», VI-том&lt;/ref&gt;.

== Әлеуметтік және мәдени нысандары ==
=== Мектептер ===
* №1 орта мектеп — 1985 жылы В.И.Ленин атындағы орта мектеп салынып пайдалануға берілді.

* №5 Абай атындағы орта мектеп — 1939 ж. бастауыш, 1940 ж. жеті жылдық, 1942 ж. орта мектеп болып құрылып, оған Абай есімі берілді. 

* №6 орта мектеп — 1952 ж. орыс тілінде оқытатын А.С.Пушкин атындағы орта мектеп болып ашылды. 

* №7 Е.Халықов атындағы орта мектеп — 1959 жылы 8 жылдық, 1977 жылы 10 жылдық мектеп болып ашылды. 2003-2004 жылы жаңа мектеп үйі берілді.

* №8 орта мектеп —  2014 жылдың қаңтар айында ашылды.

* №9 орта мектеп — Бұрынғы А.С.Макаренко атындағы мектеп. 1954 ж. 7 жылдық, 1965 ж. дейін сегіз жылдық, 1965 жылы орта мектепке айналды.

* №13 орта мектеп — 1964 ж. №468 мектеп ретінде іргесі қаланып 2 кластық көлемде ашылды. 1971 жылдан бастап 8 жылдық мектепке ауысты. 1976 ж. бастап Ю.А.Гагарин аты беріліп орта мектепке ауысты.&lt;ref&gt;https://13.zhylyoi-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Тарихы&lt;/ref&gt;  

* №15 С.Қарабалин атындағы орта мектеп — 1946 жылы бастауыш, 1952 ж. 7 жылдық мектепке айналды. 1953 ж. Г.М.Маленков есімі берілді. 1957 ж. орта мектепке айналып оған А.П.Чехов есімі берілді. 2007 ж. С.Қарабалин аты берілді.

* №16 Д.Жазықбаев атындағы орта мектеп — 1988 жылы ХІХ-партконференция атындағы мектеп болып ашылды. 1991 жылы Д.Жазықбаев есімі берілді.

* №18 М.Сатыбалдиев атындағы орта мектеп — 1991 жылы берілді.

* №19 орта мектеп — әуелі бастауыш мектеп (12.02.1992), одан орталау (1992-1993), кейін орта мектеп болып ашылған.

* №20 орта мектеп — 1993 жылы қыркүйек айында ашылды.

* №21 орта мектеп

* Дарынды балаларға арналған Жылыой мектеп-интернаты — 02.10.2015 ж. құрылған. Биология, химия, физика, математика, информатика пәндері ағылшын тілінде оқытылады.

* Т.Құлтумиев атындағы балалар саз мектебі — 1966 жылы Құлсары саз мектебі болып ашылды. Мектепке 1990 ж. Т.Құлтумиев аты берілді.

* Құлсары балалар өнер мектебі — 1989 ж. «Балалар көркемсурет мектебі» болып ашылды. 2002 жылы Құлсары балалар өнер мектебі болып аталды.

* Балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі — 1968 жылы ашылып, 2003 ж. жаңа ғимаратқа көшті. 

=== Мектепке дейінгі мекемелер ===
* «Айгөлек» бөбекжай бақшасы — 1987 жылдың желтоқсан айында «Теңізмұнайгаз» акционерлік қоғамына қарасты мекеме болып ашылды.

* «Айналайын» бөбекжай бақшасы

* «Аққайың» бөбекжай бақшасы — «Березка» болып аталып, 1987 жылы пайдалануға берілді.

* «Анашым» бөбекжай бақшасы

* «Әйгерім» бөбекжай бақшасы

* «Әсем» бөбекжай бақшасы — 2008 жылы ашылды.

* «Балапан» бөбекжай бақшасы — «Буратино» болып аталып, 1965 жылы қазан айында ашылған.

* «Гүлдәурен» бөбекжай бақшасы — 1989 жылдың 1 желтоқсанында Оңтүстік Ембі мұнай барлау экспедициясы мекемесіне қарасты „Золушка“ атымен қосылды.

* «Еркем-ай» бөбекжай бақшасы

* «Жауқазын» бөбекжай бақшасы

* «Құлыншақ» бөбекжай бақшасы

* «Қызғалдақ» бөбекжай бақшасы

* «Салтанат» бөбекжай бақшасы — 1977 жылдан жұмыс істейді.

* «Өркен» бөбекжай бақшасы

=== Колледждер ===
* Сафи Өтебаев атындағы Жылыой мұнай және газ технологиялық колледжі
*Медпрофи колледжі
* Құлсары гуманитарлық-техникалық колледжі — 1997 жылы Атырау гуманитарлық-техникалық колледжінің бөлімі болып ашылды. 2001 жылдан жеке оқу орны болып құрылды.

=== Денсаулық ісі ===
* Қамыскөл санаториясы

== Діни ұйымдар қызметі ==
* '''Жылыой мұсылмандар мешіті''' — 1995 жылы салынған. Жобасын сәулетші Б.Сатиев жасаған. 300 адамға арналған. Ғимараттың көлемі 432 шаршы метр. Ерлер залы 108 шаршы метр, әйелдер залы 72 шаршы метр. Бас мұнарасының биіктігі 15 метр.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/kk/mosque/2634/ «Жылыой аудандық мешіті»&lt;/ref&gt;

== Танымал тұлғалар ==
[[Ерік Сәлімұлы Құрманғалиев]]- өте сирек кездесетін контратенор сарынды опера әншісі

== Кент суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Жеңіс саябағы !! Құрсай өзені жағалауы.
|-
| [[Сурет:Kulsary 7.jpg|орта|200px|]] || [[Сурет:Құлсары. Құрсай өзені жағалауы.jpg|орта|200px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{kz-geo-stub}}
{{Жылыой ауданы елді мекендері}}
{{Қазақстан қалалары}}

[[Санат:Атырау облысы қалалары]]
[[Санат:Жылыой ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>ltsl83ofht1d8iil0s86edsv25gs81t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055099</id>
      <parentid>3055098</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:16:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13434" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = қала
 |атауы                   = Құлсары
 |сурет                   = Kulsary.JPG
 |әкімшілік күйі          = аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
 |lat_dir =N |lat_deg =46 |lat_min =59 |lat_sec = 00
 |lon_dir =E |lon_deg =54 |lon_min =01 |lon_sec = 00
 |CoordAddon             = type:city(42000)_region:KZ
 |CoordScale             =
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 300
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау 
 |ауданы                  = Жылыой ауданы
 |кестедегі аудан         = Жылыой 
 |мекен түрі              = қалалық әкімдік
 |мекені                  = Құлсары қалалық әкімдігі
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = Шәкір Кекин
 |құрылған уақыты         = 1939
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        =
 |статус алуы               = 2001
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = қатаң континенталды
  |тұрғыны                = 61541
  |санақ жылы             = 2020
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = құлсарылық
 |телефон коды            = 71237
 |пошта индексі           = 060100&lt;ref&gt;[http://www.kazpi.ru/06/2.html Пошта индекстері, Атырау облысы, Жылыой ауданы]&lt;/ref&gt;
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   = 
 |сайт тілі               = 
}}
'''Құлсары''' — Қазақстандағы қала, [[Атырау облысы]], [[Жылыой ауданы]]ның және [[Құлсары қалалық әкімдігі]]нің орталығы.

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы - [[Атырау]] қаласына дейінгі ара қашықтығы — 220 км. 
[[1952 жыл]]дан бері Жылыой ауданының орталығы. Темір жол стансасы, құбырлар жүйесінің торабы. Қамыскөл көлінің оңтүстік-шығыста орналасқан&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақ энциклопедиясы», VI-том&lt;/ref&gt;.

== Халқы ==
Халқы 60 498 адам (2019 ж.)&lt;ref&gt;http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-cities.htm&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1939 жыл]]ы осы өңірден мұнай мен газ өндірілуіне байланысты қаланды. Атауы 19-ғ-дың басында осында өмір сүрген және жерленген, ел арасында беделді, көріпкелдігі де бар Құлсары Адай руынан шыққан. Ата шежіресі бойынша Мұңал – Бәйімбет – Сегізбай – Күшік (Ержігіт) – Айғыр – Тінекей – Құлсары. 

1934-1938 жж. аралығында бұл өңірде мұнай кенін іздестіру басталған, мұнай барлау-бұрғылау экспедициясын белгілі жазушы С. Шәріпов басқарған. [[1938 жыл]]ы Құлсары кеніндегі 10-шы ұңғыдан мұнай атқылаған. 1939 жылы Құлсары мұнай өңдеу басқармасы құрылды, алғашқы құрылыс салынған жерден халық тұратын үйлер салында, кейін №1 қазақ ауылдары ескі Құлсары атанды.
Құлсарыдан Ұлы Отан соғысы кезінде миллиондаған тонна мұнай, оған қоса Құлсары мұнай өндіру цехының қасынан шағын бензин зауыты іске қосылып, тікелей майданға бензин жөнелтіліп отырды (бұл бензин зауыты 1952ж. жабылды)&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақ энциклопедиясы», VI-том&lt;/ref&gt;.

== Қала статусы ==
[[Сурет:Kulsary 4.jpg |солға|200px|]]
1954 жылы Құлсары аудан орталығына айналды. 2001 жылы 22-қыркүйек айында №685 ҚР үкіметінің қаулысымен «аудандық маңызы бар Құлсары қаласы» деген статус алды. Бұл күнде Құлсары 60 мыңнан астам тұрғыны бар қалаға айналып отыр.&lt;br /&gt; 
Вокзал маңы, Автожолшылар, Барлаушылар, Мұнайшылар, Кең Жылыой, Оңтүстік әуежай, Жадырасын, Қарағай, Болашақ, №№1, 2, 2а, 3, 4, 4а, 5, 5а ықшам аудандарға бөлінген.&lt;ref&gt;Жылыой жылнамасы,Энциклопедиялық жинақ, «Өлке» баспасы, 2008 ISBN 9965-742-49-9&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Бүгінде Құлсары Теңіз кен орнын игеру орталығы болып отыр. Мұнда ірі кәсіпорындардан Мұнай-газ өндіру басқармасы, Оңтүстік Ембі мұнай барлау экспедициясы, мұнай айдау стансасы жұмыс істейді. Қала арқылы Мақат-Бейнеу темір-жолы, Бейнеу-Доссор-Атырау, Құлсары-Мұнайлы, Құлсары-Прорва автожолдары өтеді&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақ энциклопедиясы», VI-том&lt;/ref&gt;.

== Әлеуметтік және мәдени нысандары ==
=== Мектептер ===
* №1 орта мектеп — 1985 жылы В.И.Ленин атындағы орта мектеп салынып пайдалануға берілді.

* №5 Абай атындағы орта мектеп — 1939 ж. бастауыш, 1940 ж. жеті жылдық, 1942 ж. орта мектеп болып құрылып, оған Абай есімі берілді. 

* №6 орта мектеп — 1952 ж. орыс тілінде оқытатын А.С.Пушкин атындағы орта мектеп болып ашылды. 

* №7 Е.Халықов атындағы орта мектеп — 1959 жылы 8 жылдық, 1977 жылы 10 жылдық мектеп болып ашылды. 2003-2004 жылы жаңа мектеп үйі берілді.

* №8 орта мектеп —  2014 жылдың қаңтар айында ашылды.

* №9 орта мектеп — Бұрынғы А.С.Макаренко атындағы мектеп. 1954 ж. 7 жылдық, 1965 ж. дейін сегіз жылдық, 1965 жылы орта мектепке айналды.

* №13 орта мектеп — 1964 ж. №468 мектеп ретінде іргесі қаланып 2 кластық көлемде ашылды. 1971 жылдан бастап 8 жылдық мектепке ауысты. 1976 ж. бастап Ю.А.Гагарин аты беріліп орта мектепке ауысты.&lt;ref&gt;https://13.zhylyoi-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Тарихы&lt;/ref&gt;  

* №15 С.Қарабалин атындағы орта мектеп — 1946 жылы бастауыш, 1952 ж. 7 жылдық мектепке айналды. 1953 ж. Г.М.Маленков есімі берілді. 1957 ж. орта мектепке айналып оған А.П.Чехов есімі берілді. 2007 ж. С.Қарабалин аты берілді.

* №16 Д.Жазықбаев атындағы орта мектеп — 1988 жылы ХІХ-партконференция атындағы мектеп болып ашылды. 1991 жылы Д.Жазықбаев есімі берілді.

* №18 М.Сатыбалдиев атындағы орта мектеп — 1991 жылы берілді.

* №19 орта мектеп — әуелі бастауыш мектеп (12.02.1992), одан орталау (1992-1993), кейін орта мектеп болып ашылған.

* №20 орта мектеп — 1993 жылы қыркүйек айында ашылды.

* №21 орта мектеп

* Дарынды балаларға арналған Жылыой мектеп-интернаты — 02.10.2015 ж. құрылған. Биология, химия, физика, математика, информатика пәндері ағылшын тілінде оқытылады.

* Т.Құлтумиев атындағы балалар саз мектебі — 1966 жылы Құлсары саз мектебі болып ашылды. Мектепке 1990 ж. Т.Құлтумиев аты берілді.

* Құлсары балалар өнер мектебі — 1989 ж. «Балалар көркемсурет мектебі» болып ашылды. 2002 жылы Құлсары балалар өнер мектебі болып аталды.

* Балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі — 1968 жылы ашылып, 2003 ж. жаңа ғимаратқа көшті. 

=== Мектепке дейінгі мекемелер ===
* «Айгөлек» бөбекжай бақшасы — 1987 жылдың желтоқсан айында «Теңізмұнайгаз» акционерлік қоғамына қарасты мекеме болып ашылды.

* «Айналайын» бөбекжай бақшасы

* «Аққайың» бөбекжай бақшасы — «Березка» болып аталып, 1987 жылы пайдалануға берілді.

* «Анашым» бөбекжай бақшасы

* «Әйгерім» бөбекжай бақшасы

* «Әсем» бөбекжай бақшасы — 2008 жылы ашылды.

* «Балапан» бөбекжай бақшасы — «Буратино» болып аталып, 1965 жылы қазан айында ашылған.

* «Гүлдәурен» бөбекжай бақшасы — 1989 жылдың 1 желтоқсанында Оңтүстік Ембі мұнай барлау экспедициясы мекемесіне қарасты „Золушка“ атымен қосылды.

* «Еркем-ай» бөбекжай бақшасы

* «Жауқазын» бөбекжай бақшасы

* «Құлыншақ» бөбекжай бақшасы

* «Қызғалдақ» бөбекжай бақшасы

* «Салтанат» бөбекжай бақшасы — 1977 жылдан жұмыс істейді.

* «Өркен» бөбекжай бақшасы

=== Колледждер ===
* Сафи Өтебаев атындағы Жылыой мұнай және газ технологиялық колледжі
*Медпрофи колледжі
* Құлсары гуманитарлық-техникалық колледжі — 1997 жылы Атырау гуманитарлық-техникалық колледжінің бөлімі болып ашылды. 2001 жылдан жеке оқу орны болып құрылды.

=== Денсаулық ісі ===
* Қамыскөл санаториясы

== Діни ұйымдар қызметі ==
* '''Жылыой мұсылмандар мешіті''' — 1995 жылы салынған. Жобасын сәулетші Б.Сатиев жасаған. 300 адамға арналған. Ғимараттың көлемі 432 шаршы метр. Ерлер залы 108 шаршы метр, әйелдер залы 72 шаршы метр. Бас мұнарасының биіктігі 15 метр.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/kk/mosque/2634/ «Жылыой аудандық мешіті»&lt;/ref&gt;

== Танымал тұлғалар ==
[[Ерік Сәлімұлы Құрманғалиев]]- өте сирек кездесетін контратенор сарынды опера әншісі

== Кент суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Жеңіс саябағы !! Құрсай өзені жағалауы.
|-
| [[Сурет:Kulsary 7.jpg|орта|200px|]] || [[Сурет:Құлсары. Құрсай өзені жағалауы.jpg|орта|200px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{kz-geo-stub}}
{{Жылыой ауданы елді мекендері}}
{{Қазақстан қалалары}}

[[Санат:Атырау облысы қалалары]]
[[Санат:Жылыой ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>a2k03159zx5mzxny96na50iswdhm84x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055100</id>
      <parentid>3055099</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:18:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13494" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = қала
 |атауы                   = Құлсары
 |сурет                   = Kulsary.JPG
 |әкімшілік күйі          = аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
 |lat_dir =N |lat_deg =46 |lat_min =59 |lat_sec = 00
 |lon_dir =E |lon_deg =54 |lon_min =01 |lon_sec = 00
 |CoordAddon             = type:city(42000)_region:KZ
 |CoordScale             =
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 300
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау 
 |ауданы                  = Жылыой ауданы
 |кестедегі аудан         = Жылыой ауданы{{!}}Жылыой 
 |мекен түрі              = қалалық әкімдік
 |мекені                  = Құлсары қалалық әкімдігі
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = Шәкір Кекин
 |құрылған уақыты         = 1939
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        =
 |статус алуы               = 2001
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = қатаң континенталды
  |тұрғыны                = 61541
  |санақ жылы             = 2020
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = құлсарылық
 |телефон коды            = 71237
 |пошта индексі           = 060100&lt;ref&gt;[http://www.kazpi.ru/06/2.html Пошта индекстері, Атырау облысы, Жылыой ауданы]&lt;/ref&gt;
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   = 
 |сайт тілі               = 
}}
'''Құлсары''' — Қазақстандағы қала, [[Атырау облысы]], [[Жылыой ауданы]]ның және [[Құлсары қалалық әкімдігі]]нің орталығы.

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы - [[Атырау]] қаласына дейінгі ара қашықтығы — 220 км. 
[[1952 жыл]]дан бері Жылыой ауданының орталығы. Темір жол стансасы, құбырлар жүйесінің торабы. Қамыскөл көлінің оңтүстік-шығыста орналасқан&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақ энциклопедиясы», VI-том&lt;/ref&gt;.

== Халқы ==
Халқы 60 498 адам (2019 ж.)&lt;ref&gt;http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-cities.htm&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1939 жыл]]ы осы өңірден мұнай мен газ өндірілуіне байланысты қаланды. Атауы 19-ғ-дың басында осында өмір сүрген және жерленген, ел арасында беделді, көріпкелдігі де бар Құлсары Адай руынан шыққан. Ата шежіресі бойынша Мұңал – Бәйімбет – Сегізбай – Күшік (Ержігіт) – Айғыр – Тінекей – Құлсары. 

1934-1938 жж. аралығында бұл өңірде мұнай кенін іздестіру басталған, мұнай барлау-бұрғылау экспедициясын белгілі жазушы С. Шәріпов басқарған. [[1938 жыл]]ы Құлсары кеніндегі 10-шы ұңғыдан мұнай атқылаған. 1939 жылы Құлсары мұнай өңдеу басқармасы құрылды, алғашқы құрылыс салынған жерден халық тұратын үйлер салында, кейін №1 қазақ ауылдары ескі Құлсары атанды.
Құлсарыдан Ұлы Отан соғысы кезінде миллиондаған тонна мұнай, оған қоса Құлсары мұнай өндіру цехының қасынан шағын бензин зауыты іске қосылып, тікелей майданға бензин жөнелтіліп отырды (бұл бензин зауыты 1952ж. жабылды)&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақ энциклопедиясы», VI-том&lt;/ref&gt;.

== Қала статусы ==
[[Сурет:Kulsary 4.jpg |солға|200px|]]
1954 жылы Құлсары аудан орталығына айналды. 2001 жылы 22-қыркүйек айында №685 ҚР үкіметінің қаулысымен «аудандық маңызы бар Құлсары қаласы» деген статус алды. Бұл күнде Құлсары 60 мыңнан астам тұрғыны бар қалаға айналып отыр.&lt;br /&gt; 
Вокзал маңы, Автожолшылар, Барлаушылар, Мұнайшылар, Кең Жылыой, Оңтүстік әуежай, Жадырасын, Қарағай, Болашақ, №№1, 2, 2а, 3, 4, 4а, 5, 5а ықшам аудандарға бөлінген.&lt;ref&gt;Жылыой жылнамасы,Энциклопедиялық жинақ, «Өлке» баспасы, 2008 ISBN 9965-742-49-9&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Бүгінде Құлсары Теңіз кен орнын игеру орталығы болып отыр. Мұнда ірі кәсіпорындардан Мұнай-газ өндіру басқармасы, Оңтүстік Ембі мұнай барлау экспедициясы, мұнай айдау стансасы жұмыс істейді. Қала арқылы Мақат-Бейнеу темір-жолы, Бейнеу-Доссор-Атырау, Құлсары-Мұнайлы, Құлсары-Прорва автожолдары өтеді&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақ энциклопедиясы», VI-том&lt;/ref&gt;.

== Әлеуметтік және мәдени нысандары ==
=== Мектептер ===
* №1 орта мектеп — 1985 жылы В.И.Ленин атындағы орта мектеп салынып пайдалануға берілді.

* №5 Абай атындағы орта мектеп — 1939 ж. бастауыш, 1940 ж. жеті жылдық, 1942 ж. орта мектеп болып құрылып, оған Абай есімі берілді. 

* №6 орта мектеп — 1952 ж. орыс тілінде оқытатын А.С.Пушкин атындағы орта мектеп болып ашылды. 

* №7 Е.Халықов атындағы орта мектеп — 1959 жылы 8 жылдық, 1977 жылы 10 жылдық мектеп болып ашылды. 2003-2004 жылы жаңа мектеп үйі берілді.

* №8 орта мектеп —  2014 жылдың қаңтар айында ашылды.

* №9 орта мектеп — Бұрынғы А.С.Макаренко атындағы мектеп. 1954 ж. 7 жылдық, 1965 ж. дейін сегіз жылдық, 1965 жылы орта мектепке айналды.

* №13 орта мектеп — 1964 ж. №468 мектеп ретінде іргесі қаланып 2 кластық көлемде ашылды. 1971 жылдан бастап 8 жылдық мектепке ауысты. 1976 ж. бастап Ю.А.Гагарин аты беріліп орта мектепке ауысты.&lt;ref&gt;https://13.zhylyoi-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Тарихы&lt;/ref&gt;  

* №15 С.Қарабалин атындағы орта мектеп — 1946 жылы бастауыш, 1952 ж. 7 жылдық мектепке айналды. 1953 ж. Г.М.Маленков есімі берілді. 1957 ж. орта мектепке айналып оған А.П.Чехов есімі берілді. 2007 ж. С.Қарабалин аты берілді.

* №16 Д.Жазықбаев атындағы орта мектеп — 1988 жылы ХІХ-партконференция атындағы мектеп болып ашылды. 1991 жылы Д.Жазықбаев есімі берілді.

* №18 М.Сатыбалдиев атындағы орта мектеп — 1991 жылы берілді.

* №19 орта мектеп — әуелі бастауыш мектеп (12.02.1992), одан орталау (1992-1993), кейін орта мектеп болып ашылған.

* №20 орта мектеп — 1993 жылы қыркүйек айында ашылды.

* №21 орта мектеп

* Дарынды балаларға арналған Жылыой мектеп-интернаты — 02.10.2015 ж. құрылған. Биология, химия, физика, математика, информатика пәндері ағылшын тілінде оқытылады.

* Т.Құлтумиев атындағы балалар саз мектебі — 1966 жылы Құлсары саз мектебі болып ашылды. Мектепке 1990 ж. Т.Құлтумиев аты берілді.

* Құлсары балалар өнер мектебі — 1989 ж. «Балалар көркемсурет мектебі» болып ашылды. 2002 жылы Құлсары балалар өнер мектебі болып аталды.

* Балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі — 1968 жылы ашылып, 2003 ж. жаңа ғимаратқа көшті. 

=== Мектепке дейінгі мекемелер ===
* «Айгөлек» бөбекжай бақшасы — 1987 жылдың желтоқсан айында «Теңізмұнайгаз» акционерлік қоғамына қарасты мекеме болып ашылды.

* «Айналайын» бөбекжай бақшасы

* «Аққайың» бөбекжай бақшасы — «Березка» болып аталып, 1987 жылы пайдалануға берілді.

* «Анашым» бөбекжай бақшасы

* «Әйгерім» бөбекжай бақшасы

* «Әсем» бөбекжай бақшасы — 2008 жылы ашылды.

* «Балапан» бөбекжай бақшасы — «Буратино» болып аталып, 1965 жылы қазан айында ашылған.

* «Гүлдәурен» бөбекжай бақшасы — 1989 жылдың 1 желтоқсанында Оңтүстік Ембі мұнай барлау экспедициясы мекемесіне қарасты „Золушка“ атымен қосылды.

* «Еркем-ай» бөбекжай бақшасы

* «Жауқазын» бөбекжай бақшасы

* «Құлыншақ» бөбекжай бақшасы

* «Қызғалдақ» бөбекжай бақшасы

* «Салтанат» бөбекжай бақшасы — 1977 жылдан жұмыс істейді.

* «Өркен» бөбекжай бақшасы

=== Колледждер ===
* Сафи Өтебаев атындағы Жылыой мұнай және газ технологиялық колледжі
*Медпрофи колледжі
* Құлсары гуманитарлық-техникалық колледжі — 1997 жылы Атырау гуманитарлық-техникалық колледжінің бөлімі болып ашылды. 2001 жылдан жеке оқу орны болып құрылды.

=== Денсаулық ісі ===
* Қамыскөл санаториясы

== Діни ұйымдар қызметі ==
* '''Жылыой мұсылмандар мешіті''' — 1995 жылы салынған. Жобасын сәулетші Б.Сатиев жасаған. 300 адамға арналған. Ғимараттың көлемі 432 шаршы метр. Ерлер залы 108 шаршы метр, әйелдер залы 72 шаршы метр. Бас мұнарасының биіктігі 15 метр.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/kk/mosque/2634/ «Жылыой аудандық мешіті»&lt;/ref&gt;

== Танымал тұлғалар ==
[[Ерік Сәлімұлы Құрманғалиев]]- өте сирек кездесетін контратенор сарынды опера әншісі

== Кент суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Жеңіс саябағы !! Құрсай өзені жағалауы.
|-
| [[Сурет:Kulsary 7.jpg|орта|200px|]] || [[Сурет:Құлсары. Құрсай өзені жағалауы.jpg|орта|200px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{kz-geo-stub}}
{{Жылыой ауданы елді мекендері}}
{{Қазақстан қалалары}}

[[Санат:Атырау облысы қалалары]]
[[Санат:Жылыой ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>4r1fmbiq94p4wi0hi0ute7txkfounms</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055101</id>
      <parentid>3055100</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:20:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Халқы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14001" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = қала
 |атауы                   = Құлсары
 |сурет                   = Kulsary.JPG
 |әкімшілік күйі          = аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
 |lat_dir =N |lat_deg =46 |lat_min =59 |lat_sec = 00
 |lon_dir =E |lon_deg =54 |lon_min =01 |lon_sec = 00
 |CoordAddon             = type:city(42000)_region:KZ
 |CoordScale             =
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 300
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау 
 |ауданы                  = Жылыой ауданы
 |кестедегі аудан         = Жылыой ауданы{{!}}Жылыой 
 |мекен түрі              = қалалық әкімдік
 |мекені                  = Құлсары қалалық әкімдігі
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = Шәкір Кекин
 |құрылған уақыты         = 1939
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        =
 |статус алуы               = 2001
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = қатаң континенталды
  |тұрғыны                = 61541
  |санақ жылы             = 2020
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = құлсарылық
 |телефон коды            = 71237
 |пошта индексі           = 060100&lt;ref&gt;[http://www.kazpi.ru/06/2.html Пошта индекстері, Атырау облысы, Жылыой ауданы]&lt;/ref&gt;
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   = 
 |сайт тілі               = 
}}
'''Құлсары''' — Қазақстандағы қала, [[Атырау облысы]], [[Жылыой ауданы]]ның және [[Құлсары қалалық әкімдігі]]нің орталығы.

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы - [[Атырау]] қаласына дейінгі ара қашықтығы — 220 км. 
[[1952 жыл]]дан бері Жылыой ауданының орталығы. Темір жол стансасы, құбырлар жүйесінің торабы. Қамыскөл көлінің оңтүстік-шығыста орналасқан&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақ энциклопедиясы», VI-том&lt;/ref&gt;.

== Халқы ==
Халқы 60 498 адам (2019 ж.)&lt;ref&gt;http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-cities.htm&lt;/ref&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 61541 адамды (30581 ер адам және 30960 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1939 жыл]]ы осы өңірден мұнай мен газ өндірілуіне байланысты қаланды. Атауы 19-ғ-дың басында осында өмір сүрген және жерленген, ел арасында беделді, көріпкелдігі де бар Құлсары Адай руынан шыққан. Ата шежіресі бойынша Мұңал – Бәйімбет – Сегізбай – Күшік (Ержігіт) – Айғыр – Тінекей – Құлсары. 

1934-1938 жж. аралығында бұл өңірде мұнай кенін іздестіру басталған, мұнай барлау-бұрғылау экспедициясын белгілі жазушы С. Шәріпов басқарған. [[1938 жыл]]ы Құлсары кеніндегі 10-шы ұңғыдан мұнай атқылаған. 1939 жылы Құлсары мұнай өңдеу басқармасы құрылды, алғашқы құрылыс салынған жерден халық тұратын үйлер салында, кейін №1 қазақ ауылдары ескі Құлсары атанды.
Құлсарыдан Ұлы Отан соғысы кезінде миллиондаған тонна мұнай, оған қоса Құлсары мұнай өндіру цехының қасынан шағын бензин зауыты іске қосылып, тікелей майданға бензин жөнелтіліп отырды (бұл бензин зауыты 1952ж. жабылды)&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақ энциклопедиясы», VI-том&lt;/ref&gt;.

== Қала статусы ==
[[Сурет:Kulsary 4.jpg |солға|200px|]]
1954 жылы Құлсары аудан орталығына айналды. 2001 жылы 22-қыркүйек айында №685 ҚР үкіметінің қаулысымен «аудандық маңызы бар Құлсары қаласы» деген статус алды. Бұл күнде Құлсары 60 мыңнан астам тұрғыны бар қалаға айналып отыр.&lt;br /&gt; 
Вокзал маңы, Автожолшылар, Барлаушылар, Мұнайшылар, Кең Жылыой, Оңтүстік әуежай, Жадырасын, Қарағай, Болашақ, №№1, 2, 2а, 3, 4, 4а, 5, 5а ықшам аудандарға бөлінген.&lt;ref&gt;Жылыой жылнамасы,Энциклопедиялық жинақ, «Өлке» баспасы, 2008 ISBN 9965-742-49-9&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Бүгінде Құлсары Теңіз кен орнын игеру орталығы болып отыр. Мұнда ірі кәсіпорындардан Мұнай-газ өндіру басқармасы, Оңтүстік Ембі мұнай барлау экспедициясы, мұнай айдау стансасы жұмыс істейді. Қала арқылы Мақат-Бейнеу темір-жолы, Бейнеу-Доссор-Атырау, Құлсары-Мұнайлы, Құлсары-Прорва автожолдары өтеді&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақ энциклопедиясы», VI-том&lt;/ref&gt;.

== Әлеуметтік және мәдени нысандары ==
=== Мектептер ===
* №1 орта мектеп — 1985 жылы В.И.Ленин атындағы орта мектеп салынып пайдалануға берілді.

* №5 Абай атындағы орта мектеп — 1939 ж. бастауыш, 1940 ж. жеті жылдық, 1942 ж. орта мектеп болып құрылып, оған Абай есімі берілді. 

* №6 орта мектеп — 1952 ж. орыс тілінде оқытатын А.С.Пушкин атындағы орта мектеп болып ашылды. 

* №7 Е.Халықов атындағы орта мектеп — 1959 жылы 8 жылдық, 1977 жылы 10 жылдық мектеп болып ашылды. 2003-2004 жылы жаңа мектеп үйі берілді.

* №8 орта мектеп —  2014 жылдың қаңтар айында ашылды.

* №9 орта мектеп — Бұрынғы А.С.Макаренко атындағы мектеп. 1954 ж. 7 жылдық, 1965 ж. дейін сегіз жылдық, 1965 жылы орта мектепке айналды.

* №13 орта мектеп — 1964 ж. №468 мектеп ретінде іргесі қаланып 2 кластық көлемде ашылды. 1971 жылдан бастап 8 жылдық мектепке ауысты. 1976 ж. бастап Ю.А.Гагарин аты беріліп орта мектепке ауысты.&lt;ref&gt;https://13.zhylyoi-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Тарихы&lt;/ref&gt;  

* №15 С.Қарабалин атындағы орта мектеп — 1946 жылы бастауыш, 1952 ж. 7 жылдық мектепке айналды. 1953 ж. Г.М.Маленков есімі берілді. 1957 ж. орта мектепке айналып оған А.П.Чехов есімі берілді. 2007 ж. С.Қарабалин аты берілді.

* №16 Д.Жазықбаев атындағы орта мектеп — 1988 жылы ХІХ-партконференция атындағы мектеп болып ашылды. 1991 жылы Д.Жазықбаев есімі берілді.

* №18 М.Сатыбалдиев атындағы орта мектеп — 1991 жылы берілді.

* №19 орта мектеп — әуелі бастауыш мектеп (12.02.1992), одан орталау (1992-1993), кейін орта мектеп болып ашылған.

* №20 орта мектеп — 1993 жылы қыркүйек айында ашылды.

* №21 орта мектеп

* Дарынды балаларға арналған Жылыой мектеп-интернаты — 02.10.2015 ж. құрылған. Биология, химия, физика, математика, информатика пәндері ағылшын тілінде оқытылады.

* Т.Құлтумиев атындағы балалар саз мектебі — 1966 жылы Құлсары саз мектебі болып ашылды. Мектепке 1990 ж. Т.Құлтумиев аты берілді.

* Құлсары балалар өнер мектебі — 1989 ж. «Балалар көркемсурет мектебі» болып ашылды. 2002 жылы Құлсары балалар өнер мектебі болып аталды.

* Балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі — 1968 жылы ашылып, 2003 ж. жаңа ғимаратқа көшті. 

=== Мектепке дейінгі мекемелер ===
* «Айгөлек» бөбекжай бақшасы — 1987 жылдың желтоқсан айында «Теңізмұнайгаз» акционерлік қоғамына қарасты мекеме болып ашылды.

* «Айналайын» бөбекжай бақшасы

* «Аққайың» бөбекжай бақшасы — «Березка» болып аталып, 1987 жылы пайдалануға берілді.

* «Анашым» бөбекжай бақшасы

* «Әйгерім» бөбекжай бақшасы

* «Әсем» бөбекжай бақшасы — 2008 жылы ашылды.

* «Балапан» бөбекжай бақшасы — «Буратино» болып аталып, 1965 жылы қазан айында ашылған.

* «Гүлдәурен» бөбекжай бақшасы — 1989 жылдың 1 желтоқсанында Оңтүстік Ембі мұнай барлау экспедициясы мекемесіне қарасты „Золушка“ атымен қосылды.

* «Еркем-ай» бөбекжай бақшасы

* «Жауқазын» бөбекжай бақшасы

* «Құлыншақ» бөбекжай бақшасы

* «Қызғалдақ» бөбекжай бақшасы

* «Салтанат» бөбекжай бақшасы — 1977 жылдан жұмыс істейді.

* «Өркен» бөбекжай бақшасы

=== Колледждер ===
* Сафи Өтебаев атындағы Жылыой мұнай және газ технологиялық колледжі
*Медпрофи колледжі
* Құлсары гуманитарлық-техникалық колледжі — 1997 жылы Атырау гуманитарлық-техникалық колледжінің бөлімі болып ашылды. 2001 жылдан жеке оқу орны болып құрылды.

=== Денсаулық ісі ===
* Қамыскөл санаториясы

== Діни ұйымдар қызметі ==
* '''Жылыой мұсылмандар мешіті''' — 1995 жылы салынған. Жобасын сәулетші Б.Сатиев жасаған. 300 адамға арналған. Ғимараттың көлемі 432 шаршы метр. Ерлер залы 108 шаршы метр, әйелдер залы 72 шаршы метр. Бас мұнарасының биіктігі 15 метр.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/kk/mosque/2634/ «Жылыой аудандық мешіті»&lt;/ref&gt;

== Танымал тұлғалар ==
[[Ерік Сәлімұлы Құрманғалиев]]- өте сирек кездесетін контратенор сарынды опера әншісі

== Кент суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Жеңіс саябағы !! Құрсай өзені жағалауы.
|-
| [[Сурет:Kulsary 7.jpg|орта|200px|]] || [[Сурет:Құлсары. Құрсай өзені жағалауы.jpg|орта|200px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{kz-geo-stub}}
{{Жылыой ауданы елді мекендері}}
{{Қазақстан қалалары}}

[[Санат:Атырау облысы қалалары]]
[[Санат:Жылыой ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>5zlev6429s9clnyr78r7pkjhgzwlx72</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зат есім</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3759</id>
    <revision>
      <id>3055142</id>
      <parentid>2997351</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:30:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14545" xml:space="preserve">{{Shortcut1|Грамматика}}
'''''Зат есім''''' - заттың, құбылыстың атын білдіріп, '''кім? не?''' деген сұраққа жауап беретін [[сөз табы]]. Күнделікті өмірде кездесетін, әдеттегі жай нәрселерді ғана емес, табиғат пен қоғамдық өмірдегі ұшырасатын әр алуан құбылыстар мен оқиғаларды, ұғымдар мен түсініктерді де қамтиды. 
:Мысалы:''құс, тас, су, шыны, адам, қол'' деген сөздермен қатар, ''жаңбыр, найзағай, сайлау, жүріс, капитализм, эволюция, ұғым, ақыл, сана '' деген сөздер де зат есімге жатады.&lt;ref&gt;Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3&lt;/ref&gt;

== Адамзат және ғаламзат есімдері ==
'''Кім?''' деген грамматикалық сұрауға жауап беретін зат есімдерге жалпы адам атаулары жатады. Адам атаулары деп жалпы адамға тән атауларды (''кісі, бала, қыз, бөпе, шал, кемпір, келіншек, еркек, әйел'' т. б.) туыс атауларын (''әке, шеше, әже, ата, аға, іні, апа, сіңлі, немере '' т. б.), іс-әрекет пен кәсіп-мамандық иелерінің атауларын (''әнші, атшы, арбашы, ғалым, мұғалім, сатушы'' т. б.), әр алуан қызмет баптары мен лауазым атауларын (''директор, лейтенант, бастық, мырза, ханым'' т. б.), кісі аттарын (''Асан, Әсет, Иса, Алма, Рабиға, Жәмила, Гүлсім, Жанна'' т. б.) және басқа да осылар сияқты адамға тән атауларды айтамыз.

'''Не?''' деген грамматикалық сұрау, әдетте, адамнан өзге барлық жан-жануарлардың және күллі заттар мен нәрселердің атауларына қойылады.

== Жалпы және жалқы есімдер ==
Жалпы есімдер деп тілдегі әр алуан деректі және дерексіз заттар мен ұғымдарды білдіретін зат есімдер аталады. 
:Мысалы: ''ағаш, ат, ас, арал, арба, бас, бала, ақыл, сана, түсінік, ер, ес, ет, дала, су, отін, көмір, кеңсе'' сияқты зат есімдердің бәрі де жалпы есім болады.

Жалқы есімдер деп белгілі бір ғана затты арнай, даралай атайтын зат есімдерді атаймыз.
:Мысалы: 
:* кісі аттары (''Асқар, Арлан, Ағыбай'' т. б.)
:* үй хайуандарына берілген арнаулы аттар (''Тайбуырыл, Теңбілкөк, Ақтабан, Таймас'' т. б.)
:* өндіріс, мекеме, ұйым аттары (&quot;Еңбек&quot;, &quot;Қайрат&quot;, &quot;Түрксіб&quot; т. б.)
:* газет, журнал, фильм, кітап аттары мен жеке шығармалардың аттары ''(&quot;Егемен Қазақстан&quot;, &quot;Өркен&quot;, &quot;Менің атым Қожа&quot;, &quot;Қан мен тер&quot;'' т. б.)
:* географиялық атаулар (''Алатау, Қаратау, Іле, Ертіс'' т. б.)
:* қала, көше, алаң аттары (''Теміртау, Абай даңғылы, Республика алаңы'' т. б.)
:тағы басқа жалқы атаулар жатады.
Жалқы есімдер мағына жағынан белгілі бір ұғымды білдірмейді, тек бір жеке-дара затты басқа заттардан ажырату үшін қойылған белгі - ат ретінде ғана жұмсалады.

Ішіндегі әр қилы ұсақ топтарды сөз етпегенде, жалқы есімдер ең әуелі үлкен-үлкен екі салаға бөлінеді: оның біріншісі - '''кісі аттары''' ([[ономастика]]), екіншісі - '''географиялық атаулар''' ([[топонимика]]).

== Көптік мәнді есімдер ==
Көптік мәнді есімдер деп затты жеке-даралап атамай, оның жиынын тобымен атайтын зат есімдерді атайды.
:Мысалы: ''сүт, ұн, жүн, алма, ақыл, өмір, шындық, алтын, жел, құйын'' деген сияқты зат есімдерді алсақ, бұлардың әрқайсысы белгілі бір жекедара затты ғана атамайды, оны тобымен атайды.

Көптік мәнді есімдердің ерекшеліктері тек семантикаларында ғана, демек, затты жекелеп атамай, топтап атауларында ғана емес, грамматикалық сипаттарында да бар. Мысалы, сол аталған ''ұн, алтын, жел, ақыл'' тәрізді көптік мәнді есімдерді алсақ, осылардың бәрі де практикалық тілде көптік жалғауы жалғанбай жұмсалады.

{{Ескерту|Көптік мәнді есімдер кейде көптік жалғаулы формаларда да қолданылады. Бірақ бұл сөздер көптік формада көбінесе я басқа мағынада жұмсалады, я өздеріне қосымша мағыналық реңдер жамап алады.}}

Көптік мәнді есімдерге мынадай зат есімдер жатады:
# Сұйық заттардың атаулары: ''айран, арақ, боза, шай, тұздық'' т. б.
# Газ тектес заттардың аттары: ''азон, бу, түтін, тұман'' т. б.
# Уақ, ұнтақ заттардың, ұйысқан майда заттар мен бытыранды, таранды, үгітінді заттардың атаулары: ''ұн, шаң, тозаң, бетеге, жусан, жүн, түбіт, шаш, кірпік, жиде, алша'' т. б.
# Дерексіз ұғымдарды білдіретін заттардың атаулары: ''айла, алғыс, ақыл, дау, қайғы, қасірет, сүйеніш, шындық'' т. б.
# Өздігінен табиғи бөлшектенбейтін кесек заттардың атаулары: ''алтын, қола, құрыш, шойын'' т. б.
# Жаратылыс құбылыстарының атаулары: ''боран, жаңбыр, қар, жел, құйын'' т. б.

Бұлардан басқа да өздері түпкі табиғаты жағынан көптік мәнді білдіретін зат есімдер бар. Мысалы, табиғи жұп болып келетін зат есімдер де (''аяқ, көз, құлақ, етік, байпақ, кебіс, бәтеңке, шаңғы'' т. б.), сондай-ақ, нәрсенің я заттың бөлінбейтін табиғи бөлімі я бөлшегі ретінде түсінілетін субстантивтік ұғымдардың атаулары да (көбінесе, көмекші есімдер, мысалы:''асты, үсті, жаны'' т. б.) негізінде осы топқа жатады.

== Көмекші есімдер ==
Көмекші есімдер деп лексикалық мағыналары бірде бүтіндей сақталып, бірде солғындап, өзге сөздермен тіркесу ерекшеліктеріне қарай, синтаксистік жағынан кейде жеке-дара мүше есебінде, кейде күрделі мүшенің құрамындағы дәнекер элемент есебінде қолданылып, морфологиялық жағынан зат есімдерше түрленіп отыратын жәрдемші сөздерді айтамыз.

Көмекші есімдер сан жағынан соншалықты көп емес, оларға ''алды, арты, асты, үсті, жаны, қасы, арасы, ортасы, іші, сырты, басы, беті, шеті, түбі, төбесі, тұсы, маңы'' сияқты сөздер жатады.

== Зат есімнің морфологиялық сипаттары ==
=== Зат есімнің құрылымы ===
Құрылымы жағынан зат есім жалаң да, [[Күрделі зат есім|күрделі]] де болады.

Жалаң зат есімдер екі салаға бөлінеді: біріншісі - түбір зат есімдер, екіншісі - туынды зат есімдер.

'''Түбір зат есімдер''' деп қазіргі кезде тиісті морфемаларға (түбірге және жұрнаққа) бөлшектенбейтін, тек бір ғана түбір морфема (сөз) ретінде қабылданатын заттық атауларды айтамыз.

'''Туынды зат есімдер''' деп қазіргі кезде түбір морфемаға және қосымша (жұрнақ) морфемаға бөлшектенетін, демек, түбір сөзден жұрнақ арқылы жасалған заттық атауларды айтамыз.

'''Күрделі зат есімдерге''' кемінде екі я онан да астам түбір морфемадан құралған формалар жатады. Ондай зат есімдер қазіргі қазақ тілінде төрт түрлі:
{{Main|Күрделі зат есім}}
# Біріккен зат есімдер,
# Қосарлаған зат есімдер,
# Тіркес (құрама) зат есімдер,
# Қысқарған зат есімдер.

=== Зат есімдердің жасалу тәсілдері ===

Зат есімдер '''лексикалық, морфологиялық, синтаксистік''' тәсілдер арқылы жасалады.
# '''Лексикалық тәсіл арқылы жасалған зат есімдерге''' байырғы зат есімдер, сондай-ақ, басқа тілдерден енген зат есімдер, бастапқы семантикалық мағынасы не кеңею, не тартылу, не ауысу арқылы туған жаңа зат есімдер мен өзге сөз таптарынан субстантивтену арқылы пайда болған зат есімдер жатады.
# '''Синтаксистік тәсіл арқылы жасалған зат есімдерге''' кемі екі я онан астам түбірлердің бірігуі, қосарлануы, тіркесіп құралуы, қысқарып құралуы арқылы және лексикалану негізінде пайда болған күрделі зат есімдер жатады.
# '''Морфологиялық тәсіл арқылы жасалған зат есімдерге''' зат есімнің өзінен, өзге сөз таптарынан тиісті жұрнақтар арқылы туған туынды зат есімдер жатады. 
#: Мысалы: ''атшы, басшы'' деген туынды зат есімдер ''ат, бас'' деген зат есім түбірлерінен жасалса, ''атшылық, басшылық'' деген туынды зат есімдер ''атшы, басшы'' деген зат есім негіздерінен (туынды зат есімдерден) жасалған. Ал, ''жақсылық, үлкендік'' деген зат есімдер '''-лық (-дік)''' жұрнағы арқылы жақсы, үлкен деген сын есімдерден туған.
Сондай-ақ, ''егін, сауын'' туынды зат есімдері ''ек, сау'' деген етістік түбірлерінен жасалса, олардан '''-шы (-ші)''' жұрнағы арқылы егінші, сауыншы деген туынды жаңа зат есімдер жасауға болады т. б.&lt;ref&gt;“Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
ISBN 5-89800-123-9&lt;/ref&gt;
=== Зат есімнің сөйлемде атқаратын қызметі===
Зат есім-сөз таптарының ішіндегі ең молы және басқа сөздердің негізгі ұйытқысы. Зат есім басқа сөздермен қарым-қатынасқа түсіп, сөйлемде сөйлем мүшесінің барлығының қызметін атқарады. Дегенмен зат есім заттық ұғымды білдіргендіктен, оның сөйлемдегі ең басты, негізгі қызметі [[бастауыш]] пен [[толықтауыш]] болады. Зат есімдер қандай сөзбен тіркесуіне және сөйлемде қай орында тұруына байланысты [[анықтауыш]] та, [[пысықтауыш]] та, [[баяндауыш]] та бола береді. 
== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}
* [[А. Ысқақов]], Қазіргі қазақ тілі, 1974 ж.

[[Санат:Грамматика]]
[[Санат:Қазақ тілі]]
[[Санат:Сөз таптары]]</text>
      <sha1>hcrrgojcn96vwk8zosicve1qdx2n8wr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уикипедия:Форум/Жаңалықтар</title>
    <ns>4</ns>
    <id>6718</id>
    <revision>
      <id>3055001</id>
      <parentid>3052957</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T14:03:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MediaWiki message delivery</username>
        <id>28897</id>
      </contributor>
      <comment>/* Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election */ жаңа бөлім</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="145235" xml:space="preserve">{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

== Wiki Loves Folklore ==

[[File:WLL Subtitled Logo (transparent).svg|100px|right|frameless]]
'''Hello Folks,'''

Wiki Loves Love is back again in 2020 iteration as '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]]''' from 1 February, 2020 - 29 February, 2020. Join us to celebrate the local cultural heritage of your region with the theme of folklore in the international photography contest at [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wllove Wikimedia Commons]. Images, videos and audios representing different forms of folk cultures and new forms of heritage that haven’t otherwise been documented so far are welcome submissions in Wiki Loves Folklore. Learn more about the contest at [[m:Wiki Loves Folklore|Meta-Wiki]] and [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Commons]].

'''Kind regards,'''&lt;br/&gt;
[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore/International Team|'''Wiki Loves Folklore International Team''']]&lt;br/&gt;
&lt;small&gt;&amp;mdash;&amp;nbsp;[[User:Tulsi Bhagat|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;'''Tulsi Bhagat'''&lt;/font&gt;]] &lt;small&gt;([[Special:Contributions/Tulsi Bhagat|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;contribs&lt;/font&gt;]] &amp;#124; [[User talk:Tulsi Bhagat|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;talk&lt;/font&gt;]])&lt;/small&gt;&lt;br/&gt;
sent using [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 12:14, 2020 ж. қаңтардың 18 (+06)&lt;/small&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&amp;oldid=19716850 тізімін пайдаланып User:Tulsi Bhagat@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Movement Learning and Leadership Development Project ==

Hello

The Wikimedia Foundation’s Community Development team is seeking to learn more about the way volunteers learn and develop into the many different roles that exist in the movement. Our goal is to build a movement informed framework that provides shared clarity and outlines accessible pathways on how to grow and develop skills within the movement. To this end, we are looking to speak with you, our community to learn about your journey as a Wikimedia volunteer. Whether you joined yesterday or have been here from the very start, we want to hear about the many ways volunteers join and contribute to our movement.

To learn more about the project, [[:m:special:MyLanguage/Movement Learning and Leadership Development Project|please visit the Meta page]]. If you are interested in participating in the project, please complete [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSegM07N1FK_s0VUECM61AlWOthwdn5zQOlVsa2vaKcx13BwZg/viewform?usp=sf_link this simple Google form]. Although we may not be able to speak to everyone who expresses interest, we encourage you to complete this short form if you are interested in participating!

-- [[user:LMiranda (WMF)|LMiranda (WMF)]] ([[user talk:LMiranda (WMF)|talk]]) 01:01, 2020 ж. қаңтардың 23 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&amp;oldid=19738989 тізімін пайдаланып User:Trizek (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Additional interface for edit conflicts on talk pages ==

''Sorry, for writing this text in English. If you could help to translate it, it would be appreciated.'' 

You might know the new interface for edit conflicts (currently a beta feature). Now, Wikimedia Germany is designing an additional interface to solve edit conflicts on talk pages. This interface is shown to you when you write on a discussion page and another person writes a discussion post in the same line and saves it before you do. With this additional editing conflict interface you can adjust the order of the comments and edit your comment.  We are inviting everyone to have a look at [[m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Edit conflicts on talk pages|the planned feature]]. Let us know what you think on our [[mw:Help talk:Two Column Edit Conflict View|central feedback page]]! -- For the Technical Wishes Team: [[m:User:Max Klemm (WMDE)|Max Klemm (WMDE)]] 20:15, 2020 ж. ақпанның 26 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=19845780 тізімін пайдаланып User:Max Klemm (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== [[Жоба:Уики-көктем 2020]] ==

2020 жылдың 21 наурызынан 31 мамырға дейін [[Жоба:Уики-көктем 2020|Уики-көктем 2020]] конкурсы өтеді. Ең көп сапалы мақалалар жазған қатысушыларға жүлделер бар. Барлықтарыңызды қатысуға шақырамын. Ережелері жоба бетінде.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 14:53, 2020 ж. наурыздың 22 (+06)

== Annual contest Wikipedia Pages Wanting Photos ==

[[File:WPWP logo 1.png|150px|right|Wikipedia Pages Wanting Photos (WPWP)]]
This is to invite you to join the Wikipedia Pages Wanting Photos (WPWP) campaign to help improve Wikipedia articles with photos and win prizes. The campaign starts today 1st July 2020 and closes 31st August 2020.

The campaign primarily aims at using images from Wikimedia Commons on Wikipedia articles that are lacking images. Participants will choose among Wikipedia pages without photo images, then add a suitable file from among the many thousands of photos in the Wikimedia Commons, especially those uploaded from thematic contests (Wiki Loves Africa, Wiki Loves Earth, Wiki Loves Folklore, etc.) over the years.

Please visit the '''[[m:Wikipedia Pages Wanting Photos|campaign page]]''' to learn more about the WPWP Campaign.

With kind regards,

Thank you,

Deborah Schwartz Jacobs, Communities Liaison, On behalf of the Wikipedia Pages Wanting Photos Organizing Team - 14:24, 2020 ж. шілденің 1 (+06)

''feel free to translate this message to your local language when this helps your community''
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Romaine/MassMessage&amp;oldid=20232618 тізімін пайдаланып User:Romaine@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Feedback on movement names ==

{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{int:please-translate}} if necessary. {{Int:Feedback-thanks-title}}

There are a lot of conversations happening about the future of our movement names. We hope that you are part of these discussions and that your community is represented.

Since 16 June, the Foundation Brand Team has been running a [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_9G2dN7P0T7gPqpD survey] in 7 languages about [[m:Special:MyLanguage/Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project/Naming convention proposals|3 naming options]]. There are also community members sharing concerns about renaming in a [[m:Special:MyLanguage/Community open letter on renaming|Community Open Letter]]. 

Our goal in this call for feedback is to hear from across the community, so we encourage you to participate in the survey, the open letter, or both. The survey will go through 7 July in all timezones. Input from the survey and discussions will be analyzed and published on Meta-Wiki.

Thanks for thinking about the future of the movement, --[[:m:Talk:Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project|The Brand Project team]], 01:44, 2020 ж. шілденің 3 (+06)

''Note: The survey is conducted via a third-party service, which may subject it to additional terms. For more information on privacy and data-handling, see the [[foundation:Special:MyLanguage/Naming Convention Proposals Movement Feedback Survey Privacy Statement|survey privacy statement]].''
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&amp;oldid=20238836 тізімін пайдаланып User:Elitre (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Announcing a new wiki project! Welcome, Abstract Wikipedia ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

Hi all,

It is my honor to introduce Abstract Wikipedia, a new project that has been unanimously approved by the Wikimedia Foundation Board of Trustees. Abstract Wikipedia proposes a new way to generate baseline encyclopedic content in a multilingual fashion, allowing more contributors and more readers to share more knowledge in more languages. It is an approach that aims to make cross-lingual cooperation easier on our projects, increase the sustainability of our movement through expanding access to participation, improve the user experience for readers of all languages, and innovate in free knowledge by connecting some of the strengths of our movement to create something new.

This is our first new project in over seven years. Abstract Wikipedia was submitted as a project proposal by Denny Vrandečić in May 2020 &lt;ref&gt;[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]&lt;/ref&gt; after years of preparation and research, leading to a detailed plan and lively discussions in the Wikimedia communities. We know that the energy and the creativity of the community often runs up against language barriers, and information that is available in one language may not make it to other language Wikipedias. Abstract Wikipedia intends to look and feel like a Wikipedia, but build on the powerful, language-independent conceptual models of Wikidata, with the goal of letting volunteers create and maintain Wikipedia articles across our polyglot Wikimedia world.

The project will allow volunteers to assemble the fundamentals of an article using words and entities from Wikidata. Because Wikidata uses conceptual models that are meant to be universal across languages, it should be possible to use and extend these building blocks of knowledge to create models for articles that also have universal value. Using code, volunteers will be able to translate these abstract “articles” into their own languages. If successful, this could eventually allow everyone to read about any topic in Wikidata in their own language.

As you can imagine, this work will require a lot of software development, and a lot of cooperation among Wikimedians. In order to make this effort possible, Denny will join the Foundation as a staff member in July and lead this initiative. You may know Denny as the creator of Wikidata, a long-time community member, a former staff member at Wikimedia Deutschland, and a former Trustee at the Wikimedia Foundation &lt;ref&gt;[[m:User:Denny|User:Denny]]&lt;/ref&gt;. We are very excited that Denny will bring his skills and expertise to work on this project alongside the Foundation’s product, technology, and community liaison teams.

It is important to acknowledge that this is an experimental project, and that every Wikipedia community has different needs. This project may offer some communities great advantages. Other communities may engage less. Every language Wikipedia community will be free to choose and moderate whether or how they would use content from this project.

We are excited that this new wiki-project has the possibility to advance knowledge equity through increased access to knowledge. It also invites us to consider and engage with critical questions about how and by whom knowledge is constructed. We look forward to working in cooperation with the communities to think through these important questions.

There is much to do as we begin designing a plan for Abstract Wikipedia in close collaboration with our communities. I encourage you to get involved by going to the project page and joining the new mailing list &lt;ref&gt;[[mail:abstract-wikipedia|Abstract Wikipedia mailing list]]&lt;/ref&gt;. We recognize that Abstract Wikipedia is ambitious, but we also recognize its potential. We invite you all to join us on a new, unexplored path.

Yours,

Katherine Maher (Executive Director, Wikimedia Foundation) 

&lt;references/&gt;
&lt;/div&gt; &lt;small&gt;Sent by [[:m:User:Elitre (WMF)]] 02:06, 2020 ж. шілденің 10 (+06) - '''[[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/July 2020 announcement]]''' &lt;/small&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&amp;oldid=20265889 тізімін пайдаланып User:Elitre (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== The Universal Code of Conduct (UCoC): we want to hear from you. ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

''{{int:Hello}}. Apologies that you may not be reading this message in your native language: translations of the following message may be available on [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Message to small and medium sized wikis|Meta]]. {{int:please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''&lt;br&gt;

At times, our contributor communities and projects have suffered from a lack of guidelines that can help us create an environment where free knowledge can be shared safely without fear. 
There has been talk about the need for a global set of conduct rules in different communities over time. 

Recently, the Wikimedia Foundation Board of Trustees announced a [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/May_2020_-_Board_of_Trustees_on_Healthy_Community_Culture,_Inclusivity,_and_Safe_Spaces|Community Culture Statement]], asking for new standards to address harassment and promote inclusivity across projects.

The universal code of conduct will be a binding minimum set of standards across all Wikimedia projects, and will apply to all of us, staff and volunteers alike, all around the globe. It is of great importance that we all participate in expressing our opinions and thoughts about UCoC and its values. We should think about what we want it to cover or include and what it shouldn’t include, and how it may create difficulties or help our groups. 

This is the time to talk about it. Before starting drafting the code of conduct, we would like to hear from you and to solicit the opinions and feedback of your colleagues. 
In order for your voice to be heard, we encourage and invite you to read more about [[:m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct|the universal code of conduct (UCoC)]] and then write down your opinions or feedback [[:m:Talk:Universal_Code_of_Conduct|on the discussion page]].  

To reduce language barriers during the process, you are welcome to translate [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Universal+Code+of+Conduct&amp;language=en&amp;action=page&amp;filter= the universal code of conduct main page] from English into your respective local language. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages. 

Thanks in advance for your attention and contributions, [[:m:Talk:Trust_and_Safety|The Trust and Safety team at Wikimedia Foundation]] 22:42, 2020 ж. шілденің 22 (+06)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Message_to_small_and_medium_sized_wikis/List&amp;oldid=20303398 тізімін пайдаланып User:Elitre (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Technical Wishes: FileExporter and FileImporter become default features on all Wikis ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
The [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter and FileImporter]] will become a default features on all wikis until August 7, 2020. They are planned to help you to move files from your local wiki to Wikimedia Commons easier while keeping all original file information (Description, Source, Date, Author, View History) intact. Additionally, the move is documented in the files view history. 
How does it work? 

Step 1: If you are an auto-confirmed user, you will see a link &quot;Move file to Wikimedia Commons&quot; on the local file page. 

Step 2: When you click on this link, the FileImporter checks if the file can in fact be moved to Wikimedia Commons. These checks are performed based on the wiki's [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons/Configuration_file_documentation|configuration file]] which is created and maintained by each local wiki community. 

Step 3: If the file is compatible with Wikimedia Commons, you will be taken to an import page, at which you can update or add information regarding the file, such as the description. You can also add the 'Now Commons' template to the file on the local wiki by clicking the corresponding check box in the import form. Admins can delete the file from the local wiki by enabling the corresponding checkbox. By clicking on the 'Import' button at the end of the page, the file is imported to Wikimedia Commons. 

If you want to know more about the [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileImporter extension]] or the [[m:WMDE_Technical_Wishes|Technical Wishes Project]], follow the links. --For the Technical Wishes Team: &lt;/div&gt;[[User:Max Klemm (WMDE)|Max Klemm (WMDE)]] 15:13, 2020 ж. тамыздың 6 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=20343133 тізімін пайдаланып User:Max Klemm (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Important: maintenance operation on September 1st ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|{{int:please-translate}}]]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data centre.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic to the secondary data centre on '''Tuesday, September 1st 2020'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, September 1st. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200901T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday September 2).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of September 1st, 2020.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2018 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this.  '''Please share this information with your community.''' 
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; &lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])&lt;/span&gt; 19:48, 2020 ж. тамыздың 26 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20384955 тізімін пайдаланып User:Trizek (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Invitation to participate in the conversation ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''{{int:Hello}}. Apologies for cross-posting, and that you may not be reading this message in your native language: translations of the following announcement may be available on '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review/Invitation (long version)|Meta]]'''. {{int:please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''

We are excited to share '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|a draft of the Universal Code of Conduct]]''', which the Wikimedia Foundation Board of Trustees called for earlier this year, for your review and feedback. The discussion will be open until October 6, 2020.

The UCoC Drafting Committee wants to learn which parts of the draft would present challenges for you or your work. What is missing from this draft? What do you like, and what could be improved?

Please join the conversation and share this invitation with others who may be interested to join, too. 

To reduce language barriers during the process, you are welcomed to translate this message and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|Universal Code of Conduct/Draft review]]. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages.

To learn more about the UCoC project, see the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] page, and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|FAQ]], on Meta.

Thanks in advance for your attention and contributions, [[:m:Talk:Trust_and_Safety|The Trust and Safety team at Wikimedia Foundation]], 23:55, 2020 ж. қыркүйектің 10 (+06) &lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Draft_review/Invitation_(long_version)/List&amp;oldid=20440292 тізімін пайдаланып User:Elitre (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wiki of functions naming contest ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:Please-translate}}.

{{int:Hello}}. Please help pick a name for the new Wikimedia wiki project. This project will be a wiki where the community can work together on a library of [[m:Special:MyLanguage/Abstract_Wikipedia/Wiki_of_functions_naming_contest#function|functions]]. The community can create new functions, read about them, discuss them, and share them. Some of these functions will be used to help create language-independent Wikipedia articles that can be displayed in any language, as part of the Abstract Wikipedia project. But functions will also be usable in many other situations.

There will be two rounds of voting, each followed by legal review of candidates, with voting beginning on 29 September and 27 October. Our goal is to have a final project name selected on 8 December. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest|please learn more and vote now]]''' at meta-wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]&lt;/div&gt; 03:20, 2020 ж. қыркүйектің 30 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_4&amp;oldid=20492310 тізімін пайдаланып User:Quiddity (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Call for feedback about Wikimedia Foundation Bylaws changes and Board candidate rubric ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}.

Today the Wikimedia Foundation Board of Trustees starts two calls for feedback. One is about changes to the Bylaws mainly to increase the Board size from 10 to 16 members. The other one is about a trustee candidate rubric to introduce new, more effective ways to evaluate new Board candidates. The Board welcomes your comments through 26 October. For more details, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/October 2020 - Call for feedback about Bylaws changes and Board candidate rubric|check the full announcement]].

{{Int:Feedback-thanks-title}} [[m:User:Qgil-WMF|Qgil-WMF]] ([[m:User talk:Qgil-WMF|talk]]) 23:17, 2020 ж. қазанның 7 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Board&amp;oldid=20519859 тізімін пайдаланып User:Elitre (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Important: maintenance operation on October 27 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch+2020&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, October 27 2020'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, October 27. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 14:00 UTC] (14:00 WET, 15:00 CET, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 03:00 NZDT on Wednesday October 28).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of October 26, 2020.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2020_switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; -- &lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])&lt;/span&gt;  23:10, 2020 ж. қазанның 21 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20519839 тізімін пайдаланып User:Trizek (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wiki of functions naming contest - Round 2 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}.
Reminder: Please help to choose the name for the new Wikimedia wiki project - the library of functions. The finalist vote starts today. The finalists for the name are: &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Wikicode, Wikicodex, Wikifunctions, Wikifusion, Wikilambda, Wikimedia Functions&lt;/span&gt;. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest/Names|please learn more and vote now]]''' at Meta-wiki.
{{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]
&lt;/div&gt; 04:10, 2020 ж. қарашаның 6 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20564572 тізімін пайдаланып User:Quiddity (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Invitation|Community Wishlist Survey 2021]] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]]
The '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|2021 Community Wishlist Survey]]''' is now open!
This survey is the process where communities decide what the [[m:Community Tech|Community Tech]] team should work on over the next year. We encourage everyone to submit proposals until the deadline on '''{{#time:j xg|2020-11-30|{{PAGELANGUAGE}}}}''', or comment on other proposals to help make them better.
The communities will vote on the proposals between {{#time:j xg|2020-12-08|{{PAGELANGUAGE}}}} and {{#time:j xg|2020-12-21|{{PAGELANGUAGE}}}}.

The Community Tech team is focused on tools for experienced Wikimedia editors.
You can write proposals in any language, and we will translate them for you. Thank you, and we look forward to seeing your proposals!
&lt;/div&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;[[m:user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]]&lt;/span&gt;

00:09, 2020 ж. қарашаның 21 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/1&amp;oldid=20689939 тізімін пайдаланып User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Global bot policy proposal: invitation to a Meta discussion ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:hello}}!

I apologize for sending a message in English. {{int:please-translate}}. According to [[:m:Bot_policy/Implementation#Where_it_is_policy|the list]], your wiki project currently is opted in to the [[:m:Bot_policy#Global_bots|global bot policy]]. Under this policy, bots that fix double redirects or maintain interwiki links are allowed to operate under a global bot flag that is assigned directly by the stewards.

As the Wikimedia projects developed, the need for the current global bot policy decreased, and in the past years, no bots were appointed via that policy. That is mainly given Wikidata were estabilished in 2013, and it is no longer necessary to have dozens of bots that maintain interwiki links.

A [[:m:Requests for comment/Refine global bot policy|proposal]] was made at Meta-Wiki, which proposes that the stewards will be authorized to determine whether an uncontroversial task may be assigned a global bot flag. The stewards already assign permissions that are more impactful on many wikis, namely, [[:m:GS|global sysops]] and [[:m:GR|global renamers]], and I do not think that trust should be an issue. The stewards will assign the permission only to time-proven bots that are already approved at a number of projects, like [[:m:User:ListeriaBot|ListeriaBot]].

By this message, I would like to invite you to comment [[:m:Requests for comment/Refine global bot policy|in the global RFC]], to voice your opinion about this matter.

Thank you for your time.

Best regards,&lt;br /&gt;
[[User:Martin Urbanec|Martin Urbanec]] ([[:m:User talk:Martin Urbanec|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 17:49, 2020 ж. қарашаның 24 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Martin_Urbanec/sand&amp;oldid=20709229 тізімін пайдаланып User:Martin Urbanec@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wikidata descriptions changes to be included more often in Recent Changes and Watchlist ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''Sorry for sending this message in English. Translations are available on [[m:Special:MyLanguage/Announcements/Announcement Wikidata descriptions in watchlist|this page]]. Feel free to translate it in more languages!''

As you may know, you can include changes coming from Wikidata in your Watchlist and Recent Changes ([[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist|in your preferences]]). Until now, this feature didn’t always include changes made on Wikidata descriptions due to the way Wikidata tracks the data used in a given article.

Starting on December 3rd, the Watchlist and Recent Changes will include changes on the descriptions of Wikidata Items that are used in the pages that you watch. This will only include descriptions in the language of your wiki to make sure that you’re only seeing changes that are relevant to your wiki.

This improvement was requested by many users from different projects. We hope that it can help you monitor the changes on Wikidata descriptions that affect your wiki and participate in the effort of improving the data quality on Wikidata for all Wikimedia wikis and beyond.

Note: if you didn’t use the Wikidata watchlist integration feature for a long time, feel free to give it another chance! The feature has been improved since the beginning and the content it displays is more precise and useful than at the beginning of the feature in 2015.

If you encounter any issue or want to provide feedback, feel free to use [[Phab:T191831|this Phabricator ticket]]. Thanks!

[[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 20:39, 2020 ж. қарашаның 30 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lea_Lacroix_(WMDE)/wikis&amp;oldid=20728482 тізімін пайдаланып User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== 2020 Coolest Tool Award Ceremony on December 11th ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello all,

The ceremony of the 2020 [[m:Coolest_Tool_Award|Wikimedia Coolest Tool Award]] will take place virtually on Friday, December 11th, at 17:00 GMT. This award is highlighting tools that have been nominated by contributors to the Wikimedia projects, and the ceremony will be a nice moment to show appreciation to the tools developers and maybe discover new tools!

You will find more information [[m:Coolest_Tool_Award|here]] about the livestream and the discussions channels. Thanks for your attention, [[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 16:55, 2020 ж. желтоқсанның 7 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20734978 тізімін пайдаланып User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Community Wishlist Survey 2021 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]]
'''We invite all registered users to vote on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|2021 Community Wishlist Survey]]. You can vote from now until {{#time:j xg|2020-12-21|en}} for as many different wishes as you want.'''

In the Survey, wishes for new and improved tools for experienced editors are collected. After the voting, we will do our best to grant your wishes. We will start with the most popular ones.

We, the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]], are one of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]] teams. We create and improve editing and wiki moderation tools. What we work on is decided based on results of the Community Wishlist Survey. Once a year, you can submit wishes. After two weeks, you can vote on the ones that you're most interested in. Next, we choose wishes from the survey to work on. Some of the wishes may be granted by volunteer developers or other teams.

'''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Tracking|You can view and vote all proposals here.]]'''

We are waiting for your votes. Thank you!
&lt;/div&gt;
[[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]]

06:52, 2020 ж. желтоқсанның 15 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/1&amp;oldid=20689939 тізімін пайдаланып User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Moving Wikimania 2021 to a Virtual Event ==

&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Wikimania_logo_with_text_2.svg|right|alt=Wikimania's logo.|75px]]

''{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''

[[:m:Wikimania 2021|Wikimania will be a virtual event this year]], and hosted by a wide group of community members. Whenever the next in-person large gathering is possible again, [[:m:ESEAP Hub|the ESEAP Core Organizing Team]] will be in charge of it. Stay tuned for more information about how ''you'' can get involved in the planning
process and other aspects of the event. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2021-January/096141.html Please read the longer version of this announcement on wikimedia-l]. 

''ESEAP Core Organizing Team, Wikimania Steering Committee, Wikimedia Foundation Events Team'', 21:15, 2021 ж. қаңтардың 27 (+06) 
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Wikimania21&amp;oldid=21014617 тізімін пайдаланып User:Elitre (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Project Grant Open Call ==

This is the announcement for the [[m:Grants:Project|Project Grants program]] open call that started on January 11, with the submission deadline of February 10, 2021.&lt;br&gt; This first open call will be focussed on Community Organizing proposals. A second open call focused on research and software proposals is scheduled from February 15 with a submission deadline of March 16, 2021.&lt;br&gt;

For the Round 1 open call, we invite you to propose grant applications that fall under community development and organizing (offline and online) categories. Project Grant funds are available to support individuals, groups, and organizations to implement new experiments and proven ideas, from organizing a better process on your wiki, coordinating a campaign or editathon series to providing other support for community building.  We offer the following resources to help you plan your project and complete a grant proposal:&lt;br&gt;

* Weekly proposals clinics via Zoom during the Open Call. Join us for [[m:Grants:Project|#Upcoming_Proposal_Clinics|real-time discussions]] with Program Officers and select thematic experts and get live feedback about your Project Grants proposal. We’ll answer questions and help you make your proposal better. We also offer these support pages to help you build your proposal:
* [[m:Grants:Project/Tutorial|Video tutorials]] for writing a strong application&lt;br&gt;
* General [[m:Grants:Project/Plan|planning page]] for Project Grants &lt;br&gt;
* [[m:Grants:Project/Learn|Program guidelines and criteria]]&lt;br&gt;

Program officers are also available to offer individualized proposal support upon request. Contact us if you would like feedback or more information.&lt;br&gt;

We are excited to see your grant ideas that will support our community and make an impact on the future of Wikimedia projects. Put your idea into motion, and [[m:Grants:Project/Apply|submit your proposal]] by February 10, 2021!&lt;br&gt;

Please feel free to get in touch with questions about getting started with your grant application, or about serving on the Project Grants Committee. Contact us at projectgrants{{at}}wikimedia.org. Please help us translate this message to your local language. [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 14:01, 2021 ж. қаңтардың 28 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20808431 тізімін пайдаланып User:RSharma (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Reply tool as a Beta Feature ==

The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|Reply tool]] will be offered as an opt-in [[mw:Special:MyLanguage/Beta Feature|Beta Feature]] today.  You can try this by going to [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures]] and enabling &quot;Discussion tools&quot;.  

You can read [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|the help page]] and [[mw:Help:DiscussionTools/Why can't I reply to this comment?|the troubleshooting guide]] for more information.  If you have questions or advice for the software developers, please ping me or post to [[mw:Special:MyLanguage/Talk:Talk pages project/replying]].  [[Қатысушы:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[Қатысушы талқылауы:Whatamidoing (WMF)|талқылауы]]) 00:54, 2021 ж. ақпанның 2 (+06)

== Wiki Loves Folklore 2021 is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2021|Wiki Loves Folklore 2021]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the 1st till the 28th of February.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2021 submitting] them in this commons contest.

Please support us in translating the [[:c:Commons: Wiki Loves Folklore 2021|project page]] and a [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:Translate?group=Centralnotice-tgroup-wikiloveslove2020&amp;language=en&amp;filter=%21translated&amp;action=translate|one-line banner message] to help us spread the word in your native language.

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 19:25, 2021 ж. ақпанның 6 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&amp;oldid=21073884 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Feminism &amp; Folklore 1 February - 31 March ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

Greetings! 

You are invited to participate in '''[[m:Feminism and Folklore 2021|Feminism and Folklore]] writing contest'''. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women's biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, etc.

You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles centered on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch-hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of [[:m:Feminism and Folklore 2021/List of Articles|suggested articles here]]. 

You can also support us in translating the [[m:Feminism and Folklore 2021|project page]] and help us spread the word in your native language. 

Learn more about the contest and prizes from our [[m:Feminism and Folklore 2021|project page]]. Thank you. 

Feminism and Folklore team,

[[m:User:Joy Agyepong|Joy Agyepong]] ([[m:User talk:Joy Agyepong|talk]]) 08:40, 2021 ж. ақпанның 16 (+06)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=20421065 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wikifunctions logo contest ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;kk&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:Hello}}. Өтінемін, жаңа уикипедия вики логотипінің дизайн тұжырымдамасын таңдауға көмектесіңіз. Дауыс беру бүгін басталады және 2 апта бойы ашық болады. Егер сіз қатысқыңыз келсе, онда '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wikifunctions logo concept/Vote|көбірек біліп, қазір дауыс беріңіз]]''' Meta-Wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]&lt;/div&gt; 07:47, 2021 ж. наурыздың 2 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21087740 тізімін пайдаланып User:Quiddity (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Универсальный Кодекс Поведения ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
=== Вторая фаза Универсального Кодекса Поведения ===

[[:wmf:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Универсальный кодекс поведения (УКП)]] обеспечивает универсальную основу приемлемого поведения для всего движения Викимедиа и всех его проектов. В настоящее время проект находится на фазе 2, где намечаются четкие пути правоприменения. Вы можете прочитать больше о проекте на [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|странице самого проекта]].

==== Редакционный Комитет: Прием заявок ====

Фонд Викимедиа набирает добровольцев для подключения их к комитету по разработке процесса, чтобы сделать кодекс применимым. Добровольцы в комитете будут посвящать от 2 до 6 часов в неделю с конца апреля по июль и снова в октябре и ноябре. Важно, чтобы комитет был разнообразным и инклюзивным, и имел широкий спектр опыта, включая как опытных пользователей, так и новичков, а также тех, кто получил или ответил на них, также тех, кто был ложно обвинен в преследовании.

Чтобы подать заявку и узнать больше об этом процессе, см. [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|страницу редакционного комитета]].

==== Общественные консультации 2021 года: Уведомление и набор добровольцев/переводчиков ====

С 5 апреля по 5 мая 2021 года во многих проектах Викимедиа будут вестись дискуссии о том, как обеспечить соблюдение УКП. Мы ищем добровольцев для перевода ключевых материалов, а также для проведения консультаций на их родных языках или проектах с использованием предложенных [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations/Discussion|ключевых вопросов]]. Если вы заинтересованы в добровольном участии в любой из этих ролей, пожалуйста, [[:m:Talk:Universal Code of Conduct/2021 consultations|свяжитесь с нами]] на любом языке, который вам наиболее удобен.

Подробнее об этой работе и других обсуждениях, читайте в разделе [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations|УКП/Консультации 2021]].

-- [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[User talk:Xeno (WMF)|обсуждение]])
&lt;/div&gt;

02:24, 2021 ж. сәуірдің 6 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Russian_announcement&amp;oldid=21301475 тізімін пайдаланып User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Global bot policy changes ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:hello}}!

I apologize for sending a message in English. {{int:please-translate}}. According to [[:m:Bot_policy/Implementation#Where_it_is_policy|the list]], your wiki project is currently opted in to the [[:m:Bot_policy#Global_bots|global bot policy]]. As such, I want to let you know about some changes that were made after the [[:m:Requests for comment/Refine global bot policy|global RfC]] was closed.

*Global bots are now subject to a 2 week discussion, and it'll be publicized via a MassMessage list, available at [[:m:Bot policy/New global bot discussion|Bot policy/New global bot discussion]] on Meta. Please subscribe yourself or your wiki if you are interested in new global bots proposals.
*For a bot to be considered for approval, it must demonstrate it is welcomed in multiple projects, and a good way to do that is to have the bot flag on at least 5 wikis for a single task.
*The bot operator should make sure to adhere to the wiki's preference as related to the use of the bot flag (i.e., if a wiki doesn't want a bot to use the flag as it edits, that should be followed).

Thank you for your time.

Best regards,&lt;br /&gt;
—'''''&lt;span style=&quot;font-family:Candara&quot;&gt;[[User:Tks4Fish|&lt;span style=&quot;color:black&quot;&gt;Thanks for the fish!&lt;/span&gt;]] &lt;sup&gt;[[User Talk:Tks4Fish|&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;talk&lt;/span&gt;]]•[[Special:Contribs/Tks4Fish|contribs]]&lt;/sup&gt;&lt;/span&gt;''''' 00:48, 2021 ж. сәуірдің 7 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tks4Fish/temp&amp;oldid=21306363 тізімін пайдаланып User:Tks4Fish@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Line numbering coming soon to all wikis ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  

[[File:Technical_Wishes_–_Line_numbering_-_2010_wikitext_editor.png|thumb|Example]]
From April 15, you can enable line numbering in some wikitext editors - for now in the template namespace, coming to more namespaces soon. This will make it easier to detect line breaks and to refer to a particular line in discussions. These numbers will be shown if you enable the syntax highlighting feature ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror extension]]), which is supported in the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|2010]] and [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017]] wikitext editors. 

More information can be found on [[m:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|this project page]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:talk:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|on this talk page]].
&lt;/div&gt; -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 21:08, 2021 ж. сәуірдің 12 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=21329014 тізімін пайдаланып User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Suggested Values ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  

From April 29, it will be possible to suggest values for parameters in templates. Suggested values can be added to [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|TemplateData]] and will then be shown as a drop-down list in [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|VisualEditor]]. This allows template users to quickly select an appropriate value. This way, it prevents potential errors and reduces the effort needed to fill the template with values. It will still be possible to fill in values other than the suggested ones.

More information, including the supported parameter types and how to create suggested values: [[mw:Help:TemplateData#suggestedvalues|[1]]] [[m:WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters|[2]]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Suggested values for template parameters|on this talk page]].

&lt;/div&gt; [[m:User:Timur Vorkul (WMDE)|Timur Vorkul (WMDE)]] 20:08, 2021 ж. сәуірдің 22 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=21361904 тізімін пайдаланып User:Timur Vorkul (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct News – Issue 1 ==

&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Universal Code of Conduct News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 1, June 2021'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1|Read the full newsletter]]&lt;/span&gt;
----
Welcome to the first issue of [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct News]]! This newsletter will help Wikimedians stay involved with the development of the new code, and will distribute relevant news, research, and upcoming events related to the UCoC.

Please note, this is the first issue of UCoC Newsletter which is delivered to all subscribers and projects as an announcement of the initiative. If you want the future issues delivered to your talk page, village pumps, or any specific pages you find appropriate, you need to [[m:Global message delivery/Targets/UCoC Newsletter Subscription|subscribe here]].

You can help us by translating the newsletter issues in your languages to spread the news and create awareness of the new conduct to keep our beloved community safe for all of us. Please [[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/Participate|add your name here]] if you want to be informed of the draft issue to translate beforehand. Your participation is valued and appreciated.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;
* '''Affiliate consultations''' – Wikimedia affiliates of all sizes and types were invited to participate in the UCoC affiliate consultation throughout March and April 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec1|continue reading]])
* '''2021 key consultations''' – The Wikimedia Foundation held enforcement key questions consultations in April and May 2021 to request input about UCoC enforcement from the broader Wikimedia community. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec2|continue reading]])
* '''Roundtable discussions''' – The UCoC facilitation team hosted two 90-minute-long public roundtable discussions in May 2021 to discuss UCoC key enforcement questions. More conversations are scheduled. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec3|continue reading]])
* '''Phase 2 drafting committee''' – The drafting committee for the phase 2 of the UCoC started their work on 12 May 2021. Read more about their work. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec4|continue reading]])
* '''Diff blogs''' – The UCoC facilitators wrote several blog posts based on interesting findings and insights from each community during local project consultation that took place in the 1st quarter of 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec5|continue reading]])&lt;/div&gt;
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 05:06, 2021 ж. маусымның 12 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SOyeyele_(WMF)/Announcements/Other_languages&amp;oldid=21578291 тізімін пайдаланып User:SOyeyele (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Server switch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch+2020&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. &lt;!--

 They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, October 27 2020'''. --&gt;

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 29 June 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1624975200 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST,  23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday 30 June).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of June 28.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2021_switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 07:19, 2021 ж. маусымның 27 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21463754 тізімін пайдаланып User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== The 2022 Community Wishlist Survey will happen in January ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello everyone,

We hope all of you are as well and safe as possible during these trying times! We wanted to share some news about a change to the Community Wishlist Survey 2022. We would like to hear your opinions as well.

Summary:

&lt;div style=&quot;font-style:italic;&quot;&gt;
We will be running the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]] 2022 in January 2022. We need more time to work on the 2021 wishes. We also need time to prepare some changes to the Wishlist 2022. In the meantime, you can use a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|dedicated sandbox to leave early ideas for the 2022 wishes]].
&lt;/div&gt;

=== Proposing and wish-fulfillment will happen during the same year ===

In the past, the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] team has run the Community Wishlist Survey for the following year in November of the prior year. For example, we ran the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Wishlist for 2021]] in November 2020. That worked well a few years ago. At that time, we used to start working on the Wishlist soon after the results of the voting were published.

However, in 2021, there was a delay between the voting and the time when we could start working on the new wishes. Until July 2021, we were working on wishes from the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|Wishlist for 2020]].

We hope having the Wishlist 2022 in January 2022 will be more intuitive. This will also give us time to fulfill more wishes from the 2021 Wishlist.

=== Encouraging wider participation from historically excluded communities ===

We are thinking how to make the Wishlist easier to participate in. We want to support more translations, and encourage under-resourced communities to be more active. We would like to have some time to make these changes.

=== A new space to talk to us about priorities and wishes not granted yet ===

We will have gone 365 days without a Wishlist. We encourage you to approach us. We hope to hear from you in the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]], but we also hope to see you at our bi-monthly Talk to Us meetings! These will be hosted at two different times friendly to time zones around the globe.

We will begin our first meeting '''September 15th at 23:00 UTC'''. More details about the agenda and format coming soon!

=== Brainstorm and draft proposals before the proposal phase ===

If you have early ideas for wishes, you can use the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|new Community Wishlist Survey sandbox]]. This way, you will not forget about these before January 2022. You will be able to come back and refine your ideas. Remember, edits in the sandbox don't count as wishes!

=== Feedback ===
* What should we do to improve the Wishlist pages?
* How would you like to use our new [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|sandbox?]]
* What, if any, risks do you foresee in our decision to change the date of the Wishlist 2022?
* What will help more people participate in the Wishlist 2022?

Answer on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]] (in any language you prefer) or at our Talk to Us meetings.
&lt;/div&gt;

[[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 06:23, 2021 ж. қыркүйектің 7 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 тізімін пайдаланып User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee ending 14 September 2021 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;Movement Strategy announces [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee|the Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee]]. The Call opens August 2, 2021 and closes September 14, 2021.

The Committee is expected to represent [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Diversity_and_Expertise_Matrices|diversity in the Movement]]. Diversity includes gender, language, geography, and experience. This comprises participation in projects, affiliates, and the Wikimedia Foundation.

English fluency is not required to become a member. If needed, translation and interpretation support is provided. Members will receive an allowance to offset participation costs. It is US$100 every two months.

We are looking for people who have some of the following [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Role_Requirements|skills]]:

* Know how to write collaboratively. (demonstrated experience is a plus) 
* Are ready to find compromises. 
* Focus on inclusion and diversity. 
* Have knowledge of community consultations. 
* Have intercultural communication experience. 
* Have governance or organization experience in non-profits or communities. 
* Have experience negotiating with different parties. 

The Committee is expected to start with 15 people. If there are 20 or more candidates, a mixed election and selection process will happen. If there are 19 or fewer candidates, then the process of selection without election takes place.

Will you help move Wikimedia forward in this important role? Submit your candidacy [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Candidate_Statements|here]]. Please contact strategy2030[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org with questions.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 23:01, 2021 ж. қыркүйектің 10 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22002240 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Server switch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, 14 September 2021'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 14 September 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1631628049 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday, 15 September).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
* We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 06:45, 2021 ж. қыркүйектің 11 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 тізімін пайдаланып User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Talk to the Community Tech ==

[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|{{dir|{{pagelang}}|left|right}}|frameless|50px]]

[[:m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2021-09 Talk to Us|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Community_Wishlist_Survey/Updates/2021-09_Talk_to_Us&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

Hello!

As we have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|recently announced]], we, the team working on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]], would like to invite you to an online meeting with us. It will take place on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210915T2300 '''September 15th, 23:00 UTC'''] on Zoom, and will last an hour. [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 '''Click here to join'''].

'''Agenda'''

* [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Status report 1#Prioritization Process|How we prioritize the wishes to be granted]]
* [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|Why we decided to change the date]] from November 2021 to January 2022
* Update on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguation]] and the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|real-time preview]] wishes
* Questions and answers

'''Format'''

The meeting will not be recorded or streamed. Notes without attribution will be taken and published on Meta-Wiki. The presentation (first three points in the agenda) will be given in English.

We can answer questions asked in English, French, Polish, and Spanish. If you would like to ask questions in advance, add them [[m:Talk:Community Wishlist Survey|on the Community Wishlist Survey talk page]] or send to sgrabarczuk@wikimedia.org.

[[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] manager) will be hosting this meeting.

'''Invitation link'''

* [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 Join online]
* Meeting ID: 898 2861 5390
* One tap mobile
** +16465588656,,89828615390# US (New York)
** +16699006833,,89828615390# US (San Jose)
* [https://wikimedia.zoom.us/u/kctR45AI8o Dial by your location]

See you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 09:03, 2021 ж. қыркүйектің 11 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 тізімін пайдаланып User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== A elongation: The questions for the candidates into Drafting Committee Movement_Charter ==

Into 2021-09-'''29''' 11:59:59 UTC You can [[:m:Movement Charter/Drafting Committee/Election Compass Statements|suggest the questions]] for the [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates|candidates]] into [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Drafting Committee]] [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter|Movement Charter]]. ✍️ [[Қатысушы:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[Қатысушы талқылауы:Dušan Kreheľ|талқылауы]]) 00:16, 2021 ж. қыркүйектің 28 (+06)


== Select You the question statements for candidates of Drafting Committee Movement Charter ==

Into 2021-10-04 11:59:59 UTC you can select [[:m:Movement Charter/Drafting Committee/Election Compass Statements|question statements]] for the [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates|candidates]] of [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Drafting Committee]] [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter|Movement Charter]]. ✍️ [[Қатысушы:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[Қатысушы талқылауы:Dušan Kreheľ|талқылауы]]) 05:01, 2021 ж. қыркүйектің 30 (+06)

== Voting for the election for the members for the Movement Charter drafting committee is now open ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021|{{int:otherlanguages}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Voting for the election for the members for the Movement Charter drafting committee is now open. In total, 70 Wikimedians from around the world are running for 7 seats in these elections.

'''Voting is open from October 12 to October 24, 2021.'''

The committee will consist of 15 members in total: The online communities vote for 7 members, 6 members will be selected by the Wikimedia affiliates through a parallel process, and 2 members will be appointed by the Wikimedia Foundation. The plan is to assemble the committee by November 1, 2021.

Learn about each candidate to inform your vote in the language that you prefer: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates&gt;

Learn about the Drafting Committee: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee&gt;

We are piloting a voting advice application for this election. Click yourself through the tool and you will see which candidate is closest to you! Check at &lt;https://mcdc-election-compass.toolforge.org/&gt;

Read the full announcement: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections&gt;

'''Go vote at SecurePoll on:''' &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections&gt;

Best,

Movement Strategy &amp; Governance Team, Wikimedia Foundation
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 08:25, 2021 ж. қазанның 14 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22185710 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Learn how Movement Strategy Implementation Grants can support your Movement Strategy plans ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;Movement Strategy Implementation grants now provide more than $2,000 USD to put Movement Strategy plans into action. Find out more about [[:m:Special:MyLanguage/Grants:MSIG/About|Movement Strategy Implementation grants, the criteria, and how to apply]].&lt;section end=&quot;annoumcent-content&quot;/&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)#top|talk]]) 13:30, 29 October 2021 (UTC)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Delivery&amp;oldid=22247589 тізімін пайдаланып User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Meet the new Movement Charter Drafting Committee members ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
The Movement Charter Drafting Committee election and selection processes are complete.
* The [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results|election results have been published]]. 1018 participants voted to elect seven members to the committee: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_Knipel_(Pharos)|Richard Knipel (Pharos)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anne_Clin_(Risker)|Anne Clin (Risker)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Alice_Wiegand_(lyzzy)|Alice Wiegand (Lyzzy)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Micha%C5%82_Buczy%C5%84ski_(Aegis_Maelstrom)|Michał Buczyński (Aegis Maelstrom)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_(Nosebagbear)|Richard (Nosebagbear)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ravan_J_Al-Taie_(Ravan)|Ravan J Al-Taie (Ravan)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ciell_(Ciell)|Ciell (Ciell)]]'''.
* The [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Affiliate-chosen_members|affiliate process]] has selected six members: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anass_Sedrati_(Anass_Sedrati)|Anass Sedrati (Anass Sedrati)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#%C3%89rica_Azzellini_(EricaAzzellini)|Érica Azzellini (EricaAzzellini)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Jamie_Li-Yun_Lin_(Li-Yun_Lin)|Jamie Li-Yun Lin (Li-Yun Lin)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Georges_Fodouop_(Geugeor)|Georges Fodouop (Geugeor)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Manavpreet_Kaur_(Manavpreet_Kaur)|Manavpreet Kaur (Manavpreet Kaur)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Pepe_Flores_(Padaguan)|Pepe Flores (Padaguan)]]'''.
* The Wikimedia Foundation has [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Wikimedia_Foundation-chosen_members|appointed]] two members: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Runa_Bhattacharjee_(Runab_WMF)|Runa Bhattacharjee (Runab WMF)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Jorge_Vargas_(JVargas_(WMF))|Jorge Vargas (JVargas (WMF))]]'''.

The committee will convene soon to start its work. The committee can appoint up to three more members to bridge diversity and expertise gaps.

If you are interested in engaging with [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Movement Charter]] drafting process, follow the updates [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|on Meta]] and join the [https://t.me/joinchat/U-4hhWtndBjhzmSf Telegram group].

With thanks from the Movement Strategy and Governance team&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

21:53, 2021 ж. қарашаның 5 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Delivery&amp;oldid=22300322 тізімін пайдаланып User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections == 

:''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees is preparing a call for feedback about the upcoming Board Elections, from January 7 - February 10, 2022. 
While details will be finalized the week before the call, we have confirmed at least two questions that will be asked during this call for feedback: 

* What is the best way to ensure fair representation of emerging communities among the Board? 
* What involvement should candidates have during the election? 

While additional questions may be added, the Movement Strategy and Governance team wants to provide time for community members and affiliates to consider and prepare ideas on the confirmed questions before the call opens. We apologize for not having a complete list of questions at this time. The list of questions should only grow by one or two questions. The intention is to not overwhelm the community with requests, but provide notice and welcome feedback on these important questions. 

'''Do you want to help organize local conversation during this Call?''' 

Contact the [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy_and_Governance Movement Strategy and Governance team]  on Meta, on [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram], or via email at msg@wikimedia.org. 

Reach out if you have any questions or concerns. The Movement Strategy and Governance team will be minimally staffed until January 3. Please excuse any delayed response during this time. We also recognize some community members and affiliates are offline during the December holidays. We apologize if our message has reached you while you are on holiday. 

Best,

Movement Strategy and Governance 

[[Қатысушы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Қатысушы талқылауы:AAkhmedova (WMF)|талқылауы]]) 17:24, 2021 ж. желтоқсанның 27 (+06)

== Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content /&gt;
:''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees is preparing a call for feedback about the upcoming Board Elections, from January 7 - February 10, 2022.

While details will be finalized the week before the call, we have confirmed at least two questions that will be asked during this call for feedback:

* What is the best way to ensure fair representation of emerging communities among the Board?

* What involvement should candidates have during the election?

While additional questions may be added, the Movement Strategy and Governance team wants to provide time for community members and affiliates to consider and prepare ideas on the confirmed questions before the call opens. We apologize for not having a complete list of questions at this time. The list of questions should only grow by one or two questions. The intention is to not overwhelm the community with requests, but provide notice and welcome feedback on these important questions.

'''Do you want to help organize local conversation during this Call?'''

Contact the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] on Meta, on [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram], or via email at msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org.

Reach out if you have any questions or concerns. The Movement Strategy and Governance team will be minimally staffed until January 3. Please excuse any delayed response during this time. We also recognize some community members and affiliates are offline during the December holidays. We apologize if our message has reached you while you are on holiday.

Best,

Movement Strategy and Governance&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

{{int:thank-you}} [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 23:56, 2021 ж. желтоқсанның 27 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22502754 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''

--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 19:15, 2022 ж. қаңтардың 9 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&amp;oldid=22560402 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Feminism and Folklore 2022 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia.

You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]].

You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. 

Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... 

Thank you.

'''Feminism and Folklore Team''',

[[User:Tiven2240|Tiven2240]]
--11:49, 2022 ж. қаңтардың 11 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&amp;oldid=22574381 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Call for Feedback: Board of Trustees elections is now open and will close on 7 February 2022. 

With this Call for Feedback, the Movement Strategy and Governance team is taking a different approach. This approach incorporates community feedback from 2021. Instead of leading with proposals, the Call is framed around key questions from the Board of Trustees. The key questions came from the feedback about the 2021 Board of Trustees election. The intention is to inspire collective conversation and collaborative proposal development about these key questions.

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Join the conversation.]]

Best,

Movement Strategy and Governance&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 07:04, 2022 ж. қаңтардың 15 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22610145 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Dear community members, 

Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. 

If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories.

Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]].

More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]].

For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org.
------
&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|&lt;span style=&quot;color:#8B0000&quot;&gt;'''ZI Jony'''&lt;/span&gt;]] [[User talk:ZI Jony|&lt;sup&gt;&lt;span style=&quot;color:Green&quot;&gt;&lt;i&gt;(Talk)&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;&lt;/sup&gt;]], {{&lt;includeonly&gt;subst:&lt;/includeonly&gt;#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&amp;oldid=21244129 тізімін пайдаланып User:ZI Jony@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Movement Strategy and Governance News – Issue 5 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 5, January 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt;
----
Welcome to the fifth issue of Movement Strategy and Governance News (formerly known as Universal Code of Conduct News)! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board elections and other relevant MSG topics.

This Newsletter will be distributed quarterly, while more frequent Updates will also be delivered weekly or bi-weekly to subscribers. Please remember to subscribe [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive these updates.
&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Call for Feedback about the Board elections''' - We invite you to give your feedback on the upcoming WMF Board of Trustees election. This call for feedback went live on 10th January 2022 and will be concluded on 16th February 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continue reading]])
*'''Universal Code of Conduct Ratification''' - In 2021, the WMF asked communities about how to enforce the Universal Code of Conduct policy text. The revised draft of the enforcement guidelines should be ready for community vote in March. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continue reading]])
*'''Movement Strategy Implementation Grants''' - As we continue to review several interesting proposals, we encourage and welcome more proposals and ideas that target a specific initiative from the Movement Strategy recommendations. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continue reading]])
*'''The New Direction for the Newsletter''' - As the UCoC Newsletter transitions into MSG Newsletter, join the facilitation team in envisioning and deciding on the new directions for this newsletter. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continue reading]])
*'''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about MSG on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continue reading]])&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 09:27, 2022 ж. қаңтардың 29 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22704115 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello everyone,

The Wikimedia Foundation Board of Trustees released a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/January 2022 - Board of Trustees on Community ratification of enforcement guidelines of UCoC|statement on the ratification process]] for the '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]'''.

The [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The UCoC and the Enforcement Guidelines were written by [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|volunteer-staff drafting committees]] following community consultations.

The revised guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. There is a [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Changes|list of changes made]] to the guidelines after the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines review]]. '''Comments about the guidelines can be shared [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on the Enforcement Guidelines talk page on Meta-wiki]].'''

To help to understand the guidelines and process, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team will be hosting Conversation Hours on 4 February 2022 at 15:00 UTC, 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the conversation hours to speak with the UCoC project team and drafting committee members about the updated guidelines and voting process]].'''

The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. All eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the Enforcement guidelines, and share why. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].'''

Many participants from across the movement have provided valuable input in these ongoing conversations. The UCoC and MSG teams want to thank the Drafting Committee and the community members for their contributions to this process. 

Sincerely,

Movement Strategy and Governance&lt;br/&gt;
Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 09:55, 2022 ж. ақпанның 4 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22704115 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Leadership Development Task Force: Your feedback is appreciated&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Community Development team at the Wikimedia Foundation is supporting the creation of a global, community-driven Leadership Development Task Force. The purpose of the task force is to advise leadership development work.

The team is looking for feedback about the responsibilities of the Leadership Development Task Force. This Meta page shares the proposal for a [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|Leadership Development Task Force]] and how [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|you can help.]] Feedback on the proposal will be collected from 7 to 25 February 2022.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 08:35, 2022 ж. ақпанның 9 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22796821 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wiki Loves Folklore is extended till 15th March ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
Greetings from Wiki Loves Folklore International Team,

We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc.

We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language.

Best wishes,

'''International Team'''&lt;br /&gt;
'''Wiki Loves Folklore'''

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 10:50, 2022 ж. ақпанның 22 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 тізімін пайдаланып User:Rockpeterson@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Coming soon ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
=== Several improvements around templates ===
Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki:
* Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]),
* Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]),
* and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right).

All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. &lt;/div&gt; - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 18:38, 2022 ж. ақпанның 28 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=22907463 тізімін пайдаланып User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Remember to Participate in the UCoC Conversations and Ratification Vote!&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

A [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|'''vote in SecurePoll from 7 to 21 March 2022''']] is scheduled as part of the ratification process for the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement guidelines. Eligible voters are invited to answer a poll question and share comments. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information|Read voter information and eligibility details.]] During the poll, voters will be asked if they support the enforcement of the Universal Code of Conduct based on the proposed guidelines.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|revised enforcement guidelines]] were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. A [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/January_2022_-_Board_of_Trustees_on_Community_ratification_of_enforcement_guidelines_of_UCoC|Wikimedia Foundation Board statement]] calls for a [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|ratification process]] where eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the UCoC Enforcement guidelines in a vote. Wikimedians are invited to [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information/Volunteer|translate and share important information]]. For more information about the UCoC, please see the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|project page]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|frequently asked questions]] on Meta-wiki.

There are events scheduled to learn more and discuss:
* A [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations/Panel_Q&amp;A|community panel]] recorded on 18 February 2022 shares perspectives from small- and medium-sized community participants.
* The [[m:Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team is hosting Conversation Hours on 4 March 2022 at 15:00 UTC. Please [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations|'''sign-up''']] to interact with the project team and the drafting committee about the updated enforcement guidelines and the ratification process. See the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2022_conversation_hour_summaries|Conversation Hour summaries]] for notes from 4 February 2022 and 25 February 2022.

You can comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact either team by email: msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org or ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Sincerely,

Movement Strategy and Governance &lt;br /&gt;
Wikimedia Foundation &lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 08:17, 2022 ж. наурыздың 2 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22916674 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting open from 7 to 21 March 2022&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]].

The Universal Code of Conduct (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The revised enforcement guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. You can [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|read more about the UCoC project]].

You can also comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact the team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Sincerely,

Movement Strategy and Governance

Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 06:52, 2022 ж. наурыздың 8 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22962850 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Invitation to Hubs event: Global Conversation on 2022-03-12 at 13:00 UTC&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;Hello! 

The Movement Strategy and Governance team of the Wikimedia Foundation would like to invite you to the next event about &quot;Regional and Thematic Hubs&quot;. The Wikimedia Movement is in the process of understanding what Regional and Thematic Hubs should be. Our workshop in November was a good start ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|read the report]]), but we're not finished yet. 

Over the last weeks we conducted about 16 interviews with groups working on establishing a Hub in their context ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|see Hubs Dialogue]]). These interviews informed a report that will serve as a foundation for discussion on March 12. The report is planned to be published on March 9.

The event will take place on March 12, 13:00 to 16:00 UTC on Zoom. Interpretation will be provided in French, Spanish, Arabic, Russian, and Portuguese. Registration is open, and will close on March 10. Anyone interested in the topic is invited to join us. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|More information on the event on Meta-wiki]]'''.

Best regards,

[[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]&lt;br /&gt;Movement Strategy
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

07:31, 2022 ж. наурыздың 10 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22974079 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow ==

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. 

([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram])

The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]]

A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on  [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]].

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 20:40, 2022 ж. наурыздың 14 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 тізімін пайдаланып User:Rockpeterson@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Leadership Development Working Group: Apply to join! (14 March to 10 April 2022)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

Thank you to everyone who participated in the feedback period for the [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]] initiative. A [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|summary of the feedback]] can be found on Meta-wiki. This feedback will be shared with the working group to inform their work. The application period to join the Working Group is now open and will close on April 10, 2022. Please [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|review the information about the working group]], share with community members who might be interested, and '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|apply if you are interested]]'''.

Thank you,

From the Community Development team&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 08:20, 2022 ж. наурыздың 18 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22974079 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Feminism and Folklore 2022 ends soon ==

[[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]]
[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on &lt;b&gt;31 March 2022 11:59 UTC&lt;/b&gt;. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as &lt;i&gt;folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more&lt;/i&gt;

Keep an eye on the project page for declaration of Winners. 

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 20:29, 2022 ж. наурыздың 26 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&amp;oldid=23060054 тізімін пайдаланып User:Rockpeterson@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting is now closed&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Greetings,

The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) came to a close on 21 March 2022. Over {{#expr:2300}} Wikimedians voted across different regions of our movement. Thank you to everyone who participated in this process! The scrutinizing group is now reviewing the vote for accuracy, so please allow up to two weeks for them to finish their work.

The final results from the voting process will be announced [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|here]], along with the relevant statistics and a summary of comments as soon as they are available. Please check out [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|the voter information page]] to learn about the next steps. You can comment on the project talk page [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on Meta-wiki]] in any language. You may also contact the UCoC project team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Best regards,

Movement Strategy and Governance&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 07:53, 2022 ж. наурыздың 30 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23079949 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Movement Strategy and Governance News – Issue 6&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 6, April 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt;
----

Welcome to the sixth issue of Movement Strategy and Governance News! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board of trustees elections and other relevant MSG topics.

This Newsletter will be distributed quarterly, while the more frequent Updates will also be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Leadership Development -''' A Working Group is Forming! - The application to join the Leadership Development Working Group closed on April 10th, 2022, and up to 12 community members will be selected to participate in the working group. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continue reading]])
*'''Universal Code of Conduct Ratification Results are out! -''' The global decision process on the enforcement of the UCoC via SecurePoll was held from 7 to 21 March. Over 2,300 eligible voters from at least 128 different home projects submitted their opinions and comments. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continue reading]])
*'''Movement Discussions on Hubs -''' The Global Conversation event on Regional and Thematic Hubs was held on Saturday, March 12, and was attended by 84 diverse Wikimedians from across the movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continue reading]])
*'''Movement Strategy Grants Remain Open! -''' Since the start of the year, six proposals with a total value of about $80,000 USD have been approved. Do you have a movement strategy project idea? Reach out to us! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continue reading]])
*'''The Movement Charter Drafting Committee is All Set! -''' The Committee of fifteen members which was elected in October 2021, has agreed on the essential values and methods for its work, and has started to create the outline of the Movement Charter draft. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continue reading]])
*'''Introducing Movement Strategy Weekly -''' Contribute and Subscribe! - The MSG team have just launched the updates portal, which is connected to the various Movement Strategy pages on Meta-wiki. Subscriber to get  up-to-date news about the various ongoing projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continue reading]])
*'''Diff Blogs -''' Check out the most recent publications about Movement Strategy on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continue reading]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

Also, a draft of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|'''2022-23 Wikimedia Foundation Annual Plan''']] has been published. Input is being sought on-wiki and during [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations|'''several conversations''' with Wikimedia Foundation CEO Maryana Iskander]].

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|See full announcement on Meta-wiki]]. [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 07:45, 2022 ж. сәуірдің 22 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23184989 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Coming soon: Improvements for templates ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;!--T:11--&gt;
[[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]]
Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon:

The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': 
This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]]

In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]]

Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. 

We would love to hear your feedback on our talk pages!
&lt;/div&gt; -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 17:13, 2022 ж. сәуірдің 29 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=23222263 тізімін пайдаланып User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== 2022 Board of Trustees Call for Candidates ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees seeks candidates for the 2022 Board of Trustees election. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Read more on Meta-wiki.''']]

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is here! Please consider submitting your candidacy to serve on the Board of Trustees.

The Wikimedia Foundation Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's operations. Community-and-affiliate selected trustees and Board-appointed trustees make up the Board of Trustees. Each trustee serves a three year term. The Wikimedia community has the opportunity to vote for community-and-affiliate selected trustees.

The Wikimedia community will vote to fill two seats on the Board in 2022. This is an opportunity to improve the representation, diversity, and expertise of the Board as a team.

;Who are potential candidates? Are you a potential candidate? Find out more on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Apply to be a Candidate page]].

Thank you for your support, 

Movement Strategy and Governance on behalf of the Elections Committee and the Board of Trustees&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
16:39, 2022 ж. мамырдың 10 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23215441 тізімін пайдаланып User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello all,

We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct.  After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself.

Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments!  The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. 

Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. 

Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals.

On behalf of the UCoC project team &lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 04:56, 2022 ж. маусымның 4 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23215441 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Propose statements for the 2022 Election Compass ==

:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi all,

Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]]

An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views.

;Here is the timeline for the Election Compass:

* July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass
* July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements
* July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements
* August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements
* August 5 - 12: candidates align themselves with the statements
* August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision

The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on.

Best,

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 17:34, 2022 ж. шілденің 14 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23215441 тізімін пайдаланып User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Movement Strategy and Governance News – Issue 7&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 7, July-September 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt; 
----
Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation.  

The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt; 

* '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]])
* '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]])
* '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]])
* '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]])
* '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]])
* '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]])
* '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]])
* '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]])
* '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]])
* '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 07:37, 2022 ж. шілденің 18 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23529147 тізімін пайдаланып User:RamzyM (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi everyone,

'''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are:

* Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]])
* Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]])
* Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]])
* Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]])
* Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]])
* Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]])

You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election.

Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation.

Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia.

Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process.

'''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways:

* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives.
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&amp;A]].
* See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]].
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles.
* Encourage others in your community to take part in the election.

Best,

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 20:03, 2022 ж. шілденің 27 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23530132 тізімін пайдаланып User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;</text>
      <sha1>bn9c4gj3tiz72dnyhwxfhvfc2eqscbe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055071</id>
      <parentid>3055001</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T21:01:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MediaWiki message delivery</username>
        <id>28897</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vote for Election Compass Statements */ жаңа бөлім</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147937" xml:space="preserve">{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

== Wiki Loves Folklore ==

[[File:WLL Subtitled Logo (transparent).svg|100px|right|frameless]]
'''Hello Folks,'''

Wiki Loves Love is back again in 2020 iteration as '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]]''' from 1 February, 2020 - 29 February, 2020. Join us to celebrate the local cultural heritage of your region with the theme of folklore in the international photography contest at [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wllove Wikimedia Commons]. Images, videos and audios representing different forms of folk cultures and new forms of heritage that haven’t otherwise been documented so far are welcome submissions in Wiki Loves Folklore. Learn more about the contest at [[m:Wiki Loves Folklore|Meta-Wiki]] and [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Commons]].

'''Kind regards,'''&lt;br/&gt;
[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore/International Team|'''Wiki Loves Folklore International Team''']]&lt;br/&gt;
&lt;small&gt;&amp;mdash;&amp;nbsp;[[User:Tulsi Bhagat|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;'''Tulsi Bhagat'''&lt;/font&gt;]] &lt;small&gt;([[Special:Contributions/Tulsi Bhagat|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;contribs&lt;/font&gt;]] &amp;#124; [[User talk:Tulsi Bhagat|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;talk&lt;/font&gt;]])&lt;/small&gt;&lt;br/&gt;
sent using [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 12:14, 2020 ж. қаңтардың 18 (+06)&lt;/small&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&amp;oldid=19716850 тізімін пайдаланып User:Tulsi Bhagat@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Movement Learning and Leadership Development Project ==

Hello

The Wikimedia Foundation’s Community Development team is seeking to learn more about the way volunteers learn and develop into the many different roles that exist in the movement. Our goal is to build a movement informed framework that provides shared clarity and outlines accessible pathways on how to grow and develop skills within the movement. To this end, we are looking to speak with you, our community to learn about your journey as a Wikimedia volunteer. Whether you joined yesterday or have been here from the very start, we want to hear about the many ways volunteers join and contribute to our movement.

To learn more about the project, [[:m:special:MyLanguage/Movement Learning and Leadership Development Project|please visit the Meta page]]. If you are interested in participating in the project, please complete [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSegM07N1FK_s0VUECM61AlWOthwdn5zQOlVsa2vaKcx13BwZg/viewform?usp=sf_link this simple Google form]. Although we may not be able to speak to everyone who expresses interest, we encourage you to complete this short form if you are interested in participating!

-- [[user:LMiranda (WMF)|LMiranda (WMF)]] ([[user talk:LMiranda (WMF)|talk]]) 01:01, 2020 ж. қаңтардың 23 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&amp;oldid=19738989 тізімін пайдаланып User:Trizek (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Additional interface for edit conflicts on talk pages ==

''Sorry, for writing this text in English. If you could help to translate it, it would be appreciated.'' 

You might know the new interface for edit conflicts (currently a beta feature). Now, Wikimedia Germany is designing an additional interface to solve edit conflicts on talk pages. This interface is shown to you when you write on a discussion page and another person writes a discussion post in the same line and saves it before you do. With this additional editing conflict interface you can adjust the order of the comments and edit your comment.  We are inviting everyone to have a look at [[m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Edit conflicts on talk pages|the planned feature]]. Let us know what you think on our [[mw:Help talk:Two Column Edit Conflict View|central feedback page]]! -- For the Technical Wishes Team: [[m:User:Max Klemm (WMDE)|Max Klemm (WMDE)]] 20:15, 2020 ж. ақпанның 26 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=19845780 тізімін пайдаланып User:Max Klemm (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== [[Жоба:Уики-көктем 2020]] ==

2020 жылдың 21 наурызынан 31 мамырға дейін [[Жоба:Уики-көктем 2020|Уики-көктем 2020]] конкурсы өтеді. Ең көп сапалы мақалалар жазған қатысушыларға жүлделер бар. Барлықтарыңызды қатысуға шақырамын. Ережелері жоба бетінде.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 14:53, 2020 ж. наурыздың 22 (+06)

== Annual contest Wikipedia Pages Wanting Photos ==

[[File:WPWP logo 1.png|150px|right|Wikipedia Pages Wanting Photos (WPWP)]]
This is to invite you to join the Wikipedia Pages Wanting Photos (WPWP) campaign to help improve Wikipedia articles with photos and win prizes. The campaign starts today 1st July 2020 and closes 31st August 2020.

The campaign primarily aims at using images from Wikimedia Commons on Wikipedia articles that are lacking images. Participants will choose among Wikipedia pages without photo images, then add a suitable file from among the many thousands of photos in the Wikimedia Commons, especially those uploaded from thematic contests (Wiki Loves Africa, Wiki Loves Earth, Wiki Loves Folklore, etc.) over the years.

Please visit the '''[[m:Wikipedia Pages Wanting Photos|campaign page]]''' to learn more about the WPWP Campaign.

With kind regards,

Thank you,

Deborah Schwartz Jacobs, Communities Liaison, On behalf of the Wikipedia Pages Wanting Photos Organizing Team - 14:24, 2020 ж. шілденің 1 (+06)

''feel free to translate this message to your local language when this helps your community''
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Romaine/MassMessage&amp;oldid=20232618 тізімін пайдаланып User:Romaine@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Feedback on movement names ==

{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{int:please-translate}} if necessary. {{Int:Feedback-thanks-title}}

There are a lot of conversations happening about the future of our movement names. We hope that you are part of these discussions and that your community is represented.

Since 16 June, the Foundation Brand Team has been running a [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_9G2dN7P0T7gPqpD survey] in 7 languages about [[m:Special:MyLanguage/Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project/Naming convention proposals|3 naming options]]. There are also community members sharing concerns about renaming in a [[m:Special:MyLanguage/Community open letter on renaming|Community Open Letter]]. 

Our goal in this call for feedback is to hear from across the community, so we encourage you to participate in the survey, the open letter, or both. The survey will go through 7 July in all timezones. Input from the survey and discussions will be analyzed and published on Meta-Wiki.

Thanks for thinking about the future of the movement, --[[:m:Talk:Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project|The Brand Project team]], 01:44, 2020 ж. шілденің 3 (+06)

''Note: The survey is conducted via a third-party service, which may subject it to additional terms. For more information on privacy and data-handling, see the [[foundation:Special:MyLanguage/Naming Convention Proposals Movement Feedback Survey Privacy Statement|survey privacy statement]].''
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&amp;oldid=20238836 тізімін пайдаланып User:Elitre (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Announcing a new wiki project! Welcome, Abstract Wikipedia ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

Hi all,

It is my honor to introduce Abstract Wikipedia, a new project that has been unanimously approved by the Wikimedia Foundation Board of Trustees. Abstract Wikipedia proposes a new way to generate baseline encyclopedic content in a multilingual fashion, allowing more contributors and more readers to share more knowledge in more languages. It is an approach that aims to make cross-lingual cooperation easier on our projects, increase the sustainability of our movement through expanding access to participation, improve the user experience for readers of all languages, and innovate in free knowledge by connecting some of the strengths of our movement to create something new.

This is our first new project in over seven years. Abstract Wikipedia was submitted as a project proposal by Denny Vrandečić in May 2020 &lt;ref&gt;[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]&lt;/ref&gt; after years of preparation and research, leading to a detailed plan and lively discussions in the Wikimedia communities. We know that the energy and the creativity of the community often runs up against language barriers, and information that is available in one language may not make it to other language Wikipedias. Abstract Wikipedia intends to look and feel like a Wikipedia, but build on the powerful, language-independent conceptual models of Wikidata, with the goal of letting volunteers create and maintain Wikipedia articles across our polyglot Wikimedia world.

The project will allow volunteers to assemble the fundamentals of an article using words and entities from Wikidata. Because Wikidata uses conceptual models that are meant to be universal across languages, it should be possible to use and extend these building blocks of knowledge to create models for articles that also have universal value. Using code, volunteers will be able to translate these abstract “articles” into their own languages. If successful, this could eventually allow everyone to read about any topic in Wikidata in their own language.

As you can imagine, this work will require a lot of software development, and a lot of cooperation among Wikimedians. In order to make this effort possible, Denny will join the Foundation as a staff member in July and lead this initiative. You may know Denny as the creator of Wikidata, a long-time community member, a former staff member at Wikimedia Deutschland, and a former Trustee at the Wikimedia Foundation &lt;ref&gt;[[m:User:Denny|User:Denny]]&lt;/ref&gt;. We are very excited that Denny will bring his skills and expertise to work on this project alongside the Foundation’s product, technology, and community liaison teams.

It is important to acknowledge that this is an experimental project, and that every Wikipedia community has different needs. This project may offer some communities great advantages. Other communities may engage less. Every language Wikipedia community will be free to choose and moderate whether or how they would use content from this project.

We are excited that this new wiki-project has the possibility to advance knowledge equity through increased access to knowledge. It also invites us to consider and engage with critical questions about how and by whom knowledge is constructed. We look forward to working in cooperation with the communities to think through these important questions.

There is much to do as we begin designing a plan for Abstract Wikipedia in close collaboration with our communities. I encourage you to get involved by going to the project page and joining the new mailing list &lt;ref&gt;[[mail:abstract-wikipedia|Abstract Wikipedia mailing list]]&lt;/ref&gt;. We recognize that Abstract Wikipedia is ambitious, but we also recognize its potential. We invite you all to join us on a new, unexplored path.

Yours,

Katherine Maher (Executive Director, Wikimedia Foundation) 

&lt;references/&gt;
&lt;/div&gt; &lt;small&gt;Sent by [[:m:User:Elitre (WMF)]] 02:06, 2020 ж. шілденің 10 (+06) - '''[[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/July 2020 announcement]]''' &lt;/small&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&amp;oldid=20265889 тізімін пайдаланып User:Elitre (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== The Universal Code of Conduct (UCoC): we want to hear from you. ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

''{{int:Hello}}. Apologies that you may not be reading this message in your native language: translations of the following message may be available on [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Message to small and medium sized wikis|Meta]]. {{int:please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''&lt;br&gt;

At times, our contributor communities and projects have suffered from a lack of guidelines that can help us create an environment where free knowledge can be shared safely without fear. 
There has been talk about the need for a global set of conduct rules in different communities over time. 

Recently, the Wikimedia Foundation Board of Trustees announced a [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/May_2020_-_Board_of_Trustees_on_Healthy_Community_Culture,_Inclusivity,_and_Safe_Spaces|Community Culture Statement]], asking for new standards to address harassment and promote inclusivity across projects.

The universal code of conduct will be a binding minimum set of standards across all Wikimedia projects, and will apply to all of us, staff and volunteers alike, all around the globe. It is of great importance that we all participate in expressing our opinions and thoughts about UCoC and its values. We should think about what we want it to cover or include and what it shouldn’t include, and how it may create difficulties or help our groups. 

This is the time to talk about it. Before starting drafting the code of conduct, we would like to hear from you and to solicit the opinions and feedback of your colleagues. 
In order for your voice to be heard, we encourage and invite you to read more about [[:m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct|the universal code of conduct (UCoC)]] and then write down your opinions or feedback [[:m:Talk:Universal_Code_of_Conduct|on the discussion page]].  

To reduce language barriers during the process, you are welcome to translate [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Universal+Code+of+Conduct&amp;language=en&amp;action=page&amp;filter= the universal code of conduct main page] from English into your respective local language. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages. 

Thanks in advance for your attention and contributions, [[:m:Talk:Trust_and_Safety|The Trust and Safety team at Wikimedia Foundation]] 22:42, 2020 ж. шілденің 22 (+06)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Message_to_small_and_medium_sized_wikis/List&amp;oldid=20303398 тізімін пайдаланып User:Elitre (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Technical Wishes: FileExporter and FileImporter become default features on all Wikis ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
The [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter and FileImporter]] will become a default features on all wikis until August 7, 2020. They are planned to help you to move files from your local wiki to Wikimedia Commons easier while keeping all original file information (Description, Source, Date, Author, View History) intact. Additionally, the move is documented in the files view history. 
How does it work? 

Step 1: If you are an auto-confirmed user, you will see a link &quot;Move file to Wikimedia Commons&quot; on the local file page. 

Step 2: When you click on this link, the FileImporter checks if the file can in fact be moved to Wikimedia Commons. These checks are performed based on the wiki's [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons/Configuration_file_documentation|configuration file]] which is created and maintained by each local wiki community. 

Step 3: If the file is compatible with Wikimedia Commons, you will be taken to an import page, at which you can update or add information regarding the file, such as the description. You can also add the 'Now Commons' template to the file on the local wiki by clicking the corresponding check box in the import form. Admins can delete the file from the local wiki by enabling the corresponding checkbox. By clicking on the 'Import' button at the end of the page, the file is imported to Wikimedia Commons. 

If you want to know more about the [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileImporter extension]] or the [[m:WMDE_Technical_Wishes|Technical Wishes Project]], follow the links. --For the Technical Wishes Team: &lt;/div&gt;[[User:Max Klemm (WMDE)|Max Klemm (WMDE)]] 15:13, 2020 ж. тамыздың 6 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=20343133 тізімін пайдаланып User:Max Klemm (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Important: maintenance operation on September 1st ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|{{int:please-translate}}]]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data centre.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic to the secondary data centre on '''Tuesday, September 1st 2020'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, September 1st. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200901T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday September 2).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of September 1st, 2020.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2018 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this.  '''Please share this information with your community.''' 
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; &lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])&lt;/span&gt; 19:48, 2020 ж. тамыздың 26 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20384955 тізімін пайдаланып User:Trizek (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Invitation to participate in the conversation ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''{{int:Hello}}. Apologies for cross-posting, and that you may not be reading this message in your native language: translations of the following announcement may be available on '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review/Invitation (long version)|Meta]]'''. {{int:please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''

We are excited to share '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|a draft of the Universal Code of Conduct]]''', which the Wikimedia Foundation Board of Trustees called for earlier this year, for your review and feedback. The discussion will be open until October 6, 2020.

The UCoC Drafting Committee wants to learn which parts of the draft would present challenges for you or your work. What is missing from this draft? What do you like, and what could be improved?

Please join the conversation and share this invitation with others who may be interested to join, too. 

To reduce language barriers during the process, you are welcomed to translate this message and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|Universal Code of Conduct/Draft review]]. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages.

To learn more about the UCoC project, see the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] page, and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|FAQ]], on Meta.

Thanks in advance for your attention and contributions, [[:m:Talk:Trust_and_Safety|The Trust and Safety team at Wikimedia Foundation]], 23:55, 2020 ж. қыркүйектің 10 (+06) &lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Draft_review/Invitation_(long_version)/List&amp;oldid=20440292 тізімін пайдаланып User:Elitre (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wiki of functions naming contest ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:Please-translate}}.

{{int:Hello}}. Please help pick a name for the new Wikimedia wiki project. This project will be a wiki where the community can work together on a library of [[m:Special:MyLanguage/Abstract_Wikipedia/Wiki_of_functions_naming_contest#function|functions]]. The community can create new functions, read about them, discuss them, and share them. Some of these functions will be used to help create language-independent Wikipedia articles that can be displayed in any language, as part of the Abstract Wikipedia project. But functions will also be usable in many other situations.

There will be two rounds of voting, each followed by legal review of candidates, with voting beginning on 29 September and 27 October. Our goal is to have a final project name selected on 8 December. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest|please learn more and vote now]]''' at meta-wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]&lt;/div&gt; 03:20, 2020 ж. қыркүйектің 30 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_4&amp;oldid=20492310 тізімін пайдаланып User:Quiddity (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Call for feedback about Wikimedia Foundation Bylaws changes and Board candidate rubric ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}.

Today the Wikimedia Foundation Board of Trustees starts two calls for feedback. One is about changes to the Bylaws mainly to increase the Board size from 10 to 16 members. The other one is about a trustee candidate rubric to introduce new, more effective ways to evaluate new Board candidates. The Board welcomes your comments through 26 October. For more details, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/October 2020 - Call for feedback about Bylaws changes and Board candidate rubric|check the full announcement]].

{{Int:Feedback-thanks-title}} [[m:User:Qgil-WMF|Qgil-WMF]] ([[m:User talk:Qgil-WMF|talk]]) 23:17, 2020 ж. қазанның 7 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Board&amp;oldid=20519859 тізімін пайдаланып User:Elitre (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Important: maintenance operation on October 27 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch+2020&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, October 27 2020'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, October 27. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 14:00 UTC] (14:00 WET, 15:00 CET, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 03:00 NZDT on Wednesday October 28).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of October 26, 2020.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2020_switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; -- &lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])&lt;/span&gt;  23:10, 2020 ж. қазанның 21 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20519839 тізімін пайдаланып User:Trizek (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wiki of functions naming contest - Round 2 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}.
Reminder: Please help to choose the name for the new Wikimedia wiki project - the library of functions. The finalist vote starts today. The finalists for the name are: &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Wikicode, Wikicodex, Wikifunctions, Wikifusion, Wikilambda, Wikimedia Functions&lt;/span&gt;. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest/Names|please learn more and vote now]]''' at Meta-wiki.
{{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]
&lt;/div&gt; 04:10, 2020 ж. қарашаның 6 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20564572 тізімін пайдаланып User:Quiddity (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Invitation|Community Wishlist Survey 2021]] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]]
The '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|2021 Community Wishlist Survey]]''' is now open!
This survey is the process where communities decide what the [[m:Community Tech|Community Tech]] team should work on over the next year. We encourage everyone to submit proposals until the deadline on '''{{#time:j xg|2020-11-30|{{PAGELANGUAGE}}}}''', or comment on other proposals to help make them better.
The communities will vote on the proposals between {{#time:j xg|2020-12-08|{{PAGELANGUAGE}}}} and {{#time:j xg|2020-12-21|{{PAGELANGUAGE}}}}.

The Community Tech team is focused on tools for experienced Wikimedia editors.
You can write proposals in any language, and we will translate them for you. Thank you, and we look forward to seeing your proposals!
&lt;/div&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;[[m:user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]]&lt;/span&gt;

00:09, 2020 ж. қарашаның 21 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/1&amp;oldid=20689939 тізімін пайдаланып User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Global bot policy proposal: invitation to a Meta discussion ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:hello}}!

I apologize for sending a message in English. {{int:please-translate}}. According to [[:m:Bot_policy/Implementation#Where_it_is_policy|the list]], your wiki project currently is opted in to the [[:m:Bot_policy#Global_bots|global bot policy]]. Under this policy, bots that fix double redirects or maintain interwiki links are allowed to operate under a global bot flag that is assigned directly by the stewards.

As the Wikimedia projects developed, the need for the current global bot policy decreased, and in the past years, no bots were appointed via that policy. That is mainly given Wikidata were estabilished in 2013, and it is no longer necessary to have dozens of bots that maintain interwiki links.

A [[:m:Requests for comment/Refine global bot policy|proposal]] was made at Meta-Wiki, which proposes that the stewards will be authorized to determine whether an uncontroversial task may be assigned a global bot flag. The stewards already assign permissions that are more impactful on many wikis, namely, [[:m:GS|global sysops]] and [[:m:GR|global renamers]], and I do not think that trust should be an issue. The stewards will assign the permission only to time-proven bots that are already approved at a number of projects, like [[:m:User:ListeriaBot|ListeriaBot]].

By this message, I would like to invite you to comment [[:m:Requests for comment/Refine global bot policy|in the global RFC]], to voice your opinion about this matter.

Thank you for your time.

Best regards,&lt;br /&gt;
[[User:Martin Urbanec|Martin Urbanec]] ([[:m:User talk:Martin Urbanec|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 17:49, 2020 ж. қарашаның 24 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Martin_Urbanec/sand&amp;oldid=20709229 тізімін пайдаланып User:Martin Urbanec@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wikidata descriptions changes to be included more often in Recent Changes and Watchlist ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''Sorry for sending this message in English. Translations are available on [[m:Special:MyLanguage/Announcements/Announcement Wikidata descriptions in watchlist|this page]]. Feel free to translate it in more languages!''

As you may know, you can include changes coming from Wikidata in your Watchlist and Recent Changes ([[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist|in your preferences]]). Until now, this feature didn’t always include changes made on Wikidata descriptions due to the way Wikidata tracks the data used in a given article.

Starting on December 3rd, the Watchlist and Recent Changes will include changes on the descriptions of Wikidata Items that are used in the pages that you watch. This will only include descriptions in the language of your wiki to make sure that you’re only seeing changes that are relevant to your wiki.

This improvement was requested by many users from different projects. We hope that it can help you monitor the changes on Wikidata descriptions that affect your wiki and participate in the effort of improving the data quality on Wikidata for all Wikimedia wikis and beyond.

Note: if you didn’t use the Wikidata watchlist integration feature for a long time, feel free to give it another chance! The feature has been improved since the beginning and the content it displays is more precise and useful than at the beginning of the feature in 2015.

If you encounter any issue or want to provide feedback, feel free to use [[Phab:T191831|this Phabricator ticket]]. Thanks!

[[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 20:39, 2020 ж. қарашаның 30 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lea_Lacroix_(WMDE)/wikis&amp;oldid=20728482 тізімін пайдаланып User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== 2020 Coolest Tool Award Ceremony on December 11th ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello all,

The ceremony of the 2020 [[m:Coolest_Tool_Award|Wikimedia Coolest Tool Award]] will take place virtually on Friday, December 11th, at 17:00 GMT. This award is highlighting tools that have been nominated by contributors to the Wikimedia projects, and the ceremony will be a nice moment to show appreciation to the tools developers and maybe discover new tools!

You will find more information [[m:Coolest_Tool_Award|here]] about the livestream and the discussions channels. Thanks for your attention, [[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 16:55, 2020 ж. желтоқсанның 7 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20734978 тізімін пайдаланып User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Community Wishlist Survey 2021 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]]
'''We invite all registered users to vote on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|2021 Community Wishlist Survey]]. You can vote from now until {{#time:j xg|2020-12-21|en}} for as many different wishes as you want.'''

In the Survey, wishes for new and improved tools for experienced editors are collected. After the voting, we will do our best to grant your wishes. We will start with the most popular ones.

We, the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]], are one of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]] teams. We create and improve editing and wiki moderation tools. What we work on is decided based on results of the Community Wishlist Survey. Once a year, you can submit wishes. After two weeks, you can vote on the ones that you're most interested in. Next, we choose wishes from the survey to work on. Some of the wishes may be granted by volunteer developers or other teams.

'''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Tracking|You can view and vote all proposals here.]]'''

We are waiting for your votes. Thank you!
&lt;/div&gt;
[[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]]

06:52, 2020 ж. желтоқсанның 15 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/1&amp;oldid=20689939 тізімін пайдаланып User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Moving Wikimania 2021 to a Virtual Event ==

&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Wikimania_logo_with_text_2.svg|right|alt=Wikimania's logo.|75px]]

''{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''

[[:m:Wikimania 2021|Wikimania will be a virtual event this year]], and hosted by a wide group of community members. Whenever the next in-person large gathering is possible again, [[:m:ESEAP Hub|the ESEAP Core Organizing Team]] will be in charge of it. Stay tuned for more information about how ''you'' can get involved in the planning
process and other aspects of the event. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2021-January/096141.html Please read the longer version of this announcement on wikimedia-l]. 

''ESEAP Core Organizing Team, Wikimania Steering Committee, Wikimedia Foundation Events Team'', 21:15, 2021 ж. қаңтардың 27 (+06) 
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Wikimania21&amp;oldid=21014617 тізімін пайдаланып User:Elitre (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Project Grant Open Call ==

This is the announcement for the [[m:Grants:Project|Project Grants program]] open call that started on January 11, with the submission deadline of February 10, 2021.&lt;br&gt; This first open call will be focussed on Community Organizing proposals. A second open call focused on research and software proposals is scheduled from February 15 with a submission deadline of March 16, 2021.&lt;br&gt;

For the Round 1 open call, we invite you to propose grant applications that fall under community development and organizing (offline and online) categories. Project Grant funds are available to support individuals, groups, and organizations to implement new experiments and proven ideas, from organizing a better process on your wiki, coordinating a campaign or editathon series to providing other support for community building.  We offer the following resources to help you plan your project and complete a grant proposal:&lt;br&gt;

* Weekly proposals clinics via Zoom during the Open Call. Join us for [[m:Grants:Project|#Upcoming_Proposal_Clinics|real-time discussions]] with Program Officers and select thematic experts and get live feedback about your Project Grants proposal. We’ll answer questions and help you make your proposal better. We also offer these support pages to help you build your proposal:
* [[m:Grants:Project/Tutorial|Video tutorials]] for writing a strong application&lt;br&gt;
* General [[m:Grants:Project/Plan|planning page]] for Project Grants &lt;br&gt;
* [[m:Grants:Project/Learn|Program guidelines and criteria]]&lt;br&gt;

Program officers are also available to offer individualized proposal support upon request. Contact us if you would like feedback or more information.&lt;br&gt;

We are excited to see your grant ideas that will support our community and make an impact on the future of Wikimedia projects. Put your idea into motion, and [[m:Grants:Project/Apply|submit your proposal]] by February 10, 2021!&lt;br&gt;

Please feel free to get in touch with questions about getting started with your grant application, or about serving on the Project Grants Committee. Contact us at projectgrants{{at}}wikimedia.org. Please help us translate this message to your local language. [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 14:01, 2021 ж. қаңтардың 28 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20808431 тізімін пайдаланып User:RSharma (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Reply tool as a Beta Feature ==

The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|Reply tool]] will be offered as an opt-in [[mw:Special:MyLanguage/Beta Feature|Beta Feature]] today.  You can try this by going to [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures]] and enabling &quot;Discussion tools&quot;.  

You can read [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|the help page]] and [[mw:Help:DiscussionTools/Why can't I reply to this comment?|the troubleshooting guide]] for more information.  If you have questions or advice for the software developers, please ping me or post to [[mw:Special:MyLanguage/Talk:Talk pages project/replying]].  [[Қатысушы:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[Қатысушы талқылауы:Whatamidoing (WMF)|талқылауы]]) 00:54, 2021 ж. ақпанның 2 (+06)

== Wiki Loves Folklore 2021 is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2021|Wiki Loves Folklore 2021]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the 1st till the 28th of February.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2021 submitting] them in this commons contest.

Please support us in translating the [[:c:Commons: Wiki Loves Folklore 2021|project page]] and a [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:Translate?group=Centralnotice-tgroup-wikiloveslove2020&amp;language=en&amp;filter=%21translated&amp;action=translate|one-line banner message] to help us spread the word in your native language.

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 19:25, 2021 ж. ақпанның 6 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&amp;oldid=21073884 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Feminism &amp; Folklore 1 February - 31 March ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

Greetings! 

You are invited to participate in '''[[m:Feminism and Folklore 2021|Feminism and Folklore]] writing contest'''. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women's biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, etc.

You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles centered on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch-hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of [[:m:Feminism and Folklore 2021/List of Articles|suggested articles here]]. 

You can also support us in translating the [[m:Feminism and Folklore 2021|project page]] and help us spread the word in your native language. 

Learn more about the contest and prizes from our [[m:Feminism and Folklore 2021|project page]]. Thank you. 

Feminism and Folklore team,

[[m:User:Joy Agyepong|Joy Agyepong]] ([[m:User talk:Joy Agyepong|talk]]) 08:40, 2021 ж. ақпанның 16 (+06)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=20421065 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wikifunctions logo contest ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;kk&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:Hello}}. Өтінемін, жаңа уикипедия вики логотипінің дизайн тұжырымдамасын таңдауға көмектесіңіз. Дауыс беру бүгін басталады және 2 апта бойы ашық болады. Егер сіз қатысқыңыз келсе, онда '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wikifunctions logo concept/Vote|көбірек біліп, қазір дауыс беріңіз]]''' Meta-Wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]&lt;/div&gt; 07:47, 2021 ж. наурыздың 2 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21087740 тізімін пайдаланып User:Quiddity (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Универсальный Кодекс Поведения ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
=== Вторая фаза Универсального Кодекса Поведения ===

[[:wmf:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Универсальный кодекс поведения (УКП)]] обеспечивает универсальную основу приемлемого поведения для всего движения Викимедиа и всех его проектов. В настоящее время проект находится на фазе 2, где намечаются четкие пути правоприменения. Вы можете прочитать больше о проекте на [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|странице самого проекта]].

==== Редакционный Комитет: Прием заявок ====

Фонд Викимедиа набирает добровольцев для подключения их к комитету по разработке процесса, чтобы сделать кодекс применимым. Добровольцы в комитете будут посвящать от 2 до 6 часов в неделю с конца апреля по июль и снова в октябре и ноябре. Важно, чтобы комитет был разнообразным и инклюзивным, и имел широкий спектр опыта, включая как опытных пользователей, так и новичков, а также тех, кто получил или ответил на них, также тех, кто был ложно обвинен в преследовании.

Чтобы подать заявку и узнать больше об этом процессе, см. [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|страницу редакционного комитета]].

==== Общественные консультации 2021 года: Уведомление и набор добровольцев/переводчиков ====

С 5 апреля по 5 мая 2021 года во многих проектах Викимедиа будут вестись дискуссии о том, как обеспечить соблюдение УКП. Мы ищем добровольцев для перевода ключевых материалов, а также для проведения консультаций на их родных языках или проектах с использованием предложенных [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations/Discussion|ключевых вопросов]]. Если вы заинтересованы в добровольном участии в любой из этих ролей, пожалуйста, [[:m:Talk:Universal Code of Conduct/2021 consultations|свяжитесь с нами]] на любом языке, который вам наиболее удобен.

Подробнее об этой работе и других обсуждениях, читайте в разделе [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations|УКП/Консультации 2021]].

-- [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[User talk:Xeno (WMF)|обсуждение]])
&lt;/div&gt;

02:24, 2021 ж. сәуірдің 6 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Russian_announcement&amp;oldid=21301475 тізімін пайдаланып User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Global bot policy changes ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:hello}}!

I apologize for sending a message in English. {{int:please-translate}}. According to [[:m:Bot_policy/Implementation#Where_it_is_policy|the list]], your wiki project is currently opted in to the [[:m:Bot_policy#Global_bots|global bot policy]]. As such, I want to let you know about some changes that were made after the [[:m:Requests for comment/Refine global bot policy|global RfC]] was closed.

*Global bots are now subject to a 2 week discussion, and it'll be publicized via a MassMessage list, available at [[:m:Bot policy/New global bot discussion|Bot policy/New global bot discussion]] on Meta. Please subscribe yourself or your wiki if you are interested in new global bots proposals.
*For a bot to be considered for approval, it must demonstrate it is welcomed in multiple projects, and a good way to do that is to have the bot flag on at least 5 wikis for a single task.
*The bot operator should make sure to adhere to the wiki's preference as related to the use of the bot flag (i.e., if a wiki doesn't want a bot to use the flag as it edits, that should be followed).

Thank you for your time.

Best regards,&lt;br /&gt;
—'''''&lt;span style=&quot;font-family:Candara&quot;&gt;[[User:Tks4Fish|&lt;span style=&quot;color:black&quot;&gt;Thanks for the fish!&lt;/span&gt;]] &lt;sup&gt;[[User Talk:Tks4Fish|&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;talk&lt;/span&gt;]]•[[Special:Contribs/Tks4Fish|contribs]]&lt;/sup&gt;&lt;/span&gt;''''' 00:48, 2021 ж. сәуірдің 7 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tks4Fish/temp&amp;oldid=21306363 тізімін пайдаланып User:Tks4Fish@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Line numbering coming soon to all wikis ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  

[[File:Technical_Wishes_–_Line_numbering_-_2010_wikitext_editor.png|thumb|Example]]
From April 15, you can enable line numbering in some wikitext editors - for now in the template namespace, coming to more namespaces soon. This will make it easier to detect line breaks and to refer to a particular line in discussions. These numbers will be shown if you enable the syntax highlighting feature ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror extension]]), which is supported in the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|2010]] and [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017]] wikitext editors. 

More information can be found on [[m:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|this project page]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:talk:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|on this talk page]].
&lt;/div&gt; -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 21:08, 2021 ж. сәуірдің 12 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=21329014 тізімін пайдаланып User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Suggested Values ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  

From April 29, it will be possible to suggest values for parameters in templates. Suggested values can be added to [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|TemplateData]] and will then be shown as a drop-down list in [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|VisualEditor]]. This allows template users to quickly select an appropriate value. This way, it prevents potential errors and reduces the effort needed to fill the template with values. It will still be possible to fill in values other than the suggested ones.

More information, including the supported parameter types and how to create suggested values: [[mw:Help:TemplateData#suggestedvalues|[1]]] [[m:WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters|[2]]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Suggested values for template parameters|on this talk page]].

&lt;/div&gt; [[m:User:Timur Vorkul (WMDE)|Timur Vorkul (WMDE)]] 20:08, 2021 ж. сәуірдің 22 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=21361904 тізімін пайдаланып User:Timur Vorkul (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct News – Issue 1 ==

&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Universal Code of Conduct News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 1, June 2021'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1|Read the full newsletter]]&lt;/span&gt;
----
Welcome to the first issue of [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct News]]! This newsletter will help Wikimedians stay involved with the development of the new code, and will distribute relevant news, research, and upcoming events related to the UCoC.

Please note, this is the first issue of UCoC Newsletter which is delivered to all subscribers and projects as an announcement of the initiative. If you want the future issues delivered to your talk page, village pumps, or any specific pages you find appropriate, you need to [[m:Global message delivery/Targets/UCoC Newsletter Subscription|subscribe here]].

You can help us by translating the newsletter issues in your languages to spread the news and create awareness of the new conduct to keep our beloved community safe for all of us. Please [[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/Participate|add your name here]] if you want to be informed of the draft issue to translate beforehand. Your participation is valued and appreciated.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;
* '''Affiliate consultations''' – Wikimedia affiliates of all sizes and types were invited to participate in the UCoC affiliate consultation throughout March and April 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec1|continue reading]])
* '''2021 key consultations''' – The Wikimedia Foundation held enforcement key questions consultations in April and May 2021 to request input about UCoC enforcement from the broader Wikimedia community. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec2|continue reading]])
* '''Roundtable discussions''' – The UCoC facilitation team hosted two 90-minute-long public roundtable discussions in May 2021 to discuss UCoC key enforcement questions. More conversations are scheduled. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec3|continue reading]])
* '''Phase 2 drafting committee''' – The drafting committee for the phase 2 of the UCoC started their work on 12 May 2021. Read more about their work. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec4|continue reading]])
* '''Diff blogs''' – The UCoC facilitators wrote several blog posts based on interesting findings and insights from each community during local project consultation that took place in the 1st quarter of 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec5|continue reading]])&lt;/div&gt;
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 05:06, 2021 ж. маусымның 12 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SOyeyele_(WMF)/Announcements/Other_languages&amp;oldid=21578291 тізімін пайдаланып User:SOyeyele (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Server switch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch+2020&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. &lt;!--

 They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, October 27 2020'''. --&gt;

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 29 June 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1624975200 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST,  23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday 30 June).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of June 28.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2021_switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 07:19, 2021 ж. маусымның 27 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21463754 тізімін пайдаланып User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== The 2022 Community Wishlist Survey will happen in January ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello everyone,

We hope all of you are as well and safe as possible during these trying times! We wanted to share some news about a change to the Community Wishlist Survey 2022. We would like to hear your opinions as well.

Summary:

&lt;div style=&quot;font-style:italic;&quot;&gt;
We will be running the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]] 2022 in January 2022. We need more time to work on the 2021 wishes. We also need time to prepare some changes to the Wishlist 2022. In the meantime, you can use a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|dedicated sandbox to leave early ideas for the 2022 wishes]].
&lt;/div&gt;

=== Proposing and wish-fulfillment will happen during the same year ===

In the past, the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] team has run the Community Wishlist Survey for the following year in November of the prior year. For example, we ran the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Wishlist for 2021]] in November 2020. That worked well a few years ago. At that time, we used to start working on the Wishlist soon after the results of the voting were published.

However, in 2021, there was a delay between the voting and the time when we could start working on the new wishes. Until July 2021, we were working on wishes from the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|Wishlist for 2020]].

We hope having the Wishlist 2022 in January 2022 will be more intuitive. This will also give us time to fulfill more wishes from the 2021 Wishlist.

=== Encouraging wider participation from historically excluded communities ===

We are thinking how to make the Wishlist easier to participate in. We want to support more translations, and encourage under-resourced communities to be more active. We would like to have some time to make these changes.

=== A new space to talk to us about priorities and wishes not granted yet ===

We will have gone 365 days without a Wishlist. We encourage you to approach us. We hope to hear from you in the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]], but we also hope to see you at our bi-monthly Talk to Us meetings! These will be hosted at two different times friendly to time zones around the globe.

We will begin our first meeting '''September 15th at 23:00 UTC'''. More details about the agenda and format coming soon!

=== Brainstorm and draft proposals before the proposal phase ===

If you have early ideas for wishes, you can use the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|new Community Wishlist Survey sandbox]]. This way, you will not forget about these before January 2022. You will be able to come back and refine your ideas. Remember, edits in the sandbox don't count as wishes!

=== Feedback ===
* What should we do to improve the Wishlist pages?
* How would you like to use our new [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|sandbox?]]
* What, if any, risks do you foresee in our decision to change the date of the Wishlist 2022?
* What will help more people participate in the Wishlist 2022?

Answer on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]] (in any language you prefer) or at our Talk to Us meetings.
&lt;/div&gt;

[[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 06:23, 2021 ж. қыркүйектің 7 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 тізімін пайдаланып User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee ending 14 September 2021 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;Movement Strategy announces [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee|the Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee]]. The Call opens August 2, 2021 and closes September 14, 2021.

The Committee is expected to represent [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Diversity_and_Expertise_Matrices|diversity in the Movement]]. Diversity includes gender, language, geography, and experience. This comprises participation in projects, affiliates, and the Wikimedia Foundation.

English fluency is not required to become a member. If needed, translation and interpretation support is provided. Members will receive an allowance to offset participation costs. It is US$100 every two months.

We are looking for people who have some of the following [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Role_Requirements|skills]]:

* Know how to write collaboratively. (demonstrated experience is a plus) 
* Are ready to find compromises. 
* Focus on inclusion and diversity. 
* Have knowledge of community consultations. 
* Have intercultural communication experience. 
* Have governance or organization experience in non-profits or communities. 
* Have experience negotiating with different parties. 

The Committee is expected to start with 15 people. If there are 20 or more candidates, a mixed election and selection process will happen. If there are 19 or fewer candidates, then the process of selection without election takes place.

Will you help move Wikimedia forward in this important role? Submit your candidacy [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Candidate_Statements|here]]. Please contact strategy2030[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org with questions.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 23:01, 2021 ж. қыркүйектің 10 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22002240 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Server switch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, 14 September 2021'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 14 September 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1631628049 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday, 15 September).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
* We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 06:45, 2021 ж. қыркүйектің 11 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 тізімін пайдаланып User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Talk to the Community Tech ==

[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|{{dir|{{pagelang}}|left|right}}|frameless|50px]]

[[:m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2021-09 Talk to Us|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Community_Wishlist_Survey/Updates/2021-09_Talk_to_Us&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

Hello!

As we have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|recently announced]], we, the team working on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]], would like to invite you to an online meeting with us. It will take place on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210915T2300 '''September 15th, 23:00 UTC'''] on Zoom, and will last an hour. [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 '''Click here to join'''].

'''Agenda'''

* [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Status report 1#Prioritization Process|How we prioritize the wishes to be granted]]
* [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|Why we decided to change the date]] from November 2021 to January 2022
* Update on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguation]] and the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|real-time preview]] wishes
* Questions and answers

'''Format'''

The meeting will not be recorded or streamed. Notes without attribution will be taken and published on Meta-Wiki. The presentation (first three points in the agenda) will be given in English.

We can answer questions asked in English, French, Polish, and Spanish. If you would like to ask questions in advance, add them [[m:Talk:Community Wishlist Survey|on the Community Wishlist Survey talk page]] or send to sgrabarczuk@wikimedia.org.

[[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] manager) will be hosting this meeting.

'''Invitation link'''

* [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 Join online]
* Meeting ID: 898 2861 5390
* One tap mobile
** +16465588656,,89828615390# US (New York)
** +16699006833,,89828615390# US (San Jose)
* [https://wikimedia.zoom.us/u/kctR45AI8o Dial by your location]

See you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 09:03, 2021 ж. қыркүйектің 11 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 тізімін пайдаланып User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== A elongation: The questions for the candidates into Drafting Committee Movement_Charter ==

Into 2021-09-'''29''' 11:59:59 UTC You can [[:m:Movement Charter/Drafting Committee/Election Compass Statements|suggest the questions]] for the [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates|candidates]] into [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Drafting Committee]] [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter|Movement Charter]]. ✍️ [[Қатысушы:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[Қатысушы талқылауы:Dušan Kreheľ|талқылауы]]) 00:16, 2021 ж. қыркүйектің 28 (+06)


== Select You the question statements for candidates of Drafting Committee Movement Charter ==

Into 2021-10-04 11:59:59 UTC you can select [[:m:Movement Charter/Drafting Committee/Election Compass Statements|question statements]] for the [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates|candidates]] of [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Drafting Committee]] [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter|Movement Charter]]. ✍️ [[Қатысушы:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[Қатысушы талқылауы:Dušan Kreheľ|талқылауы]]) 05:01, 2021 ж. қыркүйектің 30 (+06)

== Voting for the election for the members for the Movement Charter drafting committee is now open ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021|{{int:otherlanguages}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Voting for the election for the members for the Movement Charter drafting committee is now open. In total, 70 Wikimedians from around the world are running for 7 seats in these elections.

'''Voting is open from October 12 to October 24, 2021.'''

The committee will consist of 15 members in total: The online communities vote for 7 members, 6 members will be selected by the Wikimedia affiliates through a parallel process, and 2 members will be appointed by the Wikimedia Foundation. The plan is to assemble the committee by November 1, 2021.

Learn about each candidate to inform your vote in the language that you prefer: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates&gt;

Learn about the Drafting Committee: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee&gt;

We are piloting a voting advice application for this election. Click yourself through the tool and you will see which candidate is closest to you! Check at &lt;https://mcdc-election-compass.toolforge.org/&gt;

Read the full announcement: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections&gt;

'''Go vote at SecurePoll on:''' &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections&gt;

Best,

Movement Strategy &amp; Governance Team, Wikimedia Foundation
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 08:25, 2021 ж. қазанның 14 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22185710 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Learn how Movement Strategy Implementation Grants can support your Movement Strategy plans ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;Movement Strategy Implementation grants now provide more than $2,000 USD to put Movement Strategy plans into action. Find out more about [[:m:Special:MyLanguage/Grants:MSIG/About|Movement Strategy Implementation grants, the criteria, and how to apply]].&lt;section end=&quot;annoumcent-content&quot;/&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)#top|talk]]) 13:30, 29 October 2021 (UTC)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Delivery&amp;oldid=22247589 тізімін пайдаланып User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Meet the new Movement Charter Drafting Committee members ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
The Movement Charter Drafting Committee election and selection processes are complete.
* The [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results|election results have been published]]. 1018 participants voted to elect seven members to the committee: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_Knipel_(Pharos)|Richard Knipel (Pharos)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anne_Clin_(Risker)|Anne Clin (Risker)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Alice_Wiegand_(lyzzy)|Alice Wiegand (Lyzzy)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Micha%C5%82_Buczy%C5%84ski_(Aegis_Maelstrom)|Michał Buczyński (Aegis Maelstrom)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_(Nosebagbear)|Richard (Nosebagbear)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ravan_J_Al-Taie_(Ravan)|Ravan J Al-Taie (Ravan)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ciell_(Ciell)|Ciell (Ciell)]]'''.
* The [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Affiliate-chosen_members|affiliate process]] has selected six members: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anass_Sedrati_(Anass_Sedrati)|Anass Sedrati (Anass Sedrati)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#%C3%89rica_Azzellini_(EricaAzzellini)|Érica Azzellini (EricaAzzellini)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Jamie_Li-Yun_Lin_(Li-Yun_Lin)|Jamie Li-Yun Lin (Li-Yun Lin)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Georges_Fodouop_(Geugeor)|Georges Fodouop (Geugeor)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Manavpreet_Kaur_(Manavpreet_Kaur)|Manavpreet Kaur (Manavpreet Kaur)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Pepe_Flores_(Padaguan)|Pepe Flores (Padaguan)]]'''.
* The Wikimedia Foundation has [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Wikimedia_Foundation-chosen_members|appointed]] two members: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Runa_Bhattacharjee_(Runab_WMF)|Runa Bhattacharjee (Runab WMF)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Jorge_Vargas_(JVargas_(WMF))|Jorge Vargas (JVargas (WMF))]]'''.

The committee will convene soon to start its work. The committee can appoint up to three more members to bridge diversity and expertise gaps.

If you are interested in engaging with [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Movement Charter]] drafting process, follow the updates [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|on Meta]] and join the [https://t.me/joinchat/U-4hhWtndBjhzmSf Telegram group].

With thanks from the Movement Strategy and Governance team&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

21:53, 2021 ж. қарашаның 5 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Delivery&amp;oldid=22300322 тізімін пайдаланып User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections == 

:''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees is preparing a call for feedback about the upcoming Board Elections, from January 7 - February 10, 2022. 
While details will be finalized the week before the call, we have confirmed at least two questions that will be asked during this call for feedback: 

* What is the best way to ensure fair representation of emerging communities among the Board? 
* What involvement should candidates have during the election? 

While additional questions may be added, the Movement Strategy and Governance team wants to provide time for community members and affiliates to consider and prepare ideas on the confirmed questions before the call opens. We apologize for not having a complete list of questions at this time. The list of questions should only grow by one or two questions. The intention is to not overwhelm the community with requests, but provide notice and welcome feedback on these important questions. 

'''Do you want to help organize local conversation during this Call?''' 

Contact the [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy_and_Governance Movement Strategy and Governance team]  on Meta, on [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram], or via email at msg@wikimedia.org. 

Reach out if you have any questions or concerns. The Movement Strategy and Governance team will be minimally staffed until January 3. Please excuse any delayed response during this time. We also recognize some community members and affiliates are offline during the December holidays. We apologize if our message has reached you while you are on holiday. 

Best,

Movement Strategy and Governance 

[[Қатысушы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Қатысушы талқылауы:AAkhmedova (WMF)|талқылауы]]) 17:24, 2021 ж. желтоқсанның 27 (+06)

== Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content /&gt;
:''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees is preparing a call for feedback about the upcoming Board Elections, from January 7 - February 10, 2022.

While details will be finalized the week before the call, we have confirmed at least two questions that will be asked during this call for feedback:

* What is the best way to ensure fair representation of emerging communities among the Board?

* What involvement should candidates have during the election?

While additional questions may be added, the Movement Strategy and Governance team wants to provide time for community members and affiliates to consider and prepare ideas on the confirmed questions before the call opens. We apologize for not having a complete list of questions at this time. The list of questions should only grow by one or two questions. The intention is to not overwhelm the community with requests, but provide notice and welcome feedback on these important questions.

'''Do you want to help organize local conversation during this Call?'''

Contact the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] on Meta, on [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram], or via email at msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org.

Reach out if you have any questions or concerns. The Movement Strategy and Governance team will be minimally staffed until January 3. Please excuse any delayed response during this time. We also recognize some community members and affiliates are offline during the December holidays. We apologize if our message has reached you while you are on holiday.

Best,

Movement Strategy and Governance&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

{{int:thank-you}} [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 23:56, 2021 ж. желтоқсанның 27 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22502754 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''

--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 19:15, 2022 ж. қаңтардың 9 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&amp;oldid=22560402 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Feminism and Folklore 2022 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia.

You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]].

You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. 

Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... 

Thank you.

'''Feminism and Folklore Team''',

[[User:Tiven2240|Tiven2240]]
--11:49, 2022 ж. қаңтардың 11 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&amp;oldid=22574381 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Call for Feedback: Board of Trustees elections is now open and will close on 7 February 2022. 

With this Call for Feedback, the Movement Strategy and Governance team is taking a different approach. This approach incorporates community feedback from 2021. Instead of leading with proposals, the Call is framed around key questions from the Board of Trustees. The key questions came from the feedback about the 2021 Board of Trustees election. The intention is to inspire collective conversation and collaborative proposal development about these key questions.

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Join the conversation.]]

Best,

Movement Strategy and Governance&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 07:04, 2022 ж. қаңтардың 15 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22610145 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Dear community members, 

Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. 

If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories.

Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]].

More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]].

For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org.
------
&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|&lt;span style=&quot;color:#8B0000&quot;&gt;'''ZI Jony'''&lt;/span&gt;]] [[User talk:ZI Jony|&lt;sup&gt;&lt;span style=&quot;color:Green&quot;&gt;&lt;i&gt;(Talk)&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;&lt;/sup&gt;]], {{&lt;includeonly&gt;subst:&lt;/includeonly&gt;#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&amp;oldid=21244129 тізімін пайдаланып User:ZI Jony@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Movement Strategy and Governance News – Issue 5 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 5, January 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt;
----
Welcome to the fifth issue of Movement Strategy and Governance News (formerly known as Universal Code of Conduct News)! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board elections and other relevant MSG topics.

This Newsletter will be distributed quarterly, while more frequent Updates will also be delivered weekly or bi-weekly to subscribers. Please remember to subscribe [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive these updates.
&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Call for Feedback about the Board elections''' - We invite you to give your feedback on the upcoming WMF Board of Trustees election. This call for feedback went live on 10th January 2022 and will be concluded on 16th February 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continue reading]])
*'''Universal Code of Conduct Ratification''' - In 2021, the WMF asked communities about how to enforce the Universal Code of Conduct policy text. The revised draft of the enforcement guidelines should be ready for community vote in March. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continue reading]])
*'''Movement Strategy Implementation Grants''' - As we continue to review several interesting proposals, we encourage and welcome more proposals and ideas that target a specific initiative from the Movement Strategy recommendations. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continue reading]])
*'''The New Direction for the Newsletter''' - As the UCoC Newsletter transitions into MSG Newsletter, join the facilitation team in envisioning and deciding on the new directions for this newsletter. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continue reading]])
*'''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about MSG on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continue reading]])&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 09:27, 2022 ж. қаңтардың 29 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22704115 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello everyone,

The Wikimedia Foundation Board of Trustees released a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/January 2022 - Board of Trustees on Community ratification of enforcement guidelines of UCoC|statement on the ratification process]] for the '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]'''.

The [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The UCoC and the Enforcement Guidelines were written by [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|volunteer-staff drafting committees]] following community consultations.

The revised guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. There is a [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Changes|list of changes made]] to the guidelines after the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines review]]. '''Comments about the guidelines can be shared [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on the Enforcement Guidelines talk page on Meta-wiki]].'''

To help to understand the guidelines and process, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team will be hosting Conversation Hours on 4 February 2022 at 15:00 UTC, 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the conversation hours to speak with the UCoC project team and drafting committee members about the updated guidelines and voting process]].'''

The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. All eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the Enforcement guidelines, and share why. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].'''

Many participants from across the movement have provided valuable input in these ongoing conversations. The UCoC and MSG teams want to thank the Drafting Committee and the community members for their contributions to this process. 

Sincerely,

Movement Strategy and Governance&lt;br/&gt;
Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 09:55, 2022 ж. ақпанның 4 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22704115 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Leadership Development Task Force: Your feedback is appreciated&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Community Development team at the Wikimedia Foundation is supporting the creation of a global, community-driven Leadership Development Task Force. The purpose of the task force is to advise leadership development work.

The team is looking for feedback about the responsibilities of the Leadership Development Task Force. This Meta page shares the proposal for a [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|Leadership Development Task Force]] and how [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|you can help.]] Feedback on the proposal will be collected from 7 to 25 February 2022.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 08:35, 2022 ж. ақпанның 9 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22796821 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wiki Loves Folklore is extended till 15th March ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
Greetings from Wiki Loves Folklore International Team,

We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc.

We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language.

Best wishes,

'''International Team'''&lt;br /&gt;
'''Wiki Loves Folklore'''

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 10:50, 2022 ж. ақпанның 22 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 тізімін пайдаланып User:Rockpeterson@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Coming soon ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
=== Several improvements around templates ===
Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki:
* Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]),
* Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]),
* and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right).

All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. &lt;/div&gt; - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 18:38, 2022 ж. ақпанның 28 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=22907463 тізімін пайдаланып User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Remember to Participate in the UCoC Conversations and Ratification Vote!&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

A [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|'''vote in SecurePoll from 7 to 21 March 2022''']] is scheduled as part of the ratification process for the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement guidelines. Eligible voters are invited to answer a poll question and share comments. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information|Read voter information and eligibility details.]] During the poll, voters will be asked if they support the enforcement of the Universal Code of Conduct based on the proposed guidelines.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|revised enforcement guidelines]] were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. A [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/January_2022_-_Board_of_Trustees_on_Community_ratification_of_enforcement_guidelines_of_UCoC|Wikimedia Foundation Board statement]] calls for a [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|ratification process]] where eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the UCoC Enforcement guidelines in a vote. Wikimedians are invited to [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information/Volunteer|translate and share important information]]. For more information about the UCoC, please see the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|project page]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|frequently asked questions]] on Meta-wiki.

There are events scheduled to learn more and discuss:
* A [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations/Panel_Q&amp;A|community panel]] recorded on 18 February 2022 shares perspectives from small- and medium-sized community participants.
* The [[m:Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team is hosting Conversation Hours on 4 March 2022 at 15:00 UTC. Please [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations|'''sign-up''']] to interact with the project team and the drafting committee about the updated enforcement guidelines and the ratification process. See the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2022_conversation_hour_summaries|Conversation Hour summaries]] for notes from 4 February 2022 and 25 February 2022.

You can comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact either team by email: msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org or ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Sincerely,

Movement Strategy and Governance &lt;br /&gt;
Wikimedia Foundation &lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 08:17, 2022 ж. наурыздың 2 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22916674 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting open from 7 to 21 March 2022&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]].

The Universal Code of Conduct (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The revised enforcement guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. You can [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|read more about the UCoC project]].

You can also comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact the team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Sincerely,

Movement Strategy and Governance

Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 06:52, 2022 ж. наурыздың 8 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22962850 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Invitation to Hubs event: Global Conversation on 2022-03-12 at 13:00 UTC&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;Hello! 

The Movement Strategy and Governance team of the Wikimedia Foundation would like to invite you to the next event about &quot;Regional and Thematic Hubs&quot;. The Wikimedia Movement is in the process of understanding what Regional and Thematic Hubs should be. Our workshop in November was a good start ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|read the report]]), but we're not finished yet. 

Over the last weeks we conducted about 16 interviews with groups working on establishing a Hub in their context ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|see Hubs Dialogue]]). These interviews informed a report that will serve as a foundation for discussion on March 12. The report is planned to be published on March 9.

The event will take place on March 12, 13:00 to 16:00 UTC on Zoom. Interpretation will be provided in French, Spanish, Arabic, Russian, and Portuguese. Registration is open, and will close on March 10. Anyone interested in the topic is invited to join us. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|More information on the event on Meta-wiki]]'''.

Best regards,

[[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]&lt;br /&gt;Movement Strategy
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

07:31, 2022 ж. наурыздың 10 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22974079 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow ==

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. 

([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram])

The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]]

A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on  [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]].

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 20:40, 2022 ж. наурыздың 14 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 тізімін пайдаланып User:Rockpeterson@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Leadership Development Working Group: Apply to join! (14 March to 10 April 2022)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

Thank you to everyone who participated in the feedback period for the [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]] initiative. A [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|summary of the feedback]] can be found on Meta-wiki. This feedback will be shared with the working group to inform their work. The application period to join the Working Group is now open and will close on April 10, 2022. Please [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|review the information about the working group]], share with community members who might be interested, and '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|apply if you are interested]]'''.

Thank you,

From the Community Development team&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 08:20, 2022 ж. наурыздың 18 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22974079 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Feminism and Folklore 2022 ends soon ==

[[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]]
[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on &lt;b&gt;31 March 2022 11:59 UTC&lt;/b&gt;. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as &lt;i&gt;folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more&lt;/i&gt;

Keep an eye on the project page for declaration of Winners. 

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 20:29, 2022 ж. наурыздың 26 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&amp;oldid=23060054 тізімін пайдаланып User:Rockpeterson@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting is now closed&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Greetings,

The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) came to a close on 21 March 2022. Over {{#expr:2300}} Wikimedians voted across different regions of our movement. Thank you to everyone who participated in this process! The scrutinizing group is now reviewing the vote for accuracy, so please allow up to two weeks for them to finish their work.

The final results from the voting process will be announced [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|here]], along with the relevant statistics and a summary of comments as soon as they are available. Please check out [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|the voter information page]] to learn about the next steps. You can comment on the project talk page [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on Meta-wiki]] in any language. You may also contact the UCoC project team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Best regards,

Movement Strategy and Governance&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 07:53, 2022 ж. наурыздың 30 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23079949 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Movement Strategy and Governance News – Issue 6&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 6, April 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt;
----

Welcome to the sixth issue of Movement Strategy and Governance News! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board of trustees elections and other relevant MSG topics.

This Newsletter will be distributed quarterly, while the more frequent Updates will also be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Leadership Development -''' A Working Group is Forming! - The application to join the Leadership Development Working Group closed on April 10th, 2022, and up to 12 community members will be selected to participate in the working group. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continue reading]])
*'''Universal Code of Conduct Ratification Results are out! -''' The global decision process on the enforcement of the UCoC via SecurePoll was held from 7 to 21 March. Over 2,300 eligible voters from at least 128 different home projects submitted their opinions and comments. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continue reading]])
*'''Movement Discussions on Hubs -''' The Global Conversation event on Regional and Thematic Hubs was held on Saturday, March 12, and was attended by 84 diverse Wikimedians from across the movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continue reading]])
*'''Movement Strategy Grants Remain Open! -''' Since the start of the year, six proposals with a total value of about $80,000 USD have been approved. Do you have a movement strategy project idea? Reach out to us! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continue reading]])
*'''The Movement Charter Drafting Committee is All Set! -''' The Committee of fifteen members which was elected in October 2021, has agreed on the essential values and methods for its work, and has started to create the outline of the Movement Charter draft. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continue reading]])
*'''Introducing Movement Strategy Weekly -''' Contribute and Subscribe! - The MSG team have just launched the updates portal, which is connected to the various Movement Strategy pages on Meta-wiki. Subscriber to get  up-to-date news about the various ongoing projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continue reading]])
*'''Diff Blogs -''' Check out the most recent publications about Movement Strategy on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continue reading]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

Also, a draft of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|'''2022-23 Wikimedia Foundation Annual Plan''']] has been published. Input is being sought on-wiki and during [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations|'''several conversations''' with Wikimedia Foundation CEO Maryana Iskander]].

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|See full announcement on Meta-wiki]]. [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 07:45, 2022 ж. сәуірдің 22 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23184989 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Coming soon: Improvements for templates ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;!--T:11--&gt;
[[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]]
Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon:

The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': 
This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]]

In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]]

Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. 

We would love to hear your feedback on our talk pages!
&lt;/div&gt; -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 17:13, 2022 ж. сәуірдің 29 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=23222263 тізімін пайдаланып User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== 2022 Board of Trustees Call for Candidates ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees seeks candidates for the 2022 Board of Trustees election. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Read more on Meta-wiki.''']]

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is here! Please consider submitting your candidacy to serve on the Board of Trustees.

The Wikimedia Foundation Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's operations. Community-and-affiliate selected trustees and Board-appointed trustees make up the Board of Trustees. Each trustee serves a three year term. The Wikimedia community has the opportunity to vote for community-and-affiliate selected trustees.

The Wikimedia community will vote to fill two seats on the Board in 2022. This is an opportunity to improve the representation, diversity, and expertise of the Board as a team.

;Who are potential candidates? Are you a potential candidate? Find out more on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Apply to be a Candidate page]].

Thank you for your support, 

Movement Strategy and Governance on behalf of the Elections Committee and the Board of Trustees&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
16:39, 2022 ж. мамырдың 10 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23215441 тізімін пайдаланып User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello all,

We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct.  After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself.

Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments!  The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. 

Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. 

Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals.

On behalf of the UCoC project team &lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 04:56, 2022 ж. маусымның 4 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23215441 тізімін пайдаланып User:Xeno (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Propose statements for the 2022 Election Compass ==

:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi all,

Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]]

An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views.

;Here is the timeline for the Election Compass:

* July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass
* July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements
* July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements
* August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements
* August 5 - 12: candidates align themselves with the statements
* August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision

The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on.

Best,

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 17:34, 2022 ж. шілденің 14 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23215441 тізімін пайдаланып User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Movement Strategy and Governance News – Issue 7&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 7, July-September 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt; 
----
Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation.  

The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt; 

* '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]])
* '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]])
* '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]])
* '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]])
* '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]])
* '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]])
* '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]])
* '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]])
* '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]])
* '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 07:37, 2022 ж. шілденің 18 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23529147 тізімін пайдаланып User:RamzyM (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi everyone,

'''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are:

* Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]])
* Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]])
* Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]])
* Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]])
* Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]])
* Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]])

You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election.

Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation.

Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia.

Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process.

'''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways:

* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives.
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&amp;A]].
* See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]].
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles.
* Encourage others in your community to take part in the election.

Best,

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 20:03, 2022 ж. шілденің 27 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23530132 тізімін пайдаланып User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Vote for Election Compass Statements ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi all,

Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki.

An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views.

Here is the timeline for the Election Compass:

*&lt;s&gt;July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements&lt;/s&gt;
*July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements
*August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements
*August 5 - 12: candidates align themselves with the statements
*August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision

The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August

Best, 

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 03:01, 2022 ж. шілденің 28 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23530132 тізімін пайдаланып User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;</text>
      <sha1>opjjtmd2wo56mx98o4usfsn583ehu6r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстан географиясы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7705</id>
    <revision>
      <id>3055123</id>
      <parentid>3052066</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T05:49:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>/* Үстірттер мен қыраттар */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="102860" xml:space="preserve">{{Елдің географиясы
 |карта           = Kazakhstan in its region.svg
 |әлем бөлшегі    = [[Еуразия]]
 |аймақ           = [[Шығыс Еуропа]], [[Орталық Азия]]
 |координаттары   = 48° с.е., 68° ш.б.
 |орны            = 9-шы
 |аумағы          = 2 727 300 
 |құрлық          = 98,25 %
 |су              = 1,75 %
 |жағалау сызығы  = 2 964 
 |шекаралары      = 12 012 км
 |ең биік нүктесі   = 6 995 ([[Хан Тәңірі шыңы|Хан Тәңірі]]) 
 |ең төмен нүктесі  = 132 ([[Қарақия ойысы]])
 |өзен          = [[Ертіс]] (1700) км
 |көл           = [[Каспий теңізі|Каспий]]
}}
{{coord|48|N|68|E|type:waterbody|display=title}}
[[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]] [[Еуразия]] құрлығының орталық бөлігінде орналасқан. Республиканың жерінің ауданы — 2 727 300 км². Жер шарының халық мекендеген кұрлық бөлігінің 2%-ы және [[Еуразия]] ауданының 5%-ы елдің үлесіне тиеді. Аумағының өлшемі жөнінен ол әлем елдерінің алғашқы ондығына кіреді және ішкі құрлықтық мемлекеттердің ең ірісі болып саналады. Жерінің көлемі жөнінен дүние жүзінде 9-шы орын алады. Жалпы аумағы бүкіл жер шары көлемінің 2%-ын, [[Азия]]ның 6,1 %-ын құрайды. Еуразия құрлығында [[Ресей]], [[Үндістан]], [[Қытай Халық Республикасы|Қытай]]дан кейін төртінші орында, ал [[Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы|ТМД]] елдерінің ішінде [[Ресей]]ден кейін екінші орында тұр.

== Жалпы шолу ==
Қазақстанның аумағында ірілі-ұсақты 48 мыңнан астам көлдер және 3 мыңға жуық бөгендер бар. Климат жағдайына байланысты көлдердің көбі Қазақстанның солтүстігіне қарай орналасқан. Олардың ішінде каспий теңізі,Арал теңізі және Балқаш,Зайсан Алакөл сияқты ірі көлдерден басқа,көбі (94пайыз) көлемі бір шаршы киллометрден кем шығын көлдер. Көлдердің барлығыдерлік тұйық көлдер. Олардың деңгейі ауық-ауық өзгеріп отырады.Көбінің суы тұзды, сондықтан тұнба тұзды болады, олардан тұз өндіріледі. Қазақстанда ауданы 100 шаршы километрден астам 22 көл бар.Олар республикадағы көлдердің бүкіл ауданының 60 пайызын алып жатыр&lt;ref&gt;Водные ресурсы Казахстана в новом тысячелетии https://web.archive.org/web/20070306062757/http://www.undp.kz/library_of_publications/files/2496-23653.pdf |Алматы |ПРООН |жыл=2004 |беті=23&lt;/ref&gt;.

Қазақстанның батысында [[Еділ]]дің төменгі ағысы, [[Каспий маңы ойпаты|Каспий маңы]] мен [[Тұран ойпаты]], шығысында [[Алтай таулары]], солтүстігінде [[Батыс Сібір жазығы]], ал оңтүстігінде [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм шөлі]] мен [[Тянь-Шань таулы өлкесі|Тянь-Шань тау жүйесі]] орналасқан. Батысынан шығысына дейін - 3000 км, солтүстіктен оңтүстікке дейін - 1600 км.

Республиканың халқы 17,4 млн. адамнан асады.&lt;ref&gt;Негізгі әлеуметтік-экономикалық көрсеткіш: 1 қаңтар 2015 жылдағы халық саны.&lt;/ref&gt; [[Қала]] халқының үлесі 56%-ды құрайды. Қазақстан халқының орналасу тығыздығы 1 шаршы километр жерге 6,6 адамнан келеді. Республика жерінің шеткі нүктелері 55°26'- 40°56' с. е. және 45°27'-87°18' ш. б. аралығында орналасқан.
[[Сурет:Kazakhstan_BMNG.jpg|thumb|right|250px|Қазақстан. Ғарыштан түсірілген сурет]]
[[Сурет:Kazakhstan_(orthographic_projection).svg|thumb|right|250px|Қазақстан ортографиялық проекцияда]]
[[File:Relief Map of Kazakhstan.png|thumb|right|250px|Қазақстанның физикалық картасы]]
[[File:Геологическая карта Казахстана.png|thumb|right|250px|Қазақстанның геологиялық картасы]]
[[File:Kazakhstan provinces kz.svg|thumb|right|250px|Қазақстанның әкімшілік бөліну картасы]]
[[File:Steppe.jpg|thumb|right|250px|Қазақ даласы]]

== Қазақстанның физикалық-географиялық жағдайы ==
Физикалық-географиялық жағдайы тұрғысынан, Қазақстан [[Тынық мұхит]] пен [[Атлант мұхиты]]нан, сондай-ақ [[Үнді мұхиты]] мен [[Солтүстік Мұзды мұхит]]ынан бірдей дерлік қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;[http://szh.kz/138680 Қазақстанның физика-географиялық орны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151101151424/http://szh.kz/138680 |date=2015-11-01 }}&lt;/ref&gt; Оның мұхиттардан шалғай жатуы әрі аумағының үлкендігі климатының өзіндік ерекшелігін қалыптастырады. [[Қазақстан]] батысында – [[Еділ]]дің төменгі ағысынан, шығысында – [[Алтай таулары]]ның етегіне дейін 3000 км-ге, солтүстіктегі – [[Батыс Сібір жазығы]]нан, оңтүстіктегі [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм шөлі]] мен [[Тянь-Шань]] тау жүйесіне дейін 1600 км-ге созылып жатыр.
[[Сурет:Steppe of western Kazakhstan in the early spring.jpg|right|thumb|alt=A.|Сарыарқа даласы]]
[[Сурет:Шарын 2.jpg|thumb|220 px|Шарын шатқалы]]

Республиканың географиялық орны оның табиғат жағдайларын анықтайды. Қазақстан [[қоңыржай белдеу]]дің орта және оңтүстік ендіктерінде орналасқан. Дәл сол ендіктердегі [[Шығыс Еуропа]] қоңыржай континенттік климатымен, ал [[Батыс Еуропа]] [[Субтропиктер|субтропиктік климат]]ымен ерекшеленсе, Қазақстан шұғыл [[континенттік климат]]ымен көзге түседі. Қазақстан аумағы табиғатының бір шетінің екінші шетінен айырмашылығы үлкен.

Мысалы, оңтүстіктегі тау етектерінде [[алма]] мен [[өрік]] гүл атқан кезде, республиканың солтүстігінде әлі суық, қарлы боран соғып тұрады. Қазақстан жерінде қатаң [[Сібір]] мен қапырық [[Орта Азия]] тоғысып жатады. Географиялық орнына қарай республика жерінде [[Орманды дала зонасы|орманды дала]], [[дала]], [[шөлейт]] және [[шөл]] зоналары қалыптасқан. Республиканың батыс шеті (45°27' ш.б.) [[Эльтон]] және [[Басқұншақ]] көлдері маңына, ал шығыс нүктесі (87°18' ш.б.) [[Бұқтырма (өзен)|Бұқтырма]] өзенінің бастауына сай келеді. Ендік бойымен батыстан шығысқа қарай, материк ішіне тереңдеген сайын, климаттың континенттігі арта түседі. Қазақстанның оңтүстік-шығысы мен шығыс таулы өңірлерінде ландшафттардың күрделене түсетін алуан түрлі биіктік зоналары байқалады. Қазақстанның географиялық орнына байланысты барлық өңірлерінде жылдың төрт мезгілінің ауысуы айқын байқалады.

Қазақстан [[Каспий теңізі]] арқылы [[Әзірбайжан]], [[Иран]] елдеріне, [[Еділ]] өзені және [[Еділ-Дон каналы]] арқылы [[Азов теңізі|Азов]] және [[Қара теңіз]]дерге шыға алады. Жердің көп бөлігі [[жазық]], [[үстірт]]ті болып келеді. Ол алуан түрлі шаруашылық жұмыстарын дамытуға мүмкіндік береді.

=== Шекарасы ===
Қазақстан шекарасының жалпы ұзындығы 13394 км, теңізбен (Каспий) 2000 км-ден астам. Қазақстан батыста, солтүстік-батыста және солтүстікте 7591 км [[Ресей]]мен шектеседі. Республиканың [[Алтай таулары|Алтай]]дан [[Тянь-Шань]]ға (Хантәңірі массивіне) дейінгі 1782 км-ге созылып жатқан шығыс шекарасы [[Қытай Халық Республикасы]]мен арадағы мемлекеттік шекараға сай келеді. Ал оңтүстігінде тәуелсіз мемлекеттер: [[Түрікменстан]]мен - 426 км, [[Өзбекстан]]мен - 2354 км және [[Қырғызстан]]мен - 1241 км шектеседі. Республиканың шекарасы батысында - [[Каспий маңы ойпаты]] мен [[Жалпы Сырт]] қыратының біраз жерін, солтүстігінде [[Батыс Сібір жазығы]]ның оңтүстігін; оңтүстігінде [[Тұран ойпаты]]н, ал шығысы мен оңтүстік-шығысында Алтайдың батыс бөлігінің, [[Сауыр жоталары|Сауыр]], [[Тарбағатай жотасы|Тарбағатай]] жоталарының, [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауы]]ның негізгі бөлігін және [[Тянь-Шань]]ның солтүстік жоталарын басып өтеді.&lt;ref&gt;[http://bilimdiler.kz/geographia/2040-kazakstannyn-geografiyalyk-orny-men-shekarasy.html bilimdiler.kz Қазақстанның географиялық орны мен шекарасы]&lt;/ref&gt;

== Климаты ==
Қазақстан климатының шұғыл континенттілігі мен құрғақшылығы географиялық орыны мен мұхиттан алыс жатуына байланысты. Солтүстігінде қоңыржай суық, жазы қоңыржай жылы, оңтүстігінің қысы жылы, жазы ыстық және құрғақ.

Қазақстанның кең байтақ аумағына байланысты, мемлекеттің түрлі аймақтарында ауа райы айтарлықтай өзгеше болуы мүмкін. Мысалға, оңтүстікте егін егу басталып жатқан кезде, солтүстік жерінде әлі қар жатып, боран соғып тұруы ғажап емес.&lt;ref&gt;[http://visitkazakhstan.kz/kk/about/142/ Қазақстан климаты]&lt;/ref&gt;

Қазақстан климатының қалыптасуына арктикалық, қоңыржай теңіздік және тропиктік ауа массалары әсер етеді. Қазақстандағы ең суық ай - [[қаңтар]]. Қаңтардың орташа температурасы солтүстікте -19°С ([[Петропавл]]), оңтүстікте -2°С (Дарбаза), кей күндері солтүстік-шығыста -54°С-ге дейін барады.

Қазақстанның ең жылы айы - [[шілде]]. Шілденің орташа температурасы - солтүстікте +19°С, оңтүстікте +28 °С +30 °С, ең жоғарғы температура солтүстікте +41 °С, оңтүстікте +47 °С болып келеді.

Жиынтық радиация мөлшері солтүстіктен оңтүстікке қарай 4200-5500 МДж/м² тең. Қыста - ауаның қысымы жоғары. Жазда - ауа қысымы төмен. Қоңыржай, тропиктік, арктикалық ауа массаларды жыл бойы республика аумағында өтеді.

Қазақстанда кездесетін желдер: [[Сайқан желі|Сайқан]], [[Ебі желі|Ебі]], [[Шілік желі|Шілік]], [[Арыстанды-Қарабас желі|Арыстанды-Қарабас]], [[Қордай желі|Қордай]], [[Мұғалжар желі|Мұғалжар]] желдері. [[Жетісу қақпасы|Жоңғар қақпасында]] үнемі жел соғып тұрады.&lt;ref&gt;[http://u-s.kz/publ/ashy_saba_tar/geografija/atmosferany_cirkuljacijasy_aua_massalary_auany_ysymy/8-1-0-4888 Атмосфераның циркуляциясы. Ауа массалары. Ауаның қысымы]&lt;/ref&gt;

== Географиялық зерттелу тарихы ==
=== Антикалық кезеңдегі (ерте кездегі) зерттеулер  ===
* [[Геродот]] (б.з.б. V ғ.) Каспий теңізінің тұйық алап екені, шығысында шексіз жазық өңірі жатқаны туралы баяндаған. Еңбектерінде [[Жайық]], [[Жем (өзен)|Жем]], [[Еділ]] өзендері туралы мәліметтер келтірген.&lt;ref&gt;[http://moxnpn.ru/kazakhstan/23-pervonachalnye-geograficheskie-svedeniya-o-zemle-kazaxstana.html Первоначальные географические сведения о земле Казахстана]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;
* [[Клавдий Птолемей|К. Птолемей]] (б.з.б. 90-160 ж, ІІ ғ). [[Сырдария]], [[Әмудария]] [[Каспий теңізі|Каспий]]ге құяды деген. [[Арал теңізі]]н (Оксиан) картаға түсірген.&lt;ref&gt;[http://matematik.kz/fotoalbom/169-ptolemey.html matematik.kz]&lt;/ref&gt;
* [[Страбон]] (б.з.б. 63-24 ж) [[Каспий теңізі]]н тұйық алап емес, [[Солтүстік Мұзды мұхит|Солтүстік мұхиттың]] шығанағы деп, ал [[Арал теңізі]]н Каспийдің шығанағы деп есептеген. [[Сырдария]] мен [[Әмудария]] туралы дұрыс мәлімет қалдырған.&lt;ref&gt;[http://www.authorstream.com/Presentation/kosenova.r-2039892/ Қазақстан аумағының географиялық зерттелу тарихы мен философиясы]&lt;/ref&gt;

=== Ұлы Жібек жолы ===
Қытай жазба деректерінде б.з.б. II-I ғасырларда [[Үйсін мемлекеті]]нің Қытай өкіметімен қарым-қатынастары жайлы мәліметтер бар.  
[[File:Silkroutes.jpg|250px|thumb|right|Ұлы Жібек жолы.]]
Жібек жолының басы Қытай жеріндегі [[Хуанхэ]] өзенінің аңғарындағы аймақтан басталды. Ол Ұлы Қытайдың батыс шетінен өтіп, [[Іле]] өзенімен [[Ыстықкөл]]ге жетеді. Жол осы арада батысқа және солтүстік-батысқа қарай шығу үшін оңтүстік, солтүстік бағыттарға тармақталады. Оңтүстік бағыт Ферғана, [[Самарқан]], [[Ирак]], [[Иран]], [[Сирия]] елдері мен [[Жерорта теңізі]]не шыққан. Ал солтүстік бағыт Оңтүстік Қазақстанда [[Сайрам|Испиджаб]] (Сайрам) қаласына келіп және екі тармаққа бөлінген. Біреуі Орта Азияға қарай, екіншісі [[Түркістан қаласы|Түркістан]] арқылы Сырдарияның төменгі ағысымен батыс Қазақстанға шығып, Еуропаға қарай өткен. Сауда қалалары Оңтүстік Қазақстанда - [[Суяб]], [[Құлан]], [[Тараз]], [[Отырар]], [[Баласағұн]], [[Сайрам]], [[Сауран]].&lt;ref&gt;[http://www.baq.kz/kk/news/15836 Жібек жолының бойындағы қалалар] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402092830/http://www.baq.kz/kk/news/15836 |date=2015-04-02 }}&lt;/ref&gt;

=== Ежелгі заманнан XVIII ғ. 30-шы жылдарға дейінгі аралық ===
Бұл дәуірде саудагерлер мен елшілердің кездейсоқ саяхаттарының нәтижесінде қазақ жерінің сыртқы көрінісі туралы үздік те қарапайым деректер жинақталған.

[[Әбу Насыр Әл-Фараби]] қазақ жеріндегі қазіргі географиялық атаулардың қалыптасуына үлес қосты, астрономиялық зерттеулері (күн сағат, т.б.) қазақ жері туралы мағлұматтарды толықтыра түсті.

[[Махмұд Қашқари]]дың «[[Диуани лұғат ат-түрк]]» деген еңбегінің географиялық маңызы зор болды. Ғалымның қолжазба күйінде сақталған дүние жүзінің «дөңгелек картасына» қазақ жеріндегі көптеген нысандарды түсірді. Сонымен қатар ол Қазақстандағы географиялық атауларды табиғат жағдайларымен байланыстырып түсіндіруге тырысты. Қазақстан мен Орта Азия аумағында болған кейбір тарихи оқиғалар жайында (мәселен, [[Ескендір Зұлқарнайын|Ескендір Зұлқарнайын жорығы туралы]]) құнды мәліметтер келтіріледі.&lt;ref&gt;[http://www.tarih-begalinka.kz/kk/history/medieval/figures/mohammed/ Тарих порталы Махмұд Қашқари мақаласы]&lt;/ref&gt;

Елюй Чу - Цай (1219) мен Чань Чунь (1221) [[Іле]]-[[Талас өзені|Талас өзендерінің]] аралығындағы елдер туралы мәліметтер жинаған. [[Талас өзені|Талас]], [[Сырдария]] өзендерінің табиғат жағдайларын сипаттаған.

=== Орыс саяхатшыларының Қазақстанда жүргізген зерттеулері ===
[[Қадырғали Жалайыр]] «[[Жылнамалар жинағы]]» атты географиялық мазмұндағы кітап жазған. Қадырғали Жалайыри «Жылнамада» Шығыс елдеріне, оның шаһарларына шолу жасап, түркі тайпаларына анықтама береді. Қазақ хандарының өмірбаяндарына тоқталады. Ол қазақ жері, оның қалалары туралы аса құнды тарихи деректер қалдырды.&lt;ref&gt;[http://1referat.kz/kazak-adebieti/qadyrgali-zhalajyr.html 1referat.kz Қадырғали Жалайыри мақаласы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402152852/http://1referat.kz/kazak-adebieti/qadyrgali-zhalajyr.html |date=2015-04-02 }}&lt;/ref&gt;

XVII ғасырда Қазақстан аумағы [[Семен Ульянович Ремезов|С. Ремезов]] жасаған «Сібірдің сызба кітабы» атты картаға кірді. XIX ғасырдың II жартысында Қазақстан табиғатына ғылыми-географиялық тұрғысынан сипаттама берілді.

[[Петр Петрович Семенов-Тян-Шанский|Семенов-Тян-Шаньский]] (1827-1914) Еуропалық ғалымдардың ішінде Тянь-Шаньды зерттегендердің алғашқысы, 1856-1857 жылдары Орталық және Солтүстік Тянь-Шаньға Хан-Тәңірі массивіне дейін барды.

1851 жылы Семенов-Тян-Шанский Тянь-Шань саяхатына шыққан кезінде Омбыда [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]]пен танысып, оның болашақ ғылыми жұмыстарына бағыт сілтеді. Семенов-Тян-Шанскийдің кеңесімен Шоқан әйгілі Қашғар саяхатын жүзеге асырды. Аса бай коллекциялар жинап, өсімдіктер мен жануарлардың бұрын белгісіз жүздеген түрлерін ашты. Оның басшылығымен Ш. Уәлихановтың, [[Николай Михайлович Пржевальский|Н.М. Пржевальскийдің]], [[Григорий Николаевич Потанин|Г.И. Потаниннің]], И.Д. Черскийдің, [[Владимир Афанасьевич Обручев|В.А. Обручевтің]] т.б. экспедициялары ұйымдастырылды.&lt;ref&gt;[http://referatkaz.kz/petr-petrovich-semenov-tyan-shanskij-1827-1914-zhzh/ Петр Петрович Семенов-Тян-Шанский туралы қазақша реферат] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402142207/http://referatkaz.kz/petr-petrovich-semenov-tyan-shanskij-1827-1914-zhzh/ |date=2015-04-02 }}&lt;/ref&gt;

[[Николай Алексеевич Северцов|Н.А. Северцов]] (1827-1885) 1857-1867 жылдары [[Арал теңізі]]н, [[Сырдария]]ның төменгі ағысын және [[Қаратау]] жоталарын зерттеді. Н.А. Северцовтің Қазақстанды зерттеу жұмыстары П.П. Семеновтың Тянь-Шаньды зерттеуімен тұстас келді. Ол әуелде Арал теңізі мен Сырдарияның төменгі сағасына сапар шекті. Одан соң Тянь-Шаньда, [[Жетісу]], [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм]], [[Қаратау]] өңірлерінде зерттеу-бақылау жұмыстарын жүргізді, [[Үстірт]] пен [[Мұғалжар тауы|Мұғалжар]]ды зерттеді. Осы зерттеулер нәтижесінде Н.А. Северцов Қазақстан жерінде жануарлардың таралуы жайында ғылыми ой-пікірлерді кеңейтті.

[[Иван Васильевич Мушкетов|И.В. Мушкетов]] (1850-1902) [[Тянь-Шань]] мен [[Жетісу Алатауы|Жоңғар Алатауы]]ның кұрылысын зерттеген.
Әулиеата (қазіргі [[Тараз]]) қаласының маңын, Ыстықкөлді зерттеді. Сонымен қатар [[Іле Алатауы|Ілені]], [[Күнгей Алатау|Күнгей]] және [[Теріскей Алатауы|Теріскей Алатау]]ды бірнеше жерден басып өткен. И.В. Мушкетов Орта Азияның физикалық географиясы мен геологиясына арналған «Түркістан» (1886-1906) еңбегін жазды. Мушкетовтың Түркістан монографиясының негізгі бөлігі Тянь-Шань тауларының жүйесін, оның мұз басуын, сондай-ақ тау етектеріндегі жазық жерлер мен жота аралық аңғарлар мен ойыстарда сары (лесс) топырақты және саздақ балшықты жерлердің пайда болуындағы метеорологиялық жағдайын зерттеді. Ол шекараларды анықтап, алғашқы геологиялық қартасын (1881) жасады. 1887 жылы Верныйда ([[Алматы]]) болған жер сілкінудің себептері мен шөлді аудандардағы жел әрекеті туралы құнды деректер жинақтады.&lt;ref&gt;[http://www.zharar.com/kz/referat/258-referat_geografiya.html XVI-XIX ғасырларда Қазақстан аумағын физикалық-географиялық тұрғыдан зерттеу]&lt;/ref&gt;

[[Лев Семенович Берг|Л.С.Берг]] (1876-1950) Солтүстік Қазақстандағы тұзды көлдерді, Арал теңізін зерттеген. Берг Арал теңізі мен Балқаш көлі балықтарын зерттеді. Алынған ғылыми мәліметтері оның үш томдық «КСРО және көрші елдер тұщы су балықтары» (1948–49) деген кітабына енді.&lt;ref&gt;[http://el.kz/m/articles/view/content-28452 Қазақстан зоологиясы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402142309/http://el.kz/m/articles/view/content-28452 |date=2015-04-02 }}&lt;/ref&gt;

[[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Ш. Уәлиханов]] (1835-1865) [[Жетісу Алатауы|Жоңғар Алатауы]] мен Іле өңірін зерттеген. [[Балқаш]] пен [[Алакөл (көл)|Алакөл]]дің ұқсастықтарын дәлелдеген. [[Орталық Азия]] мен [[Шығыс Түркістан]]ның карталарын жасаған. Оның редакциясымен «Балқаш көлі мен Алатау жотасы аралығының картасы», «Құлжа қаласының жобасы», «Ыстықкөл экспедициясының қорытындысына қосымша карта» т.б. дайындалған.&lt;ref&gt;[http://asyl-bilim.kz/load/p_nder/geografija/u_likhanov_sho_an_shy_ys_ly/6-1-0-234 Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы asyl-bilim.kz порталынан]&lt;/ref&gt;

=== Қазақстан аумағының жаңа дәуірде зерттелуі ===
[[Қаныш Имантайұлы Сәтбаев|Қ.И.Сәтбаев]] (1899-1963) Орталық Қазақстанды ұзақ жылдар зерттеуінің нәтижесінде [[Жезқазған]]дағы аса бай мыс кенінің қорын ашуға мүмкіндігін берді. Минералды шикізатқа бай, [[Сарыарқа (Солтүстік Қазақ жазығы)|Сарыарқа]], [[Кенді Алтай]] сияқты аймақтарға ерекше назар аударды. Жер бедері мен климаты зерттеліп, климаттың аудандастырылуы жасалды. 640-тан аса ғылыми еңбектері бар.&lt;ref&gt;[http://satpaev.psu.kz/index.php?option=com_content&amp;view=category&amp;layout=blog&amp;id=3&amp;Itemid=13 Қаныш Сәтбаев порталы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141108125334/http://satpaev.psu.kz/index.php?option=com_content&amp;view=category&amp;layout=blog&amp;id=3&amp;Itemid=13 |date=2014-11-08 }}&lt;/ref&gt;

* 1920 жылы Қазақстанда зерттеу қоғамы құрылды.
* 1939 жылы арнайы География секторы құрылып, оны ғалым [[Николай Николаевич Баранский|Н.Н. Баранский]] басқарды. Ол Қазақстанды 5 экономикалық ауданға бөлді.&lt;ref&gt;[http://www.itest.kz/lekciya_qazaqstannyng_ehkonomikalyq_audandary Қазақстанның экономикалық аудандары]&lt;/ref&gt;
* 1946 жылы [[Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы|Қазақстан Ғылым академиясы]] құрылды.
* 1950 жылы «Қазақстан» атты монография шығарылды.

== Қазақстан аумағының геологиялық құрылысы ==
Қазақстан жерін палеозойға дейін тұтастай теңіз суы басып жатқан қозғалмалы аймақ болған. Қазақстанның батыс аймағында ғана жер қыртысының тұрақтанған бөлігі [[Шығыс Еуропа платформасы]]ның шағын аймағы қалыптасқан.

[[Палеозойлық қатпарлықтар аймақтары|Палеозойдың]] алғашқы жартысында болған каледондық тау түзілісі кезінде жер қыртысындағы қозғалыстар әсерінен Қазақстан жеріндегі [[Тянь-Шань]] тауларының солтүстігі мен Сарыарқа тауларының солтүстік батысы көтерілді. Палеозойда пайда болған таулар үгіліп, шайылып, тау жыныстары басқа жаққа тасымалданып, ойыстарды толтырып жазыққа айналған.&lt;ref&gt;[http://www.itest.kz/lekciya_qazaqstannyng_zher_bederi_geologiyalyq_qurylysy_zhane_pajdaly_qazbalary Қазақстанның жер бедері, геологиялық құрылысы және пайдалы қазбалары]&lt;/ref&gt;

# Палеозойға дейінгі жыныстар: Солтүстік, Тянь-Шань жоталары, [[Мұғалжар тауы|Мұғалжар]], [[Сарыарқа (Солтүстік Қазақ жазығы)|Сарыарқа]]ның солтүстігі мен батысында.
#  Палеозой жыныстары: Мұғалжар, Сарыарқа, [[Тянь-Шань|Солтүстік Тянь-Шань]], [[Жетісу Алатауы|Жоңғар Алатауы]]нда таралған.
# [[Мезозой]] жыныстары: [[Маңғыстау таулары|Маңғыстау]]да, [[Іле]], Торғай ойыстарында ғана кездеседі.
# Кайнозой жыныстары
## Палеогендік шөгінділер: [[Шу аңғары|Шу]], [[Іле]], [[Зайсан қазаншұңқыры|Зайсан]] өңірлерінде кездеседі.
## Неогендік шөгінділер: биік тау бөктерінде кездеседі
## Антропогендік шөгінділер: [[Каспий маңы ойпаты]], [[Қарақұм]], Торғай үстіртінде кездеседі.

=== Қазақстан аумағындағы жер бедерінің дамуы мен қалыптасуы ===
Қазақстанның қазіргі [[жер бедері]] [[палеогеография]]лық дамудың талай ұзақ кезеңдерінен кейін, теңіздік және континенттік жағдайлардың алмасып отыруынан, [[климат]]тың үнемі өзгеріске ұшырауынан және [[тектоникалық қозғалыстар]]дың нәтижесінде қалыптасқан. Республиканың орталық бөлігінде болған [[Герциндік қатпарлық|варийлік (герциндік)]] тау жүйелері палеозойдан бастап қарқынды континенттік мүжілуге ұшырау салдарынан, қалдық қырқалы [[денудациялық жазық]]тар мен аласа тауларға айналды. [[Төрттік кезең]]де ғана [[Маңғыстау түбегі]] мен оған жапсарлас аудандар климаты қуаң жазық құрлыққа айналды. Қазақстанның оңтүстік-шығысында неоген-төрттік кезеңде түзілген биік таулы аймақтың қалыптасу процесі бүгінге дейін созылуда. Оған жер қыртысының осы аймақтағы қозғалыстары мен сілкінулері дәлел. Таулы өңірді табиғат тарихында 3 рет мұз басқан, соның салдарынан мұнда [[қар]], [[мұздық]]тық, [[аңғар]]лар, [[Морена|мореналық материалдар]] ұшырайды.&lt;ref&gt;[http://kladovka.forum.com.kz/viewtopic.php?id=9141 Қазақстанның жер бедері] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304214047/http://kladovka.forum.com.kz/viewtopic.php?id=9141 |date=2016-03-04 }}&lt;/ref&gt;

== Жер бедерінің негізгі сипаты ==
=== Жазықтар ===
Қазақстан жерінің 1/3-ін [[Батыс Сібір жазығы]]ның оңтүстік бөлігі (Солтүстік Қазақ Жазығы), [[Тұран ойпаты]], [[Каспий маңы ойпаты]] алып жатыр.

[[File:Western sibir.PNG|250px|thumb|right|&lt;div style=&quot;margin-left: 5px; border-width: 0; text-align: left;&quot;&gt;[[Батыс Сібір жазығы]] 
&lt;br /&gt;1. Есіл жазығы&lt;br /&gt;2. Құлынды даласы&lt;br /&gt;3. Барабы жазығы&lt;br /&gt;4. Васюган жазығы&lt;br /&gt;5. Сібір Увалдары&lt;/div&gt;]]
Оңтүстігінде [[Сарыарқа (Солтүстік Қазақ жазығы)|Сарыарқа]] мен [[Алтай таулары]] мен шектеседі, батысында [[Орал тауы]]мен, шығысында [[Орта Сібір таулы үстірті|Орта Сібір]] қыратына дейін созылып жатыр. [[Батыс Сібір жазығы]] Ертіс маңы және Есіл-Тобыл жазықтары болып екіге бөлінеді. Жазықтың жер бедері бірыңғай тегіс, абсолюттік биіктігі 50-200 м-ге дейін.

[[Тұран ойпаты]]ның құрылықтың ішкі аймағында орналасуы [[Шығыс Еуропа]]ның өзі орналасқан ендіктеріне қарағанда қысы суық, жазы ыстық болып климаты шұғыл континенттілігін, желдің, температураның әсерінен жүретін үгілу үрдісін, жер бедерінің эолдық пішіндерін, құрғақ климат жағдайында топырақ пен өсімдіктер жамылғысының шөлге тән түрлерін таралуын анықтайды.&lt;ref&gt;[http://1referat.kz/geografiya-ekonomikalyk-geografiya-geologiya-geodeziya/turan-ojpatynyn-klimaty-ishki-sulary-organikalyq-duniesi.html Тұран ойпатының климаты, ішкі сулары, органикалық дүниесі] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402112210/http://1referat.kz/geografiya-ekonomikalyk-geografiya-geologiya-geodeziya/turan-ojpatynyn-klimaty-ishki-sulary-organikalyq-duniesi.html |date=2015-04-02 }}&lt;/ref&gt;

[[Сырдария]] өзені Тұран ойпатын солтүстікке және оңтүстікке бөледі, оңтүстігінде - [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм]], солтүстігінде - [[Қарақұм]], [[Үлкен Борсық|Үлкен]] және [[Кіші Борсық]] құмдары алып жатыр.

Солтүстігінде [[Жалпы Сырт]] қыраты, шығысында [[Орал алды үстірті]], оңтүстігінде [[Маңғыстау таулары]]мен, батысында Ергене қыратымен шектеседі.

