ვიკიპედია kawiki https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98 MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter მედია სპეციალური განხილვა მომხმარებელი მომხმარებლის განხილვა ვიკიპედია ვიკიპედია განხილვა ფაილი ფაილის განხილვა მედიავიკი მედიავიკის განხილვა თარგი თარგის განხილვა დახმარება დახმარების განხილვა კატეგორია კატეგორიის განხილვა პორტალი პორტალი განხილვა TimedText TimedText talk მოდული მოდულის განხილვა Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 604 4407884 4404634 2022-08-17T10:13:02Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = ედუარდ შევარდნაძე<br /> | სურათი= Eduard shevardnadze.jpg | სურათის ზომა =250px | წარწერა სურათის ქვეშ= | ხელმოწერა = Eduard Shevardnadze signature.svg | წინამორბედი= [[ზვიად გამსახურდია]] | მემკვიდრე = [[ნინო ბურჯანაძე]]&nbsp;<small>(დროებითი)</small><br />[[მიხეილ სააკაშვილი]] | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი|1928|1|25|df=y}} | დაბადების ადგილი= [[მამათი]], [[ოზურგეთის მაზრა]], [[საქართველოს სსრ]] | გარდაცვალების თარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|2014|7|7|1928|1|25}} | გარდაცვალების ადგილი= [[თბილისი]], [[საქართველო]] | მოქალაქეობა = [[საქართველო]] | ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]] | საარჩევნო ოლქი = | მეუღლე =[[ნანული შევარდნაძე|ნანული ცაგარეიშვილი]] | შვილები= პაატა შევარდნაძე<br />მანანა შევარდნაძე | მამაკაცი = | პროფესია = | საქმიანობა = | რელიგია = [[ათეისტი]]<br /><small>(1992 წლამდე)</small> [[მართლმადიდებელი ქრისტიანი]]<br /><small>(1992 წლიდან)</small> | პარტია = [[საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტია|კომპარტია]]&nbsp;<small>(1948-1991)</small><br />[[საქართველოს მოქალაქეთა კავშირი|სმკ]]&nbsp;<small>(1993-2003)</small> | ვებ-საიტი= | რიგი = [[სურათი:Flag of Georgia (1990-2004).svg|მარცხნივ|25პქ]][[საქართველოს პრეზიდენტი|საქართველოს მე-2 პრეზიდენტი]][[სურათი:Coat of arms of the Democratic Republic of Georgia.svg|მარჯვნივ|25პქ]] | თანამდებობა დაიკავა = [[26 მაისი]], [[1995]] | თანამდებობა დატოვა = [[23 ნოემბერი]], [[2003]] | ვიცე-პრეზიდენტი = | მონარქი = | პრეზიდენტი = | კანცლერი = | პრემიერ-მინისტრი = | რიგი2 = [[ფაილი:Flag of the Soviet Union.svg|border|სსრკ|მარცხნივ|25px]][[ფაილი:State Emblem of the Soviet Union.svg|border|სსრკ|მარჯვნივ|25px]][[საბჭოთა კავშირი]]ს<br />მე-6 საგარეო საქმეთა მინისტრი | თანამდებობა დაიკავა2 = [[6 ივლისი]], [[1985]] | თანამდებობა დატოვა2= [[20 დეკემბერი]], [[1990]] | წინამორბედი2 = [[ანდრეი გრომიკო]] | მემკვიდრე2 = [[ალექსანდრე ბესმერტნიხი]] | პრეზიდენტი2= | მონარქი2 = | კანცლერი2 = | ვიცე-პრეზიდენტი2 = | პრემიერ-მინისტრი2= | რიგი3 = [[ფაილი:Flag of Georgian SSR.svg|border|საქართველოს სსრ|მარცხნივ|25პქ]][[ფაილი:Emblem of the Georgian SSR.svg|border|საქართველოს სსრ|მარჯვნივ|25პქ]][[საქართველოს სსრ]] [[საქართველოს სსრ კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტი|კომპარტიის ცკ]] მე-15 [[საქართველოს სსრ კომუნისტური პარტიის პირველი მდივანი|პირველი მდივანი]] | თანამდებობა დაიკავა3 = [[29 სექტემბერი]], [[1972]] | თანამდებობა დატოვა3 =[[6 ივლისი]], [[1985]] | წინამორბედი3 = [[ვასილ მჟავანაძე]] | მემკვიდრე3 = [[ჯუმბერ პატიაშვილი]] | პრეზიდენტი3 = | მონარქი3= | კანცლერი3 = | პრემიერ-მინისტრი3= | რიგი4 = [[ფაილი:Flag of Georgian SSR.svg|border|საქართველოს სსრ|მარცხნივ|25პქ]][[ფაილი:Emblem of the Georgian SSR.svg|border|საქართველოს სსრ|მარჯვნივ|25პქ]][[საქართველოს სსრ]] [[საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო|შინაგან საქმეთა მინისტრი]] | თანამდებობა დაიკავა4 = [[22 მაისი]], [[1965]] | თანამდებობა დატოვა4 =[[1 აგვისტო]], [[1972]] | წინამორბედი4 = [[ოთარ ქავთარაძე]] | მემკვიდრე4 = [[კონსტანტინე კეთილაძე]] | პრეზიდენტი4 = | მონარქი4 = | კანცლერი4 = | პრემიერ-მინისტრი4= | რიგი5 = | თანამდებობა დაიკავა5 = | თანამდებობა დატოვა5 = | წინამორბედი5 = | მემკვიდრე5 = | პრეზიდენტი5 = | მონარქი5 = | კანცლერი5 = | პრემიერ-მინისტრი5= | ჯილდოები =[[#ჯილდოები და წოდებები|იხილეთ სია]] }} '''ედუარდ ამბროსის ძე შევარდნაძე''' (დ. [[25 იანვარი]], [[1928]], სოფელი [[მამათი]], [[ოზურგეთის მაზრა]], [[საქართველოს სსრ]] — გ. [[7 ივლისი]], [[2014]], [[თბილისი]], [[საქართველო]]) — [[ქართველები|ქართველი]] [[პოლიტიკოსი]] და სახელმწიფო მოღვაწე. საქართველოს [[საქართველოს პრეზიდენტი|მეორე პრეზიდენტი]]. 1972-1985 წლებში [[საქართველოს სსრ|საქართველოს საბჭოთა რესპუბლიკის]] კომპარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი. [[1985]]-[[1990]] წლებში [[საბჭოთა კავშირი]]ს საგარეო საქმეთა მინისტრი. 1995–2003 წლებში [[საქართველოს პრეზიდენტი]], რომელიც „[[ვარდების რევოლუცია|ვარდების რევოლუციის]]“ შემდეგ თანამდებობიდან გადადგა და პოლიტიკას ჩამოსცილდა. იყო სსრკ-ის IX-XI მოწვევების უმაღლესი საბჭოს დეპუტატი. სოციალისტური შრომის გმირი (1981), სკკპ ცკ-ის პოლიტბიუროს წევრობის კანდიდატი (1978), წევრი 1985 წლის ივლისიდან. 1964–1965 წლებში იყო საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვის მინისტრის მოადგილე. 1965–1972 წლებში საქართველოს სსრ შინაგან საქმეთა მინისტრი. 1985 წელს შევარდნაძე სსრკ-ის საგარეო საქმეთა მინისტრად დაინიშნა. 1990 წელს იგი გადადგა. 1991 წელს [[მიხეილ გორბაჩოვი]]ს მიწვევით კვლავ დაუბრუნდა მინისტრის პოსტს. 1992 წელს საქართველოს სახელმწიფო საბჭოს ხელმძღვანელი, 1992–1995 წლებში საქართველოს რესპუბლიკის პარლამენტის თავმჯდომარე. მონაწილეობდა გერმანიის გაერთიანების შესახებ მოლაპარაკებებში. 1990 წელს [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონში]] აშშ-ის სახელმწიფო მდივანთან, [[ჯეიმზ ბეიკერი|ჯეიმზ ბეიკერთან]] ერთად ხელი მოაწერა აშშ-სათვის [[ბერინგის ზღვა|ბერინგის ზღვის]] აკვატორიის გადაცემას შევარდნაძე-ბეიკერის გამყოფი ხაზის მიხედვით. „[[ვარდების რევოლუცია|ვარდების რევოლუციის]]“ შემდეგ, 2003 წლის ნოემბერში, შევარდნაძე თანამდებობიდან გადადგა და პოლიტიკას ჩამოსცილდა. სიცოცხლის ბოლო წლები კრწანისის რეზიდენციაში გაატარა. ავტორია ავტობიოგრაფიული წიგნებისა „ჩემი არჩევანი“ და „ფიქრი წარსულსა და მომავალზე“. ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები და განათლება=== ედუარდ შევარდნაძე დაიბადა [[1928]] წლის 25 იანვარს, [[ოზურგეთის მაზრა]]ში, სოფელ [[მამათი|მამათში]], ამბროსი შევარდნაძისა და სოფიო პატეიშვილის ოჯახში. შევარდნაძის ოჯახი წარმოშობით იყო სოფელ [[ასკანა|ასკანიდან]]. მისი მამის ბიძაშვილი იყო ცნობილი ფირალი [[დათიკო შევარდნაძე]]. მისი მამა პედაგოგი იყო და მამათის სკოლაში რუსულ ენასა და ლიტერატურას ასწავლიდა, ხოლო დედა აზნაურ გლახუნა პატეიშვილის ქალიშვილი. ჰყავდა და და სამი ძმა: ევგრაფი, აკაკი და იპოკრატე. უფროსი ძმა, ევგრაფი, [[პოლიომიელიტი]]თ დაავადდა და ადრეულ ასაკში შეეზღუდა მოძრაობის უნარი. მისი მამა დააპატიმრეს [[დიდი წმენდა|სტალინური რეპრესიების]] დროს [[1937]] წელს, მაგრამ გათავისუფლდა მისი ნამოწაფარის დახმარებით, რომელიც [[შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატი|შინსახკომის]] თანამშრომელი იყო. დაწყებითი რვაკლასიანი განათლება მამათის სკოლაში მიიღო. 1941 წელს, [[დიდი სამამულო ომი]]ს დაწყების შემდეგ ფრონტზე გაიწვიეს აკაკი შევარდნაძე. ის დაიღუპა ომის ადრეულ წლებში, ბრესტის ციხესიმაგრის დაცვისას. 1943 წლის 1 ოქტომბრიდან 1946 წლის 25 ივნისამდე იყო თბილისის მეორე საფერშალო სკოლის მოსწავლე. დაამთავრა [[თბილისის სამედიცინო ტექნიკუმი]]. თბილისში ცხოვრბოდა ფასანაურის ქუჩაზე, თავის დასთან, ძველ სახლში, სარდაფის მსგავს ოთახში. ახალგაზრდა ასაკში შევარდნაძე [[ტუბერკულოზი]]თ დაავადდა და რამდენიმე თვე [[ბახმარო]]ში მკურნალობდა. 1960 წელს დაამთავრა ა. წულუკიძის სახელობის [[ქუთაისის პედაგოგიური ინსტიტუტი]] დაუსწრებლად, ისტორიკოსის სპეციალობით. === მოღვაწეობა საქართველოს სსრ-ში === [[File:Ceausescu in Tbilisi. 1976.jpg|thumb]] [[1946]] წლის 29 აგვისტოდან 18 ნოემბრამდე მუშაობდა [[საქართველოს ახალგაზრდა ლენინური კომუნისტური კავშირი|საქართველოს ალკკ]] თბილისის ორჯონიკიძის რაიკომის ინსტრუქტორად, შემდეგ იქვე [[1946]] წლის 18 ნოემბრიდან 1949 წლის 29 აგვისტომდე კადრების და საორგანიზაციო განყოფილების გამგედ. 1948 წელს, 20 წლის ასაკში შევიდა [[საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტია|კომპარტიაში]]. 1949 წლის 29 აგვისტოდან 1951 წლის 29 ივნისამდე იყო [[საქართველოს სსრ კომუნისტური პარტიის ცენტრალურ კომიტეტთან არსებული პარტიული სკოლა|პარტიული სკოლის]] მსმენელი. 1951 წლის 31 ივლისიდან 1952 წლის 7 თებერვლამდე მუშაობდა საქართველოს ალკკ ცენტრალური კომიტეტის კომკავშირული ორგანოების განყოფილების ინსტრუქტორად, 1952 წლის 27 თებერვლიდან 20 სექტემბრამდე — საქართველოს ალკკ ქუთაისის საოლქო კომიტეტის მდივანი კადრების დარგში, 1952 წლის 20 სექტემბრიდან 1953 წლის 1 ივნისამდე — იმავე კომიტეტის მეორე მდივანი, 1953 წლის 1 ივნისიდან 16 დეკემბრამდე — საქართველოს კომპარტიის ქუთაისის საქალაქო კომიტეტის პარტიული, პროფკავშირული და კომკავშირული ორგანოების განყოფილების ინსტრუქტორი, 1953 წლის 16 დეკემბრიდან 1956 წლის 11 მაისამდე — საქართველოს ალკკ ქუთაისის საოლქო კომიტეტის პირველი მდივანი. 1956 წლის 11 მაისიდან 1957 წლის 31 დეკემბრამდე ედუარდ შევარდნაძე იყო საქართველოს ალკკ ცენტრალური კომიტეტის მეორე მდივანი, ხოლო 1957 წლის 31 დეკემბრიდან 1961 წლის 30 აგვისტომდე — პირველი მდივანი. 1961 წლის 30 აგვისტოდან 1963 წლის 12 თებერვლამდე — საქართველოს კომპარტიის მცხეთის რაიკომის პირველი მდივანი, 1963 წლის 12 თებერვლიდან 1964 წლის 7 ივლისამდე — საქართველოს კომპარტიის თბილისის ორგანიზაციის პირველი მაისის რაიკომის პირველი მდივანი, 1964 წლის 7 ივლისიდან 1965 წლის 21 მაისს — [[საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო|საქართველოს სსრ საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვის მინისტრის]] პირველი მოადგილე, 1965 წლის 21 მაისიდან 1972 წლის 1 აგვისტომდე — საქართველოს სსრ შინაგან საქმეთა მინისტრი. ამ თანამდებობაზე დანიშვნისთანავე დაიწყო კამპანია ჩრდილოვანი ეკონომიკისა და კორუფციის წინააღმდეგ. კამპანია კარგად იყო რეკლამირებული, თუმცა მნიშვნელოვანი შედეგები არ მოჰყოლია. ედუარდ შევარდნაძეს 1967 წლის 12 აპრილს მიენიჭა შინაგანი სამსახურის მე-3 რანგის გენერლის წოდება (გენერალ-მაიორი). 1972 წლის 1 აგვისტოდან 4 ოქტომბრამდე იყო საქართველოს კომპარტიის თბილისის საქალაქო კომიტეტის პირველი მდივანი, 1972 წლის 29 სექტემბრიდან 1985 წლის 6 ივლისამდე — საქართველოს კომპარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი. მან შეცვალა [[კორუფცია]]ში მხილებული [[ვასილ მჟავანაძე]]. 1978 წელს შევარდნაძემ შეასრულა მნიშვნელოვანი როლი [[ქართული ენა|ქართული ენისთვის]] საქართველოს სსრ-ში სახელმწიფო ენის სტატუსის სენარჩუნებისთვის. 1978 წლის 27 ნოემბერს აირჩიეს საბჭოთა კავშირის პოლიტბიუროს წევრობის კანდიდატად. კანდიდატი იყო 1985 წლის 1 ივლისამდე. 1981 წელს მიენიჭა [[სოციალისტური შრომის გმირი]]ს წოდება. 1984 წელს შევარდნაძემ მიიღო [[თვითმფრინავის ბიჭების საქმე]]ზე გამტაცებელთა დახვრეტის გადაწყვეტილება, რის გამოც ძალიან არაპოპულარული გახდა.{{sfn-2|ჯონსი|2013|გვ=40}} ამავე პერიოდში შევარდნაძემ ხელი შეუწყო ფილმ [[მონანიება (ფილმი)|„მონანიების“]] გადაღებას. === საბჭოთა კავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრი === საქართველოს სსრ-ს ხელმძღვანელობის დროს შევარდნაძემ [[აბაშის რაიონი|აბაშასა]] და [[ფოთი|ფოთში]] ჩაატარა [[საბაზრო ეკონომიკა|საბაზრო რეფორმის]] ექსპერიმენტები. აბაშაში მან მისცა საშუალება გლეხებს, ხანგრძლივი ვადით სარგებლობის უფლებით მიეღოთ სახელმწიფო მიწები, ხოლო ფოთში რეეფორმის შედეგად საწარმოების მოგების დიდი ნაწილი მათვე რჩებოდათ, ხოლო ნაწილი კი ფოთის ბიუჯეტში ირიცხებოდა. რეფორმებმა მიიქცია [[მიხეილ გორბაჩოვი]]ს ყურადღება.{{sfn-2|ჯონსი|2013|გვ=40}} გორბაჩოვმა 1985 წლის 2 ივლისს „[[გარდაქმნა|გარდაქმნის]]“ წამოწყების პარალელურად, შევარდნაძე დანიშნა სსრკ-ის საგარეო საქმეთა მინისტრად. 1985 წლის 1 ივლისიდან 1990 წლის 13 ივლისამდე შევარდნაძე სკკპ XXV-XXVII ყრილობებზე აირჩიეს პოლიტბიუროს წევრად. ედუარდ შევარდნაძე მონაწილეობდა [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] შესახებ მოლაპარაკებებში. [[1990]] წელს [[ვაშინგტონი (ქალაქი)|ვაშინგტონში]] [[აშშ-ის სახელმწიფო მდივანი|აშშ-ის სახელმწიფო მდივანთან]], [[ჯეიმს ბეიკერი|ჯეიმზ ბეიკერთან]] ერთად ხელი მოაწერა [[აშშ]]-სათვის [[ბერინგის ზღვა|ბერინგის ზღვის]] [[აკვატორია|აკვატორიის]] გადაცემას შევარდნაძე-ბეიკერის გამყოფი ხაზის მიხედვით. [[1990]] წლის 20 დეკემბერს მან „მოსალოდნელი დიქტატურისადმი“ პროტესტის ნიშნად დატოვა პოსტი, რის შემდეგაც ხელმძღვანელობდა საგარეო პოლიტიკურ ასოციაციას. იყო მოძრაობა „დემოკრატიული რეფორმებისათვის“ დაფუძნების ერთ-ერთი ინიციატორი. [[საბჭოთა კავშირის დაშლა]]მდე რამდენიმე თვით ადრე, [[1991]] წლოს 20 ნოემბერს, გორბაჩოვის მიწვევით კვლავ დაუბრუნდა სსრკ-ის საგარეო საქმეთა მინისტრის პოსტს, სადაც საბჭოთა კავშირის დაშლამდე ერთი თვის განმავლობაში 26 დეკემბრამდე იმუშავა. === საქართველოში დაბრუნება === 1992 წელს [[საქართველოს პრეზიდენტი|საქართველოს პირველი პრეზიდენტი]] [[ზვიად გამსახურდია]] [[საქართველოს სამოქალაქო ომი|პუტჩის]] შედეგად თანამდებობიდან ჩამოაგდეს. პუტჩისტების მიერ შექმნილმა ორგანომ [[საქართველოს რესპუბლიკის სამხედრო საბჭო]]მ საქართველოში შეავარდნაძე მოიწვია. 1992 წლის [[7 მარტი|7 მარტს]] შევარდნაძე საქართველოში დაბრუნდა. აეროპორტში შევარდნაძეს დახვდნენ [[ჯაბა იოსელიანი]] და 2000-მდე მხარდამჭერი, ძირითადად ინტელიგენციის წარმომადგენლები, წითელი მიხაკებით ხელში.{{sfn-2|ჯონსი|2013|გვ=105}}. 10 მარტს შევარდნაძე სათავეში ჩაუდგა [[საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო საბჭო]]ს. შევარდნაძე საკუთარ დაბრუნებას სამშობლოში ადარებდა [[შარლ დე გოლი]]ს დაბრუნებას საფრანგეთში [[საფრანგეთის მეოთხე რესპუბლიკა|მეოთხე რესპუბლიკის]] მარცხის შემდეგ. [[File:James Baker in Tbilisi, 1992..jpg|thumb|[[ჯეიმზ ბეიკერი]] და ედუარდ შევარდნაძე თბილისში, 1992 წლის მაისი]] შევარდნაძე პირველ რიგში სიმბოლურად ეწვია [[სიონის ტაძარი|სიონის ტაძარს]], სადაც პატრიარ [[ილია II]]-ისგან მიიღო კურთხევა. ნოემბერში ყოველთა წმიდათა ტაძარში შევარდნაძე მოინათლა [[მართლმადიდებლობა|მართლმადიდებლური]] წესით და ეწოდა ნათლობის სახელი გიორგი. რიტუალი შეასრულა მღვდელმა თეიმურაზ ბერიშვილმა. მისი ნათლიები იყვნენ ილია II საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი და პოეტი [[ანა კალანდაძე]].<ref>Kolstø, Pål. Political Construction Sites: Nation-Building in Russia and the Post-Soviet States, p. 70. Westview Press, Boulder, Colorado, 2000.</ref> შევარდნაძეს მოუწია ქვენის მართვა რუსული ინტერვენციის, განადგურებული ეკონომიკის და საზოგადოების შიდა პოლარიზაციის პირობებში. სწრაფად და უსისტემოდ ხდებოდა სახელმწიფო ქონების [[პრივატიზაცია]], რასაც თან ერთვოდა დეინდუსტრიალიზაცია. ყველაზე მწვავე პრობლემა მშვიდობის დამყარება და შეიარაღებული ფორმირებების აღკვეთა იყო. შევარდნაძემ მოახერხა დასავლეთის ქვეყნებთან ურთიერთობების სწრაფად დამყარება.{{sfn-2|ჯონსი|2013|გვ=119}} 1992 წლის მარტის ბოლოს საქართველომ განაცხადი შეიტანა [[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი]]სა და [[მსოფლიო ბანკი]]ს წევრობაზე. 23 მარტს საქართველო აღიარა [[ევროპის ეკონომიკური თანამეგობრობა|ევროპის ეკონომიკურმა თანამეგობრობამ]]. აპრილში გაიხსნა [[აშშ]]-ის საელჩო საქართველოში. 25 მაისს საქართველოს ეწვია აშშ-ის სახელმწიფო მდივანი [[ჯეიმზ ბეიკერი]]. საქართველოში ჩამოვიდნენ გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრი [[ჰანს-დიტრიხ გენშერი]] და თურქეთის პრეზიდენტი [[სულეიმან დემირელი]]. 30 ივლისს გაფორმდა საქართველო-თურქეთის ხელშეკრულება, 31 ივლისს საქართველო გახდა [[გაერო]]ს წევრი. 24 ივნისს შევარდნაძემ ხელი მოაწერა [[დაგომისის შეთანხმება]]ს ბორის ელცინთან, რომლითაც დასრულდა [[ქართულ-ოსური კონფლიქტი|სამხრეთ ოსეთის ომი]]. 1992 წლის 11 ოქტომბერს [[საქართველოს საკანონმდებლო ორგანოს არჩევნები 1992|საპარლამენტო არჩევნებით]] მოხდა შევარდნაძის ხელმძღვანელობის [[ლეგიტიმაცია]]. შევარდნაძემ იცოდა საკუთარი არაპოპულარობის შესახებ, ამიტომ არ ცდილობდა ძლიერი საპრეზიდენტო ხელისუფლების ჩამოყალიბებას.{{sfn-2|ჯონსი|2013|გვ=120}} 1992 წლის 4 ნოემბერს ის აირჩიეს [[საქართველოს პარლამენტი|საქართველოს რესპუბლიკის პარლამენტის]] თავმჯდომარედ და სახელმწიფო მეთაურად. ამ დროიდან იყო ქვეყნის სამხედრო ძალების უმაღლესი მთავარსარდალი. 1992 წლის დეკემბერში მან შექმნა 19 სამინისტრო და 10 სახელმწიფო კომიტეტი საბჭოთა მოდელზე დაყრდნობით. შევარდნაძემ ეტაპობრივად, მეტწილად 1993 წლის მეორე ნახევრიდან, მოახერხა საკუთარი ძალაულფების გაძლიერება. მას პერიოდულად ეკავა შინაგან საქმეთა, თავდაცვის და პრემიერ-მინისტრის თანამდებობები. შევარდნაძემ იგრვლივ შემოიკრიბა ძველი, კომუნისტური პარტიის და სახელმწიფო აპარატის ელიტა და დასავლურად განწყობილი ახალგაზრდები და მათი გაერთიანებით შემნა პარტია [[საქართველოს მოქალაქეთა კავშირი]].{{sfn-2|ჯონსი|2013|გვ=110-111}}. 1993 წელს მისი ინიციატივით საქართველო შევიდა [[დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობა]]ში. დსთ-ში შესვლამ კიდევ უფრო დასცა შევარდნაძის რეიტინგი. მასთან მკვეთრ ოპოზიციაში გადავიდა [[ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია]]. საქართველოში 20 000-კაციანი რუსული შენაერთი განთავსდა. 1994 წელს შევარდნაძემ დაიწყო [[საქართველოს ტერიტორიული მოწყობა|საქართველოს ხარეებში]] გუბერნატორების დანიშვნა კონსტიტუციური საფუძვლის გარეშე. 1993-1995 წლებში მისი ყველაზე მნიშვნელოვანი მიღწევა [[საქართველოს კონსტიტუცია|საქართველოს კონსტიტუციის]] მიღება იყო. 1995 წლის 24 აგვისტოს მიღებული კონსტიტუცია ამერიკული საპრეზიდენტო მოდელის მსგავსი იყო და მორგებული იყო შევარდნაძის ძალაუფლებაზე, გაუქმებულ იქნა პრემიერ-მინისტრის თანამდებობა, პრეზიდენტს მიეცა მინისტრების დანიშვნა-გათავისუფლების უფლება, ამოღებულ იქნა ქვეყნის [[ფედერაციული რესპუბლიკა|ფედერაციული]] მოწყობის შესახებ დებულებები.{{sfn-2|ჯონსი|2013|გვ=142}} 1995 წლის 5 ნოემბერს ხმათა 72,9%-ით გაყალბებულ არჩევნებში{{sfn-2|ჯონსი|2013|გვ=106}} პირველი ვადით აირჩიეს საქართველოს პრეზიდენტად. 1995 წელს პირველად ოთხწლიანი ვარდნის შემდეგ [[საქართველოს ეკონომიკა]]მ ზრდა დაიწყო.{{sfn-2|ჯონსი|2013|გვ=144}} ===ტერაქტები=== შევარდნაძეზე სამჯერ განხორციელდა ტერაქტი: * 1992 წლის [[3 ოქტომბერი|3 ოქტომბერს]] რუსმა სამხედროების მიერ [[აფხაზეთი|აფხაზეთში]]; * 1995 წლის [[29 აგვისტო]]ს საქართველოს რესპუბლიკის პარლამენტის იმდროინდელი შენობის ეზოში. შევარდნაძეს იმ დღეს ხელი უნდა მოეწერა საქართველოს კონსტიტუციისთვის, რომელიც ახალმიღებული იყო. ტერაქტის ორგანიზება ჯაბა იოსელიანს და [[იგორ გიორგაძე]]ს დაბრალდა. იოსელიანი დაიჭირეს, [[მხედრიონი]] დაიშალა, ხოლო გიორგაძე რუსეთში გაიქცა.{{sfn-2|ჯონსი|2013|გვ=145}} * 1998 წლის [[9 თებერვალი|9 თებერვალს]] რეზიდენციისკენ მიმავალ გზაზე შევარდნაძის აფეთქება სცადეს ქართველმა შეთქმულებმა და ჩეჩენმა დაქირავებულმა ტერორისტებმა.{{sfn-2|ჯონსი|2013|გვ=388}} === გადადგომა === {{მთავარი|ვარდების რევოლუცია}} 2000 წლის 9 აპრილს შევარდნაძე ხმათა 82%-ით მეორე ვადით აირჩიეს პრეზიდენტად. [[საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნები (2002)|2002 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობოს არჩევნებში]] საქართველოს მოქალაქეთა კავშირი დამარცხდა. იმავე წლის სექტემბერში შევარდნაძემ განაცხადა, რომ 2005 წელს, უფლებამოსილების შეწყვეტის შემდეგ, აპირებს პენსიაზე გასვლას და მემუარების დაწერას. [[2003]] წელს [[საქართველოს საკანონმდებლო ორგანოს არჩევნები (2003)|საპარლამენტო არჩევნებში]] ოფიციალურად გამარჯვებულად გამოცხადდა შევარდნაძის ბლოკი „ახალი საქართველოსთვის“ ხმათა 21.32 %-ით, ხოლო მეორე ადგილზე პროსამთავრობოდ განწყობილი "[[დემოკრატიული აღორძინების კავშირი]]” ხმათა 18.84 %-ით.<ref>[http://civil.ge/geo/article.php?id=5392&search= ცსკო-მ არჩევნების საბოლოო შედეგები გამოაცხადა]</ref> საერთაშორისო დამკვირვებლებმა არჩევნებში დარღვევები დააფიქსირეს. ოპოზიციამ შევარდნაძეს არჩევნების ბათილად ცნობისკენ მოუწოდა, მისი შედეგების გაყალბების გამო. პრეზიდენტმა უარი განაცხადა არჩევნების შედეგების გაუქმებაზე. რის გამოც ზოგიერთი ოპოზიციური პარტიების წარმომადგენლებმა დაიწყეს საპროტესტო კამპანია და [[სამოქალაქო დაუმორჩილებლობა]] გამოაცხადეს. დემონსტრაციებს შედეგად 2003 წლის [[22 ნოემბერი|22 ნოემბერს]] საქართველოს პარლამენტისა და სახელმწიფო კანცელარიის შენობებში მოწინააღმდეგეთა შეჭრა მოჰყვა. შევარდნაძემ [[საგანგებო მდგომარეობა]] გამოაცხადა, მაგრამ უარი განაცხადა არმიის გამოყენებაზე და [[23 ნოემბერი|23 ნოემბერს]] თანამდებობიდან გადადგა. === გარდაცვალება === ედუარდ შევარდნაძე გარდაიცვალა [[2014]] წლის 7 ივლისს, 86 წლის ასაკში, ხანგრძლივი ავადმყოფობის შემდეგ<ref>[http://news.abkhazia.gov.ge/?p=2597 ედუარდ შევარდნაძე გარდაიცვალა]</ref><ref>[http://www.radiotavisupleba.ge/content/shevardnadze-dies/25447918.html გარდაიცვალა ედუარდ შევარდნაძე]. „რადიო თავისუფლება“. 07.07.2014</ref>. დაკრძალულია კრწანისის რეზიდენციაში, თავისი მეუღლის გვერდით<ref>[http://civil.ge/geo/article.php?id=28486 შევარდნაძე კრწანისის რეზიდენციის ეზოში დაკრძალეს]. Civil Georgia. 14 ივლისი, 2014.</ref>. ==რელიგია== შევარდნაძე საკუთარ ავტობიოგრაფიაში აღნიშნავს, რომ ის [[ათეისტი|ათეისტი]] იყო და ათეისტურ საზოგადოებაში ცხოვრობდა. ათეისტი იყო მისი მამაც, ხოლო დედა მორწმუნე ადამიანი იყო და ჩუმად ლოცულობდა ხოლმე. შევარდნაძის ავტობიოგრაფიის მიხედვით ის [[ღმერთი|ღმერთზე]] დაფიქრდა მოსკოვში გადასვლის შემდეგ. 1992 წელს საქართველოში დაბრუნებული შევარდნაძე პირველ რიგში სიმბოლურად ეწვია [[სიონის ტაძარი|სიონის ტაძარს]], სადაც პატრიარ [[ილია II]]-ისგან მიიღო კურთხევა. 1992 წლის ნოემბერში ყოველთა წმიდათა ტაძარში შევარდნაძე მოინათლა [[მართლმადიდებლობა|მართლმადიდებლური]] წესით და ეწოდა ნათლობის სახელი გიორგი. რიტუალი შეასრულა მღვდელმა თეიმურაზ ბერიშვილმა. მისი ნათლიები იყვნენ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II და პოეტი [[ანა კალანდაძე]]. ნათლობის შემდეგ შევარდნაძე თან ატარებდა [[წმინდა ნიკოლოზი]]ს პატარა ხატს, რომელმაც, მისი რწმენით, ის გადაარჩინა მესამე ტერაქტის დროს. 1995 წელს შევარდნაძემ ხელი შეუწყო [[წმინდა სამების საკათედრო ტაძარი|სამების საკათედრო ტაძრის]] მშენებლობას. „ვერ ვიტყვი, რომ ღრმად მორწმუნე გავხდი, მაგრამ სული ჩემი ისწრაფვის ღვთისკენ“ — აღნიშნავდა შევარდნაძე ავტობიოგრაფიაში. შევარდნაძის გარდაცვალების შემდეგ საქართველოს პატრიარქმა ილია II–მ განაცხადა, რომ ედუარდ შევარდნაძე ამ ქვეყნიდან მონათლული, მაზიარებელ ქრისტიანად წავიდა<ref>[https://www.interpressnews.ge/ka/article/289847-patriarki-madloba-gmerts-eduard-shevardnaze-am-kveqnidan-monatluli-maziarebel-kristianad-cavida/ პატრიარქი - მადლობა ღმერთს, ედუარდ შევარდნაძე ამ ქვეყნიდან მონათლული, მაზიარებელ ქრისტიანად წავიდა]</ref> == ოჯახი == ედუარდ შევარდნაძეს ჰყავდა მეუღლე — ნანული ცაგარეიშვილი-შევარდნაძე. შევარდნაძემ მომავალი მეუღლე გაიცნო 1951 წელს [[წაღვერი|წაღვერში]]. ნანული ცაგარეიშვილი–შევარდნაძე 2004 წელს გარდაიცვალა. შევარდნაძის ვაჟიშვილი, პაატა, [[იუნესკო]]ს თბილისის ბიუროს ხელმძღვანელია, ხოლო ქალიშვილი, მანანა, [[სატელევიზიო ფილმების სტუდია|სატელევიზიო ფილმების სტუდიის]] დირექტორია. ==ჯილდოები და წოდებები== ===ჯილდოები=== ====ეროვნული ჯილდოები==== *{{დროშა|საბჭოთა კავშირი}}: **{{სოციალისტური შრომის გმირი}} [[სოციალისტური შრომის გმირი]]<ref name="tassobit">{{cite news | url=http://tass.com/world/739287 | title=Georgian ex-president Eduard Shevardnadze dies at 86 | work=[[TASS]] | date=7 July 2014 | access-date=21 November 2017}}</ref> **{{ლენინის ორდენი}} [[ლენინის ორდენი|ლენინის ხუთი ორდენი]]<ref name="tassobit"/> **{{ოქტომბრის რევოლუციის ორდენი}} [[ოქტომბრის რევოლუციის ორდენი]]<ref name="tassobit"/> **{{სამამულო ომის I ხარისხის ორდენი}} [[სამამულო ომის ორდენი|სამამულო ომის I ხარისხის ორდენი]] **{{შრომის წითელი დროშის ორდენი}} [[შრომის წითელი დროშის ორდენი]]<ref name="tassobit"/> ====უცხოური ჯილდოები==== * {{დროშა|გერმანია}}: ** [[ფაილი:GER Bundesverdienstkreuz 9 Sond des Grosskreuzes.svg|70px|class=noviewer]] გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის დამსახურების ორდენის სპეციალური კლასის დიდი ჯვარი * {{დროშა|უკრაინა}}: ** {{მთავარ იაროსლავ ბრძენის I ხარისხის ორდენი}} მთავარ იაროსლავ ბრძენის I ხარისხის ორდენი- ქართველ და უკრაინელ ხალხებს შორის ტრადიციული მეგობრობის განმტკიცების, საქართველოსა და უკრაინის თანამშრომლობის განვითარების საქმეში შეტანილი წვლილისათვის.<ref>{{cite web|title=Указ Президента України № 1257/99 від 1 жовтня 1999 року "Про нагородження відзнакою Президента України "Орден князя Ярослава Мудрого""|url=https://zakon.rada.gov.ua/cgi-bin/laws/main.cgi?nreg=1257/99#Text|access-date=2020-08-12|website=zakon.rada.gov.ua|language=uk}}</ref> * {{დროშა|თურქეთი}} ** [[ფაილი:Order of the State of Republic of Turkey.png|70px|class=noviewer]]: თურქეთის რესპუბლიკის სახელმწიფოს პირველი კლასის ორდენი.<ref>{{cite web |url=http://www.haberler.com/dostluk-iliskilerine-katkinin-altin-sembolu-devlet-4331381-haberi/|title=Dostluk İlişkilerine Katkının Altın Sembolü: Devlet ve Cumhuriyet Nişanları (Turkish) – The Gold Symbol Contribution of Friendly Relations : State and Republic Orders|publisher=Haberler.com|access-date=25 February 2015|date=February 2013}}</ref> * [[File:Olympic flag.svg|25px]] [[საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტი]]: ** ოქროს ოლიმპიური ორდენი უდიდესი დამსახურებისათვის მსოფლიოში სპორტის განვითარების საქმეში და ოლიმპიური იდეალების ერთგულებისათვის.<ref name="PG Web" /> <ref>{{cite web |url=https://www.olympedia.org/lists/200/manual |title=Olympic Order Recipients |work=www.olympedia.org |accessdate=2021-10-25 }}</ref> *2000 წლის 30 სექტემბერს მალტის რაინდთა წმინდა იოანე იერუსალიმელის დიდი ორდენის საერთაშორისო მარშალმა ოტოი ოკლიკმა საქართველოს პრეზიდენტს გადასცა უმაღლესი ჯილდო `დიდი ჯვარი~, რომელიც ორდენის წევრების გადაწყვეტილებით, `ედუარდ შევარდნაძეს მიენიჭა კაცობრიობის საკეთილდღეოდ გაწეული უდიდესი ღვაწლისათვის, კერძოდ: ბერლინის კედლის დანგრევისა და ევროპაში მშვიდობის განმტკიცებისათვის“. *{{დროშა|საბერძნეთი}}: ** [[ფაილი:GRE Order Redeemer 1Class.png|70px|class=noviewer]] მაცხოვრის მხედრობის დიდი ჯვრის ორდენი.<ref name="PG Web" /> *{{დროშა|დიდი ბრიტანეთი}}: **{{წმინდა მიხეილისა და წმინდა გიორგის ორდენი}} წმინდა მიხეილისა და წმინდა გიორგის დიდი ჯვრის ორდენი. დედოფალმა ელისაბედ მეორემ პირადად გადასცა საქართველოს პრეზიდენტს უცხოელებისათვის განკუთვნილი უმაღლესი სახელმწიფო ჯილდო და რაინდად აკურთხა.<ref name="PG Web" > {{cite web |url=https://www.president.gov.ge/ka/SinglePage/LoadSinglePageContent?menuId=256 |title=ედუარდ შევარდნაძე |work=www.president.gov.ge |publisher=[[საქართველოს პრეზიდენტის ადმინისტრაცია]]|accessdate=2021-10-25 }}</ref> *{{დროშა|აზერბაიჯანი}}: ** [[File:AZ Istiglal Order ribbon 2009.png|70px|class=noviewer]] იშთიგლალის (დამოუკიდებლობის) ორდენი საქართველოსა და აზერბაიჯანის შორის მეგობრობისა და თანამშრომლობის განუხრელ განვითარებაში დიდი დამსახურებისათვის, ორი ქვეყნის სტრატეგიული პარტნიორობის გასაფართოებლად ნაყოფიერი მოღვაწეობისათვის.<ref>{{cite web|url=http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=591&doctype=0|title=Gürcüstanın Prezidenti Eduard Amrosiyeviç Şevardnadzenin "İstiqlal" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI|trans-title=Order of the President of Azerbaijan Republic on awarding President of Georgia Eduard Shevarnadze with Istiglal Order|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111120182309/http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=591&doctype=0|archive-date=20 November 2011|df=dmy-all|accessdate=3 ნოემბერი 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111120182309/http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=591&doctype=0|archivedate=20 ნოემბერი 2011}}</ref> *{{დროშა|სომხეთი}}: **[[File:Ribbon bar of order of St. Mesrop Mashtoc.png|70px|class=noviewer]] წმინდა მესროპ მაშტოცის ორდენი სომხეთ-საქართველოს ურთიერთობის განვითარებაში თვალსაჩინო მიღწევებისათვის.<ref name="PG Web" /> *{{დროშა|უზბეკეთი}}: **[[File:Uzbek orden rib.png|70px|class=noviewer]] ორდენი გამოჩენილი დამსახურებისათვის.<ref>{{Cite web|title=Выпуск № 208 (3300) {{!}} Народное слово|url=http://db.natlib.uz/ru/editions/19478|language=ru|website=db.natlib.uz|accessdate=2021-11-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210614085103/http://db.natlib.uz/ru/editions/19478|archivedate=2021-06-14}}</ref> ===საპატიო ხარისხი=== * 1991 წელს, შევარდნაძე დაჯილდოვდა [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი]]ს საპატიო დოქტორის ხარისხით.<ref name="Harvard University">{{cite web |url=https://www.harvard.edu/about-harvard/harvard-history/history-of-honorary-degrees/ |title=History of honorary degrees |publisher=[[ჰარვარდის უნივერსიტეტი]] |accessdate=2021-10-25 }}</ref><ref>{{cite web |url=https://commencement.harvard.edu/files/commencement/files/06_-_1981-2021_honorary_degree_recipients.pdf?m=1634141362 |format=pdf |title=Honorary Degree Recipients 1981-2021 |publisher=Commencement Office of the [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი]] |accessdate=2021-10-25 }}</ref> * 1991 წელს, შევარდნაძე დაჯილდოვდა [[ბოსტონის უნივერსიტეტი]]ს საპატიო დოქტორის ხარისხით.<ref name="PG Web"></ref><ref>{{cite news |url=https://www.ilpost.it/2014/07/07/eduard-shevardnadze/eduard-shevardnadze-13/ |title=Una vita da Eduard Shevardnadze |language=it |work=Il Post |date=2014-07-07 |accessdate=2021-10-26 }}</ref> ===სხვა ჯილდოები=== * 1992 წელს დეკემბერში ქეარინგის ინსტიტუტმა (აშშ) მიანიჭა ეროვნული ჯილდო უდიდესი წვლილისათვის ადამიანის უფლებების დარგში და არაჩვეულებრივი თანაგრძნობისათვის კაცობრიობის მიმართ. <ref name="PG Web"></ref> * 1993 წლის 23 ივნისს მიენიჭა ჰამბურგის საქველმოქმედო საზოგადოების იმანუელ კანტის (გერმანია) სახელობის პრემია 1992 წელს ევროპაში მშვიდობის დასამყარებლად განსაკუთრებული დამსახურებისათვის და აღმოსავლეთ და სამხრეთ ევროპის ქვეყნებთან თანამშრომლობის გაუმჯობესებისათვის.<ref name="PG Web"></ref> * 1997 წლის 2 ივლისს ონასისის საერთაშორისო ფონდის (საბერძნეთი) დირექტორთა საბჭოს გადაწყვეტილებით მიენიჭა ონასისის ფონდის პრემია – საერთაშორისო ურთიერთგაგებისა და სოციალური მიღწევებისათვის.<ref name="PG Web"></ref><ref>{{cite news |last=Gage |first=Eleni N. |url=https://www.nytimes.com/1997/09/24/arts/a-philosophical-eye-on-big-prizes.html |title=A Philosophical Eye on Big Prizes |work=[[The New York Times]] |date=1997-09-24 |accessdate=2021-10-26|url-access=subscription }}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.hri.org/news/greek/ana/1997/97-09-16.ana.html |title=Athens News Agency: Daily News Bulletin in English, 97-09-16 |work=Greek Press & Information Office |date=1997-09-16 |accessdate=2021-10-26 }}</ref> * 1997 წლის დეკემბერში ნიქსონის სახელობის ცენტრის დირექტორთა საბჭომ (აშშ, ვაშინგტონი) მიანიჭა ნიქსონის სახელობის საგანგებო პრემია ეროვნული სახელმწიფოს აღმშენებლობისათვის - საბჭოთა კავშირში მშვიდობიანი რევოლუციის განხორციელებაში შეტანილი წვლილის, ასევე ახალი და დემოკრატიული საქართველოს მშენებლობაში შესანიშნავი მიღწევების აღსანიშნავად.<ref name="PG Web"></ref> * 1998 წლის 14 იანვარს გადაეცა ისრაელის დემოკრატიული ინსტიტუტის სპეციალური პრემია საქართველოს სახელმწიფოს დემოკრატიულ განვითარებაში განსაკუთრებული წვლილისათვის და, აგრეთვე, ებრაელთა სამშობლოში დაბრუნების ხელშეწყობისათვის.<ref name="PG Web"></ref> * 1998 წლის 12 თებერვალს კალიფორნიის მეცნიერების, განათლების, მრეწველობის და ხელოვნების საერთაშორისო აკადემიამ წიგნისათვის ,,ჩემი არჩევანი" დააჯილდოვა ა.აინშტაინის სახელობის დიდი ოქროს მედლით განსაკუთრებული მიღწევებისათვის.<ref name="PG Web"></ref> * 1998 წლის 9 ივნისს გადაეცა აშშ-ის აღმოსავლეთ-დასავლეთის ინსტიტუტის ჯილდო ცივი ომის დასრულებასა და ქვეყნის განთავისუფლებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისათვის.<ref name="PG Web"></ref> * 1999 წლის 22 აპრილს რაისის უნივერსიტეტის ჯეიმს ბეიკერის საზოგადოებრივი პოლიტიკის ინსტიტუტში მას გადაეცა კომპანია `ენრონის~ პრემია – საზოგადოებრივი საქმიანობისათვის.<ref name="PG Web"></ref> * 1999 წლის ივლისში ეროვნულმა დემოკრატიულმა ინსტიტუტმა (NDI) (აშშ) დააჯილდოვა ავერელ ჰარიმანის დემოკრატიის პრემიით დემოკრატიასთან და ადამიანის უფლებებთან დაკავშირებული სამაგალითო საქმიანობისათვის.<ref>{{cite web |url=https://www.ndi.org/past_harriman_recipients |title=Past Harriman Democracy Award Recipients |publisher=[[National Democratic Institute]] |accessdate=2021-10-25 }}</ref><ref name="PG Web" /> * 1999 წლის 14 ოქტომბერს გადაეცა ლუდვიგ ვიუნშეს სახელობის პრემია განსაკუთრებული ღვაწლისათვის ხალხთა შორის გაგებისა და ტოლერანტობის დამკვიდრებაში.<ref name="PG Web"></ref> ==ლიტერატურა== {{ქსე|10|702}} *{{წიგნი|ავტორი=თუშურაშვილი ო., ჯახუა ი.|სათაური=„XX საუკუნის საქართველოს შინაგან საქმეთა და უშიშროების მინისტრები“|ბმული=https://archive.mia.gov.ge/Ministrebi%20%20book.pdf |ISBN=978-9941-0-5532-4|ადგილი=თბილისი|წელი=2013|გვერდები=78-79}} *{{წიგნი|ავტორი=[[სტივენ ჯონსი|ჯონსი ს.]]|სათაური=„საქართველო: პოლიტიკური ისტორია დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ“|გამომცემლობა=სოციალური მეცნიერებების ცენტრი|ორიგინალი=Georgia: A Political History of Independence|ადგილი=თბილისი|წელი=2013 |ორიგინალური წელი = 2012|isbn=978-9941-0-5972-8|ბმული=http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/79960|ref=ჯონსი}} *{{წიგნი|ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/322343 |ავტორი=ედუარდ შევარდნაძე|სათაური=„ფიქრი წარსულსა და მომავალზე“|ადგილი= თბილისი|წელი= 2018 [2006]|გამომცემლობა=ნეოსტუდია|ISBN=978-9941-0-9783-6|გამოცემა=}} *{{წიგნი|ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/332154 |ავტორი=ედუარდ შევარდნაძე|სათაური=„ჩემი არჩევანი“|ადგილი= თბილისი|წელი= 1992|გამომცემლობა=განათლება|ISBN=5-505-01790-8|გამოცემა=}} == რესურსები ინტერნეტში == {{commonscat|Eduard Shevardnadze|ედუარდ შევარდნაძე}} {{ვიკიციტატა}} * {{nplg ბიოგრაფია|00001162}} *[http://www.parliament.ge/ge/parlamentarebi/wina-mowvevis-parlamentebi/saqartvelos-parlamenti-1992-1995-ww/eduardi-sevardnaze-45292.page ედუარდ შევარდნაძე — საქართველოს პარლამენტის ოფიციალური საიტი ] * [https://www.president.gov.ge/geo/Eduard-Shevardnadze.aspx ედუარდ შევარდნაძე საქართველოს პრეზიდენტი 1995-2003 წლებში] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191203150957/https://www.president.gov.ge/geo/Eduard-Shevardnadze.aspx |date=2019-12-03 }} * [http://217.147.235.82/bitstream/1234/227002/1/Eduard-Shevardnadze_Tomi_VII.pdf საქართველოს სახელმწიფოს ხელმძღვანელები ტ. VII ედუარდ შევარდნაძე] == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{დაიწყე ყუთი}} {{მემკვიდრეობის ყუთი | წინამორბედი=[[ოთარ ქავთარაძე]] | ტიტული=[[საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო|საქართველოს სსრ შინაგან საქმეთა მინისტრი]] | წლები=1965–1972| შემდეგი=[[კონსტანტინე კეთილაძე]]}} {{მემკვიდრეობის ყუთი | წინამორბედი=[[ვასილ მჟავანაძე]] | ტიტული=[[საქართველოს სსრ კომუნისტური პარტიის პირველი მდივანი]]| წლები=1972 – 1985 | შემდეგი=[[ჯუმბერ პატიაშვილი]]}} {{მემკვიდრეობის ყუთი | წინამორბედი=[[ანდრეი გრომიკო]] | ტიტული=საბჭოთა კავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრი | წლები=1985 – 1991 | შემდეგი=[[ალექსანდრ ბესმერტნიხი]]}} {{მემკვიდრეობის ყუთი| წინამორბედი=[[ზვიად გამსახურდია]] | ტიტული=[[საქართველოს პრეზიდენტები|საქართველოს პრეზიდენტი]] | წლები=1995 – 2003 | შემდეგი=[[მიხეილ სააკაშვილი]]}} {{დაასრულე ყუთი}} {{საქართველოს პრეზიდენტები}} {{საბჭოთა საქართველოს მმართველები}} {{საქართველოს მე-3 მოწვევის პარლამენტის წევრები}} {{DEFAULTSORT:შევარდნაძე, ედუარდ}} [[კატეგორია:დაბადებული 25 იანვარი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1928]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 7 ივლისი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2014]] [[კატეგორია:საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარეები]] [[კატეგორია:საქართველოს პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტში დაბადებულები]] [[კატეგორია:თბილისის საპატიო მოქალაქეები (1985)]] [[კატეგორია:საქართველოს სსრ კომუნისტური პარტიის პირველი მდივნები]] [[კატეგორია:სსრკ-ის საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:სსრკ-ის IX მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]] [[კატეგორია:სსრკ-ის X მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]] [[კატეგორია:სსრკ-ის XI მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]] [[კატეგორია:საქართველოს III მოწვევის პარლამენტის წევრები]] [[კატეგორია:აფხაზეთის ომის მონაწილეები]] [[კატეგორია:ქართველი ათეისტები]] [[კატეგორია:ქართველი გენერლები]] [[კატეგორია:საბჭოთა გენერალ-მაიორები]] [[კატეგორია:შევარდნაძეები|ედუარდ]] q1olmwkz37bfjclftkjy7qb91rnqshm 0 1654 4407744 4374825 2022-08-16T17:47:17Z Scip. 81403 /* სახელმწიფო */ + Quality image wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |სრული სახელი = იტალიის რესპუბლიკა |მშობლიური სახელი = Repubblica italiana |სახელი = იტალია |დროშა = Flag of Italy.svg |გერბი = Italy-Emblem.svg |სიმბოლოს ტიპი = გერბი |რუკა = EU-Italy.svg |რუკის სიგანე = 300პქ |რუკის წარწერა = იტალიის მდებარეობა ევროპაში |ეროვნული ჰიმნი = [[იტალიის ჰიმნი|Il Canto degli Italiani]]<br/>{{small|''იტალიელთა სიმღერა''}} [[ფაილი:Inno di Mameli instrumental.ogg|ცენტრში]] |ოფიციალური ენები = [[იტალიური ენა|იტალიური]] {{ref label|ააა|ა}} |რელიგია = [[რომის კათოლიკური ეკლესია|რომაული კათოლიციზმი]] |დედაქალაქი = [[რომი]] |latd=41 |latm=54 |latNS=N |longd=12 |longm=29 |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = დედაქალაქი |ეთნოქორონიმი = იტალიელი |მთავრობის ტიპი = [[უნიტარული სახელმწიფო|უნიტარული]] [[პარლამენტარიზმი|საპარლამენტო]] [[კონსტიტუციური რესპუბლიკა]] |ლიდერის ტიტული1 = [[იტალიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი1 = {{nowrap|[[სერჯო მატარელა]]}} |ლიდერის ტიტული2 = [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |ლიდერის სახელი2 = [[მარიო დრაგი]] |საკანონმდებლო ორგანო = [[იტალიის პარლამენტი|პარლამენტი]] |ზედა პალატა = [[იტალიის სენატი|რესპუბლიკის სენატი]] |ქვედა პალატა = [[იტალიის დეპუტატთა პალატა|დეპუტატთა პალატა]] |დამოუკიდებლობის ტიპი = [[იტალიის ისტორია|ფორმირება]] |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = [[იტალიის გაერთიანება|გაერთიანება]] |მოვლენის თარიღი1 = 17 მარტი, 1861 |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = [[იტალიის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი (1946)|რესპუბლიკა]] |მოვლენის თარიღი2 = 2 ივნისი, 1946 |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = {{nowrap|[[ევროკავშირი#წევრები|დაარსდა]] [[ევროპული თანამეგობრობა|ევროპული <br/>თანამეგობრობა]] <br/>(ამჟამად [[ევროკავშირი]])}} |მოვლენის თარიღი3 = 1 იანვარი, 1958 |ფართობის ადგილი = 72-ე |ფართობი = 301 338 |წყლის პროცენტულობა = 2.4 |მოსახლეობის აღწერა = 59 433 744<ref name="Istat">{{cite web |url=http://www.istat.it/it/files/2012/12/volume_popolazione-legale_XV_censimento_popolazione.pdf|title=Census 2011 - final results |publisher=[[National Institute of Statistics (Italy)|ISTAT]] |accessdate=19 December 2012}}</ref> |მოსახლეობის აღწერის წელი = 2011 |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = 23-ე |მოსახლეობის შეფასება = 60,317,116<ref name="istat.it">{{cite web |title=Indicatori demografici |url=https://www.istat.it/it/archivio/238447 |website=www.istat.it |accessdate=11 April 2020 |language=it |date=20 February 2020}}</ref> |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2020 |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = 23-ე |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 63-ე |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 201.3 |მშპ-ის მუპ = $1.847 ტრილიონი<ref name=autogenerated1 >{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=39&pr.y=6&sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=136&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Italy |publisher=International Monetary Fund |accessdate=17 June 2014}}</ref> |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = მე-11 |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2014 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $30 803<ref name=autogenerated1/> |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 32-ე |მშპ-ის ნომინალი = $2.171 ტრილიონი<ref name=autogenerated1/> |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = მე-8 |მშპ-ის ნომინალის წელი = 2014 |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = $36 216<ref name=autogenerated1/> |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 27-ე |ჯინის წელი = 2011 |ჯინის ცვლილება = <!--increase/decrease/steady--> |ჯინი = 31.9 <!--number only--> |ჯინის სქოლიო = <ref name=eurogini>{{cite web|title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|publisher=Eurostat Data Explorer|accessdate=13 August 2013}}</ref> |ჯინის ადგილი = |აგი-ს წელი = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> |აგი-ს ცვლილება = steady<!--increase/decrease/steady--> |აგი = 0.872 <!--number only--> |აგი-ს სქოლიო = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report Summary |date=2014 |accessdate=27 July 2014 |publisher=United Nations Development Programme | pages=21-25}}</ref> |აგი-ს ადგილი = 26-ე |ვალუტა = [[ევრო]] ([[ევროს სიმბოლო|€]]) {{ref label|ბბბ|ბ}} |ვალუტის კოდი = EUR |სასაათო სარტყელი = [[UTC+01:00]] |UTC-ის გადაწევა = +1 |სასაათო სარტყელი DST = [[UTC+02:00]] |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = +2 |მოძრაობის მიმართულება = მარჯვენა |სატელეფონო კოდი = [[იტალიის სატელეფონო ნომრები|+39]] {{ref label|გგგ|გ}} |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.it]] {{ref label|დდდ|დ}} |შენიშვნა ა = {{note|ააა}} ფრანგული ოფიციალურთან გათანაბრებული ენაა [[ვალე-დ’აოსტა]]ში; [[სლოვენური ენა|სლოვენური]] ოფიციალურთან გათანაბრებული ენაა [[ტრიესტის პროვინცია]]სა და [[გორიციის პროვინცია]]ში; გერმანული და [[ლადინური ენა|ლადინური]] ოფიციალურთან გათანაბრებული ენაა [[ბოლცანო (პროვინცია)|სამხრეთ ტიროლში]]. |შენიშვნა ბ = {{note|ბბბ}} 2002 წლამდე [[იტალიური ლირა|ლირა]]. |შენიშვნა გ = {{note|გგგ}} [[კამპიონე-დ’იტალია]]ში დასარეკად, საჭიროა შვეიცარიის კოდის აკრეფა [[+41]]. |შენიშვნა დ = {{note|დდდ}} [[ევროკავშირი]]ს სხვა წევრ სახელმწიფოებთან ერთად, აგრეთვე გამოიყენება დომენი [[.eu]]. }} '''იტალია''' ({{lang-it|Italia}}), ოფიციალურად '''იტალიის რესპუბლიკა''' ({{lang-it|Repubblica italiana}}<ref>{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=IT |title=Ethnologue report |publisher=Ethnologue.com |date= |accessdate=30 October 2010}}</ref>) — უნიტარული, [[საპარლამენტო რესპუბლიკა]] სამხრეთ-[[დასავლეთ ევროპა]]ში. ჩრდილოეთით, [[ალპები]]ს გასწვრივ ესაზღვრება [[საფრანგეთი]], [[შვეიცარია]], [[ავსტრია]] და [[სლოვენია]]. სამხრეთით ის მთლიანად მოიცავს [[აპენინის ნახევარკუნძული|აპენინის ნახევარკუნძულს]], [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] ორ უდიდეს კუნძულს — [[სიცილია]]სა და [[სარდინია]]ს, ასევე სხვა მრავალ პატარა კუნძულს. იტალიის საზღვრებში მდებარეობს ორი [[ანკლავი]], დამოუკიდებელი სახელმწიფოები [[სან-მარინო]] და [[ვატიკანი]]. ამავე დროს იტალია შვეიცარიის ტერიტორიაზე ფლობს ექსკლავ [[კამპიონე-დ'იტალია]]ს. იტალიის ტერიტორია მოიცავს 301 338 კმ²-ს და ახასიათებს [[ზომიერი სარტყლები|ზომიერი სარტყლის]] [[კლიმატი]]. 60,6 მლნ მცხოვრებით იტალია [[ევროპა]]ში მე-5 სახელმწიფოა მოსახლეობის რაოდენობის მხრივ და მსოფლიოში 23-ე. იტალიის დედაქალაქი [[რომი]] საუკუნეთა განმავლობაში დასავლური ცივილიზაციის პოლიტიკურ და რელიგიურ ცენტრს წარმოადგენდა, როგორც [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] დედაქალაქი და [[წმინდა ეპარქია|წმინდა ეპარქიის]] ადგილსამყოფელი. რომის იმპერიის დაცემის შემდეგ იტალიამ გაუძლო უცხოელ ხალხთა მრავალ ინვანსიას, ძირითადად ისეთი ხალხებისგან როგორებიც იყვნენ [[ძველი გერმანელები|გერმანიკული ტომები]] — [[ლანგობარდები]] და [[ოსტგუთები]], შემდეგ [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიელები]], უფრო მოგვიანებით კი [[ნორმანები]] და ა. შ. საუკუნეების შემდეგ, იტალია საზღვაო რესპუბლიკებისა და [[რენესანსი]]ს სამშობლო გახდა.<ref name="immaculateheartacademy.org" >{{Cite journal |contribution=Italy: Birthplace of the Renaisssance |title=European Rennaisance and Reformation |location=Township of Washington, NJ |publisher=Immaculate Heart Academy |publication-date=[n.d.] |accessdate=20 December 2009 |url=http://www.immaculateheartacademy.org/outside2/socialstudies/kuhns/1%20Italy%20Birthplace%20of%20the%20Renaissance.pdf |postscript=<!--None--> |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110427081145/http://www.immaculateheartacademy.org/outside2/socialstudies/kuhns/1%20Italy%20Birthplace%20of%20the%20Renaissance.pdf |archivedate=27 აპრილი 2011 }}. {{Verify credibility|date=December 2009}}</ref> იტალია მდებარეობს ევროპაში,ახლოს არის საფრანგეთთან.იტალიური ენა უნდა ისწავლოს თვით მარიამ ხოფერიამ პოსტ-რომის იმპერიული საკმაოდ ხანგრძლივი ისტორიის მანძილზე იტალია დაყოფილი იყო მრავალ სამეფოდ და ქალაქ-სახელმწიფოდ (მაგალითად, როგორებიც იყო [[სარდინიის სამეფო]], [[ორი სიცილიის სამეფო]], [[მილანის საგრაფო]]), მაგრამ [[1861]] წელს გაერთიანდა.<ref>{{cite web |url=http://library.thinkquest.org/TQ0312582/unification.html |title=Unification of Italy |publisher=Library.thinkquest.org |date=4 April 2003 |accessdate=19 November 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090307050237/http://library.thinkquest.org/TQ0312582/unification.html |archivedate=7 მარტი 2009 }}</ref> გაერთიანების მღელვარე პერიოდი ისტორიაში ცნობილია როგორც ''„Il Risorgimento“''. გვიანდელ [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნიდან]] და [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს ბოლომდე იტალია ფლობდა კოლონიურ იმპერიას, რომელზეც მისი მმართველობა ვრცელდებოდა და ოგო მოიცავდა [[ლიბია]]ს, [[ერიტრეა]]ს, [[სომალი]]ს, [[ეთიოპია]]ს, [[ალბანეთი|ალბანეთს]], [[დოდეკანესის კუნძულები|დოდეკანესის კუნძულებსა]] და [[ტიანძინის კონსესია]]ს [[ჩინეთი|ჩინეთში]].<ref name="allempires.com" >{{cite web|url=http://www.allempires.com/article/index.php?q=italian_colonial |title=The Italian Colonial Empire |publisher=All Empires |date= |accessdate=30 October 2010}}</ref> თანამედროვე იტალია დემოკრატიული რესპუბლიკაა. რანგირებულია როგორც მსოფლიოს 24-ე ყველაზე განვითარებული ქვეყანა<ref name="hdr.undp.org">[http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Complete.pdf Human Development Report 2010]. The United Nations. Retrieved 5 October 2009.</ref> და ცხოვრების ხარისხის ინდექსით შედის მსოფლიო ქვეყანათა ათეულში.<ref name="economist.com">[http://www.economist.com/media/pdf/QUALITY_OF_LIFE.pdf The Economist Intelligence Unit’s quality-of-life index], Economist, 2005</ref> იტალია გამოირჩევა ცხოვრების ძალიან მაღალი სტანდარტით და ერთ სულ მოსახლეზე [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს მაღალი მაჩვენებლით.<ref>{{cite web|url=http://imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=26&pr.y=9&sy=2009&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C941%2C914%2C446%2C612%2C666%2C614%2C668%2C311%2C672%2C213%2C946%2C911%2C137%2C193%2C962%2C122%2C674%2C912%2C676%2C313%2C548%2C419%2C556%2C513%2C678%2C316%2C181%2C913%2C682%2C124%2C684%2C339%2C273%2C638%2C921%2C514%2C948%2C218%2C943%2C963%2C686%2C616%2C688%2C223%2C518%2C516%2C728%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C522%2C278%2C622%2C692%2C156%2C694%2C624%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C716%2C321%2C456%2C243%2C722%2C248%2C942%2C469%2C718%2C253%2C724%2C642%2C576%2C643%2C936%2C939%2C961%2C644%2C813%2C819%2C199%2C172%2C184%2C132%2C524%2C646%2C361%2C648%2C362%2C915%2C364%2C134%2C732%2C652%2C366%2C174%2C734%2C328%2C144%2C258%2C146%2C656%2C463%2C654%2C528%2C336%2C923%2C263%2C738%2C268%2C578%2C532%2C537%2C944%2C742%2C176%2C866%2C534%2C369%2C536%2C744%2C429%2C186%2C433%2C925%2C178%2C746%2C436%2C926%2C136%2C466%2C343%2C112%2C158%2C111%2C439%2C298%2C916%2C927%2C664%2C846%2C826%2C299%2C542%2C582%2C443%2C474%2C917%2C754%2C544%2C698&s=NGDPDPC&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=14 September 2006 |accessdate=2 August 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://ddp-ext.worldbank.org/ext/DDPQQ/member.do?method=getMembers&userid=1&queryId=135 |title=DDP Quick Query |publisher=Ddp-ext.worldbank.org |date=20 July 2004 |accessdate=2 August 2010}}</ref> წარმოადგენს [[ევროკავშირი]]ს ჩანასახის დამფუძნებელ წევრს და [[ევროზონა|ევროზონის]] ნაწილს. იტალია ასევე არის [[დიდი რვიანი]]ს, [[დიდი ოციანი]]სა და [[ნატო (ორგანიზაცია)|ნატო]]ს წევრი. გააჩნია მსოფლიოში მესამე უდიდესი [[ოქრო]]ს მარაგი, მშპ-ის მერვე უდიდესი მაჩვენებელი მსოფლიოში, მეათე უდიდესი მშპ,<ref>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/weorept.aspx?sy=2008&ey=2008&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C941%2C914%2C446%2C612%2C666%2C614%2C668%2C311%2C672%2C213%2C946%2C911%2C137%2C193%2C962%2C122%2C674%2C912%2C676%2C313%2C548%2C419%2C556%2C513%2C678%2C316%2C181%2C913%2C682%2C124%2C684%2C339%2C273%2C638%2C921%2C514%2C948%2C218%2C943%2C963%2C686%2C616%2C688%2C223%2C518%2C516%2C728%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C522%2C278%2C622%2C692%2C156%2C694%2C624%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C716%2C321%2C456%2C243%2C722%2C248%2C942%2C469%2C718%2C253%2C724%2C642%2C576%2C643%2C936%2C939%2C961%2C644%2C813%2C819%2C199%2C172%2C184%2C132%2C524%2C646%2C361%2C648%2C362%2C915%2C364%2C134%2C732%2C652%2C366%2C174%2C734%2C328%2C144%2C258%2C146%2C656%2C463%2C654%2C528%2C336%2C923%2C263%2C738%2C268%2C578%2C532%2C537%2C944%2C742%2C176%2C866%2C534%2C369%2C536%2C744%2C429%2C186%2C433%2C925%2C178%2C746%2C436%2C926%2C136%2C466%2C343%2C112%2C158%2C111%2C439%2C298%2C916%2C927%2C664%2C846%2C826%2C299%2C542%2C582%2C443%2C474%2C917%2C754%2C544%2C698&s=PPPGDP&grp=0&a=&pr.x=9&pr.y=12 |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=14 September 2006 |accessdate=2 August 2010}}</ref> და მეექვსე უდიდესი სახელმწიფო ბიუჯეტი.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2056.html |title=CIA World Factbook, Budget |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=26 January 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180706234818/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2056.html |archivedate=6 ივლისი 2018 }}</ref> ის ასევე არის [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის]], [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია|მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის]], [[ევროპის საბჭო]]ს, [[დასავლეთ ევროპის კავშირი]]სა და [[გაერო]]ს წევრი. იტალია ფლობს მსოფლიოში მეცხრე უდიდეს თავდაცვით ბიუჯეტს და მის ტერიტორიაზე განთავსებულია ნატოს ბირთვული იარაღი. იტალია დიდ როლს თამაშობს გლობალურ სამხედრო, [[კულტურა|კულტურულ]] და [[დიპლომატია|დიპლომატიურ]] საქმიანობებში. ქვეყნის ევროპული პოლიტიკის, სოციალური და ეკონომიკური გავლენა მას მთავარ რეგიონულ ძალად აქცევს.<ref name="Leonardis, 2003, გვ. 17" >M. De Leonardis, ''Il Mediterraneo nella politica estera italiana del secondo dopoguerra'', Bologna, Il Mulino, 2003, გვ. 17</ref><ref name="books.google.com">{{cite book|url=http://books.google.com/?id=X4xw8-Oj9usC&pg=PA157&lpg=PA157&dq=regional+power+italy+in+europe#PPP1,M1 |title=The Middle East and Europe|publisher=Google Books |date=1998-11-24 |accessdate=2011-05-30}}</ref> იტალიას გააჩნია საზოგადოების განათლების მაღალი დონე და წარმოადგენს მაღალგლობალიზებულ ერს.<ref>{{cite web |url=http://globalization.kof.ethz.ch/static/pdf/press_release_2009_en.pdf |title=KOF – Pressemitteilung |format=PDF |accessdate=27 October 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110427080724/http://globalization.kof.ethz.ch/static/pdf/press_release_2009_en.pdf |archivedate=27 აპრილი 2011 }}</ref> == სახელწოდება == * '''ოფიციალური''': ქართულად — იტალიის რესპუბლიკა; იტალიურად — Italia, Repubblica Italiana. * '''ეტიმოლოგია''' — სახელი უკავშირდება ძველ იტალიკურ ტომებს, რომელთა ერთმა ნაწილმა, კერძოდ [[ლათინები|ლათინებმა]] დაიმორჩილეს დანარჩენები და შექმნეს [[რომის რესპუბლიკა]]. სხვა ვერსიით, იგი მომდინარეობს „ხბოთა ღვთაების“ სახელისაგან (ლათინურად vituli ხბოებს ნიშნავს). * '''ქვეყნის კოდი''' — IT. == ისტორია == {{მთავარი|იტალიის ისტორია}} [[1861]] წელს თანამედროვე იტალიის ტერიტორიაზე არსებული პატარა სამეფო-სამთავროები გაერთიანდნენ დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ. სულ ბოლოს მათ შეუერთდა რომი, სადაც მანამდე პოლიტიკური ძალაუფლება ეკუთვნოდა პაპს. [[1922]] წელს ქვეყნის სათავეში მოვიდა ფაშისტური ხელისუფლება [[მუსოლინი, ბენიტო|ბენიტო მუსოლინის]] მეთაურობით, რომელიც ჩათრეულ იქნა მეორე მსოფლიო ომში. [[1947]] წელს იტალია გახდა დემოკრატიული რესპუბლიკა. == გეოგრაფია == {{მთავარი|იტალიის გეოგრაფია}} [[ფაილი:It-map KA.png|thumb|left|250პქ|იტალიის რესპუბლიკა]] ქვეყანა დასავლეთ [[ევროპა|ევროპაში]], [[აპენინის ნახევარკუნძული|აპენინის ნახევარკუნძულსა]] და მიმდებარე კუნძულებზე. მოსაზღვრე ქვეყნებია: [[საფრანგეთი]], [[შვეიცარია]], [[ავსტრია]], [[სლოვენია]]. იტალიის ტერიტორიაზე მდებარეობს ორი სუვერენული სახელმწიფო-ანკლავი: [[ვატიკანი]] და [[სან-მარინო]]. იტალია მდებარეობს [[ზომიერი სარტყელი|ზომიერი სარტყლის]] ტყის ზონისა (ჩრდილოეთით) და [[სუბტროპიკული სარტყელი|სუბტროპიკული სარტყლის]] (სამხრეთით) ფარგლებში. მის ბუნებაზე დიდ გავლენას ახდენს [[ხმელთაშუა ზღვა]]. ნაპირი სუსტადაა დანაწევრებული, ცოტაა მოხერხებული [[უბე]]. შედარებით მეტადაა დანაწევრებული [[აპენინის ნახევარკუნძული]]ს სამხრეთი სანაპირო. სანაპირო ხაზის სიგრძეა დაახლოებით 7500 კმ. ტერიტორიის დაახლოებით 4/5 უჭირავს მთებსა და მაღლობებს. [[ჩრდილოეთი]]თ გადაჭიმულია [[ალპები]] (მთა [[მონბლანი]], 4807 მ — იტალიის უმაღლესი წერტილი), მის სამხრეთით, [[აპენინის ნახევარკუნძული]]ს გასწვრივ, თითქმის 1200 კმ-ზე გადაჭიმულია [[აპენინის მთები]] (მთა კორნო-გრანდე, 2914 მ), [[ეტნა]] (3340 მ), [[სტრომბოლი]], [[ვულკანო]]. შუა და სამხრეთ იტალიაში ხშირია [[მიწისძვრა]] ([[მესინა|მესინის]] — [[1908]], [[სიცილია|სიცილიის]] — [[1968]]). სასარგებლო წიაღისეულიდან აღსანიშნავია [[ქვანახშირი]], [[ლიგნიტი]], [[ნავთობი]], [[ბუნებრივი აირი]], [[ტყვია|ტყვიის]], [[თუთია|თუთიისა]], და რკინის [[მადანი]], [[ბოქსიტი]], [[პირიტი]], [[ვერცხლისწყალი|ვერცხლისწყლის]] [[მადანი]], [[გოგირდი]], [[მარმარილო]]. ჰავა იტალიის დიდ ნაწილში სუბტროპიკულია, [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუაზღვიური]], [[პადანის ვაკე|პადანის ვაკეზე]] — [[სუბტროპიკული]]დან ზომიერში გარდამავალი. [[ზაფხული]] ცხელი და მშრალია. [[მდინარე]]თა ქსელი ყველაზე ხშირია ჩრდილოეთ ნაწილში, სადაც გადის იტალიის უდიდესი მდინარე [[პო (მდინარე)|პო]] (სიგრძე 652 კმ.) პადანის ვაკეზე მიედინება მდინარეები: [[ადიჯე]], [[ბრენტა]], [[პიავე]], [[ტალიამენტო (მდინარე)|ტალიამენტო]], [[რენო (მდინარე)|რენო]] და სხვ. [[აპენინის ნახევარკუნძული]]ს უდიდესი მდინარეებია: [[არნო (მდინარე)|არნო]], და [[ტიბრი]]. დიდი ტბების უმეტესობა ([[გარდა (ტბა)|გარდა]], [[კომო (ტბა)|კომო]], [[ლაგო-მაჯორე]] და სხვ.) [[ლომბარდია|ლომბარდიის]] [[ალპები]]ს მთისწინეთშია, [[აპენინის ნახევარკუნძული]]ს უდიდესი უდიდესი ტბებია: [[ბოლსენის ტბა|ბოლსენა]], [[ბრაჩანოს ტბა|ბრაჩანო]] და სხვ. [[ალპები|ალპებში]] 800 მეტრამდე სიმაღლეზე მთის ფართოფოთლოვანი [[ტყე]]ა, 800-დან 1800 მ-მდე — წიფლნარი და წიწვნარია მთა-ტყის ყომრალ და [[ნეშომპალა]] ნიადაგებზე; მაღლა — ბუჩქნარი, სუბალპური და ალპური მდელოები მთა-მდელოს ნიადაგზე, თხემურ, ნაწილში გაშიშვლებული [[კლდე]]ები და შვავებია. [[აპენინები|აპენინებში]] [[სიცილია]]სა და [[სარდინია]]ში 500-600 მ-მდე მარადმწვანე ქვამუხის, კორპის მუხის, მინიისა და ალეპოს [[ფიჭვი]]ს კორომები და ბუჩქნარია უმთავრესად ყავისფერ ნიადაგზე, მაღლა, 1000-1500 მ-მდე ჭარბობს მთის ფართოფოთლოვანი [[ტყე]]ები ყავისფერ და მთის მურანიადაგებზე. ცხოველები შემორჩენილია მხოლოდ [[მთა]]ში. ალპებსა და აპენინებში ბინადრობს [[არჩვი]], [[ტყის კატა|ველური კატა]], [[კვერნა]], [[ქრცვინი]], ცენტრაურ აპენინებში — [[მურა დათვი]]. გავრცელებულია: [[კურდღელი]], [[ციყვი]], ფრინველთა 400-მდე სახეობა. ბევრია [[ქვეწარმავალი]] და [[თევზი]]. * '''ფართობი''' — 301 230 კმ² * '''საზღვრები''': საზღვაო — 4852 კმ; სახმელეთო — 1703 კმ. * '''ბუნება''': ''გეოგრაფიული რაიონები'' — [[ალპები]], [[აპენინები]], პოს ველი. * '''უმაღლესი მწვერვალები''' (მ) — [[გრან-პარადიზო]] 4 061, [[მონბლანი]] 4 807 (საფრანგეთთან ერთად); * '''უდიდესი მდინარეები''' (კმ) — [[პო (მდინარე)|პო]] 652, [[ადიჯე]] 410, ტევერე 405; * '''უდიდესი ტბები''' (კმ²) — [[გარდა (ტბა)|გარდა]] 370, [[ლაგო-მაჯორე]] 170 (სულ 212), [[კომო (ტბა)|კომო]] 146, [[ტრაზიმენო]] 128; * '''უდიდესი კუნძულები''' (კმ²) — [[სიცილია]] 25 426 [[სარდინია]] 23 813, [[ელბა (კუნძული)|ელბა]] 223; * '''კლიმატი''' — ხმელთაშუაზღვიური, კონტინენტური, ალპური. * '''ბუნებრივი რესურსები''' — [[ვერცხლისწყალი]], [[მარმარილო]], [[გოგირდი]], [[ბუნებრივი აირი]]ს და [[ნავთობი]]ს მცირე რეზერვები, [[თევზი]], [[ქვანახშირი]], [[სოფლის მეურნეობა|სასოფლო-სამეურნეო]] მიწები. ===წყლები=== [[ხმელთაშუა ზღვა]]ში მდებარე [[იტალიის ნახევარკუნძული]] შემოსაზღვრულია 3 ზღვით: აღმოსავლეთით - [[ადრიატიკის ზღვა]],{{sfn|Cushman-Roisin|Gačić|Poulain|2001|pp=1–2}} სამხრეთით - [[იონიის ზღვა]],<ref>{{cite book |url=http://www.iho.int/iho_pubs/standard/S-23/S-23_Ed3_1953_EN.pdf |title=Limits of Oceans and Seas |edition=3rd |year=1953 |publisher=[[Organisation hydrographique internationale]] |access-date=7 February 2010 |issue=28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111008191433/http://www.iho.int/iho_pubs/standard/S-23/S-23_Ed3_1953_EN.pdf |archive-date=8 October 2011 |url-status=dead |accessdate=9 აგვისტო 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111008191433/http://www.iho.int/iho_pubs/standard/S-23/S-23_Ed3_1953_EN.pdf |archivedate=8 ოქტომბერი 2011 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181005131902/http://www.iho.int/iho_pubs/standard/S-23/S-23_Ed3_1953_EN.pdf |date=5 ოქტომბერი 2018 }}</ref> და დასავლეთით - [[ტირენიის ზღვა|ტირენიის]] და [[ლიგურიის ზღვა|ლიგურიის]] ზღვები.<ref>{{cite encyclopedia |url=https://www.britannica.com/place/Tyrrhenian-Sea |title=Tyrrhenian Sea |encyclopedia=[[Encyclopedia Britannica]] |access-date=18 July 2017 |editor-last=Chisholm |editor-first=Hugh |editor-link=Hugh Chisholm |publisher=Cambridge University Press |author=}}</ref> იტალიის მდინარეების უმეტესობა ჩაედინება ან ადრიატიკის ზღვაში: [[პო (მდინარე)|პო]], [[პიავე]], [[ადიჯე]], [[ბრენტა]], [[ტალიამენტო (მდინარე)|ტალიამენტო]] და [[რენო (მდინარე)|რენო]]; ან ტირენიის ზღვაში: [[არნო (მდინარე)|არნო]], [[ტიბრი]] და [[ვოლტურნო]]. ზოგიერთი სასაზღვრო მუნიციპალიტეტიდან მომავალი მდინარე (ლივინგო [[ლომბარდია]]ში, ინიჩენი და სექსტონი [[ტრენტინო-ალტო-ადიჯე]]ში) [[დრავა (მდინარე)|დრავასა]] და [[დუნაი]]ს აუზების გავლით [[შავი ზღვა|შავ ზღვაში]] ჩაედინება; აგრეთვე, აგო-დი-ლეიდან მომავალი მდინარე [[რაინი]]ს აუზის გავლით ჩრდილოეთის ზღვაში ჩაედინება.<ref>{{cite web |url=http://www.comuni-italiani.it/fiumi/ |title=List of Italian rivers |publisher=comuni-italiani.it |accessdate=30 July 2018}}</ref> ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში ვხვდებით მრავალ სუბალპურ ტბებს, რომელთაგან უდიდესია [[გარდა (ტბა)|გარდა]] (370 კმ²). სხვა ცნობილი სუბალპური ტბებია: [[ლაგო-მაჯორე]]ს ტბა (212.5 კმ²), რომლის უკიდურესი ჩრდილოეთ ტერიტორია შვეიცარიას ეკუთვნის; კომოს ტბა (146 კმ²), ერთ-ერთი ყველაზე ღრმა ტბა ევროპაში, [[ორტა (ტბა)|ორტა]], [[ლუგანოს ტბა]], [[იზეოს ტბა]] და [[იდროს ტბა]].<ref>{{cite book |author=Catherine Richards |title=Lake Como, Lake Lugano, Lake Maggiore, Lake Garda – The Italian Lakes |url={{Google books|ou6VJPNa_F0C |page=PA91 |keywords= |text= |plainurl=yes}}|date=2011|publisher=Hunter Publishing, Inc|isbn=978-1-58843-770-9|page=91}}</ref> სხვა აღსანიშანი ტბებია: [[ტრაზიმენო]], [[ბოლსენის ტბა]], [[ბრაჩანოს ტბა]], [[ვიკოს ტბა]], ლაგო-დი-ვარანო, [[ლესინას ტბა]] (გარგანოში) და [[ომოდეოს ტბა]] [[სარდინია]]ში.<ref>{{cite web |title=Laghi italiani |publisher=Istituto Italiano di Idrobiologia |url=http://www.iii.to.cnr.it/limnol/cicloac/lagit.htm |accessdate=17 November 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061012063939/http://www.iii.to.cnr.it/limnol/cicloac/lagit.htm |archive-date=12 October 2006 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100205043503/http://www.iii.to.cnr.it/limnol/cicloac/lagit.htm |archivedate=5 თებერვალი 2010 }}</ref> ===ვულკანოლოგია=== იტალიაში მდებარეობს 14 ვულკანი, რომელთაგანაც 4 აქტიურია: [[ეტნა]], [[სტრომბოლი]], [[ვულკანო]] და [[ვეზუვი]]. ვეზუვი ევროპის ძირითად ტერიტორიაზე ერთადერთი მოქმედი ვულკანია; იგი ცნობილია 79 წელს ამოფრქვევით, რომელმაც [[ჰერკულანუმი]] და [[პომპეი]] გაანადგურა. ვულკანური აქტივობებით რამდენიმე გორაკი და კუნძულია წარმოქმნილი. ===ბიომრავალფეროვნება=== იტალიის ფაუნა ევროპაში ყველაზე მრავალფეროვანია 57,000-ზე მეტი დაფიქსირებული სახეობით, რაც მთელი ევროპის [[ფაუნა|ფაუნის]] მესამედზე მეტია.<ref>{{Cite book |publisher=Printed for A. Strahan |last=Livy |others=George Baker (trans.) |title=The history of Rome |year=1797}}</ref> ===კლიმატი=== გეოგრაფილი მდებარეობის გამო კლიმატი იტალიის სხვადასხვა ტერიტორიაში ერთმანეთისგან მკვეთრად განსხვავდება. ქვეყნის ჩრდილოეთით და ცენტრალურ ნაწილში მდებარე ტერიტორიებზე კლიმატი ზომიერი სუბტროპიკულიდან ზომიერ კონტინენტურამდე და ოკეანურამდე იცვლება. უფრო კონკრეტულად, პოს ხეობაში კლიმატი უმეტესად კონტინენტურია, მკაცრი ზამთრით და ცხელი ზაფხულით.<ref>Adriana Rigutti, ''Meteorologia'', Giunti, p. 95, 2009.</ref><ref>Thomas A. Blair, ''Climatology: General and Regional'', Prentice Hall pp. 131–132</ref> [[კიპენის კლიმტის კლასიფიკაცია|კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციის]] მიხედვით, [[ლიგურია]]ს, [[ტოსკანა]]სა და [[სამხრეთ იტალია|ქვეყნის სამხრეთ ნაწილის]] უმეტესი ტერიტორიები მოქცეულნი არიან ხმელთაშუა ზღვის კლიმატის გავლენის ქვეშ. სანაპირო ზოლის კლიმატი მკვეთრად განსხვავდება ქვეყნის შიდა ნაწილის, გორაკებისა და ხეობების კლიმატისაგან; განსხვავება განსაკუთრებით შეიმჩნევა ზამთარში: ზღვის დონიდან სიმაღლის მატებასთან ერთად ამინდი უფრო ცივი, სველი და ხშირად თოვლიანი ხდება. სანაპირო ტერიტორიები ძირითადად ხასიათდება ზომიერი, თბილი ზამთრით და მშრალი ზაფხულით; აგრეთვე, დაბლობზე მდებარე ტერიტორიები ზაფხულის განმავლობაში უფრო ცხელია. ქვეყნის ტერიტორიაზე ზამთრის საშუალო ტემპერატურა 0 გრადუსიდან ([[იტალიის ალპები|ალპებში]]) 12 გრადუსამდე ([[სიცილია]]ში), ხოლო ზაფხულის საშუალო ტემპერატურა 20-25 გრადუსებს შორის მერყეობს. == სახელმწიფო == [[ფაილი:Quirinale palazzo e obelisco con dioscuri Roma.jpg|thumb|პრეზიდენტის რეზიდენცია]] * '''პოლიტიკური სისტემა''' — [[საპარლამენტო რესპუბლიკა]]. * '''სახელმწიფოს მეთაური''' — [[იტალიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] [[სერჯო მატარელა]]. * '''მთავრობის მეთაური''' — [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] [[ჯუზეპე კონტე]] — იტალიელი პოლიტიკოსი. იტალიის პრემიერ-მინისტრი 2018 წლიდან. * '''საკანონმდებლო ორგანო''' — ორპალატიანი პარლამენტი, შედგება [[იტალიის სენატი|რესპუბლიკის სენატისა]] (315 წევრი) და [[დეპუტატთა პალატა (იტალია)|დეპუტატთა პალატისაგან]] (630 წევრი). == ადმინისტრაციული დაყოფა == {{მთავარი|იტალიის რეგიონები|იტალიის პროვინციები}} იტალიის პირველი დონის ქვედანაყოფი რეგიონია. იტალიის შემადგენლობაში შედის [[იტალიის რეგიონები|20 რეგიონი]] (Regione): [[აპულია]], [[აბრუცი]], [[ბაზილიკატა]], [[ემილია-რომანია]], [[ვენეტო]], [[კალაბრია]], [[კამპანია]], [[ლაციო]], [[ლიგურია]], [[ლომბარდია]], [[მარკე]], [[მოლიზე]], [[პიემონტი]], [[ტოსკანა]], [[უმბრია]], [[ვალე-დ-აოსტა]], [[სარდინია]], [[სიცილია]], [[ტრენტინო-ალტო-ადიჯე]], [[ფრიული-ვენეცია-ჯულია]]. უკანასკნელ ხუთ რეგიონს ავტონომიური რეგიონის სტატუსი აქვს. რეგიონები თავის მხრივ პროვინციებად იყოფა. 2010 წლის მონაცემებით ქვეყანაში სულ 110 პროვინციაა. პროვინციებზე დაბალი დონის ქვედანაყოფია კომუნა, იგივე [[მუნიციპალიტეტი]]. იტალიაში 8 047 კომუნაა. == დემოგრაფია == {{მთავარი|იტალიის დემოგრაფია|იტალიის ქალაქების სია მოსახლეობის მიხედვით}} [[File:Italypop.svg|thumb|იტალიის მოსახლეობის პირამიდა (2017)]] 2020 წლის დასაწყისში იტალიის მოსახლეობა 60,317,116 კაცს შეადგენდა.<ref name="istat.it" /> იტალიის მოსახლეობის საშუალო სიმჭიდროვე (202 კაცი/კვ²) დასავლეთ ევრoპის ნებისმიერ ქვეყანასთან შედარებით მაღალია. ამასთან, მოსახლეობის განაწილება ძალიან არათანაბარია. ყველაზე მჭიდროდ დასახლებულ ტერიტორიებს მიეკუთვნება პოს ხეობა და რომისა და ნეაპოლის მეტროპოლიტები, ხოლო ყველაზე ნაკლებად დასახლებული ტერიტორიებია ალპების და აპენინის მთები, ბაზილიკატის პლატო და კუნძული სარდინია. XX საუკუნის განმავლობაში ქვეყანაში მოსახლეობა თითქმის გაორმაგდა, მაგრამ ზრდა უკიდურესად არათანაბარი იყო და ამის მიზეზს წარმოადგენდა ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილიდან სამხრეთ ნაწილში ფართომასშტაბიანი ინდუსტრიული დანიშნულების მიგრაცია, რაც 1950-60-იან წლებში [[იტალიის ეკონომიკური სასწაული|იტალიის ეკონომიკურმა სასწაულმა]] გამოიწვია. შობადობის მაჩვენებლის მკვეთრი ზრდა 1970-იან წლებამდე შენარჩუნდა, ხოლო შემდეგ კლება დაიწყო. მოსახლეობა მაღალი ტემპით განაგრძობს დაბერებას; 2010 წლის მონაცემებით, ყოველი მეხუთე იტალიელი 65 წელზე მეტი ასაკის იყო; საშუალოდ 45.8 წლით, ქვეყანას მეხუთე ყველაზე ხნიერი საზოგადოება ჰყავს მსოფლიოში.<ref>{{citation |title=The World FactBook – Italy |date=12 July 2018 |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html |work=[[The World Factbook]] |accessdate=16 ნოემბერი 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170709111211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html |archivedate=9 ივლისი 2017 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709111211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html |date=9 ივლისი 2017 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-08-072/EN/KS-SF-08-072-EN.PDF |title=Ageing characterises the demographic perspectives of the European societies – Issue number 72/2008 |author=EUROSTAT |accessdate=28 April 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090102184227/http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-08-072/EN/KS-SF-08-072-EN.PDF |archivedate=2 January 2009 |df=|author-link=EUROSTAT}}</ref> თუმცა, ბოლო წლების განავლობაში ქვეყანაში შობადობის მაჩვენებელი საგრძნობლად გაიზარდა.<ref>{{cite web |url=http://demo.istat.it/altridati/indicatori/2008/Tab_1.pdf |title=Crude birth rates, mortality rates and marriage rates 2005–2008 |author=ISTAT |accessdate=10 May 2009 |language=it|url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110810171721/http://demo.istat.it/altridati/indicatori/2008/Tab_1.pdf |archivedate=10 August 2011|author-link=Istituto Nazionale di Statistica}}</ref> შობადობის ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი, 1.3 ბავშვი/ქალზე, 1995-2008 წლებში ფიქსირდებოდა, ხოლო ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი, 5.06 ბავშვი/ქალზე, - 1883 წელს.<ref>{{citation |url=https://ourworldindata.org/grapher/children-born-per-woman?year=1800&country=ITA |title=Total Fertility Rate around the world over the last centuries |author=Max Roser |date=2014 |work=[[Our World In Data]], [[Gapminder Foundation]]|access-date=7 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20180807185906/https://ourworldindata.org/grapher/children-born-per-woman?year=1800&country=ITA|archive-date=7 August 2018|url-status=dead}}</ref> ვარაუდობენ, რომ 2030 წლისთვის ქვეყანაში შობადობის მაჩვენებელი 1.6-1.8-ს მიაღწევს.<ref>{{cite web |url=http://demo.istat.it/uniprev2011/index.html?lingua=ita |title=Previsioni della popolazione, 2011–2065, dati al 1° gennaio |publisher=Demo.istat.it |date= |accessdate=12 March 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130306125456/http://demo.istat.it/uniprev2011/index.html?lingua=ita |archivedate=6 March 2013}}</ref> XIX საუკუნის ბოლოდან 1960-იან წლებამდე იტალია იყო მასიური ემიგრაციის ქვეყანა. 1898-1914 წლებში, იტალიის დიასპორის პიკის პერიოდში, წლიურად დაახლოებით 750,000 იტალიელი ტოვებდა ქვეყანას.<ref>{{cite web |url=http://library.thinkquest.org/26786/en/articles/view.php3?arKey=4&paKey=7&loKey=0&evKey=&toKey=&torKey=&tolKey= |title=Causes of the Italian mass emigration |publisher=ThinkQuest Library |date=15 August 1999 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090701010600/http://library.thinkquest.org/26786/en/articles/view.php3?arKey=4&paKey=7&loKey=0&evKey=&toKey=&torKey=&tolKey= |archivedate=1 July 2009 |accessdate=11 August 2014}}</ref> ემიგრაცია დაახლოებით 25 მილიონ იტალიელს შეეხო და იგი ითვლება თანამედროვეობის ერთ-ერთ უდიდეს მასობრივ მიგრაციად.<ref>Favero, Luigi e Tassello, Graziano. ''Cent'anni di emigrazione italiana (1861–1961)'' Introduction</ref> შედეგად, დღესდღეობით 4.1 მილიონზე მეტი იტალიელი ცხოვრობს ქვეყნის საზღვრებს გარეთ, ხოლო თუ ნაწილობრივ იტალიელებსაც ჩავთვლით, აღნიშნული რიცხვი 60 მილიონს აჭარბებს;<ref name=aire>{{cite web |url=http://www.interno.it/mininterno/export/sites/default/it/sezioni/servizi/legislazione/elezioni/0947_2010_02_01_DM27012010.html |title=Statistiche del Ministero dell'Interno|url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100227045432/http://www.interno.it/mininterno/export/sites/default/it/sezioni/servizi/legislazione/elezioni/0947_2010_02_01_DM27012010.html |archivedate=27 February 2010}}</ref> იტალიელი ემიგრანტების ძირითადი საცხოვრებელი ქვეყნებიია: [[არგენტინა]],<ref>{{cite web |url=http://www.asteriscos.tv/dossier-3.html |title=Unos 20 millones de personas que viven en la Argentina tienen algún grado de descendencia italiana |accessdate=27 June 2008 |last=Lee |first=Adam |date=3 April 2006 |language=Spanish |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080611032202/http://www.asteriscos.tv/dossier-3.html |archivedate=11 June 2008}}</ref> [[ბრაზილია]],<ref>[http://www.consultanazionaleemigrazione.it/itestero/Gli_italiani_in_Brasile.pdf Consulta Nazionale Emigrazione. Progetto ITENETs – "Gli italiani in Brasile"; pp. 11, 19] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120212103430/http://www.consultanazionaleemigrazione.it/itestero/Gli_italiani_in_Brasile.pdf |date=12 February 2012 }} . Retrieved 10 September 2008.</ref> [[ურუგვაი]],<ref>{{cite web |url=http://www.hotelsclick.com/hoteles/UY/Uruguay-DEMOGRAF%C3%ADA-5.html |title=Ethnic origins, 2006 counts, for Uruguay, provinces and territories – 20% sample data|url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511132255/http://www.hotelsclick.com/hoteles/UY/Uruguay-DEMOGRAF%C3%ADA-5.html |archivedate=11 May 2011}}</ref> [[ვენესუელა]],<ref>Santander Laya-Garrido, Alfonso. ''Los Italianos forjadores de la nacionalidad y del desarrollo economico en Venezuela''. Editorial Vadell. Valencia, 1978</ref> [[აშშ]],<ref>{{cite web |author=American FactFinder, United States Census Bureau |url=http://factfinder.census.gov/servlet/IPTable?_bm=y&-reg=ACS_2006_EST_G00_S0201:543;ACS_2006_EST_G00_S0201PR:543;ACS_2006_EST_G00_S0201T:543;ACS_2006_EST_G00_S0201TPR:543&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201PR&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201T&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201TPR&-ds_name=ACS_2006_EST_G00_&-TABLE_NAMEX=&-ci_type=A&-redoLog=true&-charIterations=047&-geo_id=01000US&-geo_id=NBSP&-format=&-_lang=en |title=U.S Census Bureau – Selected Population Profile in the United States |publisher=American FactFinder, United States Census Bureau |accessdate=30 May 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://archive.today/20200210232035/http://factfinder.census.gov/servlet/IPTable?_bm=y&-reg=ACS_2006_EST_G00_S0201:543;ACS_2006_EST_G00_S0201PR:543;ACS_2006_EST_G00_S0201T:543;ACS_2006_EST_G00_S0201TPR:543&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201PR&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201T&-qr_name=ACS_2006_EST_G00_S0201TPR&-ds_name=ACS_2006_EST_G00_&-TABLE_NAMEX=&-ci_type=A&-redoLog=true&-charIterations=047&-geo_id=01000US&-geo_id=NBSP&-format=&-_lang=en |archivedate=10 February 2020}}</ref> [[კანადა]],<ref>{{cite web |url=http://www12.statcan.ca/english/census06/data/highlights/ethnic/pages/Page.cfm?Lang=E&Geo=PR&Code=01&Data=Count&Table=2&StartRec=1&Sort=3&Display=All&CSDFilter=5000 |title=Ethnic origins, 2006 counts, for Canada, provinces and territories – 20% sample data |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091101151108/http://www12.statcan.ca/english/census06/data/highlights/ethnic/pages/Page.cfm?Lang=E&Geo=PR&Code=01&Data=Count&Table=2&StartRec=1&Sort=3&Display=All&CSDFilter=5000 |archivedate=1 November 2009 |date=2 April 2008}}</ref> [[ავსტრალია]]<ref>{{cite web |url=http://www.censusdata.abs.gov.au/ABSNavigation/prenav/ViewData?action=404&documentproductno=0&documenttype=Details&order=1&tabname=Details&areacode=0&issue=2006&producttype=Census%20Tables&javascript=true&textversion=false&navmapdisplayed=true&breadcrumb=LPTD&&collection=Census&period=2006&productlabel=Ancestry%20by%20Country%20of%20Birth%20of%20Parents%20-%20Time%20Series%20Statistics%20(2001,%202006%20Census%20Years)&producttype=Census%20Tables&method=Place%20of%20Usual%20Residence&topic=Ancestry& |title=20680-Ancestry by Country of Birth of Parents – Time Series Statistics (2001, 2006 Census Years) – Australia |publisher=[[Australian Bureau of Statistics]] |date=27 June 2007 |accessdate=30 December 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071001032237/http://www.censusdata.abs.gov.au/ABSNavigation/prenav/ViewData?action=404&documentproductno=0&documenttype=Details&order=1&tabname=Details&areacode=0&issue=2006&producttype=Census%20Tables&javascript=true&textversion=false&navmapdisplayed=true&breadcrumb=LPTD&&collection=Census&period=2006&productlabel=Ancestry%20by%20Country%20of%20Birth%20of%20Parents%20-%20Time%20Series%20Statistics%20%282001%2C%202006%20Census%20Years%29&producttype=Census%20Tables&method=Place%20of%20Usual%20Residence&topic=Ancestry& |archivedate=1 October 2007}}</ref> და [[საფრანგეთი]].<ref>"''[https://books.google.com/books?id=BLo2RqGdv_wC&pg=PA143#v=onepage The Cambridge survey of world migration] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160413151427/https://books.google.com/books?id=BLo2RqGdv_wC&pg=PA143 |date=13 April 2016 }}''". Robin Cohen (1995). [[Cambridge University Press]]. p. 143. {{ISBN|0-521-44405-5}}</ref> * '''ენები''' — [[იტალიური ენა|იტალიური]], [[გერმანული ენა|გერმანული]] ([[ტრენტინო-ალტო-ადიჯე]]ს რეგიონში), [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] (ვალე დ-აოსტა), [[სლოვენური ენა|სლოვენური]] (ტრიესტე-გორიცია). * '''რელიგია''' — [[კათოლიციზმი]]. * '''ქალაქები''' (ათ.) — [[რომი]] (2 456, აგლომ. — 3 550), [[მილანი]] (1 180, აგლომ. — 4 047), [[ნეაპოლი]] (992, აგლომ. — 3 612), [[ტურინი]] (856, აგლომ. — 1.612), [[პალერმო]] (652, აგლომ. — 946), [[გენუა]] (602, აგლომ. - 675), [[ბოლონია]] (369, აგლომ. - 536), [[ფლორენცია]] (352, აგლომ. - 824). იტალია ერთ-ერთი ყველაზე მჭიდროდ დასახლებული ქვეყანაა. საშუალო [[მოსახლეობის სიმჭიდროვე|სიმჭიდროვე]] შეადგენს 200 კაცას 1 კმ² - ზე. დაახლოებით 60 % ქალაქში ცხოვრობს, რომელთა შორისაც უდიდესებია [[რომი]], [[მილანი]], [[ნეაპოლი]], [[ტურინი]]. ===იმიგრაცია=== 2016 წელს იტალიის მოსახლეობაში დაახლოებით 5.05 მილიონი უცხოელი მცხოვრები ირიცხებოდა, რაც მთლიანი მოსახლეობის 8.3% იყო.<ref>{{cite web |title=Resident Foreigners on 31st December 2016 |url=http://demo.istat.it/index_e.html |publisher=[[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]] |accessdate=15 June 2017|url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170622080908/http://www.demo.istat.it/index_e.html |archivedate=22 June 2017}}</ref> აღნიშნულ რიცხვში შედის ნახევარ მილიონზე მეტი ბავშვი, რომლის მშობლებიც უცხოელები იყვნენ, თუმცა არ შედის ის ხალხი, რომლმებმაც აღწერის შემდეგ მიიღეს იტალიის მოქალაქეობა. 2016 წელს ქვეყნის მოქალაქეობა 201,000 ადამიანმა მიიღო,<ref>{{cite web |title=National demographic balance 2016 |url=https://www.istat.it/en/archive/201143 |publisher=[[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]] |accessdate=15 June 2017}}</ref> ხოლო 2014 წელს - 130,000-მა.<ref>{{cite web |title=National demographic balance 2014 |url=http://www.istat.it/en/archive/162261 |publisher=[[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]] |accessdate=15 June 2017|url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170502084016/http://www.istat.it/en/archive/162261 |archivedate=2 May 2017 |date=14 June 2015}}</ref> ოფიციალურ სტატისტიკაში არ ირიცხება ის ხალხიც (დაახლოებით 670,000), რომლებიც 2008 წელს არალეგალურად შევიდნენ ქვეყანაში.<ref>Elisabeth Rosenthal, "[https://www.boston.com/news/world/europe/articles/2008/05/16/italy_cracks_down_on_illegal_immigration/ Italy cracks down on illegal immigration] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130821061114/http://www.boston.com/news/world/europe/articles/2008/05/16/italy_cracks_down_on_illegal_immigration/ |date=21 August 2013 }}". ''[[The Boston Globe]]''. 16 May 2008.</ref> ბერლინის კედლის დაცემის და [[ევროკავშირი]]ს 2004 და 2007 წლის გაფართოების შემდეგ, მიგრაციის დიდი ტალღები წარმოიშვა აღმოსავლეთ ევროპის ყოფილი სოციალისტური ქვეყნებიდან (განსაკუთრებით [[რუმინეთი]]დან, [[ალბანეთი]]დან, [[უკრაინა|უკრაინადან]] და [[პოლონეთი]]დან). ემიგრაციის მნიშვნელოვანი ტალღები წამოვიდა ჩრდილოეთ აფრიკის ქვეყნებიდანაც (კერძოდ, [[მაროკო]]დან, [[ეგვიპტე|ეგვიპტიდან]] და [[ტუნისი]]სად); მიგრანტთა რაოდენობა განსაკუთრებით გაიზარდა [[არაბული გაზაფხული]]ს შემდეგ. გარდა ამისა, ბოლო წლებში იტალიაში აზია-წყანრი ოკეანეთიდან (განსაკუთრებით [[ჩინეთი]]დან<ref>"[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6550725.stm Milan police in Chinatown clash] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171010205822/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6550725.stm |date=10 October 2017 }}". BBC News. 13 April 2007.</ref> და [[ფილიპინები]]დან) და ლათინური ამერიკიდან მიგრანტთა მნიშვნელოვანი ტალღები წამოვიდა. ამჟამად, იტალიის ტერიტორიაზე დაახლოებით ერთი მილიონი ოფიციალურად დარეგისტრირებული [[რუმინელები|რუმინელი]] ცხოვრობს (მათგან დაახლოებით 10% ეთნიკურად არის [[ბოშები|ბოშა]]<ref>"[http://www.ipsnews.net/news.asp?idnews=42404 EUROPE: Home to Roma, And No Place for Them]". [[Inter Press Service|IPS]] ipsnews.net. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120305064429/http://www.ipsnews.net/news.asp?idnews=42404 |date=5 March 2012 }}</ref>); აღნიშნულ ეთნიკურ ჯგუფს რაოდენობით მოსდევენ ალბანელები და მაროკოელები (თითოეული 500,000 წევრით). არარეგისტრირებული რუმინელების რეალური რიცხვის დასახელება რთულია, თუმცა ბალკანეთის საგამოძიებო რეპორტირების ქსელიის 2007 წლის შეფასებით, მათი რაოდენობა დაახლოებით 1.5 მილიონია.<ref>{{cite web |url=http://www.birn.eu.com/en/111/15/5745/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20081029110649/http://www.birn.eu.com/en/111/15/5745/ |url-status=dead |archive-date=29 October 2008 |title=Balkan Investigative Reporting Network |publisher=Birn.eu.com |date=8 November 2007 |accessdate=4 November 2008}}</ref> 2010 წლის მდგომარეობით, იტალიაში უცხოეთში დაბადებული მოსახლეობა წარმოშობის მიხედვით შემდეგნაირად ნაწილდება: ევროპა (54%), აფრიკა (22%), აზია (16%), ამერიკა (8%) და ოკეანეთი(0.06%). იტალიაში ემიგრანტები უმეტესად არათანაბრად არიან განაწილებულები: მათი 87% ცხოვრობს ქვეყნის ჩრდილოეთ და ცენტრალურ ნაწილებში (ეკონომიკურად განვითარებული ტერიტორიები), ხოლო სამხრეთში - 13%. ===ენა=== [[File:Minoranze linguistiche it.svg|upright=0.7|thumb|left|იტალიის მიერ ოფიციალურად აღიარებული ეთნო-ენობრივი უმცირესობები<ref>{{cite web |url=http://www.minoranze-linguistiche-scuola.it/carta-generale/ |title=Lingue di Minoranza e Scuola: Carta Generale |website=www.minoranze-linguistiche-scuola.it|url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010152621/http://www.minoranze-linguistiche-scuola.it/carta-generale/ |archivedate=10 October 2017|access-date=16 July 2016}}</ref>]] ქვეყნის ოფიციალური ენა [[იტალიური ენა|იტალიურია]]. მსოფლიოს მასშტაბით ვხვდებით 64 მილიონ ადამიანს, რომლისთვისაც იტალიური მშობლიური ენაა,<ref>[https://www.ethnologue.com/language/ita Italian language] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150730230004/http://www.ethnologue.com/language/ita |date=30 July 2015 }} Ethnologue.com</ref><ref name="europa2006">{{cite web |url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_sum_en.pdf |title=Eurobarometer – Europeans and their languages |format=485&nbsp;KB |date=February 2006|url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110430202903/http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_sum_en.pdf |archivedate=30 April 2011}}</ref><ref>[[Nationalencyklopedin]] "Världens 100 största språk 2007" The World's 100 Largest Languages in 2007</ref> ხოლო დაახლოებით 21 მილიონისთვის - მეორე ენა.<ref name="Italian language">[http://www2.le.ac.uk/departments/modern-languages/lal/languages%20at%20lal/italian Italian language] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140502004444/http://www2.le.ac.uk/departments/modern-languages/lal/languages%20at%20lal/italian |date=2 May 2014 }} University of Leicester</ref> ბოლოდროინდელი ემიგრაციის გამო, იტალიაში უამრავი ადამიანი ცხოვრობს, რომელთათვის იტალიური ენა არც მშობლიურია და არც რეგიონული. იტალიის სტატისტიკის ეროვნული ინსტიტუტის თანახმად, იტალიის უცხოელ მაცხოვრებლებში რუმინული ყველაზე გავრცელებული მშობლიური ენაა: დაახლოებით 800,000 ადამიანისთვის რუმინული მშობლიური ენაა (ქვეყნის, 6 წელზე უფროსი, უცხოელი მოსახლეობის დაახლოებით 21.9%). სხვა გავრცელებული მშობლიური ენებია: [[არაბული ენა|არაბული]] (საუბრობს 475,000-ზე მეტი ადამიანი, უცხოელი მოსახლეობის 13.1%), [[ალბანური ენა|ალბანური]] (საუბრობს 380,000 მცხოვრები) და [[ესპანური ენა|ესპანური]] (საუბრობს 250,000 მცხოვრები).<ref>{{cite web |url=http://www.istat.it/en/archive/129304 |title=Linguistic diversity among foreign citizens in Italy |publisher=[[National Institute of Statistics (Italy)|Italian National Institute of Statistics]] |accessdate=27 July 2014|url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140730134706/http://www.istat.it/en/archive/129304 |archivedate=30 July 2014 |date=24 July 2014}}</ref> ===განათლება=== იტალიაში განათლება არის უფასო და 6-16 წლის ასაკში სავალდებულო;<ref>{{cite web |url=http://www.camera.it/parlam/leggi/06296l.htm |title=Law 27 December 2007, n.296 |publisher=Italian Parliament |accessdate=30 September 2012|url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121206012402/http://www.camera.it/parlam/leggi/06296l.htm |archivedate=6 December 2012}}</ref> შედგება ხუთი ნაწილისგან: საბავშვო ბაღი (''scuola dell'infanzia''), დაწყებითი სკოლა (''scuola primaria''), ქვედა საშუალო სკოლა (''scuola secondaria di primo grado''), ზედა საშუალო სკოლა (''scuola secondaria di secondo grado'') და უნივერსიტეტი (''università'').<ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_20072008_EN_Complete.pdf |title=&#124; Human Development Reports |publisher=Hdr.undp.org |date= |accessdate=18 January 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429033726/http://hdr.undp.org/en/media/HDR_20072008_EN_Complete.pdf |archivedate=29 April 2011}}</ref> დაწყებითი განათლება გრძელდება 8 წელი. სტუდენტები იღებენ საბაზისო განათლებას [[იტალიური ენა|იტალიურ]] და [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]] ენებში, [[მათემატიკა]]ში, [[საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები|საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებში]], [[ისტორია]]ში, [[გეოგრაფია]]ში, სოციალურ კვლევებში, ფიზიკურ განათლებაში და ვიზუალურ და მუსიკალურ ხელოვნებებში. საშუალო განათლება გრძელდება ხუთი წლის განმავლობაში და მოიცავს სამ ტრადიციულ ტიპს, რომლებიც ორიენტირებულია სხვადასხვა აკადემიურ დონეზე: ''liceo'' ამზადებს სტუდენტებს საუნივერსიტეტო სწავლისთვის კლასიკური ან სამეცნიერო სასწავლო გეგმით, ხოლო ''istituto tecnico'' და ''Istituto profesionalale'' მოსწავლეებს ამზადებს პროფესიული განათლებისთვის. == ეკონომიკა == {{მთავარი|იტალიის ეკონომიკა}} იტალია მაღალგანვითარებული ინდუსტრიულ-აგრარული ქვეყანაა, ე.ე.პ. მოცულობით (1.160 მლრდ $) მსოფლიოში მე-6 ადგილი უკავია. * '''ე.ე.პ. სტრუქტურა''' (%) — [[სოფლის მეურნეობა]] — 3, [[მრეწველობა]] — 33, [[მომსახურება]] — 64; * '''ე.ე.პ. ''' (1 სულზე) — 20 170 $. * '''უდიდესი კომპანიები''' — მონტედისონი, [[ფიატი]], ალფა-რომეო, ბუგატი, პირელი, ირი, ბენეტონი, [[ფერარი]]. * '''ექსპორტი''' — ღვინო, მანქანათმშენებლობის პროდუქცია, ფეხსაცმელი, ტანსაცმელი, [[ზეითუნის ზეთი]], ტექსტილი. * '''ბიუჯეტი''' — 504 000 მლნ $. * '''ვალუტა''' — [[ევრო]] (EUR); 2002 წლამდე იტალიური ლირა. იტალიის ეკონომიკის ყველაზე მომგებიანი „დარგი“ [[მაფია]] აღმოჩდა, რომლის წლიური ბრუნვა 130 მლრდ ევროა, სუფთა მოგება კი 70 მლრდ. ამ მონაცემებს შეიცავს დანაშაულებების შესახებ მოხსენება, რომელიც საცალო ვაჭრობის ეროვნულმა კონფედერაციამ მოამზადა. დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ ორგანიზებული დანაშაულის კომერციული შემადგენელი ნაწილი, რომელიც უშუალოდ სამეწარმეო საქმიანობაზე მოქმედებს, 92 მლრდ ევროს აჭარბებს. ეს [[მთლიანი ეროვნული პროდუქტი]]ს 6 %-ს შეადგენს, აღნიშნავს. ==სპორტი== {{Main|სპორტი იტალიაში}} [[File:Nat team of italy 2012.jpg|thumb|''[[იტალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|Azzurri]]'', იტალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები, 2012 წლის შემადგენლობით]] იტალიაში ყველაზე პოპულარული სპორტის სახეობა [[ფეხბურთი]]ა.<ref>{{cite web |last=Wilson |first=Bill |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-26351331 |title=BBC News – Italian football counts cost of stagnation |publisher=Bbc.co.uk |date=10 March 2014 |accessdate=12 June 2015}}</ref><ref>{{cite book |last1=Hamil |first1=Sean |title=Managing football : an international perspective |url=https://archive.org/details/managingfootball00hami |year=2010 |publisher=Elsevier/Butterworth-Heinemann |location=Amsterdam |isbn=978-1-85617-544-9 |page=[https://archive.org/details/managingfootball00hami/page/285 285] |edition=1st ed., dodr. |last2=Chadwick |first2=Simon}}</ref> [[იტალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები]] არის მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული გუნდი, რომელსაც მოგებული აქვს [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი|ოთხი მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი]] ([[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 1934|1934]], [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 1938|1938]], [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 1982|1982]] და [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2006|2006]]).<ref>{{cite web |url=https://www.fifa.com/worldcup/archive/index.html |title=Previous FIFA World Cups |publisher=FIFA.com |accessdate=8 January 2011 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110125063612/http://www.fifa.com/worldcup/archive/index.html |archivedate=25 January 2011}}</ref> იტალიურ კლუბებს მოგებული აქვთ 48 ძირითადი ევროპული თასი, რაც იტალიას ევროპული ფეხბურთის მეორე ყველაზე წარმატებულ ქვეყნად აქცევს. ქვეყნის მთავარი საფეხბურთო ლიგა არის [[იტალიის სერია A|სერია A]], რომელსაც მსოფლიოს მასშტაბით მილიონობით მაყურებელი ჰყავს. სხვა პოპულარულ სპორტის სახეობებში შედის [[ფრენბურთი]], [[კალათბურთი]] და [[რაგბი]]. იტალიის კაცთა და ქალთა ფრენბურთის ეროვნული ნაკრებები ხშირად მოისაზრება მსოფლიოში საუკეთესო ნაკრებებს შორის. [[იტალიის კაცთა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები|იტალიის ეროვნულმა საკალათბურთო ნაკრებმა]] საუკეთესო შედეგი აჩვენა 1983 და 1999 წლის [[ევრობასკეტი|ევრობასკეტებზე]], როცა მათ ჩემპიონატები ოქროს მედლებით დაასრულეს; აგრეთვე, მათ 2004 წლის ოლიმპიურ თამაშებში ვერცხლის მედალი მოიგეს. ლიგა ბასკეტ სერია A-ს, იტალიის ძირითადი საკალათბურთო ლიგას, ხშირად თვლიან ევროპის ერთ-ერთ ყველაზე კონკურენტუნარიან ჩემპიონატად. აგრეთვე მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს [[რაგბი|რაგბსაც]], რომელიც განსაკუთრებით პოპულარობით ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში სარგებლობს. [[ტალიის მორაგბეთა ეროვნული ნაკრები|იტალიის ეროვნული ნაკრები]] ასპარეზობს [[ექვსი ერის ჩემპიონატი|ექვსი ერის ჩემპიონატში]]; აგრეთვე არის [[რაგბის მსოფლიო ჩემპიონატი]]ს რეგულარული მონაწილე. კაცთა ფრენბურთის ნაკრებმა მსოფლიო ჩემპიონატი მიყოლებით, რამდენჯერმე მოიგო (1990, 1994 და 1998 წლებში), ხოლო ოლიმპიური ვერცხლის მედლის მფლობელი გახდა 1996, 2004 და 2016 წლებში. == მემკვიდრეობა == {{მთავარი|იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები იტალიაში}} [[ფაილი:Colosseum in Rome, Italy - April 2007.jpg|thumb|[[კოლოსეუმი]]]] [[ფაილი:Leaning Tower of Pisa.jpg|200px|მინი|მარჯვნივ|პიზის კოშკი]] * [[რომი]] — პანთეონის ტაძარი ([[ძვ. წ. I საუკუნე|ძვ. წ. I ს]].), [[კოლოსეუმი]] (I ს.), ფორუმი, კარაკალას აბანოები (III ს.), ტრიუმფალური თაღი, წმინდა პავლეს ტაძარი (IV ს.), კაპიტოლიუმის მუზეუმი, ეროვნული მუზეუმი, გალერეა ბორგეზე; * [[მილანი]] — ოპერა „[[ლა სკალა]]“, ტაძარი (XIV ს.), სან-ამბროჯიოს ეკლესია (XII ს.), [[სანტა-მარია-დელლა-გრაციეს ტაძარი]] [[ლეონარდო და ვინჩი]]ს ფრესკით „საიდუმლო სერობა“; * [[ფლორენცია]] — ისტორიული ცენტრი, ტაძარი (XIII ს.), სტროცის სასახლე (XV ს.); * [[ვენეცია]] და [[ვენეციის ლაგუნა|მისი ლაგუნა]], [[პიაცა-დეი-მირაკოლი|პიზის ტაძარი]] და კოშკი, [[პომპეი]]ს არქეოლოგიური ტერიტორია, [[ნეაპოლი]]ს ცენტრი და [[ნეაპოლის ყურე|ყურე]], [[კაზერტის სამეფო სასახლე|სამეფო სასახლე კაზერტაში]], [[სავოიის მონარქების რეზიდენციები|სავოიის სამეფო სახლის რეზიდენცია]]; * რომაული ეპოსი — [[ენეიდა]] (ძვ.წ. I). ==ბიბლიოგრაფია== * {{cite web |title=History of Italy: Primary Documents |first=Richard |last=Hacken |publisher=EuroDocs: Harold B. Lee Library: Brigham Young University |url=http://eudocs.lib.byu.edu/index.php/History_of_Italy:_Primary_Documents |accessdate=6 March 2010}} * {{cite web |title=FastiOnline: A database of archaeological excavations since the year 2000 |date=2004–2007 |publisher=International Association of Classical Archaeology (AIAC) |url=http://www.fastionline.org/ |accessdate=6 March 2010}} * Hibberd, Matthew. ''The media in Italy'' (McGraw-Hill International, 2007) * Sarti, Roland, ed. ''Italy: A reference guide from the Renaissance to the present'' (2004) * Sassoon, Donald. ''Contemporary Italy: politics, economy and society since 1945'' (Routledge, 2014) * {{cite web |title=Italy History – Italian History Index |language=Italian, English |date=1995–2010 |publisher=European University Institute, The World Wide Web Virtual Library |url=http://vlib.iue.it/hist-italy/Index.html |accessdate=6 March 2010}} {{Refend}} == რესურსები ინტერნეტში == {{commons|Italy|იტალია}} {{ვიქსიკონი}} {{wikivoyage|Italy}} * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html Italy entry at The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709111211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html |date=2017-07-09 }} * [http://www.italia.it/en/home.html ტურიზმის ოფიციალური საიტი] * [http://www.dmoz.org/Regional/Europe/Italy/ Italy at the Open Directory Project] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111114030249/http://www.dmoz.org/Regional/Europe/Italy/ |date=2011-11-14 }} * [http://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_Italy ვიკიმედიის ატლასი] ===სამთავრობო=== *[https://web.archive.org/web/20080414205808/http://www.quirinale.it/presidente/altrelingue/inglese/presidente-en.htm President of the Republic of Italy] *[http://www.parlamento.it/ Parliament] {{it icon}} *[http://english.camera.it/ Chamber of Deputies] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060615055147/http://english.camera.it/ |date=2006-06-15 }} *[http://www.senato.it/ Senate] {{it icon}} *[http://www.italia.gov.it/ Main institutional portal] {{it icon}} *[http://www.governo.it/ Council of Ministries] {{it icon}} *[http://www.cortecostituzionale.it/ Constitutional Court] {{it icon}} *[http://www.cortedicassazione.it/ Supreme Court] {{it icon}} *[http://www.esteri.gov.it/eng/ Ministry of Foreign Affairs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080517014204/http://www.esteri.gov.it/eng/ |date=2008-05-17 }} *[http://www.interno.it/ Ministry of the Interior] {{it icon}} *[http://www.istruzione.it/ Ministry of Education] {{it icon}} *[http://www.study-in-italy.it/ Ministry of Education: international exchanges] *[http://www.ministerosalute.it/ Ministry of Health] {{it icon}} *[http://www.difesa.it/ Ministry of Defense] {{it icon}} *[http://www.welfare.gov.it/ Ministry of Labour and Social Welfare] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070922163623/http://www.welfare.gov.it/ |date=2007-09-22 }} *[http://www.politicheagricole.gov.it/ Ministry of Agriculture] {{it icon}} *[https://web.archive.org/web/20080214220932/http://www.giustizia.gov.it/sito_trad_inglese/en_index.htm Ministry of Justice] *[https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-i/italy.html Chief of State and Cabinet Members] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111016125636/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-i/italy.html |date=2011-10-16 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{დ8}} {{ევროპის ქვეყნები}} {{ევროპის კავშირის წევრები}} [[კატეგორია:იტალია| ]] [[კატეგორია:ევროპის ქვეყნები]] [[კატეგორია:დიდი რვიანის ქვეყნები]] [[კატეგორია:ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:ნატოს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] eib91c6lvvf6fah6wphli36a3mz03it 0 1859 4407671 4407325 2022-08-16T13:47:21Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Group of workers harvesting tea Chakva Prokudin-Gorsky.jpg|მინი|300px|მეჩაიეები [[ჩაქვი|ჩაქვში]], [[აჭარა]], 1909 წ. პროკუდინ-გორსკის ფოტო.]] '''სოფლის მეურნეობა''' — მატერიალური წარმოების ერთ-ერთი ძირითადი დარგი, სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მოყვანა და შინაური ცხოველების მოშენება მემცენარეობისა და მეცხოველეობის პროდუქციის მიღების მიზნით. სოფლის მეურნეობის მთავარი დარგებია: * [[მეაბრეშუმეობა]] * [[მებოსტნეობა (დარგი)|მებოსტნეობა]] * [[მებოცვრეობა]] * [[მევენახეობა]] * [[მეთევზეობა]] * [[მეთესლეობა]] * [[მეკარტოფილეობა]] * [[მემცენარეობა]] * [[მენადირეობა]] * [[მეტყევეობა]] * [[მეფრინველეობა]] * [[მეფუტკრეობა]] * [[მეღორეობა]] * [[მეცხენეობა]] * [[მეცხვარეობა]] * [[მეცხოველეობა]] * [[მეჩაიეობა]] * [[მეხილეობა]] * [[მიწათმოქმედება]] სოფლის მეურნეობა მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული გარემო პირობებზე: [[ნიადაგი|ნიადაგზე]], [[კლიმატი|კლიმატზე]], [[წელიწადის დრო|სეზონებზე]], მდებარეობაზე და სხვა. მის განვითარებაზე დიდ გავლენას ახდენენ სასოფლო-სამეურნეო მეცნიერებათა ცალკეული დარგები: * [[აგროქიმია]] * [[ამპელოგრაფია]] * [[გენეტიკა]] * [[ვეტერინარია]] * [[ნიადაგმცოდნეობა]] * [[ზოოტექნიკა]] სოფლის მეურნეობის დარგში დასაქმებულია მსოფლიო მოსახლეობის 40-45%, ამასთან განვითარებულ ქვეეყნებში ეს მაჩვენებელი არ აღემატება 5-6%-ს. == სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები == :[[ბაღი]] - [[ბოსტანი]] - [[ბუნებრივი მდელო]] - [[ვენახი]] - [[მლაშობი]] - [[სათიბი]] - [[სახნავი]] - [[საძოვარი]] - [[ყანა]] == სასოფლო-სამეურნეო მცენარეები == : ''ბაღჩეული კულტურები'': [[საზამთრო]], [[ნესვი]], [[გოგრა]], [[ყაბაყი]] : ''ბოსტნეული'': [[ბადრიჯანი]], [[ბოლოკი]], [[გოგრა]], [[თალგამი]], [[კარტოფილი]], [[კიტრი]], [[კომბოსტო]], [[პამიდორი]], [[სტაფილო]], [[ჭარხალი]] : ''მარცვლეული კულტურები'': [[ბარდა]], [[ბრინჯი]], [[ლობიო]], [[მუხუდო]], [[სიმინდი]], [[სოია]], [[ფეტვი]], [[ქერი]], [[შვრია]], [[ცერცვი]], [[ჭვავი]], [[ხორბალი]] : ''ტექნიკური კულტურები'': [[ბამბა]], [[თამბაქო]], [[კანაფი]], [[კორპი]], [[მზესუმზირა]], [[სელი]], [[ტუნგო]] : ''ხილი'': [[ალუბალი]], [[ატამი]], [[ბალი]], [[გარგარი]], [[ვაშლი]], [[კომში]], [[ლიმონი]], [[მანდარინი]], [[მარწყვი]], [[მაყვალი]], [[მსხალი]], [[ქლიავი]], [[ფორთოხალი]] == სასოფლო-სამეურნეო ცხოველები == : ''შინაური ცხოველები'': [[ბოცვერი]], [[კამეჩი]], [[თხა]], [[ღორი]], [[ცხენი]], [[ცხვარი]], [[ძროხა]] : ''შინაური ფრინველები'': [[ბატები|ბატი]], [[ინდაური]], [[იხვი]], [[ქათამი]] : ''მწერები'': [[აბრეშუმის ჭია]], [[ფუტკარი]] == სასოფლო-სამეურნეო მანქანა-იარაღები == : ''იარაღები'': [[ბარი]], [[გუთანი]], [[თოხი]], [[კავი]], [[ფარცხი]] : ''მანქანები'': [[კომბაინი]], [[კულტივატორი]], [[სალეწი]], [[ტრაქტორი]] == სხვა სასოფლო-სამეურნეო ტერმინები == : ''ტექნოლოგიური პროცესები'': [[ბალახთესვა]], [[ბარვა]], [[დაკვალვა]], [[დასილოსება]], [[დაწვიმება]], [[დრენაჟი]], [[თესლის შეწამვლა]], [[თოხნა]], [[მარგვლა]], [[მელიორაცია]], [[რწყვა]], [[ხვნა]] : ''სასუქები'': [[ამიაკის გვარჯილა]], [[ამოფოსი]], [[გოგირდმჟავა ამონიუმი]] == სოფლის მეურნეობის გამოჩენილი მოღვაწენი == * [[ამირაჯიბი, კონსტანტინე]] * [[ბუსენგო, ჟან ბატისტ]] * [[ვავილოვი, ნიკოლოზ]] * [[ლიბიხი, იუსტუს]] * [[მიჩურინი, ივანე]] * [[წინამძღვრიშვილი, ილია]] == ლიტერატურა == * Mazoyer, Marcel; Roudart, Laurence (2006). ''A history of world agriculture: from the Neolithic Age to the current crisis''. Monthly Review Press, New York. ISBN 978-1-58367-121-4 * Watson, A.M. (1983). ''Agricultural Innovation in the Early Islamic World'', Cambridge University Press. == რესურსები ინტერნეტში == * [[გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია|გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის]] [http://www.fao.org/home/en/ ოფიციალური გვერდი.] * [https://www.sustainability.ge/vertical-farming/ ვერტიკალური სოფლის მეურნეობა — ბექა ბაიაშვილი] * [http://www.usda.gov/wps/portal/usda/usdahome Official website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140131234028/http://www.usda.gov/wps/portal/usda/usdahome |date=2014-01-31 }} of the United States Department of Agriculture (USDA) ** [http://www.ars.usda.gov/main/main.htm Official website] of the USDA's Agricultural Research Service * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/us/agritop.htm Agriculture Research Guide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090326172429/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/us/agritop.htm |date=2009-03-26 }} from the Government Information Library of the University of Colorado, Boulder. * [http://www.worldbank.org/en/topic/agriculture Agriculture] [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა|*]] 7sn78mvyraztixtl6wm2c5xtoz5st3t 4407727 4407671 2022-08-16T16:38:06Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Group of workers harvesting tea Chakva Prokudin-Gorsky.jpg|მინი|300px|მეჩაიეები [[ჩაქვი|ჩაქვში]], [[აჭარა]], 1909 წ. პროკუდინ-გორსკის ფოტო.]] '''სოფლის მეურნეობა''' — მატერიალური წარმოების ერთ-ერთი ძირითადი დარგი, სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მოყვანა და შინაური ცხოველების მოშენება მემცენარეობისა და მეცხოველეობის პროდუქციის მიღების მიზნით. სოფლის მეურნეობის მთავარი დარგებია: * [[მეაბრეშუმეობა]] * [[მებაღეობა]] * [[მებოსტნეობა (დარგი)|მებოსტნეობა]] * [[მებოცვრეობა]] * [[მევენახეობა]] * [[მეთევზეობა]] * [[მეთესლეობა]] * [[მეკარტოფილეობა]] * [[მემცენარეობა]] * [[მენადირეობა]] * [[მეტყევეობა]] * [[მეფრინველეობა]] * [[მეფუტკრეობა]] * [[მეყვავილეობა]] * [[მეღორეობა]] * [[მეცხენეობა]] * [[მეცხვარეობა]] * [[მეცხოველეობა]] * [[მეჩაიეობა]] * [[მეხილეობა]] * [[მიწათმოქმედება]] სოფლის მეურნეობა მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული გარემო პირობებზე: [[ნიადაგი|ნიადაგზე]], [[კლიმატი|კლიმატზე]], [[წელიწადის დრო|სეზონებზე]], მდებარეობაზე და სხვა. მის განვითარებაზე დიდ გავლენას ახდენენ სასოფლო-სამეურნეო მეცნიერებათა ცალკეული დარგები: * [[აგროქიმია]] * [[ამპელოგრაფია]] * [[გენეტიკა]] * [[ვეტერინარია]] * [[ნიადაგმცოდნეობა]] * [[ზოოტექნიკა]] სოფლის მეურნეობის დარგში დასაქმებულია მსოფლიო მოსახლეობის 40-45%, ამასთან განვითარებულ ქვეეყნებში ეს მაჩვენებელი არ აღემატება 5-6%-ს. == სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები == :[[ბაღი]] - [[ბოსტანი]] - [[ბუნებრივი მდელო]] - [[ვენახი]] - [[მლაშობი]] - [[სათიბი]] - [[სახნავი]] - [[საძოვარი]] - [[ყანა]] == სასოფლო-სამეურნეო მცენარეები == : ''ბაღჩეული კულტურები'': [[საზამთრო]], [[ნესვი]], [[გოგრა]], [[ყაბაყი]] : ''ბოსტნეული'': [[ბადრიჯანი]], [[ბოლოკი]], [[გოგრა]], [[თალგამი]], [[კარტოფილი]], [[კიტრი]], [[კომბოსტო]], [[პამიდორი]], [[სტაფილო]], [[ჭარხალი]] : ''მარცვლეული კულტურები'': [[ბარდა]], [[ბრინჯი]], [[ლობიო]], [[მუხუდო]], [[სიმინდი]], [[სოია]], [[ფეტვი]], [[ქერი]], [[შვრია]], [[ცერცვი]], [[ჭვავი]], [[ხორბალი]] : ''ტექნიკური კულტურები'': [[ბამბა]], [[თამბაქო]], [[კანაფი]], [[კორპი]], [[მზესუმზირა]], [[სელი]], [[ტუნგო]] : ''ხილი'': [[ალუბალი]], [[ატამი]], [[ბალი]], [[გარგარი]], [[ვაშლი]], [[კომში]], [[ლიმონი]], [[მანდარინი]], [[მარწყვი]], [[მაყვალი]], [[მსხალი]], [[ქლიავი]], [[ფორთოხალი]] == სასოფლო-სამეურნეო ცხოველები == : ''შინაური ცხოველები'': [[ბოცვერი]], [[კამეჩი]], [[თხა]], [[ღორი]], [[ცხენი]], [[ცხვარი]], [[ძროხა]] : ''შინაური ფრინველები'': [[ბატები|ბატი]], [[ინდაური]], [[იხვი]], [[ქათამი]] : ''მწერები'': [[აბრეშუმის ჭია]], [[ფუტკარი]] == სასოფლო-სამეურნეო მანქანა-იარაღები == : ''იარაღები'': [[ბარი]], [[გუთანი]], [[თოხი]], [[კავი]], [[ფარცხი]] : ''მანქანები'': [[კომბაინი]], [[კულტივატორი]], [[სალეწი]], [[ტრაქტორი]] == სხვა სასოფლო-სამეურნეო ტერმინები == : ''ტექნოლოგიური პროცესები'': [[ბალახთესვა]], [[ბარვა]], [[დაკვალვა]], [[დასილოსება]], [[დაწვიმება]], [[დრენაჟი]], [[თესლის შეწამვლა]], [[თოხნა]], [[მარგვლა]], [[მელიორაცია]], [[რწყვა]], [[ხვნა]] : ''სასუქები'': [[ამიაკის გვარჯილა]], [[ამოფოსი]], [[გოგირდმჟავა ამონიუმი]] == სოფლის მეურნეობის გამოჩენილი მოღვაწენი == * [[ამირაჯიბი, კონსტანტინე]] * [[ბუსენგო, ჟან ბატისტ]] * [[ვავილოვი, ნიკოლოზ]] * [[ლიბიხი, იუსტუს]] * [[მიჩურინი, ივანე]] * [[წინამძღვრიშვილი, ილია]] == ლიტერატურა == * Mazoyer, Marcel; Roudart, Laurence (2006). ''A history of world agriculture: from the Neolithic Age to the current crisis''. Monthly Review Press, New York. ISBN 978-1-58367-121-4 * Watson, A.M. (1983). ''Agricultural Innovation in the Early Islamic World'', Cambridge University Press. == რესურსები ინტერნეტში == * [[გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია|გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის]] [http://www.fao.org/home/en/ ოფიციალური გვერდი.] * [https://www.sustainability.ge/vertical-farming/ ვერტიკალური სოფლის მეურნეობა — ბექა ბაიაშვილი] * [http://www.usda.gov/wps/portal/usda/usdahome Official website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140131234028/http://www.usda.gov/wps/portal/usda/usdahome |date=2014-01-31 }} of the United States Department of Agriculture (USDA) ** [http://www.ars.usda.gov/main/main.htm Official website] of the USDA's Agricultural Research Service * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/us/agritop.htm Agriculture Research Guide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090326172429/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/us/agritop.htm |date=2009-03-26 }} from the Government Information Library of the University of Colorado, Boulder. * [http://www.worldbank.org/en/topic/agriculture Agriculture] [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა|*]] tn70l4b6ga44ct691ida0c7gfohy1m9 4407740 4407727 2022-08-16T17:23:52Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Group of workers harvesting tea Chakva Prokudin-Gorsky.jpg|მინი|300px|მეჩაიეები [[ჩაქვი|ჩაქვში]], [[აჭარა]], 1909 წ. პროკუდინ-გორსკის ფოტო.]] '''სოფლის მეურნეობა''' — მატერიალური წარმოების ერთ-ერთი ძირითადი დარგი, სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მოყვანა და შინაური ცხოველების მოშენება მემცენარეობისა და მეცხოველეობის პროდუქციის მიღების მიზნით. სოფლის მეურნეობის მთავარი დარგებია: * [[მეაბრეშუმეობა]] * [[მებაღეობა]] * [[მებაღჩეობა]] * [[მებოსტნეობა (დარგი)|მებოსტნეობა]] * [[მებოცვრეობა]] * [[მევენახეობა]] * [[მეთევზეობა]] * [[მეთესლეობა]] * [[მეკარტოფილეობა]] * [[მემცენარეობა]] * [[მენადირეობა]] * [[მეტყევეობა]] * [[მეფრინველეობა]] * [[მეფუტკრეობა]] * [[მეყვავილეობა]] * [[მეღორეობა]] * [[მეცხენეობა]] * [[მეცხვარეობა]] * [[მეცხოველეობა]] * [[მეჩაიეობა]] * [[მეხილეობა]] * [[მიწათმოქმედება]] სოფლის მეურნეობა მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული გარემო პირობებზე: [[ნიადაგი|ნიადაგზე]], [[კლიმატი|კლიმატზე]], [[წელიწადის დრო|სეზონებზე]], მდებარეობაზე და სხვა. მის განვითარებაზე დიდ გავლენას ახდენენ სასოფლო-სამეურნეო მეცნიერებათა ცალკეული დარგები: * [[აგროქიმია]] * [[ამპელოგრაფია]] * [[გენეტიკა]] * [[ვეტერინარია]] * [[ნიადაგმცოდნეობა]] * [[ზოოტექნიკა]] სოფლის მეურნეობის დარგში დასაქმებულია მსოფლიო მოსახლეობის 40-45 %, ამასთან განვითარებულ ქვეეყნებში ეს მაჩვენებელი არ აღემატება 5-6 %-ს. == სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები == :[[ბაღი]] - [[ბოსტანი]] - [[ბუნებრივი მდელო]] - [[ვენახი]] - [[მლაშობი]] - [[სათიბი]] - [[სახნავი]] - [[საძოვარი]] - [[ყანა]] == სასოფლო-სამეურნეო მცენარეები == : ''ბაღჩეული კულტურები'': [[საზამთრო]], [[ნესვი]], [[გოგრა]], [[ყაბაყი]] : ''ბოსტნეული'': [[ბადრიჯანი]], [[ბოლოკი]], [[გოგრა]], [[თალგამი]], [[კარტოფილი]], [[კიტრი]], [[კომბოსტო]], [[პამიდორი]], [[სტაფილო]], [[ჭარხალი]] : ''მარცვლეული კულტურები'': [[ბარდა]], [[ბრინჯი]], [[ლობიო]], [[მუხუდო]], [[სიმინდი]], [[სოია]], [[ფეტვი]], [[ქერი]], [[შვრია]], [[ცერცვი]], [[ჭვავი]], [[ხორბალი]] : ''ტექნიკური კულტურები'': [[ბამბა]], [[თამბაქო]], [[კანაფი]], [[კორპი]], [[მზესუმზირა]], [[სელი]], [[ტუნგო]] : ''ხილი'': [[ალუბალი]], [[ატამი]], [[ბალი]], [[გარგარი]], [[ვაშლი]], [[კომში]], [[ლიმონი]], [[მანდარინი]], [[მარწყვი]], [[მაყვალი]], [[მსხალი]], [[ქლიავი]], [[ფორთოხალი]] == სასოფლო-სამეურნეო ცხოველები == : ''შინაური ცხოველები'': [[ბოცვერი]], [[კამეჩი]], [[თხა]], [[ღორი]], [[ცხენი]], [[ცხვარი]], [[ძროხა]] : ''შინაური ფრინველები'': [[ბატები|ბატი]], [[ინდაური]], [[იხვი]], [[ქათამი]] : ''მწერები'': [[აბრეშუმის ჭია]], [[ფუტკარი]] == სასოფლო-სამეურნეო მანქანა-იარაღები == : ''იარაღები'': [[ბარი]], [[გუთანი]], [[თოხი]], [[კავი]], [[ფარცხი]] : ''მანქანები'': [[კომბაინი]], [[კულტივატორი]], [[სალეწი]], [[ტრაქტორი]] == სხვა სასოფლო-სამეურნეო ტერმინები == : ''ტექნოლოგიური პროცესები'': [[ბალახთესვა]], [[ბარვა]], [[დაკვალვა]], [[დასილოსება]], [[დაწვიმება]], [[დრენაჟი]], [[თესლის შეწამვლა]], [[თოხნა]], [[მარგვლა]], [[მელიორაცია]], [[რწყვა]], [[ხვნა]] : ''სასუქები'': [[ამიაკის გვარჯილა]], [[ამოფოსი]], [[გოგირდმჟავა ამონიუმი]] == სოფლის მეურნეობის გამოჩენილი მოღვაწენი == * [[ამირაჯიბი, კონსტანტინე]] * [[ბუსენგო, ჟან ბატისტ]] * [[ვავილოვი, ნიკოლოზ]] * [[ლიბიხი, იუსტუს]] * [[მიჩურინი, ივანე]] * [[წინამძღვრიშვილი, ილია]] == ლიტერატურა == * Mazoyer, Marcel; Roudart, Laurence (2006). ''A history of world agriculture: from the Neolithic Age to the current crisis''. Monthly Review Press, New York. ISBN 978-1-58367-121-4 * Watson, A.M. (1983). ''Agricultural Innovation in the Early Islamic World'', Cambridge University Press. == რესურსები ინტერნეტში == * [[გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია|გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის]] [http://www.fao.org/home/en/ ოფიციალური გვერდი.] * [https://www.sustainability.ge/vertical-farming/ ვერტიკალური სოფლის მეურნეობა — ბექა ბაიაშვილი] * [http://www.usda.gov/wps/portal/usda/usdahome Official website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140131234028/http://www.usda.gov/wps/portal/usda/usdahome |date=2014-01-31 }} of the United States Department of Agriculture (USDA) ** [http://www.ars.usda.gov/main/main.htm Official website] of the USDA's Agricultural Research Service * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/us/agritop.htm Agriculture Research Guide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090326172429/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/us/agritop.htm |date=2009-03-26 }} from the Government Information Library of the University of Colorado, Boulder. * [http://www.worldbank.org/en/topic/agriculture Agriculture] [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა|*]] frs6jtuxgf3tso96xkuubgmiiu5ms0z 0 1889 4407948 3414842 2022-08-17T10:46:42Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნსი გერმანელი გამომგონებლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{მრავალმნიშვნელოვნება*|აბე}} {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ერნსტ აბე''' ({{lang-de|Ernst Karl Abbe}}; დ. [[23 იანვარი]], [[1840]], [[აიზენახი]] — გ. [[14 იანვარი]], [[1905]], [[იენა]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფიზიკოს-ოპტიკოსი, მიკროსკოპში გამოსახულების წარმოქმნის თეორიის ავტორი. 1870-იდან თეორიული ფიზიკის [[პროფესორი]] იენაში, 1877-90 იენის [[ობსერვატორია|ობსერვატორიის]] დირექტორი. მიკროსკოპების კონსტრუქციის მეცნიერული საფუძვლების კვლევის მიზნით [[1863]] მუშაობდა კ. ცაისის ოპტიკის სახელოსნოებში. აბეს მიკროსკოპის თეორია ([[1872]]) ამ რთული ამოცანის გადაწყვეტის პირველი მეცნიერული ცდაა. [[1870]] დაადგინა ე. წ. სინუსების კანონი, რომელსაც ფართოდ იყენებენ ოპტიკურ გამოთვლებში. == მეხსიერება == ოპტიკაში აბეს სახელს ატარებენ: * [[აბეს პრიზმა]] * [[აბეს რეფრაქტომეტრი]] * [[აბეს რიცხვი]] [[მთვარე]]ზე აბეს პატივსაცემად არსებობს [[აბე (კრატერი)|კრატერი]] ==ლიტერატურა== {{ქსე|1|24}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ესკიზი-ბიოგრაფია}} {{DEFAULTSORT:აბე, ერნსტ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნსი გერმანელი გამომგონებლები]] afcybtglm301grksidk8btmfunlbs98 4407949 4407948 2022-08-17T10:46:56Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის გერმანელი ფიზიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{მრავალმნიშვნელოვნება*|აბე}} {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ერნსტ აბე''' ({{lang-de|Ernst Karl Abbe}}; დ. [[23 იანვარი]], [[1840]], [[აიზენახი]] — გ. [[14 იანვარი]], [[1905]], [[იენა]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფიზიკოს-ოპტიკოსი, მიკროსკოპში გამოსახულების წარმოქმნის თეორიის ავტორი. 1870-იდან თეორიული ფიზიკის [[პროფესორი]] იენაში, 1877-90 იენის [[ობსერვატორია|ობსერვატორიის]] დირექტორი. მიკროსკოპების კონსტრუქციის მეცნიერული საფუძვლების კვლევის მიზნით [[1863]] მუშაობდა კ. ცაისის ოპტიკის სახელოსნოებში. აბეს მიკროსკოპის თეორია ([[1872]]) ამ რთული ამოცანის გადაწყვეტის პირველი მეცნიერული ცდაა. [[1870]] დაადგინა ე. წ. სინუსების კანონი, რომელსაც ფართოდ იყენებენ ოპტიკურ გამოთვლებში. == მეხსიერება == ოპტიკაში აბეს სახელს ატარებენ: * [[აბეს პრიზმა]] * [[აბეს რეფრაქტომეტრი]] * [[აბეს რიცხვი]] [[მთვარე]]ზე აბეს პატივსაცემად არსებობს [[აბე (კრატერი)|კრატერი]] ==ლიტერატურა== {{ქსე|1|24}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ესკიზი-ბიოგრაფია}} {{DEFAULTSORT:აბე, ერნსტ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნსი გერმანელი გამომგონებლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის გერმანელი ფიზიკოსები]] rfmuywjxxeob55afzwfcv22caiqe99m 4407950 4407949 2022-08-17T10:47:12Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:გეტინგენის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{მრავალმნიშვნელოვნება*|აბე}} {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ერნსტ აბე''' ({{lang-de|Ernst Karl Abbe}}; დ. [[23 იანვარი]], [[1840]], [[აიზენახი]] — გ. [[14 იანვარი]], [[1905]], [[იენა]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფიზიკოს-ოპტიკოსი, მიკროსკოპში გამოსახულების წარმოქმნის თეორიის ავტორი. 1870-იდან თეორიული ფიზიკის [[პროფესორი]] იენაში, 1877-90 იენის [[ობსერვატორია|ობსერვატორიის]] დირექტორი. მიკროსკოპების კონსტრუქციის მეცნიერული საფუძვლების კვლევის მიზნით [[1863]] მუშაობდა კ. ცაისის ოპტიკის სახელოსნოებში. აბეს მიკროსკოპის თეორია ([[1872]]) ამ რთული ამოცანის გადაწყვეტის პირველი მეცნიერული ცდაა. [[1870]] დაადგინა ე. წ. სინუსების კანონი, რომელსაც ფართოდ იყენებენ ოპტიკურ გამოთვლებში. == მეხსიერება == ოპტიკაში აბეს სახელს ატარებენ: * [[აბეს პრიზმა]] * [[აბეს რეფრაქტომეტრი]] * [[აბეს რიცხვი]] [[მთვარე]]ზე აბეს პატივსაცემად არსებობს [[აბე (კრატერი)|კრატერი]] ==ლიტერატურა== {{ქსე|1|24}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ესკიზი-ბიოგრაფია}} {{DEFAULTSORT:აბე, ერნსტ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნსი გერმანელი გამომგონებლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის გერმანელი ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:გეტინგენის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] 9tad2dgtzgvoz9h9nqcbvwkpcsrgt90 4407951 4407950 2022-08-17T10:47:29Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:პრუსიის მეცნიერებათა აკადემიის წევრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{მრავალმნიშვნელოვნება*|აბე}} {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ერნსტ აბე''' ({{lang-de|Ernst Karl Abbe}}; დ. [[23 იანვარი]], [[1840]], [[აიზენახი]] — გ. [[14 იანვარი]], [[1905]], [[იენა]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფიზიკოს-ოპტიკოსი, მიკროსკოპში გამოსახულების წარმოქმნის თეორიის ავტორი. 1870-იდან თეორიული ფიზიკის [[პროფესორი]] იენაში, 1877-90 იენის [[ობსერვატორია|ობსერვატორიის]] დირექტორი. მიკროსკოპების კონსტრუქციის მეცნიერული საფუძვლების კვლევის მიზნით [[1863]] მუშაობდა კ. ცაისის ოპტიკის სახელოსნოებში. აბეს მიკროსკოპის თეორია ([[1872]]) ამ რთული ამოცანის გადაწყვეტის პირველი მეცნიერული ცდაა. [[1870]] დაადგინა ე. წ. სინუსების კანონი, რომელსაც ფართოდ იყენებენ ოპტიკურ გამოთვლებში. == მეხსიერება == ოპტიკაში აბეს სახელს ატარებენ: * [[აბეს პრიზმა]] * [[აბეს რეფრაქტომეტრი]] * [[აბეს რიცხვი]] [[მთვარე]]ზე აბეს პატივსაცემად არსებობს [[აბე (კრატერი)|კრატერი]] ==ლიტერატურა== {{ქსე|1|24}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ესკიზი-ბიოგრაფია}} {{DEFAULTSORT:აბე, ერნსტ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნსი გერმანელი გამომგონებლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის გერმანელი ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:გეტინგენის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:პრუსიის მეცნიერებათა აკადემიის წევრები]] kmxto578kkqh5lqc5mgmi9invg46tuy 4407952 4407951 2022-08-17T10:47:45Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:იენის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{მრავალმნიშვნელოვნება*|აბე}} {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ერნსტ აბე''' ({{lang-de|Ernst Karl Abbe}}; დ. [[23 იანვარი]], [[1840]], [[აიზენახი]] — გ. [[14 იანვარი]], [[1905]], [[იენა]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფიზიკოს-ოპტიკოსი, მიკროსკოპში გამოსახულების წარმოქმნის თეორიის ავტორი. 1870-იდან თეორიული ფიზიკის [[პროფესორი]] იენაში, 1877-90 იენის [[ობსერვატორია|ობსერვატორიის]] დირექტორი. მიკროსკოპების კონსტრუქციის მეცნიერული საფუძვლების კვლევის მიზნით [[1863]] მუშაობდა კ. ცაისის ოპტიკის სახელოსნოებში. აბეს მიკროსკოპის თეორია ([[1872]]) ამ რთული ამოცანის გადაწყვეტის პირველი მეცნიერული ცდაა. [[1870]] დაადგინა ე. წ. სინუსების კანონი, რომელსაც ფართოდ იყენებენ ოპტიკურ გამოთვლებში. == მეხსიერება == ოპტიკაში აბეს სახელს ატარებენ: * [[აბეს პრიზმა]] * [[აბეს რეფრაქტომეტრი]] * [[აბეს რიცხვი]] [[მთვარე]]ზე აბეს პატივსაცემად არსებობს [[აბე (კრატერი)|კრატერი]] ==ლიტერატურა== {{ქსე|1|24}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ესკიზი-ბიოგრაფია}} {{DEFAULTSORT:აბე, ერნსტ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნსი გერმანელი გამომგონებლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის გერმანელი ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:გეტინგენის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:პრუსიის მეცნიერებათა აკადემიის წევრები]] [[კატეგორია:იენის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] cgunchhb0gyrrqn2e80v4d43jcbplea 0 4560 4407609 4248382 2022-08-16T12:40:11Z პაატა შ 9017 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Maquina vapor Watt ETSIIM.jpg|მინი|[[ორთქლის ძრავა]] ინჟინერიის განვითარების მთავარი მამოძრავებელი ძალა]] '''საინჟინრო მეცნიერება''' ([[ფრანგული ენა|ფრანგულად]] ingénieur, [[ლათინური ენა|ლათინურიდან]] ingenium - უნარი, გამომგონებლობა) — სამეცნიერო გამოკვლევების პრაქტიკული მიზნებით გამოყენების სფერო. საინჟინრო საქმის საფუძველია მეცნიერული ცოდნა და პრაქტიკული გამოცდილება, რომელსაც იყენებენ გარკვეული საგნების და ტექნოლოგიური პროცესების დაპროექტებისა და შექმნისათვის. საინჟინრო მეცნიერება დიდი დარგია, რომლის მთავარი სახეობებია: * [[ბიოინჟინერია]] * [[გენური ინჟინერია]] * [[ელექტროინჟინერია|ელექტრო ინჟინერია]] * [[კომპიუტერული ინჟინერია]] * [[მექანიკური ინჟინერია]] * [[რკინიგზის სისტემების ინჟინერია]] * [[საავიაციო ინჟინერია]] * [[სამოქალაქო ინჟინერია]] * [[სამრეწველო ინჟინერია]] * [[სასოფლო-სამეურნეო ინჟინერია]] * [[ქიმიური ინჟინერია]] და სხვა მრავალი. საინჟინრო საქმის სპეციალისტებს ''ინჟინრებს'' უწოდებენ. თავდაპირველად ამ ტერმინით აღნიშნავდნენ პირებს, რომლებიც სამხედრო მანქანებს მართავდნენ. ტერმინი სამოქალაქო ინჟინერია XVI საუკუნის ჰოლანდიაში გამოჩნდა და გულისხმობდა გზების და ხიდების მშენებელ სპეციალისტს, პირველი სასწავლო დაწესებულებები ინჟინერთა მოსამზადებლად ჩამოყალიბდა დანიაში XVII საუკუნეში, შემდეგ - დიდ ბრიტანეთში, საფრანგეთში, ავსტრიაში, გერმანიაში და სხვაგან. == ლიტერატურა == * {{cite book|last=Blockley|first=David|title=Engineering: a very short introduction|year=2012|publisher=Oxford University Press|location=New York|isbn=978-0-19-957869-6}} * {{cite book |editor=Dorf, Richard |title=The Engineering Handbook |edition=2 |year=2005 |publisher=CRC |location=Boca Raton |isbn=978-0-8493-1586-2 }} * {{cite book |last=Billington |first=David P. |title=The Innovators: The Engineering Pioneers Who Made America Modern |date=June 5, 1996 |publisher=Wiley; New Ed edition |isbn=978-0-471-14026-9 }} * {{cite book |last=Madhavan |first=Guru |title=Applied Minds: How Engineers Think |date=2015 |publisher=W.W. Norton }} * {{cite book |last=Petroski |first=Henry |author-link=Henry Petroski |title=To Engineer is Human: The Role of Failure in Successful Design |date=March 31, 1992 |publisher=Vintage |isbn=978-0-679-73416-1 |url=https://archive.org/details/toengineerishuma00petr |url-access=registration }} [[კატეგორია:ტექნოლოგია]] [[კატეგორია:საინჟინრო მეცნიერება]] [[კატეგორია:გამოყენებითი მეცნიერებები]] 3vdwul7u6su2p6h9fr36uuzsn23u2e4 14 31379 4407600 3729424 2022-08-16T12:05:24Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Vegetables}} [[კატეგორია:საჭმელი მცენარეები]] [[კატეგორია:მებოსტნეობა]] [[კატეგორია:სასოფლო-სამეურნეო კულტურები]] [[კატეგორია:საკვები პროდუქტები]] dvkxzluddq9l1rmdkoeayzx7o9ubxo9 0 33380 4407885 4169415 2022-08-17T10:20:39Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] o5v5cs7rxoxhey4ghbbtks0n87w1o0r 4407886 4407885 2022-08-17T10:20:54Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] byycrjzf5dz841dhirf4wip0v4d9402 4407887 4407886 2022-08-17T10:21:10Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] n88kh7t813ltzxnoexllsixgb7k3urm 4407888 4407887 2022-08-17T10:21:20Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] rsswqe8e0rfrak57ji4yj7z3s6ef4ko 4407889 4407888 2022-08-17T10:21:32Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] ajc4nu49bbiavlyarhf0v9l345b7f5k 4407890 4407889 2022-08-17T10:21:42Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] ruxx2fffk061vauaj5xzfznvpgyviwl 4407891 4407890 2022-08-17T10:21:52Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] o1xm9yfz4gm2wgs3nmnsgmf0u6e6mt0 4407892 4407891 2022-08-17T10:22:20Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] fgidjve10diakabsn1uuh3wqqwaa4ol 4407893 4407892 2022-08-17T10:22:31Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] owogmgcznchcsklg1jcd0je52k2mi62 4407894 4407893 2022-08-17T10:22:42Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:დადაიზმი]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] 50rt2pbr8205rcf4doubl50vhvzvcb7 4407895 4407894 2022-08-17T10:22:56Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] ivqk9wkdffpoz8vhxv53jv3oa6nj21v 4407897 4407895 2022-08-17T10:23:11Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] 9bxt9cc2r5juxl8w1jyv6b3u1wc8bxk 4407898 4407897 2022-08-17T10:23:30Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] e0cixh63kz7v069wwj5rc6c2v5ufj7e 4407899 4407898 2022-08-17T10:23:42Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] ng7zzhb3w63gszrcj44vznulbrj1k9b 4407900 4407899 2022-08-17T10:23:55Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] jw7c6nja7iuqjnd0lgv30morac3x6lz 4407901 4407900 2022-08-17T10:24:06Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] d55tjv00ipkuq1uj8v524hovlqsiuc0 4407902 4407901 2022-08-17T10:24:22Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] rw9r95i6u6nhaaf8jazqig2hus4wz6t 4407903 4407902 2022-08-17T10:24:35Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტებ]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტებ]] cbw746viqcoevgcp8r35be668d2soxd 4407904 4407903 2022-08-17T10:24:44Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტებ]]; დაემატა [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] 2wizrzh57896tx05cfh3is01ulvjt8s 4407905 4407904 2022-08-17T10:25:01Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] h7s9kp6a7i0ofwww1co7txeofiqee3w 4407906 4407905 2022-08-17T10:25:13Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] o7s6zdmivc45mmin0q406dy7val9nvc 4407907 4407906 2022-08-17T10:25:25Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] g0brxv5dw1v61g41czd0yzf1tazto8t 4407908 4407907 2022-08-17T10:25:49Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:რუმინელი კომპოზიტორები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომპოზიტორები]] 60m2afy890uchhsud98qzz8jqwk5puf 4407909 4407908 2022-08-17T10:26:24Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მთარგმნელები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მთარგმნელები]] lsvg0zp3keiccc6n8in3u1mlhgenmmn 4407910 4407909 2022-08-17T10:26:40Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:რუმინელი მთარგმნელები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:რუმინელი მთარგმნელები]] ttuaxsws206vdsv1fmh9hc7gk5abbzx 4407911 4407910 2022-08-17T10:26:52Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი კომპოზიტორები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:რუმინელი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი კომპოზიტორები]] r7extqsypz9uk3awnemlwol1hz9j062 4407912 4407911 2022-08-17T10:27:04Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი კომპოზიტორები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:რუმინელი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი კომპოზიტორები]] mgcatnxt4k9byasev06w010yst8mdtt 4407913 4407912 2022-08-17T10:27:46Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ებრაელი კომპოზიტორები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:რუმინელი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ებრაელი კომპოზიტორები]] qtmxkxr9n8dr3k8g4k5qarp9e5f8bgn 4407914 4407913 2022-08-17T10:27:56Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი მუსიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:რუმინელი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ებრაელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მუსიკოსები]] cpsjawboreu88oqlz2wrygdn1uy8tak 4407915 4407914 2022-08-17T10:28:16Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დიპლომატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:რუმინელი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ებრაელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დიპლომატები]] 9res8v6xxxjy1ddkwx5wli5hi4df0zc 4407916 4407915 2022-08-17T10:28:37Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:რუმინელი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ებრაელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] 0kjpnnry4weomvd95tm47kivci2oinh 4407917 4407916 2022-08-17T10:28:49Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:რუმინელი კომუნისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:რუმინელი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ებრაელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომუნისტები]] 7me3l1teb20mr78wfbn0emdqn7i40ez 4407918 4407917 2022-08-17T10:29:01Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:კომუნისტი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:რუმინელი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ებრაელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომუნისტები]] [[კატეგორია:კომუნისტი მწერლები]] nqrmdv4tiv91yz0nx91qjmt3vtgzdxi 4407919 4407918 2022-08-17T10:29:21Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მუსიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტრისტან ცარა''' (Tristan Tzara), ნამდვილი სახელი '''სამი როზენსტოკი''' (Sami Rosenstock) (დ. [[16 აპრილი]], [[1896]], [[რუმინეთი]] — გ. [[25 დეკემბერი]], [[1963]], [[პარიზი]]) — რუმინული წარმოშობის [[ფრანგები|ფრანგი]] პოეტი და ესეისტი. [[დადაიზმი]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, ცნობილია თავისი მანიფესტებით. ==ბიოგრაფია== ცარა დაიბადა მოინეშტში, [[რუმინეთი|რუმინეთში]], [[რუმინული ენა|რუმინულად]] მოლაპარაკე [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში. მას ეკუთვნის პირველი დადაისტური ტექსტები: ''La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine'' (''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'') (1916), ''Vingt-cinq poèmes'' (''ოცდახუთი ლექსი'') (1918) და [[დადაიზმი]]ს მანიფესტების კრებული, ''Sept manifestes Dada'' (''დადას შვიდი მანიფესტი'') (1916-1924). [[პარიზი|პარიზში]] ცარა მონაწილეობდა ხმაურიან აქციებში დადაისტებთან, [[ბრეტონი, ანდრე|ანდრე ბრეტონთან]], [[სუპო, ფილიპ|ფილიპ სუპოსთან]] და [[არაგონი, ლუი|ლუი არაგონთან]] ერთად. ეს გამოსვლები მიმართული იყო საზოგადოების შოკირებისა და მეტყველების ტრადიციული სტრუქტურის რღვევისკენ. [[1929]] წლის ბოლოს, ნიჰილიზმისა და განადგურებისგან დაღლილი ცარა დადაიზმთან შედარებით უფრო კონსტრუქტიულ და ჩამოყალიბებული მიმდინარეობას, [[სიურეალიზმი|სიურეალიზმს]] შეუერთდა. მან თავისი დროის დიდი ნაწილი მიუძღვნა სიურეალიზმისა და [[მარქსიზმი]]ს დაკავშირებას. [[1937]] წელს იგი საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში შევიდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში ცარა ფრანგული განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე იყო. [[1956]] წელს უნგრული რევოლუციის ჩახშობისადმი პროტესტის ნიშნად მან დატოვა კომუნისტური პარტია. თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო ცარა საბოლოოდ ხალხთან დაახლოვდა და თანდათან ლირიკულ პოეტად ჩამოყალიბდა. მის ლექსებში ავტორის სულიერი ტანჯვა აისახება. ტრისტან ცარა გარდაიცვალა პარიზში, 1963 წელს და დასაფლავებულია მონპარნასის სასაფლაოზე. == ნაწარმოებები == * ''ბატონი ანტიპირინის პირველი ზეციური თავგადასავალი'' [[1916]] * ''ოცდახუთი ლექსი'' [[1918]] * ''კინო კალენდარი აბსტრაქტული სახლი გულის'' [[1920]] * ''დადას შვიდი მანიფესტი'' [[1924]] * ''დაახლოებითი ადამიანი'' [[1931]] * ''მარტო მოლაპარაკე'' [[1950]] * ''შიდა სახე'' [[1953]] ==რესურსები ინტერნეტში== *''[https://web.archive.org/web/20060330043100/http://cyber-bibliotheque-de-poesie.blogspot.com/2005/12/tzara-manifeste-dada-1918.html დადას მანიფესტი, 1918] *''[http://www.editions-dilecta.com/index2.htm დადაისტური ნაწარმოებები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130123154328/http://www.editions-dilecta.com/index2.htm |date=2013-01-23 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ცარა, ტრისტან}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1896]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1963]] [[კატეგორია:ტრისტან ცარა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი პოეტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ებრაელი პოეტები]] [[კატეგორია:რუმინულენოვანი პოეტები]] [[კატეგორია:სიმბოლისტი პოეტები]] [[კატეგორია:სიურრეალისტი პოეტები]] [[კატეგორია:დადაიზმი]] [[კატეგორია:რუმინელი სიურრეალისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის რუმინელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:რუმინელი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ებრაელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:რუმინელი კომუნისტები]] [[კატეგორია:კომუნისტი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მუსიკოსები]] 7ntq7u7kt7owzc9b82d12l86rayyj99 10 41119 4407764 4362572 2022-08-16T18:47:43Z გიო ოქრო 84301 wikitext text/x-wiki {{ambox | ტიპი = სტილი | სტილი = {{{სტილი|}}} | სურათი = [[სურათი:აი_ია.svg|30px]] | ტექსტი = '''ამ {{{1|სტატიას}}} გრამატიკის, სტილისა და მართლწერის [[ვიკიპედია:სტატიის გასწორება|გასწორება]] სჭირდება.'''<br /><small>თქვენ შეგიძლიათ დაგვეხმაროთ მის [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} გასწორებაში]. <!--გამოიყენეთ [[ვიკიპედია:რედაქტორის სახელმძღვანელო|რედაქტორის სახელმძღვანელო]].{{#if:{{{თარიღი|}}}|}}--></small> }}<includeonly>{{#ifeq:{{{კატეგორიები}}}|არა||{{#if:{{{თარიღი|}}}|{{{კატეგორია|[[კატეგორია:გასასწორებელი სტატიები {{{თარიღი}}}-დან]]}}}|{{{კატეგორია|[[კატეგორია:გასასწორებელი სტატიები]]}}}}}{{{კატეგორია|[[კატეგორია:ყველა გასასწორებელი სტატია]]}}}}}</includeonly><noinclude> {{doc}} </noinclude> ju36fi95seavnv13kfqyc28cs8hp8bv 0 41923 4407800 4297749 2022-08-16T23:44:21Z CommonsDelinker 635 (ბოტი: PA-480954.jpg შეიცვალა Alfredo_Di_Stefano_River_Plate_(cropped).jpg-ით) wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ფეხბურთელის ბიოგრაფია |სახელი = ალფრედო დი სტეფანო |სურათი = Alfredo Di Stefano River Plate (cropped).jpg |სურათის ზომა = |წარწერა = |სრული სახელი = ალფრედო დი სტეფანო ლაულიე |დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი|1926|7|4}} |დაბადების ადგილი = [[ბუენოს-აირესი]],<br />[[არგენტინა]] |გარდაცვალების თარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|2014|7|7|1926|7|4}} |გარდაცვალების ადგილი = [[მადრიდი]], [[ესპანეთი]] |სიმაღლე = 176 [[სანტიმეტრი|სმ]] |პოზიცია = [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]] |ახალგაზრდული წელი1 = 1940–1943 |ახალგაზრდული კლუბი1 = უნიონ პროგრესისტა |ახალგაზრდული წელი2 = 1944–1945 |ახალგაზრდული კლუბი2 = [[რივერ პლეიტი (საფეხბურთო კლუბი)|რივერ პლეიტი]] |წელი1 = 1945–1949 |კლუბი1 = [[რივერ პლეიტი (საფეხბურთო კლუბი)|რივერ პლეიტი]] |მატჩი1 = 66 |გოლი1 = 49 |წელი2 = 1945–1946 |კლუბი2 = {{იჯარა}} [[ურაკანი (საფეხბურთო კლუბი)|ურაკანი]] |მატჩი2 = 25 |გოლი2 = 10 |წელი3 = 1949–1953 |კლუბი3 = [[მილიონარიოსი (საფეხბურთო კლუბი)|მილიონარიოსი]] |მატჩი3 = 101 |გოლი3 = 90 |წელი4 = 1953–1964 |კლუბი4 = [[რეალ მადრიდი (საფეხბურთო კლუბი)|რეალ მადრიდი]] |მატჩი4 = 282 |გოლი4 = 216 |წელი5 = 1964–1966 |კლუბი5 = [[ესპანიოლი (საფეხბურთო კლუბი)|ესპანიოლი]] |მატჩი5 = 47 |გოლი5 = 11 |სულ მატჩი = 521 |სულ გოლი = 376 |ეროვნული წელი1 = 1947 |ეროვნული ნაკრები1 = [[არგენტინის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|არგენტინა]] |ეროვნული მატჩი1 = 6 |ეროვნული გოლი1 = 6 |ეროვნული წელი2 = 1951–1952 |ეროვნული ნაკრები2 = [[კოლუმბიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|კოლუმბია]] |ეროვნული მატჩი2 = 4 |ეროვნული გოლი2 = 0 |ეროვნული წელი3 = 1957–1962 |ეროვნული ნაკრები3 = [[ესპანეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ესპანეთი]] |ეროვნული მატჩი3 = 31 |ეროვნული გოლი3 = 23 |მედლის თარგები = |გაწვრთნის წელი1 = 1967–1968 |გაწვრთნილი კლუბი1 = [[ელჩე (საფეხბურთო კლუბი)|ელჩე]] |გაწვრთნის წელი2 = 1969–1970 |გაწვრთნილი კლუბი2 = [[ბოკა ხუნიორსი]] |გაწვრთნის წელი3 = 1970–1974 |გაწვრთნილი კლუბი3 = [[ვალენსია (საფეხბურთო კლუბი)|ვალენსია]] |გაწვრთნის წელი4 = 1974 |გაწვრთნილი კლუბი4 = [[სპორტინგი ლისაბონი (საფეხბურთო კლუბი)|სპორტინგი ლისაბონი]] |გაწვრთნის წელი5 = 1975–1976 |გაწვრთნილი კლუბი5 = [[რაიო ვალიეკანო (საფეხბურთო კლუბი)|რაიო ვალეკანო]] |გაწვრთნის წელი6 = 1976–1977 |გაწვრთნილი კლუბი6 = [[კასტელონი (საფეხბურთო კლუბი)|კასტელონი]] |გაწვრთნის წელი7 = 1979–1980 |გაწვრთნილი კლუბი7 = [[ვალენსია (საფეხბურთო კლუბი)|ვალენსია]] |გაწვრთნის წელი8 = 1981–1982 |გაწვრთნილი კლუბი8 = [[რივერ პლეიტი (საფეხბურთო კლუბი)|რივერ პლეიტი]] |გაწვრთნის წელი9 = 1982–1984 |გაწვრთნილი კლუბი9 = [[რეალ მადრიდი (საფეხბურთო კლუბი)|რეალ მადრიდი]] |გაწვრთნის წელი10 = 1985 |გაწვრთნილი კლუბი10 = [[ბოკა ხუნიორსი]] |გაწვრთნის წელი11 = 1986–1988 |გაწვრთნილი კლუბი11 = [[ვალენსია (საფეხბურთო კლუბი)|ვალენსია]] |გაწვრთნის წელი12 = 1990–1991 |გაწვრთნილი კლუბი12 = [[რეალ მადრიდი (საფეხბურთო კლუბი)|რეალ მადრიდი]] }} '''ალფრედო დი სტეფანო ლაულიე''' ({{lang-es|Alfredo Di Stéfano Laulhé}}; დ. [[4 ივლისი]], [[1926]], [[ბუენოს-აირესი]], [[არგენტინა]] — გ. [[7 ივლისი]], [[2014]], [[მადრიდი]], [[ესპანეთი]]) — [[არგენტინელები|არგენტინელი]] [[ფეხბურთელი]] და მწვრთნელი. იცავდა [[რივერ პლეიტი (საფეხბურთო კლუბი)|„რივერ პლეიტის“]], „ურაკანის“, „მილიონარიოსის“, [[რეალ მადრიდი (საფეხბურთო კლუბი)|მადრიდის „რეალის“]], [[ესპანიოლი (საფეხბურთო კლუბი)|„ესპანიოლის“]], [[არგენტინის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|არგენტინის]], [[კოლუმბიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|კოლუმბიისა]] და [[ესპანეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ესპანეთის]] ეროვნულ ნაკრებთა ღირსებას. ითვლება ყველა დროის ერთ-ერთ უდიდეს ფეხბურთელად.<ref>[http://www.irlandeses.org/0803_079to081.pdf Alfredo Di Stéfano, football player] By John Kennedy. ''ციტატა:'' „Di Stéfano, Alfredo (1926-2014), considered to be one of the greatest centre-forwards in the history of football, was born in the Barracas neighbourhood of the city of Buenos Aires on 4 July 1926. He is descended from Italian, French and Irish immigrants, with the Irish connection being through his maternal grandmother. In a recent interview he said of his Irish links that "the Irish blood means there is something of Great Britain in me, for that I am very grateful, as England has done much for football and continues to do so" (Galliard 2008).“ წაკითხვის თარიღი: 30 აგვისტო, 2019.</ref> ==მიღწევები== === საკლუბო === ; {{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[რივერ პლეიტი (საფეხბურთო კლუბი)|რივერ პლეიტი]] * [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი]]: 1945, 1947 * ალდაოს თასი: 1947 ; {{დროშანიშანი|კოლუმბია}} მილიონარიოსი * [[კოლუმბიის საფეხბურთო ჩემპიონატი]]: 1949, 1951, 1952 * კოლუმბიის საფეხბურთო თასი: 1953 ; {{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[რეალ მადრიდი (საფეხბურთო კლუბი)|რეალ მადრიდი]] * [[ესპანეთის პრიმერა დივიზიონი]]: 1953–54, 1954–55, 1956–57, 1957–58, 1960–61, 1961–62, 1962–63, 1963–64 * [[ესპანეთის საფეხბურთო თასი]]: 1962 * [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა|ევროპის ჩემპიონთა თასი]]: 1955–56, 1956–57, 1957–58, 1958–59, 1959–60 * [[საკონტინენტთაშორისო თასი (ფეხბურთი)|საკონტინენტთაშორისო თასი]]: 1960 === სანაკრებო === ; {{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[არგენტინის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|არგენტინა]] * სამხრეთ ამერიკის ჩემპიონი: 1947 === ინდივიდუალური === * [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი]]ს საუკეთესო ბომბარდირი: 1947 * [[კოლუმბიის საფეხბურთო ჩემპიონატი]]ს საუკეთესო ბომბარდირი: 1951, 1952 * [[ესპანეთის პრიმერა დივიზიონი]]ს საუკეთესო ბომბარდირი: 1954, 1956, 1957, 1958, 1959 * [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა|ევროპის ჩემპიონთა თასი]]ს საუკეთესო ბომბარდირი: 1958, 1962 * ესპანეთის საუკეთესო ფეხბურთელი: 1957, 1959, 1960, 1964 * ევროპის საუკეთესო ფეხბურთელის [[ოქროს ბურთი]]ს მფლობელი: 1957, 1959 * XX საუკუნის ევროპის საუკეთესო ფეხბურთელის [[ოქროს ბურთი]]ს მფლობელი: 1989 * XX საუკუნის მადრიდის „რეალის“ საუკეთესო ფეხბურთელი: 2002 * XX საუკუნის 100 საუკეთესო ფეხბურთელი [[Placar]]-ის ვერსიით: 1999 <ref>[http://www.rsssf.com/miscellaneous/best-x-players-of-y.html#placar100 Placar's 100 Craques do Século] · In November 1999, Placar (Brazil) published a list of the best 100 players of all time, ranked from 1 to 100 · 23 დეკემბერი, 2015. ''Karel Stokkermans for the'' [http://www.rsssf.com ''Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation'']. წაკითხვის თარიღი: 1 სექტემბერი, 2019.</ref> * ყველა დროის 100 უდიდესი ფეხბურთელი World Soccer-ის ვერსიით: 1999 * [[ფიფა|ფიფა-ს ასეული (FIFA 100)]]: 2004 <ref>[[The Guardian]] (4 მარტი, 2004). [http://www.theguardian.com/football/2004/mar/04/newsstory.sport15 The FIFA 100]. FIFA today published Pele's list of the 100 greatest living footballers. Compiled to mark the 100th anniversary of the Fifa's foundation, the list is so good it actually contains 125 names. [http://www.theguardian.com/ ''theguardian.com'']. წაკითხვის თარიღი: 30 აგვისტო, 2019.</ref><ref>[[BBC|BBC Sport]] (4 მარტი, 2004). [http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/3533891.stm Pele's list of the greatest]. These are the 125 players selected by Brazilian legend Pele to mark Fifa's 100th anniversary. Argentina: Alfredo Di Stefano, Daniel Passarella, Diego Maradona, Gabriel Batistuta, Hernan Crespo, Javier Saviola, Javier Zanetti, Juan Sebastian Veron, Mario Kempes, Omar Sivori. [http://news.bbc.co.uk/ ''news.bbc.co.uk'']. წაკითხვის თარიღი: 30 აგვისტო, 2019.</ref><ref>Marcelo Leme de Arruda (6 მარტი, 2004). [http://www.rsssf.com/miscellaneous/pele-125alive.html Pelé's Choice of 125 Living Players]. As part of its Centennial commemorations (1904–2004), FIFA asked Pelé to list the 100 best players (still alive) of all-time, comprised of 50 players still in activity and 50 players from the past. Understandably (given that misproportion), Pelé decided to add more players from the past and came up with 125 players in the end, 50 active and 75 retired (but alive) ones. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. [http://www.rsssf.com ''RSSSF'']. წაკითხვის თარიღი: 30 აგვისტო, 2019.</ref><ref>[[BBC|BBC Sport]] (4 მარტი, 2004). [http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/3533833.stm Fifa names greatest list]. Pele has revealed his list of the 125 greatest living players at Fifa's centenary gala in London on Thursday. [http://news.bbc.co.uk/ ''news.bbc.co.uk'']. წაკითხვის თარიღი: 30 აგვისტო, 2019.</ref><ref>Best Football Players Ever (4 მარტი, 2004). [http://www.bestfootballplayersever.com/fifa100.php FIFA 100 – list of the 125 greatest living footballers in 2004 created by Pelé for FIFA´s 100th anniversary]. The FIFA 100 is a list of the 125 greatest living footballers in 2004 created by Pelé for FIFA´s 100th anniversary. Pele had been asked to select 50 retired players and 50 active players to get a list of 100 players, which would refer to the FIFA´s 100th anniversary. However Pelé found it too difficult to select just 50 former footballers so the list would eventually get to 125 players from which 75 former players. [http://www.bestfootballplayersever.com ''bestfootballplayersever.com'']. წაკითხვის თარიღი: 30 აგვისტო, 2019.</ref> * [[უეფა]]-ს საიუბილეო ჯილდო – ესპანეთის ოქროს ფეხბურთელი: 2004 <ref group="კომ.">UEFA Jubilee Awards – Golden Player of Spain: 2004.</ref> * Golden Foot-ის ჯილდო (ნომინაციაში ფეხბურთის ლეგენდა): 2004 <ref group="კომ.">Golden Foot: 2004, as football legend.</ref> * [[უეფა]]-ს საპრეზიდენტო ჯილდო: 2007 <ref group="კომ.">UEFA President's Award: 2007.</ref> * ყველა დროის უდიდესი თერთმეტეულის წევრი World Soccer-ის ვერსიით: 2013 <ref group="კომ.">World Soccer Greatest XI of all time: 2013.</ref> * [[ფეხბურთის ისტორიისა და სტატისტიკის საერთაშორისო ფედერაცია|ფეხბურთის ისტორიისა და სტატისტიკის საერთაშორისო ფედერაციის]] ლეგენდა <ref group="კომ.">IFFHS Legends.</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commonscat|Alfredo Di Stéfano}} * [http://bigenc.ru/sport/text/1959256 ალფრედო დი სტეფანო] — [[დიდი რუსული ენციკლოპედია]] * [http://www.britannica.com/biography/Alfredo-Di-Stefano ალფრედო დი სტეფანო] — [[ენციკლოპედია ბრიტანიკა]] * [http://www.enciclopedia.cat/EC-GEC-0227183.xml ალფრედო დი სტეფანო] — [[კატალანური დიდი ენციკლოპედია]] * [http://www.imdb.com/name/nm0224349/ ალფრედო დი სტეფანო] — [[კინოფილმების ინტერნეტ-მონაცემთა ბაზა]] * [http://static.fifa.com/fifa-tournaments/players-coaches/people=174499/index.html ალფრედო დი სტეფანო] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190830163025/http://static.fifa.com/fifa-tournaments/players-coaches/people%3D174499/index.html |date=2019-08-30 }} — FIFA.com * [http://www.munzinger.de/search/go/document.jsp?id=01000050042 ალფრედო დი სტეფანო] — Munzinger * [http://www.national-football-teams.com/player/18294/Alfredo_Di_Stefano.html ალფრედო დი სტეფანო] — National-football-teams.com * [http://nndb.com/people/070/000352011/ ალფრედო დი სტეფანო] — Notable Names Database * [http://www.worldfootball.net/player_summary/alfredo-di-stefano/ ალფრედო დი სტეფანო] — WorldFootball.net == კომენტარები == {{Reflist|group=კომ.|30em}} ==სქოლიო== {{სქოლიო|2}} {{ოქროს ბურთის მფლობელები}} {{ფიფა 100}} {{უეფა-ს თასების მფლობელთა თასის მფლობელი მწვრთნელები}} {{DEFAULTSORT:დი სტეფანო, ალფრედო}} [[კატეგორია:დაბადებული 4 ივლისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1926]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 7 ივლისი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2014]] [[კატეგორია:იტალიელი არგენტინელები]] [[კატეგორია:ფრანგი არგენტინელები]] [[კატეგორია:არგენტინელი ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:კოლუმბიელი ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ესპანელი ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:არგენტინის პრიმერა დივიზიონის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:რივერ პლეიტის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ურაკანის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ესპანეთის პრიმერა დივიზიონის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:მადრიდის რეალის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ესპანიოლის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:არგენტინის ნაკრების ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ესპანეთის ნაკრების ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:1962 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:არგენტინელი ფეხბურთის მწვრთნელები]] [[კატეგორია:რივერ პლეიტის მწვრთნელები]] [[კატეგორია:ესპანელი ფეხბურთის მწვრთნელები]] [[კატეგორია:ესპანეთის პრიმერა დივიზიონის მწვრთნელები]] [[კატეგორია:ელჩეს მწვრთნელები]] [[კატეგორია:ვალენსიის მწვრთნელები]] [[კატეგორია:რაიო ვალიეკანოს მწვრთნელები]] [[კატეგორია:მადრიდის რეალის მწვრთნელები]] [[კატეგორია:ფიფას 100-ეული]] [[კატეგორია:ოქროს ბურთის მფლობელები]] 9m6wxcom1bthiqk7r9lw9eb79kt14vi 0 45458 4407831 4404098 2022-08-17T06:05:01Z Jaba1977 3604 /* ახალი ცივი ომი (1979-1985) */ wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Jaba1977|Jaba1977]].|6|08|2022}} {{ინფოდაფა |კურსივისახელი = არა |სახელწოდება = |წარწერა = ცივი ომი |წარწერის სტილი = |წარწერის კლასი = |ზევით = |ზედა სტილი = |ზედა კლასი = |ქვეთავი = |ქვეთავის სტილი1 = |ქვეთავის კლასი = |ქვეთავი2 = |ქვეთავის სტილი2 = |სურათი = [[სურათი:NATO_vs._Warsaw_(1949-1990).png|300პქ]] |სურათის სტილი = |სურათის კლასი = |ტიტრი = {{legend inline|#005ED0|[[ნატო]]}} და {{legend inline|#E40000|[[ვარშავის პაქტი]]}} |ტიტრის სტილი = |სურათი2 = [[სურათი:Cold War alliances mid-1975.svg|300პქ]] |ტიტრი2 = „[[სამი სამყაროს მოდელი|სამი სამყარო]]“ აპრილი-აგვისტო 1975 {{legend|#3465A4|პირველი სამყარო: [[დასავლეთის ბლოკი]] [[აშშ]] და მოკავშირეები}} {{legend|#D40000|მეორე სამყარო: [[აღმოსავლეთის ბლოკი]] [[სსრკ]], [[ჩინეთი]] და მათი მოკავშირეები}} {{legend|#73D216|მესამე სამყარო: [[მიუმხრობლობის მოძრაობა]] და [[ნეიტრალიტეტი|ნეიტრალური ქვეყნები]]}} |სურათი3 = [[სურათი:IvyMike2.jpg|300px]] |ტიტრი3 = ივი-მაიკის ბირთვული იარაღის ტესტირება, 1952 |ქვედა კლასი = |ქვედა სტილი = |ქვევით = }} [[ფაილი:President Ronald Reagan and Soviet General Secretary Mikhail Gorbachev at the first Summit in Geneva, Switzerland.jpg|thumb|right|300px|[[აშშ]]-ის [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] [[რონალდ რეიგანი]]ს (მარცხნივ) და [[სსრკ]]-ის [[საბჭოთა კავშირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] [[მიხეილ გორბაჩოვი]]ს შეხვედრა 1985 წელს.]] '''ცივი ომი''' — [[აშშ]]-სა და მისი მოკავშირეების [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირთან]] და მის მოკავშირეებთან გლობალური [[გეოპოლიტიკა|გეოპოლიტიკური]], ეკონომიკური და იდეოლოგიური დაპირისპირება, რომელიც დაიწყო მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ და [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] [[1940-იანები|1940-იანი]] წლების შუახნიდან [[1990-იანები|1990-იანი]] წლების დასაწყისამდე გრძელდებოდა. ისტორიკოსები ვერ თანხმდებიან მის დაწყება-დასრულების თარიღებზე, მაგრამ ზოგადად მიჩნეულია, რომ პერიოდი გრძელდება [[1947]] წლის [[ტრუმენის დოქტრინა|ტრუმენის დოქტრინიდან]] ([[1947]] წლის [[12 მარტი]]) [[1991]] წელს [[საბჭოთა კავშირი]]ს [[სსრკ-ის დაშლა|დაშლამდე]] ([[1991]] წლის [[26 დეკემბერი]]).<ref>Robert Service, ''The End of the Cold War: 1985–1991'' (Macmillan, 2015)</ref> ტერმინი ცივი ომი გამოიყენება იმის გამო, რომ არ ყოფილა ფართომასშტაბიანი ბრძოლა უშუალოდ ორ ზესახელმწიფოს შორის, მაგრამ თითოეული მათგანი მხარს უჭერდა ძირითად რეგიონულ კონფლიქტებს, რომლებიც ცნობილია როგორც მარიონეტული ომები. კონფლიქტი ეფუძნებოდა ამ ორი სუპერსახელმწიფოს მიერ გლობალური გავლენისთვის იდეოლოგიურ და გეოპოლიტიკურ ბრძოლას, 1945 წელს ნაცისტური გერმანიის წინააღმდეგ მათი დროებითი ალიანსისა და გამარჯვების შემდეგ.<ref>{{Cite book|last=Sempa|first=Francis|url=https://books.google.com/books?id=Px4uDwAAQBAJ|title=Geopolitics: From the Cold War to the 21st Century|date=12 July 2017|publisher=Routledge|isbn=978-1-351-51768-3}}</ref> გარდა ბირთვული არსენალის განვითარებისა და ჩვეულებრივი სამხედრო განლაგებისა, ბრძოლა პირველობისათვის გამოიხატა არაპირდაპირი საშუალებებით, როგორიცაა [[ფსიქოლოგიური ომი]], პროპაგანდისტული კამპანიები, ჯაშუშობა, შორსმიმავალი ემბარგოები, მეტოქეობა სპორტულ ღონისძიებებზე და ტექნოლოგიურ შეჯიბრებებში, როგორიცაა [[კოსმოსური რბოლა]]. [[დასავლეთის ბლოკი|დასავლეთის ბლოკს]] ხელმძღვანელობდა [[აშშ]] და მასთან დაკავშირებული იყო ზოგიერთი ავტორიტარული მმართველობის ქვეყანა, ხოლო [[აღმოსავლეთის ბლოკი|აღმოსავლეთის ბლოკს]] ხელმძღვანელობდა საბჭოთა კავშირი და ასევე მასთანაც დაკავშირებული იყო ავტორიტარული მმართველობის ქვეყნები. აშშ-ს მთავრობა მხარს უჭერდა ანტიკომუნისტურ და მემარჯვენე მთავრობებს და აჯანყებებს მთელ მსოფლიოში, ხოლო საბჭოთა მთავრობა აფინანსებდა მემარცხენე პარტიებსა და რევოლუციებს მთელს მსოფლიოში. ვინაიდან თითქმის ყველა კოლონიალურმა სახელმწიფომ მიაღწია დამოუკიდებლობას [[1945]]–[[1960]] წლებში, ისინი იქცნენ ცივ ომში მესამე სამყაროს ბრძოლის ველად. ცივი ომის პირველი ეტაპი დაიწყო [[1945]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასრულებიდან მალევე. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა და მისმა მოკავშირეებმა 1949 წელს შექმნეს [[ნატო|ნატოს]] სამხედრო ალიანსი საბჭოთა თავდასხმის შიშით და გლობალურ პოლიტიკას უწოდეს [[შეკავების პოლიტიკა]]. საბჭოთა კავშირმა [[1955]] წელს ნატოს საპასუხოდ ჩამოაყალიბა [[ვარშავის პაქტი]]. ამ ეტაპის ძირითადი კრიზისები იყო [[1948]]–[[1949]] წლების [[ბერლინის ბლოკადა]], [[1927]]–[[1949]] წლების [[ჩინეთის სამოქალაქო ომი]], [[1950]]–[[1953]] წლების [[კორეის ომი]], [[1956]] წლის [[უნგრეთის რევოლუცია (1956)|უნგრეთის რევოლუცია]], [[1956]] წლის [[სუეცის კრიზისი]], [[1961]] წლის [[ბერლინის კრიზისი]] და [[1962]] წლის [[კარიბის კრიზისი]]. აშშ და სსრკ ეჯიბრებოდნენ ლათინურ ამერიკაში, ახლო აღმოსავლეთში და აფრიკის, აზიისა და ოკეანიის ქვეყნებში გავლენისათვის. კარიბის კრიზისის შემდეგ დაიწყო ახალი ეტაპი, რომლის დროსაც ჩინეთსა და საბჭოთა კავშირს შორის [[სსრკ-ჩინეთის განხეთქილება|განხეთქილებამ]] გაართულა ურთიერთობები კომუნისტურ სფეროში, ხოლო საფრანგეთმა, დასავლეთის ბლოკის სახელმწიფომ, დაიწყო მეტი ავტონომიის მოთხოვნა. სსრკ შეიჭრა [[ჩეხოსლოვაკია]]ში [[1968]] წლის [[პრაღის გაზაფხული]]ს ჩასახშობად, მაშინ როცა აშშ განიცდიდა შიდა არეულობას სამოქალაქო უფლებების მოძრაობისგან და [[მოძრაობა ვიეტნამის ომში აშშ-ის მონაწილეობის წინააღმდეგ|ვიეტნამის ომის მოწინააღმდეგეებისაგან]]. 1960-1970-იან წლებში საფუძველი ჩაეყარა საერთაშორისო სამშვიდობო მოძრაობას. დაიწყო ბირთვული იარაღის ტესტირებისა და ბირთვული განიარაღების წინააღმდეგ მიმართული მოძრაობები, დიდი ომის საწინააღმდეგო საპროტესტო აქციებით. 1970-იანი წლებისთვის ორივე მხარემ დაიწყო მშვიდობისა და უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, დაიწყო პერიოდი, რომლის დროსაც მიმდინარეობდა სტრატეგიული იარაღის შეზღუდვის შესახებ მოლაპარაკებები, აშშ-მა გახსნა ურთიერთობები [[ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა]]სთან, და მიიჩნევდა მას როგორც სსრკ-ს სტრატეგიულ საპირწონეს. მთელი რიგი მარქსისტული მთავრობები ჩამოყალიბდა 1970-იანი წლების მეორე ნახევარში მესამე სამყაროს ქვეყნებში. ეს ქვეყნები იყო [[ანგოლა]], [[მოზამბიკი]], [[ეთიოპია]], [[კამბოჯა]], [[ავღანეთი]] და [[ნიკარაგუა]]. სახელმწიფოთა შორის დაძაბულობის შენელების პერიოდი ძალიან დაზარალდა [[1979]] წელს ავღანეთში საბჭოთა კავშირის [[ავღანეთის ომი (1979–1989)|შეჭრით]]. 1980-იანი წლების დასაწყისი იყო დაძაბულობის კიდევ ერთი პერიოდი. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა გაზარდა დიპლომატიური, სამხედრო და ეკონომიკური ზეწოლა საბჭოთა კავშირზე, იმ დროს, როდესაც ის უკვე განიცდიდა ეკონომიკურ სტაგნაციას. 1980-იანი წლების შუა ხანებში საბჭოთა კავშირის ახალმა ლიდერმა [[მიხეილ გორბაჩოვი|მიხეილ გორბაჩოვმა]] წამოიწყო [[გლასნოსტი]]სა და [[პერესტროიკა|პერესტროიკის]] ლიბერალიზებული რეფორმები და 1989 წელს საბჭოთა კავშირის ჯარები გამოიყვანა ავღანეთიდან. [[1989]] წელს, [[პანევროპული პიკნიკი]]ს შემდეგ რკინის ფარდის დაცემამ და რევოლუციების მშვიდობიანმა ტალღამ ([[რუმინეთი]]სა და [[ავღანეთი]]ს გარდა) დაამხო აღმოსავლეთ ბლოკის თითქმის ყველა კომუნისტური მთავრობა. თავად საბჭოთა კავშირის კომუნისტურმა პარტიამ დაკარგა კონტროლი საბჭოთა კავშირზე და აიკრძალა [[1991]] წლის აგვისტოში გადატრიალების წარუმატებელი მცდელობის შემდეგ. ამან თავის მხრივ გამოიწვია [[სსრკ-ის დაშლა]] [[1991]] წლის დეკემბერში, მისი შემადგენელი რესპუბლიკების დამოუკიდებლობის გამოცხადება და კომუნისტური მთავრობების დაშლა აფრიკისა და აზიის დიდ ნაწილზე. ამერიკის შეერთებული შტატები დარჩა მსოფლიოს ერთადერთ ზესახელმწიფოდ. ==ტერმინის წარმოშობა== ტერმინი „ცივი ომი“ ეკუთვნის პროზაიკოსისა და პუბლიცისტის [[ჯორჯ ორუელი]]ს კალამს, რომელმაც ეს ფრაზა გამოიყენა ნარკვევში „თქვენ და ატომური ბომბი“, რომელიც გამოქვეყნდა [[1945]] წლის 19 ოქტომბერს ბრიტანულ გაზეთ „ტრიბუნში“. [[1946]] წლის 10 მარტის The Observer-ში ორუელი წერდა: „გასული წლის დეკემბერში მოსკოვის კონფერენციის შემდეგ, რუსეთმა დაიწყო „ცივი ომის“ წარმოება ბრიტანეთის იმპერიაზე“. ტერმინის პირველი გამოყენება [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირსა]] და [[აშშ|ამერიკის შეერთებულ შტატებს]] შორის ომისშემდგომი გეოპოლიტიკური დაპირისპირების აღსაწერად, [[1947]] წლის 16 აპრილს მოხდა დემოკრატი პრეზიდენტების გავლენიანი მრჩევლის [[ბერნარდ ბარუხი]]ს გამოსვლაში.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. P. 54 ISBN 978-1-59420-062-5.</ref> სიტყვაში, რომელიც დაწერა ჟურნალისტმა ჰერბერტ ბაიარ სვოუპმა, ნათქვამი იყო: „მოდით, არ მოვიტყუოთ: ჩვენ დღეს ცივი ომის შუაგულში ვართ“.<ref>{{cite web |title=Bernard Baruch coins the term "Cold War" |url=https://www.history.com/this-day-in-history/bernard-baruch-coins-the-term-cold-war |website=HISTORY |access-date=23 October 2019 |date=13 November 2009 |ref={{harvid|History.com|2009}} |archive-date=7 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200107063147/https://www.history.com/this-day-in-history/bernard-baruch-coins-the-term-cold-war |url-status=live }}</ref> ==მეორე მსოფლიო ომის დასასრული (1945-1947)== ===ომის დროინდელი კონფერენციები=== [[ფაილი:Yalta Conference (Churchill, Roosevelt, Stalin) (B&W).jpg|300px|მინი|[[იალტის კონფერენცია]], დიდი სამეული: [[უინსტონ ჩერჩილი]], [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი]] და [[იოსებ სტალინი]]]] [[ფაილი:Map-Germany-1945.svg|300px|მინი|[[მოკავშირეთა მიერ გერმანიის ოკუპაცია]]]] {{მთავარი|თეირანის კონფერენცია|იალტის კონფერენცია}} მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ მოკავშირეები ვერ თანხმდებოდნენ თუ როგორი უნდა ყოფილიყო ევროპის რუკა. თითოეულ მხარეს ჰქონდა განსხვავებული იდეები ომის შემდგომი უსაფრთხოების დამყარებისა და შენარჩუნების შესახებ.<ref name="Gaddis">{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ზოგი მეცნიერი ამტკიცებს, რომ დასავლურ მხარეს უნდოდა ისეთი უსაფრთხოების სისტემა, სადაც დემოკრატიული სახელმწიფოს მოდელი იქნებოდა მთავარი და მისცემდა საშუალებას მათი უთანხომების მშვიდობიანად გადაეწყვეტას საერთაშორისო ორგანიზაციების ჩარევით. სხვები აღნიშნავენ, რომ ატლანტიკური ძალები იყოფიან ომისშემდგომი ახალი სამყაროს ხედვაში. რუზველტის მიზანი იყო სამხედრო გამარჯვება როგორც [[ევროპა]]ში, ასევე — [[აზია]]ში, ამერიკის გლობალური გავლენის მიღწევა და საერთაშორისო მშვიდობის ორგანიზაციის შექმნა. ჩერჩილის მიზნები კი ნაკლებად გლობალური იყო და ძირითადად მოიცავდა კონტროლის შენარჩუნებას [[ხმელთაშუა ზღვა]]ში, ბრიტანეთის იმპერიის გადარჩენას და ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების დამოუკიდებლობას, როგორც დამცავ შუალედად საბჭოთა კავშირსა და ბრიტანეთს შორის. <ref name="Plokhy">{{cite book | last=Plokhy | first=S. M. | title=Yalta: The Price of Peace | url=https://books.google.com/books?id=0wOKfjnXdAUC | date=4 February 2010 | publisher=Penguin Publishing Group | isbn=978-1-101-18992-4 | access-date=23 October 2019 | archive-date=13 December 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20191213192543/https://books.google.com/books?id=0wOKfjnXdAUC | url-status=live }}</ref> საბჭოთა კავშირს კი მოსაზღვრე ქვეყნების შიდა საქმეებში დომინაცია სურდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=Russia, the Soviet Union and the United States. An Interpretative History | date=1990 | author-link=John Lewis Gaddis | publisher=McGraw-Hill | isbn=978-0-07-557258-9 | url=https://archive.org/details/russiasovietunio00gadd }}</ref> ამერიკის მოსაზრებით, სტალინი იყო პოტენციური დამხმარე მათი გეგმების მისაღწევად, ხოლო ბრიტანეთის აზრით სტალინი წარმოადგენდა ყველაზე დიდ წინააღმდეგობას მათი მიზნების შესასრულებლად. ამის შედეგად, რუზველტს და ჩერჩილს სხვადასხვანაირი შეხედულებები ჰქონდათ საბჭოთა კავშირთან დაკავშირებით. 1944 წლის ოქტომბერში, ჩერჩილმა შესთავაზა სტალინს ევროპის პროცენტულად გაყოფა. სტალინს შეხვედებოდა [[რუმინეთი]], [[უნგრეთი]], [[ბულგარეთი]], ხოლო ჩერჩილი შეინარჩუნებდა [[საბერძნეთი|საბერძნეთს]]. სტალინი დათანხმდა ამ შემოთავაზებაზე. 1945 წლის თებერვალში, [[იალტის კონფერენცია]]ზე, რუზველტმა ცალკე მოაწერა ხელი სტალინთან ხელშეკრულებას.<ref name="Plokhy" /> [[1945]] წლის აპრილში, რუზველტი გარდაიცვალა და ახალი პრეზიდენტი გახდა [[ჰარი ტრუმენი]]. ტრუმენის დამოკიდებულა სტალინის მიმართ განსხვავდებოდა, იგი არ ენდობოდა მას.<ref>{{cite book | last1=Zubok | first1=Vladislav | last2=Pleshakov | first2=Constantine | title=Inside the Kremlin's Cold War: From Stalin to Khrushchev | date=1996 | publisher=Harvard University Press | isbn=978-0-674-45531-3 | url=https://archive.org/details/insidekremlinsco00zubo }}</ref> 1945 წლის გამარჯვების შემდეგ, საბჭოთა კავშირმა მოახდინა ცენტრალური და აღმოსავლეთის ევროპის ოკუპირება, ხოლო ამერიკამ და დასავლურმა ბლოკმა ძალები შეინარჩუნეს დასავლეთ ევროპის ქვეყნებში. გერმანიისა და ავსტრიის მიწები, საფრანგეთმა, დიდმა ბრიტანეთმა, აშშ-მ და საბჭოთა კავშირმა გადაინაწილეს საოკუპაციო ზონებად. ამავე წელს, [[სან-ფრანცისკოს კონფერენცია]]ზე საფუძველი ჩაეყარა [[გაერო]]ს, რომლის მთავარი მიზანი იყო საერთაშორისო მშვიდობის შენარჩუნება. თუმცა, უსაფრთხოების საბჭოს შესაძლებლობები მალევე ეჭვქვეშ აღმოჩნდა, როდესაც რამდენიმე ქვეყანას ვეტოს დადების საშუალება მიეცა.<ref>{{Cite journal |title=Why the Security Council Failed |last=Glennon |first=Michael J. |journal=Foreign Affairs |date=May–June 2003 |volume=82 |issue=3 |pages=16–35 |doi=10.2307/20033576 |jstor=20033576 |access-date=26 April 2020 |url=https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2003-05-01/why-security-council-failed |archive-date=28 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200728165559/https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2003-05-01/why-security-council-failed |url-status=live }}</ref> ===პოტსდამის კონფერენცია და იაპონიის დანებება=== {{მთავარი|პოტსდამის კონფერენცია}} [[პოტსდამის კონფერენცია]] დაიწყო ივლისში, გერმანიის დამარცხების შემდეგ. ამ კონფერენციაზე, გერმანიის და ზოგადად ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების მომავალზე აზრები გაიყო. ამ კონფერენციაზე უკვე შეიმჩნეოდა მხარეებს შორის დაპირისპირების საწყისები.<ref>{{cite encyclopedia | last=Byrd | first=Peter | title=Cold War (entire chapter) | date=2003 | editor1=McLean, Iain | editor2=McMillan, Alistair | encyclopedia=The concise Oxford dictionary of politics | url=https://books.google.com/books?id=xLbEHQAACAAJ | access-date=16 June 2008 | publisher=Oxford University Press | isbn=978-0-19-280276-7 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729150444/https://books.google.com/books?id=xLbEHQAACAAJ | url-status=live }}</ref> [[აშშ]]-მა [[დიდი ბრიტანეთი]] ჩართო თავის ატომური იარაღის პროექტში, რაც საბჭოთა კავშირისგან საიდუმლოდ უნდა დარჩენილიყო. თუმცა სტალინმა მალევე გაიგო ეს ინფორმაცია. პოტსდამის კონფერენციიდან ერთი კვირის შემდეგ, აშშ-მ დაბომბა [[ჰიროსიმა]] და [[ნაგასაკი]], რამაც სტალინის აზრით ბალანსი დაარღვია. ამერიკის შეერთებული შტატები და ბრიტანეთი იყენებდნენ სამხედრო ძალებს [[საბერძნეთის დროშა|საბერძნეთში]] და კორეაში რომ გაენადგურებინათ ადგილობრივი სახელმწიფოები და ასევე ყველანაირი ძალა რომელსაც კომუნისტური ელფერი ჰქონდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ===აღმოსავლეთის ბლოკის დასაწყისი=== {{მთავარი|სოციალისტური ბანაკი}} [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასაწყისში, [[საბჭოთა კავშირი]] საფუძველს უყრიდა აღმოსავლეთის ბლოკს. რაც გულისხმოდა რამდენიმე ტერიტორიაზე შეჭრას და მათი როგორც საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკად გამოცხადებას. ეს ტერიტორიები მოიცავდა, [[პოლონეთი|პოლონეთს]], [[ლატვია]]ს, [[ლიტვა]]ს, [[ესტონეთი|ესტონეთს]] და [[რუმინეთი|რუმინეთს]]. ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ტერიტორიები რომლებიც საბჭოთა კავშირის არმიამ გაათავისუფლა გერმანიისგან ასევე დაემატა აღმოსავლეთის ბლოკს. საბჭოთა კავშირმა ეს ტერიტორიები გაადაქცია ოკუპირებულ სატელიტურ ქვეყნებად.<ref>{{cite book | last=Wettig | first=Gerhard | title=Stalin and the Cold War in Europe | date=2008 | publisher=Rowman & Littlefield | isbn=978-0-7425-5542-6 }}</ref><ref>{{cite book | last=Senn | first=Alfred Erich | title=Lithuania 1940: Revolution from Above | date=2007 | publisher=Rodopi | isbn=978-90-420-2225-6 }}</ref> საბჭოთა კავშირის მსგავსი რეჟიმები, რაც წარმოიშვა ამ ქვეყნებში, ატარებდა ისეთ ხასიათს როგორიც იყო თვითონ საბჭოთა კავშირში. თუმცა, სტალინს ჰქონდა განსაკუთრებული მეთოდები საიდუმლო პოლიციის სახით რაც ყველა სახის ოპოზიციას, რეალურს თუ პოტენციურს, კლავდა.<ref>{{cite encyclopedia | last=Schmitz | first=David F. | title=Cold War (1945–91): Causes [entire chapter] | date=1999 | author-link= | editor=Whiteclay Chambers, John | encyclopedia=The Oxford Companion to American Military History | url=https://books.google.com/books?id=xtMKHgAACAAJ | access-date=16 June 2008 | publisher=Oxford University Press | isbn=978-0-19-507198-6 }}</ref> სტალინის კონტროლის გაძლიერების ნაწილი იყო ასევე [[შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატი]], რომლის სათავეშიც იდგა [[ლავრენტი ბერია]]. მისი დანიშნულება იყო საბჭოთა კავშირის სტილის საიდუმლო პოლიიცის სისტემების დანერგვა, რომლებიც გაანადგურებდნენ ანტი-კომუნისტურ სენტიმენტებს. როდესაც რაიმე სახის დაპირისპირება წარმოიქმნებოდა სტალინის სტრატეგია მოიცავდა მათგან ძალის ჩამორთმევას, გასამართლებას, დაპატიმრებას და რამდენიმე შემთხვევაში მოკვლასაც. ევროპის მსგავსი ძალების გადანაწილება, წინააღმდეგობის გარეშე არ დარჩა. [[უინსტონ ჩერჩილი|უინსტონ ჩერჩილს]] აწუხებდა საბჭოთა კავშირის დიდი დომინაცია ევროპაში. შესაბამისად, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ, ამერიკის წარმომადგენლები დაეხმარნენ დასავლური ევროპის ლიდერებს რომ თავიანთი საიდუმლო უსაფრთხოების სისტემა ჩამოეყალიბებინათ, რომელსაც ეწოდა „[[ოპერაცია გლადიო]]“. ==შეკავება და ტრუმენის დოქტრინა (1947-1953)== {{მთავარი|შეკავების პოლიტიკა|ტრუმენის დოქტრინა}} ===რკინის ფარდა=== {{მთავარი|რკინის ფარდა}} [[ფაილი:Čížov (Zaisa) - preserved part of Iron curtain.JPG|250px|მინი|„რკინის ფარდის“ ნაშთები [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]]]] [[1946]] წლის, გვიან თებერვალს, [[ჯორჯ კენანი]]ს „გრძელი ტელეგრამი“, [[მოსკოვი]]დან [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონამდე]], ერთ-ერთი ასპექტი გახდა ამერიკის მთავრობის გაზრდილ მკაცრ მიდგომაზე საბჭოთა კავშირის მიმართ.<ref>{{Cite web|date=22 February 2021|title=This Day in History: George Kennan Sends "Long Telegram"|url=https://www.trumanlibraryinstitute.org/this-day-in-history-2/|access-date=27 October 2021|website=Truman Library Institute}}</ref> სწორედ ასეთი გაზრდილი სიმკაცრე იქნება ამერიკის სტრატეგიის საფუძველი მომდევნო რამდენიმე წლებში. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ [[ირანი]] დაპყრობილი იყო ჩრდილოეთით წითელი არმიის მიერ, ხოლო ბრიტანეთს სამხრეთი ნაწილი ეკავა. მალევე, [[უინსტონ ჩერჩილი|უინსტონ ჩერჩილმა]] განახორციელა საკმაოდ ცნობილი სიტყვით გამოსვლა „რკინის ფარდა“. ამ გამოსვლის მთავარი მიზანი იყო ანგლო-ამერიკული ალიანსი საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ, რომელსაც ადანაშაულებდნენ ევროპის გამყოფ, რკინის ფარდის ჩამოყალიბებაში.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ამ გამოსვლიდან ერთი კვირის შემდეგ, სტალინმა უპასუხა ჩერჩილს და იგი შეადარა ჰიტლერსაც რომელსაც სურდა რომ ინგლისურად მოსაუბრე ქვეყნებში უპირატესობა მოეპოვებინა, სამყაროს დომინაციის მიზნით. შესაბამისად, სტალინმა ჩერჩილის განცხადება აღიქვა როგორც [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირზე]] ომის გამოცხადება.<ref>{{Cite web | url=https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1946/03/x01.htm | title=Interview to "Pravda" Correspondent Concerning Mr. Winston Churchill's Speech | website=www.marxists.org | ref=CITEREFMarxists Internet Archive | access-date=4 April 2017 | archive-date=31 January 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200131200528/https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1946/03/x01.htm | url-status=live }}</ref> ===მარშალის გეგმა და ჩეხოსლოვაკიის სახელმწიფო გადატრიალება=== [[1947]] წლის დასაწყისში [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]], [[დიდი ბრიტანეთი|დიდმა ბრიტანეთმა]] და [[აშშ]]-მ წარუმატებლად სცადეს შეთანხმების დადება საბჭოთა კავშირთან. შეთანხმება მოიცავდა გერმანიის ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესებას. [[1947]] წლის ივნისში, [[ტრუმენის დოქტრინა|ტრუმენის დოქტრინის]] თანახმად, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა განახორციელა [[მარშალის გეგმა]]. მარშალის გეგმა გულისხმობდა ეკონომიკურ დახმარებას ყველა ევროპული სახელმწიფოსთვის რომელსაც მოუნდებოდა გაწევრიანება ამავე გეგმის პროცესებში, საბჭოთა კავშირის ჩათვლით.<ref>Miller, Roger Gene (2000). To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949. Texas A&M University Press. ISBN 978-0-89096-967-0</ref> ამ გეგმის თანახმად, აშშ მონაწილე ქვეყნებს მისცემდა 13 მილიარდ დოლარს, რომ თავიდან აეშენებინათ ევროპის ეკონომიკა. მოგვიანებით, ამ პროგრამამ გამოიწვია ევროპის ეკონომიკური კოოპერაციის ორგანიზაციის დაარსება ({{lang-en|Organisation for European Economic Co-operation}}). გეგმის მიზანი იყო თავიდან დაარსებულიყო ევროპის დემოკრატიული და ეკონომიკური სისტემები, რომლებიც დაუპირისპირდებოდა ევროპის ძალთა ბალანსის დარღვევას და ამავდროულად [[კომუნიზმი|კომუნიზმს]]. სტალინს სჯეროდა რომ დასავლეთთან ეკონომიკური ინტეგრაცია აღმოსავლეთის ბლოკს საშუალებას მისცემდა საბჭოთა კონტროლისგან გათავისუფლებას. შესაბამისად, სტალინმა ხელი შეუშალა ამ ტერიტორიებს მარშალის გეგმაში მონაწილეობას. მარშალის გეგმის საბჭოთა კავშირისეულ ალტერნატიული ვერსიას დაერქვა „[[მოლოტოვის გეგმა]]“. მთავარი მიზანი ამ გეგმის იყო საბჭოთა სუბსიდიების გაზრდა და ვაჭრობის ხაზების დამყარება ცენტრალურ და აღმოსავლურ ევროპასთან. [[1948]] წლის დასაწყისში, საბჭოთა კავშირმა ჩეხოსლოვაკიაში სახელმწიფო გადატრიალება განახორციელა. ზუსტად ეს მოვლენა იყო ის, რამაც შეაშინა დასავლური ქვეყნები, რომ დიდ ომს ეყრებოდა საფუძველი. მარშალის გეგმის ფარგლებში, მილიადრობით დახმარება შევიდა დასავლურ ევროპაში, [[საბერძნეთი|საბერძნეთში]] და ასევე [[თურქეთი|თურქეთში]]. ამერიკის დახმარებით საბერძნეთმა მოიგო [[საბერძნეთის სამოქალაქო ომი|სამოქალაქო ომი]], სადაც კომუნისტურ-სოციალისტური ალიანსი დაამარცხეს.<ref>Karabell, Zachary (1999). Architects of Intervention: The United States the Third World and the Cold War 1946–1962. LSU Press. ISBN 978-0-8071-2341-6</ref> ===ჯაშუშობა=== ყველა დიდი ძალაუფლების მქონე ქვეყანა ჩართული იყო ჯაშუშურ ოპერაციებში, იყენებდნენ სხვადასხვა სახის ჯაშუშებს, ორმაგ აგენტებს და ახალ ტექნოლოგიებს. სამი ყველაზე ცნობილი ორგანიზაცია იყო ამერიკული [[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო]] და საბჭოთა კავშირის [[სსრკ-ის სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტი|სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტი]] და ბრიტანული [[საიდუმლო დაზვერვის სამსახური]]. ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო ჩუმად აფინანსებდა და აპიარებდა ანტი-კომუნისტურ კულტურულ აქტივობებს და ორგანიზაციებს. ის ასევე ჩართული იყო ევროპის პოლიტიკურ პროცესებში, განსაკუთრებით [[იტალია]]ში.<ref>{{cite book|last=Saunders|first=Frances Stonor|title=The Cultural Cold War: The CIA and the World of Arts and Letters|url=https://books.google.com/books?id=lCxnAgAAQBAJ|date=5 November 2013|publisher=New Press|isbn=978-1-59558-942-2|access-date=25 October 2019|archive-date=29 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200729151744/https://books.google.com/books?id=lCxnAgAAQBAJ|url-status=live}}</ref> ===კომინფორმი და სტალინ-ტიტოს უთანხმოება === [[1947]] წლის სექტემბერში, საბჭოთა კავშირმა დაარსა [[კომინფორმი]]. კომინფორმის მიზანი იყო საერთაშორისო კომუნისტურ არენაზე გამაერთიანებლობის გაძლიერება და პოლიტიკური კონტროლის გარდა საბჭოთა ტერიტორიებზე, კომუნისტური პარტიების კოორდინაციის მეშვეობით. თუმა, კომინფორმის წარმატება არ გაგრძელდა დიდხანს, რადგან [[იოსიპ ბროზ ტიტო|ტიტოს]] და სტალინის უთანხმოებამ დაატოვებინა იუგოსლავიის კომუნისტურ ქვეყნებს კომინფორმი.<ref>{{cite book|last=Papathanasiou|first=Ioanna|editor-last1=Carabott|editor-first1=Philip|editor-last2=Sfikas|editor-first2=Thanasis D.|chapter=The Cominform and the Greek Civil War, 1947–49|title=The Greek Civil War: Essays on a Conflict of Exceptionalism and Silences|chapter-url=https://books.google.com/books?id=wTorDwAAQBAJ&pg=PR4|date=5 July 2017|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-351-88865-3|pages=57–72|access-date=25 October 2019|archive-date=29 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200729143727/https://books.google.com/books?id=wTorDwAAQBAJ&pg=PR4|url-status=live}}</ref> ===ბერლინის ბლოკადა და საჰაერო ოპერაციები === [[1947]] წლის 1 იანვარს ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა და დიდმა ბრიტანეთმა გააერთიანეს დასავლური გერმანიის ოკუპირებული ზონები და უწოდეს „ბიზონია“ (1949 წელს ეწოდა „ტრიზონია“, რადგან დაემატა ფრანგული საოკუპაციო ზონაც). გერმანიის ეკონომიკური განვითარების ფარგლებში, დასავლური ევროპის რამდენიმე წარმომადგენელმა გადაწყვიტა, რომ დასავლური გერმანიის ნაწილები გაერთიანებინათ ფედერალურ სახელმწიფო სისტემაში. ასევე, მარშალის გეგმის თანახმად, მათ დაიწყეს გერმანიის ეკონომიკის თავიდან ინდუსტრიალიზაცია და აშენება.<ref>Miller, Roger Gene (2000). To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949. Texas A&M University Press. ISBN 978-0-89096-967-0.</ref> იმის შემდეგ რაც სტალინმა განახორციელა [[ბერლინის ბლოკადა]] (24 მაისი, 1948 – 12 მაისი, 1949), რომელიც იყო ერთ-ერთი ყველაზე დიდი კრიზისი ცივი ომის დროს, საჭმელი და საყოფაცხოვრებო ნივთები დასავლეთ გერმანიაში აღარ მიეწოდებოდა ხალხს. ამის შედეგად, [[აშშ]]-მა, [[დიდი ბრიტანეთი|დიდმა ბრიტანეთმა]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]], [[კანადა]]მ, [[ავსტრალია]]მ, [[ახალი ზელანდია|ახალმა ზელანდიამ]] და სხვა ქვეყნებმა დაგეგმეს საჰაერო ოპერაციები რაც დასავლეთ ბერლინს ამარეგებდა საჭმლით და სხვა საჭირო ნივთებით.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. ISBN 978-1-59420-062-5.</ref> [[1952]] წელს, [[სტალინი]] განმეორებით სთავაზობდა გეგმას, რომ გაეერთიანებინათ დასავლეთ და აღმოსავლეთ გერმანია, რის შედეგადაც გერმანიაში იქნებოდა ერთი სახელმწიფო მმართველობა. არჩევნების მეთვალყურე კი იქნებოდა [[გაერო]]ს წარმომადგენლები. ახალი გერმანია არ უნდა შეერთებოდა დასავლეთის სამხედრო ალიანსს. ეს შეთანხმება დასავლეთ ევროპის წარმომადგენლებმა არ მიიღეს.<ref>van Dijk, Ruud (1996). The 1952 Stalin Note Debate: Myth Or Missed Opportunity for German Unification?. Cold War International History Project, Woodrow Wilson International Center for Scholars.</ref> ===ნატოს შექმნა და რადიო თავისუფალი ევროპა=== [[1949]] წლის აპრილში დიდმა ბრიტანეთმა, საფრანგეთმა, აშშ-მ, [[კანადა]]მ და რვა დასავლური ევროპის ქვეყანამ მოაწერეს ხელი [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|„ნატოს“]] შექმნის ხელშეკრულებას. მას შემდეგ, რაც [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირმა]] ბევრჯერ განაცხადა უარი, რომ მონაწილეობა მიეღო გერმანიის ეკონომიკის თავიდან აშენების პროცესებში, [[აშშ]], [[დიდი ბრიტანეთი]] და [[საფრანგეთი]] 1949 წლის აპრილში სათავეში ჩაუდგნენ დასავლური გერმანიის ჩამოყალიბებას სამი დასავლური ოკუპაციის ზონების ტერიტორიაზე.<ref>Bungert, Heike (July 1994). "A New Perspective on French-American Relations during the Occupation of Germany, 1945?1948: Behind-the-Scenes Diplomatic Bargaining and the Zonal Merger". Diplomatic History. 18 (3): 333–352</ref> აღმოსავლეთის ბლოკის მედია, მთლიანად დამოკიდებული იყო კომუნისტურ პარტიაზე. რადიო და ტელევიზია სახელმწიფოს საკუთრებაში შედიოდა, ხოლო ბეჭდვითი მედია ძირითადად პოლიტიკურ ორგანიზაციებს ეკუთვნოდა, რომლებიც ასევე ძირითადად კომუნისტური პარტიები იყვნენ. საბჭოთა კავშირის რადიო ძირითადად საუბრობდა მარქსისტულ რეტორიკაზე, [[კაპიტალიზმი]]ს წინააღმდეგ და ხაზს უსვამდა ისეთ თემებს როგორიცაა იმპერიალიზმი, შრომითი ექსპლუატაცია და ა. შ.<ref>{{cite book | last=Wood | first=James | title=History of International Broadcasting | date=1992 | url=https://books.google.com/books?id=WUO4U8L5N_cC&pg=PA105 | publisher=IET | isbn=978-0-86341-302-5 | access-date=19 June 2019 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729143358/https://books.google.com/books?id=WUO4U8L5N_cC&pg=PA105 | url-status=live }}</ref> [[1949]] წელს, „[[BBC]]“-ს და „ამერიკული ხმის“ დახმარებით საფუძველი ჩაეყარა [[რადიო თავისუფალი ევროპა/რადიო თავისუფლება|რადიო თავისუფლებას]], რომლის მიზანი იყო აღმოსავლეთ ბლოკშიკომუნისტური მმართველობის მშვიდობიანი დასრულება. რადიო თავისუფლება ამ მიზნის მისაღწევად ცდილობდა, რომ ინფორმაციის ალტერნატიული სახეობა წარმოედგინა, რომელიც არ იყო სახელმწიფოს დაქვემდებარების ქვეშ. ამერიკელ პოლიტიკოსებს მიაჩნდათ, რომ ცივი ომი იყო ომი იდეების.<ref>{{cite book | last=Puddington | first=Arch | title=Broadcasting Freedom: The Cold War Triumph of Radio Free Europe and Radio Liberty | date=2003 | publisher=University Press of Kentucky | isbn=978-0-8131-9045-7 | url-access=registration | url=https://archive.org/details/broadcastingfree0000pudd }}</ref> ===ჩინეთის სამოქალაქო ომი=== [[1949]] წელს, [[მაო ძედუნი]]ს პარტიამ „[[ჩინეთის სახალხო-განმათავისუფლებელი არმია]]“ დაამარცხა [[ჩან კაიში]]ს ნაციონალისტური სახელმწიფო მმართველობა ჩინეთში, რომელსაც მხარს უჭერდა აშშ. საბჭოთა კავშირმა უცბად დაამყარა ალიანსი ჩინეთის ახალ სახელმწიფო მმართველობასთან. ნორვეგიელი ისტორიკოსის, ოდ არნე ვესტადის, აზრით კომუნისტურმა პარტიამ ჩინეთში გაიმარჯვა იმიტომ, რომ ნაკლებად მეტი სამხედრო შეცდომა დაუშვეს ვიდრე ჩან კაიშმა. ასევე, ჩან კაიშის სურვილმა რომ დაემყარებინა ერთი ცენტრალიზებული სახელმწიფო ბევრი სხვადასხვა ჯგუფის ინტერესები ვერ მოიცვა ჩინეთში. ამავდროულად, კომინისტური პარტია ჩინეთში ზუსტად იმას ეუბნებოდა სხვადასხვა ხალხს რისი გაგონებაც მათ უნდოდათ. ჩინეთის კომუნისტური რევოლუციის და ამერიკული ატომური მონოპოლიის დამთავრების შემდეგ, ტრუმენის ადმინისტრაციამ სასწრაფოდ მიიღო ახალი გადაწყვეტილებები და განაგრძო [[შეკავების პოლიტიკა]]. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა დაიწყო გავლენის გავრცელება [[აზია]]ში, [[აფრიკა]]ში და ლათინურ ამერიკაში, რომ აღმოეფხროთ რევოლუციონერული, კომუნისტური მოძრაობები, რომლებსაც ძირითადად [[საბჭოთა კავშირი]] აფინანსებდა.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. ISBN 978-1-59420-062-5. p. 212</ref> ===კორეის ომი=== {{მთავარი|კორეის ომი}} ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მაგალითი აშშ-ის შეკავების პოლიტიკისა არის, ამერიკის ჩართულობა [[კორეის ომი|კორეის ომში]]. [[1950]] წლის ივნისში, [[კიმ ირ სენი]]ს ჩრდილოეთ კორეის არმიამ დაიპყრო სამხრეთი კორეა.<ref>{{cite book | last=Haruki | first=Wada | title=The Korean War: An International History | date=29 March 2018 | url=https://books.google.com/books?id=fHBMDwAAQBAJ&q=cumings,+weathersby&pg=PA307 | publisher=Rowman & Littlefield | isbn=978-1-5381-1642-5 | access-date=13 May 2020 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729151758/https://books.google.com/books?id=fHBMDwAAQBAJ&pg=PA307&dq=cumings,+weathersby#v=snippet | url-status=live }}</ref> ომის შედეგად კორეა გაიყო ორ ნაწილად 38-ე პარალელზე.<ref>{{cite book | last=Stueck | first=William | title=Rethinking the Korean War: A New Diplomatic and Strategic History | date=25 April 2013 | url=https://books.google.com/books?id=zDvMXm7fHpUC&q=stalin,+korea,+armistice | publisher=Princeton University Press | isbn=978-1-4008-4761-7 | access-date=13 May 2020 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729152931/https://books.google.com/books?id=zDvMXm7fHpUC&printsec=frontcover&dq=stalin,+korea,+armistice#v=snippet | url-status=live }}</ref> ==კრიზისი და ესკალაცია (1953-1962)== ცივი ომის ეს პერიოდი მოიცავს მოვლენებს [[იოსებ სტალინი]]ს გარდაცვალებიდან (1953 წ.) [[კარიბის კრიზისი|კარიბის კრიზისამდე]] (1962 წ.). სტალინის გარდაცვალების შემდეგ, ახალმა ლიდერებმა სცადეს „დე-სტალინიზაციის“ პროცესის დაწყება, რამაც გამოიწვია უთანხმოება აღმოსავლეთის ბლოკში და [[ვარშავის პაქტი]]ს წევრებში.<ref>Karabell, Zachary (1999). Architects of Intervention: The United States the Third World and the Cold War 1946–1962. LSU Press. ISBN 978-0-8071-2341-6</ref> გარდა ამისა, ამ პერიოდში ასევე იყო ისეთი წლები, რომლებიც მშვიდობიანობითაც გამოირჩეოდა. თუმცა, ეს მშვიდობის პერიოდიც ნაწილი იყო იმისა თუ როგორ აგრძელებდა ეს ორი მხარე თავისი შესაძლებლობების გაძლიერებას, რამაც ასევე კოსმოსური შეჯიბრებაც მოიცვა. ასევე, [[აფრიკა|აფრიკის]] ქვეყნების ჩართულობამ ცივი ომის ამ ეტაპზე, მაგალითად [[კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] ალიანსი [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირთან]], უფრო დიდ უთანხმოებას და შიშს იწვევდა დასავლეთში.<ref>{{cite book |last1=Gerard |first1=Emmanuel |title=Death in the Congo |date=2015 |publisher=Harvard University Press |isbn=978-0-674-74536-0 |url=https://books.google.com/books?id=pvVqBgAAQBAJ&q=lumumba.+cold+war.+assassination |access-date=13 May 2020 |archive-date=29 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200729172533/https://books.google.com/books?id=pvVqBgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=lumumba.+cold+war.+assassination |url-status=live }}</ref> ==დაპირისპირებიდან დაძაბულობამდე (1962-1979)== [[ამერიკის შეერთებული შტატები]] აგრძელებდა საბჭოთა კავშირთან ჩართულობას, მიუხედავად იმისა რომ ამ პერიოდში [[აშშ-ის პრეზიდენტი|ამერიკის პრეზიდენტი]] [[ჯონ ფიცჯერალდ კენედი|ჯონ კენედი]] მოკლეს, დაიწყო სამოქალაქო უფლებების დაცვის მოძრაობა და [[ინდოჩინეთის მეორე ომი|ვიეტნამის ომის]] საწინააღმდეგო პროცესები. [[1968]] წელს, აღმოსავლეთის ბლოკის წევრმა, [[ჩეხოსლოვაკია]]მ სცადა რეფორმების გატარება, რომელიც „[[პრაღის გაზაფხული]]ს“ სახელითაა ცნობილი, თუმცა ამაში ხელის შემშლელი აღმოჩნდა [[საბჭოთა კავშირი]] და [[ვარშავის პაქტი]]ს წევრები, რომლებმაც თავიდან დაამყარეს საბჭოთა მოდელი ჩეხოსლოვაკიაში.<ref>{{cite news | title = Russia brings winter to Prague Spring | date = 21 August 1968 | url = http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/21/newsid_2781000/2781867.stm | work = BBC News | access-date = 10 June 2008 | ref = {{harvid|BBC|2008}} | archive-date = 21 July 2008 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080721191900/http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/21/newsid_2781000/2781867.stm | url-status = live }}</ref> 1973 წელს, აშშ-მა უკვე დატოვა [[ვიეტნამი]]. სანამ კომუნისტები ძალაუფლებას იღებდნენ სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნებში, ისინი გაიყვნენ ჩინეთ-საბჭოთა დაპირისპირების შედეგად. ჩინეთი კი ამ დროს უფრო და უფრო უახლოვდებოდა დასავლურ ბლოკს, მას შემდეგ რაც ამერიკის პრეზიდენტი [[რიჩარდ ნიქსონი]] ესტუმრა ჩინეთს.<ref>{{cite web | title=Milestones: 1945–1952 – Office of the Historian | url=https://history.state.gov/milestones/1945-1952/truman-doctrine | website=history.state.gov | ref={{harvid|Milestones: 1945–1952}} | access-date=25 October 2017 | archive-date=18 January 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200118193318/https://history.state.gov/milestones/1945-1952/truman-doctrine | url-status=live }}</ref> 1960-იანებში და 1970-იანებში, მესამე მსოფლიოს ქვეყნები დაიყო იმისდამიხედვით თუ რომელ სახელმწიფოს უჭერდა მხარს საბჭოთა კავშირი ([[ლიბია]], [[ერაყი]], [[სირია]], [[ეგვიპტე]], [[სამხრეთი იემენი]]) და რომელს ამერიკის შეერთებული შტატები და ნატო ([[საუდის არაბეთი]]). ასევე იზრდებოდა ქვეყნების რაოდენობა რომლებიც არცერთთან არ იყო ალიანსში. ==ახალი ცივი ომი (1979-1985)== [[1979]]-[[1985]] წლები მიჩნეულია როგორც ცივი ომის გვიანი ფაზა. ამ წლებში განვითარებული მოვლენები მოიცავს [[საბჭოთა კავშირი]]ს წინააღმდეგ მკაფიო დაპირისპირებას დასავლეთის მხრიდან. ერთ-ერთი საწყისი ეტაპი გაზრდილი დაპირისპირებისა იყო საბჭოთა კავშირის შეჭრა ავღანეთში [[1979]] წლის დეკემბერში.<ref>{{cite journal|last=Tobin|first=Conor|title=The Myth of the "Afghan Trap": Zbigniew Brzezinski and Afghanistan, 1978–1979|journal=[[Diplomatic History (journal)|Diplomatic History]]|publisher=[[Oxford University Press]]|volume=44|issue=2|date=April 2020|pages=237–264|doi=10.1093/dh/dhz065}}</ref> მას შემდეგ რაც [[მარგარეტ ტეტჩერი]] გახდა პრემიერ-მინისტრი 1979 წელს და ამერიკის პრეზიდენტი [[რონალდ რეიგანი]] 1980 წელს, დასავლურმა საგარეო პოლიტიკამ საბჭოთა კავშირის მიმართ უარყო საერთაშორისო დაძაბულობის განტვირთვა. ასევე, მიზანი გახდა საბჭოთა გავლენის მოშლა, საბჭოთა კავშირის წევრ ქვეყნებში. ამ პერიოდში ასევე, ატომური ომის საშიშროება კვლავ გაიზარდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> [[საბჭოთა კავშირი]] ავღანეთში შეიჭრა [[საურის რევოლუცია|საურის რევოლუციის]] შემდეგ.<ref>{{cite book | last = Hussain | first = Rizwan | title = Pakistan and the emergence of Islamic militancy in Afghanistan | publisher = Ashgate | location = Aldershot, England Burlington, VT | date = 2005 | isbn = 978-0-7546-4434-7 }}</ref> ამის საპასუხოდ ამერიკის პრეზიდენტმა [[ჯიმი კარტერი|ჯიმი კარტერმა]] მოსკოვის [[1980]] წლის ზაფხულის ოლიმპიადას გამოუცხადა ბოიკოტი. ამის საპასუხოდ 1984 წელს, საბჭოთა კავშირმა გამოუცხადა [[ლოს-ანჯელესი|ლოს-ანჯელესში]] ჩატარებულ [[1984]] წლის საზაფხულო ოლიმპიადას ბოიკოტი. დაძაბულობა გაიზარდა როდესაც ამერიკამ გამოაცხადა რომ პერშინ II-ის რაკეტებს განალაგებდა დასავლეთ გერმანიაში. ასევე, 1983 წელს რეგანმა გამოაცხადა საბჭოთა კავშირი როგორც „ბოროტების იმპერია“.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }} გვ. 211</ref> ცივი ომის ეს პერიოდი მოიცავდა ამერიკის პრეზიდენტის რონალ რეიგანის (1981-1985) პრეზიდენტობის პირველ ნაწილს, საბჭოთა კავშირის ლიდერის [[ლეონიდ ბრეჟნევი]]ს სიკვდილს და მოკლევადიან, შუა პერიოდს, როდესაც საბჭოთა კავშირის სათავეში იყო [[იური ანდროპოვი]] (1982-1984) და [[კონსტანტინ ჩერნენკო]] (1984-1985). ცივი ომის ეს პერიოდი დასრულდა [[1985]] წელს, [[მიხეილ გორბაჩოვი]]ს არჩევით, რომელსაც სხვა რეფორმები ჰქონდა მიზნად, მაგალითად დაძაბულობის შემსუბუქება დასავლეთ და აღმოსავლეთ ბლოკებს შორის და სხვა დიდი ცვლილებების შემოტანა საბჭოთა მმართველობაში.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }} გვ. 197</ref> ==ბოლო წლები (1985-1991)== ==ცივი ომის შედეგები == == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.osaarchivum.org/guide/ არქივები, ბუდაპეშტი, უნგრეთი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110511130424/http://www.osaarchivum.org/guide/ |date=2011-05-11 }} * [http://www.cybertrn.demon.co.uk/ ბრიტანეთის არქივი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222065026/http://www.cybertrn.demon.co.uk/ |date=2008-12-22 }} * [http://www.conelrad.com/ CONELRAD ცივი ომის პოპ-კულტურის საიტი] * [http://archives.cbc.ca/IDD-1-71-274/conflict_war/cold_war/ ცივი ომის კულტურა 1950-1960 წლებში] * [http://coldwarfiles.org/ ცივი ომის ფაილები] * [http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/ CNN ცივი ომის საინფორმაციო ბანკი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081217154418/http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/ |date=2008-12-17 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ცივი ომი}} [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ომები]] [[კატეგორია:ცივი ომი|*]] q9vhd3wq2lhfynzhjz5zowofoj6wyfn 4407833 4407831 2022-08-17T06:12:23Z Jaba1977 3604 /* ბოლო წლები (1985-1991) */ wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Jaba1977|Jaba1977]].|6|08|2022}} {{ინფოდაფა |კურსივისახელი = არა |სახელწოდება = |წარწერა = ცივი ომი |წარწერის სტილი = |წარწერის კლასი = |ზევით = |ზედა სტილი = |ზედა კლასი = |ქვეთავი = |ქვეთავის სტილი1 = |ქვეთავის კლასი = |ქვეთავი2 = |ქვეთავის სტილი2 = |სურათი = [[სურათი:NATO_vs._Warsaw_(1949-1990).png|300პქ]] |სურათის სტილი = |სურათის კლასი = |ტიტრი = {{legend inline|#005ED0|[[ნატო]]}} და {{legend inline|#E40000|[[ვარშავის პაქტი]]}} |ტიტრის სტილი = |სურათი2 = [[სურათი:Cold War alliances mid-1975.svg|300პქ]] |ტიტრი2 = „[[სამი სამყაროს მოდელი|სამი სამყარო]]“ აპრილი-აგვისტო 1975 {{legend|#3465A4|პირველი სამყარო: [[დასავლეთის ბლოკი]] [[აშშ]] და მოკავშირეები}} {{legend|#D40000|მეორე სამყარო: [[აღმოსავლეთის ბლოკი]] [[სსრკ]], [[ჩინეთი]] და მათი მოკავშირეები}} {{legend|#73D216|მესამე სამყარო: [[მიუმხრობლობის მოძრაობა]] და [[ნეიტრალიტეტი|ნეიტრალური ქვეყნები]]}} |სურათი3 = [[სურათი:IvyMike2.jpg|300px]] |ტიტრი3 = ივი-მაიკის ბირთვული იარაღის ტესტირება, 1952 |ქვედა კლასი = |ქვედა სტილი = |ქვევით = }} [[ფაილი:President Ronald Reagan and Soviet General Secretary Mikhail Gorbachev at the first Summit in Geneva, Switzerland.jpg|thumb|right|300px|[[აშშ]]-ის [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] [[რონალდ რეიგანი]]ს (მარცხნივ) და [[სსრკ]]-ის [[საბჭოთა კავშირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] [[მიხეილ გორბაჩოვი]]ს შეხვედრა 1985 წელს.]] '''ცივი ომი''' — [[აშშ]]-სა და მისი მოკავშირეების [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირთან]] და მის მოკავშირეებთან გლობალური [[გეოპოლიტიკა|გეოპოლიტიკური]], ეკონომიკური და იდეოლოგიური დაპირისპირება, რომელიც დაიწყო მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ და [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] [[1940-იანები|1940-იანი]] წლების შუახნიდან [[1990-იანები|1990-იანი]] წლების დასაწყისამდე გრძელდებოდა. ისტორიკოსები ვერ თანხმდებიან მის დაწყება-დასრულების თარიღებზე, მაგრამ ზოგადად მიჩნეულია, რომ პერიოდი გრძელდება [[1947]] წლის [[ტრუმენის დოქტრინა|ტრუმენის დოქტრინიდან]] ([[1947]] წლის [[12 მარტი]]) [[1991]] წელს [[საბჭოთა კავშირი]]ს [[სსრკ-ის დაშლა|დაშლამდე]] ([[1991]] წლის [[26 დეკემბერი]]).<ref>Robert Service, ''The End of the Cold War: 1985–1991'' (Macmillan, 2015)</ref> ტერმინი ცივი ომი გამოიყენება იმის გამო, რომ არ ყოფილა ფართომასშტაბიანი ბრძოლა უშუალოდ ორ ზესახელმწიფოს შორის, მაგრამ თითოეული მათგანი მხარს უჭერდა ძირითად რეგიონულ კონფლიქტებს, რომლებიც ცნობილია როგორც მარიონეტული ომები. კონფლიქტი ეფუძნებოდა ამ ორი სუპერსახელმწიფოს მიერ გლობალური გავლენისთვის იდეოლოგიურ და გეოპოლიტიკურ ბრძოლას, 1945 წელს ნაცისტური გერმანიის წინააღმდეგ მათი დროებითი ალიანსისა და გამარჯვების შემდეგ.<ref>{{Cite book|last=Sempa|first=Francis|url=https://books.google.com/books?id=Px4uDwAAQBAJ|title=Geopolitics: From the Cold War to the 21st Century|date=12 July 2017|publisher=Routledge|isbn=978-1-351-51768-3}}</ref> გარდა ბირთვული არსენალის განვითარებისა და ჩვეულებრივი სამხედრო განლაგებისა, ბრძოლა პირველობისათვის გამოიხატა არაპირდაპირი საშუალებებით, როგორიცაა [[ფსიქოლოგიური ომი]], პროპაგანდისტული კამპანიები, ჯაშუშობა, შორსმიმავალი ემბარგოები, მეტოქეობა სპორტულ ღონისძიებებზე და ტექნოლოგიურ შეჯიბრებებში, როგორიცაა [[კოსმოსური რბოლა]]. [[დასავლეთის ბლოკი|დასავლეთის ბლოკს]] ხელმძღვანელობდა [[აშშ]] და მასთან დაკავშირებული იყო ზოგიერთი ავტორიტარული მმართველობის ქვეყანა, ხოლო [[აღმოსავლეთის ბლოკი|აღმოსავლეთის ბლოკს]] ხელმძღვანელობდა საბჭოთა კავშირი და ასევე მასთანაც დაკავშირებული იყო ავტორიტარული მმართველობის ქვეყნები. აშშ-ს მთავრობა მხარს უჭერდა ანტიკომუნისტურ და მემარჯვენე მთავრობებს და აჯანყებებს მთელ მსოფლიოში, ხოლო საბჭოთა მთავრობა აფინანსებდა მემარცხენე პარტიებსა და რევოლუციებს მთელს მსოფლიოში. ვინაიდან თითქმის ყველა კოლონიალურმა სახელმწიფომ მიაღწია დამოუკიდებლობას [[1945]]–[[1960]] წლებში, ისინი იქცნენ ცივ ომში მესამე სამყაროს ბრძოლის ველად. ცივი ომის პირველი ეტაპი დაიწყო [[1945]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასრულებიდან მალევე. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა და მისმა მოკავშირეებმა 1949 წელს შექმნეს [[ნატო|ნატოს]] სამხედრო ალიანსი საბჭოთა თავდასხმის შიშით და გლობალურ პოლიტიკას უწოდეს [[შეკავების პოლიტიკა]]. საბჭოთა კავშირმა [[1955]] წელს ნატოს საპასუხოდ ჩამოაყალიბა [[ვარშავის პაქტი]]. ამ ეტაპის ძირითადი კრიზისები იყო [[1948]]–[[1949]] წლების [[ბერლინის ბლოკადა]], [[1927]]–[[1949]] წლების [[ჩინეთის სამოქალაქო ომი]], [[1950]]–[[1953]] წლების [[კორეის ომი]], [[1956]] წლის [[უნგრეთის რევოლუცია (1956)|უნგრეთის რევოლუცია]], [[1956]] წლის [[სუეცის კრიზისი]], [[1961]] წლის [[ბერლინის კრიზისი]] და [[1962]] წლის [[კარიბის კრიზისი]]. აშშ და სსრკ ეჯიბრებოდნენ ლათინურ ამერიკაში, ახლო აღმოსავლეთში და აფრიკის, აზიისა და ოკეანიის ქვეყნებში გავლენისათვის. კარიბის კრიზისის შემდეგ დაიწყო ახალი ეტაპი, რომლის დროსაც ჩინეთსა და საბჭოთა კავშირს შორის [[სსრკ-ჩინეთის განხეთქილება|განხეთქილებამ]] გაართულა ურთიერთობები კომუნისტურ სფეროში, ხოლო საფრანგეთმა, დასავლეთის ბლოკის სახელმწიფომ, დაიწყო მეტი ავტონომიის მოთხოვნა. სსრკ შეიჭრა [[ჩეხოსლოვაკია]]ში [[1968]] წლის [[პრაღის გაზაფხული]]ს ჩასახშობად, მაშინ როცა აშშ განიცდიდა შიდა არეულობას სამოქალაქო უფლებების მოძრაობისგან და [[მოძრაობა ვიეტნამის ომში აშშ-ის მონაწილეობის წინააღმდეგ|ვიეტნამის ომის მოწინააღმდეგეებისაგან]]. 1960-1970-იან წლებში საფუძველი ჩაეყარა საერთაშორისო სამშვიდობო მოძრაობას. დაიწყო ბირთვული იარაღის ტესტირებისა და ბირთვული განიარაღების წინააღმდეგ მიმართული მოძრაობები, დიდი ომის საწინააღმდეგო საპროტესტო აქციებით. 1970-იანი წლებისთვის ორივე მხარემ დაიწყო მშვიდობისა და უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, დაიწყო პერიოდი, რომლის დროსაც მიმდინარეობდა სტრატეგიული იარაღის შეზღუდვის შესახებ მოლაპარაკებები, აშშ-მა გახსნა ურთიერთობები [[ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა]]სთან, და მიიჩნევდა მას როგორც სსრკ-ს სტრატეგიულ საპირწონეს. მთელი რიგი მარქსისტული მთავრობები ჩამოყალიბდა 1970-იანი წლების მეორე ნახევარში მესამე სამყაროს ქვეყნებში. ეს ქვეყნები იყო [[ანგოლა]], [[მოზამბიკი]], [[ეთიოპია]], [[კამბოჯა]], [[ავღანეთი]] და [[ნიკარაგუა]]. სახელმწიფოთა შორის დაძაბულობის შენელების პერიოდი ძალიან დაზარალდა [[1979]] წელს ავღანეთში საბჭოთა კავშირის [[ავღანეთის ომი (1979–1989)|შეჭრით]]. 1980-იანი წლების დასაწყისი იყო დაძაბულობის კიდევ ერთი პერიოდი. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა გაზარდა დიპლომატიური, სამხედრო და ეკონომიკური ზეწოლა საბჭოთა კავშირზე, იმ დროს, როდესაც ის უკვე განიცდიდა ეკონომიკურ სტაგნაციას. 1980-იანი წლების შუა ხანებში საბჭოთა კავშირის ახალმა ლიდერმა [[მიხეილ გორბაჩოვი|მიხეილ გორბაჩოვმა]] წამოიწყო [[გლასნოსტი]]სა და [[პერესტროიკა|პერესტროიკის]] ლიბერალიზებული რეფორმები და 1989 წელს საბჭოთა კავშირის ჯარები გამოიყვანა ავღანეთიდან. [[1989]] წელს, [[პანევროპული პიკნიკი]]ს შემდეგ რკინის ფარდის დაცემამ და რევოლუციების მშვიდობიანმა ტალღამ ([[რუმინეთი]]სა და [[ავღანეთი]]ს გარდა) დაამხო აღმოსავლეთ ბლოკის თითქმის ყველა კომუნისტური მთავრობა. თავად საბჭოთა კავშირის კომუნისტურმა პარტიამ დაკარგა კონტროლი საბჭოთა კავშირზე და აიკრძალა [[1991]] წლის აგვისტოში გადატრიალების წარუმატებელი მცდელობის შემდეგ. ამან თავის მხრივ გამოიწვია [[სსრკ-ის დაშლა]] [[1991]] წლის დეკემბერში, მისი შემადგენელი რესპუბლიკების დამოუკიდებლობის გამოცხადება და კომუნისტური მთავრობების დაშლა აფრიკისა და აზიის დიდ ნაწილზე. ამერიკის შეერთებული შტატები დარჩა მსოფლიოს ერთადერთ ზესახელმწიფოდ. ==ტერმინის წარმოშობა== ტერმინი „ცივი ომი“ ეკუთვნის პროზაიკოსისა და პუბლიცისტის [[ჯორჯ ორუელი]]ს კალამს, რომელმაც ეს ფრაზა გამოიყენა ნარკვევში „თქვენ და ატომური ბომბი“, რომელიც გამოქვეყნდა [[1945]] წლის 19 ოქტომბერს ბრიტანულ გაზეთ „ტრიბუნში“. [[1946]] წლის 10 მარტის The Observer-ში ორუელი წერდა: „გასული წლის დეკემბერში მოსკოვის კონფერენციის შემდეგ, რუსეთმა დაიწყო „ცივი ომის“ წარმოება ბრიტანეთის იმპერიაზე“. ტერმინის პირველი გამოყენება [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირსა]] და [[აშშ|ამერიკის შეერთებულ შტატებს]] შორის ომისშემდგომი გეოპოლიტიკური დაპირისპირების აღსაწერად, [[1947]] წლის 16 აპრილს მოხდა დემოკრატი პრეზიდენტების გავლენიანი მრჩევლის [[ბერნარდ ბარუხი]]ს გამოსვლაში.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. P. 54 ISBN 978-1-59420-062-5.</ref> სიტყვაში, რომელიც დაწერა ჟურნალისტმა ჰერბერტ ბაიარ სვოუპმა, ნათქვამი იყო: „მოდით, არ მოვიტყუოთ: ჩვენ დღეს ცივი ომის შუაგულში ვართ“.<ref>{{cite web |title=Bernard Baruch coins the term "Cold War" |url=https://www.history.com/this-day-in-history/bernard-baruch-coins-the-term-cold-war |website=HISTORY |access-date=23 October 2019 |date=13 November 2009 |ref={{harvid|History.com|2009}} |archive-date=7 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200107063147/https://www.history.com/this-day-in-history/bernard-baruch-coins-the-term-cold-war |url-status=live }}</ref> ==მეორე მსოფლიო ომის დასასრული (1945-1947)== ===ომის დროინდელი კონფერენციები=== [[ფაილი:Yalta Conference (Churchill, Roosevelt, Stalin) (B&W).jpg|300px|მინი|[[იალტის კონფერენცია]], დიდი სამეული: [[უინსტონ ჩერჩილი]], [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი]] და [[იოსებ სტალინი]]]] [[ფაილი:Map-Germany-1945.svg|300px|მინი|[[მოკავშირეთა მიერ გერმანიის ოკუპაცია]]]] {{მთავარი|თეირანის კონფერენცია|იალტის კონფერენცია}} მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ მოკავშირეები ვერ თანხმდებოდნენ თუ როგორი უნდა ყოფილიყო ევროპის რუკა. თითოეულ მხარეს ჰქონდა განსხვავებული იდეები ომის შემდგომი უსაფრთხოების დამყარებისა და შენარჩუნების შესახებ.<ref name="Gaddis">{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ზოგი მეცნიერი ამტკიცებს, რომ დასავლურ მხარეს უნდოდა ისეთი უსაფრთხოების სისტემა, სადაც დემოკრატიული სახელმწიფოს მოდელი იქნებოდა მთავარი და მისცემდა საშუალებას მათი უთანხომების მშვიდობიანად გადაეწყვეტას საერთაშორისო ორგანიზაციების ჩარევით. სხვები აღნიშნავენ, რომ ატლანტიკური ძალები იყოფიან ომისშემდგომი ახალი სამყაროს ხედვაში. რუზველტის მიზანი იყო სამხედრო გამარჯვება როგორც [[ევროპა]]ში, ასევე — [[აზია]]ში, ამერიკის გლობალური გავლენის მიღწევა და საერთაშორისო მშვიდობის ორგანიზაციის შექმნა. ჩერჩილის მიზნები კი ნაკლებად გლობალური იყო და ძირითადად მოიცავდა კონტროლის შენარჩუნებას [[ხმელთაშუა ზღვა]]ში, ბრიტანეთის იმპერიის გადარჩენას და ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების დამოუკიდებლობას, როგორც დამცავ შუალედად საბჭოთა კავშირსა და ბრიტანეთს შორის. <ref name="Plokhy">{{cite book | last=Plokhy | first=S. M. | title=Yalta: The Price of Peace | url=https://books.google.com/books?id=0wOKfjnXdAUC | date=4 February 2010 | publisher=Penguin Publishing Group | isbn=978-1-101-18992-4 | access-date=23 October 2019 | archive-date=13 December 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20191213192543/https://books.google.com/books?id=0wOKfjnXdAUC | url-status=live }}</ref> საბჭოთა კავშირს კი მოსაზღვრე ქვეყნების შიდა საქმეებში დომინაცია სურდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=Russia, the Soviet Union and the United States. An Interpretative History | date=1990 | author-link=John Lewis Gaddis | publisher=McGraw-Hill | isbn=978-0-07-557258-9 | url=https://archive.org/details/russiasovietunio00gadd }}</ref> ამერიკის მოსაზრებით, სტალინი იყო პოტენციური დამხმარე მათი გეგმების მისაღწევად, ხოლო ბრიტანეთის აზრით სტალინი წარმოადგენდა ყველაზე დიდ წინააღმდეგობას მათი მიზნების შესასრულებლად. ამის შედეგად, რუზველტს და ჩერჩილს სხვადასხვანაირი შეხედულებები ჰქონდათ საბჭოთა კავშირთან დაკავშირებით. 1944 წლის ოქტომბერში, ჩერჩილმა შესთავაზა სტალინს ევროპის პროცენტულად გაყოფა. სტალინს შეხვედებოდა [[რუმინეთი]], [[უნგრეთი]], [[ბულგარეთი]], ხოლო ჩერჩილი შეინარჩუნებდა [[საბერძნეთი|საბერძნეთს]]. სტალინი დათანხმდა ამ შემოთავაზებაზე. 1945 წლის თებერვალში, [[იალტის კონფერენცია]]ზე, რუზველტმა ცალკე მოაწერა ხელი სტალინთან ხელშეკრულებას.<ref name="Plokhy" /> [[1945]] წლის აპრილში, რუზველტი გარდაიცვალა და ახალი პრეზიდენტი გახდა [[ჰარი ტრუმენი]]. ტრუმენის დამოკიდებულა სტალინის მიმართ განსხვავდებოდა, იგი არ ენდობოდა მას.<ref>{{cite book | last1=Zubok | first1=Vladislav | last2=Pleshakov | first2=Constantine | title=Inside the Kremlin's Cold War: From Stalin to Khrushchev | date=1996 | publisher=Harvard University Press | isbn=978-0-674-45531-3 | url=https://archive.org/details/insidekremlinsco00zubo }}</ref> 1945 წლის გამარჯვების შემდეგ, საბჭოთა კავშირმა მოახდინა ცენტრალური და აღმოსავლეთის ევროპის ოკუპირება, ხოლო ამერიკამ და დასავლურმა ბლოკმა ძალები შეინარჩუნეს დასავლეთ ევროპის ქვეყნებში. გერმანიისა და ავსტრიის მიწები, საფრანგეთმა, დიდმა ბრიტანეთმა, აშშ-მ და საბჭოთა კავშირმა გადაინაწილეს საოკუპაციო ზონებად. ამავე წელს, [[სან-ფრანცისკოს კონფერენცია]]ზე საფუძველი ჩაეყარა [[გაერო]]ს, რომლის მთავარი მიზანი იყო საერთაშორისო მშვიდობის შენარჩუნება. თუმცა, უსაფრთხოების საბჭოს შესაძლებლობები მალევე ეჭვქვეშ აღმოჩნდა, როდესაც რამდენიმე ქვეყანას ვეტოს დადების საშუალება მიეცა.<ref>{{Cite journal |title=Why the Security Council Failed |last=Glennon |first=Michael J. |journal=Foreign Affairs |date=May–June 2003 |volume=82 |issue=3 |pages=16–35 |doi=10.2307/20033576 |jstor=20033576 |access-date=26 April 2020 |url=https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2003-05-01/why-security-council-failed |archive-date=28 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200728165559/https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2003-05-01/why-security-council-failed |url-status=live }}</ref> ===პოტსდამის კონფერენცია და იაპონიის დანებება=== {{მთავარი|პოტსდამის კონფერენცია}} [[პოტსდამის კონფერენცია]] დაიწყო ივლისში, გერმანიის დამარცხების შემდეგ. ამ კონფერენციაზე, გერმანიის და ზოგადად ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების მომავალზე აზრები გაიყო. ამ კონფერენციაზე უკვე შეიმჩნეოდა მხარეებს შორის დაპირისპირების საწყისები.