Ұзындығы - батыстан-шығысқа қарай 1000 км. Ені - 500 км. Ауданы - 200 мың км²&lt;ref&gt;[http://referaty.ucoz.kz/load/1-1-0-205 Батыс Қазақстан облысының табиғат жағдайына қысқаша сипаттама]&lt;/ref&gt;. [[Каспий маңы ойпаты]] - еліміздегі ірі жазықтардың бірі. Ойпаттың ерекше кұрылымы - тұз күмбездері. Оңтүстік бөлігінде 10-15 м-лік [[бэр төбешіктері]] кеңінен тарлаған. Ағын су тапшы. 
{{main|Батыс Сібір жазығы|Тұран ойпаты|Каспий маңы ойпаты}}

=== Үстірттер мен қыраттар ===
[[File:Маңғыстау үстіртіндегі қорымтастар.jpg|250px|thumb|right|Маңғыстау үстіртіндегі қорымтастар]]
[[File:Betpack-Dala.JPG|250px|thumb|right|Бетпақдала үстірті.]]

Қазақстан жер бедерінің биіктеу әрі үлкен бөлігін қыраттар алып жатыр. Олар: [[Үстірт (Маңғыстау)]], [[Торғай Үстірті|Торғай]], [[Орал алды үстірті]], [[Жалпы Сырт]] қыратының бір бөлігі, [[Бетпақдала]] үстірті, Балқаш маңындағы жазықтар.&lt;ref&gt;Қазақстанның физикалық географиясы, Алматы: [[Атамұра баспасы|Атамұра]], 2008. [ISBN 9965-34-809-Х]&lt;/ref&gt;

[[Үстірт (Маңғыстау)]] - [[Арал теңізі]] мен Каспий маңы ойысы ([[Маңғыстау түбегі]]) тік беткейлі кемерлер арқылы шектеледі. Оның беткі қабатын қалыңдағы бірнеше ондаған метрге жететін қалың әктас қабатты бостау жыныстар бұзылудан сақтайтын қалқан қызметін атқарып тұрады. Абсолюттік биіктігі 22 метрден (солтүстік жон) 314 метрге дейін (мұзбел) артады, жондардың аралығындағы ойыстардың табанының абсолюттік биіктігі 63 метрден (Барсакелмес ойысы) 100 метрге дейінгі аралықта ауытқиды.&lt;ref&gt;[http://bilimkozy.idhost.kz/368-maystau-strt.html Маңғыстау үстірті туралы қазақша реферат] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402115116/http://bilimkozy.idhost.kz/368-maystau-strt.html |date=2015-04-02 }}&lt;/ref&gt;

[[Торғай Үстірті]] негізінен [[Қостанай облысы]]ның аумағында, аздаған бөлігі [[Ақмола облысы|Ақмола]] және [[Қарағанды|Қарағанды облыстары]] жеріне кіреді. Шығысында [[Сарыарқа (Солтүстік Қазақ жазығы)|Сарыарқа]], батысында [[Мұғалжар тауы|Мұғалжар]] және оңтүстік Оралдың аралығында жатыр. [[Торғай Үстірті]] мен Сарыарқаның аралығындағы ойысты  «[[Торғай қақпасы]]» деп атайды. Тұран плитасының солтүстігінде орналасқан. Орташа биіктігі 200-300 м.

Орал алды үстірті Каспий маңы ойпаты мен [[Мұғалжар тауы|Мұғалжар тауларының]] аралығын қамтиды. Оның солтүстік-шығыс бөлігі 400-450 м-ге дейін көтерілген. Жем, Қайнар, Сағыз, Ойыл, Елек, Ор, Сарықобда, Үлкенқобда, Бұлдырты, Өлеңті өзендері басын осы жерден алады. Үстірт оңтүстік-батысқа қарай аласарады. Орташа биіктігі 100-300 м.

Жалпы Сырт - Орал тауы мен Еділ өзені аралығындағы үлкен қырат. Қыраттың оңтүстік-шығыс бөлігі, ҚР-ның солтүстік-батысында орналасқан. Еділ мен Жайық аралығындағы су айрығы. Орташа биіктігі 259 м ([[Ешкітау]]).

Бетпақдала үстірті – Ұлытау ауданының оңтүстік бөлігін алып жатыр, ол Шу мен Сарысу өзендері аралығында орналасқан.&lt;ref&gt;[http://www.tau-2007.narod.ru/u_zherbederi.html ҰЛЫТАУ НОМАД]&lt;/ref&gt; Шығысында [[Балқаш]] көлімен, батысында [[Сарысу өзені|Сарысу]] өзенінің төменгі ағысымен, оңтүстігінде [[Шу (өзен)|Шу]] өзені аңғарымен, солтүстігінде [[Сарыарқа (Солтүстік Қазақ жазығы)|Сарыарқамен]] шектеседі. Тұзды көлдер, сор, тақыр, ағынсыз тұйық ойыстар кездеседі. Орташа биіктігі 300-350 м. Ең биік жері - Желтау жотасы 974 м.

Балқаш маңы жазығы оңтүстігінде Балқаш көлі, оңтүстік-шығысында Жоңғар Алатауы, оңтүстігінде - Іле Алатауы, батысында Шу-Іле тауларымен шектеседі. Орташа биіктігі 350-700 м.
{{main|Қазақстан жазықтары, үстірттері және қыраттары|Үстірт (Маңғыстау)|Торғай Үстірті|Жем үстірті|Жалпы Сырт|Бетпақдала|Балқаш маңы жазығы}}

=== Таулы өлкелер ===
==== Аласа таулы өлкелер ====
[[Сурет:Актюбинская область. Горы Мугоджары. Берёзовая роща.jpg|thumb|right|250px|[[Мұғалжар тауы]] аласа таулар қатарына жатады.]] 
Аласа таулы өлкелерге Қазақстанның аласа таулы аймақтарындағы жеке дара тау массивтері мен [[Тянь-Шань]], [[Жетісу Алатауы]], [[Тарбағатай тауы|Тарбағатай]], [[Сауыр жоталары|Сауыр]], [[Алтай таулары|Алтай]] тау жүйелерінің 1900-2100 м-ге дейінгі бөктерлері енетін аймақ бедері кіреді.

===== Сарыарқа немесе Қазақтың ұсақ шоқысы ===== 
Сарыарқаның батыс және солтүстік-батыс бөлігі [[Каледон қатпарлығы|каледон]], шығыс бөлігі [[Герциндік қатпарлық|герцин]] тау түзілу кезеңінде қалыптасқан. Батысында - Торғай үстірті, шығысында - Сауыр-Тарбағатай, оңтүстігінде - Балқаш көлі, Бетпақдала, солтүстігінде - Солтүстік Қазақ жазығы. Ең биік жері - [[Ақсораң]] (1565 м) және [[Қарқаралы таулары|Қарқаралы]] (1403 м). [[Шыңғыстау]] (1305 м), [[Ұлытау таулары|Ұлытау]] (1133 м), [[Баянауыл тауы|Баянауыл]] (950 м) таулары.
{{main|Сарыарқа (Солтүстік Қазақ жазығы)}}

===== Мұғалжар ===== 
Орал тауының оңтүстік жалғасы болады. Орташа ұзындығы - солтүстіктен оңтүстікке қарай 450 км. Орташа биіктігі - 657 м. Ең биік жері - Үлкен [[Боқтыбай]].&lt;ref&gt;[http://el.kz/m/articles/view/content-27268 Мұғалжар тауы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402100128/http://el.kz/m/articles/view/content-27268 |date=2015-04-02 }}&lt;/ref&gt; Тау жыныстары: магмалық, шөгінді жыныстар.
{{main|Мұғалжар тауы}}

===== Маңғыстау таулары =====
Каспий теңізінің [[Маңғыстау түбегі]] Сарыарқаға қарағанда жас, бірақ кұрылысы мен жер бедерінің сипаттамасы ұқсас. Су ресурстарының тапшылығы Маңғыстау түбегінің табиғи ресурстарын игеруге кедергі болуда. Ең биік жері [[Қаратау жотасы (Маңғыстау)|Қаратау]] ([[Бесшоқы (тау, Маңғыстау облысы)|Бесшоқы]] 556 м), ең төменгі жері [[Қарақия ойысы|Қарақия]] (-132м) ойысы. 
{{main|Маңғыстау таулары}}

==== Биік таулы өлкелер ====
[[File:Kazakhstan Altay 2.jpg|thumb|right|250px|[[Алтай таулары]]]]
[[Сурет:Kaindy_lake_south-east_Kazakhstan.jpg|thumb|right|250px|Іле Алатауы, [[Қайыңды көлі]]]]
[[Сурет:Piktalgar.jpg|thumb|right|250px|[[Талғар шыңы]], Іле Алатауы]]
Биік таулы өлкелерге Қазақстанның  шығысы мен оңтүстік шығысындағы [[Алтай таулары|Алтай]], [[Сауыр-Тарбағатай]], [[Жетісу Алатауы]], [[Тянь-Шань]] тау жүйелері жатады.

===== Алтай =====
Тау мен өңірдің бөлігі Шығыс Қазақстан облысында орналасқан.&lt;ref&gt;[http://www.zharar.com/tags/%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9+%D1%82%D0%B0%D1%83%D1%8B+%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B+%D1%88%D1%8B%D2%93%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0/?Like© Алтай таулары www.ZHARAR.com]&lt;/ref&gt;

Үш ауданға бөлінген: Оңтүстік, Батыс немесе [[Кенді Алтай]] және [[Қалба жотасы|Қалба]] жоталары.

# ''Оңтүстік Алтай'': Солтүстігінде [[Бұқтырма (өзен)|Бұқтырма]] мен оңтүстігінде Қара Ертіс өзені аралығында жатыр.
# ''Батыс'' немесе ''Кенді Алтай'': Қазақстан жеріне батыс жағымен кіретін [[Қызылқарағай жотасы|Қызылқарағай]], [[Холзун]], [[Қатын жотасы]] ([[Мұзтау шыңы|Мұзтау]] 4506 м). Кенді Алтайда аса ірі полиметалл кендері (мыс, мырыш, қалайы, қорғасын, вольфрам, күміс, алтын) шоғырланған.
# ''Қалба тау жотасы'': Алтай тауларының [[Ертіс]] өзенінен батысқа қарай созылған жалғасы болып есептеледі. Ең биік жері - Сарышоқы (1606м), [[Сауыр жоталары|Сауыр]], Тарбағатайдың солтүстігінде Зайсан, ал оңтүстігінде Алакөл қазаншұңқыры. 
{{main|Алтай таулары}}

===== Тарбағатай (Барқытбел) =====
Қазақстан жеріне оның солтүстік бөлігі ғана кіреді, солтүстігінде мұздықтар бар. Биік нүктесі - [[Тастау]] шыңы (2992 м).
{{main|Тарбағатай тауы}}

===== Сауыр =====
Сарыарқаның шығысындағы жалғасы, ең биік жері - Мұзтау шыңы (3816 м)
{{main|Сауыр жоталары}}

===== Жоңғар таулы өлкесі =====
Шығыстан батысқа қарай, шамамен 400 км созылып жатқан, ені 50-ден 190 км дейін жететін таулар. Олардың жер бедеріне құламалы тектоникалық кертпештермен бөлінген тау жоталары мен тауаралық ойпат шұңқырлардың алмасуы тән.&lt;ref&gt;[http://oldkazakh-tv.softdeco.net/kaz/natureskingdom/archive/Zhongar__Alataui_1309965194.html/ Жоңғар Алатауы-oldkazakh-tv]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

[[Жетісу Алатауы]] солтүстігінде Алакөл қазаншұңқыры мен оңтүстігінде Іле өзені аңғары аралығында батыстан-шығысқа созыла орналасқан. Қытайдағы [[Ебінұр]] көлінің ойысы мен Алакөл қазаншұңқырын қосып жатқан тауаралық өткелі «[[Жетісу қақпасы]]». Ең биік жері [[Бесбақан]] - 4622 м. Жетісу Алатауы (5000 м): Солтүстік жотасы, Оңтүстік жотасы болып бөлінеді.
{{main|Жетісу Алатауы}}

===== Тянь-Шань таулы өлкесі =====
Қазақстан жерінің оңтүстік-шығыс және шығыс бөлігін қамтиды. Негізінен ендік бағытқа жақын жатқан тау тізбектерінен құралады. Биік шыңдары – [[Жеңіс шыңы|Жеңіс]] (7439 м) және [[Хан Тәңірі шыңы|Хантәңірі]] (6995 м). Қазақстанға [[Қаратау жотасы (Тянь-Шань)|Қаратау]], [[Қырғыз Алатауы]], Шу-Іле таулары, [[Іле Алатауы]] және [[Кетпен жотасы|Кетпен (Ұзынқара)]] жоталары қарайды.
{{main|Тянь-Шань таулы өлкесі}}

===== Кетпен жотасы =====
Кетпен жотасы, Ұзынқара – [[Тянь-Шань]] тау жүйесінің солтүстік доғасына кіретін жота. Тянь-Шаньнан басталып, [[Кетпен жотасы|Кетпен]] тау аралық ойысымен бөлінеді. Батысы Қазақстанда, шығысы Қытайда жатыр. Ұзындығы - 300 км, ені - 40-50 км. Ең биік жері - Небесная шыңы (3652 м).
{{main|Кетпен жотасы}}

===== Күнгей Алатау =====
[[Күнгей Алатау]] - ұзындығы 275 шақырымға созылатын тау жотасы. Іле Алатауымен қосылып Солтүстік Тянь-Шаньды құрайды.&lt;ref&gt;[http://my.mail.ru/community/altel.kz/multipost/7604000033B8C009.html Күнгей Алатау]&lt;/ref&gt; Қазақстан аумағында шығыс бөлігінің солтүстік беткейі жатады. Ең биік жотасы Иманбұлақ шыңы, 4647 м.
{{main|Күнгей Алатау}}

===== Іле Алатауы =====
Тянь-Шаньның солтүстігіндегі ең биік тау жотасы. Ұзындығы - 350 км. Ең биік нүктесі - [[Талғар шыңы]] (4973 м).
{{main|Іле Алатауы}}

===== Қырғыз Алатауы =====
Күнгей және Іле Алатауының батысында орналасқан. Батыс бөлігінің солтүстік беткейі Қазақстан жерінде (Жамбыл облысы). Жалпы ұзындығы 375 км.&lt;ref&gt;[http://el.kz/m/articles/view/content-5106 Алатау таулары-el.kz] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402144030/http://el.kz/m/articles/view/content-5106 |date=2015-04-02 }}&lt;/ref&gt;
{{main|Қырғыз Алатауы}}

===== Батыс Тянь-Шань =====
Талас Алатауынан басталып, оңтүстік батысқа қарай созылып жатыр. Ірі таулары - [[Өгем жотасы|Өгем]], Піскем, Қаратау (2176 м). Тянь-Шаньның қатты өзгеріске ұшыраған ең шеткі солтүстік-батыс жотасы - Қаратау.
{{main|Батыс Тянь-Шань}}

==== Қазақстанның биік тау шыңдары ====
* [[Хан Тәңірі шыңы|Хантәңірі]] (Сарыжаз жотасы) - 6995 м,
* [[Бүкіл одақтың география қоғамына 100 жыл шыңы]] (меридиандық жота) - 6276 м,
* [[Талғар шыңы]] (Іле Алатауы) - 4973 м,
* [[Шоқтал]] тауы (Күнгей Алатау) - 4770 м,
* [[Бесбақан]] тауы (Жоңғар Алатауы) - 4622 м, 
* [[Металлургтер]] тауы (Іле Алатауы) - 4600 м, 
* [[Мұзтау шыңы]] (Алтай тауы, Қатын жотасы) - 4506 м,
* [[Манас шыңы]] (Талас Алатауы) - 4482 м,
* [[Ашутор]] тауы (Теріскей Алатауы) 4427 м,
* [[Мұзтау жотасы|Мұзтау тауы]] (Жонғар Алатауы) - 4370 м, 
* [[Комсомол шыңы]] (Іле Алатауы) - 4330 м.

==Пайдалы қазбалары==
[[Сурет:Coal.jpg|thumb|right|150px|[[Көмір]]]]
[[Сурет:Mineraly.sk - bauxit.jpg|thumb|right|150px|[[Боксит]]]]
[[Сурет:ChromiteUSGOV.jpg|thumb|right|150px|[[Хромит]]]]
Мұнай, газ — Қазақстанда мұнайдың болжамдық қорлары 20-25 млрд. т., 200-дей мұнай және газ кен орындары барланған. Барланған мұнайдың алынатын қоры 2,2 млрд т, газ - 2,5 трлн/м³ құрап отыр. 200-ге жуық көмір кен орындары шоғырланған. Геологиялық қоры - 164,4 млрд т. Оның ішінде: тас көмір 17,6 млрд. т; қоңыр көмір 92,8 млрд. т.

=== Кенді пайдалы қазбалар ===
[[Темір]] — геологиялық қоры 17 млрд. т. Оның 93% мөлшерін ірі кен орындары алады. [[Хромит]] — хромит қоры бойынша Қазақстан әлемде 2-ші орында. Қорлары - 230 млн. т. Ірі кен орыны шоғырланған аймақ – Мұғалжар тауы. [[Марганец]] — баланстық қоры 400 млн. т. Болжамдық қорлары 850-900 млн. т. [[Мыс]] — ірі кен орындары Жезқазған, Жамантай мыс кенінің қоры 10 млн. т. асады. Қорғасын-мырыш —100-ден аса кен орындары бар. [[Алюминий]] — шикізат ретінде ең көп тараған боксит болып табылады. 200 кен орны бар. [[Алтын]] —196 алтын кен орны бар. Қазақстан алтын қоры бойынша әлем елдерінің бірін ондығына, өндірісі бойынша - үшінші орынға ие.

=== Сирек кездесетін металдар ===
[[Молибден]] — Қазақстан молибден қоры жөнінен әлемде төртінші, Азия елдері арасынан бірінші орында. 84 кен орны бар. [[Вольфрам]] — қоры жөнінен Қазақстан әлемде бірінші орын алады. Вольфрам қорының 53%- ы 16 ірі кен орнында шоғырланған. [[Уран (химиялық элемент)|Уран]] — 100-ден астам кен орны Қазақстанда шоғырланған. Солтүстік Қазақстанда 50 кен орны бар.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-style=&quot;background-color:#ffdead&quot;
| Пайдалы қазбалар  || Негізгі кеніштер
|-style=&quot;background-color:#c0ffff&quot;
| '''Жанатын пайдалы қазбалар.''' 
Мұнай мен газ, көмір				
|| Атырау, Ақтөбе, Орал және Маңғыстау облыстарында шоғырланған: 
Доссор, Өзен, Жетібай, Қаражамбас, Қаламқас, Теңіз т.б.&lt;br /&gt;
Қарағанды, Екібастұз, Майкүбі
|-style=&quot;background-color:#a0ffa0&quot;
| '''Кенді пайдалы қазбалар.'''
темір, маргенец, хром, никель, алюминий &lt;br /&gt;
Түсті металл: &lt;br /&gt;
қорғасын-мырыш, алтын 
||Қашар, Соколов-Сарыбай кеніштері, &lt;br /&gt;
Кентөбе, Қаратас, Атасор 
Атасу, Жезді, Ұлытау, Сарыарқа, Қаратау &lt;br /&gt;
Кемпірсай, Дөң Кемпірсай, Бұрақтал, Аққара&lt;br /&gt;
Ақмола, Торғай Жезқазған, Балқаш, Қоңырат, Бозшакөл &lt;br /&gt;
Кенді Алтай, Риддер, Зырян, Текелі, Ащысай, Қалба жотасы, Жетіқара, Степняк, Ақсу, Майқайың
|-style=&quot;background-color:#ffdead&quot;
| '''Кенсіз пайдалы қазбалар. '''
асбест, фосфорит, тұз
|| Жітіқара, Жезқазған, Шу-Іле таулары, Хан-тау Шолақтау, Ақсай, Жаңатас&lt;br /&gt;
Каспий маңы ойпаты, Арал.&lt;br /&gt;
|}

== Ішкі сулары ==
[[Сурет:Ural river.jpg|thumb|right|200px|Жайық өзені]]
Қазақстанда 85 022 өзен бар, соның ішінде 84 694 ''шағын'' (ұзындығы 100 км-ге дейін), 305 ''орташа'' (500 км-ге дейін) және 23 ''ірі'' (500-1000 км-ден астам өзендер) қатарына жатады.&lt;ref&gt;[http://massaget.kz/layfstayl/alemtanu/Qazaqstanym/2779/ Қазақстан өзендері]&lt;/ref&gt;

Суға толы өзендер Алтай, оңтүстік-шығыста Жетісу, Іле-Алатауында (өзен торының жиілігі 0,4-1,8 км), Арал және [[Каспий маңы ойпаты|Каспий маңы]] шөлді өңірлерде өзен торының жиілігі 0,03 км-ге дейін барады. Ұзындығы 1000 км. асатын өзендер: [[Сырдария]], [[Шу (өзен)|Шу]], [[Іле]], [[Ертіс]], [[Жайық]], [[Есіл]], [[Тобыл]].

=== Өзендер ===
Каспий теңізі алабы — Батыс Қазақстан өзендерін қамтиды. Оларға: [[Жайық]], [[Жем (өзен)|Жем]], [[Сағыз өзені|Сағыз]], [[Ойыл (өзен)|Ойыл]], [[Үлкен Өзен (өзен)|Үлкен Өзен]], [[Кіші Өзен]] жатады.&lt;ref&gt;[http://isurak.kz/10608/%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D2%A3 Қазақстанның өзен алаптары]&lt;/ref&gt;

Арал теңізі алабына — Оңтүстік және Орталық Қазақстан бөлігінің өзендері жатады. Олар: [[Сырдария]], Арыс саласы, [[Шу (өзен)|Шу]], [[Сарысу өзені|Сарысу]], [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]], [[Ырғыз]], [[Талас өзені|Талас]].&lt;ref&gt;[http://sabaq.kz/1526/%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D2%A3-%D3%A9%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D1%96/ Қазақстанның өзендері] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305004003/http://sabaq.kz/1526/%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D2%A3-%D3%A9%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D1%96/ |date=2016-03-05 }}&lt;/ref&gt;

Балқаш-Алакөл алабы — Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы өзендерді қамтиды. [[Қаратал (өзен, Балқаш алабы)|Қаратал]], [[Лепсі (өзен)|Лепсі]], [[Ақсу (өзен, Алматы облысы)|Ақсу]], [[Іле]], [[Тентек (өзен, Алматы облысы)|Тентек]], [[Сарқан]], [[Басқан өзені|Басқан]].

=== Көлдер ===
[[Сурет:Lake Balkhash satellite.jpg|200px|нобай|оңға|[[Балқаш|Балқаш көлі]]]]
[[Сурет:%D0%9A%D3%A9%D0%BB%D1%81%D0%B0%D0%B9.jpg|thumb|right|200px|[[Көлсай көлдері]]]]
Қазақстанда ауданына қарай жалпы 48 262 көл бар. Көл айдынының 45248 ''шағын көлдер'' (ауданы 1 км² дейінгілер) қатарына жатады. Ауданы 10 км²-тан астам ірі көлдер - 296, ал 100 км²-тан астам аса ірі көлдер - 21. Аса ірі көлдер: [[Балқаш]], [[Зайсан (көл)|Зайсан]], [[Алакөл (көл)|Алакөл]], [[Теңіз көлі|Теңіз]] (Нұра).

=== Мұздықтар === 
* Алтай жоталарында 328 мұздық,
* [[Сауыр жоталары|Сауыр]] жотасында 18 мұздық,
* [[Жетісу Алатауы]]нда 1369 мұздық,
* [[Тянь-Шань]] 1009 мұздық бар.
Қазақстандағы ең ірі мұздық — Іле Алатауындағы [[Корженевский мұздығы]]. Оның ұзындығы - 12 км, қалыңдығы 210-300 м, 3560 м биіктікте орналасқан, ауданы - 38,0 км², жалпы көлемі - 6,32 км³.

== Топырақ жамылғысы ==
Қазақстан территориясы үлкен болғандықтан, оның топырақ жамылғысы күрделі және әр түрлі. Топырақ жамылғысының зоналар бойынша таралғаны айқын байқалады.&lt;ref&gt;[http://www.slideshare.net/Dan41k/ss-33793993 Қазақстанның топырақ жамылғысы]&lt;/ref&gt;

Қазақстан аумағы үш топырақ белдемдеріне бөлінген:
* [[Қара топырақ]] 9,5%. (52° с.е солтүстігінде)
* [[Қара қоңыр топырақ]] 34%. (52°-48° с.е аралығында)
* [[Қоңыр топырақтар|Қоңыр]], сұр қоңыр топырақ 44%. (48° с.е. оңтүстікке қарай)
Әрбір [[Географиялық белдем|табиғат белдемдері]] топырағымен  ерекшеленіп, солтүстіктен-оңтүстікке қарай [[Орманды дала белдемдері|орманды дала]], [[дала]], [[шөлейт]] және [[шөл]] белдемдері болып ауысып отырады. Сонымен бірге табиғат белдемдерінде топырақ жамылғылары да, батыстан шығысқа қарай өзгереді.&lt;ref&gt;География. Жоғары оқу орындарына түсушілерге арналған оқулық-тест. ШЫҢ Алматы 2007 [[ISBN 9965-9783-7-9]]&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Табиғат белдемдері      !!   топырақ жабындылары
|-
| [[Орманды дала белдемдері|орманды дала]]
(республиканың жер көлемінің 0,4%-ын алып жатыр)
 || Орманның сұр топырағы, қара топырақ (қалыңдығы 75 см). Солтүстікте 9% шірінді, оңтүстікте 6% шірінді.
|-
| [[дала]] 
(республиканың жер көлемінің 29%-ын алып жатыр)
 || Қара және қызыл қоңыр; қою қызғылт кейде сортаң топырақты жерлер кездеседі. Топырағында 6% шірінді бар. 
|-
| [[шөлейт]]
(республиканың шамамен жер көлемінің 14%-ын алып жатыр)
| Ашық қара қоңыр, қызғылт-күрең, сор, сортаң. Топырағында 2-3% шірінді бар.
|-
| [[шөл]]
(республика жерінің шамамен 44%-ын алып жатыр) Жалпы жер көлемі 117 млн га.
 || Сұр, сор, кей жерлерде қоңыр, ашық-қызғылт, сұр-қоңыр топырақ кездеседі. Топырағында 1,0-1,2% шірінді бар.
|}

== Қазақстанның табиғат зоналары, өсімдіктері және жануарлары ==
Қазақстанның жазықтық бөліктерінің табиғи зоналарына қысқаша сипаттама
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-style=&quot;background-color:#ffdead&quot;
! Табиғат зоналары !! Климаттық жағдайлар !! Өсімдіктері !! Жануарлары
|-style=&quot;background-color:#a0ffa0&quot;
| Орманды дала || Жазғы шілде +18 - +20° қаңтардың орташа температурасы -17°- 19° кейде -51°-53°. жауын-шашын 370-430 мм (300-350 мм) мөлшерінде
 || Бетеге, боз, бидайық, арпабас, қайың, қоңырбас, итқонақ, құлпынай, қарағай, қияқ, ебелек, жоңышқа, қоян шөптер. Ормандарында қайың, емен, жөке, қандыағаш, көктерек және қарағайлар бар. 
 || Саршұнақ, сұртышқандар, егеуқұйрық, қосаяқтар, тышқандар, түлкі, елік, қасқыр, сусар, бұлан, тоқылдақ, көкек, күйкентай, қараторғай. Ормандарында тиін, құр, сұңқар. Көлдерінде тырна, үйрек, қаз, шағала, ондатр.
|-style=&quot;background-color:#c0ffff&quot;   
| Дала|| Климаты континентті. Шілдеде +18°+23° кейде +20°+24°, қаңтарда  -16°-тан -17°-қа дейін, -14°-18°, -16°- 18° абсолюттік минимум минус 40° жауын-шашын – 300 мм (220-310 мм)
 || Боз, бетеге, атқонақ, ебелек, еркекшөп, жайшөп, жусан, итмұрын, меңдуана, жанаргүл, бидайық, арғаба, қияқ, кұрақ, шайшөп, дәрілік валериандар. 
 || Саршұнақ, қосаяқ, алақоржын, қасқыр, борсық, суыр, қарсақ, ақбөкен. Безгелдек, тырна, бозторғай бүркіт, батпақ құстары, қаз, шағала, үйрек, аққұтан, қызыл үйрек, сара ала қаз, аққу, дуадақ, торғай.
|-style=&quot;background-color:#ffdead&quot;
| Шөлейт || Орташа температура шілдеде +22° +24°(кейде +40°-қа дейін) қаңтарда-15°-17° (кейде -50°) жауын-шашын мөлшері 180 мм-ден 300 мм-ге дейін|| Бетеге, жусан түймедақ, боздан, изен, ебелек, теріскен, көкпек, ши қамыс, кұрақ, тал, итмұрын, сексеуіл|| Саршұнақ, қосаяқ, құм тышқаны, құм қояндары, күзен, түлкі, кесіртке, сұр жылан, ақбөкен, қарақұйрық, қалқан тұмсық, қара шұбар жылан. Құстар: бүркіт, бозторғай.
|-
| Шөл || Климаты өте континентті. Орташа температура шілдеде солтүстігінде +24° +26°С, оңтүстігінде +28° +30°С, жауын-шашын мөлшері 100-200мм.
 || Селеу, өлеңшөп, боз жусан, кұм бетегесі, еркекшөп, қоңырбас, құм түймедағы, жантақ, жыңғыл т.б. бар.|| Тасбақа, кірпі, кесіртке, оқжыландар, улы өрмекші, бүйі, сарышаян, қарақұрт, ақбөкен, қарақұйрық.
|}

== Қазақстан халқының орналасу географиясы ==
Республиканың халқы – 18,6 миллионнан астам адам (2020 ж). ТМД-да [[Ресей]], [[Украина]], [[Өзбекстан]]нан кейінгі 4-ші орында, ал дүние жүзінде 63-ші орында. 1 шаршы шақырымға - 5,5 адамнан келеді. Қазақстан халқының тығыздығы ТМД елдеріндегі орташа тығыздықтан (12,8) 2,5 есе, ал әлемдік тығыздықтан (40 адам) 6,6 есе кем.

Халықтың ең тығыз орналасқан жері - Оңтүстік Қазақстан. Онда 1 шаршы шақырымға 17 адамнан келеді. 4 млн. астам қазақ республикадан тысқары жерлерде, әлемнің 54 мемлекетінде тұрады. Халықтың ең сирек орналасқан жері [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]], [[Атырау облысы|Атырау облыстары]]. Онда 1 шаршы шақырымға 2 адамнан келеді.

Қазақстанның қала тұрғындары 57%-ды құраса, ауыл тұрғындары 43%-дан астам.

Қазақстанда 130 ұлт тұрады: оның 68,51% - [[қазақтар]], 18,85% - [[орыстар]], 3,25% - [[өзбектер]], 1,47 % -[[ұйғырлар]], 1,42% -[[украиндар]] , 1,08% - [[татарлар]]
[[File:Казахи в Казахстане.png|thumb|right|300px|2022 жыл басындағы Республика облыстары бойынша қазақтардың үлесі{{легенда|#f5fff5|10.0 - 19.9 %}}
{{легенда|#c3ffc3|20.0 - 29.9 %}}
{{легенда|#91ff91|30.0 - 39.9 %}}
{{легенда|#5fff5f|40.0 - 49.9 %}}
{{легенда|#2dff2d|50.0 - 59.9 %}}
{{легенда|#00fa00|60.0 - 69.9 %}}
{{легенда|#00c800|70.0 - 79.9 %}}
{{легенда|#009600|80.0 - 89.9 %}}
{{легенда|#006400| 90.0 % жоғары}}]]

Қазақстан халқының еңбекке жарамды бөлігі
* Ерлер - 16-63 жасқа дейін.
* Әйелдер - 16-58 жасқа дейін.

Ең белсенді жас 27-49 жас арасы еңбекке қабілетті
* Республикада ерлер жалпы халық санының 48,2% құраса, әйелдер 51,8% .

Қазақстанда адамдардың орта жасы төмендегідей:
* ерлердің орта жасы - 58,5;
* әйелдердің орта жасы - 72;
* Бүкіл әлемдегі қазақтар саны 14 миллионнан астам.
* {{flagicon|People's Republic of China}} [[Қытай Халық Республикасы|Қытай]]&lt;ref&gt;http://www.stats.gov.cn/tjsj/pcsj/rkpc/6rp/excel/A0201.xls&lt;/ref&gt; -1 462 588 адам
* {{flagicon|Uzbekistan}} [[Өзбекстан]]&lt;ref&gt;http://www.stat.uz/STAT/2008year/doklad_rus_tab.pdf&lt;/ref&gt; - 800 000 адам
* {{RUS}}&lt;ref&gt;http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211223052305/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls |date=2021-12-23 }}&lt;/ref&gt; -647 732 адам
* {{flagicon|Mongolia}} [[Моңғолия]]&lt;ref&gt;http://www.toollogo2010.mn/doc/Main%20results_20110615_to%20EZBH_for%20print.pdf&lt;/ref&gt; - 101 526 адам
* {{flagicon|Turkmenistan}} [[Түрікменстан]]&lt;ref&gt;http://www.chrono-tm.org/?0248042562000000000000011000000&lt;/ref&gt; - 87 000 адам
* {{flagicon|Kyrgyzstan}} [[Қырғызстан]]&lt;ref&gt;http://www.stat.kg/stat.files/din.files/census/5010003.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131113151445/http://www.stat.kg/stat.files/din.files/census/5010003.pdf |date=2013-11-13 }}&lt;/ref&gt; - 32 981 адам
* {{flagicon|Turkey}} [[Түркия]]&lt;ref&gt;http://www.inform.kz/rus/article/2207298&lt;/ref&gt; - 30 000 адам
* {{CAN}} - 7 000 адам
* {{flagicon|Iran}} [[Иран]]&lt;ref&gt;http://news.iran.ru/news/32852/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304075522/http://news.iran.ru/news/32852/ |date=2016-03-04 }}&lt;/ref&gt; - 4 000 адам
* {{UKR}} 5 526 адам
* {{USA}} 3 000 адам
* {{BLR }}&lt;ref&gt;http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/5.8-0.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120404121407/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/5.8-0.pdf |date=2012-04-04 }}&lt;/ref&gt; - 1 355 адам
* {{DEU}}&lt;ref&gt;http://www.botschaft-kaz.de/ru/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=24&amp;Itemid=35&lt;/ref&gt; - 1 000-ға жуық
* {{GBR}}&lt;ref&gt;http://www.neonomad.kz/neonomadika/kultura/index.php?ELEMENT_ID=4530{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; - 1 000-ға жуық

== Халық шаруашылығы салаларының географиясы ==
=== Жеңіл өнеркәсіп ===
[[Жеңіл өнеркәсіп]] саласында шамамен 40,5% пайызы – [[мата]], [[киім тігу]]ге 22,5 миллиард теңге немесе жалпы көлемнің 50% тиесілі. Қазақстандық өндірістің шамамен 10 пайызы – тері өнемдеріне тиесілі.&lt;ref&gt;[http://kazakh-tv.kz/kz/view/business/page_42551_ Қазақстанның жеңіл өнеркәсібі]&lt;/ref&gt;

=== Тамақ өнеркәсібі ===
Қазақстанның тамақ өнеркәсібі экономикамыздың ең маңызды саласы болып табылады. Ауылшаруашылық шикізаты өңделіп, азық-түлік саласын құрайды. Оның құрамына 20 саладан аса үлкен топ біріктірілген. Олардың ең негізгілері: [[ет]], [[сүт]], [[нан|наубайхана]], [[балықтар|балық]], [[консерв]] және [[кондитер өнімдері]].&lt;ref&gt;http://kazakh-tv.kz/kz/view/business/page_29542_kazakstannyn-tamak-onerkasibi&lt;/ref&gt;

Бүгінде Қазақстан өнеркәсіп өнімінің көлемі жөнінен Ресей мен Украинадан кейінгі 3-ші орында. Табиғи байлықтарды игерудегі басты қиыншылық - су мен қазіргі заманға сай жаңа технологияның болмауы.

=== Қазақстанның отын-энергетикалық кешені ===
Аталған кешен құрамына қазіргі заманғы шаруашылықтың негізін құрайтын отын ([[мұнай]], [[табиғи газ]], [[көмір]] және т.б.) мен электр энергиясын өндіру, оларды тасымалдау енеді. Өндірістің дамуы отын мен энергия түрлерін игерумен тығыз байланыста жүреді. Адамзат қоғамы дамудың неғұрлым жоғары сатысына көтерілген сайын өндірістің отын мен энергияға сұранысы арта түсті.&lt;ref&gt;[http://wiki.iteach.kz/images/8/86/Didaktika_oek.pdf Отын энергетикалық кешені] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151026021351/http://wiki.iteach.kz/images/8/86/Didaktika_oek.pdf |date=2015-10-26 }}&lt;/ref&gt;

Қазақстан көмір, газ, электр энергиясын өндіруден [[ТМД]]-да 3 орын, мұнай өндіруден 2-орын алады. Қазақстан аумағында әлемдік көмір қорының 3,3%-ы шоғырланған. [[Көмір өнеркәсібі|Көмір өндіру]]ден дүние жүзінде 8-ші, ал таяу шетелдер бойынша Ресей мен Украинадан кейінгі 3-ші орында. Негізгі отын түрі деп есептеледі. Қазақстанда 10 алап, 400-ден астам көмір кеніштері бар. Жалпы қоры - 176,6 млрд. т. Өндіру мүмкіндігі - 21,5 млрд. т. Маңызы жөнінен бірінші [[Қарағанды көмір бассейні]]нің қоры - 51 млрд. т. Қазіргі кезде көмір өндіру көлемі 2 есе азайып, жылына 80 млн. т көмір өндіріледі. Көмір кабатының қалыңдығы 1,5-15 м. Екібастұз - 12 млрд. т. Жер бетіне жақын орналасқан, ашық әдіспен өндірілетін [[Екібастұз көмір алабы|Екібастұз көмірінің]] өзіндік құны төмен. Дүниежүзіндегі ең ірі «Богатырь» кесіндісі орналасқын көмір алабы. Бүкіл Қазақстанда 14 мұнай-газ бассейні бар. Олар Атырау-Ембі, [[Маңғыстау түбегі|Маңғыстау]] аймақтарында. Негізгі мұнай өңдеу зауыттары: [[Атырау]], [[Павлодар]], [[Шымкент]] қалаларында орналасқан. ТМД-да көмірсутектік шикізаттардың жалпы қоры жөнінен Қазақстан Ресейден кейінгі 2-ші орында.

[[Газ өнеркәсібі|Газ өндірісіне]] газ тасымалдау жүйесі: республика аумағы арқылы өтетін Бұхара-Орал-Орта Азия-Мәскеу, Бұхара-Шымкент-Тараз-Бішкек-Алматы магистральді кұбырлары.

Газдың жалпы қоры 6 трлн м³, бұл қоры жөнінен әлемде 12-орында. Газ өндіру мөлшері 7 млрд. м³ элемде 25-орында. Республика көлемін газбен қамтамасыз ету үшін [[Түрікменстан]]нан 6,8 млрд м³, [[Өзбекстан]]нан 7,2 млрд м³, [[Ресей]]ден 2 млрд м³ газ алынады.

[[Атырау облысы]]нда «Теңіз» мұнайы - әлемдегі ең ірі кен орындарының бірі. Мұнайдың геологиялық қоры 3 млрд 133 млн. т. шамасында.
Магистральдық және тарату газ құбырларының тарихи қалыптасқан жүйесіне сәйкес табиғи газ еліміздің 14 облысының 9-на жеткізіледі.&lt;ref&gt;[http://kz.energo.gov.kz/index.php?id=1441 Газ өнеркәсібі]&lt;/ref&gt;

=== Электр энергетикасы ===
Қазақстанның электр энергетикасының көздері: [[Электр стансасы|жылу электр стансасы]], [[Су электр станциясы|су электр стансасы]], [[атом электр стансасы]].

Жалпы электр станциялары қуатының артуына, электр қуатының өндiрiлуiне қарай Қазақстан электр энергетикасының дамуын негiзгi үш кезеңге бөлуге болады. Бiрiншi кезең 1918-45 жылдарды қамтиды, бұл кезеңде iрi электр станциялары салынып, алғашқы энергетикалық тораптар пайда болды.

Екiншi кезеңде (1946-58 ж.) алғашқы энергетикалық жүйелер құрылды. Үшiншi кезеңде (1959-90 ж.) республиканың энергетикалық базасы жедел қарқынмен дамып, аймақтық энергетикалық жүйе қалыптасты. Сөйтiп, Қазақстан өзiнiң электр қуаты жөнiндегi мұқтаждарын толық қамтамасыз ететiн, әрi оны өзге елдерге шығаратын ахуалға жеттi.&lt;ref&gt;[http://www.ktb.kz/index.php?Itemid=2&amp;id=32&amp;option=com_rd_glossary&amp;task=view Қазақ техникалық энциклопедиясы]&lt;/ref&gt;
 
Республикада ЖЭС-тар беретін электроэнергия 80-90%-ды құрайды.
* АЭС (атом электр стансасы) - [[Ақтау]] қаласында орналасқан 
[[File:Өскемен су-электр стансасы.jpg|250px|thumb|right|Өскемен су-электр стансасы]]
* Ірі СЭС (су электр стансалары): 
Ертіс өзенінде: [[Бұқтырма су электр станциясы|Бұқтырма]], [[Өскемен су электр станциясы|Өскемен]], Шүлбі; &lt;br /&gt;Сырдарияда [[Шардара су электр станциясы|Шардара]];&lt;br /&gt;Іле: [[Қапшағай су электр станциясы|Қапшағай]].
* Қазақстанның су электр стансалары жылына 163 млрд кВт/сағ электр энергетикасын өндіре алады.
* [[Шығыс Қазақстан облысы]] су электр стансалары энергия өндірудің ең жоғарғы үлесін береді.
* Республикасының 1 тұрғынына шамамен 3700 кВт/сағ электр энергиясы келеді.

Қазақстанның электр энергиясы арзан отын мен су энергетикасы байлықтары пайдаланатын аудандық ірі электр станцияларын салу бағытында дамып келеді. Шығыс және Оңтүстік Қазақстан су энергиясы жеткілікті аудан. Қазір республиканың жылу электр станциялары кең таралған. Олар негізінен Қарағанды және [[Екібастұз көмір алабы|Екібастұз көмірімен]] жұмыс істейді, әрі бүкіл элекгр энергиясының 90%-дан астамын береді. Әрбір облыстық қала мен көптеген өнеркәсіптік орталықтарында қуатты жылу электр орталықтары салынған. Олардың ең ірілері [[Екібастұз]]да, [[Ақсу]]да, [[Тараз]]да, [[Қарағанды]]да, [[Алматы]]да орналасқан.

=== Қазақстан металлургиясы ===
[[File:ПО Балхашцветмет.jpg|thumb|right|200px|«Балқаштүстіметалл» комбинаты]]
Қазақстан үшін [[қара металлургия]] – екінші дүние жүзілік соғысынан кейінгі жылдары ғана пайда болған ауыр өнеркәсібінің салыстырмалы түрдегі жас саласы. Қазақстанда [[шойын]], [[болат]] және ферроқорытпа өндіріледі.&lt;ref&gt;[http://bes-asyl.kz/?s=%D2%9B%D0%B0%D1%80%D0%B0+%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F Қара металлургия-bes-asyl.kz]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

[[Қарағанды металлургия комбинаты|Қарағанды]], Теміртау металлургия комбинаты шойын, болат, прокат өнімін шығарады. Қостанай қайта қорыту комбинаты: шойын, болат, құбыр, рельс, жұқа табақ темір. [[Атасу кенді ауданы|Атасу]], [[Соколов-Сарыбай тау-кен байыту өндірістік бірлестігі|Соколов-Сарыбай]], [[Лисаков кен байыту комбинаты|Лисаков]], [[Қашар-Аят кен байыту комбинаты]] - темір кенін өндіретін негізгі кен орны. [[Ақтөбе]], [[Ақсу]]: ферроқорытпа, [[хром]] өндіру. Торғай алыбының темір рудасын игеру мақсатында Қостанай-Тобыл-Лисаковск жолы салынды.

Қазіргі кезде [[мыс]] негізінен [[Жезқазған кен-металлургия комбинаты|Жезқазған]] мен [[Балқаштүстіметалл|Балқаштың кен-металлургиялық комбинаттарында]] (КМК) өндіріледі. [[Қорғасын]] және [[мырыш]] өнеркәсібінің ортақ шикізат базасы - [[полиметалл]] кендері бар. Ұзақ уақыт бойы олардың қоры жөнінен Шығыс пен Оңтүстік алда болды. Полиметалл өндірісінің басты ауданы - [[Кенді Алтай]]. Мұнда 3 ірі орталық бар - Зырян, Риддер және Өскемен.&lt;ref&gt;[http://el.kz/m/articles/view/content-4346 Түсті металлургия] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150403095449/http://el.kz/m/articles/view/content-4346 |date=2015-04-03 }}&lt;/ref&gt;

=== Машина жасау өндірісі ===
[[File:AZIAAVTO building.jpg|250px|thumb|right|«[[Азия Авто]]» АҚ машина құрастыру зауыты]]
Машина жасау ҚР машина жасау құрылымы: тасымалдау құрамы, автокөлік құрастыруды қоса алғанда барлық өнімнің 37% құрайды.&lt;ref&gt;[http://www.slideshare.net/zhanatchukeev/ss-30489335 Машина жасау-slideshare.net]&lt;/ref&gt; Қазақстанның индустриаландыру картасы бойынша [[Машина жасау кешені|машина жасау]] саласында 9 жаңа ірі жобалар жүзеге асырылуда. Олар:
* Транспорттық машина жасауда: «[[Азия Авто]]» АҚ, жүк және қоғамдық транспорт; [[Петропавлдағы машина жасау зауыты|«ЗИКСТО»]] АҚ, вагон жасау; «Байтерек А» АҚ, электровоздар; «Камкор Менеджмент» ЖШС, жүк вагондары.
* Мұнайгаз машина жасауда: «Батыс-Қазақстан Машина жасау комбинаты» АҚ, газ қотарушы агрегат және газтурбиналы электр станцияларын әзiрлеу және жасау.
* Тау-металлургиялық машина жасауда: [[Қарағанды машина жасау зауыты|«Пархоменко атындағы Қарағанды машина жасау зауыты»]] ЖШС, жүк темiр жол вагондары үшiн iрi құю өндiрiсі.
* Ауыл шаруашылық техника өндiрiсiнде: «Агромаш Холдинг» АҚ, комбайндардың өндiрiсi.&lt;ref&gt;[http://export.gov.kz/kz/page-418-mashina_zhasau_onerkasibi Машина жасау өнеркәсібі] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150408133225/http://export.gov.kz/kz/page-418-mashina_zhasau_onerkasibi |date=2015-04-08 }}&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;   
|colspan=&quot;3&quot; | '''Машина жасау өндірісінің салалары'''
|-
! Салалары	 !! Өндірісі	 !! Орталығы
|-
| Ауыр машина || Кен жабдығы || Алматы, Қарағанды, Кентау
|-
| Ауыл шаруашылық машина || Ақмолаауылмаш Қазақауылмаш || Павлодар, Астана, Макинск
|-
| Станок|| Фрезер || Алматы
|-
| Құрал-аспаптар (металды аз қажет ететін кәсіпорын) || Ақтөберентген|| Ақтөбе, Павлодар, Ақтау
|-
| Эл. тех. машина || Аккумулятор|| Талдықорған
|-
| Радиотехника|| Телевизор || Алматы
|}

=== Химия өндірісі ===
[[Химия өнеркәсібі]]нің кәсіпорындары Қазақстанның  біршама аймақтарында орналасқан. Өнеркәсіптің әр түрлі салаларының, ауыл шаруашылығының, халықтың мұқтажын қанағаттандыру үшін бұл өндірістің шығаратын өнімдерінің түрі де, көлемі де аумақты.&lt;ref&gt;[http://referat.resurs.kz/ref/himiya-onerkasibi Химия өнеркәсібі-resurs.kz]&lt;/ref&gt;

* [[Фосфор тыңайтқыштары|Фосфор тыңайтқышы]] Қаратау химия өндірісі (фосфор ұны), фосфор тұздары (Шымкент, Тараз), суперфосфат (Тараз, Ақтөбе, Алға)
* Азот тыңайтқышы Теміртауда 
* Өскемендегі [[Өскемен титан-магний комбинаты|титан-магний комбинаты]] жанынан қосымша өнім [[калий тыңайтқыштары]]
* Ақтөбе - хром қосындылары, Ақтау – [[пластмасса]], тұтыну заттары, тіс пастасы, Атырау — [[полиэтилен]], су сабын, кір сабын, Шымкент -шина, фармацевтік препараттар
* Өскемен, Риддер, Балқаш, Жезқазған - [[күкірт қышқылы]]
* Теміртау - [[азот]], синтетикалық каучук
* Қостанай - [[жасанды талшық]]
* Тараз - [[минералды тыңайтқыш]]тар шығаратын ірі химия комбинаты орналасқан.

=== Ауыл-шаруашылық өнеркәсіп салалары ===
Ауыл шаруашылығы Қазақстан экономикасының негізгі салаларының бірі болып табылады. Аграрлық сектордың даму деңгейі қашан да қазақстандық қоғамның экономикалық және қоғамдық-саяси тұрақтылығын анықтайтын факторы болып келеді.&lt;ref&gt;[http://referatkaz.kz/%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BB-%D1%88%D0%B0%D1%80%D1%83%D0%B0%D1%88%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%93%D1%8B%D0%BD-%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D1%82%D1%83-%D1%81%D0%B0%D1%8F%D1%81%D0%B0%D1%82%D1%8B-%D0%B6%D3%99%D0%BD/ Ауыл шаруашылығын дамыту саясаты және Солтүстік Қазақстан облысының ауыл шаруашылығы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150403110719/http://referatkaz.kz/%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BB-%D1%88%D0%B0%D1%80%D1%83%D0%B0%D1%88%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%93%D1%8B%D0%BD-%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D1%82%D1%83-%D1%81%D0%B0%D1%8F%D1%81%D0%B0%D1%82%D1%8B-%D0%B6%D3%99%D0%BD/ |date=2015-04-03 }}&lt;/ref&gt;

* Ең ірі ет комбинаттары: [[Алматы]], [[Петропавл]], [[Семей]], [[Қызылорда]], [[Орал]], [[Тараз]] қалаларында
* Ірі сүт, май өнеркәсібі Алматы, [[Қарағанды]], [[Астана]], Орал, [[Өскемен]]. [[Қостанай]], [[Семей]], Петропавл, [[Павлодар]], [[Шымкент]], [[Көкшетау]] қалаларында
* Қант өнеркәсібі: Тараз, [[Шу]], [[Боралдай (Алматы облысы)|Боралдай]], [[Қарабұлақ (Ескелді ауданы)|Қарабұлақ]], Киров, [[Мерке]]де
* Балық өнеркәсібі: [[Атырау]], [[Балқаш]], [[Зайсан (қала)|Зайсан]]да
* Ұн жарма өнеркәсібі: [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]], Астана, Тараз, [[Қапшағай]], Қостанайда
* Макарон өнімдері: [[Ақтөбе]], Алматы, Қарағанды, Петропавл, Шымкент, Семейде
* Мақта майын шығару өнеркәсібі: Шымкентте
* Ірі ас тұзының қоры: Павлодар, [[Қызылорда]]да
* Жүн жуу кәсіпорындары: Семей, Тараз, Ақтөбе қалаларында 
* Жүннен бұйым жасау: Семей, Қостанай, Алматы қалаларында
* Киіз басу: Орал, Петропавл қалаларында 
* Киім тігу: Алматы, Тараз, Семей, Павлодар, Талдықорған, Қостанай, Қызылорда
* Тері илеу: Алматы, Семей, Орал, Тараз, Қостанай, Қызылорда қалаларында  
* Шұлық фабрикасы: Семей, Қарағанды, Шымкентте
* Жүн иіретін комбинат: Астанада, Өскеменде жібек мата шығарады,
* Фарфор-фаянс: Астана мен Қапшағайда
* Трикотаж фабрикасы: Алматы, Қарағанды, Шымкент, Өскемен, Жезқазғанда 
* Мақта тазалау зауыты: Түркістан, [[Мақтаарал ауданы|Мақтаарал]]да.

=== Қазақстанның көлік кешені ===
[[File:Railway Map of Kazakhstan (kk).png|thumb|right|300px|Қазақстан темір жолы схемасы]]
Қазақстанда көліктің барлық түрі дамыған. Жүк айналымында темір жол - 57,5%, өзен көлігі - 0,02%, автомобиль - 15,5%, әуе – 2,9%, кұбыр көлігі -27%.

==== Темір жол ====
Қазақстанда [[темір жол]]дың ұзындығы 15000 км. [[Атырау]]-[[Астрахан]] темір жол торабы Солтүстік Кавказ елдері мен Батыс Қазақстанды байланыстырады. Ендік бағыттағы 3 транзиттік ірі теміржол магистралдары:
* [[Сібір темір жолы|ТрансСібір]]
* Оңтүстік Сібір (Магнитогорск-Қарталы-Астана-Павлодар-Барнаул).
* Орта Сібір

Республикалық маңызы бар бойлық бағыттағы 3 магистралді атауға болады:
* [[Орынбор]]-[[Ташкент]] (Батыс арқылы өтеді). Ескі теміржол
* [[Семей]]-[[Алматы]]-Құлан-[[Тараз]]-[[Шымкент]]-[[Арыс]] (Құлан-Семей арасындағы бөлігін Түркістан-Сібір (Түрксіб) деп атайды)
* [[Петропавл]]-[[Ақмола]]-[[Қарағанды]]-[[Мойынты (кент)|Мойынты]]-[[Шу]] (ТрансҚазақстан деп аталады). 
Қазақстан темір жолының үлесіне көлік қатынасының барлық түрлері бойынша тасылатын жүктің төрттен үш бөлігін қалалар мен ауылдар және басқада жерлерге жол жүретін жолаушылардың тең жарымы тиеді.&lt;ref&gt;[http://sachok.kz/referat/show/770 Қазақстанның темір жол қатынасы]&lt;/ref&gt;

==== Су көлігі ====
Су көлігі негізінен: [[Жайық]], [[Ертіс]], [[Сырдария]], [[Есіл]], [[Іле]], [[Қаратал]] өзендері мен [[Балқаш]] көлі, [[Каспий теңізі]] алаптарында қызмет көрсетеді. Су жолының ұзындығы 6 мың км, соның 4 мың км өзен, көлге келеді. Ірі порттар: [[Атырау]], [[Орал]], [[Өскемен]], [[Павлодар]], [[Ақтау]].

==== Автомибиль жолдары ====
[[File:Төлем бекеті.jpg|thumb|right|250px|Астана - Бурабай автобанының төлем бекеті]]
Автомобиль жолдардың жалпы ұзындығы 94000 км. Басты ірі магистральдары: 
* Алматы-Тараз-Шымкент-Ташкент; 
* Алматы-Семей-Өскемен-Жаркент-Талдықорған-Текелі; 
* Алматы-Шелек-Нарынқол; 
* Қарағанды–Қарқаралы; 
* Орал-Атырау; 
* Қостанай-Арқалық; 
* Қарағанды-Жезқазған.

==== Әуе жолы ====
Әуе жолының жалпы ұзындығы - 100 мың км. [[Әуе көлігі]]мен шамамен 21,4 млн. т. жүк, 7 млн. жолаушы тасымалданады. Қазақстанның әуе кеңістігінде 72 халықаралық әуе жолы түйіседі. Еліміздегі 51 әуежолдың 13-і халықаралық ұшақтарға қызмет атқарады, ал 21-і республикалық маңызға ие.

==== Құбыр жолы ====
Мұнайдың 60%-ы құбырмен тасымалданады. Ең алғаш салынған мұнай құбырының ұзындығы 60 км-лік Доссор-Ракуша. Келешекте Республика аумағы арқылы Батыс Қазақстаннан 5 бағытта [[мұнай құбыры]]н тарту жоспарлануда.
# [[Теңіз мұнай кен орны|Теңіз кен орнынан]] - Ресейдің Қара теңіз жағалауына, ұзындығы 1500км.
# Теңіз - [[Баку]] - Супса (Грузияның Қара теңіз жағалау) - [[Жейхан|Джейхан]](Түркия Жерорта теңізі жағалауы).
# [[Ирак]] мемлекеті арқылы [[Парсы шығанағы]] жағалауында Теңіз-Харг, ұзындығы 2505 км. 
# Батыс Қазақстан - Қытай - Тынық мұхиты жағалауы. Атасу (Қарағанды облысы)-Алашонькоу (Қытай).
# Батыс Қазақстан - [[Құмкөл мұнай-газ кен орны|Құмкөл]] мұнай құбыры.

== Қазақстан Республикасы экономикалық аудандарының географиясы ==
[[File:Регионы Казахстана.svg|thumb|right|300px|Қазақстан Республикасы экономикалық аудандары]]
Қазақстан аумағының үлкендігі, табиғат жағдайлары мен ресурстарының алуан түрлілігі географиялық еңбек бөлінісінің (ГЕБ) негізі болып табылады. Қазақстан аумағында 14 облыс бар, олар 5 экономикалық ауданға топтастырылған.
# Орталық Қазақстан: [[Қарағанды облысы]];
# Батыс Қазақстан: [[Ақтөбе облысы]], [[Батыс Қазақстан облысы]], [[Атырау облысы]], [[Маңғыстау облысы]];
# Оңтүстік Қазақстан: [[Қызылорда облысы]], [[Түркістан облысы]], [[Жамбыл облысы]], [[Алматы облысы]];
# Солтүстік Қазақстан: [[Қостанай облысы]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Павлодар облысы]], [[Ақмола облысы]];
# Шығыс Қазақстан: [[Шығыс Қазақстан облысы]].

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер|2}}

== Сыртқы сілтемелер ==
{{commonscat|Geography of Kazakhstan}}

{{Қазақстан тақырыптарда}}
{{Қазақстан географиясы}}
{{Таңдаулы мақала}}

[[Санат:Қазақстан географиясы|*]]</text>
      <sha1>gn0hfaiaj4bpxc9a53jefbf73bmlbwl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Махамбет (Атырау облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7934</id>
    <revision>
      <id>3055005</id>
      <parentid>3053831</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T14:12:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тарихы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16911" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Махамбет
|сурет               =   Махамбет ауылына кіре берістегі арка.jpg
|әкімшілік күйі          = аудан орталығы
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =40|lat_sec = 00
   |lon_deg =51|lon_min = 35|lon_sec =00
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Атырау облысы
|кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
|ауданы                  = Махамбет ауданы
|кестедегі аудан         = Махамбет ауданы{{!}}Махамбет
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Махамбет
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1928
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Жаманқала''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 8012
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Махамбет}}
'''Махамбет ауылы''' — [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы)|Махамбет ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Атырау]] қаласынан солтүстікке қарай 68 км жерде, [[Жайық]] өзенінің оң жағасында орналасқан. &lt;ref&gt;Атырау Энциклопедиясы, Алматы 2000&lt;/ref&gt;.

== Тарихы ==
Негізі [[1928 жыл|1928]] жылы қаланған. [[1963 жыл|1963]] жылға дейін “Жаманқала (Яманка)&quot; деп аталып, Бақсай ауданының орталығы болып келді. 1963 жылы Бақсай мен [[Есбол ауданы|Есбол]] аудандары біріктірілгеннен кейін, Махамбет ауданының орталығы болды. Қазіргі атауы [[Махамбет Өтемісұлы]] құрметіне берілген.&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt; Ауылда 2 орта мектеп, мектеп-гимназия, мектеп-интернат, 6 балабақша, балалар саз мектебі, мешіт, мәдениет үйі, кітапхана, емхана мен аудандық аурухана бар.

== Ауыл көшелері ==
[[Абай Құнанбайұлы|Абай Құнанбаев]], [[Махамбет Өтемісұлы]], [[Исатай Тайманұлы|Исатай Тайманов]], [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбыл Жабаев]], [[Құрманғазы Сағырбайұлы]], [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]], [[Аманкелді Үдербайұлы Иманов|Аманкелді Иманов]], [[Нұрмұхан Сейітахметұлы Жантөрин|Нұрмұхан Жантөрин]], [[Төле би]], [[Қазыбек би]], [[Әйтеке би]], [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|Мұхтар Әуезов]], [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]], [[Нұрғиса Тілендиев]], Құлшараф Өміршин, Зияда Наурызова, Мырзабай Жұмабаев, Мұхтар Рахметов, Қуаныш Сиранов, Дүйсенғали Төленов, Мырзабек Боранқұлов, Қапизолла Қуанышбаев, Алаш Тұржанов, Атабек Ахметжанов, Зәмзәм Есжанова, Мұрат Ерғалиев, Мұрат Шоқпаров, Аманғали Аслалиев, [[Мағзом Бижанұлы Сүндетов|Мағзом Сүндетов]], Георгий Канцев, Михаил Харкин, [[Боран Нысанбаев]], Тымықбай Шырдабаев, Өтешқали Есмағамбетов, Жұмабай Қартқожақов,  Қабдол Сарин, Құспан Олжабаев, Омар Төлешов, Уәли Жайықов, Дошу Шененов, Қисым Мырзағалиев, Құмар Қабенов, Оңай Шонаев, Өтеміс Ізболов, [[Ахмет Қуанұлы Жұбанов|Ахмет Жұбанов]], Айдынғали Оңайбаев, Қорқыт Байзақов, [[Сұлтанмахмұт Торайғыров]], [[Мұхит Мерәліұлы]], [[Ілияс Жансүгіров]], [[Ыбырай Алтынсарин]], [[Халел Досмұхамедов]], [[Мұқан Төлебаев]], [[Сырым Датұлы]], [[Мұрат Мөңкеұлы]], [[Әбілқайыр хан]], [[Мағжан Жұмабаев]]  атындағы көшелер, [[Жайық шұғыласы]] газетінің 50 жылдығы, Жеңістің 30 жылдығы, [[Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні|Тәуелсіздік]], Жаңа құрылыс, Ақшолан көшелері.

Ауыл аумағында Жаңа ауыл, Жайық (бұрынғы Северный), Жасыл белдеу, Мерей, Шаттық, Самал, Өткел (бұрынғы Лесхоз), Құрылысшы (бұрынғы ПМК), Бірлік (бұрынғы Противочумный), Ынтымақ, Игілік, Наркескен, Шұғыла, Шұғыла-2 секілді 14 мөлтек аудан бар.

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 6685 адам (3191 ер адам және 3494 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 8012 адамды (3854 ер адам және 4158 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
=== Мектептер ===
* Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі – Жаманқала орта мектебі болып 1938 жылы құрылды. 1985 жылы жаңа мектеп үйіне көшірілді. 1999-2000 оқу жылынан  бастап  білім ордасына  мектеп түлегі, профессор Есенбай Ағелеуов есімі берілді.&lt;ref&gt;[https://kundelik.kz/soc/wiki/view.aspx?network=1000000055000&amp;pageTitle=%u0415%u0441%u0435%u043d%u0431%u0430%u0439%20%u0410%u0493%u0435%u043b%u0435%u0443%u043e%u0432%20%u0430%u0442%u044b%u043d%u0434%u0430%u0493%u044b%20%u041c%u0430%u0445%u0430%u043c%u0431%u0435%u0442%20%u043e%u0440%u0442%u0430%20%u043c%u0435%u043a%u0442%u0435%u0431%u0456 Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі]&lt;/ref&gt;
* Дүйсенғали Төленов атындағы мектеп-гимназия — 1938-1940 жылдары салынған. 1940-1949 жылдары Жаманқала балалар үйі, 1950-1960 жылдары пансионат болып, 1960-1961 оқу жылынан бастап Махамбет мектеп-интернаты болып құрылған. 1990-1992 жылдары мектеп-интернат жабылып, сол кездегі аудан әкімі Қ.Сирановтың шешімімен мектеп болып ашылған. 1993 жылы мектеп-гимназия статусын алып, 2000 жылдың 29 қаңтарында аталмыш оқу орнына бірнеше жыл директор болған Дүйсенғали Төленов есімі берілген.&lt;ref&gt;[https://tolenov.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Д.Төленов мектеп-гимназиясының тарихы]&lt;/ref&gt;
* Оңай Шонаев атындағы орта мектеп — 1972 жылы 350 орынға арнап сегізжылдық мектеп ретінде салынып, батыр Оңай Шонаевтың есімі берілген. 1982 жылдан бері жалпы орта мектеп.&lt;ref&gt;[https://shonaev.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html О.Шонаев орта мектебінің тарихы]&lt;/ref&gt;
* Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты – 1974 ж. мектеп-интернат іргетасы салынды. Сол жылы Новобогат ауданы Сағыз станциясынан облыстық ақыл-есінде ауытқушылығы бар балалар мектебі Махамбет ауданына көшіп, орналасты.&lt;ref&gt;[https://schools.kundelik.kz/school.aspx?school=1000007354988 	Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты]&lt;/ref&gt;
* З.Ещанова атындағы балалар өнер мектебі – өз жұмысын 1973 жылы бастаған.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/bilim/otyz-zhyldy-e-bek-tili-bar-os-staz.html Отыз жылдық еңбек өтілі бар қос ұстаз]&lt;/ref&gt;

=== Мектепке дейінгі білім ===
* &quot;Алтын балық&quot; бөбекжай-бақшасы — № 1 балабақша болып 1954 жылдан бастап жұмыс жасаған. 1980 жылы № 1 балабақша жаңа типтік жобамен салынған 140 орындық жаңа ғимаратқа көшірілген. Балабақшаға &quot;Алтын балық&quot; атауы осы жылдан бастап берілген.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-balik.html Алтын балық]&lt;/ref&gt;
* &quot;Жауқазын&quot; бөбекжай-бақшасы – 1969 жылы 14 тамызда құрылған. 2000 жылы мектеп ғимараты бейімделіп, балабақша орнына берілген. Сыйымдылығы - 140 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/zhaykazn.html Жауқазын]&lt;/ref&gt;
* &quot;Қызғалдақ&quot; бөбекжай-бақшасы
* &quot;Шолпан&quot; бөбекжай-бақшасы – балабақша ғимаратының негізі 1973 жылы қаланған. 2014 жылғы қараша айында  балабақша күрделі жөндеуден өтіп, қолданысқа берілді.&lt;ref&gt;[https://sholpan.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/balaba-sha-pasporty.html Балабақша паспорты]&lt;/ref&gt;
* &quot;Алтын-Ай&quot; бөбекжай-бақшасы – 2014 жылы 9 қазан күні салынып берілген. Бөбекжай 280 орындық типтік жобамен салынған.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-ay.html Алтын-Ай]&lt;/ref&gt;
* &quot;Нұршуақ&quot; бөбекжай-бақшасы – 2016 жылы маусымнан бері жұмыс жасайды. Сыйымдылығы - 280 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/nurshuak.html Нұршуақ]&lt;/ref&gt;

=== Мәдени және спорт мекемелері ===
* Махамбет тарихи-өлкетану мұражайы — 2003 жылы Махамбет Өтемісұлының 200 жылдығына орай Орталық алаңда ашылған.
* Өнерпаз аудандық мәдениет үйі 
* Махамбет аудандық орталық кітапханасы
* Аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі — алғаш 1969 жылы 12 тамызда ашылған. 2003 жылы жаңа ғимараты пайдалануға берілді.
* Спорт кешені — 2022 жылы мамырда ашылды. Сыйымдылығы 160 орындық. &lt;ref&gt;[https://atyrautv.kz/kz/news/society/zhana-sport-kesheni-ashyldy-10 Жаңа спорт кешені ашылды]&lt;/ref&gt;

=== Денсаулық сақтау ===
* Махамбет аудандық орталық ауруханасы – 2001 жылы жаңа екіқабатты ғимараты пайдалануға берілген.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/audan-tynysy/makhambet-audanynyn-30-zhyldagy-30-zhetistigi.html Махамбет ауданының 30 жылдағы 30 жетістігі]&lt;/ref&gt;
* Аудандық емхана – 2010 жылы желтоқсан айында ашылған. «100 мектеп, 100 аурухана» бағдарламасы бойынша бой көтерген үш қабатты емхана күніне 250 адамға қызмет көрсете алады.&lt;ref&gt;[https://www.inform.kz/kz/mahambet-kentinde-kunine-250-naukaska-kyzmet-korsete-alatyn-emhana-ashyldy-atyrau-oblysy_a2336773 Махамбет кентінде күніне 250 науқасқа қызмет көрсете алатын емхана ашылды]&lt;/ref&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Сүт зауыты, Төменгі Жайық суландыру жүйесінің басқармасы, Нарын көгалдандыру-мелиорациялық стансасы, &quot;Агротехника&quot; өндірістік кооперативі бар. Махамбет ауылы арқылы Атырау - Орал электр желісі мен Атырау - Индербор - Самара мұнай құбыры өтеді&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt;. 2018 жылы жаңа көпір ашылды.&lt;ref&gt;[https://lenta.inform.kz/ru/atyraudagy-mahambet-audanynda-elbasy-kunine-oray-zhana-kopir-ashyldy_a3471197 Елбасы күніне орай жаңа көпір ашылды]&lt;/ref&gt;

== Діни ұйымдар қызметі ==
* «Исатай-Махамбет» мешіті —  2003 жылы ашылған. Ұзындығы 25 метр, ені 15 метр, жалпы көлемі 80 шаршы метр. Биіктігі 22 метрлік бір мұнаралы, биіктігі 4 метрлік бір күмбезді. Ғимаратқа 150 шырағы бар аспалы шам ілінген. Мұнда бір мезгілде 130 ер және 30 әйел намаз оқи алады.&lt;ref&gt;[https://www.muftyat.kz/kk/mosque/2632/ «Исатай-Махамбет» мешіті]&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Орталық көше !! Аудандық сот үйі !! Орталық мешіт !! Қазақтелеком 
|-
| [[Сурет:Махамбет. Орталық көше .jpg |орта|200px|]]|| [[Сурет:Махамбет. Аудандық сот үйі .jpg |орта|158px|]]||[[Сурет:Махамбет. Мешіт .jpg |орта|200px|]] ||[[Сурет:Махамбет. Қазақтелеком .jpg |орта|200px|]]
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Аудандық әкімдік !! Sultan Palace салтанат сарайы
|-
|[[Сурет:Махамбет. Аудандық әкімдік.jpg|орта|150px|]]
||[[Сурет:Махамбет. Sultan Palace.jpg|орта|150px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Махамбет ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Махамбет ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>42kdwiselrda6nh1di9nbm50tqoodhj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055076</id>
      <parentid>3055005</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T21:21:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ауыл көшелері */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16766" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Махамбет
|сурет               =   Махамбет ауылына кіре берістегі арка.jpg
|әкімшілік күйі          = аудан орталығы
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =40|lat_sec = 00
   |lon_deg =51|lon_min = 35|lon_sec =00
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Атырау облысы
|кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
|ауданы                  = Махамбет ауданы
|кестедегі аудан         = Махамбет ауданы{{!}}Махамбет
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Махамбет
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1928
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Жаманқала''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 8012
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Махамбет}}
'''Махамбет ауылы''' — [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы)|Махамбет ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Атырау]] қаласынан солтүстікке қарай 68 км жерде, [[Жайық]] өзенінің оң жағасында орналасқан. &lt;ref&gt;Атырау Энциклопедиясы, Алматы 2000&lt;/ref&gt;.

== Тарихы ==
Негізі [[1928 жыл|1928]] жылы қаланған. [[1963 жыл|1963]] жылға дейін “Жаманқала (Яманка)&quot; деп аталып, Бақсай ауданының орталығы болып келді. 1963 жылы Бақсай мен [[Есбол ауданы|Есбол]] аудандары біріктірілгеннен кейін, Махамбет ауданының орталығы болды. Қазіргі атауы [[Махамбет Өтемісұлы]] құрметіне берілген.&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt; Ауылда 2 орта мектеп, мектеп-гимназия, мектеп-интернат, 6 балабақша, балалар саз мектебі, мешіт, мәдениет үйі, кітапхана, емхана мен аудандық аурухана бар.

== Ауыл көшелері ==
[[Абай Құнанбайұлы|Абай Құнанбаев]], [[Махамбет Өтемісұлы]], [[Исатай Тайманұлы|Исатай Тайманов]], [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбыл Жабаев]], [[Құрманғазы Сағырбайұлы]], [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]], [[Аманкелді Үдербайұлы Иманов|Аманкелді Иманов]], [[Нұрмұхан Сейітахметұлы Жантөрин|Нұрмұхан Жантөрин]], [[Төле би]], [[Қазыбек би]], [[Әйтеке би]], [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|Мұхтар Әуезов]], [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]], [[Нұрғиса Тілендиев]], Құлшараф Өміршин, Зияда Наурызова, Мырзабай Жұмабаев, Мұхтар Рахметов, Қуаныш Сиранов, Дүйсенғали Төленов, Мырзабек Боранқұлов, Қапизолла Қуанышбаев, Алаш Тұржанов, Атабек Ахметжанов, Зәмзәм Есжанова, Мұрат Ерғалиев, Мұрат Шоқпаров, Аманғали Аслалиев, [[Мағзом Бижанұлы Сүндетов|Мағзом Сүндетов]], Георгий Канцев, Михаил Харкин, [[Боран Нысанбаев]], Тымықбай Шырдабаев, Өтешқали Есмағамбетов, Жұмабай Қартқожақов,  Қабдол Сарин, Құспан Олжабаев, Омар Төлешов, Уәли Жайықов, Дошу Шененов, Қисым Мырзағалиев, Құмар Қабенов, Оңай Шонаев, Өтеміс Ізболов, [[Ахмет Қуанұлы Жұбанов|Ахмет Жұбанов]], Айдынғали Оңайбаев, Қорқыт Байзақов, [[Сұлтанмахмұт Торайғыров]], [[Мұхит Мерәліұлы]], [[Ілияс Жансүгіров]], [[Ыбырай Алтынсарин]], [[Халел Досмұхамедов]], [[Мұқан Төлебаев]], [[Сырым Датұлы]], [[Мұрат Мөңкеұлы]], [[Әбілқайыр хан]], [[Мағжан Жұмабаев]]  атындағы көшелер, [[Жайық шұғыласы]] газетінің 50 жылдығы, Жеңістің 30 жылдығы, [[Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні|Тәуелсіздік]], Жаңа құрылыс, Ақшолан көшелері.

Ауыл аумағында Жаңа ауыл, Жайық, Жасыл белдеу, Мерей, Шаттық, Самал, Өткел, Құрылысшы, Бірлік, Ынтымақ, Игілік, Наркескен, Шұғыла секілді мөлтек аудандар бар.

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 6685 адам (3191 ер адам және 3494 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 8012 адамды (3854 ер адам және 4158 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
=== Мектептер ===
* Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі – Жаманқала орта мектебі болып 1938 жылы құрылды. 1985 жылы жаңа мектеп үйіне көшірілді. 1999-2000 оқу жылынан  бастап  білім ордасына  мектеп түлегі, профессор Есенбай Ағелеуов есімі берілді.&lt;ref&gt;[https://kundelik.kz/soc/wiki/view.aspx?network=1000000055000&amp;pageTitle=%u0415%u0441%u0435%u043d%u0431%u0430%u0439%20%u0410%u0493%u0435%u043b%u0435%u0443%u043e%u0432%20%u0430%u0442%u044b%u043d%u0434%u0430%u0493%u044b%20%u041c%u0430%u0445%u0430%u043c%u0431%u0435%u0442%20%u043e%u0440%u0442%u0430%20%u043c%u0435%u043a%u0442%u0435%u0431%u0456 Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі]&lt;/ref&gt;
* Дүйсенғали Төленов атындағы мектеп-гимназия — 1938-1940 жылдары салынған. 1940-1949 жылдары Жаманқала балалар үйі, 1950-1960 жылдары пансионат болып, 1960-1961 оқу жылынан бастап Махамбет мектеп-интернаты болып құрылған. 1990-1992 жылдары мектеп-интернат жабылып, сол кездегі аудан әкімі Қ.Сирановтың шешімімен мектеп болып ашылған. 1993 жылы мектеп-гимназия статусын алып, 2000 жылдың 29 қаңтарында аталмыш оқу орнына бірнеше жыл директор болған Дүйсенғали Төленов есімі берілген.&lt;ref&gt;[https://tolenov.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Д.Төленов мектеп-гимназиясының тарихы]&lt;/ref&gt;
* Оңай Шонаев атындағы орта мектеп — 1972 жылы 350 орынға арнап сегізжылдық мектеп ретінде салынып, батыр Оңай Шонаевтың есімі берілген. 1982 жылдан бері жалпы орта мектеп.&lt;ref&gt;[https://shonaev.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html О.Шонаев орта мектебінің тарихы]&lt;/ref&gt;
* Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты – 1974 ж. мектеп-интернат іргетасы салынды. Сол жылы Новобогат ауданы Сағыз станциясынан облыстық ақыл-есінде ауытқушылығы бар балалар мектебі Махамбет ауданына көшіп, орналасты.&lt;ref&gt;[https://schools.kundelik.kz/school.aspx?school=1000007354988 	Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты]&lt;/ref&gt;
* З.Ещанова атындағы балалар өнер мектебі – өз жұмысын 1973 жылы бастаған.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/bilim/otyz-zhyldy-e-bek-tili-bar-os-staz.html Отыз жылдық еңбек өтілі бар қос ұстаз]&lt;/ref&gt;

=== Мектепке дейінгі білім ===
* &quot;Алтын балық&quot; бөбекжай-бақшасы — № 1 балабақша болып 1954 жылдан бастап жұмыс жасаған. 1980 жылы № 1 балабақша жаңа типтік жобамен салынған 140 орындық жаңа ғимаратқа көшірілген. Балабақшаға &quot;Алтын балық&quot; атауы осы жылдан бастап берілген.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-balik.html Алтын балық]&lt;/ref&gt;
* &quot;Жауқазын&quot; бөбекжай-бақшасы – 1969 жылы 14 тамызда құрылған. 2000 жылы мектеп ғимараты бейімделіп, балабақша орнына берілген. Сыйымдылығы - 140 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/zhaykazn.html Жауқазын]&lt;/ref&gt;
* &quot;Қызғалдақ&quot; бөбекжай-бақшасы
* &quot;Шолпан&quot; бөбекжай-бақшасы – балабақша ғимаратының негізі 1973 жылы қаланған. 2014 жылғы қараша айында  балабақша күрделі жөндеуден өтіп, қолданысқа берілді.&lt;ref&gt;[https://sholpan.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/balaba-sha-pasporty.html Балабақша паспорты]&lt;/ref&gt;
* &quot;Алтын-Ай&quot; бөбекжай-бақшасы – 2014 жылы 9 қазан күні салынып берілген. Бөбекжай 280 орындық типтік жобамен салынған.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-ay.html Алтын-Ай]&lt;/ref&gt;
* &quot;Нұршуақ&quot; бөбекжай-бақшасы – 2016 жылы маусымнан бері жұмыс жасайды. Сыйымдылығы - 280 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/nurshuak.html Нұршуақ]&lt;/ref&gt;

=== Мәдени және спорт мекемелері ===
* Махамбет тарихи-өлкетану мұражайы — 2003 жылы Махамбет Өтемісұлының 200 жылдығына орай Орталық алаңда ашылған.
* Өнерпаз аудандық мәдениет үйі 
* Махамбет аудандық орталық кітапханасы
* Аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі — алғаш 1969 жылы 12 тамызда ашылған. 2003 жылы жаңа ғимараты пайдалануға берілді.
* Спорт кешені — 2022 жылы мамырда ашылды. Сыйымдылығы 160 орындық. &lt;ref&gt;[https://atyrautv.kz/kz/news/society/zhana-sport-kesheni-ashyldy-10 Жаңа спорт кешені ашылды]&lt;/ref&gt;

=== Денсаулық сақтау ===
* Махамбет аудандық орталық ауруханасы – 2001 жылы жаңа екіқабатты ғимараты пайдалануға берілген.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/audan-tynysy/makhambet-audanynyn-30-zhyldagy-30-zhetistigi.html Махамбет ауданының 30 жылдағы 30 жетістігі]&lt;/ref&gt;
* Аудандық емхана – 2010 жылы желтоқсан айында ашылған. «100 мектеп, 100 аурухана» бағдарламасы бойынша бой көтерген үш қабатты емхана күніне 250 адамға қызмет көрсете алады.&lt;ref&gt;[https://www.inform.kz/kz/mahambet-kentinde-kunine-250-naukaska-kyzmet-korsete-alatyn-emhana-ashyldy-atyrau-oblysy_a2336773 Махамбет кентінде күніне 250 науқасқа қызмет көрсете алатын емхана ашылды]&lt;/ref&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Сүт зауыты, Төменгі Жайық суландыру жүйесінің басқармасы, Нарын көгалдандыру-мелиорациялық стансасы, &quot;Агротехника&quot; өндірістік кооперативі бар. Махамбет ауылы арқылы Атырау - Орал электр желісі мен Атырау - Индербор - Самара мұнай құбыры өтеді&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt;. 2018 жылы жаңа көпір ашылды.&lt;ref&gt;[https://lenta.inform.kz/ru/atyraudagy-mahambet-audanynda-elbasy-kunine-oray-zhana-kopir-ashyldy_a3471197 Елбасы күніне орай жаңа көпір ашылды]&lt;/ref&gt;

== Діни ұйымдар қызметі ==
* «Исатай-Махамбет» мешіті —  2003 жылы ашылған. Ұзындығы 25 метр, ені 15 метр, жалпы көлемі 80 шаршы метр. Биіктігі 22 метрлік бір мұнаралы, биіктігі 4 метрлік бір күмбезді. Ғимаратқа 150 шырағы бар аспалы шам ілінген. Мұнда бір мезгілде 130 ер және 30 әйел намаз оқи алады.&lt;ref&gt;[https://www.muftyat.kz/kk/mosque/2632/ «Исатай-Махамбет» мешіті]&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Орталық көше !! Аудандық сот үйі !! Орталық мешіт !! Қазақтелеком 
|-
| [[Сурет:Махамбет. Орталық көше .jpg |орта|200px|]]|| [[Сурет:Махамбет. Аудандық сот үйі .jpg |орта|158px|]]||[[Сурет:Махамбет. Мешіт .jpg |орта|200px|]] ||[[Сурет:Махамбет. Қазақтелеком .jpg |орта|200px|]]
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Аудандық әкімдік !! Sultan Palace салтанат сарайы
|-
|[[Сурет:Махамбет. Аудандық әкімдік.jpg|орта|150px|]]
||[[Сурет:Махамбет. Sultan Palace.jpg|орта|150px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Махамбет ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Махамбет ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>3b385sm30q3cs70ktnc9g9wgjf3tgz9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055078</id>
      <parentid>3055076</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T21:30:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ауыл көшелері */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16925" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Махамбет
|сурет               =   Махамбет ауылына кіре берістегі арка.jpg
|әкімшілік күйі          = аудан орталығы
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =40|lat_sec = 00
   |lon_deg =51|lon_min = 35|lon_sec =00
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Атырау облысы
|кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
|ауданы                  = Махамбет ауданы
|кестедегі аудан         = Махамбет ауданы{{!}}Махамбет
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Махамбет
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1928
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Жаманқала''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 8012
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Махамбет}}
'''Махамбет ауылы''' — [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы)|Махамбет ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Атырау]] қаласынан солтүстікке қарай 68 км жерде, [[Жайық]] өзенінің оң жағасында орналасқан. &lt;ref&gt;Атырау Энциклопедиясы, Алматы 2000&lt;/ref&gt;.

== Тарихы ==
Негізі [[1928 жыл|1928]] жылы қаланған. [[1963 жыл|1963]] жылға дейін “Жаманқала (Яманка)&quot; деп аталып, Бақсай ауданының орталығы болып келді. 1963 жылы Бақсай мен [[Есбол ауданы|Есбол]] аудандары біріктірілгеннен кейін, Махамбет ауданының орталығы болды. Қазіргі атауы [[Махамбет Өтемісұлы]] құрметіне берілген.&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt; Ауылда 2 орта мектеп, мектеп-гимназия, мектеп-интернат, 6 балабақша, балалар саз мектебі, мешіт, мәдениет үйі, кітапхана, емхана мен аудандық аурухана бар.

== Ауыл көшелері ==
[[Абай Құнанбайұлы|Абай Құнанбаев]], [[Махамбет Өтемісұлы]], [[Исатай Тайманұлы|Исатай Тайманов]], [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбыл Жабаев]], [[Құрманғазы Сағырбайұлы]], [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]], [[Аманкелді Үдербайұлы Иманов|Аманкелді Иманов]], [[Нұрмұхан Сейітахметұлы Жантөрин|Нұрмұхан Жантөрин]], [[Төле би]], [[Қазыбек би]], [[Әйтеке би]], [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|Мұхтар Әуезов]], [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]], [[Нұрғиса Атабайұлы Тілендиев|Нұрғиса Тілендиев]], Құлшараф Өміршин, Зияда Наурызова, Мырзабай Жұмабаев, Мұхтар Рахметов, Қуаныш Сиранов, Дүйсенғали Төленов, Мырзабек Боранқұлов, [[Қафизолла Қуанышбаев|Қапизолла Қуанышбаев]], Алаш Тұржанов, Атабек Ахметжанов, Зәмзәм Есжанова, Мұрат Ерғалиев, Мұрат Шоқпаров, Аманғали Аслалиев, [[Мағзом Бижанұлы Сүндетов|Мағзом Сүндетов]], Георгий Канцев, Михаил Харкин, [[Боран Нысанбаев]], Тымықбай Шырдабаев, Өтешқали Есмағамбетов, Жұмабай Қартқожақов, Қабдол Сарин, Құспан Олжабаев, Омар Төлешов, Уәли Жайықов, Дошу Шененов, Қисым Мырзағалиев, Құмар Қабенов, Оңай Шонаев, Өтеміс Ізболов, [[Ахмет Қуанұлы Жұбанов|Ахмет Жұбанов]], Айдын Оңайбаев, Қорқыт Байзақов, [[Сұлтанмахмұт Торайғыров]], [[Мұхит Мерәліұлы]], [[Ілияс Жансүгіров]], [[Ыбырай Алтынсарин]], [[Халел Досмұхамедов]], [[Мұқан Төлебаев]], [[Сырым Датұлы]], [[Мұрат Мөңкеұлы]], [[Әбілқайыр хан (Кіші жүз)|Әбілқайыр хан]], [[Мағжан Жұмабай|Мағжан Жұмабаев]] атындағы көшелер, [[Жайық шұғыласы]] газетінің 50 жылдығы, Жеңістің 30 жылдығы, [[Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні|Тәуелсіздік]], Жаңа құрылыс, Ақшолан көшелері.

Ауыл аумағында Жаңа ауыл, Жайық, Жасыл белдеу, Мерей, Шаттық, Самал, Өткел, Құрылысшы, Бірлік, Ынтымақ, Игілік, Наркескен, Шұғыла секілді мөлтек аудандар бар.

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 6685 адам (3191 ер адам және 3494 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 8012 адамды (3854 ер адам және 4158 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
=== Мектептер ===
* Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі – Жаманқала орта мектебі болып 1938 жылы құрылды. 1985 жылы жаңа мектеп үйіне көшірілді. 1999-2000 оқу жылынан  бастап  білім ордасына  мектеп түлегі, профессор Есенбай Ағелеуов есімі берілді.&lt;ref&gt;[https://kundelik.kz/soc/wiki/view.aspx?network=1000000055000&amp;pageTitle=%u0415%u0441%u0435%u043d%u0431%u0430%u0439%20%u0410%u0493%u0435%u043b%u0435%u0443%u043e%u0432%20%u0430%u0442%u044b%u043d%u0434%u0430%u0493%u044b%20%u041c%u0430%u0445%u0430%u043c%u0431%u0435%u0442%20%u043e%u0440%u0442%u0430%20%u043c%u0435%u043a%u0442%u0435%u0431%u0456 Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі]&lt;/ref&gt;
* Дүйсенғали Төленов атындағы мектеп-гимназия — 1938-1940 жылдары салынған. 1940-1949 жылдары Жаманқала балалар үйі, 1950-1960 жылдары пансионат болып, 1960-1961 оқу жылынан бастап Махамбет мектеп-интернаты болып құрылған. 1990-1992 жылдары мектеп-интернат жабылып, сол кездегі аудан әкімі Қ.Сирановтың шешімімен мектеп болып ашылған. 1993 жылы мектеп-гимназия статусын алып, 2000 жылдың 29 қаңтарында аталмыш оқу орнына бірнеше жыл директор болған Дүйсенғали Төленов есімі берілген.&lt;ref&gt;[https://tolenov.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Д.Төленов мектеп-гимназиясының тарихы]&lt;/ref&gt;
* Оңай Шонаев атындағы орта мектеп — 1972 жылы 350 орынға арнап сегізжылдық мектеп ретінде салынып, батыр Оңай Шонаевтың есімі берілген. 1982 жылдан бері жалпы орта мектеп.&lt;ref&gt;[https://shonaev.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html О.Шонаев орта мектебінің тарихы]&lt;/ref&gt;
* Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты – 1974 ж. мектеп-интернат іргетасы салынды. Сол жылы Новобогат ауданы Сағыз станциясынан облыстық ақыл-есінде ауытқушылығы бар балалар мектебі Махамбет ауданына көшіп, орналасты.&lt;ref&gt;[https://schools.kundelik.kz/school.aspx?school=1000007354988 	Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты]&lt;/ref&gt;
* З.Ещанова атындағы балалар өнер мектебі – өз жұмысын 1973 жылы бастаған.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/bilim/otyz-zhyldy-e-bek-tili-bar-os-staz.html Отыз жылдық еңбек өтілі бар қос ұстаз]&lt;/ref&gt;

=== Мектепке дейінгі білім ===
* &quot;Алтын балық&quot; бөбекжай-бақшасы — № 1 балабақша болып 1954 жылдан бастап жұмыс жасаған. 1980 жылы № 1 балабақша жаңа типтік жобамен салынған 140 орындық жаңа ғимаратқа көшірілген. Балабақшаға &quot;Алтын балық&quot; атауы осы жылдан бастап берілген.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-balik.html Алтын балық]&lt;/ref&gt;
* &quot;Жауқазын&quot; бөбекжай-бақшасы – 1969 жылы 14 тамызда құрылған. 2000 жылы мектеп ғимараты бейімделіп, балабақша орнына берілген. Сыйымдылығы - 140 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/zhaykazn.html Жауқазын]&lt;/ref&gt;
* &quot;Қызғалдақ&quot; бөбекжай-бақшасы
* &quot;Шолпан&quot; бөбекжай-бақшасы – балабақша ғимаратының негізі 1973 жылы қаланған. 2014 жылғы қараша айында  балабақша күрделі жөндеуден өтіп, қолданысқа берілді.&lt;ref&gt;[https://sholpan.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/balaba-sha-pasporty.html Балабақша паспорты]&lt;/ref&gt;
* &quot;Алтын-Ай&quot; бөбекжай-бақшасы – 2014 жылы 9 қазан күні салынып берілген. Бөбекжай 280 орындық типтік жобамен салынған.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-ay.html Алтын-Ай]&lt;/ref&gt;
* &quot;Нұршуақ&quot; бөбекжай-бақшасы – 2016 жылы маусымнан бері жұмыс жасайды. Сыйымдылығы - 280 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/nurshuak.html Нұршуақ]&lt;/ref&gt;

=== Мәдени және спорт мекемелері ===
* Махамбет тарихи-өлкетану мұражайы — 2003 жылы Махамбет Өтемісұлының 200 жылдығына орай Орталық алаңда ашылған.
* Өнерпаз аудандық мәдениет үйі 
* Махамбет аудандық орталық кітапханасы
* Аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі — алғаш 1969 жылы 12 тамызда ашылған. 2003 жылы жаңа ғимараты пайдалануға берілді.
* Спорт кешені — 2022 жылы мамырда ашылды. Сыйымдылығы 160 орындық. &lt;ref&gt;[https://atyrautv.kz/kz/news/society/zhana-sport-kesheni-ashyldy-10 Жаңа спорт кешені ашылды]&lt;/ref&gt;

=== Денсаулық сақтау ===
* Махамбет аудандық орталық ауруханасы – 2001 жылы жаңа екіқабатты ғимараты пайдалануға берілген.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/audan-tynysy/makhambet-audanynyn-30-zhyldagy-30-zhetistigi.html Махамбет ауданының 30 жылдағы 30 жетістігі]&lt;/ref&gt;
* Аудандық емхана – 2010 жылы желтоқсан айында ашылған. «100 мектеп, 100 аурухана» бағдарламасы бойынша бой көтерген үш қабатты емхана күніне 250 адамға қызмет көрсете алады.&lt;ref&gt;[https://www.inform.kz/kz/mahambet-kentinde-kunine-250-naukaska-kyzmet-korsete-alatyn-emhana-ashyldy-atyrau-oblysy_a2336773 Махамбет кентінде күніне 250 науқасқа қызмет көрсете алатын емхана ашылды]&lt;/ref&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Сүт зауыты, Төменгі Жайық суландыру жүйесінің басқармасы, Нарын көгалдандыру-мелиорациялық стансасы, &quot;Агротехника&quot; өндірістік кооперативі бар. Махамбет ауылы арқылы Атырау - Орал электр желісі мен Атырау - Индербор - Самара мұнай құбыры өтеді&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt;. 2018 жылы жаңа көпір ашылды.&lt;ref&gt;[https://lenta.inform.kz/ru/atyraudagy-mahambet-audanynda-elbasy-kunine-oray-zhana-kopir-ashyldy_a3471197 Елбасы күніне орай жаңа көпір ашылды]&lt;/ref&gt;

== Діни ұйымдар қызметі ==
* «Исатай-Махамбет» мешіті —  2003 жылы ашылған. Ұзындығы 25 метр, ені 15 метр, жалпы көлемі 80 шаршы метр. Биіктігі 22 метрлік бір мұнаралы, биіктігі 4 метрлік бір күмбезді. Ғимаратқа 150 шырағы бар аспалы шам ілінген. Мұнда бір мезгілде 130 ер және 30 әйел намаз оқи алады.&lt;ref&gt;[https://www.muftyat.kz/kk/mosque/2632/ «Исатай-Махамбет» мешіті]&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Орталық көше !! Аудандық сот үйі !! Орталық мешіт !! Қазақтелеком 
|-
| [[Сурет:Махамбет. Орталық көше .jpg |орта|200px|]]|| [[Сурет:Махамбет. Аудандық сот үйі .jpg |орта|158px|]]||[[Сурет:Махамбет. Мешіт .jpg |орта|200px|]] ||[[Сурет:Махамбет. Қазақтелеком .jpg |орта|200px|]]
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Аудандық әкімдік !! Sultan Palace салтанат сарайы
|-
|[[Сурет:Махамбет. Аудандық әкімдік.jpg|орта|150px|]]
||[[Сурет:Махамбет. Sultan Palace.jpg|орта|150px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Махамбет ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Махамбет ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>ee2nlzlwa6qt97xf2594qvhbije3paq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055085</id>
      <parentid>3055078</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T21:59:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Халқы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17429" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Махамбет
|сурет               =   Махамбет ауылына кіре берістегі арка.jpg
|әкімшілік күйі          = аудан орталығы
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =40|lat_sec = 00
   |lon_deg =51|lon_min = 35|lon_sec =00
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Атырау облысы
|кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
|ауданы                  = Махамбет ауданы
|кестедегі аудан         = Махамбет ауданы{{!}}Махамбет
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Махамбет
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1928
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Жаманқала''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 8012
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Махамбет}}
'''Махамбет ауылы''' — [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы)|Махамбет ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Атырау]] қаласынан солтүстікке қарай 68 км жерде, [[Жайық]] өзенінің оң жағасында орналасқан. &lt;ref&gt;Атырау Энциклопедиясы, Алматы 2000&lt;/ref&gt;.

== Тарихы ==
Негізі [[1928 жыл|1928]] жылы қаланған. [[1963 жыл|1963]] жылға дейін “Жаманқала (Яманка)&quot; деп аталып, Бақсай ауданының орталығы болып келді. 1963 жылы Бақсай мен [[Есбол ауданы|Есбол]] аудандары біріктірілгеннен кейін, Махамбет ауданының орталығы болды. Қазіргі атауы [[Махамбет Өтемісұлы]] құрметіне берілген.&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt; Ауылда 2 орта мектеп, мектеп-гимназия, мектеп-интернат, 6 балабақша, балалар саз мектебі, мешіт, мәдениет үйі, кітапхана, емхана мен аудандық аурухана бар.

== Ауыл көшелері ==
[[Абай Құнанбайұлы|Абай Құнанбаев]], [[Махамбет Өтемісұлы]], [[Исатай Тайманұлы|Исатай Тайманов]], [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбыл Жабаев]], [[Құрманғазы Сағырбайұлы]], [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]], [[Аманкелді Үдербайұлы Иманов|Аманкелді Иманов]], [[Нұрмұхан Сейітахметұлы Жантөрин|Нұрмұхан Жантөрин]], [[Төле би]], [[Қазыбек би]], [[Әйтеке би]], [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|Мұхтар Әуезов]], [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]], [[Нұрғиса Атабайұлы Тілендиев|Нұрғиса Тілендиев]], Құлшараф Өміршин, Зияда Наурызова, Мырзабай Жұмабаев, Мұхтар Рахметов, Қуаныш Сиранов, Дүйсенғали Төленов, Мырзабек Боранқұлов, [[Қафизолла Қуанышбаев|Қапизолла Қуанышбаев]], Алаш Тұржанов, Атабек Ахметжанов, Зәмзәм Есжанова, Мұрат Ерғалиев, Мұрат Шоқпаров, Аманғали Аслалиев, [[Мағзом Бижанұлы Сүндетов|Мағзом Сүндетов]], Георгий Канцев, Михаил Харкин, [[Боран Нысанбаев]], Тымықбай Шырдабаев, Өтешқали Есмағамбетов, Жұмабай Қартқожақов, Қабдол Сарин, Құспан Олжабаев, Омар Төлешов, Уәли Жайықов, Дошу Шененов, Қисым Мырзағалиев, Құмар Қабенов, Оңай Шонаев, Өтеміс Ізболов, [[Ахмет Қуанұлы Жұбанов|Ахмет Жұбанов]], Айдын Оңайбаев, Қорқыт Байзақов, [[Сұлтанмахмұт Торайғыров]], [[Мұхит Мерәліұлы]], [[Ілияс Жансүгіров]], [[Ыбырай Алтынсарин]], [[Халел Досмұхамедов]], [[Мұқан Төлебаев]], [[Сырым Датұлы]], [[Мұрат Мөңкеұлы]], [[Әбілқайыр хан (Кіші жүз)|Әбілқайыр хан]], [[Мағжан Жұмабай|Мағжан Жұмабаев]] атындағы көшелер, [[Жайық шұғыласы]] газетінің 50 жылдығы, Жеңістің 30 жылдығы, [[Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні|Тәуелсіздік]], Жаңа құрылыс, Ақшолан көшелері.

Ауыл аумағында Жаңа ауыл, Жайық, Жасыл белдеу, Мерей, Шаттық, Самал, Өткел, Құрылысшы, Бірлік, Ынтымақ, Игілік, Наркескен, Шұғыла секілді мөлтек аудандар бар.

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 6685 адам (3191 ер адам және 3494 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 8012 адамды (3854 ер адам және 4158 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 9870 адамды (4807 ер адам және 5063 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
=== Мектептер ===
* Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі – Жаманқала орта мектебі болып 1938 жылы құрылды. 1985 жылы жаңа мектеп үйіне көшірілді. 1999-2000 оқу жылынан  бастап  білім ордасына  мектеп түлегі, профессор Есенбай Ағелеуов есімі берілді.&lt;ref&gt;[https://kundelik.kz/soc/wiki/view.aspx?network=1000000055000&amp;pageTitle=%u0415%u0441%u0435%u043d%u0431%u0430%u0439%20%u0410%u0493%u0435%u043b%u0435%u0443%u043e%u0432%20%u0430%u0442%u044b%u043d%u0434%u0430%u0493%u044b%20%u041c%u0430%u0445%u0430%u043c%u0431%u0435%u0442%20%u043e%u0440%u0442%u0430%20%u043c%u0435%u043a%u0442%u0435%u0431%u0456 Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі]&lt;/ref&gt;
* Дүйсенғали Төленов атындағы мектеп-гимназия — 1938-1940 жылдары салынған. 1940-1949 жылдары Жаманқала балалар үйі, 1950-1960 жылдары пансионат болып, 1960-1961 оқу жылынан бастап Махамбет мектеп-интернаты болып құрылған. 1990-1992 жылдары мектеп-интернат жабылып, сол кездегі аудан әкімі Қ.Сирановтың шешімімен мектеп болып ашылған. 1993 жылы мектеп-гимназия статусын алып, 2000 жылдың 29 қаңтарында аталмыш оқу орнына бірнеше жыл директор болған Дүйсенғали Төленов есімі берілген.&lt;ref&gt;[https://tolenov.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Д.Төленов мектеп-гимназиясының тарихы]&lt;/ref&gt;
* Оңай Шонаев атындағы орта мектеп — 1972 жылы 350 орынға арнап сегізжылдық мектеп ретінде салынып, батыр Оңай Шонаевтың есімі берілген. 1982 жылдан бері жалпы орта мектеп.&lt;ref&gt;[https://shonaev.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html О.Шонаев орта мектебінің тарихы]&lt;/ref&gt;
* Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты – 1974 ж. мектеп-интернат іргетасы салынды. Сол жылы Новобогат ауданы Сағыз станциясынан облыстық ақыл-есінде ауытқушылығы бар балалар мектебі Махамбет ауданына көшіп, орналасты.&lt;ref&gt;[https://schools.kundelik.kz/school.aspx?school=1000007354988 	Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты]&lt;/ref&gt;
* З.Ещанова атындағы балалар өнер мектебі – өз жұмысын 1973 жылы бастаған.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/bilim/otyz-zhyldy-e-bek-tili-bar-os-staz.html Отыз жылдық еңбек өтілі бар қос ұстаз]&lt;/ref&gt;

=== Мектепке дейінгі білім ===
* &quot;Алтын балық&quot; бөбекжай-бақшасы — № 1 балабақша болып 1954 жылдан бастап жұмыс жасаған. 1980 жылы № 1 балабақша жаңа типтік жобамен салынған 140 орындық жаңа ғимаратқа көшірілген. Балабақшаға &quot;Алтын балық&quot; атауы осы жылдан бастап берілген.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-balik.html Алтын балық]&lt;/ref&gt;
* &quot;Жауқазын&quot; бөбекжай-бақшасы – 1969 жылы 14 тамызда құрылған. 2000 жылы мектеп ғимараты бейімделіп, балабақша орнына берілген. Сыйымдылығы - 140 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/zhaykazn.html Жауқазын]&lt;/ref&gt;
* &quot;Қызғалдақ&quot; бөбекжай-бақшасы
* &quot;Шолпан&quot; бөбекжай-бақшасы – балабақша ғимаратының негізі 1973 жылы қаланған. 2014 жылғы қараша айында  балабақша күрделі жөндеуден өтіп, қолданысқа берілді.&lt;ref&gt;[https://sholpan.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/balaba-sha-pasporty.html Балабақша паспорты]&lt;/ref&gt;
* &quot;Алтын-Ай&quot; бөбекжай-бақшасы – 2014 жылы 9 қазан күні салынып берілген. Бөбекжай 280 орындық типтік жобамен салынған.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-ay.html Алтын-Ай]&lt;/ref&gt;
* &quot;Нұршуақ&quot; бөбекжай-бақшасы – 2016 жылы маусымнан бері жұмыс жасайды. Сыйымдылығы - 280 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/nurshuak.html Нұршуақ]&lt;/ref&gt;

=== Мәдени және спорт мекемелері ===
* Махамбет тарихи-өлкетану мұражайы — 2003 жылы Махамбет Өтемісұлының 200 жылдығына орай Орталық алаңда ашылған.
* Өнерпаз аудандық мәдениет үйі 
* Махамбет аудандық орталық кітапханасы
* Аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі — алғаш 1969 жылы 12 тамызда ашылған. 2003 жылы жаңа ғимараты пайдалануға берілді.
* Спорт кешені — 2022 жылы мамырда ашылды. Сыйымдылығы 160 орындық. &lt;ref&gt;[https://atyrautv.kz/kz/news/society/zhana-sport-kesheni-ashyldy-10 Жаңа спорт кешені ашылды]&lt;/ref&gt;

=== Денсаулық сақтау ===
* Махамбет аудандық орталық ауруханасы – 2001 жылы жаңа екіқабатты ғимараты пайдалануға берілген.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/audan-tynysy/makhambet-audanynyn-30-zhyldagy-30-zhetistigi.html Махамбет ауданының 30 жылдағы 30 жетістігі]&lt;/ref&gt;
* Аудандық емхана – 2010 жылы желтоқсан айында ашылған. «100 мектеп, 100 аурухана» бағдарламасы бойынша бой көтерген үш қабатты емхана күніне 250 адамға қызмет көрсете алады.&lt;ref&gt;[https://www.inform.kz/kz/mahambet-kentinde-kunine-250-naukaska-kyzmet-korsete-alatyn-emhana-ashyldy-atyrau-oblysy_a2336773 Махамбет кентінде күніне 250 науқасқа қызмет көрсете алатын емхана ашылды]&lt;/ref&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Сүт зауыты, Төменгі Жайық суландыру жүйесінің басқармасы, Нарын көгалдандыру-мелиорациялық стансасы, &quot;Агротехника&quot; өндірістік кооперативі бар. Махамбет ауылы арқылы Атырау - Орал электр желісі мен Атырау - Индербор - Самара мұнай құбыры өтеді&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt;. 2018 жылы жаңа көпір ашылды.&lt;ref&gt;[https://lenta.inform.kz/ru/atyraudagy-mahambet-audanynda-elbasy-kunine-oray-zhana-kopir-ashyldy_a3471197 Елбасы күніне орай жаңа көпір ашылды]&lt;/ref&gt;

== Діни ұйымдар қызметі ==
* «Исатай-Махамбет» мешіті —  2003 жылы ашылған. Ұзындығы 25 метр, ені 15 метр, жалпы көлемі 80 шаршы метр. Биіктігі 22 метрлік бір мұнаралы, биіктігі 4 метрлік бір күмбезді. Ғимаратқа 150 шырағы бар аспалы шам ілінген. Мұнда бір мезгілде 130 ер және 30 әйел намаз оқи алады.&lt;ref&gt;[https://www.muftyat.kz/kk/mosque/2632/ «Исатай-Махамбет» мешіті]&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Орталық көше !! Аудандық сот үйі !! Орталық мешіт !! Қазақтелеком 
|-
| [[Сурет:Махамбет. Орталық көше .jpg |орта|200px|]]|| [[Сурет:Махамбет. Аудандық сот үйі .jpg |орта|158px|]]||[[Сурет:Махамбет. Мешіт .jpg |орта|200px|]] ||[[Сурет:Махамбет. Қазақтелеком .jpg |орта|200px|]]
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Аудандық әкімдік !! Sultan Palace салтанат сарайы
|-
|[[Сурет:Махамбет. Аудандық әкімдік.jpg|орта|150px|]]
||[[Сурет:Махамбет. Sultan Palace.jpg|орта|150px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Махамбет ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Махамбет ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>tohwcbv2q2yjgdwqj7tws1v08ttpqyl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055086</id>
      <parentid>3055085</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:00:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17429" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Махамбет
|сурет               =   Махамбет ауылына кіре берістегі арка.jpg
|әкімшілік күйі          = аудан орталығы
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =40|lat_sec = 00
   |lon_deg =51|lon_min = 35|lon_sec =00
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Атырау облысы
|кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
|ауданы                  = Махамбет ауданы
|кестедегі аудан         = Махамбет ауданы{{!}}Махамбет
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Махамбет
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1928
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Жаманқала''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 9870
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Махамбет}}
'''Махамбет ауылы''' — [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы)|Махамбет ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Атырау]] қаласынан солтүстікке қарай 68 км жерде, [[Жайық]] өзенінің оң жағасында орналасқан. &lt;ref&gt;Атырау Энциклопедиясы, Алматы 2000&lt;/ref&gt;.

== Тарихы ==
Негізі [[1928 жыл|1928]] жылы қаланған. [[1963 жыл|1963]] жылға дейін “Жаманқала (Яманка)&quot; деп аталып, Бақсай ауданының орталығы болып келді. 1963 жылы Бақсай мен [[Есбол ауданы|Есбол]] аудандары біріктірілгеннен кейін, Махамбет ауданының орталығы болды. Қазіргі атауы [[Махамбет Өтемісұлы]] құрметіне берілген.&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt; Ауылда 2 орта мектеп, мектеп-гимназия, мектеп-интернат, 6 балабақша, балалар саз мектебі, мешіт, мәдениет үйі, кітапхана, емхана мен аудандық аурухана бар.

== Ауыл көшелері ==
[[Абай Құнанбайұлы|Абай Құнанбаев]], [[Махамбет Өтемісұлы]], [[Исатай Тайманұлы|Исатай Тайманов]], [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбыл Жабаев]], [[Құрманғазы Сағырбайұлы]], [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]], [[Аманкелді Үдербайұлы Иманов|Аманкелді Иманов]], [[Нұрмұхан Сейітахметұлы Жантөрин|Нұрмұхан Жантөрин]], [[Төле би]], [[Қазыбек би]], [[Әйтеке би]], [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|Мұхтар Әуезов]], [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]], [[Нұрғиса Атабайұлы Тілендиев|Нұрғиса Тілендиев]], Құлшараф Өміршин, Зияда Наурызова, Мырзабай Жұмабаев, Мұхтар Рахметов, Қуаныш Сиранов, Дүйсенғали Төленов, Мырзабек Боранқұлов, [[Қафизолла Қуанышбаев|Қапизолла Қуанышбаев]], Алаш Тұржанов, Атабек Ахметжанов, Зәмзәм Есжанова, Мұрат Ерғалиев, Мұрат Шоқпаров, Аманғали Аслалиев, [[Мағзом Бижанұлы Сүндетов|Мағзом Сүндетов]], Георгий Канцев, Михаил Харкин, [[Боран Нысанбаев]], Тымықбай Шырдабаев, Өтешқали Есмағамбетов, Жұмабай Қартқожақов, Қабдол Сарин, Құспан Олжабаев, Омар Төлешов, Уәли Жайықов, Дошу Шененов, Қисым Мырзағалиев, Құмар Қабенов, Оңай Шонаев, Өтеміс Ізболов, [[Ахмет Қуанұлы Жұбанов|Ахмет Жұбанов]], Айдын Оңайбаев, Қорқыт Байзақов, [[Сұлтанмахмұт Торайғыров]], [[Мұхит Мерәліұлы]], [[Ілияс Жансүгіров]], [[Ыбырай Алтынсарин]], [[Халел Досмұхамедов]], [[Мұқан Төлебаев]], [[Сырым Датұлы]], [[Мұрат Мөңкеұлы]], [[Әбілқайыр хан (Кіші жүз)|Әбілқайыр хан]], [[Мағжан Жұмабай|Мағжан Жұмабаев]] атындағы көшелер, [[Жайық шұғыласы]] газетінің 50 жылдығы, Жеңістің 30 жылдығы, [[Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні|Тәуелсіздік]], Жаңа құрылыс, Ақшолан көшелері.

Ауыл аумағында Жаңа ауыл, Жайық, Жасыл белдеу, Мерей, Шаттық, Самал, Өткел, Құрылысшы, Бірлік, Ынтымақ, Игілік, Наркескен, Шұғыла секілді мөлтек аудандар бар.

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 6685 адам (3191 ер адам және 3494 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 8012 адамды (3854 ер адам және 4158 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 9870 адамды (4807 ер адам және 5063 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
=== Мектептер ===
* Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі – Жаманқала орта мектебі болып 1938 жылы құрылды. 1985 жылы жаңа мектеп үйіне көшірілді. 1999-2000 оқу жылынан  бастап  білім ордасына  мектеп түлегі, профессор Есенбай Ағелеуов есімі берілді.&lt;ref&gt;[https://kundelik.kz/soc/wiki/view.aspx?network=1000000055000&amp;pageTitle=%u0415%u0441%u0435%u043d%u0431%u0430%u0439%20%u0410%u0493%u0435%u043b%u0435%u0443%u043e%u0432%20%u0430%u0442%u044b%u043d%u0434%u0430%u0493%u044b%20%u041c%u0430%u0445%u0430%u043c%u0431%u0435%u0442%20%u043e%u0440%u0442%u0430%20%u043c%u0435%u043a%u0442%u0435%u0431%u0456 Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі]&lt;/ref&gt;
* Дүйсенғали Төленов атындағы мектеп-гимназия — 1938-1940 жылдары салынған. 1940-1949 жылдары Жаманқала балалар үйі, 1950-1960 жылдары пансионат болып, 1960-1961 оқу жылынан бастап Махамбет мектеп-интернаты болып құрылған. 1990-1992 жылдары мектеп-интернат жабылып, сол кездегі аудан әкімі Қ.Сирановтың шешімімен мектеп болып ашылған. 1993 жылы мектеп-гимназия статусын алып, 2000 жылдың 29 қаңтарында аталмыш оқу орнына бірнеше жыл директор болған Дүйсенғали Төленов есімі берілген.&lt;ref&gt;[https://tolenov.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Д.Төленов мектеп-гимназиясының тарихы]&lt;/ref&gt;
* Оңай Шонаев атындағы орта мектеп — 1972 жылы 350 орынға арнап сегізжылдық мектеп ретінде салынып, батыр Оңай Шонаевтың есімі берілген. 1982 жылдан бері жалпы орта мектеп.&lt;ref&gt;[https://shonaev.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html О.Шонаев орта мектебінің тарихы]&lt;/ref&gt;
* Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты – 1974 ж. мектеп-интернат іргетасы салынды. Сол жылы Новобогат ауданы Сағыз станциясынан облыстық ақыл-есінде ауытқушылығы бар балалар мектебі Махамбет ауданына көшіп, орналасты.&lt;ref&gt;[https://schools.kundelik.kz/school.aspx?school=1000007354988 	Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты]&lt;/ref&gt;
* З.Ещанова атындағы балалар өнер мектебі – өз жұмысын 1973 жылы бастаған.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/bilim/otyz-zhyldy-e-bek-tili-bar-os-staz.html Отыз жылдық еңбек өтілі бар қос ұстаз]&lt;/ref&gt;

=== Мектепке дейінгі білім ===
* &quot;Алтын балық&quot; бөбекжай-бақшасы — № 1 балабақша болып 1954 жылдан бастап жұмыс жасаған. 1980 жылы № 1 балабақша жаңа типтік жобамен салынған 140 орындық жаңа ғимаратқа көшірілген. Балабақшаға &quot;Алтын балық&quot; атауы осы жылдан бастап берілген.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-balik.html Алтын балық]&lt;/ref&gt;
* &quot;Жауқазын&quot; бөбекжай-бақшасы – 1969 жылы 14 тамызда құрылған. 2000 жылы мектеп ғимараты бейімделіп, балабақша орнына берілген. Сыйымдылығы - 140 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/zhaykazn.html Жауқазын]&lt;/ref&gt;
* &quot;Қызғалдақ&quot; бөбекжай-бақшасы
* &quot;Шолпан&quot; бөбекжай-бақшасы – балабақша ғимаратының негізі 1973 жылы қаланған. 2014 жылғы қараша айында  балабақша күрделі жөндеуден өтіп, қолданысқа берілді.&lt;ref&gt;[https://sholpan.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/balaba-sha-pasporty.html Балабақша паспорты]&lt;/ref&gt;
* &quot;Алтын-Ай&quot; бөбекжай-бақшасы – 2014 жылы 9 қазан күні салынып берілген. Бөбекжай 280 орындық типтік жобамен салынған.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-ay.html Алтын-Ай]&lt;/ref&gt;
* &quot;Нұршуақ&quot; бөбекжай-бақшасы – 2016 жылы маусымнан бері жұмыс жасайды. Сыйымдылығы - 280 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/nurshuak.html Нұршуақ]&lt;/ref&gt;

=== Мәдени және спорт мекемелері ===
* Махамбет тарихи-өлкетану мұражайы — 2003 жылы Махамбет Өтемісұлының 200 жылдығына орай Орталық алаңда ашылған.
* Өнерпаз аудандық мәдениет үйі 
* Махамбет аудандық орталық кітапханасы
* Аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі — алғаш 1969 жылы 12 тамызда ашылған. 2003 жылы жаңа ғимараты пайдалануға берілді.
* Спорт кешені — 2022 жылы мамырда ашылды. Сыйымдылығы 160 орындық. &lt;ref&gt;[https://atyrautv.kz/kz/news/society/zhana-sport-kesheni-ashyldy-10 Жаңа спорт кешені ашылды]&lt;/ref&gt;

=== Денсаулық сақтау ===
* Махамбет аудандық орталық ауруханасы – 2001 жылы жаңа екіқабатты ғимараты пайдалануға берілген.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/audan-tynysy/makhambet-audanynyn-30-zhyldagy-30-zhetistigi.html Махамбет ауданының 30 жылдағы 30 жетістігі]&lt;/ref&gt;
* Аудандық емхана – 2010 жылы желтоқсан айында ашылған. «100 мектеп, 100 аурухана» бағдарламасы бойынша бой көтерген үш қабатты емхана күніне 250 адамға қызмет көрсете алады.&lt;ref&gt;[https://www.inform.kz/kz/mahambet-kentinde-kunine-250-naukaska-kyzmet-korsete-alatyn-emhana-ashyldy-atyrau-oblysy_a2336773 Махамбет кентінде күніне 250 науқасқа қызмет көрсете алатын емхана ашылды]&lt;/ref&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Сүт зауыты, Төменгі Жайық суландыру жүйесінің басқармасы, Нарын көгалдандыру-мелиорациялық стансасы, &quot;Агротехника&quot; өндірістік кооперативі бар. Махамбет ауылы арқылы Атырау - Орал электр желісі мен Атырау - Индербор - Самара мұнай құбыры өтеді&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt;. 2018 жылы жаңа көпір ашылды.&lt;ref&gt;[https://lenta.inform.kz/ru/atyraudagy-mahambet-audanynda-elbasy-kunine-oray-zhana-kopir-ashyldy_a3471197 Елбасы күніне орай жаңа көпір ашылды]&lt;/ref&gt;

== Діни ұйымдар қызметі ==
* «Исатай-Махамбет» мешіті —  2003 жылы ашылған. Ұзындығы 25 метр, ені 15 метр, жалпы көлемі 80 шаршы метр. Биіктігі 22 метрлік бір мұнаралы, биіктігі 4 метрлік бір күмбезді. Ғимаратқа 150 шырағы бар аспалы шам ілінген. Мұнда бір мезгілде 130 ер және 30 әйел намаз оқи алады.&lt;ref&gt;[https://www.muftyat.kz/kk/mosque/2632/ «Исатай-Махамбет» мешіті]&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Орталық көше !! Аудандық сот үйі !! Орталық мешіт !! Қазақтелеком 
|-
| [[Сурет:Махамбет. Орталық көше .jpg |орта|200px|]]|| [[Сурет:Махамбет. Аудандық сот үйі .jpg |орта|158px|]]||[[Сурет:Махамбет. Мешіт .jpg |орта|200px|]] ||[[Сурет:Махамбет. Қазақтелеком .jpg |орта|200px|]]
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Аудандық әкімдік !! Sultan Palace салтанат сарайы
|-
|[[Сурет:Махамбет. Аудандық әкімдік.jpg|орта|150px|]]
||[[Сурет:Махамбет. Sultan Palace.jpg|орта|150px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Махамбет ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Махамбет ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>3vvnr4p6gcu6xkpj8ujtwdvyjmhaerd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055087</id>
      <parentid>3055086</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:00:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17418" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Махамбет
|сурет               =   Махамбет ауылына кіре берістегі арка.jpg
|әкімшілік күйі          = аудан орталығы
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =40|lat_sec = 00
   |lon_deg =51|lon_min = 35|lon_sec =00
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Атырау облысы
|кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
|ауданы                  = Махамбет ауданы
|кестедегі аудан         = Махамбет ауданы{{!}}Махамбет
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Махамбет
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1928
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Жаманқала''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 9870
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Махамбет}}
'''Махамбет''' — [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы)|Махамбет ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Атырау]] қаласынан солтүстікке қарай 68 км жерде, [[Жайық]] өзенінің оң жағасында орналасқан. &lt;ref&gt;Атырау Энциклопедиясы, Алматы 2000&lt;/ref&gt;.

== Тарихы ==
Негізі [[1928 жыл|1928]] жылы қаланған. [[1963 жыл|1963]] жылға дейін “Жаманқала (Яманка)&quot; деп аталып, Бақсай ауданының орталығы болып келді. 1963 жылы Бақсай мен [[Есбол ауданы|Есбол]] аудандары біріктірілгеннен кейін, Махамбет ауданының орталығы болды. Қазіргі атауы [[Махамбет Өтемісұлы]] құрметіне берілген.&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt; Ауылда 2 орта мектеп, мектеп-гимназия, мектеп-интернат, 6 балабақша, балалар саз мектебі, мешіт, мәдениет үйі, кітапхана, емхана мен аудандық аурухана бар.

== Ауыл көшелері ==
[[Абай Құнанбайұлы|Абай Құнанбаев]], [[Махамбет Өтемісұлы]], [[Исатай Тайманұлы|Исатай Тайманов]], [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбыл Жабаев]], [[Құрманғазы Сағырбайұлы]], [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]], [[Аманкелді Үдербайұлы Иманов|Аманкелді Иманов]], [[Нұрмұхан Сейітахметұлы Жантөрин|Нұрмұхан Жантөрин]], [[Төле би]], [[Қазыбек би]], [[Әйтеке би]], [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|Мұхтар Әуезов]], [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]], [[Нұрғиса Атабайұлы Тілендиев|Нұрғиса Тілендиев]], Құлшараф Өміршин, Зияда Наурызова, Мырзабай Жұмабаев, Мұхтар Рахметов, Қуаныш Сиранов, Дүйсенғали Төленов, Мырзабек Боранқұлов, [[Қафизолла Қуанышбаев|Қапизолла Қуанышбаев]], Алаш Тұржанов, Атабек Ахметжанов, Зәмзәм Есжанова, Мұрат Ерғалиев, Мұрат Шоқпаров, Аманғали Аслалиев, [[Мағзом Бижанұлы Сүндетов|Мағзом Сүндетов]], Георгий Канцев, Михаил Харкин, [[Боран Нысанбаев]], Тымықбай Шырдабаев, Өтешқали Есмағамбетов, Жұмабай Қартқожақов, Қабдол Сарин, Құспан Олжабаев, Омар Төлешов, Уәли Жайықов, Дошу Шененов, Қисым Мырзағалиев, Құмар Қабенов, Оңай Шонаев, Өтеміс Ізболов, [[Ахмет Қуанұлы Жұбанов|Ахмет Жұбанов]], Айдын Оңайбаев, Қорқыт Байзақов, [[Сұлтанмахмұт Торайғыров]], [[Мұхит Мерәліұлы]], [[Ілияс Жансүгіров]], [[Ыбырай Алтынсарин]], [[Халел Досмұхамедов]], [[Мұқан Төлебаев]], [[Сырым Датұлы]], [[Мұрат Мөңкеұлы]], [[Әбілқайыр хан (Кіші жүз)|Әбілқайыр хан]], [[Мағжан Жұмабай|Мағжан Жұмабаев]] атындағы көшелер, [[Жайық шұғыласы]] газетінің 50 жылдығы, Жеңістің 30 жылдығы, [[Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні|Тәуелсіздік]], Жаңа құрылыс, Ақшолан көшелері.

Ауыл аумағында Жаңа ауыл, Жайық, Жасыл белдеу, Мерей, Шаттық, Самал, Өткел, Құрылысшы, Бірлік, Ынтымақ, Игілік, Наркескен, Шұғыла секілді мөлтек аудандар бар.

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 6685 адам (3191 ер адам және 3494 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 8012 адамды (3854 ер адам және 4158 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 9870 адамды (4807 ер адам және 5063 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
=== Мектептер ===
* Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі – Жаманқала орта мектебі болып 1938 жылы құрылды. 1985 жылы жаңа мектеп үйіне көшірілді. 1999-2000 оқу жылынан  бастап  білім ордасына  мектеп түлегі, профессор Есенбай Ағелеуов есімі берілді.&lt;ref&gt;[https://kundelik.kz/soc/wiki/view.aspx?network=1000000055000&amp;pageTitle=%u0415%u0441%u0435%u043d%u0431%u0430%u0439%20%u0410%u0493%u0435%u043b%u0435%u0443%u043e%u0432%20%u0430%u0442%u044b%u043d%u0434%u0430%u0493%u044b%20%u041c%u0430%u0445%u0430%u043c%u0431%u0435%u0442%20%u043e%u0440%u0442%u0430%20%u043c%u0435%u043a%u0442%u0435%u0431%u0456 Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі]&lt;/ref&gt;
* Дүйсенғали Төленов атындағы мектеп-гимназия — 1938-1940 жылдары салынған. 1940-1949 жылдары Жаманқала балалар үйі, 1950-1960 жылдары пансионат болып, 1960-1961 оқу жылынан бастап Махамбет мектеп-интернаты болып құрылған. 1990-1992 жылдары мектеп-интернат жабылып, сол кездегі аудан әкімі Қ.Сирановтың шешімімен мектеп болып ашылған. 1993 жылы мектеп-гимназия статусын алып, 2000 жылдың 29 қаңтарында аталмыш оқу орнына бірнеше жыл директор болған Дүйсенғали Төленов есімі берілген.&lt;ref&gt;[https://tolenov.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Д.Төленов мектеп-гимназиясының тарихы]&lt;/ref&gt;
* Оңай Шонаев атындағы орта мектеп — 1972 жылы 350 орынға арнап сегізжылдық мектеп ретінде салынып, батыр Оңай Шонаевтың есімі берілген. 1982 жылдан бері жалпы орта мектеп.&lt;ref&gt;[https://shonaev.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html О.Шонаев орта мектебінің тарихы]&lt;/ref&gt;
* Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты – 1974 ж. мектеп-интернат іргетасы салынды. Сол жылы Новобогат ауданы Сағыз станциясынан облыстық ақыл-есінде ауытқушылығы бар балалар мектебі Махамбет ауданына көшіп, орналасты.&lt;ref&gt;[https://schools.kundelik.kz/school.aspx?school=1000007354988 	Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты]&lt;/ref&gt;
* З.Ещанова атындағы балалар өнер мектебі – өз жұмысын 1973 жылы бастаған.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/bilim/otyz-zhyldy-e-bek-tili-bar-os-staz.html Отыз жылдық еңбек өтілі бар қос ұстаз]&lt;/ref&gt;

=== Мектепке дейінгі білім ===
* &quot;Алтын балық&quot; бөбекжай-бақшасы — № 1 балабақша болып 1954 жылдан бастап жұмыс жасаған. 1980 жылы № 1 балабақша жаңа типтік жобамен салынған 140 орындық жаңа ғимаратқа көшірілген. Балабақшаға &quot;Алтын балық&quot; атауы осы жылдан бастап берілген.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-balik.html Алтын балық]&lt;/ref&gt;
* &quot;Жауқазын&quot; бөбекжай-бақшасы – 1969 жылы 14 тамызда құрылған. 2000 жылы мектеп ғимараты бейімделіп, балабақша орнына берілген. Сыйымдылығы - 140 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/zhaykazn.html Жауқазын]&lt;/ref&gt;
* &quot;Қызғалдақ&quot; бөбекжай-бақшасы
* &quot;Шолпан&quot; бөбекжай-бақшасы – балабақша ғимаратының негізі 1973 жылы қаланған. 2014 жылғы қараша айында  балабақша күрделі жөндеуден өтіп, қолданысқа берілді.&lt;ref&gt;[https://sholpan.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/balaba-sha-pasporty.html Балабақша паспорты]&lt;/ref&gt;
* &quot;Алтын-Ай&quot; бөбекжай-бақшасы – 2014 жылы 9 қазан күні салынып берілген. Бөбекжай 280 орындық типтік жобамен салынған.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-ay.html Алтын-Ай]&lt;/ref&gt;
* &quot;Нұршуақ&quot; бөбекжай-бақшасы – 2016 жылы маусымнан бері жұмыс жасайды. Сыйымдылығы - 280 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/nurshuak.html Нұршуақ]&lt;/ref&gt;

=== Мәдени және спорт мекемелері ===
* Махамбет тарихи-өлкетану мұражайы — 2003 жылы Махамбет Өтемісұлының 200 жылдығына орай Орталық алаңда ашылған.
* Өнерпаз аудандық мәдениет үйі 
* Махамбет аудандық орталық кітапханасы
* Аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі — алғаш 1969 жылы 12 тамызда ашылған. 2003 жылы жаңа ғимараты пайдалануға берілді.
* Спорт кешені — 2022 жылы мамырда ашылды. Сыйымдылығы 160 орындық. &lt;ref&gt;[https://atyrautv.kz/kz/news/society/zhana-sport-kesheni-ashyldy-10 Жаңа спорт кешені ашылды]&lt;/ref&gt;

=== Денсаулық сақтау ===
* Махамбет аудандық орталық ауруханасы – 2001 жылы жаңа екіқабатты ғимараты пайдалануға берілген.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/audan-tynysy/makhambet-audanynyn-30-zhyldagy-30-zhetistigi.html Махамбет ауданының 30 жылдағы 30 жетістігі]&lt;/ref&gt;
* Аудандық емхана – 2010 жылы желтоқсан айында ашылған. «100 мектеп, 100 аурухана» бағдарламасы бойынша бой көтерген үш қабатты емхана күніне 250 адамға қызмет көрсете алады.&lt;ref&gt;[https://www.inform.kz/kz/mahambet-kentinde-kunine-250-naukaska-kyzmet-korsete-alatyn-emhana-ashyldy-atyrau-oblysy_a2336773 Махамбет кентінде күніне 250 науқасқа қызмет көрсете алатын емхана ашылды]&lt;/ref&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Сүт зауыты, Төменгі Жайық суландыру жүйесінің басқармасы, Нарын көгалдандыру-мелиорациялық стансасы, &quot;Агротехника&quot; өндірістік кооперативі бар. Махамбет ауылы арқылы Атырау - Орал электр желісі мен Атырау - Индербор - Самара мұнай құбыры өтеді&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt;. 2018 жылы жаңа көпір ашылды.&lt;ref&gt;[https://lenta.inform.kz/ru/atyraudagy-mahambet-audanynda-elbasy-kunine-oray-zhana-kopir-ashyldy_a3471197 Елбасы күніне орай жаңа көпір ашылды]&lt;/ref&gt;

== Діни ұйымдар қызметі ==
* «Исатай-Махамбет» мешіті —  2003 жылы ашылған. Ұзындығы 25 метр, ені 15 метр, жалпы көлемі 80 шаршы метр. Биіктігі 22 метрлік бір мұнаралы, биіктігі 4 метрлік бір күмбезді. Ғимаратқа 150 шырағы бар аспалы шам ілінген. Мұнда бір мезгілде 130 ер және 30 әйел намаз оқи алады.&lt;ref&gt;[https://www.muftyat.kz/kk/mosque/2632/ «Исатай-Махамбет» мешіті]&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Орталық көше !! Аудандық сот үйі !! Орталық мешіт !! Қазақтелеком 
|-
| [[Сурет:Махамбет. Орталық көше .jpg |орта|200px|]]|| [[Сурет:Махамбет. Аудандық сот үйі .jpg |орта|158px|]]||[[Сурет:Махамбет. Мешіт .jpg |орта|200px|]] ||[[Сурет:Махамбет. Қазақтелеком .jpg |орта|200px|]]
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Аудандық әкімдік !! Sultan Palace салтанат сарайы
|-
|[[Сурет:Махамбет. Аудандық әкімдік.jpg|орта|150px|]]
||[[Сурет:Махамбет. Sultan Palace.jpg|орта|150px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Махамбет ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Махамбет ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>cxfceru6u8ko6582fouyi9pd5tq4ezi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055088</id>
      <parentid>3055087</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:01:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17418" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Махамбет
|сурет               =   Махамбет ауылына кіре берістегі арка.jpg
|әкімшілік күйі          = аудан орталығы
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =40|lat_sec = 00
   |lon_deg =51|lon_min = 35|lon_sec =00
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Атырау облысы
|кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
|ауданы                  = Махамбет ауданы
|кестедегі аудан         = Махамбет ауданы{{!}}Махамбет
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Махамбет
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1928
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Жаманқала''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 9870
  |санақ жылы             = 2020
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Махамбет}}
'''Махамбет''' — [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы)|Махамбет ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Атырау]] қаласынан солтүстікке қарай 68 км жерде, [[Жайық]] өзенінің оң жағасында орналасқан. &lt;ref&gt;Атырау Энциклопедиясы, Алматы 2000&lt;/ref&gt;.

== Тарихы ==
Негізі [[1928 жыл|1928]] жылы қаланған. [[1963 жыл|1963]] жылға дейін “Жаманқала (Яманка)&quot; деп аталып, Бақсай ауданының орталығы болып келді. 1963 жылы Бақсай мен [[Есбол ауданы|Есбол]] аудандары біріктірілгеннен кейін, Махамбет ауданының орталығы болды. Қазіргі атауы [[Махамбет Өтемісұлы]] құрметіне берілген.&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt; Ауылда 2 орта мектеп, мектеп-гимназия, мектеп-интернат, 6 балабақша, балалар саз мектебі, мешіт, мәдениет үйі, кітапхана, емхана мен аудандық аурухана бар.

== Ауыл көшелері ==
[[Абай Құнанбайұлы|Абай Құнанбаев]], [[Махамбет Өтемісұлы]], [[Исатай Тайманұлы|Исатай Тайманов]], [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбыл Жабаев]], [[Құрманғазы Сағырбайұлы]], [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]], [[Аманкелді Үдербайұлы Иманов|Аманкелді Иманов]], [[Нұрмұхан Сейітахметұлы Жантөрин|Нұрмұхан Жантөрин]], [[Төле би]], [[Қазыбек би]], [[Әйтеке би]], [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|Мұхтар Әуезов]], [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]], [[Нұрғиса Атабайұлы Тілендиев|Нұрғиса Тілендиев]], Құлшараф Өміршин, Зияда Наурызова, Мырзабай Жұмабаев, Мұхтар Рахметов, Қуаныш Сиранов, Дүйсенғали Төленов, Мырзабек Боранқұлов, [[Қафизолла Қуанышбаев|Қапизолла Қуанышбаев]], Алаш Тұржанов, Атабек Ахметжанов, Зәмзәм Есжанова, Мұрат Ерғалиев, Мұрат Шоқпаров, Аманғали Аслалиев, [[Мағзом Бижанұлы Сүндетов|Мағзом Сүндетов]], Георгий Канцев, Михаил Харкин, [[Боран Нысанбаев]], Тымықбай Шырдабаев, Өтешқали Есмағамбетов, Жұмабай Қартқожақов, Қабдол Сарин, Құспан Олжабаев, Омар Төлешов, Уәли Жайықов, Дошу Шененов, Қисым Мырзағалиев, Құмар Қабенов, Оңай Шонаев, Өтеміс Ізболов, [[Ахмет Қуанұлы Жұбанов|Ахмет Жұбанов]], Айдын Оңайбаев, Қорқыт Байзақов, [[Сұлтанмахмұт Торайғыров]], [[Мұхит Мерәліұлы]], [[Ілияс Жансүгіров]], [[Ыбырай Алтынсарин]], [[Халел Досмұхамедов]], [[Мұқан Төлебаев]], [[Сырым Датұлы]], [[Мұрат Мөңкеұлы]], [[Әбілқайыр хан (Кіші жүз)|Әбілқайыр хан]], [[Мағжан Жұмабай|Мағжан Жұмабаев]] атындағы көшелер, [[Жайық шұғыласы]] газетінің 50 жылдығы, Жеңістің 30 жылдығы, [[Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні|Тәуелсіздік]], Жаңа құрылыс, Ақшолан көшелері.

Ауыл аумағында Жаңа ауыл, Жайық, Жасыл белдеу, Мерей, Шаттық, Самал, Өткел, Құрылысшы, Бірлік, Ынтымақ, Игілік, Наркескен, Шұғыла секілді мөлтек аудандар бар.

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 6685 адам (3191 ер адам және 3494 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 8012 адамды (3854 ер адам және 4158 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 9870 адамды (4807 ер адам және 5063 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
=== Мектептер ===
* Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі – Жаманқала орта мектебі болып 1938 жылы құрылды. 1985 жылы жаңа мектеп үйіне көшірілді. 1999-2000 оқу жылынан  бастап  білім ордасына  мектеп түлегі, профессор Есенбай Ағелеуов есімі берілді.&lt;ref&gt;[https://kundelik.kz/soc/wiki/view.aspx?network=1000000055000&amp;pageTitle=%u0415%u0441%u0435%u043d%u0431%u0430%u0439%20%u0410%u0493%u0435%u043b%u0435%u0443%u043e%u0432%20%u0430%u0442%u044b%u043d%u0434%u0430%u0493%u044b%20%u041c%u0430%u0445%u0430%u043c%u0431%u0435%u0442%20%u043e%u0440%u0442%u0430%20%u043c%u0435%u043a%u0442%u0435%u0431%u0456 Есенбай Ағелеуов атындағы Махамбет орта мектебі]&lt;/ref&gt;
* Дүйсенғали Төленов атындағы мектеп-гимназия — 1938-1940 жылдары салынған. 1940-1949 жылдары Жаманқала балалар үйі, 1950-1960 жылдары пансионат болып, 1960-1961 оқу жылынан бастап Махамбет мектеп-интернаты болып құрылған. 1990-1992 жылдары мектеп-интернат жабылып, сол кездегі аудан әкімі Қ.Сирановтың шешімімен мектеп болып ашылған. 1993 жылы мектеп-гимназия статусын алып, 2000 жылдың 29 қаңтарында аталмыш оқу орнына бірнеше жыл директор болған Дүйсенғали Төленов есімі берілген.&lt;ref&gt;[https://tolenov.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Д.Төленов мектеп-гимназиясының тарихы]&lt;/ref&gt;
* Оңай Шонаев атындағы орта мектеп — 1972 жылы 350 орынға арнап сегізжылдық мектеп ретінде салынып, батыр Оңай Шонаевтың есімі берілген. 1982 жылдан бері жалпы орта мектеп.&lt;ref&gt;[https://shonaev.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html О.Шонаев орта мектебінің тарихы]&lt;/ref&gt;
* Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты – 1974 ж. мектеп-интернат іргетасы салынды. Сол жылы Новобогат ауданы Сағыз станциясынан облыстық ақыл-есінде ауытқушылығы бар балалар мектебі Махамбет ауданына көшіп, орналасты.&lt;ref&gt;[https://schools.kundelik.kz/school.aspx?school=1000007354988 	Атырау облыстық көмекші мектеп-интернаты]&lt;/ref&gt;
* З.Ещанова атындағы балалар өнер мектебі – өз жұмысын 1973 жылы бастаған.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/bilim/otyz-zhyldy-e-bek-tili-bar-os-staz.html Отыз жылдық еңбек өтілі бар қос ұстаз]&lt;/ref&gt;

=== Мектепке дейінгі білім ===
* &quot;Алтын балық&quot; бөбекжай-бақшасы — № 1 балабақша болып 1954 жылдан бастап жұмыс жасаған. 1980 жылы № 1 балабақша жаңа типтік жобамен салынған 140 орындық жаңа ғимаратқа көшірілген. Балабақшаға &quot;Алтын балық&quot; атауы осы жылдан бастап берілген.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-balik.html Алтын балық]&lt;/ref&gt;
* &quot;Жауқазын&quot; бөбекжай-бақшасы – 1969 жылы 14 тамызда құрылған. 2000 жылы мектеп ғимараты бейімделіп, балабақша орнына берілген. Сыйымдылығы - 140 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/zhaykazn.html Жауқазын]&lt;/ref&gt;
* &quot;Қызғалдақ&quot; бөбекжай-бақшасы
* &quot;Шолпан&quot; бөбекжай-бақшасы – балабақша ғимаратының негізі 1973 жылы қаланған. 2014 жылғы қараша айында  балабақша күрделі жөндеуден өтіп, қолданысқа берілді.&lt;ref&gt;[https://sholpan.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/balaba-sha-pasporty.html Балабақша паспорты]&lt;/ref&gt;
* &quot;Алтын-Ай&quot; бөбекжай-бақшасы – 2014 жылы 9 қазан күні салынып берілген. Бөбекжай 280 орындық типтік жобамен салынған.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/altyn-ay.html Алтын-Ай]&lt;/ref&gt;
* &quot;Нұршуақ&quot; бөбекжай-бақшасы – 2016 жылы маусымнан бері жұмыс жасайды. Сыйымдылығы - 280 орын.&lt;ref&gt;[https://mahambet-bb.kz/kz/bala-ba-shalar/nurshuak.html Нұршуақ]&lt;/ref&gt;

=== Мәдени және спорт мекемелері ===
* Махамбет тарихи-өлкетану мұражайы — 2003 жылы Махамбет Өтемісұлының 200 жылдығына орай Орталық алаңда ашылған.
* Өнерпаз аудандық мәдениет үйі 
* Махамбет аудандық орталық кітапханасы
* Аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі — алғаш 1969 жылы 12 тамызда ашылған. 2003 жылы жаңа ғимараты пайдалануға берілді.
* Спорт кешені — 2022 жылы мамырда ашылды. Сыйымдылығы 160 орындық. &lt;ref&gt;[https://atyrautv.kz/kz/news/society/zhana-sport-kesheni-ashyldy-10 Жаңа спорт кешені ашылды]&lt;/ref&gt;

=== Денсаулық сақтау ===
* Махамбет аудандық орталық ауруханасы – 2001 жылы жаңа екіқабатты ғимараты пайдалануға берілген.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/audan-tynysy/makhambet-audanynyn-30-zhyldagy-30-zhetistigi.html Махамбет ауданының 30 жылдағы 30 жетістігі]&lt;/ref&gt;
* Аудандық емхана – 2010 жылы желтоқсан айында ашылған. «100 мектеп, 100 аурухана» бағдарламасы бойынша бой көтерген үш қабатты емхана күніне 250 адамға қызмет көрсете алады.&lt;ref&gt;[https://www.inform.kz/kz/mahambet-kentinde-kunine-250-naukaska-kyzmet-korsete-alatyn-emhana-ashyldy-atyrau-oblysy_a2336773 Махамбет кентінде күніне 250 науқасқа қызмет көрсете алатын емхана ашылды]&lt;/ref&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Сүт зауыты, Төменгі Жайық суландыру жүйесінің басқармасы, Нарын көгалдандыру-мелиорациялық стансасы, &quot;Агротехника&quot; өндірістік кооперативі бар. Махамбет ауылы арқылы Атырау - Орал электр желісі мен Атырау - Индербор - Самара мұнай құбыры өтеді&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 6 том&lt;/ref&gt;. 2018 жылы жаңа көпір ашылды.&lt;ref&gt;[https://lenta.inform.kz/ru/atyraudagy-mahambet-audanynda-elbasy-kunine-oray-zhana-kopir-ashyldy_a3471197 Елбасы күніне орай жаңа көпір ашылды]&lt;/ref&gt;

== Діни ұйымдар қызметі ==
* «Исатай-Махамбет» мешіті —  2003 жылы ашылған. Ұзындығы 25 метр, ені 15 метр, жалпы көлемі 80 шаршы метр. Биіктігі 22 метрлік бір мұнаралы, биіктігі 4 метрлік бір күмбезді. Ғимаратқа 150 шырағы бар аспалы шам ілінген. Мұнда бір мезгілде 130 ер және 30 әйел намаз оқи алады.&lt;ref&gt;[https://www.muftyat.kz/kk/mosque/2632/ «Исатай-Махамбет» мешіті]&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Орталық көше !! Аудандық сот үйі !! Орталық мешіт !! Қазақтелеком 
|-
| [[Сурет:Махамбет. Орталық көше .jpg |орта|200px|]]|| [[Сурет:Махамбет. Аудандық сот үйі .jpg |орта|158px|]]||[[Сурет:Махамбет. Мешіт .jpg |орта|200px|]] ||[[Сурет:Махамбет. Қазақтелеком .jpg |орта|200px|]]
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Аудандық әкімдік !! Sultan Palace салтанат сарайы
|-
|[[Сурет:Махамбет. Аудандық әкімдік.jpg|орта|150px|]]
||[[Сурет:Махамбет. Sultan Palace.jpg|орта|150px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Махамбет ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Махамбет ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>qc8vc5hbsdqvukjiuvfox30zxue6l3m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақфильм</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8659</id>
    <revision>
      <id>3055236</id>
      <parentid>2989870</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T11:27:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurbekovanurly</username>
        <id>121316</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кіріспе бөлімін өңдеді */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11113" xml:space="preserve">[[Сурет:Қазақфильм.jpg|нобай|alt=Қазақфильм|Қазақфильм]]


{{Жаңарту}}
{{Unreferenced}}
{{Компания
 |атауы             = Қазақфильм
 |логотипі          = 
 |түрі              = [[киностудия]] (акционерлік қоғамы, 100% [[акция]]лары мемлекеттікі)
 |биржадағы листингі     = 
 |қызметі           = 
 |ұраны             = 
 |құрылды           = 1934
 |жабылды           = 
 |жабылуының себебі = 
 |ізбасары          =
 |бұрынғы атауы     = 
 |құрушы            = 
 |орналасуы         = [[Алматы]]
 |басты адамдары    = президент [[Ақан Қарғамбайұлы Сатаев]]
 |саласы            = [[кинематограф]]
 |өнімі             = [[Көркем фильм]], хроникалық фильм, анимация
 |айналым           = 
 |операциялық кіріс     = 
 |таза табысы       = 
 |қызметкерлер саны     = 
 |басшы компания    = [[Қазақстан Республикасының Мәдениет, ақпарат және спорт министрлігі (2004- )|ҚР Мәдениет және спорт министрлігі]]
 |бағынышты компания    = 
 |сайты             =  http://www.kazakhfilmstudios.kz/
}}
'''«Шәкен Айманов атындағы Қазақфильм» акционерлік қоғамы''' — Қазақстанның негізгі киностудиясы.

== Тарихы ==
* '''1934 жылы''' «Алматы кинохроника студиясы» атауымен құрылды.
* '''1944 жылы 25 қаңтар''' – Алматы киностудиясы Алматы көркем және хроникалық фильмдер киностудиясы болып қайта аталды
* '''1960 жылы 9 қаңтарда'''  Қазақ КСР Мәдениет министрлігінің бұйрығымен Алматы көркем және хроникалық фильмдер киностудиясы «Қазақфильм» киностудиясы болып қайта аталды.
* '''1963 жылы 8-9 қаңтарда'''  Қазақстан кинематографтары одағының Бірінші Құрылтай съезді өткізілді, бірінші хатшы болып [[Шәкен Кенжетайұлы Айманов]] сайланды.
* '''1963 жылы 28 мамырда''' Қазақ КСР-нің Мемкино – кинематографиясы бойынша Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Мемлекеттік Комитеті құрылды (1963-1988).
* '''1967 жыл''' – Қазақстанда мультипликациялық фильмдер көрсетіле бастады. Бірінші қазақ мультфильмі Әмен Әбжанұлы Хайдаровтың «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?» фильмі болды.
* '''1984 жыл''' – «Қазақфильм» киностудиясына ұлттық кинематографияның көрнекті қайраткері Шәкен Кенжетайұлы Аймановтың аты берілді (Ш.Айманов атындағы «Қазақфильм» киностудиясы).
* '''2000 жылы 28 мамыр''' – Ш. Айманов атындағы қазақ кинофабрикасы, ҚР Ұлттық продюсерлік орталығы, Қазкинопрокат және Мемфильмқоры бірігу жолымен Ш.Айманов атындағы «Қазақфильм» Ұлттық компаниясы РМҚК – Республикалық мемлекеттік қазынашылық кәсіпорны болып құрылды;
* '''2005 жылы 6 маусымдағы''' N 563 «Республикалық мемлекеттік кәсіпорындардың кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысымен «Шәкен Айманов атындағы «Қазақфильм» ұлттық компаниясы» республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорын «Шәкен Айманов атындағы «Қазақфильм» акционерлік қоғамы» болып қайта құрылды.

Киностудия 1934 жылы Алма-Ата кинохроника студиясы ретінде құрылды, 1936 жылы алғашқы деректі фильмдер шықты. 1941 жылы 15 қарашада Алма-Ата киностудиясы Қазақстанға эвакуацияланған «Мосфильм» және «Ленфильм» киностудияларымен біріктірілді Орталық біріккен киностудия - ЦОКС, олар 1944 жылға дейін Алматыда жұмыс істеді және бүкіл отандық көркем фильмдердің 80% өндірді. соғыс. 1960 жылы 9 қаңтарда көркем фильмдер мен кинохроникалардың Алма-Ата киностудиясынан «Қазақфильм» киностудиясы болып өзгертілді. 1984 жылы киностудияға ұлттық кинематографияның көрнекті қайраткері Шәкен Кенжетайұлы Аймановтың есімі берілді.

“Қазақфильмнің” қалыптасып, өркен жайып өсуіне Шәкен Айманов, [[Мәжит Сапарғалиұлы Бегалин|Мәжит Бегалин]], [[Сұлтанахмет Қоңырқожаұлы Қожықов|Сұлтанахмет Қожықов]],[[Ораз Әбішев]] сияқты белгілі киноөнер қайраткерлерінің қосқан үлестері елеулі. 1953 – 1970 жылы Айманов студияның көркемдік жағын басқарды. “Махаббат туралы дастан” (реж. Айманов, К.Гаккель), “Жамбыл” (реж. Е.Дзиган), “[[Ел басына күн туса (фильм)|Ел басына күн туса]]” (реж. М.Бегалин), т.б. фильмдер қойылды. “Қазақфильмде” ұлттық кино өнерінің қайталанбас туындылары “Атамекен”, “Біздің сүйікті дәрігер”, “Алдар көсе”, “[[Атаманның ақыры (фильм)|Атаманның ақыры]]”, “Мәншүк туралы ән”, “Қыз-Жібек”, т.б. фильмдер түсірілді. Кинохроника, деректі және ғыл.-көпшілік фильмдермен қатар анимац. фильмдер де түсірілді. Қазақ анимациясының негізін салушы [[Әмен Әбжанұлы Қайдаров|Әмен Қайдаров]] “Қарлығаштың құйрығы неге айыр?” деген мультфильмін түсірді (1967). “Қазақфильмде” 100-ден астам осындай фильм түсіріліп, 1000-нан астам шет ел және ТМД елдерінің фильмдері қазақ тіліне аударылды. 
1990 жылдан бастап “Қазақфильм” киностудиясы [[Франция]], [[Жапония]], [[Ресей]] сияқты елдердің киностудияларымен бірлесіп фильмдер түсіріп келеді. Сондай “Нәзік жүрек”, “Ақсуат”, “Фара”, т.б. фильмдер халықаралық кинофестивальдердің жүлделерін иеленді, шет елдерде кеңінен жарнамаланып, көрсетілді. “Қазақфильм” павильондарында “Тоғысқан тағдырлар”, “Саранча” (“Шегіртке”) секілді телевизиялық көп сериалы фильмдер түсірілді. 2003 жылы “Қазақфильм” киностудиясында “Көшпенділер” (сценарийдің авторы Р.Ибрагимов, режиссерілері И.Пассер, [[Талғат Досымғалиұлы Теменов|Талғат Теменов]]), “[[Сардар (фильм)|Сардар]]” (сценарийдің авторы О.Агишев, режисер [[Болат Нұрғалиұлы Қалымбетов]]), “Ащы көлдің жағасында” (сценарийдің авторы И.Вовненко, режиссер [[Асанәлі Әшімұлы Әшімов|Асанәлі Әшімұлы]]), “Аңшының отбасы” (сценарийдің авторы және реж. Серік Апырымов), т.б. фильмдері түсіріле бастады. “Қазақфильм” аумағында (19 га) 2 павильонды киноға түсіру ғимараты, сол сияқты декоративтік-тех. құрылыстар, дыбыс студиясы, өндірістік-лабораториялық құрылыстар орналасқан.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9&lt;/ref&gt;

Тәуелсіздік алғаннан бері (1991-ші жылдан бастап) «Қазақфильм» киностудиясы шамамен 136 толықметражды көркем фильм түсірген (оның алтауы телевизиялық көркем фильмдер); 73 қысқаметражды фильм; 258 деректі фильм (оның сегізі деректі сериалдар); 67 анимациялық фильм (оның ішінде 1 анимациялық сериал, 1 толықметражды анимациялық фильм).

2008 жылдан бастап осы күнге дейін «Қазақфильм» киностудиясының 200 астам картиналары әлемдегі 60 елдегі 220-дан астам халықаралық байқаулар мен көрсетілімдерге қатысты.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Stub}}

[[Санат:Қазақстан кинокомпаниялары]]
[[Санат:Қазақфильм]]
[[Санат:Алфавит бойынша компаниялар]]
[[Санат:Қазақстан компаниялары]]</text>
      <sha1>cgzkmr52a1lvxqgje2445lj7upd3dek</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Махамбет ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14269</id>
    <revision>
      <id>3055220</id>
      <parentid>3053682</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:26:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17643" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Махамбет ауданы
 |елтаңба             = Махамбет ауданының эмблемасы.gif
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg =  |lat_min =  |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg =  |lon_min =  |lon_sec = 
 |облысы              = Атырау
 |аудан орталығы          = [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]]
 |ауылдық округтер саны   = 9
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 21
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = Ринат Бауыржанұлы Джанглишов
 |әкімдіктің мекенжайы  = Махамбет ауылы, Абай көшесі, 16
 |құрылған уақыты    = 1938 жыл
 |жер аумағы          = 9,6
 |жер аумағы бойынша орны  = 6-шы
 |тұрғыны             = 29 267&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 6-шы
 |санақ жылы          = 2020
 |тығыздығы           = 3,5
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       = қазақ 97,1%, орыс 1,9%, корей 0,4%
 |телефон коды        = +7 71236
 |пошта индексі       = 0607XX
 |сайты               = 
 |карта               = Makhambet District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = Makhambet District in Atyrau Region.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Махамбет ауданы''' — [[Атырау облысы]]ның орталық бөлігінде орналасқан аудан. Орталығы - [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет ауылы]]. Ауданға 9 ауылдық округ, 21 елді мекен&lt;ref&gt;[http://www.gov.kz/memleket/entities/atyrau-mahambet?lang=kz Махамбет ауданының әкімдігі]&lt;/ref&gt; қарайды.

== Жалпы сипаттамасы ==
[[Сурет:Жайық өзені. Махамбет ауданы.jpeg|thumb|солға|200px|Аудан Жайық өзенінің екі жақ бетіне орналасқан]]Аудан жері Атырау қаласының іргесінен басталып, солтүстікке қарай [[Жайық]] өзенінің екі жақ бетіне орналасқан. Батысында [[Исатай ауданы|Исатай]], солтүстігінде [[Индер ауданы|Индер]], шығысында [[Мақат ауданы|Мақат]] аудандарымен шектеседі. Аудан жері [[Каспий маңы ойпаты|Каспий ойпатының]] орталық бөлігін алып жатыр. Жер бедері тегіс және теңіз деңгейінен 9 м-ден (солтүстігінде) 27 м-ге (оңтүстігінде) дейін төмен. Жайық өзенінің оң жағасымен Каспий теңізінің солтүстігіндегі жіңішке өңірді қызғылт қоңыр топырақты, басым бөлігін сортаңды сұр топырақты және Жамансор деп аталатын [[сор]] жерлер алып жатыр.&lt;ref&gt;Атамекен. Географиялық энциклопедия Алматы 2011&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
1920 жылдың 21 шілде сінде Орал революциялық Комитеті Президиумының шешімімен Гурьев уезі болыстарының тізімі бекітілді. Осы бекітілген шешімдегі 20 болыстың бірі болып Жаманқала болысы да Гурьев уезі құрамына енгізілді.

1920 жылдың 4 қаңтарында Жаманқалада Кеңес өкіметі орнады. Сол жылы Гурьев уезінде 23 болыс қараған. 1923 жылы 28 маусымда болыстарды ірілендіру жүргізіліп, Гурьев уезінде 11 болыс қалды. Жаманқала болысы Зеленый болысымен бірге Қызылқоға болысына қосылады.

1920 жылдың 5-6 қаңтар күндері Сарайшық, Новобогат селоларында, сол қаңтар айында Редут, Сорочинко, Кандаур, №8, №13 сияқты ауылдарда селолық кеңестер құрылды. Гурьев уезі бойынша 23 болыстық кеңестер құрылған болса, оның үшеуі Есбол, Самар, Редут қазіргі Махамбет ауданы көлемінде болды. Редут болыстық Кеңесі әуелі 1920 жылдың 30 қаңтар күні 4-армияның өкілі Черечиннің қатысуымен сайланып, орталығы Сарайшық болып белгіленіпті. Есбол болыстық Кеңесі Жайықтың сол жақ бетіндегі жоғарыдан бастап №13 ауылға дейінгі елді қамту негізінде құрылған. Самар болыстық Кеңесінде Бесарал, Таңқы, Сарайшық, Жалғансай, Бақсай, Жаманқала кеңестері қарайды. Сол жылғы 17 қыркүйекте Редут, Сарайшық, Жалғансай, Жаманқала т.б жерлерден балықшылардың шағын артельдері ашылған.

Қазақ атқару комитетінің 1928 жылғы 17 қаңтардағы VІ шақырылған 11-ші сессиясының қаулысымен [[Гурьев округі]] құрылып, оның құрамына алты аудан- Жаманқала, Есбол, Доссор, Жилкоса, Қызылқоға, Теңіз аудандары енгізілді. Сонымен Жаманқала ауданы Тополи болысының Харкин, Краснояр Советінсіз Редут болысының Сорочинко, Сарайшық, Редут, Кандаур селолық Советтерінен, Қарасамар болысының 7-ші ауылдық Кеңесінен құрылды. Мінеки Махамбет ауданының тарихы осыдан басталады. Орталығы болып Яманка ауылы белгіленген. Аудан құрылған жылы 2 пошта-телефон бөлімшесі, 3 клуб, 4 медпункт, 14 бірінші басқышты мектеп, 1 жеті жылдық мектеп болған.

Бүкілодақтық Орталық Комитеті1930 жылы 23 шілдесіндегі қаулысымен округтерді жойып, аудандарды ірілендіру жүргізілді. Есбол, Новобогат және Жаманқала аудандары бірігіп, Гурьев ауданын құрады. 1930 жылдың 17 желтоқсаны мен 1933 жылдың 1 шілдесі аралығында Гурьев ауданы Батыс Қазақстан облысына қараса, 1933 жылдың 1 шілдесінен құрамында 4 ауданы бар Гурьев округі қайта құрылды. Қазақстан Орталық Атқару Комитеті алқасының 1938 жылғы 4 ақпандағы қаулысымен Гурьев округі жойылып, Гурьев облысы құрылды.Оның әкімшілік жер аумағы Гурьев облысының атқару комитетінің шешімімен бекітілді. Сонымен 1938 жылдың 15 қаңтарында құрылған Гурьев облысының құрамында Бақсай, Есбол, Жилкоса, Мақат, Маңғыстау, Теңіз аудандары енгізілді. Екінші рет құрылған Бақсай ауданы бұл жолы Жайық өзенінің екі бетіндегі ауылдарды қамтитын болды. Яғни ауданға Гурьев ауданынан Жаманқала, Жалғансай, Редут, Сарайшық, Сорочинко, Қызыл Жұлдыз, Алға, Тегісшіл, Еңбекшіл, Жаңа шаруа, Жаңа тұрмыс, Бақсай, Манаш, Жанбай, Таңдай селолық және ауылдық Кеңестері, Есбол ауданынан Топайлы, Зеленый, Карманов, Қазбек, Құмшығанақ, Қарашығанақ, Қызылүй, Жаңа күш, Есбол, Дуаберген, Кетешағыл ауылдық және селолық Кеңестерінің жері қарайтын болды. Аудан орталығы болып Яманка поселкесі белгіленген.

1939 жылы Новобогат ауданының құрылуына байланысты Бақсай ауданынан Бегайдар, Жамбыл, Жамбай, Кетешағыл, Манаш, Новобогат ауылдық Кеңестері бөлініп шықты.

1963 жылдың 2 қаңтарында Қазақ КСР-ның Жоғарғы Кеңесі Президиумның Жарлығымен Есбол және Бақсай аудандары біріктіріліп, олардың негізінде Махамбет ауданы құрылды. Қазақ КСР Жоғары Кеңесі Президиумының 15 маусым 1963 жылғы Жарлығымен бұрынғы Яманка поселкесі Махамбет болып өзгертілді. 1963 жылғы 3 қарашада Гурьев облысының атқару және партия комитеттері бюросының қаулысымен Балықшы өнеркәсіптік ауданының таратуына байланысты ол аудандағы ауылдық және селолық Кеңестер Махамбет ауданына берілді.

== Климаты ==
Климаты тым [[Континенттік климат|континенттік]]. Ауаның орташа температурасы қаңтарда -10&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;С, шілдеде 25&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;С. Кейде қыста температура -38&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;С-қа дейін төмендейді, ал жазда 45&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;С-қа дейін көтеріледі.
Жылдық жауын-шашынның мөлшері 100-150 мм.

== Әкімшілік-аумақтық бөлінісі ==
Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінуі:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Ауылдық округ/қала !! Халқы (2009) !! Елді мекендері
|-
| [[Ақжайық ауылдық округі (Атырау облысы)|Ақжайық ауылдық округі]] || 1 179 || [[Ақжайық (Махамбет ауданы)|Ақжайық]] ауылы
|-
| [[Ақтоғай ауылдық округі (Атырау облысы)|Ақтоғай ауылдық округі]] || 1 147|| [[Ақтоғай (Атырау облысы)|Ақтоғай]], [[Бала Ораз ауылы|Бала Ораз]], [[Кеңөріс]], [[Өтешқали Атамбаев ауылы|Өтешқали Атамбаев]] ауылдары
|-
| [[Алға ауылдық округі (Атырау облысы)|Алға ауылдық округі]] || 1 859 || [[Алға (Махамбет ауданы)|Алға]] ауылы
|-
| [[Бақсай ауылдық округі]] || 2 412 || [[Таңдай (ауыл)|Таңдай]], [[Есмахан]], [[Көздіқора]], [[Томан (ауыл)|Томан]] ауылдары
|-
| [[Бейбарыс ауылдық округі]] || 3 435 || [[Бейбарыс (ауыл)|Бейбарыс]], [[Қызылжар (Махамбет ауданы)|Қызылжар]], [[Талдыкөл (Атырау облысы)|Талдыкөл]], [[Аққайың (Атырау облысы)|Аққайың]] ауылдары
|-
| [[Есбол ауылдық округі (Махамбет ауданы)|Есбол ауылдық округі]]|| 2 355 || [[Ортақшыл (Атырау облысы)|Ортақшыл]], [[Еңбекшіл (Атырау облысы)|Еңбекшіл]], [[Есбол (Махамбет ауданы)|Есбол]] ауылдары
|-
|[[Жалғансай ауылдық округі]] ||1 246 || [[Жалғансай]] ауылы
|-
| [[Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы)|Махамбет ауылдық округі]] || 9 764|| [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]], [[Сарытоғай (Атырау облысы)|Сарытоғай]] ауылдары
|-
| [[Сарайшық ауылдық округі]]|| 2 562 || [[Сарайшық (ауыл)|Сарайшық]], [[Ескі Сарайшық]] ауылдары
|}

== Әкімдері ==
* Ұзаққали Елеубаев 1994-2012
* Ерлан Жаңабаев 2012-2015
* Әлібек Нәутиев 2015-2016
* Әлимұхаммед Құттымұратұлы 2016-2017
* Сырым Рысқалиев 2017-2018
* Жәрдемғали Ахметов 2018-2021
* Ринат Джанглишов 2021 жылдан

== Жер беті сулары ==
Жер беті суларын Жайық өзенінің төменгі ағысы мен оның салалары ([[Бақсай (өзен, Атырау облысы)|Бақсай]], Бұғыл, [[Бағырлайсай]], [[Ақсай (өзен, Атырау облысы)|Ақсай]] және Ащысай) шығысында Қурайлы каналы, сондай ақ Каспий теңізінің солтүстік жағалауындағы көлдер құрайды. Олардың ең үлкені -[[Жалтыр (көл, Атырау облысы)|Жалтыр]] көлі.

== Өсімдіктер мен жануарлар дүниесі ==
Далалық өңірде [[жусан]], [[селеу]], [[сораңшөп|сораң]], [[Шағыр (өсімдік)|шағыр]], [[қаңбақ]], [[құмаршық]], [[жүзгін]], [[жыңғыл]], [[сүттіген]], [[қызылмия]], [[құланқұйрық]], [[адыраспан]], [[Алабота (өсімдік)|алабота]], [[изен]] т.б.өсімдіктер, өзен бойында [[қарағаш]], [[терек]], [[тал]] өседі. Жануарлар дүниесінен [[қасқыр]], [[түлкі]], [[қояндар]], [[қарсақ]], [[борсық]], [[күзендер]], [[қосаяқтар]], [[сарышұнақтар]], [[ала қарға]], [[бүркіт]], [[үкі]], [[байғыз]], [[бөктергі]], суларында [[қаздар]], [[үйрек]], [[аққулар]] т.б.кездеседі.

== Халқы ==
Тұрғыны 33 305 (2014) адам. Негізінен қазақтар тұрады 97,1%, орыстар 1,9%, корейтер 0,4%. Халқының көпшілігі [[Жайық]] өзені бойына орналасқан.

== Шаруашылығы ==
Махамбет ауданы – негізінен ауыл шаруашылығы саласы кең өрістеген аудан. 
Соңғы жылдары ауданның ауыл шаруашылығы саласында жұмыс жасайтын өндірістік кооперативтер, серіктестік және шаруа қожалықтарындаығы төрт түлік саны артып келеді. Ауданда мал және егін шаруашылығымен айналысатын «1 Мамыр» ЖШС-гі, «Райхан», «Раушан», «Қорған» шаруа қожалықтары, «АтырауАгроөнімдері» АҚ-ы, «Мұра», «Дастан» ӨК-рі бар.

== Әлеуметтік нысандары ==
Ауданда 25 мектепке дейінгі мекемелер, 18 мектеп, Махамбет көпбейінді ауыл-шаруашылығы колледжі, 1 орталық аурухана, 1 өкпе аурулар ауруханасы, 6 ФАП, 2 ФП, 11 мәдениет үйі жұмыс істеуде. Аудан жерінен Атырау-Орал, Атырау-Индер, Махамбет-Аққыстау тас жолдары, Ресей және Кавказ бағыттарына қарай мұнай-газ құбырлары өтеді.&lt;ref&gt;Атырау: Энциклопедия. -Алматы: Атамұра, 2000&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Атырау облысы}}
{{Махамбет ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Махамбет ауданы]]</text>
      <sha1>8u58pcja27uqk5hz4rex5bhq1trwh48</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055222</id>
      <parentid>3055220</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:30:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17650" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Махамбет ауданы
 |елтаңба             = Махамбет ауданының эмблемасы.gif
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg =  |lat_min =  |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg =  |lon_min =  |lon_sec = 
 |облысы              = Атырау
 |аудан орталығы          = [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]]
 |ауылдық округтер саны   = 9
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 21
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = Ринат Бауыржанұлы Джанглишов
 |әкімдіктің мекенжайы  = Махамбет ауылы, Абай көшесі, 16
 |құрылған уақыты    = 1938 жыл
 |жер аумағы          = 9,6 мың
 |жер аумағы бойынша орны  = 6-шы
 |тұрғыны             = 29 267&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 6-шы
 |санақ жылы          = 2020
 |тығыздығы           = 3,5
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       = қазақ 97,1%, орыс 1,9%, корей 0,4%
 |телефон коды        = +7 71236
 |пошта индексі       = 0607XX
 |сайты               = 
 |карта               = Makhambet District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = Makhambet District in Atyrau Region.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Махамбет ауданы''' — [[Атырау облысы]]ның орталық бөлігінде орналасқан аудан. Орталығы - [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет ауылы]]. Ауданға 9 ауылдық округ, 21 елді мекен&lt;ref&gt;[http://www.gov.kz/memleket/entities/atyrau-mahambet?lang=kz Махамбет ауданының әкімдігі]&lt;/ref&gt; қарайды.

== Жалпы сипаттамасы ==
[[Сурет:Жайық өзені. Махамбет ауданы.jpeg|thumb|солға|200px|Аудан Жайық өзенінің екі жақ бетіне орналасқан]]Аудан жері Атырау қаласының іргесінен басталып, солтүстікке қарай [[Жайық]] өзенінің екі жақ бетіне орналасқан. Батысында [[Исатай ауданы|Исатай]], солтүстігінде [[Индер ауданы|Индер]], шығысында [[Мақат ауданы|Мақат]] аудандарымен шектеседі. Аудан жері [[Каспий маңы ойпаты|Каспий ойпатының]] орталық бөлігін алып жатыр. Жер бедері тегіс және теңіз деңгейінен 9 м-ден (солтүстігінде) 27 м-ге (оңтүстігінде) дейін төмен. Жайық өзенінің оң жағасымен Каспий теңізінің солтүстігіндегі жіңішке өңірді қызғылт қоңыр топырақты, басым бөлігін сортаңды сұр топырақты және Жамансор деп аталатын [[сор]] жерлер алып жатыр.&lt;ref&gt;Атамекен. Географиялық энциклопедия Алматы 2011&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
1920 жылдың 21 шілде сінде Орал революциялық Комитеті Президиумының шешімімен Гурьев уезі болыстарының тізімі бекітілді. Осы бекітілген шешімдегі 20 болыстың бірі болып Жаманқала болысы да Гурьев уезі құрамына енгізілді.

1920 жылдың 4 қаңтарында Жаманқалада Кеңес өкіметі орнады. Сол жылы Гурьев уезінде 23 болыс қараған. 1923 жылы 28 маусымда болыстарды ірілендіру жүргізіліп, Гурьев уезінде 11 болыс қалды. Жаманқала болысы Зеленый болысымен бірге Қызылқоға болысына қосылады.

1920 жылдың 5-6 қаңтар күндері Сарайшық, Новобогат селоларында, сол қаңтар айында Редут, Сорочинко, Кандаур, №8, №13 сияқты ауылдарда селолық кеңестер құрылды. Гурьев уезі бойынша 23 болыстық кеңестер құрылған болса, оның үшеуі Есбол, Самар, Редут қазіргі Махамбет ауданы көлемінде болды. Редут болыстық Кеңесі әуелі 1920 жылдың 30 қаңтар күні 4-армияның өкілі Черечиннің қатысуымен сайланып, орталығы Сарайшық болып белгіленіпті. Есбол болыстық Кеңесі Жайықтың сол жақ бетіндегі жоғарыдан бастап №13 ауылға дейінгі елді қамту негізінде құрылған. Самар болыстық Кеңесінде Бесарал, Таңқы, Сарайшық, Жалғансай, Бақсай, Жаманқала кеңестері қарайды. Сол жылғы 17 қыркүйекте Редут, Сарайшық, Жалғансай, Жаманқала т.б жерлерден балықшылардың шағын артельдері ашылған.

Қазақ атқару комитетінің 1928 жылғы 17 қаңтардағы VІ шақырылған 11-ші сессиясының қаулысымен [[Гурьев округі]] құрылып, оның құрамына алты аудан- Жаманқала, Есбол, Доссор, Жилкоса, Қызылқоға, Теңіз аудандары енгізілді. Сонымен Жаманқала ауданы Тополи болысының Харкин, Краснояр Советінсіз Редут болысының Сорочинко, Сарайшық, Редут, Кандаур селолық Советтерінен, Қарасамар болысының 7-ші ауылдық Кеңесінен құрылды. Мінеки Махамбет ауданының тарихы осыдан басталады. Орталығы болып Яманка ауылы белгіленген. Аудан құрылған жылы 2 пошта-телефон бөлімшесі, 3 клуб, 4 медпункт, 14 бірінші басқышты мектеп, 1 жеті жылдық мектеп болған.

Бүкілодақтық Орталық Комитеті1930 жылы 23 шілдесіндегі қаулысымен округтерді жойып, аудандарды ірілендіру жүргізілді. Есбол, Новобогат және Жаманқала аудандары бірігіп, Гурьев ауданын құрады. 1930 жылдың 17 желтоқсаны мен 1933 жылдың 1 шілдесі аралығында Гурьев ауданы Батыс Қазақстан облысына қараса, 1933 жылдың 1 шілдесінен құрамында 4 ауданы бар Гурьев округі қайта құрылды. Қазақстан Орталық Атқару Комитеті алқасының 1938 жылғы 4 ақпандағы қаулысымен Гурьев округі жойылып, Гурьев облысы құрылды.Оның әкімшілік жер аумағы Гурьев облысының атқару комитетінің шешімімен бекітілді. Сонымен 1938 жылдың 15 қаңтарында құрылған Гурьев облысының құрамында Бақсай, Есбол, Жилкоса, Мақат, Маңғыстау, Теңіз аудандары енгізілді. Екінші рет құрылған Бақсай ауданы бұл жолы Жайық өзенінің екі бетіндегі ауылдарды қамтитын болды. Яғни ауданға Гурьев ауданынан Жаманқала, Жалғансай, Редут, Сарайшық, Сорочинко, Қызыл Жұлдыз, Алға, Тегісшіл, Еңбекшіл, Жаңа шаруа, Жаңа тұрмыс, Бақсай, Манаш, Жанбай, Таңдай селолық және ауылдық Кеңестері, Есбол ауданынан Топайлы, Зеленый, Карманов, Қазбек, Құмшығанақ, Қарашығанақ, Қызылүй, Жаңа күш, Есбол, Дуаберген, Кетешағыл ауылдық және селолық Кеңестерінің жері қарайтын болды. Аудан орталығы болып Яманка поселкесі белгіленген.

1939 жылы Новобогат ауданының құрылуына байланысты Бақсай ауданынан Бегайдар, Жамбыл, Жамбай, Кетешағыл, Манаш, Новобогат ауылдық Кеңестері бөлініп шықты.

1963 жылдың 2 қаңтарында Қазақ КСР-ның Жоғарғы Кеңесі Президиумның Жарлығымен Есбол және Бақсай аудандары біріктіріліп, олардың негізінде Махамбет ауданы құрылды. Қазақ КСР Жоғары Кеңесі Президиумының 15 маусым 1963 жылғы Жарлығымен бұрынғы Яманка поселкесі Махамбет болып өзгертілді. 1963 жылғы 3 қарашада Гурьев облысының атқару және партия комитеттері бюросының қаулысымен Балықшы өнеркәсіптік ауданының таратуына байланысты ол аудандағы ауылдық және селолық Кеңестер Махамбет ауданына берілді.

== Климаты ==
Климаты тым [[Континенттік климат|континенттік]]. Ауаның орташа температурасы қаңтарда -10&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;С, шілдеде 25&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;С. Кейде қыста температура -38&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;С-қа дейін төмендейді, ал жазда 45&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;С-қа дейін көтеріледі.
Жылдық жауын-шашынның мөлшері 100-150 мм.

== Әкімшілік-аумақтық бөлінісі ==
Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінуі:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Ауылдық округ/қала !! Халқы (2009) !! Елді мекендері
|-
| [[Ақжайық ауылдық округі (Атырау облысы)|Ақжайық ауылдық округі]] || 1 179 || [[Ақжайық (Махамбет ауданы)|Ақжайық]] ауылы
|-
| [[Ақтоғай ауылдық округі (Атырау облысы)|Ақтоғай ауылдық округі]] || 1 147|| [[Ақтоғай (Атырау облысы)|Ақтоғай]], [[Бала Ораз ауылы|Бала Ораз]], [[Кеңөріс]], [[Өтешқали Атамбаев ауылы|Өтешқали Атамбаев]] ауылдары
|-
| [[Алға ауылдық округі (Атырау облысы)|Алға ауылдық округі]] || 1 859 || [[Алға (Махамбет ауданы)|Алға]] ауылы
|-
| [[Бақсай ауылдық округі]] || 2 412 || [[Таңдай (ауыл)|Таңдай]], [[Есмахан]], [[Көздіқора]], [[Томан (ауыл)|Томан]] ауылдары
|-
| [[Бейбарыс ауылдық округі]] || 3 435 || [[Бейбарыс (ауыл)|Бейбарыс]], [[Қызылжар (Махамбет ауданы)|Қызылжар]], [[Талдыкөл (Атырау облысы)|Талдыкөл]], [[Аққайың (Атырау облысы)|Аққайың]] ауылдары
|-
| [[Есбол ауылдық округі (Махамбет ауданы)|Есбол ауылдық округі]]|| 2 355 || [[Ортақшыл (Атырау облысы)|Ортақшыл]], [[Еңбекшіл (Атырау облысы)|Еңбекшіл]], [[Есбол (Махамбет ауданы)|Есбол]] ауылдары
|-
|[[Жалғансай ауылдық округі]] ||1 246 || [[Жалғансай]] ауылы
|-
| [[Махамбет ауылдық округі (Атырау облысы)|Махамбет ауылдық округі]] || 9 764|| [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]], [[Сарытоғай (Атырау облысы)|Сарытоғай]] ауылдары
|-
| [[Сарайшық ауылдық округі]]|| 2 562 || [[Сарайшық (ауыл)|Сарайшық]], [[Ескі Сарайшық]] ауылдары
|}

== Әкімдері ==
* Ұзаққали Елеубаев 1994-2012
* Ерлан Жаңабаев 2012-2015
* Әлібек Нәутиев 2015-2016
* Әлимұхаммед Құттымұратұлы 2016-2017
* Сырым Рысқалиев 2017-2018
* Жәрдемғали Ахметов 2018-2021
* Ринат Джанглишов 2021 жылдан

== Жер беті сулары ==
Жер беті суларын Жайық өзенінің төменгі ағысы мен оның салалары ([[Бақсай (өзен, Атырау облысы)|Бақсай]], Бұғыл, [[Бағырлайсай]], [[Ақсай (өзен, Атырау облысы)|Ақсай]] және Ащысай) шығысында Қурайлы каналы, сондай ақ Каспий теңізінің солтүстік жағалауындағы көлдер құрайды. Олардың ең үлкені -[[Жалтыр (көл, Атырау облысы)|Жалтыр]] көлі.

== Өсімдіктер мен жануарлар дүниесі ==
Далалық өңірде [[жусан]], [[селеу]], [[сораңшөп|сораң]], [[Шағыр (өсімдік)|шағыр]], [[қаңбақ]], [[құмаршық]], [[жүзгін]], [[жыңғыл]], [[сүттіген]], [[қызылмия]], [[құланқұйрық]], [[адыраспан]], [[Алабота (өсімдік)|алабота]], [[изен]] т.б.өсімдіктер, өзен бойында [[қарағаш]], [[терек]], [[тал]] өседі. Жануарлар дүниесінен [[қасқыр]], [[түлкі]], [[қояндар]], [[қарсақ]], [[борсық]], [[күзендер]], [[қосаяқтар]], [[сарышұнақтар]], [[ала қарға]], [[бүркіт]], [[үкі]], [[байғыз]], [[бөктергі]], суларында [[қаздар]], [[үйрек]], [[аққулар]] т.б.кездеседі.

== Халқы ==
Тұрғыны 33 305 (2014) адам. Негізінен қазақтар тұрады 97,1%, орыстар 1,9%, корейтер 0,4%. Халқының көпшілігі [[Жайық]] өзені бойына орналасқан.

== Шаруашылығы ==
Махамбет ауданы – негізінен ауыл шаруашылығы саласы кең өрістеген аудан. 
Соңғы жылдары ауданның ауыл шаруашылығы саласында жұмыс жасайтын өндірістік кооперативтер, серіктестік және шаруа қожалықтарындаығы төрт түлік саны артып келеді. Ауданда мал және егін шаруашылығымен айналысатын «1 Мамыр» ЖШС-гі, «Райхан», «Раушан», «Қорған» шаруа қожалықтары, «АтырауАгроөнімдері» АҚ-ы, «Мұра», «Дастан» ӨК-рі бар.

== Әлеуметтік нысандары ==
Ауданда 25 мектепке дейінгі мекемелер, 18 мектеп, Махамбет көпбейінді ауыл-шаруашылығы колледжі, 1 орталық аурухана, 1 өкпе аурулар ауруханасы, 6 ФАП, 2 ФП, 11 мәдениет үйі жұмыс істеуде. Аудан жерінен Атырау-Орал, Атырау-Индер, Махамбет-Аққыстау тас жолдары, Ресей және Кавказ бағыттарына қарай мұнай-газ құбырлары өтеді.&lt;ref&gt;Атырау: Энциклопедия. -Алматы: Атамұра, 2000&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Атырау облысы}}
{{Махамбет ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Махамбет ауданы]]</text>
      <sha1>4sbv4mhr3c5u2nvbtxsvahslie8ik7m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қызылқоға ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14444</id>
    <revision>
      <id>3055227</id>
      <parentid>3047777</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:39:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44341" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Қызылқоға ауданы
 |елтаңба             = Қызылқоға ауданы эмблемасы.gif
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg =  |lat_min =  |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg =  |lon_min =  |lon_sec = 
 |облысы              = Атырау облысы
 |аудан орталығы          = [[Миялы (Атырау облысы)|Миялы]]
 |ауылдық округтер саны   = 10
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 26&lt;ref&gt;https://stat.gov.kz/region/252311/statistical_information/industry/2361&lt;/ref&gt;
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              =  Нұрсұлтан Орақұлы Бисембиев
 |әкімдіктің мекенжайы  = Миялы ауылы, Абай көшесі, №4
 |құрылған уақыты    = 1928-1930, 1944
 |жер аумағы          = 24,9
 |жер аумағы бойынша орны  = 2-ші
 |тұрғыны             = {{өсім}} 30 649&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 4-ші
 |санақ жылы          = 2020
 |тығыздығы           = 1,2
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       = қазақ 99,9%
 |телефон коды        = +7 71238
 |пошта индексі       = 0605XX
 |сайты               = 
 |карта               = Kyzylkoga District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = Kyzylkoga District in Atyrau Region.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Қызылқоға ауданы''' — [[Қазақстан|Қазақстан Республикасына]] қарасты [[Атырау облысы]]ның ауданы. Әкімшілік орталығы — [[Миялы (Атырау облысы)|Миялы]] ауылы.

== Жалпы сипаттамасы ==
[[Сурет:Қызылқоға ауданы.jpg|thumb|солға|200px|]] 
Қызылқоға жерін [[Ойыл (өзен)|Ойыл]] және [[Сағыз өзені|Сағыз]] өзендері қиып өтеді.Ауданның территориясы 24,9 мың шаршы км. Жер рельефі — тегіс.Қызылқоға ауданы батысында [[Атырау облысы]]ның [[Индер ауданы|Индер]] және [[Махамбет ауданы|Махамбет]] аудандарымен, Атырау қалалық әкімдігі аумағымен, солтүстігінде Батыс Қазақстан облысының [[Сырым ауданы|Сырым]] және [[Қаратөбе ауданы|Қаратөбе]] аудандарымен, шығысында [[Ақтөбе облысы]]ның [[Ойыл ауданы|Ойыл]] және [[Байғанин ауданы|Байғанин]] аудандарымен, оңтүстігінде Атырау облысының [[Мақат]] және [[Жылыой ауданы|Жылыой]] аудандарымен шектеседі.&lt;ref&gt;Атамекен Географиялық энцикопедия. Алматы 2011&lt;/ref&gt;

Қызылқоға ауданының территориясы [[Шығыс Еуропа жазығы]]ның жалғасы, сондықтан да жер бедері негізінен жазық болып келеді. (Аудан территориясы оңтүстікке қарай теңіз деңгейінен төмендей береді). Еуразия материгінің ішкері аймағында орналасқан, яғни [[Атлант мұхиты]]нан 2500 км қашықтықта жатыр. Сондықтан да аудан табиғаты қатаң континентті. 
Солтүстік Батысын Орал маңы үстіртінің оңтүстік беткейлері қамтыған. Аудан территориясында [[Каспий маңы ойпаты]]ның солтүстік бөлігі жатыр. Көктем кезінде еріген қар суын жинайтын ойпаңдар, көлшіктер көп, онда әртүрлі өсімдіктер өседі. Каспий маңы ойпатында кең тараған жер бедерінің бір түрі - [[сор]]лар. Олардың тереңдігі -10-20 м. Сорлар қар еріген кезде сай-саладан су құйылып, бетіне шығып жатқан тұзды ерітеді. Жаз айларында ([[маусым]], [[шілде]]) құрғап, бетінде тұздың жұқа қабыршақтары қалыптасады (Қазанғап, Құлпейіс, Шажабай сорлары). Аудан территориясында құмды [[Бархан|шағылдар]] көп. [[Тайсойған құмы|Тайсойған]], [[Бүйрек құмы|Бүйрек құмдары]] үлкен территорияны алып жатыр. Мұндағы құм теңіздің тартылған орнында пайда болған. Қызылқоға ауданының территориясы - [[Кембрий кезеңі|кембрийге]] дейінгі кезеңнің қатты кристалды жыныстарынан құрылған Шығыс Европа платформасында жатыр. Кристалды жыныстар 7000-8000 м тереңде, палеозой, мезо-кайнозой шөгінділерінің астында қалған. [[Орогендік қозғалыстар]]дан пайда болған тұз күмбездерінен пермь, юра, бор дәуірінің жыныстары түзілген. Бор дәуірінің жыныстары аудан территориясында біркелкі таралған. Бұлар тұз күмбезі көтерілген аудандарда жер бетіне жақын, кейде шығып жатады. Олар құм, ақтас, мергелден тұрады, кейде қалыңдығы 100 м-ден асады. Аудан территориясы мыңдаған жылдар бойы теңіз түбі болып келген, кейбір жыныстардан теңіз фаунасының қалдығын көруге болады.

== Тарихы ==
Ауданды алғаш құру туралы шешім 1928 ж. наурыздың 27-ісінде қабылданған, одан бұрын бұл аудан жеріндегі болыстар Орал, Ақтөбе облыстарының құрамында болған. 1928 жылдың аяғында 663 мүшесі бар мал шаруашылығымен айналысатын 6 ұжымшар ұйымдастырылды.
1930 ж. ауданда 4250 жеке шаруашылық немесе барлық отбасының 54%-ы серіктестіктерге топтастырылды. Осы жылы аудандағы 8013 отбасы 34 ауылдық кеңестер құрамына енді. Бірақ сол жылғы шілденің 23-інде Гурьев облысы таратылғаннан кейін аудан жері Доссор ауданына қосылды. 1944 жылғы сәуір айында ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінің жарлығымен Гурьев облысының құрамында Қызылқоға ауданы болып қайта құрылды және негізгі жер аумағы Мақат ауданынан бөлінетін 11 ұжымшар есебінен жасақталды. Орал облысының Тайпақ ауданынан 8 ұжымшар қосылып, ауданда барлығы 30 ұжымшар және «Гурьев» асыл тұқымды қой өсіру кеңшары жұмыс істеді. Әуелі аудан орталығы Қызылқоға елді мекенінде болды, кейіннен 1951 жылы [[Қарабау (Атырау облысы)|Қарабау]] ауылында, ал 1959 жылдан [[Миялы (Атырау облысы)|Миялы]] ауылына көшірілді.

== Климаты ==
Қызылқоға ауданының климаты қатаң континентті, [[қыс]]ы суық, батыстан келетін ауа массасының өсерінен кейде жылылыққа ауысып отырады. [[Жаз]]ы ыстық, құрғақ, әрі ұзақ болады. Күн сәулесі мол түседі. Құрғақшылық жиі болады, қар жамылғысы жұқа мөлшерден жоғары буланады, желдің екпіні қатты, [[көктем]]де топырақтың ылғал қоры аз болады. Қызылқоға ауданының территориясы қоңыржай белдеуде жатыр. Күн радиациясының түсу мөлшері қандай ендікте жатқанына, күннің жарықтығы мен ұзақтығына байланысты. Қыста арктикалық ауа массасының әсері зор. Азия антициклоны ішкерілей еніп, ауаның температурасын қатты суытады. Жазда ыстық ауа райын түзеді. Атлант мұхитынан келетін ауа қай мерзімде болсын климатты жылытады, ылғал әкеледі.

Климат, ауа райы жағдайы аймақтың Еуразия құрлығының бел ортасында, мұхит пен теңізден шалғай жатуына тікелей байланысты.
Атмосфералық айналым мен алқаптың жер-бедері ауа райын түзуші маңызды жайт болып табылады. Жыл бойы аймақ жеріне ауа ағымының үш негізгі түрі әсер етеді: арктикалық, полярлық (немесе қоңыржай белдеулік) және тропикалық. Аймақ қоңыржай белдеудің оңтүстік бөлігінде жатқандықтан, қоңыржай ендік ауасының әсері басымырақ. Аймақтың ауа райына [[Атлант мұхиты|Атлант]] пен [[Солтүстік Мұзды мұхит]]тар да әсер етеді. Таулы кедергінің жоқтығынан, ауа ағымдары солтүстіктен оңтүстікке және батыстан шығысқа еркін өтеді. Атлант мұхитының теңіздерінен келетін ауа үлкен қашықтықты жүріп өтіп, көп ылғалын жоғалтады. Сөйте тұра, батыстан [[атмосфералық жауын-шашын]]ның ең негізгі бөлігін әкеліп, қыста температураны жоғарылатады да, жазда төмендетеді. Солтүстік Мұзды мұхит үстінде қалыптасатын континенттік арктикалық ауаға қыста да, жазда да төмен температура және аз ылғалдылық тән. Осындай ауаның келуіне байланысты антициклондық ашық күндер орнайды. Мұндайда қыста аяз, жазда ыстық болады. Арктиканың континенттік ауа массасы аймаққа жылдың мезгіларалық кезеңінде жиірек өтіп кетуіне байланысты, көктемде кеш (бесқонақ), күзде ерте суық түсулері болып тұрады.

[[Каспий теңізі]]нің климатқа әсері шектеулі. Оның әсері жағалауға жақын жерлерде ғана байқалады, атап айтсақ, ауаның ылғалдылығы шамалы артып, қыста температурасы жоғарылайды, ал жазда төмендейді, температураның жылдық және тәуліктік амплитудасы кемиді.
Осы жайттардың әсерінен тым құрғақ континенттік климат қалыптасады. 

Ауданға тән сипаттама: 
* жазы өте ыстық, осы ендік бойынша қысы суық; 
* жылдық және тәуліктік температураның күрт ауытқуы; 
* жауын-шашыны аз және жыл мезгіл бойынша тең таралмаған, ауасы құрғақ; бұлтты аспаннан гөрі, ашық күндері мол.

Осының бәрі аймақтың қиыр солтүстігінде және солтүстік- батысында [[дала]], орталығында [[шөлейт]] және оңтүстігінде нағыз [[шөл]]дің қалыптасуына әкеліп соқтырады. 
Аймақта жел қуатының қоры мол, оны халық шаруашылығында пайдалануға болады. Қауіпті жел бұл аймаққа төн құбылыс. Каспий теңізінің жағалауы қатты желімен ерекшеленеді, оның жыл сайынғы орташа жылдамдығы 6-7 м/ сек, бұл Қазақстан бойынша ең жоғары көрсеткіш. Мұнымен қоса, жазда жергілікті жел - [[бриз]] (күндіз теңізден құрлыққа қарай, ал түнде керісінше құрлықтан теңізге қарай соғады) байқалады.&lt;ref&gt;Қызылқоға - құт мекен. Алматы: «Өлке» баспасы, 2005 ж. ISBN 9965-599-97-1&lt;/ref&gt;


== Әкімшілік-аумақтық бөлінісі ==
Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінуі:
{| class=&quot;wikitable&quot;

|-
! Ауылдық округ/қала !! 	Халқы (2009) !! Елді мекендері
|-
| [[Жамбыл ауылдық округі (Атырау облысы)|Жамбыл ауылдық округі]] || 1 782|| [[Қаракөл (Қызылқоға ауданы)|Қаракөл]], [[Айдын (Атырау облысы)|Айдын]], [[Мәдениет (Атырау облысы)|Мәдениет]] ауылдары
|-
| [[Жангелдин ауылдық округі (Атырау облысы)|Жангелдин ауылдық округі]] || 1 583 || [[Жангелдин]] ауылы
|-
| [[Көздіқара ауылдық округі]] || 1 969 || [[Қоныстану (Көздіқара ауылдық округі)|Қоныстану]], [[Бүйрек (ауыл)|Бүйрек]], [[Қосқұлақ (ауыл)|Қосқұлақ]] ауылдары
|-
| [[Қызылқоға ауылдық округі]]|| 1 420 || [[Қарабау (Атырау облысы)|Қарабау]] ауылы
|-
|[[Миялы ауылдық округі (Атырау облысы)|Миялы ауылдық округі]] || 6 473 || [[Миялы (Атырау облысы)|Миялы ауылы]]
|- 
|[[Мұқыр ауылдық округі (Атырау облысы)|Мұқыр ауылдық округі]] || 4 900|| [[Мұқыр (Атырау облысы)|Мұқыр]], [[Сарықұмақ]], [[Соркөл (ауыл)|Соркөл]], [[Тасқұдық (Атырау облысы)|Тасқұдық]] ауылдары және [[Жамансор]], [[Жантерек]], [[Кенбай (Мұқыр ауылдық округі)|Кенбай]] темір жол бекеттері кіреді.
|-
|[[Ойыл ауылдық округі (Атырау облысы)|Ойыл ауылдық округі]] || 2 298 || [[Жасқайрат (Қызылқоға ауданы)|Жасқайрат]], [[Аққора (Атырау облысы)|Аққора]], [[Балабейіт]] ауылдары 
|-
|[[Сағыз ауылдық округі]] || 7 092|| [[Сағыз (ауыл)|Сағыз]], [[Былқылдақты]], [[Кенбай (Сағыз ауылдық округі)|Кенбай]], [[Қоңыраулы]], [[Шолақсай (Атырау облысы)|Шолақсай]] ауылдары
|-
| [[Тайсойған ауылдық округі]] || 866 || [[Тайсойған (Атырау облысы)|Тайсойған]] ауылы
|-
| [[Тасшағыл ауылдық округі]] || 2 105 || [[Тасшағыл]], [[Қоғам (Атырау облысы)|Қоғам]], [[Қоныстану (Тасшағыл ауылдық округі)|Қоныстану]] ауылдары 
|}

== Жер беті сулары ==
[[Сурет:Ойыл өзені Қызылқоға ауданы.jpg |thumb|right|200px|Ойыл өзені]]Ауданның солтүстік жағын қамтитын өзен жүйесін Тайсойған мен Бүйрекқұмды солтүстік-шығыстан оңтүстік-батысқа қарай қиып өтетін [[Ойыл (өзен)|Ойыл]] (төменгі ағысы) мен оның Көздіқара, [[Құройыл]] және [[Жарыпшыққан (өзен)|Жарыпшыққан]] (оның тармағы Жаманащы) тармақтары, ал оңтүстік-шығыс жағындағы жүйесін [[Ноғайты (өзен)|Ноғайты]], [[Топырақшашты]], [[Бұрмасай]] және [[Мұқыр өзені|Мұқыр]] атты салалары мен [[Сағыз өзені|Сағыз]] өзенінің орта ағысы, сондай-ақ Ойыл мен Сағыз өзенінің бойларындағы кішігірім көлдер мен көптеген құдықтар (Аққұдық, Белқұдық, [[Тақырқұдық]], [[Қарағанқазғанқұдық]], т.б.) құрайды.

== Халқы ==
Тұрғыны 31,8 мың адам (2014).  Қызылқоға ауданында, негізінен, қазақтар тұрады, халықтың орташа тығызд. 1 км²-ге 1,2 адамнан астам. Халқының басым бөлігі [[Ойыл]] және [[Сағыз өзені|Сағыз өзендеріне]] жақын елді мекендерге шоғырланған.

== Шаруашылығы==
[[Сурет:Қызылқоғада жем-шөп дайындау.jpg|thumb|right|200px|]]Қызылқоға ауданы — ауыл шаруашылықты аудан, ежелден төрт түліктің мекені. Бұл өңірдің жері құнарлы, мал өсіруге өте қолайлы. Қазір ауыл шаруашылығы саласын дамытуға 554 338 гектар жер бөлінген. Ауданда 7 жауапкершілігі шектеулі серіктестік, 1 өндірістік кооператив, 2 агрофирма, 6 өндірістік кооператив, 296 шаруа қожалығы бар. Қазіргі таңда мүйізді ірі қара – 32256, қой мен ешкі – 142148, жылқы – 16935, түйе 1802-ден астам.&lt;ref&gt;Атырау газеті.Atr.kz/15 қараша, 2019 жыл&lt;/ref&gt;  [[Сағыз өзені|Сағыз]] бен [[Ойыл (өзен)|Ойыл өзендерінің]] бойында, [[Тайсойған құмы]]ндағы бұлақтар басында аздаған суармалы егіншілік бар, мұнда негізінен тары өсіріледі.
Ауданда тіркелген шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері 1598. Олардың 74-і – заңды тұлға, 298-і шаруа қожалығы болса, 1226-сы – жеке кәсіпкерлер.
Қызылқоға ауданында кен байлықтарынан мұнай, құрылыс материалдары (саз, құмтас) кездеседі.

== Пайдалы қазбалары ==
Қызылқоға ауданының тектоникалық өзгерістерінде жанартау, тау түзілу процестері болмағандықтан пайдалы қазбалар көбіне шөгінді жыныстар мен ежелгі теңіз жануарлары қалдықтарымен байланысты. Аудан территориясында [[мұнай]] жөне [[газ]] қоры бар екендігі анықталды. Шөгінді жыныстардың астында жатқан қалыңдығы 5000-8000 метрге жететін тұз қабаты мұнай қорын зерттеуге толық мүмкіндік бермей отыр. Тұз қабатының үсті құмды қиыршық тастармен, саз және әктастармен жабылған. Аудан территориясында құрылыс материалдары да кең тараған (қиыршық құм, әктас, саз т.б.). Миялы селосына таяу жердегі Қартаман сорынан тұз алына бастады.

== Экологиялық жағдайы ==
Қызылқоға ауданының 750 мың га жерін [[Тайсойған полигоны|Тайсойған]] деп аталатын полигон алып жатыр. Бұл жер 1952 жылдың сәуір айындағы КСРО Министрлер Кеңесінің Қаулысымен әскери мақсатқа берілді. Полигонды стратегиялық мақсаттағы ракета әскері мен әуе соғысы күштері пайдаланды. Тайсойған полигоны 3 бөлімшеден тұрады. Аймақта 2000 т-дан астам соғыс техникасы қалдықтары шашылып, кейіннен қалпына келтірілді. Аудан аумағының үштен екі бөлігі дерлік полигонда орналасқан. Аудан тұрғындарының денсаулығы аса күрделі жағдайда тұр. Әйелдер анемиясы, аналардың мезгілінен бұрын босануы, сәбилердің дүниеге кеміс болып келуі, жүрек, қантамырлары аурулары, өкпе ауруы, қатерлі ісік аурулары республика бойынша орта деңгейден әлдеқайда асып кеткен. Экологиялық жағынан қолайсыз, қоршаған ортаға зиянды заттар шығару көрсеткіші ауданда өте жоғары.
Тайсойған құмдарында орналасқан отарларда мал шығыны көбірек кездесті. Сондай-ақ Қызылқоға өңірінде аса қауіпті жұқпалы ауру - обаның ошақтары бар. Жарылыс болған жер маңайындағы өсімдіктер өзгеріске ұшыраған. Топырақ, ауа, су белгілі бір дөрежеде ластанып бүлінген. 

== Топырақ жамылғысы ==
[[Топырақ]], өсімдік жамылғысы және жануарлар дүниесі әртүрлі. Олар белгілі географиялық заңдылықтарға бағына таралған. Бұл аймаққа үш ендіктік табиғи өңірлілік тән: далалық, шөлейттік (жартылай шөлдік) және шөлдік. Жеке өңірлік табиғи аралықтар ішінде айтарлықтай өзгерістер болып тұрады. Мұндай аймақтық және жергілікті ерекшеліктер қазіргі ландшафтың қалыптасу тарихына, физикалық-географиялық жағдайға, жер бедеріне, шөгінді жыныстарға және климатқа тікелей байланысты.
Топырақ жамылғысы табиғи өңірлерге сәйкес дамыған. Аймақ алқабында [[Қара топырақ|қара]], каштанды, [[Қоңыр топырақтар|қоңыр]], сұрғылт қоңыр топырақтар басым тараған. Оңтүстіктік гумусы аз қара топырақ құрғақ дала аумағында дамыған, түрлі шөпті-қызылбетегелі өсімдік астында қалыптасқан.
Қызылқоға ауданының территориясы [[шөлейт]] зонасында жатыр. 

== Өсімдігі мен жануарлар дүниесі ==
Өсімдік жамылғысы әр алуан. Құмды сор, сортаң топырағында [[жусан]], [[Еркек шөп|еркекшөп]], [[ақ селеу]], [[Шағыр (өсімдік)|шағыр]], [[бұйырғын]], ойпаңдау жерде [[ақ жусан]], [[бетеге]], [[жыңғыл]], [[жүзгін]], [[Теріскен (өсімдік)|теріскен]] өседі. 

[[Жануарлар]] дүниесінің өсімдік жамылғысымен және топырақтың белгілі түрлерімен тығыз байланысы олардың географиялық таралу заңдылықтарынан да байқалады. Бұл аймақта [[сүтқоректілер]]дің 50 түрі, [[құстар]]дың 200 түрі, [[қосмекенділер]] мен [[бауырымен жорғалаушылар]]дың 18 түрі кездеседі. Олардың ішінде сүтқоректілердің 6 түрі, құстардың 29 түрі және бауырымен жорғалаушылардың 1 түрі сирек кездесетіндер мен құрып бара жатқандар қатарында, олар Қазақстан Республикасының “[[Қызыл кітап|Қызыл кітабына]]” енгізілген.

Жануарлардың негізгі түрлері ендік бағыттағы өңірлік тәртіппен таралған. Солтүстікте жануарлардың далалық жерге тән түрлері: [[Алып көртышқан|үлкен көртышқан]], [[борсық]], [[суыр]], [[Сарышұнақтар|сарышұнақ]], [[Атжалман|кәдімгі атжалман]], [[дала шақылдағы]], [[ақ қоян]], [[Азия орман қаптесері|орман қаптесері]] кезігеді. [[Шөлейт]]ті өлкелерде дала және [[шөл]] өкілдері майлықұйрық, [[Қосаяқтар|қосаяқ]], [[тышқандар]], [[құлақты кірпі]], [[Балпақ|сары балпақ]], соқыртышқан қатар кездеседі.

'''Жыртқыштардан:''' [[Сасық күзен (сусар тұқымдасы)|сасықкүзен]], [[қасқыр]],[[түлкі]], [[қарсақ]] кездеседі. Аймақтың құмды жері [[сүтқоректілер]] фаунасына бай. Әсіресе кеміргіштер көп: северцов қосаяғы, [[Құм қоян]], эверсман атжалманы, жыртқыштарға тән [[шағыл мысығы]] мен [[сабаншы]], тұяқтылардан [[Ақбөкен|сайғақтар]] (киік) мекендейді.