<ref>{{cite encyclopedia | last=Byrd | first=Peter | title=Cold War (entire chapter) | date=2003 | editor1=McLean, Iain | editor2=McMillan, Alistair | encyclopedia=The concise Oxford dictionary of politics | url=https://books.google.com/books?id=xLbEHQAACAAJ | access-date=16 June 2008 | publisher=Oxford University Press | isbn=978-0-19-280276-7 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729150444/https://books.google.com/books?id=xLbEHQAACAAJ | url-status=live }}</ref> [[აშშ]]-მა [[დიდი ბრიტანეთი]] ჩართო თავის ატომური იარაღის პროექტში, რაც საბჭოთა კავშირისგან საიდუმლოდ უნდა დარჩენილიყო. თუმცა სტალინმა მალევე გაიგო ეს ინფორმაცია. პოტსდამის კონფერენციიდან ერთი კვირის შემდეგ, აშშ-მ დაბომბა [[ჰიროსიმა]] და [[ნაგასაკი]], რამაც სტალინის აზრით ბალანსი დაარღვია. ამერიკის შეერთებული შტატები და ბრიტანეთი იყენებდნენ სამხედრო ძალებს [[საბერძნეთის დროშა|საბერძნეთში]] და კორეაში რომ გაენადგურებინათ ადგილობრივი სახელმწიფოები და ასევე ყველანაირი ძალა რომელსაც კომუნისტური ელფერი ჰქონდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ===აღმოსავლეთის ბლოკის დასაწყისი=== {{მთავარი|სოციალისტური ბანაკი}} [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასაწყისში, [[საბჭოთა კავშირი]] საფუძველს უყრიდა აღმოსავლეთის ბლოკს. რაც გულისხმოდა რამდენიმე ტერიტორიაზე შეჭრას და მათი როგორც საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკად გამოცხადებას. ეს ტერიტორიები მოიცავდა, [[პოლონეთი|პოლონეთს]], [[ლატვია]]ს, [[ლიტვა]]ს, [[ესტონეთი|ესტონეთს]] და [[რუმინეთი|რუმინეთს]]. ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ტერიტორიები რომლებიც საბჭოთა კავშირის არმიამ გაათავისუფლა გერმანიისგან ასევე დაემატა აღმოსავლეთის ბლოკს. საბჭოთა კავშირმა ეს ტერიტორიები გაადაქცია ოკუპირებულ სატელიტურ ქვეყნებად.<ref>{{cite book | last=Wettig | first=Gerhard | title=Stalin and the Cold War in Europe | date=2008 | publisher=Rowman & Littlefield | isbn=978-0-7425-5542-6 }}</ref><ref>{{cite book | last=Senn | first=Alfred Erich | title=Lithuania 1940: Revolution from Above | date=2007 | publisher=Rodopi | isbn=978-90-420-2225-6 }}</ref> საბჭოთა კავშირის მსგავსი რეჟიმები, რაც წარმოიშვა ამ ქვეყნებში, ატარებდა ისეთ ხასიათს როგორიც იყო თვითონ საბჭოთა კავშირში. თუმცა, სტალინს ჰქონდა განსაკუთრებული მეთოდები საიდუმლო პოლიციის სახით რაც ყველა სახის ოპოზიციას, რეალურს თუ პოტენციურს, კლავდა.<ref>{{cite encyclopedia | last=Schmitz | first=David F. | title=Cold War (1945–91): Causes [entire chapter] | date=1999 | author-link= | editor=Whiteclay Chambers, John | encyclopedia=The Oxford Companion to American Military History | url=https://books.google.com/books?id=xtMKHgAACAAJ | access-date=16 June 2008 | publisher=Oxford University Press | isbn=978-0-19-507198-6 }}</ref> სტალინის კონტროლის გაძლიერების ნაწილი იყო ასევე [[შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატი]], რომლის სათავეშიც იდგა [[ლავრენტი ბერია]]. მისი დანიშნულება იყო საბჭოთა კავშირის სტილის საიდუმლო პოლიიცის სისტემების დანერგვა, რომლებიც გაანადგურებდნენ ანტი-კომუნისტურ სენტიმენტებს. როდესაც რაიმე სახის დაპირისპირება წარმოიქმნებოდა სტალინის სტრატეგია მოიცავდა მათგან ძალის ჩამორთმევას, გასამართლებას, დაპატიმრებას და რამდენიმე შემთხვევაში მოკვლასაც. ევროპის მსგავსი ძალების გადანაწილება, წინააღმდეგობის გარეშე არ დარჩა. [[უინსტონ ჩერჩილი|უინსტონ ჩერჩილს]] აწუხებდა საბჭოთა კავშირის დიდი დომინაცია ევროპაში. შესაბამისად, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ, ამერიკის წარმომადგენლები დაეხმარნენ დასავლური ევროპის ლიდერებს რომ თავიანთი საიდუმლო უსაფრთხოების სისტემა ჩამოეყალიბებინათ, რომელსაც ეწოდა „[[ოპერაცია გლადიო]]“. ==შეკავება და ტრუმენის დოქტრინა (1947-1953)== {{მთავარი|შეკავების პოლიტიკა|ტრუმენის დოქტრინა}} ===რკინის ფარდა=== {{მთავარი|რკინის ფარდა}} [[ფაილი:Čížov (Zaisa) - preserved part of Iron curtain.JPG|250px|მინი|„რკინის ფარდის“ ნაშთები [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]]]] [[1946]] წლის, გვიან თებერვალს, [[ჯორჯ კენანი]]ს „გრძელი ტელეგრამი“, [[მოსკოვი]]დან [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონამდე]], ერთ-ერთი ასპექტი გახდა ამერიკის მთავრობის გაზრდილ მკაცრ მიდგომაზე საბჭოთა კავშირის მიმართ.<ref>{{Cite web|date=22 February 2021|title=This Day in History: George Kennan Sends "Long Telegram"|url=https://www.trumanlibraryinstitute.org/this-day-in-history-2/|access-date=27 October 2021|website=Truman Library Institute}}</ref> სწორედ ასეთი გაზრდილი სიმკაცრე იქნება ამერიკის სტრატეგიის საფუძველი მომდევნო რამდენიმე წლებში. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ [[ირანი]] დაპყრობილი იყო ჩრდილოეთით წითელი არმიის მიერ, ხოლო ბრიტანეთს სამხრეთი ნაწილი ეკავა. მალევე, [[უინსტონ ჩერჩილი|უინსტონ ჩერჩილმა]] განახორციელა საკმაოდ ცნობილი სიტყვით გამოსვლა „რკინის ფარდა“. ამ გამოსვლის მთავარი მიზანი იყო ანგლო-ამერიკული ალიანსი საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ, რომელსაც ადანაშაულებდნენ ევროპის გამყოფ, რკინის ფარდის ჩამოყალიბებაში.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ამ გამოსვლიდან ერთი კვირის შემდეგ, სტალინმა უპასუხა ჩერჩილს და იგი შეადარა ჰიტლერსაც რომელსაც სურდა რომ ინგლისურად მოსაუბრე ქვეყნებში უპირატესობა მოეპოვებინა, სამყაროს დომინაციის მიზნით. შესაბამისად, სტალინმა ჩერჩილის განცხადება აღიქვა როგორც [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირზე]] ომის გამოცხადება.<ref>{{Cite web | url=https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1946/03/x01.htm | title=Interview to "Pravda" Correspondent Concerning Mr. Winston Churchill's Speech | website=www.marxists.org | ref=CITEREFMarxists Internet Archive | access-date=4 April 2017 | archive-date=31 January 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200131200528/https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1946/03/x01.htm | url-status=live }}</ref> ===მარშალის გეგმა და ჩეხოსლოვაკიის სახელმწიფო გადატრიალება=== [[1947]] წლის დასაწყისში [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]], [[დიდი ბრიტანეთი|დიდმა ბრიტანეთმა]] და [[აშშ]]-მ წარუმატებლად სცადეს შეთანხმების დადება საბჭოთა კავშირთან. შეთანხმება მოიცავდა გერმანიის ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესებას. [[1947]] წლის ივნისში, [[ტრუმენის დოქტრინა|ტრუმენის დოქტრინის]] თანახმად, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა განახორციელა [[მარშალის გეგმა]]. მარშალის გეგმა გულისხმობდა ეკონომიკურ დახმარებას ყველა ევროპული სახელმწიფოსთვის რომელსაც მოუნდებოდა გაწევრიანება ამავე გეგმის პროცესებში, საბჭოთა კავშირის ჩათვლით.<ref>Miller, Roger Gene (2000). To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949. Texas A&M University Press. ISBN 978-0-89096-967-0</ref> ამ გეგმის თანახმად, აშშ მონაწილე ქვეყნებს მისცემდა 13 მილიარდ დოლარს, რომ თავიდან აეშენებინათ ევროპის ეკონომიკა. მოგვიანებით, ამ პროგრამამ გამოიწვია ევროპის ეკონომიკური კოოპერაციის ორგანიზაციის დაარსება ({{lang-en|Organisation for European Economic Co-operation}}). გეგმის მიზანი იყო თავიდან დაარსებულიყო ევროპის დემოკრატიული და ეკონომიკური სისტემები, რომლებიც დაუპირისპირდებოდა ევროპის ძალთა ბალანსის დარღვევას და ამავდროულად [[კომუნიზმი|კომუნიზმს]]. სტალინს სჯეროდა რომ დასავლეთთან ეკონომიკური ინტეგრაცია აღმოსავლეთის ბლოკს საშუალებას მისცემდა საბჭოთა კონტროლისგან გათავისუფლებას. შესაბამისად, სტალინმა ხელი შეუშალა ამ ტერიტორიებს მარშალის გეგმაში მონაწილეობას. მარშალის გეგმის საბჭოთა კავშირისეულ ალტერნატიული ვერსიას დაერქვა „[[მოლოტოვის გეგმა]]“. მთავარი მიზანი ამ გეგმის იყო საბჭოთა სუბსიდიების გაზრდა და ვაჭრობის ხაზების დამყარება ცენტრალურ და აღმოსავლურ ევროპასთან. [[1948]] წლის დასაწყისში, საბჭოთა კავშირმა ჩეხოსლოვაკიაში სახელმწიფო გადატრიალება განახორციელა. ზუსტად ეს მოვლენა იყო ის, რამაც შეაშინა დასავლური ქვეყნები, რომ დიდ ომს ეყრებოდა საფუძველი. მარშალის გეგმის ფარგლებში, მილიადრობით დახმარება შევიდა დასავლურ ევროპაში, [[საბერძნეთი|საბერძნეთში]] და ასევე [[თურქეთი|თურქეთში]]. ამერიკის დახმარებით საბერძნეთმა მოიგო [[საბერძნეთის სამოქალაქო ომი|სამოქალაქო ომი]], სადაც კომუნისტურ-სოციალისტური ალიანსი დაამარცხეს.<ref>Karabell, Zachary (1999). Architects of Intervention: The United States the Third World and the Cold War 1946–1962. LSU Press. ISBN 978-0-8071-2341-6</ref> ===ჯაშუშობა=== ყველა დიდი ძალაუფლების მქონე ქვეყანა ჩართული იყო ჯაშუშურ ოპერაციებში, იყენებდნენ სხვადასხვა სახის ჯაშუშებს, ორმაგ აგენტებს და ახალ ტექნოლოგიებს. სამი ყველაზე ცნობილი ორგანიზაცია იყო ამერიკული [[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო]] და საბჭოთა კავშირის [[სსრკ-ის სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტი|სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტი]] და ბრიტანული [[საიდუმლო დაზვერვის სამსახური]]. ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო ჩუმად აფინანსებდა და აპიარებდა ანტი-კომუნისტურ კულტურულ აქტივობებს და ორგანიზაციებს. ის ასევე ჩართული იყო ევროპის პოლიტიკურ პროცესებში, განსაკუთრებით [[იტალია]]ში.<ref>{{cite book|last=Saunders|first=Frances Stonor|title=The Cultural Cold War: The CIA and the World of Arts and Letters|url=https://books.google.com/books?id=lCxnAgAAQBAJ|date=5 November 2013|publisher=New Press|isbn=978-1-59558-942-2|access-date=25 October 2019|archive-date=29 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200729151744/https://books.google.com/books?id=lCxnAgAAQBAJ|url-status=live}}</ref> ===კომინფორმი და სტალინ-ტიტოს უთანხმოება === [[1947]] წლის სექტემბერში, საბჭოთა კავშირმა დაარსა [[კომინფორმი]]. კომინფორმის მიზანი იყო საერთაშორისო კომუნისტურ არენაზე გამაერთიანებლობის გაძლიერება და პოლიტიკური კონტროლის გარდა საბჭოთა ტერიტორიებზე, კომუნისტური პარტიების კოორდინაციის მეშვეობით. თუმა, კომინფორმის წარმატება არ გაგრძელდა დიდხანს, რადგან [[იოსიპ ბროზ ტიტო|ტიტოს]] და სტალინის უთანხმოებამ დაატოვებინა იუგოსლავიის კომუნისტურ ქვეყნებს კომინფორმი.<ref>{{cite book|last=Papathanasiou|first=Ioanna|editor-last1=Carabott|editor-first1=Philip|editor-last2=Sfikas|editor-first2=Thanasis D.|chapter=The Cominform and the Greek Civil War, 1947–49|title=The Greek Civil War: Essays on a Conflict of Exceptionalism and Silences|chapter-url=https://books.google.com/books?id=wTorDwAAQBAJ&pg=PR4|date=5 July 2017|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-351-88865-3|pages=57–72|access-date=25 October 2019|archive-date=29 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200729143727/https://books.google.com/books?id=wTorDwAAQBAJ&pg=PR4|url-status=live}}</ref> ===ბერლინის ბლოკადა და საჰაერო ოპერაციები === [[1947]] წლის 1 იანვარს ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა და დიდმა ბრიტანეთმა გააერთიანეს დასავლური გერმანიის ოკუპირებული ზონები და უწოდეს „ბიზონია“ (1949 წელს ეწოდა „ტრიზონია“, რადგან დაემატა ფრანგული საოკუპაციო ზონაც). გერმანიის ეკონომიკური განვითარების ფარგლებში, დასავლური ევროპის რამდენიმე წარმომადგენელმა გადაწყვიტა, რომ დასავლური გერმანიის ნაწილები გაერთიანებინათ ფედერალურ სახელმწიფო სისტემაში. ასევე, მარშალის გეგმის თანახმად, მათ დაიწყეს გერმანიის ეკონომიკის თავიდან ინდუსტრიალიზაცია და აშენება.<ref>Miller, Roger Gene (2000). To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949. Texas A&M University Press. ISBN 978-0-89096-967-0.</ref> იმის შემდეგ რაც სტალინმა განახორციელა [[ბერლინის ბლოკადა]] (24 მაისი, 1948 – 12 მაისი, 1949), რომელიც იყო ერთ-ერთი ყველაზე დიდი კრიზისი ცივი ომის დროს, საჭმელი და საყოფაცხოვრებო ნივთები დასავლეთ გერმანიაში აღარ მიეწოდებოდა ხალხს. ამის შედეგად, [[აშშ]]-მა, [[დიდი ბრიტანეთი|დიდმა ბრიტანეთმა]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]], [[კანადა]]მ, [[ავსტრალია]]მ, [[ახალი ზელანდია|ახალმა ზელანდიამ]] და სხვა ქვეყნებმა დაგეგმეს საჰაერო ოპერაციები რაც დასავლეთ ბერლინს ამარეგებდა საჭმლით და სხვა საჭირო ნივთებით.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. ISBN 978-1-59420-062-5.</ref> [[1952]] წელს, [[სტალინი]] განმეორებით სთავაზობდა გეგმას, რომ გაეერთიანებინათ დასავლეთ და აღმოსავლეთ გერმანია, რის შედეგადაც გერმანიაში იქნებოდა ერთი სახელმწიფო მმართველობა. არჩევნების მეთვალყურე კი იქნებოდა [[გაერო]]ს წარმომადგენლები. ახალი გერმანია არ უნდა შეერთებოდა დასავლეთის სამხედრო ალიანსს. ეს შეთანხმება დასავლეთ ევროპის წარმომადგენლებმა არ მიიღეს.<ref>van Dijk, Ruud (1996). The 1952 Stalin Note Debate: Myth Or Missed Opportunity for German Unification?. Cold War International History Project, Woodrow Wilson International Center for Scholars.</ref> ===ნატოს შექმნა და რადიო თავისუფალი ევროპა=== [[1949]] წლის აპრილში დიდმა ბრიტანეთმა, საფრანგეთმა, აშშ-მ, [[კანადა]]მ და რვა დასავლური ევროპის ქვეყანამ მოაწერეს ხელი [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|„ნატოს“]] შექმნის ხელშეკრულებას. მას შემდეგ, რაც [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირმა]] ბევრჯერ განაცხადა უარი, რომ მონაწილეობა მიეღო გერმანიის ეკონომიკის თავიდან აშენების პროცესებში, [[აშშ]], [[დიდი ბრიტანეთი]] და [[საფრანგეთი]] 1949 წლის აპრილში სათავეში ჩაუდგნენ დასავლური გერმანიის ჩამოყალიბებას სამი დასავლური ოკუპაციის ზონების ტერიტორიაზე.<ref>Bungert, Heike (July 1994). "A New Perspective on French-American Relations during the Occupation of Germany, 1945?1948: Behind-the-Scenes Diplomatic Bargaining and the Zonal Merger". Diplomatic History. 18 (3): 333–352</ref> აღმოსავლეთის ბლოკის მედია, მთლიანად დამოკიდებული იყო კომუნისტურ პარტიაზე. რადიო და ტელევიზია სახელმწიფოს საკუთრებაში შედიოდა, ხოლო ბეჭდვითი მედია ძირითადად პოლიტიკურ ორგანიზაციებს ეკუთვნოდა, რომლებიც ასევე ძირითადად კომუნისტური პარტიები იყვნენ. საბჭოთა კავშირის რადიო ძირითადად საუბრობდა მარქსისტულ რეტორიკაზე, [[კაპიტალიზმი]]ს წინააღმდეგ და ხაზს უსვამდა ისეთ თემებს როგორიცაა იმპერიალიზმი, შრომითი ექსპლუატაცია და ა. შ.<ref>{{cite book | last=Wood | first=James | title=History of International Broadcasting | date=1992 | url=https://books.google.com/books?id=WUO4U8L5N_cC&pg=PA105 | publisher=IET | isbn=978-0-86341-302-5 | access-date=19 June 2019 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729143358/https://books.google.com/books?id=WUO4U8L5N_cC&pg=PA105 | url-status=live }}</ref> [[1949]] წელს, „[[BBC]]“-ს და „ამერიკული ხმის“ დახმარებით საფუძველი ჩაეყარა [[რადიო თავისუფალი ევროპა/რადიო თავისუფლება|რადიო თავისუფლებას]], რომლის მიზანი იყო აღმოსავლეთ ბლოკშიკომუნისტური მმართველობის მშვიდობიანი დასრულება. რადიო თავისუფლება ამ მიზნის მისაღწევად ცდილობდა, რომ ინფორმაციის ალტერნატიული სახეობა წარმოედგინა, რომელიც არ იყო სახელმწიფოს დაქვემდებარების ქვეშ. ამერიკელ პოლიტიკოსებს მიაჩნდათ, რომ ცივი ომი იყო ომი იდეების.<ref>{{cite book | last=Puddington | first=Arch | title=Broadcasting Freedom: The Cold War Triumph of Radio Free Europe and Radio Liberty | date=2003 | publisher=University Press of Kentucky | isbn=978-0-8131-9045-7 | url-access=registration | url=https://archive.org/details/broadcastingfree0000pudd }}</ref> ===ჩინეთის სამოქალაქო ომი=== [[1949]] წელს, [[მაო ძედუნი]]ს პარტიამ „[[ჩინეთის სახალხო-განმათავისუფლებელი არმია]]“ დაამარცხა [[ჩან კაიში]]ს ნაციონალისტური სახელმწიფო მმართველობა ჩინეთში, რომელსაც მხარს უჭერდა აშშ. საბჭოთა კავშირმა უცბად დაამყარა ალიანსი ჩინეთის ახალ სახელმწიფო მმართველობასთან. ნორვეგიელი ისტორიკოსის, ოდ არნე ვესტადის, აზრით კომუნისტურმა პარტიამ ჩინეთში გაიმარჯვა იმიტომ, რომ ნაკლებად მეტი სამხედრო შეცდომა დაუშვეს ვიდრე ჩან კაიშმა. ასევე, ჩან კაიშის სურვილმა რომ დაემყარებინა ერთი ცენტრალიზებული სახელმწიფო ბევრი სხვადასხვა ჯგუფის ინტერესები ვერ მოიცვა ჩინეთში. ამავდროულად, კომინისტური პარტია ჩინეთში ზუსტად იმას ეუბნებოდა სხვადასხვა ხალხს რისი გაგონებაც მათ უნდოდათ. ჩინეთის კომუნისტური რევოლუციის და ამერიკული ატომური მონოპოლიის დამთავრების შემდეგ, ტრუმენის ადმინისტრაციამ სასწრაფოდ მიიღო ახალი გადაწყვეტილებები და განაგრძო [[შეკავების პოლიტიკა]]. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა დაიწყო გავლენის გავრცელება [[აზია]]ში, [[აფრიკა]]ში და ლათინურ ამერიკაში, რომ აღმოეფხროთ რევოლუციონერული, კომუნისტური მოძრაობები, რომლებსაც ძირითადად [[საბჭოთა კავშირი]] აფინანსებდა.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. ISBN 978-1-59420-062-5. p. 212</ref> ===კორეის ომი=== {{მთავარი|კორეის ომი}} ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მაგალითი აშშ-ის შეკავების პოლიტიკისა არის, ამერიკის ჩართულობა [[კორეის ომი|კორეის ომში]]. [[1950]] წლის ივნისში, [[კიმ ირ სენი]]ს ჩრდილოეთ კორეის არმიამ დაიპყრო სამხრეთი კორეა.<ref>{{cite book | last=Haruki | first=Wada | title=The Korean War: An International History | date=29 March 2018 | url=https://books.google.com/books?id=fHBMDwAAQBAJ&q=cumings,+weathersby&pg=PA307 | publisher=Rowman & Littlefield | isbn=978-1-5381-1642-5 | access-date=13 May 2020 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729151758/https://books.google.com/books?id=fHBMDwAAQBAJ&pg=PA307&dq=cumings,+weathersby#v=snippet | url-status=live }}</ref> ომის შედეგად კორეა გაიყო ორ ნაწილად 38-ე პარალელზე.<ref>{{cite book | last=Stueck | first=William | title=Rethinking the Korean War: A New Diplomatic and Strategic History | date=25 April 2013 | url=https://books.google.com/books?id=zDvMXm7fHpUC&q=stalin,+korea,+armistice | publisher=Princeton University Press | isbn=978-1-4008-4761-7 | access-date=13 May 2020 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729152931/https://books.google.com/books?id=zDvMXm7fHpUC&printsec=frontcover&dq=stalin,+korea,+armistice#v=snippet | url-status=live }}</ref> ==კრიზისი და ესკალაცია (1953-1962)== ცივი ომის ეს პერიოდი მოიცავს მოვლენებს [[იოსებ სტალინი]]ს გარდაცვალებიდან (1953 წ.) [[კარიბის კრიზისი|კარიბის კრიზისამდე]] (1962 წ.). სტალინის გარდაცვალების შემდეგ, ახალმა ლიდერებმა სცადეს „დე-სტალინიზაციის“ პროცესის დაწყება, რამაც გამოიწვია უთანხმოება აღმოსავლეთის ბლოკში და [[ვარშავის პაქტი]]ს წევრებში.<ref>Karabell, Zachary (1999). Architects of Intervention: The United States the Third World and the Cold War 1946–1962. LSU Press. ISBN 978-0-8071-2341-6</ref> გარდა ამისა, ამ პერიოდში ასევე იყო ისეთი წლები, რომლებიც მშვიდობიანობითაც გამოირჩეოდა. თუმცა, ეს მშვიდობის პერიოდიც ნაწილი იყო იმისა თუ როგორ აგრძელებდა ეს ორი მხარე თავისი შესაძლებლობების გაძლიერებას, რამაც ასევე კოსმოსური შეჯიბრებაც მოიცვა. ასევე, [[აფრიკა|აფრიკის]] ქვეყნების ჩართულობამ ცივი ომის ამ ეტაპზე, მაგალითად [[კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] ალიანსი [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირთან]], უფრო დიდ უთანხმოებას და შიშს იწვევდა დასავლეთში.<ref>{{cite book |last1=Gerard |first1=Emmanuel |title=Death in the Congo |date=2015 |publisher=Harvard University Press |isbn=978-0-674-74536-0 |url=https://books.google.com/books?id=pvVqBgAAQBAJ&q=lumumba.+cold+war.+assassination |access-date=13 May 2020 |archive-date=29 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200729172533/https://books.google.com/books?id=pvVqBgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=lumumba.+cold+war.+assassination |url-status=live }}</ref> ==დაპირისპირებიდან დაძაბულობამდე (1962-1979)== [[ამერიკის შეერთებული შტატები]] აგრძელებდა საბჭოთა კავშირთან ჩართულობას, მიუხედავად იმისა რომ ამ პერიოდში [[აშშ-ის პრეზიდენტი|ამერიკის პრეზიდენტი]] [[ჯონ ფიცჯერალდ კენედი|ჯონ კენედი]] მოკლეს, დაიწყო სამოქალაქო უფლებების დაცვის მოძრაობა და [[ინდოჩინეთის მეორე ომი|ვიეტნამის ომის]] საწინააღმდეგო პროცესები. [[1968]] წელს, აღმოსავლეთის ბლოკის წევრმა, [[ჩეხოსლოვაკია]]მ სცადა რეფორმების გატარება, რომელიც „[[პრაღის გაზაფხული]]ს“ სახელითაა ცნობილი, თუმცა ამაში ხელის შემშლელი აღმოჩნდა [[საბჭოთა კავშირი]] და [[ვარშავის პაქტი]]ს წევრები, რომლებმაც თავიდან დაამყარეს საბჭოთა მოდელი ჩეხოსლოვაკიაში.<ref>{{cite news | title = Russia brings winter to Prague Spring | date = 21 August 1968 | url = http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/21/newsid_2781000/2781867.stm | work = BBC News | access-date = 10 June 2008 | ref = {{harvid|BBC|2008}} | archive-date = 21 July 2008 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080721191900/http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/21/newsid_2781000/2781867.stm | url-status = live }}</ref> 1973 წელს, აშშ-მა უკვე დატოვა [[ვიეტნამი]]. სანამ კომუნისტები ძალაუფლებას იღებდნენ სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნებში, ისინი გაიყვნენ ჩინეთ-საბჭოთა დაპირისპირების შედეგად. ჩინეთი კი ამ დროს უფრო და უფრო უახლოვდებოდა დასავლურ ბლოკს, მას შემდეგ რაც ამერიკის პრეზიდენტი [[რიჩარდ ნიქსონი]] ესტუმრა ჩინეთს.<ref>{{cite web | title=Milestones: 1945–1952 – Office of the Historian | url=https://history.state.gov/milestones/1945-1952/truman-doctrine | website=history.state.gov | ref={{harvid|Milestones: 1945–1952}} | access-date=25 October 2017 | archive-date=18 January 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200118193318/https://history.state.gov/milestones/1945-1952/truman-doctrine | url-status=live }}</ref> 1960-იანებში და 1970-იანებში, მესამე მსოფლიოს ქვეყნები დაიყო იმისდამიხედვით თუ რომელ სახელმწიფოს უჭერდა მხარს საბჭოთა კავშირი ([[ლიბია]], [[ერაყი]], [[სირია]], [[ეგვიპტე]], [[სამხრეთი იემენი]]) და რომელს ამერიკის შეერთებული შტატები და ნატო ([[საუდის არაბეთი]]). ასევე იზრდებოდა ქვეყნების რაოდენობა რომლებიც არცერთთან არ იყო ალიანსში. ==ახალი ცივი ომი (1979-1985)== [[1979]]-[[1985]] წლები მიჩნეულია როგორც ცივი ომის გვიანი ფაზა. ამ წლებში განვითარებული მოვლენები მოიცავს [[საბჭოთა კავშირი]]ს წინააღმდეგ მკაფიო დაპირისპირებას დასავლეთის მხრიდან. ერთ-ერთი საწყისი ეტაპი გაზრდილი დაპირისპირებისა იყო საბჭოთა კავშირის შეჭრა ავღანეთში [[1979]] წლის დეკემბერში.<ref>{{cite journal|last=Tobin|first=Conor|title=The Myth of the "Afghan Trap": Zbigniew Brzezinski and Afghanistan, 1978–1979|journal=[[Diplomatic History (journal)|Diplomatic History]]|publisher=[[Oxford University Press]]|volume=44|issue=2|date=April 2020|pages=237–264|doi=10.1093/dh/dhz065}}</ref> მას შემდეგ რაც [[მარგარეტ ტეტჩერი]] გახდა პრემიერ-მინისტრი 1979 წელს და ამერიკის პრეზიდენტი [[რონალდ რეიგანი]] 1980 წელს, დასავლურმა საგარეო პოლიტიკამ საბჭოთა კავშირის მიმართ უარყო საერთაშორისო დაძაბულობის განტვირთვა. ასევე, მიზანი გახდა საბჭოთა გავლენის მოშლა, საბჭოთა კავშირის წევრ ქვეყნებში. ამ პერიოდში ასევე, ატომური ომის საშიშროება კვლავ გაიზარდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> [[საბჭოთა კავშირი]] ავღანეთში შეიჭრა [[საურის რევოლუცია|საურის რევოლუციის]] შემდეგ.<ref>{{cite book | last = Hussain | first = Rizwan | title = Pakistan and the emergence of Islamic militancy in Afghanistan | publisher = Ashgate | location = Aldershot, England Burlington, VT | date = 2005 | isbn = 978-0-7546-4434-7 }}</ref> ამის საპასუხოდ ამერიკის პრეზიდენტმა [[ჯიმი კარტერი|ჯიმი კარტერმა]] მოსკოვის [[1980]] წლის ზაფხულის ოლიმპიადას გამოუცხადა ბოიკოტი. ამის საპასუხოდ 1984 წელს, საბჭოთა კავშირმა გამოუცხადა [[ლოს-ანჯელესი|ლოს-ანჯელესში]] ჩატარებულ [[1984]] წლის საზაფხულო ოლიმპიადას ბოიკოტი. დაძაბულობა გაიზარდა როდესაც ამერიკამ გამოაცხადა რომ პერშინ II-ის რაკეტებს განალაგებდა დასავლეთ გერმანიაში. ასევე, 1983 წელს რეგანმა გამოაცხადა საბჭოთა კავშირი როგორც „ბოროტების იმპერია“.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }} გვ. 211</ref> ცივი ომის ეს პერიოდი მოიცავდა ამერიკის პრეზიდენტის რონალ რეიგანის (1981-1985) პრეზიდენტობის პირველ ნაწილს, საბჭოთა კავშირის ლიდერის [[ლეონიდ ბრეჟნევი]]ს სიკვდილს და მოკლევადიან, შუა პერიოდს, როდესაც საბჭოთა კავშირის სათავეში იყო [[იური ანდროპოვი]] (1982-1984) და [[კონსტანტინ ჩერნენკო]] (1984-1985). ცივი ომის ეს პერიოდი დასრულდა [[1985]] წელს, [[მიხეილ გორბაჩოვი]]ს არჩევით, რომელსაც სხვა რეფორმები ჰქონდა მიზნად, მაგალითად დაძაბულობის შემსუბუქება დასავლეთ და აღმოსავლეთ ბლოკებს შორის და სხვა დიდი ცვლილებების შემოტანა საბჭოთა მმართველობაში.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }} გვ. 197</ref> ==ბოლო წლები (1985-1991)== ცივი ომის ეს პერიოდი იწყება საბჭოთა კავშირში მიხეილ გორბაჩოვის გენერალურ მდივნად არჩევის შემდეგ, რომელიც ცივი ომის სხვა ყველა საბჭოთა ლიდერისგან განსხვავდებოდა. იგი იყო პირველი რომელმაც გამოთქვა ლიბერალიზაციის იდეები. აქამდე საბჭოთა კავშირი მკაცრად უაყოფდა ყველანაირ ლიბერალურ რეფორმას და აწარმოებდა გეგმიურ ეკონომიკას. ამ პერიოდში, მიუხედავად იმისა რომ საბჭოთა კავშირი განიცდიდა ეკონომიკურ სირთულეებს, ის ჩართული იყო ამერიკასთან ომში. თუმცა, საბჭოთა კავშირს გაუჭირდა ლიბერალური რეფორმების სათანადოდ მიღება, რადგან კაპიტალისტური ცვლილებების გატარება საკმაოდ რთული აღმოჩნდა ეკონომიკისთვის, მითუმეტეს მაშინ როდესაც ეს ცვლილებები ცუდად იყო დაგეგმილი და გაფორმებული. <ref>{{cite web | title=LGM-118A Peacekeeper | date=15 August 2000 | url=https://fas.org/nuke/guide/usa/icbm/lgm-118.htm | access-date=10 April 2007 | publisher=Federation of American Scientists | ref={{harvid|Federation of American Scientists|2000}} | archive-date=15 April 2007 | archive-url=https://web.archive.org/web/20070415175256/http://www.fas.org/nuke/guide/usa/icbm/lgm-118.htm | url-status=live }}</ref> ცივი ომი დასრულდა მაშინ, როდესაც საბჭოთა ოკუპაციის ბოლო [[ავღანეთის ომი (1979–1989)|ომი]] დამთავრდა ავღანეთში, [[ბერლინის კედელი]] დაეცა გერმანიაში და რევოლუციების ტალღამ გადაუარა როგორც საბჭოთა კავშირს, ასევე აღმოსავლეთ ევროპას [[1989]] წელს. ==ცივი ომის შედეგები == == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.osaarchivum.org/guide/ არქივები, ბუდაპეშტი, უნგრეთი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110511130424/http://www.osaarchivum.org/guide/ |date=2011-05-11 }} * [http://www.cybertrn.demon.co.uk/ ბრიტანეთის არქივი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222065026/http://www.cybertrn.demon.co.uk/ |date=2008-12-22 }} * [http://www.conelrad.com/ CONELRAD ცივი ომის პოპ-კულტურის საიტი] * [http://archives.cbc.ca/IDD-1-71-274/conflict_war/cold_war/ ცივი ომის კულტურა 1950-1960 წლებში] * [http://coldwarfiles.org/ ცივი ომის ფაილები] * [http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/ CNN ცივი ომის საინფორმაციო ბანკი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081217154418/http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/ |date=2008-12-17 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ცივი ომი}} [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ომები]] [[კატეგორია:ცივი ომი|*]] cr2f8fhefaojrbz2vqgvd7i0zryg4rt 4407835 4407833 2022-08-17T06:22:22Z Jaba1977 3604 /* ცივი ომის შედეგები */ wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Jaba1977|Jaba1977]].|6|08|2022}} {{ინფოდაფა |კურსივისახელი = არა |სახელწოდება = |წარწერა = ცივი ომი |წარწერის სტილი = |წარწერის კლასი = |ზევით = |ზედა სტილი = |ზედა კლასი = |ქვეთავი = |ქვეთავის სტილი1 = |ქვეთავის კლასი = |ქვეთავი2 = |ქვეთავის სტილი2 = |სურათი = [[სურათი:NATO_vs._Warsaw_(1949-1990).png|300პქ]] |სურათის სტილი = |სურათის კლასი = |ტიტრი = {{legend inline|#005ED0|[[ნატო]]}} და {{legend inline|#E40000|[[ვარშავის პაქტი]]}} |ტიტრის სტილი = |სურათი2 = [[სურათი:Cold War alliances mid-1975.svg|300პქ]] |ტიტრი2 = „[[სამი სამყაროს მოდელი|სამი სამყარო]]“ აპრილი-აგვისტო 1975 {{legend|#3465A4|პირველი სამყარო: [[დასავლეთის ბლოკი]] [[აშშ]] და მოკავშირეები}} {{legend|#D40000|მეორე სამყარო: [[აღმოსავლეთის ბლოკი]] [[სსრკ]], [[ჩინეთი]] და მათი მოკავშირეები}} {{legend|#73D216|მესამე სამყარო: [[მიუმხრობლობის მოძრაობა]] და [[ნეიტრალიტეტი|ნეიტრალური ქვეყნები]]}} |სურათი3 = [[სურათი:IvyMike2.jpg|300px]] |ტიტრი3 = ივი-მაიკის ბირთვული იარაღის ტესტირება, 1952 |ქვედა კლასი = |ქვედა სტილი = |ქვევით = }} [[ფაილი:President Ronald Reagan and Soviet General Secretary Mikhail Gorbachev at the first Summit in Geneva, Switzerland.jpg|thumb|right|300px|[[აშშ]]-ის [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] [[რონალდ რეიგანი]]ს (მარცხნივ) და [[სსრკ]]-ის [[საბჭოთა კავშირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] [[მიხეილ გორბაჩოვი]]ს შეხვედრა 1985 წელს.]] '''ცივი ომი''' — [[აშშ]]-სა და მისი მოკავშირეების [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირთან]] და მის მოკავშირეებთან გლობალური [[გეოპოლიტიკა|გეოპოლიტიკური]], ეკონომიკური და იდეოლოგიური დაპირისპირება, რომელიც დაიწყო მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ და [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] [[1940-იანები|1940-იანი]] წლების შუახნიდან [[1990-იანები|1990-იანი]] წლების დასაწყისამდე გრძელდებოდა. ისტორიკოსები ვერ თანხმდებიან მის დაწყება-დასრულების თარიღებზე, მაგრამ ზოგადად მიჩნეულია, რომ პერიოდი გრძელდება [[1947]] წლის [[ტრუმენის დოქტრინა|ტრუმენის დოქტრინიდან]] ([[1947]] წლის [[12 მარტი]]) [[1991]] წელს [[საბჭოთა კავშირი]]ს [[სსრკ-ის დაშლა|დაშლამდე]] ([[1991]] წლის [[26 დეკემბერი]]).<ref>Robert Service, ''The End of the Cold War: 1985–1991'' (Macmillan, 2015)</ref> ტერმინი ცივი ომი გამოიყენება იმის გამო, რომ არ ყოფილა ფართომასშტაბიანი ბრძოლა უშუალოდ ორ ზესახელმწიფოს შორის, მაგრამ თითოეული მათგანი მხარს უჭერდა ძირითად რეგიონულ კონფლიქტებს, რომლებიც ცნობილია როგორც მარიონეტული ომები. კონფლიქტი ეფუძნებოდა ამ ორი სუპერსახელმწიფოს მიერ გლობალური გავლენისთვის იდეოლოგიურ და გეოპოლიტიკურ ბრძოლას, 1945 წელს ნაცისტური გერმანიის წინააღმდეგ მათი დროებითი ალიანსისა და გამარჯვების შემდეგ.<ref>{{Cite book|last=Sempa|first=Francis|url=https://books.google.com/books?id=Px4uDwAAQBAJ|title=Geopolitics: From the Cold War to the 21st Century|date=12 July 2017|publisher=Routledge|isbn=978-1-351-51768-3}}</ref> გარდა ბირთვული არსენალის განვითარებისა და ჩვეულებრივი სამხედრო განლაგებისა, ბრძოლა პირველობისათვის გამოიხატა არაპირდაპირი საშუალებებით, როგორიცაა [[ფსიქოლოგიური ომი]], პროპაგანდისტული კამპანიები, ჯაშუშობა, შორსმიმავალი ემბარგოები, მეტოქეობა სპორტულ ღონისძიებებზე და ტექნოლოგიურ შეჯიბრებებში, როგორიცაა [[კოსმოსური რბოლა]]. [[დასავლეთის ბლოკი|დასავლეთის ბლოკს]] ხელმძღვანელობდა [[აშშ]] და მასთან დაკავშირებული იყო ზოგიერთი ავტორიტარული მმართველობის ქვეყანა, ხოლო [[აღმოსავლეთის ბლოკი|აღმოსავლეთის ბლოკს]] ხელმძღვანელობდა საბჭოთა კავშირი და ასევე მასთანაც დაკავშირებული იყო ავტორიტარული მმართველობის ქვეყნები. აშშ-ს მთავრობა მხარს უჭერდა ანტიკომუნისტურ და მემარჯვენე მთავრობებს და აჯანყებებს მთელ მსოფლიოში, ხოლო საბჭოთა მთავრობა აფინანსებდა მემარცხენე პარტიებსა და რევოლუციებს მთელს მსოფლიოში. ვინაიდან თითქმის ყველა კოლონიალურმა სახელმწიფომ მიაღწია დამოუკიდებლობას [[1945]]–[[1960]] წლებში, ისინი იქცნენ ცივ ომში მესამე სამყაროს ბრძოლის ველად. ცივი ომის პირველი ეტაპი დაიწყო [[1945]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასრულებიდან მალევე. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა და მისმა მოკავშირეებმა 1949 წელს შექმნეს [[ნატო|ნატოს]] სამხედრო ალიანსი საბჭოთა თავდასხმის შიშით და გლობალურ პოლიტიკას უწოდეს [[შეკავების პოლიტიკა]]. საბჭოთა კავშირმა [[1955]] წელს ნატოს საპასუხოდ ჩამოაყალიბა [[ვარშავის პაქტი]]. ამ ეტაპის ძირითადი კრიზისები იყო [[1948]]–[[1949]] წლების [[ბერლინის ბლოკადა]], [[1927]]–[[1949]] წლების [[ჩინეთის სამოქალაქო ომი]], [[1950]]–[[1953]] წლების [[კორეის ომი]], [[1956]] წლის [[უნგრეთის რევოლუცია (1956)|უნგრეთის რევოლუცია]], [[1956]] წლის [[სუეცის კრიზისი]], [[1961]] წლის [[ბერლინის კრიზისი]] და [[1962]] წლის [[კარიბის კრიზისი]]. აშშ და სსრკ ეჯიბრებოდნენ ლათინურ ამერიკაში, ახლო აღმოსავლეთში და აფრიკის, აზიისა და ოკეანიის ქვეყნებში გავლენისათვის. კარიბის კრიზისის შემდეგ დაიწყო ახალი ეტაპი, რომლის დროსაც ჩინეთსა და საბჭოთა კავშირს შორის [[სსრკ-ჩინეთის განხეთქილება|განხეთქილებამ]] გაართულა ურთიერთობები კომუნისტურ სფეროში, ხოლო საფრანგეთმა, დასავლეთის ბლოკის სახელმწიფომ, დაიწყო მეტი ავტონომიის მოთხოვნა. სსრკ შეიჭრა [[ჩეხოსლოვაკია]]ში [[1968]] წლის [[პრაღის გაზაფხული]]ს ჩასახშობად, მაშინ როცა აშშ განიცდიდა შიდა არეულობას სამოქალაქო უფლებების მოძრაობისგან და [[მოძრაობა ვიეტნამის ომში აშშ-ის მონაწილეობის წინააღმდეგ|ვიეტნამის ომის მოწინააღმდეგეებისაგან]]. 1960-1970-იან წლებში საფუძველი ჩაეყარა საერთაშორისო სამშვიდობო მოძრაობას. დაიწყო ბირთვული იარაღის ტესტირებისა და ბირთვული განიარაღების წინააღმდეგ მიმართული მოძრაობები, დიდი ომის საწინააღმდეგო საპროტესტო აქციებით. 1970-იანი წლებისთვის ორივე მხარემ დაიწყო მშვიდობისა და უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, დაიწყო პერიოდი, რომლის დროსაც მიმდინარეობდა სტრატეგიული იარაღის შეზღუდვის შესახებ მოლაპარაკებები, აშშ-მა გახსნა ურთიერთობები [[ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა]]სთან, და მიიჩნევდა მას როგორც სსრკ-ს სტრატეგიულ საპირწონეს. მთელი რიგი მარქსისტული მთავრობები ჩამოყალიბდა 1970-იანი წლების მეორე ნახევარში მესამე სამყაროს ქვეყნებში. ეს ქვეყნები იყო [[ანგოლა]], [[მოზამბიკი]], [[ეთიოპია]], [[კამბოჯა]], [[ავღანეთი]] და [[ნიკარაგუა]]. სახელმწიფოთა შორის დაძაბულობის შენელების პერიოდი ძალიან დაზარალდა [[1979]] წელს ავღანეთში საბჭოთა კავშირის [[ავღანეთის ომი (1979–1989)|შეჭრით]]. 1980-იანი წლების დასაწყისი იყო დაძაბულობის კიდევ ერთი პერიოდი. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა გაზარდა დიპლომატიური, სამხედრო და ეკონომიკური ზეწოლა საბჭოთა კავშირზე, იმ დროს, როდესაც ის უკვე განიცდიდა ეკონომიკურ სტაგნაციას. 1980-იანი წლების შუა ხანებში საბჭოთა კავშირის ახალმა ლიდერმა [[მიხეილ გორბაჩოვი|მიხეილ გორბაჩოვმა]] წამოიწყო [[გლასნოსტი]]სა და [[პერესტროიკა|პერესტროიკის]] ლიბერალიზებული რეფორმები და 1989 წელს საბჭოთა კავშირის ჯარები გამოიყვანა ავღანეთიდან. [[1989]] წელს, [[პანევროპული პიკნიკი]]ს შემდეგ რკინის ფარდის დაცემამ და რევოლუციების მშვიდობიანმა ტალღამ ([[რუმინეთი]]სა და [[ავღანეთი]]ს გარდა) დაამხო აღმოსავლეთ ბლოკის თითქმის ყველა კომუნისტური მთავრობა. თავად საბჭოთა კავშირის კომუნისტურმა პარტიამ დაკარგა კონტროლი საბჭოთა კავშირზე და აიკრძალა [[1991]] წლის აგვისტოში გადატრიალების წარუმატებელი მცდელობის შემდეგ. ამან თავის მხრივ გამოიწვია [[სსრკ-ის დაშლა]] [[1991]] წლის დეკემბერში, მისი შემადგენელი რესპუბლიკების დამოუკიდებლობის გამოცხადება და კომუნისტური მთავრობების დაშლა აფრიკისა და აზიის დიდ ნაწილზე. ამერიკის შეერთებული შტატები დარჩა მსოფლიოს ერთადერთ ზესახელმწიფოდ. ==ტერმინის წარმოშობა== ტერმინი „ცივი ომი“ ეკუთვნის პროზაიკოსისა და პუბლიცისტის [[ჯორჯ ორუელი]]ს კალამს, რომელმაც ეს ფრაზა გამოიყენა ნარკვევში „თქვენ და ატომური ბომბი“, რომელიც გამოქვეყნდა [[1945]] წლის 19 ოქტომბერს ბრიტანულ გაზეთ „ტრიბუნში“. [[1946]] წლის 10 მარტის The Observer-ში ორუელი წერდა: „გასული წლის დეკემბერში მოსკოვის კონფერენციის შემდეგ, რუსეთმა დაიწყო „ცივი ომის“ წარმოება ბრიტანეთის იმპერიაზე“. ტერმინის პირველი გამოყენება [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირსა]] და [[აშშ|ამერიკის შეერთებულ შტატებს]] შორის ომისშემდგომი გეოპოლიტიკური დაპირისპირების აღსაწერად, [[1947]] წლის 16 აპრილს მოხდა დემოკრატი პრეზიდენტების გავლენიანი მრჩევლის [[ბერნარდ ბარუხი]]ს გამოსვლაში.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. P. 54 ISBN 978-1-59420-062-5.</ref> სიტყვაში, რომელიც დაწერა ჟურნალისტმა ჰერბერტ ბაიარ სვოუპმა, ნათქვამი იყო: „მოდით, არ მოვიტყუოთ: ჩვენ დღეს ცივი ომის შუაგულში ვართ“.<ref>{{cite web |title=Bernard Baruch coins the term "Cold War" |url=https://www.history.com/this-day-in-history/bernard-baruch-coins-the-term-cold-war |website=HISTORY |access-date=23 October 2019 |date=13 November 2009 |ref={{harvid|History.com|2009}} |archive-date=7 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200107063147/https://www.history.com/this-day-in-history/bernard-baruch-coins-the-term-cold-war |url-status=live }}</ref> ==მეორე მსოფლიო ომის დასასრული (1945-1947)== ===ომის დროინდელი კონფერენციები=== [[ფაილი:Yalta Conference (Churchill, Roosevelt, Stalin) (B&W).jpg|300px|მინი|[[იალტის კონფერენცია]], დიდი სამეული: [[უინსტონ ჩერჩილი]], [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი]] და [[იოსებ სტალინი]]]] [[ფაილი:Map-Germany-1945.svg|300px|მინი|[[მოკავშირეთა მიერ გერმანიის ოკუპაცია]]]] {{მთავარი|თეირანის კონფერენცია|იალტის კონფერენცია}} მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ მოკავშირეები ვერ თანხმდებოდნენ თუ როგორი უნდა ყოფილიყო ევროპის რუკა. თითოეულ მხარეს ჰქონდა განსხვავებული იდეები ომის შემდგომი უსაფრთხოების დამყარებისა და შენარჩუნების შესახებ.<ref name="Gaddis">{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ზოგი მეცნიერი ამტკიცებს, რომ დასავლურ მხარეს უნდოდა ისეთი უსაფრთხოების სისტემა, სადაც დემოკრატიული სახელმწიფოს მოდელი იქნებოდა მთავარი და მისცემდა საშუალებას მათი უთანხომების მშვიდობიანად გადაეწყვეტას საერთაშორისო ორგანიზაციების ჩარევით. სხვები აღნიშნავენ, რომ ატლანტიკური ძალები იყოფიან ომისშემდგომი ახალი სამყაროს ხედვაში. რუზველტის მიზანი იყო სამხედრო გამარჯვება როგორც [[ევროპა]]ში, ასევე — [[აზია]]ში, ამერიკის გლობალური გავლენის მიღწევა და საერთაშორისო მშვიდობის ორგანიზაციის შექმნა. ჩერჩილის მიზნები კი ნაკლებად გლობალური იყო და ძირითადად მოიცავდა კონტროლის შენარჩუნებას [[ხმელთაშუა ზღვა]]ში, ბრიტანეთის იმპერიის გადარჩენას და ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების დამოუკიდებლობას, როგორც დამცავ შუალედად საბჭოთა კავშირსა და ბრიტანეთს შორის. <ref name="Plokhy">{{cite book | last=Plokhy | first=S. M. | title=Yalta: The Price of Peace | url=https://books.google.com/books?id=0wOKfjnXdAUC | date=4 February 2010 | publisher=Penguin Publishing Group | isbn=978-1-101-18992-4 | access-date=23 October 2019 | archive-date=13 December 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20191213192543/https://books.google.com/books?id=0wOKfjnXdAUC | url-status=live }}</ref> საბჭოთა კავშირს კი მოსაზღვრე ქვეყნების შიდა საქმეებში დომინაცია სურდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=Russia, the Soviet Union and the United States. An Interpretative History | date=1990 | author-link=John Lewis Gaddis | publisher=McGraw-Hill | isbn=978-0-07-557258-9 | url=https://archive.org/details/russiasovietunio00gadd }}</ref> ამერიკის მოსაზრებით, სტალინი იყო პოტენციური დამხმარე მათი გეგმების მისაღწევად, ხოლო ბრიტანეთის აზრით სტალინი წარმოადგენდა ყველაზე დიდ წინააღმდეგობას მათი მიზნების შესასრულებლად. ამის შედეგად, რუზველტს და ჩერჩილს სხვადასხვანაირი შეხედულებები ჰქონდათ საბჭოთა კავშირთან დაკავშირებით. 1944 წლის ოქტომბერში, ჩერჩილმა შესთავაზა სტალინს ევროპის პროცენტულად გაყოფა. სტალინს შეხვედებოდა [[რუმინეთი]], [[უნგრეთი]], [[ბულგარეთი]], ხოლო ჩერჩილი შეინარჩუნებდა [[საბერძნეთი|საბერძნეთს]]. სტალინი დათანხმდა ამ შემოთავაზებაზე. 1945 წლის თებერვალში, [[იალტის კონფერენცია]]ზე, რუზველტმა ცალკე მოაწერა ხელი სტალინთან ხელშეკრულებას.<ref name="Plokhy" /> [[1945]] წლის აპრილში, რუზველტი გარდაიცვალა და ახალი პრეზიდენტი გახდა [[ჰარი ტრუმენი]]. ტრუმენის დამოკიდებულა სტალინის მიმართ განსხვავდებოდა, იგი არ ენდობოდა მას.<ref>{{cite book | last1=Zubok | first1=Vladislav | last2=Pleshakov | first2=Constantine | title=Inside the Kremlin's Cold War: From Stalin to Khrushchev | date=1996 | publisher=Harvard University Press | isbn=978-0-674-45531-3 | url=https://archive.org/details/insidekremlinsco00zubo }}</ref> 1945 წლის გამარჯვების შემდეგ, საბჭოთა კავშირმა მოახდინა ცენტრალური და აღმოსავლეთის ევროპის ოკუპირება, ხოლო ამერიკამ და დასავლურმა ბლოკმა ძალები შეინარჩუნეს დასავლეთ ევროპის ქვეყნებში. გერმანიისა და ავსტრიის მიწები, საფრანგეთმა, დიდმა ბრიტანეთმა, აშშ-მ და საბჭოთა კავშირმა გადაინაწილეს საოკუპაციო ზონებად. ამავე წელს, [[სან-ფრანცისკოს კონფერენცია]]ზე საფუძველი ჩაეყარა [[გაერო]]ს, რომლის მთავარი მიზანი იყო საერთაშორისო მშვიდობის შენარჩუნება. თუმცა, უსაფრთხოების საბჭოს შესაძლებლობები მალევე ეჭვქვეშ აღმოჩნდა, როდესაც რამდენიმე ქვეყანას ვეტოს დადების საშუალება მიეცა.<ref>{{Cite journal |title=Why the Security Council Failed |last=Glennon |first=Michael J. |journal=Foreign Affairs |date=May–June 2003 |volume=82 |issue=3 |pages=16–35 |doi=10.2307/20033576 |jstor=20033576 |access-date=26 April 2020 |url=https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2003-05-01/why-security-council-failed |archive-date=28 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200728165559/https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2003-05-01/why-security-council-failed |url-status=live }}</ref> ===პოტსდამის კონფერენცია და იაპონიის დანებება=== {{მთავარი|პოტსდამის კონფერენცია}} [[პოტსდამის კონფერენცია]] დაიწყო ივლისში, გერმანიის დამარცხების შემდეგ. ამ კონფერენციაზე, გერმანიის და ზოგადად ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების მომავალზე აზრები გაიყო. ამ კონფერენციაზე უკვე შეიმჩნეოდა მხარეებს შორის დაპირისპირების საწყისები.<ref>{{cite encyclopedia | last=Byrd | first=Peter | title=Cold War (entire chapter) | date=2003 | editor1=McLean, Iain | editor2=McMillan, Alistair | encyclopedia=The concise Oxford dictionary of politics | url=https://books.google.com/books?id=xLbEHQAACAAJ | access-date=16 June 2008 | publisher=Oxford University Press | isbn=978-0-19-280276-7 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729150444/https://books.google.com/books?id=xLbEHQAACAAJ | url-status=live }}</ref> [[აშშ]]-მა [[დიდი ბრიტანეთი]] ჩართო თავის ატომური იარაღის პროექტში, რაც საბჭოთა კავშირისგან საიდუმლოდ უნდა დარჩენილიყო. თუმცა სტალინმა მალევე გაიგო ეს ინფორმაცია. პოტსდამის კონფერენციიდან ერთი კვირის შემდეგ, აშშ-მ დაბომბა [[ჰიროსიმა]] და [[ნაგასაკი]], რამაც სტალინის აზრით ბალანსი დაარღვია. ამერიკის შეერთებული შტატები და ბრიტანეთი იყენებდნენ სამხედრო ძალებს [[საბერძნეთის დროშა|საბერძნეთში]] და კორეაში რომ გაენადგურებინათ ადგილობრივი სახელმწიფოები და ასევე ყველანაირი ძალა რომელსაც კომუნისტური ელფერი ჰქონდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ===აღმოსავლეთის ბლოკის დასაწყისი=== {{მთავარი|სოციალისტური ბანაკი}} [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასაწყისში, [[საბჭოთა კავშირი]] საფუძველს უყრიდა აღმოსავლეთის ბლოკს. რაც გულისხმოდა რამდენიმე ტერიტორიაზე შეჭრას და მათი როგორც საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკად გამოცხადებას. ეს ტერიტორიები მოიცავდა, [[პოლონეთი|პოლონეთს]], [[ლატვია]]ს, [[ლიტვა]]ს, [[ესტონეთი|ესტონეთს]] და [[რუმინეთი|რუმინეთს]]. ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ტერიტორიები რომლებიც საბჭოთა კავშირის არმიამ გაათავისუფლა გერმანიისგან ასევე დაემატა აღმოსავლეთის ბლოკს. საბჭოთა კავშირმა ეს ტერიტორიები გაადაქცია ოკუპირებულ სატელიტურ ქვეყნებად.<ref>{{cite book | last=Wettig | first=Gerhard | title=Stalin and the Cold War in Europe | date=2008 | publisher=Rowman & Littlefield | isbn=978-0-7425-5542-6 }}</ref><ref>{{cite book | last=Senn | first=Alfred Erich | title=Lithuania 1940: Revolution from Above | date=2007 | publisher=Rodopi | isbn=978-90-420-2225-6 }}</ref> საბჭოთა კავშირის მსგავსი რეჟიმები, რაც წარმოიშვა ამ ქვეყნებში, ატარებდა ისეთ ხასიათს როგორიც იყო თვითონ საბჭოთა კავშირში. თუმცა, სტალინს ჰქონდა განსაკუთრებული მეთოდები საიდუმლო პოლიციის სახით რაც ყველა სახის ოპოზიციას, რეალურს თუ პოტენციურს, კლავდა.<ref>{{cite encyclopedia | last=Schmitz | first=David F. | title=Cold War (1945–91): Causes [entire chapter] | date=1999 | author-link= | editor=Whiteclay Chambers, John | encyclopedia=The Oxford Companion to American Military History | url=https://books.google.com/books?id=xtMKHgAACAAJ | access-date=16 June 2008 | publisher=Oxford University Press | isbn=978-0-19-507198-6 }}</ref> სტალინის კონტროლის გაძლიერების ნაწილი იყო ასევე [[შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატი]], რომლის სათავეშიც იდგა [[ლავრენტი ბერია]]. მისი დანიშნულება იყო საბჭოთა კავშირის სტილის საიდუმლო პოლიიცის სისტემების დანერგვა, რომლებიც გაანადგურებდნენ ანტი-კომუნისტურ სენტიმენტებს. როდესაც რაიმე სახის დაპირისპირება წარმოიქმნებოდა სტალინის სტრატეგია მოიცავდა მათგან ძალის ჩამორთმევას, გასამართლებას, დაპატიმრებას და რამდენიმე შემთხვევაში მოკვლასაც. ევროპის მსგავსი ძალების გადანაწილება, წინააღმდეგობის გარეშე არ დარჩა. [[უინსტონ ჩერჩილი|უინსტონ ჩერჩილს]] აწუხებდა საბჭოთა კავშირის დიდი დომინაცია ევროპაში. შესაბამისად, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ, ამერიკის წარმომადგენლები დაეხმარნენ დასავლური ევროპის ლიდერებს რომ თავიანთი საიდუმლო უსაფრთხოების სისტემა ჩამოეყალიბებინათ, რომელსაც ეწოდა „[[ოპერაცია გლადიო]]“. ==შეკავება და ტრუმენის დოქტრინა (1947-1953)== {{მთავარი|შეკავების პოლიტიკა|ტრუმენის დოქტრინა}} ===რკინის ფარდა=== {{მთავარი|რკინის ფარდა}} [[ფაილი:Čížov (Zaisa) - preserved part of Iron curtain.JPG|250px|მინი|„რკინის ფარდის“ ნაშთები [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]]]] [[1946]] წლის, გვიან თებერვალს, [[ჯორჯ კენანი]]ს „გრძელი ტელეგრამი“, [[მოსკოვი]]დან [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონამდე]], ერთ-ერთი ასპექტი გახდა ამერიკის მთავრობის გაზრდილ მკაცრ მიდგომაზე საბჭოთა კავშირის მიმართ.<ref>{{Cite web|date=22 February 2021|title=This Day in History: George Kennan Sends "Long Telegram"|url=https://www.trumanlibraryinstitute.org/this-day-in-history-2/|access-date=27 October 2021|website=Truman Library Institute}}</ref> სწორედ ასეთი გაზრდილი სიმკაცრე იქნება ამერიკის სტრატეგიის საფუძველი მომდევნო რამდენიმე წლებში. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ [[ირანი]] დაპყრობილი იყო ჩრდილოეთით წითელი არმიის მიერ, ხოლო ბრიტანეთს სამხრეთი ნაწილი ეკავა. მალევე, [[უინსტონ ჩერჩილი|უინსტონ ჩერჩილმა]] განახორციელა საკმაოდ ცნობილი სიტყვით გამოსვლა „რკინის ფარდა“. ამ გამოსვლის მთავარი მიზანი იყო ანგლო-ამერიკული ალიანსი საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ, რომელსაც ადანაშაულებდნენ ევროპის გამყოფ, რკინის ფარდის ჩამოყალიბებაში.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ამ გამოსვლიდან ერთი კვირის შემდეგ, სტალინმა უპასუხა ჩერჩილს და იგი შეადარა ჰიტლერსაც რომელსაც სურდა რომ ინგლისურად მოსაუბრე ქვეყნებში უპირატესობა მოეპოვებინა, სამყაროს დომინაციის მიზნით. შესაბამისად, სტალინმა ჩერჩილის განცხადება აღიქვა როგორც [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირზე]] ომის გამოცხადება.<ref>{{Cite web | url=https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1946/03/x01.htm | title=Interview to "Pravda" Correspondent Concerning Mr. Winston Churchill's Speech | website=www.marxists.org | ref=CITEREFMarxists Internet Archive | access-date=4 April 2017 | archive-date=31 January 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200131200528/https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1946/03/x01.htm | url-status=live }}</ref> ===მარშალის გეგმა და ჩეხოსლოვაკიის სახელმწიფო გადატრიალება=== [[1947]] წლის დასაწყისში [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]], [[დიდი ბრიტანეთი|დიდმა ბრიტანეთმა]] და [[აშშ]]-მ წარუმატებლად სცადეს შეთანხმების დადება საბჭოთა კავშირთან. შეთანხმება მოიცავდა გერმანიის ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესებას. [[1947]] წლის ივნისში, [[ტრუმენის დოქტრინა|ტრუმენის დოქტრინის]] თანახმად, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა განახორციელა [[მარშალის გეგმა]]. მარშალის გეგმა გულისხმობდა ეკონომიკურ დახმარებას ყველა ევროპული სახელმწიფოსთვის რომელსაც მოუნდებოდა გაწევრიანება ამავე გეგმის პროცესებში, საბჭოთა კავშირის ჩათვლით.<ref>Miller, Roger Gene (2000). To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949. Texas A&M University Press. ISBN 978-0-89096-967-0</ref> ამ გეგმის თანახმად, აშშ მონაწილე ქვეყნებს მისცემდა 13 მილიარდ დოლარს, რომ თავიდან აეშენებინათ ევროპის ეკონომიკა. მოგვიანებით, ამ პროგრამამ გამოიწვია ევროპის ეკონომიკური კოოპერაციის ორგანიზაციის დაარსება ({{lang-en|Organisation for European Economic Co-operation}}). გეგმის მიზანი იყო თავიდან დაარსებულიყო ევროპის დემოკრატიული და ეკონომიკური სისტემები, რომლებიც დაუპირისპირდებოდა ევროპის ძალთა ბალანსის დარღვევას და ამავდროულად [[კომუნიზმი|კომუნიზმს]]. სტალინს სჯეროდა რომ დასავლეთთან ეკონომიკური ინტეგრაცია აღმოსავლეთის ბლოკს საშუალებას მისცემდა საბჭოთა კონტროლისგან გათავისუფლებას. შესაბამისად, სტალინმა ხელი შეუშალა ამ ტერიტორიებს მარშალის გეგმაში მონაწილეობას. მარშალის გეგმის საბჭოთა კავშირისეულ ალტერნატიული ვერსიას დაერქვა „[[მოლოტოვის გეგმა]]“. მთავარი მიზანი ამ გეგმის იყო საბჭოთა სუბსიდიების გაზრდა და ვაჭრობის ხაზების დამყარება ცენტრალურ და აღმოსავლურ ევროპასთან. [[1948]] წლის დასაწყისში, საბჭოთა კავშირმა ჩეხოსლოვაკიაში სახელმწიფო გადატრიალება განახორციელა. ზუსტად ეს მოვლენა იყო ის, რამაც შეაშინა დასავლური ქვეყნები, რომ დიდ ომს ეყრებოდა საფუძველი. მარშალის გეგმის ფარგლებში, მილიადრობით დახმარება შევიდა დასავლურ ევროპაში, [[საბერძნეთი|საბერძნეთში]] და ასევე [[თურქეთი|თურქეთში]]. ამერიკის დახმარებით საბერძნეთმა მოიგო [[საბერძნეთის სამოქალაქო ომი|სამოქალაქო ომი]], სადაც კომუნისტურ-სოციალისტური ალიანსი დაამარცხეს.<ref>Karabell, Zachary (1999). Architects of Intervention: The United States the Third World and the Cold War 1946–1962. LSU Press. ISBN 978-0-8071-2341-6</ref> ===ჯაშუშობა=== ყველა დიდი ძალაუფლების მქონე ქვეყანა ჩართული იყო ჯაშუშურ ოპერაციებში, იყენებდნენ სხვადასხვა სახის ჯაშუშებს, ორმაგ აგენტებს და ახალ ტექნოლოგიებს. სამი ყველაზე ცნობილი ორგანიზაცია იყო ამერიკული [[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო]] და საბჭოთა კავშირის [[სსრკ-ის სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტი|სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტი]] და ბრიტანული [[საიდუმლო დაზვერვის სამსახური]]. ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო ჩუმად აფინანსებდა და აპიარებდა ანტი-კომუნისტურ კულტურულ აქტივობებს და ორგანიზაციებს. ის ასევე ჩართული იყო ევროპის პოლიტიკურ პროცესებში, განსაკუთრებით [[იტალია]]ში.<ref>{{cite book|last=Saunders|first=Frances Stonor|title=The Cultural Cold War: The CIA and the World of Arts and Letters|url=https://books.google.com/books?id=lCxnAgAAQBAJ|date=5 November 2013|publisher=New Press|isbn=978-1-59558-942-2|access-date=25 October 2019|archive-date=29 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200729151744/https://books.google.com/books?id=lCxnAgAAQBAJ|url-status=live}}</ref> ===კომინფორმი და სტალინ-ტიტოს უთანხმოება === [[1947]] წლის სექტემბერში, საბჭოთა კავშირმა დაარსა [[კომინფორმი]]. კომინფორმის მიზანი იყო საერთაშორისო კომუნისტურ არენაზე გამაერთიანებლობის გაძლიერება და პოლიტიკური კონტროლის გარდა საბჭოთა ტერიტორიებზე, კომუნისტური პარტიების კოორდინაციის მეშვეობით. თუმა, კომინფორმის წარმატება არ გაგრძელდა დიდხანს, რადგან [[იოსიპ ბროზ ტიტო|ტიტოს]] და სტალინის უთანხმოებამ დაატოვებინა იუგოსლავიის კომუნისტურ ქვეყნებს კომინფორმი.<ref>{{cite book|last=Papathanasiou|first=Ioanna|editor-last1=Carabott|editor-first1=Philip|editor-last2=Sfikas|editor-first2=Thanasis D.|chapter=The Cominform and the Greek Civil War, 1947–49|title=The Greek Civil War: Essays on a Conflict of Exceptionalism and Silences|chapter-url=https://books.google.com/books?id=wTorDwAAQBAJ&pg=PR4|date=5 July 2017|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-351-88865-3|pages=57–72|access-date=25 October 2019|archive-date=29 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200729143727/https://books.google.com/books?id=wTorDwAAQBAJ&pg=PR4|url-status=live}}</ref> ===ბერლინის ბლოკადა და საჰაერო ოპერაციები === [[1947]] წლის 1 იანვარს ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა და დიდმა ბრიტანეთმა გააერთიანეს დასავლური გერმანიის ოკუპირებული ზონები და უწოდეს „ბიზონია“ (1949 წელს ეწოდა „ტრიზონია“, რადგან დაემატა ფრანგული საოკუპაციო ზონაც). გერმანიის ეკონომიკური განვითარების ფარგლებში, დასავლური ევროპის რამდენიმე წარმომადგენელმა გადაწყვიტა, რომ დასავლური გერმანიის ნაწილები გაერთიანებინათ ფედერალურ სახელმწიფო სისტემაში. ასევე, მარშალის გეგმის თანახმად, მათ დაიწყეს გერმანიის ეკონომიკის თავიდან ინდუსტრიალიზაცია და აშენება.<ref>Miller, Roger Gene (2000). To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949. Texas A&M University Press. ISBN 978-0-89096-967-0.</ref> იმის შემდეგ რაც სტალინმა განახორციელა [[ბერლინის ბლოკადა]] (24 მაისი, 1948 – 12 მაისი, 1949), რომელიც იყო ერთ-ერთი ყველაზე დიდი კრიზისი ცივი ომის დროს, საჭმელი და საყოფაცხოვრებო ნივთები დასავლეთ გერმანიაში აღარ მიეწოდებოდა ხალხს. ამის შედეგად, [[აშშ]]-მა, [[დიდი ბრიტანეთი|დიდმა ბრიტანეთმა]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]], [[კანადა]]მ, [[ავსტრალია]]მ, [[ახალი ზელანდია|ახალმა ზელანდიამ]] და სხვა ქვეყნებმა დაგეგმეს საჰაერო ოპერაციები რაც დასავლეთ ბერლინს ამარეგებდა საჭმლით და სხვა საჭირო ნივთებით.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. ISBN 978-1-59420-062-5.</ref> [[1952]] წელს, [[სტალინი]] განმეორებით სთავაზობდა გეგმას, რომ გაეერთიანებინათ დასავლეთ და აღმოსავლეთ გერმანია, რის შედეგადაც გერმანიაში იქნებოდა ერთი სახელმწიფო მმართველობა. არჩევნების მეთვალყურე კი იქნებოდა [[გაერო]]ს წარმომადგენლები. ახალი გერმანია არ უნდა შეერთებოდა დასავლეთის სამხედრო ალიანსს. ეს შეთანხმება დასავლეთ ევროპის წარმომადგენლებმა არ მიიღეს.<ref>van Dijk, Ruud (1996). The 1952 Stalin Note Debate: Myth Or Missed Opportunity for German Unification?. Cold War International History Project, Woodrow Wilson International Center for Scholars.</ref> ===ნატოს შექმნა და რადიო თავისუფალი ევროპა=== [[1949]] წლის აპრილში დიდმა ბრიტანეთმა, საფრანგეთმა, აშშ-მ, [[კანადა]]მ და რვა დასავლური ევროპის ქვეყანამ მოაწერეს ხელი [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|„ნატოს“]] შექმნის ხელშეკრულებას. მას შემდეგ, რაც [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირმა]] ბევრჯერ განაცხადა უარი, რომ მონაწილეობა მიეღო გერმანიის ეკონომიკის თავიდან აშენების პროცესებში, [[აშშ]], [[დიდი ბრიტანეთი]] და [[საფრანგეთი]] 1949 წლის აპრილში სათავეში ჩაუდგნენ დასავლური გერმანიის ჩამოყალიბებას სამი დასავლური ოკუპაციის ზონების ტერიტორიაზე.<ref>Bungert, Heike (July 1994). "A New Perspective on French-American Relations during the Occupation of Germany, 1945?1948: Behind-the-Scenes Diplomatic Bargaining and the Zonal Merger". Diplomatic History. 18 (3): 333–352</ref> აღმოსავლეთის ბლოკის მედია, მთლიანად დამოკიდებული იყო კომუნისტურ პარტიაზე. რადიო და ტელევიზია სახელმწიფოს საკუთრებაში შედიოდა, ხოლო ბეჭდვითი მედია ძირითადად პოლიტიკურ ორგანიზაციებს ეკუთვნოდა, რომლებიც ასევე ძირითადად კომუნისტური პარტიები იყვნენ. საბჭოთა კავშირის რადიო ძირითადად საუბრობდა მარქსისტულ რეტორიკაზე, [[კაპიტალიზმი]]ს წინააღმდეგ და ხაზს უსვამდა ისეთ თემებს როგორიცაა იმპერიალიზმი, შრომითი ექსპლუატაცია და ა. შ.<ref>{{cite book | last=Wood | first=James | title=History of International Broadcasting | date=1992 | url=https://books.google.com/books?id=WUO4U8L5N_cC&pg=PA105 | publisher=IET | isbn=978-0-86341-302-5 | access-date=19 June 2019 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729143358/https://books.google.com/books?id=WUO4U8L5N_cC&pg=PA105 | url-status=live }}</ref> [[1949]] წელს, „[[BBC]]“-ს და „ამერიკული ხმის“ დახმარებით საფუძველი ჩაეყარა [[რადიო თავისუფალი ევროპა/რადიო თავისუფლება|რადიო თავისუფლებას]], რომლის მიზანი იყო აღმოსავლეთ ბლოკშიკომუნისტური მმართველობის მშვიდობიანი დასრულება. რადიო თავისუფლება ამ მიზნის მისაღწევად ცდილობდა, რომ ინფორმაციის ალტერნატიული სახეობა წარმოედგინა, რომელიც არ იყო სახელმწიფოს დაქვემდებარების ქვეშ. ამერიკელ პოლიტიკოსებს მიაჩნდათ, რომ ცივი ომი იყო ომი იდეების.<ref>{{cite book | last=Puddington | first=Arch | title=Broadcasting Freedom: The Cold War Triumph of Radio Free Europe and Radio Liberty | date=2003 | publisher=University Press of Kentucky | isbn=978-0-8131-9045-7 | url-access=registration | url=https://archive.org/details/broadcastingfree0000pudd }}</ref> ===ჩინეთის სამოქალაქო ომი=== [[1949]] წელს, [[მაო ძედუნი]]ს პარტიამ „[[ჩინეთის სახალხო-განმათავისუფლებელი არმია]]“ დაამარცხა [[ჩან კაიში]]ს ნაციონალისტური სახელმწიფო მმართველობა ჩინეთში, რომელსაც მხარს უჭერდა აშშ. საბჭოთა კავშირმა უცბად დაამყარა ალიანსი ჩინეთის ახალ სახელმწიფო მმართველობასთან. ნორვეგიელი ისტორიკოსის, ოდ არნე ვესტადის, აზრით კომუნისტურმა პარტიამ ჩინეთში გაიმარჯვა იმიტომ, რომ ნაკლებად მეტი სამხედრო შეცდომა დაუშვეს ვიდრე ჩან კაიშმა. ასევე, ჩან კაიშის სურვილმა რომ დაემყარებინა ერთი ცენტრალიზებული სახელმწიფო ბევრი სხვადასხვა ჯგუფის ინტერესები ვერ მოიცვა ჩინეთში. ამავდროულად, კომინისტური პარტია ჩინეთში ზუსტად იმას ეუბნებოდა სხვადასხვა ხალხს რისი გაგონებაც მათ უნდოდათ. ჩინეთის კომუნისტური რევოლუციის და ამერიკული ატომური მონოპოლიის დამთავრების შემდეგ, ტრუმენის ადმინისტრაციამ სასწრაფოდ მიიღო ახალი გადაწყვეტილებები და განაგრძო [[შეკავების პოლიტიკა]]. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა დაიწყო გავლენის გავრცელება [[აზია]]ში, [[აფრიკა]]ში და ლათინურ ამერიკაში, რომ აღმოეფხროთ რევოლუციონერული, კომუნისტური მოძრაობები, რომლებსაც ძირითადად [[საბჭოთა კავშირი]] აფინანსებდა.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. ISBN 978-1-59420-062-5. p. 212</ref> ===კორეის ომი=== {{მთავარი|კორეის ომი}} ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მაგალითი აშშ-ის შეკავების პოლიტიკისა არის, ამერიკის ჩართულობა [[კორეის ომი|კორეის ომში]]. [[1950]] წლის ივნისში, [[კიმ ირ სენი]]ს ჩრდილოეთ კორეის არმიამ დაიპყრო სამხრეთი კორეა.<ref>{{cite book | last=Haruki | first=Wada | title=The Korean War: An International History | date=29 March 2018 | url=https://books.google.com/books?id=fHBMDwAAQBAJ&q=cumings,+weathersby&pg=PA307 | publisher=Rowman & Littlefield | isbn=978-1-5381-1642-5 | access-date=13 May 2020 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729151758/https://books.google.com/books?id=fHBMDwAAQBAJ&pg=PA307&dq=cumings,+weathersby#v=snippet | url-status=live }}</ref> ომის შედეგად კორეა გაიყო ორ ნაწილად 38-ე პარალელზე.<ref>{{cite book | last=Stueck | first=William | title=Rethinking the Korean War: A New Diplomatic and Strategic History | date=25 April 2013 | url=https://books.google.com/books?id=zDvMXm7fHpUC&q=stalin,+korea,+armistice | publisher=Princeton University Press | isbn=978-1-4008-4761-7 | access-date=13 May 2020 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729152931/https://books.google.com/books?id=zDvMXm7fHpUC&printsec=frontcover&dq=stalin,+korea,+armistice#v=snippet | url-status=live }}</ref> ==კრიზისი და ესკალაცია (1953-1962)== ცივი ომის ეს პერიოდი მოიცავს მოვლენებს [[იოსებ სტალინი]]ს გარდაცვალებიდან (1953 წ.) [[კარიბის კრიზისი|კარიბის კრიზისამდე]] (1962 წ.). სტალინის გარდაცვალების შემდეგ, ახალმა ლიდერებმა სცადეს „დე-სტალინიზაციის“ პროცესის დაწყება, რამაც გამოიწვია უთანხმოება აღმოსავლეთის ბლოკში და [[ვარშავის პაქტი]]ს წევრებში.<ref>Karabell, Zachary (1999). Architects of Intervention: The United States the Third World and the Cold War 1946–1962. LSU Press. ISBN 978-0-8071-2341-6</ref> გარდა ამისა, ამ პერიოდში ასევე იყო ისეთი წლები, რომლებიც მშვიდობიანობითაც გამოირჩეოდა. თუმცა, ეს მშვიდობის პერიოდიც ნაწილი იყო იმისა თუ როგორ აგრძელებდა ეს ორი მხარე თავისი შესაძლებლობების გაძლიერებას, რამაც ასევე კოსმოსური შეჯიბრებაც მოიცვა. ასევე, [[აფრიკა|აფრიკის]] ქვეყნების ჩართულობამ ცივი ომის ამ ეტაპზე, მაგალითად [[კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] ალიანსი [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირთან]], უფრო დიდ უთანხმოებას და შიშს იწვევდა დასავლეთში.<ref>{{cite book |last1=Gerard |first1=Emmanuel |title=Death in the Congo |date=2015 |publisher=Harvard University Press |isbn=978-0-674-74536-0 |url=https://books.google.com/books?id=pvVqBgAAQBAJ&q=lumumba.+cold+war.+assassination |access-date=13 May 2020 |archive-date=29 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200729172533/https://books.google.com/books?id=pvVqBgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=lumumba.+cold+war.+assassination |url-status=live }}</ref> ==დაპირისპირებიდან დაძაბულობამდე (1962-1979)== [[ამერიკის შეერთებული შტატები]] აგრძელებდა საბჭოთა კავშირთან ჩართულობას, მიუხედავად იმისა რომ ამ პერიოდში [[აშშ-ის პრეზიდენტი|ამერიკის პრეზიდენტი]] [[ჯონ ფიცჯერალდ კენედი|ჯონ კენედი]] მოკლეს, დაიწყო სამოქალაქო უფლებების დაცვის მოძრაობა და [[ინდოჩინეთის მეორე ომი|ვიეტნამის ომის]] საწინააღმდეგო პროცესები. [[1968]] წელს, აღმოსავლეთის ბლოკის წევრმა, [[ჩეხოსლოვაკია]]მ სცადა რეფორმების გატარება, რომელიც „[[პრაღის გაზაფხული]]ს“ სახელითაა ცნობილი, თუმცა ამაში ხელის შემშლელი აღმოჩნდა [[საბჭოთა კავშირი]] და [[ვარშავის პაქტი]]ს წევრები, რომლებმაც თავიდან დაამყარეს საბჭოთა მოდელი ჩეხოსლოვაკიაში.<ref>{{cite news | title = Russia brings winter to Prague Spring | date = 21 August 1968 | url = http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/21/newsid_2781000/2781867.stm | work = BBC News | access-date = 10 June 2008 | ref = {{harvid|BBC|2008}} | archive-date = 21 July 2008 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080721191900/http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/21/newsid_2781000/2781867.stm | url-status = live }}</ref> 1973 წელს, აშშ-მა უკვე დატოვა [[ვიეტნამი]]. სანამ კომუნისტები ძალაუფლებას იღებდნენ სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნებში, ისინი გაიყვნენ ჩინეთ-საბჭოთა დაპირისპირების შედეგად. ჩინეთი კი ამ დროს უფრო და უფრო უახლოვდებოდა დასავლურ ბლოკს, მას შემდეგ რაც ამერიკის პრეზიდენტი [[რიჩარდ ნიქსონი]] ესტუმრა ჩინეთს.<ref>{{cite web | title=Milestones: 1945–1952 – Office of the Historian | url=https://history.state.gov/milestones/1945-1952/truman-doctrine | website=history.state.gov | ref={{harvid|Milestones: 1945–1952}} | access-date=25 October 2017 | archive-date=18 January 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200118193318/https://history.state.gov/milestones/1945-1952/truman-doctrine | url-status=live }}</ref> 1960-იანებში და 1970-იანებში, მესამე მსოფლიოს ქვეყნები დაიყო იმისდამიხედვით თუ რომელ სახელმწიფოს უჭერდა მხარს საბჭოთა კავშირი ([[ლიბია]], [[ერაყი]], [[სირია]], [[ეგვიპტე]], [[სამხრეთი იემენი]]) და რომელს ამერიკის შეერთებული შტატები და ნატო ([[საუდის არაბეთი]]). ასევე იზრდებოდა ქვეყნების რაოდენობა რომლებიც არცერთთან არ იყო ალიანსში. ==ახალი ცივი ომი (1979-1985)== [[1979]]-[[1985]] წლები მიჩნეულია როგორც ცივი ომის გვიანი ფაზა. ამ წლებში განვითარებული მოვლენები მოიცავს [[საბჭოთა კავშირი]]ს წინააღმდეგ მკაფიო დაპირისპირებას დასავლეთის მხრიდან. ერთ-ერთი საწყისი ეტაპი გაზრდილი დაპირისპირებისა იყო საბჭოთა კავშირის შეჭრა ავღანეთში [[1979]] წლის დეკემბერში.<ref>{{cite journal|last=Tobin|first=Conor|title=The Myth of the "Afghan Trap": Zbigniew Brzezinski and Afghanistan, 1978–1979|journal=[[Diplomatic History (journal)|Diplomatic History]]|publisher=[[Oxford University Press]]|volume=44|issue=2|date=April 2020|pages=237–264|doi=10.1093/dh/dhz065}}</ref> მას შემდეგ რაც [[მარგარეტ ტეტჩერი]] გახდა პრემიერ-მინისტრი 1979 წელს და ამერიკის პრეზიდენტი [[რონალდ რეიგანი]] 1980 წელს, დასავლურმა საგარეო პოლიტიკამ საბჭოთა კავშირის მიმართ უარყო საერთაშორისო დაძაბულობის განტვირთვა. ასევე, მიზანი გახდა საბჭოთა გავლენის მოშლა, საბჭოთა კავშირის წევრ ქვეყნებში. ამ პერიოდში ასევე, ატომური ომის საშიშროება კვლავ გაიზარდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> [[საბჭოთა კავშირი]] ავღანეთში შეიჭრა [[საურის რევოლუცია|საურის რევოლუციის]] შემდეგ.<ref>{{cite book | last = Hussain | first = Rizwan | title = Pakistan and the emergence of Islamic militancy in Afghanistan | publisher = Ashgate | location = Aldershot, England Burlington, VT | date = 2005 | isbn = 978-0-7546-4434-7 }}</ref> ამის საპასუხოდ ამერიკის პრეზიდენტმა [[ჯიმი კარტერი|ჯიმი კარტერმა]] მოსკოვის [[1980]] წლის ზაფხულის ოლიმპიადას გამოუცხადა ბოიკოტი. ამის საპასუხოდ 1984 წელს, საბჭოთა კავშირმა გამოუცხადა [[ლოს-ანჯელესი|ლოს-ანჯელესში]] ჩატარებულ [[1984]] წლის საზაფხულო ოლიმპიადას ბოიკოტი. დაძაბულობა გაიზარდა როდესაც ამერიკამ გამოაცხადა რომ პერშინ II-ის რაკეტებს განალაგებდა დასავლეთ გერმანიაში. ასევე, 1983 წელს რეგანმა გამოაცხადა საბჭოთა კავშირი როგორც „ბოროტების იმპერია“.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }} გვ. 211</ref> ცივი ომის ეს პერიოდი მოიცავდა ამერიკის პრეზიდენტის რონალ რეიგანის (1981-1985) პრეზიდენტობის პირველ ნაწილს, საბჭოთა კავშირის ლიდერის [[ლეონიდ ბრეჟნევი]]ს სიკვდილს და მოკლევადიან, შუა პერიოდს, როდესაც საბჭოთა კავშირის სათავეში იყო [[იური ანდროპოვი]] (1982-1984) და [[კონსტანტინ ჩერნენკო]] (1984-1985). ცივი ომის ეს პერიოდი დასრულდა [[1985]] წელს, [[მიხეილ გორბაჩოვი]]ს არჩევით, რომელსაც სხვა რეფორმები ჰქონდა მიზნად, მაგალითად დაძაბულობის შემსუბუქება დასავლეთ და აღმოსავლეთ ბლოკებს შორის და სხვა დიდი ცვლილებების შემოტანა საბჭოთა მმართველობაში.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }} გვ. 197</ref> ==ბოლო წლები (1985-1991)== ცივი ომის ეს პერიოდი იწყება საბჭოთა კავშირში მიხეილ გორბაჩოვის გენერალურ მდივნად არჩევის შემდეგ, რომელიც ცივი ომის სხვა ყველა საბჭოთა ლიდერისგან განსხვავდებოდა. იგი იყო პირველი რომელმაც გამოთქვა ლიბერალიზაციის იდეები. აქამდე საბჭოთა კავშირი მკაცრად უაყოფდა ყველანაირ ლიბერალურ რეფორმას და აწარმოებდა გეგმიურ ეკონომიკას. ამ პერიოდში, მიუხედავად იმისა რომ საბჭოთა კავშირი განიცდიდა ეკონომიკურ სირთულეებს, ის ჩართული იყო ამერიკასთან ომში. თუმცა, საბჭოთა კავშირს გაუჭირდა ლიბერალური რეფორმების სათანადოდ მიღება, რადგან კაპიტალისტური ცვლილებების გატარება საკმაოდ რთული აღმოჩნდა ეკონომიკისთვის, მითუმეტეს მაშინ როდესაც ეს ცვლილებები ცუდად იყო დაგეგმილი და გაფორმებული. <ref>{{cite web | title=LGM-118A Peacekeeper | date=15 August 2000 | url=https://fas.org/nuke/guide/usa/icbm/lgm-118.htm | access-date=10 April 2007 | publisher=Federation of American Scientists | ref={{harvid|Federation of American Scientists|2000}} | archive-date=15 April 2007 | archive-url=https://web.archive.org/web/20070415175256/http://www.fas.org/nuke/guide/usa/icbm/lgm-118.htm | url-status=live }}</ref> ცივი ომი დასრულდა მაშინ, როდესაც საბჭოთა ოკუპაციის ბოლო [[ავღანეთის ომი (1979–1989)|ომი]] დამთავრდა ავღანეთში, [[ბერლინის კედელი]] დაეცა გერმანიაში და რევოლუციების ტალღამ გადაუარა როგორც საბჭოთა კავშირს, ასევე აღმოსავლეთ ევროპას [[1989]] წელს. ==ცივი ომის შედეგები == საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, რუსეთმა საგრძნობლად შეამცირა სამხედრო ძალაზე დანახარჯი, ეკონომის გადაკეთებამაც ძალიან ბევრი ადამიანი დატოვა სამსახურის გარეშე. კაპიტალისტურმა რეფორმებმა ფეხი მოიკიდა 1990-იანი წლების დასაწყისში. ამ წლების განმავლობაში, რაც ცივი ომი ოფიციალურად დასრულდა, მხოლოდ ხუთი ან ექვსი პოსტ-სოციალისტური ქვეყანა დაადგა კაპიტალისტური გამდიდრების გზას.<ref>{{cite book | last=Nolan | first=Peter | title=China's Rise, Russia's Fall | date=1995 | author-link=Peter Nolan | publisher=St. Martin's Press | isbn=978-0-312-12714-5 }}</ref> კომუნისტური პარტიები ბალტიის ქვეყნების გარდა არ ჩანმოშორებულან მმართველობას და მათი წევრები არ გასამართლებულან. ბევრ ქვეყანაში კომუნისტურმა პარტიებმა შეიცვალეს სახელი და განაგრძეს ფუნქციონირება. სტეფენ ჰოლმსი ამბობს რომ „დეკომუნიზაცია“, პატარა აქტიური პერიოდის შემდეგ, მალევე გახდა უნივერსალური მარცხი. ამის მიზეზად კი ასახელებს:<ref>Michael Mandelbaum (Ed., 1996) "Post-Communism: Four Perspectives", Council on Foreign Relations ISBN 0-87609-186-9</ref> * 45-70 წლიანი კომუნისტური მმართველობის შემდეგ, თითქმის ყველა ოჯახს ჰყავს წევრი რომელიც ასოცირებულია სახელმწიფოსთან. პირველი რეაქციის შემდეგ, რაც იყო რომ გავანადგუროთ წითლები, მალევე გაიაზაა ხალხმა რომ მასიური დასჯა არ არის სწორი ხოლო რამდენიმე ადამიანის პოვნა და დასჯა კი არ ქმნის სამართალს. * პოსტკომუნიზმის ამჟამინდელი ეკონომიკური პრობლემების გადაუდებლობა კომუნისტური წარსულის დანაშაულებებს „ძველ ამბებად“ აქცევს მრავალი მოქალაქისათვის. * დეკომუნიზაცია მიჩნეულია ელიტების ძალაუფლების თამაშად. * სოციალური ელიტის განდევნის სირთულე მოითხოვს რომ ტოტალიტარულმა სახელმწიფომ შეამციროს „ხალხის მტრების“ დასჯის სურვილი სწრაფად და ეფექტურად. * საკმაოდ ცოტა ადამიანს აქვს სუფთა წარსული, იმისთვის რომ დაიკავოს საჭირო პოზიციები. ცივი ომის შემდგომი სამყარო უნიპოლარული გახდა, რომელშიც აშშ იყო ერთადერთი ძლიერი სახელმწიფო. ცივმა ომმა განსაზღვრა ამერიკის პოლიტიკური როლი. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.osaarchivum.org/guide/ არქივები, ბუდაპეშტი, უნგრეთი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110511130424/http://www.osaarchivum.org/guide/ |date=2011-05-11 }} * [http://www.cybertrn.demon.co.uk/ ბრიტანეთის არქივი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222065026/http://www.cybertrn.demon.co.uk/ |date=2008-12-22 }} * [http://www.conelrad.com/ CONELRAD ცივი ომის პოპ-კულტურის საიტი] * [http://archives.cbc.ca/IDD-1-71-274/conflict_war/cold_war/ ცივი ომის კულტურა 1950-1960 წლებში] * [http://coldwarfiles.org/ ცივი ომის ფაილები] * [http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/ CNN ცივი ომის საინფორმაციო ბანკი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081217154418/http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/ |date=2008-12-17 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ცივი ომი}} [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ომები]] [[კატეგორია:ცივი ომი|*]] sl0ptlkt7f2611u0bf304opzw1rzi4p 4407836 4407835 2022-08-17T06:23:52Z Jaba1977 3604 /* ცივი ომის შედეგები */ wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Jaba1977|Jaba1977]].|6|08|2022}} {{ინფოდაფა |კურსივისახელი = არა |სახელწოდება = |წარწერა = ცივი ომი |წარწერის სტილი = |წარწერის კლასი = |ზევით = |ზედა სტილი = |ზედა კლასი = |ქვეთავი = |ქვეთავის სტილი1 = |ქვეთავის კლასი = |ქვეთავი2 = |ქვეთავის სტილი2 = |სურათი = [[სურათი:NATO_vs._Warsaw_(1949-1990).png|300პქ]] |სურათის სტილი = |სურათის კლასი = |ტიტრი = {{legend inline|#005ED0|[[ნატო]]}} და {{legend inline|#E40000|[[ვარშავის პაქტი]]}} |ტიტრის სტილი = |სურათი2 = [[სურათი:Cold War alliances mid-1975.svg|300პქ]] |ტიტრი2 = „[[სამი სამყაროს მოდელი|სამი სამყარო]]“ აპრილი-აგვისტო 1975 {{legend|#3465A4|პირველი სამყარო: [[დასავლეთის ბლოკი]] [[აშშ]] და მოკავშირეები}} {{legend|#D40000|მეორე სამყარო: [[აღმოსავლეთის ბლოკი]] [[სსრკ]], [[ჩინეთი]] და მათი მოკავშირეები}} {{legend|#73D216|მესამე სამყარო: [[მიუმხრობლობის მოძრაობა]] და [[ნეიტრალიტეტი|ნეიტრალური ქვეყნები]]}} |სურათი3 = [[სურათი:IvyMike2.jpg|300px]] |ტიტრი3 = ივი-მაიკის ბირთვული იარაღის ტესტირება, 1952 |ქვედა კლასი = |ქვედა სტილი = |ქვევით = }} [[ფაილი:President Ronald Reagan and Soviet General Secretary Mikhail Gorbachev at the first Summit in Geneva, Switzerland.jpg|thumb|right|300px|[[აშშ]]-ის [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] [[რონალდ რეიგანი]]ს (მარცხნივ) და [[სსრკ]]-ის [[საბჭოთა კავშირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] [[მიხეილ გორბაჩოვი]]ს შეხვედრა 1985 წელს.]] '''ცივი ომი''' — [[აშშ]]-სა და მისი მოკავშირეების [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირთან]] და მის მოკავშირეებთან გლობალური [[გეოპოლიტიკა|გეოპოლიტიკური]], ეკონომიკური და იდეოლოგიური დაპირისპირება, რომელიც დაიწყო მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ და [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] [[1940-იანები|1940-იანი]] წლების შუახნიდან [[1990-იანები|1990-იანი]] წლების დასაწყისამდე გრძელდებოდა. ისტორიკოსები ვერ თანხმდებიან მის დაწყება-დასრულების თარიღებზე, მაგრამ ზოგადად მიჩნეულია, რომ პერიოდი გრძელდება [[1947]] წლის [[ტრუმენის დოქტრინა|ტრუმენის დოქტრინიდან]] ([[1947]] წლის [[12 მარტი]]) [[1991]] წელს [[საბჭოთა კავშირი]]ს [[სსრკ-ის დაშლა|დაშლამდე]] ([[1991]] წლის [[26 დეკემბერი]]).<ref>Robert Service, ''The End of the Cold War: 1985–1991'' (Macmillan, 2015)</ref> ტერმინი ცივი ომი გამოიყენება იმის გამო, რომ არ ყოფილა ფართომასშტაბიანი ბრძოლა უშუალოდ ორ ზესახელმწიფოს შორის, მაგრამ თითოეული მათგანი მხარს უჭერდა ძირითად რეგიონულ კონფლიქტებს, რომლებიც ცნობილია როგორც მარიონეტული ომები. კონფლიქტი ეფუძნებოდა ამ ორი სუპერსახელმწიფოს მიერ გლობალური გავლენისთვის იდეოლოგიურ და გეოპოლიტიკურ ბრძოლას, 1945 წელს ნაცისტური გერმანიის წინააღმდეგ მათი დროებითი ალიანსისა და გამარჯვების შემდეგ.<ref>{{Cite book|last=Sempa|first=Francis|url=https://books.google.com/books?id=Px4uDwAAQBAJ|title=Geopolitics: From the Cold War to the 21st Century|date=12 July 2017|publisher=Routledge|isbn=978-1-351-51768-3}}</ref> გარდა ბირთვული არსენალის განვითარებისა და ჩვეულებრივი სამხედრო განლაგებისა, ბრძოლა პირველობისათვის გამოიხატა არაპირდაპირი საშუალებებით, როგორიცაა [[ფსიქოლოგიური ომი]], პროპაგანდისტული კამპანიები, ჯაშუშობა, შორსმიმავალი ემბარგოები, მეტოქეობა სპორტულ ღონისძიებებზე და ტექნოლოგიურ შეჯიბრებებში, როგორიცაა [[კოსმოსური რბოლა]]. [[დასავლეთის ბლოკი|დასავლეთის ბლოკს]] ხელმძღვანელობდა [[აშშ]] და მასთან დაკავშირებული იყო ზოგიერთი ავტორიტარული მმართველობის ქვეყანა, ხოლო [[აღმოსავლეთის ბლოკი|აღმოსავლეთის ბლოკს]] ხელმძღვანელობდა საბჭოთა კავშირი და ასევე მასთანაც დაკავშირებული იყო ავტორიტარული მმართველობის ქვეყნები. აშშ-ს მთავრობა მხარს უჭერდა ანტიკომუნისტურ და მემარჯვენე მთავრობებს და აჯანყებებს მთელ მსოფლიოში, ხოლო საბჭოთა მთავრობა აფინანსებდა მემარცხენე პარტიებსა და რევოლუციებს მთელს მსოფლიოში. ვინაიდან თითქმის ყველა კოლონიალურმა სახელმწიფომ მიაღწია დამოუკიდებლობას [[1945]]–[[1960]] წლებში, ისინი იქცნენ ცივ ომში მესამე სამყაროს ბრძოლის ველად. ცივი ომის პირველი ეტაპი დაიწყო [[1945]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასრულებიდან მალევე. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა და მისმა მოკავშირეებმა 1949 წელს შექმნეს [[ნატო|ნატოს]] სამხედრო ალიანსი საბჭოთა თავდასხმის შიშით და გლობალურ პოლიტიკას უწოდეს [[შეკავების პოლიტიკა]]. საბჭოთა კავშირმა [[1955]] წელს ნატოს საპასუხოდ ჩამოაყალიბა [[ვარშავის პაქტი]]. ამ ეტაპის ძირითადი კრიზისები იყო [[1948]]–[[1949]] წლების [[ბერლინის ბლოკადა]], [[1927]]–[[1949]] წლების [[ჩინეთის სამოქალაქო ომი]], [[1950]]–[[1953]] წლების [[კორეის ომი]], [[1956]] წლის [[უნგრეთის რევოლუცია (1956)|უნგრეთის რევოლუცია]], [[1956]] წლის [[სუეცის კრიზისი]], [[1961]] წლის [[ბერლინის კრიზისი]] და [[1962]] წლის [[კარიბის კრიზისი]]. აშშ და სსრკ ეჯიბრებოდნენ ლათინურ ამერიკაში, ახლო აღმოსავლეთში და აფრიკის, აზიისა და ოკეანიის ქვეყნებში გავლენისათვის. კარიბის კრიზისის შემდეგ დაიწყო ახალი ეტაპი, რომლის დროსაც ჩინეთსა და საბჭოთა კავშირს შორის [[სსრკ-ჩინეთის განხეთქილება|განხეთქილებამ]] გაართულა ურთიერთობები კომუნისტურ სფეროში, ხოლო საფრანგეთმა, დასავლეთის ბლოკის სახელმწიფომ, დაიწყო მეტი ავტონომიის მოთხოვნა. სსრკ შეიჭრა [[ჩეხოსლოვაკია]]ში [[1968]] წლის [[პრაღის გაზაფხული]]ს ჩასახშობად, მაშინ როცა აშშ განიცდიდა შიდა არეულობას სამოქალაქო უფლებების მოძრაობისგან და [[მოძრაობა ვიეტნამის ომში აშშ-ის მონაწილეობის წინააღმდეგ|ვიეტნამის ომის მოწინააღმდეგეებისაგან]]. 1960-1970-იან წლებში საფუძველი ჩაეყარა საერთაშორისო სამშვიდობო მოძრაობას. დაიწყო ბირთვული იარაღის ტესტირებისა და ბირთვული განიარაღების წინააღმდეგ მიმართული მოძრაობები, დიდი ომის საწინააღმდეგო საპროტესტო აქციებით. 1970-იანი წლებისთვის ორივე მხარემ დაიწყო მშვიდობისა და უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, დაიწყო პერიოდი, რომლის დროსაც მიმდინარეობდა სტრატეგიული იარაღის შეზღუდვის შესახებ მოლაპარაკებები, აშშ-მა გახსნა ურთიერთობები [[ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა]]სთან, და მიიჩნევდა მას როგორც სსრკ-ს სტრატეგიულ საპირწონეს. მთელი რიგი მარქსისტული მთავრობები ჩამოყალიბდა 1970-იანი წლების მეორე ნახევარში მესამე სამყაროს ქვეყნებში. ეს ქვეყნები იყო [[ანგოლა]], [[მოზამბიკი]], [[ეთიოპია]], [[კამბოჯა]], [[ავღანეთი]] და [[ნიკარაგუა]]. სახელმწიფოთა შორის დაძაბულობის შენელების პერიოდი ძალიან დაზარალდა [[1979]] წელს ავღანეთში საბჭოთა კავშირის [[ავღანეთის ომი (1979–1989)|შეჭრით]]. 1980-იანი წლების დასაწყისი იყო დაძაბულობის კიდევ ერთი პერიოდი. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა გაზარდა დიპლომატიური, სამხედრო და ეკონომიკური ზეწოლა საბჭოთა კავშირზე, იმ დროს, როდესაც ის უკვე განიცდიდა ეკონომიკურ სტაგნაციას. 1980-იანი წლების შუა ხანებში საბჭოთა კავშირის ახალმა ლიდერმა [[მიხეილ გორბაჩოვი|მიხეილ გორბაჩოვმა]] წამოიწყო [[გლასნოსტი]]სა და [[პერესტროიკა|პერესტროიკის]] ლიბერალიზებული რეფორმები და 1989 წელს საბჭოთა კავშირის ჯარები გამოიყვანა ავღანეთიდან. [[1989]] წელს, [[პანევროპული პიკნიკი]]ს შემდეგ რკინის ფარდის დაცემამ და რევოლუციების მშვიდობიანმა ტალღამ ([[რუმინეთი]]სა და [[ავღანეთი]]ს გარდა) დაამხო აღმოსავლეთ ბლოკის თითქმის ყველა კომუნისტური მთავრობა. თავად საბჭოთა კავშირის კომუნისტურმა პარტიამ დაკარგა კონტროლი საბჭოთა კავშირზე და აიკრძალა [[1991]] წლის აგვისტოში გადატრიალების წარუმატებელი მცდელობის შემდეგ. ამან თავის მხრივ გამოიწვია [[სსრკ-ის დაშლა]] [[1991]] წლის დეკემბერში, მისი შემადგენელი რესპუბლიკების დამოუკიდებლობის გამოცხადება და კომუნისტური მთავრობების დაშლა აფრიკისა და აზიის დიდ ნაწილზე. ამერიკის შეერთებული შტატები დარჩა მსოფლიოს ერთადერთ ზესახელმწიფოდ. ==ტერმინის წარმოშობა== ტერმინი „ცივი ომი“ ეკუთვნის პროზაიკოსისა და პუბლიცისტის [[ჯორჯ ორუელი]]ს კალამს, რომელმაც ეს ფრაზა გამოიყენა ნარკვევში „თქვენ და ატომური ბომბი“, რომელიც გამოქვეყნდა [[1945]] წლის 19 ოქტომბერს ბრიტანულ გაზეთ „ტრიბუნში“. [[1946]] წლის 10 მარტის The Observer-ში ორუელი წერდა: „გასული წლის დეკემბერში მოსკოვის კონფერენციის შემდეგ, რუსეთმა დაიწყო „ცივი ომის“ წარმოება ბრიტანეთის იმპერიაზე“. ტერმინის პირველი გამოყენება [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირსა]] და [[აშშ|ამერიკის შეერთებულ შტატებს]] შორის ომისშემდგომი გეოპოლიტიკური დაპირისპირების აღსაწერად, [[1947]] წლის 16 აპრილს მოხდა დემოკრატი პრეზიდენტების გავლენიანი მრჩევლის [[ბერნარდ ბარუხი]]ს გამოსვლაში.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. P. 54 ISBN 978-1-59420-062-5.</ref> სიტყვაში, რომელიც დაწერა ჟურნალისტმა ჰერბერტ ბაიარ სვოუპმა, ნათქვამი იყო: „მოდით, არ მოვიტყუოთ: ჩვენ დღეს ცივი ომის შუაგულში ვართ“.<ref>{{cite web |title=Bernard Baruch coins the term "Cold War" |url=https://www.history.com/this-day-in-history/bernard-baruch-coins-the-term-cold-war |website=HISTORY |access-date=23 October 2019 |date=13 November 2009 |ref={{harvid|History.com|2009}} |archive-date=7 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200107063147/https://www.history.com/this-day-in-history/bernard-baruch-coins-the-term-cold-war |url-status=live }}</ref> ==მეორე მსოფლიო ომის დასასრული (1945-1947)== ===ომის დროინდელი კონფერენციები=== [[ფაილი:Yalta Conference (Churchill, Roosevelt, Stalin) (B&W).jpg|300px|მინი|[[იალტის კონფერენცია]], დიდი სამეული: [[უინსტონ ჩერჩილი]], [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი]] და [[იოსებ სტალინი]]]] [[ფაილი:Map-Germany-1945.svg|300px|მინი|[[მოკავშირეთა მიერ გერმანიის ოკუპაცია]]]] {{მთავარი|თეირანის კონფერენცია|იალტის კონფერენცია}} მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ მოკავშირეები ვერ თანხმდებოდნენ თუ როგორი უნდა ყოფილიყო ევროპის რუკა. თითოეულ მხარეს ჰქონდა განსხვავებული იდეები ომის შემდგომი უსაფრთხოების დამყარებისა და შენარჩუნების შესახებ.<ref name="Gaddis">{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ზოგი მეცნიერი ამტკიცებს, რომ დასავლურ მხარეს უნდოდა ისეთი უსაფრთხოების სისტემა, სადაც დემოკრატიული სახელმწიფოს მოდელი იქნებოდა მთავარი და მისცემდა საშუალებას მათი უთანხომების მშვიდობიანად გადაეწყვეტას საერთაშორისო ორგანიზაციების ჩარევით. სხვები აღნიშნავენ, რომ ატლანტიკური ძალები იყოფიან ომისშემდგომი ახალი სამყაროს ხედვაში. რუზველტის მიზანი იყო სამხედრო გამარჯვება როგორც [[ევროპა]]ში, ასევე — [[აზია]]ში, ამერიკის გლობალური გავლენის მიღწევა და საერთაშორისო მშვიდობის ორგანიზაციის შექმნა. ჩერჩილის მიზნები კი ნაკლებად გლობალური იყო და ძირითადად მოიცავდა კონტროლის შენარჩუნებას [[ხმელთაშუა ზღვა]]ში, ბრიტანეთის იმპერიის გადარჩენას და ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების დამოუკიდებლობას, როგორც დამცავ შუალედად საბჭოთა კავშირსა და ბრიტანეთს შორის. <ref name="Plokhy">{{cite book | last=Plokhy | first=S. M. | title=Yalta: The Price of Peace | url=https://books.google.com/books?id=0wOKfjnXdAUC | date=4 February 2010 | publisher=Penguin Publishing Group | isbn=978-1-101-18992-4 | access-date=23 October 2019 | archive-date=13 December 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20191213192543/https://books.google.com/books?id=0wOKfjnXdAUC | url-status=live }}</ref> საბჭოთა კავშირს კი მოსაზღვრე ქვეყნების შიდა საქმეებში დომინაცია სურდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=Russia, the Soviet Union and the United States. An Interpretative History | date=1990 | author-link=John Lewis Gaddis | publisher=McGraw-Hill | isbn=978-0-07-557258-9 | url=https://archive.org/details/russiasovietunio00gadd }}</ref> ამერიკის მოსაზრებით, სტალინი იყო პოტენციური დამხმარე მათი გეგმების მისაღწევად, ხოლო ბრიტანეთის აზრით სტალინი წარმოადგენდა ყველაზე დიდ წინააღმდეგობას მათი მიზნების შესასრულებლად. ამის შედეგად, რუზველტს და ჩერჩილს სხვადასხვანაირი შეხედულებები ჰქონდათ საბჭოთა კავშირთან დაკავშირებით. 1944 წლის ოქტომბერში, ჩერჩილმა შესთავაზა სტალინს ევროპის პროცენტულად გაყოფა. სტალინს შეხვედებოდა [[რუმინეთი]], [[უნგრეთი]], [[ბულგარეთი]], ხოლო ჩერჩილი შეინარჩუნებდა [[საბერძნეთი|საბერძნეთს]]. სტალინი დათანხმდა ამ შემოთავაზებაზე. 1945 წლის თებერვალში, [[იალტის კონფერენცია]]ზე, რუზველტმა ცალკე მოაწერა ხელი სტალინთან ხელშეკრულებას.<ref name="Plokhy" /> [[1945]] წლის აპრილში, რუზველტი გარდაიცვალა და ახალი პრეზიდენტი გახდა [[ჰარი ტრუმენი]]. ტრუმენის დამოკიდებულა სტალინის მიმართ განსხვავდებოდა, იგი არ ენდობოდა მას.<ref>{{cite book | last1=Zubok | first1=Vladislav | last2=Pleshakov | first2=Constantine | title=Inside the Kremlin's Cold War: From Stalin to Khrushchev | date=1996 | publisher=Harvard University Press | isbn=978-0-674-45531-3 | url=https://archive.org/details/insidekremlinsco00zubo }}</ref> 1945 წლის გამარჯვების შემდეგ, საბჭოთა კავშირმა მოახდინა ცენტრალური და აღმოსავლეთის ევროპის ოკუპირება, ხოლო ამერიკამ და დასავლურმა ბლოკმა ძალები შეინარჩუნეს დასავლეთ ევროპის ქვეყნებში. გერმანიისა და ავსტრიის მიწები, საფრანგეთმა, დიდმა ბრიტანეთმა, აშშ-მ და საბჭოთა კავშირმა გადაინაწილეს საოკუპაციო ზონებად. ამავე წელს, [[სან-ფრანცისკოს კონფერენცია]]ზე საფუძველი ჩაეყარა [[გაერო]]ს, რომლის მთავარი მიზანი იყო საერთაშორისო მშვიდობის შენარჩუნება. თუმცა, უსაფრთხოების საბჭოს შესაძლებლობები მალევე ეჭვქვეშ აღმოჩნდა, როდესაც რამდენიმე ქვეყანას ვეტოს დადების საშუალება მიეცა.<ref>{{Cite journal |title=Why the Security Council Failed |last=Glennon |first=Michael J. |journal=Foreign Affairs |date=May–June 2003 |volume=82 |issue=3 |pages=16–35 |doi=10.2307/20033576 |jstor=20033576 |access-date=26 April 2020 |url=https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2003-05-01/why-security-council-failed |archive-date=28 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200728165559/https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2003-05-01/why-security-council-failed |url-status=live }}</ref> ===პოტსდამის კონფერენცია და იაპონიის დანებება=== {{მთავარი|პოტსდამის კონფერენცია}} [[პოტსდამის კონფერენცია]] დაიწყო ივლისში, გერმანიის დამარცხების შემდეგ. ამ კონფერენციაზე, გერმანიის და ზოგადად ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების მომავალზე აზრები გაიყო. ამ კონფერენციაზე უკვე შეიმჩნეოდა მხარეებს შორის დაპირისპირების საწყისები.<ref>{{cite encyclopedia | last=Byrd | first=Peter | title=Cold War (entire chapter) | date=2003 | editor1=McLean, Iain | editor2=McMillan, Alistair | encyclopedia=The concise Oxford dictionary of politics | url=https://books.google.com/books?id=xLbEHQAACAAJ | access-date=16 June 2008 | publisher=Oxford University Press | isbn=978-0-19-280276-7 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729150444/https://books.google.com/books?id=xLbEHQAACAAJ | url-status=live }}</ref> [[აშშ]]-მა [[დიდი ბრიტანეთი]] ჩართო თავის ატომური იარაღის პროექტში, რაც საბჭოთა კავშირისგან საიდუმლოდ უნდა დარჩენილიყო. თუმცა სტალინმა მალევე გაიგო ეს ინფორმაცია. პოტსდამის კონფერენციიდან ერთი კვირის შემდეგ, აშშ-მ დაბომბა [[ჰიროსიმა]] და [[ნაგასაკი]], რამაც სტალინის აზრით ბალანსი დაარღვია. ამერიკის შეერთებული შტატები და ბრიტანეთი იყენებდნენ სამხედრო ძალებს [[საბერძნეთის დროშა|საბერძნეთში]] და კორეაში რომ გაენადგურებინათ ადგილობრივი სახელმწიფოები და ასევე ყველანაირი ძალა რომელსაც კომუნისტური ელფერი ჰქონდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ===აღმოსავლეთის ბლოკის დასაწყისი=== {{მთავარი|სოციალისტური ბანაკი}} [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასაწყისში, [[საბჭოთა კავშირი]] საფუძველს უყრიდა აღმოსავლეთის ბლოკს. რაც გულისხმოდა რამდენიმე ტერიტორიაზე შეჭრას და მათი როგორც საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკად გამოცხადებას. ეს ტერიტორიები მოიცავდა, [[პოლონეთი|პოლონეთს]], [[ლატვია]]ს, [[ლიტვა]]ს, [[ესტონეთი|ესტონეთს]] და [[რუმინეთი|რუმინეთს]]. ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ტერიტორიები რომლებიც საბჭოთა კავშირის არმიამ გაათავისუფლა გერმანიისგან ასევე დაემატა აღმოსავლეთის ბლოკს. საბჭოთა კავშირმა ეს ტერიტორიები გაადაქცია ოკუპირებულ სატელიტურ ქვეყნებად.<ref>{{cite book | last=Wettig | first=Gerhard | title=Stalin and the Cold War in Europe | date=2008 | publisher=Rowman & Littlefield | isbn=978-0-7425-5542-6 }}</ref><ref>{{cite book | last=Senn | first=Alfred Erich | title=Lithuania 1940: Revolution from Above | date=2007 | publisher=Rodopi | isbn=978-90-420-2225-6 }}</ref> საბჭოთა კავშირის მსგავსი რეჟიმები, რაც წარმოიშვა ამ ქვეყნებში, ატარებდა ისეთ ხასიათს როგორიც იყო თვითონ საბჭოთა კავშირში. თუმცა, სტალინს ჰქონდა განსაკუთრებული მეთოდები საიდუმლო პოლიციის სახით რაც ყველა სახის ოპოზიციას, რეალურს თუ პოტენციურს, კლავდა.<ref>{{cite encyclopedia | last=Schmitz | first=David F. | title=Cold War (1945–91): Causes [entire chapter] | date=1999 | author-link= | editor=Whiteclay Chambers, John | encyclopedia=The Oxford Companion to American Military History | url=https://books.google.com/books?id=xtMKHgAACAAJ | access-date=16 June 2008 | publisher=Oxford University Press | isbn=978-0-19-507198-6 }}</ref> სტალინის კონტროლის გაძლიერების ნაწილი იყო ასევე [[შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატი]], რომლის სათავეშიც იდგა [[ლავრენტი ბერია]]. მისი დანიშნულება იყო საბჭოთა კავშირის სტილის საიდუმლო პოლიიცის სისტემების დანერგვა, რომლებიც გაანადგურებდნენ ანტი-კომუნისტურ სენტიმენტებს. როდესაც რაიმე სახის დაპირისპირება წარმოიქმნებოდა სტალინის სტრატეგია მოიცავდა მათგან ძალის ჩამორთმევას, გასამართლებას, დაპატიმრებას და რამდენიმე შემთხვევაში მოკვლასაც. ევროპის მსგავსი ძალების გადანაწილება, წინააღმდეგობის გარეშე არ დარჩა. [[უინსტონ ჩერჩილი|უინსტონ ჩერჩილს]] აწუხებდა საბჭოთა კავშირის დიდი დომინაცია ევროპაში. შესაბამისად, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ, ამერიკის წარმომადგენლები დაეხმარნენ დასავლური ევროპის ლიდერებს რომ თავიანთი საიდუმლო უსაფრთხოების სისტემა ჩამოეყალიბებინათ, რომელსაც ეწოდა „[[ოპერაცია გლადიო]]“. ==შეკავება და ტრუმენის დოქტრინა (1947-1953)== {{მთავარი|შეკავების პოლიტიკა|ტრუმენის დოქტრინა}} ===რკინის ფარდა=== {{მთავარი|რკინის ფარდა}} [[ფაილი:Čížov (Zaisa) - preserved part of Iron curtain.JPG|250px|მინი|„რკინის ფარდის“ ნაშთები [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]]]] [[1946]] წლის, გვიან თებერვალს, [[ჯორჯ კენანი]]ს „გრძელი ტელეგრამი“, [[მოსკოვი]]დან [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონამდე]], ერთ-ერთი ასპექტი გახდა ამერიკის მთავრობის გაზრდილ მკაცრ მიდგომაზე საბჭოთა კავშირის მიმართ.<ref>{{Cite web|date=22 February 2021|title=This Day in History: George Kennan Sends "Long Telegram"|url=https://www.trumanlibraryinstitute.org/this-day-in-history-2/|access-date=27 October 2021|website=Truman Library Institute}}</ref> სწორედ ასეთი გაზრდილი სიმკაცრე იქნება ამერიკის სტრატეგიის საფუძველი მომდევნო რამდენიმე წლებში. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ [[ირანი]] დაპყრობილი იყო ჩრდილოეთით წითელი არმიის მიერ, ხოლო ბრიტანეთს სამხრეთი ნაწილი ეკავა. მალევე, [[უინსტონ ჩერჩილი|უინსტონ ჩერჩილმა]] განახორციელა საკმაოდ ცნობილი სიტყვით გამოსვლა „რკინის ფარდა“. ამ გამოსვლის მთავარი მიზანი იყო ანგლო-ამერიკული ალიანსი საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ, რომელსაც ადანაშაულებდნენ ევროპის გამყოფ, რკინის ფარდის ჩამოყალიბებაში.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ამ გამოსვლიდან ერთი კვირის შემდეგ, სტალინმა უპასუხა ჩერჩილს და იგი შეადარა ჰიტლერსაც რომელსაც სურდა რომ ინგლისურად მოსაუბრე ქვეყნებში უპირატესობა მოეპოვებინა, სამყაროს დომინაციის მიზნით. შესაბამისად, სტალინმა ჩერჩილის განცხადება აღიქვა როგორც [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირზე]] ომის გამოცხადება.<ref>{{Cite web | url=https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1946/03/x01.htm | title=Interview to "Pravda" Correspondent Concerning Mr. Winston Churchill's Speech | website=www.marxists.org | ref=CITEREFMarxists Internet Archive | access-date=4 April 2017 | archive-date=31 January 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200131200528/https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1946/03/x01.htm | url-status=live }}</ref> ===მარშალის გეგმა და ჩეხოსლოვაკიის სახელმწიფო გადატრიალება=== [[1947]] წლის დასაწყისში [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]], [[დიდი ბრიტანეთი|დიდმა ბრიტანეთმა]] და [[აშშ]]-მ წარუმატებლად სცადეს შეთანხმების დადება საბჭოთა კავშირთან. შეთანხმება მოიცავდა გერმანიის ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესებას. [[1947]] წლის ივნისში, [[ტრუმენის დოქტრინა|ტრუმენის დოქტრინის]] თანახმად, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა განახორციელა [[მარშალის გეგმა]]. მარშალის გეგმა გულისხმობდა ეკონომიკურ დახმარებას ყველა ევროპული სახელმწიფოსთვის რომელსაც მოუნდებოდა გაწევრიანება ამავე გეგმის პროცესებში, საბჭოთა კავშირის ჩათვლით.<ref>Miller, Roger Gene (2000). To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949. Texas A&M University Press. ISBN 978-0-89096-967-0</ref> ამ გეგმის თანახმად, აშშ მონაწილე ქვეყნებს მისცემდა 13 მილიარდ დოლარს, რომ თავიდან აეშენებინათ ევროპის ეკონომიკა. მოგვიანებით, ამ პროგრამამ გამოიწვია ევროპის ეკონომიკური კოოპერაციის ორგანიზაციის დაარსება ({{lang-en|Organisation for European Economic Co-operation}}). გეგმის მიზანი იყო თავიდან დაარსებულიყო ევროპის დემოკრატიული და ეკონომიკური სისტემები, რომლებიც დაუპირისპირდებოდა ევროპის ძალთა ბალანსის დარღვევას და ამავდროულად [[კომუნიზმი|კომუნიზმს]]. სტალინს სჯეროდა რომ დასავლეთთან ეკონომიკური ინტეგრაცია აღმოსავლეთის ბლოკს საშუალებას მისცემდა საბჭოთა კონტროლისგან გათავისუფლებას. შესაბამისად, სტალინმა ხელი შეუშალა ამ ტერიტორიებს მარშალის გეგმაში მონაწილეობას. მარშალის გეგმის საბჭოთა კავშირისეულ ალტერნატიული ვერსიას დაერქვა „[[მოლოტოვის გეგმა]]“. მთავარი მიზანი ამ გეგმის იყო საბჭოთა სუბსიდიების გაზრდა და ვაჭრობის ხაზების დამყარება ცენტრალურ და აღმოსავლურ ევროპასთან. [[1948]] წლის დასაწყისში, საბჭოთა კავშირმა ჩეხოსლოვაკიაში სახელმწიფო გადატრიალება განახორციელა. ზუსტად ეს მოვლენა იყო ის, რამაც შეაშინა დასავლური ქვეყნები, რომ დიდ ომს ეყრებოდა საფუძველი. მარშალის გეგმის ფარგლებში, მილიადრობით დახმარება შევიდა დასავლურ ევროპაში, [[საბერძნეთი|საბერძნეთში]] და ასევე [[თურქეთი|თურქეთში]]. ამერიკის დახმარებით საბერძნეთმა მოიგო [[საბერძნეთის სამოქალაქო ომი|სამოქალაქო ომი]], სადაც კომუნისტურ-სოციალისტური ალიანსი დაამარცხეს.<ref>Karabell, Zachary (1999). Architects of Intervention: The United States the Third World and the Cold War 1946–1962. LSU Press. ISBN 978-0-8071-2341-6</ref> ===ჯაშუშობა=== ყველა დიდი ძალაუფლების მქონე ქვეყანა ჩართული იყო ჯაშუშურ ოპერაციებში, იყენებდნენ სხვადასხვა სახის ჯაშუშებს, ორმაგ აგენტებს და ახალ ტექნოლოგიებს. სამი ყველაზე ცნობილი ორგანიზაცია იყო ამერიკული [[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო]] და საბჭოთა კავშირის [[სსრკ-ის სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტი|სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტი]] და ბრიტანული [[საიდუმლო დაზვერვის სამსახური]]. ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო ჩუმად აფინანსებდა და აპიარებდა ანტი-კომუნისტურ კულტურულ აქტივობებს და ორგანიზაციებს. ის ასევე ჩართული იყო ევროპის პოლიტიკურ პროცესებში, განსაკუთრებით [[იტალია]]ში.<ref>{{cite book|last=Saunders|first=Frances Stonor|title=The Cultural Cold War: The CIA and the World of Arts and Letters|url=https://books.google.com/books?id=lCxnAgAAQBAJ|date=5 November 2013|publisher=New Press|isbn=978-1-59558-942-2|access-date=25 October 2019|archive-date=29 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200729151744/https://books.google.com/books?id=lCxnAgAAQBAJ|url-status=live}}</ref> ===კომინფორმი და სტალინ-ტიტოს უთანხმოება === [[1947]] წლის სექტემბერში, საბჭოთა კავშირმა დაარსა [[კომინფორმი]]. კომინფორმის მიზანი იყო საერთაშორისო კომუნისტურ არენაზე გამაერთიანებლობის გაძლიერება და პოლიტიკური კონტროლის გარდა საბჭოთა ტერიტორიებზე, კომუნისტური პარტიების კოორდინაციის მეშვეობით. თუმა, კომინფორმის წარმატება არ გაგრძელდა დიდხანს, რადგან [[იოსიპ ბროზ ტიტო|ტიტოს]] და სტალინის უთანხმოებამ დაატოვებინა იუგოსლავიის კომუნისტურ ქვეყნებს კომინფორმი.<ref>{{cite book|last=Papathanasiou|first=Ioanna|editor-last1=Carabott|editor-first1=Philip|editor-last2=Sfikas|editor-first2=Thanasis D.|chapter=The Cominform and the Greek Civil War, 1947–49|title=The Greek Civil War: Essays on a Conflict of Exceptionalism and Silences|chapter-url=https://books.google.com/books?id=wTorDwAAQBAJ&pg=PR4|date=5 July 2017|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-351-88865-3|pages=57–72|access-date=25 October 2019|archive-date=29 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200729143727/https://books.google.com/books?id=wTorDwAAQBAJ&pg=PR4|url-status=live}}</ref> ===ბერლინის ბლოკადა და საჰაერო ოპერაციები === [[1947]] წლის 1 იანვარს ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა და დიდმა ბრიტანეთმა გააერთიანეს დასავლური გერმანიის ოკუპირებული ზონები და უწოდეს „ბიზონია“ (1949 წელს ეწოდა „ტრიზონია“, რადგან დაემატა ფრანგული საოკუპაციო ზონაც). გერმანიის ეკონომიკური განვითარების ფარგლებში, დასავლური ევროპის რამდენიმე წარმომადგენელმა გადაწყვიტა, რომ დასავლური გერმანიის ნაწილები გაერთიანებინათ ფედერალურ სახელმწიფო სისტემაში. ასევე, მარშალის გეგმის თანახმად, მათ დაიწყეს გერმანიის ეკონომიკის თავიდან ინდუსტრიალიზაცია და აშენება.<ref>Miller, Roger Gene (2000). To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949. Texas A&M University Press. ISBN 978-0-89096-967-0.</ref> იმის შემდეგ რაც სტალინმა განახორციელა [[ბერლინის ბლოკადა]] (24 მაისი, 1948 – 12 მაისი, 1949), რომელიც იყო ერთ-ერთი ყველაზე დიდი კრიზისი ცივი ომის დროს, საჭმელი და საყოფაცხოვრებო ნივთები დასავლეთ გერმანიაში აღარ მიეწოდებოდა ხალხს. ამის შედეგად, [[აშშ]]-მა, [[დიდი ბრიტანეთი|დიდმა ბრიტანეთმა]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]], [[კანადა]]მ, [[ავსტრალია]]მ, [[ახალი ზელანდია|ახალმა ზელანდიამ]] და სხვა ქვეყნებმა დაგეგმეს საჰაერო ოპერაციები რაც დასავლეთ ბერლინს ამარეგებდა საჭმლით და სხვა საჭირო ნივთებით.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. ISBN 978-1-59420-062-5.</ref> [[1952]] წელს, [[სტალინი]] განმეორებით სთავაზობდა გეგმას, რომ გაეერთიანებინათ დასავლეთ და აღმოსავლეთ გერმანია, რის შედეგადაც გერმანიაში იქნებოდა ერთი სახელმწიფო მმართველობა. არჩევნების მეთვალყურე კი იქნებოდა [[გაერო]]ს წარმომადგენლები. ახალი გერმანია არ უნდა შეერთებოდა დასავლეთის სამხედრო ალიანსს. ეს შეთანხმება დასავლეთ ევროპის წარმომადგენლებმა არ მიიღეს.<ref>van Dijk, Ruud (1996). The 1952 Stalin Note Debate: Myth Or Missed Opportunity for German Unification?. Cold War International History Project, Woodrow Wilson International Center for Scholars.</ref> ===ნატოს შექმნა და რადიო თავისუფალი ევროპა=== [[1949]] წლის აპრილში დიდმა ბრიტანეთმა, საფრანგეთმა, აშშ-მ, [[კანადა]]მ და რვა დასავლური ევროპის ქვეყანამ მოაწერეს ხელი [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|„ნატოს“]] შექმნის ხელშეკრულებას. მას შემდეგ, რაც [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირმა]] ბევრჯერ განაცხადა უარი, რომ მონაწილეობა მიეღო გერმანიის ეკონომიკის თავიდან აშენების პროცესებში, [[აშშ]], [[დიდი ბრიტანეთი]] და [[საფრანგეთი]] 1949 წლის აპრილში სათავეში ჩაუდგნენ დასავლური გერმანიის ჩამოყალიბებას სამი დასავლური ოკუპაციის ზონების ტერიტორიაზე.<ref>Bungert, Heike (July 1994). "A New Perspective on French-American Relations during the Occupation of Germany, 1945?1948: Behind-the-Scenes Diplomatic Bargaining and the Zonal Merger". Diplomatic History. 18 (3): 333–352</ref> აღმოსავლეთის ბლოკის მედია, მთლიანად დამოკიდებული იყო კომუნისტურ პარტიაზე. რადიო და ტელევიზია სახელმწიფოს საკუთრებაში შედიოდა, ხოლო ბეჭდვითი მედია ძირითადად პოლიტიკურ ორგანიზაციებს ეკუთვნოდა, რომლებიც ასევე ძირითადად კომუნისტური პარტიები იყვნენ. საბჭოთა კავშირის რადიო ძირითადად საუბრობდა მარქსისტულ რეტორიკაზე, [[კაპიტალიზმი]]ს წინააღმდეგ და ხაზს უსვამდა ისეთ თემებს როგორიცაა იმპერიალიზმი, შრომითი ექსპლუატაცია და ა. შ.<ref>{{cite book | last=Wood | first=James | title=History of International Broadcasting | date=1992 | url=https://books.google.com/books?id=WUO4U8L5N_cC&pg=PA105 | publisher=IET | isbn=978-0-86341-302-5 | access-date=19 June 2019 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729143358/https://books.google.com/books?id=WUO4U8L5N_cC&pg=PA105 | url-status=live }}</ref> [[1949]] წელს, „[[BBC]]“-ს და „ამერიკული ხმის“ დახმარებით საფუძველი ჩაეყარა [[რადიო თავისუფალი ევროპა/რადიო თავისუფლება|რადიო თავისუფლებას]], რომლის მიზანი იყო აღმოსავლეთ ბლოკშიკომუნისტური მმართველობის მშვიდობიანი დასრულება. რადიო თავისუფლება ამ მიზნის მისაღწევად ცდილობდა, რომ ინფორმაციის ალტერნატიული სახეობა წარმოედგინა, რომელიც არ იყო სახელმწიფოს დაქვემდებარების ქვეშ. ამერიკელ პოლიტიკოსებს მიაჩნდათ, რომ ცივი ომი იყო ომი იდეების.<ref>{{cite book | last=Puddington | first=Arch | title=Broadcasting Freedom: The Cold War Triumph of Radio Free Europe and Radio Liberty | date=2003 | publisher=University Press of Kentucky | isbn=978-0-8131-9045-7 | url-access=registration | url=https://archive.org/details/broadcastingfree0000pudd }}</ref> ===ჩინეთის სამოქალაქო ომი=== [[1949]] წელს, [[მაო ძედუნი]]ს პარტიამ „[[ჩინეთის სახალხო-განმათავისუფლებელი არმია]]“ დაამარცხა [[ჩან კაიში]]ს ნაციონალისტური სახელმწიფო მმართველობა ჩინეთში, რომელსაც მხარს უჭერდა აშშ. საბჭოთა კავშირმა უცბად დაამყარა ალიანსი ჩინეთის ახალ სახელმწიფო მმართველობასთან. ნორვეგიელი ისტორიკოსის, ოდ არნე ვესტადის, აზრით კომუნისტურმა პარტიამ ჩინეთში გაიმარჯვა იმიტომ, რომ ნაკლებად მეტი სამხედრო შეცდომა დაუშვეს ვიდრე ჩან კაიშმა. ასევე, ჩან კაიშის სურვილმა რომ დაემყარებინა ერთი ცენტრალიზებული სახელმწიფო ბევრი სხვადასხვა ჯგუფის ინტერესები ვერ მოიცვა ჩინეთში. ამავდროულად, კომინისტური პარტია ჩინეთში ზუსტად იმას ეუბნებოდა სხვადასხვა ხალხს რისი გაგონებაც მათ უნდოდათ. ჩინეთის კომუნისტური რევოლუციის და ამერიკული ატომური მონოპოლიის დამთავრების შემდეგ, ტრუმენის ადმინისტრაციამ სასწრაფოდ მიიღო ახალი გადაწყვეტილებები და განაგრძო [[შეკავების პოლიტიკა]]. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა დაიწყო გავლენის გავრცელება [[აზია]]ში, [[აფრიკა]]ში და ლათინურ ამერიკაში, რომ აღმოეფხროთ რევოლუციონერული, კომუნისტური მოძრაობები, რომლებსაც ძირითადად [[საბჭოთა კავშირი]] აფინანსებდა.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. ISBN 978-1-59420-062-5. p. 212</ref> ===კორეის ომი=== {{მთავარი|კორეის ომი}} ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მაგალითი აშშ-ის შეკავების პოლიტიკისა არის, ამერიკის ჩართულობა [[კორეის ომი|კორეის ომში]]. [[1950]] წლის ივნისში, [[კიმ ირ სენი]]ს ჩრდილოეთ კორეის არმიამ დაიპყრო სამხრეთი კორეა.<ref>{{cite book | last=Haruki | first=Wada | title=The Korean War: An International History | date=29 March 2018 | url=https://books.google.com/books?id=fHBMDwAAQBAJ&q=cumings,+weathersby&pg=PA307 | publisher=Rowman & Littlefield | isbn=978-1-5381-1642-5 | access-date=13 May 2020 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729151758/https://books.google.com/books?id=fHBMDwAAQBAJ&pg=PA307&dq=cumings,+weathersby#v=snippet | url-status=live }}</ref> ომის შედეგად კორეა გაიყო ორ ნაწილად 38-ე პარალელზე.<ref>{{cite book | last=Stueck | first=William | title=Rethinking the Korean War: A New Diplomatic and Strategic History | date=25 April 2013 | url=https://books.google.com/books?id=zDvMXm7fHpUC&q=stalin,+korea,+armistice | publisher=Princeton University Press | isbn=978-1-4008-4761-7 | access-date=13 May 2020 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729152931/https://books.google.com/books?id=zDvMXm7fHpUC&printsec=frontcover&dq=stalin,+korea,+armistice#v=snippet | url-status=live }}</ref> ==კრიზისი და ესკალაცია (1953-1962)== ცივი ომის ეს პერიოდი მოიცავს მოვლენებს [[იოსებ სტალინი]]ს გარდაცვალებიდან (1953 წ.) [[კარიბის კრიზისი|კარიბის კრიზისამდე]] (1962 წ.). სტალინის გარდაცვალების შემდეგ, ახალმა ლიდერებმა სცადეს „დე-სტალინიზაციის“ პროცესის დაწყება, რამაც გამოიწვია უთანხმოება აღმოსავლეთის ბლოკში და [[ვარშავის პაქტი]]ს წევრებში.<ref>Karabell, Zachary (1999). Architects of Intervention: The United States the Third World and the Cold War 1946–1962. LSU Press. ISBN 978-0-8071-2341-6</ref> გარდა ამისა, ამ პერიოდში ასევე იყო ისეთი წლები, რომლებიც მშვიდობიანობითაც გამოირჩეოდა. თუმცა, ეს მშვიდობის პერიოდიც ნაწილი იყო იმისა თუ როგორ აგრძელებდა ეს ორი მხარე თავისი შესაძლებლობების გაძლიერებას, რამაც ასევე კოსმოსური შეჯიბრებაც მოიცვა. ასევე, [[აფრიკა|აფრიკის]] ქვეყნების ჩართულობამ ცივი ომის ამ ეტაპზე, მაგალითად [[კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] ალიანსი [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირთან]], უფრო დიდ უთანხმოებას და შიშს იწვევდა დასავლეთში.<ref>{{cite book |last1=Gerard |first1=Emmanuel |title=Death in the Congo |date=2015 |publisher=Harvard University Press |isbn=978-0-674-74536-0 |url=https://books.google.com/books?id=pvVqBgAAQBAJ&q=lumumba.+cold+war.+assassination |access-date=13 May 2020 |archive-date=29 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200729172533/https://books.google.com/books?id=pvVqBgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=lumumba.+cold+war.+assassination |url-status=live }}</ref> ==დაპირისპირებიდან დაძაბულობამდე (1962-1979)== [[ამერიკის შეერთებული შტატები]] აგრძელებდა საბჭოთა კავშირთან ჩართულობას, მიუხედავად იმისა რომ ამ პერიოდში [[აშშ-ის პრეზიდენტი|ამერიკის პრეზიდენტი]] [[ჯონ ფიცჯერალდ კენედი|ჯონ კენედი]] მოკლეს, დაიწყო სამოქალაქო უფლებების დაცვის მოძრაობა და [[ინდოჩინეთის მეორე ომი|ვიეტნამის ომის]] საწინააღმდეგო პროცესები. [[1968]] წელს, აღმოსავლეთის ბლოკის წევრმა, [[ჩეხოსლოვაკია]]მ სცადა რეფორმების გატარება, რომელიც „[[პრაღის გაზაფხული]]ს“ სახელითაა ცნობილი, თუმცა ამაში ხელის შემშლელი აღმოჩნდა [[საბჭოთა კავშირი]] და [[ვარშავის პაქტი]]ს წევრები, რომლებმაც თავიდან დაამყარეს საბჭოთა მოდელი ჩეხოსლოვაკიაში.<ref>{{cite news | title = Russia brings winter to Prague Spring | date = 21 August 1968 | url = http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/21/newsid_2781000/2781867.stm | work = BBC News | access-date = 10 June 2008 | ref = {{harvid|BBC|2008}} | archive-date = 21 July 2008 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080721191900/http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/21/newsid_2781000/2781867.stm | url-status = live }}</ref> 1973 წელს, აშშ-მა უკვე დატოვა [[ვიეტნამი]]. სანამ კომუნისტები ძალაუფლებას იღებდნენ სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნებში, ისინი გაიყვნენ ჩინეთ-საბჭოთა დაპირისპირების შედეგად. ჩინეთი კი ამ დროს უფრო და უფრო უახლოვდებოდა დასავლურ ბლოკს, მას შემდეგ რაც ამერიკის პრეზიდენტი [[რიჩარდ ნიქსონი]] ესტუმრა ჩინეთს.<ref>{{cite web | title=Milestones: 1945–1952 – Office of the Historian | url=https://history.state.gov/milestones/1945-1952/truman-doctrine | website=history.state.gov | ref={{harvid|Milestones: 1945–1952}} | access-date=25 October 2017 | archive-date=18 January 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200118193318/https://history.state.gov/milestones/1945-1952/truman-doctrine | url-status=live }}</ref> 1960-იანებში და 1970-იანებში, მესამე მსოფლიოს ქვეყნები დაიყო იმისდამიხედვით თუ რომელ სახელმწიფოს უჭერდა მხარს საბჭოთა კავშირი ([[ლიბია]], [[ერაყი]], [[სირია]], [[ეგვიპტე]], [[სამხრეთი იემენი]]) და რომელს ამერიკის შეერთებული შტატები და ნატო ([[საუდის არაბეთი]]). ასევე იზრდებოდა ქვეყნების რაოდენობა რომლებიც არცერთთან არ იყო ალიანსში. ==ახალი ცივი ომი (1979-1985)== [[1979]]-[[1985]] წლები მიჩნეულია როგორც ცივი ომის გვიანი ფაზა. ამ წლებში განვითარებული მოვლენები მოიცავს [[საბჭოთა კავშირი]]ს წინააღმდეგ მკაფიო დაპირისპირებას დასავლეთის მხრიდან. ერთ-ერთი საწყისი ეტაპი გაზრდილი დაპირისპირებისა იყო საბჭოთა კავშირის შეჭრა ავღანეთში [[1979]] წლის დეკემბერში.<ref>{{cite journal|last=Tobin|first=Conor|title=The Myth of the "Afghan Trap": Zbigniew Brzezinski and Afghanistan, 1978–1979|journal=[[Diplomatic History (journal)|Diplomatic History]]|publisher=[[Oxford University Press]]|volume=44|issue=2|date=April 2020|pages=237–264|doi=10.1093/dh/dhz065}}</ref> მას შემდეგ რაც [[მარგარეტ ტეტჩერი]] გახდა პრემიერ-მინისტრი 1979 წელს და ამერიკის პრეზიდენტი [[რონალდ რეიგანი]] 1980 წელს, დასავლურმა საგარეო პოლიტიკამ საბჭოთა კავშირის მიმართ უარყო საერთაშორისო დაძაბულობის განტვირთვა. ასევე, მიზანი გახდა საბჭოთა გავლენის მოშლა, საბჭოთა კავშირის წევრ ქვეყნებში. ამ პერიოდში ასევე, ატომური ომის საშიშროება კვლავ გაიზარდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> [[საბჭოთა კავშირი]] ავღანეთში შეიჭრა [[საურის რევოლუცია|საურის რევოლუციის]] შემდეგ.<ref>{{cite book | last = Hussain | first = Rizwan | title = Pakistan and the emergence of Islamic militancy in Afghanistan | publisher = Ashgate | location = Aldershot, England Burlington, VT | date = 2005 | isbn = 978-0-7546-4434-7 }}</ref> ამის საპასუხოდ ამერიკის პრეზიდენტმა [[ჯიმი კარტერი|ჯიმი კარტერმა]] მოსკოვის [[1980]] წლის ზაფხულის ოლიმპიადას გამოუცხადა ბოიკოტი. ამის საპასუხოდ 1984 წელს, საბჭოთა კავშირმა გამოუცხადა [[ლოს-ანჯელესი|ლოს-ანჯელესში]] ჩატარებულ [[1984]] წლის საზაფხულო ოლიმპიადას ბოიკოტი. დაძაბულობა გაიზარდა როდესაც ამერიკამ გამოაცხადა რომ პერშინ II-ის რაკეტებს განალაგებდა დასავლეთ გერმანიაში. ასევე, 1983 წელს რეგანმა გამოაცხადა საბჭოთა კავშირი როგორც „ბოროტების იმპერია“.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }} გვ. 211</ref> ცივი ომის ეს პერიოდი მოიცავდა ამერიკის პრეზიდენტის რონალ რეიგანის (1981-1985) პრეზიდენტობის პირველ ნაწილს, საბჭოთა კავშირის ლიდერის [[ლეონიდ ბრეჟნევი]]ს სიკვდილს და მოკლევადიან, შუა პერიოდს, როდესაც საბჭოთა კავშირის სათავეში იყო [[იური ანდროპოვი]] (1982-1984) და [[კონსტანტინ ჩერნენკო]] (1984-1985). ცივი ომის ეს პერიოდი დასრულდა [[1985]] წელს, [[მიხეილ გორბაჩოვი]]ს არჩევით, რომელსაც სხვა რეფორმები ჰქონდა მიზნად, მაგალითად დაძაბულობის შემსუბუქება დასავლეთ და აღმოსავლეთ ბლოკებს შორის და სხვა დიდი ცვლილებების შემოტანა საბჭოთა მმართველობაში.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }} გვ. 197</ref> ==ბოლო წლები (1985-1991)== ცივი ომის ეს პერიოდი იწყება საბჭოთა კავშირში მიხეილ გორბაჩოვის გენერალურ მდივნად არჩევის შემდეგ, რომელიც ცივი ომის სხვა ყველა საბჭოთა ლიდერისგან განსხვავდებოდა. იგი იყო პირველი რომელმაც გამოთქვა ლიბერალიზაციის იდეები. აქამდე საბჭოთა კავშირი მკაცრად უაყოფდა ყველანაირ ლიბერალურ რეფორმას და აწარმოებდა გეგმიურ ეკონომიკას. ამ პერიოდში, მიუხედავად იმისა რომ საბჭოთა კავშირი განიცდიდა ეკონომიკურ სირთულეებს, ის ჩართული იყო ამერიკასთან ომში. თუმცა, საბჭოთა კავშირს გაუჭირდა ლიბერალური რეფორმების სათანადოდ მიღება, რადგან კაპიტალისტური ცვლილებების გატარება საკმაოდ რთული აღმოჩნდა ეკონომიკისთვის, მითუმეტეს მაშინ როდესაც ეს ცვლილებები ცუდად იყო დაგეგმილი და გაფორმებული. <ref>{{cite web | title=LGM-118A Peacekeeper | date=15 August 2000 | url=https://fas.org/nuke/guide/usa/icbm/lgm-118.htm | access-date=10 April 2007 | publisher=Federation of American Scientists | ref={{harvid|Federation of American Scientists|2000}} | archive-date=15 April 2007 | archive-url=https://web.archive.org/web/20070415175256/http://www.fas.org/nuke/guide/usa/icbm/lgm-118.htm | url-status=live }}</ref> ცივი ომი დასრულდა მაშინ, როდესაც საბჭოთა ოკუპაციის ბოლო [[ავღანეთის ომი (1979–1989)|ომი]] დამთავრდა ავღანეთში, [[ბერლინის კედელი]] დაეცა გერმანიაში და რევოლუციების ტალღამ გადაუარა როგორც საბჭოთა კავშირს, ასევე აღმოსავლეთ ევროპას [[1989]] წელს. ==ცივი ომის შედეგები == [[საბჭოთა კავშირი]]ს დაშლის შემდეგ, [[რუსეთი|რუსეთმა]] საგრძნობლად შეამცირა სამხედრო ძალაზე დანახარჯი, ეკონომის გადაკეთებამაც ძალიან ბევრი ადამიანი დატოვა სამსახურის გარეშე. კაპიტალისტურმა რეფორმებმა ფეხი მოიკიდა 1990-იანი წლების დასაწყისში. ამ წლების განმავლობაში, რაც ცივი ომი ოფიციალურად დასრულდა, მხოლოდ ხუთი ან ექვსი პოსტ-სოციალისტური ქვეყანა დაადგა კაპიტალისტური გამდიდრების გზას.<ref>{{cite book | last=Nolan | first=Peter | title=China's Rise, Russia's Fall | date=1995 | author-link=Peter Nolan | publisher=St. Martin's Press | isbn=978-0-312-12714-5 }}</ref> კომუნისტური პარტიები ბალტიის ქვეყნების გარდა არ ჩანმოშორებულან მმართველობას და მათი წევრები არ გასამართლებულან. ბევრ ქვეყანაში კომუნისტურმა პარტიებმა შეიცვალეს სახელი და განაგრძეს ფუნქციონირება. [[სტეფენ ჰოლმსი]] ამბობს რომ „დეკომუნიზაცია“, პატარა აქტიური პერიოდის შემდეგ, მალევე გახდა უნივერსალური მარცხი. ამის მიზეზად კი ასახელებს:<ref>Michael Mandelbaum (Ed., 1996) "Post-Communism: Four Perspectives", Council on Foreign Relations ISBN 0-87609-186-9</ref> * 45-70 წლიანი კომუნისტური მმართველობის შემდეგ, თითქმის ყველა ოჯახს ჰყავს წევრი რომელიც ასოცირებულია სახელმწიფოსთან. პირველი რეაქციის შემდეგ, რაც იყო რომ გავანადგუროთ წითლები, მალევე გაიაზაა ხალხმა რომ მასიური დასჯა არ არის სწორი ხოლო რამდენიმე ადამიანის პოვნა და დასჯა კი არ ქმნის სამართალს. * პოსტკომუნიზმის ამჟამინდელი ეკონომიკური პრობლემების გადაუდებლობა კომუნისტური წარსულის დანაშაულებებს „ძველ ამბებად“ აქცევს მრავალი მოქალაქისათვის. * დეკომუნიზაცია მიჩნეულია ელიტების ძალაუფლების თამაშად. * სოციალური ელიტის განდევნის სირთულე მოითხოვს რომ ტოტალიტარულმა სახელმწიფომ შეამციროს „ხალხის მტრების“ დასჯის სურვილი სწრაფად და ეფექტურად. * საკმაოდ ცოტა ადამიანს აქვს სუფთა წარსული, იმისთვის რომ დაიკავოს საჭირო პოზიციები. ცივი ომის შემდგომი სამყარო უნიპოლარული გახდა, რომელშიც [[აშშ]] იყო ერთადერთი ძლიერი სახელმწიფო. ცივმა ომმა განსაზღვრა ამერიკის პოლიტიკური როლი. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.osaarchivum.org/guide/ არქივები, ბუდაპეშტი, უნგრეთი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110511130424/http://www.osaarchivum.org/guide/ |date=2011-05-11 }} * [http://www.cybertrn.demon.co.uk/ ბრიტანეთის არქივი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222065026/http://www.cybertrn.demon.co.uk/ |date=2008-12-22 }} * [http://www.conelrad.com/ CONELRAD ცივი ომის პოპ-კულტურის საიტი] * [http://archives.cbc.ca/IDD-1-71-274/conflict_war/cold_war/ ცივი ომის კულტურა 1950-1960 წლებში] * [http://coldwarfiles.org/ ცივი ომის ფაილები] * [http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/ CNN ცივი ომის საინფორმაციო ბანკი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081217154418/http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/ |date=2008-12-17 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ცივი ომი}} [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ომები]] [[კატეგორია:ცივი ომი|*]] e603y4voq8i38phiei0eoq1aolqxrj0 4407837 4407836 2022-08-17T06:24:07Z Jaba1977 3604 /* top */ wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა |კურსივისახელი = არა |სახელწოდება = |წარწერა = ცივი ომი |წარწერის სტილი = |წარწერის კლასი = |ზევით = |ზედა სტილი = |ზედა კლასი = |ქვეთავი = |ქვეთავის სტილი1 = |ქვეთავის კლასი = |ქვეთავი2 = |ქვეთავის სტილი2 = |სურათი = [[სურათი:NATO_vs._Warsaw_(1949-1990).png|300პქ]] |სურათის სტილი = |სურათის კლასი = |ტიტრი = {{legend inline|#005ED0|[[ნატო]]}} და {{legend inline|#E40000|[[ვარშავის პაქტი]]}} |ტიტრის სტილი = |სურათი2 = [[სურათი:Cold War alliances mid-1975.svg|300პქ]] |ტიტრი2 = „[[სამი სამყაროს მოდელი|სამი სამყარო]]“ აპრილი-აგვისტო 1975 {{legend|#3465A4|პირველი სამყარო: [[დასავლეთის ბლოკი]] [[აშშ]] და მოკავშირეები}} {{legend|#D40000|მეორე სამყარო: [[აღმოსავლეთის ბლოკი]] [[სსრკ]], [[ჩინეთი]] და მათი მოკავშირეები}} {{legend|#73D216|მესამე სამყარო: [[მიუმხრობლობის მოძრაობა]] და [[ნეიტრალიტეტი|ნეიტრალური ქვეყნები]]}} |სურათი3 = [[სურათი:IvyMike2.jpg|300px]] |ტიტრი3 = ივი-მაიკის ბირთვული იარაღის ტესტირება, 1952 |ქვედა კლასი = |ქვედა სტილი = |ქვევით = }} [[ფაილი:President Ronald Reagan and Soviet General Secretary Mikhail Gorbachev at the first Summit in Geneva, Switzerland.jpg|thumb|right|300px|[[აშშ]]-ის [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] [[რონალდ რეიგანი]]ს (მარცხნივ) და [[სსრკ]]-ის [[საბჭოთა კავშირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] [[მიხეილ გორბაჩოვი]]ს შეხვედრა 1985 წელს.]] '''ცივი ომი''' — [[აშშ]]-სა და მისი მოკავშირეების [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირთან]] და მის მოკავშირეებთან გლობალური [[გეოპოლიტიკა|გეოპოლიტიკური]], ეკონომიკური და იდეოლოგიური დაპირისპირება, რომელიც დაიწყო მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ და [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] [[1940-იანები|1940-იანი]] წლების შუახნიდან [[1990-იანები|1990-იანი]] წლების დასაწყისამდე გრძელდებოდა. ისტორიკოსები ვერ თანხმდებიან მის დაწყება-დასრულების თარიღებზე, მაგრამ ზოგადად მიჩნეულია, რომ პერიოდი გრძელდება [[1947]] წლის [[ტრუმენის დოქტრინა|ტრუმენის დოქტრინიდან]] ([[1947]] წლის [[12 მარტი]]) [[1991]] წელს [[საბჭოთა კავშირი]]ს [[სსრკ-ის დაშლა|დაშლამდე]] ([[1991]] წლის [[26 დეკემბერი]]).<ref>Robert Service, ''The End of the Cold War: 1985–1991'' (Macmillan, 2015)</ref> ტერმინი ცივი ომი გამოიყენება იმის გამო, რომ არ ყოფილა ფართომასშტაბიანი ბრძოლა უშუალოდ ორ ზესახელმწიფოს შორის, მაგრამ თითოეული მათგანი მხარს უჭერდა ძირითად რეგიონულ კონფლიქტებს, რომლებიც ცნობილია როგორც მარიონეტული ომები. კონფლიქტი ეფუძნებოდა ამ ორი სუპერსახელმწიფოს მიერ გლობალური გავლენისთვის იდეოლოგიურ და გეოპოლიტიკურ ბრძოლას, 1945 წელს ნაცისტური გერმანიის წინააღმდეგ მათი დროებითი ალიანსისა და გამარჯვების შემდეგ.<ref>{{Cite book|last=Sempa|first=Francis|url=https://books.google.com/books?id=Px4uDwAAQBAJ|title=Geopolitics: From the Cold War to the 21st Century|date=12 July 2017|publisher=Routledge|isbn=978-1-351-51768-3}}</ref> გარდა ბირთვული არსენალის განვითარებისა და ჩვეულებრივი სამხედრო განლაგებისა, ბრძოლა პირველობისათვის გამოიხატა არაპირდაპირი საშუალებებით, როგორიცაა [[ფსიქოლოგიური ომი]], პროპაგანდისტული კამპანიები, ჯაშუშობა, შორსმიმავალი ემბარგოები, მეტოქეობა სპორტულ ღონისძიებებზე და ტექნოლოგიურ შეჯიბრებებში, როგორიცაა [[კოსმოსური რბოლა]]. [[დასავლეთის ბლოკი|დასავლეთის ბლოკს]] ხელმძღვანელობდა [[აშშ]] და მასთან დაკავშირებული იყო ზოგიერთი ავტორიტარული მმართველობის ქვეყანა, ხოლო [[აღმოსავლეთის ბლოკი|აღმოსავლეთის ბლოკს]] ხელმძღვანელობდა საბჭოთა კავშირი და ასევე მასთანაც დაკავშირებული იყო ავტორიტარული მმართველობის ქვეყნები. აშშ-ს მთავრობა მხარს უჭერდა ანტიკომუნისტურ და მემარჯვენე მთავრობებს და აჯანყებებს მთელ მსოფლიოში, ხოლო საბჭოთა მთავრობა აფინანსებდა მემარცხენე პარტიებსა და რევოლუციებს მთელს მსოფლიოში. ვინაიდან თითქმის ყველა კოლონიალურმა სახელმწიფომ მიაღწია დამოუკიდებლობას [[1945]]–[[1960]] წლებში, ისინი იქცნენ ცივ ომში მესამე სამყაროს ბრძოლის ველად. ცივი ომის პირველი ეტაპი დაიწყო [[1945]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასრულებიდან მალევე. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა და მისმა მოკავშირეებმა 1949 წელს შექმნეს [[ნატო|ნატოს]] სამხედრო ალიანსი საბჭოთა თავდასხმის შიშით და გლობალურ პოლიტიკას უწოდეს [[შეკავების პოლიტიკა]]. საბჭოთა კავშირმა [[1955]] წელს ნატოს საპასუხოდ ჩამოაყალიბა [[ვარშავის პაქტი]]. ამ ეტაპის ძირითადი კრიზისები იყო [[1948]]–[[1949]] წლების [[ბერლინის ბლოკადა]], [[1927]]–[[1949]] წლების [[ჩინეთის სამოქალაქო ომი]], [[1950]]–[[1953]] წლების [[კორეის ომი]], [[1956]] წლის [[უნგრეთის რევოლუცია (1956)|უნგრეთის რევოლუცია]], [[1956]] წლის [[სუეცის კრიზისი]], [[1961]] წლის [[ბერლინის კრიზისი]] და [[1962]] წლის [[კარიბის კრიზისი]]. აშშ და სსრკ ეჯიბრებოდნენ ლათინურ ამერიკაში, ახლო აღმოსავლეთში და აფრიკის, აზიისა და ოკეანიის ქვეყნებში გავლენისათვის. კარიბის კრიზისის შემდეგ დაიწყო ახალი ეტაპი, რომლის დროსაც ჩინეთსა და საბჭოთა კავშირს შორის [[სსრკ-ჩინეთის განხეთქილება|განხეთქილებამ]] გაართულა ურთიერთობები კომუნისტურ სფეროში, ხოლო საფრანგეთმა, დასავლეთის ბლოკის სახელმწიფომ, დაიწყო მეტი ავტონომიის მოთხოვნა. სსრკ შეიჭრა [[ჩეხოსლოვაკია]]ში [[1968]] წლის [[პრაღის გაზაფხული]]ს ჩასახშობად, მაშინ როცა აშშ განიცდიდა შიდა არეულობას სამოქალაქო უფლებების მოძრაობისგან და [[მოძრაობა ვიეტნამის ომში აშშ-ის მონაწილეობის წინააღმდეგ|ვიეტნამის ომის მოწინააღმდეგეებისაგან]]. 1960-1970-იან წლებში საფუძველი ჩაეყარა საერთაშორისო სამშვიდობო მოძრაობას. დაიწყო ბირთვული იარაღის ტესტირებისა და ბირთვული განიარაღების წინააღმდეგ მიმართული მოძრაობები, დიდი ომის საწინააღმდეგო საპროტესტო აქციებით. 1970-იანი წლებისთვის ორივე მხარემ დაიწყო მშვიდობისა და უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, დაიწყო პერიოდი, რომლის დროსაც მიმდინარეობდა სტრატეგიული იარაღის შეზღუდვის შესახებ მოლაპარაკებები, აშშ-მა გახსნა ურთიერთობები [[ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა]]სთან, და მიიჩნევდა მას როგორც სსრკ-ს სტრატეგიულ საპირწონეს. მთელი რიგი მარქსისტული მთავრობები ჩამოყალიბდა 1970-იანი წლების მეორე ნახევარში მესამე სამყაროს ქვეყნებში. ეს ქვეყნები იყო [[ანგოლა]], [[მოზამბიკი]], [[ეთიოპია]], [[კამბოჯა]], [[ავღანეთი]] და [[ნიკარაგუა]]. სახელმწიფოთა შორის დაძაბულობის შენელების პერიოდი ძალიან დაზარალდა [[1979]] წელს ავღანეთში საბჭოთა კავშირის [[ავღანეთის ომი (1979–1989)|შეჭრით]]. 1980-იანი წლების დასაწყისი იყო დაძაბულობის კიდევ ერთი პერიოდი. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა გაზარდა დიპლომატიური, სამხედრო და ეკონომიკური ზეწოლა საბჭოთა კავშირზე, იმ დროს, როდესაც ის უკვე განიცდიდა ეკონომიკურ სტაგნაციას. 1980-იანი წლების შუა ხანებში საბჭოთა კავშირის ახალმა ლიდერმა [[მიხეილ გორბაჩოვი|მიხეილ გორბაჩოვმა]] წამოიწყო [[გლასნოსტი]]სა და [[პერესტროიკა|პერესტროიკის]] ლიბერალიზებული რეფორმები და 1989 წელს საბჭოთა კავშირის ჯარები გამოიყვანა ავღანეთიდან. [[1989]] წელს, [[პანევროპული პიკნიკი]]ს შემდეგ რკინის ფარდის დაცემამ და რევოლუციების მშვიდობიანმა ტალღამ ([[რუმინეთი]]სა და [[ავღანეთი]]ს გარდა) დაამხო აღმოსავლეთ ბლოკის თითქმის ყველა კომუნისტური მთავრობა. თავად საბჭოთა კავშირის კომუნისტურმა პარტიამ დაკარგა კონტროლი საბჭოთა კავშირზე და აიკრძალა [[1991]] წლის აგვისტოში გადატრიალების წარუმატებელი მცდელობის შემდეგ. ამან თავის მხრივ გამოიწვია [[სსრკ-ის დაშლა]] [[1991]] წლის დეკემბერში, მისი შემადგენელი რესპუბლიკების დამოუკიდებლობის გამოცხადება და კომუნისტური მთავრობების დაშლა აფრიკისა და აზიის დიდ ნაწილზე. ამერიკის შეერთებული შტატები დარჩა მსოფლიოს ერთადერთ ზესახელმწიფოდ. ==ტერმინის წარმოშობა== ტერმინი „ცივი ომი“ ეკუთვნის პროზაიკოსისა და პუბლიცისტის [[ჯორჯ ორუელი]]ს კალამს, რომელმაც ეს ფრაზა გამოიყენა ნარკვევში „თქვენ და ატომური ბომბი“, რომელიც გამოქვეყნდა [[1945]] წლის 19 ოქტომბერს ბრიტანულ გაზეთ „ტრიბუნში“. [[1946]] წლის 10 მარტის The Observer-ში ორუელი წერდა: „გასული წლის დეკემბერში მოსკოვის კონფერენციის შემდეგ, რუსეთმა დაიწყო „ცივი ომის“ წარმოება ბრიტანეთის იმპერიაზე“. ტერმინის პირველი გამოყენება [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირსა]] და [[აშშ|ამერიკის შეერთებულ შტატებს]] შორის ომისშემდგომი გეოპოლიტიკური დაპირისპირების აღსაწერად, [[1947]] წლის 16 აპრილს მოხდა დემოკრატი პრეზიდენტების გავლენიანი მრჩევლის [[ბერნარდ ბარუხი]]ს გამოსვლაში.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. P. 54 ISBN 978-1-59420-062-5.</ref> სიტყვაში, რომელიც დაწერა ჟურნალისტმა ჰერბერტ ბაიარ სვოუპმა, ნათქვამი იყო: „მოდით, არ მოვიტყუოთ: ჩვენ დღეს ცივი ომის შუაგულში ვართ“.<ref>{{cite web |title=Bernard Baruch coins the term "Cold War" |url=https://www.history.com/this-day-in-history/bernard-baruch-coins-the-term-cold-war |website=HISTORY |access-date=23 October 2019 |date=13 November 2009 |ref={{harvid|History.com|2009}} |archive-date=7 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200107063147/https://www.history.com/this-day-in-history/bernard-baruch-coins-the-term-cold-war |url-status=live }}</ref> ==მეორე მსოფლიო ომის დასასრული (1945-1947)== ===ომის დროინდელი კონფერენციები=== [[ფაილი:Yalta Conference (Churchill, Roosevelt, Stalin) (B&W).jpg|300px|მინი|[[იალტის კონფერენცია]], დიდი სამეული: [[უინსტონ ჩერჩილი]], [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი]] და [[იოსებ სტალინი]]]] [[ფაილი:Map-Germany-1945.svg|300px|მინი|[[მოკავშირეთა მიერ გერმანიის ოკუპაცია]]]] {{მთავარი|თეირანის კონფერენცია|იალტის კონფერენცია}} მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ მოკავშირეები ვერ თანხმდებოდნენ თუ როგორი უნდა ყოფილიყო ევროპის რუკა. თითოეულ მხარეს ჰქონდა განსხვავებული იდეები ომის შემდგომი უსაფრთხოების დამყარებისა და შენარჩუნების შესახებ.<ref name="Gaddis">{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ზოგი მეცნიერი ამტკიცებს, რომ დასავლურ მხარეს უნდოდა ისეთი უსაფრთხოების სისტემა, სადაც დემოკრატიული სახელმწიფოს მოდელი იქნებოდა მთავარი და მისცემდა საშუალებას მათი უთანხომების მშვიდობიანად გადაეწყვეტას საერთაშორისო ორგანიზაციების ჩარევით. სხვები აღნიშნავენ, რომ ატლანტიკური ძალები იყოფიან ომისშემდგომი ახალი სამყაროს ხედვაში. რუზველტის მიზანი იყო სამხედრო გამარჯვება როგორც [[ევროპა]]ში, ასევე — [[აზია]]ში, ამერიკის გლობალური გავლენის მიღწევა და საერთაშორისო მშვიდობის ორგანიზაციის შექმნა. ჩერჩილის მიზნები კი ნაკლებად გლობალური იყო და ძირითადად მოიცავდა კონტროლის შენარჩუნებას [[ხმელთაშუა ზღვა]]ში, ბრიტანეთის იმპერიის გადარჩენას და ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების დამოუკიდებლობას, როგორც დამცავ შუალედად საბჭოთა კავშირსა და ბრიტანეთს შორის. <ref name="Plokhy">{{cite book | last=Plokhy | first=S. M. | title=Yalta: The Price of Peace | url=https://books.google.com/books?id=0wOKfjnXdAUC | date=4 February 2010 | publisher=Penguin Publishing Group | isbn=978-1-101-18992-4 | access-date=23 October 2019 | archive-date=13 December 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20191213192543/https://books.google.com/books?id=0wOKfjnXdAUC | url-status=live }}</ref> საბჭოთა კავშირს კი მოსაზღვრე ქვეყნების შიდა საქმეებში დომინაცია სურდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=Russia, the Soviet Union and the United States. An Interpretative History | date=1990 | author-link=John Lewis Gaddis | publisher=McGraw-Hill | isbn=978-0-07-557258-9 | url=https://archive.org/details/russiasovietunio00gadd }}</ref> ამერიკის მოსაზრებით, სტალინი იყო პოტენციური დამხმარე მათი გეგმების მისაღწევად, ხოლო ბრიტანეთის აზრით სტალინი წარმოადგენდა ყველაზე დიდ წინააღმდეგობას მათი მიზნების შესასრულებლად. ამის შედეგად, რუზველტს და ჩერჩილს სხვადასხვანაირი შეხედულებები ჰქონდათ საბჭოთა კავშირთან დაკავშირებით. 1944 წლის ოქტომბერში, ჩერჩილმა შესთავაზა სტალინს ევროპის პროცენტულად გაყოფა. სტალინს შეხვედებოდა [[რუმინეთი]], [[უნგრეთი]], [[ბულგარეთი]], ხოლო ჩერჩილი შეინარჩუნებდა [[საბერძნეთი|საბერძნეთს]]. სტალინი დათანხმდა ამ შემოთავაზებაზე. 1945 წლის თებერვალში, [[იალტის კონფერენცია]]ზე, რუზველტმა ცალკე მოაწერა ხელი სტალინთან ხელშეკრულებას.<ref name="Plokhy" /> [[1945]] წლის აპრილში, რუზველტი გარდაიცვალა და ახალი პრეზიდენტი გახდა [[ჰარი ტრუმენი]]. ტრუმენის დამოკიდებულა სტალინის მიმართ განსხვავდებოდა, იგი არ ენდობოდა მას.<ref>{{cite book | last1=Zubok | first1=Vladislav | last2=Pleshakov | first2=Constantine | title=Inside the Kremlin's Cold War: From Stalin to Khrushchev | date=1996 | publisher=Harvard University Press | isbn=978-0-674-45531-3 | url=https://archive.org/details/insidekremlinsco00zubo }}</ref> 1945 წლის გამარჯვების შემდეგ, საბჭოთა კავშირმა მოახდინა ცენტრალური და აღმოსავლეთის ევროპის ოკუპირება, ხოლო ამერიკამ და დასავლურმა ბლოკმა ძალები შეინარჩუნეს დასავლეთ ევროპის ქვეყნებში. გერმანიისა და ავსტრიის მიწები, საფრანგეთმა, დიდმა ბრიტანეთმა, აშშ-მ და საბჭოთა კავშირმა გადაინაწილეს საოკუპაციო ზონებად. ამავე წელს, [[სან-ფრანცისკოს კონფერენცია]]ზე საფუძველი ჩაეყარა [[გაერო]]ს, რომლის მთავარი მიზანი იყო საერთაშორისო მშვიდობის შენარჩუნება. თუმცა, უსაფრთხოების საბჭოს შესაძლებლობები მალევე ეჭვქვეშ აღმოჩნდა, როდესაც რამდენიმე ქვეყანას ვეტოს დადების საშუალება მიეცა.<ref>{{Cite journal |title=Why the Security Council Failed |last=Glennon |first=Michael J. |journal=Foreign Affairs |date=May–June 2003 |volume=82 |issue=3 |pages=16–35 |doi=10.2307/20033576 |jstor=20033576 |access-date=26 April 2020 |url=https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2003-05-01/why-security-council-failed |archive-date=28 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200728165559/https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2003-05-01/why-security-council-failed |url-status=live }}</ref> ===პოტსდამის კონფერენცია და იაპონიის დანებება=== {{მთავარი|პოტსდამის კონფერენცია}} [[პოტსდამის კონფერენცია]] დაიწყო ივლისში, გერმანიის დამარცხების შემდეგ. ამ კონფერენციაზე, გერმანიის და ზოგადად ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების მომავალზე აზრები გაიყო. ამ კონფერენციაზე უკვე შეიმჩნეოდა მხარეებს შორის დაპირისპირების საწყისები.<ref>{{cite encyclopedia | last=Byrd | first=Peter | title=Cold War (entire chapter) | date=2003 | editor1=McLean, Iain | editor2=McMillan, Alistair | encyclopedia=The concise Oxford dictionary of politics | url=https://books.google.com/books?id=xLbEHQAACAAJ | access-date=16 June 2008 | publisher=Oxford University Press | isbn=978-0-19-280276-7 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729150444/https://books.google.com/books?id=xLbEHQAACAAJ | url-status=live }}</ref> [[აშშ]]-მა [[დიდი ბრიტანეთი]] ჩართო თავის ატომური იარაღის პროექტში, რაც საბჭოთა კავშირისგან საიდუმლოდ უნდა დარჩენილიყო. თუმცა სტალინმა მალევე გაიგო ეს ინფორმაცია. პოტსდამის კონფერენციიდან ერთი კვირის შემდეგ, აშშ-მ დაბომბა [[ჰიროსიმა]] და [[ნაგასაკი]], რამაც სტალინის აზრით ბალანსი დაარღვია. ამერიკის შეერთებული შტატები და ბრიტანეთი იყენებდნენ სამხედრო ძალებს [[საბერძნეთის დროშა|საბერძნეთში]] და კორეაში რომ გაენადგურებინათ ადგილობრივი სახელმწიფოები და ასევე ყველანაირი ძალა რომელსაც კომუნისტური ელფერი ჰქონდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ===აღმოსავლეთის ბლოკის დასაწყისი=== {{მთავარი|სოციალისტური ბანაკი}} [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასაწყისში, [[საბჭოთა კავშირი]] საფუძველს უყრიდა აღმოსავლეთის ბლოკს. რაც გულისხმოდა რამდენიმე ტერიტორიაზე შეჭრას და მათი როგორც საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკად გამოცხადებას. ეს ტერიტორიები მოიცავდა, [[პოლონეთი|პოლონეთს]], [[ლატვია]]ს, [[ლიტვა]]ს, [[ესტონეთი|ესტონეთს]] და [[რუმინეთი|რუმინეთს]]. ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ტერიტორიები რომლებიც საბჭოთა კავშირის არმიამ გაათავისუფლა გერმანიისგან ასევე დაემატა აღმოსავლეთის ბლოკს. საბჭოთა კავშირმა ეს ტერიტორიები გაადაქცია ოკუპირებულ სატელიტურ ქვეყნებად.<ref>{{cite book | last=Wettig | first=Gerhard | title=Stalin and the Cold War in Europe | date=2008 | publisher=Rowman & Littlefield | isbn=978-0-7425-5542-6 }}</ref><ref>{{cite book | last=Senn | first=Alfred Erich | title=Lithuania 1940: Revolution from Above | date=2007 | publisher=Rodopi | isbn=978-90-420-2225-6 }}</ref> საბჭოთა კავშირის მსგავსი რეჟიმები, რაც წარმოიშვა ამ ქვეყნებში, ატარებდა ისეთ ხასიათს როგორიც იყო თვითონ საბჭოთა კავშირში. თუმცა, სტალინს ჰქონდა განსაკუთრებული მეთოდები საიდუმლო პოლიციის სახით რაც ყველა სახის ოპოზიციას, რეალურს თუ პოტენციურს, კლავდა.<ref>{{cite encyclopedia | last=Schmitz | first=David F. | title=Cold War (1945–91): Causes [entire chapter] | date=1999 | author-link= | editor=Whiteclay Chambers, John | encyclopedia=The Oxford Companion to American Military History | url=https://books.google.com/books?id=xtMKHgAACAAJ | access-date=16 June 2008 | publisher=Oxford University Press | isbn=978-0-19-507198-6 }}</ref> სტალინის კონტროლის გაძლიერების ნაწილი იყო ასევე [[შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატი]], რომლის სათავეშიც იდგა [[ლავრენტი ბერია]]. მისი დანიშნულება იყო საბჭოთა კავშირის სტილის საიდუმლო პოლიიცის სისტემების დანერგვა, რომლებიც გაანადგურებდნენ ანტი-კომუნისტურ სენტიმენტებს. როდესაც რაიმე სახის დაპირისპირება წარმოიქმნებოდა სტალინის სტრატეგია მოიცავდა მათგან ძალის ჩამორთმევას, გასამართლებას, დაპატიმრებას და რამდენიმე შემთხვევაში მოკვლასაც. ევროპის მსგავსი ძალების გადანაწილება, წინააღმდეგობის გარეშე არ დარჩა. [[უინსტონ ჩერჩილი|უინსტონ ჩერჩილს]] აწუხებდა საბჭოთა კავშირის დიდი დომინაცია ევროპაში. შესაბამისად, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ, ამერიკის წარმომადგენლები დაეხმარნენ დასავლური ევროპის ლიდერებს რომ თავიანთი საიდუმლო უსაფრთხოების სისტემა ჩამოეყალიბებინათ, რომელსაც ეწოდა „[[ოპერაცია გლადიო]]“. ==შეკავება და ტრუმენის დოქტრინა (1947-1953)== {{მთავარი|შეკავების პოლიტიკა|ტრუმენის დოქტრინა}} ===რკინის ფარდა=== {{მთავარი|რკინის ფარდა}} [[ფაილი:Čížov (Zaisa) - preserved part of Iron curtain.JPG|250px|მინი|„რკინის ფარდის“ ნაშთები [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]]]] [[1946]] წლის, გვიან თებერვალს, [[ჯორჯ კენანი]]ს „გრძელი ტელეგრამი“, [[მოსკოვი]]დან [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონამდე]], ერთ-ერთი ასპექტი გახდა ამერიკის მთავრობის გაზრდილ მკაცრ მიდგომაზე საბჭოთა კავშირის მიმართ.<ref>{{Cite web|date=22 February 2021|title=This Day in History: George Kennan Sends "Long Telegram"|url=https://www.trumanlibraryinstitute.org/this-day-in-history-2/|access-date=27 October 2021|website=Truman Library Institute}}</ref> სწორედ ასეთი გაზრდილი სიმკაცრე იქნება ამერიკის სტრატეგიის საფუძველი მომდევნო რამდენიმე წლებში. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ [[ირანი]] დაპყრობილი იყო ჩრდილოეთით წითელი არმიის მიერ, ხოლო ბრიტანეთს სამხრეთი ნაწილი ეკავა. მალევე, [[უინსტონ ჩერჩილი|უინსტონ ჩერჩილმა]] განახორციელა საკმაოდ ცნობილი სიტყვით გამოსვლა „რკინის ფარდა“. ამ გამოსვლის მთავარი მიზანი იყო ანგლო-ამერიკული ალიანსი საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ, რომელსაც ადანაშაულებდნენ ევროპის გამყოფ, რკინის ფარდის ჩამოყალიბებაში.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> ამ გამოსვლიდან ერთი კვირის შემდეგ, სტალინმა უპასუხა ჩერჩილს და იგი შეადარა ჰიტლერსაც რომელსაც სურდა რომ ინგლისურად მოსაუბრე ქვეყნებში უპირატესობა მოეპოვებინა, სამყაროს დომინაციის მიზნით. შესაბამისად, სტალინმა ჩერჩილის განცხადება აღიქვა როგორც [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირზე]] ომის გამოცხადება.<ref>{{Cite web | url=https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1946/03/x01.htm | title=Interview to "Pravda" Correspondent Concerning Mr. Winston Churchill's Speech | website=www.marxists.org | ref=CITEREFMarxists Internet Archive | access-date=4 April 2017 | archive-date=31 January 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200131200528/https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1946/03/x01.htm | url-status=live }}</ref> ===მარშალის გეგმა და ჩეხოსლოვაკიის სახელმწიფო გადატრიალება=== [[1947]] წლის დასაწყისში [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]], [[დიდი ბრიტანეთი|დიდმა ბრიტანეთმა]] და [[აშშ]]-მ წარუმატებლად სცადეს შეთანხმების დადება საბჭოთა კავშირთან. შეთანხმება მოიცავდა გერმანიის ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესებას. [[1947]] წლის ივნისში, [[ტრუმენის დოქტრინა|ტრუმენის დოქტრინის]] თანახმად, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა განახორციელა [[მარშალის გეგმა]]. მარშალის გეგმა გულისხმობდა ეკონომიკურ დახმარებას ყველა ევროპული სახელმწიფოსთვის რომელსაც მოუნდებოდა გაწევრიანება ამავე გეგმის პროცესებში, საბჭოთა კავშირის ჩათვლით.<ref>Miller, Roger Gene (2000). To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949. Texas A&M University Press. ISBN 978-0-89096-967-0</ref> ამ გეგმის თანახმად, აშშ მონაწილე ქვეყნებს მისცემდა 13 მილიარდ დოლარს, რომ თავიდან აეშენებინათ ევროპის ეკონომიკა. მოგვიანებით, ამ პროგრამამ გამოიწვია ევროპის ეკონომიკური კოოპერაციის ორგანიზაციის დაარსება ({{lang-en|Organisation for European Economic Co-operation}}). გეგმის მიზანი იყო თავიდან დაარსებულიყო ევროპის დემოკრატიული და ეკონომიკური სისტემები, რომლებიც დაუპირისპირდებოდა ევროპის ძალთა ბალანსის დარღვევას და ამავდროულად [[კომუნიზმი|კომუნიზმს]]. სტალინს სჯეროდა რომ დასავლეთთან ეკონომიკური ინტეგრაცია აღმოსავლეთის ბლოკს საშუალებას მისცემდა საბჭოთა კონტროლისგან გათავისუფლებას. შესაბამისად, სტალინმა ხელი შეუშალა ამ ტერიტორიებს მარშალის გეგმაში მონაწილეობას. მარშალის გეგმის საბჭოთა კავშირისეულ ალტერნატიული ვერსიას დაერქვა „[[მოლოტოვის გეგმა]]“. მთავარი მიზანი ამ გეგმის იყო საბჭოთა სუბსიდიების გაზრდა და ვაჭრობის ხაზების დამყარება ცენტრალურ და აღმოსავლურ ევროპასთან. [[1948]] წლის დასაწყისში, საბჭოთა კავშირმა ჩეხოსლოვაკიაში სახელმწიფო გადატრიალება განახორციელა. ზუსტად ეს მოვლენა იყო ის, რამაც შეაშინა დასავლური ქვეყნები, რომ დიდ ომს ეყრებოდა საფუძველი. მარშალის გეგმის ფარგლებში, მილიადრობით დახმარება შევიდა დასავლურ ევროპაში, [[საბერძნეთი|საბერძნეთში]] და ასევე [[თურქეთი|თურქეთში]]. ამერიკის დახმარებით საბერძნეთმა მოიგო [[საბერძნეთის სამოქალაქო ომი|სამოქალაქო ომი]], სადაც კომუნისტურ-სოციალისტური ალიანსი დაამარცხეს.<ref>Karabell, Zachary (1999). Architects of Intervention: The United States the Third World and the Cold War 1946–1962. LSU Press. ISBN 978-0-8071-2341-6</ref> ===ჯაშუშობა=== ყველა დიდი ძალაუფლების მქონე ქვეყანა ჩართული იყო ჯაშუშურ ოპერაციებში, იყენებდნენ სხვადასხვა სახის ჯაშუშებს, ორმაგ აგენტებს და ახალ ტექნოლოგიებს. სამი ყველაზე ცნობილი ორგანიზაცია იყო ამერიკული [[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო]] და საბჭოთა კავშირის [[სსრკ-ის სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტი|სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტი]] და ბრიტანული [[საიდუმლო დაზვერვის სამსახური]]. ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო ჩუმად აფინანსებდა და აპიარებდა ანტი-კომუნისტურ კულტურულ აქტივობებს და ორგანიზაციებს. ის ასევე ჩართული იყო ევროპის პოლიტიკურ პროცესებში, განსაკუთრებით [[იტალია]]ში.<ref>{{cite book|last=Saunders|first=Frances Stonor|title=The Cultural Cold War: The CIA and the World of Arts and Letters|url=https://books.google.com/books?id=lCxnAgAAQBAJ|date=5 November 2013|publisher=New Press|isbn=978-1-59558-942-2|access-date=25 October 2019|archive-date=29 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200729151744/https://books.google.com/books?id=lCxnAgAAQBAJ|url-status=live}}</ref> ===კომინფორმი და სტალინ-ტიტოს უთანხმოება === [[1947]] წლის სექტემბერში, საბჭოთა კავშირმა დაარსა [[კომინფორმი]]. კომინფორმის მიზანი იყო საერთაშორისო კომუნისტურ არენაზე გამაერთიანებლობის გაძლიერება და პოლიტიკური კონტროლის გარდა საბჭოთა ტერიტორიებზე, კომუნისტური პარტიების კოორდინაციის მეშვეობით. თუმა, კომინფორმის წარმატება არ გაგრძელდა დიდხანს, რადგან [[იოსიპ ბროზ ტიტო|ტიტოს]] და სტალინის უთანხმოებამ დაატოვებინა იუგოსლავიის კომუნისტურ ქვეყნებს კომინფორმი.<ref>{{cite book|last=Papathanasiou|first=Ioanna|editor-last1=Carabott|editor-first1=Philip|editor-last2=Sfikas|editor-first2=Thanasis D.|chapter=The Cominform and the Greek Civil War, 1947–49|title=The Greek Civil War: Essays on a Conflict of Exceptionalism and Silences|chapter-url=https://books.google.com/books?id=wTorDwAAQBAJ&pg=PR4|date=5 July 2017|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-351-88865-3|pages=57–72|access-date=25 October 2019|archive-date=29 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200729143727/https://books.google.com/books?id=wTorDwAAQBAJ&pg=PR4|url-status=live}}</ref> ===ბერლინის ბლოკადა და საჰაერო ოპერაციები === [[1947]] წლის 1 იანვარს ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა და დიდმა ბრიტანეთმა გააერთიანეს დასავლური გერმანიის ოკუპირებული ზონები და უწოდეს „ბიზონია“ (1949 წელს ეწოდა „ტრიზონია“, რადგან დაემატა ფრანგული საოკუპაციო ზონაც). გერმანიის ეკონომიკური განვითარების ფარგლებში, დასავლური ევროპის რამდენიმე წარმომადგენელმა გადაწყვიტა, რომ დასავლური გერმანიის ნაწილები გაერთიანებინათ ფედერალურ სახელმწიფო სისტემაში. ასევე, მარშალის გეგმის თანახმად, მათ დაიწყეს გერმანიის ეკონომიკის თავიდან ინდუსტრიალიზაცია და აშენება.<ref>Miller, Roger Gene (2000). To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949. Texas A&M University Press. ISBN 978-0-89096-967-0.</ref> იმის შემდეგ რაც სტალინმა განახორციელა [[ბერლინის ბლოკადა]] (24 მაისი, 1948 – 12 მაისი, 1949), რომელიც იყო ერთ-ერთი ყველაზე დიდი კრიზისი ცივი ომის დროს, საჭმელი და საყოფაცხოვრებო ნივთები დასავლეთ გერმანიაში აღარ მიეწოდებოდა ხალხს. ამის შედეგად, [[აშშ]]-მა, [[დიდი ბრიტანეთი|დიდმა ბრიტანეთმა]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]], [[კანადა]]მ, [[ავსტრალია]]მ, [[ახალი ზელანდია|ახალმა ზელანდიამ]] და სხვა ქვეყნებმა დაგეგმეს საჰაერო ოპერაციები რაც დასავლეთ ბერლინს ამარეგებდა საჭმლით და სხვა საჭირო ნივთებით.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. ISBN 978-1-59420-062-5.</ref> [[1952]] წელს, [[სტალინი]] განმეორებით სთავაზობდა გეგმას, რომ გაეერთიანებინათ დასავლეთ და აღმოსავლეთ გერმანია, რის შედეგადაც გერმანიაში იქნებოდა ერთი სახელმწიფო მმართველობა. არჩევნების მეთვალყურე კი იქნებოდა [[გაერო]]ს წარმომადგენლები. ახალი გერმანია არ უნდა შეერთებოდა დასავლეთის სამხედრო ალიანსს. ეს შეთანხმება დასავლეთ ევროპის წარმომადგენლებმა არ მიიღეს.<ref>van Dijk, Ruud (1996). The 1952 Stalin Note Debate: Myth Or Missed Opportunity for German Unification?. Cold War International History Project, Woodrow Wilson International Center for Scholars.</ref> ===ნატოს შექმნა და რადიო თავისუფალი ევროპა=== [[1949]] წლის აპრილში დიდმა ბრიტანეთმა, საფრანგეთმა, აშშ-მ, [[კანადა]]მ და რვა დასავლური ევროპის ქვეყანამ მოაწერეს ხელი [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|„ნატოს“]] შექმნის ხელშეკრულებას. მას შემდეგ, რაც [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირმა]] ბევრჯერ განაცხადა უარი, რომ მონაწილეობა მიეღო გერმანიის ეკონომიკის თავიდან აშენების პროცესებში, [[აშშ]], [[დიდი ბრიტანეთი]] და [[საფრანგეთი]] 1949 წლის აპრილში სათავეში ჩაუდგნენ დასავლური გერმანიის ჩამოყალიბებას სამი დასავლური ოკუპაციის ზონების ტერიტორიაზე.<ref>Bungert, Heike (July 1994). "A New Perspective on French-American Relations during the Occupation of Germany, 1945?1948: Behind-the-Scenes Diplomatic Bargaining and the Zonal Merger". Diplomatic History. 18 (3): 333–352</ref> აღმოსავლეთის ბლოკის მედია, მთლიანად დამოკიდებული იყო კომუნისტურ პარტიაზე. რადიო და ტელევიზია სახელმწიფოს საკუთრებაში შედიოდა, ხოლო ბეჭდვითი მედია ძირითადად პოლიტიკურ ორგანიზაციებს ეკუთვნოდა, რომლებიც ასევე ძირითადად კომუნისტური პარტიები იყვნენ. საბჭოთა კავშირის რადიო ძირითადად საუბრობდა მარქსისტულ რეტორიკაზე, [[კაპიტალიზმი]]ს წინააღმდეგ და ხაზს უსვამდა ისეთ თემებს როგორიცაა იმპერიალიზმი, შრომითი ექსპლუატაცია და ა. შ.<ref>{{cite book | last=Wood | first=James | title=History of International Broadcasting | date=1992 | url=https://books.google.com/books?id=WUO4U8L5N_cC&pg=PA105 | publisher=IET | isbn=978-0-86341-302-5 | access-date=19 June 2019 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729143358/https://books.google.com/books?id=WUO4U8L5N_cC&pg=PA105 | url-status=live }}</ref> [[1949]] წელს, „[[BBC]]“-ს და „ამერიკული ხმის“ დახმარებით საფუძველი ჩაეყარა [[რადიო თავისუფალი ევროპა/რადიო თავისუფლება|რადიო თავისუფლებას]], რომლის მიზანი იყო აღმოსავლეთ ბლოკშიკომუნისტური მმართველობის მშვიდობიანი დასრულება. რადიო თავისუფლება ამ მიზნის მისაღწევად ცდილობდა, რომ ინფორმაციის ალტერნატიული სახეობა წარმოედგინა, რომელიც არ იყო სახელმწიფოს დაქვემდებარების ქვეშ. ამერიკელ პოლიტიკოსებს მიაჩნდათ, რომ ცივი ომი იყო ომი იდეების.<ref>{{cite book | last=Puddington | first=Arch | title=Broadcasting Freedom: The Cold War Triumph of Radio Free Europe and Radio Liberty | date=2003 | publisher=University Press of Kentucky | isbn=978-0-8131-9045-7 | url-access=registration | url=https://archive.org/details/broadcastingfree0000pudd }}</ref> ===ჩინეთის სამოქალაქო ომი=== [[1949]] წელს, [[მაო ძედუნი]]ს პარტიამ „[[ჩინეთის სახალხო-განმათავისუფლებელი არმია]]“ დაამარცხა [[ჩან კაიში]]ს ნაციონალისტური სახელმწიფო მმართველობა ჩინეთში, რომელსაც მხარს უჭერდა აშშ. საბჭოთა კავშირმა უცბად დაამყარა ალიანსი ჩინეთის ახალ სახელმწიფო მმართველობასთან. ნორვეგიელი ისტორიკოსის, ოდ არნე ვესტადის, აზრით კომუნისტურმა პარტიამ ჩინეთში გაიმარჯვა იმიტომ, რომ ნაკლებად მეტი სამხედრო შეცდომა დაუშვეს ვიდრე ჩან კაიშმა. ასევე, ჩან კაიშის სურვილმა რომ დაემყარებინა ერთი ცენტრალიზებული სახელმწიფო ბევრი სხვადასხვა ჯგუფის ინტერესები ვერ მოიცვა ჩინეთში. ამავდროულად, კომინისტური პარტია ჩინეთში ზუსტად იმას ეუბნებოდა სხვადასხვა ხალხს რისი გაგონებაც მათ უნდოდათ. ჩინეთის კომუნისტური რევოლუციის და ამერიკული ატომური მონოპოლიის დამთავრების შემდეგ, ტრუმენის ადმინისტრაციამ სასწრაფოდ მიიღო ახალი გადაწყვეტილებები და განაგრძო [[შეკავების პოლიტიკა]]. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა დაიწყო გავლენის გავრცელება [[აზია]]ში, [[აფრიკა]]ში და ლათინურ ამერიკაში, რომ აღმოეფხროთ რევოლუციონერული, კომუნისტური მოძრაობები, რომლებსაც ძირითადად [[საბჭოთა კავშირი]] აფინანსებდა.<ref>Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. ISBN 978-1-59420-062-5. p. 212</ref> ===კორეის ომი=== {{მთავარი|კორეის ომი}} ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მაგალითი აშშ-ის შეკავების პოლიტიკისა არის, ამერიკის ჩართულობა [[კორეის ომი|კორეის ომში]]. [[1950]] წლის ივნისში, [[კიმ ირ სენი]]ს ჩრდილოეთ კორეის არმიამ დაიპყრო სამხრეთი კორეა.<ref>{{cite book | last=Haruki | first=Wada | title=The Korean War: An International History | date=29 March 2018 | url=https://books.google.com/books?id=fHBMDwAAQBAJ&q=cumings,+weathersby&pg=PA307 | publisher=Rowman & Littlefield | isbn=978-1-5381-1642-5 | access-date=13 May 2020 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729151758/https://books.google.com/books?id=fHBMDwAAQBAJ&pg=PA307&dq=cumings,+weathersby#v=snippet | url-status=live }}</ref> ომის შედეგად კორეა გაიყო ორ ნაწილად 38-ე პარალელზე.<ref>{{cite book | last=Stueck | first=William | title=Rethinking the Korean War: A New Diplomatic and Strategic History | date=25 April 2013 | url=https://books.google.com/books?id=zDvMXm7fHpUC&q=stalin,+korea,+armistice | publisher=Princeton University Press | isbn=978-1-4008-4761-7 | access-date=13 May 2020 | archive-date=29 July 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200729152931/https://books.google.com/books?id=zDvMXm7fHpUC&printsec=frontcover&dq=stalin,+korea,+armistice#v=snippet | url-status=live }}</ref> ==კრიზისი და ესკალაცია (1953-1962)== ცივი ომის ეს პერიოდი მოიცავს მოვლენებს [[იოსებ სტალინი]]ს გარდაცვალებიდან (1953 წ.) [[კარიბის კრიზისი|კარიბის კრიზისამდე]] (1962 წ.). სტალინის გარდაცვალების შემდეგ, ახალმა ლიდერებმა სცადეს „დე-სტალინიზაციის“ პროცესის დაწყება, რამაც გამოიწვია უთანხმოება აღმოსავლეთის ბლოკში და [[ვარშავის პაქტი]]ს წევრებში.<ref>Karabell, Zachary (1999). Architects of Intervention: The United States the Third World and the Cold War 1946–1962. LSU Press. ISBN 978-0-8071-2341-6</ref> გარდა ამისა, ამ პერიოდში ასევე იყო ისეთი წლები, რომლებიც მშვიდობიანობითაც გამოირჩეოდა. თუმცა, ეს მშვიდობის პერიოდიც ნაწილი იყო იმისა თუ როგორ აგრძელებდა ეს ორი მხარე თავისი შესაძლებლობების გაძლიერებას, რამაც ასევე კოსმოსური შეჯიბრებაც მოიცვა. ასევე, [[აფრიკა|აფრიკის]] ქვეყნების ჩართულობამ ცივი ომის ამ ეტაპზე, მაგალითად [[კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] ალიანსი [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირთან]], უფრო დიდ უთანხმოებას და შიშს იწვევდა დასავლეთში.<ref>{{cite book |last1=Gerard |first1=Emmanuel |title=Death in the Congo |date=2015 |publisher=Harvard University Press |isbn=978-0-674-74536-0 |url=https://books.google.com/books?id=pvVqBgAAQBAJ&q=lumumba.+cold+war.+assassination |access-date=13 May 2020 |archive-date=29 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200729172533/https://books.google.com/books?id=pvVqBgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=lumumba.+cold+war.+assassination |url-status=live }}</ref> ==დაპირისპირებიდან დაძაბულობამდე (1962-1979)== [[ამერიკის შეერთებული შტატები]] აგრძელებდა საბჭოთა კავშირთან ჩართულობას, მიუხედავად იმისა რომ ამ პერიოდში [[აშშ-ის პრეზიდენტი|ამერიკის პრეზიდენტი]] [[ჯონ ფიცჯერალდ კენედი|ჯონ კენედი]] მოკლეს, დაიწყო სამოქალაქო უფლებების დაცვის მოძრაობა და [[ინდოჩინეთის მეორე ომი|ვიეტნამის ომის]] საწინააღმდეგო პროცესები. [[1968]] წელს, აღმოსავლეთის ბლოკის წევრმა, [[ჩეხოსლოვაკია]]მ სცადა რეფორმების გატარება, რომელიც „[[პრაღის გაზაფხული]]ს“ სახელითაა ცნობილი, თუმცა ამაში ხელის შემშლელი აღმოჩნდა [[საბჭოთა კავშირი]] და [[ვარშავის პაქტი]]ს წევრები, რომლებმაც თავიდან დაამყარეს საბჭოთა მოდელი ჩეხოსლოვაკიაში.<ref>{{cite news | title = Russia brings winter to Prague Spring | date = 21 August 1968 | url = http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/21/newsid_2781000/2781867.stm | work = BBC News | access-date = 10 June 2008 | ref = {{harvid|BBC|2008}} | archive-date = 21 July 2008 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080721191900/http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/21/newsid_2781000/2781867.stm | url-status = live }}</ref> 1973 წელს, აშშ-მა უკვე დატოვა [[ვიეტნამი]]. სანამ კომუნისტები ძალაუფლებას იღებდნენ სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნებში, ისინი გაიყვნენ ჩინეთ-საბჭოთა დაპირისპირების შედეგად. ჩინეთი კი ამ დროს უფრო და უფრო უახლოვდებოდა დასავლურ ბლოკს, მას შემდეგ რაც ამერიკის პრეზიდენტი [[რიჩარდ ნიქსონი]] ესტუმრა ჩინეთს.<ref>{{cite web | title=Milestones: 1945–1952 – Office of the Historian | url=https://history.state.gov/milestones/1945-1952/truman-doctrine | website=history.state.gov | ref={{harvid|Milestones: 1945–1952}} | access-date=25 October 2017 | archive-date=18 January 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200118193318/https://history.state.gov/milestones/1945-1952/truman-doctrine | url-status=live }}</ref> 1960-იანებში და 1970-იანებში, მესამე მსოფლიოს ქვეყნები დაიყო იმისდამიხედვით თუ რომელ სახელმწიფოს უჭერდა მხარს საბჭოთა კავშირი ([[ლიბია]], [[ერაყი]], [[სირია]], [[ეგვიპტე]], [[სამხრეთი იემენი]]) და რომელს ამერიკის შეერთებული შტატები და ნატო ([[საუდის არაბეთი]]). ასევე იზრდებოდა ქვეყნების რაოდენობა რომლებიც არცერთთან არ იყო ალიანსში. ==ახალი ცივი ომი (1979-1985)== [[1979]]-[[1985]] წლები მიჩნეულია როგორც ცივი ომის გვიანი ფაზა. ამ წლებში განვითარებული მოვლენები მოიცავს [[საბჭოთა კავშირი]]ს წინააღმდეგ მკაფიო დაპირისპირებას დასავლეთის მხრიდან. ერთ-ერთი საწყისი ეტაპი გაზრდილი დაპირისპირებისა იყო საბჭოთა კავშირის შეჭრა ავღანეთში [[1979]] წლის დეკემბერში.<ref>{{cite journal|last=Tobin|first=Conor|title=The Myth of the "Afghan Trap": Zbigniew Brzezinski and Afghanistan, 1978–1979|journal=[[Diplomatic History (journal)|Diplomatic History]]|publisher=[[Oxford University Press]]|volume=44|issue=2|date=April 2020|pages=237–264|doi=10.1093/dh/dhz065}}</ref> მას შემდეგ რაც [[მარგარეტ ტეტჩერი]] გახდა პრემიერ-მინისტრი 1979 წელს და ამერიკის პრეზიდენტი [[რონალდ რეიგანი]] 1980 წელს, დასავლურმა საგარეო პოლიტიკამ საბჭოთა კავშირის მიმართ უარყო საერთაშორისო დაძაბულობის განტვირთვა. ასევე, მიზანი გახდა საბჭოთა გავლენის მოშლა, საბჭოთა კავშირის წევრ ქვეყნებში. ამ პერიოდში ასევე, ატომური ომის საშიშროება კვლავ გაიზარდა.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }}</ref> [[საბჭოთა კავშირი]] ავღანეთში შეიჭრა [[საურის რევოლუცია|საურის რევოლუციის]] შემდეგ.<ref>{{cite book | last = Hussain | first = Rizwan | title = Pakistan and the emergence of Islamic militancy in Afghanistan | publisher = Ashgate | location = Aldershot, England Burlington, VT | date = 2005 | isbn = 978-0-7546-4434-7 }}</ref> ამის საპასუხოდ ამერიკის პრეზიდენტმა [[ჯიმი კარტერი|ჯიმი კარტერმა]] მოსკოვის [[1980]] წლის ზაფხულის ოლიმპიადას გამოუცხადა ბოიკოტი. ამის საპასუხოდ 1984 წელს, საბჭოთა კავშირმა გამოუცხადა [[ლოს-ანჯელესი|ლოს-ანჯელესში]] ჩატარებულ [[1984]] წლის საზაფხულო ოლიმპიადას ბოიკოტი. დაძაბულობა გაიზარდა როდესაც ამერიკამ გამოაცხადა რომ პერშინ II-ის რაკეტებს განალაგებდა დასავლეთ გერმანიაში. ასევე, 1983 წელს რეგანმა გამოაცხადა საბჭოთა კავშირი როგორც „ბოროტების იმპერია“.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }} გვ. 211</ref> ცივი ომის ეს პერიოდი მოიცავდა ამერიკის პრეზიდენტის რონალ რეიგანის (1981-1985) პრეზიდენტობის პირველ ნაწილს, საბჭოთა კავშირის ლიდერის [[ლეონიდ ბრეჟნევი]]ს სიკვდილს და მოკლევადიან, შუა პერიოდს, როდესაც საბჭოთა კავშირის სათავეში იყო [[იური ანდროპოვი]] (1982-1984) და [[კონსტანტინ ჩერნენკო]] (1984-1985). ცივი ომის ეს პერიოდი დასრულდა [[1985]] წელს, [[მიხეილ გორბაჩოვი]]ს არჩევით, რომელსაც სხვა რეფორმები ჰქონდა მიზნად, მაგალითად დაძაბულობის შემსუბუქება დასავლეთ და აღმოსავლეთ ბლოკებს შორის და სხვა დიდი ცვლილებების შემოტანა საბჭოთა მმართველობაში.<ref>{{cite book | last=Gaddis | first=John Lewis | title=The Cold War: A New History | date=2005 | publisher=Penguin Press | isbn=978-1-59420-062-5 | url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd }} გვ. 197</ref> ==ბოლო წლები (1985-1991)== ცივი ომის ეს პერიოდი იწყება საბჭოთა კავშირში მიხეილ გორბაჩოვის გენერალურ მდივნად არჩევის შემდეგ, რომელიც ცივი ომის სხვა ყველა საბჭოთა ლიდერისგან განსხვავდებოდა. იგი იყო პირველი რომელმაც გამოთქვა ლიბერალიზაციის იდეები. აქამდე საბჭოთა კავშირი მკაცრად უაყოფდა ყველანაირ ლიბერალურ რეფორმას და აწარმოებდა გეგმიურ ეკონომიკას. ამ პერიოდში, მიუხედავად იმისა რომ საბჭოთა კავშირი განიცდიდა ეკონომიკურ სირთულეებს, ის ჩართული იყო ამერიკასთან ომში. თუმცა, საბჭოთა კავშირს გაუჭირდა ლიბერალური რეფორმების სათანადოდ მიღება, რადგან კაპიტალისტური ცვლილებების გატარება საკმაოდ რთული აღმოჩნდა ეკონომიკისთვის, მითუმეტეს მაშინ როდესაც ეს ცვლილებები ცუდად იყო დაგეგმილი და გაფორმებული. <ref>{{cite web | title=LGM-118A Peacekeeper | date=15 August 2000 | url=https://fas.org/nuke/guide/usa/icbm/lgm-118.htm | access-date=10 April 2007 | publisher=Federation of American Scientists | ref={{harvid|Federation of American Scientists|2000}} | archive-date=15 April 2007 | archive-url=https://web.archive.org/web/20070415175256/http://www.fas.org/nuke/guide/usa/icbm/lgm-118.htm | url-status=live }}</ref> ცივი ომი დასრულდა მაშინ, როდესაც საბჭოთა ოკუპაციის ბოლო [[ავღანეთის ომი (1979–1989)|ომი]] დამთავრდა ავღანეთში, [[ბერლინის კედელი]] დაეცა გერმანიაში და რევოლუციების ტალღამ გადაუარა როგორც საბჭოთა კავშირს, ასევე აღმოსავლეთ ევროპას [[1989]] წელს. ==ცივი ომის შედეგები == [[საბჭოთა კავშირი]]ს დაშლის შემდეგ, [[რუსეთი|რუსეთმა]] საგრძნობლად შეამცირა სამხედრო ძალაზე დანახარჯი, ეკონომის გადაკეთებამაც ძალიან ბევრი ადამიანი დატოვა სამსახურის გარეშე. კაპიტალისტურმა რეფორმებმა ფეხი მოიკიდა 1990-იანი წლების დასაწყისში. ამ წლების განმავლობაში, რაც ცივი ომი ოფიციალურად დასრულდა, მხოლოდ ხუთი ან ექვსი პოსტ-სოციალისტური ქვეყანა დაადგა კაპიტალისტური გამდიდრების გზას.<ref>{{cite book | last=Nolan | first=Peter | title=China's Rise, Russia's Fall | date=1995 | author-link=Peter Nolan | publisher=St. Martin's Press | isbn=978-0-312-12714-5 }}</ref> კომუნისტური პარტიები ბალტიის ქვეყნების გარდა არ ჩანმოშორებულან მმართველობას და მათი წევრები არ გასამართლებულან. ბევრ ქვეყანაში კომუნისტურმა პარტიებმა შეიცვალეს სახელი და განაგრძეს ფუნქციონირება. [[სტეფენ ჰოლმსი]] ამბობს რომ „დეკომუნიზაცია“, პატარა აქტიური პერიოდის შემდეგ, მალევე გახდა უნივერსალური მარცხი. ამის მიზეზად კი ასახელებს:<ref>Michael Mandelbaum (Ed., 1996) "Post-Communism: Four Perspectives", Council on Foreign Relations ISBN 0-87609-186-9</ref> * 45-70 წლიანი კომუნისტური მმართველობის შემდეგ, თითქმის ყველა ოჯახს ჰყავს წევრი რომელიც ასოცირებულია სახელმწიფოსთან. პირველი რეაქციის შემდეგ, რაც იყო რომ გავანადგუროთ წითლები, მალევე გაიაზაა ხალხმა რომ მასიური დასჯა არ არის სწორი ხოლო რამდენიმე ადამიანის პოვნა და დასჯა კი არ ქმნის სამართალს. * პოსტკომუნიზმის ამჟამინდელი ეკონომიკური პრობლემების გადაუდებლობა კომუნისტური წარსულის დანაშაულებებს „ძველ ამბებად“ აქცევს მრავალი მოქალაქისათვის. * დეკომუნიზაცია მიჩნეულია ელიტების ძალაუფლების თამაშად. * სოციალური ელიტის განდევნის სირთულე მოითხოვს რომ ტოტალიტარულმა სახელმწიფომ შეამციროს „ხალხის მტრების“ დასჯის სურვილი სწრაფად და ეფექტურად. * საკმაოდ ცოტა ადამიანს აქვს სუფთა წარსული, იმისთვის რომ დაიკავოს საჭირო პოზიციები. ცივი ომის შემდგომი სამყარო უნიპოლარული გახდა, რომელშიც [[აშშ]] იყო ერთადერთი ძლიერი სახელმწიფო. ცივმა ომმა განსაზღვრა ამერიკის პოლიტიკური როლი. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.osaarchivum.org/guide/ არქივები, ბუდაპეშტი, უნგრეთი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110511130424/http://www.osaarchivum.org/guide/ |date=2011-05-11 }} * [http://www.cybertrn.demon.co.uk/ ბრიტანეთის არქივი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222065026/http://www.cybertrn.demon.co.uk/ |date=2008-12-22 }} * [http://www.conelrad.com/ CONELRAD ცივი ომის პოპ-კულტურის საიტი] * [http://archives.cbc.ca/IDD-1-71-274/conflict_war/cold_war/ ცივი ომის კულტურა 1950-1960 წლებში] * [http://coldwarfiles.org/ ცივი ომის ფაილები] * [http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/ CNN ცივი ომის საინფორმაციო ბანკი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081217154418/http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/ |date=2008-12-17 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ცივი ომი}} [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ომები]] [[კატეგორია:ცივი ომი|*]] m7w2v0va98wljswfb4khxgepk3ti3gt 0 47247 4407859 4198835 2022-08-17T09:39:28Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Viswanathan Anand 08 14 2005.jpg|thumb|300px|ვიშვანათან ანანდი]] '''ვიშვანათან ანანდი''' ([[ჰინდი]]: विश्वनाथन आनन्द) ([[თამილი]]: விச்வநாதன் ஆனந்த்) (IPA: ʋiɕ'ʋəˌnɑˌt̪ʰən ɑnˌəndd̪) (დ. [[11 დეკემბერი]], [[1969]]) — ინდოელი ჭადრაკის დიდოსტატი და ყოფილი მსოფლიო ჩემპიონი. ანანდი ერთ-ერთია ექვს მოჭადრაკეს შორის ისტორიაში, რომელმაც 2800 ნიშნული მოხსნა ფიდეს რეიტინგის სიაში. 2012 წლის 31 მაისს, ანანდიმ [[ბორის გელფანდი]] დაამარცხა და ზედიზედ მეოთხედ გახდა [[ჭადრაკის მსოფლიო ჩემპიონატი 2012|მსოფლიო ჩემპიონი ჭადრაკში]]. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://players.chessdom.com/viswanathan-anand/anand-world-chess-champion-2010 Anand wins World Championship 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120819192720/http://players.chessdom.com/viswanathan-anand/anand-world-chess-champion-2010 |date=2012-08-19 }} * [http://photo.chessdom.com/index.php?cat=10025 500+ photos from the World Championship 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120621000658/http://photo.chessdom.com/index.php?cat=10025 |date=2012-06-21 }} *[http://www.speakers.co.uk/csaWeb/speaker,3762 Viswanathan Anand at CSA Celebrity Speakers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110612125151/http://www.speakers.co.uk/csaWeb/speaker,3762 |date=2011-06-12 }} * [http://www.indiatwo.com/videos/viswanathan-anand Latest Videos of Viswanathan Anand] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081231010626/http://www.indiatwo.com/videos/viswanathan-anand |date=2008-12-31 }} * [http://www.365chess.com/players/Viswanathan_Anand Viswanathan Anand games at 365Chess.com] {{DEFAULTSORT:ანანდი, ვიშვანათან}} [[კატეგორია:ინდოელი მოჭადრაკეები]] [[კატეგორია:მსოფლიო ჩემპიონები ჭადრაკში]] [[კატეგორია:ჭადრაკის დიდოსტატები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1969]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 დეკემბერი]] {{ესკიზი-ბიოგრაფია}} t4hq5sgsm64o4saczuh9v3ezvdwo6cm 0 48777 4407739 4404770 2022-08-16T17:16:01Z Niko747474 143308 wikitext text/x-wiki {{წყარო}} {{ინფოდაფა სპორტი|სახელწოდება=ფორმულა ერთი|სურათი=f1.svg|სურათისზომა=მინიატურა|წარწერა=ფორმულა ერთის ლოგოტიპი|ქვეყანა/რეგიონი=საერთაშორისო|წევრები=20|კლუბები=10}} '''ფორმულა ერთი''' ([[ინგლ.]] Formula One, ასევე '''ფორმულა-1''', ან არაოფიც. '''სამეფო ფორმულა''') — მსოფლიო ჩემპიონატი წრიულ [[ავტორბოლა]]ში. ავტორბოლის ყველაზე ძვირი და მაღალტექნოლოგიური სახეობა. მსოფლიო ჩემპიონატი ტარდება ყოველ წელს და ცალკეული ეტაპებისგან შედგება. ჩემპიონატის გამარჯვებული წლის ბოლოს ვლინდება. ამ ჩემპიონატში ასპარეზობენ როგორც ცალკეული პილოტები, ასევე გუნდებიც. პილოტები ასპარეზობენ მსოფლიო ჩემპიონის ტიტულისთვის, ხოლო გუნდები — კონსტრუქტორთა თასისთვის. ფორმულა ერთის მიმდინარე ჩემპიონია [[მაქს ვერსტაპენი]] (2021)<ref>{{Cite web|year=2021|url=https://www.formula1.com/en/results.html/2021/drivers.html|title=FIA Formula One World Championship 2021 Driver Standings|publisher=FIA Formula One Official Website}}</ref>, ხოლო კონსტრუქტორთა თასის — ''მერსედესი''<ref>{{Cite web|year=2021|url=https://www.formula1.com/en/results.html/2021/team.html|title=FIA Formula One World Championship 2021 Constructor Standings|publisher=FIA Formula One Official Website}}</ref>. == ფორმულა ერთის ჩემპიონატის გრან-პრი == გრან-პრიში მონაწილეობის მისაღებად, პილოტს უნდა გააჩნდეს საერთაშორისო საავტომობილო ფედერაციის სუპერლიცენზია. ფორმულა ერთის გრან-პრი რამდენიმე სესიისგან შედგება. === თავისუფალი პრაქტიკა === * პრაქტიკები 3 ნაწილადაა დაყოფილი. სამივე პრაქტიკა ერთი საათის განმავლობაში გრძელდება. უმეტეს შემთხვევაში პირველი ორი სესია პარასკევს, ხოლო მესამე შაბათსაა, თუმცა მონაკოს გრან-პრიზე, პირველი ორი სესია ხუთშაბათს, ხოლო შაბათს მესამე სესია ტარდება. * რბოლაში მონაწილეობის მისაღებად, პილოტი ვალდებულია, მონაწილეობა მიიღოს პრაქტიკის რომელიმე სესიაში. === კვალიფიკაცია === 2006 წლიდან ფორმულა ერთში კვალიფიკაციის ახალი განლაგება შემოიტანეს: პირველი სეგმენტი 18 წუთს გრძელდება, მეორე სეგმენტი - 16-ს, ხოლო მესამე მხოლოდ 12 წუთს. # პირველ სესიაში (Q1) მონაწილეობას ყველა პილოტი იღებს. ისინი ტაბულაზე მათ მიერ განვლილ დროს აქვეყნებენ, სესიის ბოლოს პილოტები, რომლებმაც მე-15 პოზიციაზე დაბალი დაიკავეს, სესიას ტოვებენ, და სხვა სესიებში მონაწილეობის უფლება არ აქვთ. # მეორე სესიაში (Q2) მონაწილეობას დარჩენილი 15 პილოტი იღებს. მათგან ბოლო 5 ვარდება და მესამე სესიაში არ იღებს მონაწილეობას. # მესამე სესიაში (Q3) მონაწილეობას დარჩენილი 10 პილოტი იღებს. სესიის შემდეგ მათი რეზულტატებიდან გამომდინარე, რბოლას ისინი გარკვეული პოზიციიდან იწყებენ. === რბოლა === რბოლა კვირას ტარდება, თუმცა მის უშუალოდ დაწყებამდე პილოტები 1 წრეს არტყამენ, რომლის დროს პოზიციის შეცვლის უფლება არ აქვთ. რბოლის წრეების რაოდენობა ტრასის სიგრძიდან გამომდინარე ითვლება. ფინალურ პროტოკოლში მოსახვედრად, პილოტი ვალდებულია გაიაროს მოცემული დისტანციის მინიმუმ 90%. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commonscat-inline|Formula One}} {{Wikivoyage}} * {{Official website|1=http://www.formula1.com}} * [http://www.fia.com/home FIA] {{სპორტი}} [[კატეგორია:ფორმულა ერთი]] [[კატეგორია:ავტორბოლები]] 2bxtc732k5wj7rk4gl18nizu0wcloke 0 55438 4407962 4402540 2022-08-17T11:33:46Z InternetArchiveBot 124291 გადარჩენა 1 წყაროების და მონიშვნა 0 მკვდრად.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = კანბერა |მშობლიური სახელი = {{lang-en|Canberra}} |ქვეყანა = ავსტრალია |პანორამა = Canberra parliamentary axis.JPG |პანორამის სიგანე = 300px |წარწერა = |დროშა = Flag of the Australian Capital Territory.svg |გერბი = Coat of Arms of the Australian Capital Territory.svg |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = S|lat_deg = 35|lat_min = 18|lat_sec = 27 |lon_dir = E|lon_deg = 149|lon_min = 07|lon_sec = 27.9 |CoordAddon = type:city(110000)_region:AU |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = 280 |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = ფედერალური ტერიტორია (ავსტრალია){{!}} ფედერალური ტერიტორია |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = [[12 მარტი]], 1913 |დაქვემდებარება = დედაქალაქი |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 814,2 |სიმაღლის ტიპი=ზღვის დონე{{!}}ზღვის დონიდან |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = 578 |მოსახლეობა = 420 960 |აღწერის წელი = 2018 |სიმჭიდროვე = 517,0 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +10 |DST = 11 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საიტი = www.act.gov.au |კატეგორია ვიკისაწყობში = Canberra }} '''კანბერა''' ({{lang-en|Canberra}}) — [[ავსტრალია|ავსტრალიის]] [[დედაქალაქი]] 1927 წლიდან. გარშემორტყმულია [[ახალი სამხრეთ უელსი]]ს შტატის ტერიტორიით. კანბერა ქვეყნის შიგნით მდებარე ყველაზე დიდი ქალაქია, ხოლო მთლიანად ქვეყნის მაშტაბით 8-ე. ქალაქი [[ფედერალური ტერიტორია (ავსტრალია)|ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის]] ადმინისტრაციული ცენტრია, რომელიც, ასევე, მოიცავს მცირე სასოფლო სამეურნეო ზონასა და [[ნამაჯის ეროვნული პარკი|ნამაჯის ეროვნულ პარკს]]. კანბერიდან 280 კმ-ში ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარეობს [[სიდნეი]], ხოლო 650 კმ-ში სამხრეთ-დასავლეთით - [[მელბურნი]]. 2011 წლის აღწერის მონაცემებით ქალაქ კანბერის მოსახლეობის რაოდენობა შეადგენს 355 596 ადამიანს,<ref>[http://www.censusdata.abs.gov.au/census_services/getproduct/census/2011/quickstat/UCL802001?opendocument&navpos=220 Australian Bureau of Statistics (Canberra)]</ref> ხოლო იმავე წლის აღწერის მონაცემებით კანბერის მოსახლეობა თანამგზავრ ქალაქ [[კუნიბეი]]სთან ერთად, როგორც საქალაქო [[აგლომერაცია]] მოიცავს 391 645 მოსახლეს.<ref>[http://www.censusdata.abs.gov.au/census_services/getproduct/census/2011/quickstat/8001?opendocument&navpos=220 Australian Bureau of Statistics (Canberra-Queanbeyan)]</ref> 1908 წელს თანამედროვე კანბერის ტერიტორია შეირჩა ავსტრალიის კავშირის მომავალი დედაქალაქისათვის, რაც გახდა კომპრომისი ამ სტატუსისათვის ერთმანეთთან მეტოქე ქვეყნის ორ უდიდეს ქალაქებს - სიდნეისა და მელბურნს შორის. საუკეთესო დიზაინისთვის ჩატარებული საერთაშორისო კონკურსის შემდეგ მომავალი მშენებლობის საფუძვლად, რომელიც დაიწყო 1913 წელს, აღებული იქნა [[ჩიკაგო]]ელი [[არქიტექტურა|არქიტექტორების]] [[უოლტერ გრიფინი]]ს<nowiki/>ა და [[მერიონ გრიფინი]]ს გეგმა. კანბერის დიზაინის საფუძვლად იქცა [[ქალაქი-ბაღნარი]]ს კონცეფცია, რომელიც საშუალებას იძლეოდა შექმნილიყო ბუნებრივი მცენარეულობის ფართე ზონები, რის გამოც ავსტრალიელებმა დედაქალაქს შეარქვეს „''bush capital''“ ([[ინგლისური ენა|ინგლისური ენიდან]] თარგმანში „ტყის დედაქალაქი“). მიუხედავად იმისა, რომ ქალაქის ზრდასა და განვითარებას ხელს უშლიდა [[პირველი მსოფლიო ომი]] და [[დიდი დეპრესია]], [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ კანბერა გახდა აყვავებული ქალაქი. კანბერა არის ადგილი, სადაც განლაგებულია [[გენერალ-გუბერნატორი]]ს რეზიდენცია, [[ავსტრალიის პარლამენტი]], [[ავსტრალიის უმაღლესი სასამართლო]] და მრავალი სამინისტრო და სააგენტო. ქალაქში ასევე მდებარეობს სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობის საზოგადოებრივი და კულტურული დაწესებულებები, ისეთები როგორებიცაა: [[ავსტრალიის ეროვნული გალერეა]] და [[ავსტრალიის ეროვნული მუზეუმი]]. ==მნიშვნელობა== სიტყვა „''Canberra''“ მომდინარეობს [[ავსტრალიელი აბორიგენები|ავსტრალიელი აბორიგენი]] ადგილობრივი ტომის [[ნგაბრი|ნგაბრის]] [[დიალექტი|დიალექტის]] დასახელებისგან, რომელიც ეკუთვნის ნგუნავალის ოჯახურ ჯგუფს, უფრო ზუსტად სიტყვა „''Kanbarra''“, რომელიც ნგუნავალის ძველი ენიდან ითარგმნება, როგორიც „შეხვედრის ადგილი“<ref name=autogenerated1>{{cite news|url=http://nla.gov.au/nla.news-article55185386|title=Place Names|newspaper=[[Australian Women's Weekly|The Australian Women's Weekly (1932–1982)]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110327163310/http://www.trove.nla.gov.au/ndp/del/article/55185386|archivedate=27 მარტი 2011|url-status=live|date=13 May 1964|accessdate=22 თებერვალი, 2011|page=61|publisher=National Library of Australia}}</ref>. ეს დასახელება, გამოიყენებოდა [[კორობორი|კორობორის]], ანუ ავსტრალიელი აბორიგენების ცერემონიალური შეხვედრების აღსანიშნავად, რომელიც ტარდებოდა ნგუნავალის ტომის სეზონური მიგრაციის დროს და რომელზეც ჭამდნენ „[[Agrotis infusa]]“-ს. მათი მიგრაციის გზა ყოველ გაზაფხულზე ასევე გადიოდა ამ რაიონზე<ref name=autogenerated1 />. == გეოგრაფია == [[ფაილი:Canberra Map-MJC.png|thumb|275px|right|კანბერის მდებარეობა ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის ფარგლებში. ქალაქის შვიდი ოლქი გამოსახულია ყვითელი ფერით: ჩრდილოეთი კანბერა, სამხრეთი კანბერა, უოდენ-ველი, ბელკონენი, უესტონი-კრიკი, ტაგერანონგი და განგალინი.]] კანბერას ფართობი 814,2 კმ²-ს შეადგენს<ref name=area>{{cite web|url=http://www.actpla.act.gov.au/tools_resources/planning_data|title=Planning Data Statistics|publisher=ACT Planning & Land Authority|date=21 July 2009|accessdate=13 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080802163103/http://www.actpla.act.gov.au/tools_resources/planning_data|archivedate=2 აგვისტო 2008}}</ref> და მდებარეობს [[ბრინდაბელა]]ს მთებთან, დაახლოებით 150 კმ-ში ავსტრალიის აღმოსავლეთ სანაპიროდან. ქალაქი მდებარეობს გორაკებიან დაბლობზე სიმაღლით 550 მეტრიდან 700 მეტრამდე. უმაღლესი წერტილი არის მაჯურას მთა (სიმაღლე 888 მეტრი)<ref>{{cite web|url=http://www.queanbeyanage.com.au/news/local/news/general/lady-luck-or-lucky-lady/250543.aspx?storypage=0|title=Lady luck or lucky lady?|work=The Queanbeyan Age|date=19 July 2002|accessdate=11 თებერვალი 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120303151249/http://www.queanbeyanage.com.au/news/local/news/general/lady-luck-or-lucky-lady/250543.aspx?storypage=0|archivedate=3 მარტი 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0006/13686/cnpmapmajura.pdf|title=Canberra Nature Park: Mt Majura Nature Reserve|year=2004|publisher=ACT Government Territory and Municipal Services|accessdate=13 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120326060951/http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0006/13686/cnpmapmajura.pdf|archivedate=26 მარტი 2012}}</ref>. სხვა მაღალი ადგილებიდან გამოირჩევა ტეილორის მთები , ეინსლი, მაგა-მაგა და [[ბლექ-მაუნთინი]]. კანბერა გარშემორტყმულია [[ტყე]]ებით, რომელიც წარმოადგენს [[ევკალიპტი]]ს [[სავანა|სავანების]], [[მინდორი|მინდვრების]], ტყის რაიონების, [[ჭაობი|ჭაობების]]<nowiki/>ა და მშრალი [[ევკალიპტი|ევკალიპტის]] ტყეების ნარევს. ქალაქში მოედინება [[მდინარე]] [[მოლონგლო (მდინარე)|მოლონგლო]], რომელიც ერთ ადგილას გადაკეტილია [[კაშხალი|კაშხლით]], რომ შეინარჩუნონ წყლის დონე კანბერის ცენტრში მდებარე ხელოვნურ [[ტბა]] [[ბერლი-გრიფინი|ბერლი-გრიფინში]].{{sfn|Sparke|1988|pp=131-132}} ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში მოლონგლო უერთდება მდინარე [[მარამბიჯი]]ს, რომელიც მიედინება ჩრდილო-დასავლეთი მიმართულებით ქალაქ [[იასი (ავსტრალია)|იასი]]ს მხრიდან ახალ სამხრეთ უელსში.{{sfn|Gibbney|1988|loc=inside cover}} ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის ფარგლებში დასახლება ოუქს-ისტეიტის შორიახლოს მოლონგლოს მდინარეს უერთდება მდინარე კუეანბეიანი. მოლონგლოსა და მარამბიჯის მდინარეებს ასევე უერთდება რამდენიმე პატარა მდინარე, მაგალითად, ჯერაბომბერა და იარალუმლა. პატარა მდინარეებიდან ორი, ჯინინდერა და ტაგერანონგი, გადაღობილია კაშხლებით, და ისინი ქმნიან ტბა ჯინინდერასა და ტაგერანონგს.{{sfn|Sparke|1988|pp=181-182}}<ref>{{cite web|url=http://www.tams.act.gov.au/parks-recreation/water_catchments/urban_water_catchments/lakeginninderra|title=Lake Ginninderra|publisher=ACT Government Territory and Municipal Services|accessdate=17 September 2013}}</ref>{{sfn|Williams|2006|p=260}} ბერლი-გრიფინის ტბის წარმოქმნამდე კანბერის ტერიტორია მუდმივად განიცდიდა დატბორვას.{{sfn|Sparke|1988|pp=4-7, 13-14}}<ref name="NCA_ Scrivener">{{cite book|title=Scrivener Dam|publisher=National Capital Authority|pages=1–2|url=http://www.nationalcapital.gov.au/downloads/education_and_understanding/factsheets/20ScrivenerDam.pdf|accessdate=2 June 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130501233910/http://www.nationalcapital.gov.au/downloads/education_and_understanding/factsheets/20ScrivenerDam.pdf|archivedate=1 May 2013|format=PDF}}</ref> === კლიმატი === კანბერის [[კლიმატი]] მთის კონტინენტალური [[სუბტროპიკული კლიმატური სარტყელი|სუბტროპიკულია]].<ref>{{cite web|title=Climate: Canberra - Climate graph, Temperature graph, Climate table|url=http://en.climate-data.org/location/118/|publisher=Climate-Data.org|accessdate=5 September 2013}}</ref> ამ მიზეზით კანბერაში მუდამ ტემპერატურის დიდი სადღეღამისო ცვალებადობაა, ხოლო [[ზაფხული]] ჩვეულებრივ ძალიან მშრალი არაა. გეოგრაფიული განედის, სიმაღლისა და სანაპიროდან დაშორების გამო კანბერაში გამორჩეულად გამოიყოფა ოთხი სეზონი. ავსტრალიის სანაპირო ტერიტორიების უმრავლესობის კლიმატი, სადაც მდებარეობს ქვეყნის ყველა შტატისა და ტერიტორიის დედაქალაქი, იმყოფება ზღვის რბილი ზემოქმედების ქვეშ. კანბერაში კი ზაფხული ცხელი და მშრალია, [[ზამთარი]] გამოირჩევა ცივი ნისლით და ხშირი სუსხით. მთები და გარკვეული ადგილები დაფარულია [[თოვლი]]თ.<ref name=bom>{{cite web|url=http://www.bom.gov.au/weather/nsw/canberra/climate.shtml|title=Climate of Canberra Area|accessdate=13 May 2010|publisher=Bureau of Meteorology|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090712100903/http://www.bom.gov.au/weather/nsw/canberra/climate.shtml|archivedate=12 ივლისი 2009}}</ref> ქალაქში ყველაზე მაღალი ტემპერატურა დარეგისტრირდა 1968 წლის 1 თებერვალს, რომელიც შეადგენდა 42,2&nbsp;°C-ს,<ref>{{Cite journal|publisher=Australian Bureau of Statistics|title=1301.0 - Year Book Australia, 2002|url=http://www.abs.gov.au/Ausstats/abs@.nsf/0/b5186097bad6b76cca256b3400819cd1|archivedate=12 October 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121012125015/http://www.abs.gov.au/Ausstats/abs@.nsf/0/b5186097bad6b76cca256b3400819cd1|date=25 January 2002|ref=harv}}</ref> ყველაზე დაბალი დარეგისტრირდა 1971 წლის 11 ივლისს −10&nbsp;°C,<ref name=bom/> ზამთარში ქალაქში ზოგჯერ მოდის თოვლი, მაგრამ როგორც წესი ის მალე დნება. სექტემბრიდან მარტის ჩათვლით ხდება [[ჭექა-ქუხილი]]. წვიმის მაქსიმალური რაოდენობა მოდის გაზაფხულზე და ზაფხულში. === ქალაქის დაგეგმარება === კანბერა აშენებულია ქალაქის გეგმის საფუძველზე, რომელიც შეიმუშავა XX საუკუნის ერთ-ერთმა დიდმა ამერიკელმა არქიტექტორმა [[უოლტერ გრიფინი|უოლტერ გრიფინმა]] .{{sfn|Wigmore|1971|pp=60-63}} ქალაქის ცენტრს აქვს რადიალური და რგოლური ქუჩების სისტემა და დაკვალულია ორ პერპენდიკულარულ ღერძზე: წყლის ღერძი, რომელიც გაჭიმულია ბერლი-გრიფინის ტბის გასწვრივ,{{sfn|Wigmore|1971|p=67}} და სახმელეთო ღერძი, რომელიც გაჭიმულია პარლამენტის შენობიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთის მიმართულებით ანზაკ-პარეიდის ქუჩის გასწვრივ ეინსლის მთის ძირას არსებული ავსტრალიის სამხედრო მემორიალამდე. ტერიტორია, რომელიც ცნობილია როგორც პარლამენტის სამკუთხედი, ჩამოყალიბებულია სამი ღერძით: პირველი გაჭიმულია კეპიტალ-ჰილიდან, სადაც მდებარეობს პარლამენტის შენობა, თანამეგობრობის ავენიუს გასწვრივ სიტი-ჰილის გარშემო არსებულ საქმიანი ცენტრისკენ, მეორე - კონსტიტუციის ავენიუს გასწვრივ დიფენსის ოლქისკენ რასელ-ჰილზე, მესამე - კინგზის ავენიუს გასწვრივ კეპიტალ-ჰილთან.{{sfn|Universal Publishers|2007|pp=10-120}} კანბერისა დანარჩენი ნაწილის დაგეგმარება იწყება სამი შემაღლებული ადგილიდან, რომლებიც გარს აკრავენ ქალაქს: ეინსლის, ბლექ-მაუნტინის{{sfn|Wigmore|1971|p=64}} და ბიმბერის{{sfn|Wigmore|1971|p=64}} მთებიდან. [[ფაილი:Inner-canberra 01MJC.png|left|thumb|250px|კანბერის ცენტრალური ნაწილი ძირითადად აშენებულია გრიფინის გეგმის საფუძველზე (მაგალითად, „პარლამენტის სამკუთხედი“).]] კანბერის საქალაქო ნაწილს აქვს ზონური სტრუქტურა: მასში გამოყოფილია ოლქები, ქალაქის ცენტრები, ქალაქ-თანამგზავრები, საწარმოო რაიონები და სოფლები. ქალაქი დაყოფილია შვიდ ოლქად, რომელთაგან თითოეული იყოფა რაიონებად და აქვს საკუთარი კომერციული და საზოგადოებრივი ცენტრი.{{sfn|Universal Publishers|2007|pp=10-60}} ოლქებში ადამიანებით დასახლება მოხდა შემდეგი თანმიმდევრობით: * [[ჩრდილოეთი კანბერა]]: ოლქი დასახლდა 1920-1930-იან წლებში და შემდგომში გაფართოვდა 1960-იან წლებამდე. დღეისათვის შედგება 14 რაიონისაგან.{{sfn|Gibbney|1988|pp=110-200}} * [[სამხრეთი კანბერა]]: ოლქი დასახლდა 1920-დან 1960-იან წლებში. შედგება 12 რაიონისაგან. * [[უოდენ-ველი]] ): პირველად დასახლდა 1963 წელს. შედგება 12 რაიონისაგან.{{sfn|Sparke|1988|p=180}} * [[ბელკონენი]]: პირველად დასახლდა 1967 წელს. შედგება 25 რაიონისაგან.{{sfn|Sparke|1988|p=180}} * [[უესტონი-კრიკი]]: პირველად დასახლდა 1969 წელს. შედგება 8 რაიონისაგან.<ref>{{cite web |url=http://www.wccc.com.au/Pages/aboutweston.php |title=About Weston Creek, Canberra |publisher=Weston Creek Community Council |accessdate=23 April 2010 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6970DL7Ok?url=http://www.wccc.com.au/Pages/aboutweston.php |archivedate=12 ივლისი 2012 }}</ref> * [[ტაგერანონგი]]: პირველად დასახლდა 1974 წელს. შედგება 19 რაიონისაგან.{{sfn|Fitzgerald|1987|p=167}} * [[განგალინი]]: პირველად დასახლდა 1990-იან წლებში. დღეისათვის შედგება 7 რაიონისაგან, იგეგმება გაფართოება. ჩრდილოეთ კანბერისა და სამხრეთ კანბერის ოლქების დიდი ნაწილი აშენდა უოლტერ გრიფინის გეგმის საფუძველზე{{sfn|Wigmore|1971|p=64}}{{sfn|National Capital Development Commission|1988|p=17}}. 1967 წელს ეროვნული დედაქალაქის განვითარების კომისიამ მიიღო ეგრეთ წოდებული „Y-გეგმა“, კანბერის მომავალი საქალაქო განვითარების გეგმა მთელი რიგი სავაჭრო და კომერციული ტერიტორიების გარშემო, ცნობილი როგორც ქალაქის ცენტრები და ერთმანეთთან ჩქაროსნული ავტოსტრადებით შეერთებული, რომელთა მდებარეობა გვაგონებს ასო Y-ს: Y-ის საფუძველში დევს ტაგერანონგის ოლქი, ხოლო დაბოლოებებში -ბელკონენი და განგალინი{{sfn|Sparke|1988|pp=154-155}}. კანბერის განვითარება, მათ შორის, საქალაქო დაგეგმარება და მიწადსარგებლობა, იმყოფება მთავრობის სრული კონტროლის ქვეშ. ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის მთელი მიწა ეროვნული მთავრობისაგან აღებულია არენდაში 99 წლიანი ვადით{{sfn|Sparke|1988|pp=154-155}}. ქალაქის უმრავლეს რაიონებში არსებობენ საკუთარი მაღაზიები და, იმავე დროს, მდებარეობენ უფრო მსხვილი სავაჭრო ცენტრებიდან სიახლოვეს, რომელიც ემსახურება რამდენიმე ერთმანეთის მოსაზღვრე რაიონებს. კომუნალური სამსახურები და სკოლები ხშირად მდებარეობენ ადგილობრივი მაღაზიების ან სავაჭრო ცენტრების სიახლოვეს. კანბერის ბევრ რაიონს სახელი დარქმეული აქვს ავსტრალიის პრემიერ-მინისტრების, ქვეყნის ცნობილი მოქალაქეების, ადრეული დასახლებულების პატივსაცემად ან გამოყენებულია სახელები, რომლებიც წარმოშობილები არიან ავსტრალიელი აბორიგენების ენებიდან<ref name=name>{{cite web|url=http://www.actpla.act.gov.au/tools_resources/maps_land_survey/place_names/place_name_processes|title=Place name processes|publisher=ACT Planning & Land Authority|date=11 May 2009|accessdate=10 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130419123735/http://www.actpla.act.gov.au/tools_resources/maps_land_survey/place_names/place_name_processes|archivedate=19 April 2013}}</ref>. ქალაქის ცალკეული რაიონების ქუჩებს აქვთ განსაზღვრული თემატიკა, მაგალითად, ქუჩები პეიჯის რაიონში ატარებენ ცნობილი ბიოლოგებისა და ნატურალისტების სახელებს, ხოლო დაფის რაიონში-ავსტრალიის დამბებისა და კაშხლების სახელებს. უცხოური სახელმწიფოების დიპლომატიური მისიები ძირითადად მდებარეობენ იარალამლას, დიკინის და ო’მალის რაიონებში. ქალაქის სამი სამრეწველო რაიონებია: ფიშუიკი, მიტჩელი და ჰიუმი.<ref>{{cite web|url=http://www.australianhumanitiesreview.org/archive/Issue-September-2000/johnston.html|last=Johnston|first=Dorothy|title=Cyberspace and Canberra Crime Fiction|date=September 2000|work=Australian Humanities Review|accessdate=13 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110107064831/http://www.australianhumanitiesreview.org/archive/Issue-September-2000/johnston.html|archivedate=7 იანვარი 2011}}</ref> {{პანორამა|Canberra From Black Mountain Tower.jpg|1250პქ|<center>კანბერას პანორამა</center>}} == ისტორია == === ევროპელებამდელი პერიოდი === ევროპელების დასახლებების გამოჩენამდე თანამედროვე კანბერის ტერიტორიაზე სეზონურად ცხოვრობდნენ [[ნგუნავალი]] და [[ვალგალუ]]ს [[ავსტრალიელი აბორიგენები]]ს ტომები<ref name="Gillespie84">{{cite book|last=Gillespie|first=Lyall|title=Aborigines of the Canberra Region|publisher=Wizard (Lyall Gillespie)|location=Canberra|year=1984|pages=1–25|isbn=0-9590255-0-2}}</ref>. ქალაქის სამხრეთ-აღმოსავლეთის მიწებზე დასახლებულნი იყვნენ [[ნგარიგო]]ს ტომები, ჩრდილოეთით - [[გუნდუნგურა]]ს ტომები, სანაპიროზე - [[იუინი]]სა და დასავლეთით - [[ვირატიური]]ს ტომები. არქეოლოგიური მონაცემების საფუძველზე, თანამედროვე კანბერის რაიონი ადამიანებით დასახლდა დაახლოებით 21 000 წლის წინ<ref>{{citation|last1=Flood|first1=J. M.|last2=David|first2=B.|last3=Magee|first3=J.|last4=English|first4=B.|year=1987|title=Birrigai: a Pleistocene site in the south eastern highlands|journal=Archaeology in Oceania|volume=22|pages=9–22}}</ref>. === პირველი ევროპული დასახლებები === კანბერის ტერიტორიის ევროპული გამოკვლევები და დასახლება დაიწყო 1820-იანი წლების დასაწყისში<ref>{{citation|url=http://australia.gov.au/about-australia/australian-story/canberra-australias-capital-city|publisher=Australian Government|title=Canberra - Australia's capital city|date=4 February 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140212004359/http://www.australia.gov.au/about-australia/australian-story/canberra-australias-capital-city|archivedate=12 თებერვალი 2014|url-status=live|accessdate=12 თებერვალი 2015}}</ref>{{sfn|Fitzgerald|1987|p=5}}{{sfn|Gillespie|1991|pp=3-8}}. 1820 წლიდან 1824 წლამდე პერიოდში ჩატარდა ოთხი ექსპედიცია.{{sfn|Fitzgerald|1987|p=5}}{{sfn|Gillespie|1991|pp=3-8}} თეთრკანიანთა დასახლება კანბერის რაიონში თარიღდება 1823 წლით, როდესაც ჯოშუა ჯონ მურის დაქირავებულმა მუშებმა, თანამედროვე ნახევარკუნძულ ექტონის ტერიტორიაზე ააშენეს სასახლე და ცხვრების ფერმა{{sfn|Gillespie|1991|p=9}}. ოფიციალურად ეს ტერიტორია მათ იყიდეს 1826 წელს და დაარქვეს „Canberry“<ref>{{cite news|url=http://nla.gov.au/nla.news-article29891172|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130728133212/http://trove.nla.gov.au/ndp/del/article/29891172|url-status=live|archivedate=28 ივლისი 2013|title=LETTERS.|newspaper=The Sydney Morning Herald (NSW : 1842 - 1954)|location=NSW|date=31 January 1934|accessdate=8 October 2012|page=6|publisher=National Library of Australia}}</ref>. XIX საუკუნის განმავლობაში ევროპელი მოსახლეობის რაოდენობა კანბერის რაიონში ნელ-ნელა იზრდებოდა{{sfn|Gibbney|1988|p=48}}. პირველმოსახლეთა შორის იყო პირველი სიდნეელი ვაჭრის რობერტ კემპბელის ოჯახი, ვისი ქვის სახლი შემდგომში გახდა [[სამეფო სამხედრო კოლეჯი (დანტრუნი)|სამეფო სამხედრო კოლეჯი]] [[დანტრუნი]]ს რაიონში{{sfn|Fitzgerald|1987|p=9}}<ref>{{cite web|url=http://www.dha.gov.au/publications/australian-capital-territory.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120318062335/http://www.dha.gov.au/publications/australian-capital-territory.pdf|archivedate=18 March 2012|title=The Royal Military College, Duntroon|publisher=Defence Housing Australia|page=81|accessdate=13 May 2010}}</ref>. კემპბელების ოჯახი ასპონსორებდა დასახლებას, სამუშაოთი უზრუნველყოფდა კანბერის სხვა ოჯახებს, რომლებიც ამუშავებდნენ მათ მიწებს, მაგალითად, თანამედროვე კანბერის თანამგზავრ ქალაქ [[ვიტანგერა]]ში{{sfn|Gibbney|1988|pp=87-95}}. სხვა ცნობილ პირველდასახლებულებს შორის იყო მარის და გიბსის ოჯახები, რომლებიც 1830-იანი წლებიდან 1881 წლის ჩათვლით ფლობდნენ [[იარალამლა]]ს სასახლეს (დღეისათვის [[ავსტრალიის გენერალ-გუბერნატორი]]ს რეზიდენცია). უძველესი საზოგადოებრივი შენობა, რომელიც შენარჩუნებულია ქალაქის ცენტრალურ ნაწილში, [[იოანე ნათლისმცემელი|იოანე ნათლისმცემლის]] [[ანგლიკანიზმი|ანგლიკანური]] [[ეკლესია (ნაგებობა)|ეკლესიაა]], რომელიც მდებარეობს რიდის შემოგარენში{{sfn|Sparke|1988|p=116}}{{sfn|Fitzgerald|1987|p=17}} და ნაკურთხი 1845 წელს<ref>{{cite web|url=http://www.australiancemeteries.com/act/stjohns.htm|last=Weatherill|first=David|year=2007|title=Church of St John the Baptist Cemetery|publisher=The Heraldry & Genealogy Society of Canberra|accessdate=7 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130403094643/http://www.australiancemeteries.com/act/stjohns.htm|archivedate=3 აპრილი 2013|url-status=live}}</ref>. ეკლესიის შემოგარენის სასაფლაოზე კანბერის პირველი გზამკვლევის მრავალი საფლავია. მოსახლეობაში ევროპელთა წილის ზრდის ფონზე ავსტრალიელი აბორიგენების რაოდენობა მცირდებოდა შემოტანილი ავადმყოფობების - ძირითადად [[ოსპა|ოსპის]]ა და [[წითელა]]ს გამო.'' === ავსტრალიის დედაქალაქის საკითხი === რაიონის ცხოვრებაში ძირფესვიანი ცვლილებები, რომელიც ჯერ იყო [[ახალი სამხრეთი უელსი]]ს შტატის სოფელი, ხოლო შემდგომ გახდა ეროვნული დედაქალაქი, დაიწყო [[ავსტრალიის ფედერაცია|ავსტრალიის ფედერაციის]] საკითხზე დებატებით XIX საუკუნის ბოლოს.{{sfn|Fitzgerald|1987|p=92}} ხანგრძლივი კამათის შემდეგ თემაზე, თუ რომელი ქალაქი უნდა ყოფილიყო ქვეყნის დედაქალაქი, [[სიდნეი]] ან [[მელბურნი]], ბოლოს მიაღწიეს კომპრომისს: ახალი დედაქალაქი უნდა აშენებულიყო ახალი სამხრეთი უელსის შტატში იმ პირობით, რომ მისი ტერიტორია არ იქნებოდა სიდნეიდან 160 კმ-ზე ახლოს, ხოლო მელბურნი დედაქალაქის მშენებლობის დროს უნდა გამხდარიყო ქვეყნის დროებითი დედაქალაქი<ref>{{Cite book|title=The Oxford Companion to Australian History|editor1-last=Davison|editor1-first=Graeme|editor2-last=Hirst|editor2-first=John|editor3-last=Macintyre|editor3-first=Stuart|year=1998|publisher=Oxford University Press|pages=464–465, 662–663|isbn=9780195535976|ref=harv}}</ref>. კანბერის რაიონი 1908 წელს შეირჩა სამთავრობო ტოპოგრაფ [[ჩარლზ სკრივენერი]]ს მიერ ჩატარებული კვლევების შემდეგ.{{sfn|Fitzgerald|1987|p=93}} ახალი სამხრეთი უელსის შტატის მთავრობამ ფედერალური დედაქალაქის ტერიტორია (როგორც ის შემდგომ იწოდება) გადასცა ფედერალურ მთავრობას. === მომავალი დედაქალაქის დაგეგმარება და მშენებლობა === 1910 წლის 1 იანვარს მომავალი დედაქალაქის საუკეთესო დიზაინზე ჩატარებული საერთაშორისო კონკურსის შემდეგ [[ავსტრალიის შინაგან საქმეთა დეპარტამენტი|ავსტრალიის შინაგან საქმეთა დეპარტამენტმა]] შეარჩია [[უოლტერ გრიფინი]]ს და [[მერიონ გრიფინი]]ს პროექტი, ხოლო უკვე 1913 წელს უოლტერ გრიფინი დაინიშნა ფედერალური დედაქალაქის პროექტირებისა და დიზაინის დირექტორად და მალევე დაიწყო მშენებლობა{{sfn|Wigmore|1971|p=63}}. 1913 წლის 12 მარტს ქალაქს ოფიციალურად ეწოდა თანამედროვე დასახელება{{sfn|Gillespie|1991|p=303}}<ref>{{citation|url=http://aso.gov.au/titles/historical/naming-federal-capital/clip3/|archivedate=17 თებერვალი 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140217062840/http://aso.gov.au/titles/historical/naming-federal-capital/clip3/|url-status=live|publisher=National Film and Sound Archive|work=Australian Screen|title=Naming the Federal Capital of Australia|year=1913|accessdate=12 თებერვალი 2015}}</ref>. ეს გააკეთა ლედი დენმანმა, ავსტრალიის მაშინდელი გენერალ-გუბერნატორის - ლორდ [[ტომას დენმანი]]ს ცოლმა{{sfn|Fitzgerald|1987|p=103}}{{sfn|Australian Bureau of Statistics|1963}}<ref>{{cite web|url=http://www.youtube.com/watch?v=Px7vFz9HIK0|title=View Naming the Federal Capital of Australia|date=12 March 1913}}</ref>. ცერემონია გაიმართა კურაჯონგის ბორცვზე, რომელზეც შემდგომში აშენდა ავსტრალიის პარლამენტის შენობა{{sfn|Fitzgerald|1987|p=105}}. [[კამბერის დღე]]ს ყოველწლიურად აღნიშნავენ ქალაქში და ავსტრალიის ფედერალურ ტერიტორიაზე მარტის მეორე ორშაბათს<ref name=canb>{{cite web|url=http://www.cultureandrecreation.gov.au/articles/canberra/|title=Canberra – Australia's capital city|publisher=Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts|date=4 February 2010|accessdate=23 April 2010|archivedate=10 აპრილი 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110410090632/http://www.cultureandrecreation.gov.au/articles/canberra/}}</ref>. === ქალაქის არამდგრადი განვითარება === ფედერალური მთავრობა გადავიდა კანბერაში 1927 წლის 9 მაისს, ქვეყნის პარლამენტის დროებითი შენობის გახსნის დღეს{{sfn|Fitzgerald|1987|p=130}}<ref>{{Cite journal|url=http://moadoph.gov.au/blog/witness-to-history-the-opening-of-the-provisional-parliament-house-in-1927/|title=Witness to history: the opening of the Provisional Parliament House in 1927|publisher=Museum of Australian Democracy at Old Parliament House|author=Museum of Australian Democracy at Old Parliament House|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130513125119/http://moadoph.gov.au/blog/witness-to-history-the-opening-of-the-provisional-parliament-house-in-1927/|date=12 April 2010|archivedate=13 May 2013|ref=harv}}</ref>. ავსტრალიის პრემიერ-მინისტრი, [[ბრიუს სტენლი]] {{sfn|Wigmore|1971|p=101}}, ოფიციალურად დასახლდა თავის რეზიდენციაში ამ ამბიდან რამდენიმე დღით ადრე<ref>{{cite web|url=http://primeministers.naa.gov.au/primeministers/bruce/spouse.aspx|title=Ethel Bruce – Stanley Melbourne Bruce – Australia's PMs – Australia's Prime Ministers|publisher=National Archives of Australia|accessdate=23 April 2010|archivedate=11 თებერვალი 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140211195353/http://primeministers.naa.gov.au/primeministers/bruce/spouse.aspx|url-status=live}}</ref>. ქალაქის დაგეგმილი განვითარება მნიშვნელოვნად შენელდა 1930-იანი წლების [[დიდი დეპრესია|დიდი დეპრესიისა]] და [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს{{sfn|Wigmore|1971|pp=125-128}}. ზოგიერთი პროექტები, მაგალითად, [[კათოლიციზმი|კათოლიკური]] და [[ანგლიკანიზმი|ანგლიკანური]] მონასტრების შენობები, ამ წლებში ვერ აშენდა. === კანბერის განვითარება მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ === ქალაქის განვითარება დაჩქარდა მეორე მსოფლიო ომის დამთავრების შემდეგ, ამასთან დედაქალაქი გასცდა განვითარების საწყისი გეგმის საზღვრებს{{sfn|Wigmore|1971|pp=125-128}}. ომის შემდეგ კანბერაში მელბურნიდან გადმოვიდა რამდენიმე სამინისტრო სახელმწიფო მომსახურე პერსონალთან ერთად{{sfn|Sparke|1988|p=6}}{{sfn|Sparke|1988|pp=1-3}}. იმავდროულად მთავრობის დახმარებით დაიწყო საცხოვრებელი სახლების მშენებლობა, ქალაქის გაზრდილი მოსახლეობის საცხოვრებელი ადგილებით დასაკმაყოფილებლად. კანბერის ჩრდილოეთი და სამხრეთი ნაწილის მშენებლობა დამთავრდა 1950-იანი წლებისთვის, უოდენ-ველისა და ბელკონენის ოლქების 1960-იანი წლების შუაში და ბოლოში. 1964 წელს დამთავრდა ხელოვნური ტბის [[ბერლი-გრიფინი]]ს მშენებლობა{{sfn|Sparke|1988|pp=130-140}}. 1972 წლის 27 იანვარს პარლამენტის წინ გაიშალა ავსტრალიელი აბორიგენების კარვების საელჩო მკვიდრი მოსახლეობის უფლებებისა და მიწის საკითხებზე ყურადღების მიქცევის მიზნით. 1988 წლის 9 მაისს გაიხსნა ავსტრალიის პარლამენტის ახალი შენობა, უფრო ფართე ვიდრე წინა. 1988 წლის დეკემბერში ავსტრალიის პარლამენტის შესახებ მიღებული კანონის შემდეგ [[ფედერალური ტერიტორია (ავსტრალია)|ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორია]] გახდა მთლიანად თვითმართვადი წარმონაქმნი{{sfn|Sparke|1988|p=116}}{{sfn|Fitzgerald|1987|p=138}}. 1989 წლის თებერვალში ჩატარდა პირველი არჩევნები, და უკვე 1989 წლის 11 მაისს თავისი მუშაობა დაიწყო საკანონმდებლო ასამბლეამ 17 წევრის შემადგენლობით<ref>{{cite web|url=http://www.legassembly.act.gov.au/education/fact-sheets.asp?nav=factsheet02#1|title=Fact sheets|publisher=Legislative Assembly for the ACT|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130329130619/http://www.legassembly.act.gov.au/education/fact-sheets.asp?nav=factsheet02|archivedate=29 March 2013}}</ref>. ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის პირველი მთავრობა ჩამოყალიბდა [[ავსტრალიის ლეიბორისტული პარტია|ავსტრალიის ლეიბორისტული პარტიის]] მიერ. მთავარი მინისტრი პირველად გახდა ქალი - [[როზმარი ფოლეტი]].<ref>{{cite news|title=NSW boasts first female leadership team|url=http://news.smh.com.au/breaking-news-national/nsw-boasts-first-female-leadership-team-20091204-k94l.html|newspaper=The Sydney Morning Herald|publisher=Fairfax Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120515212717/http://news.smh.com.au/breaking-news-national/nsw-boasts-first-female-leadership-team-20091204-k94l.html|archivedate=15 May 2012|date=3 December 2009|last=Jerga|first=Josh|accessdate=13 January 2010}}</ref> 2003 წლის 18 იანვარს კანბერის ზოგიერთი რაიონი ძლიერ დაზარალდა ტყის ხანძრებით, რის შედეგადაც დაიღუპა ოთხი ადამიანი, ხოლო 491 შენობა, მთავარი საკვლევი [[ტელესკოპი]] და [[ავსტრალიის ეროვნული უნივერსიტეტი]]ს [[ობსერვატორია|ობსერვატორიის]] ლაბორატორია სტრომლოს მთაზე მთლიანად განადგურდა.<ref name="Doogan">{{cite book|last=Doogan|first=Maria|title=The Canberra Firestorm: Inquests and inquiry into four deaths and four fires between 8 and 18 January 2003|publisher=ACT Coroners Court|location=Canberra|accessdate=7 June 2010|date=December 2006|volume=1|url=http://www.courts.act.gov.au/BushfireInquiry/The_Canberra_Firestorm_Report/The%20Canberra%20Firestorm%20%28VOL%20I%29%20%28chapter%201%29.pdf|archiveurl=http://webarchive.loc.gov/all/20090516030249/http://www.courts.act.gov.au/bushfireinquiry/The_Canberra_Firestorm_Report/The%20Canberra%20Firestorm%20(VOL%20I)%20(chapter%201).pdf|archivedate=16 მაისი 2009}} {{Webarchive|url=http://webarchive.loc.gov/all/20090516030249/http://www.courts.act.gov.au/bushfireinquiry/The_Canberra_Firestorm_Report/The%20Canberra%20Firestorm%20(VOL%20I)%20(chapter%201).pdf |date=16 მაისი 2009 }}</ref> == საქალაქო მართველობა == ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიაზე კანბერის ფარგლებს გარეთ არ არის დიდი სოფლის მსგავსი დასახლებული პუნქტები<ref name=govt>{{cite web|url=http://www.legassembly.act.gov.au/education/role-of-the-assembly.asp|publisher=Legislative Assembly for the ACT|year=2010|title=Role of the Assembly|accessdate=13 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100527141718/http://www.legassembly.act.gov.au/education/role-of-the-assembly.asp|archivedate=27 მაისი 2010}}</ref>. ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის საკანონმდებლო ასამბლეა ერთდროულად საქალაქო საბჭოცაა და ტერიტორიული მთავრობაც. ასამბლეა შედგება 17 წევრისაგან, რომლებიც არჩეულია სამ ოლქში პროპორციული წარმომადგენლობის საფუძველზე<ref name=state_el>{{cite web|title=Past Election Results|url=http://www.abc.net.au/elections/act/2008/guide/pastelections.htm|publisher=Australian Broadcasting Corporation|accessdate=13 January 2010}}</ref>. ეს ოლქებია მოლონგლო, კინინდერა და ბრინდაბელა, რომლებსაც წარადგენენ შესაბამისად შვიდი, ხუთი და ხუთი დეპუტატი<ref>{{cite web|title=Election Summary|url=http://www.abc.net.au/elections/act/2008/guide/summary.htm|publisher=Australian Broadcasting Corporation|accessdate=13 January 2010}}</ref>. მთავარი მინისტრი ირჩევა საკანონმდებლო ასამბლეის წევრების მიერ. შემდგომში ის ნიშნავს ოთხ მინისტრს, რომლებიც მთავარ მინისტრთან ერთად ქმნიან აღმასრულებელ ორგანოს, რომელსაც არაოფიციალურად ჰქვია „''კაბინეტი'“'<ref name=govt/>. ავსტრალიის ეროვნული მთავრობა ზოგიერთ სფეროში კონტროლს უწევს ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის მთავრობის მოღვაწეობას. ადმინისტრაციულ სფეროში ეს ჩნდება ეროვნული დედაქალაქის ოფიციალური ორგანოს მუშაობისას{{sfn|Sparke|1988|p=289}},<ref name=1948act>{{cite web|title=ACT Representation (House of Representatives) Act 1974 (Cth)|publisher=National Archives of Australia|url=http://www.foundingdocs.gov.au/item.asp?sdID=116|accessdate=29 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091012104320/http://foundingdocs.gov.au/item.asp?sdID=116|archivedate=12 ოქტომბერი 2009}}</ref> რომელიც პასუხისმგებელია კანბერის იმ რაიონების დაგეგმაზე და განვითარებაზე, რომლებსაც აქვთ სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობა ან იმყოფებიან გრიფინის გეგმის საზღვრებში, მაგალითად, „პარლამენტის სამკუთხედი“, ძირითადი მისასვლელი გზები, რაიონები, სადაც მთავრობამ თავისთვის შეინარჩუნა საკუთრების უფლება, ან აუშენებელი ბორცვები და მთის ქედები, რომლებიც ქმნიან [[კანბერის ბუნებრივი პარკი]]ს ნაწილს.<ref name=nca>{{cite web|url=http://www.nationalcapital.gov.au/index.php?option=com_content&view=article&id=315&Itemid=284|title=Administration of National Land|publisher=National Capital Authority|year=2008, 18 December|accessdate=13 May 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nationalcapital.gov.au/index.php?option=com_content&view=article&id=312&Itemid=281|title=Capital Works Overview|year=2008, 23 October|publisher=National Capital Authority|accessdate=13 May 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nationalcapital.gov.au/index.php?option=com_content&view=article&id=314&Itemid=283|title=Maintenance and Operation of Assets|publisher=National Capital Authority|year=2008, 23 October|accessdate=13 May 2010}}</ref>. ეროვნულმა მთავრობამ ასევე შეინარჩუნა კონტროლის ზოგიერთი ხარისხი ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის საკანონმდებლო ასამბლეაზე. ფედერალური მთავრობის კომპეტენცია რეგლამენტირებულია 1988 წლის ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის შესახებ კანონის მდგომარეობებით<ref>{{cite web|title=Australian Capital Territory (Self-Government) Act 1988|publisher=Australasian Legal Information Institute|url=http://www.austlii.edu.au/au/legis/cth/consol_act/acta1988482/|accessdate=19 January 2010}}</ref>. ეს კანონი ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის კონსტიტუციაა და აწესებს რეგლამენტს მის მიერ კონტროლირებად მთელ რიგ საკითხებზე (მათ შორის, საკანონმდებლო ასამბლეის ხელისუფლების მოცულობას)<ref>{{cite web|url=http://www.austlii.edu.au/au/legis/cth/consol_act/acta1988482/sch4.html|title=Australian Capital Territory (Self-Government) Act 1988. Schedule 4|publisher=Australasian Legal Information Institute|accessdate=13 May 2010}}</ref>. ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის მთავრობასთან შეთანხმებით, ქალაქში პოლიციურ ფუნქციებს ახორციელებს [[ავსტრალიის ფედერალური პოლიცია]]<ref>{{cite web|url=http://www.afp.gov.au/recruitment/faqs/frequently_asked_questions_sworn.html#general|title=Frequently Asked Questions|date=19 November 2009|publisher=Australian Federal Police|accessdate=21 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100103094447/http://www.afp.gov.au/recruitment/faqs/frequently_asked_questions_sworn.html|archivedate=3 January 2010}}</ref><ref name=afpact>{{cite web|url=http://www.afp.gov.au/act.html|title=ACT Policing|publisher=Australian Federal Police|date=16 March 2010|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100127071930/http://www.afp.gov.au/act.html|archivedate=27 January 2010}}</ref>. სხვადასხვა სისხლის სამართლის საქმეების განხილვა ტარდება ან ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის მაგისტრატულ სასამართლოებში, ან ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის უმაღლეს სასამართლოში (განსაკუთრებით საშიში დანაშაულებების). ბრალდებულები იმყოფებიან წინასწარი პატიმრობის სახლში ბელკონენში. 2008 წლის მდგომარეობით ავსტრალიის ფედერალურ ტერიტორიაზე ციხეები არ იყო (ციხე მშენებლობის სტადიაშია), ამიტომ დაპატიმრებულები თავის სასჯელს იხდიან [[ახალი სამხრეთი უელსი]]ს შტატში. სამოქალაქო და სხვა არაკრიმინალური საქმეები განიხილება მცირე პრეტენზიების ტრიბუნალზე და საოჯახო სასამართლოზე. == დემოგრაფია == 2013 წლის მდგომარეობით კანბერის მოსახლეობის რაოდენობა შეადგენს 381 488 ადამიანს<ref name=ABSERP13>{{Cite web|publisher=Australian Bureau of Statistics|title=3218.0 - Regional Population Growth, Australia, 2012-13: ESTIMATED RESIDENT POPULATION, States and Territories - Greater Capital City Statistical Areas (GCCSAs)|url=http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Products/3218.0~2012-13~Main+Features~Main+Features|date=3 April 2014|accessdate=8 April 2014}} ERP at 30 June 2013.</ref><ref name=3218-0>{{cite web|url=http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Products/3218.0~2012~Main+Features~Main+Features?OpenDocument|title=3218.0 - Regional Population Growth, Australia, 2012|publisher=Bureau of Statistics|date=20 August 2013|accessdate=24 January 2014|archivedate=12 თებერვალი 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140212093500/http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Products/3218.0~2012~Main+Features~Main+Features?OpenDocument|url-status=live}}</ref>, ხოლო მოსახლეობის სიმჭიდროვეა - 428 ადამიანი კმ²-ზე (შედარებით დიდი ციფრია ავსტრალიის სხვა ქალაქებთან შედარებით). 2001 წლის აღწერის თანახმად, ქალაქის მოსახლეობის 1,2 %-ს შეადგენდნენ [[ავსტრალიელი აბორიგენები]], ხოლო 21,6 % -დაიბადა ავსტრალიის ფარგლებს გარეთ<ref name="2001census">[http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@census.nsf/4079a1bbd2a04b80ca256b9d00208f92/c14016d789559de7ca256bbf0001c9f0!OpenDocument კანბერა — ქალაქის ძირითადი ციფრები და მონაცემები. — 2001 წლის აღწერა. Bureau of Statistics 2002. {{ref-en}}]<br /></ref>. საზღვარგარეთ დაბადებულ ადამიანთა დიდი ნაწილის მშობლიური მხარე ინგლისურენოვანი ქვეყნებია, უპირველეს ყოვლისა, [[დიდი ბრიტანეთი]] და [[ახალი ზელანდია]]. იმიგრანტების დიდი ნაწილი წარმოშობით [[გერმანია|გერმანიიდან]], [[იტალია|იტალიიდან]] და [[ვიეტნამი]]დან არიან. უკანასკნელ წლებში იზრდება [[აღმოსავლეთი აზია|აღმოსავლეთი]] და [[სამხრეთი აზია|სამხრეთი აზიის]] ქვეყნებიდან ჩამოსული ხალხის წილი<ref>[https://web.archive.org/web/20031122062029/http://www.cmd.act.gov.au/demography/multicultural/pdfs/chapter_02.pdf Chapter 2 Multicultural Population] ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის მთავრობა. 2003 წელი. მრავალეროვანი კანბერის სოციალური და დემოგრაფიული პროფილი {{ref-en}}</ref>. კანბერის მოსახლეობის უმრავლესობისთვის მშობლიური ენაა [[ინგლისური ენა|ინგლისური]]; ბევრმა იცის [[ჩინური ენა|ჩინური]], [[იტალიური ენა|იტალიური]], [[ხორვატული ენა|ხორვატული]] და [[ბერძნული ენა|ბერძნული]] ენები. კანბერის მოსახლეობა შედარებით ახალგაზრდაა. ქალაქის მოსახლეობის საშუალო ასაკი შეადგენს 32 წელს, და მოსახლეობის მხოლოდ 8,3 %-ია - 65 წელზე უფროსი ადამიანი<ref name="2001census" />. 1996 წლიდან 2001 წლის ჩათვლით მოსახლეობის 61,9 % ჩავიდა კანბერაში ან გავიდა ქალაქიდან, რაც მეორე ყველაზე მაღალი მობილურობის დონეა ავსტრალიის სხვა შტატების დედაქალაქებს შორის<ref>[http://www.abs.gov.au/Ausstats/abs@.nsf/0/812343b3e6694d5dca256d3c0001f4c9?OpenDocument მოსახლეობის მობილურობა. ავსტრალიის დემოგრაფიული მონაცემები, 2003 წელი. Australian Bureau of Statistics. {{ref-en}}]</ref>. 2013 წლის მაისის მდგომარეობით ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის მოსახლეობის 25-დან 64 წლამდე ასაკის 45 %-ს ჰქონდა [[ბაკალავრი]]ს შესაბამისი განათლების მომზადების დონე, რაც ეროვნულ მაჩვენებელზე მაღალია, რომელიც შეადგენს 29 %-ს<ref>{{cite web|publisher=Australian Bureau of Statistics|date=29 November 2013|accessdate=6 February 2014|url=http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/DetailsPage/6227.0.55.003May%202013?OpenDocument|title=6227.0.55.003 - Education and Work, Australia - Additional data cubes, May 2013}}</ref>. კანბერის მოსახლეობის დაახლოებით 44 % საკუთარ თავს თვლის [[ქრისტიანობა|ქრისტიანად]] (ან [[კათოლიციზმი|კათოლიკად]], ან [[ანგლიკანიზმი|ანგლიკანად]]), მოსახლეობის 3 %-ზე ნაკლები სხვა რელიგიების აღმსარებელია, 29 % [[ათეიზმი|ათეისტია]]<ref name="2001census" />. 2012 წლის მდგომარეობით ყველაზე უფრო ტიპური სახის დანაშაულია: საკუთრების ხელყოფა, არაკანონიერი შეღწევა შენობებში და ავტომობილების ქურდობა. მკვლელობების და მასთან დაკავშირებული დანაშაულებების, ასევე თავდასხმის და გაუპატიურების რაოდენობა საერთოეროვნულ დონეზე დაბალია<ref>{{cite web| publisher=Australian Bureau of Statistics|date=13 June 2013|accessdate=28 March 2014|url=http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/DetailsPage/4510.02012?OpenDocument|title=4510.0 - Recorded Crime - Victims, Australia, 2012}}</ref><ref>{{cite web| publisher=Australian Bureau of Statistics|date=17 December 2013|accessdate=28 March 2014|url=http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/Lookup/3101.0Main+Features1Jun%202012?OpenDocument|title=3101.0 - Australian Demographic Statistics, Jun 2012}}</ref>. == ეკონომიკა == 2011 წლის მაისის მდგომარეობით [[უმუშევრობა|უმუშევრობის]] დონე კანბერაში შეადგენდა 3,4 %-ს, რაც საერთოეროვნული დონეზე დაბალია, რომელიც შეადგენს 5,1 %-ს<ref>{{cite web|url=http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Lookup/by%20Subject/1367.0~2012~Main%20Features~Unemployment%20Rate~9.4|title=1367.0 State and Territory Statistical Indicators - Unemplyment rate: ABS|date=12 June 2012|publisher=Australian Bureau of Statistics|accessdate=6 July 2012}}</ref> (მიუხედავად იმისა, რომ ეკონომიკის ცალკეულ სექტორებში არსებობს სამუშაო ძალის უკმარისობა). კანბერაში უმუშევრობის დაბალი დონის და სახელმწიფო და კომერციულ სექტორებში მაღალი დასაქმების შედეგად სუფთა შემოსავლების ყველაზე დიდი დონეა ავსტრალიის ყველა შტატის დედაქალაქებს შორის<ref>{{cite web|publisher=Australian Bureau of Statistics|url=http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/Previousproducts/D1427AE6A791C71CCA2570D700081161?opendocument|title=ACT Stats, 2005|date=12 September 2005|accessdate=13 May 2010}}</ref>. კანბერის მაცხოვრებლის ხელფასის კვირის საშუალო რაოდენობა შეადგენს AUD$ 1702, იმ დროს, როდესაც მთელ ავსტრალიაში ეს ციფრი შეადგენს AUD$ 1485,80<ref>{{cite web|publisher=Australian Bureau of Statistics|date=15 August 2013|url=http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Latestproducts/6302.0Main%20Features1May%202013?opendocument&tabname=Summary&prodno=6302.0&issue=May%202013&num=&view=|title=6302.0 - Average Weekly Earnings, Australia, May 2013|accessdate=4 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131021044653/http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Latestproducts/6302.0Main%20Features1May%202013?opendocument&tabname=Summary&prodno=6302.0&issue=May%202013&num=&view=|archivedate=21 ოქტომბერი 2013}}</ref>. ქალაქში საცხოვრებელი სახლის საშუალო ფასი 2009 წლის სექტემბერში შეადგენდა AUD$ 511 820, რაც დაბალია, ვიდრე [[სიდნეი]]ში, მაგრამ მაღალია ვიდრე [[მელბურნი|მელბურნში]] და [[პერთი|პერთში]]<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/stories/2009/10/29/2727042.htm|title=House prices surge as rate hike looms|publisher=Australian Broadcasting Corporation|accessdate=13 May 2010|last=Janda|first=Michael|date=29 October 2009}}</ref><ref>{{cite web |publisher=Real Estate Institute of Australia|url=http://www.reiaustralia.com.au/media/releases.asp|title=It’s official: the property market has cooled|date=9 September 2010|accessdate=7 June 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080719140035/http://reiaustralia.com.au/media/releases.asp|archivedate=19 July 2008}}</ref>. სახლის საშუალო ფასი 2006 წლის სექტემბერში შეადგენდა AUD$ 375 000<ref name="Treasury-Snapshot">{{Cite web |url=http://www.treasury.act.gov.au/snapshot/REIAMF.pdf |title=საკუთრების ბაზრის ფაქტები. ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის ხაზინა. 2006 წელი. ეკონომიკის ანგარიშგება, 2006 წლის სექტემბერი. {{ref-en}} |accessdate=2006-05-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060516072416/http://www.treasury.act.gov.au/snapshot/REIAMF.pdf |archivedate=2006-05-16 }}</ref>, ხოლო 2006 წლის ნოემბერში - AUD$ 411 305<ref>[{{Cite web |url=http://www.treasury.act.gov.au/snapshot/RESPROP.pdf |title=ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის საკუთრების ბაზრის ანგარიშგება. ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის ხაზინა. 2006 წელი. ეკონომიკის ანგარიშგება, 2006 წლის სექტემბერი. {{ref-en}} |accessdate=2015-02-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150405230432/http://treasury.act.gov.au/snapshot/RESPROP.pdf |archivedate=2015-04-05 }} ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის საკუთრების ბაზრის ანგარიშგება. ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის ხაზინა. 2006 წელი. ეკონომიკის ანგარიშგება, 2006 წლის სექტემბერი. {{ref-en}}]</ref>. კანბერაში საშუალო ყოველკვირეული საიჯარო გადასახადი მაღალია, ვიდრე ავსტრალიის ნებისმიერ სხვა შტატში ან ტერიტორიაზე<ref>{{cite web|publisher=Australian Bureau of Statistics|year=2004|title=Census of Population and Housing Australia in Profile A Regional Analysis|url=http://www.abs.gov.au/ausstats/subscriber.nsf/log?openagent&20320_2001.pdf&2032.0&Publication&6E673B244F83579CCA257156007B9D31&0&2001&16 January 2004&Latest|accessdate=13 May 2010}}</ref>. მაგალითად, 2014 წლის იანვარში მან კვირაში შეადგინა $410, რითაც ქალაქმა ქვეყანაში დაიკავა მესამე ადგილი სიძვირის მიხედვით<ref>{{cite news|url=http://www.canberratimes.com.au/act-news/act-still-expensive-place-to-live-despite-fall-in-rent-prices-20140115-30vk8.html|date=16 January 2014|archivedate=8 მარტი 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140308020955/http://www.canberratimes.com.au/act-news/act-still-expensive-place-to-live-despite-fall-in-rent-prices-20140115-30vk8.html|publisher=Fairfax Media|newspaper=The Canberra Times|first=Meredith|last=Clisby|title=ACT still expensive place to live despite fall in rent prices|accessdate=13 თებერვალი 2015}}</ref>. ეკონომიკის ძირითადი სფეროებია სამთავრობო ადმინისტრირება და თავდაცვა, რომელშიც დაკავებულია კანბერის მოსახლეობის დაახლოებით 33,9 % (მთლიანად ის იძლევა ტერიტორიის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს 29,8 %-ს)<ref>{{cite web|title=Gross State Product 2011–12|publisher=ACT Government Chief Minister and Treasury Directorate, Economics Branch|date=21 November 2012|url=http://www.treasury.act.gov.au/snapshot/GSP.pdf|archivedate=30 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130730233343/http://www.treasury.act.gov.au/snapshot/GSP.pdf|accessdate=17 September 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Industry of employment by place of work|publisher=ACT Government Chief Minister and Treasury Directorate|url=http://www.cmd.act.gov.au/policystrategic/actstats/profiles/act/placeofwork|date=28 June 2013|accessdate=17 September 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130917060755/http://www.cmd.act.gov.au/policystrategic/actstats/profiles/act/placeofwork|archivedate=17 სექტემბერი 2013}}</ref>. სახელმწიფო სექტორში დამსაქმებლებს შორის გამოირჩევიან თავდაცვის, ფინანსების, საგარეო საქმეთა და ვაჭრობის სამინისტროები, ასევე ხაზინა. ავსტრალიის შეიარაღებული ძალების დაწესებულებების ნაწილი მდებარეობენ ქალაქში ან მისგან შორიახლოს. ფერბერნის ყოფილი სამხედრო ბაზა, რომელიც მდებარეობდა [[კანბერის საერთაშორისო აეროპორტი]]ს გვერდით გაიყიდა [[აეროპორტი]]ს ოპერატორებზე და დღეისათვის ემსახურება VIP კლიენტებს<ref>{{cite web|url=http://www.airforce.gov.au/raafmuseum/research/bases/fairbairn.htm|title=RAAF Museum Fairbairn|publisher=RAAF Museum|year=2009|accessdate=13 May 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.airforce.gov.au/raafmuseum/research/units/34sqn.htm|title=No 34 Squadron|publisher=RAAF Museum|year=2009|accessdate=13 May 2010}}</ref>. ქალაქში ასევე მდებარეობს [[პროგრამული უზრუნველყოფა|პროგრამული უზრუნველყოფის]] მთელი რიგი მწარმოებლები, რომლებიც ემსახურებიან სამთავრობო დაწესებულებებს: ''QSP, TOWER Software, RuleBurst'' და ''The Distillery''<ref>{{cite web|title=USFTA begins to reap results|date=15 January 2007|work=Australian Financial Review|last=Sutherland|first=Tracy|url=http://www.tradewatch.org.au/AUSFTA/Article43.html|accessdate=17 June 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091013075812/http://www.tradewatch.org.au/AUSFTA/Article43.html|archivedate=13 ოქტომბერი 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.theaustralian.com.au/australian-it/hp-bids-for-tower-software/story-e6frgamo-1111115951854|title=HP bids for Tower Software|last=Sharma|first=Mahesh|work=The Australian|date=2 April 2008|accessdate=17 June 2010}}</ref>. === ტრანსპორტი === [[File:Canberra Airport Night.jpg|thumb|right|კანბერას საერთაშორისო აეროპორტი]] კანბერაში გადაადგილების ძირითადი საშუალებაა [[ავტომობილი]]<ref name=road>{{cite web|url=http://www.aph.gov.au/house/committee/ncet/natcapauth/report/chapter9.pdf|title=Canberra's transport system|format=PDF|publisher=Parliament of Australia|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120207011010/http://www.aph.gov.au/house/committee/ncet/natcapauth/report/chapter9.pdf|archivedate=7 February 2012}}</ref>. ძველად გატარებული ქალაქმშენებლობის პოლიტიკა დადებითად აისახა არსებულ საგზაო სისტემაზე, რომელიც გამოირჩევა გზის საფარის მაღალი ხარისხით. კანბერის ოლქები ერთმანეთთან დაკავშირებულია ავტოსტრადებით, სადაც მოძრაობის სიჩქარე შეზღუდულია 80-100 კმ/სთ-მდე<ref>{{cite web|url=http://www.chiefminister.act.gov.au/media.php?v=5787&s=29|title=Survey shows speeding at disputed camera site|publisher=Chief Minister's Department|date=17 July 2007|accessdate=23 April 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.afp.gov.au/act/road_traffic/speeding.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091112054723/http://www.afp.gov.au/act/road_traffic/speeding.html|archivedate=12 November 2009|title=Speeding|publisher=Australian Federal Police|date=20 May 2008|accessdate=23 April 2010}}</ref>. ოლქების უმრავლესობაში რაიონები ერთმანეთთან დაკავშირებულია მისასვლელი გზებით. კანბერაში სახელმწიფო საავტობუსო გადამყვანია კომპანია „''Australian Capital Territory Internal Omnibus Network''“. ქალაქში და ახალი სამხრეთი უელსის მეზობელ რაიონებში კერძო გადამყვანებია „''Transborder Express''“<ref>{{cite web|url=http://www.transborder.com.au/index.php/about-us-bottom|title=About Us|publisher=Transborder Express|accessdate=25 February 2014}}</ref> და „''Deane’s Buslines''“<ref>{{cite web|url=http://www.deanesbuslines.com.au/about-us|title=About Us|publisher=Deane's Buslines|accessdate=25 February 2014|archiveurl=https://archive.is/20140225133526/http://www.deanesbuslines.com.au/about-us|archivedate=25 თებერვალი 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.action.act.gov.au/About_ACTION/corporate|title=Corporate|publisher=ACTION|accessdate=25 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140205171504/https://www.action.act.gov.au/About_ACTION/corporate|archivedate=5 თებერვალი 2014}}</ref>. მიუხედავად ამისა საავტობუსო კავშირი არ სარგებლობს დიდი პოპულარობით ადგილობრივ მოსახლეობაში: ტრანსპორტის ამ სახეობით გადაადგილდება კანბერის მოსახლეობის მხოლოდ 4,6 %. მოსახლეობის 5,5 %-ს ურჩევნია სამუშაომდე მივიდეს ან ფეხით, ან [[ველოსიპედი]]თ<ref name="2001census" />. კერძო ავტობუსები აერთებენ კანბერას ახლომდებარე ქალაქებთან ახალ სამხრეთ უელსში. ქალაქში არსებობს [[ტაქსი]] (ძირითადი კომპანიები:„''Aerial Consolidated Transport''“ და „''Cabxpress''“)<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/stories/2007/02/03/1839551.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110218043332/http://www.abc.net.au/news/stories/2007/02/03/1839551.htm|archivedate=18 February 2012|title=Taxi company 'not concerned' at losing monopoly|publisher=Australian Broadcasting Corporation|date=3 February 2007}}</ref>. ქალაქი [[რკინიგზა|სარკინიგზო ხაზით]] შეერთებულია ავსტრალიის სხვა ქალაქებთან. კანბერის სარკინიგზო სადგური მდებარეობს კინგსტონის რაიონში. 1920 და 1922 წლებს შორის სარკინიგზო ხაზი კვეთს მდინარე მოლონგლოს და მიემართება ჩრდილოეთისაკენ, მაგრამ წყალდიდობის შემდეგ ის დაიკეტა და შემდგომში აღარასოდეს არ აღდგენილა<ref>{{cite web|url=http://www.nswtrainlink.info/destinations/network|title=Network map|publisher=NSW TrainLink|accessdate=7 March 2014}}</ref>{{sfn|Penguin Books Australia|2000|pp=20}}. კანბერა მდებარეობს სიდნეიდან ავტომობილით ფედერალურ გზაზე (ეროვნული შოსე 23, სამი საათის სავალ მანძილზე{{sfn|Penguin Books Australia|2000|loc=inside cover}}, რომელიც დაკავშირებულია ეროვნულ შოსე 25-თან, და მელბურნიდან შვიდი საათის სავალ გზაზე ეროვნული შოსე 25-ით{{sfn|Penguin Books Australia|2000|loc=inside cover}}. [[Qantas]]-ის და [[Virgin Australia]]-ის ავიაკომპანიების მიერ [[კანბერა (აეროპორტი)|კანბერის]] [[აეროპორტი]]დან ხორციელდება მხოლოდ შიდა ავიაგადაფრენები [[სიდნეი]]მდე, [[მელბურნი|მელბურნამდე]], [[ბრიზბენი|ბრიზბენამდე]], [[ადელაიდა]]მდე და [[პერთი|პერთამდე]]<ref>{{cite web|url=http://www.canberraairport.com.au/travellers/flight-information/where-we-fly/|title=Where We Fly|publisher=Canberra Airport|accessdate=7 მაისი 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140404111244/http://www.canberraairport.com.au/travellers/flight-information/where-we-fly/|archivedate=2014-04-04}}</ref>. ==ჯანდაცვა== [[File:Canberra Hospital February 2018.jpg|thumb|საავადმყოფო კანბერაში]] კანბერაში მოქმედებს ორი სახელმწიფო საავადმყოფო: 600-ადგილიანი კანბერის საავადმყოფო (ძველად უოდენ-ველის საავადმყოფო), რომელიც მდებარეობს გარანის რაიონში, და 174-ადგილიანი კელვერის საავადმყოფო, რომელიც მდებარეობს ბრიუსის რაიონში. ორივე საავადმყოფო ერთდროულად საბაზისო საავადმყოფოებია, რომლებშიც ხორციელდება მომავალი სამედიცინო პერსონალის განათლება<ref name=hos>{{cite web|url=http://www.health.act.gov.au/c/health?a=da&did=10134232&pid=1147829186|title=Hospitals|publisher=ACT Health|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110326232807/http://www.health.act.gov.au/c/health?a=da&did=10134232&pid=1147829186|archivedate=26 March 2011}}</ref><ref>{{cite web|url=http://health.act.gov.au/c/health?a=da&did=10209377|title=Canberra Hospital|publisher=ACT Health|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100716143522/http://www.health.act.gov.au/c/health?a=da&did=10209377|archivedate=16 ივლისი 2010}}</ref><ref name="calvary-act1">{{cite web|url=http://www.calvary-act.com.au/contact.html|title=Contact Us & Location Map|publisher=Calvary Health Care ACT|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100323231918/http://www.calvary-act.com.au/contact.html|archivedate=23 March 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.calvary-act.com.au/public.html|title=Public Hospital|publisher=Calvary Health Care ACT|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080718171953/http://www.calvary-act.com.au/public.html|archivedate=18 July 2008}}</ref>. კანბერის მსხვილი კერძო საავადმყოფოა ჯონ ჯეიმზის საავადმყოფო. სხვა კერძო საავადმყოფოებს შორის გამოირჩევა კელვერის კერძო საავადმყოფო და დედაქალაქის ეროვნული ჰილთსკოუპის კერძო საავადმყოფო<ref>{{cite web|url=http://www.canberratimes.com.au/news/local/news/general/chemo-crisis-to-hit-act-patients/1241514.aspx|last=Cronin|first=Fiona|title=Chemo crisis to hit ACT patients|work=The Canberra Times|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111113075559/http://www.canberratimes.com.au/news/local/news/general/chemo-crisis-to-hit-act-patients/1241514.aspx|archivedate=13 November 2011|date=12 August 2008|accessdate=23 April 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.calvaryjohnjames.com.au/|title=Welcome to Calvary John James Hospital|publisher=Calvary John James Hospital|accessdate=23 April 2010}}</ref>. ძველად ექტონის ნახევარკუნძულზე ასევე მდებარეობდა საავადმყოფო, კანბერის სამეფო საავადმყოფო, მაგრამ 1991 წლის 27 ნოემბერს ის დაიკეტა, ხოლო 1997 წელს ავსტრალიის ეროვნული მუზეუმის მშენებლობის გაადვილების მიზნით ააფეთქეს{{sfn|National Capital Development Commission|1988|p=18}}{{sfn|National Capital Development Commission|1988|p=17}}<ref name=map>{{cite web|url=http://www.nationalcapital.gov.au/enjoythelake/map.asp|title=Lake Burley Griffin Interactive Map|accessdate=1 June 2009|publisher=National Capital Authority}}</ref><ref>{{cite news|newspaper=The Canberra Times|publisher=Fairfax Media|title=15 years since hospital implosion tragedy|date=13 July 2012|accessdate=25 September 2013|url=http://www.canberratimes.com.au/act-news/15-years-since-hospital-implosion-tragedy-20120713-22034.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120714042848/http://www.canberratimes.com.au/act-news/15-years-since-hospital-implosion-tragedy-20120713-22034.html|archivedate=14 July 2012}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.abc.net.au/am/stories/s64319.htm|last=Reynolds|first=Fiona|title=Increasing pressure on ACT Chief Minister|date=5 November 1999|work=A.M.|publisher=Australian Broadcasting Corporation|accessdate=2 June 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121104173854/http://www.abc.net.au/am/stories/s64319.htm|archivedate=4 November 2012}}</ref>. == განათლება == [[File:ANU School of Art, Canberra.jpg|thumb|right|ხელოვნების სკოლა კანბერაში]] კანბერის მსხვილი სასწავლო დაწესებულებებია ექტონის რაიონში მდებარე [[ავსტრალიის ეროვნული უნივერსიტეტი]] და ბრიუსის რაიონში მდებარე [[კანბერის უნივერსიტეტი]].<ref>{{cite web|url=http://www.goingtouni.gov.au/Main/CoursesAndProviders/ProvidersAndCourses/HigherEducationProviders/ACT/UniversityOfCanberra.htm|archivedate=11 December 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111211185734/http://www.goingtouni.gov.au/Main/CoursesAndProviders/ProvidersAndCourses/HigherEducationProviders/ACT/UniversityOfCanberra.htm|title=University of Canberra|publisher=Department of Education, Employment and Workplace Relations|accessdate=23 April 2010}}</ref><ref name=anu>{{cite web|url=http://www.goingtouni.gov.au/Main/CoursesAndProviders/ProvidersAndCourses/HigherEducationProviders/ACT/AustralianNationalUniversity.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110927061511/http://www.goingtouni.gov.au/Main/CoursesAndProviders/ProvidersAndCourses/HigherEducationProviders/ACT/AustralianNationalUniversity.htm|archivedate=27 September 2011|title=Australian National University|publisher=Department of Education, Employment and Workplace Relations|accessdate=23 April 2010}}</ref> ავსტრალიის ეროვნული უნივერსიტეტი დაარსდა 1946 წელს{{sfn|Gibbney|1988|pp=258-262}} საკვლევი უნივერსიტეტის სახით. იქ გრძელდება სხვადასხვა საკვლევი სამუშაოების ჩატარება<ref name=anu/><ref>{{cite web|publisher=Institute of Higher Education, Shanghai Jiao Tong University|year=2004|url=http://ed.sjtu.edu.cn/rank/2004/top500(1-100).pdf|title=Academic Ranking of World Universities 2004|accessdate=13 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071127000011/http://ed.sjtu.edu.cn/rank/2004/top500(1-100).pdf|archivedate=27 November 2007}}</ref>. როგორც ავსტრალიის ეროვნულ უნივერსიტეტს, ასევე კანბერის უნივერსიტეტს, აქვთ საკუთარი [[კამპუსი|კამპუსები]] არა მარტო ავსტრალიაში, არამედ მის ფარგლებს გარეთაც. კანბერაში ასევე მდებარეობს ორი რელიგიური უნივერსიტეტის: ავსტრალიის კათოლიკური უნივერსიტეტის და ჩარლზ სტერტის უნივერსიტეტის კამპუსები<ref>{{cite web|url=http://www.acu.edu.au/about_acu/our_campuses/canberra_campus/|title=Canberra Campus|publisher=Australian Catholic University|date=5 May 2010|accessdate=13 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121014103332/http://www.acu.edu.au/about_acu/our_campuses/canberra_campus/|archivedate=14 October 2012}}</ref>. კემპბელის რაიონის გვერდით მდებარეობს ავსტრალიის შეიარაღებული ძალების აკადემია და სამეფო სამხედრო კოლეჯი.<ref>{{cite web|url=http://www.defence.gov.au/adc/|archivedate=8 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130808042753/http://www.defence.gov.au/adc/|title=Australian Defence College|publisher=Australian Defence College|accessdate=23 April 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://northcanberra.org.au/suburbs/campbell/|title=Campbell|publisher=North Canberra Community Council|accessdate=23 April 2010|archivedate=23 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110423191956/http://northcanberra.org.au/suburbs/campbell/}}</ref> ავსტრალიის შეიარაღებული ძალების აკადემიაში სწავლობენ სტუდენტები და ასპირანტები, და აკადემია [[ახალი სამხრეთ უელსის უნივერსიტეტი]]ს ოფიციალური კამპუსია<ref>{{cite web|url=http://www.defence.gov.au/adfa/about/program.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130827204738/http://www.defence.gov.au/adfa/about/program.html|archivedate=27 August 2013|title=The Program|publisher=Australian Defence Force Academy|accessdate=23 April 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.unsw.adfa.edu.au/about/index.html|title=Introduction|publisher=Australian Defence Force Academy|date=2 April 2009|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091112021023/http://www.unsw.adfa.edu.au/about/index.html|archivedate=12 November 2009}}</ref>. უმაღლესი პროფესიონალურ-ტექნიკური განათლების მიღება შესაძლებელია კანბერის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის კამპუსში<ref>{{cite web|url=http://www.cit.act.edu.au/about/organisation/maps/|title=Campus Maps|archivedate=23 August 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100823044821/http://www.cit.act.edu.au/about/organisation/maps/|publisher=Canberra Institute of Technology|date=25 February 2010|accessdate=23 April 2010}}</ref>. 2004 წლის თებერვალში ქალაქში მოქმედებდა 140 სახელმწიფო და კერძო სკოლა. მათგან 96 სკოლა იყო სახელმწიფო, ხოლო 44 - კერძო. 2006 წელს ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორიის მთავრობამ გამოაცხადა 39 სკოლის დახურვის შესახებ, რაც გახდა პროგრამა „2020 წლის გზაზე: ჩვენი სკოლების განახლების“ შესრულება<ref>{{cite web|url=http://activated.act.edu.au/2020/|archivedate=2 March 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110302062759/http://activated.act.edu.au/2020/|title=Towards 2020: Renewing Our Schools – Message from the Minister|publisher=ACT Department of Education and Training|last=Barr|first=Andrew|year=2007|accessdate=13 May 2005|author=Andrew Barr}}</ref>, რომელიც ითვალისწინებს გამსხვილებული სკოლების შექმნას 2020 წლამდე<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/stories/2009/10/29/2727379.htm|date=29 October 2009|accessdate=10 May 2010|title=Closing date for primary school|publisher=Australian Broadcasting Corporation}}</ref><ref>{{cite web|title=Tharwa, Hall schools should be reopened: committee|url=http://www.abc.net.au/news/stories/2009/09/17/2688701.htm|publisher=Australian Broadcasting Corporation|accessdate=13 May 2010|date=17 September 2009}}</ref><ref>{{cite web|title=School closures report 'doesn't go far enough'|url=http://www.abc.net.au/news/stories/2009/09/18/2689533.htm|archivedate=31 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100131030555/http://www.abc.net.au/news/stories/2009/09/18/2689533.htm|publisher=Australian Broadcasting Corporation|accessdate=13 May 2010|date=18 September 2009}}</ref>. რაიონების უმრავლესობაში მოქმედებენ სკოლამდელი დაწესებულებები და დაწყებითი სკოლები. სკოლები ჩვეულებრივ მდებარეობენ ღია სივრცის გვერდით{{sfn|Universal Publishers|2007|pp=1-90}}. == კულტურა == [[File:Canberra Skyfire 2017 (203911129).jpeg|thumb|right|300px|ყოველწლიური ფეიერვერკის გაშვება]] === ხელოვნება და გართობა === კანბერაში მდებარეობს ბევრი ეროვნული ძეგლი და დაწესებულება, მაგალითად, [[ავსტრალიის სამხედრო მემორიალი]], [[ავსტრალიის ეროვნული გალერეა]], [[ავსტრალიის ეროვნული პორტრეტების გალერეა]] (დღეისათვის მდებარეობს ძველი პარლამენტის შენობაში, [[ავსტრალიის ეროვნული ბიბლიოთეკა]]<ref name=map/>, [[ავსტრალიის ეროვნული არქივი]] <ref>{{cite web|url=http://www.naa.gov.au/info/opening-hours/index.aspx|title=Locations and opening hours|publisher=National Archives of Australia|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121006072421/http://naa.gov.au/about-us/organisation/locations/index.aspx|archivedate=6 October 2012}}</ref> და [[ავსტრალიის ეროვნული მუზეუმი]]. კანბერაში მდებარე ავსტრალიის კავშირის ბევრი სამთავრობო დაწესებულების შენობა ღიაა საზოგადოებისთვის, მათ შორის, ავსტრალიის პარლამენტის შენობა, უმაღლესი სასამართლო და ავსტრალიის სამეფო მონეტების სასახლე. ბერლი-გრიფინის ხელოვნურ ტბასთან მდებარეობს ჯეიმზ კუკის ძეგლი<ref name=map /> და ეროვნული კარილიონი. ქალაქის სხვა ღირსშესანიშნაობებს შორის გამოიყოფა ტელსრის კოშკი, ავსტრალიის ეროვნული ბოტანიკური ბაღი ბლექ-მაუნტინის მთაზე, ეროვნული ზოოპარკი და აკვარიუმი სკრივნერის დამბაზე, დინოზავრების ეროვნული მუზეუმი და ეროვნული სამეცნიერო და ტექნოლოგიური ცენტრი<ref>{{cite web|url=http://www.science.org.au/dome/|title=The Shine Dome|publisher=Australian Academy of Science|accessdate=23 April 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.highcourt.gov.au/about_05.html|title=Visiting the High Court|publisher=High Court of Australia|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091017212110/http://www.highcourt.gov.au/about_05.html|archivedate=17 ოქტომბერი 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.aph.gov.au/visitors/index.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120217052026/http://aph.gov.au/visitors/index.htm|archivedate=17 February 2012|title=Visitors|publisher=Parliament of Australia|accessdate=23 April 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.ramint.gov.au/visit/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130518155139/http://www.ramint.gov.au/visit/|archivedate=18 May 2013|title=Opening hours|publisher=Royal Australian Mint|accessdate=17 September 2013}}</ref>. ავსტრალიის კანონმდებლობის თანახმად, ეროვნულ ბიბლიოთეკაში უნდა ინახებოდეს ქვეყნის ტერიტორიაზე გამოცემული ყველა წიგნის ასლი<ref>{{cite web|url=http://www.austlii.edu.au/cgi-bin/sinodisp/au/legis/cth/consol_act/ca1968133/s201.html?query=national%20and%20library%20and%20of%20and%20australia|title=Section 201|work=კანონი ავსტრალიის საავტორო უფლებების შესახებ. {{ref-en}}|accessdate=27 ივნისი 2008|archiveurl=https://www.webcitation.org/61BELMUol?url=http://www.austlii.edu.au/cgi-bin/sinodisp/au/legis/cth/consol_act/ca1968133/s201.html?query=national%20and%20library%20and%20of%20and%20australia|archivedate=2011-08-24}}</ref>. კანბერის მუზეუმში და გალერეაში, რომლებიც მდებარეობენ ქალაქის ცენტრში, წარმოდგენილია ექსპოზიცია, რომლებიც ეძღვნება ადგილობრივ ისტორიას და კულტურას. პირველი ევროპელი დასახლებულების რამდენიმე ისტორიული შენობა ღიაა საზოგადოებისათვის: ლეინიონის და ტაგერანონგის ფერმები, მაგა-მაგა და ბლანდელსების სახლი<ref>{{cite web|url=http://www.museumsandgalleries.act.gov.au/lanyon/index.html|title=Lanyon|publisher=ACT Museums and Galleries|accessdate=13 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091030015221/http://www.museumsandgalleries.act.gov.au/lanyon/index.html|archivedate=30 ოქტომბერი 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.events.act.gov.au/?/event/view/225|title=Minders of Tuggeranong Homestead|publisher=Australian Capital Territory Chief Minister's Department|4=Chief Minister's Department|accessdate=13 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130507105023/http://www.events.act.gov.au/?%2Fevent%2Fview%2F225|archivedate=7 მაისი 2013}}</ref>. კელთორპსების სახლი რედ-ჰილში თარიღდება 1920-იანი წლებით. დანტრუნის სახლი კემპბელის რაიონში ერთ-ერთი პირველი ფერმაა რაიონში და დღეისათვის ეკუთვნის სამეფო სამხედრო კოლეჯს. კანბერაში დიდი რაოდენობით ადგილებია, სადაც სრულდება ცოცხალი მუსიკა, და ასევე არსებობს ბევრი [[თეატრი]]: კანბერის თეატრი , სადაც ტარდება მთავარი კონცერტები და დადგმები; ლეველინ-ჰოლი ავსტრალიის ეროვნული უნივერსიტეტის მუსიკის სკოლაში. ჩაილდერსის ქუჩაზე მდებარეობს ქუჩის თეატრი<ref>{{cite book|title=The Dictionary of Performing Arts in Australia: Opera, Dance, Music |isbn=1-86448-005-X|last1=Atkinson|first1=Ann|last2=Knight|first2=Linsay|last3=McPhee|first3=Margaret|pages=46–47|publisher=Allen & Unwin|year=1996}}</ref>. კანბერის უძველესი საკონცერტო დარბაზია 1928 წელს გახსნილი ალბერტ-ჰოლი, სადაც თავიდანვე გამოდიოდა კანბერის რეპერტუარის თანამეგობრობა და კანბერის ფილარმონია. კანბერის უნივერსიტეტში ყოველწლიურად ტარდება მუსიკალური ფესტივალი ''„სტოუნფესტი“''. ქალაქში ასევე მუშაობს დიდი რაოდენობით ბარები და ღამის კლუბები, რომლებიც ძირითადად განლაგებულია დიკსონის, კინგსტონის რაიონებში და ქალაქის ცენტრში{{sfn|Vaisutis|2009|pp=283-285}}. რაიონების ყველა ცენტრში არსებობენ საკუთარი თეატრები და კინოთეატრები, ასევე ბიბლიოთეკები. ყველაზე უფრო ცნობილ კულტურულ-მასობრივ ღონისძიებებს შორის გამოირჩევა სახალხო ხელოვნების ეროვნული ფესტივალი, კანბერის სამეფო შოუ, ავტომობილ სამერნეტსის ფესტივალი, კანბერის მულტიკულტურული ფესტივალი და ''„იდღესასწაულე, კანბერას“'' ფესტივალი, რომელიც ტარდება ყოველწლიურად ათი დღის განმავლობაში მარტში კანბერის დღესთან დაკავშირებით{{sfn|Vaisutis|2009|pp=278}}. == მასმედია == როგორც ავსტრალიის პოლიტიკური ცენტრი, კანბერა მასმედიის მთავარი დაწესებულებების ყოფნის ადგილია, [[ავსტრალიის რადიოსამაუწყებლო კორპორაცია|ავსტრალიის რადიოსამაუწყებლო კორპორაციის]] და კომერციული სატელევიზიო კომპანიების ჩათვლით. ქვეყნის ცენტრალურ გაზეთებს ქალაქში აქვთ ადგილობრივი ბიუროები. ბევრი ახალი ამბების ორგანიზაცია წარმოდგენილია კანბერის პრეს-გალერეაში, რომლებშიც მუშაობენ ჟურნალისტები, რომლებიც აკეთებენ რეპორტაჟებს ეროვნული პარლამენტიდან<ref>{{cite web|url=http://www.npc.org.au/upcomingspeakers/speakerarchive.html|title=Speaker archive|publisher=National Press Club of Australia|accessdate=13 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100419074913/http://www.npc.org.au/upcomingSpeakers/speakerArchive.html|archivedate=19 აპრილი 2010}}</ref>. ქალაქში გამოიცემა 1926 წელს დაარსებული ყოველდღიური [[გაზეთი]] ''„Canberra Times“'', ასევე მთელი რიგი უფასო ყოველკვირეული გაზეთი, რომლებიც ვრცელდება კანბერის ცალკეულ რაიონებში{{sfn|Wigmore|1971|p=87}}<ref>{{cite news|title=History of a paper anniversary|newspaper=The Canberra Times|publisher=Fairfax Media|first=Jack|last=Waterford|author-link=Jack Waterford|date=3 March 2013|url=http://www.canberratimes.com.au/federal-politics/history-of-a-paper-anniversary-20130302-2fd76.html|archivedate=17 September 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130917072242/http://www.canberratimes.com.au/federal-politics/history-of-a-paper-anniversary-20130302-2fd76.html}}</ref>. დედაქალაქში ასევე მუშაობენ თავისუფალი ანალოგიური სატელევიზიო სადგურები, მათ შორის, ორი სამთავრობო (''ABC'' და ''SBS'') და სამი კომერციული (''Prime, WIN'' და ''Southern Cross Ten''), ასევე ოთხი ციფრული - ''Prime HD, WIN HD, ABC2'' და ''SBS News''<ref>{{cite web|url=http://www.aph.gov.au/Parliamentary_Business/Bills_Legislation/bd/bd0102/02bd132|title=Bills Digest No. 132 2001-02: Broadcasting Services Amendment (Media Ownership) Bill 2002|publisher=Parliament of Australia|date=21 March 2002|accessdate=25 September 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130131114349/http://aph.gov.au/Parliamentary_Business/Bills_Legislation/bd/bd0102/02bd132|archivedate=31 January 2013}}</ref>. სააბონენტო სატელევიზიო მომსახურება მიიღება [[თანამგზავრული ტელევიზია|თანამგზავრული ტელევიზიის]] საშუალებით, რომელსაც წარადგენს კომპანია ''Foxtel'', და [[საკაბელო ტელევიზია|საკაბელო ტელევიზიის]] საშუალებით, რომელსაც წარადგენს ადგილობრივი სატელეკომუნიკაციო კომპანია ''TransACT''<ref>{{cite web|url=http://kids.actewagl.com.au/Education/Communications/Television/Subscription/|title=Subscription television|publisher=TransACT|accessdate=25 September 2013|date=11 June 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130928022041/http://kids.actewagl.com.au/Education/Communications/Television/Subscription/|archivedate=28 სექტემბერი 2013}}</ref>. კანბერაში ასევე მაუწყებლობს რამდენიმე რადიოსადგური: ''Radio 2XXfm, Artsound, Valley FM 89.5 და Radio 1RPH, Capital Radio Network (1053-2CA და 1206-2CC), Canberra FM Radio (104.7) და MIX 106.3''. == სპორტი == [[File:BruceStadium19032005.JPG|right|thumb|კანბერას რაგბის მოედანი]] კანბერაში ადგილობრივ სპორტულ ლიგებთან ერთად ასევე არსებობენ სპორტული გუნდები, რომლებიც მონაწილეობდნენ ეროვნულ და საერთაშორისო ლიგებში. მათ შორის ყველაზე ცნობილი გუნდებია [[ცამეტკაცა რაგბი|ცამეტკაცა რაგბიში]] და [[რაგბი|რაგბიში]], რომლებიც უკვე გახდნენ თავიანთი ლიგის ჩემპიონები.<ref>{{cite news|title=Brumbies Crowned Super 12 Champions.|url=http://www.irishrugby.ie/6855_3684.php|publisher=Irish Rugby|date=2004-05-22|accessdate=28 ივნისი 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071013130431/http://irishrugby.ie/6855_3684.php|archivedate=2007-10-13}}</ref><ref>{{cite news|title=Premiership records.|url=http://www.nrl.com/PremiershipRecords/tabid/292/Default.aspx|publisher=National Rugby League|accessdate=28 ივნისი 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070517063834/http://www.nrl.com/PremiershipRecords/tabid/292/Default.aspx|archivedate=2007-05-17}}</ref> ორივე გუნდი საშინაო თამაშებს ატარებს ქალაქის ცენტრალურ სტადიონზე. კანბერას ჰყავს საკუთარი [[კალათბურთი|საკალათბურთო]] გუნდი ''„Canberra Capitals“'', რომელმაც 2006 და 2007 წლებში გაიმარჯვა ეროვნულ საკალათბურთო ლიგაში<ref>{{cite news|title=Capitals clinch WNBL title|url=http://www.abc.net.au/news/stories/2007/02/17/1850385.htm|publisher=Australian Broadcasting Corporation|date=2007-02-17|accessdate=27 ივნისი 2008}}</ref>. ქალაქში სხვა პოპულარული თამაშებია [[ნეთბოლი]], [[ბალახის ჰოკეი]], [[ყინულის ჰოკეი]] და [[კრიკეტი]]. ''„Manuka Oval“''-ს ადგილობრივ სტადიონზე თამაშობენ კრიკეტს და [[ავსტრალიური ფეხბურთი|ავსტრალიურ ფეხბურთს]].<ref>{{cite news|title=Kangaroos finding capital gains taxing|url=http://www.smh.com.au/news/AFL/Kangaroos-finding-capital-gains-taxing/2005/03/31/1111862534238.html|first=Richard|last=Hinds|work=The Sydney Morning Herald|date=1 April 2005|accessdate=8 October 2007}}</ref> კანბერაში ყოველწლიურად ტარდება [[მარათონი|მარათონული]] გარბენი. ბრიუსის რაიონში მდებარეობს ავსტრალიის სპორტის ინსტიტუტი, რომელიც სპეციალიზირებული საგანმანათლებლო და საწვრთნელი დაწესებულებაა{{sfn|Sparke|1988|p=304}}. კანბერაში არსებობს ბევრი პატარა სტადიონი, გოლფის მინდვრები, სკეიტ-პარკები, საჩოგბურთო კორტები და წყლის აუზიანი კომპლექსები. ქალაქში მოქმედებს ველობილიკების ფართო ქსელი.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalcapital.gov.au/visiting/lake_burley_griffin/boating/|title=Boating on Lake Burley Griffin|publisher=National Capital Authority|accessdate=9 October 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070923025439/http://www.nationalcapital.gov.au/visiting/lake_burley_griffin/boating/|archivedate=23 September 2007}}</ref><ref>{{cite web|title=Lake Burley Griffin reopens|url=http://www.abc.net.au/news/stories/2007/11/16/2093294.htm|work=ABC News|publisher=Australian Broadcasting Corporation|accessdate=26 July 2010|date=16 November 2007}}</ref>. ==გალერეა== <gallery mode="packed"> 旧的议会大厦 - panoramio.jpg|ძველი პარლამენტის შენობა National Portrait Gallery building.jpg|ეროვნული გალერეა National Archives of Australia in Parkes, ACT.jpg|ავსტრალიის ეროვნული არქივი NLA Canberra-01JAC.JPG|ეროვნული ბიბლიოთეკა High Court of Australia from lake (85856224).jpg|ავსტრალიის უზენაესი სასამართლო Captain cook memorial fountain and national library.jpg|[[ჯეიმზ კუკი|კაპიტანი ჯეიმს კუკის]] მემორიალი Canberra Carillon on Lake Burley Griffin-2 (38441217986).jpg|ნაციონალური კარილონი National Capital Exhibition, Canberra (437595385).jpg|პარკი National Film and Sound Archive.jpg|ფილმებისა და ხმების ეროვნული არქივი Canberra National Arboretum with Telstra Tower 2, Canberra ACT.jpg| NatMusAus Main Entrance Strip.jpg|ავსტრალიის ეროვნული მუზეუმი Civic viewed from Mount Ainslie June 2014.jpg|ქალაქის ხედი Anzac Parade Canberra 2014-09-16.jpg|„Anzac Parade“-ი Australian War Memorial front view panorama 1.jpg|ომის მემორიალი </gallery> == დაძმობილებული ქალაქები == * {{flagicon|China}} [[პეკინი]], [[ჩინეთი]]<ref name="Beijing">{{cite web|url=http://www.ebeijing.gov.cn/Sister_Cities/Sister_City/|title=დაძმობილებული ქალაქები|publisher=პეკინის მუნიციპალიტეტის მმართველობა|accessdate=2009-06-23|archiveurl=https://www.webcitation.org/5mq6B2fdq?url=http://www.ebeijing.gov.cn/Sister_Cities/Sister_City/|archivedate=2010-01-17}}</ref><ref name=Canberra>{{cite web|url=http://www.cmd.act.gov.au/international|title=Canberra's international relationships|publisher=Chief Minister's Department|accessdate=13 May 2019}}</ref> * {{Flagicon|Japan}} [[ნარა (ქალაქი)|ნარა]], [[იაპონია]] (2000 წლის 14 სექტემბრიდან)<ref name=Canberra/> ==ლიტერატურა== *{{Cite book |title=Lake Burley Griffin, Canberra: Policy Plan |year=1988 |location=Canberra |publisher=National Capital Development Commission |isbn=0-642-13957-1 | ref= {{harvid|National Capital Development Commission|1988}}}} *{{Cite book |title=The Penguin Australia Road Atlas |year=2000 |publisher=Penguin Books Australia |location=Ringwood, Victoria |isbn=0-670-88980-6 | ref = {{harvid|Penguin Books Australia|2000}}}} *{{Cite book |title=UBD Canberra |year=2007 |location=North Ryde, New South Wales |publisher=Universal Publishers|isbn=0-7319-1882-7 | ref = {{harvid|Universal Publishers|2007}}}} *{{Cite book |title=Canberra in Two Centuries: A Pictorial History|first=Alan |last=Fitzgerald |author-link=Alan Fitzgerald (satirist) |year=1987 |location=Torrens, Australian Capital Territory |publisher=Clareville Press |isbn=0-909278-02-4}} *{{Cite book |title=Canberra 1913–1953 |first=Jim |last=Gibbney |year=1988 |location=Canberra |publisher=Australian Government Publishing Service |isbn=0-644-08060-4}} *{{Cite book |title=Canberra 1820–1913 |first=Lyall |last=Gillespie |year=1991 |location=Canberra |publisher=Australian Government Publishing Service |isbn=0-644-08060-4}} *{{Cite book |title=Jack Fingleton: The Man Who Stood Up To Bradman |last=Growden|first=Greg |location=Crows Nest, New South Wales |publisher=Allen & Unwin] |year=2008 |isbn=978-1-74175-548-0}} *{{Cite book |title=Canberra 1954–1980 |first=Eric |last=Sparke |year=1988 |location=Canberra |publisher=Australian Government Publishing Service |isbn=0-644-08060-4}} *{{Cite book |title=Australia |url=https://archive.org/details/australia0000unse_m0d4 |last=Vaisutis|first=Justine |location=Footscray, Victoria |publisher=Lonely Planet |year=2009 |isbn=1-74179-160-X}} *{{Cite book |title=Canberra: History of Australia's National Capital |first=Lionel |last=Wigmore |year=1971 |location=Canberra |publisher=Dalton Publishing Company |isbn=0-909906-06-8}} *{{Cite book |title=The Biology of Temporary Waters | first=Dudley | last=Williams | year=2006 | location=Oxford | publisher=Oxford University Press | isbn=0-19-852811-6 | url=https://books.google.com/books?id=xSv2HvrNSo0C}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons|Canberra}} * {{Wikivoyage-inline}} * [http://www.wikimapia.org/#y=-35310000&x=149130000&z=11&l=1&m=a WikiSatellite view of Canberra at WikiMapia] * [http://www.visitcanberra.com.au/ Official Tourism Website] * [http://www.act.gov.au/ The ACT Government webpage] * [http://www.actmapi.act.gov.au/ Canberra region map] – all districts * [https://web.archive.org/web/20121219012913/http://www.australia.com/explore/cities/canberra.aspx Canberra] – Tourism Australia * [https://web.archive.org/web/20130218210206/http://www.canberra100.com.au/ Canberra 100 – Celebrating Canberra's 100th anniversary] * [https://web.archive.org/web/20050129103059/http://idealcity.org.au/ An Ideal City: the Competition to Design Canberra] * [http://www.abs.gov.au/Ausstats/abs@.nsf/0/d41f48b6cb4d1240ca2569de00281139?OpenDocument Australian Bureau of Statistics 2002 Year Book Australia: Special Article – The Australian Capital Territory – Canberra – Fifty Years of Development] * [https://www.britannica.com/place/Canberra&usg=AOvVaw0mxPA0wNfR5T1KzuV3NlnV Canberra | History, Map, Population, & Facts | Britannica]{{Dead link|date=სექტემბერი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{reflist}} {{ოკეანეთის დედაქალაქები}} {{ავსტრალიის დედაქალაქები}} [[კატეგორია:კანბერა| ]] [[კატეგორია:ოკეანეთის დედაქალაქები]] [[კატეგორია:ავსტრალიის ქალაქები]] [[კატეგორია:ოკეანეთის ქალაქები]] [[კატეგორია:მდინარე მარამბიჯის დასახლებული პუნქტები]] [[კატეგორია:ავსტრალიის მეტროპოლიტები]] 99z8j20ymv6inmzqp6d93shmt9sa37k 0 60322 4407813 4310367 2022-08-17T03:57:06Z InternetArchiveBot 124291 გადარჩენა 2 წყაროების და მონიშვნა 0 მკვდრად.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა შემსრულებლის დისკოგრაფია | შემსრულებელი = [[ემინემი]]ს | სურათი = Eminem at DJ Hero Party.jpg | ტიტრი = | სტუდიური = 9 | საკონცერტო = | კომპილაციები = 8 | ინტერნეტი = | ვიდეო = 5 | მუსიკალური ვიდეოები = 57 | EP-ები = 1 | სინგლები = 46 | B-მხარეები = | საუნდტრეკები = | ტრიბიუტი = | 1ოპციის სახელი = | 1ოპცია = | 2ოპციის სახელი = | 2ოპცია = | 3ოპციის სახელი = | 3ოპცია = | 4ოპციის სახელი = | 4ოპცია = | 5ოპციის სახელი = | 5ოპცია = | 6ოპციის სახელი = | 6ოპცია = }} ამერიკელი რეპერ '''[[ემინემი]]ს''' ჩანაწერები გამოცემულია ლეიბლებზე [[Web Entertainment]] და [[Interscope Records]], ისევე, როგორც მათ ფილიალებზე [[Aftermath Entertainment]], [[Goliath Artists]] და შემსრულებლის საკუთარ [[Shady Records]]-ზე. ემინემი არის ყველა დროის კომერციულად წარმატებული ჰიპ-ჰოპ<ref>{{cite news|url=http://www.nysun.com/arts/eminem-scrubs-away-the-polish/44634/|title=Eminem Scrubs Away The Polish|last=თომასი|first=რებეკა |date=დეკემბერი 5, 2006|work=[[The New York Sun]]|accessdate=დეკემბერი 17, 2008}}</ref> და 2000-იანების ყველაზე გაყიდვადი შემსრულებელი<ref name="UMG">{{cite news|url=http://www.universalmusic.com/artist-news/eminem%E2%80%99s-new-album-%E2%80%9Crelapse%E2%80%9D-drops-in-მაისი-%E2%80%9Crelapse-2%E2%80%9D-later-this-year|title=Eminem's New Album 'Relapse' Drops In მაისი, 'Relapse 2' Later This Year|date=მარტი 5, 2009|publisher=[[Universal Music Group]]|accessdate=მარტი 22, 2009}}</ref>. [[აშშ]]-ში ათწლეულის განმავლობაში გაიყიდა მისი 32.2 მილიონი დისკი.<ref name="decadeartist">{{cite web|url=http://www.mtv.com/news/articles/1627833/20091208/eminem.jhtml|title=Eminem Is The Best-Selling Artist Of The Decade|work=[[MTV]]|publisher=[[Viacom Media Networks]]|date=დეკემბერი 8, 2009|accessdate=თებერვალი 3, 2010}}</ref> 2010 წლის ნოემბრისთვის აშშ-ში მისი სიმღერების ციფრული ჩამონატვირთების რაოდენობამ სამ მილიონს გადააჭარბა.<ref>{{cite web|last=გრინი |first=პოლ |url=http://music.yahoo.com/blogs/chart-watch/week-ending-oct-31-2010-a-cool-million-for-swift.html |title=Week Ending Oct. 31, 2010: A Cool Million For Swift |work=[[Yahoo! Music]] |publisher=[[Yahoo!]] |date=ნოემბერი 3, 2010 |accessdate=ნოემბერი 24, 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131022121657/http://music.yahoo.com/blogs/chart-watch/week-ending-oct-31-2010-a-cool-million-for-swift.html |archivedate=ოქტომბერი 22, 2013 |df= }}</ref> დღეისთვის ეს რიცხვი 42 მილიონს აჭარბებს.<ref name="BW-Nielsen 2011">{{cite web |url=http://www.businesswire.com/news/home/20120105005547/en/Nielsen-Company-Billboard%E2%80%99s-2011-Music-Industry-Report |title=The Nielsen Company & Billboard's 2011 Music Industry Report |date=იანვარი 5, 2012 |publisher=Business Wire}}</ref> მსოფლიოში ემინემის ალბომების და სინგლების გაყიდვების ტირაჟი 172 მილიონს აღემატება.<ref>{{cite news|url=http://www.standardmedia.co.ke/entertainment/thenairobian/article/2000134572/rapper-eminem-s-rap-god-breaks-guinness-world-record-for-having-most-words-in-hit-record |title=Eminem's 'Rap God' Breaks Guinness World Record; Has 'Most Words in a Hit Record' With Roughly 4 Words Per Second |first=მეი|last=ჯესარო |publisher=[[The Standard (კენია)|The Standard]] |date=სექტემბერი 11, 2014 |accessdate=სექტემბერი 25, 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006084706/http://www.standardmedia.co.ke/entertainment/thenairobian/article/2000134572/rapper-eminem-s-rap-god-breaks-guinness-world-record-for-having-most-words-in-hit-record |archivedate=ოქტომბერი 6, 2014 }}</ref> [[RIAA]]-სგან რეპერს მიღებული აქვს პლატინის 42 სერტიფიცირება, აქედან ხუთი – #1 სინგლებისთვის და ექვსი – #1 ალბომისთვის{{Ref label|note_a1|A|}}. ამ დისკოგრაფიაში აგრეთვე შეტანილია [[მუსიკალური ვიდეო]]ები და ერთობლივი ნამუშევრები. 1996 წელს Web Entertainment-ზე გამოვიდა ემინემის პირველი ალბომი, ''[[Infinite (ემინემის ალბომი)|Infinite]]''. იგი დაახლოებით ათასი ასლის ოდენობით გაიყიდა<ref name="infinite">{{cite news|url=https://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/53769208.html?dids=53769208:53769208&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&date=მაისი+14%2C+2000&author=ROBERT+HILBURN&pub=Los+Angeles+Times&desc=COVER+STORY%3B+Has+He+No+Shame%3F%3B+Eminem%27s+no-holds-barred+raps+bring+him+criticism+from+parents+and+even+some+music+industry+players.+But+that+hasn%27t+tamed+him+at+all+on+his+new+album.|title=Has He No Shame?; Eminem's no-holds-barred raps bring him criticism from parents and even some music industry players. But that hasn't tamed him at all on his new album.|last=ჰილბერნი|first=რობერტ|work=[[Los Angeles Times]]|publisher=[[ProQuest]]|format=ფასიანი|accessdate=დეკემბერი 30, 2008|date=მაისი 14, 2000}}{{Dead link|date=სექტემბერი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> და ვერ მოხვდა აშშ-ის ჩარტებში. Interscope Records-თან და Aftermath Entertainment-თან კონტრაქტის გაფორმების შემდეგ ემინემმა 1999 წელს გამოსცა შემდგომში კომერციულად წარმატებული ''[[The Slim Shady LP]]'', რომელიც [[Billboard 200|''Billboard'' 200]]-ში მეორე პოზიციას იკავებდა და ოთხი გზის პლატინის მფლობელი გახდა. იმავე წელს რეპერმა, მენეჯერ პოლ როზენბერგთან ერთად, დააარსა ლეიბლი Shady Records.<ref>{{cite news|url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=DTNB&s_site=detnews&f_site=detnews&f_sitename=Detroit+News%2C+The+(MI)&p_multi=DTNB&p_theme=gannett&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0F7500E95B7BCC18&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D|title=Eminem shows he's still loyal to his crew from Detroit|last=მაკ-კოლუმი|first=ბრაიან|format=Fee required|date=ნოემბერი 26, 1999 |work=[[Detroit Free Press]]|publisher=[[NewsBank]]|accessdate=დეკემბერი 29, 2008}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.rapbasement.com/news/shady-records/-loyalty-paul-rosenberg-interview.html|title="Loyalty" – Paul Rosenberg Interview|last=დეივ|date=აგვისტო 29, 2005|work=Rap Basement|accessdate=დეკემბერი 29, 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120511085153/http://www.rapbasement.com/news/shady-records/-loyalty-paul-rosenberg-interview.html|archivedate=2012-05-11}}</ref> შემდეგ წელს მან გამოსცა ''[[The Marshall Mathers LP]]'', რომელიც პირველივე კვირაში 1.76 მილიონი ასლის ოდენობით გაიყიდა, იქცა ყველა დროის ყველაზე გაყიდვად ჰიპ-ჰოპ ალბომად და აშშ-ში ყველაზე სწრაფად გაყიდულ სოლო-ალბომად. 2000-იანებში იგი რიგით მეორე ყველაზე გაყიდვადი ალბომი იყო, [[ბრიტნი სპირსი]]ს ''[[Oops!... I Did It Again]]''-ის შემდეგ.<ref>{{cite web|accessdate=აპრილი 23, 2008|url=https://www.rollingstone.com/news/story/5923810/eminem_bounces_britney_from_top_spot|title=Eminem Bounces Britney From Top Spot|work=[[Rolling Stone]]|publisher=[[იან ვენერი|Wenner Media LLC]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080401120550/http://www.rollingstone.com/news/story/5923810/eminem_bounces_britney_from_top_spot|archivedate=2008-04-01}}</ref><ref>{{cite news|title=Eminem's criminal record|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/1271224.stm|work=[[BBC News]]|publisher=BBC |date=აპრილი 11, 2001|accessdate=ივლისი 10, 2008}}</ref> 10 მილიონზე მეტი გაყიდული ასლით<ref name="mmlp">{{cite news|url=http://www.azcentral.com/thingstodo/music/articles/2009/03/06/20090306eminem.html|title=Eminem's first new disc in five years to drop მაისი 19|last=მაკ-კოლუმი|first=ბრაიან|date=მარტი 6, 2009|work=[[Detroit Free Press]]|accessdate=მარტი 7, 2009}}</ref> ''The Marshall Mathers LP'' აშშ-ში წლის მესამე ყველაზე გაყიდვადი ალბომიც იყო<ref>{{cite web|accessdate=ივლისი 10, 2008|url=http://www.billboard.com/charts/year-end/2000/the-billboard-200|title=The Billboard 200 2000|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=Nielsen Business Media|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130414011405/http://www.billboard.com/charts/year-end/2000/the-billboard-200|archivedate=2013-04-14}}</ref> და მიიღო პლატინის სცხრა სერტიფიცირება. მისი წამყვანი სინგლი, „[[The Real Slim Shady]]“, იქცა რეპერის პირველ სიმღერად, რომელიც [[Billboard Hot 100|''Billboard'' Hot 100]]-ში მოხვდა. აშშ-ის ფარგლებს გარეთ „[[Stan (სიმღერა)|Stan]]“ იყო მისი ყველაზე წარმატებული სინგლი - თავად აშშ-ში იგი 50-ეულშიც არ მოხვედრილა. 2002 წელს გამოვიდა ემინემის შემდეგ ალბომი, ''[[The Eminem Show]]''. იგი უმალვე ''Billboard'' 200-ის პირველ პოზიციაზე მოხვდა, ისევე, როგორც სხვა ქვეყნების ჩარტებში და საბოლოო ჯამში 19 მილიონზე მეტი ასლის სახით გაიყიდა.<ref name="TESsold">{{cite news|last=ემტერი |first=ჩარლი |title=Eminem's Early "Encore" |url=http://music.yahoo.com/read/news/12177582 |work=[[Yahoo! Music]] |publisher=[[Yahoo!]] |date=ნოემბერი 4, 2004 |accessdate=დეკემბერი 13, 2007 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070417214620/http://music.yahoo.com/read/news/12177582 |archivedate=აპრილი 17, 2007 |df= }}</ref> აშშ-ში იგი წლის ყველაზე გაყიდვადი დისკი გახდა<ref>{{cite web|title=2002 Year End Charts – Top Billboard 200 Albums|url=http://www.billboard.biz/bbbiz/charts/yearendcharts/2002/tlptitl.jsp|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 31, 2011}}</ref> – თითქმის 10 მილიონი გაყიდული ასლის სახით.<ref name="USsales">{{cite journal|last=ჰოუპი|first=კლოვერ|author2=კარლ ჩერი|date=მაისი 5, 2009|title=For the Record|journal=[[XXL (ჟურნალი)|XXL]]|issue=ივნისი 2009|pages=68–72|publisher=[[Harris Publications]]|location=ნიუ-იორკი, NY}}</ref> 2011 წელს ალბომმა RIAA-სგან მიიღო ალმასის სერტიფიცირება. იგივე სტატუსი მას მიენიჭა კანადაში, თუმცა ადგილობრივი წესებით – მილიონი გაყიდული ასლისთვის. ახალ ზელანდიაში ''The Eminem Show''-ს ჰქონდა რვა პლატინის ჯილდო. იმავე წელს რეპერის სიმღერა „[[Lose Yourself]]“, „[[მერვე მილი]]ს“ საუნდტრეკიდან, იქცა მის პირველ #1 სინგლად ცხელ ასეულში და ამ პოზიციას იკავებდა 12 კვირის განმავლობაში.<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/bbcom/specials/hot100/charts/most-weeks-no1.shtml|title=Songs With the Most Weeks at No. 1|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=Nielsen Business Media|accessdate=მარტი 22, 2009|archiveurl=https://archive.today/20120527034637/http://www.billboard.com/bbcom/specials/hot100/charts/most-weeks-no1.shtml|archivedate=2012-05-27}}</ref> სიმღერამ აგრეთვე მიაღწია აშშ-ის სხვა ჩარტების პირველ პოზიციებამდე. ფილმის საუნდტრეკი აშშ-ში ასევე #1 იყო და გაიყიდა ოთხ მილიონზე მეტი ასლის ოდენობით<ref name="USsales"/>, ცხრა მილიონზე მეტი კი მსოფლიოში გაიყიდა.<ref name="8mileWW">{{cite news|url=https://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/726570751.html?dids=726570751:726570751&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&date=Oct+30%2C+2004&author=Baz+Dreisinger&pub=Los+Angeles+Times&desc=POP+BEAT%3B+Eminem+woos+his+electorate%3B+Political+rally%3F+Radio+launch+party%3F+It%27s+a+bit+of+both+as+the+rapper+hosts+a+%27convention.|title=Eminem woos his electorate; Political rally? Radio launch party? It's a bit of both as the rapper hosts a 'convention.'|last=დრაისინგერი|first=ბაზ|date=ოქტომბერი 30, 2004|work=[[Los Angeles Times]]|publisher=[[ProQuest]]|accessdate=ნოემბერი 17, 2008}}{{Dead link|date=სექტემბერი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> 2004 წელს გამოვიდა ემინემის მეხუთე სტუდიური ალბომი ''[[Encore (ემინემის ალბომი)|Encore]]'' – ზედიზედ რიგით მესამე მის კარიერაში, რომელიც აშშ-შიც, ავსტრალიაშიც, კანადაშიც, ახალ ზელანდიაშიც და გაერთიანებულ სამეფოშიც #1 პოზიციაზე იმყოფებოდა. თუმცა, კომერციულად იგი წინა დისკებთან ნაკლებად წარმატებული აღმოჩნდა. აშშ-ში გაიყიდა მხოლოდ 5<ref name="ccth">{{cite news|last=სანე|first=კელიფა|title=Eminem Returns To Rap With 'Relapse'|url=http://www.billboard.com/articles/news/1043765/eminem-returns-to-rap-with-relapse|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=Nielsen Business Media |date=ოქტომბერი 16, 2008|accessdate=დეკემბერი 14, 2007}}</ref>, მსოფლიოში კი – 11 მილიონი ასლი.<ref name="independent">{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/news/the-real-slim-shady-stands-up-the-fans-on-his-european-tour-306608.html|title=The real Slim Shady stands up the fans on his European tour.|date=აგვისტო 18, 2005|work=[[The Independent]]|publisher=[[Independent News & Media]]|accessdate=ნოემბერი 14, 2008|location=ლონდონი|first=კიერ|last=ბირნი|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131219183920/http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/news/the-real-slim-shady-stands-up-the-fans-on-his-european-tour-306608.html|archivedate=2013-12-19}}</ref> ალბომის სინგლების უფრო წარმატებული იყო გაერთიანებულ სამეფოში. იქ ჩარტის სათავეში მოხვდნენ „[[Just Lose It]]“ და „[[Like Toy Soldiers]]“. კიდევ ორი სიმღერა, „[[Mockingbird (ემინემის სიმღერა)|Mockingbird]]“ და „[[Ass Like That]]“ მეოთხე პოზიციას იკავებდა. კომპილაციური ''[[Curtain Call: The Hits]]'' 2005 წელს გამოვიდა და აშშ-ში გაიყიდა სამი მილიონი ასლის ოდენობით<ref name="ccth"/>. მან აგრეთვე დაიმსახურა RIAA-ს ორმაგი პლატინის სერტიფიცირება. შემდეგ წელს Shady Records-მა გამოსცა ''[[Eminem Presents: The Re-Up]]'', კომპილაციური ალბომი, რომლის ჩაწერაში ემინემის გარდა ამავე ლეიბლის სხვადასხვა შემსრულებელი მონაწილეობდა. 2007 წელს ალბომმა მიიღო პლატინის სერტიფიცირება და აშშ-ში მილიონზე მეტი ასლის ოდენობით გაიყიდა.<ref name="USsales"/> 2009 წელს გამოვიდა „[[Crack a Bottle]]“, [[Dr. Dre]]-ს და [[50 Cent]]-ის მონაწილეობით, რომელიც ცხელ ასეულში ემინემის მეორე #1 სინგლად იქცა და აშშ-ში პირველ კვირაში ციფრული გაყიდვების რეკორდსმენიც იყო - 418 000 გაყიდული ასლით.<ref name="record">{{cite news|date=დეკემბერი 5, 2008|url=http://www.billboard.com/articles/news/269427/eminems-bottle-breaks-digital-record|title=Eminem's 'Bottle' Breaks Digital Record|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=Nielsen Business Media |accessdate=თებერვალი 11, 2009}}</ref> ოთხ წელიწადზე მეტი ხანგრძლივობის შესვენების შემდეგ გამოვიდა რეპერის მეექვსე სტუდიური ალბომი ''[[Relapse (ემინემის ალბომი)|Relapse]]'', რომელიც კვლავ ჩარტების სათავეებში მოხვდა და გაიყიდა 2 მილიონზე მეტი ასლის ოდენობით.<ref name="DX-week-ending-9-12-2010">ჯეიკობსი, ალენ (სექტემბერი 15, 2010). [http://www.hiphopdx.com/index/news/id.12233/title.hip-hop-album-sales-the-week-ending-9-12-2010 "Hip Hop Album Sales: The Week Ending 9/12/2010"]. HipHopDX. Cheri Media Group.</ref> შემდეგ წელს გამოვიდა მეშვიდე ალბომი, ''[[Recovery (ემინემის ალბომი)|Recovery]]'', რომელიც ''Billboard'' 200-ის პირველ პოზიციას, ისევე, როგორც სხვა ქვეყნების ჩარტების პირველ პოზიციებს იკავებდა. წარმატება ჰქონდა მის სინგლებს, „[[Not Afraid]]“ და [[რიანა]]სთან ერთად ჩაწერილ „[[Love the Way You Lie]]“-ს. ეს ორი, შესაბამისად, გახდა ემინემის მესამე და მეოთხე #1 სინგლი ცხელ ასეულში, ხოლო „Love the Way You Lie“ მსოფლიოს სხვადასხვა ჩარტშიც ლიდერობდა. 2014 წელს სინგლმა „Not Afraid“ მიიღო ალმასის სტატუსი. ამრიგად, ემინემი გახდა პირველი შემსრულებელი, რომელმაც აშშ-ში ორი ციფრული ალმასის ჯილდო მიიღო.<ref>{{cite web|last1=ბეიკერი|first1=სორენ|title=Eminem First Artist With Two Digital Diamond Awards|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.29180/title.eminem-first-artist-with-two-digital-diamond-awards|website=HipHop DX|publisher=Cheri Media Group|accessdate=ივნისი 10, 2014}}</ref> 2011 წლის იანვარში ემინემი დასახელდა პირველ შემსრულებლად Nielsen SoundScan-ის ისტორიაში, რომელსაც დისკოგრაფიაში წლის ბოლოს ჰქონდა ორი #1 ალბომი. 2010 და 2013 წლებში იგი კანადაში კომერციულად ყველაზე გაყიდვადი შემსრულებელიც იყო.<ref>{{cite web |url=http://fyimusic.ca/headlines/morning-coffee-with-david-farrell-აპრილი-5-2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120308012330/http://fyimusic.ca/headlines/morning-coffee-with-david-farrell-%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98-5-2 |archivedate=2012-03-08 |title=Morning Coffee with David Farrell, April 5 |work=Fyimusic.ca |publisher=Alacarte Media |date=აპრილი 5, 2011 |accessdate=სექტემბერი 28, 2011 }}</ref><ref name="canada sales">{{cite web|url=http://www.billboard.com/biz/articles/news/record-labels/5869529/canadas-digital-music-sales-rise-in-2013-unlike-the-us|title=Canada’s Digital Music Sales Rise in 2013 Unlike the U.S.; Eminem, Robin Thicke Among Top Selling Artists|last=ბლისი|first=კარენ|date=იანვარი 10, 2014|accessdate=იანვარი 11, 2014|work=Billboard|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160203134821/http://www.billboard.com/biz/articles/news/record-labels/5869529/canadas-digital-music-sales-rise-in-2013-unlike-the-us|archivedate=2016-02-03}}</ref> 2013 წლის აგვისტოში გამოჩნდა მისი ახალი სინგლი, „[[Berzerk (სიმღერა)|Berzerk]]“, რომელიც გამოსვლისთანავე ცხელ ასეულში #3 პოზიციაზე მოხვდა. ნოემბერში გამოვიდა მერვე სტუდიური ალბომი ''[[The Marshall Mathers LP 2]]''. ამ ალბომიდან გამოიცა სინგლები „[[Survival (ემინემის სიმღერა)|Survival]]“<ref>{{cite news|date=ოქტომბერი 22, 2013 |url=https://news.yahoo.com/call-duty-ghosts-launch-trailer-dogs-destruction-eminem-110913587.html |title='Call of Duty: Ghosts' launch trailer: dogs, destruction, Eminem |work=Relaxnews |publisher=[[Yahoo News]] |accessdate=ოქტომბერი 22, 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131022152108/http://news.yahoo.com/call-duty-ghosts-launch-trailer-dogs-destruction-eminem-110913587.html |archivedate=ოქტომბერი 22, 2013 |df= }}</ref>, „[[Rap God]]“ და „[[The Monster (სიმღერა)|The Monster]]“ (ჩაწერილი რიანასთან). 2014 წლის მაისში ემინემი დასახელდა [[Spotify]]-ს ყველაზე პოპულარულ შემსრულებლად ნაკადოვანი მოსმენის მხრივ.<ref>{{cite web|author=პატრიკ რაიანი| date=მაისი 21, 2014|title=Eminem, Wake me up lead the spotify streams.|url=https://www.usatoday.com/story/life/music/2014/05/21/eminem-wake-me-up-lead-spotifys-most-streamed/9352133/|publisher=USA Today}}</ref> ==სტუდიური ალბომები== {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" |- ! scope="col" rowspan="2" style="width:13em;"| სახელწოდება ! scope="col" rowspan="2" style="width:19.5em;"| ალბომის დეტალები ! scope="col" colspan="10"| უმაღლესი პოზიციები ჩარტში ! scope="col" rowspan="2" style="width:11.5em;"| გაყიდვები ! scope="col" rowspan="2" style="width:15em;"| სერტიფიცირებები |- !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[Billboard 200|აშშ]]<br /><ref name="US200">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში აშშ-ში: * ყველა, გარდა „მერვე მილის“ საუნდტრეკისა: {{cite web|title=Eminem Album & Song Chart History: Billboard 200|url={{BillboardURLbyName|artist=eminem|chart=Billboard 200}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 31, 2011}} * ''მერვე მილი'', საუნდტრეკი: {{cite web|title=8 Mile – Original Soundtrack|url=http://www.billboard.com/#/album/original-soundtrack/8-mile/555632|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=იანვარი 2, 2012}}</ref> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[ARIA Charts|ავს]]<br /><ref name="AUSAl">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში ავსტრალიაში: * ყველა, გარდა „მერვე მილის“ საუნდტრეკისა: {{cite web |url=http://australian-charts.com/showinterpret.asp?interpret=Eminem |title=Discography Eminem |work=australian-charts.com |publisher=Hung Medien |accessdate=დეკემბერი 31, 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111216115646/http://australian-charts.com/showinterpret.asp?interpret=Eminem |archivedate=დეკემბერი 16, 2011 |df= }} * ''მერვე მილი'', საუნდტრეკი: {{cite web |url=http://australian-charts.com/showitem.asp?interpret=Soundtrack&titel=8+Mile&cat=a |title=Soundtrack – 8 Mile |work=australian-charts.com |publisher=Hung Medien |accessdate=იანვარი 2, 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111229163913/http://australian-charts.com/showitem.asp?interpret=Soundtrack&titel=8%20Mile&cat=a |archivedate=დეკემბერი 29, 2011 |df= }}</ref> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[Ultratop 50|ბელ]]<br /><ref name="BELAl">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში ბელგიაში: * ყველა, გარდა „მერვე მილის“ საუნდტრეკისა: {{cite web |url=http://www.ultratop.be/nl/showinterpret.asp?interpret=Eminem |archive-url=https://archive.is/20121231073023/http://www.ultratop.be/nl/showinterpret.asp?interpret=Eminem |url-status=dead |archive-date=დეკემბერი 31, 2012 |title=Discograpfie Eminem |work=ultratop.be |publisher=Hung Medien |accessdate=იანვარი 2, 2012 |language=ჰოლანდიურად }} * ''მერვე მილი'', საუნდტრეკი: {{cite web |url=http://www.ultratop.be/nl/showitem.asp?interpret=Soundtrack&titel=8+Mile&cat=a |title=Soundtrack – 8 Mile |work=ultratop.be |publisher=Hung Medien |accessdate=იანვარი 2, 2012 |language=ჰოლანდიურად }}</ref> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[კანადის ალბომების ჩარტი|კან]]<br /><ref name="CANAl">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში კანადაში: * ყველა, გარდა „მერვე მილის“ საუნდტრეკისა: {{cite web|title=Eminem Album & Song Chart History: კანადის ალბომები|url={{BillboardURLbyName|artist=eminem|chart=Canadian Albums}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 31, 2011}} * ''მერვე მილი'', საუნდტრეკი: {{cite web|title=8 Mile – Original Soundtrack|url=http://www.billboard.com/#/album/original-soundtrack/8-mile/555632|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=იანვარი 2, 2012}}</ref> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[Syndicat National de l'Édition Phonographique|საფ]]<br /><ref name="FRAAl">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში საფრანგეთში: * ყველა, გარდა „მერვე მილის“ საუნდტრეკისა: {{cite web |url=http://lescharts.com/showinterpret.asp?interpret=Eminem |title=Discographie Eminem |work=lescharts.com |publisher=Hung Medien |accessdate=ოქტომბერი 25, 2010 |language=French |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101124231842/http://lescharts.com/showinterpret.asp?interpret=Eminem |archivedate=ნოემბერი 24, 2010 |df= }} * ''მერვე მილი'', საუნდტრეკი: {{cite web |url=http://lescharts.com/showitem.asp?interpret=Soundtrack&titel=8+Mile&cat=a |title=Soundtrack – 8 Mile |work=lescharts.com |publisher=Hung Medien |accessdate=იანვარი 2, 2012 |language=French }}</ref> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[GfK Entertainment|გერ]]<br /><ref name="GERAl">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში გერმანია: * ყველა, გარდა „მერვე მილის“ საუნდტრეკისა: {{cite web|url=http://www.officialcharts.de/ersuche.asp?kategorie=chart&interpret_suche=Eminem&titel_suche=&jahr=&cat=a|title=charts.de: Eminem (Albums)|work=[[GfK Entertainment]]|publisher=Charts.de|accessdate=ივლისი 29, 2013}} * ''მერვე მილი'', საუნდტრეკი: {{cite web|url=http://www.officialcharts.de/album.asp?artist=Soundtrack&title=8+Mile&cat=a&country=de|title=Soundtrack, 8 Mile|work=charts.de|publisher=[[GfK Entertainment]]|accessdate=იანვარი 2, 2012}}</ref> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[Oricon|იაპ]]<br /><ref name="Eminem Albums Positions for Japan">{{cite web|url=http://www.oricon.co.jp/prof/artist/48489/ranking/cd_album/|title=エミネムのアルバム売り上げランキング|language=იაპონურად|trans-title=Eminem album ranking history|publisher=[[Oricon]]|accessdate=აპრილი 15, 2011}}</ref> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[Official New Zealand Music Chart|ახ.ზ.]]<br /><ref name="NZAl">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში ახალ ზელანდიაში: * ყველა, გარდა „მერვე მილის“ საუნდტრეკისა: {{cite web |url=http://charts.org.nz/showinterpret.asp?interpret=Eminem |title=Discography Eminem |work=charts.org.nz |publisher=Hung Medien |accessdate=ნოემბერი 11, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111115000653/http://www.charts.org.nz/showinterpret.asp?interpret=Eminem |archivedate=ნოემბერი 15, 2011 |df= }} * ''მერვე მილი'', საუნდტრეკი: {{cite web |url=http://charts.org.nz/showitem.asp?interpret=Soundtrack&titel=8+Mile&cat=a |title=Soundtrack – 8 Mile |work=charts.org.nz |publisher=Hung Medien |accessdate=იანვარი 2, 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150831124927/http://charts.org.nz/showitem.asp?interpret=Soundtrack&titel=8+Mile&cat=a |archivedate=2015-08-31 }}</ref> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[Swiss Hitparade|შვეიც]]<br /><ref name="SWIAl">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში შვეიცარიაში: * ყველა, გარდა „მერვე მილის“ საუნდტრეკისა: {{cite web |url=http://swisscharts.com/artist/Eminem |title=Eminem (albums) |work=swisscharts.com |publisher=Hung Medien |accessdate=იანვარი 2, 2012 |format=select "Charts" tab, and then "Alben" tab |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111115155918/http://swisscharts.com/artist/Eminem |archivedate=ნოემბერი 15, 2011 |df= }} * ''მერვე მილი'', საუნდტრეკი: {{cite web |url=http://swisscharts.com/showitem.asp?interpret=Soundtrack&titel=8+Mile&cat=a |title=Soundtrack – 8 Mile |work=swisscharts.com |publisher=Hung Medien |accessdate=იანვარი 2, 2012 }}</ref> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[ბრიტანეთის ალბომების ჩარტი|ბრიტ]]<br /><ref name="UK">{{cite web|title=Eminem|url=http://www.theofficialcharts.com/artist/_/Eminem|publisher=[[ოფიციალური ჩარტების კომპანია]]|accessdate=დეკემბერი 31, 2011|format=select "Albums" tab|url-status=dead|archiveurl=https://www.webcitation.org/69lj4pz1f?url=http://www.officialcharts.com/artist/_/Eminem|archivedate=აგვისტო 8, 2012|df=}}</ref> |- !scope="row"|''[[Infinite (ემინემის ალბომი)|Infinite]]'' | * გამოცემის თარიღი: ნოემბერი 12, 1996<ref name="infinite1996">{{cite web|url={{AllMusic|class=album|id=r590116|pure_url=yes}}|title=Infinite|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=იანვარი 1, 2012}}</ref> *ლეიბლი: [[Web Entertainment|Web]] *ფორმატი: [[გრამფირფიტა]], კასეტა | — || — || — || — || — || — || — || — || — || — | * [[Nielsen SoundScan|აშშ]]: 1,000 | — |- !scope="row"|''[[The Slim Shady LP]]'' | * გამოცემის თარიღი: თებერვალი 23, 1999<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r397821|pure_url=yes}}|title=The Slim Shady LP|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=მარტი 9, 2009}}</ref> *ლეიბლი: [[Aftermath Entertainment|Aftermath]], [[Interscope Records|Interscope]], [[Web Entertainment|Web]] * ფორმატი: CD, გრამფირფიტა, კასეტა, [[ციფრული ჩამონატვირთი]] | 2 || 49 || 7 || 9 || 52 || 51 || 39 || 23 || 25 || 10 | * მსოფლიო: 18,000,000<ref name="Eminem Total Albums Sold">{{cite web|title=Eminem Total Albums Sold|url=http://www.statisticbrain.com/eminem-album-sales-statistics/|website=statisticbrain|accessdate=20 ივნისი 2017}}</ref> * აშშ: 5,433,000<ref name="ნოემბერი2013SalesUpdate">{{cite web|url=http://www.xxlmag.com/news/2013/11/eight-eminem-albums-charted-in-billboard-200-this-week/ |title=Eight Eminem Albums Charted On Billboard 200 This Week |work=[[XXL (ჟურნალი)|XXL]] |publisher=[[Harris Publications]] |accessdate=ნოემბერი 13, 2013}}</ref> * [[ოფიციალური ჩარტების კომპანია|ბრიტ]]: 976,141<ref name="uksales2013">{{cite news|url=http://www.musicweek.com/businessanalysis/read/official-charts-analysis-eminem-lp-sells-157k-in-week-one/056685|title=Official Charts Analysis: Eminem LP sells 157k in week one|last=ჯოუნსი|first=Alan|date=ნოემბერი 11, 2013|accessdate=ნოემბერი 11, 2013|work=[[Music Week]]|publisher=Intent Media}} {{subscription needed}}</ref> | * [[Recording Industry Association of America|RIAA]]: 5× პლატინა<ref name="riaa"/> * [[Australian Recording Industry Association|ARIA]]: პლატინა<ref name="aria2003">{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-albums-2003.htm |title=ARIA Charts – Accreditations – 2003 Albums |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=ნოემბერი 15, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/64wuSk4vz?url=http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-albums-2003.htm |archivedate=იანვარი 25, 2012 |df= }}</ref> * [[ბრიტანეთის ფონოგრამების მწარმოებლების ასოციაცია]]: 3× პლატინა<ref name="BPI Certification Database">{{cite web|url=http://www.bpi.co.uk/certifiedawards/search.aspx |title=BPI Certification Database |publisher=[[ბრიტანეთის ფონოგრამების მწარმოებლების ასოციაცია]] |accessdate=იანვარი 10, 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090924015932/http://www.bpi.co.uk/certifiedawards/search.aspx |archivedate=სექტემბერი 24, 2009 |df= }}</ref> * [[International Federation of the Phonographic Industry|IFPI]]: პლატინა<ref>{{cite web|url=http://www.ifpi.org/content/section_news/plat2001.html |title=IFPI Platinum Europe Awards – 2001 |publisher=[[International Federation of the Phonographic Industry]] |accessdate=იანვარი 3, 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120505222445/http://ifpi.org/content/section_news/plat2001.html |archivedate=მაისი 5, 2012 |df= }}</ref> * [[International Federation of the Phonographic Industry|IFPI]] SWI: ოქრო<ref name="Swiss Certifications for Eminem">{{cite web|url=http://hitparade.ch/search_certifications.asp?search=Eminem|title=Suche nach: Eminem|work=swisscharts.com |publisher=Hung Medien |accessdate=ივნისი 30, 2011}}</ref> * [[Music Canada|MC]]: 2× პლატინა<ref name="CRIA">{{cite web|url=https://musiccanada.com/gold-platinum/?fwp_gp_search=Eminem|title=Gold/Platinum|publisher=[[Music Canada]]|accessdate=ივლისი 9, 2011}}</ref> * [[Recorded Music NZ|RMNZ]]: პლატინა |- !scope="row"|''[[The Marshall Mathers LP]]'' | * გამოცემის თარიღი: მაისი 23, 2000<ref>{{cite web|accessdate=მარტი 9, 2009|url={{Allmusic|class=album|id=r480358|pure_url=yes}}|title=The Marshall Mathers LP|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]}}</ref> *ლეიბლი: [[Shady Records|Shady]], [[Aftermath Entertainment|Aftermath]], [[Interscope Records|Interscope]], [[Goliath Management|Goliath]] * ფორმატი: CD, გრამფირფიტა, კასეტა, ციფრული ჩამონატვირთი | 1 || 1 || 1 || 1 || 2 || 3 || 52 || 1 || 2 || 1 | * მსოფლიო: 35,000,000<ref name="Eminem Total Albums Sold"/> * აშშ: 12,500,000<ref>{{cite web|last=კოლფილდი|first=კით|title=Billboard 200 Chart Moves: The Weeknd's Back in the Top 40, George Carlin Returns to Chart After Nearly 32 Years|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/7526455/the-weeknd-george-carlin-billboard-200-chart-moves|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|date=სექტემბერი 30, 2016|accessdate=სექტემბერი 30, 2016}}</ref> * [[Syndicat National de l'Édition Phonographique|საფ]]: 614,700<ref name="French sales">{{cite news|url=http://www.infodisc.fr/CDCertif_P2.php?debut=100 |publisher=InfoDisc.fr |title=InfoDisc: Les Albums Double Platine |accessdate=ოქტომბერი 25, 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101228035652/http://infodisc.fr/CDCertif_P2.php?debut=100 |archivedate=დეკემბერი 28, 2010 |df= }}</ref> * ბრიტ: 2,450,000<ref name="uksales2017">{{cite web |last=Myers |first=Justin |url=http://www.officialcharts.com/chart-news/second-time-very-lucky-artists-who-beat-the-sophomore-slump__19500/ |title=Second time very lucky – artists who beat the sophomore slump |publisher=ოფიციალური ჩარტების კომპანია |date=9 ივლისი 2017 |accessdate=10 ივლისი 2017}}</ref> | * RIAA: ალმასი<br/><small>(10× პლატინა)</small><ref name="riaa"/> * ARIA: 4× პლატინა<ref name="aria2003"/> * BPI: 8× პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * [[Bundesverband Musikindustrie|BVMI]]: 2× პლატინა<ref name="German certification database">{{cite certification|region=Germany|artist=Eminem|best=no|accessdate=დეკემბერი 1, 2010}}</ref> * IFPI: 6× პლატინა<ref>{{cite web|url=http://www.ifpi.org/content/section_news/plat2007.html |title=IFPI Platinum Europe Awards – 2007 |publisher=[[International Federation of the Phonographic Industry]] |accessdate=იანვარი 3, 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131019023851/http://www.ifpi.org/content/section_news/plat2007.html |archivedate=ოქტომბერი 19, 2013 |df= }}</ref> * IFPI SWI: 4× პლატინა<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * MC: 8× პლატინა<ref name="CRIA"/> * RMNZ: 5× პლატინა<ref name="New Zealand's certification(s) for The Marshal Mathers LP">{{cite web|url=http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1277&chartKind=A|title=Top 50 Album Chart: Chart# 1277 (Sunday 16 სექტემბერი 2001)|publisher=[[Recorded Music NZ|Recording Industry Association of New Zealand]]|accessdate=მარტი 14, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110724201252/http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1277&chartKind=A|archivedate=2011-07-24}}</ref> * [[Syndicat National de l'Édition Phonographique|SNEP]]: 2× პლატინა<ref name="French Double-Platinum Album Certifications (2001)">{{cite web|url=http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2001&type=13 |title=Certifications Albums Double Platine – année 2001 |publisher=[[Syndicat National de l'Édition Phonographique|SNEP]] |accessdate=ოქტომბერი 25, 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131102135212/http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2001&type=13 |archivedate=ნოემბერი 2, 2013 |df= }}</ref> |- !scope="row"|''[[The Eminem Show]]'' | * გამოცემის თარიღი: მაისი 26, 2002<ref>{{cite web|accessdate=მარტი 9, 2009|url={{AllMusic|class=album|id=r589988|pure_url=yes}}|title=The Eminem Show|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]}}</ref> *ლეიბლი: [[Shady Records|Shady]], [[Aftermath Entertainment|Aftermath]], [[Interscope Records|Interscope]], [[Goliath Management|Goliath]] * ფორმატი: CD, გრამფირფიტა, კასეტა, ციფრული ჩამონატვირთი | 1 || 1 || 1 || 1 || 2 || 1 || 3 || 1 || 1 || 1 | * მსოფლიო: 30,000,000<ref name="Eminem Total Albums Sold"/> * აშშ: 11,300,000<ref>{{cite web|last=კოლფილდი|first=კით|title=Adele's '25' Sales Surpass 8 Million in the U.S.|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/6867254/adele-25-sales-surpass-8-million-united-states|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|date=თებერვალი 7, 2016|accessdate=თებერვალი 8, 2016}}</ref> * საფ: 900,400<ref name="French sales"/> * ბრიტ: 1,600,000<ref name="uksales2013"/> | * RIAA: ალმასი<br/><small>(10× პლატინა)</small><ref name="riaa"/> * ARIA: ალმასი * BPI: 7× პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * BVMI: 2× პლატინა<ref name="German certification database"/> * IFPI: 5× პლატინა<ref name="IFPI2010">{{cite web |url=http://www.ifpi.org/content/section_news/plat2010.html |title=IFPI Platinum Europe Awards – 2010 |publisher=[[International Federation of the Phonographic Industry]] |accessdate=იანვარი 3, 2013 |archiveurl=https://www.webcitation.org/68FYoOe9H?url=http://www.ifpi.org/content/section_news/plat2010.html |archivedate=2012-06-07 }}</ref> * IFPI SWI: 3× პლატინა<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * MC: ალმასი<ref name="CRIA"/> * RMNZ: 9× პლატინა<ref>{{cite web | url=http://nztop40.co.nz/chart/albums?chart=2432 | title=NZ Top 40 Albums Chart – 24 თებერვალი 2014 | publisher=[[Recorded Music NZ]] | accessdate=თებერვალი 21, 2014}}</ref> * SNEP: 2× პლატინა<ref name="French Double-Platinum Album Certifications (2003)">{{cite web|url=http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2003&type=13 |title=Certifications Albums Double Platine – année 2003 |publisher=[[Syndicat National de l'Édition Phonographique]] |accessdate=ოქტომბერი 25, 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120915001324/http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2003&type=13 |archivedate=სექტემბერი 15, 2012 |df= }}</ref> |- !scope="row"|''[[Encore (ემინემის ალბომი)|Encore]]'' | * გამოცემის თარიღი: ნოემბერი 12, 2004<ref>{{cite web|accessdate=მარტი 9, 2009|url={{Allmusic|class=album|id=r717546|pure_url=yes}}|title=Encore|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]}}</ref> *ლეიბლი: [[Shady Records|Shady]], [[Aftermath Entertainment|Aftermath]], [[Interscope Records|Interscope]], [[Goliath Management|Goliath]] * ფორმატი: CD, გრამფირფიტა, კასეტა, ციფრული ჩამონატვირთი | 1 || 1 || 2 || 1 || 1 || 1 || 3 || 1 || 1 || 1 | * მსოფლიო: 23,000,000<ref name="Eminem Total Albums Sold"/> * აშშ: 5,343,000<ref name="ნოემბერი2013SalesUpdate" /> * საფ: 300,100<ref name="French Sales to Encore and Curtain Call">{{cite news|url=http://www.infodisc.fr/CDCertif_O2.php?debut=250 |publisher=InfoDisc.fr |title=InfoDisc: Les Albums Double Or |accessdate=ოქტომბერი 25, 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101228034042/http://infodisc.fr/CDCertif_O2.php?debut=250 |archivedate=დეკემბერი 28, 2010 |df= }}</ref> * ბრიტ: 1,185,985<ref name="uksales2013"/> | * RIAA: 5× პლატინა<ref name="riaa"/> * ARIA: 6× პლატინა<ref name="aria2006">{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/ARIACharts-Accreditations-2006Albums.htm |title=ARIA Certification 2006 |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=ნოემბერი 15, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110515024406/http://www.aria.com.au/pages/ARIACharts-Accreditations-2006Albums.htm |archivedate=მაისი 15, 2011 |df= }}</ref> * BPI: 4× პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * BVMI: პლატინა<ref name="German certification database"/> * IFPI: 2× პლატინა<ref>{{cite web|url=http://www.ifpi.org/content/section_news/plat2004.html |title=IFPI Platinum Europe Awards – 2004 |publisher=[[International Federation of the Phonographic Industry]] |accessdate=იანვარი 3, 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071019051750/http://www.ifpi.org/content/section_news/plat2004.html |archivedate=ოქტომბერი 19, 2007 |df= }}</ref> * IFPI SWI: პლატინა<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * [[Recording Industry Association of Japan|RIAJ]]: პლატინა<ref name="Japan's Certifications ნოემბერი 2004">{{cite web | url=http://www.riaj.or.jp/data/others/gold/200411.html | title=ゴールド等認定作品一覧　2004年11月| publisher=[[RIAJ]] | year=2004 | accessdate=აგვისტო 31, 2010}}</ref> * RMNZ: 5× პლატინა<ref name="New Zealand's Gold / Platinum Albums 2007-present">{{cite web|url=http://www.radioscope.net.nz/index.php?option=com_content&task=view&id=79&Itemid=62 |title=Radioscope: Latest Gold / Platinum Albums |publisher=RadioScope |accessdate=მარტი 14, 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110728144225/http://www.radioscope.net.nz/index.php?option=com_content&task=view&id=79&Itemid=62 |archivedate=ივლისი 28, 2011 |df= }}</ref> * SNEP: 2× ოქრო<ref name="French Double-Gold Album Certifications (2004)">{{cite web|url=http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2004&type=11 |title=Certifications Albums Double Or – année 2004 |publisher=[[Syndicat National de l'Édition Phonographique]] |accessdate=ოქტომბერი 25, 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131006140952/http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2004&type=11 |archivedate=ოქტომბერი 6, 2013 |df= }}</ref> |- !scope="row"|''[[Relapse (ემინემის ალბომი)|Relapse]]'' | * გამოცემის თარიღი: მაისი 15, 2009<ref>{{cite news|url=http://www.undercover.com.au/News-Story.aspx?id=8326|title=Aussie Stores Break Eminem Embargo|date=მაისი 15, 2009|work=Undercover|accessdate=მაისი 15, 2009|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090517202537/http://www.undercover.com.au/News-Story.aspx?id=8326|archivedate=მაისი 17, 2009|df=}}</ref> *ლეიბლი: [[Shady Records|Shady]], [[Aftermath Entertainment|Aftermath]], [[Interscope Records|Interscope]], [[Goliath Management|Goliath]] * ფორმატი: CD, გრამფირფიტა, ციფრული ჩამონატვირთი | 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 2 || 1 | * მსოფლიო: 7,500,000<ref name="Eminem Total Albums Sold"/> * აშშ: 2,363,000<ref name="მარტი2014SalesUpdate">{{cite web |url=https://music.yahoo.com/blogs/music-news/chart-watch-frozen-place-1-193233473.html |title=Chart Watch: "Frozen" In Place At #1 |author=Paul Grein |date=მარტი 19, 2014 |work=Yahoo Music }}</ref> * საფ: 69,450<ref name="French Sales to Relapse">{{cite news|url=http://www.infodisc.fr/CDCertif_O.php?debut=1000 |publisher=InfoDisc.fr |title=InfoDisc: Les Albums Or |accessdate=ოქტომბერი 25, 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111018013852/http://www.infodisc.fr/CDCertif_O.php?debut=1000 |archivedate=ოქტომბერი 18, 2011 |df= }}</ref> * ბრიტ: 512,911<ref name="uksales2013"/> | * RIAA: 2× პლატინა<ref name="riaa"/> * ARIA: პლატინა<ref name="aria2009">{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesARIACharts-Accreditations-2009Albums.htm |title=ARIA Certification 2009 |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=ივნისი 7, 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091112030515/http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesARIACharts-Accreditations-2009Albums.htm |archivedate=ნოემბერი 12, 2009 |df= }}</ref> * BPI: პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * BVMI: ოქრო<ref name="German certification database"/> * IFPI SWI: პლატინა<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * RIAJ: ოქრო<ref name="Japan's Certifications მაისი 2009">{{cite web | url=http://www.riaj.or.jp/data/others/gold/200905.html| title=ゴールド等認定作品一覧　2009年5月| publisher=[[Recording Industry Association of Japan|RIAJ]] | year=2009 | accessdate=აგვისტო 31, 2010}}</ref> * RMNZ: პლატინა<ref name="New Zealand's certification(s) for Relapse">{{cite web|url=http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1673&chartKind=A|title=Top 50 Album Chart: Chart# 1673 (Monday 15 ივნისი 2009)|publisher=[[Recorded Music NZ|Recording Industry Association of New Zealand]]|accessdate=მარტი 14, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110724201313/http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1673&chartKind=A|archivedate=2011-07-24}}</ref> * SNEP: ოქრო<ref name="French Gold Album Certifications (2009)">{{cite web|url=http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2009&type=8 |title=Certifications Albums Or – année 2009 |publisher=[[Syndicat National de l'Édition Phonographique]] |accessdate=ოქტომბერი 25, 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120925060055/http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2009&type=8 |archivedate=სექტემბერი 25, 2012 |df= }}</ref> |- !scope="row"|''[[Recovery (ემინემის ალბომი)|Recovery]]'' | * გამოცემის თარიღი: ივნისი 18, 2010<ref>{{cite web|url=http://www.towerrecords.ie/product/Eminem_Recovery/486894|title=Eminem – Recovery|publisher=[[Tower Records]] Ireland|accessdate=ივლისი 6, 2010}}</ref> *ლეიბლი: [[Shady Records|Shady]], [[Aftermath Entertainment|Aftermath]], [[Interscope Records|Interscope]], [[Goliath Management|Goliath]] * ფორმატი: CD, გრამფირფიტა, ციფრული ჩამონატვირთი | 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 2 || 6 || 1 || 1 || 1 | * მსოფლიო: 15,000,000<ref name="Eminem Total Albums Sold"/> * აშშ: 4,509,000<ref name="ნოემბერი2013SalesUpdate" /> * კან: 435,000<ref>{{cite web |last=კროსი |first=Alan |url=http://exploremusic.com/new-releases/weekly-cd-sales-report-and-year-end-wrap-up/ |title=Weekly CD Sales Report and Year-End Wrap-Up |work=ExploreMusic |publisher=Corus Entertainment |date=იანვარი 5, 2011}}</ref> * საფ: 110,000<ref>{{cite web|url=http://infodisc.fr/Ventes_Alb_10Ans.php?debut=900 |title=les Meilleurs Ventes d'albums depuis 2000 |publisher=Infodisc |language=French |accessdate=იანვარი 20, 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140819191602/http://infodisc.fr/Ventes_Alb_10Ans.php?debut=900 |archivedate=აგვისტო 19, 2014 |df= }}</ref> * ბრიტ: 900,000<ref name="uksales2013"/> | * RIAA: 3× პლატინა<ref name="riaa"/> * ARIA: 4× პლატინა<ref name="Australia's 2010 certifications for albums">{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesaria-charts-accreditations-albums-2014.htm |title=ARIA Charts – Accreditations – 2014 Albums |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=მარტი 5, 2016 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/6QbUzXLwK?url=http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesaria-charts-accreditations-albums-2014.htm |archivedate=ივნისი 25, 2014 |df= }}</ref> * BPI: 3× პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * BVMI: პლატინა<ref name="German certification database"/> * IFPI: პლატინა<ref name="IFPI2010"/> * IFPI SWI: პლატინა<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * MC: პლატინა<ref name="CRIA"/> * RIAJ: ოქრო<ref name="RIAJcert">{{cite web | title=ゴールド等認定作品一覧　2011年05月 |trans-title=Works Receiving Certifications List (Gold, etc) (მაისი 2011) | url=http://www.riaj.or.jp/data/others/gold/201105.html | work=[[RIAJ]] |language=იაპონურად | date=ივნისი 10, 2011 | accessdate=ივნისი 13, 2011}}</ref> * RMNZ: პლატინა<ref name="New Zealand's certification(s) for Recovery">{{cite web|url=http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1735&chartKind=A|title=Top 50 Album Chart: Chart# 1735 (Monday 23 აგვისტო 2010)|publisher=[[Recorded Music NZ|Recording Industry Association of New Zealand]]|accessdate=მარტი 14, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110724201321/http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1735&chartKind=A|archivedate=2011-07-24}}</ref> * SNEP: პლატინა<ref name="French Platinum Album Certifications (2010)">{{cite web|url=http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2010&type=12 |title=Certifications Albums Platin – année 2010 |publisher=[[Syndicat National de l'Édition Phonographique]] |accessdate=მარტი 2, 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131102135208/http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2010&type=12 |archivedate=ნოემბერი 2, 2013 |df= }}</ref> |- ! scope="row" |''[[The Marshall Mathers LP 2]]'' | * გამოცემის თარიღი: ნოემბერი 5, 2013 *ლეიბლი: [[Shady Records|Shady]], [[Aftermath Entertainment|Aftermath]], [[Interscope Records|Interscope]], [[Goliath Management|Goliath]] * ფორმატი: CD, გრამფირფიტა, ციფრული ჩამონატვირთი | 1 || 1 || 1 || 1 || 2 || 1 || 10 || 1 || 1 || 1 | * მსოფლიო: 9,000,000<ref name="Southpawer">{{cite web|url=http://www.southpawer.com/2016/11/05/eminem-mmlp2-accolades-sales-3-years/|title=Today, 3 Years Ago, Eminem Released "The Marshall Mathers LP 2"|publisher=Southpawer|accessdate=აგვისტო 7, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170808235649/http://www.southpawer.com/2016/11/05/eminem-mmlp2-accolades-sales-3-years/|archivedate=2017-08-08}}</ref> * ბრიტ: 600,000<ref>{{cite web|url=http://www.officialcharts.com/chart-news/the-brit-awards-2014-biggest-selling-nominees-revealed-real-winners-2298/|title=The BRIT Awards 2014: The biggest selling nominees revealed|date=19 თებერვალი 2014|publisher=[[ოფიციალური ჩარტების კომპანია]]|last=Myers|first=Justin}}</ref> * აშშ: 4.000,000<ref>http://hitsdailydouble.com/news&id=308582</ref> * კან: 365,000<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/biz/articles/news/record-labels/5869529/canadas-digital-music-sales-rise-in-2013-unlike-the-us|title=Canada’s Digital Music Sales Rise in 2013 Unlike the U.S.; Eminem, Robin Thicke Among Top Selling Artists|last=ბლისი|first=კარენ|date=აგვისტო 31, 2014|accessdate=აგვისტო 31, 2014|work=Billboard|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160203134821/http://www.billboard.com/biz/articles/news/record-labels/5869529/canadas-digital-music-sales-rise-in-2013-unlike-the-us|archivedate=2016-02-03}}</ref> * საფ: 160,000<ref name="chartsinfrance.net">{{cite web|url=http://www.chartsinfrance.net/Eminem/The-Marshall-Mathers-LP2-a119196113.html |title=Eminem - The Redemption LP VI: Part 2 |publisher=Chartsinfrance.net |accessdate=2014-08-31}}</ref> | * RIAA: 4× პლატინა<ref name="riaa"/> * ARIA: 2× პლატინა<ref name="Australia's 2010 certifications for albums" /> * BPI: 2× პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * BVMI: პლატინა<ref name="German certification database"/> * IFPI SWI: პლატინა<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * MC: 4× პლატინა<ref name="CRIA"/> * RMNZ: პლატინა<ref>{{cite web|url=https://www.facebook.com/officialnzmusicchart/posts/538710906223749 |title=It was a modest start in მაისი 1999 when... – Official NZ Music Chart |publisher=Facebook |accessdate=2013-11-08}}</ref> * SNEP: პლატინა<ref name="chartsinfrance.net"/> |- ! scope="row"| ''[[Revival (ემინემის ალბომი)|Revival]]'' | * გამოცემის თარიღი: დეკემბერი 15, 2017<ref>{{cite web |url=https://pitchfork.com/news/eminem-announces-release-date-for-new-album-revival/ |title=Eminem Announces Release Date for New Album Revival |work=Pitchfork |accessdate=ნოემბერი 28, 2017}}</ref> * ლეიბლები: [[Shady Records|Shady]], [[Aftermath Entertainment|Aftermath]], [[Interscope Records|Interscope]], [[Goliath Management|Goliath]] * ფორმატი: CD, გრამფირფიტა, ციფრული ჩამონატვირთი | colspan="12"| მომავალი |- |- |colspan="14" style="font-size:90%"| "—" აღნიშნავს ჩანაწერს, რომელიც ჩარტში არ მოხვედრილა ან ამ ქვეყანაში არ გამოცემულა. |} ==კომპილაციური== {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! scope="col" rowspan="2" style="width:14em;" | სახელწოდება ! scope="col" rowspan="2" style="width:17em;" | ალბომის დეტალები ! scope="col" colspan="10" | უმაღლესი პოზიციები ჩარტში ! scope="col" rowspan="2" style="width:12.5em;" | გაყიდვები ! scope="col" rowspan="2" style="width:16em;" | სერტიფიცირებები |- !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[Billboard 200|აშშ]]<br /><ref name="US200"/> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[ARIA Charts|ავს]]<br /><ref name="AUSAl"/> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[Ultratop 50|ბელ<br>(ფლ)]]<br /><ref name="BELAl"/> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[Canada|კან]]<br /><ref name="CANAl"/> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[Syndicat National de l'Édition Phonographique|საფ]]<br /><ref name="FRAAl"/> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[GfK Entertainment|გერ]]<br /><ref name="GERAl"/> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[Oricon Albums Chart|იაპ]]<br /><ref name="Eminem Albums Positions for Japan"/> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[Official New Zealand Music Chart|ახ.ზ.]]<br /><ref name="NZAl"/> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[Swiss Hitparade|შვეიც]]<br /><ref name="SWIAl"/> !style="width:2.5em; font-size:85%"|[[ბრიტანეთის ალბომების ჩარტი|ბრიტ]]<br /><ref name="UK"/> |- !scope="row"|''[[8 Mile: Music from and Inspired by the Motion Picture]]'' | * სხვადასხვა შემსრულებლის საუნდტრეკი * გამოცემის თარიღი: ოქტომბერი 29, 2002<ref>{{cite web|accessdate=მარტი 9, 2009|url={{Allmusic|class=album|id=r612799|pure_url=yes}}|title=8 Mile|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]}}</ref> *{{nowrap|ლეიბლი: [[Interscope Records|Interscope]], [[Shady Records|Shady]],<br />[[Universal Music Group|UMG soundtracks]] (493508)}} * ფორმატი: CD, კასეტა, [[ციფრული ჩამონატვირთი]], [[გრამფირფიტა]] | 1 || 1 || 6 || 1 || 6 || 1 || — || 1 || 3 || 1 | * მსოფლიო: 11,000,000<ref name="Eminem Total Albums Sold" /> * აშშ: 4,900,000<ref name="albumsales2012">{{cite web|last=Ross|first=Erik|url=http://www.complex.com/music/2013/05/the-50-best-selling-rap-albums/eminem-and-various-artists-8-mile-soundtrack|title=The 50 Best Selling Rap Albums of All Time|publisher=[[Complex (ჟურნალი)|Complex]]|date=ივნისი 22, 2014|accessdate=ივნისი 22, 2014}}</ref> * ბრიტ: 682,224<ref name="uksales2013"/> | * RIAA: 4× პლატინა<ref name="8mileriaa"/> * ARIA: 4× პლატინა<ref name="aria2003"/> * BPI: 2× პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * IFPI SWI: პლატინა<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * MC: 5× პლატინა<ref>{{cite web|url=http://www.musiccanada.com/GPSearchResult.aspx?st=8%20Mile&ica=False&sa=&sl=&smt=0&sat=-1&ssb=Artist|title=Gold Platinum Database: 8 Mile|publisher=''[[Canadian Recording Industry Association]]''|accessdate=ივლისი 9, 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/6CqdgOa3d?url=http://www.musiccanada.com/GPSearchResult.aspx?st=8%20Mile|archivedate=2012-12-12}}</ref> * RMNZ: 4× პლატინა<ref name="New Zealand's certification(s) for The Eminem Show and 8 Mile">{{cite web|url=http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1363&chartKind=A|title=Top 50 Album Chart: Chart# 1363 (Sunday 22 ივნისი 2003)|publisher=[[Recorded Music NZ|Recording Industry Association of New Zealand]]|accessdate=მარტი 14, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110724201132/http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1363&chartKind=A|archivedate=2011-07-24}}</ref> * SNEP: ოქრო<ref>{{cite web|url=http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2003&type=8 |title=Disque en France |publisher=[[Syndicat National de l'Édition Phonographique]] |accessdate=სექტემბერი 28, 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131102133532/http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2003&type=8 |archivedate=ნოემბერი 2, 2013 |df= }}</ref> |- !scope="row"|''[[Straight from the Lab]]'' | * [[მიქსტეიპი]] * გამოცემის თარიღი: ნოემბერი 7, 2003<ref name="Straight from the Lab">{{cite web|accessdate=მარტი 9, 2009|url={{Allmusic|class=album|id=r688284|pure_url=yes}}|title=Straight from the Lab|publisher=[[Rovi Corporation]]}}</ref> *{{nowrap|ლეიბლი: [[ბუტლეგური ჩანაწერი|ბუტლეგი]] <small>(აშშ)</small><br>[[Universal Music]] <small>(ევროპა)</small>}} * ფორმატი: CD, კასეტა | — || — || — || — || — || — || — || — || — || — | — | — |- !scope="row"|''[[The Singles (ემინემის ალბომი)|The Singles]]'' | * [[ბოქს-სეტი]] * გამოცემის თარიღი: მარტი 16, 2004<ref name="SinglesBox">{{cite web|accessdate=მაისი 13, 2010|url={{Allmusic|class=album|id=r674163|pure_url=yes}}|title=The Singles (Box Set)|publisher=[[Rovi Corporation]]}}</ref> *{{nowrap|ლეიბლი: [[Shady/Aftermath]]}} * ფორმატი: CD | — || — || — || — || — || — || — || — || — || — | — | — |- !scope="row"|''[[Curtain Call: The Hits]]'' | * [[საუკეთესო ჰიტები]]ს ალბომი * გამოცემის თარიღი: დეკემბერი 6, 2005<ref>{{cite web|accessdate=მარტი 9, 2009|url={{Allmusic|class=album|id=r809615|pure_url=yes}}|title=Curtain Call: The Hits|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]}}</ref> *{{nowrap|ლეიბლი: [[Aftermath Entertainment|Aftermath]], [[Interscope Records|Interscope]],<br />[[Shady Records|Shady]] (5881)}} * ფორმატი: CD, კასეტა, ჩამონატვირთი, გრამფირფიტა | 1 || 1 || 10 || 1 || 141 || 7 || 3 || 1 || 5 || 1 | * მსოფლიო: 13,000,000<ref name="Eminem Total Albums Sold" /> * აშშ: 3,778,000<ref name="ნოემბერი2013SalesUpdate" /> * საფ: 169,100<ref name="French Sales to Encore and Curtain Call"/> * ბრიტ: 1,800,000<ref name="uksales2013"/> | * RIAA: 7× პლატინა<ref name="riaa"/> * ARIA: 6× პლატინა<ref name="Australia's 2010 certifications for albums" /> * BPI: 6× პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * IFPI: 2× პლატინა<ref name="IFPI2005">{{cite web|url=http://www.ifpi.org/content/section_news/plat2005.html|title=IFPI Platinum Europe Awards – 2005|publisher=[[International Federation of the Phonographic Industry]]|accessdate=იანვარი 3, 2013|archiveurl=https://www.webcitation.org/679MXuBBI?url=http://www.ifpi.org/content/section_news/plat2005.html|archivedate=2012-04-23}}</ref> * IFPI SWI: ოქრო<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * RIAJ: 2× პლატინა<ref name="Japan's Certifications იანვარი 2006">{{cite web | url=http://www.riaj.or.jp/data/others/gold/200601.html| title= ゴールド等認定作品一覧　2006年1月| publisher=RIAJ | year=2006 | accessdate=აგვისტო 31, 2010}}</ref> * RMNZ: 5× პლატინა<ref>{{cite web | url=http://nztop40.co.nz/chart/albums?chart=2432 | title=NZ Top 40 Albums Chart – 24 თებერვალი 2014 | publisher=[[Recorded Music NZ]] | accessdate=თებერვალი 26, 2014}}</ref> * SNEP: 2× ოქრო<ref name="French Double-Gold Album Certifications (2005)">{{cite web|url=http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2005&type=11 |title=Certifications Albums Double Or – année 2005 |publisher=[[Syndicat National de l'Édition Phonographique]] |accessdate=ოქტომბერი 25, 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131102133613/http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2005&type=11 |archivedate=ნოემბერი 2, 2013 |df= }}</ref> |- !scope="row"|''[[Eminem Presents: The Re-Up]]'' | * სხვადასხვა შემსრულებლის ალბომი * გამოცემის თარიღი: დეკემბერი 4, 2006<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r867997|pure_url=yes}}|title=Eminem Presents: The Re-Up|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=მარტი 9, 2009}}</ref> *{{nowrap|ლეიბლი: [[Interscope Records|Interscope]], [[Shady Records|Shady]] (8502)}} * ფორმატი: CD, ჩამონატვირთი, გრამფირფიტა | 2 || 17 || 44 || 2 || 41 || 15 || — || 1 || 9 || 3{{Ref label|note_d1|D|}} | * მსოფლიო: 2,051,000<ref name="Eminem Total Albums Sold" /> * აშშ: 1,051,000<ref name="USsales" /> | * RIAA: პლატინა<ref name="re-upriaa"/> * ARIA: ოქრო<ref>{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesARIACharts-Accreditations-2007Albums.htm |title=ARIA Charts – Accreditations – 2007 Albums |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=ნოემბერი 16, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080807134101/http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesARIACharts-Accreditations-2007Albums.htm |archivedate=აგვისტო 7, 2008 |df= }}</ref> * IFPI SWI: ოქრო<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * RMNZ: 2× პლატინა<ref name="New Zealand's certification(s) for Eminem Presents: The Re-Up">{{cite web|url=http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1555&chartKind=A |title=Top 50 Album Chart: Chart# 1555 (Monday 12 მარტი 2007) |publisher=[[Recorded Music NZ|Recording Industry Association of New Zealand]] |accessdate=მარტი 14, 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110724201342/http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1555&chartKind=A |archivedate=ივლისი 24, 2011 |df= }}</ref> |- !scope="row"|''[[Shady XV]]'' | * ორდისკიანი ალბომი (მეორე დისკში შეტანილია საუკეთესო ჰიტები) * გამოცემის თარიღი: ნოემბერი 24, 2014 * ლეიბლები: [[Shady Records|Shady]], [[Interscope Records|Interscope]] * ფორმატი: CD, გრამფირფიტა, ციფრული ჩამონატვირთი | 3 || — || 26 || 1 || 32 || 8 || — || — || 7 || 5 | * აშშ: 290,000<ref>{{cite web|url=https://instagram.com/p/4VYMXjFiyy/|title=Slaughtehouse reveals the Gold Plaque of SHADYXV|date=2015-06-25|accessdate=2015-06-25}}</ref> * კან: 21,000<ref>http://ajournalofmusicalthings.com/weekly-music-sales-report-analysis-დეკემბერი-3-2014/{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | * RIAA: ოქრო<ref name="riaa"/> |- !scope="row"|''[[The Vinyl LPs]]'' | * ბოქს-სეტი * გამოცემის თარიღი: მარტი 23, 2015 <small>(ევროპა)</small><ref>{{cite web|accessdate=მარტი 30, 2016|url=https://www.amazon.co.uk/Music-The-Vinyl-LPs-Eminem/dp/B00ON91ML0|title=The Vinyl LPs [VINYL]: Amazon.co.uk: Music|publisher=[[Amazon.com|Amazon.co.uk]]}}</ref> * მარტი 24. 2015 <small>(აშშ)</small> *{{nowrap|ლეიბლი: Aftermath <small>(აშშ)</small><br>Universal Music <small>(ევროპა)</small>}} * ფორმატი: გრამფირფიტა | — || — || — || — || — || — || — || — || — || — | — | — |- !scope="row"|''[[ცაცია (ფილმი)#საუნდტრეკი|Southpaw: Music from and Inspired by the Motion Picture]]'' | * სხვადასხვა შემსრულებლის საუნდტრეკი * გამოცემის თარიღი: ივლისი 24, 2015 * ლეიბლები: [[Shady Records|Shady]], [[Interscope Records|Interscope]] * ფორმატი: CD, გრამფირფიტა, ციფრული ჩამონატვირთი | 5 || 13 || 146 || 2 || 108 || 61 || — || 20 || 43 || — | * აშშ: 69,000<ref>{{cite web|url=http://hitsdailydouble.com/new_album_releases |title=Latest US Sales plus Streaming Charts |publisher=Hits Daily Double |date=აგვისტო 14, 2015 |accessdate=აგვისტო 16, 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/6XVGlK9eE?url=http://hitsdailydouble.com/new_album_releases |archivedate=აპრილი 3, 2015 |df= }}</ref> | |- |colspan="14" style="font-size:90%"| "—" აღნიშნავს ჩანაწერს, რომელიც ჩარტში არ მოხვედრილა ან ამ ქვეყანაში არ გამოცემულა. |} ==ვიდეო ალბომები== {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! scope="col" rowspan="2" style="width:12em;" | სახელწოდება ! scope="col" rowspan="2" style="width:19em;" | ალბომის დეტალები ! scope="col" colspan="3" | უმაღლესი<br>პოზიციები ! scope="col" rowspan="2" style="width:12em;" | გაყიდვები ! scope="col" rowspan="2" style="width:12em;" | სერტიფიცირებები ! scope="col" rowspan="2" style="width:20em;" | შენიშვნები |- !style="width:3em; font-size:90%"|[[Billboard charts#Billboard Comprehensive Music Videos|აშშ<br />ვიდეო]] !style="width:3em; font-size:90%"|[[ARIA Charts|ავს.<br />DVD]]<br /><ref> უმაღლესი პოზიციები ჩარტში - Top 20 DVD: *{{cite web|url=http://pandora.nla.gov.au/pan/23790/20021002-0000/Issue650.pdf|title=The ARIA Report – Issue 650|publisher=[[Australian Recording Industry Association]]|accessdate=დეკემბერი 21, 2008|format=PDF}} (Chart positions for ''The Up in Smoke Tour'' და ''All Access Europe'') *{{cite web|url=http://pandora.nla.gov.au/pan/23790/20051020-0000/issue816.pdf|title=The ARIA Report – Issue 816|publisher=[[Australian Recording Industry Association]]|accessdate=დეკემბერი 21, 2008|format=PDF}} (Chart positions for ''The Anger Management Tour'')</ref> !style="width:3em; font-size:90%"|[[Oricon|იაპ<br />DVD]]<br /><ref>{{cite web |url=http://www.oricon.co.jp/prof/artist/48489/ranking/dvd/ |title=エミネムのDVD売り上げランキング |language=იაპონურად |trans-title=Eminem DVD sales ranking |work=Oricon Style |publisher=[[Oricon]]}}</ref> |- !scope="row"|''[[Up in Smoke Tour#DVD|The Up in Smoke Tour]]'' | * გამოცემის თარიღი: დეკემბერი 5, 2000<ref name="smokeallmusic">{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r508655|pure_url=yes}}|title=The Up in Smoke Tour (Video/DVD)|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=მარტი 9, 2009}}</ref> *{{nowrap|ლეიბლი: [[RED Distribution]],<br />[[Eagle Rock Entertainment|Eagle Rock]] (30001)}} * ფორმატი: [[DVD]], [[Universal Media Disc|UMD]], [[VHS]] | 1 || 1 || — | * მსოფლიო: 7,500,000<ref name="Eminem Total Albums Sold" /> | * RIAA: 6× პლატინა<ref name="smokeriaa"/> * ARIA: 7× პლატინა<ref name="aria04dvd">{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-dvd-2004.htm |title=ARIA Charts – Accreditations – 2004 DVD |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=ნოემბერი 19, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/6EB4DkNjR?url=http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-dvd-2004.htm |archivedate=თებერვალი 4, 2013 |df= }}</ref> * SNEP: 2× პლატინა<ref name="French Double Platinum Video Certifications (2001)">{{cite web|url=http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2001&type=18 |title=Certifications Video Double Platine – année 2001 |publisher=[[Syndicat National de l'Édition Phonographique]] |accessdate=მარტი 3, 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131103065742/http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2001&type=18 |archivedate=ნოემბერი 3, 2013 |df= }}</ref> | * ''The Up in Smoke Tour'' არის საკონცერტო ფილმი. მასში შეტანილია კონცერტი, ჩატარებული მასაჩუსეტსში, 2000 წლის ტურნეს [[Up in Smoke Tour]] ფარგლებში. კონცერტში მონაწილეობენ [[Dr. Dre]], [[სნუპ დოგი]], [[Ice Cube]], ემინემი და სხვები.<ref name="smokeallmusic"/> ფილმი DVD-ზე წარმოდგენილია [[Dolby Digital]] 5.1 აუდიოთი. მისი რეჟისორია ფილიპ ეტუელი, ხოლო კადრს მიღმა ტექსტს კითხულობს Dr. Dre.<ref>{{cite AV media notes|title=The Up in Smoke Tour|titlelink=Up in Smoke Tour#DVD release|others=Philip G. Atwell|type=Back cover|publisher=[[Eagle Rock Entertainment]]|id=30001|year=2000}}</ref> |- !scope="row"|''[[E (ვიდეო)|E]]'' | * გამოცემის თარიღი: დეკემბერი 12, 2000<ref name="eallmusic">{{cite web|accessdate=მარტი 9, 2009|url={{Allmusic|class=album|id=r510495|pure_url=yes}}|title=E. (Video/DVD)|work=Allmovie|publisher=[[Rovi Corporation]]}}</ref> *{{nowrap|ლეიბლი: [[Aftermath Entertainment|Aftermath]], [[Interscope Records|Interscope]],<br />[[PolyGram Video]] (60819)}} * ფორმატი: [[DVD]], [[VHS]] | 5 || — || 63 | * მსოფლიო: 2,750,000<ref name="Eminem Total Albums Sold" /> | * RIAA: პლატინა<ref name=riaa/> * ARIA: პლატინა<ref name="aria04dvd"/> * BPI: 2× პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * MC: პლატინა<ref name="CRIA"/> * SNEP: ოქრო<ref name="French Gold Video Certifications (2001)">{{cite web|url=http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2001&type=16 |title=Certifications Video Or – année 2001 |publisher=[[Syndicat National de l'Édition Phonographique]] |accessdate=მარტი 3, 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131103070027/http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2001&type=16 |archivedate=ნოემბერი 3, 2013 |df= }}</ref> | * ''E''-ში შეტანილია ემინემის მიერ 2000 წლისთვის გამოშვებული შვიდი მუსიკალური ვიდეოს სრული ვერსია, ისევე, როგორც დოკუმენტური მასალა „[[Stan (სიმღერა)|Stan]]“-ის გადაღების შესახებ. ყველა სიმღერა შეტანილია მის მეორე და მესამე ალბომში ''[[The Slim Shady LP]]'' და ''[[The Marshall Mathers LP]]''.<ref name="eallmusic"/> |- !scope="row"|''[[All Access Europe]]'' | * გამოცემის თარიღი: ივნისი 18, 2002<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r596729|pure_url=yes}}|title=All Access Europe (Video/DVD)|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=მარტი 9, 2009}}</ref> *{{nowrap|ლეიბლი: [[Interscope Records|Interscope]] (493313)}} * ფორმატი: [[DVD]], [[VHS]] | 1 || 1 || 93 | * მსოფლიო: 2,000,000<ref name="Eminem Total Albums Sold" /> | * RIAA: პლატინა<ref name=riaa/> * ARIA: 2× პლატინა<ref name="aria04dvd"/> * BPI: პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> | * ჯონ კუიგლის მიერ გადაღებულ ამ ვიდეოში შეტანილია ემინემის ''The Marshall Mathers LP''-ის მხარდასაჭერი ევროპული ტურნეს კადრები. გადაღებულია ჰამბურგში, ოსლოში, პარიზში, ლონდონში და სხვა ქალაქებში ჩატარებული კონცერტები.<ref>{{cite web|url=http://www.allmovie.com/work/eminem-all-access-europe-264295|title=Eminem: All Access Europe > Overview|last=დემინგი|first=მარკ|work=[[allmovie]]|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=ივნისი 14, 2009}}</ref> |- !scope="row"|''[[Eminem Presents the Anger Management Tour|Eminem Presents: The<br>Anger Management Tour]]'' | * გამოცემის თარიღი: ივნისი 28, 2005<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r1250417|pure_url=yes}}|title= Eminem Presents the Anger Management Tour-DVD|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=ნოემბერი 19, 2008}}</ref> *{{nowrap|ლეიბლი: [[Interscope Records|Interscope]] (9883138)}} * ფორმატი: [[DVD]] | 2 || 5 || 20 | * მსოფლიო: 750,000<ref name="Eminem Total Albums Sold" /> | * ARIA: ოქრო<ref>{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-dvd-2005.htm |title=ARIA Charts – Accreditations – 2005 DVD |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=ნოემბერი 19, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090912150429/http://aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-dvd-2005.htm |archivedate=სექტემბერი 12, 2009 |df= }}</ref> * BPI: ოქრო<ref name="BPI Certification Database"/> * SNEP: პლატინა<ref name="French Platinum Video Certifications (2006)">{{cite web|url=http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2006&type=17 |title=Certifications Video Platine – année 2006 |publisher=[[Syndicat National de l'Édition Phonographique]] |accessdate=მარტი 3, 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140201233921/http://www.snepmusique.com/fr/page-259165.xml?year=2006&type=17 |archivedate=თებერვალი 1, 2014 |df= }}</ref> | * [[Anger Management Tour]]-ის ფარგლებში დეტროიტში 2002 წელს ჩატარებული კონცერტი. მასში მონაწილეობს როგორც ემინემი, ასევე [[Shady Records]]-ის სხვა შემსრულებლები. გამოცემას ახლდა ახალი ვიდეოს „[[Ass Like That]]“ უფასოდ ნახვის ფუნქცია, ისევე, როგორც სცენის მიღმა გადაღებული კადრები.<ref>{{cite web|url=http://www.allmovie.com/work/eminem-presents-the-anger-management-tour-327736|title=Eminem Presents: The Anger Management Tour > Overview|last=დემინგი|first=მარკ|work=[[allmovie]]|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=ივნისი 14, 2009}}</ref><ref>{{cite AV media notes|title=Eminem Presents: The Anger Management Tour|titlelink=Anger Management Tour#DVD|others=დონ ჯ. ვაიოლა|publisher=[[Interscope Records]]|id=9883138|year=2005}}</ref> |- !scope="row"|''Live from New York City<br>2005'' | * გამოცემის თარიღი: დეკემბერი 3, 2005<ref name="lfnyc05">{{cite news|url=http://www.mtv.com/news/articles/1513363/20051109/spears_britney.jhtml|title=For The Record: Quick News On Britney Spears, Kevin Federline, Paris Hilton, Beyonce, Beanie Sigel, Madonna & More|date=ნოემბერი 9, 2005|work=[[MTV News]]|publisher=[[MTV Networks]]|accessdate=ივნისი 14, 2009}}</ref> *{{nowrap|ლეიბლი: [[Showtime (ტელეარხი)|Showtime]] (ტელევიზია),<br />Eagle Rock (DVD – 302339)}} * ფორმატი: ტელეეთერი (2005),<br />[[DVD]] (2007), [[Blu-ray]] (2009) | 13 || — || 240 | | | * 2005 წლის კონცერტი მედისონ-სკვერ-გარდენზე. რეჟისორ ჰემიშ ჰამილტონის მიერ გადაღებული ეს ფილმი თავდაპირველად ნაჩვენები იქნა [[Showtime (ტელეარხი)|Showtime]]-ის ეთერში, ხოლო DVD გამოვიდა 2007 წლის 13 ნოემბერს.<ref name="lfnyc05"/><ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r1240320|pure_url=yes}}|title=Live from New York City 2005|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=მარტი 9, 2009}}</ref> |- |colspan="8" style="font-size:90%"| "—" აღნიშნავს ჩანაწერს, რომელიც ჩარტში არ მოხვედრილა ან ამ ქვეყანაში არ გამოცემულა. |} ==EP-ები== {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! scope="col" style="width:14em;" | სახელწოდება ! scope="col" style="width:19em;" | Details |- !scope="row"|''[[Slim Shady EP]]'' | * გამოცემის თარიღი: დეკემბერი 6, 1997<ref>{{Cite web|title = The Slim Shady EP - Eminem {{!}} Releases {{!}} AllMusic|url = http://www.allmusic.com/album/the-slim-shady-ep-mw0001277409/releases|website = AllMusic|access-date = 2016-01-17}}</ref> *{{nowrap|ლეიბლი: [[Web Entertainment|Web]]}} * ფორმატი: CD, კასეტა |} ==სინგლები== ===როგორც წამყვანი შემსრულებელი=== {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" border="1" ! scope="col" rowspan="2" style="width:20em;"| სახელწოდება ! scope="col" rowspan="2" style="width:1em;"|წელი ! scope="col" colspan="10"| უმაღლესი პოზიციები ჩარტში ! scope="col" rowspan="2" style="width:14em;"| სერტიფიცირებები ! scope="col" rowspan="2"| ალბომი |- !style="width:3em; font-size:90%"|[[Billboard Hot 100|აშშ]]<br /><ref name="US100">{{cite web|title=Eminem Album & Song Chart History: Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=eminem|chart=Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 31, 2011}}</ref> !style="width:3em; font-size:90%"|[[ARIA Charts|ავს]]<br /><ref name="AUSsin">სინგლების უმაღლესი პოზიციები ავსტრალიაში: * ყველა, გარდა აღნიშნულისა: {{cite web |title=Discography Eminem |url=http://australian-charts.com/showinterpret.asp?interpret=Eminem |work=australian-charts.com |publisher=Hung Medien |accessdate=დეკემბერი 31, 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111216115646/http://australian-charts.com/showinterpret.asp?interpret=Eminem |archivedate=დეკემბერი 16, 2011 |df= }} * "Old Time's Sake": {{cite web |title=The ARIA Report: გამოცემა 1003 (კვირის დასაწყისი: 18 მაისი 2009) |url=http://pandora.nla.gov.au/pan/23790/20090520-0000/issue1003.pdf |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=დეკემბერი 31, 2011 |page=2 |format=PDF }} * "Space Bound": {{cite web |title=The ARIA Report: გამოცემა 1092 (კვირის დასაწყისი: 31 იანვარი 2011) |url=http://pandora.nla.gov.au/pan/23790/20110221-0001/Issue1092.pdf |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=დეკემბერი 31, 2011 |page=4 |format=PDF }} * "Forever": {{cite web |title=The ARIA Report: გამოცემა 1042 (კვირის დასაწყისი: 15 თებერვალი 2010) |url=http://pandora.nla.gov.au/pan/23790/20100305-0000/Issue1042.pdf |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=დეკემბერი 31, 2011 |page=2 |format=PDF }} * "Drop the World": {{cite web |title=The ARIA Report: გამოცემა 1041 (კვირის დასაწყისი: 8 თებერვალი 2010) |url=http://pandora.nla.gov.au/pan/23790/20100205-0000/issue1041.pdf |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=დეკემბერი 31, 2011 |page=2 |format=PDF }} * "Headlights": {{cite web |url=http://www.ariacharts.com.au/news/44693/chartifacts---tuesday-4th-თებერვალი-2014?pos=4 |title=Chartifacts – Tuesday 4th თებერვალი 2014 |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |date=თებერვალი 4, 2014 |accessdate=თებერვალი 7, 2014 }}{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * "Detroit Vs. Everybody": {{cite web |url=http://www.noise11.com/news/taylor-swift-blank-space-is-aria-no-1-single-20141122 |title=Taylor Swift Blank Space Is ARIA No 1 Single |last=რაიანი |first=გევინ |work=Noise11 |publisher=Noise Network |date=ნოემბერი 22, 2014 |accessdate=ნოემბერი 22, 2014 }} * "Phenomenal": {{cite web |url=http://www.noise11.com/news/aria-charts-taylor-swift-bad-blood-remains-at-no-1-20150613 |title=ARIA Charts: Taylor Swift Bad Blood Remains At No 1 |publisher=Noise11 |last=რაიანი |first=გევინ |date=ივნისი 13, 2015 |accessdate=ივნისი 13, 2015 }} * "Kings Never Die"; {{cite web |url=http://www.noise11.com/news/aria-singles-belgiums-lost-frequencies-tops-singles-chart-20150725 |title=ARIA Singles: Belgium's Lost Frequencies Tops Singles Chart |publisher=Noise11 |last=რაიანი |first=გევინ |date=ივლისი 25, 2015 |accessdate=ივლისი 25, 2015 }}</ref> !style="width:3em; font-size:90%"|[[Ultratop 50|ბელ]]<br /><ref name="BE-Fl-singles">{{cite web|url=http://www.ultratop.be/en/search.asp?lang=nl&cat=s&cat2=s&search=Eminem|title=ultratop.be – ULTRATOP BELGIAN CHARTS |publisher=ULTRATOP & Hung Medien / hitparade.ch|accessdate=სექტემბერი 10, 2010}}</ref> !style="width:3em; font-size:90%"|[[კანადის სინგლების ჩარტი|კან]]<br /><ref name="CANsin">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში კანადის სინგლებისთვის: * "My Name Is": {{cite web |url=http://www.collectionscanada.gc.ca/rpm/028020-110.01-e.php?PHPSESSID=c6btf3r8hs459qqt5ln3o3dcv5&q1=Eminem&q2=Top+Singles&interval=20 |title=Canadian Top Singles positions |publisher=''[[RPM (ჟურნალი)|RPM]]'' |accessdate=მაისი 11, 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131016093426/http://www.collectionscanada.gc.ca/rpm/028020-110.01-e.php?PHPSESSID=c6btf3r8hs459qqt5ln3o3dcv5&q1=Eminem&q2=Top+Singles&interval=20 |archivedate=2013-10-16 }} * "The Real Slim Shady", "Without Me", "Lose Yourself" და "Sing for the Moment": {{cite web|title=Eminem > Charts & Awards > ''Billboard'' Singles|url=http://allmusic.com/artist/eminem-p347307/charts-awards/billboard-singles|work=[[AllMusic]]|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 31, 2011}} * "Crack a Bottle", "We Made You", "Old Time's Sake", "Beautiful", "Hell Breaks Loose", "Elevator", "Not Afraid", "Love the Way You Lie" და "No Love": {{cite web|title=Eminem Album & Song Chart History: Canadian Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=eminem|chart=Billboard Canadian Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 31, 2011}}</ref> !style="width:3em; font-size:90%"|[[GfK Entertainment|გერ]]<br /><ref name="German singles positions for Eminem">{{cite web|url=http://www.officialcharts.de/ersuche.asp?kategorie=chart&interpret_suche=eminem&titel_suche=&jahr=&cat=s|title=charts.de: Eminem (Singles)|work=[[GfK Entertainment]]|publisher=Charts.de|accessdate=ივლისი 29, 2013|language = გერმანული}}</ref> !style="width:3em; font-size:90%"|[[Irish Singles Chart|ირლ]]<br /><ref name="irish-charts">{{cite web|url=http://www.irish-charts.com/showinterpret.asp?interpret=Eminem|title=Discography Eminem|work=irish-charts.com|publisher=Hung Medien|accessdate=ივნისი 27, 2010}}</ref> !style="width:3em; font-size:90%"|[[Official New Zealand Music Chart|ახ.ზ.]]<br /><ref name="NZsin">{{cite web|url=http://charts.org.nz/showinterpret.asp?interpret=Eminem |title=Discography Eminem |work=charts.org.nz |publisher=Hung Medien |accessdate=ნოემბერი 11, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111115000653/http://www.charts.org.nz/showinterpret.asp?interpret=Eminem |archivedate=ნოემბერი 15, 2011 |df= }}</ref> !style="width:3em; font-size:90%"|[[Sverigetopplistan|შვეიცარია]]<br /><ref name="SWE">{{cite web|url=http://swedishcharts.com/showinterpret.asp?interpret=Eminem|title=Discography Eminem|work=swedishcharts.com|publisher=Hung Medien|accessdate=ნოემბერი 11, 2008}}</ref> !style="width:3em; font-size:90%"|[[Swiss Hitparade|შვეიც]]<br /><ref name="Swiss singles">{{cite web|url=http://swisscharts.com/artist/Eminem |title=Eminem (songs) |work=swisscharts.com |publisher=Hung Medien |accessdate=ივნისი 30, 2011 |format=select "Charts" tab |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110610005843/http://swisscharts.com/artist/Eminem |archivedate=ივნისი 10, 2011 |df= }}</ref> !style="width:3em; font-size:90%"|[[ბრიტანეთის სინგლების ჩარტი|ბრიტანეთის სინგლები]]<br /><ref name="UKsin">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში გაერთიანებულ სამეფოში: * ყველა, გარდა სიმღერების "Roman's Revenge", "That's All She Wrote" და "Writer's Block": {{cite web |title = Eminem |url = http://www.theofficialcharts.com/artist/_/Eminem |publisher = [[ოფიციალური ჩარტების კომპანია]] |accessdate = დეკემბერი 31, 2011 |format = აირჩიეთ "Singles" |deadurl = yes |archiveurl = https://www.webcitation.org/69lj4pz1f?url=http://www.officialcharts.com/artist/_/Eminem |archivedate = აგვისტო 8, 2012 |df = }} * "Roman's Revenge": {{cite web |last = ზივიეცი |first = ტობიას |url = http://zobbel.de/cluk/CLUK_M.HTM |title = Chart Log UK: M – My Vitriol |work = Zobbel.de |publisher = ტობიას ზივიეცი |accessdate = ივნისი 14, 2011 |date = თებერვალი 6, 1997 |deadurl = yes |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150721043340/http://zobbel.de/cluk/CLUK_M.HTM |archivedate = ივლისი 21, 2015 |df = }} * "That's All She Wrote": {{cite web |last = ზივიეცი |first = ტობიას |url = http://www.zobbel.de/cluk/110205cluk.txt |title = Chart Log UK: New Entries Update – 5.02.2011 (wk4) |work = Zobbel.de |publisher = ტობიას ზივიეცი |accessdate = ივნისი 14, 2011 |date = თებერვალი 6, 1997 }} * "Writer's Block": {{cite web |last = ზივიეცი |first = ტობიას |title = Chart Log UK: New Entries Update – 14.05.2011 (wk18) |url = http://www.zobbel.de/cluk/110514cluk.txt |work = Zobbel.de |publisher = ტობიას ზივიეცი |accessdate = ივნისი 22, 2011 |date = თებერვალი 6, 1997 }}</ref> |- !scope="row"|„[[Just Don't Give a Fuck]]“<ref>[https://www.discogs.com/Eminem-Just-Dont-Give-A-F/release/543244]</ref> |1998 | —{{Ref label|note_e1|E|}} || — || — || — || — || — || — || — || — || — | |rowspan="4" |''The Slim Shady LP'' |- !scope="row"|„[[My Name Is]]“ |rowspan="3"|1999 | 36 || 13 || 33 || 38 || 37 || 4 || 4 || 16 || 29 || 2 | * BPI: პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> |- !scope="row"|„[[Role Model (სიმღერა)|Role Model]]“{{Ref label|note_i1|I|}} | — || — || — || — || — || — || — || — || — || — | |- !scope="row"|„[[Guilty Conscience (სიმღერა)|Guilty Conscience]]“<br />{{small|([[Dr. Dre]]-სთან)}} | — || — || 67 || — || 40 || 12 || — || 25 || — || 5 | * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> |- !scope="row"|„[[The Real Slim Shady]]“ |rowspan="3"|2000 | 4 || 11 || 2 || 6 || 7 || 1 || 15 || 3 || 2 || 1 | * BPI: პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * BVMI: ოქრო<ref name="German certification database"/> * IFPI SWE: პლატინა<ref name="SwedishCert2000">{{cite web|url=http://www.ifpi.se/wp/wp-content/uploads/ar-20002.pdf|title=(Guld & Platina) ÅR 2000|publisher=IFPI Sweden |language=Swedish |trans-title=(Gold & Platinum) Year 2000 |pages=8, 10 |format="The Real Slim Shady" at #2063, "The Way I Am" at #2131|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100811154124/http://www.ifpi.se/wp/wp-content/uploads/ar-20002.pdf|archivedate=აგვისტო 11, 2010}}</ref> * IFPI SWI: ოქრო<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * MC: 2× პლატინა{{Certification Cite Ref|region=Canada|type=single|artist=Eminem|title=The Real Slim Shady}} |rowspan="4" |''The Marshall Mathers LP'' |- !scope="row"|„[[The Way I Am (ემინემის სიმღერა)|The Way I Am]]“ | 58 || 34 || 9 || — || 19 || 4 || — || 6 || 19 || 8 | * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> * IFPI SWE: ოქრო<ref name="SwedishCert2000" /> |- !scope="row"|„[[Stan (სიმღერა)|Stan]]“<br />{{small|([[დაიდო]]სთან)}} | 51 || 1 || 2 || — || 1 || 1 || 14 || 3 || 1 || 1 | * ARIA: 2× პლატინა<ref name="ARIA Certification 2001 – Songs">{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-singles-2001.htm |title=ARIA Certification 2001 – Songs |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=ნოემბერი 25, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140205035939/http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-singles-2001.htm |archivedate=თებერვალი 5, 2014 |df= }}</ref> * BPI: პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * BVMI: პლატინა<ref name="German certification database"/> * IFPI ავსტ: ოქრო<ref>{{cite certification|region=Austria|artist=Eminem|accessdate=23 მარტი 2013}}</ref> * IFPI SWI: ოქრო<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * SNEP: პლატინა<ref>{{cite web|url=http://www.snepmusique.com/fr/pag-259165-DISQUES-D-OR.html?year=2001&type=9 |title=Certifications Singles Platine – année 2001 |publisher=[[Syndicat National de l'Édition Phonographique]] |accessdate=23 მარტი 2013 |language=ფრანგულად |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131019200500/http://www.snepmusique.com/fr/pag-259165-DISQUES-D-OR.html?year=2001&type=9 |archivedate=19 ოქტომბერი 2013 |df= }}</ref> |- !scope="row"|"I'm Back"<ref>{{cite web |url=https://www.amazon.fr/IM-Back-Eminem/dp/B00005715Y/ |title=I'm Back: Eminem |publisher=[[Amazon.com|Amazon.fr]] |accessdate=იანვარი 31, 2014 |language=ფრანგულად}}</ref> | 2001 | — || — || 55 || — || — || — || — || — || — || — | |- !scope="row"|„[[Hellbound (სიმღერა)|Hellbound]]“<br>{{small|(J-Black-ის და [[Masta Ace]]-ის მონაწილეობით)}} |rowspan="4"|2002 | — || — || 54 || — || — || — || — || — || 85 || 183 | | ''Game Over'' |- !scope="row"|„[[Without Me]]“ | 2 || 1 || 1 || 4 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 | * RIAA: ოქრო<ref name=riaa/> * ARIA: 3× პლატინა<ref name=ARIAsong2002>{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-singles-2002.htm |title=ARIA Certification 2002 – Songs |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=ნოემბერი 25, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080307065825/http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-singles-2002.htm |archivedate=მარტი 7, 2008 |df= }}</ref> * BPI: პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * BVMI: ოქრო<ref name="German certification database"/> * IFPI SWE: პლატინა<ref name="SwedishCert2003">{{cite web |url=http://www.ifpi.se/wp/wp-content/uploads/ar-20032.pdf |title=(Guld & Platina) ÅR 2003 |publisher=IFPI Sweden |language=Swedish |trans-title=(Gold & Platinum) Year 2003 |pages=8, 10 |format="Lose Yourself" at #2732, "Without Me" at #2794 |accessdate=2011-01-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120415000723/http://www.ifpi.se/wp/wp-content/uploads/ar-20032.pdf |archivedate=2012-04-15 }}</ref> * IFPI SWI: პლატინა<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * RMNZ: 4× პლატინა<ref name="New Zealand's certification(s) for Without You">{{cite web|url=http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1327&chartKind=S|title=Top 50 Singles Chart: Chart# 1327 (Sunday 22 სექტემბერი 2002)|publisher=[[Recorded Music NZ]]|accessdate=მარტი 14, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130525171211/http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1327&chartKind=S|archivedate=2013-05-25}}</ref> |rowspan="2" |''The Eminem Show'' |- !scope="row"|„[[Cleanin' Out My Closet]]“ | 4 || 3 || 6 || — || 4 || 3 || 5 || 3 || 5 || 4 | * ARIA: პლატინა<ref name=ARIAsong2002/> * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> * RMNZ: ოქრო<ref name="New Zealand's certification(s) for Cleanin' Out My Closet">{{cite web|url=http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1332&chartKind=S|title=Top 50 Singles Chart: Chart# 1332 (Sunday 27 ოქტომბერი 2002)|publisher=[[Recorded Music NZ|Recording Industry Association of New Zealand]]|accessdate=მარტი 14, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130525183148/http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1332&chartKind=S|archivedate=2013-05-25}}</ref> * IFPI SWE: ოქრო<ref name="SwedishCert2002">{{cite web|url=http://www.ifpi.se/wp/wp-content/uploads/ar-20021.pdf |title=(Guld & Platina) ÅR 2002 |publisher=IFPI Sweden |language=Swedish |trans-title=(Gold & Platinum) Year 2002 |page=9 |format="Cleanin' Out My Closet" at #2670 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120521214049/http://www.ifpi.se/wp/wp-content/uploads/ar-20021.pdf |archivedate=2012-05-21 |df= }}</ref> |- !scope="row"|„[[Lose Yourself]]“ | 1 || 1 || 1 || 9 || 2 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 | * RIAA: 5× პლატინა<ref name=riaa/> * ARIA: 7× პლატინა<ref name=ARIAsong2003>{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesaria-charts-accreditations-singles-2013.htm |title=ARIA Certification 2013 – Songs |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=ნოემბერი 27, 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/6GSMovwHm?url=http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesaria-charts-accreditations-singles-2013.htm |archivedate=მაისი 8, 2013 |df= }}</ref> * BPI: 2× პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * BVMI: ოქრო<ref name="German certification database"/> * IFPI SWE: პლატინა<ref name="SwedishCert2003"/> * IFPI SWI: პლატინა<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * MC: 6× პლატინა{{Certification Cite Ref|region=Canada|type=digital download|title=Lose Yourself|artist=Eminem}} * RMNZ: 2× პლატინა<ref>{{cite web | url=http://nztop40.co.nz/chart/singles?chart=2432 | title=NZ Top 40 Singles Chart – 24 თებერვალი 2014 | publisher=[[Recorded Music NZ]] | accessdate=თებერვალი 21, 2014}}</ref> |''[[8 Mile: Music from and Inspired by the Motion Picture]]'' |- !scope="row"|„[[Superman (ემინემის სიმღერა)|Superman]]“<br />{{small|(დინა რეისთან ერთად)}} |rowspan="3"|2003 | 15 || — || — || — || — || — || 42 || — || — || — | |rowspan="3" |''The Eminem Show'' |- !scope="row"|„[[Sing for the Moment]]“ | 14 || 5 || 6 || 2 || 5 || 3 || 5 || 11 || 8 || 6 | * ARIA: პლატინა<ref name=ARIAsong2003/> * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> |- !scope="row"|„[[Business (სიმღერა)|Business]]“ | — || 4 || 28 || — || 15 || 7 || 14 || — || — || 6 | * ARIA: ოქრო<ref name=ARIAsong2003/> |- !scope="row"|„[[One Day at a Time (Em's Version)]]“<br>{{small|([[ტუპაკ შაკური|2Pac]] და [[Outlawz]])}} |rowspan="3"|2004 | 80 || — || — || — || — || — || — || — || — || — | |[[ტუპაკი: აღდგომა (საუნდტრეკი)|''Tupac: Resurrection'']] |- !scope="row"|„[[Just Lose It]]“ | 6 || 1 || 6 || — || 2 || 2 || 1 || 12 || 1 || 1 | * RIAA: ოქრო<ref name=riaa/> * ARIA: პლატინა<ref>{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-singles-2004.htm |title=ARIA Charts – Accreditations – 2004 Singles |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=ნოემბერი 25, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061013053032/http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-singles-2004.htm |archivedate=ოქტომბერი 13, 2006 |df= }}</ref> * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> * RMNZ: პლატინა<ref name="New Zealand's certification(s) for Just lose It">{{cite web|url=http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1439&chartKind=S|title=Top 50 Singles Chart: Chart# 1439 (Monday 20 დეკემბერი 2004)|publisher=[[Recorded Music NZ|Recording Industry Association of New Zealand]]|accessdate=მარტი 14, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120519162617/http://rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1439&chartKind=S|archivedate=2012-05-19}}</ref> |rowspan="5" |''Encore'' |- !scope="row"|„[[Encore (ემინემის სიმღერა)|Encore]]“<br />{{small|(Dr. Dre-ს და [[50 Cent]]-ის მონაწილეობით)}} | 25 || — || — || — || — || — || — || — || — || 116 | |- !scope="row"|„[[Like Toy Soldiers]]“ |rowspan="4"|2005 | 34 || 4 || 11 || — || 8 || 3 || 2 || 14 || 3 || 1 | * RIAA: ოქრო<ref name=riaa/> * ARIA: ოქრო<ref name="ARIA2005song">{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-singles-2005.htm |title=ARIA Charts – Accreditations – 2005 Singles |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=ნოემბერი 25, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090316064811/http://www.aria.com.au/pages/aria-charts-accreditations-singles-2005.htm |archivedate=მარტი 16, 2009 |df= }}</ref> * BPI: ოქრო<ref name="BPI Certification Database"/> |- !scope="row"|„[[Mockingbird (ემინემის სიმღერა)|Mockingbird]]“ | 11 || 9 || 30 || — || 15 || 7 || 8 || — || 14 || 4 | * RIAA: ოქრო<ref name=riaa/> * ARIA: ოქრო<ref name="ARIA2005song"/> * BPI: ოქრო<ref name="BPI Certification Database"/> |- !scope="row"|„[[Ass Like That]]“ | 60 || 10 || 20 || — || 31 || 4 || 9 || — || 25 || 4 | * ARIA: ოქრო<ref name="ARIA2005song"/> |- !scope="row"|„[[When I'm Gone (ემინემის სიმღერა)|When I'm Gone]]“ | 8 || 1 || 8 || — || 6 || 5 || 2 || 5 || 7 || 4 | * ARIA: ოქრო<ref>{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/ARIACharts-Accreditations-2006Singles.htm |title=ARIA Charts – Accreditations – 2006 Singles |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=ნოემბერი 25, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/64wvT6oq3?url=http://www.aria.com.au/pages/ARIACharts-Accreditations-2006Singles.htm |archivedate=იანვარი 25, 2012 |df= }}</ref> * BPI: ოქრო<ref name="BPI Certification Database"/> * RMNZ: ოქრო<ref name="New Zealand's certification(s) for When I'm Gone">{{cite web|url=http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1499&chartKind=S|title=Top 50 Singles Chart: Chart# 1439 (Monday 13 თებერვალი 2006)|publisher=[[Recorded Music NZ|Recording Industry Association of New Zealand]]|accessdate=მარტი 14, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110724201442/http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1499&chartKind=S|archivedate=2011-07-24}}</ref> |rowspan="2" |''Curtain Call: The Hits'' |- !scope="row"|„[[Shake That]]“<br />{{small|([[ნეიტ დოგი]]ს მონაწილეობით)}} |rowspan="3"|2006 | 6 || — || 52 || — || — || 64 || — || 59 || — || 90 | * IFPI SWE: ოქრო<ref>{{cite web|url=http://www.hitlistan.se//netdata/ghl002.mbr/artdata?sart=234301|title=Eminem - Shake That|publisher=[[Sverigetopplistan]]. Hitlistan.se|language=Swedish |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151010100457/http://www.hitlistan.se//netdata/ghl002.mbr/artdata?sart=234301|archivedate=ოქტომბერი 10, 2015|accessdate=ოქტომბერი 10, 2015}}</ref> |- !scope="row"|„[[You Don't Know (ემინემის, 50 Cent-ის, ლოიდ ბენქსის და Cashis-ის სიმღერა)|You Don't Know]]“<br />{{small|(50 Cent-ის, [[ლოიდ ბენქსი]]ს და [[Cashis]]-ის მონაწილეობით)}} | 12 || — || 57 || — || — || 5 || — || — || — || 32 | |rowspan="2" |''[[Eminem Presents: The Re-Up]]'' |- !scope="row"|„[[Jimmy Crack Corn (ემინემის სიმღერა)|Jimmy Crack Corn]]“{{Ref label|note_f1|F|}}<br>{{small|(50 Cent-თან)}} | 101 || — || — || — || — || — || — || — || — || — | |- !scope="row"|„[[Crack a Bottle]]“<br />{{small|(Dr. Dre-სთან და 50 Cent-თან)}} |rowspan="7"|2009 | 1 || 18 || 39 || 1 || — || 6 || 6 || 9 || 4 || 4 | * ARIA: პლატინა<ref name="ARIA Single Accreds 2015"/> * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> |rowspan="5" |''Relapse'' |- !scope="row"|„[[We Made You]]“ | 9 || 1 || 12 || 6 || 9 || 1 || 1 || 11 || 4 || 4 | * RIAA: 3× პლატინა<ref name="riaa"/> * ARIA: 2× პლატინა<ref name="ARIA Single Accreds 2015"/> * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> * RMNZ: ოქრო<ref name="New Zealand's certification(s) for We Made You">{{cite web|url=http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1671&chartKind=S|title=Top 50 Singles Chart: Chart# 1499 (Monday 1 ივნისი 2009)|publisher=[[Recorded Music NZ|Recording Industry Association of New Zealand]]|accessdate=მარტი 14, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110724201456/http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1671&chartKind=S|archivedate=2011-07-24}}</ref> |- !scope="row"|„[[3 a.m. (ემინემის სიმღერა)|3 a.m.]]“ | 32 || 38 || — || 24 || — || — || — || — || — || 56 | |- !scope="row"|„[[Old Time's Sake]]“<br />{{small|(Dr. Dre-სთან)}} | 25 || 76 || — || 14 || — || 49 || — || — || — || 61 | |- !scope="row"|„[[Beautiful (ემინემის სიმღერა)|Beautiful]]“ | 17 || 33 || 66 || 8 || 39 || 22 || 4 || 47 || 8 || 12 | * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> * RMNZ: ოქრო<ref name="New Zealand's certification(s) for Beautiful">{{cite web|url=http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1687&chartKind=S|title=Top 50 Singles Chart: Chart# 1687 (Monday 21 სექტემბერი 2009)|publisher=[[Recorded Music NZ|Recording Industry Association of New Zealand]]|accessdate=მარტი 14, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110724201505/http://www.rianz.org.nz/rianz/chart.asp?chartNum=1687&chartKind=S|archivedate=2011-07-24}}</ref> |- !scope="row"|„[[Hell Breaks Loose]]“<br />{{small|(Dr. Dre-სთან)}} | 29 || — || — || 21 || — || — || — || — || — || — | | rowspan="2"| ''Relapse: Refill'' |- !scope="row"|„[[Elevator (ემინემის სიმღერა)|Elevator]]“ | 67 || — || — || 59 || — || — || — || — || — || — | |- !scope="row"|„[[Not Afraid]]“ |rowspan="3"|2010 | 1 || 4 || 13 || 1 || 9 || 3 || 8 || 5 || 2 || 5 | * RIAA: ალმასი<ref name=riaa/> * ARIA: 5× პლატინა<ref name="ARIA Single Accreds 2015"/> * BPI: პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * IFPI SWI: პლატინა<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * RMNZ: პლატინა<ref name="New Zealand's Gold/Platinum awards for Singles 2007-present">{{cite web|url=http://www.radioscope.net.nz/index.php?option=com_content&task=view&id=77&Itemid=63 |title=Radioscope: Latest Gold / Platinum Singles |publisher=RadioScope |accessdate=მარტი 14, 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110728144010/http://www.radioscope.net.nz/index.php?option=com_content&task=view&id=77&Itemid=63 |archivedate=ივლისი 28, 2011 |df= }}</ref> |rowspan="4" |''Recovery'' |- !scope="row"|„[[Love the Way You Lie]]“<br>{{small|([[რიანა]]სთან)}} | 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 || 2 | * RIAA: ალმასი<ref name=riaa/> * ARIA: ალმასი<ref name="ARIA Single Accreds 2015"/> * BPI: 2× პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * BVMI: პლატინა<ref>{{cite certification|region=Germany|artist=Eminem|title=Love the Way You Lie|accessdate=დეკემბერი 14, 2010|best=no}}</ref> * IFPI SWI: 3× პლატინა<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * RMNZ: 2× პლატინა<ref name="New Zealand's Gold/Platinum awards for Singles 2007-present"/> |- !scope="row"|„[[No Love]]“<br>{{small|([[ლილ უეინი]]ს მონაწილეობით)}} | 23 || 21 || 54 || 24 || 17 || 33 || 22 || — || 39 || 33 | * RIAA: პლატინა<ref name="riaa"/> * ARIA: პლატინა<ref name="ARIA Single Accreds 2015"/> * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> |- ! scope="row" |„[[Space Bound]]“ | 2011 | 119 || 51 || 67 || — || — || 31 || — || — || — || 34 | * RIAA: ოქრო<ref name=riaa/> * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> |- ! scope="row" |„[[Berzerk (სიმღერა)|Berzerk]]“ |rowspan="4"| 2013 | 3 || 5 || 42 || 2 || 10 || 16 || 12 || 56 || 9 || 2 | * RIAA: პლატინა<ref name=riaa/> * ARIA: 2× პლატინა<ref>{{cite web|url=http://ariacharts.com.au/chart/urban-singles |title=ARIA Urban Singles Chart |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=23 აგვისტო 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150823090939/http://www.ariacharts.com.au/chart/urban-singles |archivedate=23 აგვისტო 2015 |df= }}</ref> * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> * MC: 2× პლატინა{{Certification Cite Ref|region=Canada|type=digital download|title=Berzerk|artist=Eminem}} |rowspan="5"| ''The Marshall Mathers LP 2'' |- ! scope="row"| „[[Survival (ემინემის სიმღერა)|Survival]]“ | 16 || 18 || 44 || 6 || 20 || 22 || 13 || 26 || 13 || 22 | * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> |- ! scope="row"| „[[Rap God]]“ | 7 || 15 || 115 || 5 || 33 || 16 || 4 || 46 || 31 || 5 | * RIAA: 3x პლატინა<ref name=riaa/> * ARIA: პლატინა<ref name="ARIA Single Accreds 2015"/> * BPI: ოქრო<ref name="BPI Certification Database"/> * MC: პლატინა{{Certification Cite Ref|region=Canada|type=album|title=Rap God|artist=Eminem}} |- ! scope="row"| „[[The Monster (სიმღერა)|The Monster]]“<br>{{small|(რიანასთან)}} | 1 || 1 || 2 || 1 || 3 || 1 || 1 || 1 || 1 || 1 | * RIAA: 3× პლატინა<ref name="riaa"/> * ARIA: 5× პლატინა<ref>{{cite web|url=http://ariacharts.com.au/chart/singles |title=ARIA Albums Chart |publisher=[ARIA] |accessdate=დეკემბერი 9, 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140322200515/http://ariacharts.com.au/chart/singles |archivedate=მარტი 22, 2014 |df= }}</ref> * BPI: პლატინა<ref name="BPI Certification Database"/> * IFPI SWI: პლატინა<ref name="Swiss Certifications for Eminem"/> * IFPI SWE: 3× პლატინა<ref>{{cite web|url=http://www.hitlistan.se/netdata/ghl002.mbr/lista?liid=41&dfom=0000000&newi=0&height=392&platform |title=Veckolista Singlar – Vecka 7, 14 februari 2014 |publisher=Grammofon Leverantörernas Förening |accessdate=თებერვალი 16, 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131019120741/http://www.hitlistan.se/netdata/ghl002.mbr/lista?liid=41&dfom=0000000&newi=0&height=392&platform |archivedate=ოქტომბერი 19, 2013 |df= }}</ref> * MC: 2× პლატინა{{Certification Cite Ref|region=Canada|type=digital download|title=The Monster Feat. Rihanna|artist=Eminem}} * RMNZ: 2× პლატინა<ref>{{cite web | url=http://nztop40.co.nz/chart/singles?chart=2417 | title=NZ Top 40 Singles Chart – 17 თებერვალი 2014 | publisher=[[Recorded Music NZ]] | accessdate=თებერვალი 16, 2014}}</ref> |- ! scope="row"| „[[Headlights (ემინემის სიმღერა)|Headlights]]“<br>{{small|(ნეიტ რიუსსთან)}} | rowspan="3"|2014 | 45 || 21 || 99 || 54 || — || 60 || — || — || — || 63 | * ARIA: პლატინა<ref name="ARIA Single Accreds 2015">{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/SingleAccreds2015.htm|publisher=[[Australian Recording Industry Association]]|accessdate=ნოემბერი 6, 2015|title=ARIA Charts - Accreditations - 2015 Singles|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151106150044/http://www.aria.com.au/pages/SingleAccreds2015.htm|archivedate=ნოემბერი 6, 2015}}</ref> |- ! scope="row"| „[[Guts Over Fear]]“<br>{{small|([[სია (მუსიკოსი)|სიასთან]])}} | 22 || 22 || 65 || 9 || 35 || 48 || 22 || 40 || 30 || 10 | |rowspan="2"|''Shady XV'' |- ! scope="row"| „[[Detroit vs. Everybody]]“<br>{{small|(აგრეთვე [[Royce da 5'9"]], [[ბიგ შონი]], [[დენი ბრაუნი]],<br>[[DeJ Loaf]] და [[Trick-Trick]])}} | 108 || 86 || — || 87 || — || — || — || — || — || — | |- ! scope="row"| „[[Phenomenal (სიმღერა)|Phenomenal]]“ |rowspan="2"| 2015 | 47 || 81 || — || 61 || — || — || — || — || — || 57 | |rowspan="2"| ''[[ცაცია (ფილმი)#საუნდტრეკი|Southpaw: Music from and Inspired by the Motion Picture]]'' |- ! scope="row"| „[[Kings Never Die]]“<br>{{small|([[გვენ სტეფანი]]სთან)}} | 80 || 62 || — || 51 || — || — || — || — || — || 82 | |- ! scope="row"| „[[Walk on Water (ემინემის სიმღერა)|Walk on Water]]“<br>{{small|([[ბიონსე]]სთან)}} | 2017 | 14<br /><ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/8039635/hot-100-post-malone-rockstar-camila-cabello-havana-imagine-dragons-thunder|title=Post Malone's 'Rockstar' Tops Hot 100, Camila Cabello's 'Havana' Is Top Seller & Imagine Dragons Rule Radio|work=Billboard|last=Trust|first=Gary|date=ნოემბერი 20, 2017|accessdate=ნოემბერი 21, 2017}}</ref> || 10<br /><ref>{{cite web|url=http://www.ariacharts.com.au/charts/singles-chart|title=ARIA Australian Top 50 Singles|publisher=[[Australian Recording Industry Association]]|date=ნოემბერი 20, 2017|accessdate=ნოემბერი 18, 2017}}</ref> || 32 || 22 || 16 || 8<br /><ref>{{cite web|url=http://irma.ie/index.cfm?page=irish-charts&chart=Singles|title=IRMA – Irish Charts|publisher=[[Irish Recorded Music Association]]|accessdate=ნოემბერი 18, 2017}}</ref> || 18<br /><ref>{{cite web|url=http://nztop40.co.nz/chart/singles?chart=4417|title=NZ Top 40 Singles Chart|publisher=[[Recorded Music NZ]]|date=ნოემბერი 27, 2017|accessdate=ნოემბერი 24, 2017}}</ref> || 7<br /><ref>{{cite web|url=http://www.sverigetopplistan.se/|title=Sverigetopplistan – Sveriges Officiella Topplista|publisher=[[Sverigetopplistan]]|accessdate=ნოემბერი 25, 2017}}</ref> || 5 || 7 | | ''Revival'' |- |colspan="16" style="font-size:90%"| "—" აღნიშნავს ჩანაწერს, რომელიც ჩარტში არ მოხვედრილა ან ამ ქვეყანაში არ გამოცემულა. |} ===ერთობლივი ჩანაწერები=== {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" border="1" ! scope="col" rowspan="2" style="width:20em;" | სახელწოდება ! scope="col" rowspan="2" | წელი ! scope="col" colspan="10" | უმაღლესი პოზიციები ჩარტში ! scope="col" rowspan="2" style="width:14em;" | სერტიფიცირებები ! scope="col" rowspan="2" | ალბომი |- !style="width:3em; font-size:90%"|[[Billboard Hot 100|აშშ]]<br /><ref name="US1001">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში აშშ-ში: * "Forgot About Dre" და "I Need a Doctor": {{cite web|title=Dr. Dre Album & Song Chart History: Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=dr. dre|chart=Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2011}} * "One Day at a Time (Em's Version)": {{cite web|title=2Pac Album & Song Chart History: Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=2pac|chart=Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2011}} * "Welcome 2 Detroit": {{cite web|title=Trick Trick Album & Song Chart History: Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=trick trick|chart=Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2011}} * "Smack That": {{cite web|title=Akon Album & Song Chart History: Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=akon|chart=Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2011}} * "Forever": {{cite web|title=Drake Album & Song Chart History: Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=drake|chart=Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2011}} * "Drop the World": {{cite web|title=Lil Wayne Album & Song Chart History: Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=lil wayne|chart=Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2011}} * "Roman's Revenge": {{cite web|title=Nicki Minaj Album & Song Chart History: Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=nicki minaj|chart=Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2011}} * "That's All She Wrote": {{cite web|title=T.I. Album & Song Chart History: Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=t.i.|chart=Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2011}} * "Throw That": {{cite web|title=Slaughterhouse Album & Song Chart History: Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=slaughterhouse|chart=Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=აგვისტო 30, 2012}} * "My Life": {{cite web|title=50 Cent Album & Song Chart History: Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=50 cent|chart=Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=იანვარი 5, 2013}}</ref> !style="width:3em; font-size:90%"|[[ARIA Charts|ავს]]<br /><ref name="AUSsin"/> !style="width:3em; font-size:90%"|[[Ultratop 50|ბელ]]<br /><ref name="BE-Fl-singles"/> !style="width:3em; font-size:90%"|[[კანადის სინგლების ჩარტი|კან]]<br /><ref name="CAN1">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში კანადაში: * "Forever": {{cite web|title=Drake Album & Song Chart History: Canadian Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=drake|chart=Billboard Canadian Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 31, 2011}} * "Drop the World": {{cite web|title=Lil Wayne Album & Song Chart History: Canadian Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=lil wayne|chart=Billboard Canadian Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=თებერვალი 2, 2012}} * "That's All She Wrote": {{cite web|title=T.I. Album & Song Chart History: Canadian Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=t.i.|chart=Billboard Canadian Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 31, 2011}} * "I Need a Doctor": {{cite web|title=Dr. Dre Album & Song Chart History: Canadian Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=dr. dre|chart=Billboard Canadian Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2011}} * "Throw That": {{cite web|title=Slaughterhouse Album & Song Chart History: Canadian Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=slaughterhouse|chart=Billboard Canadian Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=აგვისტო 30, 2012}} * "My Life": {{cite web|title=50 Cent Album & Song Chart History: Canadian Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=50 cent|chart=Billboard Canadian Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=იანვარი 5, 2013}} * "C'mon Let Me Ride": {{cite web|title=Skylar Grey Album & Song Chart History: Canadian Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=skylar grey|chart=Billboard Canadian Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=იანვარი 5, 2013}}</ref> !style="width:3em; font-size:90%"|[[GfK Entertainment|გერ]]<br /><ref name="German singles positions for Eminem"/> !style="width:3em; font-size:90%"|[[Irish Singles Chart|ირლ]]<br /><ref name="irish-charts"/> !style="width:3em; font-size:90%"|[[Official New Zealand Music Chart|ახ.ზ.]]<br /><ref name="NZsin"/> !style="width:3em; font-size:90%"|[[Sverigetopplistan|შვეიცარია]]<br /><ref name="SWE"/> !style="width:3em; font-size:90%"|[[Swiss Hitparade|შვეიც]]<br /><ref name="Swiss singles"/> !style="width:3em; font-size:90%"|[[ბრიტანეთის სინგლების ჩარტი|ბრიტანეთის სინგლები]]<br /><ref name="UKsin"/> |- !scope="row"|„[[Dead Wrong (სიმღერა)|Dead Wrong]]“<br>{{small|([[The Notorious B.I.G.]] და ემინემი)}} | 1999 | 101 || — || — || — || — || — || — || — || — || — | |''[[Born Again (The Notorious B.I.G.-ის ალბომი)|Born Again]]'' |- !scope="row"|„[[Forgot About Dre]]“<br>{{small|([[Dr. Dre]] და ემინემი)}} | 2000 | 25 || — || — || — || 41 || 20 || 26 || 29 || 37 || 7 | * BPI: ოქრო<ref name="BPI Certification Database"/> |''[[2001 (ალბომი)|2001]]'' |- !scope="row"|„[[Rock City (სიმღერა)|Rock City]]“<br>{{small|([[Royce da 5'9"]] და ემინემი)}} | 2002 | — || — || 45 || — || 30 || — || — || — || 37 || — | |''[[Rock City (Version 2.0)]]'' |- !scope="row"|„[[Welcome 2 Detroit (სიმღერა)|Welcome 2 Detroit]]“<br>{{small|([[Trick-Trick]] და ემინემი)}} | 2005 | 100 || — || — || — || 20 || — || — || — || — || — | |''[[The People vs.]]'' |- !scope="row"|„[[Smack That]]“<br>{{small|([[Akon]] და ემინემი)}} | 2006 | 2 || 2 || 3 || — || 5 || 1 || 1 || 3 || 3 || 1 | * RIAA: 3× პლატინა<ref name="akon">{{cite web |url=https://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%22Smack%20That%22 |title=RIAA – Searchable Database: Smack That |publisher=[[Recording Industry Association of America]] |accessdate=ნოემბერი 8, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924144123/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%22Smack%20That%22 |archivedate=2015-09-24 }}</ref> * ARIA: პლატინა<ref>{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesARIACharts-Accreditations-2007Singles.htm |title=ARIA Charts – Accreditations – 2007 Singles |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=იანვარი 3, 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/64wvVa9YX?url=http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesARIACharts-Accreditations-2007Singles.htm |archivedate=იანვარი 25, 2012 |df= }}</ref> * [[Belgian Entertainment Association|BEA]]: ოქრო<ref>{{cite web|title=The Official Belgian Charts and Music Community: Awards 2007 |url=http://www.ultratop.be/nl/certifications.asp?year=2007 |work=ultratop.be |publisher=Hung Medien |accessdate=იანვარი 6, 2012 |language=ჰოლანდიურად |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150828215108/http://www.ultratop.be/nl/certifications.asp?year=2007 |archivedate=აგვისტო 28, 2015 |df= }}</ref> * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> * IFPI SWE: Platin<ref name="SwedishCert2006">{{cite web|title=(Guld & Platina) ÅR 2006 |url=http://www.ifpi.se/wp/wp-content/uploads/ar-20071.pdf |publisher=[[International Federation of the Phonographic Industry]] |trans-title=(Gold & Platinum) Year 2006 |page=6 |accessdate=დეკემბერი 6, 2012 |language=Swedish |format=PDF |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100811154013/http://www.ifpi.se/wp/wp-content/uploads/ar-20071.pdf |archivedate=აგვისტო 11, 2010 |df= }}</ref> * RMNZ: პლატინა<ref name=rianz2>{{cite web|title=Latest Gold / Platinum Singles|url=http://www.radioscope.net.nz/index.php?option=com_content&task=view&id=77&Itemid=61|publisher=RadioScope|accessdate=დეკემბერი 6, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110724195845/http://www.radioscope.net.nz/index.php?option=com_content&task=view&id=77&Itemid=61|archivedate=ივლისი 24, 2011}}</ref> |''[[Konvicted]]'' |- !scope="row"|„[[Forever (დრეიკის სიმღერა)|Forever]]“<br>{{small|([[დრეიკი (მუსიკოსი)|დრეიკი]], [[კანიე უესტი]], [[ლილ უეინი]] და ემინემი)}} |rowspan="2"|2009 | 8 || 99 || — || 26 || — || 41 || — || — || 68 || 42 | * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> |[[თამაშზე მეტი (საუნდტრეკი)|''More Than a Game'']] |- !scope="row"|„[[Drop the World]]“<br>{{small|(ლილ უეინი და ემინემი)}} | 18 || 56 || — || 24 || — || 43 || — || — || — || 51 | * RIAA: 4× პლატინა<ref name="US certifications for Drop the World">{{cite web |url=https://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%22Drop%20the%20World%22 |title=RIAA – Searchable Database: Drop the World |publisher=[[Recording Industry Association of America]] |accessdate=ნოემბერი 8, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924132307/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%22Drop%20the%20World%22 |archivedate=2015-09-24 }}</ref> * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> |''[[Rebirth (ლილ უეინის ალბომი)|Rebirth]]'' |- !scope="row"|„[[Airplanes (სიმღერა)|Airplanes]]“ <br>{{small|([[B.o.B]] და [[ჰეილი უილიამსი]])}} (Part 2)<br>{{small|(ემინემთან ერთად)}} | rowspan="3"| 2010 | — || — || — || — || — || — || — || — || — || — | | [[B.o.B Presents: The Adventures of Bobby Ray]] |- !scope="row"|„[[Roman's Revenge]]“<br>{{small|([[ნიკი მინაჟი]] და ემინემი)}} | 56 || — || — || — || — || — || — || — || — || 125 | |''[[Pink Friday]]'' |- !scope="row"|„[[That's All She Wrote]]“<br>{{small|([[T.I.]] და ემინემი)}} | 18 || — || — || 46 || — || — || — || — || — || 158 | |''[[No Mercy (T.I.-ს ალბომი)|No Mercy]]'' |- !scope="row"|„[[I Need a Doctor]]“<br>{{small|(Dr. Dre, ემინემი და [[სკაილარ გრეი]])}} |rowspan="2"|2011 | 4 || 12 || 47 || 8 || 25 || 14 || 23 || 56 || 33 || 8 | * RIAA: 2× პლატინა<ref>{{cite web |url=https://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%22I%20Need%20a%20Doctor%22 |title=RIAA – Searchable Database: I Need a Doctor |publisher=[[Recording Industry Association of America]] |accessdate=ნოემბერი 8, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924135301/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%22I%20Need%20a%20Doctor%22 |archivedate=2015-09-24 }}</ref> * ARIA: 2× პლატინა<ref name="AUSSingCert2011">{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesaria-charts-accreditations-singles-2013.htm |title=ARIA Charts – Accreditations – 2013 Singles |publisher=[[Australian Recording Industry Association]] |accessdate=ნოემბერი 27, 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/6GSMovwHm?url=http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesaria-charts-accreditations-singles-2013.htm |archivedate=მაისი 8, 2013 |df= }}</ref> * BPI: ოქრო<ref name="BPI Certification Database"/> | ალბომის გარეშე |- !scope="row"|„[[Writer's Block (Royce da 5'9"-ის სიმღერა)|Writer's Block]]“<br>{{small|(Royce da 5'9" და ემინემი)}} | — || — || — || — || — || — || — || — || — || 199 | |''[[Success Is Certain]]'' |- !scope="row"|„[[Throw That]]“<br>{{small|([[Slaughterhouse (ჯგუფი)|Slaughterhouse]] და ემინემი)}} |rowspan="3"|2012 | 98 || — || — || 69 || — || — || — || — || — || — | |''[[Welcome to: Our House]]'' |- !scope="row"|„[[My Life (50 Cent-ის სიმღერა)|My Life]]“<br>{{small|([[50 Cent]], ემინემი და [[ადამ ლევინი]])}} | 27 || 28 || 52 || 14 || 52 || 6 || 34 || — || 68 || 2 | * ARIA: პლატინა<ref>{{cite web|url=http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesaria-charts-accreditations-singles-2013.htm |title=Archived copy |accessdate=2013-03-06 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/6GSMovwHm?url=http://www.aria.com.au/pages/httpwww.aria.com.aupagesaria-charts-accreditations-singles-2013.htm |archivedate=2013-05-08 |df= }}</ref> * BPI: ვერცხლი<ref name="BPI Certification Database"/> | ალბომის გარეშე |- !scope="row"|„[[C'mon Let Me Ride]]“<br>{{small|(სკაილარ გრეი და ემინემი)}} | — || — || 97 || 84 || — || — || 22 || — || — || — | |''[[Don't Look Down (სკაილარ გრეის ალბომი)|Don't Look Down]]'' |- !scope="row"|„[[Calm Down (ბასტა რაიმზის სიმღერა)|Calm Down]]“<ref>{{cite web|url=https://itunes.apple.com/us/album/calm-down-feat.-eminem-single/id893822467|title=Calm Down (feat. Eminem) - Single|work=iTunes}}</ref><br>{{small|([[ბასტა რაიმზი]] და ემინემი)}} |rowspan="2"|2014 | 94 || — || — || 65 || — || — || — || — || — || 63 | |''E.L.E.2 (Extinction Level Event 2)'' |- !scope="row"|"Twerk Dat Pop That"<ref name="Twerk Dat iTunes">{{cite web|title=Twerk Dat Pop That (feat. Eminem & Royce da 5'9") - Single Trick Trick|url=https://itunes.apple.com/us/album/twerk-dat-pop-that-feat.-eminem/id893761212|website=itunes}}</ref><br>{{small|(Trick Trick featuring Eminem and Royce da 5'9")}} | — || — || — || — || — || — || — || — || — || — | | ალბომის გარეშე |- !scope="row"|„[[Best Friend (Yelawolf-ის სიმღერა)|Best Friend]]“<br>{{small|([[Yelawolf]] და ემინემი)}} |rowspan="1"|2015 | 103 || — || 118 || 51 || — || — || — || — || — || — | |''[[Love Story (Yelawolf-ის ალბომი)|Love Story]]'' |- |colspan="15" style="font-size:90%"| "—" აღნიშნავს ჩანაწერს, რომელიც ჩარტში არ მოხვედრილა ან ამ ქვეყანაში არ გამოცემულა. |} ===პრომო-სინგლები=== {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! scope="col" style="width:20em;" | სახელწოდება ! scope="col" style="width:2em;"|წელი ! scope="col" colspan="2" | უმაღლესი პოზიცია ჩარტში ! scope="col" style="width:12em;" | ალბომი |- ! scope="row"| „[[The Hills (სიმღერა)|The Hills]]“ {{small|(ემინემის რემიქსი)}}<br>{{small|([[The Weeknd]]-თან)}} | 2015 | — || — | ''The Hills — The Remixes'' |- ! scope="row"| "Infinite" {{small|(F.B.T-ის რემიქსი)}} |rowspan="2"|2016 | — || — | ''Infinite'' (1996 წლის გამოცემის რემასტერი) |- ! scope="row"| „[[Campaign Speech]]“<ref>https://itunes.apple.com/us/album/campaign-speech-single/id1167250293</ref> | — || — | ალბომის გარეშე |- ! scope="row"| „[[Untouchable (ემინემის სიმღერა)|Untouchable]]“ |2017 | 2 || 73 | ''Revival'' |} ==სხვა წარმატებული სიმღერები== {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! scope="col" rowspan="2" style="width:20em;" | სახელწოდება ! scope="col" rowspan="2" style="width:2em;"|წელი ! scope="col" colspan="5" | უმაღლესი პოზიციები ჩარტში ! scope="col" rowspan="2" style="width:13em;" | სერტიფიცირებები ! scope="col" rowspan="2" style="width:12em;" | ალბომი |- !style="width:3em; font-size:90%"|[[Billboard Hot 100|აშშ]]<br /><ref name="US100"/> !style="width:3em; font-size:90%"|[[ARIA Charts|ავს]]<br /> !style="width:3em; font-size:90%"|[[კანადის სინგლების ჩარტი|კან]]<br /><ref name="CANotc">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში კანადაში: * ყველა, გარდა სიმღერის "Love the Way You Lie (Part II)": {{cite web|title=Eminem Album & Song Chart History: Canadian Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=eminem|chart=Billboard Canadian Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=თებერვალი 2, 2012}} * "Love the Way You Lie (Part II)": {{cite web|title=Rihanna Album & Song Chart History: Canadian Hot 100|url={{BillboardURLbyName|artist=rihanna|chart=Billboard Canadian Hot 100}}|work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]]|publisher=[[Prometheus Global Media]]|accessdate=თებერვალი 2, 2012}}</ref> !style="width:3em; font-size:90%"|[[Official New Zealand Music Chart|ახ.ზ.]]<br /><ref name="NZsin"/> !style="width:3em; font-size:90%"|[[ბრიტანეთის სინგლების ჩარტი|ბრიტანეთის სინგლები]]<br /><ref name="UKotc">უმაღლესი პოზიციები ჩარტში გაერთიანებულ სამეფოში: * ყველა, გარდა სიმღერის "Love the Way You Lie (Part II)": {{cite web |last=ზივიეცი |first=ტობიას |url=http://www.zobbel.de/cluk/CLUK_E.HTM |title=Chart Log UK: E-40 – E-Z Rollers |work=Zobbel.de |publisher=ტობიას ზივიეცი |accessdate=ნოემბერი 24, 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/6Gfy0Ug5r?url=http://www.zobbel.de/cluk/CLUK_E.HTM |archivedate=მაისი 17, 2013 |df= }} * "Love the Way You Lie (Part II)": {{cite web |last=ზივიეცი |first=ტობიას |url=http://www.zobbel.de/cluk/CLUK_R.HTM |title=Chart Log UK: The Rabble Army – RZA |work=Zobbel.de |publisher=ტობიას ზივიეცი |accessdate=ივლისი 18, 2011 }}</ref> |- !scope="row"|"Infinite" |1996 | 97 || — || — || — || — | |''[[Infinite (ემინემის ალბომი)|Infinite]]'' |- !scope="row"|"[[What's the Difference (სიმღერა)|What's the Difference]]"<br>{{small|([[Dr. Dre]], ემინემი და [[Xzibit]])}} | 1999 | — || — || — || — || — | |''[[2001 (ალბომი)|2001]]'' |- !scope="row"|"Kill You" |rowspan="2"|2000 | — || — || — || — || — | |rowspan="3"|''The Marshall Mathers LP'' |- !scope="row"|"[[Bitch Please II]]"<br>{{small|(აგრეთვე [[Dr. Dre]], [[სნუპ დოგი]], Xzibit და [[ნეიტ დოგი]])}} | — || — || — || — || — | |- !scope="row"|"Drug Ballad"<br>{{small|(დინა რეისთან)}} |2001 | — || — || — || — || — | |- !scope="row"|"My Dad's Gone Crazy"<br>{{small|(ჰეილი ჯეიდთან)}} |rowspan="5"|2002 | — || — || — || — || — | |rowspan="4"|''The Eminem Show'' |- !scope="row"|"Hailie's Song"{{Ref label|note_k1|K|}} | — || — || — || — || 112 | |- !scope="row"|"Say What You Say"<br>{{small|(Dr. Dre-სთან)}} | — || — || — || — || — | |- !scope="row"|"[['Till I Collapse]]"<br>{{small|(ნეიტ დოგთან)}} | — || — || — || — || 73 | * RIAA: 3× პლატინა<ref name="riaa"/> * BPI: ოქრო<ref name="BPI Certification Database"/> * IFPI DEN: ოქრო<ref>{{cite web|url=http://ifpi.dk/?q=content/eminem-till-i-collapse|publisher=IFPI Denmark|title=Eminem – Till I Collapse|accessdate=მაისი 12, 2013|date=15 მარტი 2013|language=Danish}}</ref> |- !scope="row"|"My Name"<br>{{small|(Xzibit, ემინემი და ნეიტ დოგი)}} | — || — || — || — || — | | ''[[Man vs. Machine]]'' |- !scope="row"|"8 Mile" |rowspan="3"|2003 | — || — || — || — || — | |''[[Music from and Inspired by the Motion Picture 8 Mile]]'' |- !scope="row"|"Patiently Waiting"<br>{{small|([[50 Cent]] და ემინემი)}} | — || — || — || — || — | |''[[Get Rich or Die Tryin' (ალბომი)|Get Rich or Die Tryin']]'' |- !scope="row"|"Hail Mary"<br>{{small|(ემინემი, 50 Cent და [[ბასტა რაიმზი]])}} | — || — || — || — || — | | ალბომის გარეშე |- !scope="row"|"[[Mosh (სიმღერა)|Mosh]]" | 2004 | — || — || — || — || — | |''Encore'' |- !scope="row"|"The Re-Up"<br>{{small|(50 Cent-თან)}} |rowspan="2"|2006 | — || — || — || — || — | |rowspan="2"|''[[Eminem Presents: The Re-Up]]'' |- !scope="row"|"No Apologies" | — || — || — || — || — | |- !scope="row"|"[[Touchdown (T.I.-ს სიმღერა)|Touchdown]]"<br>{{small|([[T.I.]] და ემინემი)}} |rowspan="2"|2007 | — || 68 || — || — || — | |''[[T.I. vs. T.I.P.]]'' |- !scope="row"|"Peep Show"<br>{{small|(50 Cent და ემინემი)}} | — || — || — || — || — | |''[[Curtis (50 Cent-ის ალბომი)|Curtis]]'' |- !scope="row"|"Insane" |rowspan="10"|2009 | 85 || — || — || — || 182 | |rowspan="9"|''Relapse'' და ''Relapse: Refill'' |- !scope="row"|"Dr. West (skit)" | — || — || — || — || — | |- !scope="row"|"My Mom" | — || — || — || — || 166 | |- !scope="row"|"[[Bagpipes from Baghdad]]" | — || — || — || — || 187 | |- !scope="row"|"[[Music Box (ემინემის სიმღერა)|Music Box]]" | 82 || — || 63 || — || — | |- !scope="row"|"Drop the Bomb on 'Em" | — || — || 83 || — || — | |- !scope="row"|"Buffalo Bill" | — || — || — || — || — | |- !scope="row"|"Taking My Ball" | — || — || — || — || — | |- !scope="row"|"Careful What You Wish For" | — || — || — || — || — | |- !scope="row"|"[[The Warning (ემინემის სიმღერა)|The Warning]]" | — || — || 23 || — || — | | ალბომის გარეშე |- !scope="row"|"[[Won't Back Down (ემინემის სიმღერა)|Won't Back Down]]"<br>{{small|([[პინკი|პინკთან]])}} |rowspan="6"|2010 | 62 || 87 || 65 || — || 82 | * RIAA: ოქრო<ref name="riaa"/> |rowspan="5"|''Recovery'' |- !scope="row"|"Cold Wind Blows" | 71 || — || — || — || — | |- !scope="row"|"Talkin' 2 Myself"<br>{{small|(კოუბთან)}} | 88 || — || 97 || — || 148 | |- !scope="row"|"25 to Life" | 92 || — || 90 || — || — | |- !scope="row"|"Cinderella Man"{{Ref label|note_z1|Z|}} | — || — || — || — || — | * RIAA: ოქრო<ref name="riaa"/> |- !scope="row"|"[[Love the Way You Lie (Part II)]]"<br>{{small|([[რიანა]] და ემინემი)}} | — || — || 19 || — || 160 | |''[[Loud (რიანას ალბომი)|Loud]]'' |- !scope="row"|"[[Numb (რიანას სიმღერა)|Numb]]"<br>{{small|(რიანა და ემინემი)}} | 2012 | — || — || 99 || — || 92 | |''[[Unapologetic]]'' |- !scope="row"|"[[Bad Guy (სიმღერა)|Bad Guy]]" |rowspan="12"|2013 | 109 || — || — || — || 138 | |rowspan="12"|''The Marshall Mathers LP 2'' |- !scope="row"|"[[Rhyme or Reason (სიმღერა)|Rhyme or Reason]]" | 113 || — || — || — || — | |- !scope="row"|"So Much Better" | — || — || — || — || — | |- !scope="row"|"[[Legacy (ემინემის სიმღერა)|Legacy]]" | 118 || — || — || — || 199 | |- !scope="row"|"Asshole"<br>{{small|([[სკაილარ გრეი]]სთან)}} | — || — || — || — || — | |- !scope="row"|"Brainless" | — || — || — || — || — | |- !scope="row"|"Stronger Than I Was" | — || — || — || — || 198 | |- !scope="row"|"[[So Far...]]" | — || — || — || — || — | |- !scope="row"|"Love Game"<br>{{small|([[კენდრიკ ლამარი|კენდრიკ ლამართან]])}} | — || — || — || — || 94 | |- !scope="row"|"Desperation"<br>{{small|(ჯეიმი ნ კომონსთან)}} | — || — || — || — || 172 | |- !scope="row"|"Beautiful Pain"<br>{{small|(სიასთან)}} | 99 || — || 59 || 15 || 67 | * RMNZ: ოქრო<ref>{{cite web|url=http://nztop40.co.nz/|publisher=[[Recorded Music NZ]]|accessdate=სექტემბერი 5, 2014|archivedate=სექტემბერი 5, 2014|title=NZ Top 40 Singles Chart - 08 სექტემბერი 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140905172927/http://nztop40.co.nz/}}</ref> |- !scope="row"|"Wicked Ways"<br>{{small|([[X Ambassadors]]-თან)}} | — || — || — || — || 197 | |- !scope="row"|"Speedom (WWC2)"<br>{{small|([[Tech N9ne]], ემინემი და [[კრიზ კალიკო]])}} |rowspan="2"|2015 | — || — || — || — || — | |''[[Special Effects (Tech N9ne-ის ალბომი)|Special Effects]]'' |- !scope="row"|"Medicine Man"<br>{{small|(Dr. Dre, ემინემი, კენდის პილი და ანდერსონ პაკი)}} | 121 || — || — || — || — | |''[[Compton (ალბომი)|Compton]]'' |- !scope="row"|"[[No Favors (ბიგ შონის სიმღერა)|No Favors]]"<br>{{small|([[ბიგ შონი]] და ემინემი)}} |rowspan="2"|2017 | 22 || 77 || 34 || — || 56 | * RIAA: ოქრო<ref name="riaa"/> |''[[I Decided.]]'' |- ! scope="row" |"[[Revenge (პინკის სიმღერა)|Revenge]]"<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2017/10/05/arts/music/pink-interview-beautiful-trauma-trump.html|title=Pink Quietly Became Pop Royalty. Here’s How She Made It Last.|work=[[New York Times]]|last=Coscarelli|first=Joe|date=ოქტომბერი 7, 2017|accessdate=ოქტომბერი 20, 2017}}</ref><br />{{small|(პინკი და ემინემი)}} | 101 || 21<br /><ref>{{cite web|url=http://www.ariacharts.com.au/charts/singles-chart|title=ARIA Australian Top 50 Singles|publisher=[[Australian Recording Industry Association]]|date=ოქტომბერი 23, 2017|accessdate=ოქტომბერი 21, 2017}}</ref> || 63 || 30<br /><ref>{{cite web|url=https://nztop40.co.nz/chart/singles?chart=4413|title=NZ Top 40 Singles Chart|publisher=Recorded Music NZ|date=ოქტომბერი 30, 2017|accessdate=ოქტომბერი 27, 2017}}</ref> || 33 | |''[[Beautiful Trauma]]'' |- |} ==როგორც მიწვეული შემსრულებელი== {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! scope="col" style, ="width:20em;"| სახელწოდება ! scope="col" | წელი ! scope="col" | სხვა შემსრულებელი ! scope="col" | ალბომი |- ! scope="row" | "The Whole World with Me" | 1997 | [[Outsidaz]], [[Bizarre (რეპერი)|Bizarre]] |{{n/a}} |- ! scope="row" | "Hard Act To Follow" | rowspan="8" | 1998 | Outsidaz |{{n/a}} |- ! scope="row" | "Trife Thieves"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r498172|pure_url=yes}}|title=Attack of the Weirdoes|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | Bizarre, [[Fuzz Scoota]] | ''[[Attack of the Weirdos]]'' |- ! scope="row" | "When To Stand Up" | [[DJ Jazzy Jeff]] |{{n/a}} |- ! scope="row" | "Fuck Off"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r372664|pure_url=yes}}|title=Devil Without a Cause|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[კიდ როკი]] | ''[[Devil Without a Cause]]'' |- ! scope="row" | "5-Star Generals" | [[შაბამ სადიკი]] |{{n/a}} |- ! scope="row" | "3hree6ix5ive"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r473030|pure_url=yes}}|title=Restaurant:... It Ain't Always on the Menu|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> |Skam | ''Shyhalüde'' და ''Restaurant: ... It Ain't Always on the Menu'' |- ! scope="row" | "We Shine"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r498173|pure_url=yes}}|title=Da Ruckus, Episode 1|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | Da Ruckus | ''Da Ruckus, Episode 1'' |- ! scope="row" | "Green and Gold"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r401996|pure_url=yes}}|title=Green & Gold|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | The Anonymous | ''Green & Gold'' |- ! scope="row" | "Flawless Victory" | rowspan="15" | 1999 | Da Rabeez |{{n/a}} |- ! scope="row" | "Macosa" | Outsidaz |{{n/a}} |- ! scope="row" | "Hustlers & Hardcore"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r413403|pure_url=yes}}|title=Presents: Behind the Doors of 13th Floor|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | დომინგო |''Behind the Doors of the 13th Floor'' |- ! scope="row" | "Any Man"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r402070|pure_url=yes}}|title=Soundbombing, Vol. 2|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[Rawkus Records]] | ''[[Soundbombing II]]'' |- ! scope="row" | "Watch Deez"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r595786|pure_url=yes}}|title=Skilligan's Island|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.discogs.com/DJ-Spinna-Heavy-Beats-Volume-1/master/118775 |title=DJ Spinna - Heavy Beats Volume 1 at Discogs |publisher=Discogs.com |accessdate=2014-03-23}}</ref> | [[Thirstin Howl III]], [[DJ Spinna]] | ''Heavy Beats Volume 1,'' ''Skillosopher'' და ''[[Skilligan's Island]]'' |- ! scope="row" | "The Anthem"<ref name="thisorthat">{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r421386|pure_url=yes}}|title=This or That|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[Chino XL]], [[Kool G Rap]], [[KRS-One]], [[ჯეიო ფელონი]], [[Pharoahe Monch]], [[RZA]], [[Sway & King Tech]], [[Tech N9ne]], [[Xzibit]] | ''[[This or That (ალბომი)|This or That]]'' |- ! scope="row" | "Get You Mad"<ref name="thisorthat"/> | Sway & King Tech | ''[[This or That (ალბომი)|This or That]]'' და ''[[The Slim Shady LP]] - სპეციალური გამოცემა'' |- ! scope="row" | "Bad Guys Always Die"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r421390|pure_url=yes}}|title=Wild Wild West (1999 Original Soundtrack)|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[Dr. Dre]] | ''[[ველური ველური უესტი#საუნდტრეკი|Wild Wild West]]'' |- ! scope="row" | "Busa Rhyme"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r421821|pure_url=yes}}|title=Da Real World|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[მისი ელიოტი]] | ''[[Da Real World]]'' |- ! scope="row" | "Turn Me Loose" | [[ლიმპ ბიზკიტი]] |{{n/a}} |- ! scope="row" | "The Last Hit"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r427704|pure_url=yes}}|title=Home Field Advantage|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[The High & Mighty]] | ''[[Home Field Advantage]]'' |- ! scope="row" | "Stir Crazy"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r431366|pure_url=yes}}|title=Tell 'Em Why U Madd|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[The Madd Rapper]] | ''[[Tell 'Em Why U Madd]]'' |- ! scope="row" | "Bad Influence"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r443442|pure_url=yes}}|title=End of Days|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | {{n/a}} | [[დღეების აღსასრული (ფილმი)#საუნდტრეკი|''End of Days'']] |- ! scope="row" | "Murder, Murder" (რემიქსი)<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r447856|pure_url=yes}}|title=Next Friday|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | {{n/a}} | [[შემდეგი პარასკევი#საუნდტრეკი|''Next Friday'']] |- ! scope="row" | "If I Get Locked Up"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r446190|pure_url=yes}}|title=The Tunnel|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | Dr. Dre | ''[[The Tunnel (ალბომი)|The Tunnel]]'' |- ! scope="row" | "Rush Ya Clique"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r460462|pure_url=yes}}|title=Night Life|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | rowspan="6" | 2000 | Outsidaz | ''[[Night Life (Outsidaz-ის ალბომი)|Night Life]]'' |- ! scope="row" | "Off the Wall"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r489166|pure_url=yes}}|title=Nutty Professor II: The Klumps|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[Redman (რეპერი)|Redman]] | [[შეშლილი პროფესორი II#საუნდტრეკი|''Nutty Professor II: The Klumps'']] |- ! scope="row" | "Desperados"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r499037|pure_url=yes}}|title=Kill the DJ|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | DJ Butter, [[Bugz]], [[Proof (რეპერი)|Proof]], [[Almighty Dreadnaughtz]] | ''Kill the DJ'' |- ! scope="row" | "Words Are Weapons"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r506223|pure_url=yes}}|title=The Mix Tape, Vol. 4: 60 Minutes of Funk|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[Funkmaster Flex]] | ''[[The Mix Tape, Vol. IV|The Mix Tape, Volume 4: 60 Minutes of Funk]]'' |- ! scope="row" | "Don't Approach Me"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r506166|pure_url=yes}}|title=Restless|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | Xzibit | ''[[Restless (Xzibit-ის ალბომი)|Restless]]'' |- ! scope="row" | "What the Beat"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r506303|pure_url=yes}} |title=The Professional, Pt. 2|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[Method Man]], [[Royce da 5'9"]], [[DJ Clue]] | ''[[The Professional, Pt. 2]]'' |- ! scope="row" | "What If I was White" | rowspan="2" | 2001 | [[Sticky Fingaz]] | ''[[Blacktrash: The Autobiography of Kirk Jones]]'' |- ! scope="row" | "Renegade"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r549749|pure_url=yes}}|title=The Blueprint|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[ჯეი-ზი]] | ''[[The Blueprint]]'' |- ! scope="row" | "Serious" (რემიქსი) | rowspan="1" | 2002 | სვიფტი მაკვეი, Promatic | „One, Two“, სინგლი |- ! scope="row" | "Don't Push Me"<ref name="grodt">{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r625452|pure_url=yes}}|title=Get Rich or Die Tryin'|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | rowspan="9" | 2003 |[[50 Cent]], [[ლოიდ ბენქსი]] | ''[[Get Rich or Die Tryin' (ალბომი)|Get Rich or Die Tryin']]'' |- ! scope="row" | "Go to Sleep"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r626686|pure_url=yes}}|title=Cradle 2 the Grave|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[DMX (რეპერი)|DMX]], [[ობი ტრაისი]] | [[აკვნიდან საფლავამდე#საუნდტრეკი|''Cradle 2 the Grave'']] |- ! scope="row" | "Lady"<ref name="cheers">{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r655700|pure_url=yes}}|title=Cheers|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | ობი ტრაისი | rowspan="5" | ''[[Cheers (ალბომი)|Cheers]]'' |- ! scope="row" | Shit Hits the Fan"<ref name="cheers"/> | ობი ტრაისი, Dr. Dre |- ! scope="row" | "We All Die One Day"<ref name="cheers"/> | ობი ტრაისი, 50 Cent, ლოიდ ბენქსი, [[ტონი იაიო]] |- ! scope="row" | "Hands on You"<ref name="cheers"/> | ობი ტრაისი |- ! scope="row" | "Outro" | ობი ტრაისი, D12 |- ! scope="row" | "911"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r661026|pure_url=yes}} |title=West Koastra Nostra|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[Boo-Yaa T.R.I.B.E.]], [[B-Real]] | ''[[West Koasta Nostra]]'' |- ! scope="row" | "Freestyle"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=mw0000025734|pure_url=yes}} |title=The Streetsweeper, Vol. 1|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[DJ Kay Slay|DJ Kayslay]] | ''The Streetsweeper Vol. 1'' |- ! scope="row" | "I'm Gone"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r684482|pure_url=yes}}|title=Streetsweeper, Vol. 2:<br />The Pain from the Game | work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | rowspan="5" | 2004 | DJ Kayslay, ობი ტრაისი | ''The Streetsweeper Vol. 2: The Pain from the Game'' |- ! scope="row" | "Welcome to D-Block"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r694676|pure_url=yes}}|title=Kiss of Death|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[The LOX]] | ''[[Kiss of Death (Jadakiss-ის ალბომი)|Kiss of Death]]'' |- ! scope="row" | "Warrior, Pt. 2"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r696646|pure_url=yes}}|title=Hunger for More|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | ლოიდ ბენქსი, 50 Cent, ნეიტ დოგი | ''[[The Hunger for More]]'' |- ! scope="row" | "Soldier Like Me"<ref name="rttg">{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r721552|pure_url=yes}}|title=Loyal to the Game|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[ტუპაკ შაკური]] | rowspan="2" | ''[[Loyal to the Game]]'' |- ! scope="row" | "Black Cotton"<ref name="rttg"/> | 2Pac, [[Kastro (Outlawz)|Kastro]], [[Young Noble]] |- ! scope="row" | "Pale Moonlight" | rowspan="9" | 2005 | Strike, დინა რეი | ''The Free World'' |- ! scope="row" | "We Ain't"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r727123|pure_url=yes}}|title=The Documentary|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[The Game (რეპერი)|The Game]] | ''[[The Documentary]]'' |- ! scope="row" | "Gatman and Robbin{{' "}}<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r730909|pure_url=yes}}|title=The Massacre|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | 50 Cent | ''[[The Massacre]]'' |- ! scope="row" | "[[Lean Back]]" (რემიქსი)<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r737946|pure_url=yes}}|title=All or Nothing|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[Fat Joe]], [[ლილ ჯონი]], [[მეისი (რეპერი)|მეისი]], [[რემი მა]] | ''[[All or Nothing (Fat Joe-ს ალბომი)|All or Nothing]]'' |- ! scope="row" | "Hip Hop"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r778274|pure_url=yes}}|title=Hannicap Circus|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | Bizarre | ''[[Hannicap Circus]]'' |- ! scope="row" | "Drama Setter"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r781326|pure_url=yes}}|title=Thoughts of a Predicate Felon|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | ობი ტრაისი, ტონი იაიო | ''[[Thoughts of a Predicate Felon]]'' |- ! scope="row" | "Off to Tijuana"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r789479|pure_url=yes}}|title=Bulletproof|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[Hush (რეპერი)|Hush]], [[Kuniva]], სვიფტი მაკვეი | ''[[Bulletproof (Hush-ის ალბომი)|Bulletproof]]'' |- ! scope="row" | "It Has Been Said"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r803930|pure_url=yes}}|title=Duets: The Final Chapter|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | The Notorious B.I.G., ობი ტრაისი, [[შონ კომბსი|Diddy]] | ''[[Duets: The Final Chapter]]'' |- ! scope="row" | "No More to Say"<ref name="theppl">{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r811378|pure_url=yes}}|title=The People Vs.|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | [[Trick-Trick]], Proof | ''[[The People vs.]]'' |- ! scope="row" | "I'll Hurt You" | rowspan="2" | 2006 | [[ბასტა რაიმზი]] | {{n/a}} |- ! scope="row" | "There They Go"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r837725|pure_url=yes}}|title=Second Round's on Me|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | ობი ტრაისი, [[Big Herk]] | ''[[Second Round's on Me]]'' |- ! scope="row" | "Pistol Poppin{{' "}}<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r1068309|pure_url=yes}}|title=County Hounds|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2008}}</ref> | rowspan="1" | 2007 | [[Cashis]] | ''[[The County Hound EP]]'' |- ! scope="row" | "Chemical Warfare"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r1364346|pure_url=yes}}|title=Chemical Warfare|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=მაისი 15, 2010}}</ref> | rowspan="3" | 2009 | [[The Alchemist (მუსიკოსი)|The Alchemist]] | ''[[Chemical Warfare (ალბომი)|Chemical Warfare]]'' |- ! scope="row" | "Psycho"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r1451331|pure_url=yes}}|title=Before I Self Destruct|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=მაისი 15, 2010}}</ref> | 50 Cent | ''[[Before I Self Destruct]]'' |- ! scope="row" | "We Just Came to Party"<ref>{{cite web | url=http://www.thisis50.com/profiles/blogs/thisis50-exclusive-40-glocc-i | title=40 Glocc – I Am Legend | publisher=This Is 50 | work=DJ Whoo Kid | date=იანვარი 5, 2009 | accessdate=მაისი 5, 2013 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20150603171407/http://www.thisis50.com/profiles/blogs/thisis50-exclusive-40-glocc-i | archivedate=2015-06-03 }}</ref> | [[40 Glocc]], Sun, Village Boo, TipToe, [[ჯეიო ფელონი]], Niqle Nut | ''I Am Legend'' |- ! scope="row" | "Topless"<ref>{{cite web | url=http://www.hiphopdx.com/index/singles/id.13256/title.dr-dre-f-eminem-nas-topless | title=Dr. Dre ft. Eminem & Nas – Topless leaked onto the internet | publisher=Hiphopdx | work=Dr. Dre ft. Eminem & Nas – Topless leaked onto the internet | date=დეკემბერი 30, 2010 | accessdate=მაისი 5, 2013}}</ref> | rowspan="3" | 2010 | Dr. Dre, [[Nas]] | {{n/a}} |- ! scope="row" | "Where I'm At"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=r2054505|pure_url=yes}}|title=The Hunger for More 2|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=[[Rovi Corporation]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2010}}</ref> | ლოიდ ბენქსი | ''[[H.F.M. 2 (The Hunger for More 2)]]'' |- ! scope="row" | "Celebrity"<ref>{{cite web | url=http://www.hiphopdx.com/index/singles/id.12688/title.lloyd-banks-f-eminem-akon-celebrity | title=Lloyd Banks f. Eminem & Akon – Celebrity | publisher=Cheri Media Group | work=HipHopDX | date=ნოემბერი 9, 2010 | accessdate=მაისი 5, 2013}}</ref> | ლოიდ ბენქსი, ეიკონი | {{n/a}} |- ! scope="row" | "Things Get Worse"<ref>{{cite web|last=Markman|first=რობ|title=B.o.B. Drops ''E.P.I.C.'' Mixtape|url=http://www.mtv.com/news/articles/1675029/bob-epic-mixtape.jhtml|work=[[MTV News]]|publisher=[[MTV Networks]]|accessdate=დეკემბერი 30, 2011|date=ნოემბერი 28, 2011}}</ref> | rowspan="4" | 2011 |B.o.B |''E.P.I.C. (Every Play Is Crucial)'' |- ! scope="row" | "Throw it Up"<ref>{{cite web|url=http://www.allmusic.com/album/2308192|title=Radioactive|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=Rovi Corporation|accessdate=დეკემბერი 30, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130803064116/http://www.allmusic.com/album/2308192|archivedate=აგვისტო 3, 2013}}</ref> | [[Yelawolf]], [[Gangsta Boo]] | ''[[Radioactive (Yelawolf-ის ალბომი)|Radioactive]]'' |- ! scope="row" | "Die Hard"<ref>{{cite web | url=http://www.billboard.com/articles/news/471774/dr-dre-eminems-die-hard-single-to-debut-on-fight-camp | title=Dr. Dre & Eminem's 'Die Hard' Single to Debut on 'Fight Camp' | publisher=[[Prometheus Global Media]] | work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] | date=მაისი 2, 2011 | accessdate=მაისი 5, 2013 | ავსტhor=Lipshutz, Jason}}</ref> | Dr. Dre | rowspan="2" {{n/a}} |- ! scope="row" | "Talk to Me"<ref>{{cite web|last=Markman|first=რობ|title=Eminem Joins Young Jeezy, Feddie Gibbs On 'Talk To Me{{'-}}|url=http://rapfix.mtv.com/2011/12/01/eminem-joins-young-jeezy-freddie-gibbs-on-talk-to-me/|work=[[MTV News]]|publisher=[[MTV Networks]]|accessdate=მაისი 6, 2012|date=დეკემბერი 1, 2011}}</ref> |[[Young Jeezy]], [[ფრედი გიბზი]] |- !scope="row"|"Richard"<ref>{{cite web|url=http://www.allmusic.com/album/2374419|title=Bottoms Up|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=Rovi Corporation|accessdate=მაისი 6, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130804020348/http://www.allmusic.com/album/2374419|archivedate=აგვისტო 4, 2013}}</ref> | rowspan="5" | 2012 |Obie Trice |''[[Bottoms Up (ობი ტრაისის ალბომი)|Bottoms Up]]'' |- ! scope="row" | "Our House"<ref name="welcomehouse">{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=mw0002404574|pure_url=yes}}|title=Welcome To: Our House|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=Rovi Corporation|accessdate=აგვისტო 21, 2012}}</ref> | [[Slaughterhouse (ჯგუფი)|Slaughterhouse]], სკაილარ გრეი | rowspan="2" | ''[[Welcome to: Our House]]'' |- ! scope="row" | "Asylum"<ref name="welcomehouse" /> | Slaughterhouse |- ! scope="row" | "Here Comes the Weekend"<ref>{{cite web|url={{Allmusic|class=album|id=mw0002404511|pure_url=yes}}|title=The Truth About Love|work={{noitalic|[[AllMusic]]}}|publisher=Rovi Corporation|accessdate=აგვისტო 21, 2012}}</ref> | [[პინკი]] | ''[[The Truth About Love (პინკის ალბომი)|The Truth About Love]]'' |- ! scope="row" | "Murder One" | 50 Cent | ''[[The Lost Tape]]'' |- ! scope="row" | "Symphony In H"<ref>{{cite web|url=http://www.hiphopdx.com/index/singles/id.24743/title.Eminem-Symphony+In+H |title=Eminem – Symphony In H |publisher=HipHop DX |date=2013-06-18 |accessdate=2013-07-09}}</ref> | rowspan="1" | 2013 | [[Tony Touch]] | ''[[The Piece Maker 3: Return of the 50 MC's]]'' |- ! scope="row" | "Twerk Dat Pop That"<ref name="Twerk Dat iTunes"/> | rowspan="1" | 2014 | Trick Trick, Royce da 5'9" | {{n/a}} |- ! scope="row" | "Intro" | rowspan="1" | 2015 | {{n/a}} | ''The Devil's Night Mixtape'' |- ! scope="row" | "Kill for You" | rowspan="2" | 2016 | სკაილარ გრეი | ''[[Natural Causes (სკაილარ გრეის ალბომი)|Natural Causes]]'' |- ! scope="row" | "Welcome to Planet X (We're Coming for You)" | [[Crooked I|KXNG Crooked]] | ''[[Good vs. Evil (ალბომი)|Good vs. Evil]]'' |- |} ==მუსიკალური ვიდეოები== {| class="wikitable" |- ! style="background:#ccc;"|წელი ! style="background:#ccc;"| სახელწოდება ! style="background:#ccc;"| რეჟისორი ! style="background:#ccc;width:250px"| შემსრულებელი |- style="text-align:center;" ! colspan="4" style="background:#B0C4DE;" | როგორც მთავარი შემსრულებელი |- | style="text-align:center;"|1998 | "Just Don't Give a Fuck" | დარენ ლევეტი | rowspan="2" {{n/a}} |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|1999 | "My Name Is" | rowspan="4"| [[Dr. Dre]] და ფილიპ ეტუელი |- | "Guilty Conscience" | [[Dr. Dre]]-სთან |- | "Role Model" | rowspan="3" {{n/a}} |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|2000 | "The Real Slim Shady" |- | "The Way I Am" | პოლ ჰანტერი |- | "Stan" | Dr. Dre და ფილიპ ეტუელი | დაიდოსთან |- | rowspan="4" style="text-align:center;"|2002 | "Without Me" | ჯოზეფ კანი | rowspan="12" {{n/a}} |- | "White America" | |- | "Cleanin' Out My Closet" | Dr. Dre და ფილიპ ეტუელი |- | "Lose Yourself" | ემინემი, პოლ როზენბერგი, ფილიპ ეტუელი |- | rowspan="2" style="text-align:center;"|2003 | "Superman" | პოლ ჰანტერი |- | "Sing for the Moment" | ფილიპ ეტუელი და ჯეფ გრიპი |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|2004 | "Mosh" | იენ ინაბა |- | "Just Lose It" | ფილიპ ეტუელი |- | "Like Toy Soldiers" | The Saline Project |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|2005 | "Mockingbird" | ემინემი, Quig |- | "Ass Like That" | ფილიპ ეტუელი |- | "When I'm Gone" | ენტონი მენდლერი |- | rowspan="2" style="text-align:center;"|2006 | "Shake That" | Plates Animation | ნეიტ დოგთან |- | "You Don't Know" | The Saline Project | [[50 Cent]], ემინემი, [[Cashis]] და ლოიდ ბენქსი |- | rowspan="4" style="text-align:center;"|2009 | "We Made You" | ჯოზეფ კანი | rowspan="3" {{n/a}} |- | "3 a.m." | Syndrome |- | "Beautiful" | ენტონი მენდლერი |- | "Crack a Bottle" | Syndrome | Dr. Dre და [[50 Cent]] |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|2010 | "Not Afraid" | რიჩ ლი | {{n/a}} |- | "Love the Way You Lie" | ჯოზეფ კანი | რიანასთან |- | "No Love" | კრის რობინსონი | ლილ უეინთან |- | style="text-align:center;"|2011 | "Space Bound" | ჯოზეფ კანი | rowspan="4" {{n/a}} |- | rowspan="4" style="text-align:center;"|2013 | "Berzerk" | Syndrome |- | "Survival" | |- | "Rap God" | rowspan="2"| რიჩ ლი |- | "The Monster" | რიანასთან |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|2014 | "Headlights" | სპაიკ ლი | ნეიტ რიუსსთან |- | "Shady CXVPHER" | | ემინემი, Slaughterhouse და Yelawolf |- | "Guts Over Fear" | Syndrome | სიასთან |- | rowspan="2" style="text-align:center;"|2015 | "Detroit vs. Everybody" | | ემინემი, [[Royce da 5'9"]], [[ბიგ შონი]], დენი ბრაუნი, [[Dej Loaf]], [[Trick-Trick]] |- | "Phenomenal" | რიჩ ლი | {{n/a}} |- ! colspan="4" style="background:#B0C4DE;" | როგორც დამატებითი შემსრულებელი |- | style="text-align:center;"|1999 | "The Anthem" | | [[Sway & King Tech]], [[RZA]], [[Tech N9ne]], ემინემი, [[Xzibit]], [[Pharoahe Monch]], [[Kool G Rap]], [[ჯეიო ფელონი]], [[Chino XL]] და [[KRS-One]] |- | rowspan="2" style="text-align:center;"|2000 | "[[Shit on You]]" | ესტევან ორიოლი | [[D12]] |- | "[[Forgot About Dre]]" | ფილიპ ეტუელი | Dr. Dre და ემინემი |- | rowspan="2" style="text-align:center;"|2001 | "[[Purple Pills]]" | ჯოზეფ კანი | rowspan="2"| D12 |- | "[[Fight Music]]" | მარკ კლასფელდი |- | style="text-align:center;"|2002 | "[[Rock City (სიმღერა)|Rock City]]" | | [[Royce da 5'9"]] და ემინემი |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|2004 | "[[My Band]]" | ფილიპ ეტუელი და ემინემი | rowspan="3"| D12 |- | "[[How Come]]"/"Git Up" | rowspan="2"| დეივი დუჰამელი |- | "40 oz." |- | style="text-align:center;"|2005 | "[[Welcome 2 Detroit (სიმღერა)|Welcome 2 Detroit]]" | | [[Trick-Trick]] და ემინემი |- | style="text-align:center;"|2006 | "[[Smack That]]" | ბენი ბუმი | ეიკონი და ემინემი |- | style="text-align:center;"|2009 | "[[Forever (დრეიკის სიმღერა)|Forever]]" | ჰაიპ უილიამსი | დრეიკი, კანიე უესტი, ლილ უეინი და ემინემი |- | style="text-align:center;"|2010 | "[[Drop the World]]" | კრის რობინსონი | ლილ უეინი და ემინემი |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|2011 | "[[I Need a Doctor]]" | ალენ ჰიუზი | Dr. Dre და ემინემი |- | "[[Fast Lane (Bad Meets Evil-ის სიმღერა)|Fast Lane]]" | Syndrome | rowspan="2"| [[Bad Meets Evil]] |- | "[[Lighters (სიმღერა)|Lighters]]" | rowspan="2"| რიჩ ლი |- | rowspan="2" style="text-align:center;"|2012 | "[[My Life (50 Cent-ის სიმღერა)|My Life]]" | [[50 Cent]] და ემინემი |- | "[[C'mon Let Me Ride]]" | აიზეკ რენცი | სკაილარ გრეი და ემინემი |- | style="text-align:center;"|2015 | "[[Best Friend (Yelawolf-ის სიმღერა)|Best Friend]]" | | [[Yelawolf]] და ემინემი |- ! colspan="4" style="background:#B0C4DE;" | სპეციალური მიწვევით |- | style="text-align:center;"|1992 | "Do Da Dipity" | | [[Champtown]] |- | style="text-align:center;"|1998 | "[[Got the Life]] " | [[McG]] | [[კორნი (ამერიკული ჯგუფი)|კორნი]] |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|1999 | "[[Still D.R.E.]]" | ჰაიპ უილიამსი | Dr. Dre და სნუპ დოგი |- | "[[Just Dippin']]" | | სნუპ დოგი, Dr. Dre და ჯუელი |- | "I Declare War" | | [[Pacewon]] |- | rowspan="2" style="text-align:center;"|2000 | "[[Break Stuff]]" | | [[ლიმპ ბიზკიტი]] |- | "[[Get Your Walk On]]" | Smith N Borin' | [[Xzibit]] |- | style="text-align:center;"|2002 | "[[Rap Name]]" | | [[ობი ტრაისი]] |- | rowspan="2" style="text-align:center;"|2003 | "In da Club" | ფილიპ ეტუელი | 50 Cent |- | "[[Got Some Teeth]]" | | ობი ტრაისი |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|2005 | "I'm Supposed to Die Tonight" | | 50 Cent |- | "Hush Is Coming" | | [[Hush (რეპერი)|Hush]] |- | "Rockstar" | | [[Bizarre (რეპერი)|Bizarre]] |- | style="text-align:center;"|2006 | "[[Snitch (სიმღერა)|Snitch]]" | | ობი ტრაისი და ეიკონი |- | style="text-align:center;"|2009 | "[[Get Up (50 Cent-ის სიმღერა)|Get Up]]" | | 50 Cent |- | style="text-align:center;"|2011 | "Memory Lane" | | [[Elzhi]] |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|2012 | "Hammer Dance" | | [[Slaughterhouse]] |- | "[[My Life (Slaughterhouse-ის სიმღერა)|My Life]]" | | Slaughterhouse და [[სილო გრინი]] |- | "Throw It Away" | | Slaughterhouse და [[Swizz Beatz]] |- |} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ემინემის პროდიუსერული დისკოგრაფია]] * [[Bad Meets Evil-ის დისკოგრაფია]] * [[D12-ის დისკოგრაფია]] ==შენიშვნები== {{refbegin}} {{col-begin}} {{col-2}} *'''A''' {{Note|note_a1}} [[RIAA]]-ს 42 პლატინის ჯილდოს შორის არის 29 სოლო-შემსრულებლის სახით<ref name=riaa>{{cite certification|region=United States|artist=Eminem|accessdate=თებერვალი 8, 2016}}</ref> და 11 სხვა შემსრულებლებთან ჩაწერილი მასალისთვის.