'''Құстардан:''' [[Аққулар|аққу]], [[қоңыр қаз]], [[үйрек]] түрлері, [[көкқұтан]], [[аққұтан]], [[Тырналар тұқымдасы|тырна]], [[тарғақ]], [[қызғыш]], [[Шағалалар|шағала]], [[қара қарға]], [[ала қарға]], көкмойын қарға, [[сауысқан]], [[қарақұс]], [[үкі]], [[Жапалақтәрізділер|жапалақ]], [[байғыз]], [[Шілдер|шіл]], [[көк кептер]], [[қырғи]], [[Қараторғайлар|қараторғай]], [[бозторғайлар]], [[Қарлығаштар|қарлығаш]], [[шымшық]], [[көкек]], [[безгелдек]], сұр құр, шөл қарғасы, дала бүркіті, шақылық т.б. мекен етеді.

'''Балықтардан''' өзендерде [[жайын]], [[сазан]], [[табан]], [[шортан]], [[сазан]], [[шортан]], [[жайын]], [[көксерке]], [[Қызылқанат балық|қызылқанат]], [[ақбалық]], [[Тұқылар|тұқы]], [[Табан балық|табан]], [[Өзен алабұғасы|алабұға]], ақ жолтай т.б. балықтар мол. &lt;ref&gt;Атырау энциклопедия. Алматы 2000&lt;/ref&gt;

== Көлік жолдары ==
Ауданның оңтүстік бөлігінде оны басқа облыстармен және аудандармен байланыстыратын солтүстік-шығыс бағытта Атырау — [[Қандыағаш]] — [[Орск]] темір жолы мен мұнай құбыры, Атырау — Ақтөбе автомобиль жолы, солтүстік-батыс бағытта Орта Азия — Орск мұнай мен газ құбырлары өтеді.&lt;ref&gt;[[Қазақстан энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;
Аудан ішінде автомобиль жолы Сағыз станциясынан аудан орталығы [[Миялы (Атырау облысы)|Миялы ауылымен]], одан әрі оны [[Қарабау (Атырау облысы)|Қарабау ауылы]] арқылы [[Индербор]] және [[Мақат]] кенттерімен қосады.

== Әлеуметтік нысандары ==
Қызылқоға ауданында байланыс бөлімі, ауыл шаруашылығы құрылыс мекемесі, [[баспахана]], сауда мекемелері, кәсіптік-техникалық мектеп, 13 орта мектеп, 27 денсаулық сақтау мекемелері, 15 мәдениет үйі, 20 [[кітапхана]] жұмыс істейді. 1953 жылдан бері [[Қызылқоға (газет)|&quot;Қызылқоға&quot;]] газеті шығады.
Қазір аудан тұрғындарына 176 сауда нысаны, 1 базар, 50 қоғамдық тамақтандыру, 95 халыққа қызмет көрсету орны және 32 өндіріс нүктесі қызмет көрсетуде. 35 [[кітапхана]] (300 мың кітап қоры бар), 2550 орындық мәдениет үйлері мен клубтар, 20 автоклуб және ұлт-аспаптар оркестрі жұмыс істейді.

== Білім беру ісі ==
[[Сурет:Мұқыр орта мектебі.jpg|thumb|оңға|250px|Мұқыр орта мектебі]]
Қазақ даласында білім беру ісі патшалы Ресейден бұрын-ақ қолға алынған болатын. Дегенмен, жер-жерлерде хат танытатын “Қызыл үйлер” ұйымдастырылып халықты жаппай сауаттандыру жүйелі жүргізіле бастаған тұс- осы кезеңге тура келеді. Қызылқоға өңірінде алғашқы мектептің іргетасы 1891 жылы қаланған. Содан бергі [[Қазан төңкерісі]]не дейінгі уақытта [[Қарабау (Атырау облысы)|Қарабаудың]] “Қызыл үй” мектебі, “Кермеқас”, “Қаракөл” мектептері өмірге келді. Осы мектептердің ашылуына сол кездегі көзі ашық, көңілі ояу қазақ азаматтары мұрындық болды. Мәселен, [[Тайсойған (Атырау облысы)|Тайсойғандағы]] “Төте оқу” мектебін Аяпберген Науанов ұйымдастырса, Каракөлдегі мектеп халқымыздың ұлы ағартушысы Ыбырай Алтынсариннің бастамасымен ашылды. Кеңестік қызыл империя тұсында халқымыздың, Қазан төңкерісіне дейін “қараңғы”, сауатсыз саналып келгені белгілі. Ал, шын мәнісінде кеңес өкіметіне дейін де ата-бабаларымыз мектептер ашып, ұрпақтарының білім алуына, сауатты болуына үлкен мән берген. Оның айқын дәлелін аудандағы көптеген білім орындарының арғы-бергі тарихынан анық байқауға болады.

Қазіргі уақытта аудан көлемінде 9 мың бала оқитын 11 орта, 1 сегізжылдық, 2 бастауыш мектеп, 1 кәсіптік-техникалық мектеп, 2 музыка, 1 спорт мектебі, 13 балабақша жұмыс істейді. Мұнда 600-ден астам мұғалім, оның ішінде 500 жоғары білімді мұғалімдер еңбек етеді. Мектеп жанындағы интернаттарда 1200, балабақшасында 1000-ға жуық бала тәрбиеленуде. Мектептердің материалдық оқу базасы жылдан-жылға жақсаруда. 10 [[орта мектеп]], 9 [[балабақша]] үйі және кәсіптік-техникалық мектеп комплексі типтік жобамен салынған.

== Денсаулық сақтау ==
Ауданда ең бірінші учаскелік [[аурухана]] 1940 жылы “Комсомол” совхозының орталығы [[Қоныстану]] ауылында ашылды, бұл аурухана Қаракөл учаскелік ауруханасы деп аталып, күні бүгінге дейін халыққа қызмет көрсетіп келеді. Бұл ауруханада арнаулы орта білімді [[фельдшер]] Қайыр Сегізбаев, Қоңыр Таңкиев, Айтқали Кәдірғалиев ұзақ жылдар қызмет жасады.
[[Сурет:Қызылқоға ауданындағы өкпе аурулары диспансері.jpg|thumb|оңға|200px|Қызылқоға ауданындағы өкпе аурулары диспансері.]]
1944-46 жылдары Қоңыр Таңкиев Ойыл ауданында, Айтқали Кәдірғалиев Қызылқоға ауданында аудандық денсаулық сақтау бөлімінде меңгеруші қызметтерін атқарды. Халық денсаулығын қорғаудағы жемісті еңбегі үшін ауыл фельдшері Қоңыр Таңкиев 1960 жылы [[Ленин ордені]]мен марапатталды.
Ауданда 1946-1950 жылдары Ресей облыстарынан келген жоғары білімді дөрігерлер Платонова, Мельникова, Иванова, Клещарь, Власова, арнаулы орта білімді Порт, Пономоренко халыққа дәрігерлік қызмет көрсетті. 1952 жылы ауданға жергілікті дәрігер жоғары білімді терапевт Оспан Сүлейменов  келді. 1957 жылы медицина институтын бітіріп келген аудан азаматтары Тайпақ Қарабалин, Бақыт Көбенов, Отарбай Тұрашев жұмысқа кірісті. 
Халыққа дөрігерлік қызмет көрсетудегі жемісті еңбегі үшін Бақыт Көбеновке “Қазақ ССР-іне еңбегі сіңген дөрігер” атағы беріліп, &quot;Еңбек Қызыл Ту&quot; орденінің иегері атанды. Тайпақ Қарабалин  “Октябрь революциясы” және [[Еңбек Қызыл Туы ордені|“Еңбек Қызыл Ту”]] орденімен, Мүслима Үмбетова  “Халықтар достығы” орденімен марапатталды, Зауза Даулетиярова  “Қазақ ССР-іне еңбегі сіңген дәрігер” құрметті атағы берілді.

Ауданда 345 төсектік 8 [[аурухана]], 10 [[амбулатория]], 21 [[фельдшерлік-акушерлік пункт]], 1 санэпидемстанция жұмыс жасайды, оларда 60-қа жуық жоғары білімді дәрігер, 300-дей орта медицина қызметкерлері бар.

== Аудан мәдениеті ==
1959 жылға дейін Қызылқоға аудандык мөдени-ағарту бөлімі болып аталды. Бөлім меңгерушісі ретінде 1953 жылға дейін Жамал Қазбаева қызмет істеп келді.
Бөлім 1959 жылға дейін [[Қарабау (Атырау облысы)|Қарабау]] ауылында орын теуіп, 1959 жылдан бастап [[Миялы (Атырау облысы)|Миялы]] ауылына көшірілді. 1946 жылдан бері мөдениет бөлімін Шәкір Нәсіпқалиев, Ақсәнім Құттыбаева, Леп Оразов, Бейбітәлі Құлсейітов, Нәби Шәуткенов, Тасболат Таласбаев, Оңдасын Ағырапов, Қармыс Өтеулиев, Аманқос Сабыров, Ұлықпан Алпанов, 1993 жылдан бері Қазақстан Республикасының мәдениет қайраткері Жәния Қалиқызы Ізбасқан басқарып келеді.

Аудандық мәдениет бөліміне қарасты 51 [[Мекеме (заңдық)|мекеме]] бар, онда 25 [[кітапхана]], 7 мәдениет үйі, 14 селолық клуб, 2 жылжымалы клуб, 1 халық театры, 1 кинотеатр, 1 [[мұражай]], 1 халық ұлт-аспаптар оркестрі бар, онда барлығы 188 қызметкер жұмыс жасайды. Ауданда 178,0 мың кітап қоры жинақталған.

Жергілікті сазгер Қазақстан Республикасына еңбегі сіңген мәдениет қызметкері Жәкула Нұрғалиевтің 15 әні, сазгерлер Халидолла Ізекеновтың, Сүйінғали Өтеуовтің, Қазақстан Республикасына еңбегі сіңген мәдениет қызметкері Сейсенбек Есенғалиевтың, күйшілер Нөсіпқали Мөулекенов пен Әлдеш Жәлекеевтің, Сұлтан Қарасаевтың, Тілеужан Әбішевтың, Мағзуғаш Меңдіғаринаның, Жолдасқали Қосыбековтың, Жәрдемғали Озғанбаевтың, әншілер Ғалия Ықыласованың, Оңдасын Ағыраповтың, Гүлсағима Дүйсенғалиеваның, Беркін Шегеевтің, Бақтыбай Садықовтың, Шайым Ізмұқановтың, Түгелбай Хамзиннің, Тыныштық Шабаевтың, Мұрат Бекешовтың, Мария Ревкованың, Ғайнолла Асанбаевтың, Хасан Төралиевтың, Ұлдаш Құлшықованың, Беркін Хасановтың, Күләш Әбдіғалиеваның, биші Күнжан Ахметованың есімдері көпке танымал. Олар өнер фестивальдерінде лауреат атанды.

Аудандағы халық театры қазақ драматургтерінің бірнеше қойылымдарын қойып, атап айтқанда: [[Аманжол Шамкенов|А.Шамкеновтың]] “Табамын ені”, [[Тахауи Ахтанов|Т.Ахтановтың]] “Күтпеген кездесу”, “Алтын табақтағы жылан”, [[Оразбек Бодықов|О.Бодықовтың]] “Қанжар мен домбыра”, “Ойбай күйеу керек”, [[Қалтай Мұхамеджанов|К.Мұхамеджановтың]] “Қуырдақ дайын”, “Құдағи келіпті”, “Төрт бойдақ бір қыз”, “Дөкей келе жатыр”, Б.Жөкеевтің “Әке тағдыры” тәрізді т.б. қойылымдарды халыққа ұсынып, “халық” театры атағын бірнеше рет қорғап шықты. 

Аудан орталығы “Арман” мәдениет үйі жанынан 40 адамдық ұлт-аспаптар оркестрі құрылды, бұл оркестр “халық ұлт аспаптар оркестрі” деген атағын қорғады.
Аудан орталығы “Арман” мәдениет үйі жанынан 1994 ж. “Тамаша-Думан” ойын-сауық отауы құрылды. Бұл топ мүшелерінің өнері жоғары бағаланып, облыстық мөдениет басқармасының маршруты беріліп, облыстың барлық аудандарына Мақат, Индер, Исатай, Жылой, Құрманғазы, бұрынғы Балықшы ауданының қарамағындағы барлық ауылдарға және Атырау қаласына өнер көрсетіп халықтың қошеметіне бөленді.

Жергілікті сазгер Әбдіғаппар Темірхановтың басшылығымен “Наурыз” тобының “Сағызым-сазым” атты үнтаспалары шықты. Аудандық мәдениет бөлімінің халыққа мәдени қызмет көрсетудегі жұмысы облыстық мәдениет басқармасы бойынша жоғары бағаланып келеді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.e-atyrau.kz/rus/index.php?name=Pages&amp;op=page&amp;pid=14 Атырау облысының электронды әкімдігі]

{{wikify}}
{{Атырау облысы}}
{{Қызылқоға ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қызылқоға ауданы]]</text>
      <sha1>3iwke3d3u0d13g2jrwok23m2gpbtoqz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мекке</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17203</id>
    <revision>
      <id>3055084</id>
      <parentid>2932535</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T21:58:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>165</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:File:MAKKAH_-_panoramio.jpg|MAKKAH_-_panoramio.jpg]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] [[commons:File:MAKKAH_-_panoramio.jpg|жойған]], себебі: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:برج ساعة مكة</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11468" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = қала
 |қазақша атауы           = Мекке
 |шынайы атауы            = مكة 
 |сурет                   = 
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Сауд Арабиясы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 21|lat_min = 25|lat_sec = 21
  |lon_dir = E|lon_deg = 39|lon_min = 49|lon_sec = 34
  |CoordAddon             = type:city
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = 
 |аймағы                   = 
 |кестедегі аймақ         = 
 |аудан түрі              = 
 |ауданы                   = 
 |кестедегі аудан         = 
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |басшының түрi           = 
 |басшысы                   = 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 400
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 1 700 000
  |санақ жылы             = 2007
  |тығыздығы              = 4200
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +3
 |DST                     = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = 
 |идентификатор түрі      = 
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   = http://holymakkah.gov.sa/
 |сайт тілі               = ar
}}
[[Сурет:Fischer von Erlach Architektur 010.jpg|thumb|220px|[[Мәсжид әл-Харам]] XVIII ғасырда]]
[[Сурет:Hubert Sattler Mekka 1897.jpg|thumb|220px|Мәсжид әл-Харам XIX ғасырда]]
[[Сурет:Al-Haram mosque - Flickr - Al Jazeera English.jpg|thumb|220px|Мәсжид әл-Харам XX ғасырда]]
'''Мекке''' ({{lang-ar|&lt;big&gt;مكة&lt;/big&gt;}} ''Макка'', сондай-ақ '''&lt;big&gt;مكة المكرّمة&lt;/big&gt;''' ''Макка ал-Муккаррама'') — [[Сауд Арабиясы]]ның батысындағы қала, [[Қызыл теңіз]]ден шамамен 100 км қашықтықта орналасқан. [[Мұсылман]]дардың қасиетті қаласы болып саналады.

Бұл қалада [[Мұхаммед|Мұхаммед (ғ.с.)]] дүниеге келіп, пайғамбарлығын осында бастаған. Ол арабтардың ежелгі мәдени орталығы саналады. Исламдық сенім бойынша мұнда [[Адам ата]] мен [[Хауа ана]], [[Шис]], [[Ибраһим]], [[Исмаил]] пайғамбарлар (ғ.с.) тұрған. Меккені [[джурхум]], [[хузаа]] тәрізді ежелгі тайпалар мекен еткен. Ал 4 ғасырдың аяғында мұнда&lt;ref&gt;Қазіргі дүние географиясы: Хрестоматия. Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 11-сыныбына арналған оқу құралы. / Қ. Ахметов, Т. Увалиев, Г. Түсіпбекова. —Алматы: &quot;Мектеп&quot; баспасы, 2007. ISBN 9965-36-216-5&lt;/ref&gt; құрайыш тайпасы қоныстанған. 6 — 7 ғасырларда қала халқы Қағбадан оңтүстік-шығысқа қарай 800 — 900 метр және оңтүстік-батысқа қарай шамамен 500 метр ауданды алып жатты. Тарихта Мұхаммед пайғамбар (ғ.с.) Меккеден кеткенімен, Мединедегі жаңа ғибадатхананы Қағбаға қарама-қарсы қойған жоқ, қайта оның есігін соған қаратты (қара Құбыла). 630 жылы мұсылмандардың Меккені басып алуы оның діни орталық ретіндегі айрықша жағдайын қалпына келтіріп қана қоймай, жоғары дәрежеге көтере түсті. Қағбаны айналып қажылық ету салтына [[Арафат]] тауына бару енгізілді. Меккеге барып тәу ету мұсылмандықтың бес парызының бірі болып жарияланды. Әлемдік ислам қозғалысының орталық саналатын Меккеде [[Сунни Исләм|сүнниттік]] (ханифиттік, маликиттік, шафииттік, ханбалиттік мазһаб) және шииттік оқу орындары орналасқан.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том&lt;/ref&gt;

Әрбір дұрыс жолдағы мұсылман өмірінде бір рет болса да бұл қасиетті діни орталыққа баруға міндетті. Ежелгі заманда Мекке бар-жоғы Арабия мен Африка шөлдерінен жүріп өтіп, шаршап-шалдыққан керуендер демалатын тыныш шұрат қана еді.

Қала мен [[әл-Харам мешіті]]не кіруге тек [[мұсылман]]дарға ғана рұқсат етілген, бұрынғы уақытта тыйым салуды бұзушыларды өлім жазасына кескен (қазір оларға айып салынады). Солай болғанмен де соңғы 200 жыл ішінде мұсылмандық қажыға барушылар сияқты киінген бірнеше шым-шытырық оқиға іздеушілер бұл заңды бұзды. 1830 жылы мешітте болған [[сэр Ричард Бэртон]]ның даңқы бәрінен асып кеткен болар. Ол кейінірек бұл жөнінде &quot;Мекке мен [[Медине|Мединаға]] қажылыққа бару&quot; атты кітабында былай деп еске алады. &quot;...дүрсілдеген жүректерімен тасқа жабысқан барлық сыйынушылардың ішінен ...ешкім де алыс солтүстіктен келген қажыдай орасан рухани толқынысты басынан өткізген жоқ&quot;.

'''Меккеге''' қажылыққа келгендер ғасырлар өткен сайын қасиетті болған қажылық салтанатына қатысады. [[Салтанат]] алдында олар ақ киім — ихрам киеді. Барлық сыйынушылар Алла алдында адамдар теңдігінің нышаны ретінде бірдей киінеді. Сыйынардың алдында мұсылман бетін, басып, қолдары мен аяқтарын жууға тиіс, сондықтан кез келгеи мешітке ағып тұрған су қажет. Харамда, Қағбадан бірнеше метр жерде ежелгі заманда қаладағы ауыз суының жалғыз бұлағы болған — [[Зәмзәм|Зәмзәм бұлағы]] бар. Бұлақтың пайда болуы библиялық уақыттарға жатады. [[Ибраһим пайғамбар|Ибраһимнің]] дүниеге келген бірінші ұлы [[Исмаил]]дың — анасы [[Ажар]]ды Ибраһим пайғамбардың бедеу әйелі [[Сарра]] шөлге қуып жібереді.

Балалы ана шөл қысудан өліп қалмауы үшін Құдай оларды құмнан ауыз суы атқылап жатқан жерге жібереді.&lt;ref&gt;Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1&lt;/ref&gt;

[[Сурет:Christian Bypass.jpg|thumb|230 px|Мұсылман еместерге кіруге болмайды]]
[[Ислам]] дінінің негізін салушы [[Мұхаммед]] пайғам бар осында дүниеге келген. Кейін Мединеге кешуге мәжбүр болған [[Мұхаммед]] 630-31 ж. ''Мекені'' өзіне бағындырған. Мүсылмандардың арнайы барып табынатын ең қасиетті орны - [[Қағба]] осында.

[[Абай]] өзінің баласы Әбдірахман мөзгілсіз дүние салған соң шығарған «Бермеген қүлға қайтесіңірген..» деген өлеңінде Құнанбайдың '''Мекеде''' уақап үй салғанын тілге тиек етіп, сол «қажыны да алған бұл өлім» деп өзін-өзі жұбатады.&lt;ref&gt;Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9&lt;/ref&gt;

== Меккедегі тарихи жерлер ==
{{main|Меккедегі тарихи жерлер}}

Меккеде бірнеше тарихи, мұсылмандар үшін қасиетті саналатын жерлер бар:
* [[Хира үңгірі]]
* [[Сәуір үңгірі]]
* [[Мұхаммед пайғамбардың (с.а.с.) туған үйі]]
* [[Али Имам|Имам Алидің үйі]]
* [[Хадиджа|Хадижа ханымның үйі]]
* [[Хамза|Хамза үйі]]
* [[Дар әл-Арқам]]
* [[Мұғалла зираты|«Мұғалла» зираты]]
* [[Рая мешіті|«Рая» мешіті]]
* [[Ижаба мешіті|«Ижаба» мешіті]]
* [[Ақаба мешіті|«Биға» немесе «Ақаба» мешіті]]
* [[Нәмира мешіті|«Нәмира» мешіті]] т. б.

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

[[Санат:Сауд Арабиясы қалалары]]
[[Санат:Ислам]]</text>
      <sha1>jrkohcdr54e3c5ggztojo9dye7utyj8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жылыой ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20346</id>
    <revision>
      <id>3055221</id>
      <parentid>3050828</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:30:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29378" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Жылыой ауданы
 |елтаңба             = Жылой ауданының эмблемасы.gif
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg =  |lat_min =  |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg =  |lon_min =  |lon_sec = 
 |облысы              = Атырау облысы
 |аудан орталығы          = [[Құлсары]]
 |ауылдық округтер саны   = 5
 |кенттік әкімдіктер саны = 1
 |қалалық әкімдіктер саны = 1
 |ауылдар саны       = 9
 |қалалар саны       = 1
 |әкімі              = Халел Жамалұлы Жамалов
 |әкімдіктің мекенжайы  = Құлсары қаласы, Махамбет даңғылы, 26
 |құрылған уақыты    = [[1928]]
 |жер аумағы          = 29,4 мың
 |жер аумағы бойынша орны  = 1-ші
 |тұрғыны             = 83 521&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 1-ші
 |санақ жылы          = 2020
 |тығыздығы           = 2,4
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       = қазақтар (98,38 %), орыстар (0,77 %), басқалары (0,85 %)&lt;ref&gt; Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на начало 2019 года. Комитет по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан. Дата обращения: 5 октября 2019.&lt;/ref&gt;
 |телефон коды        = +7 71237
 |пошта индексі       = 0601XX
 |сайты               = 
 |карта               = Zhylyoi District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = Zhylyoi District in Atyrau Region.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Жылыой ауданы''' — [[Атырау облысы]]ның шығысында орналасқан әкімшілік бөлініс. [[1928]] жылы құрылған. Аудан орталығы батыр әрі бидің атымен аталған [[Құлсары|Құлсары қаласы]]. Жер аумағы 29,4 мың км². Тұрғыны 70 мың адам, орташа тығыздығы 1 км²-ге 2,4 адамнан келеді ([[2008]]). Алғашқыда Жылқосы, кейіннен Ембі ауданы, [[1993]] жылдан Жылыой ауданы аталған. Облыстар әкімшілікке бөлінбей тұрып бұл мекен &quot;Маңғыстау ойы&quot; аталған.

== Географиясы ==
Солтүстік-шығысында [[Мақат ауданы]]мен, батысында [[Атырау]] қалалық әкімдігі аумағымен, шығысында [[Ақтөбе облысы]]ның [[Байғанин ауданы]]мен, оңтүстігінде [[Маңғыстау облысы]]ның [[Бейнеу ауданы]]мен шектеседі. Аудан аумағындағы 23 елді мекен, 1 қалалық, 6 ауылдық әкімшілік округке біріктірілген. Аудан орталығы – [[Құлсары]] қаласы. Аудан жерінің басым бөлігін [[Каспий маңы ойпаты]]ның шығыс бөлігі алып жатыр. [[Ақтолағай қырқасы]] адырлы, шоқылы келеді. Оңтүстік жағында ауданның ең биік жері – [[Желтау (тау, Атырау облысы)|Желтау]] (221 м) тауы орналасқан. Каспий маңы ойпатының беті жазық әрі [[Каспий теңізі|теңізге]] қарай еңіс болып келеді. Оның солтүстік жағын сорлар, оңтүстістігін Қарақұм құмы алып жатыр. Аудан жерінің теңіз деңгейінен биіктігі шығыстан батысқа қарай 221 м-ден –26 м-ге дейін аласарады.

== Өзендері мен көлдері ==
Ауданның жер беті сулары [[Каспий теңізі]]нің шығыс жақ айдынынан, [[Жем (өзен)|Жем]] өзені сағасының теңізге жетпей жоғалатын төменгі ағысынан және жазда қарасуларға бөлініп қалатын [[Жақсы Қарасай]], [[Жаман Қарасай]] өзендері мен [[Бартылдақты]], [[Маше]], Ақкөл, [[Бейбіт]], [[Қамыскөл (Атырау облысы)|Қамыскөл]], т.б. тұзды көлдерден тұрады. Ауданның теңізге жақын бөлігінде [[сор топырақ]], басқа жағында сортаңды қоңыр құм, құмдақ және саздақ топырақ тараған.

== Әкімшілік-аумақтық бөлінісі ==
Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінуі:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Ауылдық округ/қала !! Халқы (2009) !! Елді мекендері
|-
| [[Ақкиізтоғай ауылдық округі]] || 2 232 || [[Ақкиізтоғай]] ауылы
|-
| [[Жаңа Қаратон кенттік әкімдігі]] || 6 038 || [[Жаңа Қаратон]] кенті
|-
| [[Жем ауылдық округі]] || 3 144 || [[Тұрғызба (Жем ауылдық округі)|Тұрғызба]], [[Аққұдық (Жем ауылдық округі)|Аққұдық]], [[Қараша (ауыл)|Қараша]], [[Қойсары (ауыл)|Қойсары]] ауылдары
|-
| [[Майкөмген ауылдық округі]] || 569 || [[Майкөмген]], [[Аққұдық (Майкөмген ауылдық округі)|Аққұдық]] ауылдары
|-
| [[Қараарна ауылдық округі]] || 2 789 || [[Шоқпартоғай]] ауылы
|-
| [[Қосшағыл ауылдық округі]] || 4 287 || [[Қосшағыл]], [[Қарағай (Атырау облысы)|Қарағай]], [[Тұрғызба (Қосшағыл ауылдық округі)|Тұрғызба]] ауылдары
|-
| [[Құлсары қалалық әкімдігі]] || 51 097 || [[Құлсары]] қаласы
|}

==Жылыой ауданының қысқаша тарихы==
Жылыой ауданы [[1928]] жылы 6 мамырда Қазақ Орталық Атқару Комитетінің қаулысымен құрылған. Ауданның қазіргі аумағында Кеңес өкіметі орнағанға дейін Орал губерниясының Гурьев уезіне қараған бірнеше болысы болған. Осы өңірді мекендеген ел Орынборға дейін жаз жайлауға көшіп барып жүрген. Бірақ 1868 ж. патша үкіметінің әкімшілік реформасы, губерниялар мен ояздардың (уездердің) құрылуы халықты ол мүмкіндіктен айырды. Ол кезде 200 үй бір болысқа бірігетін еді. Егер үй саны 200-ден кем болса, ол басқа болысқа қосылып отырған. Казақстан мұнайы тарихындағы бірінші мұнай бұрқағы 1899 Аққұдық аулынан солт.-батысқа қарай 12 км жердегі Қарашүңгіл ұңғысынан атқылады. 1922 ж. Кеңестердің Гурьев уездік съезі құжаттарында Жылыой ауданы туралы сөз айтылады. Сол жылдарда ауданда Ақбас, Жаршық, Жылыой, Карабайлы, Қарашығыр болыстары болған. Аудан аз уақыттан кейін таратылады да, болыстар оязға тікелей бағынады. 1928 жылғы 6 мамырда Қазақстан Орталық Атқару Комитетінін (КазЦИК) 3- сессиясы құрамына Ембі, Ембі—Атырау, Ақжал болыстары кірген Жылқосы (Жило-Косинский) ауданын құру туралы Президиумның қаулысын бекітеді. [[Сурет:Құлсары. 1990 жылдар.jpg|thumb|солға|200px|Құлсары. 1990 жылдар]]
Аудан орталығы 1938 жылға дейін Жылыой (Қаңбақты, 1873 ж. іргесі қаланған) кенті, 1938-1954 жж. аудан орталығы Қосшағыл кенті болды. 1954 жылы аудан орталығы Құлсары кентіне көшірілді.&lt;ref&gt;Атырау: Энциклопедия. -Алматы: Атамұра, 2000&lt;/ref&gt; Сол кезде ауданда тұрған 21261 адам (1928) негізінен мал шаруашылығымен шұғылданды. 

Жылыойда балық кәсіпшілігі болды. Кейін 4 балық ұжымшары құрылады. 1928 ж. жұтта мал саны өте азайып кетеді; бірақ тез өскен мал басы 1932 ж. 18 250-ге (оның ішінде 2083 жылқы, 4366 сиыр малы, 5259 қой, 6373 түйе), ал 1940 ж. тек қойдың өзі 50 мыңға жетеді. 30-жылдары ауданда мұнай барлау жұмысы кең көлемде жүргізіліп, 1935 ж. Қосшағыл мұнай кеніші пайдалануға беріліп, аудан өнеркәсіптік дамуға бағыт алды.

XX ғасырдың 50-90 жылдары аудан экономикасы қарқынды дамыды. Мұнай өндіру күрт өсті. Оған [[Мұнайлы мұнай кен орны|Мұнайлы]] ([[1948]]), [[Қаратон-Көшкімбет мұнай-газ кен орны|Қаратон]] ([[1949]]), Кәкімбет ([[1955]]), Тереңөзек ([[1956]]), [[Төлес мұнай кен орны|Төлес]] ([[1958]]), [[Тәжіғали мұнай-газ кен орны|Тәжіғали]] ([[1960]]), [[Прорва мұнай кен орны|Прорва]] ([[1962]]), [[Қараарна мұнай кен орны|Қараарна]] (1974) мұнай кеніштерінің берілуі ықпал етті. [[1954]] жылы аудан орталығы [[Құлсары]] кентіне көшірілді.

80-жылдардың ортасынан бастап бірегей Теңіз кенішін игеру жұмыстары кеңінен жүргізілді. 60-80 жылдар аралығында «[[Құлсарымұнайгаз]]», «[[Прорвамұнайгаз]]» мұнай-газ өндіру басқармалары, «[[Оңтүстік мұнай барлау канторы]]», Ұңғыларды күрделі жөндеу канторы мұнай зерттеу, өндірумен шұғылданса, Теңіз кенішін игеруге байланысты «[[Теңізмұнай]]» мұнай-газ өндіру басқармасы пайда болды. 80-90 жылдары 3 өндірістік бірлестік («Теңізмұнайгаз», «Теңізмұнайгазқұрылыс», «Теңізэнергоқұрылыс»), 13 трест, ондаған басқармалар жұмыс істеді. Еліміздің тәуелсіздік алуымен бірге бұл мекемелердің көпшілігін қаржыландыру тоқтатылып, кейін [[1993]] жылы қазақ-американ біріккен «[[Теңізшевройл]]» кәсіпорны құрылды.

==Климаты==
Ауданның климаты континенттік, қысы біршама жылы, жазы ыстық. Ауаның орташа температурасы қаңтарда –8,8°С, шілдеде 25,8°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 140 – 150 мм аралығында. Желді күндер басым келеді, жазда жел көбінесе батыстан, қыста солтүстік-шығыстан соғады. 
Климаты қуаң, континенттік, жазы ыстық, қысы суық. Қаңтардың орташа температурасы теңіз жағалауында -8 градус, солтүстігінде -14, кейде -30 градус дейін аязды күндер болады. Шілденің орташа температурасы +22-24 градус аралығында. Жауын-шашынның орташа мөлшері 150-200 мм, ал булану мөлшері 1000 мм-ге жуық. Жер рельефінің ерекшелігі – оның ойпатты, жазық болуында. Жер бетінің биіктігі теңізге қарай көлбейлене, кеми береді.

== Өсімдіктер пен жануарлар дүниесі ==
Аудан көлемі негізінен шөл-шөлейт зонасына жататындықтан ылғалы аз, жері ащы, сорлы жерлерге тән өсімдіктер өседі.

Негізгі аймақта өсетін өсімдіктер -[[жусан]] және жусан тұқымдастары, сорлы, ащы жерлерде өсетін [[бұйырғын]], [[ебелек]], [[көкпек]], [[жантақ]], [[итсигек]], [[адыраспан]], құмды жерлдерде –[[еркек шөп]], [[Шағыр (өсімдік)|шағыр]], [[қияқ]] т.б.өседі.
Қыратты, үстіртті жерлерде жусаннан басқа [[изен]], [[Теріскен (өсімдік)|теріскен]], [[Бетеге боз|баз]], [[селеу]] т.б.аралас шығады. Көктемде ылғалды жылдары [[Мортық (өсімдік)|мортық]], [[қоңырбас]], [[сіңбірік]], [[мысыққұйрық]] т.б.шөптер шығады.
Көлдерде, су шайған жерлерде [[қоға]], [[қамыс]], [[Бидайық (өсімдік)|бидайық]] т.б.шабындық шөптер өседі. Каспий теңізіне жақын жерлерде [[Сарсазан|мырзасораң]], [[балықкөз]], [[дәнді қара]], [[қаңбақ]], [[түйеқарын]] сияқты ащы шөптер өседі.

Аудан аймағындағы жануарлар дүниесінде негізінен кемірушілер мен  бауырмен жорғалаушылардың үлесі басым. Аудан көлемінде мұнай-газ кендерінің қарқынды игерілуінің нәтижесінде жануарлар дүниесінің таралу кеңістігі жылдан-жылға тарылуда, түрі, саны азаюда, [[Ақбөкен|киік]], [[қарақұйрық]], [[Жабайы шошқа|қабан]] сияқты ірі түрлері жойылуға жақын.
Аудан жерінде кездесетін негізгі жануарлар: [[қасқыр]], [[түлкі]], [[қарсақ]], [[борсық]], [[күзен]] т.б., құстардан [[қаз]], [[үйрек]], [[аққу]] т.б.&lt;ref&gt;Жылыой жылнамасы,Энциклопедиялық жинақ, «Өлке» баспасы, 2008  ISBN 9965-742-49-9&lt;/ref&gt;

==Пайдалы қазбалары==
[[Сурет:Прорва мұнай кен орны.jpg|thumb|right|200px|Прорва мұнай кен орны]]Жылыой ауданы – [[Қазақстан]]дағы ең ірі мұнай өндіретін аудан. Мұнда мұнай өндіру өнеркәсібі тұңғыш рет [[1899]] жылы [[Қарашүңгіл мұнай кен орны|Қарашүңгіл]] деп аталатын қоныстағы №7 ұңғымадан Қазақстандағы тұңғыш мұнай атқылауы басталды. Қазір мұнай (және газ) [[Теңіз мұнай кен орны|Теңіз]], [[Құлсары мұнай-газ кен орны|Құлсары]], [[Прорва мұнай кен орны|Прорва]], [[Королев мұнай кен орны|Королев]], Сарықамыс, Қаратон кендерінен өндіріледі. Теңіз кенінде мұнай мен газ өңдейтін өте ірі мұнай-газ өңдеу зауыты жұмыс істейді. 

Басты кен байлығы – [[мұнай]] мен [[газ]]. Аудан жерінің қойнауында 40-қа жуық [[көмірсутек]] кен орындары бар және олардың жалпы қоры (2,5 млрд т) бойынша республикада 1-орын алады. Ең ірі кен орындары: [[Теңіз мұнай кен орны|Теңіз]], [[Қырықмылтық мұнай-газ кен орны|Қырықмылтық]], [[Королев мұнай кен орны|Королев]], [[Прорва мұнай кен орны|Прорва]], Қаратон, [[Ақінген газ-мұнай кен орны|Ақінген]], Сарықамыс және Каспий теңізіндегі Шығыс Қашаған.

==Жол қатынастары==
Аудан жерімен [[Солтүстік Каспий өңіріндегі темір жол құрылысының тарихы|Мақат – Құлсары – Бейнеу]] темір жолы, Атырау – Қосшағыл – Сарықамыс және Мақат – Құлсары – Қосшағыл автомобиль жолдары, Құлсары – Прорва – Сарықамыс, Сарықамыс – Теңіз мұнай құбырлары, Бұхара – Орталық газ құбыры, [[Өзен - Атырау - Самара|Өзен – Атырау – Самара]] мұнай құбыры өтеді. Елді мекендер мен шаруашылық салаларын сумен қамтамасыз етуде Мақат – Қосшағыл, Қосшағыл – Қаратон – Сарықамыс, Құлсары – Прорва, Қосшағыл-Мұнайлы су құбырлары мен Қиғаш – Атырау – Құлсары – Өзен магистральдық су құбырының маңызы зор.
Кең көлемде жол қатынасы жүйесінде Құлсары темір жол станциясы, №11 жол дистанциясы, 2 сигнал және байланыс дистанциясы, [[Орта Азия]]дан, Теңіз кенішінен келетін газды жөнелтетін Құлсары компрессор станциясы (ЛПУ), Өзен - Атырау - Самара мұнай құбырын айдайтын Құлсары мұнай құбырлары басқармасы, «Теңізавтокөлік», «Казпетротранс» ЖШС қызмет етеді. Аудан жерінен Атырау-Маңғыстау темір жолы, [[Атырау облысының автомобиль көлігі|Доссор-Құлсары-Бейнеу]] тас жолы өтеді.

==Ауыл шаруашылығы және өндірісі==
Ауыл шаруашылығына жарамды жері 2,21 млн га, оның ішінде тың жер 2,2 мың га, егістігі 534 га, шабындығы 17,1 мың га, жайылымы 2,18 млн га. 
Ауыл шаруашылығымен айналысатын 244 шаруа қожалығы және «Жаңа таң» ЖШС бар. Аудан бойынша барлық шаруашылықтарда 15819 мүйізді ірі қара, 87138 бас қой-ешкі, 5132 бас жылқы, 7654 бас түйе, 3492 дана құс өсіріледі.

Өндірісі негізінен: мұнай және газ өндіру саласы. 2009 жылдың 1-ші қаңтарындағы есеп бойынша аудан жылына 19028,8 мың тонна мұнай, 8995,6 млн.куб.м газ өндіреді. Сонымен қатар, қазіргі таңдағы аудандағы ірі кәсіпорындарға «Жылыоймұнайгаз» МГӨБ, «Бақай» корпорациясы, «НСС» ЖШС, «Теңізмұнайқұрылыс» ЖШС, «КОССК» ЖШС, «Атырау-Жарық» ЖШС, «Казкомсервис», «АБТ-ЛТД», «Мако», «Транс», «Олжа» ЖШС-тері т.б. жатады.
Ауданда 4354 шағын кәсіпкерлік субъектілері тіркелген, оның ішінде 549-і заңды тұлғалар, 244-і шаруа қожалықтары, 3561-і жеке кәсіпкерлер.

==Әлеуметтік нысандары==
[[Сурет:Жылыой аудандық орталық емханасы.jpg|thumb|right|200px|Жылыой аудандық орталық емханасы]]
Бүгінде 21 мектеп, 5 балабақша, Жылыой мұнай және газ технологиялық колледжі, Құлсары гуманитарлық-техникалық колледжі, 2 балалар мен жасөспірімдер мектебі, 1 өнер, 2 саз мектебі, 1 жас техниктер станциясы, 3 аурухана, 2 емхана, 1 аудандық өлкетану мұражайы, орталықтанған кітапхана мен 16 бөлімшесі, «Мереке» кинотеатры, 2 мұнайшылар клубы қызмет етеді.

Бұқаралық ақпарат құралдары әртүрлі атпен 1933 жылдан бері шығатын [[Кең Жылыой|«Кең Жылыой»]], 2002 жылдан апталық «[[Көкжиек-Горизонт]]», 2003 жылдан «Құлсары» газеттері шығады.

== Аудан көлеміндегі мешіттер ==
'''Құлсары кентінің мешіті.''' Мешіт аумағы үшін 666 шаршы метр жер бөлініп, 1995 жылы салынып, пайдалануға берілген және сол жылдың 4 наурызында тіркеуден өткен. 9 бөлмеден тұрады. Орталық жылу жүйесі арқылы жылытылады және орталық газ жүйесіне қосылған. Ауыз су мен дәрет алып жуынатын су үшін шарбақ ішіне құдық орналастырған, оған қажет кезінде машинамен су құйылып тұрылады. 

'''&quot;Ақ мешіт&quot; мешіті.''' — Құлсары қаласынан солтүстік шығысқа қарай, Ақкиізтоғай ауылдық округінің аумағына орналасқан. Ол белгілі &quot;Пір Бекет&quot; атанған Бекет атаның туған жеріне 1998 жылы салынған. Ол жерде Бекет атаның ата-анасының бейіті бар. Мешіт киіз үй тәрізді, бір-бірімен жалғаса және іштен қатынайтын үш күмбезден тұрады. &quot;Ақ мешіт&quot; әуелде қоғамдық ұйым ретінде тіркеуден өтіп, оны Бекет Атаның ұрпағы Мырзабеков Ислам басқарған. Ол қоғамдық ұйым осы мешіттің салынуына, мешіт басына су, газ құбырларының жеткізілуіне аса көп еңбек сіңірді. Бекет Ата мешітіне келушілерге өз қаржысына түнек үйін салды. &quot;Ақ мешіт&quot; 2001 жылдың 18 қазанында Қазақстан мұсылмандары Діни Бірлестігінің филиалы ретінде мемлекетгік тіркеуден өтті.

'''Қосшағыл кентінің мешіті.''' — Құлсары қаласының оңтүстігінде 40 шақырым қашықтықтағы Қосшағыл кентінде орналасқан. Мешіт үшін 1998 жылы орталық дүкен үйі беріліп, үстіне күмбез орнатылып, мешітке лайықтап жабылған. Сұйық отын арқылы бір орталықтан жылытылатын жүйесі бар. Ауыз су құятын құдығы бар. 2001 жылдың 14 қарашасында мемлекеттік тіркеуден өтті. Мешітке жұма намазына 20-30 адам, діни мейрамдарда 60-70 адам жиналады.

'''Теңіз вахталық кентіндегі мешіт.''' — &quot;Теңізшевройл&quot; біріккен кәсіпорынының вахталық кентіндегі жатақхананың екі бөлмесінде орналасқан. Жылу және жарықпен басқа бөлмелермен бірдей пайдаланады. Кәсіпорындағы қызметкерлер мен жұмысшылар вахтада 28 күн болып, вахта біткен соң сонша уақыт үйінде демалады. Сол уақытта мешітке келіп, діни қажеттілігін қанағаттандырады. 

'''Қапан кажы мешіті.''' — Шоқпартоғай ауылында орналасқан. 2002 жылы шілде айында ашылған. Жалпы ауданы — 120 шаршы метр. Ол осы ауыл тұрғыны руы таз- жиен шарға, қажы Қапан Балжігіт ұлының жеке қаражатына салынған. Жобасын құрылысшы-инженер Балжігіт Қайыржан Қапанұлы жасады. Құрылысқа жергілікті ұлутас және қызыл тас пайдаланылды. Күмбезі көк мозайкалық әйнек плиткаларымен қапталған. Мешіттің сыртын өрнектеп, өрлеген бас шебер өзбекстандық Сұлтан Абдуллаев. Бұған қоса жұмысты &quot;Ғимарат&quot; ЖШС-і құрылысшылары орындады. Оларға бас директордың орынбасары Сүйеу Мұханғалиев, учаске бастығы Айшөрек Күмісова жетекшілік етті. Мешіт жанынан балаларды діни сауаттандыру тобы ашылды. Қазір 50 бала оқиды, оның 16- сы қыз бала. 

'''Тұрғызба мешіті.''' — Құлсары қаласынан 18 шақырым қашықтықтағы Тұрғызба елді-мекенінде орналасқан. Мешіт құрылысы Еңсеген тегі Төлеубайұлы Саматтың жеке қаржысына 2002 жылғы қыркүйекте салынған.&lt;ref&gt;Атырау Жылыой энциклопедия. Алматы, Мұрагер  2003  ISBN 9965-9253-0-5&lt;/ref&gt;

== Аудан әкімдері == 
* Бақтығали Түсіпқалиев — 1991-1993 жж.
* Меңдіғали Саппаев     — 1993-1994 жж.
* Мақсот Қилыбаев       — 1994 ж.
* Төкен Жұмағұлов       — 1994-1998 жж.
* Рзабек Артығалиев     — 1998-2001 жж.
* Асқар Бисенов         — 2001-2002 жж.
* Нұртас Мұхтаров       — 2002-2005 жж.
* Сәлімжан Нақпаев      — 2005-2006 жж.
* Сәрсенбай Еңсегенов   — 2006 ж.
* Асхат Бекенов         — 2006-2007 жж.
* Саламат Дүйсенғалиев  — 2007-2009 жж.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

==Сыртқы сілтемелер==
* [http://zhylyoi.kz/ Жылыой ауданы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625015052/http://zhylyoi.kz/ |date=2013-06-25 }}

{{Атырау облысы}}
{{Жылыой ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жылыой ауданы]]</text>
      <sha1>2fmp4spfpgieoycfiy5trdqrdy6nqzx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Индер ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20347</id>
    <revision>
      <id>3055223</id>
      <parentid>3054724</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:33:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42349" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Индер ауданы
 |елтаңба             = Индер ауданының эмблемасы.gif
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = Индер ауданының эмблемасы
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg =  |lat_min =  |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg =  |lon_min =  |lon_sec = 
 |облысы              = Атырау облысы
 |аудан орталығы          = [[Индербор]]
 |ауылдық округтер саны   = 6
 |кенттік әкімдіктер саны = 1
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 14
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = Салауат Өтеғұлов
 |әкімдіктің мекенжайы  = Индербор кенті, Қонаев көшесі №12
 |құрылған уақыты    = [[1933]]
 |жер аумағы          = 10,9
 |жер аумағы бойынша орны  = 5-ші
 |тұрғыны             = 32 057 адам&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 3-ші
 |санақ жылы          = 2020
 |тығыздығы           = 2,8
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       = қазақ 96,3%, орыс 3%, татар 0,3%
 |телефон коды        = +7 71234
 |пошта индексі       = 0602XX
 |сайты               = 
 |карта               = Inder District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = Inder District in Atyrau Region.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Индер ауданы''' — [[Атырау облысы]]ның солтүстігіндегі әкімшілік бірлік. Аудан [[1933]] жылы құрылған. Аудан орталығы – [[Индербор]] кенті.

==Жалпы сипаттама==
Жер аумағы 10,9 мың км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Тұрғыны 33,5 мың адам, орташа тығыздығы 1 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;-ге 3,1 адамнан келеді (2018). Құрамында 1 кенттік, 6 ауылдық әкімшілігі округі және оларға қарасты 21 ауыл бар. Аудан орталығы  [[Индербор|Индербор кенті]].  Индербор кентінің [[Атырау]] қаласына дейінгі арақашықтығы - 200 км. Ең ірі елді мекендері: Индербор кенті, Есбол, Өрлік, Елтай, Көктоғай, Жарсуат және Бөдене ауылдары.

Жер бедері — негізінен жусанды жазық далалық. Сондай-ақ тұйықталған қуыстар, құлама [[сай]]лар, [[сор]]лар кездеседі. Сайлардың тереңдігі шамамен (1-1,5 м), олардың ұзындығы бірнеше шақырымға созылады. 6-10 м-дей ойпаңда орналасқан сорлардың суы тұзды келеді. Тұзды көлдер жазда көбіне кеуіп қалады. Онша биік емес дөңестер оңтүстік-батысында Оңдасын жалымен (Димаштөбе), солтүстігінде Тотжалмен, шығысында Көктаумен ұштасады. Бұл аумақта жүздеген [[қазаншұңқыр]]лар, терең [[оқпан]]дар, үлкенді-кішілі [[үңгір]]лер, [[жыра]]лар кездеседі.

== Географиясы, рельефі және геологиялық құрылысы==
Индер ауданы – Атырау облысындағы өнеркәсіпті және ауыл шаруашылықты аудандарының бірі. Индер ауданының жері [[Каспий маңы ойпаты]]ның солтүстігін алып жатыр. Ауданды екіге бөліп жатқан [[Жайық]] өзенінің батыс жағы, негізінен, жазық құмды [[шөл]] болып келеді, ал шығыс жағы [[үстірт]]ті ([[Индер (тау)|Индер]] мен Жамантау тауларының [[теңіз]] деңгейінен биіктігі 52 және 26 м). Одан әрі сортаң топырақты жазыққа айналады. Индер тауында карстық опырылымдар мен үйінділер өте жиі тараған. Аймақ [[рельеф]]і жазық, топырағы сазды.

Ауданның қазіргі жер бедері антропогенде болған бірнеше теңіз трансгрес- сияларымен (Баку, Хазар, Хвальн) байланысты.

Индер ауданы жерінде шығыстан [[Ойыл (өзен)|Ойыл өзенінің]] жаңа [[Өзен атырауы|атырауы]] аласара келіп ұсақ тұйық [[көлтабан]]дарымен аяқталады. Бұл саздақты-құмайтты атыраудың биіктігі солтүстікте 5 м., ал оңтүстік етегінде 10-15 м. Ауданның орталық бөлігінде теңіздің шегінуінен пайда болған әр жастағы бір-бірімен жалғасқан ежелгі теңіздік атыраулары (Жайық- Көшім, Оңтүстік-Жайық маңы) жатыр.
[[File:Индер тауы 2011ж.jpg |thumb|left|300px|Индер тауы]]
Жайық-Көшім ежелгі теңіз-атырауы (дельтасы) Жайық өзенінің оң жағымен тұйық өзендер өңірінің арасында орналасқан. Абсолюттіқ биіктігі 0—10 м шамасы. Саздақтармен құмдақтардан түзілген және тармақталған құрғақ арналармен тілімденген. Оларды биіктігі 3—3,5 м [[қырқалар]] бөліп тұрады.

Оңтүстік-Жайық маңы теңіздік-атырауы [[Индер (тау)|Индер]] тауының оңтүстігінде Жайықтың сол жағымен шығыста Ойылдың тұйық ағынсыз атырауының арасында жатыр. Рельефі белесті-жалды болып келеді, биіктікгері 4—5 м. 
Ауданның батыс жартысын алып жатқан Еділ-Жайық өзендер аралығында орналасқан Нарын құмының шығыс шеті. Бұл өңірде беткі ағындар жоқ. Нағыз құмды шөлмен сипатталады. Шығысында [[Төбешікті құмдар, бұталық төбелер|төбешікті құмдар]] батысқа қарай төбешікті-қырқалы, қырқалы- шағыл құмдарға жалғасады. Қамыс, Самара көлдер ойысына жақын жатқан құмдарда аздаған айырмашылықтар бар. Қара және Сары өзендер көктемде тасыған кезде оның тармақтарымен келген немесе жерге сіңіп, жер астымен келген сулар құмдарды ылғалдандырып грунт суларын тұшытады. Индер ауданының рельефін құруда желдің маңызы зор. Құмды жазықтарда эолды-рельеф формалары кеңінен таралған. Орта төбешікті құмдардың биіктіктері 5-6 м, ал еспелі шағыл құмдардың биіктігі 18 м-ге дейін жетеді. Аудан рельефінің жалпы көрінісі ойпатты жазық болғанмен мұнда түпкілікті тау жыныстарынан түзілген, тұзкүмбездерінен жасалған Индер, Жамантау таулары бар. Оңтүстік беткейі жер қабықты тілімделіп келген. 

Платформа кембрийге дейін пайда болған, екі қабаттан тұрады. Төменгі іргетасы, кристалды тау жыныстарынан тұратын бөлігі 20 шақырымдық тереңде жатыр. Оның бетін кейінгі эралардың (палеозой, мезозой және кайнозой) шөгінді тысы жапқан. Ауданның жер бетінде [[Неоген кезеңі|неогеннің]] құм-саз құрылымынан тұратын шөгінді жыныстар кеңінен таралған. Ежелгі тау жыныстарынан [[пермь кезеңі]]нің Кунгур ярусының шөгінділері [[Индер (тау)|Индер]] тауында жер бетіне шыққан. Олар тастұзынан, гипсінен, гипсті- мергельді тақта-тастардан түзілген.

== Халқы ==
Тұрғыны 2021 жыл басында 32 254 адам болды.&lt;ref&gt;https://stat.gov.kz/region/252311/statistical_information/industry/2361&lt;/ref&gt; Жекеленген этностары  бойынша халық саны төмендегіше бөлінеді:(2021 ж.)
* [[Қазақтар]] –31 140 адам
* [[Орыстар]] -906
* [[Татарлар]] -75
* [[Өзбектер]] 53
* [[Қарақалпақтар]] -19
* [[Шешендер]] – 12
* [[Немістер]] -11
* [[Даргиндер]] -5
* [[Грузиндер]] -4
* [[Корейлер]] -2
* [[Болгарлар]] -2
* [[Лактар]] -1
* Басқа ұлттар -24

Халықтың 1 км2-ге шаққандағы орташа тығыздығы — 2,7 адам. 

== Тарихы ==
Аудан аумағын ақ гвардияшылардан тазарту үшін 1919 жылдың 22 желтоқсанынан 1920 жылдың 3 қаңтарының кешіне дейін В.И.Чапаев дивизиясы ұрыс жүргізді. Азат етілген елді мекендерде Горы, Гребенщик, Кулагино, Өрлік, Зеленый селолық кеңестерін құру қолға алынды. Олардың бәрі де Зеленый болыстық атқару комитетіне бағынды. Ал Зеленый болыстық комитеті 1920 жылы 6 қаңтарда құрылған Гурьев уездік революциялық комитетіне бағынды. Түрлі себептермен 1923 жылдың аяғында Зеленый болыскомы таратылып, оның орнына Топайлы болыскомы құрылып, орталығы әуелі Топайлы, кейін [[Есбол (Индер ауданы)|Кулагино]] ауылы болды. Оған бұрын орыстар көбірек мекендеген 11 ауыл қарады, оларда 1927 жылы 8299 адам тұрды.&lt;br /&gt;
1928 ж. республика бойынша жаңаша әкімшілік-аумақтық аудандастыру шаралары жүргізілді. Бес басқышты (ауыл-село, облыс, уезд, губерния, өлке) баскару жүйесінің орнына төрт басқышты (ауыл-село, аудан, округ, өлке) басқару жүйесі енгізіліп, 1928 ж. 6 мамырда Гурьев округі кұрылды. Оның кұрамына кірген жеті әкімшілік бөліктің бірі — [[Есбол ауданы]]. 1928 ж. 17 қаңтарда құрылған [[Есбол ауданы]]ның орталығы № 9 ауыл болған. Ол екі жылдан кейін таратылып, Гурьев ауданының кұрамына енгізілген.&lt;br /&gt;
Жайықтың оң бетіндегі кұм ішіндегі ауылдар да кеңестерге біріктірілді. 1931 жылы Толыбай және Мәмбет кеңестері құрылып, бұл ауылдық кеңеске төрт мал серіктігі қараған. Олар: “Шұбалаң”,  “Тұрмантай”, Үлкеншағыл”, “Жұлдыз”. 1939 жылы бұл серіктіктер таратылып, Жайық бойындағы шаруашылықтарға қосылды.&lt;br /&gt;
1933 ж. Гурьев өз алдына облыс болып жариялануына байланысты сол жылдың 26 тамызындағы округгік комитеттің шешімімен Есбол ауданы қайта құрылып, орталығы Кулагино селосы болып бекітіледі. Оның құрамына 28 ауылдық, селолық кеңес кірген. 1942 жылы жазында Мәмбет ауылдық кеңесі таратылып, оған қарасты “Мәмбет”, “Энгельс”, “Еңбек” шағын шаруашылықтары тиісінше Зеленый, Жарсуат, Бөдене ауылдарындағы ұжымшарлар құрамына енгізілген.&lt;br /&gt;
Аудан 1963 жылы көршілес Бақсай ауданымен біріктіріліп, 1964 ж. қайта бөлінді. Содан Индер ауданы атанып, орталығы [[Индербор]] кенті болды.

== Әкімшілік-аумақтық бөлінісі ==
Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінуі:
{| class=&quot;standard&quot;
 !Ауылдық округ/қала
 !Халқы (2009)
 !Елді мекендері
|-
 | [[Индербор кенттік әкімдігі]]
 | 12 915
 | [[Индербор]] кенті
|-
 | [[Бөдене ауылдық округі]]
 | 1 476
 | [[Бөдене (Атырау облысы)|Бөдене]] ауылы
|-
 | [[Елтай ауылдық округі (Атырау облысы) |Елтай ауылдық округі]]
 | 3 269
 | [[Елтай (Атырау облысы)|Елтай]], [[Аққала (Атырау облысы)|Аққала]] ауылдары
|-
 | [[Жарсуат ауылдық округі (Атырау облысы)|Жарсуат ауылдық округі ]]
 | 2 955
 | [[Жарсуат (Атырау облысы)|Жарсуат]], [[Ақтаң]], [[Кетебай (Атырау облысы)|Кетебай]], [[Құрылыс (Атырау облысы)|Құрылыс]], [[Қызылжар (Индер ауданы)|Қызылжар]] ауылдары
|-
 | [[Көктоғай ауылдық округі]]
 | 2 418
 | [[Көктоғай (Атырау облысы)|Көктоғай]] ауылы
|-
 | [[Есбол ауылдық округі (Индер ауданы)|Есбол ауылдық округі ]]
 | 4 808
 | [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол]], [[Ынтымақ (Атырау облысы)|Ынтымақ]] ауылдары
|-
 | [[Өрлік ауылдық округі]]
 | 2 741
 | [[Өрлік |Өрлік]] ауылы
|}

== Әкімдері ==
* Серік Арыстан 2013-2019
* Мейірім Қалауи 2019-2021
* Салауат Өтеғұлов 2021-

==Климаты==   
Индер ауданы мұхиттардан қашық жатуына байланысты олардың климатты жұмсартарлық әсері байқалмайды. Сол сияқты Каспий теңізінің әсері де тек қана жағалауларында сезіледі. Аудан аумағының климаты арктикалық, иран және тұран ауа массаларының әсерінен қалыптасады. Жылдың салқын кезінде мұнда Сібір антициклонының батыс тармағын (Воейков осінен) келген ауа массасы үстем болады. Жылы кезде олар Орта Азиямен Ираннан келген ыстық тропиктік ауамен алмасады. Осы ауа массаларының әсерінен өте қуаң шұғыл континентгік шөлейт климат типі қалыптасады. Жылы атлант ауа массаларының да аудан аума- ғының ылғалына әсері мардымсыз, өйткені жолда күшті өзгеріске үшырап жетеді және жазық жер бедерінің үстімен тоқтамай өтіп кетеді. Шұғыл континенттік климат жыл мезгілдерінде үлкен айырмашылықтармен сипатталады. Жазы өте ыстық, қысы суық, түсетін жауын-шашын аз, ал буланушылық өте көп болуынан байқалады. 

Индер ауданының климаты метеостансалардың мәліметтері бойынша, ең салқын ай қаңтарда -13,0°С. Жалпы қыс қоңыржай салқын, онша ұзақ емес.
Жаз аудан аумағында ыстық және ұзак болады. Ең жылы шілде айының орташа температурасы +25,0°, бірақ кей жылдары ауаның темературасы +45°С дейін көтеріледі. Орташа жылдык температураның амплитудасы (айырмашылығы) 37°С.

Жауын-шашынның жылдық мөлшері 242-282 мм. Қуаңшылық жылдары 80 мм-н аспаған (1891). Жауын-шашын көбінесе батыстан келетін циклондарға байланысты салқын кездерде түседі.&lt;br /&gt;
Қар жамылғысының қалындығы 10 см-ден аспайды, желтоқсан айының екінші онкүндігінен бастап 2—3 ай бойы сақталады. Ал жазда буланушылық (ылғалды жер, су бетінен ауаға булану) 800—900 мм.

==Өзендері мен көлдері==
Индер ауданы бүкіл облыс жерлері сияқты су қорына өте тапшы аймақтардың қатарына жатқызылады, яғни жерінің аумағына шаққанда мұндағы су мөлшері өте аз. Есепке алынған өзен-көлдердін су деңгейлері де жыл мезгілдерінде кенет өзгеріп отырады. Ірілері тартылып, ұсақтары құрғап қалады. Басты өзені — [[Жайық]], Атырау облысының үлесіне 323 км бөлігі тиетін болса, соның 150 км-дей ұзындығы Индер ауданының жерімен солтүстіктен оңтүстікке ағып өтеді. 
[[Сурет:Индер кенті тұсындағы Жайық өзені.jpg |thumb|right|250px|Индер кенті тұсындағы Жайық өзені]] 
Судың тасу кезінде (мамыр айында) өзен деңгейі сабасынан (межень) орташа 4— 5 м көтеріледі, су көп жылдары 10 м жоғарылайды. Аудан жерінде су тасқыны пайда болып, жайылмаларды, өзен террасаларын бірнеше километрге жайылып су басады. [[Бағырлай]], [[Бағырлайсай]] өзендерінің, көптеген көлдердің деңгейі көтеріледі. Жалпы өзен жайылмалары әр бір екі жылда, өзен террасалары әрбір 5-6 жылда су астында қалып отырады.
Аудан жерінде Жайық, [[Бағырлай]], Алғабас, Құрайлы өзенінің екі жағындағы өзен аңғарлары арқылы салынған, Ақсай суару-суландыру жүйелері бар.

Ауданның ірі көлі — [[Индер (көл)|Индер]]. Ол тұзды, тұйық көл. Жайық өзенінің сол жағында 15 км жерде орналасқан. Ауданы 110 км2, ұзындығы 13.5	км, ені 11 км, терендігі 0,7 м, жағалау сызығы 40 км. Тектоникалық жолмен пайда болған, жер қыртысының төмен түскен жері. Жағалары саздақты, су бетіне- қарай 4—8 м құлама тік жар. Қоректену көзі айналасындағы саздардан шығатын тұзды бұлақтар. Су жинайтын алабы 425 км2. Индер көлі мен шығыстағы [[Ойыл өзені|Ойыл өзендерінің]] аңғарындағы [[Ақтөбе (көл)|Ақтөбе]], Отаркөл, [[Бөлекаяқ]], т.б. көлдерден тұрады.&lt;br /&gt;
[[Бөлекаяқ]] көлі ауданның солтүстік шығысында ең төмен бөлігіңце орналасқан. Абсолюттік биіктігі — 17,5 м, ауданы 13,5 км2, ұзындығы 9,5 км, енді жері 2,1 км, жағалау сызығының ұзындығы 34,4 км.&lt;br /&gt;
Ауданның шығысында Отаркөл көлі жатыр. Теңіз деңгейінен биіктігі — 8,5 м, ауданы 3 км2, ұзындығы 3,4 км, ені 1,7 км, жағалау сызығы 12 км.
Оның солтүстігінде жатқан [[Ақтөбе (көл)|Ақтөбе]] көліне Ойыл өзені құяды. Бөлекаяқ өзені ағып шығады. Абс. биіктігі — 5 м., ауданы 5,5 км2, ұзындығы 5 км, ені 3 км, жағалау сызығы 17,5 км.

==Өсімдіктер мен жануарлар дүниесі==
Өсімдіктерден шөлейт аймаққа тән [[қара жусан]], [[көкпек]], [[изен]], [[еркек шөп]], [[қияқ]], т.б. өседі. Жайық аңғарындағы тоғайлы алқаптар, Тайсойған, Мәмбет, Қараой кұмды өңірлері бай келеді. Жайықтың екі жағы қалың [[тоғай]]. 
Құмдардың шығысында топырақта дақылдардан [[Бидайық (өсімдік)|бидайық]], [[айрауық]], [[арпабас]], аздап [[бұта]]лар - [[ақтал]], [[жыңғыл]]дар кездеседі. Қырқалар төбешіктер мен жазықтарда жусанды, [[бұйырғын]] өсімдіктері өседі.&lt;br /&gt;
Ойыс жерлерді сор алып жатыр. Басым өсімдіктері: жусанды-бұйырғын, сораңды-қаражусанды, дақылды-жусанды, бидайықты-түрлі шөпті топтар.

Аңдардан [[қасқыр]], [[түлкі]], [[борсық]], [[ақ бөкен|киік]], [[қарсақ]], [[жабайы шошқа]], [[қоян]], [[бауырымен жорғалаушылар]]дан [[жылан]], [[кесіртке]], [[бақа]] көп. [[Құстар]]дан [[қарақұс]], [[қарға]], [[Шауқарға|ұзақ қарға]], [[шағала]], [[сауысқан]], [[үйрек]], [[көкек]], [[Торғайлар|торғай түрлері]], [[жапалақ]], [[үкі]] кездеседі. Өзен бойларында [[су құстары]], сондай-ақ [[бозторғай]] т.б. мекендейді. Жайық өзенінде балықтың бірнеше түрі, оның ішінде бекіре тұқымдас [[балықтар]] да бар. Жазда [[бүйі]], [[қарақұрт]] байқалады.

== Экологиясы. == 
Аудандағы 300-ден аса кәсіпорын, шаруа қожалықтарының қоршаған ортаға зиянды әсер ету ықтималдығы бақылауға алынған. 
Аудан аумағын қақ жарып өтетін [[Жайық]] өзенінің фаунасы бай, суында сирек ұшырасатын балық түрлері тіршілік етеді. Өзенді жағалай өскен жасыл желек ауа құрамын үнемі тазартып отырады. Сондықтан Индер ауданы экологиялық жағдайы жағынан қалыпты аймақтардың қатарына жатады. Аудан бойынша кәсіпорындар мен автокөліктер арқылы жылына 3936 тоннадай зиянды-улы газдар ауаға тарап, 1500 тоннаға жуық [[қалдықтар]] шығады. Сондықтан автокөліктердің жүріс-тұрысына, техникалық-диагностикалық ахуалына баса назар аударылады. 2002 жылы өндірістік және тұтыну қалдықтарын жинақтап, жайғастыратын, Индербор кентін көгалдандырумен айналысатын “Келбет” мемлекеттік- коммуналдық кәсіпорны кұрылды. Кәсіпорыңдар мен мекемелердің лас су шығару мөлшері белгіленген нормадан ауытқымайды, сондықтан экологиялық ахуалға кері әсері тимейді.&lt;ref&gt;Индер ауданы, «Арыс» баспасы Алматы, 2006 ISBN 9965-17-273-0&lt;/ref&gt;

==Пайдалы қазбалары==
[[Сурет:Индер көлі маңындағы борат кені.tif|thumb|right|150px|Индер көлі маңындағы борат кені]]
Геологиялық және гидрогеологиялық сипаты жағынан, пайдалы қазындылары жөнінен аудан өте күрделі жер қойнауымен ерекшеленеді.  Пайдалы қазындыларынан кұрылыстық материалдар бағытындағы шикізаттарына аса бай. Индер көлінің жағасындағы төбешіктердің асты күмбез пішінді [[тұздар]]дан тұрады және көлдің өзі әр түрлі [[шикізат]]тарға бай: [[борат]], [[калий]], [[магний]], [[ас тұзы]], [[гипс]], [[қиыршықтас]], [[ұлутас]], т.б. Құрылыс материалдары бар. Гипстің жалпы қоры − 10-15 млрд. тоннадай. [[Индер көлі|Индер көлінің]] солтүстік-шығысында [[минералды су]] көздері мен [[шипалы балшық]] та көп тараған. Оларды жергілікті тұрғындар ежелгі заманнан бері әр түрлі сырқаттарды емдеуге пайдаланып келеді.

==Экономикасы==
[[Сурет:«ИСИ - Гипс - Индер».jpg|thumb|right|200px|«ИСИ - Гипс - Индер» ЖШС]]«Жайықгазтасымалдау» басқармасы, геологиялык «Бор» ЖШС, «Индертұз» кәсіпорны, «Индер» мұнай айдау стансасы, емдік бишофит пен тұз өндіретін «Геохим» кәсіпорны, «Индергипс» бірлескен кәсіпорны аудан экономикасын нарық тұйығынан шығару үшін жұмыс істеуде. Өнеркәсібі түгелдей дерлік «Индерборат» және «Индертұз» акционерлік қоғамына қарасты борат карьерлері мен байыту фабрикасынан, нан мен сүт зауыттарынан тұрады. Мұндағы өнеркәсіп орталығы  [[Индербор]] кенті.&lt;ref name=&quot;test&quot;&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9,&lt;/ref&gt; 
Индер ауданында «ИСИ - Гипс - Индер», «Индергаз» ЖШС-рі, «Қазақтелеком» АҚ-ның аудандық филиалы, [[Индер желілік- өндірістік басқармасы]], [[Индер мұнай айдау стансасы]], Индер [[орман шаруашылығы]] мекемесі бар. [[Атырау облысы]] [[статистика]] департаментінің мәліметі бойынша экономиканың нақты секторында 2009 жылдың қаңтар-қазанына 2008 жылғы қаңтар - қазанға %-бен кен өндіру өнеркәсібі -80,5, электр энергиясын, газ бен су өндіру және бөлу - 97,8, ауыл шаруашылығы - 102,5.

== Шаруашылығы==
Ауыл шаруашылығы негізінен қаракөл [[қой]]ы мен [[сиыр]],  [[жылқы]], [[түйе]] өсіруге маманданған. Ауыл шаруашылығы жерінің аумағы 987,9 мың га. Оның 1,3 мың га-сы егістік, 3,4 мың га-сы шабындық, 983,2 мың га жайылым. Негізгі айналысатын шаруашылығы - [[мал шаруашылығы]], дәлірек айтқанда [[қаракөл тұқымдас қой]] түрін өсіру. 2009 жылы (қаңтар - қазан) 3,8 мың тонна (тірі салмақта) ет, 6,1 мың тонна сиыр сүті, 288 мың дана жұмыртқа өндірілді. 2009 жылдың 1 қарашасына ауданда 20,4 мың бас ірі қара, 104,4 мың бас қой мен ешкі, 6,3 мың бас жылқы, 2,7 мың бас түйе болды. Сондай-ақ, мал шаруашылығымен бірге егін шаруашылығы да дамыған. 

==Көлік жолдары==
Аудан жері бойынша [[Жайық]] өзенінің екі жағасын бойлай ең ірі елді мекендерді қамтып республикалық маңызы бар Атырау - Орал автомобиль магистралі өтеді. Жайық өзенінде өзен су жолы бар. Аудан аумағымен [[Орта Азия]]  Орталық [[газ]] құбырынан тартылған тармақтар арқылы газ тасымалданады. Ауданда өзен айлағы, «Индергаз» желісі мекемесі жұмыс істейді.&lt;ref name=&quot;test&quot;/&gt;

== Білім беру ісі ==
1920-21 жылдары ауданда [[Көктоғай (Атырау облысы)|Зеленый]] (қазіргі Көктоғай), 1-сатылы Есбол орталау және Қызыл үй орталау мектептері жұмыс істеген. Кеңес өкіметінің халықты жаппай оқыту шараларына сәйкес ашылған алғашқы мекгептердің бірі — [[Есбол (Индер ауданы)|Кулагиндегі]] үшжылдық “Церковно-приходская школа” 1920 жылдан жұмыс істеп, 1924-33 жылдары алғашқы орыс-қазақ бастауыш мектебіне айналған. 
1923-24 жылдары аудан жерінде 1-сатылы 11 қазақ мектебінде он бір мұғалім қызмет еткен. 
1936 жылы Тас деген жерде бастауыш мектеп ашылып, он жылдан кейін ол жетіжылдық мектепке айналдырылды. 
Құм ішіндегі “Жұлдыз”, “Қараой”, “Қостан”, “Сазды”, “Майда”, “Үлкен шағыл”, “Қыстаушағыл” (кейде “Құлжым мектебі” деп те аталады), “Қарақұс”, “Тума”, “Қырғи”, “Хозауыл” бастауыш, жетіжылдық мектептері жергілікті халықка білім берудің үлкен ордасына айналды. 

№ 6 ауылда “Қазбек”, № 5 ауылда “Құрылыс”, № 4 ауылда “Қызылжар” бастауыш мектептері ашылды, “Қызылжар” мектебі 1938 ж. орталау мектепке айналды.&lt;br /&gt; 
1929-30 оқу жылында [[Жарсуат (Атырау облысы)|Жарсуат]] ауылында мектеп үйі тұрғызылып, № 2,3 ауылдардың балалары осында оқыды. 
1993 жылға дейін ауданда 1 орталау, 12 орта, барлығы 13 мектеп болды. 1993 жылы Кулагин селосында аудан тарихында тұңғыш рет ұлттық гимназия ашылып, 1993-94 оқу жылында өзінің алғашқы шәкірттерін қабылдады.&lt;br /&gt;
2006 жылы ауданда 1 бастауыш, 14 орта, 1 гимназиялық мектеп балаларға білім беруде. Оның 12-сі таза қазақ мектебі де, 4-і аралас мектеп, бұл білім ордаларында 7381 оқушы білім алды.

== Денсаулық сақтау ісі ==
Есбол ауданының орталығы болған [[Есбол (Индер ауданы)|Кулагинд]]е ең алғашқы медицина мекемесі -5 орындық [[аурухана]] 1939 жылы ашылған. Онда (аудандық денсаулық сақтау бөлімі деп аталған) Сергей Михайлович Ларионов деген фельдшер, 1941 жылдан Л.А.Саута деген дәрігер басшылық жасаған. 1941 жылы бұл аурухананың көлемі 15 орынға дейін өсіп, фельдшер Наурызова Зияда меңгерушісі болып істеген. 
Кулагин ауруханасында төсек саны 1948 жылы -25, 1950 жылы 35 орынға дейін өсіп, жергілікті тұрғындарға білікті мамандәрігерлер медициналық қызмет көрсеткен. 1956 жылы аурухана 50 орынға дейін өсті.&lt;br /&gt;
1986 жылы борат кенішінің жаңадан салынған профилакторий үйі аудандық ауруханаға берілді. Онда аурухананың басқа бөлімдерімен қатар 6 орындық реанимация бөлімі ашылып, орталықтандырылған оттегімен қамту іске асырылды, қажетті құрал-сайманмен жабдықталды.

1990 жылы аудандық ауруханадағы төсек саны 210-ға, аудан бойынша төсек саны 310-ға жетті. Елді мекендердің бәрінде сүтханалар ашылды. Кулагин ауруханасы үшін жатақхана үйі, тұрғын үйлер есебінен бірнеше ғимараттар салынып, аурухана сол жаңа үйлерге көшірілді.
Өкпе аурулар ауруханасы жаңа құрылыспен кеңейтілді, мамандармен, жабдықтармен толықтырылды. 
Зеленыйда 30 орындық аурухана үйі ашылды. Арнаулы мамандар жіберіліп, құрал-жабдықтар бөлінді. [[Елтай (Атырау облысы)|Елтайда]], [[Өрлік]]те, [[Бөдене (Атырау облысы)|Бөденеде]], [[Жарсуат (Атырау облысы)|Жарсуатта]] ауылдық дәрігерлік [[амбулатория]]лар ашылды.&lt;br /&gt; 
1992 жылы облыста бірінші типтік амбулатория жұмысқа кірісті. 2001 жылы Елтай ауылында типтік жобамен ауылдық дәрігерлік амбулатория, 4 ауылда медициналық пункт салынды, [[Кетебай (Атырау облысы)|Кетебай]], [[Құрылыс (Атырау облысы)|Құрылыс]], [[Ынтымақ (Атырау облысы)|Гребенщик]] ауылдарында [[фельдшерлік-акушерлік пункт]] іске қосылды.

== Мәдениеті ==
“Қызыл отаулар” ауданның елді мекендерінде өткен ғасырдың отызыншы жылдары ашыла бастады. 1948 жылы ауданда 7 оқу үйі, 3 [[кітапхана]], 2 қызыл отау, Кулагино ауылында клуб болды. 

1968 жылы Өрлік селолық клубы жанындағы драма үйірмесінің мүшелері А.Шамкеновтың “Адасқан қаз” пьесасын облыс орталығында қойып, [[Өрлік халық театры|халық театры]] атағын жеңіп алды. Өрлік халық театры режиссер Бақыг Қабышевтің басшылығымен 1967-97 жылдар аралығында 80-ге тарта [[спектакль]], сахналық көріністер қойды. 

[[Аққала халық театры|Осындай театр]] 1974 жылы Аққала ауылында да өмірге келді. 1970-80 жылдары ауданда вокальды-аспапты, отбасылық ансамбльдер өмірге келді. 1971 жылы Кулагино селолық клубында құрылған “Жас әуендер” ансамблі әлі күнге өнер көрсетуде. “Борат” клубында ұйымдастырған “Жайық әуендері” вокальды-аспапты ансамблі 1980 жылы Алматы қаласында өнер көрсетіп, республикаға та- нылды. Мұндай ансамбльдер [[Жарсуат (Атырау облысы)|Жарсуатта]], [[Өрлік]]те, [[Елтай (Атырау облысы)|Елтайда]], [[Бөдене (Атырау облысы)|Бөдене]], [[Көктоғай (Атырау облысы)|Зеленый]] ауылдарында да жалғасын тапты.

1986 жылы Бөдене орта мектебінде құрылған “Мұрагер” ұлт аспаптар оркестрі 1992 жылы республика мәдениет министрлігі коллегиясының шешімімен “Үлгілі ұжым” атанды.
Ауданда “Индер-Мәдениет” мемлекеттік қазыналық коммуналдық кәсіпорны және оның құрамында Жарсуат, Көктоғай, Өрлік, Кулагино, Елтай селолық мәдениет үйлері, Гребенщик селолық және 1 жылжымалы клуб, 13 кітапхана, мұражай жұмыс істейді.
Мәдениет үйлерінде 4 ұлт аспаптары оркестрі, ансамблі, 5 [[хор]] ұжымы, 7 [[драма]] үйірмесі, 6 вокальды аспапты ансамбль өнер көрсетеді. 

Аудандық орталықтандырылған [[кітапхана]] жүйесі бойынша 12 кітапхана бар. Оларда 89762 дана кітап бар. Кітапханаларға 10623 оқырман тартылған. 

Ауданда мұражай 1977 жылдың 5 қарашасында Индерборда қоғамдық негізде ашылған. Ол 1992 жылы облыстық тарихи-өлкетану мұражайының аудандағы бөлімшесі ретінде кұрылып, 1999 жылы жаңа орынға көшірілді. Ондағы 3246 жәдігер үш бөлмеде орналасқан.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

==Сыртқы сілтемелер==
*[http://www.google.kz/url?sa=t&amp;source=web&amp;cd=2&amp;ved=0CCEQFjAB&amp;url=http%3A%2F%2Fwww.e-atyrau.kz%2Fkaz%2Findex.php%3Fname%3DPages%26op%3Dpage%26pid%3D93&amp;ei=FQf6TbjjK4SWswbGnLzHDw&amp;usg=AFQjCNEcHn0WpcrWLEBOutCTk_2EyVDyRw Индер ауданы]
*https://www.youtube.com/watch?v=un4vrrk63aY
{{wikify}}
{{Атырау облысы}}
{{Индер ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Индер ауданы]]</text>
      <sha1>4beumeasp08mm23c3soe10ryunj1iw4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055224</id>
      <parentid>3055223</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:33:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42340" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Индер ауданы
 |елтаңба             = Индер ауданының эмблемасы.gif
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = Индер ауданының эмблемасы
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg =  |lat_min =  |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg =  |lon_min =  |lon_sec = 
 |облысы              = Атырау облысы
 |аудан орталығы          = [[Индербор]]
 |ауылдық округтер саны   = 6
 |кенттік әкімдіктер саны = 1
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 14
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = Салауат Өтеғұлов
 |әкімдіктің мекенжайы  = Индербор кенті, Қонаев көшесі №12
 |құрылған уақыты    = [[1933]]
 |жер аумағы          = 10,9
 |жер аумағы бойынша орны  = 5-ші
 |тұрғыны             = 32 057&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 3-ші
 |санақ жылы          = 2020
 |тығыздығы           = 2,8
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       = қазақ 96,3%, орыс 3%, татар 0,3%
 |телефон коды        = +7 71234
 |пошта индексі       = 0602XX
 |сайты               = 
 |карта               = Inder District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = Inder District in Atyrau Region.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Индер ауданы''' — [[Атырау облысы]]ның солтүстігіндегі әкімшілік бірлік. Аудан [[1933]] жылы құрылған. Аудан орталығы – [[Индербор]] кенті.

==Жалпы сипаттама==
Жер аумағы 10,9 мың км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Тұрғыны 33,5 мың адам, орташа тығыздығы 1 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;-ге 3,1 адамнан келеді (2018). Құрамында 1 кенттік, 6 ауылдық әкімшілігі округі және оларға қарасты 21 ауыл бар. Аудан орталығы  [[Индербор|Индербор кенті]].  Индербор кентінің [[Атырау]] қаласына дейінгі арақашықтығы - 200 км. Ең ірі елді мекендері: Индербор кенті, Есбол, Өрлік, Елтай, Көктоғай, Жарсуат және Бөдене ауылдары.

Жер бедері — негізінен жусанды жазық далалық. Сондай-ақ тұйықталған қуыстар, құлама [[сай]]лар, [[сор]]лар кездеседі. Сайлардың тереңдігі шамамен (1-1,5 м), олардың ұзындығы бірнеше шақырымға созылады. 6-10 м-дей ойпаңда орналасқан сорлардың суы тұзды келеді. Тұзды көлдер жазда көбіне кеуіп қалады. Онша биік емес дөңестер оңтүстік-батысында Оңдасын жалымен (Димаштөбе), солтүстігінде Тотжалмен, шығысында Көктаумен ұштасады. Бұл аумақта жүздеген [[қазаншұңқыр]]лар, терең [[оқпан]]дар, үлкенді-кішілі [[үңгір]]лер, [[жыра]]лар кездеседі.

== Географиясы, рельефі және геологиялық құрылысы==
Индер ауданы – Атырау облысындағы өнеркәсіпті және ауыл шаруашылықты аудандарының бірі. Индер ауданының жері [[Каспий маңы ойпаты]]ның солтүстігін алып жатыр. Ауданды екіге бөліп жатқан [[Жайық]] өзенінің батыс жағы, негізінен, жазық құмды [[шөл]] болып келеді, ал шығыс жағы [[үстірт]]ті ([[Индер (тау)|Индер]] мен Жамантау тауларының [[теңіз]] деңгейінен биіктігі 52 және 26 м). Одан әрі сортаң топырақты жазыққа айналады. Индер тауында карстық опырылымдар мен үйінділер өте жиі тараған. Аймақ [[рельеф]]і жазық, топырағы сазды.

Ауданның қазіргі жер бедері антропогенде болған бірнеше теңіз трансгрес- сияларымен (Баку, Хазар, Хвальн) байланысты.

Индер ауданы жерінде шығыстан [[Ойыл (өзен)|Ойыл өзенінің]] жаңа [[Өзен атырауы|атырауы]] аласара келіп ұсақ тұйық [[көлтабан]]дарымен аяқталады. Бұл саздақты-құмайтты атыраудың биіктігі солтүстікте 5 м., ал оңтүстік етегінде 10-15 м. Ауданның орталық бөлігінде теңіздің шегінуінен пайда болған әр жастағы бір-бірімен жалғасқан ежелгі теңіздік атыраулары (Жайық- Көшім, Оңтүстік-Жайық маңы) жатыр.
[[File:Индер тауы 2011ж.jpg |thumb|left|300px|Индер тауы]]
Жайық-Көшім ежелгі теңіз-атырауы (дельтасы) Жайық өзенінің оң жағымен тұйық өзендер өңірінің арасында орналасқан. Абсолюттіқ биіктігі 0—10 м шамасы. Саздақтармен құмдақтардан түзілген және тармақталған құрғақ арналармен тілімденген. Оларды биіктігі 3—3,5 м [[қырқалар]] бөліп тұрады.

Оңтүстік-Жайық маңы теңіздік-атырауы [[Индер (тау)|Индер]] тауының оңтүстігінде Жайықтың сол жағымен шығыста Ойылдың тұйық ағынсыз атырауының арасында жатыр. Рельефі белесті-жалды болып келеді, биіктікгері 4—5 м. 
Ауданның батыс жартысын алып жатқан Еділ-Жайық өзендер аралығында орналасқан Нарын құмының шығыс шеті. Бұл өңірде беткі ағындар жоқ. Нағыз құмды шөлмен сипатталады. Шығысында [[Төбешікті құмдар, бұталық төбелер|төбешікті құмдар]] батысқа қарай төбешікті-қырқалы, қырқалы- шағыл құмдарға жалғасады. Қамыс, Самара көлдер ойысына жақын жатқан құмдарда аздаған айырмашылықтар бар. Қара және Сары өзендер көктемде тасыған кезде оның тармақтарымен келген немесе жерге сіңіп, жер астымен келген сулар құмдарды ылғалдандырып грунт суларын тұшытады. Индер ауданының рельефін құруда желдің маңызы зор. Құмды жазықтарда эолды-рельеф формалары кеңінен таралған. Орта төбешікті құмдардың биіктіктері 5-6 м, ал еспелі шағыл құмдардың биіктігі 18 м-ге дейін жетеді. Аудан рельефінің жалпы көрінісі ойпатты жазық болғанмен мұнда түпкілікті тау жыныстарынан түзілген, тұзкүмбездерінен жасалған Индер, Жамантау таулары бар. Оңтүстік беткейі жер қабықты тілімделіп келген. 

Платформа кембрийге дейін пайда болған, екі қабаттан тұрады. Төменгі іргетасы, кристалды тау жыныстарынан тұратын бөлігі 20 шақырымдық тереңде жатыр. Оның бетін кейінгі эралардың (палеозой, мезозой және кайнозой) шөгінді тысы жапқан. Ауданның жер бетінде [[Неоген кезеңі|неогеннің]] құм-саз құрылымынан тұратын шөгінді жыныстар кеңінен таралған. Ежелгі тау жыныстарынан [[пермь кезеңі]]нің Кунгур ярусының шөгінділері [[Индер (тау)|Индер]] тауында жер бетіне шыққан. Олар тастұзынан, гипсінен, гипсті- мергельді тақта-тастардан түзілген.

== Халқы ==
Тұрғыны 2021 жыл басында 32 254 адам болды.&lt;ref&gt;https://stat.gov.kz/region/252311/statistical_information/industry/2361&lt;/ref&gt; Жекеленген этностары  бойынша халық саны төмендегіше бөлінеді:(2021 ж.)
* [[Қазақтар]] –31 140 адам
* [[Орыстар]] -906
* [[Татарлар]] -75
* [[Өзбектер]] 53
* [[Қарақалпақтар]] -19
* [[Шешендер]] – 12
* [[Немістер]] -11
* [[Даргиндер]] -5
* [[Грузиндер]] -4
* [[Корейлер]] -2
* [[Болгарлар]] -2
* [[Лактар]] -1
* Басқа ұлттар -24

Халықтың 1 км2-ге шаққандағы орташа тығыздығы — 2,7 адам. 

== Тарихы ==
Аудан аумағын ақ гвардияшылардан тазарту үшін 1919 жылдың 22 желтоқсанынан 1920 жылдың 3 қаңтарының кешіне дейін В.И.Чапаев дивизиясы ұрыс жүргізді. Азат етілген елді мекендерде Горы, Гребенщик, Кулагино, Өрлік, Зеленый селолық кеңестерін құру қолға алынды. Олардың бәрі де Зеленый болыстық атқару комитетіне бағынды. Ал Зеленый болыстық комитеті 1920 жылы 6 қаңтарда құрылған Гурьев уездік революциялық комитетіне бағынды. Түрлі себептермен 1923 жылдың аяғында Зеленый болыскомы таратылып, оның орнына Топайлы болыскомы құрылып, орталығы әуелі Топайлы, кейін [[Есбол (Индер ауданы)|Кулагино]] ауылы болды. Оған бұрын орыстар көбірек мекендеген 11 ауыл қарады, оларда 1927 жылы 8299 адам тұрды.&lt;br /&gt;
1928 ж. республика бойынша жаңаша әкімшілік-аумақтық аудандастыру шаралары жүргізілді. Бес басқышты (ауыл-село, облыс, уезд, губерния, өлке) баскару жүйесінің орнына төрт басқышты (ауыл-село, аудан, округ, өлке) басқару жүйесі енгізіліп, 1928 ж. 6 мамырда Гурьев округі кұрылды. Оның кұрамына кірген жеті әкімшілік бөліктің бірі — [[Есбол ауданы]]. 1928 ж. 17 қаңтарда құрылған [[Есбол ауданы]]ның орталығы № 9 ауыл болған. Ол екі жылдан кейін таратылып, Гурьев ауданының кұрамына енгізілген.&lt;br /&gt;
Жайықтың оң бетіндегі кұм ішіндегі ауылдар да кеңестерге біріктірілді. 1931 жылы Толыбай және Мәмбет кеңестері құрылып, бұл ауылдық кеңеске төрт мал серіктігі қараған. Олар: “Шұбалаң”,  “Тұрмантай”, Үлкеншағыл”, “Жұлдыз”. 1939 жылы бұл серіктіктер таратылып, Жайық бойындағы шаруашылықтарға қосылды.&lt;br /&gt;
1933 ж. Гурьев өз алдына облыс болып жариялануына байланысты сол жылдың 26 тамызындағы округгік комитеттің шешімімен Есбол ауданы қайта құрылып, орталығы Кулагино селосы болып бекітіледі. Оның құрамына 28 ауылдық, селолық кеңес кірген. 1942 жылы жазында Мәмбет ауылдық кеңесі таратылып, оған қарасты “Мәмбет”, “Энгельс”, “Еңбек” шағын шаруашылықтары тиісінше Зеленый, Жарсуат, Бөдене ауылдарындағы ұжымшарлар құрамына енгізілген.&lt;br /&gt;
Аудан 1963 жылы көршілес Бақсай ауданымен біріктіріліп, 1964 ж. қайта бөлінді. Содан Индер ауданы атанып, орталығы [[Индербор]] кенті болды.

== Әкімшілік-аумақтық бөлінісі ==
Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінуі:
{| class=&quot;standard&quot;
 !Ауылдық округ/қала
 !Халқы (2009)
 !Елді мекендері
|-
 | [[Индербор кенттік әкімдігі]]
 | 12 915
 | [[Индербор]] кенті
|-
 | [[Бөдене ауылдық округі]]
 | 1 476
 | [[Бөдене (Атырау облысы)|Бөдене]] ауылы
|-
 | [[Елтай ауылдық округі (Атырау облысы) |Елтай ауылдық округі]]
 | 3 269
 | [[Елтай (Атырау облысы)|Елтай]], [[Аққала (Атырау облысы)|Аққала]] ауылдары
|-
 | [[Жарсуат ауылдық округі (Атырау облысы)|Жарсуат ауылдық округі ]]
 | 2 955
 | [[Жарсуат (Атырау облысы)|Жарсуат]], [[Ақтаң]], [[Кетебай (Атырау облысы)|Кетебай]], [[Құрылыс (Атырау облысы)|Құрылыс]], [[Қызылжар (Индер ауданы)|Қызылжар]] ауылдары
|-
 | [[Көктоғай ауылдық округі]]
 | 2 418
 | [[Көктоғай (Атырау облысы)|Көктоғай]] ауылы
|-
 | [[Есбол ауылдық округі (Индер ауданы)|Есбол ауылдық округі ]]
 | 4 808
 | [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол]], [[Ынтымақ (Атырау облысы)|Ынтымақ]] ауылдары
|-
 | [[Өрлік ауылдық округі]]
 | 2 741
 | [[Өрлік |Өрлік]] ауылы
|}

== Әкімдері ==
* Серік Арыстан 2013-2019
* Мейірім Қалауи 2019-2021
* Салауат Өтеғұлов 2021-

==Климаты==   
Индер ауданы мұхиттардан қашық жатуына байланысты олардың климатты жұмсартарлық әсері байқалмайды. Сол сияқты Каспий теңізінің әсері де тек қана жағалауларында сезіледі. Аудан аумағының климаты арктикалық, иран және тұран ауа массаларының әсерінен қалыптасады. Жылдың салқын кезінде мұнда Сібір антициклонының батыс тармағын (Воейков осінен) келген ауа массасы үстем болады. Жылы кезде олар Орта Азиямен Ираннан келген ыстық тропиктік ауамен алмасады. Осы ауа массаларының әсерінен өте қуаң шұғыл континентгік шөлейт климат типі қалыптасады. Жылы атлант ауа массаларының да аудан аума- ғының ылғалына әсері мардымсыз, өйткені жолда күшті өзгеріске үшырап жетеді және жазық жер бедерінің үстімен тоқтамай өтіп кетеді. Шұғыл континенттік климат жыл мезгілдерінде үлкен айырмашылықтармен сипатталады. Жазы өте ыстық, қысы суық, түсетін жауын-шашын аз, ал буланушылық өте көп болуынан байқалады. 

Индер ауданының климаты метеостансалардың мәліметтері бойынша, ең салқын ай қаңтарда -13,0°С. Жалпы қыс қоңыржай салқын, онша ұзақ емес.
Жаз аудан аумағында ыстық және ұзак болады. Ең жылы шілде айының орташа температурасы +25,0°, бірақ кей жылдары ауаның темературасы +45°С дейін көтеріледі. Орташа жылдык температураның амплитудасы (айырмашылығы) 37°С.

Жауын-шашынның жылдық мөлшері 242-282 мм. Қуаңшылық жылдары 80 мм-н аспаған (1891). Жауын-шашын көбінесе батыстан келетін циклондарға байланысты салқын кездерде түседі.&lt;br /&gt;
Қар жамылғысының қалындығы 10 см-ден аспайды, желтоқсан айының екінші онкүндігінен бастап 2—3 ай бойы сақталады. Ал жазда буланушылық (ылғалды жер, су бетінен ауаға булану) 800—900 мм.

==Өзендері мен көлдері==
Индер ауданы бүкіл облыс жерлері сияқты су қорына өте тапшы аймақтардың қатарына жатқызылады, яғни жерінің аумағына шаққанда мұндағы су мөлшері өте аз. Есепке алынған өзен-көлдердін су деңгейлері де жыл мезгілдерінде кенет өзгеріп отырады. Ірілері тартылып, ұсақтары құрғап қалады. Басты өзені — [[Жайық]], Атырау облысының үлесіне 323 км бөлігі тиетін болса, соның 150 км-дей ұзындығы Индер ауданының жерімен солтүстіктен оңтүстікке ағып өтеді. 
[[Сурет:Индер кенті тұсындағы Жайық өзені.jpg |thumb|right|250px|Индер кенті тұсындағы Жайық өзені]] 
Судың тасу кезінде (мамыр айында) өзен деңгейі сабасынан (межень) орташа 4— 5 м көтеріледі, су көп жылдары 10 м жоғарылайды. Аудан жерінде су тасқыны пайда болып, жайылмаларды, өзен террасаларын бірнеше километрге жайылып су басады. [[Бағырлай]], [[Бағырлайсай]] өзендерінің, көптеген көлдердің деңгейі көтеріледі. Жалпы өзен жайылмалары әр бір екі жылда, өзен террасалары әрбір 5-6 жылда су астында қалып отырады.
Аудан жерінде Жайық, [[Бағырлай]], Алғабас, Құрайлы өзенінің екі жағындағы өзен аңғарлары арқылы салынған, Ақсай суару-суландыру жүйелері бар.

Ауданның ірі көлі — [[Индер (көл)|Индер]]. Ол тұзды, тұйық көл. Жайық өзенінің сол жағында 15 км жерде орналасқан. Ауданы 110 км2, ұзындығы 13.5	км, ені 11 км, терендігі 0,7 м, жағалау сызығы 40 км. Тектоникалық жолмен пайда болған, жер қыртысының төмен түскен жері. Жағалары саздақты, су бетіне- қарай 4—8 м құлама тік жар. Қоректену көзі айналасындағы саздардан шығатын тұзды бұлақтар. Су жинайтын алабы 425 км2. Индер көлі мен шығыстағы [[Ойыл өзені|Ойыл өзендерінің]] аңғарындағы [[Ақтөбе (көл)|Ақтөбе]], Отаркөл, [[Бөлекаяқ]], т.б. көлдерден тұрады.&lt;br /&gt;
[[Бөлекаяқ]] көлі ауданның солтүстік шығысында ең төмен бөлігіңце орналасқан. Абсолюттік биіктігі — 17,5 м, ауданы 13,5 км2, ұзындығы 9,5 км, енді жері 2,1 км, жағалау сызығының ұзындығы 34,4 км.&lt;br /&gt;
Ауданның шығысында Отаркөл көлі жатыр. Теңіз деңгейінен биіктігі — 8,5 м, ауданы 3 км2, ұзындығы 3,4 км, ені 1,7 км, жағалау сызығы 12 км.
Оның солтүстігінде жатқан [[Ақтөбе (көл)|Ақтөбе]] көліне Ойыл өзені құяды. Бөлекаяқ өзені ағып шығады. Абс. биіктігі — 5 м., ауданы 5,5 км2, ұзындығы 5 км, ені 3 км, жағалау сызығы 17,5 км.

==Өсімдіктер мен жануарлар дүниесі==
Өсімдіктерден шөлейт аймаққа тән [[қара жусан]], [[көкпек]], [[изен]], [[еркек шөп]], [[қияқ]], т.б. өседі. Жайық аңғарындағы тоғайлы алқаптар, Тайсойған, Мәмбет, Қараой кұмды өңірлері бай келеді. Жайықтың екі жағы қалың [[тоғай]]. 
Құмдардың шығысында топырақта дақылдардан [[Бидайық (өсімдік)|бидайық]], [[айрауық]], [[арпабас]], аздап [[бұта]]лар - [[ақтал]], [[жыңғыл]]дар кездеседі. Қырқалар төбешіктер мен жазықтарда жусанды, [[бұйырғын]] өсімдіктері өседі.&lt;br /&gt;
Ойыс жерлерді сор алып жатыр. Басым өсімдіктері: жусанды-бұйырғын, сораңды-қаражусанды, дақылды-жусанды, бидайықты-түрлі шөпті топтар.

Аңдардан [[қасқыр]], [[түлкі]], [[борсық]], [[ақ бөкен|киік]], [[қарсақ]], [[жабайы шошқа]], [[қоян]], [[бауырымен жорғалаушылар]]дан [[жылан]], [[кесіртке]], [[бақа]] көп. [[Құстар]]дан [[қарақұс]], [[қарға]], [[Шауқарға|ұзақ қарға]], [[шағала]], [[сауысқан]], [[үйрек]], [[көкек]], [[Торғайлар|торғай түрлері]], [[жапалақ]], [[үкі]] кездеседі. Өзен бойларында [[су құстары]], сондай-ақ [[бозторғай]] т.б. мекендейді. Жайық өзенінде балықтың бірнеше түрі, оның ішінде бекіре тұқымдас [[балықтар]] да бар. Жазда [[бүйі]], [[қарақұрт]] байқалады.

== Экологиясы. == 
Аудандағы 300-ден аса кәсіпорын, шаруа қожалықтарының қоршаған ортаға зиянды әсер ету ықтималдығы бақылауға алынған. 
Аудан аумағын қақ жарып өтетін [[Жайық]] өзенінің фаунасы бай, суында сирек ұшырасатын балық түрлері тіршілік етеді. Өзенді жағалай өскен жасыл желек ауа құрамын үнемі тазартып отырады. Сондықтан Индер ауданы экологиялық жағдайы жағынан қалыпты аймақтардың қатарына жатады. Аудан бойынша кәсіпорындар мен автокөліктер арқылы жылына 3936 тоннадай зиянды-улы газдар ауаға тарап, 1500 тоннаға жуық [[қалдықтар]] шығады. Сондықтан автокөліктердің жүріс-тұрысына, техникалық-диагностикалық ахуалына баса назар аударылады. 2002 жылы өндірістік және тұтыну қалдықтарын жинақтап, жайғастыратын, Индербор кентін көгалдандырумен айналысатын “Келбет” мемлекеттік- коммуналдық кәсіпорны кұрылды. Кәсіпорыңдар мен мекемелердің лас су шығару мөлшері белгіленген нормадан ауытқымайды, сондықтан экологиялық ахуалға кері әсері тимейді.&lt;ref&gt;Индер ауданы, «Арыс» баспасы Алматы, 2006 ISBN 9965-17-273-0&lt;/ref&gt;

==Пайдалы қазбалары==
[[Сурет:Индер көлі маңындағы борат кені.tif|thumb|right|150px|Индер көлі маңындағы борат кені]]
Геологиялық және гидрогеологиялық сипаты жағынан, пайдалы қазындылары жөнінен аудан өте күрделі жер қойнауымен ерекшеленеді.  Пайдалы қазындыларынан кұрылыстық материалдар бағытындағы шикізаттарына аса бай. Индер көлінің жағасындағы төбешіктердің асты күмбез пішінді [[тұздар]]дан тұрады және көлдің өзі әр түрлі [[шикізат]]тарға бай: [[борат]], [[калий]], [[магний]], [[ас тұзы]], [[гипс]], [[қиыршықтас]], [[ұлутас]], т.б. Құрылыс материалдары бар. Гипстің жалпы қоры − 10-15 млрд. тоннадай. [[Индер көлі|Индер көлінің]] солтүстік-шығысында [[минералды су]] көздері мен [[шипалы балшық]] та көп тараған. Оларды жергілікті тұрғындар ежелгі заманнан бері әр түрлі сырқаттарды емдеуге пайдаланып келеді.

==Экономикасы==
[[Сурет:«ИСИ - Гипс - Индер».jpg|thumb|right|200px|«ИСИ - Гипс - Индер» ЖШС]]«Жайықгазтасымалдау» басқармасы, геологиялык «Бор» ЖШС, «Индертұз» кәсіпорны, «Индер» мұнай айдау стансасы, емдік бишофит пен тұз өндіретін «Геохим» кәсіпорны, «Индергипс» бірлескен кәсіпорны аудан экономикасын нарық тұйығынан шығару үшін жұмыс істеуде. Өнеркәсібі түгелдей дерлік «Индерборат» және «Индертұз» акционерлік қоғамына қарасты борат карьерлері мен байыту фабрикасынан, нан мен сүт зауыттарынан тұрады. Мұндағы өнеркәсіп орталығы  [[Индербор]] кенті.&lt;ref name=&quot;test&quot;&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9,&lt;/ref&gt; 
Индер ауданында «ИСИ - Гипс - Индер», «Индергаз» ЖШС-рі, «Қазақтелеком» АҚ-ның аудандық филиалы, [[Индер желілік- өндірістік басқармасы]], [[Индер мұнай айдау стансасы]], Индер [[орман шаруашылығы]] мекемесі бар. [[Атырау облысы]] [[статистика]] департаментінің мәліметі бойынша экономиканың нақты секторында 2009 жылдың қаңтар-қазанына 2008 жылғы қаңтар - қазанға %-бен кен өндіру өнеркәсібі -80,5, электр энергиясын, газ бен су өндіру және бөлу - 97,8, ауыл шаруашылығы - 102,5.

== Шаруашылығы==
Ауыл шаруашылығы негізінен қаракөл [[қой]]ы мен [[сиыр]],  [[жылқы]], [[түйе]] өсіруге маманданған. Ауыл шаруашылығы жерінің аумағы 987,9 мың га. Оның 1,3 мың га-сы егістік, 3,4 мың га-сы шабындық, 983,2 мың га жайылым. Негізгі айналысатын шаруашылығы - [[мал шаруашылығы]], дәлірек айтқанда [[қаракөл тұқымдас қой]] түрін өсіру. 2009 жылы (қаңтар - қазан) 3,8 мың тонна (тірі салмақта) ет, 6,1 мың тонна сиыр сүті, 288 мың дана жұмыртқа өндірілді. 2009 жылдың 1 қарашасына ауданда 20,4 мың бас ірі қара, 104,4 мың бас қой мен ешкі, 6,3 мың бас жылқы, 2,7 мың бас түйе болды. Сондай-ақ, мал шаруашылығымен бірге егін шаруашылығы да дамыған. 

==Көлік жолдары==
Аудан жері бойынша [[Жайық]] өзенінің екі жағасын бойлай ең ірі елді мекендерді қамтып республикалық маңызы бар Атырау - Орал автомобиль магистралі өтеді. Жайық өзенінде өзен су жолы бар. Аудан аумағымен [[Орта Азия]]  Орталық [[газ]] құбырынан тартылған тармақтар арқылы газ тасымалданады. Ауданда өзен айлағы, «Индергаз» желісі мекемесі жұмыс істейді.&lt;ref name=&quot;test&quot;/&gt;

== Білім беру ісі ==
1920-21 жылдары ауданда [[Көктоғай (Атырау облысы)|Зеленый]] (қазіргі Көктоғай), 1-сатылы Есбол орталау және Қызыл үй орталау мектептері жұмыс істеген. Кеңес өкіметінің халықты жаппай оқыту шараларына сәйкес ашылған алғашқы мекгептердің бірі — [[Есбол (Индер ауданы)|Кулагиндегі]] үшжылдық “Церковно-приходская школа” 1920 жылдан жұмыс істеп, 1924-33 жылдары алғашқы орыс-қазақ бастауыш мектебіне айналған. 
1923-24 жылдары аудан жерінде 1-сатылы 11 қазақ мектебінде он бір мұғалім қызмет еткен. 
1936 жылы Тас деген жерде бастауыш мектеп ашылып, он жылдан кейін ол жетіжылдық мектепке айналдырылды. 
Құм ішіндегі “Жұлдыз”, “Қараой”, “Қостан”, “Сазды”, “Майда”, “Үлкен шағыл”, “Қыстаушағыл” (кейде “Құлжым мектебі” деп те аталады), “Қарақұс”, “Тума”, “Қырғи”, “Хозауыл” бастауыш, жетіжылдық мектептері жергілікті халықка білім берудің үлкен ордасына айналды. 

№ 6 ауылда “Қазбек”, № 5 ауылда “Құрылыс”, № 4 ауылда “Қызылжар” бастауыш мектептері ашылды, “Қызылжар” мектебі 1938 ж. орталау мектепке айналды.&lt;br /&gt; 
1929-30 оқу жылында [[Жарсуат (Атырау облысы)|Жарсуат]] ауылында мектеп үйі тұрғызылып, № 2,3 ауылдардың балалары осында оқыды. 
1993 жылға дейін ауданда 1 орталау, 12 орта, барлығы 13 мектеп болды. 1993 жылы Кулагин селосында аудан тарихында тұңғыш рет ұлттық гимназия ашылып, 1993-94 оқу жылында өзінің алғашқы шәкірттерін қабылдады.&lt;br /&gt;
2006 жылы ауданда 1 бастауыш, 14 орта, 1 гимназиялық мектеп балаларға білім беруде. Оның 12-сі таза қазақ мектебі де, 4-і аралас мектеп, бұл білім ордаларында 7381 оқушы білім алды.

== Денсаулық сақтау ісі ==
Есбол ауданының орталығы болған [[Есбол (Индер ауданы)|Кулагинд]]е ең алғашқы медицина мекемесі -5 орындық [[аурухана]] 1939 жылы ашылған. Онда (аудандық денсаулық сақтау бөлімі деп аталған) Сергей Михайлович Ларионов деген фельдшер, 1941 жылдан Л.А.Саута деген дәрігер басшылық жасаған. 1941 жылы бұл аурухананың көлемі 15 орынға дейін өсіп, фельдшер Наурызова Зияда меңгерушісі болып істеген. 
Кулагин ауруханасында төсек саны 1948 жылы -25, 1950 жылы 35 орынға дейін өсіп, жергілікті тұрғындарға білікті мамандәрігерлер медициналық қызмет көрсеткен. 1956 жылы аурухана 50 орынға дейін өсті.&lt;br /&gt;
1986 жылы борат кенішінің жаңадан салынған профилакторий үйі аудандық ауруханаға берілді. Онда аурухананың басқа бөлімдерімен қатар 6 орындық реанимация бөлімі ашылып, орталықтандырылған оттегімен қамту іске асырылды, қажетті құрал-сайманмен жабдықталды.

1990 жылы аудандық ауруханадағы төсек саны 210-ға, аудан бойынша төсек саны 310-ға жетті. Елді мекендердің бәрінде сүтханалар ашылды. Кулагин ауруханасы үшін жатақхана үйі, тұрғын үйлер есебінен бірнеше ғимараттар салынып, аурухана сол жаңа үйлерге көшірілді.
Өкпе аурулар ауруханасы жаңа құрылыспен кеңейтілді, мамандармен, жабдықтармен толықтырылды. 
Зеленыйда 30 орындық аурухана үйі ашылды. Арнаулы мамандар жіберіліп, құрал-жабдықтар бөлінді. [[Елтай (Атырау облысы)|Елтайда]], [[Өрлік]]те, [[Бөдене (Атырау облысы)|Бөденеде]], [[Жарсуат (Атырау облысы)|Жарсуатта]] ауылдық дәрігерлік [[амбулатория]]лар ашылды.&lt;br /&gt; 
1992 жылы облыста бірінші типтік амбулатория жұмысқа кірісті. 2001 жылы Елтай ауылында типтік жобамен ауылдық дәрігерлік амбулатория, 4 ауылда медициналық пункт салынды, [[Кетебай (Атырау облысы)|Кетебай]], [[Құрылыс (Атырау облысы)|Құрылыс]], [[Ынтымақ (Атырау облысы)|Гребенщик]] ауылдарында [[фельдшерлік-акушерлік пункт]] іске қосылды.

== Мәдениеті ==
“Қызыл отаулар” ауданның елді мекендерінде өткен ғасырдың отызыншы жылдары ашыла бастады. 1948 жылы ауданда 7 оқу үйі, 3 [[кітапхана]], 2 қызыл отау, Кулагино ауылында клуб болды. 

1968 жылы Өрлік селолық клубы жанындағы драма үйірмесінің мүшелері А.Шамкеновтың “Адасқан қаз” пьесасын облыс орталығында қойып, [[Өрлік халық театры|халық театры]] атағын жеңіп алды. Өрлік халық театры режиссер Бақыг Қабышевтің басшылығымен 1967-97 жылдар аралығында 80-ге тарта [[спектакль]], сахналық көріністер қойды. 

[[Аққала халық театры|Осындай театр]] 1974 жылы Аққала ауылында да өмірге келді. 1970-80 жылдары ауданда вокальды-аспапты, отбасылық ансамбльдер өмірге келді. 1971 жылы Кулагино селолық клубында құрылған “Жас әуендер” ансамблі әлі күнге өнер көрсетуде. “Борат” клубында ұйымдастырған “Жайық әуендері” вокальды-аспапты ансамблі 1980 жылы Алматы қаласында өнер көрсетіп, республикаға та- нылды. Мұндай ансамбльдер [[Жарсуат (Атырау облысы)|Жарсуатта]], [[Өрлік]]те, [[Елтай (Атырау облысы)|Елтайда]], [[Бөдене (Атырау облысы)|Бөдене]], [[Көктоғай (Атырау облысы)|Зеленый]] ауылдарында да жалғасын тапты.

1986 жылы Бөдене орта мектебінде құрылған “Мұрагер” ұлт аспаптар оркестрі 1992 жылы республика мәдениет министрлігі коллегиясының шешімімен “Үлгілі ұжым” атанды.
Ауданда “Индер-Мәдениет” мемлекеттік қазыналық коммуналдық кәсіпорны және оның құрамында Жарсуат, Көктоғай, Өрлік, Кулагино, Елтай селолық мәдениет үйлері, Гребенщик селолық және 1 жылжымалы клуб, 13 кітапхана, мұражай жұмыс істейді.
Мәдениет үйлерінде 4 ұлт аспаптары оркестрі, ансамблі, 5 [[хор]] ұжымы, 7 [[драма]] үйірмесі, 6 вокальды аспапты ансамбль өнер көрсетеді. 

Аудандық орталықтандырылған [[кітапхана]] жүйесі бойынша 12 кітапхана бар. Оларда 89762 дана кітап бар. Кітапханаларға 10623 оқырман тартылған. 

Ауданда мұражай 1977 жылдың 5 қарашасында Индерборда қоғамдық негізде ашылған. Ол 1992 жылы облыстық тарихи-өлкетану мұражайының аудандағы бөлімшесі ретінде кұрылып, 1999 жылы жаңа орынға көшірілді. Ондағы 3246 жәдігер үш бөлмеде орналасқан.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

==Сыртқы сілтемелер==
*[http://www.google.kz/url?sa=t&amp;source=web&amp;cd=2&amp;ved=0CCEQFjAB&amp;url=http%3A%2F%2Fwww.e-atyrau.kz%2Fkaz%2Findex.php%3Fname%3DPages%26op%3Dpage%26pid%3D93&amp;ei=FQf6TbjjK4SWswbGnLzHDw&amp;usg=AFQjCNEcHn0WpcrWLEBOutCTk_2EyVDyRw Индер ауданы]
*https://www.youtube.com/watch?v=un4vrrk63aY
{{wikify}}
{{Атырау облысы}}
{{Индер ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Индер ауданы]]</text>
      <sha1>8rv7mwts4gm2ys0tuaytw11qe0gsz0b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Исатай ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20348</id>
    <revision>
      <id>3055225</id>
      <parentid>3048692</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:35:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75673" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Исатай ауданы
 |елтаңба             = Исатай ауданы логотипі.png
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg =  |lat_min =  |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg =  |lon_min =  |lon_sec = 
 |облысы              = Атырау облысы
 |аудан орталығы          = [[Аққыстау]]
 |ауылдық округтер саны   = 7 ауылдық округ
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 16
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = Полымбет Максимұлы Хасанов
 |әкімдіктің мекенжайы  = Аққыстау ауылы, Егемен Қазақстан к-сі, 11
 |құрылған уақыты    = [[1928]]
 |жер аумағы          = 14,7
 |жер аумағы бойынша орны  = 4-ші
 |тұрғыны             = 26 749&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 7-ші
 |санақ жылы          = 2020
 |тығыздығы           = 1,6
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       = қазақ 99,8%, орыс 0,1%
 |телефон коды        = +7 71231
 |пошта индексі       = 0603XX
 |сайты               = 
 |карта               = Isatay District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = Isatay District in Atyrau Region.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Исатай ауданы''' — [[Атырау облысы]]ның солтүстік-батысындағы әкімшілік бөлініс.

== Жалпы сипаттама ==
[[Сурет:Исатай ауданы Стелла.jpg|солға|250px|Исатай ауданының стелласы]] Аудан 1928 жылы құрылды. 1990 жылы облыстың Құрманғазы және Махамбет аудандары жерлерін қосу негізінде қайта құрылды. Жер аумағы 14,7 мың км². Тұрғыны 26,4 мың адам, орташа тығыздығы 1 км²-ге 1,6 адамнан келеді (2008). Аудан орталығы – [[Аққыстау]] ауылы. [[Батыс Қазақстан облысы]]ның [[Бөкей ордасы ауданы]]мен, батысында Атырау облысының Құрманғазы, солтүстігінде Индер, шығысында Махамбет аудандарымен, оңтүстігінде [[Каспий теңізі]]мен шектеседі. Исатай ауданының жері түгелімен [[Каспий маңы ойпаты]]ның орталық бөлігінде, шөлдік белдемде орналасқан. Батысының басым бөлігін төбешікті [[Нарын құмы|Нарын]], [[Бұзанай құмы|Бозанай]] және [[Ментеке]] кұмдары, шығыс бөлігін Жайық алабы және Каспий жазығы алып жатыр. Жер аумағы солтүстіктен оңтүстікке қарай 165 шақырым, ал батыстан шығысқа қарай 130 шақырым.

== Исатай ауданының эмблемасы ==
[[Сурет:Исатай ауданы логотипі.png||солға|120px|]]Аудандық мәслихаттың 2004 жылғы 9-шілдедегі VIII-сессиясында бекітілді. Суретшісі Махамбет Оспан. Эмблема үлгісінде ауданның сан-салалы даму бағыттары, мұнай өндірісі, мал, балық шаруашылығы, Нарын құмы, теңіз бейнесі біртұтас көрініспен бейнеленген. Жер шары тәрізді дөңгелекте елдің тыныштығы, бейбіт күннің шапағы белгіленіп шаңырақтың бейнесі келтірілген. Шеңбердің жиегі еліміздің көк байрағы түстес - көгілдір түске боялған.

== Тарихы ==
Аудан ең алғаш 20-жылдары құрылғанымен, өз тарихында көрші аудандарға қосылу мен қайта бөліну ауыртпалығын бірнеше рет көруіне тура келді. 1928 ж. бұрынғы Орал облысы [[Гурьев округі]] Сарытөбе болысының аумағында орталығы Новобогат аулы болып Новобогат ауданы шаңырақ көтерді. Аудан екі жылдан кейін таратылып, іріленген Гурьев ауданына қарады. 1939 ж. құрамына 33 ұжымшар, бірнеше ауылдық кеңестерді біріктіріп аудан қайта құрылды. 1957 ж. қайта таратылды. 1977 ж. орталығы Аққыстау жұмысшы кенті болып 3- рет құрылған Новобогат ауданының қадамы көп әріге бармай, 11 жылдан соң тағы таратылуы жөнінде жоғарыдан шешім алынды, 1990 ж. аудан қайта қалпына келтіріліп, ауданға Исатай атын беру жөніндегі жергілікті халықтың талап-тілегі ескерілді.&lt;ref&gt;Атырау: Энциклопедия. -Алматы: Атамұра, 2000 ISBN 5-7667-9129-1&lt;/ref&gt;
[[Сурет:Исатай ауданы картасы.jpg|солға|200px|]]      
1900 жылдардың басында аудан аумағында Бегайдар ауылында ауыл балаларын орысша оқыту, сауаттандыру ісі басталып, кейін мектеп салынды. Бұл ауданның білім берудің алғашқы қадамы еді. Бұл білім ұясын бітірген жергілікті қазақ жастары кеңес өкіметі орнағаннан кейін елді ұжымдастыру, ауылшаруашылығын құрысу жұмыстарының ұйымдастырушылары мен басшылары бола білді. [[Сурет:Исатай ауданы. Аудандық партия комитеті үйі. 1957 жылға дейін.jpg|thumb|оңға|200px|Аудандық партия комитетінің 1957 жылға дейін пайдаланған кеңсесі]]
1913 жылы Манаштағы балық кәсіпшілігінде Ганюшкинодағы екі сыныптық орыс-қазақ училищесінің бөлімшесі ашылып, қазақ балаларын да қабылдады. [[Зинеден|Забурында]] «Үлгі» мектебі салынды. 

Ауданда теңіз жағалауынан балық аулануы жергілікті қазақтардың балық өндірісіне жалданып жұмыс істеп, күнелтіс жасауына әсер етумен қатар, өңірде оқу-білімге, мәдениетке жол ашты. Балық батағаларына [[Астрахан]]нан кемелердің келуі сауда-саттыққа да ықпалы тиді. 20-шы ғасырдың басында осында Ащықұлақ деп аталатын жерден мұнай көзінің табылуы ауданның ертеңгі болашаққа бастаған қадамдары болды.
1930-жылдары ауданда ұжымдастару жылдары басталды. Жер өңдеушілер серіктестігі, артельдер, ұжымшарлар құрылып, ұжымдық шаруашылықтарға бірікті. 1939 жылы ауданда 26 ауыл-шаруашылық ұжымшарлары, 4 балық артельдері болды. 
Соғыс жылдарында аудан орталығы [[Хамит Ерғалиев ауылы|Новобогат]] селосында  «Ағайында Нобельдер» серіктестігі тапқан мұнай кен орнынан май алынып, бензин, керосин айыру зауыты ашылды. Бұл өндіріс орындары соғыстан кейін ауданның мүддесіне қызмет етті. 1953 жылдан бастап жабық жөндеу шеберханасы, үлкен алаң, ондаған екі пәтерлік тұрғын үйлер салынып, онда білікті мамандар еңбек етті.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt; Исатай ауданы 2-кітап Шежіре &quot;Арыс&quot; баспасы 2008&lt;/ref&gt;

== Географиясы ==
Аймақ жері - жазық, Каспий жағалауына орналасқан, шөлейтті, жазық, топырақтың қабаты тұзды, сортаң, құрғақ.  Оның қиыр солтүстік-шығыс жағымен [[Жайық өзені]] ағып өтеді. Исатай ауданының жері құмдақ және сортаң сұр топырақты болып келеді.

Аудан аумағының Еуразия құрлығына ішкерлей еніп жатуы ауа райының тым континенталдығын калыптастырды: қысы салқын, жазы ұзак та ыстық болып келеді. Өсімдіктердің өсіп-өнетін кезеңінде жауын-шашын аз түседі 70-115 мм, ал бүкіл жыл бойында 150-205 мм. Мұның өзі бұл аймақтың ылғалға аса тапшы келетінін көрсетеді. Сондықтан да гидротермикалық коэффициент 0,2—0,3-тен аспайды. Топырақта ылғалдың жетіспеуі, ауаның кұрғақтығы, аумақтың бір бөлігін сортанды-тұзды аймақ алып жатқандықтан, өсімдік жамылғысының қалың өсуіне мүмкіндік бермейді.

== Климаты мен экологиялық жағдайы ==
Аудан табиғаты мен климаты жер бедеріне, оның рельефіне байланысты. Ауданның жер бедері жазықтық болғанымен, [[геоморфология]]лық тұрғыдан жер бетінің биіктігі барлық аудандарда теңізге қарай көлбеулене ылдилай түседі. Сондықтан да теңіз үстінен бөлінген ылғалдылық жел сол бағыттан соққанда ғана әсерлі байқалады. 

[[Атмосфералық жауын-шашын]] мөлшерінің мардымсыздығы салдарынан жыл бойына [[аңызақ]] желімен, шаңға толы [[дауыл]]ымен, ылғалдың ауаға бостан-бос тарайтын пайдасыз булануымен, кейде тіпті қысқы қардың өз мөлшерінен аз түсуімен жайсыз ауа райы қалыптасып келеді. Ауа райының ең ыстық айы шілдеде Аққыстаудағы ыстық мөлшері 40-43°С көрсетеді.

Исатай ауданы экология қаупі төнген аумаққа ресми тіркелмеген. Облыс бойынша арнайы экологиялық бағдарламалардың жасақталуы, Үкімет тарапынан экологиялық таза дүниені қалыптастыру үшін қомақты қаржылардың бөлінуі алғашқы нәтижелерін көрсетуде. 1970 жылдардан бастап Каспий теңізін бойлай бірнеше кен орындарының жиі ашылуы, жерасты газдарының ауаға еркін жіберілуі, мұнайлы ортадағы май қалдықтарының орынсыз төгіліп-шашылуы аудан көлеміндегі экологиялық ахуалды күрт ушықтырып жіберген болатын. Бұл келеңсіздіктерге орай жергілікті тұрғындар Үкімет алдына дейін ұсыныстар түсірген еді. Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің және «Міндетті экологиялық сақтандыру» заңдылықтары жарық көргеннен кейін, [[Жайықмұнай|«Жайықмұнайгаз» мұнай өндіру басқармасының]] негізгі бағыттарының бірі - мұнай өндірумен қатар, өндіріс нысандарында экологиялық ахуалды сауықтыруға бағыт алды. 2017 жылы басқарма бойынша қоршаған ортаны қорғау шараларына 100 млн теңге қаржы қаралса, 2018 жылдың жоспары бойынша қоршаған ортаны қорғау шараларына 200 млн теңге бөлінді. Соңғы жылдарда зияны мол жерасты алау газын арнайы зауыттар салу арқылы жергілікті шикізат ретінде тұтыну рыногына пайдалану экологиялық жүйедегі үлкен қадам саналып отыр.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;Исатай ауданы, Алматы &quot;Сардар&quot;, 2018 ISBN 978-601-80678-6-0&lt;/ref&gt;

== Әкімшілік-аумақтық бөлінісі ==
Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінуі:
{| class=&quot;standard&quot;
 !Ауылдық округ/қала
 !Халқы (2009)
 !Елді мекендері
|-
 | [[Аққыстау ауылдық округі]]
 | 8 651
 | [[Аққыстау]], [[Өркен (Атырау облысы)|Өркен]] ауылдары, [[№17-темір жол айрығы (Атырау облысы)|№17- темір жол]] бекеті 
|-
 | [[Жанбай ауылдық округі]]
 | 3 036
 | [[Жанбай]] ауылы
|-
 | [[Зинеден ауылдық округі]]
 | 1 249
 | [[Зинеден]], [[Амангелді (Исатай ауданы)|Амангелді]] ауылдары
|-
 | [[Исатай ауылдық округі (Атырау облысы)|Исатай ауылдық округі]] 
 | 1 501
 | [[Исатай (Атырау облысы)|Исатай]] ауылы
|-
 | [[Нарын ауылдық округі (Атырау облысы)|Нарын ауылдық округі]]
 | 1 294
 |  [[Нарын (Атырау облысы)|Нарын]], [[Жаңа Жанбай]], [[Мыңтөбе (ауыл)|Мыңтөбе]] ауылдары
|-
 | [[Тұщықұдық ауылдық округі (Атырау облысы)|Тұщықұдық ауылдық округі]]
 | 5 017
 | [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық]], [[Айбас (Атырау облысы)|Айбас]], [[Қызылүй (Атырау облысы)|Қызылүй]] ауылдары
|-
 | [[Қамысқала ауылдық округі (Атырау облысы)|Қамысқала ауылдық округі ]]
 | 3 895
 | [[Хамит Ерғалиев ауылы|Хамит Ерғалиев]], [[Жасқайрат (Исатай ауданы)|Жасқайрат]], [[Ауқайраң]] ауылдары
|}

== Негізгі кен байлықтары ==
[[Сурет:Забұрын мұнай кен орны.jpg|thumb|right|200px|Забұрын мұнай кен орны]]Негізгі кен байлығы [[мұнай]] мен [[газ]]. Ауданда негізінен мұнай өндірумен  айналысатын «Жайықмұнайгаз» басқармасы бүкіл Ембі мұнай бірлестігі бойынша өндірілетін «қара алтынның» төрттен үшін береді. Олардың кен орындары ауданның оңтүстік-шығыс жағында, Каспий теңізінің жағалауына таяу орналасқан. Барланғандары: [[Забұрын (Забурунье) мұнай кен орны|Забурунье]], [[Сазанқұрақ газ-мұнай кен орны|Сазанкұрақ]], Октябрь, [[Мартыши газмұнай кеніші|Мартыши]], [[Ровное мұнай-газ кен орны|Ровное]], [[Қамысты мұнай-газ кен орны|Камышитовое]], [[Оңтүстік-Шығыс Новобогат мұнай кен орны|Батыс және Оңтүстік-шығыс Новобогат кен орындары]]. Жер беті сулары ауданның тек оңтүстік-шығыс жағында кездеседі.

Ауданның оңтүстік жағымен [[Атырау]] –[[Астрахан]] т. ж. мен автомобиль жолы, Қиғаш – Атырау өзен су құбыры өтеді.

==Өсімдіктері мен жануарлар дүниесі==
Өсімдіктер алабының құрамы қатқыл жерлерде бір бөлек, Нарын құмында одан өзгеше шөптермен ерекшеленеді. Теңіз жағалауы [[қара жусан]]ды, құм жиегі [[Қасқа жусан|боз жусанды]], [[бұйырғын]] мен сораң сияқты ащылыққа бейім өсімдіктермен ерекшеленеді. Көктем кездерінде [[Мортық (өсімдік)|мортық]], [[ақшиін]], [[шытыр]], [[ебелек]], [[Бидайық (өсімдік)|бидайық]] өседі.
Құм жазықтығында [[ақ жусан]], [[Алабота (өсімдік)|алабота]], [[ебелек]], [[майқаңбақ]], [[қаңбақ|қарақаңбақ]], [[қияқ]], [[шырмауық]], [[сүттіген]], желкен, [[Шағыр (өсімдік)|шағыр]], [[түйежапырақ]], [[құланқұйрық]], [[ақ селеу]], [[қияқ]], [[құртқашаш]], [[жуа]], [[қой жуа]], [[сіңбірік]], [[сәлбен]] сияқты өсімдіктер өседі. Теңіз жағалауларында [[қара жусан]], [[сарғалдақ]], [[шытыр]], [[изен]], [[қарабарақ]], [[қамыс]], [[жантақ]], өсімдіктері кездеседі. 
Аудан аймағында жылдың қай кезеңінде де талғамайтын  [[жыңғыл]], [[жүзгін]], [[ақтікен]], [[адыраспан]], [[итсигек]], [[сексеуіл]], [[балықкөз]], [[сораңшөп]] сияқты өсімдіктер көптеп кездеседі. 

Жануарлар дүниесінде [[бауырымен жорғалаушылар]] және [[кеміргіштер]] үлесі басым. Шөлейт климатқа шыдамды [[қоян]], [[қосаяқ]], [[қасқыр]], [[құмтышқан]], [[сарышұнақ]] т.б. сүтқоректілер, [[жылан]], [[кесіртке]], [[Батбат кесіртке|батпан]] сияқты бауырымен жорғалаушылар, [[бақа]], [[құрбақа]] тәрізді қосмекенділер көптеп кездеседі. 
Құстардан [[қара қарға]], [[торғайлар]], [[Кептерлер|көгершін]], [[жапалақ]], [[қарақұс]], [[қарлығаштар]] жергілікті мекен етушілер болып табылады. Қазба каналдары мен өзекшелерде [[торман]], [[Өзен алабұғасы|алабұға]], [[шортан]], [[Қызылқанат балық|қызылқанат]], [[қаракөз]] балықтары кездеседі.&lt;ref&gt; Атамекен Географиялық энцикопедия. Алматы 2011&lt;/ref&gt;

== Өзендері мен көлдері ==
Аудан шөлейт аймаққа орналасқандықтан су көздері өте тапшы, су мөлшері мардымсыз. Негізгі су көзі – [[Жайық]] және [[Еділ]] өзендерінен бастау алатын суару және суландыру жүйелері. Нарын және Бақсай каналдары арқылы елді мекендер мен шабындықты жерлерге су жеткізіледі. “Кобяково-Забурын” каналымен ауданның оңтүстік-батыс шекарасына Еділ өзенінің суы келеді. Көкарна — Каспий теңізінен су шығатын канал, ол арқылы теңіздің суы “Атырау-Астрахань” автомобиль жолын кесіп өтіп, құмайт дала қойнауына жетеді. Жайықтың жоғары сағасында сәуір айының ортасынан басталатын көктемгі су тасқыны кезінде су арналары толғанмен жаздың аптап ыстығы кезінде тайыздап, тіпті шет жерлердегі тарамдары кеуіп қалады. Аудан аумағының жер бедері мен топырақ қабатының ерекшеліктеріне байланысты каналдар ирелеңкі келеді.

Ежелгі [[Жалтыр (көл, Атырау облысы)|Жалтыр көлі]] жөне басқа табиғи айдындар бұл күнде тартылып, құрғап қалған. Өткен ғасырларда теңіз суы құйған бірнеше көл тұзды сорға айналған.&lt;ref&gt;Исатай ауданы, «Арыс» баспасы, Алматы 2003 ISBN 9965-17-1165&lt;/ref&gt;

==Шаруашылығы==
Айналысатын негізгі  - мал шаруашылығы, малдың етін өндіру. 2009 жылы ([[қаңтар]]-[[қазан]]) өндірілген ет 4,4 мың тонна (тірі салмақта), сиыр сүті - 3,4 мың тонна, жұмыртқа - 154 мың дана өндірілді. 2009 жылдың 1 қарашасына аудандағы мүйізді ірі қара саны - 11,6 мың бас, қой мен ешкі - 50,9 мың бас, жылқы - 8,8 мың бас, түйе - 7,4 мың бас болды.&lt;ref&gt;“Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9&lt;/ref&gt;

[[Шағын бизнес|Шағын және орта бизнесті]] дамыту мақсатында Исатай ауданы көлемінде көптеген игілікті істер атқарылған. Ауданда 2018 жылдың 1 маусымдағы мәліметі бойынша, 2042 шағын кәсіпкерлік субъектілері (оның ішінде заңды тұлғалар 133, дара кәсіпкерлер 1693, [[Шаруа Қожалығы|шаруа қожалықтары]] 216) тіркелген. Күні бүгін нақты жұмыс жасап тұрғаны 1446 (заңды тұлға 71, дара кәсіпкерлер 1164 және шаруа қожалықтары 211) кәсіпкерлік субъектілері болып отыр. 
Шағын және орта бизнес субъектілерінде жұмыс жасайтын адамдардың саны 2182 адамды құрап отыр. Тіркелген кәсіпкерлердің басым бөлігі, яғни 55%-ы сауда-саттық саласында, 21%-ы жолаушы және жүк тасымалымен айналысатындар, 7%-ы ауыл-шаруашылығы, ал қалған 17%-ы қызмет көрсету түрлерінің үлесіне тиіп отыр. 2018 жылдың 1 қаңтарына алынған есеп бойынша, 4 [[қонақ үй]], 16 [[мейрамхана]], 27 [[шайхана]], кафе-бар, 102 [[Дүкен|азық-түлік дүкені]], 6 наубайхана, 2 [[жылыжай]], 7 [[сауда орталығы]], 10 кеңсе, құрылыс және шаруашылық дүкені, 16 [[шаштараз]], тұрмыстық қызмет көрсету орталығы, 12 техникалық қызмет көрсету орны, 4 жанар-жағармай стансасы, 1 тіс салу емхана, 1 жекеменшік дәріхана қызмет көрсетеді.

== Кәсіпорындары ==
'''[[Жайықмұнай|«Жайықмұнайгаз» мұнай-газ өндіру басқармасы]]''' — 1973 жылы құрылды. Басқармада 17 кен алаңы игерілуде. Мұнай мен газды өндіру және өңдеумен айналысады.&lt;ref&gt;https://emba.kz/kaz/strukturnye_podrazdeleniya/ngdu_zhaiykmunaigaz/&lt;/ref&gt;

'''[[Сазанқұрақ|«Сазанқұрақ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі]]''' — Исатай ауданында мұнай өндіруші тұңғыш шетелдік компания.&lt;ref&gt;https://atr.kz/zhanalyqtar/atyirauda-yi-t-yish-m-nay-ndirushi-shet/&lt;/ref&gt; Жылына 70 мың тонна мұнай мен 750 мың текше метрден астам  газ өндіреді.

'''[[Прикаспиан Петролеум компани|Прикаспиан Петролеум компани жауапкершілігі шектеулі серіктестігі]]''' — көмірсутек шикізатын барлаумен айналысатын жауапкершілігі шектеулі серіктестік. Мұнай көздерін іздестіру жұмыстарын жүргізеді.

'''[[Светланд-ойл|«Светланд-Ойл» ЖШС]]''' — 1991 жылдың маусым айында жеке кәсіпорын ретінде құрылған. Негізгі қызметі Исатай ауданындағы Октябрьское мұнай кен орнын игеру. Кәсіпорын бұрғылаған ұңғымалардан алғашқы мұнай 1993 жылдың мамыр айында алынды.

'''[[НБК|«НБК» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі]]''' — Көмірсутек шикізатын барлаумен және өндірумен айналысатын жауапкершілігі шектеулі серіктестігі. 2002 жылы қайта тіркелген. Исатай аумағында орналасқан [[Батыс Новобогат мұнай кен орны]]нда геологиялық жұмыстарын жүргізіп, мұнай өндіреді.

'''[[Жамбай ЖШС|«Жамбай» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі]]''' — 1999 жылдың 7 сәуірінде Каспий теңізі қазақстандық секторы қайраңының Оңтүстік Жамбай - Оңтүстік Забурунье бөлікшесінен 100%-дық үлеспен көмірсутектерді барлау, игеру және өндіру мақсатында құрылған.

'''[[Потенциал Ойл|«Потенциал Ойл» ЖШС]]''' — көмірсутек шикізатын барлаумен, өндірумен және бөлісімдеумен айналысатын жауапкершілігі шектеулі серіктестік. Құрылтайшылары - &quot;Bekstar International Limited&quot; және &quot;Firsk International Oil Corporation&quot; компаниялары. Серіктестіктің негізгі қызметі Атырау облысы Исатай ауданының аумағында орналасқан Бегайдар бөлікшесінің көмірсутектерін барлау, өндіру, сақтау, тасымалдау және өткізу.

== Құрылыс, транспорт саласы ==
'''Құрылыс саласы.''' Ауданның құрылыс саласының негізгі өркендеу кезеңдері 1977 жылдардан бастау алады. Ауданда құрылған СУ-1 құрылыс мекемесі, ДСУ-89 - жол құрылысы мекемесі, ПМК-909 мекемелері мұнай кеніштері мен аудан орталығының, ауылдық елді мекендердегі әлеуметтік-тұрмыстық ғимараттарды салуда айтарлықтай із қалдырды. Тәуелсіздік алған жылдардан кейін аудан орталығы мен ауылардан қазіргі заман талабына сай ғимараттар бой түзеп, ауылдар сәулеті келбеттенген. Құрылыс жұмыстарын жүргізуші кәсіпорындар арасында жергілікті «Болат-Д» ЖШС, «Арайстройсервис» ЖШС, кәсіпорындары бар.

'''Транспорт саласы.''' Аққыстау автотранспорт кәсіпорны, Гурьев автоколоннасының №2553 базасынан [[Хамит Ерғалиев ауылы|Новобогат селосына]] 1977 жылы 10 шілдеде ескі жөндеу зауытының орнына шаңырақ көтерді. Жаңа филиалға бұрынғы МТС орны беріліп, филиалдың құрамында 35 жүк машинасы, 4 автобус транспорты ғана болып, оларға 1 колонна бастығы, 1 механик, 2 диспетчер, 60 жүргізуші, 8 жөндеуші жұмыс жасады. 
1980 жылдың 1 қаңтарынан филиал Аққыстау автотранспорт кәсіпорны болып ұйымдастырылып, аудан орталығына көшірілді. Аққыстау автотранспорт кәсіпорны алғаш ұйымдасқанында 72 адам еңбек етсе, кейін құрам саны 217 адамға дейін өсті. Мекемеішілік автобустар паркі аудан орталығынан Атырау қаласына, селолық округтерге қатынайтын жолаушыларға тоқтаусыз қызмет жасады. 

'''Теміржол саласы''' өркендеуі Атырау- Астрахан теміржол құрылысының басталуымен тығыз байланысты. УС-99 тресінің СМП мекемелерінің құрылыс отрядтары аудан аумағының [[Исатай (Атырау облысы)|Исатай]], [[Аққыстау]] ауылдарынан станса, Бақсай, [[№17-темір жол айрығы (Атырау облысы)|Томан]], №12, №13, №14, №15, №16 разъездері құрылысын бастады. 1968 жылы қазан айында Атырау-Астрахан теміржолы уақытша іске қосылып, Волгоград мұнай айыру зауытына Атыраудан мұнай тиелген эшалондар жіберілуі аудан аумағынан өткен алғашқы тасымал жүгі болатын. 1969 жылы 1 желтоқсан айында Атырау стансасынан алғаш рет жолаушылар таситын Атырау-Астрахан пойызы сапарға шықты. Аққыстау стансасы 1969 жылы құрылып, 1971 жылы толық эксплуатацияға берілді. 1969 жылы 3 санатты станса ашылған кезде 5 кезекші, 5 пойыз құрастырушы, 4 пойыз құрастырушы көмекшісі, 4 жүк қабылдап тапсырушы, 2 жүк кассирі, 4 билет кассирі, 5 станция кезекшісінің көмекшісі, 4 вокзал кезекшісі қызмет атқарған. 
Халық шаруашылығына, оның ішінде кеңшарларға шөп, ағаш, пішен, көмір, басқалай ауылшаруашылық заттары, жеміс жидек барлығы вагондармен Аққыстау стансасы арқылы жеткізілді. Ауданда құрылыс объектілерінің көптеп салынуына орай және жеке сектордың сұранысы көбеюі нәтижесінде стансаның жүк тасу жоспары жылдан-жылға көбейіп, жоспар артығымен орындалуда. Станса басында жол дистанциясының жолшылары, ШЧ-8 дистанциясының байланысшылары, ВЧД-1 стансасының вагон бақылаушылары, ЭЧ-4 дистанциясының электромонтерлері өз қызметтерін атқаруда.

== Байланыс, энергетика және газ жүйесі салалары ==
'''Аудандық пошта байланыс торабының''' негізі 1930-шы жылдары қаланған деп есептеледі. 1977 жылы байланыс торабы қайта құрылды. Ол кезде байланыс торабының қызмет міндетіне екі сала - [[Телефон байланысы|телефон]]-[[Телеграф|телеграф]] байланысы және [[пошта]] қызметі кірді. Ал 1993 жылы телефон байланысы жүйесі жаңадан құрылған телекоммуникация торабына берілді.

Бүгінде пошта байланыс торабының халыққа көрсететін қызмет ауқымы кеңейген. Халық тұтынатын заттар, [[газет]]-[[журнал]]дар, [[марка]], конверт сату, пошталық хабарлама жөнелтімдерін, хат-хабар, [[жеделхат]], посылка қабылдау мен жіберу, мерзімді [[баспасөз]]ге жазу мен жеткізіп беру, коммунальдық қызмет түрлері [[төлем]]дерін және жергілікті салықтар мен алымдарды қабылдау, [[еңбекақы]], [[зейнетақы]], [[жәрдемақы]] төлеу мен жеткізу, несие беру мен несие қайтарымын қабылдау, бағалы қағаздар нарқы қызметін көрсету және тағы да басқа қызмет түрлерін көрсетеді. 

Қазіргі уақытта аудандық пошта торабы құрамында алты пошта байланыс бөлімшесі, бір пошта байланыс тірегі және бір жылжымалы пошта байланыс бөлімшесі қызмет көрсететін құрылым және екінші дәрежелі банк деңгейінде несие берумен айналысады. Пошта торабының қызметі толықтай компьютерлік жүйеге көшірілген.

'''Аудандық телекоммуникация торабы''' — 1977-82 жылдары Гурьев-Аққыстау әуелік желілік байланысы болып аталса, 1988-90 жылдары ауданның таралуына байланысты Махамбет аудандық байланыс торабына қосылды. 1983 жылы қазан айында аудандық байланыс торабының ғимараты пайдалануға берілді. 1993 жылы Исатай аудандық байланыс торабы екіге бөлініп, «Қазақтелеком» ААҚ-ның Исатай аудандық телекоммуникация торабы құрылды. 1985 жылы аудан орталығында автоматтандырылған қалааралық байланыс, 2002 жылы [[Аққыстау]] селосында сыйымдылығы 1500 номерлік сандық 812000 стансасы іске қосылып, селоішілік кабель сыйымдылығы өсірілді. 2003-2005 жылдары [[Хамит Ерғалиев ауылы|Новобогат]], [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Чапаев]], [[Жанбай]], [[Нарын (Атырау облысы)|Нарын]], [[Исатай (Атырау облысы)|Исатай]], [[Зинеден|Забурын]] ауылдарында сандық М200 стансасы орнатылып, кабель сыйымдылықтары өсірілді. Аудан орталығында 2004-2005 жылдары 550 номерге телефон кеңейтілді. 2006 жылы Гран, [[Қызылүй (Атырау облысы)|Қызылүй]] елді мекендеріне телефон байланысы жеткізіліп, 2008 жылы аудан орталығынан 200 шақырымдай қашықтықтағы Үштаған, [[Мыңтөбе (ауыл)|Мыңтөбе]], [[Айбас (Атырау облысы)|Айбас]] елді мекендеріне спутниктік жүйе арқылы телефон байланысы орнатылды.
[[Сурет:Исатай ауданындағы жел электер қондырғылары.jpg|thumb|оңға|350px|Исатай ауданындағы жел электр қондырғылары]]
'''Ауданның электр жүйесі''' бастауын 1972 жылы қуаты 10 000 кВА екі трансформаторы бар 110/35 (10 кВ Аққыстау қосалқы стансасының (подстанция) іске қосылуынан алады. 
1972 жылы [[Аққыстау]] ауылынан 110/35 (10 кВ-тік Аққыстау қосалқы стансасы салынып, оған 10 кВ-тік 70 километрге жуық жоғарғы кернеулі әуе желілері жалғанып, [[Хамит Ерғалиев ауылы|Новобогат ауылы]], одан кешікпей қараша айында [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Чапаев ауылы]], [[Қызылүй (Атырау облысы)|Қызыл үй елді мекені]], 1973 жылдың жазында Жанбай ауылы жоғарғы кернеулі электр желісіне қосылды. 
1974 жылы желтоқсан айында Х.Ерғалиев ауылынан қуаты 2500 кВА №83-ші Новобогат қосалқы стансасының салынуы, оған Бақсай өзегінің бойынан 14-16 электр сораптары (насос) жалғанып, кеңшардың жем-шөп дайындауына мол үлесін қосты. 
Ауданда [[Забұрын (Забурунье) мұнай кен орны|Забурын кен орнының]] ашылуына байланысты Зинеден ауылынан №95-ші Октябрьская қосалқы стансасы 1991 жылы іске қосылып, оған кен алаңынан басқа Зинеден ауылы мен Амангелді ауылының тұрғын үйлері және бірнеше малшы қыстақтары қосылды. Аудан территориясынан газ құбырының өтуіне байланысты осы жылы №94-ші Тайман қосалқы стансасы да, іске қосылып, аудандағы қосалқы стансалар саны 4-ке жетті. 1998 жылы шілде айында Аққыстау учаскесі «Исатай аудандық электр жүйесі» деген атпен іріленіп қайтадан құрылды.

Манаштағы қуаты 52 МВт болатын станция «Ветроэнерготехнологии» ЖШС қаражатымен 12,3 млрд теңгеге салынған. Станция желдің күшімен ғана энергия беретіндіктен, оның ай сайынғы жіберетін қуаты желге тәуелді. Мердігер компания аудандағы үнемі күшті жел болатын жерді таңдауға екі жылдай уақыт жұмсап, Исатай ауданындағы Манаш ауылына жақын жердегі учаскені лайық деп тапқан. Осы жерде жоғарыдағы  желдің орташа жылдамдығы жыл бойына секундына 8-10 метр болады. «Жел қағарлардың» қалыпты жұмыс істеуі үшін желдің жылдамдығы 4-тен 25 м/с-қа дейін болу қажет. Жел күшейген жағдайда қондырғы автоматты түрде өшіп, қолайлы ауа райын күту режиміне ауысады. Жел электр қондырғыларының жалпы биіктігі 100 метрден асады, 4 секциядан тұратын тіреу салмағы 148 тоннаны, генератор 58 тоннаны, ал «винт» қалағының салмағы 21 тоннаны құрайды. Бір қалақтың ұзындығы 32 метр, ал ротормен бірге осы алып «пропеллердің» диаметрі 65 метр.&lt;ref&gt;https://azh.kz/kz/news/view/41462&lt;/ref&gt;

'''Аудандағы газ жүйесі''' тарихы Исатай ауданы Аққыстау селосында салынған кірпіш зауытын іске қосу мақсатында алғаш рет 1996 жылы [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық ауылында]] «Ташкент-2» АГТС-і (Автоматты газ тарату стансасы) құрылысы аяқталып, пайдалануға берілуінен бастау алады. Аудан жалпы табиғи газды тұрмыста пайдалануға алғаш рет 2001 жылы қол жеткізіліп, аудан орталығы тұрғындарын табиғи газбен қамту жұмыстары басталды. 
2002-2004 жылдары Х.Ерғалиев, Тұщықұдық және [[Исатай (Атырау облысы)|Исатай]] елді мекендеріне табиғи газ пайдалануға берілді. Осыған орай «Атырауоблгаз» ААҚ-ның Аққыстаудағы бөлімшесі ашылып, жұмыс жасай бастады. 2006 жылдың қаңтар айынан «ОблТрансГаз» КМК, 2012 жылдың тамыз айынан «Атырауоблгазжелілері» АҚ, 2012 жылдың қараша айынан «ҚазТрансГазАймақ» АҚ-ы, Атырау өндірістік филиалдары болып өзгертілген мекемелердің аудандық Исатай газ шаруашылығы филиалы қалыпты жұмыс жасап келеді.
Сонымен қатар [[Жанбай]], [[Жаңа Жанбай]], [[Нарын (Атырау облысы)|Нарын]] елді мекендерін табиғи газбен қамту мақсатында «ГАЗПРОММАШ-10» АГТС-ы 2008 жылы қолданысқа берілді. 
Ауданның 96% толықтай газбен қамтылған.

== Дін және өркениет ==
Аудандағы діннің қалыптасуы Бөкей ордасынан бастау алады. Нарындық қазақтар арасында алғаш сауат ашып, бар мүмкіндігінше діни білім алғандардың бір бөлігінің мешіттер ашуы құм қазақтарының еңсесін тіктеді. Исатай ауданы аумағында болған Обалы мен Орпадағы Байғазы мен баласы Мақаш, Қорықтағы Дәулетияр, Бегайдардағы Ахмет, Сүйектідегі Лұқпан, [[Забұрын]]дағы Меңетай, Кетешағылдағы Елеш, [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдықтағы]] Құрманбек, Дуабергендегі Нұртаза, [[Жанбай]]дағы (Қызылжар), Төлеміс, Забурындағы Құрманбай т.б. кұдай үйлері діни сауат ашу жолындағы істің бастамашылары бола білді. Білімдерін жетілдіріп, дінге деген сенімдері артқан діни тұлғалардың бір легі Меккеге жол салып, [[қажылық]] парыздарын өтеді. Олардың арасында үш рет барған Алдоңғар Қарақұлұлы, Нұрпейіс қажы Әлішұлы, Әйіп қажы Бекенұлы сынды азаматтар болды. Халық арасында емшілігімен танылған Ақмаңдай әже Мырзағұлқызы, Жабас, Сәт-Ата, Толыбай әулиелердің жолын Қайыр Жақияұлы, Дәрісқали Иманғалиұлы, Тәни Есалыұлы, Мүтіш Серғазыұлы, Әжен Батырбекұлы, Ғизат Аяшев, Зейнеден Құрасұлы, оның ұлдары Уалитхан мен Рыспайлар жалғастырып, халықтың жан шипасы үшін аянбай қызмет жасады. 
[[Сурет:«Қамысқала» мешіті Исатай ауданы.jpg|thumb|оңға|300px|'''&quot;Қамысқала&quot; мешіті''']]
Қазақ елі тәуелсіздік алған жылдардан бастап, дінге деген көзқарас жаңарып, жастар имандылыққа бетбұрыс жасады. Аудан көлемінде [[Хамит Ерғалиев ауылы|Х.Ерғалиев ауылынан]] «Қамысқала», [[Аққыстау]] селосынан «Зинеден Ата» мешіттері салынды.

'''Зинеден Ата мешіті''' — аудан орталығындағы мұсылмандар құлшылық ететін ғимарат. Мешіт жобасы классикалық ислам үлгісінде күмбезді, қос мұнаралы болып салынған. Аудан тұрғындарының рухани орталығына айналған үйде жастарды имандылыққа тәрбиелеуде көптеген игілікті шаралар атқарылып келеді. Мешіттің негізін қалаушы Исатай ауданының Құрметті азаматы, Сәт баба ұрпағы - Рыспай Зинеденұлы. Мешіттің ашылуына Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, бас мүфти [[Әбсаттар Бағысбайұлы Дербісәлі|Әбсаттар қажы Дербісәлі]] қатысты.

'''Қамысқала мешіті''' — Х.Ерғалиев ауылында орналасқан діни ғимарат. Мешіт үйінің құрылысы Исатай ауданының Құрметті азаматы, [[Нұрпейіс Мақашұлы Мақашев|Нұрпейіс Мақашевтың]] бастамасымен салынды. Құрылысты жүргізген мердігер «Ғимарат» ЖШС.
2004 жылы салынған. Жалпы аумағы 0,36 га. Мешіт ерлер залы (80,7 шаршы метр), әйелдер залы (42 шаршы метр) және имам бөлмесінен тұрады. Оның 14 метрлік 1 мұнарасы және екі бүйірінде 10 метрлік екі мұнарасы бар. Үлкен күмбезі негізгі зал үстіне салынған. Алла үйі дала түстес кірпіштен қаланған. Қасбеті Орта Азиялық мешіттер сәулетін еске салады. Ғибадатхана михрабына шаһадат калимасы, ал екі жағына «Алла» және «Мұхаммед» деп жазылған. Күмбез астына [[Аят әл-Курси|«Аятул курси»]] аяттары өрнектелген.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/ru/mosque/3167/&lt;/ref&gt;

== Тарихи және мәдени ескерткіштер ==
Исатай ауданы - көне тарихты өлке болғанымен, аймақтың негізгі құрамы Нарын құмы тарихи тұрғыдан әлі де зерттелмей келеді. Аудан көлемінде археологиялық зерттеулерді айтпағанда, жай ізденістегі экспедициялар жұмыс жасамаған. Сондықтан да бұл аймақта тарих, сәулет және монументальды өнер ескерткіштері сирек кездеседі. Атырау облысы тарихи-мәдени мұраны қорғау, қалпына келтіру және пайдалану жөніндегі мемлекеттік инспекцияның есебінде Исатай ауданы бойынша 10 ескерткіш ғана тіркелінген (2017).

Аққыстау селолық округінің аумағында үш жерде орналасқан ескі қорымдардағы құлпытастар есепке алынған. XIX ғасыр мәдениетінің азаматтық сәулет өнерінің көне үлгісі болып табылатын бұл [[сағанатам]]дар мен [[құлпытас]]тар қатты тасқа ойып өрнектер салу, араб әріптерімен жазу арқылы жасалған. 

Тарихи және мәдени ескерткіштердің бір тобы 1836-38 жылдардағы ұлт-азаттық көтерілістің басшысы [[Исатай Тайманұлы|И.Таймановқа]] арналған. Нарын ауылдық округі аумағында 1991 ж. Исатайдың 200 жылдығына арналған шаралар өткен жерде, батырдың әкесі Тайман жерленген жерге ескерткіш белгілер қойылды. 
[[Сурет:Таскран. Исатай ауданы.jpg|thumb|оңға|300px| '''Таскран''' шекаралық белгісі]]
'''ТАСКРАН шекаралық белгісі''' — [[Аққыстау]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 2 шақырым қашықтықта орналасқан Таскран белгісі кезінде шекаралық белгі ретінде орнатылған. Биіктігі 10,5 м, жалпы көлемі 7,8x7,0 м. Мұнараның үштен екі бөлігі шикі кірпіштен қаланып, жоғарғы жағы қамыс пен саз балшықтан жасалған. «Атырау-Астрахан» автомобиль жолының бойында орналасқан. Орал өңірі өз алдына облыс болып, Орынбор губерниясынан бөлініп, Астрахан губерниясына берілгенде Астрахан губерниясымен екі аралық мың шақырым қашықтықты тең бөлетін шекара сызығы жыртылып белгіленген. Теңізге тірелетін жерге жеткенде тастан биік етіп осы белгіні орнатқан. Бұл белгі теңіздегі балықшыларға бағдар болған, ол үшін суға қара ала таяулар қағылған.. Қанша уақыт өтсе де сол қалпында сақтаулы.&lt;ref&gt;https://atpress.kz/kz/11423-taskran-tarikhy&lt;/ref&gt;

'''БӨКЕЙ сұлтан көне жұрты''' — [[Тұщықұдық ауылдық округі (Атырау облысы)|Тұщықұдық ауылдық округінен]] 20 шақырым қашықтықта Жалтыр көлінің жиегінде орналасқан тарихи мекен. Бөкей хан 1901 жылы орыс патшасынан рұхсат алып, Еділ-Жайық арасына қоныс тепкендегі алғашқы орналасқан мекені. Осы қонысқа көшіп келген жылы қайтыс болған Бөкей шешесінің мәйіті де осы жерде. Төре тұқымының әдет-ғұрпы бойынша құпия жерленген, ескерткіш-зират тұрғызылмаған. Сұлтанның көне жұртындағы ескерткіш белгі - 2016 жылы аудандық әкімшілік бастамасымен қойылды.

'''ИСАТАЙДЫҢ көк татыры''' — атанған жер [[Айбас (Атырау облысы)|Айбас елді мекенінен]] батысқа қарай, 25 шақырым жерде, Құсқонбас пен Үштағанның Құрманғазы ауданымен шектесетін жерінде орналасқан. Исатай бастаған көтерілісшілер осы жерден оқ-дәрі дайындап, ұсталар найза, сүңгі, айбалта, қылыш, мылтық т.б. қару-жарақ соққан. Ені 10-15 метр, ұзыны 25-30 метр болатын тегістіктің бетін темір тотығы мен күкірт араласқан көкшіл құм басып жатыр. Жер астынан күңгірлеген, жаңғырыққан үн шығуына қарағанда, татыр астында бос кеңістік бар деген тұжырым бар.&lt;ref&gt;https://articlekz.com/kk/article/32625 Жергілікті жер-су атауларының тарихы (Исатай ауданы мысалында)&lt;/ref&gt;

'''ИСАТАЙДЫҢ қол жинаған орны''' — Азаттық көтерілісінің басшысы Исатай Тайманұлы 1836 ж. Манаш ауылының арқа бетіндегі Дүзентөбе деген жерде 200-дей көтерілісшінің басын біріктіріп, қол жинаған. 1991 ж. Исатай Тайманұлының 200 жылдық мерейтойына орай осы жерде республикалық мереке өткізілді.

'''ҚҰСҚОНБАСТАҒЫ тас төбелер''' — тарихи мекен. Құсқонбастан батысқа қарай 80 шақырым қашықтықта Құрманғазының Керей-Ашық қыстағына жақын жерде Исатай батыр сарбаздары [[Карл Карлович Геке|Геке әскерлерімен]] шешуші шайқасқа түскені белгілі. Тарихшылардың пайымдауынша, Нарынның шығысындағы Бекетай құмындағы Тастөбе шайқасы өтті деген жерлер осы аймақ болуы мүмкін деген жорамалдар бар. Биік қыраттың биіктігі 5-6 метр шамасында, аумағы қазақтың он екі қанатты киіз үйінің аумағындай жердегі құмдар арасынан жұдырықтай-жұдырықтай көк тастар көрініп жатыр. Бұл тастар жаудан қорғану үшін 100 шақырым қашықтықтағы [[Бесшоқы (қырат)|Бесшоқы тауынан]] тасып әкелініп, қолдан тұрғызылған шығар деген болжамдар көптеп айтылады.

== Аудан мәдениеті ==
Ауданның мәдениет мекемелерінің тарихы 1930-шы жылдардағы қызыл отаулардан басталады. Қызыл отаулар үгіт-насихат шараларының ұйтқысы, көркемөнерпаздықпен айналысатын, білім деңгейін көтеретін орын болды. Ұсақ ұжымшарлар ірілендіріліп, олардың экономикасы нығайған кезде ұжымшар орталықтарында клубтар ашылды. Ауданның елді мекендерінде өнерлі жандардың басын біріктіретін драма үйірмелері, [[оркест]]рлер, [[хор]] ұжымдары құрылып жұмыс істей бастады.
[[Сурет:Аққыстау халық театры.jpg|thumb|оңға|300px|Аққыстау халық театры]]
Аудандық мәдениет бөлімін 1945-57 жылдар аралығында басқарған Жұмабай Қуанышев, Ғабит Ідіркенов, Боқан Ержанов, Бисен Жұмағалиевтер мәдениет мекемелерінің жұмысын жетілдіруге, [[көркемөнерпаздық]]ты дамытуға көп еңбек сіңірді. Облыс бойынша алғашқы халық аспаптар оркестрі ұйымдастырылды. 1957 жылы Бүкілодақтық халық шығармашылығы фестивалі шеңберінде өткен облыстық байқауда аудан оркестрі жүлделі орынды иеленді. Ауданда өнердің үлгісі [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Чапаев]] (қазіргі Тұщықұдық) селосы болды. Драма ұжымы 1967 жылы халық театры атағын алды. Басқа ауыл-селоларда да көркемөнерпаздық кең өріс алды. Өнер топтары, жанұялық ансамбльдер көбейді.

1990 жылы Исатай ауданы қайта құрылғаннан бері аудандық мәдениет бөліміне Мирас Қибашев, Манарбек Дәулетов, Ақылбек Рысқалиев, Света Жарылғасова жетекшілік етті.

Тәуелсіздік жылдарында ауданда [[айтыс]] өнері дамып келеді. Шынарбек Қабиев, Саадат Нұрманов республикалық ақындар айтыстарында жүлдегер атанса, олардың соңынан бір топ жас ақындар өсіп келеді.

Қазір ауданда 3 мәдениет үйі, 6 селолық клуб, 3 жылжымалы клуб, 1 халық театры, И.Тайманұлы мұражайы, 18 [[кітапхана]] қызмет көрсетеді. Соңғы бес жылда [[Нарын (Атырау облысы)|Нарын]], [[Қызылүй (Атырау облысы)|Қызылүй]], [[Зинеден|Забурын]] селолық клубтары ашылды. Аудандық орталық кітапхана 1911 жылы 480 дана кітаппен [[Аққыстау]] селосында ашылса, қазір кітап қоры 141184 данаға жетті. 2006 жылы кітапхана республикалық автоматтандырылған кітапханалық-ақпараттык жүйе (РАБИС) бағдарламасына қосылып, электрондық каталог жасақталды.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Халық ағарту ісі ==
Қазан революциясына дейін құм өңіріндегі ауылдарға М.Шектібаев, М.Ахсартов деген мұғалімдер келіп, сауаттандыру жұмыстарын жүргізген. 
1939 жылы ауданда 35 [[Бастауыш мектеп|бастауыш]], 2 [[Орта мектеп|орта]], 9 орталау мектеп болды. Жалпы елдегі сауатсыздықты жоюмен қатар халық арасында үгіт-насихат жұмыстарын жүргізуге ауыл мұғалімдері белсене араласты.
Ұлы Отан соғысынан бұрын Нарын құмының әрбір ауылдық кеңесінің қарауында бір мектептен болды. 

1957 жылдан кеңшарлар құрылған соң құмдағы мектептер кеңшарлар орталықтарына көшіріле бастады. 1963 жылдан бастап балалар бақшалары ашылды. 1977 жылы ауданда 7 орта, 3 сегіз жылдық мектеп, 9 интернат болды. 1976-1977 оқу жылының қортындысында 5613 бала, 1977-1978 оқу жылында 5782 бала оқыды. Оған 357 мұғалім ұстаздық етті. 
2008 жылы ауданда 9 орта, 1 орталау, 4 бастауыш мектеп, 1 спорт мектебі, 3 саз мектебі, 8 [[балабақша]], 1 оқушылар үйі жұмыс жасайды. 

Аудандық білім беру мекемелерінің материалдық-техникалық базасы жақсарды. Типтік үлгіде алғаш 1965 жылы Амангелді атындағы (Мәсәлімов) орта мектебінің құрылысы салынса, 1986-87 жылдары [[Аққыстау]], [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Чапаев]], [[Жанбай]] ауылдарында типтік орта мектептер салынды. Шалғайдағы [[Қызылүй (Атырау облысы)|Қызылүй]], [[Жасқайрат (Исатай ауданы)|Жасқайрат]] және [[Жаңа Жанбай]] елді мекендерінде бастауыш мектептер, Абай (2001), Новобогат (2004), Гагарин атындағы (2005), Исатай (2007) орта мектептеріне жаңадан типтік мектеп ғимараттары салынды.

== Денсаулық сақтау ісі ==
Емханалардың алғаш негізі 1928 жылы Новобогат ауданы құрылған кезде жұмыс жасаған екі [[Фельдшерлік-акушерлік пункт|фельдшерлік пункт]] негізінде қаланған. Аудандық аурухананың негізі 1944 жылы Новобогат кентінде ашылған 10 төсектік аурухана негізінде қаланды. 1950-ші [[Сурет:Исатай аудандық орталық ауруханасы.png|thumb|оңға|300px|Исатай аудандық орталық ауруханасы]] жылдары [[Айбас (Атырау облысы)|Айбас]], [[Мыңтөбе (ауыл)|Мыңтөбе]], [[Зинеден ауылдық округі|Забурын ауылдық Кеңестерінде]] 5 төсектік, [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Чапаев]] ауылында 10 төсектік ауылдық ауруханалар болған. Новобогат учаскелік ауруханасына 1967 жылы республика бойынша алғашқылардың қатарында типтік үлгідегі аурухана салынып, күні бүгінге дейін сақталуда. Аудандық орталық аурухананың 50 төсектік типтік үлгідегі ғимараты 2004 жылы салынып пайдалануға берілді. Чапаев, [[Жанбай]] ауылдарындағы учаскелік ауруханалар 1983 жылы селолық емханаға айналдырылды.

Денсаулық сақтау саласындағы реформалар талабына сәйкес 2000 жылы аудандық денсаулық сақтау бөлімі кұрылып, 2005 жылға дейін жұмыс жасады. 
Ауданда 2008 жылы аудандық орталық аурухана, Новобогат учаскелік ауруханасы және аудандық туберкулез ауруханасы халыққа медициналық қызмет көрсетсе, бір аудандық және екі селолық (Чапаев, Жанбай) отбасылық емханасы жұмыс істейді. 

2007 жылы Нарын, Забурын, Исатай селолық округтерінде фельдшерлік- акушерлік пункттер базасында дәрігерлік [[амбулатория]] ашылып, тұрғындарға қызмет көрсете бастады. 1984 жылы аурухана [[Аққыстау]] селосына жаңа ғимаратқа көшірілді.

== Баспасөзі ==
Қазіргі Исатай аудандық «[[Нарын таңы]]» газетінің тұңғыш саны 1953 жылы ақпанның 18-і күні «Малшылар үні» деген атпен жарық көрді. Газет өткен ауыл тұрмысының, аудан ел-жұртының еңбек және күрес жолын, қуаныш-мерейін, бастан өткерген қиын-қыстау шақтарын баяндады. 
«Малшылар үнінің» 5 жылда шыққан №561 санынан алғашқы редакторлар Төлеген Сатқанбаев пен Мүтәліп Шәріпов, жауапты хатшы Ғалымжан Үбенов
болды. Соғыстан кейінгі шаруашылықты қалпына келтіру жылдары мен оған ілісе аудан өңірінде атқарылған үлан-асыр өзгерістер, әсіресе ауыл-шаруашылығын өрге бастыру бағытында жасалған қадамдар газет беттерінде кеңінен көрсетіліп отырды.
[[Сурет:Нарын таңы газеті.jpg|оңға|300px|]]
20 жылдай үзілістен соң, 1977 жылғы қазанның бірінде «Нарын таңы» деген атпен қайта шыққан аудандық басылымның екінші өмірі сол уақытта өрлеу, кейінірек келе тоқырау аталған кезеңдегі ауданның өндірісі, транспорты мен құрылысы, ауыл-шаруашылығы салаларында қол жеткен табыстар, олардағы социалистік жарыс пен озаттар өнегесі, мәдениеттегі, білім беру мен денсаулық сақтаудағы істердің кеңінен жариялануы қамтамасыз етілді. 

Газет жылнамасындағы үшінші кезең аудан Исатай атын алып, қайтадан құрылуына байланысты 1991 жылдың 1 қаңтарынан басталады. Заман мен қоғамдағы өзгерістерге орай газеттің беталыс бағдары мүлдем жаңа сипатқа ие болды, тақырып мазмұны, материалдар стилі өзгерді. Көкейтесті мәселелерді қозғайтын, өзіндік көзқарастарын білдіретін жарияланымдар көбірек беріле бастады.
Ұлттық қадір-қасиетімізді кұрметтеп, салт-дәстүріміз бен халықтық әдет-ғұрыптарымызды, имандылықты өмірге орнықтыру мәселесіне кең орын берілетін болды. Экономика, саясат, әділет, сот, заң, әлеуметтік тұрмыс, тазалық, нашақорлық, темекі шегу, СПИД, қоршаған орта, көші-қон, индустриялық-инновациялық жобалар, агроөнеркәсіп және мұнай өндірісі, шаруагерлер тіршілігі, ауыл өмірі, жеке кәсіпкерлік, басқа да тақырыптағы мақалалар сараптамалық тұрғыда көбірек жарияланып келеді. 

Сондай-ақ қазіргі кезде басылымның мазмұны мен сапасына, көркемдік безендірілуіне көбірек мән беріліп,  «Қоғам», «Өңір өмірі», «Кәсіп пен нәсіп», «Газет ішіндегі газет», «Бұқара», «Шаңырақ», «Әлеумет», «Сырғалым», «Газет және оқырман», «Спорт», «Керуен», «Алдар көсе», т.б. жаңа форматта арнаулы беттері ашылды.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;/&gt;

== Аудан спорты ==
1977 жылы маусым айында Новобогат аудандық кеңесі атқару комитетінің жанындағы денешынықтыру және спорт комитеті болып кұрылды. 1990 жылы аудандық жастар ісі, туризм және спорт бөлімі, 2000 жылы туризм және спорт бөлімі, 2006 жылдан бастап аудандық денешынықтыру және спорт бөлімі болды.

Аудан көлемінде [[Қазақтың ұлттық спорт түрлері|ұлттық спорт түрлері]]н дамыту кеңінен іске асырылып келеді. [[Көкпар]], [[аламан бәйге]], [[Жорға жарыс|жорға]], [[Тай жарыс|тай]], атан жарыстарын өткізу дағдыға айналдырылды. Нарын өлкесінде [[ат баптау]] дәстүрі - ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан өнер. 2007 жылы ауданның көкпар командасы жасақталып, алғаш рет облыстық жарыстарға қатынасты. 
Спорт пен денешынықтыруға жергілікті халыққа орталық [[стадион]], 2 мәдени спорт кешені, аулаішілік спорт алаңдары қызмет көрсетуде.
Аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі, олардың филиалдары өз саңлақтарын әлемдік додаға дейін тәрбиелеген жеңімпаздар дайындайтын білім ордасы ретінде танылуда.

== Исатай ауданының әкімдері ==
* Зұлбұқар Сүйнешов
* [[Жанай Беркалиев]]
* Нұртас Мұхтаров
* Насыр Дауылбаев
* [[Бақберген Қасымұлы Қарабаев|Бақберген Қарабаев]]
* Жәрдемғали Ахметов
* Нұрлыбек Ожаев
* Тұрарбек Сұлтанбеков
* Марат Мурзиев

== Ауданның танымал тұлғалары ==
* [[Ахмет Жұмашұлы Сүндетов|Ахмет Сүндетов]] – Қазақстанның еңбек сіңірген дәрігері. (Забурын а.)
* [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейсова]] – күйші композитор. (Бекетай құмы)
* [[Зақаш Камалиденов]] – қоғам және мемлекет қайраткері. (Орпа а.)
* [[Қаршыға Ахмедьяров|Қаршыға Ахмедияров]] –Қазақстанның халық әртісі, халық күйшісі, сазгер. (Таңдай а.)
* [[Нәбиден Әбуталиев]] – жазушы, драматург (Молшағыл а.)
* [[Фариза Оңғарсынова]]	- қоғам қайраткері, Қазақстанның халық жазушысы. (Манаш а.)
* [[Хамит Ерғалиев]] - қазақ ақыны, Қазақстанның халық жазушысы. (Новобогат а.)

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

==Сыртқы сілтеме==
*[http://www.isataiakimat.kz/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=9&amp;Itemid=17&amp;0711fe5e8965ca298634b262fde97285=5a8125750b3aa6f8390cac8f3faacf46 Исатай ауданы туралы]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
 
{{wikify}}
{{Атырау облысы}}
{{Исатай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Исатай ауданы]]</text>
      <sha1>cptwb2h2equg10544sgec06uu7h3966</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мақат ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20349</id>
    <revision>
      <id>3055228</id>
      <parentid>3053770</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:40:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15006" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Мақат ауданы
 |елтаңба             = Мақат ауданы логотипі.gif
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg =  |lat_min =  |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg =  |lon_min =  |lon_sec = 
 |облысы              = Атырау облысы
 |аудан орталығы          = [[Мақат]]
 |ауылдық округтер саны   = 1
 |кенттік әкімдіктер саны = 2
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 3
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = Ибрагимов Ринат Хисаевич&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://lenta.inform.kz/kz/atyrau-oblysynyn-makat-audanyna-zhana-akim-tagayyndaldy_a3908117|title=Атырау облысының Мақат ауданына жаңа әкім тағайындалды|website=lenta.inform.kz}}&lt;/ref&gt;
 |әкімдіктің мекенжайы  = Мақат кенті, Сәтбаев көшесі, №1
 |құрылған уақыты    = [[1924]]-[[1963]], [[1966]]-[[1988]], [[1990]]
 |жер аумағы          = 4,9
 |жер аумағы бойынша орны  =7-ші
 |тұрғыны             = 30 563&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 5-ші
 |санақ жылы          = 2020
 |тығыздығы           = 5,3
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       = қазақ 97,6%, орыс 1,5%, өзбек 0,3%
 |телефон коды        = +7 71236
 |пошта индексі       = 
 |сайты               = 
 |карта               = Makat District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = Makat District in Atyrau Region.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Мақат ауданы''' — [[Атырау облысы]]ның орталық аумағындағы [[әкімшілік]] бөлік. 1924 жылы құрылған. Жер аумағы 4,9 мың км². Халқы 29,8 мың адам (2014). Құрамында 2 [[кент]], 1 [[ауыл]] бар. Орталығы — [[Мақат]] кенті.

== Жалпы сипаттама ==
Аудан аумағы [[Каспий маңы ойпаты]]ның оңтүстік шығысында, [[Каспий теңізі]]нің солтүстік шығыс жағалауында орналаскан. Ойпат дүниежүзілік мұхит деңгейінен 28 м. төменде жатыр. [[Сурет:Мақат ауданы. Стелла.jpg|солға|250px|]] 
Жер бедері көбіне тегіс, аз тілімделінген, топырағы тұзды. еліміздегі ен ірі жазықтардың бірі болып есептеледі. Аудан аумағында айта қаларлықтай биіктіктік кездеспейді. 
Аудан жері теңізге қарай біртіндеп кұлдилай беретін жазықтық болып келеді. Бүкіл аумағы теңіз деңгейінен төмен жатыр: солтүстігінде -10 м. болып, оңтүстігінде -22 м-ге дейін барады.&lt;ref&gt;Мақат ауданы: Шежіре.-Алматы: &quot;Исламнұр&quot; баспасы 2004. ISBN 9965-9628-0-4&lt;/ref&gt;

Мақат ауданы аумағында [[пермь-триас]], ортаңғы [[юра]] және [[бор]] дәуірлерінің жыныстарында түзілген тұзды күмбездерде шоғырланған ірі 23 [[мұнай]], [[газ]] кен орындары бар. Одан басқа [[калий]] тұзы және [[гипс]] кен орындары да кездеседі. Ірі мұнай кен орындарына [[Бекбике мұнай кен орны|Бекбике]], [[Қошқар мұнай кен орны|Қошқар]], [[Сағыз мұнай кен орны|Сағыз]], [[Мақат мұнай кен орны|Мақат]], [[Доссор мұнай кен орны|Доссор]], [[Таңатар мұнай кен орны|Таңатар]], [[Байшонас мұнай кен орны|Байшонас]], [[Комсомол мұнай кен орны|Комсомол]], [[Ескене мұнай кен орны|Ескене]], [[Қарсақ мұнай кен орны|Қарсақ]], [[Ботақан мұнай кен орны|Ботақан]], т.б. жатады.

== Климаты ==
Мақат ауданының [[климат]]ы тым континенттік және құрғақ; қысы біршама суық ([[қараша]] — [[наурыз]] айларында). Ауа райының орташа температурасы қаңтарда –10°С (кейде –35 — 40°С-қа дейін төмендейді), шілдеде 25°С (кейде 40°С-тан да жоғары). Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 150 — 175 мм. Тымық күндер аз. Желдің жылдық орташа жылдамдығы 4,5 — 5 м/с, қатты желдер де (10 — 15 м/с-қа дейін) болып тұрады.

== Өзен-сулары ==
Аудан көлемінде тұрақты ағынды су көзі жоқ. Жер беті суларынан тек ауданның шығыс бөлігі бойымен ағып өтетін суы тұзды [[Сағыз өзені]] ғана бар. Бұл өзеннің өзі де көктемгі қар суларымен ғана толығып отырады. Тереңде жатқан жер асты суларының минералдығы жоғары.

== Өсімдіктері мен жануарлары ==
Егіншілікке жарамсыз [[сор]], сортаңды, бозғылт және сұр топырақ қабаттарында, көбінесе, [[жусан]], [[көкпек]], [[бұйырғын]] [[жантақ]], [[қаңбақ]]өседі.  Жануарлар дүниесін шөлге бейім [[кемірушілер]] мен [[бауырымен жорғалаушылар]] құрайды. [[Қасқыр]], [[түлкі]], [[қарсақ]], [[киік]], [[сарышұнақтар]], [[қосаяқ]], [[жылан]], [[кесіртке]]; құстардан [[қарақұс]], [[қарға]], [[торғай]] кездеседі.

== Халқы ==
Мақат ауданының халқы түгелімен дерлік қалалық жерде қоныстанған. Халықтың 1 км²-ге шаққандағы орташа тығыздығы 5,3 адам. Оның басым көпшілігі [[қазақтар]] (97,6%). Басқа ұлт өкілдерінен [[орыстар]], [[өзбектер]], т.б. тұрады.

== Әкімшілік-аумақтық бөлінісі ==
Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінуі:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Ауылдық округ/қала !! Халқы (2009) !! Елді мекендері
|-
| [[Бәйгетөбе ауылдық округі]] || 2 000 || [[Бәйгетөбе]], Мұнай айдаушылар елді мекендері, [[№402 - темір жол бекеті (Атырау облысы)|№402]] және [[№472 – темір жол бекеті (Атырау облысы)|№472]] темір жол бекеттері.
|-
| [[Доссор кенттік әкімдігі]] || 11 470|| [[Доссор]]
|-
| [[Мақат кенттік әкімдігі]] || 14 266 || [[Мақат]]
|}

== Шаруашылығы ==
Мақат ауданында, негізінен, мұнай мен газ өнеркәсібі дамыған. Мұнай өнеркәсібін мұнда алғаш рет 1911 жылы орыс-ағылшын кәсіпорны ұйымдастырды. 1917 жылға дейін оның құрамында тек қана [[Доссор мұнай кен орны|Доссор]] (1911) мен [[Мақат мұнай кен орны|Мақат]] (1915) мұнай кәсіпшіліктері жұмыс істеді. 1920 жылы олар [[Ембімұнайгаз|“Ембімұнай”]] тресіне біріктірілді. Кейіннен оның құрамы жаңадан ұйымдасқан [[Байшонас мұнай кен орны|Байшонас]], [[Сағыз мұнай кен орны|Сағыз]], [[Комсомол мұнай кен орны|Комсомол]], [[Қошқар мұнай кен орны|Қошқар]], т.б. мұнай кәсіпшіліктерімен толықты. Мұнай тасымалын іске асыру мақсатында 1939 — 40 жылы Атырау — Ор темір жол мен [[мұнай құбыры]] және оны өзге кәсіпшіліктермен қосатын мұнай құбырының тарамдары салынды. Аудандағы ірі кәсіпорындар қатарына Мақат мұнай басқармасы, локомотив депосы, Мақат темір жол желілік басқармасы, Мақат темір жол станциясы, Доссор мұнай басқармасы, “Доссормұнаймаш” ЖШС, т.б. жатады.

== Пайдалы қазбалары ==
Аудан аумағы геологиялық кұрылымы жөнінен Онтүстік Ембі мұнайлы-газ аймағына жатады. 

Қазақстанда мұнай өнеркәсібінің дамуы Доссор кенішінен бастау алады. Кен орнында 1911 жылы 31 сәуірде Жайық-Каспий мұнай қоғамы бұрғылаған №3 ұңғымадан қуатты [[мұнай]] атқылаған. Осы күннен бастап, мұнайлы алқапты игеру жеделдетіп қолға алынады. Соның нәтижесінде 1915 жылы Мақат кеніші іске қосылады. Қазіргі уақытта аудан аумағында 14 кен орнынан мұнай өндіріледі. Жаңа кеніштер ашу мүмкіндігі мол. Геофизикалық және геологиялық зерттеулер тұз үсті және тұз асты жер қыртыстарының бәрінде де мұнай-газ белгілері бар екенін көрсеткен.  

Қорлары анықталып, әлі де игерілмей жатқан пайдалы қазбалар да жоқ емес. Аудан аумағында онға тарта [[қоңыр көмір]]лі кен қабаттары бар екені белгілі. Есепке алынған қоры 80 млн.тоннадан асады. Бірақ олар әлі де толықтай зерттеліп, шаруашылық кәдесіне жаратыла қойған жоқ. 

Ауданда құрылысқа қажетті құм, кірпіш соғатын топырақ, [[керамзит]] және цемент өңдіретін шикізаттың барлығы анықталған. Мақат маңайында тас қалайтын ерітінділер үшін, сондай-ақ аса жауапты емес бетон құюға жарайтын құм бар екені белгілі. Оның қоры 20 млн.текше метрге жетеді деп есептелген. [[Мақат]], [[Доссор]], Қошқар жерлерінде тас илейтін топырақ қорының бар екені ертеден мәлім. Доссор мен Мақатта шағын кірпіш цехтары тұрғызылып, біраз жыл бойы өнім алынды. Есептеулерге қарағанда бағалы шикізаттың қоры аудан аумағында 100 млн.текше метрден асады. Іздестіру-бағалау және барлау жұмыстарына кеңінен пайдаланатын бор, саз, мергел жыныстарының көлемі 340 млн.текше метрдей деп болжанған. 

Мақат ауданында [[ас тұзы]] мен калий тұзының жеткілікті қоры бар. Сондай-ақ, емдік балшық пен бұрғылау ерітіндісіне пайдаланатын шикізаттың көлемі мыңдаған текше метрмен өлшенеді. Қарабатан көлінің балшығын Атырау қаласындағы шипажайлар емдік мақсатқа кеңінен пайдалануда. 

== Әлеуметтік нысандары==
Білім беру және денсаулық сақтау мекемелерінен жалпы білім беретін 12 мектеп,мәдениет үйі, 4 клуб, аудандық аурухана мен емхана, Доссор кенттік ауруханасы, 6 фельдшерлік-акушерлік пункт, 2 отбасылық амбулатория бар. 1937 жылдан бастап “[[Мұнайшы (газет)|Мұнайшы]]” атты аудандық газет шығады. Аудан жері арқылы Мақат — Бейнеу — Қоңырат, Мақат — Индербор т. ж. және Атырау — Мақат — Қандыағаш — Ақтөбе, Доссор — Құлсары, Доссор — Байшонас, Мақат — Сағыз автомобиль жолдары өтеді.

Ауданда 10 клуб, мәдениет үйі, 3 кітапхана, жалпы білім беретін 12 мектеп, 8 емдеу- сауықтыру мекемелері бар. 
Политехникалық колледжде 300 жас әр түрлі мамандық алуда.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{wikify}}

{{Атырау облысы}}
{{Мақат ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақат ауданы]]</text>
      <sha1>oae00vqmxe19peluj844ze69lx741r5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Құрманғазы ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20350</id>
    <revision>
      <id>3055226</id>
      <parentid>3048458</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:36:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26360" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Құрманғазы ауданы
 |елтаңба             = Құрманғазы ауданының эмблемасы.gif
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg =  |lat_min =  |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg =  |lon_min =  |lon_sec = 
 |облысы              = Атырау облысы
 |аудан орталығы          = [[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы]]
 |ауылдық округтер саны   = 19
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 49
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = Марат Бисенғалиұлы Мурзиев&lt;ref&gt;https://www.inform.kz/ru/v-atyrauskoy-oblasti-naznachen-novyy-akim-kurmangazinskogo-rayona_a3766201&lt;/ref&gt;
 |әкімдіктің мекенжайы  = 
 |құрылған уақыты    = [[1928]]
 |жер аумағы          = 20,8
 |жер аумағы бойынша орны  = 3-ші
 |тұрғыны             = 57 357 {{құлдырау}}&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 2-ші 
 |санақ жылы          = 2020
 |тығыздығы           = 2,2
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       = қазақ 97,7%, орыс 2,1%
 |телефон коды        = +7 71233
 |пошта индексі       = 0604XX
 |сайты               = 
 |карта               = Kurmangazy District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = Kurmangazy District in Atyrau Region.svg
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Құрманғазы ауданы''' — [[Атырау облысы]]ның солтүстік-батысындағы әкімшілік бөлік.

Аудан [[1928 жыл]]ы құрылған. Жер көлемі - 20,8 мың км². Халық саны [[2014 жыл]]ғы 1 шілде мәліметіне сәйкес 58 мың адам болды. Әкімшілік орталығы — [[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы]] (бұрынғы аты - Ганюшкин) ауылы.

==Географиясы== 
[[Сурет:Құрманғазы ауданы. Табиғаты.jpg|солға|250px]]
Құрманғазы ауданы батысында [[Ресей]]дің [[Астрахан облысы]]мен, солтүстігінде [[Батыс Қазақстан облысы]]ның [[Бөкей Ордасы ауданы|Бөкей Ордасы]] және [[Жаңақала ауданы|Жаңақала аудандарымен]], шығысында Атырау облысының [[Исатай ауданы]]мен шектеседі; оңтүстігін [[Каспий теңізі]]нің суы шайып жатыр. Жер 
бедері, негізінен, жазық, құмды және [[Каспий теңізі]]не қарай еңіс келеді. Ауданның солтүстігі теңіз деңгейінен 3 м биіктікте болса, оңтүстігі теңіз деңгейінен 25 — 27 м төменде жатыр. [[Нарын құмы]]на қарасты [[Қосдәулет]], [[Батпайсағыр]], [[Бұзанай құмы|Бұзанай]] және [[Ментеке]] атты құмдардың бөліктері аудан жерінің көпшілігін қамтиды. Аудан солтүстік батыстан оңтүстік шығысқа қарай 290 км-ге созылған.

Ауданның теңіз жағалауында көптеген [[арал]]дар ([[Зюйд]], Самовий, [[Баба (арал)|Баба]], [[Коневский осередок]], [[Жанбай аралы|Жамбай]] т.б.), [[түбек]]тер (Бабья Коса, Сухая Долгая коса, Тришкина коса т.б.), [[шығанақ]]тар (Бабий, Синее Морцо, т.б.) кездеседі. 
Ауданның орталық бөлігі біршама көтеріңкі келген. Мұнда аудандағы ең биік жер -Құдайберген төбесі (14 м) орналасқан. Төбеден шығысқа қарай 15 км жерде абс.биіктігі 13 метр болатын Бесшоқы қырқасы алып жатыр. 200 -ге жуық [[сор]]лар, қыстаулар мен жайлаулар, құдықтар, қоныстар т.б. географиялық нысандар көптеп кездеседі.

==Тарихы== 
Аудан тарихында халқымызды еуропалық мәдениетке үндеп, өркениетті елдердің мәдени-рухани мұрасына жақындауға, білім-ғылымды игеруге көп үгіттеген және сол бағытта ұлан-асыр еңбек еткен ағартушы, кезінде 40 жыл бойы I және II Теңіз жағалауы округтерінің әкімі (правитель) М.Бекмұханбетовтің еңбектері аса зор болды.

Ауданды ұйымдастыру науқаны тұсында ондаған балықшы, мал шаруашылықтары құрылды. 1918 ж. 16 ауылдық, кенттік Кеңес депутаттары 20 шағын балықшы кәсіпорындарын біріктірді. 30-жылдардан бастап тұтынушылар кооперациялары ұйымдастырыла бастады.
1920 жылғы қараша айында Орынборда өткен ҚазАКСР-інің құрылтай съезіне осы өлкеден делегат болып Ө.Айтасов қатысқан. 1922 ж. Бөкей губерниясы Кеңестерінің съезінде Теңіз уезі болып белгіленген де, оның құрамына 15 болыс біріктірілген. Ал 1928 ж. аудан болып құрылды. 1932 жылдың 1 мамырына ауданда 16 ұжымшар, 17 ауылдық кеңестері құрылып, Мыңтөбе, Қарағайлы, Дыңғызыл өңірлерінде тұрақты қазақ елді мекендерінің іргесі қалана бастады.
Ұлы Отан соғысы жылдарында 7 мың азамат майданға аттанып, олардың 4 мыңы елге қайтпады. М.Мұсаевқа, А.Афанасьевке, Ф.Мазуровқа Кеңес Одағының Батыры атағы берілді, Ғиззат Әліпов жауынгерлік «Даңқ» ордендерінің толық иегері болды.
Ауданның әлеуметтік-мәдени өміріндегі оң өзгерістерге Н.Манаевтың сіңірген еңбегі зор. Ол 1921-23 жылдары Теңіз уездік атқару комитетінін төрағасы болды. Кейін Қазақстанның оқу халык комиссары бола жүріп, аудан өңіріндегі, әдеби-мәдени жаңалықтарға үнемі үлес қосты. Еділ бойында қазақ тілінде жарық көрген алғашқы газеттердің бірі — «Кедей тілінің» жұмысына тікелей араласып, көмектесті.
Теңіз өңірі - ертеден өнер дарыған жер. Күй атасы [[Құрманғазы Сағырбайұлы|Құрманғазы]], домбырашы [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]] осы топырақта дүниеге келген. Күйшілер [[Әзидолла Есқалиев|Ә.Есқалиевті]], [[Бақыт Тоқсанбайқызы Қарабалина|Б.Қарабалинаны]] жерлестері мақтан тұтады. Аудан топырағы Республика халық жазушысы [[Әбу Сәрсенбаев]]тың туып-өскен жері; оның ізін баса шыккан Е.Ғұмаровтын, О.Елбосыновтың әдеби мұралары елге танымал. 
1944 ж. ауданда ұйымдастырылған Теңіз ұжымшар- кеңшар театрында тәрбиеленген ҚазКСР-інің халық артисі 3.Сүлейменова мен X.Дүйсенәлиевтердің ізбасарлары 1959 ж. [[Теңіз халық театры]]н ұйымдастырды.

== Әкімшілік-аумақтық бөлінісі == 
Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінуі:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Ауылдық округ/қала !! Халқы (2009) !! Елді мекендері
|-
| [[Азғыр ауылдық округі]] || 2 855|| [[Балқұдық]], [[Азғыр]], [[Қоңыртерек]] ауылдары
|-
| [[Ақкөл ауылдық округі (Атырау облысы)|Ақкөл ауылдық округі]] ||4 596 || [[Ақкөл (Атырау облысы)|Аққөл]] ауылы
|-
| [[Асан ауылдық округі]]|| 1 338 || [[Асан (Атырау облысы)|Асан]], [[Үштаған (Атырау облысы)|Үштаған]] ауылдары
|-
| [[Байда ауылдық округі]] || 1 765 || [[Котяевка]] ауылы
|-
| [[Бірлік ауылдық округі (Атырау облысы)|Бірлік ауылдық округі]]|| 2 124 || [[Бірлік (Құрманғазы ауданы)|Бірлік]], [[Амангелді (Құрманғазы ауданы)|Амангелді]] ауылдары
|-
|[[Дыңғызыл ауылдық округі]] ||2 487 || [[Жыланды (Атырау облысы)|Жыланды]], [[Ғизат Әліпов ауылы|Ғизат Әліпов]] ауылдары 
|-
| [[Еңбекші ауылдық округі (Атырау облысы)|Еңбекші ауылдық округі]] || 2 829 || [[Жұмекен]], [[Дәулеткерей (ауыл)|Дәулеткерей]], [[Қадырка]], [[Қошалақ (ауыл)|Қошалақ]] ауылдары
|-
| [[Жаңаталап ауылдық округі (Атырау облысы)|Жаңаталап ауылдық округі]] ||3 693 || [[Хиуаз]], [[Үлкенкүйген]], [[Жасарал]], [[Шағырлы (ауыл)|Шағырлы]] ауылдары
|-
| [[Көптоғай ауылдық округі (Атырау облысы)|Көптоғай ауылдық округі]] || 1 286|| [[Көптоғай (Атырау облысы)|Көптоғай]], [[Балықшы (Құрманғазы ауданы)|Балықшы (Рембаза)]] ауылдары
|-
| [[Кудряшов ауылдық округі]] || 2 325 || [[Арна (Атырау облысы)|Арна]], [[Кудряшов]], [[Жаңаауыл (Атырау облысы)|Жаңаауыл]] ауылдары
|-
| [[Қиғаш ауылдық округі]] || 1 104 || [[Қиғаш (Атырау облысы)|Қиғаш]] ауылы мен [[Дина Нұрпейісова (разъезд)|Дина Нұрпейісова]] жол айрығы (разъезі) 
|-
| [[Құрманғазы ауылдық округі (Атырау облысы)|Құрманғазы ауылдық округі]] || 12 750 || [[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы (Ганюшкин) ауылы]] 
|-
| [[Мақаш ауылдық округі]]|| 2 857 || [[Алға (Құрманғазы ауданы)|Алға]], [[Иманов (ауыл)|Иманов]], [[Қаракөл (Құрманғазы ауданы)|Қаракөл]], [[Көкарна (Құрманғазы ауданы)|Көкарна]], [[Әліпов (ауыл)|Әліпов]] ауылдары және [[Афанасьев (разъезд)|Афанасьев]] жол айрығы (разъезі)
|-
| [[Нұржау ауылдық округі]]||2 630|| [[Нұржау]], [[Жамбыл (Атырау облысы)|Жамбыл]] ауылдары 
|-
| [[Орлы ауылдық округі]]|| 2 311 || [[Орлы]], [[Шестой]], [[Каспий (Атырау облысы)|Каспий]] ауылдары
|-
| [[Сафон ауылдық округі]] || 1 771 || [[Сафоновка]] ауылы
|-
| [[Сүйіндік ауылдық округі]]|| 3 408 || [[Сүйіндік (ауыл)|Сүйіндік]], [[Батырбек]], [[Егінқұдық]], [[Жалғызапан]] 
|-
| [[Теңіз ауылдық округі (Атырау облысы)|Теңіз ауылдық округі]]|| 1 611 || [[Приморье (Атырау облысы)|Приморье]], [[Құмарғали]], [[Дәулет (Атырау облысы)|Дәулет]], [[Шайхы (ауыл)|Шайхы]] ауылдары
|-
| [[Шортанбай ауылдық округі]] || 1 762|| [[Шортанбай (ауыл)|Шортанбай]], [[Жасталап (Атырау облысы)|Жасталап]] ауылдары
|}

==Климаты== 
Климаты — [[Континенттік климат|қатаң континенттік]], қаңтардың орташа температурасы –8°С, шілденікі +21°С. [[Атмосфералық жауын-шашын|Жауын-шашынның]] жылдық орташа мөлшері 100 — 150 мм. Салқындықпен жылылық жиі ауысып тұрады. Жазда ыстық кейде 40-43 градус болса, қыста суық 20-25 градусқа жетеді. Сәуір-мамыр, қыркүйек-қазан айларында жаңбыр жауады.

Жылдың салқын кезінде (қараша-наурыз айлары аралығы) мұнда Сібір [[антициклон]]ының батыс тармағынан келген ауа массасы басым болса, жылдың жылы мезгілінде Орталық Азия және Ираннан келген [[тропиктік ауа]] массасының ықпалы үстем болады.

Жауын-шашынның басым бөлігі (60-65%) жылдың салқын айларына келеді. Ауданда жел жиі соғып тұрады. Оның жағалау бойындағы жылдық орташа жылдамдығы 5-6 м/сек., Нарын құмында 3-5 м/сек. Шаңды-боранды күндер 10-20 тәулікке жетеді.

==Табиғаты== 
[[Сурет:Тұңғиықгүл.jpg |thumb|оңға|200px|'''Тұңғиықгүл (лотос)''']]
Ауданның оңтүстік батысында және оңтүстігінде (теңіз жағалауына жақын өңірде) шалғынды қоңыр, батпақты-шалғынды және жайылымның шалғынды топырағы қалыптасқан. Солтүстігіндегі Нарын құмында топырақ жамылғысы негізінен кәдімгі құмдақты сұр, құмдақты сортаң және сор топырақтардан тұрады.
Шаруашылыққа пайдаланылатын сулары Каспий теңізінің солтүстік-батыс бөлігінен, оған келіп құятын [[Еділ]]дің [[Қиғаш (өзен)|Қиғаш]] және басқа салаларынан, [[Нұрман]], [[Манаш]], [[Шектай]] және басқа көлдерден тұрады.

Өсімдік жамылғысына [[еркек шөп]], [[ақ жүзгін]], [[боз]], [[изен]], [[ебелек]], теріскен, [[қоңырбас]] кіреді. Қиғаш өзені бойында сұлулықтың символы – [[тұңғиық]]гүл (лотос) өседі.
Жануарлар дүниесінен  [[қарақұйрық]], [[ақбөкен]], [[түлкі]], [[қасқыр]], [[қоян]], [[сарышұнақ]], [[қосаяқ]], [[тышқан]]дардың көптеген түрі бар. Құстардан [[аққұтан]], [[көкқұтан]], [[аққу]], [[бірқазан]], [[шағала]], [[сұқсыр үйрек]], [[қасқалдақ]] кездеседі.
Балықтардан - [[бекіре]], [[шоқыр]], [[қортпа]], [[шип]], [[ақбалық]], [[сазан]], [[жайын]], [[шортан]], [[табан]], [[көксерке]], құты, [[алабұға]], қызылқанат, [[майшабақ]] т.б. кездеседі.

==Халқы== 
Аудан тұрғындарының басым көпшілігі [[қазақтар]] (97,7%). Халықтың орташа тығыздығы әр 1 км²-ге шаққанда 2,2 адамнан келеді.

==Негізгі кен байлықтары== 
Кен байлықтарынан [[мұнай]] мен [[газ]], құрылыс тастары, [[қиыршық тастар]], [[әктас]], кірпіш құятын саз балшық бар.

==Экономикасы== 
Өнеркәсіп орындары құрамына Құрманғазы мұнай өндіру кәсіпорны, “Дәулет”, “Каспийбалық”, “Дельта-Каспий” ЖШС-тері, “Мақаш”, “Ақжонас”, “Жаңажол”, “Нұржау”, “Наурыз”, “Жазира”, “Еділ”, “Тұңғыш”, “Мұрагер”, “Қызылтаң” балық аулау ӨК-тері, Ганюшкиндегі май, [[Шортанбай балық зауыты|Шортанбайдағы балық зауыттары]] кіреді.
[[Ауыл шаруашылығы]] төрт түлік мал мен аздап суармалы-егін өсіруге (картоп, көкөніс, бақша, мал азықтық дақылдар) маманданған. Аудан бойынша ауыл шаруашылығы жерінің аумағы 1868 мың га, оның 4 мың гектарға жуығы егістік, 50 мың гектары шабындық, 1814 мың гектары жайылымдық жер (2002). 20 ғасырдың 90-жылдарының ортасына дейін ауыл шаруашылығымен 8 қой өсіретін кеңшар, 1 көкөніс-сүт кеңшары, 8 қосалқы шаруашылық айналысып келді. 1996 ж. кеңшарлар таратылып 9 акционерлік қоғам құрылды. Бұлардан басқа ауданның ірі ауылдарында ауыл шаруашылығы техникасын жөндейтін шеберханалар, байланыс бөлімшелері, баспахана мен тұрмыс қажетін өтеу комбинаты (Ганюшкинде), техника жөндейтін станок ([[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөл кентінде]]), автобекеттер жұмыс істейді. Аудан арқылы [[Атырау]] — [[Астрахан]] тас жолы өтеді.

==Әлеуметтік нысандары==
Ауданда білім беру мен денсаулық сақтау мекемелерінен 25 орта, 7 орталау мектеп, музыка, спорт мектептері, кәсіптік-техникалық мектеп, 36 клуб, 40 кітапхана, аудандық аурухана, емхана, 4 учаскелік аурухана, өкпе аурулары санаторийі, орталық дәріхана, 4 елді мекенде оның бөлімшелері, санитарлық эпидемиялық станса, дизенфекциялау стансасы, обаға қарсы күрес бөлімшесі, 28 фельдшерлік-акушерлік пункт бар.

== Мәдениеті ==
Аудан өңірі ежелден өнер дарыған өлке. Ауданнан есімдері қазақ халқының мақтанышына айналған [[Құрманғазы Сағырбайұлы|Құрманғазы]], [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина]], [[Дәулеткерей Шығайұлы|Дәулеткерейлер]] шыққан. 
1928 жылы аудан құрылған кезде ауданда 2 клуб жұмыс жасаған.&lt;br /&gt;
Ал, алғашқы драма үйірмесі 1920 жылы Дәшінде ұйымдастырылған. Оның жетекшісі Д.Құлбаев, әртістері Б.Жұмашсв, Ә.Ситәлиев, Ш.Сүлейменов, Н.Шимановтар болған. Олар сол жылы “Надандықтың құрбаны” атты шағын спектальді ел арасына қойған. 1922 жылы драма үйірмесі Ганюшкинде ашылып, оған Ш.Манаева, Қ.Құдайбергенова және басқалары қатысып, бір актілі пьесалар қойған.&lt;br /&gt; [[Сурет:Құрманғазы ауылы. Мәдениет үйі.jpg|thumb|солға|300px|Құрманғазы ауылы. Мәдениет үйі]]
1931-1932 жылдары ауданда 5 [[кітапхана]], 13 клуб, 1 тұрақты, 13 жылжымалы киноқондырғы болған.
20-30 жылдары ауданда драма үйірмелсрінің саны 10-15-кс жетіп олар М.Әуезовтың [[Еңлік — Кебек (пьеса)|“Еңлік-Кебек”]], “Жалбыр” пьесаларын қойып, халық арасына батырлық эпостарды жатқа оқып, елді сауаттандыру жұмысына белсене араласты.
1939-1940 жылдары бүгінгі [[Махамбет Өтемісұлы атындағы Атырау облыстық академиялық драма театры]]ның негізін қалаған Теңіз колхоз-совхоз театры ұйымдастырылып, 7- жылдай жұмыс жасаған да әртістер облыс орталығына ауысқан.
1952 жылы 21 клуб, 19 кітапхана, 1 автоклуб жүмыс істеді. 1957 жылы ауданда драма үйірмесі ұйымдастырылып, оған Д.Ғұмаров жетекшілік жасады. Үйірменің алғашқы қойылымдары Ә.Әбішевтің “Күркенің құлауы” және И.Машановтың “Жеңге” пьесалары болды. Өнерпаздар негізінен [[домбыра]], гармонь, [[баян]], патефон сияқтыларды пайдаланды.&lt;br /&gt; 
1959 ж. [[Ғабит Махмұтұлы Мүсірепов|Ғ.Мүсіреповтың]] “Қыз Жібек” драмасын сахнаға шығарып, республикалық байқауда 1 орынды жеңіп,елімізде алғашқылардың бірі болып “Халық театры” атағын жеңіп алды.&lt;br /&gt;
60-шы жылдардың ортасында ауданда 24 клуб пен мәдениет үйі 28 кітапхана, 15 автоклуб, 3 Қызыл отау, 14 тұрақты, 7 жылжымалы киноқондырғы жұмыс жасады.
1967 жылы [[Киров халық театры|Киров драма үйірмесі]] “Халық театры” атағына ие болды. Осы жылы Калинин атындағы ұлт аспапттар оркестрі де “халықтық” деген атаққа ие болды. 
1971 жылы ауданда “Толқын” вокалды — аспапты ансамбль құрылып, халық жөне эстрада әндерін насихаттауда біршама табыстарға қол жеткізді.
70-80 жылдары аралығында мәдениет саласына жаңа толқын, талантты жастар келді.