<ref name="8mileriaa">{{cite web |url=https://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%228%20Mile%22 |title=RIAA – Searchable Database: 8 Mile |publisher=[[Recording Industry Association of America]] |accessdate=ნოემბერი 8, 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6CqdfCN2f?url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%228%20Mile%22 |archivedate=2012-12-12 }}</ref><ref name="re-upriaa">{{cite web |url=https://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%22The%20Re-up%22 |title=RIAA – Searchable Database: The Re-Up |publisher=[[Recording Industry Association of America]] |accessdate=ნოემბერი 8, 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6Cqdnb1z4?url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%22The%20Re-up%22 |archivedate=2012-12-12 }}</ref><ref name="smokeriaa">{{cite web |url=https://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%22Up%20in%20Smoke%20Tour%22 |title=RIAA – Searchable Database: Up in Smoke Tour |publisher=[[Recording Industry Association of America]] |accessdate=ნოემბერი 8, 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6CqdqEKRw?url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%22Up%20in%20Smoke%20Tour%22 |archivedate=2012-12-12 }}</ref><!-- --> *'''B''' {{Note|note_b1}} ჩარტში შეტანილია ''The Slim Shady LP''-ს სპეციალური გამოცემის პოზიციები ჩარტში. ორიგინალური ალბომი მოხვდა ბელგიური [[Ultratop]]-ის 46-ე და შვეიცარიის ჩარტის 77-ე პოზიციებზე.<ref name="BELAl"/><ref name="SWIAl"/><!-- --> *'''C''' {{Note|note_c1}} ''The Slim Shady LP''-ს და ''E''-ს სერტიფიცირების სანახავად ველში „artist name“ უნდა ჩაიწეროს '''Eminem'''.<ref>{{cite web|url=http://www.cria.ca/cert_db_search.php |title=CRIA Certification search database |publisher=[[Canadian Recording Industry Association]] |accessdate=ნოემბერი 19, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/5mr0GAx8V?url=http://www.cria.ca/cert_db_search.php |archivedate=იანვარი 17, 2010 |df= }}</ref><!-- --> *'''D''' {{Note|note_d1}} ეს პოზიციები ასახავენ მდგომარეობას ბრიტანეთის კომპილაციური ალბომების ჩარტში, ვინაიდან ბრიტანეთის ალბომების ჩარტში ვერ ხვდება კომპილაციური ალბომი ან საუნდტრეკი.<ref>{{cite web|url=http://www.zobbel.de/cluk/CLUK_VA.HTM|title=Chart Log UK: Various Artists|work=[[ოფიციალური ჩარტების კომპანია]]|accessdate=აპრილი 29, 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.theofficialcharts.com/docs/OCC_Chart_Rules_Edition9.pdf |title=Rules For Chart Eligibility |publisher=[[ოფიციალური ჩარტების კომპანია]] |accessdate=აპრილი 29, 2009 |format=PDF |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090327100958/http://www.theofficialcharts.com/docs/OCC_Chart_Rules_Edition9.pdf |archivedate=მარტი 27, 2009 }}</ref><!-- --> *'''E''' {{Note|note_e1}} „Just Don't Give a Fuck“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #14 ჩარტში [[Bubbling Under Hot 100 Singles]].<ref>{{cite web|title=Bubbling Under Hot 100 Singles – Issue Date: 1998-10-31 |url=http://www.billboard.biz/bbbiz/charts/chart-search-results/singles/3031862 |work=[[Billboard (ჟურნალი)|''Billboard'']] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |archiveurl=https://www.webcitation.org/601yx2CHx?url=http://www.billboard.biz/bbbiz/charts/chart-search-results/singles/3031862 |archivedate=ივლისი 8, 2011 |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |url-status=dead |df= }}</ref><!-- --> *'''F''' {{Note|note_f1}} „Jimmy Crack Corn“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #1 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem & 50 Cent – 'Jimmy Crack Corn{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem_50_cent&song=jimmy_crack_corn&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113134/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem_50_cent&song=jimmy_crack_corn&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''G''' {{Note|note_g1}} „Space Bound“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #19 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=Bubbling Under Hot 100 Singles – Issue Date: 2010-07-10 |url=http://www.billboard.biz/bbbiz/charts/chart-search-results/singles/3121192 |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6023uMzfc?url=http://www.billboard.biz/bbbiz/charts/chart-search-results/singles/3121192 |archivedate=ივლისი 8, 2011 |url-status=dead |df= }}</ref><!-- --> *'''H''' {{Note|note_h1}} „Dead Wrong“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #15 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: The Notorious B.I.G. – 'Dead Wrong{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=the_notorious_b.i.g.&song=dead_wrong&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113138/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=the_notorious_b.i.g.&song=dead_wrong&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''I''' {{Note|note_i1}} „Role Model“ არ მოხვედრილა ჩარტში Hot R&B/Hip-Hop Songs, მაგრამ იყო #11 ჩარტში [[Hot R&B/Hip-Hop Songs|Bubbling Under R&B/Hip-Hop Singles]] chart.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem – 'Role Model{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=role_model&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113142/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=role_model&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''J''' {{Note|note_j1}} „Kill You“ არ მოხვედრილა ჩარტში Hot R&B/Hip-Hop Songs, მაგრამ იყო #2 ჩარტში Bubbling Under R&B/Hip-Hop Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem – 'Kill You{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=kill_you&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113146/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=kill_you&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''K''' {{Note|note_k1}} „Hailie's Song“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #13 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles. It did not enter the Hot R&B/Hip-Hop Songs, მაგრამ იყო #10 ჩარტში Bubbling Under R&B/Hip-Hop Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem – 'Hailie's Song{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=hailie&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113150/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=hailie&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''L''' {{Note|note_l1}} „Say What You Say“ არ მოხვედრილა ჩარტში Hot R&B/Hip-Hop Songs, მაგრამ იყო #10 ჩარტში Bubbling Under R&B/Hip-Hop Singles.<ref>{{cite web|title=Bubbling Under R&B/Hip-Hop Singles – Issue Date: 2002-06-22 |url=http://www.billboard.biz/bbbiz/charts/chart-search-results/singles/3121192 |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/607yD5WWF?url=http://www.billboard.biz/bbbiz/charts/chart-search-results/singles/3045902 |archivedate=ივლისი 12, 2011 |url-status=dead |df= }}</ref><!-- --> *'''M''' {{Note|note_m1}} „8 Mile“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #2 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem – '8 Mile{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=8_mile&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113229/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=8_mile&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> {{col-2}} *'''N''' {{Note|note_n1}} „Hail Mary“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #11 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem, 50 Cent & Busta Rhymes – 'Hail Mary{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=hail_mary&sdate=1990-01-01&edate=2999-12-31&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=იანვარი 3, 2012 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120430080846/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=hail_mary&sdate=1990-01-01&edate=2999-12-31&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=აპრილი 30, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''O''' {{Note|note_o1}} „Mosh“ არ მოხვედრილა ჩარტში Hot R&B/Hip-Hop Songs, მაგრამ იყო #12 ჩარტში Bubbling Under R&B/Hip-Hop Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem – 'Mosh{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=mosh&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113237/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=mosh&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''P''' {{Note|note_p1}} „The Re-Up“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #19 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem – 'Mosh{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem_50_cent&song=the_re-up&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113242/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem_50_cent&song=the_re-up&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''Q''' {{Note|note_q1}} „No Apologies“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #21 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem – 'No Apologies{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=no_apologies&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113247/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=no_apologies&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''R''' {{Note|note_r1}} „Touchdown“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #9 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: T.I. – 'Touchdown{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=t.i.&song=touchdown&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113302/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=t.i.&song=touchdown&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''S''' {{Note|note_s1}} „Peep Show“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #16 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: 50 Cent – 'Peep Show{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=50_cent&song=peep_show&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113309/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=50_cent&song=peep_show&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''T''' {{Note|note_t1}} „Dr West (skit)“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #5 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem – 'Dr. West (skit){{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=dr._west&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113326/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=dr._west&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''U''' {{Note|note_u1}} „Drop the Bomb on 'Em“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #3 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem – 'Drop the Bomb on 'Em{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=drop_the_bomb_on&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113349/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=drop_the_bomb_on&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''V''' {{Note|note_v1}} „Buffalo Bill“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #17 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem – 'Buffalo Bill{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=buffalo_bill&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113433/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=buffalo_bill&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''W''' {{Note|note_w1}} „Taking My Ball“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #23 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem – 'Taking My Ball{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=taking_my_ball&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113507/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=taking_my_ball&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''X''' {{Note|note_x1}} „Careful What You Wish For“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #25 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem – 'Taking My Ball{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=careful_what_you_wish_for&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113515/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=careful_what_you_wish_for&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''Y''' {{Note|note_y1}} „The Warning“ არ მოხვედრილა ჩარტში Hot R&B/Hip-Hop Songs, მაგრამ იყო #8 ჩარტში Bubbling Under R&B/Hip-Hop Singles.<ref>{{cite web|title=''Billboard'' chart search: Eminem – 'The Warning{{'-}} |url=http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=the_warning&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |work=[[Billboard (ჟურნალი)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |format=XML |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513113524/http://api.billboard.com/apisvc/chart/v1/list?artist=eminem&song=the_warning&sdate=1990-01-01&edate=3010-06-27&api_key=bvk4re5h37dzvx87h7rf5dqz |archivedate=მაისი 13, 2012 |df= }}</ref><!-- --> *'''Z''' {{Note|note_z1}} „Cinderella Man“ არ მოხვედრილა ჩარტში ''Billboard'' Hot 100, მაგრამ იყო #12 ჩარტში Bubbling Under Hot 100 Singles.<ref>{{cite web|title=Bubbling Under Hot 100 Singles – Issue Date: 2010-07-31 |url=http://www.billboard.biz/bbbiz/charts/chart-search-results/singles/3031862 |work=[[Billboard (ჟურნალი)|''Billboard'']] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |archiveurl=https://www.webcitation.org/604jJvs7W?url=http://www.billboard.biz/bbbiz/charts/chart-search-results/singles/3121786 |archivedate=ივლისი 10, 2011 |accessdate=დეკემბერი 30, 2011 |url-status=dead |df= }}</ref><!-- --> *'''A2''' {{Note|note_a2}} „Campaign Speech“ არ მოხვედრილა [[Hot R&B/Hip-Hop Songs]]-ში, მაგრამ [[Bubbling Under R&B/Hip-Hop Singles]]-ში #9 იყო. {{col-end}} {{refend}} ==სქოლიო== {{სქოლიოს სია}} {{ემინემი}} {{ემინემის სიმღერები}} [[კატეგორია:ემინემი]] [[კატეგორია:ჰიპ-ჰოპ დისკოგრაფიები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მომღერლების დისკოგრაფიები]] [[კატეგორია:ემინემის ალბომები| ]] [[კატეგორია:ემინემის სიმღერები| ]] [[კატეგორია:სიმღერები ემინემის ავტორობით| ]] dxz3pkj8gdqccr4xr8fadqrbfrjqzde 0 62049 4407786 2815401 2022-08-16T19:34:56Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki '''მეაქლემეობა''' — [[მეცხოველეობა|მეცხოველეობის]] დარგი, რომელიც შეისწავლის [[აქლემი|აქლემების]] მოშენებისა და გამოყენების საკითხებს. მეაქლემეობა განვითარებულია [[უდაბნო]]ს, [[ნახევრად უდაბნო]]სა და [[მშრალი ველი]] ზონებში. [[საქართველო]]ს ფაუნისათვის აქლემი არ არის დამახასიათებელი ცხოველი. ==ლიტერატურა== *'' კობალავა დ.,'' ქსე, ტ. 6, გვ. 533, თბ., 1983 [[კატეგორია:მეაქლემეობა]] 672vi20qtm4fzv4reiq8bfcyt7m4nt0 0 62172 4407790 4131078 2022-08-16T19:46:31Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[სურათი:Færøsk havbrug.1.jpg|მინი|300პქ|თევზსარეწი მეურნეობა [[ჩრდილოეთის ზღვა]]ში.]] '''მეთევზეობა''' — [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] დარგი, რომლის დანიშნულებაა [[თევზები|თევზის]] მოშენება წყალსატევებში, მათი მარაგის გაზრდა და ხარისხის გაუმჯობესება. მოიცავს ბუნებრივი წყალსატევებისა და [[ტბორული მეთევზეობა|ტბორულ მეთევზეობას]]. ''ბუნებრივი წყალსატევების მეთევზეობის'' დანიშნულებაა [[მდინარე]]ების, [[ტბა|ტბების]], [[წყალსატევი|წყალსატევების]], [[ზღვა|ზღვების]] თევზის მარაგის აღწარმოების გაფართოება და მისი ხარისხის გაუმჯობესება. [[ადამიანი]]ს სამეურნეო-პრაქტიკული მოღვაწეობის სულ უფრო მზარდი მასშტაბების გამო იზრდება მისი ზემოქმედება წყლის გარემოზე (წყლების გაჭუჭყიანება, ჰიდრომშენებლობა და სხვა). ამის გამო, ხშირად ირღვევა ან ქვეითდება თევზის მარაგის აღწარმოება. ბუნებრივ წყალსატევებში თევზის მარაგის გადიდებისათვის თევზებს ხელოვნურად ამრავლებენ, ტარდება სარეწაო სახეობების აკლიმატიზაცია, თევსაშენი წყალსატევების მელიორაცია, ჰიდრომშენებლობათა კაშხლებზე აკეთებენ თევზსაშვებსა და თევზსასვლელებს, უზრუნველყოფენ წყლის დონის მყარ რეჟიმს, წმენდენ მდინარის საქვირითე ადგილებს, აგებენ თევსაშენ ქარხნებს და სხვა. ''ტბორული მეთევზეობის'' დანიშნულებაა თევზის გამრავლება და მოშენება სპეციალურად აგებული სათევზმეურნეო ტბორებში. მეთევზეობის ამ ფორმის ყველა პროცესს, თევზის გამრავლებიდან სასაქონლო პროდუქციის მიღებამდე, ადამიანი მართავს. მეთევზეობა, როგორც მეცნიერული დისციპლინა, იკვლევს თევზსაშენი ღონისძიებების ბიოლოგიურ საფუძვლებს და თევზსაშენი პროცესების ბიოტექნიკას ([[ქვირითი]]ს ინკუბაცია, თევზების კვება და სხვა). მეთევზეობა ისწავლება სათევზმეურნეო უმაღლეს და საშუალო სპეციალურ სასწავლებლებში, სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტების ზოოტექნიკურ ფაკულტეტებზე, უნივერსიტეტებში. [[საქართველო]]ში მეთევზეობას უძველესი ისტორია აქვს. [[ბერძნები|ბერძენი]] ისტორიკოსი [[სტრაბონი]] (I ს.) აღნიშნავს, რომ [[შავი ზღვა|შავი ზღვის]] სანაპიროზე დასახლებულ [[ქართველები|ქართველ]] ტომთა ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სამეურნეო დარგია მეთევზეობა. გვიანდელი [[ფეოდალური ხანა|ფეოდალური ხანის]] დოკუმენტებიდან ჩანს, რომ თითქმის ყოველ ფეოდალს ჰყავდა ყმა-მეთევზეები. საქართველოს მდინარეებსა და ტბებში თევზის სიუხვე მიუთითებს [[ვახუშტი ბატონიშვილი]]. თბილისის ბაჟის ნუსხებში მოხსენიებულია, რომ ბაზარზე ხშირად გამოჰქონდათ [[ზუთხი]], [[ორაგული]] და სხვა ნედლი თევზი. საქართველოს ლანდშაფტური მრავალფეროვნება (წყალსატევების სიუხვე) საშუალებას იძლევა ტბორული მეთევზეობის განვითარებისა და თევზის ფართოდ აკლიმატიზაციისათვის. ამ მიზნით შემოყვანილია თევზის შემდეგი სახეობები: [[რიპუსი]], [[სიგი]], [[პელიადი]], [[ცისარტყელა კალმახი]], [[სარკისებრი კობრი]], [[თეთრი ამური]], [[სქელშუბლა]] და სხვა თევზები. განსაკუთრებით ნაყოფიერად განვითარდა სარკისებრი კობრის ტბორული მეურნეობა. პირველობა ამ მხრივ ეკუთვნის [[ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტი]]ს სოფ. [[ჯაპანა]]ს ტბორულ მეურნეობას (1933). მეთევზეობის მეცნიერული შესწავლა საქართველოში XVIII საუკუნის 50-იანი წლებიდან დაიწყო. ამ მხრივ აღსანიშნავია ვახუშტი ბატონიშვილის შრომები, რომლებშიც დახასიათებულია საქართველოს მთავარი მდინარეებისა და ტბების თევზები, თევზაობის ზოგიერთი წესი და იარაღი. მეთევზეობის დარგში სამეცნიერო-კვლევით მუშობამ სისტემატური ხასიათი მიიღო საქართველოში საბჭოთა ხელისუფლების დამყარების შემდეგ. მეთევზეობის საკითხები შუქდებოდა ჟურნალებში: „Рыбное хозяйство“, „Рыбоводство и рыболовство“, „Вопросы ихтиологии“ და სხვა ჟურნალებში. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[თევზჭერა]] ==ლიტერატურა== *'' ჯავახიშვილი ივ.,'' ქართველი ერის ისტორია, წგნ. 1, თბ., 19*60; *''Мартышев Ф. Г.'', Прудовое рыбоводство М., 1973; *''Черфас Б. И.'', Рыбоводство в естественных водоемах, 3 изд., М., 1956; *''ელანიძე რ.,'' ქსე, ტ. 6, გვ. 547-548, თბ., 1983 [[კატეგორია:მეთევზეობა]] 2w7y9hjkbsn90eyw1p5quvyntqm2lkf 0 62186 4407762 4407426 2022-08-16T18:45:57Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki '''მეთესლეობა''' — [[მემცენარეობა|მემცენარეობის]] დარგი, რომლის დანიშნულებაა სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლის გეგმური გამრავლება ჯიშთმონაცვლეობისა და ჯიშთგანახლებისათვის. მეთესლეობის სწორი წარმართვა ემყარება გენეტიკურ კანონზომიერებათა გამოყენებასა და [[ჯიშთა დარაიონება|დარაიონებული ჯიშებისა]] და [[ჰიბრიდი|ჰიბრიდების]] ბიოლოგიურ ცოდნას. მეთესლეობა უშუალოდ არის დაკავშირებული [[სელექცია]]სთან. [[საქართველო]]ში, როგორც მიწათმოქმედების უძველეს ქვეყანაში, საკუთარი წესებით ხდებოდა ჯიშების დაცვა „გადაჯიშებისაგან“. [[1927]] წელს [[გიორგი რცხილაძე|გიორგის რცხილაძის]] ხელმძღვანელობით [[თბილისის ბოტანიკური ბაღი|თბილისის ბოტანიკურ ბაღთან]] ჩამოყალიბდა თესლის კონტროლის ცენტრალური ლაბორატორია, შემდეგ მის ბაზაზე შეიქმნა კონტროლის ინსპექცია. [[1929]] წელს რესპუბლიკის ყველა ადმინისტრაციულ რაიონში მოეწყო თესლის კონტროლის ლაბორატორია, მომზადდა მეთესლე აგრონომთა კადრები. [[1937]] წელს საქართველოს მიწსახკომთან შეიქმნა მეთესლეობის სამმართველო, შემდეგ ჯიშიანი თესლის სამმართველო, სამეცნიერო-კვლევითი დაწესებულებებში ([[საქართველოს მიწათმოქმედების სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი|ი. ლომოურის სახელობის საქართველოს მიწათმოქმედების სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი]] და მისი სისტემის საცდელი სადგურები) არის მეთესლეობის განყოფილებები, რომლებიც დარაიონებულ ჯიშებსა და ჰიბრიდების ხაზებზე აწარმოებენ პირველად მეთესლეობას. საქართველოში მეთესლეობის ორგანიზაციაში, მეცნიერული საფუძვლების შემუშავებასა და კადრების მომზადებაში გ. რცხილაძის გარდა დიდი ღვაწლი მიუძღვით დ. ბუაჩიძეს, გ. გაბუნიას, ე. ჩერნიშს, ი. ებანოიძეს და სხვებს. ==ლიტერატურა== *'' სიხარულიძე მ.,'' მინდვრის კულტურათა სელექცია და მეთესლეობა, თბ., 1975; *''Гулиев Г. В., Гужов Ю. Л.,'' Селекция и семеноводство полевых культур, М., 1972; {{ქსე|6|548|სიხარულიძე მ.}} [[კატეგორია:აგრონომია]] [[კატეგორია:მეთესლეობა]] 4tm9z8z97spkr5ohothq1xx6ygdx2hp 0 62216 4407784 3639583 2022-08-16T19:19:50Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Melking av rein ca 1913 (8526987039).jpg|მინი|მეირმეობა [[ნორვეგია]]ში.|მარჯვნივ|250პქ]] '''მეირმეობა''' — [[მეცხოველეობა|მეცხოველეობის]] დარგი, რომლის დანიშნულებაა ჩრდილოეთისა და საპანტო ირმების მოშენება და გამოყენება. ჩრდილოეთი მეირმეობა უკიდურესი ჩრდილოეთი სოფლის მეურნეობის მნიშვნელოვანი დარგია. სამეცნიერო-კვლევით მუშაობას ჩრდილოეთ მეირმეობაში ატარებს [[მაგადანი]]ს, [[იაკუტი|იაკუტისა]] და სოფლის მეურნეობის სხვა სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტები. საპანტო მეირმეობაში ამრავლებენ ხალებიან ირმებს, მარალსა და იზიუბრს პანტის (დოყის), ხორცისა და ზამშისათვის. ==ლიტერატურა== {{ქსე|6|552|ენუქიძე გ.}} [[კატეგორია:მეირმეობა]] 5udfj2hrffjco64c9tkytdh72sde3hn 0 62412 4407773 2815397 2022-08-16T19:06:39Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki '''მენადირეობა''' — [[მეცხოველეობა|მეცხოველეობის]] დარგი, რომლის დანიშნულებაა ძვირფასბეწვიაბი ნადირის ტყვეობაში მოშენება [[ტყავი|ბეწვის]] მისაღებად. მენადირეობის ობიექტია [[წაულა]], მოშავო-მოვერცხლისფერო მელა, [[ნუტრია]], [[თახვი]], [[შინშილა]], [[სიასამური]]. ყოფილ სსრკ-ში მენადირეობის განვითარება 1928-1929 წლებში დაიწყო. მენადირეობაში სანაშენე მუშაობა ტარდება ტანად დიდი, ნაყოფიერი, სიცოცხლისუნარიანი, ძვირფასბეწვიანი ნადირის გადარჩენა-შერჩევის გზით. სანაშენე მუშაობაში გენეტიკური ხერხების გამოყენებით მიღებული მრავალრიცხოვანი ფერადი ნადირი: 34 ტიპის ფერადი წაულა, რამდენიმე ტიპის ფერადი მელა და ცისფერი ყარსაღი. მელისა და ყარსაღის სამეურნეო, გამოყენების ვადა 9-10 წელია, წაულისა — 5-6, ნუტრიისა — 3-4, სიასამურისა — 12-14. მენადირეობა, როგორც სამეცნიერო დისციპლინა, ისწავლება უმაღლესი და საშუალო სასოფლო-სამეურნეო სასწავლებლების ზოოტექნიკურ ფაკულტეტზე. [[საქართველო]]ში ბაკურიანი ვერცხლისფერი მელიის საბჭოთა მეურნეობამ 1976 დაამზადა 2681 ვერცხლისფერი მელიის ტყავი, რომლის ღირებულება 272 ათას მანეთს შეადგენდა. მენადირეობის კურსი იკითხებოდა საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის სატყეო ფაკულტეტზე. ==ლიტერატურა== *''Ильник Е. Д.,'' Звероводство, М., 1963; *''ენუქიძე გ.,'' ქსე, ტ. 6, გვ. 569, თბ., 1983 [[კატეგორია:მენადირეობა]] fa9fr1b5k8fgdbkycfz3dwzilgqh6fc 0 62787 4407771 3901345 2022-08-16T19:03:58Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki '''მეფრინველეობა''' — [[მეცხოველეობა|მეცხოველეობის]] დარგი, რომლის ამოცანაა სასოფლო-სამეურნეო [[ფრინველები|ფრინველის]] მოშენება. მეფრინველეობის ძირითადი პროდუქტებია [[ხორცი]] და [[კვერცხი]], თანაპროდუქტი — ფრთა-ბუმბული, აგრეთვე სასუქი-გუანო, ფრინველის მალმწიფალობა, მრავალნაყოფიანობა და აკლიმატიზაციის კარგი უნარი უზრუნველყოფის პროდუქტების სწრაფ წარმოებას და ეკონომიკურ ეფექტიანობას. დიდი სასურსათო მნიშვნელობა აქვს კვერცხს, რომლისთვისაც ამრავლებენ საკვერცხე მიმართულების [[ქათამი|ქათმებს]]. სახორცე მეფრინველეობაში იყენებენ [[ქათამი|ქათამს]], [[შინაური ინდაური|ინდაურს]], [[შინაური ბატი|ბატს]], [[შინაური იხვი|იხვს]] და ნაწილობრივ [[ციცარი|ციცარსა]] და [[მწყერი|მწყერს]]. ფრინველის მოშინაურებას საფუძველი ჩაეყარა 3 ათასი წლის წინათ [[ინდოეთი|ინდოეთში]], აქედან გავრცელდა ჯერ [[სპარსეთი|სპარსეთსა]] და [[ეგვიპტე]]ში, ხოლო შემდეგ — მთელ მსოფლიოში. მეფრინველეობის განვითარებასთან ერთად ყალიბდებოდა სხვადასხვა მიმართულების ფრინველთა კულტურული ჯიშები: საკვერცხე, სახორცე, კომბინირებული, ძიძგილა, დეკორატიული და სხვა. [[საქართველო]]ში მეფრინველეობის დარგში ნაყოფიერ სამეცნიერო-კვლევით მუშაობას ეწეოდა ნ. მკურნალი. მისი ხელმძღვანელობით მუშაობდა მეფრინველეობის საზოგადოების (1904) ამიერკავკასიის განყოფილება. მეფრინველეობაში გეგმიურ მეცნიერულ მუშაობას საფუძველი ჩაეყარა 30-იან წლებში პროფ. ი. ჯანდიერის ინიციატივითა და ხელმძღვანელობით. == ლიტერატურა == * ''ანთაძე ნ.'', მეფრინველეობა, თბ., 1966; * ''მისივე,'' სანაშენე მუშაობა მეფრინველეობაში, თბ., 1973; * ''ნიკიტინი ვ. პ.'', მეფრინველეობა, თბ., 1949; * ''Вожко П. Е.,'' Производство яйц и мяса птицы в специализированных хозячствах, М., 1971; * Промышленное птицеводство, М., 1978; {{ქსე|6|623–624}} [[კატეგორია:მეფრინველეობა]] cxsvrb8a55mykf6x6fpsklg3igkwbpt 0 62869 4407776 3983808 2022-08-16T19:10:37Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:JEFO-Pigs.jpg|მინი|გოჭები]] '''მეღორეობა''' — [[მეცხოველეობა|მეცხოველეობის]] დარგი, რომლის ამოცანაა [[ღორი]]ს მოშენება ხორცის, ქონის, ტყავის, ჯაგრისა და სხვა პროდუქტების მისაღებად. მეღორეობას დიდი სახალხო-სამეურნეო მნიშვნელობა აქვს. მეღორეობაზე მოდის მეცხოველეობის საერთო პროდუქციის 20%-ზე მეტი და სოფლის მეურნეობის მთელი პროდუქციის 10% (1974). მაღალნაყოფიერება, მაკეობის ხანმოკლე პერიოდი, მალმწიფადობა საშუალებას იძლევა ერთი ნეზვიდან წელიწადში 5 ტ-მდე ხორცი მივიღოთ, გასუქებული 6-7 თვის ბურვაკის ცოცხალი მასა 90-100 კგ აღწევს. 100 კგ ცოცხალი მასის ნაკლავი საშუალოდ 52-60%-მდე ხორცს და 38%-მდე ქონს შეიცავს. ღორის ხორცი და ქონი მაღალყუათიანი საკვები პროდუქტებია. ღორის ხორცი კარგად კონსერვდება, დამარილებული და შებოლილი ხანგრძლივად ინახება, ამზადებენ აგრეთვე ძეხვეულს, ლორს და სხვა პროდუქტებს. ღორის ტყავს იყენებენ ფეხსაცმლის, უნაგირისა და საგალანტერიო წარმოებაში, სისხლისაგან ამზადებენ ძეხვს, ძვლისაგან – ძვლის ფქვილს. ==ლიტერატურა== {{ქსე|6|636|მელითაური ნ.}} [[კატეგორია:მეღორეობა]] 05zj6r2pbluezuqqly4jc8dou1ss6dk 4407781 4407776 2022-08-16T19:15:33Z გიო ოქრო 84301 შეიცვალა გასაღები [[კატეგორია:მეღორეობა]]-სთვის "*" გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki [[ფაილი:JEFO-Pigs.jpg|მინი|გოჭები]] '''მეღორეობა''' — [[მეცხოველეობა|მეცხოველეობის]] დარგი, რომლის ამოცანაა [[ღორი]]ს მოშენება ხორცის, ქონის, ტყავის, ჯაგრისა და სხვა პროდუქტების მისაღებად. მეღორეობას დიდი სახალხო-სამეურნეო მნიშვნელობა აქვს. მეღორეობაზე მოდის მეცხოველეობის საერთო პროდუქციის 20%-ზე მეტი და სოფლის მეურნეობის მთელი პროდუქციის 10% (1974). მაღალნაყოფიერება, მაკეობის ხანმოკლე პერიოდი, მალმწიფადობა საშუალებას იძლევა ერთი ნეზვიდან წელიწადში 5 ტ-მდე ხორცი მივიღოთ, გასუქებული 6-7 თვის ბურვაკის ცოცხალი მასა 90-100 კგ აღწევს. 100 კგ ცოცხალი მასის ნაკლავი საშუალოდ 52-60%-მდე ხორცს და 38%-მდე ქონს შეიცავს. ღორის ხორცი და ქონი მაღალყუათიანი საკვები პროდუქტებია. ღორის ხორცი კარგად კონსერვდება, დამარილებული და შებოლილი ხანგრძლივად ინახება, ამზადებენ აგრეთვე ძეხვეულს, ლორს და სხვა პროდუქტებს. ღორის ტყავს იყენებენ ფეხსაცმლის, უნაგირისა და საგალანტერიო წარმოებაში, სისხლისაგან ამზადებენ ძეხვს, ძვლისაგან – ძვლის ფქვილს. ==ლიტერატურა== {{ქსე|6|636|მელითაური ნ.}} [[კატეგორია:მეღორეობა|*]] 6067x0hw7u021ud5zxh7xjvxy77bijb 0 62872 4407721 3313120 2022-08-16T16:22:48Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki '''მეყვავილეობა''' — [[მემცენარეობა|მემცენარეობის]] დარგი, [[დეკორატიული მცენარეები]]ს აღზრდა ასაჭრელი ყვავილების მისაღებად (სამრეწველო მეყვავილეობა), ყვავილნარების კლუმბებისა და რაბატების გასაფორმებლად, აგრეთვე ოთახისა და ნაგებობების გასამწვანებლად (დეკორატიული მეყვავილეობა). მეყვავილეობაში განარჩევენ დახურული ([[ორანჟერეა]], [[სათბური]]) და ღია გრუნტის კულტურებს. დახურულ გრუნტში გამოჰყავთ სითბოს მოყვარული, ოთახის, დეკორატიული და სხვა მცენარეები. ღია გრუნტში - [[ერთწლოვანი მცენარეები|ერთ-]], [[ორწლოვანი მცენარეები|ორ-]] და [[მრავალწლოვანი მცენარეები|მრავალწლოვანი]] ბალახოვანი მცენარეები. ერთწლოვანები (ე. წ. მოზაფხულე) ყვავიან პირველ წელს, თესავენ ღია დახურულ გრუნტში სხვადასხვა დროს. გამოყენების მიხედვით განასხვავებენ: მცენარეებს, რომელსაც იყენებენ ასაჭრელად და ყვავილნარების შემოსარგავად; დეკორატიული ფოთლოვანებს - ერთეული ან ჯგუფური ნარგაობის შესაქმნელად; ჯუჯა მცენარეებს - ბორდიურებისათვის, და ხვიარა მცენარეებს. ორწლოვანები მეორე წელს იძლევიან ყვავილს. ზოგიერთი მრავალწლოვანი ბალახოვანი მცენარე მეორე წელს იწყებს ყვავილობას. ==ლიტერატურა== *''კერესელიძე ა.,'' დეკორატიული მენაღეობა, თბ., 1962; {{ქსე|6|637|ჩერქეზიშვილი თ.}} [[კატეგორია:მეყვავილეობა]] 5um1d6z9edxlwt0pgsljm56ilffv8kd 0 62922 4407778 2786238 2022-08-16T19:14:28Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[სურათი:ArabMare.jpg|thumb|250px|ცხენები]] '''მეცხენეობა''' — [[მეცხოველეობა|მეცხოველეობის]] დარგი, რომლის დანიშნულებაა [[ცხენი|ცხენების]] მოშენება და გამოყენება. მეცხენეობას ევროპისა და აზიის ქვეყნებში მისდევდნენ ჯერ კიდევ ძვ. წ. IV ათასწლეულში. ძვ. წ. II ათასწლეულში ცხენი მცირე აზიიდან შეიყვანეს აფრიკაში. ამერიკაში იგი გავრცელდა XVI საუკუნეში, ხოლო [[ავსტრალია]]ში — XVII საუკუნეში. ცნობილია ცხენის ჯიში და ჯიშური ჯგუფი. მეცხენეობის განვითარების პროცესში ჩამოყალიბდა ცხენის 3 ძირითადი ტიპი: საჯდომი, შესაბმელი და საჯაგავი. თანამედროვე სამეცნიერო-ტექნიკური პროგრესის პირობებში სოფლის მეურნეობის მექანიზაციისა და საავტომობილო მრეწველობის სწრაფად განვითარების გამო ცხენის სულადობა 2-ჯერ შემცირდა. ამჟამად ცხენის სულადობა ყველა კონტინენტზე (გარდა ამერიკისა და აფრიკისა) კლებულობს, ასევეა [[საქართველო]]შიც. თანამედრობე მეცხენეობაში 4 მიმართულება აღინიშნება: სანაშენე, სპორტული, მუშა (გამწევი ძალი) და პროდუქტიული. ბევრ ქვეყანაში მუშა-ცხენი ენერგეტიკული რეზერვია და მექანიკურ გამწევ ძალასთან ერთად იყენებენ. საქართველოში ცხენს უძველესი დროიდან იყენებდნენ სამხედრო მიზნით, საჯდომ-სასაპალნედ, მსუბუქ სატრანსპორტო სამუშაოზე, [[მომთაბარე მეცხოველეობა]]ში და სხვა მიზნით. ადგილობრივი ცხენის ჯიშების მაღალ ღირსებაზე მეტყველებს ის, რომ არაბებს თავიანთი ცხენსაშენებისათვის კახეთიდან კონტრიბუციით გაჰყავდათ ფაშატები. შემორჩენილია ცხენის მოვლა-მოშენების 2 სისტემა — თავლური და ჯოგური. ცნობილია ჯოგურ პირობებში მონაშენე 2 უძველესი ჯიში — [[თუშური ცხენი|თუშური]] და [[მეგრული ცხენი|მეგრული]]. XIX საუკუნის II ნახევარში [[ჯავახეთი|ჯავახეთში]] გავრცელდა ჯავახური შესაბმელი მუშა-ცხენი, რომლის ისტორია საქართველოში „[[დუხობორები]]ს“ გადმოსახლებასთან არის დაკავშირებული. ==ლიტერატურა== *''კობალავა დ.,'' მეცხენეობის განვითარება საქართველოში, თბ., 1981 («მიმოხილვითი ინფორმაცია», სერია 6, ნაკვ. 8); *''ჩხეიძე ნ.,'' კობალავა დ., საქართველოს ადგილობრივი ცხენის ჯიშები, თბ., 1950; *''კობალავა დ.,'' ქსე, ტ. 6, გვ. 646, თბ., 1983 [[კატეგორია:მეცხენეობა]] pzozmm9g8rcmwfkkayshq8fywn1hj0c 10 64460 4407963 2678191 2022-08-17T11:49:20Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[სურათი:Tomatoes-on-the-bush.jpg|right|80px|პამიდორი]] {{*mp}}[[1497]] : '''[[ამერიგო ვესპუჩი]]ს''' მეორე მოგზაურობა დაიწყო [[ახალი მსოფლიო|ახალ მსოფლიოში]]. {{*mp}}[[1503]] : [[ქრისტეფორე კოლუმბი]] და მისი ეკიპაჟი პირველი ევროპელები გახდნენ '''[[კაიმანის კუნძულები|კაიმანის კუნძულებზე]]''', რომელთაც მათ „Las Tortugas“ დაარქვეს მრავალრიცხოვანი [[ზღვის კუები]]ს გამო. {{*mp}}[[1810]] : [[თბილისი]]დან რუსებს გაქცეულმა '''[[სოლომონ II]]'''-მა [[ახალციხე]]ს შეაფარა თავი. {{*mp}}[[1824]] : [[ლონდონი|ლონდონში]] '''[[ეროვნული გალერეა (ლონდონი)|ეროვნული გალერეა]]''' გაიხსნა საზოგადოებისთვის, კოლექციონერი [[ჯონ ჯულიუს ენგერსტაინი]]ს ყოფილ ბინაში. {{*mp}}[[1857]] : კოლონიურ ინდოეთში სეპოის აჯანყება დაიწყო [[ბრიტანეთის ოსტინდოეთის კომპანია|ბრიტანეთის ოსტინდოეთის კომპანიის]] მმართველობის წინააღმდეგ. {{*mp}}[[1871]] : [[ფრანკფურტის ზავი (1871)|ფრანკფურტის ზავი]]თ დასრულდა '''[[საფრანგეთ-პრუსიის ომი (1870-1871)|საფრანგეთ-პრუსიის ომი]]'''. {{*mp}}[[1893]] : [[აშშ-ის უზენაესი სასამართლო|აშშ-ის უზენაესმა სასამართლომ]] '''[[პომიდორი|პომიდორს]]''' (''სურათზე'') [[ხილი]]ს ნაცვლად [[ბოსტნეული კულტურები|ბოსტნეულის]] სტატუსი მიანიჭა. {{*mp}}[[1924]] : '''[[ედგარ ჰუვერი]]''' [[აშშ-ის ფედერალური საგამოძიებო ბიურო]]ს პირველი დირექტორი გახდა. {{*mp}}[[1940]] : '''[[უინსტონ ჩერჩილი]]''' [[დიდი ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრი]] გახდა. {{*mp}}[[1981]] : [[საფრანგეთი]]ს პრეზიდენტად '''[[ფრანსუა მიტერანი]]''' აირჩიეს. {{*mp}} [[2010]] : '''[[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია]]მ''' წევრებად მიიწვია [[ესტონეთი]], [[ისრაელი]] და [[სლოვენია]]. {{*mp}}[[2011]] : „[[Microsoft]]“-მა ინტერნეტ-სატელეფონო მომსახურების „[[Skype]]“-ის [[აშშ-ის დოლარი|$]]{{Nowrap|8.5 მილიარდად}} '''[[Skype#Microsoft-ის მიერ შესყიდვა|შესყიდვის]]''' შესახებ განაცხადა. <noinclude> [[კატეგორია:ვიკიპედია:თარგები:დღის მოვლენები]] </noinclude> d5hggwhk2pw0vo3dmless0ra4g8qmuq 0 67591 4407738 4407215 2022-08-16T16:58:48Z ზურა6446 102258 /* 11 აგვისტო */ wikitext text/x-wiki {{რჩეული}} {{მრავალმნიშვნელოვნება*|რუსეთ-საქართველოს ომები}} {{ინფოდაფა რუსეთ-საქართველოს 2008 წლის ომი}} [[ფაილი:SO2.jpg|thumb|300px|2008 წლის აგვისტომდე ქართველების მიერ კონტროლირებული ნაწილი ცხინვალის რეგიონში]] [[ფაილი:Tskhinvali battles (8 August) (ka).svg|thumb|300px|სამხედრო მოქმედებების რუკა. ლურჯად მონიშნულია ქართული ჯარების მიმართულება, წითლად — რუსების.]] '''რუსეთ-საქართველოს ომი''' — აგრეთვე ცნობილი როგორც '''2008 წლის სამხრეთ ოსეთის ომი''', შეიარაღებული კონფლიქტი [[2008]] წლის აგვისტოში, ერთი მხრივ [[საქართველო]]სა და მეორე მხრივ [[რუსეთის ფედერაცია]]ს შორის, [[ოსები|ოს]] და [[აფხაზები|აფხაზ]] სეპარატისტებთან ერთად. ომი დაიწყო ქართულ ჯარებსა და რუსი სამხედროებით ზურგგამაგრებულ [[სამხრეთ ოსეთი|ოს სეპარატისტთა]] შორის კონფლიქტით [[ცხინვალი]]ს რეგიონში. ოსური დასახლებების მხრიდან რამდენიმე დღის განმავლობაში მიმდინარე განუწყვეტელი საარტილერიო სროლების შემდეგ, 7 აგვისტოს [[საქართველო]]მ სამხედრო ოპერაცია დაიწყო ქალაქ [[ცხინვალი]]ს ასაღებად. მომდევნო დღეს რუსეთმა, რომელსაც რეგიონში სამშვიდობოები ჰყავდა, ქართველთა იერიშის საპასუხოდ ცხინვალის რეგიონში საკუთარი ჯარების ქვედანაყოფები და მძიმე ტექნიკა მასობრივად შეიყვანა. თუმცა, არაერთი მტკიცებულება და მონაცემი მიუთითებს, რომ რუსეთს მძიმე ტექნიკა ცხინვალის რეგიონში გაცილებით ადრე ჰყავდა შეყვანილი და ომისთვის ემზადებოდა. პარალელურად, რუსეთმა საქართველოს სხვა რეგიონების საჰაერო დაბომბვაც დაიწყო.<ref>{{cite web|url=http://www.heritage.org/research/RussiaandEurasia/wm2017.cfm|title=http://www.heritage.org/research/RussiaandEurasia/wm2017.cfm|publisher=Heritage.org|date=|accessdate=2009-05-10|archiveurl=https://www.webcitation.org/5h7JPwfdR?url=http://www.heritage.org/research/RussiaandEurasia/wm2017.cfm|archivedate=2009-05-28|url-status=live}}</ref><ref>[http://www.nytimes.com/2008/08/13/world/europe/13georgia.html?_r=1&oref=slogin http://www.nytimes.com/2008/08/13/world/europe/13georgia.html?_r=1&oref=slogin]</ref> რუსებისა და ოსების ჯარები ქართველებს [[ცხინვალის ბრძოლა]]ში სამი დღე ებრძოდნენ, რაც ომის ყველაზე დიდი და გადამწყვეტი ბრძოლა იყო. რუსულმა გემებმა საქართველოს შავიზღვისპირეთი დაბლოკეს და სახმელეთო ჯარები და პარაშუტისტები გადმოსხეს დასავლეთ საქართველოში. 9 აგვისტოს რუსულმა და აფხაზურმა ძალებმა მეორე ფრონტი გახსნეს [[კოდორის ხეობის ბრძოლა|კოდორის ხეობაზე თავდასხმით]]<ref>{{cite web|url=http://www.thaindian.com/newsportal/world-news/abkhazia-launches-operation-to-force-georgian-troops-out_10081986.html|title=აფხაზეთი ოპერაციას იწყებს ქართული ჯარების გამოსადევნად|publisher=Thaindian.com|date=|accessdate=2009-05-10|archiveurl=https://www.webcitation.org/5h7JQIJl3?url=http://www.thaindian.com/newsportal/world-news/abkhazia-launches-operation-to-force-georgian-troops-out_10081986.html|archivedate=2009-05-28|url-status=live}}</ref> და დასავლეთ საქართველოს შიდა ტერიტორიებში შეიჭრნენ. ხუთი დღის მძიმე ბრძოლების შემდეგ ქართული ჯარები განდევნილ იქნენ ცხინვალის რეგიონიდან და აფხაზეთიდან. რუსების მიერ ოკუპირებულ იქნა ქალაქები [[ფოთი]] და [[გორი]], სხვა რაიონებთან ერთად.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7551576.stm |title=Day-by-day: Georgia-Russia crisis |publisher=BBC News |date=2008-08-21 |accessdate=2009-05-10}}</ref> [[ევროკავშირი]]ს თავმჯდომარე [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]]ს შუამდგომლობით კონფლიქტურმა მხარეებმა 12 აგვისტოს მიაღწიეს ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმებას, რომელსაც საქართველომ თბილისში 15 აგვისტოს მოაწერა ხელი, ხოლო რუსეთმა მოსკოვში — 16 აგვისტოს. 12 აგვისტოს რუსეთის პრეზიდენტმა დიმიტრი მედვედევმა უკვე გასცა ცეცხლის შეწყვეტის ბრძანება,<ref>{{cite web | title = Russian President Orders Halt To Military Operations In Georgia | publisher = [[GlobalSecurity.org]] | date = 2008-08-12 | url = http://www.globalsecurity.org/military/library/news/2008/08/mil-080812-rferl01.htm | accessdate = 2008-10-06}} </ref> თუმცა ბრძოლები უმალ არ შეწყვეტილა.<ref name="guardian_loot">[http://www.guardian.co.uk/world/2008/aug/13/georgia.russia6 ქართული სოფლები იწვის და იძარცვება რუსების შემოსვლასთან ერთად]", ''[[The Guardian]]'', 14 აგვისტო 2008</ref> შეთანხმების ხელმოწერის შემდეგ რუსეთმა საკუთარი ჯარების უმეტესი ნაწილი სამეგრელოს და შიდა ქართლის რეგიონებიდან გაიყვანა. თუმცა ამასთან ბუფერული ზონები შექმნა აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის საზღვრების გასწვრივ და სათვალთვალო პუნქტები დატოვა ფოთში, სენაკსა და პერევში. 2008 წლის 26 აგვისტოს რუსეთმა სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის დამოუკიდებლობა ცნო. რუსეთმა დაასრულა გასვლა საქართველოს დანარჩენი ტერიტორიებიდან 8 ოქტომბერს, თუმცა 2009 წლის მდგომარეობით რუსული ჯარების გაძლიერებული გარნიზონები რჩება აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში (მათ შორის იმ ტერიტორიებზეც, რომლებსაც ომამდე საქართველო აკონტროლებდა).<ref>[http://www.civil.ge/eng/article.php?id=19479 " რუსეთი ეუბნება აშშ-ს, რომ ის დატოვებს ჯარებს სამხრეთ ოსეთში, აფხაზეთში"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100919053016/http://civil.ge/eng/article.php?id=19479 |date=2010-09-19 }} სივილ ჯორჯია, 12 სექტემბერი 2008.</ref><ref name="Houseoflords">http://www.publications.parliament.uk/pa/ld200809/ldselect/ldeucom/26/26.pdf</ref><ref>{{cite news |url=http://en.rian.ru/world/20081008/117600495.html |title=რუსეთმა დაასრულა სამხრეთ ოსეთის ბუფერული ზონიდან ჯარების გაყვანა |location=მოსკოვი |publisher=[[RIA ნოვოსტი]] |date=8 October 2008 |accessdate=2008-10-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081009171629/http://en.rian.ru/world/20081008/117600495.html |archivedate=2008-10-09 }}</ref> რამდენიმე ინციდენტი ორივე კონფლიქტური ზონაში კვლავაც ხდებოდა ომის დასრულებიდან რამდენიმე თვის გასვლის შემდეგ. 2009 წლის მდგომარეობით ომში მონაწილე მხარეებს შორის ურთიერთობა კვლავაც უკიდურესად დაძაბულია. პრობლემის სამშვიდობო გადაწყვეტისკენ თითქმის ერთხმად მოწოდებისა და [[ჩრდილოეთ ატლანტიკის ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ნატო]]სა და რუსეთს შორის პირდაპირი კონფლიქტის თავიდან არიდების გარდა, საერთაშორისო რეაქცია, რომელსაც ევროკავშირი და აშშ დომინირებდა, ხაზგასმით უჭერს მხარს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას, ხოლო არცნობილი ტერიტორიები კი სოლიდარობას უცხადებს სამხრეთ ოსეთსა და აფხაზეთს. == წინაპირობები == ოსების დიდი ნაწილი XVII საუკუნიდან, სამხრეთ კავკასიაში [[შიდა ქართლი|შიდა ქართლში]]<ref name="bbcqa">{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7549736.stm |title=Q&A: Violence in South Ossetia |publisher=BBC News |date=2008-08-08 |accessdate=2008-08-09 }}</ref> საბჭოთა პერიოდში ოსებს ავტონომია მიენიჭათ [[საქართველოს სსრ]]-ის ფარგლებში [[სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქი]]ს სახით. საქართველოს მიერ [[საბჭოთა კავშირი]]სგან დამოუკიდებლობის გამოცხადებას 1991-92 წლებში [[სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტი (1991)|სამხრეთ ოსეთში ეთნიკური კონფლიქტი]] მოჰყვა, რაც ამ უკანასკნელის მიერ დამოუკიდებლობის გამოცხადებით დასრულდა. კონფლიქტში დაახლოებით 2000 ადამიანი დაიღუპა<ref name="at war">{{cite news |url= http://www.independent.co.uk/news/world/europe/we-are-at-war-with-russia-declares-georgian-leader-889266.html |title=ჩვენ ვებრძვით რუსეთს, აცხაცებს საქართველოს ლიდერი |publisher=[[The Independent]] |date=2008-08-09 |accessdate=2008-08-09 }}</ref> მათი სურვილი [[ჩრდილოეთი ოსეთი|ჩრდილოეთ ოსეთთან]] შეერთება იყო.<ref name="bbcqa"/> სამხრეთ ოსეთი, როგორც პოლიტიკური ერთეული, საერთაშორისო თანამეგობრობას არ უცვნია. რეგიონის მოსახლეობას ძირითადად ოსები შეადგენენ. მოსახლეობის დაახ. 20 % ქართველია (14,000. სულ 70,000).<ref name="factsiht">{{cite web |author=[[Associated Press]] |date=2008-08-08 |url=http://www.iht.com/articles/ap/2008/08/08/news/Georgia-South-Ossetia-Glance.php |title=Facts about South Ossetia |publisher=[[International Herald Tribune]] |accessdate=2008-08-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080812023517/http://www.iht.com/articles/ap/2008/08/08/news/Georgia-South-Ossetia-Glance.php |archivedate=2008-08-12 }}</ref> ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების მიღწევის შემდეგ რეგიონში მხარეებს შორის სამშვიდობო შუამავლის როლს რუსი, ჩრდილოეთ ოსეთისა და ქართველი სამხედროები ასრულებდნენ (500 წარმომადგენელი ყოველი მხრიდან). ამავე პერიოდში რუსეთმა სამხრეთ ოსეთის ოსურ მოსახლეობას საშუალები მისცა მისი მოქალაქეობა მიეღო. ბოლო წლების განმავლობაში არტილერიული სროლები მხარეებს შორის დროდადრო მწვავდებოდა, რასაც ორივე მხარეს მსხვერპლი მოჰყვა. პრეზიდენტმა სააკაშვილმა ოსებს მშვიდობის სანაცვლოდ ფართო [[ავტონომია]] შესთავაზა, რაც ოსებმა უარყვეს, ვინაიდან მათი გაცხადებული სურვილი სრული დამოუკიდებლობა იყო.<ref name="reuters what is">{{cite news |url= http://uk.reuters.com/article/topNews/idUKL855785020080808?pageNumber=2&virtualBrandChannel=0&sp=true |title=What is Georgia's rebel South Ossetia region? |publisher=Reuters |date=2008-08-08 |accessdate=2008-08-09 }}</ref> სამხრეთ ოსეთისა და [[აფხაზეთი]]ს საქართველოს გავლენის ქვეშ მოქცევა სააკაშვილის ადმინისტრაციის მთავარი მიზანი იყო [[ვარდების რევოლუცია|ვარდების რევოლუციის]] შემდეგ. ამასთან, 2002 წლიდან აშშ-ის არმია საქართველოს ინტენსიურ წვრთნებს უტარებდა და დახმარებას უწევდა.<ref>{{cite web |url=http://blog.wired.com/defense/2008/08/the-new-war-in.html |title=Ground Zero in the New Caucasus Conflict}} იხ. ასევე: {{cite web |url=http://blog.wired.com/defense/2008/08/did-us-military.html |title=Did the U.S. Prep Georgia for War with Russia?}}</ref> საქართველოს სამხედრო ბიუჯეტმა 2008 წლისთვის თითქმის $0.99 მილიარდი შეადგინა,<ref>{{cite web |url=http://civil.ge/eng/article.php?id=18784 |title=Defense Spending, Number of Troops Increased |publisher=Civil Georgia |date=2008-07-15 |accessdate=2008-08-10}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.xe.com/ucc/convert.cgi?Amount=1&From=USD&To=GEL |title=1.00 USD to GEL |accessdate=2008-08-11 |archiveurl=https://www.webcitation.org/66CrLw8zE?url=http://www.xe.com/ucc/convert.cgi?Amount=1 |archivedate=2012-03-16 }}</ref> რაც მშპ-ის 4,5 % და საქართველოს საზოგადოებრივი შემოსავლების მეოთხედზე მეტი.<ref>{{cite web |url=http://www.newsgeorgia.ru/geo1/20080705/42268795.html |title=Парламент Грузии утвердит поправки в бюджет 2008 года 15 июля |accessdate=2008-08-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080815192554/http://www.newsgeorgia.ru/geo1/20080705/42268795.html |archivedate=2008-08-15 }}</ref> ამჟამად, სამხრეთ ოსეთის მცხოვრებთა უმრავლესობა რუსეთის მოქალაქეა და რუსულ პასპორტს ფლობს: BBC-ს ცნობით, სამხრეთ ოსეთის 70.000 მოქალაქის ნახევარზე მეტმა მიიღო მოსკოვის შეთავაზება რუსული პასპორტის მიღებაზე.<ref name="bbcqa"/> [[დიმიტრი მედვედევი]] ამტკიცებს, რომ სამხრეთ ოსეთის მცხოვრებთა 90%-ს რუსული პასპორტი აქვს. რუსეთის მტკიცებით, ეს საკმარისი საბაბია რეგიონში რუსეთის ინტერვენციისთვის, მათი მოქალაქეების დასაცავად, სამშვიდობოების მისიის ფარგლებში.<ref name="bbcanalysis">{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7549662.stm |title=S Ossetia bitterness turns to conflict |publisher=BBC |date=2008-08-08 |accessdate=2008-08-09 }}</ref> == ქრონოლოგია == ===1 აგვისტო=== 1 აგვისტოს 08:05 და 08:12 საათებზე [[ერედვი]]-[[ხეითი (ქურთის მუნიციპალიტეტი)|ხეითის]] შემოვლით გზაზე აფეთქდა ორი მართვადი ნაღმი, მძიმედ დაშავდა ხუთი პოლიციელი.<ref name="1აგვისტო" /> [[მოსკოვი|მოსკოვიდან]] [[ვლადიკავკაზი|ვლადიკავკაზში]] რუსეთის სამთავრობო მედიების 15 ჟურნალისტი ჩავიდა.<ref name="1აგვისტო" /> ცხინვალში სნაიპერმა მოკლა 3 ადამიანი.<ref name="1აგვისტო" /> [[ცხინვალი]] ნაღმმტყორცნებით დაიბომბა [[ერგნეთი|ერგნეთიდან]] და [[ზემო ნიქოზი|ზემო ნიქოზიდან]].<ref name="1აგვისტო" /> ღამით, 21:30-დან სამხრეთ ოსეთის დე ფაქტო რეჟიმი თავს დაესხა ქართულ სოფლებს.<ref name="1აგვისტო" /> დაიბომბა ზემო ნიქოზი, [[ქვემო ნიქოზი]], [[ავნევი]], [[ნული (თიღვის მუნიციპალიტეტი)|ნული]], [[ერედვი]] და [[ზემო ფრისი]]. დაბომბვა მთელი ღამის განმავლობაში გაგრძელდა და მხოლოდ 2 აგვისტოს გამთენიისას შეწყდა, დაიჭრა 6 სამოქალაქო პირი და 1 პოლიციელი.<ref name="1აგვისტო" /> გვიან 1 აგვისტოდან ინტენსიური სროლები დაიწყო საქართველოს თავდაცვის ქვედანაყოფებსა და სამხრეთ ოსეთის შეიარაღებულ ძალებს შორის, რის შედეგადაც ექვსი დაიღუპა, ხოლო 21 ადამიანი დაიჭრა. ორივე მხარე ერთმანეთს ადანაშაულებდა სროლის დაწყებაში. {{ციტატა|ეს არის ჩვენი ფართომასშტაბიან კონფლიქტში ჩათრევის მცდელობა. ამაზე პასუხისმგებლობა ეკისრება უკრაინასა და ამერიკის შეერთებულ შტატებს [...] აქამდე სამხრეთოსური მხარე თავს იკავებდა რეაგირებისგან, მაგრამ ამის გაკეთებას აღარ ვაპირებთ.<ref name="1აგვისტო">{{cite web |url=https://augustwar.radiotavisupleba.ge/?fbclid=IwAR1weryPsyMALUSvSsQoK0nCjNbi_gS7g3i-bVk5GbsJPxBdOajC0t5LtuA#day-1 |title=აგვისტოს ომის 2008 |accessdate=2022-08-07 |author=ნასტასია არაბული და სოფიკო ვასაძე |date=2018 |work= |publisher=[[რადიო თავისუფლება]]}}</ref>|[[ედუარდ კოკოითი]], სამხრეთ ოსეთის დე ფაქტო რესპუბლიკის ე.წ. პრეზიდენტი}} ===2 აგვისტო=== 2 აგვისტოს ცხინვალის დე ფაქტო ხელისუფლების მიერ კონტროლირებული ტერიტორიიდან სროლის საპასუხოდ ცეცხლი იხსნება ქართული მხრიდან, თუმცა მალევე წყდება მიღებული ბრძანების შემდეგ, რათა თავიდან აეცილებინათ დაპირისპირების ესკალაცია.<ref name="2აგვისტო">{{cite web |url=https://augustwar.radiotavisupleba.ge/?fbclid=IwAR1weryPsyMALUSvSsQoK0nCjNbi_gS7g3i-bVk5GbsJPxBdOajC0t5LtuA#day-2 |title=აგვისტოს ომის 2008 |accessdate=2022-08-07 |author=ნასტასია არაბული და სოფიკო ვასაძე |date=2018 |work= |publisher=[[რადიო თავისუფლება]]}}</ref> [[საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო|შსს]]-ის საინფორმაციო ანალიტიკური დეპარტამენტის უფროსმა, [[შოთა უტიაშვილი|შოთა უტიაშვილმა]], განაცხადა: „წუხელ ჩვენ ყველამ ვნახეთ, რომ მოხდა მშვიდობიანი სოფლების მასიური დაბომბვა, რამაც არ შეიძლება არ გამოიწვიოს ჩვენი უკიდურესი აღშფოთება.“<ref name="2აგვისტო" /> [[სამხრეთ ოსეთის რესპუბლიკა|სეპარატისტულმა რეჟიმმა]] გამოაცხადა მოსახლეობის ევაკუაცია, რომელიც 6 აგვისტომდე გაგრძელდა. ადგილზე ჩავიდა სახელმწიფო მინისტრი რეინტეგრაციის საკითხებში, [[თემურ იაკობაშვილი]], და შეხვდა შერეული სამშვიდობო ძალების სარდალს, [[მარატ კულახმეტოვი|მარატ კულახმეტოვს]].<ref name="2აგვისტო" /> თემურ იაკობაშვილმა განაცხადა: „ეუთოს დამკვირვებელთა რიცხვი უნდა გაიზარდოს და არა სამშვიდობოების რიცხვი. სამწუხაროდ, ამ გადაწყვეტილებას ბლოკავენ სეპარატისტები.“, ხოლო მარატ კულახმეტოვმა თქვა: „კონფლიქტში მონაწილეა ქართული მხარეც, ორივე მხარე კონფლიქტის მონაწილეა და, ამიტომ, თითს მხოლოდ ოსური მხარისკენ ნუ იშვერთ. საქართველოც თავის წილად დამნაშავეა.“<ref name="2აგვისტო" /> პრეზიდენტის რწმუნებულმა შიდა ქართლში, [[ლადო ვარძელაშვილი|ლადო ვარძელაშვილმა]], განაცხადა: „აქამდე სპეცრაზმელებს აფეთქებდნენ, პოლიციელებს აფეთქებდნენ, ეხლა უკვე გადავიდნენ მშვიდობიანი მოსახლეობის აფეთქებაზე. ამას მოჰყვება სერიოზული რეაგირება და სერიოზული პასუხი.“ ხოლო [[მამუკა ყურაშვილი|მამუკა ყურაშვილმა]] გააკეთა განცხადება და თქვა: „ოსური ეგრეთ წოდებული ბატალიონი, ცალსახად შეიძლება ითქვას უკვე, უშუალო მონაწილეობას ღებულობდა, მძიმე ტექნიკა ჰყავდათ გამოყვანილი და ურტყამდა ქართულ საგუშაგოებს. ჩვენ ეს აღვნიშნეთ უკვე და, ანალოგიურად, მე ნაბიჯის დათმობას არ ვაპირებ არანაირად და გაიგოს ეს ყველამ. შევაკვდები მე ამ სიტუაციას. ყველა ჩვენი ჯარისკაცი და პოლიციელი ნაბიჯით აღარ დაიხევს უკან.“<ref name="2აგვისტო" /> დე ფაქტო ოსეთის ე.წ. შინაგან საქმეთა სამინისტროს ინფორმაციით, 2 აგვისტოს 02:00 საათისთვის დაღუპული იყო 6 და დაჭრილი იყო 7 ადამიანი.<ref name="2აგვისტო" /> [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ეუთოს]] თავმჯდომარემ და ფინეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, [[ალექსანდერ სტუბი|ალექსანდერ სტუბმა]] განაცხადა: „საერთაშორისო თანამეგობრობა სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტის ზონაში განვითარებულ მოვლენებს მზარდი შეშფოთებით ადევნებს თვალს და იმედოვნებს, რომ მხარეები ყველაფერს გააკეთებენ დაძაბულობის დეესკალაციის მიზნით.“<ref name="2აგვისტო" /> [[რუსეთის საჰაერო სადესანტო ძალების სარდლობა|რუსეთის საჰაერო სადესანტო ძალების სარდლობამ]] გამოთქვა რუსი „სამშვიდობოების“ მხარდაჭერის მზადყოფნა, მზადყოფნა გამოთქვა [[ჩრდილოეთი ოსეთი|ჩრდილოეთ ოსეთის]] ხელისუფლებამაც.<ref name="2აგვისტო" /> „ჩრდილოეთი ოსეთი ყურადღებით ადევნებს თვალს სამხრეთ ოსეთში განვითარებულ მოვლენებს და მზად ვართ, დახმარება აღმოვუჩინოთ ჩვენს სამხრეთელ ძმებს. შეშფოთებული ვართ საქართველოს ხელმძღვანელობის მიერ გადადგმული ნაბიჯების გამო, რომელმაც ნამდვილი ომი გააჩაღა ოსეთის წინააღმდეგ. მზად ვართ, ერთად მოვიგერიოთ აგრესია.“ — განაცხადა რუსეთის ფედერაციის ჩრდილოეთ ოსეთის რესპუბლიკის ლიდერმა, თეიმურაზ მამსუროვმა.<ref name="2აგვისტო" /> მობილიზაციის გამოცხადებისა და ჩრდილოეთ კავკასიელების დახმარების მიღების მზადყოფნა გამოთქვა [[ედუარდ კოკოითი|კიკოითმა]].<ref name="2აგვისტო" /> ცხინვალში ჩავიდა რუსი ჟურნალისტების კიდევ ერთი ჯგუფი.<ref name="2აგვისტო" /> ===3 აგვისტო=== 3 აგვისტოს სამხრეთ ოსეთის დე ფაქტო რეჟიმის შეიარაღებული ძალები განლაგდნენ [[ყორნისი|ყორნისსა]] და [[ველები|ველებში]] და თავს დაესხნენ პოლიციის განყოფილებას [[დვანი|დვანში]]. დაიწყო ევაკუაცია, [[ცხინვალის რეგიონი]] 500-ზე მეტი ადამიანმა დატოვა; მათ შორის, რეგიონიდან გაიყვანეს 400 ბავშვი. ჩრდილოეთ ოსეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის პირველი მოადგილე, ერმაკ ძანსოლოვი აცხადებდა, რომ ეს არ იყო ევაკუაცია. ამავე დღეს რეგიონს ლტოლვილებით დატვირთული 20 ავტობუსი ტოვებს.<ref>[http://www.1tv.ru/owa/win/ort6_main.main?p_news_title_id=125640&p_news_razdel_id=9 Вывезли из-под огня. В Россию прибывают беженцы из Южной Осетии] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080812080715/http://www.1tv.ru/owa/win/ort6_main.main?p_news_title_id=125640&p_news_razdel_id=9 |date=2008-08-12 }}. ''[[პირველი არხი (რუსეთი)|პირველი არხი]]''. 3 აგვისტო 2008. {{ru icon}}</ref> ღამით საქართველოს ტერიტორიაზე, [[როკის გვირაბი]]<nowiki/>თ გავლით და [[ჯავა|ჯავის]] მიმართულებით, შემოვიდა [[რუსეთის 58-ე არმია|რუსეთის 58-ე არმიის]] მე-19 მოტომსროლელთა დივიზიის სადაზვერვო ბატალიონი. რუსული ძალების პარალელურად რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრო ცილს სწამებს საქართველოს რეგიონში სამხედრო ძალებისა და მძიმე ტექნიკის შეყვანის შესახებ.<ref name="3აგვისტო">{{cite web |url=https://augustwar.radiotavisupleba.ge/?fbclid=IwAR1weryPsyMALUSvSsQoK0nCjNbi_gS7g3i-bVk5GbsJPxBdOajC0t5LtuA#day-3 |title=აგვისტოს ომის 2008 |accessdate=2022-08-07 |author=ნასტასია არაბული და სოფიკო ვასაძე |date=2018 |work= |publisher=[[რადიო თავისუფლება]]}}</ref> რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებაში ვკითხულობთ: „2 აგვისტოს საღამოს და 3 აგვისტოს ღამით საქართველომ ღია სამხედრო მანევრები განახორციელა ცხინვალის მისადგომებთან, რასაც თან ახლდა კონფლიქტის ზონაში ძალების და მძიმე ტექნიკის შეყვანა. საქართველოსა და სამხრეთ ოსეთს შორის ფართომასშტაბიანი სამხედრო მოქმედებების საფრთხე სულ უფრო რეალური ხდება“.<ref name="3აგვისტო" /> ამავე დღეს ვრცელდება ინფორმაცია ჩრდილოეთ კავკასიელი მოხალისეებისა და დაქირავებული მებრძოლების მობილიზაციის შესახებ.<ref name="3აგვისტო" /> ჩრდილოეთ ოსეთის პრეზიდენტმა პროვოკაციულად განაცხადა, რომ საქართველოს ქმედებები იყო „ველური, ბარბაროსული გამოხტომები“ და ასევე დაამატა: საპასუხოდ უნდა მოვექცეთ ისე, როგორც ველურებს, რომლებმაც საკუთარ თავს უფლება მისცეს, დაეცხრილათ მშვიდობიანი მოსახლეობა“.<ref name="3აგვისტო" /> ამ დროისათვის სეპარატისტებმა დაბომბეს 15 ქართული სოფელი და დაჭრეს 19 მშვიდობიანი მოქალაქე.<ref name="3აგვისტო" /> დე ფაქტო ე.წ. თვითგამოცხადებულმა [[აფხაზეთის რესპუბლიკა|აფხაზეთის რესპუბლიკამ]] სექტემბრიდან [[გალის მუნიციპალიტეტი|გალის მუნიციპალიტეტის]] სკოლებში აკრძალა [[ქართული ენა|ქართული ენის]] სწავლება, გამოაცხადა საგანგებო მდგომარეობა და დაკეტა [[ენგურის ხიდი]].<ref name="3აგვისტო" /> საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე [[გრიგოლ ვაშაძე]] ტელეფონით ესაუბრა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე [[გრიგორი კარასინი|გრიგორი კარასინს]] მიმდინარე მოვლენების შესახებ.<ref name="3აგვისტო" /> საუბრის შემდეგ გრიგოლ ვაშაძემ განაცხადა: „ის ყველაფერი რისი პროვოცირებაც კოკოითის რეჟიმმა სცადა ცხინვალის რეგიონში, იყო აბსოლუტური თვითშემოქმედება და რუსეთის ფედერაციაც კი არ იყო ამისთვის მზად. გასაგები არის რომ ამისთანა თვითშემოქმედებამ, შეიძლება ძალიან საშიშ შედეგებამდე მიგვიყვანოს. ამიტომ რუსული მხარე სასწრაფოდ დამიკავშირდა და მთხოვა მოსკოვში ჩასვლა“.<ref name="3აგვისტო" /> აფხაზეთის ე.წ. პრეზიდენტმა უარი განაცხადა 15 აგვისტოს ბერლინში გასამართ გაეროს გენერალური მდივნის მეგობართა ჯგუფის შეხვედრაში მონაწილეობაზე.<ref name="3აგვისტო" /> „აფსნიპრესის“ მიხედვით, [[სერგეი ბაგაფში|ბაღაფშმა]] ასევე უბრძანა თავდაცვის სამინისტროს, სამხედრო მზადყოფნაში მოიყვანა შეიარაღებული ძალების აღმოსავლეთის ჯგუფი.<ref name="3აგვისტო" /> ===4 აგვისტო=== 4 აგვისტოს რუსეთის 58-ე არმიის ხუთი ბატალიონი [[როკის გვირაბი]]ს სიახლოვეს იქნა დისლოცირებული, ჩრდილოეთ ოსეთის მხარეს.<ref>[http://www.tol.cz/look/TOL/article.tpl?IdLanguage=1&IdPublication=4&NrIssue=281&NrSection=1&NrArticle=19821 Talking Through Gritted Teeth] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090504121022/http://www.tol.cz/look/TOL/article.tpl?IdLanguage=1&IdPublication=4&NrIssue=281&NrSection=1&NrArticle=19821 |date=2009-05-04 }}. [[BBC]] Monitoring, 6 August 2008</ref> 4 აგვისტოს ღამით 10 ერთეული ჯავშანტექნიკა რუსეთიდან საქართველოში შემოვიდა და გაუნაწილდა დე ფაქტო რეჟიმის შეიარაღებულ დაჯგუფებებს.<ref name="4აგვისტო" /> 2 ერთეული ჯავშანტექნიკა სოფელ [[დმენისი|დმენისში]] დისლოცირებულ სეპარატისტებს გადაეცათ.<ref name="4აგვისტო" /> ქართული სამშვიდობო ძალების სარდალმა, მამუკა ყურაშვილმა განაცხადა: „რაც უნდათ, ის ისროლონ კიდევ, ვერაფერს ვერ დაგვიშავებენ და კიდევ ერთხელ მოვუწოდებთ, თავი შეიკავონ, დაანებონ ტერორისტულ საქმიანობას და პროვოკაციებს თავი; უფრო მეტი დრო გამონახონ, სამშვიდობო ინიციატივებს რომ გაეცნონ.“<ref name="4აგვისტო">{{cite web |url=https://augustwar.radiotavisupleba.ge/?fbclid=IwAR1weryPsyMALUSvSsQoK0nCjNbi_gS7g3i-bVk5GbsJPxBdOajC0t5LtuA#day-4 |title=აგვისტოს ომის 2008 |accessdate=2022-08-07 |author=ნასტასია არაბული და სოფიკო ვასაძე |date=2018 |work= |publisher=[[რადიო თავისუფლება]]}}</ref> თემურ იაკობაშვილმა განაცხადა: „რუსეთი დირიჟორობს ქმედებებს „ომის ილუზიის“ შესაქმნელად, რაც მიზნად ისახავს სამშვიდობო პროცესის განახლებისკენ მიმართული საერთაშორისო მცდელობების ჩაშლას“.<ref name="4აგვისტო" /> [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ნატოს]] წარმომადგენელმა, კარმენ რომერომ, მხარეებს სიტუაციის განმუხტვისკენ მოუწოდა.<ref name="4აგვისტო" /> [[ესტონეთი|ესტონეთის]] საგარეო საქმეთა სამინისტრო გამოვიდა ინიციატივით, რომ ცხინვალის რეგიონში სამშვიდობო მისია უნდა იკისრონ ქვეყნებმა, რომლებიც არ მონაწილეობენ კონფლიქტში „მშვიდობის შენარჩუნება ამ რეგიონებში იქნება შესაფერისი ამოცანა ევროკავშირისთვის. ჩვენ საერთაშორისო მცდელობები გვჭირდება სიტუაციის მოსაგვარებლად“. — განაცხადა ესტონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა.<ref name="4აგვისტო" /> დაახლოებით 18:40 საათზე, ედუარდ კოკოითმა [[დონის კაზაკები|დონის კაზაკთა]] მეთურისა და [[სახელმწიფო დუმა|დუმის]] დეპუტატ [[ვიქტორ ვოდოლაცკი|ვიქტორ ვოდოლაცკისგან]] მიიღო დეპეშა სამხედრო დახმარების დაპირებით.<ref name="4აგვისტო" /> საქართველოს უშიშროების საბჭოს მდივანმა, [[ალექსანდრე ლომაია|ალექსანდრე (კახა) ლომაიამ]], განაცხადა: „ეს არის მათ მიერ დადგმული სპექტაკლი იმისათვის, რომ აჩვენონ იმ ადამიანებს, ვინც აფინანსებს ამ რეჟიმს წლების განმავლობაში და ეს ადამიანები რუსეთის ფედერაციის მაღალ თანამდებობებზე არიან მოკალათებული, რომ საქმიანობის ილუზია შექმნან, რომ ზრუნავენ თავიანთ ხალხზე და ა.შ. არაფერი საერთო მათ განცხადებებს არ აქვთ რეალობასთან“.<ref name="4აგვისტო" /> მიმდინარე მოვლენები შეაფასა [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი|აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის]] სპიკერ გონსალო გალეგოსმა: „გვესმის, რომ ეუთო იძიებს ამ ინციდენტებს და ველით მათ მოხსენებას. ეს ინციდენტები ხაზს უსვამს სამხრეთ ოსეთში ეუთოს დამკვირვებელთა რაოდენობის დაუყოვნებლივ გაზრდის საჭიროებას, ასევე როკის გვირაბზე ერთობლივი ქართულ-რუსული მონიტორინგის განხორციელებას, რათა აღიკვეთოს იარაღის, საბრძოლო მასალებისა და შეიარაღებული ჯგუფების უკანონო გადაადგილება რეგიონში“.<ref name="4აგვისტო" /> ===5 აგვისტო=== 5 აგვისტოს განახლდა ქართული სოფლების დაბომბვა.<ref name="5აგვისტო">{{cite web |url=https://augustwar.radiotavisupleba.ge/?fbclid=IwAR1weryPsyMALUSvSsQoK0nCjNbi_gS7g3i-bVk5GbsJPxBdOajC0t5LtuA#day-5 |title=აგვისტოს ომის 2008 |accessdate=2022-08-07 |author=ნასტასია არაბული და სოფიკო ვასაძე |date=2018 |work= |publisher=[[რადიო თავისუფლება]]}}</ref> 09:01 საათზე [[საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო|საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ]] სატელეფონო საუბრის მოსმენით შეიტყო სოფელ [[დვანი|დვანის]] განადგურების ბრძანების შესახებ, რომელიც გასცა თვითაღიარებული სამხრეთ ოსეთის ე.წ. შინაგან საქმეთა მინისტრ [[მიხეილ მინძაევი|მიხეილ მინძაევმა]].<ref name="5აგვისტო" /> [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ეუთოს]] მეთვალყურეთა დასკვნაში, რომელსაც ხელი მოაწერა გენერალ მარატ კულახმეტოვმა, წერია, რომ 1 და 2 აგვისტოს ოსურმა მხარემ ქართულ სოფლებს აკრძალული იარაღით გაუხსნა ცეცხლი.<ref name="5აგვისტო" /> 15:10 საათზე რუსულმა მედია საშუალებებმა გაავრცელეს ინფორმაცია ცხინვალის რეგიონში 150 დაქირავებული ჩრდილოეთ კავკასიელის ჩასვლის შესახებ, [[დაქირავებული ჯარი|დაქირავებული მებრძოლები]] ცხინვალის რეგიონში ჩადიოდნენ 10 აგვისტომდე.<ref name="5აგვისტო" /> რუსეთის არმიის თვითმავალი არტილერიის 40 ერთეული და ბოტლიხის 33-ე მოტომსროლელთა ბრიგადის სადაზვერვო ბატალიონმა გადაკვეთა [[როკის გვირაბი|როკის კვირაბი]] და შუერთდა ჯავასთან განლაგებულ შეიარაღებულ დაჯგუფებას, ხოლო როკის გვირაბთან მობილიზდა 58-ე არმიის ნაწილები, მათ შორის, 135-ე, ცალკეული მოტომსროლელთა პოლკი [[პროხლადნი|პროხლადნიდან]] ([[ყაბარდო-ბალყარეთი]]) და 653-ე მოტომსროლელთა პოლკი [[ზარამაგი|ზარამაგიდან]] ([[ჩრდილოეთი ოსეთი]]).<ref name="5აგვისტო" /> ამავე დროს იმის საჩვენებლად, რომ საქართველო ომისათვის არ ემზადებოდა, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს ორგანიზაციით კონფლიქტის ზონაში ჩავიდნენ ჟურნალისტები და დიპლომატები, მათ შორის რუსეთის ელჩი საქართველოში [[ვიაჩესლავ კოვალენკო]].<ref name="5აგვისტო" /> ე.წ. სამხრეთ ოსეთის ხელისუფლებამ გაავრცელა ინფორმაცია ოსურ ვებგვერდებზე ჰაკერული თავდასხმის შესახებ.<ref name="5აგვისტო" /> „ევროკავშირს სურს, ისე როგორც არასდროს, ჩაერთოს საქართველოში არსებული კონფლიქტების მშვიდობიანი მოგვარების გზების ძიებაში, მონაწილე მხარეებთან თანამშრომლობით და მოლაპარაკების არსებული ფორმატების მხარდაჭერით. ევროკავშირი კვლავ გამოდის ზომიერებისკენ და მოლაპარაკებების სწრაფი განახლებისკენ მოწოდებით“. — [[ევროკავშირი|ევროკავშირის]] მიერ გავრცელებული განცხადება.<ref name="5აგვისტო" /> ===6 აგვისტო=== 6 აგვისტოს საქართველოს განცხადებით ქართულმა მხარემ [[ჯავშანტრანსპორტიორი]] დაკარგა, რის გამოც სამი ქართველი სამშვიდობო ჯარისკაცი დაიჭრა. იმავე ღამეს სროლებმა ოთხი ადამიანი იმსხვერპლა, რის გამოც ქართულმა მხარემ სროლები განაახლა.<ref>[http://www.civil.ge/eng/article.php?id=18924 საქართველოს განცხადებით მიის ჯავშანტრანსპორტიორი ააფეთქეს], ''Civil Georgia'', [[7 აგვისტო]] 2008, იხ. ასევე: [https://web.archive.org/web/20080816000301/http://news.yahoo.com/s/afp/20080807/wl_afp/georgiasossetiarussiaunrestbattle_080807131144 Georgia reports 'large-scale battles' in rebel region], AFP, 7 აგვისტო 2008</ref> ცხინვალის მცხოვრებლები გახიზვნას იწყებენ, ხოლო ქართულმა მხარემ ტანკები, არტილერია და ჯარები რეგიონის საზღვართან მიიყვანა.<ref>[http://www.russiatoday.ru/news/news/28607 Georgia shells its breakaway republic] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080809235109/http://www.russiatoday.ru/news/news/28607 |date=2008-08-09 }}, ''[[Russia Today]]'', 7 აგვისტო 2008; იხ. ასევე: [http://www.russiatoday.ru/news/news/28601 Georgian tanks head for South Ossetia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080810063534/http://www.russiatoday.ru/news/news/28601 |date=2008-08-10 }}, ''[[Russia Today]]'', 7 აგვისტო 2008</ref> დაიბომბა ქართული სოფლები: [[ერედვი]], [[ნული (თიღვის მუნიციპალიტეტი)|ნული]], [[დვანი]], [[ფრისი]] და [[ავნევი]].<ref name="6აგვისტო">{{cite web |url=https://augustwar.radiotavisupleba.ge/?fbclid=IwAR1weryPsyMALUSvSsQoK0nCjNbi_gS7g3i-bVk5GbsJPxBdOajC0t5LtuA#day-6 |title=აგვისტოს ომის 2008 |accessdate=2022-08-07 |author=ნასტასია არაბული და სოფიკო ვასაძე |date=2018 |work= |publisher=[[რადიო თავისუფლება]]}}</ref> [[ცხინვალი|ცხინვალში]] დაიკეტა მაღაზიები და სხვა დაწესებულებები, ცხინვალის რუსულ სამხედრო ბაზაზე რუსი და ადგილობრივი მომსახურეები გაათავისუფლეს სამსახურებრივი უფლებამოსილების შესრულების ვალდებულებისგან.<ref name="6აგვისტო" /> რეინტეგრაციის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრ თემურ იაკობაშვილმა განაცხადა, რომ ესაუბრა რუსული მხარის თანათავმჯდომარეს შერეულ საკონტროლო კომისიაში, [[იური პოპოვი|იური პოპოვს]], რომელმაც დაადასტურა, რომ აპირებდა საქართველოში ჩამოსვლას და სამხრეთოსურ მხარესთან შეხვედრაზე დასწრებას, „მე ვესაუბრე ბატონ პოპოვს 17 წუთის წინ და მან მითხრა, რომ იგი [[თბილისი|თბილისში]] 7 აგვისტოს დილით ჩამოვა და შემდეგ ერთად გავემგზავრებით ცხინვალში. მოლაპარაკებები გაიმართება შერეული სამშვიდობო ძალების შტაბში (ცხინვალში).“<ref name="6აგვისტო" /> სამხრეთ ოსეთის დე ფაქტო რესპუბლიკის პრეზიდენტ [[ედუარდ კოკოითი|ედუარდ კოკოითმა]] და [[ბორის ჩოჩიევი|ბორის ჩოჩიევმა]] უარი განაცხადეს 7 აგვისტოს დაგეგმილ შერეულ სამშვიდობო მოლაპარაკებაში მონაწილეობაზე და ცხინვალში ჩავიდა [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებული სამეფოს]] საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი დენის კიფი.<ref name="6აგვისტო" /> 6 აგვისტოს შემდეგ შერეული სამშვიდობო ძალები წყვეტენ კონფლიქტის ზონის მონიტორინგს და პატრულირებას, ქართული ბატალიონის პროტესტი უგულველყვეს.<ref name="6აგვისტო" /> ===7 აგვისტო=== {{მთავარი|ცხინვალის ბრძოლა}} [[ფაილი:Su-25Ub.JPG|thumb|left|ქართული არმიის სუ-25.]] [[ფაილი:Su-27 low pass.jpg|thumb|left|რუსული არმიის კუთვნილი სუ-27, რომლის მსგავსი გამანადგურებლები რუსებმა ცხინვალის რეგიონის საჰაერო სივრცეზე კონტროლის აღსადგენად გამოიყენეს.]] „კონფლიქტის ზონაში ამჟამად სნაიპერული ომი მიმდინარეობს სოფლის მცხოვრებთა წინააღმდეგ და ამ მომენტში ინტენსიური სროლები მოდის არტილერიიდან, ტანკებიდან და ხელსატყორცნი არტილერიული სისტემებიდან, რომლებიც კონფლიქტის ზონაში არალეგალურად იქნა შემოტანილი“ — განაცხადა [[მიხეილ სააკაშვილი|მიხეილ სააკაშვილმა]] ადგილობრივი დროით 19:10 საათზე პირდაპირ სატელევიზიო გამოსვლაში.<ref>[http://www.civil.ge/eng/article.php?id=18931 სატელევიზიო გამოსვლაში სააკაშვილი მშვიდობისკენ მოუწოდებს], ''Civil Georgia'', 7 აგვისტო 2008</ref> თუმცა დღის ბოლოსთვის პრეზიდენტის ბრძანებით ქართულმა მხარემ ცალმხრივი სროლის შეწყვეტა გამოაცხადა. სააკაშვილმა მოუწოდა მხარეებს მოლაპარაკებებისკენ „ნებისმიერ ფორმატში“ და პირობა სამხრეთ ოსეთის სრულ ავტონომიაზე ძალაში დატოვა, ასევე საყოველთაო ამნისტია გამოაცხადა სეპარატისტებისთვის, ხოლო საერთაშორისო თანამეგობრობას მოუწოდა მხარეთა შორის მოლაპარაკებებისთვის შუამდგომლობა გაეწია.<ref name="Jamestown Goals">{{cite web|url=http://jamestown.org/edm/article.php?article_id=2373298|title=The goals behind Moscow's Proxy Offensive in South Ossetia|accessdate=2008-08-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080809151750/http://jamestown.org/edm/article.php?article_id=2373298|archivedate=2008-08-09}}</ref> 03:25 საათზე საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ მოიპოვა სატელეფონო ჩანაწერი, რომელიც ადასტურებდა რუსული ჯარების საქართველოს ტერიტორიაზე შემოსვლას როკის გვირაბის გავლით.<ref name="7აგვისტო">{{cite web |url=https://augustwar.radiotavisupleba.ge/?fbclid=IwAR1weryPsyMALUSvSsQoK0nCjNbi_gS7g3i-bVk5GbsJPxBdOajC0t5LtuA#day-7 |title=აგვისტოს ომის 2008 |accessdate=2022-08-07 |author=ნასტასია არაბული და სოფიკო ვასაძე |date=2018 |work= |publisher=[[რადიო თავისუფლება]]}}</ref> მთელი დღის განმავლობაში საქართველოს მიერ კონტროლირებული ტერიტორიების მიმართულებით ინტენსიური ცეცხლი გახსნეს სოფლებიდან: [[დმენისი]], [[უბიათი]] და [[ხეთაგუროვი|ხეთაგუროვო]].<ref name="7აგვისტო" /> გაზეთ „იუჟნაია ოსეტიას“ მიხედვით, [[ედუარდ კოკოითი|კოკოითი]] [[ჯავა|ჯავაში]] გაემგზავრა რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს წარმომადგენლებთან შესახვედრად.<ref name="7აგვისტო" /> 09:30 საათზე საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ მოიპოვა სატელეფონო ჩანაწერი, რომელშიც დე ფაქტო რეჟიმის შეიარაღებული ძალების წარმომადგენელი ლაპარაკობს ქართული სოფლებზე, [[ავნევი|ავნევსა]] და [[დვანი|დვანზე]] დაგეგმილი შეტევის შესახებ.<ref name="7აგვისტო" /> მოგვიანებით საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა რუსეთის შეიარაღებული ძალების ცოცხალი ძალისა და სამხედრო ტექნიკის საქართველოს ტერიტორიაზე შემოსვლის შესახებ და რუსეთის ნაბიჯს სუვერენული სახელმწიფოს წინააღმდეგ.<ref name="7აგვისტო" /> იური პოპოვმა განაცხადა: „მე აქ ჩამოვედი მოლაპარაკებებისთვის, მაგრამ რამდენადაც ვიცი, სამხრეთ ოსეთის მხარე, ბოლოს განვითარებული მოლენებიდან გამომდინარე, ეჭვქვეშ აყენებს მოლაპარაკებების საჭიროებას და თუ ეს მართლაც ასეა, უკვე ტრადიციად მექცა, რომ მაქოსებური დიპლომატია უნდა შევასრულო“.<ref name="7აგვისტო" /> სეპარატისტების მიერ კონტროლირებული ტერიტორიიდან აფრენილმა, სავარაუდოდ, რუსულმა სამხედრო თვითმფრინავმა, სოფელ [[შავშვები|შავშვებთან]], საქართველოს სამხედრო რადარიდან 300-500 მეტრის მოშორებით, რამდენიმე ბომბი ჩამოყარა.<ref name="7აგვისტო" /> 12:00 სეპარატისტული აფხაზეთის ე.წ. პრეზიდენტმა გასცა შეიარაღებული ძალების მზადყოფნაში მოყვანა, ოსი სეპარატისტების მხარდასაჭერად.<ref name="7აგვისტო" /> 14:00 საათზე დაიბომბა ავნევის ქართული საგუშაგო მსხვილკალიბრიანი არტილერიით დე ფაქტო რეჟიმის მიერ კონტროლირებულ სოფელ ხეთაგუროვოდან. დაიღუპა 2 და დაიჭრა 5 ქართველი ჯარისკაცი და განადგურდა 1 ჯავშანმანქანა. სოფლის დაბომბვა 16:00 საათამდე გაგრძელდა.<ref name="7აგვისტო" /> დაიბომბა სოფლები: [[ნული (თიღვის მუნიციპალიტეტი)|ნული]], [[ქურთა (ქურთის მუნიციპალიტეტი)|ქურთა]], [[თამარაშენი (ქურთის მუნიციპალიტეტი)|თამარაშენი]], [[ზემო ფრისი]] და [[შავშვები]], რუსული ტანკები გამოჩნდა სოფელ [[მეღვრეკისი|მეღვრეკისში]].<ref name="7აგვისტო" /> 14:30 საათზე [[საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო|საქართველოს თავდაცვის სამინისტრომ]] გამოაცხადა მობილიზაცია.<ref name="7აგვისტო" /> სამხრეთ ოსეთის დე ფაქტო რესპუბლიკის ე.წ. უშიშროების საბჭოს თავმჯდომარემ, რუსმა ოფიცერმა, ანატოლი ბარანკევიჩმა, განაცხადა, რომ ჩრდილოეთ ოსეთიდან, როკის გვირაბის გავლით საქართველოს სუვერენულ ტერიტორიაზე შემოსული შეიარაღებული ჯგუფები სამხრეთ ოსეთის შეიარაღებულ ძალებს საქართველოს წინააღმდეგ ბრძოლაში უერთდებიან.<ref name="7აგვისტო" /> რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა, რომ შეშფოთებული არიან სამხრეთ ოსეთის წინააღმდეგ საქართველოს სამხედრო მზადებით.<ref name="7აგვისტო" /> 16:00 საათისათვის განახლდა ნულის და ავნევის დაბომბვა. სამხრეთ ოსეთის სეპარატისტებმა ქვეითთა საბრძოლო მანქანა ააფეთქეს, დაიჭრა სამი ქართველი ჯარისკაცი.<ref name="7აგვისტო" /> {{ციტატა|გორის სამხედრო ჰოსპიტალში, საქართველოს პრეზიდენტმა სროლის შედეგად დაჭრილი ორი ქართველი ჯარისკაცი მოინახულა და განაცხადა:2 აგვისტოს საღამოს და 3 აგვისტოს ღამით საქართველომ ღია სამხედრო მანევრები განახორციელა ცხინვალის მისადგომებთან, რასაც თან ახლდა კონფლიქტის ზონაში ძალების და მძიმე ტექნიკის შეყვანა. საქართველოსა და სამხრეთ ოსეთს შორის ფართომასშტაბიანი სამხედრო მოქმედებების საფრთხე სულ უფრო რეალური ხდება.მე მინდა ვთქვა, რომ ბოლო დღეების განმავლობაში, მიუხედავად იმისა, რომ გვაქვს მუდმივი კონტაქტი რუსეთის ფედერაციის დიპლომატებთან, გრძელდება ყოველდღიური თავდასხმები ქართველ პოლიციელებზე, ქართველ სამშვიდობოებზე და მშვიდობიანი მოსახლეობით დასახლებულ სოფლებზე. მე მინდა პირდაპირ ვთქვა და დარწმუნებული ვარ, რომ კონფრონტაციის გაღრმავება არ შედის რუსეთის ფედერაციის ინტერესებში და, რა თქმა უნდა, არ შედის საქართველოს ინტერესებში.<ref name="7აგვისტო" />|მიხეილ სააკაშვილი}} რუსეთის საინფორმაციო სააგენტოებისთვის მიცემულ ინტერვიუში სამხრეთ ოსეთის დე ფაქტო რესპუბლიკის პრეზიდენტმა, ედუარდ კოკოითმა, თქვა, რომ იმ შემთხვევაში, თუ საქართველოს ხელისუფლება რეგიონიდან არ გაიყვანს შეიარაღებულ ჯარებს, მათგან „ტერიტორიის გაწმენდა“ დაიწყება.<ref name="7აგვისტო" /> 15:00–17:00 საათებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრი, [[თემურ იაკობაშვილი]], გაემგზავრა ცხინვალში, სადაც დაგეგმილი იყო ოსურ მხარესთან მოლაპარაკება. შეხვედრაზე არ გამოცხადდა არც რუსეთის წარმომადგენელი იური პოპოვი, არც სეპარატისტული მთავრობის წარმომადგენელი ბორის ჩოჩიევი. იაკობაშვილს შეხვდა სამშვიდობო ძალების სარდალი მარატ კულახმეტოვი, რომელმაც სახელმწიფო მინისტრს უთხრა, რომ ვერ ახერხებდა ედუარდ კოკოითთან დაკავშირებას და შექმნილ ვითარებაში რუს მშვიდობისმყოფელებს აღარ შეეძლოთ ვითარების კონტროლი. კულახმეტოვმა ურჩია საქართველოს მთავრობას ცალმხრივად ცეცხლის შეწყვეტა.<ref name="7აგვისტო" /> პოპოვმა შეხვედრაზე არ მისვლის მიზეზად მანქანის დაშვებული საბურავი დაასახელა.<ref name="7აგვისტო" /> 17:00 საათზე მარატ კულახმეტოვმა უარს თქვა ცხინვალის შტაბში მომუშავე ქართველი სამხედროების უსაფრთხოების უზრუნველყოფაზე, რის შედეგადაც ქართული სამშვიდობო ძალების სარდალმა, მამუკა ყურაშვილმა, გასცა ბრძანება ქართველი ოფიცრების მიერ ცხინვალის შტაბის დატოვების შესახებ.<ref name="7აგვისტო" /> 17:10 საათზე, მიუხედავად მძიმე დანაკარგებისა და ქართული სოფლების უწყვეტი დაბომბვისა, საქართველოს სამართალდამცავმა ორგანოებმა და სამშვიდობოებმა ცალმხრივად შეწყვიტეს ცეცხლი, სიტუაციის დეესკალაციისთვის, რის შესახებაც თემურ იაკობაშვილმა მარატ კულახმეტოვს წინასწარ აცნობა.<ref name="7აგვისტო" /> მედიაში გავრცელდა [[ცხინვალი|ცხინვალში]] დაშავებული მოსახლეობის ვიდეოები.<ref name="7აგვისტო" /> დაახლოებით 19:00 საათზე საქართველოს პრეზიდენტმა სატელევიზიო მიმართვისას დაადასტურა ცალმხრივად ცეცხლის შეწყვეტა და რუსეთისა და დე ფაქტო რეჟიმების მეთაურებს მოლაპარაკებებისკენ მოუწოდა, სიტყვით გამოსვლისას მიხეილ სააკაშვილმა თქვა: „რამდენიმე საათის წინ გავეცი ბრძანება, ძალიან მტკივნეული ბრძანება, როგორც უმაღლესმა მთავარსარდალმა, რომ არც ერთმა ქართულმა შენაერთმა, არც ერთმა ჩვენი კონტროლის ქვეშ მყოფმა პოლიციურმა და სხვა შენაერთმა არ გახსნას ინტენსიური ცეცხლი ძალიან ინტენსიური დაბომბვის შესაჩერებლად“.<ref name="7აგვისტო" /> ცეცხლის ორმხრივ შეწყვეტაზე სააკაშვილის წინადადების შემდეგ თავდასხმებმა ქართულ სოფლებზე უფრო მწვავე ხასიათი მიიღო.<ref>{{cite news |url=http://www.itar-tass.com/eng/level2.html?NewsID=12929792&PageNum=0 |title=S Ossetia fights Georgian troops out of occupied height |publisher=[[Itar-Tass]] |date=2008-08-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080820064359/http://www.itar-tass.com/eng/level2.html?NewsID=12929792&PageNum=0 |archivedate=2008-08-20 |accessdate=2009-08-02 }}</ref><ref name=BBC_HeavyFighting>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7546639.stm |title=Heavy fighting in South Ossetia |publisher=BBC News |date=2008-08-08 }}</ref> სოფელი [[ავნევი]] თითქმის სრულიად განადგურდა, [[თამარაშენი (ცხინვალის რაიონი)|თამარაშენი]] და [[ფრისი]] დაიბომბა, ხოლო სანაკოევის ადმინისტრაციის შენობა - [[ქურთა]]ს პოლიციის სადგური, არტილერიის ინტენსიური ცეცხლის ქვეშ მოექცა. 7 აგვისტოს საღამოს 22:00 [[ოსები]] სოფელ [[ავნევი]]ს აღებას ზეიმობდნენ. 23:00 საათისთვის საქართველოს მთავრობამ მიიღო ინფორმაცია, რომ [[როკის გვირაბი]] გადმოკვეთა რუსეთის ჯავშანტექნიკის კოლონამ, რომელიც 100-ზე მეტი ერთეულისგან შედგებოდა. [[საქართველოს მთავრობა]] დაუკავშირდა [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებული შტატების]] წარმომადგენელ [[მეთიუ ბრაიზა|მეთიუ ბრაიზას]] და შეატყობინა მას, რომ შექმნილ ვითარებაში თავდაცვის ერთადერთი გზა, როკის გვირაბიდან გამომავალი რუსეთის სამხედრო ტექნიკის შეკავება იყო.<ref name="7აგვისტო" /> დაახლოებით 23:35 საათზე რუსეთის ჯარის შემოჭრის და ცენტრალური ხელისუფლების კონტროლირებადი სოფლების უწყვეტი დაბომბვის საპასუხოდ, საქართველოს პრეზიდენტმა [[საქართველოს თავდაცვის ძალების გენერალური შტაბი|საქართველოს შეიარაღებული ძალების გენერალურ შტაბს]] სამი ბრძანება მისცა<ref name="7აგვისტო" />: # დაიცვან [[ცხინვალის რეგიონი|ცხინვალის რეგიონში]] სამოქალაქო მოსახლეობის უსაფრთხოება. # გაანეიტრალონ სეპარატისტების საცეცხლე პოზიციები, საიდანაც სამოქალაქო მოსახლეობას, ქართველ მშვიდობისმყოფელებს და მოსახლეობას უხსნიდნენ ცეცხლს. # შეაჩერონ რუსეთის ფედერაციის შეიარაღებული ძალების მოძრაობა როკის გვირაბიდან ცხინვალის რეგიონში. დაახლოებით 23:50 საათზე ცეცხლი გახსნა ქართულმა არტილერიამ და გვიან ღამით ქართული სამშვიდობო ბატალიონის მეთაურმა მამუკა ყურაშვილმა განაცხადა, რომ ოსური მხრიდან სროლის განახლების გამო მიღებულია გადაწყვეტილება ცხინვალში კონსტიტუციური წესრიგის აღდგენის შესახებ. მოგვიანებით ოფიციალურმა თბილისმა განაცხადა, რომ გენერალი ყურაშვილი არ იყო უფლებამოსილი, გაეკეთებინა განცხადება კონსტიტუციური წესრიგის აღდგენის შესახებ.<ref name="7აგვისტო" /> 7 აგვისტოს საღამოს 11:30 საათზე ქართულმა მხარემ საპასუხო სამხედრო ოპერაცია დაიწყო, რომლის მიზანი სამშვიდობო ჯარების სარდალ ყურაშვილის განცხადებით, რეგიონში „კონსტიტუციური წესრიგის“ დამყარება იყო.<ref name=sundaytimes-20081109>{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article5114401.ece|title=პირველად ქართველებმა გაისროლეს, ამბობენ ბრიტანელი მონიტორები|publisher=[[სანდეი ტაიმზი]]|date=9 ნოემბერი 2008|author=ჯონ სვეინი|accessdate=2008-11-12}}</ref> 11:45 საათზე [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ეუთოს]] მონიტორების განცხადებით ჭურვები ცხინვალზე ყოველი 15-20 წამის ინტერვალით ეცემოდა.<ref name=sundaytimes-20081109 /> ედუარდ კოკოითის განცხადებით, მისი ძალები ქართველებს ცხინვალის მისადგომებთან ებრძოდნენ. ქართული დაზვერვის ცნობით<ref name="NYTFreshev">[http://www.nytimes.com/2008/09/16/world/europe/16georgia.html?_r=1&ref=world&oref=slogin Georgia offers fresh evidence on war's start] ''[[ნიუ-იორკ ტაიმზი]]'' 15 სექტ., 2008.</ref> და რამდენიმე რუსულ წყაროზე დაყრდნობით, 58-ე რუსული არმია სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიაზე შემოვიდა [[როკის გვირაბი]]თ, სანამ ქართული მხარე იერიშს დაიწყებდა.<ref>[http://www.permnews.ru/story.asp?kt=2912&n=453 ჯარისკაცები პერმიდან ომის ეპიცენტრში არიან] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090606165130/http://www.permnews.ru/story.asp?kt=2912&n=453 |date=2009-06-06 }}, ''პერმის ახალი ამბები'', 08.08.2008. პერმის გაზეთი აცხადებს, რომ ერთ-ერთმა ჯარისკაცმა შინ დარეკა და თქვა "ჩვენ გადავედით იქ [სავარაუდოდ სამხრეთ ოსეთში] 7 აგვისტოს. მთელი 58-ე არმია."</ref><ref>[[ცხოვრება გრძელდება (სტატია)|ცხოვრება გრძელდება]], [[კრასნაია ზვეზდა]], რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ოფიციალური გაზეთი, 3 სექტემბერი 2008.</ref><ref>[[იულია ლატინინა]], [http://www.ej.ru/?a=note&id=8389 განსხავებული მოსაზრებები ბატონ ბასტრიკინსა და სამხრეთ ოსეთის პროკურორს შორის], "ყოველდღიური ჟურნალი", 11 სექტემბერი 2008, "ომამდე, 6 აგვისტოს, ჟურნალისტები, რომლებიც წინასწარ გაიგზავნენ ომზე სიუჟეტის მოსამზადებლად... აცხადებენ, რომ მათ 58-ე არმია როკის გვირაბის ქართულ მხარეს ნახეს".</ref><ref>[http://www.newsru.com/russia/11sep2008/voshli.html რუსლი არმია სამხრეთ ოსეთში სამხედრო ქმედებების დაწყებამდე შევიდა] News.ru</ref><ref>[http://www.grani.ru/Politics/Russia/m.141510.html დროის საკითხი (რუსულად)] კომენტარი ილია მილშტეინის</ref><ref>[http://www.moscowtimes.ru/article/600/42/372391.htm] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120523210654/http://www.themoscowtimes.com/news/article/moscow-claims-media-war-win/372391.html |date=2012-05-23 }} [[მოსკოუ ტაიმზი]], ნიკოლაუს ფონ ტვიკელი, "Moscow Claims Media War Win",17 ნოემბერი 2008, აფხაზეთის ბაგაფში 7 აგვისტოს: "ბატალიონი ჩრდ. კავკაიის რეგიონიდან შემოვიდა."</ref> თუმცა, მიუხედავად ამისა, ქართულმა მხარემ უტყუარი მტკიცებულება იმაზე, რომ რუსეთი ქვეყანაში შემოიჭრა მანამ, სანამ ქართველები ოპერაციას დაიწყებდნენ, ან ის, რომ სიტუაცია ქართველებისთვის ოსურ ზონაში იმდენად მძიმე იყო, რომ ფართომასშტაბიანი სამხედრო ოპერაცია გარდაუვალი იყო, ვერ შეძლო. 7 აგვისტოსთვის [[საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო|საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს]] განცხადებით ათი ჯარისკაცი დაიღუპა.<ref name="heavy fighting">[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7546639.stm Heavy fighting in South Ossetia], ''[[BBC News]]'', 8 აგვისტო 2008</ref><ref>{{cite web|url=http://rawstory.com/news/afp/Georgia_rebel_region_to_hold_talks__08072008.html|title=The Raw Story - Georgia, rebel region to hold talks after clashes: report|accessdate=2008-08-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080813134336/http://rawstory.com/news/afp/Georgia_rebel_region_to_hold_talks__08072008.html|archivedate=2008-08-13}}</ref> დღის განმავლობაში, რუსულ მედიაზე დაყრდნობით, ქალაქში სულ მცირე 15 მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა. === 8 აგვისტო === {{მთავარი|გორის ოკუპაცია (2008)}} 8 აგვისტოს, 00:23 საათზე, მარატ კულახმეტოვმა მამუკა ყურაშვილთან სატელეფონო საუბარში აღიარა, რომ რუსი სამშვიდობოები სამხრეთ ოსეთის რეჟიმის შეიარაღებულ დაჯგუფებებს ქართული შეიარაღებული ძალების პოზიციების კოორდინატებს აძლევდნენ.<ref name="8აგვისტო">{{cite web |url=https://augustwar.radiotavisupleba.ge/?fbclid=IwAR1weryPsyMALUSvSsQoK0nCjNbi_gS7g3i-bVk5GbsJPxBdOajC0t5LtuA#day-8 |title=აგვისტოს ომი 2008 |accessdate=2022-08-07 |author=ნასტასია არაბული და სოფიკო ვასაძე |date=2018 |work= |publisher=[[რადიო თავისუფლება]]}}</ref> 02:37 საათზე რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილემ, გრეგორი კარასინმა საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე [[გრიგოლ ვაშაძე|გრიგოლ ვაშაძესთან]] სატელეფონო საუბარში ამბობს, რომ რუსეთის სამხედრო ძალები ცხინვალის რეგიონში სამხედრო ოპერაციას იწყებენ. ოპერაციის დაწყების მიზეზად რუსეთის სამშვიდობო ძალებში მსხვერპლი დასახელდა. პირველი კავშირი საქართველოს შეიარაღებულ ძალებს და რუს სამშვიდობოებს შორის ამ საუბრიდან 3 საათის შემდეგ, დილის 6 საათზე დამყარდა.<ref name="8აგვისტო" /> შუაღამისას საქართველოს შეიარაღებულმა ძალებმა დაიწეს სამხედრო ოპერაცია, როკის გვირაბიდან ცხინვალისაკენ მიმავალი გზის გასანადგურებლად, რომელიც წარმატებულად დასრულდა.<ref name="8აგვისტო" /> 04:10 საათზე რუსეთის ელჩი საქართველოში, [[ვიაჩესლავ კოვალენკო]] საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროში შეხვდა მინისტრის მოადგილე გრიგოლ ვაშაძეს და შეატყობინა, რომ რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრო გადაწყვეტილების მიღების პროცესს ჩამოშორდა და ცხინვალის რეგიონში სამხედრო ოპერაციების შესახებ ყველა გადაწყვეტილებას რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს გენერალური შტაბი იღებს.<ref name="8აგვისტო" /> 4:45 საათზე საქართველოს რეინტეგრაციის სახელმწიფო მინისტრმა თემურ იაკობაშვილმა გამოაცხადა, რომ ცხინვალი თითქმის აღებული იყო და რომ ქართული ძალები რეგიონის ორ-მესამედს აკონტროლებდნენ. ჩრდილოეთ ოსეთის პრეზიდენტი [[თაიმურაზ მამსუროვი]]ს განცხადებით, საქართველოს შეიარაღების რამდენიმე [[სუხოი სუ-25]] თვითმფრინავი დაესხა თავს, როგორც თავად იძახის, [[ვლადიკავკაზი]]დან წამოსულ ჰუმანიტარულ ტვირთს. თვით მამსუროვი, რომელიც ამ კოლონას მოყვებოდა, უვნებელი გადარჩა. მისივე განცხადებით, ასობით შეიარაღებული მოხალისე დაიძრა ჩრდილოეთ ოსეთიდან ცხინვალის რეგიონში. აფხაზეთის ლიდერი სერგეი ბაგაფშის განცხადებით, მოხალისეები აფხაზეთიდანაც გაემართნენ სამხრეთ ოსეთის დასახმარებლად. გაეროს უსაფრთხოების საბჭომ სასწრაფო შეხვედრა გამართა ნიუ-იორკში, გამოხატა რა „სერიოზული შეშფოთება კონფლიქტის ესკალაციის გამო“. გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისრის განცხადებით ჩრდილოეთ ოსეთში 1100 ლტოლვილი გადავიდა კონფლიქტის ზონიდან.<ref name="8აგვისტო" /> 05:00 საათისთვის საქართველოს შეაირაღებულმა ძალებმა კონტროლი დაამყარეს 9 სოფელზე: [[წინაგარი]], [[ორჭოსანი (ახალგორის მუნიციპალიტეტი)|ორჭოსანი]], [[ღრომი]], [[არცევი (ერედვის მუნიციპალიტეტი)|არცევი]], [[მუგუთი (თიღვის მუნიციპალიტეტი)|მუგუთი]], [[დმენისი]], [[დიდმუხა]], [[ოქონა]].<ref name="8აგვისტო" /> [[ფაილი:Russian convoy heading to Tskhinvali.jpg|thumb|300px|რუსული სამხედრო კოლონა სოფელ ჯავასთან]] 05:20 საათზე რუსულმა სამხედრო დანაყოფებმა დატოვეს დაბა [[ჯავა]], გადაკვეთეს [[გუფთის ხიდი]] და დაადგნენ [[ძარი|ძარის]] შემოვლით გზას.<ref name="8აგვისტო" /> 06:00 საათზე საქართველოს თავდაცვისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროების შეიარაღებული ძალები სოფელ [[ზემო ნიქოზი|ზემო ნიქოზიდან]] შევიდნენ [[ცხინვალი|ცხინვალში]], რათა გაენეიტრალებინათ საცეცხლე წერტილები, რომლებიც ცხინვალის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში, ე.წ. შანხაის ნაწილში მდებარეობდა. გადაადგილებისას ქართულ ძალებს ცეცხლი გაუხსნეს რუსი სამშვიდობოების შტაბიდან, „ვერხნი გოროდოკიდან“, სავარაუდოდ რუსმა სამშვიდობოებმა. ქართული ძალები საპასუხო ცეცხლს ხსნიან და მოითხოვენ დამატებით მძიმე ტექნიკას. „ვერხნი გოროდოკის“ მთავარი შენობის სახურავი გამოიყენებოდა საქართველოს შეიარაღებულ ძალებზე მიმართული საარტილერიო ცეცხლის კორექტირებისთვის, რაც მოგვიანებით სამხრეთ ოსეთის დე ფაქტო რეჟიმის მედიამაც დაადასტურა.<ref name="8აგვისტო" /> 06:35 საათზე [[ავიაციისა და საჰაერო თავდაცვის სარდლობა|საქართველოს სამხედრო-საჰაერო ძალებმა]] და არტილერიამ დაბომბა გუფთის ხიდი, შედეგად შეფერხდა რუსული კოლონის მოძრაობა და მათ მოუწიათ ახალი გზის პოვნა.<ref name="8აგვისტო" /> [[ამერიკის შეერთებული შტატები]] რუსეთს ცეცხლის შეწყვეტისკენ მოუწოდებს.<ref name="8აგვისტო" /> 09:00 საათზე საქართველოს შეიარაღებული ძალები კონტროლს ამყარებენ სოფლებზე: [[ყორნისი|ზნაური]], [[ხეთაგუროვი|ხეთაგუროვო]] და [[კოხათი]], ასევე ინარჩუნებენ გამთენიისას დაბრუნებულ სოფლებს.<ref name="8აგვისტო" /> 8 აგვისტოს დილას, რუსეთის პრემიერ-მინისტრმა, [[ვლადიმერ პუტინი|ვლადიმერ პუტინმა]], რომელიც [[პეკინის ოლიმპიური თამაშები|პეკინის ოლიმპიური თამაშების]] გახსნაზე იმყოფებოდა, დაგმო საქართველოს „აგრესიული ქმედებები“ და თქვა, რომ რუსეთი ამ ქმედებებს უპასუხოდ არ დატოვებდა. 09:30 საათზე პრეზიდენტმა მედვედევმა სასწრაფო შეხვედრა გამართა მთავრობის წევრებთან, კონფლიქტის შესახებ რუსეთის შესაძლო მოქმედების გეგმის შესამუშავებლად. ნახევარ საათში, საქართველოს წყაროების ცნობით, სამი რუსული [[სუ-24]] საქართველოს საჰაერო სივრცეში იჭრება და ორ ბომბს აგდებს [[ქარელი]]ს პოლიციის სადგურთან. ამავე წყაროს ცნობით რამდენიმე ბომბი [[გორი]]ს სიახლოვესაც ჩამოვარდა, თუმცა მათ მსხვერპლი არ მოჰყოლია. რუსეთის წარმომადგენლებმა ეს ცნობები უარყვეს, თუმცა ფაქტები დაადასტურა ბრიტანულმა გაზეთმა „[[დეილი ტელეგრაფი]]“. ასევე დაიბომბა სოფელი შავშები, ფოთი-თბილისი დამაკავშირებელი მაგისტრალი, ქარელის მუნიციპალიტეტის სოფლები და ვაზიანის, მარნეულისა და ბოლნისის სამხედრო ბაზები.<ref name="8აგვისტო" /> ოფიციალუირმა თბილისმა გამოაცხადა რეზერვისტების მობილიზაცია.<ref name="8აგვისტო" /> [[დიმიტრი მედვედევი]] რუსეთის უშიშროების საბჭოს შეხვედრის შემდეგ ბრალს სდებს საქართველოს [[ცხინვალის რეგიონი|ცხინვალის რეგიონში]] რუსეთის მოქალაქეებზე თავდასხმაში.<ref name="8აგვისტო" /> 11:00 საათზე ზემო ნიქოზის მიმართულებიდან ცხინვალში შესულ საქართველოს შეიარაღებული ძალების ნაწილებს სეპარატისტები ცეცხლს უხსნიან სამოქალაქო, ადმინისტრაციული, საცხოვრებელი და სხვა სამოქალაქო დანიშნულების შენობებიდან, რომლებსაც დე ფაქტო რეჟიმის ძალების გამაგრებულ პოზიციებად ჩასაფრებებისთვის გამოიყენებდნენ.<ref name="8აგვისტო" /> ასევე 11:00 საათზე სამხრეთ ოსეთის დე ფაქტო რეჟიმის ძალებმა ჩამოაგდეს რუსული სუ-25, რომელიც ცხინვალს ბომბავდა. სავარაუდოდ, რუსული თვითმფრინავი სეპარატისტულ ძალებს ქართული ეგონათ. ქართულმა სამხედრო ავიაციამ ცხინვალის თავზე ერთი ფრენა განახორციელა, 06:25 საათზე და არც ერთი თვითმფრინავი დაუკარგავს.<ref name="8აგვისტო" /> რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, [[სერგეი ლავროვი|სერგეი ლავროვმა]], განაცხადა: „მდგომარეობა უარესდება ყოველ საათში, როგორც უყურებთ ტელევიზორებში, ქართული მხარე იყენებს მძიმე ტექნიკას და აღჭურვილობას და აგრესიულ ქმედებაზე გადავიდა სამხრეთ ოსეთის მოსახლეობის წინააღმდეგ.“<ref name="8აგვისტო" /> {{ციტატა|ყველამ უნდა შეიკავოს თავი იმგვარი ქმედებებისგან, რაც საფრთხეს შეუქმნის მშვიდობიან მოსახლეობას. უპირველეს პრიორიტეტს წარმოადგენს ცეცხლის შეწყვეტა დაუყოვნებლივ და უპირობოდ. ამას უნდა მოჰყვეს პირდაპირი მოლაპარაკებები, რათა მოიძებნოს მშვიდობიანი და პერმანენტული მოგვარების გზა.<ref name="8აგვისტო" />|ევროპის საბჭოს განცხადება}} 11:40 საათზე სააკაშვილის ბრძანებით მობილიზდა ქართული სარეზერვო ჯარები რუსეთის მიერ ფართომასშტაბიანი სამხედრო აგრესიისგან თავდაცვისთვის და მოუწოდა რუსეთს შეეწყვიტა „ქართული ქალაქების დაბომბვა“. სამხრეთ ოსეთში რუსეთის გარნიზონის მეთაურის განცხადებით ქართული ნაღმები ცხინვალში პირდაპირ მათ ყაზარმებს მოხვდა, რის შედეგადაც 12 რუსი სამხედრო დაიღუპა, ხოლო 30 დაიჭრა.<ref name="8აგვისტო" /> 14:15 საათზე საქართველოს მთავრობამ გაავრცელა განცხადება ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ 15:00 საათიდან 18:00 საათამდე, რათა მშვიდობიან მოსახლეობას დაეტოვებინა ცხინვალი და სეპარატისტებს ჩაბარბისა და დანებების შემთხვევაში მიეცემოდათ ჰუმანიტარული დახმარება და გათავისუფლდებოდნენ ამნისტიით,<ref name="8აგვისტო" /> თუმცა ეს განცხადება უარყო რუსეთის ჯარების წარმომადგენელმა ცხინვალში, მარატ კულახმეტოვმა. ამავე დროს ცხინვალი თითქმის მთლიანად ქართული სამხედროების კონტროლის ქვეშ იყო, წინააღმდეგობას მხოლოდ რამდენიმე დაჯგუფება წევდა.<ref name="8აგვისტო" /> რუსეთმა დაბომბა ქართული სამხედრო ბაზები კონფლიქტური ზონის გარეთ.<ref name="8აგვისტო" /> 18:44 საათზე რუსეთის 58-ე არმიის ნაწილები ძარის შემოვლითი გზის გავლით მიუახლოვდნენ ცხინვალს და გახსნეს ინტენსიური ცეცხლი ცხინვალსა და მეზობელ მაღლობებზე განლაგებული ქართული ძალების მიმართულებით.<ref name="8აგვისტო" /> [[რუსეთის 58-ე საერთო-საჯარისო არმია|რუსეთის 58-ე არმიის]] ტანკების კოლონამ დაიწყო ცხინვალისკენ მოძრაობა, რეგიონში რუსული ძალების მისაშველებლად. ქართული მედიის ცნობით, რუსული კოლონა 150 ტანკისგან, ჯავშანტრანსპორტიორისგან და სხვა დანადგარებისგან შედგებოდა. 8 აგვისტოს პრესის მიერ გავრცელებული ვიდეო ჩანაწერებიდან ჩანს კონფლიქტის ზონისკენ მომავალი [[Т-72|ტ-72]] ტანკები, [[BMP-2]] ქვეითთა საბრძოლო მანქანები და 152 მმ 2C3 Akatsia თვითმავალი [[ჰაუბიცა|ჰაუბიცები]], ასევე რეაქტიურლი არტილერიის დანაყოფები. 20:30 საათზე სასტიკი ბრძოლის შემდეგ ქართული ჯარები ტოვებენ ცხინვალის ცენტრს და მაგრდებიან ქალაქის სამხრეთში, ცხინვალში აღმოსავლეთიდან შევიდა რუსული ტანკების კოლონა.<ref name="8აგვისტო" /> რუსული მედიის განცხადებით ქართული ჯარები ცხინვალიდან უკან იხევენ და რუსული სუ-24 და [[სუ-27]] თვითმფრინავები სრულიად აკონტროლებდნენ ცხინვალის საჰაერო სივრცეს. აშშ-ის სახელმწიფო მდივან კონდოლიზა რაისმა ცეცხლის დაუყოვნებლივ შეწყვეტა მოითხოვა და რუსეთს მოუწოდა, საქართველოდან გაეყვანა თავისი ძალები.<ref name="8აგვისტო" /> ევროპის საბჭოს გენერალური მდივანმა, ტერი დევისმა, განაცხადა, რომ საქართველო სრულმასშტაბიანი ომის ზღვარზე იდგა, რასაც სავალალო შედეგები მოჰყვება რეგიონის მოსახლეობისთვის.<ref name="8აგვისტო" /> რუსეთი მაშინ პრემიერ-მინისტრმა, ვლადიმერ პუტინმა ომის დაწყებაში საქართველო დაადანაშაულა და თქვა: „სამწუხაროა, რომ ოლიმპიური თამაშების დაწყების წინა დღეს საქართველოს ხელისუფლებამ აგრესიული ქმედებები განაახლა სამხრეთ ოსეთში“.<ref name="8აგვისტო" /> {{ციტატა|ისტორიულად რუსეთი ყოველთვის იყო და დარჩება კავკასიელი ხალხის უსაფრთხოების გარანტიად.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=-7AO9dkfR_A დიმიტრი მედვედევი 08.08.08]</ref>|[[დიმიტრი მედვედევი]] პრესკონფერენციაზე}} კულახმეტოვის განცხადებით მძიმე არტილერიის გამო ცხინვალი თითქმის სრულიად დანგრეული იყო. [[ფრანს პრესი]]ს ცნობით, 12:00 საათზე [[საქართველოს ეროვნული უშიშროების საბჭო]]ს განცხადებით, თუ ცნობები რუსული ტანკების შესახებ ცხინვალის რეგიონში დადასტურდებოდა, საქართველო რუსეთს ომს გამოუცხადებდა. რუსეთის ტანკების ცხინვალში შესვლა მცირე ხანში დაადასტურა [[CNN]]-მა. იმავე ღამეს რუსული და ოსური ძალები ქალაქის დიდ ნაწილს აკონტროლებდნენ. რუსეთის ავიამოიერიშეებმა გორის დაბომბვა დაიწყეს.<ref name=jets>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7550804.stm რუსული ავიამოიერიშეები ქართულ ქალაქს ესხმიან], [[BBC News]], 9 აგვისტო 2008</ref> [[ფაილი:Russian Bomb in Poti.jpg|thumb|300px|რუსული ბომბი ფოთში]] * საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს ცნობით რუსულმა ბომბდამშენებმა ორი ბომბი ჩამოაგდეს [[ვაზიანის სამხედრო ბაზა]]ზე. რუსულმა თვითმფრინავებმა ასევე დაბომბეს სამხედრო აეროდრომი [[მარნეული|მარნეულში]], რამაც ოთხი ადამიანი იმსხვერპლა, რომელთაგან სამი ქართველი ჯარისკაცი იყო. * დაახლოებით 23:45 წუთზე, რუსულმა ბომბდამშენებმა იერიში მიიტანეს ქალაქ [[ფოთი|ფოთზე]], კერძოდ კი — პორტზე. ასევე 58-ე არმიის კუთვნილი ოპერატიულ-ტაქტიკური სარაკეტო კომპლექს ე.წ. ტოჩკა-უ-თი (რომლებიც [[ოჩამჩირე]]ში იყო განთავსებული) გაშვებულ იქნა ორი რაკეტა, რომელიც [[ფოთი]]ს ცენტრის მიმდებარე ტერიტორიაზე ჩამოვარდა.<ref name="8აგვისტო" /> სააკაშვილის განცხადებით საქართველომ უკან გამოიწვია [[ერაყის ომი|ერაყში]] მყოფ პირველი ბრიგადის 2000 ჯარისკაცი.<ref name="8აგვისტო" /> დღის ბოლოს სააკაშვილმა გააკეთა განცხადება, რომელშიც თქვა, რომ ქართული ძალები მთლიანად აკონტროლებდნენ ცხინვალის რეგიონს, ჯავას გარდა, და ასევე თქვა, რომ რუსეთის საჰაერო იერიშებს შეეწირა 30-ზე მეტი ადამიანი.<ref name="8აგვისტო" /> დღის განმავლობაში რუსეთის სამხედრო თვითმფრინავებმა საქართველოს საჰაერო სივრცე 22-ჯერ დაარღვიეს.<ref name="8აგვისტო" /> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ ცხინვალზე თავდასხმის შედეგად დაღუპულ სამოქალაქო პირთა რიცხვი 2000-ს აღწევდა. ეს რიცხვი მნიშვნელოვნად განსხვავდება რუსეთის გენერალური პროკურორის მიერ 21 აგვისტოს გამოქვეყნებული ოფიციალური მონაცემებისგან. რუსული გამოძიების თანახმად დაღუპულთა რიცხვმა 133 შეადგინა.<ref name="8აგვისტო" /> [[მიხეილ სააკაშვილი|მიხეილ სააკაშვილის]] განცხადებით, რუსებისა და სეპარატისტების შეტევის საპასუხოდ, ქართულმა ძალებმა გახსნეს ცეცხლი.<ref name="8აგვისტო" /> რუსული ჯავშანტექნიკა გამოჩნდა სოფელ მეღვრეკისში.<ref name="8აგვისტო" /> === 9 აგვისტო === [[ფაილი:Gori Bombardment by Russian Air Force 090808.jpg|thumb|300px|რუსული მოიერიშეები გორის საცხოვრებელ კორპუსებს ბომბავენ. ფოტო: როიტერი]] ღამის განმავლობაში ქართული შენაერთები ინარჩუნებდნენ კონტროლს ცხინვალის სამხრეთ ნაწილზე და ცხინვალის რეგიონში გადაისროლეს დასავლეთ საქართველოში დისლოცირებული ქართული შეიარაღებული ძალები.<ref name="9აგვისტო">{{cite web |url=https://augustwar.radiotavisupleba.ge/?fbclid=IwAR1weryPsyMALUSvSsQoK0nCjNbi_gS7g3i-bVk5GbsJPxBdOajC0t5LtuA#day-9 |title=აგვისტოს ომის 2008 |accessdate=2022-08-13 |author=ნასტასია არაბული და სოფიკო ვასაძე |date=2018 |work= |publisher=[[რადიო თავისუფლება]]}}</ref>|[[ედუარდ კოკოითი]], სამხრეთ ოსეთის დე ფაქტო რესპუბლიკის ე.წ. პრეზიდენტი}} [[ვლადიმერ პუტინი]] [[ვლადიკავკაზი|ვლადიკავკაზში]] ჩავიდა რუსული შეიარაღებული ძალების სამართავად.<ref name="9აგვისტო" /> მისი სპიკერის რწმუნებით, ამ ვიზიტს სამხედრო დანიშნულება არ ჰქონდა და დილით პუტინი გორკიში გაემგზავრა რუსეთის პრეზიდენტ მედვედევთან შესახვედრად.<ref name="bloomberg steam">{{cite news |url=http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&sid=aPLDNxutvt7M |title=Russian Ships Steam Toward Georgia as Conflict Grows |publisher=[[Bloomberg]] |first=Paul |last=Abelsky |author2=Alex Nicholson |date=2008-08-10 |accessdate=2008-08-10 }}</ref> პუტინის თქმით მთავრობა მზად იყო 10.1 მილიარდი რუსული რუბლი (დაახ. 425 მილიონი აშშ-ის დოლარი) გამოეყო რეგიონის დასახმარებლად.<ref>{{cite web|url=http://ap.google.com/article/ALeqM5hV2N6fVKS5slf10A13Dj_uIdaZ4QD92F7IOG0|title=aid to south ossetia from russia|accessdate=2008-08-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080811174947/http://ap.google.com/article/ALeqM5hV2N6fVKS5slf10A13Dj_uIdaZ4QD92F7IOG0|archivedate=2008-08-11}}</ref> აფხაზეთის დე ფაქტო რეჟიმმა საქართველოში [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] მისიას წაუყენა მოთხოვნა, დატოვონ [[კოდორის ხეობა]] და მათ შეატყობინა [[კოდორის ბრძოლა (2008)|სამხედრო ოპერაციის]] შესახებ, რომელსაც რუსეთის შეიარაღებულ ძალებთან ერთად წამოიწყებდნენ. გაეროს მისია დაემორჩილა მოთხოვნას და დაუყოვნებლივ დატოვა [[აჟარის მუნიციპალიტეტი|ზემო აფხაზეთი]].<ref name="9აგვისტო" /> რუსული მედიის განცხადებით სროლები რუსულსა და ქართულ მხარეებს შორის ღამით ისევ განახლდა. [[ალექსანდრე ლომაია|ალექსანდრე ლომაიამ]] როიტერს განუცხადა, რომ სააკაშვილი ქვეყანაში სამხედრო მდგომარეობის გამოცხადებას აპირებდა. ლომაიას განცხადებით რუსებმა ასევე დაბომბეს ფოთის პორტი და აგრძელებდნენ სამოქალაქო და ეკონომიკური ინფრასტრუქტურის დაბომბვას. დილით ადრე, ასევე დაიბომბა ვაზიანის აერდრომის ასაფრენი ბილიკი. საქართველომ აკრძალა რუსული ტელეარხების ტრანსლაცია ქვეყანაში, რუსეთის მხრიდან საინფორმაციო ომის წარმოების გამო. ამასობაში, რუსეთმა გაწყვიტა საჰაერო კავშირი საქართველოსთან. ამ დროისთვის გაერომ ვერ შეძლო კონსენსუსი მიეღწია განცხადებისთვის შესაფერისი ფორმულირების შერჩევისთვის. გამთენიისას რუსეთის ბომბდამშენებმა დაბომბეს [[სენაკი]]ს სამხედრო ბაზა. დაიღუპა 13 ქართველი ჯარისკაცი და ათზე მეტი დაიჭრა.<ref name="9აგვისტო" /> 9:27 საათზე როიტერის ცნობით, ორმა რუსულმა მოიერიშემ ქართული არტილერიის პოზიციები დაბომბა [[გორი|გორთან]]. ხუთი ადამიანი დაიღუპა, როდესაც სულ მცირე ერთი ბომბი საცხოვრებელ კორპუსს მოხვდა ქალაქ გორში.<ref name="jets"/> დაახლოებით 10:20 საათზე ქართულმა ჰაერსაწინააღმდეგო დანადგარებმა ჩამოაგდო რუსული თვითმფრინავი, რომლის 2 პილოტიც ტყვედ ჩავარდნენ.<ref name="9აგვისტო" /> 10:30 საათზე რუსულმა გენერალურმა შტაბმა დაადასტურა მათი ორი მოიერიშეს ჩამოგდება (სუ-25 და ტუპოლევ [[ტუ-22მ]]). ქართული მხარის განცხადებით, ჩამოგდებულია 10 რუსული მოიერიშე თვითმფრინავი. ოსების განცხადებით მათ ორი ქართული თვითმფრინავი ჩამოაგდეს. დაიბომბა [[სენაკი|სენაკისა]] და [[ვაზიანი (გარდაბნის მუნიციპალიტეტი)|ვაზიანის]] სამხედრო ბაზები, [[გაჩიანი|გაჩიანისა]] და [[ქუთაისის საერთაშორისო აეროპორტი|კოპიტნარის აეროპორტები]], ფოთის პორტი და გორი.<ref name="9აგვისტო" /> 11:40 საათზე ცხინვალში შევიდნენ საჰაერო-სადესანტო შენაერთები ჩრდილო-დასავლეთიდან და სოფელ ტბეთის მიმართულებიდან.<ref name="9აგვისტო" /> 12:00 საათიდან 13:00 საათამდე ცხინვალში შევიდნენ ქართული დამხმარე ძალები და შეხვდნენ რუსი „სამშვიდობოების“ ჯავშანტექნიკის დიდ წინააღმდეგობას.<ref name="9აგვისტო" /> 12:30 საათზე სამხრეთ ოსეთში რუსებმა დესანტი გადმოსხეს. პრეზიდენტი [[მიხეილ სააკაშვილი|სააკაშვილი]] საკუთარ გამოსვლაში მხარეებს ცეცხლის შეწყვეტაზე მოუწოდებს. [[ფაილი:Victim of 2008 Gori Bombing.jpg|thumb|300px|რუსების მიერ [[გორი|გორის]] დაბომბვის შედეგად დაღუპული და დაჭრილი მოქალაქეები.]] 13:41 საათზე მედიის ცნობით რუსეთის სამხედრო საჰაერო ძალებმა დაბომბეს [[ჩხალთა (აჟარის მუნიციპალიტეტი)|ჩხალთა]], [[კოდორის ხეობა]]ში.<ref name="9აგვისტო" /> ეს ცნობა დაადასტურა [[რაულ ქირია|რაულ ქირიამ]], აფხაზეთის დევნილი მთავრობის მედია ცენტრის ხელმძღვანელმა. თუმცა აფხაზეთის დე-ფაქტო პრეზიდენტის სერგეი ბაღაფშის განცხადებით, ეს იყო აფხაზური ავიაცია და არა რუსული. 14:30 საათზე [[საქართველოს პრეზიდენტი|საქართველოს პრეზიდენტმა]] სრული მობილიზაცია და 15 დღიანი საომარი მდგომარეობა გამოაცხადა, [[საქართველოს პარლამენტი|პარლამენტმა]] ბრძანებულება დაამტკიცა 90 ხმით 0-ის წინააღმდეგ.<ref name="9აგვისტო" /> საქართველოს მთავრობამ განაცხადა საბრძოლო მოქმედებებში 55 ადამიანის დაღუპვის შესახებ.<ref name="9აგვისტო" /> საქართველოს მთავრობის წყაროზე დაყრდნობით, [[როკის გვირაბი]], რომელსაც რუსები იყენებდნენ მძიმე ტექნიკის შემოსაყვანად, განადგურდა. ეს ფაქტი შემდგომში არ დადასტურდა. აშშ-ის საელჩომ საქართველოს საკუთარი შტატის ევაკუაცია მოახდინა [[ერევანი|ერევანში]]. ასევე მოუწოდა ყველა ამერიკის მოქალაქეს ქვეყნის დატოვება. რუსეთის სამშვიდობო ძალების მეთაურის თანაშემწე ვლადიმირ ივანოვმა განაცხადა, რომ ბრძოლები მიმდინარეობდა სოფელ [[ნიქოზი|ნიქოზთან]]. აზერბაიჯანის მედიის ცნობით, რამდენიმე ეროვნებით ქართველი [[კახი]]სა და [[ზაქათალა (ქალაქი)|ზაქათალის]] რეგიონებიდან საქართველოში გადავიდა ქართულ ჯარებთან შესაერთებლად. რუსეთის ელჩმა ნატოში, [[დიმიტრი როგოზინი|დიმიტრი როგოზინმა]], განაცხადა: „ამ დროისთვის ჩვენმა მშვიდობისმყოფელებმა აღადგინეს კონტროლი ქალაქ ცხინვალზე და გვინდა მხოლოდ ერთი რამ, რომ ქართველები დაბრუნდნენ იქ, დაბრუნდნენ საწყის პოზიციებზე, სადაც იყვნენ კონფლიქტამდე“.<ref name="9აგვისტო" /> საქართველოს ხელისუფლებამ ერაყიდან ცხინვალის რეგიონში საბრძოლო მოქმედებებში ჩასართავად დაახლოებით 2000 სამხედრო გამოიწვია.<ref name="9აგვისტო" /> დღის განმავლობაში მთლიანი რუსეთის 58-ე არმია შევიდა ცხინვალის რეგიონში.<ref name="9აგვისტო" /> ცხინვალის რეგიონში გადმოსხეს რუსეთის შეიარაღებული ძალების [[რუსეთის გვარდიის 76-ე საჰაერო-მოიერიშე დივიზია|გვარდიის 76-ე საჰაერო-მოიერიშე დივიზია]], რომელმაც მონაწილეობა მიიღო ცხინვალის ბრძოლაში.<ref>{{Cite web|url=http://www.fpri.org/article/2008/08/russia-resurgent-an-initial-look-at-russian-military-performance-in-georgia/|title=Russia Resurgent: An Initial Look at Russian Military Performance in Georgia|last=Chang|first=Felix K.|date=August 2008|publisher=Foreign Policy Research Institute|language=en-US|access-date=2016-08-02}}</ref> დაახლოებით 16:00 საათზე [[რუსეთის შავი ზღვის ფლოტი]] შევიდა საქართველოს ტერიტორიულ წყლებში.<ref name="9აგვისტო" /> რუსეთის სამხედრო ხომალდებმა [[ფოთის ნავსადგური|ფოთის პორტში]] არ შეუშვეს მოლდოვის სატვირთო გემი „ლოტუს 1“, რომელიც ფქვილით იყო დატვირთული.<ref name="9აგვისტო" /> ქართულმა ძალებმა ცხინვალთან ჩასაფრების შედეგად გაანადგურეს რუსული ჯავშანტექნიკის კოლონა და დაჭრეს რუსი გენერალი [[ანატოლი ხრულიოვი]], რომელიც 58-ე არმიას ხელმძღვანელობდა.<ref name="9აგვისტო" /> ქართული ძალები ეტაპობრივად ტოვებენ ცხინვალს და იკავებენ ცხინვალის სამხრეთით მდებარე სიმაღლეებს.<ref name="9აგვისტო" /> {{ციტატა|საფრთხეები სამხრეთ ოსეთში იმაზე ნაკლები არ არის, რაც პოსტსაბჭოთა იმპერიალიზმის გამოვლინების ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.<ref name="9აგვისტო" />|[[DER STANDARD]]}} 9-დან 10 აგვისტომდე თითქმის არცერთი ოფიციალური უწყების ქართული დომეინი არ მოქმედებდა. პრეზიდენტის ვებსაიტის გარდა კიდევ 38 მნიშვნელოვან ქართულ ვებგვერდზე მოხდა თავდასხმა. მათ შორის: საგარეო საქმეთა სამინისტროს, ეროვნული ბანკის, პარლამენტის, უზენაესი სასამართლოს, აშშ-ის და გაერთიანებული სამეფოს საელჩოების და, ასევე, რამდენიმე საერთაშორისო ორგანიზაციისა და ახალი ამბების სააგენტოების ვებგვერდები.<ref name="9აგვისტო" /> [[საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო|შსს]]-ის განცხადებით ქართულმა ძალებმა გაანადგურეს 40 რუსული ტანკი.<ref name="9აგვისტო" /> მიხეილ სააკაშვილი გორის სამხედრო ჰოსპიტალში ჩავიდა დაჭრილთა მოსანახულებლად.<ref name="9აგვისტო" /> ლიეტუვის საგარეო საქმეთა მინისტრი [[პეტრას ვაიტიეკუნასი]], საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრთან ერთად გორის რეგიონში ჩავიდა. ბატონი ვაიტეკუნასის განცხადებით ნგრევისა და მსხვერპლის რაოდენობა შოკის მომგვრელია, მან დახმარება აღუთქვა რეგიონს.<ref name="9აგვისტო" /> [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ეუთოს]] დამკვირვებლებმა განაცხადეს, რომ [[ცხინვალი|ცხინვალში]] ჭურვები 15-20 წამის ინტერვალებით ეცემოდა.<ref name="9აგვისტო" /> {{ციტატა|ეს დიდი ხნის წინ მომზადებული და დაგეგმილი ოპერაციაა. ბოლო რამდენიმე თვე ჩვენს საზღვრებთან ხდებოდა რუსების ძალების კონცენტრაცია, ყველანაირი საბაბის პოვნა და პროვოკაციების მოწყობა, რათა მომხდარიყო ამ ძალების შემოსვლა. ეს არის ძალიან მკრთალად შენიღბული საერთაშორისო უკანონო აგრესია და ქვეყნის დანგრევის მცდელობა.<ref name="9აგვისტო" />|[[მიხეილ სააკაშვილი]]}} {{ციტატა|მე დიდად მაშფოთებს საქართველოში განვითარებული სიტუაცია. ამერიკის შეერთებული შტატებისთვის ეს საქმე ძალიან სერიოზულია. თავდასხმები მიმდინარეობს საქართველოს რეგიონებში, სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტური ზონიდან ძალიან შორს. ეს ნიშნავს კრიზისის საშიშ ესკალაციას. ძალადობა საფრთხეში აგდებს რეგიონის მშვიდობას. მშვიდობიანი მოქალაქეები დაიღუპნენ და სხვები საფრთხეში არიან.<ref name="ბუშის განცხადება" />|[[ჯორჯ უოლკერ ბუში]], [[აშშ-ის პრეზიდენტი]]}} {{ციტატა|ამერიკის შეერთებული შტატები მუშაობს ევროპელ პარტნიორებთან ერთად, რათა დაიწყოს საერთაშორისო შუამავლობა. სიტუაცია შეიძლება მოგვარდეს მშვიდობიანად. ჩვენ ვეკონტაქტებით ლიდერებს მთავრობის ყველა დონეზე, როგორც საქართველოში, ისევე რუსეთში. საქართველო სუვერენული სახელმწიფოა და მისი ტერიტორიული მთლიანობა უნდა იყოს პატივცემული. ჩვენ მოვითხოვეთ დაუყოვნებელი ცეცხლის შეწყვეტა და სამხედროების შეჩერება. ჩვენ ვითხოვთ ყველა რუსული დაბომბვის შეჩერებას და 6 აგვისტოს სტატუს კვოს დაბრუნებას.<ref name="ბუშის განცხადება">{{cite web |url=https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2008/08/20080809-2.html |title=ჯორჯ ბუშის განცხადება 9 აგვისტოს |accessdate=2022-08-13 |work= |publisher=თეთრის სახლი |date=9 აგვისტო, 2008 }}</ref>|[[თეთრი სახლი]]}} [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიმართა საქართველოს მხარდაჭერი აქცია.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=ilZFBL6Yt4E ნიუ-იორკში საქართველოს მხარდაჭერი აქცია]</ref> === 10 აგვისტო=== [[ფაილი:T813 army2.JPG|thumb|250px|ჩეხური [[RM-70]] ზალპური ცეცხლის საარტილერიო დანადგარი. მსგავსი მანქანები გამოიყენა ქართულმა მხარემ [[ცხინვალის ბრძოლა]]ში.]] [[ფაილი:ЧФ РФ крейсер Москва 2.jpg|thumb| 250px |[[მოსკვა (სარაკეტო კრეისერი)|სარაკეტო კრეისერი „მოსკვა“]].]] 10 აგვისტოს ღამეს როკის გვირაბის გავლით საქართველოში შემოვიდა 300 რუსული ტანკი და 10 000 რუსი ჯარისკაცი.<ref name="10აგვისტო">{{cite web |url=https://augustwar.radiotavisupleba.ge/?fbclid=IwAR1weryPsyMALUSvSsQoK0nCjNbi_gS7g3i-bVk5GbsJPxBdOajC0t5LtuA#day-10 |title=აგვისტოს ომის 2008 |accessdate=2022-08-07 |author=ნასტასია არაბული და სოფიკო ვასაძე |date=2018 |work= |publisher=[[რადიო თავისუფლება]]}}</ref> 00:12 საათზე რუსეთის საბრძოლო გემები გაემართნენ ფოთის პორტისკენ. რუსული მედია რუსეთის სამხედრო ფლოტის პრესმდივან, იგორ დიგალოზე დაყრდნობით აცხადებდა, რომ რუსეთის სამხედრო გემებმა საქართველოს სანაპიროსთან გამართული ხანმოკლე ბრძოლის შედეგად ჩაძირეს ქართული სამხედრო ხომალდი.<ref name="10აგვისტო" /> რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს განცხადებით, რუსეთის სამხედრო-საზღვაო ფლოტმა ქართული მოიერიშე საარტილერიო გემი ჩაძირა.<ref>{{cite news|url=http://ap.google.com/article/ALeqM5hV2N6fVKS5slf10A13Dj_uIdaZ4QD92FJCEG0|title=Russian news agencies report sunken Georgian ship|publisher=AP|date=2008-08-10|access-date=2008-08-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080813112941/http://ap.google.com/article/ALeqM5hV2N6fVKS5slf10A13Dj_uIdaZ4QD92FJCEG0|archivedate=2008-08-13}}</ref><ref>[http://lenta.ru/news/2008/08/10/sank/ Lenta.ru: Война в Осетии: Российские корабли потопили грузинский ракетный катер]</ref> ეს ცნობა მოგვიანებით დაადასტურა რუსეთის ფლოტის მეთაურის თანაშემწე იგორ დიგალომ. მისი თქმით ქართველებს სულ ოთხი ამგვარი გემი ჰყავდათ, და დანარჩენი სამი გემი ფოთის მიმართულებით მიიმალა.<ref>{{cite news |url=http://lenta.ru/news/2008/08/10/destroy1/ |title=Дыгало подтвердил уничтожение грузинского ракетного катера |publisher=[[Lenta.ru]] |accessdate=2008-08-10 |language=Russian }}</ref> რუსეთის გემები ასევე აფერხებდნენ ფოთის პორტისკენ მიმავალი სხვა ქვეყნების გემების მოძრაობას. რუსებმა ასევე ჩაძირეს საქართველოს სანაპირო დაცვის ფოთში დისლოცირებულ გემები. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მტკიცებით რუსეთმა 6000 ჯარისკაცი შემოიყვანა სამხრეთ ოსეთში ხმელეთით და 4000 ჯარისკაცი აფხაზეთში ზღვით, რომლებიც გამთენიისას შეტევისთვის იყვნენ მზად.<ref name="alertnet mass">{{cite news |url=http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/LA423150.htm |title=Russian forces mass against Georgia, says official |publisher=Reuters AlertNet |date=2008-08-10 |accessdate=2008-08-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080812114255/http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/LA423150.htm |archivedate=2008-08-12 }}</ref><ref name="bbc pullout">{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7552012.stm |title=Georgia 'pulls out of S Ossetia' |publisher=BBC |date=2008-08-10 |accessdate=2008-08-10 }}</ref> დაახლოებით 07:23 საათზე იტყობინებოდნენ რუსეთის ფლოტის ხელმძღვანელობის განცხადებაზე დაყრდნობით, რომ რამდენიმე რუსული სამხედრო გემი საქართველოს სანაპიროს მიუახლოვდა, მათ შორის შავი ზღვის ფლოტის [[მოსკვა (სარაკეტო კრეისერი)|სარაკეტო კრეისერი „მოსკვა“]], საესკორტო გემი [[სმეტლივი]], სამი ვრცელი აერობილიკიანი ჯავშნოსანი და რამდენიმე დამხმარე გემი. წყაროს ცნობით, რუსული გემები საქართველოს სანაპიროს არ ბლოკავდნენ, ვინაიდან „რუსეთი არ ომობდა საქართველოსთან“.<ref name="navy">{{cite news |url=http://lenta.ru/news/2008/08/10/moscow/ |title=К грузинской границе прибыл ракетный крейсер "Москва" |publisher=Lenta.Ru |accessdate=2008-08-10 |language=Russian }}</ref> ოპერაციის გაცხადებული მიზანი ლტოლვილთათვის დახმარების გაწევა იყო, თუმცა სხვა წყარომ ასევე რუსული ფლოტის მმართველობიდან განაცხადა, რომ კოლონას მიზანი საქართველოში ზღვით სამხედრო მოწყობილობის მიწოდების შეზღუდვა იყო.<ref name="navy"/> საქართველოს ეროვნული უშიშროების საბჭოს მდივანმა [[ალექსანდრე ლომაია]]მ განაცხადა, რომ რუსული გემები აფხაზეთის პორტ [[ოჩამჩირე]]ში შევიდნენ. რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო ამ ფაქტს არ ადასტურებს.<ref name="navy"/> ქართული მხრიდან სამხედრო აქციების შესახებ ურთიერთგამომრიცხავი ცნობებია. ქართული მხარის განცხადებით, მათი ჯარები გამოდიოდნენ სამხრეთ ოსეთიდან, ხოლო საქართველოს საგარეო სამინისტრომ განაცხადა, რომ საქართველო ცალმხრივ ცეცხლის შეწყვეტას აცხადებდა. თუმცა რუსეთის მხარემ ცეცხლის შეწყვეტაზე უარი თქვა, ვინაიდან მათი მტკიცებით ქართული ჯარები უკან დახევის ნაცვლად პოზიციებს იცვლიდნენ.<ref>{{Cite web |url=http://news.yahoo.com/s/ap/20080810/ap_on_re_eu/georgia_south_ossetia |title=Russian news agencies report sunken Georgian ship — Yahoo! News |accessdate=2008-08-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080811225805/http://news.yahoo.com/s/ap/20080810/ap_on_re_eu/georgia_south_ossetia |archivedate=2008-08-11 }}</ref> საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს სპიკერ [[შოთა უტიაშვილი]]ს განცხადებით, „ქართულმა ჯარებმა სრულიად დატოვეს სამხრეთ ოსეთი“, მაშინ როცა საქართველოს რეინტეგრაციის მინისტრი [[თემურ იაკობაშვილი]]ს განცხადებით ქართული ჯარები ცხინვალიდან გამოვიდნენ.<ref name="yahoo russia observation"> {{cite news |url=http://in.news.yahoo.com/20/20080810/1422/twl-georgia-says-its-troops-have-left-s.html |title=Georgia says its troops 'have left S Ossetia' |publisher=Yahoo |date=2008-08-10 |accessdate=2008-08-10 }}</ref> რუსეთმა მოგვიანებით აღნიშნა, რომ ქართულ მხარეს ჯარები გაჰყავდა, სამშვიდობოების ძალების დაზვერვის ცნობაზე დაყრდნობით.<ref>{{cite news |url=http://www.guardian.co.uk/world/2008/aug/10/georgia.russia1?gusrc=rss&feed=networkfront |title=Georgia withdraws troops from South Ossetian capital |first=Helen |last=Womack |publisher=[[გარდიანი]] |date=2008-08-10 |accessdate=2008-08-10 }}</ref> სერგეი ბაგაფშმა განაცხადა, რომ მან 1000 ჯარისკაცი გაგზავნა კოდორის ხეობაში და მობილიზაცია გამოაცხადა. მან ასევე გააფრთხილა, რომ აფხაზეთი მზად იყო „კანონის დასამყარებლად“ და უფრო მეტზე წავიდოდა, თუ ქართველები წინააღმდეგობას გაწევდნენ.<ref>{{cite news|url=http://www.reuters.com/article/europeCrisis/idUSLA578672|title=Georgia rebel region sends troops to disputed gorge|publisher=[[Reuters]]|date=[[2008-08-10]]|accessdate=2008-08-10}}</ref> 10 აგვისტოს 06:20 საათზე საქართველომ ცეცხლის შეტყვეტა მოითხოვა და რუსეთს მოლაპარაკება შესთავაზა. რუსეთმა დაადასტურა შემოთავაზების მიღება, თუმცა განაცხადა, რომ „ქართველებს არ შეუწყვეტიათ სამხედრო მოქმედებები სამხრეთ ოსეთში და დაბომბვას აგრძელებენ.“ <ref>[http://www.interfax.ru/news.asp?id=26320 საქართველოს ჯერ არ შეუწყვეტია ცეცხლი — ინტერფაქსი]</ref> ღამის 4 საათისთვის რუსებმა დაიკავეს [[დიდი ლიახვი|დიდი ლიახვის]] ხეობა.<ref name="10აგვისტო" /> 05:40 საათზე დაიბომბა ვაზიანის ბაზა, [[ბაქო-სუფსის ნავთობსადენი|ბაქო-სუფსა-ჯეიჰანის ნავთობსადენი]] და [[კოდორის ხეობა]]. აფხაზეთში დაიწყო რუსული ტანკების გადაადგილება.<ref name="10აგვისტო" /> 07:00 საათზე ქართულმა ძალებმა სრულიად დატოვეს [[ცხინვალი]].<ref name="10აგვისტო" /> [[საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო|საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრმა]], [[ეკა ტყეშელაშვილი|ეკა ტყეშელაშვილმა]], დაურეკა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრ [[სერგეი ლავროვი|სერგეი ლავროვს]] და შეატყობინა, რომ საქართველოს შეიარაღებულმა ძალებმა დატოვეს სამხრეთ ოსეთის ე.წ. რესპუბლიკის ტერიტორია და მოითხოვა ცეცხლის შეწყვეტა. ლავროვმა უარი განაცხადა ქართული მხარის წინადადებაზე. <ref name="10აგვისტო" /> 10:00 საათზე ქართულმა ძალებმა დატოვეს [[ფრონის ხეობა|ფრონეს ხეობა]], რომელიც მალევე დაიკავეს რუსებმა.<ref name="10აგვისტო" /> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ აფხაზეთში გადასროლილი ჯარისკაცების რიცხვი 6000-მდე გაიზარდა.<ref name="10აგვისტო" /> 11:00 საათზე ქართული პოლიცია კოდორის ხეობიდან იწყებს მოსახლეობის ევაკუაციას.<ref name="10აგვისტო" /> 12:00-15:15 საათებში კოდორის ხეობას ინტენსიურად ბომბავს რუსული ავიაცია. მოგვიანებით დაიბომბა [[გორი]] და [[ანაკლია]].<ref name="10აგვისტო" /> გაეროს გენერალური მდივნის მოადგილე [[ედმონდ მიულე|ედმონდ მიულემ]] მოახსენა გაეროს უშიშროების საბჭოს, რომ გაეროს სადამკვირვებლო მისია საქართველოში თვალს ადევნებს კოდორის ხეობაში მდებარე ქართული სოფლების უწყვეტ საჰაერო დაბომბვებს. მათ ასევე შეამჩნიეს აფხაზური მხარის მძიმე ტექნიკისა და სამხედრო მოსამსახურეთა მნიშვნელოვანი რაოდენობის მოძრაობა კოდორის ხეობისკენ. მიულეს მოხსენებაში ხაზგასმულია, რუს მშვიდობისმყოფელთა უმოქმედობა აფხაზ სეპარატისტთა ქმედებების მიმართ, რაც წარმოადგენს მათი მანდატის მნიშვნელოვან დარღვევას. აფხაზეთის ე.წ. შეიარაღებული ძალების მუქარის შედეგად გაეროს მისიის 15 მეთვალყურე ტოვებს კოდორის ხეობას.<ref name="10აგვისტო" /> აფხაზეთში განლაგებული [[დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობა|დსთ]]-ს სამშვიდობო კონტინგენტის მეთაური, რუსი გენერალი [[სერგეი ჩაბანი]] ქართველ ოფიციალურ პირებს განიარაღებასა და ზუგდიდის დატოვებას სთხოვს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის იმუქრება 9 000-მდე ჯარისკაცის და 350 ტანკის გამოყენებით, რომლებიც რუსეთმა აფხაზეთში შეიყვანა.<ref name="10აგვისტო" /> 17:40 საათზე ოკუპირებული აფხაზეთის ე.წ. პრეზიდენტმა, [[სერგეი ბაგაფში|სერგეი ბაგაფშმა]] გამოაცხადა საყოველთაო მობილიზაცია.<ref name="10აგვისტო" /> {{ციტატა|ჩვენ გვაქვს ჩვენი ვალდებულებები სამხრეთ ოსეთის ხალხის წინაშე და ჩვენ ამ ვალდებულებებს ვასრულებთ. შეიძლება მოსკოვის რაღაც შეთანხმებების დარღვევით, თუმცა ჩვენ არ ვიყავით პირველები, ვინც ეს შეთანხმება დაარღვია, მაგრამ ჩვენი მიზნის მისაღწევად, ჩვენ ამაზე წავედით.<ref name="10აგვისტო" />|[[სერგეი ბაგაფში]]}} საქართველოს მთავრობამ განაცხადა 45 ჯარისკაცისა და 47 სამოქალაქო პირის დაღუპვის შესახებ, დევნილთა რაოდენობა 2500-ს აღწევდა.<ref name="10აგვისტო" /> {{ციტატა|ჩვენ ვმუშაობთ მთელს საერთაშორისო თანამეგობრობასთან, მაგრამ მინდა პირდაპირ გითხრათ, ჯერ-ჯერობით მათგან ვიღებთ მხოლოდ ბევრ სიტყვას, დაპირებას, მორალურ მხარდაჭერას, ჰუმანიტარულ ტვირთს, მაგრამ ჩვენ გვინდა ბევრად მეტი, ვიდრე ეს. შეაჩერონ, აბსოლუტურად თავაშვებული, თავზეხელაღებული, გაბრუებული, ბარბაროსი აგრესორი, რომელიც შემოსულია საქართველოს მიწა-წყალზე.<ref name="10აგვისტო" />|[[მიხეილ სააკაშვილი]]}} რუსული წყაროები საქართველოს ცილს სწამებდნენ და ამბობდნენ, რომ რუსეთის მოქალაქეებს, რომლებიც ამ პერიოდში საქართველოში იმყოფებიან საქმიანი თუ პირადი მიზნებისთვის, საქართველოს პოლიცია ადგილმდებარეობის დატოვების უფლებას არ აძლევდა. რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრო ამ საკითხის წამოჭრას აპირებდა საერთაშორისო ორგანიზაციებთან.<ref>{{cite news |url=http://lenta.ru/news/2008/08/10/hostage/ |title=Российских граждан не выпускают из Грузии |publisher=Lenta.Ru |accessdate=2008-08-10 |language=Russian}}</ref> რუსული მედიის ცნობით, ღამით რუსეთმა სამხედრო დესანტი ჩამოსხა სოხუმის აეროდრომზე, რუსეთის სამშვიდობოების მიერ სამხრეთ ოსეთის მსგავსი ოპერაციის ჩასატარებლად, აფხაზეთის წინააღმდეგ საქართველოს აგრესიის აღსაკვეთად.<ref>{{cite news |url=http://lenta.ru/news/2008/08/11/desant/ |title=В Абхазию прибыли российские десантники |publisher=Lenta.Ru |accessdate=2008-08-10 |language=Russian }}</ref> რუსეთის სამხედრო ძალებმა გადაკვეთეს მდინარე [[ენგური|ენგურზე]] არსებულ ადმინისტრაციული საზღვარი და შევიდნენ [[სამეგრელო|სამეგრელოში]], საიდანაც საქართველოს სამხედრო შენაერთები ცხინვალის რეგიონში იყო გადასროლილი.<ref name="10აგვისტო" /> საქართველოს უშიშროების საბჭოს მდივანმა, [[ალექსანდრე ლომაია]]მ, განაცხადა, რომ საქართველომ მიმართა სახელმწიფო მდივან კონდოლიზა რაისს, რათა მან იკისროს შუამავლის როლი ცხინვალის რეგიონში შექმნილი კრიზისის რუსეთთან დარეგულირების საკითხში.<ref name="10აგვისტო" /> დაახლოებით 19:00 საათზე საქართველოს მთავრობამ განაცხადა [[თბილისის საერთაშორისო აეროპორტი|თბილისის საერთაშორისო აეროპორტის]] რუსული თვითმფრინავების მიერ დაბომბვის შესახებ.<ref>[https://old.civil.ge/geo/article.php?id=19054 საქართველოს მთავრობის განცხადებით, თბილისის აეროპორტი დაიბომბა]</ref> [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|საფრანგეთის პრეზიდენტი]], [[ნიკოლა სარკოზი]], რომელიც 2008 წლის ივლისიდან ევროკავშირის პრეზიდენტის მოვალეობას ასრულებდა, [[ევროკავშირი|ევროკავშირის]] სამშვიდობო გეგმის შედგენის მიზნით ინტენსიურ სატელეფონო მოლაპარაკებებს აწარმოებდა მიხეილ სააკაშვილთან, [[დიმიტრი მედვედევი|დიმიტრი მედვედევთან]], [[ანგელა მერკელი|ანგელა მერკელთან]] და [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ უოკერ ბუშთან]].<ref name="10აგვისტო" /> [[თბილისი|თბილისში]] საფრანგეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი, [[ბერნარ კუშნერი]] და ფინეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი და [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ეუთოს]] თავმჯდომარე, [[ალექსანდრე სტუბი]], ჩამოვიდნენ. მათ მოლაპარაკებები გამართეს საქართველოს პრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილთან. საქართველოდან ისინი [[მოსკოვი|მოსკოვში]] გაემართებიან მოლაპარაკებებისთვის. ალექსანდრე სტუბმა განაცხადა: „ამ მომენტში რუსეთი არის კონფლიქტის მხარე, არა - შუამავალი, და ეს უნდა აისახოს, როდესაც დაიწყება მოლაპარაკებები ცეცხლის შეწყვეტისა და მშვიდობიანი მოლაპარაკებების აღდგენის თაობაზე“, ხოლო ბერნარდ კუშნერმა თქვა: „დეესკალაციის პირველი ნაბიჯი უნდა იყოს კონტროლირებადი ცეცხლის შეწყვეტა. მეორე ეტაპი უნდა იყოს დაზარალებულთათვის ჰუმანიტარული დახმარების გაწევა და ამისათვის ცეცხლის შეწყვეტა გჭირდებათ, მესამე – ორივე მხარეს ძალების გამოყვანა, კონტროლირებადი გამოყვანა, რაც იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ გვჭირდება დამკვირვებლები (გამოყვანის პროცესის); მეოთხე – პოლიტიკურ პროცესთან დაბრუნება“.<ref name="10აგვისტო" /> === 11 აგვისტო === [[ფაილი:Georgia-War-2008-08-11.jpg|thumb|300px|რუსეთის შეტევებისა და დაბომბვების რუკა 11 აგვისტოს მდგომარეობით]] 11 აგვისტოს შუაღამისას რუსეთის ძალები მიუახლოვდნენ [[ზუგდიდი|ზუგდიდსა]] და [[სენაკი|სენაკს]].<ref name="11აგვისტო">{{cite web |url=https://augustwar.radiotavisupleba.ge/?fbclid=IwAR1weryPsyMALUSvSsQoK0nCjNbi_gS7g3i-bVk5GbsJPxBdOajC0t5LtuA#day-11 |title=აგვისტოს ომის 2008 |accessdate=2022-08-16 |author=ნასტასია არაბული და სოფიკო ვასაძე |date=2018 |work= |publisher=[[რადიო თავისუფლება]]}}</ref> რუსეთის შავი ზღვის ფლოტი კვლავ ბლოკავს სხვა ქვეყნის გემებს საქართველოს ტერიტორიულ წყლებში შემოსვლისას.<ref name="11აგვისტო" /> 01:00 საათისთვის რუსებმა დაიკავეს სოფლები: [[ხეითი (ქურთის მუნიციპალიტეტი)|ხეითი]], [[ერგნეთი]] და [[ნიქოზი]].<ref name="11აგვისტო" /> [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი|აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის]] წარმომადგენელმა, [[მეთიუ ბრაზა|მეთიუ ბრაზამ]] განაცხადა: „ჩვენ რამდენიმე თვის წინ გავიგეთ, რომ რუსეთის სარკინიგზო ჯარები შევიდნენ აფხაზეთში ჰუმანიტარული მისიით. ახლა ვიცით სიმართლე, რატომ არიან იქ. ეს იყო სარკინიგზო გზის აღსადგენად, რაც შემდეგ რუსეთის სამხედროებს დაეხმარებოდათ შემოჭრაში“.<ref name="11აგვისტო" /> დილით [[ცხინვალი|ცხინვალს]] იკავებენ რუსული ძალები <ref>[https://www.youtube.com/watch?time_continue=43&v=8_k5tVDS2es&feature=emb_logo ცხინვალი 11 აგვისტოს დილას]</ref> [[დიმიტრი როგოზინი|დიმიტრი როგოზინმა]] განაცხადა: „დღეს დილით ნატოში რუსეთის მისიამ მიიღო გადაწყვეტილება, მიმართოს ნატოს ლიდერებს, რომ დაუყოვნებლივ ჩაინიშნოს ნატო-რუსეთის რიგგარეშე საგანგებო სესია. ჩვენ მოვითხოვთ ნატოსგან, სანამ რაიმე სახის განცხადებებს გააკეთებენ, ვალდებული არიან, იმუშაონ ჩვენთან, გადაამოწმონ ფაქტები. ისე, რომ ნატოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებები მიღებული იყოს ჩვენი არგუმენტების გაცნობის შემდეგ, ჩვენს მიერ არსებული ინფორმაციის გაცნობის შემდეგ და მას შემდეგ, რაც ჩვენი მხრიდან მიმდინარე კონფლიქტის მოგვარების მოთხოვნებით იქნებიან ინფორმირებულნი. სწორედ ამაში მდგომარეობს ნატო-რუსეთის პარტნიორობის მნიშვნელობა“.<ref name="11აგვისტო" /> 11:00 საათზე რუსეთის ძალებმა დაიკავეს [[პატარა ლიახვი|პატარა ლიახვის]] ხეობა.<ref name="11აგვისტო" /> 11:30 საათზე რუსებმა დაიკავეს სოფლები: [[ვარიანი]], [[ხვითი (კასპის მუნიციპალიტეტი)|ხვითი]], [[ბროწლეთი]], [[ტირძნისი]].<ref name="11აგვისტო" /> 12:00 საათისთვის დასრულდა მოსახლეობის ევაკუაცია [[კოდორის ხეობა|კოდორის ხეობიდან]].<ref name="11აგვისტო" /> 17:00 საათზე რუსეთის ჯარები შევიდნენ ქალაქ ზუგდიდში, დაიკავეს ადმინისტრაციული შენობები და ადგილობრივ პოლიციას განიარაღების ულტიმატუმით მიმართეს.<ref name="11აგვისტო" /> გაიმართა [[შინდის ბრძოლა]], რომელშიც სოფელ [[შინდისი (გორის მუნიციპალიტეტი)|შინდისში]] [[სენაკის მეორე ქვეითი ბრიგადა|სენაკის მეორე ქვეითი ბრიგადის]] ოცეული ებრძოდა რუსეთის 58-ე არმიის მოტომსროლელთა ასეულს. 18:10-ზე რუსებმა აიღეს სოფელი. ბრძოლაში დაიღუპნენ [[შინდისის გმირები]].<ref name="11აგვისტო" /><ref>[https://intermedia.ge/%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%90/23219-2008-%E1%83%AC%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A1-%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98-%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90-%E1%83%93%E1%83%90-%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98-%E1%83%92%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98/60/user:hamunaptra1990:show:channel შინდისის გმირები, ინტერმედია]</ref><ref>[https://kvirispalitra.ge/article/26068-shindisis-gmirebi/ შინდისის გმირები, კვირისპალიტრა]</ref> 19:30 საათზე რუსებმა აიღეს ქალაქი [[სენაკი]] და გაანადგურეს სენაკის სამხედრო ბაზის ინფრასტრუქტურა.<ref name="11აგვისტო" /> 20:00 70 ერთეული მძიმე ტექნიკისგან და 600 სამხედრო მოსამსახურისგან შემდგარი ავტოკოლონა ზუგდიდის გავლით მიემართება [[ჯვარი (ქალაქი)|ჯვარი]]-[[ხაიში (მესტიის მუნიციპალიტეტი)|ხაიშის]] მიმართულებით. შეიქმნა კოდორის ხეობის ალყაში მოქცევის საფრთხე. ქართული პოლიცია იწყებს კოდორის ხეობის დატოვებას.<ref name="11აგვისტო" /> ასევე 20:00 საათზე ცხინვალის რეგიონიდან რუსული ჯარები გადავიდნენ სამხრეთით, [[გორი|გორის]] მიმართულებით, და მიუახლოვდნენ სოფელ [[ტყვიავი|ტყვიავს]].<ref name="11აგვისტო" /> 20:25 საათზე საქართველოს ეკონომიკის სამინისტრომ მიიღო ინფორმაცია, რომ რუსულმა სამხედრო ხომალდებმა სატვირთო გემები „ასტორი“ და „აშა“ ფოთის პორტში არ შეუშვეს.<ref name="11აგვისტო" /> 22:00 საათზე რუსეთის ჯარებისგან თავდასხმის მოლოდინში ქართული ძალები იწყებენ თბილისის შემოგარენის გამაგრებას.<ref name="11აგვისტო" /> [[ევროპა|ევროპის]] სხვადასხვა დედაქალაქში, საქართველოს საელჩოებთან, ეწყობა საქართველოს მხარდამჭერი აქციები.<ref name="11აგვისტო" /> პრეზიდენტმა [[მიხეილ სააკაშვილი|სააკაშვილმა]] ხელი მოაწერა ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმებას, რომელიც მოამზადეს საფრანგეთის, ფინეთისა და საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრებმა. საფრანგეთისა და ფინეთის საგარეო საქმეთა მინისტრებმა ეს შეთანხმება მოსკოვში წაიღეს, რათა პრეზიდენტი [[დიმიტრი მედვედევი|მედვედევი]] დაეთანხმებინათ ხელმოწერაზე.<ref name="11აგვისტო" /> რუსულმა ძალებმა კიდევ დაბომბეს [[გორი]] და საჰაერო იერიშის შემდეგ დაიკავეს ქალაქი, მათ ასევე გადაკეტეს საქართველოს დასავლეთ და აღმოსავლეთ ნაწილების დამაკავშირებელი მთავარი მაგისტრალი.<ref name="11აგვისტო" /> გაეროს უშიშროების საბჭოს საგანგებო სესიაზე აშშ-ის წარმომადგენელმა განაცხადა, რომ რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა [[სერგეი ლავროვი|სერგეი ლავროვმა]] აშშ-ის სახელმწიფო მდივანს [[კონდოლიზა რაისი|კონდოლიზა რაისს]] დიპლომატიურ სატელეფონო საუბარში ახსენა, რომ საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი „უნდა წავიდეს“. რუსეთის ელჩმა ვიტალი ჩურკინმა პროტესტი გამოთქვა, ვინაიდან ეს საუბარი კონფიდენციალური უნდა ყოფილიყო.<ref name=UN0810EmerSess>{{cite web | title = U.S.: Russia trying to topple Georgian government | publisher = [[CNN]] | date = 10 August 2008 | url = http://www.cnn.com/2008/WORLD/europe/08/10/un.georgia/index.html |accessdate=2008-08-10}}</ref> [[ინტერნეშენალ ჰერალდ ტრიუბიუნი|ინტერნეიშენალ ჰერალდ ტრიუბიუნი]]ს ცნობით დიდი რაოდენობით რუსეთის სახმელეთო ძალები ცხინვალის რეგიონიდან [[გორის რაიონი]]ს ტერიტორიაზე გადავიდნენ და ქალაქ გორისკენ მიემართებოდნენ. დასავლეთის ქვეყნების ოფიციალურმა პირებმა კვლავ გამოთქვეს შიში იმის შესახებ, რომ რუსეთი საქართველოს მთავრობის დამხობას აპირებდა. რუსეთმა უარყო საქართველოს ოკუპაციის მცდელობა: „ჩვენ საკმარისი ტერიტორია გვაქვს და საქართველო არ გვჭირდება“ — განაცხადა კრემლის სპიკერმა ალექსეი რაგოზინმა.<ref>[https://web.archive.org/web/20080813163925/http://www.iht.com/articles/2008/08/11/europe/11georgia.php Russian ground forces assault vital Georgian city] Retrieved on 11-08-08</ref> საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს წარმომადგენელმა განაცხადა, რომ საჰაერო დაბომბვის შემდეგ რუსეთმა ინტენსიური საბრძოლო მოქმედებები დაიწყო გორში. ქართულმა მხარემ მათ საპასუხო ცეცხლი გაუხსნა. რუსეთის მხარეს ეს ცნობა არც დაუდასტურებია და არც უარყვია.<ref>{{cite news |url=http://lenta.ru/news/2008/08/11/tanks/ |title=Российская артиллерия начала обстрел города Гори |publisher=[[Lenta.Ru]] |accessdate=2008-08-10 |language=Russian }}</ref> მოსკოვის დროით ადრე დილას, რუსეთმა განაცხადა, რომ მზად იყო საქართველოსთან მშვიდობისთვის. გაეროს ოფიციალური წარმომადგენლებმა დაადასტურეს, რომ საქართველო მზად იყო რუსეთთან მოლაპარაკებები დაეწყო სამხრეთ ოსეთიდან ჯარების გაყვანის თაობაზე. რუსეთის ელჩმა ვიტალი ჩურკინმა განაცხადა, რომ რუსეთი „მზად იყო ომისთვის ბოლოს მოსაღებად“, მაგრამ ასევე გაეროს გენერალური მდივნის ოფისს საქართველოს მხარდაჭერა დააბრალა. მათი თანხმობა დაადასტურა გაეროს გენერალური მდივნის თანაშემწემ პოლიტიკურ საქმეებში, ლინ პასკომ, უშიშროების საბჭოს ბრიფინგზე.<ref>[https://archive.is/20120530164912/www.time.com/time/world/article/0,8599,1831215,00.html Russia Ready to Negotiate] Retrieved on 11-08-08</ref> მცირე ხანში საქართველომ განაცხადა, რომ რუსეთისგან ულტიმატუმი მიიღო აფხაზეთთა არსებული ძალების განიარაღებისთვის. წინააღმდეგ შემთხვევაში რუსული ჯარები საქართველოს მიერ კონტროლირებულ ტერიტორიაზე შემოვიდოდნენ. ულტიმატუმი საქართველოს მთავრობას რეგიონში გაეროს სამხედრო დამკვირვებლებმა გადასცეს.<ref>{{cite news|url=http://ap.google.com/article/ALeqM5gqI_T1AcjbA1Q67UBE01lvcAdQdQD92FVCOO0|title=Russians in Abkhazia issue ultimatum to Georgia|publisher=AP|accessdate=2008-08-11|language=English|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080817011429/http://ap.google.com/article/ALeqM5gqI_T1AcjbA1Q67UBE01lvcAdQdQD92FVCOO0|archivedate=2008-08-17}}</ref> რუსეთის ჯარების მეთაურის თანაშემწე ალექსანდრე ნოვიცკის ცნობით რუსეთმა აფხაზეთში 10 აგვისტოს საღამოს 9000 ქვეითი და 350 ჯავშანმანქანა შეიყვანა.<ref>{{cite news |url=http://lenta.ru/news/2008/08/11/abkhazia/ |title=Россия ввела в Абхазию 9 тысяч военных и 350 бронемашин |publisher=Lenta.Ru |accessdate=2008-08-11 |language=Russian }}</ref> მოგვიანებით აფხაზეთში ჩამოვიდა რუსეთის საჰაერო ძალების მეთაური ლეიტენანტ გენერალი ვალერი ევრუხოვიჩი.<ref>{{cite news |url=http://lenta.ru/news/2008/08/11/vdv/ |title=В Абхазию прибыл командующий ВДВ России |publisher=Lenta.Ru |accessdate=2008-08-11 |language=Russian }}</ref> რუსეთის გენერალური შტაბის მეთაურის მოადგილე ალექსანდრე ნაგოვიცინი ადასტურებს შუადღის ბრიფინგზე, რომ რუსეთის არმიამ მეორე [[სუ-25]] დაკარგა.<ref name="general-staff-confirms-another-two-jets-lost">{{cite news |url=http://lenta.ru/news/2008/08/11/planes/ |title=Генштаб России признал потерю еще двух самолетов |publisher=Lenta.Ru |accessdate=2008-08-11 |language=Russian }}</ref> მან ასევე დაადასტურა 18 ჯარისკაცის დაღუპვა და 14-ის გაუჩინარება. [[ფედერალური უშიშროების სამსახური|ფუს]]-ის დირექტორი ალექსანდრე ბორტნიკოვის განცხადებით შეპყრობილ იქნა ცხრა ქართველი სპეციალური სამსახურის აგენტი, რომლებიც "რუსეთის ფედერაციის ტერიტორიაზე ტერორისტული აქტების განხორციელებას აპირებდნენ". მისი თქმით ცხრავე აგენტმა განზრახვა აღიარა.<ref>{{cite news |url=http://lenta.ru/news/2008/08/11/agents/ |title=В России задержаны девять грузинских агентов |publisher=Lenta.Ru |accessdate=2008-08-11 |language=Russian }}</ref> ანატოლი ნოგოვიცინის თქმით, 800 ქართველი ჯარისკაცი და 11 ტონა ტვირთი გადმოვიდა ერაყიდან საქართველოში აშშ-ის რვა საჰაერო რეისით. ადრე საქართველოს ოფიციალურმა პირებმა განაცხადეს, რომ ერაყიდან ჩამოსული ჯარისკაცები სამხრეთ ოსეთის ფრონტზე გაიგზავნებოდნენ.<ref>{{cite news |url=http://lenta.ru/news/2008/08/11/transfer1/ |title=Грузинских военных перебросили из Ирака американские самолеты |publisher=Lenta.Ru |accessdate=2008-08-11 |language=Russian }}</ref> ნაგოვიცინმა ასევე განაცხადა, რომ რუსეთი "ადეკვატურ ზომებს" მიიღებდა ამის საპასუხოდ, რაც კონფლიქტის ზონაში დამატებითი ძალების შემოყვანას ნიშნავდა. პრემიერ-მინისტრმა პუტინმა გააკრიტიკა აშშ ერაყიდან საქართველოს ძალების გადაბაზირების გამო.<ref>{{cite news |url=http://lenta.ru/news/2008/08/11/react/ |title=Генштаб ответит на переброску грузинских войск из Ирака |publisher=Lenta.Ru |accessdate=2008-08-11 |language=Russian }}</ref> საქართველოს თავდაცვის სამინისტრომ გამოაცხადა, რომ საქართველოს სამხედრო ბაზა სენაკში რუსმა მედესანტეებმა დაიკავეს. იგივე ცნობა დაადასტურა ასოშეიტედ პრესმა მოსკოვის ოფიციალურ წარმომადგენელზე დაყრდნობით. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ ასევე გამოაცხადა, რომ ზუგდიდის პოლიციის სადგურები რუსების ხელში იყო.<ref>{{cite news |first=Misha |last=Dzhindzhikhashvili |title=Russia seizes Georgia base, opens second front |url=http://ap.google.com/article/ALeqM5hV2N6fVKS5slf10A13Dj_uIdaZ4QD92G52L80 |publisher=The Associated Press |date=2008-08-11 |accessdate=2008-08-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080813230749/http://ap.google.com/article/ALeqM5hV2N6fVKS5slf10A13Dj_uIdaZ4QD92G52L80 |archivedate=2008-08-13 }}</ref> საქართველოს მთავრობის წარმომადგენლების ცნობით ქალაქი გორი რუსეთის ჯარების ხელში იყო.<ref>{{cite news |title=Georgia: Russian military advancing |url=http://www.cnn.com/2008/WORLD/europe/08/11/georgia.russia/index.html |publisher=CNN |date=2008-08-11 |accessdate=2008-08-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080814010250/http://www.cnn.com/2008/WORLD/europe/08/11/georgia.russia/index.html |archivedate=2008-08-14 }}</ref> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ ეს ინფორმაცია უარყო.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7554507.stm Russian troops in Georgia advance]</ref>. რუსეთის ვერსია დაადასტურეს როიტერსის ჟურნალისტებმა კეიმზ კილნერმა და მარგარიტა ანთაძემ, რომელთა თქმით ქალაქი გორი სრულიად უკაცრიელი იყო და აქ სამხედრო მანქანების ჭაჭანება არ ჩანდა.<ref>{{cite news |url=http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/LB161645.htm |title=Georgia official says Russia captured Georgia town |publisher=[[როიტერსი]] |accessdate=2008-08-11 |language=English |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080812150155/http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/LB161645.htm |archivedate=2008-08-12 }}</ref> UK Telegraph ასევე ადასტურებს მოვლენათა ქართულ ვერსიას, იუწყება რა, რომ ის თვითმხილველი იყო ქართული ჯარების სრულმასშტაბიანი არაორგანიზებული და პანიკური დახევისა გორიდან".<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/georgia/2541051/Georgia-Russia-fighting-on-several-fronts-as-Georgian-troops-withdraw-to-defend-Tbilisi.html Georgia: Russia fighting on several fronts as Georgian troops withdraw to defend Tbilisi] წაკითხვის თარიღი 11-08-08</ref> რუსეთის სამშვიდობო ძალების მეთაური ალექსანდრე ნოვიცკის განცხადებით ავიარეიდის დროს რუსეთის საჰაერო ძალებმა სენაკის ბაზასთან მდგარი ორი ქართული შვეულმფრენი მიწაზე გაანადგურა. შვეულმფრენები [[მი-8]] და [[მი24]] საქართველოს საჰაერო ძალებს ეკუთვნოდა.<ref>{{cite news |url=http://rian.ru/osetia/20080811/150287090.html |title=Российские военные уничтожили два грузинских вертолета - миротворцы |publisher=[[RIA Novosti]] |accessdate=2008-08-11 |language=Russian }}</ref> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო ადასტურებს ცნობას ჩეჩნეთიდან სპეცბატალიონები "ვოსტოკისა" და "ზაპადის" გადმოყვანის შესახებ.<ref name="vostok-and-zapad">{{cite news |url=http://lenta.ru/news/2008/08/11/vostok/ |title=В зону конфликта переброшены роты чеченских батальонов "Восток" и "Запад" |publisher=[[Lenta.Ru]] |accessdate=2008-08-11 |language=Russian }}</ref> საქართველოს განცხადებით, ვინაიდან გორი საქართველოს მთავარ სატრანსპორტო არტერიაზე მდებარეობს, ქვეყანა ორად არის გაყოფილი. საქართველოს ჯარები ამჟამად უკან იხევენ დედაქალაქის დასაცავად. საქართველოს უშიშროების საბჭოს მდივნის ალექსანდრე ლომაიას განცხადებით ქართულ არმიას ნაბრძანები აქვს ქალაქ მცხეთასთან გამაგრება.<ref name="ttime">{{cite news |title=Russian troops invade Georgia and take the city of Gori|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article4507980.ece|publisher=Times Online |date=2008-08-11 |accessdate=2008-08-11}}</ref> აშშ-ის სამხედრო წარმომადგენლის ცნობით CNN-ისთვის, რუსეთის მიერ საქართველოს სარადარო და საკომუნიკაციო სისტემების განადგურებამ ქვეყნის საკომანდო და საკონტროლო სისტემა სრულ ქაოსში ჩააგდო და საქართველოს ხელმძღვანელობას არ აქვს სრული ინფორმაცია იმაზე, თუ რა სიტუაცია არის ადგილზე.<ref>[http://edition.cnn.com/2008/WORLD/europe/08/11/georgia.russia/index.html Russian military pushes into Georgia] [[CNN]] წაკითხვის თარიღი 11-08-08</ref> ისრაელის გაზეთი [[მაარივი]]ს ცნობით აშშ-მა საქართველოსთვის შეიარაღების მიწოდება დაიწყო. გაზეთის ინფორმაციით აშშ-მა რუსული წარმოების სატვირთო თვითმფრინავები დაიქირავა კომპანიისგან UTI Worldwide Inc. საქართველოში სამხედრო ტექნიკისა და ამუნიციის გადასაზიდად. გაზეთი ასევე აცხადებს, რომ პენტაგონი ერაყისთვის განკუთვნილ იარაღს თბილისს აწვდიდა.<ref>[http://www.russiatoday.com/news/news/28832 US sends more arms to Georgia – Israeli media] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080814033352/http://www.russiatoday.com/news/news/28832 |date=2008-08-14 }} [[Russia Today]] წაკითხულია 11-08-08</ref> ამავე დროს, რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო აცხადებს, რომ მას თბილისზე თავდასხმა გეგმაში არ აქვს, [[ინტერფაქსი]]ს ცნობით. რუსეთის ჯარებმა დატოვეს სენაკის სამხედრო ბაზა, რომელიც მათ ამავე დღეს დილას აიღეს. <ref>[http://news.google.com/news/url?sa=t&ct=us/0-1&fp=48a09581b8c2606f&ei=QZqgSIjDI5iswAGE25TWCw&url=http%3A//www.news.com.au/story/0%2C23599%2C24166681-1702%2C00.html&cid=1235678854&usg=AFQjCNFQAFgJGZQlWQCb78s1IQ8Q5CtEcw Russia says no plan to attack Tbilisi]</ref> <ref>[http://www.interfax.ru/news.asp?id=26613 Российские войска покинули район города Сенаки]</ref><ref>[http://www.reuters.com/article/gc07/idUSLB20976320080811 Russian troops leave Senaki town-ministry]</ref><ref>[http://www.nytimes.com/2008/08/12/world/europe/12georgia.html?_r=1&hp&oref=slogin Russia Presses into Georgia], NYTimes, reporting from Senaki.</ref> === 12 აგვისტო === [[ფაილი:Russian militaries in Poti.jpg|thumb|300px|რუსული არმიის ნაწილები ქალაქ ფოთის შესასვლელში]] [[ფაილი:Destroyed Kekhvi 2008.jpg|thumb|300px|2008 წლის აგვისტოს ბოლოს გადაღებულ ამ სატელიტურ ფოტოზე '''[[კეხვი|კეხვში]]''', ქართული სოფელი [[ცხინვალი]]დან ჩრდილოეთით 9 კმ-ში, განადგურებული სახლებია აღბეჭდილი. ყუმბარების ცეცხლის ან ბომბების დაცემით გამოწვეული კრატერების არარსებობა მოწმობს იმაზე, რომ განადგურების მიზეზი განზრახ გაჩენილი ხანძრებია, [[ადამიანის უფლებები|ადამიანთა უფლებების]] დაცვის საერთაშორისო ორგანიზაცია [[Human Rights Watch]]-ის განცხადებით. ეს სურათი ერთ-ერთია იმათთაგან, რომლებიც ამ ორგანიზაციამ რუსეთ-საქართველოს ომით დაზარალებული რაიონების კვლევის შედეგად გამოაქვეყნა.]] რუსეთმა ფოთის სანაპიროსთან ნაწილები გადმოსხა პორტის გარშემო 50 კმ-იანი ბუფერის შესაქმნელად.<ref>{{cite news |url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/georgia/2542648/Georgia-Russian-troops-seize-a-strategic-prize-in-swift-advance.html |title=Georgia: Russian troops seize a strategic prize in swift advance|publisher=[[The Daily Telegraph]]|date=[[2008-08-12]]|accessdate=2008-08-12}}</ref> საქართველო ასევე ადანაშაულებს რუსეთს ფოთში დამატებით ჯარების გაგზავნაში, თუმცა რუსეთი ამ ინფორმაციას უარყოფს. რუსეთის თქმით, მათ სადაზვერვო რეიდი მოაწყვეს რეგიონში და უკანვე დაბრუნდნენ.<ref>{{cite news|url=http://afp.google.com/article/ALeqM5gUUsgEPwTubPAlJ3ghTGWns_7hvw|title=Russia moves into Georgian territory as conflict worsens|publisher=[[Agence France-Presse]]|date=[[2008-08-11]]|accessdate=2008-08-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080817005523/http://afp.google.com/article/ALeqM5gUUsgEPwTubPAlJ3ghTGWns_7hvw|archivedate=2008-08-17}}</ref> იტალიის საგარეო საქმეთა მინისტრი [[ფრანკო ფრატინი]] აცხადებს, რომ იტალია მზადაა საკუთარი ძალები გაგზავნოს სამხრეთ ოსეთში, თუ ევროკავშირი გადაწყვეს ორშაბათს კონფლიქტში ჩარევას. მისი თქმით, ის დაელოდება საფრანგეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი ბერნარ კუშნერის რეკომენდაციას ევროკავშირის ჩარევაზე, მისი თბილისში ვიზიტის შემდეგ. ამასთან, ფრატინიმ ხაზი გაუსვა, რომ იტალია ვერ დაუჭერდა მხარს ევროპის ანტირუსული კოალიციის შექმნას კონფლიქტის გამო. მან ასევე განუცხადა [[ANSA]]-ს, რომ ის ოპტიმისტურად იყო განწყობილი დიდი შვიდიანის საგარეო საქმეთა მინისტრებთან სატელეფონი საუბრის შემდეგ პოზიტიური რეზოლუციის შესაძლებლობაზე.<ref>[http://www.ansa.it/site/notizie/awnplus/english/news/2008-08-11_111263932.html Italy ready for Ossetia response] [[ANSA (news agency)|ANSA]] Retrieved on 11 August 2008</ref> ვიტალი ჩურკინი, რუსეთის წარმომადგენელი გარეოში, ჟურნალისტებს უცხადებს, რომ ის არ მიიღებს საფრანგეთის მიერ მომზადებულ რეზოლუციას სამხრეთ ოსეთის შესახებ. დაუდგენელია, თუ როდის გააკეთა ეს განცხადება ჩურკინმა, მოლაპარაკებებამდე, თუ მის შემდეგ. ეს დოკუმენტი ცეცხლის დაუყოვნებლივ შეწყვეტას მოითხოვს და ასევე საქართველოს ტერიტორიის აღდგენას ისე, როგორც ეს კონფლიქტამდე იყო.<ref>{{cite news |url=http://lenta.ru/news/2008/08/12/reject/ |title=России не понравился проект резолюции по Южной Осетии |publisher=[[Lenta.ru]] |accessdate=2008-08-12 |language=Russian }}</ref> ინტერფაქსის ცნობით აფხაზეთის თავდაცვის შტაბის განცხადებით აფხაზეთის ძალები რუსი პარატრუპერების დახმარებით სამხედრო ოპერაციას იწყებენ ქართული ჯარების კოდორის ხეობიდან განსადევნად.<ref>{{cite news|url=http://www.iht.com/articles/ap/2008/08/12/europe/EU-Georgia-Abkhazia.php|title=Report: Abkhaz troops pushing Georgians from gorge|publisher=[[International Herald Tribune]]|date=[[2008-08-12]]|accessdate=2008-08-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080813170953/http://www.iht.com/articles/ap/2008/08/12/europe/EU-Georgia-Abkhazia.php|archivedate=2008-08-13}}</ref> ნიუ-იორკ ტაიმზის ცნობით, აფხაზეთის თავდაცვის მინისტრის მოადგილე გარი კუპალბამ განაცხადა, რომ რეგიონში 2500 ქართველი ჯარისკანი იმყოფებოდა, ხოლო 1000 მშვიდობიანმა მოსახლემ არემარე დატოვა ჰუმანიტარული კორიდორის მეშვეობით, რომელიც ჯარისკაცებმა ლტოლვილებს გაუხსნეს, სანამ "ქართველი მეომრების განადგურების ოპერაცია" დაიწყებოდა.<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2008/08/12/world/europe/12georgia.html?_r=1&pagewanted=2&bl&ei=5087&en=682c009bd5b7eaa7&ex=1218686400&oref=slogin|title= Russian Forces Capture Military Base in Georgia|publisher=[[The New York Times]]|date=[[2008-08-11]]|accessdate=2008-08-12}}</ref> [[Gzt.Ru]]-ს ჟურნალისტ მადინა შავლოხოვას თქმით ვოსტოკის სპეცბატალიონის ექსმეთაური სულიმ იამადაევი სამხრეთ ოსეთში იმყოფება ვოსტოკის ბატალიონში. მოგვიანებით ეს ცნობა დაადასტურა მისმა ძმამ, ისა იამადაევმა, ვოსტოკის მეხუთ ბრიგადის მეთაურმა. მისი თქმით სულიმი ვოსტოკის 215 ჯარისკაცს მეთაურობს. ადრე სული იამადაევი რუსეთის სისხლის სამართლის მიერ ძიებაში იმყოფებოდა მკვლელობის გამო ჩეჩნეთის პრეზიდენტ რამზან კადიროვთან კონფლიქტის დროს.<ref>{{cite news|url=http://lenta.ru/news/2008/08/12/sulim/|title=Сулима Ямадаева видели в окрестностях Цхинвали|publisher=[[Lenta.Ru]]|accessdate=2008-08-12|language=Russian}}</ref> საქართველოს ელჩის მოვალეობის შემსრულებელმა ბრიტანეთში განუცხადა სკაი-ნიუზს, რომ რუსული თვითმფრინავები კვლავაც აგრძელებდნენ საქართველოს მშვიდობიანი მოსახლეობის დაბომბვას მოსკოვის მიერ საომარი მოქმედებების შეწყვეტის განცხადების მიუხედავად.<ref>[http://news.sky.com/skynews/Home/World-News/Russia-Georgia-War-Civilian-Targets-Being-Hit-Georgian-Ambassador-Says/Article/200808215076262?lpos=World%2BNews_0&lid=ARTICLE_15076262_Russia-Georgia%2BWar%253A%2BCivilian%2BTargets%2BBeing%2BHit%252C%2BGeorgian%2BAmbassador%2BSays Georgia 'Still Being Bombed'] [[Sky News]] 2008, 12 აგვისტო</ref> სერგეი ბაღაფშის განცხადებით აფხაზურმა ძალებმა აიღეს სოფლები აშარა და ჩხალთა და საქართველოს საზღვრისკენ მიემართებოდნენ. მისი თქმით აფხაზეთი კოდორის ხეობის დიდ ნაწილს აკონტროლებდა.<ref>{{cite news|url=http://www.hurriyet.com.tr/english/home/9640090.asp?gid=244&sz=23317|title=Abkhazia says it controls most of Kodori Valley|publisher=[[Monsters and Critics]]|date=[[2008-08-12]]|accessdate=2008-08-12}}</ref> ასევე იუწყებიან, რომ აფხაზთა 250-კაციანი ჯგუფი ქართულ ძალებს ეომებოდა აფხაზეთის საზღვართან ხეობაში.<ref>{{cite news|url=http://news.sky.com/skynews/Home/World-News/Georgia-Russia-War-Civilians-Killed-And-Wounded-As-Bombers-Attack-Georgian-City-Of-Gori/Article/200808215075784?lpos=World%2BNews_1&lid=ARTICLE_15075784_Georgia-Russia%2BWar%253A%2BCivilians%2BKilled%2BAnd%2BWounded%2BAs%2BBombers%2BAttack%2BGeorgian%2BCity%2BOf%2BGori|title= Russians Bomb Georgian City|publisher=[[Sky News]]|date=[[2008-08-12]]|accessdate=2008-08-12}}</ref> აფხაზეთის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის უფროსმა, ანატოლი ზაიცევმა, განაცხადა, რომ აფხაზეთის ძალებმა ქართველებს ალყა შემოარტყეს კოდორის ხეობაში. მისი თქმით 250 აფხაზ ჯარისკაცს სოფელ ჩხალთასთან ქართველებმა წინააღმდეგობა გაუწიეს. მათ ზურგს მალე გაუმაგრებდა მეორე აფხაზური ჯგუფი.<ref>{{cite news|url=http://www.itar-tass.com/eng/level2.html?NewsID=12950528&PageNum=0|title=Abkhazian forces surround Georgian troops in Kodori Gorge|publisher=[[Itar-Tass]]|date=[[2008-08-12]]|accessdate=2008-08-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080817150606/http://www.itar-tass.com/eng/level2.html?NewsID=12950528&PageNum=0|archivedate=2008-08-17}}</ref> ხოლო აფხაზეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი სერგეი შამბას განცხადებით, აფხაზზებმა საჰაერო იერიში მიიტანეს ქართველების სამხედრო ობიექტებზე კოდორის ზემო წელში.<ref>{{cite news|url=http://www.itar-tass.com/eng/level2.html?NewsID=12949584&PageNum=0|title=Abkhazian units begin operation in Kodori Gorge|publisher=[[Itar-Tass]]|date=[[2008-08-12]]|accessdate=2008-08-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080817150558/http://www.itar-tass.com/eng/level2.html?NewsID=12949584&PageNum=0|archivedate=2008-08-17}}</ref> პარლამეტის წინ შეკრებილ მოსახლეობას საქართველოს პრეზიდენტმა მიხეილ სააკაშვილმა განუცხადა, რომ საქართველო რუს სამშვიდობოებს ოკუპანტებად, ხოლო სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის ტერიტორიებს [[ოკუპირებული ტერიტორიები|ოკუპირებულ ტერიტორიებად]] გამოაცხადებდა. მან ასევე გამოაცხადა, რომ საქართველო [[დსთ|დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობიდან]] გამოდიოდა.<ref>{{cite news|title=Georgia to declare breakaway regions occupied|url=http://www.guardian.co.uk/world/feedarticle/7719140|publisher=[[The Guardian]]|date=2008-08-12|accessdate=2008-08-12}}. From the [[Associated Press]].</ref> საქართველო ასევე სარჩელს აღძრავდა საერთაშორისო სასამართლოში რუსეთის მიერ 2008 და 1993 წლებში ეთნიკური წმენდის გამო.<ref>{{cite news|title=Georgia begins legal move|url=http://www.teletext.co.uk/news/national/7d45e0aa0f7edcc5457a450517ccf53a/Georgia+begins+legal+move.aspx|publisher=[[Teletext Ltd.]]|date=2008-08-12|accessdate=2008-08-12}}</ref> რუსეთის სახელმწიფო დუმის სპიკერის მოადგილემ რუსეთს მოუწოდა აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობის ცნობა, კონფლიქტის გამო. რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილემ, ბორის მალახოვმა, მათი ცნობა ნაადრევად ჩათვალა, ვინაიდან კრიზისი ჯერ გადაწყვეტილი არ იყო.<ref>{{cite news|title=Russian Lawmakers Blame U.S. for Crisis|url=http://www.cnsnews.com/public/content/article.aspx?RsrcID=33983|publisher=[[Cybercast News Service]]|date=2008-08-12|accessdate=2008-08-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090108102341/http://www.cnsnews.com/public/content/article.aspx?RsrcID=33983|archivedate=2009-01-08}}</ref> [[იაპ დე ჰოოპ სხეფერი]], [[ჩრდილოეთ ატლანტიკის ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ნატო]]ს გენერალუი მდივანი, აცხადებს, რომ საქართველო რჩება ნატოს კანდიდატი ქვეყანა, მიუხედავად კონფლიქტისა.<ref>{{cite news|title=NATO chief: Russian cease-fire not enough|url=http://www.iht.com/articles/ap/2008/08/12/europe/EU-NATO-Georgia-Russia.php|publisher=[[International Herald Tribune]]|date=2008-08-12|accessdate=2008-08-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080822074954/http://www.iht.com/articles/ap/2008/08/12/europe/EU-NATO-Georgia-Russia.php|archivedate=2008-08-22}}</ref> მოსკოვში ზავის თაობაზე მოსალაპარაკებლად მყოფ საფრანგეთის პრეზიდენტ [[ნიკოლა სარკოზი]]ს პირად საუბარში პუტინმა განუცხადა, რომ ის „სააკაშვილის „კვერცხებით“ ჩამოკიდებას“ აპირებდა.<ref name="TO">[http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article5147422.ece Vladimir Putin 'wanted to hang Georgian President Saakashvili by the balls' (ვალდიმირ პუტინს სურდა საქართველოს პრეზიდენტი სააკაშვილის „კვეცხებით“ დაკიდება)]. TimesOnline. 14 ნოემბერი, 2008.</ref> გაზეთის ტაიმზის ცნობით, გაოგნებულ სარკოზის პუტინმა უპასუხა "რატომაც არა, ამერიკელებმა ხომ ჩამოკიდეს სადამ ჰუსეინი." ბატონი სარკოზი, რომელსაც რუსეთის ლიდერთან შედარებით გულთბილ დამოკიდებულებას აბრალებენ, ბუშს აკრიტიკებს რუსეთის მიმართ უნიათო დამოკიდებულების გამო. მისი განცხადებით, ბუშმა მას დაურეკა 12 აგვისტოს და მრავალჯერ მოუწოდა არ წასულიყო მოსკოვში ზავის მოსალაპარაკებლად.<ref name="TO" /> == კიბერშეტევა == [[ფაილი:GMFA Site Hacket Screenshot.jpg|thumb|300px|საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს ვებსაიტზე ჰაკერების თავდასხმა.]] 9 აგვისტოსთვის თითქმის ყველა ქართული ინტერნეტდომენი ძიებადი აღარ იყო. რამდენიმე სამინისტროს, საქართველოს ბანკის და პარლამენტის ვეგვერდი ჰაკერების მსხვერპლი გახდა.<ref>[http://www.nytimes.com/2008/08/13/technology/13cyber.html Cyberspace Barrage Preceded Russian Invasion of Georgia] წაკითხულია 11 აგვისტოს, 2008.</ref> საგარეო საქმეთა სამინისტროს ვებსაიტის შინაარსი შეცვალა ჰიტლერისა და სააკაშვილის სურათებმა. 10 აგვისტოს ზოგიერთი ქართული საინფორმაციო სააგენტოს საიტი უკვე ფუნქციონირებდა, ხოლო 11 აგვისტოსთვის უმრავლესობა, მათ შორის სივილ ჯორჯიას ვებსაიტი აღდგა, თუმცა დროდადრო ხარვეზებით. == ფინანსური ბაზრების რეაქცია == ომის გავლენა რუსეთის ფინანსურ ბაზრებზე პირველად შესამჩნევი გახდა რუსეთის სავაჭრო სისტემის კომპოზიტური ინდექსის ბირჟაზე, რომლის მაჩვენებელი 2008 წლის 8 აგვისტოს 15:45 საათზე თბილისის დროით 6%-ით დაეცა, რაც ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი იყო 2007 წლის მაისის შემდეგ. რუსი ანალიტიკოსები აქციების შემდგომ ვარდნას ვარაუდობენ, თუმცა მათი თქმით ეს ვარდნა მოგვიანებით გაბათილდება.<ref>{{cite news |title = Russian Stocks Tank; War With Georgia Feared |publisher = [[Dow Jones & Company]] |date = [[8 August]] 2008 |url = http://www.smartmoney.com/breaking-news/smw/index.cfm?story=20080808091636 |accessdate = 2008-08-10 }}</ref> [[რუსული რუბლი]] ასევე დაეცა სხვა ვალუტებთან მიმართებაში 1%-ით.<ref>{{cite news |title = Russian equities tumble as tensions with Georgia escalate |publisher = [[The Associated Press]] |date = [[8 August]] 2008 |url = http://www.marketwatch.com/news/story/russian-equities-tumble-tensions-georgia/story.aspx?guid=%7BABE5A253-6404-49AC-8C87-56C0EC55A1D6%7D&dist=hplatest |accessdate = 2008-08-10 }}</ref> ქართული ფინანსური ბაზრებიც დანაკლისს განიცდის, რადგან [[Fitch Ratings]] აქვეითებს საქართველოს ვალის რეიტინგის BB- -დან B+ -მდე, საქართველოს დამოუკიდებელი კრედიტუნარიონობის გაუარესების გამო. [[Standard and Poor's]] ასევე აქვეითებს საქართველოს საკრედიტო რეიტინგს.<ref>{{cite news |last = Lesova |first = Polya |title = Fitch lowers Georgia's debt ratings to B+ |publisher = [[MarketWatch]] |date = [[8 August]] 2008 |url = http://www.marketwatch.com/news/story/fitch-lowers-georgias-debt-ratings/story.aspx?guid={FA377F13-52F9-4AA2-A3C2-A57170314903}&dist=msr_2 |accessdate = 2008-08-10 }}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს საკუთარი მნიშვნელოვანი ნავთობისა და გაზის მარაგი არ გააჩნია, ის მნიშვნელოვანი სატრანსპორტო კორიდორის ფუნქციას ასრულებს დასავლეთისთვის და ამგვარად ომის გამო საშიშროება გაჩნდა, რომ [[ბაქო-თბილისი-ჯეიხანის ნავთობსადენი]] დაზიანდეს. ნავთობსადენში წილის 30% [[British petroleum]]-ს უჭირავს.<ref>{{cite news |last = Pagnamenta |first = Robin |title = Analysis: energy pipeline that supplies West threatened by war Georgia conflict |publisher = [[The Times]] |date = [[8 August]] 2008 |url = http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article4484849.ece |accessdate = 2008-08-10 }}</ref> ნავთობსადენი კონფლიქტამდე გამოირთო და ომმა ნავთობსადენის კომპანიას დამატებითი პრობლემები გაუჩინა.<ref>{{cite news |last = Watkins |first = Eric |title = BTC export alternatives on hold as Russia, Georgia clash |publisher = Oil and Gas Journal|date = [[8 August]] 2008 |url = http://www.ogj.com/display_article/336608/7/ONART/none/GenIn/1/BTC-export-alternatives-on-hold-as-Russia,-Georgia-clash/ |accessdate = 2008-08-10 }}</ref> Georgia claims Russia is targeting the pipeline.<ref>{{cite news|url=http://www.reuters.com/article/GCA-Russia/idUSL961816420080809|title=Russian jets targeted major oil pipeline: Georgia|publisher=Reuters|date=2008-08-09|accessdate=2008-08-10}}</ref> 2008 წლის 8 აგვისტოს რუსეთის საჰაერო ძალებმა ფოთი დაბომბეს და სუფსის ნავთობტერმინალს მნიშვნელოვანი ზიანი მიაყენეს.<ref name=ft1> {{cite news | url = http://www.ft.com/cms/s/0/afb43a10-65a3-11dd-a352-0000779fd18c.html | title = UN row flares over Ossetian conflict | publisher = Financial Times (London) | date = 2008-08-08 | accessdate = 2008-08-09 }}</ref> ამ მოვლენებს ნავთობის ფასზე უარყოფითი გავლენა არ მოუხდენია. 8 აგვისტოს ვაჭრობაზე ნავთობის ფასი ნიუ-იორკის მერკანტილურ ბირჟაზე $4,82 დოლარით ვარდება და $115.20 ნიშნულზე ფიქსირდება.<ref> {{cite news | url = http://money.cnn.com/2008/08/08/markets/oil/index.htm | title = Oil sinks to 3-month low | publisher = [[CNN]] | date = 2008-08-08 | accessdate = 2008-08-10 }}</ref> == ომის დაწყების მტკიცებულება == 15 სექტემბერს [[ნიუ-იორკ ტაიმზი|ნიუ-იორკ ტაიმზმა]] გამოაქვეყნა მტკიცებულების დეტალები, რომელიც საქართველომ აშშ-ს და ევროპის სადაზვერვო სამსახურებს გადასცა იმის დასადასტურებლად, რომ რუსული სამხედრო ტექნიკა [[როკის გვირაბი]]ს გავლით ცხინვალის რეგიონში შევიდა იმაზე ერთი დღით ადრე, ვიდრე საქართველო 7 აგვისტოს გვიან ღამით ცხინვალზე შეტევას განახორციელებდა.<ref name="NYT Roki">[http://www.nytimes.com/2008/09/16/world/europe/16georgia.html?_r=1&ref=world&oref=slogin Georgia Offers Fresh Evidence on War’s Start] (საქართველო ახალ მტკიცებულებებს აქვეყნებს ომის დაწყების თაობაზე). ნიუ-იორკ ტაიმზი. 15 სექტემბერი, 2008.</ref> მტკიცებულება შეიცავს სატელეფონო ჩანაწერს ორ ოს სამხედრო მოსამსახურეს შორის. საუბარი ოსურად მიმდინარეობს. ერთი მათგანი, სავარაუდოდ, არის მესაზღვრე, რომელიც როკის გვირაბთან იმყოფებოდა, ხოლო მეორე — მისი მეთაური ცხინვალში. ამ სატელეფონო საუბრების ჩაწერა იმიტომ გახდა შესაძლებელი, რომ ორივე პიროვნება მობილური ოპერატორი “[[მაგთი]]ს” ქსელით სარგებლობდა. პირველ საუბარში, რომელიც 7 აგვისტოს დილის 3:41 საათზეა ჩაწერილი, ოსი მესაზღვრე როკის გვირაბთან, გვარად გასიევი, ეუბნება მის ზემდგომს ცხინვალში, რომ რუსმა პოლკოვნიკმა სთხოვა ოს მესაზღვრეებს ტექნიკური დათვალიერება ჩაუტარონ სამხედრო ტექნიკას, რომელმაც გვირაბი „გადაჭედეს“. ”БМП-ები და სხვა მანქანები გამოუშვეს და გადაჭედეს აქაურობა. ბიჭებიც გარშემო დგანან,” - ამბობს მესაზღვრე როკის გვირაბთან, ნიუ-იორკ ტაიმზის ცნობით. რამდენიმე წუთის შემდეგ ისევ შედგა საუბარი ამ ორ პიროვნებას შორის. მეორე საუბარი ჩაწერილია 3:52 საათზე. ზემდგომი ცხინვალიდან ეკითხება იმავე გასიევს: ”ჯავშანტექნიკა ჩამოვიდა თუ რა ხდება?” ”ჯავშანტექნიკაც და ხალხიც,” - პასუხობს მესაზღვრე. კითხვაზე გამოიარეს თუ არა მათ როკის გვირაბი, იგი პასუხობს: ”კი, 20 წუთის წინ; მე როცა დაგირეკე, ისინი უკვე ჩამოსულები იყვნენ”. ნიუ-იორკ ტაიმზი სტატიაში ასევე აღნიშნავს, რომ ჩანაწერებში არ არის მკაფიოდ საუბარი შეიარაღების რაოდენობაზე და არც იმაზე კეთდება მინიშნება, რომ რუსული ძალები იმ დროს ბრძოლაში მონაწილეობდნენ. საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრი ვანო მერაბიშვილის ცნობით ჩანაწერები ერთი თვით გვიან გამოქვეყნდა, ვინაიდან ისინი ომის დროს დაიკარგა, დაზვერვითი ოპერაციების განმხორციელებელი ჯგუფის თბილისიდან გორში გადასვლის პერიოდში. ოფიციალური რუსეთი სატელეფონო საუბრების ნამდვილობას არ უარყოფს, თუმცა რუსეთის ოფიციალური პირები მნიშვნელოვნად არ მიიჩნევენ აღნიშნულ მტკიცებულებას. რუსმა გენერალ-ლეიტენანტმა [[ნიკოლაი უვაროვი|ნიკოლაი უვაროვმა]], რომელიც ომის დროს თავდაცვის სამინისტროს სპიკერი იყო, ნიუ-იორკ ტაიმზს განუცხადა, რომ ჯარების გადაადგილება სამხრეთ ოსეთისკენ ომის დაწყებამდე იყო ჩვეულებრივი მოვლენა, რაც მიზნად ისახავდა სამხრეთ ოსეთში განთავსებული რუსეთის სამშვიდობო ძალების როტაციას და შევსებას. თუმცა, ნიუ-იორკ ტაიმზი ამასთან აღნიშნავს, რომ ”როგორც მინიმუმ, სატელეფონო საუბრები, რომლებიც აშშ-ს ხელისუფლების წარმომადგენლებმა შეისწავლეს და მიიჩნიეს უტყუარად თუ არა, სანდოდ მაინც, მიანიშნებს იმაზე, რომ რუსულ სამხედრო გადაადგილებებს საქართველოს ტერიტორიაზე, იყო ეს რუტინული თუ მტრული განზრახვით, მანამდე ჰქონდა ადგილი, ვიდრე ამას ხმამაღლა აღიარებდნენ, რის შემდეგაც მოხდა დაძაბულობის გადაზრდა საომარ მოქმედებებში”. == ომის შეფასება == [[ფაილი:Condoleezza Rice Visit to Georgia, Press Conference with Mikheil Saakashvli.JPG|thumb|250px|right|[[აშშ-ის სახელმწიფო მდივანი]] [[კონდოლიზა რაისი]] და [[საქართველოს პრეზიდენტი]] [[მიხეილ სააკაშვილი]] ერთობლივ განცხადებას აკეთებენ. თბილისი, აგვისტო 2008]] [[ფაილი:Dmitry Medvedev 14 November 2008-1.jpg|thumb|250px|right|[[საფრანგეთის პრეზიდენტი]] [[ნიკოლა სარკოზი]], [[რუსეთის პრეზიდენტი]] [[დიმიტრი მედვედევი]], და [[ევროკავშირის საბჭოს გენერალური მდივანი]] [[ხავიერ სოლანა]]. სამიტი ნიცაში, ნოემბერი 2008]] აგვისტოს ომის დაწყებასთან დაკავშირებით, ქართული მხარის მტკიცებულების გამოქვეყნების შემდეგ, რომლის თანახმადაც, თბილისი თავს იცავდა რუსული აგრესიის წინააღმდეგ, 6 ნოემბერს გამოქვეყნდა ”დამოუკიდებელი სამხედრო ექსპერტების მიერ მოწოდებული ახალი შეფასებები”, რომელიც, ეჭვქვეშ აყენებს თბილისის განცხადებებს.<ref name="NYT Q">[http://www.nytimes.com/2008/11/07/world/europe/07georgia.html?pagewanted=1&_r=1&ref=europe Georgia Claims on Russia War Called Into Question] (საქართველოს მტკიცებულებები რუსეთთან ომის შესახებ საეჭვო ხდება). ნიუ-იორკ ტაიმზი. 6 ნოემბერი, 2008.</ref> ინფორმაცია ეყრდნობა [[ეუთო]]ს სამხედრო დამკვირვებლების მოხსენებებს. ეუთოს მისია დამკვირვებლების მეშვეობით კონფლიქტის ზონაში რეგულარულ მონიტორინგს აწარმოებდა 8 აგვისტომდე, რის შემდეგაც ისინი იძულებულები გახდნენ ცხინვალი დაეტოვებინათ. ნიუ-იორკ ტაიმზის ცნობით, ეს მოხსენებები ”არც ყოვლის მომცველია და არც საკმარისად ამომწურავი იმისათვის, რომ წერტილი დაესვას ხანგრძლივ დავას იმის თაობაზე, თუ ვინ არის დამნაშავე ომის დაწყებაში... თუმცა, ისინი [დამკვირვებლების მოხსენებები] გარკვეულ კითხვებს ბადებს ქართული მხარის დაჟინებული განცხადების სიზუსტესა და პატიოსნებაზე იმასთან დაკავშირებით, რომ სეპარატისტული სამხრეთ ოსეთის დედაქალაქის, ცხინვალის დაბომბვა ზუსტი ოპერაცია იყო”. [[ფაილი:DSCF0207.JPG|thumb|250px|right| ქართველების აქცია რუსული აგრესიის წინააღმდეგ [[ბრიუსელი|ბრიუსელში]],[[ბელგია]]]] გაზეთის ცნობით, ეუთო-ს რამდენიმე დამკვირვებლის, რომელთა შორის არიან ფინელი მაიორი; სადესანტო ჯარების ბელორუსიელი კაპიტანი და პოლონელი სამოქალაქო პირი, დაკვირვებები გახდა საგანი იმ ორი კონფიდენციალური ბრიფინგისა, რომლებიც თბილისში უცხოელი დიპლომატებისთვის გაიმართა - ერთი აგვისტოში და ერთიც ოქტომბერში. შეხვედრის შინაარსის დეტალები დაადასტურა სამმა დასავლელმა და ერთმა რუსმა დიპლომატმა და არ უარყო ეუთოს მისიამ თბილისში. ამ მოხსენებების თანახმად, კონფლიქტის ზონაში განთავსებულმა ეუთოს დამკვირვებლებმა დიდი რაოდენობით ქართული საარტილერიო და სარაკეტო სისტემები იხილეს, რომლებიც 7 აგვისტოს 15:00 საათზე [[გორი]]ს ჩრდილოეთით მდებარე გზებზე იყო თავმოყრილი. 7 აგვისტოს საღამოს, დაახლოებით 19:00 სთ-ზე პრეზიდენტმა სააკაშვილმა ცეცხლის ცალმხრივად შეწყვეტის შესახებ გააკეთა განცხადება; თუმცა, რამდენიმე საათში სროლები კვლავ განახლდა. საქართველოს ხელისუფლების წარმომადგენელთა თქმით, ოსმა სეპარატისტებმა დაარღვიეს ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება და ქართული სოფლების დაბომბვა დაიწყეს. [[ზაზა გოგავა]]მ, რომელიც მაშინ შეიარაღებული ძალების გაერთიანებული შტაბის უფროსი იყო, აგვისტოს მოვლენების შემსწავლელი დროებითი საპარლამენტო კომისიის სხდომაზე განაცხადა: {{ციტატა|2008 წლის 7 აგვისტოს 23:35 საათზე დახურული სპეცკავშირის ტელეფონზე უმაღლესი მთავარსარდლისგან [პრეზიდენტ სააკაშვილისგან] ირეკება და ვიღებ ბრძანებას: 1. შეაჩერეთ რუსეთიდან საქართველოს ტერიტორიაზე შემოჭრილი ყველანაირი ძალები; 2. ჩაახშვეთ ის საცეცხლე წერტილები, რომლებიც ესვრიან ქართულ პოსტებს და 3. აღნიშნული ოპერაციის განხორციელების დროს დაიცავით მშვიდობიანი მოსახლეობა.|ზაზა გოგავა, შეიარაღებული ძალების გაერთიანებული შტაბის უფროსი}} თუმცა ეუთო-ს დამკვირვებლები აცხადებენ, რომ მათ არ გაუგიათ ქართული სოფლების დაბომბვის ხმა მანამ, სანამ ქართული მხარე დაიწყებდა დაბომბვას. {{ციტატა|იმ ოთხი სოფლიდან, რომლებზეც ქართული მხარე ამბობს, რომ დაიბომბა, სულ ცოტა ორი მდებარეობს ცხინვალში [ეუთო-ს] დამკვირვებელთა ოფისის მახლობლად და დამკვირვებლები იქ, სავარაუდოდ, გაიგებდნენ საარტილერიო ცეცხლის ხმას ახლომდებარე ტერიტორიიდან.|ნიუ-იორკ ტაიმზი ეუთოს დამკვირვებელთა შეფასებებზე დაყრდნობით}} დამკვირვებლებმა დაითვალეს, რომ მას შემდეგ რაც 7 აგვისტოს 23:35 საათზე ქართულმა მხარემ დაბომბვა დაიწყო, ჭურვები ცხინვალში ფეთქდებოდა 15-დან 20-წამამდე ინტერვალით. ხოლო 00:35 საათზე დამკვირვებლებმა დაითვალეს სულ ცოტა 100 ჭურვის აფეთქება ცხინვალში, მათ შორის 48 ეუთოს ოფისთან ახლოს აფეთქდა, რომელიც ცხინვალში დასახლებულ უბანში იყო განთავსებული და რომელიც დაზიანდა, წერს გაზეთი, დამკვირვებლების მოხსენებებზე დაყრდნობით. ზაზა გოგავამ, გაერთიანებული შტაბის ყოფილმა ხელმძღვანელმა და [[ალექსანდრე ლომაია]]მ, ეროვნული უშიშროების საბჭოს მდივანმა, განუცხადეს პარლამენტის დროებით კომისიას, რომ ქართულმა მხარემ ”[[გრადი]]ს” ტიპის რაკეტები მხოლოდ ოსური საცეცხლე პოზიციების გასანეიტრალებლად გამოიყენა ცხინვალის ე.წ. ვერხნი გოროდოკში, რომელიც, მათი თქმით, დასახლებულ პუნქტს არ წარმოადგენს. მათივე თქმით, ცხინვალის ცენტრში საცეცხლე პოზიციების ჩასახშობად გამოყენებულ იქნა თანამედროვე, ზუსტი დამიზნების, [[DANA]]-ს ტიპის თვითმავალი საარტილერიო სისტემები. ქართველმა მაღალჩინოსნებმა ასევე განაცხადეს, რომ სეპარატისტული ძალები იყენებდნენ სამოქალაქო ობიექტებს არტილერიის დასამალად, საიდანაც შემდეგ ქართულ სოფლებს უხსნიდნენ ცეცხლს. ქართული მხარის ჩვენებები ეჭვის ქვეშ დააყენა [[ბრიტანეთის არმია|ბრიტანეთის არმიის]] ყოფილმა კაპიტანმა [[რაიან გრისტი|რაიან გრისტმა]], რომელსაც ომის დაწყებისას საქართველოში ეუთოს მისიაში მაღალი თანამდებობა ეკავა. გრისტის თქმით, მას მუდმივი კონტაქტები ჰქონდა იმ ღამეს ყველა მხარესთან, ცხინვალის ოფისთან და გადამდგარ ბრიტანელ სამხედრო ოფიცერთან სტივენ იანგთან, რომელიც მონიტორინგის ჯგუფს ხელმძღვანელობს. {{ციტატა|ჩემთვის ნათელი იყო, რომ თავდასხმა იყო აბსოლუტურად განურჩეველი და არაპროპორციული ნებისმიერი პროვოკაციის მიმართ, თუ ასეთი [პროვოკაცია] საერთოდ არსებობდა... ჩემი აზრით, თავდასხმა აშკარად იყო განურჩეველი თავდასხმა ქალაქზე.|რაიან გრისტი, ბრიტანეთის არმიის ყოფილი კაპიტანი}} აგვისტოში გრისტმა ევროკავშირის დიპლომატებისთვის საინფორმაციო ბრიფინგი გამართა, რომელიც ეფუძნებოდა დამკვირვებელთა მოხსენებებს და მის საკუთარ შეფასებებს. შემდეგ მან გაურკვეველ ვითარებებში თანამდებობა დატოვა. მეორე ბრიფინგს, რომელიც ოქტომბერში საქართველოში სტუმრად მყოფი სამხედრო ატაშეებისთვის გაიმართა, უკვე [[სტივენ იანგი]] უძღვებოდა. იანგმა გაიმეორა დამკვირვებელთა შეფასებები, რომლის თანახმადაც 7 აგვისტოს ღამით ქართული სოფლების ინტენსიური დაბომბვა არ განხორციელებულა. {{ციტატა|რომ ყოფილიყო რაიმე ინტენსიური დაბომბვა იმ რაიონებში, რომლებიც ქართული მხარის მტკიცებით დაიბომბა, ჩვენი დამკვირვებლები გაიგებდნენ ამას, თუმცა მათ ეს არ გაუგიათ. მათ მხოლოდ მცირეკალიბრიანი იარაღიდან აქა-იქ სროლების ხმა გაიგეს.|სტივენ იანგი, ბრიტანეთის სამხედრო ოფიცერი}} ნიუ-იორკ ტაიმზი ამ მიმოხილვაში წერს, რომ ჯერ კიდევ გაურკვეველი რჩება ერთი უმნიშვნელოვანესი საკითხი: რა შეიცვალა საქართველოსთვის 7 აგვისტოს 19:00 სთ-სა და იმავე ღამის, 11:30 სთ-ს შორის — ანუ იმ პერიოდში, როდესაც ჯერ პრეზიდენტმა სააკაშვილმა ცალმხრივი ცეცხლის შეწყვეტა გამოაცხადა და შემდეგ უკვე როდესაც, პრეზიდეტმა სააკშვილმა ცეცხლის გახსნის ბრძანება გასცა. საქართველოს ხელისუფლების წარმომადგენლებმა ეს შეფასებები უარყვეს. {{ციტატა|ეს ინფორმაცია, მე არ ვიცი ეს რა არის და როგორ დასტურდება... არსებობს იმდენი მტკიცებულება ქართულ სოფლებზე განხორციელებული თავდასხმების შესახებ და იმდენი მტკიცებულება რუსული სამხედრო კონტინგენტის ზრდის თაობაზე, რომ საერთო ჯამში ეს არ ცვლის მოვლენების ზოგად სურათს.|გიგა ბოკერია, საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე, ნიუ-იორკ ტაიმზისთვის მიცემულ ინტერვიუში.}} 12 ნოემბერს საერთაშორისო პრესაში გამოქვეყნებული კრიტიკული სტატიების საპასუხოდ პრესკონფერენციაზე საქართველოს რეინტეგრაციის მინისტრმა [[თემურ იაკობაშვილი|თემურ იაკობაშვილმა]] რუსეთის მიერ საქართველოს წინააღმდეგ საინფორმაციო კამპანიისთვის დაფინანსების შესახებ განაცხადა.<ref>[http://www.civil.ge/geo/article.php?id=19984 იაკობაშვილი საქართველოს წინააღმდეგ დაგეგმილ მედია კამპანიაზე საუბრობს] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111126060626/http://www.civil.ge/geo/article.php?id=19984 |date=2011-11-26 }}. სივილ ჯორჯია. 12 ნოემბერი, 2008.</ref> რამდენიმე დღით ადრე პარლამენტმა ამასთან დაკავშირებით უცხოური მედიის მონიტორინგის ჯგუფი ჩამოაყალიბა. [[2011]] წლის 21 ნოემბერს რუსეთის პრეზიდენტმა დიმიტრი მედვედევმა, ვლადიკავკაზში სამხედროებთან გამართულ შეხვედრაზე განაცხადა: "რომ არ ყოფილიყო ომი საქართველოსთან, რუსეთის უარყოფითი პოზიციის მიუხედავად, ნატო-ში რამდენიმე ქვეყანას ერთად მიიღებდნენ". მისი თქმით, რომ არა 2008 წლის ომი, ახლა სხვა გეოპოლიტიკური ვითარება იქნებოდა და რუსეთის პოზიციის გაუთვალისწინებლად, ჩრდილო-ატლანტიკური ალიანსი რამდენიმე ქვეყანას ნატო-ში ხელოვნურად შეათრევდა.<ref>[http://www.presage.tv/?m=news&NID=20548 დიმიტრი მედვედევი - რომ არ ყოფილიყო ომი საქართველოსთან, ნატო-ში რამდენიმე ქვეყანას ერთად მიიღებდნენ // Presage.tv]</ref> == იხილეთ აგრეთვე == * [[რუსეთ-საქართველოს ომის გმირები (2008)]] == ლიტერატურა == *''რასმუსი, რონალდ დ.'' „მცირე ომი, რომელმაც შეძრა მსოფლიო“, თბილისი, 2010 ISBN 978-9941-9126-6-5 * [[გიორგი ყარყარაშვილი|''ყარყარაშვილი, გ.'']], „ეს ჩვენი სამშობლო იწვის“, თბილისი, 2009 ISBN 9941019606. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|South Ossetia war, 2008}} * [http://www.newsgeorgia.ge/ newsgeorgia.ge] — ერთადერთი ქართულენოვანი საინფორმაციო ვებსაიტი, რომელიც ომის პირველ დღეებში ფუნქციონირებდა. * [http://www.nytimes.com/slideshow/2008/08/09/world/20080809-GEORGIA_index.html მიმდინარე მოვლენები ნიუ-იორკ ტაიმზის ვებგვერდზე (სურათები და რეპორტაჟი)] * {{ru icon}} [http://www.ej.ru/?a=note&id=8288 ეჟედნევნი ჟურნალის სტატია-ანალიზი სამხრეთ ოსეთის მოვლენებზე და წინაპირობებზე] * {{en icon}}{{fr}} [http://graphics8.nytimes.com/packages/pdf/world/2008/08/20080813_GEORGIA_ACCORD.pdf საზავო ხელშეკრულების ექვსი პუნქტი] - ერთ-ერთი პუნქტი რუსეთს სამშვიდობო ფუნქციას აკისრებს ექვსი თვის განმავლობაში. * [http://www.nytimes.com/interactive/2008/08/15/world/europe/20080815-georgia3/index.html# ლტოლვილები - ფოტოჟურნალი] * [http://kavkazcenter.com/russ/content/2008/09/30/61325.shtml А. Илларионов: «Россия сама подготовила и начала войну против Грузии»] * [http://www.civil.ge/geo/article.php?id=19940 New York Times: საქართველოს განცხადებები ომთან დაკავშირებით საეჭვო ხდება] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111126060639/http://www.civil.ge/geo/article.php?id=19940 |date=2011-11-26 }}. სივილ ჯორჯია. 7 ნოემბერი, 2008. * [http://www.civil.ge/geo/article.php?id=20026 საქართველოს მთავრობის განმარტებების მედიის ცნობებზე ომის დაწყებასთან დაკავშირებით] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111126062533/http://www.civil.ge/geo/article.php?id=20026 |date=2011-11-26 }}; * [http://www.ej.ru/?a=note&id=8589 ომის წინა და პირველი დღეების ჟურნალისტური გამოიძიება]. იულია ლატინინა. ეჟედნევნი ჟურნალ. 21 ნოემბერი, 2008. * [http://www.ej.ru/?a=note&id=8611 ომის მსვლელობის ჟურნალისტური გამოძიება] (გაგრძელება). იულია ლატინინა. ეჟედნევნი ჟურნალ. 29 ნოემბერი, 2008. == სქოლიო == <div class="reflist4" style="height: 200px; overflow: auto; padding: 3px" >{{reflist|3}}</div> {{პოსტსაბჭოთა ქვეყნები}} {{მიხეილ სააკაშვილი}} {{ცივი ომის შემდგომი კონფლიქტები ევროპაში}} {{შემოსევები საქართველოში}} [[კატეგორია:საქართველოს უახლესი ისტორია]] [[კატეგორია:სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტი]] [[კატეგორია:საქართველოს ომები]] [[კატეგორია:რუსეთის ომები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ომები]] [[კატეგორია:რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობები]] [[კატეგორია:მიხეილ სააკაშვილი]] f0gh9tl20frtysa3mvibif5wzdmbhhq 0 72550 4407954 2890815 2022-08-17T11:09:17Z 2A0B:6204:23BF:DC00:1086:BF1F:41EF:62F wikitext text/x-wiki [[სურათი:Congestive_heart_failure_x-ray.png|thumb|220px|მკერდის რენტგენი, რომელზეც ჩანს გულის მწვავე უკმარისობის გამო გადიდებული გულის სილუეტი]] '''გულის მწვავე უკმარისობა''', იგივე '''გულის კუმშვადობის დაქვეითება''' განპირობებულია შემდეგი ფაქტორებით: # გულის გადატვირთვის შედეგად ვითარდება მიოკარდიუმის კუმშვადობის დაქვეითება და ამ დროს მას არ შეუძლია შეასრულოს ის მუშაობა, რომელიც მოეთხოვება. კომპენსატორული შესაძლებლობები კი ამოწურულია, ეს არის გულის ჰემოდიანამიკური უკმარისობა; # მიოკარდიუმში მეტაბოლიზმის და ენერგეტიკული პროცესების დარღვევით, რომელსაც გულის ენერგეტიკულ-დინამიკურ უკმარისობას უწო5დებენ. == ეტიოლოგია == გულის მწვავე უკმარისობის განვითარების მიზეზი შეიძლება იყოს გულის ინფარქტი, გულის მანკი და არითმია, მწვავე ჰიპოქსია, ჰიპოკალიემია, ენდო- და ეგზოგენური ინტოქსიკაციის, თირკმლების და [[ღვიძლი]]ს მწვავე უკმარისობა, სეფსისი, ალერგიული და ანაფილაქსიური რეაქციები, [[ფილტვი]]ს სპეციფიკური და არასპეციფიკური ქრონიკული ჩირქოვანი დაავადებანი, ჰიპერტონიული დაავადებანი, კორონაროსკლეროზი და ჰიპოვოლემია. == პათოგენეზი == გულის მწვავე უკმარისობის განვითარებაში გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს ნივთიერებათა ცვლის ბიოქიმიური პროცესების ცოდნას, რომელიც საფუძვლად უდევს გულის მოქმედებას. მიოკარდიუმში ნივთიერებათა ცვლის პროცესი სამი ფაზისგან შედგება: # ენერგიის განთავისუფლება # ენერგიის შენახვა # ენერგიის გამოყენება ენერგიის ოპტიმალური განთავისუფლება, შენახვა და გამოყენება უზრუნველყოფს გულის მიერ ადეკვატური მექანიკური მუშაობის შესრულებას. გულის მწვავე უკმარისობის დროს ადგილი აქვს წყალელექტრონული ბალანსის, თირკმელებისა და ფილტვების (ჰიპოქსია)ფუნქციების დარღვევას. ამაში წამყვანი როლი ექსტრაკარდიალურ, განსაკუთრებით ნეიროენდოკრინულ ფაქტორებს ენიჭება. მიოკარდიუმში ნივთიერებათა ცვლის დარღვევისა და ამის შემდეგ გულის კუმშვადობის უნარის დაქვეითება იწვევს სისხლის გამოდენის შემცირებას, ვენური წნევის მომატებას, ცირკულირებადი [[სისხლი]]ს მოცულობის გაზრდას, მიკროცირკულაციისა და სისხლის რეოლოგიური თვისებების დარღვევას. == გულის მწვავე უკმარისობის კლინიკა == გულის მწვავე უკმარისობისათვის დამახასიათებელია შემდეგი ნიშნები: * ტაქიკარდია * ქოშინი * გულის საზღვრების გადიდება * კანისა და ლორწოვანი გარსების ციანოზი * კანის საფარველის პასტოზობა და ქსოვილის შეშუპება * ღვიძლის გადიდება * უძილობა * აგზებადობა * გულისრევა * ტკივილი მარჯვენა ფერდქვეშა მიდამოში * დისპეფსიური მოვლენები == გულის მარცხენა პარკუჭის მწვავე უკმარისობა (კარდიალური ასთმა, ფილტვების შეშუპება) == გულის უკმარისობის ყველაზე ხშირ ფორმას მარცხენა პარკუჭის მწვავე უკმარისობა(ანუ კარდიალური ასთმა)წარმოადგენს. იგი უხშირესად აღენიშნებათ მიტრალური მანკით, კორონარული სკლეროზით, გულის ინფარქტით, ჰიპერტონიული დაავადებით, გლომერულონეფრიტით, ტოქსიკოინფექციური დაავადებით შეპყრობილ ავადმყოფებს. გულის მარცხენა პარკუჭის მწვავე უკმარისობას ხელს უწყობს აგრეთვე მისი სისხლით მომარაგების არახელსაყრელი ფიზილოგიური თავისებურება. ეს იმაში გამოიხატება, რომ მარცხენა კორონარული არტერია სისხლს აწვდის მარცხენა პარკუჭის კუნთებს მხოლოდ დიასტოლის ფაზაში და სისხლის დინებას წყვეტილი ხასიათი აქვს, მარჯვენა პარკუჭის კორონარულ სისხლძარღვებში და სხვა ორგანოებში სისხლის დინებისგან განსხვავებით. ამავე დროს სისხლის გამოდენის ყოველგვარი შემცირება(გულის კუნთის ძლიერი სისუსტე, სისხლძარღვების მაღალი პერიფერიული წინააღმდეგობა, ჰიპოვოლემია, დაბალი დიასტოლური წნევადა სხვ.) უფრო მეტად თრგუნავს კორონარული სისხლის მიმოქცევას და ასუსტებს გულის კუნთის მუშაობას (გ. რიაბოვი, 1984). გულის მარცხენა პარკუჭის მწვავე უკმარისობის ყველაზე უმძიმეს გამოვლინებას ფილტვების შეშუპება წარმოადგენს. ჩვეულებრივ გულის მარცხენა პარკუჭის მწვავე უკმარისობის გამოვლინებას წარმოადგენს კარდიალური ასთმა, რომელსაც ახასიათებს შემდეგი ნიშნები: მოულოდნელი, სწრაფი განვითარება უფრო ღამით, ძლიერი ქოშინი, მოხრჩობის გრძნობა, სუნთქვა 30-40 წუთში, ციანოზი, მოუსვენრობა, მდებარეობის ხშირი შეცვლა შვებას არ აძლევს, უფრო ხშირად მჯდომარე მდგომარეობაშია, შეშინებულია, ცივ ოფლს ასხამს, ხველა დასაწყისში მშრალია, შემდეგ კი ეწყება ლორწოვანი, ქაფნარევი ნახველის გამოყოფა, რომელსაც სისხლის ზოლები ურევია, რაც ფილტვების შეშუპებაზე მიუთითებს. ფიზიკალური მონაცემები: გულის და ზოგჯერ აორტის განივი საზღვრები გაგანიერებულია, გულის ტონები მოყრუებული, მოისმინება შუილი, აღინიშნება არითმია, იმისდა მიხედვით თუ რა ეტიოლოგიური ფაქტორი უდევს საფუძვლად კარდიალური ასთმის განვითარებას, აუსკულტაციით ფილტვების ქვემო წილებში, განსაკუთრებით უკან, მოისმინება მსხვილ და წვრილბუშტუკოვანი ხიხინი, ზემო წილებში კი მსტვინავი ხასიათის ხიხინი ან ვეზიკულარული სუნთქვა. == გულის მარჯვენა პარკუჭის მწვავე უკმარისობა (გმპმუ) == გულის პარკუჭების მწვავე უკმარისობების ეს ფორმა შედარებით იშვიათია და ძირითადად გვხვდება გულის მარცხენა პარკუჭის მწვავე უკმარისობის ფონზე. მისი განვითარება როგორც წესი, დაკავშირებულია მარჯვენა გულის გადატვირთვასთან, როგორც მაგალითად, ციტრატული სისხლის, რენტგენოკონტრასტული და ჰიპერტონული ხსნარების სწრაფი გადასხმა. ისინი იწვევენ სისხლის მიმოქცევის მცირე წრეში სისხლძარღვთა სპაზმს და წინააღმდეგობის გაძლიერებას, მარჯვენა პარკუჭის მწვავე უკმარისობა ყოველთვის ვითარდება ფილტვის არტერიის ემბოლიისა და ფილტვის მცირეკეროვანი მრავლობითი ინფარქტის დროს. იგი შეიძლება განვითარდეს აგრეთვე ქრონიკული ბრონქიტის, ფილტვის ემფიზემისა ქრონიკული ჩირქოვანი დაავადების დროს, პნევმოსკლეროზის,[[სპონტანური პნევმოთორაქსი]]ს, დიდი მოცულობის ექსუდაციური პლევრიტის, [[გულის მიტრალური სტენოზი]]ს და სხვა. დროს. ავადმყოფი უჩივის თავბრუს, ჰაერის უკმარისობას, გულისრევას, აგზნებულია. გმპმუ-ს კარდინალირი ნიშნებია: სისხლის მიმოქცევის დიდ წრეში შეგუბებითი მოვლენები, ცენტრალურივენური წნევის მკვეთრი მომატება, ღვიძლის მწვავე გადიდება და დაბერილი, კისრის მფეთქავი ვენები. დამახასიათებელია აგრეთვე [[ტაქიკარდია]],[[ ჰიპოტონია]], [[ციანოზი]], ქოშინი, ეპიგასტრიუმის მიდამოს(ღვიძლის) პულსაცია; სხეულის ზოგადი შეშუპება, ღრუებში სითხის დაგროვება, [[ოლიგურია]] და სხვ. ფიზიკალურად გულის მარჯვენა საზღვარი გაგანიერებულია, გულის ტონები მოყრუებული, ხშირად სახეზეა ექსტრასისტოლური არითმია, ზოგჯერ სამკარიან სარქველზე მოისმის შუილი, ფილტვების ქვემო წილში აუსკულტაციით — სველი სუბკრეპიტული ხიხინი. == დიაგნოსტიკა == გულის მწვავე უკმარისობის დიაგნოსტიკა ემყარება კლინიკურ, ლაბორატორიულ და ინსტრუმენტულ გამოკვლევებს.[[ელექტროკარდიოგრაფია]](ეკგ) სრულ წარმოდგენას გვაძლევს გულის ისეთ ფუნქციურ მდგომარეობაზე, როგორიცაა ავტომატიზმი, აგზნებადობა და გამტარებლობა. ეკგ საშუალებას იძლევა დადგინდეს ჰიპოქსიასთან და ელექტროლიტურ დარღვევებთან დაკავშირებული ცვლილებები მიოკარდიუმში. მიოკარდიუმის კუმშვადობის უნარის დაგენას აწარმოებენ გულის მარჯვენა და მარცხენა პარკუჭების სისტოლის პოლიკარდიოგრაფიული ფაზური ანალიზით, აწარმოებენ გულის ჰიპოდინამიკის სინდრომის დადგენას. რეოგრაფია უპირატესად გულის მარჯვენა ან მარცხენა ნეხევრის დაზიანების დიფერენციალური დიაგნოსტიკის საშუალებას იძლევა. ჰეტეროპოლარული რეოგრაფიით შეიძლება დადგინდეს გულის სისტოლური და წუთმოცულობა. ექოკარდიოგრაფიით იკვლევენ გულის საკნების მოცულობის ცვლილებას, მათი კედლების სისქეს, მიოკარდიუმის მასას. კომპიუტერული ექოკარდიოგრაფია პოლიკარდიოგრაფიასთან შეხამებით სშუალებას იძლევა ნაადრევად იქნეს გამოვლენილი დიასტოლის ფაზის დარღვევა გმუ-ის დროს. ცენტრალური ვენური წნევის გამოკვლევა გვეხმარება გმუ-ის დიაგნოზის, განსაკუთრებით გულის მარჯვენა ნახევრის უკმარისობის დადგენაში. == გულის მწვავე უკმარისობის ინტენსიური თერაპიის პრინციპები == გმუ-ბის დროს ინტენსიური თერაპიის ძირითადი ამოცანაა: 1) ფსიქიკური აგზნების მოხსნა;2) ორგანიზმის [[ჟანგბადი]]თ უზრუნველყოფა;3)გულში სისხლის მოდენის შემცირება — სისხლის მიმოქცევის დიდი და მცირე წრის განტვირთვა;4)გულის კუმშვადობის ფუნქციის გაუმჯობესება;5)ელექტროლიტური ცვლის და აციდოზის დარღვევის კორექცია; 6)[[ვიტამინები]]თ უზრუნველყოფა. ==ლიტერატურა== * გ. ცანავა — „პრაქტიკული რეანიმატოლოგიისა და ინტენსიური თერაპიის საფუძვლები“ {{ჯანმრთელობა}} [[კატეგორია:კარდიოლოგია]] penpxpnbai6p9cr1ifpezqvlyb8h3ai 0 75225 4407788 4407217 2022-08-16T19:39:06Z 95.104.37.236 მომხმარებლის [[სპეციალური:წვლილი/გიო ოქრო|გიო ოქრო]] ცვლილებების გაუქმება (№4407217) wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ტელეარხი | არხის_სახელწოდება = ნიკელოდეონი | სრული_სახელწოდება = | ლოგო = Nickelodeon_2009_logo.svg | ქვეყანა = აშშ | მაუწყებლობის_ზონა = მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანა | მაუწყებლობის_არხი =[[Nick at Nite]], [[Nicktoons Network]], [[Noggin]], [[TV Land]], [[The N]], [[Nick Jr.]], [[Nickelodeon Games and Sports]], [[VH1]], [[VH1 Classic]] და კიდევ [[MTV Networks]]-ის სხვა არხი | დაფუძნდა = [[1 აპრილი]], [[1979]] | დამფუძნებელი = | მფლობელი = [[MTV Networks]] ([[Viacom]]) | ხელმძღვანელები = [[MTV Networks]] ([[Viacom]]) | სლოგანი = | საიტი = [http://www.nick.co.uk {{PAGENAME}}] }} '''Nickelodeon''' ({{lang-ka|ნიკელოდეონი}}) — [[ამერიკა|ამერიკული]] სატელევიზიო არხი. ის დაფუძნებულია [[1977]] წელს [[აშშ|შეერთებულ შტატებში]]. [[1979]] წლის [[1 აპრილი|1 აპრილიდან]] ტელეკომპანია მაუწყებლობა დაიწყო აშშ-ის მთელ ტერიტორიაზე. ამჟამად ტელეკომპანია ტრანსლირებს მსოფლიო თითქმის ყველა ენაზე, მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანაში. ==არხის გადაცემები== === 90-იანი წლების ანიმაციური სერიალები === * [[პაწაინა ონავრები|პაწაწინა ონავრები]] ([[1991]]-[[1993]], [[1997]]-[[1999]]) * [[რენის და სტიმპის შოუ]] ([[1991]]-[[1995]]) * [[როკოს ახალი ცხოვრება]] ([[1993]], [[1995]]) * [[ააა! ნამდვილი მონსტრები]] ([[1994]], [[1996]]) * [[ჰეი, არნოლდ!]] ([[1996]]-[[2000]]) * [[ძაღლკატა]] ([[1998]]-[[2000]]) === თანამედროვე ანიმაციური სერიალები === * [[ღრუბელი ბობი კვადრატული შარვალი (ანიმაციური სერიალი)]] ([[1999]]-დან) * [[ონავრები გაიზარდნენ]] ([[2003]]-[[2004]]) * [[როგორ ლაპარაკობს ჯინჯერ ფუტლი]] ([[2000]]-[[2004]]) * [[ჯიმი ნეიტრონის-ბიჭი გენიოსის თავგადასავლები]] ([[2002]]-[[2003]]) * [[ტორნბერების ველური ოჯახი]] ([[2003]]) === თანამედროვე ანიმაციური სერიალები === *[[ანუბისის სახლი]] (House of Anubis) ([[2011]]-დან) *[[წინ წარმატებისკენ]] (Big Time Rush) ([[2009]]-დან) *[[აიქარლი]] (2007-2012) *[[იღბლიანი ტორი]] (Victorious) (2010-2013) *[[სემი და კეტი]] (Sam & Cat) ([[2013]]-დან) == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.nick.co.uk Nickelodeon-ის ოფიციალური საიტი] * [http://nickelodeon.ru/ რუსული საიტი] * [http://www.nick.de გერმანული საიტი] * [http://www.nickelodeon.dk დანიური საიტი] * [http://www.nickelodeon.se შვედური საიტი] * [http://www.nickelodeon.pt პორტუგალიური საიტი] * [http://www.nickelodeon.fr ფრანგული საიტი] * [http://nicktv.it იტალიური საიტი] * [http://nickelodeon.es ესპანური საიტი] * [http://nick.co.kr კორეული საიტი] * [http://nickelodeon.nl ნიდერლანდური საიტი] * [http://www.nickelodeon.com.tr თურქული საიტი] * [https://nicktvgeorgia.webnode.ru/ ქართული საიტი] [[კატეგორია:ტელეკომპანიები]] c432auxh1dm6wz0kdwkfytdvo1siklw 4407789 4407788 2022-08-16T19:42:21Z გიო ოქრო 84301 [[Special:Contributions/95.104.37.236|95.104.37.236]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:გიო ოქრო|გიო ოქრო]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ტელეარხი | არხის_სახელწოდება = ნიკელოდეონი | სრული_სახელწოდება = | ლოგო = Nickelodeon_2009_logo.svg | ქვეყანა = აშშ | მაუწყებლობის_ზონა = მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანა | მაუწყებლობის_არხი =[[Nick at Nite]], [[Nicktoons Network]], [[Noggin]], [[TV Land]], [[The N]], [[Nick Jr.]], [[Nickelodeon Games and Sports]], [[VH1]], [[VH1 Classic]] და კიდევ [[MTV Networks]]-ის სხვა არხი | დაფუძნდა = [[1 აპრილი]], [[1979]] | დამფუძნებელი = | მფლობელი = [[MTV Networks]] ([[Viacom]]) | ხელმძღვანელები = [[MTV Networks]] ([[Viacom]]) | სლოგანი = | საიტი = [http://www.nick.co.uk {{PAGENAME}}] }} '''Nickelodeon''' ({{lang-ka|ნიკელოდეონი}}) — [[ამერიკა|ამერიკული]] სატელევიზიო არხი. ის დაფუძნებულია [[1977]] წელს [[აშშ|შეერთებულ შტატებში]]. [[1979]] წლის [[1 აპრილი|1 აპრილიდან]] ტელეკომპანია მაუწყებლობა დაიწყო აშშ-ის მთელ ტერიტორიაზე. ამჟამად ტელეკომპანია ტრანსლირებს მსოფლიო თითქმის ყველა ენაზე, მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანაში. ==არხის გადაცემები== === 90-იანი წლების ანიმაციური სერიალები === * [[პაწაინა ონავრები|პაწაწინა ონავრები]] ([[1991]]-[[1993]], [[1997]]-[[1999]]) * [[რენის და სტიმპის შოუ]] ([[1991]]-[[1995]]) * [[როკოს ახალი ცხოვრება]] ([[1993]], [[1995]]) * [[ააა! ნამდვილი მონსტრები]] ([[1994]], [[1996]]) * [[ჰეი, არნოლდ!]] ([[1996]]-[[2000]]) * [[ძაღლკატა]] ([[1998]]-[[2000]]) === თანამედროვე ანიმაციური სერიალები === * [[ღრუბელი ბობი კვადრატული შარვალი (ანიმაციური სერიალი)]] ([[1999]]-დან) * [[ონავრები გაიზარდნენ]] ([[2003]]-[[2004]]) * [[როგორ ლაპარაკობს ჯინჯერ ფუტლი]] ([[2000]]-[[2004]]) * [[ჯიმი ნეიტრონის-ბიჭი გენიოსის თავგადასავლები]] ([[2002]]-[[2003]]) * [[ტორნბერების ველური ოჯახი]] ([[2003]]) === თანამედროვე ანიმაციური სერიალები === *[[ანუბისის სახლი]] (House of Anubis) ([[2011]]-დან) *[[წინ წარმატებისკენ]] (Big Time Rush) ([[2009]]-დან) *[[აიქარლი]] (2007-2012) *[[იღბლიანი ტორი]] (Victorious) (2010-2013) *[[სემი და კეტი]] (Sam & Cat) ([[2013]]-დან) == რესურსები ინტერნეტში == {{ოფიციალური|https://www.nick.com/}} [[კატეგორია:ტელეკომპანიები]] s7dsc9aao7ooigmm6i27x3zilvvtero 0 75797 4407694 4204210 2022-08-16T14:42:04Z 212.58.120.92 /* ბიოგრაფია */ ბიოგრაფიის ინგლისური ვიკიპედიიდან ქართულად გადმოთარგმნა wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Johann Strauss II.jpg|thumb|right|იოჰან შტრაუს II]] [[ფაილი:Johann Strauss II (3).jpg|thumb|right|იოჰან შტრაუს II]] [[ფაილი:Eisenmenger-Strauss.jpg‎|thumb|right|იოჰან შტრაუს II]] '''იოჰან შტრაუს II''' (აგრეთვე ცნობილი როგორც იოჰან შტრაუს უმცროსი; {{lang-de|Johann Sebastian Strauß;}} დ. [[25 ოქტომბერი]], [[1825]] — გ. [[3 ივნისი]], [[1899]]) — [[ავსტრიელები|ავსტრიელი]] რომანტიკოსი [[კომპოზიტორი]] განთქმული როგორც „ვალსის მეფე“. მან შექმნა ხუთასამდე [[ვალსი]], [[პოლკა|პოლკები]], [[მაღში|მარშები]], [[ოპერეტა|ოპერეტები]] და სხვა. ის იყო შტრაუსების ოჯახის ყველაზე განთქმული წარმომადგენელი. მამამისი [[იოჰან შტრაუსი (მამა)|იოჰან შტრაუსი]] ასევე კომპოზიტორი იყო. == ბიოგრაფია == იოჰან შტრაუს უმცროსი დაიბადა 1825 წლის 25 ოქტომბერს, სენტ ულრიჰში, ვენასთან ახლოს კათოლიკურ ოჯახში. მამამისი, იოჰან შტრაუს უფროსი, რომანტიკოსი კომპოზიტორი იყო, სახელგანთქმული თავისი ვალსებით და ცნობილი რადეცკის მარშით, რომელიც 1848 წლის ევროპის რევოლუციას მიუძღვნა; დედამისი კი შტრაუს უფროსის პირველი ცოლი მარია ანნა შტრაიმი იყო. შტრაუს უმცროსის დიდი ბაბუა უნგრელი ებრაელი იყო. მოგვიანებით, ამ ფაქტს წარმატებით მალავნდნენ ნაცისტები, რომლებიც შტრაუსის მუსიკას უაღრესად გერმანულს უწოდებდნენ. შტრაუს უმცროსს ექვსი ძმა ჰყავდა, რომლიდანაც ორი ძმა - იოზეფი და ედუარდი ასევე ცნობილი კომპოზიტორები გახდნენ. ოჯახის წევრები იოჰან უმცროსს მოფერებით შანის ეძახდნენ. მამამისს სურდა იგი გამხდარიყო არა მუსიკოსი, არამედ ბანკირი. ამის მიუხედავად იგი მაინც სწავლობდა ჩუმად ვიოლინოს დაკვრას ფრანც ამონთან, მამამისის ორკესტრის პირველ ვიოლინისტთან. როდესაც ეს შტრაუს უფროსმა აღმოაჩინა, იგი სასტიკად დასაჯა, რომ "მუსიკა ამოეცალა მისგან". იგი ასე იმიტომ ექცეოდა შვილს რომ სურდა აერიდებინა მუსიკოსის მკაცრი ცხოვრება. როდესაც შტრაუს უფროსმა ოჯახი საყვარლის გამო მიატოვა, მხოლოდ მაშინ შეძლო შტრაუს უმცროსმა დედამისის დახმარებით სრული კონცენტრაცია მოეხდინა კომპოზიტორის კარიერაზე. მან კონტრაპუნქტი და ჰარმონია პროფესორ ჯოაკიმ ჰოფმანთან შეისწავლა. მისი ნიჭი ჯოსეფ დრესჰლერმაც აღმოაჩინა და ჰარმონიის გაკვეთილები ჩაუტარა. მან ამ პერიოდში შექმნა გრადუალი "Tu qui regis totum orbem" (1844). მისი ვიოლინოს მასწავლებელო ასევე ანტონ კოლმანი იყო, რომელმაც რეკომენდაცია გაუწია. ასეთი შეფასებების წყალობით მოიპოვა შტრაუსმა ლიცენზია და შეკრა თავისი ორკესტრი. იოჰან შტრაუს I-ს იმდენად დიდი გავლენა ჰქონდა, რომ მისი შიშით, გასართობი დაწესებულებები იოჰან უმცროსისთვის კონტრაქტის შეთავაზებას ფრთხილობდნენ. მან მოახერხა დაეყოლიებინა დომმაიერის კაზინო ჰიიცინგში და ამის გამო გაბრაზებულმა შტრაუს უფროსმა უარი თქვა ოდესმე ამ ადგილას მისვლაზე. შტრაუსის დებიუტი სწორედ აქ შედგა 1844 წლის ოქტომბერში, სადაც მან შეასრულა რამდენიმე თავისი პირველი ნამუშევარი, როგორიცაა ვალსი "Singedichte", Op. 1 და "Gunstwerber", Op. 4 და პოლკა "Herzenslust", Op. 3. კრიტიკოსები და პრესა ერთხმად აფასებდნენ დადებითად შტრაუს უმცროსის მუსიკას. მიუხედავად თავდაპირველი წარმატებისა, შტრაუსს კომპოზიტორის ადრეულ წლებში გაუჭირდა, მაგრამ მან მალევე მოიპოვა ფართო აუდიტორია მას შემდეგ, რაც სახლიდან შორს შესრულება დაიწყო. ახალგაზრდა კომპოზიტორისთვის პირველი მნიშვნელოვანი ჯილდო იყო მისი დანიშვნა "ვენის მოქალაქეთა მე-2 პოლკის კაპელმაისტერის" საპატიო თანამდებობაზე, რომელიც ვაკანტური დარჩა ჯოზეფ ლანერის 2 წლის წინ გარდაცვალების შემდეგ. მალე ვენა მოიცვა ავსტრიული იმპერიის 1848 წლის რევოლუციებმა და მამა-შვილი შტრაუსის დაპირისპირება ბევრად უფრო აშკარა გახდა. შვილმა გადაწყვიტა რევოლუციონერების მხარე აერჩია, რაც პროფესიულად არახელსაყრელი იყო, რადგან ავსტრიის სამეფომ ორჯერ უარყო მისთვის სასურველი "KK Hofballmusikdirektor"-ის თანამდებობა, რომელიც პირველად სპეციალურად დაინიშნა იოჰან I-ისთვის, მისი მუსიკალური წვლილისათვის. ასევე იგი ვენის ხელისუფლებამ დააკავა საჯაროდ "მარსელიეზას" შესრულებისათვის, მაგრამ მოგვიანებით გაამართლეს. როდესაც უფროსი შტრაუსი ქუნთრუშით გარდაიცვალა ვენაში, 1849 წელს, უმცროსმა შტრაუსმა გააერთიანა ორივე ორკესტრი და გასტროლებზე გაემგზავრა. მოგვიანებით, მან მრავალი პატრიოტული მარში მიუძღვნა ჰაბსბურგების იმპერატორ ფრანც იოზეფ I- ს, როგორიცაა "Kaiser Franz-Josef Marsch" Op. 67 and the "Kaiser Franz Josef Rettungs Jubel-Marsch" Op. 126, ალბათ იმისთვის, რომ თავი მოეწონებინა ახალი მონარქისათვის, რომელიც ავსტრიის ტახტზე 1848 წლის რევოლუციის შემდეგ ავიდა. შტრაუს უმცროსმა უფრო მეტ წარმატებას მიაღწია ვიდრე მამამისმა და გახდა იმ ეპოქის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ვალსის კომპოზიტორი, რომელიც ხშირად თავისი ორკესტრით ავსტრიაში, პოლონეთსა და გერმანიაში მიდიოდა გასტროლებზე. იგი საბოლოოდ  KK Hofballmusikdirektor-ის თანამდებობაზე 1863 წელს მიიღეს. 1853 წელს შტრაუსმა ნერვული აშლილობა განიცადა, ამიტომ ექიმების რჩევით იმავე წლის ზაფხულში შვიდი კვირით ქალაქგარეთ წავიდა დასასვენებლად. იოჰანის უმცროსმა ძმამ ჯოზეფმა, ოჯახის მხარდაჭრით მიატოვა ინჟინრის კარიერა და დროებით იოჰანის ორკესტრს მეთაურობდა. 1855 წელს შტრაუსმა მიიღო საკომისიო სანქტ-პეტერბურგის ცარსკოე-სელოს სარკინიგზო კომპანიის მენეჯმენტისგან, რათა სცენაზე გამოსულიყო რუსეთში 1856 წელს პავლოვსკში მდებარე ვოქსჰალის პავილიონში. ის ყოველწლიურად ბრუნდებოდა რუსეთში კონცერტებისთვის 1865 წლამდე. 1862 წელს ედუარდ შტრაუსი ოფიციალურად შეუერთდა შტრაუსის ორკესტრს როგორც დირიჟორი და ის და მისი ძმა იოზეფი ხელმძღვანელობდნენ მას 1870 წლამდე. მოგვიანებით, 70-იან წლებში, შტრაუსმა და მისმა ორკესტრმა გასტროლები გამართეს შეერთებულ შტატებში, სადაც მან მიიღო მონაწილეობა ბოსტონის ფესტივალში ბენდმასტერი პატრიკ გილმორის მიწვევით და იყო წამყვანი დირიჟორი 1000-ზე მეტი შემსრულებლის "მონსტრების კონცერტში". მან შეასრულა თავისი " ლურჯი დუნაის" ვალსი, სხვა ნაწარმოებებს შორის. მისი ამერიკაში ვიზიტის დროს, თაყვანისმცემელი ქალებისათვის შტრაუსის მოსამსახურემ მის ნიუფაუნდლენდის ძაღლს მოაჭრა ბეწვი, თუმცა თაყვანისმცემლების დიდმა რაოდენობამ ძაღლის გამელოტების საფრთხე გააჩინა. შტრაუსის პირველი ცოლი ჰენრიეტა ტრეფცი იყო, რომელიც გარდაიცვალა და მისი გარდაცვალებიდან 6 კვირაში მსახიობი ანჯელიკა დიტრიჰი შეირთო ცოლად. აღმოჩნდა რომ მას დიდად არ უყვარდა მუსიკა და აზრთა სხვადასხვაობის გამო ერთმანეთს გაცილდნენ. რომის კათოლიკურმა ეკლესიამ განქორწინების უფლება არ მისცა, ამიტომ მან შეიცვალა რელიგია და ეროვნება, გახდა საქს-კობურგ გოთას მოქალაქე 1887 წელს. ამავე წელს დაქორწინდა თავის მესამე ცოლზე, ადელე დოიჩზე. მან ხელი შეუწყო ქმარს კრეატიულ განვითარებაში, რის შედეგადაც მან შექმნა ცნობილი ბაწარმოებები, მაგალითად ოპერეტა "Der Zigeunerbaron" და "Waldmeister" და ვალსები "Kaiser-Walzer" Op. 437, "Kaiser Jubiläum" Op. 434 და „Klug Gretelein“ Op. 462. იმის მიუხედავად რომ შტრაუს უმცროსი მე-19 საუკუნის ერთ-ერთი მეტად ცნობილი კომპოზიტორი იყო, მას მოპაექრეებიც ჰყავდა კარლ მიხაელ ცირერის და ემილ ვალდტეიფელის სახით. ასევე ფილიპ ფაარბახმა უარყო შტრაუს უმცროსის მოთხოვნა KK Hofballmusikdirektor-ის თანამდებობაზე დანიშვნაზე. შტრაუს უმცროსს ასევე დიდ კონკურენციას უწევდა ჟაკ ოფენბახი ოპერეტების სფეროში. შტრაუსით აღფრთოვანებული იყო რიჰარდ ვაგნერი, რომელმაც ერთხელ აღიარა, რომ მოსწონდა მისი ვალსი " Wein, Weib und Gesang " (ღვინო, ქალები და სიმღერა) Op. 333. ასევე რიჰარდ შტრაუსი, როდესაც იგი თავის როზენკავალიერის ვალსებს წერდა, მასზე თქვა: "როგორ დავივიწყებდი ვენის მოცინარ გენიოსს?". იოჰანეს ბრამსი იყო შტრაუსის უახლოესი მეგობარი; მან თავისი ვალსი "Seid umschlungen, Millionen!", Op. 443, მიუძღვნა მას. ორივეს ბიოგრაფიებში მოთხრობილია ამბავი, რომ შტრაუსის ცოლი, ადელი ბრამსთან მივიდა თხოვნით, რომ მას ხელი მოეწერა მარაოზე. კომპოზიტორებისთვის ჩვეული იყო თავისი ყველაზე ცნობილი მუსიკის მიწერა და შემდეგ ხელის მოწერა. თუმცა, ბრამსმა ჩაწერა რამდენიმე მონაკვეთი "ლურჯი დუნაიდან" და შემდეგ დაწერა მის ქვეშ: "სამწუხაროდ, არა იოჰანეს ბრამსის მიერ". შტრაუსის ოპერეტებიდან ყველაზე ცნობილია "Die Fledermaus", "Eine Nacht in Venedig" და "Der Zigeunerbaron". ბევრია მისი ოპერეტების თემებიდან ამოღებული საცეკვაო ნაწარმოებები, როგორიცაა "Cagliostro-Walzer" Op. 370 ("Cagliostro in Wein"-დან), "O Schöner Mai" Walzer Op. 375 ("Prinz Methusalem"-დან), "Rosen aus dem Süden" Walzer Op. 388 ("Das Spitzentuch der Königin"-დან) და "Kuss-Walzer" Op. 400 (Der lustige Krieg-დან ). შტრაუსმა ასევე დაწერა ოპერა "Ritter Pázman" და სიკვდილამდე მუშაობდა "Aschenbrödel"-ზე ("კონკია"). შტრაუსს პლევროპნევმონიის დიაგნოზი დაუსვეს და 1899 წლის 3 ივნისს გარდაიცვალა ვენაში, 73 წლის ასაკში, დაკრძალეს ზენტრალფრიდჰოფში. კლემენ კრაუსის ძალისხმევის შედეგად , რომელმაც 1929 წელს ვენის ფილარმონიასთან ერთად შეასრულა სპეციალური მთლიანად შტრაუსის პროგრამა, ახლა შტრაუსის მუსიკა რეგულარულად სრულდება ვენის ყოველწლიურ საახალწლო კონცერტზე. შტრაუსის გამორჩეული შემსრულებელია ასევე ვილი ბოსკოვსკი, რომელმაც Vorgeiger-ის ტრადიცია გააგრძელა - ვიოლინოთი ხელში დირიჟორობა, რომელიც იყო შტრაუსის ოჯახის ჩვეულება; ისევე როგორც ჰერბერტ ფონ კარაიანი, კარლოს კლეიბერი, ლორინ მაზელი, ზუბინ მეჰტა და რიკარდო მუტი. გარდა ამისა, ვინერ იოჰან შტრაუსის ორკესტრი, რომელიც 1966 წელს დაარსდა, პატივს მიაგებს გასტროლებზე წასულ ორკესტრებს, რომლებმაც ოდესღაც შტრაუსის ოჯახი ასე ცნობილი გახადა. 1987 წელს ჰოლანდიელმა მევიოლინემ და დირიჟორმა ანდრე რიუმ ასევე შექმნა იოჰან შტრაუსის ორკესტრი. ედუარდ შტრაუსმა 1901 წლის 13 თებერვალს გასაოცრად დაშალა შტრაუსის ორკესტრი, მსოფლიოს 840 ქალაქში გამართული კონცერტების შემდეგ და ინსტრუმენტები დაალომბარდა. ორკესტრის ბოლო ვიოლინოები მეორე მსოფლიო ომის დროს განადგურდა. შტრაუსის ნამუშევრების უმეტესობას, რომლებიც დღეს სრულდება, შესაძლოა თავდაპირველად ოდნავ განსხვავებული ფორმა ჰქონდა, რადგან ედუარდ შტრაუსმა 1907 წელს გაანადგურა შტრაუსის ორიგინალური საორკესტრო არქივები, ვენის მარიაჰილფის რაიონში, ღუმელების ქარხანაში. ედუარდმა, ერთადერთმა ცოცხალმა სამი ძმიდან მიიღო ეს მკვეთრი სიფრთხილე მას შემდეგ, რაც დათანხმდა შეთანხმებას თავისა და იოზეფს შორის, რომ ვინც მეტ ხანს იცოცხლებდა უნდა გაენადგურებინა მათი ნამუშევრები. ეს მიზნად ისახავდა შტრაუსის ოჯახის ნამუშევრების სხვა კომპოზიტორის მიერ მითვისების პრევენციას. იოჰან შტრაუს II-ს ვენაში ორი მუზეუმი ეძღვნება. მისი რეზიდენცია პრატერშტრასეში, სადაც ის ცხოვრობდა 1860-იან წლებში, ახლა ვენის მუზეუმის ნაწილია. მუზეუმი შტრაუსების ოჯახს ეხება, თუმცა ფოკუსირდება იოჰან უმცროსზე. [https://en.wikipedia.org/wiki/Johann_Strauss_II] === ქრონოლოგია === * 1856: შტრაუსის პირველი გასტროლები რუსეთში * 1862: წელს ქორწინდება მომღერალ ქუტი ტრედც-ხალუბკიზე, ორი ვაჟისა და სამი ქალიშვილის დედაზე. * 1863: ახალი გასტროლები რუსეთში * 1860, 1870 წლები: ამ პერიოდში იგი ქმნის თავის საუკეთესო ვალსებს „მშვენიერ ცისფერ დუნაიზე“ (1867) „ვენის ტყის ზღაპრები“ საუკეთესო ოპერეტები. * 1870: შტრაუსი უარს ამბობს საიმპერატორო კარის მიერ ვალდებულობაზე (აძლევს მის ძმა ედუარდს). თავის თავს მთლიანად ოპერატების შექმნას უძღვნის. მოულოდნელად 43 წლის ასაკში კვდება მისი ერთრთი ძმა იოსეფი. * 1870-იან წლები: შრტაუსის ორკესტრი კონცერტებს მართავს [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთსა]] და [[აშშ]]-ში. [[ბოსტონი]]ს მუსიკალურ ფესტივალზე შტრაუსი ამყარებს მსოფლიო რეკორდს, სადაც ხელმძღვანელობს 1000-ზე მეტი მუსიკოსისგან შემდგარი ორკესტრს. * 1871: ოტენბახის რჩევით შტრაუსი წერს თავის პირველ ოპერეტას,რომელიც მსმენელმა კარგად მიიღო. სულ მალე მან 15 ოპერეტა დაწერა. * 1874: ახალი ოპერეტა „მფრინავი თეფში“ თავიდან დიდ პოპულარობას ვერ იღებს. ტრიუმფალური წარმატება მხოლოდ ოცი წლის შემდეგ მოდის, ახალი რედაქციის გამოსვლის შემდეგ (გუსტავ, მალერ, ჰამზურგი). * 1878: ხეტი შტრაუსის გარდაცვალების შემდეგ ცოლად ირთავს ახალგაზრდა მსახიობს [[ანჯელიკა დიტრიხსი|ანჯელიკა დიტრიხს]]. მალევე ეს ქორწინება გაყრით სრულდება, მაგრამ [[კათოლიკური ეკლესია]] უარყოფს გაყრის ფაქტის დადასტურებას. ამიტომ შტრაუსი იღებს [[პროტესტანტობა]]ს და ხდება გერმანიის მოქალაქე (1887). * 1882: წელს შტრაუსი ქორწინდება მესამედ და საბოლოოდ საკუთარი მეგობრის ქვრივ ადული დოიჩზე, რომელსაც მიუძღვნა ვალსი „ადელი“. ქორწინება იღბლიანი გამოდგა, მისი მესამე ცოლი [[ებრაელები|ებრაელი]] იყო, ებრაელი იყო შტრაუსის ერთ-ერთი ბაბუაც. მიუხედავად სამი ქორწინებისა შტრაუსს საკუთარი შვილები არ ჰყოლია. * 1880: შტრაუსი მიემგზავრება [[პარიზი|პარიზში]], რათა გააცილოს ბოლო გზაზე ოტენბახი. * 1885: ახალი შედევრი ოპერეტა „ბოშათა ბარონი“, გორ იოსაკის „სადის“ მიხედვით. * 1895: შტრაუსი 70 წლისთავს აღნიშნავს მთელი [[ევროპა]]. შტრაუსი გარდაიცვალა [[ვენა]]ში 73 წლის ასაკში პნევნომიისაგან. მან ვერ მოასწრო ბალეტ „კონკიას“ დამთავრება. ბალეტზე მუშაობა დაამთავრა [[იოსეფ ზაიერი|იოსეფ ზაიერმა]] მომდევნო წელს. შტრაუსის სიკვდილის შემდეგ დაიდგა მისი რამდენიმე ოპერატა,მათ შორის საუკეთესო „ვენური სისხლი“. == ლიტერატურა == * Gänzl, Kurt. ''The Encyclopedia of Musical Theatre'' (3 Volumes). New York: Schirmer Books, 2001. * Traubner, Richard. ''Operetta: A Theatrical History''. Garden City, NY: Doubleday & Company, 1983. * Jacob, H. E. ''Johann Strauss, Father and Son: A Century of Light Music''. The Greystone Press, 1940. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Johann Strauss II}} * [http://www.johann-strauss.org.uk/composers/index.php3?content=Johann2list A complete list of Strauss's compositions] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722100014/http://www.johann-strauss.org.uk/composers/index.php3?content=Johann2list |date=2011-07-22 }} * [http://www.straussusa.org/JSSNY/Opus%20lists/Johann%20Strauss,%20Jr..pdf A complete list of compositions by Johann Strauss II] {{Webarchive|url=https://wayback.archive-it.org/all/20140824092122/http://www.straussusa.org/JSSNY/Opus%20lists/Johann%20Strauss,%20Jr..pdf |date=2014-08-24 }} {{DEFAULTSORT:შტრაუსი, იოჰან}} [[კატეგორია:ავსტრიელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 25 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1825]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 3 ივნისი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1899]] 1t8hclxoatd7bg58743mjvgu801hqpe 4407695 4407694 2022-08-16T14:43:29Z 212.58.120.92 /* ბიოგრაფია */ wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Johann Strauss II.jpg|thumb|right|იოჰან შტრაუს II]] [[ფაილი:Johann Strauss II (3).jpg|thumb|right|იოჰან შტრაუს II]] [[ფაილი:Eisenmenger-Strauss.jpg‎|thumb|right|იოჰან შტრაუს II]] '''იოჰან შტრაუს II''' (აგრეთვე ცნობილი როგორც იოჰან შტრაუს უმცროსი; {{lang-de|Johann Sebastian Strauß;}} დ. [[25 ოქტომბერი]], [[1825]] — გ. [[3 ივნისი]], [[1899]]) — [[ავსტრიელები|ავსტრიელი]] რომანტიკოსი [[კომპოზიტორი]] განთქმული როგორც „ვალსის მეფე“. მან შექმნა ხუთასამდე [[ვალსი]], [[პოლკა|პოლკები]], [[მაღში|მარშები]], [[ოპერეტა|ოპერეტები]] და სხვა. ის იყო შტრაუსების ოჯახის ყველაზე განთქმული წარმომადგენელი. მამამისი [[იოჰან შტრაუსი (მამა)|იოჰან შტრაუსი]] ასევე კომპოზიტორი იყო. == ბიოგრაფია == იოჰან შტრაუს უმცროსი დაიბადა 1825 წლის 25 ოქტომბერს, სენტ ულრიჰში, ვენასთან ახლოს კათოლიკურ ოჯახში. მამამისი, იოჰან შტრაუს უფროსი, რომანტიკოსი კომპოზიტორი იყო, სახელგანთქმული თავისი ვალსებით და ცნობილი რადეცკის მარშით, რომელიც 1848 წლის ევროპის რევოლუციას მიუძღვნა; დედამისი კი შტრაუს უფროსის პირველი ცოლი მარია ანნა შტრაიმი იყო. შტრაუს უმცროსის დიდი ბაბუა უნგრელი ებრაელი იყო. მოგვიანებით, ამ ფაქტს წარმატებით მალავნდნენ ნაცისტები, რომლებიც შტრაუსის მუსიკას უაღრესად გერმანულს უწოდებდნენ. შტრაუს უმცროსს ექვსი ძმა ჰყავდა, რომლიდანაც ორი ძმა - იოზეფი და ედუარდი ასევე ცნობილი კომპოზიტორები გახდნენ. ოჯახის წევრები იოჰან უმცროსს მოფერებით შანის ეძახდნენ. მამამისს სურდა იგი გამხდარიყო არა მუსიკოსი, არამედ ბანკირი. ამის მიუხედავად იგი მაინც სწავლობდა ჩუმად ვიოლინოს დაკვრას ფრანც ამონთან, მამამისის ორკესტრის პირველ ვიოლინისტთან. როდესაც ეს შტრაუს უფროსმა აღმოაჩინა, იგი სასტიკად დასაჯა, რომ "მუსიკა ამოეცალა მისგან". იგი ასე იმიტომ ექცეოდა შვილს რომ სურდა აერიდებინა მუსიკოსის მკაცრი ცხოვრება. როდესაც შტრაუს უფროსმა ოჯახი საყვარლის გამო მიატოვა, მხოლოდ მაშინ შეძლო შტრაუს უმცროსმა დედამისის დახმარებით სრული კონცენტრაცია მოეხდინა კომპოზიტორის კარიერაზე. მან კონტრაპუნქტი და ჰარმონია პროფესორ ჯოაკიმ ჰოფმანთან შეისწავლა. მისი ნიჭი ჯოსეფ დრესჰლერმაც აღმოაჩინა და ჰარმონიის გაკვეთილები ჩაუტარა. მან ამ პერიოდში შექმნა გრადუალი "Tu qui regis totum orbem" (1844). მისი ვიოლინოს მასწავლებელო ასევე ანტონ კოლმანი იყო, რომელმაც რეკომენდაცია გაუწია. ასეთი შეფასებების წყალობით მოიპოვა შტრაუსმა ლიცენზია და შეკრა თავისი ორკესტრი. იოჰან შტრაუს I-ს იმდენად დიდი გავლენა ჰქონდა, რომ მისი შიშით, გასართობი დაწესებულებები იოჰან უმცროსისთვის კონტრაქტის შეთავაზებას ფრთხილობდნენ. მან მოახერხა დაეყოლიებინა დომმაიერის კაზინო ჰიიცინგში და ამის გამო გაბრაზებულმა შტრაუს უფროსმა უარი თქვა ოდესმე ამ ადგილას მისვლაზე. შტრაუსის დებიუტი სწორედ აქ შედგა 1844 წლის ოქტომბერში, სადაც მან შეასრულა რამდენიმე თავისი პირველი ნამუშევარი, როგორიცაა ვალსი "Singedichte", Op. 1 და "Gunstwerber", Op. 4 და პოლკა "Herzenslust", Op. 3. კრიტიკოსები და პრესა ერთხმად აფასებდნენ დადებითად შტრაუს უმცროსის მუსიკას. მიუხედავად თავდაპირველი წარმატებისა, შტრაუსს კომპოზიტორის ადრეულ წლებში გაუჭირდა, მაგრამ მან მალევე მოიპოვა ფართო აუდიტორია მას შემდეგ, რაც სახლიდან შორს შესრულება დაიწყო. ახალგაზრდა კომპოზიტორისთვის პირველი მნიშვნელოვანი ჯილდო იყო მისი დანიშვნა "ვენის მოქალაქეთა მე-2 პოლკის კაპელმაისტერის" საპატიო თანამდებობაზე, რომელიც ვაკანტური დარჩა ჯოზეფ ლანერის 2 წლის წინ გარდაცვალების შემდეგ. მალე ვენა მოიცვა ავსტრიული იმპერიის 1848 წლის რევოლუციებმა და მამა-შვილი შტრაუსის დაპირისპირება ბევრად უფრო აშკარა გახდა. შვილმა გადაწყვიტა რევოლუციონერების მხარე აერჩია, რაც პროფესიულად არახელსაყრელი იყო, რადგან ავსტრიის სამეფომ ორჯერ უარყო მისთვის სასურველი "KK Hofballmusikdirektor"-ის თანამდებობა, რომელიც პირველად სპეციალურად დაინიშნა იოჰან I-ისთვის, მისი მუსიკალური წვლილისათვის. ასევე იგი ვენის ხელისუფლებამ დააკავა საჯაროდ "მარსელიეზას" შესრულებისათვის, მაგრამ მოგვიანებით გაამართლეს. როდესაც უფროსი შტრაუსი ქუნთრუშით გარდაიცვალა ვენაში, 1849 წელს, უმცროსმა შტრაუსმა გააერთიანა ორივე ორკესტრი და გასტროლებზე გაემგზავრა. მოგვიანებით, მან მრავალი პატრიოტული მარში მიუძღვნა ჰაბსბურგების იმპერატორ ფრანც იოზეფ I- ს, როგორიცაა "Kaiser Franz-Josef Marsch" Op. 67 and the "Kaiser Franz Josef Rettungs Jubel-Marsch" Op. 126, ალბათ იმისთვის, რომ თავი მოეწონებინა ახალი მონარქისათვის, რომელიც ავსტრიის ტახტზე 1848 წლის რევოლუციის შემდეგ ავიდა. შტრაუს უმცროსმა უფრო მეტ წარმატებას მიაღწია ვიდრე მამამისმა და გახდა იმ ეპოქის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ვალსის კომპოზიტორი, რომელიც ხშირად თავისი ორკესტრით ავსტრიაში, პოლონეთსა და გერმანიაში მიდიოდა გასტროლებზე. იგი საბოლოოდ  KK Hofballmusikdirektor-ის თანამდებობაზე 1863 წელს მიიღეს. 1853 წელს შტრაუსმა ნერვული აშლილობა განიცადა, ამიტომ ექიმების რჩევით იმავე წლის ზაფხულში შვიდი კვირით ქალაქგარეთ წავიდა დასასვენებლად. იოჰანის უმცროსმა ძმამ ჯოზეფმა, ოჯახის მხარდაჭრით მიატოვა ინჟინრის კარიერა და დროებით იოჰანის ორკესტრს მეთაურობდა. 1855 წელს შტრაუსმა მიიღო საკომისიო სანქტ-პეტერბურგის ცარსკოე-სელოს სარკინიგზო კომპანიის მენეჯმენტისგან, რათა სცენაზე გამოსულიყო რუსეთში 1856 წელს პავლოვსკში მდებარე ვოქსჰალის პავილიონში. ის ყოველწლიურად ბრუნდებოდა რუსეთში კონცერტებისთვის 1865 წლამდე. 1862 წელს ედუარდ შტრაუსი ოფიციალურად შეუერთდა შტრაუსის ორკესტრს როგორც დირიჟორი და ის და მისი ძმა იოზეფი ხელმძღვანელობდნენ მას 1870 წლამდე. მოგვიანებით, 70-იან წლებში, შტრაუსმა და მისმა ორკესტრმა გასტროლები გამართეს შეერთებულ შტატებში, სადაც მან მიიღო მონაწილეობა ბოსტონის ფესტივალში ბენდმასტერი პატრიკ გილმორის მიწვევით და იყო წამყვანი დირიჟორი 1000-ზე მეტი შემსრულებლის "მონსტრების კონცერტში". მან შეასრულა თავისი " ლურჯი დუნაის" ვალსი, სხვა ნაწარმოებებს შორის. მისი ამერიკაში ვიზიტის დროს, თაყვანისმცემელი ქალებისათვის შტრაუსის მოსამსახურემ მის ნიუფაუნდლენდის ძაღლს მოაჭრა ბეწვი, თუმცა თაყვანისმცემლების დიდმა რაოდენობამ ძაღლის გამელოტების საფრთხე გააჩინა. შტრაუსის პირველი ცოლი ჰენრიეტა ტრეფცი იყო, რომელიც გარდაიცვალა და მისი გარდაცვალებიდან 6 კვირაში მსახიობი ანჯელიკა დიტრიჰი შეირთო ცოლად. აღმოჩნდა რომ მას დიდად არ უყვარდა მუსიკა და აზრთა სხვადასხვაობის გამო ერთმანეთს გაცილდნენ. რომის კათოლიკურმა ეკლესიამ განქორწინების უფლება არ მისცა, ამიტომ მან შეიცვალა რელიგია და ეროვნება, გახდა საქს-კობურგ გოთას მოქალაქე 1887 წელს. ამავე წელს დაქორწინდა თავის მესამე ცოლზე, ადელე დოიჩზე. მან ხელი შეუწყო ქმარს კრეატიულ განვითარებაში, რის შედეგადაც მან შექმნა ცნობილი ბაწარმოებები, მაგალითად ოპერეტა "Der Zigeunerbaron" და "Waldmeister" და ვალსები "Kaiser-Walzer" Op. 437, "Kaiser Jubiläum" Op. 434 და „Klug Gretelein“ Op. 462. იმის მიუხედავად რომ შტრაუს უმცროსი მე-19 საუკუნის ერთ-ერთი მეტად ცნობილი კომპოზიტორი იყო, მას მოპაექრეებიც ჰყავდა კარლ მიხაელ ცირერის და ემილ ვალდტეიფელის სახით. ასევე ფილიპ ფაარბახმა უარყო შტრაუს უმცროსის მოთხოვნა KK Hofballmusikdirektor-ის თანამდებობაზე დანიშვნაზე. შტრაუს უმცროსს ასევე დიდ კონკურენციას უწევდა ჟაკ ოფენბახი ოპერეტების სფეროში. შტრაუსით აღფრთოვანებული იყო რიჰარდ ვაგნერი, რომელმაც ერთხელ აღიარა, რომ მოსწონდა მისი ვალსი " Wein, Weib und Gesang " (ღვინო, ქალები და სიმღერა) Op. 333. ასევე რიჰარდ შტრაუსი, როდესაც იგი თავის როზენკავალიერის ვალსებს წერდა, მასზე თქვა: "როგორ დავივიწყებდი ვენის მოცინარ გენიოსს?". იოჰანეს ბრამსი იყო შტრაუსის უახლოესი მეგობარი; მან თავისი ვალსი "Seid umschlungen, Millionen!", Op. 443, მიუძღვნა მას. ორივეს ბიოგრაფიებში მოთხრობილია ამბავი, რომ შტრაუსის ცოლი, ადელი ბრამსთან მივიდა თხოვნით, რომ მას ხელი მოეწერა მარაოზე. კომპოზიტორებისთვის ჩვეული იყო თავისი ყველაზე ცნობილი მუსიკის მიწერა და შემდეგ ხელის მოწერა. თუმცა, ბრამსმა ჩაწერა რამდენიმე მონაკვეთი "ლურჯი დუნაიდან" და შემდეგ დაწერა მის ქვეშ: "სამწუხაროდ, არა იოჰანეს ბრამსის მიერ". შტრაუსის ოპერეტებიდან ყველაზე ცნობილია "Die Fledermaus", "Eine Nacht in Venedig" და "Der Zigeunerbaron". ბევრია მისი ოპერეტების თემებიდან ამოღებული საცეკვაო ნაწარმოებები, როგორიცაა "Cagliostro-Walzer" Op. 370 ("Cagliostro in Wein"-დან), "O Schöner Mai" Walzer Op. 375 ("Prinz Methusalem"-დან), "Rosen aus dem Süden" Walzer Op. 388 ("Das Spitzentuch der Königin"-დან) და "Kuss-Walzer" Op. 400 (Der lustige Krieg-დან ). შტრაუსმა ასევე დაწერა ოპერა "Ritter Pázman" და სიკვდილამდე მუშაობდა "Aschenbrödel"-ზე ("კონკია"). შტრაუსს პლევროპნევმონიის დიაგნოზი დაუსვეს და 1899 წლის 3 ივნისს გარდაიცვალა ვენაში, 73 წლის ასაკში, დაკრძალეს ზენტრალფრიდჰოფში. კლემენ კრაუსის ძალისხმევის შედეგად , რომელმაც 1929 წელს ვენის ფილარმონიასთან ერთად შეასრულა სპეციალური მთლიანად შტრაუსის პროგრამა, ახლა შტრაუსის მუსიკა რეგულარულად სრულდება ვენის ყოველწლიურ საახალწლო კონცერტზე. შტრაუსის გამორჩეული შემსრულებელია ასევე ვილი ბოსკოვსკი, რომელმაც Vorgeiger-ის ტრადიცია გააგრძელა - ვიოლინოთი ხელში დირიჟორობა, რომელიც იყო შტრაუსის ოჯახის ჩვეულება; ისევე როგორც ჰერბერტ ფონ კარაიანი, კარლოს კლეიბერი, ლორინ მაზელი, ზუბინ მეჰტა და რიკარდო მუტი. გარდა ამისა, ვინერ იოჰან შტრაუსის ორკესტრი, რომელიც 1966 წელს დაარსდა, პატივს მიაგებს გასტროლებზე წასულ ორკესტრებს, რომლებმაც ოდესღაც შტრაუსის ოჯახი ასე ცნობილი გახადა. 1987 წელს ჰოლანდიელმა მევიოლინემ და დირიჟორმა ანდრე რიუმ ასევე შექმნა იოჰან შტრაუსის ორკესტრი. ედუარდ შტრაუსმა 1901 წლის 13 თებერვალს გასაოცრად დაშალა შტრაუსის ორკესტრი, მსოფლიოს 840 ქალაქში გამართული კონცერტების შემდეგ და ინსტრუმენტები დაალომბარდა. ორკესტრის ბოლო ვიოლინოები მეორე მსოფლიო ომის დროს განადგურდა. შტრაუსის ნამუშევრების უმეტესობას, რომლებიც დღეს სრულდება, შესაძლოა თავდაპირველად ოდნავ განსხვავებული ფორმა ჰქონდა, რადგან ედუარდ შტრაუსმა 1907 წელს გაანადგურა შტრაუსის ორიგინალური საორკესტრო არქივები, ვენის მარიაჰილფის რაიონში, ღუმელების ქარხანაში. ედუარდმა, ერთადერთმა ცოცხალმა სამი ძმიდან მიიღო ეს მკვეთრი სიფრთხილე მას შემდეგ, რაც დათანხმდა შეთანხმებას თავისა და იოზეფს შორის, რომ ვინც მეტ ხანს იცოცხლებდა უნდა გაენადგურებინა მათი ნამუშევრები. ეს მიზნად ისახავდა შტრაუსის ოჯახის ნამუშევრების სხვა კომპოზიტორის მიერ მითვისების პრევენციას. იოჰან შტრაუს II-ს ვენაში ორი მუზეუმი ეძღვნება. მისი რეზიდენცია პრატერშტრასეში, სადაც ის ცხოვრობდა 1860-იან წლებში, ახლა ვენის მუზეუმის ნაწილია. მუზეუმი შტრაუსების ოჯახს ეხება, თუმცა ფოკუსირდება იოჰან უმცროსზე. [https://en.wikipedia.org/wiki/Johann_Strauss_II] === ქრონოლოგია === * 1856: შტრაუსის პირველი გასტროლები რუსეთში * 1862: წელს ქორწინდება მომღერალ ქუტი ტრედც-ხალუბკიზე, ორი ვაჟისა და სამი ქალიშვილის დედაზე. * 1863: ახალი გასტროლები რუსეთში * 1860, 1870 წლები: ამ პერიოდში იგი ქმნის თავის საუკეთესო ვალსებს „მშვენიერ ცისფერ დუნაიზე“ (1867) „ვენის ტყის ზღაპრები“ საუკეთესო ოპერეტები. * 1870: შტრაუსი უარს ამბობს საიმპერატორო კარის მიერ ვალდებულობაზე (აძლევს მის ძმა ედუარდს). თავის თავს მთლიანად ოპერატების შექმნას უძღვნის. მოულოდნელად 43 წლის ასაკში კვდება მისი ერთრთი ძმა იოსეფი. * 1870-იან წლები: შრტაუსის ორკესტრი კონცერტებს მართავს [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთსა]] და [[აშშ]]-ში. [[ბოსტონი]]ს მუსიკალურ ფესტივალზე შტრაუსი ამყარებს მსოფლიო რეკორდს, სადაც ხელმძღვანელობს 1000-ზე მეტი მუსიკოსისგან შემდგარი ორკესტრს. * 1871: ოტენბახის რჩევით შტრაუსი წერს თავის პირველ ოპერეტას,რომელიც მსმენელმა კარგად მიიღო. სულ მალე მან 15 ოპერეტა დაწერა. * 1874: ახალი ოპერეტა „მფრინავი თეფში“ თავიდან დიდ პოპულარობას ვერ იღებს. ტრიუმფალური წარმატება მხოლოდ ოცი წლის შემდეგ მოდის, ახალი რედაქციის გამოსვლის შემდეგ (გუსტავ, მალერ, ჰამზურგი). * 1878: ხეტი შტრაუსის გარდაცვალების შემდეგ ცოლად ირთავს ახალგაზრდა მსახიობს [[ანჯელიკა დიტრიხსი|ანჯელიკა დიტრიხს]]. მალევე ეს ქორწინება გაყრით სრულდება, მაგრამ [[კათოლიკური ეკლესია]] უარყოფს გაყრის ფაქტის დადასტურებას. ამიტომ შტრაუსი იღებს [[პროტესტანტობა]]ს და ხდება გერმანიის მოქალაქე (1887). * 1882: წელს შტრაუსი ქორწინდება მესამედ და საბოლოოდ საკუთარი მეგობრის ქვრივ ადული დოიჩზე, რომელსაც მიუძღვნა ვალსი „ადელი“. ქორწინება იღბლიანი გამოდგა, მისი მესამე ცოლი [[ებრაელები|ებრაელი]] იყო, ებრაელი იყო შტრაუსის ერთ-ერთი ბაბუაც. მიუხედავად სამი ქორწინებისა შტრაუსს საკუთარი შვილები არ ჰყოლია. * 1880: შტრაუსი მიემგზავრება [[პარიზი|პარიზში]], რათა გააცილოს ბოლო გზაზე ოტენბახი. * 1885: ახალი შედევრი ოპერეტა „ბოშათა ბარონი“, გორ იოსაკის „სადის“ მიხედვით. * 1895: შტრაუსი 70 წლისთავს აღნიშნავს მთელი [[ევროპა]]. შტრაუსი გარდაიცვალა [[ვენა]]ში 73 წლის ასაკში პნევნომიისაგან. მან ვერ მოასწრო ბალეტ „კონკიას“ დამთავრება. ბალეტზე მუშაობა დაამთავრა [[იოსეფ ზაიერი|იოსეფ ზაიერმა]] მომდევნო წელს. შტრაუსის სიკვდილის შემდეგ დაიდგა მისი რამდენიმე ოპერატა,მათ შორის საუკეთესო „ვენური სისხლი“. == ლიტერატურა == * Gänzl, Kurt. ''The Encyclopedia of Musical Theatre'' (3 Volumes). New York: Schirmer Books, 2001. * Traubner, Richard. ''Operetta: A Theatrical History''. Garden City, NY: Doubleday & Company, 1983. * Jacob, H. E. ''Johann Strauss, Father and Son: A Century of Light Music''. The Greystone Press, 1940. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Johann Strauss II}} * [http://www.johann-strauss.org.uk/composers/index.php3?content=Johann2list A complete list of Strauss's compositions] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722100014/http://www.johann-strauss.org.uk/composers/index.php3?content=Johann2list |date=2011-07-22 }} * [http://www.straussusa.org/JSSNY/Opus%20lists/Johann%20Strauss,%20Jr..pdf A complete list of compositions by Johann Strauss II] {{Webarchive|url=https://wayback.archive-it.org/all/20140824092122/http://www.straussusa.org/JSSNY/Opus%20lists/Johann%20Strauss,%20Jr..pdf |date=2014-08-24 }} {{DEFAULTSORT:შტრაუსი, იოჰან}} [[კატეგორია:ავსტრიელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 25 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1825]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 3 ივნისი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1899]] jao9vcqx0n8m1o0hvnk9pbophudmtay 14 82346 4407782 2451021 2022-08-16T19:17:22Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეცხვარეობა]] ov22bw57jx6m3mzex9rcy7y2vlqsv36 4407783 4407782 2022-08-16T19:17:52Z GiorgiXIII 62215 მომხმარებლის [[სპეციალური:წვლილი/GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ცვლილებების გაუქმება (№4407782) wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეცხოველეობა]] 7y6szses2q7drwx8zc2km7nidw38s5e 0 85096 4407843 3351969 2022-08-17T06:29:10Z Jaba1977 3604 /* კენიის პრეზიდენტების სია */ wikitext text/x-wiki '''კენიის პრეზიდენტი''' - არის [[კენია|კენიის რესპუბლიკის]] სახელმწიფოს მეთაური. ირჩევს მოსახლეობა 5 წლის ვადით. == კენიის პრეზიდენტების სია == {| class="wikitable" cellpadding=2 cellspacing=2 |- bgcolor="#cccccc" !! ! !! სურათი!! სახელი !! უფლებამოსილების <br/>დაწყება!! უფლებამოსილების <br/>დამთავრება |- |1. || [[ფაილი:Jomo Kenyatta.jpg|50px]] || [[ჯომო კენიატა]] || [[12 დეკემბერი]] [[1964]] || [[22 აგვისტო]][[1978]] |- |2. || [[ფაილი:Kenya-moi.jpg|50px]] || [[დანიელ არაპ მოი]] || [[22 აგვისტო]][[1978]] || [[30 დეკემბერი]] [[2002]] |- |3. || [[ფაილი:Mwai Kibaki at 8th EAC summit, November 2006.jpg|50px]] || [[მვაი კიბაკი]] || [[30 დეკემბერი]] [[2002]] || [[9 აპრილი]] [[2013]] |- |4. || [[ფაილი:Uhuru_Kenyatta.jpg|50პქ]] || [[უჰურუ კენიატა]] || [[9 აპრილი]] [[2013]] || დღემდე |- |5. || [[ფაილი:William_Ruto_at_WTO_Public_Forum_2014.jpg|50პქ]] || [[უილიამ რუტო]] || [[30 აგვისტო]] [[2022]] || არჩეული |} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.terra.es/personal2/monolith/kenya.htm კენიის პრეზიდენტების სია] {{აფრიკის ქვეყნების პრეზიდენტები}} [[კატეგორია:აფრიკის ქვეყნების პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:კენია]] [[კატეგორია:კენიის პრეზიდენტები|*]] 0abyqohxyfeaqvzrw8jdxl09cef4dp6 0 87033 4407736 4374113 2022-08-16T16:58:09Z Scip. 81403 + Quality image wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პოლიტიკური პოსტი |თანამდებობა = [[პრეზიდენტი]] |ორგანიზაცია = [[იტალია|იტალიის]] |დროშა = Flag of the President of Italy.svg |დროშის ზომა = 150px |დროშის წარწერა = იტალიის პრეზიდენტის შტანდარტი |ნიშანი = |ნიშნის ზომა = |ნიშნის წარწერა = |მშობლიური სახელი = Presidente della Repubblica Italiana |სურათი = Sergio Mattarella Presidente della Repubblica Italiana.jpg |თანამდებობის პირი = [[სერჯო მატარელა]] |თანამდებობის დაკავება = [[31 იანვარი]] [[2015]] |მიმართვის სტილი = |რეზიდენცია = [[ქვირინალის სასახლე]] |დამნიშვნელი = |დამნიშვნელის პოსტი = |თანაშემწე = |ვადის ხანგრძლივობა = 7 წელი |პირველი თანამდებობაზე = [[ენრიკო დე ნიკოლა]] |დაარსდა = [[1 იანვარი]] [[1946]] |მომდევნო = |ხელფასი = |ვებსაიტი = [http://www.quirinale.it/ www.quirinale.it] }} [[ფაილი:Quirinale palazzo e obelisco con dioscuri Roma.jpg|thumb|პრეზიდენტის სასახლე]]'''იტალიის პრეზიდენტი''' – [[იტალია|იტალიის]] სახელმწიფოს მეთაური, ეროვნული ერთიანობისა და [[იტალიის კონსტიტუცია|იტალიის კონსტიტუციის]] გარანტი. ირჩევს პარლამენტი 7 წლით. პრეზიდენტის რეზიდენცია მდებარეობს [[რომი|რომში]], კვირინალის სასახლეში. პრეზიდენტი გადადგომის შემდეგ იღებს მუდმივი სენატორის თანამდებობას. == იტალიის პრეზიდენტების სია == {| class="wikitable" cellpadding=2 cellspacing=2 |- bgcolor="#D3D3D3" !! ! !! სურათი!! სახელი !! უფლებამოსილების <br /> დაწყება!! უფლებამოსილების <br /> დამთავრება |- |1. || [[ფაილი:De Nicola ritratto.jpg|50px]] || [[ენრიკო დე ნიკოლა]] || [[1 ივლისი]] [[1946]] || [[12 მაისი]] [[1948]] |- |2. || [[ფაილი:Luigi_Einaudi.jpg|50px]]|| [[ლუიჯი ეინაუდი]] || [[12 მაისი]] [[1948]] || [[11 მაისი]] [[1955]] |- |3. || [[ფაილი:Giovanni Gronchi.jpg|50px]]|| [[ჯოვანი გრონკი]] || [[11 მაისი]] [[1955]] || [[11 მაისი]] [[1962]] |- |4. || [[ფაილი:Antonio Segni.jpg|50px]] || [[ანტონიო სენი]]|| [[11 მაისი]] [[1962]] || [[6 დეკემბერი]] [[1964]] |- |5. || [[ფაილი:Giuseppe Saragat.jpg|50px]]|| [[ჯუზეპე სარაგატი]] ||[[29 დეკემბერი]] [[1964]] || [[29 დეკემბერი]] [[1971]] |- |6. || [[ფაილი:Giovanni Leone.jpg|50px]]|| [[ჯოვანი ლეონე]] || [[29 დეკემბერი]] [[1971]] ||[[15 ივნისი]] [[1978]] |- |7. || [[ფაილი:Pertini ritratto.jpg|50px]] ||[[ალესანდრო პერტინი]] || [[9 ივლისი]] [[1978]] || [[29 ივნისი]] [[1985]] |- |8.||[[ფაილი:Cossiga Francesco.jpg|50px]] || [[ფრანჩესკო კოსიგა]] || [[3 ივლისი]] [[1985]]|| [[28 აპრილი]] [[1992]] |- |9. || [[ფაილი:8SCALFARO01gr.jpg|50px]]|| [[ოსკარ ლუიჯი სკალფარო]] ||[[28 მაისი]] [[1992]]|| [[15 მაისი]] [[1999]] |- |10. ||[[ფაილი:Ciampi_ritratto.jpg|50px]] || [[კარლო აძელიო ჩამპი]] || [[18 მაისი]] [[1999]] || [[15 მაისი]], [[2006]] |- |11. ||[[ფაილი:Presidente Napolitano.jpg|50px]] || [[ჯორჯო ნაპოლიტანო]] || [[15 მაისი]] [[2006]] || [[14 იანვარი]], [[2015]] |- |12. ||[[ფაილი:Sergio Mattarella Presidente della Repubblica Italiana.jpg|50px]] || [[სერჯო მატარელა]] || [[31 იანვარი]] [[2015]] || დღემდე |} == იხილეთ აგრეთვე == *[[იტალიის პრემიერ-მინისტრი]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.quirinale.it/ იტალიის პრეზიდენტის ოფიციალური საიტი] {{Commonscat|Presidents of Italy|იტალიის პრეზიდენტი}} {{ევროპის ქვეყნების პრეზიდენტები}} [[კატეგორია:იტალიის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ქვეყნების პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:იტალიის პრეზიდენტები|*]] 0khszal64mjzsvf2zsdewnqil6ul3fa 4407743 4407736 2022-08-16T17:45:54Z გიო ოქრო 84301 ([[m:Special:MyLanguage/User:Jon Harald Søby/diffedit|diffedit]]) wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პოლიტიკური პოსტი |თანამდებობა = [[პრეზიდენტი]] |ორგანიზაცია = [[იტალია|იტალიის]] |დროშა = Flag of the President of Italy.svg |დროშის ზომა = 150px |დროშის წარწერა = იტალიის პრეზიდენტის შტანდარტი |ნიშანი = |ნიშნის ზომა = |ნიშნის წარწერა = |მშობლიური სახელი = Presidente della Repubblica Italiana |სურათი = Sergio Mattarella Presidente della Repubblica Italiana.jpg |თანამდებობის პირი = [[სერჯო მატარელა]] |თანამდებობის დაკავება = [[31 იანვარი]] [[2015]] |მიმართვის სტილი = |რეზიდენცია = [[ქვირინალის სასახლე]] |დამნიშვნელი = |დამნიშვნელის პოსტი = |თანაშემწე = |ვადის ხანგრძლივობა = 7 წელი |პირველი თანამდებობაზე = [[ენრიკო დე ნიკოლა]] |დაარსდა = [[1 იანვარი]] [[1946]] |მომდევნო = |ხელფასი = |ვებსაიტი = [http://www.quirinale.it/ www.quirinale.it] }} [[ფაილი:Quirinale palazzo e obelisco con dioscuri Roma.jpg|thumb|პრეზიდენტის სასახლე]] '''იტალიის პრეზიდენტი''' – [[იტალია|იტალიის]] სახელმწიფოს მეთაური, ეროვნული ერთიანობისა და [[იტალიის კონსტიტუცია|იტალიის კონსტიტუციის]] გარანტი. ირჩევს პარლამენტი 7 წლით. პრეზიდენტის რეზიდენცია მდებარეობს [[რომი|რომში]], კვირინალის სასახლეში. პრეზიდენტი გადადგომის შემდეგ იღებს მუდმივი სენატორის თანამდებობას. == იტალიის პრეზიდენტების სია == {| class="wikitable" cellpadding=2 cellspacing=2 |- bgcolor="#D3D3D3" !! ! !! სურათი!! სახელი !! უფლებამოსილების <br /> დაწყება!! უფლებამოსილების <br /> დამთავრება |- |1. || [[ფაილი:De Nicola ritratto.jpg|50px]] || [[ენრიკო დე ნიკოლა]] || [[1 ივლისი]] [[1946]] || [[12 მაისი]] [[1948]] |- |2. || [[ფაილი:Luigi_Einaudi.jpg|50px]]|| [[ლუიჯი ეინაუდი]] || [[12 მაისი]] [[1948]] || [[11 მაისი]] [[1955]] |- |3. || [[ფაილი:Giovanni Gronchi.jpg|50px]]|| [[ჯოვანი გრონკი]] || [[11 მაისი]] [[1955]] || [[11 მაისი]] [[1962]] |- |4. || [[ფაილი:Antonio Segni.jpg|50px]] || [[ანტონიო სენი]]|| [[11 მაისი]] [[1962]] || [[6 დეკემბერი]] [[1964]] |- |5. || [[ფაილი:Giuseppe Saragat.jpg|50px]]|| [[ჯუზეპე სარაგატი]] ||[[29 დეკემბერი]] [[1964]] || [[29 დეკემბერი]] [[1971]] |- |6. || [[ფაილი:Giovanni Leone.jpg|50px]]|| [[ჯოვანი ლეონე]] || [[29 დეკემბერი]] [[1971]] ||[[15 ივნისი]] [[1978]] |- |7. || [[ფაილი:Pertini ritratto.jpg|50px]] ||[[ალესანდრო პერტინი]] || [[9 ივლისი]] [[1978]] || [[29 ივნისი]] [[1985]] |- |8.||[[ფაილი:Cossiga Francesco.jpg|50px]] || [[ფრანჩესკო კოსიგა]] || [[3 ივლისი]] [[1985]]|| [[28 აპრილი]] [[1992]] |- |9. || [[ფაილი:8SCALFARO01gr.jpg|50px]]|| [[ოსკარ ლუიჯი სკალფარო]] ||[[28 მაისი]] [[1992]]|| [[15 მაისი]] [[1999]] |- |10. ||[[ფაილი:Ciampi_ritratto.jpg|50px]] || [[კარლო აძელიო ჩამპი]] || [[18 მაისი]] [[1999]] || [[15 მაისი]], [[2006]] |- |11. ||[[ფაილი:Presidente Napolitano.jpg|50px]] || [[ჯორჯო ნაპოლიტანო]] || [[15 მაისი]] [[2006]] || [[14 იანვარი]], [[2015]] |- |12. ||[[ფაილი:Sergio Mattarella Presidente della Repubblica Italiana.jpg|50px]] || [[სერჯო მატარელა]] || [[31 იანვარი]] [[2015]] || დღემდე |} == იხილეთ აგრეთვე == *[[იტალიის პრემიერ-მინისტრი]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.quirinale.it/ იტალიის პრეზიდენტის ოფიციალური საიტი] {{Commonscat|Presidents of Italy|იტალიის პრეზიდენტი}} {{ევროპის ქვეყნების პრეზიდენტები}} [[კატეგორია:იტალიის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ქვეყნების პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:იტალიის პრეზიდენტები|*]] bs87phu7rr3xzflnp2afem6lyflrmua 0 87067 4407881 4371564 2022-08-17T10:09:04Z CommonsDelinker 635 - "17-06-30-Hietaniemi-_RR73395.jpg". ფაილი წაიშალა Commons-იდან მომხმარებელ [[commons:User:Wdwd|Wdwd]]-ს მიერ. მიზეზი: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:17-06-30-Hietaniemi- RR73395.jpg|]]. wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = ურჰო კეკონენი | სურათი= Urho-Kekkonen-1977-c.jpg | სურათის ზომა = 250პქ | წარწერა სურათის ქვეშ= ურჰო კეკონენი 1977 წელს | ხელმოწერა = KekkonenUrhoSignature.png | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი|1900|09|03}} | დაბადების ადგილი= [[პიელავესი]], [[ფინეთის დიდი სამთავრო]], [[რუსეთის იმპერია]] | გარდაცვალების თარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|1986|08|31|1900|09|03}} | გარდაცვალების ადგილი= [[ჰელსინკი]], [[ფინეთი]] | მოქალაქეობა = | ეროვნება = | რეზიდენცია = | საარჩევნო ოლქი = | მამა = | დედა = | მეუღლე = [[სილვი კეკონენი]] | შვილები= [[მატი კეკონენი]], [[ტანელი კეკონენი]] | განათლება = [[ჰელსინკის უნივერსიტეტი]] | პროფესია = იურისტი, ჟურნალისტი | საქმიანობა = | რელიგია = | ჯილდოები = | პარტია = აგრარული ლიგა/ცენტრის პარტია | საიტი= | რიგი = [[ფინეთის პრეზიდენტი]] | თანამდებობა დაიკავა = [[1 მარტი]], [[1956]] | თანამდებობა დატოვა = [[27 იანვარი]], [[1982]] | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი = | პრემიერ-მინისტრი = | წინამორბედი = [[იუჰო კუსტი პაასიკივი]] | მემკვიდრე = [[მაუნო კოივისტო]] | რიგი2 = ფინეთის პრემიერ-მინისტრი | თანამდებობა დაიკავა2 = [[20 ოქტომბერი]], [[1954]] | თანამდებობა დატოვა2= [[3 მარტი]], [[1956]] | წინამორბედი2 = [[რალფ ტიორნგრენი]] | მემკვიდრე2 = [[კარლ-აუგუსტ ფაგერჰოლმი]] | პრეზიდენტი2= [[იუჰო კუსტი პაასიკივი]] | ვიცე-პრეზიდენტი2 = | პრემიერ-მინისტრი2= | რიგი3 = | თანამდებობა დაიკავა3 = [[17 მარტი]], [[1950]] | თანამდებობა დატოვა3 = [[17 ნოემბერი]], [[1953]] | წინამორბედი3 = [[კარლ-აუგუსტ ფაგერჰოლმი]] | მემკვიდრე3 = [[საკარი ტუომიოია]] | პრეზიდენტი3 = | პრემიერ-მინისტრი3= | რიგი4 = | თანამდებობა დაიკავა4 = | თანამდებობა დატოვა4 = | წინამორბედი4 = | მემკვიდრე4 = | პრეზიდენტი4 = | პრემიერ-მინისტრი4= | რიგი5 = | თანამდებობა დაიკავა5 = | თანამდებობა დატოვა5 = | წინამორბედი5 = | მემკვიდრე5 = | პრეზიდენტი5 = | პრემიერ-მინისტრი5= }} '''ურჰო კალევა კეკონენი''' ({{lang-fi|Urho Kaleva Kekkonen}}; დ. [[3 სექტემბერი]], [[1900]], [[პიელავესი]] — გ. [[31 აგვისტო]], [[1986]], [[ჰელსინკი]]) — [[ფინეთი|ფინელი]] პოლიტიკოსი. ფინეთის მერვე და ყველაზე ხანგრძლივად მმართველი პრეზიდენტი (1956-1982 წწ.). იგი იყო მესამე და უკანასკნელი პრეზიდენტი [[ცენტრის პარტია (ფინეთი)|აგრარული ლიგიდან/ცენტრის პარტიიდან]]. თითქმის 26 წელი იყო ფინეთის სახელმწიფოს მეთაური, ფლობდა დიდ ძალაუფლებას და ხშირად მოიხსენიებდნენ ავტოკრატად,<ref>[https://kansallisbiografia.fi/english/person/632 Kekkonen, Urho]. ''Kansallisbiografia'' (English edition). (The section "The rise to the position of 'autocrat'")</ref> თუმცა ამის მიუხედავად, იგი პატივსაცემ ფიგურად რჩება. პრეზიდენტის თანამდებობაზე ყოფნის დროს მან გააგრძელა მისი წინამორბედის, პრეზიდენტ [[იუჰო კუსტი პაასიკივი]]ს „აქტიური ნეიტრალიტეტის“ დოქტრინა, რომელიც „[[ფინლანდიზაცია#პაასიკივი-კეკონენის დოქტრინა|პაასიკივი-კეკონენის დოქტრინის]]“ სახელით გახდა ცნობილი, რომლის მიხედვითაც ფინეთმა შეინარჩუნა დამოუკიდებლობა და კარგი და სავაჭრო ურთიერთობა როგორც [[ნატო]]ს, ასევე [[ვარშავის პაქტი]]ს წევრებთან. [[1975]] წელს [[ჰელსინკი]] მასპინძლობდა უსაფრთხოების და თანამშრომლობის ევროპულ კონფერენციას, სადაც კეკონენი ნობელის პრემიის პოტენციურ კანდიდატად ითვლებოდა. ფინელი ისტორიკოსები მიუთითებენ მის დამსახურებაზე საგარეო და სავაჭრო პოლიტიკაში, რამაც ფინეთის საბაზრო ეკონომიკას საშუალება მისცა ფეხი აება დასავლეთ ევროპასთან, მათ შორის მეზობელ საბჭოთა კავშირთან და ფინეთი თანდათანობით მონაწილეობდა ევროინტეგრაციის პროცესში.<ref name=bio>[https://kansallisbiografia.fi/english/person/632 Kekkonen, Urho]. ''Kansallisbiografia'' (English edition).</ref> მეორე მხრივ, შიდა პოლიტიკური კუთხით, კეკონენი მოქმედებდა პრინციპით „დაყავი და იბატონე“ და ჭეშმარიტი პოლიტიკური წინააღმდეგობის ნაკლებობამ, განსაკუთრებით მისი პრეზიდენტობის მეორე ნახევარში, მნიშვნელოვნად დაასუსტა ფინეთის დემოკრატია.<ref name=bio/> ურჰო კეკონენის პრეზიდენტობის შემდეგ, მისმა მემკვიდრეებმა [[ფინეთის კონსტიტუცია|ფინეთის კონსტიტუციი]]ს რეფორმირება დაიწყეს და პარლამენტის და პრემიერ-მინისტრის უფლებამოსილების განმტკიცებაზე გააკეთეს აქცენტი. პრეზიდენტობამდე, იგი იყო ფინეთის პრემიერ-მინისტრი ([[1950]]-[[1953]], [[1954]]-[[1956]]),<ref>{{cite web |url=http://www.valtioneuvosto.fi/hakemisto/ministerikortisto/ministeritiedot.asp?nro=154 |title=Ministerikortisto |publisher=Valtioneuvosto |access-date=21 December 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090406193938/http://www.valtioneuvosto.fi/hakemisto/ministerikortisto/ministeritiedot.asp?nro=154 |archive-date=6 April 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090406193938/http://www.valtioneuvosto.fi/hakemisto/ministerikortisto/ministeritiedot.asp?nro=154 |archivedate=6 აპრილი 2009 }}</ref> საგარეო საქმეთა მინისტრი ([[1952]]-[[1953]], [[1954]]), ფინეთის პარლამენტის თავჯდომარე ([[1948]]-[[1950]]) და შინაგან საქმეთა მინისტრი ([[1937]]-[[1939]], [[1950]]-[[1951]]). პოლიტიკური მოღვაწეობის გარდა იყო ენთუზიასტი მწერალი, რომელიც წერდა იუმორისტულ-ინფორმაციულ სვეტებს ჟურნალ „Suomen Kuvalehti“-ში.<ref>{{cite news |title=Ilmari Turja |url=https://www.hs.fi/muistot/art-2000002623736.html |access-date=27 February 2021 |publisher=Helsingin Sanomat |date=6 January 1998 |language=fi}}</ref> პრეზიდენტობის პერიოდშიც რამდენიმე ფსევდონიმით წერდა ამავე ჟურნალში. == ბიოგრაფია == ===ადრეული წლები=== [[File:The birthplace Lepikon Torppa of the finnish president Urho Kekkonen.jpg|thumb|right|კეკონენის დაბადების ადგილი პატარა ხის სახლი პიელავესიში.]] იუჰო კეკონენის და ემილია პილვენეინენის შვილი, ურჰო დაიბადა [[პიელავესი]]ში, ფინეთის რეგიონ სავოში და ბავშვობა გაატარა [[კაინუუ]]ში. იგი გაიზარდა გლეხების ოჯახში. მამამისი თავდაპირველად ფერმერი და სატყეო მეურნეობის თანამშრომელი იყო, შემდგომ შპს „ჰალაში“ ტყის მენეჯერი და გაყიდვების აგენტი. მისი სკოლის წლები მშვიდად არ წარიმართა. [[ფინეთის სამოქალაქო ომი]]ს დროს კეკონენი იბრძოდა თეთრი გვარდიის მხარეს, იბრძოდა [[კუოპიოს ბრძოლა|კუოპიოს]], [[ვარკაუსის ბრძოლა|ვარკაუსის]], [[მოუჰუს ბრძოლა|მოუჰუს]] და [[ვიბორგის ბრძოლა|ვიბორგის]] ბრძოლებში და ასევე მონაწილეობდა რიგ ოპერაციებში. მოგვიანებით მან აღიარა, რომ ბრძოლაში ადამიანი მოკლა. თავის მემუარებში წერს, რომ ის შემთხვევით აირჩიეს ასეულის მეთაურად, რომელსაც ტყვეები ჰყავდა აყვანილი.<ref>[https://www.doria.fi/bitstream/handle/10024/10462/TMP.objres.1484.html?sequence=1 LOMALLA KAJAANISSA. JUNAMATKA. VAPPU VIIPURISSA. MARSSI HAMINAAN. PARAATI HELSINGISSÄ 12.5.1918. SODAN JÄLKISELVITTELY JA KIRJEITÄ KOTOA JA KOTIIN]. doria.fi</ref> დამოუკიდებელ ფინეთში კეკონენი ჯერ ჟურნალისტად მუშაობდა კაიაანში, შემდეგ [[1921]] წელს იურიდიულ ფაკულტეტზე ჩააბარა ჰელსინკში. სწავლის დროს, 1921-1927 წლებში იგი მუშაობდა უსაფრთხოების პოლიციაში, სადაც გაეცნო ანტიკომუნისტური პოლიციის მუშაობას. ამ დროს იგი ხვდება თავის მომავალ მეუღლეს, სილვი სალომე უინოს (12 მარტი, 1900 — 2 დეკემბერი, 1974),<ref>{{Cite web|url=https://www.goodreads.com/characters/942905-sylvi-salome-kekkonen|title = Profile for Sylvi Salome Kekkonen from Kekkonen (Page 1)}}</ref> რომელიც პოლიციის განყოფილებაში საბეჭდ მანქანაზე მუშაობდა. მათ ტყუპი ვაჟი ჰყავდათ, მატი ([[1928]]-[[2013]] წწ.) და ტანელი ([[1928]]-[[1985]] წწ.). მატი კეკონენი იყო ცენტრის პარტიის წევრი და პარლამენტარი 1958-1969 წლებში, ხოლო ტანელი ელჩად მუშაობდა [[ბელგრადი|ბელგრადში]], [[ათენი|ათენში]], [[რომი|რომში]], [[მალტა]]ში, [[ვარშავა]]ში და [[თელ-ავივი|თელ-ავივში]]. [[1927]] წელს ურჰო გახდა ადვოკატი და მუშაობდა სოფლის მუნიციპალიტეტის ასოციაციაში [[1932]] წლამდე. კეკონენმა მიიღო სამართლის დოქტორის ხარისხი ჰელსინკის უნივერსიტეტში და სტუდენტური გაზეთის „Ylioppilaslehti“-ის მთავარი რედაქტორი იყო [[1927]]-[[1928]] წლებში. ===პოლიტიკური კარიერა=== გულით ნაციონალისტი კეკონენის იდეოლოგიური ფესვები ახლად დამოუკიდებელი ფინეთის სტუდენტურ პოლიტიკაში და მემარჯვენე რადიკალიზმში გამოიხატებოდა. იგი შეუერთდა კარელიის აკადემიური საზოგადოების ორგანიზაციას, რომელიც მხარს უჭერდა აღმოსავლეთ კარელიის ანექსიას ფინეთის მიერ, მაგრამ [[1932]] წელს მან დატოვა მოძრაობა. [[იოჰანეს ვიროლაინენი]]ს, დიდი ხნის აგრარი და ცენტრისტი პოლიტიკოსის აზრით, ფინელ მემარჯვენეებს სძულდათ კეკონენი, მას დასცინოდნენ და ძალაუფლების მოყვარე ოპორტუნისტს უწოდებდნენ. 1930-1932 წლებში კეკონენი სათავეში ჩაუდგა ფინური კულტურის და იდენტობის კავშირს და 1932 წელს შეუერთდა აგრარულ ლიგას (მოგვიანებით ცენტრის პარტია) და იმავე წელს მუშაობა დაწყო სოფლის მეურნეობის სამინისტროში. ამ დროს კეკონენმა პირველად სცადა ფინეთის პარლამენტში მოხვედრა, რაც წარუმატებლად დასრულდა. მეორე მცდელობა წარმატებული გამოდგა და [[1936]] წელს აირჩიეს პარლამენტში და გახდა იუსტიციის მინისტრი 1936-1937 წლებში. ამ დროს მან მიიღო ე. წ. „კეკონენის კონსტიტუცია“, რაც იყო მცდელობა მემარჯვენე, რადიკალური პატრიოტული მოძრაობის აკრძალვის. საბოლოოდ, უზენაესმა სასამართლომ ეს მცდელობა უკანონოდ ცნო და შეაჩერა. კეკონენი ასევე იყო შინაგან საქმეთა მინისტრი 1937-1939 წლებში. ურჰო კეკონენი არ იყო მთავრობის წევრი [[სსრკ-ფინეთის ომი]]ს პერიოდში. 1940 წლის მარტში, ფინეთის პარლამენტის საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტის სხდომაზე, მან ხმა მისცა [[მოსკოვის სამშვიდობო ხელშეკრულება]]ს. ომის დროს, კეკონენი მუშაობდა კარელიელი ევაკუირების დახმარების ცენტრის დირექტორად 1940-1943 წლებში და ფინანსთა სამინისტროს კოორდინაციის კომისარად 1943-1945 წლებში, რომელსაც დაევალა სახელმწიფო ადმინისტრაციის რაციონალიზაცია. იმ დროისთვის იგი გახდა ე. წ. „მშვიდობიანი ოპოზიციის“ ერთ-ერთი წამყვანი პოლიტიკოსი. 1944 წელს კვლავ დანიშნეს იუსტიციის მინისტრად და 1946 წლამდე იყო თანამდებობაზე, რომლის დროს დაევალა სამხედრო პასუხისმგებლობასთან დაკავშირებული დავების მოგვარება. კეკონენი იყო პარლამენტის თავმჯდომარის მოადგილე 1946-1947 წლებში და პარლამენტის სპიკერი 1948-1950 წლებში.<ref>{{cite web |url = http://www.eduskunta.fi/triphome/bin/hx5000.sh?{hnro}=910708&{kieli}=su&{haku}=kaikki |title = Edustajamatrikkeli |publisher = Eduskunta |access-date = 2 December 2017 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130518224214/http://www.eduskunta.fi/triphome/bin/hx5000.sh?%7Bhnro%7D=910708&%7Bkieli%7D=su&%7Bhaku%7D=kaikki |archive-date = 18 May 2013 |url-status = dead |df = dmy-all }}</ref> [[1950]] წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე კეკონენი იყო ფინეთის აგრარული ლიგის კანდიდატი. მან ენერგიული კამპანია ჩაატარა მოქმედი პრეზიდენტის [[იუჰო კუსტი პაასიკივი]]ს წინააღმდეგ. კეკონენმა მიიღო კოლეგიის 62 ხმა, პაასიკივმა — 171. არჩევნების შემდეგ პაასიკივმა იგი დანიშნა პრემიერ-მინისტრად. ურჰო [[1953]] წელს გადააყენეს, მაგრამ [[1954]]-[[1956]] წლებში ისევ გახდა პრემიერ-მინისტრი. [[1952]]-[[1953]] წლებში გახდა საგარეო საქმეთა მინისტრი და [[1954]] წელსაც, პარალელურად პრემიერ-მინისტრობისა. ===ფინეთის პრეზიდენტი=== ====მიმოხილვა==== [[File:JFKWHP-KN-C19113.jpg|thumb|right|კეკონენის ვიზიტი აშშ-ში, 1961 წელი. მარცხნიდან: ურჰო და სილვი კეკონენები, [[ჟაკლინ კენედი ონასისი|ჟაკლინ]] და [[ჯონ ფიცჯერალდ კენედი|ჯონ კენედები]]]] კეკონენის პრეზიდენტობის პერიოდში, ძალთა ბალანსი ფინეთის მთავრობასა და პრეზიდენტს შორის იხრებოდა პრეზიდენტის ინსტიტუტისკენ. მისი პერიოდის მთავრობებში ხშირი იყო შიდა განხეთქილებები და ალიანსები ადვილად იშლებოდა. ახალი კაბინეტები ხშირად ცდილობდნენ შეეცვალათ მათი წინამორბედების პოლიტიკა. კეკონენი იყენებდა თავის ძალაუფლებას, რომ დაენიშნა მინისტრები. მისი პრეზიდენტობის დროს მთავრობაში ძირითადად ცენტრისტების, სოციალ-დემოკრატების და შვედური სახალხო პარტიის წევრები ხვდებოდნენ, კომუნისტები და დემოკრატები კი 1966 წლიდან მომრავლდნენ.<ref>"What Where When 1994 – The Citizen's Yearbook" / Mitä Missä Milloin 1994 – Kansalaisen vuosikirja, published in Helsinki by Otava Publications Ltd. in 1993; "The Republic's President 1956–1982", published in Finland in 1993–94.</ref> პრეზიდენტობის პერიოდში, კეკონენი ყველაფერს აკეთებდა, რომ პოლიტიკური ოპონენტები გაეკონტროლებინა. ცენტრის პარტიის ოპონენტი, ეროვნული კოალიცია, ოპოზიციაში იმყოფებოდა 20 წლის განმავლობაში, მიუხედავად არჩევნებზე კარგი შედეგისა. მისი პოლიტიკური პრეფერენციების გამო, იყო შემთხვევები პარლამენტის შემადგენლობის დათხოვნის. კერძოდ, ასეთი სამი შემთხვევა იყო. ცენტრის პარტიის წევრობის მიუხედავად, პარტიასთან მისი ურთიერთობა ხშირად რთული იყო. არსებობდა ე. წ. „კეკონენის ხაზი“, რომელიც ხელს უწყობდა მეგობრულ ურთიერთობებს და ორმხრივ ვაჭრობას [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირთან]]. ცენტრის პარტიის სხვა პირები ხშირად გარიყულნი იყვნენ, რადგან ურჰო პირდაპირ მოლაპარაკებებს აწარმოებდა ქვედა ეშელონებთან. პარტიის თავმჯდომარეს, იოჰანეს ვიროლაინენს, კეკონენი ემუქრებოდა პარლამენტის დაშლით, თუ მისთვის სასურველი პირი არ იქნებოდა პრემიერ-მინისტრი, ვიროლაინენის ნაცვლად. მას ჰქონდა ე. წ. „წისქვილის წერილები“, სადაც გაწერილი იყო მაღალი რანგის თანამდებობის პირების, პოლიტიკოსების და ჟურნალისტების მიმართ დირექტივები. ====პირველი ვადა (1956-1962)==== [[File:Kekkonen ja Khrushchev.jpeg|thumb|right|საბჭოთა ლიდერი [[ნიკიტა ხრუშჩოვი]] პრეზიდენტის მე-60-ე წლისთავზე.]] [[1956]] წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე კეკონენმა დაამარცხა სოციალ-დემოკრატი კარლ-ავგუსტ ფაგერჰოლმი საარჩევნო კოლეგიის კენჭისყრაში, 151 ხმით 149-ის წინააღმდეგ. საარჩევნო კამპანია განსაკუთრებული შავი პიარით იყო მოცული; მრავალი პირადი ხასიათის თავდასხმა კანდიდატებზე, განსაკუთრებით კეკონენზე. ყვითელმა პრესამ, „Sensaatio-Uutiset“-მა, დაადანაშაულა ურჰო ალკოჰოლიზმში, ხელჩართულ ჩხუბებში და სექსუალურ კავშირებში.<ref name=r1>Seppo Zetterberg et al. (eds.) (2003) ''The Small Giant of the Finnish History''. Suomen historian pikkujättiläinen, Helsinki, Werner Söderström Publishing Ltd.</ref><ref>Pekka Hyvärinen (2000) ''The Man of Finland: Urho Kekkonen's Life''. Suomen mies. Urho Kekkosen elämä, Helsinki: Werner Söderström Publications Ltd.</ref> თანამდებობაზე ყოფნის დროს, მან განაგრძო ყოფილი პრეზიდენტის, პაასაკივის ნეიტრალიტეტის პოლიტიკა, რომელიც ცნობილი გახდა, როგორც პაასაკივის-კეკონენის დოქტრინა. [[1958]] წლის აგვისტოში ჩამოყალიბდა კარლ-ავგუსტ ფაგერჰოლმის მესამე კაბინეტი, კოალიციური მთავრობა, რომელსაც ხელმძღვანელობდა სოციალურ-დემოკრატიული პარტია და კეკონენის პარტია — აგრარული ლიგა. იმ პერიოდის ღამის ყინვის კრიზისმა გამოიწვია საბჭოთა კავშირის ეკონომიკური ზეწოლა ფინეთზე. კეკონენი საბჭოთა კავშირის მხარეს იყო და 1958 წელს ფაგერჰოლმის კაბინეტი გადადგა. კრიზისი დასრულდა 1959 წელს, როდესაც კეკონენი მოსკოვში შეხვდა [[ნიკიტა ხრუშჩოვი|ნიკიტა ხრუშჩოვს]] და [[ანდრეი გრომიკო]]ს. კრიზისმა სერიოზულად შეარყია კოალიციური მთავრობის ფორმირების პროცესები და კეკონენი დარჩა ერთადერთ მყარი ძალაუფლების ვერტიკალად, რომელიც წყვეტდა რომელ პარტიებს შეეძლოთ კოალიციაში მუშაობა. [[საბჭოთა კავშირი]] კეკონენს დაეხმარა [[1961]] წლის დიპლომატიური კრიზისის დროსაც. გავრცელებული მოსაზრებით, საბჭოთა კავშირმა უზრუნველყო ურჰოს ხელახლად არჩევა. მხარეები, რომლებიც კეკონენს კონკურენციას უწევდნენ, ცდილობდნენ ანტიკეკონენის ალიანსის „ჰონკა-ლიტოს“ შექმნას. მათი კანდიდატი 1962 წლის არჩევნებზე იყო [[ოლავი ჰონკა]].<ref name="Varjus2019">Varjus, Seppo. ''Näin valta otetaan ja pidetään.'' In YYA-Suomi - suomettumisen vuodet, Iltasanomat, Sanoma Media Finland 2019, pp. 14-17.</ref> კეკონენი გეგმავდა პარლამენტის დაშლით ხელი შეეშალა მათთვის წარმატების მიღწევაში. 1961 წლის ოქტომბერში საბჭოთა კავშირმა დიპლომატიური ნოტა გააგზავნა, სადაც ფინეთი-საბჭოთა კავშირის ხელშეკრულების მითითებით დასავლეთის წინააღმდეგ ერთობლივი სამხედრო წვრთნები მოითხოვა. შედეგად, ჰონკამ მოხსნა თავისი კანდიდატურა და კეკონენმა გაიმარჯვა 199/300-ზე კოლეგიის ხმებით. საკუთარი პარტიის მხარდაჭერის გარდა, მან მიიღო მხარდაჭერა შვედური და ფინეთის სახალხო პარტიებისგან და მცირე ლიბერალური პარტიისგანაც. მას შემდეგ, კეკონენის მიმართ სერიოზული წინააღმდეგობა გაქრა და მან ფინეთის პოლიტიკური ლიდერის განსაკუთრებულად მკაცრი და შემდგომ, ავტოკრატული სტატუსი შეიძინა.<ref name="r1" /> ====მეორე ვადა (1962-1968)==== გასული საუკუნის 60-იან წლებში ურჰო კეკონენი პასუხისმგებელი იყო მრავალ საგარეო პოლიტიკურ საკითხზე: ჩრდილოეთ ევროპის ქვეყნების თავისუფალი ბირთვული ზონის შექმნა, ნორვეგიის სასაზღვრო ხელშეკრულება და 1969 წლის ევროპის უსაფრთხოების და თანამშრომლობის კონფერენცია. ამ ინიციატივების მიზანი იყო ფინეთს თავიდან აეცილებინა საერთო სამხედრო მოქმედებები საბჭოთა კავშირთან, რასაც ითვალისწინებდა ფინეთი-საბჭოთა კავშირის ხელშეკრულებები. შედეგად, კეკონენს უნდოდა ნეიტრალიტეტის პოლიტიკის გაძლიერება. [[1968]] წელს საბჭოთა ჯარების ჩეხოსლოვაკიაში შეჭრის შემდეგ, ნეიტრალიტეტისკენ სწრაფვა გაძლიერდა. 1970 წელს კეკონენმა სსრკ-ს აცნობა, რომ თუ ისინი მზად არ იქნებოდნენ ფინეთის ნეიტრალიტეტის აღიარებისთვის, იგი აღარ დარჩებოდა პრეზიდენტის პოსტზე და აღარ გაგრძელდებოდა ფინეთი-საბჭოთა კავშირის ხელშეკრულება. ====მესამე ვადა (1968-1978)==== კეკონენი მესამე ვადით აირჩიეს [[1968]] წელს. მას მხარი დაუჭირა ხუთმა პოლიტიკურმა პარტიამ: ცენტრის პარტიამ, სოციალ-დემოკრატებმა, მეწარმეების კავშირმა, ფინურმა სახალხო დემოკრატიულმა ლიგამ და შვედეთის სახალხო პარტიამ. მან მიიღო საარჩევნო კოლეგიის 201 ხმა. მიუხედავად იმისა, რომ ურჰომ ხმების ორი მესამედი მიიღო, ის იმდენად უკმაყოფილო იყო ოპონენტების და მათი საქციელის გამო, რომ საჯაროდ უარი თქვა პრეზიდენტობაზე, თუმცა საბოლოოდ დარჩა.<ref>see "Urho Kekkonen's Diaries 2: 1963–1968" / Urho Kekkosen päiväkirjat 2: 1963–1968, and "Urho Kekkonen's Diaries 3: 1969–1974" / Urho Kekkosen päiväkirjat 3: 1969–1974, edited by Juhani Suomi and published in Finland around 2002–2004; Johannes Virolainen, "The Last Electoral Term", 1991; Pekka Hyvärinen, "Finland's Man: Urho Kekkonen's Life" / Suomen mies – Urho Kekkosen elämä, Helsinki: Werner Söderström Publications Ltd., 2000).</ref> მთავარი მიზეზი იყო ცენტრის პარტიის მიერ წარდგენილი [[აჰტი კარიაალაინენი]]ს კანდიდატურა, რომელიც მას არ მოსწონდა და მასში კონკურენტი დაინახა. ====ვადის გაგრძელება==== [[1973]] წლის 18 იანვარს, საგანგებო კანონის მიღების შემდეგ, კეკონენმა პრეზიდენტობის ვადა ოთხი წლით გაიგრძელა. ამ დროისთვის მან უკვე უზრუნველყო უმრავლესობა პოლიტიკური პარტიების მხარდაჭერა, მაგრამ მემარჯვენე ნაციონალური კოალიციის პარტია, რომელსაც კეკონენი ეწინააღმდეგებოდა, კვლავ სკეპტიკური იყო და ხელს უშლიდა საჭირო 5/6 უმრავლესობის მოპოვებაში. ამავდროულად, ფინეთი მოლაპარაკებებს აწარმოებდა ევროკავშირთან თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმებაზე და ეს შეთანხმება ხელს უწყობდა ეკონომიკურ ინტეგრაციას დასავლეთთან, რასაც მხარი დაუჭირა ნაციონალურმა კოალიციურმა პარტიამ. კეკონენმა მიანიშნა, რომ თუ ის არ დარჩებოდა პრეზიდენტად, [[საბჭოთა კავშირი]] არ დაუშვებს ფინეთის [[ევროკავშირი|ევროკავშირთან]] თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულებას. ამ ტაქტიკამ მოიპოვა ნაციონალური კოალიციის მხარდაჭერა და ვადის გახანგრძლივების კანონი საბოლოოდ მიიღეს. ოპოზიციის და კონკურენციის აღმოფხვრა ნიშნავდა, რომ ურჰო კეკონენი გახდა ფინეთის დე-ფაქტო პოლიტიკური ავტოკრატი. მისმა ძალაუფლებამ ზენიტს მიაღწია [[1975]] წელს, როდესაც დაითხოვა პარლამენტი და დროებითი მთავრობის დახმარებით, ჰელსინკში მოაწყო კონფერენცია ევროპის უსაფრთხოების და თანამშრომლობის შესახებ. ====მეოთხე ვადა (1978-1982)==== მას შემდეგ, რაც ცხრა პოლიტიკურმა პარტიამ კეკონენის კანდიდატურა დაამტკიცა [[1978]] წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე, მისი კონკურენტები თითქმის აღარ არსებობდნენ. მან არ მიიღო მონაწილეობა სატელევიზიო დებატებში, რითაც დაამცირა ოპონენტები და მიუხედავად ამისა, საარჩევნო კოლეგიის 259 ხმა მიიღო 300-დან.<ref>see Juhani Suomi, "The Ski Trail Being Snowed In: Urho Kekkonen 1976–1981" / Umpeutuva latu – Urho Kekkonen 1976–1981, Helsinki: Otava Publications Ltd., 2000.</ref> ფინელი ისტორიკოსების და პოლიტიკური ჟურნალისტების აზრით, კეკონენის პრეზიდენტად დარჩენის, სულ მცირე, სამი მიზეზი არსებობდა. პირველი, მას არ სჯეროდა, რომ მის რომელიმე პოტენციურ მემკვიდრეს შეეძლო საბჭოთა კავშირთან საგარეო პოლიტიკის საკმარისად მართვა. მეორე, მინიმუმ [[1978]] წლის ზაფხულამდე მას სჯეროდა, რომ ფინეთი-სსრკ-ს ურთიერთობების გაუჯობესების შესაძლებლობა არსებობდა და მისი გამოცდილება ამ პროცესში ძალზე მნიშვნელოვანია. ამის მაგალითია, მისი მხრიდან სსრკ-ს თავდაცვის მინისტრის, [[დიმიტრი უსტინოვი]]ს წინადადებაზე უარის თქმა, რაც მოიცავდა სსრკ-ს და ფინეთის ერთობლივი სამხედრო წვრთნების ჩატარებას. მესამე, მას სჯეროდა, რომ რაც უფრო დიდხანს იქნებოდა პრეზიდენტი და იმუშავებდა, ჯანმრთელი იქნებოდა და მეტხანს იცოცხლებდა.<ref name="hyvärinen">Pekka Hyvärinen, "Finland's Man"; Juhani Suomi, "A Ski Trail Being Snowed In"</ref> კეკონენის ყველაზე მწვავე კრიტიკოსები, როგორიც იყო ვეიკო ვენამამო, ამტკიცებდა, რომ ურჰო ამდენი ხანი პრეზიდენტის პოსტს ინარჩუნებდა, რადგან ის და მისი გარემოცვა ძალაუფლების მოყვარული იყო.<ref>Veikko Vennamo, "As a Prisoner of the Kekkonen Dictatorship" / Kekkos-diktatuurin vankina, published in Finland in 1989).</ref> [[1980]] წელს ურჰო კეკონენი დააჯილდოვეს [[საერთაშორისო ლენინური პრემია "ხალხთა შორის მშვიდობის განმტკიცებისათვის"|ლენინის მშვიდობის პრემიით]]. ===პრეზიდენტობის შემდეგი პერიოდი=== [[ფაილი:UKK-hautajaissaattue.jpg|200px|მინი|პრეზიდენტის დაკრძალვის ცერემონია, ჰელსინკი, 1986 წელი]] [[1980]] წლის დეკემბერში კეკონენს დაუდგინდა უცნობი დაავადება, რომელმაც გავლენა იქონია მისი ტვინის ფუნქციონირებაზე. მას 1972 წელსაც ჰქონდა პერიოდული მეხსიერების პრობლემები, რაც უფრო გახშირდა 1970-იანი წლების ბოლოს და დაემატა [[შაქრიანი დიაბეტი|დიაბეტი]]ს პრობლემა. მის ჯანმრთელობის პრობლემებზე მთელი ამ დროის განმავლობაში დადიოდა ჭორები, მაგრამ პრესა ცდილობდა ამის დამალვას, რასაც ხსნიდნენ პრეზიდენტის პირადი ცხოვრების დაცვით. ბიოგრაფ იოუჰან სუომისზე დაყრდნობით, კეკონენი თანამდებობის დატოვებას არ განიხილავდა, სანამ 1981 წლის ივლისში მისი ფიზიკური მდგომარებოა საგრძნობლად არ გაუარესდა. 80 წლის პრეზიდენტი უკვე ფიქრობდა პრეზიდენტის პოსტის დატოვებაზე. ფინეთის პრემიერ-მინისტრმა [[მაუნო კოივისტო]]მ დაიწყო კეკონენის წინააღმდეგ მოქმედებები და 1981 წლის აპრილში განაცხადა, რომ პრემიერ-მინისტრი და მთავრობა კონსტიტუციურად ანგარიშვალდებულნი არიან პარლამენტის და არა პრეზიდენტის წინაშე. ურჰო კეკონენმა კოივოსტის თანამდებობის დატოვება სთხოვა, მაგრამ მან უარი განაცხადა. ამ მოცემულობამ საბოლოოდ დაუსვა წერტილი კეკონენის გავლენასა და უფლებამოსილებებს. კეკონენის ჯანმრთელობა კრიტიკულ ნიშნულს მიუახლოვდა 1981 წლის აგვისტოში და საბოლოოდ პენსიაზე გავიდა იმავე წლის 26 ოქტომბერს, 81 წლის ასაკში.<ref name="hyvärinen"/><ref>Mauno Koivisto, "Two Terms&nbsp;I: Memories and Notes 1982–1994" / Kaksi kautta I. Muistikuvia ja merkintöjä 1982–1994, Helsinki: Kirjayhtymä Publishing Ltd., 1994.</ref> ოფიციალური ცნობები მის ავადმყოფობაზე უცნობია, მაგრამ ყველაზე გავრცელებული ვერსიით, მას სისხლძარღვოვანი დემენცია ჰქონდა, რაც დიდი ალბათობით გამოწვეული იყო ათეროსკლეროზით. ურჰო კეკონენი გარდაიცვალა [[ტამინიემი|ტამინიემში]], [[ჰელსინკი]]ს მიდამოებში, [[1986]] წლის [[31 აგვისტო]]ს, სამი დღით ადრე თავის 86-ე დაბადების დღემდე. სახელმწიფო უსაფრთხოების ინტერესებიდან გამომდინარე, ხელისუფლებამ შეზღუდა მის დღიურებზე წვდომა. მოგვიანებით, მწერალ იოუჰამნ სუომის შეუკვეთეს კეკონენის ბიოგრაფიის დაწერა, სადაც ავტორი იცავდა მასში მოთხრობილი ამბების ინტერპრეტაციას. კრიტიკოსები ეჭვქვეშ აყენებდნენ ამ ნაშრომის ღირებულებას და საუბრობდნენ წიგნზე, როგორც „კომერციულ პროექტზე“, რომელიც შექმნილია მხოლოდ გაყიდვებისთვის და არა ისტორიული წარსულის აღსაწერად.<ref>Rautkallio, Hannu. ''Alistumisen vuodet''. Paasikivi-kustannus, 2010. {{ISBN|9789525856088}}</ref> ==მემკვიდრეობა== ურჰო კეკონენის ზოგიერთი ქმედება დღემდე რჩება სადავოდ თანამედროვე ფინეთში და გრძელდება დებატები იმის თაობაზე, თუ როგორ უნდა განიმარტოს მისი პოლიტიკა და ქმედებები. იგი ხშირად იყენებდა საბჭოთა კავშირთან ურთიერთობას, როდესაც მის ავტორიტეტს საფრთხე ემუქრებოდა. კეკონენის პრეზიდენტობის 26 წლიანი პერიოდი, ხშირად მოხსენიებულია როგორც ავტორიტარული, რაც იყო ფინეთის პოლიტიკური სისტემის და კონსტიტუციური რეფორმების ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი [[1984]]-[[2003]] წლებში. საბოლოოდ, ფინეთმა აქცენტი გააკეთა საპარლამენტო მმართველობის ტიპზე, სადაც პრემიერ-მინისტრს და პარლამენტს აქვს მძლავრი უფლებამოსილებები. საკანონმდებლო ცვლილებების შედეგად: *პრეზიდენტს მაქსიმუმ ორი ვადით ირჩევენ. *პრეზიდენტის როლი მთავრობის ფორმირებაში შეიზღუდა. *პრეზიდენტი აირჩევა პირდაპირი წესით. *პრეზიდენტს არ შეუძლია პარლამენტის დათხოვნა, პრემიერ-მინისტრის თანხმობის გარეშე. *პრემიერ-მინისტრი არის საგარეო პოლიტიკის წარმმართველი მთავარი პირი. ურჰო კეკონენთან დაპირისპირების მიუხედავად, მისმა ნეიტრალიტეტის პოლიტიკამ ფინეთს მისცა კომერციულ და დასავლურ ორგანიზაციებთან ვაჭრობის საშუალება. საბჭოთა კავშირთან ორმხრივი სავაჭრო პოლიტიკა მომგებიანი იყო ქვეყნის მრავალი ბიზნესისთვის. მის პერიოდში შეინიშნებოდა მაღალი ეკონომიკური ზრდა და დასავლეთთან მზარდი ინტეგრაციის პროცესი. იგი დათანხმდა [[თავისუფალი ვაჭრობის ევროპული ასოციაცია]]ში გაწევრიანებას, რაც საბოლოოდ ფინეთისთვის შედეგის მომტანი აღმოჩნდა და [[1995]] წლის 1 იანვარს ქვეყანა [[ევროკავშირი]]ს წევრი გახდა. ==პატივისცემა== * ფინეთის სიდიდით მეორე [[ურჰო კეკონენის ეროვნული პარკი|ეროვნული პარკი]] არის ურჰო კეკონენის სახელობის. *ჰელსინკში [[1980]] წლიდან არის მისი სახელობის ქუჩა. *მისი [[ურჰო კეკონენის მუზეუმი|მუზეუმი]] გაიხსნა ტამიენიემში, [[1987]] წელს. *კეკონენის პრეზიდენტობის დროს, მისი სურათი 500 მარკიან ბანკნოტზე იყო გამოსახული. *არსებობს უჰრო კეკონენის გამოსახულების საკოლექციო მონეტები, მათ შორის 2 ვერცხლის მონეტა. ერთი — პრეზიდენტობის 25 წელს ეძღვნება, მეორე — დაბადების 75-ე წელს. *[[1980]] წელს ურჰო კეკონენი დააჯილდოვეს ლენინის მშვიდობის პრემიით. *ურჰო კეკონენის და [[ალექსი კოსიგინი]]ს ძეგლი [[2013]] წლის 14 სექტემბერს რუსეთში, ქალაქ [[კოსტომუკშა]]ში დაიდგა.<ref>[http://www.gov.karelia.ru/News/2013/09/0914_01.html ''В Костомукше открыт памятник Алексею Косыгину и Урхо Кекконену''] Правительство республики Карелия</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category|Urho Kekkonen}} * [https://web.archive.org/web/20060619222528/http://www.nba.fi/en/ukk_museum Urho Kekkonen Museum, Tamminiemi, Helsinki] * [https://web.archive.org/web/20070709053253/http://www.kolumbus.fi/ukk-arkisto/endex.htm The Archives of President Urho Kekkonen] * [https://web.archive.org/web/20070607181154/http://www.luontoon.fi/page.asp?Section=5392 Urho Kekkonen National Park] * [https://suomenpresidentit.fi/kekkonen/?lang=en Urho Kekkonen] in The Presidents of Finland ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ფინეთის პრეზიდენტები}} {{DEFAULTSORT:კეკონენი, ურჰო}} [[კატეგორია:დაბადებული 3 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1900]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 31 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1986]] [[კატეგორია:ფინეთის პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:ფინეთის პრემიერ-მინისტრები]] [[კატეგორია:ფინელი პოლიტიკოსები]] 5ldp96vciwcbmh9w1sksy8wov823ajh 0 87418 4407734 4395497 2022-08-16T16:50:57Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = ვეჯინი |მშობლიური სახელი = <nowiki></nowiki> |ქვეყანა = საქართველო |პანორამა = Amagleba church in Vejini, Georgia.jpg |პანორამის სიგანე = 300 |წარწერა = ვეჯინის ამაღლების ტაძარი |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |ქვეყნის რუკა2 = |ქვეყნის რუკის ზომა2 = 300 |წარწერა2 = |lat_dir = N|lat_deg =41|lat_min =42|lat_sec = 35 |lon_dir = E|lon_deg =45|lon_min =49|lon_sec = 49 |CoordAddon = type:city(40361)_region:GE |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = 300 |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = კახეთის მხარე |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = მუნიციპალიტეტი |რაიონი = გურჯაანის მუნიციპალიტეტი |თემი = ვეჯინი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |სიმაღლის ტიპი=ზღვის დონე{{!}}ზღვის დონიდან |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = 420 |კლიმატი = |ოფიციალური ენა = |მოსახლეობა = {{კლება}} 2935<ref name="აღწერა 2014">{{cite web|url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=2152&lang=geo|title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014|date=ნოემბერი 2014|publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური|accessdate=26 ივლისი 2016}}</ref> |აღწერის წელი = 2014 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = [[ქართველები]] 99,6 % |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +4 |DST = |სატელეფონო კოდი = +995 |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = Vejini |add1n= |add1= }} '''ვეჯინი''' — [[სოფელი]] [[საქართველო]]ში, [[გურჯაანის მუნიციპალიტეტი|გურჯაანის მუნიციპალიტეტში]], [[გომბორის ქედი]]ს ჩრდილო-აღმოსავლეთ კალთის მთისწინეთსა და [[ალაზნის ვაკე|ალაზნის ვაკის]] მიჯნაზე, [[ბაკურციხე]]-[[თელავი]]ს საავტომობილო გზაზე. [[თემი]]ს ცენტრი. [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 420 [[მეტრი]], [[გურჯაანი]]დან 7 [[კილომეტრი]]. [[2014]] წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 2935 ადამიანი.სოფელი სამ მთავარ, კეჭის, ვეჯინის და აზნაურის, სექტორებად იყოფა. სოფელში ფუნქციონირებს ჰიდროელექტროსადგური „ალაზანჰესი“, რომელიც XX საუკუნის 30-იან წლებში აიგო. 90-იან წლებში ვეჯინელებმა შეძლეს ამ სადგურის შესყიდვა, თუმცა 2001 წელს ჰესი აქციონერების დაუკითხავად აუქციონზე გაყიდეს და მფლობელებს არანაირი კომპენსაცია არ გადაუხადეს. სოფელ ვეჯინიდან იყო XX საუკუნის ცნობილი მეცნიერი — ფიზიოლოგი [[ივანე ბერიტაშვილი]]. სოფელში ცნობილი მეცნიერის სახელობის მუზეუმიც არსებობს. ფუნქციონირებს სკოლა, რომელსაც არსებობის საუკუნეზე მეტი ტრადიცია აქვს, XIX საუკუნეში ამ სკოლაში [[ვაჟა-ფშაველა]]ს ძმა ბაჩანა ასწავლიდა. 90-იან წლებამდე სოფელში ფუნქციონირებდა რკინიგზის სადგური, რომელიც დღეს მთლიანად უფუნქციოდ არის დარჩენილი. სოფელში არსებობს კულტურის სახლის შენობა, რომელსაც რეაბილიტაცია ესაჭიროება. [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] წამყვანი დარგი [[მევენახეობა]], [[მებაღჩეობა]] და [[მეხილეობა]]ა. მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია [[მარწყვი]]ს და [[ატამი|ატმის]] კულტურას. სოფელი არქეოლოგიურად შეუსწავლელია. სოფლის ტერიტორიაზე დღემდე შემორჩენილია ოცდაათზე მეტი ისტორიული ძეგლი ან ნანგრევი. მათგან სიდიადით გამოირჩევა ამაღლების სამონასტრო კომპლექსი და ყველაწმინდის ეკლესია. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[აბაშიძეების კოშკი]] *[[ვეჯინის კვირაცხოვლის ეკლესია]] *[[ვეჯინის მეორე გვირაბი]] *[[ვეჯინის მეორე ნაგებობა]] *[[ვეჯინის მესამე გვირაბი]] *[[ვეჯინის მესამე ნაგებობა]] *[[ვეჯინის ნათლისმცემლის ეკლესია]] *[[ვეჯინის ნამოსახლარი]] *[[ვეჯინის პეტრე და პავლე მოციქულების ეკლესია]] *[[ვეჯინის პირველი გვირაბი]] *[[ვეჯინის პირველი ნაგებობა]] *[[ვეჯინის ფურცელაძეების ეკლესია]] *[[ვეჯინის ყველაწმინდის ეკლესია]] *[[ვეჯინის ციხე]] *[[ვეჯინის წმინდა გიორგის ეკლესია]] *[[ვეჯინის წმინდა ნინოს ეკლესია]] *[[ვეჯინის წმინდა სტეფანეს ეკლესია]] *[[ვეჯინის ჯანიაანთ საყდარი]] *[[ივანე ბერიტაშვილის მუზეუმი]] *[[ცხრასაყდარი]] ==ლიტერატურა== {{ქსე|4|391}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{გურჯაანის მუნიციპალიტეტი}} [[კატეგორია:გურჯაანის მუნიციპალიტეტის სოფლები]] kg1ibfalmrok1m43lh175i8lra9rook 0 92369 4407882 4334158 2022-08-17T10:09:47Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:1813 წლის ლიტერატურული ნაწარმოებები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა წიგნი |სახელწოდება=სიამაყე და მცდარი აზრი |სურათი=PrideAndPrejudiceTitlePage.jpg |ავტორი=ჯეინ ოსტინი |ქვეყანა=დიდი ბრიტანეთი |ენა=ინგლისური |ჟანრი=კლასიკური ნოველა |გამომცემელი=T. Egerton, Whitehall |გამოც_თარიღი=1813 წლის 28 იანვარი |oclc=38659585 }} '''''სიამაყე და მცდარი აზრი''''' — [[ჯეინ ოსტინი]]ს რომანტიკული რომანი , რომელიც პირველად გამოქვეყნდა 1813 წელს. ამბავი ვითარდება გმირი, ელიზაბეთ ბენეტის გარშემო, რომელიც დაინახავს  ნაჩქარევი შთაბეჭდილებების უარყოფით მხარეს და დააფასებს განსხვავებას ზედაპირულობასა და არსებითობას შორის. კომედია ვითარდება  მანერების, განათლების, ქორწინების და ფულის ბრიტანული ე.წ რეგენსის პერიოდში. მისტერ ბენეტს ლონგბორნიდან ხუთი ქალიშვილი ჰყავს , რაც იმას ნიშნავს , რომ ვერ ერთი მათგანი ვერ დაიმკვიდრებს თავს მამისეულ მამულში. არც მის ცოლს აქვს ქონება , ამიტომაც გოგონებიდან ერთი მაინც უნდა გათხოვდეს შეძლებულ ჯენტლმენზე , რათა მათი ცხოვრება სიძის სიკვდილამდე მაინც იყოს უზრუნველყოფილი. [[ჯეინ ოსტინი]] ნოველას იწყებს ფრაზით : ""საყოველთაო ჭეშმარიტებად მიიჩნევა,რომ უცოლო და მდიდარი კაცი იმთავითვე ცოლის შერთვას მოიწადინებს." , რაც სავსეა ირონიით.  ნოველა გვიჩვენებს ქორწინებისას სიყვარულის აუცილებლობას , რომელიც ფულზე არ უნდა იყოს დამყარებული და არც საზოგადოებისთვის სიამოვნებაზე.   ''სიამაყე და მცდარი აზრი ''ჩნდება ისეთი სიების სათავეებში , როგორიცაა  "მკითხველის ყველაზე მეტად საყვარელი წიგნი " როგორც ლიტერატურულ კრიტიკაში , ასევე საზოგადოებაში. ნოველა ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარულია ინგლისურ ლიტერატურაში , გაყიდულია 20 მილიონ ეგზემპლიარზე მეტი და ახლაც ახდენს გავლენას თანამედროვე მწერლობაზე . ნაწარმოების მიხედვით შექმნილია , როგორც სიქველები , წიგნები , გაგრძელებები , ასევე სერიალები და ფილმები . მათ შორისაა : [[სიამაყე და ცრურწმენა (2005 წლის ფილმი)]] , რომელშიც [[კირა ნაიტლი]] და [[მეთიუ მაკფადიენი]] მონაწილეობენ. ასევე [[BBC]] ის 1995 წლის სატელევიზიო სერიალი ამავე სახელწოდებით , რომელიც 6 სერიისგან შედგება. == სიუჟეტის მოკლე შინაარსი == რომანი იწყება მისტერ და მისის ბენეტის დიალოგით, სადაც ეს უკანასკნელი ცდილობს დაარწმუნოს მეუღლე რომ ესტუმროს ახლახან მეზობლად გადმოსულ მისტერ ბინგლის. მან ნეზერფილდი - მეზობლად მდგარი სახლი - იქირავა. ერთ-ერთ მეჯლისზე ყველა გაიცნობს მისტერ ბინგლის , გულღიას , მხიარულს , მდიდარს ,  განათლებულსა და ყველასათვის მიმზიდველს , რომელიც უფროსი მის ბენეტით , ჯეინ ბენეტით მოიხიბლება. მას თან ახლავს დები : კეროლაინი , მისის ჰერსტი და მეგობარი მისტერ დარსი , რომლიც მიუხედავად იმისა , რომ ორჯერ უფრო მდიდარია ყველას დაამახსოვრდება როგორც ამაყი და ამპარტავანი ადამიანი. სწორედ ის უარყოფს იცეკვოს ელიზაბეთ ბენეტთან , რადგან მიაჩნია , რომ არც ისეთი ლამაზია , რომ მისი ცდუნება შეძლოს., [[ფაილი:Houghton_Typ_805.94.8320_-_Pride_and_Prejudice,_1894,_Hugh_Thomson_-_Protested.jpg|მარცხნივ|მინი|247x247პქ|ჰიუ ტომსონის ილუსტრაცია მისტერ კოლინზის პროტესტს წარმოადგენს იმის შესახებ, რომ ის არასოდეს კითხულობს რომანებს.]] ლონგბურნში მალევე ჩამოდის მისტერ კოლინზი , ბენეტების ოჯახის ნათესავი , რომელაც მათი სახლი და მამული გადაეცემა კანონით, მისტერ ბენეტის სიკვდილის შემდეგ. თუმცა მას გეგმა აქვს : უნდა რომ რომელიმე ქალიშვილი შეირთოს ცოლად . ელიზაბეთი და მისი ოჯახი კი მალევე გაიცნობს მომხიბვლელ ჯორჯ ვიკჰემს , რომელიც დაიმარტოხელებს ელიზაბეთს და უამბობს თავისი ცხოვრების ისტორიას და საკუთარ უბედურებაში მისტერ დარსის დაადანაშაულებს. ნაამბობის შემდეგ კი მის ბენეტის უარყოფით დამოკიდებულება მისტერ დარსის მიმართ კიდევ უფრო გაიზრდება. სწორედ ეს დამოკიდებულებები ხდება ერთი მხრივ სიამაყის და მეორე მხრივ მცდარი აზრის შექმნის საბაბი .  [[ფაილი:Pickering_-_Greatbatch_-_Jane_Austen_-_Pride_and_Prejudice_-_She_then_told_him_what_Mr._Darcy_had_voluntarily_done_for_Lydia.jpg|მინი|335x335პქ|ელიზაბეთ ეუბნება მამას რომ დარსის დამსახურებაა ლიდიას და ვიკჰემის დაქორწინება. ერთ-ერთი ყველაზე ძველი ილუსტრაცია. ტანისამოსის სტილი გვიჩვენებს , რომ ილუსტრაცია მოგვიანებით პერიოდში არის შესრულებული (1830 იანი წლები), რაც არ ემთხვევა რომანის დაწერის დროს.]] == მთავარი გმირები == [[ფაილი:Scenes_from_Pride_and_Prejudice.png|მინი|სცენები "სიამაყე და მცდარი აზრიდან"]] {| class="toccolours collapsible collapsed" style="width: 330px; float: right; margin: 1em 1em 10px;" !პერსონაჟთა გენიალოგია |- | style="vertical-align:top; font-size:75%; text-align:right; width:350px;" | {| style="border-spacing: 0; border-collapse:separate; " title="" | colspan="2" id="158" rowspan="2" | | colspan="2" id="160" rowspan="2" | | colspan="2" id="162" rowspan="2" | | colspan="2" id="164" rowspan="2" | | colspan="2" id="166" rowspan="2" | | colspan="2" id="168" rowspan="2" | | colspan="6" id="170" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |მისტერ ჰარსტი |- id="173" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="174" rowspan="2" | | colspan="2" id="176" rowspan="2" | | colspan="2" id="178" rowspan="2" | | colspan="2" id="180" rowspan="2" | | colspan="2" id="182" rowspan="2" | | colspan="2" id="184" rowspan="2" | | colspan="2" id="186" rowspan="2" | | id="188" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="190" rowspan="2" | |- id="194" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="195" rowspan="2" | | colspan="2" id="197" rowspan="2" | | colspan="2" id="199" rowspan="2" | | colspan="2" id="201" rowspan="2" | | colspan="2" id="203" rowspan="2" | | id="205" | | id="207" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="209" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |მისის ლუიზა ჰარსტი |- id="212" style="height: 1px; text-align: center;" | id="213" style="border-right:1px solid black" | | id="215" | |- id="217" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="218" rowspan="2" | | colspan="2" id="220" rowspan="2" | | colspan="6" id="222" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |მისტერ ფილიპსი | id="226" rowspan="2" | | colspan="2" id="228" rowspan="2" | |- id="231" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="232" rowspan="2" | | colspan="2" id="234" rowspan="2" | | colspan="2" id="236" rowspan="2" | | id="238" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="240" rowspan="2" | | colspan="2" id="242" rowspan="2" | | id="244" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="246" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="248" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |კეროლაინ ბინგლი |- id="250" style="height: 1px; text-align: center;" | id="251" | |- id="253" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="254" rowspan="2" | | id="256" | | id="258" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="260" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |მისის ფილიპსი | id="263" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="265" rowspan="2" | |- id="267" style="height: 1px; text-align: center;" | id="268" style="border-right:1px solid black" | | id="270" | |- id="272" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="273" rowspan="2" | | id="275" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="277" rowspan="2" | | colspan="2" id="279" rowspan="2" | | colspan="2" id="281" rowspan="2" | | colspan="2" id="283" rowspan="2" | | id="285" style="border-right:1px solid black" | | id="287" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="289" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |მისტერ ჩარლზ ბინგლი |- id="291" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="292" | |- id="294" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="295" rowspan="2" | | id="297" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="299" rowspan="2" | | colspan="6" id="301" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |მისის გარდინერი | colspan="2" id="304" rowspan="2" | | colspan="2" id="306" rowspan="2" | | id="308" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="310" rowspan="2" | |- id="313" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="314" rowspan="2" | | id="316" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="318" rowspan="2" | | colspan="2" id="320" rowspan="2" | | id="322" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="324" rowspan="2" | | colspan="2" id="326" rowspan="2" | | id="328" | | id="330" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="332" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |ჯეინ ბენეტი |- id="334" style="height: 1px; text-align: center;" | id="335" style="border-right:1px solid black" | | id="337" | |- id="339" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="340" rowspan="2" | | id="342" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="344" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="346" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |მისტერ ედვარდ გარდინერი | id="348" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="350" rowspan="2" | |- id="352" style="height: 1px; text-align: center;" | id="353" | |- id="355" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="356" rowspan="2" | | id="358" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="360" rowspan="2" | | colspan="2" id="362" rowspan="2" | | colspan="2" id="364" rowspan="2" | | colspan="2" id="366" rowspan="2" | | id="368" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="370" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="372" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |'''ელიზაბეთ ბენეტი''' |- id="375" style="height: 1px; text-align: center;" | id="376" | |- id="378" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="379" rowspan="2" | | id="381" style="border-right:1px solid black" | | id="383" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="385" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |მისის ბენეტი | id="388" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="390" rowspan="2" | | colspan="2" id="392" rowspan="2" | | id="394" style="border-right:1px dashed black" | | id="396" style="border-bottom:1px dashed black" | | colspan="2" id="398" style="border-bottom:1px dashed black" | | id="400" style="border-bottom:1px dashed black" | | id="402" rowspan="2" | |- id="404" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="405" | | colspan="2" id="407" | | colspan="2" id="409" | | id="411" style="border-right:1px dashed black" | |- id="413" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="414" rowspan="2" | | colspan="2" id="416" rowspan="2" | | colspan="2" id="418" rowspan="2" | | id="420" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="422" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="2" id="424" style="border-bottom:1px solid black" | | id="426" style="border-right:1px solid black;border-bottom:1px solid black" | | id="428" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="430" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |მერი ბენეტი | id="432" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="434" rowspan="2" | |- id="436" style="height: 1px; text-align: center;" | id="437" | | colspan="2" id="439" | | id="441" style="border-right:1px solid black" | | id="443" | |- id="445" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="446" rowspan="2" | | id="448" | | id="450" style="border-bottom:1px dashed black" | | colspan="6" id="452" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |მისტერ ბენეტი | id="454" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="456" rowspan="2" | | colspan="2" id="458" rowspan="2" | | colspan="2" id="460" rowspan="2" | | colspan="2" id="462" rowspan="2" | | id="464" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="466" rowspan="2" | |- id="468" style="height: 1px; text-align: center;" | id="469" style="border-right:1px dashed black" | | id="471" | |- id="473" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="474" rowspan="2" | | id="476" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="478" rowspan="2" | | colspan="2" id="480" rowspan="2" | | colspan="2" id="482" rowspan="2" | | colspan="2" id="484" rowspan="2" | | id="486" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="488" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="490" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |ქეთრინ "კიტი" ბენეტი | id="492" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="494" rowspan="2" | |- id="496" style="height: 1px; text-align: center;" | id="497" | |- id="499" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="500" rowspan="2" | | id="502" style="border-right:1px dashed black" | | id="504" style="border-bottom:1px dashed black" | | colspan="6" id="506" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |მისტერ უილიამს კოლინზი | id="508" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="510" rowspan="2" | | colspan="2" id="512" rowspan="2" | | colspan="2" id="514" rowspan="2" | | colspan="2" id="516" rowspan="2" | | id="518" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="520" rowspan="2" | |- id="522" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="523" | |- id="525" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="526" rowspan="2" | | colspan="2" id="528" rowspan="2" | | colspan="2" id="530" rowspan="2" | | id="532" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="534" rowspan="2" | | colspan="2" id="536" rowspan="2" | | id="538" style="border-right:1px solid black" | | id="540" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="542" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |ლიდია ბენეტი | id="544" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="546" rowspan="2" | |- id="548" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="549" | |- id="551" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="552" rowspan="2" | | colspan="2" id="554" rowspan="2" | | colspan="6" id="556" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |შარლოტა ლუკასი | colspan="2" id="558" rowspan="2" | | colspan="2" id="560" rowspan="2" | | id="562" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="564" rowspan="2" | | colspan="2" id="566" rowspan="2" | | id="568" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="570" rowspan="2" | |- id="573" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="574" rowspan="2" | | colspan="2" id="576" rowspan="2" | | colspan="2" id="578" rowspan="2" | | colspan="2" id="580" rowspan="2" | | colspan="2" id="582" rowspan="2" | | id="584" | | id="586" style="border-bottom:1px dashed black" | | colspan="6" id="588" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |მისტერ ჯორჯ ვიკჰემი | id="590" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="592" rowspan="2" | |- id="594" style="height: 1px; text-align: center;" | id="595" style="border-right:1px dashed black" | | id="597" | |- id="599" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="600" rowspan="2" | | colspan="2" id="602" rowspan="2" | | colspan="2" id="604" rowspan="2" | | colspan="2" id="606" rowspan="2" | | colspan="2" id="608" rowspan="2" | | id="610" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="612" rowspan="2" | | colspan="2" id="614" rowspan="2" | | id="616" | | id="618" style="border-bottom:1px dashed black" | | colspan="2" id="620" style="border-bottom:1px dashed black" | | id="622" style="border-right:1px dashed black;border-bottom:1px dashed black" | | id="624" | |- id="627" style="height: 1px; text-align: center;" | id="628" style="border-right:1px dashed black" | | id="630" | | colspan="2" id="632" | | colspan="2" id="634" | |- id="636" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="637" rowspan="2" | | colspan="2" id="639" rowspan="2" | | colspan="6" id="641" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |მისტერ დარსი (უფროსი) | id="643" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="645" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="647" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |'''მისტერ ფიცუილიამ დარსი''' |- id="650" style="height: 1px; text-align: center;" | id="651" | |- id="653" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="654" rowspan="2" | | colspan="2" id="656" rowspan="2" | | colspan="2" id="658" rowspan="2" | | id="660" rowspan="2" style="border-right:1px dashed black" | | id="662" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="2" id="664" style="border-bottom:1px solid black" | | id="666" style="border-right:1px solid black;border-bottom:1px solid black" | | id="668" rowspan="2" | |- id="671" style="height: 1px; text-align: center;" | id="672" | | colspan="2" id="674" | | id="676" style="border-right:1px solid black" | |- id="678" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="679" rowspan="2" | | id="681" | | id="683" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="685" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |ლედი ანა დარსი | id="687" style="border-right:1px solid black" | | id="689" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="691" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |ჯორჯიანა დარსი |- id="693" style="height: 1px; text-align: center;" | id="694" style="border-right:1px solid black" | | id="696" | | colspan="2" id="698" | |- id="700" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="701" rowspan="2" | | id="703" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="705" rowspan="2" | | colspan="2" id="707" rowspan="2" | |- id="710" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="711" rowspan="2" | | id="713" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="715" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="717" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |ლედი ქეთრინ დე ბურნი | colspan="2" id="719" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="721" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |ანნა დე ბურნი |- id="723" style="height: 1px; text-align: center;" | id="724" | | colspan="2" id="726" | |- id="728" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="729" rowspan="2" | | id="731" rowspan="2" style="border-right:1px solid black" | | id="733" rowspan="2" | | colspan="2" id="735" rowspan="2" | |- id="738" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="739" rowspan="2" | | id="741" style="border-right:1px solid black" | | id="743" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="745" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |Earl of Matlock | colspan="2" id="747" style="border-bottom:1px solid black" | | colspan="6" id="749" rowspan="2" style="border: 2px solid black; padding: 0.2em; ; " |კოლონელ ფიცუილიამი |- id="751" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="752" | | colspan="2" id="754" | |- id="756" style="height: 1px; text-align: center;" | colspan="2" id="757" rowspan="2" | | colspan="2" id="759" rowspan="2" | | colspan="2" id="761" rowspan="2" | |} |} [[ფაილი:Thomson-PP14.jpg|მინი|ელიზაბეთი და მისტერ დარსი ჰიუ ტომსონის ილუსტრაცია , 1894 წელი]] * [[ელიზაბეთ ბენეტი]] - მისტერ ბენეტის მეორე ქალიშვილი. ის 20 წლის მხიარული , მიმზიდველი , ინტელიგენტური და სიტყვამახვილია. რომანი მისი და მისტერ დარსის ურთიერთობის შესახებაა * მისტერ ფიცვუილიამ დარსი  - მისტერ ბინგლის მეგობარი და პემბერლის მამულის მფლობელი . ის 28 წლის არის  და წლირი შემოსავალი 10 000 გირვანქა სტერლინგია (დღევანდელი კურსით 796 000 გირვანქა სტელინგი ) * მისტერ ბენეტი - ლონგბურნის მამულის მფლობელი . წლიური შემოსავალი 2000 გირვანქა სტერლინგია * მისის ბენეტი - საშუალო ასაკისა და მდგომარეობის , მისტერ ბენეტის მეუღლე. [[ფაილი:William_Blake_Mrs_Q_1820_engraving_after_Francois_Huet_Villiers_The_British_Museum.jpg|მარჯვნივ|მინი|წერილში რომელიც 1813 წლის მაისში მიწერა ჯეინ ოსტინმა დას , კასანდრას წერს რომ ერთ-ერთ გალერეაში ნახა სურათი , რომელზეც გამოსახული ქალი ჰგავდა მისის ბინგლის - ჯეინ ბენეტს.]] * ჯეინ ბენეტი -  22 წლის ბენეტების უფროსი ქალიშვილი. ის დახასიათებულია , როგორც ყველაზე ლამაზი ქალი მთელს მხარეში. სწორეს მას უყვრდება ჩარლზ ბინგლი . * მერი ბენეტი -  ბენეტების შუათანა ქალიშვილი . ის ძალიან სერიოზული და მშვიდია. ძირითად დროს კითხვაში ან ფორტეპიანოზე დაკვრაში ატარებს. ის ხშირად უსწორებს მორალს მთელს ოჯახს და გამოთქვამს იმ აზრებს , რომლებიც წიგნებიდან ამოიკითხა. * კეთრინ "კიტი" ბენეტი - ბენეტების მეოთხე ქალიშვილი, 17 წლის * ლიდია ბენეტი -  15 წლის ბენეტების უმცროსი ქალიშვილი. ძალიან აქტიური , მხიარული და მოურიდებელი . ის ჯორჯ ვიკჰემტან ერთან გაიქცა , რაც იმ დროს მორალური და საზოგადოებრივი  წესებისთვის მიუღებელი იყო. * ჩარლზ ბინგლი -  მომხიბვლელი , მდიდარი და ახალგაზრდა ჯელტმენი ჩრდილოეთ ინგლისიდან , რომელიც ქირაობს ნეზერფილდ პარკს. * კეროლაინ ბინგლი - ჩარლზ ბინგლის და , რომლის მზითვი 20 000 გირვანქა სტერლინგს შეადგენს. ის მოხიბლულია მისტერ დარსით და ცდილობს როგორმე თავი მოაწონოს მას. * ჯორჯ ვიკჰემკი - ფიცვუილიამ დარსის მამის სახლთუხუცესის შვილი , არმიის ოფიცერი . დახასიათებულია , როგორც მიმზიდველი და მხიარული ყმაწვილი. ის ელიზაბეთის მიმართ ავლენს სიმპათიებს და ცდილობს  ცუდი წარმოდგენა შეუქმნას ყველას მისტერ დარსის შესახებ . თუმცა მისი ისტორია სულ სხვაგვარი აღმოჩნდება...  * მისტერ უილიამ კოლინზი - ბენეტების ოჯახის ნათესავი , სასულიერო პირი. * ლედი ქეთრინ დე ბურნი - მისტერ დარსის დეიდა , როუზინგ პარკის მფლობელი ძალიან დიდი ქონების მქონე. მისი სურვილია ერთადერთი ქალიშვილი როგორმე დააქორწინოს მისტერ დარსიზე. * მისტერ და მისის გარდინერები - ედვარდ გარდინერი მისის ბენეტის ძმა და წარმატებული საჯარო მოხელეა ლონდონში . ის და მისი მეუღლე წაიყვანენ ელიზაბეთს დერბირშიში , სამოგზაუროდ. * ჯორჯიანა დარსი - მისტერ დარსის 15 წლის და, რომლის მზითვი 30 000 გირვანქა სტერლინგს შეადგენს. სწორედ ამ ფულის გამო სურდა ჯორჯ ვიკჰემს მისი ცოლად შერთვა ყველასგან მალულად. * შარლოტა ლუკასი - ელიზაბეთ ბენეტის 27 წლის მეგობარი , რომელსაც ეშინია რომ ვერ გათხოვდება და საკუთარ ოჯახ ს მძიმე ტვირთად დააწვება . სწორედ ამის გამო დათანხმდება უსიყვარულოდ ცოლად გაჰყვეს მისტერ კოლინზს .   === კლასი === [[ფაილი:LadyCatherine_&_Elisabeth.jpg|მარჯვნივ|მინი|ლედი კეტრინი და ელიზაბეთი 1895 წლის ილუსტრაცია]] [[ფაილი:Pickering_-_Greatbatch_-_Jane_Austen_-_Pride_and_Prejudice_-_This_is_not_to_be_borne,_Miss_Bennet.jpg|მინი|360x360პქ|ლედი ქეთრინი ესაუბრება ელიზაბეთს დარსის შესახებ. გამოსახულია მთავარ გვერდზე პირველ ილუსტრირებულ გამოცემაში.]] == გამოქვეყნების ისტორია == .ჯეინ ოსტინმა ნოველა თომას ეგერთონის საგამომცემლო ბიბლიოთეკას 110 ფუნტ სტერლინგის სანაცვლოდ მისცა გამოსაქვეყნებლად. ამ პერიოდისთვის უკვე დაბეჭდილი იყო მისი [[გრძნობა და გონება|"გრძნობა და გონება"]] , რის შემდეგაც აღიარეს ის სერიოზულ მწერლად.  "სიამაყე და მცდარი აზრი " ჯეინ ოსტინმა 21 წლის ასაკში დაწერა , თუმცა თავდაპირველად მას "პირველი შთაბეჭდილებები" უწოდა. ეს მისი პირველი ნაწარმოები იყო. 15 წლის შემდეგ , როდესაც ნოველას გამოსაცემად ამზადებდა , მასში მცირედი ცვლილებები შეიტანა - შეცვალა სათაური და კიდევ უფრო მეტად დახვეწა სტილისტურად . საბოლოოდ , წიგნი 1813 წლის 27 იანვარს გამოიცა სამ ტომად. ტირაჟი მალემე ამოიწურა , მეორედ კი იმავე წლის ნოემბერში დაიბეჭდა.ქართულ გამომცემლობებში ნაწარმოებს ორგვარი დასახელებით ვხვდებით : "სიამაყე და მცდარი აზრი " ან "სიამაყე და ცრურწმენა". == ადაპტაციები == === კინო და ტელევიზია === ''[[სიამაყე და ცრურწმენა|სიამაყე და მცდარი აზრი]]ს ''ეკრანიზაციებსა ვხვდებით როგორც კინოში , ასევე სატელევიზიო სერიებსა და თეატრის სცენებზე. პირველი კინოეკრანიზაცია 1940 წლის არის , რომელშიც [[გრერ გარსონი]] და [[ლორენს ოლივიე]] მონაწილეობენ. ასევე აღსანიშნავია 2005 წლის კინოვერსია [[კირა ნაიტლი]]ს ([[ოსკარი|ოსკარ]]ზე ნომინირებული ელიზაბეტ ბენეტის როლისთვის ) და [[მეთიუ მაკფადიენის]] მონაწილეობით. არსებობს ორი სატელევიზიო ვერსია  , რომელიც [[BBC]]-ის მიერ არის გადაღებული : 1980 წლის და 1995 წლის , რომელშიც [[ჯენიფერ ელი]] და [[კოლინ ფერთი]] მონაწილეობენ. == ლიტერატურა == {{reflist}} [[კატეგორია:ჯეინ ოსტინის რომანები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის რომანები]] [[კატეგორია:1813 წლის ლიტერატურული ნაწარმოებები]] 1hetgaihd3zili2sipmgh79dj9hcnwr 0 101195 4407935 4224459 2022-08-17T10:40:20Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ფრანსუა რენე შატობრიანი''', [[ვიკონტი]] (დ. [[4 სექტემბერი]], [[1768]] — გ. [[4 ივლისი]] [[1848]]) — [[ფრანგი]] [[მწერალი]] და [[დიპლომატი]]. იგი მიიჩნევა [[რომანტიზმი]]ს მიმდინარეობის მამამთავრად ფრანგულ ლიტერატურაში. ==ბიოგრაფია== === ახალგაზრდობა და გადასახლება === შატობრიანი დაიბადა [[სან მალო]]ში, [[ბრეტანი|ბრეტანში]], შატობრიანების ოჯახში მეათე შვილად. გაიზარდა მამისეულ კოშკში კომბურგში. მამამისი, რენე შატობრიანი, იყო ყოფილი საზღვაო კაპიტანი, გემის მეპატრონე და მონებით მოვაჭრე. დედამისის ქალიშვილობის გვარი იყო აპოლინ დე ბადე. შატობრიანების მამა იყო პირქუში პიროვნება, ამიტომაც ფრანსუა გაიზარდა მოწყენილ გარემოში, სადაც თავშესაქცევად ჰქონდა ბრეტანის სანაპიროზე სეირნობა და ხეტიალი თავის და ლუსილისთან ერთად, რომელიც მისი განუყრელი მეგობარი იყო. შატობრიანმა განათლება მიიღო დოლში, რენესა და დინანში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში იგი დგება არჩევნის წინაში გამხდარიყო სამხედრო თუ მღვდელი. არჩევანი სამხედრო სამსახურზე მიდგა და ჩაეწერება საფრანგეთის არმიაში ლეინტენანტად. [[ნავარა]]ში ორწლიანი მსახურების შემდეგ, იგი [[პარიზი|პარიზში]] ჩადის კაპიტნის რანგში დაწინაურებული [[1788]] წელს. პარიზში ყოფნის დროს იგი ეცნობა ჟან-ფრანსუა დე ლა ჰარპეს, ანდრე შენიეს, ლუი-მარცელინ დე ფონტანეს და იმ დროის სხვა წამყვან მწერლებს. როდესაც რევოლუცია იფეთქებს, თავდაპირველად შატობრიანი თანაუგრძნობდა მას. ხოლო, როცა აჯანყება პარიზსაც მოედება, სადაც განსაკუთრებული ძალადობას გამოიჩენენ აჯანყებულები, იგი ჩრდილოეთ ამერიკაში გაემგზავრება [[1791]] წელს. ამ მოგზაურობის დროს შეძენილი გამოცდილება საფუძვლად დაედება მის მოთხრობებს: ''ნატჩეტები''( დაიწერა [[1793]]-[[1799]] წლებში, გამოიცა ''ატალა'' ([[1801]]), ''რენე'' ([[1802]]). მისი მკაფიო, ნათელი და შთამბეჭდავი აღწერა ჩრდილოეთ ამერიკის მეჩხრად დასახლებული ტერიტორიის ბუნებისა, იყო ძალზედ უცხო და ახალი ლიტერატურაში. იგი საფუძვლად დაედო შემდგომში ლიტერატურულ რომანტიზმს. მკვლევარებმა საეჭვოდ მიიჩნიეს შატობრიანის მტკიცება, რომ იგი თითქოს შეხევდროდა [[ჯორჯ ვაშინგტონი|ჯორჯ ვაშინგტონს]] ან ეცხოვროს ჩრდილოეთ ამერიკის მაცხოვრებლებთან, რომლებზეც წერდა კიდეც. შატობრიანი საფრანგეთში დაბრუნდა [[1792]] წელს და უერთდება იმპერიალისტთა არმიას კობლენცში. თავისი ოჯახის გავლენით იგი ქორწინდება ახალგაზრდა არისტოკრატ ქალზე სელესტა ბუისონ დე ლა ვინეზე, რომელიც ასევე სან მალოდან იყო წარმოშობით. თუმცა შატობრიანი ადრე მას არ შეხვედრია. წყვილი არასოდეს დაშორებულა, მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის მეორე ნახევარში შატობიანს ჰქონდა უამრავი სასიყვარულო ურთიერთობა თავის საყვარლებთან. თავის სამხედრო კარიერას ბოლო მოეღო ტიონვილის ბრძოლის შემდეგ, რომელიც იყო უმთავრესი ბრძოლა იმპერიის მომხრეებსა და რევოლუციურ ძალებს შორი. ამ ბრძოლაში შატობრიანი მძიმედ დაიჭრა და ცოცხალ-მკვდარი ჯერ [[ჯერსი]]ზე გადაიყვანეს, შემდეგ კი ლონდონში. შატობრიანმა გადასახლების უმეტესი დრო გაატარა [[ლონდონი|ლონდონში]] უკიდურეს სიღარიბეში. თავს ირჩენდა ფრანგულის გაკვეთილებითა და მთარგმნელობითი საქმიანობით. გარეული ხნის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა სუფოლკში, სადაც უკეთესი გარემო შეხვდა. იქ მას შეუყვარდა ინგლისელი ქალი შარლოტ ივე, თუმცა მათი რომანი შეწყდა მას შემდეგ, რაც გამჟღავნდა რომ შატობრიანი უკვე დაქორწინებული იყო. [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთში]] ყოფნის დროს იგი გაეცნობა ინგლისურ ლიტერატურას. [[ჯონ მილტონი]]ს ნაწარმოები დაკარგული სამოთხე, რომელიც მანვე თარგმნა ფრანგულ ენაზე, უდიდეს გავლენას მოახდენს შატობრიანის ლიტერატურაზე. ===გარდაცვალება=== სიცოცხლის ბოლო წლებში მემუარებზე მუშაობდა. [[1848]] წელს შატობრიანი გარდაიცვალა. მისივე სურვილის მიხედვით, ის დაკრძალულია ბრეტანში, სენმალოს წინ, ზღვის პირას, „გრან-ბეს“ კლდეზე. ==ლიტერატურა== * ფრანგული ნოველა ორ ტომად – ტომი I; გამომც. საბჭოთა საქართველო, 1971; გვ: 558 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{gutenberg author| id=Chateaubriand+François+René+de | name=რანსუა-რენე შატობრიანი}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{რომანტიზმი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1768]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1848]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რომანტიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] 68gx1f1a46q28u1assb3bbfl8wg0tx8 4407936 4407935 2022-08-17T10:40:43Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ფრანსუა რენე შატობრიანი''', [[ვიკონტი]] (დ. [[4 სექტემბერი]], [[1768]] — გ. [[4 ივლისი]] [[1848]]) — [[ფრანგი]] [[მწერალი]] და [[დიპლომატი]]. იგი მიიჩნევა [[რომანტიზმი]]ს მიმდინარეობის მამამთავრად ფრანგულ ლიტერატურაში. ==ბიოგრაფია== === ახალგაზრდობა და გადასახლება === შატობრიანი დაიბადა [[სან მალო]]ში, [[ბრეტანი|ბრეტანში]], შატობრიანების ოჯახში მეათე შვილად. გაიზარდა მამისეულ კოშკში კომბურგში. მამამისი, რენე შატობრიანი, იყო ყოფილი საზღვაო კაპიტანი, გემის მეპატრონე და მონებით მოვაჭრე. დედამისის ქალიშვილობის გვარი იყო აპოლინ დე ბადე. შატობრიანების მამა იყო პირქუში პიროვნება, ამიტომაც ფრანსუა გაიზარდა მოწყენილ გარემოში, სადაც თავშესაქცევად ჰქონდა ბრეტანის სანაპიროზე სეირნობა და ხეტიალი თავის და ლუსილისთან ერთად, რომელიც მისი განუყრელი მეგობარი იყო. შატობრიანმა განათლება მიიღო დოლში, რენესა და დინანში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში იგი დგება არჩევნის წინაში გამხდარიყო სამხედრო თუ მღვდელი. არჩევანი სამხედრო სამსახურზე მიდგა და ჩაეწერება საფრანგეთის არმიაში ლეინტენანტად. [[ნავარა]]ში ორწლიანი მსახურების შემდეგ, იგი [[პარიზი|პარიზში]] ჩადის კაპიტნის რანგში დაწინაურებული [[1788]] წელს. პარიზში ყოფნის დროს იგი ეცნობა ჟან-ფრანსუა დე ლა ჰარპეს, ანდრე შენიეს, ლუი-მარცელინ დე ფონტანეს და იმ დროის სხვა წამყვან მწერლებს. როდესაც რევოლუცია იფეთქებს, თავდაპირველად შატობრიანი თანაუგრძნობდა მას. ხოლო, როცა აჯანყება პარიზსაც მოედება, სადაც განსაკუთრებული ძალადობას გამოიჩენენ აჯანყებულები, იგი ჩრდილოეთ ამერიკაში გაემგზავრება [[1791]] წელს. ამ მოგზაურობის დროს შეძენილი გამოცდილება საფუძვლად დაედება მის მოთხრობებს: ''ნატჩეტები''( დაიწერა [[1793]]-[[1799]] წლებში, გამოიცა ''ატალა'' ([[1801]]), ''რენე'' ([[1802]]). მისი მკაფიო, ნათელი და შთამბეჭდავი აღწერა ჩრდილოეთ ამერიკის მეჩხრად დასახლებული ტერიტორიის ბუნებისა, იყო ძალზედ უცხო და ახალი ლიტერატურაში. იგი საფუძვლად დაედო შემდგომში ლიტერატურულ რომანტიზმს. მკვლევარებმა საეჭვოდ მიიჩნიეს შატობრიანის მტკიცება, რომ იგი თითქოს შეხევდროდა [[ჯორჯ ვაშინგტონი|ჯორჯ ვაშინგტონს]] ან ეცხოვროს ჩრდილოეთ ამერიკის მაცხოვრებლებთან, რომლებზეც წერდა კიდეც. შატობრიანი საფრანგეთში დაბრუნდა [[1792]] წელს და უერთდება იმპერიალისტთა არმიას კობლენცში. თავისი ოჯახის გავლენით იგი ქორწინდება ახალგაზრდა არისტოკრატ ქალზე სელესტა ბუისონ დე ლა ვინეზე, რომელიც ასევე სან მალოდან იყო წარმოშობით. თუმცა შატობრიანი ადრე მას არ შეხვედრია. წყვილი არასოდეს დაშორებულა, მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის მეორე ნახევარში შატობიანს ჰქონდა უამრავი სასიყვარულო ურთიერთობა თავის საყვარლებთან. თავის სამხედრო კარიერას ბოლო მოეღო ტიონვილის ბრძოლის შემდეგ, რომელიც იყო უმთავრესი ბრძოლა იმპერიის მომხრეებსა და რევოლუციურ ძალებს შორი. ამ ბრძოლაში შატობრიანი მძიმედ დაიჭრა და ცოცხალ-მკვდარი ჯერ [[ჯერსი]]ზე გადაიყვანეს, შემდეგ კი ლონდონში. შატობრიანმა გადასახლების უმეტესი დრო გაატარა [[ლონდონი|ლონდონში]] უკიდურეს სიღარიბეში. თავს ირჩენდა ფრანგულის გაკვეთილებითა და მთარგმნელობითი საქმიანობით. გარეული ხნის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა სუფოლკში, სადაც უკეთესი გარემო შეხვდა. იქ მას შეუყვარდა ინგლისელი ქალი შარლოტ ივე, თუმცა მათი რომანი შეწყდა მას შემდეგ, რაც გამჟღავნდა რომ შატობრიანი უკვე დაქორწინებული იყო. [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთში]] ყოფნის დროს იგი გაეცნობა ინგლისურ ლიტერატურას. [[ჯონ მილტონი]]ს ნაწარმოები დაკარგული სამოთხე, რომელიც მანვე თარგმნა ფრანგულ ენაზე, უდიდეს გავლენას მოახდენს შატობრიანის ლიტერატურაზე. ===გარდაცვალება=== სიცოცხლის ბოლო წლებში მემუარებზე მუშაობდა. [[1848]] წელს შატობრიანი გარდაიცვალა. მისივე სურვილის მიხედვით, ის დაკრძალულია ბრეტანში, სენმალოს წინ, ზღვის პირას, „გრან-ბეს“ კლდეზე. ==ლიტერატურა== * ფრანგული ნოველა ორ ტომად – ტომი I; გამომც. საბჭოთა საქართველო, 1971; გვ: 558 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{gutenberg author| id=Chateaubriand+François+René+de | name=რანსუა-რენე შატობრიანი}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{რომანტიზმი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1768]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1848]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რომანტიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მწერლები]] i8o23cofwd22zcq7csdaccyzpm86muz 4407937 4407936 2022-08-17T10:41:04Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ფრანსუა რენე შატობრიანი''', [[ვიკონტი]] (დ. [[4 სექტემბერი]], [[1768]] — გ. [[4 ივლისი]] [[1848]]) — [[ფრანგი]] [[მწერალი]] და [[დიპლომატი]]. იგი მიიჩნევა [[რომანტიზმი]]ს მიმდინარეობის მამამთავრად ფრანგულ ლიტერატურაში. ==ბიოგრაფია== === ახალგაზრდობა და გადასახლება === შატობრიანი დაიბადა [[სან მალო]]ში, [[ბრეტანი|ბრეტანში]], შატობრიანების ოჯახში მეათე შვილად. გაიზარდა მამისეულ კოშკში კომბურგში. მამამისი, რენე შატობრიანი, იყო ყოფილი საზღვაო კაპიტანი, გემის მეპატრონე და მონებით მოვაჭრე. დედამისის ქალიშვილობის გვარი იყო აპოლინ დე ბადე. შატობრიანების მამა იყო პირქუში პიროვნება, ამიტომაც ფრანსუა გაიზარდა მოწყენილ გარემოში, სადაც თავშესაქცევად ჰქონდა ბრეტანის სანაპიროზე სეირნობა და ხეტიალი თავის და ლუსილისთან ერთად, რომელიც მისი განუყრელი მეგობარი იყო. შატობრიანმა განათლება მიიღო დოლში, რენესა და დინანში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში იგი დგება არჩევნის წინაში გამხდარიყო სამხედრო თუ მღვდელი. არჩევანი სამხედრო სამსახურზე მიდგა და ჩაეწერება საფრანგეთის არმიაში ლეინტენანტად. [[ნავარა]]ში ორწლიანი მსახურების შემდეგ, იგი [[პარიზი|პარიზში]] ჩადის კაპიტნის რანგში დაწინაურებული [[1788]] წელს. პარიზში ყოფნის დროს იგი ეცნობა ჟან-ფრანსუა დე ლა ჰარპეს, ანდრე შენიეს, ლუი-მარცელინ დე ფონტანეს და იმ დროის სხვა წამყვან მწერლებს. როდესაც რევოლუცია იფეთქებს, თავდაპირველად შატობრიანი თანაუგრძნობდა მას. ხოლო, როცა აჯანყება პარიზსაც მოედება, სადაც განსაკუთრებული ძალადობას გამოიჩენენ აჯანყებულები, იგი ჩრდილოეთ ამერიკაში გაემგზავრება [[1791]] წელს. ამ მოგზაურობის დროს შეძენილი გამოცდილება საფუძვლად დაედება მის მოთხრობებს: ''ნატჩეტები''( დაიწერა [[1793]]-[[1799]] წლებში, გამოიცა ''ატალა'' ([[1801]]), ''რენე'' ([[1802]]). მისი მკაფიო, ნათელი და შთამბეჭდავი აღწერა ჩრდილოეთ ამერიკის მეჩხრად დასახლებული ტერიტორიის ბუნებისა, იყო ძალზედ უცხო და ახალი ლიტერატურაში. იგი საფუძვლად დაედო შემდგომში ლიტერატურულ რომანტიზმს. მკვლევარებმა საეჭვოდ მიიჩნიეს შატობრიანის მტკიცება, რომ იგი თითქოს შეხევდროდა [[ჯორჯ ვაშინგტონი|ჯორჯ ვაშინგტონს]] ან ეცხოვროს ჩრდილოეთ ამერიკის მაცხოვრებლებთან, რომლებზეც წერდა კიდეც. შატობრიანი საფრანგეთში დაბრუნდა [[1792]] წელს და უერთდება იმპერიალისტთა არმიას კობლენცში. თავისი ოჯახის გავლენით იგი ქორწინდება ახალგაზრდა არისტოკრატ ქალზე სელესტა ბუისონ დე ლა ვინეზე, რომელიც ასევე სან მალოდან იყო წარმოშობით. თუმცა შატობრიანი ადრე მას არ შეხვედრია. წყვილი არასოდეს დაშორებულა, მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის მეორე ნახევარში შატობიანს ჰქონდა უამრავი სასიყვარულო ურთიერთობა თავის საყვარლებთან. თავის სამხედრო კარიერას ბოლო მოეღო ტიონვილის ბრძოლის შემდეგ, რომელიც იყო უმთავრესი ბრძოლა იმპერიის მომხრეებსა და რევოლუციურ ძალებს შორი. ამ ბრძოლაში შატობრიანი მძიმედ დაიჭრა და ცოცხალ-მკვდარი ჯერ [[ჯერსი]]ზე გადაიყვანეს, შემდეგ კი ლონდონში. შატობრიანმა გადასახლების უმეტესი დრო გაატარა [[ლონდონი|ლონდონში]] უკიდურეს სიღარიბეში. თავს ირჩენდა ფრანგულის გაკვეთილებითა და მთარგმნელობითი საქმიანობით. გარეული ხნის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა სუფოლკში, სადაც უკეთესი გარემო შეხვდა. იქ მას შეუყვარდა ინგლისელი ქალი შარლოტ ივე, თუმცა მათი რომანი შეწყდა მას შემდეგ, რაც გამჟღავნდა რომ შატობრიანი უკვე დაქორწინებული იყო. [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთში]] ყოფნის დროს იგი გაეცნობა ინგლისურ ლიტერატურას. [[ჯონ მილტონი]]ს ნაწარმოები დაკარგული სამოთხე, რომელიც მანვე თარგმნა ფრანგულ ენაზე, უდიდეს გავლენას მოახდენს შატობრიანის ლიტერატურაზე. ===გარდაცვალება=== სიცოცხლის ბოლო წლებში მემუარებზე მუშაობდა. [[1848]] წელს შატობრიანი გარდაიცვალა. მისივე სურვილის მიხედვით, ის დაკრძალულია ბრეტანში, სენმალოს წინ, ზღვის პირას, „გრან-ბეს“ კლდეზე. ==ლიტერატურა== * ფრანგული ნოველა ორ ტომად – ტომი I; გამომც. საბჭოთა საქართველო, 1971; გვ: 558 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{gutenberg author| id=Chateaubriand+François+René+de | name=რანსუა-რენე შატობრიანი}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{რომანტიზმი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1768]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1848]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რომანტიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] o7g5g4uf1ysmwlyq9bakemg5z83050p 4407938 4407937 2022-08-17T10:41:18Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნისს ფრანგი რომანისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ფრანსუა რენე შატობრიანი''', [[ვიკონტი]] (დ. [[4 სექტემბერი]], [[1768]] — გ. [[4 ივლისი]] [[1848]]) — [[ფრანგი]] [[მწერალი]] და [[დიპლომატი]]. იგი მიიჩნევა [[რომანტიზმი]]ს მიმდინარეობის მამამთავრად ფრანგულ ლიტერატურაში. ==ბიოგრაფია== === ახალგაზრდობა და გადასახლება === შატობრიანი დაიბადა [[სან მალო]]ში, [[ბრეტანი|ბრეტანში]], შატობრიანების ოჯახში მეათე შვილად. გაიზარდა მამისეულ კოშკში კომბურგში. მამამისი, რენე შატობრიანი, იყო ყოფილი საზღვაო კაპიტანი, გემის მეპატრონე და მონებით მოვაჭრე. დედამისის ქალიშვილობის გვარი იყო აპოლინ დე ბადე. შატობრიანების მამა იყო პირქუში პიროვნება, ამიტომაც ფრანსუა გაიზარდა მოწყენილ გარემოში, სადაც თავშესაქცევად ჰქონდა ბრეტანის სანაპიროზე სეირნობა და ხეტიალი თავის და ლუსილისთან ერთად, რომელიც მისი განუყრელი მეგობარი იყო. შატობრიანმა განათლება მიიღო დოლში, რენესა და დინანში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში იგი დგება არჩევნის წინაში გამხდარიყო სამხედრო თუ მღვდელი. არჩევანი სამხედრო სამსახურზე მიდგა და ჩაეწერება საფრანგეთის არმიაში ლეინტენანტად. [[ნავარა]]ში ორწლიანი მსახურების შემდეგ, იგი [[პარიზი|პარიზში]] ჩადის კაპიტნის რანგში დაწინაურებული [[1788]] წელს. პარიზში ყოფნის დროს იგი ეცნობა ჟან-ფრანსუა დე ლა ჰარპეს, ანდრე შენიეს, ლუი-მარცელინ დე ფონტანეს და იმ დროის სხვა წამყვან მწერლებს. როდესაც რევოლუცია იფეთქებს, თავდაპირველად შატობრიანი თანაუგრძნობდა მას. ხოლო, როცა აჯანყება პარიზსაც მოედება, სადაც განსაკუთრებული ძალადობას გამოიჩენენ აჯანყებულები, იგი ჩრდილოეთ ამერიკაში გაემგზავრება [[1791]] წელს. ამ მოგზაურობის დროს შეძენილი გამოცდილება საფუძვლად დაედება მის მოთხრობებს: ''ნატჩეტები''( დაიწერა [[1793]]-[[1799]] წლებში, გამოიცა ''ატალა'' ([[1801]]), ''რენე'' ([[1802]]). მისი მკაფიო, ნათელი და შთამბეჭდავი აღწერა ჩრდილოეთ ამერიკის მეჩხრად დასახლებული ტერიტორიის ბუნებისა, იყო ძალზედ უცხო და ახალი ლიტერატურაში. იგი საფუძვლად დაედო შემდგომში ლიტერატურულ რომანტიზმს. მკვლევარებმა საეჭვოდ მიიჩნიეს შატობრიანის მტკიცება, რომ იგი თითქოს შეხევდროდა [[ჯორჯ ვაშინგტონი|ჯორჯ ვაშინგტონს]] ან ეცხოვროს ჩრდილოეთ ამერიკის მაცხოვრებლებთან, რომლებზეც წერდა კიდეც. შატობრიანი საფრანგეთში დაბრუნდა [[1792]] წელს და უერთდება იმპერიალისტთა არმიას კობლენცში. თავისი ოჯახის გავლენით იგი ქორწინდება ახალგაზრდა არისტოკრატ ქალზე სელესტა ბუისონ დე ლა ვინეზე, რომელიც ასევე სან მალოდან იყო წარმოშობით. თუმცა შატობრიანი ადრე მას არ შეხვედრია. წყვილი არასოდეს დაშორებულა, მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის მეორე ნახევარში შატობიანს ჰქონდა უამრავი სასიყვარულო ურთიერთობა თავის საყვარლებთან. თავის სამხედრო კარიერას ბოლო მოეღო ტიონვილის ბრძოლის შემდეგ, რომელიც იყო უმთავრესი ბრძოლა იმპერიის მომხრეებსა და რევოლუციურ ძალებს შორი. ამ ბრძოლაში შატობრიანი მძიმედ დაიჭრა და ცოცხალ-მკვდარი ჯერ [[ჯერსი]]ზე გადაიყვანეს, შემდეგ კი ლონდონში. შატობრიანმა გადასახლების უმეტესი დრო გაატარა [[ლონდონი|ლონდონში]] უკიდურეს სიღარიბეში. თავს ირჩენდა ფრანგულის გაკვეთილებითა და მთარგმნელობითი საქმიანობით. გარეული ხნის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა სუფოლკში, სადაც უკეთესი გარემო შეხვდა. იქ მას შეუყვარდა ინგლისელი ქალი შარლოტ ივე, თუმცა მათი რომანი შეწყდა მას შემდეგ, რაც გამჟღავნდა რომ შატობრიანი უკვე დაქორწინებული იყო. [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთში]] ყოფნის დროს იგი გაეცნობა ინგლისურ ლიტერატურას. [[ჯონ მილტონი]]ს ნაწარმოები დაკარგული სამოთხე, რომელიც მანვე თარგმნა ფრანგულ ენაზე, უდიდეს გავლენას მოახდენს შატობრიანის ლიტერატურაზე. ===გარდაცვალება=== სიცოცხლის ბოლო წლებში მემუარებზე მუშაობდა. [[1848]] წელს შატობრიანი გარდაიცვალა. მისივე სურვილის მიხედვით, ის დაკრძალულია ბრეტანში, სენმალოს წინ, ზღვის პირას, „გრან-ბეს“ კლდეზე. ==ლიტერატურა== * ფრანგული ნოველა ორ ტომად – ტომი I; გამომც. საბჭოთა საქართველო, 1971; გვ: 558 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{gutenberg author| id=Chateaubriand+François+René+de | name=რანსუა-რენე შატობრიანი}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{რომანტიზმი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1768]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1848]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რომანტიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნისს ფრანგი რომანისტები]] pk647mx4osd4bbi7deydg5avzgo95ku 4407939 4407938 2022-08-17T10:41:31Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნისს ფრანგი რომანისტები]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ფრანსუა რენე შატობრიანი''', [[ვიკონტი]] (დ. [[4 სექტემბერი]], [[1768]] — გ. [[4 ივლისი]] [[1848]]) — [[ფრანგი]] [[მწერალი]] და [[დიპლომატი]]. იგი მიიჩნევა [[რომანტიზმი]]ს მიმდინარეობის მამამთავრად ფრანგულ ლიტერატურაში. ==ბიოგრაფია== === ახალგაზრდობა და გადასახლება === შატობრიანი დაიბადა [[სან მალო]]ში, [[ბრეტანი|ბრეტანში]], შატობრიანების ოჯახში მეათე შვილად. გაიზარდა მამისეულ კოშკში კომბურგში. მამამისი, რენე შატობრიანი, იყო ყოფილი საზღვაო კაპიტანი, გემის მეპატრონე და მონებით მოვაჭრე. დედამისის ქალიშვილობის გვარი იყო აპოლინ დე ბადე. შატობრიანების მამა იყო პირქუში პიროვნება, ამიტომაც ფრანსუა გაიზარდა მოწყენილ გარემოში, სადაც თავშესაქცევად ჰქონდა ბრეტანის სანაპიროზე სეირნობა და ხეტიალი თავის და ლუსილისთან ერთად, რომელიც მისი განუყრელი მეგობარი იყო. შატობრიანმა განათლება მიიღო დოლში, რენესა და დინანში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში იგი დგება არჩევნის წინაში გამხდარიყო სამხედრო თუ მღვდელი. არჩევანი სამხედრო სამსახურზე მიდგა და ჩაეწერება საფრანგეთის არმიაში ლეინტენანტად. [[ნავარა]]ში ორწლიანი მსახურების შემდეგ, იგი [[პარიზი|პარიზში]] ჩადის კაპიტნის რანგში დაწინაურებული [[1788]] წელს. პარიზში ყოფნის დროს იგი ეცნობა ჟან-ფრანსუა დე ლა ჰარპეს, ანდრე შენიეს, ლუი-მარცელინ დე ფონტანეს და იმ დროის სხვა წამყვან მწერლებს. როდესაც რევოლუცია იფეთქებს, თავდაპირველად შატობრიანი თანაუგრძნობდა მას. ხოლო, როცა აჯანყება პარიზსაც მოედება, სადაც განსაკუთრებული ძალადობას გამოიჩენენ აჯანყებულები, იგი ჩრდილოეთ ამერიკაში გაემგზავრება [[1791]] წელს. ამ მოგზაურობის დროს შეძენილი გამოცდილება საფუძვლად დაედება მის მოთხრობებს: ''ნატჩეტები''( დაიწერა [[1793]]-[[1799]] წლებში, გამოიცა ''ატალა'' ([[1801]]), ''რენე'' ([[1802]]). მისი მკაფიო, ნათელი და შთამბეჭდავი აღწერა ჩრდილოეთ ამერიკის მეჩხრად დასახლებული ტერიტორიის ბუნებისა, იყო ძალზედ უცხო და ახალი ლიტერატურაში. იგი საფუძვლად დაედო შემდგომში ლიტერატურულ რომანტიზმს. მკვლევარებმა საეჭვოდ მიიჩნიეს შატობრიანის მტკიცება, რომ იგი თითქოს შეხევდროდა [[ჯორჯ ვაშინგტონი|ჯორჯ ვაშინგტონს]] ან ეცხოვროს ჩრდილოეთ ამერიკის მაცხოვრებლებთან, რომლებზეც წერდა კიდეც. შატობრიანი საფრანგეთში დაბრუნდა [[1792]] წელს და უერთდება იმპერიალისტთა არმიას კობლენცში. თავისი ოჯახის გავლენით იგი ქორწინდება ახალგაზრდა არისტოკრატ ქალზე სელესტა ბუისონ დე ლა ვინეზე, რომელიც ასევე სან მალოდან იყო წარმოშობით. თუმცა შატობრიანი ადრე მას არ შეხვედრია. წყვილი არასოდეს დაშორებულა, მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის მეორე ნახევარში შატობიანს ჰქონდა უამრავი სასიყვარულო ურთიერთობა თავის საყვარლებთან. თავის სამხედრო კარიერას ბოლო მოეღო ტიონვილის ბრძოლის შემდეგ, რომელიც იყო უმთავრესი ბრძოლა იმპერიის მომხრეებსა და რევოლუციურ ძალებს შორი. ამ ბრძოლაში შატობრიანი მძიმედ დაიჭრა და ცოცხალ-მკვდარი ჯერ [[ჯერსი]]ზე გადაიყვანეს, შემდეგ კი ლონდონში. შატობრიანმა გადასახლების უმეტესი დრო გაატარა [[ლონდონი|ლონდონში]] უკიდურეს სიღარიბეში. თავს ირჩენდა ფრანგულის გაკვეთილებითა და მთარგმნელობითი საქმიანობით. გარეული ხნის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა სუფოლკში, სადაც უკეთესი გარემო შეხვდა. იქ მას შეუყვარდა ინგლისელი ქალი შარლოტ ივე, თუმცა მათი რომანი შეწყდა მას შემდეგ, რაც გამჟღავნდა რომ შატობრიანი უკვე დაქორწინებული იყო. [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთში]] ყოფნის დროს იგი გაეცნობა ინგლისურ ლიტერატურას. [[ჯონ მილტონი]]ს ნაწარმოები დაკარგული სამოთხე, რომელიც მანვე თარგმნა ფრანგულ ენაზე, უდიდეს გავლენას მოახდენს შატობრიანის ლიტერატურაზე. ===გარდაცვალება=== სიცოცხლის ბოლო წლებში მემუარებზე მუშაობდა. [[1848]] წელს შატობრიანი გარდაიცვალა. მისივე სურვილის მიხედვით, ის დაკრძალულია ბრეტანში, სენმალოს წინ, ზღვის პირას, „გრან-ბეს“ კლდეზე. ==ლიტერატურა== * ფრანგული ნოველა ორ ტომად – ტომი I; გამომც. საბჭოთა საქართველო, 1971; გვ: 558 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{gutenberg author| id=Chateaubriand+François+René+de | name=რანსუა-რენე შატობრიანი}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{რომანტიზმი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1768]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1848]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რომანტიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] a5i8dg6onvodle1v9bd41t1v6a86tsl 4407940 4407939 2022-08-17T10:42:11Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ფრანსუა რენე შატობრიანი''', [[ვიკონტი]] (დ. [[4 სექტემბერი]], [[1768]] — გ. [[4 ივლისი]] [[1848]]) — [[ფრანგი]] [[მწერალი]] და [[დიპლომატი]]. იგი მიიჩნევა [[რომანტიზმი]]ს მიმდინარეობის მამამთავრად ფრანგულ ლიტერატურაში. ==ბიოგრაფია== === ახალგაზრდობა და გადასახლება === შატობრიანი დაიბადა [[სან მალო]]ში, [[ბრეტანი|ბრეტანში]], შატობრიანების ოჯახში მეათე შვილად. გაიზარდა მამისეულ კოშკში კომბურგში. მამამისი, რენე შატობრიანი, იყო ყოფილი საზღვაო კაპიტანი, გემის მეპატრონე და მონებით მოვაჭრე. დედამისის ქალიშვილობის გვარი იყო აპოლინ დე ბადე. შატობრიანების მამა იყო პირქუში პიროვნება, ამიტომაც ფრანსუა გაიზარდა მოწყენილ გარემოში, სადაც თავშესაქცევად ჰქონდა ბრეტანის სანაპიროზე სეირნობა და ხეტიალი თავის და ლუსილისთან ერთად, რომელიც მისი განუყრელი მეგობარი იყო. შატობრიანმა განათლება მიიღო დოლში, რენესა და დინანში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში იგი დგება არჩევნის წინაში გამხდარიყო სამხედრო თუ მღვდელი. არჩევანი სამხედრო სამსახურზე მიდგა და ჩაეწერება საფრანგეთის არმიაში ლეინტენანტად. [[ნავარა]]ში ორწლიანი მსახურების შემდეგ, იგი [[პარიზი|პარიზში]] ჩადის კაპიტნის რანგში დაწინაურებული [[1788]] წელს. პარიზში ყოფნის დროს იგი ეცნობა ჟან-ფრანსუა დე ლა ჰარპეს, ანდრე შენიეს, ლუი-მარცელინ დე ფონტანეს და იმ დროის სხვა წამყვან მწერლებს. როდესაც რევოლუცია იფეთქებს, თავდაპირველად შატობრიანი თანაუგრძნობდა მას. ხოლო, როცა აჯანყება პარიზსაც მოედება, სადაც განსაკუთრებული ძალადობას გამოიჩენენ აჯანყებულები, იგი ჩრდილოეთ ამერიკაში გაემგზავრება [[1791]] წელს. ამ მოგზაურობის დროს შეძენილი გამოცდილება საფუძვლად დაედება მის მოთხრობებს: ''ნატჩეტები''( დაიწერა [[1793]]-[[1799]] წლებში, გამოიცა ''ატალა'' ([[1801]]), ''რენე'' ([[1802]]). მისი მკაფიო, ნათელი და შთამბეჭდავი აღწერა ჩრდილოეთ ამერიკის მეჩხრად დასახლებული ტერიტორიის ბუნებისა, იყო ძალზედ უცხო და ახალი ლიტერატურაში. იგი საფუძვლად დაედო შემდგომში ლიტერატურულ რომანტიზმს. მკვლევარებმა საეჭვოდ მიიჩნიეს შატობრიანის მტკიცება, რომ იგი თითქოს შეხევდროდა [[ჯორჯ ვაშინგტონი|ჯორჯ ვაშინგტონს]] ან ეცხოვროს ჩრდილოეთ ამერიკის მაცხოვრებლებთან, რომლებზეც წერდა კიდეც. შატობრიანი საფრანგეთში დაბრუნდა [[1792]] წელს და უერთდება იმპერიალისტთა არმიას კობლენცში. თავისი ოჯახის გავლენით იგი ქორწინდება ახალგაზრდა არისტოკრატ ქალზე სელესტა ბუისონ დე ლა ვინეზე, რომელიც ასევე სან მალოდან იყო წარმოშობით. თუმცა შატობრიანი ადრე მას არ შეხვედრია. წყვილი არასოდეს დაშორებულა, მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის მეორე ნახევარში შატობიანს ჰქონდა უამრავი სასიყვარულო ურთიერთობა თავის საყვარლებთან. თავის სამხედრო კარიერას ბოლო მოეღო ტიონვილის ბრძოლის შემდეგ, რომელიც იყო უმთავრესი ბრძოლა იმპერიის მომხრეებსა და რევოლუციურ ძალებს შორი. ამ ბრძოლაში შატობრიანი მძიმედ დაიჭრა და ცოცხალ-მკვდარი ჯერ [[ჯერსი]]ზე გადაიყვანეს, შემდეგ კი ლონდონში. შატობრიანმა გადასახლების უმეტესი დრო გაატარა [[ლონდონი|ლონდონში]] უკიდურეს სიღარიბეში. თავს ირჩენდა ფრანგულის გაკვეთილებითა და მთარგმნელობითი საქმიანობით. გარეული ხნის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა სუფოლკში, სადაც უკეთესი გარემო შეხვდა. იქ მას შეუყვარდა ინგლისელი ქალი შარლოტ ივე, თუმცა მათი რომანი შეწყდა მას შემდეგ, რაც გამჟღავნდა რომ შატობრიანი უკვე დაქორწინებული იყო. [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთში]] ყოფნის დროს იგი გაეცნობა ინგლისურ ლიტერატურას. [[ჯონ მილტონი]]ს ნაწარმოები დაკარგული სამოთხე, რომელიც მანვე თარგმნა ფრანგულ ენაზე, უდიდეს გავლენას მოახდენს შატობრიანის ლიტერატურაზე. ===გარდაცვალება=== სიცოცხლის ბოლო წლებში მემუარებზე მუშაობდა. [[1848]] წელს შატობრიანი გარდაიცვალა. მისივე სურვილის მიხედვით, ის დაკრძალულია ბრეტანში, სენმალოს წინ, ზღვის პირას, „გრან-ბეს“ კლდეზე. ==ლიტერატურა== * ფრანგული ნოველა ორ ტომად – ტომი I; გამომც. საბჭოთა საქართველო, 1971; გვ: 558 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{gutenberg author| id=Chateaubriand+François+René+de | name=რანსუა-რენე შატობრიანი}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{რომანტიზმი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1768]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1848]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რომანტიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ისტორიკოსები]] rydbwov66vkvzxdll6r05iq3kaizk04 4407941 4407940 2022-08-17T10:42:22Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ჟურნალისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ფრანსუა რენე შატობრიანი''', [[ვიკონტი]] (დ. [[4 სექტემბერი]], [[1768]] — გ. [[4 ივლისი]] [[1848]]) — [[ფრანგი]] [[მწერალი]] და [[დიპლომატი]]. იგი მიიჩნევა [[რომანტიზმი]]ს მიმდინარეობის მამამთავრად ფრანგულ ლიტერატურაში. ==ბიოგრაფია== === ახალგაზრდობა და გადასახლება === შატობრიანი დაიბადა [[სან მალო]]ში, [[ბრეტანი|ბრეტანში]], შატობრიანების ოჯახში მეათე შვილად. გაიზარდა მამისეულ კოშკში კომბურგში. მამამისი, რენე შატობრიანი, იყო ყოფილი საზღვაო კაპიტანი, გემის მეპატრონე და მონებით მოვაჭრე. დედამისის ქალიშვილობის გვარი იყო აპოლინ დე ბადე. შატობრიანების მამა იყო პირქუში პიროვნება, ამიტომაც ფრანსუა გაიზარდა მოწყენილ გარემოში, სადაც თავშესაქცევად ჰქონდა ბრეტანის სანაპიროზე სეირნობა და ხეტიალი თავის და ლუსილისთან ერთად, რომელიც მისი განუყრელი მეგობარი იყო. შატობრიანმა განათლება მიიღო დოლში, რენესა და დინანში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში იგი დგება არჩევნის წინაში გამხდარიყო სამხედრო თუ მღვდელი. არჩევანი სამხედრო სამსახურზე მიდგა და ჩაეწერება საფრანგეთის არმიაში ლეინტენანტად. [[ნავარა]]ში ორწლიანი მსახურების შემდეგ, იგი [[პარიზი|პარიზში]] ჩადის კაპიტნის რანგში დაწინაურებული [[1788]] წელს. პარიზში ყოფნის დროს იგი ეცნობა ჟან-ფრანსუა დე ლა ჰარპეს, ანდრე შენიეს, ლუი-მარცელინ დე ფონტანეს და იმ დროის სხვა წამყვან მწერლებს. როდესაც რევოლუცია იფეთქებს, თავდაპირველად შატობრიანი თანაუგრძნობდა მას. ხოლო, როცა აჯანყება პარიზსაც მოედება, სადაც განსაკუთრებული ძალადობას გამოიჩენენ აჯანყებულები, იგი ჩრდილოეთ ამერიკაში გაემგზავრება [[1791]] წელს. ამ მოგზაურობის დროს შეძენილი გამოცდილება საფუძვლად დაედება მის მოთხრობებს: ''ნატჩეტები''( დაიწერა [[1793]]-[[1799]] წლებში, გამოიცა ''ატალა'' ([[1801]]), ''რენე'' ([[1802]]). მისი მკაფიო, ნათელი და შთამბეჭდავი აღწერა ჩრდილოეთ ამერიკის მეჩხრად დასახლებული ტერიტორიის ბუნებისა, იყო ძალზედ უცხო და ახალი ლიტერატურაში. იგი საფუძვლად დაედო შემდგომში ლიტერატურულ რომანტიზმს. მკვლევარებმა საეჭვოდ მიიჩნიეს შატობრიანის მტკიცება, რომ იგი თითქოს შეხევდროდა [[ჯორჯ ვაშინგტონი|ჯორჯ ვაშინგტონს]] ან ეცხოვროს ჩრდილოეთ ამერიკის მაცხოვრებლებთან, რომლებზეც წერდა კიდეც. შატობრიანი საფრანგეთში დაბრუნდა [[1792]] წელს და უერთდება იმპერიალისტთა არმიას კობლენცში. თავისი ოჯახის გავლენით იგი ქორწინდება ახალგაზრდა არისტოკრატ ქალზე სელესტა ბუისონ დე ლა ვინეზე, რომელიც ასევე სან მალოდან იყო წარმოშობით. თუმცა შატობრიანი ადრე მას არ შეხვედრია. წყვილი არასოდეს დაშორებულა, მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის მეორე ნახევარში შატობიანს ჰქონდა უამრავი სასიყვარულო ურთიერთობა თავის საყვარლებთან. თავის სამხედრო კარიერას ბოლო მოეღო ტიონვილის ბრძოლის შემდეგ, რომელიც იყო უმთავრესი ბრძოლა იმპერიის მომხრეებსა და რევოლუციურ ძალებს შორი. ამ ბრძოლაში შატობრიანი მძიმედ დაიჭრა და ცოცხალ-მკვდარი ჯერ [[ჯერსი]]ზე გადაიყვანეს, შემდეგ კი ლონდონში. შატობრიანმა გადასახლების უმეტესი დრო გაატარა [[ლონდონი|ლონდონში]] უკიდურეს სიღარიბეში. თავს ირჩენდა ფრანგულის გაკვეთილებითა და მთარგმნელობითი საქმიანობით. გარეული ხნის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა სუფოლკში, სადაც უკეთესი გარემო შეხვდა. იქ მას შეუყვარდა ინგლისელი ქალი შარლოტ ივე, თუმცა მათი რომანი შეწყდა მას შემდეგ, რაც გამჟღავნდა რომ შატობრიანი უკვე დაქორწინებული იყო. [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთში]] ყოფნის დროს იგი გაეცნობა ინგლისურ ლიტერატურას. [[ჯონ მილტონი]]ს ნაწარმოები დაკარგული სამოთხე, რომელიც მანვე თარგმნა ფრანგულ ენაზე, უდიდეს გავლენას მოახდენს შატობრიანის ლიტერატურაზე. ===გარდაცვალება=== სიცოცხლის ბოლო წლებში მემუარებზე მუშაობდა. [[1848]] წელს შატობრიანი გარდაიცვალა. მისივე სურვილის მიხედვით, ის დაკრძალულია ბრეტანში, სენმალოს წინ, ზღვის პირას, „გრან-ბეს“ კლდეზე. ==ლიტერატურა== * ფრანგული ნოველა ორ ტომად – ტომი I; გამომც. საბჭოთა საქართველო, 1971; გვ: 558 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{gutenberg author| id=Chateaubriand+François+René+de | name=რანსუა-რენე შატობრიანი}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{რომანტიზმი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1768]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1848]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რომანტიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ჟურნალისტები]] a4jonwilp7gxjevqnvton4rfecf81pc 4407942 4407941 2022-08-17T10:42:38Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ფრანსუა რენე შატობრიანი''', [[ვიკონტი]] (დ. [[4 სექტემბერი]], [[1768]] — გ. [[4 ივლისი]] [[1848]]) — [[ფრანგი]] [[მწერალი]] და [[დიპლომატი]]. იგი მიიჩნევა [[რომანტიზმი]]ს მიმდინარეობის მამამთავრად ფრანგულ ლიტერატურაში. ==ბიოგრაფია== === ახალგაზრდობა და გადასახლება === შატობრიანი დაიბადა [[სან მალო]]ში, [[ბრეტანი|ბრეტანში]], შატობრიანების ოჯახში მეათე შვილად. გაიზარდა მამისეულ კოშკში კომბურგში. მამამისი, რენე შატობრიანი, იყო ყოფილი საზღვაო კაპიტანი, გემის მეპატრონე და მონებით მოვაჭრე. დედამისის ქალიშვილობის გვარი იყო აპოლინ დე ბადე. შატობრიანების მამა იყო პირქუში პიროვნება, ამიტომაც ფრანსუა გაიზარდა მოწყენილ გარემოში, სადაც თავშესაქცევად ჰქონდა ბრეტანის სანაპიროზე სეირნობა და ხეტიალი თავის და ლუსილისთან ერთად, რომელიც მისი განუყრელი მეგობარი იყო. შატობრიანმა განათლება მიიღო დოლში, რენესა და დინანში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში იგი დგება არჩევნის წინაში გამხდარიყო სამხედრო თუ მღვდელი. არჩევანი სამხედრო სამსახურზე მიდგა და ჩაეწერება საფრანგეთის არმიაში ლეინტენანტად. [[ნავარა]]ში ორწლიანი მსახურების შემდეგ, იგი [[პარიზი|პარიზში]] ჩადის კაპიტნის რანგში დაწინაურებული [[1788]] წელს. პარიზში ყოფნის დროს იგი ეცნობა ჟან-ფრანსუა დე ლა ჰარპეს, ანდრე შენიეს, ლუი-მარცელინ დე ფონტანეს და იმ დროის სხვა წამყვან მწერლებს. როდესაც რევოლუცია იფეთქებს, თავდაპირველად შატობრიანი თანაუგრძნობდა მას. ხოლო, როცა აჯანყება პარიზსაც მოედება, სადაც განსაკუთრებული ძალადობას გამოიჩენენ აჯანყებულები, იგი ჩრდილოეთ ამერიკაში გაემგზავრება [[1791]] წელს. ამ მოგზაურობის დროს შეძენილი გამოცდილება საფუძვლად დაედება მის მოთხრობებს: ''ნატჩეტები''( დაიწერა [[1793]]-[[1799]] წლებში, გამოიცა ''ატალა'' ([[1801]]), ''რენე'' ([[1802]]). მისი მკაფიო, ნათელი და შთამბეჭდავი აღწერა ჩრდილოეთ ამერიკის მეჩხრად დასახლებული ტერიტორიის ბუნებისა, იყო ძალზედ უცხო და ახალი ლიტერატურაში. იგი საფუძვლად დაედო შემდგომში ლიტერატურულ რომანტიზმს. მკვლევარებმა საეჭვოდ მიიჩნიეს შატობრიანის მტკიცება, რომ იგი თითქოს შეხევდროდა [[ჯორჯ ვაშინგტონი|ჯორჯ ვაშინგტონს]] ან ეცხოვროს ჩრდილოეთ ამერიკის მაცხოვრებლებთან, რომლებზეც წერდა კიდეც. შატობრიანი საფრანგეთში დაბრუნდა [[1792]] წელს და უერთდება იმპერიალისტთა არმიას კობლენცში. თავისი ოჯახის გავლენით იგი ქორწინდება ახალგაზრდა არისტოკრატ ქალზე სელესტა ბუისონ დე ლა ვინეზე, რომელიც ასევე სან მალოდან იყო წარმოშობით. თუმცა შატობრიანი ადრე მას არ შეხვედრია. წყვილი არასოდეს დაშორებულა, მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის მეორე ნახევარში შატობიანს ჰქონდა უამრავი სასიყვარულო ურთიერთობა თავის საყვარლებთან. თავის სამხედრო კარიერას ბოლო მოეღო ტიონვილის ბრძოლის შემდეგ, რომელიც იყო უმთავრესი ბრძოლა იმპერიის მომხრეებსა და რევოლუციურ ძალებს შორი. ამ ბრძოლაში შატობრიანი მძიმედ დაიჭრა და ცოცხალ-მკვდარი ჯერ [[ჯერსი]]ზე გადაიყვანეს, შემდეგ კი ლონდონში. შატობრიანმა გადასახლების უმეტესი დრო გაატარა [[ლონდონი|ლონდონში]] უკიდურეს სიღარიბეში. თავს ირჩენდა ფრანგულის გაკვეთილებითა და მთარგმნელობითი საქმიანობით. გარეული ხნის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა სუფოლკში, სადაც უკეთესი გარემო შეხვდა. იქ მას შეუყვარდა ინგლისელი ქალი შარლოტ ივე, თუმცა მათი რომანი შეწყდა მას შემდეგ, რაც გამჟღავნდა რომ შატობრიანი უკვე დაქორწინებული იყო. [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთში]] ყოფნის დროს იგი გაეცნობა ინგლისურ ლიტერატურას. [[ჯონ მილტონი]]ს ნაწარმოები დაკარგული სამოთხე, რომელიც მანვე თარგმნა ფრანგულ ენაზე, უდიდეს გავლენას მოახდენს შატობრიანის ლიტერატურაზე. ===გარდაცვალება=== სიცოცხლის ბოლო წლებში მემუარებზე მუშაობდა. [[1848]] წელს შატობრიანი გარდაიცვალა. მისივე სურვილის მიხედვით, ის დაკრძალულია ბრეტანში, სენმალოს წინ, ზღვის პირას, „გრან-ბეს“ კლდეზე. ==ლიტერატურა== * ფრანგული ნოველა ორ ტომად – ტომი I; გამომც. საბჭოთა საქართველო, 1971; გვ: 558 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{gutenberg author| id=Chateaubriand+François+René+de | name=რანსუა-რენე შატობრიანი}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{რომანტიზმი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1768]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1848]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რომანტიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ჟურნალისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] mek3lr58glcs4f6rsbdltclnksafnbd 4407943 4407942 2022-08-17T10:42:53Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი მემუარისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ფრანსუა რენე შატობრიანი''', [[ვიკონტი]] (დ. [[4 სექტემბერი]], [[1768]] — გ. [[4 ივლისი]] [[1848]]) — [[ფრანგი]] [[მწერალი]] და [[დიპლომატი]]. იგი მიიჩნევა [[რომანტიზმი]]ს მიმდინარეობის მამამთავრად ფრანგულ ლიტერატურაში. ==ბიოგრაფია== === ახალგაზრდობა და გადასახლება === შატობრიანი დაიბადა [[სან მალო]]ში, [[ბრეტანი|ბრეტანში]], შატობრიანების ოჯახში მეათე შვილად. გაიზარდა მამისეულ კოშკში კომბურგში. მამამისი, რენე შატობრიანი, იყო ყოფილი საზღვაო კაპიტანი, გემის მეპატრონე და მონებით მოვაჭრე. დედამისის ქალიშვილობის გვარი იყო აპოლინ დე ბადე. შატობრიანების მამა იყო პირქუში პიროვნება, ამიტომაც ფრანსუა გაიზარდა მოწყენილ გარემოში, სადაც თავშესაქცევად ჰქონდა ბრეტანის სანაპიროზე სეირნობა და ხეტიალი თავის და ლუსილისთან ერთად, რომელიც მისი განუყრელი მეგობარი იყო. შატობრიანმა განათლება მიიღო დოლში, რენესა და დინანში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში იგი დგება არჩევნის წინაში გამხდარიყო სამხედრო თუ მღვდელი. არჩევანი სამხედრო სამსახურზე მიდგა და ჩაეწერება საფრანგეთის არმიაში ლეინტენანტად. [[ნავარა]]ში ორწლიანი მსახურების შემდეგ, იგი [[პარიზი|პარიზში]] ჩადის კაპიტნის რანგში დაწინაურებული [[1788]] წელს. პარიზში ყოფნის დროს იგი ეცნობა ჟან-ფრანსუა დე ლა ჰარპეს, ანდრე შენიეს, ლუი-მარცელინ დე ფონტანეს და იმ დროის სხვა წამყვან მწერლებს. როდესაც რევოლუცია იფეთქებს, თავდაპირველად შატობრიანი თანაუგრძნობდა მას. ხოლო, როცა აჯანყება პარიზსაც მოედება, სადაც განსაკუთრებული ძალადობას გამოიჩენენ აჯანყებულები, იგი ჩრდილოეთ ამერიკაში გაემგზავრება [[1791]] წელს. ამ მოგზაურობის დროს შეძენილი გამოცდილება საფუძვლად დაედება მის მოთხრობებს: ''ნატჩეტები''( დაიწერა [[1793]]-[[1799]] წლებში, გამოიცა ''ატალა'' ([[1801]]), ''რენე'' ([[1802]]). მისი მკაფიო, ნათელი და შთამბეჭდავი აღწერა ჩრდილოეთ ამერიკის მეჩხრად დასახლებული ტერიტორიის ბუნებისა, იყო ძალზედ უცხო და ახალი ლიტერატურაში. იგი საფუძვლად დაედო შემდგომში ლიტერატურულ რომანტიზმს. მკვლევარებმა საეჭვოდ მიიჩნიეს შატობრიანის მტკიცება, რომ იგი თითქოს შეხევდროდა [[ჯორჯ ვაშინგტონი|ჯორჯ ვაშინგტონს]] ან ეცხოვროს ჩრდილოეთ ამერიკის მაცხოვრებლებთან, რომლებზეც წერდა კიდეც. შატობრიანი საფრანგეთში დაბრუნდა [[1792]] წელს და უერთდება იმპერიალისტთა არმიას კობლენცში. თავისი ოჯახის გავლენით იგი ქორწინდება ახალგაზრდა არისტოკრატ ქალზე სელესტა ბუისონ დე ლა ვინეზე, რომელიც ასევე სან მალოდან იყო წარმოშობით. თუმცა შატობრიანი ადრე მას არ შეხვედრია. წყვილი არასოდეს დაშორებულა, მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის მეორე ნახევარში შატობიანს ჰქონდა უამრავი სასიყვარულო ურთიერთობა თავის საყვარლებთან. თავის სამხედრო კარიერას ბოლო მოეღო ტიონვილის ბრძოლის შემდეგ, რომელიც იყო უმთავრესი ბრძოლა იმპერიის მომხრეებსა და რევოლუციურ ძალებს შორი. ამ ბრძოლაში შატობრიანი მძიმედ დაიჭრა და ცოცხალ-მკვდარი ჯერ [[ჯერსი]]ზე გადაიყვანეს, შემდეგ კი ლონდონში. შატობრიანმა გადასახლების უმეტესი დრო გაატარა [[ლონდონი|ლონდონში]] უკიდურეს სიღარიბეში. თავს ირჩენდა ფრანგულის გაკვეთილებითა და მთარგმნელობითი საქმიანობით. გარეული ხნის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა სუფოლკში, სადაც უკეთესი გარემო შეხვდა. იქ მას შეუყვარდა ინგლისელი ქალი შარლოტ ივე, თუმცა მათი რომანი შეწყდა მას შემდეგ, რაც გამჟღავნდა რომ შატობრიანი უკვე დაქორწინებული იყო. [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთში]] ყოფნის დროს იგი გაეცნობა ინგლისურ ლიტერატურას. [[ჯონ მილტონი]]ს ნაწარმოები დაკარგული სამოთხე, რომელიც მანვე თარგმნა ფრანგულ ენაზე, უდიდეს გავლენას მოახდენს შატობრიანის ლიტერატურაზე. ===გარდაცვალება=== სიცოცხლის ბოლო წლებში მემუარებზე მუშაობდა. [[1848]] წელს შატობრიანი გარდაიცვალა. მისივე სურვილის მიხედვით, ის დაკრძალულია ბრეტანში, სენმალოს წინ, ზღვის პირას, „გრან-ბეს“ კლდეზე. ==ლიტერატურა== * ფრანგული ნოველა ორ ტომად – ტომი I; გამომც. საბჭოთა საქართველო, 1971; გვ: 558 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{gutenberg author| id=Chateaubriand+François+René+de | name=რანსუა-რენე შატობრიანი}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{რომანტიზმი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1768]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1848]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რომანტიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ჟურნალისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ფრანგი მემუარისტები]] a1z8yn6gzuxhebb3svswrtwkfrftalv 4407944 4407943 2022-08-17T10:43:32Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ფრანსუა რენე შატობრიანი''', [[ვიკონტი]] (დ. [[4 სექტემბერი]], [[1768]] — გ. [[4 ივლისი]] [[1848]]) — [[ფრანგი]] [[მწერალი]] და [[დიპლომატი]]. იგი მიიჩნევა [[რომანტიზმი]]ს მიმდინარეობის მამამთავრად ფრანგულ ლიტერატურაში. ==ბიოგრაფია== === ახალგაზრდობა და გადასახლება === შატობრიანი დაიბადა [[სან მალო]]ში, [[ბრეტანი|ბრეტანში]], შატობრიანების ოჯახში მეათე შვილად. გაიზარდა მამისეულ კოშკში კომბურგში. მამამისი, რენე შატობრიანი, იყო ყოფილი საზღვაო კაპიტანი, გემის მეპატრონე და მონებით მოვაჭრე. დედამისის ქალიშვილობის გვარი იყო აპოლინ დე ბადე. შატობრიანების მამა იყო პირქუში პიროვნება, ამიტომაც ფრანსუა გაიზარდა მოწყენილ გარემოში, სადაც თავშესაქცევად ჰქონდა ბრეტანის სანაპიროზე სეირნობა და ხეტიალი თავის და ლუსილისთან ერთად, რომელიც მისი განუყრელი მეგობარი იყო. შატობრიანმა განათლება მიიღო დოლში, რენესა და დინანში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში იგი დგება არჩევნის წინაში გამხდარიყო სამხედრო თუ მღვდელი. არჩევანი სამხედრო სამსახურზე მიდგა და ჩაეწერება საფრანგეთის არმიაში ლეინტენანტად. [[ნავარა]]ში ორწლიანი მსახურების შემდეგ, იგი [[პარიზი|პარიზში]] ჩადის კაპიტნის რანგში დაწინაურებული [[1788]] წელს. პარიზში ყოფნის დროს იგი ეცნობა ჟან-ფრანსუა დე ლა ჰარპეს, ანდრე შენიეს, ლუი-მარცელინ დე ფონტანეს და იმ დროის სხვა წამყვან მწერლებს. როდესაც რევოლუცია იფეთქებს, თავდაპირველად შატობრიანი თანაუგრძნობდა მას. ხოლო, როცა აჯანყება პარიზსაც მოედება, სადაც განსაკუთრებული ძალადობას გამოიჩენენ აჯანყებულები, იგი ჩრდილოეთ ამერიკაში გაემგზავრება [[1791]] წელს. ამ მოგზაურობის დროს შეძენილი გამოცდილება საფუძვლად დაედება მის მოთხრობებს: ''ნატჩეტები''( დაიწერა [[1793]]-[[1799]] წლებში, გამოიცა ''ატალა'' ([[1801]]), ''რენე'' ([[1802]]). მისი მკაფიო, ნათელი და შთამბეჭდავი აღწერა ჩრდილოეთ ამერიკის მეჩხრად დასახლებული ტერიტორიის ბუნებისა, იყო ძალზედ უცხო და ახალი ლიტერატურაში. იგი საფუძვლად დაედო შემდგომში ლიტერატურულ რომანტიზმს. მკვლევარებმა საეჭვოდ მიიჩნიეს შატობრიანის მტკიცება, რომ იგი თითქოს შეხევდროდა [[ჯორჯ ვაშინგტონი|ჯორჯ ვაშინგტონს]] ან ეცხოვროს ჩრდილოეთ ამერიკის მაცხოვრებლებთან, რომლებზეც წერდა კიდეც. შატობრიანი საფრანგეთში დაბრუნდა [[1792]] წელს და უერთდება იმპერიალისტთა არმიას კობლენცში. თავისი ოჯახის გავლენით იგი ქორწინდება ახალგაზრდა არისტოკრატ ქალზე სელესტა ბუისონ დე ლა ვინეზე, რომელიც ასევე სან მალოდან იყო წარმოშობით. თუმცა შატობრიანი ადრე მას არ შეხვედრია. წყვილი არასოდეს დაშორებულა, მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის მეორე ნახევარში შატობიანს ჰქონდა უამრავი სასიყვარულო ურთიერთობა თავის საყვარლებთან. თავის სამხედრო კარიერას ბოლო მოეღო ტიონვილის ბრძოლის შემდეგ, რომელიც იყო უმთავრესი ბრძოლა იმპერიის მომხრეებსა და რევოლუციურ ძალებს შორი. ამ ბრძოლაში შატობრიანი მძიმედ დაიჭრა და ცოცხალ-მკვდარი ჯერ [[ჯერსი]]ზე გადაიყვანეს, შემდეგ კი ლონდონში. შატობრიანმა გადასახლების უმეტესი დრო გაატარა [[ლონდონი|ლონდონში]] უკიდურეს სიღარიბეში. თავს ირჩენდა ფრანგულის გაკვეთილებითა და მთარგმნელობითი საქმიანობით. გარეული ხნის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა სუფოლკში, სადაც უკეთესი გარემო შეხვდა. იქ მას შეუყვარდა ინგლისელი ქალი შარლოტ ივე, თუმცა მათი რომანი შეწყდა მას შემდეგ, რაც გამჟღავნდა რომ შატობრიანი უკვე დაქორწინებული იყო. [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთში]] ყოფნის დროს იგი გაეცნობა ინგლისურ ლიტერატურას. [[ჯონ მილტონი]]ს ნაწარმოები დაკარგული სამოთხე, რომელიც მანვე თარგმნა ფრანგულ ენაზე, უდიდეს გავლენას მოახდენს შატობრიანის ლიტერატურაზე. ===გარდაცვალება=== სიცოცხლის ბოლო წლებში მემუარებზე მუშაობდა. [[1848]] წელს შატობრიანი გარდაიცვალა. მისივე სურვილის მიხედვით, ის დაკრძალულია ბრეტანში, სენმალოს წინ, ზღვის პირას, „გრან-ბეს“ კლდეზე. ==ლიტერატურა== * ფრანგული ნოველა ორ ტომად – ტომი I; გამომც. საბჭოთა საქართველო, 1971; გვ: 558 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{gutenberg author| id=Chateaubriand+François+René+de | name=რანსუა-რენე შატობრიანი}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{რომანტიზმი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1768]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1848]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რომანტიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ჟურნალისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ფრანგი მემუარისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] 3fuxygiazdcckdgwd5n2kgnml0u3shn 4407945 4407944 2022-08-17T10:43:46Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი რომანისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ფრანსუა რენე შატობრიანი''', [[ვიკონტი]] (დ. [[4 სექტემბერი]], [[1768]] — გ. [[4 ივლისი]] [[1848]]) — [[ფრანგი]] [[მწერალი]] და [[დიპლომატი]]. იგი მიიჩნევა [[რომანტიზმი]]ს მიმდინარეობის მამამთავრად ფრანგულ ლიტერატურაში. ==ბიოგრაფია== === ახალგაზრდობა და გადასახლება === შატობრიანი დაიბადა [[სან მალო]]ში, [[ბრეტანი|ბრეტანში]], შატობრიანების ოჯახში მეათე შვილად. გაიზარდა მამისეულ კოშკში კომბურგში. მამამისი, რენე შატობრიანი, იყო ყოფილი საზღვაო კაპიტანი, გემის მეპატრონე და მონებით მოვაჭრე. დედამისის ქალიშვილობის გვარი იყო აპოლინ დე ბადე. შატობრიანების მამა იყო პირქუში პიროვნება, ამიტომაც ფრანსუა გაიზარდა მოწყენილ გარემოში, სადაც თავშესაქცევად ჰქონდა ბრეტანის სანაპიროზე სეირნობა და ხეტიალი თავის და ლუსილისთან ერთად, რომელიც მისი განუყრელი მეგობარი იყო. შატობრიანმა განათლება მიიღო დოლში, რენესა და დინანში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში იგი დგება არჩევნის წინაში გამხდარიყო სამხედრო თუ მღვდელი. არჩევანი სამხედრო სამსახურზე მიდგა და ჩაეწერება საფრანგეთის არმიაში ლეინტენანტად. [[ნავარა]]ში ორწლიანი მსახურების შემდეგ, იგი [[პარიზი|პარიზში]] ჩადის კაპიტნის რანგში დაწინაურებული [[1788]] წელს. პარიზში ყოფნის დროს იგი ეცნობა ჟან-ფრანსუა დე ლა ჰარპეს, ანდრე შენიეს, ლუი-მარცელინ დე ფონტანეს და იმ დროის სხვა წამყვან მწერლებს. როდესაც რევოლუცია იფეთქებს, თავდაპირველად შატობრიანი თანაუგრძნობდა მას. ხოლო, როცა აჯანყება პარიზსაც მოედება, სადაც განსაკუთრებული ძალადობას გამოიჩენენ აჯანყებულები, იგი ჩრდილოეთ ამერიკაში გაემგზავრება [[1791]] წელს. ამ მოგზაურობის დროს შეძენილი გამოცდილება საფუძვლად დაედება მის მოთხრობებს: ''ნატჩეტები''( დაიწერა [[1793]]-[[1799]] წლებში, გამოიცა ''ატალა'' ([[1801]]), ''რენე'' ([[1802]]). მისი მკაფიო, ნათელი და შთამბეჭდავი აღწერა ჩრდილოეთ ამერიკის მეჩხრად დასახლებული ტერიტორიის ბუნებისა, იყო ძალზედ უცხო და ახალი ლიტერატურაში. იგი საფუძვლად დაედო შემდგომში ლიტერატურულ რომანტიზმს. მკვლევარებმა საეჭვოდ მიიჩნიეს შატობრიანის მტკიცება, რომ იგი თითქოს შეხევდროდა [[ჯორჯ ვაშინგტონი|ჯორჯ ვაშინგტონს]] ან ეცხოვროს ჩრდილოეთ ამერიკის მაცხოვრებლებთან, რომლებზეც წერდა კიდეც. შატობრიანი საფრანგეთში დაბრუნდა [[1792]] წელს და უერთდება იმპერიალისტთა არმიას კობლენცში. თავისი ოჯახის გავლენით იგი ქორწინდება ახალგაზრდა არისტოკრატ ქალზე სელესტა ბუისონ დე ლა ვინეზე, რომელიც ასევე სან მალოდან იყო წარმოშობით. თუმცა შატობრიანი ადრე მას არ შეხვედრია. წყვილი არასოდეს დაშორებულა, მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის მეორე ნახევარში შატობიანს ჰქონდა უამრავი სასიყვარულო ურთიერთობა თავის საყვარლებთან. თავის სამხედრო კარიერას ბოლო მოეღო ტიონვილის ბრძოლის შემდეგ, რომელიც იყო უმთავრესი ბრძოლა იმპერიის მომხრეებსა და რევოლუციურ ძალებს შორი. ამ ბრძოლაში შატობრიანი მძიმედ დაიჭრა და ცოცხალ-მკვდარი ჯერ [[ჯერსი]]ზე გადაიყვანეს, შემდეგ კი ლონდონში. შატობრიანმა გადასახლების უმეტესი დრო გაატარა [[ლონდონი|ლონდონში]] უკიდურეს სიღარიბეში. თავს ირჩენდა ფრანგულის გაკვეთილებითა და მთარგმნელობითი საქმიანობით. გარეული ხნის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა სუფოლკში, სადაც უკეთესი გარემო შეხვდა. იქ მას შეუყვარდა ინგლისელი ქალი შარლოტ ივე, თუმცა მათი რომანი შეწყდა მას შემდეგ, რაც გამჟღავნდა რომ შატობრიანი უკვე დაქორწინებული იყო. [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთში]] ყოფნის დროს იგი გაეცნობა ინგლისურ ლიტერატურას. [[ჯონ მილტონი]]ს ნაწარმოები დაკარგული სამოთხე, რომელიც მანვე თარგმნა ფრანგულ ენაზე, უდიდეს გავლენას მოახდენს შატობრიანის ლიტერატურაზე. ===გარდაცვალება=== სიცოცხლის ბოლო წლებში მემუარებზე მუშაობდა. [[1848]] წელს შატობრიანი გარდაიცვალა. მისივე სურვილის მიხედვით, ის დაკრძალულია ბრეტანში, სენმალოს წინ, ზღვის პირას, „გრან-ბეს“ კლდეზე. ==ლიტერატურა== * ფრანგული ნოველა ორ ტომად – ტომი I; გამომც. საბჭოთა საქართველო, 1971; გვ: 558 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{gutenberg author| id=Chateaubriand+François+René+de | name=რანსუა-რენე შატობრიანი}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{რომანტიზმი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1768]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1848]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რომანტიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ჟურნალისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ფრანგი მემუარისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი რომანისტები]] 6cgl8c9fcxujoshj41eyq55jsbc4k7e 4407946 4407945 2022-08-17T10:44:04Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ფრანსუა რენე შატობრიანი''', [[ვიკონტი]] (დ. [[4 სექტემბერი]], [[1768]] — გ. [[4 ივლისი]] [[1848]]) — [[ფრანგი]] [[მწერალი]] და [[დიპლომატი]]. იგი მიიჩნევა [[რომანტიზმი]]ს მიმდინარეობის მამამთავრად ფრანგულ ლიტერატურაში. ==ბიოგრაფია== === ახალგაზრდობა და გადასახლება === შატობრიანი დაიბადა [[სან მალო]]ში, [[ბრეტანი|ბრეტანში]], შატობრიანების ოჯახში მეათე შვილად. გაიზარდა მამისეულ კოშკში კომბურგში. მამამისი, რენე შატობრიანი, იყო ყოფილი საზღვაო კაპიტანი, გემის მეპატრონე და მონებით მოვაჭრე. დედამისის ქალიშვილობის გვარი იყო აპოლინ დე ბადე. შატობრიანების მამა იყო პირქუში პიროვნება, ამიტომაც ფრანსუა გაიზარდა მოწყენილ გარემოში, სადაც თავშესაქცევად ჰქონდა ბრეტანის სანაპიროზე სეირნობა და ხეტიალი თავის და ლუსილისთან ერთად, რომელიც მისი განუყრელი მეგობარი იყო. შატობრიანმა განათლება მიიღო დოლში, რენესა და დინანში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში იგი დგება არჩევნის წინაში გამხდარიყო სამხედრო თუ მღვდელი. არჩევანი სამხედრო სამსახურზე მიდგა და ჩაეწერება საფრანგეთის არმიაში ლეინტენანტად. [[ნავარა]]ში ორწლიანი მსახურების შემდეგ, იგი [[პარიზი|პარიზში]] ჩადის კაპიტნის რანგში დაწინაურებული [[1788]] წელს. პარიზში ყოფნის დროს იგი ეცნობა ჟან-ფრანსუა დე ლა ჰარპეს, ანდრე შენიეს, ლუი-მარცელინ დე ფონტანეს და იმ დროის სხვა წამყვან მწერლებს. როდესაც რევოლუცია იფეთქებს, თავდაპირველად შატობრიანი თანაუგრძნობდა მას. ხოლო, როცა აჯანყება პარიზსაც მოედება, სადაც განსაკუთრებული ძალადობას გამოიჩენენ აჯანყებულები, იგი ჩრდილოეთ ამერიკაში გაემგზავრება [[1791]] წელს. ამ მოგზაურობის დროს შეძენილი გამოცდილება საფუძვლად დაედება მის მოთხრობებს: ''ნატჩეტები''( დაიწერა [[1793]]-[[1799]] წლებში, გამოიცა ''ატალა'' ([[1801]]), ''რენე'' ([[1802]]). მისი მკაფიო, ნათელი და შთამბეჭდავი აღწერა ჩრდილოეთ ამერიკის მეჩხრად დასახლებული ტერიტორიის ბუნებისა, იყო ძალზედ უცხო და ახალი ლიტერატურაში. იგი საფუძვლად დაედო შემდგომში ლიტერატურულ რომანტიზმს. მკვლევარებმა საეჭვოდ მიიჩნიეს შატობრიანის მტკიცება, რომ იგი თითქოს შეხევდროდა [[ჯორჯ ვაშინგტონი|ჯორჯ ვაშინგტონს]] ან ეცხოვროს ჩრდილოეთ ამერიკის მაცხოვრებლებთან, რომლებზეც წერდა კიდეც. შატობრიანი საფრანგეთში დაბრუნდა [[1792]] წელს და უერთდება იმპერიალისტთა არმიას კობლენცში. თავისი ოჯახის გავლენით იგი ქორწინდება ახალგაზრდა არისტოკრატ ქალზე სელესტა ბუისონ დე ლა ვინეზე, რომელიც ასევე სან მალოდან იყო წარმოშობით. თუმცა შატობრიანი ადრე მას არ შეხვედრია. წყვილი არასოდეს დაშორებულა, მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის მეორე ნახევარში შატობიანს ჰქონდა უამრავი სასიყვარულო ურთიერთობა თავის საყვარლებთან. თავის სამხედრო კარიერას ბოლო მოეღო ტიონვილის ბრძოლის შემდეგ, რომელიც იყო უმთავრესი ბრძოლა იმპერიის მომხრეებსა და რევოლუციურ ძალებს შორი. ამ ბრძოლაში შატობრიანი მძიმედ დაიჭრა და ცოცხალ-მკვდარი ჯერ [[ჯერსი]]ზე გადაიყვანეს, შემდეგ კი ლონდონში. შატობრიანმა გადასახლების უმეტესი დრო გაატარა [[ლონდონი|ლონდონში]] უკიდურეს სიღარიბეში. თავს ირჩენდა ფრანგულის გაკვეთილებითა და მთარგმნელობითი საქმიანობით. გარეული ხნის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა სუფოლკში, სადაც უკეთესი გარემო შეხვდა. იქ მას შეუყვარდა ინგლისელი ქალი შარლოტ ივე, თუმცა მათი რომანი შეწყდა მას შემდეგ, რაც გამჟღავნდა რომ შატობრიანი უკვე დაქორწინებული იყო. [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთში]] ყოფნის დროს იგი გაეცნობა ინგლისურ ლიტერატურას. [[ჯონ მილტონი]]ს ნაწარმოები დაკარგული სამოთხე, რომელიც მანვე თარგმნა ფრანგულ ენაზე, უდიდეს გავლენას მოახდენს შატობრიანის ლიტერატურაზე. ===გარდაცვალება=== სიცოცხლის ბოლო წლებში მემუარებზე მუშაობდა. [[1848]] წელს შატობრიანი გარდაიცვალა. მისივე სურვილის მიხედვით, ის დაკრძალულია ბრეტანში, სენმალოს წინ, ზღვის პირას, „გრან-ბეს“ კლდეზე. ==ლიტერატურა== * ფრანგული ნოველა ორ ტომად – ტომი I; გამომც. საბჭოთა საქართველო, 1971; გვ: 558 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{gutenberg author| id=Chateaubriand+François+René+de | name=რანსუა-რენე შატობრიანი}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{რომანტიზმი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1768]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1848]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რომანტიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ჟურნალისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ფრანგი მემუარისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი რომანისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] d6td2roxp8448w9wsltpc6rlqz42kwe 4407947 4407946 2022-08-17T10:44:19Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის მემუარისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ფრანსუა რენე შატობრიანი''', [[ვიკონტი]] (დ. [[4 სექტემბერი]], [[1768]] — გ. [[4 ივლისი]] [[1848]]) — [[ფრანგი]] [[მწერალი]] და [[დიპლომატი]]. იგი მიიჩნევა [[რომანტიზმი]]ს მიმდინარეობის მამამთავრად ფრანგულ ლიტერატურაში. ==ბიოგრაფია== === ახალგაზრდობა და გადასახლება === შატობრიანი დაიბადა [[სან მალო]]ში, [[ბრეტანი|ბრეტანში]], შატობრიანების ოჯახში მეათე შვილად. გაიზარდა მამისეულ კოშკში კომბურგში. მამამისი, რენე შატობრიანი, იყო ყოფილი საზღვაო კაპიტანი, გემის მეპატრონე და მონებით მოვაჭრე. დედამისის ქალიშვილობის გვარი იყო აპოლინ დე ბადე. შატობრიანების მამა იყო პირქუში პიროვნება, ამიტომაც ფრანსუა გაიზარდა მოწყენილ გარემოში, სადაც თავშესაქცევად ჰქონდა ბრეტანის სანაპიროზე სეირნობა და ხეტიალი თავის და ლუსილისთან ერთად, რომელიც მისი განუყრელი მეგობარი იყო. შატობრიანმა განათლება მიიღო დოლში, რენესა და დინანში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში იგი დგება არჩევნის წინაში გამხდარიყო სამხედრო თუ მღვდელი. არჩევანი სამხედრო სამსახურზე მიდგა და ჩაეწერება საფრანგეთის არმიაში ლეინტენანტად. [[ნავარა]]ში ორწლიანი მსახურების შემდეგ, იგი [[პარიზი|პარიზში]] ჩადის კაპიტნის რანგში დაწინაურებული [[1788]] წელს. პარიზში ყოფნის დროს იგი ეცნობა ჟან-ფრანსუა დე ლა ჰარპეს, ანდრე შენიეს, ლუი-მარცელინ დე ფონტანეს და იმ დროის სხვა წამყვან მწერლებს. როდესაც რევოლუცია იფეთქებს, თავდაპირველად შატობრიანი თანაუგრძნობდა მას. ხოლო, როცა აჯანყება პარიზსაც მოედება, სადაც განსაკუთრებული ძალადობას გამოიჩენენ აჯანყებულები, იგი ჩრდილოეთ ამერიკაში გაემგზავრება [[1791]] წელს. ამ მოგზაურობის დროს შეძენილი გამოცდილება საფუძვლად დაედება მის მოთხრობებს: ''ნატჩეტები''( დაიწერა [[1793]]-[[1799]] წლებში, გამოიცა ''ატალა'' ([[1801]]), ''რენე'' ([[1802]]). მისი მკაფიო, ნათელი და შთამბეჭდავი აღწერა ჩრდილოეთ ამერიკის მეჩხრად დასახლებული ტერიტორიის ბუნებისა, იყო ძალზედ უცხო და ახალი ლიტერატურაში. იგი საფუძვლად დაედო შემდგომში ლიტერატურულ რომანტიზმს. მკვლევარებმა საეჭვოდ მიიჩნიეს შატობრიანის მტკიცება, რომ იგი თითქოს შეხევდროდა [[ჯორჯ ვაშინგტონი|ჯორჯ ვაშინგტონს]] ან ეცხოვროს ჩრდილოეთ ამერიკის მაცხოვრებლებთან, რომლებზეც წერდა კიდეც. შატობრიანი საფრანგეთში დაბრუნდა [[1792]] წელს და უერთდება იმპერიალისტთა არმიას კობლენცში. თავისი ოჯახის გავლენით იგი ქორწინდება ახალგაზრდა არისტოკრატ ქალზე სელესტა ბუისონ დე ლა ვინეზე, რომელიც ასევე სან მალოდან იყო წარმოშობით. თუმცა შატობრიანი ადრე მას არ შეხვედრია. წყვილი არასოდეს დაშორებულა, მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის მეორე ნახევარში შატობიანს ჰქონდა უამრავი სასიყვარულო ურთიერთობა თავის საყვარლებთან. თავის სამხედრო კარიერას ბოლო მოეღო ტიონვილის ბრძოლის შემდეგ, რომელიც იყო უმთავრესი ბრძოლა იმპერიის მომხრეებსა და რევოლუციურ ძალებს შორი. ამ ბრძოლაში შატობრიანი მძიმედ დაიჭრა და ცოცხალ-მკვდარი ჯერ [[ჯერსი]]ზე გადაიყვანეს, შემდეგ კი ლონდონში. შატობრიანმა გადასახლების უმეტესი დრო გაატარა [[ლონდონი|ლონდონში]] უკიდურეს სიღარიბეში. თავს ირჩენდა ფრანგულის გაკვეთილებითა და მთარგმნელობითი საქმიანობით. გარეული ხნის განმავლობაში იგი ცხოვრობდა სუფოლკში, სადაც უკეთესი გარემო შეხვდა. იქ მას შეუყვარდა ინგლისელი ქალი შარლოტ ივე, თუმცა მათი რომანი შეწყდა მას შემდეგ, რაც გამჟღავნდა რომ შატობრიანი უკვე დაქორწინებული იყო. [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთში]] ყოფნის დროს იგი გაეცნობა ინგლისურ ლიტერატურას. [[ჯონ მილტონი]]ს ნაწარმოები დაკარგული სამოთხე, რომელიც მანვე თარგმნა ფრანგულ ენაზე, უდიდეს გავლენას მოახდენს შატობრიანის ლიტერატურაზე. ===გარდაცვალება=== სიცოცხლის ბოლო წლებში მემუარებზე მუშაობდა. [[1848]] წელს შატობრიანი გარდაიცვალა. მისივე სურვილის მიხედვით, ის დაკრძალულია ბრეტანში, სენმალოს წინ, ზღვის პირას, „გრან-ბეს“ კლდეზე. ==ლიტერატურა== * ფრანგული ნოველა ორ ტომად – ტომი I; გამომც. საბჭოთა საქართველო, 1971; გვ: 558 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{gutenberg author| id=Chateaubriand+François+René+de | name=რანსუა-რენე შატობრიანი}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{რომანტიზმი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1768]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1848]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რომანტიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ფრანსუა-რენე შატობრიანი]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ფრანგი ჟურნალისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ფრანგი მემუარისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი რომანისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის მემუარისტები]] t8sqfvsq9lpyt0r8b4fq957xah2uker 0 113199 4407797 4240997 2022-08-16T20:03:52Z 91.151.136.167 /* რესურსები ინტერნეტში */ wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ენა | სახელი = სლავთაშორისი ენა | თვითდასახელება = Medžuslovjansky<br />Меджусловјанскы | რაოდენობა = დაახლ. 500–2000 | ქვეყნები = [[აღმოსავლეთ ევროპა]] | კლასიფიკაცია = [[ხელოვნური ენა]] ([[სლავური ენები]]ს ბაზაზე) | დამწერლობა = [[ლათინური დამწერლობა|ლათინური]], [[კირილური დამწერლობა|კირილური]] | სტატუსი = — | კოდები = }} [[ფაილი:Flag of Interslavic.svg|მინი|მარჯვნივ|240პქ|სლავთაშორისი დროშა]] '''სლავთაშორისი ენა''' (''medžuslovjansky, меджусловјанскы'' — 2011 წლამდე ცნობილი იყო როგორც '''სლოვიანსკი''' (''slovianski'') ან '''ნოვოსლოვიენსკი''' (''novoslověnsky'', ახალი სლავური ენა)) — [[ხელოვნური ენა|ხელოვნური]] დამხმარე [[სლავური ენები|სლავური]] ენა, რომელიც შექმნილია ჰოლანდიელი ლინგვისტის, იან ვან სტენბერგენის მიერ 2006 წელს. დაფუძნებულია [[ძველი საეკლესიო სლავური ენა|ძველი სლავურ ენაზე]]. ამჟამად მსოფლიოში ამ ენაზე მოსაუბრე ადამიანთა რაოდენობა 2000-იდან 10000-მდეა. == ანბანი: კირილიცა და ლატინიცა == {|class="wikitable" style="font-family:times new roman;" ! ლატინიცა | '''A''' || '''B''' || '''C''' || '''Č''' || '''D''' || '''E''' || '''Ě''' || '''F''' || '''G''' || '''H''' || '''I''' || '''J''' || '''K''' || '''L''' || '''Lj''' || '''M''' || '''N''' || '''Nj''' || '''O''' || '''P''' || '''R''' || '''S''' || '''Š''' || '''T''' || '''U''' || '''V''' || '''Y''' || '''Z''' || '''Ž''' |- ! კირილიცა | '''А''' || '''Б''' || '''Ц''' || '''Ч''' || '''Д''' || '''Е''' || '''Ѣ''' || '''Ф''' || '''Г''' || '''Х''' || '''И''' || '''Ј''' || '''К''' || '''Л''' || '''Ль''' || '''М''' || '''Н''' || '''Нь''' || '''О''' || '''П''' || '''Р''' || '''С''' || '''Ш''' || '''Т''' || '''У''' || '''В''' || '''Ы''' || '''З''' || '''Ж''' |} == ლექსიკა == ===ფრაზები და სიტყვები=== * გამარჯობა: Zdravo, čao, ahoj * კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება: Dobrodošli * გმადლობთ: Hvala, blagodarju * კი / არა: Da / Ne * გეთაყვა: Prošu * ნახვამდის: Do viděnja === რიცხვები === {| class=wikitable ! '''რიცხვები''' !! '''ლატინიცა''' !! '''კირილიცა''' !! '''გამოთქმა''' |- |1||jedin||једин||იედინ |- |2||dva||два||დვა |- |3||tri||три||ტრი |- |4||četyri||четыри||ჩეტირი |- |5||pet||пет||პეტ |- |6||šest||шест||შესტ |- |7||sedm||седм||სედმ |- |8||osm||осм||ოსმ |- |9||devet||девет||დევეტ |- |10||deset||десет||დესეტ |} === [[მამაო ჩვენო]] === {| class=wikitable | :Otče naš, ktory jesi v nebesah, nehaj sveti se ime Tvoje. :Nehaj prijde kraljevstvo Tvoje, nehaj bude volja Tvoja, kako v nebu tako i na zemji. :Hlěb naš vsakodenny daj nam dnes, :i odpusti nam naše grěhy, tako kako my odpuščajemo našim grěšnikam. :I ne vvedi nas v pokušenje, ale izbavi nas od zlogo. :<hr> :Отче наш, кторы јеси в небесах, нехај свети се име Твоје. :Нехај пријде кральевство Твоје, нехај буде вольа Твоја, како в небу тако и на земји. :Хлѣб наш всакоденны дај нам днес, :и одпусти нам наше грѣхы, тако како мы одпушчајемо нашим грѣшникам. :И не введи нас в покушенје, але избави нас од злого. :<hr> :ოტჩე ნაშ, კტორი იესი ვ ნებესახ, ნეხაი სვეტი სე იმე ტვოიე. :ნეხაი პრიდე კრალიევსტვო ტვოიე, ნეხაი ბუდე ვოლია ტვოია, კაკო ვ ნებუ ტაკო ი ნა ზემი. :ხლიებ ნაშ ვსაკოდენნი დაი ნამ დნეს, :ი ოდპუსტი ნამ ნაშე გრიეხი, ტაკო კაკო მი ოდპუშჩაიემო ნაშიმ გრიეშნიკამ. :ი ნე ვვედი ნას ვ პოკუშენიე, ალე იზბავი ნას ოდ ზლოგო. |} == იხილეთ აგრეთვე == * [[პანსლავიზმი]] * [[ესპერანტო]] * [[ინტერლინგუა]] == ლიტერატურა == * {{bg icon}} [http://www.plovdivmedia.com/22230.html ''Датчaнин създава общ славянски език''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110715093508/http://www.plovdivmedia.com/22230.html |date=2011-07-15 }}. Plovdivmedia.com, 19 თებერვალი 2010. * {{bg icon}} [http://www.vsekiden.com/?p=65542 ''Датчанин твори общ славянски език''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141213181511/http://www.vsekiden.com/?p=65542 |date=2014-12-13 }}. Всеки Ден, 19 თებერვალი 2010. * {{sl icon}} [http://www.worldwide.rs/vesti/54-jedan-jezik-za-sve-slovene ''JEDAN JEZIK ZA SVE SLOVENE'']. Worldwide.rs, 28 თებერვალი 2010. * {{bg icon}} [http://www.marica.bg/show.php?id=21583 ''Готвят славянско есперанто''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120303161508/http://www.marica.bg/show.php?id=21583 |date=2012-03-03 }}. Марица, 19 თებერვალი 2010. * {{sr icon}} [http://www3.serbiancafe.com/cir/vesti/4/71004/holandjanin-pravi-panslovenski-jezik.html ''Холанђанин прави пансловенски језик'']. Serbian Cafe, 17 თებერვალი 2010. * {{sr icon}} [http://www.pcnen.com/detail.php?module=2&news_id=43867 ''Holanđanin pravi slovijanski jezik'']. PCNEN.com, 17 თებერვალი 2010. * {{ru icon}} [http://www.onu.edu.ua/se/sciencenews/4711.html ''Панславизм не умер окончательно''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007122631/http://www.onu.edu.ua/se/sciencenews/4711.html |date=2011-10-07 }}. Одеський національний університет імені І. І. Мечникова, 25 ივლისი 2007. * {{cs icon}} [http://www.tydenik-skolstvi.cz/archiv-cisel/2010/09/pet-let-prace-na-spolecnem-jazyku/ ''Pět let práce na společném jazyku''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110718185220/http://www.tydenik-skolstvi.cz/archiv-cisel/2010/09/pet-let-prace-na-spolecnem-jazyku/ |date=2011-07-18 }}. Týdeník Školství, no. 2010/09, 3 მარტი 2010. * {{fr icon}} [http://balkans.courriers.info/article14732.html ''Slaves de tous les pays, parlez donc le Slovianski !'']. Le Courrier des Balkans, 1 მარტი 2010. * {{cs icon}} [http://www.ct24.cz/svet/81604-slovianski-jazik-pochopi-kazdy/ ''"Slovianski jazik" pochopí každý''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100225175622/http://www.ct24.cz/svet/81604-slovianski-jazik-pochopi-kazdy/ |date=2010-02-25 }}. ČT24, 19 თებერვალი 2010. * {{sk icon}} [http://spravy.pravda.sk/slovania-si-porozumeju-holandan-pracuje-na-jazyku-slovianski-p6v-/sk_svet.asp?c=A100219_175827_sk_svet_p23 ''Slovania si porozumejú. Holanďan pracuje na jazyku slovianski'']. Pravda, 20 თებერვალი 2010. * {{uk icon}} [http://narodna.pravda.com.ua/discussions/4a8f1e1b731fc/ ''Трошки про штучні мови: панслов'янська мова'']. Народна Правда, 22 აგვისტო 2009. * {{cs icon}} [http://opavsky.denik.cz/ze_sveta/v-nizozemsku-vznika-spolecny-jazyk-pro-slovany-.html ''V Nizozemsku vzniká společný jazyk pro Slovany''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110726000638/http://opavsky.denik.cz/ze_sveta/v-nizozemsku-vznika-spolecny-jazyk-pro-slovany-.html |date=2011-07-26 }}. Deník, 19 თებერვალი 2010. * {{ru icon}} [http://www.ua-reporter.com/content/82075 ''Язык для всех славян на основе русинского'']. UA-reporter, 20 თებერვალი 2010. * {{hu icon}} Péter Aranyi & Klára Tomanová, [http://www.melano.hu/news.php?extend.185 ''Egységes szláv nyelv születőben''] {{Webarchive|url=https://archive.is/20120530192828/http://www.melano.hu/news.php?extend.185 |date=2012-05-30 }}. Melano.hu, 23 თებერვალი 2010. * {{en icon}} Bojana Barlovac, [http://www.balkaninsight.com/en/main/news/25946 Creation of 'One Language for All Slavs' Underway]. BalkanInsight, 18 თებერვალი 2010. * {{uk icon}} Н. М. Малюга, [http://www.nbuv.gov.ua/portal/Soc_Gum/PhSt/texts/2008-1.pdf "Мовознавство в питаннях і відповідях для вчителя й учнів 5 класу"], in: ''Філологічні студії. Науковий вісник Криворізького державного педагогічного університету. Збірник наукових праць, випуск 1'' (კრივოი როგი, 2008; ISBN 978-966-17-7000-2), p. 147. * {{cs icon}} Vojtěch Merunka, [http://sites.google.com/site/novoslovienskij Jazyk novoslovienskij] (პრაღა, 2010; ISBN 978-80-87313-51-0), pp. 15-16, 19-20. * {{ru icon}} Алина Петропавловская, [http://eursa.eu/node/1337 ''Славянское эсперанто''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110720161703/http://eursa.eu/node/1337 |date=2011-07-20 }}. Европейский русский альянс, 23 ივნისი 2007. * {{sr icon}} Марко Прелевић, [http://www.novosti.rs/code/navigate.php?Id=10&status=jedna&vest=171149 ''Словијански да свако разуме'']. Вечерње Новости, 18 თებერვალი 2010. * {{pl icon}} Ziemowit Szczerek, [http://www.ahistoria.pl/index.php/2010/02/jezyk-ktory-maja-zrozumiec-wszyscy-slowianie/ ''Języki, które mają zrozumieć wszyscy Słowianie''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100219051417/http://www.ahistoria.pl/index.php/2010/02/jezyk-ktory-maja-zrozumiec-wszyscy-slowianie/ |date=2010-02-19 }}. Interia.pl, 13 თებერვალი 2010. * {{sk icon}} Klára Ward, [http://www.zdruhejstrany.sk/%E2%80%9Ekvik-kvik%E2%80%9C-alebo-zvieracia-farma-po-slovensky/ ''„Kvik Kvik“ alebo Zvieracia farma po slovensky''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100301014403/http://www.zdruhejstrany.sk/%E2%80%9Ekvik-kvik%E2%80%9C-alebo-zvieracia-farma-po-slovensky/ |date=2010-03-01 }}. Z Druhej Strany, 25 თებერვალი 2010. == რესურსები ინტერნეტში == * {{en icon}} [http://steen.free.fr/interslavic/ ოფიციალური ვებსაიტი] * [http://interslavic-language.org პორტალი] * [https://interslavic-dictionary.com მრავალენოვანი ლექსიკონი] * [https://www.facebook.com/groups/interslavic/ ფეისბუქ-ჯგუფი „Interslavic - Medžuslovjansky - Меджусловјанскы“] * [https://slovjani.info/ SLOVJANI.info - სამეცნიერო ჟურნალი] {{ენები}} {{სლავური ენები}} [[კატეგორია:სლავური ენები]] [[კატეგორია:საერთაშორისო ენები]] [[კატეგორია:კონსტრუქტიული ენები]] j8lzf0vjtymmfhz46r85wswurrc29uu 4407801 4407797 2022-08-16T23:52:47Z Mehman97 75871 [[Special:Contributions/91.151.136.167|91.151.136.167]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ენა | სახელი = სლავთაშორისი ენა | თვითდასახელება = Medžuslovjansky<br />Меджусловјанскы | რაოდენობა = დაახლ. 500–2000 | ქვეყნები = [[აღმოსავლეთ ევროპა]] | კლასიფიკაცია = [[ხელოვნური ენა]] ([[სლავური ენები]]ს ბაზაზე) | დამწერლობა = [[ლათინური დამწერლობა|ლათინური]], [[კირილური დამწერლობა|კირილური]] | სტატუსი = — | კოდები = }} [[ფაილი:Flag of Interslavic.svg|მინი|მარჯვნივ|240პქ|სლავთაშორისი დროშა]] '''სლავთაშორისი ენა''' (''medžuslovjansky, меджусловјанскы'' — 2011 წლამდე ცნობილი იყო როგორც '''სლოვიანსკი''' (''slovianski'') ან '''ნოვოსლოვიენსკი''' (''novoslověnsky'', ახალი სლავური ენა)) — [[ხელოვნური ენა|ხელოვნური]] დამხმარე [[სლავური ენები|სლავური]] ენა, რომელიც შექმნილია ჰოლანდიელი ლინგვისტის, იან ვან სტენბერგენის მიერ 2006 წელს. დაფუძნებულია [[ძველი საეკლესიო სლავური ენა|ძველი სლავურ ენაზე]]. ამჟამად მსოფლიოში ამ ენაზე მოსაუბრე ადამიანთა რაოდენობა 2000-იდან 10000-მდეა. == ანბანი: კირილიცა და ლატინიცა == {|class="wikitable" style="font-family:times new roman;" ! ლატინიცა | '''A''' || '''B''' || '''C''' || '''Č''' || '''D''' || '''E''' || '''Ě''' || '''F''' || '''G''' || '''H''' || '''I''' || '''J''' || '''K''' || '''L''' || '''Lj''' || '''M''' || '''N''' || '''Nj''' || '''O''' || '''P''' || '''R''' || '''S''' || '''Š''' || '''T''' || '''U''' || '''V''' || '''Y''' || '''Z''' || '''Ž''' |- ! კირილიცა | '''А''' || '''Б''' || '''Ц''' || '''Ч''' || '''Д''' || '''Е''' || '''Ѣ''' || '''Ф''' || '''Г''' || '''Х''' || '''И''' || '''Ј''' || '''К''' || '''Л''' || '''Ль''' || '''М''' || '''Н''' || '''Нь''' || '''О''' || '''П''' || '''Р''' || '''С''' || '''Ш''' || '''Т''' || '''У''' || '''В''' || '''Ы''' || '''З''' || '''Ж''' |} == ლექსიკა == ===ფრაზები და სიტყვები=== * გამარჯობა: Zdravo, čao, ahoj * კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება: Dobrodošli * გმადლობთ: Hvala, blagodarju * კი / არა: Da / Ne * გეთაყვა: Prošu * ნახვამდის: Do viděnja === რიცხვები === {| class=wikitable ! '''რიცხვები''' !! '''ლატინიცა''' !! '''კირილიცა''' !! '''გამოთქმა''' |- |1||jedin||једин||იედინ |- |2||dva||два||დვა |- |3||tri||три||ტრი |- |4||četyri||четыри||ჩეტირი |- |5||pet||пет||პეტ |- |6||šest||шест||შესტ |- |7||sedm||седм||სედმ |- |8||osm||осм||ოსმ |- |9||devet||девет||დევეტ |- |10||deset||десет||დესეტ |} === [[მამაო ჩვენო]] === {| class=wikitable | :Otče naš, ktory jesi v nebesah, nehaj sveti se ime Tvoje. :Nehaj prijde kraljevstvo Tvoje, nehaj bude volja Tvoja, kako v nebu tako i na zemji. :Hlěb naš vsakodenny daj nam dnes, :i odpusti nam naše grěhy, tako kako my odpuščajemo našim grěšnikam. :I ne vvedi nas v pokušenje, ale izbavi nas od zlogo. :<hr> :Отче наш, кторы јеси в небесах, нехај свети се име Твоје. :Нехај пријде кральевство Твоје, нехај буде вольа Твоја, како в небу тако и на земји. :Хлѣб наш всакоденны дај нам днес, :и одпусти нам наше грѣхы, тако како мы одпушчајемо нашим грѣшникам. :И не введи нас в покушенје, але избави нас од злого. :<hr> :ოტჩე ნაშ, კტორი იესი ვ ნებესახ, ნეხაი სვეტი სე იმე ტვოიე. :ნეხაი პრიდე კრალიევსტვო ტვოიე, ნეხაი ბუდე ვოლია ტვოია, კაკო ვ ნებუ ტაკო ი ნა ზემი. :ხლიებ ნაშ ვსაკოდენნი დაი ნამ დნეს, :ი ოდპუსტი ნამ ნაშე გრიეხი, ტაკო კაკო მი ოდპუშჩაიემო ნაშიმ გრიეშნიკამ. :ი ნე ვვედი ნას ვ პოკუშენიე, ალე იზბავი ნას ოდ ზლოგო. |} == იხილეთ აგრეთვე == * [[პანსლავიზმი]] * [[ესპერანტო]] * [[ინტერლინგუა]] == ლიტერატურა == * {{bg icon}} [http://www.plovdivmedia.com/22230.html ''Датчaнин създава общ славянски език''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110715093508/http://www.plovdivmedia.com/22230.html |date=2011-07-15 }}. Plovdivmedia.com, 19 თებერვალი 2010. * {{bg icon}} [http://www.vsekiden.com/?p=65542 ''Датчанин твори общ славянски език''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141213181511/http://www.vsekiden.com/?p=65542 |date=2014-12-13 }}. Всеки Ден, 19 თებერვალი 2010. * {{sl icon}} [http://www.worldwide.rs/vesti/54-jedan-jezik-za-sve-slovene ''JEDAN JEZIK ZA SVE SLOVENE'']. Worldwide.rs, 28 თებერვალი 2010. * {{bg icon}} [http://www.marica.bg/show.php?id=21583 ''Готвят славянско есперанто''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120303161508/http://www.marica.bg/show.php?id=21583 |date=2012-03-03 }}. Марица, 19 თებერვალი 2010. * {{sr icon}} [http://www3.serbiancafe.com/cir/vesti/4/71004/holandjanin-pravi-panslovenski-jezik.html ''Холанђанин прави пансловенски језик'']. Serbian Cafe, 17 თებერვალი 2010. * {{sr icon}} [http://www.pcnen.com/detail.php?module=2&news_id=43867 ''Holanđanin pravi slovijanski jezik'']. PCNEN.com, 17 თებერვალი 2010. * {{ru icon}} [http://www.onu.edu.ua/se/sciencenews/4711.html ''Панславизм не умер окончательно''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007122631/http://www.onu.edu.ua/se/sciencenews/4711.html |date=2011-10-07 }}. Одеський національний університет імені І. І. Мечникова, 25 ივლისი 2007. * {{cs icon}} [http://www.tydenik-skolstvi.cz/archiv-cisel/2010/09/pet-let-prace-na-spolecnem-jazyku/ ''Pět let práce na společném jazyku''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110718185220/http://www.tydenik-skolstvi.cz/archiv-cisel/2010/09/pet-let-prace-na-spolecnem-jazyku/ |date=2011-07-18 }}. Týdeník Školství, no. 2010/09, 3 მარტი 2010. * {{fr icon}} [http://balkans.courriers.info/article14732.html ''Slaves de tous les pays, parlez donc le Slovianski !'']. Le Courrier des Balkans, 1 მარტი 2010. * {{cs icon}} [http://www.ct24.cz/svet/81604-slovianski-jazik-pochopi-kazdy/ ''"Slovianski jazik" pochopí každý''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100225175622/http://www.ct24.cz/svet/81604-slovianski-jazik-pochopi-kazdy/ |date=2010-02-25 }}. ČT24, 19 თებერვალი 2010. * {{sk icon}} [http://spravy.pravda.sk/slovania-si-porozumeju-holandan-pracuje-na-jazyku-slovianski-p6v-/sk_svet.asp?c=A100219_175827_sk_svet_p23 ''Slovania si porozumejú. Holanďan pracuje na jazyku slovianski'']. Pravda, 20 თებერვალი 2010. * {{uk icon}} [http://narodna.pravda.com.ua/discussions/4a8f1e1b731fc/ ''Трошки про штучні мови: панслов'янська мова'']. Народна Правда, 22 აგვისტო 2009. * {{cs icon}} [http://opavsky.denik.cz/ze_sveta/v-nizozemsku-vznika-spolecny-jazyk-pro-slovany-.html ''V Nizozemsku vzniká společný jazyk pro Slovany''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110726000638/http://opavsky.denik.cz/ze_sveta/v-nizozemsku-vznika-spolecny-jazyk-pro-slovany-.html |date=2011-07-26 }}. Deník, 19 თებერვალი 2010. * {{ru icon}} [http://www.ua-reporter.com/content/82075 ''Язык для всех славян на основе русинского'']. UA-reporter, 20 თებერვალი 2010. * {{hu icon}} Péter Aranyi & Klára Tomanová, [http://www.melano.hu/news.php?extend.185 ''Egységes szláv nyelv születőben''] {{Webarchive|url=https://archive.is/20120530192828/http://www.melano.hu/news.php?extend.185 |date=2012-05-30 }}. Melano.hu, 23 თებერვალი 2010. * {{en icon}} Bojana Barlovac, [http://www.balkaninsight.com/en/main/news/25946 Creation of 'One Language for All Slavs' Underway]. BalkanInsight, 18 თებერვალი 2010. * {{uk icon}} Н. М. Малюга, [http://www.nbuv.gov.ua/portal/Soc_Gum/PhSt/texts/2008-1.pdf "Мовознавство в питаннях і відповідях для вчителя й учнів 5 класу"], in: ''Філологічні студії. Науковий вісник Криворізького державного педагогічного університету. Збірник наукових праць, випуск 1'' (კრივოი როგი, 2008; ISBN 978-966-17-7000-2), p. 147. * {{cs icon}} Vojtěch Merunka, [http://sites.google.com/site/novoslovienskij Jazyk novoslovienskij] (პრაღა, 2010; ISBN 978-80-87313-51-0), pp. 15-16, 19-20. * {{ru icon}} Алина Петропавловская, [http://eursa.eu/node/1337 ''Славянское эсперанто''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110720161703/http://eursa.eu/node/1337 |date=2011-07-20 }}. Европейский русский альянс, 23 ივნისი 2007. * {{sr icon}} Марко Прелевић, [http://www.novosti.rs/code/navigate.php?Id=10&status=jedna&vest=171149 ''Словијански да свако разуме'']. Вечерње Новости, 18 თებერვალი 2010. * {{pl icon}} Ziemowit Szczerek, [http://www.ahistoria.pl/index.php/2010/02/jezyk-ktory-maja-zrozumiec-wszyscy-slowianie/ ''Języki, które mają zrozumieć wszyscy Słowianie''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100219051417/http://www.ahistoria.pl/index.php/2010/02/jezyk-ktory-maja-zrozumiec-wszyscy-slowianie/ |date=2010-02-19 }}. Interia.pl, 13 თებერვალი 2010. * {{sk icon}} Klára Ward, [http://www.zdruhejstrany.sk/%E2%80%9Ekvik-kvik%E2%80%9C-alebo-zvieracia-farma-po-slovensky/ ''„Kvik Kvik“ alebo Zvieracia farma po slovensky''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100301014403/http://www.zdruhejstrany.sk/%E2%80%9Ekvik-kvik%E2%80%9C-alebo-zvieracia-farma-po-slovensky/ |date=2010-03-01 }}. Z Druhej Strany, 25 თებერვალი 2010. == რესურსები ინტერნეტში == * {{en icon}} [http://steen.free.fr/interslavic/ ოფიციალური ვებსაიტი] * [http://interslavic-language.org პორტალი] {{ენები}} {{სლავური ენები}} [[კატეგორია:სლავური ენები]] [[კატეგორია:საერთაშორისო ენები]] [[კატეგორია:კონსტრუქტიული ენები]] 10fwsb6ug8spa5xydpelytfjw2kyps4 1 120862 4407838 4075965 2022-08-17T06:24:59Z Jaba1977 3604 wikitext text/x-wiki {{სურამის ვიკი-კლუბი—კავკასიური სახლი}} {{ოპს|დონე = }} == გარე ბმულები შეცვლილია (დეკემბერი 2020) == მოგესალმებით ძვირფასო რედაქტორებო, ცოტა ხნის წინ შევცვალედ 1 გარე ბმულები [[ცივი ომი]]. გთხოვთ გამონახოთ დრო და შეამოწმოთ [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=4075964 ჩემი რედაქტირება]. თუ თქვენ გაქვთ რაიმე შეკითხვა, ან ბოტი უგულებელყოფს ბმულებს და საერთოდ გვერდებს, გთხოვთ ეწვიოთ [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|ხშირად დასმული კითხვების გვერდს]] დამატებითი ინფორმაციის მისაღებად. მე შევასრულე შედმეგი ცვლილებები: *დაემატა არქივი https://web.archive.org/web/20081222065026/http://www.cybertrn.demon.co.uk/ http://www.cybertrn.demon.co.uk/-ზე გთხოვთ, მიმართედ ხშირად დასმული კითხვების გვერდს, ბოტის შეცდომების გამოსწორებისთვის საჭირო ინფორმაციის მისაღებად. პატივისცემით.—[[User:InternetArchiveBot|'''<span style="color:darkgrey;font-family:Courier New">InternetArchiveBot</span>''']] <span style="color:green;font-family:Rockwell">([[:en:User talk:InternetArchiveBot|შეცდომის შესახებ]])</span> 15:32, 29 დეკემბერი 2020 (UTC) 8c9zm10cy9dtqcgk4ay7a0pmubcfsii 0 131695 4407611 3255396 2022-08-16T12:42:43Z Bosna Sarajevo 48393 /* რესურსები ინტერნეტში */ * {{tv.com episode|the-xfiles/eve-501|Eve}} wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეპიზოდი | სათაური = ევა | სერიალი = [[საიდუმლო მასალები]] | სურათი = [[ფაილი:1x10.jpg|210px]] | წარწერა = | სეზონი = 1 | ეპიზოდი = 11 | ეთერი = 10 დეკემბერი 1993 | კოდი = 01-10 | სცენარი = კენეთ ბილერი, კრის ბრანკატო | რეჟისორი = ფრედ გერბერი | მუსიკა = [[მარკ სნოუ]] | ოპერატორი = | მოწვეული მსახიობები = | ეპიზოდების სია = | Prev = [[დაცემული ანგელოზი (საიდუმლო მასალები)|დაცემული ანგელოზი]] | Next = [[ცეცხლი (საიდუმლო მასალები)|ცეცხლი]] }} '''ევა''' (Eve) — ამერიკული ზებუნებრივი და სამეცნიერო ფანტასტიკის ჟანრის სერიალ ''[[საიდუმლო მასალები]]ს'' პირველი სეზონის მეთერთმეტე ეპიზოდი, რომელიც ეთერში გავიდა 1993 წლის 10 დეკემბერს. == სიუჟეტი == {{სიუჟეტი}} მალდერი და სკალი ძიებენ ვინმე ჯოელ სიმონსის მკვლელობას. მისი შვილი, ტინა სიმონსი ამტკიცებს, რომ მის მამას მოაკითხეს ღრუბლებიდან. თანდათან აღმოჩნდება, რომ სან-ფრანცისკოში მსგავსი მკვლელობა მოხდა და გოგონა სახელად სინდი ტინას ტყუპისცალივით გამოიყურება. ამასობაში ტინას იტაცებენ. ცნობილი ხდება, რომ კვალი მოდის ხელოვნური განაყოფიერების კლინიკიდან. უფრო მეტიც - საქმე ეხება კლონირების პროგრამას. ==რესურსები ინტერნეტში== * {{IMDb episode|0751116|Eve}} {{ტელევიზია}} [[კატეგორია:საიდუმლო მასალების ეპიზოდები (სეზონი 1)]] [[it:Episodi di X-Files (prima stagione)#Esperimenti genetici]] 501n7ip3osep6hir4qu5yb0nuokmcr9 0 134515 4407745 4134544 2022-08-16T17:47:36Z Scip. 81403 + Quality image wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Quirinale palazzo e obelisco con dioscuri Roma.jpg|thumb|მარჯვნივ]] '''კვირინალის სასახლე''' ({{lang-it|Palazzo del Quirinale}}) — ისტორიული ნაგებობა [[რომი|რომში]]. ამჟამად [[იტალიის პრეზიდენტი]]ს [[ოფიციალური რეზიდენცია]], მდებარეობს [[რომი]]ს შვიდი გორაკიდან უმაღლეს - კვირინალის გორაკზე. აგებულია [[XVI საუკუნე]]ში. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[აპოსტოლური სასახლე]] * [[ლატერანის სასახლე]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://web.archive.org/web/20060409035727/http://www.quirinale.it/ Official site of Presidency of the Italian Republic] *[http://exibit.quirinale.it/qvv/visitavirtuale/palazzo.html Virtual tour of Quirinal Palace] {{ვატიკანის თემები}} [[კატეგორია:იტალიის სასახლეები]] [[კატეგორია:ოფიციალური რეზიდენციები]] qqe598ocuz6l5z3m1qww15bgampkizz 0 154299 4407841 4084021 2022-08-17T06:28:19Z Sciencia58 143890 wikitext text/x-wiki [[Image:Sera Monastery Lhasa Tibet China 西藏 拉萨 色拉寺 - panoramio (3).jpg|thumb|260px|ტიბეური ბჰავაჩაკრა სერას მონასტერში, [[ლჰასა]].]] '''ბჰავაჩაკრა''' ([[სანსკრიტი|სანსკ.,]] [[დევანაგარი]]: भवचक्र ''ბჰავაჩაკრა'', [[პალური ენა|პალი]]: भभचक्क ''ბჰავაჩაკკა''; [[ტიბეტური ენა|ტიბ:]] སྲིད་པའི་འཁོར་ལོ་ [[ვაილი]]: 'srid pa'i 'khor lo ''რიპე ქორლო'') ან '''[[ბჰავა]]ს ბორბალი''' — წრის ფორმის [[სამსარა|სამსარის]] სიმბოლური წარმოდგენის ნაკრებია; ძირითადად, გვხვდება [[ტიბეტური ბუდიზმი|ტიბეტურ ბუდისტურ]] ხელოვნებაში. სამსარა დაბადების ([[ჯატი]]), სიცოცხლისა ([[ბჰავა]]) და სიკვდილის ([[ჯარამარანა]]) უწყვეტი ციკლია, რომლისგანაც გასხივოსნებით ([[ბოდჰი]]) თავისუფლდებიან. ლეგენდის თანახმად, ბჰავაჩაკრას პირველი ნახატი შექმნა თავად ბუდდჰა შაკიამუნიმ. ბუდისტურ ნახატზე, შესაბამისი კარმული ქმედებით ვხვდებით შესაბამის „სამეფოში“/სამყაროში. ბორბლის გარეთ ასახულია ბუდისტური გზა. ბჰავაჩაკრა, ზოგჯერ, ხუთსექციიანია, მაგრამ უფრო გავრცელებულია ექვსსექციიანი ფორმა. ამ ექვს სივრცეში ასახულია გაუსხივოსნებელი ყოფის ექვსი ფორმა.<ref>cf. D.Donath, "Buddhism for the West", pp.59-60.</ref> ==ბჰავაჩაკრას სახელები== *'''ცხოვრების ბორბალი''' *'''არსებობის ბორბალი''' *'''რეინკარნაციის ბორბალი''' *'''ტანჯვის ბორბალი''' *'''გახდომის ბორბალი'''<ref>Gethin (1998), pp. 158-9.</ref> *'''ტრანსფორმაციის ბორბალი''' *'''სამსარის ბორბალი''' ==ექვსი სამყარო== ბჰავაჩაკრას სფეროები დაყოფილია არსებობის ექვს „სამეფოდ“ (ან სამყაროდ): # [[დევა]]თა (ღმერთების) სამყარო # [[ასურა]]თა (ნახევარღმერთების) სამყარო # ადამიანთა სამყარო # ცხოველთა სამყარო # [[პრეტა]]თა (მშიერი სულების) სამყარო # [[ნარაკა]] (ჯოჯოხეთი) ==გარე წრე== ექვსი სამყაროს წრის გარეთ არის 12 სფეროიანი წრე. მის მიხედვით 12 ნიდანას მიზეზი და შედეგია: (წრეზე გამოსახულია სიმბოლოთა სახით, რომლების ფრჩხილებში წერია) # „ავიდჲა“ - უმეცრება (ბრმა, ხშირად მოსიარულე, ან კოჭლი) # „სანქჰარა“ - ნებაყოფლობითი ქმედება (ჭურჭლის მკეთებელი მეთუნე) # „ვიჯნანა“ - გონება (ხილის მკრეფავი მაიმუნი ან კაცი) # „ნამარუპა“ - სახელი და ფორმა (ორი კაცი მცურავ ნავზე) # „სადაჲატანა“ - გრძნობის 6 ორგანო: თვალი, ყური, ცხვირი, ენა, სხეული და გონება (ექვსფანჯრიანი სახლი) # „სპარშა“ - კონტაქტი ან შეხება (შეუღლებული შეყვარებულები) # „ვედანა“ - გრძნობა (ისარი თვალში) # „ტანჰა“ - გადაწყვეტა, სურვილი, წყურვილი (მწყურვალე სვამს) # „უპადანა“ - გაუმაძღრობა (მაიმუნი ან კაცი წყვეტს ხილს) # „ბჰავა“ - არსებობა (წყვილის ნიშნობა) # „ჯატი“ - დაბადება (მშობიარე ქალი) # „ჯარამარანა“ - დაცემა და სიკვდილი (ცხედრის ზიდვა) ==იხილეთ აგრეთვე== *[[დჰარმაჩაკრა]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.buddhanet.net/wheel2.htm „სიცოცხლის ბორბლის ინტერაქტიული ტური“] * [http://www.khandro.net/doctrine_rebirth.htm „არსებობის ან რეინკარნაციის ბორბალი“] * [http://quietmountain.org/dharmacenters/buddhadendo/wheel_of_life.htm „ტანჯვის ბორბალი“] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402024116/http://www.quietmountain.org/dharmacenters/buddhadendo/wheel_of_life.htm |date=2015-04-02 }} * [http://www.rigpawiki.org/index.php?title=Wheel_of_Life სიცოცხლის ბორბალი Rigpa Wiki-ზე] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბუდიზმი]] ss100nmp3wpat3kcqwhcouvy0csdzxe 0 158651 4407754 4388416 2022-08-16T18:13:08Z გიო ოქრო 84301 შეიცვალა გასაღები [[კატეგორია:სუბდუქცია]]-სთვის "*" გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Subduction-en.svg|მინი|სუბდუქციის დიაგრამა]] '''სუბდუქცია''' ({{lang-la|sub — ქვეშ და ductio — შეყვანა}}) — გეოლოგიური პროცესი, რომლის დროსაც ოკეანური ლითოსფერო [[დედამიწის მანტია]]შია რეციკლირებული [[კონვერგენტული საზღვარი|კონვერგენტულ საზღვრებზე]]. როდესაც [[ტექტონიკური ფილა|ტექტონიკური ფილის]] ოკეანური ლითოსფერო კრებადია მეორე ფილის ნაკლებად მკვრივ ლითოსფეროსთან, უფრო მძიმე ფილა იძირება მეორე ფილასა და მანტიაში. არე, სადაც ეს პროცესი მიმდინარეობს ცნობილია '''სუბდუქციის ზონის''', ხოლო მისი ზედაპირული გაშიშვლება '''თაღოვან-ღარიანი კომპლექსის''' სახელწოდებით. სუბდუქციის პროცესმა წარმოქმნა დედამიწის კონტინენტური ქერქის დიდი ნაწილი. ტიპურად, სუბდუქციის სიჩქარე წელიწადში სანტიმეტრებით განისაზღვრება, ხოლო კონვერგენციის საშუალო სიჩქარე ფილის საზღვრების გასწვრივ, წელიწადში დაახლოებით ორიდან რვა სანტიმეტრამდე.<ref>{{Cite book|last=Defant |first=M. J. |year=1998 |title=Voyage of Discovery: From the Big Bang to the Ice Age |publisher=Mancorp |page=325|isbn=978-0-931541-61-2 }}</ref> სუბდუქცია შესაძლებელია თუ ცივი ოკეანური ლითოსფერო ოდნავ უფრო მჭიდროა, ვიდრე ქვეფენილი [[ასთენოსფერო]], როგორც [[ზემო მანტია]]ში არსებული ცხელი, ბლანტი შრე, გაწოლილი ცივი და მტკიცე [[ლითოსფერო]]ს ქვეშ. [[სლები]] მანტიაში დიდწილად მისი წონის ქვეშ იძირება.<ref name="RG">{{citation|doi=10.1029/2001RG000108|title=Subduction zones|journal=Reviews of Geophysics|volume=40|issue=4|pages=1012|year=2002|last1=Stern|first1=Robert J.|bibcode=2002RvGeo..40.1012S|s2cid=247695067 }}</ref> [[მიწისძვრები]], ჩვეულებრივ, სუბდუქციის ზონის გასწვრივ ხდება, სუბდუქციური ფილიდან გამოყოფილი [[ფლუიდები]] გადაფარებულ ფილაში [[ვულკანიზმი]]ს მამოძრავებელია. თუკი სუბდუქციური ფილა იძირება მცირე კუთხის ქვეშ, გადაფარებული ფილა ანვითარებს დეფორმაციის [[ოროგენული სარტყელი|სარტყელს]], რომელსაც ახასიათებს ქერქული შესქელება, [[მთათაწარმოშობა]] და [[მეტამორფიზმი]]. მკვეთრი კუთხის ქვეშ სუბდუქციის დროს მიმდინარეობს [[რკალსიქითა აუზები]]ს ჩამოყალიბება.<ref name="RG" /> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{იდენტიფიკატორები}} [[კატეგორია:სუბდუქცია|*]] [[კატეგორია:ფილების ტექტონიკა]] [[კატეგორია:გეოლოგიური პროცესები]] 85rn7ayhh1ihctzgmpxtz7g20zsxc7x 2 194994 4407693 4406994 2022-08-16T14:41:26Z David1010 704 wikitext text/x-wiki *[[ბერისლავი]] *[[ბურჰუნკა]] *[[ვესელე (ბერისლავის რაიონი)]] *[[ვისოკე (ბერისლავის რაიონი)]] *[[ვირივკა (ბერისლავის რაიონი)]] *[[ვიტროვე]] *[[ზმიივკა (ბერისლავის რაიონი)]] *[[ინჰულივკა]] *[[კაჩკარივკა (ბერისლავის რაიონი)]] *[[კოზაცკე (დაბა)]] *[[ლიმანეცი]] *[[ლვივსკი-ოტრუბი]] *[[ლვოვე (ბერისლავის რაიონი)]] *[[მატროსივკა (დასახლება)]] *[[მიკოლაივკა (ტიაჰინკის თემი)]] *[[მილოვე]] *[[ნოვობერისლავი]] *[[ნოვოკაირი]] *[[ნოვოსილკა (ბერისლავის რაიონი)]] *[[ოდრადოკამიანკა]] *[[ოლჰივკა (ბერისლავის რაიონი)]] *[[პერშოტრავნევე (ბერისლავის რაიონი)]] *[[რაკივკა (ბერისლავის რაიონი)]] *[[რესპუბლიკანეცი]] *[[საბლუკივკა]] *[[სუხანოვე]] *[[ტავრიისკე (ბერისლავის რაიონი)]] *[[ტარასა-შევჩენკა (ბერისლავის რაიონი)]] *[[ტომარინე]] *[[ტიაჰინკა]] *[[უროჟაინე (ბერისლავის რაიონი)]] *[[ჩაიკინე (ბერისლავის რაიონი)]] *[[ჩერვონი-იარი (ბერისლავის რაიონი)]] *[[შლიახოვე (დასახლება)]] lknrmfsn1pdr5jemr75g6et8g2wky13 4407705 4407693 2022-08-16T14:55:11Z David1010 704 გვერდი დაცარიელდა wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4407732 4407705 2022-08-16T16:44:41Z David1010 704 wikitext text/x-wiki *[[არხანჰელსკა-სლობოდა]] *[[ბოჰდანივკა (კახოვკის რაიონი)]] *[[ვასილივკა (ლიუბიმივკის თემი)]] *[[ვილნა-უკრაინა (კახოვკის რაიონი)]] *[[ვოლინსკე (უკრაინა)]] *[[დიბროვა (კახოვკის რაიონი)]] *[[დმიტრივკა (ზელენი-პიდის თემი)]] *[[დუდჩინე]] *[[ზავიტნე (კახოვკის რაიონი)]] *[[ზაოზერნე (კახოვკის რაიონი)]] *[[ზელენა-რუბანივკა]] *[[ზელენი-პიდი]] *[[კალინივკა (კახოვკის რაიონი)]] *[[კამიანკა (კახოვკის რაიონი)]] *[[კომიშანკა (კახოვკის რაიონი)]] *[[კორობკი (კახოვკის რაიონი)]] *[[კოსტოჰრიზოვე (კახოვკის რაიონი)]] *[[ლუკიანივკა (კახოვკის რაიონი)]] *[[ლიუბიმივკა (კახოვკის რაიონი)]] *[[ლიუბიმო-მარივკა]] *[[ლიუბიმო-პავლივკა]] *[[მალოკახოვკა]] *[[მარიანივკა (კახოვკის რაიონი)]] *[[ნატალივკა (ზელენი-პიდის თემი)]] *[[ნოვოკამიანკა (კახოვკის რაიონი)]] *[[ოლჰივკა (კახოვკის რაიონი)]] *[[ოსტაპენკა]] *[[პეტროპავლივკა (კახოვკის რაიონი)]] *[[პოდივკა]] *[[პროსტორე (კახოვკის რაიონი)]] *[[როზდოლნე (კახოვკის რაიონი)]] *[[სემენივკა (კახოვკის რაიონი)]] *[[სერჰიივკა (ტავრიისკის თემი)]] *[[სკვორცივკა]] *[[სლინენკა]] *[[სოკირკი (კახოვკის რაიონი)]] *[[სოლიდარნე (კახოვკის რაიონი)]] *[[სოფიივკა (ლიუბიმივკის თემი)]] *[[ტავრიჩანკა (უკრაინა)]] *[[ფედორივკა (კახოვკის რაიონი)]] *[[ცუკური]] *[[ჩერვონე-პოდილია]] *[[ჩორნომორივკა]] *[[ჩორნიანკა (კახოვკის რაიონი)]] juu16i8zaqz0j5hbuffb6lsnoc686q2 0 201438 4407647 4407517 2022-08-16T13:32:00Z ჯეო 96107 /* 2011–12 წლების სეზონი */ wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ჯეო|ჯეო]].|15|08|2022}} {{ინფოდაფა ფეხბურთელის ბიოგრაფია |სახელი = თომას მიულერი |სურათი = 2019147201815 2019-05-27 Fussball 1.FC Kaiserslautern vs FC Bayern München - Sven - 1D X MK II - 2718 - B70I1018 (cropped).jpg |სურათის ზომა = |წარწერა = |სრული სახელი = |დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1989|9|13}} |დაბადების ადგილი = [[ვაილჰაიმი]], [[გერმანია]] |სიმაღლე = 185 [[სმ]] |პოზიცია = [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]],<br />[[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |მიმდინარე კლუბი = [[ბაიერნი (საფეხბურთო კლუბი)|ბაიერნი]] |ნომერი = 25 |ახალგაზრდული წელი1 = 1993–2000 |ახალგაზრდული კლუბი1= TSV Pähl |ახალგაზრდული წელი2 = 2000–2008 |ახალგაზრდული კლუბი2 = [[ბაიერნი (საფეხბურთო კლუბი)|ბაიერნი]] |წელი1 = 2008–2009 |კლუბი1 = [[ბაიერნი (საფეხბურთო კლუბი)|ბაიერნი II]] |მატჩი1 = 35 |გოლი1 = 16 |წელი2 = 2008– |კლუბი2 = [[ბაიერნი (საფეხბურთო კლუბი)|ბაიერნი]] |მატჩი2 = 389 |გოლი2 = 131 |ეროვნული წელი1 = 2010– |ეროვნული ნაკრები1 = [[გერმანიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|გერმანია]] |ეროვნული მატჩი1 = 110 |ეროვნული გოლი1 = 42 |მედლის თარგები = |კლუბი-განახლება = 29 აპრილი, 2021 |ეროვნული ნაკრები-განახლება = 19 ნოემბერი, 2021 }} '''თომას მიულერი''' ({{lang-de|Thomas Müller}}; დ. [[13 სექტემბერი]], [[1989]], [[ვაილჰაიმი]], [[ბავარია]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] [[ფეხბურთელი]], [[გერმანიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|გერმანიის ეროვნული ნაკრებისა]] და [[ბაიერნი (საფეხბურთო კლუბი)|მიუნხენის „ბაიერნის"]] [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|შემტევი ნახევარმცველი]]. ==საკლუბო კარიერა== ===ადრეული კარიერა=== მიულერმა ახალგაზრდულ დონეზე თამაში 10 წლის ასაკში, TSV Pähl-ში დაიწყო.<ref name="Muller claims he turned down ">{{Cite news |last=Lynch |first=David |date=20 August 2014 |title=Muller claims he turned down 'astronomical' Man United offer |publisher=[[Manchester Evening News]] |url=http://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/transfer-news/muller-claims-turned-down-astronomical-7642557 |access-date=20 August 2014}}</ref> [[2000]] წელს იგი მშობლიური ადგილიდან 50 კმ-ით დაშორებულ მიუნხენში, ბუნდესლიგის მკვიდრ „ბაიერნში“ გადაბარგდა.<ref name="FCBprofile" /> „ბაიერნის“ აკადემიაში მან დიდი პროგრესი განიცადა და 19-წლამდელთა ბუნდესლიგაში [[2007]] წელს გუნდთან ერთად მეორე ადგილი დაიკავა.<ref>{{Cite web |title=Biografie |url=http://team.dfb.de/de/das-team/mittelfeld/thomas-mueller/biografie/page/1378.html?1313584142 |access-date=17 August 2014 |publisher=DFB |language=de}}</ref> ===მიუნხენის „ბაიერნი“=== მისი დებიუტი „ბაიერნის“ სარეზერვო გუნდში [[2008]] წლის მარტში, რეგიონალიგაში, „უნტერხახინგთან“ შეხვედრაში შედგა, სადაც მან მოედანზე სტეფან ფიურნსტერი შეცვალა,<ref>{{Cite web |title=Spiele von Thomas Müller in 2007/2008 |trans-title=Appearances by Thomas Müller in the 2007–2008 season |url=http://www.fussballdaten.de/spieler/muellerthomas/2008/ |access-date=28 January 2010 |publisher=fussballdaten.de |language=de}}</ref> სადაც გოლის გატანაც მოახერხა. 2007–08 წლების სეზონში რეგიონალიგაში მიულერმა კიდევ 2 შეხვედრა ჩაატარა,<ref name="2007–08 season">{{Cite web |title=Müller, Thomas |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2007-08/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html |access-date=21 February 2014 |publisher=kicker |language=de}}</ref> რა დროსაც პარალელურად თამაშობდა „ბაიერნის“ 19 წლამდელთა გუნდში. შემდეგ სეზონში მიულერი ახლადშექმნილ მესამე ლიგაში გადასული „ბაიერნის“ სარეზერვო გუნდის ერთ-ერთ ლიდერად ჩამოყალიბდა, ჩაატარა 32 შეხვედრა,<ref name="fussballdaten0809">{{Cite web |title=Spiele von Thomas Müller in 2008/2009 |trans-title=Appearances by Thomas Müller in the 2008–2009 season |url=http://www.fussballdaten.de/spieler/muellerthomas/2009/ |access-date=28 January 2010 |publisher=fussballdaten.de |language=de}}</ref> სადაც 15 გოლის გატანა მოახერხა.<ref name="Spieler-Statistik 2008/09">{{Cite web |title=Müller, Thomas |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2008-09/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html |access-date=21 February 2014 |publisher=kicker |language=de}}</ref><ref>{{Cite web |title=Torjäger der 3. Liga 2008/2009 |trans-title=3rd Liga Top Goalscorers 2008–2009 |url=http://www.fussballdaten.de/dritteliga/2009/statistik/#Tore |access-date=28 January 2010 |publisher=fussballdaten.de |language=de}}</ref> ====2008–09 წლების სეზონი==== მიულერი ძირითად გუნდში იურგენ კლინსმანის მწვრთნელობის დროს დაწინაურდა. თავდაპირველად ითამაშა სეზონის წინ გამართულ ამხანაგურ შეხვედრებში,<ref>{{Cite web |date=31 July 2008 |title=Polished Bayern send out signal to rivals |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/matchreport/2008/17116.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090319023228/http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/matchreport/2008/17116.php |archive-date=19 March 2009 |publisher=Bayern Munich}}</ref><ref>{{Cite web |date=5 August 2008 |title=Below-strength FCB undone by wily Italians |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/matchreport/2008/17167.php |access-date=28 January 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> რის შემდეგაც [[2008]] წლის [[15 აგვისტო]]ს [[ბუნდესლიგა]]ში „ჰამბურგთან“ შეხვედრაში მისი დებიუტი შედგა. მან შეხვედრის ბოლო 10 წუთში მოედანზე [[მიროსლავ კლოზე]] შეცვალა.<ref>{{Cite web |date=15 აგვისტო 2008 |title=Trochowski belohnt Hamburger Moral |trans-title=Trochowski rewards Hamburg's team spirit |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2008-09/1/863397/spielanalyse_bayern-muenchen-14_hamburger-sv-12.html |access-date=23 ივნისი 2011 |website=[[Kicker (sports magazine)|kicker]] |language=de}}</ref><ref name="champions1210" /> მიულერმა ამ სეზონში ბუნდესლიგაში კიდევ 3 შეხვედრა ჩაატარა,<ref name="fussballdaten0809" /> რის შემდეგაც [[2009]] წლის 10 მარტს უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის შეხვედრაში „სპორტინგთან“ მატჩის 72-ე წუთზე [[ბასტიან შვაინშტაიგერი]] შეცვალა. მატჩი მიუნხენელთა გამარჯვებით, 7–1 დასრულდა. მიულერმა გოლის შეგდება მოახერხა, „ბაიერნმა“ კი ორი მატჩის ჯამში 12–1 გაიმარჯვა.<ref>{{Cite web |date=10 March 2009 |title=Bayern's deadly dozen piles on humiliation for Sporting Lisbon |url=https://www.theguardian.com/football/2009/mar/10/championsleague-bayernmunich?INTCMP=SRCH |access-date=23 June 2011 |website=[[The Guardian]]}}</ref> 2009 წლის თებერვალში მიულერმა თანაგუნდელ ჰოლგერ ბაცდუბერთან ერთად ორწლიანი კონტრაქტი გააფორმა ძირითად გუნდთან (რომელიც 2009–10 წლების სეზონიდან ამოქმედდა).<ref>{{Cite web |date=16 February 2009 |title=Badstuber und Müller unterschreiben |trans-title=Badstuber and Müller sign |url=http://www.fcbayern.t-home.de/de/aktuell/news/2009/18613.php |access-date=31 January 2010 |publisher=Bayern Munich |language=de}}</ref> ====2009–10 წლების სეზონი==== სეზონის დასაწყისში მიულერი მზად იყო როგორც გაიჯარებისთვის, ისე გუნდიდან წასვლისთვის რათა ძირითადი შემადგენლობის მოთამაშე ყოფილიყო.<ref name="champions1210" /> „ბაიერნში“ ლუის ვან გაალის დანიშვნის შემდეგ მიულერი პირველი გუნდის შემადგენლობაში დამკვიდრებას იწყებს.<ref name="fussballdaten0910">{{Cite web |title=Spiele von Thomas Müller in 2009/2010 |url=http://www.fussballdaten.de/spieler/muellerthomas/2010/ |access-date=31 January 2010 |publisher=fussballdaten.de |language=de}}</ref> თავდაპირველ შეხვედრებში ის რეგულარულად გამოდიოდა ცვლილებაზე. [[2009]] წლის 12 სექტემბერს მოედანზე შემოსვლის შემდეგ პრინციპულ მეტოქეს, დორტმუნდის „ბორუსიას“ დუბლი გაუტანა, და გუნდს 5–1 გამარჯვებაში დაეხმარა.<ref>{{Cite web |date=23 June 2011 |title=Ribery dankt es van Gaal |trans-title=Ribery is grateful to Van Gaal |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2009-10/5/938068/spielanalyse_borussia-dortmund-17_bayern-muenchen-14.html |access-date=31 January 2010 |website=kicker |language=de}}</ref> სამი დღის შემდეგ მან კიდევ ერთხელ მოახერხა დუბლის გატანა, ამჯერად მან უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგაზე ჰაიფას „მაკაბის“ კარი აიღო, და გუნდს 3–0 გამარჯვებაში დაეხმარა.<ref>{{Cite web |date=15 September 2009 |title=Filippo Inzaghi double gives Milan the edge over Marseille |url=https://www.theguardian.com/football/2009/sep/16/champions-league-round-up-juventus-milan-bayern |access-date=23 June 2011 |website=The Guardian}}</ref> სექტემბერში წარმატებული გამოსვლის შემდეგ ბუნდესლიგის თვის საუკეთსო მოთამაშედ დასახელდა.<ref>{{Cite web |date=27 May 2010 |title=Ein kleiner Trost: Mit dem 3. Titel ans Kap |trans-title=A small consolation: to the Cape with a third title |url=http://www.kicker.de/fussball/bundesliga/startseite/artikel/307466/ |access-date=7 September 2011 |publisher=kicker |language=de}}</ref> დაიმსახურა თანამემამულის, გერმანიის ნაკრებისა და „ბაიერნის“ ლეგენდარული თავდამსხმელის, [[გერდ მიულერი]]ს ქება.<ref>{{Cite web |date=29 September 2009 |title=Muller slams Germany forwards |url=https://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/news/newsid=1109280/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110726033813/http://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/news/newsid=1109280/index.html |archive-date=26 July 2011 |access-date=31 January 2010 |publisher=[[FIFA]]}}</ref> „ჰაიფასთან“ დუბლის შემდეგ, თითქმის ყველა შეხვედრაში ძირითად შემადგენლობაში ხვდებოდა,<ref name="soccernet">{{Cite web |title=Thomas Müller |url=http://soccernet.espn.go.com/player/_/id/123465/thomas-muller?cc=5739 |access-date=7 September 2011 |publisher=[[ESPN]]}}</ref> გამოტოვა მხოლოდ ერთი შეხვედრა, უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგაზე, „ბორდოს“ წინააღმდეგ, ამის მიზეზი კი დისკვალიფიკაცია იყო. <ref>{{Cite web |date=3 November 2009 |title=Gourcuff bringt die Bayern an den Abgrund |trans-title=Gourcuff brings Bayern towards the abyss |url=http://www.kicker.de/news/fussball/chleague/spielrunde/champions-league/2009-10/4/988041/spielanalyse_bayern-muenchen-14_girondins-bordeaux-974.html |access-date=23 June 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> „ბორდოსთან“ ჩატარებულ წინა შეხვედრაში მიულერი შეხვედრიდან გააძევეს.<ref>{{Cite web |date=21 October 2009 |title=Bayern unterliegen im Kuriositätenkabinett |trans-title=Bayern lose in curious match |url=http://www.kicker.de/news/fussball/chleague/spielrunde/champions-league/2009-10/3/988036/spielanalyse_girondins-bordeaux-974_bayern-muenchen-14.html |access-date=23 June 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> [[2010]] წლის თებერვალში მიულერმა „ბაიერნთან“ კონტრაქტი [[2013]] წლამდე გაახანგრძლივა.<ref>{{Cite news |date=5 February 2010 |title=Van Buyten commits future to Bayern |publisher=[[UEFA]] |url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=1445430.html |access-date=11 February 2010}}</ref> სეზონის მეორე ნახევარში, მიულერმა განაგრძო გუნდის ძირითად მოთამაშედ ჩამოყალიბება.<ref name="fussballdaten0910" /> მიულერი თამაშობდა ცენტრფორვარდად, ფლანგებიდან კი [[ფრანკ რიბერი]] და [[არიენ რობენი]] უმაგრებდნენ ზურგს. [[2010]] წლის აპრილში გაუტანა „შალკეს“, შეხვედრა ანგარიშით 2–1 დასრულდა.<ref>{{Cite web |last=Honigstein |first=Raphael |author-link=Raphael Honigstein |date=3 April 2010 |title=Self-congratulatory Bayern Munich reclaim top spot |url=https://www.theguardian.com/football/blog/2010/apr/05/bayern-munich-schalke |access-date=24 June 2011 |website=The Guardian}}</ref> ბუნდესლიგის ბოლო ტურში მიულერმა კარიერაში პირველი ჰეთ-თრიკი გაიტანა,<ref>{{Cite web |date=2 May 2010 |title=Müller to keep on dreaming |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2010/23303.php |access-date=4 May 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> „ბოხუმთან“ 3–1 მოგებულ შეხვედრაში რითაც „ბაიერნმა“ ჩემპიონობის მოპოვების შანსები გაიმყარა.<ref>{{Cite web |last=Honigstein |first=Raphael |author-link=Raphael Honigstein |date=1 May 2010 |title=Schalke find something beautiful in being second best |url=https://www.theguardian.com/football/blog/2010/may/03/schalke-bundesliga-runners-up |access-date=24 June 2011 |website=The Guardian}}</ref> „ბაიერნმა“ ჩემპიონობა ოფიციალურად გაინაღდა, ერთი კვირის შემდეგ, „ჰერტასთან“ გამართულ შეხვედრაში, რომელიც მიუნხენელთა გამარჯვებით 3–1 დასრულდა,<ref>{{Cite web |last=Honigstein |first=Raphael |author-link=Raphael Honigstein |date=10 May 2010 |title=Two-day parties, tears, fights and farewells mark Bundesliga finale |url=https://www.theguardian.com/football/blog/2010/may/10/bundesliga-finale-bayern-munich |access-date=24 June 2011 |website=The Guardian}}</ref><ref name="champions">{{Cite web |date=8 May 2010 |title=Champions Munich finish with a flourish |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/matchreport/2010/23368.php |access-date=8 May 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> სადაც მიულერმა თამაში სასტარტო შემადგენლობაში ჩაატარა.<ref>{{Cite web |date=8 May 2010 |title=Robben setzt den letzten Akzent zum 22. Titel |url=https://www.kicker.de/938327/aufstellung/hertha-bsc-29/bayern-muenchen-14 |access-date=30 June 2020 |website=kicker.de |language=de}}</ref> ამ სეზონში მან ბუნდესლიგის 34-ვე მატჩი ჩაატტარა,<ref name="2009–10 season">{{Cite web |title=Müller, Thomas |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2009-10/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html |access-date=21 February 2014 |publisher=kicker |language=de}}</ref> საიდანაც 29 ძირითად შემადგენლბაში დაიწყო, მოახერხა 13 გოლის გატანა და 11 საგოლე გადაცემის გაკეთება.<ref name="fussballdaten0910" /> შემდეგ კვირას გუნდმა [[გერმანიის საფეხბურთო თასი]]ს ფინალში ითამაშა. ბრემენის „ვერდერთან“ შეხვედრაში, რომელიც მიუნხენელთა გამარჯვებით 4–0 დასრულდა, მიულერმა დუბლის გატანა მოახერხა.<ref name="2010cupfinal">{{Cite web |date=15 May 2010 |title=Erneute Bayern-Party in Berlin |trans-title=Another Bayern party in Berlin |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2009-10/6/1000000/spielanalyse_werder-bremen-4_bayern-muenchen-14.html |access-date=24 June 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> ჯამში მიულერმა ტურნირზე 4 გოლის გატანა და 2 საგოლე გადაცემის გაკეთება მოახერხა, რითაც ტურნირის ბომბარდირი გახდა.<ref>{{Cite web |date=15 May 2010 |title=Torjäger des DFB-Pokals 2009/2010 |trans-title=Top goalscorers of the German cup 2009–10 |url=http://www.fussballdaten.de/dfb/2010/statistik/#Tore |access-date=15 May 2010 |publisher=fussballdaten.de |language=de}}</ref> „ბაიერნმა“ სეზონი ტრებლით დაასრულა, მაგრამ მარცხი იწვნია „[[სანტიაგო ბერნაბეუ (სტადიონი)|სანტიაგო ბერნაბეუზე]]“ გამართულ უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის ფინალში. მილანის „ინტერმა“ ბაიერნი დიეგო მილიტოს დუბლით დაამარცხა. მიულერი მიუნხენელთა სასტარტო შემადგენლობაში იყო და გატანის რეალური შანსიც ჰქონდა, მაგრამ მისი დარტყმა [[ჟულიო სეზარი|ჟულიო სეზარმა]] მოიგერია.<ref name="CLfinal2010">{{Cite web |date=22 May 2010 |title=Inter win Champions League final as Diego Milito downs Bayern Munich |url=https://www.theguardian.com/football/2010/may/22/inter-champions-league-final-bayern |access-date=24 June 2011 |website=The Guardian}}</ref> მიულერი მარცხის გამო იმედგაცრუებული დარჩა,<ref name="champions1210" /> მაგრამ მისი პირველი სეზონი როგორც ძირითადი გუნდის წევრის, წარმატებული გამოდგა. მიულერმა ყველა ტურნირზე 52 შეხვედრაში 19 გოლი გაიტანა. <ref name="fussballdaten0910" /> გამოკითხვის შედეგად სპორტულმა ჟურნალმა „kicker“-მა, 2009–10 წლების სეზონის საუკეთესო ახალბედა მოთამაშედ დაასახელა.<ref name="newcomer">{{Cite web |date=31 May 2010 |title=Müller ist 'Aufsteiger der Saison' |trans-title=Müller is newcomer of the year |url=http://www.fcbayern.t-home.de/de/aktuell/news/2010/23660.php |access-date=1 June 2010 |publisher=Bayern Munich |language=de}}</ref> დასახულდა ბუნდესლიგის სეზონის სიმბოლური გუნდის წევრად.<ref>{{Cite web |date=13 July 2010 |title=Bayern men dominate 2009–10 players' awards |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2010/24064.php |access-date=16 July 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> მიულერი აფასებს ვან გაალს, რადგან მან უდიდესი როლი ითამაშა მის წარმატებაში, ეს იყო მწვრთნელი რომელიც მუდმივად უწყობდა ხელს ახალგაზრდების დაწინაურებას ძირითად გუნდში, მან ეს რეპუტაცია ჯერ კიდევ [[აიაქსი (საფეხბურთო კლუბი)|„აიაქსში“]] მუშაობისას გაამყარა. აღსანიშნავი იყო ფრაზა "''Müller spielt bei mir immer''" ("ჩემთან ერთად, მიულერი ყოველთვის ითამაშებს").<ref name="immer">{{Cite web |date=7 November 2010 |title="Müller spielt immer"? Nimmer! |trans-title="Müller always plays?" Never! |url=http://www.abendzeitung-muenchen.de/inhalt.fc-bayern-mueller-spielt-immer-nimmer.36bf05b5-9f65-4592-a123-8f1090078a85.html |access-date=24 August 2011 |publisher=Abendzeitung München |language=de}}</ref> საპასუხოდ კი მიულერი აღწერდა ვან გაალს როგორც „გენიოს ტექნიკოსს“ და მწვრთნელს რომელიც „მოთამაშეებს ყოველ ჯერზე აუმჯობესებს“.<ref name="champions1210" /> ====2010–11 წლების სეზონი==== [[File:Thomas Müller in Saint-Peterburg, 18 May 2011.png|thumb|upright|მიულერი მიუნხენის „ბაიერნის“ რიგებში, [[სანქტ-პეტერბურგი]], [[რუსეთი]], [[2011]] წლის მაისი]] მიულერი მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის შემდგომი დასვენებიდან დაბრუნდა, რათა „ბაიერნთან“ კონტრაქტი [[2015]] წლამდე გაეხანგრძლივებინა.<ref>{{Cite web |date=6 August 2010 |title=Müller extends stay at Bayern until 2015 |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2010/24549.php |access-date=7 August 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> „ბაიერნის“ სხვა მსოფლიო ჩემპიონატის მონაწილე წევრებთან ერთად წინასასეზონო პერიოდის გამოტოვება მოუწია.<ref>{{Cite web |date=2 August 2010 |title=First pre-season session for World Cup stars |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2010/24471.php |access-date=7 August 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> [[7 აგვისტო]]ს დაბრუნების შემდგომ პირველი შეხვედრა ჩაატარა, სადაც გერმანიის საფეხბურთო სუპერთასზე „ბაიერნი“ „შალკეს“ დაუპირსპირდა.<ref name="WM-Helden Müller und Klose treffen">{{Cite news |date=7 August 2010 |title=WM-Helden Müller und Klose treffen |language=de |work=kicker |url=http://www.kicker.de/d-supercup-fb-1/2010/1/1003714/spielbericht_bayern-muenchen-14_fc-schalke-04-2.html |access-date=21 February 2014}}</ref> მიულერმა შეხვედრა ძირითად შემადგენლობაში დაიწყო, გახსნა ანგარიში და გუნდს 2–0 გამარჯვებაში დაეხმარა.<ref>{{Cite web |date=7 August 2010 |title=Bayern holen den ersten Titel |trans-title=Bayern take the first title |url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2009/index.php?f=0000159886.php |access-date=29 July 2011 |publisher=[[Bundesliga]] |language=de}}</ref> ორი კვირის შემდეგ მან გაიტანა „ვოლფსბურგის“ წინააღმდეგ გამართულ საშინაო შეხვედრაში, რომელიც მიუნხენელთა გამარჯვებით, 2–1 დასრულდა.<ref>{{Cite web |date=20 August 2010 |title=Schweinsteiger der Matchwinner zum Auftakt |trans-title=Schweinsteiger the match-winner from the start |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2010-11/1/1013222/spielbericht_bayern-muenchen-14_vfl-wolfsburg-24.html |access-date=20 August 2010 |website=kicker |language=de}}</ref> მიულერმა სეზონის პირველ ნახევარში ყველა მატჩი ძირითად შემადგენლობაში დაიწყო,<ref name="fussballdaten1011">{{Cite web |title=Spiele von Thomas Müller in 2010/2011 |url=http://www.fussballdaten.de/spieler/muellerthomas/2011/ |access-date=1 November 2014 |publisher=fussballdaten.de |language=de}}</ref> მაგრამ ვერ მოახერხა წინა სეზონების მსგავსი შედეგების დადება,<ref name="fussballdaten1011" /> რის გამოც სათადარიგოთა სკამზე გადაინაცვლა,<ref name="immer" /> და აგვისტოში ლუი ვან გაალისგან ამასთან დაკავშირებით მითითებასაც იღებს, მას შემდეგ რაც „კაიზერსლაუტერთან“ გოლის გატანის მარტივი შანსი გაანიავა.<ref name="champions1210" /><ref>{{Cite web |date=27 August 2010 |title=1. FC Kaiserslautern – Bayern München 2:0, 1. Bundesliga, Saison 2010/11, 2.Spieltag – Spielanalyse |trans-title=1. FC Kaiserslautern 2–0 Bayern München, Bundesliga season 2010–11, matchday 2 – match report |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2010-11/2/1013255/spielanalyse_1-fc-kaiserslautern-37_bayern-muenchen-14.html |access-date=1 January 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> ის ფილოსოფიურ ჭრილში ხედავდა ფორმიდან ამოვარდნის საკითხს,<ref name="2010review">{{Cite web |date=28 December 2010 |title=Müller's marvellous year |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2010/27350.php |access-date=1 January 2011 |publisher=Bayern Munich}}</ref> თუმცა რვა უგოლო თამაშის შემდეგ ლიგაზე, 27 ნოემბერს მიულერმა მოახერხა ფრანკფურტის „აინტრახტის“ კარის აღება;<ref>{{Cite web |date=27 November 2010 |title=Müller nutzt Nikolovs Patzer |trans-title=Müller takes advantage of Nikolov's blunder |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2010-11/14/1013356/spielanalyse_bayern-muenchen-14_eintracht-frankfurt-32.html |access-date=29 July 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> მიულერმა მოახერხა ზედზიედ გაეტანა „შტუტგარტის“ წინააღმდეგ გამართულ შეხვედრებში, როგორც ჩემპიონატში, ისე თასზე.<ref>{{Cite web |date=19 December 2010 |title=Gomez und Müller als kongeniales Duo |trans-title=Gomez and Müller – A Symbiotic Partnership |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2010-11/17/1013386/spielanalyse_vfb-stuttgart-11_bayern-muenchen-14.html |access-date=29 July 2011 |website=kicker |language=de}}</ref><ref>{{Cite web |date=22 December 2010 |title=Rasse, Klasse und erneut Tore satt in Stuttgart |trans-title=Pace, class and more goals in a packed game in Stuttgart |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2010-11/3/1123293/spielanalyse_vfb-stuttgart-11_bayern-muenchen-14.html |access-date=29 July 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> These goals took his tally to eight goals in all competitions<ref name="fussballdaten1011" /> [[15 სექტემბერი|15 სექტემბერს]] [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა|უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის]] შეხვედრაში გაუტანა „რომას“ და გუნდს 2–0 გამარჯვებაში დაეხმარა.<ref name="champions1210">{{Cite journal |date=December 2010 |title=The Müller's tale |journal=Champions Magazine |publisher=UEFA |issue=44 |pages=26–29}}</ref><ref>{{Cite web |date=16 September 2010 |title=Van Gaal thrilled by Müller's textbook strike |url=http://www.fcbayern.telekom.de/en/news/news/2010/25411.php |access-date=19 December 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> მიულერმა სეზონის მეორე ნახევარი კარგ ფორმაში დაიწყო, მაგრამ მას მცირე დაპირსპირება მოუვიდა [[არიენ რობენი|არიენ რობენთან]]. არიენ რობენი გაბრაზდა მისი რეაქციის გამო, რაც ნიდერლანდელმა საჯარიმო დარტყმა ცუდად შეასრულა, ბრემენის „ვერდერთან“ შეხვედრაში რომელიც მიუნხენელთა უპირატესობით და 3–1 გამარჯვებით დასრულდა.<ref>{{Cite web |date=30 January 2011 |title=Robben hits out at Muller |url=http://soccernet.espn.go.com/news/story/_/id/873168/arjen-robben-hits-out-at-thomas-muller-following-bayern-row?cc=5739 |access-date=31 January 2011 |publisher=[[ESPN Soccernet]]}}</ref> მიულერმა ამ სეზონშიც ყველა მატჩში ითამაშა და<ref name="2010–11 season">{{Cite web |title=Müller, Thomas |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2010-11/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html |access-date=21 February 2014 |publisher=kicker |language=de}}</ref> თავი 19 გოლს (12 ლიგაზე) მოუყარა,<ref>{{Cite web |title=Thomas Müller |url=http://www.espnfc.com/player/123465/thomas-muller?season |access-date=20 June 2014 |publisher=ESPN FC}}</ref> მაგრამ „ბაიერნისთვის“ ეს სეზონი ნაკლებ წარმატებული იყო. გუნდმა ბუნდესლიგაში გამოსვლა მესამე ადგილზე დაასრულა,<ref>{{Cite web |date=14 May 2011 |title=1. Bundesliga: Spielpaarungen, Tabelle und Ergebnisse der Saison 2010/11 am 34. Spieltag |trans-title=Bundesliga: fixtures, table and results of the 2010–11 season on the 34th matchday |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2010-11/spieltag.html |access-date=18 May 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> გერმანიის თასის ნახევარფინალში კი „შალკესთან“ დამარცხდა.<ref>{{Cite web |date=2 March 2011 |title=Raul trifft einmal, Neuer hält alles – Bayern k.o. |trans-title=One goal from Raul, and Neuer unbeatable: Bayern are knocked out |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2010-11/5/1129750/spielanalyse_bayern-muenchen-14_fc-schalke-04-2.html |access-date=18 May 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის 1/16 ფინალში „ბაიერნი“ მილანის „ინტერთან“ დამარცხდა. მიუნხენელებმა „[[სან სირო]]ზე“ 1–0 იმარჯვეს, მეორე დაპირსპირებაში კი მიულერმა გაიტანა, და ორი მატჩის ჯამში ტაბლოზე ანგარიში 3–1 on დაფიქსრიდა, მაგრამ 88-ე წუთზე „ინტერმა“ მატჩის ბედის შეცვლა მოახერხა, და ორი მატჩის ჯამში ანგარიში გაათანაბრა 3–3. სტუმრად გატანილი გოლის წესის წყალობით შემდეგ ეტაპზე სწორედ მილანის „ინტერი“ გავიდა.<ref>{{Cite web |last=Starcevic |first=Nesha |date=15 March 2011 |title=Goran Pandev strikes late as Inter leave Bayern Munich devastated again |url=https://www.theguardian.com/football/2011/mar/15/bayern-munich-internazionale-champions-league |access-date=18 May 2011 |website=The Guardian}}</ref> მიულერის მენტორი ვან გაალი კრიტიკის ქარ-ცეცხლში გაეხვა, მას დაუწუნეს როგორც ტაქტიკური სქემები, ისე სატრანსფერო და სასელექციო პოლიტიკა.<ref>{{Cite web |last=Honigstein |first=Raphael |author-link=Raphael Honigstein |date=14 April 2011 |title=Van Gaal's failings were many |url=http://sportsillustrated.cnn.com/2011/writers/raphael_honigstein/04/14/vangaal.bayern/index.html |access-date=28 August 2011 |publisher=[[Sports Illustrated]]}}</ref> მალევე ვან გაალი მწვრთნელის პოსტზე [[იუპ ჰაინკესი|იუპ ჰაინკესმა]] ჩაანაცვლა.<ref>{{Cite web |date=10 April 2011 |title=Louis van Gaal sacked by Bayern Munich |url=https://www.theguardian.com/football/2011/apr/10/louis-van-gaal-bayern-munich |access-date=18 May 2011 |website=The Guardian}}</ref> ====2011–12 წლების სეზონი==== [[გერმანიის საფეხბურთო თასი]]ს პირველ შეხვედრაში მიულერმა „მატჩის საუკეთსო მოთამაშის“ ჯილდო მოიპოვა. მან ორი თერთმეტმეტრიანი მოიპოვა რომლები ზუსტად მარიო გომესმა და ბასტიან შვაინშტაიგერმა შეაგდეს. მატჩის მიწურულს თომასმა თავადაც გაიტანა და გუნდს „აინტრახტ ბრაუნშვეიგთან“ 3–0 დამაჯერებელი გამარჯვება მოაპოვებინა.<ref>{{Cite web |date=1 August 2011 |title=Müller bestraft Braunschweiger Ungeschicktheit |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2011-12/1/1140230/spielbericht_eintracht-braunschweig-41_bayern-muenchen-14.html |access-date=4 January 2012 |publisher=kicker.de |language=de}}</ref> ამის შემდეგ მიულერს ხუთი მატჩის ჩატარება დასჭირდა ბუნდესლიგაში პირველი გოლის შესაგდებად. მან „შალკე 04“-თან 2–0 მოგებულ შეხვედრაში გაიტანა. ამის შემდეგ მიულერმა გუნდის შემდეგ საშინაო თამაშშიც გაიტანა, სადაც მიუნხენელებმა 3–0 იმარჯვეს. [[2011]] წლის 26 ნოემბერს მიულერმა გახსნა ანგარიშით „ინგოლშტადთან“ 6–0 მოგებულ სათასო შეხვედრაში.<ref>{{Cite web |date=26 November 2011 |title=Pechvogel Pisot öffnet den Bayern das Tor |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2011-12/2/1260356/spielanalyse_bayern-muenchen-14_fc-ingolstadt-04-7659.html |access-date=4 January 2012 |publisher=kicker.de |language=de}}</ref> მიულერი მოხვდა ფიფა-ს ოქროს ბურთის ნომინანტებს შორის.<ref>{{Cite web |date=1 November 2011 |title=Men's shortlists for FIFA Ballon d'Or Gala 2011 revealed |url=https://www.fifa.com/ballondor/media/newsid=1535258/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111103105607/http://www.fifa.com/ballondor/media/newsid=1535258/index.html |archive-date=3 November 2011 |access-date=4 January 2012 |publisher=FIFA.com}}</ref> 10 და 15 იანვრს მიულერმა ორ ამხანაგურ თამაშში სამი გოლი გაიტანა, გაუტანა დუბლი ინდოეთის ეროვნულ საფეხბურთო ნაკრებს (რომელთანაც „ბაიერნმა“ 4–0 იმარჯვა),<ref>{{Cite web |date=10 January 2012 |title=Brace for Müller as FCB ease past India |url=http://www.fcbayern.telekom.de/en/news/matchreport/2012/33006.php?fcb_sid=5212e2fd9b807008ab856a15fe2d41b9 |access-date=16 January 2012 |publisher=FC Bayern Munich}}</ref> და ერთი გოლი შეუგდო „როტ-ვეიფ ენფურტს“, „ბაიერნმა“ ეს შეხვედრაც დამაჯერებლად 4–0 მოიგო<ref>{{Cite web |date=15 January 2012 |title=FCB ease past Erfurt in perfect final warm-up |url=http://www.fcbayern.telekom.de/en/news/matchreport/2012/33051.php |access-date=16 January 2012 |publisher=FC Bayern Munich}}</ref> თომასმა „შტუტგარტთან“ სათასო შეხვედრაში ორი საგოლე გადაცემა მიითვალა. On 11 February, Bayern played 1. FC Kaiserslautern and Müller ended a goal drought lasting since 24 September 2011 with a header in their 2–0 victory.<ref>{{Cite web |date=12 February 2012 |title=Müller: Erst Torschütze, dann Spaßvogel |url=http://www.merkur-online.de/sport/fc-bayern/spassvogel-mueller-war-selbst-ueberrascht-1597961.html |access-date=17 February 2012 |publisher=merkur-online.de |language=de}}</ref> On 31 March 2012, Müller played his 100th [[Bundesliga|Bundesliga game]] against [[1. FC Nürnberg]].<ref>{{Cite web |date=31 March 2012 |title=Lahm und Müller jubilieren |trans-title=Lahm and Müller celebrate |url=http://www.fcbayern.telekom.de/de/aktuell/news/2012/34226.php |access-date=31 March 2012 |publisher=FC Bayern Munich |language=de}}</ref><ref>{{Cite web |title=Thomas Müller |url=http://www.bundesliga.de/en/liga/clubs/fc-bayern-muenchen/index.php?firsttab=kader&player=37903 |access-date=31 March 2012 |publisher=Bundesliga}}</ref> On 19 May 2012, Müller scored the opening goal in the 83rd minute of the [[2012 UEFA Champions League Final|Champions League final]] against [[Chelsea F.C.|Chelsea]] with a powerful header, before being substituted for defender [[Daniel Van Buyten]] moments later. Bayern, however, then conceded a late equaliser, and would go on to lose the final on penalties. Müller stated post match how dissatisfied he was about the amount of time he had spent on the bench recently,<ref name="Muellerdissatisfied">{{Cite news |date=8 June 2012 |title=Teams alerted as Muller reveals Bayern anger |work=[[ESPN (UK)]] |url=http://www.espn.co.uk/football/sport/story/154396.html |access-date=9 June 2012}}</ref> although also expressed his desire to stay at Bayern in spite of this.<ref name=Muellerdissatisfied/> During the season, Müller had scored seven goals in 34 league matches, two goals in five German Cup matches, and two goals in 14 Champions League matches.<ref name="2011–12 season">{{Cite web |title=Müller, Thomas |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2011-12/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html |access-date=21 February 2014 |publisher=kicker |language=de}}</ref> ====2012–13 წლების სეზონი==== ====2013–14 წლების სეზონი==== ====2014–15 წლების სეზონი==== ====2015–16 წლების სეზონი==== ====2016–17 წლების სეზონი==== ====2017–18 წლების სეზონი==== ====2018–19 წლების სეზონი==== ====2019–20 წლების სეზონი==== ====2020–21 წლების სეზონი==== ====2021–22 წლების სეზონი==== == სანაკრებო კარიერა == ===2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი=== ===ევრო 2012=== ===2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი=== ===ევრო 2016=== ===2018 წლის მსოფლიო საფეხხურთო ჩემპიონატი 2018=== ===ნაკრებიდან დათხოვნა=== ===დაბრუნება ნაკრებში და თამაში ევრო 2020-ზე=== ==სტატისტიკა== ===საკლუბო=== {{updated|14 აგვისტო 2022}} {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ მატჩები და გოლები კლუბის, სეზონის და ტურნირის მიხედვით |- !rowspan="2"|კლუბი !rowspan="2"|სეზონი !colspan="3"|ლიგა !colspan="2"|თასი !colspan="2"|ევროპა !colspan="2"|სხვა !colspan="2"|ჯამი !rowspan="2"|{{Tooltip|Ref.