== Әкімдері ==
* Әнес Бисенов -1992-1995 жж. 
* Болат Латифұлы Құрманбаев -1995-1999жж.
* Асқар Зинетоллаұлы Муфтах - 1999жж.
* [[Рысқали Ғабдығаппарұлы Сисатов]] - 1999-2003жж.  
* Әлібек Ибатоллаұлы Наутиев - 2003-2008жж. 
* [[Серік Қалешұлы Аманғалиев]] - 2008жж. 
* Аманжан Әділханұлы Төкешов - 2009-2012жж.
* Серік Қайырболатұлы Аманғалиев - 2012-2013жж. 
* Амангелді Кеңесұлы Барақатов - 2013-2016жж.
* Бибоз Байдаулетұлы Шаяхметов - 2016-2019жж. 
* Марат Бисенғалиұлы Мурзиев 18.03.2021&lt;ref&gt;Киелі мекен, қасиетті өлке -Құрманғазы. Ағатай баспасы, Атырау-1920 ж. ISBN 978-601-7861-86-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://serper.kz/ &quot;Серпер&quot; Құрманғазы аудандық газеті] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171220084430/http://serper.kz/ |date=2017-12-20 }}

{{Атырау облысы}}
{{Құрманғазы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Құрманғазы ауданы]]</text>
      <sha1>3hgeawrdt9cgo4pby4ovtwd09j8qufu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20513</id>
    <revision>
      <id>3055092</id>
      <parentid>3050882</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:07:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Халқы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18156" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = ауыл
 |атауы                   = Құрманғазы
 |сурет                   =
 |әкімшілік күйі          = аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg = 46|lat_min = 36|lat_sec = 
  |lon_deg = 49|lon_min = 16|lon_sec = 
  |CoordAddon             = type:city(8100)_region:KZ
  |CoordScale             =
 |ел картасы              = 300
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |кестедегі облыс         = 
 |ауданы                  = Құрманғазы ауданы{{!}}Құрманғазы
 |кестедегі аудан         = 
 |мекен түрі              = ауылдық округ
 |мекені                  = Құрманғазы ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Құрманғазы
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = Аян Марданұлы Тәжібаев
 |құрылған уақыты         = 1793
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = Ганюшкин ({{lang-ru|Ганюшкино}})
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = 17 000&lt;ref&gt;[https://kaztrk.kz/kz/a/3875 Атырау облысына қарасты  Ганюшкин ауылының халқы 17 мыңға жетті]&lt;/ref&gt;
  |санақ жылы             = 2016
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 71233
 |пошта индексі           = 060400
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               =
}}
{{мағына|Құрманғазы (айрық)}}
'''Құрманғазы ''' (2018 ж. дейін Ганюшкин ({{lang-ru|Ганюшкино}})&lt;ref name=&quot;azh.kz&quot;&gt;[http://azh.kz/kz/news/view/32410 Аудан орталығына Құрманғазының аты берілді]&lt;/ref&gt;) — [[Атырау облысы]], [[Құрманғазы ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Құрманғазы ауылдық округі (Атырау облысы)|аттас ауылдық округтің]] әкімшілік орталығы.

== Географиясы ==
[[Сурет:Ганюшкинге кіре беріс.jpg|thumb|300px|left|Ганюшкинге кіре беріс ([[Атырау]] бағыты жағынан)]]
Ауыл [[Еділ өзені]]нің саласы — [[Шарон]] (кейбір деректер бойынша Шора) өзенінің бойында орын тепкен. Облыс орталығы [[Атырау]] қаласынан 245 км, [[Ресей]]дің [[Астрахан]] қаласынан 113 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref name=&quot;Құрманғазы ауданы&quot;&gt;Құрманғазы ауданы. Шежіре. - Алматы: &quot;Арыс&quot; баспасы, 2008. - 312 бет + 16 бет түрлі-түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-535-7&lt;/ref&gt;

Ганюшкин арқылы Атырау—Астрахан тас жолы өтеді. Ең жақын темір жол стансасы [[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөлмен]] ара қашықтығы — 25 шақырым.

== Халқы ==
[[2010]] жылдың [[1 қазан]]дағы дерек бойынша Ганюшкинде 12830 адам&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/03_2010-Б-15-07-К.rar ҚР елді мекендерінің тұрғындар саны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405220928/http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/03_2010-%D0%91-15-07-%D0%9A.rar |date=2013-04-05 }}&lt;/ref&gt; тұрады. Соның басым көпшілігі (94%) — [[қазақтар]].&lt;ref name=&quot;Құрманғазы ауданы&quot; /&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 13368 адамды (6808 ер адам және 6560 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Астрахан мұрағатынан алынған деректер бойынша ауыл құрылған жылы ([[1793]] немесе 1789—1793 ж. аралығы) Ганюшкинде 15 үй болған, оның ішінде 38 ер, 41 әйел, барлығы 79 адам тұрған, ал 1871 ж. 53 үйде 358 адам тұрған, олардың ішінде 229 ер, 179 әйел болған.

[[Қазан төңкерісі|1917-1922/23 жылдардағы азамат соғысы]] кезінде Ганюшкин ақтардан қызылдарға және керісінше бірнеше рет ауысып, қолдан-қолға өткен. 1919 ж. 23 қарашада Ганюшкин [[Жұмысшы-шаруа қызыл әскері|Қызыл әскер]] құрамына біржолата өтті. Жергілікті танымал қоғам қайраткері [[Нұғыман Сәрсенұлы Манаев|Нұғыман Манаев]]тың ұйымдастыруымен Ганюшкин — әуелі болыс орталығы, содан соң 1922 ж. уез орталығы, ал 1928 жылдан бастап аудан орталығы болды.&lt;ref name=&quot;Құрманғазы ауданы&quot; /&gt;

2018 жылы сәуірде ауыл есімі Ганюшкиннен Құрманғазы болып өзгертілді&lt;ref name=&quot;azh.kz&quot;/&gt;.

== Әкімшілік бөлінуі ==
Ауыл Үлкен және Кіші Ганюшкин, Самаркин, Бұзаусылан (Безымянный), Рембаза, Құрылысшылар ауылы (ПМК), РТС, Кіресті (Красиловка), Жапырық (Ягодный) деп аталатын мөлтек аудандардан тұрады&lt;ref name=&quot;Құрманғазы ауданы&quot; /&gt;.

Мөлтеқ аудандардың аталу тарихы төмендегідей:&lt;br /&gt;
'''Үлкен және Кіші Ганюшкин''' — екі аралдың атауы 18 ғасырда ағайынды Ганюшкиндер келіп орналасуына орай осылай аталған. Бұл туралы алғашқы мәлімет 1759 жылы болған.&lt;br /&gt; 
'''Самаркин''' — Көпес Ганюшкин берген атау делініп жүр. Самар беті мағынасында.&lt;br /&gt; [[Сурет:Құрманғазы ауылы 2.jpg|thumb|оңға|400px|'''Жапырық (Ягодный) мөлтек ауданы''']]
'''Бұзаусылан''' — ертеде айналасының барлығын су қоршаған арал болған, осы аралға тұрғындар бұзауларын қайықпен шығарып, шөпке жайған. Әрі қарайбұл арал Бұзаусылан деп аталған.&lt;br /&gt;
'''Рембаза''' — Кіші Ганюшкиннің бір бөлігі. 20-ғасырдың 30-жылдарынан бастап, шағын кеме, [[қайық]], мотор, балықшылыр жарақтарын өңдейтін база, шеберхана орналасуына байланысты атап кеткен.&lt;br /&gt;
'''РТС''' ''(Механизатор ауылы)'' — өткен ғасырдың 50 - жылдары [[трактор]], автокөлік жөндеу станциялары орналасуына байланысты шыққан атау.&lt;br /&gt;
'''ПМК''' ''(Құрылысшылар ауылы)'' — Орысша «Передвижная механизированная колонна» сөзінен шыққан. 1960 жылы ауданда алғаш рет жылжымалы механикаландырылған құрлысшылар колоннасы құрылуына байланысты шыққан атау.&lt;br /&gt;
'''Кіресті''' — жер аты. Бастапқы аты Қызылжар болуы мүмкін, азамат соғысы кездеріндегі деректерде Красиловский бугор аталған. Орыс молаларының көп болуына байланысты «кресты, крест», кейін дыбыстық өзгеріске ұшырап, Кресті атауына ие болған.&lt;ref&gt;Киелі мекен, қасиетті өлке -Құрманғазы. Ағатай баспасы, Атырау-1920 ж. ISBN 978-601-7861-86-5&lt;/ref&gt;

== Ескерткіштері ==
[[Сурет:Әкімшілік үйі алдындағы Құрманғазы мүсіні.jpg|thumb|солға|250px|Әкімшілік үйі алдындағы Құрманғазы мүсіні]]
Ауылда қазақтың атақты күйшісі [[Құрманғазы Сағырбайұлы|Құрманғазы]]ға, Кеңес Одағының Батыры [[Александр Никифорович Афанасьев|Александр Афанасьевке]], азамат соғысы мен [[Ұлы Отан соғысы]]на қатысқандарға ескерткіш, интернационалист-жауынгер [[Бауыржан Бегалиев]]ке ескерткіш тақталар орнатылған.&lt;ref name=&quot;Құрманғазы ауданы&quot; /&gt;

Ұлы Отан соғысында қаза болғандарға орнатылған «Ер есімі- ел есінде 1941-1945 жылдары» атты ескерткіш обелискілер, Данқ орденінің үш бірдей иегері Ғизат Мұқашұлы Әліповке, Кеңес Одағының Батыры [[Филипп Савельевич Мазуров]]қа, халық қаһарманы [[Хиуаз Қайырқызы Доспанова|Хиуаз Доспановаға]], Кеңес Одағының Батыры [[Мұқат Мұсаев]]қа орнатылған гранит белгілері бар.
Сонымен қатар Ауған жеріндегі соғысқа 1979-1989 жылдар аралығында 95 интернациалист жауынгер жерлестерге арналған ескерткіш, Тәжік -Ауған шекара аймағында қатысқан 1992-2001 жылдар аралығында ауданнан қатысқан  53 жауынгерге ескерткіш, Ауған шекарасындағы жауынгерлік іс-қимылға және әскери қақтығыстарына қатысушылардың құрметіне ескерткіш, «Қуғын-сүргін құрбандары мәңгілік жадымызда» 1930-1940 жылдар аралығында 30-ға жуық жерлестерге арналған ескерткіш орнатылған.

== Әлеуметтік және мәдени нысандары ==
Құрманғазы ауылында 3 қазақ мектебі, 1 орыс мектебі, сондай-ақ Ганюшкин мектеп-интернаты бар.
Сонымен қатар орталық [[аурухана]], мәдениет үйі, [[емхана]], [[мұражай]], басқа да мекемелер орналасқан.&lt;ref name=&quot;Құрманғазы ауданы&quot; /&gt;
Сонымен қатар спорт кешені, телекоммуникация бөлімі, «Казпошта» мекемесі, аудандық [[кітапхана]] жұмыс жасайды.
=== Колледж ===
* Құрманғазы аграрлы -техникалық колледжі

=== Мектептері ===
* Абай атындағы орта мектеп — Алғашқа деректерде 1895 жылы ашылған. 1933 жылы орта мектеп ретінде қалыптасты. 1939 жылы Ганюшкин қазақ орта мектебі деп аталды. 1945 жылы Абай есімі берілді.
* М.Әуезов атындағы орта мектеп — 1971 жылы ашылған. 1990 жылы 620 бала оқытуға арналған жаңа ғимарат пайдалануға берілді.
* Ломоносов атындағы орта мектеп — 1939 жылы бөлек мектеп болып бөлініп шыққан. 1961 жылы қазіргі 2 қабатты ғимарат пайдалануға берілді.
* З.Серікқалиұлы атындағы мектеп интернаты —  1962 ж. шалғай елді мекендердің балаларына білім мен тәрбие беру мақсатында ашылды. 1972-1973 оқу жылы Ганюшкин ауылында үш кабатты типтік жобамен салынған мектеп-интернат ғимаратының берілуіне байланысты Сафон және Ганюшкин мектеп-интернаты қосылды.&lt;ref&gt;https://mi-cerikkaliuly.kurmangazy-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210927143220/https://mi-cerikkaliuly.kurmangazy-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html |date=2021-09-27 }} Зейнолла Серікқалиұлы атындағы мектеп-интернатының тарихы&lt;/ref&gt;
* Б.Бегалиев атындағы орта мектеп — 1958 ж. бастауыш, 1961 ж. сегізжылдық, 1986 ж. Каспий орталау мектебі, 2001 ж. орта мектеп болып қайта құрылды. 1990 жылы Б.Бегалиев есімі берілді. 2002 жылы 624 орындық жаңа үлгідегі мектеп үйі салынды.
* Д.Нұрпейсова атындағы балалар өнер мектебі — Теңіз аудандық атқару комитетінің 1964 жылғы 21-қазандағы шешімімен ашылды.

=== Мектепке дейінгі балалар мекемелері ===
* «Мерей» бөбекжай-балабақшасы 
* «Балауса» бөбекжай-балабақшасы 
* «Өркен» бөбекжай-балабақшасы 
* «Айбөбек» бөбекжай-балабақшасы 
* «Балбөбек» бөбекжай-балабақшасы

=== Аурухана ===
* Құрманғазы аудандық ауруханасы
* Облыстық өкпе ауруларына қарсы санаторий — 60 орынды санаторий 2001 жылдың наурыз айынан бастап ауруларды қабылдап сауықтыруда.

== Діни ұйымдар ==
* '''&quot;Темірәлі&quot; мешіті''' — 2002 жылы салынған. Жобасын М.Елеусінов жасаған. Жерінің аумағы 0,3114 га. Пайдалы алаңы 255,39 шаршы метр, 175 адамға арналған, екі қабатты. Ғимарат намаз оқитын зал, имам бөлмесі, кітапхана, неке қиятын залдан тұрады. Мұнарасының биіктігі 19 метр, қабырғасының биіктігі 5 метр. Биіктігі 1 метрлік мінбер сапалы ағаштан өрнектеліп жасалған.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/ru/mosque/3168/ «Темірәлі» мешіті&lt;/ref&gt;

== Шаруа қожалықтары мен кәсіпкерлік ==
«Атырау Жарық» АҚ, Құрманғазы Газ шаруашылығы, «Кұрманғазы жолдары» мекемесі, көптеген кәсіпорындар, мейрамханалар, кафелер, асханалар, сауда орындары орналасқан.

== Ауыл суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Құрманғазы ауылы !! &quot;Темірәлі&quot; мешіті!! Ауылдағы шағын көпірлердің бірі. !! Құрманғазы ауылы !! Құрманғазы ауылы !! Құрманғазы ауылы 
|-
| [[Сурет:Құрманғазы (Ганюшкино) ауылы.jpg|орта|150px]] || [[Сурет:Meshit-ganyushkin.jpg|орта|150px]]|| [[Сурет:The small bridge in Ganyushkin (Ganyushkino).jpg|орта|200px]] || [[Сурет:Құрманғазы ауылы 3.jpg|орта|150px]] ||[[Сурет:Құрманғазы ауылы 1.jpg |орта|200px]]  || [[Сурет:Құрманғазы ауылы 4.jpg |орта|150px]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://serper.kz/ «Серпер» Құрманғазы аудандық газеті] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171220084430/http://serper.kz/ |date=2017-12-20 }}
{{Құрманғазы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Құрманғазы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>s691qmxgb9f69h3vnjvhn20tnlqwbap</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055093</id>
      <parentid>3055092</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:08:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18012" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = ауыл
 |атауы                   = Құрманғазы
 |сурет                   =
 |әкімшілік күйі          = аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg = 46|lat_min = 36|lat_sec = 
  |lon_deg = 49|lon_min = 16|lon_sec = 
  |CoordAddon             = type:city(8100)_region:KZ
  |CoordScale             =
 |ел картасы              = 300
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |кестедегі облыс         = 
 |ауданы                  = Құрманғазы ауданы{{!}}Құрманғазы
 |кестедегі аудан         = 
 |мекен түрі              = ауылдық округ
 |мекені                  = Құрманғазы ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Құрманғазы
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = Аян Марданұлы Тәжібаев
 |құрылған уақыты         = 1793
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = Ганюшкин ({{lang-ru|Ганюшкино}})
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 13368
  |санақ жылы             = 2020
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 71233
 |пошта индексі           = 060400
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               =
}}
{{мағына|Құрманғазы (айрық)}}
'''Құрманғазы ''' (2018 ж. дейін Ганюшкин ({{lang-ru|Ганюшкино}})&lt;ref name=&quot;azh.kz&quot;&gt;[http://azh.kz/kz/news/view/32410 Аудан орталығына Құрманғазының аты берілді]&lt;/ref&gt;) — [[Атырау облысы]], [[Құрманғазы ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Құрманғазы ауылдық округі (Атырау облысы)|аттас ауылдық округтің]] әкімшілік орталығы.

== Географиясы ==
[[Сурет:Ганюшкинге кіре беріс.jpg|thumb|300px|left|Ганюшкинге кіре беріс ([[Атырау]] бағыты жағынан)]]
Ауыл [[Еділ өзені]]нің саласы — [[Шарон]] (кейбір деректер бойынша Шора) өзенінің бойында орын тепкен. Облыс орталығы [[Атырау]] қаласынан 245 км, [[Ресей]]дің [[Астрахан]] қаласынан 113 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref name=&quot;Құрманғазы ауданы&quot;&gt;Құрманғазы ауданы. Шежіре. - Алматы: &quot;Арыс&quot; баспасы, 2008. - 312 бет + 16 бет түрлі-түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-535-7&lt;/ref&gt;

Ганюшкин арқылы Атырау—Астрахан тас жолы өтеді. Ең жақын темір жол стансасы [[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөлмен]] ара қашықтығы — 25 шақырым.

== Халқы ==
[[2010]] жылдың [[1 қазан]]дағы дерек бойынша Ганюшкинде 12830 адам&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/03_2010-Б-15-07-К.rar ҚР елді мекендерінің тұрғындар саны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405220928/http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/03_2010-%D0%91-15-07-%D0%9A.rar |date=2013-04-05 }}&lt;/ref&gt; тұрады. Соның басым көпшілігі (94%) — [[қазақтар]].&lt;ref name=&quot;Құрманғазы ауданы&quot; /&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 13368 адамды (6808 ер адам және 6560 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Астрахан мұрағатынан алынған деректер бойынша ауыл құрылған жылы ([[1793]] немесе 1789—1793 ж. аралығы) Ганюшкинде 15 үй болған, оның ішінде 38 ер, 41 әйел, барлығы 79 адам тұрған, ал 1871 ж. 53 үйде 358 адам тұрған, олардың ішінде 229 ер, 179 әйел болған.

[[Қазан төңкерісі|1917-1922/23 жылдардағы азамат соғысы]] кезінде Ганюшкин ақтардан қызылдарға және керісінше бірнеше рет ауысып, қолдан-қолға өткен. 1919 ж. 23 қарашада Ганюшкин [[Жұмысшы-шаруа қызыл әскері|Қызыл әскер]] құрамына біржолата өтті. Жергілікті танымал қоғам қайраткері [[Нұғыман Сәрсенұлы Манаев|Нұғыман Манаев]]тың ұйымдастыруымен Ганюшкин — әуелі болыс орталығы, содан соң 1922 ж. уез орталығы, ал 1928 жылдан бастап аудан орталығы болды.&lt;ref name=&quot;Құрманғазы ауданы&quot; /&gt;

2018 жылы сәуірде ауыл есімі Ганюшкиннен Құрманғазы болып өзгертілді&lt;ref name=&quot;azh.kz&quot;/&gt;.

== Әкімшілік бөлінуі ==
Ауыл Үлкен және Кіші Ганюшкин, Самаркин, Бұзаусылан (Безымянный), Рембаза, Құрылысшылар ауылы (ПМК), РТС, Кіресті (Красиловка), Жапырық (Ягодный) деп аталатын мөлтек аудандардан тұрады&lt;ref name=&quot;Құрманғазы ауданы&quot; /&gt;.

Мөлтеқ аудандардың аталу тарихы төмендегідей:&lt;br /&gt;
'''Үлкен және Кіші Ганюшкин''' — екі аралдың атауы 18 ғасырда ағайынды Ганюшкиндер келіп орналасуына орай осылай аталған. Бұл туралы алғашқы мәлімет 1759 жылы болған.&lt;br /&gt; 
'''Самаркин''' — Көпес Ганюшкин берген атау делініп жүр. Самар беті мағынасында.&lt;br /&gt; [[Сурет:Құрманғазы ауылы 2.jpg|thumb|оңға|400px|'''Жапырық (Ягодный) мөлтек ауданы''']]
'''Бұзаусылан''' — ертеде айналасының барлығын су қоршаған арал болған, осы аралға тұрғындар бұзауларын қайықпен шығарып, шөпке жайған. Әрі қарайбұл арал Бұзаусылан деп аталған.&lt;br /&gt;
'''Рембаза''' — Кіші Ганюшкиннің бір бөлігі. 20-ғасырдың 30-жылдарынан бастап, шағын кеме, [[қайық]], мотор, балықшылыр жарақтарын өңдейтін база, шеберхана орналасуына байланысты атап кеткен.&lt;br /&gt;
'''РТС''' ''(Механизатор ауылы)'' — өткен ғасырдың 50 - жылдары [[трактор]], автокөлік жөндеу станциялары орналасуына байланысты шыққан атау.&lt;br /&gt;
'''ПМК''' ''(Құрылысшылар ауылы)'' — Орысша «Передвижная механизированная колонна» сөзінен шыққан. 1960 жылы ауданда алғаш рет жылжымалы механикаландырылған құрлысшылар колоннасы құрылуына байланысты шыққан атау.&lt;br /&gt;
'''Кіресті''' — жер аты. Бастапқы аты Қызылжар болуы мүмкін, азамат соғысы кездеріндегі деректерде Красиловский бугор аталған. Орыс молаларының көп болуына байланысты «кресты, крест», кейін дыбыстық өзгеріске ұшырап, Кресті атауына ие болған.&lt;ref&gt;Киелі мекен, қасиетті өлке -Құрманғазы. Ағатай баспасы, Атырау-1920 ж. ISBN 978-601-7861-86-5&lt;/ref&gt;

== Ескерткіштері ==
[[Сурет:Әкімшілік үйі алдындағы Құрманғазы мүсіні.jpg|thumb|солға|250px|Әкімшілік үйі алдындағы Құрманғазы мүсіні]]
Ауылда қазақтың атақты күйшісі [[Құрманғазы Сағырбайұлы|Құрманғазы]]ға, Кеңес Одағының Батыры [[Александр Никифорович Афанасьев|Александр Афанасьевке]], азамат соғысы мен [[Ұлы Отан соғысы]]на қатысқандарға ескерткіш, интернационалист-жауынгер [[Бауыржан Бегалиев]]ке ескерткіш тақталар орнатылған.&lt;ref name=&quot;Құрманғазы ауданы&quot; /&gt;

Ұлы Отан соғысында қаза болғандарға орнатылған «Ер есімі- ел есінде 1941-1945 жылдары» атты ескерткіш обелискілер, Данқ орденінің үш бірдей иегері Ғизат Мұқашұлы Әліповке, Кеңес Одағының Батыры [[Филипп Савельевич Мазуров]]қа, халық қаһарманы [[Хиуаз Қайырқызы Доспанова|Хиуаз Доспановаға]], Кеңес Одағының Батыры [[Мұқат Мұсаев]]қа орнатылған гранит белгілері бар.
Сонымен қатар Ауған жеріндегі соғысқа 1979-1989 жылдар аралығында 95 интернациалист жауынгер жерлестерге арналған ескерткіш, Тәжік -Ауған шекара аймағында қатысқан 1992-2001 жылдар аралығында ауданнан қатысқан  53 жауынгерге ескерткіш, Ауған шекарасындағы жауынгерлік іс-қимылға және әскери қақтығыстарына қатысушылардың құрметіне ескерткіш, «Қуғын-сүргін құрбандары мәңгілік жадымызда» 1930-1940 жылдар аралығында 30-ға жуық жерлестерге арналған ескерткіш орнатылған.

== Әлеуметтік және мәдени нысандары ==
Құрманғазы ауылында 3 қазақ мектебі, 1 орыс мектебі, сондай-ақ Ганюшкин мектеп-интернаты бар.
Сонымен қатар орталық [[аурухана]], мәдениет үйі, [[емхана]], [[мұражай]], басқа да мекемелер орналасқан.&lt;ref name=&quot;Құрманғазы ауданы&quot; /&gt;
Сонымен қатар спорт кешені, телекоммуникация бөлімі, «Казпошта» мекемесі, аудандық [[кітапхана]] жұмыс жасайды.
=== Колледж ===
* Құрманғазы аграрлы -техникалық колледжі

=== Мектептері ===
* Абай атындағы орта мектеп — Алғашқа деректерде 1895 жылы ашылған. 1933 жылы орта мектеп ретінде қалыптасты. 1939 жылы Ганюшкин қазақ орта мектебі деп аталды. 1945 жылы Абай есімі берілді.
* М.Әуезов атындағы орта мектеп — 1971 жылы ашылған. 1990 жылы 620 бала оқытуға арналған жаңа ғимарат пайдалануға берілді.
* Ломоносов атындағы орта мектеп — 1939 жылы бөлек мектеп болып бөлініп шыққан. 1961 жылы қазіргі 2 қабатты ғимарат пайдалануға берілді.
* З.Серікқалиұлы атындағы мектеп интернаты —  1962 ж. шалғай елді мекендердің балаларына білім мен тәрбие беру мақсатында ашылды. 1972-1973 оқу жылы Ганюшкин ауылында үш кабатты типтік жобамен салынған мектеп-интернат ғимаратының берілуіне байланысты Сафон және Ганюшкин мектеп-интернаты қосылды.&lt;ref&gt;https://mi-cerikkaliuly.kurmangazy-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210927143220/https://mi-cerikkaliuly.kurmangazy-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html |date=2021-09-27 }} Зейнолла Серікқалиұлы атындағы мектеп-интернатының тарихы&lt;/ref&gt;
* Б.Бегалиев атындағы орта мектеп — 1958 ж. бастауыш, 1961 ж. сегізжылдық, 1986 ж. Каспий орталау мектебі, 2001 ж. орта мектеп болып қайта құрылды. 1990 жылы Б.Бегалиев есімі берілді. 2002 жылы 624 орындық жаңа үлгідегі мектеп үйі салынды.
* Д.Нұрпейсова атындағы балалар өнер мектебі — Теңіз аудандық атқару комитетінің 1964 жылғы 21-қазандағы шешімімен ашылды.

=== Мектепке дейінгі балалар мекемелері ===
* «Мерей» бөбекжай-балабақшасы 
* «Балауса» бөбекжай-балабақшасы 
* «Өркен» бөбекжай-балабақшасы 
* «Айбөбек» бөбекжай-балабақшасы 
* «Балбөбек» бөбекжай-балабақшасы

=== Аурухана ===
* Құрманғазы аудандық ауруханасы
* Облыстық өкпе ауруларына қарсы санаторий — 60 орынды санаторий 2001 жылдың наурыз айынан бастап ауруларды қабылдап сауықтыруда.

== Діни ұйымдар ==
* '''&quot;Темірәлі&quot; мешіті''' — 2002 жылы салынған. Жобасын М.Елеусінов жасаған. Жерінің аумағы 0,3114 га. Пайдалы алаңы 255,39 шаршы метр, 175 адамға арналған, екі қабатты. Ғимарат намаз оқитын зал, имам бөлмесі, кітапхана, неке қиятын залдан тұрады. Мұнарасының биіктігі 19 метр, қабырғасының биіктігі 5 метр. Биіктігі 1 метрлік мінбер сапалы ағаштан өрнектеліп жасалған.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/ru/mosque/3168/ «Темірәлі» мешіті&lt;/ref&gt;

== Шаруа қожалықтары мен кәсіпкерлік ==
«Атырау Жарық» АҚ, Құрманғазы Газ шаруашылығы, «Кұрманғазы жолдары» мекемесі, көптеген кәсіпорындар, мейрамханалар, кафелер, асханалар, сауда орындары орналасқан.

== Ауыл суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Құрманғазы ауылы !! &quot;Темірәлі&quot; мешіті!! Ауылдағы шағын көпірлердің бірі. !! Құрманғазы ауылы !! Құрманғазы ауылы !! Құрманғазы ауылы 
|-
| [[Сурет:Құрманғазы (Ганюшкино) ауылы.jpg|орта|150px]] || [[Сурет:Meshit-ganyushkin.jpg|орта|150px]]|| [[Сурет:The small bridge in Ganyushkin (Ganyushkino).jpg|орта|200px]] || [[Сурет:Құрманғазы ауылы 3.jpg|орта|150px]] ||[[Сурет:Құрманғазы ауылы 1.jpg |орта|200px]]  || [[Сурет:Құрманғазы ауылы 4.jpg |орта|150px]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://serper.kz/ «Серпер» Құрманғазы аудандық газеті] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171220084430/http://serper.kz/ |date=2017-12-20 }}
{{Құрманғазы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Құрманғазы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>b7iq3cfdrm1xddtmqf6jld3cfio4i0k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жақсықылыш (көл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22681</id>
    <revision>
      <id>3055183</id>
      <parentid>2723734</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:55:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2483" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Жақсықылыш
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 46/55/5/N/62/1/33/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 48,1
 |Ұзындығы       = 
 |Ені            = 
 |Ауданы         = 74,5
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Қызылорда облысы
  |Аудан     = Арал ауданы
 |Позициялық карта       = Қазақстан
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Қызылорда облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
{{мағына|Жақсықылыш}}
'''Жақсықылыш''' — [[Сырдария]] өзенінің сағалық алабындағы көл. 

== Географиялық орны ==
[[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]] жерінде. [[Арал теңізі]]нің солтүстік-шығыс жағында, [[Арал қарақұмы]] мен [[Жақсықылыш (тау)|Жақсықылыш]] тауының аралығында, теңіз деңгейінен 48,1 м жоғары орналасқан. 

== Гидрографикасы ==
Аумағы 74,5 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. [[Арал теңізі]]нің тартылуына байланысты көлдің аумағы күрт қысқарды, тек көктемде ғана суы болады, шілде айынан бастап бетін тұз басып, құрғақ ойысқа айналады. Көктемгі қар суымен жиналған суына мал суғарылады. Алабы - жайылым.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қызылорда облысы көлдері]]
[[Санат:Сырдария су алабы]]</text>
      <sha1>msxrdzndgps2rgth4ap4jzvqc7dfrqk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Explorer</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24643</id>
    <revision>
      <id>3054998</id>
      <parentid>1675381</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T13:58:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ерден Карсыбеков [[Эксплорер]] бетін [[Explorer]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1274" xml:space="preserve">'''Эксплорер''' – жер төңірегіндегі ғарыштық кеңістікті зерттеуге арналған америкалық ғарыштық ұшу аппараттарының және ұшыру жоспарының (1957 жылдан бастап) аты. “Э.-1” – АҚШ-та алғаш рет ұшырылған Жердің жасанды серігі (1.2.1958). “Э-дің” геом. пішіні әр түрлі (мыс., шар, көпбұрыш, цилиндр, конус) болып жасалады. Оның ұзындығы 2 м-ге жуық, массасы 8,3 кг-нан (“Э.-1”) 720 кг-ға (“Э.-55”) дейін жетеді. “Э.” хим. және күн батареясымен қоректенеді. Орбитада өмір сүру уақыты 3 жылдай. “Э.” көмегімен ғарыштық сәулелер, күн мен жұлдыздар, магнит өрісі, метеор бөлшектер, ионосфера мен атмосфера, жер төңірегіндегі кеңістіктің радиац. күйі, т.б. зерттелуде.

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Астрономия]]
[[Санат:Терминология]]</text>
      <sha1>jmneo1aaby57bcsama0a15qx2r7dfy3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055000</id>
      <parentid>3054998</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T13:59:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1647" xml:space="preserve">'''Explorer''' — жер төңірегіндегі ғарыштық кеңістікті зерттеуге арналған америкалық ғарыштық ұшу аппараттарының және ұшыру жоспарының (1957 жылдан бастап) аты.&lt;ref name=&quot;encyclopedia&quot;&gt;Қазақстан энциклопедиясы&lt;/ref&gt;

[[Explorer 1]] — АҚШ-та алғаш рет ұшырылған Жердің жасанды серігі (1.2.1958). Аппараттардың геом. пішіні әр түрлі (мысалы, шар, көпбұрыш, цилиндр, конус) болып жасалады. Оның ұзындығы 2 м-ге жуық, массасы 8,3 кг-нан (Explorer 1) 720 кг-ға (Explorer 55) дейін жетеді. Серіктер хим. және күн батареясымен қоректенеді. Орбитада өмір сүру уақыты 3 жылдай. Explorer көмегімен [[ғарыштық сәулелер]], [[Күн (жұлдыз)|күн]] мен [[жұлдыз]]дар, магнит өрісі, [[метеор]] бөлшектер, [[ионосфера]] мен [[атмосфера]], жер төңірегіндегі кеңістіктің радиац. күйі, т.б. зерттелуде.&lt;ref name=&quot;encyclopedia&quot;/&gt;

&lt;gallery&gt;
Explorer1.jpg|Explorer 1
Installing Explorer VII.jpg|Explorer 7
Solrad 10.jpg|Solrad 10
SAMPEX 3.jpg|SAMPEX
RHESSI.jpg|RHESSI
IBEX spacecraft.jpg|IBEX
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Үлгі:Explorer}}
[[Санат:NASA]]
[[Санат:Explorer бағдарламасы]]</text>
      <sha1>sxpbl7ezspetx2e9wd7vwrealue77py</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Айдабол (Ақмола облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25150</id>
    <revision>
      <id>3055169</id>
      <parentid>3054560</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:49:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4153" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Кент
|атауы                 = Айдабол
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =52 |lat_min = 41|lat_sec = 31
   |lon_deg =68|lon_min = 59|lon_sec =20 
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Ақмола облысы
|кестедегі облыс         = Ақмола облысы{{!}}Ақмола
|ауданы                  = Зеренді ауданы
|кестедегі аудан         = Зеренді ауданы{{!}}Зеренді 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Айдабол ауылдық округі{{!}}Айдабол
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1908   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = 1222
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Айдабол''' — [[Ақмола облысы]] [[Зеренді ауданы]]ндағы кент, [[Айдабол ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Зеренді]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 28 км жерде, Айдабол өзенінің жағасында орналасқан.

== Тарихы ==
Іргесі [[1908 жыл]]ы қаланған. [[1939 жыл]]ы мұнда мал бордақылау кеңшары ұйымдастырылды. [[1997 жыл]]ы кеңшар негізінде кооператив шаруашылықтар мен шаруа (фермер) қожалықтары құрылды.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 1491 адам (739 ер адам және 752 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 1222 адамды (587 ер адам және 635 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt; 

== Инфрақұрылымы ==
Кентте [[Айдабол спирт зауыты]], тұрмыс қажетін өтеу кәсіпорны, орта мектеп, клуб, аурухана, балабақша бар. Айдабол арқылы [[Көкшетау]] - [[Атбасар]] көлік тас жолы өтеді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Зеренді ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Зеренді ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Сібір казак әскерінің елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>9qunhf0si2l7om0sxxpo8uioux0oxca</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аққыстау</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25250</id>
    <revision>
      <id>3055094</id>
      <parentid>2997653</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:09:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Халқы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13954" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 =Ауыл
 |атауы                   = Аққыстау
 |сурет                   = Аққыстау. Стелла.jpg 
 |әкімшілік күйі          = аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg =47 |lat_min =13 |lat_sec =25
  |lon_deg =51 |lon_min =0 |lon_sec =23
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 300
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |ауданы                  = Исатай ауданы
 |кестедегі аудан         = Исатай ауданы{{!}}Исатай
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Аққыстау ауылдық округі{{!}}Аққыстау
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 1973 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        =
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = 7717
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |автомобиль коды            = 06
 |телефон коды            = 71231
 |пошта индексі           = 060300
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               =
}}
'''Аққыстау''' — [[Атырау облысы]] [[Исатай ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Аққыстау ауылдық округі]] орталығы, темір жол стансасы.

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы — [[Атырау]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 60 км-дей жерде, [[Нарын құмы]]нан оңтүстік-шығысқа қарай [[Жалтыр (көл, Атырау облысы)|Жалтыр]] көлінің оңтүстік жағасына таяу, [[Каспий маңы ойпаты]]ның оңтүстігіндегі, шөлді белдемде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 6481 адам (3213 ер адам және 3268 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 7717 адамды (3816 ер адам және 3901 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 8469 адамды (4209 ер адам және 4260 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1973 жыл|1973]] жылы [[Атырау]] – [[Астрахан]] [[темір жол]]ын салуға байланысты қаланды. [[1996 жыл]]ға дейін Чапаев атындағы  қаракөл қой кеңшарының орталығы болып келді. 
[[Сурет:Аққыстау.jpg|солға|300px|]]
Бұрын Қаратүбек деп аталатын елді мекенді Боқсақ өзегі бойын жағалай жеке шаруамен         
айналысқан 2-3 үй ғана қоныс еткен. Қазіргі Ақтөбе-Астрахан автомобиль жолының табаны арқылы бұрынғы аудан орталығы Ганюшкиноға көлік қатынасы болған. 1950 жылдарды бастауында бұл жерде бастауыш мектеп бір жыл ғана жұмыс істеп, [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық ауылына]] көшірілген. 

Теміржол құрылысына УС-99 құрылыс-монтаж тресінің СМП мекемелері кіріскеннен кейін, тың жерден 2 қабатты үйлер, теміржолға қатынасты ғимараттар, мектеп үйі, байланыс үйі, селолық клуб, т.б. құрылыстар бой көтерген. Тәуелсіздік жылдарында Исатай ауданының орталығына айналған ауыл құрылымдары дамыған, тұрғындары газбен, сумен қамтылған, заман талабына сай кәсіп керлік нысандары қалыптасқан сәулетті ауылға айналды.

== Шаруашылығы ==
[[Сурет:Аққыстау. Әкімдік.jpg |солға|200px|]]
[[Жайықмұнай|&quot;Жайықмұнай&quot; мұнай-газ өндіру басқармасы]], баспахана, машина жөндеу және тұрмыс қажетін өтеу шеберханалары, шағын электр станциясы жұмыс істейді. Кәсіпкерлік салада 104 нысан тіркелініп, онда еңбек жасайтындар саны 1000 адамға жетті. 6 мейрамхана, 3 жанар-жағармай стансасы, 2 сауда орталығы, [[дәріхана]]лар мен дүкендер, техникалық қызмет көрсету стансалары да халық сұранысына сай қызмет жасауда.

== Елді мекендегі көшелер ==
[[Сурет:Аққыстау. «Қазақ елі» мәдени-демалыс саябағы.jpg|thumb|солға|200px|«Қазақ елі» мәдени-демалыс саябағы]]
Есқали Есенғалиев атындағы, Нұралы Әжіғалиев атындағы, Ғатих Маштахов атындағы, Әзмұхан Ерекенов атындағы, Зұлхарнай Ғұмаров атындағы, Дәулет Әбілхайров атындағы, Тұрғали Мусағалиев атындағы, Жасалаш көшесі, Абай көшесі, Қажығали Мамеков атындағы, Ерғали Есжанұлы атындағы, Өтепқали Дінбаянұлы атындағы, Достық көшесі, Атырау көшесі, Шамшырақ көшесі, Мұнайшы көшесі, Егемен Қазақстан көшесі, Ынтымақ көшесі, Жауқазын көшесі, Сары арқа көшесі, Жамбыл Жабаев атындағы, Амангелді Иманов атындағы, Махамбет Өтемісов атындағы, Исатай Тайманов атындағы, Үбі батыр атындағы, Ғаллам Хисаметуллин атындағы, Нарын көшесі, Хамит Ерғалиев атындағы, Боран Нысанбаев атындағы, Каспий көшесі, Жәңгірхан көшесі, Қаратүбек көшесі, Бірлік көшесі, Елорда көшесі, Жалтыр көшесі, Қазына көшесі, Болашақ көшесі, Насихат Сүгірұлы атындағы, Сәкен Сейфуллин атындағы көше.

== Әлеуметтік және мәдени нысандары ==
Ауылда 3 [[орта мектеп]], 4 [[балабақша]], саз және спорт мектептері, [[кітапхана]], спорт кешені, 2 мәдениет үйі, қонақ үйі, [[емхана]], аудандық [[аурухана]] т.б. әлеуметтік нысандар бар (2018 ж.).&lt;ref&gt; Исатай ауданы, Алматы &quot;Сардар&quot;, 2018 ISBN 978-601-80678-6-0&lt;/ref&gt;
=== Мектептер ===
* Абай атындағы орта мектеп — 1984 жылы іргесі қаланған. 2001 жылы типтік жобадағы үш қатарлы ғимратқа орналасқан. Мектепте 17 аудитория, 2 лингафон кабинеті, 9 интерактивті тақта бар, 68 оқытушы білім беруде, барлығы жоғары білімді.&lt;ref&gt;https://school.isatai.atyrau.gov.kz/kz/school-registr/view?id=000000001 &quot;Абай атындағы ОМ&quot; ММ&lt;/ref&gt; 
* Аққыстау орта мектебі — 1968-1969 Аққыстау стансасы құрылғанда, тұңғыш рет №564 теміржол бастауыш мектебі ретінде ашылды. 1976 жылы жеті жылдық, 1977 жылы орта мектеп болды. 1986 жылы үш қабатты 624 орындық типтік үлгідегі мектеп үйі салынды.&lt;ref&gt;https://akkystau.isatai-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210913112624/https://akkystau.isatai-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html |date=2021-09-13 }} Мектептің қысқаша тарихы&lt;/ref&gt;
* Өркен орта мектебі — 2010 жылы ірге тасы қаланған 2 қабатты 220 орындық типтік үлгідегі орта мектеп. Мектепте 64 мұғалім еңбек етуде.&lt;ref&gt;https://schools.kundelik.kz/school.aspx?school=1000001220516 Өркен орта мектебі&lt;/ref&gt;

=== Мектепке дейінгі балалар мекемелері ===
* «Балдырған» бөбекжай-балабақшасы — 1994 жылы [[Жайықмұнай|«Жайық мұнай-газ өндіру»]] басқармасының демеушілігімен типтік үлгіде салынған.
* «Бәйтерек» бөбекжай-балабақшасы — Мектеп ғимратын ыңғайластыру арқылы 2010 жылы балабақша ретінде пайдалануға берілген.
* «Қарлығаш» бөбекжай-балабақшасы — 1986 жылы пайдалануға берілген. Балабақша 2 қабатты типтік ғимратта орналасқан.
* «Нұршуақ» бөбекжай-балабақшасы — 2016 жылы [[Каспий құбыр желісі консорциумы|«Каспий Құбыр Консорциумы»]] демеушілік қаражаты есебінен салынған.&lt;ref&gt;https://atr.kz/zhanalyqtar/n-rshua-k-ilderge-n-r-ydyi/&lt;/ref&gt;
* Өркен бөбекжай-балабақшасы — 1974 жылы типтік емес жобада салынған, 2012 жылы «Өркен» мектебінің жанынан ашылып жұмыс жасауда.

=== Саз мектебі ===
Ш. Шәріпов атындағы балалар саз мектебі — 1992 жылы Аққыстау балалар музыка мектебіне жергілікті композитор Ш.Шәріповтың аты берілді. Мектепте [[домбыра]], [[қобыз]], [[Баян (музыкалық аспап)|баян]], халық әні-[[терме]], [[фортепиано]] аспаптары бойынша 261 оқушыға 30 мұғалім дәріс беруде.

=== Денсаулық сақтау ===
* Исатай аудандық орталық ауруханасы — Исатай аудандық орталық ауруханасы 50 төсектік аурухана және күніне 250 адам қабылдайтын емхана&lt;ref&gt;https://isataicrb.kz/kz/emhana-rylymy/ Емхана құрылымы&lt;/ref&gt;

=== Спорт ===
* Исатай балалар-жасөспірімдер спорт мектебі — 1981 жылы жұмысын бастады. Дзюдо, қазақша күрес, самбо, бокс, кейінірек баскетбол, футбол, джиу-джитсу, тоғызқұмалақ бөлімдері ашылды.
* «Барыс» балалар-жасөспірімдер денешынықтыру даярлық клубы — 2017 жылы 27 ақпанда құрылды. Үйірмелер саны-9, қатысушылар саны -274.&lt;ref&gt;https://satypalu.gov.kz/kz/registry/show_supplier/218564 «Атырау облысы Білім беру басқармасының Исатай ауданы білім бөлімінің «Барыс» балалар-жасөспірімдер дене шынықтыру даярлық клубы» КММ&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Исатай ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Исатай ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]</text>
      <sha1>kpmvc4empt0dbr3kl6ay41hb3u9xy0g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055095</id>
      <parentid>3055094</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:10:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13954" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 =Ауыл
 |атауы                   = Аққыстау
 |сурет                   = Аққыстау. Стелла.jpg 
 |әкімшілік күйі          = аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg =47 |lat_min =13 |lat_sec =25
  |lon_deg =51 |lon_min =0 |lon_sec =23
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 300
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |ауданы                  = Исатай ауданы
 |кестедегі аудан         = Исатай ауданы{{!}}Исатай
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Аққыстау ауылдық округі{{!}}Аққыстау
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 1973 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        =
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = 8469
  |санақ жылы             = 2020
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |автомобиль коды            = 06
 |телефон коды            = 71231
 |пошта индексі           = 060300
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               =
}}
'''Аққыстау''' — [[Атырау облысы]] [[Исатай ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Аққыстау ауылдық округі]] орталығы, темір жол стансасы.

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы — [[Атырау]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 60 км-дей жерде, [[Нарын құмы]]нан оңтүстік-шығысқа қарай [[Жалтыр (көл, Атырау облысы)|Жалтыр]] көлінің оңтүстік жағасына таяу, [[Каспий маңы ойпаты]]ның оңтүстігіндегі, шөлді белдемде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 6481 адам (3213 ер адам және 3268 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 7717 адамды (3816 ер адам және 3901 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 8469 адамды (4209 ер адам және 4260 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1973 жыл|1973]] жылы [[Атырау]] – [[Астрахан]] [[темір жол]]ын салуға байланысты қаланды. [[1996 жыл]]ға дейін Чапаев атындағы  қаракөл қой кеңшарының орталығы болып келді. 
[[Сурет:Аққыстау.jpg|солға|300px|]]
Бұрын Қаратүбек деп аталатын елді мекенді Боқсақ өзегі бойын жағалай жеке шаруамен         
айналысқан 2-3 үй ғана қоныс еткен. Қазіргі Ақтөбе-Астрахан автомобиль жолының табаны арқылы бұрынғы аудан орталығы Ганюшкиноға көлік қатынасы болған. 1950 жылдарды бастауында бұл жерде бастауыш мектеп бір жыл ғана жұмыс істеп, [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық ауылына]] көшірілген. 

Теміржол құрылысына УС-99 құрылыс-монтаж тресінің СМП мекемелері кіріскеннен кейін, тың жерден 2 қабатты үйлер, теміржолға қатынасты ғимараттар, мектеп үйі, байланыс үйі, селолық клуб, т.б. құрылыстар бой көтерген. Тәуелсіздік жылдарында Исатай ауданының орталығына айналған ауыл құрылымдары дамыған, тұрғындары газбен, сумен қамтылған, заман талабына сай кәсіп керлік нысандары қалыптасқан сәулетті ауылға айналды.

== Шаруашылығы ==
[[Сурет:Аққыстау. Әкімдік.jpg |солға|200px|]]
[[Жайықмұнай|&quot;Жайықмұнай&quot; мұнай-газ өндіру басқармасы]], баспахана, машина жөндеу және тұрмыс қажетін өтеу шеберханалары, шағын электр станциясы жұмыс істейді. Кәсіпкерлік салада 104 нысан тіркелініп, онда еңбек жасайтындар саны 1000 адамға жетті. 6 мейрамхана, 3 жанар-жағармай стансасы, 2 сауда орталығы, [[дәріхана]]лар мен дүкендер, техникалық қызмет көрсету стансалары да халық сұранысына сай қызмет жасауда.

== Елді мекендегі көшелер ==
[[Сурет:Аққыстау. «Қазақ елі» мәдени-демалыс саябағы.jpg|thumb|солға|200px|«Қазақ елі» мәдени-демалыс саябағы]]
Есқали Есенғалиев атындағы, Нұралы Әжіғалиев атындағы, Ғатих Маштахов атындағы, Әзмұхан Ерекенов атындағы, Зұлхарнай Ғұмаров атындағы, Дәулет Әбілхайров атындағы, Тұрғали Мусағалиев атындағы, Жасалаш көшесі, Абай көшесі, Қажығали Мамеков атындағы, Ерғали Есжанұлы атындағы, Өтепқали Дінбаянұлы атындағы, Достық көшесі, Атырау көшесі, Шамшырақ көшесі, Мұнайшы көшесі, Егемен Қазақстан көшесі, Ынтымақ көшесі, Жауқазын көшесі, Сары арқа көшесі, Жамбыл Жабаев атындағы, Амангелді Иманов атындағы, Махамбет Өтемісов атындағы, Исатай Тайманов атындағы, Үбі батыр атындағы, Ғаллам Хисаметуллин атындағы, Нарын көшесі, Хамит Ерғалиев атындағы, Боран Нысанбаев атындағы, Каспий көшесі, Жәңгірхан көшесі, Қаратүбек көшесі, Бірлік көшесі, Елорда көшесі, Жалтыр көшесі, Қазына көшесі, Болашақ көшесі, Насихат Сүгірұлы атындағы, Сәкен Сейфуллин атындағы көше.

== Әлеуметтік және мәдени нысандары ==
Ауылда 3 [[орта мектеп]], 4 [[балабақша]], саз және спорт мектептері, [[кітапхана]], спорт кешені, 2 мәдениет үйі, қонақ үйі, [[емхана]], аудандық [[аурухана]] т.б. әлеуметтік нысандар бар (2018 ж.).&lt;ref&gt; Исатай ауданы, Алматы &quot;Сардар&quot;, 2018 ISBN 978-601-80678-6-0&lt;/ref&gt;
=== Мектептер ===
* Абай атындағы орта мектеп — 1984 жылы іргесі қаланған. 2001 жылы типтік жобадағы үш қатарлы ғимратқа орналасқан. Мектепте 17 аудитория, 2 лингафон кабинеті, 9 интерактивті тақта бар, 68 оқытушы білім беруде, барлығы жоғары білімді.&lt;ref&gt;https://school.isatai.atyrau.gov.kz/kz/school-registr/view?id=000000001 &quot;Абай атындағы ОМ&quot; ММ&lt;/ref&gt; 
* Аққыстау орта мектебі — 1968-1969 Аққыстау стансасы құрылғанда, тұңғыш рет №564 теміржол бастауыш мектебі ретінде ашылды. 1976 жылы жеті жылдық, 1977 жылы орта мектеп болды. 1986 жылы үш қабатты 624 орындық типтік үлгідегі мектеп үйі салынды.&lt;ref&gt;https://akkystau.isatai-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210913112624/https://akkystau.isatai-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html |date=2021-09-13 }} Мектептің қысқаша тарихы&lt;/ref&gt;
* Өркен орта мектебі — 2010 жылы ірге тасы қаланған 2 қабатты 220 орындық типтік үлгідегі орта мектеп. Мектепте 64 мұғалім еңбек етуде.&lt;ref&gt;https://schools.kundelik.kz/school.aspx?school=1000001220516 Өркен орта мектебі&lt;/ref&gt;

=== Мектепке дейінгі балалар мекемелері ===
* «Балдырған» бөбекжай-балабақшасы — 1994 жылы [[Жайықмұнай|«Жайық мұнай-газ өндіру»]] басқармасының демеушілігімен типтік үлгіде салынған.
* «Бәйтерек» бөбекжай-балабақшасы — Мектеп ғимратын ыңғайластыру арқылы 2010 жылы балабақша ретінде пайдалануға берілген.
* «Қарлығаш» бөбекжай-балабақшасы — 1986 жылы пайдалануға берілген. Балабақша 2 қабатты типтік ғимратта орналасқан.
* «Нұршуақ» бөбекжай-балабақшасы — 2016 жылы [[Каспий құбыр желісі консорциумы|«Каспий Құбыр Консорциумы»]] демеушілік қаражаты есебінен салынған.&lt;ref&gt;https://atr.kz/zhanalyqtar/n-rshua-k-ilderge-n-r-ydyi/&lt;/ref&gt;
* Өркен бөбекжай-балабақшасы — 1974 жылы типтік емес жобада салынған, 2012 жылы «Өркен» мектебінің жанынан ашылып жұмыс жасауда.

=== Саз мектебі ===
Ш. Шәріпов атындағы балалар саз мектебі — 1992 жылы Аққыстау балалар музыка мектебіне жергілікті композитор Ш.Шәріповтың аты берілді. Мектепте [[домбыра]], [[қобыз]], [[Баян (музыкалық аспап)|баян]], халық әні-[[терме]], [[фортепиано]] аспаптары бойынша 261 оқушыға 30 мұғалім дәріс беруде.

=== Денсаулық сақтау ===
* Исатай аудандық орталық ауруханасы — Исатай аудандық орталық ауруханасы 50 төсектік аурухана және күніне 250 адам қабылдайтын емхана&lt;ref&gt;https://isataicrb.kz/kz/emhana-rylymy/ Емхана құрылымы&lt;/ref&gt;

=== Спорт ===
* Исатай балалар-жасөспірімдер спорт мектебі — 1981 жылы жұмысын бастады. Дзюдо, қазақша күрес, самбо, бокс, кейінірек баскетбол, футбол, джиу-джитсу, тоғызқұмалақ бөлімдері ашылды.
* «Барыс» балалар-жасөспірімдер денешынықтыру даярлық клубы — 2017 жылы 27 ақпанда құрылды. Үйірмелер саны-9, қатысушылар саны -274.&lt;ref&gt;https://satypalu.gov.kz/kz/registry/show_supplier/218564 «Атырау облысы Білім беру басқармасының Исатай ауданы білім бөлімінің «Барыс» балалар-жасөспірімдер дене шынықтыру даярлық клубы» КММ&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Исатай ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Исатай ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]</text>
      <sha1>ntzvyjy3wldq9hzdvfba8pccwf83htz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055096</id>
      <parentid>3055095</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:10:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13967" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 =Ауыл
 |атауы                   = Аққыстау
 |сурет                   = Аққыстау. Стелла.jpg 
 |әкімшілік күйі          = аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg =47 |lat_min =13 |lat_sec =25
  |lon_deg =51 |lon_min =0 |lon_sec =23
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 300
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |ауданы                  = Исатай ауданы
 |кестедегі аудан         = Исатай ауданы{{!}}Исатай
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Аққыстау ауылдық округі{{!}}Аққыстау
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 1973 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        =
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 8469
  |санақ жылы             = 2020
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |автомобиль коды            = 06
 |телефон коды            = 71231
 |пошта индексі           = 060300
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               =
}}
'''Аққыстау''' — [[Атырау облысы]] [[Исатай ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Аққыстау ауылдық округі]] орталығы, темір жол стансасы.

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы — [[Атырау]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 60 км-дей жерде, [[Нарын құмы]]нан оңтүстік-шығысқа қарай [[Жалтыр (көл, Атырау облысы)|Жалтыр]] көлінің оңтүстік жағасына таяу, [[Каспий маңы ойпаты]]ның оңтүстігіндегі, шөлді белдемде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 6481 адам (3213 ер адам және 3268 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 7717 адамды (3816 ер адам және 3901 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 8469 адамды (4209 ер адам және 4260 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1973 жыл|1973]] жылы [[Атырау]] – [[Астрахан]] [[темір жол]]ын салуға байланысты қаланды. [[1996 жыл]]ға дейін Чапаев атындағы  қаракөл қой кеңшарының орталығы болып келді. 
[[Сурет:Аққыстау.jpg|солға|300px|]]
Бұрын Қаратүбек деп аталатын елді мекенді Боқсақ өзегі бойын жағалай жеке шаруамен         
айналысқан 2-3 үй ғана қоныс еткен. Қазіргі Ақтөбе-Астрахан автомобиль жолының табаны арқылы бұрынғы аудан орталығы Ганюшкиноға көлік қатынасы болған. 1950 жылдарды бастауында бұл жерде бастауыш мектеп бір жыл ғана жұмыс істеп, [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық ауылына]] көшірілген. 

Теміржол құрылысына УС-99 құрылыс-монтаж тресінің СМП мекемелері кіріскеннен кейін, тың жерден 2 қабатты үйлер, теміржолға қатынасты ғимараттар, мектеп үйі, байланыс үйі, селолық клуб, т.б. құрылыстар бой көтерген. Тәуелсіздік жылдарында Исатай ауданының орталығына айналған ауыл құрылымдары дамыған, тұрғындары газбен, сумен қамтылған, заман талабына сай кәсіп керлік нысандары қалыптасқан сәулетті ауылға айналды.

== Шаруашылығы ==
[[Сурет:Аққыстау. Әкімдік.jpg |солға|200px|]]
[[Жайықмұнай|&quot;Жайықмұнай&quot; мұнай-газ өндіру басқармасы]], баспахана, машина жөндеу және тұрмыс қажетін өтеу шеберханалары, шағын электр станциясы жұмыс істейді. Кәсіпкерлік салада 104 нысан тіркелініп, онда еңбек жасайтындар саны 1000 адамға жетті. 6 мейрамхана, 3 жанар-жағармай стансасы, 2 сауда орталығы, [[дәріхана]]лар мен дүкендер, техникалық қызмет көрсету стансалары да халық сұранысына сай қызмет жасауда.

== Елді мекендегі көшелер ==
[[Сурет:Аққыстау. «Қазақ елі» мәдени-демалыс саябағы.jpg|thumb|солға|200px|«Қазақ елі» мәдени-демалыс саябағы]]
Есқали Есенғалиев атындағы, Нұралы Әжіғалиев атындағы, Ғатих Маштахов атындағы, Әзмұхан Ерекенов атындағы, Зұлхарнай Ғұмаров атындағы, Дәулет Әбілхайров атындағы, Тұрғали Мусағалиев атындағы, Жасалаш көшесі, Абай көшесі, Қажығали Мамеков атындағы, Ерғали Есжанұлы атындағы, Өтепқали Дінбаянұлы атындағы, Достық көшесі, Атырау көшесі, Шамшырақ көшесі, Мұнайшы көшесі, Егемен Қазақстан көшесі, Ынтымақ көшесі, Жауқазын көшесі, Сары арқа көшесі, Жамбыл Жабаев атындағы, Амангелді Иманов атындағы, Махамбет Өтемісов атындағы, Исатай Тайманов атындағы, Үбі батыр атындағы, Ғаллам Хисаметуллин атындағы, Нарын көшесі, Хамит Ерғалиев атындағы, Боран Нысанбаев атындағы, Каспий көшесі, Жәңгірхан көшесі, Қаратүбек көшесі, Бірлік көшесі, Елорда көшесі, Жалтыр көшесі, Қазына көшесі, Болашақ көшесі, Насихат Сүгірұлы атындағы, Сәкен Сейфуллин атындағы көше.

== Әлеуметтік және мәдени нысандары ==
Ауылда 3 [[орта мектеп]], 4 [[балабақша]], саз және спорт мектептері, [[кітапхана]], спорт кешені, 2 мәдениет үйі, қонақ үйі, [[емхана]], аудандық [[аурухана]] т.б. әлеуметтік нысандар бар (2018 ж.).&lt;ref&gt; Исатай ауданы, Алматы &quot;Сардар&quot;, 2018 ISBN 978-601-80678-6-0&lt;/ref&gt;
=== Мектептер ===
* Абай атындағы орта мектеп — 1984 жылы іргесі қаланған. 2001 жылы типтік жобадағы үш қатарлы ғимратқа орналасқан. Мектепте 17 аудитория, 2 лингафон кабинеті, 9 интерактивті тақта бар, 68 оқытушы білім беруде, барлығы жоғары білімді.&lt;ref&gt;https://school.isatai.atyrau.gov.kz/kz/school-registr/view?id=000000001 &quot;Абай атындағы ОМ&quot; ММ&lt;/ref&gt; 
* Аққыстау орта мектебі — 1968-1969 Аққыстау стансасы құрылғанда, тұңғыш рет №564 теміржол бастауыш мектебі ретінде ашылды. 1976 жылы жеті жылдық, 1977 жылы орта мектеп болды. 1986 жылы үш қабатты 624 орындық типтік үлгідегі мектеп үйі салынды.&lt;ref&gt;https://akkystau.isatai-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210913112624/https://akkystau.isatai-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html |date=2021-09-13 }} Мектептің қысқаша тарихы&lt;/ref&gt;
* Өркен орта мектебі — 2010 жылы ірге тасы қаланған 2 қабатты 220 орындық типтік үлгідегі орта мектеп. Мектепте 64 мұғалім еңбек етуде.&lt;ref&gt;https://schools.kundelik.kz/school.aspx?school=1000001220516 Өркен орта мектебі&lt;/ref&gt;

=== Мектепке дейінгі балалар мекемелері ===
* «Балдырған» бөбекжай-балабақшасы — 1994 жылы [[Жайықмұнай|«Жайық мұнай-газ өндіру»]] басқармасының демеушілігімен типтік үлгіде салынған.
* «Бәйтерек» бөбекжай-балабақшасы — Мектеп ғимратын ыңғайластыру арқылы 2010 жылы балабақша ретінде пайдалануға берілген.
* «Қарлығаш» бөбекжай-балабақшасы — 1986 жылы пайдалануға берілген. Балабақша 2 қабатты типтік ғимратта орналасқан.
* «Нұршуақ» бөбекжай-балабақшасы — 2016 жылы [[Каспий құбыр желісі консорциумы|«Каспий Құбыр Консорциумы»]] демеушілік қаражаты есебінен салынған.&lt;ref&gt;https://atr.kz/zhanalyqtar/n-rshua-k-ilderge-n-r-ydyi/&lt;/ref&gt;
* Өркен бөбекжай-балабақшасы — 1974 жылы типтік емес жобада салынған, 2012 жылы «Өркен» мектебінің жанынан ашылып жұмыс жасауда.

=== Саз мектебі ===
Ш. Шәріпов атындағы балалар саз мектебі — 1992 жылы Аққыстау балалар музыка мектебіне жергілікті композитор Ш.Шәріповтың аты берілді. Мектепте [[домбыра]], [[қобыз]], [[Баян (музыкалық аспап)|баян]], халық әні-[[терме]], [[фортепиано]] аспаптары бойынша 261 оқушыға 30 мұғалім дәріс беруде.

=== Денсаулық сақтау ===
* Исатай аудандық орталық ауруханасы — Исатай аудандық орталық ауруханасы 50 төсектік аурухана және күніне 250 адам қабылдайтын емхана&lt;ref&gt;https://isataicrb.kz/kz/emhana-rylymy/ Емхана құрылымы&lt;/ref&gt;

=== Спорт ===
* Исатай балалар-жасөспірімдер спорт мектебі — 1981 жылы жұмысын бастады. Дзюдо, қазақша күрес, самбо, бокс, кейінірек баскетбол, футбол, джиу-джитсу, тоғызқұмалақ бөлімдері ашылды.
* «Барыс» балалар-жасөспірімдер денешынықтыру даярлық клубы — 2017 жылы 27 ақпанда құрылды. Үйірмелер саны-9, қатысушылар саны -274.&lt;ref&gt;https://satypalu.gov.kz/kz/registry/show_supplier/218564 «Атырау облысы Білім беру басқармасының Исатай ауданы білім бөлімінің «Барыс» балалар-жасөспірімдер дене шынықтыру даярлық клубы» КММ&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Исатай ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Исатай ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]</text>
      <sha1>b530i28aq2m6gd0y3qqdewj5kkouj4v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аршалы (Ақмола облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25598</id>
    <revision>
      <id>3055171</id>
      <parentid>2739872</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:50:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4110" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Аршалы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =Аудан орталығы   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =50 |lat_min =50|lat_sec = 25
   |lon_deg =72|lon_min =10|lon_sec =32
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  =Ақмола облысы
|кестедегі облыс         =Ақмола облысы
|ауданы                  =    Аршалы
|кестедегі аудан         = Аршалы ауданы
|мекен түрі              = ауылдық округ
|мекені                  = Аршалы кенттік әкімдігі
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1890
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   ''Борисовка'', ''Вишневка''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =6,5 мың
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Аршалы}}
'''Аршалы''' — [[Ақмола облысы]] [[Аршалы ауданы]]ндағы кент, аудан ([[1935 жыл]]дан) және Аршалы кенттік әкімдігі орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Астана]] қаласының оңтүстік-шығысында 70 км жерде, [[Есіл]] өзенінің [[Арнасай бөгені]]не құятын жерінде орналасқан.

== Халқы ==
Тұрғыны:
* 5,4 мың адам ([[2003 жыл|2003]]);
* 6,5 мың адам ([[2012 жыл|2012]]).
 
== Тарихы ==
Іргесі [[1890 жыл]]ы қаланған. [[1922 жыл]]ға дейін &quot;Борисовка&quot;, одан кейін &quot;Вишневка&quot; деп аталып келді. [[1998 жыл]]ы тарихи аты қайтарылып берілді.

== Кәсіпорындары ==
Аршалыда темір-бетон, шпал, 23 қиыршық тас з-ттары, құрылыс материалдары комбинаты, май зауыты, тұрмыстық қызмет көрсету үйі, баспахана жұмыс істейді.

== Инфрақұрылымы ==
Мектепке дейінгі балалар мекемелері, 2 орта, 2 бастауыш, музыка, спорт мектептері, мәдениет үйі, оқушылар мен жасөспірімдердің шығармашылық үйлері, 2 кітапхана, кинотеатр, клуб, ауданы аурухана, емхана, дәріхана, т.б. бар. Аршалы арқылы [[Алматы]] — [[Екатеринбург]] темір жолы және автомобиль жолы өтеді.

{{Аршалы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Аршалы ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>b84mlt5bg8untduls3s7cymsywn6hzx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Белоусовка (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26353</id>
    <revision>
      <id>3055200</id>
      <parentid>2857294</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:07:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3947" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Белоусовка
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Кенттік әкімдігі орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =50 |lat_min =07|lat_sec = 50
   |lon_deg =82|lon_min = 30|lon_sec =45
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Глубокое ауданы
|кестедегі аудан         = Глубокое ауданы{{!}}Глубокое 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Белоусов кенттік әкімдігі{{!}}Белоусов
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1939
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =9649
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Белоусовка}}
'''Белоусовка''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Глубокое ауданы]]ндағы кент, [[Белоусов кенттік әкімдігі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]] кентінің оңтүстік-шығысында 27 км жерде.  Ауылдың оңтүстік-батысынан [[Өскемен]] - [[Шемонаиха]], оңтүстік-шығысынан Өскемен - [[Риддер]] автомобиль жолдары өтеді.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 9981 адам (4711 ер адам және 5270 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 9649 адамды (4618 ер адам және 5031 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt; 

== Тарихы ==
Іргесі [[Белоусов полиметалл кен орны|Белоусовка полиметалл кені]] негізінде қаланған ([[1939 жыл|1939]]).

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 

{{Глубокое ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Глубокое ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>3jg7wxqjeuxodwacgw76wttwq2y03qx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жоғарғы Березовка (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26690</id>
    <revision>
      <id>3055210</id>
      <parentid>2857615</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:11:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3777" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Жоғарғы Березовка
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Кенттік әкімдігі орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =50|lat_min =16|lat_sec = 40
   |lon_deg =82|lon_min = 12|lon_sec =56
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Глубокое ауданы
|кестедегі аудан         = Глубокое ауданы{{!}}Глубокое 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Кенттік әкімдігі
|мекені                  = Жоғарғы Березовка кенттік әкімдігі{{!}}Жоғарғы Березовка
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1920
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =3545
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Жоғарғы Березовка}}
'''Жоғарғы Березовка''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Глубокое ауданы]]ндағы кент, [[Жоғарғы Березовка кенттік әкімдігі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 13 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 4069 адам (1866 ер адам және 2203 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 3545 адамды (1692 ер адам және 1853 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1920 жыл]]ы полиметалл кенін өндіруге байланысты қаланған.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Глубокое ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Глубокое ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>rne3k9vro1s1c3skaxktw2ycm4bl8r8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26874</id>
    <revision>
      <id>3055205</id>
      <parentid>2857315</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:10:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3857" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Глубокое
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  Аудан орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =50 |lat_min =08|lat_sec =21
   |lon_deg =82|lon_min = 19|lon_sec =12
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Глубокое ауданы
|кестедегі аудан         = Глубокое ауданы{{!}}Глубокое 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Глубокое кенттік әкімдігі{{!}}Глубокое
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1779   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =9652
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Глубокое}}
'''Глубокое''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Глубокое ауданы]]ндағы кент, аудан және [[Глубокое кенттік әкімдігі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы - [[Өскемен]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 23 км жерде, [[Ертіс]] өзенінің оң жақ жағалауында орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 10527 адам (4859 ер адам және 5668 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 9652 адамды (4462 ер адам және 5190 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1779 жыл]]ы қаланған. Глубокоеда Ертіс мыс қорыту, нан, кірпіш зауыттары, т.б. бар. Глубокое арқылы Өскемен – Глубокое – [[Семей]] автомобиль жолы өтеді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Глубокое ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Глубокое ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>pj9ddl8v4elextpyvwjb6v5njll9ctq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Деркөл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27086</id>
    <revision>
      <id>3055124</id>
      <parentid>2753989</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T05:50:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3035" xml:space="preserve">{{Өзен
 |атауы                   = Деркөл
  |шынайы атауы           = 
 |сурет                  =   
  |сурет ені             =  
  |сурет атауы           =    
 |карта                  = 
  |карта ені             = 
  |карта атауы           = 
 |ұзындығы               = 176
 |су алабының ауданы     =2,25 мың
 |су алабы               =  [[Жайық]]
 |өзендердің су алабы    =  [[Каспий теңізі]]
 |су шығыны              = 
  |өлшеу орны            = 
 |бастауы                = [[Жалпы Сырт]] жотасындағы [[Ешкітау]] 
  |бастауының орны        =   
  |бастауының биіктігі    = 
  |s_lat_dir = |s_lat_deg = |s_lat_min = |s_lat_sec = 
  |s_lon_dir = |s_lon_deg = |s_lon_min = |s_lon_sec = 
 |сағасы                 =  Шаған өзенінің оң жағы
  |сағасының орны        =  
  |сағасының биіктігі    = 
  |m_lat_dir = |m_lat_deg = 51|m_lat_min = 15|m_lat_sec = 04
  |m_lon_dir = |m_lon_deg = 51|m_lon_min =20 |m_lon_sec = 50
 |еңістігі               = 
 |ел                     = [[Қазақстан]]
  |аймақ                  = [[Батыс Қазақстан облысы]]ның [[Бәйтерек ауданы]]
 |ортаққордағы санаты    = 
}}

'''Деркөл''', ''Деркүл'' – [[Жайық]] алабындағы өзен.

== Географиялық орны ==
[[Батыс Қазақстан облысы]]ның [[Бәйтерек ауданы]] жерінен ағып өтеді. Ұзындығы 176 км, су жиналатын алабы 2,25 мың км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;.

== Бастауы ==
[[Жалпы Сырт]] жотасының [[Ешкітау]]ынан басталады да, Жайық өзенінің сол саласы Шағанға оң жағынан құяды.

== Гидрологиясы ==
Жауын-шашын және жер асты суларымен толығады. Арнасы кең, жағасы жайпақ. Көктемгі су тасу кезінде Деркөлдің жайылмасын су басады. Өзеннің бірнеше кішігірім салалары бар. [[Қараша]]ның аяғында суы қатып, [[сәуір]]дің басында мұзы ериді. Сағасындағы жылдық орташа су ағымы 2,4 м&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;/с. Тұздылығы 0,5 – 1,5 г/л, суы егін суғаруға, жайылмасы шабындыққа пайдаланылады.&lt;ref&gt;Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Батыс Қазақстан облысы өзендері]]</text>
      <sha1>mktbfyqyfhch0l6bd8v5dfcrjsas50x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жаңа Бұқтырма</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27630</id>
    <revision>
      <id>3055206</id>
      <parentid>2854478</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:10:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4143" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Жаңа Бұқтырма
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  Кенттік әкімдігі орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =49 |lat_min =37|lat_sec = 37
   |lon_deg =83|lon_min = 31|lon_sec =04
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Алтай ауданы
|кестедегі аудан         = Алтай ауданы{{!}}Алтай 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Кенттік әкімдігі
|мекені                  = Жаңа Бұқтырма кенттік әкімдігі{{!}}Жаңа Бұқтырма 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1976
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =5591
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Жаңа Бұқтырма''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Алтай ауданы]]ндағы кент, [[Жаңа Бұқтырма кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Алтай (қала)|Алтай]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 62 км жерде, [[Үлбі жотасы]]ның оңтүстік етегінде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 6270 адам (2928 ер адам және 3342 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 5591 адамды (2593 ер адам және 2998 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1976 жыл]]ы қаланды. [[1996 жыл]]ға дейін [[Серебрянск]] қалалық кеңестің құрамында болды. Жаңа Бұқтырма  [[Ертіс]] өзені бойындағы ірі өзен айлақтарының бірі.

== Инфрақұрылымы ==
Кентте орта мектеп, клуб, кинотеатр, аурухана, мәдениет үйі, т.б мекемелер бар. Тұрғындары басқа елді мекендермен автомобиль және су жолдарымен қатынасады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Алтай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Алтай ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>o5jt1fes0xtbmiko3wridmrk9jyzhos</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жаңғызтөбе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27645</id>
    <revision>
      <id>3055207</id>
      <parentid>3043969</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:10:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3571" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Жаңғызтөбе
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =49 |lat_min =13|lat_sec = 04
   |lon_deg =81|lon_min = 12|lon_sec =49
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Абай облысы
|кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай
|ауданы                  = Жарма ауданы
|кестедегі аудан         = Жарма ауданы{{!}}Жарма 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Кенттік әкімдігі
|мекені                  = Жаңғызтөбе кенттік әкімдігі{{!}}Жаңғызтөбе
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   1930 
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =3002
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Жаңғызтөбе''' — [[Абай облысы]] [[Жарма ауданы]]ндағы кент, [[Жаңғызтөбе кенттік әкімдігі]] орталығы, темір жол бекеті.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Қалбатау]]дан оңтүстік-батысқа қарай 23 км жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 4090 адам (2062 ер адам және 2028 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 3002 адамды (1468 ер адам және 1534 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1930 жыл]]ы [[Түрксіб|Түркістан-Сібір темір жол магистралі]]н салуға байланысты қаланған.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 

{{Жарма ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жарма ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>3pty26tb5er1twhk9dtk79szwi60mo3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жарма (Абай облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27665</id>
    <revision>
      <id>3055208</id>
      <parentid>3043982</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:11:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4389" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Жарма
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Кенттік әкімдігі орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =48 |lat_min =47|lat_sec = 00
   |lon_deg =80|lon_min = 52|lon_sec =40
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Абай облысы
|кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай
|ауданы                  = Жарма ауданы
|кестедегі аудан         = Жарма ауданы{{!}}Жарма 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Кенттік әкімдігі
|мекені                  = Жарма кенттік әкімдігі{{!}}Жарма 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1930
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1020
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Жарма}}
'''Жарма''' — [[Абай облысы]] [[Жарма ауданы]]ндағы кент, [[Жарма кенттік әкімдігі]] орталығы, темір жол бекеті.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Қалбатау]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 105 км жерде, [[Шар (өзен)|Шар өзені]]нің сол жақ саласы - [[Жарма (өзен)|Жарма өзені]] жағалауында, боз, бетеге, селеу, көкпек өскен сортаң қоңыр топырақты шөлейт дала белдемінде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1279 адам (623 ер адам және 656 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1020 адамды (518 ер адам және 502 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;
 
== Тарихы ==
Іргесі [[20 ғасыр]]дың 30 жылдарының басында [[Түрксіб|Түркістан-Сібір темір жол магистралі]]н салуға байланысты қаланған. [[1938 жыл]]дан кент.

== Кәсіпорындары ==
Автокөлік кәсіпорны, темір жол стансасы, астық қоймасы жұмыс істейді.

== Инфрақұрылымы ==
Орта мектеп, емхана бар. Жармадан батысқа қарай 3 км жерден [[Алматы]] - [[Өскемен]] автомобиль магистралі өтеді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жарма ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жарма ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>1zwh7cmk5nazxe256ehhvo3r4n0thhd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жезкент</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27742</id>
    <revision>
      <id>3055209</id>
      <parentid>3042629</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:11:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4244" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Жезкент
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =50 |lat_min =55|lat_sec =12
   |lon_deg =81|lon_min =23|lon_sec =34
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Абай облысы
|кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай
|ауданы                  = Бородулиха ауданы
|кестедегі аудан         = Бородулиха ауданы{{!}}Бородулиха 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жезкент кенттік әкімдігі{{!}}Жезкент
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =9888
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Жезкент''' — [[Абай облысы]] [[Бородулиха ауданы]]ндағы кент, [[Жезкент кенттік әкімдігі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы — [[Бородулиха]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 40 км жерде, бетеге, қау, жусан аралас қара топырақты орманды дала белдемінде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 10554 адам (5485 ер адам және 5069 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 9888 адамды (4727 ер адам және 5161 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Кәсіпорындары ==
Жезкент — [[Қазақстан]]дағы түсті металл өндіру, оларды байыту орталықтарының бірі. Мұнда Жезкент кен байыту комбинаты, “Шахтаөту” басқармасы, жылу орталығы, жөндеу кәсіпорны, нан зауыты, т.б. мекемелер жұмыс істейді. 

== Инфрақұрылымы ==
2 орта мектеп, мәдениет үйі, кітапхана, аурухана, емхана, фельдшерлік-акушерлік пункт, т.б. мекемелер бар. Тұрғындары көрші елді мекендермен автомобиль жолы арқылы қатынасады. 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Бородулиха ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бородулиха ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>48rivmhb8faeck8792uxvwimz02geec</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жолымбет</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27866</id>
    <revision>
      <id>3055174</id>
      <parentid>2771354</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:51:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4727" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =Кент
|атауы                 =Жолымбет
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Кенттік әкімдігі орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
 |lat_deg =51 |lat_min = 44|lat_sec =37
 |lon_deg =71|lon_min = 42|lon_sec =55
  |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Ақмола облысы
|кестедегі облыс         = Ақмола облысы{{!}}Ақмола
|ауданы                  = Шортанды ауданы
|кестедегі аудан         = Шортанды ауданы{{!}}Шортанды 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жолымбет кенттік әкімдігі{{!}}Жолымбет
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   1932
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны         =   4258
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 
'''Жолымбет''' — [[Ақмола облысы]] [[Шортанды ауданы]]ндағы кент, [[Жолымбет кенттік әкімдігі]] орталығы. Іргесі [[1932 жыл]]ы алтын кенішінің ашылуына байланысты қаланған. [[1940 жыл]]дан кент. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Шортанды (Шортанды ауданы)|Шортанды]] кентінен шығысқа қарай 49 км-дей жерде, [[Ащылыайрық]]  өзенінің оң жағасында  орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 5218 адам (2583 ер адам және 2635 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 4258 адамды (2118 ер адам және 2140 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt; 

== Кәсіпорындары ==
«Қазақалтын» кен байыту комбинатының басқармасы, алтын өндіретін кеніш, кен байыту фабрикасы, техникалық қызмет көрсету стансасы және тігін фабрикасы жұмыс істейді.

== Инфрақұрылымы ==
3 бала бақша, 2 орта мектеп, 1 мектеп-интернат, музыка мектебі, мәдениет үйі, 3 кітапхана, аурухана, кинотеатр, тұрмыстық қызмет үйі, 5 спорт залы, 1 асхана, 20-дан астам  сауда мекемелері бар.
Екінші дүниежүзілік соғыстың құрбандарына ескерткіш орнатылған. Тұрғындары [[Нұр-Сұлтан]], [[Көкшетау]], [[Степногорск]] қалаларымен, Шортанды кентімен, т.б. елді мекендермен автомобиль жолдары арқылы қатынасады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Шортанды ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Шортанды ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>itx7ry7r7s0mxvwhdmgq7snvztdeo28</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Заводской (Ақмола облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28034</id>
    <revision>
      <id>3055176</id>
      <parentid>2772875</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:51:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4159" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Заводской
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені         =      
   |lat_deg =52 |lat_min =27|lat_sec = 49
   |lon_deg =72|lon_min =00|lon_sec =31
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Ақмола облысы
|кестедегі облыс         = Ақмола облысы{{!}}Ақмола
|ауданы                  = Степногорск қалалық әкімдігі
|кестедегі аудан         = Степногорск қалалық әкімдігі{{!}}Степногорск 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Заводской кенттік әкімдігі{{!}}Заводской
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   1969
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =3504
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Заводской''' — [[Ақмола облысы]] [[Степногорск қалалық әкімдігі]]не бағынышты кент, [[Заводской кенттік әкімдігі]] орталығы. Іргесі [[1969 жыл]]ы осы маңда салынған әскери құрал-жабдықтар жасайтын кәсіпорын негізінде қаланған

== Географиялық орны ==
[[Степногорск]] қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 13 км-дей жерде, астық тұқымдас шөптер өскен бетегелі-бозды дала белдемінде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 3991 адам (1869 ер адам және 2122 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 3504 адамды (1659 ер адам және 1845 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Орта мектеп, мәдениет үйі, кітапхана, аурухана, емхана, тұрмыстық қызмет көрсету комбинаты, т.б. әлеуметтік инфрақұрылымдар бар. Тұрғындары көрші елді мекендермен автомобиль жолы арқылы қатынасады. 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 

{{Степногорск қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Степногорск қалалық әкімдігі елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>157slffaquxoazsmg9dxkufgo4vgmgj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Индербор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28189</id>
    <revision>
      <id>3055075</id>
      <parentid>3054719</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T21:19:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ауыл көшелері */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13051" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = кент
 |атауы                   = Индербор
 |сурет                   =Индербор кенті.jpg
 |әкімшілік күйі          = Аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
 |lat_dir =N |lat_deg =48 |lat_min =32 |lat_sec = 58
 |lon_dir =E |lon_deg =51 |lon_min =46 |lon_sec =59 
 |CoordAddon             = type:city(42000)_region:KZ
 |CoordScale             =
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 300
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |ауданы                  = Индер ауданы
 |кестедегі аудан         = Индер ауданы{{!}}Индер 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Индербор кенттік әкімдігі{{!}}Индербор 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 1935
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = ''Индерборстрой''
 |статус алуы               =1938
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = қатаң континенталды
  |тұрғыны                = {{өсім}} 12915
  |санақ жылы             =2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 060200
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   = 
 |сайт тілі               = 
}}
'''Индербор''' — [[Атырау облысы]], [[Индер ауданы]]ндағы кент, аудан және [[Индербор кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Жайық]] өзенінің сол жақ беткейінде, [[Индер (көл)|Индер]] көлінен солтүстік-батысқа қарай 9 км және [[Атырау]] қаласынан солтүстікке қарай 190 шақырым жерде орналасқан&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;.

== Тарихы ==
Іргесі Индер кентінің маңында ашылған [[борат]] және [[ас тұзы]] кен орындарын игеруге байланысты [[1935 жыл|1935]] жылы қаланған&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;.

== Ауыл көшелері ==
[[Абай Құнанбайұлы|Абай]], [[Шәкәрім Құдайбердіұлы|Шәкәрім]], [[Аманкелді Үдербайұлы Иманов|Амангелді]], [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбыл]], [[Сұлтан Бейбарыс|Бейбарыс]], [[Асан қайғы Сәбитұлы|Асанқайғы]], [[Махамбет Өтемісұлы|Махамбет]], [[Керей хан]], [[Әз-Жәнібек хан|Жәнібек хан]], [[Әбілқайыр хан (Кіші жүз)|Әбілқайыр хан]], [[Қасым хан]], [[Есім хан]], [[Хақназар хан]], [[Тәуке хан]], [[Жәңгір-Керей хан|Жәңгір хан]], [[Жиембет жырау]], [[Бөгенбай батыр]], [[Қабанбай батыр]], [[Құрманғазы Сағырбайұлы|Құрманғазы]], [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]], [[Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан|Әлихан Бөкейхан]], [[Әлкей Хақанұлы Марғұлан|Әлкей Марғұлан]], [[Халел Досмұхамедов]], [[Рақымжан Қошқарбаев]], [[Исатай Тайманұлы|Исатай Тайманов]], [[Мұрат Мөңкеұлы]], [[Хиуаз Қайырқызы Доспанова|Хиуаз Доспанова]], [[Фариза Оңғарсынова]], [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]], [[Сәкен Сейфуллин]], [[Бейімбет Жармағамбетұлы Майлин|Бейімбет Майлин]], [[Ғабит Махмұтұлы Мүсірепов|Ғабит Мүсірепов]], [[Әміре Қашаубаев]], [[Қаныш Имантайұлы Сәтбаев|Қаныш Сәтбаев]], [[Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіров|Тоқтар Әубәкіров]], [[Талғат Аманкелдіұлы Мұсабаев|Талғат Мұсабаев]], [[Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова|Әлия Молдағұлова]], [[Мәншүк Жиенғалиқызы Мәметова|Мәншүк Мәметова]], [[Бауыржан Момышұлы]], [[Мағжан Жұмабай|Мағжан Жұмабаев]], [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]], [[Максим Горький]], [[Боран Нысанбаев]], [[Қожық Қазиев|Қошық Қазиев]], [[Сағидолла Құбашұлы Құбашев|Сағидолла Құбашев]], [[Мұхит Ғалымұлы Қалымов|Мұхит Қалымов]], [[Нұртас Дәндібайұлы Оңдасынов|Нұртас Оңдасынов]], [[Сейітқали Меңдешұлы Меңдешев|Сейітқали Меңдешев]], Гавриил Шамин, Қадір Нұржанов, Қасым Тұхфатов, Бағыткерей Қабиев, Болат Майдыров, Ізтілеу Көпбаев, Бертілеу Бозекенов, Құбайдолла Қаражанов, Нығмет Меңдіғалиев, Қайырғали Төленбаев, Сисенғали Тұңғатаров, Зинеден Қабдешев, Сәйпеден Нұрқасынов, Құрақ Бектұрғанов, Дүйсенғали Сұлтанғалиев, Мәулет Қарасаев, Тұқпат Ізтаев, Базарғали Әйтімов, Құсайын Байбосынов, Сейілхан Ғабдуллин, Хамит Нұрманов, Жәрдем Кенжетаев, Қаракей Дәулетов, Оқас Нығыметдинов, Аташ Досалиев, Штатбай Иманғазиев атындағы көшелер, [[Қазақстан]], [[Бейбітшілік]], [[Достық]], [[Бірлік (қасиет)|Бірлік]], Береке, [[Атырау]], [[Тайсойған құмы|Тайсойған]], [[Сарайшық]], [[Нарын құмы|Нарын]], [[Ойыл (өзен)|Ойыл]], Ақтау, Қорғантау, [[Нұр-Сұлтан|Астана]], Ақжайық, Ақкент, Ақдала, Баянды, Ақтүбек, Шыршалы, Жиделі, Шиелі, Талды, Тұмарлы, Шалқыма, Шапағат, [[Жерұйық (философия)|Жерұйық]], [[Жайық]], Арна, Арай, Шахтёр, Алғабас, Алғашық көшелері.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 11433 адам (5694 ер адам және 5739 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 12915 адамды (6414 ер адам және 6501 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Өндірісі ==
Басты кәсіпорны &quot;Индерқұрылысиндустрия&quot; акционерлік қоғамы борат кенін, гипсокартон өндіруші кәсіпорын. «Жайықгазтасымалдау» басқармасы, геологиялық «Бор» ЖШС, «Индертұз» кәсiпорны, «Индергипс» бiрлескен кәсіпорны, «Индер» мұнай айдау стансасы, «Геохим» кәсiпорны аудан экономикасының негiзгi нысандары болып есептеледi. Ауданның табиғи қорларын игеру мақсатында шетелдiк компаниялармен бiрлескен кәсiпорындар жұмыс жасауда.1989 ж.&lt;ref&gt;Е.Қаженбаев Атырау облысының географиясы ISBN 9965-741-14-х&lt;/ref&gt; &quot;Мақат-Индер&quot; темір жолы іске қосылды. Жайық өзенінен жаңа көпір салынды.

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
=== Мектептер ===
* М.Әуезов атындағы орта мектеп — 1961 ж. сегізжылдық мектеп болып құрылған, 1974 жылы орта мектепке айналды. 

* С.Сейфуллин атындағы орта мектеп — 1959  жылы 7 жылдық мектеп болып ашылды. 1960 жылы мектепке С.Сейфуллин есімі берілді. 2013 ж. мектептің жаңа ғимараты пайдалануға берілді.

* Ш.Уәлиханов атындағы орта мектеп — 1933-34 оқу жылында іргесі қаланған. Шоқан есімі 1952-53 оқу жылында берілген.

* Көктем орта мектебі — 2000 жылы &quot;Көктем&quot; мөлтек ауданында бастауыш мектеп болып ашылды. 2002 ж. 200 орындық жаңа мектептің ғимраты тұрғызылды. 2003 ж. орта мектепке айналды.

* Индер балалар өнер мектебі
* Индер аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі

=== Мектепке дейінгі білім ===
* &quot;Райхан&quot; бөбекжай-бақшасы
* &quot;Ботақан&quot; бөбекжай-бақшасы – ескі С. Сейфуллин орта мектебінің ғимараты қайта жасақталып, 2019 жылы 80 орындық балабақша болып ашылған.
* &quot;Айналайын&quot; бөбекжай-бақшасы – Шығыс мөлтек ауданданында 2017 жылы 290 орындық балабақша болып ашылған.
* &quot;Балдәурен&quot; бөбекжай-бақшасы

=== Колледж ===
* Индер көп бейінді ауыл-шаруашылық колледжі — 1984 жылдан №8 кәсіптік- техникалық училище, 1996 жылдан №5 кәсіптік- техникалық мектеп. 2003 жылдан  №5 кәсіптік мектеп, 2007 жылдан № 8 кәсіптік лицейі болып өзгертілді. 2012 жылдан бері Индер көп бейінді ауыл шаруашылық колледжі.&lt;ref&gt;https://inderkol.kz/kz/istoriya-razvitiya-kolledzha/ Колледждің даму тарихы&lt;/ref&gt;

=== Мәдени орындар ===
* &quot;Борат&quot; мәдениет үйі — 1958 ж. пайдалануға берілген. Индерборат кенішінің қаржысымен тұрғызылған.

== Діни ұйымдар қызметі ==
* Свято-Никольский приходы
* Әйіп Қажы мешіті — 2004 жылы салынған, 250 адамға арналған. Жоба авторы Қазақстан Сәулетшілер одағының мүшесі Т.Қасенов. Қабырғасының биіктігі 12 метр. Екі кіші мұнарасы бар, мінбердің биіктігі 2 метр.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/ru/mosque/3166/ «Әйіп қажы» мешіті&lt;/ref&gt;

== Суреттер ==
&lt;gallery&gt;
Гостиница Бастау.jpg
Индерборский 1.jpg
Индерборский 2.jpg 
Индерборский 3.jpg
Индерборский 4.jpg
Индерборский 5.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Индер ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Индер ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>6ulyw9i7wbmp3f85kfkloghvnrsq1qo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055082</id>
      <parentid>3055075</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T21:52:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Халқы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13523" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = кент
 |атауы                   = Индербор
 |сурет                   =Индербор кенті.jpg
 |әкімшілік күйі          = Аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
 |lat_dir =N |lat_deg =48 |lat_min =32 |lat_sec = 58
 |lon_dir =E |lon_deg =51 |lon_min =46 |lon_sec =59 
 |CoordAddon             = type:city(42000)_region:KZ
 |CoordScale             =
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 300
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |ауданы                  = Индер ауданы
 |кестедегі аудан         = Индер ауданы{{!}}Индер 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Индербор кенттік әкімдігі{{!}}Индербор 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 1935
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = ''Индерборстрой''
 |статус алуы               =1938
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = қатаң континенталды
  |тұрғыны                = {{өсім}} 12915
  |санақ жылы             =2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 060200
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   = 
 |сайт тілі               = 
}}
'''Индербор''' — [[Атырау облысы]], [[Индер ауданы]]ндағы кент, аудан және [[Индербор кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Жайық]] өзенінің сол жақ беткейінде, [[Индер (көл)|Индер]] көлінен солтүстік-батысқа қарай 9 км және [[Атырау]] қаласынан солтүстікке қарай 190 шақырым жерде орналасқан&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;.

== Тарихы ==
Іргесі Индер кентінің маңында ашылған [[борат]] және [[ас тұзы]] кен орындарын игеруге байланысты [[1935 жыл|1935]] жылы қаланған&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;.

== Ауыл көшелері ==
[[Абай Құнанбайұлы|Абай]], [[Шәкәрім Құдайбердіұлы|Шәкәрім]], [[Аманкелді Үдербайұлы Иманов|Амангелді]], [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбыл]], [[Сұлтан Бейбарыс|Бейбарыс]], [[Асан қайғы Сәбитұлы|Асанқайғы]], [[Махамбет Өтемісұлы|Махамбет]], [[Керей хан]], [[Әз-Жәнібек хан|Жәнібек хан]], [[Әбілқайыр хан (Кіші жүз)|Әбілқайыр хан]], [[Қасым хан]], [[Есім хан]], [[Хақназар хан]], [[Тәуке хан]], [[Жәңгір-Керей хан|Жәңгір хан]], [[Жиембет жырау]], [[Бөгенбай батыр]], [[Қабанбай батыр]], [[Құрманғазы Сағырбайұлы|Құрманғазы]], [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]], [[Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан|Әлихан Бөкейхан]], [[Әлкей Хақанұлы Марғұлан|Әлкей Марғұлан]], [[Халел Досмұхамедов]], [[Рақымжан Қошқарбаев]], [[Исатай Тайманұлы|Исатай Тайманов]], [[Мұрат Мөңкеұлы]], [[Хиуаз Қайырқызы Доспанова|Хиуаз Доспанова]], [[Фариза Оңғарсынова]], [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]], [[Сәкен Сейфуллин]], [[Бейімбет Жармағамбетұлы Майлин|Бейімбет Майлин]], [[Ғабит Махмұтұлы Мүсірепов|Ғабит Мүсірепов]], [[Әміре Қашаубаев]], [[Қаныш Имантайұлы Сәтбаев|Қаныш Сәтбаев]], [[Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіров|Тоқтар Әубәкіров]], [[Талғат Аманкелдіұлы Мұсабаев|Талғат Мұсабаев]], [[Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова|Әлия Молдағұлова]], [[Мәншүк Жиенғалиқызы Мәметова|Мәншүк Мәметова]], [[Бауыржан Момышұлы]], [[Мағжан Жұмабай|Мағжан Жұмабаев]], [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]], [[Максим Горький]], [[Боран Нысанбаев]], [[Қожық Қазиев|Қошық Қазиев]], [[Сағидолла Құбашұлы Құбашев|Сағидолла Құбашев]], [[Мұхит Ғалымұлы Қалымов|Мұхит Қалымов]], [[Нұртас Дәндібайұлы Оңдасынов|Нұртас Оңдасынов]], [[Сейітқали Меңдешұлы Меңдешев|Сейітқали Меңдешев]], Гавриил Шамин, Қадір Нұржанов, Қасым Тұхфатов, Бағыткерей Қабиев, Болат Майдыров, Ізтілеу Көпбаев, Бертілеу Бозекенов, Құбайдолла Қаражанов, Нығмет Меңдіғалиев, Қайырғали Төленбаев, Сисенғали Тұңғатаров, Зинеден Қабдешев, Сәйпеден Нұрқасынов, Құрақ Бектұрғанов, Дүйсенғали Сұлтанғалиев, Мәулет Қарасаев, Тұқпат Ізтаев, Базарғали Әйтімов, Құсайын Байбосынов, Сейілхан Ғабдуллин, Хамит Нұрманов, Жәрдем Кенжетаев, Қаракей Дәулетов, Оқас Нығыметдинов, Аташ Досалиев, Штатбай Иманғазиев атындағы көшелер, [[Қазақстан]], [[Бейбітшілік]], [[Достық]], [[Бірлік (қасиет)|Бірлік]], Береке, [[Атырау]], [[Тайсойған құмы|Тайсойған]], [[Сарайшық]], [[Нарын құмы|Нарын]], [[Ойыл (өзен)|Ойыл]], Ақтау, Қорғантау, [[Нұр-Сұлтан|Астана]], Ақжайық, Ақкент, Ақдала, Баянды, Ақтүбек, Шыршалы, Жиделі, Шиелі, Талды, Тұмарлы, Шалқыма, Шапағат, [[Жерұйық (философия)|Жерұйық]], [[Жайық]], Арна, Арай, Шахтёр, Алғабас, Алғашық көшелері.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 11433 адам (5694 ер адам және 5739 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 12915 адамды (6414 ер адам және 6501 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 14331 адамды (7225 ер адам және 7106 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]&lt;/ref&gt;

== Өндірісі ==
Басты кәсіпорны &quot;Индерқұрылысиндустрия&quot; акционерлік қоғамы борат кенін, гипсокартон өндіруші кәсіпорын. «Жайықгазтасымалдау» басқармасы, геологиялық «Бор» ЖШС, «Индертұз» кәсiпорны, «Индергипс» бiрлескен кәсіпорны, «Индер» мұнай айдау стансасы, «Геохим» кәсiпорны аудан экономикасының негiзгi нысандары болып есептеледi. Ауданның табиғи қорларын игеру мақсатында шетелдiк компаниялармен бiрлескен кәсiпорындар жұмыс жасауда.1989 ж.&lt;ref&gt;Е.Қаженбаев Атырау облысының географиясы ISBN 9965-741-14-х&lt;/ref&gt; &quot;Мақат-Индер&quot; темір жолы іске қосылды. Жайық өзенінен жаңа көпір салынды.

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
=== Мектептер ===
* М.Әуезов атындағы орта мектеп — 1961 ж. сегізжылдық мектеп болып құрылған, 1974 жылы орта мектепке айналды. 

* С.Сейфуллин атындағы орта мектеп — 1959  жылы 7 жылдық мектеп болып ашылды. 1960 жылы мектепке С.Сейфуллин есімі берілді. 2013 ж. мектептің жаңа ғимараты пайдалануға берілді.

* Ш.Уәлиханов атындағы орта мектеп — 1933-34 оқу жылында іргесі қаланған. Шоқан есімі 1952-53 оқу жылында берілген.

* Көктем орта мектебі — 2000 жылы &quot;Көктем&quot; мөлтек ауданында бастауыш мектеп болып ашылды. 2002 ж. 200 орындық жаңа мектептің ғимраты тұрғызылды. 2003 ж. орта мектепке айналды.

* Индер балалар өнер мектебі
* Индер аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі

=== Мектепке дейінгі білім ===
* &quot;Райхан&quot; бөбекжай-бақшасы
* &quot;Ботақан&quot; бөбекжай-бақшасы – ескі С. Сейфуллин орта мектебінің ғимараты қайта жасақталып, 2019 жылы 80 орындық балабақша болып ашылған.
* &quot;Айналайын&quot; бөбекжай-бақшасы – Шығыс мөлтек ауданданында 2017 жылы 290 орындық балабақша болып ашылған.
* &quot;Балдәурен&quot; бөбекжай-бақшасы

=== Колледж ===
* Индер көп бейінді ауыл-шаруашылық колледжі — 1984 жылдан №8 кәсіптік- техникалық училище, 1996 жылдан №5 кәсіптік- техникалық мектеп. 2003 жылдан  №5 кәсіптік мектеп, 2007 жылдан № 8 кәсіптік лицейі болып өзгертілді. 2012 жылдан бері Индер көп бейінді ауыл шаруашылық колледжі.&lt;ref&gt;https://inderkol.kz/kz/istoriya-razvitiya-kolledzha/ Колледждің даму тарихы&lt;/ref&gt;

=== Мәдени орындар ===
* &quot;Борат&quot; мәдениет үйі — 1958 ж. пайдалануға берілген. Индерборат кенішінің қаржысымен тұрғызылған.

== Діни ұйымдар қызметі ==
* Свято-Никольский приходы
* Әйіп Қажы мешіті — 2004 жылы салынған, 250 адамға арналған. Жоба авторы Қазақстан Сәулетшілер одағының мүшесі Т.Қасенов. Қабырғасының биіктігі 12 метр. Екі кіші мұнарасы бар, мінбердің биіктігі 2 метр.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/ru/mosque/3166/ «Әйіп қажы» мешіті&lt;/ref&gt;

== Суреттер ==
&lt;gallery&gt;
Гостиница Бастау.jpg
Индерборский 1.jpg
Индерборский 2.jpg 
Индерборский 3.jpg
Индерборский 4.jpg
Индерборский 5.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Индер ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Индер ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>pnur2v6yff203shjag5o9u57nfjbqyf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055083</id>
      <parentid>3055082</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T21:52:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13523" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = кент
 |атауы                   = Индербор
 |сурет                   =Индербор кенті.jpg
 |әкімшілік күйі          = Аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
 |lat_dir =N |lat_deg =48 |lat_min =32 |lat_sec = 58
 |lon_dir =E |lon_deg =51 |lon_min =46 |lon_sec =59 
 |CoordAddon             = type:city(42000)_region:KZ
 |CoordScale             =
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 300
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |ауданы                  = Индер ауданы
 |кестедегі аудан         = Индер ауданы{{!}}Индер 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Индербор кенттік әкімдігі{{!}}Индербор 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 1935
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = ''Индерборстрой''
 |статус алуы               =1938
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = қатаң континенталды
  |тұрғыны                = {{өсім}} 14331
  |санақ жылы             =2020
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 060200
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   = 
 |сайт тілі               = 
}}
'''Индербор''' — [[Атырау облысы]], [[Индер ауданы]]ндағы кент, аудан және [[Индербор кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Жайық]] өзенінің сол жақ беткейінде, [[Индер (көл)|Индер]] көлінен солтүстік-батысқа қарай 9 км және [[Атырау]] қаласынан солтүстікке қарай 190 шақырым жерде орналасқан&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;.

== Тарихы ==
Іргесі Индер кентінің маңында ашылған [[борат]] және [[ас тұзы]] кен орындарын игеруге байланысты [[1935 жыл|1935]] жылы қаланған&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;.

== Ауыл көшелері ==
[[Абай Құнанбайұлы|Абай]], [[Шәкәрім Құдайбердіұлы|Шәкәрім]], [[Аманкелді Үдербайұлы Иманов|Амангелді]], [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбыл]], [[Сұлтан Бейбарыс|Бейбарыс]], [[Асан қайғы Сәбитұлы|Асанқайғы]], [[Махамбет Өтемісұлы|Махамбет]], [[Керей хан]], [[Әз-Жәнібек хан|Жәнібек хан]], [[Әбілқайыр хан (Кіші жүз)|Әбілқайыр хан]], [[Қасым хан]], [[Есім хан]], [[Хақназар хан]], [[Тәуке хан]], [[Жәңгір-Керей хан|Жәңгір хан]], [[Жиембет жырау]], [[Бөгенбай батыр]], [[Қабанбай батыр]], [[Құрманғазы Сағырбайұлы|Құрманғазы]], [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]], [[Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан|Әлихан Бөкейхан]], [[Әлкей Хақанұлы Марғұлан|Әлкей Марғұлан]], [[Халел Досмұхамедов]], [[Рақымжан Қошқарбаев]], [[Исатай Тайманұлы|Исатай Тайманов]], [[Мұрат Мөңкеұлы]], [[Хиуаз Қайырқызы Доспанова|Хиуаз Доспанова]], [[Фариза Оңғарсынова]], [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]], [[Сәкен Сейфуллин]], [[Бейімбет Жармағамбетұлы Майлин|Бейімбет Майлин]], [[Ғабит Махмұтұлы Мүсірепов|Ғабит Мүсірепов]], [[Әміре Қашаубаев]], [[Қаныш Имантайұлы Сәтбаев|Қаныш Сәтбаев]], [[Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіров|Тоқтар Әубәкіров]], [[Талғат Аманкелдіұлы Мұсабаев|Талғат Мұсабаев]], [[Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова|Әлия Молдағұлова]], [[Мәншүк Жиенғалиқызы Мәметова|Мәншүк Мәметова]], [[Бауыржан Момышұлы]], [[Мағжан Жұмабай|Мағжан Жұмабаев]], [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]], [[Максим Горький]], [[Боран Нысанбаев]], [[Қожық Қазиев|Қошық Қазиев]], [[Сағидолла Құбашұлы Құбашев|Сағидолла Құбашев]], [[Мұхит Ғалымұлы Қалымов|Мұхит Қалымов]], [[Нұртас Дәндібайұлы Оңдасынов|Нұртас Оңдасынов]], [[Сейітқали Меңдешұлы Меңдешев|Сейітқали Меңдешев]], Гавриил Шамин, Қадір Нұржанов, Қасым Тұхфатов, Бағыткерей Қабиев, Болат Майдыров, Ізтілеу Көпбаев, Бертілеу Бозекенов, Құбайдолла Қаражанов, Нығмет Меңдіғалиев, Қайырғали Төленбаев, Сисенғали Тұңғатаров, Зинеден Қабдешев, Сәйпеден Нұрқасынов, Құрақ Бектұрғанов, Дүйсенғали Сұлтанғалиев, Мәулет Қарасаев, Тұқпат Ізтаев, Базарғали Әйтімов, Құсайын Байбосынов, Сейілхан Ғабдуллин, Хамит Нұрманов, Жәрдем Кенжетаев, Қаракей Дәулетов, Оқас Нығыметдинов, Аташ Досалиев, Штатбай Иманғазиев атындағы көшелер, [[Қазақстан]], [[Бейбітшілік]], [[Достық]], [[Бірлік (қасиет)|Бірлік]], Береке, [[Атырау]], [[Тайсойған құмы|Тайсойған]], [[Сарайшық]], [[Нарын құмы|Нарын]], [[Ойыл (өзен)|Ойыл]], Ақтау, Қорғантау, [[Нұр-Сұлтан|Астана]], Ақжайық, Ақкент, Ақдала, Баянды, Ақтүбек, Шыршалы, Жиделі, Шиелі, Талды, Тұмарлы, Шалқыма, Шапағат, [[Жерұйық (философия)|Жерұйық]], [[Жайық]], Арна, Арай, Шахтёр, Алғабас, Алғашық көшелері.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 11433 адам (5694 ер адам және 5739 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 12915 адамды (6414 ер адам және 6501 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 14331 адамды (7225 ер адам және 7106 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]&lt;/ref&gt;

== Өндірісі ==
Басты кәсіпорны &quot;Индерқұрылысиндустрия&quot; акционерлік қоғамы борат кенін, гипсокартон өндіруші кәсіпорын. «Жайықгазтасымалдау» басқармасы, геологиялық «Бор» ЖШС, «Индертұз» кәсiпорны, «Индергипс» бiрлескен кәсіпорны, «Индер» мұнай айдау стансасы, «Геохим» кәсiпорны аудан экономикасының негiзгi нысандары болып есептеледi. Ауданның табиғи қорларын игеру мақсатында шетелдiк компаниялармен бiрлескен кәсiпорындар жұмыс жасауда.1989 ж.&lt;ref&gt;Е.Қаженбаев Атырау облысының географиясы ISBN 9965-741-14-х&lt;/ref&gt; &quot;Мақат-Индер&quot; темір жолы іске қосылды. Жайық өзенінен жаңа көпір салынды.

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
=== Мектептер ===
* М.Әуезов атындағы орта мектеп — 1961 ж. сегізжылдық мектеп болып құрылған, 1974 жылы орта мектепке айналды. 

* С.Сейфуллин атындағы орта мектеп — 1959  жылы 7 жылдық мектеп болып ашылды. 1960 жылы мектепке С.Сейфуллин есімі берілді. 2013 ж. мектептің жаңа ғимараты пайдалануға берілді.

* Ш.Уәлиханов атындағы орта мектеп — 1933-34 оқу жылында іргесі қаланған. Шоқан есімі 1952-53 оқу жылында берілген.

* Көктем орта мектебі — 2000 жылы &quot;Көктем&quot; мөлтек ауданында бастауыш мектеп болып ашылды. 2002 ж. 200 орындық жаңа мектептің ғимраты тұрғызылды. 2003 ж. орта мектепке айналды.

* Индер балалар өнер мектебі
* Индер аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі

=== Мектепке дейінгі білім ===
* &quot;Райхан&quot; бөбекжай-бақшасы
* &quot;Ботақан&quot; бөбекжай-бақшасы – ескі С. Сейфуллин орта мектебінің ғимараты қайта жасақталып, 2019 жылы 80 орындық балабақша болып ашылған.
* &quot;Айналайын&quot; бөбекжай-бақшасы – Шығыс мөлтек ауданданында 2017 жылы 290 орындық балабақша болып ашылған.
* &quot;Балдәурен&quot; бөбекжай-бақшасы

=== Колледж ===
* Индер көп бейінді ауыл-шаруашылық колледжі — 1984 жылдан №8 кәсіптік- техникалық училище, 1996 жылдан №5 кәсіптік- техникалық мектеп. 2003 жылдан  №5 кәсіптік мектеп, 2007 жылдан № 8 кәсіптік лицейі болып өзгертілді. 2012 жылдан бері Индер көп бейінді ауыл шаруашылық колледжі.&lt;ref&gt;https://inderkol.kz/kz/istoriya-razvitiya-kolledzha/ Колледждің даму тарихы&lt;/ref&gt;

=== Мәдени орындар ===
* &quot;Борат&quot; мәдениет үйі — 1958 ж. пайдалануға берілген. Индерборат кенішінің қаржысымен тұрғызылған.

== Діни ұйымдар қызметі ==
* Свято-Никольский приходы
* Әйіп Қажы мешіті — 2004 жылы салынған, 250 адамға арналған. Жоба авторы Қазақстан Сәулетшілер одағының мүшесі Т.Қасенов. Қабырғасының биіктігі 12 метр. Екі кіші мұнарасы бар, мінбердің биіктігі 2 метр.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/ru/mosque/3166/ «Әйіп қажы» мешіті&lt;/ref&gt;

== Суреттер ==
&lt;gallery&gt;
Гостиница Бастау.jpg
Индерборский 1.jpg
Индерборский 2.jpg 
Индерборский 3.jpg
Индерборский 4.jpg
Индерборский 5.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Индер ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Индер ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>c6s6zt5hkqaxhjxax8nu6yej94ia3ze</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055166</id>
      <parentid>3055083</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:41:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Діни ұйымдар қызметі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13557" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = кент
 |атауы                   = Индербор
 |сурет                   =Индербор кенті.jpg
 |әкімшілік күйі          = Аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
 |lat_dir =N |lat_deg =48 |lat_min =32 |lat_sec = 58
 |lon_dir =E |lon_deg =51 |lon_min =46 |lon_sec =59 
 |CoordAddon             = type:city(42000)_region:KZ
 |CoordScale             =
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 300
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |ауданы                  = Индер ауданы
 |кестедегі аудан         = Индер ауданы{{!}}Индер 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Индербор кенттік әкімдігі{{!}}Индербор 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 1935
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = ''Индерборстрой''
 |статус алуы               =1938
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = қатаң континенталды
  |тұрғыны                = {{өсім}} 14331
  |санақ жылы             =2020
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 060200
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   = 
 |сайт тілі               = 
}}
'''Индербор''' — [[Атырау облысы]], [[Индер ауданы]]ндағы кент, аудан және [[Индербор кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Жайық]] өзенінің сол жақ беткейінде, [[Индер (көл)|Индер]] көлінен солтүстік-батысқа қарай 9 км және [[Атырау]] қаласынан солтүстікке қарай 190 шақырым жерде орналасқан&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;.

== Тарихы ==
Іргесі Индер кентінің маңында ашылған [[борат]] және [[ас тұзы]] кен орындарын игеруге байланысты [[1935 жыл|1935]] жылы қаланған&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;.

== Ауыл көшелері ==
[[Абай Құнанбайұлы|Абай]], [[Шәкәрім Құдайбердіұлы|Шәкәрім]], [[Аманкелді Үдербайұлы Иманов|Амангелді]], [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбыл]], [[Сұлтан Бейбарыс|Бейбарыс]], [[Асан қайғы Сәбитұлы|Асанқайғы]], [[Махамбет Өтемісұлы|Махамбет]], [[Керей хан]], [[Әз-Жәнібек хан|Жәнібек хан]], [[Әбілқайыр хан (Кіші жүз)|Әбілқайыр хан]], [[Қасым хан]], [[Есім хан]], [[Хақназар хан]], [[Тәуке хан]], [[Жәңгір-Керей хан|Жәңгір хан]], [[Жиембет жырау]], [[Бөгенбай батыр]], [[Қабанбай батыр]], [[Құрманғазы Сағырбайұлы|Құрманғазы]], [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]], [[Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан|Әлихан Бөкейхан]], [[Әлкей Хақанұлы Марғұлан|Әлкей Марғұлан]], [[Халел Досмұхамедов]], [[Рақымжан Қошқарбаев]], [[Исатай Тайманұлы|Исатай Тайманов]], [[Мұрат Мөңкеұлы]], [[Хиуаз Қайырқызы Доспанова|Хиуаз Доспанова]], [[Фариза Оңғарсынова]], [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Қонаев]], [[Сәкен Сейфуллин]], [[Бейімбет Жармағамбетұлы Майлин|Бейімбет Майлин]], [[Ғабит Махмұтұлы Мүсірепов|Ғабит Мүсірепов]], [[Әміре Қашаубаев]], [[Қаныш Имантайұлы Сәтбаев|Қаныш Сәтбаев]], [[Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіров|Тоқтар Әубәкіров]], [[Талғат Аманкелдіұлы Мұсабаев|Талғат Мұсабаев]], [[Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова|Әлия Молдағұлова]], [[Мәншүк Жиенғалиқызы Мәметова|Мәншүк Мәметова]], [[Бауыржан Момышұлы]], [[Мағжан Жұмабай|Мағжан Жұмабаев]], [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]], [[Максим Горький]], [[Боран Нысанбаев]], [[Қожық Қазиев|Қошық Қазиев]], [[Сағидолла Құбашұлы Құбашев|Сағидолла Құбашев]], [[Мұхит Ғалымұлы Қалымов|Мұхит Қалымов]], [[Нұртас Дәндібайұлы Оңдасынов|Нұртас Оңдасынов]], [[Сейітқали Меңдешұлы Меңдешев|Сейітқали Меңдешев]], Гавриил Шамин, Қадір Нұржанов, Қасым Тұхфатов, Бағыткерей Қабиев, Болат Майдыров, Ізтілеу Көпбаев, Бертілеу Бозекенов, Құбайдолла Қаражанов, Нығмет Меңдіғалиев, Қайырғали Төленбаев, Сисенғали Тұңғатаров, Зинеден Қабдешев, Сәйпеден Нұрқасынов, Құрақ Бектұрғанов, Дүйсенғали Сұлтанғалиев, Мәулет Қарасаев, Тұқпат Ізтаев, Базарғали Әйтімов, Құсайын Байбосынов, Сейілхан Ғабдуллин, Хамит Нұрманов, Жәрдем Кенжетаев, Қаракей Дәулетов, Оқас Нығыметдинов, Аташ Досалиев, Штатбай Иманғазиев атындағы көшелер, [[Қазақстан]], [[Бейбітшілік]], [[Достық]], [[Бірлік (қасиет)|Бірлік]], Береке, [[Атырау]], [[Тайсойған құмы|Тайсойған]], [[Сарайшық]], [[Нарын құмы|Нарын]], [[Ойыл (өзен)|Ойыл]], Ақтау, Қорғантау, [[Нұр-Сұлтан|Астана]], Ақжайық, Ақкент, Ақдала, Баянды, Ақтүбек, Шыршалы, Жиделі, Шиелі, Талды, Тұмарлы, Шалқыма, Шапағат, [[Жерұйық (философия)|Жерұйық]], [[Жайық]], Арна, Арай, Шахтёр, Алғабас, Алғашық көшелері.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 11433 адам (5694 ер адам және 5739 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 12915 адамды (6414 ер адам және 6501 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 14331 адамды (7225 ер адам және 7106 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]&lt;/ref&gt;

== Өндірісі ==
Басты кәсіпорны &quot;Индерқұрылысиндустрия&quot; акционерлік қоғамы борат кенін, гипсокартон өндіруші кәсіпорын. «Жайықгазтасымалдау» басқармасы, геологиялық «Бор» ЖШС, «Индертұз» кәсiпорны, «Индергипс» бiрлескен кәсіпорны, «Индер» мұнай айдау стансасы, «Геохим» кәсiпорны аудан экономикасының негiзгi нысандары болып есептеледi. Ауданның табиғи қорларын игеру мақсатында шетелдiк компаниялармен бiрлескен кәсiпорындар жұмыс жасауда.1989 ж.&lt;ref&gt;Е.Қаженбаев Атырау облысының географиясы ISBN 9965-741-14-х&lt;/ref&gt; &quot;Мақат-Индер&quot; темір жолы іске қосылды. Жайық өзенінен жаңа көпір салынды.

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
=== Мектептер ===
* М.Әуезов атындағы орта мектеп — 1961 ж. сегізжылдық мектеп болып құрылған, 1974 жылы орта мектепке айналды. 

* С.Сейфуллин атындағы орта мектеп — 1959  жылы 7 жылдық мектеп болып ашылды. 1960 жылы мектепке С.Сейфуллин есімі берілді. 2013 ж. мектептің жаңа ғимараты пайдалануға берілді.

* Ш.Уәлиханов атындағы орта мектеп — 1933-34 оқу жылында іргесі қаланған. Шоқан есімі 1952-53 оқу жылында берілген.

* Көктем орта мектебі — 2000 жылы &quot;Көктем&quot; мөлтек ауданында бастауыш мектеп болып ашылды. 2002 ж. 200 орындық жаңа мектептің ғимраты тұрғызылды. 2003 ж. орта мектепке айналды.

* Индер балалар өнер мектебі
* Индер аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі

=== Мектепке дейінгі білім ===
* &quot;Райхан&quot; бөбекжай-бақшасы
* &quot;Ботақан&quot; бөбекжай-бақшасы – ескі С. Сейфуллин орта мектебінің ғимараты қайта жасақталып, 2019 жылы 80 орындық балабақша болып ашылған.
* &quot;Айналайын&quot; бөбекжай-бақшасы – Шығыс мөлтек ауданданында 2017 жылы 290 орындық балабақша болып ашылған.
* &quot;Балдәурен&quot; бөбекжай-бақшасы

=== Колледж ===
* Индер көп бейінді ауыл-шаруашылық колледжі — 1984 жылдан №8 кәсіптік- техникалық училище, 1996 жылдан №5 кәсіптік- техникалық мектеп. 2003 жылдан  №5 кәсіптік мектеп, 2007 жылдан № 8 кәсіптік лицейі болып өзгертілді. 2012 жылдан бері Индер көп бейінді ауыл шаруашылық колледжі.&lt;ref&gt;https://inderkol.kz/kz/istoriya-razvitiya-kolledzha/ Колледждің даму тарихы&lt;/ref&gt;

=== Мәдени орындар ===
* &quot;Борат&quot; мәдениет үйі — 1958 ж. пайдалануға берілген. Индерборат кенішінің қаржысымен тұрғызылған.

== Діни ұйымдар қызметі ==
* Свято-Никольский приходы — 2011 жылы ашылған.
* Әйіп Қажы мешіті — 2004 жылы салынған, 250 адамға арналған. Жоба авторы Қазақстан Сәулетшілер одағының мүшесі Т.Қасенов. Қабырғасының биіктігі 12 метр. Екі кіші мұнарасы бар, мінбердің биіктігі 2 метр.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/ru/mosque/3166/ «Әйіп қажы» мешіті&lt;/ref&gt;

== Суреттер ==
&lt;gallery&gt;
Гостиница Бастау.jpg
Индерборский 1.jpg
Индерборский 2.jpg 
Индерборский 3.jpg
Индерборский 4.jpg
Индерборский 5.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Индер ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Индер ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>4qe94am6t7u6cjb0hfyf6c60ctje61s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мақат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28459</id>
    <revision>
      <id>3055097</id>
      <parentid>3048349</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:12:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Халқы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11126" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = кент
 |атауы                   = Мақат
 |сурет                   = Мақат кенті.jpg
 |әкімшілік күйі          = аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
 |lat_dir =N |lat_deg = 47|lat_min = 39|lat_sec = 00
 |lon_dir =E |lon_deg =53 |lon_min =19 |lon_sec = 00
 |CoordAddon             = type:city(42000)_region:KZ
 |CoordScale             =
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 300
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы
 |ауданы                  = Мақат ауданы
 |кестедегі аудан         =
 |мекен түрі              = кенттік әкімдік
 |мекені                  = Мақат кенттік әкімдігі
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 1913
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        =
 |статус алуы               = 1934
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = қатаң континенталды
  |тұрғыны                = 14 880
  |санақ жылы             =2013
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           =
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   = 
 |сайт тілі               = 
}}
'''Мақат''' — [[Атырау облысы]]ндағы [[кент]], [[Мақат ауданы]]ның және [[Мақат кенттік әкімдігі]]нің орталығы. [[Атырау]] қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 120 км жерде орналасқан. 
== Тарихы ==
Іргесі 1915 жылы “Ембі-Каспий” орыс-ағылшын кәсіпорнының осы тұста алғаш [[мұнай]] өндіруіне (1913) байланысты қаланды. Алғашқыда қазіргі кенттің солтүстік батысында мұнайшылар қалашығы бой түзеген. Жұмысшы барақтары &quot;тоғыз томпақ&quot; немесе &quot;жеті пәтер&quot; деп аталған. Қазақтардың саман тастан үй салып, қоныс қылған жерлері &quot;Қазақ ауыл&quot; атанған. Бертін келе мұнайшылар үшін кәсіпорын есебінен типтік жобамен салынған тұрғын үйлер елді мекенді ұлғайтты. 

60-жылдарда темір жол құрылысының қанат жаюына және газ сығымдау стансаларының тұрғызылуына байланысты кенттің шығысына қарай теміржолшылар мен газшылардың, темір жол құрылысшыларының шағын аудандары пайда болды. 1931 ж. қала типтес кент. [[№377 - темір жол бекеті (Атырау облысы)|№№377]], [[№471 – темір жол бекеті (Атырау облысы)|471]] темір жол бекеттері кент округінің қарамағына берілген.&lt;ref&gt;Мақат ауданы: Шежіре.-Алматы: &quot;Исламнұр&quot; баспасы 2004. ISBN 9965-9628-0-4&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
Тұрғыны 14 880 адам (2013).

2020 жылдың басында тұрғындар саны 14892 адамды (7443 ер адам және 7449 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;

== Кәсіпорындар ==
Мақат облыстағы мұнай өндіру өнеркәсібінің (кәсіпшілігінің) маңызды орталығы және ірі [[темір жол]] торабы болып табылады. Мұнда маңайындағы бірнеше мұнай өндіретін [[ұңғыма]]ларды біріктіретін Мақат мұнай-газ басқармасы, Мақат локомотив депосы, Мақат темір жол станциясы, автомобиль және темір жол вокзалдары, [[Доссор]] автокөлік жөндеу зауыты, сауда орындары, тігін фабрикасы, сондай-ақ әлеуметтік-ағарту орындары жұмыс істейді. 
Мақат арқылы Атырау — [[Орск]] және [[Қоңырат]] — [[Бейнеу]] — Мақат — [[Индербор]] темір жолдары қиылысады. Республикалық маңызы бар Атырау — Мақат — [[Қандыағаш]] — Орск автомобиль жолы және 1968 жылы салынған [[Орта Азия]] — Орталық [[газ құбыры]] өтеді.
&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;

== Әлеуметтік және мәдени нысандары ==
Аудандық [[аурухана]] мен [[емхана]], санитарлық-эпидемиологиялық станса, аудандық және балалар [[кітапхана]]сы, техникалық кітапхана, аудандық мәдениет үйі, үш орта, бір жасөспірімдер спорт мектебі, теміржолшы шипажайы, бала-бақшалар бар. 
=== Мектептер ===
* Х.Санбаев атындағы орта мектеп — 1982-1983 оқу жылында Батыс Қазақстан темір жолы басқармасына қарасты 1176 оқушыға арналған №83 темір жол  мектебі  болып жұмысын  бастады. Мектепке 1996 жылы Ленин орденді ұстаз, Қазақ КСР-нің еңбегі сіңген мұғалімі Хамза Санбаевтың атағы берілді. 
* М.Баймұханов атындағы орта мектеп — 1986 жылы ашылған. Көлемі 5459 м&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, сиымдылығы 1176 оқушы.
* Мақат балалар өнер мектебі
* Мақат аудандық балалар жасөспірімдер спорт мектебі — 1999 ж.қарашада құрылған. 248 балғын спортшылар волейбол, футбол, баскетбол, еркін күрес, самбо, секцияларында жаттығады.

=== Мектепке дейінгі балалар мекемелері ===
* «Балбөбек» бөбекжай-балабақшасы
* «Нұрбөбек» бөбекжай-балабақшасы — 2009 жылы  ашылып, іске қосылды. Балабақшада 6 топта 109 бүлдіршін тәрбиеленуде. Балабақша ғимаратының көлемі 752 шаршы метр.&lt;ref&gt;https://nurbobek.makat-bb.kz/kz/mektep-turaly/balaba-sha-rylymy.html Балабақша құрылымы&lt;/ref&gt;
* «№54» бөбекжай-балабақшасы — 1975 жылы ашылған. Бала бақшаның 5 тобында 100 бала тәрбиеленеді.
* «Амина» бөбекжай-балабақшасы
* «Болашақ» бөбекжай-балабақшасы
* «Шапағат» шипажай бөбекжай-балабақшасы

== Шаруа қожалықтары және кәсіпкерлік==
20-дан астам ЖШС, 600-дей жеке кәсіпкерлер шағын және орта бизнеспен айналысады. Наубайхана, ірілі-уақты [[асхана]] мен [[кафе]]лер, үш жеке меншік [[базар]], жеке дүңгіршектер мен дүкендер жұмыс істейді.

== Діни ұйымдар қызметі ==
* '''Мақат аудандық мұсылмандар мешіті''' — Жалпы аумағы 0,544 га, пайдалы көлемі 328,76 шаршы метр. 450 кісіге арналған. Алла үйі 300 кісілік негізгі зал, дәрісхана және 150 әйелдер намаз оқитын залдан тұрады. Ғимараттың екі бүйірінде 2 және сол жақ шетінде биіктігі 15, 1 мұнарасы бар. Мінберінің биіктігі 3 метр. Қабырғасының биіктігі 15 метр. Есік тақтайшасының жоғарғы жағы шығыс мешіттерінің үлгісі іспетті оюлармен өрнектелген. Екі кішкентай мұнарасы бар, оның биіктігі 15 метр, мінбердің биіктігі 2,5 метр. Ол қарапайым ағаштан әдемі етіп өрнектеліп жасалған. Үлкен күмбездің шеңбері 6,5 метр.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/kk/mosque/3171/ «Мақат» аудандық мешіті&lt;/ref&gt;

== Кент суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Мұсылмандар мешіті !! Вокзал маңы ауданы !! Мақат темір жол бекеті !! Мақат кенті
|-
| [[Сурет:Макат 5.jpg |орта|230px|]] || [[Сурет:Макат 6.jpg |орта|230px|]] || [[Сурет:Мақат темір жол станциясы.jpg |орта|230px|]] || [[Сурет:Мақат 7.jpg |орта|230px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{kz-geo-stub}}
{{Мақат ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Мақат ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>90e7twwzglw7cx3o2ti60azjlknpbc8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Миялы (Атырау облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30268</id>
    <revision>
      <id>3055090</id>
      <parentid>3049503</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:04:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Халқы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8759" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = ауыл
 |атауы                   = Миялы
 |сурет                   = Миялы ауылы Кіре беріс қақпа.jpg 
 |әкімшілік күйі          = Аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg =  48|lat_min =53|lat_sec = 04
  |lon_deg =53  |lon_min = 47 |lon_sec = 01
  |CoordAddon             =  
  |CoordScale             =
 |ел картасы             = 
 |облыс картасы          =  
 |аудан картасы          = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |ауданы                  = Қызылқоға ауданы
 |кестедегі аудан         = Қызылқоға ауданы{{!}}Қызылқоға
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Миялы ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Миялы
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |биiктiктiң түрi         =
 |орталығының биiктігі    =
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = 6616
  |санақ жылы             = 2012
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 71238
 |пошта индексі           = 060500
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         =  
 |идентификатор түрі      =
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               = 
 |сайт тілі 2            =
 |сайт тілі 3            = 
 |сайт тілі 4           = 
 |сайт тілі 5            = 
 |add1n                  =
 |add1                   = 
 |add2n                  = 
 |add2                   = 
 |add3n                  = 
 |add3                   = 
}}
{{мағына|Миялы}}
'''Миялы''' – [[Атырау облысы]] [[Қызылқоға ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Миялы ауылдық округі (Атырау облысы)|Миялы ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы – [[Атырау]] қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 325 км жерде, [[Тайсойған құмы]]ның солтүстік-шығысында, [[Ойыл (өзен)|Ойыл]] өзенінің сол жағасында орналасқан.

== Тарихы ==
Іргесі ауыл шаруашылығын ұжымдастыру кезінде қаланған. [[1942 жыл|1942]] жылы ұжымшар орталығы болды. [[1949 жыл|1949]] жылы Тайсойған механикаландырылған мал шаруашылығы стансасына айналды. “Мия” шөбі көп шығуына байланысты ежелгі тұрғындар мекендерін «Миялы» деп атап кеткен екен.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 6034 адам (3005 ер адам және 3029 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 6473 адамды (3234 ер адам және 3239 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 6572 адамды (3319 ер адам және 3253 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелер ==
3 [[балабақша]], 2 орта, 1 орталау, 1 өнер, 1 спорт мектептері, 1 мәдениет үйі, 1 кинотеатр, 1 орталық [[аурухана]], 1 [[емхана]] бар.
=== Мектептер ===
* Б.Аманшин атындағы қазақ орта мектебі
* Халел Досмұхамедұлы атындағы орта мектеп
* Ы.Шөреков атындағы мектеп-гимназия — 2007 жылы Миялы ауылында 320 орындық орта мектеп салынып, пайдалануға берілді. Қызылқоға аудандық әкімшілігінің 26.12.2008 жылғы №316 «Миялы ауылынан жаңа ұлттық гимназия ашу туралы» қаулысына сәйкес ауданда тұңғыш ұлттық гимназия ашылды. Мектепте 20 орындық жатақхана болды. 2009 жылы аудан әкімшілігінің ұйғарымымен Миялы ұлттық гимназиясы №1 негізгі мектеппен қосылып №1 мектеп-гимназиясы болып қайта құрылды. 2017 жылдың 12 қыркүйегінде мектеп-гимназияға ақын Ы.ШөрековтІң есімі берілді.&lt;ref&gt;[https://qyzylqoga.kz/zhanalyqtar/bilim/merejli-mereke.html Мерейлі мереке]&lt;/ref&gt;
* Миялы балалар өнер мектебі

=== Мектепке дейінгі мекемелер ===
* «Жасұлан» бөбекжай-балалар бақшасы
* «Нұр-Шуақ» бөбекжай-балалар бақшасы
* «Балдырған» бөбекжай-балалар бақшасы
=== Аурухана ===
* Қызылқоға аудандық ауруханасы
=== Мәдени мекемелер ===
* Қызылқоға тарихи-өлкетану музейі
* «Арман» мәдениет үйі

== Шағын кәсіпорындар ==
7 ЖШС, 131 жеке кәсіпкер, 11 шаруа қожалығы, 2 АЗС, 19 жеке дүкен, 1 шайхана, 1 орталық монша, 2 жеке дәріхана, 1 кафе-бар, 1 кафе, 2 базар бар.&lt;ref&gt;Қарабау мен Тайсойған:  энциклопедиялық басылым – Алматы: «Принт плюс», 2020. ISBN 978-601-06-6125-7&lt;/ref&gt;

== Діни ұйымдар қызметі ==
* '''«Бәйтерек» мешіті''' — 2003 жылы салынған. Жалпы ауданы 112 шаршы метр. 50 адамға арналған. Ғимарат ер және әйелдер намаз оқитын бөлмелер мен имамның бөлмесінен тұрады. Биіктігі 8,4 метрлік 4 мұнарасы, 1 күмбезі бар. Арка типтес терезелері үлкен етіп жасалынған.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/kk/mosque/3169/ «Бәйтерек» мешіті&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Аудандық Әкімшілік !! Аудандық сот !! «Бәйтерек» мешіті !! Қысқы көше
|-
| [[Сурет:Миялы. Әкімшілік.jpg|орта|250px|]] || [[Сурет:Миялы. Аудандық сот.jpg|орта|250px|]] || [[Сурет:Миялы. Мешіт.jpg|орта|280px|]] || [[Сурет:Миялы.jpg|орта|250px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Қызылқоға ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Қызылқоға ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>4quuhpkrgtydhz1gz1f2ive84b9nd7i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055091</id>
      <parentid>3055090</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:05:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8771" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = ауыл
 |атауы                   = Миялы
 |сурет                   = Миялы ауылы Кіре беріс қақпа.jpg 
 |әкімшілік күйі          = Аудан орталығы
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg =  48|lat_min =53|lat_sec = 04
  |lon_deg =53  |lon_min = 47 |lon_sec = 01
  |CoordAddon             =  
  |CoordScale             =
 |ел картасы             = 
 |облыс картасы          =  
 |аудан картасы          = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Атырау облысы
 |кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
 |ауданы                  = Қызылқоға ауданы
 |кестедегі аудан         = Қызылқоға ауданы{{!}}Қызылқоға
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Миялы ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Миялы
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |биiктiктiң түрi         =
 |орталығының биiктігі    =
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 6572
  |санақ жылы             = 2020
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 71238
 |пошта индексі           = 060500
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         =  
 |идентификатор түрі      =
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               = 
 |сайт тілі 2            =
 |сайт тілі 3            = 
 |сайт тілі 4           = 
 |сайт тілі 5            = 
 |add1n                  =
 |add1                   = 
 |add2n                  = 
 |add2                   = 
 |add3n                  = 
 |add3                   = 
}}
{{мағына|Миялы}}
'''Миялы''' – [[Атырау облысы]] [[Қызылқоға ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Миялы ауылдық округі (Атырау облысы)|Миялы ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы – [[Атырау]] қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 325 км жерде, [[Тайсойған құмы]]ның солтүстік-шығысында, [[Ойыл (өзен)|Ойыл]] өзенінің сол жағасында орналасқан.

== Тарихы ==
Іргесі ауыл шаруашылығын ұжымдастыру кезінде қаланған. [[1942 жыл|1942]] жылы ұжымшар орталығы болды. [[1949 жыл|1949]] жылы Тайсойған механикаландырылған мал шаруашылығы стансасына айналды. “Мия” шөбі көп шығуына байланысты ежелгі тұрғындар мекендерін «Миялы» деп атап кеткен екен.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 6034 адам (3005 ер адам және 3029 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 6473 адамды (3234 ер адам және 3239 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

2020 жылдың басында тұрғындар саны 6572 адамды (3319 ер адам және 3253 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT354434 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (2020 жылдың басына)]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелер ==
3 [[балабақша]], 2 орта, 1 орталау, 1 өнер, 1 спорт мектептері, 1 мәдениет үйі, 1 кинотеатр, 1 орталық [[аурухана]], 1 [[емхана]] бар.
=== Мектептер ===
* Б.Аманшин атындағы қазақ орта мектебі
* Халел Досмұхамедұлы атындағы орта мектеп
* Ы.Шөреков атындағы мектеп-гимназия — 2007 жылы Миялы ауылында 320 орындық орта мектеп салынып, пайдалануға берілді. Қызылқоға аудандық әкімшілігінің 26.12.2008 жылғы №316 «Миялы ауылынан жаңа ұлттық гимназия ашу туралы» қаулысына сәйкес ауданда тұңғыш ұлттық гимназия ашылды. Мектепте 20 орындық жатақхана болды. 2009 жылы аудан әкімшілігінің ұйғарымымен Миялы ұлттық гимназиясы №1 негізгі мектеппен қосылып №1 мектеп-гимназиясы болып қайта құрылды. 2017 жылдың 12 қыркүйегінде мектеп-гимназияға ақын Ы.ШөрековтІң есімі берілді.&lt;ref&gt;[https://qyzylqoga.kz/zhanalyqtar/bilim/merejli-mereke.html Мерейлі мереке]&lt;/ref&gt;
* Миялы балалар өнер мектебі

=== Мектепке дейінгі мекемелер ===
* «Жасұлан» бөбекжай-балалар бақшасы
* «Нұр-Шуақ» бөбекжай-балалар бақшасы
* «Балдырған» бөбекжай-балалар бақшасы
=== Аурухана ===
* Қызылқоға аудандық ауруханасы
=== Мәдени мекемелер ===
* Қызылқоға тарихи-өлкетану музейі
* «Арман» мәдениет үйі

== Шағын кәсіпорындар ==
7 ЖШС, 131 жеке кәсіпкер, 11 шаруа қожалығы, 2 АЗС, 19 жеке дүкен, 1 шайхана, 1 орталық монша, 2 жеке дәріхана, 1 кафе-бар, 1 кафе, 2 базар бар.&lt;ref&gt;Қарабау мен Тайсойған:  энциклопедиялық басылым – Алматы: «Принт плюс», 2020. ISBN 978-601-06-6125-7&lt;/ref&gt;

== Діни ұйымдар қызметі ==
* '''«Бәйтерек» мешіті''' — 2003 жылы салынған. Жалпы ауданы 112 шаршы метр. 50 адамға арналған. Ғимарат ер және әйелдер намаз оқитын бөлмелер мен имамның бөлмесінен тұрады. Биіктігі 8,4 метрлік 4 мұнарасы, 1 күмбезі бар. Арка типтес терезелері үлкен етіп жасалынған.&lt;ref&gt;https://www.muftyat.kz/kk/mosque/3169/ «Бәйтерек» мешіті&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Аудандық Әкімшілік !! Аудандық сот !! «Бәйтерек» мешіті !! Қысқы көше
|-
| [[Сурет:Миялы. Әкімшілік.jpg|орта|250px|]] || [[Сурет:Миялы. Аудандық сот.jpg|орта|250px|]] || [[Сурет:Миялы. Мешіт.jpg|орта|280px|]] || [[Сурет:Миялы.jpg|орта|250px|]]
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Қызылқоға ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Қызылқоға ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>036g8gwh2cj7jhc030ktsg2kftkiepj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Солнечный (Павлодар облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>31327</id>
    <revision>
      <id>3055184</id>
      <parentid>2826965</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:55:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3574" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Солнечный
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Кенттік әкімдігі орталығы
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =52 |lat_min =02|lat_sec = 04
   |lon_deg =75|lon_min = 27|lon_sec =38
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Павлодар облысы
|кестедегі облыс         = Павлодар облысы{{!}}Павлодар
|ауданы                  = Екібастұз қалалық әкімдігі
|кестедегі аудан         = Екібастұз қалалық әкімдігі{{!}}Екібастұз 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Кенттік әкімдігі
|мекені                  = Солнечный кенттік әкімдігі{{!}}Солнечный  
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =4892
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Солнечный''' — [[Павлодар облысы]] [[Екібастұз қалалық әкімдігі]]не қарасты кент, [[Солнечный кенттік әкімдігі]] орталығы. Іргесі Екібастұз ГРЭС-ін салуға байланысты қаланған.

== Географиялық орны ==
[[Екібастұз]] қаласынан солтүстікке қарай 42 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 8881 адам (4175 ер адам және 4706 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 4892 адамды (2362 ер адам және 2530 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Екібастұз қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Екібастұз қалалық әкімдігі елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>ndimnwfl7c4h10hf7x707bt0one0aur</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Усть-Таловка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>31765</id>
    <revision>
      <id>3055218</id>
      <parentid>2861532</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:13:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3729" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Усть-Таловка
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =50 |lat_min =32|lat_sec = 54
   |lon_deg =81|lon_min =51|lon_sec =09
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Шемонаиха ауданы
|кестедегі аудан         = Шемонаиха ауданы{{!}}Шемонаиха 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Усть-Таловка кенттік әкімдігі{{!}}Усть-Таловка
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =5771
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Усть-Таловка''' — кент ([[1957 жыл|1957]]), [[Шығыс Қазақстан облысы]], [[Шемонаиха ауданы]]ндағы [[Усть-Таловка кенттік әкімдігі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Шемонаиха]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 9 км жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 6081 адам (2867 ер адам және 3214 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 5771 адамды (2700 ер адам және 3071 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Кәсіпорны ==
[[1981 жыл]]ы құрылған &quot;Восток Казмедь&quot; бірлестігінің мыс-химия комбинаты жұмыс істейді.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;
 
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Шемонаиха ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Шемонаиха ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>kn2uh9o1oz8m7lpkt65na955ojvx3od</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үлбі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>31806</id>
    <revision>
      <id>3055203</id>
      <parentid>2909682</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:08:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4333" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Үлбі
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =50 |lat_min =15|lat_sec = 38
   |lon_deg =83|lon_min = 20|lon_sec =52
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Риддер қалалық әкімдігі 
|кестедегі аудан         = Риддер қалалық әкімдігі 
|мекен түрі              = 
|мекені                  = 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =5332
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Үлбі''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Риддер қалалық әкімдігі]]не қарасты кент.

== Географиялық орны ==
[[Риддер]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 20 км жерде, өзімен аттас өзеннің жағасында орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 5670 адам (2693 ер адам және 2977 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 5332 адамды (2560 ер адам және 2772 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-02-27 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[20 ғасыр]]дың ортасында [[Риддер-Сокольный полиметалл кен орны|Лениногор (Риддер) полиметалл комбинаты]]ның салынуына байланысты қаланған.

== Кәсіпорындары ==
Ірі кеніш басқармасы, ағаш өңдейтін комбинаты, СЭС-тер каскады, екі орман шаруашылығы жұмыс істейді. 

== Инфрақұрылымы ==
Кәсіптік-техникалық мектеп, орта мектеп, бала-бақша, клуб, кітапхана, кенттік аурухана, амбулатория, дәріхана, т.б. мекемелер бар.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]], 9 том&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>nf2ytyk92betytes81hv5td7wb8tlzp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шүлбі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32047</id>
    <revision>
      <id>3055202</id>
      <parentid>3045844</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:08:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3921" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Шүлбі
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =     
   |lat_deg =50 |lat_min =23|lat_sec = 19
   |lon_deg =81|lon_min =04|lon_sec =14
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Абай облысы
|кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай
|ауданы                  = Семей қалалық әкімдігі
|кестедегі аудан         = Семей қалалық әкімдігі{{!}}Семей 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Шүлбі кенттік әкімдігі{{!}}Шүлбі
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = Лилия Гребельная
|құрылған уақыты         =  1978
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =3149
  |санақ жылы             = 2012
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

[[Сурет:Шульбинск.png|thumb|right|150px|Кеңес Одағы кезіндегі кент гербі]]
'''Шүлбі''' — [[Абай облысы]] [[Семей қалалық әкімдігі]] аумағындағы кент, [[Шүлбі кенттік әкімдігі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
[[Семей]] қаласынан шығысқа қарай 70 км жерде, [[Шүлбі бөгені]] жағалауында орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 4585 адам (2215 ер адам және 2370 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 3149 адамды (1470 ер адам және 1679 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1978 жыл]]ы Шүлбі СЭС-і салынуына байланысты қаланған. Кентте СЭС-ке қызмет көрсететін кәсіпорындар (AES “Шүлбі СЭС” ЖШС-і, Ертіс-гидроқұрылыс” АҚ) мен мекемелер орналасқан.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]], 9 том&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Семей қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Семей қалалық әкімдігі елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>f19rzzhvync448sdo8xm51new1bwgi6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шідерті (Павлодар облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32086</id>
    <revision>
      <id>3055185</id>
      <parentid>2826969</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:55:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3747" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Шідерті
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  Кенттік әкімдігі орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =51 |lat_min =42|lat_sec = 53
   |lon_deg =74|lon_min = 40|lon_sec =22
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Павлодар облысы
|кестедегі облыс         = Павлодар облысы{{!}}Павлодар
|ауданы                  = Екібастұз қалалық әкімдігі
|кестедегі аудан         = Екібастұз қалалық әкімдігі{{!}}Екібастұз 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Кенттік әкімдігі
|мекені                  = Шідерті кенттік әкімдігі{{!}}Шідерті  
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =3557
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Шідерті}}
'''Шідерті''' — [[Павлодар облысы]] [[Екібастұз қалалық әкімдігі]] құрамындағы кент, [[Шідерті кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Тарихы ==
[[Екібастұз]] қаласынан батысқа қарай 50 км-дей жерде, [[Шідерті өзені|Шідерті]] өзеніндегі [[Ертіс-Қарағанды каналы]]ның оң жағасында, Екібастұз шоқыларының солтүстік беткейіндегі дала белдемінде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 4431 адам (2175 ер адам және 2256 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 3557 адамды (1706 ер адам және 1851 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Екібастұз қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Екібастұз қалалық әкімдігі елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>68z2wl6ukqzvr9i1vpajdurxmszqikf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жабай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32341</id>
    <revision>
      <id>3055138</id>
      <parentid>2739904</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:24:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3658" xml:space="preserve">{{Өзен
 |атауы                   = Жабай өзені
  |шынайы атауы           = 
 |сурет                  = Жабай_өзені.jpg
  |сурет ені             = 300px
  |сурет атауы           = Жабай өзені [[Атбасар]] тұсында
 |карта                  = 
  |карта ені             = 
  |карта атауы           = 
 |ұзындығы               = 196
 |су алабының ауданы     = 8 800
 |су алабы               = [[Есіл]]
 |өзендердің су алабы    = [[Солтүстік Мұзды мұхит]]
 |су шығыны              = 
  |өлшеу орны            = 
 |бастауы                = [[Зеренді таулары]]
  |бастауының орны        =  
  |бастауының биіктігі    = 
  |s_lat_dir = |s_lat_deg = 52|s_lat_min = 48|s_lat_sec =26 
  |s_lon_dir = |s_lon_deg = 69|s_lon_min = 01|s_lon_sec = 32
 |сағасы                 = [[Есіл]]
  |сағасының орны        = [[Тимашевка (Ақмола облысы)|Тимашевка]] ауылы
  |сағасының биіктігі    = 
  |m_lat_dir = |m_lat_deg =51 |m_lat_min = 41|m_lat_sec =55 
  |m_lon_dir = |m_lon_deg = 68|m_lon_min = 21|m_lon_sec = 54
 |еңістігі               = 
 |ел                     = {{flagicon|Kazakhstan}} [[Қазақстан]]
  |аймақ                  = [[Ақмола облысы]] [[Зеренді ауданы|Зеренді]], [[Сандықтау ауданы|Сандықтау]], [[Атбасар ауданы|Атбасар]] аудандары 
 |ортаққордағы санаты    = 
}}

'''Жабай''' – [[Есіл]] алабындағы өзен.

== Географиялық орны ==
[[Ақмола облысы]] [[Зеренді ауданы|Зеренді]], [[Сандықтау ауданы|Сандықтау]], [[Атбасар ауданы|Атбасар]] аудандары жерімен ағып өтеді. Ұзындығы 196 км, су жиналатын алабы 8800 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;.

==Бастауы ==
Бастауын [[Зеренді таулары|Зеренді тауы]]нан алып, [[Тимашевка (Ақмола облысы)|Тимашевка]] ауылының (Атбасар ауданы) тұсында Есіл өзеніне құяды.

== Гидрологиясы ==
Төменгі арнасы кең, ағысы баяу, жайылмасы 400 м-ге дейін жетеді, суы тұщы (тұздылығы 0,8 — 1,0 г/л). Салалары - [[Жыланды (өзен, Ақмола облысы)|Жыланды]], Айдабол, Сарымсақты. Көп жылдық орташа ағыны 0,89 м&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;/с. [[Атмосфералық жауын-шашын|Жауын-шашын]] және [[жер асты суы]]мен толығады. [[Қазан]] айының аяғында қатып, [[сәуір]]дің екінші жартысында мұзы ериді. Өзенде [[Көкбас (балық)|көкбас]], [[шортан]], [[табан балық]], шабақ бар. Суы шаруашылықтарда кеңінен пайдаланылады.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Ақмола облысы өзендері]]
[[Санат:Есіл су алабы]]</text>
      <sha1>bfsgcye33op0e1ke1hdz4vis83l0936</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жабық жотасы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32348</id>
    <revision>
      <id>3055139</id>
      <parentid>2722395</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:25:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3051" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі       = Жота  
 |Атауы      = Жабық жотасы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет           = 
  |Сурет өлшемі   = 
  |Сурет атауы    = 
  |lat_dir =N |lat_deg = 45|lat_min = 20|lat_sec =37 
  |lon_dir =E |lon_deg =80|lon_min = 29|lon_sec = 56
  |region         = 
  |CoordScale     = 
 |Орналасуы       = {{KAZ}}, [[Алматы облысы]]    
 |Тау жүйесі   = [[Жетісу Алатауы]]
 |Пайда болған кезеңі    = 
 |Аумағы          = 
  |Ұзындығы       = 
  |Ені            = 
 |Ең биік шыңы    = 
  |Биіктігі       =  3130
 |Карта           = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     =  Қазақстан Алматы облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты   = 
}}

'''Жабық ''' – [[Жетісу Алатауы]] тауының шығысында орналасқан жота,  [[Алакөл ауданы|Алакөл]] өңірінің жазғы жайлауы. Теңіз деңгейінен 2500-2600 м биіктікте жатыр. 

== Жер бедері ==
Абсолюттік биіктігі 3130 м. Жазғы жайлауға Тік, [[Қарағайлы (асу)|Қарағайлы]] және Көл асулары арқылы шығуға болады. Тау шатқалында Жасылкөл көлі орналасқан. Суы мөлдір, таза. Жабық жотасындағы Майтөбе, Жаманкүнгей, Бұжыр, Шатыр қыраттары мен Ойжайлаудың шөптері шүйгін әрі малға өте жұғымды. Қайнар мен тұмалары көп, суы мол. Айнакөл, Оразбай сайы, Қараой бастауларынан қосылған бұлақтар Үпі шатқалымен төмен ағып, [[Ырғайты (өзен, Алматы облысы)|Ырғайты]] өзеніне қосылады.

== Ауа-райы ==
Күні бұлыңғыр, жауын-шашынды, аспанды бұлт торлап, ашық күні сирек болғандықтан оны «Жабық жота» деп атаған. Түні салқын, дүркін-дүркін қарлы бұршақ жауып тұрады. Биік жоталарының солтүстік шатқалдарында жазда да қар жатады.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Жетісу Алатауы]]
[[Санат:Жайлаулар]]
[[Санат:Алматы облысы таулары]]</text>
      <sha1>tje1xfyqhc0xjqsbvse0bweyp3dkoqq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жабыртау</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32358</id>
    <revision>
      <id>3055141</id>
      <parentid>2764498</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:30:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2747" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Тау сілемі
 |Атауы                = Жабыртау тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg =  42|lat_min =  56|lat_sec = 49
  |lon_dir = |lon_deg = 79|lon_min =  59|lon_sec = 15 
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Алматы облысы]] [[Райымбек ауданы]]
  |Тау жүйесі         =    [[Кетпен жотасы|Кетпен (Ұзынқара) жотасы]]
 |Пайда болған кезеңі     =   [[Палеозой]]  
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  = 3-5
  |Ені                 =  3-5
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 = 2292
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Алматы облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}

'''Жабыртау''' – [[Кетпен жотасы|Кетпен (Ұзынқара) жотасы]]нда, [[Қаратау жотасы (Тянь-Шань)|Қаратау]] мен [[Текес (өзен)|Текес]] жазығының аралығында орналасқан тау.

== Географиялық орны ==
[[Алматы облысы]] [[Райымбек ауданы]] жерінде. Абсолюттік биіктігі 2292 м, дөңгелене келген таудың ұзындығы мен ені 3 – 5 км.

== Жер бедері мен геологиялық құрылымы ==
Беткейлері көлбеу, сай-жыралармен тілімденген. [[Төрттік кезең]]нің аллювийлі-пролювийлі шөгінділері жапқан [[палеозой]]дың жыныстарынан түзілген.

== Өсімдігі ==
Таудың қоңыр және қызғылт қоңыр топырағында бұта аралас бетегелі шөптесіндер өседі.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Алматы облысы таулары]]
[[Санат:Райымбек ауданы географиясы]]</text>
      <sha1>goez4fh2uw328h45jp9qy8c603vn0p8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жайрақты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32373</id>
    <revision>
      <id>3055144</id>
      <parentid>2946830</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:32:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2850" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     =  Тау сілемі
 |Атауы                =  Жайрақты тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg =  44|lat_min =  14|lat_sec = 2     
  |lon_dir = |lon_deg =  52|lon_min = 5|lon_sec =17 
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Маңғыстау облысы]] [[Маңғыстау ауданы]]   
  |Тау жүйесі         = [[Маңғыстау таулары]]    
 |Пайда болған кезеңі     = [[Перм кезеңі|Пермь]], [[Триас дәуірі|триас]]    
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  =  
  |Ені                 =   
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 =  351
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Маңғыстау облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}} 

'''Жайрақты''' – [[Маңғыстау таулары|Маңғыстау]] тауының орта бөлігіндегі тау массиві. 

== Географиялық орны ==
[[Маңғыстау облысы]] [[Маңғыстау ауданы]]нда орналасқан. Абсолюттік биіктігі 351 м. 

== Геологиялық құрылымы,  жер бедері ==
[[Перм кезеңі|Пермь]] мен [[Триас дәуірі|триас]]тың қатпарланған құмтас, тақтатас, әктас және конгломерат жыныстарынан түзілген. Беткейі тік немесе жарқабақты келеді. Аласа таулы қырқаларды [[Юра кезеңі|юра]] мен [[Бор кезеңі|бор]]дың құмды-сазды жыныстары жапқан ойысты жерлер қоршап жатыр. Солтүстігінен [[Солтүстік Ақтау жотасы]], оңтүстігінен [[Батыс Қаратау жотасы]] өтеді. Таудың оңтүстігі және батысы қатты тілімденген. 

== Өсімдігі ==
Беткейлерінің етегінде тасбұйырғын, жусан, т.б. шөл өсімдіктері өседі.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Маңғыстау облысы таулары]]
[[Санат:Маңғыстау ауданы географиясы]]</text>
      <sha1>4pdw11e0a9ptkw1s5yihd7lrz1ovh7j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жақсы Алакөл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32391</id>
    <revision>
      <id>3055159</id>
      <parentid>2744089</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:20:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2635" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Жақсы Алакөл
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 52/49/7/N/61/58/34/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 217
 |Ұзындығы       = 7,1
 |Ені            = 4,3
 |Ауданы         = 25
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 21
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Қостанай облысы
  |Аудан     = Денисов ауданы
 |Позициялық карта       = Қазақстан
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Қостанай облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
'''Жақсы Алакөл''' – [[Тобыл]] алабындағы көл.

== Географиялық орны ==
[[Қостанай облысы]] [[Денисов ауданы|Денисов]] және [[Бейімбет Майлин ауданы|Бейімбет Майлин]] аудандары жерінде, Тобыл және [[Әйет (өзен)|Әйет]] өзендері аңғарларының аралығында, теңіз деңгейінен 217 м биіктікте орналасқан.

== Гидрографикасы ==
Аумағы 25 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 7,1 км, ені 4,3 км, жағасының ұзындығы 21 км. Жауын-шашын және жер асты суларымен толысады, шағын [[Ащысу (өзен)|Ащысу]] өзеніне құяды. Жағасы жайпақ, батпақты. [[Қараша]] – [[сәуір]] айлары аралығында суы қатады. Суы тұзды. Көктемде мал суарылады. Алабы - қалың [[құрақ]], [[қамыс]] өскен шабындық.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Тобыл су алабы]]
[[Санат:Денисов ауданы көлдері]]
[[Санат:Бейімбет Майлин ауданы көлдері]]</text>
      <sha1>rf8pg92o1fll68yslfcrb1nunfxck1a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жақсыбұталы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32395</id>
    <revision>
      <id>3055161</id>
      <parentid>2661358</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:24:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2437" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Тау сілемі
 |Атауы                = Жақсыбұталы тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =    
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =   
  |lat_dir = |lat_deg =  46|lat_min =  47|lat_sec =21 
  |lon_dir = |lon_deg =  60|lon_min =  2|lon_sec = 6 
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Ақтөбе облысы]] [[Шалқар ауданы]] жерінде
  |Тау жүйесі         =  
 |Пайда болған кезеңі     = [[Эоцен кезеңі|Эоцен]]  
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  = 25
  |Ені                 =  7-10
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 =  345
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     =  Қазақстан Ақтөбе облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Жақсыбұталы''' – Солтүстік [[Арал теңізі|Арал]] маңында, [[Үлкен Борсық]] құмының шығысындағы қыратты тау жұрнағы. 

== Географиялық орны ==
[[Ақтөбе облысы]] [[Шалқар ауданы]] жерінде. Абсолюттік биіктігі 345 м, ұзындығы 25 км, ені 7 – 10 км. 

== Жер бедері ==
Оңтүстік  мен оңтүстік-шығысы тіктеу, сай-жыралармен тілімденген. Жақсыбұталының етегінен [[Сабыржылға]] өзені бастау алады, жазда тартылып қалады.

== Геологиялық құрылымы ==
[[Эоцен кезеңі|Эоцен]] саздарынан түзілген.  

== Өсімдігі ==
Бозғылт қоңыр топырағында жусан аралас астық тұқымдас сораң шөптесін басым өскен.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 

[[Санат:Ақтөбе облысы таулары]]
[[Санат:Шалқар ауданы географиясы]]</text>
      <sha1>pfiwqk7hoyp62x8c4abooloyulpjl4e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жақсы Жаркөл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32397</id>
    <revision>
      <id>3055175</id>
      <parentid>2619360</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:51:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2395" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Жақсы Жаркөл
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 53/49/17/N/66/1/32/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 174
 |Ұзындығы       = 4,5
 |Ені            = 4
 |Ауданы         = 13,5
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 14
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Қостанай облысы
  |Аудан     = Федоров ауданы
 |Позициялық карта       = Қазақстан
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Қостанай облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
'''Жақсы Жаркөл''' – Тоғызақ алабындағы көл. 

== Географиялық орны ==
[[Қостанай облысы]] [[Федоров ауданы]] жерінде орналасқан. Тоғызақ аңғарының оң жағында, теңіз деңгейінен 174 м жоғары орналасқан. 

== Гидрографикасы, жағалау сипаты ==
Аумағы 13,5 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 4,5 км, енді жері 4 км, жағалау бойының ұзындығы 14 км. Негізінен [[Атмосфералық жауын-шашын|жауын-шашын]] суымен толысады. Жағасы жайпақ, батпақты. [[Қараша]] – [[сәуір]] айлары аралығында суы қатады. Суы тұщы. Жайылым суландырылады, мал шаруашылығына пайдаланылады. Алабы – шалғынды шабындық.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Федоров ауданы көлдері]]</text>
      <sha1>7hm72szrrztapxzvj0h09x6mccwwawn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жақсы Қазығұрт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32400</id>
    <revision>
      <id>3055163</id>
      <parentid>2242188</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:33:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2515" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     =  Тау сілемі
 |Атауы                =  Жақсы Қазығұрт тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =       
  |lat_dir = |lat_deg = 49|lat_min =19|lat_sec = 57
  |lon_dir = |lon_deg = 70|lon_min =22|lon_sec = 31 
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]]   
  |Тау жүйесі         =    
 |Пайда болған кезеңі     =  [[Карбон кезеңі|Тас көмір]], [[Девон кезеңі|девон]]    
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  =  7
  |Ені                 = 4  
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 =  629
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     = Қазақстан 
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Қарағанды облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}} 

'''Жақсы Қазығұрт''' – [[Амантау тауы|Амантау]] және [[Қараадыр (Ұлытау тау)|Қараадыр]] таулары аралығында орналасқан оқшау тау. 

== Географиялық орны ==
[[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]]нда. Абсолюттік биіктігі 629 м. Қазығұрт және Мұқышқарасу өзендерінің суайрығы. Ұзындығы 7 км, енді жері 4 км. Етегінде өзімен аттас қыстау орналасқан. 

== Жер бедері, геологиялық құрылымы ==
Бірнеше ұсақ шоқылардан тұрады. [[Карбон кезеңі|Тас көмір]] және [[Девон кезеңі|девон]] гранитоидтарынан түзілген. 

== Өсімдігі ==
Қызғылт қоңыр, боз топырағында тал мен шілік аралас дала өсімдіктері өседі.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қарағанды облысы таулары]]
[[Санат:Нұра ауданы географиясы]]</text>
      <sha1>660y32j73lzmulziuh55zgvanmeotj4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055165</id>
      <parentid>3055163</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:40:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2521" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     =  Тау сілемі
 |Атауы                =  Жақсы Қазығұрт тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =       
  |lat_dir = |lat_deg = 49|lat_min =19|lat_sec = 57
  |lon_dir = |lon_deg = 70|lon_min =22|lon_sec = 31 
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]]   
  |Тау жүйесі         =    
 |Пайда болған кезеңі     =  [[Карбон кезеңі|Тас көмір]], [[Девон кезеңі|девон]]    
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  =  7
  |Ені                 = 4  
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 =  629
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     = Қазақстан 
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Қарағанды облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}} 

'''Жақсы Қазығұрт''' – [[Амантау тауы|Амантау]] және [[Қараадыр (Қазығұрт тауы)|Қараадыр]] таулары аралығында орналасқан оқшау тау. 

== Географиялық орны ==
[[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]]нда. Абсолюттік биіктігі 629 м. Қазығұрт және Мұқышқарасу өзендерінің суайрығы. Ұзындығы 7 км, енді жері 4 км. Етегінде өзімен аттас қыстау орналасқан. 

== Жер бедері, геологиялық құрылымы ==
Бірнеше ұсақ шоқылардан тұрады. [[Карбон кезеңі|Тас көмір]] және [[Девон кезеңі|девон]] гранитоидтарынан түзілген. 

== Өсімдігі ==
Қызғылт қоңыр, боз топырағында тал мен шілік аралас дала өсімдіктері өседі.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қарағанды облысы таулары]]
[[Санат:Нұра ауданы географиясы]]</text>
      <sha1>k2ea0s3jyrcyanwii2msbvhqz6davq5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жақсы Қоянды</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32405</id>
    <revision>
      <id>3055182</id>
      <parentid>2246835</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:53:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2865" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Тау сілемі
 |Атауы                =  Жақсы Қоянды тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =   
  |lat_dir = |lat_deg = 51 |lat_min = 22|lat_sec =24
  |lon_dir = |lon_deg =  71|lon_min = 46|lon_sec = 20 
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Ақмола облысы]] [[Целиноград ауданы]]   
  |Тау жүйесі         =   [[Ерейментау таулары|Ерейментау]] таулары 
 |Пайда болған кезеңі     =  Жоғарғы [[Кембрий кезеңі|кембрий]]    
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  = 15 
  |Ені                 = 5  
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 =  452
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     =  Қазақстан Ақмола облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}} 

'''Жақсы Қоянды''' – [[Ерейментау таулары|Ерейментау]] тауларының батысында орналасқан тау. 

== Географиялық орны ==
[[Ақмола облысы]] [[Целиноград ауданы]] жерінде, [[Сілеті (өзен)|Сілеті]] өзенінің оң жағалауында, [[Софиевка (Ақмола облысы)|Софиевка]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 2,5 км жерде орналасқан. 

== Жер бедері ==
Абсолюттік биіктігі 452 м. Оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай 15 км-ге созылып жатыр, ені 5 км. Солтүстік-шығысындағы 375 м-лік төбемен Красная Круча сайы арқылы бөлінеді. 

== Геологиялық құрылымы ==
Жоғарғы [[Кембрий кезеңі|кембрий]] және кембрийге дейінгі кезеңде түзілген тау жыныстарынан тұрады. 

== Өсімдігі ==
Қою күлгін және сортаң топырақтарында жусанды, дәнді өсімдіктер өседі. Мал шаруашылығына пайдаланылады.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Ақмола облысы таулары]]
[[Санат:Целиноград ауданы географиясы]]</text>
      <sha1>03cp58cxmqx5tmbpyuqs07hchdo8cuz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жақсытұз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32411</id>
    <revision>
      <id>3055188</id>
      <parentid>2628536</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:57:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2633" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Жақсытұз
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 52/42/23/N/73/16/25/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 69,5
 |Ұзындығы       = 5,1
 |Ені            = 3,8
 |Ауданы         = 15,9
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Солтүстік Қазақстан облысы/Ақмола облысы
  |Аудан     = Уәлиханов ауданы/Ерейментау ауданы
 |Позициялық карта       = Қазақстан
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Солтүстік Қазақстан облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
'''Жақсытұз''' – [[Сілеті]] алабындағы тұйық көл.

== Географиялық орны ==
[[Солтүстік Қазақстан облысы]]ның [[Уәлиханов ауданы|Уәлиханов]] және [[Ақмола облысы]]ның [[Ерейментау ауданы|Ерейментау]] аудандары жерінде. [[Сілетітеңіз|Сілеті]] көлінің оңтүстігінде, теңіз деңгейінен 69,5 м биіктікте жатыр. 

== Гидрографикасы ==
Аумағы 15,9 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 5,1 км, енді жері 3,8 км. Жауын-шашын және жер асты суларымен толысады. Жағасы жайпақ, батыс жағы жарлауытты, кемерлі келген. Қараша – сәуір аралығында мұзы қатады. Суы тұзды, көктемде мал суаруға жарамды. Алабы – жайылым.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Уәлиханов ауданы көлдері]]
[[Санат:Ерейментау ауданы көлдері]]
[[Санат:Сілеті су алабы]]</text>
      <sha1>1hj0ddc5de162ywquykdunl0f142gdq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055189</id>
      <parentid>3055188</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:58:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2657" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Жақсытұз
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 52/42/23/N/73/16/25/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 69,5
 |Ұзындығы       = 5,1
 |Ені            = 3,8
 |Ауданы         = 15,9
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Солтүстік Қазақстан облысы/Ақмола облысы
  |Аудан     = Уәлиханов ауданы/Ерейментау ауданы
 |Позициялық карта       = Қазақстан
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Солтүстік Қазақстан облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
'''Жақсытұз''' – [[Сілеті (өзен)|Сілеті]] алабындағы тұйық көл.

== Географиялық орны ==
[[Солтүстік Қазақстан облысы]]ның [[Уәлиханов ауданы|Уәлиханов]] және [[Ақмола облысы]]ның [[Ерейментау ауданы|Ерейментау]] аудандары жерінде. [[Сілетітеңіз|Сілеті]] көлінің оңтүстігінде, теңіз деңгейінен 69,5 м биіктікте жатыр. 

== Гидрографикасы ==
Аумағы 15,9 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 5,1 км, енді жері 3,8 км. Жауын-шашын және жер асты суларымен толысады. Жағасы жайпақ, батыс жағы жарлауытты, кемерлі келген. Қараша – сәуір аралығында мұзы қатады. Суы тұзды, көктемде мал суаруға жарамды. Алабы – жайылым.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Уәлиханов ауданы көлдері]]
[[Санат:Ерейментау ауданы көлдері]]
[[Санат:Сілеті су алабы]]</text>
      <sha1>4bz8snwrt9qovzn0v1om04v3gcojp8i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жаман Қазығұрт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32508</id>
    <revision>
      <id>3055164</id>
      <parentid>2294275</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:37:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2903" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі       = Тау сілемі
 |Атауы      = Жаман Қазығұрт тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет           = 
  |Сурет өлшемі   = 
  |Сурет атауы    =  
  |lat_dir = N |lat_deg = 49|lat_min =23|lat_sec =34 
  |lon_dir = E |lon_deg = 70|lon_min =14|lon_sec =06 
  |region         = 
  |CoordScale     = 
 |Орналасуы       = {{KAZ}} [[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]] 
 |Пайда болған кезеңі    = [[Карбон кезеңі|Тас көмір]], [[Девон кезеңі|девон]] 
 |Аумағы          = 	
  |Ұзындығы       = 5
  |Ені            = 1
 |Ең биік шыңы    = 
  |Биіктігі       = 536
|Биіктік көзі     = 
  |Салыстырмалы биіктік   = 
  |Алғашқы шыңға шығу     = 
 |Карта           = 
 |Позициялық карта 1  = Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180         = 
 |Позициялық карта 2  = Қазақстан Қарағанды облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты   = 
}}

'''Жаман Қазығұрт''' – Мөкішқарасу және Қазығұрт өзендерінің аралығындағы тау. 

== Географиялық орны ==
[[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]] [[Қарақасқа (Қарағанды облысы)|Қарақасқа]] ауылынан шығысқа қарай 27 км жерде орналасқан. 

== Жер бедері ==
Абсолюттiк биіктігі 536 м. Солтүстіктен оңтүстікке қарай 5 км-ге созылып жатыр, енді жері 1 км. Маңында өзімен аттас қыстау, бірнеше ұсақ шоқылар бар. Батысында Ырғай, солтүстігінде Жамантөбе, шығысында [[Амантау тауы|Амантау]], оңтүстігінде Қазығұрт тауларымен шектеседі. 

== Геологиялық құрылымы ==
[[Карбон кезеңі|Тас көмір]] жыныстарынан және [[Девон кезеңі|девон]] гранитоидтарынан түзілген. 

== Өсімдігі ==
Қызғылт қоңыр, боз топырақ жамылғысында тал мен дала өсімдіктері өседі.‎&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қарағанды облысы таулары]]
[[Санат:Нұра ауданы географиясы]]</text>
      <sha1>th4m4m7vwb4mzmih4g4b90pqyv3lqgq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Екітау</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36281</id>
    <revision>
      <id>3055135</id>
      <parentid>2241081</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:21:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2451" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Тау сілемі
 |Атауы                = Екітау тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg = 46 |lat_min = 26 |lat_sec = 06
  |lon_dir = |lon_deg = 72 |lon_min = 32 |lon_sec = 12 
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Қарағанды облысы]] [[Шет ауданы]]
  |Тау жүйесі         =   
 |Пайда болған кезеңі     = [[Палеозой]]    
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  = 3,5
  |Ені                 =  2,0
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 = 631
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     =  Қазақстан Қарағанды облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Екітау''' – [[Қарағанды облысы]] [[Шет ауданы]]ндағы тау. Абсолюттік биіктігі 631 м. Солтүстіктен оңтүстікке қарай созылып жатқан екі шоқыдан тұратын таудың ұзындығы 3,5 км, ені 2,0 км-ден астам. 

== Геологиялық құрылымы, жер бедері ==
Төменгі [[палеозой]]дың тақтасы мен магмалық жыныстардан түзілген жер қыртысының кейбір жерлерінде түпкі тау жыныстары жер бетіне шығып жатыр. Беткейлері көлбеу. Екітаудың солт-нде [[Қарабас тауы|Қарабас]] (664 м) тауы орналасқан. 

== Өсімдігі ==
Етегінде далаға тән жусан, бұйырғын, баялыш, т.б. шөптесіндер өскен. Тау етегі мал жайылымына пайдаланылады.&lt;ref name=&quot;test&quot;&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
[[Санат:Қарағанды облысы таулары]]
[[Санат:Шет ауданы географиясы]]</text>
      <sha1>9s7y0vm5hoqcao966l142v5h593vpk8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ешкітау</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36386</id>
    <revision>
      <id>3055119</id>
      <parentid>2631903</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T05:42:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2390" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Қырат
 |Атауы                = Ешкітау
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg = 51|lat_min =12|lat_sec =42
  |lon_dir = |lon_deg = 50|lon_min =14|lon_sec =28 
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Тасқала ауданы]]ның аумағында
  |Тау жүйесі         =    
 |Пайда болған кезеңі     =     
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  = 
  |Ені                 =  
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 = 259
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     =  Қазақстан Батыс Қазақстан облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Ешкітау ''' – [[Жалпы Сырт]]тың оңтүстігіндегі үстіртті қырат. 

== Географиялық орны ==
[[Батыс Қазақстан облысы]] [[Тасқала ауданы]] жерінде орналасқан. 

== Жер бедері ==
Абсолюттік биіктігі 259 м. Қыраттың беті жонды келген, оңтүстік беткейі тік жарқабақты, сай-жыралармен тілімденген. Бор, мергельді шөгінділері жапқан палеогеннің құмды саздақтарынан түзілген. Таудан [[Дерқұл өзені]]нен бастау алады. 

== Өсімдігі ==
Беткейінің қызыл қоңыр топырағында бетеге, боз, жусан өседі. Баурайы мал жайылымына пайдаланылады.&lt;ref&gt;Қазақ энцклопедиясы&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Батыс Қазақстан облысы таулары]]
[[Санат:Тасқала ауданы географиясы]]
[[Санат:Қазақстан қырқалары]]</text>
      <sha1>btfuuj4hzr8w1non4w0r8uwa44rh190</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055120</id>
      <parentid>3055119</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T05:43:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2397" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Қырат
 |Атауы                = Ешкітау
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg = 51|lat_min =12|lat_sec =42
  |lon_dir = |lon_deg = 50|lon_min =14|lon_sec =28 
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Тасқала ауданы]]ның аумағында
  |Тау жүйесі         =    
 |Пайда болған кезеңі     =     
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  = 
  |Ені                 =  
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 = 259
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     =  Қазақстан Батыс Қазақстан облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Ешкітау ''' – [[Жалпы Сырт]]тың оңтүстігіндегі үстіртті қырат. 

== Географиялық орны ==
[[Батыс Қазақстан облысы]] [[Тасқала ауданы]] жерінде орналасқан. 

== Жер бедері ==
Абсолюттік биіктігі 259 м. Қыраттың беті жонды келген, оңтүстік беткейі тік жарқабақты, сай-жыралармен тілімденген. Бор, мергельді шөгінділері жапқан палеогеннің құмды саздақтарынан түзілген. Таудан [[Деркөл|Деркүл]] өзені бастау алады. 

== Өсімдігі ==
Беткейінің қызыл қоңыр топырағында бетеге, боз, жусан өседі. Баурайы мал жайылымына пайдаланылады.&lt;ref&gt;Қазақ энцклопедиясы&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Батыс Қазақстан облысы таулары]]
[[Санат:Тасқала ауданы географиясы]]
[[Санат:Қазақстан қырқалары]]</text>
      <sha1>r7pm1in2jgrvc2iia9iuafze9tcvuvl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асубұлақ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36969</id>
    <revision>
      <id>3055197</id>
      <parentid>2862045</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:06:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4098" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Кент
|атауы                 = Асубұлақ
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =      
   |lat_deg =49 |lat_min =32|lat_sec =16
   |lon_deg =82|lon_min = 58|lon_sec =52
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Ұлан ауданы
|кестедегі аудан         = Ұлан ауданы{{!}}Ұлан 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Асубұлақ кенттік әкімдігі{{!}}Асубұлақ 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1941
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =2705
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Асубұлақ ''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Ұлан ауданы]]ндағы кент, [[Асубұлақ кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Өскемен]] қаласынан 90 км-дей жерде, [[Қалба жотасы]]ның орталық бөлігінде, Асубұлақ өзенінің оң жағалауында орналасқан. 

== Тарихы ==
Іргесі сирек металдар кенін өндіруге байланысты [[1941 жыл]]ы қаланған. 

== Халқы == 
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 4746 адам (2262 ер адам және 2484 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2705 адамды (1251 ер адам және 1454 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Кен байыту фабрикасы, аудандық тұрмыстық қызмет көрсету комбинаты, спорт кешені, орта мектептер, кітапханалар, аурухана, дәріханалар, мәдениет үйі, бала бақшалар бар. Кент тұрғындары облыс, аудан орталықтарымен, елді мекендермен автомобиль жолдары арқылы қатынасады. 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 

{{Ұлан ауданы елді мекендері}}
 
[[Санат:Ұлан ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>creu4g4bv9u1ewgfpfvf54a16w4xo5o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жалпы Сырт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>37787</id>
    <revision>
      <id>3055125</id>
      <parentid>2936038</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T05:51:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жер бедері */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4209" xml:space="preserve">{{мағына|Сырт}}
{{Тау
 |Түрі       = Таулы қырат
 |Атауы      = Жалпы Сырт таулы қыраты
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет           = 
  |Сурет өлшемі   = 
  |Сурет атауы    = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 51|lat_min = 43|lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg = 52|lon_min = 25|lon_sec = 
  |region         = 
  |CoordScale     = 
 |Орналасуы       = {{KAZ}}&lt;br /&gt; {{RUS}}         
 |Пайда болған кезеңі    = [[Мезозой|Мезо]]-[[кайнозой]] 
 |Аумағы          = 
  |Ұзындығы       = 150
  |Ені            = 30-25
 |Ең биік шыңы    = Ешкі тауы
  |Биіктігі       = 259
|Биіктік көзі     = 
  |Салыстырмалы биіктік   = 
  |Алғашқы шыңға шығу     = 
 |Карта           = 
 |Позициялық карта 1  = Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180         = 
 |Позициялық карта 2  = 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты   = 
}}
'''Жалпы Сырт''', ''Сырт қыраты'' - [[Шығыс Еуропа жазығы]]ның оңтүстік-шығысындағы аласа таулы үстіртті қырат. Біраз жері [[Батыс Қазақстан облысы|Батыс Қазақстан]]ға кіреді. [[Еділ]] мен [[Жайық]] алабындағы өзендердің су айырығы.

== Жер бедері ==
Абсолюттік биіктігі 259 м ([[Ешкітау]]). Қазақстандық бөлігі (Батыс Қазақстан облысының [[Тасқала ауданы|Тасқала]], [[Бәйтерек ауданы|Зеленов]] аудандары) оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа 150 км-ге созылған, ені 30 — 25 км. Жер бедері тегістелген қыраттардан (сырттардан) тұрады, оңтүстігі мен оңтүстік-батыс беткейлері тіктеу, сай-жыралармен (тереңдігі 50 — 70 м) тілімделген. Жер бедеріне күмбез пішінді денудацияланған тау жұрнақтары тән. Жалпы Сырт солтүстік-батыс бағытта жатқан аласа қыраттарды түзетін әктастан, бордан, шөгінді жыныстардын түзілген. Қыраттың жер бедері тілімделген, Қазақстанға қарайтын бөлігі тегістеу келеді. Жалпы Сырт арқылы Жайық өзенінің көптеген ұсақ салалары ағады.

== Геологиялық құрылымы ==
Жер қыртысы [[Мезозой|мезо]]-[[кайнозой]] кезеңінің бор-мергельді жыныстарынан түзілген. Кейбір тұсын [[Палеоген кезеңі|палеоген]]нің құмды-саздақты шөгінділері жапқан.

== Климаты ==
Климаты тым континенттік. Қаңтар айының орташа темпетурасы –15&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;С, шілдеде 22,5&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;С, жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 350-400 мм. Жайық өзенінің [[Деркөл]], [[Шаған өзені (Ақтөбе облысы)|Шаған]], Кинделя, т.б. салалары кесіп өтеді. Жалпы Сырттың көпшілік бөлігі жыртылған, табиғи өсімдіктер өзен-көл, сай-жыраларда ғана сақталған.&lt;ref&gt;Қазақ ұлттық энциклопедиясы&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Батыс Қазақстан облысы таулары]]
[[Санат:Ресей таулары]]


{{stub}}</text>
      <sha1>5eletasy0fg0kp67slao4jnw7xcw4hv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055126</id>
      <parentid>3055125</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T05:52:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4206" xml:space="preserve">{{мағына|Сырт}}
{{Тау
 |Түрі       = Таулы қырат
 |Атауы      = Жалпы Сырт таулы қыраты
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет           = 
  |Сурет өлшемі   = 
  |Сурет атауы    = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 51|lat_min = 43|lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg = 52|lon_min = 25|lon_sec = 
  |region         = 
  |CoordScale     = 
 |Орналасуы       = {{KAZ}}&lt;br /&gt; {{RUS}}         
 |Пайда болған кезеңі    = [[Мезозой|Мезо]]-[[кайнозой]] 
 |Аумағы          = 
  |Ұзындығы       = 150
  |Ені            = 30-25
 |Ең биік шыңы    = Ешкітау
  |Биіктігі       = 259
|Биіктік көзі     = 
  |Салыстырмалы биіктік   = 
  |Алғашқы шыңға шығу     = 
 |Карта           = 
 |Позициялық карта 1  = Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180         = 
 |Позициялық карта 2  = 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты   = 
}}
'''Жалпы Сырт''', ''Сырт қыраты'' - [[Шығыс Еуропа жазығы]]ның оңтүстік-шығысындағы аласа таулы үстіртті қырат. Біраз жері [[Батыс Қазақстан облысы|Батыс Қазақстан]]ға кіреді. [[Еділ]] мен [[Жайық]] алабындағы өзендердің су айырығы.

== Жер бедері ==
Абсолюттік биіктігі 259 м ([[Ешкітау]]). Қазақстандық бөлігі (Батыс Қазақстан облысының [[Тасқала ауданы|Тасқала]], [[Бәйтерек ауданы|Зеленов]] аудандары) оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа 150 км-ге созылған, ені 30 — 25 км. Жер бедері тегістелген қыраттардан (сырттардан) тұрады, оңтүстігі мен оңтүстік-батыс беткейлері тіктеу, сай-жыралармен (тереңдігі 50 — 70 м) тілімделген. Жер бедеріне күмбез пішінді денудацияланған тау жұрнақтары тән. Жалпы Сырт солтүстік-батыс бағытта жатқан аласа қыраттарды түзетін әктастан, бордан, шөгінді жыныстардын түзілген. Қыраттың жер бедері тілімделген, Қазақстанға қарайтын бөлігі тегістеу келеді. Жалпы Сырт арқылы Жайық өзенінің көптеген ұсақ салалары ағады.

== Геологиялық құрылымы ==
Жер қыртысы [[Мезозой|мезо]]-[[кайнозой]] кезеңінің бор-мергельді жыныстарынан түзілген. Кейбір тұсын [[Палеоген кезеңі|палеоген]]нің құмды-саздақты шөгінділері жапқан.

== Климаты ==
Климаты тым континенттік. Қаңтар айының орташа темпетурасы –15&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;С, шілдеде 22,5&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;С, жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 350-400 мм. Жайық өзенінің [[Деркөл]], [[Шаған өзені (Ақтөбе облысы)|Шаған]], Кинделя, т.б. салалары кесіп өтеді. Жалпы Сырттың көпшілік бөлігі жыртылған, табиғи өсімдіктер өзен-көл, сай-жыраларда ғана сақталған.&lt;ref&gt;Қазақ ұлттық энциклопедиясы&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Батыс Қазақстан облысы таулары]]
[[Санат:Ресей таулары]]


{{stub}}</text>
      <sha1>ql1lodq5fl1efk9oc8lf0z5ngh6yhbg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Венеция мектебі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>39626</id>
    <revision>
      <id>3055239</id>
      <parentid>2058747</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T11:44:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurbekovanurly</username>
        <id>121316</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кіріспе бөлімін өңдеді */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1659" xml:space="preserve">[[Сурет:Джамбаттиста Питтони.jpg|нобай|alt=Джамбаттиста Питтони.Әулиенің көрінісі Антонио Падуанского. Өнер музейі Сан-Диего|Джамбаттиста Питтони.Әулиенің көрінісі Антонио Падуанского. Өнер музейі Сан-Диего]]


'''Венеция Мектебі''' — әлемдік көркемсурет өнерінің басты орталықтарының бірі. Оның өкілдері бояумен сурет салудың тәсілін биік дәрежеге көтерді. Негізінен, тарихи және сәндік кескіндеме, портреттер, табиғат көріністері басты орын алды. В. м. өнерінің өркендеуі 15 ғ-дың орта шенінен басталады. Оны Джентиле, Джованни Беллинилер, Витторе Карпаччо бастады. Олар діни аңыздар мен мифол. тақырыптарға құрылған және ақсүйектердің өмірін бейнелейтін суреттер салды. В. м. өнерінің өркендеуін Джорджоне, Тициан, Веронезе Тинтореттолар жалғастырды. 17 ғ-да уақытша құлдырап, 18 ғ-да Венеция сурет өнері қайта өрледі.

==Дереккөздер==
&quot;&quot;Қазақ Энциклопедиясы&quot;&quot;, ІІ том

{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Білім]]


{{stub}}</text>
      <sha1>jnev2e73yspy058udpmwe2ax5djzcsd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ақтоғай (Абай облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>39899</id>
    <revision>
      <id>3055196</id>
      <parentid>3040768</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:06:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4105" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Ақтоғай
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =46 |lat_min =57|lat_sec = 05
   |lon_deg =79|lon_min = 40|lon_sec =20
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Абай облысы
|кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай
|ауданы                  = Аягөз ауданы
|кестедегі аудан         = Аягөз ауданы{{!}}Аягөз 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Ақтоғай кенттік әкімдігі{{!}}Ақтоғай
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1929
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =6251
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Ақтоғай}}
'''Ақтоғай''' — [[Абай облысы]] [[Аягөз ауданы]]ндағы кент, темір жол бекеті, [[Ақтоғай кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Аягөз]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 122 км-дей жерде, шөлейт белдемде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 5031 адам (2458 ер адам және 2573 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 6251 адамды (3178 ер адам және 3073 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1929 жыл]]ы қаланған. [[1944 жыл]]дан кент. [[Қытай|Қытай Халық Республикасы]]мен экономикалық байланыстарды күшейтуге байланысты 60 жылдардың басында Достық (Дружба) темір жол стансасына дейін ұзындығы 304 км темір жол салынуға байланысты Ақтоғай негізгі темір жол торабына айналды.

== Инфрақұрылымы ==
Мектептер, емхана, мәдениет үйі т.б. мекемелер бар.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Аягөз ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Аягөз ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>gicsc89co25m0yekuugt6rnfiw9yf16</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бурабай (кент)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41307</id>
    <revision>
      <id>3055173</id>
      <parentid>2696620</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:51:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3968" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Бурабай
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =     
   |lat_deg =53 |lat_min =04|lat_sec = 39
   |lon_deg =70|lon_min =18|lon_sec =33
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  =Ақмола облысы
|кестедегі облыс         =Ақмола облысы
|ауданы                  =    Бурабай
|кестедегі аудан         = Бурабай ауданы
|мекен түрі              = 
|мекені                  = 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1910
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =5,8 мың
  |санақ жылы             = 2012
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Бурабай}}
'''Бурабай''' — [[Ақмола облысы]]ның [[Бурабай ауданы]]ндағы кент, [[Бурабай кенттік округі|Бурабай кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы — [[Көкшетау]] қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 90 км, аудан орталығы — [[Щучинск]] қаласынан 22 км жерде, [[Бурабай көлі]]нің солтүстік-шығыс жағасында, қарағайлы-қайыңды орман өскен сұлу [[Көкше]]нің етегінде орналасқан. 

== Халқы ==
Тұрғыны:
* 6,5 мың адам ([[1998 жыл|1998]]); 
* 5,8 мың адам ([[2012 жыл|2012]]). 

== Тарихы ==
Іргесі [[1910 жыл]]ы қымызбен емдеу шипажайының ашылуына байланысты қаланған. [[1939 жыл]]дан кент. Оның төңірегінде көптеген денсаулық сақтау мекемелері ұйымдастырылған. Мұнда Қазақстандағы ең ірі [[Бурабай шипажайы|Бурабай]] шипажайы орналасқан. Одан басқа балалар санаторийі, әскери санаторий және демалыс үйі, медициналық жабдықтар жөндеу шеберханасы, орман шаруашылығына, жалпы білім беретін мектептер, музыкалық мектеп, мәдениет үйі, кинотеатр, табиғаттану музейі, т.б. мекемелер бар.

{{Бурабай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Бурабай ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>qof7zmld8gynkhnbpx68pks3g1tv3h1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Біріккен сөздер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41744</id>
    <revision>
      <id>3055133</id>
      <parentid>2997475</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:18:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4507" xml:space="preserve">'''Біріккен сөздер''' — екі, кейде одан да көп сөздердің бірігіп, тұтас бір ұғымды білдіретін сөзді атайды. Бірікке сөздер сөз табының барлығында ұшырасады.&lt;ref&gt;Бектұров Ш.К. Қазақ тілі: лексика, фонетика, морфология, синтаксис: Оқуға түсуші талапкерлерге, студенттерге және оқытушы мұғалімдерге арналаған..-Алматы: Атамұра, 2006.-336 бет.&lt;/ref&gt;  

Олардың кейбір тобы құрылымдық жағынан [[сөз тіркестері]]не жақын. Мысалы, ақкөңіл, қырықаяқ, теміржол, атаққұмар, үшбұрыш, антұрған, т.б. Негізінен, Біріккен сөздерге біртұтастылық қасиет тән боп келеді. 

Оларды бірнеше топқа бөлуге болады: 

1) екі компоненті бірігіп, ортақ мағына пайда болады. 
Мысалы, [[ақбоз]], [[алтыбақан]], [[басқұр]], [[еңбеккүн]]; 

2) әр компонент ортақ екпінмен айтылып, екі сөз бірігеді, соның нәтижесінде сөз құрамы түрлі фонетикалық өзгерістерге ұшырайды.
Мысалы, алөкпе (ала+өкпе), [[алауыз]] (ала+ +ауыз), жамбас (жан+бас), күздігүні (күзді+күні), қайнаға (қайын+аға), т.б. 

Кейбір біріккен сөздердің құрылымы тарихи даму барысында танымастай өзгеріп, кіріккен сөздерге айналған.

Мысалы, әкел (алып+кел), бүгін (бұл+күн), ағайын (аға+ +іні), [[білезік]] (білек+жүзік). 

Біріккен сөздердің өзіне тән графикалық ерекшелігі бірігіп жазылу не дефис арқылы жазылуы. Біріккен сөздер негізінен, сөз тіркесінен туатындықтан, олардың құрама бөліктерінің өзіне тән тіркесу тәсілдері бар:&lt;ref&gt;Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3&lt;/ref&gt;
 
# Салаласа тіркескен біріккен сөздер (компоненттері тең дәрежеде): біртұтас, [[желмая]], [[қолхат]], жолсерік, [[өнеркәсіп]], ақсары, т.б.); 
# Сабақтаса тіркескен біріккен сөздер (компоненттерінің арасында басыңқы, бағыныңқы қатынас, көбінесе, анықтауыштың не толықтауыштың қатынасы болады): алабұға,[[қолөнер]], жиһанкез, қоғамтану, алжапқы, жанашыр, т.б.

Екі компоненттің бірігуі арқылы пайда болған біріккен сөздерді сөзжасамның бір тәсілі деп қарауға болады. Олар әр түрлі мағына береді:

# [[адам]], [[зат]], [[өсімдік]], [[жануар]], [[ұғым]] атауы. Мысалы, бой+жеткен, қол+жазба, қой+бүлдірген, ақ+құман, алты+атар, алты+бақан, т.б. 
# экспрессивті ауыспалы мағына. Мысалы, ақ+жүрек, ақ+ +көңіл, ақ+сүйек, ала+ауыз, алып+сатар, арам+тер, ашық+ауыз, бақ+құмар, басы+байлы, бет+ашар, қаңғы+бас, т.б.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Сөз таптары]]</text>
      <sha1>89ltqitjavme1ss6lna8zx601g10h6g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бестөбе (Ақмола облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43007</id>
    <revision>
      <id>3055172</id>
      <parentid>2772870</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:50:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4455" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Бестөбе
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені         =     
   |lat_deg =52 |lat_min =30|lat_sec = 01
   |lon_deg =73|lon_min =05|lon_sec =45
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Ақмола облысы
|кестедегі облыс         = Ақмола облысы{{!}}Ақмола
|ауданы                  = Степногорск қалалық әкімдігі
|кестедегі аудан         = Степногорск қалалық әкімдігі{{!}}Степногорск 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Бестөбе кенттік әкімдігі{{!}}Бестөбе 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   1931
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =6201
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 
{{мағына|Бестөбе}}
'''Бестөбе''' — [[Ақмола облысы]] [[Степногорск қалалық әкімдігі]]не бағынышты кент, [[Бестөбе кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Степногорск]] қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 85 км-дей жерде, құрғақ далалық белдемде орналасқан. Жақын темір жол станциясы  — [[Ақсу (Степногорск қалалық әкімдігі)|Ақсу]] (93 км).

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 6497 адам (3189 ер адам және 3308 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 6201 адамды (3129 ер адам және 3072 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[Бестөбе алтын кен орны|Бестөбе алтын кені]]не байланысты қаланған ([[1931 жыл|1931]]). [[1940 жыл]]дан кент. 

== Кәсіпорындары ==
Бестөбедегі негізгі кәсіпшілік — алтын өндіру. Елді мекенде Степногорск ішпек зауытының цехы, кеніш жабдықтарын жөндеу кәсіпорны, автобаза жұмыс істейді.

== Инфрақұрылымы ==
Орта мектептер, мәдениет үйі, аурухана, т.б. бар. Тұрғындары басқа елді мекендермен автомобиль жолы арқылы қатынасады. 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Степногорск қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Степногорск қалалық әкімдігі елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>ex6bw85m1k5h0sunnlhclhhelmoveov</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қараадыр (Қазығұрт тауы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44051</id>
    <revision>
      <id>3055167</id>
      <parentid>2291721</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:48:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2794" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     =  Тау сілемі
 |Атауы                =  Қараадыр тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg =  49|lat_min =13|lat_sec =26 
  |lon_dir = |lon_deg =  69|lon_min =55|lon_sec =52  
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]]    
  |Тау жүйесі         =    [[Жақсы Қазығұрт|Қазығұрт]] таулары
 |Пайда болған кезеңі     =     
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  =  7-8
  |Ені                 =  6 
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 =  506
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     =Қазақстан Қарағанды облысы  
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}} 
{{мағына|Қараадыр}}
'''Қараадыр''' – [[Қазығұрт тауы|Қазығұрт]] тауларының оңтүстік-батысындағы шоқылы тау. 

== Географиялық орны ==
[[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]] [[Қарақасқа (Қарағанды облысы)|Қарақасқа]] ауылының оңтүстік-шығысында 5 км жерде орналасқан. Абсолюттік биіктігі 506 м. Ұзындығы 7 – 8 км, енді жері 6 км шамасында.

== Жер бедері ==
Солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай созылған бірнеше ұсақ шоқылардан тұрады. Жақсышат және Жаманшат өзендерінің салалары Қараадыр тауының баурайындағы бұлақтардан бастау алады. Таудың түпкі жыныстары жер бетіне шығып жатыр. Етегінде Сайдалы, Әбілда қыстаулары орналасқан. 

== Өсімдігі ==
Сортаңды қызғылт қоңыр топырағында жусан, бетеге, қоңырбас, итмұрын, тобылғы, т.б. шөптесін өсімдіктер өседі.&lt;ref&gt; Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қарағанды облысы таулары]]
[[Санат:Нұра ауданы географиясы]]</text>
      <sha1>nedve1j4fjtryu6sx70jky1s1sr5as0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055168</id>
      <parentid>3055167</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:49:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2796" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     =  Тау сілемі
 |Атауы                =  Қараадыр тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg =  49|lat_min =13|lat_sec =26 
  |lon_dir = |lon_deg =  69|lon_min =55|lon_sec =52  
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]]    
  |Тау жүйесі         =    [[Жақсы Қазығұрт|Қазығұрт]] таулары
 |Пайда болған кезеңі     =     
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  =  7-8
  |Ені                 =  6 
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 =  506
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     =Қазақстан Қарағанды облысы  
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}} 
{{мағына|Қараадыр}}
'''Қараадыр''' – [[Жақсы Қазығұрт|Қазығұрт]] тауларының оңтүстік-батысындағы шоқылы тау. 

== Географиялық орны ==
[[Қарағанды облысы]] [[Нұра ауданы]] [[Қарақасқа (Қарағанды облысы)|Қарақасқа]] ауылының оңтүстік-шығысында 5 км жерде орналасқан. Абсолюттік биіктігі 506 м. Ұзындығы 7 – 8 км, енді жері 6 км шамасында.

== Жер бедері ==
Солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай созылған бірнеше ұсақ шоқылардан тұрады. Жақсышат және Жаманшат өзендерінің салалары Қараадыр тауының баурайындағы бұлақтардан бастау алады. Таудың түпкі жыныстары жер бетіне шығып жатыр. Етегінде Сайдалы, Әбілда қыстаулары орналасқан. 

== Өсімдігі ==
Сортаңды қызғылт қоңыр топырағында жусан, бетеге, қоңырбас, итмұрын, тобылғы, т.б. шөптесін өсімдіктер өседі.&lt;ref&gt; Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қарағанды облысы таулары]]
[[Санат:Нұра ауданы географиясы]]</text>
      <sha1>kafguzvrcokmrskeioehucu5etdz2wb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зубовка (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44457</id>
    <revision>
      <id>3055211</id>
      <parentid>2854725</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:11:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4285" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Зубовка
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Кенттік әкімдігі орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =     
   |lat_deg =49 |lat_min =47|lat_sec = 12
   |lon_deg =84|lon_min =15|lon_sec =05
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Алтай ауданы
|кестедегі аудан         = Алтай ауданы{{!}}Алтай 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Кенттік әкімдігі
|мекені                  = Зубовка кенттік әкімдігі{{!}}Зубовка
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =1973  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =2318
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Зубовка''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Алтай ауданы]]ндағы кент, [[Зубовка кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Алтай (қала)|Алтай]] қаласынан солтүстікке қарай 5 км жерде, [[Бұқтырма (өзен)|Бұқтырма]] өзенінің сол жағалық аңғарында, бұта аралас самырсын, балқарағай орманы өскен тау баурайында орналасқан.

== Тарихы ==
Іргесі [[1973 жыл]]ы қаланған.

== Кәсіпорындары ==
Зубовкада “Зырянов сыра зауыты” акционерлік қоғамы, “Элеватор” серіктестігі және бірнеше шаруа қожалықтары құрылған.

== Инфрақұрылымы ==
Орта мектеп, кітапхана, фельдшерлік-акушерлік пункт, т.б. мекемелер бар. Тұрғындары көрші елді мекендермен темір және автомобиль жолдары арқылы қатынасады.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 2622 адам (1300 ер адам және 1322 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2318 адамды (1159 ер адам және 1159 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Алтай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Алтай ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>46oet1xwseqnwm85fl6wyxakrzb17yu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қарабас тауы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44687</id>
    <revision>
      <id>3055130</id>
      <parentid>2241207</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:15:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2448" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Тау сілемі
 |Атауы                = Қарабас тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg =  46|lat_min =36|lat_sec =12 
  |lon_dir = |lon_deg =  72|lon_min =34|lon_sec =15  
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Қарағанды облысы]] [[Шет ауданы]] 
  |Тау жүйесі         =   
 |Пайда болған кезеңі     =     
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  = 18
  |Ені                 =  10
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 = 664
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     = Қазақстан 
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Қарағанды облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Қарабас''' – [[Балқаш]] көлінің солтүстік-батысындағы шоқылы тау.

== Географиялық орны ==
[[Қарағанды облысы]] [[Шет ауданы]] [[Мойынты (кент)|Мойынты]] кентінен оңтүстік-батысқа қарай 85 км жерде орналасқан. Абсолюттік биіктігі 664 м. Солтүстік-шығыстан оңтүстік-батысқа қарай 18 км-ге созылып жатыр, енді жері 10 км шамасында. 

== Жер бедері ==
Солтүстік-батыс беткейі тіктеу, қалған бөліктері еңістеніп жазыққа ұласады. Солтүстігінде Түбек, шығысында [[Қарағаштау]], оңтүстігінде Мұзбелжон таулары, батысында Сайадамөлді қонысы орналасқан.

== Өсімдігі ==
Сортаң, бозғылт қоңыр топырақ жамылғысында жусан, кермек, бетеге, бұталар өседі.&lt;ref&gt; [[Қазақ энциклопедиясы]] &lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат: Қарағанды облысы таулары]]</text>
      <sha1>r6e9bve7r1uuw5qtk5s5ypg9fmp97ua</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055136</id>
      <parentid>3055130</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:22:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2506" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Тау сілемі
 |Атауы                = Қарабас тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg =  46|lat_min =36|lat_sec =12 
  |lon_dir = |lon_deg =  72|lon_min =34|lon_sec =15  
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Қарағанды облысы]] [[Шет ауданы]] 
  |Тау жүйесі         =   
 |Пайда болған кезеңі     =     
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  = 18
  |Ені                 =  10
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 = 664
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     = Қазақстан 
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Қарағанды облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Қарабас''' – [[Балқаш]] көлінің солтүстік-батысындағы шоқылы тау.

== Географиялық орны ==
[[Қарағанды облысы]] [[Шет ауданы]] [[Мойынты (кент)|Мойынты]] кентінен оңтүстік-батысқа қарай 85 км жерде орналасқан. Абсолюттік биіктігі 664 м. Солтүстік-шығыстан оңтүстік-батысқа қарай 18 км-ге созылып жатыр, енді жері 10 км шамасында. 

== Жер бедері ==
Солтүстік-батыс беткейі тіктеу, қалған бөліктері еңістеніп жазыққа ұласады. Солтүстігінде Түбек, шығысында [[Қарағаштау]], оңтүстігінде Мұзбелжон таулары, батысында Сайадамөлді қонысы орналасқан.

== Өсімдігі ==
Сортаң, бозғылт қоңыр топырақ жамылғысында жусан, кермек, бетеге, бұталар өседі.&lt;ref&gt; [[Қазақ энциклопедиясы]] &lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат: Қарағанды облысы таулары]]
[[Санат:Шет ауданы географиясы]]</text>
      <sha1>m5gj2l826tih0770zlzpzd6wceto9n6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тонлесап</title>
    <ns>0</ns>
    <id>45435</id>
    <revision>
      <id>3055042</id>
      <parentid>2805993</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T16:50:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerd Eichmann</username>
        <id>68698</id>
      </contributor>
      <comment>gallery added</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2300" xml:space="preserve">'''Тонлесап''', Сап – [[Үндіқытай түбегі]]ндегі ең үлкен көл. [[Камбоджадағы]] ([[Кампучиядағы]]) [[Камбоджа]] жазығында орналасқан. Көл шарасының ауданы 2,5 – 3,0 мың км²-ден (қыста) 10,0 мың км²-ге дейін (жазда) жетеді. Тереңдігі 1 – 2 метрден 10 – 14 метрге дейін өзгеріп отырады. Жағалаулары жазық, аласа және батпақты. Көл [[Тонлесап өзені]] арқылы [[Меконг]] өзенімен жалғасады. Балыққа бай, суы күріш өсіруге пайдаланылады. Жағалауларында халық тығыз қоныстанған. Тұрғын үйлер, ғимараттар негізінен қадаларға тұрғызылған. Тонлесапқа жақын тұста 9 – 13 ғасырларда салынған храмдар, сарайлар, каналдар мен бөгендерден тұратын [[Ангкор]] атты кешенді мәдени ескерткіш орны, сонымен қатар 12 ғасырдағы [[Ангкор-Ват]] (қала-пагода) атты храм кешені, 9 ғасырда болған [[Яшодхарапура]] мемлекетінің қала-астана ансамблі сақталған.