|Reference}} |- !დივიზონი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="3"|ბაიერნი II |2007–08 |რეგიონალიგა |3||1||colspan="2"|—||colspan="2"|—||colspan="2"|—||3||1 |<ref> [http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2007-08/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html Kicker] </ref> |- |2008–09 |მესამე ლიგა |32||15||colspan="2"|—||colspan="2"|—||colspan="2"|—||32||15 |<ref> [http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2008-09/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html Kicker] </ref> <ref> [http://www.worldfootball.net/player_summary/thomas-mueller/2/ Worldfootball] </ref> |- !colspan="2"|ჯამი !35!!16!!colspan="2"|—!!colspan="2"|—!!colspan="2"|—!!35!!16!! |- |rowspan="16"|[[ბაიერნი (საფეხბურთო კლუბი)|ბაიერნი]] |2008–09 |[[ბუნდესლიგა]] |4||0||0||0||1<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League">Appearances in [[UEFA Champions League]]</ref>||1||colspan="2"|—||5||1 |<ref> [http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2008-09/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html Kicker] </ref> <ref> [http://www.worldfootball.net/player_summary/thomas-mueller/2/ Worldfootball] </ref> |- |2009–10 |ბუნდესლიგა |34||13||6||4||12<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||2||colspan="2"|—||52||19 |<ref> [http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2009-10/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html Kicker] </ref> |- |2010–11 |ბუნდესლიგა |34||12||5||3||8<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||3||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" >[[გერმანიის საფეხბურთო სუპერთასი]]</ref>||1||48||19 |<ref name="2010–11 season" /><ref name="Thomas Müller » Club matches" /> |- |2011–12 |ბუნდესლიგა |34||7||5||2||14<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||2||colspan="2"|—||53||11||<ref name="2011–12 season" /> |- |2012–13 |ბუნდესლიგა |28||13||5||1||13<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||8||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||1||47||23 |<ref name="2012–13 season" /><ref name="Thomas Müller » Club matches" /> |- |2013–14 |ბუნდესლიგა |31||13||5||8||12<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||5||3<ref group="lower-alpha" name="Club World Cup">Appearances in DFL-Supercup, [[UEFA Super Cup]] and [[FIFA Club World Cup]]</ref>||0||51||26 |<ref name="Thomas Müller » Club matches" /><ref name="2013–14 season" /> |- |2014–15 |ბუნდესლიგა |32||13||5||1||10<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||7||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||0||48||21 |<ref name="2014–15 season" /> |- |2015–16 |ბუნდესლიგა |31||20||5||4||12<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||8||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||0||49||32 |<ref name="Thomas Müller » Club matches" /><ref name="2015–16 season" /> |- |2016–17 |ბუნდესლიგა |29||5||3||0||9<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||3||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||1||42||9 |<ref name="Thomas Müller » Club matches" /><ref name="2016–17 season" /> |- |2017–18 |ბუნდესლიგა |29||8||5||4||10<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||3||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||0||45||15 |<ref name="2017 German Super Cup" /><ref name="2017–18 season" /> |- |2018–19 |ბუნდესლიგა |32||6||6||3||6<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||0||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||0||45||9 |<ref name="2018 German Super Cup" /><ref name="2018–19 season" /> |- |2019–20 |ბუნდესლიგა |33||8||6||2||10<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||4||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||0||50||14 |<ref name="Sancho glänzt in doppelter Rolle: BVB gewinnt Supercup">{{Cite web |date=3 August 2019 |title=Sancho glänzt in doppelter Rolle: BVB gewinnt Supercup |url=https://www.kicker.de/4574262/spielbericht/borussia-dortmund-17/bayern-muenchen-14 |access-date=3 August 2019 |website=kicker.de |language=de}}</ref><ref name="2019–20 season">{{Cite web |title=Thomas Müller |url=https://www.kicker.de/thomas-mueller-39317/spieler/dfb-pokal/2019-20/bayern-muenchen-14 |access-date=23 August 2020 |website=kicker.de |language=de}}</ref> |- |2020–21 |ბუნდესლიგა |32||11||2||1||9<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||2||3<ref group="lower-alpha" name="Club World Cup" />||1||46||15 |<ref name="2020–21 season">{{Cite web |title=Thomas Müller |url=https://www.kicker.de/thomas-mueller/spieler/bundesliga/2020-21/fc-bayern-muenchen |access-date=22 May 2021 |website=kicker.de |language=de}}</ref> |- |2021–22 |ბუნდესლიგა |32||8||2||0||10<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||4||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||1||45||13 |<ref name="2021–22 season">{{Cite web |title=Thomas Müller |url=https://www.kicker.de/thomas-mueller/spieler | access-date = 14 May 2022 |website=kicker.de |language=de}}</ref> |- |2022–23 |ბუნდესლიგა |2||1||0||0||0||0||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||0||3||1 | |- !colspan="2"|ჯამი !417!!138!!60!!33!!136!!52!!16!!5!!629!!228!! |- !colspan="3"|კარიერა !452!!154!!60!!33!!136!!52!!16!!5!!664!!244!! |} ===საერთაშორისო=== {{updated|match played 14 June 2022}}<ref>{{Cite web |title=Thomas Müller |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/39317/nationalspieler_thomas-mueller.html |access-date=8 June 2018 |website=kicker.de |language=de}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ მატჩები და გოლები ეროვნული ნაკრებისა და წლის მიხედვით |- !ეროვნული ნაკრები!!წელი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="14"|[[გერმანიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|გერმანია]] |- |2010||12||5 |- |2011||13||5 |- |2012||13||0 |- |2013||9||6 |- |2014||15||10 |- |2015||6||5 |- |2016||15||5 |- |2017||6||1 |- |2018||11||1 |- |2019||0||0 |- |2020||0||0 |- |2021||10||4 |- |2022||6||2 |- !colspan="2"|Total!!116!!44 |} :''As of match played 14 June 2022. Scores and results list Germany's goal tally first.''<ref name="rsssf">{{Cite web |date=22 January 2019 |title=Thomas Müller – Goals in International Matches |url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/thmueller-intlg.html |access-date=5 October 2017 |publisher=RSSSF}}</ref><ref name="NFT">{{Cite web |title=Müller, Thomas |url=http://www.national-football-teams.com/player/36374/Thomas_Mueller.html |access-date=26 March 2018 |website=National Football Teams}}</ref> {|class="wikitable sortable" |+ List of international goals scored by Thomas Müller |- ! No. !! Date !! Venue !! Opponent !! Score !! Result !! Competition |- | align=center| 1 || 13 June 2010 || [[Moses Mabhida Stadium]], [[Durban]], South Africa || {{fb|AUS}} || align=center| 3–0 || align=center| 4–0 || [[2010 FIFA World Cup Group D|2010 FIFA World Cup]] |- | align=center| 2 || rowspan="2" | 27 June 2010 || rowspan="2" | [[Free State Stadium]], [[Bloemfontein]], South Africa || rowspan="2" | {{fb|ENG}} || align=center| 3–1 || rowspan="2" align=center| 4–1 | rowspan="2" |2010 FIFA World Cup |- | align=center| 3 || align=center| 4–1 |- | align=center| 4 || 3 July 2010 || [[Cape Town Stadium]], [[Cape Town]], South Africa || {{fb|ARG}} || align=center| 1–0 || align=center| 4–0 |2010 FIFA World Cup |- | align=center| 5 || 10 July 2010 || [[Nelson Mandela Bay Stadium]], [[Port Elizabeth]], South Africa || {{fb|URU}} || align=center| 1–0 || align=center| 3–2 |2010 FIFA World Cup |- | align=center| 6 || rowspan="2" | 26 March 2011 || rowspan="2" | [[Fritz-Walter-Stadion]], [[Kaiserslautern]], Germany || rowspan="2" | {{fb|KAZ}} || align=center| 2–0 || rowspan="2" align=center| 4–0 || rowspan="2" | [[UEFA Euro 2012 qualifying Group A|UEFA Euro 2012 qualification]] |- | align=center| 7 || align=center| 3–0 |- | align=center| 8 || 7 October 2011 || [[Türk Telekom Stadium]], [[Istanbul]], Turkey || {{fb|TUR}} || align=center| 2–0 || align=center| 3–1 |UEFA Euro 2012 qualification |- | align=center| 9 || 11 November 2011 || [[Olimpiyskiy National Sports Complex]], [[Kyiv]], Ukraine || {{fb|UKR}} || align=center| 3–3 || align=center| 3–3 || [[Exhibition game#Association football|Friendly]] |- | align=center| 10 || 15 November 2011 || [[Volksparkstadion]], [[Hamburg]], Germany || {{fb|NED}} || align=center| 1–0 || align=center| 3–0 |Friendly |- | align=center| 11 || 6 February 2013 || [[Stade de France]], [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]], France || {{fb|FRA}} || align=center| 1–1 || align=center| 2–1 |Friendly |- | align=center| 12 || rowspan="2" | 22 March 2013 || rowspan="2" | [[Astana Arena]], [[Astana]], Kazakhstan || rowspan="2" | {{fb|KAZ}} || align=center| 1–0 || rowspan="2" align=center| 3–0 || rowspan="2" | [[2014 FIFA World Cup qualification – UEFA Group C|2014 FIFA World Cup qualification]] |- | align=center| 13 || align=center| 3–0 |- | align=center| 14 || 14 August 2013 || [[Fritz-Walter-Stadion]], [[Kaiserslautern]], Germany || {{fb|PAR}} || align=center| 2–2 || align=center| 3–3 || Friendly |- | align=center| 15 || 6 September 2013 || [[Allianz Arena]], [[Munich]], Germany || {{fb|AUT}} || align=center| 3–0 || align=center| 3–0 || 2014 FIFA World Cup qualification |- | align=center| 16 || 10 September 2013 || [[Tórsvøllur]], [[Tórshavn]], [[Faroe Islands]] || {{fb|FAR}} || align=center| 3–0 || align=center| 3–0 |2014 FIFA World Cup qualification |- | align=center| 17 || 1 June 2014 || [[Borussia-Park]], [[Mönchengladbach]], Germany || {{fb|CMR}} || align=center| 1–1 || align=center| 2–2 || Friendly |- | align=center| 18 || rowspan=3 | 16 June 2014 || rowspan=3 | [[Itaipava Arena Fonte Nova]], [[Salvador, Bahia|Salvador]], Brazil || rowspan=3 |{{fb|POR}} || align=center| 1–0 || rowspan="3" align=center| 4–0 || rowspan="3" | [[2014 FIFA World Cup Group G|2014 FIFA World Cup]] |- | align=center| 19 || align=center| 3–0 |- | align=center| 20 || align=center| 4–0 |- | align=center| 21 || 26 June 2014 || [[Itaipava Arena Pernambuco]], [[Recife]], Brazil || {{fb|USA}} || align=center| 1–0 || align=center| 1–0 |2014 FIFA World Cup |- | align=center| 22 || 8 July 2014 || [[Mineirão]], [[Belo Horizonte]], Brazil || {{fb|BRA}} || align=center| 1–0 || align=center|[[Brazil v Germany (2014 FIFA World Cup)|7–1]] |2014 FIFA World Cup |- | align=center| 23 || rowspan="2" | 7 September 2014 || rowspan="2" | [[Westfalenstadion]], [[Dortmund]], Germany || rowspan="2" |{{fb|SCO}} || align=center| 1–0 || rowspan="2" align=center| 2–1 || rowspan="2" | [[UEFA Euro 2016 qualifying Group D|UEFA Euro 2016 qualification]] |- | align=center| 24 || align=center| 2–1 |- | align=center| 25 || rowspan="2" | 14 November 2014 || rowspan="2" | [[Stadion Nürnberg]], [[Nuremberg]], Germany || rowspan="2" |{{fb|GIB}} || align=center| 1–0 || rowspan="2" align=center| 4–0 | rowspan="2" |UEFA Euro 2016 qualification |- | align=center| 26 || align=center| 2–0 |- | align=center| 27 || 29 March 2015 || [[Boris Paichadze Dinamo Arena]], [[Tbilisi]], Georgia || {{fb|GEO}} || align=center| 2–0 || align=center| 2–0 |UEFA Euro 2016 qualification |- | align=center| 28 || 4 სქქტემბერი 2015 || [[Stadion am Bornheimer Hang]], [[Frankfurt]], Germany || {{fb|POL}} || align=center| 1–0 || align=center| 3–1 |[[ევრო 2016]]-ის შესარჩევი |- | align=center| 29 || rowspan="2" | 7 სექტემბერი 2015 || rowspan="2" | ჰამდენ პარკი, [[გლაზგო]], [[შოტლანდია]]|| rowspan="2" |{{fb|SCO}} || align=center| 1–0 || rowspan="2" align=center| 3–2 | rowspan="2" |[[ევრო 2016]]-ის შესარჩევი |- | align=center| 30 || align=center| 2–1 |- | align=center| 31 || 11 ოქტომბერი 2015 || [[Red Bull Arena (Leipzig)|Red Bull Arena]], [[Leipzig]], Germany || {{fb|GEO}} || align=center| 1–0 || align=center| 2–1 |[[ევრო 2016]]-ის შესარჩევი |- | align=center| 32 || 4 ივნისი 2016 || [[Arena AufSchalke]], [[Gelsenkirchen]], Germany || {{fb|HUN}} || align=center| 2–0 || align=center| 2–0 || Friendly |- | align=center| 33 || rowspan="2" | 4 სექტემბერი 2016 || rowspan="2" | [[Ullevaal Stadion]], [[Oslo]], Norway || rowspan="2" |{{fb|NOR}} || align=center| 1–0 || rowspan="2" align=center| 3–0 || rowspan="2" | [[2018 FIFA World Cup qualification – UEFA Group C|2018 FIFA World Cup qualification]] |- | align=center| 34 || align=center| 3–0 |- | align=center| 35 || rowspan="2" | 8 ოქტომბერი 2016 || rowspan="2" | ვოლკსპარკსტადიონი, ჰამბურგი, [[გერმანია]] || rowspan="2" |{{fb|CZE}} || align=center| 1–0 || rowspan="2" align=center| 3–0 | rowspan="2" |2018 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის შესარჩევი |- | align=center| 36 || align=center| 3–0 |- | align=center| 37 || 26 მარტი 2017 || თოფიქ ბაჰრამოვის სტადიონი, [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] || {{fb|AZE}} || align=center| 2–1 || align=center| 4–1 |2018 FIFA World Cup qualification |- | align=center| 38 || 23 March 2018 || [[Merkur Spiel-Arena]],<ref group="lower-alpha">The stadium was known as Esprit Arena in 2018.</ref> [[Düsseldorf]], Germany || {{fb|ESP}} || align=center| 1–1 || align=center| 1–1 || Friendly |- | align=center| 39 || 7 June 2021 |Merkur Spiel-Arena, Düsseldorf, Germany|| {{fb|LVA}} || align=center| 3–0 || align=center| 7–1 |Friendly |- | align=center| 40 || 8 October 2021 || Volksparkstadion, Hamburg, Germany || {{fb|ROM}} || align=center| 2–1 || align=center| 2–1 || [[2022 FIFA World Cup qualification – UEFA Group J|2022 FIFA World Cup qualification]] |- | align=center| 41 || rowspan="2" | 11 November 2021 || rowspan="2" | [[Volkswagen Arena]], Wolfsburg, Germany || rowspan="2" | {{fb|LIE}} || align=center| 6–0 || rowspan="2" align=center| 9–0 | rowspan="2" |2022 FIFA World Cup qualification |- | align=center| 42 || align=center| 8–0 |- | align=center| 43 || 29 March 2022 || [[Johan Cruijff Arena]], [[Amsterdam]], Netherlands || {{fb|NED}} || align=center| 1–0 || align=center| 1–1 || Friendly |- | align=center| 44 || 14 June 2022 || [[Borussia-Park]], Mönchengladbach, Germany || {{fb|ITA}} || align=center| 3–0 || align=center| 5–2 || [[2022–23 UEFA Nations League A]] |} == მიღწევები == ===საკლუბო=== ; {{დროშანიშანი|გერმანია}} ბაიერნი * [[ბუნდესლიგა]] (11): 2009–10, 2012–13, 2013–14, 2014–15, 2015–16, 2016–17, 2017–18, 2018–19, 2019–20, <ref>{{cite web | url = https://www.espn.com/soccer/uefa-champions-league/story/4165270/bayern-munich-win-the-champions-league-how-social-media-reacted-to-the-bavarians-being-kings-of-europe | title = Bayern win the champions league | publisher = espn.com | date = | accessdate = 24 აგვისტო, 2020}}</ref> 2020–21, 2021–22 * [[გერმანიის საფეხბურთო თასი|გერმანიის თასი]] (6): 2009–10, 2012–13, 2013–14, 2015–16, 2018–19, 2019–20 * [[გერმანიის საფეხბურთო სუპერთასი|გერმანიის სუპერთასი]] (6): 2010, 2012, 2016, 2017, 2018, 2020 * [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]] (2): 2012–13, 2019–20<ref>{{Cite web |date=23 July 2020 |title=Bayern Munich win the Champions League: How social media reacted to the Bavarians being kings of Europe |url=https://www.espn.com/soccer/uefa-champions-league/story/4165270/bayern-munich-win-the-champions-league-how-social-media-reacted-to-the-bavarians-being-kings-of-europe |access-date=23 July 2020 |publisher=ESPN}}</ref> * [[უეფა-ს სუპერთასი]] (2): 2013, 2020 * [[ფიფა-ს მსოფლიო საკლუბო ჩემპიონატი]] (2): 2013, 2021<ref>{{Cite news |date=11 February 2021 |title=Pavard completes sextuple for dominant Bayern |work=FIFA.com |url=https://www.fifa.com/clubworldcup/news/amp/pavard-completes-sextuple-for-dominant-bayern |url-status=dead |access-date=11 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210211201846/https://www.fifa.com/clubworldcup/news/amp/pavard-completes-sextuple-for-dominant-bayern |archive-date=11 February 2021}}</ref> ===სანაკრებო=== ; {{დროშანიშანი|გერმანია}} გერმანია * [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი]]: [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2014|2014]] <br/> ''მესამე ადგილი'': [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2010|2010]] * [[ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატი]]: მესამე ადგილი: [[ევრო 2012|2012]], [[ევრო 2016|2016]] ===ინდივიდუალური=== *2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ოქროს ბუცის მფლობელი: [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2010|2010]]<ref> [https://web.archive.org/web/20120317212405/http://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/awards/goldenboot/index.html Golden Boot 2010] </ref> *მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის საუკეთესო ახალგაზრდა ფეხბურთელი: [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2010|2010]]<ref> [https://web.archive.org/web/20101228024831/http://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/awards/bestyoungplayer/news/newsid=1272513/index.html Young Player 2010] </ref> *მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ყველა ვარსკვლავის გუნდი: [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2010|2010]]<ref>{{cite web |url=https://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/statistics/castrolindex/topeleven.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20110211083633/https://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/statistics/castrolindex/topeleven.html |title=2010 FIFA World Cup South Africa™ statistics |publisher=FIFA |archive-date=11 February 2011 |access-date=2 September 2020}}</ref> *მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ვერცხლის ბუცი: [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2014|2014]]<ref name=FIFAWCSB&SB /><ref name=FIFAWCSB&SB2 /> *მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ვერცხლის ბურთი: [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2014|2014]]<ref name="FIFAWCSB&SB">{{Cite web |date=6 October 2014 |title=Thomas Muller receives his World Cup awards |url=https://www.fifa.com/worldcup/photos/galleries/y=2014/m=10/gallery=thomas-muller-receives-his-world-cup-awards-2454229.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141011210909/http://www.fifa.com/worldcup/photos/galleries/y=2014/m=10/gallery=thomas-muller-receives-his-world-cup-awards-2454229.html |archive-date=11 October 2014 |access-date=15 February 2018 |website=FIFA.com |publisher=Fédération Internationale de Football Association (FIFA) |quote=Thomas Mueller (C) receives the adidas silver Ball as second best player of the FIFA World Cup 2014™ and the adidas silver boot for the second best goalscorer of the World Cup from Herbert Hainer, CEO adidas group (L) and his Brother Simon Mueller (R) at the adidas headquarter in Herzogenaurach.}}</ref><ref name="FIFAWCSB&SB2">{{Cite web |date=6 October 2014 |title=Muller receives World Cup honours |url=https://www.fifa.com/worldcup/news/y=2014/m=10/news=muller-receives-world-cup-honours-2454235.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006210728/http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2014/m=10/news=muller-receives-world-cup-honours-2454235.html |archive-date=6 October 2014 |access-date=15 February 2018 |website=FIFA.com |publisher=Fédération Internationale de Football Association (FIFA) |quote=Muller was recognised by FIFA's Technical Study Group (TSG) for his impressive performances at the world's greatest football competition, receiving the adidas Silver Ball as the World Cup's second-best player. [...] With five goals and three assists, he also secured the adidas Silver Boot as the second-highest goalscorer at the 2014 World Cup, having previously won the Golden Boot in South Africa four years earlier.}}</ref> *მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ყველა ვარსკვლავის გუნდის წევრი: 2014<ref>{{Cite web |title=Castrol Index Top 11 |url=https://www.fifa.com/worldcup/statistics/castrol-index/top11.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140621231333/http://www.fifa.com/worldcup/statistics/castrol-index/top11.html |archive-date=21 June 2014 |access-date=17 August 2014 |publisher=FIFA.com}}</ref> *მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის „ოცნების გუნდის“ წევრი: 2014<ref>{{Cite web |title=The Dream Team |url=https://www.fifa.com/worldcup/games/dream-team/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140528003307/http://www.fifa.com/worldcup/games/dream-team/index.html |archive-date=28 May 2014 |access-date=17 August 2014 |publisher=FIFA.com}}</ref> *მსოფლიო ფეხბურთის წლის საუკეთესო ახალგაზრდა მოთამაშე: 2010<ref name="WS2010">{{Cite web |date=16 December 2010 |title=Xavi voted World Soccer Player of the Year |url=http://www.worldsoccer.com/news/xavi-voted-world-soccer-player-of-the-year |access-date=17 December 2010 |publisher=[[World Soccer (magazine)|World Soccer]]}}</ref> *ბრავოს ჯილდო: 2010<ref>{{Cite web |title=The Bravo Award |url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/bravo-awards.html |access-date=13 February 2010 |publisher=[[RSSSF]]}}</ref> *VDV-ს სეზონის საუკეთესო ახალწვეული: 2010 * [[გერმანიის საფეხბურთო თასი]]ს საუკეთესო ბომბარდირი: 2010, 2014 *ბავარიული ღირსების ორდენი: 2019<ref>{{Cite web |date=3 December 2019 |title=Thomas Müller awarded Bavarian Order of Merit |url=https://fcbayern.com/en/news/2019/12/bavarian-order-of-merit-for-thomas-mueller |access-date=3 December 2019 |website=FC Bayern Munich}}</ref> *[[უეფა-ს სუპერთასი]]ს მატჩის საუკეთესო მოთამაშე: 2020 *უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის სეზონის გუნდის წევრი: [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა 2019–20|2019–20]]<ref>{{Cite news |date=28 August 2020 |title=UEFA Champions League Squad of the Season |publisher=UEFA.com |url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/0260-103d6b6179e6-7a1932c7a58c-1000--uefa-champions-league-squad-of-the-season |access-date=28 August 2020}}</ref> *ბუნდესლიგის სეზონის გუნდის წევრი: 2017–18,<ref>{{Cite news |date=30 May 2018 |title=CONFIRMED 2017/18 Bundesliga FIFA 18 Team of the Season! |publisher=Bundesliga |url=https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/fifa-18-ultimate-team-of-the-season-james-rodriguez-reus-lewandowski-pulisic-479371.jsp |access-date=30 May 2018}}</ref> 2019–20,<ref>{{Cite news |date=28 August 2020 |title=Bundesliga Fantasy Manager Team of the Season 2019/20 |publisher=Bundesliga |url=https://www.bundesliga.com/en/bundesliga/news/fantasy-manager-team-of-the-season-2019-20-lewandowski-sancho-werner-11789 |access-date=2 September 2020}}</ref> 2020–21<ref>{{Cite news |date=15 May 2021 |title=The 2020/21 Bundesliga Team of the Season! |publisher=Bundesliga |url=https://www.bundesliga.com/en/bundesliga/news/team-of-the-season-2021-vote-fifa-21-ea-sports-haaland-lewandowski-overview-4204 |access-date=17 May 2021}}</ref> *ბუნდესლიგის თვის საუკეთესო მოთამაშე: იანვარი 2022<ref>{{Cite web |title=Nkunku, Sosa, Angelino, Lewandowski, Marmoush and Kalajdzic nominated for March Bundesliga Player of the Month |url=https://www.bundesliga.com/en/bundesliga/news/player-of-the-month-vote-fifa-22-ea-sports-21-22-season-17213 |access-date=2022-04-07 |website=bundesliga.com - the official Bundesliga website |language=en}}</ref> *VDV-ს ბუნდესლიგის სეზონის წევრი: 2009–10, 2015–16, 2017–18, 2020–21 *''kicker-ის ბუნდესლიგის სეზონის გუნდის წევრი'': 2012–13, 2015–16, 2019–20,<ref>{{Cite web |date=3 July 2020 |title=Sechsmal Bayern, einmal Gladbach: Die kicker-Elf der Saison (2019/20) |url=https://www.kicker.de/778646/slideshow |access-date=3 September 2020 |publisher=kicker |language=de}}</ref> 2020–21 * მიუნხენის „ბაიერნის“ სეზონის მოთამაშე: 2021–22<ref>{{cite news |date=28 June 2022 |title=Thomas Müller is the 2021/22 FC Bayern Player of the Season |publisher=FC Bayern Munich |url=https://fcbayern.com/en/news/2022/06/mueller-player-of-the-season |access-date=28 June 2022}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Thomas Müller}} * {{ოფიციალური|http://www.esmuellertwieder.de/}} * {{twitter|esmuellert_}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{მიუნხენის ბაიერნის შემადგენლობა}} {{გერმანიის შემადგენლობა 2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{გერმანიის შემადგენლობა 2012 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{გერმანიის შემადგენლობა 2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{გერმანიის შემადგენლობა 2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{გერმანიის შემადგენლობა 2018 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{გერმანიის შემადგენლობა 2020 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ბომბარდირები}} {{DEFAULTSORT:მიულერი, თომას}} [[კატეგორია:დაბადებული 1989]] [[კატეგორია:დაბადებული 13 სექტემბერი]] [[კატეგორია:გერმანელი ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:გერმანიის მესამე ლიგის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:გერმანიის ბუნდესლიგის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ბაიერნი II-ის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:მიუნხენის ბაიერნის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:გერმანიის ნაკრების ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2018 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:მსოფლიო ჩემპიონები ფეხბურთში]] [[კატეგორია:2020 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] ljt4n84x81tj2y3r5uyjk0soejb6otl 4407857 4407647 2022-08-17T08:33:31Z InternetArchiveBot 124291 გადარჩენა 7 წყაროების და მონიშვნა 0 მკვდრად.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ჯეო|ჯეო]].|15|08|2022}} {{ინფოდაფა ფეხბურთელის ბიოგრაფია |სახელი = თომას მიულერი |სურათი = 2019147201815 2019-05-27 Fussball 1.FC Kaiserslautern vs FC Bayern München - Sven - 1D X MK II - 2718 - B70I1018 (cropped).jpg |სურათის ზომა = |წარწერა = |სრული სახელი = |დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1989|9|13}} |დაბადების ადგილი = [[ვაილჰაიმი]], [[გერმანია]] |სიმაღლე = 185 [[სმ]] |პოზიცია = [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]],<br />[[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |მიმდინარე კლუბი = [[ბაიერნი (საფეხბურთო კლუბი)|ბაიერნი]] |ნომერი = 25 |ახალგაზრდული წელი1 = 1993–2000 |ახალგაზრდული კლუბი1= TSV Pähl |ახალგაზრდული წელი2 = 2000–2008 |ახალგაზრდული კლუბი2 = [[ბაიერნი (საფეხბურთო კლუბი)|ბაიერნი]] |წელი1 = 2008–2009 |კლუბი1 = [[ბაიერნი (საფეხბურთო კლუბი)|ბაიერნი II]] |მატჩი1 = 35 |გოლი1 = 16 |წელი2 = 2008– |კლუბი2 = [[ბაიერნი (საფეხბურთო კლუბი)|ბაიერნი]] |მატჩი2 = 389 |გოლი2 = 131 |ეროვნული წელი1 = 2010– |ეროვნული ნაკრები1 = [[გერმანიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|გერმანია]] |ეროვნული მატჩი1 = 110 |ეროვნული გოლი1 = 42 |მედლის თარგები = |კლუბი-განახლება = 29 აპრილი, 2021 |ეროვნული ნაკრები-განახლება = 19 ნოემბერი, 2021 }} '''თომას მიულერი''' ({{lang-de|Thomas Müller}}; დ. [[13 სექტემბერი]], [[1989]], [[ვაილჰაიმი]], [[ბავარია]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] [[ფეხბურთელი]], [[გერმანიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|გერმანიის ეროვნული ნაკრებისა]] და [[ბაიერნი (საფეხბურთო კლუბი)|მიუნხენის „ბაიერნის"]] [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|შემტევი ნახევარმცველი]]. ==საკლუბო კარიერა== ===ადრეული კარიერა=== მიულერმა ახალგაზრდულ დონეზე თამაში 10 წლის ასაკში, TSV Pähl-ში დაიწყო.<ref name="Muller claims he turned down ">{{Cite news |last=Lynch |first=David |date=20 August 2014 |title=Muller claims he turned down 'astronomical' Man United offer |publisher=[[Manchester Evening News]] |url=http://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/transfer-news/muller-claims-turned-down-astronomical-7642557 |access-date=20 August 2014}}</ref> [[2000]] წელს იგი მშობლიური ადგილიდან 50 კმ-ით დაშორებულ მიუნხენში, ბუნდესლიგის მკვიდრ „ბაიერნში“ გადაბარგდა.<ref name="FCBprofile" /> „ბაიერნის“ აკადემიაში მან დიდი პროგრესი განიცადა და 19-წლამდელთა ბუნდესლიგაში [[2007]] წელს გუნდთან ერთად მეორე ადგილი დაიკავა.<ref>{{Cite web |title=Biografie |url=http://team.dfb.de/de/das-team/mittelfeld/thomas-mueller/biografie/page/1378.html?1313584142 |access-date=17 August 2014 |publisher=DFB |language=de}}</ref> ===მიუნხენის „ბაიერნი“=== მისი დებიუტი „ბაიერნის“ სარეზერვო გუნდში [[2008]] წლის მარტში, რეგიონალიგაში, „უნტერხახინგთან“ შეხვედრაში შედგა, სადაც მან მოედანზე სტეფან ფიურნსტერი შეცვალა,<ref>{{Cite web |title=Spiele von Thomas Müller in 2007/2008 |trans-title=Appearances by Thomas Müller in the 2007–2008 season |url=http://www.fussballdaten.de/spieler/muellerthomas/2008/ |access-date=28 January 2010 |publisher=fussballdaten.de |language=de}}</ref> სადაც გოლის გატანაც მოახერხა. 2007–08 წლების სეზონში რეგიონალიგაში მიულერმა კიდევ 2 შეხვედრა ჩაატარა,<ref name="2007–08 season">{{Cite web |title=Müller, Thomas |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2007-08/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html |access-date=21 February 2014 |publisher=kicker |language=de}}</ref> რა დროსაც პარალელურად თამაშობდა „ბაიერნის“ 19 წლამდელთა გუნდში. შემდეგ სეზონში მიულერი ახლადშექმნილ მესამე ლიგაში გადასული „ბაიერნის“ სარეზერვო გუნდის ერთ-ერთ ლიდერად ჩამოყალიბდა, ჩაატარა 32 შეხვედრა,<ref name="fussballdaten0809">{{Cite web |title=Spiele von Thomas Müller in 2008/2009 |trans-title=Appearances by Thomas Müller in the 2008–2009 season |url=http://www.fussballdaten.de/spieler/muellerthomas/2009/ |access-date=28 January 2010 |publisher=fussballdaten.de |language=de}}</ref> სადაც 15 გოლის გატანა მოახერხა.<ref name="Spieler-Statistik 2008/09">{{Cite web |title=Müller, Thomas |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2008-09/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html |access-date=21 February 2014 |publisher=kicker |language=de}}</ref><ref>{{Cite web |title=Torjäger der 3. Liga 2008/2009 |trans-title=3rd Liga Top Goalscorers 2008–2009 |url=http://www.fussballdaten.de/dritteliga/2009/statistik/#Tore |access-date=28 January 2010 |publisher=fussballdaten.de |language=de}}</ref> ====2008–09 წლების სეზონი==== მიულერი ძირითად გუნდში იურგენ კლინსმანის მწვრთნელობის დროს დაწინაურდა. თავდაპირველად ითამაშა სეზონის წინ გამართულ ამხანაგურ შეხვედრებში,<ref>{{Cite web |date=31 July 2008 |title=Polished Bayern send out signal to rivals |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/matchreport/2008/17116.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090319023228/http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/matchreport/2008/17116.php |archive-date=19 March 2009 |publisher=Bayern Munich}}</ref><ref>{{Cite web |date=5 August 2008 |title=Below-strength FCB undone by wily Italians |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/matchreport/2008/17167.php |access-date=28 January 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> რის შემდეგაც [[2008]] წლის [[15 აგვისტო]]ს [[ბუნდესლიგა]]ში „ჰამბურგთან“ შეხვედრაში მისი დებიუტი შედგა. მან შეხვედრის ბოლო 10 წუთში მოედანზე [[მიროსლავ კლოზე]] შეცვალა.<ref>{{Cite web |date=15 აგვისტო 2008 |title=Trochowski belohnt Hamburger Moral |trans-title=Trochowski rewards Hamburg's team spirit |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2008-09/1/863397/spielanalyse_bayern-muenchen-14_hamburger-sv-12.html |access-date=23 ივნისი 2011 |website=[[Kicker (sports magazine)|kicker]] |language=de}}</ref><ref name="champions1210" /> მიულერმა ამ სეზონში ბუნდესლიგაში კიდევ 3 შეხვედრა ჩაატარა,<ref name="fussballdaten0809" /> რის შემდეგაც [[2009]] წლის 10 მარტს უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის შეხვედრაში „სპორტინგთან“ მატჩის 72-ე წუთზე [[ბასტიან შვაინშტაიგერი]] შეცვალა. მატჩი მიუნხენელთა გამარჯვებით, 7–1 დასრულდა. მიულერმა გოლის შეგდება მოახერხა, „ბაიერნმა“ კი ორი მატჩის ჯამში 12–1 გაიმარჯვა.<ref>{{Cite web |date=10 March 2009 |title=Bayern's deadly dozen piles on humiliation for Sporting Lisbon |url=https://www.theguardian.com/football/2009/mar/10/championsleague-bayernmunich?INTCMP=SRCH |access-date=23 June 2011 |website=[[The Guardian]]}}</ref> 2009 წლის თებერვალში მიულერმა თანაგუნდელ ჰოლგერ ბაცდუბერთან ერთად ორწლიანი კონტრაქტი გააფორმა ძირითად გუნდთან (რომელიც 2009–10 წლების სეზონიდან ამოქმედდა).<ref>{{Cite web |date=16 February 2009 |title=Badstuber und Müller unterschreiben |trans-title=Badstuber and Müller sign |url=http://www.fcbayern.t-home.de/de/aktuell/news/2009/18613.php |access-date=31 January 2010 |publisher=Bayern Munich |language=de}}</ref> ====2009–10 წლების სეზონი==== სეზონის დასაწყისში მიულერი მზად იყო როგორც გაიჯარებისთვის, ისე გუნდიდან წასვლისთვის რათა ძირითადი შემადგენლობის მოთამაშე ყოფილიყო.<ref name="champions1210" /> „ბაიერნში“ ლუის ვან გაალის დანიშვნის შემდეგ მიულერი პირველი გუნდის შემადგენლობაში დამკვიდრებას იწყებს.<ref name="fussballdaten0910">{{Cite web |title=Spiele von Thomas Müller in 2009/2010 |url=http://www.fussballdaten.de/spieler/muellerthomas/2010/ |access-date=31 January 2010 |publisher=fussballdaten.de |language=de}}</ref> თავდაპირველ შეხვედრებში ის რეგულარულად გამოდიოდა ცვლილებაზე. [[2009]] წლის 12 სექტემბერს მოედანზე შემოსვლის შემდეგ პრინციპულ მეტოქეს, დორტმუნდის „ბორუსიას“ დუბლი გაუტანა, და გუნდს 5–1 გამარჯვებაში დაეხმარა.<ref>{{Cite web |date=23 June 2011 |title=Ribery dankt es van Gaal |trans-title=Ribery is grateful to Van Gaal |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2009-10/5/938068/spielanalyse_borussia-dortmund-17_bayern-muenchen-14.html |access-date=31 January 2010 |website=kicker |language=de}}</ref> სამი დღის შემდეგ მან კიდევ ერთხელ მოახერხა დუბლის გატანა, ამჯერად მან უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგაზე ჰაიფას „მაკაბის“ კარი აიღო, და გუნდს 3–0 გამარჯვებაში დაეხმარა.<ref>{{Cite web |date=15 September 2009 |title=Filippo Inzaghi double gives Milan the edge over Marseille |url=https://www.theguardian.com/football/2009/sep/16/champions-league-round-up-juventus-milan-bayern |access-date=23 June 2011 |website=The Guardian}}</ref> სექტემბერში წარმატებული გამოსვლის შემდეგ ბუნდესლიგის თვის საუკეთსო მოთამაშედ დასახელდა.<ref>{{Cite web |date=27 May 2010 |title=Ein kleiner Trost: Mit dem 3. Titel ans Kap |trans-title=A small consolation: to the Cape with a third title |url=http://www.kicker.de/fussball/bundesliga/startseite/artikel/307466/ |access-date=7 September 2011 |publisher=kicker |language=de}}</ref> დაიმსახურა თანამემამულის, გერმანიის ნაკრებისა და „ბაიერნის“ ლეგენდარული თავდამსხმელის, [[გერდ მიულერი]]ს ქება.<ref>{{Cite web |date=29 September 2009 |title=Muller slams Germany forwards |url=https://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/news/newsid=1109280/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110726033813/http://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/news/newsid=1109280/index.html |archive-date=26 July 2011 |access-date=31 January 2010 |publisher=[[FIFA]] |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110726033813/http://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/news/newsid=1109280/index.html |archivedate=26 ივლისი 2011 }}</ref> „ჰაიფასთან“ დუბლის შემდეგ, თითქმის ყველა შეხვედრაში ძირითად შემადგენლობაში ხვდებოდა,<ref name="soccernet">{{Cite web |title=Thomas Müller |url=http://soccernet.espn.go.com/player/_/id/123465/thomas-muller?cc=5739 |access-date=7 September 2011 |publisher=[[ESPN]]}}</ref> გამოტოვა მხოლოდ ერთი შეხვედრა, უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგაზე, „ბორდოს“ წინააღმდეგ, ამის მიზეზი კი დისკვალიფიკაცია იყო. <ref>{{Cite web |date=3 November 2009 |title=Gourcuff bringt die Bayern an den Abgrund |trans-title=Gourcuff brings Bayern towards the abyss |url=http://www.kicker.de/news/fussball/chleague/spielrunde/champions-league/2009-10/4/988041/spielanalyse_bayern-muenchen-14_girondins-bordeaux-974.html |access-date=23 June 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> „ბორდოსთან“ ჩატარებულ წინა შეხვედრაში მიულერი შეხვედრიდან გააძევეს.<ref>{{Cite web |date=21 October 2009 |title=Bayern unterliegen im Kuriositätenkabinett |trans-title=Bayern lose in curious match |url=http://www.kicker.de/news/fussball/chleague/spielrunde/champions-league/2009-10/3/988036/spielanalyse_girondins-bordeaux-974_bayern-muenchen-14.html |access-date=23 June 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> [[2010]] წლის თებერვალში მიულერმა „ბაიერნთან“ კონტრაქტი [[2013]] წლამდე გაახანგრძლივა.<ref>{{Cite news |date=5 February 2010 |title=Van Buyten commits future to Bayern |publisher=[[UEFA]] |url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=1445430.html |access-date=11 February 2010}}</ref> სეზონის მეორე ნახევარში, მიულერმა განაგრძო გუნდის ძირითად მოთამაშედ ჩამოყალიბება.<ref name="fussballdaten0910" /> მიულერი თამაშობდა ცენტრფორვარდად, ფლანგებიდან კი [[ფრანკ რიბერი]] და [[არიენ რობენი]] უმაგრებდნენ ზურგს. [[2010]] წლის აპრილში გაუტანა „შალკეს“, შეხვედრა ანგარიშით 2–1 დასრულდა.<ref>{{Cite web |last=Honigstein |first=Raphael |author-link=Raphael Honigstein |date=3 April 2010 |title=Self-congratulatory Bayern Munich reclaim top spot |url=https://www.theguardian.com/football/blog/2010/apr/05/bayern-munich-schalke |access-date=24 June 2011 |website=The Guardian}}</ref> ბუნდესლიგის ბოლო ტურში მიულერმა კარიერაში პირველი ჰეთ-თრიკი გაიტანა,<ref>{{Cite web |date=2 May 2010 |title=Müller to keep on dreaming |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2010/23303.php |access-date=4 May 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> „ბოხუმთან“ 3–1 მოგებულ შეხვედრაში რითაც „ბაიერნმა“ ჩემპიონობის მოპოვების შანსები გაიმყარა.<ref>{{Cite web |last=Honigstein |first=Raphael |author-link=Raphael Honigstein |date=1 May 2010 |title=Schalke find something beautiful in being second best |url=https://www.theguardian.com/football/blog/2010/may/03/schalke-bundesliga-runners-up |access-date=24 June 2011 |website=The Guardian}}</ref> „ბაიერნმა“ ჩემპიონობა ოფიციალურად გაინაღდა, ერთი კვირის შემდეგ, „ჰერტასთან“ გამართულ შეხვედრაში, რომელიც მიუნხენელთა გამარჯვებით 3–1 დასრულდა,<ref>{{Cite web |last=Honigstein |first=Raphael |author-link=Raphael Honigstein |date=10 May 2010 |title=Two-day parties, tears, fights and farewells mark Bundesliga finale |url=https://www.theguardian.com/football/blog/2010/may/10/bundesliga-finale-bayern-munich |access-date=24 June 2011 |website=The Guardian}}</ref><ref name="champions">{{Cite web |date=8 May 2010 |title=Champions Munich finish with a flourish |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/matchreport/2010/23368.php |access-date=8 May 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> სადაც მიულერმა თამაში სასტარტო შემადგენლობაში ჩაატარა.<ref>{{Cite web |date=8 May 2010 |title=Robben setzt den letzten Akzent zum 22. Titel |url=https://www.kicker.de/938327/aufstellung/hertha-bsc-29/bayern-muenchen-14 |access-date=30 June 2020 |website=kicker.de |language=de}}</ref> ამ სეზონში მან ბუნდესლიგის 34-ვე მატჩი ჩაატტარა,<ref name="2009–10 season">{{Cite web |title=Müller, Thomas |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2009-10/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html |access-date=21 February 2014 |publisher=kicker |language=de}}</ref> საიდანაც 29 ძირითად შემადგენლბაში დაიწყო, მოახერხა 13 გოლის გატანა და 11 საგოლე გადაცემის გაკეთება.<ref name="fussballdaten0910" /> შემდეგ კვირას გუნდმა [[გერმანიის საფეხბურთო თასი]]ს ფინალში ითამაშა. ბრემენის „ვერდერთან“ შეხვედრაში, რომელიც მიუნხენელთა გამარჯვებით 4–0 დასრულდა, მიულერმა დუბლის გატანა მოახერხა.<ref name="2010cupfinal">{{Cite web |date=15 May 2010 |title=Erneute Bayern-Party in Berlin |trans-title=Another Bayern party in Berlin |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2009-10/6/1000000/spielanalyse_werder-bremen-4_bayern-muenchen-14.html |access-date=24 June 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> ჯამში მიულერმა ტურნირზე 4 გოლის გატანა და 2 საგოლე გადაცემის გაკეთება მოახერხა, რითაც ტურნირის ბომბარდირი გახდა.<ref>{{Cite web |date=15 May 2010 |title=Torjäger des DFB-Pokals 2009/2010 |trans-title=Top goalscorers of the German cup 2009–10 |url=http://www.fussballdaten.de/dfb/2010/statistik/#Tore |access-date=15 May 2010 |publisher=fussballdaten.de |language=de}}</ref> „ბაიერნმა“ სეზონი ტრებლით დაასრულა, მაგრამ მარცხი იწვნია „[[სანტიაგო ბერნაბეუ (სტადიონი)|სანტიაგო ბერნაბეუზე]]“ გამართულ უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის ფინალში. მილანის „ინტერმა“ ბაიერნი დიეგო მილიტოს დუბლით დაამარცხა. მიულერი მიუნხენელთა სასტარტო შემადგენლობაში იყო და გატანის რეალური შანსიც ჰქონდა, მაგრამ მისი დარტყმა [[ჟულიო სეზარი|ჟულიო სეზარმა]] მოიგერია.<ref name="CLfinal2010">{{Cite web |date=22 May 2010 |title=Inter win Champions League final as Diego Milito downs Bayern Munich |url=https://www.theguardian.com/football/2010/may/22/inter-champions-league-final-bayern |access-date=24 June 2011 |website=The Guardian}}</ref> მიულერი მარცხის გამო იმედგაცრუებული დარჩა,<ref name="champions1210" /> მაგრამ მისი პირველი სეზონი როგორც ძირითადი გუნდის წევრის, წარმატებული გამოდგა. მიულერმა ყველა ტურნირზე 52 შეხვედრაში 19 გოლი გაიტანა. <ref name="fussballdaten0910" /> გამოკითხვის შედეგად სპორტულმა ჟურნალმა „kicker“-მა, 2009–10 წლების სეზონის საუკეთესო ახალბედა მოთამაშედ დაასახელა.<ref name="newcomer">{{Cite web |date=31 May 2010 |title=Müller ist 'Aufsteiger der Saison' |trans-title=Müller is newcomer of the year |url=http://www.fcbayern.t-home.de/de/aktuell/news/2010/23660.php |access-date=1 June 2010 |publisher=Bayern Munich |language=de}}</ref> დასახულდა ბუნდესლიგის სეზონის სიმბოლური გუნდის წევრად.<ref>{{Cite web |date=13 July 2010 |title=Bayern men dominate 2009–10 players' awards |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2010/24064.php |access-date=16 July 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> მიულერი აფასებს ვან გაალს, რადგან მან უდიდესი როლი ითამაშა მის წარმატებაში, ეს იყო მწვრთნელი რომელიც მუდმივად უწყობდა ხელს ახალგაზრდების დაწინაურებას ძირითად გუნდში, მან ეს რეპუტაცია ჯერ კიდევ [[აიაქსი (საფეხბურთო კლუბი)|„აიაქსში“]] მუშაობისას გაამყარა. აღსანიშნავი იყო ფრაზა "''Müller spielt bei mir immer''" ("ჩემთან ერთად, მიულერი ყოველთვის ითამაშებს").<ref name="immer">{{Cite web |date=7 November 2010 |title="Müller spielt immer"? Nimmer! |trans-title="Müller always plays?" Never! |url=http://www.abendzeitung-muenchen.de/inhalt.fc-bayern-mueller-spielt-immer-nimmer.36bf05b5-9f65-4592-a123-8f1090078a85.html |access-date=24 August 2011 |publisher=Abendzeitung München |language=de}}</ref> საპასუხოდ კი მიულერი აღწერდა ვან გაალს როგორც „გენიოს ტექნიკოსს“ და მწვრთნელს რომელიც „მოთამაშეებს ყოველ ჯერზე აუმჯობესებს“.<ref name="champions1210" /> ====2010–11 წლების სეზონი==== [[File:Thomas Müller in Saint-Peterburg, 18 May 2011.png|thumb|upright|მიულერი მიუნხენის „ბაიერნის“ რიგებში, [[სანქტ-პეტერბურგი]], [[რუსეთი]], [[2011]] წლის მაისი]] მიულერი მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის შემდგომი დასვენებიდან დაბრუნდა, რათა „ბაიერნთან“ კონტრაქტი [[2015]] წლამდე გაეხანგრძლივებინა.<ref>{{Cite web |date=6 August 2010 |title=Müller extends stay at Bayern until 2015 |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2010/24549.php |access-date=7 August 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> „ბაიერნის“ სხვა მსოფლიო ჩემპიონატის მონაწილე წევრებთან ერთად წინასასეზონო პერიოდის გამოტოვება მოუწია.<ref>{{Cite web |date=2 August 2010 |title=First pre-season session for World Cup stars |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2010/24471.php |access-date=7 August 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> [[7 აგვისტო]]ს დაბრუნების შემდგომ პირველი შეხვედრა ჩაატარა, სადაც გერმანიის საფეხბურთო სუპერთასზე „ბაიერნი“ „შალკეს“ დაუპირსპირდა.<ref name="WM-Helden Müller und Klose treffen">{{Cite news |date=7 August 2010 |title=WM-Helden Müller und Klose treffen |language=de |work=kicker |url=http://www.kicker.de/d-supercup-fb-1/2010/1/1003714/spielbericht_bayern-muenchen-14_fc-schalke-04-2.html |access-date=21 February 2014}}</ref> მიულერმა შეხვედრა ძირითად შემადგენლობაში დაიწყო, გახსნა ანგარიში და გუნდს 2–0 გამარჯვებაში დაეხმარა.<ref>{{Cite web |date=7 August 2010 |title=Bayern holen den ersten Titel |trans-title=Bayern take the first title |url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2009/index.php?f=0000159886.php |access-date=29 July 2011 |publisher=[[Bundesliga]] |language=de}}</ref> ორი კვირის შემდეგ მან გაიტანა „ვოლფსბურგის“ წინააღმდეგ გამართულ საშინაო შეხვედრაში, რომელიც მიუნხენელთა გამარჯვებით, 2–1 დასრულდა.<ref>{{Cite web |date=20 August 2010 |title=Schweinsteiger der Matchwinner zum Auftakt |trans-title=Schweinsteiger the match-winner from the start |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2010-11/1/1013222/spielbericht_bayern-muenchen-14_vfl-wolfsburg-24.html |access-date=20 August 2010 |website=kicker |language=de}}</ref> მიულერმა სეზონის პირველ ნახევარში ყველა მატჩი ძირითად შემადგენლობაში დაიწყო,<ref name="fussballdaten1011">{{Cite web |title=Spiele von Thomas Müller in 2010/2011 |url=http://www.fussballdaten.de/spieler/muellerthomas/2011/ |access-date=1 November 2014 |publisher=fussballdaten.de |language=de}}</ref> მაგრამ ვერ მოახერხა წინა სეზონების მსგავსი შედეგების დადება,<ref name="fussballdaten1011" /> რის გამოც სათადარიგოთა სკამზე გადაინაცვლა,<ref name="immer" /> და აგვისტოში ლუი ვან გაალისგან ამასთან დაკავშირებით მითითებასაც იღებს, მას შემდეგ რაც „კაიზერსლაუტერთან“ გოლის გატანის მარტივი შანსი გაანიავა.<ref name="champions1210" /><ref>{{Cite web |date=27 August 2010 |title=1. FC Kaiserslautern – Bayern München 2:0, 1. Bundesliga, Saison 2010/11, 2.Spieltag – Spielanalyse |trans-title=1. FC Kaiserslautern 2–0 Bayern München, Bundesliga season 2010–11, matchday 2 – match report |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2010-11/2/1013255/spielanalyse_1-fc-kaiserslautern-37_bayern-muenchen-14.html |access-date=1 January 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> ის ფილოსოფიურ ჭრილში ხედავდა ფორმიდან ამოვარდნის საკითხს,<ref name="2010review">{{Cite web |date=28 December 2010 |title=Müller's marvellous year |url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2010/27350.php |access-date=1 January 2011 |publisher=Bayern Munich}}</ref> თუმცა რვა უგოლო თამაშის შემდეგ ლიგაზე, 27 ნოემბერს მიულერმა მოახერხა ფრანკფურტის „აინტრახტის“ კარის აღება;<ref>{{Cite web |date=27 November 2010 |title=Müller nutzt Nikolovs Patzer |trans-title=Müller takes advantage of Nikolov's blunder |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2010-11/14/1013356/spielanalyse_bayern-muenchen-14_eintracht-frankfurt-32.html |access-date=29 July 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> მიულერმა მოახერხა ზედზიედ გაეტანა „შტუტგარტის“ წინააღმდეგ გამართულ შეხვედრებში, როგორც ჩემპიონატში, ისე თასზე.<ref>{{Cite web |date=19 December 2010 |title=Gomez und Müller als kongeniales Duo |trans-title=Gomez and Müller – A Symbiotic Partnership |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2010-11/17/1013386/spielanalyse_vfb-stuttgart-11_bayern-muenchen-14.html |access-date=29 July 2011 |website=kicker |language=de}}</ref><ref>{{Cite web |date=22 December 2010 |title=Rasse, Klasse und erneut Tore satt in Stuttgart |trans-title=Pace, class and more goals in a packed game in Stuttgart |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2010-11/3/1123293/spielanalyse_vfb-stuttgart-11_bayern-muenchen-14.html |access-date=29 July 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> These goals took his tally to eight goals in all competitions<ref name="fussballdaten1011" /> [[15 სექტემბერი|15 სექტემბერს]] [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა|უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის]] შეხვედრაში გაუტანა „რომას“ და გუნდს 2–0 გამარჯვებაში დაეხმარა.<ref name="champions1210">{{Cite journal |date=December 2010 |title=The Müller's tale |journal=Champions Magazine |publisher=UEFA |issue=44 |pages=26–29}}</ref><ref>{{Cite web |date=16 September 2010 |title=Van Gaal thrilled by Müller's textbook strike |url=http://www.fcbayern.telekom.de/en/news/news/2010/25411.php |access-date=19 December 2010 |publisher=Bayern Munich}}</ref> მიულერმა სეზონის მეორე ნახევარი კარგ ფორმაში დაიწყო, მაგრამ მას მცირე დაპირსპირება მოუვიდა [[არიენ რობენი|არიენ რობენთან]]. არიენ რობენი გაბრაზდა მისი რეაქციის გამო, რაც ნიდერლანდელმა საჯარიმო დარტყმა ცუდად შეასრულა, ბრემენის „ვერდერთან“ შეხვედრაში რომელიც მიუნხენელთა უპირატესობით და 3–1 გამარჯვებით დასრულდა.<ref>{{Cite web |date=30 January 2011 |title=Robben hits out at Muller |url=http://soccernet.espn.go.com/news/story/_/id/873168/arjen-robben-hits-out-at-thomas-muller-following-bayern-row?cc=5739 |access-date=31 January 2011 |publisher=[[ESPN Soccernet]]}}</ref> მიულერმა ამ სეზონშიც ყველა მატჩში ითამაშა და<ref name="2010–11 season">{{Cite web |title=Müller, Thomas |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2010-11/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html |access-date=21 February 2014 |publisher=kicker |language=de}}</ref> თავი 19 გოლს (12 ლიგაზე) მოუყარა,<ref>{{Cite web |title=Thomas Müller |url=http://www.espnfc.com/player/123465/thomas-muller?season |access-date=20 June 2014 |publisher=ESPN FC}}</ref> მაგრამ „ბაიერნისთვის“ ეს სეზონი ნაკლებ წარმატებული იყო. გუნდმა ბუნდესლიგაში გამოსვლა მესამე ადგილზე დაასრულა,<ref>{{Cite web |date=14 May 2011 |title=1. Bundesliga: Spielpaarungen, Tabelle und Ergebnisse der Saison 2010/11 am 34. Spieltag |trans-title=Bundesliga: fixtures, table and results of the 2010–11 season on the 34th matchday |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2010-11/spieltag.html |access-date=18 May 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> გერმანიის თასის ნახევარფინალში კი „შალკესთან“ დამარცხდა.<ref>{{Cite web |date=2 March 2011 |title=Raul trifft einmal, Neuer hält alles – Bayern k.o. |trans-title=One goal from Raul, and Neuer unbeatable: Bayern are knocked out |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2010-11/5/1129750/spielanalyse_bayern-muenchen-14_fc-schalke-04-2.html |access-date=18 May 2011 |website=kicker |language=de}}</ref> უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის 1/16 ფინალში „ბაიერნი“ მილანის „ინტერთან“ დამარცხდა. მიუნხენელებმა „[[სან სირო]]ზე“ 1–0 იმარჯვეს, მეორე დაპირსპირებაში კი მიულერმა გაიტანა, და ორი მატჩის ჯამში ტაბლოზე ანგარიში 3–1 on დაფიქსრიდა, მაგრამ 88-ე წუთზე „ინტერმა“ მატჩის ბედის შეცვლა მოახერხა, და ორი მატჩის ჯამში ანგარიში გაათანაბრა 3–3. სტუმრად გატანილი გოლის წესის წყალობით შემდეგ ეტაპზე სწორედ მილანის „ინტერი“ გავიდა.<ref>{{Cite web |last=Starcevic |first=Nesha |date=15 March 2011 |title=Goran Pandev strikes late as Inter leave Bayern Munich devastated again |url=https://www.theguardian.com/football/2011/mar/15/bayern-munich-internazionale-champions-league |access-date=18 May 2011 |website=The Guardian}}</ref> მიულერის მენტორი ვან გაალი კრიტიკის ქარ-ცეცხლში გაეხვა, მას დაუწუნეს როგორც ტაქტიკური სქემები, ისე სატრანსფერო და სასელექციო პოლიტიკა.<ref>{{Cite web |last=Honigstein |first=Raphael |author-link=Raphael Honigstein |date=14 April 2011 |title=Van Gaal's failings were many |url=http://sportsillustrated.cnn.com/2011/writers/raphael_honigstein/04/14/vangaal.bayern/index.html |access-date=28 August 2011 |publisher=[[Sports Illustrated]]}}</ref> მალევე ვან გაალი მწვრთნელის პოსტზე [[იუპ ჰაინკესი|იუპ ჰაინკესმა]] ჩაანაცვლა.<ref>{{Cite web |date=10 April 2011 |title=Louis van Gaal sacked by Bayern Munich |url=https://www.theguardian.com/football/2011/apr/10/louis-van-gaal-bayern-munich |access-date=18 May 2011 |website=The Guardian}}</ref> ====2011–12 წლების სეზონი==== [[გერმანიის საფეხბურთო თასი]]ს პირველ შეხვედრაში მიულერმა „მატჩის საუკეთსო მოთამაშის“ ჯილდო მოიპოვა. მან ორი თერთმეტმეტრიანი მოიპოვა რომლები ზუსტად მარიო გომესმა და ბასტიან შვაინშტაიგერმა შეაგდეს. მატჩის მიწურულს თომასმა თავადაც გაიტანა და გუნდს „აინტრახტ ბრაუნშვეიგთან“ 3–0 დამაჯერებელი გამარჯვება მოაპოვებინა.<ref>{{Cite web |date=1 August 2011 |title=Müller bestraft Braunschweiger Ungeschicktheit |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2011-12/1/1140230/spielbericht_eintracht-braunschweig-41_bayern-muenchen-14.html |access-date=4 January 2012 |publisher=kicker.de |language=de}}</ref> ამის შემდეგ მიულერს ხუთი მატჩის ჩატარება დასჭირდა ბუნდესლიგაში პირველი გოლის შესაგდებად. მან „შალკე 04“-თან 2–0 მოგებულ შეხვედრაში გაიტანა. ამის შემდეგ მიულერმა გუნდის შემდეგ საშინაო თამაშშიც გაიტანა, სადაც მიუნხენელებმა 3–0 იმარჯვეს. [[2011]] წლის 26 ნოემბერს მიულერმა გახსნა ანგარიშით „ინგოლშტადთან“ 6–0 მოგებულ სათასო შეხვედრაში.<ref>{{Cite web |date=26 November 2011 |title=Pechvogel Pisot öffnet den Bayern das Tor |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2011-12/2/1260356/spielanalyse_bayern-muenchen-14_fc-ingolstadt-04-7659.html |access-date=4 January 2012 |publisher=kicker.de |language=de}}</ref> მიულერი მოხვდა ფიფა-ს ოქროს ბურთის ნომინანტებს შორის.<ref>{{Cite web |date=1 November 2011 |title=Men's shortlists for FIFA Ballon d'Or Gala 2011 revealed |url=https://www.fifa.com/ballondor/media/newsid=1535258/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111103105607/http://www.fifa.com/ballondor/media/newsid=1535258/index.html |archive-date=3 November 2011 |access-date=4 January 2012 |publisher=FIFA.com |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111221040029/http://www.fifa.com/ballondor/media/newsid%3D1535258/index.html |archivedate=21 დეკემბერი 2011 }}</ref> 10 და 15 იანვრს მიულერმა ორ ამხანაგურ თამაშში სამი გოლი გაიტანა, გაუტანა დუბლი ინდოეთის ეროვნულ საფეხბურთო ნაკრებს (რომელთანაც „ბაიერნმა“ 4–0 იმარჯვა),<ref>{{Cite web |date=10 January 2012 |title=Brace for Müller as FCB ease past India |url=http://www.fcbayern.telekom.de/en/news/matchreport/2012/33006.php?fcb_sid=5212e2fd9b807008ab856a15fe2d41b9 |access-date=16 January 2012 |publisher=FC Bayern Munich}}</ref> და ერთი გოლი შეუგდო „როტ-ვეიფ ენფურტს“, „ბაიერნმა“ ეს შეხვედრაც დამაჯერებლად 4–0 მოიგო<ref>{{Cite web |date=15 January 2012 |title=FCB ease past Erfurt in perfect final warm-up |url=http://www.fcbayern.telekom.de/en/news/matchreport/2012/33051.php |access-date=16 January 2012 |publisher=FC Bayern Munich}}</ref> თომასმა „შტუტგარტთან“ სათასო შეხვედრაში ორი საგოლე გადაცემა მიითვალა. On 11 February, Bayern played 1. FC Kaiserslautern and Müller ended a goal drought lasting since 24 September 2011 with a header in their 2–0 victory.<ref>{{Cite web |date=12 February 2012 |title=Müller: Erst Torschütze, dann Spaßvogel |url=http://www.merkur-online.de/sport/fc-bayern/spassvogel-mueller-war-selbst-ueberrascht-1597961.html |access-date=17 February 2012 |publisher=merkur-online.de |language=de}}</ref> On 31 March 2012, Müller played his 100th [[Bundesliga|Bundesliga game]] against [[1. FC Nürnberg]].<ref>{{Cite web |date=31 March 2012 |title=Lahm und Müller jubilieren |trans-title=Lahm and Müller celebrate |url=http://www.fcbayern.telekom.de/de/aktuell/news/2012/34226.php |access-date=31 March 2012 |publisher=FC Bayern Munich |language=de}}</ref><ref>{{Cite web |title=Thomas Müller |url=http://www.bundesliga.de/en/liga/clubs/fc-bayern-muenchen/index.php?firsttab=kader&player=37903 |access-date=31 March 2012 |publisher=Bundesliga}}</ref> On 19 May 2012, Müller scored the opening goal in the 83rd minute of the [[2012 UEFA Champions League Final|Champions League final]] against [[Chelsea F.C.|Chelsea]] with a powerful header, before being substituted for defender [[Daniel Van Buyten]] moments later. Bayern, however, then conceded a late equaliser, and would go on to lose the final on penalties. Müller stated post match how dissatisfied he was about the amount of time he had spent on the bench recently,<ref name="Muellerdissatisfied">{{Cite news |date=8 June 2012 |title=Teams alerted as Muller reveals Bayern anger |work=[[ESPN (UK)]] |url=http://www.espn.co.uk/football/sport/story/154396.html |access-date=9 June 2012}}</ref> although also expressed his desire to stay at Bayern in spite of this.<ref name=Muellerdissatisfied/> During the season, Müller had scored seven goals in 34 league matches, two goals in five German Cup matches, and two goals in 14 Champions League matches.<ref name="2011–12 season">{{Cite web |title=Müller, Thomas |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2011-12/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html |access-date=21 February 2014 |publisher=kicker |language=de}}</ref> ====2012–13 წლების სეზონი==== ====2013–14 წლების სეზონი==== ====2014–15 წლების სეზონი==== ====2015–16 წლების სეზონი==== ====2016–17 წლების სეზონი==== ====2017–18 წლების სეზონი==== ====2018–19 წლების სეზონი==== ====2019–20 წლების სეზონი==== ====2020–21 წლების სეზონი==== ====2021–22 წლების სეზონი==== == სანაკრებო კარიერა == ===2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი=== ===ევრო 2012=== ===2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი=== ===ევრო 2016=== ===2018 წლის მსოფლიო საფეხხურთო ჩემპიონატი 2018=== ===ნაკრებიდან დათხოვნა=== ===დაბრუნება ნაკრებში და თამაში ევრო 2020-ზე=== ==სტატისტიკა== ===საკლუბო=== {{updated|14 აგვისტო 2022}} {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ მატჩები და გოლები კლუბის, სეზონის და ტურნირის მიხედვით |- !rowspan="2"|კლუბი !rowspan="2"|სეზონი !colspan="3"|ლიგა !colspan="2"|თასი !colspan="2"|ევროპა !colspan="2"|სხვა !colspan="2"|ჯამი !rowspan="2"|{{Tooltip|Ref.|Reference}} |- !დივიზონი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="3"|ბაიერნი II |2007–08 |რეგიონალიგა |3||1||colspan="2"|—||colspan="2"|—||colspan="2"|—||3||1 |<ref> [http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2007-08/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html Kicker] </ref> |- |2008–09 |მესამე ლიგა |32||15||colspan="2"|—||colspan="2"|—||colspan="2"|—||32||15 |<ref> [http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2008-09/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html Kicker] </ref> <ref> [http://www.worldfootball.net/player_summary/thomas-mueller/2/ Worldfootball] </ref> |- !colspan="2"|ჯამი !35!!16!!colspan="2"|—!!colspan="2"|—!!colspan="2"|—!!35!!16!! |- |rowspan="16"|[[ბაიერნი (საფეხბურთო კლუბი)|ბაიერნი]] |2008–09 |[[ბუნდესლიგა]] |4||0||0||0||1<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League">Appearances in [[UEFA Champions League]]</ref>||1||colspan="2"|—||5||1 |<ref> [http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2008-09/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html Kicker] </ref> <ref> [http://www.worldfootball.net/player_summary/thomas-mueller/2/ Worldfootball] </ref> |- |2009–10 |ბუნდესლიგა |34||13||6||4||12<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||2||colspan="2"|—||52||19 |<ref> [http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2009-10/39317/vereinsspieler_thomas-mueller.html Kicker] </ref> |- |2010–11 |ბუნდესლიგა |34||12||5||3||8<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||3||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" >[[გერმანიის საფეხბურთო სუპერთასი]]</ref>||1||48||19 |<ref name="2010–11 season" /><ref name="Thomas Müller » Club matches" /> |- |2011–12 |ბუნდესლიგა |34||7||5||2||14<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||2||colspan="2"|—||53||11||<ref name="2011–12 season" /> |- |2012–13 |ბუნდესლიგა |28||13||5||1||13<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||8||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||1||47||23 |<ref name="2012–13 season" /><ref name="Thomas Müller » Club matches" /> |- |2013–14 |ბუნდესლიგა |31||13||5||8||12<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||5||3<ref group="lower-alpha" name="Club World Cup">Appearances in DFL-Supercup, [[UEFA Super Cup]] and [[FIFA Club World Cup]]</ref>||0||51||26 |<ref name="Thomas Müller » Club matches" /><ref name="2013–14 season" /> |- |2014–15 |ბუნდესლიგა |32||13||5||1||10<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||7||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||0||48||21 |<ref name="2014–15 season" /> |- |2015–16 |ბუნდესლიგა |31||20||5||4||12<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||8||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||0||49||32 |<ref name="Thomas Müller » Club matches" /><ref name="2015–16 season" /> |- |2016–17 |ბუნდესლიგა |29||5||3||0||9<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||3||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||1||42||9 |<ref name="Thomas Müller » Club matches" /><ref name="2016–17 season" /> |- |2017–18 |ბუნდესლიგა |29||8||5||4||10<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||3||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||0||45||15 |<ref name="2017 German Super Cup" /><ref name="2017–18 season" /> |- |2018–19 |ბუნდესლიგა |32||6||6||3||6<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||0||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||0||45||9 |<ref name="2018 German Super Cup" /><ref name="2018–19 season" /> |- |2019–20 |ბუნდესლიგა |33||8||6||2||10<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||4||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||0||50||14 |<ref name="Sancho glänzt in doppelter Rolle: BVB gewinnt Supercup">{{Cite web |date=3 August 2019 |title=Sancho glänzt in doppelter Rolle: BVB gewinnt Supercup |url=https://www.kicker.de/4574262/spielbericht/borussia-dortmund-17/bayern-muenchen-14 |access-date=3 August 2019 |website=kicker.de |language=de}}</ref><ref name="2019–20 season">{{Cite web |title=Thomas Müller |url=https://www.kicker.de/thomas-mueller-39317/spieler/dfb-pokal/2019-20/bayern-muenchen-14 |access-date=23 August 2020 |website=kicker.de |language=de}}</ref> |- |2020–21 |ბუნდესლიგა |32||11||2||1||9<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||2||3<ref group="lower-alpha" name="Club World Cup" />||1||46||15 |<ref name="2020–21 season">{{Cite web |title=Thomas Müller |url=https://www.kicker.de/thomas-mueller/spieler/bundesliga/2020-21/fc-bayern-muenchen |access-date=22 May 2021 |website=kicker.de |language=de}}</ref> |- |2021–22 |ბუნდესლიგა |32||8||2||0||10<ref group="lower-alpha" name="UEFA Champions League" />||4||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||1||45||13 |<ref name="2021–22 season">{{Cite web |title=Thomas Müller |url=https://www.kicker.de/thomas-mueller/spieler | access-date = 14 May 2022 |website=kicker.de |language=de}}</ref> |- |2022–23 |ბუნდესლიგა |2||1||0||0||0||0||1<ref group="lower-alpha" name="German Super Cup" />||0||3||1 | |- !colspan="2"|ჯამი !417!!138!!60!!33!!136!!52!!16!!5!!629!!228!! |- !colspan="3"|კარიერა !452!!154!!60!!33!!136!!52!!16!!5!!664!!244!! |} ===საერთაშორისო=== {{updated|match played 14 June 2022}}<ref>{{Cite web |title=Thomas Müller |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/39317/nationalspieler_thomas-mueller.html |access-date=8 June 2018 |website=kicker.de |language=de}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ მატჩები და გოლები ეროვნული ნაკრებისა და წლის მიხედვით |- !ეროვნული ნაკრები!!წელი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="14"|[[გერმანიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|გერმანია]] |- |2010||12||5 |- |2011||13||5 |- |2012||13||0 |- |2013||9||6 |- |2014||15||10 |- |2015||6||5 |- |2016||15||5 |- |2017||6||1 |- |2018||11||1 |- |2019||0||0 |- |2020||0||0 |- |2021||10||4 |- |2022||6||2 |- !colspan="2"|Total!!116!!44 |} :''As of match played 14 June 2022. Scores and results list Germany's goal tally first.''<ref name="rsssf">{{Cite web |date=22 January 2019 |title=Thomas Müller – Goals in International Matches |url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/thmueller-intlg.html |access-date=5 October 2017 |publisher=RSSSF}}</ref><ref name="NFT">{{Cite web |title=Müller, Thomas |url=http://www.national-football-teams.com/player/36374/Thomas_Mueller.html |access-date=26 March 2018 |website=National Football Teams}}</ref> {|class="wikitable sortable" |+ List of international goals scored by Thomas Müller |- ! No. !! Date !! Venue !! Opponent !! Score !! Result !! Competition |- | align=center| 1 || 13 June 2010 || [[Moses Mabhida Stadium]], [[Durban]], South Africa || {{fb|AUS}} || align=center| 3–0 || align=center| 4–0 || [[2010 FIFA World Cup Group D|2010 FIFA World Cup]] |- | align=center| 2 || rowspan="2" | 27 June 2010 || rowspan="2" | [[Free State Stadium]], [[Bloemfontein]], South Africa || rowspan="2" | {{fb|ENG}} || align=center| 3–1 || rowspan="2" align=center| 4–1 | rowspan="2" |2010 FIFA World Cup |- | align=center| 3 || align=center| 4–1 |- | align=center| 4 || 3 July 2010 || [[Cape Town Stadium]], [[Cape Town]], South Africa || {{fb|ARG}} || align=center| 1–0 || align=center| 4–0 |2010 FIFA World Cup |- | align=center| 5 || 10 July 2010 || [[Nelson Mandela Bay Stadium]], [[Port Elizabeth]], South Africa || {{fb|URU}} || align=center| 1–0 || align=center| 3–2 |2010 FIFA World Cup |- | align=center| 6 || rowspan="2" | 26 March 2011 || rowspan="2" | [[Fritz-Walter-Stadion]], [[Kaiserslautern]], Germany || rowspan="2" | {{fb|KAZ}} || align=center| 2–0 || rowspan="2" align=center| 4–0 || rowspan="2" | [[UEFA Euro 2012 qualifying Group A|UEFA Euro 2012 qualification]] |- | align=center| 7 || align=center| 3–0 |- | align=center| 8 || 7 October 2011 || [[Türk Telekom Stadium]], [[Istanbul]], Turkey || {{fb|TUR}} || align=center| 2–0 || align=center| 3–1 |UEFA Euro 2012 qualification |- | align=center| 9 || 11 November 2011 || [[Olimpiyskiy National Sports Complex]], [[Kyiv]], Ukraine || {{fb|UKR}} || align=center| 3–3 || align=center| 3–3 || [[Exhibition game#Association football|Friendly]] |- | align=center| 10 || 15 November 2011 || [[Volksparkstadion]], [[Hamburg]], Germany || {{fb|NED}} || align=center| 1–0 || align=center| 3–0 |Friendly |- | align=center| 11 || 6 February 2013 || [[Stade de France]], [[Saint-Denis, Seine-Saint-Denis|Saint-Denis]], France || {{fb|FRA}} || align=center| 1–1 || align=center| 2–1 |Friendly |- | align=center| 12 || rowspan="2" | 22 March 2013 || rowspan="2" | [[Astana Arena]], [[Astana]], Kazakhstan || rowspan="2" | {{fb|KAZ}} || align=center| 1–0 || rowspan="2" align=center| 3–0 || rowspan="2" | [[2014 FIFA World Cup qualification – UEFA Group C|2014 FIFA World Cup qualification]] |- | align=center| 13 || align=center| 3–0 |- | align=center| 14 || 14 August 2013 || [[Fritz-Walter-Stadion]], [[Kaiserslautern]], Germany || {{fb|PAR}} || align=center| 2–2 || align=center| 3–3 || Friendly |- | align=center| 15 || 6 September 2013 || [[Allianz Arena]], [[Munich]], Germany || {{fb|AUT}} || align=center| 3–0 || align=center| 3–0 || 2014 FIFA World Cup qualification |- | align=center| 16 || 10 September 2013 || [[Tórsvøllur]], [[Tórshavn]], [[Faroe Islands]] || {{fb|FAR}} || align=center| 3–0 || align=center| 3–0 |2014 FIFA World Cup qualification |- | align=center| 17 || 1 June 2014 || [[Borussia-Park]], [[Mönchengladbach]], Germany || {{fb|CMR}} || align=center| 1–1 || align=center| 2–2 || Friendly |- | align=center| 18 || rowspan=3 | 16 June 2014 || rowspan=3 | [[Itaipava Arena Fonte Nova]], [[Salvador, Bahia|Salvador]], Brazil || rowspan=3 |{{fb|POR}} || align=center| 1–0 || rowspan="3" align=center| 4–0 || rowspan="3" | [[2014 FIFA World Cup Group G|2014 FIFA World Cup]] |- | align=center| 19 || align=center| 3–0 |- | align=center| 20 || align=center| 4–0 |- | align=center| 21 || 26 June 2014 || [[Itaipava Arena Pernambuco]], [[Recife]], Brazil || {{fb|USA}} || align=center| 1–0 || align=center| 1–0 |2014 FIFA World Cup |- | align=center| 22 || 8 July 2014 || [[Mineirão]], [[Belo Horizonte]], Brazil || {{fb|BRA}} || align=center| 1–0 || align=center|[[Brazil v Germany (2014 FIFA World Cup)|7–1]] |2014 FIFA World Cup |- | align=center| 23 || rowspan="2" | 7 September 2014 || rowspan="2" | [[Westfalenstadion]], [[Dortmund]], Germany || rowspan="2" |{{fb|SCO}} || align=center| 1–0 || rowspan="2" align=center| 2–1 || rowspan="2" | [[UEFA Euro 2016 qualifying Group D|UEFA Euro 2016 qualification]] |- | align=center| 24 || align=center| 2–1 |- | align=center| 25 || rowspan="2" | 14 November 2014 || rowspan="2" | [[Stadion Nürnberg]], [[Nuremberg]], Germany || rowspan="2" |{{fb|GIB}} || align=center| 1–0 || rowspan="2" align=center| 4–0 | rowspan="2" |UEFA Euro 2016 qualification |- | align=center| 26 || align=center| 2–0 |- | align=center| 27 || 29 March 2015 || [[Boris Paichadze Dinamo Arena]], [[Tbilisi]], Georgia || {{fb|GEO}} || align=center| 2–0 || align=center| 2–0 |UEFA Euro 2016 qualification |- | align=center| 28 || 4 სქქტემბერი 2015 || [[Stadion am Bornheimer Hang]], [[Frankfurt]], Germany || {{fb|POL}} || align=center| 1–0 || align=center| 3–1 |[[ევრო 2016]]-ის შესარჩევი |- | align=center| 29 || rowspan="2" | 7 სექტემბერი 2015 || rowspan="2" | ჰამდენ პარკი, [[გლაზგო]], [[შოტლანდია]]|| rowspan="2" |{{fb|SCO}} || align=center| 1–0 || rowspan="2" align=center| 3–2 | rowspan="2" |[[ევრო 2016]]-ის შესარჩევი |- | align=center| 30 || align=center| 2–1 |- | align=center| 31 || 11 ოქტომბერი 2015 || [[Red Bull Arena (Leipzig)|Red Bull Arena]], [[Leipzig]], Germany || {{fb|GEO}} || align=center| 1–0 || align=center| 2–1 |[[ევრო 2016]]-ის შესარჩევი |- | align=center| 32 || 4 ივნისი 2016 || [[Arena AufSchalke]], [[Gelsenkirchen]], Germany || {{fb|HUN}} || align=center| 2–0 || align=center| 2–0 || Friendly |- | align=center| 33 || rowspan="2" | 4 სექტემბერი 2016 || rowspan="2" | [[Ullevaal Stadion]], [[Oslo]], Norway || rowspan="2" |{{fb|NOR}} || align=center| 1–0 || rowspan="2" align=center| 3–0 || rowspan="2" | [[2018 FIFA World Cup qualification – UEFA Group C|2018 FIFA World Cup qualification]] |- | align=center| 34 || align=center| 3–0 |- | align=center| 35 || rowspan="2" | 8 ოქტომბერი 2016 || rowspan="2" | ვოლკსპარკსტადიონი, ჰამბურგი, [[გერმანია]] || rowspan="2" |{{fb|CZE}} || align=center| 1–0 || rowspan="2" align=center| 3–0 | rowspan="2" |2018 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის შესარჩევი |- | align=center| 36 || align=center| 3–0 |- | align=center| 37 || 26 მარტი 2017 || თოფიქ ბაჰრამოვის სტადიონი, [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] || {{fb|AZE}} || align=center| 2–1 || align=center| 4–1 |2018 FIFA World Cup qualification |- | align=center| 38 || 23 March 2018 || [[Merkur Spiel-Arena]],<ref group="lower-alpha">The stadium was known as Esprit Arena in 2018.</ref> [[Düsseldorf]], Germany || {{fb|ESP}} || align=center| 1–1 || align=center| 1–1 || Friendly |- | align=center| 39 || 7 June 2021 |Merkur Spiel-Arena, Düsseldorf, Germany|| {{fb|LVA}} || align=center| 3–0 || align=center| 7–1 |Friendly |- | align=center| 40 || 8 October 2021 || Volksparkstadion, Hamburg, Germany || {{fb|ROM}} || align=center| 2–1 || align=center| 2–1 || [[2022 FIFA World Cup qualification – UEFA Group J|2022 FIFA World Cup qualification]] |- | align=center| 41 || rowspan="2" | 11 November 2021 || rowspan="2" | [[Volkswagen Arena]], Wolfsburg, Germany || rowspan="2" | {{fb|LIE}} || align=center| 6–0 || rowspan="2" align=center| 9–0 | rowspan="2" |2022 FIFA World Cup qualification |- | align=center| 42 || align=center| 8–0 |- | align=center| 43 || 29 March 2022 || [[Johan Cruijff Arena]], [[Amsterdam]], Netherlands || {{fb|NED}} || align=center| 1–0 || align=center| 1–1 || Friendly |- | align=center| 44 || 14 June 2022 || [[Borussia-Park]], Mönchengladbach, Germany || {{fb|ITA}} || align=center| 3–0 || align=center| 5–2 || [[2022–23 UEFA Nations League A]] |} == მიღწევები == ===საკლუბო=== ; {{დროშანიშანი|გერმანია}} ბაიერნი * [[ბუნდესლიგა]] (11): 2009–10, 2012–13, 2013–14, 2014–15, 2015–16, 2016–17, 2017–18, 2018–19, 2019–20, <ref>{{cite web | url = https://www.espn.com/soccer/uefa-champions-league/story/4165270/bayern-munich-win-the-champions-league-how-social-media-reacted-to-the-bavarians-being-kings-of-europe | title = Bayern win the champions league | publisher = espn.com | date = | accessdate = 24 აგვისტო, 2020}}</ref> 2020–21, 2021–22 * [[გერმანიის საფეხბურთო თასი|გერმანიის თასი]] (6): 2009–10, 2012–13, 2013–14, 2015–16, 2018–19, 2019–20 * [[გერმანიის საფეხბურთო სუპერთასი|გერმანიის სუპერთასი]] (6): 2010, 2012, 2016, 2017, 2018, 2020 * [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]] (2): 2012–13, 2019–20<ref>{{Cite web |date=23 July 2020 |title=Bayern Munich win the Champions League: How social media reacted to the Bavarians being kings of Europe |url=https://www.espn.com/soccer/uefa-champions-league/story/4165270/bayern-munich-win-the-champions-league-how-social-media-reacted-to-the-bavarians-being-kings-of-europe |access-date=23 July 2020 |publisher=ESPN}}</ref> * [[უეფა-ს სუპერთასი]] (2): 2013, 2020 * [[ფიფა-ს მსოფლიო საკლუბო ჩემპიონატი]] (2): 2013, 2021<ref>{{Cite news |date=11 February 2021 |title=Pavard completes sextuple for dominant Bayern |work=FIFA.com |url=https://www.fifa.com/clubworldcup/news/amp/pavard-completes-sextuple-for-dominant-bayern |url-status=dead |access-date=11 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210211201846/https://www.fifa.com/clubworldcup/news/amp/pavard-completes-sextuple-for-dominant-bayern |archive-date=11 February 2021}}</ref> ===სანაკრებო=== ; {{დროშანიშანი|გერმანია}} გერმანია * [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი]]: [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2014|2014]] <br/> ''მესამე ადგილი'': [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2010|2010]] * [[ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატი]]: მესამე ადგილი: [[ევრო 2012|2012]], [[ევრო 2016|2016]] ===ინდივიდუალური=== *2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ოქროს ბუცის მფლობელი: [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2010|2010]]<ref> [https://web.archive.org/web/20120317212405/http://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/awards/goldenboot/index.html Golden Boot 2010] </ref> *მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის საუკეთესო ახალგაზრდა ფეხბურთელი: [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2010|2010]]<ref> [https://web.archive.org/web/20101228024831/http://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/awards/bestyoungplayer/news/newsid=1272513/index.html Young Player 2010] </ref> *მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ყველა ვარსკვლავის გუნდი: [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2010|2010]]<ref>{{cite web |url=https://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/statistics/castrolindex/topeleven.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20110211083633/https://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/statistics/castrolindex/topeleven.html |title=2010 FIFA World Cup South Africa™ statistics |publisher=FIFA |archive-date=11 February 2011 |access-date=2 September 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110211083633/https://www.fifa.com/worldcup/archive/southafrica2010/statistics/castrolindex/topeleven.html |archivedate=11 თებერვალი 2011 }}</ref> *მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ვერცხლის ბუცი: [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2014|2014]]<ref name=FIFAWCSB&SB /><ref name=FIFAWCSB&SB2 /> *მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ვერცხლის ბურთი: [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2014|2014]]<ref name="FIFAWCSB&SB">{{Cite web |date=6 October 2014 |title=Thomas Muller receives his World Cup awards |url=https://www.fifa.com/worldcup/photos/galleries/y=2014/m=10/gallery=thomas-muller-receives-his-world-cup-awards-2454229.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141011210909/http://www.fifa.com/worldcup/photos/galleries/y=2014/m=10/gallery=thomas-muller-receives-his-world-cup-awards-2454229.html |archive-date=11 October 2014 |access-date=15 February 2018 |website=FIFA.com |publisher=Fédération Internationale de Football Association (FIFA) |quote=Thomas Mueller (C) receives the adidas silver Ball as second best player of the FIFA World Cup 2014™ and the adidas silver boot for the second best goalscorer of the World Cup from Herbert Hainer, CEO adidas group (L) and his Brother Simon Mueller (R) at the adidas headquarter in Herzogenaurach. |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141011210909/http://www.fifa.com/worldcup/photos/galleries/y=2014/m=10/gallery=thomas-muller-receives-his-world-cup-awards-2454229.html |archivedate=11 ოქტომბერი 2014 }}</ref><ref name="FIFAWCSB&SB2">{{Cite web |date=6 October 2014 |title=Muller receives World Cup honours |url=https://www.fifa.com/worldcup/news/y=2014/m=10/news=muller-receives-world-cup-honours-2454235.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006210728/http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2014/m=10/news=muller-receives-world-cup-honours-2454235.html |archive-date=6 October 2014 |access-date=15 February 2018 |website=FIFA.com |publisher=Fédération Internationale de Football Association (FIFA) |quote=Muller was recognised by FIFA's Technical Study Group (TSG) for his impressive performances at the world's greatest football competition, receiving the adidas Silver Ball as the World Cup's second-best player. [...] With five goals and three assists, he also secured the adidas Silver Boot as the second-highest goalscorer at the 2014 World Cup, having previously won the Golden Boot in South Africa four years earlier. |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006210728/http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2014/m=10/news=muller-receives-world-cup-honours-2454235.html |archivedate=6 ოქტომბერი 2014 }}</ref> *მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ყველა ვარსკვლავის გუნდის წევრი: 2014<ref>{{Cite web |title=Castrol Index Top 11 |url=https://www.fifa.com/worldcup/statistics/castrol-index/top11.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140621231333/http://www.fifa.com/worldcup/statistics/castrol-index/top11.html |archive-date=21 June 2014 |access-date=17 August 2014 |publisher=FIFA.com |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141219115801/http://www.fifa.com/worldcup/statistics/castrol-index/top11.html |archivedate=19 დეკემბერი 2014 }}</ref> *მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის „ოცნების გუნდის“ წევრი: 2014<ref>{{Cite web |title=The Dream Team |url=https://www.fifa.com/worldcup/games/dream-team/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140528003307/http://www.fifa.com/worldcup/games/dream-team/index.html |archive-date=28 May 2014 |access-date=17 August 2014 |publisher=FIFA.com |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140815233941/http://www.fifa.com/worldcup/games/dream-team/index.html |archivedate=15 აგვისტო 2014 }}</ref> *მსოფლიო ფეხბურთის წლის საუკეთესო ახალგაზრდა მოთამაშე: 2010<ref name="WS2010">{{Cite web |date=16 December 2010 |title=Xavi voted World Soccer Player of the Year |url=http://www.worldsoccer.com/news/xavi-voted-world-soccer-player-of-the-year |access-date=17 December 2010 |publisher=[[World Soccer (magazine)|World Soccer]]}}</ref> *ბრავოს ჯილდო: 2010<ref>{{Cite web |title=The Bravo Award |url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/bravo-awards.html |access-date=13 February 2010 |publisher=[[RSSSF]]}}</ref> *VDV-ს სეზონის საუკეთესო ახალწვეული: 2010 * [[გერმანიის საფეხბურთო თასი]]ს საუკეთესო ბომბარდირი: 2010, 2014 *ბავარიული ღირსების ორდენი: 2019<ref>{{Cite web |date=3 December 2019 |title=Thomas Müller awarded Bavarian Order of Merit |url=https://fcbayern.com/en/news/2019/12/bavarian-order-of-merit-for-thomas-mueller |access-date=3 December 2019 |website=FC Bayern Munich}}</ref> *[[უეფა-ს სუპერთასი]]ს მატჩის საუკეთესო მოთამაშე: 2020 *უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის სეზონის გუნდის წევრი: [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა 2019–20|2019–20]]<ref>{{Cite news |date=28 August 2020 |title=UEFA Champions League Squad of the Season |publisher=UEFA.com |url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/0260-103d6b6179e6-7a1932c7a58c-1000--uefa-champions-league-squad-of-the-season |access-date=28 August 2020}}</ref> *ბუნდესლიგის სეზონის გუნდის წევრი: 2017–18,<ref>{{Cite news |date=30 May 2018 |title=CONFIRMED 2017/18 Bundesliga FIFA 18 Team of the Season! |publisher=Bundesliga |url=https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/fifa-18-ultimate-team-of-the-season-james-rodriguez-reus-lewandowski-pulisic-479371.jsp |access-date=30 May 2018}}</ref> 2019–20,<ref>{{Cite news |date=28 August 2020 |title=Bundesliga Fantasy Manager Team of the Season 2019/20 |publisher=Bundesliga |url=https://www.bundesliga.com/en/bundesliga/news/fantasy-manager-team-of-the-season-2019-20-lewandowski-sancho-werner-11789 |access-date=2 September 2020}}</ref> 2020–21<ref>{{Cite news |date=15 May 2021 |title=The 2020/21 Bundesliga Team of the Season! |publisher=Bundesliga |url=https://www.bundesliga.com/en/bundesliga/news/team-of-the-season-2021-vote-fifa-21-ea-sports-haaland-lewandowski-overview-4204 |access-date=17 May 2021}}</ref> *ბუნდესლიგის თვის საუკეთესო მოთამაშე: იანვარი 2022<ref>{{Cite web |title=Nkunku, Sosa, Angelino, Lewandowski, Marmoush and Kalajdzic nominated for March Bundesliga Player of the Month |url=https://www.bundesliga.com/en/bundesliga/news/player-of-the-month-vote-fifa-22-ea-sports-21-22-season-17213 |access-date=2022-04-07 |website=bundesliga.com - the official Bundesliga website |language=en}}</ref> *VDV-ს ბუნდესლიგის სეზონის წევრი: 2009–10, 2015–16, 2017–18, 2020–21 *''kicker-ის ბუნდესლიგის სეზონის გუნდის წევრი'': 2012–13, 2015–16, 2019–20,<ref>{{Cite web |date=3 July 2020 |title=Sechsmal Bayern, einmal Gladbach: Die kicker-Elf der Saison (2019/20) |url=https://www.kicker.de/778646/slideshow |access-date=3 September 2020 |publisher=kicker |language=de}}</ref> 2020–21 * მიუნხენის „ბაიერნის“ სეზონის მოთამაშე: 2021–22<ref>{{cite news |date=28 June 2022 |title=Thomas Müller is the 2021/22 FC Bayern Player of the Season |publisher=FC Bayern Munich |url=https://fcbayern.com/en/news/2022/06/mueller-player-of-the-season |access-date=28 June 2022}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Thomas Müller}} * {{ოფიციალური|http://www.esmuellertwieder.de/}} * {{twitter|esmuellert_}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{მიუნხენის ბაიერნის შემადგენლობა}} {{გერმანიის შემადგენლობა 2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{გერმანიის შემადგენლობა 2012 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{გერმანიის შემადგენლობა 2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{გერმანიის შემადგენლობა 2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{გერმანიის შემადგენლობა 2018 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{გერმანიის შემადგენლობა 2020 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ბომბარდირები}} {{DEFAULTSORT:მიულერი, თომას}} [[კატეგორია:დაბადებული 1989]] [[კატეგორია:დაბადებული 13 სექტემბერი]] [[კატეგორია:გერმანელი ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:გერმანიის მესამე ლიგის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:გერმანიის ბუნდესლიგის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ბაიერნი II-ის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:მიუნხენის ბაიერნის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:გერმანიის ნაკრების ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2018 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:მსოფლიო ჩემპიონები ფეხბურთში]] [[კატეგორია:2020 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] jps5zylvf82nk97f5km8u3m8hc6p9mb 0 215793 4407601 4404795 2022-08-16T12:08:15Z Saliner 43215 /* მოიჯარეები და დაყოფა */ wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა შიმშილობა | შიმშილობის სახელი = დიდი შიმშილობა | შიმშილობის ადგილობრივი სახელი = an Gorta Mór | სურათი 1 = Irish potato famine Bridget O'Donnel.jpg | სურათის წარწერა 1 = ბრიჯეტ ო'დონელი თავის ორ გოგოსთან ერთად დიდი შიმშილობის პერიოდში, [[1849]] წ. | სურათის სიგანე 1 = 225px | სურათი 2 = | სურათის წარწერა 2 = | სურათის სიგანე 2 = | ქვეყანა = ირლანდია | მდებარეობა = ირლანდია | კოორდინატები = | პერიოდი = 1845 - 1852 | გადამეტებული სიკვდილიანობა= | ავადმყოფობით სიკვდილი = | სულ გარდაცვლილები = 1 მილიონი | სიკვდილიანობის შეფარდება = | დაკვირვებები = პოლიტიკური შიმშილობა, კარტოფილის პარაზიტები, [[მარცვლის კანონები]] | თეორია = | რელიეფი = [[ირლანდიის დიდი შიმშილობა#ქველმოქმედება|ნახეთ ქვევით]] | საკვების სუფთა იმპორტი = | დემოგრაფია = სიკვდილიანობის და ემიგრაციის შედეგად მოსახლეობის რაოდენობის 20-25%-მა იკლო | შედეგები = ქვეყნის დემოგრაფიული, პოლიტიკური და კულტურული ლანდშაფტის მკვეთრი ცვლა | მემორიალი = [http://www.tourclare.com/faminememorial.php/ირლანდიის შიმშილობის მემორიალი] | წინამორბედი = 1740-41 წლების ირლანდიის შიმშილობა | მემკვიდრე = ირლანდიის 1879 წლის შიმშილობა (An Gorta Beag) | შენიშვნები = }} '''დიდი შიმშილობა''' ({{lang-ga|an Gorta Mór}}) — პერიოდი [[ირლანდია (კუნძული)|ირლანდიის]] ისტორიაში, რომელიც გამოირჩეოდა მასობრივი შიმშილით, ავადმყოფობითა და ემიგრაციით, [[1845]]-დან [[1852]] წლამდე.{{sfn|Kinealy|1995|pp=xvi–ii}} ის [[ირლანდია (კუნძული)|ირლანდიის]] ფარგლებს გარეთ ასევე ცნობილია, როგორც '''ირლანდიის კარტოფილის შიმშილობა'''.{{sfn|O'Neill|2009|p=1}} [[ირლანდიური ენა|ირლანდიურ ენაზე]] მას ეწოდება ''an Gorta Mór'' („დიდი შიმშილობა“) ან ''Drochshaol'' („მძიმე დროება“). ამ პერიოდის ყველაზე მძიმე, 1847 წელი ცნობილია, როგორც „'''შავი '47'''“.<ref name="cuiv">Éamon Ó Cuív, [http://www.irishfamine.ie/wp-content/uploads/2015/11/2009-05-08-FINAL-speech-for-University-of-Toronto-Lecture.pdf]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200517204333/https://www.irishfamine.ie/wp-content/uploads/2015/11/2009-05-08-FINAL-speech-for-University-of-Toronto-Lecture.pdf |date=17 May 2020 }} {{lang|ga|An Gorta Mór}} – the impact and legacy of the Great Irish Famine</ref><ref>[https://www.bbc.co.uk/irish/articles/view/1186/english/ ''An Fháinleog''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200818134744/https://www.bbc.co.uk/irish/articles/view/1186/english/ |date=18 August 2020 }} Chapter 6. "{{lang|ga|drochshaol}}, while it can mean a hard life, or hard times, also, with a capital letter, has a specific, historic meaning: {{lang|ga|Bliain an Drochshaoil}} means The Famine Year, particularly 1847; {{lang|ga|Aimsir an Drochshaoil}} means the time of the Great Famine (1847–52)."</ref> შიმშილობის განმავლობაში გარდაიცვალა დაახლოებით 1 მილიონი ადამიანი და მილიონზე მეტი წავიდა ემიგრაციაში.{{sfn|Ross|2002|p=226}}, შედეგად ირლანდიის საერთო მოსახლეობამ იკლო 20-25%-ით, ზოგიერთ ქალაქში კი 1841-71 წლებში 67%-ითაც კი დაეცა.{{sfn|Kinealy|1994|p=357}}{{sfn|Kinealy|1994|p=357}}<ref>Census of Ireland 1871: Part I, Area, Population, and Number of Houses; Occupations, Religion and Education, Volume I, Province of Leinster, Based on decline in Drumbaragh Townland bet 1841 and 1871, p. 687. https://archive.org/details/op1249904-1001/page/n686/mode/1up</ref><ref name="irishcentral.com">Carolan, Michael. [https://www.irishcentral.com/roots/genealogy/eireanns-exiles-generations-secrets-separations Éireann's Exiles: Reconciling generations of secrets and separations.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210130085400/https://www.irishcentral.com/roots/genealogy/eireanns-exiles-generations-secrets-separations |date=30 January 2021 }} 3 April 2020. Accessed 15 January 2021.</ref> 1845 წლიდან 1855 წლამდე ირლანდია, ძირითადად პაკეტბოტებით, თუმცა ასევე ორთქლის გემებითა და [[ბარკი|ბარკებით]], დატოვე სულ მცირე 2,1 მილიონმა ადამიანმა, რაც მსოფლიო ისტორიაში ერთი კუნძულიდან მასობრივი გადასახლების ერთ-ერთი უდიდესი შემთხვევაა.<ref>James S. Donnelly Jr., The Great Irish Potato Famine (Thrupp, Stroud: Sutton Publishing, 2001) p. 181.</ref><ref>Hollett, David. Passage to the New World: packet ships and Irish famine emigrants, 1845–1851. United Kingdom, P.M. Heaton, 1995, p. 103.</ref> [[File:Phytophtora infestans-effects.jpg|thumb|[[ფიტოფტოროზი]]თ დაავადებული [[კარტოფილი]], რომელსაც ლპობის ტიპური ნიშნები აქვს.]] შიმშილობის უშუალო მიზეზი იყო [[კარტოფილი]]<nowiki/>ს დაავადება — [[ფიტოფტოროზი]], რომელმაც [[1840-იანები|1840-იანი წლების]] განმავლობაში დააინფიცირა კარტოფილის ნათესები მთელს ევროპაში, გამოიწვია 100 000-ზე მეტი ადამიანის გარდაცვალება ირლანდიის საზღვრებს გარეთ და დიდი გავლენა იქონია [[1848 წლის რევოლუციები|1848 წლის ევროპულ რევოლუციებზე]].{{sfn|Ó Gráda|2002|p=7}} ეკონომისტები ძირითადად თანხმდებიან, რომ [[1846]] წლის შემდეგ მდგომარეობის გაუარესებაში ბრალი მიუძღვის ბრიტანეთის ვიგების მთავრობის პროტექციონისტულ პოლიტიკას.<ref>{{Cite web |last=Thornton|first=Mark|date=2017-03-17 |title=What Caused the Irish Potato Famine? |url=https://mises.org/library/what-caused-irish-potato-famine |access-date=2022-06-06 |website=Mises Institute}}</ref><ref>{{harvnb|Woodham-Smith|1991|pp=410–411}}{{cite news |last=Donnelly |first=Jim |title=The Irish Famine |url=https://www.bbc.co.uk/history/british/victorians/famine_01.shtml |work=BBC History |date=17 February 2011 |access-date=20 December 2019 |archive-date=9 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191109095015/http://www.bbc.co.uk/history/british/victorians/famine_01.shtml |url-status=live }}</ref> სხვა გრძელვადიან მიზეზებად განიხილავენ ადგილზე არმცხოვრები მიწის მესაკუთრეების სისტემას{{sfn|Laxton|1997}}{{sfn|Litton|1994}} და ერთკულტურიან მოსავალზე, [[კარტოფილი|კარტოფილზე]] დამოკიდებულებას.{{sfn|Póirtéir|1995|p=19–20}}<ref name="ecologyandsociety.org">{{cite journal |last1=Fraser |first1=Evan D. G. |title=Social vulnerability and ecological fragility: building bridges between social and natural sciences using the Irish Potato Famine as a case study |journal=Conservation Ecology |date=30 October 2003 |volume=2 |issue=7 |url=https://www.ecologyandsociety.org/vol7/iss2/art9/ |access-date=28 May 2019 |archive-date=14 February 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200214050145/https://www.ecologyandsociety.org/vol7/iss2/art9/ |url-status=live}}</ref> დიდი შიმშილობა იყო [[ირლანდიის ისტორია|ირლანდიის ისტორიის]] გამყოფი.{{sfn|Kinealy|1995|p=xvii}} მან მთლიანად შეცვალა [[ირლანდია (კუნძული)|ირლანდიის]] დემოგრაფიული, პოლიტიკური და კულტურული ლანდშაფტი და გახდა მიზეზი ირლანდიის მოსახლეობის ერთსაუკუნოვანი კლებისა.<ref>{{cite journal |quote=..population declining dramatically from 8.2 million to 6.5 million between 1841 and 1851 and then declining gradually and almost continuously to 4.5 million in 1961 |doi=10.1080/00750778.2011.664806 |title=The online atlas of Irish population change 1841–2002: A new resource for analysing national trends and local variations in Irish population dynamics|journal=Irish Geography |volume=44 |issue=2–3 |pages=215–244 |year=2011 |last1=Kelly |first1=M. |last2=Fotheringham |first2=A. Stewart}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.historyireland.com/20th-century-contemporary-history/the-vanishing-irish-irelands-population-from-the-great-famine-to-the-great-war/|title=The Vanishing Irish: Ireland's population from the Great Famine to the Great War|date=28 January 2013|access-date=3 September 2018|archive-date=12 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200512153209/https://www.historyireland.com/20th-century-contemporary-history/the-vanishing-irish-irelands-population-from-the-great-famine-to-the-great-war/|url-status=live}}</ref><ref>K. H. Connell, ''The Population of Ireland 1750–1845'' (Oxford, 1951).</ref><ref>T. Guinnane, ''The Vanishing Irish: Households, Migration, and the Rural Economy in Ireland, 1850–1914'' (Princeton, 1997)</ref> შიმშილობა, როგორც ადგილობრივი [[ირლანდიელები]]ს, ასევე მათი დიასპორების ფოლკლორში აისახა და გახდა გამაერთიანებელი წერტილი სხვადასხვა ეროვნული მოძრაობების მთელს კუნძულზე, რომელიც მაშინ [[დიდი ბრიტანეთის და ირლანდიის გაერთიანებული სამეფო]]ს ნაწილი იყო. შიმშილობამდე არსებული დაძაბული ურთიერთობა ბევრ ირლანდიელსა და მათ მმართველ ბრიტანულ მთავრობას შორის კიდევ უფრო გაუარესდა შიმშილობის გამო, გამწვავდა ეთნიკური და რელიგიური დაძაბულობა და გაძლიერდა ნაციონალიზმი და რესპუბლიკანიზმი, როგორც [[ირლანდია (კუნძული)|ირლანდია]]ში, ისე [[ირლანდიური დიასპორა|ირლანდიურ დიასპორაში]] მთელი მსოფლიოს გარშემო. == მიზეზები და ხელშემწყობი ფაქტორები == 1801 წლის იანვარში გაფორმებული [[დიდი ბრიტანეთისა და ირლანდიის გაერთიანების აქტი|გაერთიანების აქტით]] ირლანდია გახდა [[დიდი ბრიტანეთისა და ჩრდილოეთ ირლანდიის გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებული სამეფოსგან]] პირდაპირ მართული, როგორც სამეფოს წევრი. აღმასრულებელი ხელისუფლების ძალაუფლება გადავიდა [[ირლანდიის ლორდ-ლეიტენანტი|ლორდ-ლეიტენანტისა]] და [[ირლანდიის მთავარი მდივანი|მთავარი მდივნის]] ხელში, რომლებიც დანიშნულნი იყვნენ ბრიტანეთის მთავრობის მიერ. ირლანდიამ [[თემთა პალატა (გაერთიანებული სამეფო)|გაერთიანებული სამეფოს თემთა პალატაში]] გააგზავნა 105 წევრი, ხოლო ირლანდიის წარმომადგენელმა პერებმა საკუთარი რიგებიდან აირჩიეს 28 პირი, რომლებიც სიცოცხლის ბოლომდე იქნებოდნენ [[ლორდთა პალატა (გაერთიანებული სამეფო)|ლორდთა პალატა]]ში. 1832 წლიდან 1859 წლამდე ირლანდიის წარმომადგენლების 70% მიწის მესაკუთრე ან მიწის მესაკუთრის შვილი იყო.{{sfn|Póirtéir|1995}} ირლანდიის ბრიტანეთთან გაერთიანების შემდგომი 40 წლის განმავლობაში, ბრიტანეთის ყოველი მომდევნო მთავრობა ებრძოდა ამ ქვეყნის მართვის პრობლემებს, რომელსაც, როგორც [[ბენჯამინ დიზრაელი]] 1844 წელს აღნიშნავს, ჰყავდა „''მშიერი მოსახლეობა, ადგილზე არმცხოვრები არისტოკრატია, უცხოელების მიერ დაარსებული [[ირლანდიის ეკლესია|პროტესტანტული ეკლესია]] და დამატებით, მსოფლიოში ყველაზე სუსტი აღმასრულებლები.''“{{sfn|Blake|1967|p=179}} ბრიტანელმა ისტორიკოსმა [[სესილ ვუდჰემ-სმითი|სესილ ვუდჰემ-სმითმა]] გამოითვალა, რომ 1801-დან 1845 წლამდე შექმნილი იყო 114 კომისია და 61 სპეციალური კომიტეტი, რომლებიც ირლანდიაში არსებულ მდგომარეობას იკვლევდნენ და „ყველა მათგანის აღმოჩენები, გამონაკლისის გარეშე გარდაუვალ კატასტროფას წინასწარმეტყველებდნენ; ირლანდია იყო შიმშილის ზღვარზე, მისი მოსახლეობა სწრაფად იზრდებოდა, სამუშაო ძალის სამი მეოთხედი უმუშევარი იყო, საბინაო პირობები - შემაძრწუნებელი, ხოლო ცხოვრების დონე - დაუჯერებლად დაბალი.“{{sfn|Woodham-Smith|1991|p=36}} === მიწათმფლობელები და მოიჯარეები === მე-18 საუკუნეში ირლანდიაში მიწის საკუთრების მართვისთვის ე.წ. „შუამავლების სისტემა“ დაინერგა. ქირის შეგროვება მემამულეების აგენტების, ანუ შუამავლების ხელში აღმოჩნდა. ეს მემამულეებისთვის რეგულარულ შემოსავალს უზრუნველყოფდა და ათავისუფლებდა მათ პირდაპირი პასუხისმგებლობისგან, ხოლო მოიჯარეებს შუამვლების მხრიდან ექსპლუატაციის პირისპირ ტოვებდა.{{sfn|Woodham-Smith|1991|p=22}} კათოლიკეები, რომელთა უმრავლესობა [[სიღარიბე|სიღარიბისა]] და დაუცველობის პირობებში ცხოვრობდა, მოსახლეობის 80%-ს შეადგენდა. სოციალური პირამიდის თავში იყო „დიდგვაროვანთა კლასი“, [[ინგლისელები|ინგლისური]] და [[ანგლო-ირლანდიელები|ანგლო-ირლანდიური]] ოჯახები, რომლებიც ფლობდნენ მიწის უდიდეს ნაწილსა და მეტ-ნაკლებად შეუფერხებელ ძალაუფლებას თავიანთ მოიჯარეებზე. მათი ზოგიერთი მამული ვრცელი იყო; მაგალითისთვის, [[ლუკანის გრაფი]] ფლობდა 60 000 აკრზე (240 კმ²) მეტს. ბევრი ასეთი მემამულე [[ინგლისი|ინგლისში]] ცხოვრობდა და წარმოადგენდა ე.წ. აბსენტ მემამულეს (Absentee landlord - ადგილზე არმყოფი მემამულე). გაღატაკებული მოიჯარეებისგან, რომლებსაც მოსავლის მოსაყვანად და საექსპორტო პირუტყვის მოსაშენებლად მინიმალურ ხელფასს უხდიდნენ, შეგროვებული ქირა ძირითადად [[ინგლისი|ინგლისში]] იგზავნებოდა.{{sfn|Laxton|1997}}{{sfn|Litton|1994}} [[1843]] წელს ბრიტანეთის მთავრობამ ჩათვალა, რომ ირლანდიაში მიწის საკითხი იყო ქვეყანაში უკმაყოფილების ძირითადი მიზეზი. მათ შექმნეს სამეფო კომისია, რომელსაც თავმჯდომარეობდა დევონის გრაფი, რათა გამოეკვლიათ მიწასთან დაკავშირებული კანონები. [[დენიელ ო’კონელი|დანიელ ო'კონელმა]] აღწერა ეს კომისია, როგორც „სრულიად მიკერძოებული“, რომელიც დაკომპლექტებული იყო მთლიანად მემამულეებისგან და არ ჰყავდა მოიჯარეების წარმომადგენელი.{{sfn|Woodham-Smith|1991|pp=20–21}} [[1845]] წლის თებერვალში, დევონის გრაფი აღნიშნავს: <blockquote>შეუძლებელი იქნება ადეკვატურად აღვწერო ის სიღატაკე, რომელსაც ისინი [ირლანდიელი მუშები და მათი ოჯახები] ჩვეულად და ჩუმად იტანენ... ქვეყნის ბევრ ნაწილში მათი ერთადერთი საკვები კარტოფილია, ერთადერთი სასმელი კი – წყალი... მათი ქოხმახები იშვიათად გამოდგება ამინდისაგან თავდასაცავად... საწოლი ან საბანი იშვიათი ფუფუნებაა... და თითქმის ყოველთვის ღორები და ნაკელი მათი ერთადერთი საკუთრებაა. {{sfn|Woodham-Smith|1991|p=24}}</blockquote> კომისიის წევრებმა დაასკვნეს, რომ მათ არ შეეძლოთ თავი შეეკავებინათ, ''„რომ არ გამოვხატოთ ძლიერი შთაბეჭდილება იმ მოთმინების და ამტანობის მიმართ, რომელსაც აჩვენებდა მუშათა კლასი ისეთი უფრო დიდი ტანჯვისას, როგორის ატანა, ჩვენი რწმენით, ევროპის არცერთ სხვა ქვეყანაში არ უწევთ.“''{{sfn|Woodham-Smith|1991|p=24}} კომისიამ დაადგინა, რომ სიტუაციაზე ძირითადი პასუხისმგებლობა მიწათმფლობელებსა და მოიჯარეებს შორის ცუდ ურთიერთობას ეკისრებოდა. არ არსებობდა მემკვიდრეობითი ლოიალობა, ფეოდალური კავშირი ან პატერნალიზმის შემამსუბუქებელი ტრადიცია, როგორც ეს არსებობდა ბრიტანეთში, რადგან [[ანგლო-ირლანდიელები|ანგლო-ირლანდიური]] არისტოკრატია, რომელმაც ჩაანაცვლა გელური არისტოკრატია მე-17 საუკუნეში, იყო განსხვავებული რელიგიის და ირლანდიისთვის ახალი. [[1800]] წელს კლერის გრაფი მემამულეების დახასიათებისას აღნიშნავს, რომ „კონფისკაცია მათი საერთო სახელწოდებაა“.{{sfn|Woodham-Smith|1991|p=21}} ისტორიკოს [[სესილ ვუდჰემ-სმითი]]ს მიხედვით, მემამულეები მიწას შემოსავლის წყაროდ მიიჩნევდნენ, საიდანაც რაც შეიძლება მეტი უნდა ამოეღოთ. როდესაც გლეხობა „წყნარი აღშფოთებით გამოხატავდა საკუთარ უკმაყოფილებას“ (კლერის გრაფის სიტყვებით), მემამულეები სოფელს მტრულად განწყობილ გარემოდ განიხილავდნენ საცხოვრებლად. ზოგი მემამულე საკუთარ მამულებს ცხოვრებაში ერთხელ ან ორჯერ თუ სტუმრობდა, თუკი საერთოდ აკეთებდა ამას.{{sfn|Woodham-Smith|1991|p=21}} ირლანდიიდან მიღებული ქირა ძირითადად მის ფარგლებს გარეთ იხარჯებოდა. მხოლოდ 1842 წელს, [[£]]6 000 000 გავიდა ირლანდიიდან {{sfn|Woodham-Smith|1991|p=21}}<ref group="კომ.">დაახლოებით, £600 მილიონი 2021 წლისათვის.</ref> შუამავლის უნარიანობა იზომებოდა იმ ქირის შემოსავლით, რომლის ამოღებასაც ის მოიჯარისგან შეძლებდა.{{sfn|Woodham-Smith|1991|p = 22}} ისინი კომისიის წინაშე აღწერეს, როგორც „მიწის ზვიგენები“, „სისხლისმწოველები“ და „ტირანების ყველაზე მჩაგვრელი სახეობა, რომელსაც კი ოდესმე აუოხრებია ქვეყანა“.{{sfn|Woodham-Smith|1991|p = 22}} შუამავლები მემამულეებისგან გრძელვადიანი იჯარით, ფიქსირებული ქირით იღებდნენ მიწის დიდ ნაკვეთებს, რომლებსაც შემდგომ ქვეიჯარით გასცემდნენ იმ ფასად, რომლითაც მოუნდებოდათ. ისინი მიწის ნაკვეთებს სულ უფრო და უფრო მცირე ნაწილებად ყოფდნენ, რათა გაეზარდათ მიღებული ქირის ოდენობა. მოიჯარეები შეიძლება გამოსახლებულიყვნენ ისეთი მიზეზების გამო, როგორიცაა ქირის გადაუხდელობა (რომელიც მაღალი იყო) ან მესაკუთრის გადაწყვეტილება, რომ [[მარცვლეული კულტურები|მარცვლეულის]] მოყვანის ნაცვლად [[მეცხვარეობა|ცხვარი]] გაეზარდა. [[კოტერები]] ქირას მემამულესთვის მუშაობით იხდიდა, ხოლო სპალსპინები (მოხეტიალე შავი მუშები) თავიანთ მოკლევადიან იჯარას – დროებითი, დღიური სამუშაოების შესრულებით.{{sfn|Litton|2006|pp=9–10}}<ref>{{Citation|last=John.|first=Kelly|title=The graves are walking : the great famine and the saga of the Irish people|date=2015|url=http://worldcat.org/oclc/915811247|publisher=Tantor Media|isbn=978-1-4526-2787-8|oclc=915811247|access-date=2022-01-21}}</ref> ვინაიდან მიწის ნაკვეთში მოიჯარის მხრიდან ნებისმიერი გაუმჯობესება იჯარის ვადის გასვლის ან ჩამორთმევის მერე მემამულის საკუთრება ხდებოდა, გაუმჯობესების ყოველი სტიმული შეზღუდული იყო. მოიჯარეების უმეტესობას მიწაზე არ გააჩნდა საკუთრების დაცულობა, რადგან ისინი ნებისმიერ დროს შეიძლება გამოეყარათ, როცა კი მიწათმფლობელი მოისურვებდა. ერთადერთ გამონაკლისს [[ოლსტერი]] წარმოადგენდა, სადაც, პრაქტიკის მიხედვით, რომელიც „''მოიჯარის უფლების''“ მიხედვითაა ცნობილი, მოიჯარე იღებდა კომპენსაციას ყოველი იმ გაუმჯობესებისთვის, რომელსაც მიწის ნაკვეთში გააკეთებდა. [[სესილ ვუდჰემ-სმითი|ვუდჰემ-სმითი]]ს მიხედვით, „[[ოლსტერი]]ს აღმატებული კეთილდღეობა და სიმშვიდე, დანარჩენ [[ირლანდია (კუნძული)|ირლანდიასთან]] შედარებით, განპირობებული იყო სწორედ ''მოიჯარის უფლებით''.{{sfn|Woodham-Smith|1991|p=22}} მიწათმფლობელები საკუთარ ძააუფლებას ხშირად სინდისის ქენჯნის გარეშე იყენებდნენ, ხოლო მოიჯარეები მათ მუდმივ შიშში ცხოვრობდნენ. [[სესილ ვუდჰემ-სმითი|ვუდჰემ-სმითი]] წერს, რომ ამ ვითარებაში „მრეწველობა და მეწარმეობა ჩაქრა და შეიქმნა გლეხობა, რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე გაჭირვებული იყო ევროპაში“. {{sfn|Woodham-Smith|1991|p=24}} === მოიჯარეები და დაყოფა === [[File:Irish family from Carraroe, County Galway, during the Famine.jpg|thumb|მოშიმშილე ირლანდიური ოჯახი [[კარარო]]დან, [[გოლუეის საგრაფო]], დიდი შიმშილობის პერიოდში ([[ირლანდიის ეროვნული ბიბლიოთეკა]])]] [[1845]] წელს მოიჯარეების ფერმების 24% 0,4-2 [[ჰა]] (1-5 [[აკრი (საზომი)|აკრი]]) ზომის იყო, ხოლო 40% – 2-6 ჰა (5-15 აკრი). მიწის ნაკვეთები იმდენად პატარა იყო, რომ, კარტოფილის გარდა, სხვა მოსავალის მოყვანა არ იქნებოდა საკმარისი ოჯახის გამოსაკვებად. შიმშილობამდე ცოტა ხნით ადრე, ბრიტანეთის მთავრობამ განაცხადა, რომ სიღარიბე იმდენად გავრცელებული იყო, რომ ირლანდიური მცირე მეურნეობის მესამედს არ შეეძლო მოიჯარეების ოჯახების რჩენა მას შემდეგ, რაც ისინი ქირას გადაიხდიდნენ; ოჯახები გადარჩენას მხოლოდ [[შოტლანდია]]სა და [[ინგლისი|ინგლისში]] სეზონური მიგრანტული სამუშაოებით ახერხებდნენ.{{sfn|Kee|1993|p=15}} შიმშილის შემდეგ განხორციელდა რეფორმები, რამაც უკანონო გახადა მიწის ნაკვეთების შემდგომი დაყოფა.{{sfn|Uris|Uris|2003|p=15}} 1841 წლის აღწერით, მოსახლეობის რაოდენობა 8 მილიონზე ოდნავ მეტი იყო. ადამიანების 2/3 დამოკიდებული იყო სოფლის მეურნეობაზე გადარჩენისთვის, მაგრამ იშვიათად იღებდა შრომის ანაზღაურებას. მათ უნდა ემუშავათ მემამულეებისთვის მიწის ნაკვეთის სანაცვლოდ, რომელიც სჭირდებოდათ საკუთარი ოჯახებისთვის საკმარისი საკვების მოსაყვანად. ეს იყო სისტემა, რომელმაც აიძულა ირლანდიის გლეხობა მონოკულტურაზე გადასულიყო, რადგან ასეთ მცირე ნიადაგზე მხოლოდ კარტოფილი შეიძლება მოსულიყო საკმარისი რაოდენობით კვების მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად.{{sfn|Laxton|1997}} === კარტოფილზე დამოკიდებულება === === კარტოფილის ავადმყოფობა ირლანდიაში === == რეაქცია ირლანდიაში == == სახელმწიფოს გამოხმაურება == === საკვების ექსპორტი ინგლისში === == თანაგრძნობა == === ოსმალთა დახმარება === === ადგილობრივი ამერიკელებისგან === == გასახლება == == ემიგრაცია == == 1948 წლის აჯანყება == == სიკვდილის ზარი == == შედეგები == == სახელმწიფოს როლის განსჯა == === თანამედროვეები === === ისტორიკოსები === === გენოციდად აღიარების იდეა === == მემორიალები == == კომენტარები == {{Reflist|group=კომ.|30em}} == სქოლიო == <div style="height:250px; overflow:auto; padding:3px; border:1px solid #aaa;" class="scrollbox"> {{სქოლიო|2}} </div> == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Potato famine of Ireland}} * [http://www.nationalarchives.ie/topics/famine/famine.html ირლანდიის ეროვნული არქივის ინფორმაცია დიდ შიმშილობაზე] * [https://www.zinnedproject.org/materials/hunger-on-trial/ Hunger on Trial: An Activity on the Irish Potato Famine and Its Meaning for Today] უფასო გაკვეთილები სკოლის მოსწავლეებისთვის. * [https://web.archive.org/web/20060622103532/http://multitext.ucc.ie/d/Famine კორკის მულტიტექსტური პროექტი შიმშილობის შესახებ] * [https://hsp.org/education/unit-plans/irish-immigration/irish-immigrant-letters-home Historical society of Pennsylvania. Primary Sources. The Curtis Family Letters, Irish Immigrant Letters Home.] * [https://www.bbc.co.uk/programmes/m0003rj1 "The Great Irish Famine", BBC ''In our time'' podcast, April 2019] * [https://www.youtube.com/watch?v=B_K-q4GCdWg "When Ireland Starved", Radharc/RTE. The four part Irish documentary series from 1992.] * [https://www.nepm.org/post/contagion-familys-past-and-present#stream/0 Radio Essay on 175th Commemoration of the Beginning of the Great Hunger. "Contagion In This Family's Past And Present." New England Public Media, 2021.] *[https://historycooperative.org/the-irish-famine/#_ftn4 ირლანდიის დიდი კარტოფილის შიმშილობა] {{ესკიზი-ირლანდია}} {{ირლანდიის თემები}} [[კატეგორია: ირლანდიის ისტორია]] mo23d7taow5l1xv1ayh9cn4k88uoaj8 4407603 4407601 2022-08-16T12:23:46Z Saliner 43215 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა შიმშილობა | შიმშილობის სახელი = დიდი შიმშილობა | შიმშილობის ადგილობრივი სახელი = an Gorta Mór | სურათი 1 = Irish potato famine Bridget O'Donnel.jpg | სურათის წარწერა 1 = ბრიჯეტ ო'დონელი თავის ორ გოგოსთან ერთად დიდი შიმშილობის პერიოდში, [[1849]] წ. | სურათის სიგანე 1 = 225px | სურათი 2 = | სურათის წარწერა 2 = | სურათის სიგანე 2 = | ქვეყანა = ირლანდია | მდებარეობა = ირლანდია | კოორდინატები = | პერიოდი = 1845 - 1852 | გადამეტებული სიკვდილიანობა= | ავადმყოფობით სიკვდილი = | სულ გარდაცვლილები = 1 მილიონი | სიკვდილიანობის შეფარდება = | დაკვირვებები = პოლიტიკური შიმშილობა, კარტოფილის პარაზიტები, [[მარცვლის კანონები]] | თეორია = | რელიეფი = [[ირლანდიის დიდი შიმშილობა#ქველმოქმედება|ნახეთ ქვევით]] | საკვების სუფთა იმპორტი = | დემოგრაფია = სიკვდილიანობის და ემიგრაციის შედეგად მოსახლეობის რაოდენობის 20-25%-მა იკლო | შედეგები = ქვეყნის დემოგრაფიული, პოლიტიკური და კულტურული ლანდშაფტის მკვეთრი ცვლა | მემორიალი = [http://www.tourclare.com/faminememorial.php/ირლანდიის შიმშილობის მემორიალი] | წინამორბედი = 1740-41 წლების ირლანდიის შიმშილობა | მემკვიდრე = ირლანდიის 1879 წლის შიმშილობა (An Gorta Beag) | შენიშვნები = }} '''დიდი შიმშილობა''' ({{lang-ga|an Gorta Mór}}) — პერიოდი [[ირლანდია (კუნძული)|ირლანდიის]] ისტორიაში, რომელიც გამოირჩეოდა მასობრივი შიმშილით, ავადმყოფობითა და ემიგრაციით, [[1845]]-დან [[1852]] წლამდე.{{sfn|Kinealy|1995|pp=xvi–ii}} ის [[ირლანდია (კუნძული)|ირლანდიის]] ფარგლებს გარეთ ასევე ცნობილია, როგორც '''ირლანდიის კარტოფილის შიმშილობა'''.{{sfn|O'Neill|2009|p=1}} [[ირლანდიური ენა|ირლანდიურ ენაზე]] მას ეწოდება ''an Gorta Mór'' („დიდი შიმშილობა“) ან ''Drochshaol'' („მძიმე დროება“). ამ პერიოდის ყველაზე მძიმე, 1847 წელი ცნობილია, როგორც „'''შავი '47'''“.<ref name="cuiv">Éamon Ó Cuív, [http://www.irishfamine.ie/wp-content/uploads/2015/11/2009-05-08-FINAL-speech-for-University-of-Toronto-Lecture.pdf]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200517204333/https://www.irishfamine.ie/wp-content/uploads/2015/11/2009-05-08-FINAL-speech-for-University-of-Toronto-Lecture.pdf |date=17 May 2020 }} {{lang|ga|An Gorta Mór}} – the impact and legacy of the Great Irish Famine</ref><ref>[https://www.bbc.co.uk/irish/articles/view/1186/english/ ''An Fháinleog''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200818134744/https://www.bbc.co.uk/irish/articles/view/1186/english/ |date=18 August 2020 }} Chapter 6. "{{lang|ga|drochshaol}}, while it can mean a hard life, or hard times, also, with a capital letter, has a specific, historic meaning: {{lang|ga|Bliain an Drochshaoil}} means The Famine Year, particularly 1847; {{lang|ga|Aimsir an Drochshaoil}} means the time of the Great Famine (1847–52)."</ref> შიმშილობის განმავლობაში გარდაიცვალა დაახლოებით 1 მილიონი ადამიანი და მილიონზე მეტი წავიდა ემიგრაციაში.{{sfn|Ross|2002|p=226}}, შედეგად ირლანდიის საერთო მოსახლეობამ იკლო 20-25%-ით, ზოგიერთ ქალაქში კი 1841-71 წლებში 67%-ითაც კი დაეცა.{{sfn|Kinealy|1994|p=357}}{{sfn|Kinealy|1994|p=357}}<ref>Census of Ireland 1871: Part I, Area, Population, and Number of Houses; Occupations, Religion and Education, Volume I, Province of Leinster, Based on decline in Drumbaragh Townland bet 1841 and 1871, p. 687. https://archive.org/details/op1249904-1001/page/n686/mode/1up</ref><ref name="irishcentral.com">Carolan, Michael. [https://www.irishcentral.com/roots/genealogy/eireanns-exiles-generations-secrets-separations Éireann's Exiles: Reconciling generations of secrets and separations.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210130085400/https://www.irishcentral.com/roots/genealogy/eireanns-exiles-generations-secrets-separations |date=30 January 2021 }} 3 April 2020. Accessed 15 January 2021.</ref> 1845 წლიდან 1855 წლამდე ირლანდია, ძირითადად პაკეტბოტებით, თუმცა ასევე ორთქლის გემებითა და [[ბარკი|ბარკებით]], დატოვე სულ მცირე 2,1 მილიონმა ადამიანმა, რაც მსოფლიო ისტორიაში ერთი კუნძულიდან მასობრივი გადასახლების ერთ-ერთი უდიდესი შემთხვევაა.<ref>James S. Donnelly Jr., The Great Irish Potato Famine (Thrupp, Stroud: Sutton Publishing, 2001) p. 181.</ref><ref>Hollett, David. Passage to the New World: packet ships and Irish famine emigrants, 1845–1851. United Kingdom, P.M. Heaton, 1995, p. 103.</ref> [[File:Phytophtora infestans-effects.jpg|thumb|[[ფიტოფტოროზი]]თ დაავადებული [[კარტოფილი]], რომელსაც ლპობის ტიპური ნიშნები აქვს.]] შიმშილობის უშუალო მიზეზი იყო [[კარტოფილი]]<nowiki/>ს დაავადება — [[ფიტოფტოროზი]], რომელმაც [[1840-იანები|1840-იანი წლების]] განმავლობაში დააინფიცირა კარტოფილის ნათესები მთელს ევროპაში, გამოიწვია 100 000-ზე მეტი ადამიანის გარდაცვალება ირლანდიის საზღვრებს გარეთ და დიდი გავლენა იქონია [[1848 წლის რევოლუციები|1848 წლის ევროპულ რევოლუციებზე]].{{sfn|Ó Gráda|2002|p=7}} ეკონომისტები ძირითადად თანხმდებიან, რომ [[1846]] წლის შემდეგ მდგომარეობის გაუარესებაში ბრალი მიუძღვის ბრიტანეთის ვიგების მთავრობის პროტექციონისტულ პოლიტიკას.<ref>{{Cite web |last=Thornton|first=Mark|date=2017-03-17 |title=What Caused the Irish Potato Famine? |url=https://mises.org/library/what-caused-irish-potato-famine |access-date=2022-06-06 |website=Mises Institute}}</ref><ref>{{harvnb|Woodham-Smith|1991|pp=410–411}}{{cite news |last=Donnelly |first=Jim |title=The Irish Famine |url=https://www.bbc.co.uk/history/british/victorians/famine_01.shtml |work=BBC History |date=17 February 2011 |access-date=20 December 2019 |archive-date=9 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191109095015/http://www.bbc.co.uk/history/british/victorians/famine_01.shtml |url-status=live }}</ref> სხვა გრძელვადიან მიზეზებად განიხილავენ ადგილზე არმცხოვრები მიწის მესაკუთრეების სისტემას{{sfn|Laxton|1997}}{{sfn|Litton|1994}} და ერთკულტურიან მოსავალზე, [[კარტოფილი|კარტოფილზე]] დამოკიდებულებას.{{sfn|Póirtéir|1995|p=19–20}}<ref name="ecologyandsociety.org">{{cite journal |last1=Fraser |first1=Evan D. G. |title=Social vulnerability and ecological fragility: building bridges between social and natural sciences using the Irish Potato Famine as a case study |journal=Conservation Ecology |date=30 October 2003 |volume=2 |issue=7 |url=https://www.ecologyandsociety.org/vol7/iss2/art9/ |access-date=28 May 2019 |archive-date=14 February 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200214050145/https://www.ecologyandsociety.org/vol7/iss2/art9/ |url-status=live}}</ref> დიდი შიმშილობა იყო [[ირლანდიის ისტორია|ირლანდიის ისტორიის]] გამყოფი.{{sfn|Kinealy|1995|p=xvii}} მან მთლიანად შეცვალა [[ირლანდია (კუნძული)|ირლანდიის]] დემოგრაფიული, პოლიტიკური და კულტურული ლანდშაფტი და გახდა მიზეზი ირლანდიის მოსახლეობის ერთსაუკუნოვანი კლებისა.<ref>{{cite journal |quote=..population declining dramatically from 8.2 million to 6.5 million between 1841 and 1851 and then declining gradually and almost continuously to 4.5 million in 1961 |doi=10.1080/00750778.2011.664806 |title=The online atlas of Irish population change 1841–2002: A new resource for analysing national trends and local variations in Irish population dynamics|journal=Irish Geography |volume=44 |issue=2–3 |pages=215–244 |year=2011 |last1=Kelly |first1=M. |last2=Fotheringham |first2=A. Stewart}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.historyireland.com/20th-century-contemporary-history/the-vanishing-irish-irelands-population-from-the-great-famine-to-the-great-war/|title=The Vanishing Irish: Ireland's population from the Great Famine to the Great War|date=28 January 2013|access-date=3 September 2018|archive-date=12 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200512153209/https://www.historyireland.com/20th-century-contemporary-history/the-vanishing-irish-irelands-population-from-the-great-famine-to-the-great-war/|url-status=live}}</ref><ref>K. H. Connell, ''The Population of Ireland 1750–1845'' (Oxford, 1951).</ref><ref>T. Guinnane, ''The Vanishing Irish: Households, Migration, and the Rural Economy in Ireland, 1850–1914'' (Princeton, 1997)</ref> შიმშილობა, როგორც ადგილობრივი [[ირლანდიელები]]ს, ასევე მათი დიასპორების ფოლკლორში აისახა და გახდა გამაერთიანებელი წერტილი სხვადასხვა ეროვნული მოძრაობების მთელს კუნძულზე, რომელიც მაშინ [[დიდი ბრიტანეთის და ირლანდიის გაერთიანებული სამეფო]]ს ნაწილი იყო. შიმშილობამდე არსებული დაძაბული ურთიერთობა ბევრ ირლანდიელსა და მათ მმართველ ბრიტანულ მთავრობას შორის კიდევ უფრო გაუარესდა შიმშილობის გამო, გამწვავდა ეთნიკური და რელიგიური დაძაბულობა და გაძლიერდა ნაციონალიზმი და რესპუბლიკანიზმი, როგორც [[ირლანდია (კუნძული)|ირლანდია]]ში, ისე [[ირლანდიური დიასპორა|ირლანდიურ დიასპორაში]] მთელი მსოფლიოს გარშემო. == მიზეზები და ხელშემწყობი ფაქტორები == 1801 წლის იანვარში გაფორმებული [[დიდი ბრიტანეთისა და ირლანდიის გაერთიანების აქტი|გაერთიანების აქტით]] ირლანდია გახდა [[დიდი ბრიტანეთისა და ჩრდილოეთ ირლანდიის გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებული სამეფოსგან]] პირდაპირ მართული, როგორც სამეფოს წევრი. აღმასრულებელი ხელისუფლების ძალაუფლება გადავიდა [[ირლანდიის ლორდ-ლეიტენანტი|ლორდ-ლეიტენანტისა]] და [[ირლანდიის მთავარი მდივანი|მთავარი მდივნის]] ხელში, რომლებიც დანიშნულნი იყვნენ ბრიტანეთის მთავრობის მიერ. ირლანდიამ [[თემთა პალატა (გაერთიანებული სამეფო)|გაერთიანებული სამეფოს თემთა პალატაში]] გააგზავნა 105 წევრი, ხოლო ირლანდიის წარმომადგენელმა პერებმა საკუთარი რიგებიდან აირჩიეს 28 პირი, რომლებიც სიცოცხლის ბოლომდე იქნებოდნენ [[ლორდთა პალატა (გაერთიანებული სამეფო)|ლორდთა პალატა]]ში. 1832 წლიდან 1859 წლამდე ირლანდიის წარმომადგენლების 70% მიწის მესაკუთრე ან მიწის მესაკუთრის შვილი იყო.{{sfn|Póirtéir|1995}} ირლანდიის ბრიტანეთთან გაერთიანების შემდგომი 40 წლის განმავლობაში, ბრიტანეთის ყოველი მომდევნო მთავრობა ებრძოდა ამ ქვეყნის მართვის პრობლემებს, რომელსაც, როგორც [[ბენჯამინ დიზრაელი]] 1844 წელს აღნიშნავს, ჰყავდა „''მშიერი მოსახლეობა, ადგილზე არმცხოვრები არისტოკრატია, უცხოელების მიერ დაარსებული [[ირლანდიის ეკლესია|პროტესტანტული ეკლესია]] და დამატებით, მსოფლიოში ყველაზე სუსტი აღმასრულებლები.''“{{sfn|Blake|1967|p=179}} ბრიტანელმა ისტორიკოსმა [[სესილ ვუდჰემ-სმითი|სესილ ვუდჰემ-სმითმა]] გამოითვალა, რომ 1801-დან 1845 წლამდე შექმნილი იყო 114 კომისია და 61 სპეციალური კომიტეტი, რომლებიც ირლანდიაში არსებულ მდგომარეობას იკვლევდნენ და „ყველა მათგანის აღმოჩენები, გამონაკლისის გარეშე გარდაუვალ კატასტროფას წინასწარმეტყველებდნენ; ირლანდია იყო შიმშილის ზღვარზე, მისი მოსახლეობა სწრაფად იზრდებოდა, სამუშაო ძალის სამი მეოთხედი უმუშევარი იყო, საბინაო პირობები - შემაძრწუნებელი, ხოლო ცხოვრების დონე - დაუჯერებლად დაბალი.“{{sfn|Woodham-Smith|1991|p=36}} === მიწათმფლობელები და მოიჯარეები === მე-18 საუკუნეში ირლანდიაში მიწის საკუთრების მართვისთვის ე.წ. „შუამავლების სისტემა“ დაინერგა. ქირის შეგროვება მემამულეების აგენტების, ანუ შუამავლების ხელში აღმოჩნდა. ეს მემამულეებისთვის რეგულარულ შემოსავალს უზრუნველყოფდა და ათავისუფლებდა მათ პირდაპირი პასუხისმგებლობისგან, ხოლო მოიჯარეებს შუამვლების მხრიდან ექსპლუატაციის პირისპირ ტოვებდა.{{sfn|Woodham-Smith|1991|p=22}} კათოლიკეები, რომელთა უმრავლესობა [[სიღარიბე|სიღარიბისა]] და დაუცველობის პირობებში ცხოვრობდა, მოსახლეობის 80%-ს შეადგენდა. სოციალური პირამიდის თავში იყო „დიდგვაროვანთა კლასი“, [[ინგლისელები|ინგლისური]] და [[ანგლო-ირლანდიელები|ანგლო-ირლანდიური]] ოჯახები, რომლებიც ფლობდნენ მიწის უდიდეს ნაწილსა და მეტ-ნაკლებად შეუფერხებელ ძალაუფლებას თავიანთ მოიჯარეებზე. მათი ზოგიერთი მამული ვრცელი იყო; მაგალითისთვის, [[ლუკანის გრაფი]] ფლობდა 60 000 აკრზე (240 კმ²) მეტს. ბევრი ასეთი მემამულე [[ინგლისი|ინგლისში]] ცხოვრობდა და წარმოადგენდა ე.წ. აბსენტ მემამულეს (Absentee landlord - ადგილზე არმყოფი მემამულე). გაღატაკებული მოიჯარეებისგან, რომლებსაც მოსავლის მოსაყვანად და საექსპორტო პირუტყვის მოსაშენებლად მინიმალურ ხელფასს უხდიდნენ, შეგროვებული ქირა ძირითადად [[ინგლისი|ინგლისში]] იგზავნებოდა.{{sfn|Laxton|1997}}{{sfn|Litton|1994}} [[1843]] წელს ბრიტანეთის მთავრობამ ჩათვალა, რომ ირლანდიაში მიწის საკითხი იყო ქვეყანაში უკმაყოფილების ძირითადი მიზეზი. მათ შექმნეს სამეფო კომისია, რომელსაც თავმჯდომარეობდა დევონის გრაფი, რათა გამოეკვლიათ მიწასთან დაკავშირებული კანონები. [[დენიელ ო’კონელი|დანიელ ო'კონელმა]] აღწერა ეს კომისია, როგორც „სრულიად მიკერძოებული“, რომელიც დაკომპლექტებული იყო მთლიანად მემამულეებისგან და არ ჰყავდა მოიჯარეების წარმომადგენელი.{{sfn|Woodham-Smith|1991|pp=20–21}} [[1845]] წლის თებერვალში, დევონის გრაფი აღნიშნავს: <blockquote>შეუძლებელი იქნება ადეკვატურად აღვწერო ის სიღატაკე, რომელსაც ისინი [ირლანდიელი მუშები და მათი ოჯახები] ჩვეულად და ჩუმად იტანენ... ქვეყნის ბევრ ნაწილში მათი ერთადერთი საკვები კარტოფილია, ერთადერთი სასმელი კი – წყალი... მათი ქოხმახები იშვიათად გამოდგება ამინდისაგან თავდასაცავად... საწოლი ან საბანი იშვიათი ფუფუნებაა... და თითქმის ყოველთვის ღორები და ნაკელი მათი ერთადერთი საკუთრებაა. {{sfn|Woodham-Smith|1991|p=24}}</blockquote> კომისიის წევრებმა დაასკვნეს, რომ მათ არ შეეძლოთ თავი შეეკავებინათ, ''„რომ არ გამოვხატოთ ძლიერი შთაბეჭდილება იმ მოთმინების და ამტანობის მიმართ, რომელსაც აჩვენებდა მუშათა კლასი ისეთი უფრო დიდი ტანჯვისას, როგორის ატანა, ჩვენი რწმენით, ევროპის არცერთ სხვა ქვეყანაში არ უწევთ.“''{{sfn|Woodham-Smith|1991|p=24}} კომისიამ დაადგინა, რომ სიტუაციაზე ძირითადი პასუხისმგებლობა მიწათმფლობელებსა და მოიჯარეებს შორის ცუდ ურთიერთობას ეკისრებოდა. არ არსებობდა მემკვიდრეობითი ლოიალობა, ფეოდალური კავშირი ან პატერნალიზმის შემამსუბუქებელი ტრადიცია, როგორც ეს არსებობდა ბრიტანეთში, რადგან [[ანგლო-ირლანდიელები|ანგლო-ირლანდიური]] არისტოკრატია, რომელმაც ჩაანაცვლა გელური არისტოკრატია მე-17 საუკუნეში, იყო განსხვავებული რელიგიის და ირლანდიისთვის ახალი. [[1800]] წელს კლერის გრაფი მემამულეების დახასიათებისას აღნიშნავს, რომ „კონფისკაცია მათი საერთო სახელწოდებაა“.{{sfn|Woodham-Smith|1991|p=21}} ისტორიკოს [[სესილ ვუდჰემ-სმითი]]ს მიხედვით, მემამულეები მიწას შემოსავლის წყაროდ მიიჩნევდნენ, საიდანაც რაც შეიძლება მეტი უნდა ამოეღოთ. როდესაც გლეხობა „წყნარი აღშფოთებით გამოხატავდა საკუთარ უკმაყოფილებას“ (კლერის გრაფის სიტყვებით), მემამულეები სოფელს მტრულად განწყობილ გარემოდ განიხილავდნენ საცხოვრებლად. ზოგი მემამულე საკუთარ მამულებს ცხოვრებაში ერთხელ ან ორჯერ თუ სტუმრობდა, თუკი საერთოდ აკეთებდა ამას.{{sfn|Woodham-Smith|1991|p=21}} ირლანდიიდან მიღებული ქირა ძირითადად მის ფარგლებს გარეთ იხარჯებოდა. მხოლოდ 1842 წელს, [[£]]6 000 000 გავიდა ირლანდიიდან {{sfn|Woodham-Smith|1991|p=21}}<ref group="კომ.">დაახლოებით, £600 მილიონი 2021 წლისათვის.</ref> შუამავლის უნარიანობა იზომებოდა იმ ქირის შემოსავლით, რომლის ამოღებასაც ის მოიჯარისგან შეძლებდა.{{sfn|Woodham-Smith|1991|p = 22}} ისინი კომისიის წინაშე აღწერეს, როგორც „მიწის ზვიგენები“, „სისხლისმწოველები“ და „ტირანების ყველაზე მჩაგვრელი სახეობა, რომელსაც კი ოდესმე აუოხრებია ქვეყანა“.{{sfn|Woodham-Smith|1991|p = 22}} შუამავლები მემამულეებისგან გრძელვადიანი იჯარით, ფიქსირებული ქირით იღებდნენ მიწის დიდ ნაკვეთებს, რომლებსაც შემდგომ ქვეიჯარით გასცემდნენ იმ ფასად, რომლითაც მოუნდებოდათ. ისინი მიწის ნაკვეთებს სულ უფრო და უფრო მცირე ნაწილებად ყოფდნენ, რათა გაეზარდათ მიღებული ქირის ოდენობა. მოიჯარეები შეიძლება გამოსახლებულიყვნენ ისეთი მიზეზების გამო, როგორიცაა ქირის გადაუხდელობა (რომელიც მაღალი იყო) ან მესაკუთრის გადაწყვეტილება, რომ [[მარცვლეული კულტურები|მარცვლეულის]] მოყვანის ნაცვლად [[მეცხვარეობა|ცხვარი]] გაეზარდა. [[კოტერები]] ქირას მემამულესთვის მუშაობით იხდიდა, ხოლო სპალსპინები (მოხეტიალე შავი მუშები) თავიანთ მოკლევადიან იჯარას – დროებითი, დღიური სამუშაოების შესრულებით.{{sfn|Litton|2006|pp=9–10}}<ref>{{Citation|last=John.|first=Kelly|title=The graves are walking : the great famine and the saga of the Irish people|date=2015|url=http://worldcat.org/oclc/915811247|publisher=Tantor Media|isbn=978-1-4526-2787-8|oclc=915811247|access-date=2022-01-21}}</ref> ვინაიდან მიწის ნაკვეთში მოიჯარის მხრიდან ნებისმიერი გაუმჯობესება იჯარის ვადის გასვლის ან ჩამორთმევის მერე მემამულის საკუთრება ხდებოდა, გაუმჯობესების ყოველი სტიმული შეზღუდული იყო. მოიჯარეების უმეტესობას მიწაზე არ გააჩნდა საკუთრების დაცულობა, რადგან ისინი ნებისმიერ დროს შეიძლება გამოეყარათ, როცა კი მიწათმფლობელი მოისურვებდა. ერთადერთ გამონაკლისს [[ოლსტერი]] წარმოადგენდა, სადაც, პრაქტიკის მიხედვით, რომელიც „''მოიჯარის უფლების''“ მიხედვითაა ცნობილი, მოიჯარე იღებდა კომპენსაციას ყოველი იმ გაუმჯობესებისთვის, რომელსაც მიწის ნაკვეთში გააკეთებდა. [[სესილ ვუდჰემ-სმითი|ვუდჰემ-სმითი]]ს მიხედვით, „[[ოლსტერი]]ს აღმატებული კეთილდღეობა და სიმშვიდე, დანარჩენ [[ირლანდია (კუნძული)|ირლანდიასთან]] შედარებით, განპირობებული იყო სწორედ ''მოიჯარის უფლებით''.{{sfn|Woodham-Smith|1991|p=22}} მიწათმფლობელები საკუთარ ძააუფლებას ხშირად სინდისის ქენჯნის გარეშე იყენებდნენ, ხოლო მოიჯარეები მათ მუდმივ შიშში ცხოვრობდნენ. [[სესილ ვუდჰემ-სმითი|ვუდჰემ-სმითი]] წერს, რომ ამ ვითარებაში „მრეწველობა და მეწარმეობა ჩაქრა და შეიქმნა გლეხობა, რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე გაჭირვებული იყო ევროპაში“. {{sfn|Woodham-Smith|1991|p=24}} === მოიჯარეები და დაყოფა === [[File:Irish family from Carraroe, County Galway, during the Famine.jpg|thumb|მოშიმშილე ირლანდიური ოჯახი [[კარარო]]დან, [[გოლუეის საგრაფო]], დიდი შიმშილობის პერიოდში ([[ირლანდიის ეროვნული ბიბლიოთეკა]])]] [[1845]] წელს მოიჯარეების ფერმების 24% 0,4-2 [[ჰა]] (1-5 [[აკრი (საზომი)|აკრი]]) ზომის იყო, ხოლო 40% – 2-6 ჰა (5-15 აკრი). მიწის ნაკვეთები იმდენად პატარა იყო, რომ, კარტოფილის გარდა, სხვა მოსავალის მოყვანა არ იქნებოდა საკმარისი ოჯახის გამოსაკვებად. შიმშილობამდე ცოტა ხნით ადრე, ბრიტანეთის მთავრობამ განაცხადა, რომ სიღარიბე იმდენად გავრცელებული იყო, რომ ირლანდიური მცირე მეურნეობის მესამედს არ შეეძლო მოიჯარეების ოჯახების რჩენა მას შემდეგ, რაც ისინი ქირას გადაიხდიდნენ; ოჯახები გადარჩენას მხოლოდ [[შოტლანდია]]სა და [[ინგლისი|ინგლისში]] სეზონური მიგრანტული სამუშაოებით ახერხებდნენ.{{sfn|Kee|1993|p=15}} შიმშილის შემდეგ განხორციელდა რეფორმები, რამაც უკანონო გახადა მიწის ნაკვეთების შემდგომი დაყოფა.{{sfn|Uris|Uris|2003|p=15}} 1841 წლის აღწერით, მოსახლეობის რაოდენობა 8 მილიონზე ოდნავ მეტი იყო. ადამიანების 2/3 დამოკიდებული იყო სოფლის მეურნეობაზე გადარჩენისთვის, მაგრამ იშვიათად იღებდა შრომის ანაზღაურებას. მათ უნდა ემუშავათ მემამულეებისთვის მიწის ნაკვეთის სანაცვლოდ, რომელიც სჭირდებოდათ საკუთარი ოჯახებისთვის საკმარისი საკვების მოსაყვანად. ეს იყო სისტემა, რომელმაც აიძულა ირლანდიის გლეხობა მონოკულტურაზე გადასულიყო, რადგან ასეთ მცირე ნიადაგზე მხოლოდ კარტოფილი შეიძლება მოსულიყო საკმარისი რაოდენობით კვების მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად.{{sfn|Laxton|1997}} === კარტოფილზე დამოკიდებულება === [[კარტოფილი]] ირლანდიაში შეიტანეს, როგორც აზნაურთა ბოსტანში მოსაყვანი კულტურა. კარტოფილი თავიდან პოპულარული არ იყო, თუმცა, შესანიშნავი სარეკლამო კამპანიის შემდეგ, რომელსაც მხარს უჭერდნენ მიწადმფლობელები და სამეფო ოჯახის წევრები, რომლებსაც სურდათ მათ მოიჯარეებს მოეყვანათ და ეჭამათ ეს კულტურა, მისი პოპულარობა გაიზარდა.<ref>{{cite web|url=http://aboutbiodiversity.org/agbdx/eireblight.html|title=The Irish potato famine|access-date=26 December 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120319153837/http://aboutbiodiversity.org/agbdx/eireblight.html|archive-date=19 March 2012}}</ref> მე-17 საუკუნის ბოლოს იგი ფართოდ გავრცელდა, როგორც დამატებითი და არა ძირითადი საკვები; ძირითადი დიეტა კვლავ [[კარაქი|კარაქზე]], [[რძე]]სა და [[მარცვლეული კულტურები|მარცვლეულ პროდუქტებზე]] იყო დაფუძნებული.{{sfn|Póirtéir|1995|p = 19–20}} === კარტოფილის ავადმყოფობა ირლანდიაში === == რეაქცია ირლანდიაში == == სახელმწიფოს გამოხმაურება == === საკვების ექსპორტი ინგლისში === == თანაგრძნობა == === ოსმალთა დახმარება === === ადგილობრივი ამერიკელებისგან === == გასახლება == == ემიგრაცია == == 1948 წლის აჯანყება == == სიკვდილის ზარი == == შედეგები == == სახელმწიფოს როლის განსჯა == === თანამედროვეები === === ისტორიკოსები === === გენოციდად აღიარების იდეა === == მემორიალები == == კომენტარები == {{Reflist|group=კომ.|30em}} == სქოლიო == <div style="height:250px; overflow:auto; padding:3px; border:1px solid #aaa;" class="scrollbox"> {{სქოლიო|2}} </div> == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Potato famine of Ireland}} * [http://www.nationalarchives.ie/topics/famine/famine.html ირლანდიის ეროვნული არქივის ინფორმაცია დიდ შიმშილობაზე] * [https://www.zinnedproject.org/materials/hunger-on-trial/ Hunger on Trial: An Activity on the Irish Potato Famine and Its Meaning for Today] უფასო გაკვეთილები სკოლის მოსწავლეებისთვის. * [https://web.archive.org/web/20060622103532/http://multitext.ucc.ie/d/Famine კორკის მულტიტექსტური პროექტი შიმშილობის შესახებ] * [https://hsp.org/education/unit-plans/irish-immigration/irish-immigrant-letters-home Historical society of Pennsylvania. Primary Sources. The Curtis Family Letters, Irish Immigrant Letters Home.] * [https://www.bbc.co.uk/programmes/m0003rj1 "The Great Irish Famine", BBC ''In our time'' podcast, April 2019] * [https://www.youtube.com/watch?v=B_K-q4GCdWg "When Ireland Starved", Radharc/RTE. The four part Irish documentary series from 1992.] * [https://www.nepm.org/post/contagion-familys-past-and-present#stream/0 Radio Essay on 175th Commemoration of the Beginning of the Great Hunger. "Contagion In This Family's Past And Present." New England Public Media, 2021.] *[https://historycooperative.org/the-irish-famine/#_ftn4 ირლანდიის დიდი კარტოფილის შიმშილობა] {{ესკიზი-ირლანდია}} {{ირლანდიის თემები}} [[კატეგორია: ირლანდიის ისტორია]] mqgy65d2w4qhesqlfx0lg860k25ai6o 0 233603 4407772 4316856 2022-08-16T19:05:02Z 84.239.49.47 ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი - მსოფლიო ჩემპიონატი, ვერცხლი, პარიზი 61 კგ. ევროპის ჩემპიონატის ბრინჯაოს მედალი 2018, კასპიისკი. ევროპული თამაშების ვერცხლის მედალი 2019, მინსკი. wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სპორტსმენი | თავისფერი = | სახელი = ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი | სურათი =Vladimer khinchegashvili.jpg | სურათისზომა =300პქ | წარწერა = ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი [[რიო 2016]]-ზე ოქროს მედლის მოპოვების შემდეგ | დაბადების სახელი = | სრული სახელი = | მეტსახელი = | ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]] | დაბადების თარიღი = [[18 აპრილი]], [[1991]] | დაბადების ადგილი = | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | სიმაღლე = 170 | წონა = 57 | საიტი = | ქვეყანა = | სპორტი = [[ჭიდაობა]] | სახეობა = [[თავისუფალი ჭიდაობა|თავისუფალი]] | კლუბი = | გუნდი = | მწვრთნელი = [[ნუგზარ სხირელი]] | მედლისთარგები = {{მედალიშეჯიბრი |ოლიმპიადა}} {{ვერცხლის მედალი |[[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2012|ლონდონი 2012]] | -55 კგ}} {{ოქროს მედალი |[[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2016|რიო-დე-ჟანეირო 2016]] | -57 კგ}} {{მედალიშეჯიბრი | [[ჭიდაობის მსოფლიო ჩემპიონატი|მსოფლიო ჩემპიონატი]]}} {{ვერცხლის მედალი | [[ჭიდაობის მსოფლიო ჩემპიონატი 2014|ტაშკენტი 2014]] | -57 კგ}} {{ოქროს მედალი | [[ჭიდაობის მსოფლიო ჩემპიონატი 2015|ლას-ვეგასი 2015]] | -57 კგ}} {{ბრინჯაოს მედალი | [[ჭიდაობის მსოფლიო ჩემპიონატი 2017|პარიზი 2017]] | 61- კგ}} {{მედალიშეჯიბრი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი|ევროპის ჩემპიონატი]]}} {{ვერცხლის მედალი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2011|დორტმუნდი 2011]] | -55 კგ}} {{ბრინჯაოს მედალი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2013|თბილისი 2013]] | -60 კგ}} {{ოქროს მედალი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2014|ვანტაა 2014]] | -57 კგ}} {{ოქროს მედალი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2016|რიგა 2016]] | -57 კგ}} {{ოქროს მედალი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2017|ნოვი-სადი 2017]]| 61 კგ}} {{ბრინჯაოს მედალი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2018|კასპიისკი 2018]]| 65 კგ}} {{მედალიშეჯიბრი | [[ევროპული თამაშები ჭიდაობაში|ევროპული თამაშები]]}} {{ვერცხლის მედალი | [[ევროპული თამაშები ჭიდაობაში 2019|მინსკი 2019]]| 65 კგ}} |} }} '''ვლადიმერ (ლადო) ხინჩეგაშვილი''' (დ. [[18 აპრილი]], [[1991]], [[გორი]], [[საქართველო]]) — [[საქართველო|ქართველი]] [[თავისუფალი ჭიდაობა|თავისუფალი სტილით]] [[ჭიდაობა|მოჭიდავე]]. [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2016|2016 წლის რიო-დე-ჟანეიროს ოლიმპიური თამაშების]] ჩემპიონი. [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი|ევროპის]] 3-გზის ([[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2014|2014]], [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2016|2016]], [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2017|2017]]) და [[ჭიდაობის მსოფლიო ჩემპიონატი|მსოფლიოს]] ([[ჭიდაობის მსოფლიო ჩემპიონატი 2015|2015]]) ჩემპიონი. [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2012|2012 წლის ლონდონის ოლიმპიური თამაშების]] ვერცხლის პრიზიორი 55 კგ წონით კატეგორიაში.<ref>[https://archive.is/20130128004528/www.london2012.com/athlete/khinchegashvili-vladimer-1008314/ Vladimer Khinchegashvili]. london2012.com</ref> [[გორის მუნიციპალიტეტი]]ს მერი 2021 წლიდან. მსოფლიოსა და ევროპის ჩემპიონი ახალგაზრდებს შორის (55 კგ). [[2016]] წლის [[რიო-დე-ჟანეირო]]ს [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2016|ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე]], ხინჩეგაშვილმა ოქროს მედალი მოიპოვა. 57 კგ წონითი კატეგორიის ფინალში მან იაპონელი რეი ჰიგუჩი დაამარცხა. [[2015]] წელს საქართველოს სპორტულ ჟურნალისტთა ასოციაციაციამ და საქართველოს სპორტისა და ახალგაზრდულ საქმეთა სამინისტრომ დაასახელა წლის საუკეთესო სპორტსმენად. [[2018]] წელს მიღებული აქვს [[ბრწყინვალების საპრეზიდენტო ორდენი]]. [[2016]] წელს, სერიაში „ქართველი ოლიმპიური ჩემპიონები“ (პროექტის ავტორი და მთავარი რედაქტორი ელგუჯა ბერიშვილი) გამოიცა ვასილ ბალახაძის წიგნი „ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი“. [[2021]] წლის თებერვლიდან ხელმძღვანელობდა მისი მწვრთნელის, [[ნუგზარ სხირელი]]ს მიერ დაარსებულ [[გორი]]ს თავისუფალი ჭიდაობის სკოლას.<ref>{{cite news |title=სხირელის სკოლას ლადო ხინჩეგაშვილი უხელმძღვანელებს |url=http://lelo.ge/article/სხირელის-სკოლას-ლადო-ხინჩეგაშვილი-უხელმძღვანელებს-27616/ |access-date=23 თებერვალი, 2021 |work=Lelo.Ge |language=ka}}</ref> ამავე წლის 30 ივლისს არაოფიციალურად დასახელდა [[გორის მუნიციპალიტეტი]]ს მერის კანდიდატად „[[ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო|ქართული ოცნების]]“ მხრიდან [[საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნები 2021|ადგილობრივი თვითმმართველობების არჩევნებში]]. შედეგად, აგვისტოში პარტიის ადგილობრივ ოფისში დაადასტურეს ინფორმაცია უახლოეს პერიოდში ხინჩეგაშვილის მიერ ჭიდაობის სკოლის მენეჯერის პოზიციიდან გადადგომის შესახებ.<ref>{{cite news |last1=დვალიშვილი |first1=გიორგი |title=ხინჩეგაშვილი სხირელის სკოლის მენეჯერის პოზიციას ტოვებს |url=http://radiomosaic.ge/2021/08/18/ხინჩეგაშვილი-სხირელის-სკ/ |access-date=26 აგვისტო, 2021 |publisher=რადიო მოზაიკა |date=18 აგვისტო, 2021}}</ref> 2 ოქტომბერს გამართულ არჩევნებში ხმების 52,9% მიიღო და პირველივე ტურით გახდა [[გორის მუნიციპალიტეტი]]ს მერი.<ref>{{cite news |title=გორის ახალი მერი ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი იქნება |url=https://droa.ge/?p=114738 |access-date=9 დეკემბერი, 2021 |work=droa.ge |date=3 ოქტომბერი, 2021 |language=ka-GE}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == {{nplg ბიოგრაფია|00014406}}{{nplg სპორტსმენი|00005395}} * [http://geonoc.org.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=28&sportmen_id=321 ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი] — საქართველოს ეროვნული ოლიმპიური კომიტეტი. * [http://sport.gov.ge/?pg=sportsman&sid=100 ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი] — ქართული სპორტი == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{DEFAULTSORT:ხინჩეგაშვილი, ვლადიმერ}} [[კატეგორია:ქართველი მოჭიდავეები თავისუფალ სტილში]] [[კატეგორია:დაბადებული 1991]] [[კატეგორია:ქართველი ოლიმპიური ჩემპიონები]] [[კატეგორია:გორში დაბადებულები]] [[კატეგორია:დაბადებული 18 აპრილი]] [[კატეგორია:ბრწყინვალების საპრეზიდენტო ორდენის კავალრები]] [[კატეგორია:ქართველი პოლიტიკოსები]] [[კატეგორია:გორის მუნიციალიტეტის მერები]] t82e8czunsddauhe7nhil0c2ujkq6f8 4407779 4407772 2022-08-16T19:14:35Z გიო ოქრო 84301 ([[m:Special:MyLanguage/User:Jon Harald Søby/diffedit|diffedit]]) wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სპორტსმენი | თავისფერი = | სახელი = ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი | სურათი =Vladimer khinchegashvili.jpg | სურათისზომა =300პქ | წარწერა = ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი [[რიო 2016]]-ზე ოქროს მედლის მოპოვების შემდეგ | დაბადების სახელი = | სრული სახელი = | მეტსახელი = | ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]] | დაბადების თარიღი = [[18 აპრილი]], [[1991]] | დაბადების ადგილი = | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | სიმაღლე = 170 | წონა = 57 | საიტი = | ქვეყანა = | სპორტი = [[ჭიდაობა]] | სახეობა = [[თავისუფალი ჭიდაობა|თავისუფალი]] | კლუბი = | გუნდი = | მწვრთნელი = [[ნუგზარ სხირელი]] | მედლისთარგები = {{მედალიშეჯიბრი |ოლიმპიადა}} {{ვერცხლის მედალი |[[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2012|ლონდონი 2012]] | -55 კგ}} {{ოქროს მედალი |[[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2016|რიო-დე-ჟანეირო 2016]] | -57 კგ}} {{მედალიშეჯიბრი | [[ჭიდაობის მსოფლიო ჩემპიონატი|მსოფლიო ჩემპიონატი]]}} {{ვერცხლის მედალი | [[ჭიდაობის მსოფლიო ჩემპიონატი 2014|ტაშკენტი 2014]] | -57 კგ}} {{ოქროს მედალი | [[ჭიდაობის მსოფლიო ჩემპიონატი 2015|ლას-ვეგასი 2015]] | -57 კგ}} {{ბრინჯაოს მედალი | [[ჭიდაობის მსოფლიო ჩემპიონატი 2017|პარიზი 2017]] | 61- კგ}} {{მედალიშეჯიბრი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი|ევროპის ჩემპიონატი]]}} {{ვერცხლის მედალი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2011|დორტმუნდი 2011]] | -55 კგ}} {{ბრინჯაოს მედალი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2013|თბილისი 2013]] | -60 კგ}} {{ოქროს მედალი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2014|ვანტაა 2014]] | -57 კგ}} {{ოქროს მედალი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2016|რიგა 2016]] | -57 კგ}} {{ოქროს მედალი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2017|ნოვი-სადი 2017]]| 61 კგ}} {{ბრინჯაოს მედალი | [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2018|კასპიისკი 2018]]| 65 კგ}} {{მედალიშეჯიბრი | [[ევროპული თამაშები]]}} {{ვერცხლის მედალი | [[ევროპული თამაშები 2019|მინსკი 2019]]| 65 კგ}} |} }} '''ვლადიმერ (ლადო) ხინჩეგაშვილი''' (დ. [[18 აპრილი]], [[1991]], [[გორი]], [[საქართველო]]) — [[საქართველო|ქართველი]] [[თავისუფალი ჭიდაობა|თავისუფალი სტილით]] [[ჭიდაობა|მოჭიდავე]]. [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2016|2016 წლის რიო-დე-ჟანეიროს ოლიმპიური თამაშების]] ჩემპიონი. [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი|ევროპის]] 3-გზის ([[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2014|2014]], [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2016|2016]], [[ჭიდაობის ევროპის ჩემპიონატი 2017|2017]]) და [[ჭიდაობის მსოფლიო ჩემპიონატი|მსოფლიოს]] ([[ჭიდაობის მსოფლიო ჩემპიონატი 2015|2015]]) ჩემპიონი. [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2012|2012 წლის ლონდონის ოლიმპიური თამაშების]] ვერცხლის პრიზიორი 55 კგ წონით კატეგორიაში.<ref>[https://archive.is/20130128004528/www.london2012.com/athlete/khinchegashvili-vladimer-1008314/ Vladimer Khinchegashvili]. london2012.com</ref> [[გორის მუნიციპალიტეტი]]ს მერი 2021 წლიდან. მსოფლიოსა და ევროპის ჩემპიონი ახალგაზრდებს შორის (55 კგ). [[2016]] წლის [[რიო-დე-ჟანეირო]]ს [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2016|ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე]], ხინჩეგაშვილმა ოქროს მედალი მოიპოვა. 57 კგ წონითი კატეგორიის ფინალში მან იაპონელი რეი ჰიგუჩი დაამარცხა. [[2015]] წელს საქართველოს სპორტულ ჟურნალისტთა ასოციაციაციამ და საქართველოს სპორტისა და ახალგაზრდულ საქმეთა სამინისტრომ დაასახელა წლის საუკეთესო სპორტსმენად. [[2018]] წელს მიღებული აქვს [[ბრწყინვალების საპრეზიდენტო ორდენი]]. [[2016]] წელს, სერიაში „ქართველი ოლიმპიური ჩემპიონები“ (პროექტის ავტორი და მთავარი რედაქტორი ელგუჯა ბერიშვილი) გამოიცა ვასილ ბალახაძის წიგნი „ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი“. [[2021]] წლის თებერვლიდან ხელმძღვანელობდა მისი მწვრთნელის, [[ნუგზარ სხირელი]]ს მიერ დაარსებულ [[გორი]]ს თავისუფალი ჭიდაობის სკოლას.<ref>{{cite news |title=სხირელის სკოლას ლადო ხინჩეგაშვილი უხელმძღვანელებს |url=http://lelo.ge/article/სხირელის-სკოლას-ლადო-ხინჩეგაშვილი-უხელმძღვანელებს-27616/ |access-date=23 თებერვალი, 2021 |work=Lelo.Ge |language=ka}}</ref> ამავე წლის 30 ივლისს არაოფიციალურად დასახელდა [[გორის მუნიციპალიტეტი]]ს მერის კანდიდატად „[[ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო|ქართული ოცნების]]“ მხრიდან [[საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნები 2021|ადგილობრივი თვითმმართველობების არჩევნებში]]. შედეგად, აგვისტოში პარტიის ადგილობრივ ოფისში დაადასტურეს ინფორმაცია უახლოეს პერიოდში ხინჩეგაშვილის მიერ ჭიდაობის სკოლის მენეჯერის პოზიციიდან გადადგომის შესახებ.<ref>{{cite news |last1=დვალიშვილი |first1=გიორგი |title=ხინჩეგაშვილი სხირელის სკოლის მენეჯერის პოზიციას ტოვებს |url=http://radiomosaic.ge/2021/08/18/ხინჩეგაშვილი-სხირელის-სკ/ |access-date=26 აგვისტო, 2021 |publisher=რადიო მოზაიკა |date=18 აგვისტო, 2021}}</ref> 2 ოქტომბერს გამართულ არჩევნებში ხმების 52,9% მიიღო და პირველივე ტურით გახდა [[გორის მუნიციპალიტეტი]]ს მერი.<ref>{{cite news |title=გორის ახალი მერი ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი იქნება |url=https://droa.ge/?p=114738 |access-date=9 დეკემბერი, 2021 |work=droa.ge |date=3 ოქტომბერი, 2021 |language=ka-GE}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == {{nplg ბიოგრაფია|00014406}}{{nplg სპორტსმენი|00005395}} * [http://geonoc.org.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=28&sportmen_id=321 ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი] — საქართველოს ეროვნული ოლიმპიური კომიტეტი. * [http://sport.gov.ge/?pg=sportsman&sid=100 ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი] — ქართული სპორტი == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{DEFAULTSORT:ხინჩეგაშვილი, ვლადიმერ}} [[კატეგორია:ქართველი მოჭიდავეები თავისუფალ სტილში]] [[კატეგორია:დაბადებული 1991]] [[კატეგორია:ქართველი ოლიმპიური ჩემპიონები]] [[კატეგორია:გორში დაბადებულები]] [[კატეგორია:დაბადებული 18 აპრილი]] [[კატეგორია:ბრწყინვალების საპრეზიდენტო ორდენის კავალრები]] [[კატეგორია:ქართველი პოლიტიკოსები]] [[კატეგორია:გორის მუნიციალიტეტის მერები]] euzz5c4vu73lp654dbk0mq5ii4yqxd0 0 256320 4407753 4407598 2022-08-16T18:02:30Z გიო ოქრო 84301 /* რესურსები ინტერნეტში */ wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი = გიორგი ანწუხელიძე |მშობსახელი = |პორტრეტი = Giorgi Antsukhelidze.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 250პქ |წარწერა = გიორგი ანწუხელიძე |დაბსახელი = |დაბ თარიღი = [[18 აგვისტო]], [[1984]] |დაბ ადგილი = სოფ. [[ქვემო ალვანი]], [[ახმეტის მუნიციპალიტეტი]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|2008|9|8|1984|8|18}} |გარდ ადგილი = [[ცხინვალის რეგიონი]] |დაკრ ადგილი = [[მუხათგვერდის ძმათა სასაფლაო]] |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა = სამხედრო მოსამსახურე |მოქალაქეობა = |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = [[ქართველი]] |რელიგია = |მამა = ზაურ ანწუხელიძე |დედა = ლილი ანწუხელიძე |მეუღლე = მაკა ჩიკვილაძე |შვილები = ლევანი და ანა |ჯილდოები = [[ვახტანგ გორგასლის I ხარისხის ორდენი]], მედალი „სამშობლოსათვის თავდადებული“, [[ეროვნული გმირის ორდენი]], თუში სახალხო გმირის წოდება. |ვებ-გვერდი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }}'''გიორგი ანწუხელიძე''' (დ. [[18 აგვისტო]], [[1984]], სოფ. [[ქვემო ალვანი]], [[ახმეტის მუნიციპალიტეტი]] — გ. [[9 აგვისტო]], [[2008]], [[ცხინვალის რეგიონი]]) — [[საქართველოს შეიარაღებული ძალები]]ს სამხედრო მოსამსახურე, [[მეოთხე ქვეითი ბრიგადა (საქართველო)|IV ქვეითი ბრიგადის]], 41-ე ბატალიონის უმცროსი სერჟანტი. [[2008]] წლის [[რუსეთ-საქართველოს ომი (2008)|რუსეთ-საქართველოს ომი]]ს დროს, ტყვედ ჩავარდნილი, წამების შემდეგ მოკლეს ოსმა სეპარატისტებმა. გარდაცვალების შემდეგ მიენიჭა საქართველოს [[ეროვნული გმირის ორდენი|ეროვნული გმირის წოდება]]. == ბიოგრაფია == გიორგი ანწუხელიძე დაიბადა [[1984]] წლის [[18 აგვისტო|18 აგვისტოს]] [[ახმეტის მუნიციპალიტეტი|ახმეტის მუნიციპალიტეტის]] სოფ. [[ქვემო ალვანი|ქვემო ალვანში]]. [[1999]] წელს დაამთავრა [[ქვემო ალვანი|სოფ. ქვემო ალვანის]] საშუალო სკოლა. [[2003]]-[[2004]] წლებში გაიარა სამხედრო სავალდებულო სამსახური შინაგანი ჯარების პირველ ოპერატიულ ბრიგადაში. [[2004]] წელს მონაწილეობდა ცხინვალის რეგიონში მიმდინარე შეიარაღებულ კონფილქტში. [[2005]] წლის [[23 აპრილი|23 აპრილიდან]], [[2006]] წლის პირველ აგვისტომდე მსახურობდა [[მეორე ქვეითი ბრიგადა (საქართველო)|II ქვეითი ბრიგადის]], 21-ე ბატალიონში. [[2005]] წლის [[10 სექტემბერი|10 სექტემბრიდან]] [[2006]] წლის [[26 აპრილი|26 აპრილამდე]] იმყოფებოდა სამშვიდობო მისიის შესასრულებლად [[ერაყი|ერაყის რესპუბლიკაში]]. ერაყიდან დაბრუნებულს, ჯანრმთელობის გაუარესების გამო, სამხედრო სამსახურისთვის თავის დანებება მოუხდა. [[2008]] წლის [[17 აპრილი|17 აპრილიდან]] შეიარაღებულ ძალებს დაუბრუნდა და [[მეოთხე ქვეითი ბრიგადა (საქართველო)|IV ქვეითი ბრიგადის]], 41-ე ბატალიონის შემადგენლობაში ჩაირიცხა. == გარდაცვალება == გიორგი ანწუხელიძე [[2008]] წლის [[9 აგვისტო|9 აგვისტოს]], [[რუსეთ-საქართველოს ომი (2008)|რუსეთ-საქართველოს ომი]]ს დროს, ერთ-ერთი შეტაკების შემდეგ, ტყვედ ჩაუვარდა მოწინააღმდეგეს, წამებისა და დაკითხვის შემდეგ კი, ცხინვალის მე-5 სკოლასთან, ძმათა სასაფლაოზე ცემით მოკლეს. [[2008]] წლის ნოემბრამდე უგზო-უკვლოდ დაკარგულად ითვლებოდა, მაგრამ მას შემდეგ, რაც [[ცხინვალი|ცხინვალიდან]] ათი ქართველის ცხედარი გადმოასვენეს, გენეტიკური ექსპერტიზით დადგინდა, რომ ერთ-ერთი მათგანი გიორგი ანწუხელიძე იყო. დაკრძალულია თბილისში, [[მუხათგვერდის ძმათა სასაფლაო|მუხათგვერდის ძმათა სასაფლაოზე]].<br /> [[2009]] წლის იანვარში ინტერნეტით გავრცელდა ვიდეოები, სადაც მისი წამების კადრები იყო ასახული. {{ციტატა|...ვიდეოში ჩანს, რომ ისინი რიგრიგობით ძლიერად ახტებიან ზურგზე გიორგი ანწუხელიძეს და აიძულებენ მიწას აკოცოს. აგინებენ და შეურაცხმყოფელ სიტყვებს ეუბნებიან. პირიდან სისხლი მოსდის, თუმცა წინააღმდეგობას მაინც უწევს და ბოლომდე არ იხრება მიწისკენ. <br />როგორც მათი საუბრიდან ირკვევა, ძირითადად ოსი და ასევე რუსი სამხედროები არიან. ადამიანი, რომელიც უშუალოდ აწარმოებს გიორგი ანწუხელიძის დაკითხვას, ოსური აქცენტით ქართულ ენაზე ლაპარაკობს, პერიოდულად ისმის მისი ოსურად ლაპარაკიც. იქვე არიან სხვა სამხედროფორმიანი პირებიც, სავარაუდოდ, მათ შორის, არიან ოსი არაოფიციალური შეიარაღებული ფორმირებების წარმომადგენლებიც. სამხედროფორმიანი პირების სახეები არ ჩანს. მხოლოდ ერთი ადამიანის სახე ჩანს, და ის მეორე ვიდეოშიც არის. ერთ-ერთ მომენტში ისმის რუსი სამხედროს სიტყვები, სუფთა რუსულით საუბრობს, რაც გვაფიქრებინებს, რომ ის ეროვნებით რუსია. <br />ასევე, მეორე ვიდეოშიც ჩანს, რომ მას სასტიკად სცემენ. გიორგის გარს ბევრი ხალხი ახვევია, ისინი მხოლოდ ოსურად ლაპარაკობენ, გიორგი მიმწყვდეული ჰყავთ ღობესთან და ფეხებით ძლიერად ურტყამენ...|„ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის“ წარმომადგენელი თამთა მიქელაძე}} 2022 წელს, [[რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)|რუსეთ-უკრაინის ომის დროს]], 331-ე გვარდიის საჰაერო-სადესანტო პოლკის მეთაური პოლკოვნიკი სერგეი სუხარევი, რომელიც გიორგი ანწუხელიძის წამებაში მონაწილეობდა, უკრაინულმა ძალებმა მოკლეს.<ref>{{cite news |title=„მოახლოვდა დრო, აღსრულდეს სამართალი“ - უკრაინაში გიორგი ანწუხელიძის მწამებელი რუსი პოლკოვნიკი მოკლეს |url=https://www.newposts.ge/news/ruset-ukrainis-omi/moakhlovda-dro-aghsruldes-samartali-ukrainashi-giorgi-antsukhelidzis-mtsamebeli-rusi-polkovniki-mokles |access-date=19 მარტი, 2022 |work=newposts.ge |language=ka}}</ref> ==ჯილდოები და წოდებები== * [[2009]] წელს დაჯილდოვდა [[ვახტანგ გორგასლის I ხარისხის ორდენი]]თ. * [[2011]] წელს [[საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო]]ს უწყებრივი მედლით „სამშობლოსათვის თავდადებული“. * [[2013]] წლის [[15 აპრილი|15 აპრილს]] საქართველოს პრეზიდენტის [[მიხეილ სააკაშვილი|მიხეილ სააკაშვილის]] გადაწყვეტილებით მიენიჭა [[ეროვნული გმირის ორდენი|ეროვნული გმირის წოდება]]. * [[2013]] წლის [[2 ნოემბერი|2 ნოემბერს]] „თუშების სადროშომ“ გიორგი ანწუხელიძეს თუში სახალხო გმირის წოდება მიანიჭა. ==მემორიალი და ხსოვნა== * [[2013]] წელს სოფელ [[ქვემო ალვანი|ქვემო ალვანში]] გაიხსნა გიორგი ანწუხელიძის მემორიალი. * [[2013]] წელს გიორგი ანწუხელიძის სახელი მიენიჭა საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს სერჟანტთა მომზადების ცენტრს (2018 წლიდან — [[გიორგი ანწუხელიძის სახელობის სერჟანტთა აკადემია]]). * [[2018]] წელს გიორგი ანწუხელიძის სახელი მიენიჭა თუშეთში [[კავკასიონის მთავარი წყალგამყოფი ქედი|კავკასიონის მთავარი წყალგამყოფი ქედის]] სამხრეთ განშტოებაზე მდებარე ერთ-ერთ [[გიორგი ანწუხელიძის მწვერვალი|უსახელო მწვერვალს]].<ref>[https://www.interpressnews.ge/ka/article/520168-tavdacvis-saministro-tushetshi-usaxelo-mcvervalistvis-giorgi-ancuxelizis-saxelis-minichebis-shesaxeb-inpormacias-avrcelebs/ თავდაცვის სამინისტრო თუშეთში უსახელო მწვერვალისთვის გიორგი ანწუხელიძის სახელის მინიჭების შესახებ ინფორმაციას ავრცელებს]. ინტერპრესნიუსი. [[8 ნოემბერი]], [[2018]].</ref> == იხილეთ აგრეთვე == * [[რუსეთ-საქართველოს ომი (2008)]] * [[რუსეთ-საქართველოს ომის გმირები (2008)]] * [[ეროვნული გმირის ორდენი]] ==რესურსები ინტერნეტში== {{nplg ბიოგრაფია|00013452}} *[https://history.mod.gov.ge/ge/page/17/giorgi-anwuxelidze გიორგი ანწუხელიძე] — [[საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო]] *[http://www.kvirispalitra.ge/public/4433-gautekheli-thushi.html გაუტეხელი თუში] *[http://www.kvirispalitra.ge/public/18225-qrom-urtyamen-thavs-zemoth-tsevs-da-mashinve-mivkhvdi-rom-giorgi-iyoq-giorgi-antsukhelidzis-meughlis-sulisshemdzvreli-mogoneba.html რომ ურტყამენ, თავს ზემოთ წევს და მაშინვე მივხვდი, რომ გიორგი იყო..." – გიორგი ანწუხელიძის მეუღლის სულისშემძვრელი მოგონება] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საქართველოს ეროვნული გმირები}} {{DEFAULTSORT:ანწუხელიძე, გიორგი}} [[კატეგორია:საქართველოს გმირები]] [[კატეგორია:დაბადებული 18 აგვისტო]] [[კატეგორია:დაბადებული 1984]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 9 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2008]] [[კატეგორია:ახმეტის მუნიციპალიტეტში დაბადებულები]] [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული გმირები]] pbtbpleijvesg6ny15owrlftahnoksn 0 275319 4407651 4257086 2022-08-16T13:37:32Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] jcp1bzuu3yh2ucq6piabjrabrz84of6 4407652 4407651 2022-08-16T13:37:55Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] azbt6arqjkkt8efy5v8h31kajxqunhx 4407653 4407652 2022-08-16T13:38:21Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] saompsre0an5ryvo668z35uey1hkcdb 4407655 4407653 2022-08-16T13:38:34Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] d25qxiq9igfw22xflapd1m9g2p8ei6i 4407656 4407655 2022-08-16T13:38:44Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] 6zu0y2q3r4r361sf3imoypbhqbhefoy 4407657 4407656 2022-08-16T13:38:56Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] f2ne1geogr4rslqp61yf5ps6i57grwb 4407658 4407657 2022-08-16T13:39:20Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] r1lyxmg926b6cxpsjg59ryz3ofqeeo6 4407659 4407658 2022-08-16T13:39:40Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ანტიკონსუმერიზმი]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერიზმი]] 3iqhv8q7qdfgxuq19d33e71ez4drscz 4407660 4407659 2022-08-16T13:39:48Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:ანტიკონსუმერიზმი]]; დაემატა [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] q2xuzmoiz2bazrg1iabhci0mx0n4wli 4407661 4407660 2022-08-16T13:40:05Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] in9n8lwjq9ykyn4o0jft2251ug9c9i6 4407662 4407661 2022-08-16T13:40:13Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] sb4x0qiqw1ba723t1cwx9ge3izsxyta 4407663 4407662 2022-08-16T13:40:23Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] dlw5vf05ulx9pi11nhynrtasq2icksz 4407664 4407663 2022-08-16T13:40:35Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] mmtwecfvlfxja5805gqiu6mrk6w3v2s 4407665 4407664 2022-08-16T13:40:43Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:მარქსისტი მწერლები]]; დაემატა [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] 4qvoiu8laoaxf0kjlygm14fmv00pk8g 4407666 4407665 2022-08-16T13:45:36Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] ru5xf5c7qbns9f4uqp8y0b0dal7pboa 4407667 4407666 2022-08-16T13:45:47Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] gl0lxvemgg7tpahsibl0vph63g5gv1g 4407668 4407667 2022-08-16T13:46:30Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] o39stnu99j4jlt7octxoca69p7hb5rt 4407669 4407668 2022-08-16T13:46:41Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] c0f8p1pb410vg9luksgeuqtqfqbienn 4407670 4407669 2022-08-16T13:46:51Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] 76ockaa3qf1kuxo7jr7sjj0v9c6vcu8 4407672 4407670 2022-08-16T13:47:21Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] ob1aqugtj05axcg3oeb7piq0u304byo 4407673 4407672 2022-08-16T13:47:35Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] sjdk74ec54pbybw6ov9gbz3u7g4deqm 4407674 4407673 2022-08-16T13:47:42Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] 2v6fwoqlmy6994grrlr8slxg3s92ld6 4407675 4407674 2022-08-16T13:47:57Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] 2yco6n9gydl62uqj8xitq2s5rskuzne 4407676 4407675 2022-08-16T13:48:06Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ონტოლოგები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] hj3g15j5417lyrjgwfcw4ui684dggjq 4407677 4407676 2022-08-16T13:48:28Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] a76ez8kk03ari3nd9blnywf79u64xei 4407678 4407677 2022-08-16T13:48:37Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] s7tjh3kxzd46ndirhp939811h5oiq6r 4407679 4407678 2022-08-16T13:48:49Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] loerruyuqal60zymoa8pkkd4k4kyo63 4407680 4407679 2022-08-16T13:49:00Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] 4zbbxwqwbaexxhgo0cg20na70r1yq8g 4407681 4407680 2022-08-16T13:49:08Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ხელოვნების ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ხელოვნების ფილოსოფოსები]] qs7arr8mc0sbvhd5fsnfghd77822ce8 4407682 4407681 2022-08-16T13:49:15Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფენომენოლოგები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ხელოვნების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ფენომენოლოგები]] rictufrwdlbadk771lu79cwa8u7o3rm 4407683 4407682 2022-08-16T13:49:44Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფსიქოლოგიის ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ხელოვნების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ფენომენოლოგები]] [[კატეგორია:ფსიქოლოგიის ფილოსოფოსები]] ewlc8xoys6uashm8d11nji197dycqfj 4407684 4407683 2022-08-16T13:49:52Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:მეცნიერების ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ხელოვნების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ფენომენოლოგები]] [[კატეგორია:ფსიქოლოგიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:მეცნიერების ფილოსოფოსები]] kgk1lzzmzcjhu1rzs9g4p7uuisa9xv1 4407685 4407684 2022-08-16T13:50:03Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:სოციალური კრიტიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ხელოვნების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ფენომენოლოგები]] [[კატეგორია:ფსიქოლოგიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:მეცნიერების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:სოციალური კრიტიკოსები]] 2jxbqjd1wj3efnmdqdxdkiyayt2kv23 4407686 4407685 2022-08-16T13:50:15Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:სოციალური ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ხელოვნების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ფენომენოლოგები]] [[კატეგორია:ფსიქოლოგიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:მეცნიერების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:სოციალური კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:სოციალური ფილოსოფოსები]] 0ie8dpj8abn67xjovd9porfpm749zuy 4407687 4407686 2022-08-16T13:50:26Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:სოციალური ფსიქოლოგია]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ხელოვნების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ფენომენოლოგები]] [[კატეგორია:ფსიქოლოგიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:მეცნიერების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:სოციალური კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:სოციალური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:სოციალური ფსიქოლოგია]] j59h9wjlspqe57r5j8wgadmyxjnlx5n 4407688 4407687 2022-08-16T13:50:32Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:სოციალური ფსიქოლოგია]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება |სახელი =თეოდორ ადორნო |მშობსახელი =Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno |პორტრეტი = Theodor W. Adorno.jpg |ზომა = |ფოტოს_სიგანე = 200პქ |წარწერა = |დაბსახელი = |დაბ თარიღი =[[11 სექტემბერი]], [[1903]] |დაბ ადგილი =[[ფრანკფურტი]], [[გერმანიის იმპერია]] |მოღვაწეობა = |გარდ თარიღი =[[6 აგვისტო]], [[1969]] |გარდ ადგილი =[[ვისპი]], [[შვეიცარია]] |დაკრ ადგილი = |განათლება = |ალმა-მატერი = |საქმიანობა =[[ფილოსოფია]], [[სოციოლოგია]], [[კულტუროლოგია]], [[ესთეტიკა]], მუსიკის თეორია, [[ფსიქოანალიზი]] |მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}} |ქვეშევრდომობა = |ეროვნება = |რელიგია = |მამა = |დედა = |მეუღლე = |შვილები = |ჯილდოები = |საიტი = |სხვადასხვა = |ხელმოწერა = }} '''თეოდორ ადორნო''' (დ. [[11 სექტემბერი]], [[1903]] — გ. [[6 აგვისტო]], [[1969]]) — [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, ფრანკფურტის კრიტიკული თეორიის სკოლის წარმომადგენელი. სწავლობდა და შემდეგ მოღვაწეობდა ფრანკფურტის გოეთეს სახელობის უნივერსიტეტში. [[1934]] წლიდან იყო ემიგრაციაში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], [[1938]] წლიდან [[აშშ]]-ში და [[1949]] წლიდან მოღვაწეობდა ფრანკფურტში. ==ბიბლიოგრაფია== * ''„კირკეგორი. ესთეტიკურის კონსტრუქცია“'' (1933) * ''„განმანათლებლობის დიალექტიკა. ფილოსოფიური ფრაგმენტები“'' (1944/47), მაქს ჰორკჰაიმერთან ერთად * ''„მინიმა მორალია. რეფლექსიები დაზიანებული სიცოცხლიდან“'' (1944) * ''„ახალი მუსიკის ფილოსოფია“'' (1949) * ''„ვაგნერის ძიებაში“'' (1952) * ''„შემეცნების თეორიის მეტაკრიტიკის შესახებ“'' (1956) * ''„ნეგატიური დიალექტიკა“'' (1966) * ''„ესთეტიკური თეორია“'' (1970) ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://iph.ras.ru/elib/0073.html თეოდორ ადორნო] — ფილოსოფიის ენციკლოპედია * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს წიგნები] * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%D0%90%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE+%D0%A2. ადორნოს შესახებ არსებული მიხაილ დროზენის ბიოგრაფიული ნარკვევები] {{DEFAULTSORT:ადორნო, თეოდორ}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციოლოგები]] [[კატეგორია:გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 11 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1903]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1969]] [[კატეგორია:გერმანელი მარქსისტი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:თეოდორ ადორნო]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ანტიკონსუმერისტები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ფრანკფურტის სკოლა]] [[კატეგორია:გერმანელი კლასიკური მუსიკის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:გერმანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ხელოვნების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ფენომენოლოგები]] [[კატეგორია:ფსიქოლოგიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:მეცნიერების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:სოციალური კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:სოციალური ფილოსოფოსები]] 0ie8dpj8abn67xjovd9porfpm749zuy 0 284758 4407883 3943828 2022-08-17T10:11:12Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:2012 წელს დაარსებულები საქართველოში]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki '''ბიძინა ივანიშვილის კაბინეტი''' — საქართველოს მინისტრთა კაბინეტი, რომელსაც ხელმძღვანელობდა [[ბიძინა ივანიშვილი]] [[საქართველოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრის]] რანგში. კაბინეტი ჩამოაყალიბეს პოლიტიკურ პარტიათა კოალიცია [[ქართული ოცნება|ქართული ოცნების]] წევრებმა [[საქართველოს საპარლამენტო არჩევნები (2012)|2012 წლის საპარლამენტო არჩევნებში]] გამარჯვების შემდეგ. [[საქართველოს პარლამენტი|საქართველოს პარლამენტმა]] ის დაამტკიცა 2012 წლის 25 ოქტომბერს.<ref>[http://www.radiotavisupleba.ge/archive/geo-news/20121025/1001/1001.html?id=24750767 დამტკიცდა საქართველოს ახალი მინისტრთა კაბინეტი]. რადიო თავისუფლება. 25 ოქტომბერი, 2012.</ref> 2013 წლის 20 ნოემბერს, მას შემდეგ რაც ივანიშვილმა თანამდებობა დატოვა, ის ჩაანაცვლა [[ირაკლი ღარიბაშვილი]]ს მთავრობამ. ==მინისტრთა კაბინეტი== {| class=wikitable |- !თანამდებობა !მინისტრი !პერიოდი !პარტია |- |[[საქართველოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |[[ბიძინა ივანიშვილი]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |[[ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო]] |- | rowspan="3" |პირველი ვიცე-პრემიერი |[[ირაკლი ალასანია]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 23 იანვარი, 2013 |[[ჩვენი საქართველო - თავისუფალი დემოკრატები]] |- |[[გიორგი მარგველაშვილი]] |23 იანვარი, 2013 – 18 ივლისი, 2013 |უპარტიო |- |[[გიორგი კვირიკაშვილი]] |26 ივლისი, 2013 – 20 ნოემბერი, 2013 |უპარტიო |- |ვიცე-პრემიერი |[[კახა კალაძე]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო |- |[[საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო|ფინანსთა მინისტრი]] |[[ნოდარ ხადური]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო |- |[[საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტრო|ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრი]] |[[გიორგი კვირიკაშვილი]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |უპარტიო |- |[[საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო|შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრი]] |[[დავით სერგეენკო]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |უპარტიო |- |[[საქართველოს ენერგეტიკის სამინისტრო|ენერგეტიკის მინისტრი]] |[[კახა კალაძე]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო |- |[[საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო|შინაგან საქმეთა მინისტრი]] |[[ირაკლი ღარიბაშვილი]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო |- |[[საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო|იუსტიციის მინისტრი]] |[[თეა წულუკიანი]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |ჩვენი საქართველო - თავისუფალი დემოკრატები |- |[[საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო|საგარეო საქმეთა მინისტრი]] |[[მაია ფანჯიკიძე]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო |- | rowspan="2" |[[საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო|განათლებისა და მეცნიერების მინისტრი]] |[[გიორგი მარგველაშვილი]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 18 ივლისი, 2013 |უპარტიო |- |[[თამარ სანიკიძე]] |18 ივლისი, 2013 – 20 ნოემბერი, 2013 |უპარტიო |- |ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა მინისტრი |[[დავით დარახველიძე]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |[[ეროვნული ფორუმი]] |- |[[საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო|გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის მინისტრი]] |[[ხათუნა გოგალაძე]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |უპარტიო |- |[[საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის მინისტრი]] |[[ირაკლი ალასანია]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |ჩვენი საქართველო - თავისუფალი დემოკრატები |- |[[საქართველოს რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრო|რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის მინისტრი]] |[[დავით ნარმანია]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |[[საქართველოს რესპუბლიკური პარტია]] |- | rowspan="2" |[[საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტრო|სოფლის მეურნეობის მინისტრი]] |[[დავით კირვალიძე]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 2 მაისი, 2013 |უპარტიო |- |[[შალვა ფიფია]] |10 მაისი, 2013 – 20 ნოემბერი, 2013 |უპარტიო |- |[[საქართველოს სასჯელაღსრულების და პრობაციის სამინისტრო|სასჯელაღსრულების და პრობაციის მინისტრი]] |[[სოზარ სუბარი]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო |- |[[საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტრო|კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრი]] |[[გურამ ოდიშარია]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო |- |[[საქართველოს სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა სამინისტრო|სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა მინისტრი ]] |[[ლევან ყიფიანი]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო |- |სახელმწიფო მინისტრი ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის საკითხებში |[[ალექსი პეტრიაშვილი]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |ჩვენი საქართველო - თავისუფალი დემოკრატები |- |[[საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატი რეინტეგრაციის საკითხებში|სახეხელმწიფო მინისტრი რეინტეგრაციის საკითხებში]] |[[პაატა ზაქარეიშვილი]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |[[საქართველოს რესპუბლიკური პარტია]] |- |[[საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატი დიასპორის საკითხებში|სახელმწიფო მინისტრი დიასპორის საკითხებში]] |[[კოტე სურგულაძე]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 20 ნოემბერი, 2013 |ჩვენი საქართველო - თავისუფალი დემოკრატები |- |სახელმწიფო მინისტრი დასაქმების საკითხებში |[[კახა საკანდელიძე]] |25 ოქტომბერი, 2012 – 11 იანვარი, 2013 (გაუქმდა) |უპარტიო |} ==სქოლიო== {{სქოლიოს სია}} [[კატეგორია:საქართველოს მთავრობა]] [[კატეგორია:2012 წელს დაარსებულები საქართველოში]] gtsxl904tb9q1h4id6skcpd3bus4j9c 0 295029 4407791 4407096 2022-08-16T19:48:50Z გიო ოქრო 84301 wikitext text/x-wiki '''მეკვერნე''' — [[შინაური ძაღლი|ძაღლის]] ერთადერთი ქართული სანადირო ჯიში; გამოყვანილია დასავლეთ საქართველოში, ძირითადად [[გურია]]სა და [[აჭარა|აჭარის]] მაღალმთიან ზონაში. ასევე გვხვდება თანამედროვე [[თურქეთი]]ს ტერიტორიაზე, [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთში]]. მიეკუთვნება [[ყეფიები|ყეფიების]] ჯიშურ ჯგუფს, მაგრამ გარეგნულად მათგან განსხვავებულია.<ref name=":0" /> ტანად პატარაა (სიმაღლე მინდაოში 45–50 სმ). ახასიათებს სოლისებური ფორმის თავი, სწორმდგომი დაცქვეტილი ყურები, მოკლე და მკვრივი კისერი, სწორი და პარალელური წინა და სახსარში მოხრილი უკანა კიდურები, მოკლე კუდი. ბალანი მოკლე და უხეში აქვს. დამახასიათებელია მხოლოდ ერთი შეფერილობა — ყავისფერი, სხვადასხვა ელფერით. განსაკუთრებული ნიშანია თეთრი ზოლისებური საყელო კისერზე და კუდის თეთრი ბოლო. ცალკეულ ინდივიდებში თეთრი წინწკლები ასევე გვხვდება მკერდზე, მუცელზე და კიდურებზე. გამორიჩევა ყნოსვის კარგი უნარით. როგორც სახელიდან ჩანს, გამოიყენება [[კვერნა]]ზე და [[კატა|გარეულ კატებზე]] სანადიროდ.<ref name=":0">{{Cite web | url = https://catalog.elkana.org.ge/index.php?pageid=28&postid=1133 | title = ქართული მეკვერნე | publisher = საქართველოს აგრარული ბიომრავალფეროვნება. ''catalog.elkana.org.ge'' | accessdate = 16 აგვისტო, 2022}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://agronews.ge/qarthuli-mekverne-_-unikaluri-thvisebebis-monadire-dzaghli/ „ქართული მეკვერნე“ — უნიკალური თვისებების მონადირე ძაღლი] * [https://www.youtube.com/watch?v=N25jk9JYqkU მეკვერნე] [[YouTube]]-ზე [[კატეგორია:ძაღლის ჯიშები]] [[კატეგორია:ქართული წარმოშობის ძაღლის ჯიშები]] 51gpxwzqmpbaszxjizwv7pxmlrl1d86 4407792 4407791 2022-08-16T19:49:29Z გიო ოქრო 84301 /* რესურსები ინტერნეტში */ wikitext text/x-wiki '''მეკვერნე''' — [[შინაური ძაღლი|ძაღლის]] ერთადერთი ქართული სანადირო ჯიში; გამოყვანილია დასავლეთ საქართველოში, ძირითადად [[გურია]]სა და [[აჭარა|აჭარის]] მაღალმთიან ზონაში. ასევე გვხვდება თანამედროვე [[თურქეთი]]ს ტერიტორიაზე, [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთში]]. მიეკუთვნება [[ყეფიები|ყეფიების]] ჯიშურ ჯგუფს, მაგრამ გარეგნულად მათგან განსხვავებულია.<ref name=":0" /> ტანად პატარაა (სიმაღლე მინდაოში 45–50 სმ). ახასიათებს სოლისებური ფორმის თავი, სწორმდგომი დაცქვეტილი ყურები, მოკლე და მკვრივი კისერი, სწორი და პარალელური წინა და სახსარში მოხრილი უკანა კიდურები, მოკლე კუდი. ბალანი მოკლე და უხეში აქვს. დამახასიათებელია მხოლოდ ერთი შეფერილობა — ყავისფერი, სხვადასხვა ელფერით. განსაკუთრებული ნიშანია თეთრი ზოლისებური საყელო კისერზე და კუდის თეთრი ბოლო. ცალკეულ ინდივიდებში თეთრი წინწკლები ასევე გვხვდება მკერდზე, მუცელზე და კიდურებზე. გამორიჩევა ყნოსვის კარგი უნარით. როგორც სახელიდან ჩანს, გამოიყენება [[კვერნა]]ზე და [[კატა|გარეულ კატებზე]] სანადიროდ.<ref name=":0">{{Cite web | url = https://catalog.elkana.org.ge/index.php?pageid=28&postid=1133 | title = ქართული მეკვერნე | publisher = საქართველოს აგრარული ბიომრავალფეროვნება. ''catalog.elkana.org.ge'' | accessdate = 16 აგვისტო, 2022}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://agronews.ge/qarthuli-mekverne-_-unikaluri-thvisebebis-monadire-dzaghli/ „ქართული მეკვერნე“ — უნიკალური თვისებების მონადირე ძაღლი] * [https://www.youtube.com/watch?v=N25jk9JYqkU მეკვერნე] [[YouTube]]-ზე == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ძაღლის ჯიშები]] [[კატეგორია:ქართული წარმოშობის ძაღლის ჯიშები]] izheec0usnahvwoqp8jl2s4es5at5q3 14 296481 4407722 4312414 2022-08-16T16:23:42Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Horticulture}} [[კატეგორია:მემცენარეობა]] mogjk3a9oe0fqojjwndrj4m542wnpqr 0 310430 4407815 4360673 2022-08-17T04:02:23Z Xqbot 8347 რობოტი: ორმაგი გადამისამართების გასწორება → [[ანატოლივკა (ჰენიჩესკის რაიონი)]] wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ანატოლივკა (ჰენიჩესკის რაიონი)]] at1st4b16gjgexgr2ltih1hcbvrun0q 0 310455 4407818 4360676 2022-08-17T04:02:38Z Xqbot 8347 რობოტი: ორმაგი გადამისამართების გასწორება → [[ანდრიივკა (ბერისლავის რაიონი)]] wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ანდრიივკა (ბერისლავის რაიონი)]] r4p7iov001o9iqw5zim8ftz6kkta2kn 0 311780 4407646 3571383 2022-08-16T13:31:40Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:შვეიცარიელი ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''რიხარდ ავენარიუსი''' ({{lang-de|Richard Avenarius;}} დ. [[19 ნოემბერი]], [[1843]], [[პარიზი]] — გ. [[18 აგვისტო]], [[1896]], [[ციურიხი]]) — [[შვეიცარიელები|შვეიცარიელი]] [[ფილოსოფოსი]], [[ციურიხი]]ს უნივერსიტეტის პროფესორი, იდეალისტური ფილოსოფიის ერთ-ერთი მიმდინარეობის — [[ემპირიოკრიტიციზმი]]ს ფუძემდებელი (ემპირიოკრიტიციზმი მატერიალური სამყაროს ობიექტურ არსებობას უაროფდა და საგნებს, როგორც ინდივიდის ცნობიერების მიერ აღქმულს, ისე განიხილავდა). ==ლიტერატურა== * ნატა ახმეტელი ნიკო მურღულია- მსოფლიო და საქართველოს ისტორია 12; გამომცემლობა დიოგენე; 2008. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikisource1911Enc|Avenarius, Richard Heinrich Ludwig}} *{{Internet Archive author |search=Richard Heinrich Ludwig Avenarius}} * [https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=idn%3D116389311 რიხარდ ავენარიუსი - ლიტერატურა] გერმანიის ეროვნული ბიბლიოთეკაში ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ავენარიუსი, რიხარდ}} [[კატეგორია:დაბადებული 1843]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1896]] [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:შვეიცარიელი ფილოსოფოსები]] o2ukcvl5nalm0m7yi4yt0ecsq1a2nt8 4407648 4407646 2022-08-16T13:32:01Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''რიხარდ ავენარიუსი''' ({{lang-de|Richard Avenarius;}} დ. [[19 ნოემბერი]], [[1843]], [[პარიზი]] — გ. [[18 აგვისტო]], [[1896]], [[ციურიხი]]) — [[შვეიცარიელები|შვეიცარიელი]] [[ფილოსოფოსი]], [[ციურიხი]]ს უნივერსიტეტის პროფესორი, იდეალისტური ფილოსოფიის ერთ-ერთი მიმდინარეობის — [[ემპირიოკრიტიციზმი]]ს ფუძემდებელი (ემპირიოკრიტიციზმი მატერიალური სამყაროს ობიექტურ არსებობას უაროფდა და საგნებს, როგორც ინდივიდის ცნობიერების მიერ აღქმულს, ისე განიხილავდა). ==ლიტერატურა== * ნატა ახმეტელი ნიკო მურღულია- მსოფლიო და საქართველოს ისტორია 12; გამომცემლობა დიოგენე; 2008. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikisource1911Enc|Avenarius, Richard Heinrich Ludwig}} *{{Internet Archive author |search=Richard Heinrich Ludwig Avenarius}} * [https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=idn%3D116389311 რიხარდ ავენარიუსი - ლიტერატურა] გერმანიის ეროვნული ბიბლიოთეკაში ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ავენარიუსი, რიხარდ}} [[კატეგორია:დაბადებული 1843]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1896]] [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:შვეიცარიელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მწერლები]] e3psqeqqjhu379bv15cceqgpjwbux9e 4407649 4407648 2022-08-16T13:32:15Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მწერლები]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''რიხარდ ავენარიუსი''' ({{lang-de|Richard Avenarius;}} დ. [[19 ნოემბერი]], [[1843]], [[პარიზი]] — გ. [[18 აგვისტო]], [[1896]], [[ციურიხი]]) — [[შვეიცარიელები|შვეიცარიელი]] [[ფილოსოფოსი]], [[ციურიხი]]ს უნივერსიტეტის პროფესორი, იდეალისტური ფილოსოფიის ერთ-ერთი მიმდინარეობის — [[ემპირიოკრიტიციზმი]]ს ფუძემდებელი (ემპირიოკრიტიციზმი მატერიალური სამყაროს ობიექტურ არსებობას უაროფდა და საგნებს, როგორც ინდივიდის ცნობიერების მიერ აღქმულს, ისე განიხილავდა). ==ლიტერატურა== * ნატა ახმეტელი ნიკო მურღულია- მსოფლიო და საქართველოს ისტორია 12; გამომცემლობა დიოგენე; 2008. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikisource1911Enc|Avenarius, Richard Heinrich Ludwig}} *{{Internet Archive author |search=Richard Heinrich Ludwig Avenarius}} * [https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=idn%3D116389311 რიხარდ ავენარიუსი - ლიტერატურა] გერმანიის ეროვნული ბიბლიოთეკაში ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ავენარიუსი, რიხარდ}} [[კატეგორია:დაბადებული 1843]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1896]] [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:შვეიცარიელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მწერლები]] o26wtaqltozyhfxjw94zhdy4ov784bd 4407650 4407649 2022-08-16T13:33:17Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის შვეიცარიელი ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''რიხარდ ავენარიუსი''' ({{lang-de|Richard Avenarius;}} დ. [[19 ნოემბერი]], [[1843]], [[პარიზი]] — გ. [[18 აგვისტო]], [[1896]], [[ციურიხი]]) — [[შვეიცარიელები|შვეიცარიელი]] [[ფილოსოფოსი]], [[ციურიხი]]ს უნივერსიტეტის პროფესორი, იდეალისტური ფილოსოფიის ერთ-ერთი მიმდინარეობის — [[ემპირიოკრიტიციზმი]]ს ფუძემდებელი (ემპირიოკრიტიციზმი მატერიალური სამყაროს ობიექტურ არსებობას უაროფდა და საგნებს, როგორც ინდივიდის ცნობიერების მიერ აღქმულს, ისე განიხილავდა). ==ლიტერატურა== * ნატა ახმეტელი ნიკო მურღულია- მსოფლიო და საქართველოს ისტორია 12; გამომცემლობა დიოგენე; 2008. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikisource1911Enc|Avenarius, Richard Heinrich Ludwig}} *{{Internet Archive author |search=Richard Heinrich Ludwig Avenarius}} * [https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=idn%3D116389311 რიხარდ ავენარიუსი - ლიტერატურა] გერმანიის ეროვნული ბიბლიოთეკაში ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ავენარიუსი, რიხარდ}} [[კატეგორია:დაბადებული 1843]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1896]] [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:შვეიცარიელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის შვეიცარიელი ფილოსოფოსები]] cfckyehnnrzw6mz9p3r5yjzadveir07 0 311929 4407819 4360684 2022-08-17T04:02:43Z Xqbot 8347 რობოტი: ორმაგი გადამისამართების გასწორება → [[ანტონივკა (კახოვკის რაიონი)]] wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ანტონივკა (კახოვკის რაიონი)]] pnbi2ber0kkbu3daljcdvrql00c1e3n 0 314576 4407821 4360699 2022-08-17T04:02:53Z Xqbot 8347 რობოტი: ორმაგი გადამისამართების გასწორება → [[ბაბინე (კახოვკის რაიონი)]] wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ბაბინე (კახოვკის რაიონი)]] ort6lrhvwndviufz7qi9al2ioobik4n 0 318412 4407747 4407555 2022-08-16T17:53:28Z გიო ოქრო 84301 ([[m:Special:MyLanguage/User:Jon Harald Søby/diffedit|diffedit]]) wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დაავადება |სახელწოდება = აპენდიციტი | სურათი = Acute Appendicitis.jpg | Alt = | ტიტრი = ამოკვეთილი ანთებითი და გაფართოებული აპენდიქსი, სიგრძივი განაკვეთი | DiseasesDB = 885 | GeneReviewsID = | GeneReviewsName = | ICD10 = {{ICD10|K|35||k|35}} - {{ICD10|K|37||k|35}} | ICD9 = {{ICD9|540}}-{{ICD9|543}} | ICDO = | OMIM = | MedlinePlus = 000256 | eMedicineSubj = med | eMedicineTopic = 3430 | MeSH = C06.405.205.099 | GeneReviewsNBK = | GeneReviewsName = }} '''აპენდიციტი''' (ასევე '''ეპიტიპლიტი'''<ref>[http://www.merriam-webster.com/medical/epityphlitis MerriamWebster definition]</ref>) — ანთებითი პროცესი [[ჭიაყელა დანამატი|აპენდიქსში]] (ჭიაყელა დანამატში). აპენდიციტი ვლინდება მარჯვენა [[თეძოს ფოსო]]ში მუცლის ტკივილით, [[გულისრევა|გულისრევით]], [[ღებინება|ღებინებით]] და [[ანორექსია (სიმპტომი)|მადის დაქვეითებით]].<ref name="Graffeo-1996">{{cite journal|last1=Graffeo|first1=CS|last2=Counselman|first2=FL|title=აპენდიციტი.|journal=Emergency medicine clinics of North America|date=1996|volume=14|issue=4|pages=653–71|pmid=8921763|doi=10.1016/s0733-8627(05)70273-x}}</ref> თუმცა, პაციენტთა ერთ მესამედს დამახასიათებელი სიმპტომები და ნიშნები არ აღენიშნება.<ref name="Graffeo 1996">{{cite journal|last1=Graffeo|first1=CS|last2=Counselman|first2=FL|title=Appendicitis.|journal=Emergency medicine clinics of North America|date=November 1996|volume=14|issue=4|pages=653–71|pmid=8921763|doi=10.1016/s0733-8627(05)70273-x}}</ref> აპენდიციტი შეიძლება გართულდეს [[პერიტონიტი]]თა და [[სეფსისი]]თ.<ref name="hobbler"/><ref name="აპენდიციტი">{{Cite web |url=http://eqimebi.blogspot.com/2015/09/blog-post_21.html |title=აპენდიციტი |accessdate=2015-09-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305113132/http://eqimebi.blogspot.com/2015/09/blog-post_21.html |archivedate=2016-03-05 }}</ref> <!-- გამომწვევი მიზეზები --> აპენდიციტი გამოწვეულია ჭიაყელა ნაწლავის ხვრელის სანათურის დახშობით,<ref name="Wangensteen OH, Bowers WF 1937 496–526">{{Cite journal|author=Wangensteen OH, Bowers WF |title=Significance of the obstructive factor in the genesis of acute appendicitis |journal=Arch Surg |volume=34 |issue= 3|pages=496–526 |year=1937|doi=10.1001/archsurg.1937.01190090121006}}</ref><ref name="Pieper R, Kager L, Tidefeldt U 1982 63–72">{{Cite journal|author=Pieper R, Kager L, Tidefeldt U |title=Obstruction of appendix vermiformis causing acute appendicitis. One of the most common causes of this is an acute viral infection which causes lymphoid hyperplasia and therefore obstruction. An experimental study in the rabbit |journal=Acta Chir Scand |volume=148 |issue=1 |pages=63–72 |year=1982 |pmid=7136413}}</ref> რასაც უხშირესად განავლოვანი მასებისგან წარმოქმნილი ჩაკირული ქვა იწვევს. ასეთ ქვებს კოპროლითებს<ref name="აპენდიციტი"/> უწოდებენ. ანთებითი ბლოკირება ასევე შესაძლებელია გამოწვეული იყოს ვირუსული ინფექციებით, [[პარაზიტი|პარაზიტებით]], [[ნაღვლოვანი კენჭი|ნაღვლოვანი კენჭებით]] ან [[სიმსივნე|სიმსივნით]].<ref name="Harrison's">{{cite book|last1=al.]|first1=ed. Dan L. Longo ... [et|title=Harrison's principles of internal medicine.|date=2012|publisher=McGraw-Hill|location=New York|isbn=978-0-07174889-6|page=Chapter 300|edition=18th|url=http://accessmedicine.mhmedical.com.ucsf.idm.oclc.org/content.aspx?bookid=331&Sectionid=40727094|accessdate=6 November 2014}}</ref> დახშულ სივრცეში იზრდება წნევა, მცირდება სისხლის ნაკადი ქსოვილებში, ბაქტერიები იწყებენ გამრავლებას, რასაც ორგანიზმი საპასუხო რეაქციით, ანთებით პასუხობს.<ref name="Harrison's"/><ref name="Tintinalli">{{cite book|last1=Tintinalli|first1=editor-in-chief Judith E.|title=Emergency medicine : a comprehensive study guide|date=2011|publisher=McGraw-Hill|location=New York|isbn=978-0-07-174467-6|page=Chapter 84|edition=7.|url=http://accessmedicine.mhmedical.com.ucsf.idm.oclc.org/content.aspx?bookid=348&Sectionid=40381551|accessdate=6 November 2014}}</ref> ანთების, შემცირებული სისხლის მიდინებისა და აპენდიქსის შებერვის ერთობლიობა იწვევს ქსოვილის დაზიანებას და კვდომას.<ref>{{Cite web |url=http://eqimebi.blogspot.com/2015/09/blog-post_21.html |title=აპენდიციტი |accessdate=2015-09-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305113132/http://eqimebi.blogspot.com/2015/09/blog-post_21.html |archivedate=2016-03-05 }}</ref><ref name ="Schwartz's">{{cite book|title=Schwartz's principles of surgery|date=2010|publisher=McGraw-Hill, Medical Pub. Division|location=New York|isbn=978-0-07-1547703|page=Chapter 30|edition=9th}}</ref> თუ პროცესის მკურნალობა არ მოხდა, შესაძლოა ჭიაყელა დანამატი გასკდეს და ბაქტერია თავისუფლად გავრცელდეს მუცლის ღრუში, რასაც უმძიმესი გართულებები მოყვება.<ref name ="Schwartz's"/><ref name="Barrett et al 2013">Barrett ML, Hines AL, Andrews RM. Trends in Rates of Perforated Appendix, 2001–2010. HCUP Statistical Brief #159. Agency for Healthcare Research and Quality, Rockville, MD. July 2013. [http://hcup-us.ahrq.gov/reports/statbriefs/sb159.jsp] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180802041111/https://hcup-us.ahrq.gov/reports/statbriefs/sb159.jsp |date=2018-08-02 }}</ref> <!-- დიაგნოზი --> აპენდიციტის დიაგნოზი ძირითადად ეფუძნება პაციენტის გამოკითხვას.<ref name="Tintinalli"/> იმ შემთხვევაში, როცა პაციენტის ისტორიითა, გამოხატული ნიშნებითა და გულმოდგინე დათვალიერებით ვერ ხერხდება დიაგნოზის დასმა, რადიოგრაფიული სურათი და ლაბორატორიული კვლევები ეხმარება ექიმს.<ref name="Paulson et al 2003">{{cite journal|last1=Paulson|first1=EK|last2=Kalady|first2=MF|last3=Pappas|first3=TN|title=Clinical practice. Suspected appendicitis.|journal=The New England Journal of Medicine|date=16 January 2003|volume=348|issue=3|pages=236–42|pmid=12529465|doi=10.1056/nejmcp013351}}</ref> აპენდიციტის დიაგნოსტიკის ვიზუალიზაციის ორი ყველაზე საიმედო მეთოდია [[ულტრაბგერა]] და [[კომპიუტერული ტომოგრაფია]] (კა-ტე სკანირება).<ref name="Paulson et al 2003"/> მწვავე აპენდიციტის გამოსავლენად კა-ტე სკანირება მეტად ზუსტია, ვიდრე ულტრაბგერა.<ref>{{cite journal|last1=Pickuth|first1=D|last2=Heywang-Köbrunner|first2=SH|last3=Spielmann|first3=RP|title=Suspected acute appendicitis: is ultrasonography or computed tomography the preferred imaging technique?|journal=The European journal of surgery = Acta chirurgica|date=April 2000|volume=166|issue=4|pages=315–9|pmid=10817330|doi=10.1080/110241500750009177}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Balthazar|first1=EJ|last2=Birnbaum|first2=BA|last3=Yee|first3=J|last4=Megibow|first4=AJ|last5=Roshkow|first5=J|last6=Gray|first6=C|title=Acute appendicitis: CT and US correlation in 100 patients.|url=https://archive.org/details/sim_radiology_1994-01_190_1/page/31|journal=Radiology|date=January 1994|volume=190|issue=1|pages=31–5|pmid=8259423|doi=10.1148/radiology.190.1.8259423}}</ref> თუმცა, ბავშვებსა და ორსულებში მკაცრად რეკომენდირებულია ულტრაბგერის გამოყენება, კომპიუტერულ ტომოგრაფიასთან დაკავშირებული რადიაცული დასხივების გამო. <ref name="Paulson et al 2003"/> <!-- მკურნალობა, ისტორია და ეპიდემიოლოგია --> აპენდიციტის მკურნალობის მსოფლიო სტანდარტი, ანთებითი [[აპენდექტომია|აპენდიქსის (ჭიაყელა დანამატის) ქირურგიულ მოცილებას]] გულისხმობს.<ref name="Harrison's"/><ref name="Tintinalli"/><ref name="აპენდიციტი"/> ეს შეიძლება მოხდეს [[ლაპარატომია|მუცლის ღრუს გახსნით]] ან [[ლაპარასკოპია|რამდენიმე მცირე განაკვეთით]] ტელესკოპიური მილის, ლაპარასკოპის საშუალებით. ქირურგიული ჩარევა არის აპენდიციტისგა გამოწვეული გართულებებისა და აპენდიქსის გასკდომის პრევენცია.<ref name="hobbler">{{Cite journal|last=Hobler |first=K. |date=Spring 1998 |title=Acute and Suppurative Appendicitis: Disease Duration and its Implications for Quality Improvement |url=http://xnet.kp.org/permanentejournal/spring98pj/appendicitis.html |journal=Permanente Medical Journal |volume=2}}</ref> იმ შემთხვევაში თუ აპენდიქსი არ არის გამსკდარი, [[ანტიბიოტიკები]] რიგ შემთხვევაში ეფექტურია.<ref name=Antibiotics2012>{{cite journal |author=Varadhan KK, Neal KR, Lobo DN |title=Safety and efficacy of antibiotics compared with appendicectomy for treatment of uncomplicated acute appendicitis: meta-analysis of randomised controlled trials |journal=BMJ |volume=344 |pages=e2156 |year=2012 |pmid=22491789 |pmc=3320713 |doi=10.1136/bmj.e2156}}</ref> აპენდიციტი მუცლის მწვავე ტკივილის უმნიშვნელოვანესი და ყველაზე გავრცელებული მიზეზია. [[2013]] წლის მონაცემებით მსოფლიოში აპენდიციტის დაახლოებით 72 000 შემთხვევა დასრულდა ფატალურად.<ref name=GBD2014>{{cite journal|last1=GBD 2013 Mortality and Causes of Death|first1=Collaborators|title=Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013.|journal=Lancet|date=17 December 2014|pmid=25530442|doi=10.1016/S0140-6736(14)61682-2|volume=385|issue=9963|pages=117–71|pmc=4340604}}</ref> [[აშშ]]-ში, აპენდიციტი არის მუცლის არეში მწვავე ტკივილის ყველაზე გავრცელებული მიზეზი, რომელიც საჭიროებს ქირურგიულ ჩარევას.<ref name="Graffeo-1996"/> ყოველ წელს, ამერიკის შეერთებულ შტატებში, 300 000-ზე მეტ პაციენტს უტარდება აპენდექტომია, ანთებითი აპენდიქსის ქირურგიული ამოკვეთა<ref>{{cite journal|last1=Mason|first1=RJ|title=Surgery for appendicitis: is it necessary?|journal=Surgical infections|date=August 2008|volume=9|issue=4|pages=481–8|pmid=18687030|doi=10.1089/sur.2007.079}}</ref> [[რეჯინალ ჰებერ ფიტცი]] არის პირველი ექიმი, რომელმაც აღწერა ეს დაავადება 1886 წელს.<ref>{{Cite journal|author=Fitz RH |title=Perforating inflammation of the vermiform appendix with special reference to its early diagnosis and treatment |journal=Am J Med Sci|issue=92 |pages=321–46 |year=1886}}</ref> == ნიშნები და სიმპტომები == [[File:Stomach colon rectum diagram-ka.svg|thumb|აპენდიქსი საჭმლის მომნელებელი სისტემაში]] თავდაპირველად, მუცლის ტკივილი, გულისრევა, ღებინება, ხოლო შემდეგ ცხელება მწვავე აპენდიციტის კლასიკური სიმპტომებია. როგორც კი აპენდიქსი მეტად სივდება და ანთებითი ხდება, აღიზიანებს მიმდებარე მუცლის კედელს. ეს იწვევს მუცლის მარჯვენა ქვედა მეოთხედში ტკივილს, რომელიც სამ წლამდე ბავშვებში შეიძლება არ გამოვლინდეს. მუცლის კედელი პალპაციით შესაძლოა ძალიან მგრძნობიარე გახდეს. ასევე თუ ინფექცია პერიტონიუმამდე გავრცელდა, დამახასიათებელია „რიკოშეტული ტკივილი“, ექიმის მიერ მტკივან ადგილის შემდეგ ხელის სწრაფად მოშორება, ტკივილს წამით აძლიერებს. აპენდიქსს აქვს ჯორჯალი, რომლითაც ის მუცლის ღრუს სხვა სტრუქტურებს ემაგრება. თუ ჯორჯალი ზედმეტად გრძელია, შესაძლოა აპენდიქსმა მდებარეობა შეიცვალოს. ზოგჯერ თავად ჭიაყელა ნაწლავიც ჩვეულებრივზე გრძელია. ასეთ შემთხვევებში აპენდიქსი ზოგჯერ მენჯის ღრუში აღმოჩნდება და იქ მდებარე ორგანოების პათოლოგიის ნიშნებს იწვევს ან კოლინჯს მოექცევა უკან, რაც დიაგნოსტიკას ძალიან ართულებს. თუ აპენდიქსი ლოკალიზებულია რეტროცეკალურად (ბრმა ნაწლავის უკან), მაშინ გარეგანი ზეწოლა მარჯვენა ქვედა კვადრანტზე ტკივილს არ იწვევს („ჩუმი აპენდიქსი“). ეს იმიტომ, რომ ბრმა ნაწლავი გავსებულია გაზებით და იცავს აპენდიქსს ზეწოლისგან. == მიზეზები == ექპერიმენტულ მტკიცებულებზე დაყრდნობით, შეიძლება ითქვას, რომ აპენდიციტი ჭიაყელა დანამატის პირველადი ობსტრუქციის (დახშობის) საბოლოო შედეგია.<ref name="Wangensteen OH, Bowers WF 1937 496–526"/><ref name="Pieper R, Kager L, Tidefeldt U 1982 63–72"/> რის შემდეგ აპენდიქსი ლორწოთი ივსება და ზომაში იმატებს. ლორწო აწვება ჭიაყელა დანამატის სანათურს და კედლებს, რაც იწვევს მცირე სისხლძარღვების დახშობას და თრომბოზს, აგრეთვე ლიმფურ სტაზს. ამ ეტაპიდან სპონტანური გამოჯანმრთელება იშვიათად არის მოსალოდნელი. სისხლძარღვების დახშობის გახანგრძლივების შემთხვევაში, აპენდიქსი ჯერ [[იშემია|იშემიური]] ხდება, ხოლო შემდეგ [[ნეკროზი|ნეკროზდება]]. როგორც კი [[ბაქტერია]] გამოჟონავს მკვდარი კედლების მეშვეობით, პროცესი [[ჩირქი|ჩირქდება]]. საბოლოოდ დგება რუპტურის სტადია ანუ ანთებითი აპენდიქსი სკდება და იწყება [[პერიტონიტი]], რომელმაც შესაძლოა [[სეფსისი]] გამოიწვიოს. პროცესის მიმდინარეობისას, ნელი პროგრესით, მუცლის ტკივილი და სხვა სიმპტომები ვლინდება.<ref name="Schwartz's"/><ref name="აპენდიციტი"/> გამომწვევი მიზეზები შეიძლება იყოს [[ბეზოარი]], უცხო სხეულები, ტრავმები, [[ნაწლავური პარაზიტები]], [[ლიმფადენოპათია|ლიმფადენიტი]] და ყველაზე ხშირად, ჩაკირული ფეკალური მასისგან წარმოქმნილი ქვები, რომლებსაც აპენდიქოლითებს ან ფეკალითებს უწოდებენ.<ref>{{cite journal|author=Hollerman J.|year=1988|title=Acute recurrent appendicitis with appendicolith|url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-emergency-medicine_1988-11_6_6/page/614|journal=Am J Emerg Med|volume=6|issue=6|pages=614–7|doi=10.1016/0735-6757(88)90105-2|display-authors=etal}}</ref><ref name=":0">{{cite journal|vauthors=Dehghan A, Moaddab AH, Mozafarpour S|title=An unusual localization of trichobezoar in the appendix|journal=The Turkish Journal of Gastroenterology|volume=22|issue=3|pages=357–8|date=June 2011|pmid=21805435}}</ref> == დიაგნოზი == დიაგნოზი ემყარება პაციეტის სამედიცინო ისტორიას (სიმპტომებს) და ფიზიკალურ გამოკვლევებს, ასევე მნიშვნელოვანი მარკერია სისხლში [[ნეიტროფილები]]ს მატება, საჭიროა ვიზუალური კვლევებიც. (ნეიტროფილები არის ძირითადი სისხლის თეთრი უჯრედები, რომელიც რეაგირებს ბაქტერიული ინფექციაზე.) ისტორიები ორ კატეგორიად იყოფა, ტიპური და ატიპური. ტიპური აპენდიციტი მოიცავს მუცლის არეში რამდენიმე საათის განმავლობაში გენერალიზებულ ტკივილს, რომელიც იწყება ჭიპის არეში და ასოცირებულია [[ანორექსია (სიმპტომი)|ანორექსიას]], გულისრევას ან ღებინებასთან. ტკივილი ძლიერდება და ლოკალიზდება [[კვადრანტი (მუცელი)|მარჯვენა ქვედა კვადრანტში]]. იმ შემთხვევაში, როცა არის [[შინაგან ორგანოთა უკუმდებარეობა]] – გულმკერდისა და მუცლის ღრუს ორგანოების მდებარეობის შეცვლა ისე, რომ ნორმალურად მარჯვნივ მდებარე ორგანოები მდებარეობს მარცხნივ და პირიქით, ნორმალურად მარცხნივ მდებარე ორგანოები მდებარეობს მარჯვნივ, ტკივილი ლოკალიზდება მარცხენა ქვედა კვადრანტში. ყველაზე ხშირად არის ტკივილის, ანორექსიის, ლეიკოციტოზისა და ტემპერატურული რეაქციის კომბინაცია. ატიპური აპენდიციტი შეიძლება მოიცავდეს მხოლოდ ტკივილს მარჯვენა ქვედა კვადრანტში. ასეთი აპენდიციტის დროს აუცილებელია ვიზუალური კვლევები: „ულტრაბგერა“ და კომპიუტერული ტომოგრაფიული სკანირება<ref>{{cite journal|last1=Ashdown|first1=H. F.|last2=D'Souza|first2=N.|last3=Karim|first3=D.|last4=Stevens|first4=R. J.|last5=Huang|first5=A.|last6=Harnden|first6=A.|title=Pain over speed bumps in diagnosis of acute appendicitis: diagnostic accuracy study|journal=BMJ|date=17 December 2012|volume=345|issue=dec14 14|pages=e8012–e8012|doi=10.1136/bmj.e8012}}</ref><ref name="Hobler">{{Cite journal|last=Hobler|first=K.|date=Spring 1998|title=Acute and Suppurative Appendicitis: Disease Duration and its Implications for Quality Improvement|journal=Permanente Medical Journal|volume=2|issue=2|url=http://xnet.kp.org/permanentejournal/spring98pj/Spring98.pdf#page=7}}</ref> === კლინიკური დიაგნოზი === *[[აურე-როზანოვას სიპტომი]]: ტკივილი ძლიერდება თითებით პალპაციისას მარჯვენა წელის სამკუთხედში (შეიძლება დადებითი იყოს ბლუმბერგის სიმპტომი) *[[ბარტომიერ-მაიკელსონის სიმპტომი]]: ტკივილი ძლიერდება თითებით პალპაციისას მარჯვენა თეძოს მიდამოში. *[[დენფის სიმპტომი]]: ხველისას მუცლის მარჯვენა ქვედა კვადრანტის არეში ტკივილის გაზრდა.<ref>Small V (2008) Surgical emergencies. In ''Dolan B and Holt L (eds) Accident and Emergency: Theory into Practice, 2nd edition''. Elsevier.{{page needed|date=June 2014}}</ref> *კოხერის (კოშერის) სიმპტომი ნიშანი: პაციენტის სამდიცინო ისტორიიდან, ტკივილი იწყება ჭიპის მიდამოში და შემდეგ გადადის მარჯვენა თეძოს არეში. *[[მასუს ნიშანი]]: განვითარდა და პოპულარულია სამხრეთ-დასავლეთ ინგლისში, ექიმი საჩვენებელი და შუა თითით ეხება პაციენტს მახვილისებური მორჩიდან მარცხნივ და მარჯვნივ თეძოს ფოსოსკენ, დადებითია მასუს სიმპტომი, თუ პაციენტს განუვითარდა სახის გრიმასი იმავე მხარეს ანუ ცალმხრივად. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ზოგადი ქირურგია]] h9szqs8nnrj48kg29kfksar4xtr72gn 0 328530 4407620 4309348 2022-08-16T13:21:57Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] eo02ckm040hzijlhvvq8dvaewjndyat 4407621 4407620 2022-08-16T13:22:12Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] 6ufmtu68wxpgsaq2v9rek1qgzna575q 4407622 4407621 2022-08-16T13:22:24Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] 1ppxfvrnq7573wmrowdinlfcdpfip9w 4407623 4407622 2022-08-16T13:22:33Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] hrsjwt4dmhvasnvec11nutic96hikin 4407624 4407623 2022-08-16T13:23:21Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] j82e4gq7sa49vue5kw9hevt19dyhwa9 4407625 4407624 2022-08-16T13:23:34Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] 89elc6lxu8xtkmu822gq8jykkjjil7k 4407626 4407625 2022-08-16T13:23:49Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] nbhgv0q0e6faaz4t9nst8mdfuz51n4a 4407627 4407626 2022-08-16T13:24:01Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] 3tuwez1ik7mklsv45ya8xycsc2vovms 4407628 4407627 2022-08-16T13:24:16Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] n873jmudeyrxz9hu009zyt4knnqppot 4407629 4407628 2022-08-16T13:25:38Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] 5sn5v48axqc3odtxnfdv7zfg6nkgf4r 4407630 4407629 2022-08-16T13:25:49Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] lfhvii6btvngcnzmn6zvcsdbowh7skz 4407631 4407630 2022-08-16T13:26:09Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფია]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფია]] 8aihd2fd0n8hejzws2r70ls9c4rftsu 4407632 4407631 2022-08-16T13:26:20Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფია]]; დაემატა [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] bodumfjeer0kizaoqd2ns77l3412wbj 4407633 4407632 2022-08-16T13:26:28Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები4]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები4]] c4p11c48736a1d83i8vob31jbt8c6wo 4407634 4407633 2022-08-16T13:26:35Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები4]]; დაემატა [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] ohogfipo246yldz8apiwd2ic6z7dbfd 4407635 4407634 2022-08-16T13:26:49Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ეგზისტენციალისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეგზისტენციალისტები]] qu8mpm76ovm9h8ry1qzt409d2aumxcx 4407636 4407635 2022-08-16T13:27:14Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:გერმანელი აგნოსტიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეგზისტენციალისტები]] [[კატეგორია:გერმანელი აგნოსტიკოსები]] p62d0bzp70tnvs26z2l2dmdvr0zev1n 4407637 4407636 2022-08-16T13:27:23Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ისტორიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეგზისტენციალისტები]] [[კატეგორია:გერმანელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ისტორიკოსები]] 258jddnvemkjhx2xzppqrpxbxtgjkjy 4407638 4407637 2022-08-16T13:27:33Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეგზისტენციალისტები]] [[კატეგორია:გერმანელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ფილოსოფოსები]] 996cz80w5i5xwrze3os4xbe7o5ylrtz 4407640 4407638 2022-08-16T13:27:47Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეგზისტენციალისტები]] [[კატეგორია:გერმანელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] k7h5z59chy9c9le9mfi5ozv4v5kou5e 4407641 4407640 2022-08-16T13:28:08Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეგზისტენციალისტები]] [[კატეგორია:გერმანელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] 6cyd9dmm6fl54tuxkdzwja8uhqjzd0h 4407642 4407641 2022-08-16T13:28:35Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ებრაელი ქალი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეგზისტენციალისტები]] [[კატეგორია:გერმანელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი ქალი მწერლები]] 87ui4zpiyoa1la2ngkxj0w8v8gnnjuy 4407643 4407642 2022-08-16T13:28:51Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეგზისტენციალისტები]] [[კატეგორია:გერმანელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] kkks0q6ycj2fyvq3bas77a9qheuzed3 4407644 4407643 2022-08-16T13:29:00Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეგზისტენციალისტები]] [[კატეგორია:გერმანელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] 9ueqmbbputarkm7127gbaf99ywg7tv9 4407645 4407644 2022-08-16T13:30:33Z იაკობ მახარაძე 77021 + 7 კატეგორიები გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი =ჰანა არენდტი | ფოტო =2014-08 Graffiti Patrik Wolters alias BeneR1 im Team mit Kevin Lasner alias koarts, Hannah Arendt Niemand hat das Recht zu gehorchen, Geburtshaus Lindener Marktplatz 2 Ecke Falkenstraße in Hannover-Linden-Mitte.jpg | ფოტოს სიგანე = | ალტ = | მშობლსახელი ={{lang-en|Hannah Arendt}} | ენის კოდი = | დაბსახელი = | დაბთარიღი =[[14 ოქტომბერი]], [[1906]] | დაბადგილი =[[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]], [[გერმანიის იმპერია]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი =[[4 დეკემბერი]], [[1975]] | გარდადგილი = [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]] | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა ={{დროშა|გერმანია}}, {{დროშა|აშშ}} | ეთნიკური წარმომავლობა =[[ებრაელები|ებრაელი]] | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი =[[მარბურგის უნივერსიტეტი]], [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი]] | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 =გავლენა იქონიეს | მოდული1 =[[სოკრატე]], [[ბერნარდ ლაზარე]], [[ნეტარი ავგუსტინე]], [[იმანუელ კანტი]], [[მარტინ ჰაიდეგერი]], [[კარლ იასპერსი]], [[ვალტერ ბენიამინი]] | სახელი2 =გავლენა იქონია | მოდული2 =[[ჯორჯო აგამბენი]], [[სეილა ბენჰაბიბი]], [[ჯანინა ბრასკი]], [[იულია კრისტევა]] | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხემოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ჰანა არენდტი''' ({{lang-en|Hannah Arendt}}; დ. [[14 ოქტომბერი]], [[1906]], [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენი]] — გ. [[4 დეკემბერი]], [[1975]], [[ნიუ-იორკი]]) — ებრაული წარმოშობის გერმანელ-ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოლიტიკური თეორიტიკოსი და ისტორიკოსი, [[ტოტალიტარიზმი]]ს თეორიის შემქნელი. დაიბადა აღმოსავლეთ პრუსიიდან გადმოსახლებული ებრაელების, ინჟინერ პაულ არენდტისა და მარტ კონის ოჯახში, [[ლინდენი (ჰანოვერი)|ლინდენში]].