== Сурет галереясы ==
&lt;br&gt;&lt;gallery class=center caption=&quot;Тонлесап - Tonlé Sap&quot;&gt;
Cambodia-Tonle Sap-112-2007-gje.jpg
Cambodia-Tonle Sap-104-Schule-2007-gje.jpg
Cambodia-Tonle Sap-140-Bootsfuehrer-2007-gje.jpg
Cambodia-Tonle Sap-142-Pfahlbauten-2007-gje.jpg
Cambodia-Tonle Sap-170-2007-gje.jpg
Cambodia-Tonle Sap-190-Jungs in Wanne-2007-gje.jpg
Cambodia-Tonle Sap-204-Fischer am Ufer-2007-gje.jpg
Cambodia-Tonle Sap-218-Boot-2007-gje.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер== 
«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, IX том

{{Суретсіз мақала}}

{{wikify}}

[[Санат:Азия көлдері]]</text>
      <sha1>9q7jq7r72ibadp44jd0dvcmw2ngwts2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаңтөбе (кент)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46276</id>
    <revision>
      <id>3055180</id>
      <parentid>2772878</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:53:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4239" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =Кент
|атауы                 =Шаңтөбе
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =      
   |lat_deg =52 |lat_min = 27|lat_sec = 11
   |lon_deg =68|lon_min = 10|lon_sec =35
  |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Ақмола облысы
|кестедегі облыс         = Ақмола облысы{{!}}Ақмола
|ауданы                  = Степногорск қалалық әкімдігі
|кестедегі аудан         = Степногорск қалалық әкімдігі{{!}}Степногорск 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Шаңтөбе кенттік әкімдігі{{!}}Шаңтөбе
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   1956
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =4214
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 
'''Шаңтөбе''' — [[Ақмола облысы]] [[Степногорск қалалық әкімдігі]]не қарасты кент, [[Шаңтөбе кенттік әкімдігі]] орталығы. Іргесі [[1956 жыл]]ы қаланған.

== Географиялық орны ==
[[Степногорск]] қаласынан бастысқа қарай 251 км-дей жерде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 4730 адам (2217 ер адам және 2513 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 4214 адамды (1947 ер адам және 2267 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Кәсіпорындары ==
Кентте кеніш кәсіпорны «Шаңтөбе» ЖШС, шұжық цехы, 2 наубайхана, жел диірмені, 3 дәмхана, 3 шаштараз, фотосалон, 2 дәріхана, ТЖО, қонақ үй, киім, аяқкиім тігу шеберханасы жұмыс істейді.

== Инфрақұрылымы ==
Орта мектеп, балалар бақшасы, Жасөспірімдер мен балалар спорт мектебі, аурухана, балалар кітапханасы, музыка мектебінің бөлімшесі, мәдениет үйі бар. Ең жақын темір жол станциясы – [[Атбасар]] (96 км).

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Степногорск қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Степногорск қалалық әкімдігі елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>nptaodxznu46p3dcb5tzme3odrfm3ka</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қос сөз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46715</id>
    <revision>
      <id>3055121</id>
      <parentid>2203950</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T05:44:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5950" xml:space="preserve">'''Қос сөз'''&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;&quot;Қазақ энциклопедиясы&quot;, VI-том&lt;/ref&gt; – қосарлану немесе қайталану арқылы бір ұғым ретінде жасалған сөздер. Қос сөздер мағыналық, тұлғалық жағынан әр түрлі. Жасалу тәсіліне қарай [[қосарлама қос сөз |қосарлама]] және [[қос сөз қайталама|қайталама]] қос сөз болып бөлінеді. Қосарлама қос сөз өзара мәндес немесе қайшы мәндес сөздердің қосарлануынан жасалады. Мысалы, ата-ана, салт-сана, құрт-құмырсқа, ер-тоқым (мәндес қос сөз); күні-түні, азды-көпті, үлкенді-кішілі, ертелі-кеш (қайшы мәндес қос сөз). Қайталама қос сөз бір сөздің қайталанып айтылуынан жасалады. Мысалы, сөйлей-сөйлей, төбе-төбе, қолма-қол, жекпе-жек. Бірқатар қос сөздердің екінші сыңары жеке қолданылмайтын, мағынасыз сөздер болып келеді. Мысалы, оқта-текте, анда-санда, ырың-жырың. қос сөз [[дефис]] арқылы жазылады. Сөздердің қосарлануы, қайталануы нәтижесінде жалпылау, жинақтау, топшылау, болжалдау, мөлшерлеу секілді грамматикалық мағыналар үстеледі, жаңа мағыналы сөздер туады. Сөздердің қосарланып немесе қайталанып айтылуынан жасалған сөздерді қос сөз деп атайды. Сөздерді қосарланып немесе қайталап қолдану жаңа сөз жасаудың бір долы болып табылады. Мысалы: Жан-жануар, адам-зат анталаса, Ата-анадай елжірер күннің көзі.(Абай) Бұл сөйлемде жан-жануар, ата-анадай дегендер - қос сөздер, олар жаңа мағына білдіріп тұр: жан - жануар - бүкіл айналадағы, табиғаттағы жанды заттар; ата - анадай ең жақынтуғандар ата мен анадай деген мағынада, яғни шынайы мейірімділік деген мәнде қолданылады. &lt;br /&gt;
Қос сөздер екі түрлі болады: қайталама қос сөздер және қосарлама қос сөздер. 
==Қайталама қос сөздер  ==
Бір түбірден екі рет қайталануынан жасалған қос сөздер ''қайталама қос сөздер'' деп аталады. Оладың жасалу жолдары мынадай:&lt;br /&gt;
1) қосымшасыз және қосымшалы түбірдің түгелдей қайталануы, мысалы тау - тау астық, көре-көре еөсем болады, т.б.;&lt;br /&gt;
2) бір сыңары қосымшалы, бір сыңары қосымшасыз бір түбірдің қайталануы, мысалы: көзбе-көз айтты, ауыл-ауылды аралады, т.б.;&lt;br /&gt;
3)бір түбірдің әр түрлі қосымша жалғанып қайталануы, мысалы: өзді-өзіне айтты, қолды-қолымен кетті, т.б.;&lt;br /&gt;
4) екінші сыңары бірінші сыңарына еліктеу мәнінде келіп, дауыссыз дыбыстан басталатын сөздің бірінші дауыссыз дыбысының орнына және дауысты дыбыстан басталатын сөздің алдына '''м, п'''  дыбыстары қосылып жасалуы, мысалы; ет-мет, шай-пай, түйе - мүйе, т.б.;&lt;br /&gt;
5)еліктеуіш сөздің екінші сыңары кейбір дыбыстық өзгерістерге ұшырап қайталануы, мысалы: тарс-тұрс дыбыс, жалт - жұлт етті, т.б.;&lt;br /&gt;
6) түбір сөздің алдынан күшейткіш буын қосылып айтылуы, мысалы: үп-үлкен, қып-қызыл, т.б.&lt;br /&gt;
== Қосарлама қос сөздер ==
Екі түбірден қосарланып жасалған қос сөзді ''қосарлама қос сөз'' дейді, мысалы: аяқ - табақ, құрт-құмырсқа және т.б.
==Қос сөздердің емлесі==
*Қос сөздің құрамына енген сөздер бір-бірімен салаласа байланысады. Қос сөздер екі сыңарлы болып, үнемі дефис арқылы жазылады. 
*Егер қос сөздердің аралығында -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе, -ды, -ді, -да, -де тәрізді дәнекерлер болса, олар қос сөздің алдыңғы сыңарларымен бірігіп жазылады да, соңғы сыңарларынан дефис арқылы ажыратылады. Мысалы,қолма-қол;
*Қос сөздердің екі компонентіне де бірдей жалғанатын жұрнақтар көбінесе біркелкі, бір ғана түрлі болып жалғанады. Мысалы,азды-көпті, алым-берім.
==Пайдаланған әдебиетттер&lt;/span&gt;== 
&lt;references/&gt;
{{stub}}
{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат: Қазақ тілі]]</text>
      <sha1>2nv2hmy8djiwebmbk4qcn5dz1dfj6qo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Скарн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47077</id>
    <revision>
      <id>3055162</id>
      <parentid>2032625</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:30:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Amherst99</username>
        <id>4439</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2851" xml:space="preserve">[[Image:Skarn2.jpg|thumb|CКарн: микроскоп арқылы көрінісі]]
'''Скарн'''&lt;ref&gt;Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—
Алматы: &quot;Мектеп&quot; баспасы&quot;, 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2&lt;/ref&gt; (''швед тілінен  skarn — тастанды, пайдасыз жыныс'') — әкті-магнийлі-темірлі силикаттардан және алюмосиликаттардан құралған метасоматитті [[тау жынысы]]. 
*Карбонатты тау жыныстары мен қышқыл магманың, түрлі алюмосиликатты тау жыныстарының жоғары температуралық аумағында, магмалық ыстық ерітінділердің химиялық әсерінен әкті Скарн. 
*Ca-Mg-Fe силикаттарынан тұрады және магнийлі скарн (магний минералдарынан тұрады) қалыптасады.
*[[Минерал]]ының 
**құрамына байланысты скарн '' жай'' және ''күрделі''
**генетикалық жағынан ''метасоматитті'', ''автометасоматитті''
**интрузиялар жапсарында орналасуына қарай ''эндоскарндар'', ''экзоскарндар'', тағы басқа болып бөлінеді. 
*Жаралу тереңдігіне қарай 
**гипабиссалдық (''1 — 3 — 4 км'')
**мезоабиссалдық (''3 — 4 км-ден 15 — 16 км-ге дейін'')
**абиссалдық (''15 — 16 км-ден 30 — 40 км-ге дейін'') болып бөлінеді. 
*Скарндардың қалыптасу температурасы 400 — 1000С аралығында. 
*Скарн  линза, қабат, желі, түтік, тағы басқа пішінді, құрамында белдемділік байқалады. 
*Скарн мен [[темір]], [[қорғасын]], [[мырыш]], [[вольфрам]], молибден және тальк, флогопит, хризотил-асбест, тағы басқа кендер байланысқан. 
*[[Қазақстан]]да Сарыбай, [[Атансор]] темір және [[Қарағайлы]] қорғасын-барит кендері cкарн да орналасқан.
*Пайдалы қазба кендерінің көптеген түрлері скарндармен тығыз байланыста түзіледі.&lt;ref&gt;Қазақ Энциклопедиясы, 7 том&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}

[[Санат:Геология]]


{{Geology-stub}}</text>
      <sha1>le43jr8dpkv7jaicla90sbvcc8lpl6d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мырзакент</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47156</id>
    <revision>
      <id>3055192</id>
      <parentid>2764876</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:03:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4287" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Мырзакент
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   аудан орталығы
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =40 |lat_min =39|lat_sec = 57
   |lon_deg =68|lon_min = 33|lon_sec =14
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  =Түркістан
|кестедегі облыс         =Түркістан облысы
|ауданы                  =    Мақтаарал
|кестедегі аудан         = Мақтаарал ауданы
|мекен түрі              = 
|мекені                  = 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1910
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Гавриленко'', ''Славянский'', ''Славянка''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =49,7 мың
  |санақ жылы             = 2013
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Мырзакент''' – [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]]ндағы кент, аудан орталығы. 

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы – [[Түркістан]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 403 км жерде, [[Достық каналы|Достық (Мырзашөл) каналы]]ның бойында. 

== Халқы ==
Тұрғыны 49736&amp;nbsp;адам (2013). 

== Тарихы ==
Іргесі [[1910 жыл]]ы Мырзашөлді суландырумен айналысқан орыс жер қазушаларының қонысы болып қаланған. Әр жылдары Гавриленко, Славянский, Славянка ауылы деп аталған. [[1930 жыл|1930]]–[[1997 жыл|97]] жылдары Мақтаарал ауданының орталығы болып келді. [[1958 жыл|1958]]–[[1990 жыл|90]] жылдары [[жібек құртын өсіру]] питомнигі құрылып, жібек шаруашылығы дамып, піллә өндірілді. [[1967 жыл|1967]]–[[1993 жыл|93]] жылдары Славянка кенті болып аталды. Кентте ірі мақта өңдеуші кәсіпорындар, «Мырзакент» АҚ, ауыл шаруашылығы энергетика, құрылыс мекемелері жұмыс істейді.

== Инфрақұрылымы ==
6 орта мектеп, 1 гимназия, 1 президенттік лингвистикалық мектеп, 36 бала бақша, мәдениет үйі, кітапхана, «Сырдария» университеті, Мырзакент көпсалалы колледжі, емхана, кинотеатр, стадион бар.&lt;ref name=&quot;test&quot;&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]], VI-том&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Мақтаарал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]]

{{бастама}}</text>
      <sha1>51x997q5eleutb52czqq943q243sb1e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055193</id>
      <parentid>3055192</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:03:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4338" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Мырзакент
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   аудан орталығы
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =40 |lat_min =39|lat_sec = 57
   |lon_deg =68|lon_min = 33|lon_sec =14
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  =Түркістан
|кестедегі облыс         =Түркістан облысы
|ауданы                  =    Мақтаарал
|кестедегі аудан         = Мақтаарал ауданы
|мекен түрі              = 
|мекені                  = 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1910
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Гавриленко'', ''Славянский'', ''Славянка''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =49,7 мың
  |санақ жылы             = 2013
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Мырзакент''' – [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]]ндағы кент, аудан орталығы. 

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы – [[Түркістан]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 403 км жерде, [[Достық каналы|Достық (Мырзашөл) каналы]]ның бойында. 

== Халқы ==
Тұрғыны 49736&amp;nbsp;адам (2013). 

== Тарихы ==
Іргесі [[1910 жыл]]ы Мырзашөлді суландырумен айналысқан орыс жер қазушаларының қонысы болып қаланған. Әр жылдары Гавриленко, Славянский, Славянка ауылы деп аталған. [[1930 жыл|1930]]–[[1997 жыл|97]] жылдары Мақтаарал ауданының орталығы болып келді. [[1958 жыл|1958]]–[[1990 жыл|90]] жылдары [[жібек құртын өсіру]] питомнигі құрылып, жібек шаруашылығы дамып, піллә өндірілді. [[1967 жыл|1967]]–[[1993 жыл|93]] жылдары Славянка кенті болып аталды. Кентте ірі мақта өңдеуші кәсіпорындар, «Мырзакент» АҚ, ауыл шаруашылығы энергетика, құрылыс мекемелері жұмыс істейді.

== Инфрақұрылымы ==
6 орта мектеп, 1 гимназия, 1 президенттік лингвистикалық мектеп, 36 бала бақша, мәдениет үйі, кітапхана, «Сырдария» университеті, Мырзакент көпсалалы колледжі, емхана, кинотеатр, стадион бар.&lt;ref name=&quot;test&quot;&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]], VI-том&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Мақтаарал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]

{{бастама}}</text>
      <sha1>ejvmqijmxxpc8ubv0gi8rv440xk9gf8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қосымша</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47996</id>
    <revision>
      <id>3055113</id>
      <parentid>1900360</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T04:51:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1460" xml:space="preserve">'''Қосымша'''&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;&quot;Қазақ энциклопедиясы&quot;, VI-том&lt;/ref&gt; – түбірге жалғанып, оның лексикалық немесе грамматикалық мағынасын өзгертетін, сөздерді өзара байланысқа түсіретін морфема. Мағыналық, тұлғалық дербестігі, арнаулы лексикалық мағынасы жоқ. Сөздерден бөлек, жеке қолданыста болмайды, түбір сөзге тіркесіп қана қолданылады. Қосымшалар түбірге белгілі бір грамматикалық категорияларға тән заңдылықтар бойынша жалғанады. Түбір сөзбен дыбыстық, әуездік жағынан үйлесіп тұрады. Бір қосымша әр түрлі түбірге жалғанғанмен, түрлі мағына бермейді. Мысалы, кел-ді, тұр-ды, айт-ты, кет-ті; ауыл-ға, жер-ге, ат-қа, т.б. Қазақ тілінде мағыналық және қолданыс ерекшеліктеріне қарай [[жұрнақ]] және [[жалғау]] болып бөлінеді.
==Пайдаланған әдебиетттер&lt;/span&gt;== 
&lt;references/&gt;
{{stub}}
{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:Қазақ тілі]]</text>
      <sha1>qu02p16kq96lu9q263g1i3ne9tbv245</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Октябрьский (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48391</id>
    <revision>
      <id>3055213</id>
      <parentid>2854490</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:12:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4396" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Октябрьский
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Кенттік әкімдігі орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =49 |lat_min =37|lat_sec = 42
   |lon_deg =83|lon_min = 35|lon_sec =15
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Алтай ауданы
|кестедегі аудан         = Алтай ауданы{{!}}Алтай 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Октябрь кенттік әкімдігі (Шығыс Қазақстан облысы){{!}}Октябрь
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1955  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1797
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Октябрьский}}
'''Октябрский''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Алтай ауданы]]ндағы кент ([[1962 жыл]]дан), [[Октябрь кенттік әкімдігі (Шығыс Қазақстан облысы)|Октябрь кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Алтай (қала)|Алтай]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 50 км жерде, [[Үлбі жотасы]]ның оңтүстік етегінде, [[Бұқтырма (бөген)|Бұқтырма]] бөгенінің солтүстік жағасында орналасқан.

== Халқы == 
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 2045 адам (963 ер адам және 1082 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1797 адамды (854 ер адам және 943 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1955 жыл]]ы осы тұста цемент шикізатын өндіруге байланысты қаланған. Октябрскийде Өскемен цемент зауыты, машина-трактор жөндеу шеберханасы, байланыс бөлімшесі, дүкен, наубайхана, орта мектеп, клуб, аурухана, кемежай жұмыс істейді. Октябрский арқылы [[Өскемен]] – [[Алтай (қала)|Алтай]] темір жолы мен автомобиль жолы өтеді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Алтай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Алтай ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>g32ck3mvn5xo6lo1odn63cxlbohe12i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түбір</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50113</id>
    <revision>
      <id>3055110</id>
      <parentid>2395736</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T04:43:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5580" xml:space="preserve">'''Түбір''' – сөздің әрі қарай бөлшектеуге келмейтін, лексикалық мағынасын сақтаған негізгі бөлігі.

Түркі тілдерінде түбір өзгермейді, ал [[славян тілдері]]нде өзгеріске түсіп отырады. Түркілік түбір негізінен бір, кейде екі буынды болып келеді. түбірдің негізгі ерекшелігі ретінде толық мағыналылығы, тұлғалық сипатының өзгермеуі, әрі қарай бөлшектеуге келмейтіндігі аталады. Дәстүрлі түркітануда түбір “формадан мазмұнға” принципі негізінде қарастырылатындықтан, оның тұлғалық дамуы сөз болады. Н.А. Баскаков әуелгі түбірдің сипаты “Дс.Д.Дс.” (Дс. – дауыссыз, Д. – дауысты) тұлғасында, Г.И. Рамстедт “Д.” түрінде, В.Котвич, Э.В. Севортян, А.Н. Кононовтар “Д.Дс.Д., Д.Дс.” жүйесінде болған деп пайымдайды. Өзге түркі тілдеріндегі секілді қазақ тіліндегі түбір құрамы негізінен бір буынды. Түркі тілдеріндегі бір буынды түбірлер толық мағыналы болғандықтан, жеке атау ретінде анықталып, сөз тіркесінде, сөйлем жүйесінде, мәтінде жұмсала береді. Түбір термині тілді тарихи-динамик. тұрғыдан зерделеуде өзгеше, қазіргі тілдің статик. жайын анықтауда басқаша қарастырылады. Тарихи тұрғыда Т. түбіртектерге (силлабофонемаларға) бөлшектенеді, мағынасы синкретті болады. Түбірдің “әрі қарай бөлшектеуге келмеуі” – шартты ұғым. Мыс., қазіргі тіліміздегі тау, тас, тіл, сөз, кел, анық, асық, айт, бала, баға, тұр, жүр, жатыр, оқы, т.б. сөздер түбір ретінде танылады, ал тарихи даму жүйесінде бұл сөздер морфтарға жіктеледі. Түбір туынды сөз жасаудың негізгі ұйтқысы саналады. Түбір – негізгі морфема, өйткені өзге (көмекші) морфемада лексик. мағына болмайды. Түбір жеке тұрып та, граммат. жағынан түрленіп те семантик. дербес сөз болады, жеке сөздің қызметін атқара алады.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Ысқақов А., Қазіргі қазақ тілі, А., 1991&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Қазақ тілі. Энциклопедия, А., 1998&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Сауранбаев Н., Қазақ тілі, А., 2000&lt;/ref&gt;

Бұл айтылғандар - '''дара түбірлер'''. Бұдан басқа екі сөздің қайталануы арқылы жасалған түбірлер (тау-тау, қора-қора), сөздердің бірігуінен жасалған түбірлер (белбеу, басқұр), сөз тіркестері арқылы жасалған түбірлер де (он екі, қара сұр) болады. Егер түбір өздігінен ешқандай қосымшасыз жеке тұрып, белгілі бір мағынаға ие болса, оны '''негізгі түбір '''деп атайды. Егер түбірге қосымша қосылып, жаңадан түбір сөз жасалса, онда оны '''туынды түбір''' деп атайды. Ал осы туынды түбірден әрі қарай тағы да екінші бір сөз жасалса, онда мұны туынды сөз деп атайды. Мысалы: мал (негізгі түбір) мал-шы (туынды түбір), мал-шы-лық (туынды сөз).Сондай-ақ, сөздердің бірігуі, қосарлануы, тіркесуі (құрама), қысқартылуы арқылы жасалған сөздер күрделі сөздер делінеді. Тек қана түбірдің өзінен болған сөздер мен түбірге жұрнақ жалғану арқылы жасалған туынды түбірлер және туынды сөздер '''жалаң сөздер''' деп аталады.&lt;ref&gt;Бектұров Ш.К. Қазақ тілі: лексика, фонетика, морфология, синтаксис: Оқуға түсуші талапкерлерге, студенттерге және оқытушы мұғалімдерге арналаған..-Алматы: Атамұра, 2006.-336 бет.&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Қазақ тілі]]


{{stub}}</text>
      <sha1>ss30yell1phckkp9otqn6f0udpt0xqz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055112</id>
      <parentid>3055110</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T04:48:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5820" xml:space="preserve">'''Түбір''' – сөздің әрі қарай бөлшектеуге келмейтін, лексикалық мағынасын сақтаған негізгі бөлігі.

Түркі тілдерінде түбір өзгермейді, ал [[славян тілдері]]нде өзгеріске түсіп отырады. Түркілік түбір негізінен бір, кейде екі буынды болып келеді. түбірдің негізгі ерекшелігі ретінде толық мағыналылығы, тұлғалық сипатының өзгермеуі, әрі қарай бөлшектеуге келмейтіндігі аталады. Дәстүрлі түркітануда түбір “формадан мазмұнға” принципі негізінде қарастырылатындықтан, оның тұлғалық дамуы сөз болады. Н.А. Баскаков әуелгі түбірдің сипаты “Дс.Д.Дс.” (Дс. – дауыссыз, Д. – дауысты) тұлғасында, Г.И. Рамстедт “Д.” түрінде, В.Котвич, Э.В. Севортян, А.Н. Кононовтар “Д.Дс.Д., Д.Дс.” жүйесінде болған деп пайымдайды. Өзге түркі тілдеріндегі секілді қазақ тіліндегі түбір құрамы негізінен бір буынды. Түркі тілдеріндегі бір буынды түбірлер толық мағыналы болғандықтан, жеке атау ретінде анықталып, сөз тіркесінде, сөйлем жүйесінде, мәтінде жұмсала береді. Түбір термині тілді тарихи-динамик. тұрғыдан зерделеуде өзгеше, қазіргі тілдің статик. жайын анықтауда басқаша қарастырылады. Тарихи тұрғыда Т. түбіртектерге (силлабофонемаларға) бөлшектенеді, мағынасы синкретті болады. Түбірдің “әрі қарай бөлшектеуге келмеуі” – шартты ұғым. Мыс., қазіргі тіліміздегі тау, тас, тіл, сөз, кел, анық, асық, айт, бала, баға, тұр, жүр, жатыр, оқы, т.б. сөздер түбір ретінде танылады, ал тарихи даму жүйесінде бұл сөздер морфтарға жіктеледі. Түбір туынды сөз жасаудың негізгі ұйтқысы саналады. Түбір – негізгі морфема, өйткені өзге (көмекші) морфемада лексик. мағына болмайды. Түбір жеке тұрып та, граммат. жағынан түрленіп те семантик. дербес сөз болады, жеке сөздің қызметін атқара алады.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Ысқақов А., Қазіргі қазақ тілі, А., 1991&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Қазақ тілі. Энциклопедия, А., 1998&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Сауранбаев Н., Қазақ тілі, А., 2000&lt;/ref&gt;

Бұл айтылғандар - '''дара түбірлер'''. Бұдан басқа екі сөздің қайталануы арқылы жасалған түбірлер (тау-тау, қора-қора), сөздердің бірігуінен жасалған түбірлер (белбеу, басқұр), сөз тіркестері арқылы жасалған түбірлер де (он екі, қара сұр) болады. Егер түбір өздігінен ешқандай қосымшасыз жеке тұрып, белгілі бір мағынаға ие болса, оны '''негізгі түбір '''деп атайды. Егер түбірге қосымша қосылып, жаңадан түбір сөз жасалса, онда оны '''туынды түбір''' деп атайды. Ал осы туынды түбірден әрі қарай тағы да екінші бір сөз жасалса, онда мұны туынды сөз деп атайды. Мысалы: мал (негізгі түбір) мал-шы (туынды түбір), мал-шы-лық (туынды сөз).Сондай-ақ, сөздердің бірігуі, қосарлануы, тіркесуі (құрама), қысқартылуы арқылы жасалған сөздер күрделі сөздер делінеді. Тек қана түбірдің өзінен болған сөздер мен түбірге жұрнақ жалғану арқылы жасалған туынды түбірлер және туынды сөздер '''жалаң сөздер''' деп аталады.

Ғылыми грамматикада жеке түбір сөздерді, сөздің мағыналы бөлшегін ''негізгі морфема'' дейді де, қосымшаны ''көмекші морфема'' дейді.&lt;ref&gt;Бектұров Ш.К. Қазақ тілі: лексика, фонетика, морфология, синтаксис: Оқуға түсуші талапкерлерге, студенттерге және оқытушы мұғалімдерге арналаған..-Алматы: Атамұра, 2006.-336 бет.&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Қазақ тілі]]


{{stub}}</text>
      <sha1>omsebsvn0p1srvtf10dnkg3d74qqy71</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Атакент (кент)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50176</id>
    <revision>
      <id>3055191</id>
      <parentid>2958300</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:02:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5541" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Атакент
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Кенттік әкімдігі орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =40 |lat_min =50|lat_sec = 42
   |lon_deg =68|lon_min = 30|lon_sec =58
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Мақтаарал ауданы
|кестедегі аудан         = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Атакент кенттік әкімдігі{{!}}Атакент 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1924  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Ильич''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =16 402
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            =72541
|пошта индексі           =160525
|пошта индекстері        =160526 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Атакент''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]]&lt;nowiki/&gt;ндағы кент, темір жол бекеті, [[Атакент кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 18 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 13 620 адам (6589 ер адам және 7031 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 16 402 адамды (7937 ер адам және 8465 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-02-27 }}&lt;/ref&gt; 

== Тарихы ==
Іргесі [[1924 жыл]]ы мақта өсіретін Мақтаарал совхоз-техникумы ұйымдастырылуына байланысты құрылып, [[1932 жыл]]ы Ильич кентіне айналды. [[1940 жыл|1940]]-[[1957 жыл|57]] жылдары аудан орталығы  болды. [[1969 жыл]]ы кентте одақтық маңызы бар «Мақтаарал» тәжірибе стансасы құрылды. [[1998 жыл]]дан Атакент аталады. «Мақтаарал» мақта шаруашылығы негізінде 2 акционерлік қоғам, 3 өнеркәсіп, бірнеше шаруа қожалықтары құрылып, «ЮТЕКС» жаңа мақта тазарту зауыты, шитті мақта қалдығынан (улюк) медициналық мақсаттарға пайдаланатын мақта (вата) шығаратын фабрика іске қосылды. 

== Инфрақұрылымы ==
Жалпы білім беретін 4 мектеп ''(№5 Мақтаарал мектеп-гимназия, №6 Қ. Сәтпаев атындағы ЖОМ, №7 В. Комаров атындағы ЖОМ, №8 О. Бапышев атындағы ЖОМ''), 14-ші кәсіптік-техникалық мектеп, аурухана, «Халықтар достығы» сарайы, 2 мейманхана, спортзал, Алпамыс батыр атындағы футбол стадионы және т.б. мекемелер жұмыс істейді. Кент арқылы [[Ташкент]] – [[Жызақ|Жизақ]], [[Шымкент]] – [[Жетісай]] автомобиль жолы өтеді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Мақтаарал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>fbgenx8sjxdvps9y5ulbgfoc4i3enhd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Әуезов (кент)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>52869</id>
    <revision>
      <id>3055198</id>
      <parentid>3043938</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:06:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4283" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Әуезов
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =     
   |lat_deg =49 |lat_min =42|lat_sec = 51 
   |lon_deg =81|lon_min =34|lon_sec =43
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Абай облысы
|кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай
|ауданы                  = Жарма ауданы
|кестедегі аудан         = Жарма ауданы{{!}}Жарма 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Кенттік әкімдігі
|мекені                  = Әуезов кенттік әкімдігі{{!}}Әуезов
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =1944  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Бақыршық''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =2618
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Әуезов''' — [[Абай облысы]] [[Жарма ауданы]]ндағы кент, [[Әуезов кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Қалбатау]] ауылының солтүстігінде, [[Шар (қала)|Шар]] темір жол станциясынан шығыс қарай 40 км жерде, [[Қызылсу (Ертіс алабындағы өзен)|Қызылсу]] өзенінің оң жағалауында орналасқан. 

== Тарихы ==
Іргесі [[1944 жыл]]ы [[Бақыршық алтын кен орны]]ның ашылуына байланысты қаланған. Алғашында &quot;Бақыршық&quot; деп аталған, кейін ([[1967 жыл|1967]]) қазақтың ұлы жазушысы [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|М.Әуезов]]тің есімі берілген. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 3993 адам (1931 ер адам және 2062 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2618 адамды (1275 ер адам және 1343 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

Әуезовте кеніш, кен байыту фабриикасы, тұрмыс қажетін өтеу, оқу-тәрбие, денсаулық сақтау, мәдени-ағарту мекемелері бар. Тұрғындары Өскемен, Семей қалаларымен, т.б. елді мекендермен автомобиль жолы арқылы қатынасады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жарма ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жарма ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>cwy01jof9qp2f81cnu74f5ira63vuw8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаған (кент)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53688</id>
    <revision>
      <id>3055201</id>
      <parentid>3050499</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:07:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3941" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Шаған
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =50 |lat_min =37|lat_sec = 16
   |lon_deg =79|lon_min = 15|lon_sec =09
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Абай облысы
|кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай
|ауданы                  = Семей қалалық әкімдігі
|кестедегі аудан         = Семей қалалық әкімдігі{{!}}Семей 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Шаған кенттік әкімдігі{{!}}Шаған
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1950
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =725
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Шаған}}
'''Шаған''' — [[Абай облысы]] [[Семей қалалық әкімдігі]]не қарасты кент, темір жол бекеті, [[Шаған кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Семей]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 80 км жерде, [[Ертіс]] өзенінің сол саласы — [[Шаған (өзен, Абай облысы)|Шаған]] өзенінің құяр тұсында орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 672 адам (334 ер адам және 338 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 725 адамды (361 ер адам және 364 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt; 

== Тарихы ==
Іргесі [[1950 жыл]]дың бас кезінде қаланды, [[1958 жыл]]ы кентке айналды. Шаған арқылы Семей — [[Ақсу]] темір және автомобиль жолдары өтеді.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]], 9 том 18 бөлім&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Семей қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Семей қалалық әкімдігі елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>hn5907kx50ey20vfkwl74x9u9icl09h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көктерек (Сарыағаш ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54682</id>
    <revision>
      <id>3055194</id>
      <parentid>2851584</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:05:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3880" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Көктерек
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =     
   |lat_deg =41 |lat_min =22|lat_sec = 41
   |lon_deg =69|lon_min = 03|lon_sec =28
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Сарыағаш ауданы
|кестедегі аудан         = Сарыағаш ауданы{{!}}Сарыағаш
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Кенттік әкімдігі
|мекені                  = Көктерек кенттік әкімдігі{{!}}Көктерек 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1981   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Казминводы''  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =3517 
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Көктерек''' — [[Түркістан облысы]] [[Сарыағаш ауданы]]ндағы [[1981 жыл]]ы құрылған кент, [[Көктерек кенттік әкімдігі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Сарыағаш]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 13 км-дей жерде, [[Келес|Келес өзенінің]] сол жағасында. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 2154 адам (1038 ер адам және 1116 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 3517 адамды (1712 ер адам және 1805 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

Көктеректе 1101 м тереңдіктен шығатын ыстық, минералды сумен емдеу курорттары бар. Кентте орта мектеп, клуб, фельдшер-акушерлік пункт, т.б. мекемелер бар.&lt;ref name=&quot;test&quot;&gt;Оңтүстік Қазақстан облысының энциклопедиясы, 4-том&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Сарыағаш ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Сарыағаш ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>lz4whm30rprn9jz8dh81t53oa8l06v3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Огневка (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54853</id>
    <revision>
      <id>3055212</id>
      <parentid>2862066</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:12:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4125" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Огневка
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  Ауылдық округ орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =49 |lat_min =41|lat_sec = 01
   |lon_deg =83|lon_min = 01|lon_sec =07
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Ұлан ауданы
|кестедегі аудан         = Ұлан ауданы{{!}}Ұлан 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Огнев кенттік әкімдігі{{!}}Огнев
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1951   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =498
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Огневка''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Ұлан ауданы]]ндағы кент ([[1951 жыл]]дан), [[Огнев кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталғы – [[Қасым Қайсенов кенті]]нен оңтүстік-шығысқа қарай 110 км жерде. [[Қалба жотасы]]ның солтүстік етегінде, [[Тайынты]] өзенінің [[Ертіс]] өзеніне құяр сағасында, [[Алтай (қала)|Алтай]] – [[Өскемен]] – [[Шемонаиха]] темір жолының бойында орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1152 адам (531 ер адам және 621 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 498 адамды (234 ер адам және 264 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1951 жыл]]ы қаланды. Ауылда кеніш, кен байыту комбинаты, т.б. мәдени-тұрмыстық мекемелер бар. Ең жақын темір жол станциясы – [[Смолянка (Шығыс Қазақстан облысы)|Смолянка]] (5 км).&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]], 7 том, 4 бөлім&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ұлан ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ұлан ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>80dmu1y0oj8luvlmtryic0vlp6hc6ac</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Суықбұлақ (кент)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>59647</id>
    <revision>
      <id>3055217</id>
      <parentid>3044067</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:13:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3911" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Суықбұлақ
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =49 |lat_min =47|lat_sec = 56
   |lon_deg =80|lon_min = 49|lon_sec =11
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Абай облысы
|кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай
|ауданы                  = Жарма ауданы
|кестедегі аудан         = Жарма ауданы{{!}}Жарма 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Кенттік әкімдігі
|мекені                  = Суықбұлақ кенттік әкімдігі{{!}}Суықбұлақ 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   1929 
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1299
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Суықбұлақ}}
'''Суықбұлақ''' — [[Абай облысы]] [[Жарма ауданы]]ндағы кент, [[Суықбұлақ кенттік әкімдігі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Қалбатау]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 82 км жерде, [[Шар (өзен)|Шар]] өзенінің жағалауында орналасқан.

== Халқы == 
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1526 адам (751 ер адам және 775 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1299 адамды (682 ер адам және 617 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1927 жыл]]ы [[Түрксіб]] темір жолын салуға байланысты қаланған. Суықбұлақта құрылыс материалдары зауыты бар. Кенттен 3 км жерде Семей цемент зауытының әктас карьері орналасқан. Суықбұлақ арқылы [[Алматы]] – [[Семей]] автомобиль жолы және Түрксіб темір жолы өтеді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жарма ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жарма ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>s7s0b64mwtkxgbskthign82ton1vwl3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бос цикл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>61067</id>
    <revision>
      <id>3055079</id>
      <parentid>2421085</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T21:39:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1846" xml:space="preserve">'''Бос цикл''' (''Пустой цикл; empty loop'')—	ешқандай әрекетті орындалмайтын цикл.&lt;ref&gt;Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Информатика және компьютерлік техника / Жалпы редакциясын басқарған түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов.
– Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5&lt;/ref&gt;

==Ішкі сілтемелер==
*[[Цикл]]

==Сыртқы сілтемелер==
*[http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%BA%D0%BB_(%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5) Цикл(программирование)]{{ru icon}}
*[http://en.wikipedia.org/wiki/For_loop For loop] {{en icon}}
* [http://pascal.helpov.net/index/cycles_pascal_programming Подробное описание циклических процессов в Паскале]{{ru icon}}
* [http://phpprogs.ru/article/cycle_for_foreach Работа с циклами for и foreach в PHP] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817073314/http://phpprogs.ru/article/cycle_for_foreach |date=2011-08-17 }}{{ru icon}}

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Ақпараттану]]
[[Санат:Компьютерлік техника]]


{{Stub}}</text>
      <sha1>r4voirvkm0vtw9e0jcly599u5cgnpra</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Троебратский</title>
    <ns>0</ns>
    <id>61260</id>
    <revision>
      <id>3055137</id>
      <parentid>2875727</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:24:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gidmoon</username>
        <id>118916</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4648" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Троебратский
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =54 |lat_min = 26|lat_sec = 22
   |lon_deg =66|lon_min = 04|lon_sec =31
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қостанай облысы
|кестедегі облыс         = Қостанай облысы{{!}}Қостанай
|ауданы                  = Ұзынкөл ауданы
|кестедегі аудан         = Ұзынкөл ауданы{{!}}Ұзынкөл 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Троебрат ауылдық округі{{!}}Троебрат 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = Курманбаев Сабит Салимович&lt;ref&gt;https://kompra.kz/card/1701570/report?referralCode=HueWI221pp&lt;/ref&gt;
|құрылған уақыты         = 1958   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =2413
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Троебратский''' — [[Қостанай облысы]] [[Ұзынкөл ауданы]]ндағы ауыл, темір жол бекеті, [[Троебрат ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Ұзынкөл (Қостанай облысы)|Ұзынкөл]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 75 км жерде,  Алабұға көлінің оңтүстік бөлігінде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы ауыл тұрғындарының саны 2634 адам (1248 ер адам және 1386 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2413 адамды (1171 ер адам және 1242 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt; 

== Тарихы ==
Іргесі [[1958 жыл]]ы Қорған ([[Ресей]]) – [[Новоишим]] темір жолын салуға байланысты қаланған. Троебратскийде ттемір жолға қызмет көрсететін мекемелер, шағын кәсіпорындар, байланыс бөлімшесі, астық қоймасы, тұрмыс қажетін өтейтін мекеме, т.б. жұмыс істейді. Ауыл арқылы республикалық маңызы бар [[Қостанай]] – [[Петропавл (Солтүстік Қазақстан облысы)|Петропавловск]] автомагистралі өтеді.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том.&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ұзынкөл ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ұзынкөл ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]</text>
      <sha1>okz5s2l57ityojtdhfhd7o8xx8zdggt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055140</id>
      <parentid>3055137</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:26:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gidmoon</username>
        <id>118916</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4748" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Троебратский
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =54 |lat_min = 26|lat_sec = 22
   |lon_deg =66|lon_min = 04|lon_sec =31
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қостанай облысы
|кестедегі облыс         = Қостанай облысы{{!}}Қостанай
|ауданы                  = Ұзынкөл ауданы
|кестедегі аудан         = Ұзынкөл ауданы{{!}}Ұзынкөл 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Троебрат ауылдық округі{{!}}Троебрат 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = Курманбаев Сабит Салимович&lt;ref&gt;[https://kompra.kz/card/1701570/report?referralCode=HueWI221pp Ұзынкөл ауданы Троебратское ауылы әкімінің аппараты]&lt;/ref&gt;
|құрылған уақыты         = 1958   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =2413
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Троебратский''' — [[Қостанай облысы]] [[Ұзынкөл ауданы]]ндағы ауыл, темір жол бекеті, [[Троебрат ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Ұзынкөл (Қостанай облысы)|Ұзынкөл]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 75 км жерде,  Алабұға көлінің оңтүстік бөлігінде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы ауыл тұрғындарының саны 2634 адам (1248 ер адам және 1386 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2413 адамды (1171 ер адам және 1242 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt; 

== Тарихы ==
Іргесі [[1958 жыл]]ы Қорған ([[Ресей]]) – [[Новоишим]] темір жолын салуға байланысты қаланған. Троебратскийде ттемір жолға қызмет көрсететін мекемелер, шағын кәсіпорындар, байланыс бөлімшесі, астық қоймасы, тұрмыс қажетін өтейтін мекеме, т.б. жұмыс істейді. Ауыл арқылы республикалық маңызы бар [[Қостанай]] – [[Петропавл (Солтүстік Қазақстан облысы)|Петропавловск]] автомагистралі өтеді.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том.&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ұзынкөл ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ұзынкөл ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]</text>
      <sha1>ilm8f3nvuzaol0niyiwg4w6p6p8z6ns</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Александр Дюма</title>
    <ns>0</ns>
    <id>69024</id>
    <revision>
      <id>3055238</id>
      <parentid>2496227</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T11:36:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurbekovanurly</username>
        <id>121316</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кіріспе бөлімін өңдеді */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15855" xml:space="preserve">{{Жазушы
 |Есімі               = Александр Дюма ( әкесі )
 |Шынайы есімі        = Alexandre Dumas
 |Суреті              = DUMAS PERE.jpg
 |Ені                 = 
 |Суреттің аты        = 
 |Туған кездегі есімі  = 
 |Лақап аты           = 
 |Туған күні        = 24.08.1802
 |Туған жері        = Виллер-Котре ([[Эна (департамент)|Эна департаменті]], [[Франция]])
 |Қайтыс болған күні  = 5.12.1870
 |Қайтыс болған жері  = Пюи, [[Сен-Маритим]], [[Франция]] 
 |Азаматтығы          = {{FRA}}
 |Ұлты                = 
 |Мансабы             = романист
 |Шығармашылық жылдары   = 1825—1867
 |Бағыты              = [[романтизм]]
 |Жанры               = тарихи роман
 |Шығармалардың тілі  = [[француз тілі|французша]]
 |Дебюті              = 
 |Марапаттары         = 
 |Сыйлықтары          = 
 |Қолтаңбасы          = Alexandre Dumas Signature.svg
 |Сайты               = 
 |Commons             = Alexandre Dumas (père)
}}
'''Александр Дюма''' ({{lang-fr|Alexandre Dumas, père}}; [[24 шілде]] [[1802]], [[Виллер-Котре]] — [[5 желтоқсан]] [[1870]], Пюи)  - қызықты романдары арқылы бүкіл әлемге танылған француз [[жазушы]]сы. Ол романтикалық пьесалар мен көптеген тарихи [[роман]]дар жазған. Сонымен қатар  [[драматург]] , әрі [[журналист]] болған.
Өз ұлының да есімі Александр және ол да жазушы болғандықтан , түсініспеушіліктің алдын алу мақсатымен бұл жазушы туралы айтылғанда &quot;-әкесі&quot; атауы қосылады.

#'''Мазмұны'''
# Биография
# Шығармашылығы 
# Авторластары
# Шығармалары
# Туындыларының экрандалуы
# Қызықты деректер
# Ескертпe
== Өмірбаяны ==
Александр Дюма 1802 жылы 24 шілдеде [[Генерал]]а [[Дюмас Дави де Ла Пайлетр, Томас-Александре|Томас-Александр Дюма]] және Виллерс-Котрестегі қонақ үй иесінің қызы Мари-Луиз Лабуренің отбасында дүниеге келді. . Дюма [[төрттен]] болып саналды, өйткені оның әкесі жағынан әжесі [[Гаити (арал) | Гаити]] аралынан келген қара құл болған Дюма, Александр Венгерова, Зинаида Афанасьевна Венгерова З. А.
Дюманың туған үйі – үш Думаның мұражайы.

Дюманың балалық, жастық және жастық шағы туған қаласында [[Вильер-Котре]] [[Айн (бөлім)|Айне]] бөлімінде өтті. Онда ол өзінің құрдасы, ақын және Париж театрларына жиі келетін [[Лювен, Адольф де|Адольф де Левен]]мен достасады. Дюма драматург болуды шешті. Ақшасыз және байланыссыз, әкесінің ескі достарына ғана сүйеніп, ол [[Париж]]ге көшуді шешті. Білімі жоқ жиырма жасар Александрға (оның қолжазбасы тек тамаша қолжазба болатын) [[Пале-Рояль|Пале-Рояль]] ([[Париж]]) кеңсесінде қызмет атқарды. [[Луи-Филипп I|Орлеан герцогы]], оны алуға генерал көмектесті.

 [[19 ғ.|19 ғасырдың]] 50-жылдары бірқатар шығармалары [[орыс]] [[тіл]]іне аударылған. [[Әуезов|М. Әуезовтің]] айтуынша Дюманың «Үш ноян», «Жиырма жыл өткен соң», «Патша қатын Марго», «Генрих Наварский» туралы трилогиясы [[Абай]]ға да таныс болған. [[Абай]] оқыған бұл кітаптар ақынның [[Семей]]дегі әдеби-мемориалы [[музей]]інде сақтаулы.&lt;ref&gt;Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9&lt;/ref&gt;
Дюманың пьесасы комиссар Комеди Францез барон Тейлорға ұнады, оның көмегімен Дюма пьесаны толықтырады деген шартпен қабылдады. Алайда үйреншікті классикаға көнген, драманың қойылымына  күшті мадмуазель Марс қарсы болған. Жас автор оның пьессасына түзетулер енгізуге бас тартқанда, мадмуазель Марс «Кристинаны» Комеди Франсез сахнасына көрсетпеуі үшін бәрін жасады. 
Дюма анасын және заңсыз некеден туған ұлын Александр асырау үшін, жаңа тақырыппен пьеса жазады. «Генрих ІІІ және оның ауласы» драммасы 2 айда шығарылды. Комеди Францез актерлері пьесаны оқығаннан кейін, Мелани Вальдор салонында оны кезектен тыс қабылдауды сұрады. Алғашқы қойылым 1829 жылдың 10 ақпанында сәтті өтті және романтиктердің жеңісі болды, әзірге дейін театрда классицизмнің ығы деп саналады.
Дюма әйгілі Арсеналдағы Нодье салонында әрдайым баратын болды, онда жаңа романтизм мектебінің өкілдерді жиналған.
Оның «Антони» пьессасы өз өміріндегі жағдайларына байланысты болды, Дюма  поэтесса Мелани Вольдорға ғашық болып, оны Адель д’Эрве образында шығарған. Драманың прьемерасы 1931жылдың 3 мамырында Порт-сен-Мортен театрында, Дорвал және Бокажбен басты рөльдерде , «Эрнани» прьемерасындай шу шығарды. 
Дюманың пьесасы көркем жетілген пьессалардан айырмашылығы болған жоқ, бірақ ол бірінші актіден соңғы актіге дейін көрерменнің көңілін ұстай білді және шымылдық артынан сөздерімен көңіл тарта білді. Жарнамаларда оның аты  театр директорларына табысқа келу, ал драмматургтарға ең жайсыз пьессаларын табысқа келтіруге арқылы авторлас болды. 1830 жылы Францияда Шілделік революция болып, Карла Х тайдырып буржуазиялық патшалық бекітті. Тақ Орлеан герцогы Луи-Филип астында келді. Александр Дюма патша сарайын басып кірген көтерілісшіер арасында болды. Ол өзінің «ғұмырнамаларында» былай жазған:
Мен  1830 жылы револияны жасаған адамдарды жасаған және олар мені өзінің қатарында көргенін көрді. Революцияның бірінші күндерінен бастап қоғамдық өмірге алғыр қатысуды бастады және ұлттық ұланның басында тұрған генерал Лафайеттің  бірнеше маңызды тапсырмаларын орындады.
1832 жылдың 5 маусымында Парижде генерал Ламаркты жерледі.Дюма онымен таныс болғандықтан , сондықтан ол марқұм генералдың туған-туыстарының азалы катафлкіның ер-артилерияның сабын басқарды.  Полиция тез арада бәрін тарқата бастады, бірақ олар күтпеген жағдай болды:азалы салтанат революциялық көтерілістің бастам түбі болды. Бірнеше күннен кейін көтеріліс қатал басылды. Роялдық газеттердің біріАлександр Дюманың  қолында қарумен полицейлерге ұсталып және сол түні ату жазасына келтірілгені туралы жалған баспа шығарыпты. Шынында олай болған жоқ, бірақ Дюмаға тұтқын қауіпінде болды. Достарының ақылымен ол Франциядан кетіп, Швецарияда бірнеше ай бойы «Галлия және Франция» атты тарихи-публицистік очеркін дайындаған. 
1840 жылы ол актриса Ида Ферерге үйленді, бірақ сыртта басқа әйелдермен байланыстарын жалғастырды. 1844 жылы ерлі-зайыптылар ажырасады, бірақ ресми түрде болған жоқ. Дюманың табысы көп болды, бірақ ол табысын өмірдің жақсы бейнесіне жұмсады. Журналдар шығарып және өзінің театрын ашты, оған қарамастан сәтсіздікке ұшырады. 1851 жылы көтерілістен кейін Бельгияга несиешілдерден қашты, онда көркем абзалдығы мен беллеристикалық шығармалардан кем болмайтын «ғұмырнамаларын» жаза бастады.

Екі жыл Ресейде (1858-1859) болды, Петербургті көріп, Карелиидің көрікті орындарын, Ваалам аралын, Угличті, Мәскеуді, Царицын, Астрахань, Кавказ елдерінде. Ресейде болған сапары  туралы Дюма «Ресейдегі сапардан әсерім» атты кітап жазды. Үш жыл бойы бірлескен Италияға күреске қатысты. Франция-Пруссия соғысында Францияның жеңілуі туралы хабарды Дюма  өзінің қасіреті деп түсінді. Тез арада Дюмаға соққы берді. Жартылай семіп қалған ол ұлының үйіне жетіп үлгерді, сол жерде бірнеше айлардан кейін қайтыс болды. 2002 жылы дюманың мүрдесі Париждегі пантеонға ауыстырылды. Оның туындылары көп тілдерге аударылып және театрлық қойылымдар мен кинофильмдерге материал болып қызмет етті.

==Қызықты деректер==
* Александр Дюма Дави де ля Пайетри 1802 жылы 24 шілде күні Париж маңындағы Вилле-Котре қаласында дүниеге келген. Оның әкесiнiң аты да – Александр Дюма. Әкесі Наполеонның досы әрі Наполеон әскерiнiң генералы болған. Анасы Мария-Луиза Лабуре қарапайым тракторшының қызы болса, әжесі қара нәсілді күң әйелдердің бірі болған.
* Төрт жасында әкесінен айырылған Дюма жоқшылықтың азабын көп тартады. Жергiлiктi мектепте бiрнеше жыл оқығаннан кейiн нотариуста қызметшi болып жұмыс iстейдi. 20 жасында Парижге келiп, әкесiнiң таныстары арқылы герцог Орлеанскийдiң кеңсесiне жай қызметкер болып қызметке орналасады. Жұмыс арасында бас көтермей кiтап оқиды, театрларға барады, жазумен айналысады.
* Оның ең алғашқы новеллалар жинағы 1825 жылы шығады.
* Александр Дюма өз өмірінде өте көп еңбектенген жазушылардың қатарына жатады. Қаламгер шығармашылыққа күніне 14-18 сағат уақыт бөлген. Осынша көп еңбектің арқасында ол артына 500 томдай еңбегiн қалдырған.
* Дюма бос уақытында тамақ жасағанды ұнатқан. 1865 жылы «Үлкен аспаздық сөздік» деген кітап жазады. Бұл жазушының соңғы еңбегі. Кітапта 800-ден астам тағам түрлері бар. Жазушының досы Октав Лакура: «Дюма тамақ жасайтын кезде ғана жұмыс бөлмесінен шығатын. Ол қалам мен қазанның қақпағын ұстауға жаралған», – деген екен.
* Кәуапты Францияға ең алғаш алып келген адам - жазушы Дюманың дәл өзі саналады. Ол сол жерде ең алғашқы кәуап орталығын ашқан. Одан кейін Кавказда жүріп үйренген ет қуыру әдісін Еуропаға үлгі еткен екен.
* Дюма өз үйінде ит, мысық, түрлі құстар, тауықтар, тіпті, маймылға дейін ұстаған.
* Дюманың бес некесiз  баласы болады. Олардың бiрi – 1824 жылы туған жазушы Александр Дюма (кіші) болатын.
* 1980-90 жылдардың соңында Ресейде Дюманың кітаптары 4 миллионнан астам таралыммен жарық көреді.
* Мұхтар Әуезовтің айтуынша Дюманың «Үш ноян», «Жиырма жыл өткен соң», «Патша қатын Марго», «Генрих Наварский» туралы трилогиясы Абайға да таныс болған. Абай оқыған бұл кітаптар ақынның Семейдегі әдеби-мемориалы музейінде сақтаулы көрінеді.

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}

[[Санат:Франция жазушылары]]


{{stub}}</text>
      <sha1>gj0xb4bxge48rmtwanau1aijlkrfwmc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қожық Қазиев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>74604</id>
    <revision>
      <id>3055073</id>
      <parentid>2094938</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T21:15:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2408" xml:space="preserve">Қожық Қазиев (1907, қазіргі [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]] – 1996) – кеңес, партия қызметкері. Гурьев (қазіргі Атырау) кеңес, партия мектебін бітірген (1926). 1926 – 33 жылы Есбол облысы атқару комитетінде саяси ағартушы, ауданы оқу бөлімінің инспекторы, 1933 – 45 жылы Жылыой, Новобогат, Теңіз аудандарында ауданы атқару комитеттінің төрағасы, 1946 – 61 жылы облысы жер бөлімінің бастығы, Қызылқоға, Маңғыстау ауданы атқару комитеттінің төрағасы, 1961 – 71 жылы «Гурьев» кеңшарының директоры болды. 2 мәрте [[Еңбек Қызыл Ту]], «[[Құрмет белгісі]]» ордендерімен марапатталған.&lt;ref&gt;«Маңғыстау» энциклопедиясына, Компьютерлік-баспа орталығы, 2007
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақ Совет энциклопедиясы» (12 томдық), Алматы, 1972 – 1978;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;[[Маңғыстау энциклопедиясы]], Алматы, 1997;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақ тілі» энциклопедиясы, Алматы, 1998;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Атырау» энциклопедиясы, Алматы, 2000;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақ әдебиеті» энциклопедиясы, Алматы, 2001; 
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақ өнері» энциклопедиясы, Алматы, 2002; 
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Батыс Қазақстан облысы» энциклопедиясы, Алматы, 2002;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақстанның қорықтары мен ұлттық бақтары», Алматы, 2006;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Красная книга Казахстана», Алматы, 2006;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Маңғыстау өсімдіктерінің каталогы», Ақтау, 2006;
&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;«Қазақстан» ұлттық энциклопедиясы (10 томдық), Алматы, 1998 – 2007.
&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Тұлғалар]]
[[Санат:1907 жылы туғандар]]


{{Stub}}</text>
      <sha1>1hnhfu5hm54tlfqkc0prpxpb9o472kn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қафизолла Қуанышбаев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>77355</id>
    <revision>
      <id>3055077</id>
      <parentid>2425554</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T21:26:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1615" xml:space="preserve">'''Қафизолла Қуанышбаев'''&lt;ref&gt;[[Маңғыстау энциклопедиясы]], Алматы, 1997;&lt;/ref&gt; [[1922]] жылы [[Атырау облысы]], [[Исатай ауданы]], [[Зинеден|Забурун]] ауылында туған. Соғыс ардагері, партия қызметкері
* Гурьев (қазіргі Атырау) педагогика училищесін ([[1939]]), жоғары партия мектебін бітірген ([[1952]])
* [[Ұлы Отан соғысы]] жылдары ерлікпен ел қорғаған
* Соғыстан кейін Гурьев қалалық комсомол комитетінің 1-хатшысы, облыстық партия комитетінің нұсқаушысы
* [[1955]] – [[1961]] жылдары [[Форт-Шевченко]] аудандық партиялық коммиссиясының 2-хатшысы, аудандық комитетінің 1-хатшысы
* [[1961]] – [[1985]] жылдары Есбол, Махамбет ауданы партия комитетінің 1-хатшысы, баспасөзде  мемлекеттік құпияны сақтау жөніндегі облыстық басқарманың бастығы қызметтерін атқарды
* ''1-дәрежелі Отан соғысы, Даңқ, Еңбек Қызыл Ту, «Құрмет белгісі»'' ордендерімен марапатталған

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Тұлғалар]]


{{Stub}}</text>
      <sha1>pobb8l0mr3y3hdfp395x1cegyycy69y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Самат Исмайылұлы Нұрсапаев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83957</id>
    <revision>
      <id>3055241</id>
      <parentid>2424138</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T11:56:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ДолбоЯщер</username>
        <id>78348</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ДолбоЯщер [[Самат Исмайылұл ыНұрсапаев]] бетін [[Самат Исмайылұлы Нұрсапаев]] бетіне жылжытты: correction</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1831" xml:space="preserve">'''Нұрсапаев Самат Исмайылұлы''' (14.3.1947 жылы туған, [[Панфилов ауданы]], Шежін ауылы) — мүсінші, Қазақстан Суретшілер одағының мүшесі (1979). 1968 ж. Алматы көркемсурет училищесін (Т.Досмағамбетов шеберханасы бойынша) бітірген. 1979-92 ж. Жамбыл ([[Тараз]]) қаласында, 1992-2002 ж. Талдықорған қаласындағы шығарм. ұйымдарда жұмыс істеді. Қазір Панфилов ауданының Шежін ауылындағы Этнографиялық-тарихи көркемөнер паркін жасауда. Осы ауылдың түлегі, Қазақстанның халық суретшісі Ә.Қастеевтің туындыларындағы персонаждарды табиғи қой тастарды қашап, Елшібек, Батай батырларға арналған ескерткіш-белгілер өрнектеді. Нұрсапаев туындылары бірнеше рет республика, халықаралық көрмелерге қатысып, &quot;Искусство молодых художников&quot; атты альбомға (М., 1980; 1986) енгізілді.&lt;ref&gt;Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:1947 жылы туғандар]]
[[Санат:Алматы облысында туғандар]]
[[Санат:Қазақстан суретшілері]]


{{Stub}}</text>
      <sha1>n07wvshnv49z6oxi8icjhack4on7i5e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жалғау</title>
    <ns>0</ns>
    <id>86481</id>
    <revision>
      <id>3055115</id>
      <parentid>2903619</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T05:05:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1688" xml:space="preserve">'''Жалғау''' — сөз бен сөзді байланыстыратын, сөз аралығындағы қатынастардың көрсеткіші болып табылатын, сөзге грамматикалық мағына үстейтін қосымшалар. Жалғаулар сөздерге жалғанғанда жалғанатын сөзінің әуеніне қарай жалғанады., яғни сөздің соңғы буынының жуан-жіңішкелігіне қарай жалғанады, яғни сөздің соңғы буынының жуан-жіңішкелігіне қарай немесе соңғы дыбысының қатаң, ұяң, үнді дауыссыз екендігіне қарай үндесіп отырады. 
Жалғаудың төрт түрі бар: 
*[[көптік жалғау]]
*[[тәуелдік жалғау]]
*[[септік жалғау]]
*[[жіктік жалғау]] . Жалғаулар бірінен соң бірі жалғана береді. Мұндай жағдайда көбінесе алдымен көптік, онан соң тәуелдік, сөз соңында септік жалғаулары жалғанады, жіктік жалғауы да сөз соңында жалғанады: оқушы-лар-ымыз-ға, бала-мыз, келе-сіз.&lt;ref&gt;Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы.

«Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Лингвистика]]


{{Stub}}</text>
      <sha1>gmukebjadeazv2v25ggflexnml20b22</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хаббл ғарыш телескопы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>156959</id>
    <revision>
      <id>3055022</id>
      <parentid>3035232</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:23:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="89878" xml:space="preserve">{{Infobox space telescope
 |image           = [[Сурет:HST-SM4.jpeg|300px]]
 |caption         = [[Атлантис STS-125|«Атлантис» STS-125]] ғарыштық кемесінен қарағандағы көрініс
 |organization    =  {{Flagicon|USA}} [[НАСА]] / [[Сурет:Flag of Europe.svg|20px]] [[Еуропа ғарыш агенттігі]]
 |alt_names       =
 |nssdc_id        = 1990-037B
 |orbit_type      = төмен бекіністегі орбита&lt;ref name=&quot;ESAfacts&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.spacetelescope.org/about/general/fact_sheet/|title=The European Homepage for the NASA/ESA Hubble Space Telescope — Fact Sheet|lang=en|publisher=ЕҒА|archiveurl=http://www.webcitation.org/64sdWcMxL|archivedate=2012-01-22}}&lt;/ref&gt;
 |height          = ~569 км&lt;ref name=&quot;ESAfacts&quot;/&gt;
 |inclination     = 28.5 градуста
 |period          = 96—97 мин&lt;ref name=&quot;ESAfacts&quot;/&gt;
 |velocity        = ~7500 м/с&lt;ref name=&quot;ESAfacts&quot;/&gt;
 |accel_gravity   = 8,169 м/с²
 |location        = ғарышта
 |launch_vehicle  = [[Дискавери (шаттл)|Дискавери]]
 |launch_date     = 24 сәуір, 1990 жылы 12:33:51 [[UTC]]
 |launch_location = {{Flagicon|USA}} Канаверал мүйісі
 |deorbit_date    = [[2014 жыл]]ға дейін&lt;ref&gt;{{cite web|author=HST Program Office.|title=Hubble Facts: HST Orbit Decay and Shuttle Re-boost|url=http://hubble.nasa.gov/a_pdf/news/facts/sm3b/fact_sheet_reboost.pdf|publisher=Goddard Space Flight Center|date=2003|lang=en|accessdate=???|archiveurl=http://www.webcitation.org/611esGi2E|archivedate=2011-08-18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=Amiko Kauderer.|title=Space Shuttle Mission Overview — STS-125: The Final Visit|url=http://www.nasa.gov/mission_pages/shuttle/shuttlemissions/hst_sm4/overview.html|publisher=NASA|date=26 марта 2009|lang=en|accessdate=???|archiveurl=http://www.webcitation.org/611esht1R|archivedate=2011-08-18}}&lt;/ref&gt;
 |wavelength      = көрінімді, [[Ультракүлгін сәулелену|ультракүлгін]], [[Инфрақызыл сәуле|инфрақызыл]]
 |mass            = 11 т&lt;ref name=&quot;eaHST&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.astronautix.com/craft/hst.htm|title=HST|lang=en|description=«Хаббл» в «Encyclopedia Astronautica»|accessdate=???|archiveurl=http://www.webcitation.org/611et9ZyN|archivedate=2011-08-18}}&lt;/ref&gt;
 |style           = телескоп-рефлектор жүйесі Ричи — Кретьена&lt;ref name=&quot;eaHST&quot;/&gt;
 |diameter        = 2,4 м&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.scientific.ru/hubble/st.html|title=Космический телескоп «Хаббл»|publisher=Междисциплинарный научный сервер Scientific.ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/611etrpsh|archivedate=2011-08-18}}&lt;/ref&gt;
 |area            = 4,3 м² жуық&lt;ref&gt;SYNPHOT User’s Guide, version 5.0, Space Telescope Science Institute, p. 27&lt;/ref&gt;
 |focal_length    = 57,6 м&lt;ref name=&quot;eaHST&quot;/&gt;
 |instrument_1_name = [[NICMOS]]
 |instrument_1_characteristics = инфрақызыл камера/спектрометр&lt;ref name=&quot;NASAinstr&quot;&gt;{{cite web|url=http://hubble.nasa.gov/technology/instruments.php|title=The Hubble Program — Technology|publisher=NASA|lang=en|accessdate=???|archiveurl=http://www.webcitation.org/611euOBQc|archivedate=2011-08-18}}&lt;/ref&gt;
 |instrument_2_name = [[Advanced Camera for Surveys|ACS]]
 |instrument_2_characteristics = бақылауға арналған оптикалық камера &lt;ref name=&quot;NASAinstr&quot; /&gt;
 |instrument_3_name = [[WFC3]]
 |instrument_3_characteristics = толқынды үлкен диапозонда бақылауға арналаған камера&lt;ref name=&quot;NASAinstr&quot;/&gt;
 |instrument_4_name = [[Cosmic Origins Spectrograph|COS]]
 |instrument_4_characteristics = ультракүлгінді спектрограф&lt;ref name=&quot;NASAinstr&quot; /&gt;
 |instrument_5_name = [[Space Telescope Imaging Spectrograph|STIS]]
 |instrument_5_characteristics = оптикалық спектрометр/камера&lt;ref name=&quot;NASAinstr&quot; /&gt;
 |instrument_6_name = [[Fine Guidance Sensor|FGS]]
 |instrument_6_characteristics = үш навигационды сенсор&lt;ref name=&quot;NASAinstr&quot;/&gt;
 |website         = http://www.nasa.gov/hubble http://hubble.nasa.gov http://hubblesite.org http://www.spacetelescope.org
}}
'''Хаббл ғарыш телескопы''' ({{lang-en|Hubble Space Telescope}}, '''HST''', '''КТХ''', [[Обсерваториялар коды тізімі|обсерватория коды «250»]]) — [[Жер (ғаламшар)|Жерді]] айналып орбитамен ұшатын [[Орбиталды астрономиялық обсерватория|автоматты обсерваториясы]], [[Эдвин Хаббл]] құрметіне аталған. Хаббл ғарыш телескопы — [[НАСА]] мен [[Еуропа ғарыш агенттігі]] бірлескен жобасы&lt;ref&gt;{{cite web|title=About Hubble|url=http://www.spacetelescope.org/about/index.html|language=en|description=Телескоп сипаттамасы [[ЕКА]] торбетінде}}&lt;/ref&gt;; НАСА [[үлкен обсерваториялар]]ы тізіміне кіреді &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.nasa.gov/audience/forstudents/postsecondary/features/F_NASA_Great_Observatories_PS.html |title=NASA's Great Observatories |publisher=NASA|language=en}}&lt;/ref&gt;.

Телескоптың [[ғарыш кеңістігі|ғарышта]] орналасуы [[жер атмосферасы]] мөлдір емес диапазондарда [[электромагниттік сәуле]]лерді тіркеуге мүмкіндік береді; ең алдымен —  [[инфрақызыл сәуле|инфрақызыл диапазонын]]. [[Атмосфера]] әсерінің жоқтығынан телескоптың [[айыру қабілеттілігі]] дәл сондай жер бетіндегі телескоптікінен 7—10 есе үлкен&lt;ref name=&quot;spitzer546&quot;&gt;{{мақала|авторы=Lyman Spitzer, Jr.|тақырыбы=«Report to Project Rand: Astronomical Advantages of an Extra-Terrestrial Observatory», перепечатанная в NASA SP-2001-4407: Exploring the Unknown Chapter 3, Document III-1|сілтеме=http://history.nasa.gov/SP-4407/vol5/ExploreUnknown.pdf|беттері=546}}&lt;/ref&gt;.

== Тарихы ==

=== Алғысөз, концепциялар, алғашқы жобалар ===


Орбиталды телескоп ұғымы алғашқы рет [[1923]]-жылы шыққан [[Оберт, Герман|Герман Оберттың]] «Ғаламшараралық кеңістіктегі зымыран» ({{lang-de|«Die Rakete zu den Planetenraumen»}}) атты кітабында айтылады.

[[1946]] жылы америкалық астрофизик [[Спитцер, Лайман|Лайман Спитцер]] «Жерден тыс орналасқан [[обсерватория]] ерекшеліктері» атты мақала жариялайды ({{lang-en|Astronomical advantages of an extra-terrestrial observatory}}). Мақалада осындай телескоптың екі негізгі ерекшелігі көрсетіледі. Біріншіден, оның [[бұрыштық ажырату]]ы, атмосферадағы турбуленттік ағынмен емес, тек қана [[дифракция]]мен шектеледі; сол кезде жердегі телескоптардың ажыратулары 0,5 тен 1,0 [[бұрыштық секунд]]ты құрайтын, ал ажыратудың теоретикалық шегі [[дифракция]] бойынша айнасы  2,5 метр болатын телескоп үшін шамамен  0,1 секунд болды. Екіншіден, ғарыштық телескоп бақылауды [[инфрақызыл]] және [[ультракүлгін]] [[диапазон]]дарда жүргізе алатын еді, ол жағдайда жер атмосферасының сәулелерді жұтуы әжептәуір &lt;ref name=&quot;spitzer546&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/story/the_story.html|title=The Hubble Story|description=Исторический обзор на официальном сайте|publisher=NASA|language=en}}&lt;/ref&gt;.

Спитцер өзінің ғылыми мансабының басым бөлігінде осы жобаны іске асыруға тырысып бақты. [[1962 жыл]]ы [[АҚШ ұлттық ғылым академиясы]] жариялаған докладта (баяндамада) орбиталды телескопты жасауды ғарыштық бағдарламаға қосуға кеңес береді, осылайша [[1965]] жылы Спитцер ірі ғарыштық телескоптың ғылыми тапсырмалары мен орнын анықтайтын комитет басшысы болып тағайындалады.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.spitzer.caltech.edu/info/241 |title=Lyman Spitzer Jr. |publisher=Caltech|language=en}}&lt;/ref&gt;

Ғарыштық астрономия [[екінші дүниежүзілік соғыс]]тан кейін қарқынды дами түсті. [[1946]]-жылы [[күн]]нің [[ультракүлгін]] [[спектрі]] алғашқы рет алынды.&lt;ref&gt;{{мақала |тақырыбы = Solar Ultraviolet Spectrum to 88 Kilometers |авторы = Baum, W. A, Johnson, F. S., Oberly, J. J., Rockwood, C. C., Strain, C. V. и Tousey, R. |баспасы = [[Physical Review|Phys. Rev]] |volume = 70 |нөмірі = 9—10 |pages = 781—782 |жыл = 1946 |баспасы = American Physical Society}}&lt;/ref&gt; Орбиталды  телескопты [[«Ариэль» бағдарламасы]] аясында Күнді зерттеу мақсатында  [[Ұлыбритания]] [[1962]]-жылы ұшырған,  [[1966-жыл]]ы [[НАСА]] алғашқы орбиталды [[Орбиталды астрономиялық обсерватория|OAO]]-1 обсерваториясын жіберген ({{lang-en|Orbiting Astronomical Observatory}}).&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://physicsworld.com/cws/article/print/37981|title=Up close and personal&amp;nbsp;— physicsworld.com|work=physicsworld.com|publisher=Institute of Physics (www.iop.org)|date=2 марта 2009| language=en}}&lt;/ref&gt; Бірақ бұл миссия [[электрлік аккумулятор]]дың старттан кейін үш күннен соң істен шыққандықтан сәтсіздікке ұшырайды. [[1968 жыл]]ы OAO-2 ұшырылды, ол [[1972]]|-жылға дейін, есептелген жарамды мерзімінен бір жыл артық қызмет істеп, [[жұлдыз]]дар мен [[галактика]]лардың ультракүлгін сәулелерін бақылады.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://nasascience.nasa.gov/missions/oao |title=OAO |publisher=NASA | language=en}}&lt;/ref&gt;

OAO миссиялары айқын түрде орбиталды телескоптор маңызын көрсетіп берді, сондықтан 1968 жылы НАСА 3 м диматерлі [[Рефлектор (телескоп)|рефлектор-телескопының]] құру жоспарын мақұлдады. Жобаны шартты түрде LST ({{lang-en|Large Space Telescope}}) деп атады. Ұшыру [[1972]]-жылы жоспарланды. Бағдарлама қымбат құрылғының ұзақ мерзім жұмыс істеуін қамтамыз ету үшін телескопқа қызмет көрсету мақсатында тұрақты түрде пилотты экспедициялар жіберіліп тұруына екпін жасады. Сонымен қатар дамытылып жатқан «[[Спейс шаттл]]» бағдарламасы сәйкес мүмкіндіктер қамтамасыз етуге үміт берді &lt;ref&gt;Lyman S. Spitzer. (1979) History of the Space Telescope // Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society. Vol. 20. P. 29&lt;/ref&gt;.

=== Жобаны қаржыландыруға күрес ===
[[Орбиталды астрономиялық обсерватория|ОАО]] сәттілігі арқасында астрономиялық қоғамдастықта ірі орбиталды телескоп салу керек деген тұжырым қалыптасты. [[1970 жыл]]ы [[НАСА]] техникалық жақтарын зерттеу мен жоспарлау және ғылыми зерттеулер бағдарламасын құрайтын екі комитет ашады. Келесі қиындық қаржыландыруға кеп тірелді, бұл кез келген жер бетіндегі телескоптан әлде қайда көбірек қаражатты қажет етедін еді. [[АҚШ конгрессі]] келтітірілген сметада ұсынылған көп бөлігіне күмән келтіріп, бастапқыда екі ауқымды зерттеу жасауға мүмкіндік беретін құрылғылары мен обсеватория ішкі құрылысына кететін әжептәуір қаржысын кесіп тастайды. [[1974 жыл]]ы, [[Джеральд Рудольф Форд|Форд]] бастаған, бюджет шығындарын қысқарту бағдарламасы аясында Конгресс жобаны қаржыландырудан толықтай бас тартады &lt;ref name=&quot;h34&quot;&gt;{{cite journal |author=Spitzer, Lyman, Jr.|year=1979 |title=[http://adsabs.harvard.edu/abs/1979QJRAS..20...29S History of the Space Telescope] |journal=Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society |volume= 20 |pages=33—34 }}&lt;/ref&gt;.

Бұған жауап ретінде астрономдар кең ауқымды [[лобби]]лық компания ұйымдастырды. Көптеген ғалымдар тікелей [[АҚШ Сенаты|сенаторлары]] мен конгрессмендерімен кездескен, сонымен қатар ірі хаттар да жіберілді. Ұлттық Ғылым Академиясы орбиталды телескоп маңызы көрсететін баяндама жасайды, нәтижесінде сенат Конгресс бастапқыда жоспарлаған қаражаттың жартысын беруге келіседі&lt;ref name=&quot;h34&quot; /&gt;.

Қаржылық таршылығынан шығынды азайтып, кішіректеу құрылғы жасақтау үшін жобаны да қысқартуға тура келеді, соның ішінде айна диаметрін 3-тен 2,4 метрге дейін қысқарту болды. Сонымен бірге, тест жасау мен жүйені жетілдіру мақсатындағы біржарым метрлік телескоп жобасынан да бас тартылды, әрі [[Еуропалық ғарыш агенттігі]]мен әріптестік құру шешілді. ЕҒА қаржыландыруға қатысуға келісті, әрі обсерваторияға керек бірнеше өз құрылғылары мен [[күн батареясы]]н да беретін болды, ал НАСА осы үшін еуропалық астрономдарға кемінде 15 % обсерватория бақылау уақытын беретін болды &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.spacetelescope.org/news/html/heic0907.html|title=Servicing Mission 4 — the fifth and final visit to Hubble|language=en|publisher=ЕКА}}&lt;/ref&gt;. [[1978 жыл]]ы Конгресс 36 млн доллар көлеміндегі қаржыландыруды мақұлдады, осыдан кейін бірден толыққанды ауқымды жобалау жұмыстары басталып кетті. Ұшыру уақыты [[1983 жыл]]ға жоспарланған. [[1980]]-жылдар басында телескопқа [[Эдвин Хаббл|Эдвина Хаббл]] есімі берілді.

=== Жобалау мен құрылысын ұйымдастыру ===
Ғарыштық телекопты жасау жұмысы көп компаниялар мен мекемелерге бөлініп берілді. [[Маршалл ғарыш орталығы]] жобалау, құрастыруға жауап берсе, [[Гаддард ғарыштық ұшу орталығы]] ғылыми құрылғыларды жасауды жалпы басқаруды қолға алды, әрі жердегі басқару орталығы ретінде таңдалды. Маршалл орталығы телескоптың оптикалық жүйесін жобалау мен жасау ({{lang-en|Optical Telescope Assembly, OTA}}) және дәл бағдарлау датчиктерін жасауға «[[Perkin-Elmer|Перкин-Элмер»]] компаниясымен контракт жасады. «[[Локхид]]» корпорациясы телескоп үшін ғарыштық аппарат жасауға контракт алды &lt;ref name=&quot;dunar&quot;&gt;[http://history.msfc.nasa.gov/book/chpttwelve.pdf Chapter 12. Hubble Space telescope] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030612023409/http://history.msfc.nasa.gov/book/chpttwelve.pdf |date=2003-06-12 }} // Dunar A. J., Waring S. P. (1999) Power To Explore—History of Marshall Space Flight Center 1960—1990. U.S. Government Printing Office, ISBN 0-16-058992-4&lt;/ref&gt;.

=== Оптикалық жүйесін жасау ===
[[Сурет:Hubble mirror polishing.jpg|thumb|left|Телескоптың негізгі айнасын жылтырату, «Перкин-Элмер» компаниясы лабораториясы, мамыр, [[1979 жыл]].]]
Айнасы мен оптикалық жүйесі телескоптың ең маңызды бөлігі болды, сондықтан оларға ерекше қатал талап қойылды. Әдетте телескоп айналарының өтімдігі көрінетін жарықтың [[толқын ұзындығы]] шамамен оннан бірі болып дайындалса, бірақ ғарыштық телескоп ультракүлгін немесе инфрақызылға дейін дерлік диапазонда бақылауға арналғандықтан, [[айыру қабілеттілігі]] жердегі құрылғылардікінен он есе үлкен болуы керек, оның негізгі айнасы өтімдігі көрінетін жарық толқын ұзындығының 1/20, немесе шамамен 30 нм болатын болды.

«Перкин-Элмер» компаниясы белгілі пішінді айналар жасау үшін [[сандық бағдарламалық басқару]]лы станокты пайдалануға ниетті болған. «[[Eastman Kodak Company|Кодак»]] компаниясы дәстүрлі жылтырлату технологияларын пайдаланып қосымша айна жасау үшін контракт алған, егер әлі іс жүзінде тексерілмеген технологиялармен анау-мынау болып қалған жағдайлар үшін («Кодак» компаниясы жасаған бұл айна қазіргі кезде [[Смитсон институты]] мұражайында тұр&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gsfc.nasa.gov/news-release/releases/2001/h01-185.htm|title=Hubble space telescope stand-in gets starring role|description=Информация на сайте НАСА|publisher=NASA|language=en}} {{deadlink|url=http://www.gsfc.nasa.gov/news-release/releases/2001/h01-185.htm}}&lt;/ref&gt;). Негізгі айнаны жасау жұмыстары [[1979 жыл]] басталды, жасауға [[жылулық ұлғаю коэффициенті]] өте төмен [[әйнек]] пайдаланылды. Салмағын азайту үшін айна екі бөліктен — ұялы торлы құрылыммен қосылған төменгі және жоғарғы бөлімдерден тұрды.

[[Сурет:Hubble backup mirror.jpg|thumb|Смитсон авиации және ғарыштану мұражайындағы қосымша айна, Вашингтон.]]

Айнаны жылтырату жұмыстары [[1981 жыл]] мамырына дейін жалғасты, алғашқы мерзімінен ұзақ, оның үстіне бюджеті де бастапқы межеден әжептәуір асып кетеді.&lt;ref&gt;{{кітап|авторы = A. J. Dunar, S. P. Waring.|тақырыбы = Power To Explore—History of Marshall Space Flight Center 1960—1990
|сілтеме = http://history.msfc.nasa.gov/book/chpttwelve.pdf|баспасы = U.S. Government Printing Office|жыл = 1999|allpages = 713|pages = 496|isbn = 0-16-058992-4}}&lt;/ref&gt;. НАСА сол мерзімдегі өз есеп-қисаптарында «Перкин-Элмер» компания басшыларының біліктілігі мен осындай маңызды жобаны сәтті аяқтауына күмән тудырады. НАСА қаражатты үнемдеу мақсатында қосымша айнаға тапсырынан бас тартып ұшыру уақытында [[1984 жыл]]дың қазан айына шегереді. Жұмыстар толықтай [[1981]]-жыл аяғында [[алюминий]]ден шағылдыру қабатын қалыңдығы 75 нм етіп боялған соң және [[магний фториды]]нан жасалған қалыңдығы 25 нм қоғаныс қабатын жаққаннан кейін бітеді.&lt;ref name=&quot;IR&quot;&gt;{{мақала|тақырыбы=The Performance of HST as an Infrared Telescope |авторы=M. Robberto, A. Sivaramakrishnan, J. J. Bacinski, D. Calzetti, J. E. Krist, J. W. MacKenty, J. Piquero и M. Stiavelli. |сілтеме=http://www.stsci.edu/hst/wfc3/documents/published/spie4013386.pdf |баспасы=Proc. SPIE |volume=4013 |pages=386—393 |жыл=2000 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кітап | авторы = Ghitelman, David. | тақырыбы = The Space Telescope | сілтеме = http://books.google.com/books?id=xVCmPQAACAAJ | баспасы = Michael Friedman Publishing| орны = Нью-Йорк| жыл = 1987| pages = 32 | allpages = 143| isbn = 0831779713}}&lt;/ref&gt;.

Осыған қарамастан, «Перкин-Элмерге» күмән әлі болды, себебі оптикалық жүйенің басқа бөлшектерінің жасалып біту мерзімі ылғи шегеріліп, ал бюджеті өсіп отырды. Компаниның жіберіп отырған жұмыс кестесін НАСА «анықталмаған және күнде өзгеріп тұратын» деп сипаттап телескоп ұшырылу уақытын [[1985 жыл]]дың сәуір айына созды. Соған қарамастан мерзімдері созыла берді, орта есеппен әр тоқсанда бір айға шегерілді, ал бітуге жақындағанда күн сайын бір күнге шегерілді. НАСА тағы екі мәрте ұшыру мерзімін созуына тура келді, басында наурызға, артынша [[1986 жыл]]дың қыркүйекке. Сол уақытта жобаның жалпы бюджеті 1,175 млрд долларға дейін өсіп үлгерді &lt;ref name=&quot;dunar&quot; /&gt;.

=== Ғарыштық аппарат ===
[[Сурет:Early stages of Hubble construction.jpg|thumb|left|Ғарыштық аппаратты жасау басқы кезеңдері, 1980.]]

Келесі күрделі инженерлік жұмыс телескоп пен басқа құрылғыларын  [[ғарыштық аппарат|ғарыштық кеме]] жасау болды. Құрылғыларды күннің тікелей жарығындағы ыстықтан және жердің көлеңкесіндегі суық салдарынан тұрақты түрде температураның құбылуынан қорғау және телескопты ерекше дәл бағыттау негізгі талаптарды құрады. Телескоп жеңіл [[алюминий элементі|алюминий]] капсулына орнатылды, бұл капсула тұрақты температура қамтасыз ететіндей көп қабатты [[термоизоляция]]мен қапталды. [[Көмірпластик]]тен тұратын ішкі кеңістіктік рама капсула қаттылығы мен құралдардың нық орнатылуын қамтамасыз етті&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.gsfc.nasa.gov/gsfc/service/gallery/fact_sheets/spacesci/hst3-01/hubble_space_telescope_systems.htm |title=Hubble Space Telescope Systems |publisher = Goddard Space Flight Center |accessdate=16 сәуір 2010|language=en}} {{deadlink|url=http://www.gsfc.nasa.gov/gsfc/service/gallery/fact_sheets/spacesci/hst3-01/hubble_space_telescope_systems.htm}}&lt;/ref&gt;.

Ғарыштық аппарат дайындау оптикалық жүйеге қарағанда сәттірек өткенімен «[[Локхид]]» та кестеден ауытқып, бюджеттен де асып кетуге мәжбүр болды. [[1985 жыл]]ы мамырда алғашқы бюджеттік межеден 30 % асып кетті, ал жоспарлық мерзімнен кешігу — 3 ай. [[Маршалл ғарыш орталығы]] мәлімдемесінде компания жұмыс істеу барысында өзі бастама жасамай, [[НАСА]] кеңесіне ғана құлақ асатын деп атап көрсетті &lt;ref name=&quot;dunar&quot; /&gt;.

=== Зерттеулерді үйлестіру және ұшуды басқару ===
[[1983 жыл]]ы [[НАСА]] мен ғылыми қоғамдастық арасындағы кикілжіңнен кейін [[Ғарыштық телескоп ғылыми институты]] құрылды. Институтты Университеттердің Астрономиялық зерттеулер ассоциациясы басқарады, ол [[Балтимор]], [[Мэриленд]] штатындағы [[Джон Хопкинс университеті]]нің кампусында орналасқан. Хопкинс университеті — ассоциацияға мүше 32 АҚШ университеттері мен шетелдік ұйымдардың бірі. Ғарыштық зерттеулер ғылыми институты ғылыми жұмыстарды ұйымдастыру мен астрономдардың осы білімдерге қол жетімдігін қамтасыз етуге жауап берген; бұл функцияларды НАСА өз бақылауында қалдырғысы келген, бірақ ғалымдар оларды академиялық мекемелерге беруді жөн көрді&lt;ref&gt;{{кітап|авторы = A. J. Dunar, S. P. Waring.|тақырыбы = Power To Explore—History of Marshall Space Flight Center 1960—1990
|сілтеме = http://history.msfc.nasa.gov/book/chpttwelve.pdf|баспасы = U.S. Government Printing Office|жыл = 1999|allpages = 713|pages = 486—487|isbn = 0-16-058992-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=Nancy Grace Roman.|тақырыбы=«Exploring the Universe: Space-Based Astronomy and Astrophysics» NASA SP-2001-4407: Exploring the Unknown|сілтеме=http://history.nasa.gov/SP-4407/vol5/ExploreUnknown.pdf|часть=Chapter 3|pages=536}}&lt;/ref&gt;.

[[Еуропа ғарыштық телескоп үйлестіру орталығы]] [[1984]] жылы [[Гархинг]], [[Германия]], қаласында құрылып дәл сондай мүмкіндіктерді еуропалық астрономдарға беруді қамтамасыз ететін болады&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.stecf.org/about/history.php|title=ST-ECF History|language=en|publisher=STScI}}&lt;/ref&gt;.

Ұшуды басқару [[Гринбелт]] қаласында ([[Мэриленд]] штаты), ғарыштық телескоп ғылыми институтынан 48 шақырымда орналасқан Годдард ғарыштық ұшыру орталығына жүктелді. Телескоп жұмысын тәулік бойы төрт топ мамандар кезекпен бақылайды. Техникалық қолдау НАСА мен контакттік-компаниялармен Годдард орталығы арқылы іске асады&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.nasa.gov/pdf/206047main_STOCC-FS-2007-09-090_12_4.pdf |format=PDF|title=Hubble Space Telescope Servicing Mission 4 Space Telescope Operations Control Center |publisher=NASA}}&lt;/ref&gt;.

=== Ұшыру және жұмыстың басталуы ===
[[Сурет:STS-31 Launch - GPN-2000-000684.jpg|thumb|Бортында «Хаббл» телескопы бар «Дискавери» шаттлы.]]

Бастапқыда телескопты орбитаға жіберу [[1986 жыл]] қазан айына жоспарланған еді, бірақ «[[Челленджер (шаттл)|Челленджердің»]] [[қаңтардың 28]] апатынан кейін «[[Спейс шаттл]]» бағдарламасы бірнеше жылға тоқтатылғандықтан ұшыруды басқа уақытқа шегеруше тура келді.

Осы уақыт кезінде телескоп жасанды түрде тазаланған атмосфералы бөлмеде сақталды, ал борттық жүйелері кей бөлшектері қосылып тұрды. Сақтауға да айына 6 млн доллар шығын кетті, сәйкесінше жоба бюджеті де одан ары аса берді&lt;ref name=&quot;Tatarewicz371&quot;&gt;{{cite web |url=http://history.nasa.gov/SP-4219/Contents.html |title=Chapter 16: The Hubble Space Telescope Servicing Mission|last=Tatarewicz|first=Joseph N.|publisher=NASA|pages=P. 371}}&lt;/ref&gt;.

Мәжбүрлік дер кезінде ұшуды шегеру бірқатар жетілдіруді енгізуге ықпал етті: күн батареялары одан да эффективтісіне ауыстырылса, борттық есептеу кешені, байланыс жүйесі де жетілдіріле түсті, сонымен бірге жемдік қорғаныс қаптамасы құрылымы да телескопқа орбитада қызмет көрсетілуін жеңілдету мақсатында өзгертілді&lt;ref name=&quot;Tatarewicz371&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/story/the_story_2.html|title=The Hubble Story Continued|description=Исторический обзор на официальном сайте|publisher=NASA|language=en}}&lt;/ref&gt;. Оның үстіне, телескопты басқару үшін [[бағдарламалық қамтамасыздандыру]] [[1986]]-жылы дайын болмады және іс жүзінде толықтай ұшыру алдында ғана [[1990]]-жылы жазылып бітті &lt;ref&gt;{{cite web |title=Telescope Is Set to Peer at Space and Time |author=John Wilford. |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9C0CE3D6153AF93AA35757C0A966958260&amp;sec=&amp;spon=&amp;pagewanted=all |publisher=New York Times |date=9 сәуір 1990|language=en}}&lt;/ref&gt;.

Шаттлдар қайта ұша бастағанда [[1988 жыл]]ы ұшыру біржола [[1990 жыл]]ға көзделді. Ұшыру алдында айна бетінде жиналған шаңды сығылған  [[азот]]пен тазартылды, ал барлық жүйелері толықтай бір тексеріліп шығады.

[[Шаттл]] [[Дискавери STS-31|«Дискавери» STS-31]] 1990 жылдың [[сәуірдің 24]] ұшырылып, ал келесі күні телескоп есептелген орбитаға шығарылады&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-31/mission-sts-31.html |title=STS-31 |publisher=NASA|language=en}}&lt;/ref&gt;.

Жобалау барысында алғашқы бюджеті 400 млн болғанымен ақыры жалпы 2,5 млрд доллар кетті. Жобаның жалпы құны [[1999 жыл]]ғы есеп бойынша АҚШ жағынан 6 млрд доллар және  [[ЕҒА]] жағынан  593 млн [[еуро]] шыққан &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.spacetelescope.org/about/faq.html|title=The European Homepage for the NASA/ESA Hubble Space Telescope — Frequently Asked Questions|accessdate=10 қаңтар 2007|lang=en}}&lt;/ref&gt;.

=== Ұшу кезінде орнатылған құрылғылар ===
Ұшу кезінде бортқа алты ғылыми құрылғылар орнатылды:

* Кеңбұрышты және ғаламшарлық камера (Wide Field and Planetary Camera). Камера  [[Реактивті қозғалыс лабораториясы|НАСА-ның реактивті қозғалыс лабораториясында]] жасалды. Ол [[астрофизика]]лық бақылауға маңызды болатын [[спектр]] бөліктерін шығаратын 48 [[светофильтр]]лерден тұратын жиындармен жабдықталған. Құрылғы әрқайсысы 4 [[матрица]]ны қолданатын екі камерамен бөлінген 8 [[ПЗС-матрица]]лардан тұрады. Кеңбұрышты камераның шолу бұрышы үлкен болса, ғаламшарлық камераның [[фокус]]тық арақашықтығы үлкен болған, сондықтан үлкейту мүмкіндігі зор болды &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://hdl.handle.net/2060/19820025420|title= The Space Telescope Observatory. Technical Report NASA CP-2244|publisher=NASA|lang=en|}}&lt;/ref&gt;.
* Жоғарғы ажыратылымды Годдард спектрографы (Goddard High Resolution Spectrograph). [[Спектрограф]] ультракүлгін диапазонда жұмыс істеуге арналған. Құрылғы [[Годдард ғарыштық ұшулар орталығы]]нда жасалды және [[спектралдық ажыратылым]]дар шамалары 2000, 20&amp;nbsp;000 және 100&amp;nbsp;000 болатын арада жұмыс істей алады&lt;ref&gt;{{мақала
| авторы         = Brandt J. C. et al.
| тақырыбы      = The Goddard High Resolution Spectrograph: Instrument, goals, and science results
| сілтеме        = http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1994PASP..106..890B&amp;amp;data_type=PDF_HIGH&amp;amp;whole_paper=YES&amp;amp;type=PRINTER&amp;amp;filetype=.pdf
| тілі          = en
| баспа авторы =
| баспасы       = Publications of the Astronomical Society of the Pacific
| түрі            =
| жыл           = 1994
| volume        =
| нөмірі         = 106
| pages         = 890—908
}}&lt;/ref&gt;.

* Көмескі объектілерді түсіру камерасы (Faint Object Camera). Құрылғыны [[Еуропалық ғарыш агенттігі|ЕҒА]] жасады. Камера мақсаты объектілерді ультракүлгін диапазонда жоғарғы ажыратылымда 0,05 с дейін түсіру болып табылады.
* [[Көмескі объектілер спектрографы]]. Мақсаты - Аса көмескі объектілерді ультракүлгін диапазонда түсіру.
* Жоғарғыжылдам фотометр. Жобалауы мен қаражаты НАСА-дан, ал жасаған [[Висконсин университеті]]. [[Айнымалы жұлдыз]]дар мен жарықтығы өзгеріп тұратын басқа да объектілерді бақылауға арналған. Секундына 10&amp;nbsp;000 өлшем шамамен 2 % дәлдікпен жасай алады &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sal.wisc.edu/HSP|title=High Speed Photometer|publisher=Astronomy Department at the University of Wisconsin — Madison|lang=en|description=информация на сайте Факультета Астрономии Университета Висконсина}}&lt;/ref&gt;.
* Дәлдік сенсоры (Fine Guidance Sensors), сонымен қатар ғылыми мақсаттарда пайдалануға болады, [[астрометрия]]ны миллисекундтық дәлдікпен қамтамасыз етеді. Бұл [[параллакс]]ты табуға мүмкіндік береді және объектілердің бұрыштық 0,2 миллисекундқа дейін өзіндік қоғалысы мен бұрыштық диаметрі 12 миллисекундқа дейінгі [[қос жұлдыз]]дың орбитасын анықтауға көмектеседі &lt;ref&gt;G. Fritz Benedict, Barbara E. McArthur. (2005) High-precision stellar parallaxes from Hubble Space Telescope fine guidance sensors. Transits of Venus: New Views of the Solar System and Galaxy. Proceedings of IAU Colloquium #196, Ed. D. W. Kurtz. Cambridge University Press. P. 333—346&lt;/ref&gt;.

=== Негізгі айна ақауы ===
Телескоп жұмысының алғашқы аптасында ақ оптикалық жүйесінің ірі ақауы бар екені белгілі болды. Бейнелердің сапасы жердегі телескоптардыкінен жақсырақ болғанымен «Хаббл» берілген ашықтықты қамтамасыз ете алмай, бейнелер ойдағыдан нашар болды. [[Нүктелік қайнар]] көздердің бейнесі радиустары бір секундтық доғадан көбірек болды, ал құрылғы сипаттамасы бойынша фокустыгі 0,1 секундтық диаметрлі шеңбер болуы керек еді &lt;ref&gt;Burrows C. J. et al. (1991) The imaging performance of the Hubble Space Telescope // Astrophysical Journal. Vol. 369. P. 21&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.stsci.edu/itt/review/ihb_cy14/WFPC2/ch5_psf2.html|title= Effects of OTA Spherical Aberration|description=Сравнение реальных и расчётных графиков отображения точечных объектов|language=en|publisher=STScI}}&lt;/ref&gt;.

Бейнелердің саралау көрсеткендей ақаудың негізгі себебі негізгі айнаның пішінінің дұрыс еместігі болды. Бұл осы уақытқа дейінгі жасалған барлық айналар ішіндегі ең дәл есептелген айна болғанына қарамастан, ал өтімдігі көрінетін жарықтың 1/20 толқын ұзындығы болған, оның шет жақтары өте жазыңқы болып дайындалыпты. Берілген бет пішінінен ауытқуы не бары 2 мкм болған&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://hubble.nasa.gov/missions/sm1.php|title= The Hubble Program — Servicing Missions — SM1|publisher=NASA|lang=en|}}&lt;/ref&gt;, дегенмен нәтижесі өте нашар болды — зор [[сфералық аберрация]], оптикалық ақау (айна шетінен шағылған жарық айнаның ортасынан шағылған жарық фокустелген нүкте емес, басқа жерге фокустелді) &lt;ref name=&quot;Tatarewicz, SP-4219, p. 375&quot;/&gt;.

Ақаудың әсері берілген астрономиялық зерттеу түріне байланысты болды — жоғарғы ажыратылымдық мүмкіндігі бар жарық объектілердің шашыраулары бірегей бақылауларды көруге жеткілікті болды, әрі спектроскопиялары да сонша бұзылған жоқ &lt;ref name=&quot;link1&quot;&gt;{{cite web |url=http://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19910003124_1991003124.pdf |title=The Hubble Space Telescope Optical Systems Failure Report |date=1990 |last=Allen|first=Lew. |publisher=NASA Technical Report NASA-TM-103443 |format=PDF|language=en|description=см. страницу 515}}&lt;/ref&gt;. Дегенмен, дұрыс фокустелмегендіктен әжептәуір жарық ағынының жоғалуы телескоптың көмескі объектілерді бақылауда қолдану аясын кәдімгідей төмендетті және жоғары сапалы бейне алуға кедергісі болды. Бұл іс жүзінде барлық [[ғарыштану]] бағдарламаларын орындау мүмкін болмай қалды деген сөз, себебі аса көмескі объектілерді бақылауды талап еткен &lt;ref name=&quot;Tatarewicz, SP-4219, p. 375&quot;&gt;{{cite web |url=http://history.nasa.gov/SP-4219/Contents.html |title=Chapter 16: The Hubble Space Telescope Servicing Mission |last=Tatarewicz|first=Joseph N. |publisher=NASA|pages=P. 375}}&lt;/ref&gt;.

=== Ақау себептері ===
Нүктелі жарық көздерінің бейнелерін саралай келе астрономдар [[айна]]ның [[коникалық тұрақты]]сы талап етілген −1,00229 мәнінің орнына −1,0139 шамасына тең болып шыққан &lt;ref&gt;{{cite web |author=M. M. Litvac. |publisher=TRW |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1991trw..rept.....L |title=Image inversion analysis of the HST OTA (Hubble Space Telescope Optical Telescope Assembly), phase A|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Optical Prescription of the HST |url=http://hdl.handle.net/2014/31621 |author=David Redding, Sam Sirlin, Andy Boden, Jinger Mo, Bob Hanisch, Laurie Furey. |date=шілде 1995|publisher=JPL|language=en}}&lt;/ref&gt;. Дәл сол санды «Перкин-Элмер» компаниясы пайдаланған [[нөл-корректор]]леді (жылтырату бетінің қисықтығын жоғары дәлдікпен анықтайтын құралдар) тексеру арқылы да, сонымен қатар жердегі тексеруден алынған [[жарық интерференциясы|интерферограммаларды]] саралаудың да нәтижелері осы санды берді &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19910003124_1991003124.pdf |title=The Hubble Space Telescope Optical Systems Failure Report |date=1990 |last=Allen|first=Lew. |publisher=NASA Technical Report NASA-TM-103443 |format=PDF|language=en|description=Отчёт комиссии Аллена, см. Appendex E}}&lt;/ref&gt;.

[[Hеактивті қоғалыс лабораториясы]]ның директоры Лю Аллен (Lew Allen) басқарған комиссия көрсеткендей, ақау негізгі нөл-корректорды монтаждау барысында, өрістік линзасы өз дұрыс орнынан 1,3 мм ауытқып кеткенде пайда болған. Бұл ауытқу құрылғы орнатқан техниктің күнәсінен болды. Ол құрылғының оптикалық элементтерін дәл орнатылуына арналған [[лазер]]лік өлшегіш құралмен жұмыс істегенде қателескен, барлығын біткенде ол ойламаған жерден [[линза]] мен оны ұстайтын құрылым арасындағы бос саңлауды байқап қалады, ол бұл саңлауға металл [[Шайба (деталь)|шайбаны]] қоя салады&lt;ref name=&quot;AllenReport&quot;&gt;{{cite web |url=http://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19910003124_1991003124.pdf |title=The Hubble Space Telescope Optical Systems Failure Report |date=1990 |last=Allen|first=Lew. |publisher=NASA Technical Report NASA-TM-103443 |format=PDF|language=en|description=Отчёт комиссии Аллена}}&lt;/ref&gt;.

Айнаны жылтырату процесі кезінде оны беті екі нөл-корректорлармен тексерілгенде әр қайсысы сфералық аберрацияны дұрыс көрсеткен. Бұл тексерулер әдейі маңызды [[оптика]]лық ақауларды табуға жасалған. [[Сапаны бақылау]]дан анық нұсқауларға қарамастан, компания өлшеулер нәтижесіне назар аудармай, екі нөл-корректорларден де айнаның идеал пішінін көрсетіп тұрған негізгіге ғана сенген&lt;ref&gt;{{кітап|авторы = A. J. Dunar, S. P. Waring.|тақырыбы = Power To Explore—History of Marshall Space Flight Center 1960—1990
|сілтеме = http://history.msfc.nasa.gov/book/chpttwelve.pdf|баспасы = U.S. Government Printing Office|жыл = 1999|allpages = 713|pages = 512|isbn = 0-16-058992-4}}&lt;/ref&gt;.

Комиссия кінәнің барлығын атқарушыға аударған. Оптикалық компания мен [[НАСА]] арасы телескопты жасау барысында, мерзімі шегеріле беретіндіктен және шығыны да көбейе берген соң, қатты суып кетіп еді. НАСА-ның көрсетуінше компания айнамен жұмысын өзінің негізгі бизнесі ретінде қарамай, жұмыс басталғаннан кейін тапсырысты НАСА басқаларға бермейтініне сенімді жүрген. Комиссия компанияны жойқын сынға алғанымен жауапкершіліктің бір бөлігі НАСА-ның өзінде де жатқан, ең алдымен — атқарушының сапасын бақылауын тексеру мен процедураларды бұзуларын дер кезінде тексере алмауда&lt;ref name=&quot;AllenReport&quot;/&gt;&lt;ref&gt;Selected Documents in the History of the U.S. Civil Space Program Volume V: Exploring the Cosmos / John M. Logsdon, editor. 2001&lt;/ref&gt;.

=== Шешім іздеу ===
Телескоп құрылымы о баста орбитада қызмет көрсетіле алатындай жасалғандықтан ғалымдар [[1993 жыл]]ы жоспарланған техникалық [[миссия]]да іске асырыла алатындай жедел шешім іздей бастады. «[[Eastman Kodak|Кодак»]] қосымша екінші айнаны дайындап үлгергенімен, ғарышта оны ауыстыру мүмкін болмады, ал телескопты орбитадан шешіп Жерде айнасын ауыстыру өте қымбат әрі ұзақ болар еді. Айна жоғары дәлдікпен бұрыс пішінге жылтыратылған ақиқат - сол қатеге керісінше, баламалы оптикалық [[компонент]] жасап шығару ойын тудырды. Жаңа құрылғы сфералық аберрацияны түзеп [[телескоп]] үшін [[көзәйнек]]тің рөлін атқарар еді.&lt;ref&gt;{{кітап|авторы = Chaisson, Eric.|тақырыбы = The Hubble Wars; Astrophysics Meets Astropolitics in the Two-Billion-Dollar Struggle Over the Hubble Space Telescope|сілтеме = http://books.google.com/books?id=woXD_hU4M8kC&amp;dq=isbn:0060171146&amp;ei=NMnRS5vQJInskwSh7N28CA&amp;cd=1|баспасы = Harper Collins Publishers|жыл = 1994|allpages = 386|pages = 184|isbn = 0-06-017114-6}}&lt;/ref&gt;.

Құрылғылардың құрылымының айырмашылығына байланысты екі бөлек түзегіш құрылғылар жасау керек болды. Біреуі кеңформатты және ғаламшарлық арнайы айнасы бар, жарықты өзінің [[сенсор]]ына бағыттайтын камераға арналды, [[коррекция]] аберрацияны толықтай компенсация жасайтын басқа пішінді айна арқылы іске асар еді. Сәйкес өзгеріс жаңа ғаламшарлық камераның құрылымына да өзгеріс қарастырылған. Басқа құрылғылар аралық  [[шағылу|шағылдырғыш]] беттері болмағандықтан сыртқы түзеткіш құрылғыны талап етті&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://history.nasa.gov/SP-4219/Contents.html |title=Chapter 16: The Hubble Space Telescope Servicing Mission |last=Tatarewicz|first=Joseph N.|publisher=NASA|pages=P. 376}}&lt;/ref&gt;.

=== Оптикалық коррекция жүйесі (COSTAR) ===
[[Сурет:Improvement in Hubble images after SMM1.jpg|thumb|Телескоп аберрациясын түзеу. [[M100 галактикасы]]ның COSTAR қойылғанға дейін және кейін фотосуреті.]]

Сфералық аберрацияны түзету жүйесі [[COSTAR]] деп аталды және екі айнадан тұрды, оның бірі ақауды түзеді&lt;ref&gt;Jedrzejewski R. I., Hartig G., Jakobsen P., Crocker J. H., Ford H. C. (1994) In-orbit performance of the COSTAR-corrected Faint Object Camera // Astrophysical Journal Letters. Vol. 435. P. L7—L10&lt;/ref&gt;. COSTAR жүйісін орнату үшін телескоптан құрылғылардың бірін алып тастау керек болды, ғалымдар аса жылдам [[фотометр]]ды құрбан етуге шешім қабылдады&lt;ref name=&quot;nk1993-25&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;nasa-sts-61&quot;/&gt;.

Алғашқы үш жыл ішінде түзеуші құрылғылар қойылмай тұрып телескоп көптеген бақылаулар жасады&lt;ref name=&quot;link1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.stsci.edu/resources/software_hardware/spike/technicalPapers/spike-chapter3.pdf|title=SPIKE: Intelligent Scheduling of Hubble Space Telescope Observations|author=Mark D. Johnston, Glenn E. Miller. |publisher=STScI|format=PDF|language=en}}&lt;/ref&gt;. Соның ішінде, ақау [[спектр]]оскопиялық өлшеулерге көп әсер етпеді. Ақау салдыранан бас тартылған эсксперименттерге қарамастан, көптеген ғылыми нәтижелерге қол жеткізілді, соның ішінде [[кері түйілу|деконволюция]] көмегімен бейне суреттер сапасын жақсартатын жаңа [[алгоритм]]дер ашылған &lt;ref&gt;{{кітап|авторы = A. J. Dunar, S. P. Waring.|тақырыбы = Power To Explore—History of Marshall Space Flight Center 1960—1990
|сілтеме = http://history.msfc.nasa.gov/book/chpttwelve.pdf|баспасы = U.S. Government Printing Office|жыл = 1999|allpages = 713|pages = 514—515|isbn = 0-16-058992-4}}&lt;/ref&gt;.

== Телескопқа техникалық қызмет көрсету ==
«Хабблға» қызмет көрсету ашық ғарышқа шығу арқылы «[[Спейс шаттл]]» тәрізді [[көп мәртелік ғарыш кемесі]]мен іске асырылады.

Барлығы төрт рет «Хаббл» телесопына қызмет көрсетілді, оның бірі екі рет ұшу арқылы іске асты&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.spacetelescope.org/about/history/|title=History: How Hubble Came About|publisher=ЕКА|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;sm3a&quot;&gt;{{cite web | url=http://hubble.nasa.gov/missions/sm3a.php | title=The Hubble Space Telescope: SM3A | publisher=NASA|language=en}}&lt;/ref&gt;.

=== Алғашқы экспедиция ===
[[Сурет:Upgrading Hubble during SM1.jpg|thumb|Алғашқы экспедиция кезіндегі телескоптағы жұмыс.]]
Ашылған айна ақауы себебінен алғашқы саяхат өте маңызды болып еді, өйткені ол телескопта оптикалық түзету құрылғысын орнатуы керек еді. [[Индевор STS-61|«Индевор» STS-61]] желтоқсанның 2—13 [[1993 жыл]]ы ұшырылды, телескоптағы жұмыс он күн жалғасты. Экспедиция тарихтағы ең күрделі болып табылды, оның аясында бес ұзақ ашық ғарышға шығу іске асты.

Асажылдам фотометр оптикалық түзету жүйесіне алмастырылды, кеңбұрышты және ғаламшарлық камера&amp;nbsp;— жаңа (кеңбұрышты ғаламшарлық камера 2) ішкі оптикалық түзету жүйесі бар модель &lt;ref name=&quot;nk1993-25&quot;&gt;{{мақала
|авторы        = И. Лисов.
|тақырыбы     = АҚШ. Ремонт Космического телескопа имени Хаббла
|сілтеме       = http://www.novosti-kosmonavtiki.ru/content/numbers/062/02.shtml#01
|баспасы      = [[Новости космонавтики]]
|жыл          = 1993
|нөмірі        = 25
}}
&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;nasa-sts-61&quot;&gt;{{cite web
|url=http://www.nasa.gov/mission_pages/shuttle/shuttlemissions/archives/sts-61.html
|title=STS-61
|publisher=NASA
|description=Описание первой экспедиции по обслуживанию КТХ
|language=en
}}&lt;/ref&gt;. Камерада үш квадраттық бұрышпен байланысқан, әрі төртінші бұрышындағы жоғарғы айырымды кіші  «ғаламшарлық» матрицасы бар, [[ПЗС-матрица]]лары болды. Сондықтан камера суреттері бұдырланған квадратты өзіндік пішінді болды &lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://heritage.stsci.edu/2002/01/index.html
|title=Thackeray’s Globules in IC 2944
|accessdate=25 қаңтар 2009
|work=Hubble Heritage
|publisher=STScI
}}&lt;/ref&gt;.

Одан басқа, [[күн батарея]]лары мен [[батарея]] жетегін басқару жүйесі, бағдарлау жүйесінің төрт [[гироскоп]]тары, екі [[магнитометр]]лер мен борттық есептеу кешені жаңаланды. Сонымен қатар [[атмосфера]]ның жоғарғы қабаттарындағы ауадағы [[үйкеліс күші|үйкеліс]] салдарынан биіктігін жоғалтқаны үшін [[орбита]]сына түзету жасалды.

[[1994 жыл]]ы [[қаңтардың 31]] [[НАСА]] миссия сәттілігі жайлы мәлімдеп, әлдеқайда сапасы жақсырақ алғашқы телескоппен алынған суреттермен таныстырды&lt;ref&gt;Trauger J. T., Ballester G. E., Burrows C. J., Casertano S., Clarke J. T., Crisp D. (1994) The on-orbit performance of WFPC2 // Astrophysical Journal Letters. Vol. 435. P. L3—L6&lt;/ref&gt;. Экспедицияның сәттілігі НАСА үшін де, толыққанды маңызды құралға ие болған астрономдар үшін де үлкен жетістік болды.
=== Екінші саяхат ===
Екінші техникалық қызмет көрсету [[1997 жыл]]ы ақпанның 11—21 арасында [[Дискавери STS-82|«Дискавери» STS-82]] миссиясы аясында іске асты&lt;ref name=&quot;nk&quot;&gt;{{мақала|тақырыбы=АҚШ. Второй полет к “Хабблу”|сілтеме = http://www.novosti-kosmonavtiki.ru/content/numbers/144/02.shtml#08| баспасы =
[[Новости космонавтики]]| жыл = 1997 | нөмірі = 4}}&lt;/ref&gt;. Годдард спектрографы мен көмескі объектілер спектрографы ғарыштық телескоп тіркеуші спектрографына () ({{lang-en|Space Telescope Imaging Spectrograph, STIS}}) және [[NICMOS]] камера және жақын инфрақызыл диапазонының мульти-объектілі спектрометріне ({{lang-en|Near Infrared Camera and Multi-Object Spectrometer, NICMOS}}) ауыстырылды.

NICMOS 0,8-ден бастап 2,5 мкм-ге дейінгі [[инфрақызыл сәуле|инфрақызыл]] диапазонда бақылау мен спектрометрия жасай алады. Қажет төменгі [[температура]] алу үшін құрылғының [[детектор]]ы [[Дьюар ыдысы]]на салынған және [[сұйық азот]]пен суытылады&lt;ref name=&quot;nk&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;NICMOStemp&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.stsci.edu/hst/nicmos/performance/temperature |title=NICMOS Temperature History |publisher=STScI}}&lt;/ref&gt;.

STIS жұмыс диапазоны 115—1000 нм және екіөлшемді спектрография алуға мүмкіндік береді, яғни көру нысанындағы бірнеше объектілердің спектрін бір уақытта алуға болады деген сөз.

Сонымен қатар борттық регистратор ауыстырылды, жылу [[изоляция]]сы қайта жөндеуден өтті және орбита [[коррекция]]сы жасалды&lt;ref name=&quot;nk&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://hubble.nasa.gov/missions/sm2.php |title=Servicing Mission 2 |publisher=NASA}}&lt;/ref&gt;.

=== Үшінші экспедиция (A) ===

3A экспедициясы  ([[Дискавери STS-103|«Дискавери» STS-103]]) желтоқсанның 19—27 [[1999 жыл]]ы, үшінші сервистік қызметтің жұмыстарын жедел істеу туралы шешім қабылданғаннан кейін іске асырылды. Бұл алты гироскоптың үшеуі істен шыққандықтан болды. Төртінші гироскоп ұшу алдында бірнеше апта бұрын істен шығып телескопқа бақылау жұмысын істеткізбей жарамсыз етті . Экспедиция барлық алты гироскопты, дәл бағыттау датчигі мен борттық компьютерді ауыстырды. Жаңа компьютер [[Intel 80486]] [[процессор]]ының арнайы қолданымын —[[радиация]]ға жоғары төзімдісін пайдаланды. Бұл борттық жүйенің көмегімен алдында жерде істелетін есептеулердің біразын ғарышта іске асыруға мүмкіндік берді &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-103/mission-sts-103.html|title=STS-103 (96)|description=Описание миссии на сайте НАСА|publisher=NASA|language=en}}&lt;/ref&gt;.

=== Үшінші экспедиция (B) ===
[[Сурет:Hubble on the payload bay just prior to being released by the STS-109 crew.jpg|thumb|Жер шығысының аясындағы «Хаббл» шаттлдың жүк бөлігінде орбитаға келу алдында. [[Колумбия STS-109|STS-109]] экспедициясы.]]

3B экспедициясы, [[Колумбия STS-109|«Колумбия» STS-109]] ұшуымен,  (төртінші миссия) [[2002 жыл]]ы наурыздың 1—12 аралығында өтті. Экспедиция барысында көмескі объектілерді түсіретін камера жетілдірілген бақылау камерасына (Advanced Camera for Surveys) ({{lang-en|Advanced Camera for Surveys, ACS}}) ауыстырылды және инфрақызылаймақ диапазонды Камера мен 1999 жылы сұйық [[азот]]ы біткен спектрометр жұмысы қайта қалпына келтірілді &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.stsci.edu/hst/nicmos/performance/temperature|title=NICMOS Temperature History|publisher=STScI|language=en}}&lt;/ref&gt;.

[[Күн батарея]]лары екінші рет ауыстырылды. Жаңа панелі үштен бірге ауданы бойынша кішірек болып атмосферадағы үйкелістік шығынды әлдеқайда азайтты, оның үстіне 30 % көбірек энергия өндіріп обсерватория бортындағы барлық құрылғылармен бір уақытта жұмыс істей алатын болды. Сонымен қатар энергия үлеструші де ауыстырылды, бұл ұшырылғалы алғашқы рет бортта электрді толықтай бірінші рет өшіруге алып келді &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://hubble.nasa.gov/missions/sm3b.php|title=The Hubble Program — Servicing Missions — SM3B|publisher=NASA|language=en|description=НАСА торбетіндегі экпедициядағы қайта жөндеу жұмысының сипаттамасы}}&lt;/ref&gt;.

Жасалған жұмыстар телескоп мүмкіндіктерін айтарлықтай кеңейтті. Екі жаңа құрылғылар — ACS пен NICMOS терең ғарыштың суретін алуға мүмкіндік берді.

=== Төртінші экспедиция ===
{{main|Атлантис STS-125}}
[[Сурет:STS-125 EVA4 Working inside Hubble.jpg|thumb|Төртінші экспедиция барысындағы қайта жөндеу жұмысы.]]
Бесінші әрі соңғы техникалық қызмет (SM4) [[2009 жыл]]ы мамырдың 11—24 [[Атлантис STS-125|«Атлантис» STS-125]] миссиясы аясында жүзеге асты. Жөндеу жұмыстары үш дәл бағыттау датчиктерінің біреуін, барлық гироскоптарды ауыстыру, жаңа аккумуляторларды, мәліметтерді форматтау блогын орнату мен жылуизоляцияны жөндеуді қамтыды. Сонымен бірге жетілдірілген бақылау камерасы мен тіркеуші спектрографтың жұмыс істеу қабілеттері қалпына келітіріліп, жаңа құрылғылар орнатылды&lt;ref name=&quot;SM4&quot;&gt;{{cite web|url=http://hubble.nasa.gov/missions/sm4.php|title=The Hubble Program — Servicing Missions — SM4|publisher=NASA|language=en|description=НАСА торбетіндегі экпедициядағы жөндеу жұмысы жайлы}}&lt;/ref&gt;.

==== Пікірталастар ====
Келесі экспедиция [[2005 жыл]]ғы ақпанға жоспарланған, бірақ «[[Колумбия (шаттл)|Колумбия ғарыш кемесінің»]] [[2003 жыл]]ы наурыздағы [[Колумбия апаты|апатынан]] кейін белгісіз уақытқа дейін шегеріліп «Хабблдың» ары  қарай жұмыс істеуін неғайбыл етті. Тіпті шаттлдердің ұшырылуы қайта жанданғанның өзінде миссиядан бас тартылған, себебі ғарышқа ұшқан әр кеме ақау болып қалған жағдайда [[Халықаралық ғарыш станциясы|ХҒС]]-на жету мүмкіндігі болуы шарт деген шешім қабылданған, ал   [[орбита]]ларының көлбеулігі мен биіктіктеріндегі үлкен айырмашылықтарынан шаттл телескопқа барғаннан кейін станцияға келе алмаушы еді &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.stsci.edu/resources/sm4meeting.html |title=Servicing Mission 4 Cancelled |publisher=STScI |date=16 қаңтар 2004}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;STS400&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.nasa.gov/audience/foreducators/sts400-ready-and-waiting.html|title=STS-400: Ready and Waiting|publisher=NASA|language=en}}&lt;/ref&gt;.

[[АҚШ конгрессі|Конгресс]] пен қоғамның телескопты құтқару шараларын іске асыру талаптарының қысымынан [[2004|2004 жылы]] [[қаңтардың 29]] О’Киф Шон(Sean O'Keefe), сол кездегі НАСА администраторы телескопқа деген экспедицияны болдырмауды қайта зерттейтінін мәлімдеді &lt;ref name=&quot;Gugliotta&quot;/&gt;.

[[2004]]-жылы [[шілденің 13]] [[АҚШ ұлттық ғылым академиясы]] ресми комиссиясы айқын қауіпке қарамастан телескопты құтқару керек деген кеңес береді, сөйтіп [[тамызыдң 11]] О’Киф  [[Годдард ғарыштық ұшу орталығы|Годдард орталығына]] [[робот]] арқылы телескопқа қызмет көрсету жайлы нақты ұсыныс жасауды бұйырады. Жоспар зерттелгеннен кейін «техникалық жүзеге асырыла алмайтын» деп мойындалады&lt;ref name=&quot;Gugliotta&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/04/12/AR2005041201646.html|title=Nominee Backs a Review Of NASA’s Hubble Decision|author=Guy Gugliotta.|date=сәуір 13, 2005|accessdate=10 қаңтар 2007|publisher=Washington Post|language=en}}&lt;/ref&gt;.

[[2006 жыл]]ы [[қазанның 31]] [[НАСА]] жаңа администраторы Майкл Гриффин телескопты жетілдіру мен жөндеуге соңғы миссияға дайындық басталғанын мәлімдеді &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nasa.gov/home/hqnews/2006/oct/HQ_06343_HST_announcement.html|title=NASA Approves Mission and Names Crew for Return to Hubble|lang=en|publisher=NASA|date=31 қазан 2006}}&lt;/ref&gt;.

==== Жөндеу жұмыстары ====
Жөндеу басталмай тұрып бортта телескпоқа бармай жөнделмейтін көптеген ақаулар жиналып қалған еді: тіркеу спектрографтың (STIS) қосымша қуатпен қамтасыз етер жүйесі істен шыққан, соның нәтижесінде STIS 2004 жылы өз жұмысын тоқтатқан еді, ал ACS тек жартылай жұмыс істеген. [[Ориентация]] жүйесінің алты гироскоптарының төртеуі ғана істеп тұрды. Оның үстіне телескоп никель-сутекті аккумуляторларының ауыстырылуын талар етті &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.stsci.edu/instruments/stis/ |title=Space Telescope Imaging Spectrograph |publisher=STScI|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3652627.stm |date=23 сәуір 2004|first=Dr. David |last=Whitehouse |publisher=BBC News |title=NASA optimistic about Hubble fate|lang=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title= Hubble telescope loses another gyroscope |url=http://www.newscientist.com/article/dn12600-hubble-telescope-loses-another-gyroscope-.html |author=Jeff Hecht. |publisher=New Scientist|lang=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.spaceref.com/news/viewpr.html?pid=17700 |title=NASA/ESA Hubble Space Telescope Begins Two-Gyro Science Operations |publisher=SpaceRef.com|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.stsci.edu/hst/acs |title=Advanced Camera for Surveys |publisher=Space Telescope Science Institute|language=en}}&lt;/ref&gt;.

Жөндеу нәтижесінде ақаулар толықтай жойылды, ал «Хабблда» екі мүлдем жаңа құрылғы қойылды: Ғарыштық Спекрограф (Cosmic Origin Spectrograph) ({{lang-en|Cosmic Origin Spectrograph, COS}}) COSTAR жүйесінің орнына орнатылды. Борттағы сол кездегі құрылғыларға негізгі айнаның дефекттерін түзегіш құралдары іштей орнатылғандықтан жүйе керек болмай қалды. Кеңауқымды камера WFC2 жаңа — [[Кеңауқымды камера 3|WFC3]] моделіне ({{lang-en|Wide Field Camera 3}}) ауыстырылды, ал ол үлкен айырымдық пен сезімталдықпен ерекшеленеді, әсіресе инфрақызыл және ультракүлгін диапазондарда&lt;ref name=&quot;НАСА&quot;&gt;{{cite web | url = http://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/servicing/SM4/main/SM4_Essentials.html | title = Servicing Mission 4 Essentials|description=краткая информация о четвёртой экспедиции | publisher=NASA | date=24 қыркүйек 2008 | accessdate = 30 мамыр 2009 | lang = en}}&lt;/ref&gt;.

Осы миссиядан кейін телескоп «Хаббл» орбитада өз жұмысын кем дегенде [[2014-жыл]]ға дейін жұмыс істеуі керек деп күтілген&lt;ref name=&quot;НАСА&quot; /&gt;.

== Жетістіктері ==
[[Сурет:Eagle nebula pillars.jpg|thumb|left|''Жаратылыс тіректері'' —телескоп түсірген әйгілі суреттердің бірі. [[Бүркіт тұмандығы]]ндағы жаңа жұлдыздардың пайда болуы.]]
15 жыл бойғы жұмысы барысында жер маңы орбитасындағы «Хаббл» 22 мың аспан денелерінің  — [[жұлдыз]]дар, [[тұмандық]]тар, [[галактика]]лар мен [[ғаламшар]]лардың 1 млн [[сурет]]терін түсірген. Бақылау барысындағы күн сайынғы ақпарат ағыны 15 [[гигабайт|ГБ]] құрайды. Телескоптың жалпы жұмысы кезіндегі барлық ақпарат көлемі 20 [[терабайт]]тан асып жығылады. 3900-дан астам астрономдар оны зерттеуге падалануға мүмкіндік алды, 4000 мақала ғылыми журналдарда жарық көрді. Орташа алғанда, астрономиялық мақалардың [[Ғылыми мақалалардың цитаттау индексі|цитаттау индексі]] басқа деректерге негізделгендердікінен екі есе артық екені анықталған. Жыл сайынғы ең көп дәйектелетін 200 мақалалардың кемінде 10 %-і Хаббл мағлұматына негізделіп жасалған мақалалар. Нөлдік цитаттау индексі бар астрономиядағы 30 % еңбектерінің тек қана 2 % ғарыштық телескоп ақпаратына негізделіп жарық көрген еңбектер &lt;ref&gt;STScI newsletter. Vol. 20. Issue 2. Spring 2003&lt;/ref&gt;.

Әйтсе де, «Хаббл» жетістіктері үшін төлетін құны орасан зор: әр түрлі телескоптардың астрономия дамуына әсерін зерттеу көрсеткендей ғарыштық телескоп негізіндегі еңбектер цитаттау индексі жердегі 4 метрлі айнасы бар [[Рефлектор (телескоп)|рефлектордікінен]] 15 есе көбірек болғанымен ғарыштық телескопты ұстауға 100 еседен де артық қаражат керек екен &lt;ref&gt;Benn C. R., Sánchez S. F. (2001) Scientific Impact of Large Telescopes // Publications of the Astronomical Society of the Pacific. Vol. 113. P. 385&lt;/ref&gt;.
=== Ең маңызды бақылаулар ===
* [[Бикеш шоғыры]]ндағы [[Цефеид]]ке дейінгі қашықтықты өлшеу арқылы [[Хаббл тұрақтысы]]ның мәні айқындалды. Орбиталдық телескоп бақылауына дейін бұл тұрақтының мәнінің дәлсіздігі 50 % деп есептелсе, бақылаудан кейінгі дәлсіздігі 10 % болды&lt;ref&gt;http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?2001ApJ...553...47F Final Results from the Hubble Space Telescope Key Project to Measure the Hubble Constant, авторы W. L. Freedman, B. F. Madore, B. K. Gibson, L. Ferrarese, D. D. Kelson, S. Sakai, J. R. Mould, R. C. Kennicutt, Jr., H. C. Ford, J. A. Graham, J. P. Huchra, S. M. G. Hughes, G. D. Illingworth, L. M. Macri, P. B. Stetson.&lt;/ref&gt;.
* «Хаббл» жоғары сапалы [[D/1993 F2 (Шумейкеров — Леви)|Шумейкеров&amp;nbsp;— Леви 9 кометасы]] мен [[Юпитер]] ғаламшарымен соқтығысуының суретін [[1994 жыл]]ы түсіріп берді.
* Алғашқы рет [[Плутон (ергежейлі ғаламшар)|Плутон]] және [[Эрида (шағын планета)|Эрида]] бетінің [[карта]]сы жасалды&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://apod.nasa.gov/apod/ap960311.html |title=APOD: наурыз 11, 1996&amp;nbsp;— Hubble Telescope Maps Pluto |publisher=NASA|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2007/24/full/ |title=Astronomers Measure Mass of Largest Dwarf Planet |publisher=NASA|language=en}}&lt;/ref&gt;.
* Алғашқы рет [[Сатурн]]дағы, [[Юпитер]] мен [[Ганимед (серік)|Ганимедтегі]] [[полярлық шұғыла]] [[ультракүлгін сәуле]]сі бақыланды&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/1998/05|title=Hubble Provides Clear Images of Saturn's Aurora|description=Информация на сайте телескопа|language=en}}&lt;/ref&gt;,.
* [[экзоғаламшар|Күн жүйесінен тыс ғаламшарлар]] жайлы қосымша деректер алынды, соның ішінде спектрометриялық мағлұматтар да&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/exoplanet_transit.html |title=Hubble Finds Extrasolar Planets Far Across Galaxy |publisher=NASA |language=en}}&lt;/ref&gt;.
* [[Ориона тұмандығы]]ндағы жұлдыздар айналасынан көптеген [[проғаламшарлық диск]]тер табылды &lt;ref&gt;[http://www.solarviews.com/eng/orionnebula1.htm Астрономический сайт К. Гамильтона]{{ref-en}}&lt;/ref&gt;. Біздің галактикадағы жұлдыздардың басым бөлігінде ғаламшарлар түзілу процесі жүріп жатқандығы дәлелденді.
* Жоғарымассивті галактикалардың орталықтарындағы [[қара құрдым]]дар жайлы [[теория]] жартылай құпталды, осы бақылаулар негізінде қара құрдымдар массасы мен галактикалар қасиеттерін байланыстыратын [[гипотеза]] ұсынылды&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/photo_gallery/caption/hst_blkhole.txt |title=Hubble Confirms Existence of Massive Black Hole at Heart of Active Galaxy |publisher=Goddard Space Flight Center, NASA |date=25 мамыр 1994|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{мақала|тақырыбы=A Relationship between Nuclear Black Hole Mass and Galaxy Velocity Dispersion |авторы=Gebhardt K., Bender R., Bower G., Dressler A., Faber SM, Filippenko A. V., Green R., Grillmair C., Ho L. C., Kormendy J. et al.|баспасы=The Astrophysical Journal |volume=539 |нөмірі=1 |pages=L13—L16 |жыл=2000 |doi=10.1086/312840}} Препринт [http://arxiv.org/abs/astro-ph/0006289 можно прочитать здесь].&lt;/ref&gt;.
* [[Квазар]]ларды бақылау нәтижесінде қазіргі [[үдеу]]мен кеңейетін, [[қара энергия]]мен толы [[ғалам]]ның [[космология]]лық моделі алынды, әрі [[ғалам]]ның жасы дәлірек анықталды — 13,7 млрд жыл&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://supernova.lbl.gov/ |title=Supernova Cosmology Project |publisher=Lawrence Berkeley Laboratory |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=does-dark-energy-exist |title=Does Dark Energy Exist? |publisher=Scientific American |language=en}}&lt;/ref&gt;.
* [[Гамма-жарқыл]]дың оптикалық диапазондағы [[эквивален]]ті бар екендігі табылды&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://science.nasa.gov/newhome/headlines/ast26mar99_1.htm |title=Autopsy of an Explosion |publisher=NASA|language=en}}&lt;/ref&gt;.
* [[1995 жыл]]ы «Хаббл» бірнеше мың көмескі галактикасы бар [[аспан]]ның өлшемі аспанның 30 миллионнан бірі болатын ([[Hubble Deep Field]]) бөлігін бақылады. Осыны аспанның басқа жеріндегі бөлікпен ([[Hubble Deep Field South]]) салыстырғанда ғаламның [[Изотропия|изотроптығы]] жорамалы қуатталды&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/1996/01|title=Hubble's Deepest View of the Universe Unveils Bewildering Galaxies across Billions of Years|publisher=STScI, the Hubble Deep Field Team, NASA|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://cosmo.irk.ru/part3-2.html|title=Галактики на краю видимой Вселенной|авторы=Д. Ю. Климушкин.}}&lt;/ref&gt;.
* [[2004 жыл]]ы [[үзінді (фото)|эффективті үзіндісі]] шамамен 10&lt;sup&gt;6&lt;/sup&gt; секунд (11,3 тәулік) болатын аспанның ([[Hubble Ultra Deep Field]]) бөлігі түсірілді, бұл өз кезегінде алыс галактикаларды алғашқы жұлдыз пайда болған дәуірге дейін одар әрі зерттеуге мүмкіндік берді. Алғашқы рет протогалактикалардың, Үлкен жаралыстан кейін миллиард жылдан аз уақытта пайда болған алғашқы [[материя]] ұйытқылары бейнелері түсірілді &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nasa.gov/vision/universe/starsgalaxies/hubble_UDF.html|title=Hubble Digs Deeply, Toward Big Bang|publisher=NASA|language=en}}&lt;/ref&gt;.

== Телескопқа қол жету ==
[[Сурет:Hubble ultra deep field.jpg|thumb|[[Хаббл ультра терең өрісі]] бағдарламасы аясында алынған суретте жүздеген [[галактика]]лар, ең қызыл және көмескілері [[Жойқын жарылыс]]тан 800 млн жылдан кейін түзілген.]]
Кез келген адам немесе ұйым телескоппен жұмыс істеуге арыз бере алады — ұлттық немесе академиялық шектеу жоқ. Бақылау уақытында бәсеке өте жоғары, әдетте барлық арыз берілген уақыт қосындысы шынымен мүмкін болатын уақыттан 6—9 есе артық &lt;ref&gt;Hubble Space Telescope Call for Proposals for Cycle 14 / eds. Neill Reid and Jim Younger. 2004&lt;/ref&gt;.

Бақылауға сайыс шамамен жылына бір рет орындалады. Арыздар бірнеше санаттарға бөлінеді:

* Жалпы бақылаулар ({{lang-en|General observer}}). Бұл санатқа кәдуілгі процедулар мен ұзақ бақылауларды талап ететін арыздардың басым көпшілігі жатады.
* Блиц-бақылаулар ({{lang-en|Snapshot observations}}), телескопты бағыттауды есептегенде 45 минуттан аспайтын бұл бақылаулар жалпы бақылаулар арасын толтыруға мүмкіндік береді.
* Шұғыл бақылаулар ({{lang-en|Target of Opportunity}}) шектеулі, алдын ала белгілі уақыт аралығында бақылана алатындар.

Сонымен қатар, бақылаулардың 10 % уақыты « [[Ғарыштық телескоп ғылыми институты]]ның директорының [[резерв]]ті уақыты» болып бекітілген&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.stsci.edu/hst/proposing/docs/proposing/documents/cp/3_Proposal_Categories09.html |title= Hubble Space Telescope Call for Proposals for Cycle 18. Chapter 3 |publisher=STScI}}&lt;/ref&gt;. Астрономдар резервті пайдалануға кез келген кезде арыз бере алады, әдетте ол жоспарланбаған қысқа мерзімді [[Су жаңа жұлдыз]] жарылысы сияқты құбылыстарды бақылауға пайдаланылады. Терең ғарышты [[Hubble Deep Field]] және [[Hubble Ultra Deep Field]] бағдарламары бойынша түсіру сол директорлық резервпен іске асты.

Алғашқы бірнеше жылдарда резерв уақытының бір бөлігі астроном-әуесқойларға берілді&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/1992/1992/23/text/ |title=Amateur Astronomers Will Use NASA's Hubble Space Telescope |publisher=STScI |date=10 қыркүйек 1992|language=en}}&lt;/ref&gt;. Олардың арыздарын ең танымал астроном-бейкәсіпқойлардан тұратын комитет қарастырды. Арыздарға негізгі талаптар - зерттеудің ерекшеліктігі мен кәсіпқой астрономдардың зерттеу тақырыптарымен беттеспеулігі. Жалпы алғанда, [[1990 жыл]] мен [[1997 жыл]] арасында астроном-әуесқойлардың бағдарламаларымен 13 бақылау іске асқан. Бірақ кейінірек институт бюджеті азаюына байланысты бейкәсіпқойларға бақылау уақытын беру тоқтатылды &lt;ref&gt;{{кітап|авторы=Secosky, J и M. Potter.|жыл=1994|тақырыбы=A Hubble Space Telescope Study of Posteclipse Brightening and Albedo Changes on Io. Icarus|pages=73—78}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{мақала|авторы=O'Meara S.|жыл=1997|тақырыбы=The Demise of the HST Amateur Program|баспасы=[[Sky and Telescope]]|pages=97}}&lt;/ref&gt;.

== Бақылауларды жоспарлау ==
Бақылауларды жоспарлау өте қиын тапсырма болып табылады, себебі көптеген факторларды есепке алу керек:
* Телескоп қызмет көрсетілу талабы үшін төменгі [[орбита]]да болғандықтан телескоптың айналу уақытының жартысына жуық уақыт аралығында астрономиялық нысандардың басым көпшілігі [[Жер (ғаламшар)|Жердің]] көлеңкесінде қалып қояды. Орбита жазықтығына 90° бағытталған «ұзақ көріну аймағы» бар, бірақ орбитаның [[прецессия]]сы салдарынан дәл бағыты сегіз апталық периодпен өзгереді&lt;ref name=&quot;Cycle18&quot;/&gt;.
* Аса жоғары [[күн радиацияы|радиация]] себебінен телескоп [[Бразилдік магниттық аномалия|Оңтүстік-Атлантикалық аномалия]] үстімен ұшқанда бақылау жасай алмайды&lt;ref name=&quot;Cycle18&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.stsci.edu/hst/proposing/documents/primer/Ch_2_Systemoverview3.html|title=Hubble Space Telescope Primer for Cycle 18: Orbital Constraints |language=en|publisher=STScI}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;SM2&quot;/&gt;.
* Оптикалық жүйеге күн жарығы тікелей тимеу үшін ең аз [[Күн]]нен алшақтау шамамен 50° құрайды, әйтпегенде, мысалы [[Меркурий (ғаламшар)|Меркурийді]] бақылау мүмкін емес болар еді, ал тікелей [[Ай]]ды және [[Жер]]ді бақылау дәл бақыттау құрылғыларын өшіргенде ғана мүмкін болады &lt;ref name=&quot;SM2&quot;&gt;{{cite web|url=http://hubble.gsfc.nasa.gov/a_pdf/news/SM2-MediaGuide.pdf|title=HST — Hubble Space Telescope|format=PDF|publisher=NASA|language=en|description=используются термины «sun-avoidance zone» и «South Atlantic Anomaly»}}&lt;/ref&gt;.
* Телескоп орбитасы тығыздықтары уақытпен бірге өзгеріп отыратын атмосфераның жоғарғы қабаттарында болғандықтан телескоптың орнын дәл есептеу мүмкін емес. Алтыапталық есептеу болжамы қатесі 4 мың шақырымға дейін жетеді. Сондықтан бақылау нысаны белгіленген уақытта көрінбей қалмау үшін бақылаулар дәл кестесі небәрі бірнеше күн бұрын ғана жасала алады &lt;ref name=&quot;Cycle18&quot;/&gt;.

== Телескоп мағлұматын жіберу, сақтау және өңдеу ==

=== Жерге жіберу ===

== Дереккөздер ==
{{reflist|2}}

== Сыртқы сілтемелер ==
{{commonscat|Hubble images}}
* [http://hubble.nasa.gov/ «Хаббл» жобасы туралы NASA сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120209132436/http://hubble.nasa.gov/ |date=2012-02-09 }}{{ref-en}}
* [http://www.stsci.edu Ғарыштық телескоп институты]{{ref-en}}
* [http://heritage.stsci.edu/ «Hubble Heritage» жобасы]{{ref-en}}

{{Ғарыш телескоптары}}

[[Санат:Ғарыш телескоптары]]
[[Санат:NASA]]
[[Санат:Ғарыштану]]

&lt;!-- Interwikis --&gt;</text>
      <sha1>hggvetqqgai7h4jegpnvvhnem3x6mp8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Беатрис Поттер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>157722</id>
    <revision>
      <id>3055070</id>
      <parentid>2767194</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T20:29:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ahti-Saku</username>
        <id>121678</id>
      </contributor>
      <comment>File</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2846" xml:space="preserve">[[File:Beatrix Potter by King cropped.jpg|thumb]]

'''Беатрис Поттер'''(Элен Беатрикс Поттер, {{lang-en| Beatrix Potter}}; 28 шілде 1866 жыл, Кенсингтон, [[Лондон]] — 22 желтоқсан [[1943 жыл]], Нир-Сорей, Камбрия)  — ағылшын [[жазушы]]сы, [[суретші]]

==Өмірбаяны==
Беатрис Поттер Көлді аймақты алғаш рет 16 жасында көріп, оның табиғатының сұлулығына тәнті болады. Ол өзіне қайткенде де осы аймаққа қоныстанамын деп сөз береді. Кейіннен ол өзінің бала күнгі арманын іске асырып, Лондон қаласынан &quot;Хилл-Топ&quot; фермасына көшіп келеді. 
Беатрис өзі жазған ертегілерге сәйкесінше сурет салып отырған. Бұл суреттерде міндетті түрде баққа оранған өз үйі бейнеленетін.

Беатрис Поттердің жазушы әрі суретші ретіндегі өмір белесі 1902 жылдан бастау алады. Оның &quot;Питер қоян жайлы ертегісін&quot; баспагер Фредерик Уорн жарыққа шығарады. Бұған дейін кітапты бірнеше баспалар шығарудан бас тартқан болатын. 1910 жылға дейін жазушы ертегілер жазып, оған суреттер салып, жылына екі реттен кітабын жарыққа шығаратын.
Оның өмір жолы қиын кезеңдерден тұрды. Ол 47 жасында тұрмысқа шығып, Сорей ауылында өмір сүреді.
Оның орыс тіліне аударылған алғашқы жинағы &quot;Ухти-тухти&quot;деп аталады. Ол алғаш рет 1961 жылы жарық көріп, бірнеше мәрте қайта басылып шығып отырды.

1995 жылдың қаңтар айында Ресейдің ОРТ телеарнасында жазушы ертегілерінің негізінде &quot;Питер Пуш және оның достары&quot; атты  мульфильмдер сериясы жарыққа шықты.

2006 жылы Беатрис жайлы &quot;Мисс Поттер&quot; атты көркемфильм жарыққа шықты. Басты рөлде Рене Зеллвегер ойнады.

{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:Англия жазушылары]]
[[Санат:1868 жылы туғандар]]
[[Санат:1943 жылы қайтыс болғандар]]
[[Санат:Суретшілер]]</text>
      <sha1>a6g0vfnacoy3j5fbqe2xxnzocmindlv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>197976</id>
    <revision>
      <id>3055055</id>
      <parentid>3052880</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T17:30:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <comment>/* Барлық медальдар саны */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7129" xml:space="preserve">'''Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты''' су спорты түрлері бойынша халықаралық ірі жарыс, [[Олимпиялық ойындар|Олимпиада ойындарымен]] қатар [[Халықаралық жүзу федерациясы]] (FINA) эгидасымен, [[1973 жыл]]дан бастап өткізіледі. Чемпионат [[жүзу]] (бассейнде және [[ашық суда жүзу|ашық суда]]), [[суға секіру]], [[су добы]] және [[синхронды жүзу]] су спорты түрлерінен өткізіледі.

[[1978]] жылдан [[1998 жыл]]ға дейін чемпионаттар төрт жылда бір рет өткізілетін. Бірақ [[2001 жыл]]дан бастап су спорты түрлерінен әлемдік біріншілігі екі жылда бір рет өтіп тұрады.

== Әлем чемпионаттары ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!style=&quot;width:3em&quot;| Жыл
!style=&quot;width:15em&quot;| Дата
!style=&quot;width:15em&quot;| Өткізілу орыны
!style=&quot;width:20em&quot;| Спортшылар / елдер саны
!style=&quot;width:10em&quot;| Түрлері
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973|1973]]
| [[31 тамыз]] — [[9 қыркүйек]]
| align=left|{{YUG}}, [[Белград]]
| 686 / 47
| 18 (е) / 19 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975]]
| [[19 шілде|19]] — [[27 шілде]]
| align=left|{{COL}}, [[Кали]]
| 682 / 39
| 18 (е) / 19 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978|1978]]
| [[20 тамыз|20]] — [[28 тамыз]]
| align=left|{{DEU}}, [[Батыс Берлин]]
| 828 / 37
| 18 (е) / 19 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982|1982]]
| [[29 шілде]] — [[8 тамыз]]
| align=left|{{ECU}}, [[Гуаякиль]]
| 848 / 52
| 18 (е) / 19 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1986|1986]]
| [[13 тамыз|13]] — [[23 тамыз]]
| align=left|{{ESP}}, [[Мадрид]]
| 1119 / 34
| 19 (е) / 21 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1991|1991]]
| [[3 қаңтар|3]] — [[13 қаңтар]]
| align=left|{{AUS}}, [[Перт (Австралия)|Перт]]
| 1142 / 60
| 22 (е) / 24 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1994|1994]]
| [[1 қыркүйек|1]] — [[11 қыркүйек]]
| align=left|{{ITA}}, [[Рим]]
| 1400 / 102
| 21 (е) / 24 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1998|1998]]
| [[8 қаңтар|8]] — [[17 қаңтар]]
| align=left|{{AUS}}, [[Перт (Австралия)|Перт]]
| 1371 / 121
| 26 (е) / 29 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2001|2001]]
| [[16 шілде|16]] — [[29 шілде]]
| align=left|{{JPN}}, [[Фукуока]]
| 1498 / 134
| 29 (е) / 32 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2003|2003]]
| [[12 шілде|12]] — [[27 шілде]]
| align=left| {{ESP}}, [[Барселона]]
| 2015 / 157
| 29 (е) / 33 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2005|2005]]
| [[16 шілде|16]] — [[31 шілде]]
| align=left|{{CAN}}, [[Монреаль]]
| 1784 / 144
| 29 (е) / 33 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2007|2007]]
| [[18 наурыз]] — [[1 сәуір]]
| align=left|{{AUS}}, [[Мельбурн]]
| 2158 / 167
| 29 (е) / 36 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2009|2009]]
| [[17 шілде]] — [[2 тамыз]]
| align=left|{{ITA}}, [[Рим]]
| 2848 / 183
| 29 (е) / 36 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2011|2011]]
| [[16 шілде|16]] — [[31 шілде]]
| align=left|{{CHN}}, [[Шанхай]]
| 2220 / 181
| 29 (е) / 36 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2013|2013]]
| [[19 шілде]] — [[4 тамыз]]
|align=left|{{ESP}}, [[Барселона]]
|2293/181
|30 (е)/ 37 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2015|2015]]
| [[19 шілде]] — [[4 тамыз]]
|align=left|{{RUS}}, [[Қазан]]
|2400/181
|30 (е)/ 37 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2017|2017]]
| [[19 шілде]] — [[4 тамыз]]
|align=left|{{HUN}}, [[Будапешт]]
|2360/181
|30 (е)/ 37 (ә)/ 8 (аралас)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2019|2019]]
| [[12 шілде]] — [[28 шілде]]
|align=left|{{KOR}}, [[Кванджу]]
|2623/181
|30 (е)/ 38 (ә)/8 (аралас)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2022|2022]]
| [[18 маусым]] — [[3 шілде]]
|align=left|{{HUN}}, [[Будапешт]]
|2034/74
|29 (е)/ 37 (ә)/8 (аралас)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2023|2023]]
| [[14 шілде]] — [[30 шілде]]
|align=left|{{JPN}}, [[Фукуока]]
|align=left|
|
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2024|2024]]
| [[2 ақпан]] — [[18 ақпан]]
|align=left|{{QAT}}, [[Доһа]]
|align=left|
|
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2025|2025]]
| 
|align=left|{{RUS}}, [[Қазан]]
|align=left|
|
|}

==Барлық медальдар саны==

{| {{RankedMedalTable|nation-width=200px}}
|-
|1||align=left|{{ USA}} ||286||218||167||671
|-
|2||align=left|{{CHN}} ||164||108||82||354
|-
|3||align=left|{{RUS}} ||105||73||62||240
|-
|4||align=left|{{AUS}} ||95||106||79||280
|-
|5||align=left|{{DDR}} ||51||44||27||122
|-
|6||align=left|{{ITA}} ||46||45||64||155
|-
|7||align=left|{{HUN}} ||40||31||31||102
|-
|8||align=left|{{GER}} ||37||62||67||166
|-
|9||align=left|{{GBR}} ||30||27||51||108
|-
|10||align=left|{{FRA}} ||28||33||29||90
|-
|}

== Сыртқы сілтемелер ==
{{commonscat|World Aquatics Championships}}
* [http://www.swimrankings.net/index.php?page=meetSelect&amp;selectPage=BYTYPE&amp;meetType=2 Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттарының нәтижелері swimrankings.net сайтында]

* [http://www.fina.org/ FINA] official web site

{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}
{{water-sports-stub}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>lovn0rknehw6v2kd2f7vsf7dy3b9prp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055056</id>
      <parentid>3055055</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T17:31:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сыртқы сілтемелер */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7086" xml:space="preserve">'''Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты''' су спорты түрлері бойынша халықаралық ірі жарыс, [[Олимпиялық ойындар|Олимпиада ойындарымен]] қатар [[Халықаралық жүзу федерациясы]] (FINA) эгидасымен, [[1973 жыл]]дан бастап өткізіледі. Чемпионат [[жүзу]] (бассейнде және [[ашық суда жүзу|ашық суда]]), [[суға секіру]], [[су добы]] және [[синхронды жүзу]] су спорты түрлерінен өткізіледі.

[[1978]] жылдан [[1998 жыл]]ға дейін чемпионаттар төрт жылда бір рет өткізілетін. Бірақ [[2001 жыл]]дан бастап су спорты түрлерінен әлемдік біріншілігі екі жылда бір рет өтіп тұрады.

== Әлем чемпионаттары ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!style=&quot;width:3em&quot;| Жыл
!style=&quot;width:15em&quot;| Дата
!style=&quot;width:15em&quot;| Өткізілу орыны
!style=&quot;width:20em&quot;| Спортшылар / елдер саны
!style=&quot;width:10em&quot;| Түрлері
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973|1973]]
| [[31 тамыз]] — [[9 қыркүйек]]
| align=left|{{YUG}}, [[Белград]]
| 686 / 47
| 18 (е) / 19 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975]]
| [[19 шілде|19]] — [[27 шілде]]
| align=left|{{COL}}, [[Кали]]
| 682 / 39
| 18 (е) / 19 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978|1978]]
| [[20 тамыз|20]] — [[28 тамыз]]
| align=left|{{DEU}}, [[Батыс Берлин]]
| 828 / 37
| 18 (е) / 19 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982|1982]]
| [[29 шілде]] — [[8 тамыз]]
| align=left|{{ECU}}, [[Гуаякиль]]
| 848 / 52
| 18 (е) / 19 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1986|1986]]
| [[13 тамыз|13]] — [[23 тамыз]]
| align=left|{{ESP}}, [[Мадрид]]
| 1119 / 34
| 19 (е) / 21 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1991|1991]]
| [[3 қаңтар|3]] — [[13 қаңтар]]
| align=left|{{AUS}}, [[Перт (Австралия)|Перт]]
| 1142 / 60
| 22 (е) / 24 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1994|1994]]
| [[1 қыркүйек|1]] — [[11 қыркүйек]]
| align=left|{{ITA}}, [[Рим]]
| 1400 / 102
| 21 (е) / 24 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1998|1998]]
| [[8 қаңтар|8]] — [[17 қаңтар]]
| align=left|{{AUS}}, [[Перт (Австралия)|Перт]]
| 1371 / 121
| 26 (е) / 29 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2001|2001]]
| [[16 шілде|16]] — [[29 шілде]]
| align=left|{{JPN}}, [[Фукуока]]
| 1498 / 134
| 29 (е) / 32 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2003|2003]]
| [[12 шілде|12]] — [[27 шілде]]
| align=left| {{ESP}}, [[Барселона]]
| 2015 / 157
| 29 (е) / 33 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2005|2005]]
| [[16 шілде|16]] — [[31 шілде]]
| align=left|{{CAN}}, [[Монреаль]]
| 1784 / 144
| 29 (е) / 33 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2007|2007]]
| [[18 наурыз]] — [[1 сәуір]]
| align=left|{{AUS}}, [[Мельбурн]]
| 2158 / 167
| 29 (е) / 36 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2009|2009]]
| [[17 шілде]] — [[2 тамыз]]
| align=left|{{ITA}}, [[Рим]]
| 2848 / 183
| 29 (е) / 36 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2011|2011]]
| [[16 шілде|16]] — [[31 шілде]]
| align=left|{{CHN}}, [[Шанхай]]
| 2220 / 181
| 29 (е) / 36 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2013|2013]]
| [[19 шілде]] — [[4 тамыз]]
|align=left|{{ESP}}, [[Барселона]]
|2293/181
|30 (е)/ 37 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2015|2015]]
| [[19 шілде]] — [[4 тамыз]]
|align=left|{{RUS}}, [[Қазан]]
|2400/181
|30 (е)/ 37 (ә)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2017|2017]]
| [[19 шілде]] — [[4 тамыз]]
|align=left|{{HUN}}, [[Будапешт]]
|2360/181
|30 (е)/ 37 (ә)/ 8 (аралас)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2019|2019]]
| [[12 шілде]] — [[28 шілде]]
|align=left|{{KOR}}, [[Кванджу]]
|2623/181
|30 (е)/ 38 (ә)/8 (аралас)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2022|2022]]
| [[18 маусым]] — [[3 шілде]]
|align=left|{{HUN}}, [[Будапешт]]
|2034/74
|29 (е)/ 37 (ә)/8 (аралас)
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2023|2023]]
| [[14 шілде]] — [[30 шілде]]
|align=left|{{JPN}}, [[Фукуока]]
|align=left|
|
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2024|2024]]
| [[2 ақпан]] — [[18 ақпан]]
|align=left|{{QAT}}, [[Доһа]]
|align=left|
|
|- align=center
| [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 2025|2025]]
| 
|align=left|{{RUS}}, [[Қазан]]
|align=left|
|
|}

==Барлық медальдар саны==

{| {{RankedMedalTable|nation-width=200px}}
|-
|1||align=left|{{ USA}} ||286||218||167||671
|-
|2||align=left|{{CHN}} ||164||108||82||354
|-
|3||align=left|{{RUS}} ||105||73||62||240
|-
|4||align=left|{{AUS}} ||95||106||79||280
|-
|5||align=left|{{DDR}} ||51||44||27||122
|-
|6||align=left|{{ITA}} ||46||45||64||155
|-
|7||align=left|{{HUN}} ||40||31||31||102
|-
|8||align=left|{{GER}} ||37||62||67||166
|-
|9||align=left|{{GBR}} ||30||27||51||108
|-
|10||align=left|{{FRA}} ||28||33||29||90
|-
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

* [http://www.swimrankings.net/index.php?page=meetSelect&amp;selectPage=BYTYPE&amp;meetType=2 Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттарының нәтижелері swimrankings.net сайтында]

* [http://www.fina.org/ FINA] official web site

{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}
{{water-sports-stub}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>ghf6hlcocm8drof3cdrrq7z04oogp0b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Социалистік партия (Франция)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>199893</id>
    <revision>
      <id>3055107</id>
      <parentid>2949985</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T02:37:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Айвентадор</username>
        <id>109597</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6458" xml:space="preserve">{{Партия
| партия атауы             = Социалистік партия
| шынайы атауы = Parti Socialiste
| логотипі                     = logotip PS.png
| логотип ені             = 
| сурет атауы                     = 
| басшысы                       = [[Мартин Обри]]
| негіздеуші                  = 
| құрылуы              = [[1969 жыл|1969]]
| таратылуы               = 
| штаб-пәтері               = 
| идеологиясы                   = [[Социал-демократия]] &lt;br /&gt;[[Социал-либерализм]] &lt;br /&gt;[[Демократиялық социализм]]
| интернационалы               = [[Социалистік интернационал]]
| одақтастар                    = [[Сол жақтылардың радикалды партиясы]], [[Азаматтардың қозғалысы]]
| жастар ұйымы      = Жас социалисттер қозғалысы ({{lang-fr|Mouvement des Jeunes Socialistes}})
| мүшелер саны           = 233 мың адам
| ұраны                       = 
| Төменгі палатадағы орындар = {{Партия/Орындар|186|557|pink}} 
| Төменгі палатадағы орындар_параметр = [[Ұлттық жиналыс (|Ұлттық жиналыстағы]] орындар
| Жоғарғы палатадағы орындар = {{Партия/Орындар|141|349|pink}}
| Жоғарғы палатадағы орындар_параметр = [[Франция сенаты|Сенаттағы]] орындар
| Еуропарламенттегі орындар = {{Партия/Орындар|14|72|pink}}
| әнұраны                        = 
| партиялық мөр            = 
| тұлғалар                  = Француздық социалистік партиясының мүшелері (1969)
| ресми сайты            = [http://www.parti-socialiste.fr/ www.parti-socialiste.fr]
}}

'''Социалистік партия''' ({{lang-fr|Parti Socialiste}}) — [[Франция]]ның ең ірі саяси партияларының бірі.

Партияның мүшелер саны 233 000 адамды құрайды. Социалистік партияның жастар ұйымы [[Жас социалисттер қозғалысы]] болып табылады. Ұйымның басшысы [[2011 жыл]]дың [[19 қараша]]сында Тьерри Маршаль-Бек ({{lang-fr|Thierry Marchal-Beck}}) болып сайланды&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.publicsenat.fr/lcp/politique/thierry-marchal-beck-nouveau-pr-sident-des-jeunes-socialistes-172606|title=Thierry Marchal-Beck nouveau président des Jeunes socialistes|author=|date=19 қараша 2011|work=|publisher=Public Sénat|accessdate=2011-12-15|lang=fr|archiveurl=http://www.webcitation.org/65EPK8OAs|archivedate=2012-02-05}}&lt;/ref&gt;.

==Басшылығы==
Алғашқы хатшылары
* [[Ален Савари]] ([[1969 жыл|1969]] — [[1971 жыл|1971]])
* [[Франсуа Миттеран]] ([[маусым]] [[1971 жыл|1971]] — [[мамыр]] [[1981 жыл|1981]])
* [[Лионель Жоспен]] ([[1981 жыл|1981]] — [[1988 жыл|1988]])
* [[Пьер Моруа]] ([[мамыр]] [[1988 жыл|1988]] — [[қаңтар]] [[1992 жыл|1992]])
* [[Лоран Фабиус]] ([[қаңтар]] [[1992 жыл|1992]] — [[сәуір]] [[1993 жыл|1993]])
* [[Мишель Рокар]] ([[1993 жыл|1993]] — [[1994 жыл|1994]]) (уақытша төраға)
* [[Анри Эммануэлли]] ([[1994 жыл|1994]] — [[1995 жыл|1995]]) 
* [[Лионель Жоспен]] ([[қазан]] [[1995 жыл|1995]] — [[1997 жыл|1997]]) 
* [[Франсуа Олланд]] ([[1997 жыл|1997]] — [[2008 жыл|2008]])
* [[Мартин Обри]] ([[2008 жыл|2008]] ж. [[25 қараша]]сынан бастап )

Сенаттағы топтың төрағасы — [[Жан-Пьер Бель]] &lt;br /&gt;
Ұлттық жиналыстағы фракцияның төрағасы — [[Жан-Марк Эйро]] &lt;br /&gt;
Еуропалық парламенттегі фракцияның төрағасы — [[Мартин Шульц]] &lt;br /&gt;
Жас социалисттер қозғалысының президенті — [[Тьерри Маршаль-Бек]] ([[2011 жыл|2011]] ж. [[19 қараша]]сынан бастап)

== Ұлттық жиналыстағы депутаттар саны ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left&quot;
|-
|&lt;timeline&gt;
ImageSize  = width:400 height:200
PlotArea   = left:40 right:20 top:20 bottom:20
TimeAxis   = orientation:vertical 
AlignBars  = late
Colors = 
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.99,0.2,0.01)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period     = from:0 till:300
ScaleMajor = unit:year increment:50 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:10 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:22 align:left
  bar:1973 from:0 till:89
  bar:1978 from:0 till:103
  bar:1981 from:0 till:266
  bar:1986 from:0 till:206
  bar:1988 from:0 till:260
  bar:1993 from:0 till:53
  bar:1997 from:0 till:246
  bar:2002 from:0 till:141
  bar:2007 from:0 till:186
PlotData=
  textcolor:black fontsize:S
  bar:1973 at: 12 text: 89 shift:(-5) 
  bar:1978 at: 12 text: 103 shift:(-8,5) 
  bar:1981 at: 12 text: 266 shift:(-8,5) 
  bar:1986 at: 12 text: 206 shift:(-8,5)
  bar:1988 at: 12 text: 260 shift:(-8,5)
  bar:1993 at: 12 text: 53 shift:(-5)
  bar:1997 at: 12 text: 246 shift:(-8,5)
  bar:2002 at: 12 text: 141 shift:(-8,5)
  bar:2007 at: 12 text: 186 shift:(-8,5)
&lt;/timeline&gt;
|}

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

== Сыртқы сілтемелер ==
* {{cite web
 | author        = 
 | last          = 
 | first         = 
 | authorlink    = 
 | coauthors     = 
 | datepublished = 
 | url           = http://www.parti-socialiste.fr/
 | title         = Социалистік партиясының ресми сайты
 | format        = 
 | work          = 
 | publisher     = 
 | accessdate    = 
 | accessyear    = 
 | lang          = 
 | description   = 
 | archiveurl    = http://www.webcitation.org/65EPPsUbO
 | archivedate   = 2012-02-05
}}</text>
      <sha1>romgl44byv157w3jltw87cp468rb29l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Euronews</title>
    <ns>0</ns>
    <id>200197</id>
    <revision>
      <id>3055069</id>
      <parentid>2564285</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T18:56:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>165</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:File:EuronewsNBC_logo_2017.svg|EuronewsNBC_logo_2017.svg]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Pi.1415926535|Pi.1415926535]] [[commons:File:EuronewsNBC_logo_2017.svg|жойған]], себебі: Copyright violation; see [[:c:Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3899" xml:space="preserve">{{Телеарна
| name             = Euronews&lt;br /&gt;La Chaîne Européenne Multilingue d’Information
| logofile          = Euronews. 2016 logo.png
| logosize         = 250px
| launch           = [[1 қаңтар]] [[1993]]
| бейне форматы    = [[16:9]] ([[2011 жыл]]дың [[9 қаңтар]]ынан бастап)
| language         = 
| network type     = 
| owner            = [[SOCEMIE]]
| slogan           = '''Pure''' ({{lang-kk|''таза, толық, анық''}})
| country          = {{flagicon|Great Britain}} [[Ұлыбритания]]&lt;br /&gt; {{flagicon|France}} [[Франция]]&lt;br /&gt; {{flagicon|Spain}} [[Испания]]&lt;br /&gt; {{flagicon|Germany}} [[Германия]]&lt;br /&gt; {{flagicon|Italy}} [[Италия]]&lt;br /&gt;[[1 қаңтар]] [[1993 жыл]] &lt;br /&gt;{{flagicon|Russia}} [[Ресей]] [[2 қазан]] [[2001 жыл]]
| broadcast area   = {{EU}}
| web              = [http://euronews.com/ Ресми сайты]
| terr serv 1      = 
| terr chan 1      = 
| sat serv 1       = 
| sat chan 1       = 
| cable serv 1     = 
| cable chan 1     = 
| adsl serv 1      = 
| adsl chan 1      = 
}}
 
'''Euronews''' ({{lang-kk|Еуропа жаңалықтары}}) халықаралық көптілді телевизиялық жаңалықтар телеарнасы. Euronews әлемнің он бір тілінде  хабар таратады. [[2009 жыл]]ы телеарнаның көрермендер саны 155 елден (Еуропада, Африкада, Азияда, Австралияда, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, сонымен қатар Таяу Шығыста) 350 млн игіліктегі үйді құрады.

==Трансляция==
Келесі елдерде ''Euronews'' жергілікті арналар арқылы көрсетіледі:
{|
| valign=top |
* ArmNews.Eu ([[Швеция]]) [[Орыс тілі|jрысша]]
* TVSA Sarajevo ([[Босния және Герцеговина]]) ағылшынша
* CyBC2 ([[Кипр]]) ағылшынша
* YLE TV1 ([[Финляндия]]) ағылшынша және [[Неміс тілі|немісше]]
* YLE 24 ([[Финляндия]]) ағылшынша, [[Орыс тілі|орысша]] және [[Неміс тілі|немісше]]
* [[France 3]] ([[Франция]]) [[Француз тілі|французша]]
* ERT ([[Грекия]]) ағылшынша
* [[Tele Liban|TL]] ([[Ливан]]) [[Араб тілі|арабша]] 
* [[RTÉ One]], [[RTÉ Two]] ([[Ирландия]]) ағылшынша
* [[Rai Uno]] ([[Италия]]) [[Италиян тілі|италиянша]]
* InfoTV ([[Литва]]) [[Литва тілі|литва тілінде]]
| &amp;nbsp; || valign=top |
* TVM ([[Мальта]]) ағылшынша
* [[RTP2]] және [[RTP Açores]] ([[Португалия]]) [[Португал тілі|португалша]]
* [[TVR1]] ([[Румыния]]) [[Румын тілі|румынша]]
* EVK, KULTURA, RTR ([[Ресей]]) [[Орыс тілі|орысша]]
* TV Koper ([[Словения]]) [[Италиян тілі|италиянша]]
* [[TSI 1]] және [[TSI 2]] ([[Швейцария]]) [[Италиян тілі|италиянша]] және [[Неміс тілі|немісше]]
* [[TSR 1]] ([[Швейцария]]) [[Француз тілі|французша]] және ағылшынша
* [[Бірінші ұлттық арна (Украина)|UT-1]] ([[Украина]]) [[Украин тілі|Украинша]]
* [[TRT Haber]] ([[Түркия]]) [[Түрік тілі|түрікше]]
|}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://euronews.eu/ euronews.eu], official international-news website
** {{YouTube|user = Euronews|Euronews}}
** {{Twitter|euronews}}
** {{Facebook|euronews.fans}}
{{France Télévisions}}

{{tv-stub}}
[[Санат:Телеарналар]]</text>
      <sha1>8r7r6iqznt0wmpladv1i1gkb8n496y9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Абраж әл-Бәйт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>203896</id>
    <revision>
      <id>3055089</id>
      <parentid>2975475</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T22:02:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>165</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:File:CLOCK_TOWER_FROM_SOUR.JPG|CLOCK_TOWER_FROM_SOUR.JPG]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] [[commons:File:CLOCK_TOWER_FROM_SOUR.JPG|жойған]], себебі: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:برج</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5002" xml:space="preserve">{{Ғимарат
| ғимараттың аты     = Абраж әл-Бәйт
| шынайы аты         = ابراج البيت
| бұрынғы атауы      = 
| балама аты         = 
| статусы            = Құрылысы аяқталған
| суреті             =
| ені                = 
| сурет атауы        = Абраж әл-Бәйт 2010 жылы
| позициялық карта   = Сауд Арабиясы
 |lat_dir =N |lat_deg =21 |lat_min =25 |lat_sec =6 
 |lon_dir =E |lon_deg =39 |lon_min =49 |lon_sec =32.5 
| карта атауы        = 
| карта ені          = 
| ізашары            = 
| ізбасары           = 
| ғимарат түрі       = қонақ үй, резиденция
| сәулет стилі       = 
| классификациясы    = 
| орналасуы          = [[Мекке]], [[Сауд Арабиясы]]
| мекен жайы         = 
| қала               = 
| мемлекет           = 
| қазіргі жалдаушы   = 
| ғимараттың маңыздылығы  = 
| құрылысы басталды  = 2004
| құрылысы аяқталды  = 2012
| ашылған уақыты     = 
| жөнделген уақыты   = 
| жабылған уақыты    = 
| бұзылған уақыты    = 
| құны               = 
| жөндеу құны        = 
| биіктігі           = 601 м
| сәулет өнері       = 558.7 м
| төбесі             = 558.7 м
| антеннаның төбесі  = 
| шатыры             = 
| ең соңғы қабат     = 
| обсерватория       = 
| құрылыс жүйесі     = 
| көлемі             = 
| диаметрі           = 
| басқа да өлшемдері = 
| қабаттар саны      = 120
| қабаттың ауданы    = 
| лифтілер           = 
| тапсырыс беруші    = 
| иемденуші          = 
| басқарушы орган    = 
| сәулетшісі         = Dar Al-Handasah
| сәулет фирмасы     = 
| салушы             = 
| инженері           = 
| инженер-құрылысшы     = 
| басқа да дизайнерлер  = 
| сметашы            = 
| бас мердігер       = Saudi Binladin Group
| марапаттары        = 
| дүкендер саны      = 
| бөлмелер саны      = 
| көлік тұрағы       = 
| сайты              = 
}}
'''Абраж әл-Бәйт''' ({{lang-ar|&lt;big&gt;أبراج البيت&lt;/big&gt;}} үй мұнаралары) — [[Сауд Арабиясы]], [[Мекке]] қаласында орналасқан ғимарат. 

== Мұнара компоненттері ==

{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
!Мұнара!!Биіктігі!!Саны!!Аяқталуы!!Статусы
|-
! Отель мұнарасы
| 601 метр
| 120
| 2012
| салынуда
|-
! Ажар ([[Ажар]])
| 260 метр
| 48
| 2011
| аяқталды 
|-
! ЗәмЗәм ([[Зәмзәм]])
| 260 метр
| 48
| 2011
| аяқталды
|-
! Мақам ([[Мақам]])
| 250 метр
| 45
| 2012
| аяқталды
|-
! Құбыла ([[Құбыла]])
| 250 метр
| 45
| 2011
| аяқталды
|-
! Маруа ([[Маруа]])
| 240 метр
| 42
| 2008
| аяқталды
|-
! Сафа ([[Маруа|Сафа]])
| 240 метр
| 42
| 2007
| аяқталды
|}

== Сипаты ==

=== Сағат ===

=== Сүмбі ===

=== Өрт шығу инциденттері ===

== Галерея ==
&lt;gallery perrow=&quot;5&quot; class=&quot;float-right&quot;&gt;
|2010 тамыз айында.
&lt;/gallery&gt;

== Тағы қараңыз ==
* [[Бурж Халифа]]
* [[Абраж әл-Бәйт Молл]]
* [[Сауд Арабиясы ғимараттары]]

== Дереккөздер ==
{{Reflist|2}}

== Сыртқы сілтемелер ==
{{Commons category|Abraj Al Bait Towers}}
* [http://skyscrapercenter.com/mecca/makkah-royal-clock-tower-hotel/ Makkah Royal Clock Tower Hotel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140328212835/http://www.skyscrapercenter.com/mecca/makkah-royal-clock-tower-hotel |date=2014-03-28 }} on [[CTBUH]] Skyscraper Center
* [http://www.emporis.com/en/wm/cx/?id=110663 Abraj Al Bait Towers on Emporis] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060524201224/http://www.emporis.com/en/wm/cx/?id=110663 |date=2006-05-24 }}
* [http://www.emporis.com/en/wm/bu/?id=abrajalbaithoteltower-makkah-saudiarabia Hotel Tower entry on Emporis]
* [http://skyscraperpage.com/cities/?buildingID=34622 SkyscraperPage.com: Abraj Al-Bait Towers]
* [http://www.nytimes.com/slideshow/2010/12/29/arts/design/mecca-ss.html Reshaping Mecca] Slide Show, The New York Times
* [http://skyscraperpage.com/cities/?buildingID=34622] Specific data and project

{{Аса биік ғимараттар}}

[[Санат:Мекке]]
[[Санат:Сауд Арабиясы ғимараттары мен құрылыстары]]</text>
      <sha1>8rre1bx3p84ro371vqh345vdiwoy9sb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эль-Пинар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>221946</id>
    <revision>
      <id>3054986</id>
      <parentid>1830659</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:32:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lopezsuarez</username>
        <id>77361</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3940" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = муниципалитет 
 |қазақша атауы           = Эль-Пинар 
 |шынайы атауы            = El Pinar 
 |сурет                   =  
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Испания 
 |елтаңба                 = Escudo de El Pinar (Granada).svg
 |ту                      = Bandera de El Pinar (Granada).svg
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir=N |lat_deg=36 |lat_min=54 |lat_sec=37 
  |lon_dir=W |lon_deg=3 |lon_min=33 |lon_sec=18 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Испания әкімшілік бөлінісі{{!}}Автономды бірлестігі 
 |аймағы                  = Андалусия 
 |кестедегі аймақ         = Андалусия 
 |аудан түрі              = Испания провинциялары{{!}}Провинциясы 
 |ауданы                  = Гранада (провинция){{!}}Гранада 
 |кестедегі аудан         = 
 |қауым түрі              = Комарка (Испания){{!}}Ауданы
 |қауым                   = Валье-де-Лекрин (комарка){{!}}Валье-де-Лекрин
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |басшының түрi           = Мэр{{!}}Мэрі
 |басшысы                  =  
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 37,91 
 |биiктiктiң түрi         = Биіктігі 
 |орталығының биiктігі    =  
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 1011 
  |санақ жылы             = 2010 
  |тығыздығы              = 29,52 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            =  
 |уақыт белдеуі           = +1 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            =  
 |пошта индексі           =  
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = 
 |идентификатор түрі      = 
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = El Pinar 
 |сайты                   =  
 |сайт тілі               = es 
}} 
'''Эль-Пинар''' ({{lang-es|El Pinar}}) — [[Испания]]дағы [[муниципалитет]]. [[Андалусия]] автономды бірлестігіне қарасты [[Гранада (провинция)|Гранада]] провинциясының құрамына кіреді. Муниципалитет [[Валье-де-Лекрин (комарка)|Валье-де-Лекрин]] ауданында ([[Комарка (Испания)|комарка]]) орналасқан.

[[2010 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 1011 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 37,91 км² шамасында. 


== Сыртқы сілтемелер ==
* 

{{Валье-де-Лекрин ауданы муниципалитеттері}}
{{spain-geo-stub}}

[[Санат:Гранада елді мекендері]]</text>
      <sha1>om1rvqx4r7dimwppnlqj927wm51a14v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Айген (Мюлькрайс)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>235900</id>
    <revision>
      <id>3055072</id>
      <parentid>1839104</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T21:04:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Funke</username>
        <id>25975</id>
      </contributor>
      <comment>сурет</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4515" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = жәрмеңкелік коммуна 
 |қазақша атауы           = Айген (Мюлькрайс) 
 |шынайы атауы            = Aigen im Mühlkreis 
 |сурет                   = [[Сурет:Aigen-Schlägl Marktplatz 01.jpg|330px]] 
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Аустрия 
 |елтаңба                 =  
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir=N |lat_deg=48 |lat_min=38 |lat_sec=48 
  |lon_dir=E |lon_deg=13 |lon_min=58 |lon_sec=21 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Аустрия әкімшілік бөлінісі{{!}}Федералды жері 
 |аймағы                  = Жоғарғы Аустрия 
 |кестедегі аймақ         = Жоғарғы Аустрия 
 |аудан түрі              = Аустрия округтерінің тізімі{{!}}Округі 
 |ауданы                  = Рорбах (округ){{!}}Рорбах 
 |кестедегі аудан         = 
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |басшының түрi           = Мэр{{!}}Бургомистрі
 |басшысы                  = Йохан Петер ([[Аустрия ұлттық партиясы|АҰП]]) 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 17 
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 596 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = неміс тілі{{!}}немісше
  |тұрғыны                = 1878 
  |санақ жылы             = 2005
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            = (+43) 7281 
 |пошта индексі           = 4160 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = RO 
 |идентификатор түрі      = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды
 |сандық идентификаторы   = 4 13 03 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   = http://www.aigen.ooe.gv.at 
 |сайт тілі               = de 
}} 
'''Айген (Мюлькрайс)''' ({{lang-de|Aigen im Mühlkreis}}) — [[Аустрия]]дағы жәрмеңкелік коммуна. [[Жоғарғы Аустрия]] [[Аустрия әкімшілік бөлінісі|федералды жеріне]] қарасты [[Рорбах (округ)|Рорбах]] округінің құрамына енеді.

Қаланың тұрақты тұрғындарының саны 1878 адамды құрайды (31 желтоқсан 2005). Алып жатқан жер аумағы 17 км² шамасында. Елді мекеннің [[Автомобиль нөмірлері|автомобиль коды]] — RO, [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми идентификациялық коды]] — ''4 13 03''.

[[2003]] жылғы сайлау нәтижесі бойынша коммунаның бургомистрі болып Йохан Петер ([[Аустрия ұлттық партиясы|АҰП]]) саналады.

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.aigen.ooe.gv.at Ресми сайты]

{{Аустрия:Рорбах округі:Қалалар}}
{{austria-geo-stub}}

[[Санат:Жоғарғы Аустрия елді мекендері]]</text>
      <sha1>dpkf4eahvksv9y8cn1cyw4yzah0j9u4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уикипедия:Белсенді қатысушылар</title>
    <ns>4</ns>
    <id>492279</id>
    <revision>
      <id>3054979</id>
      <parentid>3054789</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:02:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jembot</username>
        <id>36112</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Рейтингті жаңарту</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5627" xml:space="preserve">{{/begin|200}}
|-
| 1 || [[User:Мағыпар|Мағыпар]] || [[Special:Contributions/Мағыпар|{{formatnum:1008}}]] || {{Permissions|Мағыпар}}
|-
| 2 || [[User:Салиха|Салиха]] || [[Special:Contributions/Салиха|{{formatnum:685}}]] || {{Permissions|Салиха}}
|-
| 3 || [[User:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] || [[Special:Contributions/Білгіш Шежіреші|{{formatnum:669}}]] || {{Permissions|Білгіш Шежіреші}}
|-
| 4 || [[User:Ұлы Тұран|Ұлы Тұран]] || [[Special:Contributions/Ұлы Тұран|{{formatnum:390}}]] || {{Permissions|Ұлы Тұран}}
|-
| 5 || [[User:Kasymov|Kasymov]] || [[Special:Contributions/Kasymov|{{formatnum:356}}]] || {{Permissions|Kasymov}}
|-
| 6 || [[User:Орел Карл|Орел Карл]] || [[Special:Contributions/Орел Карл|{{formatnum:253}}]] || {{Permissions|Орел Карл}}
|-
| 7 || [[User:Kas77777|Kas77777]] || [[Special:Contributions/Kas77777|{{formatnum:250}}]] || {{Permissions|Kas77777}}
|-
| 8 || [[User:Қайсар Қылышбек|Қайсар Қылышбек]] || [[Special:Contributions/Қайсар Қылышбек|{{formatnum:114}}]] || {{Permissions|Қайсар Қылышбек}}
|-
| 9 || [[User:NusrTansj|NusrTansj]] || [[Special:Contributions/NusrTansj|{{formatnum:104}}]] || {{Permissions|NusrTansj}}
|-
| 10 || [[User:TuranNur|TuranNur]] || [[Special:Contributions/TuranNur|{{formatnum:100}}]] || {{Permissions|TuranNur}}
|-
| 11 || [[User:Хомелка|Хомелка]] || [[Special:Contributions/Хомелка|{{formatnum:90}}]] || {{Permissions|Хомелка}}
|-
| 12 || [[User:Dimash Kenesbek|Dimash Kenesbek]] || [[Special:Contributions/Dimash Kenesbek|{{formatnum:87}}]] || {{Permissions|Dimash Kenesbek}}
|-
| 13 || [[User:Malik Nursultan B|Malik Nursultan B]] || [[Special:Contributions/Malik Nursultan B|{{formatnum:81}}]] || {{Permissions|Malik Nursultan B}}
|-
| 14 || [[User:Kristianmusic|Kristianmusic]] || [[Special:Contributions/Kristianmusic|{{formatnum:70}}]] || {{Permissions|Kristianmusic}}
|-
| 15 || [[User:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] || [[Special:Contributions/Ерқанат Рыскулбеков|{{formatnum:60}}]] || {{Permissions|Ерқанат Рыскулбеков}}
|-
| 16 || [[User:Madi Dos|Madi Dos]] || [[Special:Contributions/Madi Dos|{{formatnum:54}}]] || {{Permissions|Madi Dos}}
|-
| 17 || [[User:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] || [[Special:Contributions/Alphy Haydar|{{formatnum:51}}]] || {{Permissions|Alphy Haydar}}
|-
| 18 || [[User:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] || [[Special:Contributions/Мықтыбек Оразтайұлы|{{formatnum:46}}]] || {{Permissions|Мықтыбек Оразтайұлы}}
|-
| 19 || [[User:Wolfgang1212|Wolfgang1212]] || [[Special:Contributions/Wolfgang1212|{{formatnum:39}}]] || {{Permissions|Wolfgang1212}}
|-
| 20 || [[User:Nurkhan|Nurkhan]] || [[Special:Contributions/Nurkhan|{{formatnum:37}}]] || {{Permissions|Nurkhan}}
|-
| 21 || [[User:Arris17|Arris17]] || [[Special:Contributions/Arris17|{{formatnum:34}}]] || {{Permissions|Arris17}}
|-
| 22 || [[User:Didar.Bayan21NS|Didar.Bayan21NS]] || [[Special:Contributions/Didar.Bayan21NS|{{formatnum:34}}]] || {{Permissions|Didar.Bayan21NS}}
|-
| 23 || [[User:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] || [[Special:Contributions/Ерден Карсыбеков|{{formatnum:33}}]] || {{Permissions|Ерден Карсыбеков}}
|-
| 24 || [[User:B25es|B25es]] || [[Special:Contributions/B25es|{{formatnum:30}}]] || {{Permissions|B25es}}
|-
| 25 || [[User:Nurbekovanurly|Nurbekovanurly]] || [[Special:Contributions/Nurbekovanurly|{{formatnum:25}}]] || {{Permissions|Nurbekovanurly}}
|-
| 26 || [[User:Doc Taxon|Doc Taxon]] || [[Special:Contributions/Doc Taxon|{{formatnum:24}}]] || {{Permissions|Doc Taxon}}
|-
| 27 || [[User:Мият|Мият]] || [[Special:Contributions/Мият|{{formatnum:23}}]] || {{Permissions|Мият}}
|-
| 28 || [[User:Arystanbek|Arystanbek]] || [[Special:Contributions/Arystanbek|{{formatnum:23}}]] || {{Permissions|Arystanbek}}
|-
| 29 || [[User:Asantashanov|Asantashanov]] || [[Special:Contributions/Asantashanov|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Asantashanov}}
|-
| 30 || [[User:Gerelyi|Gerelyi]] || [[Special:Contributions/Gerelyi|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Gerelyi}}
|-
| 31 || [[User:Coffee86|Coffee86]] || [[Special:Contributions/Coffee86|{{formatnum:17}}]] || {{Permissions|Coffee86}}
|-
| 32 || [[User:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] || [[Special:Contributions/Нұрлан Рахымжанов|{{formatnum:16}}]] || {{Permissions|Нұрлан Рахымжанов}}
|-
| 33 || [[User:Сәуір 1|Сәуір 1]] || [[Special:Contributions/Сәуір 1|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Сәуір 1}}
|-
| 34 || [[User:Gliwi|Gliwi]] || [[Special:Contributions/Gliwi|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|Gliwi}}
|-
| 35 || [[User:Айвентадор|Айвентадор]] || [[Special:Contributions/Айвентадор|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|Айвентадор}}
|-
| 36 || [[User:Kazman322|Kazman322]] || [[Special:Contributions/Kazman322|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|Kazman322}}
|-
| 37 || [[User:TheWikipedian1250|TheWikipedian1250]] || [[Special:Contributions/TheWikipedian1250|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|TheWikipedian1250}}
|-
| 38 || [[User:Abayconvict|Abayconvict]] || [[Special:Contributions/Abayconvict|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Abayconvict}}
{{/end}}</text>
      <sha1>e7qzaxmuxotyyaxg4kb6mb5zrvbiklg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Талқылау:Тарихи сөздер</title>
    <ns>1</ns>
    <id>503358</id>
    <revision>
      <id>3055109</id>
      <parentid>1971571</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T02:57:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>1234qwer1234qwer4</username>
        <id>33097</id>
      </contributor>
      <comment>Requesting speedy deletion with rationale &quot;тестовая страница&quot;. (TwinkleGlobal)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="128" xml:space="preserve">{{Жедел_жойылсын|1=тестовая страница}}
[[File:Face-smile.svg|23px]][[File:SMirC-thumbsup.svg|20px]]</text>
      <sha1>cdbe4ttdi8px8ymacl4e134tem6e66x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тоңмеоңсоң ван</title>
    <ns>0</ns>
    <id>509617</id>
    <revision>
      <id>3055214</id>
      <parentid>3027749</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:12:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Сәуір 1</username>
        <id>61115</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6603" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қайраткер
 | түс                    =   монарх
 | Қазақша есімі        = Тоңмиоңсоң 
 | Шынайы есімі         = 
 | Суреті               = Tomb of King Tongmyong, Pyongyang, North Korea.jpg
 | Атауы                = 
 | Сурет ені            =
 | Титулы               = [[Когурё]]ның 1-ваны
 | Лақап аты            = 
 | Ту                   = 
 | Ту2                   = 
 | Басқара бастады      = б.з.б 33 
 | Басқаруын аяқтады    = б.з.б 18
 | Басқарған кезеңі     = 
 | Ізашары              = мемлекет негізін қалады
 | Ізбасары             = [[Юримен ван]]
 | Тәж кигізу жорасы    =
 | Титулы_2             = 
 | Ту_2                 = 
 | Ту2_2                = 
 | Реті_2               = 
 | Басқара бастады_2    = 
 | Басқаруын аяқтады_2  = 
 | Ізашары_2            = 
 | Ізбасары_2           = 
 | Титулы_3             = 
 | Ту_3                 = 
 | Ту2_3                = 
 | Реті_3               = 
 | Басқара бастады_3    = 
 | Басқаруын аяқтады_3  = 
 | Ізашары_3            = 
 | Ізбасары_3           =
 | Діні                 = 
 | Азаматтығы               = 
 | Туған күні         = б.з.б 59 
 | Туған жері         = Корея түбегі
 | Қайтыс болған күні   = б.з.б 18
 | Қайтыс болған жері   = 
 | Жерленді             = 
 | Династия             = Ко
 | Туған кездегі есімі      = Жумоң
 | Әкесі                = [[Хемосу]]
 | Анасы                = [[Юхуа]]
 | Жұбайы               = [[Ие Со Я]] &lt;br /&gt; [[Со Со Но]]
 | Балалары             = [[Юримен ван|Юри]]
 | Қызмет еткен жылдары       = 
 | Құрамында болды      = 
 | Әскер түрі           = 
 | Атағы                = 
 | Басқарды             = 
 | Шайқасы              =
}}
'''Жумоң''' - кәріс мифологиясында [[Когурё]] мемлекетінің негізін қалаушы, Ко әулетінің арғы бабасы. Жумоң туралы аңыздар негізінен, [[Пуё]] мемлекетінің негізін қалаушы Тонмён туралы аңызбен үндес. Ертедегі жазбаларда ([[Квангэтхо]]-ван стелласы, V ғ., Вэй шу, VI ғ.) Чумон туралы аңыз Тоңмион аңызынан жеке айтылған. Бірақ XII — XIII ғғ. дереккөздерде екі аңыз бірігіп, Тонмён-Жумоң туралы аңыз Хэбуру және Гымуа, Хэмосу және Люхва аңыздарының жалғасы болды. Тоңмион аты Жумоңның өлгеннен кейінгі храмдық аты болды. Ли Гюбоның &quot;Тоңмион ван&quot; поэмасындағы айтылатын аңыз бойынша, Хабектің қызы Люхва Аспан билеушісінің ұлының заңсыз әйелі болған. Оған күн сәулесі түскен соң, оң қолтығынан жұмыртқа дүниеге келген. Оны атқораға тастаса да, аттар оған тиіспейді. Жұмыртқаны адам аяғы баспаған тауға апарып тастайды. Дегенмен, аңдар жұмыртқаны қорғап, күзетеді. Үнемі ол өзінен жарық сәуле шашып тұрады. Жұмыртқаны анасына қайта әкеліп береді де, жұмыртқадан ерекше бала пайда болады. Ол бала кезінен садақ атудан алдына жан салмайды, сондықтан оған Жумоң (Буио тілінде — «керемет мерген») деген ат беріледi. Пуё билеушісі Гымуаның ұлдары, Жумоңның ағалары, қызғаныштан
Жумоңды ағашқа байлап, олжасын тартып алады. Ағашты тамырымен қопарып Жумоң үйіне қайтып оралады. Жумоң Чолбончхон («Вэйшу»: Хылсынголсон) жеріне келіп, астананың негізін қалады. «Капсин» жылында, яғни б.з.д 37 жылы Жумоң 22 жасында таққа отырды. Мемлекетті Когурё деп атады.&lt;ref&gt;秋九月 王升遐 時年四十歲 葬龍山 號東明聖王, 《Samguksagi》 Goguryeo, volume 13.&lt;/ref&gt; Хэ тегін ауыстырып, Ко («биік») тегін алды. Жумоңға көрші билеуші Сониян бағынды. Жумоң билігінің 19 жылында аспанға көтеріліп, кері қайтпады. Оның қалдығын Айдаһар (Ёнсан) тауынан тапты.&lt;ref&gt;History of Korea (Korean) http://www.koreandb.net/KoreanKing/html/person/p121_03672.htm&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;《三国史记》：“六年 秋八月 神雀集宫庭 冬十月 王命乌伊扶芬奴 伐太白山东南人国 取其地为城邑。十年 秋九月 鸾集于王台 冬十一月 王命扶尉 伐北沃沮灭之 以其地为城邑”&lt;/ref&gt;  Аспан қалауымен Жумоңның үлкен ұлы — Юри таққа отырды. 6 ғасырда Пхеньянда 
Жумоң құрметіне тұрғызылған ғибадатхана — Кодынсина. Корё билеушілері (10-14 ғғ.) оған ата-баба рухы ретінде табынған.

==Жумоң кино саласында==
2006 жылы Оңтүстік Корея режиссёрлері &quot;Ханзада Жумоң&quot; сериалын түсірді. Сериалда Жумоң рөлін актёр Сон Ил Гук сомдады. Сериал Қазақстанда үлкен танымалдыққа ие болды. Қазақстандық &quot;Жұлдыздар отбасы&quot; журналының нұсқасы бойынша &quot;Жыл сериалы&quot; атағына ие болды.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Когуреның ваны]]</text>
      <sha1>oqqt5kpwokwr9cryi3xuap4f42yqzar</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Станционный (Ақмола облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>515140</id>
    <revision>
      <id>3055179</id>
      <parentid>2772100</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:52:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3560" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Станционный
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені         =   
   |lat_deg =53 |lat_min =21|lat_sec =30
   |lon_deg =69|lon_min =29|lon_sec =25
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Ақмола облысы
|кестедегі облыс         = Ақмола облысы{{!}}Ақмола
|ауданы                  = Көкшетау қалалық әкімдігі
|кестедегі аудан         = Көкшетау қалалық әкімдігі{{!}}Көкшетау 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Станционный ауылдық округі (Ақмола облысы){{!}}Станционный  
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =2249
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Станционный''' — [[Ақмола облысы]], [[Көкшетау қалалық әкімдігі]]не қарасты кент, [[Станционный ауылдық округі (Ақмола облысы)|Станционный ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
[[Көкшетау]] қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 6 км-дей жерде. 

== Халқы == 
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 2132 адам (1018 ер адам және 1114 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 2249 адамды (1081 ер адам және 1168 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Көкшетау қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Көкшетау қалалық әкімдігі елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>9ouyzylbq5qxd74vthu61cf89tc68mn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жақсыбай (көл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>519948</id>
    <revision>
      <id>3055160</id>
      <parentid>2744090</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:22:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2734" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Жақсыбай
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 51.5399/63.382
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 229
 |Ұзындығы       = 4,8
 |Ені            = 4
 |Ауданы         = 14
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан 
  |Аймақ     = Қостанай облысы
  |Аудан     = Наурызым ауданы
 |Позициялық карта       = 
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Қостанай облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
'''Жақсыбай''' — [[Тобыл]] мен [[Өлкейек]] өзендерінің бастаулары аралығындағы тұйық көл.

== Географиялық орны ==
[[Қостанай облысы]]ның [[Наурызым ауданы]] жерінде, [[Торғай үстірті|Торғай үстіртінің]] оңтүстік жағында, Сыпсыңағаш қолатының шығысында, теңіз деңгейінен 229 м биіктікте жатыр.

== Гидрографикасы ==
Аумағы 14 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 4,8 км, ені 4 км, жағасының ұзындығы 15,1 км. [[Атмосфералық жауын-шашын|Жауын-шашын]] және [[жер асты суы]]мен толысады. [[Қараша]] — [[сәуір]] айлары аралығында мұз қатады. Суы тұщы, тамыз айында сәл кермектеледі.

== Жағалау сипаты ==
Жағасы, негізінен, жайпақ, батпақты, оңтүстік түйетайлы, жарқабақты. Мал ішеді, шабындық көлдетіліп суарылады. Іргелес жатқан Арыстанбай өңірінің жайылымы суландырылады.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Наурызым ауданы көлдері]]
[[Санат:Тобыл су алабы]]</text>
      <sha1>n1p5f0sq8j4s36fotzjkfow51esif3d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жақсықылыш (тау)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>525715</id>
    <revision>
      <id>3055187</id>
      <parentid>2723721</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:56:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2373" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     =  Тау сілемі
 |Атауы                = Жақсықылыш тауы 
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =    
  |lat_dir = |lat_deg = 46|lat_min = 55|lat_sec =13 
  |lon_dir = |lon_deg = 61|lon_min = 55|lon_sec =52 
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Қызылорда облысы]]   
  |Тау жүйесі         =    
 |Пайда болған кезеңі     = [[Эоцен кезеңі|Эоцен]]    
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  =  28
  |Ені                 = 5-10  
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 =  110 
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Қызылорда облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}} 
{{мағына|Жақсықылыш}}
'''Жақсықылыш''' — Солтүстік [[Арал]] маңында, [[Жақсықылыш (көл)|Жақсықылыш]] көлінің батыс, солтүстік-батысындағы қыратты тау жұрнағы. Абсолюттік биіктігі 110 м. Ұзындығы 28 км, ені 5-10 км. 

== Жер бедері, геологиялық құрылымы ==
Оңтүстік-шығыс беткейі тік жартасты, сай-жыралармен тілімденген, етегінде үйінділер кездеседі. [[Эоцен кезеңі|Эоцен]]нің гипс негізді саз балшығы мен құмынан түзілген. 

== Өсімдігі ==
Қоңыр сортаң топырағында жусанды-сортаңды шөптер өскен.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қызылорда облысы таулары]]</text>
      <sha1>bdec963n1kxs6mybm9r8i0r4i35996k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чандра (телескоп)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>529022</id>
    <revision>
      <id>3055021</id>
      <parentid>2926663</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:22:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1397" xml:space="preserve">[[Сурет:Chandra X-ray Observatory.jpg|250px|нобай|оңға|Чандра]]
'''Чандра рентген сәулелер обсерваториясы''' (ЧРО) атақты үнді-американдық физик [[Субрахманьян Чандрасекар]] есімімен аталған, бұл – ұшырылған төрт үлкен обсерваториялардың үшіншісі. Ол [[1999 жыл]]дың [[23 шілде]]сінде STS-93 кемесінің бортында ұшырылған. Бұл – әлемдегі ең қуатты рентген сәулелері телескопы. Айналары – ғарыш зерттеу тарихындағы ең үлкен және тегіс айналар. Бұл обсерватория ЕМ спектрі арқылы қара құрдым, квазар және жоғары температуралы газдар секілді рентген сәулесінің көздерін анықтап, суретке түсіре алады.&lt;ref&gt;Ғалам. Энциклопедия/Қазақ тіліне аударған Д. Алипбаева. – Астана: «Фолиант» баспасы, 2012 жыл.&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ғарыш телескоптары}}

[[Санат:Ғарыш телескоптары]]
[[Санат:НАСА]]</text>
      <sha1>4p5eyqwsax3xzk7mfj0gqnx1y7ns4mg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калифорния университеті, Ирвайн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>533261</id>
    <revision>
      <id>3055240</id>
      <parentid>3024204</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T11:49:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurbekovanurly</username>
        <id>121316</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кіріспе бөлімін өңдеді */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="106788" xml:space="preserve">

{{Университет
 |Аты                   = Ирвайн Калифорния университеті&lt;br /&gt;{{lang-en | The '''University of California, Irvine'''}} ('''UCI''', '''UC Irvine''', or '''Irvine''')
 |Қысқартылған аты      = '''UCI''', '''UC Irvine'''
 |Эмблемасы             = [[Сурет:The University of California Irvine.svg|200px]]
 |Сурет                 = [[Сурет:Калифорнийский университет, Ирвайн.jpg|нобай|alt=Калифорнийский университет Ирвайн|Калифорнийский университет Ирвайн]]
 |Шынайы аты            = 
 |Халықаралық атауы     = 
 |Бұрынғы атауы         = 
 |Ұраны                 = {{lang-la|Fiat Lux}}&lt;br /&gt;{{lang-en|Let there be light}}&lt;br /&gt;Жарық болсын!
 |Құрылған жылы         = 1965
 |Жабылған жылы         =
 |Қайта құрылған        =
 |Қайта құрылған жылы   =
 |Түрі                  = қоғамдық
 |Басшы лауазымы     = канцлер
 |Басшысы          = [[Майкл Дрейк]]
 |Президенті            = 
 |Ғылыми жетекшісі      = 
 |Ректоры               = 
 |Студенттер            = 
 |Шетел студенттері     = 
 |Мамандар              = 
 |Бакалавриат           = 21 976&lt;ref name=&quot;uci1&quot;&gt;{{cite web
 | url         = http://today.uci.edu/pdf/UCI_11_Facts_and_Figures.pdf
 | title       = Fact &amp; Figures brochure
 | publisher   = University of California, Irvine
 | accessdate  = 2011-09-13
 | lang        = en
 | archiveurl  = http://www.webcitation.org/68hGoueHi
 | archivedate = 2012-06-26
}}&lt;/ref&gt;
 |Магистратура          = 5 505&lt;ref name=&quot;uci1&quot; /&gt;
 |Аспирантура           =
 |Докторантура          = 
 |Ғылым доктары         = 
 |Профессоры            = 
 |Оқытушылар            =   1 078&lt;ref name=&quot;uci1&quot; /&gt;
 |Орналасқан жері       = 
 |Метро бекеті          = 
 |Кампус                = 603 га
 |Мекенжайы             =  [[Калифорния]]
 |Сайты                 =  [http://www.uci.edu/ www.uci.edu]
 |Марапаттары           = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 33 |lat_min = 38 |lat_sec = 43
  |lon_dir = W |lon_deg = 117 |lon_min = 50 |lon_sec = 33
  |CoordScale           = 
  |edu_region           = 
}}

'''Калифорния университеті, Ирвайн''' немесе '''Ирвайн Калифорния университеті''' ({{lang-en | The '''University of California, Irvine'''}} ('''UCI''', '''UC Irvine''', немесе '''Irvine''')), көпшілік зерттеу университеті, [[Ирвайн (Калифорния)|Ирвайнда]] орналасқан, [[Калифорния университеті]]тінің (University of California) 10 негізгі корпусының бірі. 

Қазіргі таңда мұнда 30,000-нан аса студент, 1100 факультет қызметкері және 9000 қызметкер жұмыс жасайды. ''Times Higher Education'' ([[Лондон]], [[Ұлыбритания]]) 2013 жылы КУ Ирвайнды соңғы 50 жылда АҚШ-та 1-ші және ең жоғарғы 100 әлем университеттерінің ішінен 5-ші деп тапты.&lt;ref&gt;[http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2013/one-hundred-under-fifty]&quot;Times Higher Education-100 under 50&quot;&lt;/ref&gt;

Университет сондай-ақ UC Irvine Medical Center, Оринждегі үлкен педагогикалық аурухана және UC Irvine Health Sciences оның аффилирленген денсаулық ғылымдары жүйесі) басқарады; Калифорния университеті, Ирвайн, Арборетум; және California Natural Reserve System University бөлігі. UC Irvine [[Америка Құрама Штаттары]]-да Жер серігінің ғылым департаментін құрды.
&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2014/06/14/remarks-president-university-california-irvine-commencement-ceremony|title=Remarks by the President of US at University of California-Irvine Commencement Ceremony 2014|work=[[White House]]|access-date=July 15, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.whitehouse.gov/blog/2014/06/16/president-obama-speaks-climate-change-uc-irvine-commencement-ceremony|title=President Obama Speaks on Climate Change at UC Irvine Commencement Ceremony|work=[[White House]]|access-date=July 15, 2016}}&lt;/ref&gt;

КУИ КУ жүйесіндегі оқуға түсуді қамтамасыз ету үшін 1960 жылдары құрылған үш КУ кампусының бірі болды. 1959 жылы Ориндж округінде жер анықталды, ал келесі жылы Ирвайн компаниясы Калифорния университетін құру үшін 1000 га (400 га) жаңа жер телімін бір долларға сатты. Президент [[Линдон Бэйнс Джонсон|Линдон Б. Джонсон]] 1964 жылы кампусқа арнады.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.flickr.com/photos/ocarchives/2882120545/|title=President Lyndon Johnson at the groundbreaking for the University of California, Irvine, 1964|work=Flickr|access-date=September 19, 2014}}&lt;/ref&gt;

UC Irvine Anteaters Үлкен Батыс Конференциясының мүшесі ретінде NCAA I дивизионында және Тау-Тынық мұхиты спорт федерациясы 18 еркектер және әйелдер спорт бәсекеге түсті. Anteaters 9 түрлі командалық спорт түрлерінен 28 ұлттық чемпионатта жеңіске жетті, 64 Anteaters жеке ұлттық чемпионатта жеңіске жетті, ал 53 Anteaters олимпиадада жарысқа түсті.

== Тарих ==
=== Алғашқы жылдар ===
Калифорния Университеті, Ирвайн 1960шы жылдары [[Калифорния университеті, Сан-Диего|Сан-Диего]] және [[Калифорния университеті, Санта-Круз|Санта Круз]] кампустарымен Жоғары білім берудің Калифорния бас жоспары аясында негізі қаланған жаңа үш университеттің бірі.&lt;ref&gt;{{cite conference| last=Olin| first=Spencer C.| year=2005| title=Designing UC Irvine| booktitle=Designing UCI| editor=Jackie M. Dooley (ed.)| pages=3–12| publisher=The UC Irvine Libraries| location=Irvine, CA}}&lt;/ref&gt; 1950 жылдары [[Калифорния университеті]] Ұлы Отан соғысы ардагерлерінің колледждермен шектелетін көп санын (негізінен Адам құқығы биллына байланысты) және Ұлы Отан соғысынан кейінгі беби-бумын басқару үшін жаңа кампус қажеттілігін көрді. Жаңа кампустардың бірі Лос-Анджелес аймағында болу керек еді; таңдалған жер Ирвайн Ранч, [[Ориндж округі, Калифорния|Ориндж округі]] ауылшаруашылық жерлерінің ауданында солтүстіктен оңтүстікке қарай. Бұл орын округтің өсіп келе жатқан тұрғындарын орналастыру үшін таңдап алынды, жақын [[Калифорния университеті, Лос-Анжелес|КУЛА]] және [[Калифорния университеті, Риверсайд|КУ Риверсайд]] өсімін толықтырады және айналада жоспарланған қауымдастықтың құрылысына мүмкіндік береді.&lt;ref name=&quot;site selection&quot;&gt;{{cite web | title=Anteater Chronicles: Site Selection | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=early_years&amp;function=selection |archiveurl=https://archive.is/20071029025430/http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=early_years&amp;function=selection |archivedate=October 29, 2007 }}&lt;/ref&gt;
[[File:UCISign.jpg|thumb|Негізгі кампустың батыс кіреберісінде тап болатын екі бірдей UCI белгілерінің бірі.]]
Калифорниядағы көптеген университеттерден айырмашылығы, UCI ғимаратында салынған қала үшін аталмады; Университеттің құрылу кезеңінде (1965) қазіргі [[Ирвайн, КА] Ирвайн]] (1971 жылы тіркелген) жоқ. «Ирвайн» деген атаумен [[Джеймс Ирвайн (Джонс Ирвайн)|Джеймс Ирвайнге]] сілтеме жасалады, 94 000 га (38,000 га) Ирвайн ранчасын басқарған жер иесі. 1960 жылы [[Ирвайн компаниясы]] Ирвайн Ранчанының 1000 гектарына Калифорния университетіне бір долларға сатқан, себебі компания саясаты мемлекеттік меншікке мүлікті сыйға тартуға тыйым салған.&lt;ref name=&quot;site selection&quot; /&gt; 1964 жылы университет тұрғын үй және коммерциялық құрылыс үшін қосымша 510 акр (210 га) сатып алды. UCI сатып алмаған жерлердің басым бөлігі (қазір Ирвайн қалалары Тустин, Newport Beach және Newport Coast) енді [[Ирвайн компаниясы]] астына өтеді. Осы уақыт аралығында университет [[Уильям Перейра]] және Associates компаниясын Irvine Ranch аймағының бас жоспарлаушысы ретінде жалдаған. Перейра UC Irvine кампусының көрші қоғамдастықты толықтыруға арналған және екеуі біртұтас болды. 1965 жылы ашылған UC Irvine кейін, Ирвайн қаласы 1971 және 1975 жылдары құрылды.&lt;ref name=&quot;site selection&quot; /&gt;

КУ Ирвандияның бірінші канцлері, Даниэль Г. Олдрих, университеттің өнер, хаттар және ғылым колледжі, әкімшілік басқару мектебі және Инженерия мектебі айналасында кампустың алғашқы академиялық жоспарын әзірленді. Биология ғылымдары, бейнелеу өнері, гуманитарлық ғылымдар, физика және әлеуметтік ғылымдар (қазіргі күні «Мектептерге» айналдырылған) бес бөлімнен тұратын жиырма мамандықтан «бөлімшелерден» тұратын Өнер, хаттар және ғылым колледжі құралған.&lt;ref&gt;{{cite web | title=Anteater Chronicles: Academic Programs | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=academic |archiveurl=https://archive.is/20060518080535/http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=academic |archivedate=May 18, 2006 }}&lt;/ref&gt; Кампус Жерорта теңізінің климаттық аймағына сәйкес келетіндіктен Олдрих «эстетикалық, экологиялық және білім беру» мақсатында, кампуста көптеген флора мен фаунаның іске асырылуына жауапты болды.&lt;ref&gt;{{cite web | title=Anteater Chronicles: Landscaping | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=architecture&amp;function=landscaping |archiveurl=https://archive.is/20070527154616/http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=architecture&amp;function=landscaping |archivedate=May 27, 2007 }}&lt;/ref&gt;

[[File:LyndonBJohnsonUCIrvineGroundbreaking1964.jpg|thumb|right|Президент [[Линдон Джонсон]] 1964 жылдың маусым айында университеттің ашылу рәсімінде]]
1964 жылы 20 маусымда АҚШ президенті [[Линдон Джонсон]] 15000 адам алдында UC Irvine-ге арнады, және 1965 жылдың 4 қазанында кампус 1589 студент, 241 қызметкер, 119 оқытушы және 43 оқытушы көмекшілерімен жұмысын бастады.&lt;ref&gt;{{cite web | title=Anteater Chronicles: Site Dedication | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=early_years&amp;function=dedication }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web | title=Anteater Chronicles: First Day of Classes | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=early_years&amp;function=firstday }}&lt;/ref&gt; Дегенмен, UCI ғимараттарының көпшілігі әлі салынып, абаттандыру әлі де жүріп жатты, кампус 75% аяқталғанды.&lt;ref name=&quot;lib&quot;&gt;{{cite web | title=Anteater Chronicles: Maps | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library|url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=maps |archiveurl=https://archive.is/20060518063620/http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=maps |archivedate=May 18, 2006 }}&lt;/ref&gt; 1966 жылдың 25 маусымында UCI өзінің алғашқы жиналыс күнін он төрт оқушымен бастады, олардың оны өнер бакалавры, үш магистр дәрежесі және бір философия докторы дәрежесін алды.&lt;ref&gt;{{cite web | title=Anteater Chronicles: First Graduating Class | year=2006 | publisher=University of California, Irvine Library | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=early_years&amp;function=firstgrad |archivedate=October 29, 2007 |archiveurl=https://archive.is/20071029015944/http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=early_years&amp;function=firstgrad }}&lt;/ref&gt;

1965 жылы Калифорния медицина колледжі (бастапқыда [[Америка Құрама Штаттарында остеопатиялық медицина мектебі|остеопатия мектебі]] 1896 жылы құрылған және Оңтүстік Американың оңтүстік батысындағы үздіксіз жұмыс істейтін медициналық колледж) КУ Ирвайн құрамына енді.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.oac.cdlib.org/findaid/ark:/13030/kt5p3026p3/|title=Guide to the California College of Medicine Records|publisher=|access-date=September 19, 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;som.uci.edu&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.som.uci.edu/historicalTimeline.asp|title=UC Irvine School of Medicine Historical Timeline|publisher=|access-date=September 19, 2014}}&lt;/ref&gt;

1976 жылы қала сыртындағы аурухананы құру жоспары кейінге қалдырылды, ал оның орнына университет КУ Ирвайннен 12 километр қашықтықта, Ориндж қаласындағы Ориндж округы медициналық орталығын (UC Irvine Medical Center) сатып алды.&lt;ref name=&quot;som.uci.edu&quot; /&gt;

=== Бүгінгі күн ===
{{See also|КУИ Медицина Орталығы#Талқылаулар}}
[[File:President Obama UC Irvine Rip em Anteaters hand sign.jpg|thumb|right|КУ Ирвайн түлегі президент Обаманы «Rip 'em Eaters» қолының белгісін қалай жасайтынын көрсетуде.]]
[[Ориндж округы, Калифорния|Ориндж округынде]] екінші ірі жұмыс беруші ретінде, КУ Ирвайн жыл сайын $5 млрд экономикалық ықпал етеді.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.latimes.com/local/lanow/la-me-ln-obama-challenges-uc-irvine-graduates-to-join-climatechange-fight-20140614-story.html|title=Barack Obama challenges UC Irvine to join climate-change fight|last=Sahagan|first=Louis|date=June 14, 2014|website=Los Angeles Times|publisher=Los Angeles Times|access-date=July 13, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://communications.uci.edu/documents/pdf/UCI_15_Fact_Sheet.pdf|title=UCI: Facts &amp; Figures|year=2015|publisher=University of California, Irvine}}&lt;/ref&gt; 87 бакалавриат бағдарламалары, 59 магистрант және 46 Ph.D доктор бағдарламалары бар. &lt;ref&gt;{{cite web|title=Facts and Figures|url=https://communications.uci.edu/documents/pdf/order-publications/UCI_1617_Facts_and_Figures.pdf|website=UCI|publisher=UC Irvine|access-date=July 18, 2016}}&lt;/ref&gt; Irvine медициналық орталығының дәрігерлік резидентура бағдарламаларынан қауымдастықты сертификаттау бағдарламаларына дейін және Университетті кеңейту арқылы басқа курстарға дейін көптеген басқа да білім беру және оқыту мүмкіндіктері ұсынылады.

2014 жылдың маусым айында Президент [[Барак Обама]] Ирвайн студенттеріне [[сөз бастау]] арнады, [[Анхель стадионы]]нда [[Анахайм]]дағы салтанатына шамамен 40 000 адам қатысты.&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Sahagan|first1=Louis|title=Obama gets standing ovations at UC Irvine commencement|url=http://www.latimes.com/local/orangecounty/la-me-0615-obama-uc-irvine-20140615-story.html|access-date=30 June 2016|agency=LA Times|publisher=Los Angeles Times|date=June 14, 2014}}&lt;/ref&gt; Жаңа [[климаттың өзгеруі]] сияқты жаңа түлектер кездесетін қиындықтарға арналған сөз сөйледі және болашақта олардың шешімі табылатына сенім білдірді.&lt;ref&gt;{{cite web|last1=House|first1=White|title=Remarks by the President at University of California-Irvine Commencement Ceremony|url=https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2014/06/14/remarks-president-university-california-irvine-commencement-ceremony|website=WhiteHouse.gov|publisher=Office of the Press Secretary|access-date=30 June 2016}}&lt;/ref&gt;

2014-2015 жылдары КУ Ирвайн 8,772 дәреже: 6,768 бакалавр дәрежесі, 1,412 магистр дәрежесі, 390 PhD және EdD, 93 медицина ғылымдарының докторы және 109 заң ғылымдарының докторын марапаттады.&lt;ref&gt;{{cite web | title=University of California – 2013 Campus Data| year=2013| publisher=University of California | url=http://www.uci.edu/facts/campus-data.php}}&lt;/ref&gt;

===Соңғы өсуі ===
{{Update|section|date=May 2016}}
{{Advert|section|date=February 2017}}
Толық мөлшерде ұзақ мерзімді жұмысының бөлігі ретінде, UC Irvine шығыс студенттік қалашықты жеделдету және құрылыс жобаларын жүзеге асырылатын университеттің қалған жер гранты еңбек ететін болады (алдағы онжылдықта құны $ 1,3 млрд-қа бағаланған).&lt;ref&gt;{{cite web | title=Design and Construction Services, UC Irvine | year=2006 | publisher=University of California, Irvine | url=http://www.designandconstruction.uci.edu/ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web | title=Design and Construction Services | year=2006 | publisher=University of California, Irvine | url=http://www.designandconstruction.uci.edu/documents/Capital_Projects.pdf |format=PDF}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=UC Irvine Campus and Environmental Planning |year=2006 |publisher=University of California, Irvine |url=http://www.ceplanning.uci.edu/lrdpmap.html |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20120730141559/http://www.ceplanning.uci.edu/lrdpmap.html |archivedate=2012-07-30 |df= }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web | title=Orange County Register | year=2006 | publisher=University of California, Irvine | url=http://www.ocregister.com/ocregister/healthscience/scienceenvironment/uciexpansion/article_1212008.php }}&lt;/ref&gt; Құрылыс жұмыстарының экспоненциалды өсуі «UCI-де 2015 жылға дейінгі Академиялық даму стратегиясының» бөлігі болып табылады, ол UCI-ды колледжге тапсырушы барлық үміткерлері үшін бірінші кезектегі университетті құру туралы көзқарасты айқындайды.&lt;ref name=&quot;evc.uci.edu&quot;&gt;{{cite web|title=UC Irvine: Executive Vice Chancellor and Provost |year=2006 |publisher=University of California, Irvine |url=http://www.evc.uci.edu/planning/index.html |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20120729085220/http://www.evc.uci.edu/planning/index.html |archivedate=2012-07-29 |df= }}&lt;/ref&gt; Бұл өсім UCI-дің танымал: «Құрылыс мерзімі шектеусіз» [[бакроним]]ін білдіреді.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.lib.uci.edu/libraries/exhibits/images/checklist_ucihistory.pdf |archive-url=http://wayback.archive-it.org/all/20080216022546/http://www.lib.uci.edu/libraries/exhibits/images/checklist_ucihistory.pdf |dead-url=yes |archive-date=2008-02-16 |title=Under Construction Indefinitely: Forty Years of Designing UCI |year=2005 |publisher=UC Irvine Libraries |format=PDF |df= }}&lt;/ref&gt;

== Кампус ==
[[File:Campus of the University of California, Irvine (aerial view, circa 2006).jpg|thumb|UCI-ның негізгі кампусы айналасы. Ортасында Олдридж 
Парк орналасқан.]]
Негізгі кампустың орналасуы Aldrich паркінің (бастапқыда Орталық саябақ деп аталады) орталығы болып табылатын айналма шеңберді еске салады. Орналасуды одан әрі нақтылау үшін оқу бөлімдері орталыққа қатысты орналасады, мұнда бакалавриат мектептері магистратураларға қарағанда орталыққа жақын.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Anteater Trivia |publisher=UCI Office of Admissions and Relations with Students |url=http://www.admissions.uci.edu/anteater_trivia.html |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20011230083331/http://www.admissions.uci.edu/anteater_trivia.html |archivedate=2001-12-30 |df= }}&lt;/ref&gt;

Aldrich Park 11,120-ден астам ағаш отырғызылды (бүкіл кампуста 24000-нан астам ағаштар бар), оның ішінде эвкалипттің 33 түрі. 1990 жылы екі салт ағаштары отырғызылды, біреуі Арбор күніне, екіншісі сол жылы қайтыс болған бұрынғы канцлер Даниил Алдричке. Қыркүйектің 11-інде болған қайғылы оқиғалардың бірінші жылдығында канцлер 2001 жылғы 11 қыркүйектегі оқиғалардың құрбаны мен батырларын еске алу үшін лауре ағашын отырғызды. Ағаш UCI қызметкерлерінің Ассамблеясының сыйлық болды. Aldrich Park - «Waycgoose» сайты, ол жыл сайын «Celebrate UCI» ашық үйінде өткізілетін ортағасырлық студенттік фестиваль. Сондай-ақ, көптеген сабақтан тыс іс-шаралар өткізіледі.

Ring Mall - студенттер мен профессор-оқытушылар құрамының іргелі қалашыққа саяхаттау үшін қолданатын негізгі жүргінші жолы. Жол керемет мильге дейін көтеріліп, Aldrich Park-ты толықтай қоршап алады.&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.newstudents.uci.edu/?p=12 | title= New Students: Definitions | publisher = University of California Irvine}}&lt;/ref&gt; Мектептер мен кітапханалардың көбісі осы жолмен жасақталған, сол мектептердің әрқайсысы өздерінің орталық платасы бар, ол сондай-ақ Олдридж Паркіне қосылған.

Университеттің басқа да облыстары, мысалы, Өнер мектебі сияқты негізгі қалашықтан тыс, төрт жаяу көпірмен байланысты. Негізгі кампус пен көпірлерден басқа, кампустың орналасуы қала маңы.{{wide image|Uci-park-pano.jpg|1090px|align-cap=center|''Олдридж Паркінің панорамалық көрінісі.''}}

=== Қоршау ===
{{see also| UCI Medical Center| University of California, Irvine, Arboretum|Калифорния университеті табиғи қорығы жүйесі}}
&lt;!--
[[Irvine, California]] consistently ranks as the safest city in America.&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Warner|first1=Anmargaret|title=Why Irvine, California Consistently Ranks As The Safest City In America|url=http://www.businessinsider.com/irvine-california-is-americas-safest-city-2013-7|access-date=7 March 2015|work=Business Insider|date=July 30, 2013}}&lt;/ref&gt; UCI is close to the beaches, mountains, and attractions of Southern California. [[Disneyland]] is approximately 20 minutes away by car. While the university is located in Irvine, the campus is directly bounded by the city of [[Newport Beach]] and the community of [[Newport Coast]]. The western side of the campus borders the [[San Diego Creek]] and the San Joaquin Freshwater Marsh Reserve, through which Campus Drive connects UCI to the [[Interstate 405 (California)|405 freeway]]. The northern and eastern sides of UCI are adjacent to Irvine proper; the eastern side of the campus is delineated by Bonita Canyon Road, which turns into Culver Drive at its northern terminus. [[California State Route 73]] marks UCI's southern boundary and separates the campus from Newport Beach.

The &quot;North Campus&quot; houses the Facilities Management Department, the Faculty Research Facility, Central Receiving, Fleet Services, the Air Pollution Health Effects Laboratory, and numerous other functions. It is located next to the [[University of California, Irvine, Arboretum|UCI Arboretum]]; both the North Campus and the arboretum are located about {{convert|1|mi|km|0}} from the main campus.

William Pereira's original street layout for the region surrounding the University had a [[Nut (hardware)|wingnut]]-shaped loop road as the main thoroughfare, which twice crossed the campus. However, the [[Irvine Company]]'s development plans expanded before it could be completed, and portions of California, Carlson, Harvard and Turtle Rock roads today constitute segments of what would have been the Loop Road.

Despite the suburban environment, a variety of wildlife inhabits the university's central park, open fields, and wetlands. The university is home to [[cougar]], [[hawk]]s, [[golden eagle]]s, [[great blue heron]]s, [[squirrel]]s, [[opossum]]s, [[peregrine falcon]]s, rabbits, [[raccoon]]s, [[owl]]s, [[skunk]]s, [[weasel]]s, [[bat]]s, and [[coyote]]s. The [[University of California, Irvine, Arboretum|UCI Arboretum]] hosts a collection of plants from California and Mediterranean climates around the world. The rabbits in particular are very numerous and can be seen across campus in high numbers, especially during hours of low student traffic.

=== Architecture ===
[[File:kriegerhall.jpg|thumb|[[Murray Krieger]] Hall in the School of Humanities, named after an inspirational professor and an example of the [[Brutalist]] architecture of the campus.]]
The first buildings were designed by a team of architects led by [[William Pereira]] and including [[A. Quincy Jones]] and William Blurock. The initial landscaping, including Aldrich Park, was designed by an association of three firms, including that of the noted urban-landscaping innovator Robert Herrick Carter. Aldrich Park was designed under the direction of landscape architect Gene Uematsu, and was modeled after [[Frederick Law Olmsted]]'s designs for New York City's [[Central Park]]. The campus opened in 1965 with the inner circle and park only half-completed. There were only nine buildings and a dirt road connecting the main campus to the housing units. Only three of the six &quot;spokes&quot; that radiate from the central park were built, with only two buildings each. Pereira was retained by the university to maintain a continuity of style among the buildings constructed in the inner ring around the park, the last of which was completed in 1972. These buildings were designed in a style which combined sweeping curves and expressionistic shapes with elements of classic California architecture such as red tiled roofs and clay-tiled walkways, and distinctive white railings evoking the deck of an ocean liner.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=architecture&amp;function=pereira|title=William Pereira, Architect|publisher=|access-date=September 19, 2014}}&lt;/ref&gt; These buildings featured an innovative structural design that freed the interiors from support columns in order to allow future alterations of their floor plans.

[[File:Engineering,UCI.jpg|thumb|Henry Samueli School of Engineering complex in 2006. Buildings in the lower right quadrant of the image have since been demolished.]]
Construction on the campus all but ceased after the Administration building, Aldrich Hall, was completed in 1974, and then resumed in the late 1980s, beginning a massive building boom that still continues today. This second building boom continued the futuristic trend, but emphasized a much more colorful, [[postmodern]] approach that somewhat contradicted the earthy, organic designs of the early buildings. Architects such as [[Frank Gehry]], [[Robert Venturi]], [[Eric Owen Moss]], [[James Stirling (architect)|James Stirling]] and [[Arthur Erickson]] were brought in to bring the campus more up to date. The recession in the early 1990s along with internal politics led to a change in direction, due to the reduced capital budget, and changing attitudes towards architectural innovation at the university. This, in turn, led to a &quot;contextualist&quot; approach beginning in the late 1990s combining stylistic elements of the first two phases in an attempt to provide an architectural &quot;middle ground&quot; between the two vastly different styles. Gehry's building was recently removed from campus to make way for a new building, with a design that has been called a &quot;big beige box with bands of bricks&quot;. In 2009 the Humanities Gateway building, designed by [[Curtis W. Fentress]], was opened. Its curvilinear design marked a return to the sculptural treatment of concrete begun by Pereira.

As of 2005, the campus has more than 200 buildings and encompasses most of the university's {{convert|1525|acre|km2}}.&lt;ref name=&quot;lib&quot; /&gt; The campus is in the midst of a $1.1 billion construction campaign.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.ocregister.com/ocregister/healthscience/scienceenvironment/article_1212008.php|title=UCI undergoing historic expansion|publisher=[[Orange County Register]]|date=July 17, 2006|access-date=April 6, 2008|last=Robbins|first=Gary}}&lt;/ref&gt;

=== Libraries and study centers ===
{{Main|University of California Libraries}}
[[File:UCILibrary.jpg|thumb|right|One of four central libraries maintained by UC Irvine, Langson Library is the main repository for most of UC Irvine's research materials and hosts many study areas.]]
[[File:UC Irvine, Science Library.JPG|thumb|[[Francisco J. Ayala]] Science Library]]

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
| Jack Langson Library
| Resources for the Arts, Humanities, Education, Social Sciences, Social Ecology, and Business &amp; Management disciplines&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://www.lib.uci.edu/libraries/langson.html | title = Langson Library | access-date =December 19, 2007 | publisher = University of California, Irvine Libraries |archiveurl = https://archive.is/20071209193719/http://www.lib.uci.edu/libraries/langson.html  |archivedate = December 9, 2007}}&lt;/ref&gt;
|-
| [[Francisco J. Ayala]] Science Library
| One of the largest consolidated science and medical libraries in the nation. Resources for the schools of Biological Sciences, Engineering, Information and Computer Science, Physical Sciences, portions of Social Ecology, and the College of Medicine&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.lib.uci.edu/libraries/science.html | title = Science Library | access-date =December 19, 2007 | publisher = University of California, Irvine Libraries |archiveurl = https://archive.is/20071119073112/http://www.lib.uci.edu/libraries/science.html  |archivedate = November 19, 2007}}&lt;/ref&gt;
|-
| Grunigen Medical Library
|Located at [[UCI Medical Center]], contains 43,000 volumes of material&lt;ref name = &quot;medlib&quot;&gt;{{cite web |url= http://www.ucihs.uci.edu/intmed/hypertext/hs.html |title = History and Setting of UCI School of Medicine | access-date =December 19, 2007 | publisher = University of California, Irvine Health Affairs |archiveurl=https://archive.is/20071029020335/http://www.ucihs.uci.edu/intmed/hypertext/hs.html |archivedate=October 29, 2007 }}&lt;/ref&gt;
|-
| Libraries Gateway Study Center
|Located across from the Langson Library.
|-
| Law Library
|Located on the bottom two floors of the Law Building
|}

In addition to holding a noted [[Critical Theory]] archive and Southeast Asian archive, the Libraries also contain extensive collections in Dance and Performing Arts, Regional History, and more. Additionally, Langson Library hosts an extensive East Asian collection with materials in Chinese, Japanese, and Korean.

Nearly all departments and schools on campus complement the resources of the UC Irvine Libraries by maintaining their own reading rooms and scholarly meeting rooms. They contain small reference collections and are the choice for more intimate lectures, graduate seminars, and study sessions. There is also the large Gateway Study Center located across from Langson Library, one of the university's original buildings and under the custody of UC Irvine Libraries. Having served formerly as a cafeteria and student center, it is now a dual-use computer lab and study area which is open nearly 24 hours.

The UCI Student Center offers a large number of study areas, auditoriums, and two food courts, and therefore is one of the most popular places to study on campus. UC Irvine also has a number of computer labs that serve as study centers. The School of Humanities maintains the Humanities Instructional Resource Center, a drop-in computer lab specializing in language and digital media. Additionally, UCI maintains five other drop-in labs, four instructional computer labs, and a number of reservation-only SmartClassrooms, some of which are open 24 hours. Other popular study areas include Aldrich Park, the Cross-Cultural Center, the Locus (a study room and computer lab used by the Campuswide Honors Program), and plazas located in every school.

=== Tunnels ===
A network of [[tunnel]]s runs between many of the major buildings on campus and the Central Plant, with the major trunk passage located beneath Ring Mall. Smaller tunnels branch off from this main passage to reach individual buildings, carrying electrical and air-conditioning utilities from the Central Plant. These tunnels have been the subject of much campus lore, the most popular story being that the tunnels were constructed to facilitate the safe evacuation of faculty in the event of a student riot. The main tunnel actually emerges above ground in the form of an unusually thick bridge near the Engineering Tower, in an area where Ring Mall crosses between two hills.

== Governance ==
Like other [[University of California]] campuses, UC Irvine is governed by a Chancellor who has significant authority over campus academic and planning affairs. The Chancellor, in turn, is nominated by and is responsible to the [[Regents of the University of California]] and the UC President:
* 1962 [[Daniel G. Aldrich]]
* 1984 [[Jack W. Peltason]]
* 1993 Laurel L. Wilkening
* 1998 [[Ralph J. Cicerone]]
* 2005 [[Michael V. Drake]]
* 2014 Howard Gillman

After the Chancellor, the second most senior official is the Executive Vice Chancellor and Provost.&lt;ref&gt;{{cite web | title=UC Irvine: Executive Vice Chancellor and Provost | year=2006 | publisher=University of California, Irvine | url=http://www.evc.uci.edu/ }}&lt;/ref&gt; He serves as the university's chief academic and operating officer. Every school on campus reports to the Executive Vice Chancellor and Provost through a Dean, and all other academic and administrative units report to his office through a Vice Chancellor or chief administrator. A partial list of these units includes Campus Recreation, Intercollegiate Athletics, Planning and Budget, Student Affairs, UC Irvine Libraries, UC Irvine Medical Center, and University Advancement. The Executive Vice Chancellor and Provost also governs the faculty senate.

== Academics ==
{{Main|University of California, Irvine academics}}

=== Academic units ===
[[File:NS2.JPG|thumb|right|Natural Sciences II, School of Biological Sciences]]
[[File:BS3.JPG|thumb|right|Biological Sciences III, School of Biological Sciences]]
{{multiple image
 | width = 150
 | image1 = medcenter-200w.jpg
 | alt1 = UC Irvine Medical Center
 | image2 = Meded-200w.jpg
 | alt2 = UC Irvine's Medical Education Building
 | footer = UC Irvine's Medical Center and Education Building.
}}
[[File:social sciences.jpg|thumb|right|The School of Social Sciences from Aldrich Park.]]
[[File:engineeringtower.jpg|thumb|The Engineering Tower, located in the Henry Samueli School of Engineering, is the tallest building on campus.]]
UC Irvine's [[faculty (division)|academic units]] are referred to as Schools. As of the 2016–2017 [[school year]], there are thirteen Schools, one Program in Public Health, one Department of Pharmaceutical Sciences, and various [[interdisciplinary]] programs.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://catalogue.uci.edu/introduction/#text|title=Introduction|work=uci.edu|access-date=March 7, 2015}}&lt;/ref&gt; The College of Health Sciences was established in 2004,&lt;ref&gt;{{cite web | title=UCI College of Health Sciences | year=2006 | publisher=University of California, Irvine | url=http://www.cohs.uci.edu/about_uci1.shtml |archivedate=June 15, 2006 |archiveurl=https://archive.is/20060615094235/http://www.cohs.uci.edu/about_uci1.shtml }}&lt;/ref&gt; but no longer exists as a separate academic unit.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cohs.uci.edu/|title=College of Health Sciences - UC Irvine Health - University of California, Irvine|work=uci.edu|access-date=March 7, 2015}}&lt;/ref&gt; On November 16, 2006, the UC Regents approved the establishment of the School of Law.&lt;ref&gt;{{cite web|title=University of California, Irvine law school approved by UC Regents |year=2006 |publisher=University of California, Irvine |url=http://today.uci.edu/news/release_detail.asp?key=1544 |df= }}{{dead link|date=May 2017|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt; The School of Education was established by the [[Regents of the University of California]] in 2012.&lt;ref&gt;{{cite web|title=UC Irvine's Education Department Becomes a School|url=http://www.ocregister.com/articles/school-365079-students-uci.html |work=Orange County Register |author=Lisa Liddane |date=August 21, 2013}}&lt;/ref&gt; In 2016, the university announced that it had received a $40 million donation from [[Bill Gross]]' philanthropic foundation to turn its nursing science program into the [[Sue and Bill Gross School of Nursing]]. The [[University of California Regents]] formally approved the establishment of the nursing school in January 2017.&lt;ref&gt;{{cite press release |url=https://news.uci.edu/health/stellar-uci-nursing-program-becomes-a-school/ |title=Stellar UCI nursing program becomes a school |work=UCI News |date=January 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.ocregister.com/articles/nursing-699540-uci-gross.html |title=UCI nursing will benefit from record $40 million gift |author=Deepa Bharath |date=January 12, 2016|work=The Orange County Register}}&lt;/ref&gt; Supplementary education programs offer accelerated or community education in the form of Summer Session and UC Irvine Extension.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://catalogue.uci.edu/informationforadmittedstudents/supplementaryeducationalprograms/|title=Supplementary Educational Programs|work=uci.edu|access-date=March 7, 2015}}&lt;/ref&gt;

The academic units consist of:
*[[Claire Trevor School of the Arts]]
*[[Francisco J. Ayala School of Biological Sciences]]
*[[Paul Merage School of Business]]
*[[University of California, Irvine School of Education|School of Education]]
*[[Henry Samueli School of Engineering]]
*[[UC Irvine School of Humanities|School of Humanities]]
*[[Donald Bren School of Information and Computer Sciences]]
*[[University of California, Irvine School of Law|School of Law]]
*[[University of California, Irvine School of Medicine|School of Medicine]]
*Sue &amp; Bill Gross School of [[Nursing]]
*Department of [[Pharmaceutical Sciences]]
*[[University of California, Irvine School of Physical Sciences|School of Physical Sciences]]
*Program in [[Public Health]]
*[[University of California, Irvine School of Social Ecology|School of Social Ecology]]
*[[University of California, Irvine School of Social Sciences|School of Social Sciences]]

===Health care===
[[University of California, Irvine School of Medicine|School of Medicine]] constitute the professional schools of health science. UC Irvine Medical Center is ranked among the nation's top 50 hospitals by ''U.S. News &amp; World Report'' for the 12th consecutive year.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://grad-schools.usnews.rankingsandreviews.com/best-graduate-schools/top-medical-schools/items/04009|title=How Does University of California--Irvine School of Medicine Rank Among America's Best Medical Schools?|publisher=|access-date=July 21, 2016}}&lt;/ref&gt; The School of Medicine features 19 clinical and 6 basic science departments&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.som.uci.edu/departments_programs.html|title=Departments and Programs - School of Medicine - University of California, Irvine|publisher=|access-date=July 21, 2016}}&lt;/ref&gt; with 560 full-time and 1,300 volunteer faculty members involved in teaching, patient care and advancing medical knowledge through scholarly medical and basic science research.

=== Research organizations ===
UCI hosts many research organizations.&lt;ref&gt;{{cite web | title=Organized Research Units | url=http://www.research.uci.edu/centers/researchPrograms.cfm?ru_type_cd=ORU | publisher=University of California, Irvine | date=January 3, 2008 | access-date=November 22, 2008 |archivedate=July 5, 2007 |archiveurl=https://archive.is/20070705161203/http://www.research.uci.edu/centers/researchPrograms.cfm?ru_type_cd=ORU }}&lt;/ref&gt; These organizations are either chaired by or composed of UCI faculty, frequently draw upon undergraduates and graduates for research assistance, and produce innovations, patents, and scholarly works. Some are housed in a school or department office; others are housed in their own facilities. These are a few of the research organizations at UCI:
* [[Beckman Laser Institute]]
* [[California Institute for Telecommunications and Information Technology]] (Calit2)
* Center for Complex Biological Systems
* Center for Global Peace and Conflict Studies
* Center for Cognitive Neuroscience
* Regional Center of Excellence for Biodefense and Emerging Infectious Disease (RCE)&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.niaid.nih.gov/labsandresources/resources/rce/Pages/default.aspx|title=Regional Centers of Excellence for Biodefense and Emerging Infectious Diseases|publisher=|access-date=August 3, 2015}}&lt;/ref&gt;
* Center for Unconventional Security Affairs
* Chao Family Comprehensive Cancer Center
* [[UC Irvine Institute of Transportation Studies|Institute of Transportation Studies]]
* National Fuel Cell Research Center
* The Fleischman Lab
* Reeve-Irvine Research Center
* Center for the Study of Democracy
* Center for Health Policy Research
* W. M. Keck Center for Accelerator Mass Spectrometry
* Sue and Bill Gross Stem Cell Research Center
* Institute for Genomics and Bioinformatics (IGB)
* Center for Machine Learning and Data Mining (CML)
* University of California Transportation Center (UCTC)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.edumaritime.com/california-ca/university-of-california-at-irvine-uci-california|title=Institute of Transportation Studies|publisher=|access-date=September 19, 2014}}&lt;/ref&gt;

=== Rankings and distinctions ===
{{col-begin}}
{{col-break}}
{{Infobox US university ranking
| ARWU_N = 34
| ARWU_W = 64
| Forbes = 106
| THES_W = 99
| QS_W = 164
| USNWR_NU = 42
| USNWR_W = 65
| Wamo_NU = 20
}}
{{col-break}}
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible collapsed&quot; style=&quot;float:right&quot; &quot;text-align:center&quot;
|-
! colspan=4 style=&quot;{{CollegePrimaryStyle|UC Irvine Anteaters|color=white}}&quot; |National Program Rankings&lt;ref name=&quot;USNWR Grad School Rankings&quot;&gt;{{cite web|title=University of California--Irvine - U.S. News Best Grad School Rankings|publisher=''U.S. News &amp; World Report''|accessdate=4 June 2017|url=https://www.usnews.com/best-graduate-schools/university-of-california-irvine-110653/overall-rankings}}&lt;/ref&gt;
|-
! Program
! Ranking
|-
| Biological Sciences || 34
|-
| Business || 44
|-
| Chemistry || 24
|-
| Computer Science || 29
|-
| Earth Sciences || 34
|-
| Economics || 47
|-
| Education || 25
|-
| Engineering || 37
|-
| English || 17
|-
| Fine Arts || 33
|-
| History || 34
|-
| Law || 28
|-
| Mathematics || 41
|-
| Medicine: Primary Care || 71
|-
| Medicine: Research || 48
|-
| Nursing: Master's || 82
|-
| Physics || 29
|-
| Political Science || 45
|-
| Psychology || 36
|-
| Sociology || 23
|}
{{col-break}}
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible collapsed&quot; style=&quot;float:right&quot; &quot;text-align:center&quot;
|-
! colspan=4 style=&quot;{{CollegePrimaryStyle|UC Irvine Anteaters|color=white}}&quot; |Global Program Rankings&lt;ref name=&quot;USNWR Global Univ Rankings&quot;&gt;{{cite web|title=University of California--Irvine - U.S. News Best Global University Rankings|publisher=''U.S. News &amp; World Report''|accessdate=8 July 2017|url=https://www.usnews.com/education/best-global-universities/university-of-california-irvine-110653/overall-rankings}}&lt;/ref&gt;
|-
! Program
! Ranking
|-
| Arts &amp; Humanities || 94
|-
| Biology &amp; Biochemistry || 104
|-
| Chemistry || 109
|-
| Clinical Medicine || 156
|-
| Computer Science || 46
|-
| Economics &amp; Business || 147
|-
| Engineering || 142
|-
| Environment/Ecology || 42
|-
| Geosciences || 29
|-
| Immunology || 182
|-
| Materials Science || 342
|-
| Mathematics || 120
|-
| Microbiology || 83
|-
| Molecular Biology &amp; Genetics || 126
|-
| Neuroscience &amp; Behavior || 33
|-
| Physics || 80
|-
| Plant &amp; Animal Science || 185
|-
| Psychiatry/Psychology || 53
|-
| Social Sciences &amp; Public Health || 95
|-
| Space Science || 45
|}
{{col-end}}

====Global====
Among universities under 50 years of age ''[[Times Higher Education]]'' ranked UCI 4th in the world and 1st in the US for 2012, 5th in the world and 1st in the US for 2013, 7th in the world and 1st in the US in 2014, and 7th in the world and 1st in the US in 2015.&lt;ref name=&quot;Times Higher Education-100 under 50&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2015/one-hundred-under-fifty#!/page/0/length/25/sort_by/rank_label/sort_order/asc/cols/rank_only |title=THE 100 Under 50 universities 2015 |publisher= Times Higher Education Ltd.}}&lt;/ref&gt; 2015 was the final year UCI was eligible for this ranking.

====National====
[[Money Magazine]] ranked UC Irvine 7th in the country out of the nearly 2400 schools it evaluated for its 2017-2018 Best Colleges ranking.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://time.com/money/best-colleges/rankings/best-colleges/|title=MONEY's Best Colleges|publisher=|access-date=July 10, 2017}}&lt;/ref&gt; For 2017, ''[[U.S. News &amp; World Report]]'' ranked UC Irvine tied for 39th among national universities and 9th among public universities in the U.S.&lt;ref name=USNWR&gt;{{cite web|url=http://colleges.usnews.rankingsandreviews.com/best-colleges/university-of-california-irvine-110653/overall-rankings |title=National Universities Rankings |publisher=''U.S. News &amp; World Report'' |access-date=October 29, 2016 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304074439/http://colleges.usnews.rankingsandreviews.com/best-colleges/university-of-california-irvine-110653/overall-rankings |archivedate=March 4, 2016 |df= }}&lt;/ref&gt;

In 2017, ''[[Forbes]]'' ranked UCI 8th out of the 300 Best Value Colleges, based on Return on Investment. Others in the top 10 included Harvard, Princeton, Stanford, MIT, UC Berkeley and UCLA.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.forbes.com/sites/carolinehoward/2017/04/26/best-value-colleges-2017-300-schools-worth-the-investment/#783d2934c11d |title=Best Value Colleges 2017: 300 Schools Worth The Investment | date=May 2017}}&lt;/ref&gt;

In 2014 ''[[Washington Monthly]]'' ranked UCI 7th out of the top 100 Affordable Elite colleges and universities.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.washingtonmonthly.com/college_guide/rankings-2014/affordable-elite-colleges-rank.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20140825233733/http://www.washingtonmonthly.com/college_guide/rankings-2014/affordable-elite-colleges-rank.php |dead-url=yes |archive-date=August 25, 2014 |title=2014 Affordable Elite Colleges Rankings |work=Washington Monthly |access-date=March 7, 2015 }}&lt;/ref&gt;

In 2015 ''[[Kiplinger]]'' ranked UCI 30th out of the top 100 best-value public colleges and universities in the nation, and 4th in California.&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.kiplinger.com/tool/college/T014-S001-kiplinger-s-best-values-in-public-colleges/index.php |work=[[Kiplinger's Personal Finance|Kiplinger]] |title=Kiplinger's Best College Values 2015 |date=December 2014}}&lt;/ref&gt;

In 2015, ''[[Sierra Club|Sierra Magazine]]'' ranked UCI 1st in its &quot;Coolest Schools&quot; in America list for campus sustainability and climate change efforts.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sierraclub.org/sierra/2015-5-september-october/cool-schools-2015/full-ranking|title=Cool Schools 2015: Full Ranking|publisher=Sierra Club}}&lt;/ref&gt;

In 2017, ''[[Money]]'' ranked UCI the best college in the country if you love the beach.&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.businessinsider.com/best-colleges-close-to-the-beach-2017-7 |title=The 10 best colleges to attend if you love the beach |date=July 2017}}&lt;/ref&gt;

According to ''[[The Daily Beast]]'' UCI ranked 16th among &quot;The 100 Happiest Colleges in 2010.&quot;&lt;ref name=&quot;The 100 Happiest Colleges&quot;&gt;{{cite web|title=The 100 Happiest Colleges |work=The Daily Beast |url=http://www.thedailybeast.com/articles/2010/04/11/the-100-happiest-colleges.html}}&lt;/ref&gt; In 2013 CBS News MoneyWatch listed UCI as the 11th happiest public university, based on the greatest percentage of freshmen who remain for their sophomore year.&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.cbsnews.com/8301-505145_162-57578749/25-state-universities-with-the-happiest-freshmen | title=25 state universities with the happiest freshmen | last=O'Shaughnessy | first=Lynn | work= [[CBS News]] Moneywatch | date=April 17, 2013 | access-date=August 11, 2013}}&lt;/ref&gt;

In addition, many of UCI's graduate programs consistently receive top-50 rankings from ''U.S. News &amp; World Report'', earning distinction in literary criticism and theory (3), criminology (5), law - clinical training (11-tie), organic chemistry (12), English (22), chemistry (24), sociology (25), computer science (29), physics (29), psychology (30), law (30), education (31), biological sciences (34), earth sciences (34), history (36), engineering (37-tie), business part-time MBA (37-tie), political science (40), mathematics (41), medicine-research (45-tie), and economics (46).&lt;ref name=USNWR /&gt;

==== Learned societies affiliations====

UCI faculty are affiliated with the following [[learned societies]].&lt;ref name = &quot;faculty&quot; /&gt;
* [[American Academy of Arts and Sciences]] (39 members)&lt;ref&gt;{{cite web |title=List of Active Member by Class|publisher=amacad.org |date=December 18, 2008 |url=http://www.amacad.org/pdfs/classSection08.pdf |format=PDF|access-date=December 23, 2008 }}&lt;/ref&gt;
* [[American Association for the Advancement of Science]] (115 members)&lt;ref&gt;{{cite web |title=UCI tops all universities in number of researchers named fellows of leading scientific society |publisher=UCI |date=December 18, 2009 |url=http://www.zotwire.uci.edu/?story=2846 |access-date=December 20, 2009 }}&lt;/ref&gt;
* [[American Philosophical Society]] (7 members)
* [[American Physical Society]] (30 members)
* [[Howard Hughes Medical Institute]] (1 members)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hhmi.org/scientists/diane-k-odowd|title=Diane K. O'Dowd, PhD - HHMI.org|work=HHMI.org|access-date=August 3, 2015}}&lt;/ref&gt;
* [[American Psychological Association]] (20 members)
* [[Institute of Medicine]] (5 members)
* [[National Academy of Engineering]] (8 members)&lt;ref&gt;{{cite web |title=Directory of Members by Institution
|publisher=nae.org |date=December 18, 2008 |url=http://www.nae.edu/nae/naepub.nsf/Members%20By%20Parent%20InstitutionU?OpenView&amp;Start=1&amp;Count=30&amp;Expand=16#16 |access-date=December 23, 2008 }}&lt;/ref&gt;
* [[United States National Academy of Sciences|National Academy of Sciences]] (22 members)&lt;ref&gt;{{cite web |title=Directory of Members by Institution |publisher=NAS |date=December 23, 2008 |url=http://www.nasonline.org/site/Dir/754948804?pg=rslts&amp;v=b&amp;lcmd=next&amp;lcmd_cf= |access-date=December 23, 2008 }}&lt;/ref&gt;
* National Academy of Education (3 members)&lt;ref&gt;{{cite web |title=NAEd Members |publisher=NAEd |date=October 25, 2013 |url=http://www.naeducation.org/NAED_080186.html |access-date=October 25, 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131029210210/http://www.naeducation.org/NAED_080186.html |archivedate=October 29, 2013 |df= }}&lt;/ref&gt;
{{Clear}}

=== Admissions ===
{|style= &quot;float:right; text-align:center; font-size:95%; margin-left:2em; margin:auto;&quot;  class=&quot;wikitable&quot;
|+ ''First-Time Freshman Profile''&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.oir.uci.edu/files/adm/IA18-fall-fr-select-yield-by-school.pdf?R=823814 |title=Admissions Selectivity and Yield by School-Freshman Applicants-Fall Quarter |publisher=UC Irvine Office of Institutional Research |date=2016-10-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.oir.uci.edu/files/adm/IA25-fall-fr-mean-hsgpa-by-school.pdf?R=653298 |title=Average High School GPAs by School-New Enrolled Freshmen-Fall Quarter |publisher=UC Irvine Office of Institutional Research |date=2016-10-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.oir.uci.edu/files/adm/IA24-fall-fr-mean-sat-by-school.pdf?R=625766 |title=Average SAT Scores by School-New Enrolled Freshmen-Fall Quarter |publisher=UC Irvine Office of Institutional Research |date=2016-10-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.admissions.uci.edu/discover/why-uci/admitted.php|website=Admitted Student Profile|accessdate=30 June 2017}}&lt;/ref&gt;

! !!2017 !! 2016 !! 2015 !! 2014 !! 2013 !! 2012 !! 2011

|-align=&quot;center&quot;
! Applicants
|| 85,097 || 77,810 || 71,768 || 66,505 || 60,690 || 56,508 || 49,287
|-align=&quot;center&quot;
! Admitted
||31,105 || 31,631 || 27,764 || 24,890 || 24,931 || 23,956 || 23,391
|-align=&quot;center&quot;
! % Admitted
|| 36.6 || 40.7 || 38.7 || 37.4 || 41.1 || 42.4 || 47.5
|-align=&quot;center&quot;
! Enrollment
|| || 6,552 || 5,756 || 5,435 || 5,460 || 5,077 || 5,115
|-align=&quot;center&quot;
! Average GPA
|| 4.10 || 3.97 || 3.94 || 3.94 || 3.92 || 3.89 || 3.87
|-align=&quot;center&quot;
! Average SAT
|| 2100 || 1782 || 1754 || 1744 || 1731 || 1696 || 1749
|}

UC Irvine is categorized by ''[[U.S. News &amp; World Report]]'' as &quot;more selective&quot; for college admissions in the United States.&lt;ref&gt;{{cite web |title=University of California--Irvine |publisher=''U.S. News &amp; World Report'' |access-date=December 23, 2015 |url=http://colleges.usnews.rankingsandreviews.com/best-colleges/university-of-california-irvine-1314}}&lt;/ref&gt; It was the fifth-most selective [[University of California]] campus for the freshman class entering fall 2015, as measured by the ratio of admitted students to applicants (behind [[UC Berkeley]], [[UCLA]], [[UC Santa Barbara]], and [[UC San Diego]]).&lt;ref&gt;{{cite web | title=University of California FRESHMAN ADMISSION RATES by Campus and Residency Fall 2014, 2015 and 2016 |publisher=University of California |url=http://www.ucop.edu/institutional-research-academic-planning/_files/factsheets/2016/fall-2016-admissions-table2.pdf |access-date=October 29, 2016}}&lt;/ref&gt; UC Irvine received 77,786 applications for admission to the Fall 2016 incoming freshman class; 31,631 were admitted (40.7%). Fall 2016 enrolled freshmen had an average high school [[GPA]] of 3.97, while the middle 50% range of [[SAT]] scores were 490-620 for critical reading, 550-690 for math, and 510-620 for writing.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.oir.uci.edu/files/campus/2015-16-CDS.pdf |title=University of California, Irvine Common Data Set 2015-2016, Part C |publisher=University of California, Irvine }}{{dead link|date=March 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; The incoming 2016 freshmen were predominantly from [[Los Angeles County]], followed by [[Orange County, California|Orange County]], the [[San Francisco Bay Area|Bay Area]] counties, [[San Bernardino County]], [[Riverside County]], and [[San Diego County]].&lt;ref&gt;{{cite web | title=New Freshmen by California County - Fall Quarter | publisher=UC Irvine Office of Institutional Research |date=2016-10-29 | url=http://www.oir.uci.edu/files/enr/IIB13-new-fr-enr-by-calif-county.pdf?R=696404}}&lt;/ref&gt;

The choice to offer admission is based on the University of California's comprehensive review program. It considers a candidate's personal situation, community involvement, extracurricular activities, and academic potential in addition to the traditional high school academic record, personal statement, and entrance examination scores.&lt;ref&gt;{{cite web | title=Eligibility in the Local Context – University of California Office of the President | year=2006 | publisher=University of California Office of the President | url=http://www.ucop.edu/news/factsheets/2001/comprev.pdf |format=PDF}}&lt;/ref&gt; While residency is not a factor in admission, it is a factor in tuition expenses, with out-of-state residents spending more annually than California residents. State law prohibits UC Irvine from practicing [[affirmative action]] in its admissions process.

The most popular major for freshmen in 2012 was a major in Biological Sciences (20.6%), followed by Engineering (16.6%), Undecided/Undeclared (16.5%), Social Sciences (13.4%), Physical Sciences (8.0%), Humanities (5.2%), Business (4.4%), Information and Computer Sciences (3.8%), Social Ecology (3.1%), Arts (2.8%), Pharmaceutical Sciences (2.8%), Health Sciences (1.5%), Other (1.0%), and Nursing (0.4%).&lt;ref name=&quot;freshman_profile&quot;&gt;{{cite web|title=Profile of Admitted Applicants – Fall Quarter 2012 |publisher=Office of Admissions and Relations with Schools, University of California, Irvine |url=http://www.admissions.uci.edu/admissions/profile_admitted.html |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20121212154032/http://www.admissions.uci.edu/admissions/profile_admitted.html |archivedate=2012-12-12 |df= }}&lt;/ref&gt;

== Student life ==
{{Main|Student activities and traditions at UC Irvine}}
{| style=&quot;float:right; text-align:center; font-size:95%; margin:auto;&quot; class=&quot;wikitable&quot;
|+ ''Demographics of Fall 2015 Undergraduates''&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.oir.uci.edu/files/enr/IIA07F-enr-by-ethnicity.pdf?R=914453 |title=Total Student Headcount by Ethnicity - Fall Quarter |publisher=UC Irvine Office of Institutional Research |date=2014-10-27}}&lt;/ref&gt;
|-
|| '''Ethnicity''' ||'''Percent'''
|-
|[[African American]]
|2.8%
|-
|[[Asian American]]/[[Pacific Islander]]
|40.1%
|-
|[[Hispanics in the United States|Hispanic American]]
|24.4%
|-
|[[Native Americans in the United States|Native American]]
|0.3%
|-
|[[White American]]
|14.7%
|-
|International
|15.7%
|-
|Unknown/Declined to state
|1.9%
|}

=== Fraternities and sororities ===
The first [[fraternities and sororities]] at UCI began in 1973 with three sororities ([[Delta Gamma]], [[Pi Beta Phi]], and [[Gamma Phi Beta]]) and three fraternities ([[Beta Theta Pi]], [[Sigma Chi]], and [[Phi Delta Theta]]).&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=students&amp;function=fraternities |title = Anteater Chronicles: The UC Irvine Story |archiveurl=https://archive.is/20060916063439/http://www.lib.uci.edu/ucihistory/index.php?page=students&amp;function=fraternities |archivedate=September 16, 2006 }}&lt;/ref&gt; Major events and programs in the Greek Community include Songfest, All Greek Conference, Greek Week, BANG (Being a New Greek), and risk management programs (topics vary).&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.dos.uci.edu/greeklife/index.php |title = Greek Life}}&lt;/ref&gt;

=== Clubs and organizations ===
With over 650 student clubs and organizations on campus, students can readily find friends who share their interests whether academic, multicultural, political, religious, service, social, or athletic. Campus activities throughout the year include cultural nights, arts performances, and live music at Anteater Plaza—special events such as Summerlands, Wayzgoose, Shocktoberfest, and Earth Day are held yearly.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Welcome to UCI |url=http://www.admissions.uci.edu/campus_life/welcome_to_uci.html |access-date=July 11, 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20120718173324/http://www.admissions.uci.edu/campus_life/welcome_to_uci.html |archivedate=July 18, 2012 |df= }}&lt;/ref&gt; [[ASUCI]], the university's undergraduate [[student government]], traditionally organizes a [[world record]] attempt by the university at the beginning of each [[academic year]]. UCI has won [[Guinness World Records]] for the largest game of [[capture the flag]] six times, with the most recent one in September 2015. In addition, the university has broken the record for the largest game of [[dodgeball]] three years straight.&lt;ref name=&quot;UCI Guinness World Record&quot;&gt;{{cite web|title=UC Irvine breaks Guinness World Record for biggest game of capture the flag|url=http://www.latimes.com/socal/daily-pilot/news/tn-dpt-me-0923-uci-capture-flag-20150922-story.html|access-date=23 July 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UCI Records&quot;&gt;{{cite web|title=UC Irvine sets Guinness World Record – this time for capturing the flag|url=http://www.ocregister.com/articles/record-684119-flag-team.html|access-date=23 July 2016}}&lt;/ref&gt; They have also won records for largest [[water pistol]] fight and largest [[pillow fight]].&lt;ref name=&quot;UCI Records Pillow&quot;&gt;{{cite web|title=UC Irvine bashes way to largest pillow fight record|url=http://www.guinnessworldrecords.com/news/2014/10/uc-irvine-bashes-way-to-largest-pillow-fight-record-60950|access-date=23 July 2016}}&lt;/ref&gt;

=== Residential accommodations ===
{{Main|Student housing at UC Irvine}}
[[File:Middle Earth dorms, UCI.jpg|thumb|Residence Halls at the [[Middle-earth|Middle Earth]] undergraduate housing complex (for freshmen) are named after places and characters from [[J. R. R. Tolkien]]'s ''[[The Lord of the Rings]]'' book series.]]
UC Irvine has a number of residential options for students interested in living on campus. Part of UCI's long-range development plan involves expanding on-campus housing to accommodate 50% of all UCI students.&lt;ref name=&quot;evc.uci.edu&quot; /&gt;

The on-campus housing communities for undergraduates are: Mesa Court, Middle Earth, Arroyo Vista, Campus Village, Vista del Campo, Vista del Campo Norte, Camino del Sol, and Puerta del Sol. Graduate students also have access to the on-campus housing communities: Palo Verde and Verano Place.

UCI's two freshman dormitory communities are Mesa Court and Middle Earth. Mesa Court was the first housing community at UCI, it features a volleyball court, two basketball courts, a community center, a recreational center, and the Mesa Academic Center (MAC). Middle Earth comprises 24 residence halls, two dining facilities (Brandywine and Pippin Commons), a student center, and several resource centers. The name of each building in Middle Earth is named after a character or a place from J.R.R. Tolkien's ''[[The Hobbit]]'' and &quot;The Lord of the Rings&quot;. Middle Earth was built in three phases. The first phase was built in 1974 and it includes seven halls: Hobbiton, Isengard, Lorien, Mirkwood, Misty Mountain, Rivendell, and the Shire, along with a separate Head Resident's manufactured home called &quot;Bag End&quot;. The second phase was built in 1989 with thirteen more halls: Balin, Harrowdale, Whispering Wood, Woodhall, Calmindon, Grey Havens, Aldor, Rohan, Gondolin, Snowbourn, Elrond, Shadowfax, and Quenya. The third phase was built in 2000 with four halls: Crickhollow, Evenstar, Oakenshield, and Valimar. Each hall houses about fifty to eighty students, although Quenya was built with sixty single suite rooms which mainly house graduate students.

There are 42 houses located in Arroyo Vista, of which 9 are sorority houses and 5 are fraternity houses. The sorority houses located in Arroyo Vista are [[Alpha Phi]], [[Delta Delta Delta]], [[Delta Gamma]], [[Gamma Phi Beta]], [[Pi Beta Phi]], [[Alpha Chi Omega]], [[Kappa Kappa Gamma]], [[Sigma Kappa]], and [[Kappa Alpha Theta]]. The fraternity houses located in Arroyo Vista are [[Sigma Phi Epsilon]], [[Sigma Chi]], [[Phi Gamma Delta]], [[Kappa Sigma]], and [[Sigma Alpha Epsilon]]. Arroyo Vista also features many themed houses based on academic or social interests. As of Fall 2012, Arroyo Vista started the &quot;[[First Year Experience]]&quot; and now houses first year students within six of its houses. Students living in Arroyo Vista live in complexes that may be called houses, but have dorm-like qualities.

Apartment style on-campus housing at UCI can be found at Vista del Campo, Vista del Campo Norte, Camino del Sol, and Puerta del Sol. VDC has single rooms available for undergraduates, while VDC Norte has both single rooms and double rooms available. Camino del Sol features single rooms, a community center, a fitness center, and a pool. In fall of 2012, Camino del Sol opened housing to incoming first-year students as an option instead of dorm living. Each housing community is served by ASUCI shuttles that regularly travel to the main campus.

UCI off-campus housing options vary, based on a student's preferred living arrangements and budget. However, a common denominator for off-campus apartment housing in [[Irvine, California|Irvine]], as well as nearby [[Newport Beach, California|Newport Beach]], [[Tustin, California|Tustin]], and [[Costa Mesa, California|Costa Mesa]] is the fact that most accommodations are maintained by [[The Irvine Company]].

== Athletics ==
{{Advert|section|date=April 2017}}
{{Refimprove section|date=April 2017}}
[[File:Uci sign.jpg|right|thumb|A prominent UCI sign at Crawford Hall, part of the Crawford Athletic Complex.]]
[[File:UCI Anteaters logo.png|left|125px|thumb|UC Irvine Anteaters logo]]
{{Main|UC Irvine Anteaters}}
UC Irvine's sports teams are known as the [[Anteaters]] and the student body is known as Antourage. They participate in the [[National Collegiate Athletic Association|NCAA]]'s Division I, as members of the [[Big West Conference]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ncaa.com/schools/uc-irvine|title=UC Irvine {{!}} NCAA.com|website=NCAA.com|language=en|access-date=2017-08-04}}&lt;/ref&gt; and the [[Mountain Pacific Sports Federation]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.mpsports.org/members/mpsf-members.html|title=MPSPORTS.ORG - Members - Mountain Pacific Sports Federation|website=www.mpsports.org|language=en|access-date=2017-08-04}}&lt;/ref&gt; UC Irvine fields nationally competitive teams in baseball, basketball, cross country, soccer, track and field, volleyball, and water polo. The university has won 28 national championships in nine different sports, and also has had 64 individual national champions, 53 Olympians, and over 500 All-Americans.

The university's most recent NCAA Division I national championship was won by [[UC Irvine Anteaters men's volleyball|the men's volleyball team]] in 2013. UC Irvine men's volleyball has become one of the nation's most elite volleyball programs, having won four national championships in 2007, 2009, 2012, and 2013.

UC Irvine has won three NCAA Division I men's water polo titles, with championships in 1970, 1982, and 1989.

[[UC Irvine Anteaters baseball]] won back-to-back national championships at the NCAA College Division College World Series and the NCAA Division II College World Series in 1973 and 1974. Anteater baseball has since moved to the NCAA Division I level. The 2007 baseball team finished 3rd at the College World Series, and in 2009 the baseball team earned a No. 1 national ranking in NCAA Division I polls from Baseball America and Collegiate Baseball for the first time in school history, as well as a national seed and the right to host an NCAA Regional. The 2014 baseball team returned to the College World Series and finished 5th.

[[2015 NCAA Division I Men's Basketball Tournament|In 2015]], for the first time, the [[UC Irvine Anteaters men's basketball]] team appeared in the [[NCAA Men's Division I Basketball Championship|Division I tournament]]. It was narrowly defeated in a first-round tournament game by [[Louisville Cardinals men's basketball|Louisville]].

=== Anteater as mascot ===
The anteater was chosen in 1965 when students were allowed to submit mascot candidates, which would be voted on in a campus election. Three undergraduates named Pat Glasgow, Bob Ernst, and Schuyler Hadley Basset III were credited with choosing the anteater and designing a cartoon representation, having been disappointed with other candidates such as a roadrunner, unicorn, seahawk and golden bison.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Peter, the Anteater: History of the Mascot (Zot) |year=2006 |publisher=University of California, Irvine |url=http://www.admissions.uci.edu/mascot.html |archive-url=https://archive.is/20060904043145/http://www.admissions.uci.edu/mascot.html |dead-url=yes |archive-date=2006-09-04 |df= }}&lt;/ref&gt;

While often attributed to the [[Johnny Hart]] comic strip ''[[B.C. (comic strip)|B.C.]]'', the original anteater design was based on the Playboy bunny.&lt;ref&gt;{{cite web|title='B.C.' comic strip artist coming to Celebrate UCI|url=http://news.uci.edu/features/b-c-comic-strip-artist-coming-to-celebrate-uci/|work=UC Irvine News, 11 April 2011|publisher=University of California, Irvine|access-date=30 April 2013}}&lt;/ref&gt; In November 1965, the UCI students officially voted on the anteater. In a special follow-up election, students opted for a mascot based on the B.C. anteater over the Playboy version.

A hand signal called &quot;Rip'em 'Eaters&quot; was created by Blake Sasaki and Dennis Wisco in 2001. When attacked, an anteater sits in a tripodal position with its hind feet and tail and tears and &quot;rips&quot; at its predator. The hand signal is done by touching the tips of the two middle fingers with the thumb, and sliding the thumb back, making the pinky and index finger the ears and the fingers in the middle the snout of the anteater.

In August 2007, a small stuffed Peter accompanied astronaut [[Tracy Caldwell]] on the [[Space Shuttle Endeavour|Space Shuttle ''Endeavour'']] mission [[STS-118]].&lt;ref&gt;{{cite news | title=Beaumont Grad To Celebrate Birthday In Space | url=http://www.knbc.com/news/13847193/detail.html | publisher=KNBC (NBC4 Los Angeles) | date=August 8, 2007 }}&lt;/ref&gt;

Following the 2015 men's basketball team's inaugural appearance in the NCAA Division I tournament, ''[[Mashable]]'' named Peter the Anteater the winner of its &quot;Mascot Madness&quot; tournament.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://mashable.com/2015/04/07/mascot-madness-winner/|title=The world has spoken, and your mascot champion is here|author=Jeff Leeson|date=April 7, 2015|work=Mashable|access-date=August 3, 2015}}&lt;/ref&gt; The mascot also appeared on an episode of ''[[Conan (talk show)|Conan]]''.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ocregister.com/articles/mascot-657087-peter-anteater.html |title=Conan O'Brien, Peter the Anteater smackdown!|work=The Orange County Register|access-date=August 3, 2015}}&lt;/ref&gt;

== People ==
{{Main|List of University of California, Irvine people}}
As of 2011, UCI has more than 124,000 alumni.&lt;ref&gt;{{cite web | title=General Catalogue: Alumni Relations | year=2011| publisher=University of California | url=http://www.editor.uci.edu/catalogue/11-12Catalogue.pdf }}&lt;/ref&gt; These people include athletes ([[Steve Scott (athlete)|Steve Scott]], [[Scott Brooks]], [[Greg Louganis]] and 34 Olympians), Broadway, film, and television actors ([[Bob Gunton]], [[James LeGros]], [[Jon Lovitz]], [[Brian Thompson]], [[Teal Wicks]], [[Windell Middlebrooks]]), educators ([[Erin Gruwell]]), international concert pianist and arts entrepreneur [[Kevin Kwan Loucks]], astronaut [[Tracy Caldwell Dyson]], and technological innovators ([[Roy Fielding]], [[Paul Mockapetris]], and [[Patrick J. Hanratty]]&lt;ref name=UC&gt;{{cite news|title=Patrick Hanratty spotlight|url=http://www.ics.uci.edu/community/news/spotlight/spotlight_hanratty.php|date=October 18, 2012|publisher=The Regents of the University of California|access-date=March 17, 2013}}&lt;/ref&gt;).

[[File:UC Irvine Reines Hall.jpg|thumb|[[Frederick Reines]] Hall in the School of Physical Sciences, named after one of three UCI faculty members to receive the [[Nobel prize]].]]
Three faculty members have been honored with the [[Nobel Prize]]. In 1995, two UCI Professors earned the Nobel Prize:&lt;ref&gt;{{cite web|author=UC Irvine |date=January 4, 2005 |url=http://www.ps.uci.edu/physics/news/nobel.html |title=Frederick Reines is Awarded the 1995 Nobel Prize in Physics |access-date=March 14, 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20120805191250/http://www.ps.uci.edu/physics/news/nobel.html |archivedate=August 5, 2012 |df= }}&lt;/ref&gt; [[Frank Sherwood Rowland]] won [[Nobel Prize in Chemistry|in chemistry]] and [[Frederick Reines]] won [[Nobel Prize in Physics|in physics]]. F. Sherwood Rowland helped to discover the harmful effects of [[Chlorofluorocarbon|CFCs]] on the [[ozone layer]], while Frederick Reines received the Nobel Prize for his work in discovering the [[neutrino]]. In 2004, [[Irwin Rose]], professor at the School of Medicine, was awarded the Nobel Prize in chemistry, along with faculty from the [[Technion]]. Rose received the Nobel Prize for his work on biological proteins.

[[Jacques Derrida]] — a philosopher most commonly associated with postmodern and post-structuralism philosophy — taught at the University of California, Irvine from 1986 to shortly before his death in 2004. He was Professor of English and Comparative Literature, French and Italian, and Philosophy.  His most notable contributions were ''Of Grammatology, Writing and Difference'', and ''Margins of Philosophy''. He was awarded honorary degrees from Columbia University, the New School of Social Research, and Williams College in the United States; Cambridge and Essex Universities in England; and universities in Belgium, Hungary, Romania, Poland, Italy, and Canada. He was also awarded the Theodor Adorno Prize in 2001.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://senate.universityofcalifornia.edu/_files/inmemoriam/html/JacquesDerrida.htm |title= In Memorium - Jacques Derrida |publisher= University of California |author= David Carroll |accessdate= 2017-10-15 }} &lt;/ref&gt;
 
Claude Yarbrough (aka [[Jonathan Pendragon]]), class of '76, is one of the most influential magicians of the 20th and 21st centuries.&lt;ref&gt;Moehring, John (August 1999), &quot;The Century: The Pendragons&quot;, Magic Magazine Vol.8&lt;/ref&gt;

[[Ralph J. Cicerone]], an earth system science professor and former chancellor of UCI, served as president of the [[United States National Academy of Sciences|National Academy of Sciences]] from 2005 to 2016.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.rollingstone.com/politics/story/8742363/the_hardballer/ |title=The Hardballer |work=Rolling Stone |access-date=September 19, 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090409062856/http://www.rollingstone.com/politics/story/8742363/the_hardballer |archivedate=April 9, 2009 |df= }}&lt;/ref&gt;

Additionally, three faculty members have been named [[National Medal of Science]] recipients.&lt;ref name=&quot;faculty&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.evc.uci.edu/planning/plan0106/01.20.06%20Where%20We%20Are%20Now.pdf |title=A Focus on Excellence: A Strategy for Academic Development at the University of California, Irvine 2005–2015: Where We Are Now |access-date=February 14, 2008 |date=January 20, 2006 |publisher=University of California, Irvine |format=PDF }}{{dead link|date=March 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

[[Thomas Keneally]] was a visiting professor at UCI where he taught the graduate fiction workshop for one quarter in 1985. From 1991 to 1995, he was a visiting professor in the writing program at UCI.&lt;ref&gt;{{cite news|last=McClellan|first=Dennis|title=Keneally to Leave UCI for Home|url=http://articles.latimes.com/1994-09-26/news/ls-43251_1_writing-program|access-date=29 April 2013 |newspaper=Los Angeles Times|date=26 Sep 1994}}&lt;/ref&gt; He is most famous for his book ''[[Schindler's Ark]]'' (1982) (later republished as ''Schindler's List''), which won the Booker Prize and is the basis of the film ''[[Schindler's List]]'' that was directed by [[Steven Spielberg]].

In January 2009, UCI Professor Reg Penner won the [[Faraday Medal]] for his research with [[nanowire]]s.&lt;ref&gt;{{cite web |title=UCI chemist awarded Faraday Medal
|publisher=nae.org |date=December 18, 2008 |url=http://www.zotwire.uci.edu/?story=2152 |access-date=January 31, 2009 }}&lt;/ref&gt;

== Controversies ==
=== Aramark controversy ===
UC Irvine is the last UC campus that [[subcontract]]s its food services. In summer of 2004, UCI signed a contract with [[Aramark]], a food services corporation, granting it control of nearly all residential dining facilities and restaurants on university property. This includes UCI's three dining halls (Brandywine, Pippin Commons, and Mesa Commons) and three on-campus restaurants (Phoenix Grille, B.C.'s Cavern on the Green, and Bistro by the Bridge). [[Student activities and traditions at UC Irvine|ASUCI]], which is partially responsible for negotiating UCI's food services contract, has justified the decision to offer Aramark its business with the argument that Aramark has pledged to invest millions of dollars into the university's food service infrastructure.&lt;ref name=&quot;Ong Hing&quot;&gt;{{cite journal | last=Ong Hing | first=Julianne | title=Aramark: The New Bully on Campus | journal=Jaded Magazine | issue=8 | date=Winter 2006 | url=http://ucispace.lib.uci.edu/bitstream/handle/10575/1084/jadedissue08.pdf | access-date=June 10, 2016 }}{{dead link|date=July 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

Critics argue that offering one corporation the university's food services contract is a de facto monopoly. It is also argued that the management of food services by Aramark leads to low-quality food and poor customer service, and that support of Aramark condones its poor employee relations record. Many full-time Aramark employees qualify for [[public assistance]] and rely on [[Medi-Cal]], [[low-income housing]], and other [[social work|social programs]]. Though these workers prepare and serve food on the UC Irvine campus in residential dining halls, they are not afforded the same rights as UC service employees. Aramark Corporation prohibits its workers from [[trade union|unionizing]] to fight for higher wages.&lt;ref name=&quot;Ong Hing&quot; /&gt;

Proponents argue that maintaining one entity for food service lowers costs for the University, which in turn lowers costs for students. Also, the fact that food service workers are not UC employees further lowers costs for the university. Furthermore, UCI notes the large investment Aramark is making is in dining infrastructure, which will outlast its current contract and support UCI's long-range development plan.&lt;ref name=&quot;Ong Hing&quot; /&gt;

=== Law school dean controversy ===
{{See also|University of California, Irvine School of Law#Chemerinsky hiring controversy}}
In hiring an inaugural dean of the [[University of California, Irvine School of Law|UC Irvine School of Law]], which opened in 2009, the University approached Professor [[Erwin Chemerinsky]], a well known legal scholar in constitutional law and liberal commentator. After signing a contract with Chemerinsky on September 4, 2007, the hire was rescinded by UCI Chancellor Michael V. Drake because he felt the law professor's commentaries were &quot;polarizing&quot; and would not serve the interests of California's first new public law school in 40 years; Drake claimed the decision was his own and not the subject of any outside influence.&lt;ref name=LAT091307a&gt;{{cite news|first=Garrett |last=Therolf |first2=Henry |last2=Weinstein |url=http://www.latimes.com/news/local/la-me-uci13sep13,1,1474059,full.story |title=UC Irvine aborts hiring Chemerinsky as law school dean |newspaper=Los Angeles Times |date=September 13, 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090215074738/http://www.latimes.com/news/local/la-me-uci13sep13%2C1%2C1474059%2Cfull.story |archivedate=February 15, 2009 |df= }}&lt;/ref&gt; The action was roundly criticized by liberal and conservative scholars who felt it hindered the academic mission of the law school, and disbelief over Chancellor Drake's claims that it was the subject of no outside influence.&lt;ref name=&quot;LAT091307a&quot; /&gt;&lt;ref name=LAT901307b&gt;{{cite news|first=Dana |last=Parsons |url=http://www.latimes.com/news/local/la-me-parsons13sep13,1,1694812.column |title=Excuse for UCI's fumble on law school dean not good enough |newspaper=Los Angeles Times |date=September 13, 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090217145612/http://www.latimes.com/news/local/la-me-parsons13sep13%2C1%2C1694812.column |archivedate=February 17, 2009 |df= }}&lt;/ref&gt;

The issue was the subject of an editorial in ''[[The New York Times]]'' on September 14, 2007.&lt;ref&gt;{{cite news| url=https://www.nytimes.com/2007/09/14/opinion/14fri3.html | work=The New York Times | title=A Bad Beginning in Irvine | date=September 14, 2007 | access-date=May 27, 2010}}&lt;/ref&gt; Details emerged revealing that UCI had received criticism on the hire from [[Supreme Court of California|California Chief Justice]] [[Ronald M. George]], who criticized Chemerinsky's grasp of death penalty appeals, as well as a group of prominent Orange County Republicans and Los Angeles County Supervisor [[Michael D. Antonovich]], who wanted to derail the appointment.&lt;ref name = LAT901707 /&gt; Drake traveled over a weekend to [[Durham, North Carolina]], and the two reached an agreement late Sunday evening.&lt;ref name=LAT901707&gt;{{cite news|first=Garrett |last=Therolf |url=http://www.latimes.com/news/local/la-me-uci18sep18,0,3167475.story?coll=la-home-center |title=Chemerinsky returns to UC Irvine post |newspaper=Los Angeles Times |date=September 17, 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071106040410/http://www.latimes.com/news/local/la-me-uci18sep18%2C0%2C3167475.story?coll=la-home-center |archivedate=November 6, 2007 |df= }}&lt;/ref&gt; On September 17, Chemerinsky issued a joint press release with UCI Chancellor [[Michael V. Drake]] indicating that Chemerinsky ''would'' head the UCI law school, stating &quot;Our new law school will be founded on the bedrock principle of academic freedom. The chancellor reiterated his lifelong, unqualified commitment to academic freedom, which extends to every faculty member, including deans and other senior administrators.&quot;&lt;ref name=PressRelease070917&gt;{{cite web|url=http://www.ocblog.net/ocblog/2007/09/statement-fro-1.html |title=OC Blog: Statement From Chemerinsky &amp; Drake |access-date=2007-10-29 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071029170502/http://www.ocblog.net/ocblog/2007/09/statement-fro-1.html |archivedate=October 29, 2007 |df= }}&lt;/ref&gt;

=== UCI Extension controversy ===
From 2002 to 2007, [[Capella University]], a for-profit, on-line institution, paid $500 per student to UCI Extension for each of the 36 students who transferred to Capella. This undisclosed financial arrangement resulted in a total payment of $12,000 to UCI.&lt;ref name=&quot;payment&quot;&gt;{{cite news |last=Nouh| first= Yasmin| title= UCI Irvine No Longer to Receive Capella Cash | url= http://www.newuniversity.org/checkDB.php?id=6135 | publisher= [[New University (newspaper)|New University]] | date= June 5, 2006 |access-date=March 12, 2008}} {{Dead link|date=September 2010|bot=H3llBot}}&lt;/ref&gt; The payments, first reported in the ''[[Chronicle of Higher Education]]'', were inadvertently revealed when Jeffry La Marca, a former student of UCI Extension and Capella, filed a [[public records]] request for correspondence between UCI and Capella.

UCI continuing education dean Gary Matkin announced the school would end the arrangement by October 31, 2007 and plans to place $12,000 into a scholarship fund for needy students. UCI officials represented that the agreement was legal per Department of Education regulations; however, UCI had tried to hide the payments and the arrangement was frequently criticized as unethical because it raised the possibility that school counselors might make recommendations to students based on financial incentives rather than the student's best interests.&lt;ref name=payment /&gt;

=== Allegations of antisemitism ===
On November 30, 2007, the [[Office of Civil Rights]] of the [[United States Department of Education]] issued a report finding &quot;insufficient evidence&quot; in support of allegations that Jewish students at UCI were harassed and subjected to a hostile environment based on their national origin. The federal agency investigated a total of 13 alleged incidents of harassment that occurred between Fall 2000 and December 2006, and determined that 5 were &quot;isolated acts&quot; that could not be addressed because they were reported more than 180 days after they occurred. Further, the agency considered these acts, which included a rock thrown at a Jewish student, the destruction of a [[The Holocaust|Holocaust]] memorial display, and various threatening or harassing statements made to individual Jewish students, substantially different in nature as to be unrelated to the 8 other recurring acts it investigated, which included graffiti depicting [[swastika]]s on campus, events during an annual Zionist Awareness Week (in which several Jewish students had, however, partook), exclusion of Jewish students during an anti-hate rally, and the wearing of graduation stoles signifying support for [[Hamas]]{{citation needed|date=June 2013}} or [[Palestinian people|Palestinian]] human rights. The agency ultimately found that none of the incidents leading to the allegations qualified as &quot;sufficiently severe, pervasive or persistent as to interfere with or limit the ability of an individual to participate in from the services, activities or privileges&quot; provided by UCI, and that university officials had acted appropriately in response to each incident. In December 2007, UCI Administration has been cleared of anti-semitism complaints by the US Department of Education's Office for Civil Rights.&lt;ref name=&quot;OCR&quot;&gt;{{cite web|title=OCR Report |url=http://www.ocregister.com/newsimages/news/2007/12/OCR_Report_120507-Z05145157-0001.pdf |date=November 30, 2007 |access-date=December 20, 2007 |format=PDF |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080216022546/https://www.ocregister.com/newsimages/news/2007/12/OCR_Report_120507-Z05145157-0001.pdf |archivedate=February 16, 2008 |df= }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news | last=Fisher | first=Marla Jo | title=Civil rights investigation clears UCI of anti-Semitism charges | url=http://www.ocregister.com/news/students-jewish-campus-1939795-officials-report | publisher=[[Orange County Register]] | date=December 11, 2007 | access-date=December 20, 2007}}&lt;/ref&gt;

Following a speech by then-Chancellor [[Michael V. Drake]] at the national Hillel meeting in Washington, D.C. in March 2008, Anteaters for Israel, along with three other Jewish organizations, issued a press release defending Drake and claiming that anti-Semitic activity was &quot;exaggerated.&quot;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.ocregister.com/articles/jewish-uci-student-2007512-students-israel
|title=News: Jewish students say UC Irvine is safe|publisher=[[Orange County Register]]|date=March 28, 2008|access-date=April 4, 2008|last=Fisher|first=Marla Jo}}&lt;/ref&gt; Since then, 20 current and former students issued a statement expressing concern over ongoing issues and Drake's handling of them.

In May 2009, UC Irvine hosted a two-week event titled &quot;Israel: The Politics of Genocide&quot;, hosted by the school's Muslim Student Union. Scheduled speakers included [[Cynthia McKinney]] and [[George Galloway]]. Opponents of the event described it as &quot;anti-Semitic&quot; (despite its considerable support from Jewish students and stated criticism solely of Israeli policy) and have called for Chancellor Drake to condemn both the event and the sponsoring organization. He has declined to do so.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://jta.org/news/article/2009/05/12/1005098/petitiion-calls-on-irvine-chancellor-to-denounce-muslim-group |title=Denounce Muslim group, UC Irvine chancellor urged |publisher=[[Jewish Telegraphic Agency]] |date=May 12, 2009 |access-date=May 12, 2009 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090514053211/https://jta.org/news/article/2009/05/12/1005098/petitiion-calls-on-irvine-chancellor-to-denounce-muslim-group |archivedate=May 14, 2009 |df= }}&lt;/ref&gt; One outdoor demonstration at this event included a display with an image of Jewish Holocaust victim [[Anne Frank]] wearing a [[keffiyah]], in an apparent attempt to draw an analogy between her sufferings and the plight of the [[Palestinian people|Palestinians]] in the [[Palestinian territories]]. The pro-Israel campus advocacy group [[StandWithUs]] has described this image as offensive.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://standwithus.org/app/iNews/view_n.asp?ID=1033|title=Creating Hate at UC Irvine|publisher=[[StandWithUs]]|date=May 13, 2009|access-date=May 15, 2009}}&lt;/ref&gt;

In October 2009, students from UCI met with [[Hamas]] official [[Aziz Duwaik]] on a university-sponsored trip to the West Bank under a program called the Olive Tree Initiative (OTI), a neutral, apolitical education group that studies the Arab-Israeli conflict. The meeting was questioned by parties in 2011, and the initial response from UCI was that the meeting was justified, as the education group was studying the different narratives that contribute to the current situation in the middle east.&lt;ref&gt;Overly, Jeff.  [http://articles.ocregister.com/2011-03-31/news/29372049_1_uci-administration-hamas-leader-jewish-community &quot;Group: UC Irvine students met with Hamas leader.&quot;] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723014156/http://articles.ocregister.com/2011-03-31/news/29372049_1_uci-administration-hamas-leader-jewish-community |date=2011-07-23 }} ''The Orange County Register''.  March 31, 2011.  April 6, 2011.&lt;/ref&gt; After the [[Zionist Organization of America]] informed UCI about Hamas' nature and urged UCI to dissociate itself from the OTI, UCI referred to the meeting as a &quot;misstep.&quot;&lt;ref&gt;Agrela, Ramona H.  [http://octaskforce.files.wordpress.com/2011/04/letter-from-ucis-ramona-argrela-re-oti-4-5-11.pdf Letter to Morton A. Klein and Susan B. Tuchman, Esq.] April 5, 2011.  Orange County Independent Task Force on Anti-Semitism.&lt;/ref&gt; Many of these accusations were contradicted by many organizations and members of the group who are of pro-Israel and Jewish descent.&lt;ref&gt;Larry Kugelman, Professor David Snow, [http://letters.ocregister.com/2011/04/09/uci-olive-tree-initiative-seeks-mideast-peace/ UCI Olive Tree Initiative seeks Mideast Peace – Letters to the Editor : The Orange County Register] April 9, 2011.&lt;/ref&gt;

In May, 2010, forty members of the faculty issued an open letter expressing concern about &quot;hate-promoting actions&quot; including &quot;a statement (by a speaker repeatedly invited by the Muslim Student Union) that the Zionist Jew is a party of Satan, a statement by another MSU speaker that the Holocaust was God's will&quot; that have given UCI &quot;a growing reputation as a center of hate and intolerance&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Op-ed: UC Irvine Faculty Call for Civility During Wall Week|url=http://www.newuniversity.org/2010/05/opinion/op-ed-uc-irvine-faculty-call-for-civility-during-wall-week/|publisher=[[New University (newspaper)|New University]]|date=May 12, 2010}}&lt;/ref&gt; Neither of the speakers had been named nor any students shown to have had any affiliation with such remarks.

=== Arrests at Michael Oren lecture ===
{{See also|Muslim Student Union#2010 protest of Oren speech}}
UC Irvine attracted controversy in February 2010 when students disrupted a lecture by Israeli Ambassador [[Michael Oren]].&lt;ref name=&quot;Suspends&quot;&gt;{{cite web|last=Bharath|first=Deepa|title=Muslim Student Union members shocked by suspension|url=http://www.ocregister.com/news/university-253265-union-student.html|work=[[Orange County Register]]|access-date=June 15, 2010|author2=Pak, Ellyn }}&lt;/ref&gt; While the MSU had issued a statement condemning the university for inviting a man who &quot;took part in a culture that has no qualms with terrorizing the innocent, killing civilians, demolishing their homes and illegally occupying their land,&quot; they denied responsibility for the protests and said the students acted on their own.&lt;ref name=&quot;latimes&quot;&gt;{{cite news |url=http://latimesblogs.latimes.com/lanow/2010/02/11-students-arrested-for-disrupting-israeli-ambassadors-speech-at-uc-irvine-.html |title=11 students arrested after disrupting Israeli ambassador's speech at UC Irvine |author=Raja Abdulrahim |date=February 9, 2010 |work=Los Angeles Times |access-date=February 12, 2010}}&lt;/ref&gt; According to [[Kenneth S. Stern|Kenneth Stern]], director of the [[American Jewish Committee]]'s Division on Antisemitism and Extremism &quot;The UCI campus has had a long history of anti-Israel and anti-Semitic incidents, usually tied to its Muslim Student Union.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.insidehighered.com/views/2010/02/15/stern|title=Don't Avoid Conflicts; Mine Them|author=Kenneth Stern|publisher=[[Inside Higher Ed]]|date=February 15, 2010}}&lt;/ref&gt;

[[Heckler]]s interrupted Oren's speech ten times, with many students cheering them in support. Among other slogans, the hecklers yelled, &quot;Michael Oren, propagating murder is not an expression of [[free speech]],&quot;&lt;ref name=&quot;latimes&quot; /&gt; &quot;killers&quot; and &quot;how many Palestinians did you kill?&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.haaretz.com/hasen/spages/1148561.html |title=Muslim students scream 'killer' during Israel envoy speech in L.A |author=Natasha Mozgovaya |date=February 9, 2010 |publisher=Ha'aretz |access-date=February 12, 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100211043715/http://www.haaretz.com/hasen/spages/1148561.html |archivedate=February 11, 2010 }}&lt;/ref&gt; After the fourth disruption, Oren took a 20-minute leave before returning to the podium. Before continuing he said, &quot;I've spent most of my life living in and studying the Middle East and one of the great and eternal cultural facets of the Middle East is hospitality&amp;nbsp;... even if you do not agree with them, even if they're ostensibly your enemy. I'm your guest here and I'm asking for the Middle Eastern hospitality for your guest, I've come into your house.&quot; By the end of the program, 11 UC Irvine and [[UC Riverside|Riverside]] students were reportedly arrested.&lt;ref name=&quot;latimes&quot; /&gt;

According to the ''[[New University (newspaper)|New University]]'', 11 students were charged with section 403 of the UCIPD penal code – disrupting a public event on the University's property, for their actions. Nine were enrolled at UCI and three were from UCR.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.newuniversity.org/2010/02/news/israel-interrupted-in-irvine/|title=Israel: Interrupted in Irvine|author=David Lumb|publisher=[[New University (newspaper)|New University]]|date=February 15, 2010}}&lt;/ref&gt;

During the event, UCI Chancellor [[Michael V. Drake|Michael Drake]] and political science department chair Mark Petracca &quot;chided the protesting crowd and called the disruptions embarrassing.&quot; At one point, Chairman Petracca yelled &quot;Shame on you&quot; to the heckling crowd.&lt;ref name=&quot;latimes&quot; /&gt; In a statement issued the next day, UCI Chancellor Drake called the students' behavior &quot;intolerable,&quot; saying that &quot;Freedom of speech is among the most fundamental, and among the most cherished of the bedrock values our nation is built upon.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.chancellor.uci.edu/100209_disruption.php |title=Campus Disruption |author=Michael Drake |date=February 9, 2010 |publisher=Office of the Chancellor |access-date=February 12, 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20100214112535/http://www.chancellor.uci.edu/100209_disruption.php |archivedate=February 14, 2010 }}&lt;/ref&gt; UCI Law School Dean [[Erwin Chemerinsky]] also condemned the disruptions. He stated, &quot;Imagine if they had brought their own speaker and that person had been shouted down. There would be no free speech. There is no right to a '[[heckler's veto]].'&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://collegelife.freedomblogging.com/2010/02/10/dean-uci-protesters-stopped-free-speech/16121/ |title=Dean: UCI protesters violated free speech |author=Gary Robbins |publisher=[[Orange County Register]] |date=February 10, 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100213195542/http://collegelife.freedomblogging.com/2010/02/10/dean-uci-protesters-stopped-free-speech/16121/ |archivedate=February 13, 2010 |df= }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.latimes.com/news/opinion/commentary/la-oe-chemerinsky18-2010feb18,0,2972313.story|title=UC Irvine's free speech debate|author=Erwin Chemerinsky|work=Los Angeles Times|date=February 18, 2010}}&lt;/ref&gt;

In response, the university suspended the group for the 2010–2011 school year and the group will undergo a probationary period for the following year. In addition, the members will be responsible for completing a collective 50 community service hours before the group can be reinstated. The [[Muslim Student Union]] has appealed the suspension.&lt;ref name=&quot;Suspends&quot; /&gt; The punishment was later modified to one academic quarter, one hundred hours of community service, and two years probation.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.latimes.com/news/local/la-me-0904-uci-muslims-20100904,0,656430.story|title=UC Irvine upholds suspension of Muslim group, bans it for one quarter|author=Raja Abdulrahim|work=Los Angeles Times|date=September 4, 2010 |access-date=September 4, 2010}}&lt;/ref&gt;

The [[Zionist Organization of America]], describing UCI as &quot;a campus that permitted bigotry&quot;, has called for college-bound students and financial donors to avoid UCI.&lt;ref&gt;{{cite news|title=UC Irvine recommends suspension of campus' Muslim student group|url=http://articles.latimes.com/2010/jun/15/local/la-me-0615-uci-muslim-20100615/3|work=Los Angeles Times|date=June 15, 2010}}&lt;/ref&gt;

=== Student government flag controversy ===
{{See also|Student activities and traditions at UC Irvine#Flag controversy}}
In March 2015, the legislative branch of the campus undergraduate student government, the [[ASUCI]], voted in favor of a resolution that would have banned all flags from a shared inner workroom in the undergraduate student government's offices, the text of which partially stating that &quot;The American flag has been flown in instances of colonialism and imperialism&quot; and &quot;freedom of speech, in a space that aims to be as inclusive as possible, can be interpreted as hate speech&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Nope and Glory: UC Irvine Flag Ban Controversy |url=http://www.snopes.com/politics/education/ucirvine.asp|website=Snopes.com|access-date=March 13, 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Knight Shine|first1=Nicole|title=American flag, others banned in UC Irvine student area|url=http://www.latimes.com/local/lanow/la-me-ln-american-flag--ban-uc-irvine-20150306-story.html|access-date=March 8, 2015|work=Los Angeles Times |date=March 6, 2015}}&lt;/ref&gt; After the student government's president expressed his opposition to the resolution in a public social media post, the resolution became controversial, with criticism and support from students and non-students. The student representatives who voted in favor of the ban experienced intense harassment and received numerous [[death threat]]s. The university administration called the ban &quot;misguided&quot;, stating &quot;The views of a handful of students passing a resolution do not represent the opinions of the nearly 30,000 students on this campus, and have no influence on the policies and practices of the university&quot;, and the executive branch of the student council vetoed the ban.&lt;ref&gt;{{cite news|title=UC Irvine's Student Government Vetoes Controversial U.S. Flag Ban|url=http://losangeles.cbslocal.com/2015/03/07/uc-irvines-student-government-vetoes-controversial-u-s-flag-ban/|access-date=March 8, 2015|publisher=CBS|date=March 7, 2015}}&lt;/ref&gt; During the controversy, California State Senator [[Janet Nguyen]] said that the state constitution could be amended to prohibit the banning of the American flag at taxpayer-funded campuses.&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Tully|first1=Sarah|title=Update: Will UCI student officials veto U.S. flag ban today?|url=http://www.ocregister.com/articles/flag-653323-students-ban.html|access-date=March 8, 2015|work=Orange County Register|date=March 7, 2015}}&lt;/ref&gt;

Numerous professors and students from universities across the state have signed a letter of support for the students who passed the resolution, written in response to increasing hostility, death threats, and racial slurs.&lt;ref&gt;{{cite web|title=UCI Student Support Letter |url=https://docs.google.com/forms/d/1t1ZhPZN2ohzgARuXwQUCwbB3YXNPgXGZQMI8heUYZnQ/viewform |access-date=March 10, 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Foxhall|first1=Emily |title=Support grows for UC Irvine students who voted against flag display |url=http://www.latimes.com/local/education/la-me-0313-uci-flag-20150313-story.html|access-date=March 13, 2015|work=LA Times|date=March 12, 2015}}&lt;/ref&gt;

UC Irvine Chancellor [[Howard Gillman]] initially called the vote &quot;outrageous and indefensible&quot;,&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://chancellor.uci.edu/engagement/writings-and-remarks/2015/150308-statement-on-asuci-actions.html|title=March 8, 2015: Statement on ASUCI Actions|publisher=}}&lt;/ref&gt; and stated that the campus would install additional flagpoles. After criticism from students, faculty and others, however, Gillman published a conciliatory op-ed in the ''[[Los Angeles Times]]'', urging a stop to the harassment of students and stating that criticism of the United States flag &quot;is a feature of university life and a measure of a free society.&quot;&lt;ref&gt;{{cite news|title=Stop the Internet rage over flag flap|url=http://www.latimes.com/opinion/op-ed/la-oe-gillman-flag-uc-irvine-rage-20150317-story.html|access-date=March 17, 2015|work=LA Times|date=March 16, 2015}}&lt;/ref&gt;

=== Rescinded student offers controversy ===
{{Main|University of California, Irvine rescinded controversy}}
On July 28, 2017, UC Irvine rescinded the admission offers of over 500 incoming undergraduates.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.teenvogue.com/story/university-of-california-irvine-revoke-acceptances|title=University of California Irvine Has Revoked Over 500 Acceptances|last=Elizabeth|first=De|work=Teen Vogue|access-date=2017-07-31|language=en}}&lt;/ref&gt; While the university claimed they rescinded so many offers of admission due to 2nd semester high school grades and late transcripts, some people speculate the real reason is too many of the students receiving admission offers accepting them.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/07/29/us/uc-irvine-acceptance-rejected.html|title=U.C. Irvine Rescinds Acceptances for Hundreds of Applicants|last=Fortin|first=Jacey|date=2017-07-29|work=The New York Times|access-date=2017-07-31|language=en-US|issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt; Approximately 7,100 of 31,000 freshmen offered admission to UC Irvine in 2017 accepted it, which is 850 more students than UC Irvine's planned freshman class of 6,250.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.latimes.com/local/lanow/la-me-uc-irvine-rescissions-20170728-story.html|title=UC Irvine is under fire for rescinding 500 admission offers two months before fall term begins|last=Watanabe|first=Teresa|date=2017-07-28|work=Los Angeles Times|access-date=2017-07-31|language=en-US|issn=0458-3035}}&lt;/ref&gt;
--&gt;

== Сондай-ақ ==
* [[Anteater демалыс орталығы]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер|30em}}

== Тағы қараңыз ==

== Сыртқы сілтемелер ==
{{Commons category |position= right}}
* [http://www.uci.edu/ Ресми веб сайты]
* [http://www.ucirvinesports.com UC Irvine Athletics]

{{Калифорния университетінің жүйесі}}
{{commons|University of California, Irvine}}

{{бастама}}

[[Санат:1965 жылы құрылған оқу орындары]]
[[Санат:Калифорния университеттер жүйесі]]</text>
      <sha1>m0oohbqfls2wgcofppfwlr7tzgv355d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қасым Қайсенов кенті</title>
    <ns>0</ns>
    <id>537329</id>
    <revision>
      <id>3055204</id>
      <parentid>2862063</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:08:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4916" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 = Қасым Қайсенов кенті
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =49 |lat_min = 52|lat_sec = 25
   |lon_deg =82|lon_min = 29|lon_sec =24 
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Ұлан ауданы
|кестедегі аудан         = Ұлан ауданы{{!}}Ұлан 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қасым Қайсенов кенттік әкімдігі{{!}}Қасым Қайсенов
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         = 1943   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =''Молодежный''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = 3966
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Қасым Қайсенов''', ''Молодежный'' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Ұлан ауданы]] және [[Қасым Қайсенов кенттік әкімдігі]] орталығы. ([[1983 жыл|1983]] жылдан [[2011 жыл|2011]]-ші жылға дейін Молодежный кенті аталып, 2011 жылдан бастап Қасым Қайсенов ([[Қазақстан|Қазақстан Республикасының]] Халық  қаһарманы, жазушы, [[Ұлы Отан соғысы]] ардагері [[Қасым Қайсенов]]тың құрметіне) кенті болып өзгертілді.

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы – [[Өскемен]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 10 км, ең жақын темір жол станциясы – Защитадан 13 км жерде, Ұлан өзенінің аңғарында орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 3484 адам (1649 ер адам және 1835 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 3966 адамды (1865 ер адам және 2101 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1943 жыл|1943]] жылы осы маңда полиметалл кен орнын игеруге байланысты қаланған. Молодежныйда полиметалл кенін өндіретін ЖАҚ, Өскемен құс фабрикасы, “''Азия''” ЖШС жұмыс істейді.&lt;ref name=&quot;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев — Алматы [[Қазақ энциклопедиясы]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, XI том 27 бет&quot;&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев — Алматы [[Қазақ энциклопедиясы]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, XI том 27 бет.&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ұлан ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ұлан ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>mo35jbgmwr250mracv5f6d41qy6vdtn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эмилио Джино Сегре</title>
    <ns>0</ns>
    <id>540400</id>
    <revision>
      <id>3055145</id>
      <parentid>3038811</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:33:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mashkawat.ahsan</username>
        <id>84465</id>
      </contributor>
      <comment>сурет #WPWP</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1545" xml:space="preserve">[[File:Segre.jpg|thumb|200px|right|Эмилио Джино Сегре, 1959]]
'''Эмилио Джино Сегре'''(Segre)(01.02.1905 жылы туған, Рим маңындағы Тиволи) - итальян физигі. [[Рим]] университетін бітірген(1928). Сегре 1930 - 36 жылы Рим университетінде, 1936-38 жылы Палермо университетінде, 1938 жылдан бастап [[АҚШ]] - тағы Калифорния университетінде (1946 жылдан оның профессоры), [[1943]] - 46 жылы АҚШ - тың Лос - Аламостағы ұлттық лабораториясында қызмет істеді. Ол 1934 - 36 жылы Э.Ферми т.б. ғалымдармен бірге протон әсерімен жүретін ядролық реакцияларды зерттеді. Технеций (1937), астат (1940), плутоний (1940 - 41) сияқты элементтерді ашуға, сондай - ақ антипротонды алуға (1955) қатынасты. 
==Сыйлықтары==
АҚШ және Италия Ұлттық академияларының мүшесі. Нобель сыйлығының лауреаты (1959).

==Қолданылған әдебиет==
Қазақ Совет энциклопедиясы, 1976 жыл, Алматы,10 том, 97 бет
{{Жыл адамы (Тайм журналы бойынша) 1951—1975}}

[[Санат:1905 жылы туғандар]]</text>
      <sha1>q09u1qpcbj5pqd85g4xvhlbdk1nodax</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Первомайский (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>545073</id>
    <revision>
      <id>3055215</id>
      <parentid>2861523</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:12:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4058" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Первомайский
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =50 |lat_min =15|lat_sec =46 
   |lon_deg =81|lon_min = 59|lon_sec =51
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Шемонаиха ауданы
|кестедегі аудан         = Шемонаиха ауданы{{!}}Шемонаиха 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Первомай кенттік әкімдігі{{!}}Первомай
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1957
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =4597
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Первомайский}}
'''Первомайский''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Шемонаиха ауданы]]ндағы кент, [[Первомай кенттік әкімдігі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы — [[Шемонаиха]] қаласынан оңтүстікке қарай 46 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 7593 адам (3548 ер адам және 4145 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 4597 адамды (2126 ер адам және 2471 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1957 жыл]]ы Ертіс химия-металлургия зауытын салуға байланысты қаланған. Қазіргі кезде мұнда “Ертіс химия-металлургия зауыты”, “Механикалық зауыт” акционерлік қоғамдары, нан зауыты, тұрмыс қажетін өтейтін цех, байланыс бөлімшесі, өкпе ауруына шалдыққан балаларды емдейтін санаторий, тубдиспансер жұмыс істейді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Шемонаиха ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Шемонаиха ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>daqu6kfhpj50sgi7ttchpuxywav9nus</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Айдын Ақанұлы Айымбетов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>545299</id>
    <revision>
      <id>3055153</id>
      <parentid>2761523</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:55:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8186" xml:space="preserve">{{Ғарышкер
 |Есімі          = Айдын Ақанұлы Айымбетов
 |Шынайы есімі   = 
 |Суреті      =  Aidyn Aimbetov.jpg
 |Суреттің аты   = 
 |Мемлекеті             = {{байрақ|Қазақстан}}
 |Туылған кездегі есімі =
 |Мансабы           =  [[Ұшқыш]]-[[инженер]]
 |Әскери атағы      = [[Файл:17-RKAF-MG.svg|20px]] авиация [[генерал-майор]]ы
 |Экспедициялары    = 
 |Ғарышта болған уақыты   =9 тәулік, 20 сағат, 13 минут, 51 секунд 
 |Туған күні      = 27.7.1972
 |Туған жері      = [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Заря Коммунизма]] ауылы, [[Талдықорған облысы]], [[Сурет:Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic.svg|20px]] [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]] (қазіргі [[Алматы облысы]], [[Қазақстан]])
 |Қайтыс болған күні      = 
 |Қайтыс болған жері      = 
 |Сыйлықтары              ={{Халық қаһарманы}}&lt;br&gt;
{{Отан ордені}} [[Сурет:Medal20RK.png|42px|link=Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] [[Сурет:MedalSlujba2.png|42px|link=«Мінсіз қызметі үшін» медалі (Қазақстан)]] [[Сурет:MedalSlujba3.png|42px|link=«Мінсіз қызметі үшін» медалі (Қазақстан)]] [[Сурет:Medal10VSRK.png|42px|link=«Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне 10 жыл» медалі]] [[Сурет:Medal20VSRK.png|42px|link=«Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне 20 жыл» медалі]] [[Сурет:Medal Begeldinov rib.png|42px|link=«Авиация Генерал-Майоры Талғат Бегелдинов» медалі]] [[Сурет:25let police RK rib.png|42px|link=«Қазақстан Республикасының Полициясына 25 жыл» кеуде белгісі]] {{Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы}} 
}}
'''Айдын Ақанұлы Айымбетов''' ([[27 шілде]] [[1972 жыл|1972]], [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Заря Коммунизма]] ауылы, [[Талдықорған облысы]]) — [[Қазақтар|қазақ]] [[ғарышкер]]і, [[Халық қаһарманы]]. Шыққан руы [[жалайыр]].&lt;ref&gt;https://pp.userapi.com/c845324/v845324615/1d36c9/Synk1FE1UNs.jpg&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Жалайыр. Он екі ата. Шежіре. Тарақ , Толқымбекұлы Р. Алматы, Дәуір, 2000, 112 (733) б&lt;/ref&gt;

== Білімі ==
Мектепті алтын медальмен бітірген. 1993 жылы [[Армавир]]дегі жоғарғы әскери авиациялық училищені &quot;ұшқыш-истребитель&quot; мамандығы бойынша бітірген.

== Әскери қызметі ==
1993 жылдың мамырынан [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қазақстанның Қарулы Күштерінің]] қатарында қызмет атқарады. Ұшқыш-истребитель.
Ғарышкерлер отрядына таңдау алдында Талдықорған қаласы маңындағы авиабазада авиациялық бөлімшенің командирі болып қызмет атқарды. 2009 жылдың желтоқсанынан [[Қазақстан Республикасының Ұлттық ғарыш агенттiгi]] төрағасының кеңесшісі, агенттік департментінің директоры. 2011 жылдың наурызынан Сұлтанғазиев атындағы [[ғарыштық зерттеулер институты]]нда ғарыштық технологияларды ақпараттық-білімдік қамтамасыз ету бөлімінің бастығы. 2012 жылдың көктемінен Астана қаласындағы Оқушылар сарайындағы жас ғарышкерлер мектебінде ұстаздық етеді.

== Әскери атағы ==
Қазақстан Республикасы Әскери-әуе қызметінің полковнигі (2014 жылдан).

== Ғарыштық даярлығы ==
* 1993 жылы алғаш рет ғарышкерлікке өтініш берді. 
* Екінші мәрте 2001 жылдың 5 мамырында қайта берді. 
* 2002 жылы Ресей-Қазақстан мемлекетаралық бірлескен ғарышқа ұшу келісімі аясында Мәскеу қаласында медициналық комиссиядан өтті.
* 09.11.2002 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметі жанындағы ведомствоаралық комиссия мәжілісінде Қазақстан Республикасы ғарышкерлері отрядына кіргізу туралы ұсыныс жасалыынды. 
* 12.10.2012 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметінің №1304 қаулысы негізінде Қазақстан Республикасының ғарышкері дәрежесі берілді.
* 26.05.2015 жылы Қазғарыш баспасөз хатшысы Ербол Дәулетов 2015 жылы ғарышкер Айдын Айымбетовті британдық әншінің орнына 2015 жылдың қыркүйегінде ғарышқа жіберу туралы мәселені талқылап жатқандығын хабарлады.
* 2015 жылы 2 қыркүйекте 2-бортинженер ретінде транспорттық пилоттанған «Союз ТМА-18М» кемесінде ЭП-18 саяхаты аясында [[Байқоңыр (ғарыш айлағы)|Байқоңыр]] ғарыш станциясынан Халықаралық ғарыш станциясына аттанды.&lt;ref&gt;[http://www.astronaut.ru/as_kazch/text/aimbetov01.htm Айдын Ақанұлы Айымбетов]&lt;/ref&gt;
* Айдын Айымбетов ғарышта он күн болып, маңызды зерттеулер жүргізген болатын. Халықаралық ғарыш станциясынан оралған Айымбетовті президент Нұрсұлтан Назарбаевтың өзі күтіп алды.
== Марапаттары ==
Ғарыш кеңістігін игеруге сіңірген аса зор еңбегі, ғарышқа ұшу кезінде көрсеткен батырлығы мен ерлігі үшін Қазақстан Республикасының ғарышкері Айдын Ақанұлы Айымбетовке
* «Халық қаһарманы» атағы (14.10.2015)
*  Алтын Жұлдыз айрықша ерекшелік белгісі
* «Отан» ордені (2015)&lt;ref&gt;[http://www.nur.kz/kk/921672-nazarbaev-aydyn-ayymbetovke-khalyq-qa.html Назарбаев Айдын Айымбетовке “Халық қаһарманы” атағын берді]&lt;/ref&gt;
== Отбасылық жағдайы ==
Отбасылы. Жұбайының есімі - Лилия. Екі баласы бар: қызы - Диана (2000), ұлы - Әмір (1998).

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{бастама}}

[[Санат:27 шілдеде туғандар]]
[[Санат:1972 жылы туғандар]]
[[Санат:Талдықорғанда туғандар]]
[[Санат:Қазақстан ұшқыш-ғарышкерлері]]
[[Санат:Қазақстан Халық Қаһармандары]]
[[Санат:Отан орденінің иегерлері]]</text>
      <sha1>csee2dthi2r79a91kezed72ujc65dlb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055155</id>
      <parentid>3055153</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:56:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8188" xml:space="preserve">{{Ғарышкер
 |Есімі          = Айдын Ақанұлы Айымбетов
 |Шынайы есімі   = 
 |Суреті      =  Aidyn Aimbetov.jpg
 |Суреттің аты   = 
 |Мемлекеті             = {{байрақ|Қазақстан}}
 |Туылған кездегі есімі =
 |Мансабы           =  [[Ұшқыш]]-[[инженер]]
 |Әскери атағы      = [[Сурет:17-RKAF-MG.svg|20px]] авиация [[генерал-майор]]ы
 |Экспедициялары    = 
 |Ғарышта болған уақыты   =9 тәулік, 20 сағат, 13 минут, 51 секунд 
 |Туған күні      = 27.7.1972
 |Туған жері      = [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Заря Коммунизма]] ауылы, [[Талдықорған облысы]], [[Сурет:Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic.svg|20px]] [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]] (қазіргі [[Алматы облысы]], [[Қазақстан]])
 |Қайтыс болған күні      = 
 |Қайтыс болған жері      = 
 |Сыйлықтары              ={{Халық қаһарманы}}&lt;br&gt;
{{Отан ордені}} [[Сурет:Medal20RK.png|42px|link=Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]] [[Сурет:MedalSlujba2.png|42px|link=«Мінсіз қызметі үшін» медалі (Қазақстан)]] [[Сурет:MedalSlujba3.png|42px|link=«Мінсіз қызметі үшін» медалі (Қазақстан)]] [[Сурет:Medal10VSRK.png|42px|link=«Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне 10 жыл» медалі]] [[Сурет:Medal20VSRK.png|42px|link=«Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне 20 жыл» медалі]] [[Сурет:Medal Begeldinov rib.png|42px|link=«Авиация Генерал-Майоры Талғат Бегелдинов» медалі]] [[Сурет:25let police RK rib.png|42px|link=«Қазақстан Республикасының Полициясына 25 жыл» кеуде белгісі]] {{Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы}} 
}}
'''Айдын Ақанұлы Айымбетов''' ([[27 шілде]] [[1972 жыл|1972]], [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Заря Коммунизма]] ауылы, [[Талдықорған облысы]]) — [[Қазақтар|қазақ]] [[ғарышкер]]і, [[Халық қаһарманы]]. Шыққан руы [[жалайыр]].&lt;ref&gt;https://pp.userapi.com/c845324/v845324615/1d36c9/Synk1FE1UNs.jpg&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Жалайыр. Он екі ата. Шежіре. Тарақ , Толқымбекұлы Р. Алматы, Дәуір, 2000, 112 (733) б&lt;/ref&gt;

== Білімі ==
Мектепті алтын медальмен бітірген. 1993 жылы [[Армавир]]дегі жоғарғы әскери авиациялық училищені &quot;ұшқыш-истребитель&quot; мамандығы бойынша бітірген.

== Әскери қызметі ==
1993 жылдың мамырынан [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қазақстанның Қарулы Күштерінің]] қатарында қызмет атқарады. Ұшқыш-истребитель.
Ғарышкерлер отрядына таңдау алдында Талдықорған қаласы маңындағы авиабазада авиациялық бөлімшенің командирі болып қызмет атқарды. 2009 жылдың желтоқсанынан [[Қазақстан Республикасының Ұлттық ғарыш агенттiгi]] төрағасының кеңесшісі, агенттік департментінің директоры. 2011 жылдың наурызынан Сұлтанғазиев атындағы [[ғарыштық зерттеулер институты]]нда ғарыштық технологияларды ақпараттық-білімдік қамтамасыз ету бөлімінің бастығы. 2012 жылдың көктемінен Астана қаласындағы Оқушылар сарайындағы жас ғарышкерлер мектебінде ұстаздық етеді.

== Әскери атағы ==
Қазақстан Республикасы Әскери-әуе қызметінің полковнигі (2014 жылдан).

== Ғарыштық даярлығы ==
* 1993 жылы алғаш рет ғарышкерлікке өтініш берді. 
* Екінші мәрте 2001 жылдың 5 мамырында қайта берді. 
* 2002 жылы Ресей-Қазақстан мемлекетаралық бірлескен ғарышқа ұшу келісімі аясында Мәскеу қаласында медициналық комиссиядан өтті.
* 09.11.2002 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметі жанындағы ведомствоаралық комиссия мәжілісінде Қазақстан Республикасы ғарышкерлері отрядына кіргізу туралы ұсыныс жасалыынды. 
* 12.10.2012 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметінің №1304 қаулысы негізінде Қазақстан Республикасының ғарышкері дәрежесі берілді.
* 26.05.2015 жылы Қазғарыш баспасөз хатшысы Ербол Дәулетов 2015 жылы ғарышкер Айдын Айымбетовті британдық әншінің орнына 2015 жылдың қыркүйегінде ғарышқа жіберу туралы мәселені талқылап жатқандығын хабарлады.
* 2015 жылы 2 қыркүйекте 2-бортинженер ретінде транспорттық пилоттанған «Союз ТМА-18М» кемесінде ЭП-18 саяхаты аясында [[Байқоңыр (ғарыш айлағы)|Байқоңыр]] ғарыш станциясынан Халықаралық ғарыш станциясына аттанды.&lt;ref&gt;[http://www.astronaut.ru/as_kazch/text/aimbetov01.htm Айдын Ақанұлы Айымбетов]&lt;/ref&gt;
* Айдын Айымбетов ғарышта он күн болып, маңызды зерттеулер жүргізген болатын. Халықаралық ғарыш станциясынан оралған Айымбетовті президент Нұрсұлтан Назарбаевтың өзі күтіп алды.
== Марапаттары ==
Ғарыш кеңістігін игеруге сіңірген аса зор еңбегі, ғарышқа ұшу кезінде көрсеткен батырлығы мен ерлігі үшін Қазақстан Республикасының ғарышкері Айдын Ақанұлы Айымбетовке
* «Халық қаһарманы» атағы (14.10.2015)
*  Алтын Жұлдыз айрықша ерекшелік белгісі
* «Отан» ордені (2015)&lt;ref&gt;[http://www.nur.kz/kk/921672-nazarbaev-aydyn-ayymbetovke-khalyq-qa.html Назарбаев Айдын Айымбетовке “Халық қаһарманы” атағын берді]&lt;/ref&gt;
== Отбасылық жағдайы ==
Отбасылы. Жұбайының есімі - Лилия. Екі баласы бар: қызы - Диана (2000), ұлы - Әмір (1998).

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{бастама}}

[[Санат:27 шілдеде туғандар]]
[[Санат:1972 жылы туғандар]]
[[Санат:Талдықорғанда туғандар]]
[[Санат:Қазақстан ұшқыш-ғарышкерлері]]
[[Санат:Қазақстан Халық Қаһармандары]]
[[Санат:Отан орденінің иегерлері]]</text>
      <sha1>6i226dqbqxvnt0s0ldloa545lvcw1ep</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бейбарыс (ауыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>559879</id>
    <revision>
      <id>3054995</id>
      <parentid>3052734</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T13:32:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Мәдени-әлеуметтік мекемелері */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6560" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Бейбарыс
|сурет               =   С.Бейбарыс. Стелла .jpg
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =27|lat_sec = 11
   |lon_deg =51|lon_min = 47|lon_sec =25
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Атырау облысы
|кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
|ауданы                  = Махамбет ауданы
|кестедегі аудан         = Махамбет ауданы{{!}}Махамбет
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Бейбарыс ауылдық округі{{!}}Бейбарыс 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = Сәрсенғалиев Марат
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Чкалово''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 2429
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 060711
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Бейбарыс (айрық)}}
'''Бейбарыс''' (1938-2006 жж. – ''Чкалово''&lt;ref&gt;[http://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002473 Махамбет ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://chkalov.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Чкалов атындағы орта мектебінің тарихы тарихы]&lt;/ref&gt;) — [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]]ндағы ауыл, [[Бейбарыс ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Жайық]] өзенінің оң жағалауында, аудан орталығы – [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 26 км-дей, [[Атырау]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 23 км жерде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 2125 адам (1089 ер адам және 1062 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 2429 адамды (1211 ер адам және 1218 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
* А.Байтұрсынұлы атындағы орта мектеп - Алғашқы мектеп 1938 жылдың күзінде шағын бір бөлмелі саман тастан қаланған шатырсыз жәй үйде 1-ші, 2-ші, 3-ші орыс-кәріс сыныптары болып ашылды. Ол үй күні бүгінге дейін бар. Мектептің арнаулы құрылысын салу 1940-1941 жылдары басталды. Мектеп алғашқы кезде «Сарайшық орта мектебі» деп аталған. Жаманқала мен Сарайшықтағы бұзылған шіркеулердің тастарын әкеліп, орталау (1-8 сыныптар) орыс-кәріс мектебіне пайдалануға берілді. Ал, 9-10 сыныптар оқушылары Сорочинко мен Жаманқаладағы интернаттарда жатып оқыды. Мектепке Чкалов есімі 1938 жылы В.П.Чкаловтың еш жерге қонбастан Америкаға ұшып баруын ұлығылау негізінде селоға Чкалов есімін беруге байланысты аталды. Ал Чкалов орта мектебінің алғашқы құрылысына қосымша ғимараттар 1953-1965 жылдары салынды. 2013 жылы &quot;100 мектеп, 100 аурухана&quot; бағдарламасымен салынған 300 орындық мектеп ғимараты пайдалануға берілді. 2019 жылы 24 қаңтарда Чкалов орта мектебіне Ахмет Байтұрсынұлының есімі берілді.
* &quot;Балдырған&quot; бөбекжай-бақшасы
* «Жас Дәурен» мәдениет үйі

== Діни ұйымдары ==
[[Сурет:Бейбарыс. Қасым хан мешіті.jpg |солға|200px|]]
* &quot;Қасым хан&quot; мешіті - 2020 жылы қазан айында ашылған. Мешіт сыйымдылығы 300 адамға шақталған.&lt;ref&gt;[https://www.muftyat.kz/kk/news/qmdb/2020-10-16/33503-bas-mufti-beibarys-auylynda-kasym-khan-meshitin-saltanatty-zhagdaida-ashty-foto/ БАС МҮФТИ БЕЙБАРЫС АУЫЛЫНДА «ҚАСЫМ ХАН» МЕШІТІН САЛТАНАТТЫ ЖАҒДАЙДА АШТЫ]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Махамбет ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Махамбет ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>tu4eqppomu7xg8jjm04n5g24k0ska3h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055004</id>
      <parentid>3054995</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T14:10:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6564" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Бейбарыс
|сурет               =   С.Бейбарыс. Стелла .jpg
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =27|lat_sec = 11
   |lon_deg =51|lon_min = 47|lon_sec =25
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Атырау облысы
|кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
|ауданы                  = Махамбет ауданы
|кестедегі аудан         = Махамбет ауданы{{!}}Махамбет
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Бейбарыс ауылдық округі{{!}}Бейбарыс 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = Сәрсенғалиев Марат
|құрылған уақыты         = 1938   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Чкалово''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 2429
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 060711
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Бейбарыс (айрық)}}
'''Бейбарыс''' (1938-2006 жж. – ''Чкалово''&lt;ref&gt;[http://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002473 Махамбет ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://chkalov.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Чкалов атындағы орта мектебінің тарихы тарихы]&lt;/ref&gt;) — [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]]ндағы ауыл, [[Бейбарыс ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Жайық]] өзенінің оң жағалауында, аудан орталығы – [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 26 км-дей, [[Атырау]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 23 км жерде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 2125 адам (1089 ер адам және 1062 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 2429 адамды (1211 ер адам және 1218 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
* А.Байтұрсынұлы атындағы орта мектеп - Алғашқы мектеп 1938 жылдың күзінде шағын бір бөлмелі саман тастан қаланған шатырсыз жәй үйде 1-ші, 2-ші, 3-ші орыс-кәріс сыныптары болып ашылды. Ол үй күні бүгінге дейін бар. Мектептің арнаулы құрылысын салу 1940-1941 жылдары басталды. Мектеп алғашқы кезде «Сарайшық орта мектебі» деп аталған. Жаманқала мен Сарайшықтағы бұзылған шіркеулердің тастарын әкеліп, орталау (1-8 сыныптар) орыс-кәріс мектебіне пайдалануға берілді. Ал, 9-10 сыныптар оқушылары Сорочинко мен Жаманқаладағы интернаттарда жатып оқыды. Мектепке Чкалов есімі 1938 жылы В.П.Чкаловтың еш жерге қонбастан Америкаға ұшып баруын ұлығылау негізінде селоға Чкалов есімін беруге байланысты аталды. Ал Чкалов орта мектебінің алғашқы құрылысына қосымша ғимараттар 1953-1965 жылдары салынды. 2013 жылы &quot;100 мектеп, 100 аурухана&quot; бағдарламасымен салынған 300 орындық мектеп ғимараты пайдалануға берілді. 2019 жылы 24 қаңтарда Чкалов орта мектебіне Ахмет Байтұрсынұлының есімі берілді.
* &quot;Балдырған&quot; бөбекжай-бақшасы
* «Жас Дәурен» мәдениет үйі

== Діни ұйымдары ==
[[Сурет:Бейбарыс. Қасым хан мешіті.jpg |солға|200px|]]
* &quot;Қасым хан&quot; мешіті - 2020 жылы қазан айында ашылған. Мешіт сыйымдылығы 300 адамға шақталған.&lt;ref&gt;[https://www.muftyat.kz/kk/news/qmdb/2020-10-16/33503-bas-mufti-beibarys-auylynda-kasym-khan-meshitin-saltanatty-zhagdaida-ashty-foto/ БАС МҮФТИ БЕЙБАРЫС АУЫЛЫНДА «ҚАСЫМ ХАН» МЕШІТІН САЛТАНАТТЫ ЖАҒДАЙДА АШТЫ]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Махамбет ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Махамбет ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>2k77bchbm1tnjs33h7tu9riqhykeh6v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055007</id>
      <parentid>3055004</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T14:28:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Мәдени-әлеуметтік мекемелері */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7160" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Бейбарыс
|сурет               =   С.Бейбарыс. Стелла .jpg
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =27|lat_sec = 11
   |lon_deg =51|lon_min = 47|lon_sec =25
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Атырау облысы
|кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
|ауданы                  = Махамбет ауданы
|кестедегі аудан         = Махамбет ауданы{{!}}Махамбет
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Бейбарыс ауылдық округі{{!}}Бейбарыс 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = Сәрсенғалиев Марат
|құрылған уақыты         = 1938   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Чкалово''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 2429
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 060711
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Бейбарыс (айрық)}}
'''Бейбарыс''' (1938-2006 жж. – ''Чкалово''&lt;ref&gt;[http://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002473 Махамбет ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://chkalov.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Чкалов атындағы орта мектебінің тарихы тарихы]&lt;/ref&gt;) — [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]]ндағы ауыл, [[Бейбарыс ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Жайық]] өзенінің оң жағалауында, аудан орталығы – [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 26 км-дей, [[Атырау]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 23 км жерде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 2125 адам (1089 ер адам және 1062 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 2429 адамды (1211 ер адам және 1218 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
* А.Байтұрсынұлы атындағы орта мектеп - алғашқы мектеп 1938 жылдың күзінде шағын бір бөлмелі саман тастан қаланған шатырсыз жәй үйде 1-ші, 2-ші, 3-ші орыс-кәріс сыныптары болып ашылды. Ол үй күні бүгінге дейін бар. Мектептің арнаулы құрылысын салу 1940-1941 жылдары басталды. Мектеп алғашқы кезде «Сарайшық орта мектебі» деп аталған. Жаманқала мен Сарайшықтағы бұзылған шіркеулердің тастарын әкеліп, орталау (1-8 сыныптар) орыс-кәріс мектебіне пайдалануға берілді. Ал, 9-10 сыныптар оқушылары Сорочинко мен Жаманқаладағы интернаттарда жатып оқыды. Мектепке Чкалов есімі 1938 жылы В.П.Чкаловтың еш жерге қонбастан Америкаға ұшып баруын ұлығылау негізінде селоға Чкалов есімін беруге байланысты аталды. Ал Чкалов орта мектебінің алғашқы құрылысына қосымша ғимараттар 1953-1965 жылдары салынды. 2013 жылы &quot;100 мектеп, 100 аурухана&quot; бағдарламасымен салынған 300 орындық мектеп ғимараты пайдалануға берілді. 2019 жылы 24 қаңтарда Чкалов орта мектебіне Ахмет Байтұрсынұлының есімі берілді.
* &quot;Балдырған&quot; бөбекжай-бақшасы – алғаш рет 1938 жылы ашылған. 1966 жылы наурызда жаңа 40 балалық балабақша ашылды. 1971 жылы балабақша совхоз кеңсесінің босаған ғимаратына көшірілді. 1987 жылы 140 орындық жаңа балабақша пайдалануға берілді.
* «Жас Дәурен» мәдениет үйі – Чкалов селолық клуб үйінің іргетасы 1942 жылы қаланды. 1987 жылы типтік жобада 2 қатарлы жаңа иәдениет үйі пайдалануға берілді.

== Діни ұйымдары ==
[[Сурет:Бейбарыс. Қасым хан мешіті.jpg |солға|200px|]]
* &quot;Қасым хан&quot; мешіті - 2020 жылы қазан айында ашылған. Мешіт сыйымдылығы 300 адамға шақталған.&lt;ref&gt;[https://www.muftyat.kz/kk/news/qmdb/2020-10-16/33503-bas-mufti-beibarys-auylynda-kasym-khan-meshitin-saltanatty-zhagdaida-ashty-foto/ БАС МҮФТИ БЕЙБАРЫС АУЫЛЫНДА «ҚАСЫМ ХАН» МЕШІТІН САЛТАНАТТЫ ЖАҒДАЙДА АШТЫ]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Махамбет ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Махамбет ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>nxphumhvkihaigxz57ws6y2iogu953u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055009</id>
      <parentid>3055007</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T14:43:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Халқы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10067" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Бейбарыс
|сурет               =   С.Бейбарыс. Стелла .jpg
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =27|lat_sec = 11
   |lon_deg =51|lon_min = 47|lon_sec =25
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Атырау облысы
|кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
|ауданы                  = Махамбет ауданы
|кестедегі аудан         = Махамбет ауданы{{!}}Махамбет
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Бейбарыс ауылдық округі{{!}}Бейбарыс 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = Сәрсенғалиев Марат
|құрылған уақыты         = 1938   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Чкалово''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 2429
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 060711
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Бейбарыс (айрық)}}
'''Бейбарыс''' (1938-2006 жж. – ''Чкалово''&lt;ref&gt;[http://adilet.zan.kz/kaz/docs/V06T0002473 Махамбет ауданының кейбір әкімшілік-аумақтық бірліктерін қайта атау туралы]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://chkalov.mahambet-bb.kz/kz/mektep-turaly/tarikhy.html Чкалов атындағы орта мектебінің тарихы тарихы]&lt;/ref&gt;) — [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]]ндағы ауыл, [[Бейбарыс ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Жайық]] өзенінің оң жағалауында, аудан орталығы – [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 26 км-дей, [[Атырау]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 23 км жерде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 2125 адам (1089 ер адам және 1062 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 2429 адамды (1211 ер адам және 1218 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Бейбарыс ауылының негізі 1938 жылы қаланған. Сол кездегі &quot;Сарайшық ауылдық&quot; советіне қарасты «Павлов» колхозын төраға Ян-Бон Чун, «Авангард» колхозын төраға Ким Семен басқарды. 1953 жылы ұсақ колхоздарды ірілендіру саясаты негізінде Жаманқаладағы «Верный путь» колхозымен және Жалғансайдағы «1 Май» колхозы бірігіп, іріленіп, «1 Май» колхозы құрылады. Жалғансайдағы «1 Май» колхозын 1май мерекесі қарсаңында құрылуына байланысты осылай атау ұйғарылған. Ал «Сарайшық» ауылдық советіне қарасты «Павлов» және «Авангард» колхоздарының бірігуі нәтижесінде «Чкалов» колхозы құрылды. 1960 жылдары «1 Май» мен «Чкалов» колхоздары қосылып «1 Май» совхозы құрылды. Совхоз орталығы әуелгі кезде МТС орналасқан Жаманқалада болса, кейін 1965 жылы Чкалов селосына көшіріледі. Сол жылдардан бері қарай совхозға И.Д.Брагин, Ш.Қуанышалиев, Ғ.Нұғыманов, Н.Сұлтанов, Қ.Сиранов сияқты азаматтар басшылық жасап, оның көркейіп, өркендеуіне елеулі үлестерін қосты. Қазіргі уақытта «1 Мамыр» ЖШС-тігін А.Ескариев басқарады. Чкалов селосы атауы 2007 жылы Бейбарыс селосы болып өзгертілді. Чкалов
селосы болып, 1937 жылы Советтер Одағының батыры В.П. Чкаловтың Америкаға тура қонбастан ұшып баруын ұлығылау аталған еді. 1978 жылы «Чкалов ауылдық советі» «Чкалов селолық Кеңесі» болып қайта құрылды.1992 жылдан бері «Чкалов селолық округі» болып аталады. Округ қарамағына Редут, Сорочинко, Чкалов селолары кірген. Қарамырза, Тоқал, Бұзаутүбек, Қызылжар, Мойнақ учаскелері де округке енеді. 2006 жылы Чкалов селосы Бейбарыс селосы болып қайта аталды.
&lt;ref&gt;[Бейбарыс ауылының тарихы https://chkalov.mahambet-bb.kz/images-new/000/1/2-converted.pdf]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
* А.Байтұрсынұлы атындағы орта мектеп - алғашқы мектеп 1938 жылдың күзінде шағын бір бөлмелі саман тастан қаланған шатырсыз жәй үйде 1-ші, 2-ші, 3-ші орыс-кәріс сыныптары болып ашылды. Ол үй күні бүгінге дейін бар. Мектептің арнаулы құрылысын салу 1940-1941 жылдары басталды. Мектеп алғашқы кезде «Сарайшық орта мектебі» деп аталған. Жаманқала мен Сарайшықтағы бұзылған шіркеулердің тастарын әкеліп, орталау (1-8 сыныптар) орыс-кәріс мектебіне пайдалануға берілді. Ал, 9-10 сыныптар оқушылары Сорочинко мен Жаманқаладағы интернаттарда жатып оқыды. Мектепке Чкалов есімі 1938 жылы В.П.Чкаловтың еш жерге қонбастан Америкаға ұшып баруын ұлығылау негізінде селоға Чкалов есімін беруге байланысты аталды. Ал Чкалов орта мектебінің алғашқы құрылысына қосымша ғимараттар 1953-1965 жылдары салынды. 2013 жылы &quot;100 мектеп, 100 аурухана&quot; бағдарламасымен салынған 300 орындық мектеп ғимараты пайдалануға берілді. 2019 жылы 24 қаңтарда Чкалов орта мектебіне Ахмет Байтұрсынұлының есімі берілді.
* &quot;Балдырған&quot; бөбекжай-бақшасы – алғаш рет 1938 жылы ашылған. 1966 жылы наурызда жаңа 40 балалық балабақша ашылды. 1971 жылы балабақша совхоз кеңсесінің босаған ғимаратына көшірілді. 1987 жылы 140 орындық жаңа балабақша пайдалануға берілді.
* «Жас Дәурен» мәдениет үйі – Чкалов селолық клуб үйінің іргетасы 1942 жылы қаланды. 1987 жылы типтік жобада 2 қатарлы жаңа иәдениет үйі пайдалануға берілді.

== Діни ұйымдары ==
[[Сурет:Бейбарыс. Қасым хан мешіті.jpg |солға|200px|]]
* &quot;Қасым хан&quot; мешіті - 2020 жылы қазан айында ашылған. Мешіт сыйымдылығы 300 адамға шақталған.&lt;ref&gt;[https://www.muftyat.kz/kk/news/qmdb/2020-10-16/33503-bas-mufti-beibarys-auylynda-kasym-khan-meshitin-saltanatty-zhagdaida-ashty-foto/ БАС МҮФТИ БЕЙБАРЫС АУЫЛЫНДА «ҚАСЫМ ХАН» МЕШІТІН САЛТАНАТТЫ ЖАҒДАЙДА АШТЫ]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Махамбет ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Махамбет ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>2cm2wyb3u1put18nig4eh715z8exxbr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алға (Махамбет ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>559912</id>
    <revision>
      <id>3055233</id>
      <parentid>3051135</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T10:08:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Халқы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6222" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Алға
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =25|lat_sec = 19
   |lon_deg =51|lon_min = 52|lon_sec =22
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Атырау облысы
|кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
|ауданы                  = Махамбет ауданы
|кестедегі аудан         = Махамбет ауданы{{!}}Махамбет
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Алға ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Алға
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''17-ауыл''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 1859
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Алға (айрық)}}
'''Алға''' — [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]]ндағы ауыл, [[Алға ауылдық округі (Атырау облысы)|Алға ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Жайық]]тың сол жағалауында, аудан орталығы – [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 32 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 1746 адам (888 ер адам және 858 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 1859 адамды (962 ер адам және 897 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Өткен ғасырдың отызыншы жылдары Жайық жағасынан үйлер тұрғызылып, шашыраңқы отырғандар ұжымдастырылып, бір қонысқа орналасады да, ол мекенге алғашқы үй салған Құлтай деген кісінің есімі беріліп, «Құлтай» атанады. Ол мекен 1957 жылғы тасқында суға кетіп, жаңа орыннан Алға ауылы бой көтереді. Осында құрылған «Қызыл ақырап» ұжымшары егін егіп, мал шаруашылығын кәсіп еткен болса, соғыс жылдары «Жаңа жол», «Жаңа шаруа», «Красный Каспий» ұжымшарлары балық аулаумен айналысқан. 1959 жылы «Жаңа шаруа» ұжымшары Алғаға көшіріліп, іріленген «ХХІ партсъезд атындағы» ұжымшар құрылып, 1972 жылы ол атауы өзгермей, кеңшар болды. 1991 жылы кеңшар таратылып, «Алға» ұжымдық кәсіпорны, 1994 жылы «Мұра» өндірістік кооперативі және 11 шаруа қожалық құрылды.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/audan-tynysy/al-any-al-a-zhetelegen-m-ra-edi.html Алғаны алға жетелеген «Мұра» еді...]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
* Алға орта мектебі
* &quot;Қарлығаш&quot; бөбекжай-бақшасы
* Алға ауылдық мәдениет үйі

== Ауыл көшелері ==
[[Махамбет Өтемісұлы]], [[Нұрмұхан Жантөрин]], Құрманғали Иманғазиев, Өткелбай Жиеналиев, [[Халел Досмұхамедов|Халел Досмұхамедұлы]], [[Әбілқайыр хан (Кіші жүз)|Әбілхайыр хан]] атындағы көшелер, Орталық, Тегісшіл, Ақсай, [[Каспий теңізі|Каспий]], [[Желтоқсан көтерілісі|Желтоқсан]], [[Елорда]], Ақжайық көшелері.

== Ауыл суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Алға ауылы.  !! Алға ауылы. !! Алға ауылы.
|-
| [[Сурет:Алға. Махамбет ауд.jpeg |орта|250px|]]|| [[Сурет:Алға ауылы. Махамбет ауданы.jpeg |орта|250px|]]||[[Сурет:Алға ауылы (Махамбет ауданы).jpeg |орта|250px|]] 
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Махамбет ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Махамбет ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>7zjkwwrawapef84kutfy453c2i1t3sv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055234</id>
      <parentid>3055233</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T10:09:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6226" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Алға
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47 |lat_min =25|lat_sec = 19
   |lon_deg =51|lon_min = 52|lon_sec =22
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Атырау облысы
|кестедегі облыс         = Атырау облысы{{!}}Атырау
|ауданы                  = Махамбет ауданы
|кестедегі аудан         = Махамбет ауданы{{!}}Махамбет
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Алға ауылдық округі (Атырау облысы){{!}}Алға
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1957  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''17-ауыл''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 1859
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Алға (айрық)}}
'''Алға''' — [[Атырау облысы]] [[Махамбет ауданы]]ндағы ауыл, [[Алға ауылдық округі (Атырау облысы)|Алға ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Жайық]]тың сол жағалауында, аудан орталығы – [[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 32 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 1746 адам (888 ер адам және 858 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 1859 адамды (962 ер адам және 897 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Өткен ғасырдың отызыншы жылдары Жайық жағасынан үйлер тұрғызылып, шашыраңқы отырғандар ұжымдастырылып, бір қонысқа орналасады да, ол мекенге алғашқы үй салған Құлтай деген кісінің есімі беріліп, «Құлтай» атанады. Ол мекен 1957 жылғы тасқында суға кетіп, жаңа орыннан Алға ауылы бой көтереді. Осында құрылған «Қызыл ақырап» ұжымшары егін егіп, мал шаруашылығын кәсіп еткен болса, соғыс жылдары «Жаңа жол», «Жаңа шаруа», «Красный Каспий» ұжымшарлары балық аулаумен айналысқан. 1959 жылы «Жаңа шаруа» ұжымшары Алғаға көшіріліп, іріленген «ХХІ партсъезд атындағы» ұжымшар құрылып, 1972 жылы ол атауы өзгермей, кеңшар болды. 1991 жылы кеңшар таратылып, «Алға» ұжымдық кәсіпорны, 1994 жылы «Мұра» өндірістік кооперативі және 11 шаруа қожалық құрылды.&lt;ref&gt;[https://zh-shugylasy.kz/zhanalyqtar/audan-tynysy/al-any-al-a-zhetelegen-m-ra-edi.html Алғаны алға жетелеген «Мұра» еді...]&lt;/ref&gt;

== Мәдени-әлеуметтік мекемелері ==
* Алға орта мектебі
* &quot;Қарлығаш&quot; бөбекжай-бақшасы
* Алға ауылдық мәдениет үйі

== Ауыл көшелері ==
[[Махамбет Өтемісұлы]], [[Нұрмұхан Жантөрин]], Құрманғали Иманғазиев, Өткелбай Жиеналиев, [[Халел Досмұхамедов|Халел Досмұхамедұлы]], [[Әбілқайыр хан (Кіші жүз)|Әбілхайыр хан]] атындағы көшелер, Орталық, Тегісшіл, Ақсай, [[Каспий теңізі|Каспий]], [[Желтоқсан көтерілісі|Желтоқсан]], [[Елорда]], Ақжайық көшелері.

== Ауыл суреттері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Алға ауылы.  !! Алға ауылы. !! Алға ауылы.
|-
| [[Сурет:Алға. Махамбет ауд.jpeg |орта|250px|]]|| [[Сурет:Алға ауылы. Махамбет ауданы.jpeg |орта|250px|]]||[[Сурет:Алға ауылы (Махамбет ауданы).jpeg |орта|250px|]] 
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Махамбет ауданы елді мекендері}}
[[Санат:Махамбет ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>jgnl1b1uvv09flpksvhsrdusht47r2h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ақсу (Степногорск қалалық әкімдігі)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>560423</id>
    <revision>
      <id>3055170</id>
      <parentid>2772741</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:50:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3629" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Ақсу
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені         =     
   |lat_deg =52 |lat_min =27|lat_sec = 51
   |lon_deg =71|lon_min =58|lon_sec =39
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Ақмола облысы
|кестедегі облыс         = Ақмола облысы{{!}}Ақмола
|ауданы                  = Степногорск қалалық әкімдігі
|кестедегі аудан         = Степногорск қалалық әкімдігі{{!}}Степногорск 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Ақсу ауылдық округі (Степногорск қалалық әкімдігі){{!}}Ақсу 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =3779
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Ақсу (айрық)}}
'''Ақсу''' — [[Ақмола облысы]]ның [[Степногорск қалалық әкімдігі]]не қарасты кент, [[Ақсу ауылдық округі (Степногорск қалалық әкімдігі)|Ақсу ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
[[Степногорск]]ден солтүстік-шығысқа қарай 18 км-дей жерде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 5690 адам (2787 ер адам және 2903 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 3779 адамды (1929 ер адам және 1850 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Степногорск қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Степногорск қалалық әкімдігі елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>igj1gtyg3h7lhw7g4f60aqr3olvx9ta</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Красногор (Ақмола облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>560853</id>
    <revision>
      <id>3055177</id>
      <parentid>2764185</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:52:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3472" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Красногор
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Кенттік әкімдігі орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені         =   
   |lat_deg =52 |lat_min =14|lat_sec =37
   |lon_deg =66|lon_min =30|lon_sec =51
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Ақмола облысы
|кестедегі облыс         = Ақмола облысы{{!}}Ақмола
|ауданы                  = Есіл ауданы (Ақмола облысы)
|кестедегі аудан         = Есіл ауданы (Ақмола облысы){{!}}Есіл 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Красногор кенттік әкімдігі{{!}}Қрасногор
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =495
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Красногор''' — [[Ақмола облысы]] [[Есіл ауданы (Ақмола облысы)|Есіл ауданы]]ндағы кент, [[Красногор кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы — [[Есіл (қала)|Есіл]] қаласының солтүстігінде 35 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 2090 адам (967 ер адам және 1123 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 495 адамды (210 ер адам және 285 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Есіл ауданы елді мекендері (Ақмола облысы)}}

[[Санат:Есіл ауданы (Ақмола облысы) елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>jej1jkm0exklisjepe4gye7e9url0g1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Научный</title>
    <ns>0</ns>
    <id>564190</id>
    <revision>
      <id>3055178</id>
      <parentid>2770510</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:52:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3303" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =Кент
|атауы                 =Научный
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
 |lat_deg =51 |lat_min = 40|lat_sec =35
 |lon_deg =71|lon_min = 00|lon_sec =56
  |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Ақмола облысы
|кестедегі облыс         = Ақмола облысы{{!}}Ақмола
|ауданы                  = Шортанды ауданы
|кестедегі аудан         = Шортанды ауданы{{!}}Шортанды 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Дамса ауылдық округі{{!}}Дамса 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны         =      1065
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 
'''Научный''' —  [[Ақмола облысы]] [[Шортанды ауданы]], [[Дамса ауылдық округі]] құрамындағы кент. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы — [[Шортанды (Шортанды ауданы)|Шортанды]] кентінің оңтүстігінде 1 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 1140 адам (508 ер адам және 632 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 1065 адамды (485 ер адам және 580 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Шортанды ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Шортанды ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>s51iemrsto87kiz3sua1ucl0nt15qch</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алтай (Глубокое ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>565091</id>
    <revision>
      <id>3055195</id>
      <parentid>2857285</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:05:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3436" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Алтай
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =50 |lat_min =14|lat_sec = 33
   |lon_deg =82|lon_min = 21|lon_sec =44
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облыс картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Глубокое ауданы
|кестедегі аудан         = Глубокое ауданы{{!}}Глубокое 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Алтай кенттік әкімдігі{{!}}Алтай
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =2104
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Алтай}}
'''Алтай''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Глубокое ауданы]]ндағы кент, [[Алтай кенттік әкімдігі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]] кентінің солтүстік-шығысында 9 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 2130 адам (986 ер адам және 1144 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2104 адамды (1000 ер адам және 1104 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 

{{Глубокое ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Глубокое ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>sdmj9sl1ql52omga2ncv87tmmesmoqs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Прибрежный (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>565988</id>
    <revision>
      <id>3055216</id>
      <parentid>2854726</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:13:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3382" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Кент
|атауы                 =Прибрежный
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =49 |lat_min =39|lat_sec = 31
   |lon_deg =83|lon_min =45|lon_sec =26
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Алтай ауданы
|кестедегі аудан         = Алтай ауданы{{!}}Алтай 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Кенттік әкімдігі
|мекені                  = Прибрежный кенттік әкімдігі{{!}}Прибрежный
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =872
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Прибрежный''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Алтай ауданы]]ндағы кент, [[Прибрежный кенттік әкімдігі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Алтай (қала)|Алтай]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 38 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1347 адам (642 ер адам және 705 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 872 адамды (420 ер адам және 452 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Алтай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Алтай ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>8ganqn4858778vcc4hcse2dnhk119zm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Белогорский (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>567544</id>
    <revision>
      <id>3055199</id>
      <parentid>2862046</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:07:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3344" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Кент
|атауы                 =Белогорский
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =49|lat_min = 28|lat_sec = 35
   |lon_deg =83|lon_min = 08|lon_sec =35
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Ұлан ауданы
|кестедегі аудан         = Ұлан ауданы{{!}}Ұлан 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Асубұлақ кенттік әкімдігі{{!}}Асубұлақ 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =273
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Белогорский''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Ұлан ауданы]], [[Асубұлақ кенттік әкімдігі]] құрамындағы кент. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Қасым Қайсенов кенті]]нен оңтүстік-шығысқа қарай 68 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 707 адам (360 ер адам және 347 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 273 адамды (139 ер адам және 134 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ұлан ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ұлан ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>phickhbnz2m6m7m2f69z4p527q2o7m4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эммануэль Макрон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>580832</id>
    <revision>
      <id>3055106</id>
      <parentid>2994202</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T02:36:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Айвентадор</username>
        <id>109597</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="119000" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қайраткер
 | түс                  = мемлекет басшысы 
 | Қазақша есімі        = Эммануэль Макрон
 | Шынайы есімі         = {{lang-fr|Emmanuel Macron}}
 | Суреті               = Emmanuel Macron (cropped).jpg
 | Сурет ені            = 300
 | Атауы                =Эммануэль Макрон 2017 жыл
 | Титулы               = [[Франция]]ның [[Франция президенттерінің тізімі|25-ші]] [[Франция президенті|Президенті]]
 | Ту                   = Armoiries_république_française.svg
 | Ту2                  = Flag of France.svg
 | Реті                 = 
 | Басқара бастады      = [[15 мамыр]] 2017
 | Басқаруын аяқтады    = 
 | Премьер = [[Эдуар Филипп]]&lt;br /&gt;[[Жан Кастекс]]
 | Ізашары              = [[Франсуа Олланд]]
 | Ізбасары             = 
 | Президент            = 
 | Титулы_2             = Андорра кіняьзі
 | Ту_2                 = Coat of arms of Andorra.svg
 | Ту2_2                = Flag of Andorra.svg
 | Реті_2               = 
 | Басқара бастады_2    = [[15 мамыр]] 2017
 | Басқаруын аяқтады_2  = 
 | Премьер_2   = [[Антони Марти]]&lt;br /&gt;[[Ксавье Эспот Самора|Ксавье Самора]]
 | Ізашары_2            = [[Франсуа Олланд]]
 | Ізбасары_2           = 
 | Тәж кигізу жорасы    = 
 | Биліктен бас тартуы  = 
 | Мұрагері             = 
 | Бірігіп басқарушы1_2    =[[Жоан Энрик Вивес-и-Сисилья]]
 | Титулы_3            = «Алға!» Қозғалысының төрағасы
 | Ту_3             = Flag of France.svg
 | Ту2_3            = Logo-LREM-noir.svg
 | Реті_3             = 
 | Басқара бастады_3     = [[6 сәуір]] 2016
 | Басқаруын аяқтады_3      =  [[15 мамыр]] 2017
 | Ізашары_3   = кейінгі құрылған
 | Ізбасары_3         = позиция өзгертілді Кэтрин Барбара («Форвард, Республика» партиясы төрағасының міндетін атқарушы ретінде); Кристоф Кастанер («Алға, Республика!» партиясының жалпы делегаты ретінде)
 | Титулы_4             = Экономика және қаржы және сандық экономика министірі
 | Ту_4                 = Flag of France.svg
 | Ту2_4                = 
 | Реті_4               = 
 | Басқара бастады_4    = [[26 тамыз]] 2014
 | Басқаруын аяқтады_4  = [[30 тамыз]] 2016
 | Президент_4          = [[Франсуа Олланд]]
 | Премьер_4  = [[Мануэль Вальс]]
 | Ізашары_4            = Арно Монтебур
 | Ізбасары_4           = Мишель Сапен
 | Титулы_5             = Француз Республикасы Президентінің Кабинетінің Бас хатшысының орынбасары
 | Ту_5                 = Flag of France.svg
 | Ту2_5                = 
 | Реті_5               = 
 | Басқара бастады_5    = [[12 мамыр]] 2012
 | Басқаруын аяқтады_5  = [[14 шілде]] 2014
 | Президент_5          = [[Франсуа Олланд]]
 | Ізашары_5            = [[Жан Кастекс]]
 | Ізбасары_5           = [[Лоренс Бун]]
 | Туған күні         = 21.12.1977
 | Туған жері         = Амьен, [[Сомма (департамент)|Сомма департаменті]], [[Франция]]
 | Қайтыс болған күні   = 
 | Қайтыс болған жері   = 
 | Жерленді             = 
 | Діні                 = [[Католицизм]]
 | Әкесі                =Жан-Мишель Макрон
 | Анасы                =Франсуаза Ноге
 | Жұбайы               = Брижит Макрон
 | Балалары             = 
 | Партиясы             = [[Сурет:Logotip PS.png|20px]] [[Социалистік партия (Франция)|Социалистік]] &lt;small&gt;(2006–2009)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;[[Сурет: Logo En Marche !.svg|20px]] [[Алға! (партия)|Алға!]] &lt;small&gt;(2016 жылдан)&lt;/small&gt;
 | Білімі               = Ұлттық басқару мектебі (2004) Саяси зерттеулер институты Генри IV лицейі Батыс Париж университеті - Nanterre-la-Défense Мектебі «Ля-Провиданс»
 | Мамандығы            = [[Саясаткер]]
 | Қолтаңбасы           = Emmanuel Macron signature.svg
 | Сайты                = [http://www.elysee.fr elysee.fr]
 | Commons              = Emmanuel Macron
 | Марапаттары          = [[Сурет:Legion Honneur GC ribbon.svg|60px|Құрмет Легионының ордені]] [[Сурет:Ordre national du Merite GC ribbon.svg|60px|«Сіңірген еңбегі үшін» ордені]]
}}
{{мағына|Макрон}}
'''Эммануэль Жан-Мишель Фредерик Макрон''' ({{lang-fr|Emmanuel Jean-Michel Frédéric Macron}}; [[21 желтоқсан]] [[1977 жыл|1977]], [[Амьен]]) — француздық саяси және мемлекеттік қайраткер, бұрыңғы инвестициялық банк қызметкері, [[2017 жыл|2017]] жылдың [[15 мамыр|15 мамырынан]] бастап [[Франция|Францияның]] [[Франция президенттерінің тізімі|25-ші президенті]]. «[[Алға! (партия)|Алға!]]» саяси партиясының лидері ([[2016 жыл]]дан бастап). 2017 жылы өткен президенттік сайлауда&lt;ref&gt;[https://www.theguardian.com/world/live/2017/may/07/french-presidential-election-emmanuel-macron-marine-le-pen]&lt;/ref&gt; жеңіске жетіп, Францияның ең жас президенті атанды&lt;ref&gt;[http://www.bbc.com/news/world-39694634 «Macron — not the only young achiever»], BBC News, 24.04.2017&lt;/ref&gt;.

39 жасында ол Францияның ең жас президенті және осы сәттегі [[Үлкен жиырмалық|G20-нің]] ең жас көшбасшысы болды. Сайланғаннан кейін, оның партиясы [[Франциядағы парламент сайлауы (2017)|2017 заң шығарушы сайлауда жеңіске жетті]]. Оның мандаты еңбек кодексін реформалаумен, SNCF-ті реформалайтын заңмен, Беналла ісімен, сары жилеттер қозғалысы және үлкен пікірталаспен ерекшеленді. ұлттық саясат, сондай-ақ даулы зейнетақы реформасы жобасы және [[Франциядағы 2020 жылғы коронавирус пандемиясы|Covid-19 пандемиясы]].&lt;ref&gt;[https://tengrinews.kz/world_news/frantsiyada-covid-19-ga-baylanyistyi-totenshe-jagday-nelkten-402217/ Францияда COVID-19-ға байланысты төтенше жағдай неліктен 10 шілдеге дейін ұзарды? 15 мамыр 2020]&lt;/ref&gt;

== Өмірбаяны ==
Пикардия университетінің [[неврология]] профессоры Жан-Мишел Макрон (1950 жылы туған) мен дәрігер Франсуаз Макрон-Ногестің отбасында дүниеге келген&lt;ref&gt;[http://www.planet.fr/politique-emmanuel-macron-les-femmes-de-sa-vie.1248703.29334.html?page=0%2C1 Sa mère, Françoise Noguès]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BBC&quot;/&gt;. Батыс Париж — Нантер-ля-Дефанс университетін, Париждегі Саяси зерттеулер институтын және Ұлттық әкімшілік мектебін аяқтаған.

Макрон 2004-2008 жылдар аралығында Экономика министрлігінде инспектор болып жұмыс істеді. [[2007 жыл]]дан бастап Жак Аттали басқарған француз өсуін жақсарту жөніндегі Комиссияның баяндамашы орынбасарының орынбасары қызметін атқарды. оған қаржы [[Вольфганг Амадей Моцарт|Моцарттың]] лақап сіңірілген жұмысы үшін Rothschild &amp; Cie Banque,  кезінде инвестициялық банкир, болды.

[[Сурет:Emmanuel Macron (27 août 2014).jpg|нобай|солға|280px|Министрдің ұлықтау рәсімі 2014 жылдың 27 тамызы]]

=== Саяси қызмет ===
[[2006 жыл]]дан [[2009 жыл]]ға дейін [[Социалистік партия (Франция)|Социалистік партияның]] мүшесі болды.

[[2012 жыл]]дан бастап [[2014 жыл]]ға дейін [[Франсуа Олланд|Олландтың]] жанындағы Бас хатшының орынбасары болып жұмыс істеді. Ол 2014 жылғы 15 шілдеде отставкаға кетті, ал 26 тамызда экономика министрі болып тағайындалды.

== Көзқарастары ==
Макрон — еурофил және иланған [[Атлантизм|атлантис]]&lt;ref name=&quot;BBC&quot;&gt;''Александр Баранов''. [http://www.bbc.com/russian/features-39698816 «Француз Обама»] «Русская служба BBC», 24.04.2017&lt;/ref&gt;. Сыртқы саясатта Мартин Шульц ГФР канцлері болып сайланған жағдайда әріптес болуға дайын еуропалық федералис&lt;ref name=&quot;BBC&quot;/&gt;). Палестина мемлекетінің тәуелсіздігін мойындамайды. Терроризммен күрестің жақтаушысы.

Рыночник. Иммигранттар үшін ашық есік саясатын ұстанушы. Арнайы қызмет, армия және полиция қызметкерлерінің қаржыландырылуын қолдайды.

Мақронның билікке қол жеткізген басты жетістігі - «Экономикалық өсу, қызмет және мүмкіндіктің теңдігі туралы заң». «Макронның заңы», оған сәйкес, 2015 жылдың 6 тамызында қабылданды. Ол экономиканың жекелеген секторларын ырықтандыруды, жексенбі күндері дүкендердің ашылуын, автобус көлік секторының бәсекелестігін ашуды және т.б. қамтамасыз етеді&lt;ref&gt;[http://lemonde.fr/les-decodeurs/article/2015/08/06/ce-que-contient-desormais-la-loi-macron_4714255_4355770.html Ce que contient (désormais) la loi Macron]&lt;/ref&gt;. Министрлік қызметінің жылдары Макрон мемлекеттік компаниялардың (олардың ішінде Alstom және Technip) белсенді қосылуы мен абсорбция процестерімен белгіленеді,

[[2016 жыл]]дың 6-шы жұлдызында «Алға!» Қозғалысын құрды (кейінірек «Алға, Республика!» Деп өзгертілді)&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Emmanuel Macron lance son mouvement politique, ni &quot;à droite&quot; ni &quot;à gauche&quot; - leJDD.fr|first=Arnaud|last=Focraud|url=http://www.lejdd.fr/Politique/Emmanuel-Macron-lance-son-mouvement-politique-ni-a-droite-ni-a-gauche-780115|work=LeJDD.fr|accessdate=2017-02-05|language=fr-FR}}&lt;/ref&gt;.

[[16 қараша]]да, [[2016 жыл]]ы Макрон 2017 президенттік сайлауға өзінің қатысуын жариялады және кітап бағдарламасын «революциясы» ( «революция») жариялады, дереу бестселлер атанды&lt;ref&gt;{{Cite news|title=&quot;Révolution&quot;, le livre-programme de Macron cartonne|url=https://www.challenges.fr/election-presidentielle-2017/revolution-le-livre-programme-de-macron-se-hisse-dans-le-top-des-ventes_440991|work=Challenges|accessdate=2017-02-05|language=fr}}&lt;/ref&gt;.

=== Сайлау ===
Макрон Сайлау бағдарламасы, еңбек нарығының ырықтандыру азаматтық қызметшілердің зейнетақы төлемдерінің жоюды (ең төменгі жалақы және жалақы өсімі аз қамтылған жұмысшылар, міндетті медициналық сақтандыру бойынша ақылы қызмет кеңейту, мұғалімдер мен полиция қызметкерлері санының өсуін, ауыл шаруашылығында инвестиция арттыру) солға элементтерін қамтылған және оң бай азаматтардың, мемлекеттік секторда 120,000 жұмыс орындарын күшi жойылғаннан, қажетті сәйкес бюджет тапшылығын тұрақты төмендеуі, салық кесіп Еуроодақ талаптары) сезім. Қорғаныс саясатында маңызды бағдарламалардың бірі 18-21 жас аралығындағы әскери қызметшілерге бір айлық қызмет көрсету мерзімімен әмбебап әскери қызметке қайтып келді.

Акция барысында Macron штаб-пәтері ресейлік мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдарын және Sputnik News-ты кандидаттар туралы жалған ақпаратты жариялауда айыптады. Ресей үкіметі мен про-үкімет БАҚ олигархтар кандидат, әлемдік globalist элиталық агенттің қуыршақ және АҚШ қаржы жүйесі оған қоңырау, әкімшілік ресурстарды пайдалану тәуелсіздік болмауы Makron айыптады.

Екінші айналымға шығып, 23,86% дауыс жинап, бірінші орынды иеленді. Оның кандидатурасын «республиканцы» партияларынан және социалистер [[Франсуа Фийон]] мен [[Бенуа Амон]]&lt;ref&gt;[http://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/4205222 Эйро, Казнёв, Фийон и Амон призвали французов голосовать за Макрона] «[[ТАСС]]», 23.04.2017&lt;/ref&gt; тарапынан кандидаттар қолдады.

президенттік сайлаудың екінші турында ол қарсыласы Марин Ле Пен атқарды - төтенше оң көшбасшысы, және пост тарихында Франция ең жас президенті болып, қос маржа (66,1% қарсы 33,9%) жеңіске жетті. Байқаушылардың пікірінше, Макронның осындай сенімді жеңісі Ле Пеннің жеңісі жағдайында Францияға қауіп төндіретін тұрақсыздық туралы сайлаушылардан қорқуына байланысты.

[[2017 жыл]]дың [[8 мамыр]]ында Macron «Forward, Republic» партиясының төрағасы қызметінен кетуге шешім қабылдады&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Макрон покинул пост председателя партии «Вперед!»|url=http://www.rbc.ru/rbcfreenews/5910a46f9a7947762b11b6fa|work=РБК|accessdate=2017-05-09}}&lt;/ref&gt;.

=== Франция Президенті ===
[[Сурет:G7 Taormina Paolo Gentiloni Emmanuel Macron handshake 2017-05-26 (cropped).jpg|нобай|солға|Эммануэль Макрон және Таорминадағы G7 саммитінде Италия премьер-министрі Паоло Джентилони. [[26 мамыр]]дың [[2017 жыл]]ғы.]]
[[Сурет:Emmanuel Macron with Donald Trump and Justin Trudeau in La Malbaie, Quebec - 2018.jpg|нобай|солға|300x300пкс|Эммануэль Макрон, [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] және Канаданың премьер-министрі Джастин Трюдо 2018 жылы Ла-Малбадағы G7 саммитінде.]]
[[14 мамыр]]да [[2017 жыл]]ы Эммануэль Макрон [[Франция президенті|Француз Республикасының президент]]і лауазымына ресми түрде кіріп, Франция Республикасының тарихындағы ең жас президен&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Во Франции состоялась инаугурация Макрона|url=https://zn.ua/WORLD/vo-francii-sostoyalas-inauguraciya-makrona-248240_.html|work=Зеркало недели {{!}} Дзеркало тижня {{!}} Mirror Weekly|accessdate=2017-05-14}}&lt;/ref&gt;. Француз Республикасының тарихындағы ең жас президент болды.

[[8 мамыр]]дағы президенттік сайлауда Макрон жеңісін ресми жариялаудан кейін ол [[АҚШ]], [[Ұлыбритания]], [[Германия]], [[Түркия]] және [[Канада]] басшыларымен телефон арқылы сөйлесті&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Макронның партиясы Франциядағы сайлауда жеңіске жетті|url=https://www.qamshy.kz/article/makronninh-partyyasi-fransyyadaghi-saylawda-zhenhiske-zhetti.html|work=l'Express|accessdate=2017-02-12|language=kk}}&lt;/ref&gt;.

[[2017 жыл]]дың [[15 мамыр]]ында Макрон [[Берлин]]ге барып, Германия канцлері [[Ангела Меркель]]мен кездесті. Меркель Макронды Франция президентін сайлауда жеңіске жетуімен құттықтап, парламенттік сайлауда сәттілік тіледі. Ол сондай-ақ мемлекетаралық қатынастардың маңыздылығын атап өтті. Кездесу барысында екі елдің көшбасшылары Еуропалық Одақ реформасын қолдады. Олар сондай-ақ тығыз жұмыс істеуге келісті&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Макрон и Меркель выступают за модернизацию ЕС - ИА REGNUM|url=https://regnum.ru/news/polit/2275325.html|work=ИА REGNUM|accessdate=2017-05-18|language=ru-RU}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Меркель заявила, что договорилась с Макроном &quot;очень тесно работать вместе&quot;|url=https://ria.ru/world/20170515/1494348409.html|work=РИА Новости|accessdate=2017-05-18|language=ru}}&lt;/ref&gt;.

[[17 мамыр]] [[2017 жыл]]ы Эммануэль Макрон Еуропа Кеңесінің басшысы Дональд Тускпен кездесті. Кездесу барысында олар [[Еуропа одағы|Еуропалық Одақ]] пен [[Еуроаймақ|Еуроаймағын]] нығайтуға қолдау білдірді&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Макрон и Туск выступили за укрепление Европейского союза|url=http://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/4260382|work=ТАСС|accessdate=2017-05-18|language=ru}}&lt;/ref&gt;.

[[17 мамыр]]да премьер-министрі Эдуард Филипп&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Во Франции сформировали новый кабинет министров из 12 мужчин и 11 женщин|url=https://www.unian.net/world/1928066-vo-frantsii-sformirovali-novyiy-kabinet-ministrov-iz-predstaviteley-raznyih-politicheskih-sil.html|accessdate=2017-05-18|language=ru}}&lt;/ref&gt;. бастаған жаңа француз үкіметі таныстырылды. Сонымен қатар француздық [[Ле Фигаро|Le Figaro]] газеті Эммануэль Макронды сайлау алдындағы уәделерді бұзған деп айыптады&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Le Figaro: Макрон, представив новый кабмин, нарушил предвыборные обещания|url=https://ria.ru/world/20170517/1494517373.html|work=РИА Новости|accessdate=2017-05-18|language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Французские СМИ уличили Макрона в нарушении предвыборных обещаний|first=Екатерина|last=Кочетова|url=https://life.ru/t/новости/1008677/frantsuzskiie_smi_ulichili_makrona_v_narushienii_priedvybornykh_obieshchanii|work=Life.ru|accessdate=2017-05-18|language=ru}}&lt;/ref&gt;.

[[2017 жыл]]ғы [[18 мамыр]]да [[Франция президенті|Франция Президент]]і мен [[Ресей президенті|Ресей Федерациясының Президент]]і [[Владимир Владимирович Путин|Владимир Путин]] телефон арқылы сөйлесті. Екі мемлекеттің басшылары әр түрлі салалардағы мемлекетаралық қарым-қатынастарды дамыту үшін өзекті халықаралық мәселелер бойынша бірлескен жұмысты жалғастыруға қолдау білдірді. Олар «Норман форматы» және Минск келісімдері аясында Украина шығысында қақтығысты шешу бойынша одан әрі ынтымақтастықтың маңыздылығын атап өтті&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Путин и Макрон провели первый телефонный разговор|url=https://ria.ru/politics/20170518/1494577072.html|work=РИА Новости|accessdate=2017-05-18|language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Путин и Макрон впервые поговорили по телефону|url=http://www.rbc.ru/politics/18/05/2017/591d914d9a79475f588a2621|work=РБК|accessdate=2017-05-18}}&lt;/ref&gt;.

[[2017 жыл]]дың [[25 мамыр]]ында [[Солтүстік Атлантикалық Келісім Ұйымы|НАТО]] саммиті аясында Макрон АҚШ президенті [[Дональд Трамп]]пен кездесті, онда көптеген тақырыптар талқыланды, оның ішінде терроризмге қарсы күрес. Осы күні [[Франция президенті|Франция Президенті]] сондай-ақ [[Түркия президенті|Түркия Республикасының Президенті]] [[Режеп Тайып Ердоған|Режеп Ердоғанмен]] кездесті. Кездесуде екі елдің басшылары ЕО мен Түркия арасындағы төтенше жағдайға, [[Сирия]] мен [[Ирак]]тағы жағдайға байланысты күрделі жағдайдан шығу жолдарын талқылады. Кездесу Игил, Күртітан Жұмыс Партиясы (Түркияда тыйым салынған) сияқты террористік ұйымдармен күресудегі ынтымақтастықтың маңыздылығын атап өтті. Экономикалық салада Макрон мен Ердоған Франция мен Түркия арасындағы тауар айналымын 20 миллиард еуроға дейін ұлғайтуға келісті&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Ердоғанның әлем басшылармен байланысы жалғасуда|url=http://www.trt.net.tr/kazakh/turkiia/2018/07/12/ierdog-annyn-liem-basshylarmien-bailanysy-zhalg-asuda-1010951|work=Temmuz 2016|accessdate=2017-05-18|language=kk}}&lt;/ref&gt;.

[[29 мамыр]]дың, [[2017 жыл]]ы Макрон Версаль [[Ресей президенті]] [[Владимир Владимирович Путин|Владимир Путин]]ді қабылдады. Кездесу барысында екі елдің көшбасшылары Сириядағы жағдайды, [[Украина]]ның шығысындағы қақтығысты, Ливияда соғыс, [[Корей түбегі]]нде жағдайды, [[Франция]] мен [[Ресей]] арасындағы қарым-қатынас мәселелерін талқылады&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Владимир Путин Францияны санкцияның күшін жоюға шақырды|first=Алексей|last=Громов|url=https://www.qamshy.kz/article/vladymyr-pwtyn-fransyyani-sanksyyaninh-kushin-zhoywgha-shaqirdi.html|work=Федералдық ақпараттық агенттік №1|accessdate=2017-05-30}}&lt;/ref&gt;. Эммануэль Макрон Сириядағы бейбітшілікке қолдау білдіріп&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Макрон хочет укрепить взаимодействие с Россией по Сирии вне коалиции|url=https://ria.ru/syria/20170529/1495339815.html|work=РИА Новости|accessdate=2017-05-30|language=ru}}&lt;/ref&gt;, саяси шешім қабылдауға шақырды. Француз президенті Ресеймен Сирияға батыстық коалициядан тыс жерде ынтымақтастықты нығайтқанын айтты. Украина Макроны жағдайды талқылау барысында ол Ресейге қарсы жанжал санкциялар ушығуы жағдайда нығайтты болуы мүмкін, деп атап өтті. Путин мен Макрон Солтүстік Корея проблемасын шешу үшін бірге жұмыс істеу керек деп келіседі. Мемлекетаралық қарым-қатынастар туралы әңгімелеп, екі лидер олардың дамуының маңыздылығын атап өтті. Кездесу қорытындысы бойынша, келісім екі мемлекеттің астанасын және Франко-Ресей Азаматтық Қоғам Форумына құруды келуге алады Ресей мен Франция делегациялары, қамтитын, терроризмге қарсы күрес мәселелерін талқылауға арналған жұмыс тобын құру туралы келісімге келді&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Россия и Франция создадут группу для обсуждения борьбы с терроризмом|url=https://ria.ru/defense_safety/20170529/1495339154.html|work=РИА Новости|accessdate=2017-05-30|language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Макрон и Путин договорились создать совместный форум гражданского общества|url=https://ria.ru/world/20170529/1495332750.html|work=РИА Новости|accessdate=2017-05-30|language=ru}}&lt;/ref&gt;.

[[Сурет:Vladimir Putin and Emmanuel Macron (2017-05-29) 04.jpg|нобай|солға|Макрон [[Ресей президенті|Ресей Федерациясының Президенті]] [[Владимир Владимирович Путин|Владимир Путин]]мен, [[2017 жыл]]ы [[29 мамыр]]да Версаль сарайында.]]
[[Сурет:Vladimir Putin and Emmanuel Macron (2017-05-29) 01.jpg|нобай|солға|280px|[[Ресей президенті|Ресей Президенті]] [[Владимир Путинмен]]. [[2017 жыл]]ғы [[29 мамыр]]да. Версальде,]]
[[2017 жыл]]дың маусым айында Эммануэль Макрон [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]]тың Париждегі климаттық келісімнен [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ-тың]] кетуі туралы шешімін сынға алды&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Парижде Макрон мен Трамптың келіссөздері аяқталды|url=https://www.qamshy.kz/article/paryzhde-makron-men-tramptinh-kelissozderi-ayaqtaldi.html|work=Qamshy.kz|accessdate=2017-05-30|language=ru}}&lt;/ref&gt;. Оның айтуынша, Трамп қате жасады, себебі климаттың өзгеруі бүгінгі күннің негізгі проблемаларының бірі болып табылады және егер ол туралы ештеңе жасалмаса, «біздің балаларымыз көші-қон, соғыс, кедейшілік, қауіпті бейбітшілік әлемін үйренеді». Макрон Трамптың шешімін АҚШ пен бүкіл планетаның қателігі деп атады. [[Франция президенті]] АҚШ президентінің шешімімен [[Франция]]ға климаттың өзгеруімен күресте жұмыс істеу үшін келуіне риза болғандарды шақырды. Сондай-ақ Макрон [[Германия Федералдық канцлері|Германия канцлері]] [[Ангела Меркель]]мен телефон арқылы сөйлесті. Әңгімелесу барысында екі елдің көшбасшылары Германия мен Франция Париж Келісіміне сәйкес одан әрі бастамаларды қабылдайтынына келісті&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Франция и ФРГ договорились о будущих инициативах по Парижскому соглашению|url=https://ria.ru/world/20170602/1495627246.html|work=РИА Новости|date=20170602T0031+0300Z|accessdate=2017-06-02|language=ru}}&lt;/ref&gt;.

[[2017 жыл]]дың [[4 маусым]]ында Эммануэль Макрон [[Ұлыбритания Премьер-министрі|Британ премьер-министрі]] [[Тереза Мэй]]мен телефон арқылы сөйлесті, сол кезде ол Лондондағы террорлық шабуылдарға көңіл айтты. Сондай-ақ, Макрон террормен күресте еуропалық ынтымақтастықтың маңыздылығын атап өтті. Тереза Май француз президентіне террорлық шабуылдан зардап шеккен француз азаматтары туралы ақпарат беріп, француздық британдықтардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге жауапкершілік алғанын айтты&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Макрон в разговоре с Мэй подчеркнул важность европейского сотрудничества|url=https://ria.ru/world/20170604/1495796261.html|work=РИА Новости|date=20170604T1506+0300Z|accessdate=2017-06-08|language=ru}}&lt;/ref&gt;.

Францияның қауіпсіздігін нығайту үшін ықтимал террористік шабуылдардан Макрон арнайы қызметтердің басшылығындағы өзгерістерді бастады. Ол лаңкестікке қарсы күрес жөніндегі Ұлттық орталығы құрылды&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Макрон проводит перестановки в руководстве разведки|url=https://ria.ru/world/20170607/1496005265.html|work=РИА Новости|date=20170607T1309+0300Z|accessdate=2017-06-08|language=ru}}&lt;/ref&gt;.

Эммануэль Макрон, ол [[Ресей президенті]] Владимир Путин мен [[Германия Федералдық канцлері|Германия канцлері]] [[Ангела Меркель]]мен кездесу өткізді [[Үлкен жиырмалық|G20]] саммитіне қатысты. Путинмен кездесуде Маккрон Франция мен Ресей арасындағы қарым-қатынас деңгейіне жоғары баға берді&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Макрон на встрече с Путиным похвалил качество отношений России и Франции|url=https://ria.ru/world/20170708/1498119544.html|work=РИА Новости|date=20170708T1418+0300Z|accessdate=2017-07-12|language=ru}}&lt;/ref&gt;. Путин Макронға [[2017 жыл]]ы [[29 мамыр]]да Версальда өткен кездесуден кейін қол жеткізілген келісімдердің іс жүзінде жүзеге асырылуын және Франция мен Ресей арасындағы сауда-саттық шамамен 24% -ға өскенін жеткізді. [[Франция]], [[Германия]] және [[Ресей]] басшыларының бірлескен отырысында олар шығыс [[Украина]]дағы атысты тоқтатудың маңыздылығын растады. Гамбургте өткен G20 саммитінің қорытындысында Эммануэль Макрон АҚШ-тың Париждегі климаттық келісімді [[2015 жыл]]ы әлемнің барлық дерлік елдері қол қойған шешіміне қайта шақырды&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Макрон вновь назвал ошибкой решение США выйти из соглашения по климату|url=https://ria.ru/world/20170708/1498143385.html|work=РИА Новости|date=20170708T1755+0300Z|accessdate=2017-07-12|language=ru}}&lt;/ref&gt;.

[[Франция президенті]] Африкада бір мәлімдеме болғандықтан дау-жанжалдың ортасында болды. [[Кот-д'Ивуар]]дың журналисті Макронға «[[Маршалл жоспары]]» сияқты Африкаға қанша ел көмектесуге дайын екенін сұрады. Макрон бұл жоспарды тиімді деп санамайтынын және Африка проблемалары «өркениетті» екенін айтты. [[Әлеуметтік желі]]лердің пайдаланушылары Франция көшбасшысы «нәсілшіл» болған деп ойлады. [[Франция президенті]] Африкадағы əйелдердің əр 7-8 баланы тудыратын мəселені атады, əлеуметтік желілерді пайдаланушылардың айтуынша, Еуропа əлемдік проблемалардың бірі ретінде батыс компанияларының ресурстарын тонау деп санамайды&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Макрон оказался в центре скандала из-за &quot;расистского&quot; заявления об Африке|url=https://ria.ru/world/20170712/1498351080.html|work=РИА Новости|date=20170712T1338+0300Z|accessdate=2017-07-12|language=ru}}&lt;/ref&gt;.

Ол [[2018 жыл]]ы Forbes журналы жариялаған әлемдегі ең ықпалды адамдар тізіміне кірді. 12-ші орынды иеленсе, оның бұрынғы президенті [[Франсуа Олланд]] [[2016 жыл]]ы рейтингтің 23-ші орнына ие болды&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://stevsky.ru/power2018|title=Форбс - рейтинг самых влиятельных людей мира 2018|author=|website=|date=|publisher=}}&lt;/ref&gt;.

[[2018 жыл]]дың шілде айында [[Франция]]да саяси дағдарыс болды, оның себебі Макронның көмекшісі Александр Беналдың демонстранттарды ұрып-соғуы болды&lt;ref name=&quot;iz.ru&quot;&gt;[https://iz.ru/770454/evgeniia-aronova/benallageit-pomoshchnik-emmanuelia-makrona-izbival-protestuiushchikh Беналлагейт: помощник Эммануэля Макрона избивал протестующих // Известия]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;apnews.com&quot;&gt;[https://apnews.com/b6e9fee4340943c08f216c03d8d60fe3 Crisis for Macron as security aide is detained for beating // AP News]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dw.com&quot;&gt;[https://www.dw.com/en/macron-faces-first-political-crisis-of-his-tenure/av-44780402 Macron faces first political crisis of his tenure // DW] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180826214412/https://www.dw.com/en/macron-faces-first-political-crisis-of-his-tenure/av-44780402 |date=2018-08-26 }}&lt;/ref&gt;.

===Экономика===
[[Сурет:-G7Biarritz (48616645011).jpg|нобай|солға|Эмануэль және Брижит Макрон 2017 жыл Эммануэль Макрон және [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] Биаррицтегі Фаре де Биаррицте, Франция.]]
Макрон еркін нарықтың пайдасына және мемлекеттік қаржы тапшылығын азайтуды жақтады. Ол алғаш рет «либерал» терминін 2015 жылы [[Le Monde]] басылымына берген сұхбатында өзін сипаттау үшін қолданған. Ол өзінің «оң да, сол да емес» екенін және «ұжымдық ынтымақты» жақтайтынын айтты.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.liberation.fr/politiques/2012/09/17/avec-macron-l-elysee-decroche-le-poupon_847010|archive-url=https://web.archive.org/web/20151007000949/http://www.liberation.fr/politiques/2012/09/17/avec-macron-l-elysee-decroche-le-poupon_847010|title=Avec Macron, l'Elysée décroche le poupon|archive-date=7 October 2015|url-status=dead|work=Libération|date=17 September 2012|accessdate=1 February 2017}}&lt;/ref&gt; 2016 жылы тамызда Филипп де Виллермен [[Вандея]] Пюй-дю-Фу сапары кезінде ол: «Адалдық мені социалист емес екенімді айтуға мәжбүр етеді» деп мәлімдеді. Ол «сол жақ үкіметтің» құрамына кіретінін түсіндірді,&lt;ref name=&quot;lemonde1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.lemonde.fr/festival/article/2015/09/27/emmanuel-macron-le-liberalisme-est-une-valeur-de-la-gauche_4774133_4415198.html|title=Emmanuel Macron: &quot;Le libéralisme est une valeur de la gauche&quot;|newspaper=Le Monde|accessdate=1 February 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.marianna.net/emmanuel-macron-homme-qui-excelle-ne-pas-repondre-aux-questions-100245550.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20181115223505/http://www.marianna.net/emmanuel-macron-homme-qui-excelle-ne-pas-repondre-aux-questions-100245550.html|url-status=dead|archive-date=15 November 2018|title=Emmanuel Macron, l'homme qui excelle pour ne pas répondre aux questions|language=fr|publisher=Marianne.net|date=4 September 2016|accessdate=1 February 2017}}&lt;/ref&gt; өйткені ол кез-келген министр сияқты «қоғамдық мүддеге қызмет етуді» қалайды.&lt;ref name=&quot;lemondejenesuispassocialiste&quot;&gt;{{cite news|title=&quot; Je ne suis pas socialiste &quot; : la déclaration de Macron au Puy du Fou agace la gauche|url=http://www.lemonde.fr/election-presidentielle-2017/article/2016/08/20/je-ne-suis-pas-socialiste-la-declaration-de-macron-au-puy-du-fou-agace-la-gauche_4985511_4854003.html|accessdate=8 May 2017|work=Le Monde|date=20 August 2016}}&lt;/ref&gt; 2016 жылғы қарашада жарық көрген «Революция» кітабында Макрон өзін «солшыл» және «либерал ... егер либерализм арқылы адамға сену керек болса» деп көрсетеді.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bfmtv.com/politique/macron-l-honnetete-m-oblige-a-vous-dire-que-je-ne-suis-pas-socialiste-1027738.html|title=Macron: 'L'honnêteté m'oblige à vous dire que je ne suis pas socialiste'|publisher=BFMTV|accessdate=1 February 2017}}&lt;/ref&gt; In his book ''Révolution'', published in November 2016, Macron presents himself as both a &quot;leftist&quot; and a &quot;liberal&amp;nbsp;... if by liberalism one means trust in man.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|first=Jade|last=Toussay|url=http://www.huffingtonpost.fr/2016/11/23/les-premieres-fuites-sur-ce-que-contient-revolution-le-livre-macron|title=Les premiers extraits de 'Révolution', le livre d'Emmanuel Macron, dévoilés|work=The Huffington Post|language=fr|date=23 November 2016|accessdate=1 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170218065047/http://www.huffingtonpost.fr/2016/11/23/les-premieres-fuites-sur-ce-que-contient-revolution-le-livre-macron/|archive-date=18 February 2017|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Өзінің партиясымен бірге, Макронның мақсаты - сол жақтан оңға бөлінуді Франсуа Байру немесе Жак Чабан-Делмас тәрізді етіп, «біздің еліміздегі нақты алшақтық ... прогрессивті және консерваторлар арасында» деп тұжырымдау. Өзінің тәуелсіз кандидатурасының іске қосылуымен және анти-риториканы қолданумен Макронды кейбір бақылаушылар, атап айтқанда Мануэль Вальс «популист» деп атады, бірақ Макрон бұл терминді қабылдамайды.&lt;ref&gt;{{cite web|first=Alexandre|last=Boudet|url=http://www.huffingtonpost.fr/2016/07/13/dans-son-meeting-macron-se-presente-comme-antisysteme-ses-adve|language=fr|title=Dans son meeting, Macron se présente comme antisystème, ses adversaires rient jaune|work=The Huffington Post|date=13 July 2016|accessdate=1 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227190101/http://www.huffingtonpost.fr/2016/07/13/dans-son-meeting-macron-se-presente-comme-antisysteme-ses-adve/|archive-date=27 February 2017|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|first=Amandine|last=Réaux|url=http://lelab.europe1.fr/le-gouvernement-denonce-le-populisme-demmanuel-macron-dans-sa-critique-du-systeme-2798749|title=Le gouvernement dénonce le populisme d'Emmanuel Macron dans sa critique du système|language=fr|work=Le Lab|publisher=Europe 1|date=13 July 2016|accessdate=1 February 2017}}&lt;/ref&gt;

Макрон - Эль-Хомри заңының жақтаушысы. Ол елдің экономикалық күрделі жөндеуінің ең белсенді жақтаушысы болды. Макрон Еңбек кодексін реформалау кезінде Эль-Хомри заңынан гөрі одан әрі жүргісі келетінін мәлімдеді.&lt;ref&gt;Walt, Vivienne,
 [http://time.com/4389043/emmanuel-macron-france-president-en-marche/ &quot;Emmanuel Macron Has Big Plans for France. Is It Ready for Them?&quot;], ''[[Time (magazine)|Time]]'', 5 July 2016.&lt;/ref&gt; Macron has stated that he wants to go further than the El Khomri law when reforming the Labor code.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.lesechos.fr/23/05/2016/lesechos.fr/021958533853_emmanuel-macron-----il-faut-aller-plus-loin-que-la-loi-el-khomri-.htm|title=Emmanuel Macron : &quot; Il faut aller plus loin que la loi El Khomri&quot;|date=23 May 2016|website=lesechos.fr|access-date=22 July 2017}}&lt;/ref&gt;

Макрон салықты төмендетуді қолдайды. 2017 жылғы Президент сайлауы кезінде Макрон корпоративті салық ставкасын 33,3% -дан 25% -ға дейін төмендетуді ұсынды. Макрон сонымен қатар инвестициялық кірісті байлыққа салынатын салықтан алып тастағысы келеді, осылайша ол тек қымбат мүлікке салынатын салық болып табылады.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.tax-news.com/news/Macron_Sets_Out_Tax_Policies_For_France____73567.html|title=Macron Sets Out Tax Policies For France|website=tax-news.com|language=EN|access-date=22 July 2017}}&lt;/ref&gt; Макрон сонымен бірге өзінің 2017 жылғы президенттік науқаны кезінде салықты «әділетсіз» деп белгілейтін 18 миллион үй шаруашылығын жергілікті тұру салығынан босатқысы келеді.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.connexionfrance.com/Practical/Money/Macron-s-planned-tax-reforms-and-you|title=Macron's planned tax reforms and you|last=France|first=Connexion|website=connexionfrance.com|language=en|access-date=22 July 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.huffingtonpost.fr/2017/07/07/taxe-dhabitation-macron-avait-bien-promis-son-exoneration-en_a_23021019/|title=Taxe d'habitation: Macron avait bien promis son exonération &quot;en début de quinquennat&quot;|website=Le Huffington Post|access-date=22 July 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.europe1.fr/politique/comment-macron-compte-supprimer-la-taxe-dhabitation-pour-80-des-francais-3324476|title=Comment Macron compte supprimer la taxe d'habitation pour 80% des Français|access-date=22 July 2017|language=fr-FR}}&lt;/ref&gt;

Макрон ең көп ақша табатындарға салық өсіруге қарсы. Франсуа Олландтың жоғары сыныптағы табыс салығын 75% -ға дейін көтеру туралы ұсынысы туралы сұрағанда, Макрон саясатты Кубадағы салық салу жүйесімен салыстырды. Macron салықтан жалтаруды тоқтатуды қолдайды.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://tempsreel.nouvelobs.com/culture/portrait/20121224.OBS3481/ils-ont-marque-2012-emmanuel-macron-l-enfant-prodige-de-l-elysee.html|title=Ils ont marqué 2012 : Emmanuel Macron, l'enfant prodige de l'Elysée|work=L'Obs|access-date=22 July 2017|language=fr-FR}}&lt;/ref&gt;

Макрон 35 сағаттық жұмыс аптасының аяқталуын жақтады; дегенмен уақыт өте келе оның көзқарасы өзгерді және ол қазір Францияның бәсекеге қабілеттілігін арттыра отырып,&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/finance/economics/11060592/Frances-new-economy-minister-suggests-scrapping-35-hour-working-week-rules.html|title=France's new economy minister suggests scrapping 35 hour working week rules|work=Telegraph.co.uk|access-date=22 July 2017|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://tempsreel.nouvelobs.com/politique/election-presidentielle-2017/20161108.OBS0914/emmanuel-macron-annonce-ses-8-mesures-chocs-dans-l-obs.html|title=Emmanuel Macron annonce ses 8 mesures chocs dans &quot;l'Obs&quot;|work=L'Obs|access-date=22 July 2017|language=fr-FR}}&lt;/ref&gt; 35 сағаттық жұмыс аптасын сақтауға бағытталған реформаларды іздеуде. Ол 35 жұмыс аптасын аяқтамай, компанияларға икемділікті қайтарғысы келетінін айтты. Бұған жұмыс уақыты мен жұмысшылардың үстеме ақысы туралы келісетін компаниялар кіреді.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.france24.com/en/20170413-french-presidential-candidates-divided-35-hour-week-economy-employment|title=French candidates divided on future of 35-hour work week - France 24|date=13 April 2017|work=France 24|access-date=22 July 2017|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

Макрон мемлекеттік қызметкерлер санын 120 мыңға қысқартуды қолдады. Макрон сонымен бірге шығыстарды қысқартуды қолдайды, ол бес жыл ішінде мемлекеттік шығыстардан 60 миллиард еуро азайтады деп мәлімдеді.

Ол [[Канада]] мен Еуропалық Одақ арасындағы жан-жақты экономикалық және сауда келісімін (CETA) қолдап,&lt;ref&gt;{{cite news|language=fr|accessdate=25 April 2017|date=20 October 2016|title=Emmanuel Macron critique le véto wallon|url=http://www.ouest-france.fr/economie/ceta-emmanuel-macron-critique-le-veto-wallon-4572177|work=Ouest France|first=Fabien|last=Cazenave}}&lt;/ref&gt; Валлон үкіметінің оны бұғаттауға тырысқаны үшін сынға алды. Оның пікірінше, CETA ұлттық парламенттерді мақұлдауды қажет етпеуі керек, өйткені «бұл ЕО-ны бұзады». Макрон Еуроаймаққа өзінің жалпы бюджетін беру идеясын қолдайды..&lt;ref name=&quot;lesoir1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.lesoir.be/1346811/article/actualite/union-europeenne/2016-10-19/macron-questions-wallonnes-sur-ceta-sont-pertinentes-mais%E2%80%A6|title=Macron: &quot;Les questions wallonnes sur le Ceta sont pertinentes, mais...&quot;|language=fr|work=Le Soir|accessdate=23 February 2017|date=19 October 2016}}&lt;/ref&gt; Macron supports the idea of giving the Eurozone its own common budget.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://global.handelsblatt.com/politics/french-hopeful-macron-eurozone-needs-own-budget-678963|title=French Candidate Macron Urges Euro-Zone Budget, Common Debt, During Berlin Visit|date=10 January 2017|work=Handelsblatt Global Edition|access-date=22 July 2017|language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2017/may/02/what-would-emmanuel-macron-france-leader-mean-europe|title=What would Emmanuel Macron as France's leader mean for Europe?|last=editor|first=Patrick Wintour Diplomatic|date=2 May 2017|work=The Guardian|access-date=22 July 2017|language=en-GB|issn=0261-3077}}&lt;/ref&gt;

Трансатлантикалық сауда және инвестициялық серіктестікке (TTIP) қатысты, Макрон 2016 жылдың маусымында «[шартқа қол қою] талаптары орындалмайды» деп мәлімдеп, «біз есікті толығымен жауып тастамауымыз керек» және «олармен берік байланыс қажет» деді. АҚШ ».

2017 жылғы сәуірде Макрон Германияның сауда профицитін «қайта теңестіруге» шақырып, «Германия еуроаймақтағы теңгерімсіздіктен пайда көреді және өте жоғары профицитке қол жеткізеді» деп мәлімдеді.

2018 жылғы наурызда Макрон үкімет инновацияны арттыру мақсатында жасанды интеллектке (AI) 1,5 миллиард еуро (1,9 миллиард доллар) жұмсайтынын мәлімдеді. Ақша ғылыми жобалар мен ғылыми зертханаларды қаржыландыруға, сондай-ақ негізгі назар AI болып табылатын елдегі стартап компанияларды қаржыландыруға жұмсалады.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-03-29/macron-unveils-1-9-billion-technology-push-to-rival-u-s-china|title=Macron Unveils $1.9 Billion Technology Push to Rival U.S., China|date=29 March 2018|work=Bloomberg.com|access-date=2 April 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;

== Отбасы ==
[[Сурет:Emmanuel et Brigitte Macron (cropped).jpg|нобай|солға|Эмануэль және Брижит Макрон 2017 жыл.]]
Эммануэль Макрон тек 12 жасында шомылдыру рәсімінен өтті, ол «жеке таңдауы» [[Иезуиттер]] колледжіне кірді. Эммануэль Макроны үшін, католицизм оған руханилық нәрленген ой дамып, бір «ақыл тәртіпті» және «әлем дейін ашу үшін дайын» әкеледі.

2007 жылы мектеп кезінен ғашық болған, өзінен 24 жас үлкен, француз тілінен сабақ берген мұғалімі Брижит Троньёге үйленген&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Brigitte Trogneux, épouse d'Emmanuel Macron... et sa meilleure alliée?|url=http://www.lexpress.fr/styles/vip/brigitte-trogneux-epouse-et-meilleure-alliee-d-emmanuel-macron_1782771.html|work=l'Express|accessdate=2017-02-12|language=fr}}&lt;/ref&gt;. Брижиттің алғашқы некесінен үш баласы бар&lt;ref name=&quot;iz.ru&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;apnews.com&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;dw.com&quot;/&gt;.

=== Оқыту === 
Алтыншыдан бірінші бастағанға дейін ол [[Иезуиттер]] қауымының негізін қалаған Амиендегі жеке католиктік мектеп Провиденс қаласында оқыды. Ол [[1994 жыл]]ы француздық жалпы байқаудың лауреаты&lt;ref&gt;[http://fr.novopress.info/126114/faits-documents-n346-du-16-au-30-novembre-2012-%EF%BB%BFportrait-emmanuel-macron/#more-126114 Portrait : Emmanuel Macron], ''[[Faits et Documents]]'', {{n°|346}} du 16 au 30 novembre 2012.&lt;/ref&gt;.. Париждегі Лицейдегі Анри IV мектебін бітіріп, оны ата-анасы оны Бригитте Трогнуен жіберді. [[1995 жыл]]ы «өте жақсы» деген атпен бакалавриатты (ғылыми секция) алды.

Лицей Анри-IV-де гипохогнамен және хгнамен қабылданды (әріптер мен әлеуметтік ғылымдардың әріптері бойынша дайындық сабақтары), ол Жоғары қалыпты мектеп&lt;ref name=&quot;Vincent de Féligonde&quot;&gt;Vincent de Féligonde, [http://www.la-croix.com/Actualite/France/Emmanuel-Macron-ancien-conseiller-du-Prince-aux-manettes-de-Bercy-2014-08-26-1197132 Emmanuel Macron, ancien conseiller du prince aux manettes de Bercy], ''La Croix'', 26 août 2014.&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref name=&quot;:xx&quot;&gt;{{Article|langue=Français|auteur1=Jordan Grevet|titre=Emmanuel Macron, un ministre pas si brillant…|périodique=Closer|date=13 octobre 2014|issn=|lire en ligne=http://www.closermag.fr/article/emmanuel-macron-un-ministre-pas-si-brillant-413776|pages=}}.&lt;/ref&gt;.

[[1998 жыл]]ы Париждегі Саяси зерттеулер институтына қосылды. «Халықаралық» бөлімінде бірінші курс студенті, ол «Мемлекеттік қызмет» бөлімінде үшінші жылы қайта бағдарланған. 2001 жылы Поло университетін бітірді. Сонымен қатар ол Париж-Нантерри университетінде [[Философия]]ны зерттеп, [[2000 жыл]]ы магистр дәрежесін және 2001 жылы ДЭА-ды бітірді&lt;ref&gt;{{Article|langue=fr|auteur1=Jean-Marc De Jaeger|titre=L’université de Nanterre félicite Emmanuel Macron, son ancien étudiant en philosophie|périodique=Le Figaro Etudiant|date=15/05/2017|issn=|lire en ligne=http://etudiant.lefigaro.fr/article/l-universite-de-nanterre-felicite-emmanuel-macron-son-ancien-etudiant-en-philosophie_9bda5ad4-3942-11e7-b5b5-21a5cdc791d1/|consulté le=2018-01-21|pages=}}.&lt;/ref&gt;; оның диссертациялары саяси ойшылдарға арналған: [[Никколо Макиавелли|Макиавелли]]&lt;ref&gt;Mémoire : ''Le Fait politique et la Représentation de l'histoire chez Machiavel''.&lt;/ref&gt; және [[Георг Вильгельм Фридрих Гегель|Гегель]]&lt;ref&gt;Mémoire : ''L'Intérêt général : lecture et principes de la philosophie du droit de Hegel''.&lt;/ref&gt;.

[[1999 жыл]]дан [[2001 жыл]]ға дейін ол философ Пол Рикоурға көмектесті және «Естелік, тарих, ұмытып кету» кітабының сыни аппаратында жұмыс істеді. Ол осылайша журналының Esprit редакциялық алқасының мүшесі болып&lt;ref&gt;[http://www.philomag.com/lepoque/breves/emmanuel-macron-de-la-philosophie-au-ministere-de-leconomie-10140 Emmanuel Macron, de la philosophie au ministère de l'Économie] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924072739/http://www.philomag.com/lepoque/breves/emmanuel-macron-de-la-philosophie-au-ministere-de-leconomie-10140 |date=2015-09-24 }}, ''[[Philosophie Magazine]]'', 27 août 2014.&lt;/ref&gt;.

Эммануэль Макрон жоғары оқуды іздестіруге байланысты тіркеу күнін кейінге қалдырудың арқасында әскери қызметті жүзеге асырмады. 1977 жылы желтоқсанда дүниеге келген, ол бұрынғы жастағы сыныптарға жатады, әлі күнге дейін әскери міндеттеме жүктеледі. Ол [[1996 жыл]]ы «[[1978 жыл]]ғы [[31 желтоқсан]]нан кейін туылған барлық француздар» үшін тоқтатылды. Соңғы қоңырау (шамамен 4,380) [[2001 жыл]]дың қараша айында казармадан кетіп қалды&lt;ref&gt;[https://www.lopinion.fr/blog/secret-defense/emmanuel-macron-premier-president-qui-n-a-pas-fait-service-militaire-126336 Emmanuel Macron, premier Président qui n’a pas fait son service militaire], sur lopinion.fr du 9 mai 2017, consulté le 26 avril 2018.&lt;/ref&gt;.

Эммануэль Макрон [[Страсбург]]тағы ҰМӘ-да оқуын Леопольд Седар Сенгор (2002-2004 жж.) Көтеріп, 5-ші орынға ие. Соңғы жіктеуді Мемлекеттік Кеңестің өкілеттігін жоғарылату туралы өтінішпен (Эммануэль Макрон - Мемлекеттік Кеңесті ұстап алған 75 үміткердің бірі) жойды, егер бұл тапсырманы орындауға ешқандай әсер етпесе Эммануэль Макрон Қаржы инспекциясындағы немесе басқа да студенттерге арналған. Ол Сэнгорды таңдау үшін сайлау науқанының бір бөлігі болып табылады, ол жақында қайтыс болған және жерлеу рәсімінде емес, [[Жак Ширак]] пен Лионель Йоспиннің қатысуынсыз. қалаларын тастап [[Уаза (департамент)|Уаза]], Африка континентіне қызығушылық танытқан ол [[Абижда]]дағы [[Нигерия]] елшілігінде алты айлық ҰМӘ-ның тәжірибесін аяқтады. [[2007 жыл]]ы ол Ротшильд банкте тәжірибеден өтетін Америка Құрама Штаттары, елін ашуға мүмкіндік беретін неміс Маршалл қорынан пайда көреді.

Бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланған оның өмірбаянын элементтері белгісіздік пен қайшылықтарға ұшырады. Осылайша, Эммануэль Макрон, белгілі бір уақытқа дейін, «Жоғары қалыпты мектеп» деп болжанған өтуі туралы белгісіздікті сақтап қалды. Оның үстіне, Этьен Балибардың жетекшілігімен Гегельдің [[Құқық философиясы|заң философиясына]] қатысты жалпы мүддеге диссертация жасағанын айтады, бірақ ол бұл эпизодтың жадысы немесе ізі жоқ дейді. «Бәлкім, бұл бейсаналық цензура болуы мүмкін, мен білмеймін».

=== Жеке өмірі ===
Ол Amiens консерваториясында он жыл бойы оқып жүрген [[фортепиано]]ға қатысып, ол үшінші орынды, шаңғы және теннисті жеңіп алды&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Article|langue=fr-FR|titre=Stade Bleu Présidentiel : JO 2024, politique sportive, l'OM… ce qu'il faut retenir de l'interview d'Emmanuel Macron|périodique=France Bleu|date=2017-02-24|lire en ligne=https://www.francebleu.fr/sports/tous-les-sports/stade-bleu-special-presidentielle-emmanuel-macron-parle-jo-2024-olympique-de-marseille-et-sport-amateur-1487935918|consulté le=2017-04-26}}.&lt;/ref&gt;.. Француздық бокс және [[футбол]] (ол [[Олимпик Марсель|Олимпиада-де-Марсельді]] бағалайды) және [[Тур де Франс]] велоспортшы.

Оның мәдени талғамына келсек, ол Les Tontons флипчейштері мен жазушылар Андре Гидэдің «Les Nourritures terrestres» кітабы өзінің ресми портретінде - Стендаль, Альберт Камус, Артур Римбад, Рен Чар, Оның сүйікті әншілері - Лео Ферре, Джонни Халлиай және Чарльз Азнавур. Әлеуметтанушы Филипп Кюрангеонның сөзіне қарағанда, Эммануэль Макронда «гиперконформизм кішігірім трансрессиямен араласқан және бұқаралық мәдениетке қатысты қайырымдылық»&lt;ref&gt;{{Lien web|url= http://www.slate.fr/story/145782/macron-omnivore-culturel|titre= Le grand écart culturel d'Emmanuel Macron|site= Slate|date= 19 mai 2017}}.&lt;/ref&gt;.

2017 жылдың ақпанында «Радио Францияның» президенті Мэтью Галлет, Эммануэль Макрон өзінің жыныстық бағдары туралы және «[[Гомосексуалдылық|гомосексуальды]]»&lt;ref&gt;{{Lien web|auteur=Quentin Girard|titre=Macron gay ? La fabrique d'une rumeur|jour=07|mois=février|année=2017|url=http://www.liberation.fr/france/2017/02/07/macron-gay-la-fabrique-d-une-rumeur_1546935|site=[[Libération (journal)|Libération]]|consulté le=16 juillet 2017}}.&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;{{Lien web|auteur=|titre=Ce que disent les rumeurs d'homosexualité sur Emmanuel Macron|jour=|mois=|année=|url=http://www.slate.fr/story/137042/rumeurs-homophobie|site=Slate.fr|consulté le=16 juillet 2017}}.&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;{{Lien web|auteur=|titre=Brigitte Macron se confie sur les rumeurs d'homosexualité autour de son mari|jour=|mois=|année=|url=http://femmes.orange.fr/people/news-people/article-brigitte-macron-se-confie-sur-les-rumeurs-d-homosexualite-autour-de-son-mari-CNT000000DOYs2.html|site=Orange Tendances|consulté le=16 juillet 2017}}.&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;https://www.linternaute.com/actualite/personnalites/1361996-mathieu-gallet-la-rumeur-d-une-relation-avec-macron-exhumee/&lt;/ref&gt;. деп жария етпейтіні туралы қауесетті таратады. Сол сияқты, [[2018 жыл]]дың шілдесінде оның өкілі Александр Беналамен қарым-қатынас туралы қауесеттерге тап болды, ол соңғы ешқашан оның сүйікті емес екеніне сендірдіt&lt;ref&gt;http://www.leparisien.fr/politique/alexandre-benalla-n-a-jamais-ete-mon-amant-quand-macron-repond-aux-rumeurs-25-07-2018-7832934.php&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;http://www.lefigaro.fr/politique/le-scan/2018/07/24/25001-20180724ARTFIG00331-macron-sur-l-affaire-benalla-s-ils-cherchent-un-responsable-c-est-moi-et-moi-seul.php&lt;/ref&gt;.

== Кәсіби мансап ==
=== Қаржы инспекторы ===
[[2004 жыл]]ы ҰМӘ-да оқуды аяқтағаннан кейін ол Қаржы Жалпы Инспекциясының (IGF) органына қосылды. Эммануэль Макрон, кейін IGF65-ті басқаратын Жан-Пьер Жуйеттің протестанттарының бірі болды. Атап айтқанда, ол «зерттеулерді бағалау», «мәжбүрлі шегерімдер мен алаяқтық бойынша алаяқтық» және «ұрпақаралық төлемдерді бөлу және ұрпақаралық капитал мәселесі» бойынша миссияларға қатысады. Қаржылық инспектор болғанымен, Макрон жазды IPESUP жеке топтың «предусиленном» деп атайды.&lt;/ref&gt; et « la répartition des prélèvements obligatoires entre générations et la question de l'équité intergénérationnelle »&lt;ref&gt;{{pdf}} [http://www.ladocumentationfrancaise.fr/docfra/rapport_telechargement/var/storage/rapports-publics/084000692/0000.pdf Rapport sur la répartition des prélèvements obligatoires entre générations et la question de l'équité intergénérationnelle - Novembre 2008]{{Deadlink|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, sur le site de [[La Documentation française]].&lt;/ref&gt;. Alors qu'il est inspecteur des finances, Macron enseigne l'été à la « prep'ENA » du [[Institut privé de préparation aux études supérieures|groupe privé IPESUP]]&lt;ref&gt;{{Article|langue=fr|auteur1=|titre=Ipesup change de main pour grandir|périodique=Challenges|date=09/05/2017|issn=|lire en ligne=https://www.challenges.fr/entreprise/ipesup-change-de-main-pour-grandir_472264|consulté le=2017-09-09|pages=}}.&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;{{Article|langue=fr|auteur1=|titre=Ipesup, la prépa chérie des CSP+, est à vendre|périodique=Challenges|date=07/07/2016|issn=|lire en ligne=https://www.challenges.fr/challenges-soir/ipesup-la-prepa-cherie-des-csp-est-a-vendre_13182|consulté le=2017-09-09|pages=}}.&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;{{Article|langue=fr-FR|auteur1=|titre=Prépa ENA - Groupe Ipesup|périodique=Groupe Ipesup|date=2016|issn=|lire en ligne=https://www.ipesup.fr/formation/prepa-ena-2017/|consulté le=2017-09-09|pages=}}.&lt;/ref&gt;.

[[2006 жыл]]ы Laurence Parisot компаниясы оны басқаратын «Mouvement des Entreprises de France» (МЕДЕФ) басқарушы директоры лауазымын ұсынды, бірақ Эммануэль Макрон бұл ұсынысты қабылдамай, онымен тығыз байланыста қалған.

[[2007 жыл]]дың тамызында Француз өсуінің босату жөніндегі комиссиясының баяндамашы орынбасары («Attali Commission») болып тағайындалды. [[2010 жыл]]дың наурызында ол осы комиссияның жарлығымен тағайындалды. Атап айтқанда, ол Nestlé компаниясының бас директоры Питер Брабекпен кездесті, ол Rothschild &amp; Cie-ке Nestlé компаниясының 2012 жылы Pfizer сүт сүтінің еншілес бөлімшесін сатып алу туралы кеңес беруіне мүмкіндік берді.

Эммануэль Макрон [[2008 жыл]]ы заң мамандықтары бойынша Комиссияның тең төрешісі болып табылады&lt;ref name=&quot;WBMI7&quot;&gt;{{lien web|url=https://www.lesechos.fr/week-end/business-story/enquetes/0211727035374-aux-origines-du-phenomene-macron-2060624.php|site=lesechos.fr|date=27 janvier 2017|titre=Aux origines du phénomène Macron|auteur1=Elsa Freyssenet|auteur2=Nathalie Silbert}}.&lt;/ref&gt;..

Ол қаржы инспекциясынан [[2016 жыл]]ы отставкаға кеткен. Анарх ретінде ол он жылға мемлекеттік қызмет көрсетуі тиіс; тек алты адам (оның екі жылын есептемегенде), ол 54 000 еуро төлейді.

=== Бизнес-банкир ===
[[2008 жыл]]дың қыркүйегінде ол мемлекеттік қызметкер болды және Rothschild &amp; Cie банкиріне айналды. Франсуа Хенроттың Жак Аттали мен Серж Вайнберг ұсынысы бойынша қабылдағаны туралы, ол өзінің жергілікті қарулы күштерінің сәтсіздікке ұшырағанын және [[Николя Саркози]]дің Республика президенттігіне сайлануын осы қызметке бағыттады. Оның алғашқы жобаларының бірі - Крефидис, тұтынушылық несие бойынша маман, Кред Мутуэл.

[[2010 жыл]]ы Эммануэль Макрон «Le Monde» газетінің қайта сату контексінде «Әлем жазушылар қоғамы» (SRM&lt;ref&gt;[http://abonnes.lemonde.fr/actualite-medias/article/2010/09/22/societe-des-redacteurs-du-monde_1414683_3236.html Société des rédacteurs du ''Monde''], sur [[Le Monde#Le Monde.fr|lemonde.fr]] du 22 septembre 2010, consulté le 9 mai 2017.&lt;/ref&gt;) өз еркімен көмек көрсетті. Бірақ ол сондай-ақ Ален Минпен жасырын қарым-қатынаста, ол Perdriel-Prisa-Orange ұсынысын қолдаған кезде, және бұл ұсыныс СРМ-ға «әсіресе қауіпті» көрінді. SRM Adrien de Tricornot компаниясының вице-президенті романтикалық сахнасынан кейін бұл қосарланған ойынның аяқталуы&lt;ref&gt;{{Lien web|langue= |format= |auteur1=[[Laurent Mauduit]] |url=https://www.mediapart.fr/journal/france/080916/medias-quand-macron-etait-l-agent-double-de-minc-dans-la-bataille-du-monde |titre=Médias: quand Macron était l'agent double de Minc dans la bataille du «Monde» |série= |jour=8 |mois=septembre |année=2016 |site=[[Mediapart]] |éditeur= |isbn= |page= |citation= |consulté le=9 septembre 2016|id= |libellé= }}&lt;/ref&gt;.

[[2010 жыл]]дың аяғында ол Le Monde газетінің қайта капиталдандыру және «Atos of Siemens IT Solutions and Services» компаниясын сатып алғаннан кейін банкке серіктес болды. Ол Григорий Чертоктың дәлдігі туралы жазбаны жеңіп шығады, бірақ бұл номинация кейбір байқаушыларға «құпияны» білдіреді&lt;ref&gt;[https://www.francetvinfo.fr/elections/presidentielle/quand-emmanuel-macron-etait-banquier-d-affaires-un-element-prometteur-mais-sans-plus_2171646.html Quand Emmanuel Macron était banquier d'affaires : « Un élément prometteur, mais sans plus »], sur [[francetvinfo.fr]], consulté le 9 mai 2017.&lt;/ref&gt;.