<ref>{{Cite web|url = http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|title = "Tabellarische Lebenslauf" Hannah Arendt: Ich will verstehen: Selbstauskünfte zu Leben und Werk, mit einer vollständigen Bibliographie|author = Ursula Ludz|date = 2005|publisher = München-Zürich: Piper (Serie Piper, 4591), 2005, 7. Aufl. 2013, S. 251-256.|accessdate = 2015-12-24|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304113321/http://www.hannaharendt.net/index.php/han/pages/view/vitaArendt|archivedate = 2016-03-04}}</ref> განათლება მიიღო [[მარბურგის უნივერსიტეტი|მარბურგის]], [[ფრაიბურგის უნივერსიტეტი|ფრაიბურგისა]] და [[ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგის]] უნივერსიტეტებში, სწავლობდა [[მარტინ ჰაიდეგერი|მარტინ ჰაიდეგერთან]] და [[კარლ იასპერსი|კარლ იასპერსთან]]. [[1933]] წელს, ხელისუფლებაში ნაცისტების მოსვლის შემდეგ საფრანგეთში გაიქცა. <ref>«Причину своей ранней эмиграции из Германии Ханна Арендт объясняла тем, что её глубоко шокировало поведение её немецких друзей, таких, как Бенно фон Визес, который без всякой видимой внешней причины стал горячим сторонником нового режима во всех самых диких его проявлениях» [http://ami-moy.narod.ru/A412/A412-081.html].</ref>[[1940]] წლის მაისში ინტერნირებულ იქნა გიურსის საკონცენტრაციო ბანაკში, საიდანაც მოახერხა გაქცევა.<ref name="fichesde">[http://www.fichesdelecture.com/auteurs/hannah-arendt Hannah Arendt]{{ref-fr}}</ref><ref name="campgurs">[http://www.campgurs.com/default.asp?type=SR&savoirplus=76&idsection=2 L’HISTOIRE DU CAMP]{{ref-fr}}</ref><ref name="diplo">[http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html 21 avril 2013 : Commémoration des victimes du Camp de Gurs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201231637/http://www.allemagne.diplo.de/Vertretung/frankreich/fr/04-07-consulats/04-gk-bordeaux/06-evenements/06-even-130421-gurs.html |date=2014-02-01 }}{{ref-fr}}</ref><ref name="ajpn">[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-Gurs-84.html AJPN.org: Gurs, une drôle de syllabe, comme un sanglot]{{ref-fr}}</ref> ამავე წელს, ოკუპირებული საფრანგეთიდან ჯერ [[ლისაბონი|ლისაბონში]], ხოლო შემდეგ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაიქცა. ასწავლიდა მრავალ უნივერსიტეტში. [[2012]] წელს მასზე გადაიღეს ფილმი: [[ჰანა არენდტი (ფილმი)|ჰანა არენდტი]] (რეჟისორი — [[მარგარეტა ფონ ტროტა]], მთავარ როლში — [[ბარბარა ზუკოვა]]).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1674773/ Hannah Arendt (2012) — IMDb<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 ჰანა არენდტი — ბიოგრაფია. ბიბლიოგრაფია. ფილოსოფიური შეხედულებები.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119013155/http://vpn.int.ru/index.php?name=Biography&op=page&pid=804 |date=2012-01-19 }} * [http://magazines.russ.ru/nz/2010/69/ep4.html ალეკ ეპშტეინი: ჰანა არენდტის კოსმოპოლიტური ნაციონალიზმი.] == ლიტერატურა == * არენდტი, ჰ., ''„რა არის ხელისუფლება?“'' მთარგმნ.: გიორგი ხუროშვილი, რედ.: თ. ირემაძე, გ. თავაძე და სხვ., ''„''ნეკერი''“,'' თბილისი, 2015. * კრისტევა, ი., ''„ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია.“'' მთარგმნ.: თამარ ონოფრიენკო, რედ.: ლ. ნახუცრიშვილი, თ. ცოფურაშვილი,  ილიას სახელმწ. უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2014.<ref>[https://iliauni.edu.ge/ge/iliauni/samsaxurebi-da-servisebi-7/gamomcemloba1/cignebi/hana-arendti-sicocxle-narativia.page ჰანა არენდტი: სიცოცხლე ნარატივია]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:არენდტი, ჰანა}} [[კატეგორია:გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1906]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1975]] [[კატეგორია:ჰანა არენდტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ეგზისტენციალისტები]] [[კატეგორია:გერმანელი აგნოსტიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:გერმანელი ქალი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:ებრაელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:სამართლის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:მეცნიერების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ტექნოლოგიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:სოციალური კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:სოციალური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:მარბურგის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] dc6s9rzvqv45s4jq10erbwh89tcaivi 0 342310 4407691 3472529 2022-08-16T14:13:56Z Pirtskhalava 2356 /* ბმულები */ wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ბრონისლავ ვინოგროდსკი''' ({{lang-ru|Виногродский Бронислав Брониславович}}; დ. [[19 აპრილი]], [[1957]], [[ხაბაროვსკის მხარე|ხაბაროვსკის მხარეში]], კომსომოლსკის რაიონის სოფელ [[ხურმული|ხურმულიში]]) — [[აღმოსავლეთმცოდნეობა|აღმოსავლეთმცოდნე]]-[[სინოლოგია|სინოლოგი]], [[ჩინური ენა|ჩინური]] ცივილიზაციის საფუძველმდები ტექსტების - „ჯუან-ძი“-ს, „დაო დე ძინ“-ის, „ცვლილებათა წიგნის“ [[მთარგმნელი]], [[მწერალი]], საზოგადო მოღვაწე. == ცხოვრების გზა == ბრონისლავ ვინოგროდსკიმ [[1979]] წელს დაამთავრა [[შორეული აღმოსავლეთის ფედერალური უნივერსიტეტი|რუსეთის შორეული აღმოსავლეთის უნივერსიტეტის]] დიდი ისტორიის და ტრადიციების მქონე აღმოსავლური ფაკულტეტი, რომელიც აღმოსავლური უნივერსიტეტის დაარსებამდე ცალკე ინსტიტუტს წარმოადგენდა და ერქვა ვლადივოსტოკის [[აღმოსავლური ინსტიტუტი]]. ფართო საზოგადოებრიობაში ბრონისლავ ვინოგროდსკის სახელი ცნობილი გახდა სამწერლო და მთარგმნელობითი საქმიანობით. მის კალამს ეკუთვნის 40-ზე მეტი ძველი ჩინური ტექსტის თარგმანი: «ცვლილებათა წიგნი», «დაოდეძინი», «ჭუან-წი», კონფუცის «ლუნ იუი», «ყვითელი იმპერატორის ტრაქტატი შინაგანზე», აგრეთვე ტექსტები წინასწარმეტყველების, კალენდრის, ფენშუის, სამხედრო ხელოვნების, მართვის ხელოვნების, გაჯანსაღების დაოსური ტექნიკების შესახებ. ფლობს 9 ენას, რომელთა შორისაა ძველი ჩინური ენა. == ბიბლიოგრაფია == === თარგმანები === * «დაოსური ფილოსოფიის ანთოლოგია. სტატიების რჩეული» (გამომც. «ტოვარიშჩესტვო „კლიშნიკოვ-კომაროვ ი კ“», 1994) * «ი ძინ — ჭოუ ი. ცვლილებათა სისტემა — ციკლური ცვლილებები» (გამომც. «სევერნი კოვშ», 1999) * უკვდავების დაოსური ალქიმია. ველური ქლიავ მეი-ჰუას გარდასახვათა რიცხვები» (გამომც. «სოფია», 2003) * «ჩენ სინსიუანი. მედიცინის გადმოცემა (გამომც. «პროფიტ სტაილ», 2002) * «ცვლილებების წიგნი დაოსური მკითხაობები» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს, 2004) * «ლიუ იმინ. დაოსური ალქიმია „ცვლილებებათა“. ი-წინ» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს, 2005) * «ცვლილებათა წიგნი. ვენ-ვანის გაკვეთილები» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს, 2006) * «ფენშუი ცხრა წლის დროის ციკლები» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს, 2006) * «პროგნოზის ტექნიკის ტრადიციული ჩინური კალენდარი. ცი მენ დუნ წია» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს, 2006) * «ყვითელი იმპერატორის შინაგანზე. ნაწილი I» (გამომც. «პროფიტ სტაილ», 2006) * «ყვითელი იმპერატორის შინაგანზე. ნაწილი II. სულის ღერძი» (გამომც. «პროფიტ სტაილ», 2007) * «ჭენ წიუ და ჩენ» (გამომც. «პროფიტ სტაილი», 2007) * «ცვლილებათა წიგნი. გადაწყვეტილებათა მირების ტექნოლოგია» (გამომც. «პროფიტ სტაილ», 2008) * «ტრადიციული ჩინური კალენდარი» (2005, 2006, 2007, 2009 წწ.) სასაჩუქრე გამოცემები, ძველი ჩინური ტექსტების თარგმანებზე დაყრდნობით * «მართველის გზა. მომავლის ისტორია» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს», 2005, თანაავტორობაში ბ. კუზიკთან ერთად) * «ჰარმონიის კანონი მმართველის გზაზე» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს», 2005, თანაავტორობაში ბ. კუზიკთან ერთად) * «ჩინური სიბრძნეები მმართველის გზაზე» (გამომც. ჟიგულსკოგო, 2008) * «ჩინური სიბრძნეები» (გამომც. ჟიგულსკოგო, 2008) * «სამყაროს მართვის ხელოვნება» (გამომც. «ექსმო», 2014) === ლიტერატურული თხზულებები === * რომანი «აღმოსვალეთით დასავლეთისაკენ», (გამომც. «სოფია» 2002) * «სინოლოგ ვინიგრეცკის დიადი წიგნი» (გამომც. ჟიგულსკოგო, 2008) === ლექსების კრებულები=== * «ამოისუნთქა, შედგა, გაიარა» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს», 2002) * «ეძღვნება ყველას» (გამომც. «სოფია», 2003) * «ი ძინ. პოეტური გამომცემლობა» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს», 2004) * «დაო დე ძინი. პოეტური მატრიცა» (გამომც. «სოფია», 2003) === სასწავლო სახელმძღვანელოები უმაღლესი სასწავლო დაწესებულებებისთვის === * «ჩინური ტრადიციის მენეჯმენტის» (გამომც. «ეკონომისტ», 2007, თანაავტორობაში ვ. სიზოვთან ერთად) == ბმულები == * [http://bronislav.ru/ ბრონისლავ ვინოგროდსკის ბლოგი] === ფილმოგრაფია === * [http://tvkultura.ru/brand/show/brand_id/57742 "მწერალი. იდენტიფიკაციის მცდელობა". დოკუმენტური ფილმი ბრონისლავ ვინოგროდსკის მონაწილეობით]. === საჯარო გამოსვლები === * {{ru}} [https://www.youtube.com/watch?v=EzXrMjJkHjg ტრადიციული ჩინური მენტალობის შესახებ (ლექცია МГИМО-ში)]. * {{ru}} [https://www.youtube.com/watch?v=dkcN-vn75co ჩინური ხედვა (ღია ლექცია)]. * {{ru}} [https://www.youtube.com/watch?v=J9FFvdIRBuY ფაიფურის ნივთების სილამაზე და ფუნქციონალურობა ჩინურ კულტურაში]. * {{ru}} [https://www.youtube.com/watch?v=ijGOO9EGavk ანთროპოლოგია]. * {{ru}} [https://www.youtube.com/watch?v=epbiqws51nc ბრონისლავ ვინოგროდსკი "სერებრიანი დოჟდზე"]. * {{ru}} [https://www.youtube.com/watch?v=6V5H7lu_CbA ბრონისლავ ვინოგროდსკი ჩაიზე ცუკერბერგთან]. * {{ru}} [https://www.youtube.com/watch?v=JRu2vjNYEr4 ცვლილებათა წიგნზე]. * {{ru}} [https://www.youtube.com/watch?v=sB54RXayZcM ღია შეხვედრა ბრონისლავ ვინოგროდსკისთან]. * {{ru}} [https://www.youtube.com/watch?v=HmQd7UCnzXE რითი განსხვავდებიან ჩინელები რუსებისგან]. * {{ru}} [https://www.youtube.com/watch?v=p17mdbWqpsc დაოს ნეოროფიზიოლოგია]. * {{ru}} [https://www.youtube.com/watch?v=xY4FjAULc7Y ბრონისლავ ვინოგროდსკის მოხსენება ფენ-შუის პირველ საერთაშორისო კონფერენციაზე მოსკოვში]. * {{ru}} [https://www.youtube.com/watch?v=wIyyDM897dM რწმენის სიმბოლო]. {{DEFAULTSORT:ვინოგროდსკი, ბრონისლავ}} [[კატეგორია:სინოლოგია|*]] [[კატეგორია:აღმოსავლეთმცოდნეობა|*]] qw6xghgcc6h6g2p7v2ddjyp4mix6plf 4407692 4407691 2022-08-16T14:15:09Z Pirtskhalava 2356 /* ბმულები */ wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ბრონისლავ ვინოგროდსკი''' ({{lang-ru|Виногродский Бронислав Брониславович}}; დ. [[19 აპრილი]], [[1957]], [[ხაბაროვსკის მხარე|ხაბაროვსკის მხარეში]], კომსომოლსკის რაიონის სოფელ [[ხურმული|ხურმულიში]]) — [[აღმოსავლეთმცოდნეობა|აღმოსავლეთმცოდნე]]-[[სინოლოგია|სინოლოგი]], [[ჩინური ენა|ჩინური]] ცივილიზაციის საფუძველმდები ტექსტების - „ჯუან-ძი“-ს, „დაო დე ძინ“-ის, „ცვლილებათა წიგნის“ [[მთარგმნელი]], [[მწერალი]], საზოგადო მოღვაწე. == ცხოვრების გზა == ბრონისლავ ვინოგროდსკიმ [[1979]] წელს დაამთავრა [[შორეული აღმოსავლეთის ფედერალური უნივერსიტეტი|რუსეთის შორეული აღმოსავლეთის უნივერსიტეტის]] დიდი ისტორიის და ტრადიციების მქონე აღმოსავლური ფაკულტეტი, რომელიც აღმოსავლური უნივერსიტეტის დაარსებამდე ცალკე ინსტიტუტს წარმოადგენდა და ერქვა ვლადივოსტოკის [[აღმოსავლური ინსტიტუტი]]. ფართო საზოგადოებრიობაში ბრონისლავ ვინოგროდსკის სახელი ცნობილი გახდა სამწერლო და მთარგმნელობითი საქმიანობით. მის კალამს ეკუთვნის 40-ზე მეტი ძველი ჩინური ტექსტის თარგმანი: «ცვლილებათა წიგნი», «დაოდეძინი», «ჭუან-წი», კონფუცის «ლუნ იუი», «ყვითელი იმპერატორის ტრაქტატი შინაგანზე», აგრეთვე ტექსტები წინასწარმეტყველების, კალენდრის, ფენშუის, სამხედრო ხელოვნების, მართვის ხელოვნების, გაჯანსაღების დაოსური ტექნიკების შესახებ. ფლობს 9 ენას, რომელთა შორისაა ძველი ჩინური ენა. == ბიბლიოგრაფია == === თარგმანები === * «დაოსური ფილოსოფიის ანთოლოგია. სტატიების რჩეული» (გამომც. «ტოვარიშჩესტვო „კლიშნიკოვ-კომაროვ ი კ“», 1994) * «ი ძინ — ჭოუ ი. ცვლილებათა სისტემა — ციკლური ცვლილებები» (გამომც. «სევერნი კოვშ», 1999) * უკვდავების დაოსური ალქიმია. ველური ქლიავ მეი-ჰუას გარდასახვათა რიცხვები» (გამომც. «სოფია», 2003) * «ჩენ სინსიუანი. მედიცინის გადმოცემა (გამომც. «პროფიტ სტაილ», 2002) * «ცვლილებების წიგნი დაოსური მკითხაობები» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს, 2004) * «ლიუ იმინ. დაოსური ალქიმია „ცვლილებებათა“. ი-წინ» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს, 2005) * «ცვლილებათა წიგნი. ვენ-ვანის გაკვეთილები» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს, 2006) * «ფენშუი ცხრა წლის დროის ციკლები» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს, 2006) * «პროგნოზის ტექნიკის ტრადიციული ჩინური კალენდარი. ცი მენ დუნ წია» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს, 2006) * «ყვითელი იმპერატორის შინაგანზე. ნაწილი I» (გამომც. «პროფიტ სტაილ», 2006) * «ყვითელი იმპერატორის შინაგანზე. ნაწილი II. სულის ღერძი» (გამომც. «პროფიტ სტაილ», 2007) * «ჭენ წიუ და ჩენ» (გამომც. «პროფიტ სტაილი», 2007) * «ცვლილებათა წიგნი. გადაწყვეტილებათა მირების ტექნოლოგია» (გამომც. «პროფიტ სტაილ», 2008) * «ტრადიციული ჩინური კალენდარი» (2005, 2006, 2007, 2009 წწ.) სასაჩუქრე გამოცემები, ძველი ჩინური ტექსტების თარგმანებზე დაყრდნობით * «მართველის გზა. მომავლის ისტორია» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს», 2005, თანაავტორობაში ბ. კუზიკთან ერთად) * «ჰარმონიის კანონი მმართველის გზაზე» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს», 2005, თანაავტორობაში ბ. კუზიკთან ერთად) * «ჩინური სიბრძნეები მმართველის გზაზე» (გამომც. ჟიგულსკოგო, 2008) * «ჩინური სიბრძნეები» (გამომც. ჟიგულსკოგო, 2008) * «სამყაროს მართვის ხელოვნება» (გამომც. «ექსმო», 2014) === ლიტერატურული თხზულებები === * რომანი «აღმოსვალეთით დასავლეთისაკენ», (გამომც. «სოფია» 2002) * «სინოლოგ ვინიგრეცკის დიადი წიგნი» (გამომც. ჟიგულსკოგო, 2008) === ლექსების კრებულები=== * «ამოისუნთქა, შედგა, გაიარა» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს», 2002) * «ეძღვნება ყველას» (გამომც. «სოფია», 2003) * «ი ძინ. პოეტური გამომცემლობა» (გამომც. «გერმიტაჟ-პრესს», 2004) * «დაო დე ძინი. პოეტური მატრიცა» (გამომც. «სოფია», 2003) === სასწავლო სახელმძღვანელოები უმაღლესი სასწავლო დაწესებულებებისთვის === * «ჩინური ტრადიციის მენეჯმენტის» (გამომც. «ეკონომისტ», 2007, თანაავტორობაში ვ. სიზოვთან ერთად) == ბმულები == * [http://bronislav.ru/ ბრონისლავ ვინოგროდსკის ბლოგი] === ფილმოგრაფია === * [http://tvkultura.ru/brand/show/brand_id/57742 "მწერალი. იდენტიფიკაციის მცდელობა". დოკუმენტური ფილმი ბრონისლავ ვინოგროდსკის მონაწილეობით]. === საჯარო გამოსვლები === * [https://www.youtube.com/watch?v=EzXrMjJkHjg ტრადიციული ჩინური მენტალობის შესახებ (ლექცია МГИМО-ში)]. * [https://www.youtube.com/watch?v=dkcN-vn75co ჩინური ხედვა (ღია ლექცია)]. * [https://www.youtube.com/watch?v=J9FFvdIRBuY ფაიფურის ნივთების სილამაზე და ფუნქციონალურობა ჩინურ კულტურაში]. * [https://www.youtube.com/watch?v=ijGOO9EGavk ანთროპოლოგია]. * [https://www.youtube.com/watch?v=epbiqws51nc ბრონისლავ ვინოგროდსკი "სერებრიანი დოჟდზე"]. * [https://www.youtube.com/watch?v=6V5H7lu_CbA ბრონისლავ ვინოგროდსკი ჩაიზე ცუკერბერგთან]. * [https://www.youtube.com/watch?v=JRu2vjNYEr4 ცვლილებათა წიგნზე]. * [https://www.youtube.com/watch?v=sB54RXayZcM ღია შეხვედრა ბრონისლავ ვინოგროდსკისთან]. * [https://www.youtube.com/watch?v=HmQd7UCnzXE რითი განსხვავდებიან ჩინელები რუსებისგან]. * [https://www.youtube.com/watch?v=p17mdbWqpsc დაოს ნეოროფიზიოლოგია]. * [https://www.youtube.com/watch?v=xY4FjAULc7Y ბრონისლავ ვინოგროდსკის მოხსენება ფენ-შუის პირველ საერთაშორისო კონფერენციაზე მოსკოვში]. * [https://www.youtube.com/watch?v=wIyyDM897dM რწმენის სიმბოლო]. {{DEFAULTSORT:ვინოგროდსკი, ბრონისლავ}} [[კატეგორია:სინოლოგია|*]] [[კატეგორია:აღმოსავლეთმცოდნეობა|*]] ln6mkqlsbj9ot9f9fx96k0a2sx44dot 0 348970 4407923 3280107 2022-08-17T10:34:19Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი გენერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''პიერ შოდერლო დე ლაკლო''' (დ. [[18 ოქტომბერი]], [[1741]] — გ. [[5 სექტემბერი]] [[1803]]) — [[ფრანგები|ფრანგი]] კლასიკოსი მწერალი, რომელსაც ოფიცრის წოდება ჰქონდა. == ბიოგრაფია== [[1779]] წელს დე ლაკლო საქმიანი მისიით კუნძულ [[ექსნი]]ზე გაგზავნეს. აქ იგი დიდ დროს უთმობდა წერას და დარწმუნდა, რომ ლიტერატურული მოწოდება ჩიხში მოქცეულ მის სამხედრო კარიერას ჯაბნიდა. [[1783]] წელს დე ლაკლო გაგზავნეს [[როშელი|როშელში]] იარაღის ქარხნის ასაშენებლად, სწორედ იქ გაიცნო თავისი მეუღლე, [[მარი-სულანჟ დიუპრე]]. 1786 წელს დაქორწინდნენ და სამი შვილი შეეძინათ. == შემოქმედება == [[1781]] წელს დე ლაკლომ დაასრულა რომანი [[სახიფათო კავშირები]] და გამომცემელ [[დიურან ნევესი]]ს მიმართა. ნაწარმოები ოთხ ნაწილად უნდა გამოქვეყნებულიყო, წიგნმა ელვისებურ წარმატებას მიაღწია. პირველად ორიათასი ტირაჟი გამოიცა და ორი წლის განმავლობაში, ეს წიგნი ათჯერ გამოიცა. ==ლიტერატურა== *{{Cite book|first=Jean-Paul |last=Bertaud|title= Choderlos de Laclos l’auteur des Liaisons dangereuses|location= Paris|publisher=Fayard|year=2003|isbn=2-213-61642-6}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:შოდერლო დე ლაკლო, პიერ}} [[კატეგორია:დაბადებული 1741]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1803]] [[კატეგორია:ფრანგი გენერლები]] 3lkjcd8415h0faaowstbd6rjsu5zh1b 4407924 4407923 2022-08-17T10:36:04Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''პიერ შოდერლო დე ლაკლო''' (დ. [[18 ოქტომბერი]], [[1741]] — გ. [[5 სექტემბერი]] [[1803]]) — [[ფრანგები|ფრანგი]] კლასიკოსი მწერალი, რომელსაც ოფიცრის წოდება ჰქონდა. == ბიოგრაფია== [[1779]] წელს დე ლაკლო საქმიანი მისიით კუნძულ [[ექსნი]]ზე გაგზავნეს. აქ იგი დიდ დროს უთმობდა წერას და დარწმუნდა, რომ ლიტერატურული მოწოდება ჩიხში მოქცეულ მის სამხედრო კარიერას ჯაბნიდა. [[1783]] წელს დე ლაკლო გაგზავნეს [[როშელი|როშელში]] იარაღის ქარხნის ასაშენებლად, სწორედ იქ გაიცნო თავისი მეუღლე, [[მარი-სულანჟ დიუპრე]]. 1786 წელს დაქორწინდნენ და სამი შვილი შეეძინათ. == შემოქმედება == [[1781]] წელს დე ლაკლომ დაასრულა რომანი [[სახიფათო კავშირები]] და გამომცემელ [[დიურან ნევესი]]ს მიმართა. ნაწარმოები ოთხ ნაწილად უნდა გამოქვეყნებულიყო, წიგნმა ელვისებურ წარმატებას მიაღწია. პირველად ორიათასი ტირაჟი გამოიცა და ორი წლის განმავლობაში, ეს წიგნი ათჯერ გამოიცა. ==ლიტერატურა== *{{Cite book|first=Jean-Paul |last=Bertaud|title= Choderlos de Laclos l’auteur des Liaisons dangereuses|location= Paris|publisher=Fayard|year=2003|isbn=2-213-61642-6}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:შოდერლო დე ლაკლო, პიერ}} [[კატეგორია:დაბადებული 1741]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1803]] [[კატეგორია:ფრანგი გენერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] 62zfx58utcosie0lwfgelh52oyfa2j9 4407927 4407924 2022-08-17T10:37:03Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი კომპოზიტორები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''პიერ შოდერლო დე ლაკლო''' (დ. [[18 ოქტომბერი]], [[1741]] — გ. [[5 სექტემბერი]] [[1803]]) — [[ფრანგები|ფრანგი]] კლასიკოსი მწერალი, რომელსაც ოფიცრის წოდება ჰქონდა. == ბიოგრაფია== [[1779]] წელს დე ლაკლო საქმიანი მისიით კუნძულ [[ექსნი]]ზე გაგზავნეს. აქ იგი დიდ დროს უთმობდა წერას და დარწმუნდა, რომ ლიტერატურული მოწოდება ჩიხში მოქცეულ მის სამხედრო კარიერას ჯაბნიდა. [[1783]] წელს დე ლაკლო გაგზავნეს [[როშელი|როშელში]] იარაღის ქარხნის ასაშენებლად, სწორედ იქ გაიცნო თავისი მეუღლე, [[მარი-სულანჟ დიუპრე]]. 1786 წელს დაქორწინდნენ და სამი შვილი შეეძინათ. == შემოქმედება == [[1781]] წელს დე ლაკლომ დაასრულა რომანი [[სახიფათო კავშირები]] და გამომცემელ [[დიურან ნევესი]]ს მიმართა. ნაწარმოები ოთხ ნაწილად უნდა გამოქვეყნებულიყო, წიგნმა ელვისებურ წარმატებას მიაღწია. პირველად ორიათასი ტირაჟი გამოიცა და ორი წლის განმავლობაში, ეს წიგნი ათჯერ გამოიცა. ==ლიტერატურა== *{{Cite book|first=Jean-Paul |last=Bertaud|title= Choderlos de Laclos l’auteur des Liaisons dangereuses|location= Paris|publisher=Fayard|year=2003|isbn=2-213-61642-6}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:შოდერლო დე ლაკლო, პიერ}} [[კატეგორია:დაბადებული 1741]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1803]] [[კატეგორია:ფრანგი გენერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი კომპოზიტორები]] mi9cykgo6da8om24a2ymh7bbkeblvlk 4407928 4407927 2022-08-17T10:37:19Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი რომანისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''პიერ შოდერლო დე ლაკლო''' (დ. [[18 ოქტომბერი]], [[1741]] — გ. [[5 სექტემბერი]] [[1803]]) — [[ფრანგები|ფრანგი]] კლასიკოსი მწერალი, რომელსაც ოფიცრის წოდება ჰქონდა. == ბიოგრაფია== [[1779]] წელს დე ლაკლო საქმიანი მისიით კუნძულ [[ექსნი]]ზე გაგზავნეს. აქ იგი დიდ დროს უთმობდა წერას და დარწმუნდა, რომ ლიტერატურული მოწოდება ჩიხში მოქცეულ მის სამხედრო კარიერას ჯაბნიდა. [[1783]] წელს დე ლაკლო გაგზავნეს [[როშელი|როშელში]] იარაღის ქარხნის ასაშენებლად, სწორედ იქ გაიცნო თავისი მეუღლე, [[მარი-სულანჟ დიუპრე]]. 1786 წელს დაქორწინდნენ და სამი შვილი შეეძინათ. == შემოქმედება == [[1781]] წელს დე ლაკლომ დაასრულა რომანი [[სახიფათო კავშირები]] და გამომცემელ [[დიურან ნევესი]]ს მიმართა. ნაწარმოები ოთხ ნაწილად უნდა გამოქვეყნებულიყო, წიგნმა ელვისებურ წარმატებას მიაღწია. პირველად ორიათასი ტირაჟი გამოიცა და ორი წლის განმავლობაში, ეს წიგნი ათჯერ გამოიცა. ==ლიტერატურა== *{{Cite book|first=Jean-Paul |last=Bertaud|title= Choderlos de Laclos l’auteur des Liaisons dangereuses|location= Paris|publisher=Fayard|year=2003|isbn=2-213-61642-6}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:შოდერლო დე ლაკლო, პიერ}} [[კატეგორია:დაბადებული 1741]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1803]] [[კატეგორია:ფრანგი გენერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი რომანისტები]] gnr7yatp68ekn7k9af6sfeamdtrrmc7 4407929 4407928 2022-08-17T10:37:41Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი მასონები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''პიერ შოდერლო დე ლაკლო''' (დ. [[18 ოქტომბერი]], [[1741]] — გ. [[5 სექტემბერი]] [[1803]]) — [[ფრანგები|ფრანგი]] კლასიკოსი მწერალი, რომელსაც ოფიცრის წოდება ჰქონდა. == ბიოგრაფია== [[1779]] წელს დე ლაკლო საქმიანი მისიით კუნძულ [[ექსნი]]ზე გაგზავნეს. აქ იგი დიდ დროს უთმობდა წერას და დარწმუნდა, რომ ლიტერატურული მოწოდება ჩიხში მოქცეულ მის სამხედრო კარიერას ჯაბნიდა. [[1783]] წელს დე ლაკლო გაგზავნეს [[როშელი|როშელში]] იარაღის ქარხნის ასაშენებლად, სწორედ იქ გაიცნო თავისი მეუღლე, [[მარი-სულანჟ დიუპრე]]. 1786 წელს დაქორწინდნენ და სამი შვილი შეეძინათ. == შემოქმედება == [[1781]] წელს დე ლაკლომ დაასრულა რომანი [[სახიფათო კავშირები]] და გამომცემელ [[დიურან ნევესი]]ს მიმართა. ნაწარმოები ოთხ ნაწილად უნდა გამოქვეყნებულიყო, წიგნმა ელვისებურ წარმატებას მიაღწია. პირველად ორიათასი ტირაჟი გამოიცა და ორი წლის განმავლობაში, ეს წიგნი ათჯერ გამოიცა. ==ლიტერატურა== *{{Cite book|first=Jean-Paul |last=Bertaud|title= Choderlos de Laclos l’auteur des Liaisons dangereuses|location= Paris|publisher=Fayard|year=2003|isbn=2-213-61642-6}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:შოდერლო დე ლაკლო, პიერ}} [[კატეგორია:დაბადებული 1741]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1803]] [[კატეგორია:ფრანგი გენერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ფრანგი რომანისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი რომანისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მასონები]] 7b7snwfinw9hymqlfcevhkymy87jrpb 10 349667 4407803 4407552 2022-08-16T23:54:15Z Mehman97 75871 wikitext text/x-wiki {{ნავდაფა |სახელი = შუშის რაიონი |სათაური = [[შუშის რაიონი|<span style="color:white;">შუშის რაიონის დასახლებული პუნქტები</span>]] |სურათი = [[ფაილი:Shusha District in Azerbaijan 2021.svg|130px]] | სიასტილი = | სათსტილი = background:{{ფერი|აზერბაიჯანი}} | ჯგუფსტილი = background:{{ფერი|აზერბაიჯანი}} |სიაკლასი = hlist |ჯგუფი1 = ქალაქი |სია1 = [[შუშა (ქალაქი)|შუშა]] |ჯგუფი2 = დაბა |სია2 = [[თურშსუ (შუშის რაიონი)|თურშსუ]] |ჯგუფი3 = სოფლები |სია3 = *[[ალაჰგულულარი]] *[[აშაღი-ყუშჩულარი]] *[[არმუდლუ (შუშის რაიონი)|არმუდლუ]] *[[აღბულაგი (შუშის რაიონი)|აღბულაგი]] *[[ბოიუქ-ყალადარასი]] *[[ჩაიქენდი (შუშის რაიონი)|ჩაიქენდი]] *[[დაშალთი]] *[[დაშთაოგი]] *[[დუქანლარი]] *[[გოითალა]] *[[ჰასანაბადი (შუშა)|ჰასანაბადი]] *[[იმამგულულარი]] *[[ჰასანგულულარი]] *[[იმანლარი (შუშა)|იმანლარი]] *[[ქიჩიქ-ყალადარასი]] *[[ყარაბულაყი (შუშა)|ყარაბულაყი]] *[[ლაჩინლარი]] *[[მალიბეილი]] *[[მამიშლარი (შუშა)|მამიშლარი]] *[[მირზალარი]] *[[ნაბილარი (შუშა)|ნაბილარი]] *[[ნაღილარი (შუშა)|ნაღილარი]] *[[ონვერსთი]] *[[ფაშალარი]] *[[ყაიბალი]] *[[საფიხანლარი]] *[[შირლანი]] *[[შუშულუ]] *[[ხანალი]] *[[ხანლიგფაია]] *[[ხალფალი (შუშა)|ხალფალი]] *[[ხუდავერდილარი]] *[[სარიბაბა (შუშა)|სარიბაბა]] *[[იუხარი-ყუშჩულარი]] *[[ზამანფააზი]] *[[ზარისლი]] *[[ჯამილარი]] *[[თურაბხანი (შუშა)|თურაბხანი]] |ჯგუფი4 = ყოფილი სოფლები |სია4 = *[[ბაიათი (შუშა)|ბაიათი]] *[[ამილარი]] *[[ხან-ბაღი]] *[[სალათინქენდი]] }}<noinclude> [[კატეგორია:აზერბაიჯანის რაიონების თარგები]] [[კატეგორია:მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკის რაიონების თარგები]] </noinclude> bvtw1oiy6jzh9opac9dzc3t0tsmcwue 0 375293 4407812 4405799 2022-08-17T01:38:43Z Xqbot 8347 Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[დნიპროს რაიონი (დნიპროპეტროვსკის ოლქი, 1928-2020)]] wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[დნიპროს რაიონი (დნიპროპეტროვსკის ოლქი, 1928-2020)]] 9m430lz6mjkxh4zdtu6i03lhsprmkov 0 389825 4407610 4407560 2022-08-16T12:41:04Z 46.49.2.53 მომხმარებლის [[სპეციალური:წვლილი/91.184.106.149|91.184.106.149]] ცვლილებების გაუქმება (№4407560) wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Gospel of Jesus' Wife.jpg|მინი|''იესოს ცოლის სახარება'', რექტო]] '''იესოს ცოლის სახარება''' — [[აპოკრიფი|აპოკრიფული]] [[სახარება]], მოღწეული [[პაპირი|პაპირუსის]] ფრაგმენტის სახით, რომელზეც [[კოპტური ენა|კოპტურ ენაზე]] შესრულებული ტექსტია დატანილი. შეიცავს სიტყვებს: „''ჰრქუა მათ იესუმ: ცოლი ჩემი...''“. ფრაგმენტი პირველად გამოქვეყნდა 2012 წელს, რის შემდეგაც დიდი ყურადღება მიიპყრო სამეცნიერო წრეებში. ფრაგმენტი პირველად წარადგინა ჰარვარდის ღვთისმეტყველების სკოლის პროფესორმა კარენ ლ. კინგმა, რომელიც ვარაუდობდა, რომ პაპირუსი შეიცავდა მეორე საუკინის ბერძნული ტექსტის კოპტურ თარგმანს, რომელიც IV საუკუნეში უნდა შესრულებულიყო. არსებობს მოსაზრება, რომ ტექსტი თანხვდება ცნობილი აპოკრიფული სახარებების ტექსტებს ([[მარიამის სახარება]], [[თომას სახარება]], [[ფილიპეს სახარება]]). რადიონახშირბადული გამოკვლევის შედეგად დადგინდა, რომ პაპირუსი შუასაუკუნეებს განეკუთვნება<ref>რადიონახშირბადული გამოკვლევა №1Ж <nowiki>http://projects.iq.harvard.edu/files/gojw/files/turossshortreportmarch82014.pdf</nowiki> </ref><ref>Radiocarbon dating of the papyrus, <nowiki>https://gospelofjesusswife.hds.harvard.edu/radiocarbon-dating</nowiki>  </ref>, ხოლო ენობრივი ანალიზის საფუძველზე მეცნიერებმა დაასკვნეს, რომ ტექსტი მომდინარეობს თომას სახარებიდან. == იხილეთ აგრეთვე == * [[სახარება]] * [[აპოკრიფი]] * [[მარიამის სახარება]] ==რესურსები ინტერნეტში== * ტექსტი: http://projects.iq.harvard.edu/files/gojw/files/thegospelofjesuswife.pdf * გამოსახულება: https://gospelofjesusswife.hds.harvard.edu/imaging {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170906213429/https://gospelofjesusswife.hds.harvard.edu/imaging |date=2017-09-06 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} [[კატეგორია:შუა საუკუნეების ხელნაწერები]] [[კატეგორია:სახარებები]] [[კატეგორია:იესო ქრისტე]] 25w702inddew9zsyzomv15uzwd3ui51 0 431479 4407863 4378236 2022-08-17T09:48:43Z იაკობ მახარაძე 77021 სხვა გვერდთან დაკავშირება, ჩიხის გვერდების სიიდან ამოსაღებად wikitext text/x-wiki '''ბაქოს ჯაზის ცენტრი''' დაარსდა [[2002]] წელს. შეიქმნა [[აზერბაიჯანული ჯაზი]]ს კულტურის გაუმჯობესებისა და შენარჩუნებისთვის. ცენტრში მუშაობენ ჯაზ-მუსიკოსები და შემსრულებლები, რომლებიც მუშაობენ ჯაზის სხვადასხვა სტილში. ზოგჯერ ჯაზის ცენტრში დიდ ეკრანზე აისახება ჯაზური კონცერტები და ფილმები.<ref>Theatres, cinemas, concert halls of Baku — National Tourism Promotion Bureau, 2017.</ref> აზერბაიჯანში ჯაზის გამოჩენა და მისი გაუნჯობესობა იწყება მე-20 საუკუნის დასაწყისიდან, როდესაც ბაქომ, რომელიც იყო ცნობილი როგორც მსოფლიოში ნავთობის მოპოვების ნახევრის მწარმოებელმა, გადაიტანა ეკონომიკის აღდგენა. იმ დროს აზერბაიჯანში ჩნდებიან ყველაზე გამოჩენილი ბიზნესმენები, არქიტეტორები, ვაჭრები, მეცნიერები, როგორც ეროვნული, ასევე უცხოელი მხატვრები, ასევე აზერბაიჯანში ჩნდება მუსიკის ახალი მიმართულებების ტალღები. აზერბაიჯანელმა კომპოზიტორებმა ნიაზიმ და ტოფიკ გულიევმა 1938 წელს შექმნეს პირველი ჯაზის ორკესტრი ბაქოში. [[File:Jazz_festival_in_baku.jpg|right|250px|ბაქოს საერთაშორისო ჯაზის ფესტივალი 2011]] პირველი ჯაზი - ფესტივალი ბაქოში ჩატარდა 1969 წელს. შესვენების შემდეგ ტრადიცია დაბრუნდა 2005 წელს და დღემდე გრძელდება.<ref>[http://www.telegraph.co.uk/expat/expatnews/6778055/Azerbaijans-traditional-music-back-from-brink.html Azerbaijan's traditional music back from brink]</ref> ბაქოს ყოველწლიური ფესტივალი იწვევს ჯაზის ვარსკვლავებს მთელი მსოფლიოდან. აზერბაიჯანელი ჯაზ შემსრულბლები არიან საერთაშორისო ჯაზ ფესტივალებისა და კონკურსების ლაურეატები და გამარჯვებულები. აზერბაიჯანში არიან ნიჭიერი შემსრულებლები ისეთები, როგორებიც არიან ვაგიფ მუსტაფაზადე და რაფიკ ბაბაევი.<ref>{{Cite news|title=РАФИК БАБАЕВ - 70|url=http://jazzdunyasi.jazz.az/index.php?option=com_content&task=view&id=137&Itemid=55&lang=en&lang=ru|publisher=jazz dünyası|access-date=2019-03-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171107003424/http://jazzdunyasi.jazz.az/index.php?option=com_content&task=view&id=137&Itemid=55&lang=en&lang=ru|archivedate=2017-11-07}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:2002 წელს დაარსებული ორგანიზაციები]] [[კატეგორია:ბაქო]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანული ჯაზი]] 96075p457ie7f2zke6bzt3m3yllo85i 0 442868 4407599 4407272 2022-08-16T11:59:37Z 46.49.53.74 /* ბიოგრაფია */ წლებს - 1989-1991 და 2011-2012 მოვხსენი ხაზგასმა, რომელიც სრულიად ზედმეტი იყო. wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი | სახელი = ქეთი ტოროტაძე | სურათი= Ქეთი ტოროტაძე.jpg | ტიტრი = | ჩარჩო = | ფსევდონიმი = | სრული სახელი = | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1959|7|17}} | დაბადების ადგილი = [[თბილისი]],[[საქართველოს სსრ]], [[სსრკ]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | საქმიანობა = ლიტერატურათმცოდნე, მთარგმნელი, მწერალი, პუბლიცისტი | ეროვნება = [[ქართველი]] | პერიოდი = | ჟანრი = | ენა = | მოქალაქეობა = {{დროშა|სსრკ}} →</br>{{დროშა|საქართველო}} | alma_mater = | თემატიკა = | მიმდინარეობა = | დებიუტი = | magnum_opus = | მეუღლე = | პარტნიორი = | შვილები = | ნათესავები = | გავლენა მოახდინეს = | გავლენა მოახდინა = | საიტი = | ხელმოწერა = | სქოლიო = }} '''ქეთევან (ქეთი) ტოროტაძე''' (დ. [[17 ივლისი]], [[1959]]) — [[ქართველი]] ლიტერატურათმცოდნე, მთარგმნელი, [[მწერალი]] და პუბლიცისტი. ფილოლოგიის მეცნიერებათა კანდიდატი. == ბიოგრაფია == ქეთი ტოროტაძე დაიბადა [[1959]] წლის 17 ივლისს, [[ქალაქი|ქალაქ]] [[თბილისი|თბილის]]ში. დაამთავრა [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს დასავლეთ ევროპის ენებისა და ლიტერატურის ფაკულტეტი [[1981]] წელს. ამავე უნივერსიტეტის ასპირანტურა - [[1988]] წელს. საკანდიდატო დისერტაცია თემაზე „[[საბჭოთა საქართველო|<nowiki/>]]<nowiki/>ავტორის პოზიციის თავისებურება XX საუკუნის მხატვრულ პროზაში (ინგლისური და ამერიკული ლიტერატურის მასალაზე)[[საბჭოთა საქართველო|“]] დაიცვა [[1988|1989]] წელს. მუშაობდა გამომცემლობა „[[საბჭოთა საქართველო]]ში“ რედაქტორად, უნივერსიტეტის საზღვარგარეთის ლიტერატურის ისტორიის კათედრაზე უფროს მეცნიერ-თანამშრომლად. კითხულობდა ლექციებს სხვადასხვა უმაღლეს სასწავლებლებში. 1989-1991 წლებში აქვეყნებდა პუბლიკაციებს ქართულ პრესაში (გაზეთები „დედასამშობლო“, „[[თბილისი (გაზეთი)|თბილისი]]“, „მრგვალი მაგიდა — თავისუფალი საქართველო“). [[ინგლისური]]დან და [[რუსული]]დან ნათარგმნი აქვს: უილიამ ს. მოემის რომანი „[[საბჭოთა საქართველო|<nowiki/>]]<nowiki/>მოხატული ფარდა<nowiki/>[[საბჭოთა საქართველო|“]] (1985), ვაშინგტონ ირვინგის, ამბროზ ბირსის, დეივიდ ჰ. ლორენსის, მურიელ სპარკის მოთხრობები (1979-2011), ჩარლზ გალენკემპის „[[საბჭოთა საქართველო|<nowiki/>]]<nowiki/>მაია - გამქრალი ცივილიზაციის საიდუმლო<nowiki/>[[საბჭოთა საქართველო|“]] (1981), ა. ვ. ჩაკლინის „[[საბჭოთა საქართველო|<nowiki/>]]<nowiki/>მოგზაურობა საიდუმლოს ამოსაცნობად გრძელდება<nowiki/>[[საბჭოთა საქართველო|“]] (1984), ლოურენს გრინის „[[საბჭოთა საქართველო|<nowiki/>]]<nowiki/>ძველი აფრიკის უკანასკნელი საიდუმლოებანი<nowiki/>[[საბჭოთა საქართველო|“]] (1987). 2011-2012 წლებში აქვეყნებდა სტატიებს ჟურნალში „[[ისტორიან|ისტორიანი]]“. == წიგნები == * „იმპერატორი ნაპოლეონი“ (2013; 2020) *„პოლონური ქრონიკები“ (2013; 2020) * „ინგლისური ლიტერატურის ისტორია“ (2013; 2020) * „თქმა მართლისა“ (2015; 2020) *„სიმბოლოები და ალეგორიები“ (2016; 2020) * „არჩილი“ (2018; 2020) * „ელექტრონული პორტრეტები“ (2019) *„ნინოს ცხოვრება“ (2021) == რესურსები ინტერნეტში == {{nplg ბიოგრაფია|00008104}} {{DEFAULTSORT:ტოროტაძე, ქეთი}} [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] [[კატეგორია:დაბადებული 17 ივლისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1959]] [[კატეგორია:ქართველი მწერლები]] [[კატეგორია:ქართველი ლიტერატურათმცოდნეები]] [[კატეგორია:ქართველი მთარგმნელები]] [[კატეგორია:ქართველი პუბლიცისტები]] [[კატეგორია:თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] npzaukx5byb371d5x4baesa95m5dqc1 0 448676 4407862 3748840 2022-08-17T09:47:18Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" align="right" ! ნოტაცია ! სახელი |- |<math>O(1)</math> | მუდმივი |- |<math>O(\log \log n)</math> | ლოგ-ლოგარითმული |- |<math>O(\log n)</math> | ლოგარითმული |- |<math>O(n)</math> | წრფივი |- |<math>O(n\log n)=O(\log n!)</math> | ლოგწრფივი |- |<math>O(n^2)</math> | კვადრატული |- |<math>O(c^n)</math><br /><math>\scriptstyle c>1</math> | ექსპონენციალური |- |<math>O(n!)</math> | ფაქტორიალური |} '''O-დიდი''' – ასიმპტოტური აღნიშვნა, რომლის საშუალებით აღიწერება მოცემული ფუნქციის ყოფაქცევა ზღვარში, როცა არგუმენტი მიისწრაფება უსასრულობისკენ. ეს აღნიშვნები შემოღებულ იქნა, რათა რაც შეიძლება მოხერხებული კლასიფიკაცია შემოეღოთ ფუნქციებისთვის მათი ზრდის რიგის მიხედვით. [[კომპიუტერული მეცნიერება|კომპიუტერულ მეცნიერებაში]], O-დიდის აღნიშვნით აღწერენ, თუ როგორ იზრდება ალგორითმში დროის სირთულე და მეხსიერების მოთხოვნილება შემოტანილი მნიშვნელობის გაზრდისას. ძირითადად ის გამოიყენება ალგორითმის მუშაობის დროის შესაფასებლად უარეს შემთხვევაში. ამიტომ ეს შეფასება გვაძლევს ალგორითმის მუშაობის დროის ზედა ზღვარს ნებისმიერი შემავალი მონაცემისთვის. == ლიტერატურა == * ალგორითმები და მონაცემთა სტრუქტურები, კობა გელაშვილი. [[კატეგორია:მათემატიკური ნოტაცია]] 68iri9leh4hkpv9ohec0zx0mp9q27i7 0 449904 4407770 4068619 2022-08-16T19:02:01Z გიო ოქრო 84301 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Uyezd of Javanshir.JPG|250პქ|მინი|მარჯვნივ|რუკა]] '''ჯავანშირის მაზრა''' ({{lang-ru|Джеванширский уезд}}) — [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] ელიზავეტპოლის გუბერნიის ერთ-ერთი ყოფილი მაზრა (ადმინისტრაციული ერთეული), რომლის ცენტრალური ქალაქი 1869–1918 წლებში იყო ტარტარი.<ref>{{cite book |title=The Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information. Volume 9 |last1=Chisholm |first1=Hugh |authorlink= |coauthors= |year=1910 |publisher= The Encyclopædia Britannica Company |location= Leiden, the Netherlands |isbn= 978-90-04-17901-1 |page= 280 |pages= |url=http://books.google.com/books?id=t_0tAAAAIAAJ&pg=PA280&dq=Jevanshir&hl=en&ei=Grc5TcqzLIL6lwfkuuDpBQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CEoQ6AEwCQ#v=onepage&q&f=false |accessdate= 2011-01-21}}</ref> ==გეოგრაფია== ჯავანშირის მაზრა შედგებოდა ორი ნაწილისაგან, ესენი იყო: ჯრაბერდის ჩრდილო-აღმოსავლეთ დაბლობი და სამხრეთ-დასავლეთ მთიანეთი. ფართობი მოიცავდა 4 818,4 კვადრატულ [[ვერსი|ვერსს]], <ref>{{cite web |url=http://gatchina3000.ru/big/035/35368_brockhaus-efron.htm |title=Брокгауз-Ефрон и Большая Советская Энциклопедия |trans-title=Brockhaus and Efron Encyclopedia |accessdate=2011-01-21}}</ref> მეორე ნაწილი, სახელწოდებით „არანი“, ზაფხულის პერიოდში ცხელი და მშრალი კლიმატით გამოირჩეოდა, რამაც მოსახლეობის სეზონური გადანაცვლება გამოიწვია მაღალმთიანი ადგილებისკენ. რეგიონში ზამთარი ზომიერი და მოკლე იყო. მაზრის შუა ნაწილი მდებარეობდა ბორცვებზე და მდიდარი იყო ტყით. სამხრეთის ნაწილი ძირითადად მთიანი რელიეფისგან შედგებოდა. მაზრის ადმინისტრაციული ცენტრი იყო ქალაქი ტარტარი, რომელიც მდებარეობდა ელიზაბედპოლ-შუშას გზაზე, დაახლოებით 681,6-[[ვერსი|ვერსის]] დაშორებით ელიზავეტპოლისგან.<ref name=Vehi>{{cite web |url=http://www.vehi.net/brokgauz/all/035/35368.shtml |title=Энциклопедический Словарь. Джеванширский уезд |trans-title=Encyclopedia dictionary. Javanshir uyezd |accessdate=2011-01-21}}</ref> ==ისტორია== ჯავანშირისა და ჯიბრაილის მაზრების ტერიტორია უწინ [[ყარაბაღის სახანო|ყარაბაღის სახანოს]] შემადგენლობაში იმყოფებოდა. 1869 წელს შეიქმნა შუშა, ჯავანშირის მაზრის ჩრდილოეთ ნაწილისგან. მას შემდეგ, რაც [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიამ]] არსებობა შეწყვიტა და 1918 წელს დაარსდა [[აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკა]], შუშა და ჯავანშირი ისევე როგორც ამ ტერიტორიაზე მდებარე სხვა რეგიონები გახდა აზერბაიჯან-სომხეთის ტერიტორიული დავების გამომწვევი მიზეზი. 1919 წლის აგვისტოში, დროებითი შეთანხმების შედეგად, შუშაში ჯავანთირსა და ჯაბრაილში ბრიტანეთის ბრძანებით დანიშნეს აზერბაიჯანის გუბერნატორი გენერალ-ხოსროვ ბეი სულთანოვი.<ref>{{cite book |title=State Building and Conflict Resolution in the Caucasus |last1=Hille |first1=Charlotte |authorlink= |coauthors= |year=2010 |publisher= Koninklijke Brill NV |location= Leiden, the Netherlands |isbn= 978-90-04-17901-1 |page= |pages= 165–166 |url=http://books.google.com/books?id=yxFP6K8iZzQC&pg=PA166&dq=Jevanshir&hl=en&ei=3Lg5TeiNNoycgQfRwunpCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CDsQ6AEwBTgU#v=onepage&q&f=false |accessdate= 2011-01-21}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.elibrary.az/docs/azerbaijan/rus/gl2.pdf |title=Общие сведения об административно-территориальном делении |trans-title=Presidential library. General data about administrative-territorial divisions |accessdate=2011-01-21}}</ref><ref>{{cite book |title=Muslim communities reemerge: historical perspectives on nationality, politics, and opposition in the former Soviet Union and Yugoslavia |last1=Allworth |first1=Edward |authorlink= |coauthors= |year=1994 |publisher= Duke University Press |location= United States |isbn= 978-0-8223-1490-5 |page= 51 |pages= |url=http://books.google.com/books?id=f1qUHMl3JfgC&pg=PA51&dq=Jevanshir&hl=en&ei=Crg5TY-uE8T7lwfxp8GPBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CFAQ6AEwCTgK#v=onepage&q&f=false |accessdate= 2011-01-21}}</ref> ==დემოგრაფია== 1897 წელს ჩატარებული აღწერის თანახმად, უიეზდის მოსახლეობა 72 719 ადამიანს შეადგენდა, აქედან 52 041 იყო [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი თურქი]], ხოლო 19 551-ს შეადგენდნენ სომხები.<ref>{{cite web |url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_gub_97.php?reg=63 |title=Первая Всеобщая перепись населения Российской империи 1897 года. |trans-title=First All Russian Imperial Census of 1897 |accessdate=2011-01-21}}</ref><ref>{{cite web |url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/emp_lan_97_uezd.php?reg=384 |title=Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам Российской Империи кроме губерний Европейской России |trans-title=First All Russian Imperial Census of 1897. Population split according to languages spoken; uyezds of Russian empire except for governorates in European part of empire |accessdate=2011-01-21}}</ref> მაზრას ტერიტორია სულ მოიცავდა 213 სოფელს. მაღალმთიან რეგიონებში მცხოვრები მოსახლეობა ძირითადად სოფლის მეურნეობითა და მეცხოველეობით იყო დაკავებული. მაზრის დაბლობ ნაწილში მცოვრები მოსახლეობა კი ძირითადად დაკავებული იყო მეურნეობითა და მებაღეობით. რეგიონში მდებარე მთიანი ნაწილები მთის საძოვრებად გამოიყენებოდა პირუტყვისთვის. რეგიონის დაბლობ ნაწილებში გაშენებული იყო [[ქერი]] და [[ხორბალი]]. ასევე მოჰყავდათ ბამბა, ბრინჯი და სხვა უამრავი სახის მცენარე. 1891 წლის სოფლის მეურნეობის მონაცემებით, მსხვილფეხა პირუტყვის რაოდენობა შეადგენდა 52 800-ს, ხოლო წვრილფეხა პირუტყვის კი 112 000-ს. აქ მდებარეობდა 34 ქარხანა, რომელთა მთლიანი წარმოება შეადგენდა 37 914 [[რუბლი|რუბლს]].<ref name=Vehi/> ==ლიტერატურა== *Джеванширский уезд // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:კავკასია]] gpvaw593l96yc54thkh9asxjm6wztar 0 450173 4407876 3785350 2022-08-17T09:59:49Z იაკობ მახარაძე 77021 დაუკავშირდა სხვა გვერდ(ებ)ს, ჩიხის გვერდების სიიდან ამოსაღებად wikitext text/x-wiki '''გადათვლით დახარისხება''' — დახარისხების ერთგვარი [[ალგორითმი]] პროგრამირებაში. დახარისხების ეს მეთოდი მხოლოდ კერძო შემთხვევებშია გამოყენებადი, როდესაც დასალაგებელი კონტეინერის ელემენტები არის მთელი რიცხვები, და დიაპაზონი არის კონტეინერის ელემენტების რაოდენობის რიგის. მეთოდის სისწრაფე პროპორციულია კონტეინერის ელემენტების მნიშვნელობათა დიაპაზონისა და კონტეინერის ელემენტების რაოდენობის ჯამისა. მეთოდის გამოყენებისთვის საჭიროა დამხმარე კონტეინერი, რომლის ელემენტების რაოდენობა ტოლია დასახარისხებელი კონტეინერის დიაპაზონის (ანუ, უდიდესი და უმცირესი ელემენტის სხვაობის). გადათვლით დახარისხების დროს საწყისი კონტეინერის ელემენტები განიხილება როგორც სხვა (დამხმარე)კონტეინერის ინდექსები. ალგორითმის იდეა შემდეგია: კონტეინერის ნებისმიერი <math>x</math> ელემენტისათვის წინასწარ დავთვლით ამ კონტეინერის რამდენი ელემეტია <math>x</math>-ზე ნაკლები (ვთქვათ <math>m</math>), მაშინ ის შეგვიძლია საბოლოო კონტეინერში პირდაპირ ჩავწეროთ <math>(m+1)</math>–ე ადგილზე, ანუ ინდექსით <math>m</math>. თუ შემავალ კონტეინერში გვხვდება ერთმანეთის ტოლი რიცხვები, მაშინ დამატებით უნდა ვიზრუნოთ, რომ ტოლი რიცხვები ერთმანეთის მეზობლად და ძველი რიგის შენარჩუნებით განლაგდეს. მიუხედავად თავისი კერძოობისა, ამ მეთოდს ორი უპირატესობა აქვს ბევრ სხვა მეთოდთან შედარებით: მისი შესრულების დრო არის <math>O(n+k)</math> რიგის და ეს არის მდგრადი ალგორითმი, რაც ნიშნავს შემდეგს: საწყის მასივში ერთმანეთის ტოლი ელემენტები საბოლოო (უკვე დალაგებულ) მასივში ინარჩუნებენ თავიანთ ფარდობით რიგს ერთმანეთის მიმართ. ==ალგორითმი== განვიხილოთ პროგრამული კოდი. ვიგულისხმოთ, რომ კონტეინერი ვექტორია. ვთქვათ, საწყისი ვექტორი არის <math>a</math>, დამხმარე ვექტორი არის <math>c</math>, ხოლო <math>b</math> ვექტორი არის საბოლოო, ანუ პასუხი. სტრიქონ 1-ში განისაზღვრება დამხმარე ვექტორის უდიდესი ინდექსი, - რადგან დამხმარე ვექტორის ინდექსებს წარმოადგენენ საწყისი ვექტორის ელემენტები. შემდეგ, ელემენტების რაოდენობის მისაღებად, ეს სიდიდე უნდა გაიზარდოს ერთით, რადგან უდიდიესი ინდექსი ელემენტების რაოდენობაზე ერთით ნაკლებია. დამხმარე ვექტორის ინიციალიზაციის დროს (სტრიქონი 3), დამხმარე <math>c</math> ვექტორი იქმნება და ივსება ნულებით. დამხმარე ვექტორში ზუსტად იმდენი ნულია, რამდენიც არის ელემენტების დიაპაზონი საწყის ვექტორში. სტრიქონებში 4-5, დამხმარე <math>c</math> ვექტორის <math>c[i]</math> ელემენტი ხდება <math>a</math> ვექტორის იმ ელემენტების რაოდენობის ტოლი, რომლებიც <math>i</math> ინდექსის ტოლია. სტრიქონებში 6 და 7, დამხმარე <math>c</math> ვექტორში <math>c[i]</math> ელემენტად იწერება <math>a</math> ვექტორის იმ ელემენტების რაოდენობა, რომლებიც არ აღემატებიან <math>i</math> ინდექსს. ბოლოს, ყოველი ელემენტი თავსდება <math>b</math> ვექტორში მის ადგილზე (სტრიქონები 8 და 9). ეს ადგილი განისაზღვრება შემდეგნაირად. თუ შემომავალ ვექტორში ყველა ელემენტი განსხვავებულია, მაშინ დალაგებულ ანუ გამომავალ ვექტორში <math>a[i]</math> მოთავსდება <math>c[a[i]]-1</math> ინდექსით, რადგან ზუსტად ამდენი ელემენტი არის <math>a[i]</math> - ზე ნაკლები; თუ შემავალი მასივი შეიცავს ერთმანეთის ტოლ ელემენტებს, მაშინ ელემენტები მოთავსდება ისევ <math>c[a[i]]-1</math> ინდექსით, მაგრამ ყოველი ელემენტის ჩაწერისას <math>c[a[i]]</math> უნდა შევამციროთ <math>1</math>-ით (ერთმანეთს რომ არ გადაეწეროს). == ალგორითმი == '''მეთოდი 1:''' <source lang="cpp"> void countingSort(vector<int>& a, vector<int>& b){ int k = *max_element(a.begin(), a.end()); k++; vector<int> c(k); for (int i=0; i< a.size(); i++) c[a[i]]++; for (int i=1; i<k; i++) c[i] += c[i-1]; for (int i= a.size()-1; i>=0; i--){ b[c[a[i]]-1] = a[i]; c[a[i]]--; } } </source> '''მეთოდი 2:''' <source lang="cpp"> void countingSort(vector<int>&a){ int k=*max_element(a.begin(),a.end()); k++; vector<int>freq(k); for(int i=0; i<a.size(); i++) freq[a[i]]++; int i=0,j=0; while(i<k) if(freq[i]>0)a[j++]=i,freq[i]--; else i++; } </source> == ლიტერატურა == * ''კობა გელაშვილი'', მონაცემთა სტრუქტურები. მე-8 თავი: გადათვლით დახარისხება. [[კატეგორია:ალგორითმები]] [[კატეგორია:პროგრამირება]] mb99lie9p6k6onygvgo83gxnb2b0ww1 3 452699 4407746 3770309 2022-08-16T17:48:43Z გიო ოქრო 84301 /* იოჰან შტრაუსი (შვილი) */ ახალი სექცია wikitext text/x-wiki == გთხოვთ, ვარჯიშისთვის გამოიყენოთ [[ვიკიპედია:სავარჯიშო|„სავარჯიშო გვერდი“]] ! == [[ფაილი:Smiley.svg|left|link=ვიკიპედია:დახმარება|150px]] მოგესალმებით! <br /> გმადლობთ ვიკიპედიისადმი თქვენი ინტერესისთვის. რედაქტირების შესაძლებლობების შემოწმება {{#if: |გვერდზე „[[{{{1}}}]]“ |}} შესანიშნავად ჩატარდა, ყველაფერი მუშაობს!<br /> სამწუხაროდ, ჩვენ იძულებულნი ვართ, გავაუქმოთ თქვენი რედაქტირება, რადგანაც იგი არ შეიცავს ვიკიპედიისთვის საჭირო ინფორმაციას. გთხოვთ, შემდგომი ექსპერიმენტებისთვის გამოიყენეთ '''[[ვიკიპედია:სავარჯიშო|ვიკიპედიის სავარჯიშო]]''' ან თქვენი [[User:{{PAGENAME}}/სავარჯიშო|პირადი სავარჯიშო]], სადაც ხელს არავინ შეგიშლით. <br /> თუ გსურთ პროექტის უფრო ახლოს გაცნობა, იხილეთ [[ვიკიპედია:დახმარება|დახმარების გვერდი]] და შემოუერთდით ვიკიპედიის გაუმჯობესების პროცესს. ჩვენ ყოველთვის მივესალმებით ახალ მომხმარებლებს! ------------ <!-- for foreign users --> <small>Thank you for experimenting with Wikipedia. Your test worked, and it has been reverted or removed. Please use [[ვიკიპედია:სავარჯიშო|the sandbox]] for any other tests you want to do. If you do not speak Georgian but want to learn more about contributing to our encyclopedia, take a look at a special [[ვიკიპედია:ფორუმი|village pump]] page.</small>— [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 16:28, 11 დეკემბერი 2019 (UTC) == იოჰან შტრაუსი (შვილი) == [[იოჰან შტრაუსი (შვილი)]] — შეტანილ ინფორმაციას ესაჭიროება წყარო ([[ვპ:წყარო]]). ასევე, მთლიანად გასასწორებელია ტექსტი, რადგან მრავალი ენობრივი ხარვეზი აქვს. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 17:48, 16 აგვისტო 2022 (UTC) 7xni6yzooddvu0lvwpg0z3kx1dqppwn 0 460469 4407871 4362056 2022-08-17T09:55:25Z 95.104.37.236 /* ბიოგრაფია */ wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = ამირან გამყრელიძე | სურათი= Ამირ.გამყრელიძე.jpg | სურათის ზომა = 250პქ | წარწერა სურათის ქვეშ = ამირან გამყრელიძე 2020 წელს | ხელმოწერა = | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1951|1|24}} | დაბადების ადგილი= [[თბილისი]], [[საქართველოს სსრ]], [[სსრკ]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი= | მოქალაქეობა = {{დროშა|სსრკ}} → <br />{{დროშა|საქართველო}} | ეროვნება = [[ქართველი]] | რეზიდენცია = | საარჩევნო ოლქი = | მამა = | დედა = | მეუღლე = მარინე კვეზერელი-კოპაძე<ref>{{cite web|url=https://declaration.gov.ge/Home/DownloadPdf/119154?title=ამირან%20გამყრელიძე%20დეკლარაცია%2025.05.2019.pdf|title=ამირან გამყრელიძის დეკლარაცია (2019)|publisher=Declaration.gov.ge|accessdate=28 თებერვალი, 2020}}</ref> | შვილები= | განათლება = [[თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტი]] | პროფესია = | საქმიანობა = ექიმი | რელიგია = [[მართლმადიდებლობა|მართლმადიდებელი]] | ჯილდოები = დიაბეტიან ბავშვთა ასოციაციის ოქროს მედალი | პარტია = | საიტი= | რიგი = [[დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრი]]ს გენერალური დირექტორი | თანამდებობა დაიკავა = [[2013]] | თანამდებობა დატოვა = | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი = [[მიხეილ სააკაშვილი]]<br />[[გიორგი მარგველაშვილი]]<br />[[სალომე ზურაბიშვილი]] | პრემიერ-მინისტრი = | წინამორბედი = ეკა ქავთარაძე | მემკვიდრე = | რიგი2 = [[ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო|საქართველოს ჯანმრთელობის დაცვის მინისტრი]] | თანამდებობა დაიკავა2 = [[29 დეკემბერი]], [[2001]] | თანამდებობა დატოვა2= [[27 ნოემბერი]], [[2003]] | წინამორბედი2 = [[ავთანდილ ჯორბენაძე]] | მემკვიდრე2 = [[გიგი წერეთელი]] | პრეზიდენტი2= [[ედუარდ შევარდნაძე]] | ვიცე-პრეზიდენტი2 = | პრემიერ-მინისტრი2= }} '''ამირან გამყრელიძე''' (დ. [[24 იანვარი]], [[1951]], [[თბილისი]]) — [[ქართველი]] იმუნოლოგი, [[ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო|საქართველოს ჯანმრთელობის დაცვის]] მინისტრი [[2001]] წლის [[29 დეკემბერი|29 დეკემბრიდან]] [[2003]] წლის [[27 ნოემბერი|27 ნოემბრამდე]]. [[დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრი]]ს გენერალური დირექტორი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი, [[საქართველოს უნივერსიტეტი]]ს სრული პროფესორი.<ref>{{cite web|url=http://liberali.ge/news/view/7735/daavadebata-kontrolis-tsentris-khelmdzghvanelad-amiran-gamyrelidze-dainishna|title=დაავადებათა კონტროლის ცენტრის ხელმძღვანელად ამირან გამყრელიძე დაინიშნა|publisher=liberali.ge|date=8 თებერვალი, 2013|accessdate=28 თებერვალი, 2019}}</ref> ევროპის ალერგიისა და კვლევითი იმუნოლოგიის აკადემიის წევრი, [[ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია|ჯანდავის მსოფლიო ორგანიზაციის]] პროგრამების კოორდინატორი საქართველოში.<ref>{{Cite web|url=https://www.radiotavisupleba.ge/a/24311148.html|title=ამირან გამყრელიძე: „ჯანდაცვა უნდა იყოს ქვეყნის უპირველესი პოლიტიკური პრიორიტეტი“|publisher=„რადიო თავისუფლება“|date=29 აგვისტო, 2011|accessdate=28 თებერვალი, 2020}}</ref> ==ბიოგრაფია== ამირან გამყრელიძე დაიბადა [[1951]] წლის [[24 იანვარი|24 იანვარს]] თბილისში. სწავლობდა თბილისის №4 საჯარო სკოლაში.<ref>{{cite web|url=https://www.peoples.ru/state/politics/gamkrelidze/|title=Амиран Гамкрелидзе/Amiran Gamkrelidze|publisher=Peoples.ru|date=06 აპრილი, 2004|accessdate=29 თებერვალი, 2020}}</ref> [[1974]] წელს დაამთავრა [[თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტი]]. [[1978]] წელს დაინიშნა იმავე ინსტიტუტის ალერგოლოგიის კათედრის უფროსს ლაბორანტად; [[1991]]-[[1996]] წლებში იყო სამედიცინო უნივერსიტეტის კვლევითი და ექსპერიმენტული მედიცინის ინსტიტუტის ალერგიულ დაავადებათა ეპიდემიოლოგიისა და კვლევითი იმუნოგენეტიკის განყოფილების გამგე.<ref name="nplg">{{Cite web|url=http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00012707/|title=ამირან გამყრელიძე|publisher=[[საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი]]|accessdate=28 თებერვალი, 2020}}</ref> [[1988]]-[[1996]] წლებში თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტის კლინიკური და ექსპერიმენტული მედიცინის ინსტიტუტის ალერგიულ დაავადებათა ეპიდემიოლოგიისა და იმუნოგენეტიკის დეპარატამენტის უფროსი;<ref>{{Cite web|url=https://www.ambebi.ge/article/62962-ministrobis-kandidatebi-da-biograpiebi/?fbclid=IwAR1HCpUYQmyHOCtYzrURfvga8Lkl129MqH5Tk3-xTMzsUmdsqDF48ovh1N4|title=მინისტრობის კანდიდატები და ბიოგრაფიები|publisher=Ambebi.ge|date=08 ოქტომბერი, 2012|accessdate=28 თებერვალი, 2020}}</ref> [[1995]]-[[1997]] წლებში მუშაობდა ჯანდაცვის მართვის ნაციონალური ცენტრის დირექტორად. [[1997]]-[[2001]] წლებში იყო [[ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო|საქართველოს ჯანმრთელობისა დაცვის]] მინისტრის პირველი მოადგილე; [[2001]]-[[2004]] წლებში — მინისტრი. [[2013]] წლის [[7 თებერვალი|7 თებერვლიდან]] გამყრელიძე არის [[დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრი]]ს გენერალური დირექტორი.<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/19293/|title=დაავადებათა კონტროლის ცენტრის ხელმძღვანელად ამირან გამყრელიძე დაინიშნა|publisher=Netgazeti.ge|date=07 თებერვალი, 2013|accessdate=28 თებერვალი, 2020}}</ref> გამყრელიძეს ეკუთვნის შრომები ჯანდაცვის ორგანიზაციის, სამედიცინო განათლების, აქტუალური სამეცნიერო საკითხებისა და საქართველოს ჯანდაცვის განვითარების შესახებ.<ref name="nplg"/> [[2002]] წელს დიაბეტიან ბავშვთა ასოციაციამ საქართველოში მცხოვრები დიაბეტიანი ბავშვებისადმი გამოჩენილი მზრუნველობისა და დახმარებისთვის ამირან გამყრელიძე ასოციაციის ოქროს მედლით დააჯილდოვა.<ref>{{cite web|url=http://dchpa.ge/medali.html|title=დიაბეტიანი ბავშვებისადმი გამოჩენილი მზრუნველობისა და დახმარებისთვის დაჯილდოვდნენ:|publisher=დიაბეტიან ბავშვეთა დაცვის ასოციაცია|accessdate=28 თბერვალი, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160213064849/http://dchpa.ge/medali.html|archivedate=2016-02-13}}</ref> თბილისობასთან დაკავშირებით, [[2020]] წლის 3 ოქტომბერს, [[COVID-19]]-ის პანდემიასთან მებრძოლ რვა ექიმთან ერთად [[თბილისის საპატიო მოქალაქე|თბილისის საპატიო მოქალაქის]] წოდება მიენიჭა.<ref>{{Cite web | url = https://netgazeti.ge/news/487084/ | title = COVID-19-თან მებრძოლ ექიმებს თბილისის საპატიო მოქალაქის წოდება მიენიჭათ | publisher = ''netgazeti.ge'' | date = 2020-20-03 | accessdate = 4 ოქტომბერი, 2020}}</ref> ჰყავს მეუღლე — ექიმი-ჰემატოლოგი მარინე კვეზერელი-კოპაძე და ორი შვილი — ნიკოლოზი და თამარი. [[2022]] წლის 5 აგვისტოს გადაგდა დაკავებული თანამდებობინან [http://ლინკი https://1tv.ge/news/amiran-gamyrelidze-tanamdebobis-datoveba-iyo-chemi-survili-akhla-akhalgazrdebs-vutmob-gzas/] ==ლიტერატურა== * ვინ ვინ არის საქართველოში, „ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი“, გვ. 101, [[თბილისი]], 2006 წელი. ==რესურსები ინტერნეტში== * {{nplg ბიოგრაფია|00012707}} * [https://ug.edu.ge/persons/full/312 ამირან გამყრელიძე] — [[საქართველოს უნივერსიტეტი]] * [https://www.who.int/global-coordination-mechanism/dr_amiran_gamkrelidze/en/ ამირან გამყრელიძე] — [[ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია]] ==სქოლიო== {{სქოლიო|2}} {{DEFAULTSORT:გამყრელიძე, ამირან}} [[კატეგორია:დაბადებული 24 იანვარი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1951]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] [[კატეგორია:ქართველი იმუნოლოგები]] [[კატეგორია:მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორები]] [[კატეგორია:საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრები]] [[კატეგორია:თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:თბილისის საპატიო მოქალაქეები (2020)]] [[კატეგორია:გამყრელიძეები|ამირან]] ium58kcoigzn5dnj67340u4h7od69rn 4407953 4407871 2022-08-17T11:04:22Z 46.49.2.53 მგონი, ასე უფრო სწორი იქნება wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = ამირან გამყრელიძე | სურათი= Ამირ.გამყრელიძე.jpg | სურათის ზომა = 250პქ | წარწერა სურათის ქვეშ = ამირან გამყრელიძე 2020 წელს | ხელმოწერა = | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1951|1|24}} | დაბადების ადგილი= [[თბილისი]], [[საქართველოს სსრ]], [[სსრკ]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი= | მოქალაქეობა = {{დროშა|სსრკ}} → <br />{{დროშა|საქართველო}} | ეროვნება = [[ქართველი]] | რეზიდენცია = | საარჩევნო ოლქი = | მამა = | დედა = | მეუღლე = მარინე კვეზერელი-კოპაძე<ref>{{cite web|url=https://declaration.gov.ge/Home/DownloadPdf/119154?title=ამირან%20გამყრელიძე%20დეკლარაცია%2025.05.2019.pdf|title=ამირან გამყრელიძის დეკლარაცია (2019)|publisher=Declaration.gov.ge|accessdate=28 თებერვალი, 2020}}</ref> | შვილები= | განათლება = [[თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტი]] | პროფესია = | საქმიანობა = ექიმი | რელიგია = [[მართლმადიდებლობა|მართლმადიდებელი]] | ჯილდოები = დიაბეტიან ბავშვთა ასოციაციის ოქროს მედალი | პარტია = | საიტი= | რიგი = [[დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრი]]ს გენერალური დირექტორი | თანამდებობა დაიკავა = [[2013]] | თანამდებობა დატოვა = | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი = [[მიხეილ სააკაშვილი]]<br />[[გიორგი მარგველაშვილი]]<br />[[სალომე ზურაბიშვილი]] | პრემიერ-მინისტრი = | წინამორბედი = ეკა ქავთარაძე | მემკვიდრე = | რიგი2 = [[ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო|საქართველოს ჯანმრთელობის დაცვის მინისტრი]] | თანამდებობა დაიკავა2 = [[29 დეკემბერი]], [[2001]] | თანამდებობა დატოვა2= [[27 ნოემბერი]], [[2003]] | წინამორბედი2 = [[ავთანდილ ჯორბენაძე]] | მემკვიდრე2 = [[გიგი წერეთელი]] | პრეზიდენტი2= [[ედუარდ შევარდნაძე]] | ვიცე-პრეზიდენტი2 = | პრემიერ-მინისტრი2= }} '''ამირან გამყრელიძე''' (დ. [[24 იანვარი]], [[1951]], [[თბილისი]]) — [[ქართველი]] იმუნოლოგი, [[ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო|საქართველოს ჯანმრთელობის დაცვის]] მინისტრი [[2001]] წლის [[29 დეკემბერი|29 დეკემბრიდან]] [[2003]] წლის [[27 ნოემბერი|27 ნოემბრამდე]]. [[დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრი]]ს ყოფილი გენერალური დირექტორი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი, [[საქართველოს უნივერსიტეტი]]ს სრული პროფესორი.<ref>{{cite web|url=http://liberali.ge/news/view/7735/daavadebata-kontrolis-tsentris-khelmdzghvanelad-amiran-gamyrelidze-dainishna|title=დაავადებათა კონტროლის ცენტრის ხელმძღვანელად ამირან გამყრელიძე დაინიშნა|publisher=liberali.ge|date=8 თებერვალი, 2013|accessdate=28 თებერვალი, 2019}}</ref> ევროპის ალერგიისა და კვლევითი იმუნოლოგიის აკადემიის წევრი, [[ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია|ჯანდავის მსოფლიო ორგანიზაციის]] პროგრამების კოორდინატორი საქართველოში.<ref>{{Cite web|url=https://www.radiotavisupleba.ge/a/24311148.html|title=ამირან გამყრელიძე: „ჯანდაცვა უნდა იყოს ქვეყნის უპირველესი პოლიტიკური პრიორიტეტი“|publisher=„რადიო თავისუფლება“|date=29 აგვისტო, 2011|accessdate=28 თებერვალი, 2020}}</ref> ==ბიოგრაფია== ამირან გამყრელიძე დაიბადა [[1951]] წლის [[24 იანვარი|24 იანვარს]] თბილისში. სწავლობდა თბილისის №4 საჯარო სკოლაში.<ref>{{cite web|url=https://www.peoples.ru/state/politics/gamkrelidze/|title=Амиран Гамкрелидзе/Amiran Gamkrelidze|publisher=Peoples.ru|date=06 აპრილი, 2004|accessdate=29 თებერვალი, 2020}}</ref> [[1974]] წელს დაამთავრა [[თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტი]]. [[1978]] წელს დაინიშნა იმავე ინსტიტუტის ალერგოლოგიის კათედრის უფროსს ლაბორანტად; [[1991]]-[[1996]] წლებში იყო სამედიცინო უნივერსიტეტის კვლევითი და ექსპერიმენტული მედიცინის ინსტიტუტის ალერგიულ დაავადებათა ეპიდემიოლოგიისა და კვლევითი იმუნოგენეტიკის განყოფილების გამგე.<ref name="nplg">{{Cite web|url=http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00012707/|title=ამირან გამყრელიძე|publisher=[[საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი]]|accessdate=28 თებერვალი, 2020}}</ref> [[1988]]-[[1996]] წლებში თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტის კლინიკური და ექსპერიმენტული მედიცინის ინსტიტუტის ალერგიულ დაავადებათა ეპიდემიოლოგიისა და იმუნოგენეტიკის დეპარატამენტის უფროსი;<ref>{{Cite web|url=https://www.ambebi.ge/article/62962-ministrobis-kandidatebi-da-biograpiebi/?fbclid=IwAR1HCpUYQmyHOCtYzrURfvga8Lkl129MqH5Tk3-xTMzsUmdsqDF48ovh1N4|title=მინისტრობის კანდიდატები და ბიოგრაფიები|publisher=Ambebi.ge|date=08 ოქტომბერი, 2012|accessdate=28 თებერვალი, 2020}}</ref> [[1995]]-[[1997]] წლებში მუშაობდა ჯანდაცვის მართვის ნაციონალური ცენტრის დირექტორად. [[1997]]-[[2001]] წლებში იყო [[ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო|საქართველოს ჯანმრთელობისა დაცვის]] მინისტრის პირველი მოადგილე; [[2001]]-[[2004]] წლებში — მინისტრი. [[2013]] წლის [[7 თებერვალი|7 თებერვლიდან]] გამყრელიძე იყო [[დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრი]]ს გენერალური დირექტორი.<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/19293/|title=დაავადებათა კონტროლის ცენტრის ხელმძღვანელად ამირან გამყრელიძე დაინიშნა|publisher=Netgazeti.ge|date=07 თებერვალი, 2013|accessdate=28 თებერვალი, 2020}}</ref> [[2022]] წლის 5 აგვისტოს თანამდებობა დატოვა.<ref>{{cite web|url=https://1tv.ge/news/amiran-gamyrelidze-tanamdebobis-datoveba-iyo-chemi-survili-akhla-akhalgazrdebs-vutmob-gzas/|title=ამირან გამყრელიძე - თანამდებობის დატოვება იყო ჩემი სურვილი, ახლა ახალგაზრდებს ვუთმობ გზას|publisher=დიაბეტიან ბავშვეთა დაცვის ასოციაცია|accessdate=28 თბერვალი, 2020|archiveurl=http://web.archive.org/web/20220817105841/https://1tv.ge/news/amiran-gamyrelidze-tanamdebobis-datoveba-iyo-chemi-survili-akhla-akhalgazrdebs-vutmob-gzas|archivedate=2022-08-17}}</ref> გამყრელიძეს ეკუთვნის შრომები ჯანდაცვის ორგანიზაციის, სამედიცინო განათლების, აქტუალური სამეცნიერო საკითხებისა და საქართველოს ჯანდაცვის განვითარების შესახებ.<ref name="nplg"/> [[2002]] წელს დიაბეტიან ბავშვთა ასოციაციამ საქართველოში მცხოვრები დიაბეტიანი ბავშვებისადმი გამოჩენილი მზრუნველობისა და დახმარებისთვის ამირან გამყრელიძე ასოციაციის ოქროს მედლით დააჯილდოვა.<ref>{{cite web|url=http://dchpa.ge/medali.html|title=დიაბეტიანი ბავშვებისადმი გამოჩენილი მზრუნველობისა და დახმარებისთვის დაჯილდოვდნენ:|publisher=დიაბეტიან ბავშვეთა დაცვის ასოციაცია|accessdate=28 თბერვალი, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160213064849/http://dchpa.ge/medali.html|archivedate=2016-02-13}}</ref> თბილისობასთან დაკავშირებით, [[2020]] წლის 3 ოქტომბერს, [[COVID-19]]-ის პანდემიასთან მებრძოლ რვა ექიმთან ერთად [[თბილისის საპატიო მოქალაქე|თბილისის საპატიო მოქალაქის]] წოდება მიენიჭა.<ref>{{Cite web | url = https://netgazeti.ge/news/487084/ | title = COVID-19-თან მებრძოლ ექიმებს თბილისის საპატიო მოქალაქის წოდება მიენიჭათ | publisher = ''netgazeti.ge'' | date = 2020-20-03 | accessdate = 4 ოქტომბერი, 2020}}</ref> ჰყავს მეუღლე — ექიმი-ჰემატოლოგი მარინე კვეზერელი-კოპაძე და ორი შვილი — ნიკოლოზი და თამარი. ==ლიტერატურა== * ვინ ვინ არის საქართველოში, „ქართული ბიოგრაფიული ცენტრი“, გვ. 101, [[თბილისი]], 2006 წელი. ==რესურსები ინტერნეტში== * {{nplg ბიოგრაფია|00012707}} * [https://ug.edu.ge/persons/full/312 ამირან გამყრელიძე] — [[საქართველოს უნივერსიტეტი]] * [https://www.who.int/global-coordination-mechanism/dr_amiran_gamkrelidze/en/ ამირან გამყრელიძე] — [[ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია]] ==სქოლიო== {{სქოლიო|2}} {{DEFAULTSORT:გამყრელიძე, ამირან}} [[კატეგორია:დაბადებული 24 იანვარი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1951]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] [[კატეგორია:ქართველი იმუნოლოგები]] [[კატეგორია:მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორები]] [[კატეგორია:საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრები]] [[კატეგორია:თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:თბილისის საპატიო მოქალაქეები (2020)]] [[კატეგორია:გამყრელიძეები|ამირან]] 2cie1l7o7vz1oycgm7d7z83gduewgkl 0 464473 4407861 3841662 2022-08-17T09:46:07Z იაკობ მახარაძე 77021 სხვა გვერდთან დაკავშირება, ჩიხის გვერდების სიიდან ამოსაღებად wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Baptism-of-Christ-xx-Francesco-Alban.JPG|მინი|379x379პქ| ფრანჩესკო ალბანი, ''ქრისტეს ნათლობა'' ]] '''ადოპციონიზმი''', იგივე '''ადოპციანიზმი''' — ქრისტიანული თეოლოგიური მოძღვრება, რომლის მიხედვითაც [[იესო]] მიიჩნევა ღმერთის მიერ შვილად აყვანილად. დოქტრინის მიხედვით, იესო იყო ადამიანი, რომელმაც თავისი სათნოებითა და მორჩილებით ღმერთისგან შვილად აყვანის პატივი დაიმსახურა. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.newadvent.org/cathen/01150a.htm ადოპციონიზმი] ''კათოლიკურ ენციკლოპედიაში'' * [http://www.lcms.org/ca/www/cyclopedia/02/display.asp?t1=a&word=ADOPTIONISM ადოპციონიზმი] ''ქრისტიანულ ციკლოპედიაში'' * [http://www.ccel.org/s/schaff/history/4_ch11.htm თავი XI.] [http://www.ccel.org/s/schaff/history/4_ch11.htm დოქტრინული წინააღმდეგობები] ფილიპ შაფის ქრისტიანული ეკლესიის ისტორიიდან [[კატეგორია:ქრისტიანული ტერმინები]] 0xfr9es2i1qf0yzr1alzyu3o5a8gi33 10 468066 4407765 3868987 2022-08-16T18:48:16Z გიო ოქრო 84301 wikitext text/x-wiki {{ambox | ტიპი = სტილი | სტილი = {{{სტილი|}}} | სურათი = [[სურათი:Google Translate logo.svg|40px]] | ტექსტი = '''ეს სტატია ან სექცია მანქანურადაა თარგმნილი და შეიცავს ენობრივ ხარვეზებს.'''<br /> <small>შეგიძლიათ დაეხმაროთ პროექტს და [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} შეასწოროთ იგი]. </small><includeonly>[[კატეგორია:მანქანურად თარგმნილი სტატიები]]</includeonly> }}<noinclude> [[კატეგორია:რედაქტირების თარგები]] </noinclude> 4iyfqvqao5tycz5f5mnx6cao2quyd0w 0 478964 4407930 3962090 2022-08-17T10:38:16Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი მემუარისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{წყარო}} {{ინფოდაფა მწერალი | სახელი = ანრი შარიერი }} '''ანრი შარიერი''' ({{lang-fr|Henri Charrière}}; დ. [[16 ნოემბერი]], [[1906]], [[სენტ-ეტიენ-დე-ლუგდარესი]] ([[არდეშის დეპარტამენტი]], [[საფრანგეთი]]) — გ. [[29 ივლისი]], [[1973]], [[მადრიდი]]) — მკვლელობისთვის ნასამართლევი [[ფრანგები|ფრანგი]] მწერალი. ცნობილია, როგორც ავტორი ავტობიოგრაფიული რომანისა „ფარვანა“, რომელიც მოგვითხრობს მისი დაკავებისა და შემდგომი კოლონიიდან გაქცევის ამბავს [[საფრანგეთის გვიანა|საფრანგეთის გვიანაში]]. ანრი შარიერი ირწმუნება, რომ რომანში მოთხრობილი ისტორია მას გადახდა თავს, თუმცა თანამედროვე მკვლევარებს მიაჩნიათ, რომ აღწერილი მოვლენების უმეტესობა სხვა პატიმრების მონაყოლია, რომელიც ავტორმა მიისაკუთრა. შარიერმა უარყოფდა მკვლელობის ჩადენის ფაქტს, მაგრამ ღიად აღიარებდა პატიმრობამდე სხვა წვრილმანი დანაშაულებში მის მონაწილეობას. == ადრეული წლები == ანრი შარიერი დაიბადა საფრანგეთში, [[არდეშის დეპარტამენტი|არდეშის]] დეპარტამენტში. მას ორი უფროსი და ჰყავდა. დედემისი გარდაიცვალა, როდესაც ის მხოლოდ 10 წლის იყო. [[1923|1923 წელს]], 17 წლის ასაკში, შარიერი საფრანგეთის საზღვაო ძალებში ჩაირიცხა, სადაც ორი წელი მსახურობდა. სამსახურის დასრულების შემდეგ იგი [[პარიზი|პარიზის]] შავი სამყაროს წევრი გახდა. == დაპატიმრება == ანრი შარერიერმა მკითხველებს წარუდგინა საკუთარი თავი და თავისი ამბავი ნახევრად ბიოგრაფიულ რომანში ''„ფარავანა“''. იგი ირწმუნებოდა, რომ [[1931]] [[26 თებერვალი|წლის 26 თებერვალს]] იგი დააპატიმრეს და დამნაშავედ ცნეს [[სუტენიორის|სუტენიორ]] როლან ლე პეტის მკვლელობაში. შარიერი უარყოფდა ამ ბრალდებას. მას მიუსაჯეს [[უვადო თავისუფლების აღკვეთა|უვადო თავისუფლების აღკვეთა]] და 10-წლიანი [[კატორღა]]. 1933 წელს ბოლიოს სატრანზიტო საპატიმროში (კანი, საფრანგეთი) დროებითი მოთავსების შემდეგ, იგი გადაიყვანეს სენ-ლორან-დუ-მარონის ციხეში. ეს დაწესებულება წარმოადგენდა მსჯავრდებულთა მოთავსების ფრანგული კოლონიების ცენტრს [[საფრანგეთის გვიანა|საფრანგეთის გვიანაში]]. წიგნის თანახმად, შარიერს გაქცევის პირველი მცდელობა [[1933]] [[28 ნოემბერი|წლის 28 ნოემბერს]] ჰქონდა, თავის თანაპატიმრებთან, ანდრე მატურეტესთან და ჯოან კლაზიერთან ერთად, რომლებიც მას თითქმის მთელი გაქცევის დროს ახლდნენ. მათ სამი კვირა [[ტრინიდადი (კუნძული)|კუნძულ ტრინიდადზე]] გავატარეს, სადაც ბრიტანული კანონები არ აძლევდა გაქცეულ დევნილებს კუნძულზე დარჩენის საშუალებას. ამის გამო, გემზე, მათ საშუალება მიეცათ გზა გაეგრძელებინათ. მათი გემის მსხვრევა კიუროსაოს სანაპიროზე მოხდა. კიუროსაოს ხელისუფლებამ გაქცეულებს ახალი გემის შეძენის უფლება მისცა, რომელელზეც მოგვიანებით [[კოლუმბია|კოლუმბიის]] ჩრდილოეთ კარიბის რეგიონში, სოფელ რიოჩას მახლობლად იქნეს შეპყრობილი და დაპატიმრებული. მოგვიანებით ანრი შარიერმა მოახერხა გაქცევა წვიმიან ღამეს და [[გუახირის ნახევარკუნძული|ნახევარკუნძულ ლა-გუაიხირისკენ]] გაეშურა, სადაც იგი იშვილა ინდურმა ტომმა. მას ჰყავდა ორი ცოლი და შვილი. გვიანაში მან 11 წელი გაატარა, რომელთაგან ორი სამარტოო საკანში იმყოფებოდა კუნძულ სენ-იოსებზე. ამ დროის განმავლობაში შარიერს გაქცევის 9 მცდელობა ჰქონდა, რომელთაგან ერთი წარმატებული აღმოჩნდა. გაქცევის შემდეგ, იგი მიიღეს ინდურ ტომში, კოლუმბიაში. მისი უკანასკნელი გაქცევა [[1941]] წელს შედგა. ქოქოსის ორაქისებით სავსე ორი ტომარის დახმარებით მან მოახერხა [[ეშმაკის კუნძული|ეშმაკის კუნძულიდან]] გაქცევა. რამდენიმეთვიანი ხეტიალის შემდეგ იგი ჩავიდა [[ვენესუელა|ვენესუელაში]], სადაც ისევ ერთი წლით პატიმრობაში იმყოფებოდა. ეს ინფორმაცია აღებულია რომანიდან „ფარავანა“, რომელიც გამოიცა როგორც ავტობიოგრაფია. რომანში აღწერილი მრავალი ცხოვრებისეული ეპიზოდი ახლა დავის საკითხია. მაგალითად, საფრანგეთის პოლიცია დღემდე ინახავს ჩანაწერებს, რომლებიც ადასტურებენ შარიერის ბრალეულობას და იმას, რომ მან პატიმრობა გაატარა, როგორც გულმოდგინე პატიმარმა. თანამედროვე მკვლევარები დარწმუნებულნი არიან იმაში, რომ აღწერილი მოვლენების უმეტესობა სხვა პატიმრებს თავს გადახდენილი ამბებია, რომელთა რომელსაც შარიერი ასაღებს, როგორც საკუთარს. == შემდგომი ცხოვრება == ციხიდან გათავისუფლების შემდეგ, შარიერი დასახლდა [[ვენესუელა|ვენესუელაში]]. იქ მან იქორწინა ადგილობრივ ქალზე, სახელად რიტა. რიტაზე ქორწინებაში მას ჰყავდა შვილები. ის ფლობდა ორ რესტორანს კარაკასსა და მარაკაიბოში. მოგვიანებით, მან მოიპოვა ცნობადობა, მას ხშირად იწვევდნენ ადგილობრივ ტელევიზიაში სხვადასხვა პროგრამებში მონაწილეობის მისაღებად. შემდეგ შარიერი დაბრუნდა საფრანგეთში, სადაც ეწვია პარიზს, რომანის გამოქვეყნებასთან დაკავშირებით ([[1969]]). აქ წიგნის 1,5 მილიონი ასლი გაიყიდა. მოგვიანებით საფრანგეთის შინაგან საქმეთა მინისტრი ამტკიცედა, რომ საფრანგეთის ზნეობრივი ვარდნა, სავარაუდოდ, დაკავშირებულია მინი-კაბების და შარერიერის რომანის პოპულარობასთან. მოგვიანებით, შარერმა დაწერა „ვაბანკი“ — მემუარები, რომელშიც მან აღწერა თავისი ცხოვრება პატიმრობის შემდეგ. 1973 წელს გადაიღეს რომანი „ფარვანა“. მისი რეჟისორი იყო ფრანკლინ შეფნერი, მთავარ როლს კი სტივ მაკკუინი ასრულებდა. სცენარი [[ ტრუმბო, დალტონი|დალტონ ტრუმბომ]] დაწერა თავად შარიერის მონაწილეობით. 2017 წელს გამოვიდა რეჟისორ მაიკლ ნოერის რიმეიკი — „[[ფარვანა (2017 წლის ფილმი)|ფარვანა]]“. 1973 წლის 29 ივლისს ანრი შარიერი გარდაიცვალა ყელის კიბოთი [[მადრიდი|მადრიდში]], [[ესპანეთი]]. == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:შარიერი, ანრი}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი მემუარისტები]] brzw0ad9d70ke8fxhpqv6gun3h238nj 4407931 4407930 2022-08-17T10:38:56Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{წყარო}} {{ინფოდაფა მწერალი | სახელი = ანრი შარიერი }} '''ანრი შარიერი''' ({{lang-fr|Henri Charrière}}; დ. [[16 ნოემბერი]], [[1906]], [[სენტ-ეტიენ-დე-ლუგდარესი]] ([[არდეშის დეპარტამენტი]], [[საფრანგეთი]]) — გ. [[29 ივლისი]], [[1973]], [[მადრიდი]]) — მკვლელობისთვის ნასამართლევი [[ფრანგები|ფრანგი]] მწერალი. ცნობილია, როგორც ავტორი ავტობიოგრაფიული რომანისა „ფარვანა“, რომელიც მოგვითხრობს მისი დაკავებისა და შემდგომი კოლონიიდან გაქცევის ამბავს [[საფრანგეთის გვიანა|საფრანგეთის გვიანაში]]. ანრი შარიერი ირწმუნება, რომ რომანში მოთხრობილი ისტორია მას გადახდა თავს, თუმცა თანამედროვე მკვლევარებს მიაჩნიათ, რომ აღწერილი მოვლენების უმეტესობა სხვა პატიმრების მონაყოლია, რომელიც ავტორმა მიისაკუთრა. შარიერმა უარყოფდა მკვლელობის ჩადენის ფაქტს, მაგრამ ღიად აღიარებდა პატიმრობამდე სხვა წვრილმანი დანაშაულებში მის მონაწილეობას. == ადრეული წლები == ანრი შარიერი დაიბადა საფრანგეთში, [[არდეშის დეპარტამენტი|არდეშის]] დეპარტამენტში. მას ორი უფროსი და ჰყავდა. დედემისი გარდაიცვალა, როდესაც ის მხოლოდ 10 წლის იყო. [[1923|1923 წელს]], 17 წლის ასაკში, შარიერი საფრანგეთის საზღვაო ძალებში ჩაირიცხა, სადაც ორი წელი მსახურობდა. სამსახურის დასრულების შემდეგ იგი [[პარიზი|პარიზის]] შავი სამყაროს წევრი გახდა. == დაპატიმრება == ანრი შარერიერმა მკითხველებს წარუდგინა საკუთარი თავი და თავისი ამბავი ნახევრად ბიოგრაფიულ რომანში ''„ფარავანა“''. იგი ირწმუნებოდა, რომ [[1931]] [[26 თებერვალი|წლის 26 თებერვალს]] იგი დააპატიმრეს და დამნაშავედ ცნეს [[სუტენიორის|სუტენიორ]] როლან ლე პეტის მკვლელობაში. შარიერი უარყოფდა ამ ბრალდებას. მას მიუსაჯეს [[უვადო თავისუფლების აღკვეთა|უვადო თავისუფლების აღკვეთა]] და 10-წლიანი [[კატორღა]]. 1933 წელს ბოლიოს სატრანზიტო საპატიმროში (კანი, საფრანგეთი) დროებითი მოთავსების შემდეგ, იგი გადაიყვანეს სენ-ლორან-დუ-მარონის ციხეში. ეს დაწესებულება წარმოადგენდა მსჯავრდებულთა მოთავსების ფრანგული კოლონიების ცენტრს [[საფრანგეთის გვიანა|საფრანგეთის გვიანაში]]. წიგნის თანახმად, შარიერს გაქცევის პირველი მცდელობა [[1933]] [[28 ნოემბერი|წლის 28 ნოემბერს]] ჰქონდა, თავის თანაპატიმრებთან, ანდრე მატურეტესთან და ჯოან კლაზიერთან ერთად, რომლებიც მას თითქმის მთელი გაქცევის დროს ახლდნენ. მათ სამი კვირა [[ტრინიდადი (კუნძული)|კუნძულ ტრინიდადზე]] გავატარეს, სადაც ბრიტანული კანონები არ აძლევდა გაქცეულ დევნილებს კუნძულზე დარჩენის საშუალებას. ამის გამო, გემზე, მათ საშუალება მიეცათ გზა გაეგრძელებინათ. მათი გემის მსხვრევა კიუროსაოს სანაპიროზე მოხდა. კიუროსაოს ხელისუფლებამ გაქცეულებს ახალი გემის შეძენის უფლება მისცა, რომელელზეც მოგვიანებით [[კოლუმბია|კოლუმბიის]] ჩრდილოეთ კარიბის რეგიონში, სოფელ რიოჩას მახლობლად იქნეს შეპყრობილი და დაპატიმრებული. მოგვიანებით ანრი შარიერმა მოახერხა გაქცევა წვიმიან ღამეს და [[გუახირის ნახევარკუნძული|ნახევარკუნძულ ლა-გუაიხირისკენ]] გაეშურა, სადაც იგი იშვილა ინდურმა ტომმა. მას ჰყავდა ორი ცოლი და შვილი. გვიანაში მან 11 წელი გაატარა, რომელთაგან ორი სამარტოო საკანში იმყოფებოდა კუნძულ სენ-იოსებზე. ამ დროის განმავლობაში შარიერს გაქცევის 9 მცდელობა ჰქონდა, რომელთაგან ერთი წარმატებული აღმოჩნდა. გაქცევის შემდეგ, იგი მიიღეს ინდურ ტომში, კოლუმბიაში. მისი უკანასკნელი გაქცევა [[1941]] წელს შედგა. ქოქოსის ორაქისებით სავსე ორი ტომარის დახმარებით მან მოახერხა [[ეშმაკის კუნძული|ეშმაკის კუნძულიდან]] გაქცევა. რამდენიმეთვიანი ხეტიალის შემდეგ იგი ჩავიდა [[ვენესუელა|ვენესუელაში]], სადაც ისევ ერთი წლით პატიმრობაში იმყოფებოდა. ეს ინფორმაცია აღებულია რომანიდან „ფარავანა“, რომელიც გამოიცა როგორც ავტობიოგრაფია. რომანში აღწერილი მრავალი ცხოვრებისეული ეპიზოდი ახლა დავის საკითხია. მაგალითად, საფრანგეთის პოლიცია დღემდე ინახავს ჩანაწერებს, რომლებიც ადასტურებენ შარიერის ბრალეულობას და იმას, რომ მან პატიმრობა გაატარა, როგორც გულმოდგინე პატიმარმა. თანამედროვე მკვლევარები დარწმუნებულნი არიან იმაში, რომ აღწერილი მოვლენების უმეტესობა სხვა პატიმრებს თავს გადახდენილი ამბებია, რომელთა რომელსაც შარიერი ასაღებს, როგორც საკუთარს. == შემდგომი ცხოვრება == ციხიდან გათავისუფლების შემდეგ, შარიერი დასახლდა [[ვენესუელა|ვენესუელაში]]. იქ მან იქორწინა ადგილობრივ ქალზე, სახელად რიტა. რიტაზე ქორწინებაში მას ჰყავდა შვილები. ის ფლობდა ორ რესტორანს კარაკასსა და მარაკაიბოში. მოგვიანებით, მან მოიპოვა ცნობადობა, მას ხშირად იწვევდნენ ადგილობრივ ტელევიზიაში სხვადასხვა პროგრამებში მონაწილეობის მისაღებად. შემდეგ შარიერი დაბრუნდა საფრანგეთში, სადაც ეწვია პარიზს, რომანის გამოქვეყნებასთან დაკავშირებით ([[1969]]). აქ წიგნის 1,5 მილიონი ასლი გაიყიდა. მოგვიანებით საფრანგეთის შინაგან საქმეთა მინისტრი ამტკიცედა, რომ საფრანგეთის ზნეობრივი ვარდნა, სავარაუდოდ, დაკავშირებულია მინი-კაბების და შარერიერის რომანის პოპულარობასთან. მოგვიანებით, შარერმა დაწერა „ვაბანკი“ — მემუარები, რომელშიც მან აღწერა თავისი ცხოვრება პატიმრობის შემდეგ. 1973 წელს გადაიღეს რომანი „ფარვანა“. მისი რეჟისორი იყო ფრანკლინ შეფნერი, მთავარ როლს კი სტივ მაკკუინი ასრულებდა. სცენარი [[ ტრუმბო, დალტონი|დალტონ ტრუმბომ]] დაწერა თავად შარიერის მონაწილეობით. 2017 წელს გამოვიდა რეჟისორ მაიკლ ნოერის რიმეიკი — „[[ფარვანა (2017 წლის ფილმი)|ფარვანა]]“. 1973 წლის 29 ივლისს ანრი შარიერი გარდაიცვალა ყელის კიბოთი [[მადრიდი|მადრიდში]], [[ესპანეთი]]. == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:შარიერი, ანრი}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი მემუარისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] qynaimvfrv1ftg6sc98huvotclab1qm 4407933 4407931 2022-08-17T10:39:10Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის მემუარისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{წყარო}} {{ინფოდაფა მწერალი | სახელი = ანრი შარიერი }} '''ანრი შარიერი''' ({{lang-fr|Henri Charrière}}; დ. [[16 ნოემბერი]], [[1906]], [[სენტ-ეტიენ-დე-ლუგდარესი]] ([[არდეშის დეპარტამენტი]], [[საფრანგეთი]]) — გ. [[29 ივლისი]], [[1973]], [[მადრიდი]]) — მკვლელობისთვის ნასამართლევი [[ფრანგები|ფრანგი]] მწერალი. ცნობილია, როგორც ავტორი ავტობიოგრაფიული რომანისა „ფარვანა“, რომელიც მოგვითხრობს მისი დაკავებისა და შემდგომი კოლონიიდან გაქცევის ამბავს [[საფრანგეთის გვიანა|საფრანგეთის გვიანაში]]. ანრი შარიერი ირწმუნება, რომ რომანში მოთხრობილი ისტორია მას გადახდა თავს, თუმცა თანამედროვე მკვლევარებს მიაჩნიათ, რომ აღწერილი მოვლენების უმეტესობა სხვა პატიმრების მონაყოლია, რომელიც ავტორმა მიისაკუთრა. შარიერმა უარყოფდა მკვლელობის ჩადენის ფაქტს, მაგრამ ღიად აღიარებდა პატიმრობამდე სხვა წვრილმანი დანაშაულებში მის მონაწილეობას. == ადრეული წლები == ანრი შარიერი დაიბადა საფრანგეთში, [[არდეშის დეპარტამენტი|არდეშის]] დეპარტამენტში. მას ორი უფროსი და ჰყავდა. დედემისი გარდაიცვალა, როდესაც ის მხოლოდ 10 წლის იყო. [[1923|1923 წელს]], 17 წლის ასაკში, შარიერი საფრანგეთის საზღვაო ძალებში ჩაირიცხა, სადაც ორი წელი მსახურობდა. სამსახურის დასრულების შემდეგ იგი [[პარიზი|პარიზის]] შავი სამყაროს წევრი გახდა. == დაპატიმრება == ანრი შარერიერმა მკითხველებს წარუდგინა საკუთარი თავი და თავისი ამბავი ნახევრად ბიოგრაფიულ რომანში ''„ფარავანა“''. იგი ირწმუნებოდა, რომ [[1931]] [[26 თებერვალი|წლის 26 თებერვალს]] იგი დააპატიმრეს და დამნაშავედ ცნეს [[სუტენიორის|სუტენიორ]] როლან ლე პეტის მკვლელობაში. შარიერი უარყოფდა ამ ბრალდებას. მას მიუსაჯეს [[უვადო თავისუფლების აღკვეთა|უვადო თავისუფლების აღკვეთა]] და 10-წლიანი [[კატორღა]]. 1933 წელს ბოლიოს სატრანზიტო საპატიმროში (კანი, საფრანგეთი) დროებითი მოთავსების შემდეგ, იგი გადაიყვანეს სენ-ლორან-დუ-მარონის ციხეში. ეს დაწესებულება წარმოადგენდა მსჯავრდებულთა მოთავსების ფრანგული კოლონიების ცენტრს [[საფრანგეთის გვიანა|საფრანგეთის გვიანაში]]. წიგნის თანახმად, შარიერს გაქცევის პირველი მცდელობა [[1933]] [[28 ნოემბერი|წლის 28 ნოემბერს]] ჰქონდა, თავის თანაპატიმრებთან, ანდრე მატურეტესთან და ჯოან კლაზიერთან ერთად, რომლებიც მას თითქმის მთელი გაქცევის დროს ახლდნენ. მათ სამი კვირა [[ტრინიდადი (კუნძული)|კუნძულ ტრინიდადზე]] გავატარეს, სადაც ბრიტანული კანონები არ აძლევდა გაქცეულ დევნილებს კუნძულზე დარჩენის საშუალებას. ამის გამო, გემზე, მათ საშუალება მიეცათ გზა გაეგრძელებინათ. მათი გემის მსხვრევა კიუროსაოს სანაპიროზე მოხდა. კიუროსაოს ხელისუფლებამ გაქცეულებს ახალი გემის შეძენის უფლება მისცა, რომელელზეც მოგვიანებით [[კოლუმბია|კოლუმბიის]] ჩრდილოეთ კარიბის რეგიონში, სოფელ რიოჩას მახლობლად იქნეს შეპყრობილი და დაპატიმრებული. მოგვიანებით ანრი შარიერმა მოახერხა გაქცევა წვიმიან ღამეს და [[გუახირის ნახევარკუნძული|ნახევარკუნძულ ლა-გუაიხირისკენ]] გაეშურა, სადაც იგი იშვილა ინდურმა ტომმა. მას ჰყავდა ორი ცოლი და შვილი. გვიანაში მან 11 წელი გაატარა, რომელთაგან ორი სამარტოო საკანში იმყოფებოდა კუნძულ სენ-იოსებზე. ამ დროის განმავლობაში შარიერს გაქცევის 9 მცდელობა ჰქონდა, რომელთაგან ერთი წარმატებული აღმოჩნდა. გაქცევის შემდეგ, იგი მიიღეს ინდურ ტომში, კოლუმბიაში. მისი უკანასკნელი გაქცევა [[1941]] წელს შედგა. ქოქოსის ორაქისებით სავსე ორი ტომარის დახმარებით მან მოახერხა [[ეშმაკის კუნძული|ეშმაკის კუნძულიდან]] გაქცევა. რამდენიმეთვიანი ხეტიალის შემდეგ იგი ჩავიდა [[ვენესუელა|ვენესუელაში]], სადაც ისევ ერთი წლით პატიმრობაში იმყოფებოდა. ეს ინფორმაცია აღებულია რომანიდან „ფარავანა“, რომელიც გამოიცა როგორც ავტობიოგრაფია. რომანში აღწერილი მრავალი ცხოვრებისეული ეპიზოდი ახლა დავის საკითხია. მაგალითად, საფრანგეთის პოლიცია დღემდე ინახავს ჩანაწერებს, რომლებიც ადასტურებენ შარიერის ბრალეულობას და იმას, რომ მან პატიმრობა გაატარა, როგორც გულმოდგინე პატიმარმა. თანამედროვე მკვლევარები დარწმუნებულნი არიან იმაში, რომ აღწერილი მოვლენების უმეტესობა სხვა პატიმრებს თავს გადახდენილი ამბებია, რომელთა რომელსაც შარიერი ასაღებს, როგორც საკუთარს. == შემდგომი ცხოვრება == ციხიდან გათავისუფლების შემდეგ, შარიერი დასახლდა [[ვენესუელა|ვენესუელაში]]. იქ მან იქორწინა ადგილობრივ ქალზე, სახელად რიტა. რიტაზე ქორწინებაში მას ჰყავდა შვილები. ის ფლობდა ორ რესტორანს კარაკასსა და მარაკაიბოში. მოგვიანებით, მან მოიპოვა ცნობადობა, მას ხშირად იწვევდნენ ადგილობრივ ტელევიზიაში სხვადასხვა პროგრამებში მონაწილეობის მისაღებად. შემდეგ შარიერი დაბრუნდა საფრანგეთში, სადაც ეწვია პარიზს, რომანის გამოქვეყნებასთან დაკავშირებით ([[1969]]). აქ წიგნის 1,5 მილიონი ასლი გაიყიდა. მოგვიანებით საფრანგეთის შინაგან საქმეთა მინისტრი ამტკიცედა, რომ საფრანგეთის ზნეობრივი ვარდნა, სავარაუდოდ, დაკავშირებულია მინი-კაბების და შარერიერის რომანის პოპულარობასთან. მოგვიანებით, შარერმა დაწერა „ვაბანკი“ — მემუარები, რომელშიც მან აღწერა თავისი ცხოვრება პატიმრობის შემდეგ. 1973 წელს გადაიღეს რომანი „ფარვანა“. მისი რეჟისორი იყო ფრანკლინ შეფნერი, მთავარ როლს კი სტივ მაკკუინი ასრულებდა. სცენარი [[ ტრუმბო, დალტონი|დალტონ ტრუმბომ]] დაწერა თავად შარიერის მონაწილეობით. 2017 წელს გამოვიდა რეჟისორ მაიკლ ნოერის რიმეიკი — „[[ფარვანა (2017 წლის ფილმი)|ფარვანა]]“. 1973 წლის 29 ივლისს ანრი შარიერი გარდაიცვალა ყელის კიბოთი [[მადრიდი|მადრიდში]], [[ესპანეთი]]. == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:შარიერი, ანრი}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი მემუარისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის მემუარისტები]] f9f5qw3zvef1he29ijq4tzqpeyswp7u 4407934 4407933 2022-08-17T10:39:31Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{წყარო}} {{ინფოდაფა მწერალი | სახელი = ანრი შარიერი }} '''ანრი შარიერი''' ({{lang-fr|Henri Charrière}}; დ. [[16 ნოემბერი]], [[1906]], [[სენტ-ეტიენ-დე-ლუგდარესი]] ([[არდეშის დეპარტამენტი]], [[საფრანგეთი]]) — გ. [[29 ივლისი]], [[1973]], [[მადრიდი]]) — მკვლელობისთვის ნასამართლევი [[ფრანგები|ფრანგი]] მწერალი. ცნობილია, როგორც ავტორი ავტობიოგრაფიული რომანისა „ფარვანა“, რომელიც მოგვითხრობს მისი დაკავებისა და შემდგომი კოლონიიდან გაქცევის ამბავს [[საფრანგეთის გვიანა|საფრანგეთის გვიანაში]]. ანრი შარიერი ირწმუნება, რომ რომანში მოთხრობილი ისტორია მას გადახდა თავს, თუმცა თანამედროვე მკვლევარებს მიაჩნიათ, რომ აღწერილი მოვლენების უმეტესობა სხვა პატიმრების მონაყოლია, რომელიც ავტორმა მიისაკუთრა. შარიერმა უარყოფდა მკვლელობის ჩადენის ფაქტს, მაგრამ ღიად აღიარებდა პატიმრობამდე სხვა წვრილმანი დანაშაულებში მის მონაწილეობას. == ადრეული წლები == ანრი შარიერი დაიბადა საფრანგეთში, [[არდეშის დეპარტამენტი|არდეშის]] დეპარტამენტში. მას ორი უფროსი და ჰყავდა. დედემისი გარდაიცვალა, როდესაც ის მხოლოდ 10 წლის იყო. [[1923|1923 წელს]], 17 წლის ასაკში, შარიერი საფრანგეთის საზღვაო ძალებში ჩაირიცხა, სადაც ორი წელი მსახურობდა. სამსახურის დასრულების შემდეგ იგი [[პარიზი|პარიზის]] შავი სამყაროს წევრი გახდა. == დაპატიმრება == ანრი შარერიერმა მკითხველებს წარუდგინა საკუთარი თავი და თავისი ამბავი ნახევრად ბიოგრაფიულ რომანში ''„ფარავანა“''. იგი ირწმუნებოდა, რომ [[1931]] [[26 თებერვალი|წლის 26 თებერვალს]] იგი დააპატიმრეს და დამნაშავედ ცნეს [[სუტენიორის|სუტენიორ]] როლან ლე პეტის მკვლელობაში. შარიერი უარყოფდა ამ ბრალდებას. მას მიუსაჯეს [[უვადო თავისუფლების აღკვეთა|უვადო თავისუფლების აღკვეთა]] და 10-წლიანი [[კატორღა]]. 1933 წელს ბოლიოს სატრანზიტო საპატიმროში (კანი, საფრანგეთი) დროებითი მოთავსების შემდეგ, იგი გადაიყვანეს სენ-ლორან-დუ-მარონის ციხეში. ეს დაწესებულება წარმოადგენდა მსჯავრდებულთა მოთავსების ფრანგული კოლონიების ცენტრს [[საფრანგეთის გვიანა|საფრანგეთის გვიანაში]]. წიგნის თანახმად, შარიერს გაქცევის პირველი მცდელობა [[1933]] [[28 ნოემბერი|წლის 28 ნოემბერს]] ჰქონდა, თავის თანაპატიმრებთან, ანდრე მატურეტესთან და ჯოან კლაზიერთან ერთად, რომლებიც მას თითქმის მთელი გაქცევის დროს ახლდნენ. მათ სამი კვირა [[ტრინიდადი (კუნძული)|კუნძულ ტრინიდადზე]] გავატარეს, სადაც ბრიტანული კანონები არ აძლევდა გაქცეულ დევნილებს კუნძულზე დარჩენის საშუალებას. ამის გამო, გემზე, მათ საშუალება მიეცათ გზა გაეგრძელებინათ. მათი გემის მსხვრევა კიუროსაოს სანაპიროზე მოხდა. კიუროსაოს ხელისუფლებამ გაქცეულებს ახალი გემის შეძენის უფლება მისცა, რომელელზეც მოგვიანებით [[კოლუმბია|კოლუმბიის]] ჩრდილოეთ კარიბის რეგიონში, სოფელ რიოჩას მახლობლად იქნეს შეპყრობილი და დაპატიმრებული. მოგვიანებით ანრი შარიერმა მოახერხა გაქცევა წვიმიან ღამეს და [[გუახირის ნახევარკუნძული|ნახევარკუნძულ ლა-გუაიხირისკენ]] გაეშურა, სადაც იგი იშვილა ინდურმა ტომმა. მას ჰყავდა ორი ცოლი და შვილი. გვიანაში მან 11 წელი გაატარა, რომელთაგან ორი სამარტოო საკანში იმყოფებოდა კუნძულ სენ-იოსებზე. ამ დროის განმავლობაში შარიერს გაქცევის 9 მცდელობა ჰქონდა, რომელთაგან ერთი წარმატებული აღმოჩნდა. გაქცევის შემდეგ, იგი მიიღეს ინდურ ტომში, კოლუმბიაში. მისი უკანასკნელი გაქცევა [[1941]] წელს შედგა. ქოქოსის ორაქისებით სავსე ორი ტომარის დახმარებით მან მოახერხა [[ეშმაკის კუნძული|ეშმაკის კუნძულიდან]] გაქცევა. რამდენიმეთვიანი ხეტიალის შემდეგ იგი ჩავიდა [[ვენესუელა|ვენესუელაში]], სადაც ისევ ერთი წლით პატიმრობაში იმყოფებოდა. ეს ინფორმაცია აღებულია რომანიდან „ფარავანა“, რომელიც გამოიცა როგორც ავტობიოგრაფია. რომანში აღწერილი მრავალი ცხოვრებისეული ეპიზოდი ახლა დავის საკითხია. მაგალითად, საფრანგეთის პოლიცია დღემდე ინახავს ჩანაწერებს, რომლებიც ადასტურებენ შარიერის ბრალეულობას და იმას, რომ მან პატიმრობა გაატარა, როგორც გულმოდგინე პატიმარმა. თანამედროვე მკვლევარები დარწმუნებულნი არიან იმაში, რომ აღწერილი მოვლენების უმეტესობა სხვა პატიმრებს თავს გადახდენილი ამბებია, რომელთა რომელსაც შარიერი ასაღებს, როგორც საკუთარს. == შემდგომი ცხოვრება == ციხიდან გათავისუფლების შემდეგ, შარიერი დასახლდა [[ვენესუელა|ვენესუელაში]]. იქ მან იქორწინა ადგილობრივ ქალზე, სახელად რიტა. რიტაზე ქორწინებაში მას ჰყავდა შვილები. ის ფლობდა ორ რესტორანს კარაკასსა და მარაკაიბოში. მოგვიანებით, მან მოიპოვა ცნობადობა, მას ხშირად იწვევდნენ ადგილობრივ ტელევიზიაში სხვადასხვა პროგრამებში მონაწილეობის მისაღებად. შემდეგ შარიერი დაბრუნდა საფრანგეთში, სადაც ეწვია პარიზს, რომანის გამოქვეყნებასთან დაკავშირებით ([[1969]]). აქ წიგნის 1,5 მილიონი ასლი გაიყიდა. მოგვიანებით საფრანგეთის შინაგან საქმეთა მინისტრი ამტკიცედა, რომ საფრანგეთის ზნეობრივი ვარდნა, სავარაუდოდ, დაკავშირებულია მინი-კაბების და შარერიერის რომანის პოპულარობასთან. მოგვიანებით, შარერმა დაწერა „ვაბანკი“ — მემუარები, რომელშიც მან აღწერა თავისი ცხოვრება პატიმრობის შემდეგ. 1973 წელს გადაიღეს რომანი „ფარვანა“. მისი რეჟისორი იყო ფრანკლინ შეფნერი, მთავარ როლს კი სტივ მაკკუინი ასრულებდა. სცენარი [[ ტრუმბო, დალტონი|დალტონ ტრუმბომ]] დაწერა თავად შარიერის მონაწილეობით. 2017 წელს გამოვიდა რეჟისორ მაიკლ ნოერის რიმეიკი — „[[ფარვანა (2017 წლის ფილმი)|ფარვანა]]“. 1973 წლის 29 ივლისს ანრი შარიერი გარდაიცვალა ყელის კიბოთი [[მადრიდი|მადრიდში]], [[ესპანეთი]]. == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:შარიერი, ანრი}} [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:ფრანგი მემუარისტები]] [[კატეგორია:ფრანგი მამაკაცი არამხატვრული მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის მემუარისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი მამაკაცი მწერლები]] h2gjjgioswdf3rn7m2ak89kazez8v46 0 479480 4407877 4008190 2022-08-17T10:00:41Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:აზია]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki [[ფაილი:CHILLY -PANEER-SPRING ROLL.JPG|მინი]] '''გაზაფხულის როლი (გაზაფხულის რულეტი, კვერცხის რულეტი, სპრინგ როლი)''' - რულეტის აზიური სახეობა სხვადასხვანაირი შიგთავსით. გავრცელებულია შუა, ჩრდილოეთ, სამხრეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზიის ქვეყნებში როგორც აპეტაიზერი ან წასახემსებელი. შიგთავსი, შესახვევი და მომზადებისს წესი განსხვავდება კერძის გავრცელების ფართო სფეროში, მაგრამ ზოგადად მზადდება ბოსტნეულის ან ხორცის ცომში შეხვევით და ხანდახან შეწვით. == რეგიონების მიხედვით == === აზია === [[ფაილი:Gỏi Cuốn Chay Vietnamese Fresh Vegetarian Spring Roll 2019-1599.jpg|მარცხნივ|მინი|ვიეტნამური რულეტი]] კვერცხის რულეტის სამშობლოდ ჩინეთი ითვლება. კერძს ამზადებდნენ გაზაფხულობით - ბლინის მსგავს პურში ახვევდნენ ახალ ბოსტნეულს, როგორც გაზსფხულის მოსვლის სიმბოლო და უარის თქმა ზამთრის გადანახულ საკვებზე[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html]. ჩინურად კერძის სახელი ითარგმნება როგორც "გაზაფხულის რულეტი", ამ სახელწოდებით ის რამდენიმე სხვა ენაშიც არის ცნობილი. დღეს ჩინეთში რულეტს თხელი ხომით და კომბოსტოს და სხვა ბოსტნეულის ან ხორცის შიგთავსით გაზაგხულის ფესტივალისთვის და სხვა დღესასწაულებისთვის ამზადებენ. შემწვარი რულეტები ჩინეთში ჩვეულებრივაფ უგრო პატარა და ხრაშუნაა. არსებობს ტკბილი ვარიაციებიც. შესახვევი ცომი მზადდენა ფქვილით ან კარაქით. ჰონგ-კონგში ჩვეულებრივად შემწვარი რულეტები მზადდება დაჭრილი ლორის, ლობიოს და სტაფილოს შიგთავსით ვორჩესტერშირის სოუზით. ტაივანში ინგრედიენტებს ჩვეულებრივად ხარშავენ, რულეტს არ წვავენ, ამატებენ სხვადასხვა სუნელს. ინდოეთის სუბკონტინეტზე გაზაფხულის როლი პოპულარული წასახემსებელია, განსაკუთრებით დღესასწაულებზე, მაგ. რამადანის დღესასწაულზე პაკისტანში. ფილიპინებში, ინდონეზიაში და მალაიზიაში კერძი ლუმპიას სახელით არის ცნობილი [https://www.gourmettraveller.com.au/recipes/chefs-recipes/indonesian-spring-rolls-lumpia-7710]. რეგიონში ის პირველად VII საუკუნეში გაჩნდა. შიგთავსში შედის სხვადასხვა ბოსტნეული, ბანანის და ბამბუკის გული ან ხორცი, ქათამი, კრებეტი [https://books.google.ge/books?id=He-RBQAAQBAJ&pg=PT185&dq=Lumpia&redir_esc=y#v=onepage&q=Lumpia&f=false]. შეიძლება იყოს შემწვარი. რულეტის პოპულარული სახეობით გამოირჩევა ვიეტნამი. დასავლეთის ქვეყნებში ვიეტნამური რულეტი და შედეგად ზოგადად აზიური რულეტი კვერცხის რულეტის სახელითაა ცნობილი, რაც არასწორი თარგმანის შედეგია. ვიეტნამურ გაზაფხულის რულეტს იმპერიულ ან ზაფხულის რულეტსაც უწოდებენ. მზადდება როგორც სახლებში, ასევე რესტორნებშიც.[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-07-la-fo-find-20101007-story.html][https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html] ჩინური რულეტისგან ის ზომით და შიგთავსით განსხვავდება, რომელიც შეიცავს ხორცს, მათ შორის ზღვის პროდუქტს - კრაბს, კრევეტს, ქათამს, ლორს, თევზს და სხვა. ცენტრალურ ვიეტნამში როლი იწვება და შეიცავს კრევეტს. შესახვევად გამოიყენება "ბრინჯის ქაღალდი" - ბრინჯის თხელი ცომი, მაგრამ სხვა ქვეყნებში ის არ არის ხელმისაწვდომი და რესტორნებში ჩვეულებრივ ცომს გამოიყენებენ ხოლმე. პოლონეთში ვიეტნამური რულეტი ცნობილია "საიგონურის" სახელით, რადგან კერძი შემოიტანეს ვიეტნამელმა ემიგრანტებმა საიგონიდან. === ევროპა და ამერიკა === კერძი პოპულარულია ევროპის ქვეყნებშიც. ითვლება, რომ ის შემოიტანეს ემიგრანტებმა აზიის სხვადასხვა ქვეყნიდან, განსაკუთრებით ჩინეთიდან, იაპონიიდან და ვიეტნამიდან ან, ნიდერლანდების შემთხვევაში, ინდონეზიიდან - ნიდერლანდების ყოფილი კოლონიიდან. შიგთავსი მზადდება რაიმე ხორცით, ხშირად კრაბით ან კრევეტით, დაჭრილი შემწვარი კვერცხით და სხვადასხვა ბოსტნეულით, ხანდახან ტკბილი, მწარე, სოიოს ან ტკბილმწარე სოუზით, შიგნით ან ჩასაწობად. ამერიკებში იგი პოპულარულია აზიურ - ჩინურ და იაპონურ - და სწრაფი კვების რესტორნებში, იყიდებს სუპერმარკეტებშიც გაყინულის სახით. მექსიკის საზღვართან ხშირად გაიცემა შემწვარი რულეტი ჩასაწობი კეტჩუპით და ცხელი მდოგვით. == წყაროები == * https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-07-la-fo-find-20101007-story.html * https://books.google.ge/books?id=He-RBQAAQBAJ&pg=PT185&dq=Lumpia&redir_esc=y#v=onepage&q=Lumpia&f=false * https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html * https://www.gourmettraveller.com.au/recipes/chefs-recipes/indonesian-spring-rolls-lumpia-7710 * https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html [[კატეგორია: კულინარია]] [[კატეგორია:გასტრონომია]] thml9sowwdihva5oo8oix70mnqcl3ce 4407878 4407877 2022-08-17T10:00:49Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:გასტრონომია]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki [[ფაილი:CHILLY -PANEER-SPRING ROLL.JPG|მინი]] '''გაზაფხულის როლი (გაზაფხულის რულეტი, კვერცხის რულეტი, სპრინგ როლი)''' - რულეტის აზიური სახეობა სხვადასხვანაირი შიგთავსით. გავრცელებულია შუა, ჩრდილოეთ, სამხრეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზიის ქვეყნებში როგორც აპეტაიზერი ან წასახემსებელი. შიგთავსი, შესახვევი და მომზადებისს წესი განსხვავდება კერძის გავრცელების ფართო სფეროში, მაგრამ ზოგადად მზადდება ბოსტნეულის ან ხორცის ცომში შეხვევით და ხანდახან შეწვით. == რეგიონების მიხედვით == === აზია === [[ფაილი:Gỏi Cuốn Chay Vietnamese Fresh Vegetarian Spring Roll 2019-1599.jpg|მარცხნივ|მინი|ვიეტნამური რულეტი]] კვერცხის რულეტის სამშობლოდ ჩინეთი ითვლება. კერძს ამზადებდნენ გაზაფხულობით - ბლინის მსგავს პურში ახვევდნენ ახალ ბოსტნეულს, როგორც გაზსფხულის მოსვლის სიმბოლო და უარის თქმა ზამთრის გადანახულ საკვებზე[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html]. ჩინურად კერძის სახელი ითარგმნება როგორც "გაზაფხულის რულეტი", ამ სახელწოდებით ის რამდენიმე სხვა ენაშიც არის ცნობილი. დღეს ჩინეთში რულეტს თხელი ხომით და კომბოსტოს და სხვა ბოსტნეულის ან ხორცის შიგთავსით გაზაგხულის ფესტივალისთვის და სხვა დღესასწაულებისთვის ამზადებენ. შემწვარი რულეტები ჩინეთში ჩვეულებრივაფ უგრო პატარა და ხრაშუნაა. არსებობს ტკბილი ვარიაციებიც. შესახვევი ცომი მზადდენა ფქვილით ან კარაქით. ჰონგ-კონგში ჩვეულებრივად შემწვარი რულეტები მზადდება დაჭრილი ლორის, ლობიოს და სტაფილოს შიგთავსით ვორჩესტერშირის სოუზით. ტაივანში ინგრედიენტებს ჩვეულებრივად ხარშავენ, რულეტს არ წვავენ, ამატებენ სხვადასხვა სუნელს. ინდოეთის სუბკონტინეტზე გაზაფხულის როლი პოპულარული წასახემსებელია, განსაკუთრებით დღესასწაულებზე, მაგ. რამადანის დღესასწაულზე პაკისტანში. ფილიპინებში, ინდონეზიაში და მალაიზიაში კერძი ლუმპიას სახელით არის ცნობილი [https://www.gourmettraveller.com.au/recipes/chefs-recipes/indonesian-spring-rolls-lumpia-7710]. რეგიონში ის პირველად VII საუკუნეში გაჩნდა. შიგთავსში შედის სხვადასხვა ბოსტნეული, ბანანის და ბამბუკის გული ან ხორცი, ქათამი, კრებეტი [https://books.google.ge/books?id=He-RBQAAQBAJ&pg=PT185&dq=Lumpia&redir_esc=y#v=onepage&q=Lumpia&f=false]. შეიძლება იყოს შემწვარი. რულეტის პოპულარული სახეობით გამოირჩევა ვიეტნამი. დასავლეთის ქვეყნებში ვიეტნამური რულეტი და შედეგად ზოგადად აზიური რულეტი კვერცხის რულეტის სახელითაა ცნობილი, რაც არასწორი თარგმანის შედეგია. ვიეტნამურ გაზაფხულის რულეტს იმპერიულ ან ზაფხულის რულეტსაც უწოდებენ. მზადდება როგორც სახლებში, ასევე რესტორნებშიც.[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-07-la-fo-find-20101007-story.html][https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html] ჩინური რულეტისგან ის ზომით და შიგთავსით განსხვავდება, რომელიც შეიცავს ხორცს, მათ შორის ზღვის პროდუქტს - კრაბს, კრევეტს, ქათამს, ლორს, თევზს და სხვა. ცენტრალურ ვიეტნამში როლი იწვება და შეიცავს კრევეტს. შესახვევად გამოიყენება "ბრინჯის ქაღალდი" - ბრინჯის თხელი ცომი, მაგრამ სხვა ქვეყნებში ის არ არის ხელმისაწვდომი და რესტორნებში ჩვეულებრივ ცომს გამოიყენებენ ხოლმე. პოლონეთში ვიეტნამური რულეტი ცნობილია "საიგონურის" სახელით, რადგან კერძი შემოიტანეს ვიეტნამელმა ემიგრანტებმა საიგონიდან. === ევროპა და ამერიკა === კერძი პოპულარულია ევროპის ქვეყნებშიც. ითვლება, რომ ის შემოიტანეს ემიგრანტებმა აზიის სხვადასხვა ქვეყნიდან, განსაკუთრებით ჩინეთიდან, იაპონიიდან და ვიეტნამიდან ან, ნიდერლანდების შემთხვევაში, ინდონეზიიდან - ნიდერლანდების ყოფილი კოლონიიდან. შიგთავსი მზადდება რაიმე ხორცით, ხშირად კრაბით ან კრევეტით, დაჭრილი შემწვარი კვერცხით და სხვადასხვა ბოსტნეულით, ხანდახან ტკბილი, მწარე, სოიოს ან ტკბილმწარე სოუზით, შიგნით ან ჩასაწობად. ამერიკებში იგი პოპულარულია აზიურ - ჩინურ და იაპონურ - და სწრაფი კვების რესტორნებში, იყიდებს სუპერმარკეტებშიც გაყინულის სახით. მექსიკის საზღვართან ხშირად გაიცემა შემწვარი რულეტი ჩასაწობი კეტჩუპით და ცხელი მდოგვით. == წყაროები == * https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-07-la-fo-find-20101007-story.html * https://books.google.ge/books?id=He-RBQAAQBAJ&pg=PT185&dq=Lumpia&redir_esc=y#v=onepage&q=Lumpia&f=false * https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html * https://www.gourmettraveller.com.au/recipes/chefs-recipes/indonesian-spring-rolls-lumpia-7710 * https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html [[კატეგორია: კულინარია]] sy8rvvcao46b43nztaljho225cmococ 4407879 4407878 2022-08-17T10:01:12Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:სამხრეთაზიური სამზარეულო]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki [[ფაილი:CHILLY -PANEER-SPRING ROLL.JPG|მინი]] '''გაზაფხულის როლი (გაზაფხულის რულეტი, კვერცხის რულეტი, სპრინგ როლი)''' - რულეტის აზიური სახეობა სხვადასხვანაირი შიგთავსით. გავრცელებულია შუა, ჩრდილოეთ, სამხრეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზიის ქვეყნებში როგორც აპეტაიზერი ან წასახემსებელი. შიგთავსი, შესახვევი და მომზადებისს წესი განსხვავდება კერძის გავრცელების ფართო სფეროში, მაგრამ ზოგადად მზადდება ბოსტნეულის ან ხორცის ცომში შეხვევით და ხანდახან შეწვით. == რეგიონების მიხედვით == === აზია === [[ფაილი:Gỏi Cuốn Chay Vietnamese Fresh Vegetarian Spring Roll 2019-1599.jpg|მარცხნივ|მინი|ვიეტნამური რულეტი]] კვერცხის რულეტის სამშობლოდ ჩინეთი ითვლება. კერძს ამზადებდნენ გაზაფხულობით - ბლინის მსგავს პურში ახვევდნენ ახალ ბოსტნეულს, როგორც გაზსფხულის მოსვლის სიმბოლო და უარის თქმა ზამთრის გადანახულ საკვებზე[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html]. ჩინურად კერძის სახელი ითარგმნება როგორც "გაზაფხულის რულეტი", ამ სახელწოდებით ის რამდენიმე სხვა ენაშიც არის ცნობილი. დღეს ჩინეთში რულეტს თხელი ხომით და კომბოსტოს და სხვა ბოსტნეულის ან ხორცის შიგთავსით გაზაგხულის ფესტივალისთვის და სხვა დღესასწაულებისთვის ამზადებენ. შემწვარი რულეტები ჩინეთში ჩვეულებრივაფ უგრო პატარა და ხრაშუნაა. არსებობს ტკბილი ვარიაციებიც. შესახვევი ცომი მზადდენა ფქვილით ან კარაქით. ჰონგ-კონგში ჩვეულებრივად შემწვარი რულეტები მზადდება დაჭრილი ლორის, ლობიოს და სტაფილოს შიგთავსით ვორჩესტერშირის სოუზით. ტაივანში ინგრედიენტებს ჩვეულებრივად ხარშავენ, რულეტს არ წვავენ, ამატებენ სხვადასხვა სუნელს. ინდოეთის სუბკონტინეტზე გაზაფხულის როლი პოპულარული წასახემსებელია, განსაკუთრებით დღესასწაულებზე, მაგ. რამადანის დღესასწაულზე პაკისტანში. ფილიპინებში, ინდონეზიაში და მალაიზიაში კერძი ლუმპიას სახელით არის ცნობილი [https://www.gourmettraveller.com.au/recipes/chefs-recipes/indonesian-spring-rolls-lumpia-7710]. რეგიონში ის პირველად VII საუკუნეში გაჩნდა. შიგთავსში შედის სხვადასხვა ბოსტნეული, ბანანის და ბამბუკის გული ან ხორცი, ქათამი, კრებეტი [https://books.google.ge/books?id=He-RBQAAQBAJ&pg=PT185&dq=Lumpia&redir_esc=y#v=onepage&q=Lumpia&f=false]. შეიძლება იყოს შემწვარი. რულეტის პოპულარული სახეობით გამოირჩევა ვიეტნამი. დასავლეთის ქვეყნებში ვიეტნამური რულეტი და შედეგად ზოგადად აზიური რულეტი კვერცხის რულეტის სახელითაა ცნობილი, რაც არასწორი თარგმანის შედეგია. ვიეტნამურ გაზაფხულის რულეტს იმპერიულ ან ზაფხულის რულეტსაც უწოდებენ. მზადდება როგორც სახლებში, ასევე რესტორნებშიც.[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-07-la-fo-find-20101007-story.html][https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html] ჩინური რულეტისგან ის ზომით და შიგთავსით განსხვავდება, რომელიც შეიცავს ხორცს, მათ შორის ზღვის პროდუქტს - კრაბს, კრევეტს, ქათამს, ლორს, თევზს და სხვა. ცენტრალურ ვიეტნამში როლი იწვება და შეიცავს კრევეტს. შესახვევად გამოიყენება "ბრინჯის ქაღალდი" - ბრინჯის თხელი ცომი, მაგრამ სხვა ქვეყნებში ის არ არის ხელმისაწვდომი და რესტორნებში ჩვეულებრივ ცომს გამოიყენებენ ხოლმე. პოლონეთში ვიეტნამური რულეტი ცნობილია "საიგონურის" სახელით, რადგან კერძი შემოიტანეს ვიეტნამელმა ემიგრანტებმა საიგონიდან. === ევროპა და ამერიკა === კერძი პოპულარულია ევროპის ქვეყნებშიც. ითვლება, რომ ის შემოიტანეს ემიგრანტებმა აზიის სხვადასხვა ქვეყნიდან, განსაკუთრებით ჩინეთიდან, იაპონიიდან და ვიეტნამიდან ან, ნიდერლანდების შემთხვევაში, ინდონეზიიდან - ნიდერლანდების ყოფილი კოლონიიდან. შიგთავსი მზადდება რაიმე ხორცით, ხშირად კრაბით ან კრევეტით, დაჭრილი შემწვარი კვერცხით და სხვადასხვა ბოსტნეულით, ხანდახან ტკბილი, მწარე, სოიოს ან ტკბილმწარე სოუზით, შიგნით ან ჩასაწობად. ამერიკებში იგი პოპულარულია აზიურ - ჩინურ და იაპონურ - და სწრაფი კვების რესტორნებში, იყიდებს სუპერმარკეტებშიც გაყინულის სახით. მექსიკის საზღვართან ხშირად გაიცემა შემწვარი რულეტი ჩასაწობი კეტჩუპით და ცხელი მდოგვით. == წყაროები == * https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-07-la-fo-find-20101007-story.html * https://books.google.ge/books?id=He-RBQAAQBAJ&pg=PT185&dq=Lumpia&redir_esc=y#v=onepage&q=Lumpia&f=false * https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html * https://www.gourmettraveller.com.au/recipes/chefs-recipes/indonesian-spring-rolls-lumpia-7710 * https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html [[კატეგორია: კულინარია]] [[კატეგორია:სამხრეთაზიური სამზარეულო]] 1x0ezkyz21idhc4qg4wpou6ztzq449v 4407880 4407879 2022-08-17T10:02:11Z იაკობ მახარაძე 77021 დაუკავშირდა სხვა გვერდ(ებ)ს, ჩიხის გვერდების სიიდან ამოსაღებად wikitext text/x-wiki [[ფაილი:CHILLY -PANEER-SPRING ROLL.JPG|მინი]] '''გაზაფხულის როლი (გაზაფხულის რულეტი, კვერცხის რულეტი, სპრინგ როლი)''' — რულეტის [[აზია|აზიური]] სახეობა სხვადასხვანაირი შიგთავსით. გავრცელებულია შუა, ჩრდილოეთ, სამხრეთ და [[სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზია|სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის]] ქვეყნებში როგორც აპეტაიზერი ან წასახემსებელი. შიგთავსი, შესახვევი და მომზადებისს წესი განსხვავდება კერძის გავრცელების ფართო სფეროში, მაგრამ ზოგადად მზადდება ბოსტნეულის ან ხორცის ცომში შეხვევით და ხანდახან შეწვით. == რეგიონების მიხედვით == === აზია === [[ფაილი:Gỏi Cuốn Chay Vietnamese Fresh Vegetarian Spring Roll 2019-1599.jpg|მარცხნივ|მინი|ვიეტნამური რულეტი]] კვერცხის რულეტის სამშობლოდ ჩინეთი ითვლება. კერძს ამზადებდნენ გაზაფხულობით - ბლინის მსგავს პურში ახვევდნენ ახალ ბოსტნეულს, როგორც გაზსფხულის მოსვლის სიმბოლო და უარის თქმა ზამთრის გადანახულ საკვებზე[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html]. ჩინურად კერძის სახელი ითარგმნება როგორც "გაზაფხულის რულეტი", ამ სახელწოდებით ის რამდენიმე სხვა ენაშიც არის ცნობილი. დღეს ჩინეთში რულეტს თხელი ხომით და კომბოსტოს და სხვა ბოსტნეულის ან ხორცის შიგთავსით გაზაგხულის ფესტივალისთვის და სხვა დღესასწაულებისთვის ამზადებენ. შემწვარი რულეტები ჩინეთში ჩვეულებრივაფ უგრო პატარა და ხრაშუნაა. არსებობს ტკბილი ვარიაციებიც. შესახვევი ცომი მზადდენა ფქვილით ან კარაქით. ჰონგ-კონგში ჩვეულებრივად შემწვარი რულეტები მზადდება დაჭრილი ლორის, ლობიოს და სტაფილოს შიგთავსით ვორჩესტერშირის სოუზით. ტაივანში ინგრედიენტებს ჩვეულებრივად ხარშავენ, რულეტს არ წვავენ, ამატებენ სხვადასხვა სუნელს. ინდოეთის სუბკონტინეტზე გაზაფხულის როლი პოპულარული წასახემსებელია, განსაკუთრებით დღესასწაულებზე, მაგ. რამადანის დღესასწაულზე პაკისტანში. ფილიპინებში, ინდონეზიაში და მალაიზიაში კერძი ლუმპიას სახელით არის ცნობილი [https://www.gourmettraveller.com.au/recipes/chefs-recipes/indonesian-spring-rolls-lumpia-7710]. რეგიონში ის პირველად VII საუკუნეში გაჩნდა. შიგთავსში შედის სხვადასხვა ბოსტნეული, ბანანის და ბამბუკის გული ან ხორცი, ქათამი, კრებეტი [https://books.google.ge/books?id=He-RBQAAQBAJ&pg=PT185&dq=Lumpia&redir_esc=y#v=onepage&q=Lumpia&f=false]. შეიძლება იყოს შემწვარი. რულეტის პოპულარული სახეობით გამოირჩევა ვიეტნამი. დასავლეთის ქვეყნებში ვიეტნამური რულეტი და შედეგად ზოგადად აზიური რულეტი კვერცხის რულეტის სახელითაა ცნობილი, რაც არასწორი თარგმანის შედეგია. ვიეტნამურ გაზაფხულის რულეტს იმპერიულ ან ზაფხულის რულეტსაც უწოდებენ. მზადდება როგორც სახლებში, ასევე რესტორნებშიც.[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-07-la-fo-find-20101007-story.html][https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html] ჩინური რულეტისგან ის ზომით და შიგთავსით განსხვავდება, რომელიც შეიცავს ხორცს, მათ შორის ზღვის პროდუქტს - კრაბს, კრევეტს, ქათამს, ლორს, თევზს და სხვა. ცენტრალურ ვიეტნამში როლი იწვება და შეიცავს კრევეტს. შესახვევად გამოიყენება "ბრინჯის ქაღალდი" - ბრინჯის თხელი ცომი, მაგრამ სხვა ქვეყნებში ის არ არის ხელმისაწვდომი და რესტორნებში ჩვეულებრივ ცომს გამოიყენებენ ხოლმე. პოლონეთში ვიეტნამური რულეტი ცნობილია "საიგონურის" სახელით, რადგან კერძი შემოიტანეს ვიეტნამელმა ემიგრანტებმა საიგონიდან. === ევროპა და ამერიკა === კერძი პოპულარულია ევროპის ქვეყნებშიც. ითვლება, რომ ის შემოიტანეს ემიგრანტებმა აზიის სხვადასხვა ქვეყნიდან, განსაკუთრებით ჩინეთიდან, იაპონიიდან და ვიეტნამიდან ან, ნიდერლანდების შემთხვევაში, ინდონეზიიდან - ნიდერლანდების ყოფილი კოლონიიდან. შიგთავსი მზადდება რაიმე ხორცით, ხშირად კრაბით ან კრევეტით, დაჭრილი შემწვარი კვერცხით და სხვადასხვა ბოსტნეულით, ხანდახან ტკბილი, მწარე, სოიოს ან ტკბილმწარე სოუზით, შიგნით ან ჩასაწობად. ამერიკებში იგი პოპულარულია აზიურ - ჩინურ და იაპონურ - და სწრაფი კვების რესტორნებში, იყიდებს სუპერმარკეტებშიც გაყინულის სახით. მექსიკის საზღვართან ხშირად გაიცემა შემწვარი რულეტი ჩასაწობი კეტჩუპით და ცხელი მდოგვით. == წყაროები == * https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-07-la-fo-find-20101007-story.html * https://books.google.ge/books?id=He-RBQAAQBAJ&pg=PT185&dq=Lumpia&redir_esc=y#v=onepage&q=Lumpia&f=false * https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html * https://www.gourmettraveller.com.au/recipes/chefs-recipes/indonesian-spring-rolls-lumpia-7710 * https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-sep-25-ca-35806-story.html [[კატეგორია: კულინარია]] [[კატეგორია:სამხრეთაზიური სამზარეულო]] ridcgvpc06exg963h2tptn8bkypc6sb 0 483076 4407613 4397246 2022-08-16T13:00:53Z Nina1009 80463 wikitext text/x-wiki '''ომის დანაშაულები''' — დანაშაულის სახე, რომელიც ჩადენილია შეიარაღებული კონფლიქტის მიმდინარეობის დროს. აღნიშნული დანაშაულები ძირითად შემთხვევაში არღვევენ ომის ან საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის კანონებსა და ნორმებს. სამხედრო დანაშაულების უმეტესობა ჩადენილია არამებრძოლი, სამოქალაქო და მშვიდობიანი მოსახლეობის წინააღმდეგ. სამხედრო დანაშაულებანი მოიცავს: მკვლელობებს, წამებას, გაუპატიურებას, მძევლად აყვანასა, იძულებით შრომას და ა. შ. ==პასუხისმგებლობა ომის დანაშაულებისათვის და ტრიბუნალები== [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველი მსოფლიო ომის]] შემდეგ, [[ვერსალის საზავო ხელშეკრულება (1919)|ვერსალის საზავო ხელშეკრულებით]], გერმანიის სახელმწიფოს დაეკისრა ვალდებულება თავად გაესამართლებინა სამხედრო დანაშაულების ჩადენაში ბრალდებული პირები. აღნიშნულის საფუძველზე, [[1921]] წელს გაიმართა ლაიფციგის სასამართლო პროცესები, თუმცა სამხედრო დანაშაულში ბრალდებული 901 პირიდან 888 გამართლდა ან გათავისუფლდა. შესაბამისად, მხოლოდ ერთეული პირები მისცეს პასუხისგებაში ჩადენილი დანაშაულებისათვის. [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] შემდეგ, საერთაშორისო სასამართლო პროცესებმა გაცილებით დიდი მასშტაბები შეიძინა, რითიც დაიწყო საერთაშორისო სისხლის სამართლისა და მისი ინსტიტუტების ჩამოყალიბების პროცესი. განსაკუთრებით აღსანიშნავია, ნიურნბერგისა და ტოკიოს პროცესები და მათ ფარგლებში შექმნილი საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალების საქმიანობა. [[ნიურნბერგის პროცესი]]ს ფარგლებში, საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალი შეიქმნა [[საბჭოთა კავშირი]]ს, [[ამერიკის შეერთებული შტატები]]ს, [[დიდი ბრიტანეთი]]სა და [[საფრანგეთი]]ს შეთანხმებით. ყურადსაღებია, რომ ნიურნბერგის პროცესზე ნაცისტური გერმანიის პოლიტიკური ელიტა გასამართლდა არა გერმანული კანონმდებლობით, არამედ ახლად შემოღებული საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმებით და მათ მიენიჭათ საერთაშორისო დამნაშავეების სტატუსი, პასუხისმგებლობა კი დაეკისრათ ისეთი დანაშაულების ჩადენისათვის როგორიცაა [[გენოციდი]]; კაცობრიობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშული; სამხედრო დანაშაული და აგრესიის დანაშაული. ტოკიოს პროცესი, წარმოადგენდა იაპონიის საერთაშორისო სამხედრო დამნაშავეთა სასამართლო პროცესს, რომლებმაც საერთაშორისო დანაშაული ჩაიდინეს მშვიდობის, ადამიანურობის, ომის კანონებისა და ჩვეულებათა წინააღმდეგ. აღნიშნული პროცესის ფარგლებში მოქმედებდა საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალი, რომელიც შეიქმნა მეორე მსოფლიო ომში გამარჯვებულ სახელმწიფოთა საერთაშორისო შეთანხმების საფუძველზე. [[1990]]-იან წლებში, მას შემდეგ რაც [[ნაციზმი|ნაცისტური]] გერმანიის ლიდერები ნიურნბერგის სასამართლოს წინაშე წარსდგნენ, ხოლო იაპონელი ოფიციალური პირები ტოკიოში გასამართლდნენ, ნახევარი საუკუნის განმავლობაში პირველად შეიქმნა საერთაშორისო სისხლის სამართლის ორი ტრიბუნალი, რომელთა უფლებამოსილებად განისაზღვრა, ბრალდებულების გასამართლება იმ სამხედრო დანაშაულებისათვის, რომლებიც ჩაიდინეს კონკრეტულ კონფლიქტებში. ყოფილი იუგოსლავიის საერთაშორისო სისხლის სამართლის ტრიბუნალი, დაფუძნებულია [[ჰააგა]]ში, შეიქმნა უსაფრთხოების საბჭოს 808 რეზოლუციით, [[1993]] წლის თებერვალში. მისი იურისდიქცია შეზღუდულია ყოფილ იუგოსლავიაში [[1991]] წლის შემდეგ ჩადენილი დანაშაულებრივი ქმედებებით და მოიცავს დანაშაულთა ოთხ კატეგორიას: [[1949]] წლის ჟენევის კონვენციის სერიოზული დარღვევები, ომის კანონებისა და ჩვეულებების დარღვევები, გენოციდი და დანაშაულები კაცობრიობის წინააღმდეგ. ყოფილი იუგოსლავიის საერთაშორისო სისხლის სამართლის ტრიბუნალის მიერ, განხილულ საქმეებს შორის უმნიშვნელოვანესია ყოფილი [[იუგოსლავიის პრეზიდენტი]]ს [[სლობოდან მილოშევიჩი]]ს საქმის განხილვა, რომელსაც გენოციდის, კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულებისა და ომის წარმართვის კანონებისა და წესების უხეში დარღვევის ბრალდებები წაუყენეს. რუანდის საერთაშორისო სისხლის სამართლის ტრიბუნალი, დაფუძნებულია [[არუშა]]ში ([[ტანზანია]]), შეიქმნა უსაფრთხოების საბჭოს 955-ე რეზოლუციით [[1994]] წლის ნოემბერში. მისი იურისდიქცია შეზღუდულია რუანდაში ან რუანდის მოქალაქეების მიერ მეზობელ სახელმწიფოებში [[1994]] წელს ჩადენილი დანაშაულებით. ის მოიცავს სამი კატეგორიის დანაშაულებს, როგორც ეს განსაზღვრულია ტრიბუნალის სტატუტში: გენოციდი; დანაშაულები კაცობრიობის წინააღმდეგ და [[1949]] წლის კონვენციების საერთო მე-3 მუხლისა და II დამატებითი ოქმის დარღვევები, რომლებიც შეეხება არასაერთაშორისო შეიარაღებულ კონფლიქტებს. ==ომის დანაშაულების თანამედროვე ცნების ჩამოყალიბება== სამხედრო დანაშაულების ცნების ჩამოყალიბებაში უმნიშვნელოვანესი როლი შეასრულა, ნიურნბერგის საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალის წესდებამ, სადაც სამხედრო დანაშაულებანი განიმარტა, როგორც ომის კანონების ან ადათ-წესების დარღვევა, რომელიც მოიცავს, მაგრამ არ შემოიფარგლება შემდეგი სახის დანაშაულებით: მკვლელობა, ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები სამოქალაქო მოსახლეობისადმი არასათანადო მოპყრობა, მათი [[დეპორტაცია]] მონური შრომის გამოყენების მიზნით ან ნებისმიერი სხვა მიზნით, სამხედრო ტყვეებისადმი არასათანადო მოპყრობა, მათი მკვლელობა, მძევლების მკვლელობა, საზოგადოებრივი ან კერძო საკუთრების ძარცვა, ქალაქების, დასახლებების ან სოფლების განადგურება, რომლებიც არ გამომდინარეობდა სამხედრო აუცილებლობით. ნიურნბერგის საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალის მიერ, პირველად განისაზღვრა, რომ ზემოაღნიშნული დანაშაულებისათვის, მათ შორის სამხედრო დანაშაულებისათვის, პასუხისმგებლობის დაკისრება შესაძლებელია და უნდა განხორციელდეს ინდივიდუალურად. პირველად განხორციელდა სახელმწიფოს ხელმძღვანელ პირთა სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობაში მიცემა უმძიმესი საერთაშორისო დანაშაულების ჩადენისთვის. ტრიბუნალის წესდების თანახმად, საერთაშორისო სამართლის წინააღმდეგ ჩადენილი ზემოაღნიშნული დანაშაულებები ჩაიდინეს კონკრეტულმა პირებმა და არა აბსტრაქტულმა წარმონაქმნებმა, შესაბამისად მხოლოდ იმ პირების დასჯით, რომლებიც ამგვარი დანაშაულების ჩადენაში არიან მხილებულნი, შესაძლებელი იქნება მომავალში საერთაშორისო სამართლის დებულებების შესრულება. ასევე, ნიურნბერგის პროცესზე პირველად იქნა გამოყენებული პრინციპი, რომლის თანახმადაც პასუხისმგებლობისგან არ თავისუფლდება პირი, რომელიც ასრულებდა დანაშაულებრივ ბრძანებას. ნიურნბერგის საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალის წესდებით ჩამოყალიბებული ზემოაღნიშნული პრინციპები, რომლებიც ასევე აისახა ტრიბუნალის განაჩენში, [[გაერო]]ს [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გენერალურმა ასამბლეამ]], [[1946]] წლის 11 დეკემბერს და [[1947]] წლის 27 ნოემბერს მიღებული რეზოლუციებით აღიარა საერთაშორისო სამართლებრივი პრინციპებად. ნიურნბერგის პროცესზე აღიარებული პრინციპები, საფუძვლად დაედო [[1968]] წელს მიღებულ კონვენციას „სამხედრო დანაშაულთა და კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილ დანაშაულთა მიმართ ხანდაზმულობის ვადის გამოუყენებლობის შესახებ“. ==1949 წლის 12 აგვისტოს ჟენევის კონვენციები== შემდგომ ნაბიჯს, სამხედრო დანაშაულების ცნების ჩამოყალიბებაში, წარმოადგენდა [[1949]] წლის 12 აგვისტოს მიღებული ჟენევის ოთხი კონვენცია. [[ჟენევის კონვენციები]]ს შემუშავებამ შესაძლებელი გახადა სამხედრო დანაშაულების მასშტაბების გარკვევა. ჟენევის [[1949]] წლის კონვენციები და მათი დამატებითი ოქმები, განსაზღვრავენ ომისა და შეიარაღებული კონფლიქტების მიმდინარეობის წესებს და იცავენ იმ პირთა უფლებებს, რომლებიც არ მონაწილეობენ საბრძოლო მოქმედებებში. ჟენევის პირველი კონვენციით, მოქმედ არმიაში დაჭრილთა და ავადმყოფთა ხვედრის გაუმჯობესების შესახებ, იკრძალება სამხედრო ნაწილების დაჭრილი და ავადმყოფი მებრძოლების, სამხედრო ტყვეებსა და მშვიდობიან მოსახლეობის სიცოცხლის ხელყოფა და მათი წამება. აღნიშნული პირები უზრუნველყოფილნი უნდა იყვნენ სათანადო სამედიცინო მომსახურებითა და მოვლით. ჟენევის მეორე კონვენცია შეეხება, ზღვაში შეიარაღებული ძალების შემადგენლობიდან დაჭრილთა, ავადმყოფთა და გემის დაღუპვის შედეგად წყალში აღმოჩენილ პირთა ბედის გაუმჯობესებას. ჟენევის [[1949]] წლის მესამე კონვენციით კი, რომელიც შეეხება ტყვეთა რეჟიმს, შეიარაღებული კონფლიქტის შედეგად, სამხედრო ტყვეობაში აღმოჩენილ პირებს, განსაზღვრულია რომ ზემოაღნიშნულ პირებს უნდა მოეპყრონ ჰუმანურად, დაიცვან მათი ღირსება, უზრუნველყონ შესაბამისი საკვებით. დაუშვებელია ტყვეების წამება, მათზე ძალადობა და შეურაცხყოფის მიყენება. კონვენციის თანახმად, ანალოგიური მოპყრობაა განსაზღვრული იმ პირთათვის, რომლებიც ტყვედ ჩავარდნენ საომარი მოქმედებების მიმდინარეობის პერიოდში, მათი პროფესიული საქმიანობის შესრულებისას, მაგალითად ჟურნალისტები და ექიმები. [[ჟენევის მეოთხე კონვენცია]], ომის დროს სამოქალაქო მოსახლეობის დაცვის შესახებ, ფოკუსირებულია ომის დროს სამოქალაქო პირების უფლებების დაცვაზე. კონვენციის თანახმად, შეიარაღებული კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა, ყოველთვის უნდა განასხვაონ ერთმანეთისგან სამხედრო პირები და მშვიდობიანი მოსახლეობა. მხარეებმა ყველა ძალისხმევა უნდა გამოიყენონ, რათა კონფლიქტის მიმდინარეობის მიუხედავად, სამოქალაქო პირებს შეუნარჩუნდეთ ნორმალური ცხოვრების პირობები, დაცულნი იყვნენ სიცოცხლის ხელყოფის, წამების, ძარცვის, რეპრესიებისა და ტყვეობისაგან. ==რომის წესდება == [[1998]] წლის 17 ივლისს [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის]] უფლებამოსილ წარმომადგენელთა დიპლომატიურ კონფერენციაზე მიღებულ, სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს რომის წესდების მე-8 მუხლში გაიწერა სამხედრო დანაშაულებანის კრისტალიზებული, უნივერსალური და ზუსტი ფორმულირება. სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს რომის წესდების მე-8 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, „სამხედრო დანაშაულები“ ნიშნავს, [[1949]] წლის 12 აგვისტოს ჟენევის კონვენციების მძიმე დარღვევებს, კერძოდ, რომელიმე ქვემოთ ჩამოთვლილ ქმედებას, რომელიც მიმართულია იმ პირების ან საკუთრების წინააღმდეგ, რომლებიც დაცულნი არიან ჟენევის კონვენციის შესაბამისი დებულებით. ასეთ ქმედებებს განეკუთვნება: განზრახ მკვლელობა; წამება ან არაადამიანური მოპყრობა, მათ შორის ბიოლოგიური ექსპერიმენტები; მძიმე ტანჯვის, სხეულის მძიმე დაზიანების ან ჯანმრთელობისთვის ზიანის მიყენება; საკუთრების უკანონო, უაზრო და ფართომასშტაბიანი განადგურება და მითვისება, რაც არ არის გამართლებული სამხედრო აუცილებლობით; სამხედრო ტყვის ან სხვა დაცული პირის იძულება, იმსახუროს მოწინააღმდეგე სახელმწიფოს შეიარაღებულ ძალებში; სამხედრო ტყვის ან სხვა დაცული პირისთვის სამართლიანი და ნორმალური სასამართლო განხილვის უფლების განზრახ ჩამორთმევა; უკანონო დეპორტაცია ან გადაადგილება ან უკანონო თავისუფლების აღკვეთა; მძევლების აყვანა. ==სამხედრო დანაშაულები საერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტის დროს== რომის სტატუტის თანახმად, სამხედრო დანაშაულს წარმოადგენს იმ კანონებისა და ჩვეულებების მძიმე დარღვევები, რომლებიც საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად გამოიყენება საერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტების დროს, კერძოდ, ნებისმიერი ქვემოთ ჩამოთვლილი ქმედება: *განზრახ თავდასხმა სამოქალაქო მოსახლეობაზე, როგორც ასეთზე, ან ცალკეულ სამოქალაქო პირებზე, რომლებიც უშუალოდ არ მონაწილეობენ საომარ მოქმედებებში; *განზრახ თავდასხმა სამოქალაქო ობიექტებზე, ე.ი. იმ ობიექტებზე, რომლებიც არ წარმოადგენენ სამხედრო სამიზნეს; *დარტყმების განზრახ მიყენება ჰუმანიტარულ დახმარებაში ან სამშვიდობო მისიაში [[გაერო]]ს წესდების შესაბამისად მონაწილე პერსონალზე, ობიექტებზე, მასალებზე, ქვედანაყოფებზე ან სატრანსპორტო საშუალებებზე, სანამ მათ აქვთ დაცვის უფლება, რომელიც ენიჭება სამოქალაქო პირებს ან სამოქალაქო ობიექტებს შეიარაღებული კონფლიქტების საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად; *განზრახ თავდასხმა, როდესაც ცნობილია, რომ ასეთი თავდასხმა გამოიწვევს სამოქალაქო პირთა შემთხვევით დაღუპვას ან დაზიანებას ან სამოქალაქო ობიექტების დაზიანებას ანდა ბუნებრივი გარემოს ფართომასშტაბიან, ხანგრძლივ და მნიშვნელოვან ზიანს, რომელიც აშკარად იქნება აღმატებული კონკრეტული და უშუალოდ მოსალოდნელი საერთო სამხედრო უპირატესობაზე; *ნებისმიერი საშუალებით ქალაქებზე, სოფლებზე, საცხოვრებლებზე ან შენობებზე თავდასხმა ან მათი დაბომბვა, რომლებიც არ არიან დაცული და არ წარმოადგენენ სამხედრო სამიზნეს; *იმ მებრძოლის მოკვლა ან დაჭრა, რომელმაც დაყარა იარაღი ან აღარ გააჩნია დაცვის საშუალება და უსიტყვოდ დანებდა; *დროებით ცეცხლის შეწყვეტის აღმნიშვნელი ალმის, ეროვნული დროშის ანდა გაერო-ს ან მოწინააღმდეგის განმასხვავებელი სამხედრო ნიშნის და ფორმის, აგრეთვე ჟენევის კონვენციებით გათვალისწინებული განმასხვავებელი ემბლემების არასათანადო გამოყენება, რამაც ადამიანთა სიკვდილი ან მათი მძიმე ფიზიკური დაზიანება გამოიწვია; *ოკუპაციის განმახორციელებელი სახელმწიფოს მიერ თავისი სამოქალაქო მოსახლეობის ნაწილის პირდაპირ ან არაპირდაპირ გადაყვანა მის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიაზე, ან ოკუპირებული ტერიტორიის მთელი მოსახლეობის ან მისი ნაწილის დეპორტაცია ან გადაადგილება ამ ტერიტორიის საზღვრის ფარგლებში ან მის გარეთ; *რელიგიური, საგანმანათლებლო, ხელოვნების, სამეცნიერო ან საქველმოქმედო მიზნებისთვის განკუთვნილ შენობებზე, ისტორიულ ძეგლებზე, საავადმყოფოებზე ან ავადმყოფთა და დაჭრილთა თავშეყრის ადგილებზე დარტყმების განზრახ მიყენება, თუ ისინი არ წარმოადგენენ სამხედრო სამიზნეს; *მოწინააღმდეგის განკარგულებაში მყოფი პირების ფიზიკური დამახინჯება ან მათზე ნებისმიერი სახის სამედიცინო ან სამეცნიერო ექსპერიმენტების ჩატარება, რაც გაუმართლებელია აღნიშნული პირის სამედიცინო, სტომატოლოგიური ან სტაციონარული მკურნალობის თვალსაზრისით, ამასთან, არ ხორციელდება ამ პირის ინტერესებიდან გამომდინარე და იწვევს ამ პირის ან პირთა სიკვდილს ან სერიოზულ საფრთხეს უქმნის მათ ჯანმრთელობას; *მოწინააღმდეგე ერის ან მისი შეიარაღებული ძალების პირთა ღალატით მკვლელობა ან მათთვის ჭრილობის მიყენება; *იმის გამოცხადება, რომ არ იქნება არავითარი დანდობა; *მოწინააღმდეგის საკუთრების განადგურება ან ხელში ჩაგდება, თუ ეს განადგურება ან ხელში ჩაგდება განპირობებული არ იყო იმპერატიული სამხედრო აუცილებლობით; *იმის გამოცხადება, რომ მოწინააღმდეგე მხარის მოქალაქეთა უფლებები და სარჩელები სასამართლოში გაუქმებული, შეჩერებული ან მიუღებელია; *მოწინააღმდეგე მხარის მოქალაქეთა იძულება, მონაწილეობა მიიღონ მათი ქვეყნის წინააღმდეგ მიმართულ სამხედრო მოქმედებებში, მიუხედავად იმისა, იყვნენ თუ არა ისინი ომის დაწყებამდე მეომარი მხარის სამსახურში; *ქალაქის ან ადგილმდებარეობის გაძარცვა, თუნდაც იერიშით აღებისას; *შხამიანი ნივთიერების ან მოწამლული იარაღის გამოყენება; *მხუთავი, მომწამვლელი ან სხვა აირების, აგრეთვე ყოველგვარი მსგავსი სითხის, მასალის ან საშუალების გამოყენება; *ისეთი ტყვიების გამოყენება, რომლებიც ადვილად იხლიჩება ან ბრტყელდება ადამიანის სხეულში, როგორიცაა მყარგარსიანი ტყვიები, რომელთა გარსი არ ფარავს ტყვიის მთელ გულს ან აქვს ნასერები; *ისეთი იარაღის, საბრძოლო მასალის ან ტექნიკის, აგრეთვე ბრძოლის წარმოების ისეთი მეთოდების გამოყენება, რომლებიც იწვევენ გადაჭარბებულ ზიანს ან გაუმრთლებელ ტანჯვას, ან იწვევს შეიარაღებული კონფლიქტების საერთაშორისო სამართლის განურჩეველ დარღვევას, ამასთან, თუ ასეთი იარაღი, საბრძოლო მასალა ან ტექნიკა, აგრეთვე ბრძოლის წარმოების ასეთი მეთოდები ექვემდებარება საყოველთაო აკრძალვას და შესწორების სახით შეტანილია წინამდებარე წესდების დანართში 121-ე და 123-ე მუხლების სათანადო დებულებების შესაბამისად; *ადამიანის ღირსების შელახვა, კერძოდ, შეურაცხმყოფელი და დამამცირებელი მოპყრობა; *გაუპატიურება, სექსუალური დამონება, პროსტიტუციის იძულება, იძულებითი ორსულობა, რაც განსაზღვრულია მე-7 მუხლის 2 პუნქტის (ფ) ქვეპუნქტით, ძალადობით სტერილიზაცია ან სქესობრივი ძალადობის სხვა სახე, რომელიც ასევე წარმოადგენს ჟენევის კონვენციების მძიმე დარღვევას; *სამოქალაქო ან სხვა დაცული პირის თანდასწრების გამოყენება ცალკეული პუნქტების, რაიონების ან შეიარაღებული ძალების სამხედრო მოქმედებებისგან დაცვის მიზნით; *დარტყმების განზრახ მიყენება იმ შენობებზე, მასალებზე, სამედიცინო დაწესებულებებზე ან სატრანსპორტო საშუალებებზე და პერსონალზე, რომლებიც საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად იყენებენ ჟენევის კონვენციებით გათვალისწინებულ განმასხვავებელ ემბლემებს; *ომის წარმოების საშუალების სახით სამოქალაქო მოსახლეობაში შიმშილის განზრახ გამოწვევა სასიცოცხლო მნიშვნელობის საგნების ჩამორთმევით, მათ შორის ჟენევის კონვენციებით გათვალისწინებული დახმარების გაწევისათვის განზრახ ხელის შეშლა; *თხუთმეტი წლის ასაკამდე ბავშვების გაწვევა ან შეგროვება ეროვნულ შეიარაღებულ ძალებში სამსახურისთვის ან მათი გამოყენება სამხედრო მოქმედებებში აქტიური მონაწილეობის მისაღებად. ==ომის დანაშაულები არასაერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტის დროს== რომის სტატუტი განსაზღვრავს ასევე, სამხედრო დანაშაულებათა სახეებს არასაერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტის მიმდინარეობს შემთხვევებშიც. სტატუტის თანახმად სამხედრო დანაშაულებებს განეკუთვნება არასაერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტის შემთხვევაში, [[1949]] წლის 12 აგვისტოს ჟენევის ოთხი კონვენციისათვის საერთო მე-3 მუხლის სერიოზული დარღვევები, კერძოდ, რომელიმე ქვემოთ ჩამოთვლილი ქმედება, ჩადენილი იმ პირთა წინააღმდეგ, რომლებიც აქტიურ მონაწილეობას არ იღებენ საომარ მოქმედებებში, მათ შორის შეიარაღებული ძალების შემადგენლობაში შემავალი იმ პირების წინააღმდეგ, რომლებმაც დაყარეს იარაღი ან აღარ შესწევთ ბრძოლის უნარი ავადმყოფობის, მიღებული ჭრილობის, პატიმრობის ან სხვა მიზეზის გამო: ძალადობა, ჩადენილი ადამიანის სიცოცხლის ან პიროვნების წინააღმდეგ, კერძოდ, ნებისმიერი ფორმით ჩადენილი მკვლელობა, დასახიჩრება, სასტიკი მოპყრობა ან წამება; ადამიანის ღირსების შელახვა, კერძოდ, შეურაცხმყოფელი და დამამცირებელი მოპყრობა; მძევლების აყვანა; განაჩენის გამოტანა ან მისი აღსრულება დადგენილი წესით დაფუძნებული წინასწარი სასამართლო განხილვის გარეშე, იმ ყველა სასამართლო გარანტიის დაცვით, რომლებიც საყოველთაოდ სავალდებულოდ არის აღიარებული. ზემოაღნიშნული, შეეხება არასაერთაშორისო ხასიათის შეიარაღებულ კონფლიქტებს და ამრიგად არ გამოიყენება შიდა წესრიგის დარღვევისა და დაძაბულობის დროს, როგორიცაა არეულობა, ძალადობის ცალკეული და სპორადული აქტები ან სხვა ანალოგიური ხასიათის აქტები. გარდა ამისა, სტატუტის მე-8 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, სამხედრო დანაშაულს წარმოადგენს, არასაერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტების დროს გამოყენებული საერთაშორისო სამართალით დამკვიდრებული კანონებისა და ჩვეულებების სხვა მძიმე დარღვევები, კერძოდ, რომელიმე ქვემოთ ჩამოთვლილი ქმედება *დარტყმების განზრახ მიყენება სამოქალაქო მოსახლეობაზე, როგორც ასეთზე ან ცალკეულ სამოქალაქო პირებზე, რომლებიც არ მონაწილეობენ საომარ მოქმედებებში; *დარტყმების განზრახ მიყენება იმ შენობებზე, მასალებზე, სამედიცინო დაწესებულებებზე ან სატრანსპორტო საშუალებებზე და პერსონალზე, რომლებიც საერთაშორისო 8 დარტყმების განზრახ მიყენება ჰუმანიტარულ დახმარებაში ან სამშვიდობო მისიაში გაეროს წესდების შესაბამისად მონაწილე პერსონალზე, დანადგარებზე, ობიექტებზე, მასალებზე სატრანსპორტო საშუალებებზე, სანამ მათ აქვთ ის დაცვის უფლება, რომელიც ენიჭება სამოქალაქო პირებს ან სამოქალაქო ობიექტებს შეიარაღებული კონფლიქტების საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად; *რელიგიური, საგანმანათლებლო, ხელოვნების, სამეცნიერო ან საქველმოქმედო მიზნებისთვის განკუთვნილ შენობებზე, ისტორიულ ძეგლებზე, ჰოსპიტლებზე ან ავადმყოფთა და დაჭრილთა თავშეყრის ადგილებზე განზრახ დარტყმების მიყენება, თუ ისინი არ წარმოადგენენ სამხედრო ობიექტებს; *ქალაქის ან ადგილმდებარეობის გაძარცვა, თუნდაც იერიშით აღებისას; *გაუპატიურება, სქესობრივი მონობა, პროსტიტუციის იძულება, იძულებითი ორსულობა, რაც განსაზღვრულია მე-7 მუხლის 2(ფ) პუნქტით, ძალადობით სტერილიზაცია ან სქესობრივი ძალადობის სხვა სახე, რომელიც ასევე წარმოადგენს ჟენევის ოთხი კონვენციისთვის საერთო მე-3 მუხლის მძიმე დარღვევას; *თხუთმეტი წლის ასაკამდე ბავშვების გაწვევა ან შეგროვება ეროვნულ შეიარაღებულ ძალებში ან დაჯგუფებებში სამსახურისთვის ან მათი გამოყენება სამხედრო მოქმედებებში აქტიური მონაწილეობის მისაღებად; *ბრძანების გაცემა იმის შესახებ, რომ კონფლიქტთან დაკავშირებული მიზეზების გამო სამოქალაქო მოსახლეობა გადაყვანილი იქნას სხვა ადგილას, თუ ამას არ მოითხოვს აღნიშნულ სამოქალაქო პირთა უსაფრთხოება ან აუცილებელი სამხედრო მიზეზები; * მოწინააღმდეგე მხარის მებრძოლის ღალატით მკვლელობა ან ჭრილობის მიყენება; * იმის გამოცხადება, რომ დანდობა არ იქნება; *კონფლიქტში მონაწილე მოწინააღმდეგე მხარის განკარგულებაში მყოფი პირების ფიზიკური დასახიჩრება ან მათზე ნებისმიერი სახის სამედიცინო ან სამეცნიერო ექსპერიმენტების ჩატარება, რომლებიც გაუმართლებელია აღნიშნული პირის სამედიცინო, სტომატოლოგიური ან სტაციონარული მკურნალობის თვალსაზრისით, ამასთან, არ ხორციელდება ამ პირის ინტერესებიდან გამომდინარე და იწვევს ამ პირის ან პირთა სიკვდილს ან სერიოზულ საფრთხეს უქმნის მათ ჯანმრთელობას; *მოწინააღმდეგის საკუთრების განადგურება ან ხელში ჩაგდება, თუ ეს განადგურება ან ხელში ჩაგდება განპირობებული არ იყო იმპერატიული სამხედრო აუცილებლობით. ზემოაღნიშნული, შეეხება არასაერთაშორისო ხასიათის შეიარაღებულ კონფლიქტებს და ამრიგად არ გამოიყენება შიდა წესრიგის დარღვევისა და დაძაბულობის დროს, როგორიცაა არეულობა, ძალადობის ცალკეული და სპორადული აქტები ან სხვა მსგავსი ხასიათის აქტი. იგი ეხება შეიარაღებულ კონფლიქტებს სახელმწიფოს ტერიტორიაზე, როდესაც მიმდინარეობს ხანგრძლივი შეიარაღებული კონფლიქტი სამთავრობო ძალებსა და ორგანიზებულ შეიარაღებულ დაჯგუფებებს შორის ან ასეთ დაჯგუფებებს შორის. რომის სტატუტშივე გაწერილია, რომ მსგავსი ვითარების არსებობის შემთხვევაში არაფერი ხელყოფს მთავრობის პასუხისმგებლობას დაიცვას ან აღადგინოს სამართალი და წესრიგი სახელმწიფოში ან ყველა კანონიერი საშუალებით დაიცვას სახელმწიფოს ერთიანობა და ტერიტორიული მთლიანობა. ==სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო== [[1998]] წლის 17 ივლისს ქალაქ [[რომი|რომში]], 120 სახელმწიფოს მიერ მიღებული სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს დამაარსებელი „რომის სტატუტის“, [[2002]] წლის 1 ივლისს ძალაში შესვლის შედეგად, დაარსდა [[სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო]] (ICC), რომლის მთავარ დანიშნულებას საერთაშორისო სისხლის სამართლის ნორმებით გათვალისწინებული დანაშაულის ჩამდენთა დაუსჯელობისთვის ბოლოს მოღება და მსგავსი დანაშაულებების თავიდან აცილების ხელშეწყობა წარმოადგენს. სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო იურისდიქციას ახორციელებს იმ დანაშაულთა მიმართ, რომლებიც გათვალისწინებულია სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს რომის წესდებით. ასეთი სახის დანაშაულებს კი წარმოადგენს: გენოციდი; კაცობრიობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშული; სამხედრო დანაშაული და აგრესიის დანაშაული. ==ომის დანაშაულები საქართველოში== საქართველოს მიერ [[2003]] წელს რომის სტატუტის რატიფიცირების შემდეგ, სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო უფლებამოსილია განახორციელოს საკუთარი იურისდიქცია იმ დანაშაულებებთან მიმართებაში, რომლებიც გათვალისწინებულია რომის სტატუტით და რომლებიც ჩადენილია საქართველოს ტერიტორიაზე ან საქართველოს მოქალაქეთა მიერ [[2003]] წლის 1 დეკემბრის შემდგომ. [[სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო |სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო]] აწარმოებს გამოძიებას საქართველოში [[2008]] წლის 1 ივლისიდან 10 ოქტომბრის ჩათვლით შეიარაღებული კონფლიქტის კონტექსტში ჩადენილი ომისა და ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულების თაობაზე. სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს გამოძიება ფოკუსირებულია სავარაუდო დანაშაულებზე, რომელიც ჩადენილია შეიარაღებული კონფლიქტის კონტექსტში, [[2008]] წლის 1 ივლისიდან 10 ოქტომბრამდე ე. წ. სამხრეთ ოსეთსა და მის გარშემო, მათ შორის: ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულები: მკვლელობები, იძულებითი გადაადგილება, შევიწროება და ომის დანაშაულები: მშვიდობიან მოსახლეობაზე თავდასხმები, განზრახ მკვლელობა, მშვიდობიან მოსახელობაზე განზრახ შეტევა, ქონების განადგურება და ძარცვა. საქართველოს და სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს ურთიერთობას აწესრიგებს საქართველოს კანონი „სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოსთან საქართველოს თანამშრომლობის შესახებ“. ==ლიტერატურა== * {{cite book |author=Robert Cryer|title=An introduction to international criminal law and procedure|url=https://books.google.com/books?id=p0-jFTnSy7kC|year=2007|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-87609-4}} * {{cite book |author=Yôrām Dinstein|title=The conduct of hostilities under the law of international armed conflict|url=https://books.google.com/books?id=a88YJ7MuaMoC|accessdate=November 14, 2010|year=2004|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-54227-2}} * Hagopian, Patrick (2013). ''American Immunity: War Crimes and the Limits of International Law.'' Amherst, MA: University of Massachusetts Press. * {{cite book |title=Encyclopedia of War Crimes & Genocide |volume=2 |type=Hardcover |first1=Leslie Alan |last1=Horvitz |first2=Christopher |last2=Catherwood |isbn=978-0-8160-8083-0 |location=New York |publisher=Facts on File |year=2011 |edition=Revised |url=https://archive.org/details/encyclopediaofwa0000horv }} {{ISBN|0-8160-8083-6}} * {{cite book |author=Malcolm N. Shaw|title=International law|url=https://books.google.com/books?id=CF1TPgAACAAJ|accessdate=November 14, 2010|date=November 24, 2008|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-72814-0}} * {{cite book |author=Gary D. Solis|title=The Law of Armed Conflict: International Humanitarian Law in War|url=https://books.google.com/books?id=6FKf0ocxEPAC&pg=PA213|accessdate=November 14, 2010|year=2010|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-87088-7}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://abmm.org Australian Bunker And Military Museum - abmm.org] * {{cite web |url=https://www.amnesty.org/en/|title=Amnesty International|publisher=Amnesty International|accessdate=July 29, 2015}} * {{cite web |url=http://www.icrc.org/Web/Eng/siteeng0.nsf/htmlall/section_ihl_international_criminal_jurisdiction/|title=International criminal jurisdiction|publisher=International Committee of the Red Cross}} * {{cite web |url=http://www.cambodiatribunal.org/|title=Cambodia Tribunal Monitor|publisher=Northwestern University School of Law Center for International Human Rights and Documentation Center of Cambodia|accessdate=December 17, 2008}} * {{cite web|url=http://www.crimesofwar.org/thebook/quarter-giving-no.html|title=Quarter, Giving No|last=Burns|first=John|publisher=Crimes of War Project|date=January 30, 2008|accessdate=December 17, 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081231051315/http://www.crimesofwar.org/thebook/quarter-giving-no.html|archivedate=December 31, 2008|df=mdy-all}} * Human Rights First; [https://web.archive.org/web/20080114162221/http://www.humanrightsfirst.info/pdf/06221-etn-hrf-dic-rep-web.pdf Command's Responsibility: Detainee Deaths in U.S. Custody in Iraq and Afghanistan] * [https://web.archive.org/web/20090406030617/http://www.adh-geneva.ch/RULAC/ TheRule of Law in Armed Conflicts Project] * [https://web.archive.org/web/20050411125205/http://www.iraqispecialtribunal.org/en/home.htm Iraqi Special Tribunal] * [https://web.archive.org/web/20131207221121/http://www.crimesofwar.org/ Crimes of War Project] * [https://www.un.org/law/icc/ Rome Treaty of the International Criminal Court] * [https://web.archive.org/web/20080501184018/http://www.sc-sl.org/ Special Court for Sierra Leone] * [https://www.un.org/icty/ UN International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia] * [http://www.ictr.org/ UN International Criminal Tribunal for Rwanda] * [http://www.globalpolicy.org/intljustice/etimorindx.htm Ad-Hoc Court for East Timor] * [http://archives.cbc.ca/IDD-1-71-1435/conflict_war/war_criminals/ CBC Digital Archives -Fleeing Justice: War Criminals in Canada] * [https://web.archive.org/web/20160304083122/http://www.politicaanticrimen.com/sites/all/themes/bluemasters/pdfs/BJC_rjm.pdf A Criminological Analysis of the Invasion and Occupation of Iraq By Ronald C. Kramer and Raymond J. Michalowski] * {{YouTube|8dtrfpVJJWg|Sri Lanka's Killing Fields: War Crimes Unpunished}} * [https://www.fbi.gov/news/stories/2015/july/investigating-human-rights Investigating Human Rights – Reaching Out to Diaspora Communities in U.S. for War Crimes Tips] ([[FBI]]) * [http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1995/27] UK's Geneva Conventions (Amendment) Act 1995 – which bans War Crimes *[https://www.icc-cpi.int/iccdocs/PIDS/publications/UICCEng.pdf Understanding the International Criminal Court] [[კატეგორია:საერთაშორისო სისხლის სამართალი]] [[კატეგორია:ომის სამართალი]] [[კატეგორია:საომარი მოქმედებები]] [[კატეგორია:ომის შედეგები]] 9r1p5bn7bn6tlbn8wgv87z8veh1zhh5 4407639 4407613 2022-08-16T13:27:42Z Nina1009 80463 wikitext text/x-wiki '''ომის დანაშაულები''' — დანაშაულის სახე, რომელიც ჩადენილია შეიარაღებული კონფლიქტის მიმდინარეობის დროს. აღნიშნული დანაშაულები ძირითად შემთხვევაში არღვევენ ომის ან [[საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი|საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის]] კანონებსა და ნორმებს. ომის დანაშაულების უმეტესობა ჩადენილია არამებრძოლი, სამოქალაქო და მშვიდობიანი მოსახლეობის წინააღმდეგ. ომის დანაშაულებანი მოიცავს: მკვლელობებს, წამებას, გაუპატიურებას, მძევლად აყვანასა, იძულებით შრომას და ა. შ. ==პასუხისმგებლობა ომის დანაშაულებისათვის და ტრიბუნალები== [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველი მსოფლიო ომის]] შემდეგ, [[ვერსალის საზავო ხელშეკრულება (1919)|ვერსალის საზავო ხელშეკრულებით]], გერმანიის სახელმწიფოს დაეკისრა ვალდებულება თავად გაესამართლებინა ომის დანაშაულების ჩადენაში ბრალდებული პირები. აღნიშნულის საფუძველზე, [[1921]] წელს გაიმართა ლაიფციგის სასამართლო პროცესები, თუმცა ომის დანაშაულში ბრალდებული 901 პირიდან 888 გამართლდა ან გათავისუფლდა. შესაბამისად, მხოლოდ ერთეული პირები მისცეს პასუხისგებაში ჩადენილი დანაშაულებისათვის. [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] შემდეგ, საერთაშორისო სასამართლო პროცესებმა გაცილებით დიდი მასშტაბები შეიძინა, რითიც დაიწყო საერთაშორისო სისხლის სამართლისა და მისი ინსტიტუტების ჩამოყალიბების პროცესი. განსაკუთრებით აღსანიშნავია, [[ნიურნბერგის პროცესი|ნიურნბერგისა]] და [[ტოკიოს პროცესი|ტოკიოს]] პროცესები და მათ ფარგლებში შექმნილი საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალების საქმიანობა. [[ნიურნბერგის პროცესი]]ს ფარგლებში, საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალი შეიქმნა [[საბჭოთა კავშირი]]ს, [[ამერიკის შეერთებული შტატები]]ს, [[დიდი ბრიტანეთი]]სა და [[საფრანგეთი]]ს შეთანხმებით. ყურადსაღებია, რომ ნიურნბერგის პროცესზე ნაცისტური გერმანიის პოლიტიკური ელიტა გასამართლდა არა გერმანული კანონმდებლობით, არამედ ახლად შემოღებული საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმებით და მათ მიენიჭათ საერთაშორისო დამნაშავეების სტატუსი. ტოკიოს პროცესი, წარმოადგენდა იაპონიის საერთაშორისო სამხედრო დამნაშავეთა სასამართლო პროცესს, რომლებმაც საერთაშორისო დანაშაული ჩაიდინეს მშვიდობის, ადამიანურობის, ომის კანონებისა და ჩვეულებათა წინააღმდეგ. აღნიშნული პროცესის ფარგლებში მოქმედებდა საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალი, რომელიც შეიქმნა მეორე მსოფლიო ომში გამარჯვებულ სახელმწიფოთა საერთაშორისო შეთანხმების საფუძველზე. [[1990]]-იან წლებში, მას შემდეგ რაც [[ნაციზმი|ნაცისტური]] გერმანიის ლიდერები ნიურნბერგის სასამართლოს წინაშე წარსდგნენ, ხოლო იაპონელი ოფიციალური პირები ტოკიოში გასამართლდნენ, ნახევარი საუკუნის განმავლობაში პირველად შეიქმნა საერთაშორისო სისხლის სამართლის ორი ტრიბუნალი, რომელთა უფლებამოსილებად განისაზღვრა, ბრალდებულების გასამართლება იმ სამხედრო დანაშაულებისათვის, რომლებიც ჩაიდინეს კონკრეტულ კონფლიქტებში. [[ყოფილი იუგოსლავიისათვის შექმნილი საერთაშორისო სისხლის სამართლის ტრიბუნალი]], დაფუძნებულია [[ჰააგა]]ში, შეიქმნა გაეროს უშიშროების საბჭოს 808 რეზოლუციით, [[1993]] წლის თებერვალში. მისი იურისდიქცია შეზღუდულია ყოფილ იუგოსლავიაში [[1991]] წლის შემდეგ ჩადენილი დანაშაულებრივი ქმედებებით და მოიცავს დანაშაულთა ოთხ კატეგორიას: [[1949]] წლის ჟენევის კონვენციის სერიოზული დარღვევები, ომის კანონებისა და ჩვეულებების დარღვევები, გენოციდი და დანაშაულები კაცობრიობის წინააღმდეგ. ყოფილი იუგოსლავიის საერთაშორისო სისხლის სამართლის ტრიბუნალის მიერ, განხილულ საქმეებს შორის უმნიშვნელოვანესია ყოფილი [[იუგოსლავიის პრეზიდენტი]]ს [[სლობოდან მილოშევიჩი]]ს საქმის განხილვა, რომელსაც გენოციდის, კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულებისა და ომის წარმართვის კანონებისა და წესების უხეში დარღვევის ბრალდებები წაუყენეს. [[რუანდისთვის შექმნილი სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალი|რუანდის საერთაშორისო სისხლის სამართლის ტრიბუნალი]], დაფუძნებულია [[არუშა]]ში ([[ტანზანია]]), შეიქმნა უშიშროების საბჭოს 955-ე რეზოლუციით [[1994]] წლის ნოემბერში. მისი იურისდიქცია შეზღუდულია რუანდაში ან რუანდის მოქალაქეების მიერ მეზობელ სახელმწიფოებში [[1994]] წელს ჩადენილი დანაშაულებით. ის მოიცავს სამი კატეგორიის დანაშაულებს, როგორც ეს განსაზღვრულია ტრიბუნალის სტატუტში: გენოციდი; დანაშაულები კაცობრიობის წინააღმდეგ და [[1949]] წლის ჟენევის კონვენციების საერთო მე-3 მუხლისა და II დამატებითი ოქმის დარღვევები, რომლებიც შეეხება არასაერთაშორისო შეიარაღებულ კონფლიქტებს. ==ომის დანაშაულების თანამედროვე ცნების ჩამოყალიბება== ომის დანაშაულების ცნების ჩამოყალიბებაში უმნიშვნელოვანესი როლი შეასრულა, ნიურნბერგის საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალის წესდებამ, სადაც ომის დანაშაულებანი განიმარტა, როგორც ომის კანონების ან ადათ-წესების დარღვევა, რომელიც მოიცავს, მაგრამ არ შემოიფარგლება შემდეგი სახის დანაშაულებით: მკვლელობა, ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები სამოქალაქო მოსახლეობისადმი არასათანადო მოპყრობა, მათი [[დეპორტაცია]] მონური შრომის გამოყენების მიზნით ან ნებისმიერი სხვა მიზნით, სამხედრო ტყვეებისადმი არასათანადო მოპყრობა, მათი მკვლელობა, მძევლების აყვანა, საზოგადოებრივი ან კერძო საკუთრების ძარცვა, ქალაქების, დასახლებების ან სოფლების განადგურება, რომლებიც არ გამომდინარეობდა სამხედრო აუცილებლობით. ნიურნბერგის საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალის მიერ, პირველად განისაზღვრა, რომ ზემოაღნიშნული დანაშაულებისათვის, მათ შორის, სამხედრო დანაშაულებისათვის, პასუხისმგებლობის დაკისრება შესაძლებელია და უნდა განხორციელდეს ინდივიდუალურად. პირველად განხორციელდა სახელმწიფოს ხელმძღვანელ პირთა სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობაში მიცემა უმძიმესი საერთაშორისო დანაშაულების ჩადენისთვის. ტრიბუნალის წესდების თანახმად, საერთაშორისო სამართლის წინააღმდეგ ჩადენილი ზემოაღნიშნული დანაშაულებები ჩაიდინეს კონკრეტულმა პირებმა და არა აბსტრაქტულმა წარმონაქმნებმა, შესაბამისად მხოლოდ იმ პირების დასჯით, რომლებიც ამგვარი დანაშაულების ჩადენაში არიან მხილებულნი, შესაძლებელი იქნება მომავალში საერთაშორისო სამართლის დებულებების შესრულება. ასევე, ნიურნბერგის პროცესზე პირველად იქნა გამოყენებული პრინციპი, რომლის თანახმადაც პასუხისმგებლობისგან არ თავისუფლდება პირი, რომელიც ასრულებდა დანაშაულებრივ ბრძანებას. ნიურნბერგის საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალის წესდებით ჩამოყალიბებული ზემოაღნიშნული პრინციპები, რომლებიც ასევე აისახა ტრიბუნალის განაჩენში, [[გაერო]]ს [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გენერალურმა ასამბლეამ]], [[1946]] წლის 11 დეკემბერს და [[1947]] წლის 27 ნოემბერს მიღებული რეზოლუციებით აღიარა საერთაშორისო სამართლის პრინციპებად. ნიურნბერგის პროცესზე აღიარებული პრინციპები, საფუძვლად დაედო [[1968]] წელს მიღებულ კონვენციას „ომის დანაშაულთა და კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილ დანაშაულთა მიმართ ხანდაზმულობის ვადის გამოუყენებლობის შესახებ“. ==1949 წლის 12 აგვისტოს ჟენევის კონვენციები== შემდგომ ნაბიჯს, ომის დანაშაულების ცნების ჩამოყალიბებაში, წარმოადგენდა [[1949]] წლის 12 აგვისტოს მიღებული ჟენევის ოთხი კონვენცია. [[ჟენევის კონვენციები]]ს შემუშავებამ შესაძლებელი გახადა ომის დანაშაულების მასშტაბების გარკვევა. ჟენევის [[1949]] წლის კონვენციები და მათი დამატებითი ოქმები, განსაზღვრავენ ომისა და შეიარაღებული კონფლიქტების მიმდინარეობის წესებს და იცავენ იმ პირთა უფლებებს, რომლებიც არ მონაწილეობენ საბრძოლო მოქმედებებში. ჟენევის პირველი კონვენციით, მოქმედ არმიაში დაჭრილთა და ავადმყოფთა ხვედრის გაუმჯობესების შესახებ, იკრძალება სამხედრო ნაწილების დაჭრილი და ავადმყოფი მებრძოლების, სამხედრო ტყვეებსა და მშვიდობიან მოსახლეობის სიცოცხლის ხელყოფა და მათი წამება. აღნიშნული პირები უზრუნველყოფილნი უნდა იყვნენ სათანადო სამედიცინო მომსახურებითა და მოვლით. ჟენევის მეორე კონვენცია შეეხება, ზღვაში შეიარაღებული ძალების შემადგენლობიდან დაჭრილთა, ავადმყოფთა და გემის დაღუპვის შედეგად წყალში აღმოჩენილ პირთა ბედის გაუმჯობესებას. ჟენევის [[1949]] წლის მესამე კონვენციით კი, რომელიც შეეხება ტყვეთა რეჟიმს, შეიარაღებული კონფლიქტის შედეგად, სამხედრო ტყვეობაში აღმოჩენილ პირებს, განსაზღვრულია რომ ზემოაღნიშნულ პირებს უნდა მოეპყრონ ჰუმანურად, დაიცვან მათი ღირსება, უზრუნველყონ შესაბამისი საკვებით. დაუშვებელია ტყვეების წამება, მათზე ძალადობა და შეურაცხყოფის მიყენება. კონვენციის თანახმად, ანალოგიური მოპყრობაა განსაზღვრული იმ პირთათვის, რომლებიც ტყვედ ჩავარდნენ საომარი მოქმედებების მიმდინარეობის პერიოდში, მათი პროფესიული საქმიანობის შესრულებისას, მაგალითად ჟურნალისტები და ექიმები. [[ჟენევის მეოთხე კონვენცია]], ომის დროს სამოქალაქო მოსახლეობის დაცვის შესახებ, ფოკუსირებულია ომის დროს სამოქალაქო პირების უფლებების დაცვაზე. კონვენციის თანახმად, შეიარაღებული კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა, ყოველთვის უნდა განასხვაონ ერთმანეთისგან სამხედრო პირები და მშვიდობიანი მოსახლეობა. მხარეებმა ყველა ძალისხმევა უნდა გამოიყენონ, რათა კონფლიქტის მიმდინარეობის მიუხედავად, სამოქალაქო პირებს შეუნარჩუნდეთ ნორმალური ცხოვრების პირობები, დაცულნი იყვნენ სიცოცხლის ხელყოფის, წამების, ძარცვის, რეპრესიებისა და ტყვეობისაგან. ==რომის წესდება == [[1998]] წლის 17 ივლისს [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის]] უფლებამოსილ წარმომადგენელთა დიპლომატიურ კონფერენციაზე მიღებულ, სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს რომის წესდების მე-8 მუხლში გაიწერა ომის დანაშაულებანის კრისტალიზებული, უნივერსალური და ზუსტი ფორმულირება. სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს რომის წესდების მე-8 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, „ომის დანაშაულები“ ნიშნავს, [[1949]] წლის 12 აგვისტოს ჟენევის კონვენციების მძიმე დარღვევებს, კერძოდ, რომელიმე ქვემოთ ჩამოთვლილ ქმედებას, რომელიც მიმართულია იმ პირების ან საკუთრების წინააღმდეგ, რომლებიც დაცულნი არიან ჟენევის კონვენციის შესაბამისი დებულებით. ასეთ ქმედებებს განეკუთვნება: განზრახ მკვლელობა; წამება ან არაადამიანური მოპყრობა, მათ შორის ბიოლოგიური ექსპერიმენტები; მძიმე ტანჯვის, სხეულის მძიმე დაზიანების ან ჯანმრთელობისთვის ზიანის მიყენება; საკუთრების უკანონო, უაზრო და ფართომასშტაბიანი განადგურება და მითვისება, რაც არ არის გამართლებული სამხედრო აუცილებლობით; სამხედრო ტყვის ან სხვა დაცული პირის იძულება, იმსახუროს მოწინააღმდეგე სახელმწიფოს შეიარაღებულ ძალებში; სამხედრო ტყვის ან სხვა დაცული პირისთვის სამართლიანი და ნორმალური სასამართლო განხილვის უფლების განზრახ ჩამორთმევა; უკანონო დეპორტაცია ან გადაადგილება ან უკანონო თავისუფლების აღკვეთა; მძევლების აყვანა. ==ომის დანაშაულები საერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტის დროს== რომის სტატუტის თანახმად, ომის დანაშაულს წარმოადგენს იმ კანონებისა და ჩვეულებების მძიმე დარღვევები, რომლებიც საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად გამოიყენება საერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტების დროს, კერძოდ, ნებისმიერი ქვემოთ ჩამოთვლილი ქმედება: *განზრახ თავდასხმა სამოქალაქო მოსახლეობაზე, როგორც ასეთზე, ან ცალკეულ სამოქალაქო პირებზე, რომლებიც უშუალოდ არ მონაწილეობენ საომარ მოქმედებებში; *განზრახ თავდასხმა სამოქალაქო ობიექტებზე, ე.ი. იმ ობიექტებზე, რომლებიც არ წარმოადგენენ სამხედრო სამიზნეს; *დარტყმების განზრახ მიყენება ჰუმანიტარულ დახმარებაში ან სამშვიდობო მისიაში [[გაერო]]ს წესდების შესაბამისად მონაწილე პერსონალზე, ობიექტებზე, მასალებზე, ქვედანაყოფებზე ან სატრანსპორტო საშუალებებზე, სანამ მათ აქვთ დაცვის უფლება, რომელიც ენიჭება სამოქალაქო პირებს ან სამოქალაქო ობიექტებს შეიარაღებული კონფლიქტების საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად; *განზრახ თავდასხმა, როდესაც ცნობილია, რომ ასეთი თავდასხმა გამოიწვევს სამოქალაქო პირთა შემთხვევით დაღუპვას ან დაზიანებას ან სამოქალაქო ობიექტების დაზიანებას ანდა ბუნებრივი გარემოს ფართომასშტაბიან, ხანგრძლივ და მნიშვნელოვან ზიანს, რომელიც აშკარად იქნება აღმატებული კონკრეტული და უშუალოდ მოსალოდნელი საერთო სამხედრო უპირატესობაზე; *ნებისმიერი საშუალებით ქალაქებზე, სოფლებზე, საცხოვრებლებზე ან შენობებზე თავდასხმა ან მათი დაბომბვა, რომლებიც არ არიან დაცული და არ წარმოადგენენ სამხედრო სამიზნეს; *იმ მებრძოლის მოკვლა ან დაჭრა, რომელმაც დაყარა იარაღი ან აღარ გააჩნია დაცვის საშუალება და უსიტყვოდ დანებდა; *დროებით ცეცხლის შეწყვეტის აღმნიშვნელი ალმის, ეროვნული დროშის ანდა გაერო-ს ან მოწინააღმდეგის განმასხვავებელი სამხედრო ნიშნის და ფორმის, აგრეთვე ჟენევის კონვენციებით გათვალისწინებული განმასხვავებელი ემბლემების არასათანადო გამოყენება, რამაც ადამიანთა სიკვდილი ან მათი მძიმე ფიზიკური დაზიანება გამოიწვია; *ოკუპაციის განმახორციელებელი სახელმწიფოს მიერ თავისი სამოქალაქო მოსახლეობის ნაწილის პირდაპირ ან არაპირდაპირ გადაყვანა მის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიაზე, ან ოკუპირებული ტერიტორიის მთელი მოსახლეობის ან მისი ნაწილის დეპორტაცია ან გადაადგილება ამ ტერიტორიის საზღვრის ფარგლებში ან მის გარეთ; *რელიგიური, საგანმანათლებლო, ხელოვნების, სამეცნიერო ან საქველმოქმედო მიზნებისთვის განკუთვნილ შენობებზე, ისტორიულ ძეგლებზე, საავადმყოფოებზე ან ავადმყოფთა და დაჭრილთა თავშეყრის ადგილებზე დარტყმების განზრახ მიყენება, თუ ისინი არ წარმოადგენენ სამხედრო სამიზნეს; *მოწინააღმდეგის განკარგულებაში მყოფი პირების ფიზიკური დამახინჯება ან მათზე ნებისმიერი სახის სამედიცინო ან სამეცნიერო ექსპერიმენტების ჩატარება, რაც გაუმართლებელია აღნიშნული პირის სამედიცინო, სტომატოლოგიური ან სტაციონარული მკურნალობის თვალსაზრისით, ამასთან, არ ხორციელდება ამ პირის ინტერესებიდან გამომდინარე და იწვევს ამ პირის ან პირთა სიკვდილს ან სერიოზულ საფრთხეს უქმნის მათ ჯანმრთელობას; *მოწინააღმდეგე ერის ან მისი შეიარაღებული ძალების პირთა ღალატით მკვლელობა ან მათთვის ჭრილობის მიყენება; *იმის გამოცხადება, რომ არ იქნება არავითარი დანდობა; *მოწინააღმდეგის საკუთრების განადგურება ან ხელში ჩაგდება, თუ ეს განადგურება ან ხელში ჩაგდება განპირობებული არ იყო იმპერატიული სამხედრო აუცილებლობით; *იმის გამოცხადება, რომ მოწინააღმდეგე მხარის მოქალაქეთა უფლებები და სარჩელები სასამართლოში გაუქმებული, შეჩერებული ან მიუღებელია; *მოწინააღმდეგე მხარის მოქალაქეთა იძულება, მონაწილეობა მიიღონ მათი ქვეყნის წინააღმდეგ მიმართულ სამხედრო მოქმედებებში, მიუხედავად იმისა, იყვნენ თუ არა ისინი ომის დაწყებამდე მეომარი მხარის სამსახურში; *ქალაქის ან ადგილმდებარეობის გაძარცვა, თუნდაც იერიშით აღებისას; *შხამიანი ნივთიერების ან მოწამლული იარაღის გამოყენება; *მხუთავი, მომწამვლელი ან სხვა აირების, აგრეთვე ყოველგვარი მსგავსი სითხის, მასალის ან საშუალების გამოყენება; *ისეთი ტყვიების გამოყენება, რომლებიც ადვილად იხლიჩება ან ბრტყელდება ადამიანის სხეულში, როგორიცაა მყარგარსიანი ტყვიები, რომელთა გარსი არ ფარავს ტყვიის მთელ გულს ან აქვს ნასერები; *ისეთი იარაღის, საბრძოლო მასალის ან ტექნიკის, აგრეთვე ბრძოლის წარმოების ისეთი მეთოდების გამოყენება, რომლებიც იწვევენ გადაჭარბებულ ზიანს ან გაუმრთლებელ ტანჯვას, ან იწვევს შეიარაღებული კონფლიქტების საერთაშორისო სამართლის განურჩეველ დარღვევას, ამასთან, თუ ასეთი იარაღი, საბრძოლო მასალა ან ტექნიკა, აგრეთვე ბრძოლის წარმოების ასეთი მეთოდები ექვემდებარება საყოველთაო აკრძალვას და შესწორების სახით შეტანილია წინამდებარე წესდების დანართში 121-ე და 123-ე მუხლების სათანადო დებულებების შესაბამისად; *ადამიანის ღირსების შელახვა, კერძოდ, შეურაცხმყოფელი და დამამცირებელი მოპყრობა; *გაუპატიურება, სექსუალური დამონება, პროსტიტუციის იძულება, იძულებითი ორსულობა, რაც განსაზღვრულია მე-7 მუხლის 2 პუნქტის (ფ) ქვეპუნქტით, ძალადობით სტერილიზაცია ან სქესობრივი ძალადობის სხვა სახე, რომელიც ასევე წარმოადგენს ჟენევის კონვენციების მძიმე დარღვევას; *სამოქალაქო ან სხვა დაცული პირის თანდასწრების გამოყენება ცალკეული პუნქტების, რაიონების ან შეიარაღებული ძალების სამხედრო მოქმედებებისგან დაცვის მიზნით; *დარტყმების განზრახ მიყენება იმ შენობებზე, მასალებზე, სამედიცინო დაწესებულებებზე ან სატრანსპორტო საშუალებებზე და პერსონალზე, რომლებიც საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად იყენებენ ჟენევის კონვენციებით გათვალისწინებულ განმასხვავებელ ემბლემებს; *ომის წარმოების საშუალების სახით სამოქალაქო მოსახლეობაში შიმშილის განზრახ გამოწვევა სასიცოცხლო მნიშვნელობის საგნების ჩამორთმევით, მათ შორის ჟენევის კონვენციებით გათვალისწინებული დახმარების გაწევისათვის განზრახ ხელის შეშლა; *თხუთმეტი წლის ასაკამდე ბავშვების გაწვევა ან შეგროვება ეროვნულ შეიარაღებულ ძალებში სამსახურისთვის ან მათი გამოყენება სამხედრო მოქმედებებში აქტიური მონაწილეობის მისაღებად. ==ომის დანაშაულები არასაერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტის დროს== რომის სტატუტი განსაზღვრავს ასევე, ომის დანაშაულებათა სახეებს არასაერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტის მიმდინარეობს შემთხვევებშიც. სტატუტის თანახმად ომის დანაშაულებებს განეკუთვნება არასაერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტის შემთხვევაში, [[1949]] წლის 12 აგვისტოს ჟენევის ოთხი კონვენციისათვის საერთო მე-3 მუხლის სერიოზული დარღვევები, კერძოდ, რომელიმე ქვემოთ ჩამოთვლილი ქმედება, ჩადენილი იმ პირთა წინააღმდეგ, რომლებიც აქტიურ მონაწილეობას არ იღებენ საომარ მოქმედებებში, მათ შორის შეიარაღებული ძალების შემადგენლობაში შემავალი იმ პირების წინააღმდეგ, რომლებმაც დაყარეს იარაღი ან აღარ შესწევთ ბრძოლის უნარი ავადმყოფობის, მიღებული ჭრილობის, პატიმრობის ან სხვა მიზეზის გამო: ძალადობა, ჩადენილი ადამიანის სიცოცხლის ან პიროვნების წინააღმდეგ, კერძოდ, ნებისმიერი ფორმით ჩადენილი მკვლელობა, დასახიჩრება, სასტიკი მოპყრობა ან წამება; ადამიანის ღირსების შელახვა, კერძოდ, შეურაცხმყოფელი და დამამცირებელი მოპყრობა; მძევლების აყვანა; განაჩენის გამოტანა ან მისი აღსრულება დადგენილი წესით დაფუძნებული წინასწარი სასამართლო განხილვის გარეშე, იმ ყველა სასამართლო გარანტიის დაცვით, რომლებიც საყოველთაოდ სავალდებულოდ არის აღიარებული. ზემოაღნიშნული, შეეხება არასაერთაშორისო ხასიათის შეიარაღებულ კონფლიქტებს და ამრიგად არ გამოიყენება შიდა წესრიგის დარღვევისა და დაძაბულობის დროს, როგორიცაა არეულობა, ძალადობის ცალკეული და სპორადული აქტები ან სხვა ანალოგიური ხასიათის აქტები. იგი ეხება შეიარაღებულ კონფლიქტებს სახელმწიფოს ტერიტორიაზე, როდესაც მიმდინარეობს ხანგრძლივი შეიარაღებული კონფლიქტი სამთავრობო ძალებსა და ორგანიზებულ შეიარაღებულ დაჯგუფებებს შორის ან ორ ან მეტ დაჯგუფებას შორის. რომის სტატუტშივე გაწერილია, რომ მსგავსი ვითარების არსებობის შემთხვევაში არაფერი ხელყოფს მთავრობის პასუხისმგებლობას დაიცვას ან აღადგინოს სამართალი და წესრიგი სახელმწიფოში ან ყველა კანონიერი საშუალებით დაიცვას სახელმწიფოს ერთიანობა და ტერიტორიული მთლიანობა. გარდა ამისა, სტატუტის მე-8 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, სამხედრო დანაშაულს წარმოადგენს, არასაერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტების დროს გამოყენებული საერთაშორისო სამართალით დამკვიდრებული კანონებისა და ჩვეულებების სხვა მძიმე დარღვევები, კერძოდ, რომელიმე ქვემოთ ჩამოთვლილი ქმედება: *დარტყმების განზრახ მიყენება სამოქალაქო მოსახლეობაზე, როგორც ასეთზე ან ცალკეულ სამოქალაქო პირებზე, რომლებიც არ მონაწილეობენ საომარ მოქმედებებში; *დარტყმების განზრახ მიყენება იმ შენობებზე, მასალებზე, სამედიცინო დაწესებულებებზე ან სატრანსპორტო საშუალებებზე და პერსონალზე, რომლებიც საერთაშორისო 8 დარტყმების განზრახ მიყენება ჰუმანიტარულ დახმარებაში ან სამშვიდობო მისიაში გაეროს წესდების შესაბამისად მონაწილე პერსონალზე, დანადგარებზე, ობიექტებზე, მასალებზე სატრანსპორტო საშუალებებზე, სანამ მათ აქვთ ის დაცვის უფლება, რომელიც ენიჭება სამოქალაქო პირებს ან სამოქალაქო ობიექტებს შეიარაღებული კონფლიქტების საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად; *რელიგიური, საგანმანათლებლო, ხელოვნების, სამეცნიერო ან საქველმოქმედო მიზნებისთვის განკუთვნილ შენობებზე, ისტორიულ ძეგლებზე, ჰოსპიტლებზე ან ავადმყოფთა და დაჭრილთა თავშეყრის ადგილებზე განზრახ დარტყმების მიყენება, თუ ისინი არ წარმოადგენენ სამხედრო ობიექტებს; *ქალაქის ან ადგილმდებარეობის გაძარცვა, თუნდაც იერიშით აღებისას; *გაუპატიურება, სქესობრივი მონობა, პროსტიტუციის იძულება, იძულებითი ორსულობა, რაც განსაზღვრულია მე-7 მუხლის 2(ფ) პუნქტით, ძალადობით სტერილიზაცია ან სქესობრივი ძალადობის სხვა სახე, რომელიც ასევე წარმოადგენს ჟენევის ოთხი კონვენციისთვის საერთო მე-3 მუხლის მძიმე დარღვევას; *თხუთმეტი წლის ასაკამდე ბავშვების გაწვევა ან შეგროვება ეროვნულ შეიარაღებულ ძალებში ან დაჯგუფებებში სამსახურისთვის ან მათი გამოყენება სამხედრო მოქმედებებში აქტიური მონაწილეობის მისაღებად; *ბრძანების გაცემა იმის შესახებ, რომ კონფლიქტთან დაკავშირებული მიზეზების გამო სამოქალაქო მოსახლეობა გადაყვანილი იქნას სხვა ადგილას, თუ ამას არ მოითხოვს აღნიშნულ სამოქალაქო პირთა უსაფრთხოება ან აუცილებელი სამხედრო მიზეზები; * მოწინააღმდეგე მხარის მებრძოლის ღალატით მკვლელობა ან ჭრილობის მიყენება; * იმის გამოცხადება, რომ დანდობა არ იქნება; *კონფლიქტში მონაწილე მოწინააღმდეგე მხარის განკარგულებაში მყოფი პირების ფიზიკური დასახიჩრება ან მათზე ნებისმიერი სახის სამედიცინო ან სამეცნიერო ექსპერიმენტების ჩატარება, რომლებიც გაუმართლებელია აღნიშნული პირის სამედიცინო, სტომატოლოგიური ან სტაციონარული მკურნალობის თვალსაზრისით, ამასთან, არ ხორციელდება ამ პირის ინტერესებიდან გამომდინარე და იწვევს ამ პირის ან პირთა სიკვდილს ან სერიოზულ საფრთხეს უქმნის მათ ჯანმრთელობას; *მოწინააღმდეგის საკუთრების განადგურება ან ხელში ჩაგდება, თუ ეს განადგურება ან ხელში ჩაგდება განპირობებული არ იყო იმპერატიული სამხედრო აუცილებლობით. ==სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო== [[1998]] წლის 17 ივლისს ქალაქ [[რომი|რომში]], 120 სახელმწიფოს მიერ მიღებული სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს დამაარსებელი „რომის სტატუტის“, [[2002]] წლის 1 ივლისს ძალაში შესვლის შედეგად, დაარსდა [[სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო]] (ICC), რომლის მთავარ დანიშნულებას საერთაშორისო სისხლის სამართლის ნორმებით გათვალისწინებული დანაშაულის ჩამდენთა დაუსჯელობისთვის ბოლოს მოღება და მსგავსი დანაშაულებების თავიდან აცილების ხელშეწყობა წარმოადგენს. სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო იურისდიქციას ახორციელებს იმ დანაშაულთა მიმართ, რომლებიც გათვალისწინებულია სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს რომის წესდებით. ასეთი სახის დანაშაულებს კი წარმოადგენს: გენოციდი; ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშული; ომის დანაშაული და აგრესიის დანაშაული. ==ომის დანაშაულები საქართველოში== საქართველოს მიერ [[2003]] წელს რომის სტატუტის რატიფიცირების შემდეგ, სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო უფლებამოსილია განახორციელოს საკუთარი იურისდიქცია იმ დანაშაულებებთან მიმართებაში, რომლებიც გათვალისწინებულია რომის სტატუტით და რომლებიც ჩადენილია საქართველოს ტერიტორიაზე ან საქართველოს მოქალაქეთა მიერ [[2003]] წლის 1 დეკემბრის შემდგომ. [[სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო |სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო]] აწარმოებს გამოძიებას საქართველოში [[2008]] წლის 1 ივლისიდან 10 ოქტომბრის ჩათვლით შეიარაღებული კონფლიქტის კონტექსტში ჩადენილი ომისა და ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულების თაობაზე. სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს გამოძიება ფოკუსირებულია სავარაუდო დანაშაულებზე, რომელიც ჩადენილია შეიარაღებული კონფლიქტის კონტექსტში, [[2008]] წლის 1 ივლისიდან 10 ოქტომბრამდე ე. წ. სამხრეთ ოსეთსა და მის გარშემო, მათ შორის: ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულები: მკვლელობები, იძულებითი გადაადგილება, შევიწროება და ომის დანაშაულები: მშვიდობიან მოსახლეობაზე თავდასხმები, განზრახ მკვლელობა, მშვიდობიან მოსახელობაზე განზრახ შეტევა, ქონების განადგურება და ძარცვა. საქართველოს და სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს ურთიერთობას აწესრიგებს საქართველოს კანონი „სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოსთან საქართველოს თანამშრომლობის შესახებ“. ==ლიტერატურა== * {{cite book |author=Robert Cryer|title=An introduction to international criminal law and procedure|url=https://books.google.com/books?id=p0-jFTnSy7kC|year=2007|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-87609-4}} * {{cite book |author=Yôrām Dinstein|title=The conduct of hostilities under the law of international armed conflict|url=https://books.google.com/books?id=a88YJ7MuaMoC|accessdate=November 14, 2010|year=2004|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-54227-2}} * Hagopian, Patrick (2013). ''American Immunity: War Crimes and the Limits of International Law.'' Amherst, MA: University of Massachusetts Press. * {{cite book |title=Encyclopedia of War Crimes & Genocide |volume=2 |type=Hardcover |first1=Leslie Alan |last1=Horvitz |first2=Christopher |last2=Catherwood |isbn=978-0-8160-8083-0 |location=New York |publisher=Facts on File |year=2011 |edition=Revised |url=https://archive.org/details/encyclopediaofwa0000horv }} {{ISBN|0-8160-8083-6}} * {{cite book |author=Malcolm N. Shaw|title=International law|url=https://books.google.com/books?id=CF1TPgAACAAJ|accessdate=November 14, 2010|date=November 24, 2008|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-72814-0}} * {{cite book |author=Gary D. Solis|title=The Law of Armed Conflict: International Humanitarian Law in War|url=https://books.google.com/books?id=6FKf0ocxEPAC&pg=PA213|accessdate=November 14, 2010|year=2010|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-87088-7}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://abmm.org Australian Bunker And Military Museum - abmm.org] * {{cite web |url=https://www.amnesty.org/en/|title=Amnesty International|publisher=Amnesty International|accessdate=July 29, 2015}} * {{cite web |url=http://www.icrc.org/Web/Eng/siteeng0.nsf/htmlall/section_ihl_international_criminal_jurisdiction/|title=International criminal jurisdiction|publisher=International Committee of the Red Cross}} * {{cite web |url=http://www.cambodiatribunal.org/|title=Cambodia Tribunal Monitor|publisher=Northwestern University School of Law Center for International Human Rights and Documentation Center of Cambodia|accessdate=December 17, 2008}} * {{cite web|url=http://www.crimesofwar.org/thebook/quarter-giving-no.html|title=Quarter, Giving No|last=Burns|first=John|publisher=Crimes of War Project|date=January 30, 2008|accessdate=December 17, 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081231051315/http://www.crimesofwar.org/thebook/quarter-giving-no.html|archivedate=December 31, 2008|df=mdy-all}} * Human Rights First; [https://web.archive.org/web/20080114162221/http://www.humanrightsfirst.info/pdf/06221-etn-hrf-dic-rep-web.pdf Command's Responsibility: Detainee Deaths in U.S. Custody in Iraq and Afghanistan] * [https://web.archive.org/web/20090406030617/http://www.adh-geneva.ch/RULAC/ TheRule of Law in Armed Conflicts Project] * [https://web.archive.org/web/20050411125205/http://www.iraqispecialtribunal.org/en/home.htm Iraqi Special Tribunal] * [https://web.archive.org/web/20131207221121/http://www.crimesofwar.org/ Crimes of War Project] * [https://www.un.org/law/icc/ Rome Treaty of the International Criminal Court] * [https://web.archive.org/web/20080501184018/http://www.sc-sl.org/ Special Court for Sierra Leone] * [https://www.un.org/icty/ UN International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia] * [http://www.ictr.org/ UN International Criminal Tribunal for Rwanda] * [http://www.globalpolicy.org/intljustice/etimorindx.htm Ad-Hoc Court for East Timor] * [http://archives.cbc.ca/IDD-1-71-1435/conflict_war/war_criminals/ CBC Digital Archives -Fleeing Justice: War Criminals in Canada] * [https://web.archive.org/web/20160304083122/http://www.politicaanticrimen.com/sites/all/themes/bluemasters/pdfs/BJC_rjm.pdf A Criminological Analysis of the Invasion and Occupation of Iraq By Ronald C. Kramer and Raymond J. Michalowski] * {{YouTube|8dtrfpVJJWg|Sri Lanka's Killing Fields: War Crimes Unpunished}} * [https://www.fbi.gov/news/stories/2015/july/investigating-human-rights Investigating Human Rights – Reaching Out to Diaspora Communities in U.S. for War Crimes Tips] ([[FBI]]) * [http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1995/27] UK's Geneva Conventions (Amendment) Act 1995 – which bans War Crimes *[https://www.icc-cpi.int/iccdocs/PIDS/publications/UICCEng.pdf Understanding the International Criminal Court] [[კატეგორია:საერთაშორისო სისხლის სამართალი]] [[კატეგორია:ომის სამართალი]] [[კატეგორია:საომარი მოქმედებები]] [[კატეგორია:ომის შედეგები]] 3xsethit92kcjinv92pr58j1j0re943 1 483106 4407741 4397245 2022-08-16T17:43:14Z გიო ოქრო 84301 /* სათაური */ პასუხი wikitext text/x-wiki {{სურამის ვიკი-კლუბი—კავკასიური სახლი}} == სათაური == სტატიაში ქართული წყარო წარმოდგენილი არ არის. ერთ-ერთ ლექსიკონში შეტანილია როგორც [https://mil.dict.ge/ka/search/?q=war+crime&exact სამხედრო დანაშაული]. ომის დანაშაული ალტერნატიულ სახელად დავტოვოთ. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 14:59, 7 მარტი 2022 (UTC) :{{გაკეთდა}}. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 10:54, 27 მარტი 2022 (UTC) ::არსებობს ქართული წყარო, სადაც სტატიაში მითითებული სამხედრო დანაშაული ე.წ. war crimes ითარგმნება როგორც ომის დანაშაულები. [https://www.tsu.ge/data/file_db/disertaciebi/Khucishvili.pdf იხ. წყარო] ვფიქრობ დასაბრუნებელია ძველ სათაურზე, რადგან ქართული წყარო არსებობს. [[მომხმარებელი:Nina1009|Nina1009]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Nina1009|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Nina1009|წვლილი]]) 07:41, 23 ივლისი 2022 (UTC) :::ქართული წყაროს არარსებობა იყო გადატანის მიზეზი, თუ უკვე არსებობს ეს წყარო ვფიქრობ დასაბრუნებელია ძველ სათაურზე და წყარო მისათითებელია სტატიაში. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 07:50, 23 ივლისი 2022 (UTC) ::::ამას ლოდინიც არ უნდა. გავავიტანე. — [[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 06:44, 24 ივლისი 2022 (UTC) :::::„ინგლისურ-ქართული სამხედრო ლექსიკონის სიტყვანი საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს დაკვეთით შესრულდა ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ლექსიკოგრაფიის ცენტრში, თავდაცვის ეროვნული აკადემიის სპეციალისტებთან მჭიდრო თანამშრომლობით.“ (https://mil.dict.ge/ka/about/). დისერტაცია მასთან შედარებით დაბალი საფეხურის აკადემიური შრომაა. ორივე ფორმაა მისათითებელი თავისი წყაროებით, მაგრამ მთავარი უნდა იყოს სამხედრო დანაშაული. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 17:43, 16 აგვისტო 2022 (UTC) ctff9ur3aom55727djnc3b2599cwwyy 4407742 4407741 2022-08-16T17:45:00Z გიო ოქრო 84301 /* სათაური */ პასუხი wikitext text/x-wiki {{სურამის ვიკი-კლუბი—კავკასიური სახლი}} == სათაური == სტატიაში ქართული წყარო წარმოდგენილი არ არის. ერთ-ერთ ლექსიკონში შეტანილია როგორც [https://mil.dict.ge/ka/search/?q=war+crime&exact სამხედრო დანაშაული]. ომის დანაშაული ალტერნატიულ სახელად დავტოვოთ. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 14:59, 7 მარტი 2022 (UTC) :{{გაკეთდა}}. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 10:54, 27 მარტი 2022 (UTC) ::არსებობს ქართული წყარო, სადაც სტატიაში მითითებული სამხედრო დანაშაული ე.წ. war crimes ითარგმნება როგორც ომის დანაშაულები. [https://www.tsu.ge/data/file_db/disertaciebi/Khucishvili.pdf იხ. წყარო] ვფიქრობ დასაბრუნებელია ძველ სათაურზე, რადგან ქართული წყარო არსებობს. [[მომხმარებელი:Nina1009|Nina1009]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Nina1009|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Nina1009|წვლილი]]) 07:41, 23 ივლისი 2022 (UTC) :::ქართული წყაროს არარსებობა იყო გადატანის მიზეზი, თუ უკვე არსებობს ეს წყარო ვფიქრობ დასაბრუნებელია ძველ სათაურზე და წყარო მისათითებელია სტატიაში. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 07:50, 23 ივლისი 2022 (UTC) ::::ამას ლოდინიც არ უნდა. გავავიტანე. — [[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 06:44, 24 ივლისი 2022 (UTC) :::::„ინგლისურ-ქართული სამხედრო ლექსიკონის სიტყვანი საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს დაკვეთით შესრულდა ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ლექსიკოგრაფიის ცენტრში, თავდაცვის ეროვნული აკადემიის სპეციალისტებთან მჭიდრო თანამშრომლობით.“ (https://mil.dict.ge/ka/about/). დისერტაცია მასთან შედარებით დაბალი საფეხურის აკადემიური შრომაა. ორივე ფორმაა მისათითებელი თავისი წყაროებით, მაგრამ მთავარი უნდა იყოს სამხედრო დანაშაული. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 17:43, 16 აგვისტო 2022 (UTC) ::::::პ.ს. ქართულ სამხედრო ენციკლოპედიურ ლექსიკონშიც „სამხედრო დანაშაული“-ა. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 17:45, 16 აგვისტო 2022 (UTC) olfyrwdohq7s70hfbm4cqjdl8fx08v1 0 484641 4407860 4007761 2022-08-17T09:43:18Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Flag_of_Armenia.svg|მინი|312x312პქ|სომხეთის დროშა]] '''კორუფცია სომხეთში''' — გავრცელებული და მზარდი პრობლემა [[სომხეთის რესპუბლიკა]]ში. [[ევროპის საბჭო]]ს კორუფციის წინააღმდეგ სახელმწიფოთა ჯგუფმა შეფასების მეოთხე რაუნდში აღნიშნა, რომ კორუფცია მნიშვნელოვან პრობლემად რჩება სომხური საზოგადოებისთვის. მოსყიდვის შემთხვევები უკიდურესად კორუმპირებულ სასამართლოში არის ერთ-ერთი მთავარი ფორმა კორუფციის სომხურ საზოგადოებაში. == ზოგადი ინფორმაცია == 2017 წელს აღირიცხა კორუფციასთან დაკავშირებული 634 სისხლის სამართლის საქმე (2016 წელს 428), რამაც გამოიწვია სისხლის სამართლის დევნა 376 პირის მიმართ.<ref>[https://www.armstat.am/file/article/sv_12_17r_550.pdf "Criminal statistics of 2017 summary by Armstat"] (PDF).</ref> 2017 წელს სომხეთმა 35 ქულა მიიღო კორუფციის აღქმის ინდექსში და 180 ქვეყნიდან 107-ე ადგილზე იყო. საერთაშორისო გამჭვირვალობის 2014 წლის ანგარიშის თანახმად, გამყარებული კორუფცია, ძლიერი პატრონაჟის ქსელები, მკაფიო გამიჯვნა კერძო საწარმოს და საჯარო სამსახურებს შორის, ისევე როგორც სომხეთში პოლიტიკური და ბიზნეს ელიტების გადაფარვა ანტიკორუფციული ძალისხმევის განხორციელებას შედარებით არაეფექტურს ხდის ფართო პოლიტიკური აპათია და ცინიზმი მოქალაქეების მხრიდან, რომლებიც ვერ ხედავენ თავიანთ როლს კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლაში. 2006 წელს გაეროს განვითარების პროგრამა სომხეთში მიიჩნევს, რომ სომხეთში არსებული კორუფცია „სერიოზული გამოწვევაა მისი განვითარებისათვის“. გავრცელებული ინფორმაციით, მთავრობამ ვერ დააფინანსა ანტიკორუფციული სტრატეგიის განხორციელება და არ დახარჯა ფული ან მცირე თანხა ანტიკორუფციული ძალისხმევისთვის. == ანტიკორუფციული ორგანიზაციები == სომხეთის მთავრობის მთავარი ანტიკორუფციული ინსტიტუტები არიან ანტიკორუფციული საბჭო - პრემიერ მინისტრის მეთაურობით - და ანტიკორუფციული სტრატეგიის მონიტორინგის კომისია, რომელიც შეიქმნა 2004 წლის ივნისში ანტიკორუფციული პოლიტიკის განხორციელების მიზნით. ამასთან, ეს ინსტიტუტები ძნელად ფუნქციონირებდნენ 2006-2007 წლებში, მიუხედავად იმისა, რომ შეხვედრები ყოველთვიურად უნდა შემდგარიყო. გარდა ამისა, სომხეთის ანტიკორუფციული საბჭო დაადანაშაულეს დიდი რაოდენობით თანხის უმიზეზოდ ხარჯვაში. ორგანიზაციამ ასევე ვერ შეძლო მაღალი თანამდებობის პირების გარშემო წარმოქმნილი დანაშაულებების გამოძიება ან მათი აღკვეთა.<ref>[https://transparency.am/en/news/view/1049 The Guardian: Armenia's anti-corruption council accused of lavish spending". Retrieved 2017-03-14.]</ref> == ისტორია == გარდაცვლილმა პრემიერ-მინისტრმა ანდრანიკ მარგარიანმა 2003 წელს დაიწყო სომხეთის პირველი პოსტსაბჭოთა კამპანია კორუფციის წინააღმდეგ. თუმცა, ინიციატივა საკმაოდ გააკრიტიკეს, რადგან შედეგების ნაკლებობა იყო. ყოფილმა პრემიერ მინისტრმა ტიგრან სარგსიანმა დაადასტურა, რომ კორუფცია არის სომხეთის ,,ნომერ პირველი პრობლემა, რომელიც ხელს უშლის ჩვენს ყველა რეფორმას". <ref name=":0">[https://web.archive.org/web/20080727152723/http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav071108.shtml "ARMENIA: GETTING SERIOUS ABOUT CORRUPTION?" Archived] 2008-07-27 at the Wayback Machine, EurasiaNet, July 11, 2008.</ref> კორუფციის წინააღმდეგ ბოლოდროინდელმა ზომებმა არაერთგვაროვანი რეაქცია გამოიწვია არა მხოლოდ სომხეთში არამედ საერთაშორისო საზოგადოებაშიც. <ref name=":0" /> == კორუფცია განათლებაში == [[ფაილი:Eminent_domain,_Northern_Avenue,_Yerevan.JPG|მარცხნივ|მინი|258x258პქ|მოსახლეობა სახლებიდანვე აპროტესტებს მათი გასახლების გადაწყვეტილებას]] მიუხედავად ხელისუფლების წარმატებისა წვრილმანი კორუფციის შემცირების საქმეში, კორუფცია მაინც მთავარ პრობლემად რჩება, რომელიც დიდ ზეგავლენას ახდენს განათლებაზეც. იგი აღიქმება, როგორც ერთ-ერთი სექტორი, რომელიც ყველაზე დიდ კავშირშია კორუფციასთან. პრობლემასთან ბრძოლის მცდელობამ არაერთგვაროვანი შედეგი გამოიღო და არსებული შეცდომების დახურვის ნაცვლად ხშირად იქმნებოდა სხვა სახის დანაშაულებები. <ref>[http://www.oecd.org/corruption/acn/Armenia-Round-3-Monitoring-Report-ENG.pdf Armenia,3 Round of Monitoring of the Istanbul Action Plan, OECD Publishing, 2014]</ref><ref>[http://www.osf.am/wp-content/uploads/2017/01/Integrity-Report_ENG_PUBLISHED_16.01.2017.pdf Strengthening integrity and fighting corruption in education: Armenia, Open Society Foundations - Armenia and Center for Applied Policy, 2015]</ref> == გამოჩენილი დომენის უკანონო გამოყენება == ცნობილი დომენის კანონები გამოყენებულია მოქალაქეების, ბიზნესმენებისა და მიწის მესაკუთრეთა წინააღმდეგ, რომლებსაც უკანონოდ ართმევენ ქონებას. მსგავსი ფაქტები არ წარმოადგენს სახელმწიფო ინტერესს, არამედ კერძო საკუთრებაშია იმავე ხელისუფლების მიერ, რომლებმაც შეასრულეს გამოჩენილი დომენის პუნქტი. აშკარა მაგალითია ერევნის ცენტრალური ჩრდილოეთ გამზირის არეალის განვითარება, რომელიც ერევნის ბოტანიკურ ბაღთან სავაჭრო ცენტრის მშენებლობას ითვალისწინებს. ამ ტერიტორიაზე მშვიდობიანი მოსახლეობის სახლები იყო აშენებული, სადანაც ხალხი იძულებით გამოასახლეს. <ref>''The Yerevan Municipality Allocates a Parcel of Land to one of its Employees under the Guise of [https://web.archive.org/web/20090821144728/http://hetq.am/eng/society/8529/ “Eminent Domain”]'' [https://web.archive.org/web/20090821144728/http://hetq.am/eng/society/8529/ Archived] 2009-08-21 at the Wayback Machine, Hetq Online, November 10, 2008.</ref> == სქოლიო == <references /> [[კატეგორია:პრობლემები]] [[კატეგორია:სომხური კორუფცია]] ljwi8f8b6eia2qzt0cprusjcng39t9e 0 485905 4407872 4154510 2022-08-17T09:56:20Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki [[ბჰუტანი]] [[კონსტიტუციური მონარქია]]ა, რომელსაც აქვს მმართველობის საპარლამენტო ფორმა, თუმცა მეცნიერმა დურბა რიზალმა იგი დაასახელა როგორც ნახევრად დემოკრატია, სადაც მხოლოდ კოსმეტიკური ან მცირე ცვლილებები შეიტანეს პოლიტიკურ სტრუქტურაში, სანამ აბსოლუტური მონარქია გაუქმდებოდა 2000-იან წლებში. მოქმედი მონარქია ჯიგმე ხესარი ნამგიელ ვანგჩუკი. ბუტანის ამჟამინდელი პრემიერ-მინისტრი არის დრუკ ნიამრუპ წოგპას პარტიის ლიდერი ლოტაი ცერინგი. დრუკ გიალპო (დრაკონის მეფე) არის ქვეყნის მეთაური. ​​ პოლიტიკური სისტემა ანიჭებს საყოველთაო არჩევნებს. იგი შედგება ეროვნული საბჭოსგან, ზედა პალატისგან, რომელსაც 25 არჩეული წევრი ჰყავს და ეროვნული ასამბლეა 47 არჩეული პარლამენტარით პოლიტიკური პარტიებიდან. [[ფაილი:King Jigme Khesar Namgyel Wangchuck.jpg|მინი|ჯიგმე ხესარ ნამგიელ ვანგჩუკი მეფე და სახელმწიფოს მეთაურია 2006 წლიდან]] აღმასრულებელ ხელისუფლებას ახორციელებს მინისტრთა საბჭო, რომელსაც ხელმძღვანელობს პრემიერ მინისტრი. საკანონმდებლო ძალა ეკისრება როგორც მთავრობას, ისე ეროვნულ ასამბლეას. იურიდიული სისტემა წარმოიშობა ნახევრად თეოკრატიული ცა იგის კოდექსიდან და მასზე გავლენა მოახდინა ინგლისურმა საერთო სამართალმა მე -20 საუკუნის განმავლობაში. მთავარი მართლმსაჯული არის სასამართლო ადმინისტრაციის ხელმძღვანელი. === პოლიტიკური კულტურა === ეროვნული ასამბლეის პირველი ზოგადი არჩევნები ჩატარდა 2008 წლის 24 მარტს. მთავარი კონკურსანტები იყვნენ ბუტანის მშვიდობისა და კეთილდღეობის პარტია (DPT), რომელსაც ხელმძღვანელობდა ჯიგმე თინლი და სახალხო დემოკრატიული პარტია (PDP), სანგაი ნგედაპის მეთაურობით. DPT– მ მოიგო არჩევნები, 47 მანდატიდან 45 ადგილი დაიკავა. [96] ჯიგმე თინლი პრემიერ მინისტრის პოსტს იკავებდა 2008 წლიდან 2013 წლამდე. სახალხო დემოკრატიული პარტია ხელისუფლებაში მოვიდა 2013 წლის არჩევნებზე. მან მოიპოვა 32 ადგილი და ხმების 54,88%. PDP- ის ლიდერი ცერინგ ტობგაი პრემიერ მინისტრის მოვალეობას ასრულებდა 2013 წლიდან 2018 წლამდე. 2018 წლის ეროვნული ასამბლეის არჩევნებში ყველაზე მეტი მანდატი მოიგო დრუკ ნიამრუპ ცოგპამ, რომელმაც პრემიერ მინისტრად მოიყვანა ლოტაი ცერინგი. === ქალები მთავრობაში === ბუტანის ქალები პოლიტიკაში ნაკლებად აქტიურები არიან, ვიდრე კაცები, ბუტანის კულტურის წეს-ჩვეულებებისა და ასპექტების გამო, რაც ქალის როლს კარნახობს ოჯახში. [98] ეს იწვევს მათი ხმის შეზღუდვას მთავრობაში. ბუტანმა გადადგა ნაბიჯები გენდერული თანასწორობისკენ, უფრო მეტი გოგო ჩაირიცხა სკოლაში, ასევე შექმნა "ქალთა და ქბავშვთა ეროვნული კომისია" (NCWC) 2004 წელს. [99] ეს პროგრამა შეიქმნა ქალთა და ბავშვთა უფლებების დაცვისა მიზნით. ბუტანმა აირჩია მისი პირველი ქალი მინისტრი 2013 წელს. მინისტრი დორჯი ჩოდენი, ქალთა და ბავშვთა ეროვნული კომისიის თავმჯდომარე, მიიჩნევს, რომ აღნიშნული პროგრამა შეიძლება გამოყენებულ იქნას ქალების უფრო ლიდერულ როლებში წარსადგენად, რის შედეგადაც ქალები უფრო აქტიურ როლებს შეასრულებენ თავიანთ საზოგადოებაში. ასევე შეინიშნებოდა ხელისუფლებაში მყოფი ქალების თანდათანობითი ზრდა, 2011 წლიდან 2016 წლამდე ქალთა წარმომადგენლობის 68% -ით გაზრდით. === საგარეო ურთიერთობები === მე -20 საუკუნის დასაწყისში ბუტანის ძირითადი საგარეო ურთიერთობები იყო ბრიტანეთთან , ინდოეთსა და ტიბეტთან. ჩინეთის კომუნისტური ექსპანსიის შიშით, ბუტანმა 1949 წელს ხელი მოაწერა მეგობრობის ხელშეკრულებას ინდოეთის ახლად დამოუკიდებელ რესპუბლიკასთან. ნეპალთან ურთიერთობა დაძაბული იყო ბუტანელი ლტოლვილების გამო. ბუტანი გაეროს შეუერთდა 1971 წელს. ეს იყო პირველი ქვეყანა, ვინც ბანგლადეშის დამოუკიდებლობა ცნო 1971 წელს. იგი გახდა სამხრეთ აზიის რეგიონული თანამშრომლობის ასოციაციის (SAARC) დამფუძნებელი წევრი 1985 წელს. ქვეყანა არის 150 საერთაშორისო ორგანიზაციის წევრი, ბენგალის ყურის ინიციატივის, BBIN, მსოფლიო ბანკის, საერთაშორისო სავალუტო ფონდისა და 77-ე ჯგუფის ჩათვლით. ბუტანი ინარჩუნებს ძლიერ ეკონომიკურ, სტრატეგიულ და სამხედრო ურთიერთობებს ინდოეთთან. 2007 წელს ბუტანმა და ინდოეთმა ნახეს მეგობრობის ხელშეკრულება, რომელიც განმარტავდა ბუტანის სრულ კონტროლს მის საგარეო ურთიერთობებზე, ჩინეთის საზღვრების ჩათვლით. ბუტანს ძალიან მეგობრული ურთიერთობა აქვს იაპონიასთან, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია ქვეყნის განვითარებისათვის. 2011 წელს სახელმწიფო ვიზიტის დროს იაპონიის საიმპერატორო ოჯახმა მიიღო ბუტანის სამეფო. იაპონია ასევე ეხმარება ბუტანს ადრეული გაფრთხილების სისტემის შემუშავებაში. ბუტანს აქვს ძლიერი პოლიტიკური და დიპლომატიური ურთიერთობები ბანგლადეშთან. ამრიგად, ბუტანის მეფე იყო საპატიო სტუმარი ბანგლადეშის დამოუკიდებლობის მე -40 წლისთავზე. ორივე ქვეყნის პრემიერ მინისტრების 2014 წლის ერთობლივ განცხადებაში ნათქვამია ჰიდროენერგეტიკის, მდინარის მენეჯმენტისა და კლიმატის ცვლილების სფეროში თანამშრომლობის შესახებ. ბუტანს დიპლომატიური ურთიერთობა აქვს 52 ქვეყანასთან, ევროკავშირთან და აქვს მისიები ინდოეთში, ბანგლადეშში, ტაილანდში, ქუვეითსა და ბელგიაში. მას აქვს გაეროს ორი მისია, ერთი ნიუ-იორკში და ერთი ჟენევაში. მხოლოდ ინდოეთს, ბანგლადეშსა და ქუვეითს აქვთ ბუტანის რეზიდენტი საელჩოები. სხვა ქვეყნები განაგრძობენ არაფორმალურ დიპლომატიურ კონტაქტს ნიუ დელიში და დაკაში საელჩოების საშუალებით. ბუტანი ინარჩუნებს ოფიციალურ დიპლომატიურ ურთიერთობებს აზიის და ევროპის რამდენიმე ქვეყანასთან, კანადასა და ბრაზილიასთან. სხვა ქვეყნებს, მაგალითად შეერთებულ შტატებსა და გაერთიანებულ სამეფოს, ოფიციალური დიპლომატიური ურთიერთობა არ აქვთ ბუტანთან, მაგრამ არაფორმალურ კონტაქტს ამყარებენ თავიანთი საელჩოების მეშვეობით ნიუ დელიში და ბუტანის საპატიო საკონსულოში ვაშინგტონში. გაერთიანებულ სამეფოს ჰყავს საპატიო კონსული, რომელიც ცხოვრობს ტიმფუში. დიდი ხნის ხელშეკრულებით, ინდოეთისა და ბუტანის მოქალაქეებს შეუძლიათ პასპორტისა და ვიზის გარეშე გაემგზავრონ ერთმანეთის ქვეყნებში, მაგრამ მათ უნდა ჰქონდეთ პირადობის ეროვნული მოწმობები. ბუტანის მოქალაქეებს ასევე შეუძლიათ იმუშაონ ინდოეთში იურიდიული შეზღუდვის გარეშე. ბუტანს არ აქვს ოფიციალური დიპლომატიური კავშირები ჩინეთთან, მაგრამ მათ შორის სხვადასხვა დონეზე ვიზიტების გაცვლა მნიშვნელოვნად გაიზარდა ბოლო პერიოდში. პირველი ორმხრივი შეთანხმება ჩინეთსა და ბუტანს შორის გაფორმდა 1998 წელს და ბუტანმა ასევე შექმნა საპატიო საკონსულოები ჰონგ კონგისა და მაკაოს სპეციალურ ადმინისტრაციულ რეგიონებში. ბუტანის საზღვარი ჩინეთთან ძირითადად არ არის გამიჯნული და, შესაბამისად, ზოგან სადავოა. დაახლოებით 269 კვადრატული კილომეტრი (104 კვ.მ) განიხილება ჩინეთსა და ბუტანს შორის. 2007 წლის თებერვალში ინდო-ბუტანის მეგობრობის ხელშეკრულება არსებითად განიხილეს. ვინაიდან 1949 წლის ხელშეკრულების, მე -2 მუხლში ნათქვამია: "ინდოეთის მთავრობა იღებს ვალდებულებას, რომ არ ჩაერიოს ბუტანის შიდა ადმინისტრაციაში. თავის მხრივ, ბუტანის მთავრობა თანახმაა, რომ იხელმძღვანელოს ინდოეთის მთავრობის რჩევით, საგარეო ურთიერთობებში<nowiki>''</nowiki>,ახლა უკვე შესწორებულ ხელშეკრულებაში ნათქვამია ,რომ ბუტანსა და ინდოეთს შორის მჭიდრო მეგობრობისა და თანამშრომლობის მჭიდრო კავშირების შესაბამისად, ბუტანის სამეფოს მთავრობა და ინდოეთის რესპუბლიკის მთავრობა მჭიდროდ ითანამშრომლებენ ერთმანეთთან დაკავშირებულ საკითხებზე. არცერთ მთავრობას არ უნდა დაუშვას თავისი ტერიტორიის გამოყენება საზიანო საქმიანობისთვის. [[ფაილი:View of Tashichodzong from the NE.jpg|მინი|ტიმფუში ტაშიხო ძონგი 1952 წლიდან ბუტანის მთავრობის სათაო ოფისია.]] === სამხედრო === ბუტანის სამეფო არმია არის ბუტანის სამხედრო სამსახური. მასში შედის სამეფო მცველი და ბუტანის სამეფო პოლიცია. გაწევრიანება ნებაყოფლობითია და დაკომპლექტების მინიმალური ასაკი 18 წელია. მუდმივი არმია დაახლოებით 16,000 ითვლის, რომელსაც ინდოეთის არმია წვრთნის. მისი წლიური ბიუჯეტი დაახლოებით 13,7 მილიონი აშშ დოლარია (მშპ-ს 1,8 პროცენტი). როგორც ზღვაში გასასვლელი ქვეყანა, ბუტანს არ ჰყავს საზღვაო ფლოტი. მას ასევე არ ჰყავს საჰაერო ძალები ან არმიის საავიაციო კორპუსები. საჰაერო დახმარების მისაღებად არმია ეყრდნობა ინდოეთის საჰაერო ძალებს. === ადამიანის უფლებები === ჰომოსექსუალური ქმედებები უკანონოა ბუტანში. სისხლის სამართლის კოდექსში (213-ე და 214-ე მუხლები) ნათქვამია, რომ ერთსქესიანთა სექსუალური ქმედებები , ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ერთი თვითდან ერთ წლამდე. ამასთან, ბუტანის პარლამენტის ზოგიერთმა წევრმა საჯაროდ მოითხოვა ჰომოსექსუალობის დეკრიმინალიზაცია. === ლოთშამპების ეთნიკური წმენდა === გასული საუკუნის 80-იანი წლებიდან, ბუტანის ნეპალის ენაზე მოსაუბრე მოსახლეობის უმცირესობათა ჯგუფები ("Lhotshampa"), სამხრეთ ბუტანში, განიცდიდნენ პოლიტიკურ დევნას ბუტანის მთავრობის მიერ. 1977 წელს, ბუტანის მთავრობამ მიიღო კანონი ლოთშამპას ეთნიკური უმცირესობის წინააღმდეგ, მოქალაქეობის კრიტერიუმების გამკაცრებისა და მოქალაქეობის მქონე ლოთშამპების დენაციონალიზაციის დებულებების შემოღების მიზნით. მთავრობამ აღასრულა ერთიანობა რელიგიაში, ჩაცმულობასა და ენაში, რათა განეხორციელებინა დრუკპას კულტურის, როგორც ქვეყნის ეროვნული კულტურის, უპირატესობა. ლოთშამპებმა დემონსტრაციები დაიწყეს ამგვარი დისკრიმინაციული კანონების გასაპროტესტებლად. ასეთი პოლიტიკური დემონსტრაციები აღკვეთეს ბუტანის უსაფრთხოების ძალებმა. ბუტანის პოლიციისა და არმიის წევრებმა დააპატიმრეს, აწამეს და გააუპატიურეს მოსახლეობის ის ნაწილი, რომლებიც პოლიტიკურად აქტიურად მონაწილეობდნენ ასეთ დემონსტრაციე [[ფაილი:Lotshampa refugees in Beldangi Camp.jpg|მინი|ეთნიკური ნეპალის ("ლოტშამპა") მიგრანტები, რომლებიც იძულებით გააძევეს ბუტანიდან და ნეპალში ჩავიდნენ 1990-იანი წლების დასაწყისში.]] ბში. ლოთშამპები დააპატიმრეს, სახლები დაუწვეს და შემდეგ გააძევეს ქვეყნიდან, ხოლო ქონება კომპენსაციის გარეშე ჩამოართვეს. დაიწყო შევიწროების კამპანია, რომელიც 1990 – იანი წლების დასაწყისში გაიზარდა; ამას მოჰყვა ბუტანის უსაფრთხოების ძალების დეპორტაცია, რომლებიც ადამიანის უფლებათა უხეში დარღვევებით ხორციელდებოდა, როგორიცაა წამება და გაუპატიურება. გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატის თანახმად, აღმოსავლეთ ნეპალის შვიდ ბანაკში მცხოვრები 107,000-ზე მეტი ბუტანელი ლტოლვილი დოკუმენტირებულია 2008 წლის მონაცემებით. მრავალი წლის განმავლობაში ლტოლვილთა ბანაკებში ყოფნის შემდეგ, მრავალი მაცხოვრებელი გადავიდა სხვა მასპინძელ ქვეყნებში, როგორიცაა კანადა, ნორვეგია, დიდი ბრიტანეთი, ავსტრალია და აშშ ლტოლვილებად. აშშ-მ 60,773 ლტოლვილი მიიღო 2008 - 2012 წლების ფისკალური პერიოდის განმავლობაში. ნეპალის მთავრობამ უარი თქვა ბუტანელი ლტოლვილების (ლოტშამპების) ათვისებაზე და არ დაუშვა მოქალაქეობის სამართლებრივი გზა, ამიტომ ისინი მოქალაქეობის არმქონენი იყვნენ. თავდაპირველად ადამიანის უფლებათა დამცველი ჯგუფები აცხადებდნენ, რომ მთავრობა ერეოდა ინდივიდუალურ უფლებებში და მოითხოვდა ყველა მოქალაქეს, მათ შორის ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენლებს, სცმოდათ ეთნიკური უმრავლესობის ტრადიციული სამოსი საზოგადოებრივ ადგილებში. მთავრობამ მკაცრად აღასრულა ეს კანონი ბუდისტურ რელიგიურ შენობებში, მთავრობის ოფისებში, სკოლებში, ოფიციალურ დაწესებულებებსა და საზოგადოებრივ ცერემონიებში. === პოლიტიკური დაყოფა === ბუტანი დაყოფილია ოც ძონგჰაგად (ოლქად), რომელსაც მართავს ორგანო, რომელსაც ეწოდება ძონგხაგი წოგდუ. გარკვეულ თრომდებში (ურბანული მუნიციპალიტეტები), მუნიციპალური ადმინისტრაცია პირდაპირ ექვემდებარება ძონგხაგის ადმინისტრაციას. საარჩევნო უბნების აბსოლუტურ უმრავლესობაში სოფლის გეოგს (სოფლის ბლოკები) მართავენ ორგანოები, რომლებსაც გეოგ წოგდეს უწოდებენ. თრომდები (მუნიციპალიტეტები) ირჩევენ თრომპონებს ადმინისტრაციის სათავეში, რომლებიც თავის მხრივ წარმოადგენენ თრომდს ძონგჰაგ ცოგდუში. ანალოგიურად, გეოგმა აირჩია უფროსები, რომლებსაც უწოდებენ გუპებს, ვიცე-უფროსებს, მანგმებს, რომლებიც ასევე ძონგხაგ ცოგდუზე სხედან, ისევე როგორც გეოგ ცოგოდის სხვა წევრები. ბუტანის საარჩევნო ოლქების საფუძველია ჩივოგი, გეოგის- ის ქვედანაყოფი, რომელიც არჩეულია საარჩევნო კომისიის მიერ. === რესურსები ინტერნეტში === * https://www.thefreedictionary.com/Bhutani * https://www.britannica.com/place/Bhutan * https://www.state.gov/countries-areas/bhutan/ [[კატეგორია:ბჰუტანის პოლიტიკა]] 2y7ckf9ej8iqqrgtphu4jakdc0s012s 4407873 4407872 2022-08-17T09:57:01Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki {{ვიკი}} [[ბჰუტანი]] [[კონსტიტუციური მონარქია]]ა, რომელსაც აქვს მმართველობის საპარლამენტო ფორმა, თუმცა მეცნიერმა დურბა რიზალმა იგი დაასახელა როგორც ნახევრად დემოკრატია, სადაც მხოლოდ კოსმეტიკური ან მცირე ცვლილებები შეიტანეს პოლიტიკურ სტრუქტურაში, სანამ აბსოლუტური მონარქია გაუქმდებოდა 2000-იან წლებში. მოქმედი მონარქია ჯიგმე ხესარი ნამგიელ ვანგჩუკი. ბუტანის ამჟამინდელი პრემიერ-მინისტრი არის დრუკ ნიამრუპ წოგპას პარტიის ლიდერი ლოტაი ცერინგი. დრუკ გიალპო (დრაკონის მეფე) არის ქვეყნის მეთაური. ​​ პოლიტიკური სისტემა ანიჭებს საყოველთაო არჩევნებს. იგი შედგება ეროვნული საბჭოსგან, ზედა პალატისგან, რომელსაც 25 არჩეული წევრი ჰყავს და ეროვნული ასამბლეა 47 არჩეული პარლამენტარით პოლიტიკური პარტიებიდან. [[ფაილი:King Jigme Khesar Namgyel Wangchuck.jpg|მინი|ჯიგმე ხესარ ნამგიელ ვანგჩუკი მეფე და სახელმწიფოს მეთაურია 2006 წლიდან]] აღმასრულებელ ხელისუფლებას ახორციელებს მინისტრთა საბჭო, რომელსაც ხელმძღვანელობს პრემიერ მინისტრი. საკანონმდებლო ძალა ეკისრება როგორც მთავრობას, ისე ეროვნულ ასამბლეას. იურიდიული სისტემა წარმოიშობა ნახევრად თეოკრატიული ცა იგის კოდექსიდან და მასზე გავლენა მოახდინა ინგლისურმა საერთო სამართალმა მე -20 საუკუნის განმავლობაში. მთავარი მართლმსაჯული არის სასამართლო ადმინისტრაციის ხელმძღვანელი. === პოლიტიკური კულტურა === ეროვნული ასამბლეის პირველი ზოგადი არჩევნები ჩატარდა 2008 წლის 24 მარტს. მთავარი კონკურსანტები იყვნენ ბუტანის მშვიდობისა და კეთილდღეობის პარტია (DPT), რომელსაც ხელმძღვანელობდა ჯიგმე თინლი და სახალხო დემოკრატიული პარტია (PDP), სანგაი ნგედაპის მეთაურობით. DPT– მ მოიგო არჩევნები, 47 მანდატიდან 45 ადგილი დაიკავა. [96] ჯიგმე თინლი პრემიერ მინისტრის პოსტს იკავებდა 2008 წლიდან 2013 წლამდე. სახალხო დემოკრატიული პარტია ხელისუფლებაში მოვიდა 2013 წლის არჩევნებზე. მან მოიპოვა 32 ადგილი და ხმების 54,88%. PDP- ის ლიდერი ცერინგ ტობგაი პრემიერ მინისტრის მოვალეობას ასრულებდა 2013 წლიდან 2018 წლამდე. 2018 წლის ეროვნული ასამბლეის არჩევნებში ყველაზე მეტი მანდატი მოიგო დრუკ ნიამრუპ ცოგპამ, რომელმაც პრემიერ მინისტრად მოიყვანა ლოტაი ცერინგი. === ქალები მთავრობაში === ბუტანის ქალები პოლიტიკაში ნაკლებად აქტიურები არიან, ვიდრე კაცები, ბუტანის კულტურის წეს-ჩვეულებებისა და ასპექტების გამო, რაც ქალის როლს კარნახობს ოჯახში. [98] ეს იწვევს მათი ხმის შეზღუდვას მთავრობაში. ბუტანმა გადადგა ნაბიჯები გენდერული თანასწორობისკენ, უფრო მეტი გოგო ჩაირიცხა სკოლაში, ასევე შექმნა "ქალთა და ქბავშვთა ეროვნული კომისია" (NCWC) 2004 წელს. [99] ეს პროგრამა შეიქმნა ქალთა და ბავშვთა უფლებების დაცვისა მიზნით. ბუტანმა აირჩია მისი პირველი ქალი მინისტრი 2013 წელს. მინისტრი დორჯი ჩოდენი, ქალთა და ბავშვთა ეროვნული კომისიის თავმჯდომარე, მიიჩნევს, რომ აღნიშნული პროგრამა შეიძლება გამოყენებულ იქნას ქალების უფრო ლიდერულ როლებში წარსადგენად, რის შედეგადაც ქალები უფრო აქტიურ როლებს შეასრულებენ თავიანთ საზოგადოებაში. ასევე შეინიშნებოდა ხელისუფლებაში მყოფი ქალების თანდათანობითი ზრდა, 2011 წლიდან 2016 წლამდე ქალთა წარმომადგენლობის 68% -ით გაზრდით. === საგარეო ურთიერთობები === მე -20 საუკუნის დასაწყისში ბუტანის ძირითადი საგარეო ურთიერთობები იყო ბრიტანეთთან , ინდოეთსა და ტიბეტთან. ჩინეთის კომუნისტური ექსპანსიის შიშით, ბუტანმა 1949 წელს ხელი მოაწერა მეგობრობის ხელშეკრულებას ინდოეთის ახლად დამოუკიდებელ რესპუბლიკასთან. ნეპალთან ურთიერთობა დაძაბული იყო ბუტანელი ლტოლვილების გამო. ბუტანი გაეროს შეუერთდა 1971 წელს. ეს იყო პირველი ქვეყანა, ვინც ბანგლადეშის დამოუკიდებლობა ცნო 1971 წელს. იგი გახდა სამხრეთ აზიის რეგიონული თანამშრომლობის ასოციაციის (SAARC) დამფუძნებელი წევრი 1985 წელს. ქვეყანა არის 150 საერთაშორისო ორგანიზაციის წევრი, ბენგალის ყურის ინიციატივის, BBIN, მსოფლიო ბანკის, საერთაშორისო სავალუტო ფონდისა და 77-ე ჯგუფის ჩათვლით. ბუტანი ინარჩუნებს ძლიერ ეკონომიკურ, სტრატეგიულ და სამხედრო ურთიერთობებს ინდოეთთან. 2007 წელს ბუტანმა და ინდოეთმა ნახეს მეგობრობის ხელშეკრულება, რომელიც განმარტავდა ბუტანის სრულ კონტროლს მის საგარეო ურთიერთობებზე, ჩინეთის საზღვრების ჩათვლით. ბუტანს ძალიან მეგობრული ურთიერთობა აქვს იაპონიასთან, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია ქვეყნის განვითარებისათვის. 2011 წელს სახელმწიფო ვიზიტის დროს იაპონიის საიმპერატორო ოჯახმა მიიღო ბუტანის სამეფო. იაპონია ასევე ეხმარება ბუტანს ადრეული გაფრთხილების სისტემის შემუშავებაში. ბუტანს აქვს ძლიერი პოლიტიკური და დიპლომატიური ურთიერთობები ბანგლადეშთან. ამრიგად, ბუტანის მეფე იყო საპატიო სტუმარი ბანგლადეშის დამოუკიდებლობის მე -40 წლისთავზე. ორივე ქვეყნის პრემიერ მინისტრების 2014 წლის ერთობლივ განცხადებაში ნათქვამია ჰიდროენერგეტიკის, მდინარის მენეჯმენტისა და კლიმატის ცვლილების სფეროში თანამშრომლობის შესახებ. ბუტანს დიპლომატიური ურთიერთობა აქვს 52 ქვეყანასთან, ევროკავშირთან და აქვს მისიები ინდოეთში, ბანგლადეშში, ტაილანდში, ქუვეითსა და ბელგიაში. მას აქვს გაეროს ორი მისია, ერთი ნიუ-იორკში და ერთი ჟენევაში. მხოლოდ ინდოეთს, ბანგლადეშსა და ქუვეითს აქვთ ბუტანის რეზიდენტი საელჩოები. სხვა ქვეყნები განაგრძობენ არაფორმალურ დიპლომატიურ კონტაქტს ნიუ დელიში და დაკაში საელჩოების საშუალებით. ბუტანი ინარჩუნებს ოფიციალურ დიპლომატიურ ურთიერთობებს აზიის და ევროპის რამდენიმე ქვეყანასთან, კანადასა და ბრაზილიასთან. სხვა ქვეყნებს, მაგალითად შეერთებულ შტატებსა და გაერთიანებულ სამეფოს, ოფიციალური დიპლომატიური ურთიერთობა არ აქვთ ბუტანთან, მაგრამ არაფორმალურ კონტაქტს ამყარებენ თავიანთი საელჩოების მეშვეობით ნიუ დელიში და ბუტანის საპატიო საკონსულოში ვაშინგტონში. გაერთიანებულ სამეფოს ჰყავს საპატიო კონსული, რომელიც ცხოვრობს ტიმფუში. დიდი ხნის ხელშეკრულებით, ინდოეთისა და ბუტანის მოქალაქეებს შეუძლიათ პასპორტისა და ვიზის გარეშე გაემგზავრონ ერთმანეთის ქვეყნებში, მაგრამ მათ უნდა ჰქონდეთ პირადობის ეროვნული მოწმობები. ბუტანის მოქალაქეებს ასევე შეუძლიათ იმუშაონ ინდოეთში იურიდიული შეზღუდვის გარეშე. ბუტანს არ აქვს ოფიციალური დიპლომატიური კავშირები ჩინეთთან, მაგრამ მათ შორის სხვადასხვა დონეზე ვიზიტების გაცვლა მნიშვნელოვნად გაიზარდა ბოლო პერიოდში. პირველი ორმხრივი შეთანხმება ჩინეთსა და ბუტანს შორის გაფორმდა 1998 წელს და ბუტანმა ასევე შექმნა საპატიო საკონსულოები ჰონგ კონგისა და მაკაოს სპეციალურ ადმინისტრაციულ რეგიონებში. ბუტანის საზღვარი ჩინეთთან ძირითადად არ არის გამიჯნული და, შესაბამისად, ზოგან სადავოა. დაახლოებით 269 კვადრატული კილომეტრი (104 კვ.მ) განიხილება ჩინეთსა და ბუტანს შორის. 2007 წლის თებერვალში ინდო-ბუტანის მეგობრობის ხელშეკრულება არსებითად განიხილეს. ვინაიდან 1949 წლის ხელშეკრულების, მე -2 მუხლში ნათქვამია: "ინდოეთის მთავრობა იღებს ვალდებულებას, რომ არ ჩაერიოს ბუტანის შიდა ადმინისტრაციაში. თავის მხრივ, ბუტანის მთავრობა თანახმაა, რომ იხელმძღვანელოს ინდოეთის მთავრობის რჩევით, საგარეო ურთიერთობებში<nowiki>''</nowiki>,ახლა უკვე შესწორებულ ხელშეკრულებაში ნათქვამია ,რომ ბუტანსა და ინდოეთს შორის მჭიდრო მეგობრობისა და თანამშრომლობის მჭიდრო კავშირების შესაბამისად, ბუტანის სამეფოს მთავრობა და ინდოეთის რესპუბლიკის მთავრობა მჭიდროდ ითანამშრომლებენ ერთმანეთთან დაკავშირებულ საკითხებზე. არცერთ მთავრობას არ უნდა დაუშვას თავისი ტერიტორიის გამოყენება საზიანო საქმიანობისთვის. [[ფაილი:View of Tashichodzong from the NE.jpg|მინი|ტიმფუში ტაშიხო ძონგი 1952 წლიდან ბუტანის მთავრობის სათაო ოფისია.]] === სამხედრო === ბუტანის სამეფო არმია არის ბუტანის სამხედრო სამსახური. მასში შედის სამეფო მცველი და ბუტანის სამეფო პოლიცია. გაწევრიანება ნებაყოფლობითია და დაკომპლექტების მინიმალური ასაკი 18 წელია. მუდმივი არმია დაახლოებით 16,000 ითვლის, რომელსაც ინდოეთის არმია წვრთნის. მისი წლიური ბიუჯეტი დაახლოებით 13,7 მილიონი აშშ დოლარია (მშპ-ს 1,8 პროცენტი). როგორც ზღვაში გასასვლელი ქვეყანა, ბუტანს არ ჰყავს საზღვაო ფლოტი. მას ასევე არ ჰყავს საჰაერო ძალები ან არმიის საავიაციო კორპუსები. საჰაერო დახმარების მისაღებად არმია ეყრდნობა ინდოეთის საჰაერო ძალებს. === ადამიანის უფლებები === ჰომოსექსუალური ქმედებები უკანონოა ბუტანში. სისხლის სამართლის კოდექსში (213-ე და 214-ე მუხლები) ნათქვამია, რომ ერთსქესიანთა სექსუალური ქმედებები , ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ერთი თვითდან ერთ წლამდე. ამასთან, ბუტანის პარლამენტის ზოგიერთმა წევრმა საჯაროდ მოითხოვა ჰომოსექსუალობის დეკრიმინალიზაცია. === ლოთშამპების ეთნიკური წმენდა === გასული საუკუნის 80-იანი წლებიდან, ბუტანის ნეპალის ენაზე მოსაუბრე მოსახლეობის უმცირესობათა ჯგუფები ("Lhotshampa"), სამხრეთ ბუტანში, განიცდიდნენ პოლიტიკურ დევნას ბუტანის მთავრობის მიერ. 1977 წელს, ბუტანის მთავრობამ მიიღო კანონი ლოთშამპას ეთნიკური უმცირესობის წინააღმდეგ, მოქალაქეობის კრიტერიუმების გამკაცრებისა და მოქალაქეობის მქონე ლოთშამპების დენაციონალიზაციის დებულებების შემოღების მიზნით. მთავრობამ აღასრულა ერთიანობა რელიგიაში, ჩაცმულობასა და ენაში, რათა განეხორციელებინა დრუკპას კულტურის, როგორც ქვეყნის ეროვნული კულტურის, უპირატესობა. ლოთშამპებმა დემონსტრაციები დაიწყეს ამგვარი დისკრიმინაციული კანონების გასაპროტესტებლად. ასეთი პოლიტიკური დემონსტრაციები აღკვეთეს ბუტანის უსაფრთხოების ძალებმა. ბუტანის პოლიციისა და არმიის წევრებმა დააპატიმრეს, აწამეს და გააუპატიურეს მოსახლეობის ის ნაწილი, რომლებიც პოლიტიკურად აქტიურად მონაწილეობდნენ ასეთ დემონსტრაციე [[ფაილი:Lotshampa refugees in Beldangi Camp.jpg|მინი|ეთნიკური ნეპალის ("ლოტშამპა") მიგრანტები, რომლებიც იძულებით გააძევეს ბუტანიდან და ნეპალში ჩავიდნენ 1990-იანი წლების დასაწყისში.]] ბში. ლოთშამპები დააპატიმრეს, სახლები დაუწვეს და შემდეგ გააძევეს ქვეყნიდან, ხოლო ქონება კომპენსაციის გარეშე ჩამოართვეს. დაიწყო შევიწროების კამპანია, რომელიც 1990 – იანი წლების დასაწყისში გაიზარდა; ამას მოჰყვა ბუტანის უსაფრთხოების ძალების დეპორტაცია, რომლებიც ადამიანის უფლებათა უხეში დარღვევებით ხორციელდებოდა, როგორიცაა წამება და გაუპატიურება. გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატის თანახმად, აღმოსავლეთ ნეპალის შვიდ ბანაკში მცხოვრები 107,000-ზე მეტი ბუტანელი ლტოლვილი დოკუმენტირებულია 2008 წლის მონაცემებით. მრავალი წლის განმავლობაში ლტოლვილთა ბანაკებში ყოფნის შემდეგ, მრავალი მაცხოვრებელი გადავიდა სხვა მასპინძელ ქვეყნებში, როგორიცაა კანადა, ნორვეგია, დიდი ბრიტანეთი, ავსტრალია და აშშ ლტოლვილებად. აშშ-მ 60,773 ლტოლვილი მიიღო 2008 - 2012 წლების ფისკალური პერიოდის განმავლობაში. ნეპალის მთავრობამ უარი თქვა ბუტანელი ლტოლვილების (ლოტშამპების) ათვისებაზე და არ დაუშვა მოქალაქეობის სამართლებრივი გზა, ამიტომ ისინი მოქალაქეობის არმქონენი იყვნენ. თავდაპირველად ადამიანის უფლებათა დამცველი ჯგუფები აცხადებდნენ, რომ მთავრობა ერეოდა ინდივიდუალურ უფლებებში და მოითხოვდა ყველა მოქალაქეს, მათ შორის ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენლებს, სცმოდათ ეთნიკური უმრავლესობის ტრადიციული სამოსი საზოგადოებრივ ადგილებში. მთავრობამ მკაცრად აღასრულა ეს კანონი ბუდისტურ რელიგიურ შენობებში, მთავრობის ოფისებში, სკოლებში, ოფიციალურ დაწესებულებებსა და საზოგადოებრივ ცერემონიებში. === პოლიტიკური დაყოფა === ბუტანი დაყოფილია ოც ძონგჰაგად (ოლქად), რომელსაც მართავს ორგანო, რომელსაც ეწოდება ძონგხაგი წოგდუ. გარკვეულ თრომდებში (ურბანული მუნიციპალიტეტები), მუნიციპალური ადმინისტრაცია პირდაპირ ექვემდებარება ძონგხაგის ადმინისტრაციას. საარჩევნო უბნების აბსოლუტურ უმრავლესობაში სოფლის გეოგს (სოფლის ბლოკები) მართავენ ორგანოები, რომლებსაც გეოგ წოგდეს უწოდებენ. თრომდები (მუნიციპალიტეტები) ირჩევენ თრომპონებს ადმინისტრაციის სათავეში, რომლებიც თავის მხრივ წარმოადგენენ თრომდს ძონგჰაგ ცოგდუში. ანალოგიურად, გეოგმა აირჩია უფროსები, რომლებსაც უწოდებენ გუპებს, ვიცე-უფროსებს, მანგმებს, რომლებიც ასევე ძონგხაგ ცოგდუზე სხედან, ისევე როგორც გეოგ ცოგოდის სხვა წევრები. ბუტანის საარჩევნო ოლქების საფუძველია ჩივოგი, გეოგის- ის ქვედანაყოფი, რომელიც არჩეულია საარჩევნო კომისიის მიერ. === რესურსები ინტერნეტში === * https://www.thefreedictionary.com/Bhutani * https://www.britannica.com/place/Bhutan * https://www.state.gov/countries-areas/bhutan/ [[კატეგორია:ბჰუტანის პოლიტიკა]] d4qrerck6ugo9a6xelv3qxmyul69d01 0 485933 4407869 4154508 2022-08-17T09:52:31Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki {{ვიკი}} {{წყარო}} [[ბჰუტანი|ბუტანს]] აქვს მდიდარი და უნიკალური კულტურული მემკვიდრეობა, რომელიც მეტწილად უცვლელი დარჩა დანარჩენი მსოფლიოსგან იზოლირების გამო, მე -20 საუკუნის შუა ხანებამდე. ტურისტებისთვის ერთ-ერთი მთავარი ღირსშესანიშნაობა ქვეყნის კულტურა და ტრადიციებია. ბუტანის ტრადიცია ღრმად არის გაჟღენთილი ბუდისტური მემკვიდრეობით. ინდუიზმი მეორე დომინანტი რელიგიაა ბუტანში, ყველაზე გავრცელებულია სამხრეთ რეგიონებში. მთავრობა სულ უფრო მეტად ცდილობს შეინარჩუნოს ქვეყნის ამჟამინდელი კულტურა და ტრადიციები. მეტწილად გაუარესებული ბუნებრივი გარემოსა და კულტურული მემკვიდრეობის გამო, ბუტანს უწოდებენ „უკანასკნელ შანგრი-ლას“. მიუხედავად იმისა, რომ ბუტანის მოქალაქეებს შეუძლიათ საზღვარგარეთ გამგზავრება, მრავალი უცხოელისთვის ბუტანის ნახვა შეუძლებელია. არაპოპულარულობის კიდევ ერთი მიზეზი არის ღირებულება, რომელიც მაღალია ტურისტებისთვის. ინდოეთის, ბანგლადეშის და მალდივის მოქალაქეებისთვის შესვლა უფასოა, მაგრამ ყველა სხვა უცხოელი ვალდებულია დარეგისტრირდეს ბუტანის ტურ ოპერატორთან და გადაიხადოს დაახლოებით 250 აშშ დოლარი დღეში, რომ დარჩეს ქვეყანაში, თუმცა ეს გადასახადი მოიცავს მოგზაურობის, საცხოვრებლის უმეტეს ნაწილს და კვების ხარჯები. 