[[2012 жыл]]дың ақпанында ол SofiProtéol компаниясының бас директоры Philippe Tillous-Bordeге кеңес береді, ол Lesieur Cristal-дың 41% үлесін алады.

Сол жылы ол менеджер болып тағайындалды және [[Nestle]] компаниясының Pfizer балалық сүт бизнесін сатып алған ең үлкен келіссөздерінің бірін өткізді. Тоғыз миллиард евродан асатын бұл мәміле ол миллионер болу мүмкіндігін береді. Франсуа Хенрот «ол бизнестің қалған екен, егер ол, бәлкім, тіпті Еуропадағы, Францияда ең үздіктердің бірі болар еді.» Деп оған деді Кейде «Моцарт финанс» термині кейде пайдаланылады, алайда кейбір бақылаушылар сынға ұшырайды.

[[2010 жыл]]дың желтоқсан айынан бастап, оның басқарушы серіктес ретінде тағайындалған күні және [[2012 жыл]]дың мамыр айы, оның Elysee-ге келуі туралы Эммануэль Макронның айтуынша, ол 2 миллион еуро көлемінде жалақы алды. Қоғамдық өмірдің ашықтығы үшін Жоғарғы органға табыстары мен байлығы туралы декларацияларына сәйкес ол [[2009]]-[[2013]] жылдар аралығында 2 800 000 евродан астам табыс тапты.

==Сыртқы саясат==
[[File:Trump and Macron III July 2017 (cropped).jpg|thumb|Макрон және АҚШ президенті Дональд Трамп Парижде Бастилияны алу күні қарсаңында, Шілденін 2017 жылы]]
Макрон [[Француздық Алжир]] отарлануын және [[Алжир]] &quot;адамзатқа қарсы қылмыс&quot;деп сипаттады. Ол сондай-ақ былай деді: &quot;бұл шын мәнінде варварлық&lt;ref name=loseslead&gt;{{cite news | accessdate = 25 April 2017 | url = https://www.telegraph.co.uk/news/2017/02/18/macron-loses-lead-remarks-colonial-algeria-gay-marriage-spark/ | title= Emmanuel Macron loses lead in French election polls after remarks on colonial Algeria and gay marriage spark outrage | work =[[The Daily Telegraph]] | date = 18 February 2017}}&lt;/ref&gt;, және бұл өткеннің бір бөлігі.Сауалнама&quot;, одан кейінгі, оның ескертулер, қарсыластарының төмендету және оны қолдау&lt;ref&gt;{{cite news | url = http://www.france24.com/en/20170216-france-presidential-hopeful-macron-describes-colonisation-algeria-crime-against-humanity |title= French presidential hopeful Macron calls colonisation a 'crime against humanity | publisher= France 24 |date=16 February 2017 | accessdate=26 April 2017}}&lt;/ref&gt; Оның ескертулерінен кейін жүргізілген сауалнамалар оны қолдаудың төмендеуін көрсетті.&lt;ref name=loseslead/&gt;.

Макрон [[2011 жыл]]дың Ливиядағы әскери интервенциясын&quot;тарихи қателік&quot;деп сипаттады&lt;ref name=&quot;veconomist&quot; &gt;{{cite news|author=Sophie Pedder|title=President Macron wants France to play a bigger part in Europe|url=https://www.economist.com/news/special-report/21729613-crucial-franco-german-axis-will-matter-even-more-president-macron-wants-france|work=[[The Economist]]|date=30 September 2017}}&lt;/ref&gt;.

[[2012 жыл]]ы Макрон франко-американдық Қордың жас көшбасшысы болды&lt;ref name=&quot;frenchamericanfoundationearlier&quot;&gt;{{cite web|title=EARLIER CLASSES|url=https://frenchamerican.org/youngleadersclasses|publisher=French American Foundation|accessdate=7 May 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170702165708/https://frenchamerican.org/youngleadersclasses|archivedate=2 July 2017}}&lt;/ref&gt;.

[[2017 жыл]]дың қаңтар айында ол Франция Сирияға қатысты &quot;теңдестірілген&quot; саясат, [[Башар әл-Асад|Башар Асадпен]] келіссөздер қажет деп мәлімдеді&lt;ref&gt;{{cite news|title=France's presidential hopeful Macron pushes for Syria talks|url=http://www.foxnews.com/world/2017/01/24/france-presidential-hopeful-macron-pushes-for-syria-talks.html|publisher=Fox News Channel|date=24 January 2017}}&lt;/ref&gt;. 2017 жылдың сәуір айында, Хан-Шейхунға химиялық шабуылдан кейін, Макрон Біріккен Ұлттар Ұйымының қолдауымен Асад режиміне қарсы әскери араласуды ұсынды&lt;ref&gt;{{cite news|title=Le Pen 'Shocked' By Trump's Decision to Hit Syria, Macron Urges Military Intervention|url=https://www.theissue.com/politics/le-pen-shocked-by-trumps-decision-to-hit-syria-macron-urges-military-intervention|publisher=The Issue|date=7 April 2017 | first = Marco | last = Valens | accessdate = 25 April 2017}}&lt;/ref&gt;. Ол Сирия режимі оның президенттік кезінде химиялық қаруды пайдаланса, оны жазалау үшін бір жақты әрекет етеді деп ескертті.

Ол [[Израиль]]ге қатысты Олланд Президентінің саясатын жалғастыруды қолдайды, БДС қозғалысына қарсы шығады және Палестина Мемлекетін тану туралы ұстанымды баяндаудан бас тартады. 2018 жылдың мамыр айында Макрон газамен шекарадағы наразылық барысында палестиналықтарға қарсы&quot; Израиль Қарулы Күштерінің зорлық-зомбылығын &quot; айыптады&lt;ref&gt;&quot;[https://www.reuters.com/article/us-israel-france-gaza/frances-macron-condemns-gaza-violence-to-call-israeli-pm-tuesday-idUSKCN1IF2J8 France's Macron condemns Gaza violence, to call Israeli PM Tuesday]&quot;. Reuters. 14 May 2018.&lt;/ref&gt;.

Ол [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] уәде берген Мексика-американдық шекарада қабырғаның құрылысында бәсекелестік үшін LafargeHolcim Франко-швейцариялық құрылыс фирмасын сынға алды.

Макрон [[2017 жыл]]ы Солтүстік Кореядағы дағдарыс кезінде бейбіт шешімге шақырды, дегенмен ол Солтүстік Кореяға қарсы АҚШ президентімен Трамппен жұмыс істеуге келісті. Макрон мен Трамп [[2017 жыл]]ғы [[12 тамыз]]да телефон қоңырауын өткізді, онда олар Солтүстік Кореяға қарсы тұруды, Корей түбегінің денуклеаризациясын және жаңа санкцияларды қолдануды талқылады.

Макрон айыптап, қудалауға рохинджа мұсылмандары күні [[Мьянма]]да. Ол жағдайды &quot;геноцид&quot; және &quot;этникалық тазарту&quot; деп сипаттап, БҰҰ басшылығымен араласу перспективасы туралы айтып өтті.

Бар түрік соққан жел солтүстік Сирияға бағытталған ығыстыру қолдайтын АҚШ-тың сириялық күрдтерді бірі анклавы Африн, Макрон, - деп мәлімдеді Түркия тиіс егемендігін құрметтеуге, Сирия, қарамастан, оның соттау Башар асадты.

Макрон Сауд Арабиясы басқарған Йемен шииттік көтерілісшілеріне қарсы әскери науқанға қолдау көрсетті. Ол сондай-ақ Сауд Арабиясы басқаратын Франция коалициясының қару-жарағын сатуды қорғады. Кейбір құқық қорғау топтары Франция Йеменде соғысқан Сауд Арабиясы коалициясының мүшелеріне қару сату арқылы ұлттық және халықаралық құқықты бұзады деп мәлімдейді.

Үкіметте күзетпен ұстау кезінде органдардың бас тартуынан қайтыс болған Нобель сыйлығының қытайлық лауреаты Лю Сяобоның өліміне жауап ретінде Макрон Люді &quot;еркіндік үшін күрескер&quot;ретінде мақтады. Макрон сондай-ақ ҚХР Төрағасы [[Си Цзиньпин]] мен өзінің алғашқы байланыстарын &quot;өте жемісті және позитивті&quot; деп атады.

===Экономика және өнеркәсіп министрі===
[[Сурет:Press conference EU-Mercosul on June 26, 2019 (VII).jpg|thumb|right|200px|2019 жылдың маусымында [[Еуропа одағы|ЕО]] мен Меркосулдың өкілдері ЕО-[[Меркосур]] еркін сауда келісіміне қол жеткіздік деп мәлімдеді]]
Ол [[Францияның экономика және қаржы министрлігі|Арно Монтебур]]дің орнына 2014 жылдың 26 тамызында екінші Вальс кабинетінде [[Францияның экономика және қаржы министрлігі|экономика және өнеркәсіп министрі]] болып тағайындалды.&lt;ref name=corbet&gt;{{cite news|first1=Sylvie |last1=Corbet |first2=Elaine |last2=Ganley |url=https://www.columbusceo.com/article/20140826/NEWS/308269576 |title=French gov't reshuffle expels dissident ministers |agency=Associated Press |date=26 August 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140831011547/http://news.yahoo.com/french-govt-reshuffle-expels-dissident-ministers-171140970.html |archivedate=31 August 2014|url-status=&lt;!--dead--&gt;live |df= }}&lt;/ref&gt; Ол 1962 жылы Валери Жискар д'Эстеннен кейінгі ең жас экономика министрі болды.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.rfi.fr/mfi/20140829-macron-bercy-economie-parcours-elysee-hollande-ena-rotschild-montebourg-socialiste/|title=Emmanuel Macron: son adversaire, c'est la défiance|date=29 August 2014|work=RFI|access-date=2 August 2017|language=fr-FR}}&lt;/ref&gt; Macron was branded by the media as the &quot;Anti-Montebourg&quot; due to being pro-EU and much more moderate, while Montebourg was eurosceptic and left wing.&lt;ref name=lejdd&gt;{{cite web|url=http://www.lejdd.fr/Politique/Remaniement-Emmanuel-Macron-nouveau-ministre-de-l-Economie-est-l-anti-Montebourg-682762|title=Macron, l'anti-Montebourg|author=V.V.|website=Le Journal de Dimanche|language=fr-FR|access-date=2 August 2017}}&lt;/ref&gt; Макронды ЕО-ны жақтайтын және едәуір байсалды болғандықтан, БАҚ «анти-Монтебург» деп атады, ал Монтебург еуроскептикалық және солшыл болды. Экономика министрі ретінде Макрон іскерлік реформаларды алға жылжытуда алдыңғы қатарда болды. 2015 жылғы 17 ақпанда премьер-министр Мануэль Валлс Макронның қол қою туралы заң пакетін құлықсыз парламент арқылы арнайы 49.3 рәсімін қолданып жіберді.&lt;ref name=&quot;:8&quot;&gt;{{cite web|last1=Revault d'Allonnes|first1=David|title=Loi Macron : comment le 49-3 a été dégainé comme un dernier recours|url=http://www.lemonde.fr/politique/article/2015/02/17/loi-macron-un-49-3-degaine-comme-un-dernier-recours_4578328_823448.html|website=Le Monde|accessdate=16 April 2017|language=fr|date=17 February 2015}}&lt;/ref&gt;

Макрон [[Renault]] компаниясындағы француз үлесін 15% -дан 20% -ға дейін ұлғайтты, содан кейін екі жылдан астам тіркелген акцияларға екі есе дауыс беру құқығын беретін Флоранж заңын күшіне енгізді, егер акционерлердің үштен екісі оны бұзуға дауыс бермеген болса. Бұл француз мемлекетіне компаниядағы азшылық үлесін берді, бірақ кейінірек Макрон үкімет өзінің өкілеттіктерін Renault шеңберінде шектейтінін мәлімдеді.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://tempsreel.nouvelobs.com/economie/20151210.OBS1163/renault-la-bataille-entre-ghosn-et-macron-va-t-elle-prendre-fin.html|title=Renault: la bataille entre Ghosn et Macron prend fin|work=L'Obs|access-date=5 August 2017|language=fr-FR}}&lt;/ref&gt;

Макронды [[Изер (департамент)|Изердегі]] Ecopla фабрикасының жабылуына тосқауыл бола алмағаны үшін көп сынға алды.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.mediapart.fr/journal/france/130916/macron-rattrape-par-son-bilan-bercy|title=Macron rattrapé par son bilan à Bercy|last=Magnaudeix|first=Mathieu|work=Mediapart|access-date=5 August 2017|language=fr-FR}}&lt;/ref&gt;

2015 жылдың тамызында Макрон бұдан былай Социалистік партияның мүшесі емеспін және тәуелсізмін деп мәлімдеді.

===Еуропалық Одақ===
Мақаласында ''[[New York Times]]''-Эммануэль Макрон сипатталған &quot;нью проевропейский&quot;, - деп мәлімдеді ол &quot; мақтанышпен қабылдады непопулярный Еуропалық Одақ&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/04/19/world/europe/france-election-emmanuel-macron.html|title=Macron Wants to Change France. But Will Voters Elect an Unknown?|last=Rubin|first=Alissa J.|date=19 April 2017|work=The New York Times|access-date=24 April 2017|issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt;.

Макрон Еврофил және федералист ретінде сипатталған, бірақ ол өзін &quot;классикалық мағынада проевропалық, евроскептик, федералист&quot; ретінде сипаттайды және оның партиясы&quot;Франциядағы жалғыз проевропалық саяси күш&quot;ретінде сипаттайды&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;.

== Саяси жол ==
=== Нәресте ===
[[Сурет:United States and Eurozone leaders at G20 meeting.jpg|нобай|солға|[[2012 жыл]]ғы [[19 маусым]]да Мексикадағы G20 саммитінде [[Ангела Меркель]], Марио Монти, [[Дэвид Кэмерон]], Херман Ван Ромпей, [[Барак Обама]] және Хосе Мануэль Дуро Баррозумен бірге Эммануэль Макрон (сол жақта) және [[Франсуа Олланд]].]]
90-шы жылдардың соңында, екі жылдан бері, ол осы партияға мүшелік етпестен Jean-Pierre Chevènement компаниясының Mouvement des citoyens (MDC) науқанына бастады. Содан кейін Ғылыми-Полде, Париждің 11-ші ауданының мэрі, «Шевеннерске» жақын орналасқан Джордж Сарр офисінде тәжірибеден өтті. Ол 2002 жылы өткен президенттік сайлаудың бірінші турында дауыс берді: «Мен екінші адам қаланың әлеуметтік саласына шабыттандырды, мен оның мемлекетпен қарым-қатынасы өте күрделі болып қалады деп ойлаймын. Мен әрқашан мемлекеттің рөлі туралы ойланып кеттім, сондықтан мен Жан-Пьер Шевеннерге кішірейіп кеттім. 2002 жылғы 21 сәуірден кейін ол Лионель Джоспеннің және [[Социалистік партия]]ның сәтсіздіктерін, атап айтқанда, қауіпсіздік мәселесінде қаттылық туралы сөз сөйлеу мүмкіндігінің жоқтығы туралы түсіндіреді.

[[2006 жыл]]дан бастап [[2009 жыл]]ға дейін СС-ның мүшесі болып табылады. Жан-Джорез Қорымен [[2006 жыл]]дан бастап жұмыс істейді. Жан-Пьер Джойет арқылы ол 2006 жылы Франсуа Олландпен кездесті, ол [[2010 жыл]]дан бастап жұмыс істейді. [[2007 жыл]]ғы президенттік сайлау барысында Ол Segolène Royal және François Bayrou арасындағы альянсты талап ететін бұрынғы басшылардан және жоғары лауазымды шенеуніктерден тұратын Gracques тобының құрамына кіреді&lt;ref&gt;{{Lien web|auteur=Julien Rebucci|titre=Les Inrocks - Quand Emmanuel Macron voulait être de droite|jour=|mois=|année=|url=http://www.lesinrocks.com/2017/03/11/actualite/sur-les-pas-demmanuel-macron-au-touquet-ville-ou-il-flirte-avec-lump-11920422/|site=Les Inrocks|consulté le=16 mai 2017}}.&lt;/ref&gt;. Энн Фулданың айтуынша, «ол [[2016 жыл]]ы бірінші раундта кімге дауыс бергенін есіне түсірмейді, бірақ ол сайлау алдындағы қораптағы Сеголен Райланның дауыс беруін тастады».

[[2007 жыл]]ғы заңнамалық сайлауды ескере отырып, ол ПС-нан Пикаридия-ге инвестиция салуды алуға тырысады. Бірақ Пикаридия социалистік мүшелері оның кандидатурасына қарсылық білдірді95. Бұл президенттік сайлауда Николя Саркозидің жеңісімен біріктіріліп, оның мансабына жаңа бұрылыс беруіне шақырады. [[Ле-Туке-Пари-Плаж]] саудагерлерінің көп бөлігі оны қолдағанымен, ол 2008 жылғы муниципалдық сайлауға қатыспайды, ол «2007 жылы Вёрт ұсынысын қабылдамады», себебі ол « оның пікірімен келіседі. [[2010 жыл]]ы ол Антуан Госсет-Грейнвиллдің ұсынған және Елисей сарайының мақұлдаған ұсынысын қабылдамай, Бас министрдің орынбасары Франсуа Фийон болып тағайындалды.

[[Франсуа Олланд]] [[2011 жыл]]ы Софиттелдің социалистік президенттік басында және Доминик Стросс-Канның жетекші сауалнамалары100 болғанда қолдайды. [[2011 жыл]]дың шілде-желтоқсан айларында ол 15 күн сайын үміткерге есеп беретін экономист Филипп Агион, Гилберт Кетт және Эли Коенден тұратын «Rotunda Group» сарапшылар мен экономистер шеңбері басқарады. Бұл топ «нақты бәсекелестікке соққы» деп айыптайды, президенттік жобаны басқаратын Мишель Шапиннің пікірін жоққа шығармайды.

=== Елисей сарайының бас хатшысының орынбасары ===
Ангела Меркель, Марио Монтидің, Кэмерон, Херман Ван Ромпей, Обама мен Жозе Мануэль Дурау Баррозумен 19 маусым, 2012 Мексикада G20 саммитінде Эммануэль Макрон (алыс сол Отырған) және Франсуа Олланд.
Франсуа Олланд президенттік сайлауда жеңіске жетті. [[2012 жыл]]ғы [[15 мамыр]]да мемлекеттік қызметті қалпына келтіргеннен кейін Эммануэль Макрон Николай Ревелмен бірге Элиецтің бас хатшысының орынбасары болды. Ол жаңа бас хатшы Пьер-Рене Лемасты басқарды.

Николя Prissette былай дейді: «Бес жыл бірінші аптадан бастап, 34 жыл бас хатшысының орынбасары микроәлемнің назар өткізеді: өте қалдырды, жас рухты, атипті, жоқ. Газеттер оған мақалалар дайындайды. Бұл кейіпкерге біз Бас хатшы Пьер-Рене Лемасқа қарағанда көбірек қызығушылық танытамыз, ол бәрібір басқалардың арасында басты орынды, биліктің ортасында алады.

[[2012 жыл]]дың жазында «Макрон қазір ең жоғары рейтингісі бар бұрынғы экономикалық ұяшық [слоны], соққы жоспарын жасайды: 2014 жылдың аяғына дейін жоспарланған балансқа уақытша көшу француздардың 35 сағатқа оралуы мүмкін екенін және салығының шоғырлануы ең жоғары кірістің артуына байланысты. Бас хатшының орынбасары бір мезгілде үстеме уақытты салықтан босатуды талап етеді. Бұл ұсыныстарды Франсуа Олланд105 ұсынды.

Эммануэль Макрон - қолөнершілердің бірі, тіпті бәсекеге қабілеттілік пен жұмысқа салықтық несие жасағаны және жауапкершілік пен ынтымақтастық пакті. Соңғысы бойынша ол әлеуметтік мәселелерге жауапты Николя Ревелге қарсы және «социалистік талшықтары барынша талпынды», [[2014 жыл]]дың жазына дейін дауыс берген бюджеттік ұжымға жобаны енгізу мүмкіндігі туралы. сондай-ақ Филипп Леглис-Коста, француздық Голландтың кеңесшісі, соңғы рет үнемі жоққа шығаратын еуропалық мәселелерге жауапты. Контекст [[2013 жыл]]ы ол «Еуропалық Комиссияға қарсы күрес стратегиясын орындау үшін« 3% «. Ол сондай-ақ, Елисей-ді басшылардың жалақысын заңдастырмау және жақсы мінез-құлық кодексіне қолдау көрсету үшін таңдауға үлес қосады. Оның айтуынша, [[2013 жыл]]дың күзінде атқарушы зейнетақы реформасы «жұмысқа емес» деген позицияны қалдыруды ойлады. Ол Бильдерберг тобының [[2014 жыл]]ғы кездесуінде Республика Президентінің Бас хатшысының орынбасары ретінде қонақтардың тізімінде көрінеді.

[[2014 жыл]]ы өткізілетін муниципалдық сайлаулар кезінде өз кандидатурасын Амиенске ұсынды, бірақ ол ұсынысты қабылдамады. Мануэль Вальс Франсуа Олландты ұсынып отырғанда, осы сайлаудан кейін, оның бірінші үкіметтегі Бюджеттік министрлікті тапсыру үшін, Республика Президенті бұл идеяны сайлау мандатының жоқтығынан бас тартады.

=== Елисей шығып, кәсіби жобалар ===
[[2014 жыл]]дың [[10 маусым]]ында Елис Франсуа Олландтың кабинетінен шығып, Laurence Boone экономикалық және қаржылық файлдарды қайта жаңғыртатыны туралы хабарлайды. Елисейдің бас хатшысының орынбасары лауазымы мен салтанатты атағы, алайда, полюстік экономика мен қаржы басшысының атағын ғана алған&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;Solenn de Royer, « Plusieurs conseillers de François Hollande quittent l'Élysée », ''[[Le Figaro]]'', 11 juin 2014, page 2.&lt;/ref&gt;. Байқаушылар Мануэль Валлстың алғашқы үкіметіне кірмей, үкіметтің бастамасы бойынша реформаларды тереңдету туралы істі жеңу үшін емес, сондай-ақ Жан- Пьер Джойет «экономикалық және қаржылық мәселелерді, сондай-ақ еуропалық мәселелерді оның бұрынғы Пьер-Рене Лемасқа қарағанда көп білетін» дейді. Ол Бас хатшының қызметін қалпына келтіруге үміттенсе де, Франсуа Олландтың шешімімен Caisse des Dépôts et Consignations-дің басшысы лауазымына тағайындау туралы шешімімен де көңілінен шықты.

Джойет көрсеткендей, Эммануэль Макрон президент кабинетінен «оқу және зерттеу саласындағы жеке жобаларды жүзеге асыру үшін» кетеді. Ол көзқарас бойынша, қаржылық консалтингтік компанияны құруға ұмтылады, ол «студенттерді бағалайтын көп салалы TOEFL» немесе «білім беру саласындағы инновациялық жобаларды қаржыландыру үшін инвестициялық қор». Ол [[2014 жыл]]дың жаз басында Берлин университетінде академиялық ұстанымын алынған және, Ален Minc, Лондон экономика мектебінде саяси экономикадағы (жылы) аға ғылыми қызметкері атағына көмегімен болуы үшін Еуропаның саяси араласуы бойынша оқытушы; ол сондай-ақ Гарвард университетінде лауазымға ие болу үшін Филипп Агион арқылы іздестірді. Калифорнияда Хавьер Ниельмен бірге стартаптармен танысқаннан кейін ол бірнеше апта бойы BDGS үйінде, Антуан Госсет-Гейнвиллдің кабинетінде жүрді, ол кейінірек: «Сол кезде, ол стратегиялық консалтингке кірісуге тырысты. Ол бізді оның құқықтық аспектілерімен бірге жүруін сұрады&lt;ref&gt;{{Lien web |auteur=[[Laurent Mauduit]] |titre=Les échanges de bons procédés entre Macron et son ami Gosset-Grainville |url=https://www.mediapart.fr/journal/france/250118/les-echanges-de-bons-procedes-entre-macron-et-son-ami-gosset-grainville |date= |site= |consulté le=25 janvier 2018}}.&lt;/ref&gt;.

=== Кеңсеге бару ===
[[Сурет:Vladimir Putin and Emmanuel Macron (2017-05-29) 06.jpg|нобай|солға|Эммануэль Макрон 2017 жылдың мамыр айында.]]
[[2017 жыл]]ы [[14 мамыр]]да Эммануэль Макрон [[Франция президенті|Франция Республикасының Президентіне]] инвестиция салады. Ол Бесінші Республиканың 8-ші Президенті және [[Франция президенттерінің тізімі|Франция Республикасының 25-ші Президенті]]&lt;ref&gt;{{Lien web|auteur=|titre=Protocole, hommages et discours : les premiers pas d’Emmanuel Macron président|jour=|mois=|année=|url=https://www.lemonde.fr/election-presidentielle-2017/article/2017/05/14/emmanuel-macron-a-l-elysee-pour-son-investiture_5127476_4854003.html|site=lemonde.fr|consulté le=14 mai 2017}}.&lt;/ref&gt;.

лауазымына кіріскеннен кейін, ол 39-де, болып табылады, ең жас Франция Президенті Saint- микро-мемлекет қоспағанда, G20 жас көшбасшысы және мемлекеттің ең жас демократиялық жолмен сайланған басшысы histoired соғыс-теңіз флоты

[[2017 жыл]]ы [[15 мамыр]]да, ол ФР Премьер-Министрі Эдуард Филипп, Республикашыл (LR) мүшесі кеңсесін тапсырды. Эдуар Филипп модем тәуелсіз солға, оңға, тұлғалардың, соның ішінде үкімет қалыптастыру және «азаматтық қоғам» мүшелері ретінде ұсынды.

Эммануэль Макрон және [[Франсуа Олланд]] кейпінде естиміз «қалыпты президенті», медиа түйіндеме қарағанда [[Франция]], [[Шарль де Голль]] және [[Франсуа Миттеран]] үлгісіне «Jovian» Мемлекет басшысы қажет деп қазан [[2016 жыл]]ы есеп беру кеңінен метафора - бір Jovian президенті оны қоңырау немесе тіпті «Юпитер» оған қоңырау - Елисей дейін, оның сайлау кешке Лувр пирамида қарай жаяу (ол пайдаланады, оның төрағалық мен таңбалар басталуы шақыру үшін әскери техникада, ресми сапар үшін аккредиттелген баспасөзді таңдауға тырысады, Владимир Путинді Версальға шақыру). зерттеуші Александр Eyries Эммануэль Макрон «абсолютті атқарушы билік бар Ve туралы отанына қайтып көрсетеді.» деп санайды&lt;ref&gt;{{Lien web |auteur=Céline Hussonnois-Alaya |titre=Macron: ce que signifie « président jupitérien » |url=http://www.bfmtv.com/politique/ce-que-signifie-le-president-jupiterien-que-souhaite-incarner-macron-1166014.html |date=18 mai 2017 |site=bfmtv.com |consulté le=12 juillet 2017}}.&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;{{Lien web |auteur=Harold Hauzy |titre=Emmanuel Macron ou Jupiter 2.0 ? |url=http://www.lefigaro.fr/vox/politique/2017/05/31/31001-20170531ARTFIG00155-emmanuel-macron-ou-jupiter-20.php |date=31 mai 2017 |site=lefigaro.fr |consulté le=12 juillet 2017}}.&lt;/ref&gt;.

=== Экономика және салық салу ===
[[Сурет:Special Address by Emmanuel Macron, President of France (39008127495).jpg|thumb|2018 жылғы [[Бүкіләлемдік экономикалық форум]]да Эммануэль Макрон.]]
[[2012 жыл]]дың [[Франсуа Олланд|президенттік науқаны кезінде]], ол [[Салық жеңілдігі|салық жеңілдіктерін]] жоюға қолайлы болғанымен, ол шағын комитетте [[Франсуа Олланд]]тың ұсынысы бойынша салық өте жоғары кірістер бойынша 75% мөлшерінде: «Бұл Куба күнсіз!»&lt;ref name=&quot;Figaro2&quot;&gt;Marie Visot, [http://www.lefigaro.fr/conjoncture/2014/08/26/20002-20140826ARTFIG00392-emmanuel-macron-l-anti-montebourg.php « Emmanuel Macron, l'anti-Montebourg »], ''Le Figaro'', 28 août 2014.&lt;/ref&gt;

Индустрия министрі Арно Мортабургтың ArcelorMittal [[Флоранж]]-дің қауіпті жұмыс орындарын құтқаруға тырысқан кезде, ол «романтикалық сол» көзін ашуы керек дейді: «Сол жақ шындықты өзгертуі керек, бірақ, шектеулер, нақты өзгерту күрделі болады. ол пештер [[национализация]]лау таңдауы үшін дұшпандық емес болса «, ол Арно Мортабургтың осы бірегей шешуде тым ауытқу деп есептейді.

{{дәйексөз|«Сол жақтан құқықтардың шексіз кеңеюі ретінде енді көрсете алмаймыз. [...] Классикалық сол жақта идеология шындықты қалайша ойлауға мүмкіндік бермейді. Бізде құралдар жоқ - біз оны мойындауымыз керек. Сол жақ өздерінің нысандарын жеткілікті түрде жаңартпады. [...] «Азаматтық социализм» деп аталатын нәрсе экономиканың әр түрлі субъектілері арасындағы жүктемені бөлуге назар аударады. [...] Осы «социализмді жеткізу», сол себепті компания сыныптық күрестің орны және мүдделердің терең қателігі болып табылатын сол жаққа рефлекстерді қайта қарауды көздейді. [...] Қазіргі заманның сол жағы - адамдарға тіпті қатты соққыларға мүмкіндік беру. Ол енді мәртебесі туралы ойлау мүмкін емес. Барлық жоспарланатын заңнама қоғамы мүлдем жойылады..|автор=Эммануэль Макрон|publisher=«Коммерсантъ» |url=http://www.mediapart.fr/journal/france/270814.html |date=2014-27-08}}

[[Сурет:La Fête à Macron, 5 mai 2018 — 66.jpg|нобай|солға|«Макрондағы партия» Эммануэль Макрон акциясы (Париж, мамыр, 2018 ж.) Саясатына қарсы қалған радикалды ұйымдастырды.]]
Валле II үкіметінде экономика, индустрия және сандық министр ретінде тағайындалғанға дейін Питерге берген сұхбатында ол былай деді: «Біз компаниялар мен филиалдарға келісімдерге көпшілік жұмыс уақыты мен сыйақы туралы ережелерден алыстау. Бұл қиындықтарға тап болған компаниялар үшін мүмкін. Қызметкерлермен көпшілік келісімі болған жағдайда, барлық компанияларға неліктен берілмеуі керек? «

Премьер-Министрдің кеңсесі бұдан кейін үкімет «35 сағатқа дейін заңды жұмыс уақытын қайтармақ ниетте» деп көрсетеді, мүмкін болатын түзету «әлеуметтік әріптестер арасындағы талқылаудың нәтижесі», .

2015 жылдың қаңтар айының басында Эммануэль Макрон «Ле Эсос» газетіне сұхбат берді. Онда ол: «Миллиардер болғысы келетін жас француздар қажет. «Бұл ұстаным оның жағынан, соның ішінде PS-ның бірінші хатшысы Жан-Кристоф Камбедаслден де қақтығыс тудырады. Сол фронттан және осы идеядан бас тартуды білдіретін КҚФ-нен басқа, сөйлем оң жағындағы түсініктемелерге әкеледі. Ақыр соңында, бұл баспасөз мәжілісінде министрдің өз заңын қабылдауына көмектесетініне күмән келтіреді.

Эммануэль Макрон негізгі кірісті құру туралы «қызықты» деп есептейді.

[[2016 жыл]]дың мамыр айынан бастап, «El-Khomri» заңының «Еңбек кодексін реформалау туралы» заңнан гөрі, «компания деңгейінде ұжымдық келіссөздер жүргізу саласын басқа аймақтарға дейін» кеңейту туралы шешім қабылдағанын жариялады.

[[2016 жыл]]дың қарашасында ол жастардың 35 сағаты аяқталғанын айтты. Дегенмен, бұл шараны Желтоқсан айында сайлау науқанында қабылдамай, жұмыс уақытының заңды ұзақтығы «35 сағатта қалуы керек» деп мәлімдейді. Президенттік науқан кезінде ол Николя Саркозидің флагмандық шараларының бірін қолданады: оны әлеуметтік сақтандырудан артық уақытқа босатады.

Академиялық Фредерик Лебарон үшін «Эммануэль Макронның экономикалық сенімі онжылдықтар бойы мемлекеттік қаржы олигархиясымен ықпал еткен доктринаның концентрациясы болып табылады». Кейбір байқаушылар өздерінің экономикалық және әлеуметтік науқан ұсыныстарының көпшілігінің жаңалықсыздығын немесе бұрынғы социалистік үкіметтердің желісі мен оның экономика министрі ретінде оның сабақтастығын сақтамағанын атап көрсетеді. Экономикадағы кейбір ұстанымдары француз саяси сахнасында, мысалы, жұмыс уақытын қызметкерлердің жасына бейімдеу немесе отставкаға кету жағдайында жұмыссыздыққа құқығы ретінде оқшауланған; басқалары Одиндичті ұлттандыру немесе өзін-өзі жұмыспен қамтығандарға жұмыссыздық құқығын қорғау сияқты құқықтармен қорғалады4. Ол [[1980 жыл]]дары [[Ұлыбритания]]дағы экономикалық реформаларды құптап, «скандинавиялық модельді» қолдады. [[2017 жыл]]ы бағдарламаның үйлестірушісі Жан Пизани-Ферри «Францияның болашағы 80-ші жылдардағы британдық реформалар емес» деп мәлімдейді және «скандинавиялық модельді» «жұмысқа деген көзқарас» туралы айтады «. Академик Бруно Пальер болса, егер Эммануэль Макрон бағдарламасы «Скандинавия елдерінің әл-ауқат мемлекетімен жүзеге асырылатын реформаларға» ұқсас болса, «кәсіптік оқытуды дамыту», бірегей зейнетақы жүйесі мен икемділікті құру », дегенмен, ол адамгершілік капиталға теңдік пен инвестицияларға негізделген осы модельдің жалпы логикасын жоққа шығарады, сонымен қатар оның экономикалық негіздемесіне негізделген. инновациялар, жаңғырту және сапа «.

«Макрондағы партия» Эммануэль Макрон акциясы (Париж, мамыр, 2018 ж.) Саясатына қарсы қалған радикалды ұйымдастырды.
[[2017 жыл]]дың ақпанында ол «жекелеген елді мекендерден 70 мың адам және 50 мың адам мемлекеттен» жаңармай, 120 мың лауазымдық лауазымнан бас тартқысы келетінін жариялады.

Экономикалық майданда журналист Ромарич Гудин «La Tribune» газетінде Эммануэль Макрон бағдарламасының қаржылық реттеу мәселесімен мұқият болатынын ескертеді. Оның айтуынша, үміткердің жоғары қаржы және сауда-банктік қауымдастығы бар артықшылықты қарым-қатынастары барынша күмән тудырады, себебі бұл орта қырық жыл бойы белгілі бір жаһанданған қаржылық тәртіптің «шындық» Артықшылықтар мен түзетулер бүгінгі күнде ірі экономикалық дағдарысқа алып келеді. OFCE экономисі Эри Хейер Эммануэль Макронға өтемақы туралы «қосарлы әңгіме» бар деп есептейді: «Бір жағынан, косметикалық заттардың құны өте жоғары, ал екінші жағынан жалақы үлкен басшылар әлсіз.

Эмануэль Макрон бірнеше ұпайдан бірнеше айдан астам уақыт бойы бір-біріне қарама-қайшы пікірлер немесе қарама-қарсылықты сақтайды&lt;ref&gt;Michel Feltin-Palas, [http://www.lexpress.fr/actualite/politique/elections/taxe-d-habitation-ce-que-cache-la-promesse-de-macron_1898702.html Taxe d'habitation: ce que cache la promesse de Macron], lexpress.fr, {{date-|13 avril 2017}}.&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;[http://www.capital.fr/immobilier/tribune/henry-buzy-cazaux/emmanuel-macron-veut-nous-exonerer-de-taxe-d-habitation-simple-promesse-de-campagne-1209979 Emmanuel Macron veut nous exonérer de taxe d'habitation : Simple promesse de campagne ?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170430155021/http://www.capital.fr/immobilier/tribune/henry-buzy-cazaux/emmanuel-macron-veut-nous-exonerer-de-taxe-d-habitation-simple-promesse-de-campagne-1209979 |date=2017-04-30 }}, capital.fr, {{date-|27 février 2017}}.&lt;/ref&gt;.

==Марапаттар==
* [[Сурет:Legion Honneur GC ribbon.svg|60px|Құрмет Легионының ордені]] Құрмет Легионының ордені
* [[Сурет:Ordre national du Merite GC ribbon.svg|60px|«Сіңірген еңбегі үшін» ордені]] «Сіңірген еңбегі үшін» ордені

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер|2}}

== Сілтемелер ==
{{commonscat|Emmanuel Macron}}
* [https://www.en-marche.fr/emmanuel-macron/ Emmanuel Macron — En Marche!]
* [http://www.elysee.fr elysee.fr/ Елисей ресми сайты]


{{Француз Республикасының президенттері}}
{{Үлкен жиырмалық басшылары|мемлекет=Франция}}
{{Үлкен сегіздік басшылары|мемлекет=Франция}}

[[Санат:Франция министрлері]]
[[Санат:Франция саясаткерлері]]
[[Санат:Қазіргі мемлекет басшылары]]
[[Санат:Амьенеде туғандар]]</text>
      <sha1>57avil533jmxkyzsjipp67c6m99mcil</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Джеймс Уэбб (телескоп)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>598810</id>
    <revision>
      <id>3055019</id>
      <parentid>2978817</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:21:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6956" xml:space="preserve">[[Сурет:JWST spacecraft model 2.png|нобай|JWST spacecraft model 2.png]]
[[Сурет:JWST-HST-primary-mirrors-ru.svg|нобай|Хаббл мен Уэбб айнасын салыстыру]]

'''Джеймс Уэбб атындағы ғарыш телескопы''' ({{lang-en|James Webb Space Telescope, JWST}}) — орбиталық инфрақызыл обсерватория. Жоспар бойынша Хаббл телескопының орнын алу керек.

«Джеймс Уэббте» диаметрі 6,5 м тең құрамалы айна болады, аймағы 22 м² және Күн мен Жердің инфрақызыл сәулесінен жылулық қалқанмен бүркемеленеді. Телескоп гало-орбитада, Лагранж L2 нүктесінде орналасатын болады.

Жоба 17 мемлекеттің халықаралық серіктестігі болып табылады. Жоба [[НАСА|NASA-ның]] басқаруымен және Еуропалық және Канадалық ғарыш агенттігінің қолдауымен жүзеге асырылып жатыр. 

Жоспар бойынша телескоп 2021 ші жылдың 25 ші желтоқсанында, француздық «Ариан-5» ракетасы арқылы ұшырылады. Осындай жағдайда, алғашқы ғылыми зерттеулер 2022 ші жылдың жазында басталады. Жұмыс мерзімі шамамен 5 жылды құрайды.

== Мақсаттары ==
2017 жылдың 15 маусымында NASA мақсаттар тізімін жариялаған болатын. Оның ішінде 2100-ге жуық бақылаулар қосылған.  Олар Күн жүйесінің ғаламшарлары мен шағын денелерді, алыс экзоғаламшарлар мен олардың атмосфера құрамын, тіпті экзоғаламшарлардың табиғи серіктерін, галактикалар мен квазарларды бақылау, алғашқы галактикалардың пайда болуын зерттеу.

== Тарихы ==
Басында ұшыру 2007 жылға жоспарланған болған, сосын 2014 пен 2015 жылдарға кейінге қалдырылған болатын, алайда айнаның бірінші сегменті телескопқа тек 2015 жылда орнатылған болатын, ал құрамалы айна толықтай 2016 жылдың ақпанында құрылған болатын. Сонымен оның ұшу уақыты көп жылдар бойы шегеріліп, соңғы шешім бойынша 2021 жылдың 25 желтоқсан күні ұшырылды.

== Қаржыландыру ==
2011 жылдың маусымында телескоптың бағасы түпкі есептен 4 есе асқан болатын. Қаржыландыру туралы тұжырымды шешім 2011 жылдың 1 қарашасында NASA сенатымен қабылданған болатын. 2013 жылы телескоптың құрылысына 626,7 млн доллар бөлінген болатын. 2017 жылдың деректері бойынша жобаның бағасы 10 млдр долларға өсті.

== Құрал-жабдықтар ==
JWST ғылыми зерттеулерді жүргізу үшін келесі құралдармен жабдықталатын болады:
* Жақынды инфрақызыл диапазонды камера ([[Ағылшын тілі|ағыл.]] ''Near-Infrared Camera'')
* Орташа инфрақызыл диапазонда жұмыс істеуге арналаған құрал ([[Ағылшын тілі|ағыл.]] ''Mid-Infrared Instrument, MIRI'')
* Жақынды инфрақызыл диапазонды камера спектрограф ([[Ағылшын тілі|ағыл.]] ''Near-Infrared Spectrograph, NIRSpec'')
* Дәлдік сенсоры ([[Ағылшын тілі|ағыл.]] ''Fine Guidance Sensor, FGS'')
* Жақынды инфрақызыл диапазонды бейнені қалыптастыратын құрылғы және тесіксіз спектрограф ([[Ағылшын тілі|ағыл.]] ''Near InfraRed Imager and Slitless Spectrograph, NIRISS'') 

== УЭББ Телескобы 1.2 нүктесіне жетті ==
2022 жылы 25 қаңтарда Алматы уақытымен 01:00-де Уэбб ғарыштық телескопы қозғағыштарын 297 секундқа қосып, траекториясын үшінші рет түзеді. Осылайша Уэбб өзінің жұмыс орнына — Күн-Жер жүйесінің екінші Лагранж нүктесі (L2) айналасындағы гало-орбитаға шықты.

L2 Жердің Күнге қарама-қарсы жағында, планетамыздан 1,5 миллион км қашықтықта орналасқан. Бірақ Уэбб телескопы дәл осы нүктеде тұрмайды, оның өзін 832 000 км-ге дейін жететін алып орбитамен айналып жүреді.

Бұл орбита телескопқа кез келген сәтте ғарыштың жартысын бақылауға және оптикасы мен ғылыми аспаптарын суықта ұстауға мүмкіндік береді. Уэбб мұнда отынын барынша үнемдеп жетті, бұл оның жұмыс мерзімін ұзартпақ. 

== Сілтемелер ==
* [http://www.jwst.nasa.gov/ Ресми сайты]
* [http://sci-lib.com/article724.html Джеймс Уэбб атындағы телескоп] (Aviation Week. Webb Telescope To View Early Universe жетіліктің дереккөздері бойынша)
* [http://elementy.ru/video?pubid=430919 От Большого взрыва — к Космическому телескопу имени Джеймса Уэбба и новым Нобелевским премиям] — Джоном Мазердің 2009 жылы оқыған дәрісі, &quot;Династия&quot; қорының қолдауымен
* [https://www.youtube.com/watch?v=I0qVU9iYuys Кто придет на смену «Хабблу»] — «Джеймс Уэбб» телескопы туралы бейне

{{Ғарыш телескоптары}}

[[Санат:Еуропа ғарыш агенттігі]]
[[Санат:Ғарыш телескоптары]]
[[Санат:АҚШ ғарыштануы]]
[[Санат:Еуропа ғарыштануы]]
[[Санат:Канада ғарыштануы]]
[[Санат:NASA]]</text>
      <sha1>ds5llt7cts0fvt3f27usi2fi2ntq2fk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>COVID-19 пандемиясы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>633976</id>
    <revision>
      <id>3055114</id>
      <parentid>2997791</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T05:03:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="107209" xml:space="preserve">{{Ағымдағы}}
{{Оқиға
 | атауы = Коронавирус инфекциясының пандемиясы
 | сурет = COVID-19 Outbreak World Map.svg
 | сурет атауы = {{legend|#510000|10,000+ расталған жағдай}}
{{legend|#900000|1,000–9,999 расталған жағдай}}
{{legend|#c80200|100–999 расталған жағдай}}
{{legend|#ee7070|10–99 расталған жағдай}}
{{legend|#ffC0C0|1–9 расталған жағдай}}
 | сурет ені = 350 
 | ана тілі = {{lang-zh|2019－2020年新型冠狀病毒肺炎事件}}
 | қазақша атауы = 
 | дата = [[17 қараша]] [[2019 жыл]]дан бастап ({{Ұзақтығы|year=2019|month=11|day=17}})
 | уақыт = 
 | себебі = [[SARS-CoV-2]]
 | орын = Ошақ: [[Ухань]], [[Хубэй]], Қытай 
| шығын1 = 2022 жылғы 28 шілдесіндегі мәлімет:&lt;br/&gt; '''Расталған жағдайлар: '''578,668,455 &lt;br&gt; '''Өлім саны:''' 6,410,994 (жарияланған) &lt;br&gt; 20.1 млн (бағаланған)&lt;ref&gt;{{cite news |title=The pandemic's true death toll |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/graphic-detail/coronavirus-excess-deaths-estimates |access-date=18 March 2022}}&lt;/ref&gt; &lt;br&gt; '''Жазылып шыққандар:''' 548,683,523 &lt;br&gt; '''Індет жайылған елдер саны: '''230'''
 | сондай-ақ белгілі = 
 | түрі = [[SARS-CoV-2|Жаңа коронавирус]] [[Індет|індеті]]
 | карта ел = Қытай 
 | карта атауы= [[Ухань]], [[Қытай]], тіркелген жалғыз ошақтың орналасқан жері
 | lat_deg=30
 | lat_min=37
 | lat_sec=11
 | lat_dir=N
 | lon_deg=114
 | lon_min=15
 | lon_sec=26
 | lon_dir= E
}}
'''Коронавирус ауруының пандемиясы''' 2019 жылы, желтоқсан айының ортасында орталық [[Қытай]]да орналасқан [[Хубэй|Хубэй провинциясына]] кіретін [[Ухань]] қаласының Хуанань жануар мен теңіз өнімдері базарында болған тұрғындары түсініксіз [[Пневмония|пневмонияға]] шалдыққаны анықталған кезден басталды.

Осыдан кейін Қытай ғалымдары [[Коронавирустар|коронавирустың]] жаңа түрін анықтады — [[SARS-CoV-2]]. Оның генетикалық құрылымы ауыр жіті респираторлы синдромды (''атипті пневмония'' деген атаумен танымал) қоздыратын SARS-CoV вирусына 70% ұқсайтыны белгілі болды. Осылайша олар карта құрып, жаңа вирустың генетикалық құрылымын анықтады. &lt;ref&gt;&quot;Hui14Jan2020&quot;&gt;{{мақала|тақырыбы=The continuing epidemic threat of novel coronaviruses to global health – the latest novel coronavirus outbreak in Wuhan, China|сілтеме=https://www.ijidonline.com/article/S1201-9712(20)30011-4/pdf|баспасы=International Journal of Infectious Diseases|томы=91|беттері=264—266|.1016/j.ijid.2020.01.009|issn=1201-9712|ref=Hui|түрі=journal|авторы=Hui, David S.; Azhar, Esam EI; Madani, Tariq A.; Ntoumi, Francine; Kock, Richard; Dar, Osman; Ippolito, Giuseppe; Mchugh, Timothy D.; Memish, Ziad A.|жыл=2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;promedmail&quot;&gt;{{Cite web|title=Undiagnosed pneumonia - China (HU) (01): wildlife sales, market closed, RFI Archive Number: 20200102.6866757|url=https://promedmail.org/promed-post/?id=6866757|website=Pro-MED-mail|publisher=International Society for Infectious Diseases|accessdate=2020-01-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Pinghui15Jan2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.scmp.com/news/china/society/article/3046233/wuhan-pneumonia-how-search-source-mystery-illness-unfolded|title=Wuhan pneumonia: how search for source unfolded|last=Pinghui|first=Zhuang|date=2020-01-15|website=South China Morning Post|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200115165740/https://www.scmp.com/news/china/society/article/3046233/wuhan-pneumonia-how-search-source-mystery-illness-unfolded|archivedate=2020-01-15|accessdate=2020-01-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/nuccore/MN908947|website=NCBI Genbank|publisher=National Center for Biotechnology Information|accessdate=2020-01-20}}&lt;/ref&gt;

22 қаңтардан бері Ухань қаласында карантин жарияланып, қоғамдық көліктер тоқтатылып, қалаға кіріп-шығуға тыйым салынған; дәл осындай карантин 24 қаңтардан бастап Уханьға шекаралас Хуанган, Эчжоу, Чиби және Чжицзян қалаларында жарияланған&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hkcna.hk/content/2020/0123/805512.shtml|title=湖北黃岡：城鐵站、火車站離開黃岡市區通道暫時關閉|publisher=www.hkcna.hk|accessdate=2020-01-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.straitstimes.com/asia/east-asia/china-locks-down-two-more-cities-huanggang-and-ezhou-after-wuhan|title=Wuhan virus: China locks down Huanggang, imposes tough travel restrictions in 3 other cities, after Wuhan lockdown|author=hermesauto|date=2020-01-23|publisher=The Straits Times|lang=en|accessdate=2020-01-23}}&lt;/ref&gt;. Жалпы алғанда қытайлық 14 қаладан шығуға тыйым салынған&lt;ref&gt;https://www.telegraph.co.uk/news/2020/01/24/china-locks-eight-cities-pledges-new-hospital-within-six-days/&lt;/ref&gt;. Вирус Қытайдың бірнеше әкімшілік аймақтарында анықталған.

22 қаңтар күні [[Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы]]ның төтенше жағдай комитетінің індетке қатысты отырысы өтті. 23 қаңтарда ДДҰ бас директоры Тедрос Аданом Гебреисус ДДҰ төтенше жағдай комитеті жаңа коронавирус індетінің өршуі ерекше қауіп төндіретіні жайлы бір тоқтамға келмегенін айтып, халықаралық деңгейде денсаулық сақтау аясында төтенше жағдай жарияланбайтынын мәлімдеді.

== Эпидемиология ==
&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;200&quot;&gt;
File:2019-nCoV Outbreak World Map.svg|{{#time:j F|+06 hours}} мәліметі бойынша 2019-nCoV таралу картасы &lt;div align=left&gt;{{legend|#710000|Ошақ орналасқан ел (Қытай)}}{{legend|#c80000|Анықталған расталған жағдайлар}}{{legend|#558eed|Анықталған күдікті жағдайлар}}&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;
Індеттің басталуы жайлы алғашқы мәлімет 2019 жылдың 31 желтоқсаны жарияланды&lt;ref name=&quot;WHO5Jan2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.who.int/csr/don/05-january-2020-pneumonia-of-unkown-cause-china/en/|title=Pneumonia of unknown cause – China. Disease outbreak news|last=|first=|date=2020-01-05|website=|publisher=[[World Health Organization]]|accessdate=2020-01-06|quote=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200107032945/https://www.who.int/csr/don/05-january-2020-pneumonia-of-unkown-cause-china/en/|archivedate=2020-01-07}}&lt;/ref&gt;, ал науқастардағы алғашқы клиникалық көрініс 8 желтоқсан күні біліне бастаған&lt;ref name=&quot;Schnirring14Jan2020&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.cidrap.umn.edu/news-perspective/2020/01/report-thailands-coronavirus-patient-didnt-visit-outbreak-market|title=Report: Thailand's coronavirus patient didn't visit outbreak market|last=Schnirring|first=Lisa|date=2020-01-14|website=CIDRAP|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200114230152/http://www.cidrap.umn.edu/news-perspective/2020/01/report-thailands-coronavirus-patient-didnt-visit-outbreak-market|archivedate=2020-01-14|accessdate=2020-01-15}}&lt;/ref&gt;.
Уханьдағы базар жабылып, клиникалық әйгіленімдері бар науқастар оқшауланды. 

&lt;div style=&quot;width: 40%; height: 80em; overflow: auto; float: right&quot;&gt;
{| class=&quot;wikitable plainrowheaders sortable&quot; style=&quot;text-align:right; font-size:85%; margin:0 0 0 1em;&quot;
! colspan=&quot;6&quot; | [[COVID-19 пандемиясы]]ның әр ел мен аймақтағы жағдайы
|- class=&quot;covid-sticky&quot;
! class=&quot;covid-country-narrow-on-mobile&quot; style=&quot;text-align:right; padding-right:3px;&quot; scope=&quot;col&quot; colspan=&quot;2&quot; | Ел/Аймақ
! style=&quot;text-align:right; padding-right:3px;&quot; scope=&quot;col&quot; | {{Comment|Жұқтыр.|Жұқтырғандар}}
! style=&quot;text-align:right; padding-right:3px;&quot; scope=&quot;col&quot; | Өлім
! style=&quot;text-align:right; padding-right:3px;&quot; scope=&quot;col&quot; data-sort-type=&quot;number&quot; | {{Comment|Жазыл.|Жазылғандар}}
! style=&quot;text-align:right; padding-right:4px; width:1px;&quot; scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;1&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{Comment|Дер.|Дереккөз(дер)}}
|-
! class=&quot;covid-total-row&quot; scope=&quot;row&quot; colspan=&quot;2&quot;               | '''178'''
! class=&quot;covid-total-row&quot; style=&quot;padding-left:3px;&quot; scope=&quot;row&quot; | '''433,172'''&lt;!--Figure from sum--&gt;
! class=&quot;covid-total-row&quot; style=&quot;padding-left:3px;&quot; scope=&quot;row&quot; | '''19,677'''&lt;!--Figure from sum--&gt;
! class=&quot;covid-total-row&quot; style=&quot;padding-left:3px;&quot; scope=&quot;row&quot; | '''111,738'''&lt;!--Figure from sum--&gt;
! class=&quot;unsortable&quot; |
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Қытай}}
!scope=&quot;row&quot;|
|81,218 &lt;!--WARNING! Please subtract Hong Kong (香港), Macau (澳門/澳门), and Taiwan (臺灣/台湾) numbers if included in the total--&gt;
|3,281
|73,650
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following sources if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nhc.gov.cn/xcs/yqtb/202003/e6c12d0c2cf04474944187f4088dc021.shtml|script-title=zh:截至3月23日24时新型冠状病毒肺炎疫情最新情况|publisher=[[National Health Commission]]|language=zh-cn|date=24 March 2020|access-date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Италия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|69,176
|6,820
|8,326
|&lt;!--Note: this ArcGIS map has been provided to the public by the civil protection department of Italy, and is therefore a government source--&gt;&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://opendatadpc.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/b0c68bce2cce478eaac82fe38d4138b1|author=Dipartimento della Protezione Civile|title=COVID-19 Italia - Monitoraggio della situazione
|website=opendatadpc.maps.arcgis.com}}&lt;/ref&gt;&lt;!-- &lt;ref&gt;{{cite web |title=Ministero della Salute - Nuovo coronavirus |url=http://www.salute.gov.it/nuovocoronavirus |website=www.salute.gov.it |accessdate=22 March 2020 |language=IT}}&lt;/ref&gt; --&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{Байрақ|АҚШ}}
!scope=&quot;row&quot;|
|55,330
|804
|379
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.worldometers.info/coronavirus/#countries |title=Coronavirus Update (Live) - Worldometer |website=www.worldometers.info}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=COVID-19/Coronavirus Real Time Updates With Credible Sources in US and Canada {{!}} 1Point3Acres |url=https://coronavirus.1point3acres.com/en |website=coronavirus.1point3acres.com}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Испания}}
!scope=&quot;row&quot;|
|47,610 &lt;!-- DO NOT update Spain data from worldometer/WOMC --&gt;
|3,434 &lt;!-- DO NOT update Spain data from worldometer/WOMC --&gt;
|5,367 &lt;!-- DO NOT update Spain data from worldometer/WOMC --&gt;
|&lt;!--IMPORTANT: SOURCING INSTRUCTIONS! Keep the most up-to-date source uncommented and comment the others. All these three sources (&quot;es-rtve&quot;, &quot;es-elpais&quot;, &quot;es-iscii&quot;) are reliable sources. --&gt;&lt;!-- &lt;ref name=&quot;es-rtve&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.rtve.es/noticias/20200323/mapa-del-coronavirus-espana/2004681.shtml |title=Coronavirus El mapa del coronavirus en España: 2.800 muertos y casi 40.000 casos |website=RTVE |language=es}}&lt;/ref&gt; --&gt;&lt;ref name=&quot;es-elpais&quot;&gt;{{cite web|url=https://elpais.com/sociedad/2020/03/16/actualidad/1584379038_891570.html|title=Casos confirmados en España y en el mundo y claves para entender el coronavirus|website=El País|language=es}}&lt;/ref&gt;&lt;!-- &lt;ref name=&quot;es-iscii&quot;&gt;{{cite web|url=https://covid19.isciii.es/|title=Situación de COVID-19 en España|work=Instituto de Salud Carlos III|language=es}}&lt;/ref&gt; --&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Германия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|34,009
|172
|3,535
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this major German news source is a more reliable source--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://interaktiv.morgenpost.de/corona-virus-karte-infektionen-deutschland-weltweit/|title=Coronavirus-Monitor|website=Berliner Morgenpost|language=de|access-date=2020-03-21}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Иран}}
!scope=&quot;row&quot;|
|27,017
|2,206
|9,625
|&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;!--Twitter account of the Islamic Republic News Agency which regularly tweets latest figures--&gt;&lt;ref&gt;{{cite tweet |user=IrnaEnglish |number=1241703121643958272 |date=22 March 2020 |title=#Iran's #coronavirus toll update March 22, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Coronavirus death toll reaches 2,077 in Iran; 9,525 recover |url=https://en.irna.ir/news/83727358/Coronavirus-death-toll-reaches-2-077-in-Iran-9-525-recover |accessdate=25 March 2020 |work=IRNA English |date=25 March 2020 |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Франция}}
!scope=&quot;row&quot;|
|22,304
|1,100
|3,281
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.santepubliquefrance.fr/maladies-et-traumatismes/maladies-et-infections-respiratoires/infection-a-coronavirus/articles/infection-au-nouveau-coronavirus-sars-cov-2-covid-19-france-et-monde|title=Infection au nouveau Coronavirus (SARS-CoV-2), COVID-19, France et Monde|work=Santé publique France|language=fr}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WOMC&quot;/&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Швейцария}}
!scope=&quot;row&quot;|
|9,877
|130
|131
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.bag.admin.ch/bag/en/home/krankheiten/ausbrueche-epidemien-pandemien/aktuelle-ausbrueche-epidemien/novel-cov/situation-schweiz-und-international.html#-1199962081 |title= Current situation in Switzerland |publisher= Federal Office of Public Health}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://interactif.tdg.ch/2020/covid-19-carte-suisse/|title=Cas d'infection au Sars-CoV-2 en Suisse|work=Tribune de Genève|language=fr}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Корея Республикасы}}
!scope=&quot;row&quot;|
|9,137
|126
|3,730
|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.cdc.go.kr/board/board.es?mid=a20501000000&amp;bid=0015 |title=Press release |website=www.cdc.go.kr |last=KCDC |language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Ұлыбритания}}
!scope=&quot;row&quot;|
|8,078
|422
|140
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following sources if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future &lt;ref name=&quot;WOMC&quot;/&gt;--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url= https://www.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/f94c3c90da5b4e9f9a0b19484dd4bb14 |title= Total UK cases COVID-19 Cases Update |publisher=Public Health England}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.gov.uk/guidance/coronavirus-covid-19-information-for-the-public|title=Number of coronavirus (COVID-19) cases and risk in the UK|work=gov.uk}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Нидерланд}}
!scope=&quot;row&quot;|
|5,580
|277
|{{color|darkgray|–}}
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url= https://www.rivm.nl/nieuws/actuele-informatie-over-coronavirus |title=Actuele informatie over het nieuwe coronavirus (COVID-19) |language=Dutch |publisher=RIVM |accessdate=2020-03-15}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Аустрия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|5,283
|28
|9&lt;!--Please do not use recoveries from Worldometer/WOMC, as the given source explains, there is no comprehensive and reliable source for it--&gt;
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://info.gesundheitsministerium.at/|title=info.gesundheitsministerium.at|publisher=Bundesministerium für Soziales, Gesundheit, Pflege und Konsumentenschutz|language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url= https://www.sozialministerium.at/Informationen-zum-Coronavirus/Neuartiges-Coronavirus-(2019-nCov).html |title=Neuartiges Coronavirus (2019-nCov) |language=German |website=www.sozialministerium.at}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Бельгия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|4,937
|178
|547
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.info-coronavirus.be/nl/news/ |title=Coronavirus COVID-19 |website=www.info-coronavirus.be}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Норвегия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2,890
|13
|{{color|darkgray|–}}&lt;!--Please do not use recoveries from Worldometer/WOMC, as the given source explains, there is no comprehensive and reliable source for it--&gt;
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;!--&lt;ref&gt;[https://www.fhi.no/sv/smittsomme-sykdommer/corona/dags--og-ukerapporter/dags--og-ukerapporter-om-koronavirus/ FHI: Dags- og ukerapporter om koronavirussykdom (covid-19)] ''www.fhi.no''&lt;/ref&gt;--&gt;&lt;ref name=&quot;VG&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.vg.no/spesial/2020/corona-viruset/|title=Live: Corona-viruset sprer seg i Norge og verden|first1=Av Sondre|last1=Nilsen|first2=Oda Leraan|last2=Skjetne|first3=Yasmin|last3=Sfrintzeris|first4=Hanna Haug|last4=Røset|first5=Carina|last5=Hunshamar|first6=Sofie|last6=Fraser|first7=Ole|last7=Løkkevik|first8=og VGs|last8=breaking-avdeling|website=VG Nett}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Канада}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2,746&lt;!--Please do not add the presumptive cases--&gt;
|26
|185
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.ctvnews.ca/mobile/health/coronavirus/tracking-every-case-of-covid-19-in-canada-1.4852102 |title=Tracking every case of COVID-19 in Canada |publisher=CTV News}}&lt;/ref&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;!-- &lt;ref&gt;{{cite web |title= Covid-19: Outbreak update |publisher=Government of Canada |url= https://www.canada.ca/en/public-health/services/diseases/2019-novel-coronavirus-infection.html |year=2020}}&lt;/ref&gt; --&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Аустралия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2,431
|8
|118
|&lt;ref&gt;{{cite news |title=Coronavirus updates LIVE: Australia records spike in COVID-19 cases, Scott Morrison upgrades social gathering restrictions |url=https://www.smh.com.au/national/coronavirus-updates-live-scott-morrison-upgrades-social-gathering-bans-as-japan-confirms-the-olympics-will-be-held-in-2021-20200324-p54dk8.html |accessdate=25 March 2020 |work=The Sydney Morning Herald |date=25 March 2020 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the &quot;AU_health&quot; source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future --&gt;&lt;ref name=&quot;AU_health&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.health.gov.au/news/health-alerts/novel-coronavirus-2019-ncov-health-alert/coronavirus-covid-19-current-situation-and-case-numbers|title=Coronavirus (COVID-19) current situation and case numbers|date=19 March 2020|website=Australian Government Department of Health|language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Португалия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2,362
|33
|22
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://covid19.min-saude.pt/ponto-de-situacao-atual-em-portugal/ |title=Ponto de Situação Atual em Portugal |publisher=Ministry of Health |location=Portugal|language=pt}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Швеция}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2,300
|40
|16
|&lt;ref name=&quot;SVT_livefeed&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.svt.se/datajournalistik/the-spread-of-the-coronavirus/|title=The spread of the new coronavirus — Currently in Sweden|publisher=[[Sveriges Television]] (Swedish Television)| language=English| work=SVT Datajournalistik|access-date=2020-03-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://platz.se/coronavirus/?c=219|title=Coronavirus i Sverige|author=Han Lin Yap|access-date=2020-03-22}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Бразилия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2,201
|46
|2
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://plataforma.saude.gov.br/novocoronavirus |title=Notificação de casos de doença pelo coronavírus 2019 (COVID-19) |publisher= Ministry of Health (Brazil)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Ferreira |first1=Alfonso |title=Brasil tem 46 mortes e 2.201 casos confirmados de Covid-19, diz Ministério da Saúde |url=https://g1.globo.com/bemestar/coronavirus/noticia/2020/03/24/brasil-tem-46-mortes-e-casos-2201confirmados-de-covid-19-diz-ministerio-da-saude.ghtml |website=G1 |accessdate=24 March 2020 |language=pt-br}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Израиль}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2,170
|5
|53
|&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Jaffe-Hoffman |first1=Maayan |title=Coronavirus: 2,170 Israelis are now sick with the virus |url=https://www.jpost.com/HEALTH-SCIENCE/Coronavirus-Fourth-Israeli-dies-as-gov-approves-harsher-restrictions-622246 |accessdate=25 March 2020 |work=The Jerusalem Post}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Түркия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1,872
|44
|0
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Note that the official Twitter account of the Minister of Health of Turkey is a reliable source for Turkish public health news as per WP:TWITTER--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.hurriyetdailynews.com/turkey-announces-seven-more-coronavirus-deaths-293-new-cases-153215|title=Turkey announces seven more coronavirus deaths, 293 new cases|date=23 March 2020 |publisher=Hurriyet Daily News}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Turkey: Coronavirus death toll climbs to 44 |url=https://www.aa.com.tr/en/latest-on-coronavirus-outbreak/turkey-coronavirus-death-toll-climbs-to-44/1778166 |work=www.aa.com.tr}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Дания}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1,852&lt;!--Worldometer is not accurate here; Please do not update this number with the number from Worldometer, as it does not take the Faroe Islands into account, as is done here--&gt;&lt;!--Includes Denmark proper, Faroe islands, and Greenland.--&gt;
|32
|{{color|darkgray|–}}
|&lt;ref name=&quot;Sundhedsstyrelsen Denmark&quot;&gt;&lt;!--Do not remove this reference, because it's more up-to-date and reliable than &quot;WOMC&quot;--&gt;{{cite web|url=https://www.sst.dk/da/corona/tal-og-overvaagning|title=Coronavirus, COVID-19|date=22 March 2020|work=Status på COVID-19|publisher=[[Sundhedsstyrelsen]] (Danish Health Authority)|language=Danish|accessdate=22 March 2020|}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Малайзия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1,796
|19
|199
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.moh.gov.my/index.php/pages/view/2019-ncov-wuhan|title=Covid-19 (Maklumat Terkini)|publisher=[[Ministry of Health (Malaysia)]]}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Чехия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1,497
|3
|10
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://onemocneni-aktualne.mzcr.cz/covid-19 |title=COVID-19 &amp;#124; Onemocnění aktuálně od MZČR |publisher=[[Ministry of Health (Czech Republic)]] |year=2020 |accessdate=2020-03-19 }}&lt;/ref&gt;&lt;!--&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://mobile.twitter.com/adamvojtechano/status/1238355040026480640 |title=Minister of Health (Twitter)}}&lt;/ref&gt;--&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Ирландия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1,329
|7
|5
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gov.ie/en/news/7e0924-latest-updates-on-covid-19-coronavirus/ |title=Latest updates on COVID-19 (Coronavirus) |publisher=Department of Health (Ireland)|date=22 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Жапония}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1,128
|42
|301
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following sources if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.mhlw.go.jp/stf/newpage_10426.html|title=新型コロナウイルス感染症の現在の状況と厚生労働省の対応について（令和２年３月24日版）|date=24 March 2020|access-date=24 March 2020|language=ja|work=Ministry of Health, Labour and Welfare (Japan)}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Люксембург}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1,099
|8
|6
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://gouvernement.lu/en/dossiers.gouv_msan%2Ben%2Bdossiers%2B2020%2Bcorona-virus.html |title= Coronavirus: COVID-19 |publisher=Government of Luxembourg}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Эквадор}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1,082
|27
|3
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://coronavirusecuador.com/|title=Coronavirus Ecuador|publisher=Gobierno de la República de Ecuador|language=es}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Пәкістан}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1,000
|7
|19
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=COVID-19 Health Advisory Platform by Ministry of National Health Services Regulations and Coordination |url=http://covid.gov.pk/ |website=covid.gov.pk |accessdate=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Тайланд}}
!scope=&quot;row&quot;|
|934
|4
|70
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://covid19.moph.go.th/#/portal|title=โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19)|work=Department of Disease Control (Thailand)|language=th}}&lt;/ref&gt;&lt;!-- The Government also releases reports in English, but they lag a few days: https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/eng/situation.php --&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/thailand-reports-second-coronavirus-death|title=Thailand reports 2 more coronavirus deaths, 106 new infections|date=24 March 2020 |publisher=Straits Times}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Польша}}
!scope=&quot;row&quot;|
|927
|12
|1&lt;!--Beware a possibly wrong number of recovered patients published by WOMC/Worldometer--&gt;
|&lt;!--Do not remove this reference, because it's more up-to-date and reliable than &quot;WOMC&quot;--&gt;&lt;!--Twitter account of Poland's Ministry of Health which regularly updates the latest figures--&gt;&lt;ref&gt;{{cite tweet |user=MZ_GOV_PL |number=1242722196864278529 |date=25 March 2020
|title=Jednocześnie z przykrością informujemy, że w szpitalu we Wrocławiu zmarły dwie osoby - 41-letni oraz 71-letni mężczyzna, którzy mieli choroby towarzyszące. W sumie liczba osób zakażonych koronawirusem: 927/12 (wszystkie pozytywne przypadki/w tym osoby zmarłe).|language=pl}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Чили}}
!scope=&quot;row&quot;|
|922
|2
|17
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.gob.cl/coronavirus/casosconfirmados/|title=Casos confirmados COVID-19|work=Gobierno de Chile|language=es}}&lt;/ref&gt;&lt;!-- see the link to &quot;mapa coronavirus&quot; at infogram --&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Румыния}}
!scope=&quot;row&quot;|
|906
|13
|86
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.ms.ro/2020/03/24/buletin-informativ-24-03-2020/|title=Buletin informativ 24.03.2020|date=24 March 2020 |publisher=Ministry of Health|language=ro}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.digi24.ro/stiri/actualitate/informatii-oficiale-despre-coronavirus-in-romania-1266261|title=Coronavirus România, INFORMAȚII OFICIALE: 794 de infecții, 79 de pacienți vindecați. 12 persoane au murit din cauza COVID-19|date=24 March 2020 |publisher=[[Digi24]]|language=ro}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Финляндия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|792
|1
|10
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://thl.fi/en/web/infectious-diseases/what-s-new/coronavirus-covid-19-latest-updates |title=Coronavirus COVID-19 – Latest Updates |publisher= Finnish Institute for Health and Welfare}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Индонезия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|790
|58
|31
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.covid19.go.id/situasi-virus-corona/ |title=Situasi Virus Corona| publisher=[[Indonesian National Board for Disaster Management]] |date=22 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Сауд Арабиясы}}
!scope=&quot;row&quot;|
|767
|1
|28
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.saudigazette.com.sa/article/591187/SAUDI-ARABIA/Saudi-Arabia-confirms-first-corona-death-205-new-cases-detected|title=Saudi Arabia confirms first corona death, 205 new cases detected|work=Saudi Gazette|date=24 March 2020|access-date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Грекия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|743
|20
|19
|&lt;ref&gt;https://www.in.gr/2020/03/24/greece/koronaios-enimerosi-gia-tin-eksaplosi-tis-pandimias-teleytaio-24oro/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.in.gr/2020/03/23/greece/koronaios-enimerosi-gia-tin-eksaplosi-tis-nosou-tou-koronaiou/ |title=Κοροναϊός : 71 νέα κρούσματα – Στα 695 τα συνολικά – 35 διασωληνωμένοι |date=23 March 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;!--{{Cite web |url= https://www.moh.gov.gr/articles/ministry/grafeio-typoy/press-releases/6839-anakoinwsh-toy-prwtoy-thanatoy-apo-ton-sars-cov-2 |title=Ανακοίνωση του πρώτου θανάτου από τον SARS-CoV-2 |language=Greek |website=Υπουργείο Υγείας}}&lt;/ref&gt;&lt;--&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|[[File:Cruise ship side view.svg|22px]]
!scope=&quot;row&quot;|
|712
|11
|587
|&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fatality rates for covid-19 could vary enormously |url=https://www.economist.com/international/2020/03/12/fatality-rates-for-covid-19-could-vary-enormously |website=The Economist |accessdate=19 March 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.mhlw.go.jp/stf/newpage_10385.html|title=新型コロナウイルス感染症の現在の状況と厚生労働省の対応について（令和２年３月23日版）|website=www.mhlw.go.jp|language=ja|access-date=2020-03-23}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|ОАР}}
!scope=&quot;row&quot;|
|709
|0
|2
|&lt;ref name=&quot;za.nicd274&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.nicd.ac.za/covid-19-update-24/ |title=COVID-19 update |date=2020-03-24 |website=NICD|access-date=2020-03-24}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Ресей}}
!scope=&quot;row&quot;|
|658
|0
|29 &lt;!--The figure at WOMC is incorrect because it includes the Diamond Princess cases. See official sources--&gt;
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Информация о новой коронавирусной инфекции |url=https://www.rosminzdrav.ru/ministry/covid19|publisher=[[Ministry of Health (Russia)]] |accessdate=25 March 2020 |language=ru |date=25 March 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Оперативные данные. По состоянию на 25 марта |url=https://xn--80aesfpebagmfblc0a.xn--p1ai/ |website=Стопкоронавирус.рф |accessdate=25 March 2020 |language=ru |date=25 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Исландия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|648
|1
|51
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.covid.is/tolulegar-upplysingar |title=COVID-19 á Íslandi - Tölfræði |language=Icelandic |website=www.covid.is }}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Филиппиндер}}
!scope=&quot;row&quot;|
|636
|38
|26
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ncovtracker.doh.gov.ph|title=COVID-19 Cases: Philippines}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://news.abs-cbn.com/news/03/24/20/philippines-coronavirus-update-number-of-cases-552-and-2-new-deaths |title=Philippines' COVID-19 cases surge to 552; 2 new recoveries, 2 new deaths listed |date=24 March 2020 |publisher=ABS CBN}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Үндістан}}
!scope=&quot;row&quot;|
|562
|12
|40
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.mohfw.gov.in/|title=Home - Ministry of Health and Family Welfare - GOI|website=mohfw.gov.in|language=en|access-date=2020-03-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=COVID-19 {{!}} Indian Council of Medical Research |url=https://icmr.nic.in/node/39071 |website=ICMR |publisher=Ministry of Health &amp; Family Welfare - GOI |accessdate=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Сингапур}}
!scope=&quot;row&quot;|
|558
|2
|155
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.moh.gov.sg/covid-19 |title= Updates on Covid-19 local situation |publisher=Ministry of Health (Singapore)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.straitstimes.com/singapore/health/49-new-coronavirus-cases-in-singapore-of-which-32-are-from-overseas? |title=49 new coronavirus cases in Singapore, of which 32 are from overseas |date=24 March 2020 |publisher= Straits Times}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Катар}}
!scope=&quot;row&quot;|
|526
|0&lt;!--Adding as zero because the source used did not report any deaths--&gt;
|41
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.moph.gov.qa/english/Pages/Coronavirus2019.aspx |title=Covid-19 |publisher=Ministry of Public Health (Qatar)}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Словения}}
!scope=&quot;row&quot;|
|480
|4
|10
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rtvslo.si/zdravje/novi-koronavirus/deset-bolnikov-v-ukc-ju-v-ljubljani-ze-ozdravelo/518235 |title=Deset bolnikov v UKC-ju v Ljubljani že ozdravelo |website=RTVSLO.si |accessdate=25 March 2020 |language=sl}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Панама}}
!scope=&quot;row&quot;|
|443
|6
|{{color|darkgray|–}}
|&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future --&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://minsa.gob.pa/coronavirus-covid19|title=Casos de Coronavirus COVID-19 en Panamá|work=Ministerio de Salud de la República de Panamá|language=es}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; |{{flag|Бахрейн}}
! scope=&quot;row&quot; |
|419
|3
|190
|&lt;!--Please comment out the following source when citing a new source, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.moh.gov.bh/COVID19 |title=Covid-19 Updates |publisher=Ministry of Health (Bahrain)}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Хорватия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|418
|0
|16
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.koronavirus.hr/en |title=Službena stranica Vlade |publisher= Croatian Institute of Public Health}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Перу}}
!scope=&quot;row&quot;|
|416
|7
|4
|&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.gob.pe/institucion/minsa/noticias/109942-minsa-casos-confirmados-por-coronavirus-covid-19-son-416-en-peru-comunicado-n-31|title=Minsa: Casos confirmados por coronavirus COVID-19 son 416 en Perú (Comunicado N°31)|work=Ministerio de Salud|language=es |date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Мысыр}}
!scope=&quot;row&quot;|
|402
|20
|80
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=وزارة الصحة والسكان المصرية|url=https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=142322833985004&amp;id=113432613540693&amp;__tn__=%2As%2As-R|author=Ministry of Health and Population (Egypt) |publisher=Facebook |date=23 March 2020 |language=ar}}&lt;/ref&gt;&lt;!-- other official news at https://sis.gov.eg --&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Гонконг}}
!scope=&quot;row&quot;|
|386
|4
|102
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.coronavirus.gov.hk/eng/index.html |title=Together, We Fight The Virus! |publisher=Department of Health |location=Hong Kong |website=www.coronavirus.gov.hk}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Колумбия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|378
|3
|6
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.eltiempo.com/datos/casos-actualizados-de-coronavirus-en-colombia-471650 |title=Casos actualizados de Coronavirus en Colombia |publisher=El Tiempo}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Эстония}}
!scope=&quot;row&quot;|
|369
|0
|7
|&lt;!--Primary source from Estonian Government agency releasing updated daily at 12:00 (GMT+2)--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.terviseamet.ee/et/uuskoroonaviirus |title=Koroonaviiruse haigus COVID-19 |publisher=Estonian Health Board}}&lt;/ref&gt;&lt;!--DO NOT add other sources as they are all citing Health Board!--&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Мексика}}
!scope=&quot;row&quot;|
|367
|4
|4
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.eluniversal.com.mx/nacion/sociedad/suman-en-mexico-367-casos-positivos-de-coronavirus-y-4-muertos |title= Suman En México 367 casos y 4 muertos |date=23 March 2020 |publisher=El Universal}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Ирак}}
!scope=&quot;row&quot;|
|316
|27
|75
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=2820547591332954&amp;id=156490947738645&amp;__tn__=%2As%2As-R |title=Facebook update |author=Iraqi Ministry of Health |date=23 March 2020|language=ar}}&lt;/ref&gt;--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=وزارة الصحة العراقية |url=https://www.facebook.com/156490947738645/posts/2823023637752016/ |website=www.facebook.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Доминикан Республикасы}}
!scope=&quot;row&quot;|
|312
|6
|3
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Ливан}}
!scope=&quot;row&quot;|
|304
|4
|8
|&lt;ref&gt;{{cite web |title=الجمهورية اللبنانية - وزارة اﻹعلام - الموقع الرسمي لمتابعة أخبار فيروس الكورونا في لبنان |url=https://corona.ministryinfo.gov.lb |website=كورونا في لبنان |accessdate=21 March 2020 |language=ar}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=LIVE: Coronavirus in Lebanon {{!}} Number of Infections, News, Resources &amp; Guides |url=https://the961.com/coronavirus/ |website=The961 |accessdate=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Сербия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|303
|4
|15
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://covid19.rs/homepage-english/|title=COVID-19 |website=covid19.rs |publisher= Ministry of Health (Serbia)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Аргентина}}
!scope=&quot;row&quot;|
|301
|4
|51
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.infobae.com/sociedad/2020/03/23/confirmaron-36-nuevos-casos-de-coronavirus-en-la-argentina-y-el-total-de-infectados-asciende-a-301/ |title= Confirmaron 36 nuevos casos de coronavirus en la Argentina y el total de infectados asciende a 301|date=23 March 2020 |publisher=infobae}}&lt;/ref&gt;&lt;!-- official reports: https://www.argentina.gob.ar/coronavirus/informe-diario --&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Армения}}
!scope=&quot;row&quot;|
|265
|0
|16
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Алжир}}
!scope=&quot;row&quot;|
|264
|19
|65
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Біріккен Араб Әмірліктері}}
!scope=&quot;row&quot;|
|248
|2
|45
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as a primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out either of the following sources if removing the citation, as these are government sources, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Mohamed |first1=Hatem |last2=Alfaham |first2=Tariq |title=Four people recover from coronavirus infection, 50 new cases among individuals with proximity to confirmed cases |url=https://www.wam.ae/en/details/1395302832696 |accessdate=24 March 2020 |work=Wam |date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Тайвань}}
!scope=&quot;row&quot;|
|235
|2
|29
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cdc.gov.tw/|title=首頁-衛生福利部疾病管制署|publisher=[[Centers for Disease Control (Taiwan)|Taiwan Centres for Disease Control]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.cdc.gov.tw/Bulletin/Detail/_Y7EYHlQ5VHTJqMN3xCejg?typeid=9|title=國內累計215人確診，29人解除隔離|date=24 March 2020|publisher=[[Centers for Disease Control (Taiwan)|Taiwan Centres for Disease Control]]}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Мажарстан}}
!scope=&quot;row&quot;|
|226
|10
|21
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future --&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://koronavirus.gov.hu|title=Tájékoztató oldal a koronavírusról Aktualis|work=koronavirus.gov.hu}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Болгария}}
!scope=&quot;row&quot;|
|218
|3
|3
|&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://mh.government.bg/bg/novini/aktualno/| title=Актуални новини |publisher=Ministry of Health (Bulgaria)}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Словакия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|216
|0
|7
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.health.gov.sk/?koronavirus-covid-19 |title= KORONAVÍRUS COVID-19 |publisher= Ministry of Health (Slovakia)}}&lt;/ref&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;[https://www.rtvs.sk/koronavirus Aktuálne o koronavíruse na Slovensku] ''www.rtvs.sk''&lt;/ref&gt;&lt;!--rtvs (radio and television of slovakia) is a public broadcasting service owned by the slovak government--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Domov {{!}} Koronavírus na Slovensku - COVID-19 |url=https://korona.gov.sk |website=korona.gov.sk |accessdate=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Литва}}
!scope=&quot;row&quot;|
|213
|2
|1
|&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://sam.lrv.lt/lt/news/koronavirusas |title=Koronavirusas (COVID-19) |date=23 March 2020 |publisher=Lietuvos Respublikos sveikatos apsaugos ministerija |accessdate= 24 March 2020}}&lt;/ref&gt;--&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Lietuvoje patvirtinta daugiau nei 200 koronaviruso atvejų – nustatyta 16 naujų |url=https://www.delfi.lt/news/daily/lithuania/lietuvoje-patvirtinta-daugiau-nei-200-koronaviruso-atveju-nustatyta-16-nauju.d?id=83866487 |accessdate=24 March 2020 |work=DELFI |language=lt}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; |{{flag|Жаңа Зеландия}}
! scope=&quot;row&quot; |
|205
|0
|22
|&lt;ref&gt;{{cite web |title=Forty new coronavirus cases in New Zealand |url=https://www.tvnz.co.nz/one-news/new-zealand/forty-new-coronavirus-cases-in-zealand-bringing-total-142 |website=TVNZ |accessdate=24 March 2020 |language=en-NZ}}&lt;/ref&gt;&lt;!--Please do not remove the following source as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.health.govt.nz/our-work/diseases-and-conditions/covid-19-novel-coronavirus/covid-19-current-cases |title=COVID-19 - current cases |publisher= Ministry of Health (New Zealand)}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Латвия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|197
|0
|1
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Note that the official Twitter account of the Center for Disease Prevention and Control of Latvia is a reliable source for Latvian public health news as per WP:TWITTER--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government Twitter account, and other messages on the same account likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite tweet|user=SPKCentrs |number=1242352719379279872 |date=24 March 2020 |title=Iepriekšējā diennaktī veikti 692 izmeklējumi personām ar aizdomām par saslimšanu ar Covid-19, infekcija apstiprināta 17 cilvēkam. Līdz šim Latvijā kopā veikti 6806 izmeklējumi pesonām ar aizdomām par Covid-19, apstiptināti 197 saslimšanas gadījumi ar COVID-19}}&lt;/ref&gt;&lt;!--Leaving Worldometer citation up because it claims one recovery, although the references it cites appears to make no mention of it--&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Кувейт}}
!scope=&quot;row&quot;|
|191
|0
|39
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Note that the official Twitter account of the Ministry of Health of Kuwait is a reliable source for Kuwaiti public health news as per WP:TWITTER--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government Twitter account, and other messages on the same account likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite tweet|user=KUWAIT_MOH |number=1242362201358376960 |date=24 March 2020 |title=تعلن ⁧ #وزارة_الصحة⁩ عن تأكيد إصابة حالتين جديدتين ب ⁧ #فيروس_كورونا_المستجدّ⁩ COVID19 ليصبح الإجمالي 191 حالة}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Сан-Марино}}
!scope=&quot;row&quot;|
|187&lt;!--Please do not use Worldometer as the source here as how it has arrived at its number is highly questionable--&gt;&lt;!--Please be careful when updating this statistic, as the official government statistics may be presented in a confusing way, with &quot;casi positivi&quot; referring not to patients who tested positive, but patients recovering. Add this number to the number &quot;decessi&quot; (deceased) and number &quot;guariti&quot; (healed) to obtain the correct number. The number of positive results may be different from this number, on the assumption that some cases were tested more than once.--&gt;&lt;!--Note: Worldometer inexplicably appears to have its link to its most recent source for San Marino (two days old as of 2020.03.12) point to a site by the American state of Massachusetts.--&gt;
|21&lt;!--Please do not use Worldometer as the source here as how it has arrived at its number is highly questionable--&gt;
|4&lt;!--Please do not use Worldometer as the source here as how it has arrived at its number is highly questionable--&gt;
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as a primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Note that the official Twitter account of the San Marino Institute of Social Security created for public health news is a reliable source per WP:TWITTER--&gt;&lt;!--Please simply comment out either of the following sources if removing the citation, as these are government sources, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;!--&lt;ref&gt;https://mobile.twitter.com/IssRSMarino/status/1237392067308879874&gt;&lt;/ref&gt;--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=ISS - Istituto per la Sicurezza Sociale di San Marino |url=http://www.iss.sm/on-line/home/aggiornamenti-coronavirus/articolo49014166.html |website=www.iss.sm |accessdate=25 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Коста-Рика}}
!scope=&quot;row&quot;|
|177
|2
|2
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Costa Rica cierra semana con 134 casos confirmados por COVID-19 |url=https://www.ministeriodesalud.go.cr/index.php/centro-de-prensa/noticias/741-noticias-2020/1581-costa-rica-cierra-semana-con-134-casos-confirmados-por-covid-19 |work=Ministerio de Salud (Costa Rica)|access-date=23 March 2020|date=23 March 2020|language=es}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=19 nuevos casos de COVID-19 en Costa Rica; total sube a 177 |url=https://delfino.cr/2020/03/19-nuevos-casos-de-covid-19-en-costa-rica-total-sube-a-177 |work=delfino.cr}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Солтүстік Македония}}
!scope=&quot;row&quot;|
|177
|2
|1
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://covid19.mk/ |title=Страница за состојбата со КОВИД-19 на Министерството за здравство |publisher= Ministry of health (North Macedonia)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://gdi-sk.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html?fbclid=IwAR0Dd9MY7njiNtDkPpPt8R2SeD4pW_6TO12axwKrT4CcegckY4P4Ezt43f4#/2096bd4b051b42948ac3f5747e80c3a5|title=Real-time Coronavirus condition in North Macedonia|website=gdi.net|language=mk-MK}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Марокко}}
!scope=&quot;row&quot;|
|170
|5
|6
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.covidmaroc.ma/pages/Accueil.aspx|title=Le Portail Officiel du Coronavirus au Maroc|last=|first=|date=18 March 2020|website=Ministère de la santé|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Босния және Герцеговина }}
!scope=&quot;row&quot;|
|166
|3
|2
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Андорра}}
!scope=&quot;row&quot;|
|164
|3
|1
|&lt;ref&gt;{{cite web |title=Actualitat coronavirus |url=https://www.govern.ad/coronavirus |website=www.govern.ad |publisher=Govern d'Andorra}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Mor un altre avi amb sospita de coronavirus mentre els positius superen els 160 |url=https://m.andorradifusio.ad/noticies/mor-avi-sospita-coronavirus-mentre-positius |website=www.andorradifusio.ad |publisher=Andorra Difusió |language=ca}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Уругвай}}
!scope=&quot;row&quot;|
|162
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.lr21.com.uy/comunidad/1424504-contagios-casos-covid19-uruguay-coronavirus-pandemia |title=Gobierno confirma 158 casos de COVID-19 hasta este domingo |publisher=LaRed 21 |access-date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Иордания}}
!scope=&quot;row&quot;|
|154
|0
|1
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://corona.moh.gov.jo/ar|title=يروس كورونا المستجد (كوفيد-١٩)|work=corona.moh.gov.jo|language=ar}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Солтүстік Македония}}
!scope=&quot;row&quot;|
|148
|2
|1
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://covid19.mk/ |title=Страница за состојбата со КОВИД-19 на Министерството за здравство |publisher= Ministry of health (North Macedonia)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://gdi-sk.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html?fbclid=IwAR0Dd9MY7njiNtDkPpPt8R2SeD4pW_6TO12axwKrT4CcegckY4P4Ezt43f4#/2096bd4b051b42948ac3f5747e80c3a5|title=Real-time Coronavirus condition in North Macedonia|website=gdi.net|language=mk-MK}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Вьетнам}}
!scope=&quot;row&quot;|
|134
|0
|17
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://vnexpress.net/suc-khoe/them-9-ca-duong-tinh-ncov-4070854.html |title=Thêm 11 ca dương tính nCoV |date=24 March 2020|publisher=VN Express}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Молдова}}
!scope=&quot;row&quot;|
|125
|1
|2
|&lt;ref&gt;{{cite web |title=În Republica Moldova au fost înregistrate 15 cazuri noi de COVID-19 {{!}} Ministerul Sănătății, Muncii și Protecţiei Sociale |url=https://msmps.gov.md/ro/content/republica-moldova-au-fost-inregistrate-15-cazuri-noi-de-covid-19 |website=msmps.gov.md |accessdate=23 March 2020 |date=23 March 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://m.point.md/ru/novosti/obschestvo/v-moldove-zaregistrirovali-16-novykh-sluchaev-covid-19 |title=В Молдове зарегистрировали 16 новых случаев COVID-19 |date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Албания}}
!scope=&quot;row&quot;|
|123
|5
|10
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.tiranatimes.com/?p=144884|title=Coronavirus claims fifth victim in Albania, 123 cases confirmed|work=Tirana Times|date=24 March 2020|access-date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Кипр}}
!scope=&quot;row&quot;|
|124
|3
|3
|&lt;ref&gt;https://www.in.gr/2020/03/24/greece/koronaios-akoma-dyo-thanatoi-stin-kypro-sta-124-ta-krousmata/&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Буркина-Фасо}}
!scope=&quot;row&quot;|
|114
|4
|7
|&lt;ref name=&quot;lefaso-24march&quot;&gt;{{cite news|url=https://lefaso.net/spip.php?article95683|title=Coronavirus au Burkina : 2 nouvelles guérisons et 15 nouveaux cas confirmés le  23 mars 2020|date=24 March 2020|access-date=24 March 2020|language=fr|work=leFaso.net}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Тунис}}
!scope=&quot;row&quot;|
|114
|4
|1
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Украина}}
!scope=&quot;row&quot;|
|113
|4
|1
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://moz.gov.ua/article/news/operativna-informacija-pro-poshirennja-koronavirusnoi-infekcii-2019-ncov-|title=Оперативна інформація про поширення коронавірусної інфекції COVID-19 |website=[[Ministry of Healthcare (Ukraine)|Ministry of Healthcare of Ukraine]] Official Website|language=uk|access-date=2020-03-25}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Мальта}}
!scope=&quot;row&quot;|
|110
|0
|2
|&lt;ref&gt;{{cite news|url= https://www.maltatoday.com.mt/news/national/101240/charmaine_gauci_with_covid19_update_at_12pm |title=[WATCH] Only three new cases of Covid-19 but health authorities warn against complacency |date=24 March 2020 |work=Malta Today |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Бруней}}
!scope=&quot;row&quot;|
|109
|0
|2
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://thescoop.co/2020/03/13/covid-19-live-updates/ |title=updates: Brunei sees biggest daily rise in cases, tally jumps to 104 |publisher=The Scoop}}&lt;/ref&gt;&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;!--&lt;ref&gt;http://www.moh.gov.bn/SitePages/COVID-19.aspx&lt;/ref&gt;--&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Шри-Ланка}}
!scope=&quot;row&quot;|
|102
|0
|3
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;!-- &lt;ref&gt;{{cite web |title=Corona Virus 2020 |url=http://www.epid.gov.lk/web/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=225&amp;lang=en |website=www.epid.gov.lk |accessdate=24 March 2020}}&lt;/ref&gt; --&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.epid.gov.lk/web/index.php?lang=en|title=Epidemiology Unit|work=Ministry of Health (Sri Lanka)}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Сенегал}}
!scope=&quot;row&quot;|
|99
|0
|8
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Камбоджа}}
!scope=&quot;row&quot;|
|93
|0
|6
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.khmertimeskh.com/50705595/covid-19-cases-rise-to-93-two-new-infections-in-preah-sihanouk |title=COVID-19 cases rise to 93, two new infections in Preah Sihanouk |date=25 March 2020 |publisher=Khmer Times}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Венесуэла}}
!scope=&quot;row&quot;|
|91
|0
|15
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.minci.gob.ve/venezuela-registra-91-casos-positivos-de-covid-19/|title=Venezuela registra 91 casos positivos de COVID-19|work=Ministerio del Poder Popular para la Comunicación y la Información|language=es|date=24 March 2020|access-date=25 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Әзірбайжан}}
!scope=&quot;row&quot;|
|87
|1
|10
|&lt;ref&gt;{{cite web |title=Azərbaycanda cari vəziyyət – Koronavirus |url=https://koronavirusinfo.az/azərbaycanda-cari-vəziyyət/ |accessdate=19 March 2020 |language=az-AZ}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Оман}}
!scope=&quot;row&quot;|
|84
|0
|17
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Note that the official Twitter account of the Oman Ministry of Health is a reliable source for Omani public health news as per WP:TWITTER--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite tweet|user=OmaniMOH |number =1242369438281850880|date=24 March 2020 |title=مستجدات حالات الإصابة والشفاء بـ #فيروس_كورونا المستجد #كوفيد19 #بالسلطنة ٢٤ مارس ٢٠٢٠}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Беларусь}}
!scope=&quot;row&quot;|
|81
|0
|22
|&lt;ref name=&quot;onliner_23_March&quot;&gt;{{cite news |title=В Беларуси уже 81 случай коронавируса |url=https://people.onliner.by/2020/03/23/koronavirus-46 |accessdate=23 March 2020 |website=[[Onliner.by]] |date=23 March 2020|language=ru }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;tut_81&quot;&gt;{{cite news |title=В Беларуси зафиксирован 81 случай заражения коронавирусом, 22 человека уже выздоровели |url=https://news.tut.by/society/677515.html |accessdate=23 March 2020 |website=[[tut.by]] |date=23 March 2020|language=ru }}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Ауғанстан}}
!scope=&quot;row&quot;|
|74
|1
|1
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Грузия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|73
|0
|10
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;[https://stopcov.ge/en ხშირად დასმული კითხვები:] ''stopcov.ge''&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.interpressnews.ge/en/article/106473-number-of-cases-of-coronavirus-infection-rises-to-70-in-georgia |title=Number of cases of coronavirus infection rises to 70 in Georgia |publisher=Interpressnews |date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Кот-д’Ивуар}}
!scope=&quot;row&quot;|
|73
|0
|1
|&lt;ref&gt;{{cite news |title=Flash Infos - Abidjan.net |url=https://news.abidjan.net/flash-infos/ |work=news.abidjan.net}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Қазақстан}}
!scope=&quot;row&quot;|
|3913
|27
|1056
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.gov.kz/memleket/entities/dsm/press/news/1?lang=ru |title=Все материалы |publisher= [[Ministry of Health (Kazakhstan)]]| language=ru |date=24 March 2020|accessdate=24 March 2020 }}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Камерун}}
!scope=&quot;row&quot;|
|66
|1
|2
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Палестина}}
!scope=&quot;row&quot;|
|60
|0
|16
|&lt;!--use more up to date local site--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=فايروس كورونا (COVID-19) في فلسطين|url=https://www.corona.ps|accessdate=22 March 2020|language=ar}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Тринидад және Тобаго}}
!scope=&quot;row&quot;|
|57
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite tweet|user=MOH_TT |number=1242466065311043584 |date=24 March 2020 |title=#COVID19 Update Number 45}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Гана}}
!scope=&quot;row&quot;|
|52
|2
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Nyabor |first1=Jonas |title=Coronavirus cases in Ghana jump to 52 |url=https://citinewsroom.com/2020/03/coronavirus-cases-in-ghana-jump-to-52/ |accessdate=24 March 2020 |date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Note that the official Twitter account of the Ministry of Information of Ghana is a reliable source per WP:TWITTER--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following sources if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future&lt;ref&gt;{{cite tweet |user=moigovgh |number=1242189353453051904 |date=23 March 2020 |title=Situation update confirmed #covid19 cases in Ghana as at 23 March 2020}}&lt;/ref&gt;--&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Лихтенштейн}}
!scope=&quot;row&quot;|
|51
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news |title=Hoffen auf die Immunität - Liechtenstein - Liechtensteiner Volksblatt, die Tageszeitung für Liechtenstein |url=https://www.volksblatt.li/nachrichten/Liechtenstein/Politik/vb/248373/hoffen-auf-die-immunitat |accessdate=23 March 2020 |work=Liechtensteiner Volksblatt |language=de-DE}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Өзбекстан}}
!scope=&quot;row&quot;|
|50
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news |title=МИНЗДРАВ ЗАЯВИЛ О НОВОМ СЛУЧАЕ ЗАРАЖЕНИЯ COVID-19 |url=https://uznews.uz/ru/article/19766 |accessdate=24 March 2020 |agency=UZ News |date=24 March 2020 |language=ru}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Куба}}
!scope=&quot;row&quot;|
|48
|1
|0
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Infecciones por coronavirus – COVID-19 |url=https://temas.sld.cu/coronavirus/covid-19/ |website=temas.sld.cu |accessdate=23 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Черногория}}
!scope=&quot;row&quot;|
|47
|1
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news |title=Novih 18 slučajeva koronavirusa u Crnoj Gori |url=https://www.klix.ba/vijesti/regija/novih-18-slucajeva-koronavirusa-u-crnoj-gori/200324220 |accessdate=24 March 2020 |work=Klix.ba |language=bs-BA}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Нигерия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|46
|1
|2
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://covid19.ncdc.gov.ng|title=NCDC Covid-19 Page|work=Nigeria Centre for Disease Control|access-date=23 March 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://guardian.ng/breakingnews/nigerias-coronavirus-toll-cases-now-40|last=Onyedika-Ugoeze|first=Nkechi|title=Nigeria’s coronavirus cases now 40|date=23 March 2020|publisher=[[The Guardian (Nigeria)|The Guardian Newspaper]]|access-date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Конго Демократиялық Республикасы}}
!scope=&quot;row&quot;|
|45
|2
|1
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.china.org.cn/world/Off_the_Wire/2020-03/24/content_75852467.htm|title=DRC registers 1st case of recovery from COVID-19|work=China.org.cn|agency=Xinhua|date=24 March 2020|access-date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Қырғызстан}}
!scope=&quot;row&quot;|
|42
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news |title=26 new cases of coronavirus in Kyrgyzstan, 42 in total|url=https://akipress.com/news:637939:26_new_cases_of_coronavirus_in_Kyrgyzstan,_42_in_total/?place=main1 |date=24 March 2020|accessdate=24 March 2020 |work=akipress.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Сегодня в Республиканском штабе Заместитель министра здравоохранения Толо Исаков доложил о текущей ситуации по коронавирусу в стране |url=https://www.facebook.com/106424607663954/photos/a.107533274219754/111553997151015/?type=3&amp;theater |website=Facebook |publisher=Штаб КР по Covid-19 |accessdate=24 March 2020 |language=ru |date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Маврикий}}
!scope=&quot;row&quot;|
|48
|2
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Солтүстік Кипр Түрік Республикасы}}
!scope=&quot;row&quot;|
|40
|0
|3
|&lt;ref&gt;{{cite web |title=KKTC'de korona virüsü vaka sayısı 40'a yükseldi|url=https://www.timeturk.com/kktc-de-korona-virusu-vaka-sayisi-40-a-yukseldi/haber-1403788|website=www.timeturk.com.tr|language=tr}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Руанда}}
!scope=&quot;row&quot;|
|40
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Ministry of Health (@RwandaHealth) {{!}} Twitter |url=https://twitter.com/RwandaHealth |website=twitter.com |accessdate=24 March 2020 |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Бангладеш}}
!scope=&quot;row&quot;|
|39
|4
|5
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.dhakatribune.com/bangladesh/2020/03/24/iedcr-4th-death-6-more-infected-with-coronavirus-in-bangladesh |title=Bangladesh confirms 4th death, total infected 39 |date=24 March 2020 |publisher=Dhaka Tribune}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Парагвай}}
!scope=&quot;row&quot;|
|37
|3
|0
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.mspbs.gov.py/covid-19.php |title=CONTADOR OFICIAL COVID-19 EN PARAGUAY |publisher= Ministry of Public Health and Social Welfare (Paraguay)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.lanacion.com.py/pais/2020/03/24/funeraria-ofrece-servicio-gratuito-en-caso-de-muerte-por-coronavirus/ |title=Funeraria ofrece servicio gratuito en caso de muerte por coronavirus |date=24 March 2020 |publisher=La Nacion}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Гондурас}}
!scope=&quot;row&quot;|
|36
|0
|0
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://covid19honduras.org/|title=Coronavirus COVID-19 En Honduras|publisher=Gobierno de la República de Honduras|language=es}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Боливия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|32
|0
|0
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.boliviasegura.gob.bo/|title=Bolivia Segura|language=es}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Косово}}
!scope=&quot;row&quot;|
|31
|1
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://telegrafi.com/edhe-nje-rast-koronavirus-ne-kosove-numri-shkon-ne-31/ |title=Rritet në 31 numri i të prekurve me coronavirus në Kosovë |language=Albanian |publisher=[[Telegrafi]] |date=22 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Макао}}
!scope=&quot;row&quot;|
|28
|0
|10
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Special webpage against Epidemics |url=https://www.ssm.gov.mo/apps1/PreventCOVID-19/en.aspx |website=www.ssm.gov.mo |accessdate=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot;|{{flag|Ямайка}}
! scope=&quot;row&quot;|
| 25
| 1
| 2
| &lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;&lt;!--Note that the official website of the Jamaican Ministry of Health and Wellness is a reliable source per--&gt;&lt;!--Please comment out the following source when citing a new source, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=COVID-19 Update – March 23, 2020 |url=https://www.moh.gov.jm/covid-19-update-march-23-2020/|language=en |date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Кения}}
!scope=&quot;row&quot;|
|25
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.the-star.co.ke/covid-19/2020-03-24-nairobi-mombasa-kilifi-kwale-identified-as-covid-19-hotspots/ |title=Nairobi, Mombasa, Kilifi, Kwale identified as Covid-19 hotspots |date=24 March 2020 |publisher=The Star}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Guernsey}} 
!scope=&quot;row&quot;|
|23
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;channelislands&quot;&gt;{{cite news |title=Live updates: Number of Coronavirus cases in the Channel Islands |url=https://www.itv.com/news/channel/2020-03-12/live-updates-number-of-coronavirus-cases-in-the-channel-islands/ |accessdate=20 March 2020 |work=itv.com |agency=ITV |publisher=ITV News |date=12 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Мэн аралы}}
!scope=&quot;row&quot;|
|23
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite web |title=Isle of Man Government - Coronavirus (COVID-19) |url=https://www.gov.im/coronavirus |website=www.gov.im |accessdate=21 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Монако}}
!scope=&quot;row&quot;|
|23
|0
|1
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.monaco-tribune.com/en/2020/03/first-recovery-from-coronavirus-reported-in-monaco/ |title=First recovery from coronavirus reported in Monaco |date=20 March 2020 |publisher=Monaco Tribune}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Гватемала}}
!scope=&quot;row&quot;|
|21
|1
|0
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following sources if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.mspas.gob.gt/index.php/noticias/coronavirus-2019-ncov|title=Coronavirus|publisher=Ministerio de Salud Pública (Guatemala)|language=es}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Того}}
!scope=&quot;row&quot;|
|20
|0
|1
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following sources if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://covid19.gouv.tg/|title=Coronavirus au Togo|language=fr}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Барбадос}}
!scope=&quot;row&quot;|
|17
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.stlucianewsonline.com/barbados-now-has-17-coronavirus-cases-after-3-new-positive-tests/ |title=Barbados now has 17 coronavirus cases after 3 new positive tests |work=St. Lucia News Online |date=22 March 2020|access-date=23 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Мадагаскар}}
!scope=&quot;row&quot;|
|17
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.madagascar-tribune.com/Dix-sept-malades-et-vingt-deux-personnes-recherchees.html |title=Dix-sept malades et vingt-deux personnes recherchées|date=24 March 2020|publisher=Madagascar Tribune}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Джерси 
}}
!scope=&quot;row&quot;|
|16
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;channelislands&quot;/&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Мальдив Республикасы}}
!scope=&quot;row&quot;|
|13
|0
|3
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://avas.mv/en/80009 |title=COVID-19: Two patients in Maldives make full recovery |date=21 March 2020 |publisher=Avas}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Эфиопия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|12
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Танзания}}
!scope=&quot;row&quot;|
|12
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.thecitizen.co.tz/1765046-1765046-2iga6hz/index.html |title=cases in Tanzania now rise to 12, says President Magufuli |date=22 March 2020 |publisher=The Citizen}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Замбия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|12
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Моңғолия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|10
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Сальвадор}}
!scope=&quot;row&quot;|
|9
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news|first=Saraí|last=Alas|url=https://elmundo.sv/suben-a-9-los-casos-positivos-de-covid-19-en-el-salvador/|title=Suben a 9 los casos positivos de Covid-19  en El Salvador|work=Diario El Mundo|date=25 March 2020|access-date=25 March 2020|language=es}}&lt;/ref&gt;&lt;!-- see also Ministry of Health Twitter at https://twitter.com/minsalud --&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Экваторлық Гвинея}}
!scope=&quot;row&quot;|
|9
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Уганда}}
!scope=&quot;row&quot;|
|9
|0
|0
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Note that the official Twitter account of the Ministry of Health of Uganda is a reliable source for Ugandan public health news as per WP:TWITTER--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite tweet|user=MinofHealthUG|number=1241469504087035904|title=Uganda confirms 1st case of COVID-19. |date=21 March 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Суринам}}
!scope=&quot;row&quot;|
|8
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://covid-19.sr/| title=COVID-19| website=COVID SURINAME}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Гаити}}
!scope=&quot;row&quot;|
|7
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news|title=Un 7ème cas testé positif au coronavirus en Haïti|url=https://www.juno7.ht/un-7eme-cas-teste-positif-au-coronavirus-en-haiti/|work=Juno7|date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Намибия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|7
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Нигер}}
!scope=&quot;row&quot;|
|7
|1
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Сейшель аралдары}}
!scope=&quot;row&quot;|
|7
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Ernesta |first1=Sharon |title=Seychelles and COVID-19: US, Australian nationals, foreign yachts banned; 7th case confirmed |url=http://m.seychellesnewsagency.com/view_news.php?id=12624 |accessdate=21 March 2020 |work=www.seychellesnewsagency.com}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Бенин}}
!scope=&quot;row&quot;|
|6
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Габон}}
!scope=&quot;row&quot;|
|6
|1
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Гайана}}
!scope=&quot;row&quot;|
|5
|1
|0
|&lt;!--Do not use data from Worldometer which confuses French Guyana. The source cited is wrong and links to France government's website--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=“Still exercise, but avoid crowded areas” – Deputy Chief Medical Officer |url=https://newsroom.gy/2020/03/21/still-exercise-but-avoid-crowded-areas-deputy-chief-medical-officer/ |website=News Room Guyana |date=21 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Багам аралдары}}
!scope=&quot;row&quot;|
|4
|0
|0
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following sources if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bahamas.gov.bs/wps/portal/public/novel%20coronavirus%20(2019-ncov)/!ut/p/b1/vZbZjqM6EIafZR4gjc2eS3ZCgLDYJHCD2JIOgZAEEpanH1rT0tFoNN03c3BdWSrrq_9XVclERByI6Jq8zqekOzfXpPq4R2xMaTvLlWje4ll6DTYQ2RtZcSiNgsSeOOjhZMqNdVIVLx5caDxH4QSUZH9somfddvJNuhxODHqZFIYZT196mJD7-6BTeSUV1iMdyaTVz6_3dp-Lh3jNGtN0gaWaK3G60vb9U0t0lS9JvV5J5a1-n56cvSqw3E83fqAVTO4eSchlqihh-ipiKQiU9b1TRawVbXYSVxWUBpuLLzpqg6QUfvyYRYWzKPCXI4BfmoFmCcKseUeiD80SZLeYAbzMfr7_IuFbz6LfERoDWLDBjik4nE7uaPCZ8FWJXxdJE-GcwP09gSMQcQB07JfjbTNdJq-cXGChYGOjcIIT7tvLtLeRQtldApEcQpDi3sItsCaL6ibPRrnu5IGHRUF25NP4_Brom_SyQB6xSwOphYEUWBpILg1kFgYaS3cp9e_n0CCic1q_9Vn9Bt4YACFJQZ4hKY7lSCIwshMjNUKvKLLXwneLBUO3pc82qYTp2Y-ajdgNG0cn0-4QO6JL69k4CK653eV5nR_xXlfFAd7WguVi9SZ55uu-0cjGuHLe9Zr291IQH1paV7E4Gc5lfeSzZk0-2CY17tFh-li-tt7UxTeuiH92Nhi21jS7IisjMHHv4wnPrpBWbttt6Y4ABYZ_YQwfD5aNXLLr0KcrkljRXvnddmKXBfIiXBrI_e_ALUnNQJMybV6CvkYtDOT_fdP8Nkr8miLXDAd4mocMBJAIypAd5HYzz5Idvxf4otlNlprSwPdaJYEHqhRvm1XqiLLXURlv9aAhrkhF1Vix2i6gBSHKq6SgTnuAi8zBz8iSwkRwMwN3K88lm60p7EznYT-knnWVGNF8K6Y5xra-6oXD4N9z9TV_aQrOcyvpYYb27pjHDdKzwcJV6NAcX5_fh9FGr2B7s5AfRECP4B77x6ZdncvIliPLMB_HguWyR73qxu45ELf6tTVZT58Of0Shver_Yh7mn5xjfkw!/dl4/d5/L2dBISEvZ0FBIS9nQSEh/|title=Novel Coronavirus (2019-nCoV)|work=Ministry of Health (Bahamas)}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Конго Республикасы}}
!scope=&quot;row&quot;|
|4
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Эсватини}}
!scope=&quot;row&quot;|
|4
|0
|0
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Note that the official Twitter account of the government of Eswatini is a reliable source for Swazi public health news as per WP:TWITTER--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite tweet|user=EswatiniGovern1 |number=1241387759060881409 |date=21 March 2020 |title=Ministerial statement: Ministry of Health confirms three new cases of #COVID19 in Eswatini}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Фиджи}}
!scope=&quot;row&quot;|
|4
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Singh |first1=Indra |title=Toddler is Fiji’s third COVID-19 patient |url=https://www.fbcnews.com.fj/news/fijis-third-covid-19-case-confirmed/ |website=Fiji Broadcasting Corporation}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Гвинея}}
!scope=&quot;row&quot;|
|4
|0
|1
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://guineetime.info/2020/03/23/guinee-deux-nouveaux-cas-confirmes-au-covid-19/ |title=Guinée : deux nouveaux cas confirmés au covid-19 |date=23 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Ватикан}}
!scope=&quot;row&quot;|
|4
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Кабо-Верде}}
!scope=&quot;row&quot;|
|3
|1
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.xinhuanet.com/english/2020-03/21/c_138902968.htm|title=Cape Verde reports 2 new cases of COVID-19|work=Xinhua|date=21 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Орталық Африка Республикасы}}
!scope=&quot;row&quot;|
|3
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Чад}}
!scope=&quot;row&quot;|
|3
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://french.xinhuanet.com/afrique/2020-03/24/c_138910290.htm|title=(COVID-19) Le Tchad enregistre deux nouveaux cas confirmés|work=Xinhua|language=fr|date=24 March 2020|access-date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Джибути}}
!scope=&quot;row&quot;|
|3
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Гамбия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|3
|1
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Либерия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|3
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.liberianobserver.com/news/liberia-3rd-covid-19-case-confirmed/|title=Liberia: 3rd COVID-19 Case Confirmed|work=Liberian Observer|date=20 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Мозамбик}}
!scope=&quot;row&quot;|
|3
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Мьянма}}
!scope=&quot;row&quot;|
|3
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Судан}}
!scope=&quot;row&quot;|
|3
|1
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Зимбабве}}
!scope=&quot;row&quot;|
|3
|1
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Ангола}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.china.org.cn/world/Off_the_Wire/2020-03/21/content_75842926.htm|title=Angola reports first two confirmed COVID-19 cases|work=China.org.cn|agency=Xinhua|date=21 March 2020|access-date=21 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Бутан}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Доминика}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Лаос}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.jpost.com/Breaking-News/Laos-records-first-two-coronavirus-cases-Thai-Media-622110|title=Laos records first two coronavirus cases - Thai Media|date=24 March 2020|access-date=24 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Мавритания}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://fr.alakhbar.info/15418-0-Mauritanie-Deuxieme-cas-confirme-de-Covid-19.html |title=Mauritanie: Deuxième cas confirmé de Covid 19 |date=23 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Непал}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2
|0
|1
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://thehimalayantimes.com/kathmandu/one-more-case-of-coronavirus-confirmed-in-nepal/ |title=One more case of coronavirus confirmed in Nepal |date=23 March 2020 |publisher=The Himalayan Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Никарагуа}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.laprensa.com.ni/2020/03/20/nacionales/2653135-casos-de-covid-19-en-nicaragua |title=Confirman segundo case de Covid-19 en Nicaragua|website=La Prensa |language=es |date=20 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Сент-Люсия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|2
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Антигуа және Барбуда}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Белиз}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1
|0
|0
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;!--Please simply comment out the following source if removing the citation, as this is a government source, and likely will be referenced again in the future--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://health.gov.bz/www/component/content/article/177-general-health/1028-ministry-of-health-announces-first-case-of-covid-19|title=Ministry of Health Announces First Case of COVID-19|date=23 March 2020|work=Ministry of Health (Belize)|access-date=23 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Шығыс Тимор}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://in.reuters.com/article/us-health-coronavirus-timor/east-timor-confirms-first-case-of-coronavirus-health-ministry-idINKBN2180BI|title=East Timor confirms first case of coronavirus: health ministry|work=Reuters|date=21 March 2020|access-date=21 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Эритрея}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Гренада}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Ливия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Libya confirms first coronavirus case amid fear over readiness|url=https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-libya-measures/libya-confirms-first-coronavirus-case-amid-fear-over-readiness-idUSKBN21B2SF|date=2020-03-23}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Папуа — Жаңа Гвинея}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1
|0
|0
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.looppng.com/png-news/png’s-first-imported-covid-19-case-90851|title=PNG's first imported Covid-19 case|date=20 March 2020 |publisher=Loop PNG}}&lt;/ref&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Сент-Винсент және Гренадиндер}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Сомали}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1
|0
|0
|&lt;ref name=&quot;WOMC&quot; /&gt;
|-
!scope=&quot;row&quot;|{{flag|Сирия}}
!scope=&quot;row&quot;|
|1
|0
|0
|&lt;!--Please do not replace the following source with an aggregate source if the aggregate source does not provide more up-to-date details, as this primary source is a more reliable source--&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.sana.sy/en/?p=188671|title=Health Minister: First case of Coronavirus registered in Syria in patient who had come from abroad, appropriate measures have been taken to deal with the case|website=www.sana.sy/}}&lt;/ref&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot; class=&quot;sortbottom&quot;
| colspan=&quot;6&quot;| {{resize|As of {{Format date|{{REVISIONYEAR}}|{{REVISIONMONTH}}|{{REVISIONDAY}}|df=y}} ([[Coordinated Universal Time|UTC]]) · History of cases: [[Template:2019–20 coronavirus pandemic data/China medical cases|China]], [[Template:2019–20 coronavirus pandemic data/International medical cases|international]]}}
|- style=&quot;text-align:left;&quot; class=&quot;sortbottom&quot;
| colspan=&quot;6&quot; style=&quot;width:1px;&quot;| '''Notes'''&lt;br&gt;{{notelist}}
|}
&lt;/div&gt;
2020 жылдың 27 қаңтары белгілі болған Қытайдың ресми мәліметі бойынша 2 809 адамның вирусты жұқтырғаны тіркелген. Ауру әйгіленімдері 2019 жылдың 8 желтоқсаны мен 2020 жылдың 2 қаңтары аралығында көріне бастаған. 7 науқастың жағдай өте ауыр деп бағаланды. 11 қаңтар күні 61 жасар науқас қайтыс болса, 15 қаңтарда 69 жасар науқас вирусты жұқпа салдарынан көз жұмды. Қазіргі мәліметке сәйкес барлығы 80 адам қайтыс болған. Қайтыс болғандардың барлығы Қытайдан.
[[Сурет:2019-nCoV Cases.svg|нобай|Әр ел бойынша 2019-nCoV коронавирусын жұқтырғандар саны]]

Осыдан кейін жұқпаға күдігі бар науқастармен қатынаста болған 700 адамға, оның ішінде 400 медицина қызметкеріне мониторинг жасалды&lt;ref name=&quot;Schnirring11Jan2020&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.cidrap.umn.edu/news-perspective/2020/01/china-releases-genetic-data-new-coronavirus-now-deadly|title=China releases genetic data on new coronavirus, now deadly|last=Schnirring|first=Lisa|date=2020-01-11|website=CIDRAP|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200111215102/http://www.cidrap.umn.edu/news-perspective/2020/01/china-releases-genetic-data-new-coronavirus-now-deadly|archivedate=2020-01-11|accessdate=2020-01-12}}&lt;/ref&gt;. [[Полимеразды тізбекті реакция|ПЦР-тест]] көмегімен Ухань аймағындағы 41 науқаста 2019-nCoV коронавирусының бар екені анықталған&lt;ref name=&quot;Hui14Jan2020&quot;&gt;{{мақала|тақырыбы=The continuing epidemic threat of novel coronaviruses to global health – the latest novel coronavirus outbreak in Wuhan, China|сілтеме=https://www.ijidonline.com/article/S1201-9712(20)30011-4/pdf|баспасы=International Journal of Infectious Diseases|тілі=en|томы=91|беттері=264—266|doi=10.1016/j.ijid.2020.01.009|issn=1201-9712|ref=Hui|түрі=journal|авторы=Hui, David S.; Azhar, Esam EI; Madani, Tariq A.; Ntoumi, Francine; Kock, Richard; Dar, Osman; Ippolito, Giuseppe; Mchugh, Timothy D.; Memish, Ziad A.|жылф=2020}}&lt;/ref&gt;.
Кейінірек жұбайы базарда болмаса да, ауруға шалдыққан ерлі-зайыпты жайлы ақпарат тарады, алайда осы отбасынан үш адам аталған базарда жұмыс істеген&lt;ref name=&quot;Schnirring15Jan2020&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.cidrap.umn.edu/news-perspective/2020/01/second-family-cluster-found-wuhan-novel-coronavirus-outbreak|title=Second family cluster found in Wuhan novel coronavirus outbreak|last=Schnirring|first=Lisa|date=2020-01-15|website=CIDRAP|language=en|archiveurl=|archivedate=|accessdate=2020-01-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Wee8Jan2020&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/01/08/health/china-pneumonia-outbreak-virus.html|title=China Identifies New Virus Causing Pneumonialike Illness|last=Wee|first=Sui-Lee|date=2020-01-08|work=The New York Times|accessdate=2020-01-14|last2=Jr|first2=Donald G. McNeil|language=en-US|issn=0362-4331|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200114045821/https://www.nytimes.com/2020/01/08/health/china-pneumonia-outbreak-virus.html|archivedate=2020-01-14}}&lt;/ref&gt;. 2020 жылдың 9 қаңтарында Уханьда 61 жасар ер адам қайтыс болды&lt;ref name=&quot;QinNYT11Jan2020&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/01/10/world/asia/china-virus-wuhan-death.html|title=China Reports First Death From New Virus|last=Qin|first=Amy|date=2020-01-10|work=The New York Times|accessdate=2020-01-11|last2=Hernández|first2=Javier C.|language=en-US|issn=0362-4331|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200111020017/https://www.nytimes.com/2020/01/10/world/asia/china-virus-wuhan-death.html|archivedate=2020-01-11}}&lt;/ref&gt;.
16 қаңтарда Қытай үкіметі Уханьда тағы да бір 69 жасар ер кісінің қайтыс болғанын мәлімдеді&lt;ref name=&quot;Schirring16Jan2020&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.cidrap.umn.edu/news-perspective/2020/01/japan-has-1st-novel-coronavirus-case-china-reports-another-death|title=Japan has 1st novel coronavirus case; China reports another death|last=Schirring|first=Lisa|date=2020-01-16|website=CIDRAP|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200120043657/http://www.cidrap.umn.edu/news-perspective/2020/01/japan-has-1st-novel-coronavirus-case-china-reports-another-death|archivedate=2020-01-20|accessdate=2020-01-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kyodo16Jan2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://english.kyodonews.net/news/2020/01/88c29e019e03-update1-china-announces-2nd-death-from-new-coronavirus.html|title=China announces 2nd death from new coronavirus|last=Kyodo News|date=|website=Kyodo News+|archiveurl=|archivedate=|accessdate=2020-01-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Wuhan.Gov16Jan2020&quot;&gt;{{Cite web|url=http://wjw.wuhan.gov.cn/front/web/showDetail/2020011609057|title=武汉市卫生健康委员会|last=|first=|date=2020-01-16|website=wjw.wuhan.gov.cn|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200120051422/http://wjw.wuhan.gov.cn/front/web/showDetail/2020011609057|archivedate=2020-01-20|accessdate=2020-01-16}}&lt;/ref&gt;.

Қытайдан тыс алғашқы жағдай 2020 жылдың 13 қаңтары белгілі болды. Ол 8 қаңтар күні Уханьнан [[Бангкок|Бангкокқа]] ([[Тайланд]]) ұшып келген 61 жасар әйел. 18 қаңтарда Қытайдан тыс орын алған жағдай саны үшке таяды (Тайландта екеу, Жапонияда біреу).

Қытайдан тыс бірнеше ауруға шалдығу жағдайы тіркелгендіктен, эпидемиологтар Уханьдағы вирус жұқтырғандар саны ресми тіркелген 41 жағдайдан да көп (1-2 есе) болуы мүмкін деген шешімге келді. 

Науқастарды қараған дәрігерлердің де ауруға шалдығуы — вирустың адамнан адамға берілетінін дәлелдеді.

[[Сингапур]] мен [[Гонконг]] әуежайларында Уханьнан келген жолаушыларды арнайы тексерістен өткізіп, пневмония симптомдарын сұрастырды. Тайланд, Оүтүстік Корея, Малайзия мен Филиппин әуежайларында да дәл осы шаралар қолданылды. 

2020 жылдың 18 қарынан аталған бақылау шаралары АҚШ-тың үш басты әуежайларында жасала бастады&amp;nbsp;— Сан-Франциско халықаралық әуежайы (SFO), Лос-Анджелес халықаралық әуежайы (LAX) және Нью-Йорктағы Джон Кеннеди атындағы халықаралық әуежай (JFK).

20 қаңтарда қытай билігі 2019-nCoV коронавирусы қоздырған жұқпаға шалдыққандар санының ''кенет '' 140-қа артуын мәлімдеді. Олардың бірнешеуі Уханьнан тыс Шэньчжэн мен [[Бейжің]]де тіркелгені белгілі болды. Сондай-ақ тағы бір өлім мен, Оңтүстік Кореяда бір науқастың ауруға шалдыққаны хабарланды.

Қытай билігі вирустың адамнан адамға берілетінін ресми түрде растады.

21 қаңтарда Уханьнан АҚШ-қа 15 қаңтарда қайтып келген америкалық азаматқа жаңа коронавирус жұқпасы диагнозы қойылды. Бұл Азиядан тыс орын алған алғашқы жағдай болды.

26 қаңтарда [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президенті]] [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] жаңа коронавирустың Қазақстан аумағына таралуына жол бермеу жөнінде нақты ұйымдастыру шараларын қабылдауды тапсырылды&lt;ref&gt;[https://sputniknews.kz/politics/20200126/12645387/Kitay-koronavirus-Tokaev.html Қытай коронавирусының таралуы: Тоқаев мәлімдеме жасады]&lt;/ref&gt;. Осыдан кейін Үкімет басшысы [[Асқар Ұзақбайұлы Мамин|Асқар Мамин]] арнайы кеңес өткізіп, Үкіметке көші-қон бақылауын күшейтуді, Қытайдан келген барлық адамдарға тұрғылықты мекенжайы бойынша медициналық бақылау орнатуды, медициналық ұйымдардың дайындығын қамтамасыз етуді, Қытайдан келетін транзиттік жолаушыларға ҚР аумағына 72 сағаттық визасыз келу режимін уақытша тоқтатуды, &quot;Қорғас&quot; қазақстандық бөлігінің жұмысын уақытша тоқтатуды және басқа да алдын алу шараларын ұйымдастыруды тапсырды&lt;ref&gt;[https://sputniknews.kz/politics/20200126/12646938/Qytay-koronavirus-Toaev-tapsyrma.html Қытай коронавирусы: Тоқаев мәлімдемесінен соң үкімет қандай шара қолданды?]&lt;/ref&gt;.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер|2}}

== Сілтемелер ==
* [https://www.coronavirus2020.kz/kz Қазақстандағы Коронавирус жағдайы туралы Ресми]
* {{cite web|author = |url = https://www.worldometers.info/coronavirus/|title = Вирустың әлемге таралуының дәл қазіргі жағдайы + негізгі ақпарат|publisher=|lang=en  |website = worldometers.info|}}


[[Санат:Ағымдағы оқиғалар]]
[[Санат:COVID-19 пандемиясы]]</text>
      <sha1>aga6r77flqhfrae76w8rp8wjb201w4u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстандағы COVID-19 пандемиясы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>636949</id>
    <revision>
      <id>3055111</id>
      <parentid>3052732</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T04:47:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13463" xml:space="preserve">{{Ағымдағы}}
{{Оқиға
 | атауы = Қазақстандағы коронавирус пандемиясы
 | сурет = Kazakhstan COVID-19 cases map.svg
 | сурет атауы = {{легенда|#FEE5D9|1—49 расталған жағдай}}
{{легенда|#FCBBA1|50—69 расталған жағдай}}
{{легенда|#FC9272|70—109 расталған жағдай}}
{{легенда|#FB6A4A|110—189 расталған жағдай}}
{{легенда|#DE2D26|190—350 расталған жағдай}}
{{легенда|#A50F15|350 астам расталған жағдай}}
 | сурет ені = 
 | ана тілі = 
 | қазақша атауы = 
 | дата = [[13 наурыз]] [[2020 жыл]]дан бастап ({{Ұзақтығы|year=2020|month=03|day=13}})
 | уақыт = 
 | себебі = [[SARS-CoV-2]]
 | орын = Қазақстанның барлық аймағына таралды
| шығын1 = 2022 жылғы 25 шілдедегі ресми деректер:
&lt;br&gt;'''Жұқтырған жағдайлар:''' 	1 341 265&lt;br&gt;'''Жазылғандар саны:''' 1 305 043&lt;br&gt;'''Қайтыс болғандар саны:''' 13 666
 | сондай-ақ белгілі = Коронавирус
 | түрі = [[SARS-CoV-2|Жаңа коронавирус]] індеті
 | карта ел = Қазақстан
 | карта атауы = 
 | lat_deg =
 | lat_min =
 | lat_sec =
 | lat_dir =
 | lon_deg =
 | lon_min =
 | lon_sec =
 | lon_dir =
}}
'''Қазақстандағы [[COVID-19 пандемиясы]]''' 2020 жылы 13 наурызда [[Нұр-Сұлтан]] және [[Алматы]] қалаларында бұл індетті жұқтырған адамдар анықталған сәттен бастау алды. 3 сәуірге дейін COVID-19 елдің барлық аймағына таралып үлгерді.

== Індет барысы ==
10 наурызда БАҚ өкілдерімен болған конференцияда елдің бас санитарлық дәрігері Жандарбек Бекшин [[SARS-CoV-2|COVID-19]] індеті Қазақстанда 11—16 наурыз аралығында пайда болуы мүмкін деген болжамды жариялады. «Коронавирус әйтеуір біздің елде пайда болуы мүмкін»&lt;ref&gt;{{lang-ru|«По нашему прогнозу, где-то с 11-16 марта у нас может всё же наконец-то появиться коронавирус в стране. Плюс-минус одна неделя»}}.&lt;/ref&gt; — деген сөзімен есте қалған Бекшин 20 наурызда қызметінен босатылды&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жандарбек Бекшин покинул должность главного санитарного врача Казахстана во время ЧП по коронавирусу|url=https://informburo.kz/novosti/zhandarbek-bekshin-pokinul-dolzhnost-glavnogo-sanitarnogo-vracha-kazahstana-vo-vremya-chp-po-koronavirusu.html|publisher=Informburo.kz|date=2020-03-20|accessdate=2020-04-14}}{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

13 наурыз күні Алматы қаласында коронавирусты жұқтырған алғашқы адамдар анықталды. [[Германия]]дан ұшып келген екі Қазақстан азаматы — 1974 жылғы ер адам мен 1984 жылғы әйел адамнан COVID-19 табылды. Олардың біреуі елге 10 наурызда, екіншісі 12 наурызда ұшып келгені мәлім болды. 13 наурыз күні тағы да бір жағдай расталды — [[Мәскеу]] арқылы [[Милан]]нан ([[Италия]]) Нұр-Сұлтан қаласына ұшып келген әйел азаматтан коронавирус індеті анықталғаны белгілі болды.

[[File:COVID-19-Kazakhstan-log.svg|left]]
Көп ұзамай COVID-19 Қазақстанның басқа аймақтарынан да табыла бастады. 20 наурызда коронавирус жұқтырған адам [[Қарағанды]]да, 21 наурызда — [[Алматы облысы]]ның Қарасай ауданында, 22 наурызда — [[Ақтөбе облысы]]нда, 24 наурызда — [[Шымкент]] қаласында, [[Жамбыл облысы|Жамбыл]] және [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] облыстарында, 27 наурызда — [[Ақмола облысы|Ақмола]], [[Атырау облысы|Атырау]], [[Павлодар облысы|Павлодар]] және [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] облыстарында, 28 наурызда — [[Шығыс Қазақстан облысы|Шығыс Қазақстан]] және [[Қызылорда облысы|Қызылорда]] облыстарында, 29 наурызда — [[Батыс Қазақстан облысы]]нда, 31 наурыз күні — [[Түркістан облысы]]нда анықталды.

Біраз уақытқа дейін [[Қостанай облысы]] бірде-бір ауру жұқтырған адам анықталмаған жалғыз аймақ болды. Бұл жағдай 3 сәуірге дейін созылды. Елде бірінші жағдай тіркелгеннен кейін 21 күн өткен соң [[Тобыл (қала)|Тобыл]] қаласындағы карантинды ауруханада жатқан 1991 жылғы Қостанай тұрғынынан COVID-19 анықталды. Ол әйелдің 23 наурыз күні мысырлық [[Шарм-эш-Шейх]] курортынан Алматыға ұшып келгені белгілі болды&lt;ref&gt;{{cite web|title=Коронавирус Қостанай облысына да жетті|url=https://www.azattyq.org/a/30527580.html|publisher=Азаттық Радиосы|date=2020-04-03|accessdate=2020-04-11}}&lt;/ref&gt;.

15 наурызда Қазақстан президенті [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] ел аумағында [[төтенше жағдай]] енгізу туралы жарлыққа қол қойды&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қазақстан Республикасында төтенше жағдайды енгізу туралы|url=https://www.akorda.kz/kz/legal_acts/kazakstan-respublikasynda-totenshe-zhagdaidy-engizu-turaly|publisher=Қазақстан Республикасы Президентінің ресми сайты|date=2020-03-15|accessdate=2020-04-11}}&lt;/ref&gt;. Төтенше жағдай 16 наурыз сағат 8:00 бастап 15 сәуір сағат 7:00 дейін созылады деп шешілді. 19 наурызда Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында [[карантин]] енгізіліп, адамдардың бұл қалалардан шығуы мен кіруі шектелді. Үлкен сауда орындары жабылып, тек азық-түлік дүкендері мен дәріханалар өз жұмысын жалғастыруға мүмкіндік алды. 22 наурыздан бастап аталған қалалардан шығатын жолдар толығымен жабылды, әуе және теміржол қозғалысы тоқтатылды.

26 наурызда Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында екі пациенттің бұл індеттен сауыққаны белгілі болды. Сол күні елордада 64 жасар [[Қосшы]] ауылының ([[Ақмола облысы]]) тұрғыны коронавирустан Қазақстанда алғашқы болып қаза тапқаны туралы мәлімет жарияланды. Осы күнге дейін (28 мамыр) елімізде 4768 адам бұл аурудан сауығып, қаза тапқандардың саны 37 жетті.

10 сәуірде Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалығымен Төтенше жағдай жөніндегі мемлекеттік комиссияның отырысы өтті. Бұл отырыстың нәтижесінде Қазақстандағы төтенше жағдай режимі сәуір айының аяғына дейін созу туралы шешім қабылданды&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қазақстан Президенті Төтенше жағдай жөніндегі мемлекеттік комиссияның отырысын өткізді|url=https://www.akorda.kz/kz/events/akorda_news/meetings_and_sittings/kazakstan-prezidenti-totenshe-zhagdai-zhonindegi-memlekettik-komissiyanyn-otyrysyn-otkizdi-1|publisher=Қазақстан Республикасы Президентінің ресми сайты|date=2020-04-10|accessdate=2020-04-11}}&lt;/ref&gt;.

13 сәуір күні Қазақстанда коронавирус індетін жұқтырған адамдардың саны 1 мыңнан асты. 22 сәуірде бұл көрсеткіш 2 мыңға, 28 сәуірде — 3 мыңға, 4 мамырда — 4 мыңға, 10 мамырда — 5 мыңға, 17 мамырда — 6 мыңға, 21 мамырда — 7 мыңға, 24 мамырда — 8 мыңға, 27 мамырда — 9 мыңға жетті. Нұр-Сұлтан және Алматы қалалары мен Атырау облысы статистикада көш бастап тұр — оларға тіркелген жағдайлардың 50 % астамы тиесілі. Ресми деректерге сәйкес, аурудан сауыққандардың саны 4768 жетті (28 мамыр). Олардың дені (50 % жуық) Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында емделген науқастар.

27 сәуір күні Қасым-Жомарт Тоқаевтың төтенше жағдайдың мерзімін ұзарту туралы мәлімдемесі жарияланды. Президент шығарған жаңа жарлыққа сәйкес, Қазақстанда 16 наурызда басталған Төтенше жағдай режимі 11 мамырға дейін созылатын болды. Карантин режимін біртіндеп жеңілдету туралы шешім қабылданды. Елдегі жағдайдың тұрақтанунын байланысты 1 мамырдан бастап Нұр-Сұлтан мен Алматы қалалары арасындағы әуе қатынасы жанданатын болды&lt;ref&gt;{{cite web|title=Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың мәлімдемесі|url=https://www.akorda.kz/kz/events/akorda_news/akorda_other_events/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-malimdemesi-1|publisher=Қазақстан Республикасы Президентінің ресми сайты|date=2020-04-27|accessdate=2020-04-27}}&lt;/ref&gt;.

{{Үлгі:COVID-19:Қазақстан 2020}}

== Түсініктемелер ==
{{дереккөздер|group=a|refs=
&lt;ref group=a name=&quot;өлім1&quot;&gt;26 наурыз күні елордада 64 жасар Қосшы ауылының (Ақмола облысы) тұрғыны қайтыс болды. Алғашқыда бұл өлім Нұр-Сұлтан қаласына тиесілі статистикалық ақпаратта көрсетілді, артынан Ақмола облысына қатысты жағдай ретінде қарастырыла бастады.&lt;/ref&gt;
&lt;ref group=a name=&quot;өлім2&quot; &gt;27 сәуірде Арқалықта үйдегі 84 жастағы науқастың өлім жағдайын зерттеу жөніндегі комиссия өтті. Науқастың жасын және созылмалы аурудың болуын ескере отырып, комиссия бұл науқастың өлімі жүрек-қан тамырлары жеткіліксіздігі аясында болды деген қорытындыға келді. Коронавирустық инфекциядан туындаған оң нәтиже қатар жүретін ауру болып табылады. Сондықтан бұл жағдай ресми статистикада көрінбейді.&lt;/ref&gt;
}}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* '''[https://www.coronavirus2020.kz/kz coronavirus2020.kz]''' — Қазақстандағы коронавирус пандемиясы туралы ресми ақпарат
* [https://www.gov.kz/memleket/entities/dsm/press/news/1?lang=kk (COVID-19) Коронавирустық инфекция туралы ақпарат] — [[Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі]]

[[Санат:Ағымдағы оқиғалар]]
[[Санат:COVID-19 пандемиясы]]
[[Санат:Қазақстандағы денсаулық сақтау]]</text>
      <sha1>eenc732ej38s4si6ese2xjr62vumioq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шортанды (Шортанды ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>637045</id>
    <revision>
      <id>3055181</id>
      <parentid>2771358</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:53:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан кенттері|Қазақстан кенттері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5052" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =Кент
|атауы                 =Шортанды
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  Аудан орталығы
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
 |lat_deg =51 |lat_min = 41|lat_sec =55
 |lon_deg =71|lon_min = 59|lon_sec =57
  |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Ақмола облысы
|кестедегі облыс         = Ақмола облысы{{!}}Ақмола
|ауданы                  = Шортанды ауданы
|кестедегі аудан         = Шортанды ауданы{{!}}Шортанды
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Шортанды кенттік әкімдігі{{!}}Шортанды
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   1929
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны         =      6268
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 
{{мағына|Шортанды}}
'''Шортанды''' — [[Ақмола облысы]] [[Шортанды ауданы]]ндағы кент, темір жол бекеті, аудан ([[1939 жыл]]дан) және [[Шортанды кенттік әкімдігі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Облыс орталығы - [[Көкшетау]] қаласының оңтүстік-шығысында 225 км жерде, Дамса өзенінің жағасында орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 7178 адам (3674 ер адам және 3504 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 6268 адамды (3032 ер адам және 3236 әйел адам) құрады.&lt;ref name=&quot;source122&quot;&gt;[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1929 жыл]]ы Көкшетау – [[Нұр-Сұлтан|Ақмола]] темір жолының салынуына байланысты станса ретінде қаланған. 

== Кәсіпорындары ==
“Арман” жиїаз өндірістік бірлестігі, “Кристалл” [[Жауапкершілігі шектеулі серіктестік|ЖШС-і]], “Шортанды элеваторы”, “Мол-Достық”, “Құнарлылық” АҚ-тары, “Автомобилист” ЖШС-і, “Шортанды мұнайбазасы” АҚ, аудандық көлік кәсіпорны, тұрмыстық үйі, баспахана, т.б. жұмыс істейді. 

== Инфрақұрылымы ==
Мектепке дейінгі 5 балалар мекемесі, 3 орта мектеп, мәдениет үйі, 3 кітапхана, кинотеатр, стадион, аурухана, фельдшерлік-акушерлік пункт, кафе, сауда орталығы бар. Шортандыдан оңтүстік-батысқа қарай 5 км жерде И.Бараев атындағы [[Қазақ астық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты]] орналасқан. Кент арқылы [[Нұр-Сұлтан]] – [[Петропавл]] автомобиль және темір жолдары өтеді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Шортанды ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Шортанды ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>ahyuxn1o1j42r0pv3kwuscpov7f5z63</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Мағыпар</title>
    <ns>3</ns>
    <id>642479</id>
    <revision>
      <id>3055158</id>
      <parentid>3054619</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:03:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Batyrbek.kz</username>
        <id>5623</id>
      </contributor>
      <comment>/* Интеруики */ жаңа бөлім</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41021" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Мағыпар}}

-- &lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылауы)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 14:55, 2020 ж. маусымның 29 (+06)

== Сөздерге сілтеу ==

Мақалаға тікелей қатысы жоқ әрі дұрыс сілтеме жасауыңызды доғарыңыз! Атырау облысы десе атырауға бір бөлек облысқа бір бөлек сияқты сілтеме жасауға болмайды. Тек тікелей мақалаға қатысты нәрселер болу керек --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 11:34, 2020 ж. шілденің 2 (+06)

== Жаңа мақала ==

Мақала жазғанда жалпы санат қоя салмай мақалаға тікелей қатысты санат қою керек, интеруики ұмытпаңыз. Сосын дереккөздер көшіре салмай қазақстандық сайттардан алу керек. Бір сөзде он рет сілтеудің қажеті жоқ --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 17:38, 2020 ж. шілденің 10 (+06)

== Сурет ==

Сурет:Атырау.Формация АҚ.jpg 
*Фармация АҚ деп өзгерте қоясыңдар ма?--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 22:46, 2020 ж. шілденің 10 (+06)

== Интервал сақтау ==

Неге дереккөздеріңіз сөйлемнен бөлек арасы алшақ қойып жатсыз --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 12:45, 2020 ж. шілденің 13 (+06)

:Қосып шығайын. Копировать еткеннен кейін түсуіне байланысты кеткен ғой, өзім де солай ойлағам бірақ әсері барын білмеппін. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 13:31, 2020 ж. шілденің 13 (+06)

== Мақала мазмұны ==

Мақала жазғанда тікелей көшере салмай (газет, журнал, жаңалықтар сияқты жазылған), энциклопедиялық стильде бейтараптылықты сақтап жазған дұрыс. Байқағаным жазған мақалаларыңыз көбісі дайын нәрсені көшіре салғансыз. Солардың бәрін түзетіп шығыңыз --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 12:06, 2020 ж. шілденің 15 (+06)

:Қолымнан келгенше тырысайын.  Мен Атырау облысын  ықшамға келтіруге тырысқам. Енді бір ғана Атырау спортын толықтыру қалды, сосын болдым.--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 13:55, 2020 ж. шілденің 15 (+06)
::Содан кейін түзетерсіз) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 13:24, 2020 ж. шілденің 17 (+06)

== Сурет жүктеу ==

Суреттің дереккөзі дұрыс емес қой сізде. яндекс деп жалпылама емес қандай сайттан алғанын көрсет керек --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 12:32, 2020 ж. шілденің 20 (+06)
*Менің алдымдағы автордың дереккөзі --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 14:30, 2020 ж. шілденің 20 (+06)
::Түсінбедім --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 14:34, 2020 ж. шілденің 20 (+06)
:::Ол суретті мен жүктеген жоқпын, тек көшіріп алдым, Аркадий Юрьевич Волож --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 14:39, 2020 ж. шілденің 20 (+06)
:Уикипедияға сіз жүктедіңіз ғой. Сондықтан дұрыстап көрсету керек қайнарын --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:12, 2020 ж. шілденің 20 (+06)

== Сурет:Шоқпартоғай.jpg ==

Сізге айтыпедім ғой суреттердің нақты дереккөзін көрсетіңіз деп, аталған суретті жедел жоюға ұсындым. Дереккөзді бассам яндекстің басты беті ғана шығып тұр ғой--[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:46, 2020 ж. шілденің 31 (+06)

:Енді өзім түсірген фотоларды жүктеймін. Яндекстен алғасын соның дереккөзін көрсеттім.--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 23:52, 2020 ж. шілденің 31 (+06)
::Өзіңіздікі болса тіпті керемет[[File:SMirC-thumbsup.svg|20px]] --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:18, 2020 ж. тамыздың 1 (+06)

::Байқап отырған боларсың суреттердің 90 пайызы өзім түсірген суреттер. Негізі Атырау облысында 200 ден астам елді мекен болсы соның 160 елді мекенін өзім түсіргем, өкінішке орай ноутбукка программа ауыстырғанда бәрі кетіп қалап 30-40 елді мекен қалды. Ең өкініштісі шетелдің 48 қаласының фотосы бірге жойылып кетті. Түсінбей отырғаным фотоның көбі Яндексте, сонда мен қандай дереккөз көрсетуім керек? Акиматтың сайты ма?--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 00:31, 2020 ж. тамыздың 1 (+06)
:::Иә оны байқадым, бірақ та арасында интернеттен алынған суреттер бар екен, соны дұрыстап көрсету керек болған-ды. Авторын, жылын, қандай интернет сайттан және авторлық құқық бұзылмауы тиіс --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 17:03, 2020 ж. тамыздың 4 (+06)

== We sent you an e-mail ==

Hello {{PAGENAME}},

Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled &quot;The Community Insights survey is coming!&quot;. If you have questions, email surveys@wikimedia.org. 

You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]].

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 00:52, 2020 ж. қыркүйектің 26 (+06)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&amp;oldid=20479295 тізімін пайдаланып User:Samuel (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Қазақстан ауданы ==

{{tl|Қазақстан ауданы}} деген Қазақстанға арналған үлгі бар. Соны қолдану керек --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 22:21, 2021 ж. сәуірдің 1 (+06)

*Мен ештеңеге ұрынған жоқпын.Үлгі бұрыннан тұр. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 22:29, 2021 ж. сәуірдің 1 (+06)
::МММММММММ, сізді ұрынды деп сынап тұрған жоқпын, Атырау облысының аудандарын дамытып жатыр екенсіз. Соған ақыры үлгіні де ауыстырып жаңартып кетсеңіз деген кеңесімді айттым)

ПС: Тек мен үшін кетіп қалмаңыз (Нұрлан мырза айтып еді менің кесірімнен деп) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 22:41, 2021 ж. сәуірдің 1 (+06)

:::Мен тағы не бүлдірдім деп шошып кетіп едім, сонда бұрынғы үлгілер қате ме? --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 22:45, 2021 ж. сәуірдің 1 (+06)

Түсіндім, айырмашылық бар екен. Сәл кейінірек түзермін. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 22:52, 2021 ж. сәуірдің 1 (+06)
:Жоқ ол үлгі қате емес. Жалпыға арналған үлгі ғой. Кезінде Қазақстан үшін үлгілер жасағанмын (облыс, аудан, ауылдық округ үшін). Мысал ретінде Меркі ауданы мақаласын қарап шықсаңыз болады --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 22:57, 2021 ж. сәуірдің 1 (+06)

== шы, ші жалғаулары ==

: цифрдан кейін - тұрса шы, ші т.б. жазылмайды. Мектепте жүргенде сызықшадан кейін осы жалғауларды жалғаймын деп мұғалімдерден талай ескерту алғанмын.--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 23:54, 2021 ж. сәуірдің 16 (+06)
:онда сызықшаныды алып тастау керек --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:16, 2021 ж. сәуірдің 17 (+06)

== Ордендер ==

Қазақстанға қатысты ордендер мен медальдар үлгісі бар. Соны қойсаңыз санаттар автоматты түрде пайда болады. '''Санат:Үлгілер:Марапаттар:Қазақстан''' санатына өтіңіз. Туған/өлген жылдарда да солай --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 17:32, 2021 ж. маусымның 17 (+06)

== Санат қою ==

Саламатсыз, сізде санаттарды дүрыс бастап жатқан жоқсыз (түзетіп жатырмын). Солардың өңдеу тарихына кіріп көрсеңіз болады --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 17:09, 2021 ж. шілденің 19 (+06)

== Толық мақала ==

Саламатсыз, ''толық мақала'' деген үлгіні қолдаңсаңыз дұрыс болар еді. Алғашқы бөлімді түзетіп шықтым --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:43, 2021 ж. тамыздың 5 (+06)
:: Саламатсыз ба?, сол толық мақала деген толық болмағасын ''қараңыз'' деп қосып едім, мыс. [[Қарақытай мемлекеті]], [[Найман мемлекеті]] тағы басқалары бар, толық деп айтуға барар ма екен? Меніңше сол мақалаларды толықтырғаннан кейін қою керек сияқты.--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 00:57, 2021 ж. тамыздың 8 (+06)
:::Жоқ мәселе ол мақала толық/мықты деген сөз емес: тек толығырақ білгіңіз келсе осыған өтіңіз деген арнайы үлгі-сілтеме --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 19:59, 2021 ж. тамыздың 11 (+06)
::::Түсінікті.--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 14:02, 2021 ж. тамыздың 12 (+06)

== Әліпов (ауыл) ==

Сәламатсыздар ма? Әліпов елді мекені екі жерде тұр екен. '''[[Әліпов (ауыл)]] және [[Ғизат Әліпов ауылы]].''' Екеуін [[Әліпов (ауыл)]] ға біріктірдім. Енді сіздерден көмек керек болып тұр. Әліпов (ауыл) тақырыбын Ғизат Әліпов (ауыл) ға өзгертіп, Ғизат Әліпов ауылы тақырыбын өшіру керек. Және елді мекендердегі үлгіні де өзгерту керек. Рахмет!--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 18:50, 2021 ж. қыркүйектің 26 (+06)

[[Қатысушы:Мағыпар|Магпар]] мырза, бұл екі ауыл аттас болса да, бөлек-бөлек ауылдар емес пе? [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 15:08, 2022 ж. маусымның 27 (+06)

::Бір ауыл, ол ауылда болдым...--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 18:30, 2022 ж. маусымның 27 (+06)

== Санат бастау ==

Мағыпар мырза санатқа сол санатты қайтадан қоюға болмайды, сіз орысша айтқанда ''замкнутый круг'' жасап отырсыз. ''Исатай ауданы географиясы'' санатын түзетіп шықтым, соған назар аударып көрсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:34, 2021 ж. қарашаның 24 (+06)

== Намыс → Ар-намыс ==

Қайырлы кеш, бір кісі '''Намыс → Ар-намыс''' деп атауын өзгертіпті, қаншалықты дұрыс деп ойласыз? Меніңше намыс қала берген дұрыс-ау, ол кісіге жазайын десем дұрыс қабылдамай дүрсе қоя береді. Оның алдында талай мақала атауын өз бетінше өзгерте берген-ді. Сіздің пікіріңізді күтемін--[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:11, 2021 ж. желтоқсанның 3 (+06)
:: Сәләматсыз ба? ҚР Азаматтық кодексiнің 143-бабында  Ар-намыс деп жазылған.
*'''Мысалы''': Азамат өзінің ар-намысына, қадір-қасиетіне немесе іскерлік беделіне нұқсан келтіретін мәліметтерді сот тәртібімен теріске шығаруды талап етуге құқылы. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 10:49, 2021 ж. желтоқсанның 3 (+06)
:Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 17:00, 2021 ж. желтоқсанның 3 (+06)

== [[Ғизат Әліпов ауылы]] ==

Бұл мақаланы жоюға ұсыныпсыз. Себебін айтсаңыз деген тілек. Тарап кеткен ауыл болса да, қалдыруға болады. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 16:01, 2021 ж. желтоқсанның 7 (+06)
:: Әліпов деген ауыл жазылған, онда [[Әліпов (ауыл)|Әліповты]] жойып, Ғизат Әліповты қалдыру керек, себебі бір ауыл екі бетте жүр.--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 16:11, 2021 ж. желтоқсанның 7 (+06)
:::Негізі Ғизат Әліпов деп қалдырған дұрыс сияқты, мен үлгіде Әліпов тұрғасын сол үлгіге жаздым. Онда үлгіні де өзгертіп кету керек--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 16:14, 2021 ж. желтоқсанның 7 (+06)

== Таңдаулы мақалаға үміткер ==

{{WAM
|header = [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]] &lt;div style=&quot;margin-right:1em; float:right;&quot;&gt;[[Сурет:Goldenwiki 2.png|100px|link=Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]]&lt;/div&gt;
|subheader = Қарақұрдым мақаласының таңдаулы мақалаға үміткерлігі.
&lt;div  style=&quot;text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;&quot;&gt;
|body = [[Қара құрдым]] мақаласы таңдаулы мақалаға толық лайық деп санаймын. Мұл мақалыны жазған өзім емес {{@|Alphy Haydar}} мырза жеті жылдан бері қазақша Уикипедияға үлес қосып келеді. Мақала тілі өте жаттық, әрі ғылыми стилде жазылған. Қанша жылдан бері [[Басты бет]]тегі таңдаулы мақала өзгерген жоқ. Енді өзгерттетін кез келді. Сонымен қоса осы уақытқа дейін ғылымға қатысты мақалалар таңдаулы мақала статусын көп алған жоқ. Ғылымға басымдық бере отырып осы мақаланы таңдаулы мақала деңгейіне көтерейік. 

&lt;center&gt;{{Clickable button 2|Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым|Дауыс беру|class=mw-ui-progressive}}&lt;/center&gt;&lt;br /&gt;

|footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]]
}}
&lt;!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&amp;oldid=2970000 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Миллион деген сөзді қосыңыз ==

[[Кубалықтар|Мына мақалада]] 11,2 деген сандардан кейін ''миллион'' дегенді қосу керек. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 15:22, 2022 ж. ақпанның 21 (+06)

== Халық ==

Саламатсыз, {{tl|Халық}} үлгі бар, соны қолдансаңыз болады --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:52, 2022 ж. ақпанның 26 (+06)

== Білгенге маржан айдарына ұсыныстар беріңіз ==
Ассалаумағалейкум, қалайсыз. Сіз Уикипедияда көп мақалалар  жазып шығарып жүрсіз. Енді сол жаңа мақалаларыңыздың арасынан [[Жоба:Білгенге маржан/Ұсыныстар/2022]] айдарына жақсы, қолданушыларға қызықты, пайдалы дәйектеріңізбен бөлісіңіз. Білгенге маржан айдары аз да болса жаңарып тұрсын. Рахмет. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 18:15, 2022 ж. наурыздың 14 (+06)
::Сәләматсыз ба? Ұсыныс жібердім, егер осындай бағытта болса табуға болады, қиындығы жоқ. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 19:36, 2022 ж. наурыздың 14 (+06)
:::Білгенге маржан айдарына ұсыныстар беріпсіз, рахмет. Дегенмен, оларды өзіңіз қосқан жаңа мақалалар арасынан, немесе басқа қолданушылардың жаңа мақалаларына сілтеме бере отырып  көрсетуге тырысыңыз. 
:::Мысалы, сіздің ұсыныстарыңыздағы  
:::Шимпанзе - өзін айнадан тани алатын жалғыз жануар деген ақпаратты 
:::[[Шимпанзе]] - өзін айнадан тани алатын жалғыз жануар деп  шимпанзе деген жаңа мақалаға сілтей отырып көрсетуге болады. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 17:45, 2022 ж. наурыздың 15 (+06)

== Амбондықтар ==

[[Амбондықтар]] туралы мақала жазғаныңыз үшін рақмет. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 23:57, 2022 ж. наурыздың 24 (+06)

== Мақаланың аты қате ==

[[Андо-цез халықтары‎]] деген мақаланың атын өзгерту керек, дұрысы — ''Андий-цез халықтары‎''. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 15:57, 2022 ж. наурыздың 25 (+06)

:Рахмет! Алға қарай байқасаңыздар ескертіп отырарсыздар, кейде переводтардан аударғанда дұрыс шықпай жатады, кейде сілтемелерде де қателер кездесіп отырады. [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 16:11, 2022 ж. наурыздың 25 (+06)

== Қажетсіз сілтеме ==

[[Үлгі:Мұхтар Әуезов шығармалары|Мына үлгіге]] екі сілтеме қосып қойыпсыз. [[Ақын аға]] — бұл [[Абай жолы (роман)|Абай жолының]] бір бөлігі ғана, сондықтан да сілтемені алып тастадым. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 16:41, 2022 ж. наурыздың 30 (+06)
:: Алып тастаған сияқты едім, қалып қойған ғой. Менде Әуезовтың жазған шығармаларының бәрі бар еді 100%, соны толтырам ба ойлағам, оған көп уақыт керек екен, сосын қоя қойдым...--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 16:49, 2022 ж. наурыздың 30 (+06)

==  [[Қатысушы:Мағыпар/зертхана‎]] ==

Әлем халықтарының тізімі‎ үлгісі [[Қатысушы:Мағыпар/зертхана‎]] дұрыс па екен? Дұрыс болса [[Әлем халықтарының тізімі]] мақаласының астына орналастырып берсеңіздер мен қызыл бояулардан құтылуды бастайын. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 15:51, 2022 ж. сәуірдің 4 (+06)
:Дұрыс, бірақ құрлық бойынша бөліп-бөліп жасаған дұрыс сияқты. Телеграмға жазсаңыз мен егжей тегжейлі үйретіп берейін. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:25, 2022 ж. сәуірдің 4 (+06)

== Санат:Малайзия халықтары ==

Мағыпар мырза, қалайсыз? Санат жасауды ақыры үйренбейтін болдыңыз ғой)) ''Санат:Малайзия халықтары'' санатына өтіп, өңделу тарихына үңіліп кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 19:11, 2022 ж. сәуірдің 27 (+06)

== Тағы мен сол ==

Мағыпар мырза, ''үлгі:***'' деп жазудың қажеті, жоқ тек үлгі атауы болса болды) Сосын соңына емес санаттың алдына қою керек. Мынау қайта-қайта маған жаза берді деп ренжімеңіз, кейін екі жұмыс болмасын деген кеңесім) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:45, 2022 ж. мамырдың 2 (+06)
::Қайта ескерткенің дұрыс болды, енді бәрі түсінікті, рахмет!, үлгіні бірінші рет қойып тұрмын...--[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 10:32, 2022 ж. мамырдың 3 (+06)

== Мұқият болыңыз ==

[[Буриши]] деген мақаланы аударыпсыз, бұл атау қате, себебі соңғы «и» — орыстардың көптік жалғауы. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 21:20, 2022 ж. мамырдың 9 (+06)

== Үлгіні қолдану ==

Саламатсыз, қазуикиге баға жетпес үлкен үлес қосып жатсыз. Халықтар жайлы мақалаға неге ''халық'' үлгісін қолданбасқа, сол үшін жасалған үлгі еді) Әрі мақаланы көрнекі қылып көрсетеді --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:47, 2022 ж. мамырдың 17 (+06)

:Бүгін бастаймын. [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 15:20, 2022 ж. мамырдың 17 (+06)

== Ачелер ==

Ачелер мақаласын жоюға ұсынып отырмын, себебі Ачех мақаласы бар, екеуі бір ұлт. --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 22:26, 2022 ж. мамырдың 21 (+06)

== Этникалық топ ==

Мағыпар мырза жоғарыда айтылған үлгінің атауы өзгеріп, сәл дизайны басқаша болды: {{tl|Этникалық топ}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:35, 2022 ж. мамырдың 24 (+06)
: &lt;code&gt;|сурет   = The Pearl Harvester.jpg&lt;/code&gt; деген параметрге осылай қойып жатса жетіп жатыр. Ешқандай ''сурет, 300px'' керегі жоқ --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 19:56, 2022 ж. мамырдың 28 (+06)
::Рахмет, Мағыпар мырза. Кері байланысқа шығып, мақалаларды ерінбей әрлеп, түзеткеңіз үшін) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:37, 2022 ж. мамырдың 31 (+06)

== Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022 ==

{{WAM
|header = [[meta:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] &lt;div style=&quot;margin-right:1em; float:right;&quot;&gt;[[Сурет:Wikidata 2022 Istanbul social media campaign 02.jpg|right|thumb|300px|Wikidata 2022 Istanbul|link=meta:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]]&lt;/div&gt;
|subheader = Конференция 2022 жылдың 21-23 қазаны аралығында Түркияның [[Ыстанбұл]] қаласында өтеді.
&lt;div  style=&quot;text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;&quot;&gt;
|body = Құрметті достар,

Ыстамбұл Уикидерек конференциясына стипендия алуға өтінімдер ашық екенін хабарлауға қуаныштымын. Егер сіз түркі қауымдастығының өкілі болсаңыз және түркі тілдеріндегі Уикимедиа жобаларына белсенді қатысатын болсаңыз, онда сіз стипендияға өтініш бере аласыз. Өтініштер 2022 жылдың 30 маусымы, UTC 23:59 дейін қабылданады.

Үміткерлер толық стипендияға өтініш бере алады. Толық стипендия Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы (Wikimedians of Turkic Languages User Group) ұйымдастыратын конференция кезінде жеке тұлғаның екіжақты саяхат, ортақ тұрғын үй және тамақтану құнын қамтиды.

* Түркі тіліндегі уикимедиашыларға арналған Wikidata Training туралы қосымша ақпарат алу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/53dX
* Стипендия, тіркеу және өтініш формасы туралы көбірек білу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/5FFv

Бұған қоса, Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы жобалары мен оқиғалары туралы ақпарат пен жаңалықтар алу үшін біздің пошталық тізімге (https://w.wiki/5FFw) жазылуға шақырамыз.

Барлық жақсылықты тілеймін [[User:Mehman97|&lt;span style=&quot;color:#ff0500&quot;&gt;'''''Mehman'''''&lt;/span&gt;]] [[User Talk:Mehman97|&lt;span style=&quot;color:#0500ff&quot;&gt;'''''97'''''&lt;/span&gt;]] 03:48, 2022 ж. маусымның 11 (+06)


|footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]]
}}
&lt;!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&amp;oldid=3014707 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Басқа ұлттардың тегі ==

Орыс, татар т.б. ұлттардың әкесінің атын ұлы деп аудару дұрыс па? (мыс:Сергеевич, Сергейұлы) [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 17:19, 2022 ж. шілденің 7 (+06)

== Санат ==

Орыс тілінде бар санат, неге қазақ уикипедиясына болмайды? Мыс:Ғағауызстан елді мекендері, орысшасында Гагаузские поселения деп берілген, әлде ғағауыз елді мекендері деп беру керек пе? Кім түсіндіре алады? [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 17:11, 2022 ж. шілденің 25 (+06)
:Жойған мен) Себеп тағы да санатты дұрыс бастамадыңыз, бірнеше рет жоғары да жазып едім, түсінбепсіз. Тағы мені дұрыс түсінбей, әдейі жасап жатыр деп ойламас үшін тек жоя салдым. Дәл осы санатты Нұрлан мырзадан сұрап көріңіз (атауы дұрыс па бұрыс па?) және сол кісі санатты бастап, сізге санат жайлы дұрыстап түсіндіріп берер, менен шықпады түсіндіруге, ренжімеңіз. Кеш жазып жатқанға да кешірерсіз( --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 01:46, 2022 ж. шілденің 26 (+06)

== Интеруики ==

Мәке, жаңа мақала жазғанда, оны басқа тілдегі дәл сол мақаламен байланыстырыңыз, яғни интеруики сілтемесін қосыңыз. Ол үшін сол жақтағы арнайы түймені пайдаланыңыз. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 13:03, 2022 ж. шілденің 28 (+06)</text>
      <sha1>fqx2kez2tu17oto4so71lehi5a35mln</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Александр Владимирович Зинченко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>645111</id>
    <revision>
      <id>3054980</id>
      <parentid>3054978</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:07:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4552" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Александр Зинченко
|сурет = Oleksandr Zinchenko 2021 (cropped).jpg
|сурет ені = 220px
|туған күні = 15.12.1996
|туған жері = Радомышль, Житомир облысы, Украина
|азаматтығы = {{байрақ|Украина}}
|бойы = 174 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 65 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[қорғаушы]], [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]
|номері = 35
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
|2004—2008|{{ту|Украина}} ДЮСШ Карпатия|
|2008—2009|{{ту|Украина}} Монолит (Ильичёвск)|
|2010—2014|{{ту|Украина}} [[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]|
|2015|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|}}
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2015—2016|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|31 (2)
|2016—2022|{{ту|Англия}} [[Манчестер Сити]]|76 (0)
|2016—2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|12 (0)
|2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[Йонг ПСВ]]|7 (0)
|2022—|{{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|0 (0)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2011—2012|{{ту|Украина}} Украина U16|2 (0)
|2012—2013|{{ту|Украина}} Украина U17|6 (1)
|2013|{{ту|Украина}} Украина U18|6 (1)
|2014|{{ту|Украина}} Украина U19|6 (1)
|2015—2017|{{ту|Украина}} Украина U21|8 (1)
|2015—|{{футбол|Украина}}|52 (8)}}
}}
'''Александр Владимирович Зинченко''' ({{lang-uk|Олександр Володимирович Зінченко}}; [[15 желтоқсан]] [[1996 жыл|1996]]&lt;ref&gt;https://www.transfermarkt.com/transfermarkt/profil/spieler/203853&lt;/ref&gt;, [[Радомышль]], [[Житомир облысы]], [[Украина]]) — украин футболшысы, &quot;[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]&quot; клубы мен [[Украина Ұлттық футбол құрамасы|Украина құрамасының]] жартылай қорғаушысы.

== Карьерасы ==
[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|&quot;Шахтер&quot; (Донецк)]] клубының түлегі. Бірақ кәсіпқой футболшы ретінде бірінші келісім шартын 2015 жылы қаңтарда Ресейдің &quot;[[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]&quot; клубымен жасасты. Жанкүйерлер арасындағы сауалнама бойынша, шілде айындағы &quot;Уфаның&quot; үздік футболшысы атанды. 

2015 жылы жазда &quot;[[Манчестер Сити]]&quot; клубымен бес жылдық келісім шарт жасасты.

2016/17 жылғы маусымды &quot;[[ПСВ Эйндховен]]&quot; сапында арендада өткізді.

Ұлттық құрама сапында тұңғыш рет 2015 жылы 10 қазанда Испанияға қарсы өткізді. Бұл [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2016]] турнирнің іріктеуі болатын. 2016 жылғы Еуропа чемпионатына қатысты.

== Жетістіктері ==
; «Манчестер Сити»
* Англия чемпионы (2): 2017/18, 2018/19
* Англия кубогы: 2018/19
* Лига кубогы (3): 2017/18, 2018/19, 2019/20
* Англия Суперкубогы: 2019

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* [https://int.soccerway.com/players/oleksandr-zinchenko/275836/ Профилі] — soccerway.com

[[Санат:Украина футболшылары]]
[[Санат:Украина Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Уфа ФК ойыншылары]]
[[Санат:Манчестер Сити ФК ойыншылары]]
[[Санат:ПСВ ФК ойыншылары]]
[[Санат:Арсенал Лондон ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>tgfgjj260zbtrfd8wcrymcz4o8ur0ts</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3054984</id>
      <parentid>3054980</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:20:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4675" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Александр Зинченко
|сурет = 2021-12-07 Fußball, Männer, UEFA Champions League, RB Leipzig - Manchester City FC 1DX 2689 by Stepro.jpg
|сурет ені = 220px
|туған күні = 15.12.1996
|туған жері = Радомышль, Житомир облысы, Украина
|азаматтығы = {{байрақ|Украина}}
|бойы = 175 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 64 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[қорғаушы]], [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]
|номері = 35
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
|2004—2008|{{ту|Украина}} ДЮСШ Карпатия|
|2008—2009|{{ту|Украина}} Монолит (Ильичёвск)|
|2010—2014|{{ту|Украина}} [[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]|
|2015|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|}}
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2015—2016|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|31 (2)
|2016—2022|{{ту|Англия}} [[Манчестер Сити]]|76 (0)
|2016—2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|12 (0)
|2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[Йонг ПСВ]]|7 (0)
|2022—|{{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|0 (0)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2011—2012|{{ту|Украина}} Украина U16|2 (0)
|2012—2013|{{ту|Украина}} Украина U17|6 (1)
|2013|{{ту|Украина}} Украина U18|6 (1)
|2014|{{ту|Украина}} Украина U19|6 (1)
|2015—2017|{{ту|Украина}} Украина U21|8 (1)
|2015—|{{футбол|Украина}}|52 (8)}}
|Commons = Oleksandr Zinchenko (footballer)
}}
'''Александр Владимирович Зинченко''' ({{lang-uk|Олександр Володимирович Зінченко}}; [[15 желтоқсан]] [[1996 жыл|1996]]&lt;ref&gt;https://www.transfermarkt.com/transfermarkt/profil/spieler/203853&lt;/ref&gt;, [[Радомышль]], [[Житомир облысы]], [[Украина]]) — украин футболшысы, &quot;[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]&quot; клубы мен [[Украина Ұлттық футбол құрамасы|Украина құрамасының]] жартылай қорғаушысы.

== Карьерасы ==
[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|&quot;Шахтер&quot; (Донецк)]] клубының түлегі. Бірақ кәсіпқой футболшы ретінде бірінші келісім шартын 2015 жылы қаңтарда Ресейдің &quot;[[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]&quot; клубымен жасасты. Жанкүйерлер арасындағы сауалнама бойынша, шілде айындағы &quot;Уфаның&quot; үздік футболшысы атанды. 

2015 жылы жазда &quot;[[Манчестер Сити]]&quot; клубымен бес жылдық келісім шарт жасасты.

2016/17 жылғы маусымды &quot;[[ПСВ Эйндховен]]&quot; сапында арендада өткізді.

Ұлттық құрама сапында тұңғыш рет 2015 жылы 10 қазанда Испанияға қарсы өткізді. Бұл [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2016]] турнирнің іріктеуі болатын. 2016 жылғы Еуропа чемпионатына қатысты.

== Жетістіктері ==
; «Манчестер Сити»
* Англия чемпионы (2): 2017/18, 2018/19
* Англия кубогы: 2018/19
* Лига кубогы (3): 2017/18, 2018/19, 2019/20
* Англия Суперкубогы: 2019

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* [https://int.soccerway.com/players/oleksandr-zinchenko/275836/ Профилі]{{ref-en}} — soccerway.com

[[Санат:Украина футболшылары]]
[[Санат:Украина Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Уфа ФК ойыншылары]]
[[Санат:Манчестер Сити ФК ойыншылары]]
[[Санат:ПСВ ФК ойыншылары]]
[[Санат:Арсенал Лондон ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>pdjpyzx29sjbjg7134xltrmotw0ve0g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3054988</id>
      <parentid>3054984</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:44:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5010" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Александр Зинченко
|сурет = 2021-12-07 Fußball, Männer, UEFA Champions League, RB Leipzig - Manchester City FC 1DX 2689 by Stepro.jpg
|сурет ені = 220px
|туған күні = 15.12.1996
|туған жері = Радомышль, Житомир облысы, Украина
|азаматтығы = {{байрақ|Украина}}
|бойы = 175 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 64 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[қорғаушы]], [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]
|номері = 35
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
|2004—2008|{{ту|Украина}} ДЮСШ Карпатия|
|2008—2009|{{ту|Украина}} Монолит (Ильичёвск)|
|2010—2014|{{ту|Украина}} [[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]|
|2015|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|}}
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2015—2016|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|31 (2)
|2016—2022|{{ту|Англия}} [[Манчестер Сити]]|76 (0)
|2016—2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|12 (0)
|2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[Йонг ПСВ]]|7 (0)
|2022—|{{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|0 (0)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2011—2012|{{ту|Украина}} Украина U16|2 (0)
|2012—2013|{{ту|Украина}} Украина U17|6 (1)
|2013|{{ту|Украина}} Украина U18|6 (1)
|2014|{{ту|Украина}} Украина U19|6 (1)
|2015—2017|{{ту|Украина}} Украина U21|8 (1)
|2015—|{{футбол|Украина}}|52 (8)}}
|Commons = Oleksandr Zinchenko (footballer)
}}
'''Александр Владимирович Зинченко''' ({{lang-uk|Олександр Володимирович Зінченко}}; [[15 желтоқсан]] [[1996 жыл|1996]]&lt;ref&gt;https://www.transfermarkt.com/transfermarkt/profil/spieler/203853&lt;/ref&gt;, [[Радомышль]], [[Житомир облысы]], [[Украина]]) — украин футболшысы, &quot;[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]&quot; клубы мен [[Украина Ұлттық футбол құрамасы|Украина құрамасының]] жартылай қорғаушысы.

== Карьерасы ==
[[Сурет:2021-12-07 Fußball, Männer, UEFA Champions League, RB Leipzig - Manchester City FC 1DX 2715 by Stepro.jpg|нобай|солға|Зинченко «Манчестер Сити» құрамында]]
&quot;[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтер]]&quot; клубының түлегі. Бірақ кәсіпқой футболшы ретінде бірінші келісім шартын 2015 жылы қаңтарда Ресейдің &quot;[[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]&quot; клубымен жасасты. Жанкүйерлер арасындағы сауалнама бойынша, шілде айындағы &quot;Уфаның&quot; үздік футболшысы атанды. 

2015 жылы жазда &quot;[[Манчестер Сити]]&quot; клубымен бес жылдық келісім шарт жасасты.

2016/17 жылғы маусымды &quot;[[ПСВ Эйндховен]]&quot; сапында арендада өткізді.

Ұлттық құрама сапында тұңғыш рет 2015 жылы 10 қазанда [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испанияға]] қарсы өткізді. Бұл [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2016]] турнирнің іріктеуі болатын. [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылғы Еуропа чемпионатына]] қатысты.

== Жетістіктері ==
; «Манчестер Сити»
* Англия чемпионы (2): 2017/18, 2018/19
* Англия кубогы: 2018/19
* Лига кубогы (3): 2017/18, 2018/19, 2019/20
* Англия Суперкубогы: 2019

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* [https://int.soccerway.com/players/oleksandr-zinchenko/275836/ Профилі]{{ref-en}} — soccerway.com

[[Санат:Украина футболшылары]]
[[Санат:Украина Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Уфа ФК ойыншылары]]
[[Санат:Манчестер Сити ФК ойыншылары]]
[[Санат:ПСВ ФК ойыншылары]]
[[Санат:Арсенал Лондон ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>rhf76w1tzgmgaaueiedxvxyg4vuun5u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3054989</id>
      <parentid>3054988</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:49:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5049" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Александр Зинченко
|сурет = 2021-12-07 Fußball, Männer, UEFA Champions League, RB Leipzig - Manchester City FC 1DX 2689 by Stepro.jpg
|сурет ені = 220px
|туған күні = 15.12.1996
|туған жері = Радомышль, Житомир облысы, Украина
|азаматтығы = {{байрақ|Украина}}
|бойы = 175 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 64 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[қорғаушы]], [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]
|номері = 35
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
|2004—2008|{{ту|Украина}} ДЮСШ Карпатия|
|2008—2009|{{ту|Украина}} Монолит (Ильичёвск)|
|2010—2014|{{ту|Украина}} [[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]|
|2015|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|}}
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2015—2016|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|31 (2)
|2016—2022|{{ту|Англия}} [[Манчестер Сити]]|76 (0)
|2016—2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|12 (0)
|2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[Йонг ПСВ]]|7 (0)
|2022—|{{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|0 (0)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2011—2012|{{ту|Украина}} Украина U16|2 (0)
|2012—2013|{{ту|Украина}} Украина U17|6 (1)
|2013|{{ту|Украина}} Украина U18|6 (1)
|2014|{{ту|Украина}} Украина U19|6 (1)
|2015—2017|{{ту|Украина}} Украина U21|8 (1)
|2015—|{{футбол|Украина}}|52 (8)}}
|Commons = Oleksandr Zinchenko (footballer)
}}
'''Александр Владимирович Зинченко''' ({{lang-uk|Олександр Володимирович Зінченко}}; [[15 желтоқсан]] [[1996 жыл|1996]]&lt;ref&gt;[https://www.transfermarkt.com/transfermarkt/profil/spieler/203853 Профилі — Transfermarkt.com]&lt;/ref&gt;, [[Радомышль]], [[Житомир облысы]], [[Украина]]) — украин футболшысы, &quot;[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]&quot; клубы мен [[Украина Ұлттық футбол құрамасы|Украина құрамасының]] жартылай қорғаушысы.

== Карьерасы ==
[[Сурет:2021-12-07 Fußball, Männer, UEFA Champions League, RB Leipzig - Manchester City FC 1DX 2715 by Stepro.jpg|нобай|солға|Зинченко «Манчестер Сити» құрамында]]
&quot;[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтер]]&quot; клубының түлегі. Бірақ кәсіпқой футболшы ретінде бірінші келісім шартын 2015 жылы қаңтарда Ресейдің &quot;[[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]&quot; клубымен жасасты. Жанкүйерлер арасындағы сауалнама бойынша, шілде айындағы &quot;Уфаның&quot; үздік футболшысы атанды. 

2015 жылы жазда &quot;[[Манчестер Сити]]&quot; клубымен бес жылдық келісім шарт жасасты.

2016/17 жылғы маусымды &quot;[[ПСВ Эйндховен]]&quot; сапында арендада өткізді.

Ұлттық құрама сапында тұңғыш рет 2015 жылы 10 қазанда [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испанияға]] қарсы өткізді. Бұл [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2016]] турнирнің іріктеуі болатын. [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылғы Еуропа чемпионатына]] қатысты.

== Жетістіктері ==
; «Манчестер Сити»
* Англия чемпионы (2): 2017/18, 2018/19
* Англия кубогы: 2018/19
* Лига кубогы (3): 2017/18, 2018/19, 2019/20
* Англия Суперкубогы: 2019

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* [https://int.soccerway.com/players/oleksandr-zinchenko/275836/ Профилі]{{ref-en}} — soccerway.com

[[Санат:Украина футболшылары]]
[[Санат:Украина Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Уфа ФК ойыншылары]]
[[Санат:Манчестер Сити ФК ойыншылары]]
[[Санат:ПСВ ФК ойыншылары]]
[[Санат:Арсенал Лондон ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>rgksqo3ykw55clfd7pnkpigtwgmj9zj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3054991</id>
      <parentid>3054989</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:53:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карьерасы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5055" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Александр Зинченко
|сурет = 2021-12-07 Fußball, Männer, UEFA Champions League, RB Leipzig - Manchester City FC 1DX 2689 by Stepro.jpg
|сурет ені = 220px
|туған күні = 15.12.1996
|туған жері = Радомышль, Житомир облысы, Украина
|азаматтығы = {{байрақ|Украина}}
|бойы = 175 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 64 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[қорғаушы]], [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]
|номері = 35
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
|2004—2008|{{ту|Украина}} ДЮСШ Карпатия|
|2008—2009|{{ту|Украина}} Монолит (Ильичёвск)|
|2010—2014|{{ту|Украина}} [[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]|
|2015|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|}}
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2015—2016|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|31 (2)
|2016—2022|{{ту|Англия}} [[Манчестер Сити]]|76 (0)
|2016—2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|12 (0)
|2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[Йонг ПСВ]]|7 (0)
|2022—|{{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|0 (0)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2011—2012|{{ту|Украина}} Украина U16|2 (0)
|2012—2013|{{ту|Украина}} Украина U17|6 (1)
|2013|{{ту|Украина}} Украина U18|6 (1)
|2014|{{ту|Украина}} Украина U19|6 (1)
|2015—2017|{{ту|Украина}} Украина U21|8 (1)
|2015—|{{футбол|Украина}}|52 (8)}}
|Commons = Oleksandr Zinchenko (footballer)
}}
'''Александр Владимирович Зинченко''' ({{lang-uk|Олександр Володимирович Зінченко}}; [[15 желтоқсан]] [[1996 жыл|1996]]&lt;ref&gt;[https://www.transfermarkt.com/transfermarkt/profil/spieler/203853 Профилі — Transfermarkt.com]&lt;/ref&gt;, [[Радомышль]], [[Житомир облысы]], [[Украина]]) — украин футболшысы, &quot;[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]&quot; клубы мен [[Украина Ұлттық футбол құрамасы|Украина құрамасының]] жартылай қорғаушысы.

== Карьерасы ==
[[Сурет:2021-12-07 Fußball, Männer, UEFA Champions League, RB Leipzig - Manchester City FC 1DX 2715 by Stepro.jpg|270px|нобай|солға|Зинченко «Манчестер Сити» құрамында]]
&quot;[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтер]]&quot; клубының түлегі. Бірақ кәсіпқой футболшы ретінде бірінші келісім шартын 2015 жылы қаңтарда Ресейдің &quot;[[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]&quot; клубымен жасасты. Жанкүйерлер арасындағы сауалнама бойынша, шілде айындағы &quot;Уфаның&quot; үздік футболшысы атанды. 

2015 жылы жазда &quot;[[Манчестер Сити]]&quot; клубымен бес жылдық келісім шарт жасасты.

2016/17 жылғы маусымды &quot;[[ПСВ Эйндховен]]&quot; сапында арендада өткізді.

Ұлттық құрама сапында тұңғыш рет 2015 жылы 10 қазанда [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испанияға]] қарсы өткізді. Бұл [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2016]] турнирнің іріктеуі болатын. [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылғы Еуропа чемпионатына]] қатысты.

== Жетістіктері ==
; «Манчестер Сити»
* Англия чемпионы (2): 2017/18, 2018/19
* Англия кубогы: 2018/19
* Лига кубогы (3): 2017/18, 2018/19, 2019/20
* Англия Суперкубогы: 2019

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* [https://int.soccerway.com/players/oleksandr-zinchenko/275836/ Профилі]{{ref-en}} — soccerway.com

[[Санат:Украина футболшылары]]
[[Санат:Украина Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Уфа ФК ойыншылары]]
[[Санат:Манчестер Сити ФК ойыншылары]]
[[Санат:ПСВ ФК ойыншылары]]
[[Санат:Арсенал Лондон ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>r7273m26p7zd87zt8mypo97lenuqw54</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3054992</id>
      <parentid>3054991</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:54:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <comment>[[Арнайы:Үлесі/Ұлы Тұран|Ұлы Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Ұлы Тұран|талқылауы]]) істеген нөмір 3054991 нұсқасын [[Уикипедия:Жоққа шығару|жоққа шығарды]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5049" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Александр Зинченко
|сурет = 2021-12-07 Fußball, Männer, UEFA Champions League, RB Leipzig - Manchester City FC 1DX 2689 by Stepro.jpg
|сурет ені = 220px
|туған күні = 15.12.1996
|туған жері = Радомышль, Житомир облысы, Украина
|азаматтығы = {{байрақ|Украина}}
|бойы = 175 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 64 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[қорғаушы]], [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]
|номері = 35
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
|2004—2008|{{ту|Украина}} ДЮСШ Карпатия|
|2008—2009|{{ту|Украина}} Монолит (Ильичёвск)|
|2010—2014|{{ту|Украина}} [[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]|
|2015|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|}}
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2015—2016|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|31 (2)
|2016—2022|{{ту|Англия}} [[Манчестер Сити]]|76 (0)
|2016—2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|12 (0)
|2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[Йонг ПСВ]]|7 (0)
|2022—|{{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|0 (0)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2011—2012|{{ту|Украина}} Украина U16|2 (0)
|2012—2013|{{ту|Украина}} Украина U17|6 (1)
|2013|{{ту|Украина}} Украина U18|6 (1)
|2014|{{ту|Украина}} Украина U19|6 (1)
|2015—2017|{{ту|Украина}} Украина U21|8 (1)
|2015—|{{футбол|Украина}}|52 (8)}}
|Commons = Oleksandr Zinchenko (footballer)
}}
'''Александр Владимирович Зинченко''' ({{lang-uk|Олександр Володимирович Зінченко}}; [[15 желтоқсан]] [[1996 жыл|1996]]&lt;ref&gt;[https://www.transfermarkt.com/transfermarkt/profil/spieler/203853 Профилі — Transfermarkt.com]&lt;/ref&gt;, [[Радомышль]], [[Житомир облысы]], [[Украина]]) — украин футболшысы, &quot;[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]&quot; клубы мен [[Украина Ұлттық футбол құрамасы|Украина құрамасының]] жартылай қорғаушысы.

== Карьерасы ==
[[Сурет:2021-12-07 Fußball, Männer, UEFA Champions League, RB Leipzig - Manchester City FC 1DX 2715 by Stepro.jpg|нобай|солға|Зинченко «Манчестер Сити» құрамында]]
&quot;[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтер]]&quot; клубының түлегі. Бірақ кәсіпқой футболшы ретінде бірінші келісім шартын 2015 жылы қаңтарда Ресейдің &quot;[[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]&quot; клубымен жасасты. Жанкүйерлер арасындағы сауалнама бойынша, шілде айындағы &quot;Уфаның&quot; үздік футболшысы атанды. 

2015 жылы жазда &quot;[[Манчестер Сити]]&quot; клубымен бес жылдық келісім шарт жасасты.

2016/17 жылғы маусымды &quot;[[ПСВ Эйндховен]]&quot; сапында арендада өткізді.

Ұлттық құрама сапында тұңғыш рет 2015 жылы 10 қазанда [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испанияға]] қарсы өткізді. Бұл [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2016]] турнирнің іріктеуі болатын. [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылғы Еуропа чемпионатына]] қатысты.

== Жетістіктері ==
; «Манчестер Сити»
* Англия чемпионы (2): 2017/18, 2018/19
* Англия кубогы: 2018/19
* Лига кубогы (3): 2017/18, 2018/19, 2019/20
* Англия Суперкубогы: 2019

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* [https://int.soccerway.com/players/oleksandr-zinchenko/275836/ Профилі]{{ref-en}} — soccerway.com

[[Санат:Украина футболшылары]]
[[Санат:Украина Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Уфа ФК ойыншылары]]
[[Санат:Манчестер Сити ФК ойыншылары]]
[[Санат:ПСВ ФК ойыншылары]]
[[Санат:Арсенал Лондон ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>rgksqo3ykw55clfd7pnkpigtwgmj9zj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3054993</id>
      <parentid>3054992</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:59:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5894" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Александр Зинченко
|сурет = 2021-12-07 Fußball, Männer, UEFA Champions League, RB Leipzig - Manchester City FC 1DX 2689 by Stepro.jpg
|сурет ені = 220px
|туған күні = 15.12.1996
|туған жері = Радомышль, Житомир облысы, Украина
|азаматтығы = {{байрақ|Украина}}
|бойы = 175 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 64 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[қорғаушы]], [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]
|номері = 35
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
|2004—2008|{{ту|Украина}} ДЮСШ Карпатия|
|2008—2009|{{ту|Украина}} Монолит (Ильичёвск)|
|2010—2014|{{ту|Украина}} [[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтёр (Донецк)]]|
|2015|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|}}
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2015—2016|{{ту|Ресей}} [[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]|31 (2)
|2016—2022|{{ту|Англия}} [[Манчестер Сити]]|76 (0)
|2016—2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|12 (0)
|2017|{{аренда}} {{ту|Нидерланд}} [[Йонг ПСВ]]|7 (0)
|2022—|{{ту|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]|0 (0)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2011—2012|{{ту|Украина}} Украина U16|2 (0)
|2012—2013|{{ту|Украина}} Украина U17|6 (1)
|2013|{{ту|Украина}} Украина U18|6 (1)
|2014|{{ту|Украина}} Украина U19|6 (1)
|2015—2017|{{ту|Украина}} Украина U21|8 (1)
|2015—|{{футбол|Украина}}|52 (8)}}
|Commons = Oleksandr Zinchenko (footballer)
}}
'''Александр Владимирович Зинченко''' ({{lang-uk|Олександр Володимирович Зінченко}}; [[15 желтоқсан]] [[1996 жыл|1996]]&lt;ref&gt;[https://www.transfermarkt.com/transfermarkt/profil/spieler/203853 Профилі — Transfermarkt.com]&lt;/ref&gt;, [[Радомышль]], [[Житомир облысы]], [[Украина]]) — украин футболшысы, &quot;[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]&quot; клубы мен [[Украина Ұлттық футбол құрамасы|Украина құрамасының]] жартылай қорғаушысы.

== Карьерасы ==
[[Сурет:2021-12-07 Fußball, Männer, UEFA Champions League, RB Leipzig - Manchester City FC 1DX 2715 by Stepro.jpg|нобай|солға|Зинченко «Манчестер Сити» құрамында]]
&quot;[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтер]]&quot; клубының түлегі. Бірақ кәсіпқой футболшы ретінде бірінші келісім шартын 2015 жылы қаңтарда Ресейдің &quot;[[Уфа (футбол клубы)|Уфа]]&quot; клубымен жасасты. Жанкүйерлер арасындағы сауалнама бойынша, шілде айындағы &quot;Уфаның&quot; үздік футболшысы атанды. 

2015 жылы жазда &quot;[[Манчестер Сити]]&quot; клубымен бес жылдық келісім шарт жасасты.

2016/17 жылғы маусымды &quot;[[ПСВ Эйндховен]]&quot; сапында арендада өткізді.

Ұлттық құрама сапында тұңғыш рет 2015 жылы 10 қазанда [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испанияға]] қарсы өткізді. Бұл [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2016]] турнирнің іріктеуі болатын. [[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылғы Еуропа чемпионатына]] қатысты.

2022 жылдың 22 шілдесінде &quot;[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]&quot; Зинченкомен төрт жылдық келісімшартқа қол қойылғанын растады, трансфер құны 30 миллион фунт болды, ол бонус түрінде 32 миллионға дейін өсуі мүмкін&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.arsenal.com/oleksandr-zinchenko-joins-arsenal-manchester-city-transfer|title=Oleksandr Zinchenko joins from Manchester City.|publisher=''arsenal.com''|lang=en|accessdate=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://theathletic.com/news/oleksandr-zinchenko-arsenal-transfer/a6aEZfP45cKe/|title=Oleksandr Zinchenko completes Arsenal transfer from Manchester City|publisher=''The Athletic''|lang=en|accessdate=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;.

== Жетістіктері ==
; «Манчестер Сити»
* Англия чемпионы (2): 2017/18, 2018/19
* Англия кубогы: 2018/19
* Лига кубогы (3): 2017/18, 2018/19, 2019/20
* Англия Суперкубогы: 2019

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* [https://int.soccerway.com/players/oleksandr-zinchenko/275836/ Профилі]{{ref-en}} — soccerway.com

[[Санат:Украина футболшылары]]
[[Санат:Украина Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Уфа ФК ойыншылары]]
[[Санат:Манчестер Сити ФК ойыншылары]]
[[Санат:ПСВ ФК ойыншылары]]
[[Санат:Арсенал Лондон ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>6f5fpqy684w9b6uk4v35fbt7hq8q9go</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dynamics Explorer</title>
    <ns>0</ns>
    <id>666748</id>
    <revision>
      <id>3055030</id>
      <parentid>2917476</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:29:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2319" xml:space="preserve">{{Infobox_Spacecraft
| Name = ''Dynamics Explorer''
| Image =[[File:Dynamics Explorer.jpg|220px]] 
| Caption = 
| Organization = {{USA}}, [[НАСА]]
| Major_Contractors = 
| Mission_Type = Зерттеу серіктері (екеу)
| Launch = 3.08.1981 ж., 09:56:00 UTC, [[Ванденберг базасы]]
| Launch_Vehicle = Delta 3000 зымыран-тасығышы
| Mission_Duration = DE-1: 9,5 жыл&lt;br /&gt;DE-2: 1,5 жыл
| NSSDC_ID = 
| Webpage = 
| Mass = DE-1: 424 кг&lt;br /&gt;DE-2: 420 кг
| Power = DE-1: 68 Вт&lt;br /&gt;DE-2: 115 Вт
}}
'''''Dynamics Explorer''''' немесе '''''DE-1 және DE-2''''' — [[Жер]]дің [[магнитосфера]]сы мен [[ионосфера]]сын зерттеуге арналған екі [[Америка Құрама Штаттары|америкалық]] [[жасандысерік]].

Олар цилиндр тәріздес пішінде жасалған, диаметрі 137 см, ал биіктігі 115 см болды.&lt;ref&gt;[https://www.daviddarling.info/encyclopedia/D/DE.html DE (Dynamics Explorer)]&lt;/ref&gt;

Екеуі 1981 жылдың 3 тамызында ғарышқа ұшырылды. ''DE-2'' жоспарланған орбитадан сәл төменірек орбитаға шығарылғаннан соң, қызметін 1983 жылдың 19 ақпанына шейін атқара алды. Ал ''DE-1'' он жылға жуық жұмыс істеп, өз миссиясын 1991 жылдың 28 ақпанында бітірді.

== Құрылғылар ==
''DE-1'': Spin-Scan [[Полярлық шұғыла|Auroral]] Imaging (SAI)&lt;ref&gt;[http://www-pi.physics.uiowa.edu/sai/gallery/ Spin-Scan Auroral Imaging:
Photo Gallery]&lt;/ref&gt;, Plasma Wave Instrument (PWI), High Altitude Plasma Instrument (HAPI), RIMS және EICS [[спектрометр]]лері, MAG-A [[магнитометр]]і.

''DE-2'': [[ион]]дарды анықтағыштар, Low-Altitude Plasma Instrument (LAPI), WATS және NACS спектрометрлері, Фабри — Перо [[интерферометр]]і, [[Ленгмюр зонды]].
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Cosmo-stub}}
{{Үлгі:Explorer}}
[[Санат:Жер серіктері]]
[[Санат:Explorer бағдарламасы]]</text>
      <sha1>8msf8op9l469ftoqpz0r0mbc88w5unb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кристин Несбитт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>668412</id>
    <revision>
      <id>3055102</id>
      <parentid>2989530</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T23:30:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dostojewskij</username>
        <id>35135</id>
      </contributor>
      <comment>Санат:Мельбурнда туғандар</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2699" xml:space="preserve">{{Спортшы
 |есімі          =  Кристин Несбитт
 |шынайы есімі   = 
 |суреті         = 
 |сурет ені      = 
 |сурет тақырыбы = 
 |жынысы         = 
 |толық есімі    = 
 |туған кездегі есімі = 
 |лақап аты      = 
 |азаматтығы     = {{CAN}}
 |мамандандыру   = 
 |клубы          = 
 |туған күні     =  17.5.1985
 |туған жері     = 
 |қайтыс болған күні = 
 |қайтыс болған жері = 
 |карьера жылдары    = 
 |бапкерлері      = 
 |бойы            = 
 |салмағы         = 
 |атақтары        = 
 |медальдары      = 
 |ортаққор       = 
}}
'''Кристин Несбитт''' ({{lang-en|Christine Nesbitt}}; [[17 мамыр]] [[1985 жыл]], [[Мельбурн]]) — канадалық конькимен жүгіруші, 1000 метр қашықтықта [[2010 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2010 жылғы Олимпиада ойындарының]] чемпионы, [[2006 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|2006 жылғы Олимпиадалық ойындардың]] командалық жарысында күміс жүлдегері, спринт бойынша көпсайыста 2011 жылғы әлем чемпионы, жекелеген қашықтықта жеті дүркін әлем чемпионы (оның ішінде) үш рет 1000 метр қашықтықта және үш рет командалық жарыста), классикалық көпсайыстан әлем чемпионатының екі дүркін жүлдегері (2011 және 2012 ж.). Әлем кубогының бірнеше дүркін жеңімпазы. Ол 1000 және 1500 метр қашықтықта сәтті өнер көрсетті. 

{{Сыртқы сілтемелер}} 
[[Санат:Алфавит бойынша конькишілер]]
[[Санат:Канада конькишілері]]
[[Санат:Конькиден Олимпиада чемпиондары]]
[[Санат:2010 жылғы Қысқы Олимпиада ойындарының чемпиондары]]
[[Санат:2006 жылғы Қысқы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегерлері]]
[[Санат:Канада Олимпиада чемпиондары]]
[[Санат:Конькиден әлем чемпиондары]]
[[Санат:Алфавит бойынша Олимпиада чемпиондары]]
[[Санат:Мельбурнда туғандар]]</text>
      <sha1>qfiy2nfofoj792t8iakcwzxrb61zrzf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>INTEGRAL</title>
    <ns>0</ns>
    <id>668500</id>
    <revision>
      <id>3055032</id>
      <parentid>2926689</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:31:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1720" xml:space="preserve">{{Infobox_Spacecraft
| Name = INTEGRAL
| Image = [[Сурет:INTEGRAL_spacecraft_model.png|200px|]]
| Caption = 
| Organization = [[Еуропалық ғарыш агенттігі|ЕКА]] / [[Ресей Федералды космос агенттігі|Роскосмос]] / [[НАСА]]
| Major_Contractors = Alenia Spazio
| Mission_Type = ғарыш телескобы
| Launch = 17.10.2002 ж., 04:41 UTC&lt;br&gt;[[Байқоңыр (ғарыш айлағы)|Байқоңыр]]
| Launch_Vehicle = Протон-К/ ДМ-2
| Mission_Duration = 
| NSSDC_ID = 2002-048A
| Webpage = 
| Mass = ~ 4 т
| Power = 
}}
'''''INTEGRAL''''' ({{lang-en|INTErnational Gamma-Ray Astrophysics Laboratory}}) — [[гамма-сәулелер]] диапазонында істейтін [[Ғарыш обсерваториясы|ғарыш телескобы]].

[[Еуропалық ғарыш агенттігі]] ұшырған ең ауыр ғарыш аппараты. Телескоптың өлшемдері: 5 м × 2,8 м × 3,2 м.

[[Сурет:Animation_of_INTEGRAL_trajectory.gif|нобай|солға|180px|Жер айналу траекториясы]]
Бортында SPI [[гамма-спектрометр]]і, IBIS пен JEM-X [[Рентгендік астрономия|рентгендік телескоптары]] бар.

== Сілтемелер ==
* [https://web.archive.org/web/20130327210832/http://sci.esa.int/science-e/www/area/index.cfm?fareaid=21 Ресми сайты]
{{Cosmo-stub}}
{{Explorer}}
{{Ғарыш телескоптары}}

[[Санат:Ғарыш телескоптары]]
[[Санат:Explorer бағдарламасы]]
[[Санат:Еуропалық ғарыш агенттігі]]</text>
      <sha1>kopsyly2ss7lvdmwrhsgce6hzsvmhdh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Far Ultraviolet Spectroscopic Explorer</title>
    <ns>0</ns>
    <id>668540</id>
    <revision>
      <id>3055025</id>
      <parentid>2926867</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:25:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1572" xml:space="preserve">{{Infobox_Spacecraft
| Name = ''FUSE''
| Image = [[Сурет:FUSE prelaunch crop.jpg|220px|]]
| Caption = 
| Organization = {{USA}}, [[НАСА]]
| Major_Contractors = 
| Mission_Type = ғарыш телескобы
| Launch = 	24.06.1999 ж., 15:44 UTC, [[Канаверал]] мүйісі
| Launch_Vehicle = Delta-2 зымыран-тасығышы
| Mission_Duration = 18.10.2007 ж. істен шығарылды
| NSSDC_ID = 1999-035A
| Webpage = 
| Mass = 1360 кг
| Power = 520 Вт
}}
'''''Far Ultraviolet Spectroscopic Explorer (FUSE)''''' немесе '''''Explorer 77''''' — [[Ультракүлгін сәулелену|ультракүлгін]] диапазонда істеген [[Ғарыш обсерваториясы|ғарыш телескобы]].

Телескоптың өлшемдері 5,3 м × 1,9 м. [[Орбита]]ның биіктігі 746—760 шақырым. [[Жер]]ді [[айналу периоды]] 100 минутқа жуық.

Бастапқыда аппараттың жұмыс істеу мерзімі 3 жыл деп белгіленді. Бірақ бағдарламалық жасақтамасы бірнеше рет жөнделіп, миссияның қызметі 8 жылдан артық уақытқа жалғасты.&lt;ref&gt;[https://fuse.pha.jhu.edu/ Ресми сайты]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Cosmo-stub}}
{{Ғарыш телескоптары}}
{{Explorer}}
[[Санат:Explorer бағдарламасы]]
[[Санат:Ғарыш телескоптары]]</text>
      <sha1>0fxv1ox4m2zi4rkwiwkd8ajbzuea0qm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Advanced Composition Explorer</title>
    <ns>0</ns>
    <id>668547</id>
    <revision>
      <id>3055027</id>
      <parentid>2926882</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:27:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2876" xml:space="preserve">{{Infobox_Spacecraft
| Name = ''ACE''
| Image = [[Сурет:Advanced Composition Explorer.jpg|220px|]]
| Caption = 
| Organization = {{USA}}, [[НАСА]]
| Major_Contractors = 
| Mission_Type = Күнді зерттеу
| Launch = 	25.08.1997 ж., 14:39 UTC, [[Канаверал]] мүйісі
| Launch_Vehicle = Delta-2 зымыран-тасығышы
| Mission_Duration = 
| NSSDC_ID = 1997-045A
| Webpage = 
| Mass = 757 кг
| Power = 444 Вт
}}[[Сурет:ACE_mission_logo.png|нобай|120px|Эмблемасы]]
'''''Advanced Composition Explorer (ACE)''''' — [[Күн желі]]н және [[Планета аралық орта|ғаламшараралық]] пен [[жұлдызаралық орта]]ны зерттеуге арналған [[ғарыш обсерваториясы]].

1997 жылдан бастап жұмыс істейді. Одан алынған мәліметтер [[ауа райын болжау]]да пайдаланылады.

[[Күн (жұлдыз)|Күн]]ді [[айналу периоды]] 1 жылға жуық.

== Құрылғылары ==
Аппараттың бортында 9 ғылыми құрылғы бар:
* Cosmic Ray Isotope Spectrometer (CRIS) [[спектрометр]]і — галактикалық [[ғарыш сәулелері]]нің [[изотоп]]тық құрамын анықтауға арналған&lt;ref&gt;[http://www.srl.caltech.edu/ACE/CRIS_SIS/cris.html CRIS: The Cosmic Ray Isotope Spectrometer]&lt;/ref&gt;
* Real Time Solar Wind (RTSW) — [[Күн желі]]н ағымдағы уақытта зерттеу құралы
* Solar Wind Ion Mass Spectrometer (SWIMS) пен Solar Wind Ion Composition Spectrometer (SWICS) спектрометрлері
* Ultra-Low Energy Isotope Spectrometer (ULEIS) спектрометрі — [[ион]]дардың ағынын өлшеуге және бөлшектердің Күннен [[заряд]] алу табиғатын анықтауға арналған&lt;ref&gt;[http://sd-www.jhuapl.edu/ACE/ULEIS/ The ACE/ULEIS Homepage]&lt;/ref&gt;
* Solar Energetic Particle Ionic Charge Analyzer (SEPICA)
* Solar Isotope Spectrometer (SIS) спектрометрі
* Solar Wind Electron, Proton and Alpha Monitor (SWEPAM)
* Electron, Proton, and Alpha-particle Monitor (EPAM)
* MAG [[магнитометр]]і&lt;ref&gt;[http://www.srl.caltech.edu/ACE/ASC/level2/mag_l2desc.html About MAG Data]&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery&gt;
|Эмблемасы
ACE parts.png|Аппарат құрылысы
ACE-cris sm.jpg|CRIS
ACE-swims sm.jpg|SWIMS
ACE-uleis sm.jpg|ULEIS
&lt;/gallery&gt;
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.srl.caltech.edu/ACE/ Ресми сайты]
{{Cosmo-stub}}
{{Ғарыш телескоптары}}
{{Explorer}}
[[Санат:Explorer бағдарламасы]]
[[Санат:Ғарыш телескоптары]]</text>
      <sha1>rfejhpkda7xkyuab02iarl7rfv2p691</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Uhuru</title>
    <ns>0</ns>
    <id>668584</id>
    <revision>
      <id>3055035</id>
      <parentid>2926983</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:33:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2920" xml:space="preserve">{{Infobox_Spacecraft
| Name = ''Uhuru''
| Image = [[Сурет:X-Ray_Explorer_Satellite.jpg|200px|]]
| Caption = 
| Organization = {{USA}}, [[НАСА]]
| Major_Contractors = 
| Mission_Type = ғарыш телескобы
| Launch = 12.12.1970 ж.
| Launch_Vehicle = Scout B зымыраны
| Mission_Duration = 18.03.1973 ж. дейін
| NSSDC_ID = 1970-107A
| Webpage = 
| Mass = 141,5 кг
| Power = 
}}
'''''Uhuru''''' ([[суахили]]ден «бостандық» дегенді білдіреді) — [[Рентгендік астрономия|рентгендік]] диапазонда істеген алғашқы [[Ғарыш обсерваториясы|ғарыш телескобы]].

Басқаша атаулары — '''''X-ray Explorer Satellite''''', '''''Explorer 42''''', '''''SAS-A''''' (Small Astronomical Satellite-A).

Аппарат 1970 жылдың 12 желтоқсанында [[Кения]] жағалауындағы [[Сан-Марко]] тұғырлығынан ұшырылды.

[[Орбита]]ның биіктігі 520—560 шақырым, [[Жер]]ді [[айналу периоды]] 96 минутқа жуық болған.

Аппаратпен соңғы байланыс сеансы 1973 жылдың наурызында болды. 1979 жылдың сәуірінде ол орбитадан түсірілді.

== Нәтижелері ==
''Uhuru'' көмегімен [[астрономия]]дағы келесідей ғылыми жаңалықтар аян болды:
* [[Рентгендік пульсар]]лардың ашылуы&lt;ref&gt;[http://adsabs.harvard.edu/abs/1971ApJ...167L..67G Discovery of Periodic X-Ray Pulsations in Centaurus X-3 from UHURU]&lt;/ref&gt;;
* [[Галактикалық шоғырлар]]дың рентгендік сәулеленуін ашу&lt;ref&gt;[http://adsabs.harvard.edu/abs/1971ApJ...167L..81G A Strong X-Ray Source in the Coma Cluster Observed by UHURU]&lt;/ref&gt;;
* Cygnus X-1 нысанын алғашқы дәлелденген [[қара құрдым]] деп тану&lt;ref&gt;[http://adsabs.harvard.edu/abs/1971ApJ...166L...1O X-Ray Pulsations from Cygnus X-1 Observed from UHURU]&lt;/ref&gt;;
* Бірінші рет аспанның рентгендік картасы жасалды, арнайы каталогқа 339 нысан енгізілді&lt;ref&gt;[http://adsabs.harvard.edu/abs/1978ApJS...38..357F The fourth Uhuru catalog of X-ray sources]&lt;/ref&gt;.
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Commons category|Uhuru (satellite)}}
== Сілтемелер ==
* [https://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19710003482_1971003482.pdf SAS-A (Explorer 42)]
* [https://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/uhuru/uhuru.html Uhuru] [[НАСА]] сайтында
{{Ғарыш телескоптары}}
{{Explorer}}
[[Санат:Explorer бағдарламасы]]
[[Санат:Ғарыш телескоптары]]</text>
      <sha1>2hvpgb8k07pydrbhzp94sjsvqa64kgd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>УЕФА Еуропа лигасының финалы 2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>679329</id>
    <revision>
      <id>3055235</id>
      <parentid>3038090</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T10:13:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мықтыбек Оразтайұлы</username>
        <id>69223</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8597" xml:space="preserve">{{Футбол матчы
 | атауы     = УЕФА Еуропа лигасының финалы 2022
|логотип = Estadio_Ramón_Sánchez_Pizjuán_Preferencia_and_Gol_Norte-2007-04-05.jpg
|ені = 250px
 | турнир     = [[УЕФА Еуропа лигасы 2021/22]]
 | команда1     =[[Айнтрахт (футбол клубы, Майндағы Франкфурт)|Айнтрахт]]
 | команда2     =[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]
 | команда1ел     =  {{ту|Германия}}  
 | команда2ел     ={{ту|Шотландия}}
 | команда1есеп     =1
 | команда2есеп    = 1
 | детальдар    =Пенальтилер сериясында &quot;Айнтрахт&quot; 5:4 есебімен ұтты.
 | дата     =[[18 мамыр]] [[2022 жыл|2022]]
 | стадион     ={{ту|Испания}} [[Рамон Санчес Писхуан|Писхуан]]
 | қала     =[[Севилья]]
 | алдыңғы  =   [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2021|2021]]
 | келесі = [[УЕФА Еуропа лигасының финалы 2023|2023]]
}}
{{Толық мақала|УЕФА Еуропа лигасы 2021/22}}
'''2021/22 жылғы [[УЕФА Еуропа Лигасы]]ның''' финалдық матчы. 2022 жылы 18 мамырда [[Севилья|Севильядағы]] &quot;[[Рамон Санчес Писхуан]]&quot; стадионында өтті&lt;ref&gt;[https://ru.uefa.com/uefaeuropaleague/news/0255-0e99f59147a6-e026c9175ced-1000--%D1%84%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BB-%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8-%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%8B-2022-%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%82-%D0%B2-%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B5/ 2022 жылғы Еуропа лигасының финалы Севильяда өтеді]&lt;/ref&gt;. 

Германияның &quot;[[Айнтрахт (футбол клубы, Майндағы Франкфурт)|Айнтрахт]]&quot; клубы мен Шотландияның &quot;[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]&quot; клубы кездесіп, негізі уақыт 1:1 есебімен тең аяқталды. Қосымша уақытта осы есеп өзгермеді. Пенальтилер сериясында &quot;Рейнджерс&quot; футболшысы [[Аарон Рэмзи]] қателесіп, &quot;Айнтрахт&quot; 5:4 есебімен жеңіске жетті.
== Матч ==
===Детальдар===

{{матч туралы есептеме
|мерзімі       = {{Start date|2022|5|18|df=y}}
|команда1      = [[Айнтрахт (футбол клубы, Майндағы Франкфурт)|Айнтрахт]] {{ту|Германия}}
|шот      = 1–1
|команда2      = {{ту|Шотландия}} [[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейндежрс]]
|голдар1     =[[Рафаэль Сантос Борре]] {{гол|69}}
|голдар2     =[[Джо Арибо]] {{гол|57}}
|стадион    = [[Рамон Санчес Писхуан]], [[Севилья]]
|көрермендер = 38,842&lt;ref name=&quot;report&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.uefa.com/newsfiles/uefacup/2022/2033450_fr.pdf |title=Full Time Summary Final – Eintracht Frankfurt v RanГерманияs |website=UEFA.com |publisher=Union of European Football Associations |format=PDF |date=18 May 2022 |access-date=18 May 2022}}&lt;/ref&gt;
|төреші    = [[Славко Винчич]] ([[Словения]])
}}
{| width=92%
|-
|{{Football kit
 |pattern_la = _rbl2021h
 |pattern_b  = _frankfurt2021A
 |pattern_ra = _rbl2021h
 |pattern_sh = _frankfurt2021a
 |pattern_so = _frankfurt2021a
 |leftarm    = FFFFFF
 |body       = FFFFFF
 |rightarm   = FFFFFF
 |shorts     = FFFFFF
 |socks      = FFFFFF
 |title      = Айнтрахт
}}
|{{Football kit
 |pattern_la = _rangers2122h
 |pattern_b  = _rangers2122H
 |pattern_ra = _rangers2122h
 |pattern_sh = _rangers2122alt
 |pattern_so = _rangers2122alt
 |leftarm    = 0064CC
 |body       = 0064CC
 |rightarm   = 0064CC
 |shorts     = 0064CC
 |socks      = 0064CC
 |title      = Рейнджерс
}}
|}

{| width=&quot;100%&quot;
|valign=&quot;top&quot; width=&quot;40%&quot;|
{| style=&quot;font-size:90%&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|-
!width=25| !!width=25|
|-
|GK ||'''1''' ||{{ту|Германия}} [[Кевин Трапп]]
|-
|CB ||'''35'''||{{ту|Бразилия}} [[Тута]] || || {{алаңнан|58}}
|-
|CB ||'''18'''||{{ту|Мали}} [[Альмами Туре|Алмами Туре]]
|-
|CB ||'''2''' ||{{ту|Франция}} [[Обит Эван Н’Дика|Эван Ндика]]|| || {{алаңнан|100}}
|-
|RM ||'''36'''||{{ту|Германия}} [[Ансгар Кнауфф]]
|-
|CM ||'''8''' ||{{ту|Швейцария}} [[Джибриль Соу]] || || {{алаңнан|106}}
|-
|CM ||'''17'''||{{ту|Германия}} [[Себастьян Роде]] (к) || || {{алаңнан|90}}
|-
|LM ||'''10'''||{{ту|Сербия}} [[Филип Костич]]
|-
|AM ||'''29'''||{{ту|Дания}} [[Йеспер Линдстрём]] || || {{алаңнан|70}}
|-
|AM ||'''15'''||{{ту|Жапония}} [[Даити Камада]]
|-
|CF ||'''19'''||{{ту|Колумбия}} [[Рафаэль Сантос Борре]]
|-
|colspan=3|'''Алаңға шыққандар:'''
|-
|DF ||'''25'''||{{ту|Германия}} [[Кристофер Ленц]] || || {{алаңға|100}}
|-
|MF ||'''6''' ||{{ту|Хорватия}} [[Кристиан Якич]] || || {{алаңға|90}}
|-
|MF ||'''7''' ||{{ту|Аустрия}} [[Аидин Хрустич]] || || {{алаңға|106}}
|-
|MF ||'''20'''||{{ту|Жапония}} [[Макото Хасэбэ]] || || {{алаңға|58}}
|-
|FW ||'''23'''||{{ту|Норвегия}} [[Йенс Петтер Хауге]] || || {{алаңға|70}}
|-
|colspan=3|'''Бапкер:'''
|-
|colspan=3|{{ту|Аустрия}} [[Оливер Глазнер|Оливер Гласнер]]
|}
|valign=&quot;top&quot;|
|valign=&quot;top&quot; width=&quot;50%&quot;|
{| style=&quot;font-size:90%; margin:auto&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|-
!width=25| !!width=25|
|-
|GK ||'''1''' ||{{ту|Шотландия}} [[Аллан Макгрегор]]
|-
|RB ||'''2''' ||{{ту|Англия}} [[Джеймс Тавернье]] (к)
|-
|CB ||'''6''' ||{{ту|Англия}} [[Коннор Голдсон]]
|-
|CB ||'''3''' ||{{ту|Нигерия}} [[Кэлвин Басси]]
|-
|LB ||'''31'''||{{ту|Хорватия}} [[Борна Баришич]] || || {{алаңнан|117}}
|-
|CM ||'''8''' ||{{ту|Шотландия}} [[Райан Джек|Райян Джек]]|| || {{алаңнан|74}}
|-
|CM ||'''4''' ||{{ту|Англия}} [[Джон Ландстрем|Джон Лундстрэм]]
|-
|RW ||'''14'''||{{ту|Англия}} [[Райян Кент]]
|-
|AM ||'''23'''||{{ту|Шотландия}} [[Скотт Райт]] || {{СҚ|73}} || {{алаңнан|74}}
|-
|LW ||'''18'''||{{ту|Финляндия}} [[Глен Камара]] || || {{алаңнан|91}}
|-
|CF ||'''17'''||{{ту|Нигерия}} [[Джо Арибо]] || {{СҚ|62}} || {{алаңнан|101}}
|-
|colspan=3|'''Алаңға шыққандар:'''
|-
|MF ||'''10'''||{{ту|Солтүстік Ирландия}} [[Стивен Дэвис]] || || {{алаңға|74}}
|-
|MF ||'''16'''||{{ту|Уэльс}} [[Аарон Рэмзи]] || || || {{алаңға|117}}
|-
|MF ||'''19'''||{{ту|АҚШ}} [[Джеймс Сэндс|Джеймс Сандс]]|| || {{алаңға|101}}
|-
|MF ||'''37'''||{{ту|Канада}} [[Скотт Арфилд]]|| || {{алаңға|91}}
|-
|FW ||'''25'''||{{ту|Замбия}} [[Кемар Руфф|Кемар Руф]] || || {{алаңға|117}}
|-
|FW ||'''30'''||{{ту|Замбия}} [[Фэшн Сакала]]|| || {{алаңға|74}} || {{алаңнан|117}}
|-
|colspan=3|'''Бапкер:'''
|-
|colspan=3|{{ту|Нидерланд}} [[Джованни ван Бронкхорст]]
|}
|}

== Статистика ==
{{Толықтыру}}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==

* [https://www.uefa.com/uefaeuropaleague/ УЕФА.соm]
{{бастама}}
{{УЕФА кубогы мен УЕФА Еуропа лигасы}}
[[Санат:УЕФА Еуропа лигасының финалдары]]
[[Санат:2022 жылғы футбол]]
[[Санат:Айнтрахт Майндағы Франкфурт ФК ойындары]]
[[Санат:Рейнджерс ФК ойындары]]
[[Санат:УЕФА Еуропа лигасы 2021/22]]</text>
      <sha1>6kvr6zmgjh08qwlk8kyg0ow622zzllz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы 2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>679876</id>
    <revision>
      <id>3054996</id>
      <parentid>3039169</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T13:46:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мықтыбек Оразтайұлы</username>
        <id>69223</id>
      </contributor>
      <comment>/* УЕФА Ұлттар лигасы 2022/23 */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10499" xml:space="preserve">{{клуб маусымы
|уақыты = [[24 наурыз]] - 
|логотипі =Astana Arena 2013-10-24 22.13.46.JPG
|өлшемі = 300px
|жаттықтырушысы = {{ту|Қазақстан}} [[Андрей Владимирович Карпович|Андрей Карпович]]
|келесі = [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы 2023|2023]] 
|алдыңғы  = [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы 2021|2021]]
|ойналған ойындар саны = 
}}
{{Толық мақала|Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы}}
2022 жылы наурыз айында [[Талғат Маруанұлы Байсуфинов|Талғат Байсуфинов]] баперліктен кетіп, орнына бас бапкер қызметін атқарушы боп Қазақстан құрамасының бұрынғы ойыншысы [[Андрей Владимирович Карпович|Андрей Карпович]] тағайындалды.

== Матчтар ==

=== [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2020/21|УЕФА Ұлттар лигасы 2020/21]], плей-офф ===
{{Матч туралы есептеме 
|мерзімі      =24 наурыз 2022
|команда1  ={{футбол-rt|Молдова}}
|команда2  = {{футбол|Қазақстан}}
|шот      =1-2
|стадион   =Зимбру, [[Кишинев|Кишинёв]]
|төреші     ={{ту|Грекия}} Тасос Сидиропулос
|көрермендер=
|голдар1=[[Ион Николаеску]] {{гол|45+1}}
|голдар2=[[Александр Николаевич Марочкин|Александр Марочкин]] {{гол|63}}&lt;br&gt;[[Вячеслав Николаевич Посмак|Вячеслав Посмак]] {{гол|79|авт}}
|құрам1 = Намашко, Думбравану, Болохан, Посмак, Рябчук, Ревенко, Ионицэ, Рацэ, Плэтикэ (Гынсарь 76), Каймаков, Николаеску
|құрам2 = [[Игорь Валерьевич Шацкий|Шацкий]], [[Ғафуржан Сабыржанұлы Сүйімбаев|Сүйімбаев]], [[Нұралы Әліп|Әліп]], [[Сергей Викторович Малый|Малый]], [[Александр Николаевич Марочкин|Марочкин]], [[Марат Вячеславович Быстров|Быстров]], [[Думан Ахметтілләұлы Нәрзілдаев|Нарзілдаев]] ([[Айбол Ерболатұлы Әбікен|Әбікен]] 46), [[Асхат Тағыбергенұлы Тағыберген|Тағыберген]] ([[Абзал Талғатұлы Бейсебеков|Бейсебеков]] 84), [[Владислав Андреевич Васильев|Васильев]] ([[Айбар Болатұлы Жақсылықов|Жақсылықов]] 65), [[Бақтияр Батыржанұлы Зайнутдинов|Зайнутдинов]], [[Алексей Александрович Щёткин|Щеткин]] ([[Роман Валерьевич Муртазаев|Муртазаев]] 65).
}}
{{Матч туралы есептеме 
|мерзімі      =29 наурыз 2022
|команда1  ={{футбол-rt|Қазақстан}}
|команда2  = {{футбол|Молдова}}
|шот      =0-1
|стадион   =[[Астана Арена]], [[Нұр-Сұлтан]]
|төреші     =
|көрермендер=
|голдар1=[[Игорь Андреевич Армаш|Армаш]] {{гол|13}}
|құрам1=Шацкий, Малый, Әліп (Бейсебеков, 103), Қуат, Тағыберген (к) (Жуков, 103), Васильев (Жаксылықов, 66), Сүйімбаев (Досмағамбетов, 46), Айымбетов (№6 Әбікен, 116), Зайнутдинов, Марочкин, Быстров (Қайыров, 66). '''Жаттықтырушы''' – А.Карпович
|құрам2=Райлян, Рябчук, Болохан (Крачун, 64), №4 Армаш, Посмак, Ионицэ (к), Николаеску, М.Плэтикэ (Мандрыченко, 69), Каймаков, Ревенко, Рацэ. '''Жаттықтырушы''' - Сергей Клещенко
|пенальти = 5:4 
|пенальти1 = [[Айбол Ерболатұлы Әбікен|Әбікен]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Абзал Талғатұлы Бейсебеков|Бейсебеков]] {{пенмүлт}}&lt;br /&gt;[[Тимур Талғатұлы Досмағамбетов|Досмағамбетов]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Бақтияр Батыржанұлы Зайнутдинов|Зайнутдинов]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Айбар Болатұлы Жақсылықов|Жаксылыков]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Георгий Геннадьевич Жуков|Жуков]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;
|пенальти2 = [[Михаил Каймаков|Каймаков]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Игорь Андреевич Армаш|Армаш]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Дмитрий Николаевич Мандриченко|Мандрыченко]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Артур Крачун|Крачун]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Ион Николаеску|Николаеску]] {{пенмүлт}}&lt;br /&gt;[[ Йоан-Кэлин Ревенко|Ревенко]] {{пенмүлт}}
}}

=== [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2022/23|УЕФА Ұлттар лигасы 2022/23]] ===
{{Матч туралы есептеме 
|мерзімі      =4 маусым
|команда1  ={{rt-|Қазақстан}}
|команда2  ={{футбол|Әзірбайжан}}
|шот      =2-0
|стадион   =[[Астана Арена]], [[Нұр-Сұлтан]]
|төрешілер     =
|төреші     =
|көрермендер=19823
|голдар1=[[Абат Қайратұлы Айымбетов|Абат Айымбетов]] 50, 60
|голдар2=
|құрам1 = Шацкий, Әліп, Ахметов (Малый, 79), Дарабаев, Тағыберген (к) (Жарынбетов, 84), Байтана (Оразов, 46), Вороговский, Қайыров, Айымбетов (Шушеначев, 79), Марочкин, Э.Астанов (Қуат, 73). Жаттықтырушы – М.Адиев (Россия)
|құрам2 = Магомедалиев, Салахлы, Мустафазаде, Медведев (к), Хагверди, Э.Махмудов (Назаров, 79), Рен.Дадашов (Алескеров, 68), Эмрели (Шейдаев, 79), Исрафилов, Б.Гусейнов (Байрамов, 79), Исаев (Нуриев, 68). Жаттықтырушы – Джанни Де Бьязи (Италия)
}}
{{Матч туралы есептеме 
|мерзімі      =7 маусым
|команда1  ={{футбол-rt|Словакия}}
|команда2  ={{футбол|Қазақстан}}
|шот      =0-1
|стадион   =Štadión Antona Malatinského
|төрешілер     =
|төреші     =
|көрермендер=4149
|голдар1=
|голдар2=[[Аслан Қайратұлы Дарабаев|Аслан Дарабаев]] 26
|құрам1 = Родак, Хватал, Вайсс (Суслов, 46), Руснак (Боженик, 71), Шкриньяр (к) (Вальент, 43), Дьёмбер, Косцелник (Стрелец, 83), Шранц (Гараслин, 46), Куцка, Алмаши, Лоботка
|құрам2 = Шацкий, Малый, Алип, Куат (к), Дарабаев (Жарынбетов, 73), Аймбетов (Шушеначев, 65), Досмагамбетов, Габышев (Каиров, 65), Оразов (Вороговский, 59), Марочкин, Э.Астанов (Васильев, 73)
}}
{{Матч туралы есептеме 
|мерзімі      =10 маусым
|команда1  ={{футбол-rt|Беларусь}}
|команда2  ={{футбол|Қазақстан}}
|шот      =1-1
|стадион   =[[Нови Сад|Нови-Сад]] ([[Сербия]]), &quot;Stadion Karadjordje
|төрешілер     =
|төреші     =
|көрермендер=
|голдар1=Малкевич 84
|голдар2=[[Абат Қайратұлы Айымбетов|Айымбетов]] 13
|құрам1 = Павлюченко, Печенин, Хадаркевич, Быков, Эбонг, Бахар (Малькевич, 65), Яблонский (к) (Климович, 81), Юденков (Громыко, 46), Седько (Богомольский, 46), Волков, Бегунов (Шевченко, 76)
|құрам2 = Шацкий, Малый, Әліп, Қуат (к), Дарабаев (Досмағамбетов, 77), Вороговский (Сүйімбаев, 58), Қайыров, Айымбетов (Шушеначев, 67), Оразов (Жарынбетов, 67), Марочкин, Э.Астанов (Васильев, 77)
}}
{{Матч туралы есептеме 
|мерзімі      =13 маусым
|команда1  ={{футбол-rt|Қазақстан}}
|команда2  ={{футбол|Словакия}}
|шот      =2-1
|стадион   =
|төрешілер     =
|төреші     =
|көрермендер=28745
|голдар1=[[Ян Владимирович Вороговский|Ян Вороговский]] 18&lt;br&gt;[[Эльхан Астанов]] 39
|голдар2=[[Матуш Беро|Беро]] 51
|құрам1 = Шацкий, Малый, Әліп, Э.Астанов (Логвиненко, 83), Дарабаев (Ерланов, 88), Тағыберген (к), Вороговский (Оразов, 73), Айымбетов (Самородов, 88), Досмағамбетов, Габышев (Қайыров, 73), Марочкин
|құрам2 = Родак, Пекарик, Вальент, Дуда ({{қуылды|88}}), Руснак (Стрелец, 72), Грошовски, Хватал (Де Марко, 46), Дьёмбер, Гараслин (Суслов, 88), Куцка (к), Беро (Алмаши, 82)
}}

== Сілтемелер ==

* [https://www.sports.kz/news/perelomili-ipobedili-video-golov-matcha-moldova-kazahstan-vlige-natsiy 24 наурыз 2022. Молдова-Қазақстан]
{{Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы}}
[[Санат:Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы]]
[[Санат:2022 жылғы футбол]]</text>
      <sha1>1j5ia9arrt4b9wi2l78qd2anw27aiai</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3054997</id>
      <parentid>3054996</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T13:48:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мықтыбек Оразтайұлы</username>
        <id>69223</id>
      </contributor>
      <comment>/* УЕФА Ұлттар лигасы 2022/23 */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10564" xml:space="preserve">{{клуб маусымы
|уақыты = [[24 наурыз]] - 
|логотипі =Astana Arena 2013-10-24 22.13.46.JPG
|өлшемі = 300px
|жаттықтырушысы = {{ту|Қазақстан}} [[Андрей Владимирович Карпович|Андрей Карпович]]
|келесі = [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы 2023|2023]] 
|алдыңғы  = [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы 2021|2021]]
|ойналған ойындар саны = 
}}
{{Толық мақала|Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы}}
2022 жылы наурыз айында [[Талғат Маруанұлы Байсуфинов|Талғат Байсуфинов]] баперліктен кетіп, орнына бас бапкер қызметін атқарушы боп Қазақстан құрамасының бұрынғы ойыншысы [[Андрей Владимирович Карпович|Андрей Карпович]] тағайындалды.

== Матчтар ==

=== [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2020/21|УЕФА Ұлттар лигасы 2020/21]], плей-офф ===
{{Матч туралы есептеме 
|мерзімі      =24 наурыз 2022
|команда1  ={{футбол-rt|Молдова}}
|команда2  = {{футбол|Қазақстан}}
|шот      =1-2
|стадион   =Зимбру, [[Кишинев|Кишинёв]]
|төреші     ={{ту|Грекия}} Тасос Сидиропулос
|көрермендер=
|голдар1=[[Ион Николаеску]] {{гол|45+1}}
|голдар2=[[Александр Николаевич Марочкин|Александр Марочкин]] {{гол|63}}&lt;br&gt;[[Вячеслав Николаевич Посмак|Вячеслав Посмак]] {{гол|79|авт}}
|құрам1 = Намашко, Думбравану, Болохан, Посмак, Рябчук, Ревенко, Ионицэ, Рацэ, Плэтикэ (Гынсарь 76), Каймаков, Николаеску
|құрам2 = [[Игорь Валерьевич Шацкий|Шацкий]], [[Ғафуржан Сабыржанұлы Сүйімбаев|Сүйімбаев]], [[Нұралы Әліп|Әліп]], [[Сергей Викторович Малый|Малый]], [[Александр Николаевич Марочкин|Марочкин]], [[Марат Вячеславович Быстров|Быстров]], [[Думан Ахметтілләұлы Нәрзілдаев|Нарзілдаев]] ([[Айбол Ерболатұлы Әбікен|Әбікен]] 46), [[Асхат Тағыбергенұлы Тағыберген|Тағыберген]] ([[Абзал Талғатұлы Бейсебеков|Бейсебеков]] 84), [[Владислав Андреевич Васильев|Васильев]] ([[Айбар Болатұлы Жақсылықов|Жақсылықов]] 65), [[Бақтияр Батыржанұлы Зайнутдинов|Зайнутдинов]], [[Алексей Александрович Щёткин|Щеткин]] ([[Роман Валерьевич Муртазаев|Муртазаев]] 65).
}}
{{Матч туралы есептеме 
|мерзімі      =29 наурыз 2022
|команда1  ={{футбол-rt|Қазақстан}}
|команда2  = {{футбол|Молдова}}
|шот      =0-1
|стадион   =[[Астана Арена]], [[Нұр-Сұлтан]]
|төреші     =
|көрермендер=
|голдар1=[[Игорь Андреевич Армаш|Армаш]] {{гол|13}}
|құрам1=Шацкий, Малый, Әліп (Бейсебеков, 103), Қуат, Тағыберген (к) (Жуков, 103), Васильев (Жаксылықов, 66), Сүйімбаев (Досмағамбетов, 46), Айымбетов (№6 Әбікен, 116), Зайнутдинов, Марочкин, Быстров (Қайыров, 66). '''Жаттықтырушы''' – А.Карпович
|құрам2=Райлян, Рябчук, Болохан (Крачун, 64), №4 Армаш, Посмак, Ионицэ (к), Николаеску, М.Плэтикэ (Мандрыченко, 69), Каймаков, Ревенко, Рацэ. '''Жаттықтырушы''' - Сергей Клещенко
|пенальти = 5:4 
|пенальти1 = [[Айбол Ерболатұлы Әбікен|Әбікен]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Абзал Талғатұлы Бейсебеков|Бейсебеков]] {{пенмүлт}}&lt;br /&gt;[[Тимур Талғатұлы Досмағамбетов|Досмағамбетов]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Бақтияр Батыржанұлы Зайнутдинов|Зайнутдинов]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Айбар Болатұлы Жақсылықов|Жаксылыков]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Георгий Геннадьевич Жуков|Жуков]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;
|пенальти2 = [[Михаил Каймаков|Каймаков]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Игорь Андреевич Армаш|Армаш]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Дмитрий Николаевич Мандриченко|Мандрыченко]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Артур Крачун|Крачун]] {{пенгол}}&lt;br /&gt;[[Ион Николаеску|Николаеску]] {{пенмүлт}}&lt;br /&gt;[[ Йоан-Кэлин Ревенко|Ревенко]] {{пенмүлт}}
}}

=== [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2022/23|УЕФА Ұлттар лигасы 2022/23]] ===
{{Матч туралы есептеме 
|мерзімі      =4 маусым
|команда1  ={{футбол-rt|Қазақстан}}
|команда2  ={{футбол|Әзірбайжан}}
|шот      =2-0
|стадион   =[[Астана Арена]], [[Нұр-Сұлтан]]
|төрешілер     =
|төреші     =
|көрермендер=19823
|голдар1=[[Абат Қайратұлы Айымбетов|Абат Айымбетов]] 50, 60
|голдар2=
|құрам1 = Шацкий, Әліп, Ахметов (Малый, 79), Дарабаев, Тағыберген (к) (Жарынбетов, 84), Байтана (Оразов, 46), Вороговский, Қайыров, Айымбетов (Шушеначев, 79), Марочкин, Э.Астанов (Қуат, 73). Жаттықтырушы – М.Адиев (Россия)
|құрам2 = Магомедалиев, Салахлы, Мустафазаде, Медведев (к), Хагверди, Э.Махмудов (Назаров, 79), Рен.Дадашов (Алескеров, 68), Эмрели (Шейдаев, 79), Исрафилов, Б.Гусейнов (Байрамов, 79), Исаев (Нуриев, 68). Жаттықтырушы – Джанни Де Бьязи (Италия)
}}
{{Матч туралы есептеме 
|мерзімі      =7 маусым
|команда1  ={{футбол-rt|Словакия}}
|команда2  ={{футбол|Қазақстан}}
|шот      =0-1
|стадион   =Štadión Antona Malatinského
|төрешілер     =
|төреші     =
|көрермендер=4149
|голдар1=
|голдар2=[[Аслан Қайратұлы Дарабаев|Аслан Дарабаев]] 26
|құрам1 = Родак, Хватал, Вайсс (Суслов, 46), Руснак (Боженик, 71), Шкриньяр (к) (Вальент, 43), Дьёмбер, Косцелник (Стрелец, 83), Шранц (Гараслин, 46), Куцка, Алмаши, Лоботка
|құрам2 = Шацкий, Малый, Алип, Куат (к), Дарабаев (Жарынбетов, 73), Аймбетов (Шушеначев, 65), Досмагамбетов, Габышев (Каиров, 65), Оразов (Вороговский, 59), Марочкин, Э.Астанов (Васильев, 73)
}}
{{Матч туралы есептеме 
|мерзімі      =10 маусым
|команда1  ={{футбол-rt|Беларусь}}
|команда2  ={{футбол|Қазақстан}}
|шот      =1-1
|стадион   =[[Нови Сад|Нови-Сад]] ([[Сербия]]), &quot;Stadion Karadjordje
|төрешілер     =
|төреші     =
|көрермендер=0
|голдар1=Малкевич 84
|голдар2=[[Абат Қайратұлы Айымбетов|Айымбетов]] 13
|құрам1 = Павлюченко, Печенин, Хадаркевич, Быков, Эбонг, Бахар (Малькевич, 65), Яблонский (к) (Климович, 81), Юденков (Громыко, 46), Седько (Богомольский, 46), Волков, Бегунов (Шевченко, 76)
|құрам2 = Шацкий, Малый, Әліп, Қуат (к), Дарабаев (Досмағамбетов, 77), Вороговский (Сүйімбаев, 58), Қайыров, Айымбетов (Шушеначев, 67), Оразов (Жарынбетов, 67), Марочкин, Э.Астанов (Васильев, 77)
}}
{{Матч туралы есептеме 
|мерзімі      =13 маусым
|команда1  ={{футбол-rt|Қазақстан}}
|команда2  ={{футбол|Словакия}}
|шот      =2-1
|стадион   =[[Астана Арена]], [[Нұр-Сұлтан]]
|төрешілер     =
|төреші     =
|көрермендер=28745
|голдар1=[[Ян Владимирович Вороговский|Ян Вороговский]] 18&lt;br&gt;[[Эльхан Астанов]] 39
|голдар2=[[Матуш Беро|Беро]] 51
|құрам1 = Шацкий, Малый, Әліп, Э.Астанов (Логвиненко, 83), Дарабаев (Ерланов, 88), Тағыберген (к), Вороговский (Оразов, 73), Айымбетов (Самородов, 88), Досмағамбетов, Габышев (Қайыров, 73), Марочкин
|құрам2 = Родак, Пекарик, Вальент, Дуда ({{қуылды|88}}), Руснак (Стрелец, 72), Грошовски, Хватал (Де Марко, 46), Дьёмбер, Гараслин (Суслов, 88), Куцка (к), Беро (Алмаши, 82)
}}

== Сілтемелер ==

* [https://www.sports.kz/news/perelomili-ipobedili-video-golov-matcha-moldova-kazahstan-vlige-natsiy 24 наурыз 2022. Молдова-Қазақстан]
{{Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы}}
[[Санат:Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы]]
[[Санат:2022 жылғы футбол]]</text>
      <sha1>6ilks0lenz7lwa0t97txj2ybsib5r8w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Lamro ML</title>
    <ns>3</ns>
    <id>680464</id>
    <redirect title="Қатысушы талқылауы:M. Taron" />
    <revision>
      <id>3055104</id>
      <parentid>3017422</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T01:21:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>3358</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: Шынжырлы айдатуды түзетті → [[Қатысушы талқылауы:M. Taron]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Қатысушы талқылауы:M. Taron]]</text>
      <sha1>971yctoituggunvu9v7j2i9p9e8vo7p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жоба:Түркі марафоны 2022</title>
    <ns>102</ns>
    <id>681433</id>
    <revision>
      <id>3055011</id>
      <parentid>3054805</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:05:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12168" xml:space="preserve">[[Сурет:Wikimedians_of_Turkic_Languages_User_Group_Logo.svg|150px|right]]
'''&lt;center&gt;&lt;big&gt; Түркі марафоны 2022&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;
&lt;center&gt;&lt;big&gt;1 - 31 шілде 2022&lt;/big&gt;'''&lt;/center&gt;
&lt;p&gt;&lt;/p&gt;
'''&lt;small&gt;&lt;center&gt;Жобаның халықаралық негізгі бетіне өту үшін [[m:Turkic_Marathon_2022|осында басыңыз]]&lt;/small&gt;'''&lt;/center&gt;&lt;p&gt;&lt;/p&gt;


&lt;big&gt;&lt;center&gt;'''Түркі марафоны 2022''' — 2022 жылдың 1 - 31 шілде аралығында өтетін контент дамытуға бағытталған халықаралық жоба. Жоба мақсаты — түркі тілдерінде сөйлейтін елдер және олардың мәдениеті туралы мақалалар жазып, түркі тілдерінде сөйлейтін уикипедияшылар арасындағы ынтымақтастықты нығайту. Әділқазылар алқасының бағалауынан кейін көрсетілген мерзім аралығында ең көп ұпай жинаған қатысушылар марапатталатын болады. Қазақ Уикипедиясына үлес қосқысы келетін кез келген адам төмендегі қатысушылар тізіміне өз атын қосса болады. Іске сәт!&lt;/center&gt;&lt;/big&gt;


'''&lt;center&gt;Төмендегі жалауларды түрту арқылы сол елдегі уикипедияшылардың ұсынған өздерінің мәдениеті туралы жаңадан жасауға тұрарлық мақалалар тізімін көре аласыз.&lt;/center&gt;'''
'''&lt;center&gt;Ескерту: Төмендегі тізімдегі мақалалар тек ұсыныс қана, одан өзге шарттарға сәйкес келетін мақалалар да сайысқа қатыса алады.&lt;/center&gt;'''
&lt;gallery mode=packed-hover  heights=30px&gt;
File:Flag_of__Azerbaijan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Azerbaijan|Әзірбайжан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Azerbaijan]]|alt=Әзірбайжан
File:Flag_of__Bashkortostan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Bashkortostan|Башқұртстан]]|link=[[meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Bashkortostan]]|alt=Башқұртстан
File:Flag_of__East Turkestan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/East Turkestan|Шығыс Түркістан]]|link=[[meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Bashkortostan]]|alt=Шығыс Түркістан
File:Flag_of_Gagauzia.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Gagauz|Ғағауыз]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Gagauz]]|alt=Ғағауыз
File:Flag_of__Kazakhstan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kazakhstan|Қазақстан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kazakhstan]]|alt=Қазақстан
File:Flag_of__Kyrgyzstan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kyrgyzstan|Қырғызстан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kyrgyzstan]]|alt=Қырғызстан
File:Flag of the crimeans.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Crimean Tatars|Қырым татарлары]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Crimean Tatars]]|alt=Қырым татарлары
File:Flag_of_Tatarstan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Tatarstan|Татарстан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kazakhstan]]|alt=Татарстан
File:Flag_of_Uzbekistan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Uzbekistan|Өзбекстан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Uzbekistan]]|alt=Өзбекстан
File:Flag_of__Tuva.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Tuva|Тува Республикасы]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Tuva]]|alt=Тува
File:Flag_of_Turkey.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List of Articles/Turkey|Түркия]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Turkey]]|alt=Түркия
File:Flag of Sakha.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List of Articles/Sakha|Саха]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Sakha]]|alt=Саха
&lt;/gallery&gt;

&lt;br /&gt;
&lt;center&gt;''Конкурсқа қатысушылардың бастаған және жетілдірілген мақалаларының тізімі''&lt;/center&gt;
&lt;div style=&quot;text-align:center;&quot;&gt;
&lt;!-- Please edit the &quot;URL&quot; accordingly, especially the &quot;section&quot; number; thanks --&gt;
{{Clickable button 2|Жаңа мақалалар|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/turkic-marathon-2022-kk|class=mw-ui-progressive}}  
&lt;/div&gt;
&lt;center&gt;''Конкурс барысында бастаған мақалаңызды осында қосыңыз.''&lt;/center&gt;
&lt;div style=&quot;text-align:center;&quot;&gt;
&lt;!-- Please edit the &quot;URL&quot; accordingly, especially the &quot;section&quot; number; thanks --&gt;
{{Clickable button 2|Жаңа мақала қосу|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/turkic-marathon-2022-kk/add |class=mw-ui-progressive}} 
&lt;/div&gt;
&lt;br /&gt;

{{multicol}}
; Сайысқа қатысу үшін
# Төмендегі &quot;қатысушылар&quot; бөліміне өз атыңызды қосыңыз.
# Қазақ Уикипедиясында тізімде аталған елдер мен халықтардың мәдениеті туралы мақала жазыңыз.
# Бастауға ұсынылған мақалалар тізімін ел атауларының үстіне басу арқылы көре аласыз. 
# Тізімдегі мақалалар тек ұсыныс қана; Сайыс тақырыбына сай келетін, бірақ тізімге қосылмаған басқа да мақалаларды да жаза аласыз. Мақалаларыңыз [[Уикипедия:Маңыздылық|маңыздылық]] критерилеріне сай келетініне көз жеткізіңіз.

; Марапаттар
* 1 орын:


; Ұйымдастырушылар мен әділқазылар
* Ұйымдастырушы: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Community_of_Kazakh_language_User_Group Уикимедиа қауымдастығының қазақтілді қолданушылар тобы]
* Әділқазы:
# [[User:Mehman97|Mehman97]]
# {{u|Batyrbek.kz|Batyrbek.kz}}
# {{u|Kaiyr|Kaiyr}}
;Қатысушылар
[[File:BoNM_-_Turkic_Council.png|right|120px|«Түркі» марапаттамасы]]
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|- align=&quot;left&quot;
! Қатысушы
! Мақала
! Талапқа сай мақала саны 
! Ұпай
|-
|{{u|Мағыпар}}
|{{ту|Әзірбайжан}}  [[Әзірбайжан]] 

1.[[Аршын мал алан (оперетта)]] 

2.[[Балабан (музыкалық аспап)]] 

3.[[Баку теңіз жағалауы бульвары]]

{{flag|Башқұртстан}} 

4.[[Денис Шафиков]]

5.[[Тарихи Башқұртстан]]
6.[[Башқұртстан Республикасының Ұлттық мұражайы]]

[[Сурет:Kokbayraq flag.svg|солға|25px|]] [[Шығыс Түркістан]] 
7.[[Қызыл үңгірлері]]

8.[[Ұйғыр әліпбиі]]

9.[[Сайфуддин Азизи]]

{{ту|Қырғызстан}} [[Қырғызстан]]

10.[[Эрлис Джекшенұлы Тердикбаев]]

11.[[Қырғызстандағы көлік жүйесі]]

[[Сурет:Flag of the Crimean Tatar people.svg|солға|right|25px|]] [[Қырым татарлары]] 
12.[[Әбіләкім Сәлімұлы Ғафаров]]

13.[[Исмаил Болатұлы Болатов]]

[[Сурет:Flag of Tatarstan.svg|25px|border]] [[Татарстан]] 

14.[[Әгерже ауданы]]

15.[[Татарстан халқы]]

{{ту|Өзбекстан}} [[Өзбекстан]] 

16.[[Ичан-Қала]]

17.[[Чор-Бакр]]

[[Сурет:Flag of Tuva.svg|25px|border]] [[Тыва]]

18.[[Шагаа]]

19.[[Танну-Ола]]

{{ту|Түркия}} [[Түркия]]

20.[[Сангариус көпірі]]

21.[[Сагалассос]]

[[Сурет:Flag of Sakha.svg|солға|25px]] [[Саха Республикасы]]

22.[[Саха пышағы]]

23.[[Василий Михайлович Егоров (боксёр)]]

[[Сурет:Flag of Gagauzia.svg|солға|25px|]] [[Ғағауызстан]] 
24.[[Етулия]]

25.[[Чок-Майдан]]

26.[[Бешалма]]

27.[[Авдарма]]

28.[[Буджак (Ғағауызстан)]]

29.[[Комрат]]

30.[[Дезгинжа]]

31.[[Русская Киселия]]

32.[[Кирсово]]

33.[[Конгаз]]

34.[[Котовское (Молдова)]]


| 
|
|-
|{{u|Dimash Kenesbek}}
|{{ту|Әзірбайжан}}  [[Әзірбайжан]] 
1. [[Ішкі қала (Баку)]]

2. [[Мұхаммед мешіті (Баку)]] 

3. [[Қыз мұнарасы (Баку)]]

4. [[Атешгях]]

5. [[Ширван-Абшерон сәулет мектебі]]

{{ту|Өзбекстан}}  [[Өзбекстан]],&lt;br /&gt;  {{ту|Түрікменстан}}  [[Түрікменстан]]&lt;br /&gt; 
6. [[Жалаладдин Мәңгіберді]]

[[Сурет:Flag of Tatarstan.svg|25px|border]] [[Татарстан]]

7. [[Құл Шәриф]]

{{ту|Түркия}}  [[Түркия]]

8. [[Хайреддин Барбаросса]]

9. [[Ибраһим Шинаси]]

10. [[Осман Хамди Бей]]

{{ту|Өзбекстан}}  [[Өзбекстан]]

11. [[Хамит Әлімжан]]

12. [[Әбділхамит Шолпан]]

13. [[Тесік-Тас үңгірі]]
|
|
|-
|{{u|?}}
|{{ту|?}}  [[?]], 
|
|
|-
|{{u|?}}
|{{ту|?}}  [[?]], 
|
|
|-
|}
;Ұпайлар
#{{u|?}} 

* 
{{multicol-break}}
; Ережелер
# Сайыс барысында [[meta:Turkic Marathon 2022/Participants|осы жердегі]] тізімде көрсетілген '''Қазақстаннан басқа''' жарысқа қатысатын елдер (және де өзге түркі тілдес елдер) туралы бір тақырыпта жаңа мақала бастау керек.
# &lt;small&gt;'''2022 жылдың 1 шілдесі сағат 00.00 (UTC)''' мен '''2022 жылдың 31 шілдесі сағат 00.00 (UTC)'''&lt;/small&gt; арасында жаңадан жасалған мақалалар ғана сайысқа қатыса алады.
# Сайысқа ұйымдастырушылар мен әділқазылар алқасынан өзге барлық қатысушылар қатыса алады.
# Жарыс бойы кез келген уақытта қатысуға болады.
# Мақалалардағы ақпарат [[Уикипедия:Тексерілмелдігі|тексерілген]] болуы керек, [[Уикипедия:Сенімді дереккөздер|сенімді дереккөздер]]ге сүйеніп жазылып, [[Уикипедия:Мақаланы безендіру|мақаланы безендіру]] шарттарына сәйкес болу керек.
# Жоба барысында жасалған жаңа мақалалардың көлемі кем дегенде 2500 байт және 200 сөзден болуы керек.
# Ең кемі екі [[Уикипедия:Сенімді дереккөздер|сенімді дереккөз]] қосу, санат, интеруики, басқа бетке сілтемелер болуы керек.
# Тізім, кесте, үлгі не санаттар сайыс аясына кірмейді. Тізімдер мен кестелерде мәтін болса, олар есептеледі.
# 1-орын иелену үшін ең кемі 30 мақала, 2-орын үшін - 20 мақала, 3-орын үшін 10 мақала жазылуы керек.
{{multicol-end}}

[[Санат:Уикипедия:Жобалар]]</text>
      <sha1>gze2bhwal4ypc4cg3ah7npenawbc91i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055012</id>
      <parentid>3055011</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:06:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12201" xml:space="preserve">[[Сурет:Wikimedians_of_Turkic_Languages_User_Group_Logo.svg|150px|right]]
'''&lt;center&gt;&lt;big&gt; Түркі марафоны 2022&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;
&lt;center&gt;&lt;big&gt;1 - 31 шілде 2022&lt;/big&gt;'''&lt;/center&gt;
&lt;p&gt;&lt;/p&gt;
'''&lt;small&gt;&lt;center&gt;Жобаның халықаралық негізгі бетіне өту үшін [[m:Turkic_Marathon_2022|осында басыңыз]]&lt;/small&gt;'''&lt;/center&gt;&lt;p&gt;&lt;/p&gt;


&lt;big&gt;&lt;center&gt;'''Түркі марафоны 2022''' — 2022 жылдың 1 - 31 шілде аралығында өтетін контент дамытуға бағытталған халықаралық жоба. Жоба мақсаты — түркі тілдерінде сөйлейтін елдер және олардың мәдениеті туралы мақалалар жазып, түркі тілдерінде сөйлейтін уикипедияшылар арасындағы ынтымақтастықты нығайту. Әділқазылар алқасының бағалауынан кейін көрсетілген мерзім аралығында ең көп ұпай жинаған қатысушылар марапатталатын болады. Қазақ Уикипедиясына үлес қосқысы келетін кез келген адам төмендегі қатысушылар тізіміне өз атын қосса болады. Іске сәт!&lt;/center&gt;&lt;/big&gt;


'''&lt;center&gt;Төмендегі жалауларды түрту арқылы сол елдегі уикипедияшылардың ұсынған өздерінің мәдениеті туралы жаңадан жасауға тұрарлық мақалалар тізімін көре аласыз.&lt;/center&gt;'''
'''&lt;center&gt;Ескерту: Төмендегі тізімдегі мақалалар тек ұсыныс қана, одан өзге шарттарға сәйкес келетін мақалалар да сайысқа қатыса алады.&lt;/center&gt;'''
&lt;gallery mode=packed-hover  heights=30px&gt;
File:Flag_of__Azerbaijan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Azerbaijan|Әзірбайжан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Azerbaijan]]|alt=Әзірбайжан
File:Flag_of__Bashkortostan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Bashkortostan|Башқұртстан]]|link=[[meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Bashkortostan]]|alt=Башқұртстан
File:Flag_of__East Turkestan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/East Turkestan|Шығыс Түркістан]]|link=[[meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Bashkortostan]]|alt=Шығыс Түркістан
File:Flag_of_Gagauzia.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Gagauz|Ғағауыз]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Gagauz]]|alt=Ғағауыз
File:Flag_of__Kazakhstan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kazakhstan|Қазақстан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kazakhstan]]|alt=Қазақстан
File:Flag_of__Kyrgyzstan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kyrgyzstan|Қырғызстан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kyrgyzstan]]|alt=Қырғызстан
File:Flag of the crimeans.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Crimean Tatars|Қырым татарлары]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Crimean Tatars]]|alt=Қырым татарлары
File:Flag_of_Tatarstan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Tatarstan|Татарстан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Kazakhstan]]|alt=Татарстан
File:Flag_of_Uzbekistan.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Uzbekistan|Өзбекстан]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Uzbekistan]]|alt=Өзбекстан
File:Flag_of__Tuva.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Tuva|Тува Республикасы]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Tuva]]|alt=Тува
File:Flag_of_Turkey.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List of Articles/Turkey|Түркия]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Turkey]]|alt=Түркия
File:Flag of Sakha.svg|&lt;br /&gt;[[:meta:Turkic Marathon 2022/List of Articles/Sakha|Саха]]|link=[[:meta:Turkic Marathon 2022/List_of_Articles/Sakha]]|alt=Саха
&lt;/gallery&gt;

&lt;br /&gt;
&lt;center&gt;''Конкурсқа қатысушылардың бастаған және жетілдірілген мақалаларының тізімі''&lt;/center&gt;
&lt;div style=&quot;text-align:center;&quot;&gt;
&lt;!-- Please edit the &quot;URL&quot; accordingly, especially the &quot;section&quot; number; thanks --&gt;
{{Clickable button 2|Жаңа мақалалар|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/turkic-marathon-2022-kk|class=mw-ui-progressive}}  
&lt;/div&gt;
&lt;center&gt;''Конкурс барысында бастаған мақалаңызды осында қосыңыз.''&lt;/center&gt;
&lt;div style=&quot;text-align:center;&quot;&gt;
&lt;!-- Please edit the &quot;URL&quot; accordingly, especially the &quot;section&quot; number; thanks --&gt;
{{Clickable button 2|Жаңа мақала қосу|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/turkic-marathon-2022-kk/add |class=mw-ui-progressive}} 
&lt;/div&gt;
&lt;br /&gt;

{{multicol}}
; Сайысқа қатысу үшін
# Төмендегі &quot;қатысушылар&quot; бөліміне өз атыңызды қосыңыз.
# Қазақ Уикипедиясында тізімде аталған елдер мен халықтардың мәдениеті туралы мақала жазыңыз.
# Бастауға ұсынылған мақалалар тізімін ел атауларының үстіне басу арқылы көре аласыз. 
# Тізімдегі мақалалар тек ұсыныс қана; Сайыс тақырыбына сай келетін, бірақ тізімге қосылмаған басқа да мақалаларды да жаза аласыз. Мақалаларыңыз [[Уикипедия:Маңыздылық|маңыздылық]] критерилеріне сай келетініне көз жеткізіңіз.

; Марапаттар
* 1 орын:


; Ұйымдастырушылар мен әділқазылар
* Ұйымдастырушы: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Community_of_Kazakh_language_User_Group Уикимедиа қауымдастығының қазақтілді қолданушылар тобы]
* Әділқазы:
# [[User:Mehman97|Mehman97]]
# {{u|Batyrbek.kz|Batyrbek.kz}}
# {{u|Kaiyr|Kaiyr}}
;Қатысушылар
[[File:BoNM_-_Turkic_Council.png|right|120px|«Түркі» марапаттамасы]]
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|- align=&quot;left&quot;
! Қатысушы
! Мақала
! Талапқа сай мақала саны 
! Ұпай
|-
|{{u|Мағыпар}}
|{{ту|Әзірбайжан}}  [[Әзірбайжан]] 

1.[[Аршын мал алан (оперетта)]] 

2.[[Балабан (музыкалық аспап)]] 

3.[[Баку теңіз жағалауы бульвары]]

{{flag|Башқұртстан}} 

4.[[Денис Шафиков]]

5.[[Тарихи Башқұртстан]]
6.[[Башқұртстан Республикасының Ұлттық мұражайы]]

[[Сурет:Kokbayraq flag.svg|солға|25px|]] [[Шығыс Түркістан]] 
7.[[Қызыл үңгірлері]]

8.[[Ұйғыр әліпбиі]]

9.[[Сайфуддин Азизи]]

{{ту|Қырғызстан}} [[Қырғызстан]]

10.[[Эрлис Джекшенұлы Тердикбаев]]

11.[[Қырғызстандағы көлік жүйесі]]

[[Сурет:Flag of the Crimean Tatar people.svg|солға|right|25px|]] [[Қырым татарлары]] 
12.[[Әбіләкім Сәлімұлы Ғафаров]]

13.[[Исмаил Болатұлы Болатов]]

[[Сурет:Flag of Tatarstan.svg|25px|border]] [[Татарстан]] 

14.[[Әгерже ауданы]]

15.[[Татарстан халқы]]

{{ту|Өзбекстан}} [[Өзбекстан]] 

16.[[Ичан-Қала]]

17.[[Чор-Бакр]]

[[Сурет:Flag of Tuva.svg|25px|border]] [[Тыва]]

18.[[Шагаа]]

19.[[Танну-Ола]]

{{ту|Түркия}} [[Түркия]]

20.[[Сангариус көпірі]]

21.[[Сагалассос]]

[[Сурет:Flag of Sakha.svg|солға|25px]] [[Саха Республикасы]]

22.[[Саха пышағы]]

23.[[Василий Михайлович Егоров (боксёр)]]

[[Сурет:Flag of Gagauzia.svg|солға|25px|]] [[Ғағауызстан]] 
24.[[Етулия]]

25.[[Чок-Майдан]]

26.[[Бешалма]]

27.[[Авдарма]]

28.[[Буджак (Ғағауызстан)]]

29.[[Комрат]]

30.[[Дезгинжа]]

31.[[Русская Киселия]]

32.[[Кирсово]]

33.[[Конгаз]]

34.[[Котовское (Молдова)]]

35.[[Ферапонтьевка]]
| 
|
|-
|{{u|Dimash Kenesbek}}
|{{ту|Әзірбайжан}}  [[Әзірбайжан]] 
1. [[Ішкі қала (Баку)]]

2. [[Мұхаммед мешіті (Баку)]] 

3. [[Қыз мұнарасы (Баку)]]

4. [[Атешгях]]

5. [[Ширван-Абшерон сәулет мектебі]]

{{ту|Өзбекстан}}  [[Өзбекстан]],&lt;br /&gt;  {{ту|Түрікменстан}}  [[Түрікменстан]]&lt;br /&gt; 
6. [[Жалаладдин Мәңгіберді]]

[[Сурет:Flag of Tatarstan.svg|25px|border]] [[Татарстан]]

7. [[Құл Шәриф]]

{{ту|Түркия}}  [[Түркия]]

8. [[Хайреддин Барбаросса]]

9. [[Ибраһим Шинаси]]

10. [[Осман Хамди Бей]]

{{ту|Өзбекстан}}  [[Өзбекстан]]

11. [[Хамит Әлімжан]]

12. [[Әбділхамит Шолпан]]

13. [[Тесік-Тас үңгірі]]
|
|
|-
|{{u|?}}
|{{ту|?}}  [[?]], 
|
|
|-
|{{u|?}}
|{{ту|?}}  [[?]], 
|
|
|-
|}
;Ұпайлар
#{{u|?}} 

* 
{{multicol-break}}
; Ережелер
# Сайыс барысында [[meta:Turkic Marathon 2022/Participants|осы жердегі]] тізімде көрсетілген '''Қазақстаннан басқа''' жарысқа қатысатын елдер (және де өзге түркі тілдес елдер) туралы бір тақырыпта жаңа мақала бастау керек.
# &lt;small&gt;'''2022 жылдың 1 шілдесі сағат 00.00 (UTC)''' мен '''2022 жылдың 31 шілдесі сағат 00.00 (UTC)'''&lt;/small&gt; арасында жаңадан жасалған мақалалар ғана сайысқа қатыса алады.
# Сайысқа ұйымдастырушылар мен әділқазылар алқасынан өзге барлық қатысушылар қатыса алады.
# Жарыс бойы кез келген уақытта қатысуға болады.
# Мақалалардағы ақпарат [[Уикипедия:Тексерілмелдігі|тексерілген]] болуы керек, [[Уикипедия:Сенімді дереккөздер|сенімді дереккөздер]]ге сүйеніп жазылып, [[Уикипедия:Мақаланы безендіру|мақаланы безендіру]] шарттарына сәйкес болу керек.
# Жоба барысында жасалған жаңа мақалалардың көлемі кем дегенде 2500 байт және 200 сөзден болуы керек.
# Ең кемі екі [[Уикипедия:Сенімді дереккөздер|сенімді дереккөз]] қосу, санат, интеруики, басқа бетке сілтемелер болуы керек.
# Тізім, кесте, үлгі не санаттар сайыс аясына кірмейді. Тізімдер мен кестелерде мәтін болса, олар есептеледі.
# 1-орын иелену үшін ең кемі 30 мақала, 2-орын үшін - 20 мақала, 3-орын үшін 10 мақала жазылуы керек.
{{multicol-end}}

[[Санат:Уикипедия:Жобалар]]</text>
      <sha1>mttd1zucgi52dka96v0xo93algxd9qt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кэлвин Басси</title>
    <ns>0</ns>
    <id>682438</id>
    <revision>
      <id>3055060</id>
      <parentid>3032181</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T18:14:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1626" xml:space="preserve">{{Футболшы 
|туған күні = 31.12.1999
|азаматтығы = {{байрақ|Нигерия}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 76 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|Нидерланд}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]
|номері = 33
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2020—2022|{{ту|Шотландия}} [[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]|37 (0) 
|2022—|{{ту|Нидерланд}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|0 (0)}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2022—|{{футбол|Нигерия}}|6 (0)}}
}}
'''Кэлвин Басси''' ({{lang-en|Calvin Bassey}}; [[1999 жыл]]ы [[31 желтоқсан]]да туған, [[Аоста]], [[Италия]]) — нигериялық футболшы, &quot;[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]&quot; клубы мен [[Нигерия Ұлттық футбол құрамасы|Нигерия құрамасының]] қорғаушысы.

== Жетістіктері ==

=== Командалық ===

* Шотландия чемпионы: 2021/22

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер}}{{бастама}}
{{сыртқы сілтемелер}}
[[Санат:нигерия футболшылары]]
[[Санат:Нигерия Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Рейнджерс ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>fi0w6gne2qdlq4n8of9txdf5lcwhldo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055061</id>
      <parentid>3055060</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T18:16:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <comment>/* Дереккөздер */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1698" xml:space="preserve">{{Футболшы 
|туған күні = 31.12.1999
|азаматтығы = {{байрақ|Нигерия}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 76 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|Нидерланд}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]
|номері = 33
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2020—2022|{{ту|Шотландия}} [[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]|37 (0) 
|2022—|{{ту|Нидерланд}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|0 (0)}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2022—|{{футбол|Нигерия}}|6 (0)}}
}}
'''Кэлвин Басси''' ({{lang-en|Calvin Bassey}}; [[1999 жыл]]ы [[31 желтоқсан]]да туған, [[Аоста]], [[Италия]]) — нигериялық футболшы, &quot;[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]&quot; клубы мен [[Нигерия Ұлттық футбол құрамасы|Нигерия құрамасының]] қорғаушысы.

== Жетістіктері ==

=== Командалық ===

* Шотландия чемпионы: 2021/22

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{бастама}}
{{сыртқы сілтемелер}}

[[Санат:Нигерия футболшылары]]
[[Санат:Нигерия Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Рейнджерс ФК ойыншылары]]
[[Санат:Аякс Амстердам ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>6opsgrwuuw8wszdodgoy13x0o0cfsqy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055062</id>
      <parentid>3055061</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T18:21:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1818" xml:space="preserve">{{Футболшы 
|есімі = Кэлвин Басси
|туған күні = 31.12.1999
|азаматтығы = {{байрақ|Нигерия}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 76 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|Нидерланд}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]
|номері = 33
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2020—2022|{{ту|Шотландия}} [[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]|37 (0) 
|2022—|{{ту|Нидерланд}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|0 (0)}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2022—|{{футбол|Нигерия}}|6 (0)}}
}}
'''Кэлвин Басси''' ({{lang-en|Calvin Bassey}}; [[1999 жыл]]ы [[31 желтоқсан]]да туған, [[Аоста]], [[Италия]]) — нигериялық футболшы, &quot;[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]&quot; клубы мен [[Нигерия Ұлттық футбол құрамасы|Нигерия құрамасының]] қорғаушысы.

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; Рейнджерс
* [[Футболдан Шотландия чемпионаты|Шотландия чемпионы]]: 2021/22

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{бастама}}
{{сыртқы сілтемелер}}

[[Санат:Нигерия футболшылары]]
[[Санат:Нигерия Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Рейнджерс ФК ойыншылары]]
[[Санат:Аякс Амстердам ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>fy6xtq7f2wekfvk5tgina5gxfnz7dqr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055116</id>
      <parentid>3055062</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T05:14:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1999" xml:space="preserve">{{Футболшы 
|есімі = Кэлвин Басси
|туған күні = 31.12.1999
|туған жері = [[Аоста]], [[Италия]]
|азаматтығы = {{байрақ|Нигерия}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 76 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|Нидерланд}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]
|номері = 33
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
|2015—2020|{{ту|Англия}} [[Лестер Сити]]|}}
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2020—2022|{{ту|Шотландия}} [[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]|37 (0) 
|2022—|{{ту|Нидерланд}} [[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]|0 (0)}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2022—|{{футбол|Нигерия}}|6 (0)}}
}}
'''Кэлвин Басси''' ({{lang-en|Calvin Bassey}}; [[1999 жыл]]ы [[31 желтоқсан]]да туған, [[Аоста]], [[Италия]]) — нигериялық футболшы, &quot;[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]&quot; клубы мен [[Нигерия Ұлттық футбол құрамасы|Нигерия құрамасының]] қорғаушысы.

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; Рейнджерс
* [[Футболдан Шотландия чемпионаты|Шотландия чемпионы]]: 2021/22

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{бастама}}
{{сыртқы сілтемелер}}

[[Санат:Нигерия футболшылары]]
[[Санат:Нигерия Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Рейнджерс ФК ойыншылары]]
[[Санат:Аякс Амстердам ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>fuigx5qh9j0vmz75bff7oy11f6l5frh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстан кенттері</title>
    <ns>0</ns>
    <id>683416</id>
    <revision>
      <id>3055186</id>
      <parentid>3047579</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:56:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Павлодар облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20478" xml:space="preserve">[[Қазақстан]]да 2015 жыл бойынша кент статусы бар 50 (2015 жылға Қазақстан Республикасының статистика агенттігінің мәліметтері, тек қала типтес кенттер), 145 (Қазақстан Республикасының статистика агенттігінің жер ресурстарын басқару бойынша ақпараттар) немесе 241 (Қазақстан Республикасының Электрондық үкіметінің ақпараттары) елді мекен бар. Қазақстанның халық саны бойынша ең үлкен кенті — [[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]] (40,1 мың адам, 2011 жыл).

Қазақстанда кент деп өнеркәсіп мекемелері, құрылыстар, теміржол станциялары және басқа да экономикалық жағынан маңызды объектілердің маңындағы халқы 3 мыңнан кем емес, жалпы халық санының үштен екісінен жоғары бөлігі сол жерде жұмыс жасайтындар және олардың отбасы мүшелері құрайтын елді мекенді айтады.

== [[Ақмола облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Айдабол (Ақмола облысы)|Айдабол]] || || [[Зеренді ауданы]]
|-
| [[Ақсу (Степногорск қалалық әкімдігі)|Ақсу]] || 4000|| [[Степногорск қалалық әкімдігі]]
|-
| [[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]] || 5978 || [[Аршалы ауданы]]
|-
| [[Бестөбе (Ақмола облысы)|Бестөбе]] || 6839 || [[Степногорск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Бурабай (кент)|Бурабай]] ||  || [[Бурабай ауданы]]
|-
| [[Жолымбет]] || || [[Шортанды ауданы]]
|-
| [[Заводской (Ақмола облысы)|Заводской]] || 3961 || [[Степногорск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Красногор (Ақмола облысы)|Красногорский]] || || [[Есіл ауданы (Ақмола облысы)|Есіл ауданы]]
|-
| [[Научный]] || || [[Шортанды ауданы]]
|-
| [[Станционный (Ақмола облысы)|Станционный]] || 2596 || [[Көкшетау қалалық әкімдігі]]
|-
| [[Шаңтөбе (кент)|Шаңтөбе]] || 3541 || [[Степногорск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Шортанды (Шортанды ауданы)|Шортанды]] || 5773 || [[Шортанды ауданы]]
|}

== [[Ақтөбе облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Шұбарқұдық]] || 13 580 || [[Темір ауданы]]
|-
| [[Шұбарши]] || || [[Темір ауданы]]
|}

== [[Алматы облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Боралдай (Алматы облысы)|Боралдай]] ||  || [[Іле ауданы]]
|}

== [[Атырау облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері  
|-
| [[Доссор]] ||  || [[Мақат ауданы]]
|-
| [[Жаңа Қаратон]] ||  || [[Жылыой ауданы]]
|-
| [[Индербор]] || 14 091 || [[Индер ауданы]]
|-
| [[Мақат]] || 14 847 || [[Мақат ауданы]]
|}

== [[Батыс Қазақстан облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Деркөл (кент)|Деркөл]] || 13 825 || [[Орал қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Желаево]] ||  || [[Орал қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Зашаған]] || 50 553 || [[Орал қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Круглоозерное]] || 5394 || [[Орал қалалық әкімдігі]] 
|}

== [[Жамбыл облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Гвардейский]] ||  || [[Қордай ауданы]] 
|-
| [[Гранитогорск]] ||  || [[Меркі ауданы]] 
|}

== [[Қарағанды облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Ақадыр]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Ақжал (Қарағанды облысы)|Ақжал]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Ақтас (Саран қалалық әкімдігі)|Ақтас]] || 8729 || [[Саран (қала)|Саран]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Ақтас (Ұлытау облысы)|Ақтас]] || || [[Ұлытау ауданы]] 
|-
| [[Ақтау (кент)|Ақтау]] || 6986 || [[Теміртау]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Ақшатау (Қарағанды облысы)|Ақшатау]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Ботақара (кент, Ботақара кенттік әкімдігі)|Ботақара]] || 5223 || [[Бұқар жырау ауданы]]
|-
| [[Гүлшат]] || 510 || [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Ғабиден Мұстафин кенті|Ғабиден Мұстафин]] || || [[Бұқар жырау ауданы]]
|-
| [[Дария (ауыл)|Дария]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Долинка (Қарағанды облысы)|Долинка]] || 4828 || [[Шахтинск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Жамбыл (Қарағанды облысы)|Жамбыл]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Жаңаарқа]] || 17 560 || [[Жаңаарқа ауданы]]
|-
| [[Жәйрем]] || 10 340 || [[Қаражал (қала)|Қаражал]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Жезді (кент)|Жезді]] || || [[Ұлытау ауданы]] 
|-
| [[Жезқазған (кент)|Жезқазған]] || 8103 || [[Сәтбаев (қала)|Сәтбаев]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Қарабас (Қарағанды облысы)|Қарабас]] || || [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]]
|-
| [[Қарағайлы (Қарқаралы ауданы)|Қарағайлы]] || || [[Қарқаралы ауданы]] 
|-
| [[Қарсақпай]] || || [[Ұлытау ауданы]] 
|-
| [[Қоңырат (кент)|Қоңырат]] || 2753 || [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Қушоқы]] ||  || [[Бұқар жырау ауданы]]
|-
| [[Қызылжар (Ұлытау облысы)|Қызылжар]] || || [[Жаңаарқа ауданы]] 
|-
| [[Мойынты (кент)|Мойынты]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Молодежный (Қарағанды облысы)|Молодежный]] || || [[Осакаров ауданы]] 
|-
| [[Новодолинский]] || 6250 || [[Шахтинск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Нұра (Нұра ауданы)|Нұра]] || 5450 || [[Нұра ауданы]]
|-
| [[Осакаровка]] || 7922 || [[Осакаров ауданы]]
|-
| [[Сарышаған (кент)|Сарышаған]] || || [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]] 
|-
| [[Саяқ (кент)|Саяқ]] || 3019 || [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Сәкен Сейфуллин (кент)|Сәкен Сейфуллин]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Топар (Қарағанды облысы)|Топар]] || || [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]]
|-
| [[Шахан (Қарағанды облысы)|Шахан]] || 8429 || [[Шахтинск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Шашубай]] || || [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]] 
|-
| [[Шұбаркөл]] || || [[Нұра ауданы]] 
|-
| [[Шұбартүбек]] || || [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]]
|-
| [[Южный (Қарағанды облысы)|Южный]] || || [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]]
|}

== [[Қостанай облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Горняцкий (Қостанай облысы)|Горняцкий]] || 1652 || [[Рудный қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Қарабалық (кент)|Қарабалық]] || 11 372 || [[Қарабалық ауданы]]
|-
| [[Қашар (кент)|Қашар]] || 12 552 || [[Рудный қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Октябрьский (Қостанай облысы)|Октябрьский]] || 4142 || [[Лисаковск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Сарыкөл (Сарыкөл ауданы)|Сарыкөл]] || 8853 || [[Сарыкөл ауданы]]
|}

== [[Қызылорда облысы]] ==
 {| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]] || 43 152 || [[Қазалы ауданы]]
|-
| [[Белкөл]] || 4222 || [[Қызылорда қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Тасбөгет]] || 30 670 || [[Қызылорда қалалық әкімдігі]] 
|}

== [[Павлодар облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Ленинский (Павлодар облысы)|Ленинский]] || 9963 || [[Павлодар қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Солнечный (Павлодар облысы)|Солнечный]] || 5824 || [[Екібастұз қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Шідерті (Павлодар облысы)|Шідерті]] || 3645 || [[Екібастұз қалалық әкімдігі]] 
|}

== [[Түркістан облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Асықата]] || 25 300 || [[Жетісай ауданы]]
|-
| [[Атакент (кент)|Атакент]] ||  || [[Мақтаарал ауданы]]
|-
| [[Көктерек (Сарыағаш ауданы)|Көктерек]] ||  || [[Сарыағаш ауданы]]
|-
| [[Мырзакент]] || 13 339 || [[Мақтаарал ауданы]]
|}

== [[Шығыс Қазақстан облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Алтай (Глубокое ауданы)|Алтай]] || || [[Глубокое ауданы]]
|-
| [[Ақтоғай (Абай облысы)|Ақтоғай]] ||  || [[Аягөз ауданы]]
|-
| [[Асубұлақ]] || || [[Ұлан ауданы]]
|-
| [[Әуезов (кент)|Әуезов]] || || [[Жарма ауданы]]
|-
| [[Белогорский (Шығыс Қазақстан облысы)|Белогорский]] || || [[Ұлан ауданы]]
|-
| [[Белоусовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Белоусовка]] || || [[Глубокое ауданы]]
|-
| [[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]] || 9548 || [[Глубокое ауданы]]
|-
| [[Жаңа Бұқтырма]] || || [[Алтай ауданы]]
|-
| [[Жаңғызтөбе]] || || [[Жарма ауданы]]
|-
| [[Жарма (Абай облысы)|Жарма]] || || [[Жарма ауданы]]
|-
| [[Жезкент]] || || [[Бородулиха ауданы]]
|-
| [[Жоғарғы Березовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Жоғарғы Березовка]] || || [[Глубокое ауданы]]
|-
| [[Зубовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Зубовка]] || || [[Алтай ауданы]]
|-
| [[Қасым Қайсенов кенті|Қасым Қайсенов]] || 5312 || [[Ұлан ауданы]] 
|-
| [[Огневка (Шығыс Қазақстан облысы)|Огневка]] || || [[Ұлан ауданы]]
|-
| [[Октябрьский (Шығыс Қазақстан облысы)|Октябрьский]] ||  || [[Алтай ауданы]]
|-
| [[Первомайский (Шығыс Қазақстан облысы)|Первомайский]] || || [[Шемонаиха ауданы]]
|-
| [[Прибрежный (Шығыс Қазақстан облысы)|Прибрежный]] || || [[Алтай ауданы]]
|-
| [[Суықбұлақ (кент)|Суықбұлақ]] || || [[Жарма ауданы]]
|-
| [[Усть-Таловка]] || || [[Шемонаиха ауданы]]
|-
| [[Үлбі]] || 5854 || [[Риддер қалалық әкімдігі]]
|-
| [[Шаған (кент)|Шаған]] || 727 || [[Семей қалалық әкімдігі]]
|-
| [[Шүлбі]] || 3063 || [[Семей қалалық әкімдігі]]
|}

== Бұрынғы кенттер ==
* [[Ақжал (Абай облысы)|Ақжал]] — Абай облысы, Жарма ауданы. Қала типтес кент статусынан 2000 жылдары айырылды.
* [[Балықшы кенті|Балықшы]] — Атырау облысы, Атырау қалалық әкімдігі. Қала типтес кент статусынан 2013-2014 жылдары айырылды. 2018 жылы Атырау қаласының құрамына кірді.
* [[Бөке]] (1993 жылға дейін — Юбилейный) — Абай облысы, Жарма ауданы. Қала типтес кент статусынан 2000 жылдары айырылды.
* Еспе (бұрынғы Октябрьский) — Абай облысы, Жарма ауданы. Қала типтес кент статусынан 2000 жылдары айырылды.
* [[Жұмыскер (Атырау облысы)|Жұмыскер]] — Атырау облысы, Атырау қалалық әкімдігі. Қала типтес кент статусынан 2013-2014 жылдары айырылды. 2018 жылы Атырау қаласының құрамына кірді.
* [[Қоңырат (кент)|Қоңырат]] — Қарағанды облысы, Балқаш қалалық әкімдігі. 2013 жылы Балқаш қаласының құрамына кірді.
* [[Рудничный]] — Жетісу облысы, Текелі қалалық әкімдігі. Қала типтес кент статусынан 2013 жылы айырылды.
* [[Шығыс Қоңырат]] — Қарағанды облысы, Балқаш қалалық әкімдігі. 2002 жылы Қоңырат кентінің құрамына енгізілді. 2013 жылы Қоңырат кенті Балқаш қаласының құрамына кірді.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Атауы !! Облысы !! Статус берілді !! Статус алынды !! Ескертпе
|-
| [[Байжансай]] || [[Түркістан облысы|Түркістан]] || 1941 || 1998 ||
|-
| [[Байшонас]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1938 || 2008 ||
|-
| [[Балпық би (ауыл)|Балпық би]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1942 || 2013 || 1998 жылға дейін — '''Кировский'''
|-
| [[Баутин]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1976 || 2013 ||
|-
| [[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]] || [[Шығыс Қазақстан облысы|Шығыс Қазақстан]] || 1938 || 2010-е || 
|-
| [[Ескене]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1938 || 2008 ||
|-
| [[Жансүгіров ауылы|Жансүгіров]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1964 || 2013 || 1965 жылға дейін — '''Абакумовка'''
|-
| [[Жетібай (Маңғыстау облысы)|Жетібай]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1963 || 2013 || 
|-
| [[Тобыл (қала)|Затобол]] || [[Қостанай облысы|Қостанай]] || 1964 || 2020 || Тобыл қаласына айналды
|-
| [[Изумрудное (Қарағанды облысы)|Изумрудный]] || [[Қарағанды облысы|Қарағанды]] || 1981 || 2006 || 
|-
| [[Комсомол (Атырау облысы)|Комсомольский]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1951 || 2008 ||
|-
| [[Новоишим|Куйбышевский]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1962 || 2004 || Новоишимский кентімен біріктіріліп, Новоишимское ауылына айналды. 1969 жылға дейін — '''Трудовое'''
|-
| [[Кішкенекөл]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1964 || 2003 ||  1997 жылға дейін — '''Қызылту'''
|-
| [[Қарабұлақ (Ескелді ауданы)|Қарабұлақ]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1944 || 2016 || 
|-
| [[Қошқар (Атырау облысы)|Қошқар]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1951 || 2008 || 
|-
| [[Құлсары]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1941 || 2001 || Қалаға айналды
|-
| [[Лепсі (Сарқан ауданы)|Лепсі]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1938 || 2013 ||
|-
| [[Маңғыстау (ауыл)|Маңғышлақ]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1966 || 2005 || Маңғыстау ауылына айналды
|-
| [[Матай]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1938 || 2013 || 
|-
| [[Молалы]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1949 || 2013 || 
|-
| [[Мұнайшы (ауыл)|Мұнайшы]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1975 || 2013 || 
|-
| [[Новоишим|Новоишимский]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1982 || 2004 || Куйбышевский кентімен біріктіріліп, Новоишимское ауылына айналды. 
|-
| [[Өтеген батыр]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1966 || 2016 ||  1999 жылға дейін — '''Энергетический'''
|-
| Павловский || [[Қостанай облысы|Қостанай]] || 1956 || 1994 || Таратылды
|-
| [[Путинцево]] || [[Шығыс Қазақстан облысы|Шығыс Қазақстан]] || 1957 || 1997 || 
|-
| [[Рудничный]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1958 || 2013 || 
|-
| [[Сарыөзек (Алматы облысы)|Сарыөзек]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1938 || 2013 || 
|-
| [[Смирново (Солтүстік Қазақстан облысы)|Смирново]] || [[Солтүстік Қазақстан]] || 1941 || 2004 || 
|-
| [[Талшық]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1964 || 2002 || 
|-
| [[Тұйық]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1965 || 2013 || 
|-
| [[Үлкен (Жамбыл ауданы)|Үлкен]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1986 || 2013 ||
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}}

[[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]]
[[Санат:Қазақстан елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>7fwzxy8m8fnk3o8ex633fpulkn1kgss</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055190</id>
      <parentid>3055186</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:01:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Бұрынғы кенттер */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20603" xml:space="preserve">[[Қазақстан]]да 2015 жыл бойынша кент статусы бар 50 (2015 жылға Қазақстан Республикасының статистика агенттігінің мәліметтері, тек қала типтес кенттер), 145 (Қазақстан Республикасының статистика агенттігінің жер ресурстарын басқару бойынша ақпараттар) немесе 241 (Қазақстан Республикасының Электрондық үкіметінің ақпараттары) елді мекен бар. Қазақстанның халық саны бойынша ең үлкен кенті — [[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]] (40,1 мың адам, 2011 жыл).

Қазақстанда кент деп өнеркәсіп мекемелері, құрылыстар, теміржол станциялары және басқа да экономикалық жағынан маңызды объектілердің маңындағы халқы 3 мыңнан кем емес, жалпы халық санының үштен екісінен жоғары бөлігі сол жерде жұмыс жасайтындар және олардың отбасы мүшелері құрайтын елді мекенді айтады.

== [[Ақмола облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Айдабол (Ақмола облысы)|Айдабол]] || || [[Зеренді ауданы]]
|-
| [[Ақсу (Степногорск қалалық әкімдігі)|Ақсу]] || 4000|| [[Степногорск қалалық әкімдігі]]
|-
| [[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]] || 5978 || [[Аршалы ауданы]]
|-
| [[Бестөбе (Ақмола облысы)|Бестөбе]] || 6839 || [[Степногорск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Бурабай (кент)|Бурабай]] ||  || [[Бурабай ауданы]]
|-
| [[Жолымбет]] || || [[Шортанды ауданы]]
|-
| [[Заводской (Ақмола облысы)|Заводской]] || 3961 || [[Степногорск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Красногор (Ақмола облысы)|Красногорский]] || || [[Есіл ауданы (Ақмола облысы)|Есіл ауданы]]
|-
| [[Научный]] || || [[Шортанды ауданы]]
|-
| [[Станционный (Ақмола облысы)|Станционный]] || 2596 || [[Көкшетау қалалық әкімдігі]]
|-
| [[Шаңтөбе (кент)|Шаңтөбе]] || 3541 || [[Степногорск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Шортанды (Шортанды ауданы)|Шортанды]] || 5773 || [[Шортанды ауданы]]
|}

== [[Ақтөбе облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Шұбарқұдық]] || 13 580 || [[Темір ауданы]]
|-
| [[Шұбарши]] || || [[Темір ауданы]]
|}

== [[Алматы облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Боралдай (Алматы облысы)|Боралдай]] ||  || [[Іле ауданы]]
|}

== [[Атырау облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері  
|-
| [[Доссор]] ||  || [[Мақат ауданы]]
|-
| [[Жаңа Қаратон]] ||  || [[Жылыой ауданы]]
|-
| [[Индербор]] || 14 091 || [[Индер ауданы]]
|-
| [[Мақат]] || 14 847 || [[Мақат ауданы]]
|}

== [[Батыс Қазақстан облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Деркөл (кент)|Деркөл]] || 13 825 || [[Орал қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Желаево]] ||  || [[Орал қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Зашаған]] || 50 553 || [[Орал қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Круглоозерное]] || 5394 || [[Орал қалалық әкімдігі]] 
|}

== [[Жамбыл облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Гвардейский]] ||  || [[Қордай ауданы]] 
|-
| [[Гранитогорск]] ||  || [[Меркі ауданы]] 
|}

== [[Қарағанды облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Ақадыр]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Ақжал (Қарағанды облысы)|Ақжал]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Ақтас (Саран қалалық әкімдігі)|Ақтас]] || 8729 || [[Саран (қала)|Саран]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Ақтас (Ұлытау облысы)|Ақтас]] || || [[Ұлытау ауданы]] 
|-
| [[Ақтау (кент)|Ақтау]] || 6986 || [[Теміртау]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Ақшатау (Қарағанды облысы)|Ақшатау]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Ботақара (кент, Ботақара кенттік әкімдігі)|Ботақара]] || 5223 || [[Бұқар жырау ауданы]]
|-
| [[Гүлшат]] || 510 || [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Ғабиден Мұстафин кенті|Ғабиден Мұстафин]] || || [[Бұқар жырау ауданы]]
|-
| [[Дария (ауыл)|Дария]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Долинка (Қарағанды облысы)|Долинка]] || 4828 || [[Шахтинск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Жамбыл (Қарағанды облысы)|Жамбыл]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Жаңаарқа]] || 17 560 || [[Жаңаарқа ауданы]]
|-
| [[Жәйрем]] || 10 340 || [[Қаражал (қала)|Қаражал]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Жезді (кент)|Жезді]] || || [[Ұлытау ауданы]] 
|-
| [[Жезқазған (кент)|Жезқазған]] || 8103 || [[Сәтбаев (қала)|Сәтбаев]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Қарабас (Қарағанды облысы)|Қарабас]] || || [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]]
|-
| [[Қарағайлы (Қарқаралы ауданы)|Қарағайлы]] || || [[Қарқаралы ауданы]] 
|-
| [[Қарсақпай]] || || [[Ұлытау ауданы]] 
|-
| [[Қоңырат (кент)|Қоңырат]] || 2753 || [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Қушоқы]] ||  || [[Бұқар жырау ауданы]]
|-
| [[Қызылжар (Ұлытау облысы)|Қызылжар]] || || [[Жаңаарқа ауданы]] 
|-
| [[Мойынты (кент)|Мойынты]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Молодежный (Қарағанды облысы)|Молодежный]] || || [[Осакаров ауданы]] 
|-
| [[Новодолинский]] || 6250 || [[Шахтинск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Нұра (Нұра ауданы)|Нұра]] || 5450 || [[Нұра ауданы]]
|-
| [[Осакаровка]] || 7922 || [[Осакаров ауданы]]
|-
| [[Сарышаған (кент)|Сарышаған]] || || [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]] 
|-
| [[Саяқ (кент)|Саяқ]] || 3019 || [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қалалық әкімдігі 
|-
| [[Сәкен Сейфуллин (кент)|Сәкен Сейфуллин]] || || [[Шет ауданы]] 
|-
| [[Топар (Қарағанды облысы)|Топар]] || || [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]]
|-
| [[Шахан (Қарағанды облысы)|Шахан]] || 8429 || [[Шахтинск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Шашубай]] || || [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]] 
|-
| [[Шұбаркөл]] || || [[Нұра ауданы]] 
|-
| [[Шұбартүбек]] || || [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданы]]
|-
| [[Южный (Қарағанды облысы)|Южный]] || || [[Абай ауданы (Қарағанды облысы)|Абай ауданы]]
|}

== [[Қостанай облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Горняцкий (Қостанай облысы)|Горняцкий]] || 1652 || [[Рудный қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Қарабалық (кент)|Қарабалық]] || 11 372 || [[Қарабалық ауданы]]
|-
| [[Қашар (кент)|Қашар]] || 12 552 || [[Рудный қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Октябрьский (Қостанай облысы)|Октябрьский]] || 4142 || [[Лисаковск қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Сарыкөл (Сарыкөл ауданы)|Сарыкөл]] || 8853 || [[Сарыкөл ауданы]]
|}

== [[Қызылорда облысы]] ==
 {| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]] || 43 152 || [[Қазалы ауданы]]
|-
| [[Белкөл]] || 4222 || [[Қызылорда қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Тасбөгет]] || 30 670 || [[Қызылорда қалалық әкімдігі]] 
|}

== [[Павлодар облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Ленинский (Павлодар облысы)|Ленинский]] || 9963 || [[Павлодар қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Солнечный (Павлодар облысы)|Солнечный]] || 5824 || [[Екібастұз қалалық әкімдігі]] 
|-
| [[Шідерті (Павлодар облысы)|Шідерті]] || 3645 || [[Екібастұз қалалық әкімдігі]] 
|}

== [[Түркістан облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Асықата]] || 25 300 || [[Жетісай ауданы]]
|-
| [[Атакент (кент)|Атакент]] ||  || [[Мақтаарал ауданы]]
|-
| [[Көктерек (Сарыағаш ауданы)|Көктерек]] ||  || [[Сарыағаш ауданы]]
|-
| [[Мырзакент]] || 13 339 || [[Мақтаарал ауданы]]
|}

== [[Шығыс Қазақстан облысы]] ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Атауы !! Халқы &lt;br&gt;(2019) !! Орналасқан жері 
|-
| [[Алтай (Глубокое ауданы)|Алтай]] || || [[Глубокое ауданы]]
|-
| [[Ақтоғай (Абай облысы)|Ақтоғай]] ||  || [[Аягөз ауданы]]
|-
| [[Асубұлақ]] || || [[Ұлан ауданы]]
|-
| [[Әуезов (кент)|Әуезов]] || || [[Жарма ауданы]]
|-
| [[Белогорский (Шығыс Қазақстан облысы)|Белогорский]] || || [[Ұлан ауданы]]
|-
| [[Белоусовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Белоусовка]] || || [[Глубокое ауданы]]
|-
| [[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]] || 9548 || [[Глубокое ауданы]]
|-
| [[Жаңа Бұқтырма]] || || [[Алтай ауданы]]
|-
| [[Жаңғызтөбе]] || || [[Жарма ауданы]]
|-
| [[Жарма (Абай облысы)|Жарма]] || || [[Жарма ауданы]]
|-
| [[Жезкент]] || || [[Бородулиха ауданы]]
|-
| [[Жоғарғы Березовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Жоғарғы Березовка]] || || [[Глубокое ауданы]]
|-
| [[Зубовка (Шығыс Қазақстан облысы)|Зубовка]] || || [[Алтай ауданы]]
|-
| [[Қасым Қайсенов кенті|Қасым Қайсенов]] || 5312 || [[Ұлан ауданы]] 
|-
| [[Огневка (Шығыс Қазақстан облысы)|Огневка]] || || [[Ұлан ауданы]]
|-
| [[Октябрьский (Шығыс Қазақстан облысы)|Октябрьский]] ||  || [[Алтай ауданы]]
|-
| [[Первомайский (Шығыс Қазақстан облысы)|Первомайский]] || || [[Шемонаиха ауданы]]
|-
| [[Прибрежный (Шығыс Қазақстан облысы)|Прибрежный]] || || [[Алтай ауданы]]
|-
| [[Суықбұлақ (кент)|Суықбұлақ]] || || [[Жарма ауданы]]
|-
| [[Усть-Таловка]] || || [[Шемонаиха ауданы]]
|-
| [[Үлбі]] || 5854 || [[Риддер қалалық әкімдігі]]
|-
| [[Шаған (кент)|Шаған]] || 727 || [[Семей қалалық әкімдігі]]
|-
| [[Шүлбі]] || 3063 || [[Семей қалалық әкімдігі]]
|}

== Бұрынғы кенттер ==
* [[Ақжал (Абай облысы)|Ақжал]] — Абай облысы, Жарма ауданы. Қала типтес кент статусынан 2000 жылдары айырылды.
* [[Балықшы кенті|Балықшы]] — Атырау облысы, Атырау қалалық әкімдігі. Қала типтес кент статусынан 2013-2014 жылдары айырылды. 2018 жылы Атырау қаласының құрамына кірді.
* [[Бөке]] (1993 жылға дейін — Юбилейный) — Абай облысы, Жарма ауданы. Қала типтес кент статусынан 2000 жылдары айырылды.
* Еспе (бұрынғы Октябрьский) — Абай облысы, Жарма ауданы. Қала типтес кент статусынан 2000 жылдары айырылды.
* [[Жұмыскер (Атырау облысы)|Жұмыскер]] — Атырау облысы, Атырау қалалық әкімдігі. Қала типтес кент статусынан 2013-2014 жылдары айырылды. 2018 жылы Атырау қаласының құрамына кірді.
* [[Қоңырат (кент)|Қоңырат]] — Қарағанды облысы, Балқаш қалалық әкімдігі. 2013 жылы Балқаш қаласының құрамына кірді.
* [[Рудничный]] — Жетісу облысы, Текелі қалалық әкімдігі. Қала типтес кент статусынан 2013 жылы айырылды.
* [[Шығыс Қоңырат]] — Қарағанды облысы, Балқаш қалалық әкімдігі. 2002 жылы Қоңырат кентінің құрамына енгізілді. 2013 жылы Қоңырат кенті Балқаш қаласының құрамына кірді.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Атауы !! Облысы !! Статус берілді !! Статус алынды !! Ескертпе
|-
| [[Ақсу (кент, Павлодар облысы)|Ақсу]] || [[Павлодар облысы]] || 1960 || 2019 ||
|-
| [[Байжансай]] || [[Түркістан облысы|Түркістан]] || 1941 || 1998 ||
|-
| [[Байшонас]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1938 || 2008 ||
|-
| [[Балпық би (ауыл)|Балпық би]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1942 || 2013 || 1998 жылға дейін — '''Кировский'''
|-
| [[Баутин]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1976 || 2013 ||
|-
| [[Глубокое (Шығыс Қазақстан облысы)|Глубокое]] || [[Шығыс Қазақстан облысы|Шығыс Қазақстан]] || 1938 || 2010-е || 
|-
| [[Ескене]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1938 || 2008 ||
|-
| [[Жансүгіров ауылы|Жансүгіров]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1964 || 2013 || 1965 жылға дейін — '''Абакумовка'''
|-
| [[Жетібай (Маңғыстау облысы)|Жетібай]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1963 || 2013 || 
|-
| [[Тобыл (қала)|Затобол]] || [[Қостанай облысы|Қостанай]] || 1964 || 2020 || Тобыл қаласына айналды
|-
| [[Изумрудное (Қарағанды облысы)|Изумрудный]] || [[Қарағанды облысы|Қарағанды]] || 1981 || 2006 || 
|-
| [[Комсомол (Атырау облысы)|Комсомольский]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1951 || 2008 ||
|-
| [[Новоишим|Куйбышевский]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1962 || 2004 || Новоишимский кентімен біріктіріліп, Новоишимское ауылына айналды. 1969 жылға дейін — '''Трудовое'''
|-
| [[Кішкенекөл]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1964 || 2003 ||  1997 жылға дейін — '''Қызылту'''
|-
| [[Қарабұлақ (Ескелді ауданы)|Қарабұлақ]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1944 || 2016 || 
|-
| [[Қошқар (Атырау облысы)|Қошқар]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1951 || 2008 || 
|-
| [[Құлсары]] || [[Атырау облысы|Атырау]] || 1941 || 2001 || Қалаға айналды
|-
| [[Лепсі (Сарқан ауданы)|Лепсі]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1938 || 2013 ||
|-
| [[Маңғыстау (ауыл)|Маңғышлақ]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1966 || 2005 || Маңғыстау ауылына айналды
|-
| [[Матай]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1938 || 2013 || 
|-
| [[Молалы]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1949 || 2013 || 
|-
| [[Мұнайшы (ауыл)|Мұнайшы]] || [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау]] || 1975 || 2013 || 
|-
| [[Новоишим|Новоишимский]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1982 || 2004 || Куйбышевский кентімен біріктіріліп, Новоишимское ауылына айналды. 
|-
| [[Өтеген батыр]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1966 || 2016 ||  1999 жылға дейін — '''Энергетический'''
|-
| Павловский || [[Қостанай облысы|Қостанай]] || 1956 || 1994 || Таратылды
|-
| [[Путинцево]] || [[Шығыс Қазақстан облысы|Шығыс Қазақстан]] || 1957 || 1997 || 
|-
| [[Рудничный]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1958 || 2013 || 
|-
| [[Сарыөзек (Алматы облысы)|Сарыөзек]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1938 || 2013 || 
|-
| [[Смирново (Солтүстік Қазақстан облысы)|Смирново]] || [[Солтүстік Қазақстан]] || 1941 || 2004 || 
|-
| [[Талшық]] || [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] || 1964 || 2002 || 
|-
| [[Тұйық]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1965 || 2013 || 
|-
| [[Үлкен (Жамбыл ауданы)|Үлкен]] || [[Алматы облысы|Алматы]] || 1986 || 2013 ||
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}}

[[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]]
[[Санат:Қазақстан елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан кенттері]]</text>
      <sha1>mr14dnhnj7huussc6i93nxnygj4iavq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы:Білгіш Шежіреші/зертхана</title>
    <ns>2</ns>
    <id>684569</id>
    <revision>
      <id>3055229</id>
      <parentid>3052892</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T08:54:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6195" xml:space="preserve">Тізімде халқының саны 2009 жылғы санақ бойынша 3000 адамнан асатын ауылдар мен кенттер көрсетілген.&lt;ref&gt;'''Майлы''' қаріппен аудан орталықтары, ''курсив'' қарпімен таратылған ауылдар белгіленген&lt;/ref&gt;

== Атырау облысы ==
# '''Мақат''' — 14 266 адам
# ''Балықшы'' — 12 954 адам
# '''Индербор''' — 12 915 адам
# '''Құрманғазы''' — 12 750 адам
# Доссор — 11 470 адам
# ''Жұмыскер'' — 9 498 адам
# ''Геолог'' — 8 256 адам
# '''Махамбет''' — 8 012 адам
# '''Аққыстау''' — 7 717 адам
# Сағыз — 6 530 адам
# '''Миялы''' — 6 473 адам
# Жаңа Қаратон — 6 038 адам
# Томарлы — 5 036 адам
# Ақкөл — 4 596 адам
# Есбол — 4 307 адам
# Тұщықұдық — 4 108 адам
# Қосшағыл — 3 935 адам
# Хамит Ерғалиев — 3 451 адам
# Мұқыр — 3 423 адам
# Ақжар — 3 337 адам
# Еркінқала — 3 333 адам
# ''Құрсай'' — 3 062 адам
# Жанбай — 3 036 адам
# Хиуаз — 3 009 адам

== Батыс Қазақстан облысы ==
# Зашаған — 27 065 адам
# Деркөл — 9 786 адам
# '''Чапаев''' — 8 476 адам
# '''Жәнібек''' — 7 460 адам
# '''Тасқала''' — 7 350 адам
# '''Жаңақала''' — 7 202 адам
# '''Шыңғырлау''' — 7 005 адам
# Подстёпное — 6 461 адам
# Дарьинское — 5 329 адам
# '''Казталовка''' — 5 055 адам
# '''Жымпиты''' — 4 931 адам
# Мичуринское — 4 924 адам
# Тайпақ — 4 692 адам
# '''Теректі''' — 4 597 адам
# Жалпақтал — 4 562 адам
# '''Перемётное''' — 4 308 адам
# Круглоозёрное — 3 782 адам
# '''Сайқын''' — 3 686 адам
# '''Қаратөбе''' — 3 434 адам
# Бөрлі — 3 244 адам

== Қызылорда облысы ==
# '''Әйтеке би''' — 38 046 адам
# '''Шиелі''' — 29 632 адам
# '''Жаңақорған''' — 22 716 адам
# '''Жосалы''' — 18 983 адам
# '''Жалағаш''' — 13 479 адам
# Сексеуіл — 9 296 адам
# '''Тереңөзек''' — 9 132 адам
# Жақсықылыш — 4 847 адам
# Төменарық — 4 069 адам
# Түгіскен — 3 766 адам

== Маңғыстау облысы ==
# '''Бейнеу''' — 32 452 адам
# Атамекен — 22 428 адам
# Қызылтөбе — 15 157 адам
# '''Маңғыстау''' — 14 818 адам
# Басқұдық — 14 215 адам
# '''Шетпе''' — 12 223 адам
# Жетібай — 11 326 адам
# '''Құрық''' — 8 118 адам
# Боранқұл — 6 310 адам
# Ақшұқыр — 6 230 адам
# Дәулет — 4 800 адам
# Мұнайшы — 4 647 адам
# Баутино — 4 344 адам

[[Санат:Тізімдер]]

== Атырау облысы ==
=== Атырау қаласы ===
# Аманкелді Иман мешіті (Береке ы/а)
# Анашым мешіті (Мирас ы/а)
# Ат-Тақуа мешіті (Рембаза ы/а)
# ''Геолог ауылдық мешіті''
# Иманғали мешіті
# Қажымұқан Мұңайтпасұлы мешіті (Жұлдыз ы/а)
# Құспан молла мешіті
# Қызылбалық ауылдық мешіті
# Мәулімберген мешіті (Тасқала)
# Сұлтан Бейбарыс мешіті

=== Жылыой ауданы ===
# Жылыой аудандық мешіті (Құлсары)
# Есенгелді Нұршайұлы мешіті (Ақкиізтоғай)
# Қапан қажы мешіті (Шоқпартоғай)
# Қосшағыл ауылдық мешіті
# Майкөмген ауылдық мешіті
# Нұрқас-Сатыбалды мешіті (Жаңа Қаратон)
# Тұрғызба ауылдық мешіті

=== Индер ауданы ===
# Әйіп қажы мешіті (Индербор)
# Есбол ауылдық мешіті
# Жарсуат ауылдық мешіті
# ''Өрлік ауылдық мешіті''
# ''Елтай ауылдық мешіті''
# ''Бөдене ауылдық мешіті''

=== Исатай ауданы ===
# Әйтеке би мешіті (Жанбай)
# Зинеден Құрасұлы мешіті (Аққыстау)
# Қамысқала мешіті (Хамит Ерғалиев)

=== Құрманғазы ауданы ===
# Балқұдық ауылдық мешіті
# Бекмұханбет Халпе мешіті (Сүйіндік)
# Темірәлі мешіті (Құрманғазы)
# ''Шортанбай ауылдық мешіті''

=== Қызылқоға ауданы ===
# Абай Құнанбайұлы мешіті (Қоныстану)
# Абдолла хазрет мешіті (Сағыз)
# Аманияз ата мешіті (Мұқыр)
# Бәйтерек мешіті (Миялы)
# Бөкен би мешіті (Қаракөл)
# ''Жамансор ауылдық мешіті''
# ''Жангелдин ауылдық мешіті''
# ''Жантерек ауылдық мешіті''
# ''Жасқайрат ауылдық мешіті''
# ''Қарабау ауылдық мешіті''
# ''Тасшағыл ауылдық мешіті''

=== Мақат ауданы ===
# Доссор мұсылмандар мешіті
# Мақат аудандық мешіті (Мақат)
# Сатан-Шәмек мешіті (Доссор)

=== Махамбет ауданы ===
# Ақтоғай ауылдық мешіті
# Жәмил мешіті (Талдыкөл)
# Исатай-Махамбет мешіті (Махамбет)
# Қасым хан мешіті (Бейбарыс)
# ''Сарайшық ауылдық мешіті''
# ''Таңдай ауылдық мешіті''</text>
      <sha1>i1uo8val47x9wcs8a1ksterqkut5f7h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055231</id>
      <parentid>3055229</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T09:45:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6911" xml:space="preserve">Тізімде халқының саны 2009 жылғы санақ бойынша 3000 адамнан асатын ауылдар мен кенттер көрсетілген.&lt;ref&gt;'''Майлы''' қаріппен аудан орталықтары, ''курсив'' қарпімен таратылған ауылдар белгіленген&lt;/ref&gt;

== Атырау облысы ==
# '''Мақат''' — 14 266 адам
# ''Балықшы'' — 12 954 адам
# '''Индербор''' — 12 915 адам
# '''Құрманғазы''' — 12 750 адам
# Доссор — 11 470 адам
# ''Жұмыскер'' — 9 498 адам
# ''Геолог'' — 8 256 адам
# '''Махамбет''' — 8 012 адам
# '''Аққыстау''' — 7 717 адам
# Сағыз — 6 530 адам
# '''Миялы''' — 6 473 адам
# Жаңа Қаратон — 6 038 адам
# Томарлы — 5 036 адам
# Ақкөл — 4 596 адам
# Есбол — 4 307 адам
# Тұщықұдық — 4 108 адам
# Қосшағыл — 3 935 адам
# Хамит Ерғалиев — 3 451 адам
# Мұқыр — 3 423 адам
# Ақжар — 3 337 адам
# Еркінқала — 3 333 адам
# ''Құрсай'' — 3 062 адам
# Жанбай — 3 036 адам
# Хиуаз — 3 009 адам

== Батыс Қазақстан облысы ==
# Зашаған — 27 065 адам
# Деркөл — 9 786 адам
# '''Чапаев''' — 8 476 адам
# '''Жәнібек''' — 7 460 адам
# '''Тасқала''' — 7 350 адам
# '''Жаңақала''' — 7 202 адам
# '''Шыңғырлау''' — 7 005 адам
# Подстёпное — 6 461 адам
# Дарьинское — 5 329 адам
# '''Казталовка''' — 5 055 адам
# '''Жымпиты''' — 4 931 адам
# Мичуринское — 4 924 адам
# Тайпақ — 4 692 адам
# '''Теректі''' — 4 597 адам
# Жалпақтал — 4 562 адам
# '''Перемётное''' — 4 308 адам
# Круглоозёрное — 3 782 адам
# '''Сайқын''' — 3 686 адам
# '''Қаратөбе''' — 3 434 адам
# Бөрлі — 3 244 адам

== Қызылорда облысы ==
# '''Әйтеке би''' — 38 046 адам
# '''Шиелі''' — 29 632 адам
# '''Жаңақорған''' — 22 716 адам
# '''Жосалы''' — 18 983 адам
# '''Жалағаш''' — 13 479 адам
# Сексеуіл — 9 296 адам
# '''Тереңөзек''' — 9 132 адам
# Жақсықылыш — 4 847 адам
# Төменарық — 4 069 адам
# Түгіскен — 3 766 адам

== Маңғыстау облысы ==
# '''Бейнеу''' — 32 452 адам
# Атамекен — 22 428 адам
# Қызылтөбе — 15 157 адам
# '''Маңғыстау''' — 14 818 адам
# Басқұдық — 14 215 адам
# '''Шетпе''' — 12 223 адам
# Жетібай — 11 326 адам
# '''Құрық''' — 8 118 адам
# Боранқұл — 6 310 адам
# Ақшұқыр — 6 230 адам
# Дәулет — 4 800 адам
# Мұнайшы — 4 647 адам
# Баутино — 4 344 адам

== Түркістан облысы ==
# Қарабұлақ — 35 301 адам
# '''Ақсукент''' — 29 541 адам
# Манкент — 25 058 адам
# '''Абай''' — 17 700 адам
# '''Тұрар Рысқұлов''' — 17 311 адам
# '''Қазығұрт''' — 14 867 адам
# '''Мырзакент''' — 13 274 адам
# '''Темірлан''' — 12 495 адам
# Қарамұрт — 10 538 адам
# '''Шаян''' — 8 510 адам
# '''Шәуілдір''' — 8 428 адам
# '''Шолаққорған''' — 7 934 адам
# ''Тассай'' — 4 786 адам
# ''Таскен'' — 4 414 адам
# Ақсуабат — 3 572 адам
# Жібек жолы — 3 346 адам

[[Санат:Тізімдер]]

== Атырау облысы ==
=== Атырау қаласы ===
# Аманкелді Иман мешіті (Береке ы/а)
# Анашым мешіті (Мирас ы/а)
# Ат-Тақуа мешіті (Рембаза ы/а)
# ''Геолог ауылдық мешіті''
# Иманғали мешіті
# Қажымұқан Мұңайтпасұлы мешіті (Жұлдыз ы/а)
# Құспан молла мешіті
# Қызылбалық ауылдық мешіті
# Мәулімберген мешіті (Тасқала)
# Сұлтан Бейбарыс мешіті

=== Жылыой ауданы ===
# Жылыой аудандық мешіті (Құлсары)
# Есенгелді Нұршайұлы мешіті (Ақкиізтоғай)
# Қапан қажы мешіті (Шоқпартоғай)
# Қосшағыл ауылдық мешіті
# Майкөмген ауылдық мешіті
# Нұрқас-Сатыбалды мешіті (Жаңа Қаратон)
# Тұрғызба ауылдық мешіті

=== Индер ауданы ===
# Әйіп қажы мешіті (Индербор)
# Есбол ауылдық мешіті
# Жарсуат ауылдық мешіті
# ''Өрлік ауылдық мешіті''
# ''Елтай ауылдық мешіті''
# ''Бөдене ауылдық мешіті''

=== Исатай ауданы ===
# Әйтеке би мешіті (Жанбай)
# Зинеден Құрасұлы мешіті (Аққыстау)
# Қамысқала мешіті (Хамит Ерғалиев)

=== Құрманғазы ауданы ===
# Балқұдық ауылдық мешіті
# Бекмұханбет Халпе мешіті (Сүйіндік)
# Темірәлі мешіті (Құрманғазы)
# ''Шортанбай ауылдық мешіті''

=== Қызылқоға ауданы ===
# Абай Құнанбайұлы мешіті (Қоныстану)
# Абдолла хазрет мешіті (Сағыз)
# Аманияз ата мешіті (Мұқыр)
# Бәйтерек мешіті (Миялы)
# Бөкен би мешіті (Қаракөл)
# ''Жамансор ауылдық мешіті''
# ''Жангелдин ауылдық мешіті''
# ''Жантерек ауылдық мешіті''
# ''Жасқайрат ауылдық мешіті''
# ''Қарабау ауылдық мешіті''
# ''Тасшағыл ауылдық мешіті''

=== Мақат ауданы ===
# Доссор мұсылмандар мешіті
# Мақат аудандық мешіті (Мақат)
# Сатан-Шәмек мешіті (Доссор)

=== Махамбет ауданы ===
# Ақтоғай ауылдық мешіті
# Жәмил мешіті (Талдыкөл)
# Исатай-Махамбет мешіті (Махамбет)
# Қасым хан мешіті (Бейбарыс)
# ''Сарайшық ауылдық мешіті''
# ''Таңдай ауылдық мешіті''</text>
      <sha1>1dlpqdmodazn0vpmollfsowe47k634a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Санат:Жайық казак әскерінің тарихи елді мекендері</title>
    <ns>14</ns>
    <id>684789</id>
    <revision>
      <id>3055080</id>
      <parentid>3050356</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T21:42:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Білгіш Шежіреші [[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]] бетін [[Санат:Жайық казак әскерінің тарихи елді мекендері]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="313" xml:space="preserve">{{Басты мақала|Жайық казак-орыс әскері}}

[[Санат:Жайық казак әскері]]
[[Санат:Атырау облысы тарихы]]
[[Санат:Батыс Қазақстан облысы тарихы]]
[[Санат:Казактардың елді мекендері]]</text>
      <sha1>iwh72c97kkhgj06wlv64285m0g6b42z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дияр Аброрұлы Имамходжаев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685474</id>
    <revision>
      <id>3055013</id>
      <parentid>3054870</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:08:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Umarxon III</username>
        <id>51354</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Umarxon III [[Жоба:Инкубатор/Дияр Аброрұлы Имамходжаев]] бетін [[Дияр Аброрұлы Имамходжаев]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10847" xml:space="preserve">{{Тексерілмеген мақала|date=шілде 2022}} &lt;!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ!  --&gt;
{{Тұлға
 |Есімі = Дияр Аброрұлы Имамходжаев
 |Шынайы есімі = {{lang-uz|Диёр Аброрович Имомхўжаев}}
 |Сурет =  
 |Сурет атауы = 
 |Туған кездегі есімі = 
 |Толық есімі = 
 |Туған күні = 22.09.1989
 |Туған жері = {{туғанжері|Ташкент|Ташкентте}}, [[Өзбекстан]] 
 |Қайтыс болған күні = 
 |Қайтыс болған жері = 
 |Азаматтығы = {{байрақ|Өзбекстан}}
 |Ұлты = 
 |Мансабы = 
 |Әкесі = 
 |Анасы = 
 |Жұбайы = 
 |Балалары = 
 |Марапаттары = 
 |Қолтаңбасы = 
 |Сайты =  
 |Басқалары = 
 |Commons = 
}}
'''Дияр Аброрұлы Имамходжаев''' ({{lang-uz|Диёр Аброрович Имамхожаев; Diyor Imomxoʻjayev}}; [[1989 жыл]]ы [[22 қыркүйек]]те туған, [[Ташкент]], [[Өзбекстан]]) — футбол маманы, комментаторы, Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының бас директоры (2020 жылдың 1 маусымынан қазіргі уақытқа дейін). Белгілі спорт комментаторы және футбол төрешісі Ахбор Имамходжаевтың немересі&lt;ref&gt;[https://championat.uz/oz/news/diyor-imomxojaev-bilan-intervyu-video-toliq Diyor Imomxo'jayev bilan intervyu (to'liq)] {{Wayback|url=https://championat.uz/oz/news/diyor-imomxojaev-bilan-intervyu-video-toliq|date=20220127222547}}. ''Championat.asia'' (10 шілде 2017)&lt;/ref&gt;.

== Өмірбаяны ==
1996-2005 жылдары Диёр Имамхожаев Ташкенттегі №320 мектепте білім алған. 2007-2011 жылдары Өзбекстан мемлекеттік әлем тілдері университетінің халықаралық журналистика мамандығы бойынша бакалавр дәрежесінде білім алған. 2018 жылы Өзбекстанның Кәсіпқой футбол лигасында бас директордың кеңесшісі болып жұмыс істей бастады, сол жылы Өзбекстан мемлекеттік дене шынықтыру және спорт университетінің футбол факультетіне екінші мамандық бойынша оқуға түсті. 2021 жылы осы оқу орнын футбол маманы мамандығы бойынша тәмамдады&lt;ref name=&quot;championat.asia&quot;&gt;[https://championat.asia/uz/news/169771 &quot;Hacker club&quot;: 1-son] {{Wayback|url=https://championat.asia/uz/news/169771 |date=20220127224401}}. ''Championat.asia'' (10 тамыз 2017)&lt;/ref&gt;.

== Журналистикаға қызығушылық ==
Әкесі Аброр Имамходжаев («Ахбор Имамходжаевтың үлкен ұлы, спорт комментаторы Зафар Имамходжаевтың ағасы) ұзақ жылдар Өзбекстан ұлттық телерадиокомпаниясында жұмыс істеп, 2000 жылы «Ёшлар» телеарнасында жаңадан ашылған спорт студиясын басқарды. Студияда Аброр Имамхожаевпен бірге белгілі футбол комментаторы Хайрулла Хамидов жұмыс істеді. Оның «Футбол+» шоуы мен атақты ресейлік комментатор Георгий Черданцев жазған «Еуропалық футбол апталығы» бағдарламасы осы шоуға дереккөз болған Диёр Имамходжаевтың футбол журналистикасына деген қызығушылығына үлкен түрткі болды. Сондай-ақ, 2001-2002 жылдар аралығында «Футбол» газетінде Аброр Имамхожаев, Хайрулла Хамидов, Аваз Бердіқұлов сынды мамандар бірге қызмет атқарды. Жас футбол жанкүйері газеттің бір нөмірін қалдырмай оқиды. Осылайша, оның футбол журналистикасының екі кумирі болды: Хайрулла Хамидов пен Аваз Бердіқұлов. 2005 жылға қарай Диёр Имамхожаев Әлемдік экономика және дипломатия университетінің академиялық лицейіне түсе алмай, Навруз радиостанциясында дыбыс инженері болып жұмыс істей бастады. Осы уақытқа дейін Хайрулла Хамидов радиодағы діни-танымдық бағдарламалардың авторы болды, сонымен қатар Аваз Бердіқұлов пен Икром Ұлықбаевпен бірге «Одамдар Орацида» газетін шығарды. Диёр Имамхожаевтың алғашқы мақалалары осы нөмірде Хайрулла Хамидовтың арқасында жарық көрді. 2010 жылға дейін uff.uz өзбек футболында маңызды рөл атқарды. Кейін бұл сайт «Чемпион», «Стадион» сияқты басылымдардың қызметіне негіз болды. Бұл басылымдарда Диёр Имамходжаев Шухрат Шакиржонов, Кахрамон Асланов, Мухрим Азамходжаев, Хушнуд Худойбердиев сынды өз ісінің шеберлерімен кездесті&lt;ref name=&quot;kun.uz&quot;&gt;{{cite web|url=https://kun.uz/uz/63292625|title=Diyor Imomxo‘jayev O‘zPFL bosh direktori vazifasini bajaruvchi etib tayinlandi|accessdate=2022-06-27|archive-date=2022-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20220127210115/https://kun.uz/uz/63292625|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Кәсіби қызметі ==
Диер 2007 жылы Навруз радиосында дыбыс инженері ретінде 2008 жылдан бері хабар таратады. Ахбор Имамхожаев немересіне өзінің «Футбол тоғысында» тікелей трансляциясын берді. Әр жексенбі сайын бір сағаттық футбол хабарынан басқа, ол кейінірек күніне екі рет спорт жаңалықтарын таратады. Сонымен қатар ол халықаралық журналистика факультетінде оқуын жалғастырды. 2011 жылы Диёр Имамхожаев танымал kun.uz басылымын құруға тікелей атсалысқан. Әлем тілдері университетінің бес студенті Мұхрим Азамходжаевтың («Daryo» газетінің бас редакторы) жетекшілігімен «Күн» басылымын құрды. Сол жылы Өзбекстан футбол қауымдастығының баспасөз хатшысы Санжар Ризаев (Азия футбол конфедерациясының сарапшысы) Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының баспасөз қызметіне Мухрим Азамхожаев пен Диёр Имамхожаевты шақырды. Бірақ жарты жылдан кейін, 2012 жылдың қыркүйегінде Диёр Джакарта Ұлттық университетінің бір жылдық грантын алып, Индонезияға кетті. 2013 жылы «Спорт» телерадио арнасында жұмыс істей бастады. Ол Зафар Имамхожаевтың «Футболға шолу» авторлық шоуында жұмыс істеген. 2015 жылы ол өзінің жеке бағдарламасы «Socker Club»&lt;ref name=&quot;championat.asia&quot;&gt;&lt;/ref&gt;. Бұл жоба Ұлттық телерадиокомпаниямен қоштасуға себеп болды. 2015 жылы «Локомотив» футбол клубының баспасөз қызметі жұмыс ұсынды. Диёр Имамходжаев 2 айлық қызметтен кейін Мұхрим Азамходжаевтың ұсынысымен «Дарё» интернет-басылымына ауысты. 2016 жылдан бастап ол championat.asia сайтымен де қатар жұмыс істеп келеді. Сондай-ақ, 2016-2020 жылдар аралығында «UzReport TV» және «Futbol TV» арналарында Ағылшын Премьер-Лигасын, Испания Ла Лигасын, Италия А сериясын, Еуропа Чемпиондар Лигасын және Еуропа лигасын көрсетті. 2018 жылы Өзбекстан футбол қауымдастығының бірінші вице-президенті Умид Ахмаджанов Диёр Имамхожаевты Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы бас директорының кеңесшісі етіп шақырған болатын. 2019 жылдан бастап Өзбекстан ПФЛ бас директорының орынбасары болып жұмыс істей бастады. 2020 жылдың 1 маусымында Өзбекстан футбол қауымдастығының президенті Абдусалом Азизовтың ұсынысы бойынша Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының бас директоры болды&lt;ref name=&quot;kun.uz&quot;&gt;&lt;/ref&gt;. Диёр Имамхожаевтың жеке Telegram арнасы бар, онда ол футболда да, кәсіби қызметте де мазмұнды бөліседі. Әзірге бұл арна бірінші жарық көзі болып табылады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=5HHDMuDSiYU Интервью с Диёром Имамходжаевым на официальном Ютуб канале FutbolTV] (21.06.2021)
* [https://championat.asia/uz/blogs/author/32465 Блоги на сайте Chempionat]
* {{facebook|diyorimamkhodjaev}}</text>
      <sha1>7rgi8ixpkrg48vesrm2s0ixpbqszy6d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055018</id>
      <parentid>3055013</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:18:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Umarxon III</username>
        <id>51354</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+picture</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10874" xml:space="preserve">{{Тексерілмеген мақала|date=шілде 2022}} &lt;!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ!  --&gt;
{{Тұлға
 |Есімі = Дияр Аброрұлы Имамходжаев
 |Шынайы есімі = {{lang-uz|Диёр Аброрович Имомхўжаев}}
 |Сурет =  Diyor_Imamkhodjaev.jpg
 |Сурет атауы = 250px
 |Туған кездегі есімі = 
 |Толық есімі = 
 |Туған күні = 22.09.1989
 |Туған жері = {{туғанжері|Ташкент|Ташкентте}}, [[Өзбекстан]] 
 |Қайтыс болған күні = 
 |Қайтыс болған жері = 
 |Азаматтығы = {{байрақ|Өзбекстан}}
 |Ұлты = 
 |Мансабы = 
 |Әкесі = 
 |Анасы = 
 |Жұбайы = 
 |Балалары = 
 |Марапаттары = 
 |Қолтаңбасы = 
 |Сайты =  
 |Басқалары = 
 |Commons = 
}}
'''Дияр Аброрұлы Имамходжаев''' ({{lang-uz|Диёр Аброрович Имамхожаев; Diyor Imomxoʻjayev}}; [[1989 жыл]]ы [[22 қыркүйек]]те туған, [[Ташкент]], [[Өзбекстан]]) — футбол маманы, комментаторы, Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының бас директоры (2020 жылдың 1 маусымынан қазіргі уақытқа дейін). Белгілі спорт комментаторы және футбол төрешісі Ахбор Имамходжаевтың немересі&lt;ref&gt;[https://championat.uz/oz/news/diyor-imomxojaev-bilan-intervyu-video-toliq Diyor Imomxo'jayev bilan intervyu (to'liq)] {{Wayback|url=https://championat.uz/oz/news/diyor-imomxojaev-bilan-intervyu-video-toliq|date=20220127222547}}. ''Championat.asia'' (10 шілде 2017)&lt;/ref&gt;.

== Өмірбаяны ==
1996-2005 жылдары Диёр Имамхожаев Ташкенттегі №320 мектепте білім алған. 2007-2011 жылдары Өзбекстан мемлекеттік әлем тілдері университетінің халықаралық журналистика мамандығы бойынша бакалавр дәрежесінде білім алған. 2018 жылы Өзбекстанның Кәсіпқой футбол лигасында бас директордың кеңесшісі болып жұмыс істей бастады, сол жылы Өзбекстан мемлекеттік дене шынықтыру және спорт университетінің футбол факультетіне екінші мамандық бойынша оқуға түсті. 2021 жылы осы оқу орнын футбол маманы мамандығы бойынша тәмамдады&lt;ref name=&quot;championat.asia&quot;&gt;[https://championat.asia/uz/news/169771 &quot;Hacker club&quot;: 1-son] {{Wayback|url=https://championat.asia/uz/news/169771 |date=20220127224401}}. ''Championat.asia'' (10 тамыз 2017)&lt;/ref&gt;.

== Журналистикаға қызығушылық ==
Әкесі Аброр Имамходжаев («Ахбор Имамходжаевтың үлкен ұлы, спорт комментаторы Зафар Имамходжаевтың ағасы) ұзақ жылдар Өзбекстан ұлттық телерадиокомпаниясында жұмыс істеп, 2000 жылы «Ёшлар» телеарнасында жаңадан ашылған спорт студиясын басқарды. Студияда Аброр Имамхожаевпен бірге белгілі футбол комментаторы Хайрулла Хамидов жұмыс істеді. Оның «Футбол+» шоуы мен атақты ресейлік комментатор Георгий Черданцев жазған «Еуропалық футбол апталығы» бағдарламасы осы шоуға дереккөз болған Диёр Имамходжаевтың футбол журналистикасына деген қызығушылығына үлкен түрткі болды. Сондай-ақ, 2001-2002 жылдар аралығында «Футбол» газетінде Аброр Имамхожаев, Хайрулла Хамидов, Аваз Бердіқұлов сынды мамандар бірге қызмет атқарды. Жас футбол жанкүйері газеттің бір нөмірін қалдырмай оқиды. Осылайша, оның футбол журналистикасының екі кумирі болды: Хайрулла Хамидов пен Аваз Бердіқұлов. 2005 жылға қарай Диёр Имамхожаев Әлемдік экономика және дипломатия университетінің академиялық лицейіне түсе алмай, Навруз радиостанциясында дыбыс инженері болып жұмыс істей бастады. Осы уақытқа дейін Хайрулла Хамидов радиодағы діни-танымдық бағдарламалардың авторы болды, сонымен қатар Аваз Бердіқұлов пен Икром Ұлықбаевпен бірге «Одамдар Орацида» газетін шығарды. Диёр Имамхожаевтың алғашқы мақалалары осы нөмірде Хайрулла Хамидовтың арқасында жарық көрді. 2010 жылға дейін uff.uz өзбек футболында маңызды рөл атқарды. Кейін бұл сайт «Чемпион», «Стадион» сияқты басылымдардың қызметіне негіз болды. Бұл басылымдарда Диёр Имамходжаев Шухрат Шакиржонов, Кахрамон Асланов, Мухрим Азамходжаев, Хушнуд Худойбердиев сынды өз ісінің шеберлерімен кездесті&lt;ref name=&quot;kun.uz&quot;&gt;{{cite web|url=https://kun.uz/uz/63292625|title=Diyor Imomxo‘jayev O‘zPFL bosh direktori vazifasini bajaruvchi etib tayinlandi|accessdate=2022-06-27|archive-date=2022-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20220127210115/https://kun.uz/uz/63292625|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Кәсіби қызметі ==
Диер 2007 жылы Навруз радиосында дыбыс инженері ретінде 2008 жылдан бері хабар таратады. Ахбор Имамхожаев немересіне өзінің «Футбол тоғысында» тікелей трансляциясын берді. Әр жексенбі сайын бір сағаттық футбол хабарынан басқа, ол кейінірек күніне екі рет спорт жаңалықтарын таратады. Сонымен қатар ол халықаралық журналистика факультетінде оқуын жалғастырды. 2011 жылы Диёр Имамхожаев танымал kun.uz басылымын құруға тікелей атсалысқан. Әлем тілдері университетінің бес студенті Мұхрим Азамходжаевтың («Daryo» газетінің бас редакторы) жетекшілігімен «Күн» басылымын құрды. Сол жылы Өзбекстан футбол қауымдастығының баспасөз хатшысы Санжар Ризаев (Азия футбол конфедерациясының сарапшысы) Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының баспасөз қызметіне Мухрим Азамхожаев пен Диёр Имамхожаевты шақырды. Бірақ жарты жылдан кейін, 2012 жылдың қыркүйегінде Диёр Джакарта Ұлттық университетінің бір жылдық грантын алып, Индонезияға кетті. 2013 жылы «Спорт» телерадио арнасында жұмыс істей бастады. Ол Зафар Имамхожаевтың «Футболға шолу» авторлық шоуында жұмыс істеген. 2015 жылы ол өзінің жеке бағдарламасы «Socker Club»&lt;ref name=&quot;championat.asia&quot;&gt;&lt;/ref&gt;. Бұл жоба Ұлттық телерадиокомпаниямен қоштасуға себеп болды. 2015 жылы «Локомотив» футбол клубының баспасөз қызметі жұмыс ұсынды. Диёр Имамходжаев 2 айлық қызметтен кейін Мұхрим Азамходжаевтың ұсынысымен «Дарё» интернет-басылымына ауысты. 2016 жылдан бастап ол championat.asia сайтымен де қатар жұмыс істеп келеді. Сондай-ақ, 2016-2020 жылдар аралығында «UzReport TV» және «Futbol TV» арналарында Ағылшын Премьер-Лигасын, Испания Ла Лигасын, Италия А сериясын, Еуропа Чемпиондар Лигасын және Еуропа лигасын көрсетті. 2018 жылы Өзбекстан футбол қауымдастығының бірінші вице-президенті Умид Ахмаджанов Диёр Имамхожаевты Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы бас директорының кеңесшісі етіп шақырған болатын. 2019 жылдан бастап Өзбекстан ПФЛ бас директорының орынбасары болып жұмыс істей бастады. 2020 жылдың 1 маусымында Өзбекстан футбол қауымдастығының президенті Абдусалом Азизовтың ұсынысы бойынша Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының бас директоры болды&lt;ref name=&quot;kun.uz&quot;&gt;&lt;/ref&gt;. Диёр Имамхожаевтың жеке Telegram арнасы бар, онда ол футболда да, кәсіби қызметте де мазмұнды бөліседі. Әзірге бұл арна бірінші жарық көзі болып табылады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=5HHDMuDSiYU Интервью с Диёром Имамходжаевым на официальном Ютуб канале FutbolTV] (21.06.2021)
* [https://championat.asia/uz/blogs/author/32465 Блоги на сайте Chempionat]
* {{facebook|diyorimamkhodjaev}}</text>
      <sha1>h1em272wstmyp26rdmzscafobb0a55i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055117</id>
      <parentid>3055018</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T05:19:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10870" xml:space="preserve">{{Тексерілмеген мақала|date=шілде 2022}} &lt;!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ!  --&gt;
{{Тұлға
 |Есімі = Дияр Аброрұлы Имамходжаев
 |Шынайы есімі = {{lang-uz|Диёр Аброрович Имомхўжаев}}
 |Сурет = Diyor_Imamkhodjaev.jpg
 |Сурет атауы = 
 |Туған кездегі есімі = 
 |Толық есімі = 
 |Туған күні = 22.09.1989
 |Туған жері = {{туғанжері|Ташкент|Ташкентте}}, [[Өзбекстан]] 
 |Қайтыс болған күні = 
 |Қайтыс болған жері = 
 |Азаматтығы = {{байрақ|Өзбекстан}}
 |Ұлты = 
 |Мансабы = 
 |Әкесі = 
 |Анасы = 
 |Жұбайы = 
 |Балалары = 
 |Марапаттары = 
 |Қолтаңбасы = 
 |Сайты =  
 |Басқалары = 
 |Commons = 
}}
'''Дияр Аброрұлы Имамходжаев''' ({{lang-uz|Диёр Аброрович Имамхожаев; Diyor Imomxoʻjayev}}; [[1989 жыл]]ы [[22 қыркүйек]]те туған, [[Ташкент]], [[Өзбекстан]]) — футбол маманы, комментаторы, Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының бас директоры (2020 жылдың 1 маусымынан қазіргі уақытқа дейін). Белгілі спорт комментаторы және футбол төрешісі Ахбор Имамходжаевтың немересі&lt;ref&gt;[https://championat.uz/oz/news/diyor-imomxojaev-bilan-intervyu-video-toliq Diyor Imomxo'jayev bilan intervyu (to'liq)] {{Wayback|url=https://championat.uz/oz/news/diyor-imomxojaev-bilan-intervyu-video-toliq|date=20220127222547}}. ''Championat.asia'' (10 шілде 2017)&lt;/ref&gt;.

== Өмірбаяны ==
1996-2005 жылдары Диёр Имамхожаев Ташкенттегі №320 мектепте білім алған. 2007-2011 жылдары Өзбекстан мемлекеттік әлем тілдері университетінің халықаралық журналистика мамандығы бойынша бакалавр дәрежесінде білім алған. 2018 жылы Өзбекстанның Кәсіпқой футбол лигасында бас директордың кеңесшісі болып жұмыс істей бастады, сол жылы Өзбекстан мемлекеттік дене шынықтыру және спорт университетінің футбол факультетіне екінші мамандық бойынша оқуға түсті. 2021 жылы осы оқу орнын футбол маманы мамандығы бойынша тәмамдады&lt;ref name=&quot;championat.asia&quot;&gt;[https://championat.asia/uz/news/169771 &quot;Hacker club&quot;: 1-son] {{Wayback|url=https://championat.asia/uz/news/169771 |date=20220127224401}}. ''Championat.asia'' (10 тамыз 2017)&lt;/ref&gt;.

== Журналистикаға қызығушылығы ==
Әкесі Аброр Имамходжаев («Ахбор Имамходжаевтың үлкен ұлы, спорт комментаторы Зафар Имамходжаевтың ағасы) ұзақ жылдар Өзбекстан ұлттық телерадиокомпаниясында жұмыс істеп, 2000 жылы «Ёшлар» телеарнасында жаңадан ашылған спорт студиясын басқарды. Студияда Аброр Имамхожаевпен бірге белгілі футбол комментаторы Хайрулла Хамидов жұмыс істеді. Оның «Футбол+» шоуы мен атақты ресейлік комментатор Георгий Черданцев жазған «Еуропалық футбол апталығы» бағдарламасы осы шоуға дереккөз болған Диёр Имамходжаевтың футбол журналистикасына деген қызығушылығына үлкен түрткі болды. Сондай-ақ, 2001-2002 жылдар аралығында «Футбол» газетінде Аброр Имамхожаев, Хайрулла Хамидов, Аваз Бердіқұлов сынды мамандар бірге қызмет атқарды. Жас футбол жанкүйері газеттің бір нөмірін қалдырмай оқиды. Осылайша, оның футбол журналистикасының екі кумирі болды: Хайрулла Хамидов пен Аваз Бердіқұлов. 2005 жылға қарай Диёр Имамхожаев Әлемдік экономика және дипломатия университетінің академиялық лицейіне түсе алмай, Навруз радиостанциясында дыбыс инженері болып жұмыс істей бастады. Осы уақытқа дейін Хайрулла Хамидов радиодағы діни-танымдық бағдарламалардың авторы болды, сонымен қатар Аваз Бердіқұлов пен Икром Ұлықбаевпен бірге «Одамдар Орацида» газетін шығарды. Диёр Имамхожаевтың алғашқы мақалалары осы нөмірде Хайрулла Хамидовтың арқасында жарық көрді. 2010 жылға дейін uff.uz өзбек футболында маңызды рөл атқарды. Кейін бұл сайт «Чемпион», «Стадион» сияқты басылымдардың қызметіне негіз болды. Бұл басылымдарда Диёр Имамходжаев Шухрат Шакиржонов, Кахрамон Асланов, Мухрим Азамходжаев, Хушнуд Худойбердиев сынды өз ісінің шеберлерімен кездесті&lt;ref name=&quot;kun.uz&quot;&gt;{{cite web|url=https://kun.uz/uz/63292625|title=Diyor Imomxo‘jayev O‘zPFL bosh direktori vazifasini bajaruvchi etib tayinlandi|accessdate=2022-06-27|archive-date=2022-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20220127210115/https://kun.uz/uz/63292625|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Кәсіби қызметі ==
Диер 2007 жылы Навруз радиосында дыбыс инженері ретінде 2008 жылдан бері хабар таратады. Ахбор Имамхожаев немересіне өзінің «Футбол тоғысында» тікелей трансляциясын берді. Әр жексенбі сайын бір сағаттық футбол хабарынан басқа, ол кейінірек күніне екі рет спорт жаңалықтарын таратады. Сонымен қатар ол халықаралық журналистика факультетінде оқуын жалғастырды. 2011 жылы Диёр Имамхожаев танымал kun.uz басылымын құруға тікелей атсалысқан. Әлем тілдері университетінің бес студенті Мұхрим Азамходжаевтың («Daryo» газетінің бас редакторы) жетекшілігімен «Күн» басылымын құрды. Сол жылы Өзбекстан футбол қауымдастығының баспасөз хатшысы Санжар Ризаев (Азия футбол конфедерациясының сарапшысы) Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының баспасөз қызметіне Мухрим Азамхожаев пен Диёр Имамхожаевты шақырды. Бірақ жарты жылдан кейін, 2012 жылдың қыркүйегінде Диёр Джакарта Ұлттық университетінің бір жылдық грантын алып, Индонезияға кетті. 2013 жылы «Спорт» телерадио арнасында жұмыс істей бастады. Ол Зафар Имамхожаевтың «Футболға шолу» авторлық шоуында жұмыс істеген. 2015 жылы ол өзінің жеке бағдарламасы «Socker Club»&lt;ref name=&quot;championat.asia&quot;&gt;&lt;/ref&gt;. Бұл жоба Ұлттық телерадиокомпаниямен қоштасуға себеп болды. 2015 жылы «Локомотив» футбол клубының баспасөз қызметі жұмыс ұсынды. Диёр Имамходжаев 2 айлық қызметтен кейін Мұхрим Азамходжаевтың ұсынысымен «Дарё» интернет-басылымына ауысты. 2016 жылдан бастап ол championat.asia сайтымен де қатар жұмыс істеп келеді. Сондай-ақ, 2016-2020 жылдар аралығында «UzReport TV» және «Futbol TV» арналарында Ағылшын Премьер-Лигасын, Испания Ла Лигасын, Италия А сериясын, Еуропа Чемпиондар Лигасын және Еуропа лигасын көрсетті. 2018 жылы Өзбекстан футбол қауымдастығының бірінші вице-президенті Умид Ахмаджанов Диёр Имамхожаевты Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы бас директорының кеңесшісі етіп шақырған болатын. 2019 жылдан бастап Өзбекстан ПФЛ бас директорының орынбасары болып жұмыс істей бастады. 2020 жылдың 1 маусымында Өзбекстан футбол қауымдастығының президенті Абдусалом Азизовтың ұсынысы бойынша Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының бас директоры болды&lt;ref name=&quot;kun.uz&quot;&gt;&lt;/ref&gt;. Диёр Имамхожаевтың жеке Telegram арнасы бар, онда ол футболда да, кәсіби қызметте де мазмұнды бөліседі. Әзірге бұл арна бірінші жарық көзі болып табылады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=5HHDMuDSiYU Интервью с Диёром Имамходжаевым на официальном Ютуб канале FutbolTV] (21.06.2021)
* [https://championat.asia/uz/blogs/author/32465 Блоги на сайте Chempionat]
* {{facebook|diyorimamkhodjaev}}</text>
      <sha1>1cps0w077jjruikdlunzhdajdwwrjo2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>KSP Steel</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685555</id>
    <revision>
      <id>3055237</id>
      <parentid>3054664</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T11:32:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5707" xml:space="preserve">{{Компания
 |атауы             = KSP Steel
 |логотипі          = KSP Steel Logo.svg
 |түрі              = [[Жауапкершілігі шектеулі серіктестік]]
 |биржадағы листингі = 
 |қызметі           = 
 |ұраны             = 
 |құрылды           = 2007
 |жабылды           = 
 |жабылуының себебі = 
 |ізбасары          = 
 |бұрынғы атауы     = 
 |құрушы            = 
 |орналасуы         = {{байрақ|Қазақстан}}: [[Павлодар]]
 |басты адамдары    = 
 |саласы            = [[металлургия]]
 |өнімі             = Жіксіз болат құбырлар
 |айналым           = 
 |операциялық кіріс = 
 |таза табысы       = 
 |қызметкерлер саны = 7500 &lt;small&gt;(2008)&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;KSP Steel: {{cite web|url=http://www.kspsteel.kz/en/about|title=COMPANY|publisher=kspsteel.kz|date=12 қаңтар 2013|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130112000126/http://www.kspsteel.kz/en/about|archivedate=21 сәуір 2019}}&lt;/ref&gt;
 |басшы компания    = 
 |бағынышты компания = 
 |сайты             = [http://www.kspsteel.kz/kk/ kspsteel.kz]
}}
'''«KSP Steel»''' ЖШС — мұнай-газ саласы үшін жіксіз болат құбырлар шығаратын алғашқы қазақстандық кәсіпорын. 2007 жылдың басында құрылған. Компанияның өндірістік орталығы [[Павлодар]]да орналасқан, онда 2007 жылғы желтоқсанда Қазақстан Республикасының Президенті [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаевтың]] қатысуымен KSP Steel зауытының ресми ашылуы өтті. Кәсіпорынның өндірістік объектілері жалпы ауданы шамамен 133 [[Гектар|га]] құрайды, мұнда 7500-ден астам кәсіби дайындалған мамандар жұмыс істейді. Зауыттың жұмысын [[Алматы]] қаласында орналасқан компанияның бас кеңсесі үйлестіреді.

== Қызметі ==
KSP Steel негізгі қызметі әртүрлі диаметрлі және мақсаттағы жіксіз болат құбырларды өндірумен байланысты. Өнім [[Құбыр желісі|құбыр желілерін]] салу кезінде, [[Мұнай кәсіпшілігі|мұнай өндіруші]] және геологиялық барлау компанияларының, Қазақстанның [[машина жасау]] және [[өнеркәсіп]]тік кәсіпорындарының объектілерінде пайдаланылады, сондай-ақ [[Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы|ТМД]] елдеріне ([[Ресей]], [[Әзірбайжан]], [[Түрікменстан|Түркіменстан]]) және алыс шетел мемлекеттеріне, оның ішінде [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-қа экспортталады.

2011 жылы өткізілген кәсіби жарамдылыққа аттестаттау барысында компанияның 400-ден астам қызметкері жұмыстан босатылды. Талқылау барысында заңгерлер аттестаттауды заңсыз деп таныды. Павлодардағы KSP Steel қазақстандық кәсіпорнының басшылығы өз қателігін мойындап, қызметкерлерін өз лауазымына қайта алды&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://total.kz/ru/news/biznes/kompaniya_ksp_steel_vernula_neza|title=Компания «KSP Steel» вернула незаконно уволенных сотрудников|publisher=total.kz|accessdate=2022-06-04|lang=ru}}&lt;/ref&gt;. 

2021 жылдың тамызында қазақстандық KSP Steel жіксіз болат құбырларды шығару бойынша &quot;Полимерстрой&quot; ЖШҚ өндірісін дамытуға 500 млн [[Ресей рублі|рубль]] инвестициялауды жоспарлап отырғаны белгілі болды, деп хабарлады [[Орынбор облысы]] үкіметінің баспасөз қызметі&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.interfax-russia.ru/volga/news/ksp-steel-investiruet-500-mln-rub-v-razvitie-orenburgskogo-zavoda-besshovnyh-trub-vlasti|title=KSP Steel инвестирует 500 млн руб в развитие оренбургского завода бесшовных труб - власти|publisher=interfax-russia.ru|accessdate=2022-06-04|lang=ru}}&lt;/ref&gt;.

=== Құрал-жабдықтар ===
Зауыттың жобасын әзірлеуді, сондай-ақ негізгі жабдықты жеткізуді және іске қосуды Danieli (Италия) компаниясы жүзеге асырды. Сондай-ақ, Kocks (Германия), Tecnar (Канада), Cartacci (Италия), Tuboscope (АҚШ), Bronx (АҚШ), PMC-Colinet (Бельгия), Tiede, MAC, Sidermontaggi (Италия) фирмаларының жабдықтары қолданылады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қазақстан компаниялары]]</text>
      <sha1>1tm9qewafvfzj8bbtyr17k5iw69bh34</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1986</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685575</id>
    <revision>
      <id>3055054</id>
      <parentid>3054834</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T17:12:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4460" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1986
 |Эмблема            = 1986 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Мадрид]], {{ESP}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[13 тамыз]]  [[1986]]
 |Жабылуы           = [[23 тамыз]] [[1986]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982|1982 Гуякиль]]
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1991|1991 Перт]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1986''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 5-ші әлем чемпионаты''' [[Аустралия|Аустралияның]] [[Перт]] қаласында [[1986 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 14
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |12
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
|30
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 9
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 10
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 13
| 22
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 4
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
|8
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 4
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |1
|7
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 3 
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{CHN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
|7
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 3
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 7
| 12
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{ROM}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|
| align=left| {{YUG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''65'''
| '''65'''
| '''67'''
| '''197'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]
*[http://www.usaswimming.org/USASWeb/_Rainbow/Documents/ac30f453-4318-4ca9-95a7-942e91d2a0e6/86_worldchamps.pdf 1986 World Aquatics Championships Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>o17ow2uyqwh1143hgdvsuyw9y7ov6fp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685579</id>
    <revision>
      <id>3055053</id>
      <parentid>3054857</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T17:11:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4306" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982
 |Эмблема            = 1982 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Гуякиль]], {{ECU}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[29 шілде]]  [[1982]]
 |Жабылуы           = [[8 тамыз]] [[1982]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978|1978 Берлин]]
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1986|1986 Мадрид]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1982''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 4-ші әлем чемпионаты''' [[Эквадор|Эквадорның]] [[Гуякиль]] қаласында [[1982 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 13
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |11
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 10
|34
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 12
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 9
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 26
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 5
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 9
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
|18
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 3
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |1
|7
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 3
| 6 
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{NED}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{BRA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|
| align=left| {{GBR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''38'''
| '''36'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>pa7mh5zuy6x19zk4yomn3upq44vgers</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685589</id>
    <revision>
      <id>3055010</id>
      <parentid>3054924</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T14:56:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <comment>/* Медальдық есеп */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4336" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978
 |Эмблема            = 1978 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Берлин]], {{FRG}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[20 тамыз]]  [[1978]]
 |Жабылуы           = [[28 тамыз]] [[1978]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1974|1974 Кали]]
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982|1982 Гуякиль]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1978''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 3-ші әлем чемпионаты''' [[ГФР|Батыс Германияның]] [[Берлин]] қаласында [[1982 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 5 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]].
==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 23
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |14
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 7
|44
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 6
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 6
| 16
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
|9
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |0
|2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 10
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
| 15 
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
|7
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{JPN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|
| align=left| {{YUG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''38'''
| '''36'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>o8vgppyzqr4oayg6f057b5cln3q3u1y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055033</id>
      <parentid>3055010</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:31:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <comment>/* Медальдық есеп */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4338" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978
 |Эмблема            = 1978 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Берлин]], {{FRG}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[20 тамыз]]  [[1978]]
 |Жабылуы           = [[28 тамыз]] [[1978]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1974|1974 Кали]]
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982|1982 Гуякиль]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1978''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 3-ші әлем чемпионаты''' [[ГФР|Батыс Германияның]] [[Берлин]] қаласында [[1982 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 5 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]].
==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 23
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |14
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 7
|44
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 6
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 6
| 16
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
|9
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |0
|2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 10
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
| 15 
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
|7
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{JPN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|10
| align=left| {{YUG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>krtxgunql3gxcvfqzle8o5wuiiket1o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055034</id>
      <parentid>3055033</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:32:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4339" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978
 |Эмблема            = 1978 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Берлин]], {{FRG}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[20 тамыз]]  [[1978]]
 |Жабылуы           = [[28 тамыз]] [[1978]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1974|1974 Кали]]
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982|1982 Гуякиль]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1978''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 3-ші әлем чемпионаты''' [[ГФР|Батыс Германияның]] [[Берлин]] қаласында [[1978 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 5 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 23
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |14
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 7
|44
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 6
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 6
| 16
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
|9
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |0
|2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 10
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
| 15 
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
|7
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{JPN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|10
| align=left| {{YUG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>411li9icmuradc88679nx5cql5mrpni</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055046</id>
      <parentid>3055034</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T16:53:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4339" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978
 |Эмблема            = 1978 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Берлин]], {{FRG}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[20 тамыз]]  [[1978]]
 |Жабылуы           = [[28 тамыз]] [[1978]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975 Кали]]
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982|1982 Гуякиль]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1978''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 3-ші әлем чемпионаты''' [[ГФР|Батыс Германияның]] [[Берлин]] қаласында [[1978 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 5 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 23
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |14
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 7
|44
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 6
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 6
| 16
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
|9
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |0
|2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 10
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
| 15 
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
|7
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{JPN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|10
| align=left| {{YUG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>83yj0rtccrar9fz30eo53aprwjhp4wu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055052</id>
      <parentid>3055046</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T17:10:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4307" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978
 |Эмблема            = 1978 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Берлин]], {{FRG}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[20 тамыз]]  [[1978]]
 |Жабылуы           = [[28 тамыз]] [[1978]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975 Кали]]
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1982|1982 Гуякиль]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1978''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 3-ші әлем чемпионаты''' [[ГФР|Батыс Германияның]] [[Берлин]] қаласында [[1978 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 23
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |14
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 7
|44
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 6
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 6
| 16
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
|9
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |0
|2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 10
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
| 15 
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
|7
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{JPN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|10
| align=left| {{YUG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>i7j6kgee00swplv29vj888j8g7cydf9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685590</id>
    <revision>
      <id>3055031</id>
      <parentid>3054925</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:30:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <comment>/* Медальдық есеп */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4333" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978
 |Эмблема            = 1978 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Кали]], {{COL}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[29 шілде]]  [[1975]]
 |Жабылуы           = [[27 шілде]] [[1975]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1970|1970 Белград]]
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978|1978 Берлин]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1975''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 2-ші әлем чемпионаты''' [[Колумбия|Колумбияның]] [[Кали]] қаласында [[1975 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 5 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 13
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |11
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 10
|34
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 12
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 9
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 26
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 5
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 9
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
|18
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 3
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |1
|7
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 3
| 6 
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{NED}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{BRA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|
| align=left| {{GBR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>0qmr2gsyr8plw8ylc1cumo5npsv4vkr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055036</id>
      <parentid>3055031</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:33:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4333" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975
 |Эмблема            = 1975 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Кали]], {{COL}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[19 шілде]]  [[1975]]
 |Жабылуы           = [[27 шілде]] [[1975]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973|1973 Белград]]
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978|1978 Берлин]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1975''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 2-ші әлем чемпионаты''' [[Колумбия|Колумбияның]] [[Кали]] қаласында [[1975 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 5 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 13
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |11
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 10
|34
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 12
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 9
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 26
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 5
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 9
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 4
|18
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 3
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |1
|7
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 3
| 6 
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{NED}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{BRA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|
| align=left| {{GBR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>1xc37xh8wy1d0lmidh73hltox59psw1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055038</id>
      <parentid>3055036</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:37:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4333" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975
 |Эмблема            = 1975 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Кали]], {{COL}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[19 шілде]]  [[1975]]
 |Жабылуы           = [[27 шілде]] [[1975]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973|1973 Белград]]
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978|1978 Берлин]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1975''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 2-ші әлем чемпионаты''' [[Колумбия|Колумбияның]] [[Кали]] қаласында [[1975 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 5 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 16
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |11
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 10
|27
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 11
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 7
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 23
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 5
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |4
|11
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{GBR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 3
| 6 
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|
| align=left| {{NED}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 1

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>f7meeg0sv9a36ws4enbhl3z8kctv80i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055039</id>
      <parentid>3055038</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:39:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4332" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975
 |Эмблема            = 1975 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Кали]], {{COL}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[19 шілде]]  [[1975]]
 |Жабылуы           = [[27 шілде]] [[1975]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973|1973 Белград]]
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978|1978 Берлин]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1975''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 2-ші әлем чемпионаты''' [[Колумбия|Колумбияның]] [[Кали]] қаласында [[1975 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 5 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 16
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |11
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 10
|27
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 11
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 7
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 23
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 5
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |4
|11
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{GBR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 8
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 6
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|
| align=left| {{NED}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 3
| 5

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>rdldcms00jntd7mvv970v6jx8itr6l1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055040</id>
      <parentid>3055039</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:40:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Kas77777 [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1974]] бетін [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4332" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975
 |Эмблема            = 1975 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Кали]], {{COL}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[19 шілде]]  [[1975]]
 |Жабылуы           = [[27 шілде]] [[1975]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973|1973 Белград]]
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978|1978 Берлин]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1975''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 2-ші әлем чемпионаты''' [[Колумбия|Колумбияның]] [[Кали]] қаласында [[1975 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 5 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 16
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |11
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 10
|27
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 11
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 7
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 23
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 5
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |4
|11
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{GBR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 8
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 6
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|
| align=left| {{NED}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 3
| 5

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>rdldcms00jntd7mvv970v6jx8itr6l1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055051</id>
      <parentid>3055040</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T17:07:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4300" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975
 |Эмблема            = 1975 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Кали]], {{COL}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[19 шілде]]  [[1975]]
 |Жабылуы           = [[27 шілде]] [[1975]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973|1973 Белград]]
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1978|1978 Берлин]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1975''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 2-ші әлем чемпионаты''' [[Колумбия|Колумбияның]] [[Кали]] қаласында [[1975 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 16
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |11
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 10
|27
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 11
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 7
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 23
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 5
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |4
|11
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{GBR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 8
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 6
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|
| align=left| {{NED}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 3
| 5

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>179psjsl3lp4rxer6y5czcfe9x58nso</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ферапонтьевка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685595</id>
    <revision>
      <id>3054981</id>
      <parentid>3054977</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:14:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Инфрақұрылымы */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5651" xml:space="preserve">'''Ферапонтьевка''' ({{lang-gag|Parapontika}}) — Молдованың оңтүстігіндегі ауыл. [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.&lt;ref&gt;Ферапонтьевка http://travellers.ru/city-ferapontevka&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;с.Ферапонтьевка https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/komratskij-rajon/s.-ferapontevka.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова ферапонтьевка https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%BA%D0%B0&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;село Ферапонтьевка (Комратский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://xn----8sbqinjjbgkiavfo2f1c.xn--p1ai/locality/25249-selo-ferapontevka/&lt;/ref&gt; 

== Сипаттама ==
Ферапонтевка — осы аттас коммунадағы жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 15 км және [[Кишинев]]тен 120 км қашықтықта орналасқан. Ферапонтьевка ауылы Комрат пен Чадыр-Лунге қосылатын жолдың бойында орналасқан.&lt;ref&gt;Неунывающая Ферапонтьевка https://aif.md/neunyvajushhaja-ferapontevka/&lt;/ref&gt;
Жер аумағы 33,04 км² шамасында, бұл ауданының 3,86% құрайды.
Ауыл арқылы Лунгуца өзені ағып өтеді. Жазда өзен құрғақ, сусыз, бірақ жаңбырдан кейін толады. Болжам бойынша, 1986 жылғы жер сілкінісінен кейін оны қоректендіретін бұлақтар жабылған. Өзен арқылы екі көпір салынған. Жалпы ауылдың орман белдеулерінің ауданы 47 гектарды құрайды. Олар негізінен көшкіндерді жақсы тоқтататын ақ [[акация]] егеді.

Ферапонтьевка ауылы климаттық жағдайларға сәйкес ауа-райының ылғалдылығының жеткіліксіздігімен, күн сәулесінің көптігімен сипатталатын қоңыржай континенттік климаттық белдеуде орналасқан, жазы ыстық және құрғақ, қысы ұзақ емес, аяздар мен жылылық жиі ауысады.&lt;ref&gt;Все о Комратском районе https://raioncomrat.md/naselennyie-punktyi/selo-ferapontevka/&lt;/ref&gt;

== Халқы ==
2004 жылғы санақ бойынша Ферапонтьевка ауылында 1008 адам тұрды: 47,32% ер адамдар, 52,68% әйелдер. 
Халықтың ұлттық құрамы: 
*57,84% - [[украиндар]],
*27,98% - [[ғағауыздар]],
*5,95% - [[орыстар]], 
*5,85% - [[молдовандар]],   
*1,69% - [[бұлғарлар]], 
*0,30% - [[сығандар]], 
*0,40% - басқа ұлттар.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Ферапонтьевка, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/1672&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Ферапонтьевка ауылы туралы алғашқы деректі жазба 27.05.1928 жылдан басталады.&lt;ref&gt;Село Ферапонтьевка (Ferapontyevka) http://klise.ru/index.php/27-/886-ferapontyevka&lt;/ref&gt; Бұл атау 27 мамырда атап өтілетін Әулие Ферапон күнін еске алу үшін берілді. Бұл ауылдың негізін ноғай татарлары жер аударылғаннан кейін,  Дунайдың оңтүстігінен келген ғағауыз босқындары мен Полтава мен Киев губернияларынан келген украин отаршылары салды, олар патша өкіметінің шақыруымен қоныс аударып, Буджак аймағын дамыту мақсатында оларға жер және салық жеңілдіктерін берді.

Ауыл өсіп, 1859 жылға қарай Ферапонтьевкада 96 шаруашылық және 608 тұрғын болды. 1862 жылы мұнда Әулие Иоаннның атына [[шіркеу]] салынды. 1904 жылы Ферапонтьевкада 1230 тұрғыны бар 148 үй, орыс бастауыш мектебі, шіркеу кітаптарының қоры бар шағын кітапхана тіркелді.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Ауылда 38 шаруашылық субъектілері тіркелген, оның ішінде: 29 ауылшаруашылық кәсіпорны, 3 өнеркәсіп және қайта өңдеу кәсіпорны, 1 диірмен, 8 сауда кәсіпорны, 3 азық-түлік дүкені, 1 жанармай құю бекеті, т.б.

Ауыл аумағындағы әлеуметтік нысандар: 
*1 – гимназия/балабақша, 
*мәдениет үйі, 
*2 кітапхана, 
*отбасылық дәрігерлер кабинеті.

Православие шіркеуі бар - ғибадатхана мерекесі 9-қазанда тойланады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>g2yd0qzwakh0vfn1kozlg76qtrto3d7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3054982</id>
      <parentid>3054981</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:15:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Инфрақұрылымы */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5784" xml:space="preserve">'''Ферапонтьевка''' ({{lang-gag|Parapontika}}) — Молдованың оңтүстігіндегі ауыл. [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.&lt;ref&gt;Ферапонтьевка http://travellers.ru/city-ferapontevka&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;с.Ферапонтьевка https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/komratskij-rajon/s.-ferapontevka.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова ферапонтьевка https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%BA%D0%B0&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;село Ферапонтьевка (Комратский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://xn----8sbqinjjbgkiavfo2f1c.xn--p1ai/locality/25249-selo-ferapontevka/&lt;/ref&gt; 

== Сипаттама ==
Ферапонтевка — осы аттас коммунадағы жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 15 км және [[Кишинев]]тен 120 км қашықтықта орналасқан. Ферапонтьевка ауылы Комрат пен Чадыр-Лунге қосылатын жолдың бойында орналасқан.&lt;ref&gt;Неунывающая Ферапонтьевка https://aif.md/neunyvajushhaja-ferapontevka/&lt;/ref&gt;
Жер аумағы 33,04 км² шамасында, бұл ауданының 3,86% құрайды.
Ауыл арқылы Лунгуца өзені ағып өтеді. Жазда өзен құрғақ, сусыз, бірақ жаңбырдан кейін толады. Болжам бойынша, 1986 жылғы жер сілкінісінен кейін оны қоректендіретін бұлақтар жабылған. Өзен арқылы екі көпір салынған. Жалпы ауылдың орман белдеулерінің ауданы 47 гектарды құрайды. Олар негізінен көшкіндерді жақсы тоқтататын ақ [[акация]] егеді.

Ферапонтьевка ауылы климаттық жағдайларға сәйкес ауа-райының ылғалдылығының жеткіліксіздігімен, күн сәулесінің көптігімен сипатталатын қоңыржай континенттік климаттық белдеуде орналасқан, жазы ыстық және құрғақ, қысы ұзақ емес, аяздар мен жылылық жиі ауысады.&lt;ref&gt;Все о Комратском районе https://raioncomrat.md/naselennyie-punktyi/selo-ferapontevka/&lt;/ref&gt;

== Халқы ==
2004 жылғы санақ бойынша Ферапонтьевка ауылында 1008 адам тұрды: 47,32% ер адамдар, 52,68% әйелдер. 
Халықтың ұлттық құрамы: 
*57,84% - [[украиндар]],
*27,98% - [[ғағауыздар]],
*5,95% - [[орыстар]], 
*5,85% - [[молдовандар]],   
*1,69% - [[бұлғарлар]], 
*0,30% - [[сығандар]], 
*0,40% - басқа ұлттар.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Ферапонтьевка, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/1672&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Ферапонтьевка ауылы туралы алғашқы деректі жазба 27.05.1928 жылдан басталады.&lt;ref&gt;Село Ферапонтьевка (Ferapontyevka) http://klise.ru/index.php/27-/886-ferapontyevka&lt;/ref&gt; Бұл атау 27 мамырда атап өтілетін Әулие Ферапон күнін еске алу үшін берілді. Бұл ауылдың негізін ноғай татарлары жер аударылғаннан кейін,  Дунайдың оңтүстігінен келген ғағауыз босқындары мен Полтава мен Киев губернияларынан келген украин отаршылары салды, олар патша өкіметінің шақыруымен қоныс аударып, Буджак аймағын дамыту мақсатында оларға жер және салық жеңілдіктерін берді.

Ауыл өсіп, 1859 жылға қарай Ферапонтьевкада 96 шаруашылық және 608 тұрғын болды. 1862 жылы мұнда Әулие Иоаннның атына [[шіркеу]] салынды. 1904 жылы Ферапонтьевкада 1230 тұрғыны бар 148 үй, орыс бастауыш мектебі, шіркеу кітаптарының қоры бар шағын кітапхана тіркелді.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Ауылда 38 шаруашылық субъектілері тіркелген, оның ішінде: 29 ауылшаруашылық кәсіпорны, 3 өнеркәсіп және қайта өңдеу кәсіпорны, 1 диірмен, 8 сауда кәсіпорны, 3 азық-түлік дүкені, 1 жанармай құю бекеті, т.б.

Ауыл аумағындағы әлеуметтік нысандар: 
*1 – гимназия/балабақша, 
*мәдениет үйі, 
*2 кітапхана, 
*отбасылық дәрігерлер кабинеті.

Православие шіркеуі бар - ғибадатхана мерекесі 9-қазанда тойланады.&lt;ref&gt;Географическая справка с. Ферапонтьевка Примария с. Ферапонтьевка&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>8lqvpzkpcpviycs9es32aeb1ei99alm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3054983</id>
      <parentid>3054982</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:17:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Инфрақұрылымы */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5973" xml:space="preserve">'''Ферапонтьевка''' ({{lang-gag|Parapontika}}) — Молдованың оңтүстігіндегі ауыл. [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.&lt;ref&gt;Ферапонтьевка http://travellers.ru/city-ferapontevka&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;с.Ферапонтьевка https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/komratskij-rajon/s.-ferapontevka.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова ферапонтьевка https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%BA%D0%B0&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;село Ферапонтьевка (Комратский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://xn----8sbqinjjbgkiavfo2f1c.xn--p1ai/locality/25249-selo-ferapontevka/&lt;/ref&gt; 

== Сипаттама ==
Ферапонтевка — осы аттас коммунадағы жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 15 км және [[Кишинев]]тен 120 км қашықтықта орналасқан. Ферапонтьевка ауылы Комрат пен Чадыр-Лунге қосылатын жолдың бойында орналасқан.&lt;ref&gt;Неунывающая Ферапонтьевка https://aif.md/neunyvajushhaja-ferapontevka/&lt;/ref&gt;
Жер аумағы 33,04 км² шамасында, бұл ауданының 3,86% құрайды.
Ауыл арқылы Лунгуца өзені ағып өтеді. Жазда өзен құрғақ, сусыз, бірақ жаңбырдан кейін толады. Болжам бойынша, 1986 жылғы жер сілкінісінен кейін оны қоректендіретін бұлақтар жабылған. Өзен арқылы екі көпір салынған. Жалпы ауылдың орман белдеулерінің ауданы 47 гектарды құрайды. Олар негізінен көшкіндерді жақсы тоқтататын ақ [[акация]] егеді.

Ферапонтьевка ауылы климаттық жағдайларға сәйкес ауа-райының ылғалдылығының жеткіліксіздігімен, күн сәулесінің көптігімен сипатталатын қоңыржай континенттік климаттық белдеуде орналасқан, жазы ыстық және құрғақ, қысы ұзақ емес, аяздар мен жылылық жиі ауысады.&lt;ref&gt;Все о Комратском районе https://raioncomrat.md/naselennyie-punktyi/selo-ferapontevka/&lt;/ref&gt;

== Халқы ==
2004 жылғы санақ бойынша Ферапонтьевка ауылында 1008 адам тұрды: 47,32% ер адамдар, 52,68% әйелдер. 
Халықтың ұлттық құрамы: 
*57,84% - [[украиндар]],
*27,98% - [[ғағауыздар]],
*5,95% - [[орыстар]], 
*5,85% - [[молдовандар]],   
*1,69% - [[бұлғарлар]], 
*0,30% - [[сығандар]], 
*0,40% - басқа ұлттар.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Ферапонтьевка, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/1672&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Ферапонтьевка ауылы туралы алғашқы деректі жазба 27.05.1928 жылдан басталады.&lt;ref&gt;Село Ферапонтьевка (Ferapontyevka) http://klise.ru/index.php/27-/886-ferapontyevka&lt;/ref&gt; Бұл атау 27 мамырда атап өтілетін Әулие Ферапон күнін еске алу үшін берілді. Бұл ауылдың негізін ноғай татарлары жер аударылғаннан кейін,  Дунайдың оңтүстігінен келген ғағауыз босқындары мен Полтава мен Киев губернияларынан келген украин отаршылары салды, олар патша өкіметінің шақыруымен қоныс аударып, Буджак аймағын дамыту мақсатында оларға жер және салық жеңілдіктерін берді.

Ауыл өсіп, 1859 жылға қарай Ферапонтьевкада 96 шаруашылық және 608 тұрғын болды. 1862 жылы мұнда Әулие Иоаннның атына [[шіркеу]] салынды. 1904 жылы Ферапонтьевкада 1230 тұрғыны бар 148 үй, орыс бастауыш мектебі, шіркеу кітаптарының қоры бар шағын кітапхана тіркелді.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Ауылда 38 шаруашылық субъектілері тіркелген, оның ішінде: 29 ауылшаруашылық кәсіпорны, 3 өнеркәсіп және қайта өңдеу кәсіпорны, 1 диірмен, 8 сауда кәсіпорны, 3 азық-түлік дүкені, 1 жанармай құю бекеті, т.б.

Ауыл аумағындағы әлеуметтік нысандар: 
*1 – гимназия/балабақша,&lt;ref&gt;Гимназия - детский сад им. Марко Вовчок с. Ферапонтьевка https://guogagauzii.md/gimnaziya-detskij-sad-im-marko-vovchok-s-ferapontevka&lt;/ref&gt; 
*мәдениет үйі, 
*2 кітапхана, 
*отбасылық дәрігерлер кабинеті.

Православие шіркеуі бар - ғибадатхана мерекесі 9-қазанда тойланады.&lt;ref&gt;Географическая справка с. Ферапонтьевка Примария с. Ферапонтьевка&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>mh4s3ip6sset7ebnyl9lu3y87j312bu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3054985</id>
      <parentid>3054983</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:27:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Инфрақұрылымы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6095" xml:space="preserve">'''Ферапонтьевка''' ({{lang-gag|Parapontika}}) — Молдованың оңтүстігіндегі ауыл. [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.&lt;ref&gt;Ферапонтьевка http://travellers.ru/city-ferapontevka&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;с.Ферапонтьевка https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/komratskij-rajon/s.-ferapontevka.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова ферапонтьевка https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%BA%D0%B0&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;село Ферапонтьевка (Комратский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://xn----8sbqinjjbgkiavfo2f1c.xn--p1ai/locality/25249-selo-ferapontevka/&lt;/ref&gt; 

== Сипаттама ==
Ферапонтевка — осы аттас коммунадағы жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 15 км және [[Кишинев]]тен 120 км қашықтықта орналасқан. Ферапонтьевка ауылы Комрат пен Чадыр-Лунге қосылатын жолдың бойында орналасқан.&lt;ref&gt;Неунывающая Ферапонтьевка https://aif.md/neunyvajushhaja-ferapontevka/&lt;/ref&gt;
Жер аумағы 33,04 км² шамасында, бұл ауданының 3,86% құрайды.
Ауыл арқылы Лунгуца өзені ағып өтеді. Жазда өзен құрғақ, сусыз, бірақ жаңбырдан кейін толады. Болжам бойынша, 1986 жылғы жер сілкінісінен кейін оны қоректендіретін бұлақтар жабылған. Өзен арқылы екі көпір салынған. Жалпы ауылдың орман белдеулерінің ауданы 47 гектарды құрайды. Олар негізінен көшкіндерді жақсы тоқтататын ақ [[акация]] егеді.

Ферапонтьевка ауылы климаттық жағдайларға сәйкес ауа-райының ылғалдылығының жеткіліксіздігімен, күн сәулесінің көптігімен сипатталатын қоңыржай континенттік климаттық белдеуде орналасқан, жазы ыстық және құрғақ, қысы ұзақ емес, аяздар мен жылылық жиі ауысады.&lt;ref&gt;Все о Комратском районе https://raioncomrat.md/naselennyie-punktyi/selo-ferapontevka/&lt;/ref&gt;

== Халқы ==
2004 жылғы санақ бойынша Ферапонтьевка ауылында 1008 адам тұрды: 47,32% ер адамдар, 52,68% әйелдер. 
Халықтың ұлттық құрамы: 
*57,84% - [[украиндар]],
*27,98% - [[ғағауыздар]],
*5,95% - [[орыстар]], 
*5,85% - [[молдовандар]],   
*1,69% - [[бұлғарлар]], 
*0,30% - [[сығандар]], 
*0,40% - басқа ұлттар.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Ферапонтьевка, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/1672&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Ферапонтьевка ауылы туралы алғашқы деректі жазба 27.05.1928 жылдан басталады.&lt;ref&gt;Село Ферапонтьевка (Ferapontyevka) http://klise.ru/index.php/27-/886-ferapontyevka&lt;/ref&gt; Бұл атау 27 мамырда атап өтілетін Әулие Ферапон күнін еске алу үшін берілді. Бұл ауылдың негізін ноғай татарлары жер аударылғаннан кейін,  Дунайдың оңтүстігінен келген ғағауыз босқындары мен Полтава мен Киев губернияларынан келген украин отаршылары салды, олар патша өкіметінің шақыруымен қоныс аударып, Буджак аймағын дамыту мақсатында оларға жер және салық жеңілдіктерін берді.

Ауыл өсіп, 1859 жылға қарай Ферапонтьевкада 96 шаруашылық және 608 тұрғын болды. 1862 жылы мұнда Әулие Иоаннның атына [[шіркеу]] салынды. 1904 жылы Ферапонтьевкада 1230 тұрғыны бар 148 үй, орыс бастауыш мектебі, шіркеу кітаптарының қоры бар шағын кітапхана тіркелді.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Ауылда 38 шаруашылық субъектілері тіркелген, оның ішінде: 29 ауылшаруашылық кәсіпорны, 3 өнеркәсіп және қайта өңдеу кәсіпорны, 1 диірмен, 8 сауда кәсіпорны, 3 азық-түлік дүкені, 1 жанармай құю бекеті, т.б.

Ауыл аумағындағы әлеуметтік нысандар: 
*1 гимназия/балабақша,&lt;ref&gt;Гимназия - детский сад им. Марко Вовчок с. Ферапонтьевка https://guogagauzii.md/gimnaziya-detskij-sad-im-marko-vovchok-s-ferapontevka&lt;/ref&gt; 
*мәдениет үйі, 
*2 кітапхана, 
*отбасылық дәрігерлер кабинеті.

Православие шіркеуі&lt;ref&gt;Ферапонтиевка. Церковь Иоанна Богослова. https://sobory.ru/article/?object=26515&lt;/ref&gt; бар - ғибадатхана мерекесі 9-қазанда тойланады.&lt;ref&gt;Географическая справка с. Ферапонтьевка Примария с. Ферапонтьевка&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>c52254kfua0uiunxstmh8mdgpu7eifl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3054987</id>
      <parentid>3054985</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T12:32:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8779" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = 
 |қазақша атауы           = Ферапонтьевка
 |шынайы атауы            = {{lang-gag|Parapontika}}
 |сурет                   = 
 |сурет атауы             = 
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Молдова
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir =N |lat_deg =46 |lat_min =14 |lat_sec =24    
  |lon_dir =E |lon_deg =28 |lon_min =46 |lon_sec =28
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |аймақ түрі              = 
 |аймағы                  = Ғағауызстан
 |кестедегі аймақ         = 
 |аудан түрі              = 
 |ауданы                  = 
 |кестедегі аудан         = Комрат
 |қауым округі түрі       = 
 |қауым округі            = 
 |кестедегі қауым округі  =  
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = коммуна
 |басшының түрi           = примэри
 |басшысы                 = 
 |құрылған уақыты         = 1930
 |алғашқы дерек           = 1928
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 33,04
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 1 008
  |санақ жылы             = 2004
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 57,84% - [[украиндар]], 27,98% - [[ғағауыздар]], 5,95% - [[орыстар]], 5,85% - [[молдовандар]],
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = 
 |DST                     = 
 |телефон коды            = +373 298 -----
 |пошта индексі           = MD-3821
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = GE -- ---
 |идентификатор түрі      = 
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   = 
 |сайт тілі               = 
}}
'''Ферапонтьевка''' ({{lang-gag|Parapontika}}) — Молдованың оңтүстігіндегі ауыл. [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.&lt;ref&gt;Ферапонтьевка http://travellers.ru/city-ferapontevka&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;с.Ферапонтьевка https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/komratskij-rajon/s.-ferapontevka.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова ферапонтьевка https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%BA%D0%B0&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;село Ферапонтьевка (Комратский район, Автономное территориальное образование Гагаузия, Молдова) https://xn----8sbqinjjbgkiavfo2f1c.xn--p1ai/locality/25249-selo-ferapontevka/&lt;/ref&gt; 

== Сипаттама ==
Ферапонтевка — осы аттас коммунадағы жалғыз ауыл. Ауыл [[Комрат]]тан 15 км және [[Кишинев]]тен 120 км қашықтықта орналасқан. Ферапонтьевка ауылы Комрат пен Чадыр-Лунге қосылатын жолдың бойында орналасқан.&lt;ref&gt;Неунывающая Ферапонтьевка https://aif.md/neunyvajushhaja-ferapontevka/&lt;/ref&gt;
Жер аумағы 33,04 км² шамасында, бұл ауданының 3,86% құрайды.
Ауыл арқылы Лунгуца өзені ағып өтеді. Жазда өзен құрғақ, сусыз, бірақ жаңбырдан кейін толады. Болжам бойынша, 1986 жылғы жер сілкінісінен кейін оны қоректендіретін бұлақтар жабылған. Өзен арқылы екі көпір салынған. Жалпы ауылдың орман белдеулерінің ауданы 47 гектарды құрайды. Олар негізінен көшкіндерді жақсы тоқтататын ақ [[акация]] егеді.

Ферапонтьевка ауылы климаттық жағдайларға сәйкес ауа-райының ылғалдылығының жеткіліксіздігімен, күн сәулесінің көптігімен сипатталатын қоңыржай континенттік климаттық белдеуде орналасқан, жазы ыстық және құрғақ, қысы ұзақ емес, аяздар мен жылылық жиі ауысады.&lt;ref&gt;Все о Комратском районе https://raioncomrat.md/naselennyie-punktyi/selo-ferapontevka/&lt;/ref&gt;

== Халқы ==
2004 жылғы санақ бойынша Ферапонтьевка ауылында 1008 адам тұрды: 47,32% ер адамдар, 52,68% әйелдер. 
Халықтың ұлттық құрамы: 
*57,84% - [[украиндар]],
*27,98% - [[ғағауыздар]],
*5,95% - [[орыстар]], 
*5,85% - [[молдовандар]],   
*1,69% - [[бұлғарлар]], 
*0,30% - [[сығандар]], 
*0,40% - басқа ұлттар.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Ферапонтьевка, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/1672&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Ферапонтьевка ауылы туралы алғашқы деректі жазба 27.05.1928 жылдан басталады.&lt;ref&gt;Село Ферапонтьевка (Ferapontyevka) http://klise.ru/index.php/27-/886-ferapontyevka&lt;/ref&gt; Бұл атау 27 мамырда атап өтілетін Әулие Ферапон күнін еске алу үшін берілді. Бұл ауылдың негізін ноғай татарлары жер аударылғаннан кейін,  Дунайдың оңтүстігінен келген ғағауыз босқындары мен Полтава мен Киев губернияларынан келген украин отаршылары салды, олар патша өкіметінің шақыруымен қоныс аударып, Буджак аймағын дамыту мақсатында оларға жер және салық жеңілдіктерін берді.

Ауыл өсіп, 1859 жылға қарай Ферапонтьевкада 96 шаруашылық және 608 тұрғын болды. 1862 жылы мұнда Әулие Иоаннның атына [[шіркеу]] салынды. 1904 жылы Ферапонтьевкада 1230 тұрғыны бар 148 үй, орыс бастауыш мектебі, шіркеу кітаптарының қоры бар шағын кітапхана тіркелді.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Инфрақұрылымы ==
Ауылда 38 шаруашылық субъектілері тіркелген, оның ішінде: 29 ауылшаруашылық кәсіпорны, 3 өнеркәсіп және қайта өңдеу кәсіпорны, 1 диірмен, 8 сауда кәсіпорны, 3 азық-түлік дүкені, 1 жанармай құю бекеті, т.б.

Ауыл аумағындағы әлеуметтік нысандар: 
*1 гимназия/балабақша,&lt;ref&gt;Гимназия - детский сад им. Марко Вовчок с. Ферапонтьевка https://guogagauzii.md/gimnaziya-detskij-sad-im-marko-vovchok-s-ferapontevka&lt;/ref&gt; 
*мәдениет үйі, 
*2 кітапхана, 
*отбасылық дәрігерлер кабинеті.

Православие шіркеуі&lt;ref&gt;Ферапонтиевка. Церковь Иоанна Богослова. https://sobory.ru/article/?object=26515&lt;/ref&gt; бар - ғибадатхана мерекесі 9-қазанда тойланады.&lt;ref&gt;Географическая справка с. Ферапонтьевка Примария с. Ферапонтьевка&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>3u7oeomh40j4la67v8tw7fmob3l2hnv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Smorkach 24</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685607</id>
    <revision>
      <id>3054990</id>
      <timestamp>2022-07-27T12:51:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="349" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Smorkach 24}}

-- ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:51, 2022 ж. шілденің 27 (+06)</text>
      <sha1>37pdg9st75c5wvnuhfzaet1913vlmte</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Piti70</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685608</id>
    <revision>
      <id>3054994</id>
      <timestamp>2022-07-27T13:27:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="289" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Piti70}}

-- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]])  19:27, 2022 ж. шілденің 27 (+06)</text>
      <sha1>8kkz2n01jfnkss7xcbpzo2l1o38tu56</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эксплорер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685609</id>
    <redirect title="Explorer" />
    <revision>
      <id>3054999</id>
      <timestamp>2022-07-27T13:58:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <comment>Ерден Карсыбеков [[Эксплорер]] бетін [[Explorer]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Explorer]]</text>
      <sha1>qmivx5p5q8f6nufnb2gp51srve79ydh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Haya831</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685610</id>
    <revision>
      <id>3055002</id>
      <timestamp>2022-07-27T14:08:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="236" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Haya831}}

-- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 20:08, 2022 ж. шілденің 27 (+06)</text>
      <sha1>4d22pcd8u8o92cpk7i8lqsty2pscte6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Санат:Explorer бағдарламасы</title>
    <ns>14</ns>
    <id>685611</id>
    <revision>
      <id>3055003</id>
      <timestamp>2022-07-27T14:08:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: *  [[Санат:NASA]] [[Санат:Ғарыш техникасы]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="67" xml:space="preserve">*

[[Санат:NASA]]
[[Санат:Ғарыш техникасы]]</text>
      <sha1>r00txbsqbnwg2emq6f6xebk9f943zo9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Наурызхан</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685612</id>
    <revision>
      <id>3055006</id>
      <timestamp>2022-07-27T14:18:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="243" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Наурызхан}}

-- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 20:18, 2022 ж. шілденің 27 (+06)</text>
      <sha1>hwcnnmknxngifdvrjook1dugpc4nx15</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Riolulover2004</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685613</id>
    <revision>
      <id>3055008</id>
      <timestamp>2022-07-27T14:38:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Riolulover2004}}

-- [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 20:38, 2022 ж. шілденің 27 (+06)</text>
      <sha1>d35f0a98wj3nf80kyp6dcnsb7o43qzf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жоба:Инкубатор/Дияр Аброрұлы Имамходжаев</title>
    <ns>102</ns>
    <id>685614</id>
    <redirect title="Дияр Аброрұлы Имамходжаев" />
    <revision>
      <id>3055014</id>
      <timestamp>2022-07-27T15:08:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Umarxon III</username>
        <id>51354</id>
      </contributor>
      <comment>Umarxon III [[Жоба:Инкубатор/Дияр Аброрұлы Имамходжаев]] бетін [[Дияр Аброрұлы Имамходжаев]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="64" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Дияр Аброрұлы Имамходжаев]]</text>
      <sha1>odo0kardt9y6wxcuja8w25azcdh2hw6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Samruddhiv28</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685615</id>
    <revision>
      <id>3055015</id>
      <timestamp>2022-07-27T15:08:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="442" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Samruddhiv28}}

-- &lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылауы)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 21:08, 2022 ж. шілденің 27 (+06)</text>
      <sha1>gljkr2vnntzicdhsadj7y4nadb63cjx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Санат:Ғарыш телескоптары</title>
    <ns>14</ns>
    <id>685616</id>
    <revision>
      <id>3055016</id>
      <timestamp>2022-07-27T15:15:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: *  [[Санат:Телескоптар]] [[Санат:Ғарыш зерттеулері]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="89" xml:space="preserve">*

[[Санат:Телескоптар]]
[[Санат:Ғарыш зерттеулері]]</text>
      <sha1>64hop4gn6fpb3d6v4kn38v5vi7710bk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сурет:Diyor Imamkhodjaev.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>685617</id>
    <revision>
      <id>3055017</id>
      <timestamp>2022-07-27T15:17:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Umarxon III</username>
        <id>51354</id>
      </contributor>
      <comment>{{Еркін сурет
| сипаттамасы     = 
| қайнары         = 
| жасалған уақыты = 
| авторы          = 
}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="216" xml:space="preserve">== Түйіндемесі ==
{{Еркін сурет
| сипаттамасы     = 
| қайнары         = 
| жасалған уақыты = 
| авторы          = 
}}
== Лицензияландыруы ==</text>
      <sha1>jy64lnxhiqzpgd49v4kic57eg3ifih7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вулканешты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685618</id>
    <revision>
      <id>3055020</id>
      <timestamp>2022-07-27T15:22:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: '''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.  == Дереккөздер == {{дереккөздер}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="317" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>sdrodq1ykj9lexb3p3rsih3xjxis919</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055023</id>
      <parentid>3055020</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:23:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="536" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>ilvrv26fdaev1xdiig06yd2j9heb6d8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055024</id>
      <parentid>3055023</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:24:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="653" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>0m4tfb47ikcwhm6bavu6qnquavtfadf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055026</id>
      <parentid>3055024</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:25:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="809" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>k4fpeu6w88d2c0yev9c6tn8lv8j2jrt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055028</id>
      <parentid>3055026</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:27:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="947" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>ihcn3evvoh5a3myeef21al7e005zv3l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055029</id>
      <parentid>3055028</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T15:28:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Молдова елді мекендері|Молдова елді мекендері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1006" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>7rzge7lzearrfyvwtebsni18wy6u9l5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055063</id>
      <parentid>3055029</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T18:27:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1310" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешти - Вулканешти ауданының әкімшілік орталығы. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>5hb13ebqe994uggo5r97rbh7c68qdtk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055064</id>
      <parentid>3055063</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T18:28:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сипаттама */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1382" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешти - Вулканешти ауданының әкімшілік орталығы. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>pm2r43npjakuib228f872bc3iv0hguk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055067</id>
      <parentid>3055064</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T18:50:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1936" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешти - Вулканешти ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешти қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>ghlp3hp3ggqduf9bhx0itzy5qqfbnx2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055068</id>
      <parentid>3055067</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T18:51:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Халқы */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2056" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы ауыл.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешти - Вулканешти ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешти қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>g2vm3i3snvtracbjkg6kg3bovsc8cmg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055127</id>
      <parentid>3055068</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:05:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3208" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын. Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>0k2v5e6afoxhh6u87pyyg5wgl9pzzbe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055128</id>
      <parentid>3055127</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:08:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тарихы */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3760" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын. Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>rtb4k00xtyx2ziic6o40gdpb8wh7cdl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055129</id>
      <parentid>3055128</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:14:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тарихы */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4206" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын. Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>t3dn4p2m5x13ktowsgn0qnmqcvqdfni</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055131</id>
      <parentid>3055129</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:16:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тарихы */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4350" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын. Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>2gvjq5xej4m59kxw19dq5xoxezlgbrj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055132</id>
      <parentid>3055131</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:17:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тарихы */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4531" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын. Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.&lt;ref&gt;Вулканешты – город неразгаданных тайн &lt;/ref&gt;
https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>26v3x8fhh768wf74pqg0ri5qqksil0w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055134</id>
      <parentid>3055132</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:18:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4530" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын. Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.&lt;ref&gt;Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>qv7jzkny0yisl01074o8gwbztd4v6ms</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055143</id>
      <parentid>3055134</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:31:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4793" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын. Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.&lt;ref&gt;Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.&lt;ref&gt;Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>jjdfhye5vsfao2wygerz1t56jls0r9f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055146</id>
      <parentid>3055143</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:33:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тарихы */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4961" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.&lt;ref&gt;Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/&lt;/ref&gt; Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.&lt;ref&gt;Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.&lt;ref&gt;Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>kwnmvgl40t6i77pge235qov7dvo2uzs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055147</id>
      <parentid>3055146</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:36:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5235" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.&lt;ref&gt;Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/&lt;/ref&gt; Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.&lt;ref&gt;Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn&lt;/ref&gt; 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.&lt;ref&gt;Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.&lt;ref&gt;Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>bhjnnjcuy8a7zgg3qgey2x7ixbx2axk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055149</id>
      <parentid>3055147</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:45:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Экономикасы */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5625" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.&lt;ref&gt;Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/&lt;/ref&gt; Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.&lt;ref&gt;Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn&lt;/ref&gt; 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.&lt;ref&gt;Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.&lt;ref&gt;Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty&lt;/ref&gt; Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді.

Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>hlsbxkdk83ii8hgh3gv63zp8lfo0q8y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055150</id>
      <parentid>3055149</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:47:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тарихы */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5858" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.&lt;ref&gt;Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/&lt;/ref&gt; Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.&lt;ref&gt;ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/&lt;/ref&gt;
1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.&lt;ref&gt;Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn&lt;/ref&gt; 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.&lt;ref&gt;Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.&lt;ref&gt;Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty&lt;/ref&gt; Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді.

Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>s3xdguqrh1ohcjnanv9wh2mo6ti2izj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055151</id>
      <parentid>3055150</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:50:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Экономикасы */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6307" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.&lt;ref&gt;Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/&lt;/ref&gt; Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.&lt;ref&gt;ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/&lt;/ref&gt;
1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.&lt;ref&gt;Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn&lt;/ref&gt; 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.&lt;ref&gt;Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.&lt;ref&gt;Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty&lt;/ref&gt; Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді.

Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Агро-Гигант» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі мен «Незетли-Иузиум» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>syxygl81yx4whmzjgf20grf4ntksett</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055152</id>
      <parentid>3055151</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:55:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6922" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.&lt;ref&gt;Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/&lt;/ref&gt; Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.&lt;ref&gt;ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/&lt;/ref&gt;
1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.&lt;ref&gt;Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn&lt;/ref&gt; 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.&lt;ref&gt;Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.&lt;ref&gt;Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty&lt;/ref&gt; Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді.

Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Агро-Гигант» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі мен «Незетли-Иузиум» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады.

== Әлеуметтік салалар ==
Білім беру жүйесіне 
*6 мектепке дейінгі мекеме, 
*2 жалпы білім беретін мектеп, 
*гимназия, 
*2 теориялық лицей кіреді.

Қалада музыка және өнер мектебі, балалар шығармашылық үйі, кітапхана, мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>n4juh5eo7xeqxh8zdonwijtkub8tbba</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055154</id>
      <parentid>3055152</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:55:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Әлеуметтік салалар */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6946" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.&lt;ref&gt;Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/&lt;/ref&gt; Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.&lt;ref&gt;ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/&lt;/ref&gt;
1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.&lt;ref&gt;Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn&lt;/ref&gt; 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.&lt;ref&gt;Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.&lt;ref&gt;Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty&lt;/ref&gt; Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді.

Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Агро-Гигант» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі мен «Незетли-Иузиум» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады.

== Әлеуметтік салалар ==
Білім беру жүйесіне 
*6 мектепке дейінгі мекеме, 
*2 жалпы білім беретін мектеп, 
*гимназия, 
*2 теориялық лицей кіреді.

Қалада музыка және өнер мектебі, балалар шығармашылық үйі, кітапхана, мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>1pwby2o4y7mripe0tx8530al4gnbpmi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055156</id>
      <parentid>3055154</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T06:58:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Экономикасы */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7009" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.&lt;ref&gt;Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/&lt;/ref&gt; Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.&lt;ref&gt;ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/&lt;/ref&gt;
1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.&lt;ref&gt;Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn&lt;/ref&gt; 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.&lt;ref&gt;Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.&lt;ref&gt;Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty&lt;/ref&gt; Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді.

Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Agro-Gigant» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі&lt;ref&gt;ООО &quot;Гигант-Агро&quot; https://reabiz.ru/company/60717&lt;/ref&gt; мен «Незетли-Иузиум» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады.

== Әлеуметтік салалар ==
Білім беру жүйесіне 
*6 мектепке дейінгі мекеме, 
*2 жалпы білім беретін мектеп, 
*гимназия, 
*2 теориялық лицей кіреді.

Қалада музыка және өнер мектебі, балалар шығармашылық үйі, кітапхана, мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>3vjct6js4youx4e2i7bpwvm1n26x7ek</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055157</id>
      <parentid>3055156</parentid>
      <timestamp>2022-07-28T07:02:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Экономикасы */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7076" xml:space="preserve">'''Вулканешты''' (молд. Vulcănești, Вулкэнешть, {{lang-gag|Valkaneş}}) — [[Молдова]]дағы [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамындағы қала.&lt;ref&gt;г. Вулканешты https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/naselennyie-punktyi/vulkaneshtskij-rajon/g.-vulkaneshtyi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Откройте Молдову: Вулкэнешть – древнее и легендарное поселение https://noi.md/ru/obshhestvo/otkrojte-moldovu-vulkjeneshti-drevnee-i-legendarnoe-poselenie&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Официальный сайт города Вулканешты https://www.vulcanestimd.com/vulkaneshty&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Значение слова вулканешты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B&lt;/ref&gt;

== Сипаттама ==
Вулканешты - Вулканешты ауданының әкімшілік орталығы, Кагул өзенінің бойында. [[Кишинев]]тан 180 км, [[Украина]] шекарасынан 7 км, [[Румыния]] шекарасынан 35 км қашықтықта орналасқан.&lt;ref&gt;Вулканешты https://chrontime.com/city-md-vulcanesti&lt;/ref&gt; 

== Халқы ==
2004 жылғы халық санағы бойынша Вулканешты қаласының халқы 15462 адамды құрайды: 47,69% ерлер, 52,31% әйелдер. Ұлттық құрамы: 
*70,25% - [[ғағауыздар]],
*11,31% - [[молдовандар]], 
*7,67% - [[орыстар]],
*5,46% - [[украиндар]],
*4,13% - [[бұлғарлар]], 
*0,08% - [[сығандар]],
*0,01% - [[еврейлер]],  
*1,06% - басқа ұлт өкілдері.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Вулкэнешть, Гагаузия, АТО https://moldovenii.md/ru/city/details/id/130&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Вулканешты қаласының қашан құрылғанын нақты айту қиын.&lt;ref&gt;Пять исторических фактов о городе Вулканешты https://laf.md/2021/10/14/pjat-istoricheskih-faktov-o-gorode-vulkaneshty/&lt;/ref&gt; Қалаға Кагул жағынан кіре берістегі стелада 1712 жылы деп көрсетілген.«Бессарабияның өзі немесе Буджака деп аталатын статистикалық сипаттамасы» (Акерман, 1899) кітабында 1703 жылы «Вулканешты колониясының» болғаны туралы ақпарат берілген. Бірақ Вулканешты ауылы туралы алғашқы ескерту 1605 жылдан басталады. Владимир Никудің «Молдавияның қоныстары құжаттарда және көне (ескі) кітаптарда» библиографиялық нұсқаулығында Вулканешты ауылы 1605 жылы 12 сәуірде аттестациядан өткені айтылады, бірақ бұл елді мекеннің нақты қай жерде орналасқаны туралы нақты мәлімет жоқ.

Ғағауыз ағартушысы Михаил Чакир «Вулканешты» сөзі татар тілінен шыққан және «көп қан» дегенді білдіреді деп есептеген. Өйткені 250 жыл бұрын 1768-1774 жылдардағы орыс-түрік соғысының Кагул шайқасы деп аталатын басты шайқастарының бірі қазіргі Вулканешты қаласының маңындағы Кагул өзенінің бойында өтті.

Ақын Александр Пушкиннің де табаны Вулканешты жерін басып өткен. 1823 жылы оңтүстікке жер аударылған кезде Гречен жолының бойымен Кагул ұрыс даласынан өткені туралы, онымен бірге болған мемлекеттік шенеунік Липрандидің жазбаша дәректері бар.

1940 жылы қарашада Вулканешты аудан орталығы болды.&lt;ref&gt;ВУЛКАНЕШТЫ https://gazetapanorama.wordpress.com/2011/10/13/%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%88%D1%82%D1%8B/&lt;/ref&gt;
1965 жылы Вулканешты ауылы қала типтес елді мекен, 1995 жылы қала мәртебесін алды.&lt;ref&gt;Вулканешты – город неразгаданных тайн https://vestigagauzii.md/index.php/novosti/obshchestvo/2179-vulkaneshty-gorod-nerazgadannykh-tajn&lt;/ref&gt; 1993 жылдың 23 желтоқсанынан бастап Вулканешты [[Ғағауызстан|Ғағауыз автономиялық аумақтық бірлігі]] құрамына кіреді.&lt;ref&gt;Вулканешты http://moldova-inform.ru/?p=60&lt;/ref&gt;

== Экономикасы ==
Вулканешті Кишинев, Румыния, Украинамен байланыстыратын Вулканешты теміржол торабы бар.&lt;ref&gt;Вулканешты http://travellers.ru/city-vulkaneshty&lt;/ref&gt; Қала аумағы арқылы Кишинев-Джурджулести-Галати халықаралық тас жолы өтеді.

Резидент-фирмалардың негізгі қызметі: шарап өндіру, тігу, сұрыптау, орау, таңбалау және тауарлармен басқа да операциялар, көтерме сауда. Қаланың аграрлық секторын жүзім шаруашылығы, бау-бақша және мал шаруашылығы кәсіпорындары құрайды. Жетекші кәсіпорындарға «Agro-Gigant» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі&lt;ref&gt;ООО &quot;Гигант-Агро&quot; https://reabiz.ru/company/60717&lt;/ref&gt; мен «Nezetli-Iuzium»&lt;ref&gt;Незетли юзюм ООО https://newotzyv.ru/nezetli-yuzyum-ooo&lt;/ref&gt; жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жатады.

== Әлеуметтік салалар ==
Білім беру жүйесіне 
*6 мектепке дейінгі мекеме, 
*2 жалпы білім беретін мектеп, 
*гимназия, 
*2 теориялық лицей кіреді.

Қалада музыка және өнер мектебі, балалар шығармашылық үйі, кітапхана, мұражай бар. Вулканешты тұрғындарына медициналық қызметтерді аудандық аурухана мен отбасылық дәрігерлер орталығы көрсетеді.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Молдова елді мекендері]]</text>
      <sha1>knqal0yi01si4ci75ylbm1irpw9ftoj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Vggbsdhdfdcfzgg</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685619</id>
    <revision>
      <id>3055037</id>
      <timestamp>2022-07-27T15:36:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="213" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Vggbsdhdfdcfzgg}}

-- [[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 21:36, 2022 ж. шілденің 27 (+06)</text>
      <sha1>pud5j9alda4vzcnxadnkwe0p8mih1uo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1974</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685620</id>
    <redirect title="Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975" />
    <revision>
      <id>3055041</id>
      <timestamp>2022-07-27T15:40:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <comment>Kas77777 [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1974]] бетін [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="89" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975]]</text>
      <sha1>9078ig3za5am8k876xhwbu88n7r2o76</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685621</id>
    <revision>
      <id>3055043</id>
      <timestamp>2022-07-27T16:51:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: {{Су спорты түрлерінен жарыс  |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973  |Эмблема            = 1973 World Aquatics Championships logo.jpg  |Өлшемі             = 250px  |Сурет сипаттамасы           =   |Қала              = [[Белград]], {{YUG}}  |Елдер             =   |Спортшылар саны         =   |Медальдар            =   |Аш...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1387" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973
 |Эмблема            = 1973 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Белград]], {{YUG}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[31 тамыз]]  [[1973]]
 |Жабылуы           = [[9 қыркүйек]] [[1973]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = 
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975 Кали]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1973''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 1-ші әлем чемпионаты''' [[Югославия|Югославияның]] [[Белград]] қаласында [[1973 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 5 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]].</text>
      <sha1>hn0prdi6p5wubpl38dmtec70gj8s0cr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055044</id>
      <parentid>3055043</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T16:52:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3914" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973
 |Эмблема            = 1973 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Белград]], {{YUG}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[31 тамыз]]  [[1973]]
 |Жабылуы           = [[9 қыркүйек]] [[1973]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = 
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975 Кали]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1973''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 1-ші әлем чемпионаты''' [[Югославия|Югославияның]] [[Белград]] қаласында [[1973 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 5 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 16
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |11
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 10
|27
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 11
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 7
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 23
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 5
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |4
|11
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{GBR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 8
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 6
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|
| align=left| {{NED}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 3
| 5

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}</text>
      <sha1>7ahlfom9bh3j0d73gckw9uh80dupd4o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055045</id>
      <parentid>3055044</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T16:53:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <comment>/* Медальдық есеп */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4252" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973
 |Эмблема            = 1973 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Белград]], {{YUG}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[31 тамыз]]  [[1973]]
 |Жабылуы           = [[9 қыркүйек]] [[1973]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = 
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975 Кали]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1973''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 1-ші әлем чемпионаты''' [[Югославия|Югославияның]] [[Белград]] қаласында [[1973 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 5 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]], [[ашық суда жүзу]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 16
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |11
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 10
|27
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 11
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 7
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 23
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 5
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |4
|11
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{GBR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 8
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 6
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|
| align=left| {{NED}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 3
| 5

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>cnpdbtrwoffjuaco4ws8m7nk035iuds</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055047</id>
      <parentid>3055045</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T16:55:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4220" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973
 |Эмблема            = 1973 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Белград]], {{YUG}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[31 тамыз]]  [[1973]]
 |Жабылуы           = [[9 қыркүйек]] [[1973]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = 
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975 Кали]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1973''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 1-ші әлем чемпионаты''' [[Югославия|Югославияның]] [[Белград]] қаласында [[1973 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 16
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |11
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 10
|27
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 11
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 7
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 23
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 5
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |4
|11
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{GBR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 5
| 8
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{FRG}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 0
| 3
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 6
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|
| align=left| {{NED}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 3
| 5

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>j7lm0x8uu6aee0wl23xjtz3drzjd6iv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055048</id>
      <parentid>3055047</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T17:00:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <comment>/* Медальдық есеп */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4218" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973
 |Эмблема            = 1973 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Белград]], {{YUG}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[31 тамыз]]  [[1973]]
 |Жабылуы           = [[9 қыркүйек]] [[1973]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = 
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975 Кали]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1973''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 1-ші әлем чемпионаты''' [[Югославия|Югославияның]] [[Белград]] қаласында [[1973 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 15
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |16
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 7
|38
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 13
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 6
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 9
| 28
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
|5
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |1
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{SWE}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 3
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
|6
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 5
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{GBR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 5
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|
| align=left| {{NED}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>o0v1fsgchsilv4eb0z2kubyiq7rq06p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3055049</id>
      <parentid>3055048</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T17:01:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4220" xml:space="preserve">{{Су спорты түрлерінен жарыс
 |Атауы           = Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1973
 |Эмблема            = 1973 World Aquatics Championships logo.jpg
 |Өлшемі             = 250px
 |Сурет сипаттамасы           = 
 |Қала              = [[Белград]], {{YUG}}
 |Елдер             = 
 |Спортшылар саны         = 
 |Медальдар            = 
 |Ашылуы           = [[31 тамыз]]  [[1973]]
 |Жабылуы           = [[9 қыркүйек]] [[1973]]
 |Стадион            = 
 |Алдыңғы         = 
 |Келесі          = [[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты 1975|1975 Кали]]
}}

'''[[Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты|Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты ]]''' '''1973''' немесе '''[[Халықаралық жүзу федерациясы|FINA]] 1-ші әлем чемпионаты''' [[Югославия|Югославияның]] [[Белград]] қаласында [[1973 жыл]]дың  жазында өткізілді.

Жарыстар 4 спорт түрінен өткізілді: [[жүзу]], [[синхронды жүзу]], [[суға секіру]] және [[су добы]].

==Медальдық есеп==
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:90%; position:relative; width:55%;&quot;
|- bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
! width=50 | Орын
! width=200 | Ел
! width=50 | [[Сурет:Gold medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Silver medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Bronze medal world centered-2.svg|20px]]
! width=50 | [[Сурет:Medals world.svg|40px]]
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 1
| align=left| {{USA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 15
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |16
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 7
|38
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#FFFFFF&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|2
| align=left| {{DDR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 13
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 6
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 9
| 28
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 3
| align=left| {{ITA}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
|5
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 4
| align=left| {{HUN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |1
|4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 5
| align=left| {{SWE}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 4
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 6
| align=left| {{CAN}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 3
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
|6
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 7
| align=left| {{AUS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 2
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 2
| 5
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 8
| align=&quot;left&quot; | {{GBR}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 1
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;| 9
| align=left| {{URS}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 4
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 5
|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot;
| rowspan=&quot;1&quot; valign=&quot;center&quot;|10
| align=left| {{NED}}
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; | 0
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; | 1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; | 1
| 2

|- align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; bgcolor=&quot;#EFEFEF&quot;
|valign=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | '''Барлығы'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''37'''
| '''111'''
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

*[http://www.fina.org/ FINA Official Website]
*[http://www.gbrathletics.com/sport/swimwc.htm World Swimming Championship Results]


{{Су спорты түрлерінен әлем чемпионаты}}

[[Санат:Су спорты түрлерінен әлем чемпионаттары]]</text>
      <sha1>0vnb7gu0crf19yptvo5lmsdlm5uo6bm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Leonid Kryvasheev</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685622</id>
    <revision>
      <id>3055050</id>
      <timestamp>2022-07-27T17:01:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="230" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Leonid Kryvasheev}}

-- [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 23:01, 2022 ж. шілденің 27 (+06)</text>
      <sha1>fecm79ycag2igsx0gba6xjw84t62i23</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Vutic</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685623</id>
    <revision>
      <id>3055057</id>
      <timestamp>2022-07-27T18:07:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="288" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Vutic}}

-- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]])  00:07, 2022 ж. шілденің 28 (+06)</text>
      <sha1>60l2ayhmezfmrv3ks1464ytchc09nhp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Aranciodimassimo</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685624</id>
    <revision>
      <id>3055058</id>
      <timestamp>2022-07-27T18:09:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="245" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Aranciodimassimo}}

-- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 00:09, 2022 ж. шілденің 28 (+06)</text>
      <sha1>nbhgeaiml1baihrcz7oembw5i5cf5nm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Ruslan Shegai</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685625</id>
    <revision>
      <id>3055059</id>
      <timestamp>2022-07-27T18:10:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="353" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Ruslan Shegai}}

-- [[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:10, 2022 ж. шілденің 28 (+06)</text>
      <sha1>hdid37ujkr93hd9fpqjdwzog55gc1s9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Wiki Wikardo</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685626</id>
    <revision>
      <id>3055065</id>
      <timestamp>2022-07-27T18:41:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="231" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Wiki Wikardo}}

-- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 00:41, 2022 ж. шілденің 28 (+06)</text>
      <sha1>dkqzu5sdefg01roa0rb7rkzg4ytvu68</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Siiuu07</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685627</id>
    <revision>
      <id>3055074</id>
      <timestamp>2022-07-27T21:17:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="345" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Siiuu07}}

-- ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 03:17, 2022 ж. шілденің 28 (+06)</text>
      <sha1>7x5on2lsyvoi59eex6u7267h3og43pt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері</title>
    <ns>14</ns>
    <id>685628</id>
    <redirect title="Санат:Жайық казак әскерінің тарихи елді мекендері" />
    <revision>
      <id>3055081</id>
      <timestamp>2022-07-27T21:42:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>Білгіш Шежіреші [[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]] бетін [[Санат:Жайық казак әскерінің тарихи елді мекендері]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="109" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[:Санат:Жайық казак әскерінің тарихи елді мекендері]]</text>
      <sha1>pwef5et3pzw76uqqpeyg2q5406097a2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:PaulieGlot</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685629</id>
    <revision>
      <id>3055103</id>
      <timestamp>2022-07-28T01:02:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="293" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=PaulieGlot}}

-- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]])  07:02, 2022 ж. шілденің 28 (+06)</text>
      <sha1>nh8zuhbq8kwfs7m2yulsa79oksboduz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Wacillu</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685630</id>
    <revision>
      <id>3055105</id>
      <timestamp>2022-07-28T02:17:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="437" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Wacillu}}

-- &lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылауы)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 08:17, 2022 ж. шілденің 28 (+06)</text>
      <sha1>onr60whomgbmhhhlrom7y9v3sg1he0x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:MICHELLE JANE DAY (DEITIES)</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685631</id>
    <revision>
      <id>3055108</id>
      <timestamp>2022-07-28T02:42:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="310" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=MICHELLE JANE DAY (DEITIES)}}

-- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]])  08:42, 2022 ж. шілденің 28 (+06)</text>
      <sha1>37auism4ojst00yvmhzhchqs0l7pohl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Carlytuan</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685632</id>
    <revision>
      <id>3055148</id>
      <timestamp>2022-07-28T06:43:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="228" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Carlytuan}}

-- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 12:43, 2022 ж. шілденің 28 (+06)</text>
      <sha1>07w6c1yqxxev9a30tncm7zx0q2y8vyl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Szeszabi</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685633</id>
    <revision>
      <id>3055219</id>
      <timestamp>2022-07-28T08:26:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="233" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Szeszabi}}

-- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 14:26, 2022 ж. шілденің 28 (+06)</text>
      <sha1>pgojd3cu7aph2dvx2irdxzlwjk21eez</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Dumagovru</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685634</id>
    <revision>
      <id>3055230</id>
      <timestamp>2022-07-28T09:16:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="228" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Dumagovru}}

-- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 15:16, 2022 ж. шілденің 28 (+06)</text>
      <sha1>25gza451grt9sg40xeqidc60ub7a9rx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Арукала</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685635</id>
    <revision>
      <id>3055232</id>
      <timestamp>2022-07-28T09:49:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="297" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Арукала}}

-- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]])  15:49, 2022 ж. шілденің 28 (+06)</text>
      <sha1>1ot0ahfvfbyqc3dua4int57ofizf10y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Самат Исмайылұл ыНұрсапаев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685636</id>
    <redirect title="Самат Исмайылұлы Нұрсапаев" />
    <revision>
      <id>3055242</id>
      <timestamp>2022-07-28T11:56:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ДолбоЯщер</username>
        <id>78348</id>
      </contributor>
      <comment>ДолбоЯщер [[Самат Исмайылұл ыНұрсапаев]] бетін [[Самат Исмайылұлы Нұрсапаев]] бетіне жылжытты: correction</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Самат Исмайылұлы Нұрсапаев]]</text>
      <sha1>oxft6hzzuuk0urqxg0cxbrs9hk1h2hf</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>