2011 წელს ბუტანმა მიიღო 37 482 ვიზიტორი, საიდანაც 25% იყო შეხვედრებისთვის, წახალისებისთვის, კონფერენციებისთვის და გამოფენებისთვის. ბუტანი პირველი ქვეყანაა მსოფლიოში, რომელმაც აკრძალა მოწევა. ბუტანის 2010 წლის თამბაქოს კონტროლის კანონის თანახმად, საზოგადოებაში მოწევა ან თამბაქოს გაყიდვა უკანონო იყო. დამნაშავეები ჯარიმდებიან 232 აშშ დოლარის ექვივალენტით - ერთი თვის ხელფასი ბუტანში. === ჩაცმულობა === ბუტანის მამაკაცების ეროვნული სამოსი არის gho, მუხლის სიგრძის მოსასხამი წელზე მიბმული ქსოვილის ქამრით, რომელსაც კერას უწოდებენ. ქალებს ტერფის სიგრძის კაბა ეცვათ- კირა, რომელიც მხრებზე იჭრება ორი ერთნაირი ბროშით, რომელსაც კომა ეწოდება და წელზე კერას უკავშირდება. კირას აკომპანიმენტია გრძელი მკლავიანი ბლუზა, "wonju", რომელიც ატარებს კირას ქვეშ. გრძელ მკლავიანი პიჯაკის მსგავს სამოსს, "toego" ეწოდება. სოციალური სტატუსი და კლასი განსაზღვრავს ტექსტურებს, ფერებსა და დეკორაციებს, რომლებიც ამშვენებს სამოსს. სამკაულებს ქალები ჩვეულებრივ ატარებენ, განსაკუთრებით რელიგიური ფესტივალების ("ცეკუსი") და საზოგადოებრივი თავშეყრის დროს. ბუტანის, როგორც დამოუკიდებელი ქვეყნის, იდენტურობის განმტკიცების მიზნით, ბუტანის კანონმდებლობა მოითხოვს, რომ ბუტანის მთავრობის ყველა თანამშრომელს ეცვას ეროვნული კაბა სამსახურში და ყველა მოქალაქეს აცვია ეროვნული კაბა სკოლებში და სხვა მთავრობის ოფისებში სტუმრობისას, თუმცა ბევრი მოქალაქე, განსაკუთრებით მოზრდილები, ირჩევენ ჩვეულებრივ ტანსაცმელს. მრავალფეროვანი შარფები, რომლებიც ცნობილია როგორც ქალბატონებიათვის rachu და მამაკაცებისთვის kabney, სოციალური მდგომარეობის მნიშვნელოვანი მაჩვენებლებია, რადგან ბუტანი ტრადიციულად ფეოდალური საზოგადოება იყო; კერძოდ, წითელი არის ყველაზე გავრცელებული ფერი, რომელსაც ქალები ატარებენ. "ბურა მააპი" (წითელი შარფი) ერთ-ერთი უმაღლესი ღირსებაა, რომელიც ბუტანის სამოქალაქო პირს შეუძლია მიიღოს. ის, ისევე როგორც დაშოს ტიტული, ტახტიდან მოდის ერისთვის ინდივიდუალური გამორჩეული სამსახურის აღიარებით. წინა შემთხვევებში მეფემ თავად მიანიჭა Bura Maaps გამოჩენილ პირებს, როგორიცაა დეპარტამენტის ჰიდროენერგეტიკისა და ენერგოსისტემის გენერალური დირექტორი, იეში ვანგდი, ეროვნული საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე, დაშო დოქტორი სონამ კინგა და ეროვნული ასამბლეის ყოფილი სპიკერი, დაშო უგიენ დორჯი. === არქიტექტურა === ბუტანის არქიტექტურა გამორჩეულად ტრადიციული რჩება. მასში გამოყენებულია ქვისა და რთული ხის ნაკეთობები ფანჯრებისა და სახურავების გარშემო. ტრადიციული არქიტექტურა არ მოიცავს ლურსმნებს ან რკინის ღერებს მშენებლობაში. რაიონისთვის დამახასიათებელია ციხის ტიპის ნაგებობა, რომელიც ძონგის სახელით არის ცნობილი. უძველესი დროიდან ძონგები ემსახურებოდნენ რელიგიურ და საერო ადმინისტრაციულ ცენტრებს მათი შესაბამისი რაიონებისთვის. შეერთებულ შტატებში ტეხასის უნივერსიტეტმა ელ პასოში მიიღო ბუტანის არქიტექტურა თავისი კორპუსების შენობა-ნაგებობებისთვის, ისევე როგორც ახლომდებარე ჰილტონ გარდენ ინნ- ი და სხვა ქალაქები ელ პასო- ში. === სახალხო დღესასწაულები === ბუტანს აქვს მრავალი სახალხო დღესასწაული, რომელთა უმეტესობა ემთხვევა ტრადიციულ, სეზონურ, საერო ან რელიგიურ ფესტივალებს. მათ შორისაა ზამთრის მზედგომა (მთვარის კალენდრის მიხედვით, დაახლოებით 1 იანვარს),მთვარის ახალი წელი (თებერვალი ან მარტი), მეფის დაბადების დღე და მისი გამეფების წლისთავი, მუსონური სეზონის ოფიციალური დასრულება (22 სექტემბერი), ეროვნული დღე (17 დეკემბერი), და სხვადასხვა ბუდისტური და ინდუისტური დღესასწაულები. === მუსიკა და ცეკვა === საცეკვაო დრამები და ნიღბიანი ცეკვები, როგორიცაა ჩამი ცეკვა, ფესტივალების საერთო ტრადიციული თვისებებია, რომლებიც ჩვეულებრივ თან ახლავს ტრადიციულ მუსიკას. ამ ღონისძიებებზე მოცეკვავეები ასახავენ გმირების, დემონების, სიკვდილის თავებს, ცხოველებს, ღმერთებსა და უბრალო ხალხის კარიკატურებს ფერადი ხის ან კომპოზიციური სახის ნიღბებით და სტილიზებული კოსტიუმებით. მოცეკვავეები სამეფო პატრონაჟით სარგებლობენ და ინარჩუნებენ უძველეს ხალხურ და რელიგიურ წეს-ჩვეულებებს ,ინარჩუნებენ უძველეს ცოდნას და ნიღბების დამზადების ხელოვნებას. ბუტანის მუსიკა ზოგადად შეიძლება დაიყოს ტრადიციულ და თანამედროვე ჯიშებად; ტრადიციული მუსიკა მოიცავს რელიგიურ და ხალხურ ჟანრებს, ეს უკანასკნელი მოიცავს ჟუნგდრას და ბოედრას. თანამედროვე რიგსარს უკრავენ ტრადიციული ინსტრუმენტების და ელექტრონული კლავიშების მიქსზე და იგი 1990 – იანი წლების დასაწყისში იწყება. ეს გვიჩვენებს ინდური პოპულარული მუსიკის გავლენას, ტრადიციული და დასავლური პოპულარული გავლენის ჰიბრიდულ ფორმას. === ოჯახის სტრუქტურა === ბუტანის ოჯახებში მემკვიდრეობა ჩვეულებრივ მატრიალინულად გადის ქალის, ვიდრე მამაკაცის ხაზში. ქალიშვილები მემკვიდრეობით მიიღებენ მშობლების სახლს. სავარაუდოდ, მამაკაცმა საკუთარი გზა უნდა გაიაროს მსოფლიოში და ხშირად გადადის ცოლის სახლში. სასიყვარულო ქორწინება უფრო მეტად გვხვდება ურბანულ რაიონებში, მაგრამ გაცნობილ ოჯახებს შორის მოწყობილი ქორწინების ტრადიცია კვლავ გავრცელებულია სოფლის უმეტეს ნაწილში. მიუხედავად იმისა, რომ უჩვეულოა, მრავალცოლიანობა მიღებულია. წინა მეფეს, ჯიგმე სინგიე ვანგჩუკს, რომელიც 2006 წელს გადადგა, ოთხი დედოფალი ჰყავდა. ამჟამინდელმა მეფემ, ჯიგმე ხესარ ნამგიელ ვანგჩუკი, 2011 წლის 13 ოქტომბერს დაქორწინდა 21 წლის ჯეტსუნ პემას, უბრალო პილოტის ქალიშვილზე. === სამზარეულო === ბრინჯი (წითელი ბრინჯი), წიწიბურა და სიმინდი წარმოადგენს ბუტანის სამზარეულოს ძირითად ელემენტებს. ადგილობრივ სამზარეულოში ასევე შედის ღორის ხორცი, საქონლის ხორცი, იაკის ხორცი, ქათამი და ცხვრის ხორცი. მზადდება წვნიანი და ხორციანი ხორცი, ხმელი ბოსტნეული, სანელებლები ჩილიზითა და ყველით. ემა დათი, რომელიც ძალიან ცხარეა ყველით და ჩილინებით, შეიძლება ეწოდოს ეროვნული კერძიც . რძის ნაწარმი, განსაკუთრებით იაკისა და ძროხისგან მიღებული კარაქი და ყველი, ასევე პოპულარულია. პოპულარულ სასმელებს მიეკუთვნება კარაქის ჩაი, შავი ჩაი, ადგილობრივად მოხარშული არა (ბრინჯის ღვინო) და ლუდი. ბუტანი პირველი ქვეყანაა მსოფლიოში. === სპორტი === ბუტანის ნაციონალური და ყველაზე პოპულარული სპორტია მშვილდოსნობა. შეჯიბრებები რეგულარულად ტარდება უმეტეს სოფლებში. იგი განსხვავდება ოლიმპიური სტანდარტებისგან ტექნიკური დეტალებით, როგორიცაა სამიზნეების განთავსება და ატმოსფერო. ორი სამიზნე მოთავსებულია 100 მეტრზე მეტ მანძილზე და გუნდები ისვრიან ველის ერთი ბოლოდან მეორეზე. გუნდის თითოეული წევრი ორ წრეში ისვრის ორ ისარს. ბუტანის ტრადიციული მშვილდოსნობა არის სოციალური ღონისძიება და ტარდება შეჯიბრებები სოფლებს, ქალაქებსა და სამოყვარულო გუნდებს შორის. როგორც წესი, უამრავი საკვებით, სასმელით, სიმღერითა და ცეკვით სრულდება. მოწინააღმდეგის ყურადღების კონცენტრირების მიზანს წარმოადგენს სამიზნის გარშემო დგომა და მსროლელის უნარის დაცინვა. ტრადიციული სპორტის კიდევ ერთი სახეობაა დიგორი, რომელიც ნაგვის დარტყმასა და ცხენოსნობის სროლას წააგავს. კიდევ ერთი პოპულარული სპორტი არის კალათბურთი. 2002 წელს ბუტანის ფეხბურთის ეროვნულმა გუნდმა ითამაშა მონსერატი; მატჩი იმავე დღეს გაიმართა, ბრაზილიამ მსოფლიო თასის ფინალში ითამაშა გერმანიასთან, მაგრამ იმ დროს ბუტანი და მონსერატი იყვნენ მსოფლიოს ორი ყველაზე დაბალი რანგის გუნდი. მატჩი გაიმართა ტიმფუს ჩანგლიმიტანგის ეროვნულ სტადიონზე და ბუტანმა მოიგო 4–0. მატჩის დოკუმენტური ფილმი გადაიღო ჰოლანდიელმა კინორეჟისორმა იოჰან კრამერმა. ბუტანმა მოიგო FIFA– ს მსოფლიო თასის შესარჩევი პირველი ორი მატჩი, მოიგო შრი – ლანკაში 1–0 და ბუტანში 2–1, ჯამური ანგარიშით 3–1. კრიკეტმა ასევე მოიპოვა პოპულარობა ბუტანში, განსაკუთრებით ინდოეთიდან სატელევიზიო არხების შემოღების შემდეგ. ბუტანის კრიკეტის ეროვნული გუნდი ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ქვეყანაში. === რესურსები ინტერნეტში === * https://www.bhutan.travel/page/our-traditions-culture * https://www.holidify.com/pages/culture-of-bhutan-1401.html * http://www.waytobhutan.com/about-bhutan/culture-and-tradition/ * https://www.drukeyetours.com/tradition.html [[კატეგორია:ბჰუტანის კულტურა]] 01vxjiclv15va6x7aggwufprhieglvm 4407870 4407869 2022-08-17T09:55:02Z იაკობ მახარაძე 77021 დაუკავშირდა სხვა გვერდ(ებ)ს, ჩ wikitext text/x-wiki {{ვიკი}} [[ბჰუტანი|ბუტანს]] აქვს მდიდარი და უნიკალური კულტურული მემკვიდრეობა, რომელიც მეტწილად უცვლელი დარჩა დანარჩენი მსოფლიოსგან იზოლირების გამო, მე -20 საუკუნის შუა ხანებამდე. ტურისტებისთვის ერთ-ერთი მთავარი ღირსშესანიშნაობა ქვეყნის კულტურა და ტრადიციებია. ბუტანის ტრადიცია ღრმად არის გაჟღენთილი ბუდისტური მემკვიდრეობით. ინდუიზმი მეორე დომინანტი რელიგიაა ბუტანში, ყველაზე გავრცელებულია სამხრეთ რეგიონებში. მთავრობა სულ უფრო მეტად ცდილობს შეინარჩუნოს ქვეყნის ამჟამინდელი კულტურა და ტრადიციები. მეტწილად გაუარესებული ბუნებრივი გარემოსა და კულტურული მემკვიდრეობის გამო, ბუტანს უწოდებენ „უკანასკნელ შანგრი-ლას“. მიუხედავად იმისა, რომ ბუტანის მოქალაქეებს შეუძლიათ საზღვარგარეთ გამგზავრება, მრავალი უცხოელისთვის ბუტანის ნახვა შეუძლებელია. არაპოპულარულობის კიდევ ერთი მიზეზი არის ღირებულება, რომელიც მაღალია ტურისტებისთვის. ინდოეთის, ბანგლადეშის და მალდივის მოქალაქეებისთვის შესვლა უფასოა, მაგრამ ყველა სხვა უცხოელი ვალდებულია დარეგისტრირდეს ბუტანის ტურ ოპერატორთან და გადაიხადოს დაახლოებით 250 აშშ დოლარი დღეში, რომ დარჩეს ქვეყანაში, თუმცა ეს გადასახადი მოიცავს მოგზაურობის, საცხოვრებლის უმეტეს ნაწილს და კვების ხარჯები. [[2011]] წელს ბუტანმა მიიღო 37 482 ვიზიტორი, საიდანაც 25% იყო შეხვედრებისთვის, წახალისებისთვის, კონფერენციებისთვის და გამოფენებისთვის. ბუტანი პირველი ქვეყანაა მსოფლიოში, რომელმაც აკრძალა მოწევა. ბუტანის [[2010]] წლის თამბაქოს კონტროლის კანონის თანახმად, საზოგადოებაში მოწევა ან თამბაქოს გაყიდვა უკანონო იყო. დამნაშავეები ჯარიმდებიან 232 აშშ დოლარის ექვივალენტით - ერთი თვის ხელფასი ბუტანში. === ჩაცმულობა === ბუტანის მამაკაცების ეროვნული სამოსი არის gho, მუხლის სიგრძის მოსასხამი წელზე მიბმული ქსოვილის ქამრით, რომელსაც კერას უწოდებენ. ქალებს ტერფის სიგრძის კაბა ეცვათ- კირა, რომელიც მხრებზე იჭრება ორი ერთნაირი ბროშით, რომელსაც კომა ეწოდება და წელზე კერას უკავშირდება. კირას აკომპანიმენტია გრძელი მკლავიანი ბლუზა, "wonju", რომელიც ატარებს კირას ქვეშ. გრძელ მკლავიანი პიჯაკის მსგავს სამოსს, „toego“ ეწოდება. სოციალური სტატუსი და კლასი განსაზღვრავს ტექსტურებს, ფერებსა და დეკორაციებს, რომლებიც ამშვენებს სამოსს. სამკაულებს ქალები ჩვეულებრივ ატარებენ, განსაკუთრებით რელიგიური ფესტივალების ("ცეკუსი") და საზოგადოებრივი თავშეყრის დროს. ბუტანის, როგორც დამოუკიდებელი ქვეყნის, იდენტურობის განმტკიცების მიზნით, ბუტანის კანონმდებლობა მოითხოვს, რომ ბუტანის მთავრობის ყველა თანამშრომელს ეცვას ეროვნული კაბა სამსახურში და ყველა მოქალაქეს აცვია ეროვნული კაბა სკოლებში და სხვა მთავრობის ოფისებში სტუმრობისას, თუმცა ბევრი მოქალაქე, განსაკუთრებით მოზრდილები, ირჩევენ ჩვეულებრივ ტანსაცმელს. მრავალფეროვანი შარფები, რომლებიც ცნობილია როგორც ქალბატონებიათვის rachu და მამაკაცებისთვის kabney, სოციალური მდგომარეობის მნიშვნელოვანი მაჩვენებლებია, რადგან ბუტანი ტრადიციულად ფეოდალური საზოგადოება იყო; კერძოდ, წითელი არის ყველაზე გავრცელებული ფერი, რომელსაც ქალები ატარებენ. "ბურა მააპი" (წითელი შარფი) ერთ-ერთი უმაღლესი ღირსებაა, რომელიც ბუტანის სამოქალაქო პირს შეუძლია მიიღოს. ის, ისევე როგორც დაშოს ტიტული, ტახტიდან მოდის ერისთვის ინდივიდუალური გამორჩეული სამსახურის აღიარებით. წინა შემთხვევებში მეფემ თავად მიანიჭა Bura Maaps გამოჩენილ პირებს, როგორიცაა დეპარტამენტის ჰიდროენერგეტიკისა და ენერგოსისტემის გენერალური დირექტორი, იეში ვანგდი, ეროვნული საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე, დაშო დოქტორი სონამ კინგა და ეროვნული ასამბლეის ყოფილი სპიკერი, დაშო უგიენ დორჯი. === არქიტექტურა === ბუტანის არქიტექტურა გამორჩეულად ტრადიციული რჩება. მასში გამოყენებულია ქვისა და რთული ხის ნაკეთობები ფანჯრებისა და სახურავების გარშემო. ტრადიციული არქიტექტურა არ მოიცავს ლურსმნებს ან რკინის ღერებს მშენებლობაში. რაიონისთვის დამახასიათებელია ციხის ტიპის ნაგებობა, რომელიც ძონგის სახელით არის ცნობილი. უძველესი დროიდან ძონგები ემსახურებოდნენ რელიგიურ და საერო ადმინისტრაციულ ცენტრებს მათი შესაბამისი რაიონებისთვის. შეერთებულ შტატებში ტეხასის უნივერსიტეტმა ელ პასოში მიიღო ბუტანის არქიტექტურა თავისი კორპუსების შენობა-ნაგებობებისთვის, ისევე როგორც ახლომდებარე ჰილტონ გარდენ ინნ- ი და სხვა ქალაქები ელ პასო- ში. === სახალხო დღესასწაულები === ბუტანს აქვს მრავალი სახალხო დღესასწაული, რომელთა უმეტესობა ემთხვევა ტრადიციულ, სეზონურ, საერო ან რელიგიურ ფესტივალებს. მათ შორისაა ზამთრის მზედგომა (მთვარის კალენდრის მიხედვით, დაახლოებით 1 იანვარს),მთვარის ახალი წელი (თებერვალი ან მარტი), მეფის დაბადების დღე და მისი გამეფების წლისთავი, მუსონური სეზონის ოფიციალური დასრულება (22 სექტემბერი), ეროვნული დღე (17 დეკემბერი), და სხვადასხვა ბუდისტური და ინდუისტური დღესასწაულები. === მუსიკა და ცეკვა === საცეკვაო დრამები და ნიღბიანი ცეკვები, როგორიცაა ჩამი ცეკვა, ფესტივალების საერთო ტრადიციული თვისებებია, რომლებიც ჩვეულებრივ თან ახლავს ტრადიციულ მუსიკას. ამ ღონისძიებებზე მოცეკვავეები ასახავენ გმირების, დემონების, სიკვდილის თავებს, ცხოველებს, ღმერთებსა და უბრალო ხალხის კარიკატურებს ფერადი ხის ან კომპოზიციური სახის ნიღბებით და სტილიზებული კოსტიუმებით. მოცეკვავეები სამეფო პატრონაჟით სარგებლობენ და ინარჩუნებენ უძველეს ხალხურ და რელიგიურ წეს-ჩვეულებებს ,ინარჩუნებენ უძველეს ცოდნას და ნიღბების დამზადების ხელოვნებას. ბუტანის მუსიკა ზოგადად შეიძლება დაიყოს ტრადიციულ და თანამედროვე ჯიშებად; ტრადიციული მუსიკა მოიცავს რელიგიურ და ხალხურ ჟანრებს, ეს უკანასკნელი მოიცავს ჟუნგდრას და ბოედრას. თანამედროვე რიგსარს უკრავენ ტრადიციული ინსტრუმენტების და ელექტრონული კლავიშების მიქსზე და იგი 1990 – იანი წლების დასაწყისში იწყება. ეს გვიჩვენებს ინდური პოპულარული მუსიკის გავლენას, ტრადიციული და დასავლური პოპულარული გავლენის ჰიბრიდულ ფორმას. === ოჯახის სტრუქტურა === ბუტანის ოჯახებში მემკვიდრეობა ჩვეულებრივ მატრიალინულად გადის ქალის, ვიდრე მამაკაცის ხაზში. ქალიშვილები მემკვიდრეობით მიიღებენ მშობლების სახლს. სავარაუდოდ, მამაკაცმა საკუთარი გზა უნდა გაიაროს მსოფლიოში და ხშირად გადადის ცოლის სახლში. სასიყვარულო ქორწინება უფრო მეტად გვხვდება ურბანულ რაიონებში, მაგრამ გაცნობილ ოჯახებს შორის მოწყობილი ქორწინების ტრადიცია კვლავ გავრცელებულია სოფლის უმეტეს ნაწილში. მიუხედავად იმისა, რომ უჩვეულოა, მრავალცოლიანობა მიღებულია. წინა მეფეს, ჯიგმე სინგიე ვანგჩუკს, რომელიც 2006 წელს გადადგა, ოთხი დედოფალი ჰყავდა. ამჟამინდელმა მეფემ, ჯიგმე ხესარ ნამგიელ ვანგჩუკი, 2011 წლის 13 ოქტომბერს დაქორწინდა 21 წლის ჯეტსუნ პემას, უბრალო პილოტის ქალიშვილზე. === სამზარეულო === ბრინჯი (წითელი ბრინჯი), წიწიბურა და სიმინდი წარმოადგენს ბუტანის სამზარეულოს ძირითად ელემენტებს. ადგილობრივ სამზარეულოში ასევე შედის ღორის ხორცი, საქონლის ხორცი, იაკის ხორცი, ქათამი და ცხვრის ხორცი. მზადდება წვნიანი და ხორციანი ხორცი, ხმელი ბოსტნეული, სანელებლები ჩილიზითა და ყველით. ემა დათი, რომელიც ძალიან ცხარეა ყველით და ჩილინებით, შეიძლება ეწოდოს ეროვნული კერძიც . რძის ნაწარმი, განსაკუთრებით იაკისა და ძროხისგან მიღებული კარაქი და ყველი, ასევე პოპულარულია. პოპულარულ სასმელებს მიეკუთვნება კარაქის ჩაი, შავი ჩაი, ადგილობრივად მოხარშული არა (ბრინჯის ღვინო) და ლუდი. ბუტანი პირველი ქვეყანაა მსოფლიოში. === სპორტი === ბუტანის ნაციონალური და ყველაზე პოპულარული სპორტია მშვილდოსნობა. შეჯიბრებები რეგულარულად ტარდება უმეტეს სოფლებში. იგი განსხვავდება ოლიმპიური სტანდარტებისგან ტექნიკური დეტალებით, როგორიცაა სამიზნეების განთავსება და ატმოსფერო. ორი სამიზნე მოთავსებულია 100 მეტრზე მეტ მანძილზე და გუნდები ისვრიან ველის ერთი ბოლოდან მეორეზე. გუნდის თითოეული წევრი ორ წრეში ისვრის ორ ისარს. ბუტანის ტრადიციული მშვილდოსნობა არის სოციალური ღონისძიება და ტარდება შეჯიბრებები სოფლებს, ქალაქებსა და სამოყვარულო გუნდებს შორის. როგორც წესი, უამრავი საკვებით, სასმელით, სიმღერითა და ცეკვით სრულდება. მოწინააღმდეგის ყურადღების კონცენტრირების მიზანს წარმოადგენს სამიზნის გარშემო დგომა და მსროლელის უნარის დაცინვა. ტრადიციული სპორტის კიდევ ერთი სახეობაა დიგორი, რომელიც ნაგვის დარტყმასა და ცხენოსნობის სროლას წააგავს. კიდევ ერთი პოპულარული სპორტი არის კალათბურთი. 2002 წელს ბუტანის ფეხბურთის ეროვნულმა გუნდმა ითამაშა მონსერატი; მატჩი იმავე დღეს გაიმართა, ბრაზილიამ მსოფლიო თასის ფინალში ითამაშა გერმანიასთან, მაგრამ იმ დროს ბუტანი და მონსერატი იყვნენ მსოფლიოს ორი ყველაზე დაბალი რანგის გუნდი. მატჩი გაიმართა ტიმფუს ჩანგლიმიტანგის ეროვნულ სტადიონზე და ბუტანმა მოიგო 4–0. მატჩის დოკუმენტური ფილმი გადაიღო ჰოლანდიელმა კინორეჟისორმა იოჰან კრამერმა. ბუტანმა მოიგო FIFA– ს მსოფლიო თასის შესარჩევი პირველი ორი მატჩი, მოიგო შრი – ლანკაში 1–0 და ბუტანში 2–1, ჯამური ანგარიშით 3–1. კრიკეტმა ასევე მოიპოვა პოპულარობა ბუტანში, განსაკუთრებით ინდოეთიდან სატელევიზიო არხების შემოღების შემდეგ. ბუტანის კრიკეტის ეროვნული გუნდი ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ქვეყანაში. === რესურსები ინტერნეტში === * https://www.bhutan.travel/page/our-traditions-culture * https://www.holidify.com/pages/culture-of-bhutan-1401.html * http://www.waytobhutan.com/about-bhutan/culture-and-tradition/ * https://www.drukeyetours.com/tradition.html [[კატეგორია:ბჰუტანის კულტურა]] byrrnhfm8arw37x0ivds16ol98l1ouu 0 486175 4407864 4020023 2022-08-17T09:49:24Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki ალ-ხალიფას მეთაურობით [[ბაჰრეინი]] არის [[კონსტიტუციური მონარქია]], რომელსაც სათავეში უდგას მეფე, შეიხ ჰამად ბინ ისა ალ ხალიფა. მეფე ჰამადი სარგებლობს ფართო აღმასრულებელი უფლებამოსილებით, რაც მოიცავს პრემიერ მინისტრის დანიშვნას, არმიის მეთაურობას, უმაღლესი სასამართლო საბჭოს თავმჯდომარეობას, პარლამენტის ზედა პალატის დანიშვნას და მისი არჩეული ქვედა პალატის დაშლას. 2010 წელს მთავრობის დაახლოებით ნახევარი ალ ხალიფას ოჯახისგან შედგებოდა. [[ფაილი:მამაჩე.jpg|მინი|შეიხ ჰამად ბინ ისა ალ ხალიფა, ბაჰრეინის მეფე]] ბაჰრეინს აქვს ორპალატიანი ეროვნული ასამბლეა (ალ-ჯამაიია ალ-ვატანი), რომელიც შედგება შურას საბჭოსგან (მაჯლის ალ-შურა) 40 ადგილით და წარმომადგენლობითი საბჭოსგან (მაჯლის ალ-ნუვაბი) 40 ადგილით. შურასის ორმოც წევრს მეფე ნიშნავს. წარმომადგენელთა საბჭოში, 40 წევრი აირჩევა ხმების აბსოლუტური უმრავლესობით ერთწევრიან ოლქებში ოთხწლიანი ვადით. დანიშნულ საბჭო ახორციელებს ,,დე ფაქტო ვეტოს" არჩეულ პირთა მიმართ, რადგან პროექტების დამტკიცება აუცილებელია, რათა მათ კანონი მიიღონ. დამტკიცების შემდეგ, მეფეს შეუძლია რატიფიცირება მოახდინოს და გამოსცეს აქტი ან დაუბრუნოს იგი ექვს თვეში ეროვნულ ასამბლეას, სადაც იგი მხოლოდ კანონით შეიძლება იქნეს მიღებული, თუ ორივე საბჭოს ორი მესამედი დაამტკიცებს. 1973 წელს ქვეყანაში ჩატარდა პირველი საპარლამენტო არჩევნები; თუმცა, ორი წლის შემდეგ, გვიანდელმა ამირმა დაითხოვა პარლამენტი და შეაჩერა კონსტიტუცია მას შემდეგ, რაც პარლამენტმა უარყო სახელმწიფო უსაფრთხოების კანონი. 2002 წლიდან 2010 წლამდე პერიოდში ჩატარდა სამი საპარლამენტო არჩევნები. 2002 წელს ჩატარებული პირველი ბოიკოტი გამოუცხადა ოპოზიციამ, ალ ვეფაქმა. პოლიტიკის გახსნამ არჩევნებში დიდი მიღწევები განიცადა შიიტ და სუნიტი ისლამისტებისთვის, რამაც მათ საპარლამენტო პლატფორმა მისცა თავიანთი პოლიტიკის განსახორციელებლად. ისლამისტები ეწინააღმდეგებოდნენ კანონს, რადგან "არც არჩეულ დეპუტატებს და არც მთავრობას არა აქვს უფლებამოსილება შეცვალოს კანონი, რადგან ამ ინსტიტუტებს შეეძლებათ არასწორად ახსნან ღვთის სიტყვა". კანონს მხარი დაუჭირეს აქტივისტმა ქალებმა, რომლებმაც თქვეს, რომ ისინი "ჩუმად იტანჯებიან". მათ მოახერხეს მიტინგის ორგანიზება, რომელსაც ესწრებოდა 500 მონაწილე. Ghada Jamsheer, წამყვანი აქტივისტი ქალი ამბობს, რომ მთავრობა იყენებდა კანონს, როგორც "ოპოზიციურ ისლამურ ჯგუფებთან ვაჭრობის ინსტრუმენტს". === სამხედრო === სამეფოს ჰყავს მცირე, მაგრამ კარგად აღჭურვილი სამხედროები, სახელწოდებით ბაჰრეინის თავდაცვის ძალები (BDF), რომელთა რაოდენობა დაახლოებით 13,000 პერსონალია. ბაჰრეინის სამხედროების უმაღლესი მეთაურია მეფე ჰამად ბინ ისა ალ ხალიფა, ხოლო მთავარი მეთაურის მოადგილეა მეფისნაცვალი, სალმან ბინ ჰამად ბინ ისა ალ ხალიფა. BDF პირველ რიგში აღჭურვილია შეერთებული შტატების აღჭურვილობით, როგორიცაა F-16 Fighting Falcon, F-5 Freedom Fighter, UH-60 Blackhawk, M60A3 ტანკები და ყოფილი USS Jack Williams, Oliver Hazard Perry კლასის ფრეგატი, რომელსაც RBNS ეწოდა. 2020 წლის 7 აგვისტოს, ბრიტანეთში, HMNB Portsmouth საზღვაო ბაზაზე ჩატარებულ ცერემონიალზე ცნობილი გახდა, რომ HMS Clyde გადაყვანილ იქნა ბაჰრეინის სამეფო საზღვაო ძალებში, გემს RBNS Al-Zubara ეწოდა. ბაჰრეინის მთავრობას მჭიდრო ურთიერთობა აქვს შეერთებულ შტატებთან, მან ხელი მოაწერა თანამშრომლობის ხელშეკრულებას შეერთებულ შტატებთან და მისცა შეერთებულ შტატებს ბაზა ჯუფერში 1990 – იანი წლების დასაწყისიდან, თუმცა აშშ – ს საზღვაო ძალების არსებობა 1948 წლიდან დაიწყო. ბაჰრეინი მონაწილეობს საუდის არაბეთის ხელმძღვანელობით იემენში შიიტ ჰუთების წინააღმდეგ და ყოფილი პრეზიდენტის, ალი აბდულა სალეჰის ერთგული ძალებით. ბევრი მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა და ამ რეგიონში ინფრასტრუქტურის დიდი ნაწილი განადგურდა. ბრიტანეთის სამეფო საზღვაო ფლოტის მუდმივი ბაზა მინა სალმანში, HMS Jufair, ოფიციალურად გაიხსნა 2018 წლის აპრილში. === საგარეო ურთიერთობები === ბაჰრეინმა დაამყარა ორმხრივი ურთიერთობები მსოფლიოს 190 ქვეყანასთან. 2012 წლის მონაცემებით, ბაჰრეინი ინარჩუნებს 25 საელჩოების ქსელს, 3 საკონსულოსა და 4 მუდმივ მისიას არაბულ ლიგაში, გაეროსა და ევროკავშირში. ბაჰრეინი ასევე მასპინძლობს 36 საელჩოს. ბაჰრეინი თამაშობს მოკრძალებულ, ზომიერ როლს რეგიონალურ პოლიტიკაში და იცავს არაბული ლიგის შეხედულებებს ახლო აღმოსავლეთის მშვიდობისა და პალესტინის უფლებების შესახებ, ამ ორი ქვეყნის გადაწყვეტის მხარდაჭერით. ბაჰრეინი ასევე არის ყურის თანამშრომლობის საბჭოს ერთ-ერთი დამფუძნებელი წევრი. ურთიერთობები ირანთან დაძაბული იყო 1981 წლის წარუმატებელი გადატრიალების შედეგად, რომლის მიხედვითაც ბაჰრეინი ადანაშაულებს ირანს საუდის არაბეთის ჯარები გაგზავნეს ბაჰრეინში 2011 წელს დემოკრატიული პროტესტის ჩასახშობად. ბაჰრეინი პირველად მიესალმა ისრაელის კაბინეტის წევრს იოსი სარიდს მანამაში 1994 წელს. მას შემდეგ, რაც არაბთა გაერთიანებულმა საემიროებმა განაცხადეს ისრაელთან ურთიერთობების ნორმალიზების შესახებ, ბაჰრეინმა განაცხადა, რომ ისრაელიდან ჩამოსვლის ყველა კომერციულ ფრენას მის საჰაერო სივრცეზე ფრენის საშუალებას მისცემს. === ადამიანის უფლებები === [[1975]] წლიდან [[1999]] წლამდე პერიოდში ცნობილი იყო "სახელმწიფო უსაფრთხოების კანონის ეპოქა", ადამიანის უფლებათა დარღვევების ფართო სპექტრი, მათ შორის თვითნებური დაპატიმრებები, დაპატიმრება სასამართლო პროცესის გარეშე, წამება და იძულებითი გადასახლება. მას შემდეგ, რაც 1999 წელს ემირ ჰამად ალ ხალიფამ (ახლანდელი მეფე) შეცვალა მისი მამა ისა ალ ხალიფა, მან ფართო რეფორმები გაატარა და მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა ადამიანის უფლებები. Amnesty International– მა აღნიშნა, რომ ეს ნაბიჯები წარმოადგენს „ადამიანის უფლებების ისტორიულ პერიოდს“. ადამიანის უფლებების პირობების შემცირება 2007 წლისთვის დაიწყო, როდესაც წამების კვლავ გამოყენება დაიწყო. 2011 წელს Human Rights Watch– მა აღწერს ქვეყანაში ადამიანის უფლებების მდგომარეობას, როგორც ”სავალალო”. ამის გამო, ბაჰრეინმა დაკარგა ზოგიერთი მაღალი საერთაშორისო რეიტინგი, რომელიც მანამდე მოიპოვა. 2011 წელს ბაჰრეინი გააკრიტიკეს არაბული გაზაფხულის აჯანყების დარბევის გამო. სექტემბერში მთავრობის მიერ დანიშნულმა კომისიამ დაადასტურა ინფორმაცია ადამიანის უფლებათა სერიოზული დარღვევების, მათ შორის სისტემატური წამების შესახებ. მთავრობა დაჰპირდა რეფორმების გატარებას და ”მტკივნეული მოვლენების” გამეორების თავიდან აცილებას. ამასთან, უფლებადამცველი ორგანიზაციების Amnesty International და Human Rights Watch 2012 წლის აპრილში გამოქვეყნებულ ანგარიშებში ნათქვამია, რომ იგივე დარღვევები კვლავ ხდებოდა. დოკუმენტურ სატელევიზიო ფილმში ,,ყვირილი სიბნელეში<nowiki>''</nowiki>,რომელიც გადაიღო კატარის არხმა Al Jazeera, ლაპარაკობს ბაჰრეინის საპროტესტო გამოსვლებზე 2011 წლის განმავლობაში. ამ სატელევიზიო ფილმმა აჩვენა ყველა დარღვევა, რაც აჯანყების დროს ბაჰრეინის მოქალაქეების უფლებების მიმართ განხორციელდა. ამან ასევე გამოიწვია გარკვეული პრობლემები ბაჰრეინსა და კატარის მთავრობებს შორის. ბაჰრეინსა და კატარს შორის ურთიერთობა გაუმჯობესდა 2014 წლის ნოემბერში ყურის თანამშრომლობის საბჭოს სხდომის შემდეგ. Amnesty International– ის 2015 წლის ქვეყნის შესახებ მოხსენებაში აღნიშნულია განსხვავებული აზრის აღკვეთა, გამოხატვის შეზღუდული თავისუფლება, უსამართლო პატიმრობა, ხშირი წამება და სხვა სახის არასათანადო მოპყრობა მისი მოქალაქეების მიმართ. Human Rights Watch– ის 2015 წლის მოხსენებაში შიიტის უმრავლესობის მდგომარეობა აღწერილია, როგორც ტრაგიკული. Freedom House– მა 2016 წლის ანგარიშში ბაჰრეინი შეაფასა, როგორც „არა თავისუფალი“. 2016 წლის 7 ივლისს ევროპარლამენტმა მიიღო უმრავლესობით რეზოლუცია, რომელიც გმობდა ბაჰრეინის ხელისუფლების მიერ ადამიანის უფლებების დარღვევას და მკაცრად მოუწოდა დასრულდეს რეპრესიები ქვეყნის ადამიანის უფლებათა დამცველების, პოლიტიკური ოპოზიციისა და სამოქალაქო საზოგადოების მიმართ. არაერთმა ადამიანმა სოლიდარობა გამართა უფლებადამცველ ნაბიელ რაჯაბთან. [[ფაილი:4bahrain22011.jpg|მინი|პროტესტი ბაჰრეინში]] 2017 წლის აგვისტოში შეერთებული შტატების სახელმწიფო მდივანმა რექს ტილერსონმა ისაუბრა შიიტების დისკრიმინაციის წინააღმდეგ ბაჰრეინში . მან აღნიშნა, რომ ”ბაჰრეინში მთავრობა განაგრძობს შიიტის სასულიერო პირების, საზოგადოების წევრებისა და ოპოზიციონერი პოლიტიკოსების დაკითხვას და დაკავებას.” ამასთან, 2017 წლის სექტემბერში აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტმა დაამტკიცა იარაღის გაყიდვის პაკეტები, რომელთა ღირებულებაც 3,8 მილიარდ დოლარზე მეტია, ვიდრე ბაჰრეინში F-16 თვითმფრინავები, რაკეტები და საპატრულო კატარღები. Amnesty International– მა თავის ბოლო მოხსენებაში დაადანაშაულა როგორც აშშ – ს, ისე დიდი ბრიტანეთის მთავრობები, რომ დახუჭეს თვალები მმართველი რეჟიმის მიერ ადამიანის უფლებების საშინელ დარღვევებზე. 2018 წლის 31 იანვარს, Amnesty International– მა გამოაქვეყნა ინფორმაცია, რომ ბაჰრეინის მთავრობამ გააძევა მისი ოთხი მოქალაქე 2012 წელს მოქალაქეობის გაუქმების შემდეგ; 2018 წლის 21 თებერვალს, უფლებადამცველს, ნაბიელ რაჯაბს, მიუსაჯეს შემდგომი ხუთი წლით თავისუფლების აღკვეთა ტვიტებისა და ადამიანის უფლებათა დარღვევის დოკუმენტაციის გამო. მმართველი ოჯახის სახელით, ბაჰრეინის პოლიციამ მიიღო ტრენინგი, თუ როგორ უნდა გაუმკლავდეს საზოგადოების პროტესტს ბრიტანეთის მთავრობისგან. 2020 წლის 11 ივლისს ბაჰრეინში მთავრობის დამკვირვებელმა ორგანიზაციამ განაცხადა, რომ ორი დემოკრატიული პროპაგანდისტის აღიარება წამების შედეგად იქნა მიღებული. მოჰამედ რამადანი და ჰუსეინ მუსა ბაჰრეინიდან 2011 წლის დემოკრატიული პროტესტის წამყვანი ფიგურები იყვნენ. ისინი დააკავეს 2014 წელს და დაადანაშაულეს პოლიციელის მკვლელობაში. 2020 წლის 13 ივლისს ბაჰრეინის უმაღლესმა სასამართლომ გააუქმა წინა განაჩენი და ძალაში დატოვა ორივე ადამიანის სიკვდილით დასჯა. განაჩენი გააკრიტიკა ბაჰრეინის უფლებებისა და დემოკრატიის ინსტიტუტის ადვოკატირების დირექტორმა საიდ აჰმედ ალვადაეიმ, რომელმაც თქვა: ”დღევანდელი განაჩენი კიდევ ერთი ბნელი ლაქაა ბაჰრეინში ადამიანის უფლებების წინააღმდეგ ბრძოლაში<nowiki>''</nowiki>. === რესურსები ინტერნეტში === * https://en.wikisource.org/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica,_Ninth_Edition/Bahrein * http://ucblibraries.summon.serialssolutions.com/#!/search?ho=t&l=en&q=bahrain * https://www.thefreedictionary.com/Bahrein 3qcj85ebvjnbvo9ubs95iw87qxkal8g 0 487729 4407865 4054060 2022-08-17T09:50:26Z იაკობ მახარაძე 77021 სხვა გვერდთან დაკავშირება, ჩიხის გვერდების სიიდან ამოსაღებად wikitext text/x-wiki '''ბუნებრივი უფლებები და სამართლებრივი უფლებები''' უფლებათა ორი ზოგადი კატეგორიაა: ბუნებრივი უფლებები არაა დამოკიდებული რაიმე კანონზე ან წეს-ჩვეულებაზე, იგი არ ემორჩილება კულტურასა და მთავრობებს, შესაბამისად, ის უნივერსალური, ფუნდამენტური და განუყრელია. (მას ვერ გააუქმებს ადამიანის მიერ შექმნილი კანონი, მაგრამ შესაძლებელია მისი შეზღუდვა, მაგალითად, თუ ადამიანი სხვა ადამიანის უფლებებს დაარღვევს). ბუნებითი კანონი ბუნებრივი უფლებების კანონია. სამართლებრივი უფლებები ადამიანს უბოძა სამართლებრივმა სისტემამ (ისინი შეიძლება შეცვალონ, გააუქმონ ან შეზღუდონ). პოზიტიური სამართლის ცნება უკავშირდება სამართლებრივი უფლებების ცნებას. ბუნებით სამართალს პირველად ვხვდებით უძველეს ბერძნულ ფილოსოფიაში. შემდგომ იგი მიემართებოდა რომაელ ფილოსოფოსს ციცერონს. იგი დამოწმებულია ბიბლიაშიც, ხოლო შუა საუკუნეებში განავითარეს კათოლიკე ფილოსოფოსებმა, მაგალითად, ალბერტ დიდმა და მისმა მოწაფემ თომა აქვინელმა. განმანათლებლობის ეპოქაში ბუნებითი კანონის ცნება დაუპირისპირდა მეფეების ღვთაბერივი წარმოშობის ლეგიტიმურობას და მან ხელი შეუწყო სოციალური კონტრაქტის, პოზიტიური სამართლის, მთავრობების და სამართლებრივი უფლებების კლასიკური რესპუბლიკის ჩარჩოში წარმოშობას. არსებობს საპირისპირო შეხედულებაც, რომელიც ბუნებრივ უფლებებს იყენებს ყველა ამ ნორმის ლეგიტიმაციის შესარყევად. [[ადამიანის უფლებები|ადამიანის უფლებათა]] იდეა მჭიდროდაა დაკავშირებული ბუნებრივ უფლებებთან: ზოგი ვერავითარ განსხვავებას ვერ ხედავს ამ ორ იდეას შორის და მათ სინონიმებად მიიჩნევენ მაშინ როცა სხვები ასხვავებენ მათ მახასიათებლებს და გამოყოფენ ბუნებრივი უფლებების ტრადიციულ გაგებას. ზოგადად, მიჩნეულია, რომ ნებისმიერ მთავრობას თუ საერთაშორისო ორგანიზაციას არ შეუძლია ბუნებრივი უფლებების უარყოფა. 1948 წელს გაეროს მიერ მიღებული „ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია“ მნიშვნელოვანი სამართლებრივი ინსტრუმენტია შეინარჩუნოს ბუნებრივი უფლებების ცნება საერთაშორისო რბილ სამართალში. ტრადიციულად ბუნებრივ უფლებებს მიიჩნევენ ნეგატიურ უფლებებად, მაშინ როცა ადამიანთა უფლებებს მიაკუთვნებენ პოზიტიურ უფლებებს. მიუხედავად იმისა, რომ ბუნებრივი უფლებები უკავშირდება ადამიანთა უფლებებს, ისინი ერთი მნიშვნელობის ტერმინები არ არიან. ==ისტორია== ის იდეა, რომ გარკვეული უფლებები ბუნებრივი ან განუყრელია, ჯერ კიდევ მოდის გვიანანტიკური პერიოდიდან, კერძოდ სტოიკოსების ნააზრევებიდან, რომლებიც შემოგვინახა ადრეული შუა საუკუნეების კათოლიკურმა სამართალმა და ეს ცოდნა მემკვიდრეობით გადაეცა პროტესტანტულ რეფორმაციასა და განმანათლებლობის ეპოქას დღევანდელობამდე. ბუნებრივი უფლებები სხვადასხვა ადამიანის მიერ ყოფილა სხვადასხვა სფეროსთან დაკავშირებული, მაგალითად ფილოსოფიაში მიზეზობრიობასთან ან რელიგიურ პრინციპებთან. მაგალითად, იმანუელ კანტი ამტკიცებდა, რომ ბუნებრივი უფლებების წარმოშობა მხოლოდ მიზეზით შეიძლება. ამერიკის შეერთებული შტატების დეკლარაცია კი დაფუძნებულია „თავისთავად“ სიმართლეზე, რომ „ყველა ადამიანს .. ღმერთმა მიანიჭა ხელშეუხებელი უფლებები“. მსგავსად, სხვადასხვა ფილოსოფოსმა თუ სახელმწიფო მოღვაწემ ბუნებრივი უფლებების ცნება სხვადასხვაგვარად გაიგო; თითქმის ყველა მათგანი მიიჩნევდა სიცოცხლისა და თავისუფლების უფლებებს უმაღლეს ორ პრიორიტეტად. ჰერბერტ ჰარტის აზრით, თუ არსებობს უფლებები, მაშინ აუცილებლად უნდა არსებობდეს თავისუფლების უფლება, რადგან შემდგომ სხვა უფლებები ამ უკანაკსკნელს დაეფუძნოს. თომას გრინი მიიჩნევდა, რომ „თუ არსებობს უფლებები, მაშინ აუცილებლად უნდა არსებობდეს სიცოცხლისა და თავისუფლების უფლებები, რომლებმაც უნდა უზრუნველყონ ადამიანების თავისუფალი ცხოვრება.“ ჯონ ლოკი უპირატესად ხაზს უსვამდა „სიცოცხლის, თავისუფლებისა და საკუთრების“ ცნებებს. მიუხედავად იმისა, რომ ლოკი აგრეთვე იცავდა რევოლუციის უფლებასაც, თომას ჯეფერსონა ლოკის „საკუთრების“ უფლება ჩაანაცვლა „ბედნიერებისკენ სწრაფვით“ ამერიკის შეერთებული შტატების დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში. ==ანტიკური ეპოქა== სტივენ კინზერი, „The New York Times”-ის გამოცდილი ჟურნალისტი და ავტორი წიგნისა „შაჰის გარემოცვა“, წერს: „ზოროასტრიზმა ასწავლა სპარსელებს, რომ ადამიანებს აქვთ ხელშეუხებელი უფლება ჰყავდეთ განათლებული მმართველო და რომ ამ მოხელებიის მოვალეობა არა მხოლოდ მორჩილებაა ბრძენო მეფეებისა, არამედ საჭიროების შემთხვევაში მათი ბიწიერების წინააღმდეგ წასვლაც. ლიდერებს მიიჩნევენ ღმერთის წარმომადგენლებად დედამიწაზე, მაგრამ მათ უნდა დაიმსახურონ მოხელეების მორჩილება მანამ სანამ გააჩნიათ ღვთის დალოცვა, ამის გამომუშავება კი მხოლოდ მორალური ქცევითაა შესაძლებელი.“ ეპიკურიანელების „40 წესის“ მიხედვით, „იმისათვის რომ სხვებმა დაგიცვან, თავად უნდა იყო ბუნებრივად კარგი“. მათ სჯეროდათ კონტრაქტარიანული ეთიკის, რომლითაც მოკვდავები თანმხდებოდნენ შემდეგზე: არ უნდა ევნო ვინმეს მათთვის ან თავად სხვისთვის; გაბატონებული კანონები არაა აბსოლუტური და აუცილებლად უნდა შეიცვალოს პირობების ცვლასთან ერთად. ეპიკურიანიზმი გულისხმობს, რომ ადამიანები ბუნებრივ მდგომარეობაში ავლენენ პიროვნულ თვითმყოფადობას და რომ ისინი აუცილებლად უნდა დაეთანხმონ იმ კანონებს, რომლებიც მათ მართავენ. თუმცა ეს თანხმობა (და კანონები) შესაძლოა გადაიხედოს პერიოდულობით, როცა შეიცვლება პირობები. სტოიკოსები ამტკიცებდნენ, რომ არავინ იყო ბუნებით დაბადებული მონად; მონობა იყო გარეგანი კონდიცია, რომელიც უპირისპირდება სულის შინაგან თავისუფლებას. უმცროსი სენეკა წერდა: „შეცდომა იქნებოდა თუ ვიფიქრებდით, რომ მონობა ავსებს ადამიანის არსებას; ადამიანის საუკეთესო ნაწილი მისგან თავისუფალია; სხეული თავადაა სუბიექტი და ძალაუფლების მქონე, მაგრამ გონება დამოუკიდებელია, ის თავისუფალი და დაუდრეკელია. მას ის ციხეც კი არ აკავებს, რომელსაც სხეული ჰქვია.“ ბუნებრივი უფლებების იდეის განვითარებისთვის ფუნდამენტური მნიშვნელობა ჰქონდა ადამიანთა ბუნებრივი თანასწორობის იდეის განვითარებასაც. ისტორიკოსი ა.ჯ.კარლილი წერს: „პოლიტიკურ თეორიაში არ ყოფილა ისეთი საოცარი ცვლილება, როგორც თეორიები არისტოტელედან დაწყებული, შემდგომ უკვე ციცერონითა და სენეკას აზრებით დამთავრებული... ვფიქრობთ, რომ უკეთეს მაგალითს ვერ მოვიყვანთ, ვიდრე ეს ადამიანის ბუნების თანასწორობაა.“ ჩარლზ მაკილვინი კი აღნიშნავს, რომ “ადამიანთა თანასწორობის იდეა სტოიკოსების საუკეთესო შენატანია პოლიტიკური აზროვნების საქმეში“ და რომ „მისი უდიდესი გავლენა არის სამართლის კონცეპციის ცვლილება, რომელიც ნაწილობრივ მათი დამსახურებაა.“ ციცერონი თავის „კანონების შესახებ“ ამბობს, რომ „ჩვენ ვიბადებეით სამართლიანობისთვის და რომ უფლება ეფუძნება არა აზრს, არამედ ბუნებას.“ ==თანამედროვე ეპოქა== ერთ-ერთი პირველი დასავლელი მოაზროვნე, რომელმაც განავითარა თანამედროვეობაში ბუნებრივი უფლებების იდეა იყო ფრანგი თეოლოგი ჟან გერსონი, რომლის 1402 წლის ტრაქტატი „სულთა ცხოვრების შესახებ“ ერთ-ერთ პირველ მცდელობად განიხილება თანამედროვეობაში ბუნებრივი უფლებების თეორიის განვითარებისა. საუკუნეების შემდგომ, სტოიკურმა სწავლების კონცეფცია, რომ „შინაგანი სამყარო ვერ რეალიზდება მონობაში“, კვლავ აღმოცენდა რეფორმაციის პერიოდში, როგორც შემეცნების თავისუფლება. მარტინ ლუთერი წერდა: ამასთან ერთად, ყველა ადამიანი საკუთარ მრწამსზე და მის სისწორეზეა პასუხისმგებელი. როგორც ძალიან ცოტა ადამიანი წავა ჩემთვის სამოთხეში ან ჯოჯოხეთში, ასევე ძალიან ცოტას შეუძლია ირწმუნოს ჩემი ან არა; და ძალიან ცოტას შეუძლია გახსნას ან დახუროს სამოთხე ან ჯოჯოხეთი ჩემთვის. რა ცოტა რამეს შეუძლია ადამიანი ჩააგდოს რწმენაში ან ურწმუნობაში. ამის შემდეგ რწმენა თუ ურწმუნობა ადამიანის ცნობიერების ნაწილია და ის არათუ ვერ აკნინებს საერო ძალაუფლებას, არამედ ის მხოლოდ საკუთარ თავს ეკუთვნის. ამან უნდა დართოს ადამიანებს ნება, რომ სწამდეთ რაღაცის ან ვიღაცის. ეს უნდა იყოს მათი სურვილი და არ უნდა იყოს ძალით თავს მოხვეული. მე-17 საუკუნის ინგლისელი ფილოსოფოსი ჯონ ლოკი განიხილავდა ბუნებრივ უფლებებს თავის ნაშრომში და ამ უფლებებში მოიაზრებდა „სიცოცხლეს, თავისუფლებასა და საკუთრებას“. ლოკი მიიჩნევდა, რომ ამ ფუნდამენტურ უფლებებზე უარის თქმა სოციალური კონტრაქტით არ შეიძლებოდა. სიცოცხლის, თავისუფლებისა და საკუთრების ბუნებრივი უფლებების შენარჩუნება იყო ამერიკული კოლონიების აჯანყების საფუძველი. ჯორჯ მასონი წერდა ვირჯინიის უფლებათა დეკლარაციის შავ ვერსიაში, რომ „ყველა ადამიანი დაბადებით თავისუფალია“ და „გააჩნია თანდაყოლილი ბუნებრივი უფლებები, რომლებსაც ვერანაირი საშუალებით ვერ შეავიწროებენ ან წაართმევენ ადამიანს.“ მე-17 საუკუნის სხვა ინგლისელი, ჯონ ლილბურნი (რომელიც ცნობილია სახელით „თავისუფალი ჯონი), რომელიც ეწინაამდეგებოდა როგორც ჩარლზ I-ის მონარქიას, აგრეთვე ოლივერ კრომველის სამხედრო დიქტატურას, ამბობდა, რომ ადამიანს გააჩნდა „თანშობილი უფლებები“, რომელსაც ყოფიერების უფლებებსაც უწოდება. მისი აზრით, ამ უფლებებით ყველა ადამიანი იბადება და იგი განსხვავდება იმ უფლებებისგან, რომლებსაც ადამიანს მთავრობა ან კანონი ანიჭებს. განსხვავება გასასხვისებელ და გაუსხვისებელ უფლებებს შორის წარმოადგინა ფრენცის ჰუტჩესონმა. თავის გამოკვლევაში „ჩვენი იდეების სიმშვენიერისა და აღმატებულობის შესახებ“, ჰუტჩესონმა დამოუკიდებლობის დეკლარაციაზე წერდა: „ნებისმიერი თავდასხმა, რომელიც დამყარებულია გაუსხვისებელ უფლებებზე, მის შემშედ აუცილებლად აღმოცენდება სრულყოფილი ან მემარჯვენე მოწინააღმდეგეობა... გაუსხვისებელი უფლებები აუცილებელი კომპონენტია მთავრობების შესაზღუდად.“ ჰუტჩესონმა, ამისდა მიუხედავად, დაასახელა გაუსხვისებელი უფლებების საზღვრებიც. იგი აღნიშნავდა, რომ „არ შეიძლება არსებობდეს უფლება ან უფლების შეზღუდვა, რომელიც შეეწინააღმდეგება საზოგადო სიკეთეს.“ ჰუტჩესონმა ეს იდეა წამოაყენა თავის „მორალური ფილოსოფიის სისტემაში“, რომელიც ეფუძნებოდა ცნობიერების თავისუფლების რეფორმაციულ პრინციპს. შეუძლებელია განვსაზღვროთ სუბიექტური მსჯელობების მოცულობა (მაგალითად, რელიგიური კითხვები), გარდა იმისა, როდესაც დამატებით კონტრაქტის ან ფიცის სახით განიმარტება, რომ უფლება „გაუსხვისებელია“. ჰუტჩესონი წერდა: „არავის ძალუძს თავისი გრძნობების, ფიქრების და შინაგანი მდგომარეობის შეცვლა სხვის ხარჯზე; და არც შეუძლია შეაცვლეინოს თავისი გულის რეალური მისწრაფებანი. კერძო განსჯის უფლება გაუსხვისებელია.“ გერმანული განმანათლებლობის ხანაში, ჰეგელმა განუყოფლობის არგუმენტს ლოგიკურად მიიჩნევდა. ჰუტჩესონის მსგავსად, ჰეგელმა თავისი თეორია დააფუძნა დეფაქტო განუყოფლობის იმ ასპექტებზე, რომლებიც ერთმანეთისგან განასხვავებენ ადამიანს საგნებისგან. საგანი, როგორც საკუთრება, შეიძლება ერთი ადამიანიდან მეორეს გადაეცეს. ჰეგელის მიხედვით, ეს არ შეეხება ინდივიდებს: რადგანაც მე ვიღებ პასუხისმგებლობას ჩემს პიროვნებაზე, სუბსტანციურ არსებობაზე და ვქმნი პასუხისმგებლიან, მორალური და რელიგიური ცხოვრების მქონე ადამიანს, რომელსაც შეუძლია გააჩნდეს უფლებები, ის სწორედ აც რომ განუყოფელი უნდა იყოს ჩემი არსებისგან. გარეგან კატეგორიებს მხოლოდ შეუძლიათ ვიღაცის საკუთრებას შეეხონ, მაგრამ როდესაც მე მათ ანულირებას ვახდენ, უკვე ჩემი უფლებების დაკარგვა აღარ შემიძლია დროის ლაფსუსში ან სხვა მიზეზთა გამო. სოციალური კონტრაქტის თეორიის განხილვისას, „განუყოფელი უფლებებს“ უწოდებდნენ ისეთ უფლებებს, რომლებსაც მოქალაქეები ვერ დაუთმობდნენ მმართველ ძალას. ასეთი უფლებები განეკუთვნებოდა ბუნებრივ უფლებებს, რომლებიც არსებობდნენ დამოუკიდებლად პოზიტიური სამართლისგან. ზოგიერთი ამ თეორიის მიმდევარი მიიჩნევდა, რომ ბუნებრივ მდგომარეობაში მხოლოდ უძლიერესებს შეეძლოთ თავიანთი უფლებებისგან სარგებლის მიღება. საბოლოო ჯამში, ადამიანები დებენ ისეთ სოციალურ კონტრაქტს, რომელიც მათ ათმობინებთ ბუნებრივ უფლებებს იმის სანაცვლოდ, რომ დაიცვან ადამიანები ძალადობისგან და შედეგად ისინი ცხოვრობენ სამართლებრივი უფლებების ავტორიტეტის ქვეშ. ბევრი ისტორიული მობოდიშება მონობის ან არალიბერალური მთავრობის შესახებ ეფუძნებოდა ექსპლიციტურ ან იმპლიციტურ კონტრაქტებს, რომლებიც ითვალისწინებდნენ „ბუნებრივი უფლებების“ გადაცემას თავისუფლებისა და თვითგამორკვევისთვის. ჰუტჩესონისა და მისი მიმდევების დე ფაქტო განუყოფლობის არგუმენტები წარმოადგენდნენ მონობის საწინააღმდეგო მოძრაობის საფუძველს. ისინი აკრიტიკებდნენ არა მხოლოდ არამოხალისეობრივ მონობას, არამედ ნებისმიერი ფორმის კონტრაქტს, რომელიც მონობას ემსახურებოდა. ნებისმიერი კონტრაქტი, რომელიც არასამართლებრივად შეზღუდავდა უფლებებს, თავიდანვე არ უნდა ჰქონოდა კანონის ძალა. მსგავსად, ამ არგუმენტს იშველიებდა დემოკრატიული მოძრაობაც, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა ნებისმიერი სახის ექსპლიციტურ ან იმპლიციტურ სოციალურ კონტრაქტს, რომლის მიხედვითაც ხალხი, სავარაუდოდ, დათმობდა თავისი თავის მართვის უფლებას, როგორც ეს თომას ჰობსის „ლევიათანშია. ერნსტ კასირერის მიხედვით, არსებობს ერთი უფლებაც კი, რომელსაც ვერც დათმობ და ვერც მის გარეშე იარსებებ: პიროვნებად ყოფნის უფლება.. ისინი აკრიტიკებდნენ უდიდეს ლოგიკოსს [ჰობსს] ტერმინების წინააღმდეგობრიობაში. თუ ადამიანი დათმობს თავის პიროვნულობას, მაშინ ის აღარაა მორალური არსება.... არ არსებობს არანაირი pactum subjectionis, არანაირი უფლებების დათმობისა და თავის დამონების აქტი. ამის დათმობით ადამიანი დაკარგავდა თავის ბუნებას და მყოფაბოდას; იგი თავის ადამიანობას დაკარგავდა. ეს თემები გაერთიანდა ამერიკის დამოუკიდებლობის შესახებ დებატებში. როცა თომას ჯეფერსონი წერდა დამოუკიდებლობის დეკლარაციას, ინგლისელი რიჩარდ პრაისი ამერიკელების მხარეს იდგა და ამბობდა, რომ „დიდი ბრიტანეთი ცდილობს მათი თავისუფლების წართმევას, ხოლო საზოგადოების ყველა წევრს და სამოქალაქო გაერთიანებას აქვს ბუნებრივი და განუყოფელი უფლებები“. პრაისი თავის არგუმენტებს ამყარებდა დე ფაქტო განუყოფლობის იდეაზე, რომლის მიხედვითაც „თვითნებობა ან მიზანდასახულობა გვანიჭებს ჩვენ საკუთარ მოქმედებებზე განკარგვის უფლებას და არ ვხდებით დამოკიდებული გარეგან მიზეზზე.“ ნებისმიერი კონტრაქტი თუ შეთანხმება, რომელიც ითვალისწინებს უფლებების დათმობას, უნდა იყოს არაკანონიერი და მყიფე. პრაისი წერდა: არც ერთ სახელმწიფოს არ შეუძლია მიიღოს ამხელა ძალაუფლება სხვა სახელმწიფოზე ნებისმიერი სახის ხელშეკრულების ან უფლებების დათმობის საფუძველზე. ეს ის შემთხვევაა, როდესაც ხელშეკრულება არ არის შემაკავშირებელი. სამოქალაქო თავისუფლება ამ შემთხვევაში არის რელიგიური თავისუფლების სინონიმი. არც ერთ ადამიანს არ შეუძლია დათმოს რელიგიური თავისუფლება განსჯის უფლების დათმობის ხარჯზე ან არავის შეუძლია სხვას თავს მოახვიოს და მიუთითოს, თუ მის რწმენას როგორი შინაარსი ან პრაქტიკა უნდა ჰქონდეს. ამის იდენტურია მოსაზრება, რომ სამოქალაქო საზოგადოებაში კანონის ძალით არავის შეუძლია დათმოს თავისი სამოქალაქო თავისუფლება ვიღაცისთვის სამართლებრივი ძალაუფლების მინიჭებითა და საკუთრების შელახვაზე ნების მიცემით. პრაისის მოსაზრებებმა გააბრაზა ოპოზიცია, ამიტომ 1777 წელს მან დაწერა სხვა ბროშურაც, რომელშიც ასაბუთებდა თავის პოზიციას და ამტკიცებდდა, რომ „ადამიანთა თავისუფლება არის ის ძალა, რომელიც მიმართულია თვითგამორკვევისკენ“. „ამერიკული რადიკალიზმის ინტელექტუალური წარმომავლობის შესახებ“ ნაშრომში სტოტონ ლინდმა ეს მოსაზრებები მოაგროვა და დაუკავშირა მონობის შესახებ გამართულ კამათს: ამან შემდგომში ბევრი ცვლილება გამოიწვია. ერთნი ამბობდნენ, რომ მონობა იყო არასწორი, რადგან ყველა ადამიანს გააჩნდა უფლება საკუთარი სხეულის ფლობისა ან იმის გამოც, რომ ყველა ადამიანს აქვს ბუნებრივი უფლება თავად განსაზღვროს საკუთარი ბედი. პირველი სახის უფლება იყო გასხვისებადი: ამგვარად, ლოკი ცხადად წარმოაჩენდა, რომ მონობა იყო აღმოცენებული ომში ადამიანების დატყვევებით, როცა გამარჯვებული მხარე დამარცხებულის ადამიანებს თავისთან იტოვებდა, როცა ისინი შეიძლებოდა პატრონს კანონის ძალით მოეკლა; ასე მიაწერდნენ დრედ სკოტს, რომ მან სამუდამოდ დაკარგა თავისი თავისუფლება. მაგრამ მეორე უფლება, რომელსაც პრაისი უწოდდებს „თვითგამორკვევის ძალას“, იყო განუყოფელი ადამიანისგან მანამ, სანამ იგი არ დაიღუპებოდა. როგორც ადამიანის გონება ისწრაფვის რელიგიური სიმართლის წარმოშობის დასადგენად, ისე თვითგამორკვევა არაა ისეთი რამ, რომელიც შეიძლება შეიძინო და დათმო. ის ადამიანის ყოფიერების რთული ნაწილია. ამასობაში, ამერიკაში თომას ჯეფერსონმა „ჰუტჩესონისგან აიღო უფლებების დაყოფის იდეა და გახადა იგი პოპულარული და მნიშვნელოვანი“. 1776 წლის ამერიკის შეერთებული შტატების დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში იგი ამაყად აღნიშნავდა, რომ „ჩვენთვის თავისთავად ცხადია ის ჭეშმარიტება, რომ ადამიანები შექმნილნი არიან როგორც თანასწორი არსებანი, რომ ღმერთმა მათ მიანიჭა გარკვეული შეუვალი უფლებები...“ მე-19 საუკუნეში მონობის წინააღმდეგ მიმართულმა მოძრაობამ გააფართოვა პასაჟის მნიშვნელობა, რომელიც უნდა გამხდარიყო საკონსტიტუციო პრინციპი, მიუხედავად იმისა, რომ კონსტიტუცია ცნობდა და იცავდა მონობას. როგორც იურისტი, მომავალი უფროსი მოსამართლე სალმონ ჩეისი ამტკიცებდა იგივეს უზენაეს სასამართლოში შესვლამდე ჯონ ვან ზანდტის საქმეში, რომელიც გასამართლებული იყო დევნილი მონების აქტის საფუძველზე. აქტი ამბობდა: სამართლის შექმნელი, რომელმაც ადამიანს უბოძა შეუვალი უფლება თავისუფლებისა, ვერანაირი კანონის საფუძველზე ვერ დაადგენს, რომ ადამიანი არის საკუთრება. შეუვალი უფლებების კონცეპცია გააკრიტიკა ჯერემი ბენტჰემმა და ედმუნდ ბურკმა, რადგან მას დაუსაბუთებლად მიიჩნევდნენ. ბენტჰემი და ბურკი, რომლებიც წერდნენ მე-18 საუკუნეში ბრიტანეთში, მიიჩნევდნენ, რომ უფლებების სათავე მთავრობაა ან იგი აღმოცენდება ტრადიციიდან. ამ ორიდან არც ერთი სახის უფლება არ შეიძლება იყოს შეუვალი. (ნახეთ ბენტჰემის „შეუვალობის დოქტრინის კრიტიკა“ და ბურკის „საფრანგეთის რევოლუციის შესახებ“). რადგანაც ბენტჰემი გრძნობდა, რომ მე-19 საუკუნეში შეიცვლებოდა ადამიანების აზროვნება, მან უარყო ბუნებრივი უფლებების „სისულელედ“ შერაცხვის იდეა. ბრიტანელი ნაციონალისტების ბურკისა და ბენტჰემის აზრებს შორის სხვაობაში ამერიკელი რევოლუციონერი სწავლული ჯეიმს ვილსონი ბურკის იდეებს უწოდებდა „ტირანიას.“ დამოუკიდებლობის დეკლარაციის ხელმომწერები მიიჩნევდნენ, რომ ეს „ეჭვმიუტანელი სიმართლეა“ და რომ „ყველა ადამიანს ღმერთმა დაბადებისთანავე მიანიჭა შეუვალი უფლებები.“ „სოციალურ კონტრაქტში“ ჟან ჟაკ-რუსო წერდა, რომ შეუვალი უფლებების არსებობა არაა საწირო კონსტიტუციის ან კანონების არსებობისთვის. სოციალური კონტრაქტის იდეა, რომ უფლებები და პასუხისმგებლობები წარმოიშობა მთავრობასა და ხალხს შორის დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე, მსოფლიოში ყველაზე მიღებული ალტერნატივაა. ბუნებრივი უფლებების ერთ-ერთი თეორიის მიხედვით, არავის შეუძლია ნორმები შექმნას ფაქტებისგან. ეს ხედვა გამოხატულია, მაგალითად, „არის-უნდა იყოს“ პრობლემაში, ნატურალისტურ სოფიზმში ან ბუნებასთან მიმართებაში. ჯორჯ მური ამბობდა, რომ ეთიკურ ნატურალიზმზე გავლენას ახდენს ნატურალისტური სოფიზმი. ბუნებრივი უფლებების თეორიის ზოგიერთი დამცველი ეწინააღმდეგება „ბუნებრივი უფლებების“ ტერმინში სიტყვა „ბუნებრივის“ „ხელოვნურთან“ შეპირისპირებას და მიიჩნევს, რომ იგი მხოლოდ ბუნებას უნდა უკავშირდებოდეს. ჯონ ფინისი, მაგალითად, ამტკიცებს, რომ ბუნებითი სამართალი და ბუნებრივი უფლებები წარმოიშობა თვითგამორკვევის პრინციპებიდან და არა სპეკულაციური ფაქტებიდან. კამათი მიმდინარეობს აგრეთვე იმაზე, არის ყველა უფლება ბუნებრივი თუ სამართლებრივი. აშშ-ის მეოთხე პრეზიდენტს, როდესაც იგი წარმოადგენდა ვირჯინიშიის შტატს წარმომადგენელთა პალატაში, სჯეროდა, რომ არსებობს უფლებები, მაგალითად, ნაფიცმსაჯულთა სასამართლოს მხრიდან განსჯის უფლება, რომლებიც სოციალური უფლებებია. ისინი არ აღმოცენდება არც ბუნებითი სამართლიდან და არც პოზიტიური სამართლიდან (რომლებიც ბაზისია ბუნებრივი და სამართლებრივი უფლებებისა), არამედ იმ სოციალური კონტრაქტიდან, რომელიც მთავრობას ანიჭებს ძალაუფლებას. ===თომას ჰობსი=== თომას ჰობსმა (1588-1679) გააგრძელა დისკუსია ბუნებრივი უფლებების შესახებ თავის მორალისა და პოლიტიკის ფილოსოფიაში. ჰობსის კონცეპცია ბუნებრივ უფლებებთან დაკავშირებით განსხვავდებოდა მისი ადამიანის როლისგან „სახელმწიფოს ბუნების“ კონცეპციაში. მისი აზრით, აუცილებელი ადამიანური უფლება იყო „საკუთარი ძალაუფლების გამოყენება საკუთარი თავის, საკუთარი ცხოვრების შესანარჩუნებლად; და შედეგად იგი უნდა შეეგუოს ყველა მოცემულ პირობას.“’ ჰობსი მკვეთრად განასხვავებდა ბუნებრივ „თავისუფლებას“ ბუნებრივი „კანონებისგან“. ამას აღწერდა, როგორც „წესს ან მითითებას მიზეზებზე აღმოცენებულს, რომელიც ადამიანს უკრძალავს ისეთი რამეების გაკეთებას, რაც დამაზიანებელია სიცოცხლისთვის და ხელს უწყობს სიცოცხლის განახგრძილებას.“ მისი თქმით, ბუნებრივ მდგომარეობაში ადამიანი სრულიად თავისუფალია და იქ არ არსებობს კანონები - „ამ შემთხვევაში ყველა ადამიანს ყველაფრის უფლება აქვს, მათ შორის სხვისი სხეულების მიმართაც კი. და რაც უფრო მეტად გაგრძელდება ყოველი ადამიანის ასეთი მდგომარეობა, მით უფრო მეტად დაუცველი იქნება თითოეული მათგანი... ბუნება ზოგადად აძლევს ადამიანს საშუალებას, რომ იცხოვროს.“ ეს საბოლოო ჯამში მიდის ისეთი სიტუაციისკენ, რომელსაც ჰქვია „ომი ყველასი ყველას წინააღმდეგ“. ამ დროს ადამიანები კლავენ, იპარავენ და ატყვევებენ სხვებს გადასარჩენად, ისინი იბრძოლებენ ბუნებრივად მეტისთვის, „უსაფრთხოებისთვის“ და „რეპუტაციისთვის.“ ჰობსი ამტკიცებდა, რომ ასეთ სამყაროს შექმნიდა შეუზღუდავი უფლებები და ამის შემდეგ კაცთა მოდგმა გახდებოდა „საბრალო, ღარიბი, საზიზღარი, ბრუტალური და მოკლეხნიანი“. იმ მიზნით, რომ ადამიანებმა მშვიდად იცხოვრონ, მათ უნდა დათმონ ბუნებრივი უფლებების უმეტესობა და სწორედ ამით შექმნან მორალური ვალდებულებები, რათა ჩამოყალიბდეს პოლიტიკური და სამოქალაქო საზოგადოება. ეს ერთ-ერთი ყველაზე პირველი ფორმულირებაა მთავრობის კონცეპციისა, რომელსაც უწოდებენ სოციალურ კონტრაქტს. ჰობსი ეწინააღმდეგებოდა უფლებების წარმოშობას ბუნებითი სამართლისგან. ის ფიქრობდა, რომ კანონი და უფლება ხშირად დამაბნეველი ოპოზიტიებია, რადგან კანონი მიემართება ვალდებულებებს, ხოლო უფლება თავის თავში არ მოიცავს ვალდებულებას. რადგანაც ადამიანის ბუნება ისეთია, რომ იგი ისწრაფვის მაქსიმალური კეთილდღეობისკენ, ამიტომ უფლებები დგას კანონამდე, გინდ ბუნებითი იყოს იგი და გინდ ინსტიტუციონალური. ადამიანები არ დაემორჩილებიან ბუნებით კანონებს სანამ თავდაპირველად უმაღლესი ძალაუფლება არ დაიმორჩილებს მათ. „მანამ სანამ გამოვიყენებთ „უსამართლოსა“ და „სამართლიანის“ ტერმინებს, აუცილებლად უნდა არსებობდეს იძულებითი ძალაუფლება, რომელიც თანაბრად შეასრულებს ხელშეკრულებს პირობებს.., ამით ისინი შეიძენენ საკუთრებას, კეთილდღეობას და ამ ყველაფერს მიიღებენ კონტრაქტის საფუძველზე იმ უფლებების საკომპენსაციოდ, რომლებიც მათ დათმეს; ასეთ ძალაუფლებას მანამდე ვერ ექნება კეთილდღეობა.“ („ლევიათანი. 1, XV) ===ჯონ ლოკი=== ჯონ ლოკი (1632-1704) იყო კიდევ ერთი გამოჩენილი დასავლელი ფილოსოფოსი, რომელიც უფლებებს მიიჩნევდა ბუნებრივად და განუყოფელად. ჰობსის მსგავსად, ლოკს სწამდა, რომ ბუნებრივი უფლებები მოიცავდა სიცოცხლეს, თავისუფლებასა და საკუთრებას. მისმა აზრებმა გავლენა მოახდინა ამერიკის რევოლუციონერულ ომზე, განსაკუთრებით მისმა ნაწერებმა ბუნებრივი უფლებების შესახებ, მაგრამ მისი მტკიცებები დღემდე განხილვის საგანია. მაგალითად, ისტორიკოსი რეი ფორესტი აცხადებს, რომ ჯეფერსონი და ლოკი „ორ საპირისპირო პოლუსზე“ იდგნენ პოლიტიკური ფილოსოფიის სფეროში. ის ამას ხსნიდა ჯეფერსონის მიერ დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში ლოკისეული „საკუთრების“ კონცეფციის „ბედნიერების სწრაფვის“ ტერმინის ჩანაცველებით. თანამედროვე ისტორიკოსი ჯონ ფილიპი მიიჩნევს, რომ თანამედროვე სწავლილებმა „არასწორი აქცენტები დასვეს ჯონ ლოკზე“ და მის კავშირზე ამერიკის კონსტიტუციასთან. იგი მიიჩნევდა, რომ ამერიკული რევოლუციის მიმდევრები ლოკს ხედავდნენ, როგორც განმმარტებელს ამ კონსტიტუციის პრინციპებისა. თომას პენლი იცავდა ლოკის გავლენას დამფუძნებელ მამებზე. იგი ამბობდა, რომ საპირისპიროს ვინც ამტკიცებს, ან არ ესმის კლასიკური რესპუბლიკის შემქმნელი ლიდერების ხედვები, ან არაფერი იციან ლოკის შესახებ, ანდაც მიანიშნებნ სხვა ადამიანზე, რომელიც ასევე ლოკის ზეგავლენის ქვეშ იყო მოქცეული. ამ აზრს ინარჩუნებდა მაიკლ ზუკერტიც. ლოკის მიხედვით, არსებობს სამი ბუნებრივი უფლება: სიცოცხლე: ყველას აქვს სიცოცხლის უფლება. თავისუფლება: ყველას აქვს უფლება, აკეთოს ის, რაც უნდა და რამდენ ხანსაც უნდა, მანამ სანამ არ შელახავს პირველ უფლებას. საკუთრება: ყველას აქვს უფლება განკარგავდეს იმას, რაც მან შექმნა ან შეიძინა საჩუქრად თუ ვაჭრობით მანამ, სანამ იგი არ შელახავს ზედა ორ უფლებას. ლოკის პოლიტიკური ფილოსოფიის მიხედვით, მას სწამდა, რომ მთავრობამ უნდა უზრუნველყოს ძირითადი და ბუნებრივი უფლებების დაცვა თავისი მოქალაქეებისთვის. ესაა სიცოცხლის, თავისუფლებისა და საკუთრების უფლება. ლოკისთვის იდეალური მთავრობა ამ უფლებების დაცვას უზრუნველყოფს ყოველი მოქალაქისთვის. მან უნდა უზრუნველყოს ამ უფლებების დაცვა ტირანისაა და ძალადობისგან, მთავრობა კი უნდა იყოს ხალხისკენ მიმართული. თან ლოკმა არა მხოლოდ გავლენა მოახდინა თანამედროვე დემოკრატიის ჩამოყალიბებაზე, არამედ წარმოადგინა იდეა თავისუფლების იდეის საყოველთაოობაზე. მან არა მარტო ხელი შეუწყო დემოკრატიის ჩამოყალიბებას, არამედ უბიძგა ამ დემოკრატიაში სამოქალაქო აქტივიზმის განვითარებისკენაც. ლოკს მიაჩნია, რომ ყველა ადამიანი განსხვავებულია და ეს განსხვავება არ ნიშნავს იმას, რომ სხვას ამის გამო ნაკლები თავისუფლება უნდა გააჩნდეს. თავისი უფლებების კონცეპციის განვითარების დროს ლოკზე დიდი გავლენა მოახდინა ადგილობრივი ამერიკელების რეპორტებმა. ამ ადამიანებზე ლოკი წერდა, რომ ისინი ცხოვრობენ „თავისუფლების მდგომარეობაში“ და არა „აღვირახსნილობაში.“ ამან აგრეთვე შთააგონა იგი სოციალური კონტრაქტის იდეაზე. მიუხედავად იმისა, რომ იგი ამას ცხადად არსად არ წერს, მისი ზოგადი პოზიცია ასახავს მოსაზრებას, რომ მიუხედავად ჩვენი თვისებებისა, ჩვენს მეზობლებს ან მმართველებს არ აქვთ უფლება მოგვეპყრან განსხვავებულად. „ლოკი ამტკიცებს, რომ არ არსებობს ისეთი ბუნებრივი თვისება, რომელიც ერთ ადამიანის მდგომარეობას განასხვავებს მეორისგან... რა თქმა უნდა, ყველა ბუნებრივად განსხვავებულად ვცხოვრობთ ერთმანეთთან.“ ჰავორტი ამტკიცებს, რომ ჯონ ლოკი გატაცებული იყო საზოგადოებაში თანასწორობის ცნებით, რომ ყველას უნდა მოპყრობოდნენ თანასწორად. ის აგრეთვე ამ განსხვავებს ამჩნევს ლოკის ფილოსოფიაში, რომლის მიხედვითაც ჩვენ ყველა უნიკალური და მნიშვნელოვანი წევრები ვართ საზოგადოებისა. ლოკი მიიჩნევდა, რომ ყველა მთავრობამ უნდა დაიცვას ყველას უფლებები და თავისუფლებები, რადგან ყველა თანაბრად მნიშვნელოვანია საზოგადოებისთვის. მისი იდეები შემდგომ გარდაიქმნა ბრიტანეთიდან თავისუფლების მოპოვების მომხრე მოძრაობებად. მის მოძღვრებაში თავისუფლების იდეა მიემართებოდა თანამედროვე კულტურასაც. ლოკის იდეები ზეგავლენას ახდენდა ბევრ მოძრაობაზე, დაწყებული სამოქალაქო უფლებების მოძრაობიდან დამთავრებული ქალების უფლებებამდე. ეს ყველა ითხოვდა სამართლიან მთავრობას. მისი იდეები ფუნდამენტია თანამედროვე დემოკრატისაა და არ იქნება აზრსმოკლებული თუ ლოკს მივიჩნევთ ამერიკის ისტორიაში სამოქალაქო აქტივიზმის ფუძემდებლადაც. ამ ყველაფრის შექმნის შედეგად ლოკს შეიძლება მივაწეროთ თანამედროვე თანასწორობის იდეისთვის საფუძველის შექმნა. ლოკის ფილოსოფიას ხშირად არასწორადაც იყენებდნენ ადრეულ ამერიკულ დემოკრატიაში. სამოქალაქო უფლებების მოძრაობა და ქალების უფლებების მოძრაობა მოითხოვდა ამერიკის დემოკრატიისგან თანასწორობის საკითხში გამოწვევების დაძლევას. ისინი ფიქრობდნენ, რომ ამერიკული დემოკრატიის შემოქმედებმა სიტყვა „ყველაში“ იგულისხმეს ყველა ადამიანი, რომელიც იმსახურებს თანასწორობას, იმას, რასაც ლოკი ასე ასხამდა ხოტბას. „თანასწორ სახელმწიფოში, სადაც ძალაუფლება და სამართალი ურთიერთმომგებიანია, არავის აქვს სხვაზე მეტი.“ ლოკი თავის ნაწერებში მკაფიოდ გამოკვეთს, რომ მას სურს ისეთი სახელმწიფო, რომელშიც ყველა თავისუფლება თანასწორადაა დაცული. „ლოკის შეხედულებები ტოლერანტობაზე თავისი ეპოქისთვის ძალიან პროგრესულია.“ ავტორები, მაგალითად ჯეიკობ კონოლი ამბობს, რომ ლოკის პროგრესული შეხედულებები თავის ეპოქაზე ძალიან წინ იყო. მისი აზრები დღევანდელობას უფრო შეესაბამება, როცა ჩვენ ვიბრძვით იმისთვის, რომ ხელისუფლების არჩევის დროს ყველა ადამიანის ხმა ისმოდეს და ყველა ადამიანს ჰქონდეს შანსი კარგი ცხოვრებისა. მიუხედავად რასის, გენდერის თუ სოციალური მდგომარეობისა, ლოკი მიიჩნევდა, რომ მთავრობა არა მხოლოდ უნდა უზრუნველყოფდეს უფლებებს, არამედ ეს უფლებები უნდა იყოს გამყარებული სოციალური კონტრაქტითაც. სოციალური კონტრაქტი არის შეთანხმება ქვეყნის მაცხოვრებლებს შორის, რომლებიც ცხოვრობენ ერთი და იმავე კანონთა სისტემაში. მთავრობის კონკრეტული ფორმები არის შედეგი ამ ადამიანების კოლექტიური აქტივობისა. მთავრობის ფუნქციაა კანონების მიღება, რომლებიც დაიცავს ადამიანის ბუნებრივ უფლებებს. თუ მთავრობა სათანადოდ ვერ იცავს ადამიანის ბუნებრივ უფლებებს, იგი უნდა დაემხოს. ===ტომას პეინი=== ტომას პეინმა (1731-1809) უფრო დეტალურად აღწერა ბუნებრივი უფლებები თავის ცნობილ ნაშრომში „ადამიანთა უფლებები“ (1791). იგი ხაზს უსვამდა იმ ფაქტს, რომ უფლებების მინიჭება არ შეიძლება მომხდარიყო რომელიმე ინსტიტუტის მხრიდან, რადგან იქმნებოდა სამართლებრივი საფუძველი მისი გაუქმებისაც და ასეთ პირობებში უფლებები შეიძლება გადაქცეულიყო პრივილეგიებად. ტერმინების დამახინჯება იქნებოდა, თუ ვიტყოდით, რომ ქარტია ანიჭებს ადამიანს უფლებებს. ეს საპირისპირო ეფექტს იძლევა - იგი ართმევს ადამიანს უფლებებს. უფლებები ადამიანს გააჩნიათ თანშობილად, მაგრამ ქარტიას გააჩნია ამ უფლების ანულირების უფლება და ამ უფლებას მცირე ჯგუფის ხელში სტოვებს.. ეს უსამართლობის ინსტრუმენტია. ამის გამო ადამიანებმა საკუთარი უფლებების დასაცავად უნდა დადონ ხელშეკრულება, რომელიც შექმნის მთავრობას და ეს იქნება მხოლოდ ერთი ტიპის მთავრობა, რომელიც მოვა ხელისუფლებაში პრინციპით, რომ უნდა დაიცვას უკვე არსებული უფლებები. ==ამერიკელი ინდივიდუალისტი ანარქისტები== თავდაპირველად პირველი ამერიკელი ინდივიდუალისტი ანარქისტებდი ეთანხმებოდნენ ბუნებრივი უფლებების პოზიციის დამცველებს, მაგრამ შემდეგ უკვე ბენჟამინ ტუკერის ლიდერობით ზოგი ამ პოზიციას აღარ ეთანხმებოდა და გადაიხარა მაქს შტირნერის ეგოისტი ანარქიზმისკენ. ისინი უარყოფდნენ მორალურ უფლებებს. ტუკერი ამბობბდა, რომ არსებობდა მხოლოდ ორი სახის უფლება: „სურვილის უფლება“ და „ხელშეკრულების უფლება“. მას შემდეგ, რაც იგი დაეთანხმა ეგოისტურ ინდივიდუალიზმს, ტუკერი ამბობდა, რომ „წარსულში მე მტკიცედ ვლაპარაკობდი ადამიანის ცხოვრების უფლებაზე. ეს ცუდი ჩვევა იყო, რომელიც დიდხანს გამყვა.. ადამიანის ერთადერთი ცხოვრებაა იცხოვროს, თუ ამისი სურვილი აქვს. ვენდი მაკელროი წერდა: შტირნერისეული ეგოიზმზე (1886) დათანხმებით ტუკერმა უარყო ბუნებრივი უფლებები, რომლებიც დიდი ხნის განმავლობაში ლიბერტარიანიზმის ბაზის ცნებებად ითვლება. ამ უარყოფამ ბიძგი მისცა დებატებს, რომელშიც ბუნებრივი უფლებების პროპონენტები ეგოიზმის მომხრეებს ბრალს სდებდნენ ლიბერტარიანიზმის განადგურებასი. კამათი იმდენად ცხარე გახდა, რომ ბუნებრივი უფლებების მომხრეებნა პროტესტიც კი განაცხადეს გაზეთ „თავისუფლებისთვის“ დაწერისთვის, მაშინ როცა ისინი ამ გაზეთისთვის ერთ-ერთი მთავარი შემომტანები იყვნენ. ამის შემდეგ ამ გაზეთმა პოზიციები გადახარა ეგოიზმისკენ, მიუხედავად იმისა, რომ მათი საგაზეთო კონტენტი დიდად არ შეცვლილა. ბევრ სხვა პერიოდულ გამოცემაზე „ეჭვმიუტანლად ზეგავლენა მოახდინა „თავისუფლების“ მიერ ეგოიზმის პრეზენტაციამ, მათ შორის შვარცის პუბლიკაციით. ეგოიზმის მომხრე გამოცემები, რომლებსაც ტუკერი მისდევდა, იყო გერმანული „Der Eigene“ და ინგლისური „არწივი და გველი“. მომდევნო ხანის ყველაზე ცნობილი ინგლისურენოვანი ჟურნალი იყო „ჟურნალი ეგოისტური ფილოსოფიისა და სოციოლოგიის შესახებ“, რომელიც ქვეყნდებოდა 1898 წლიდან 1900 წლამდე. ის ამერიკელები, რომლებიც ამ ფილოსოფიას მიემხრნენ იყვნენ ბენჟამინ ტუკერი, ჯონ ბევერლი რობინსონი, სტივენ ბინგტონი, ჰუტჩინს ჰეპგუდი, ჯეიმს ვოლკერი, ვიქტორ იაროსი და ე.ჰ. ფულტონი. ==თანამედროვეობა== დღესდღეობით ბევრი დოკუმენტი იმეორებს ამერიკის კონსტიტუციაში ნახსენებ ფრაზებს. 1948 წელს გაეროს მიერ მიღებული ადამიანთა უფლებების საყოველთაო დეკლარაციის პრეამბულაში ნახსენებია ტერმინი „ხელშეუვალი უფლებები“: „ადამიანთა მოდგმის თითოეული წევრის ღირსება, თანასწორობა და ხელშეუვალი უფლებები წინაპირობაა სამართლის, თავისუფლებისა და მშვიდობისა სამყაროში.“ კალიფორნიის კონსტიტუციის პირველი მუხლი ცნობს ხელშეუვალ უფლებებს და ახსენებს ზოგ (და არა ყველა) ამ უფლებას: „სიცოცხლე და თავისუფლება, მიღების, ფლობის და საკუთრების დაცვის, უსაფრთხოების მიღებისა და შენარჩუნების, ბედნიერე და პირადულობა.“ მიუხედავად ამისა, დღემდე მიმდინარეობს დავა იმაზე,თუ რომელი „უფლებები“ არის ნამდვილად ბუნებრივი და რომელი არა. აგრეთვე ბუნდოვანი რჩება ბუნებრივი ან ხელშეუვალი უფლებების კონცეპციის სრული დეფინიციებიც. ერიკ ფრომი მიიჩნევდა, რომ ზოგიერთი ძალაუფლება, რომელიც დადგება ადამიანზე მაღლა, უნდა ეკუთვნოდეს მხოლოდ ღმერთს და თუ ღმერთი არ არსებობს, მაშინ არც ერთ ადამიანს არ უნდა შეეძლოს საკუთარი ძალაუფლების განვრცობა. თანამედროვე პოლიტიკური ფილოსოფიები აგრძელებენ ბუნებრივი იდეების კლასიკურ ლიბერალურ ტრადიციას ლიბერტარიანიზმთან, ანარქო-კაპიტალიზმთან და ობიექტივიზმთან ერთად. ამ თემატიკის ავტორები არიან რობერ ნოზიკი, ლუდვიგ ფონ მისესი, აინ რენდი და მიურეი როტბარდი. ხელშეუვალი უფლებების შესახებ ლიბერატარიანული ხედვა წარმოდგენილია მორ და ლინდა ტენეჰილის ნაშრომში „ბაზარი თავისუფლებისთვის“, რომელშიც ავტორი ამტკიცებს, რომ ადამიანს აქვს თავის ცხოვრებაზე საკუთრების უფლება და ეს შესაბამისად მისი საკუთრებაცაა, რადგან მან ჩადო თავისი დრო (ე.ი. ცხოვრების ნაწილი) და ეს ცხოვრების გაგრძელებაა. მიუხედავად ამისა, თუ იგი ძალას გამოიყენებს სხვა ადამიანის საზიანოდ, მაშინ იგი სხვის უფლებას ზღუდავს, ამის გამო კი უნდა მიეზღოს სამაგიერო: „უფლებები არაა ხელშეუვალი, მაგრამ მხოლოდ მის მქონებელს შეუძლია ამ უფლების ხელყოფა და არავის სხვას.“ ხელშეუხებლობის განმარტებები მოიცავს სხვადასხვა ინტერპრეტაციებს, მათ შორის არაუარყოფადი, გაუსაღებელი და არაგასხვისებადი. ეს კონცეპცია მიაჩნიათ ლიბერტარიანელებს ცენტრალურ კითხვად ნებაყოფლობითი მონობის შემთხვევაში, რომელსაც მიურეი როტბარდი არალეგიტიმურად და საკუთარი თავის საწინააღმდეგოდ მიიჩნევდა. სტეფან კინსელა ამბობს, რომ „უფლებების შელახვის იდეა ჯდება ლიბერტარიანულ არააგრესიულ პრინციპებში. ამ პრინციპის მიხედვით, მხოლოდ ძალის ინიცირებაა აკრძალული; თავდაცვა, საკუთრების დაბრუნება ან შეწინააღმდეგება გამართლებული ძალაა. სხვადასხვა ფილოსოფოსმა შეადგინა განსხვავებული სია მათ მიერ მიჩნეული ბუნებრივი უფლებებისა. ბუნებრივი უფლებების მომხრეები, განსაკუთრებით ჰეზელბერგი და როტბარდი ამბობდნენ, რომ მიზეზი მიემართება ცალკეულ აქსიომატურ უფლებებს და თუ რაიმე პრინციპი თავად ითხოვს უკუთეორიას, მაშინ ის უკვე აქსიომაა. ამ მოსაზრების კრიტიკა მიუთითებს მომხრეებს შორის თანხმობის ნაკლებობაზე და იმაზე, რომ არაა საკმარისად არგუმენტი იმის დასამტკიცებლად, რომ ბუნებრივი უფლებები მარტოოდენ პოლიტიკური მექანიზმია. ჰიუ გიბსონმა წარმოადგინა დესკრიპტიული არგუმენტი, რომელიც ემყარებოდა ადამიანის ბიოლოგიას. მისი მტკიცებით, ადამიანები იქცევიან საჭიროებისდა გამომდინარე, რათა აიცილონ კონფლიქტი ნებისმიერ ფასად. დროთა განმავლობაში მათ გამოიმუშავეს მოლოდინები, რომ ინდივიდები მოიქცეოდნენ იმ წესებით, რომლებსაც საზოგადოება განსაზღვრავდა და საბოლოოდ ეს ყველაფერი გადაიქცეოდა სამოქმედო უფლებებად. ===კათოლიკური ეკლესია=== კათოლიკური ეკლესია ბუნებით კანონს დოგმად მიიჩნევს. ეკლესია ამბობს, რომ „ბუნებითი სამართალი გამოხატავს თავდაპირველ მორალურ გრძნობებს, რომლებიც ადამიანს საშუალებას აძლევენ განჭვრიტონ კეთილი და ბოროტი, სიმართლე და ტყუილი: ‘ბუნებითი სამართალი დაწერილი და განმტკიცებულია ყველა ადამიანის სულში, იმიტომ რომ მიზეზობრიობა ადამიანს უბიძგებს კარგის ჩადენისკენ და უკრძალავს ცოდვის ჩადენას... მაგრამ ამ ბრძანებას არ ექნებოდა კანონის ძალა იგი რომ არ ყოფილიყო უფრო მაღალი არსების, სულიწმინდის მიერ მომადლებული თავისუფლება.“ ბუნებითი სამართალი კათოლიკური ეკლესიისთვის მოიცავს იმ უმაღლეს და საყოველთაო პრინციპებს, საიდანაც აღმოცენდა ბუნებრივი მორალური ვალდებულებები თუ მოვალეობები. თომას აქვინელი აგრძელებდა ჭეშმარიტი მოაზროვნეების იდეებს, თუ რა არის ეს პრინციპი: კარგი არის ის, რაც პრაქტიკული მიზეზის უკან ძევს, უმაღლესი პრინციპს მორალური ქმედებისა უნდა ჰქონდეს თავისი ცენტრალური იდეა, შესაბამისად, უმაღლესი პრინციპის მიზანია კარგის კეთება და ბოროტის თავიდან მოშორება. ==ლიტერატურა== {{სქოლიო}} ooucswt55fnt2k1h9kafzdy72hapl8c 4407866 4407865 2022-08-17T09:50:53Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki {{წყარო}} '''ბუნებრივი უფლებები და სამართლებრივი უფლებები''' უფლებათა ორი ზოგადი კატეგორიაა: ბუნებრივი უფლებები არაა დამოკიდებული რაიმე კანონზე ან წეს-ჩვეულებაზე, იგი არ ემორჩილება კულტურასა და მთავრობებს, შესაბამისად, ის უნივერსალური, ფუნდამენტური და განუყრელია. (მას ვერ გააუქმებს ადამიანის მიერ შექმნილი კანონი, მაგრამ შესაძლებელია მისი შეზღუდვა, მაგალითად, თუ ადამიანი სხვა ადამიანის უფლებებს დაარღვევს). ბუნებითი კანონი ბუნებრივი უფლებების კანონია. სამართლებრივი უფლებები ადამიანს უბოძა სამართლებრივმა სისტემამ (ისინი შეიძლება შეცვალონ, გააუქმონ ან შეზღუდონ). პოზიტიური სამართლის ცნება უკავშირდება სამართლებრივი უფლებების ცნებას. ბუნებით სამართალს პირველად ვხვდებით უძველეს ბერძნულ ფილოსოფიაში. შემდგომ იგი მიემართებოდა რომაელ ფილოსოფოსს ციცერონს. იგი დამოწმებულია ბიბლიაშიც, ხოლო შუა საუკუნეებში განავითარეს კათოლიკე ფილოსოფოსებმა, მაგალითად, ალბერტ დიდმა და მისმა მოწაფემ თომა აქვინელმა. განმანათლებლობის ეპოქაში ბუნებითი კანონის ცნება დაუპირისპირდა მეფეების ღვთაბერივი წარმოშობის ლეგიტიმურობას და მან ხელი შეუწყო სოციალური კონტრაქტის, პოზიტიური სამართლის, მთავრობების და სამართლებრივი უფლებების კლასიკური რესპუბლიკის ჩარჩოში წარმოშობას. არსებობს საპირისპირო შეხედულებაც, რომელიც ბუნებრივ უფლებებს იყენებს ყველა ამ ნორმის ლეგიტიმაციის შესარყევად. [[ადამიანის უფლებები|ადამიანის უფლებათა]] იდეა მჭიდროდაა დაკავშირებული ბუნებრივ უფლებებთან: ზოგი ვერავითარ განსხვავებას ვერ ხედავს ამ ორ იდეას შორის და მათ სინონიმებად მიიჩნევენ მაშინ როცა სხვები ასხვავებენ მათ მახასიათებლებს და გამოყოფენ ბუნებრივი უფლებების ტრადიციულ გაგებას. ზოგადად, მიჩნეულია, რომ ნებისმიერ მთავრობას თუ საერთაშორისო ორგანიზაციას არ შეუძლია ბუნებრივი უფლებების უარყოფა. 1948 წელს გაეროს მიერ მიღებული „ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია“ მნიშვნელოვანი სამართლებრივი ინსტრუმენტია შეინარჩუნოს ბუნებრივი უფლებების ცნება საერთაშორისო რბილ სამართალში. ტრადიციულად ბუნებრივ უფლებებს მიიჩნევენ ნეგატიურ უფლებებად, მაშინ როცა ადამიანთა უფლებებს მიაკუთვნებენ პოზიტიურ უფლებებს. მიუხედავად იმისა, რომ ბუნებრივი უფლებები უკავშირდება ადამიანთა უფლებებს, ისინი ერთი მნიშვნელობის ტერმინები არ არიან. ==ისტორია== ის იდეა, რომ გარკვეული უფლებები ბუნებრივი ან განუყრელია, ჯერ კიდევ მოდის გვიანანტიკური პერიოდიდან, კერძოდ სტოიკოსების ნააზრევებიდან, რომლებიც შემოგვინახა ადრეული შუა საუკუნეების კათოლიკურმა სამართალმა და ეს ცოდნა მემკვიდრეობით გადაეცა პროტესტანტულ რეფორმაციასა და განმანათლებლობის ეპოქას დღევანდელობამდე. ბუნებრივი უფლებები სხვადასხვა ადამიანის მიერ ყოფილა სხვადასხვა სფეროსთან დაკავშირებული, მაგალითად ფილოსოფიაში მიზეზობრიობასთან ან რელიგიურ პრინციპებთან. მაგალითად, იმანუელ კანტი ამტკიცებდა, რომ ბუნებრივი უფლებების წარმოშობა მხოლოდ მიზეზით შეიძლება. ამერიკის შეერთებული შტატების დეკლარაცია კი დაფუძნებულია „თავისთავად“ სიმართლეზე, რომ „ყველა ადამიანს .. ღმერთმა მიანიჭა ხელშეუხებელი უფლებები“. მსგავსად, სხვადასხვა ფილოსოფოსმა თუ სახელმწიფო მოღვაწემ ბუნებრივი უფლებების ცნება სხვადასხვაგვარად გაიგო; თითქმის ყველა მათგანი მიიჩნევდა სიცოცხლისა და თავისუფლების უფლებებს უმაღლეს ორ პრიორიტეტად. ჰერბერტ ჰარტის აზრით, თუ არსებობს უფლებები, მაშინ აუცილებლად უნდა არსებობდეს თავისუფლების უფლება, რადგან შემდგომ სხვა უფლებები ამ უკანაკსკნელს დაეფუძნოს. თომას გრინი მიიჩნევდა, რომ „თუ არსებობს უფლებები, მაშინ აუცილებლად უნდა არსებობდეს სიცოცხლისა და თავისუფლების უფლებები, რომლებმაც უნდა უზრუნველყონ ადამიანების თავისუფალი ცხოვრება.“ ჯონ ლოკი უპირატესად ხაზს უსვამდა „სიცოცხლის, თავისუფლებისა და საკუთრების“ ცნებებს. მიუხედავად იმისა, რომ ლოკი აგრეთვე იცავდა რევოლუციის უფლებასაც, თომას ჯეფერსონა ლოკის „საკუთრების“ უფლება ჩაანაცვლა „ბედნიერებისკენ სწრაფვით“ ამერიკის შეერთებული შტატების დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში. ==ანტიკური ეპოქა== სტივენ კინზერი, „The New York Times”-ის გამოცდილი ჟურნალისტი და ავტორი წიგნისა „შაჰის გარემოცვა“, წერს: „ზოროასტრიზმა ასწავლა სპარსელებს, რომ ადამიანებს აქვთ ხელშეუხებელი უფლება ჰყავდეთ განათლებული მმართველო და რომ ამ მოხელებიის მოვალეობა არა მხოლოდ მორჩილებაა ბრძენო მეფეებისა, არამედ საჭიროების შემთხვევაში მათი ბიწიერების წინააღმდეგ წასვლაც. ლიდერებს მიიჩნევენ ღმერთის წარმომადგენლებად დედამიწაზე, მაგრამ მათ უნდა დაიმსახურონ მოხელეების მორჩილება მანამ სანამ გააჩნიათ ღვთის დალოცვა, ამის გამომუშავება კი მხოლოდ მორალური ქცევითაა შესაძლებელი.“ ეპიკურიანელების „40 წესის“ მიხედვით, „იმისათვის რომ სხვებმა დაგიცვან, თავად უნდა იყო ბუნებრივად კარგი“. მათ სჯეროდათ კონტრაქტარიანული ეთიკის, რომლითაც მოკვდავები თანმხდებოდნენ შემდეგზე: არ უნდა ევნო ვინმეს მათთვის ან თავად სხვისთვის; გაბატონებული კანონები არაა აბსოლუტური და აუცილებლად უნდა შეიცვალოს პირობების ცვლასთან ერთად. ეპიკურიანიზმი გულისხმობს, რომ ადამიანები ბუნებრივ მდგომარეობაში ავლენენ პიროვნულ თვითმყოფადობას და რომ ისინი აუცილებლად უნდა დაეთანხმონ იმ კანონებს, რომლებიც მათ მართავენ. თუმცა ეს თანხმობა (და კანონები) შესაძლოა გადაიხედოს პერიოდულობით, როცა შეიცვლება პირობები. სტოიკოსები ამტკიცებდნენ, რომ არავინ იყო ბუნებით დაბადებული მონად; მონობა იყო გარეგანი კონდიცია, რომელიც უპირისპირდება სულის შინაგან თავისუფლებას. უმცროსი სენეკა წერდა: „შეცდომა იქნებოდა თუ ვიფიქრებდით, რომ მონობა ავსებს ადამიანის არსებას; ადამიანის საუკეთესო ნაწილი მისგან თავისუფალია; სხეული თავადაა სუბიექტი და ძალაუფლების მქონე, მაგრამ გონება დამოუკიდებელია, ის თავისუფალი და დაუდრეკელია. მას ის ციხეც კი არ აკავებს, რომელსაც სხეული ჰქვია.“ ბუნებრივი უფლებების იდეის განვითარებისთვის ფუნდამენტური მნიშვნელობა ჰქონდა ადამიანთა ბუნებრივი თანასწორობის იდეის განვითარებასაც. ისტორიკოსი ა.ჯ.კარლილი წერს: „პოლიტიკურ თეორიაში არ ყოფილა ისეთი საოცარი ცვლილება, როგორც თეორიები არისტოტელედან დაწყებული, შემდგომ უკვე ციცერონითა და სენეკას აზრებით დამთავრებული... ვფიქრობთ, რომ უკეთეს მაგალითს ვერ მოვიყვანთ, ვიდრე ეს ადამიანის ბუნების თანასწორობაა.“ ჩარლზ მაკილვინი კი აღნიშნავს, რომ “ადამიანთა თანასწორობის იდეა სტოიკოსების საუკეთესო შენატანია პოლიტიკური აზროვნების საქმეში“ და რომ „მისი უდიდესი გავლენა არის სამართლის კონცეპციის ცვლილება, რომელიც ნაწილობრივ მათი დამსახურებაა.“ ციცერონი თავის „კანონების შესახებ“ ამბობს, რომ „ჩვენ ვიბადებეით სამართლიანობისთვის და რომ უფლება ეფუძნება არა აზრს, არამედ ბუნებას.“ ==თანამედროვე ეპოქა== ერთ-ერთი პირველი დასავლელი მოაზროვნე, რომელმაც განავითარა თანამედროვეობაში ბუნებრივი უფლებების იდეა იყო ფრანგი თეოლოგი ჟან გერსონი, რომლის 1402 წლის ტრაქტატი „სულთა ცხოვრების შესახებ“ ერთ-ერთ პირველ მცდელობად განიხილება თანამედროვეობაში ბუნებრივი უფლებების თეორიის განვითარებისა. საუკუნეების შემდგომ, სტოიკურმა სწავლების კონცეფცია, რომ „შინაგანი სამყარო ვერ რეალიზდება მონობაში“, კვლავ აღმოცენდა რეფორმაციის პერიოდში, როგორც შემეცნების თავისუფლება. მარტინ ლუთერი წერდა: ამასთან ერთად, ყველა ადამიანი საკუთარ მრწამსზე და მის სისწორეზეა პასუხისმგებელი. როგორც ძალიან ცოტა ადამიანი წავა ჩემთვის სამოთხეში ან ჯოჯოხეთში, ასევე ძალიან ცოტას შეუძლია ირწმუნოს ჩემი ან არა; და ძალიან ცოტას შეუძლია გახსნას ან დახუროს სამოთხე ან ჯოჯოხეთი ჩემთვის. რა ცოტა რამეს შეუძლია ადამიანი ჩააგდოს რწმენაში ან ურწმუნობაში. ამის შემდეგ რწმენა თუ ურწმუნობა ადამიანის ცნობიერების ნაწილია და ის არათუ ვერ აკნინებს საერო ძალაუფლებას, არამედ ის მხოლოდ საკუთარ თავს ეკუთვნის. ამან უნდა დართოს ადამიანებს ნება, რომ სწამდეთ რაღაცის ან ვიღაცის. ეს უნდა იყოს მათი სურვილი და არ უნდა იყოს ძალით თავს მოხვეული. მე-17 საუკუნის ინგლისელი ფილოსოფოსი ჯონ ლოკი განიხილავდა ბუნებრივ უფლებებს თავის ნაშრომში და ამ უფლებებში მოიაზრებდა „სიცოცხლეს, თავისუფლებასა და საკუთრებას“. ლოკი მიიჩნევდა, რომ ამ ფუნდამენტურ უფლებებზე უარის თქმა სოციალური კონტრაქტით არ შეიძლებოდა. სიცოცხლის, თავისუფლებისა და საკუთრების ბუნებრივი უფლებების შენარჩუნება იყო ამერიკული კოლონიების აჯანყების საფუძველი. ჯორჯ მასონი წერდა ვირჯინიის უფლებათა დეკლარაციის შავ ვერსიაში, რომ „ყველა ადამიანი დაბადებით თავისუფალია“ და „გააჩნია თანდაყოლილი ბუნებრივი უფლებები, რომლებსაც ვერანაირი საშუალებით ვერ შეავიწროებენ ან წაართმევენ ადამიანს.“ მე-17 საუკუნის სხვა ინგლისელი, ჯონ ლილბურნი (რომელიც ცნობილია სახელით „თავისუფალი ჯონი), რომელიც ეწინაამდეგებოდა როგორც ჩარლზ I-ის მონარქიას, აგრეთვე ოლივერ კრომველის სამხედრო დიქტატურას, ამბობდა, რომ ადამიანს გააჩნდა „თანშობილი უფლებები“, რომელსაც ყოფიერების უფლებებსაც უწოდება. მისი აზრით, ამ უფლებებით ყველა ადამიანი იბადება და იგი განსხვავდება იმ უფლებებისგან, რომლებსაც ადამიანს მთავრობა ან კანონი ანიჭებს. განსხვავება გასასხვისებელ და გაუსხვისებელ უფლებებს შორის წარმოადგინა ფრენცის ჰუტჩესონმა. თავის გამოკვლევაში „ჩვენი იდეების სიმშვენიერისა და აღმატებულობის შესახებ“, ჰუტჩესონმა დამოუკიდებლობის დეკლარაციაზე წერდა: „ნებისმიერი თავდასხმა, რომელიც დამყარებულია გაუსხვისებელ უფლებებზე, მის შემშედ აუცილებლად აღმოცენდება სრულყოფილი ან მემარჯვენე მოწინააღმდეგეობა... გაუსხვისებელი უფლებები აუცილებელი კომპონენტია მთავრობების შესაზღუდად.“ ჰუტჩესონმა, ამისდა მიუხედავად, დაასახელა გაუსხვისებელი უფლებების საზღვრებიც. იგი აღნიშნავდა, რომ „არ შეიძლება არსებობდეს უფლება ან უფლების შეზღუდვა, რომელიც შეეწინააღმდეგება საზოგადო სიკეთეს.“ ჰუტჩესონმა ეს იდეა წამოაყენა თავის „მორალური ფილოსოფიის სისტემაში“, რომელიც ეფუძნებოდა ცნობიერების თავისუფლების რეფორმაციულ პრინციპს. შეუძლებელია განვსაზღვროთ სუბიექტური მსჯელობების მოცულობა (მაგალითად, რელიგიური კითხვები), გარდა იმისა, როდესაც დამატებით კონტრაქტის ან ფიცის სახით განიმარტება, რომ უფლება „გაუსხვისებელია“. ჰუტჩესონი წერდა: „არავის ძალუძს თავისი გრძნობების, ფიქრების და შინაგანი მდგომარეობის შეცვლა სხვის ხარჯზე; და არც შეუძლია შეაცვლეინოს თავისი გულის რეალური მისწრაფებანი. კერძო განსჯის უფლება გაუსხვისებელია.“ გერმანული განმანათლებლობის ხანაში, ჰეგელმა განუყოფლობის არგუმენტს ლოგიკურად მიიჩნევდა. ჰუტჩესონის მსგავსად, ჰეგელმა თავისი თეორია დააფუძნა დეფაქტო განუყოფლობის იმ ასპექტებზე, რომლებიც ერთმანეთისგან განასხვავებენ ადამიანს საგნებისგან. საგანი, როგორც საკუთრება, შეიძლება ერთი ადამიანიდან მეორეს გადაეცეს. ჰეგელის მიხედვით, ეს არ შეეხება ინდივიდებს: რადგანაც მე ვიღებ პასუხისმგებლობას ჩემს პიროვნებაზე, სუბსტანციურ არსებობაზე და ვქმნი პასუხისმგებლიან, მორალური და რელიგიური ცხოვრების მქონე ადამიანს, რომელსაც შეუძლია გააჩნდეს უფლებები, ის სწორედ აც რომ განუყოფელი უნდა იყოს ჩემი არსებისგან. გარეგან კატეგორიებს მხოლოდ შეუძლიათ ვიღაცის საკუთრებას შეეხონ, მაგრამ როდესაც მე მათ ანულირებას ვახდენ, უკვე ჩემი უფლებების დაკარგვა აღარ შემიძლია დროის ლაფსუსში ან სხვა მიზეზთა გამო. სოციალური კონტრაქტის თეორიის განხილვისას, „განუყოფელი უფლებებს“ უწოდებდნენ ისეთ უფლებებს, რომლებსაც მოქალაქეები ვერ დაუთმობდნენ მმართველ ძალას. ასეთი უფლებები განეკუთვნებოდა ბუნებრივ უფლებებს, რომლებიც არსებობდნენ დამოუკიდებლად პოზიტიური სამართლისგან. ზოგიერთი ამ თეორიის მიმდევარი მიიჩნევდა, რომ ბუნებრივ მდგომარეობაში მხოლოდ უძლიერესებს შეეძლოთ თავიანთი უფლებებისგან სარგებლის მიღება. საბოლოო ჯამში, ადამიანები დებენ ისეთ სოციალურ კონტრაქტს, რომელიც მათ ათმობინებთ ბუნებრივ უფლებებს იმის სანაცვლოდ, რომ დაიცვან ადამიანები ძალადობისგან და შედეგად ისინი ცხოვრობენ სამართლებრივი უფლებების ავტორიტეტის ქვეშ. ბევრი ისტორიული მობოდიშება მონობის ან არალიბერალური მთავრობის შესახებ ეფუძნებოდა ექსპლიციტურ ან იმპლიციტურ კონტრაქტებს, რომლებიც ითვალისწინებდნენ „ბუნებრივი უფლებების“ გადაცემას თავისუფლებისა და თვითგამორკვევისთვის. ჰუტჩესონისა და მისი მიმდევების დე ფაქტო განუყოფლობის არგუმენტები წარმოადგენდნენ მონობის საწინააღმდეგო მოძრაობის საფუძველს. ისინი აკრიტიკებდნენ არა მხოლოდ არამოხალისეობრივ მონობას, არამედ ნებისმიერი ფორმის კონტრაქტს, რომელიც მონობას ემსახურებოდა. ნებისმიერი კონტრაქტი, რომელიც არასამართლებრივად შეზღუდავდა უფლებებს, თავიდანვე არ უნდა ჰქონოდა კანონის ძალა. მსგავსად, ამ არგუმენტს იშველიებდა დემოკრატიული მოძრაობაც, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა ნებისმიერი სახის ექსპლიციტურ ან იმპლიციტურ სოციალურ კონტრაქტს, რომლის მიხედვითაც ხალხი, სავარაუდოდ, დათმობდა თავისი თავის მართვის უფლებას, როგორც ეს თომას ჰობსის „ლევიათანშია. ერნსტ კასირერის მიხედვით, არსებობს ერთი უფლებაც კი, რომელსაც ვერც დათმობ და ვერც მის გარეშე იარსებებ: პიროვნებად ყოფნის უფლება.. ისინი აკრიტიკებდნენ უდიდეს ლოგიკოსს [ჰობსს] ტერმინების წინააღმდეგობრიობაში. თუ ადამიანი დათმობს თავის პიროვნულობას, მაშინ ის აღარაა მორალური არსება.... არ არსებობს არანაირი pactum subjectionis, არანაირი უფლებების დათმობისა და თავის დამონების აქტი. ამის დათმობით ადამიანი დაკარგავდა თავის ბუნებას და მყოფაბოდას; იგი თავის ადამიანობას დაკარგავდა. ეს თემები გაერთიანდა ამერიკის დამოუკიდებლობის შესახებ დებატებში. როცა თომას ჯეფერსონი წერდა დამოუკიდებლობის დეკლარაციას, ინგლისელი რიჩარდ პრაისი ამერიკელების მხარეს იდგა და ამბობდა, რომ „დიდი ბრიტანეთი ცდილობს მათი თავისუფლების წართმევას, ხოლო საზოგადოების ყველა წევრს და სამოქალაქო გაერთიანებას აქვს ბუნებრივი და განუყოფელი უფლებები“. პრაისი თავის არგუმენტებს ამყარებდა დე ფაქტო განუყოფლობის იდეაზე, რომლის მიხედვითაც „თვითნებობა ან მიზანდასახულობა გვანიჭებს ჩვენ საკუთარ მოქმედებებზე განკარგვის უფლებას და არ ვხდებით დამოკიდებული გარეგან მიზეზზე.“ ნებისმიერი კონტრაქტი თუ შეთანხმება, რომელიც ითვალისწინებს უფლებების დათმობას, უნდა იყოს არაკანონიერი და მყიფე. პრაისი წერდა: არც ერთ სახელმწიფოს არ შეუძლია მიიღოს ამხელა ძალაუფლება სხვა სახელმწიფოზე ნებისმიერი სახის ხელშეკრულების ან უფლებების დათმობის საფუძველზე. ეს ის შემთხვევაა, როდესაც ხელშეკრულება არ არის შემაკავშირებელი. სამოქალაქო თავისუფლება ამ შემთხვევაში არის რელიგიური თავისუფლების სინონიმი. არც ერთ ადამიანს არ შეუძლია დათმოს რელიგიური თავისუფლება განსჯის უფლების დათმობის ხარჯზე ან არავის შეუძლია სხვას თავს მოახვიოს და მიუთითოს, თუ მის რწმენას როგორი შინაარსი ან პრაქტიკა უნდა ჰქონდეს. ამის იდენტურია მოსაზრება, რომ სამოქალაქო საზოგადოებაში კანონის ძალით არავის შეუძლია დათმოს თავისი სამოქალაქო თავისუფლება ვიღაცისთვის სამართლებრივი ძალაუფლების მინიჭებითა და საკუთრების შელახვაზე ნების მიცემით. პრაისის მოსაზრებებმა გააბრაზა ოპოზიცია, ამიტომ 1777 წელს მან დაწერა სხვა ბროშურაც, რომელშიც ასაბუთებდა თავის პოზიციას და ამტკიცებდდა, რომ „ადამიანთა თავისუფლება არის ის ძალა, რომელიც მიმართულია თვითგამორკვევისკენ“. „ამერიკული რადიკალიზმის ინტელექტუალური წარმომავლობის შესახებ“ ნაშრომში სტოტონ ლინდმა ეს მოსაზრებები მოაგროვა და დაუკავშირა მონობის შესახებ გამართულ კამათს: ამან შემდგომში ბევრი ცვლილება გამოიწვია. ერთნი ამბობდნენ, რომ მონობა იყო არასწორი, რადგან ყველა ადამიანს გააჩნდა უფლება საკუთარი სხეულის ფლობისა ან იმის გამოც, რომ ყველა ადამიანს აქვს ბუნებრივი უფლება თავად განსაზღვროს საკუთარი ბედი. პირველი სახის უფლება იყო გასხვისებადი: ამგვარად, ლოკი ცხადად წარმოაჩენდა, რომ მონობა იყო აღმოცენებული ომში ადამიანების დატყვევებით, როცა გამარჯვებული მხარე დამარცხებულის ადამიანებს თავისთან იტოვებდა, როცა ისინი შეიძლებოდა პატრონს კანონის ძალით მოეკლა; ასე მიაწერდნენ დრედ სკოტს, რომ მან სამუდამოდ დაკარგა თავისი თავისუფლება. მაგრამ მეორე უფლება, რომელსაც პრაისი უწოდდებს „თვითგამორკვევის ძალას“, იყო განუყოფელი ადამიანისგან მანამ, სანამ იგი არ დაიღუპებოდა. როგორც ადამიანის გონება ისწრაფვის რელიგიური სიმართლის წარმოშობის დასადგენად, ისე თვითგამორკვევა არაა ისეთი რამ, რომელიც შეიძლება შეიძინო და დათმო. ის ადამიანის ყოფიერების რთული ნაწილია. ამასობაში, ამერიკაში თომას ჯეფერსონმა „ჰუტჩესონისგან აიღო უფლებების დაყოფის იდეა და გახადა იგი პოპულარული და მნიშვნელოვანი“. 1776 წლის ამერიკის შეერთებული შტატების დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში იგი ამაყად აღნიშნავდა, რომ „ჩვენთვის თავისთავად ცხადია ის ჭეშმარიტება, რომ ადამიანები შექმნილნი არიან როგორც თანასწორი არსებანი, რომ ღმერთმა მათ მიანიჭა გარკვეული შეუვალი უფლებები...“ მე-19 საუკუნეში მონობის წინააღმდეგ მიმართულმა მოძრაობამ გააფართოვა პასაჟის მნიშვნელობა, რომელიც უნდა გამხდარიყო საკონსტიტუციო პრინციპი, მიუხედავად იმისა, რომ კონსტიტუცია ცნობდა და იცავდა მონობას. როგორც იურისტი, მომავალი უფროსი მოსამართლე სალმონ ჩეისი ამტკიცებდა იგივეს უზენაეს სასამართლოში შესვლამდე ჯონ ვან ზანდტის საქმეში, რომელიც გასამართლებული იყო დევნილი მონების აქტის საფუძველზე. აქტი ამბობდა: სამართლის შექმნელი, რომელმაც ადამიანს უბოძა შეუვალი უფლება თავისუფლებისა, ვერანაირი კანონის საფუძველზე ვერ დაადგენს, რომ ადამიანი არის საკუთრება. შეუვალი უფლებების კონცეპცია გააკრიტიკა ჯერემი ბენტჰემმა და ედმუნდ ბურკმა, რადგან მას დაუსაბუთებლად მიიჩნევდნენ. ბენტჰემი და ბურკი, რომლებიც წერდნენ მე-18 საუკუნეში ბრიტანეთში, მიიჩნევდნენ, რომ უფლებების სათავე მთავრობაა ან იგი აღმოცენდება ტრადიციიდან. ამ ორიდან არც ერთი სახის უფლება არ შეიძლება იყოს შეუვალი. (ნახეთ ბენტჰემის „შეუვალობის დოქტრინის კრიტიკა“ და ბურკის „საფრანგეთის რევოლუციის შესახებ“). რადგანაც ბენტჰემი გრძნობდა, რომ მე-19 საუკუნეში შეიცვლებოდა ადამიანების აზროვნება, მან უარყო ბუნებრივი უფლებების „სისულელედ“ შერაცხვის იდეა. ბრიტანელი ნაციონალისტების ბურკისა და ბენტჰემის აზრებს შორის სხვაობაში ამერიკელი რევოლუციონერი სწავლული ჯეიმს ვილსონი ბურკის იდეებს უწოდებდა „ტირანიას.“ დამოუკიდებლობის დეკლარაციის ხელმომწერები მიიჩნევდნენ, რომ ეს „ეჭვმიუტანელი სიმართლეა“ და რომ „ყველა ადამიანს ღმერთმა დაბადებისთანავე მიანიჭა შეუვალი უფლებები.“ „სოციალურ კონტრაქტში“ ჟან ჟაკ-რუსო წერდა, რომ შეუვალი უფლებების არსებობა არაა საწირო კონსტიტუციის ან კანონების არსებობისთვის. სოციალური კონტრაქტის იდეა, რომ უფლებები და პასუხისმგებლობები წარმოიშობა მთავრობასა და ხალხს შორის დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე, მსოფლიოში ყველაზე მიღებული ალტერნატივაა. ბუნებრივი უფლებების ერთ-ერთი თეორიის მიხედვით, არავის შეუძლია ნორმები შექმნას ფაქტებისგან. ეს ხედვა გამოხატულია, მაგალითად, „არის-უნდა იყოს“ პრობლემაში, ნატურალისტურ სოფიზმში ან ბუნებასთან მიმართებაში. ჯორჯ მური ამბობდა, რომ ეთიკურ ნატურალიზმზე გავლენას ახდენს ნატურალისტური სოფიზმი. ბუნებრივი უფლებების თეორიის ზოგიერთი დამცველი ეწინააღმდეგება „ბუნებრივი უფლებების“ ტერმინში სიტყვა „ბუნებრივის“ „ხელოვნურთან“ შეპირისპირებას და მიიჩნევს, რომ იგი მხოლოდ ბუნებას უნდა უკავშირდებოდეს. ჯონ ფინისი, მაგალითად, ამტკიცებს, რომ ბუნებითი სამართალი და ბუნებრივი უფლებები წარმოიშობა თვითგამორკვევის პრინციპებიდან და არა სპეკულაციური ფაქტებიდან. კამათი მიმდინარეობს აგრეთვე იმაზე, არის ყველა უფლება ბუნებრივი თუ სამართლებრივი. აშშ-ის მეოთხე პრეზიდენტს, როდესაც იგი წარმოადგენდა ვირჯინიშიის შტატს წარმომადგენელთა პალატაში, სჯეროდა, რომ არსებობს უფლებები, მაგალითად, ნაფიცმსაჯულთა სასამართლოს მხრიდან განსჯის უფლება, რომლებიც სოციალური უფლებებია. ისინი არ აღმოცენდება არც ბუნებითი სამართლიდან და არც პოზიტიური სამართლიდან (რომლებიც ბაზისია ბუნებრივი და სამართლებრივი უფლებებისა), არამედ იმ სოციალური კონტრაქტიდან, რომელიც მთავრობას ანიჭებს ძალაუფლებას. ===თომას ჰობსი=== თომას ჰობსმა (1588-1679) გააგრძელა დისკუსია ბუნებრივი უფლებების შესახებ თავის მორალისა და პოლიტიკის ფილოსოფიაში. ჰობსის კონცეპცია ბუნებრივ უფლებებთან დაკავშირებით განსხვავდებოდა მისი ადამიანის როლისგან „სახელმწიფოს ბუნების“ კონცეპციაში. მისი აზრით, აუცილებელი ადამიანური უფლება იყო „საკუთარი ძალაუფლების გამოყენება საკუთარი თავის, საკუთარი ცხოვრების შესანარჩუნებლად; და შედეგად იგი უნდა შეეგუოს ყველა მოცემულ პირობას.“’ ჰობსი მკვეთრად განასხვავებდა ბუნებრივ „თავისუფლებას“ ბუნებრივი „კანონებისგან“. ამას აღწერდა, როგორც „წესს ან მითითებას მიზეზებზე აღმოცენებულს, რომელიც ადამიანს უკრძალავს ისეთი რამეების გაკეთებას, რაც დამაზიანებელია სიცოცხლისთვის და ხელს უწყობს სიცოცხლის განახგრძილებას.“ მისი თქმით, ბუნებრივ მდგომარეობაში ადამიანი სრულიად თავისუფალია და იქ არ არსებობს კანონები - „ამ შემთხვევაში ყველა ადამიანს ყველაფრის უფლება აქვს, მათ შორის სხვისი სხეულების მიმართაც კი. და რაც უფრო მეტად გაგრძელდება ყოველი ადამიანის ასეთი მდგომარეობა, მით უფრო მეტად დაუცველი იქნება თითოეული მათგანი... ბუნება ზოგადად აძლევს ადამიანს საშუალებას, რომ იცხოვროს.“ ეს საბოლოო ჯამში მიდის ისეთი სიტუაციისკენ, რომელსაც ჰქვია „ომი ყველასი ყველას წინააღმდეგ“. ამ დროს ადამიანები კლავენ, იპარავენ და ატყვევებენ სხვებს გადასარჩენად, ისინი იბრძოლებენ ბუნებრივად მეტისთვის, „უსაფრთხოებისთვის“ და „რეპუტაციისთვის.“ ჰობსი ამტკიცებდა, რომ ასეთ სამყაროს შექმნიდა შეუზღუდავი უფლებები და ამის შემდეგ კაცთა მოდგმა გახდებოდა „საბრალო, ღარიბი, საზიზღარი, ბრუტალური და მოკლეხნიანი“. იმ მიზნით, რომ ადამიანებმა მშვიდად იცხოვრონ, მათ უნდა დათმონ ბუნებრივი უფლებების უმეტესობა და სწორედ ამით შექმნან მორალური ვალდებულებები, რათა ჩამოყალიბდეს პოლიტიკური და სამოქალაქო საზოგადოება. ეს ერთ-ერთი ყველაზე პირველი ფორმულირებაა მთავრობის კონცეპციისა, რომელსაც უწოდებენ სოციალურ კონტრაქტს. ჰობსი ეწინააღმდეგებოდა უფლებების წარმოშობას ბუნებითი სამართლისგან. ის ფიქრობდა, რომ კანონი და უფლება ხშირად დამაბნეველი ოპოზიტიებია, რადგან კანონი მიემართება ვალდებულებებს, ხოლო უფლება თავის თავში არ მოიცავს ვალდებულებას. რადგანაც ადამიანის ბუნება ისეთია, რომ იგი ისწრაფვის მაქსიმალური კეთილდღეობისკენ, ამიტომ უფლებები დგას კანონამდე, გინდ ბუნებითი იყოს იგი და გინდ ინსტიტუციონალური. ადამიანები არ დაემორჩილებიან ბუნებით კანონებს სანამ თავდაპირველად უმაღლესი ძალაუფლება არ დაიმორჩილებს მათ. „მანამ სანამ გამოვიყენებთ „უსამართლოსა“ და „სამართლიანის“ ტერმინებს, აუცილებლად უნდა არსებობდეს იძულებითი ძალაუფლება, რომელიც თანაბრად შეასრულებს ხელშეკრულებს პირობებს.., ამით ისინი შეიძენენ საკუთრებას, კეთილდღეობას და ამ ყველაფერს მიიღებენ კონტრაქტის საფუძველზე იმ უფლებების საკომპენსაციოდ, რომლებიც მათ დათმეს; ასეთ ძალაუფლებას მანამდე ვერ ექნება კეთილდღეობა.“ („ლევიათანი. 1, XV) ===ჯონ ლოკი=== ჯონ ლოკი (1632-1704) იყო კიდევ ერთი გამოჩენილი დასავლელი ფილოსოფოსი, რომელიც უფლებებს მიიჩნევდა ბუნებრივად და განუყოფელად. ჰობსის მსგავსად, ლოკს სწამდა, რომ ბუნებრივი უფლებები მოიცავდა სიცოცხლეს, თავისუფლებასა და საკუთრებას. მისმა აზრებმა გავლენა მოახდინა ამერიკის რევოლუციონერულ ომზე, განსაკუთრებით მისმა ნაწერებმა ბუნებრივი უფლებების შესახებ, მაგრამ მისი მტკიცებები დღემდე განხილვის საგანია. მაგალითად, ისტორიკოსი რეი ფორესტი აცხადებს, რომ ჯეფერსონი და ლოკი „ორ საპირისპირო პოლუსზე“ იდგნენ პოლიტიკური ფილოსოფიის სფეროში. ის ამას ხსნიდა ჯეფერსონის მიერ დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში ლოკისეული „საკუთრების“ კონცეფციის „ბედნიერების სწრაფვის“ ტერმინის ჩანაცველებით. თანამედროვე ისტორიკოსი ჯონ ფილიპი მიიჩნევს, რომ თანამედროვე სწავლილებმა „არასწორი აქცენტები დასვეს ჯონ ლოკზე“ და მის კავშირზე ამერიკის კონსტიტუციასთან. იგი მიიჩნევდა, რომ ამერიკული რევოლუციის მიმდევრები ლოკს ხედავდნენ, როგორც განმმარტებელს ამ კონსტიტუციის პრინციპებისა. თომას პენლი იცავდა ლოკის გავლენას დამფუძნებელ მამებზე. იგი ამბობდა, რომ საპირისპიროს ვინც ამტკიცებს, ან არ ესმის კლასიკური რესპუბლიკის შემქმნელი ლიდერების ხედვები, ან არაფერი იციან ლოკის შესახებ, ანდაც მიანიშნებნ სხვა ადამიანზე, რომელიც ასევე ლოკის ზეგავლენის ქვეშ იყო მოქცეული. ამ აზრს ინარჩუნებდა მაიკლ ზუკერტიც. ლოკის მიხედვით, არსებობს სამი ბუნებრივი უფლება: სიცოცხლე: ყველას აქვს სიცოცხლის უფლება. თავისუფლება: ყველას აქვს უფლება, აკეთოს ის, რაც უნდა და რამდენ ხანსაც უნდა, მანამ სანამ არ შელახავს პირველ უფლებას. საკუთრება: ყველას აქვს უფლება განკარგავდეს იმას, რაც მან შექმნა ან შეიძინა საჩუქრად თუ ვაჭრობით მანამ, სანამ იგი არ შელახავს ზედა ორ უფლებას. ლოკის პოლიტიკური ფილოსოფიის მიხედვით, მას სწამდა, რომ მთავრობამ უნდა უზრუნველყოს ძირითადი და ბუნებრივი უფლებების დაცვა თავისი მოქალაქეებისთვის. ესაა სიცოცხლის, თავისუფლებისა და საკუთრების უფლება. ლოკისთვის იდეალური მთავრობა ამ უფლებების დაცვას უზრუნველყოფს ყოველი მოქალაქისთვის. მან უნდა უზრუნველყოს ამ უფლებების დაცვა ტირანისაა და ძალადობისგან, მთავრობა კი უნდა იყოს ხალხისკენ მიმართული. თან ლოკმა არა მხოლოდ გავლენა მოახდინა თანამედროვე დემოკრატიის ჩამოყალიბებაზე, არამედ წარმოადგინა იდეა თავისუფლების იდეის საყოველთაოობაზე. მან არა მარტო ხელი შეუწყო დემოკრატიის ჩამოყალიბებას, არამედ უბიძგა ამ დემოკრატიაში სამოქალაქო აქტივიზმის განვითარებისკენაც. ლოკს მიაჩნია, რომ ყველა ადამიანი განსხვავებულია და ეს განსხვავება არ ნიშნავს იმას, რომ სხვას ამის გამო ნაკლები თავისუფლება უნდა გააჩნდეს. თავისი უფლებების კონცეპციის განვითარების დროს ლოკზე დიდი გავლენა მოახდინა ადგილობრივი ამერიკელების რეპორტებმა. ამ ადამიანებზე ლოკი წერდა, რომ ისინი ცხოვრობენ „თავისუფლების მდგომარეობაში“ და არა „აღვირახსნილობაში.“ ამან აგრეთვე შთააგონა იგი სოციალური კონტრაქტის იდეაზე. მიუხედავად იმისა, რომ იგი ამას ცხადად არსად არ წერს, მისი ზოგადი პოზიცია ასახავს მოსაზრებას, რომ მიუხედავად ჩვენი თვისებებისა, ჩვენს მეზობლებს ან მმართველებს არ აქვთ უფლება მოგვეპყრან განსხვავებულად. „ლოკი ამტკიცებს, რომ არ არსებობს ისეთი ბუნებრივი თვისება, რომელიც ერთ ადამიანის მდგომარეობას განასხვავებს მეორისგან... რა თქმა უნდა, ყველა ბუნებრივად განსხვავებულად ვცხოვრობთ ერთმანეთთან.“ ჰავორტი ამტკიცებს, რომ ჯონ ლოკი გატაცებული იყო საზოგადოებაში თანასწორობის ცნებით, რომ ყველას უნდა მოპყრობოდნენ თანასწორად. ის აგრეთვე ამ განსხვავებს ამჩნევს ლოკის ფილოსოფიაში, რომლის მიხედვითაც ჩვენ ყველა უნიკალური და მნიშვნელოვანი წევრები ვართ საზოგადოებისა. ლოკი მიიჩნევდა, რომ ყველა მთავრობამ უნდა დაიცვას ყველას უფლებები და თავისუფლებები, რადგან ყველა თანაბრად მნიშვნელოვანია საზოგადოებისთვის. მისი იდეები შემდგომ გარდაიქმნა ბრიტანეთიდან თავისუფლების მოპოვების მომხრე მოძრაობებად. მის მოძღვრებაში თავისუფლების იდეა მიემართებოდა თანამედროვე კულტურასაც. ლოკის იდეები ზეგავლენას ახდენდა ბევრ მოძრაობაზე, დაწყებული სამოქალაქო უფლებების მოძრაობიდან დამთავრებული ქალების უფლებებამდე. ეს ყველა ითხოვდა სამართლიან მთავრობას. მისი იდეები ფუნდამენტია თანამედროვე დემოკრატისაა და არ იქნება აზრსმოკლებული თუ ლოკს მივიჩნევთ ამერიკის ისტორიაში სამოქალაქო აქტივიზმის ფუძემდებლადაც. ამ ყველაფრის შექმნის შედეგად ლოკს შეიძლება მივაწეროთ თანამედროვე თანასწორობის იდეისთვის საფუძველის შექმნა. ლოკის ფილოსოფიას ხშირად არასწორადაც იყენებდნენ ადრეულ ამერიკულ დემოკრატიაში. სამოქალაქო უფლებების მოძრაობა და ქალების უფლებების მოძრაობა მოითხოვდა ამერიკის დემოკრატიისგან თანასწორობის საკითხში გამოწვევების დაძლევას. ისინი ფიქრობდნენ, რომ ამერიკული დემოკრატიის შემოქმედებმა სიტყვა „ყველაში“ იგულისხმეს ყველა ადამიანი, რომელიც იმსახურებს თანასწორობას, იმას, რასაც ლოკი ასე ასხამდა ხოტბას. „თანასწორ სახელმწიფოში, სადაც ძალაუფლება და სამართალი ურთიერთმომგებიანია, არავის აქვს სხვაზე მეტი.“ ლოკი თავის ნაწერებში მკაფიოდ გამოკვეთს, რომ მას სურს ისეთი სახელმწიფო, რომელშიც ყველა თავისუფლება თანასწორადაა დაცული. „ლოკის შეხედულებები ტოლერანტობაზე თავისი ეპოქისთვის ძალიან პროგრესულია.“ ავტორები, მაგალითად ჯეიკობ კონოლი ამბობს, რომ ლოკის პროგრესული შეხედულებები თავის ეპოქაზე ძალიან წინ იყო. მისი აზრები დღევანდელობას უფრო შეესაბამება, როცა ჩვენ ვიბრძვით იმისთვის, რომ ხელისუფლების არჩევის დროს ყველა ადამიანის ხმა ისმოდეს და ყველა ადამიანს ჰქონდეს შანსი კარგი ცხოვრებისა. მიუხედავად რასის, გენდერის თუ სოციალური მდგომარეობისა, ლოკი მიიჩნევდა, რომ მთავრობა არა მხოლოდ უნდა უზრუნველყოფდეს უფლებებს, არამედ ეს უფლებები უნდა იყოს გამყარებული სოციალური კონტრაქტითაც. სოციალური კონტრაქტი არის შეთანხმება ქვეყნის მაცხოვრებლებს შორის, რომლებიც ცხოვრობენ ერთი და იმავე კანონთა სისტემაში. მთავრობის კონკრეტული ფორმები არის შედეგი ამ ადამიანების კოლექტიური აქტივობისა. მთავრობის ფუნქციაა კანონების მიღება, რომლებიც დაიცავს ადამიანის ბუნებრივ უფლებებს. თუ მთავრობა სათანადოდ ვერ იცავს ადამიანის ბუნებრივ უფლებებს, იგი უნდა დაემხოს. ===ტომას პეინი=== ტომას პეინმა (1731-1809) უფრო დეტალურად აღწერა ბუნებრივი უფლებები თავის ცნობილ ნაშრომში „ადამიანთა უფლებები“ (1791). იგი ხაზს უსვამდა იმ ფაქტს, რომ უფლებების მინიჭება არ შეიძლება მომხდარიყო რომელიმე ინსტიტუტის მხრიდან, რადგან იქმნებოდა სამართლებრივი საფუძველი მისი გაუქმებისაც და ასეთ პირობებში უფლებები შეიძლება გადაქცეულიყო პრივილეგიებად. ტერმინების დამახინჯება იქნებოდა, თუ ვიტყოდით, რომ ქარტია ანიჭებს ადამიანს უფლებებს. ეს საპირისპირო ეფექტს იძლევა - იგი ართმევს ადამიანს უფლებებს. უფლებები ადამიანს გააჩნიათ თანშობილად, მაგრამ ქარტიას გააჩნია ამ უფლების ანულირების უფლება და ამ უფლებას მცირე ჯგუფის ხელში სტოვებს.. ეს უსამართლობის ინსტრუმენტია. ამის გამო ადამიანებმა საკუთარი უფლებების დასაცავად უნდა დადონ ხელშეკრულება, რომელიც შექმნის მთავრობას და ეს იქნება მხოლოდ ერთი ტიპის მთავრობა, რომელიც მოვა ხელისუფლებაში პრინციპით, რომ უნდა დაიცვას უკვე არსებული უფლებები. ==ამერიკელი ინდივიდუალისტი ანარქისტები== თავდაპირველად პირველი ამერიკელი ინდივიდუალისტი ანარქისტებდი ეთანხმებოდნენ ბუნებრივი უფლებების პოზიციის დამცველებს, მაგრამ შემდეგ უკვე ბენჟამინ ტუკერის ლიდერობით ზოგი ამ პოზიციას აღარ ეთანხმებოდა და გადაიხარა მაქს შტირნერის ეგოისტი ანარქიზმისკენ. ისინი უარყოფდნენ მორალურ უფლებებს. ტუკერი ამბობბდა, რომ არსებობდა მხოლოდ ორი სახის უფლება: „სურვილის უფლება“ და „ხელშეკრულების უფლება“. მას შემდეგ, რაც იგი დაეთანხმა ეგოისტურ ინდივიდუალიზმს, ტუკერი ამბობდა, რომ „წარსულში მე მტკიცედ ვლაპარაკობდი ადამიანის ცხოვრების უფლებაზე. ეს ცუდი ჩვევა იყო, რომელიც დიდხანს გამყვა.. ადამიანის ერთადერთი ცხოვრებაა იცხოვროს, თუ ამისი სურვილი აქვს. ვენდი მაკელროი წერდა: შტირნერისეული ეგოიზმზე (1886) დათანხმებით ტუკერმა უარყო ბუნებრივი უფლებები, რომლებიც დიდი ხნის განმავლობაში ლიბერტარიანიზმის ბაზის ცნებებად ითვლება. ამ უარყოფამ ბიძგი მისცა დებატებს, რომელშიც ბუნებრივი უფლებების პროპონენტები ეგოიზმის მომხრეებს ბრალს სდებდნენ ლიბერტარიანიზმის განადგურებასი. კამათი იმდენად ცხარე გახდა, რომ ბუნებრივი უფლებების მომხრეებნა პროტესტიც კი განაცხადეს გაზეთ „თავისუფლებისთვის“ დაწერისთვის, მაშინ როცა ისინი ამ გაზეთისთვის ერთ-ერთი მთავარი შემომტანები იყვნენ. ამის შემდეგ ამ გაზეთმა პოზიციები გადახარა ეგოიზმისკენ, მიუხედავად იმისა, რომ მათი საგაზეთო კონტენტი დიდად არ შეცვლილა. ბევრ სხვა პერიოდულ გამოცემაზე „ეჭვმიუტანლად ზეგავლენა მოახდინა „თავისუფლების“ მიერ ეგოიზმის პრეზენტაციამ, მათ შორის შვარცის პუბლიკაციით. ეგოიზმის მომხრე გამოცემები, რომლებსაც ტუკერი მისდევდა, იყო გერმანული „Der Eigene“ და ინგლისური „არწივი და გველი“. მომდევნო ხანის ყველაზე ცნობილი ინგლისურენოვანი ჟურნალი იყო „ჟურნალი ეგოისტური ფილოსოფიისა და სოციოლოგიის შესახებ“, რომელიც ქვეყნდებოდა 1898 წლიდან 1900 წლამდე. ის ამერიკელები, რომლებიც ამ ფილოსოფიას მიემხრნენ იყვნენ ბენჟამინ ტუკერი, ჯონ ბევერლი რობინსონი, სტივენ ბინგტონი, ჰუტჩინს ჰეპგუდი, ჯეიმს ვოლკერი, ვიქტორ იაროსი და ე.ჰ. ფულტონი. ==თანამედროვეობა== დღესდღეობით ბევრი დოკუმენტი იმეორებს ამერიკის კონსტიტუციაში ნახსენებ ფრაზებს. 1948 წელს გაეროს მიერ მიღებული ადამიანთა უფლებების საყოველთაო დეკლარაციის პრეამბულაში ნახსენებია ტერმინი „ხელშეუვალი უფლებები“: „ადამიანთა მოდგმის თითოეული წევრის ღირსება, თანასწორობა და ხელშეუვალი უფლებები წინაპირობაა სამართლის, თავისუფლებისა და მშვიდობისა სამყაროში.“ კალიფორნიის კონსტიტუციის პირველი მუხლი ცნობს ხელშეუვალ უფლებებს და ახსენებს ზოგ (და არა ყველა) ამ უფლებას: „სიცოცხლე და თავისუფლება, მიღების, ფლობის და საკუთრების დაცვის, უსაფრთხოების მიღებისა და შენარჩუნების, ბედნიერე და პირადულობა.“ მიუხედავად ამისა, დღემდე მიმდინარეობს დავა იმაზე,თუ რომელი „უფლებები“ არის ნამდვილად ბუნებრივი და რომელი არა. აგრეთვე ბუნდოვანი რჩება ბუნებრივი ან ხელშეუვალი უფლებების კონცეპციის სრული დეფინიციებიც. ერიკ ფრომი მიიჩნევდა, რომ ზოგიერთი ძალაუფლება, რომელიც დადგება ადამიანზე მაღლა, უნდა ეკუთვნოდეს მხოლოდ ღმერთს და თუ ღმერთი არ არსებობს, მაშინ არც ერთ ადამიანს არ უნდა შეეძლოს საკუთარი ძალაუფლების განვრცობა. თანამედროვე პოლიტიკური ფილოსოფიები აგრძელებენ ბუნებრივი იდეების კლასიკურ ლიბერალურ ტრადიციას ლიბერტარიანიზმთან, ანარქო-კაპიტალიზმთან და ობიექტივიზმთან ერთად. ამ თემატიკის ავტორები არიან რობერ ნოზიკი, ლუდვიგ ფონ მისესი, აინ რენდი და მიურეი როტბარდი. ხელშეუვალი უფლებების შესახებ ლიბერატარიანული ხედვა წარმოდგენილია მორ და ლინდა ტენეჰილის ნაშრომში „ბაზარი თავისუფლებისთვის“, რომელშიც ავტორი ამტკიცებს, რომ ადამიანს აქვს თავის ცხოვრებაზე საკუთრების უფლება და ეს შესაბამისად მისი საკუთრებაცაა, რადგან მან ჩადო თავისი დრო (ე.ი. ცხოვრების ნაწილი) და ეს ცხოვრების გაგრძელებაა. მიუხედავად ამისა, თუ იგი ძალას გამოიყენებს სხვა ადამიანის საზიანოდ, მაშინ იგი სხვის უფლებას ზღუდავს, ამის გამო კი უნდა მიეზღოს სამაგიერო: „უფლებები არაა ხელშეუვალი, მაგრამ მხოლოდ მის მქონებელს შეუძლია ამ უფლების ხელყოფა და არავის სხვას.“ ხელშეუხებლობის განმარტებები მოიცავს სხვადასხვა ინტერპრეტაციებს, მათ შორის არაუარყოფადი, გაუსაღებელი და არაგასხვისებადი. ეს კონცეპცია მიაჩნიათ ლიბერტარიანელებს ცენტრალურ კითხვად ნებაყოფლობითი მონობის შემთხვევაში, რომელსაც მიურეი როტბარდი არალეგიტიმურად და საკუთარი თავის საწინააღმდეგოდ მიიჩნევდა. სტეფან კინსელა ამბობს, რომ „უფლებების შელახვის იდეა ჯდება ლიბერტარიანულ არააგრესიულ პრინციპებში. ამ პრინციპის მიხედვით, მხოლოდ ძალის ინიცირებაა აკრძალული; თავდაცვა, საკუთრების დაბრუნება ან შეწინააღმდეგება გამართლებული ძალაა. სხვადასხვა ფილოსოფოსმა შეადგინა განსხვავებული სია მათ მიერ მიჩნეული ბუნებრივი უფლებებისა. ბუნებრივი უფლებების მომხრეები, განსაკუთრებით ჰეზელბერგი და როტბარდი ამბობდნენ, რომ მიზეზი მიემართება ცალკეულ აქსიომატურ უფლებებს და თუ რაიმე პრინციპი თავად ითხოვს უკუთეორიას, მაშინ ის უკვე აქსიომაა. ამ მოსაზრების კრიტიკა მიუთითებს მომხრეებს შორის თანხმობის ნაკლებობაზე და იმაზე, რომ არაა საკმარისად არგუმენტი იმის დასამტკიცებლად, რომ ბუნებრივი უფლებები მარტოოდენ პოლიტიკური მექანიზმია. ჰიუ გიბსონმა წარმოადგინა დესკრიპტიული არგუმენტი, რომელიც ემყარებოდა ადამიანის ბიოლოგიას. მისი მტკიცებით, ადამიანები იქცევიან საჭიროებისდა გამომდინარე, რათა აიცილონ კონფლიქტი ნებისმიერ ფასად. დროთა განმავლობაში მათ გამოიმუშავეს მოლოდინები, რომ ინდივიდები მოიქცეოდნენ იმ წესებით, რომლებსაც საზოგადოება განსაზღვრავდა და საბოლოოდ ეს ყველაფერი გადაიქცეოდა სამოქმედო უფლებებად. ===კათოლიკური ეკლესია=== კათოლიკური ეკლესია ბუნებით კანონს დოგმად მიიჩნევს. ეკლესია ამბობს, რომ „ბუნებითი სამართალი გამოხატავს თავდაპირველ მორალურ გრძნობებს, რომლებიც ადამიანს საშუალებას აძლევენ განჭვრიტონ კეთილი და ბოროტი, სიმართლე და ტყუილი: ‘ბუნებითი სამართალი დაწერილი და განმტკიცებულია ყველა ადამიანის სულში, იმიტომ რომ მიზეზობრიობა ადამიანს უბიძგებს კარგის ჩადენისკენ და უკრძალავს ცოდვის ჩადენას... მაგრამ ამ ბრძანებას არ ექნებოდა კანონის ძალა იგი რომ არ ყოფილიყო უფრო მაღალი არსების, სულიწმინდის მიერ მომადლებული თავისუფლება.“ ბუნებითი სამართალი კათოლიკური ეკლესიისთვის მოიცავს იმ უმაღლეს და საყოველთაო პრინციპებს, საიდანაც აღმოცენდა ბუნებრივი მორალური ვალდებულებები თუ მოვალეობები. თომას აქვინელი აგრძელებდა ჭეშმარიტი მოაზროვნეების იდეებს, თუ რა არის ეს პრინციპი: კარგი არის ის, რაც პრაქტიკული მიზეზის უკან ძევს, უმაღლესი პრინციპს მორალური ქმედებისა უნდა ჰქონდეს თავისი ცენტრალური იდეა, შესაბამისად, უმაღლესი პრინციპის მიზანია კარგის კეთება და ბოროტის თავიდან მოშორება. ==ლიტერატურა== {{სქოლიო}} kllpy29c9ceao0b6r0yr25kotmonfaa 4407867 4407866 2022-08-17T09:51:15Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki {{წყარო}} {{ვიკი}} '''ბუნებრივი უფლებები და სამართლებრივი უფლებები''' უფლებათა ორი ზოგადი კატეგორიაა: ბუნებრივი უფლებები არაა დამოკიდებული რაიმე კანონზე ან წეს-ჩვეულებაზე, იგი არ ემორჩილება კულტურასა და მთავრობებს, შესაბამისად, ის უნივერსალური, ფუნდამენტური და განუყრელია. (მას ვერ გააუქმებს ადამიანის მიერ შექმნილი კანონი, მაგრამ შესაძლებელია მისი შეზღუდვა, მაგალითად, თუ ადამიანი სხვა ადამიანის უფლებებს დაარღვევს). ბუნებითი კანონი ბუნებრივი უფლებების კანონია. სამართლებრივი უფლებები ადამიანს უბოძა სამართლებრივმა სისტემამ (ისინი შეიძლება შეცვალონ, გააუქმონ ან შეზღუდონ). პოზიტიური სამართლის ცნება უკავშირდება სამართლებრივი უფლებების ცნებას. ბუნებით სამართალს პირველად ვხვდებით უძველეს ბერძნულ ფილოსოფიაში. შემდგომ იგი მიემართებოდა რომაელ ფილოსოფოსს ციცერონს. იგი დამოწმებულია ბიბლიაშიც, ხოლო შუა საუკუნეებში განავითარეს კათოლიკე ფილოსოფოსებმა, მაგალითად, ალბერტ დიდმა და მისმა მოწაფემ თომა აქვინელმა. განმანათლებლობის ეპოქაში ბუნებითი კანონის ცნება დაუპირისპირდა მეფეების ღვთაბერივი წარმოშობის ლეგიტიმურობას და მან ხელი შეუწყო სოციალური კონტრაქტის, პოზიტიური სამართლის, მთავრობების და სამართლებრივი უფლებების კლასიკური რესპუბლიკის ჩარჩოში წარმოშობას. არსებობს საპირისპირო შეხედულებაც, რომელიც ბუნებრივ უფლებებს იყენებს ყველა ამ ნორმის ლეგიტიმაციის შესარყევად. [[ადამიანის უფლებები|ადამიანის უფლებათა]] იდეა მჭიდროდაა დაკავშირებული ბუნებრივ უფლებებთან: ზოგი ვერავითარ განსხვავებას ვერ ხედავს ამ ორ იდეას შორის და მათ სინონიმებად მიიჩნევენ მაშინ როცა სხვები ასხვავებენ მათ მახასიათებლებს და გამოყოფენ ბუნებრივი უფლებების ტრადიციულ გაგებას. ზოგადად, მიჩნეულია, რომ ნებისმიერ მთავრობას თუ საერთაშორისო ორგანიზაციას არ შეუძლია ბუნებრივი უფლებების უარყოფა. 1948 წელს გაეროს მიერ მიღებული „ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია“ მნიშვნელოვანი სამართლებრივი ინსტრუმენტია შეინარჩუნოს ბუნებრივი უფლებების ცნება საერთაშორისო რბილ სამართალში. ტრადიციულად ბუნებრივ უფლებებს მიიჩნევენ ნეგატიურ უფლებებად, მაშინ როცა ადამიანთა უფლებებს მიაკუთვნებენ პოზიტიურ უფლებებს. მიუხედავად იმისა, რომ ბუნებრივი უფლებები უკავშირდება ადამიანთა უფლებებს, ისინი ერთი მნიშვნელობის ტერმინები არ არიან. ==ისტორია== ის იდეა, რომ გარკვეული უფლებები ბუნებრივი ან განუყრელია, ჯერ კიდევ მოდის გვიანანტიკური პერიოდიდან, კერძოდ სტოიკოსების ნააზრევებიდან, რომლებიც შემოგვინახა ადრეული შუა საუკუნეების კათოლიკურმა სამართალმა და ეს ცოდნა მემკვიდრეობით გადაეცა პროტესტანტულ რეფორმაციასა და განმანათლებლობის ეპოქას დღევანდელობამდე. ბუნებრივი უფლებები სხვადასხვა ადამიანის მიერ ყოფილა სხვადასხვა სფეროსთან დაკავშირებული, მაგალითად ფილოსოფიაში მიზეზობრიობასთან ან რელიგიურ პრინციპებთან. მაგალითად, იმანუელ კანტი ამტკიცებდა, რომ ბუნებრივი უფლებების წარმოშობა მხოლოდ მიზეზით შეიძლება. ამერიკის შეერთებული შტატების დეკლარაცია კი დაფუძნებულია „თავისთავად“ სიმართლეზე, რომ „ყველა ადამიანს .. ღმერთმა მიანიჭა ხელშეუხებელი უფლებები“. მსგავსად, სხვადასხვა ფილოსოფოსმა თუ სახელმწიფო მოღვაწემ ბუნებრივი უფლებების ცნება სხვადასხვაგვარად გაიგო; თითქმის ყველა მათგანი მიიჩნევდა სიცოცხლისა და თავისუფლების უფლებებს უმაღლეს ორ პრიორიტეტად. ჰერბერტ ჰარტის აზრით, თუ არსებობს უფლებები, მაშინ აუცილებლად უნდა არსებობდეს თავისუფლების უფლება, რადგან შემდგომ სხვა უფლებები ამ უკანაკსკნელს დაეფუძნოს. თომას გრინი მიიჩნევდა, რომ „თუ არსებობს უფლებები, მაშინ აუცილებლად უნდა არსებობდეს სიცოცხლისა და თავისუფლების უფლებები, რომლებმაც უნდა უზრუნველყონ ადამიანების თავისუფალი ცხოვრება.“ ჯონ ლოკი უპირატესად ხაზს უსვამდა „სიცოცხლის, თავისუფლებისა და საკუთრების“ ცნებებს. მიუხედავად იმისა, რომ ლოკი აგრეთვე იცავდა რევოლუციის უფლებასაც, თომას ჯეფერსონა ლოკის „საკუთრების“ უფლება ჩაანაცვლა „ბედნიერებისკენ სწრაფვით“ ამერიკის შეერთებული შტატების დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში. ==ანტიკური ეპოქა== სტივენ კინზერი, „The New York Times”-ის გამოცდილი ჟურნალისტი და ავტორი წიგნისა „შაჰის გარემოცვა“, წერს: „ზოროასტრიზმა ასწავლა სპარსელებს, რომ ადამიანებს აქვთ ხელშეუხებელი უფლება ჰყავდეთ განათლებული მმართველო და რომ ამ მოხელებიის მოვალეობა არა მხოლოდ მორჩილებაა ბრძენო მეფეებისა, არამედ საჭიროების შემთხვევაში მათი ბიწიერების წინააღმდეგ წასვლაც. ლიდერებს მიიჩნევენ ღმერთის წარმომადგენლებად დედამიწაზე, მაგრამ მათ უნდა დაიმსახურონ მოხელეების მორჩილება მანამ სანამ გააჩნიათ ღვთის დალოცვა, ამის გამომუშავება კი მხოლოდ მორალური ქცევითაა შესაძლებელი.“ ეპიკურიანელების „40 წესის“ მიხედვით, „იმისათვის რომ სხვებმა დაგიცვან, თავად უნდა იყო ბუნებრივად კარგი“. მათ სჯეროდათ კონტრაქტარიანული ეთიკის, რომლითაც მოკვდავები თანმხდებოდნენ შემდეგზე: არ უნდა ევნო ვინმეს მათთვის ან თავად სხვისთვის; გაბატონებული კანონები არაა აბსოლუტური და აუცილებლად უნდა შეიცვალოს პირობების ცვლასთან ერთად. ეპიკურიანიზმი გულისხმობს, რომ ადამიანები ბუნებრივ მდგომარეობაში ავლენენ პიროვნულ თვითმყოფადობას და რომ ისინი აუცილებლად უნდა დაეთანხმონ იმ კანონებს, რომლებიც მათ მართავენ. თუმცა ეს თანხმობა (და კანონები) შესაძლოა გადაიხედოს პერიოდულობით, როცა შეიცვლება პირობები. სტოიკოსები ამტკიცებდნენ, რომ არავინ იყო ბუნებით დაბადებული მონად; მონობა იყო გარეგანი კონდიცია, რომელიც უპირისპირდება სულის შინაგან თავისუფლებას. უმცროსი სენეკა წერდა: „შეცდომა იქნებოდა თუ ვიფიქრებდით, რომ მონობა ავსებს ადამიანის არსებას; ადამიანის საუკეთესო ნაწილი მისგან თავისუფალია; სხეული თავადაა სუბიექტი და ძალაუფლების მქონე, მაგრამ გონება დამოუკიდებელია, ის თავისუფალი და დაუდრეკელია. მას ის ციხეც კი არ აკავებს, რომელსაც სხეული ჰქვია.“ ბუნებრივი უფლებების იდეის განვითარებისთვის ფუნდამენტური მნიშვნელობა ჰქონდა ადამიანთა ბუნებრივი თანასწორობის იდეის განვითარებასაც. ისტორიკოსი ა.ჯ.კარლილი წერს: „პოლიტიკურ თეორიაში არ ყოფილა ისეთი საოცარი ცვლილება, როგორც თეორიები არისტოტელედან დაწყებული, შემდგომ უკვე ციცერონითა და სენეკას აზრებით დამთავრებული... ვფიქრობთ, რომ უკეთეს მაგალითს ვერ მოვიყვანთ, ვიდრე ეს ადამიანის ბუნების თანასწორობაა.“ ჩარლზ მაკილვინი კი აღნიშნავს, რომ “ადამიანთა თანასწორობის იდეა სტოიკოსების საუკეთესო შენატანია პოლიტიკური აზროვნების საქმეში“ და რომ „მისი უდიდესი გავლენა არის სამართლის კონცეპციის ცვლილება, რომელიც ნაწილობრივ მათი დამსახურებაა.“ ციცერონი თავის „კანონების შესახებ“ ამბობს, რომ „ჩვენ ვიბადებეით სამართლიანობისთვის და რომ უფლება ეფუძნება არა აზრს, არამედ ბუნებას.“ ==თანამედროვე ეპოქა== ერთ-ერთი პირველი დასავლელი მოაზროვნე, რომელმაც განავითარა თანამედროვეობაში ბუნებრივი უფლებების იდეა იყო ფრანგი თეოლოგი ჟან გერსონი, რომლის 1402 წლის ტრაქტატი „სულთა ცხოვრების შესახებ“ ერთ-ერთ პირველ მცდელობად განიხილება თანამედროვეობაში ბუნებრივი უფლებების თეორიის განვითარებისა. საუკუნეების შემდგომ, სტოიკურმა სწავლების კონცეფცია, რომ „შინაგანი სამყარო ვერ რეალიზდება მონობაში“, კვლავ აღმოცენდა რეფორმაციის პერიოდში, როგორც შემეცნების თავისუფლება. მარტინ ლუთერი წერდა: ამასთან ერთად, ყველა ადამიანი საკუთარ მრწამსზე და მის სისწორეზეა პასუხისმგებელი. როგორც ძალიან ცოტა ადამიანი წავა ჩემთვის სამოთხეში ან ჯოჯოხეთში, ასევე ძალიან ცოტას შეუძლია ირწმუნოს ჩემი ან არა; და ძალიან ცოტას შეუძლია გახსნას ან დახუროს სამოთხე ან ჯოჯოხეთი ჩემთვის. რა ცოტა რამეს შეუძლია ადამიანი ჩააგდოს რწმენაში ან ურწმუნობაში. ამის შემდეგ რწმენა თუ ურწმუნობა ადამიანის ცნობიერების ნაწილია და ის არათუ ვერ აკნინებს საერო ძალაუფლებას, არამედ ის მხოლოდ საკუთარ თავს ეკუთვნის. ამან უნდა დართოს ადამიანებს ნება, რომ სწამდეთ რაღაცის ან ვიღაცის. ეს უნდა იყოს მათი სურვილი და არ უნდა იყოს ძალით თავს მოხვეული. მე-17 საუკუნის ინგლისელი ფილოსოფოსი ჯონ ლოკი განიხილავდა ბუნებრივ უფლებებს თავის ნაშრომში და ამ უფლებებში მოიაზრებდა „სიცოცხლეს, თავისუფლებასა და საკუთრებას“. ლოკი მიიჩნევდა, რომ ამ ფუნდამენტურ უფლებებზე უარის თქმა სოციალური კონტრაქტით არ შეიძლებოდა. სიცოცხლის, თავისუფლებისა და საკუთრების ბუნებრივი უფლებების შენარჩუნება იყო ამერიკული კოლონიების აჯანყების საფუძველი. ჯორჯ მასონი წერდა ვირჯინიის უფლებათა დეკლარაციის შავ ვერსიაში, რომ „ყველა ადამიანი დაბადებით თავისუფალია“ და „გააჩნია თანდაყოლილი ბუნებრივი უფლებები, რომლებსაც ვერანაირი საშუალებით ვერ შეავიწროებენ ან წაართმევენ ადამიანს.“ მე-17 საუკუნის სხვა ინგლისელი, ჯონ ლილბურნი (რომელიც ცნობილია სახელით „თავისუფალი ჯონი), რომელიც ეწინაამდეგებოდა როგორც ჩარლზ I-ის მონარქიას, აგრეთვე ოლივერ კრომველის სამხედრო დიქტატურას, ამბობდა, რომ ადამიანს გააჩნდა „თანშობილი უფლებები“, რომელსაც ყოფიერების უფლებებსაც უწოდება. მისი აზრით, ამ უფლებებით ყველა ადამიანი იბადება და იგი განსხვავდება იმ უფლებებისგან, რომლებსაც ადამიანს მთავრობა ან კანონი ანიჭებს. განსხვავება გასასხვისებელ და გაუსხვისებელ უფლებებს შორის წარმოადგინა ფრენცის ჰუტჩესონმა. თავის გამოკვლევაში „ჩვენი იდეების სიმშვენიერისა და აღმატებულობის შესახებ“, ჰუტჩესონმა დამოუკიდებლობის დეკლარაციაზე წერდა: „ნებისმიერი თავდასხმა, რომელიც დამყარებულია გაუსხვისებელ უფლებებზე, მის შემშედ აუცილებლად აღმოცენდება სრულყოფილი ან მემარჯვენე მოწინააღმდეგეობა... გაუსხვისებელი უფლებები აუცილებელი კომპონენტია მთავრობების შესაზღუდად.“ ჰუტჩესონმა, ამისდა მიუხედავად, დაასახელა გაუსხვისებელი უფლებების საზღვრებიც. იგი აღნიშნავდა, რომ „არ შეიძლება არსებობდეს უფლება ან უფლების შეზღუდვა, რომელიც შეეწინააღმდეგება საზოგადო სიკეთეს.“ ჰუტჩესონმა ეს იდეა წამოაყენა თავის „მორალური ფილოსოფიის სისტემაში“, რომელიც ეფუძნებოდა ცნობიერების თავისუფლების რეფორმაციულ პრინციპს. შეუძლებელია განვსაზღვროთ სუბიექტური მსჯელობების მოცულობა (მაგალითად, რელიგიური კითხვები), გარდა იმისა, როდესაც დამატებით კონტრაქტის ან ფიცის სახით განიმარტება, რომ უფლება „გაუსხვისებელია“. ჰუტჩესონი წერდა: „არავის ძალუძს თავისი გრძნობების, ფიქრების და შინაგანი მდგომარეობის შეცვლა სხვის ხარჯზე; და არც შეუძლია შეაცვლეინოს თავისი გულის რეალური მისწრაფებანი. კერძო განსჯის უფლება გაუსხვისებელია.“ გერმანული განმანათლებლობის ხანაში, ჰეგელმა განუყოფლობის არგუმენტს ლოგიკურად მიიჩნევდა. ჰუტჩესონის მსგავსად, ჰეგელმა თავისი თეორია დააფუძნა დეფაქტო განუყოფლობის იმ ასპექტებზე, რომლებიც ერთმანეთისგან განასხვავებენ ადამიანს საგნებისგან. საგანი, როგორც საკუთრება, შეიძლება ერთი ადამიანიდან მეორეს გადაეცეს. ჰეგელის მიხედვით, ეს არ შეეხება ინდივიდებს: რადგანაც მე ვიღებ პასუხისმგებლობას ჩემს პიროვნებაზე, სუბსტანციურ არსებობაზე და ვქმნი პასუხისმგებლიან, მორალური და რელიგიური ცხოვრების მქონე ადამიანს, რომელსაც შეუძლია გააჩნდეს უფლებები, ის სწორედ აც რომ განუყოფელი უნდა იყოს ჩემი არსებისგან. გარეგან კატეგორიებს მხოლოდ შეუძლიათ ვიღაცის საკუთრებას შეეხონ, მაგრამ როდესაც მე მათ ანულირებას ვახდენ, უკვე ჩემი უფლებების დაკარგვა აღარ შემიძლია დროის ლაფსუსში ან სხვა მიზეზთა გამო. სოციალური კონტრაქტის თეორიის განხილვისას, „განუყოფელი უფლებებს“ უწოდებდნენ ისეთ უფლებებს, რომლებსაც მოქალაქეები ვერ დაუთმობდნენ მმართველ ძალას. ასეთი უფლებები განეკუთვნებოდა ბუნებრივ უფლებებს, რომლებიც არსებობდნენ დამოუკიდებლად პოზიტიური სამართლისგან. ზოგიერთი ამ თეორიის მიმდევარი მიიჩნევდა, რომ ბუნებრივ მდგომარეობაში მხოლოდ უძლიერესებს შეეძლოთ თავიანთი უფლებებისგან სარგებლის მიღება. საბოლოო ჯამში, ადამიანები დებენ ისეთ სოციალურ კონტრაქტს, რომელიც მათ ათმობინებთ ბუნებრივ უფლებებს იმის სანაცვლოდ, რომ დაიცვან ადამიანები ძალადობისგან და შედეგად ისინი ცხოვრობენ სამართლებრივი უფლებების ავტორიტეტის ქვეშ. ბევრი ისტორიული მობოდიშება მონობის ან არალიბერალური მთავრობის შესახებ ეფუძნებოდა ექსპლიციტურ ან იმპლიციტურ კონტრაქტებს, რომლებიც ითვალისწინებდნენ „ბუნებრივი უფლებების“ გადაცემას თავისუფლებისა და თვითგამორკვევისთვის. ჰუტჩესონისა და მისი მიმდევების დე ფაქტო განუყოფლობის არგუმენტები წარმოადგენდნენ მონობის საწინააღმდეგო მოძრაობის საფუძველს. ისინი აკრიტიკებდნენ არა მხოლოდ არამოხალისეობრივ მონობას, არამედ ნებისმიერი ფორმის კონტრაქტს, რომელიც მონობას ემსახურებოდა. ნებისმიერი კონტრაქტი, რომელიც არასამართლებრივად შეზღუდავდა უფლებებს, თავიდანვე არ უნდა ჰქონოდა კანონის ძალა. მსგავსად, ამ არგუმენტს იშველიებდა დემოკრატიული მოძრაობაც, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა ნებისმიერი სახის ექსპლიციტურ ან იმპლიციტურ სოციალურ კონტრაქტს, რომლის მიხედვითაც ხალხი, სავარაუდოდ, დათმობდა თავისი თავის მართვის უფლებას, როგორც ეს თომას ჰობსის „ლევიათანშია. ერნსტ კასირერის მიხედვით, არსებობს ერთი უფლებაც კი, რომელსაც ვერც დათმობ და ვერც მის გარეშე იარსებებ: პიროვნებად ყოფნის უფლება.. ისინი აკრიტიკებდნენ უდიდეს ლოგიკოსს [ჰობსს] ტერმინების წინააღმდეგობრიობაში. თუ ადამიანი დათმობს თავის პიროვნულობას, მაშინ ის აღარაა მორალური არსება.... არ არსებობს არანაირი pactum subjectionis, არანაირი უფლებების დათმობისა და თავის დამონების აქტი. ამის დათმობით ადამიანი დაკარგავდა თავის ბუნებას და მყოფაბოდას; იგი თავის ადამიანობას დაკარგავდა. ეს თემები გაერთიანდა ამერიკის დამოუკიდებლობის შესახებ დებატებში. როცა თომას ჯეფერსონი წერდა დამოუკიდებლობის დეკლარაციას, ინგლისელი რიჩარდ პრაისი ამერიკელების მხარეს იდგა და ამბობდა, რომ „დიდი ბრიტანეთი ცდილობს მათი თავისუფლების წართმევას, ხოლო საზოგადოების ყველა წევრს და სამოქალაქო გაერთიანებას აქვს ბუნებრივი და განუყოფელი უფლებები“. პრაისი თავის არგუმენტებს ამყარებდა დე ფაქტო განუყოფლობის იდეაზე, რომლის მიხედვითაც „თვითნებობა ან მიზანდასახულობა გვანიჭებს ჩვენ საკუთარ მოქმედებებზე განკარგვის უფლებას და არ ვხდებით დამოკიდებული გარეგან მიზეზზე.“ ნებისმიერი კონტრაქტი თუ შეთანხმება, რომელიც ითვალისწინებს უფლებების დათმობას, უნდა იყოს არაკანონიერი და მყიფე. პრაისი წერდა: არც ერთ სახელმწიფოს არ შეუძლია მიიღოს ამხელა ძალაუფლება სხვა სახელმწიფოზე ნებისმიერი სახის ხელშეკრულების ან უფლებების დათმობის საფუძველზე. ეს ის შემთხვევაა, როდესაც ხელშეკრულება არ არის შემაკავშირებელი. სამოქალაქო თავისუფლება ამ შემთხვევაში არის რელიგიური თავისუფლების სინონიმი. არც ერთ ადამიანს არ შეუძლია დათმოს რელიგიური თავისუფლება განსჯის უფლების დათმობის ხარჯზე ან არავის შეუძლია სხვას თავს მოახვიოს და მიუთითოს, თუ მის რწმენას როგორი შინაარსი ან პრაქტიკა უნდა ჰქონდეს. ამის იდენტურია მოსაზრება, რომ სამოქალაქო საზოგადოებაში კანონის ძალით არავის შეუძლია დათმოს თავისი სამოქალაქო თავისუფლება ვიღაცისთვის სამართლებრივი ძალაუფლების მინიჭებითა და საკუთრების შელახვაზე ნების მიცემით. პრაისის მოსაზრებებმა გააბრაზა ოპოზიცია, ამიტომ 1777 წელს მან დაწერა სხვა ბროშურაც, რომელშიც ასაბუთებდა თავის პოზიციას და ამტკიცებდდა, რომ „ადამიანთა თავისუფლება არის ის ძალა, რომელიც მიმართულია თვითგამორკვევისკენ“. „ამერიკული რადიკალიზმის ინტელექტუალური წარმომავლობის შესახებ“ ნაშრომში სტოტონ ლინდმა ეს მოსაზრებები მოაგროვა და დაუკავშირა მონობის შესახებ გამართულ კამათს: ამან შემდგომში ბევრი ცვლილება გამოიწვია. ერთნი ამბობდნენ, რომ მონობა იყო არასწორი, რადგან ყველა ადამიანს გააჩნდა უფლება საკუთარი სხეულის ფლობისა ან იმის გამოც, რომ ყველა ადამიანს აქვს ბუნებრივი უფლება თავად განსაზღვროს საკუთარი ბედი. პირველი სახის უფლება იყო გასხვისებადი: ამგვარად, ლოკი ცხადად წარმოაჩენდა, რომ მონობა იყო აღმოცენებული ომში ადამიანების დატყვევებით, როცა გამარჯვებული მხარე დამარცხებულის ადამიანებს თავისთან იტოვებდა, როცა ისინი შეიძლებოდა პატრონს კანონის ძალით მოეკლა; ასე მიაწერდნენ დრედ სკოტს, რომ მან სამუდამოდ დაკარგა თავისი თავისუფლება. მაგრამ მეორე უფლება, რომელსაც პრაისი უწოდდებს „თვითგამორკვევის ძალას“, იყო განუყოფელი ადამიანისგან მანამ, სანამ იგი არ დაიღუპებოდა. როგორც ადამიანის გონება ისწრაფვის რელიგიური სიმართლის წარმოშობის დასადგენად, ისე თვითგამორკვევა არაა ისეთი რამ, რომელიც შეიძლება შეიძინო და დათმო. ის ადამიანის ყოფიერების რთული ნაწილია. ამასობაში, ამერიკაში თომას ჯეფერსონმა „ჰუტჩესონისგან აიღო უფლებების დაყოფის იდეა და გახადა იგი პოპულარული და მნიშვნელოვანი“. 1776 წლის ამერიკის შეერთებული შტატების დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში იგი ამაყად აღნიშნავდა, რომ „ჩვენთვის თავისთავად ცხადია ის ჭეშმარიტება, რომ ადამიანები შექმნილნი არიან როგორც თანასწორი არსებანი, რომ ღმერთმა მათ მიანიჭა გარკვეული შეუვალი უფლებები...“ მე-19 საუკუნეში მონობის წინააღმდეგ მიმართულმა მოძრაობამ გააფართოვა პასაჟის მნიშვნელობა, რომელიც უნდა გამხდარიყო საკონსტიტუციო პრინციპი, მიუხედავად იმისა, რომ კონსტიტუცია ცნობდა და იცავდა მონობას. როგორც იურისტი, მომავალი უფროსი მოსამართლე სალმონ ჩეისი ამტკიცებდა იგივეს უზენაეს სასამართლოში შესვლამდე ჯონ ვან ზანდტის საქმეში, რომელიც გასამართლებული იყო დევნილი მონების აქტის საფუძველზე. აქტი ამბობდა: სამართლის შექმნელი, რომელმაც ადამიანს უბოძა შეუვალი უფლება თავისუფლებისა, ვერანაირი კანონის საფუძველზე ვერ დაადგენს, რომ ადამიანი არის საკუთრება. შეუვალი უფლებების კონცეპცია გააკრიტიკა ჯერემი ბენტჰემმა და ედმუნდ ბურკმა, რადგან მას დაუსაბუთებლად მიიჩნევდნენ. ბენტჰემი და ბურკი, რომლებიც წერდნენ მე-18 საუკუნეში ბრიტანეთში, მიიჩნევდნენ, რომ უფლებების სათავე მთავრობაა ან იგი აღმოცენდება ტრადიციიდან. ამ ორიდან არც ერთი სახის უფლება არ შეიძლება იყოს შეუვალი. (ნახეთ ბენტჰემის „შეუვალობის დოქტრინის კრიტიკა“ და ბურკის „საფრანგეთის რევოლუციის შესახებ“). რადგანაც ბენტჰემი გრძნობდა, რომ მე-19 საუკუნეში შეიცვლებოდა ადამიანების აზროვნება, მან უარყო ბუნებრივი უფლებების „სისულელედ“ შერაცხვის იდეა. ბრიტანელი ნაციონალისტების ბურკისა და ბენტჰემის აზრებს შორის სხვაობაში ამერიკელი რევოლუციონერი სწავლული ჯეიმს ვილსონი ბურკის იდეებს უწოდებდა „ტირანიას.“ დამოუკიდებლობის დეკლარაციის ხელმომწერები მიიჩნევდნენ, რომ ეს „ეჭვმიუტანელი სიმართლეა“ და რომ „ყველა ადამიანს ღმერთმა დაბადებისთანავე მიანიჭა შეუვალი უფლებები.“ „სოციალურ კონტრაქტში“ ჟან ჟაკ-რუსო წერდა, რომ შეუვალი უფლებების არსებობა არაა საწირო კონსტიტუციის ან კანონების არსებობისთვის. სოციალური კონტრაქტის იდეა, რომ უფლებები და პასუხისმგებლობები წარმოიშობა მთავრობასა და ხალხს შორის დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე, მსოფლიოში ყველაზე მიღებული ალტერნატივაა. ბუნებრივი უფლებების ერთ-ერთი თეორიის მიხედვით, არავის შეუძლია ნორმები შექმნას ფაქტებისგან. ეს ხედვა გამოხატულია, მაგალითად, „არის-უნდა იყოს“ პრობლემაში, ნატურალისტურ სოფიზმში ან ბუნებასთან მიმართებაში. ჯორჯ მური ამბობდა, რომ ეთიკურ ნატურალიზმზე გავლენას ახდენს ნატურალისტური სოფიზმი. ბუნებრივი უფლებების თეორიის ზოგიერთი დამცველი ეწინააღმდეგება „ბუნებრივი უფლებების“ ტერმინში სიტყვა „ბუნებრივის“ „ხელოვნურთან“ შეპირისპირებას და მიიჩნევს, რომ იგი მხოლოდ ბუნებას უნდა უკავშირდებოდეს. ჯონ ფინისი, მაგალითად, ამტკიცებს, რომ ბუნებითი სამართალი და ბუნებრივი უფლებები წარმოიშობა თვითგამორკვევის პრინციპებიდან და არა სპეკულაციური ფაქტებიდან. კამათი მიმდინარეობს აგრეთვე იმაზე, არის ყველა უფლება ბუნებრივი თუ სამართლებრივი. აშშ-ის მეოთხე პრეზიდენტს, როდესაც იგი წარმოადგენდა ვირჯინიშიის შტატს წარმომადგენელთა პალატაში, სჯეროდა, რომ არსებობს უფლებები, მაგალითად, ნაფიცმსაჯულთა სასამართლოს მხრიდან განსჯის უფლება, რომლებიც სოციალური უფლებებია. ისინი არ აღმოცენდება არც ბუნებითი სამართლიდან და არც პოზიტიური სამართლიდან (რომლებიც ბაზისია ბუნებრივი და სამართლებრივი უფლებებისა), არამედ იმ სოციალური კონტრაქტიდან, რომელიც მთავრობას ანიჭებს ძალაუფლებას. ===თომას ჰობსი=== თომას ჰობსმა (1588-1679) გააგრძელა დისკუსია ბუნებრივი უფლებების შესახებ თავის მორალისა და პოლიტიკის ფილოსოფიაში. ჰობსის კონცეპცია ბუნებრივ უფლებებთან დაკავშირებით განსხვავდებოდა მისი ადამიანის როლისგან „სახელმწიფოს ბუნების“ კონცეპციაში. მისი აზრით, აუცილებელი ადამიანური უფლება იყო „საკუთარი ძალაუფლების გამოყენება საკუთარი თავის, საკუთარი ცხოვრების შესანარჩუნებლად; და შედეგად იგი უნდა შეეგუოს ყველა მოცემულ პირობას.“’ ჰობსი მკვეთრად განასხვავებდა ბუნებრივ „თავისუფლებას“ ბუნებრივი „კანონებისგან“. ამას აღწერდა, როგორც „წესს ან მითითებას მიზეზებზე აღმოცენებულს, რომელიც ადამიანს უკრძალავს ისეთი რამეების გაკეთებას, რაც დამაზიანებელია სიცოცხლისთვის და ხელს უწყობს სიცოცხლის განახგრძილებას.“ მისი თქმით, ბუნებრივ მდგომარეობაში ადამიანი სრულიად თავისუფალია და იქ არ არსებობს კანონები - „ამ შემთხვევაში ყველა ადამიანს ყველაფრის უფლება აქვს, მათ შორის სხვისი სხეულების მიმართაც კი. და რაც უფრო მეტად გაგრძელდება ყოველი ადამიანის ასეთი მდგომარეობა, მით უფრო მეტად დაუცველი იქნება თითოეული მათგანი... ბუნება ზოგადად აძლევს ადამიანს საშუალებას, რომ იცხოვროს.“ ეს საბოლოო ჯამში მიდის ისეთი სიტუაციისკენ, რომელსაც ჰქვია „ომი ყველასი ყველას წინააღმდეგ“. ამ დროს ადამიანები კლავენ, იპარავენ და ატყვევებენ სხვებს გადასარჩენად, ისინი იბრძოლებენ ბუნებრივად მეტისთვის, „უსაფრთხოებისთვის“ და „რეპუტაციისთვის.“ ჰობსი ამტკიცებდა, რომ ასეთ სამყაროს შექმნიდა შეუზღუდავი უფლებები და ამის შემდეგ კაცთა მოდგმა გახდებოდა „საბრალო, ღარიბი, საზიზღარი, ბრუტალური და მოკლეხნიანი“. იმ მიზნით, რომ ადამიანებმა მშვიდად იცხოვრონ, მათ უნდა დათმონ ბუნებრივი უფლებების უმეტესობა და სწორედ ამით შექმნან მორალური ვალდებულებები, რათა ჩამოყალიბდეს პოლიტიკური და სამოქალაქო საზოგადოება. ეს ერთ-ერთი ყველაზე პირველი ფორმულირებაა მთავრობის კონცეპციისა, რომელსაც უწოდებენ სოციალურ კონტრაქტს. ჰობსი ეწინააღმდეგებოდა უფლებების წარმოშობას ბუნებითი სამართლისგან. ის ფიქრობდა, რომ კანონი და უფლება ხშირად დამაბნეველი ოპოზიტიებია, რადგან კანონი მიემართება ვალდებულებებს, ხოლო უფლება თავის თავში არ მოიცავს ვალდებულებას. რადგანაც ადამიანის ბუნება ისეთია, რომ იგი ისწრაფვის მაქსიმალური კეთილდღეობისკენ, ამიტომ უფლებები დგას კანონამდე, გინდ ბუნებითი იყოს იგი და გინდ ინსტიტუციონალური. ადამიანები არ დაემორჩილებიან ბუნებით კანონებს სანამ თავდაპირველად უმაღლესი ძალაუფლება არ დაიმორჩილებს მათ. „მანამ სანამ გამოვიყენებთ „უსამართლოსა“ და „სამართლიანის“ ტერმინებს, აუცილებლად უნდა არსებობდეს იძულებითი ძალაუფლება, რომელიც თანაბრად შეასრულებს ხელშეკრულებს პირობებს.., ამით ისინი შეიძენენ საკუთრებას, კეთილდღეობას და ამ ყველაფერს მიიღებენ კონტრაქტის საფუძველზე იმ უფლებების საკომპენსაციოდ, რომლებიც მათ დათმეს; ასეთ ძალაუფლებას მანამდე ვერ ექნება კეთილდღეობა.“ („ლევიათანი. 1, XV) ===ჯონ ლოკი=== ჯონ ლოკი (1632-1704) იყო კიდევ ერთი გამოჩენილი დასავლელი ფილოსოფოსი, რომელიც უფლებებს მიიჩნევდა ბუნებრივად და განუყოფელად. ჰობსის მსგავსად, ლოკს სწამდა, რომ ბუნებრივი უფლებები მოიცავდა სიცოცხლეს, თავისუფლებასა და საკუთრებას. მისმა აზრებმა გავლენა მოახდინა ამერიკის რევოლუციონერულ ომზე, განსაკუთრებით მისმა ნაწერებმა ბუნებრივი უფლებების შესახებ, მაგრამ მისი მტკიცებები დღემდე განხილვის საგანია. მაგალითად, ისტორიკოსი რეი ფორესტი აცხადებს, რომ ჯეფერსონი და ლოკი „ორ საპირისპირო პოლუსზე“ იდგნენ პოლიტიკური ფილოსოფიის სფეროში. ის ამას ხსნიდა ჯეფერსონის მიერ დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში ლოკისეული „საკუთრების“ კონცეფციის „ბედნიერების სწრაფვის“ ტერმინის ჩანაცველებით. თანამედროვე ისტორიკოსი ჯონ ფილიპი მიიჩნევს, რომ თანამედროვე სწავლილებმა „არასწორი აქცენტები დასვეს ჯონ ლოკზე“ და მის კავშირზე ამერიკის კონსტიტუციასთან. იგი მიიჩნევდა, რომ ამერიკული რევოლუციის მიმდევრები ლოკს ხედავდნენ, როგორც განმმარტებელს ამ კონსტიტუციის პრინციპებისა. თომას პენლი იცავდა ლოკის გავლენას დამფუძნებელ მამებზე. იგი ამბობდა, რომ საპირისპიროს ვინც ამტკიცებს, ან არ ესმის კლასიკური რესპუბლიკის შემქმნელი ლიდერების ხედვები, ან არაფერი იციან ლოკის შესახებ, ანდაც მიანიშნებნ სხვა ადამიანზე, რომელიც ასევე ლოკის ზეგავლენის ქვეშ იყო მოქცეული. ამ აზრს ინარჩუნებდა მაიკლ ზუკერტიც. ლოკის მიხედვით, არსებობს სამი ბუნებრივი უფლება: სიცოცხლე: ყველას აქვს სიცოცხლის უფლება. თავისუფლება: ყველას აქვს უფლება, აკეთოს ის, რაც უნდა და რამდენ ხანსაც უნდა, მანამ სანამ არ შელახავს პირველ უფლებას. საკუთრება: ყველას აქვს უფლება განკარგავდეს იმას, რაც მან შექმნა ან შეიძინა საჩუქრად თუ ვაჭრობით მანამ, სანამ იგი არ შელახავს ზედა ორ უფლებას. ლოკის პოლიტიკური ფილოსოფიის მიხედვით, მას სწამდა, რომ მთავრობამ უნდა უზრუნველყოს ძირითადი და ბუნებრივი უფლებების დაცვა თავისი მოქალაქეებისთვის. ესაა სიცოცხლის, თავისუფლებისა და საკუთრების უფლება. ლოკისთვის იდეალური მთავრობა ამ უფლებების დაცვას უზრუნველყოფს ყოველი მოქალაქისთვის. მან უნდა უზრუნველყოს ამ უფლებების დაცვა ტირანისაა და ძალადობისგან, მთავრობა კი უნდა იყოს ხალხისკენ მიმართული. თან ლოკმა არა მხოლოდ გავლენა მოახდინა თანამედროვე დემოკრატიის ჩამოყალიბებაზე, არამედ წარმოადგინა იდეა თავისუფლების იდეის საყოველთაოობაზე. მან არა მარტო ხელი შეუწყო დემოკრატიის ჩამოყალიბებას, არამედ უბიძგა ამ დემოკრატიაში სამოქალაქო აქტივიზმის განვითარებისკენაც. ლოკს მიაჩნია, რომ ყველა ადამიანი განსხვავებულია და ეს განსხვავება არ ნიშნავს იმას, რომ სხვას ამის გამო ნაკლები თავისუფლება უნდა გააჩნდეს. თავისი უფლებების კონცეპციის განვითარების დროს ლოკზე დიდი გავლენა მოახდინა ადგილობრივი ამერიკელების რეპორტებმა. ამ ადამიანებზე ლოკი წერდა, რომ ისინი ცხოვრობენ „თავისუფლების მდგომარეობაში“ და არა „აღვირახსნილობაში.“ ამან აგრეთვე შთააგონა იგი სოციალური კონტრაქტის იდეაზე. მიუხედავად იმისა, რომ იგი ამას ცხადად არსად არ წერს, მისი ზოგადი პოზიცია ასახავს მოსაზრებას, რომ მიუხედავად ჩვენი თვისებებისა, ჩვენს მეზობლებს ან მმართველებს არ აქვთ უფლება მოგვეპყრან განსხვავებულად. „ლოკი ამტკიცებს, რომ არ არსებობს ისეთი ბუნებრივი თვისება, რომელიც ერთ ადამიანის მდგომარეობას განასხვავებს მეორისგან... რა თქმა უნდა, ყველა ბუნებრივად განსხვავებულად ვცხოვრობთ ერთმანეთთან.“ ჰავორტი ამტკიცებს, რომ ჯონ ლოკი გატაცებული იყო საზოგადოებაში თანასწორობის ცნებით, რომ ყველას უნდა მოპყრობოდნენ თანასწორად. ის აგრეთვე ამ განსხვავებს ამჩნევს ლოკის ფილოსოფიაში, რომლის მიხედვითაც ჩვენ ყველა უნიკალური და მნიშვნელოვანი წევრები ვართ საზოგადოებისა. ლოკი მიიჩნევდა, რომ ყველა მთავრობამ უნდა დაიცვას ყველას უფლებები და თავისუფლებები, რადგან ყველა თანაბრად მნიშვნელოვანია საზოგადოებისთვის. მისი იდეები შემდგომ გარდაიქმნა ბრიტანეთიდან თავისუფლების მოპოვების მომხრე მოძრაობებად. მის მოძღვრებაში თავისუფლების იდეა მიემართებოდა თანამედროვე კულტურასაც. ლოკის იდეები ზეგავლენას ახდენდა ბევრ მოძრაობაზე, დაწყებული სამოქალაქო უფლებების მოძრაობიდან დამთავრებული ქალების უფლებებამდე. ეს ყველა ითხოვდა სამართლიან მთავრობას. მისი იდეები ფუნდამენტია თანამედროვე დემოკრატისაა და არ იქნება აზრსმოკლებული თუ ლოკს მივიჩნევთ ამერიკის ისტორიაში სამოქალაქო აქტივიზმის ფუძემდებლადაც. ამ ყველაფრის შექმნის შედეგად ლოკს შეიძლება მივაწეროთ თანამედროვე თანასწორობის იდეისთვის საფუძველის შექმნა. ლოკის ფილოსოფიას ხშირად არასწორადაც იყენებდნენ ადრეულ ამერიკულ დემოკრატიაში. სამოქალაქო უფლებების მოძრაობა და ქალების უფლებების მოძრაობა მოითხოვდა ამერიკის დემოკრატიისგან თანასწორობის საკითხში გამოწვევების დაძლევას. ისინი ფიქრობდნენ, რომ ამერიკული დემოკრატიის შემოქმედებმა სიტყვა „ყველაში“ იგულისხმეს ყველა ადამიანი, რომელიც იმსახურებს თანასწორობას, იმას, რასაც ლოკი ასე ასხამდა ხოტბას. „თანასწორ სახელმწიფოში, სადაც ძალაუფლება და სამართალი ურთიერთმომგებიანია, არავის აქვს სხვაზე მეტი.“ ლოკი თავის ნაწერებში მკაფიოდ გამოკვეთს, რომ მას სურს ისეთი სახელმწიფო, რომელშიც ყველა თავისუფლება თანასწორადაა დაცული. „ლოკის შეხედულებები ტოლერანტობაზე თავისი ეპოქისთვის ძალიან პროგრესულია.“ ავტორები, მაგალითად ჯეიკობ კონოლი ამბობს, რომ ლოკის პროგრესული შეხედულებები თავის ეპოქაზე ძალიან წინ იყო. მისი აზრები დღევანდელობას უფრო შეესაბამება, როცა ჩვენ ვიბრძვით იმისთვის, რომ ხელისუფლების არჩევის დროს ყველა ადამიანის ხმა ისმოდეს და ყველა ადამიანს ჰქონდეს შანსი კარგი ცხოვრებისა. მიუხედავად რასის, გენდერის თუ სოციალური მდგომარეობისა, ლოკი მიიჩნევდა, რომ მთავრობა არა მხოლოდ უნდა უზრუნველყოფდეს უფლებებს, არამედ ეს უფლებები უნდა იყოს გამყარებული სოციალური კონტრაქტითაც. სოციალური კონტრაქტი არის შეთანხმება ქვეყნის მაცხოვრებლებს შორის, რომლებიც ცხოვრობენ ერთი და იმავე კანონთა სისტემაში. მთავრობის კონკრეტული ფორმები არის შედეგი ამ ადამიანების კოლექტიური აქტივობისა. მთავრობის ფუნქციაა კანონების მიღება, რომლებიც დაიცავს ადამიანის ბუნებრივ უფლებებს. თუ მთავრობა სათანადოდ ვერ იცავს ადამიანის ბუნებრივ უფლებებს, იგი უნდა დაემხოს. ===ტომას პეინი=== ტომას პეინმა (1731-1809) უფრო დეტალურად აღწერა ბუნებრივი უფლებები თავის ცნობილ ნაშრომში „ადამიანთა უფლებები“ (1791). იგი ხაზს უსვამდა იმ ფაქტს, რომ უფლებების მინიჭება არ შეიძლება მომხდარიყო რომელიმე ინსტიტუტის მხრიდან, რადგან იქმნებოდა სამართლებრივი საფუძველი მისი გაუქმებისაც და ასეთ პირობებში უფლებები შეიძლება გადაქცეულიყო პრივილეგიებად. ტერმინების დამახინჯება იქნებოდა, თუ ვიტყოდით, რომ ქარტია ანიჭებს ადამიანს უფლებებს. ეს საპირისპირო ეფექტს იძლევა - იგი ართმევს ადამიანს უფლებებს. უფლებები ადამიანს გააჩნიათ თანშობილად, მაგრამ ქარტიას გააჩნია ამ უფლების ანულირების უფლება და ამ უფლებას მცირე ჯგუფის ხელში სტოვებს.. ეს უსამართლობის ინსტრუმენტია. ამის გამო ადამიანებმა საკუთარი უფლებების დასაცავად უნდა დადონ ხელშეკრულება, რომელიც შექმნის მთავრობას და ეს იქნება მხოლოდ ერთი ტიპის მთავრობა, რომელიც მოვა ხელისუფლებაში პრინციპით, რომ უნდა დაიცვას უკვე არსებული უფლებები. ==ამერიკელი ინდივიდუალისტი ანარქისტები== თავდაპირველად პირველი ამერიკელი ინდივიდუალისტი ანარქისტებდი ეთანხმებოდნენ ბუნებრივი უფლებების პოზიციის დამცველებს, მაგრამ შემდეგ უკვე ბენჟამინ ტუკერის ლიდერობით ზოგი ამ პოზიციას აღარ ეთანხმებოდა და გადაიხარა მაქს შტირნერის ეგოისტი ანარქიზმისკენ. ისინი უარყოფდნენ მორალურ უფლებებს. ტუკერი ამბობბდა, რომ არსებობდა მხოლოდ ორი სახის უფლება: „სურვილის უფლება“ და „ხელშეკრულების უფლება“. მას შემდეგ, რაც იგი დაეთანხმა ეგოისტურ ინდივიდუალიზმს, ტუკერი ამბობდა, რომ „წარსულში მე მტკიცედ ვლაპარაკობდი ადამიანის ცხოვრების უფლებაზე. ეს ცუდი ჩვევა იყო, რომელიც დიდხანს გამყვა.. ადამიანის ერთადერთი ცხოვრებაა იცხოვროს, თუ ამისი სურვილი აქვს. ვენდი მაკელროი წერდა: შტირნერისეული ეგოიზმზე (1886) დათანხმებით ტუკერმა უარყო ბუნებრივი უფლებები, რომლებიც დიდი ხნის განმავლობაში ლიბერტარიანიზმის ბაზის ცნებებად ითვლება. ამ უარყოფამ ბიძგი მისცა დებატებს, რომელშიც ბუნებრივი უფლებების პროპონენტები ეგოიზმის მომხრეებს ბრალს სდებდნენ ლიბერტარიანიზმის განადგურებასი. კამათი იმდენად ცხარე გახდა, რომ ბუნებრივი უფლებების მომხრეებნა პროტესტიც კი განაცხადეს გაზეთ „თავისუფლებისთვის“ დაწერისთვის, მაშინ როცა ისინი ამ გაზეთისთვის ერთ-ერთი მთავარი შემომტანები იყვნენ. ამის შემდეგ ამ გაზეთმა პოზიციები გადახარა ეგოიზმისკენ, მიუხედავად იმისა, რომ მათი საგაზეთო კონტენტი დიდად არ შეცვლილა. ბევრ სხვა პერიოდულ გამოცემაზე „ეჭვმიუტანლად ზეგავლენა მოახდინა „თავისუფლების“ მიერ ეგოიზმის პრეზენტაციამ, მათ შორის შვარცის პუბლიკაციით. ეგოიზმის მომხრე გამოცემები, რომლებსაც ტუკერი მისდევდა, იყო გერმანული „Der Eigene“ და ინგლისური „არწივი და გველი“. მომდევნო ხანის ყველაზე ცნობილი ინგლისურენოვანი ჟურნალი იყო „ჟურნალი ეგოისტური ფილოსოფიისა და სოციოლოგიის შესახებ“, რომელიც ქვეყნდებოდა 1898 წლიდან 1900 წლამდე. ის ამერიკელები, რომლებიც ამ ფილოსოფიას მიემხრნენ იყვნენ ბენჟამინ ტუკერი, ჯონ ბევერლი რობინსონი, სტივენ ბინგტონი, ჰუტჩინს ჰეპგუდი, ჯეიმს ვოლკერი, ვიქტორ იაროსი და ე.ჰ. ფულტონი. ==თანამედროვეობა== დღესდღეობით ბევრი დოკუმენტი იმეორებს ამერიკის კონსტიტუციაში ნახსენებ ფრაზებს. 1948 წელს გაეროს მიერ მიღებული ადამიანთა უფლებების საყოველთაო დეკლარაციის პრეამბულაში ნახსენებია ტერმინი „ხელშეუვალი უფლებები“: „ადამიანთა მოდგმის თითოეული წევრის ღირსება, თანასწორობა და ხელშეუვალი უფლებები წინაპირობაა სამართლის, თავისუფლებისა და მშვიდობისა სამყაროში.“ კალიფორნიის კონსტიტუციის პირველი მუხლი ცნობს ხელშეუვალ უფლებებს და ახსენებს ზოგ (და არა ყველა) ამ უფლებას: „სიცოცხლე და თავისუფლება, მიღების, ფლობის და საკუთრების დაცვის, უსაფრთხოების მიღებისა და შენარჩუნების, ბედნიერე და პირადულობა.“ მიუხედავად ამისა, დღემდე მიმდინარეობს დავა იმაზე,თუ რომელი „უფლებები“ არის ნამდვილად ბუნებრივი და რომელი არა. აგრეთვე ბუნდოვანი რჩება ბუნებრივი ან ხელშეუვალი უფლებების კონცეპციის სრული დეფინიციებიც. ერიკ ფრომი მიიჩნევდა, რომ ზოგიერთი ძალაუფლება, რომელიც დადგება ადამიანზე მაღლა, უნდა ეკუთვნოდეს მხოლოდ ღმერთს და თუ ღმერთი არ არსებობს, მაშინ არც ერთ ადამიანს არ უნდა შეეძლოს საკუთარი ძალაუფლების განვრცობა. თანამედროვე პოლიტიკური ფილოსოფიები აგრძელებენ ბუნებრივი იდეების კლასიკურ ლიბერალურ ტრადიციას ლიბერტარიანიზმთან, ანარქო-კაპიტალიზმთან და ობიექტივიზმთან ერთად. ამ თემატიკის ავტორები არიან რობერ ნოზიკი, ლუდვიგ ფონ მისესი, აინ რენდი და მიურეი როტბარდი. ხელშეუვალი უფლებების შესახებ ლიბერატარიანული ხედვა წარმოდგენილია მორ და ლინდა ტენეჰილის ნაშრომში „ბაზარი თავისუფლებისთვის“, რომელშიც ავტორი ამტკიცებს, რომ ადამიანს აქვს თავის ცხოვრებაზე საკუთრების უფლება და ეს შესაბამისად მისი საკუთრებაცაა, რადგან მან ჩადო თავისი დრო (ე.ი. ცხოვრების ნაწილი) და ეს ცხოვრების გაგრძელებაა. მიუხედავად ამისა, თუ იგი ძალას გამოიყენებს სხვა ადამიანის საზიანოდ, მაშინ იგი სხვის უფლებას ზღუდავს, ამის გამო კი უნდა მიეზღოს სამაგიერო: „უფლებები არაა ხელშეუვალი, მაგრამ მხოლოდ მის მქონებელს შეუძლია ამ უფლების ხელყოფა და არავის სხვას.“ ხელშეუხებლობის განმარტებები მოიცავს სხვადასხვა ინტერპრეტაციებს, მათ შორის არაუარყოფადი, გაუსაღებელი და არაგასხვისებადი. ეს კონცეპცია მიაჩნიათ ლიბერტარიანელებს ცენტრალურ კითხვად ნებაყოფლობითი მონობის შემთხვევაში, რომელსაც მიურეი როტბარდი არალეგიტიმურად და საკუთარი თავის საწინააღმდეგოდ მიიჩნევდა. სტეფან კინსელა ამბობს, რომ „უფლებების შელახვის იდეა ჯდება ლიბერტარიანულ არააგრესიულ პრინციპებში. ამ პრინციპის მიხედვით, მხოლოდ ძალის ინიცირებაა აკრძალული; თავდაცვა, საკუთრების დაბრუნება ან შეწინააღმდეგება გამართლებული ძალაა. სხვადასხვა ფილოსოფოსმა შეადგინა განსხვავებული სია მათ მიერ მიჩნეული ბუნებრივი უფლებებისა. ბუნებრივი უფლებების მომხრეები, განსაკუთრებით ჰეზელბერგი და როტბარდი ამბობდნენ, რომ მიზეზი მიემართება ცალკეულ აქსიომატურ უფლებებს და თუ რაიმე პრინციპი თავად ითხოვს უკუთეორიას, მაშინ ის უკვე აქსიომაა. ამ მოსაზრების კრიტიკა მიუთითებს მომხრეებს შორის თანხმობის ნაკლებობაზე და იმაზე, რომ არაა საკმარისად არგუმენტი იმის დასამტკიცებლად, რომ ბუნებრივი უფლებები მარტოოდენ პოლიტიკური მექანიზმია. ჰიუ გიბსონმა წარმოადგინა დესკრიპტიული არგუმენტი, რომელიც ემყარებოდა ადამიანის ბიოლოგიას. მისი მტკიცებით, ადამიანები იქცევიან საჭიროებისდა გამომდინარე, რათა აიცილონ კონფლიქტი ნებისმიერ ფასად. დროთა განმავლობაში მათ გამოიმუშავეს მოლოდინები, რომ ინდივიდები მოიქცეოდნენ იმ წესებით, რომლებსაც საზოგადოება განსაზღვრავდა და საბოლოოდ ეს ყველაფერი გადაიქცეოდა სამოქმედო უფლებებად. ===კათოლიკური ეკლესია=== კათოლიკური ეკლესია ბუნებით კანონს დოგმად მიიჩნევს. ეკლესია ამბობს, რომ „ბუნებითი სამართალი გამოხატავს თავდაპირველ მორალურ გრძნობებს, რომლებიც ადამიანს საშუალებას აძლევენ განჭვრიტონ კეთილი და ბოროტი, სიმართლე და ტყუილი: ‘ბუნებითი სამართალი დაწერილი და განმტკიცებულია ყველა ადამიანის სულში, იმიტომ რომ მიზეზობრიობა ადამიანს უბიძგებს კარგის ჩადენისკენ და უკრძალავს ცოდვის ჩადენას... მაგრამ ამ ბრძანებას არ ექნებოდა კანონის ძალა იგი რომ არ ყოფილიყო უფრო მაღალი არსების, სულიწმინდის მიერ მომადლებული თავისუფლება.“ ბუნებითი სამართალი კათოლიკური ეკლესიისთვის მოიცავს იმ უმაღლეს და საყოველთაო პრინციპებს, საიდანაც აღმოცენდა ბუნებრივი მორალური ვალდებულებები თუ მოვალეობები. თომას აქვინელი აგრძელებდა ჭეშმარიტი მოაზროვნეების იდეებს, თუ რა არის ეს პრინციპი: კარგი არის ის, რაც პრაქტიკული მიზეზის უკან ძევს, უმაღლესი პრინციპს მორალური ქმედებისა უნდა ჰქონდეს თავისი ცენტრალური იდეა, შესაბამისად, უმაღლესი პრინციპის მიზანია კარგის კეთება და ბოროტის თავიდან მოშორება. ==ლიტერატურა== {{სქოლიო}} p2qp9d6tpkdqmrzk8d51aeyfqj58ae3 4407868 4407867 2022-08-17T09:51:26Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:ადამიანის უფლებები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{წყარო}} {{ვიკი}} '''ბუნებრივი უფლებები და სამართლებრივი უფლებები''' უფლებათა ორი ზოგადი კატეგორიაა: ბუნებრივი უფლებები არაა დამოკიდებული რაიმე კანონზე ან წეს-ჩვეულებაზე, იგი არ ემორჩილება კულტურასა და მთავრობებს, შესაბამისად, ის უნივერსალური, ფუნდამენტური და განუყრელია. (მას ვერ გააუქმებს ადამიანის მიერ შექმნილი კანონი, მაგრამ შესაძლებელია მისი შეზღუდვა, მაგალითად, თუ ადამიანი სხვა ადამიანის უფლებებს დაარღვევს). ბუნებითი კანონი ბუნებრივი უფლებების კანონია. სამართლებრივი უფლებები ადამიანს უბოძა სამართლებრივმა სისტემამ (ისინი შეიძლება შეცვალონ, გააუქმონ ან შეზღუდონ). პოზიტიური სამართლის ცნება უკავშირდება სამართლებრივი უფლებების ცნებას. ბუნებით სამართალს პირველად ვხვდებით უძველეს ბერძნულ ფილოსოფიაში. შემდგომ იგი მიემართებოდა რომაელ ფილოსოფოსს ციცერონს. იგი დამოწმებულია ბიბლიაშიც, ხოლო შუა საუკუნეებში განავითარეს კათოლიკე ფილოსოფოსებმა, მაგალითად, ალბერტ დიდმა და მისმა მოწაფემ თომა აქვინელმა. განმანათლებლობის ეპოქაში ბუნებითი კანონის ცნება დაუპირისპირდა მეფეების ღვთაბერივი წარმოშობის ლეგიტიმურობას და მან ხელი შეუწყო სოციალური კონტრაქტის, პოზიტიური სამართლის, მთავრობების და სამართლებრივი უფლებების კლასიკური რესპუბლიკის ჩარჩოში წარმოშობას. არსებობს საპირისპირო შეხედულებაც, რომელიც ბუნებრივ უფლებებს იყენებს ყველა ამ ნორმის ლეგიტიმაციის შესარყევად. [[ადამიანის უფლებები|ადამიანის უფლებათა]] იდეა მჭიდროდაა დაკავშირებული ბუნებრივ უფლებებთან: ზოგი ვერავითარ განსხვავებას ვერ ხედავს ამ ორ იდეას შორის და მათ სინონიმებად მიიჩნევენ მაშინ როცა სხვები ასხვავებენ მათ მახასიათებლებს და გამოყოფენ ბუნებრივი უფლებების ტრადიციულ გაგებას. ზოგადად, მიჩნეულია, რომ ნებისმიერ მთავრობას თუ საერთაშორისო ორგანიზაციას არ შეუძლია ბუნებრივი უფლებების უარყოფა. 1948 წელს გაეროს მიერ მიღებული „ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია“ მნიშვნელოვანი სამართლებრივი ინსტრუმენტია შეინარჩუნოს ბუნებრივი უფლებების ცნება საერთაშორისო რბილ სამართალში. ტრადიციულად ბუნებრივ უფლებებს მიიჩნევენ ნეგატიურ უფლებებად, მაშინ როცა ადამიანთა უფლებებს მიაკუთვნებენ პოზიტიურ უფლებებს. მიუხედავად იმისა, რომ ბუნებრივი უფლებები უკავშირდება ადამიანთა უფლებებს, ისინი ერთი მნიშვნელობის ტერმინები არ არიან. ==ისტორია== ის იდეა, რომ გარკვეული უფლებები ბუნებრივი ან განუყრელია, ჯერ კიდევ მოდის გვიანანტიკური პერიოდიდან, კერძოდ სტოიკოსების ნააზრევებიდან, რომლებიც შემოგვინახა ადრეული შუა საუკუნეების კათოლიკურმა სამართალმა და ეს ცოდნა მემკვიდრეობით გადაეცა პროტესტანტულ რეფორმაციასა და განმანათლებლობის ეპოქას დღევანდელობამდე. ბუნებრივი უფლებები სხვადასხვა ადამიანის მიერ ყოფილა სხვადასხვა სფეროსთან დაკავშირებული, მაგალითად ფილოსოფიაში მიზეზობრიობასთან ან რელიგიურ პრინციპებთან. მაგალითად, იმანუელ კანტი ამტკიცებდა, რომ ბუნებრივი უფლებების წარმოშობა მხოლოდ მიზეზით შეიძლება. ამერიკის შეერთებული შტატების დეკლარაცია კი დაფუძნებულია „თავისთავად“ სიმართლეზე, რომ „ყველა ადამიანს .. ღმერთმა მიანიჭა ხელშეუხებელი უფლებები“. მსგავსად, სხვადასხვა ფილოსოფოსმა თუ სახელმწიფო მოღვაწემ ბუნებრივი უფლებების ცნება სხვადასხვაგვარად გაიგო; თითქმის ყველა მათგანი მიიჩნევდა სიცოცხლისა და თავისუფლების უფლებებს უმაღლეს ორ პრიორიტეტად. ჰერბერტ ჰარტის აზრით, თუ არსებობს უფლებები, მაშინ აუცილებლად უნდა არსებობდეს თავისუფლების უფლება, რადგან შემდგომ სხვა უფლებები ამ უკანაკსკნელს დაეფუძნოს. თომას გრინი მიიჩნევდა, რომ „თუ არსებობს უფლებები, მაშინ აუცილებლად უნდა არსებობდეს სიცოცხლისა და თავისუფლების უფლებები, რომლებმაც უნდა უზრუნველყონ ადამიანების თავისუფალი ცხოვრება.“ ჯონ ლოკი უპირატესად ხაზს უსვამდა „სიცოცხლის, თავისუფლებისა და საკუთრების“ ცნებებს. მიუხედავად იმისა, რომ ლოკი აგრეთვე იცავდა რევოლუციის უფლებასაც, თომას ჯეფერსონა ლოკის „საკუთრების“ უფლება ჩაანაცვლა „ბედნიერებისკენ სწრაფვით“ ამერიკის შეერთებული შტატების დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში. ==ანტიკური ეპოქა== სტივენ კინზერი, „The New York Times”-ის გამოცდილი ჟურნალისტი და ავტორი წიგნისა „შაჰის გარემოცვა“, წერს: „ზოროასტრიზმა ასწავლა სპარსელებს, რომ ადამიანებს აქვთ ხელშეუხებელი უფლება ჰყავდეთ განათლებული მმართველო და რომ ამ მოხელებიის მოვალეობა არა მხოლოდ მორჩილებაა ბრძენო მეფეებისა, არამედ საჭიროების შემთხვევაში მათი ბიწიერების წინააღმდეგ წასვლაც. ლიდერებს მიიჩნევენ ღმერთის წარმომადგენლებად დედამიწაზე, მაგრამ მათ უნდა დაიმსახურონ მოხელეების მორჩილება მანამ სანამ გააჩნიათ ღვთის დალოცვა, ამის გამომუშავება კი მხოლოდ მორალური ქცევითაა შესაძლებელი.“ ეპიკურიანელების „40 წესის“ მიხედვით, „იმისათვის რომ სხვებმა დაგიცვან, თავად უნდა იყო ბუნებრივად კარგი“. მათ სჯეროდათ კონტრაქტარიანული ეთიკის, რომლითაც მოკვდავები თანმხდებოდნენ შემდეგზე: არ უნდა ევნო ვინმეს მათთვის ან თავად სხვისთვის; გაბატონებული კანონები არაა აბსოლუტური და აუცილებლად უნდა შეიცვალოს პირობების ცვლასთან ერთად. ეპიკურიანიზმი გულისხმობს, რომ ადამიანები ბუნებრივ მდგომარეობაში ავლენენ პიროვნულ თვითმყოფადობას და რომ ისინი აუცილებლად უნდა დაეთანხმონ იმ კანონებს, რომლებიც მათ მართავენ. თუმცა ეს თანხმობა (და კანონები) შესაძლოა გადაიხედოს პერიოდულობით, როცა შეიცვლება პირობები. სტოიკოსები ამტკიცებდნენ, რომ არავინ იყო ბუნებით დაბადებული მონად; მონობა იყო გარეგანი კონდიცია, რომელიც უპირისპირდება სულის შინაგან თავისუფლებას. უმცროსი სენეკა წერდა: „შეცდომა იქნებოდა თუ ვიფიქრებდით, რომ მონობა ავსებს ადამიანის არსებას; ადამიანის საუკეთესო ნაწილი მისგან თავისუფალია; სხეული თავადაა სუბიექტი და ძალაუფლების მქონე, მაგრამ გონება დამოუკიდებელია, ის თავისუფალი და დაუდრეკელია. მას ის ციხეც კი არ აკავებს, რომელსაც სხეული ჰქვია.“ ბუნებრივი უფლებების იდეის განვითარებისთვის ფუნდამენტური მნიშვნელობა ჰქონდა ადამიანთა ბუნებრივი თანასწორობის იდეის განვითარებასაც. ისტორიკოსი ა.ჯ.კარლილი წერს: „პოლიტიკურ თეორიაში არ ყოფილა ისეთი საოცარი ცვლილება, როგორც თეორიები არისტოტელედან დაწყებული, შემდგომ უკვე ციცერონითა და სენეკას აზრებით დამთავრებული... ვფიქრობთ, რომ უკეთეს მაგალითს ვერ მოვიყვანთ, ვიდრე ეს ადამიანის ბუნების თანასწორობაა.“ ჩარლზ მაკილვინი კი აღნიშნავს, რომ “ადამიანთა თანასწორობის იდეა სტოიკოსების საუკეთესო შენატანია პოლიტიკური აზროვნების საქმეში“ და რომ „მისი უდიდესი გავლენა არის სამართლის კონცეპციის ცვლილება, რომელიც ნაწილობრივ მათი დამსახურებაა.“ ციცერონი თავის „კანონების შესახებ“ ამბობს, რომ „ჩვენ ვიბადებეით სამართლიანობისთვის და რომ უფლება ეფუძნება არა აზრს, არამედ ბუნებას.“ ==თანამედროვე ეპოქა== ერთ-ერთი პირველი დასავლელი მოაზროვნე, რომელმაც განავითარა თანამედროვეობაში ბუნებრივი უფლებების იდეა იყო ფრანგი თეოლოგი ჟან გერსონი, რომლის 1402 წლის ტრაქტატი „სულთა ცხოვრების შესახებ“ ერთ-ერთ პირველ მცდელობად განიხილება თანამედროვეობაში ბუნებრივი უფლებების თეორიის განვითარებისა. საუკუნეების შემდგომ, სტოიკურმა სწავლების კონცეფცია, რომ „შინაგანი სამყარო ვერ რეალიზდება მონობაში“, კვლავ აღმოცენდა რეფორმაციის პერიოდში, როგორც შემეცნების თავისუფლება. მარტინ ლუთერი წერდა: ამასთან ერთად, ყველა ადამიანი საკუთარ მრწამსზე და მის სისწორეზეა პასუხისმგებელი. როგორც ძალიან ცოტა ადამიანი წავა ჩემთვის სამოთხეში ან ჯოჯოხეთში, ასევე ძალიან ცოტას შეუძლია ირწმუნოს ჩემი ან არა; და ძალიან ცოტას შეუძლია გახსნას ან დახუროს სამოთხე ან ჯოჯოხეთი ჩემთვის. რა ცოტა რამეს შეუძლია ადამიანი ჩააგდოს რწმენაში ან ურწმუნობაში. ამის შემდეგ რწმენა თუ ურწმუნობა ადამიანის ცნობიერების ნაწილია და ის არათუ ვერ აკნინებს საერო ძალაუფლებას, არამედ ის მხოლოდ საკუთარ თავს ეკუთვნის. ამან უნდა დართოს ადამიანებს ნება, რომ სწამდეთ რაღაცის ან ვიღაცის. ეს უნდა იყოს მათი სურვილი და არ უნდა იყოს ძალით თავს მოხვეული. მე-17 საუკუნის ინგლისელი ფილოსოფოსი ჯონ ლოკი განიხილავდა ბუნებრივ უფლებებს თავის ნაშრომში და ამ უფლებებში მოიაზრებდა „სიცოცხლეს, თავისუფლებასა და საკუთრებას“. ლოკი მიიჩნევდა, რომ ამ ფუნდამენტურ უფლებებზე უარის თქმა სოციალური კონტრაქტით არ შეიძლებოდა. სიცოცხლის, თავისუფლებისა და საკუთრების ბუნებრივი უფლებების შენარჩუნება იყო ამერიკული კოლონიების აჯანყების საფუძველი. ჯორჯ მასონი წერდა ვირჯინიის უფლებათა დეკლარაციის შავ ვერსიაში, რომ „ყველა ადამიანი დაბადებით თავისუფალია“ და „გააჩნია თანდაყოლილი ბუნებრივი უფლებები, რომლებსაც ვერანაირი საშუალებით ვერ შეავიწროებენ ან წაართმევენ ადამიანს.“ მე-17 საუკუნის სხვა ინგლისელი, ჯონ ლილბურნი (რომელიც ცნობილია სახელით „თავისუფალი ჯონი), რომელიც ეწინაამდეგებოდა როგორც ჩარლზ I-ის მონარქიას, აგრეთვე ოლივერ კრომველის სამხედრო დიქტატურას, ამბობდა, რომ ადამიანს გააჩნდა „თანშობილი უფლებები“, რომელსაც ყოფიერების უფლებებსაც უწოდება. მისი აზრით, ამ უფლებებით ყველა ადამიანი იბადება და იგი განსხვავდება იმ უფლებებისგან, რომლებსაც ადამიანს მთავრობა ან კანონი ანიჭებს. განსხვავება გასასხვისებელ და გაუსხვისებელ უფლებებს შორის წარმოადგინა ფრენცის ჰუტჩესონმა. თავის გამოკვლევაში „ჩვენი იდეების სიმშვენიერისა და აღმატებულობის შესახებ“, ჰუტჩესონმა დამოუკიდებლობის დეკლარაციაზე წერდა: „ნებისმიერი თავდასხმა, რომელიც დამყარებულია გაუსხვისებელ უფლებებზე, მის შემშედ აუცილებლად აღმოცენდება სრულყოფილი ან მემარჯვენე მოწინააღმდეგეობა... გაუსხვისებელი უფლებები აუცილებელი კომპონენტია მთავრობების შესაზღუდად.“ ჰუტჩესონმა, ამისდა მიუხედავად, დაასახელა გაუსხვისებელი უფლებების საზღვრებიც. იგი აღნიშნავდა, რომ „არ შეიძლება არსებობდეს უფლება ან უფლების შეზღუდვა, რომელიც შეეწინააღმდეგება საზოგადო სიკეთეს.“ ჰუტჩესონმა ეს იდეა წამოაყენა თავის „მორალური ფილოსოფიის სისტემაში“, რომელიც ეფუძნებოდა ცნობიერების თავისუფლების რეფორმაციულ პრინციპს. შეუძლებელია განვსაზღვროთ სუბიექტური მსჯელობების მოცულობა (მაგალითად, რელიგიური კითხვები), გარდა იმისა, როდესაც დამატებით კონტრაქტის ან ფიცის სახით განიმარტება, რომ უფლება „გაუსხვისებელია“. ჰუტჩესონი წერდა: „არავის ძალუძს თავისი გრძნობების, ფიქრების და შინაგანი მდგომარეობის შეცვლა სხვის ხარჯზე; და არც შეუძლია შეაცვლეინოს თავისი გულის რეალური მისწრაფებანი. კერძო განსჯის უფლება გაუსხვისებელია.“ გერმანული განმანათლებლობის ხანაში, ჰეგელმა განუყოფლობის არგუმენტს ლოგიკურად მიიჩნევდა. ჰუტჩესონის მსგავსად, ჰეგელმა თავისი თეორია დააფუძნა დეფაქტო განუყოფლობის იმ ასპექტებზე, რომლებიც ერთმანეთისგან განასხვავებენ ადამიანს საგნებისგან. საგანი, როგორც საკუთრება, შეიძლება ერთი ადამიანიდან მეორეს გადაეცეს. ჰეგელის მიხედვით, ეს არ შეეხება ინდივიდებს: რადგანაც მე ვიღებ პასუხისმგებლობას ჩემს პიროვნებაზე, სუბსტანციურ არსებობაზე და ვქმნი პასუხისმგებლიან, მორალური და რელიგიური ცხოვრების მქონე ადამიანს, რომელსაც შეუძლია გააჩნდეს უფლებები, ის სწორედ აც რომ განუყოფელი უნდა იყოს ჩემი არსებისგან. გარეგან კატეგორიებს მხოლოდ შეუძლიათ ვიღაცის საკუთრებას შეეხონ, მაგრამ როდესაც მე მათ ანულირებას ვახდენ, უკვე ჩემი უფლებების დაკარგვა აღარ შემიძლია დროის ლაფსუსში ან სხვა მიზეზთა გამო. სოციალური კონტრაქტის თეორიის განხილვისას, „განუყოფელი უფლებებს“ უწოდებდნენ ისეთ უფლებებს, რომლებსაც მოქალაქეები ვერ დაუთმობდნენ მმართველ ძალას. ასეთი უფლებები განეკუთვნებოდა ბუნებრივ უფლებებს, რომლებიც არსებობდნენ დამოუკიდებლად პოზიტიური სამართლისგან. ზოგიერთი ამ თეორიის მიმდევარი მიიჩნევდა, რომ ბუნებრივ მდგომარეობაში მხოლოდ უძლიერესებს შეეძლოთ თავიანთი უფლებებისგან სარგებლის მიღება. საბოლოო ჯამში, ადამიანები დებენ ისეთ სოციალურ კონტრაქტს, რომელიც მათ ათმობინებთ ბუნებრივ უფლებებს იმის სანაცვლოდ, რომ დაიცვან ადამიანები ძალადობისგან და შედეგად ისინი ცხოვრობენ სამართლებრივი უფლებების ავტორიტეტის ქვეშ. ბევრი ისტორიული მობოდიშება მონობის ან არალიბერალური მთავრობის შესახებ ეფუძნებოდა ექსპლიციტურ ან იმპლიციტურ კონტრაქტებს, რომლებიც ითვალისწინებდნენ „ბუნებრივი უფლებების“ გადაცემას თავისუფლებისა და თვითგამორკვევისთვის. ჰუტჩესონისა და მისი მიმდევების დე ფაქტო განუყოფლობის არგუმენტები წარმოადგენდნენ მონობის საწინააღმდეგო მოძრაობის საფუძველს. ისინი აკრიტიკებდნენ არა მხოლოდ არამოხალისეობრივ მონობას, არამედ ნებისმიერი ფორმის კონტრაქტს, რომელიც მონობას ემსახურებოდა. ნებისმიერი კონტრაქტი, რომელიც არასამართლებრივად შეზღუდავდა უფლებებს, თავიდანვე არ უნდა ჰქონოდა კანონის ძალა. მსგავსად, ამ არგუმენტს იშველიებდა დემოკრატიული მოძრაობაც, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა ნებისმიერი სახის ექსპლიციტურ ან იმპლიციტურ სოციალურ კონტრაქტს, რომლის მიხედვითაც ხალხი, სავარაუდოდ, დათმობდა თავისი თავის მართვის უფლებას, როგორც ეს თომას ჰობსის „ლევიათანშია. ერნსტ კასირერის მიხედვით, არსებობს ერთი უფლებაც კი, რომელსაც ვერც დათმობ და ვერც მის გარეშე იარსებებ: პიროვნებად ყოფნის უფლება.. ისინი აკრიტიკებდნენ უდიდეს ლოგიკოსს [ჰობსს] ტერმინების წინააღმდეგობრიობაში. თუ ადამიანი დათმობს თავის პიროვნულობას, მაშინ ის აღარაა მორალური არსება.... არ არსებობს არანაირი pactum subjectionis, არანაირი უფლებების დათმობისა და თავის დამონების აქტი. ამის დათმობით ადამიანი დაკარგავდა თავის ბუნებას და მყოფაბოდას; იგი თავის ადამიანობას დაკარგავდა. ეს თემები გაერთიანდა ამერიკის დამოუკიდებლობის შესახებ დებატებში. როცა თომას ჯეფერსონი წერდა დამოუკიდებლობის დეკლარაციას, ინგლისელი რიჩარდ პრაისი ამერიკელების მხარეს იდგა და ამბობდა, რომ „დიდი ბრიტანეთი ცდილობს მათი თავისუფლების წართმევას, ხოლო საზოგადოების ყველა წევრს და სამოქალაქო გაერთიანებას აქვს ბუნებრივი და განუყოფელი უფლებები“. პრაისი თავის არგუმენტებს ამყარებდა დე ფაქტო განუყოფლობის იდეაზე, რომლის მიხედვითაც „თვითნებობა ან მიზანდასახულობა გვანიჭებს ჩვენ საკუთარ მოქმედებებზე განკარგვის უფლებას და არ ვხდებით დამოკიდებული გარეგან მიზეზზე.“ ნებისმიერი კონტრაქტი თუ შეთანხმება, რომელიც ითვალისწინებს უფლებების დათმობას, უნდა იყოს არაკანონიერი და მყიფე. პრაისი წერდა: არც ერთ სახელმწიფოს არ შეუძლია მიიღოს ამხელა ძალაუფლება სხვა სახელმწიფოზე ნებისმიერი სახის ხელშეკრულების ან უფლებების დათმობის საფუძველზე. ეს ის შემთხვევაა, როდესაც ხელშეკრულება არ არის შემაკავშირებელი. სამოქალაქო თავისუფლება ამ შემთხვევაში არის რელიგიური თავისუფლების სინონიმი. არც ერთ ადამიანს არ შეუძლია დათმოს რელიგიური თავისუფლება განსჯის უფლების დათმობის ხარჯზე ან არავის შეუძლია სხვას თავს მოახვიოს და მიუთითოს, თუ მის რწმენას როგორი შინაარსი ან პრაქტიკა უნდა ჰქონდეს. ამის იდენტურია მოსაზრება, რომ სამოქალაქო საზოგადოებაში კანონის ძალით არავის შეუძლია დათმოს თავისი სამოქალაქო თავისუფლება ვიღაცისთვის სამართლებრივი ძალაუფლების მინიჭებითა და საკუთრების შელახვაზე ნების მიცემით. პრაისის მოსაზრებებმა გააბრაზა ოპოზიცია, ამიტომ 1777 წელს მან დაწერა სხვა ბროშურაც, რომელშიც ასაბუთებდა თავის პოზიციას და ამტკიცებდდა, რომ „ადამიანთა თავისუფლება არის ის ძალა, რომელიც მიმართულია თვითგამორკვევისკენ“. „ამერიკული რადიკალიზმის ინტელექტუალური წარმომავლობის შესახებ“ ნაშრომში სტოტონ ლინდმა ეს მოსაზრებები მოაგროვა და დაუკავშირა მონობის შესახებ გამართულ კამათს: ამან შემდგომში ბევრი ცვლილება გამოიწვია. ერთნი ამბობდნენ, რომ მონობა იყო არასწორი, რადგან ყველა ადამიანს გააჩნდა უფლება საკუთარი სხეულის ფლობისა ან იმის გამოც, რომ ყველა ადამიანს აქვს ბუნებრივი უფლება თავად განსაზღვროს საკუთარი ბედი. პირველი სახის უფლება იყო გასხვისებადი: ამგვარად, ლოკი ცხადად წარმოაჩენდა, რომ მონობა იყო აღმოცენებული ომში ადამიანების დატყვევებით, როცა გამარჯვებული მხარე დამარცხებულის ადამიანებს თავისთან იტოვებდა, როცა ისინი შეიძლებოდა პატრონს კანონის ძალით მოეკლა; ასე მიაწერდნენ დრედ სკოტს, რომ მან სამუდამოდ დაკარგა თავისი თავისუფლება. მაგრამ მეორე უფლება, რომელსაც პრაისი უწოდდებს „თვითგამორკვევის ძალას“, იყო განუყოფელი ადამიანისგან მანამ, სანამ იგი არ დაიღუპებოდა. როგორც ადამიანის გონება ისწრაფვის რელიგიური სიმართლის წარმოშობის დასადგენად, ისე თვითგამორკვევა არაა ისეთი რამ, რომელიც შეიძლება შეიძინო და დათმო. ის ადამიანის ყოფიერების რთული ნაწილია. ამასობაში, ამერიკაში თომას ჯეფერსონმა „ჰუტჩესონისგან აიღო უფლებების დაყოფის იდეა და გახადა იგი პოპულარული და მნიშვნელოვანი“. 1776 წლის ამერიკის შეერთებული შტატების დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში იგი ამაყად აღნიშნავდა, რომ „ჩვენთვის თავისთავად ცხადია ის ჭეშმარიტება, რომ ადამიანები შექმნილნი არიან როგორც თანასწორი არსებანი, რომ ღმერთმა მათ მიანიჭა გარკვეული შეუვალი უფლებები...“ მე-19 საუკუნეში მონობის წინააღმდეგ მიმართულმა მოძრაობამ გააფართოვა პასაჟის მნიშვნელობა, რომელიც უნდა გამხდარიყო საკონსტიტუციო პრინციპი, მიუხედავად იმისა, რომ კონსტიტუცია ცნობდა და იცავდა მონობას. როგორც იურისტი, მომავალი უფროსი მოსამართლე სალმონ ჩეისი ამტკიცებდა იგივეს უზენაეს სასამართლოში შესვლამდე ჯონ ვან ზანდტის საქმეში, რომელიც გასამართლებული იყო დევნილი მონების აქტის საფუძველზე. აქტი ამბობდა: სამართლის შექმნელი, რომელმაც ადამიანს უბოძა შეუვალი უფლება თავისუფლებისა, ვერანაირი კანონის საფუძველზე ვერ დაადგენს, რომ ადამიანი არის საკუთრება. შეუვალი უფლებების კონცეპცია გააკრიტიკა ჯერემი ბენტჰემმა და ედმუნდ ბურკმა, რადგან მას დაუსაბუთებლად მიიჩნევდნენ. ბენტჰემი და ბურკი, რომლებიც წერდნენ მე-18 საუკუნეში ბრიტანეთში, მიიჩნევდნენ, რომ უფლებების სათავე მთავრობაა ან იგი აღმოცენდება ტრადიციიდან. ამ ორიდან არც ერთი სახის უფლება არ შეიძლება იყოს შეუვალი. (ნახეთ ბენტჰემის „შეუვალობის დოქტრინის კრიტიკა“ და ბურკის „საფრანგეთის რევოლუციის შესახებ“). რადგანაც ბენტჰემი გრძნობდა, რომ მე-19 საუკუნეში შეიცვლებოდა ადამიანების აზროვნება, მან უარყო ბუნებრივი უფლებების „სისულელედ“ შერაცხვის იდეა. ბრიტანელი ნაციონალისტების ბურკისა და ბენტჰემის აზრებს შორის სხვაობაში ამერიკელი რევოლუციონერი სწავლული ჯეიმს ვილსონი ბურკის იდეებს უწოდებდა „ტირანიას.“ დამოუკიდებლობის დეკლარაციის ხელმომწერები მიიჩნევდნენ, რომ ეს „ეჭვმიუტანელი სიმართლეა“ და რომ „ყველა ადამიანს ღმერთმა დაბადებისთანავე მიანიჭა შეუვალი უფლებები.“ „სოციალურ კონტრაქტში“ ჟან ჟაკ-რუსო წერდა, რომ შეუვალი უფლებების არსებობა არაა საწირო კონსტიტუციის ან კანონების არსებობისთვის. სოციალური კონტრაქტის იდეა, რომ უფლებები და პასუხისმგებლობები წარმოიშობა მთავრობასა და ხალხს შორის დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე, მსოფლიოში ყველაზე მიღებული ალტერნატივაა. ბუნებრივი უფლებების ერთ-ერთი თეორიის მიხედვით, არავის შეუძლია ნორმები შექმნას ფაქტებისგან. ეს ხედვა გამოხატულია, მაგალითად, „არის-უნდა იყოს“ პრობლემაში, ნატურალისტურ სოფიზმში ან ბუნებასთან მიმართებაში. ჯორჯ მური ამბობდა, რომ ეთიკურ ნატურალიზმზე გავლენას ახდენს ნატურალისტური სოფიზმი. ბუნებრივი უფლებების თეორიის ზოგიერთი დამცველი ეწინააღმდეგება „ბუნებრივი უფლებების“ ტერმინში სიტყვა „ბუნებრივის“ „ხელოვნურთან“ შეპირისპირებას და მიიჩნევს, რომ იგი მხოლოდ ბუნებას უნდა უკავშირდებოდეს. ჯონ ფინისი, მაგალითად, ამტკიცებს, რომ ბუნებითი სამართალი და ბუნებრივი უფლებები წარმოიშობა თვითგამორკვევის პრინციპებიდან და არა სპეკულაციური ფაქტებიდან. კამათი მიმდინარეობს აგრეთვე იმაზე, არის ყველა უფლება ბუნებრივი თუ სამართლებრივი. აშშ-ის მეოთხე პრეზიდენტს, როდესაც იგი წარმოადგენდა ვირჯინიშიის შტატს წარმომადგენელთა პალატაში, სჯეროდა, რომ არსებობს უფლებები, მაგალითად, ნაფიცმსაჯულთა სასამართლოს მხრიდან განსჯის უფლება, რომლებიც სოციალური უფლებებია. ისინი არ აღმოცენდება არც ბუნებითი სამართლიდან და არც პოზიტიური სამართლიდან (რომლებიც ბაზისია ბუნებრივი და სამართლებრივი უფლებებისა), არამედ იმ სოციალური კონტრაქტიდან, რომელიც მთავრობას ანიჭებს ძალაუფლებას. ===თომას ჰობსი=== თომას ჰობსმა (1588-1679) გააგრძელა დისკუსია ბუნებრივი უფლებების შესახებ თავის მორალისა და პოლიტიკის ფილოსოფიაში. ჰობსის კონცეპცია ბუნებრივ უფლებებთან დაკავშირებით განსხვავდებოდა მისი ადამიანის როლისგან „სახელმწიფოს ბუნების“ კონცეპციაში. მისი აზრით, აუცილებელი ადამიანური უფლება იყო „საკუთარი ძალაუფლების გამოყენება საკუთარი თავის, საკუთარი ცხოვრების შესანარჩუნებლად; და შედეგად იგი უნდა შეეგუოს ყველა მოცემულ პირობას.“’ ჰობსი მკვეთრად განასხვავებდა ბუნებრივ „თავისუფლებას“ ბუნებრივი „კანონებისგან“. ამას აღწერდა, როგორც „წესს ან მითითებას მიზეზებზე აღმოცენებულს, რომელიც ადამიანს უკრძალავს ისეთი რამეების გაკეთებას, რაც დამაზიანებელია სიცოცხლისთვის და ხელს უწყობს სიცოცხლის განახგრძილებას.“ მისი თქმით, ბუნებრივ მდგომარეობაში ადამიანი სრულიად თავისუფალია და იქ არ არსებობს კანონები - „ამ შემთხვევაში ყველა ადამიანს ყველაფრის უფლება აქვს, მათ შორის სხვისი სხეულების მიმართაც კი. და რაც უფრო მეტად გაგრძელდება ყოველი ადამიანის ასეთი მდგომარეობა, მით უფრო მეტად დაუცველი იქნება თითოეული მათგანი... ბუნება ზოგადად აძლევს ადამიანს საშუალებას, რომ იცხოვროს.“ ეს საბოლოო ჯამში მიდის ისეთი სიტუაციისკენ, რომელსაც ჰქვია „ომი ყველასი ყველას წინააღმდეგ“. ამ დროს ადამიანები კლავენ, იპარავენ და ატყვევებენ სხვებს გადასარჩენად, ისინი იბრძოლებენ ბუნებრივად მეტისთვის, „უსაფრთხოებისთვის“ და „რეპუტაციისთვის.“ ჰობსი ამტკიცებდა, რომ ასეთ სამყაროს შექმნიდა შეუზღუდავი უფლებები და ამის შემდეგ კაცთა მოდგმა გახდებოდა „საბრალო, ღარიბი, საზიზღარი, ბრუტალური და მოკლეხნიანი“. იმ მიზნით, რომ ადამიანებმა მშვიდად იცხოვრონ, მათ უნდა დათმონ ბუნებრივი უფლებების უმეტესობა და სწორედ ამით შექმნან მორალური ვალდებულებები, რათა ჩამოყალიბდეს პოლიტიკური და სამოქალაქო საზოგადოება. ეს ერთ-ერთი ყველაზე პირველი ფორმულირებაა მთავრობის კონცეპციისა, რომელსაც უწოდებენ სოციალურ კონტრაქტს. ჰობსი ეწინააღმდეგებოდა უფლებების წარმოშობას ბუნებითი სამართლისგან. ის ფიქრობდა, რომ კანონი და უფლება ხშირად დამაბნეველი ოპოზიტიებია, რადგან კანონი მიემართება ვალდებულებებს, ხოლო უფლება თავის თავში არ მოიცავს ვალდებულებას. რადგანაც ადამიანის ბუნება ისეთია, რომ იგი ისწრაფვის მაქსიმალური კეთილდღეობისკენ, ამიტომ უფლებები დგას კანონამდე, გინდ ბუნებითი იყოს იგი და გინდ ინსტიტუციონალური. ადამიანები არ დაემორჩილებიან ბუნებით კანონებს სანამ თავდაპირველად უმაღლესი ძალაუფლება არ დაიმორჩილებს მათ. „მანამ სანამ გამოვიყენებთ „უსამართლოსა“ და „სამართლიანის“ ტერმინებს, აუცილებლად უნდა არსებობდეს იძულებითი ძალაუფლება, რომელიც თანაბრად შეასრულებს ხელშეკრულებს პირობებს.., ამით ისინი შეიძენენ საკუთრებას, კეთილდღეობას და ამ ყველაფერს მიიღებენ კონტრაქტის საფუძველზე იმ უფლებების საკომპენსაციოდ, რომლებიც მათ დათმეს; ასეთ ძალაუფლებას მანამდე ვერ ექნება კეთილდღეობა.“ („ლევიათანი. 1, XV) ===ჯონ ლოკი=== ჯონ ლოკი (1632-1704) იყო კიდევ ერთი გამოჩენილი დასავლელი ფილოსოფოსი, რომელიც უფლებებს მიიჩნევდა ბუნებრივად და განუყოფელად. ჰობსის მსგავსად, ლოკს სწამდა, რომ ბუნებრივი უფლებები მოიცავდა სიცოცხლეს, თავისუფლებასა და საკუთრებას. მისმა აზრებმა გავლენა მოახდინა ამერიკის რევოლუციონერულ ომზე, განსაკუთრებით მისმა ნაწერებმა ბუნებრივი უფლებების შესახებ, მაგრამ მისი მტკიცებები დღემდე განხილვის საგანია. მაგალითად, ისტორიკოსი რეი ფორესტი აცხადებს, რომ ჯეფერსონი და ლოკი „ორ საპირისპირო პოლუსზე“ იდგნენ პოლიტიკური ფილოსოფიის სფეროში. ის ამას ხსნიდა ჯეფერსონის მიერ დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში ლოკისეული „საკუთრების“ კონცეფციის „ბედნიერების სწრაფვის“ ტერმინის ჩანაცველებით. თანამედროვე ისტორიკოსი ჯონ ფილიპი მიიჩნევს, რომ თანამედროვე სწავლილებმა „არასწორი აქცენტები დასვეს ჯონ ლოკზე“ და მის კავშირზე ამერიკის კონსტიტუციასთან. იგი მიიჩნევდა, რომ ამერიკული რევოლუციის მიმდევრები ლოკს ხედავდნენ, როგორც განმმარტებელს ამ კონსტიტუციის პრინციპებისა. თომას პენლი იცავდა ლოკის გავლენას დამფუძნებელ მამებზე. იგი ამბობდა, რომ საპირისპიროს ვინც ამტკიცებს, ან არ ესმის კლასიკური რესპუბლიკის შემქმნელი ლიდერების ხედვები, ან არაფერი იციან ლოკის შესახებ, ანდაც მიანიშნებნ სხვა ადამიანზე, რომელიც ასევე ლოკის ზეგავლენის ქვეშ იყო მოქცეული. ამ აზრს ინარჩუნებდა მაიკლ ზუკერტიც. ლოკის მიხედვით, არსებობს სამი ბუნებრივი უფლება: სიცოცხლე: ყველას აქვს სიცოცხლის უფლება. თავისუფლება: ყველას აქვს უფლება, აკეთოს ის, რაც უნდა და რამდენ ხანსაც უნდა, მანამ სანამ არ შელახავს პირველ უფლებას. საკუთრება: ყველას აქვს უფლება განკარგავდეს იმას, რაც მან შექმნა ან შეიძინა საჩუქრად თუ ვაჭრობით მანამ, სანამ იგი არ შელახავს ზედა ორ უფლებას. ლოკის პოლიტიკური ფილოსოფიის მიხედვით, მას სწამდა, რომ მთავრობამ უნდა უზრუნველყოს ძირითადი და ბუნებრივი უფლებების დაცვა თავისი მოქალაქეებისთვის. ესაა სიცოცხლის, თავისუფლებისა და საკუთრების უფლება. ლოკისთვის იდეალური მთავრობა ამ უფლებების დაცვას უზრუნველყოფს ყოველი მოქალაქისთვის. მან უნდა უზრუნველყოს ამ უფლებების დაცვა ტირანისაა და ძალადობისგან, მთავრობა კი უნდა იყოს ხალხისკენ მიმართული. თან ლოკმა არა მხოლოდ გავლენა მოახდინა თანამედროვე დემოკრატიის ჩამოყალიბებაზე, არამედ წარმოადგინა იდეა თავისუფლების იდეის საყოველთაოობაზე. მან არა მარტო ხელი შეუწყო დემოკრატიის ჩამოყალიბებას, არამედ უბიძგა ამ დემოკრატიაში სამოქალაქო აქტივიზმის განვითარებისკენაც. ლოკს მიაჩნია, რომ ყველა ადამიანი განსხვავებულია და ეს განსხვავება არ ნიშნავს იმას, რომ სხვას ამის გამო ნაკლები თავისუფლება უნდა გააჩნდეს. თავისი უფლებების კონცეპციის განვითარების დროს ლოკზე დიდი გავლენა მოახდინა ადგილობრივი ამერიკელების რეპორტებმა. ამ ადამიანებზე ლოკი წერდა, რომ ისინი ცხოვრობენ „თავისუფლების მდგომარეობაში“ და არა „აღვირახსნილობაში.“ ამან აგრეთვე შთააგონა იგი სოციალური კონტრაქტის იდეაზე. მიუხედავად იმისა, რომ იგი ამას ცხადად არსად არ წერს, მისი ზოგადი პოზიცია ასახავს მოსაზრებას, რომ მიუხედავად ჩვენი თვისებებისა, ჩვენს მეზობლებს ან მმართველებს არ აქვთ უფლება მოგვეპყრან განსხვავებულად. „ლოკი ამტკიცებს, რომ არ არსებობს ისეთი ბუნებრივი თვისება, რომელიც ერთ ადამიანის მდგომარეობას განასხვავებს მეორისგან... რა თქმა უნდა, ყველა ბუნებრივად განსხვავებულად ვცხოვრობთ ერთმანეთთან.“ ჰავორტი ამტკიცებს, რომ ჯონ ლოკი გატაცებული იყო საზოგადოებაში თანასწორობის ცნებით, რომ ყველას უნდა მოპყრობოდნენ თანასწორად. ის აგრეთვე ამ განსხვავებს ამჩნევს ლოკის ფილოსოფიაში, რომლის მიხედვითაც ჩვენ ყველა უნიკალური და მნიშვნელოვანი წევრები ვართ საზოგადოებისა. ლოკი მიიჩნევდა, რომ ყველა მთავრობამ უნდა დაიცვას ყველას უფლებები და თავისუფლებები, რადგან ყველა თანაბრად მნიშვნელოვანია საზოგადოებისთვის. მისი იდეები შემდგომ გარდაიქმნა ბრიტანეთიდან თავისუფლების მოპოვების მომხრე მოძრაობებად. მის მოძღვრებაში თავისუფლების იდეა მიემართებოდა თანამედროვე კულტურასაც. ლოკის იდეები ზეგავლენას ახდენდა ბევრ მოძრაობაზე, დაწყებული სამოქალაქო უფლებების მოძრაობიდან დამთავრებული ქალების უფლებებამდე. ეს ყველა ითხოვდა სამართლიან მთავრობას. მისი იდეები ფუნდამენტია თანამედროვე დემოკრატისაა და არ იქნება აზრსმოკლებული თუ ლოკს მივიჩნევთ ამერიკის ისტორიაში სამოქალაქო აქტივიზმის ფუძემდებლადაც. ამ ყველაფრის შექმნის შედეგად ლოკს შეიძლება მივაწეროთ თანამედროვე თანასწორობის იდეისთვის საფუძველის შექმნა. ლოკის ფილოსოფიას ხშირად არასწორადაც იყენებდნენ ადრეულ ამერიკულ დემოკრატიაში. სამოქალაქო უფლებების მოძრაობა და ქალების უფლებების მოძრაობა მოითხოვდა ამერიკის დემოკრატიისგან თანასწორობის საკითხში გამოწვევების დაძლევას. ისინი ფიქრობდნენ, რომ ამერიკული დემოკრატიის შემოქმედებმა სიტყვა „ყველაში“ იგულისხმეს ყველა ადამიანი, რომელიც იმსახურებს თანასწორობას, იმას, რასაც ლოკი ასე ასხამდა ხოტბას. „თანასწორ სახელმწიფოში, სადაც ძალაუფლება და სამართალი ურთიერთმომგებიანია, არავის აქვს სხვაზე მეტი.“ ლოკი თავის ნაწერებში მკაფიოდ გამოკვეთს, რომ მას სურს ისეთი სახელმწიფო, რომელშიც ყველა თავისუფლება თანასწორადაა დაცული. „ლოკის შეხედულებები ტოლერანტობაზე თავისი ეპოქისთვის ძალიან პროგრესულია.“ ავტორები, მაგალითად ჯეიკობ კონოლი ამბობს, რომ ლოკის პროგრესული შეხედულებები თავის ეპოქაზე ძალიან წინ იყო. მისი აზრები დღევანდელობას უფრო შეესაბამება, როცა ჩვენ ვიბრძვით იმისთვის, რომ ხელისუფლების არჩევის დროს ყველა ადამიანის ხმა ისმოდეს და ყველა ადამიანს ჰქონდეს შანსი კარგი ცხოვრებისა. მიუხედავად რასის, გენდერის თუ სოციალური მდგომარეობისა, ლოკი მიიჩნევდა, რომ მთავრობა არა მხოლოდ უნდა უზრუნველყოფდეს უფლებებს, არამედ ეს უფლებები უნდა იყოს გამყარებული სოციალური კონტრაქტითაც. სოციალური კონტრაქტი არის შეთანხმება ქვეყნის მაცხოვრებლებს შორის, რომლებიც ცხოვრობენ ერთი და იმავე კანონთა სისტემაში. მთავრობის კონკრეტული ფორმები არის შედეგი ამ ადამიანების კოლექტიური აქტივობისა. მთავრობის ფუნქციაა კანონების მიღება, რომლებიც დაიცავს ადამიანის ბუნებრივ უფლებებს. თუ მთავრობა სათანადოდ ვერ იცავს ადამიანის ბუნებრივ უფლებებს, იგი უნდა დაემხოს. ===ტომას პეინი=== ტომას პეინმა (1731-1809) უფრო დეტალურად აღწერა ბუნებრივი უფლებები თავის ცნობილ ნაშრომში „ადამიანთა უფლებები“ (1791). იგი ხაზს უსვამდა იმ ფაქტს, რომ უფლებების მინიჭება არ შეიძლება მომხდარიყო რომელიმე ინსტიტუტის მხრიდან, რადგან იქმნებოდა სამართლებრივი საფუძველი მისი გაუქმებისაც და ასეთ პირობებში უფლებები შეიძლება გადაქცეულიყო პრივილეგიებად. ტერმინების დამახინჯება იქნებოდა, თუ ვიტყოდით, რომ ქარტია ანიჭებს ადამიანს უფლებებს. ეს საპირისპირო ეფექტს იძლევა - იგი ართმევს ადამიანს უფლებებს. უფლებები ადამიანს გააჩნიათ თანშობილად, მაგრამ ქარტიას გააჩნია ამ უფლების ანულირების უფლება და ამ უფლებას მცირე ჯგუფის ხელში სტოვებს.. ეს უსამართლობის ინსტრუმენტია. ამის გამო ადამიანებმა საკუთარი უფლებების დასაცავად უნდა დადონ ხელშეკრულება, რომელიც შექმნის მთავრობას და ეს იქნება მხოლოდ ერთი ტიპის მთავრობა, რომელიც მოვა ხელისუფლებაში პრინციპით, რომ უნდა დაიცვას უკვე არსებული უფლებები. ==ამერიკელი ინდივიდუალისტი ანარქისტები== თავდაპირველად პირველი ამერიკელი ინდივიდუალისტი ანარქისტებდი ეთანხმებოდნენ ბუნებრივი უფლებების პოზიციის დამცველებს, მაგრამ შემდეგ უკვე ბენჟამინ ტუკერის ლიდერობით ზოგი ამ პოზიციას აღარ ეთანხმებოდა და გადაიხარა მაქს შტირნერის ეგოისტი ანარქიზმისკენ. ისინი უარყოფდნენ მორალურ უფლებებს. ტუკერი ამბობბდა, რომ არსებობდა მხოლოდ ორი სახის უფლება: „სურვილის უფლება“ და „ხელშეკრულების უფლება“. მას შემდეგ, რაც იგი დაეთანხმა ეგოისტურ ინდივიდუალიზმს, ტუკერი ამბობდა, რომ „წარსულში მე მტკიცედ ვლაპარაკობდი ადამიანის ცხოვრების უფლებაზე. ეს ცუდი ჩვევა იყო, რომელიც დიდხანს გამყვა.. ადამიანის ერთადერთი ცხოვრებაა იცხოვროს, თუ ამისი სურვილი აქვს. ვენდი მაკელროი წერდა: შტირნერისეული ეგოიზმზე (1886) დათანხმებით ტუკერმა უარყო ბუნებრივი უფლებები, რომლებიც დიდი ხნის განმავლობაში ლიბერტარიანიზმის ბაზის ცნებებად ითვლება. ამ უარყოფამ ბიძგი მისცა დებატებს, რომელშიც ბუნებრივი უფლებების პროპონენტები ეგოიზმის მომხრეებს ბრალს სდებდნენ ლიბერტარიანიზმის განადგურებასი. კამათი იმდენად ცხარე გახდა, რომ ბუნებრივი უფლებების მომხრეებნა პროტესტიც კი განაცხადეს გაზეთ „თავისუფლებისთვის“ დაწერისთვის, მაშინ როცა ისინი ამ გაზეთისთვის ერთ-ერთი მთავარი შემომტანები იყვნენ. ამის შემდეგ ამ გაზეთმა პოზიციები გადახარა ეგოიზმისკენ, მიუხედავად იმისა, რომ მათი საგაზეთო კონტენტი დიდად არ შეცვლილა. ბევრ სხვა პერიოდულ გამოცემაზე „ეჭვმიუტანლად ზეგავლენა მოახდინა „თავისუფლების“ მიერ ეგოიზმის პრეზენტაციამ, მათ შორის შვარცის პუბლიკაციით. ეგოიზმის მომხრე გამოცემები, რომლებსაც ტუკერი მისდევდა, იყო გერმანული „Der Eigene“ და ინგლისური „არწივი და გველი“. მომდევნო ხანის ყველაზე ცნობილი ინგლისურენოვანი ჟურნალი იყო „ჟურნალი ეგოისტური ფილოსოფიისა და სოციოლოგიის შესახებ“, რომელიც ქვეყნდებოდა 1898 წლიდან 1900 წლამდე. ის ამერიკელები, რომლებიც ამ ფილოსოფიას მიემხრნენ იყვნენ ბენჟამინ ტუკერი, ჯონ ბევერლი რობინსონი, სტივენ ბინგტონი, ჰუტჩინს ჰეპგუდი, ჯეიმს ვოლკერი, ვიქტორ იაროსი და ე.ჰ. ფულტონი. ==თანამედროვეობა== დღესდღეობით ბევრი დოკუმენტი იმეორებს ამერიკის კონსტიტუციაში ნახსენებ ფრაზებს. 1948 წელს გაეროს მიერ მიღებული ადამიანთა უფლებების საყოველთაო დეკლარაციის პრეამბულაში ნახსენებია ტერმინი „ხელშეუვალი უფლებები“: „ადამიანთა მოდგმის თითოეული წევრის ღირსება, თანასწორობა და ხელშეუვალი უფლებები წინაპირობაა სამართლის, თავისუფლებისა და მშვიდობისა სამყაროში.“ კალიფორნიის კონსტიტუციის პირველი მუხლი ცნობს ხელშეუვალ უფლებებს და ახსენებს ზოგ (და არა ყველა) ამ უფლებას: „სიცოცხლე და თავისუფლება, მიღების, ფლობის და საკუთრების დაცვის, უსაფრთხოების მიღებისა და შენარჩუნების, ბედნიერე და პირადულობა.“ მიუხედავად ამისა, დღემდე მიმდინარეობს დავა იმაზე,თუ რომელი „უფლებები“ არის ნამდვილად ბუნებრივი და რომელი არა. აგრეთვე ბუნდოვანი რჩება ბუნებრივი ან ხელშეუვალი უფლებების კონცეპციის სრული დეფინიციებიც. ერიკ ფრომი მიიჩნევდა, რომ ზოგიერთი ძალაუფლება, რომელიც დადგება ადამიანზე მაღლა, უნდა ეკუთვნოდეს მხოლოდ ღმერთს და თუ ღმერთი არ არსებობს, მაშინ არც ერთ ადამიანს არ უნდა შეეძლოს საკუთარი ძალაუფლების განვრცობა. თანამედროვე პოლიტიკური ფილოსოფიები აგრძელებენ ბუნებრივი იდეების კლასიკურ ლიბერალურ ტრადიციას ლიბერტარიანიზმთან, ანარქო-კაპიტალიზმთან და ობიექტივიზმთან ერთად. ამ თემატიკის ავტორები არიან რობერ ნოზიკი, ლუდვიგ ფონ მისესი, აინ რენდი და მიურეი როტბარდი. ხელშეუვალი უფლებების შესახებ ლიბერატარიანული ხედვა წარმოდგენილია მორ და ლინდა ტენეჰილის ნაშრომში „ბაზარი თავისუფლებისთვის“, რომელშიც ავტორი ამტკიცებს, რომ ადამიანს აქვს თავის ცხოვრებაზე საკუთრების უფლება და ეს შესაბამისად მისი საკუთრებაცაა, რადგან მან ჩადო თავისი დრო (ე.ი. ცხოვრების ნაწილი) და ეს ცხოვრების გაგრძელებაა. მიუხედავად ამისა, თუ იგი ძალას გამოიყენებს სხვა ადამიანის საზიანოდ, მაშინ იგი სხვის უფლებას ზღუდავს, ამის გამო კი უნდა მიეზღოს სამაგიერო: „უფლებები არაა ხელშეუვალი, მაგრამ მხოლოდ მის მქონებელს შეუძლია ამ უფლების ხელყოფა და არავის სხვას.“ ხელშეუხებლობის განმარტებები მოიცავს სხვადასხვა ინტერპრეტაციებს, მათ შორის არაუარყოფადი, გაუსაღებელი და არაგასხვისებადი. ეს კონცეპცია მიაჩნიათ ლიბერტარიანელებს ცენტრალურ კითხვად ნებაყოფლობითი მონობის შემთხვევაში, რომელსაც მიურეი როტბარდი არალეგიტიმურად და საკუთარი თავის საწინააღმდეგოდ მიიჩნევდა. სტეფან კინსელა ამბობს, რომ „უფლებების შელახვის იდეა ჯდება ლიბერტარიანულ არააგრესიულ პრინციპებში. ამ პრინციპის მიხედვით, მხოლოდ ძალის ინიცირებაა აკრძალული; თავდაცვა, საკუთრების დაბრუნება ან შეწინააღმდეგება გამართლებული ძალაა. სხვადასხვა ფილოსოფოსმა შეადგინა განსხვავებული სია მათ მიერ მიჩნეული ბუნებრივი უფლებებისა. ბუნებრივი უფლებების მომხრეები, განსაკუთრებით ჰეზელბერგი და როტბარდი ამბობდნენ, რომ მიზეზი მიემართება ცალკეულ აქსიომატურ უფლებებს და თუ რაიმე პრინციპი თავად ითხოვს უკუთეორიას, მაშინ ის უკვე აქსიომაა. ამ მოსაზრების კრიტიკა მიუთითებს მომხრეებს შორის თანხმობის ნაკლებობაზე და იმაზე, რომ არაა საკმარისად არგუმენტი იმის დასამტკიცებლად, რომ ბუნებრივი უფლებები მარტოოდენ პოლიტიკური მექანიზმია. ჰიუ გიბსონმა წარმოადგინა დესკრიპტიული არგუმენტი, რომელიც ემყარებოდა ადამიანის ბიოლოგიას. მისი მტკიცებით, ადამიანები იქცევიან საჭიროებისდა გამომდინარე, რათა აიცილონ კონფლიქტი ნებისმიერ ფასად. დროთა განმავლობაში მათ გამოიმუშავეს მოლოდინები, რომ ინდივიდები მოიქცეოდნენ იმ წესებით, რომლებსაც საზოგადოება განსაზღვრავდა და საბოლოოდ ეს ყველაფერი გადაიქცეოდა სამოქმედო უფლებებად. ===კათოლიკური ეკლესია=== კათოლიკური ეკლესია ბუნებით კანონს დოგმად მიიჩნევს. ეკლესია ამბობს, რომ „ბუნებითი სამართალი გამოხატავს თავდაპირველ მორალურ გრძნობებს, რომლებიც ადამიანს საშუალებას აძლევენ განჭვრიტონ კეთილი და ბოროტი, სიმართლე და ტყუილი: ‘ბუნებითი სამართალი დაწერილი და განმტკიცებულია ყველა ადამიანის სულში, იმიტომ რომ მიზეზობრიობა ადამიანს უბიძგებს კარგის ჩადენისკენ და უკრძალავს ცოდვის ჩადენას... მაგრამ ამ ბრძანებას არ ექნებოდა კანონის ძალა იგი რომ არ ყოფილიყო უფრო მაღალი არსების, სულიწმინდის მიერ მომადლებული თავისუფლება.“ ბუნებითი სამართალი კათოლიკური ეკლესიისთვის მოიცავს იმ უმაღლეს და საყოველთაო პრინციპებს, საიდანაც აღმოცენდა ბუნებრივი მორალური ვალდებულებები თუ მოვალეობები. თომას აქვინელი აგრძელებდა ჭეშმარიტი მოაზროვნეების იდეებს, თუ რა არის ეს პრინციპი: კარგი არის ის, რაც პრაქტიკული მიზეზის უკან ძევს, უმაღლესი პრინციპს მორალური ქმედებისა უნდა ჰქონდეს თავისი ცენტრალური იდეა, შესაბამისად, უმაღლესი პრინციპის მიზანია კარგის კეთება და ბოროტის თავიდან მოშორება. ==ლიტერატურა== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ადამიანის უფლებები]] nhexg29sn4r1jvd1ghd8pdnoqvhwe05 0 489023 4407874 4043917 2022-08-17T09:59:07Z იაკობ მახარაძე 77021 დაუკავშირდა სხვა გვერდ(ებ)ს, ჩიხის გვერდების სიიდან ამოსაღებად wikitext text/x-wiki '''ბჰანუმატი''' — ინდური ეპოსის „[[მაჰაბჰარატას]]“ პერსონაჟი. ეპოსის მთავარი ანტაგონისტის, დურიოდჰარას ცოლი, რომელიც მას ძალიან უყცარდა. პოემის ორიგინალურ ტექსტებში მას სახელი არ აქვს, სახელი უჩნდება მოგვიანებით ინტერპრეტაციებში. "მაჰაბჰარატაში" ის სულ რამდენიმეჯერ არის ნაცსენები. ჰყავს ვაჟი ლაქსმან კუმარა და ქალიშვილი ლაკშმანაა. აღწერილია როგორვ მკრთალი ფერის "ლოტოსივით მშვენიერი" ქალი დიდი ბარძაყებით. ==ცნობები== ===მაჰაბჰარატაში=== [[ფაილი:Duryodhana showing his army to Drona.jpg|მინი|დურიოდჰანა]] ბჰაბუმატის დურიოდჰანაზე ქორწინების ამბავი "მაჰაბჰარატას" შანტი პავაში გვხვდება. მეფე ჩიტრანგადას ქალიშვილის სვაიამვარის (ქმრის არჩევის ცერემონიის) შესახებ მოგვითხრობს ნარადა, ბრძენი ღმერთი. ტექსტში არ არის ნახსენები პრინცესას სახელი, აღწერილია მხოლოდ მისი სილამაზე. დურიოდჰანა მიიწვიეს კალინგას მეფის ჩიტრანგადას ასულის სვაიამვარაზე. დურიოდჰანა წავიდა ქალაქ რაჯაპურაში, თან გაჰყვა საუკეთესო მეგობარი კარნა. ცერემონიალს ესწრებოდა მრავალი ლეგენდარული მმართველი: შიშუპალა, ჯარასანდა, ბიშმაკა, ვაკრა, კაპოტარომანი, ნილა, რუქმი, სრინგა, ასოკა, სათადანუანი და ა.შ. ცერემონიის დაწყების შემდეგ მათ წინაშე ულამაზესი პრინცესა გამოვიდა ჯაჭვით ხელში, გარშემორტყმული მოახლეებით და პირადი დაცვით. მას აცნობეს მონაწილეთა ვინაობა და საგვარეულოები, დურიოდჰანას მან გულგრულად გვერდი აუარა. დურიოდჰანას უკვე მოეწონა პრინცესა, მისი გულგრილობა ეწყინა, კარნასთან ერთად იგი თავის ეტლში ჩასვა და გაიტაცს. მისი შეჩერება ვერცერთმა უძლიერესმა მეფემ ვერ შეძლო და მან ქორწინების უფლება მოიპოვა. თავისი საქციელი მან პრინცესას ბაბუამისის - გმირი მჰიშმას მაგალითით აუხსნა, რომელმაც ასევე ძმისთვის ეტლში მოიტაცა კაშიის სამი პრინცესა (ამბა, ამბიკა და ამბალიკა). ბოლოს პრინცესამ თანხმობა მისცა და ისინი დაქორწინდნენ. ეყოლათ ორი შვილი - ვაჟი ლაქსმან კუმარა და ქალიშვილი ლაკშმანაა. შემდგომში ის ნახსენებია კურუკშეტრას ომის შემდეგ, რომლის დროსაც მისი ქმარი და ვაჟი მოკლეს. მისი შემდგომი ცხოვრება აღწერილი არ არის. ===რეგიონალურ ფოლკლორში=== მიუხედავად ბჰანუმატის უმნიშვნელო როლის ორიგინალურ პოემაში სხვადასხვა რეგიონის ფოლკლორში მის შესახებ მრავალი ლეგენდა არსებობს. ერთ-ერთის თანახმად ერთ დღეს დურიოდჰანა საღამოს საქმეზე წასასვლელი იყო და თავის მეგონარ ჯარნას ცოლის გართობა სთხოვა. მათ დაიწყეს კამათელის თამაში, თამაშმა ორივე ჩაითრია და კარნამ მოგება დაიწყო. ამ დროს ოთახში დროზე ადრე დაბრუნებული დურიოდჰანა შემოვიდა და ბჰანუმატი ქმრის მიმართ პატივისცემის ნიშნად ფეხზე ადგა. კარისკენ ზურგშექცეულმა კარნამ დურიოდჰანა ვერ შეამჩნია და ეგონა, რომ ბჰანუმატის წაგება აღიზიანებდა და წასვლა გადაწყვიტა. მან ქალის ფიგურები გამოსწია და შემთხვევით დააპნია, ბჰანუმატის მოსასხამიც გამოედო და გაეხადა - ბჰანუმატი ნახევრად შიშველი დარჩა. მათ ეგონათ, რომ დურიოდჰანა ცუდს იფიქრებდა და განრისხდებოდა, მაგრამ ის მშვიდად დარჩა და ცოლს ჰკითხა, დახმარება ხომ არ სჭირდებოდა ფიგურების აკრეფაში, რადგან მას დიდი რწმენა და ნდობა ჰქონდა ცოლის და ძმადნაფიცის მიმართ და ღალატზე არც უფიქრია. პოემაში ასეთი სცენა არ არის, მაგრამ ის ძალზე ცნობილია და ხშირად გამოიყენება დურიოდჰანას და კარნას ნამდვილი მეგობრობის ასაღწერად. ==ლიტერატურა== *Chakravarti, Bishnupada (13 November 2007). Penguin Companion to the Mahabharata. Penguin UK. ISBN 978-93-5214-170-8. *Pattanaik, Devdutt (2010). Jaya: An Illustrated Retelling of the Mahabharata. Penguin Books India. ISBN 978-0-14-310425-4. *Menon, Ramesh (20 July 2006). The Mahabharata: A Modern Rendering. iUniverse. ISBN 978-0-595-84565-1. *Sharma, Arvind (2007). Essays on the Mahābhārata. Motilal Banarsidass Publishe. ISBN 978-81-208-2738-7. *Anonymous. The Mahabharata of Krishna-Dwaipayana Vyasa (Complete). Library of Alexandria. ISBN 978-1-4655-2637-3.Arthur Berriedale Keith (1992). The Sanskrit Drama in Its Origin, Development, Theory & Practice. Motilal Banarsidass. p. 213. ISBN 978-81-208-0977-2. *Valmiki; Vyasa (19 May 2018). Delphi Collected Sanskrit Epics (Illustrated). Delphi Classics. ISBN 978-1-78656-128-2. [[კატეგორია:ინდოეთი]] [[კატეგორია:ლიტერატურა]] [[კატეგორია:მითოლოგია]] cs8613s30xmob81856o7jddzb8cbf2y 4407875 4407874 2022-08-17T09:59:20Z იაკობ მახარაძე 77021 wikitext text/x-wiki '''ბჰანუმატი''' — ინდური ეპოსის „[[მაჰაბჰარატა]]ს“ პერსონაჟი. ეპოსის მთავარი ანტაგონისტის, დურიოდჰარას ცოლი, რომელიც მას ძალიან უყცარდა. პოემის ორიგინალურ ტექსტებში მას სახელი არ აქვს, სახელი უჩნდება მოგვიანებით ინტერპრეტაციებში. "მაჰაბჰარატაში" ის სულ რამდენიმეჯერ არის ნაცსენები. ჰყავს ვაჟი ლაქსმან კუმარა და ქალიშვილი ლაკშმანაა. აღწერილია როგორვ მკრთალი ფერის "ლოტოსივით მშვენიერი" ქალი დიდი ბარძაყებით. ==ცნობები== ===მაჰაბჰარატაში=== [[ფაილი:Duryodhana showing his army to Drona.jpg|მინი|დურიოდჰანა]] ბჰაბუმატის დურიოდჰანაზე ქორწინების ამბავი "მაჰაბჰარატას" შანტი პავაში გვხვდება. მეფე ჩიტრანგადას ქალიშვილის სვაიამვარის (ქმრის არჩევის ცერემონიის) შესახებ მოგვითხრობს ნარადა, ბრძენი ღმერთი. ტექსტში არ არის ნახსენები პრინცესას სახელი, აღწერილია მხოლოდ მისი სილამაზე. დურიოდჰანა მიიწვიეს კალინგას მეფის ჩიტრანგადას ასულის სვაიამვარაზე. დურიოდჰანა წავიდა ქალაქ რაჯაპურაში, თან გაჰყვა საუკეთესო მეგობარი კარნა. ცერემონიალს ესწრებოდა მრავალი ლეგენდარული მმართველი: შიშუპალა, ჯარასანდა, ბიშმაკა, ვაკრა, კაპოტარომანი, ნილა, რუქმი, სრინგა, ასოკა, სათადანუანი და ა.შ. ცერემონიის დაწყების შემდეგ მათ წინაშე ულამაზესი პრინცესა გამოვიდა ჯაჭვით ხელში, გარშემორტყმული მოახლეებით და პირადი დაცვით. მას აცნობეს მონაწილეთა ვინაობა და საგვარეულოები, დურიოდჰანას მან გულგრულად გვერდი აუარა. დურიოდჰანას უკვე მოეწონა პრინცესა, მისი გულგრილობა ეწყინა, კარნასთან ერთად იგი თავის ეტლში ჩასვა და გაიტაცს. მისი შეჩერება ვერცერთმა უძლიერესმა მეფემ ვერ შეძლო და მან ქორწინების უფლება მოიპოვა. თავისი საქციელი მან პრინცესას ბაბუამისის - გმირი მჰიშმას მაგალითით აუხსნა, რომელმაც ასევე ძმისთვის ეტლში მოიტაცა კაშიის სამი პრინცესა (ამბა, ამბიკა და ამბალიკა). ბოლოს პრინცესამ თანხმობა მისცა და ისინი დაქორწინდნენ. ეყოლათ ორი შვილი - ვაჟი ლაქსმან კუმარა და ქალიშვილი ლაკშმანაა. შემდგომში ის ნახსენებია კურუკშეტრას ომის შემდეგ, რომლის დროსაც მისი ქმარი და ვაჟი მოკლეს. მისი შემდგომი ცხოვრება აღწერილი არ არის. ===რეგიონალურ ფოლკლორში=== მიუხედავად ბჰანუმატის უმნიშვნელო როლის ორიგინალურ პოემაში სხვადასხვა რეგიონის ფოლკლორში მის შესახებ მრავალი ლეგენდა არსებობს. ერთ-ერთის თანახმად ერთ დღეს დურიოდჰანა საღამოს საქმეზე წასასვლელი იყო და თავის მეგონარ ჯარნას ცოლის გართობა სთხოვა. მათ დაიწყეს კამათელის თამაში, თამაშმა ორივე ჩაითრია და კარნამ მოგება დაიწყო. ამ დროს ოთახში დროზე ადრე დაბრუნებული დურიოდჰანა შემოვიდა და ბჰანუმატი ქმრის მიმართ პატივისცემის ნიშნად ფეხზე ადგა. კარისკენ ზურგშექცეულმა კარნამ დურიოდჰანა ვერ შეამჩნია და ეგონა, რომ ბჰანუმატის წაგება აღიზიანებდა და წასვლა გადაწყვიტა. მან ქალის ფიგურები გამოსწია და შემთხვევით დააპნია, ბჰანუმატის მოსასხამიც გამოედო და გაეხადა - ბჰანუმატი ნახევრად შიშველი დარჩა. მათ ეგონათ, რომ დურიოდჰანა ცუდს იფიქრებდა და განრისხდებოდა, მაგრამ ის მშვიდად დარჩა და ცოლს ჰკითხა, დახმარება ხომ არ სჭირდებოდა ფიგურების აკრეფაში, რადგან მას დიდი რწმენა და ნდობა ჰქონდა ცოლის და ძმადნაფიცის მიმართ და ღალატზე არც უფიქრია. პოემაში ასეთი სცენა არ არის, მაგრამ ის ძალზე ცნობილია და ხშირად გამოიყენება დურიოდჰანას და კარნას ნამდვილი მეგობრობის ასაღწერად. ==ლიტერატურა== *Chakravarti, Bishnupada (13 November 2007). Penguin Companion to the Mahabharata. Penguin UK. ISBN 978-93-5214-170-8. *Pattanaik, Devdutt (2010). Jaya: An Illustrated Retelling of the Mahabharata. Penguin Books India. ISBN 978-0-14-310425-4. *Menon, Ramesh (20 July 2006). The Mahabharata: A Modern Rendering. iUniverse. ISBN 978-0-595-84565-1. *Sharma, Arvind (2007). Essays on the Mahābhārata. Motilal Banarsidass Publishe. ISBN 978-81-208-2738-7. *Anonymous. The Mahabharata of Krishna-Dwaipayana Vyasa (Complete). Library of Alexandria. ISBN 978-1-4655-2637-3.Arthur Berriedale Keith (1992). The Sanskrit Drama in Its Origin, Development, Theory & Practice. Motilal Banarsidass. p. 213. ISBN 978-81-208-0977-2. *Valmiki; Vyasa (19 May 2018). Delphi Collected Sanskrit Epics (Illustrated). Delphi Classics. ISBN 978-1-78656-128-2. [[კატეგორია:ინდოეთი]] [[კატეგორია:ლიტერატურა]] [[კატეგორია:მითოლოგია]] i1uefvxddhtqdzyvpzoodu6hpxys7f2 0 491675 4407654 4055464 2022-08-16T13:38:23Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki '''ხილი''' შეიძლება აღნიშნავდეს: *[[ხილი]] — ზოგიერთი მცენარის საჭმელად ვარგისი ნაყოფი; *[[ხილი (მასალი)|ხილი]] — სოფელი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], [[მასალის რაიონი|მასალის რაიონში]]; *[[ხილი (ნეფთჩალა)|ხილი]] — დაბა აზერბაიჯანში, ნეფთჩალის რაიონში. {{მრავალმნიშვნელოვანი}} cch4l9z8gk45wxf8a2tfvqdf5hp5n0s 0 506070 4407920 4327541 2022-08-17T10:30:14Z იაკობ მახარაძე 77021 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ესეისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ემილ ჩორანი''' ({{lang-ro|Emil Michel Cioran}}, ფრანგული წარმოთქმით — '''სიორანი''') — წარმოშობით [[რუმინელები|რუმინელი]] [[ფილოსოფოსი]] და [[ესე|ესეისტი]]. ცხოვრების უმეტესობა გაატარა [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]]. მისი ნამუშევრები გამოირჩევა უკიდურესი [[პესიმიზმი|პესიმიზმით]], წერის სტილითა და [[აფორიზმი|აფორიზმებით]]. == რესურსები ინტერნეტში == *[http://www.cioran.com ჩორანის არაოფიციალური საიტი]. *[https://web.archive.org/web/20110714182259/http://www.nietzschecircle.com/Cioran_Hyp_May_10.pdf ''The Book of Delusions''](თავი 5). ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ჩორანი, ემილ}} [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ეგზისტენციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ხელოვნების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:რელიგიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რუმინელი მწერლები]] [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ესეისტები]] mz5eg3ycr8idlt0qs42wm8ha6t0ngib 4407921 4407920 2022-08-17T10:30:28Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:XX საუკუნის ესეისტები]]; დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ემილ ჩორანი''' ({{lang-ro|Emil Michel Cioran}}, ფრანგული წარმოთქმით — '''სიორანი''') — წარმოშობით [[რუმინელები|რუმინელი]] [[ფილოსოფოსი]] და [[ესე|ესეისტი]]. ცხოვრების უმეტესობა გაატარა [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]]. მისი ნამუშევრები გამოირჩევა უკიდურესი [[პესიმიზმი|პესიმიზმით]], წერის სტილითა და [[აფორიზმი|აფორიზმებით]]. == რესურსები ინტერნეტში == *[http://www.cioran.com ჩორანის არაოფიციალური საიტი]. *[https://web.archive.org/web/20110714182259/http://www.nietzschecircle.com/Cioran_Hyp_May_10.pdf ''The Book of Delusions''](თავი 5). ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ჩორანი, ემილ}} [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კონტინენტური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ეგზისტენციალისტები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:ხელოვნების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:რელიგიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ფრანგი მწერლები]] [[კატეგორია:რუმინელი მწერლები]] [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ფრანგი ესეისტები]] 1qp9id9kgy19miovov62awndeutp94m 0 526040 4407796 4407060 2022-08-16T19:58:16Z ზურა6446 102258 /* შეჭრის ფრონტები და წინააღმდეგობა */ wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)}} '''რუსეთის შეჭრა უკრაინაში''' — დაიწყო 2022 წლის 24 თებერვალს. კამპანია დაიწყო ხანგრძლივი სამხედრო ძალის თავმოყრის შემდეგ, რუსეთის მიერ [[არაღიარებული ქვეყნების სია|თვითგამოცხადებული]] [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკის სახალხო რესპუბლიკისა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკის]] აღიარების შემდეგ, შეჭრის წინა დღეებში, რასაც მოჰყვა რუსეთის შეიარაღებული ძალების შესვლა აღმოსავლეთ უკრაინის დონბასის რეგიონში 2022 წლის 21 თებერვალს. დაახლოებით 06:00 მოსკოვის დროით (UTC+3) პრეზიდენტმა [[ვლადიმერ პუტინი|ვლადიმერ პუტინმა]] გამოაცხადა სამხედრო ოპერაცია; რამდენიმე წუთის შემდეგ, სარაკეტო დარტყმები დაიწყო ქვეყნის მასშტაბით, მათ შორის დედაქალაქ [[კიევი|კიევთან]] ახლოს. უკრაინის სასაზღვრო სამსახურმა განაცხადა, რომ მის საზღვრებს რუსეთთან და ბელარუსთან დაესხნენ თავს.<ref>{{Cite web|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_ec5f24d5accb8f8503aabdc63e3fd22d|title=Russia attacks Ukraine|date=24 February 2022|access-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824058|title=Украинские пограничники сообщили об атаке границы со стороны России и Белоруссии|date=24 February 2022|access-date=24 February 2022}}</ref> დასავლეთის ქვეყნებმა დაგმეს უკრაინაზე თავდასხმა. == ფონი == {{მთავარი|ევრომაიდანი|ომი დონბასში}} 1991 [[სსრკ-ის დაშლა|წელს საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ]], უკრაინა და რუსეთი განაგრძობდნენ მჭიდრო კავშირებს. 1994 წელს უკრაინა დათანხმდა უარი ეთქვა ბირთვულ არსენალზე და ხელი მოაწერა ბუდაპეშტის მემორანდუმს უსაფრთხოების გარანტიების შესახებ იმ პირობით, რომ რუსეთი, დიდი ბრიტანეთი და შეერთებული შტატები გასცემდნენ უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობისა და პოლიტიკური დამოუკიდებლობისა დაცვის გარანტიას. ხუთი წლის შემდეგ, რუსეთი იყო ევროპული უსაფრთხოების ქარტიის ერთ-ერთი ხელმომწერი, სადაც მან „დაადასტურა თითოეული მონაწილე სახელმწიფოს თანდაყოლილი უფლება, იყოს თავისუფალი აირჩიოს ან შეცვალოს თავისი უსაფრთხოების ზომები, მათ შორის ალიანსის ხელშეკრულებები, როგორც ისინი განვითარდებიან“.<ref>{{Cite web|title=Istanbul Document 1999|url=http://www.osce.org/node/39569|publisher=Organization for Security and Co-operation in Europe|date=19 November 1999|access-date=21 July 2015}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ 1991 წლიდან იყო აღიარებული დამოუკიდებელი ქვეყანა, როგორც ყოფილი სსრკ-ს დამფუძნებელი რესპუბლიკა, უკრაინა რუსეთის ხელმძღვანელობის მიერ აღიქმებოდა, როგორც მისი გავლენის სფეროს ნაწილად. 2008 წელს რუსეთის პრეზიდენტმა [[ვლადიმერ პუტინი|ვლადიმერ პუტინმა]] ისაუბრა [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ჩრდილო ატლანტიკურ ხელშეკრულებაში]] უკრაინის პოტენციური გაწევრიანების წინააღმდეგ.<ref>{{Cite news|last=Harding|first=Luke|last2=Borger|first2=Julian|last3=Chrisafis|first3=Angelique|date=2 April 2008|title=Bush-Putin row grows as pact pushes east|work=[[The Guardian]]|location=[[Moscow]]; [[Bucharest]]; [[Paris]]|url=https://www.theguardian.com/world/2008/apr/02/nato.georgia|url-status=live|url-access=subscription|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220208091130/https://www.theguardian.com/world/2008/apr/02/nato.georgia|archive-date=8 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Dawar|first=Anil|date=4 April 2008|title=Putin warns Nato over expansion|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/2008/apr/04/nato.russia|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220213213527/https://www.theguardian.com/world/2008/apr/04/nato.russia|archive-date=13 February 2022|quote=The Russian president, Vladimir Putin, today repeated his warning that Moscow would view any attempt to expand NATO to its borders as a 'direct threat'.}}</ref> 2009 წელს რუმინელმა ანალიტიკოსმა იულიან ჩიფუმ და მისმა თანაავტორებმა განაცხადეს, რომ უკრაინასთან დაკავშირებით რუსეთმა გამოიყენა [[ბრეჟნევის დოქტრინა|ბრეჟნევის დოქტრინის]] განახლებული ვერსია, რომელიც კარნახობს, რომ უკრაინის სუვერენიტეტი არ შეიძლება იყოს უფრო დიდი ვიდრე [[ვარშავის პაქტი|ვარშავის პაქტის]] წევრი ქვეყნები. საბჭოთა გავლენის სფეროს [[1989 წლის რევოლუციები|დაშლამდე]], 1980-იანი წლების ბოლოს და 1990-იანი წლების დასაწყისში. ეს თვალსაზრისი ეფუძნება წინაპირობას, რომ რუსეთის ქმედებები დასავლეთის დასამშვიდებლად 1990-იანი წლების დასაწყისში უნდა შეხვედროდა დასავლეთის ურთიერთშეთანხმებით, რუსეთის საზღვრის გასწვრივ ნატოს გაფართოების გარეშე. [[File:Euromaidan Kyiv 1-12-13 by Gnatoush 005.jpg|thumb|left|[[ევრომაიდანი]]ს პროტესტი კიევში.]] 2014 წლის 21 თებერვალს პრორუსულმა უკრაინის პრეზიდენტმა [[ვიქტორ იანუკოვიჩი|ვიქტორ იანუკოვიჩმა]] და უკრაინის საპარლამენტო ოპოზიციის ლიდერებმა ხელი მოაწერეს მორიგების შეთანხმებას [[ევრომაიდანი|ევრომაიდანის]] მოძრაობის ფარგლებში (2013–2014) ფარგლებში. მეორე დღეს იანუკოვიჩი [[კიევი|კიევიდან]] გაიქცა იმპიჩმენტის კენჭისყრამდე, რომელმაც მას პრეზიდენტის უფლებამოსილება ჩამოართვა.<ref name="interfax1">{{Cite news|date=24 February 2014|title=Rada removes Yanukovych from office, schedules new elections for May 25|agency=[[Interfax-Ukraine]]|url=http://en.interfax.com.ua/news/general/192030.html|url-status=live|access-date=15 February 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20200210094859/https://en.interfax.com.ua/news/general/192030.html|archive-date=10 February 2020}}</ref><ref name="RadioFreeEurope">{{Cite news|last=Sindelar|first=Daisy|date=23 February 2014|title=Was Yanukovych's Ouster Constitutional?|work=Radiofreeeurope/Radioliberty|publisher=Radio Free Europe/Radio Liberty|url=http://www.rferl.org/content/was-yanukovychs-ouster-constitutional/25274346.html|url-status=live|access-date=25 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20200729143204/https://www.rferl.org/a/was-yanukovychs-ouster-constitutional/25274346.html|archive-date=29 July 2020}}</ref><ref name="huffingtonpost1">{{Cite news|last=Feffer|first=John|date=14 March 2014|title=Who Are These 'People,' Anyway?|work=[[HuffPost]]|publisher=[[Buzzfeed]]|url=https://www.huffingtonpost.com/john-feffer/who-are-these-people-anyw_b_4964526.html|url-status=live|access-date=17 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140318044043/http://www.huffingtonpost.com/john-feffer/who-are-these-people-anyw_b_4964526.html|archive-date=18 March 2014|quote=At that point, his own party abandoned him and called for a vote to take place. Parliament then voted to remove Yanukovych from office by a margin of 328 to 0.}}</ref> რუსულენოვანი აღმოსავლეთ უკრაინის რეგიონების ლიდერებმა განაცხადეს იანუკოვიჩისადმი ერთგულებას განაგრძობდნენ,<ref>{{Cite news|last=Polityuk|first=Pavel|last2=Robinson|first2=Matt|last3=Baczynska|first3=Gabriela|last4=Goettig|first4=Marcin|last5=Graff|first5=Peter|last6=Elgood|first6=Giles|date=22 February 2014|title=Ukraine parliament removes Yanukovich, who flees Kiev in "coup"|work=Reuters|publisher=Thomson Corporation|location=Kyiv|editor-last=Roche|editor-first=Andrew|url=https://in.reuters.com/article/ukraine-crisis-parliament-idINDEEA1L04L20140222|url-status=live|access-date=18 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20160609181723/http://in.reuters.com/article/ukraine-crisis-parliament-idINDEEA1L04L20140222|archive-date=9 June 2016|quote=Underscoring Ukraine's regional divisions, leaders of Russian-speaking eastern provinces loyal to Yanukovich voted to challenge anti-Yanukovich steps by the central parliament.}}</ref> რამაც გამოიწვია პრორუსული არეულობა უკრაინაში.<ref>{{Cite web|date=3 September 2014|title=Everything you need to know about the Ukraine crisis|url=https://www.vox.com/2014/9/3/18088560/ukraine-everything-you-need-to-know|access-date=24 January 2022|publisher=[[Vox Media]]}}</ref> არეულობას მოჰყვა [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსია]] 2014 წლის მარტში და [[ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში|ომი დონბასში]], რომელიც დაიწყო 2014 წლის აპრილში, [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკების]] რუსეთის მიერ მხარდაჭერილი კვაზისახელმწიფოების შექმნით.<ref>{{Cite news|last=Grytsenko|first=Oksana|last2=Vlasova|first2=Anastasia|date=12 April 2014|title=Armed pro-Russian insurgents in Luhansk say they are ready for police raid|work=[[Kyiv Post]]|publisher=Businessgroup LLC|location=Luhansk|url=http://www.kyivpost.com/content/ukraine/armed-pro-russian-insurgents-in-luhansk-say-they-are-ready-for-police-raid-343167.html|access-date=1 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20140412131249/http://www.kyivpost.com/content/ukraine/armed-pro-russian-insurgents-in-luhansk-say-they-are-ready-for-police-raid-343167.html|archive-date=12 April 2014|quote=... their top aim is federalization of the country through all-Ukrainian referendum, one step from secession from the nation. 'It should be a federation in the borders of Ukraine, but with the right to separate if people demand this,' Kariakin said, confident that 85 percent of people in Luhansk Oblast, Ukraine's seventh most populous with 2.2 million people, support him.}}</ref><ref>{{Cite web|date=16 March 2019|title=Annexation of Crimea: A masterclass in political manipulation|url=https://www.aljazeera.com/opinions/2019/3/16/annexation-of-crimea-a-masterclass-in-political-manipulation|access-date=24 January 2022|publisher=[[Al Jazeera]]}}</ref> 2020 წლის 14 სექტემბერს უკრაინის პრეზიდენტმა [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ვოლოდიმირ ზელენსკიმ]] დაამტკიცა უკრაინის ახალი ეროვნული უსაფრთხოების სტრატეგია, „რომელიც ითვალისწინებს ნატო-სთან გამორჩეული პარტნიორობის განვითარებას, ნატოში გაწევრიანების მიზნით“.<ref>{{Cite news|last=Duggal|first=Hanna|date=25 January 2022|title=Infographic: Military capabilities of Russia and Ukraine|work=aljazeera.com|publisher=[[Al Jazeera]]|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/1/25/infographic-military-capabilities-of-russia-and-ukraine-interactive|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220215002641/https://www.aljazeera.com/news/2022/1/25/infographic-military-capabilities-of-russia-and-ukraine-interactive|archive-date=15 February 2022}}</ref><ref name="ua-nato-relations">{{Cite news|date=11 January 2020|title=Relations with Ukraine|work=[[NATO]]|publisher=NATO|url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_37750.htm|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220215011708/https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_37750.htm|archive-date=15 February 2022|quote=In September 2020, President Volodymyr Zelenskyy approved Ukraine's new National Security Strategy, which provides for the development of the distinctive partnership with NATO with the aim of membership in NATO.}}</ref><ref>{{Cite news|last=Getmanchuk|first=Alyona|date=30 September 2020|title=Russia as aggressor, NATO as objective: Ukraine's new National Security Strategy|work=atlanticcouncil.org|publisher=[[Atlantic Council]]|url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/russia-as-aggressor-nato-as-objective-ukraines-new-national-security-strategy/|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220216000921/https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/russia-as-aggressor-nato-as-objective-ukraines-new-national-security-strategy/|archive-date=16 February 2022}}</ref> 2021 წლის 24 მარტს ზელენსკიმ ხელი მოაწერა ''ბრძანება No117/2021''-ს, რომელიც ამტკიცებს „[[ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკა|ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკის]] დროებით ოკუპირებული ტერიტორიის და ქალაქ [[სევასტოპოლი|სევასტოპოლის]] დეოკუპაციისა და რეინტეგრაციის სტრატეგიას“.<ref>{{Cite news|date=24 March 2021|title=Zelensky enacts strategy for de-occupation and reintegration of Crimea|work=[[Ukrinform]]|publisher=[[Government of Ukraine]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-polytics/3214479-zelensky-enacts-strategy-for-deoccupation-and-reintegration-of-crimea.html|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20211212130511/https://www.ukrinform.net/rubric-polytics/3214479-zelensky-enacts-strategy-for-deoccupation-and-reintegration-of-crimea.html|archive-date=12 December 2021|quote=''Decree No. 117/2021'' of March 24 on enactment of the relevant decision of the National Security and Defense Council was published on the website of the Head of State.}}</ref> 2021 წლის ივლისში პუტინმა გამოაქვეყნა ესე, სახელწოდებით: ''რუსებისა და უკრაინელების ისტორიული ერთიანობის შესახებ'', რომელშიც მან კიდევ ერთხელ დაადასტურა თავისი შეხედულება, რომ რუსები და უკრაინელები „[[სრულიად რუსი ერი|ერთი ხალხია]]“.<ref>{{Cite web|last=Putin|first=Vladimir|date=12 July 2021|title=Article by Vladimir Putin 'On the Historical Unity of Russians and Ukrainians'|url=http://en.kremlin.ru/events/president/news/66181|access-date=1 February 2022|work=The Kremlin|publisher=[[Government of Russia]]}}</ref> ამერიკელმა ისტორიკოსმა ტიმოთი სნაიდერმა პუტინის იდეები [[იმპერიალიზმი|იმპერიალიზმად შეაფასა]].<ref>{{Cite web|last=Snyder|first=Timothy D.|date=18 January 2022|title=How to think about war in Ukraine|url=https://snyder.substack.com/p/how-to-think-about-war-in-ukraine|access-date=25 January 2021|work=Thinking about... (newsletter)|publisher=[[Substack]]}}</ref> ბრიტანელმა ჟურნალისტმა ედუარდ ლუკასმა მას ისტორიული რევიზიონიზმი უწოდა.<ref>{{Cite web|last=Lucas|first=Edward|date=15 September 2020|title=Why Putin's history essay requires a rewrite|url=https://www.thetimes.co.uk/article/why-putins-history-essay-requires-a-rewrite-6nzjzbqjb|access-date=25 January 2022|work=[[The Times]]|publisher=Times Newspapers}}</ref> სხვა დამკვირვებლებმა აღნიშნეს, რომ რუსეთის ხელმძღვანელობას აქვს დამახინჯებული შეხედულება თანამედროვე უკრაინასა და მის ისტორიაზე.<ref>{{Cite web|last=Roth|first=Andrew|date=7 December 2021|title=Putin's Ukraine rhetoric driven by distorted view of neighbour|url=https://www.theguardian.com/world/2021/dec/07/putins-ukraine-rhetoric-driven-by-distorted-view-of-neighbour|access-date=25 January 2021|work=The Guardian}}</ref><ref>{{Cite web|last=Dickinson|first=Peter|date=15 July 2021|title=Putin's new Ukraine essay reveals imperial ambitions|url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/putins-new-ukraine-essay-reflects-imperial-ambitions/|access-date=25 January 2021|publisher=[[Atlantic Council]]}}</ref><ref>{{Cite web|last=Wilson|first=Andrew|date=23 December 2021|title=Russia and Ukraine: 'One People' as Putin Claims?|url=https://rusi.org/explore-our-research/publications/commentary/russia-and-ukraine-one-people-putin-claims|access-date=25 January 2022|publisher=[[Royal United Services Institute]]}}</ref> რუსეთმა განაცხადა, რომ უკრაინის შესაძლო გაწევრიანება ნატოში და ზოგადად ნატოს გაფართოება საფრთხეს უქმნის ეროვნულ უსაფრთხოებას.<ref>{{Cite news|last=Taylor|first=Paul|date=23 November 2021|title=Ukraine: NATO's original sin|work=[[Politico]]|publisher=[[Axel Springer SE]]|url=https://www.politico.eu/article/ukraine-nato-georgia-europe-european-union-united-states/|url-status=live|access-date=1 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220129135805/https://www.politico.eu/article/ukraine-nato-georgia-europe-european-union-united-states/|archive-date=29 January 2022|quote=The result heightened Kremlin's fears of encirclement and of losing the strategic depth that enabled Russia to prevail over Western invaders twice ... no amount of assurances that NATO is not a threat to Russia, that its purpose is purely defensive or that none of its weapons would ever be used except in response to an attack could assuage Moscow.}}</ref><ref>{{Cite news|last=Guyer|first=Jonathan|date=27 January 2022|title=How America's NATO expansion obsession plays into the Ukraine crisis|work=Vox|publisher=Vox Media|url=https://www.vox.com/22900113/nato-ukraine-russia-crisis-clinton-expansion|url-status=live|access-date=20 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218060139/https://www.vox.com/22900113/nato-ukraine-russia-crisis-clinton-expansion|archive-date=18 February 2022|quote=To the West, it's a statement of autonomy; to Russia, it's a threat.}}</ref><ref>{{Cite news|last=Lee|first=Matthew|last2=Cook|first2=Lorne|date=7 January 2022|title=US, NATO rule out halt to expansion, reject Russian demands|language=en|work=AP News|agency=[[Associated Press]]|url=https://apnews.com/article/europe-russia-ukraine-vladimir-putin-emmanuel-macron-4b0815a24bb98ca7e3b81aa0dc6b1838|url-status=live|access-date=24 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220124151428/https://apnews.com/article/europe-russia-ukraine-vladimir-putin-emmanuel-macron-4b0815a24bb98ca7e3b81aa0dc6b1838|archive-date=24 January 2022}}</ref> თავის მხრივ, უკრაინა და რუსეთის მეზობელი ევროპის სხვა ქვეყნები ადანაშაულებენ პუტინს [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] ან [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] აღდგენის მცდელობაში და აგრესიული მილიტარისტული პოლიტიკის გატარებაში.<ref>{{Cite web|date=13 September 2014|title=Putin wants to destroy Ukraine and restore Soviet Union, says Yatseniuk|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/13/putin-destroy-restore-soviet-union-ukraine-pm|access-date=25 January 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=28 March 2014|title=Vladimir Putin: The rebuilding of 'Soviet' Russia|url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-26769481|access-date=25 January 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=11 January 2022|title=Putin wants to reestablish the Russian empire. Can NATO stop him without war?|url=https://www.inquirer.com/opinion/ukraine-putin-russia-nato-20220111.html|access-date=25 January 2022}}</ref><ref>{{Cite news|others=Photograph by Office of the Lithuanian President|date=20 December 2021|title=Lithuanian president: Russia's attempts to create 'zones of influence' will not be tolerated|work=LRT English|publisher=[[Lithuanian National Radio and Television]]|agency=[[Baltic News Service]]|url=https://www.lrt.lt/en/news-in-english/19/1568409/lithuanian-president-russia-s-attempts-to-create-zones-of-influence-will-not-be-tolerated|url-status=live|access-date=25 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220125154846/https://www.lrt.lt/en/news-in-english/19/1568409/lithuanian-president-russia-s-attempts-to-create-zones-of-influence-will-not-be-tolerated|archive-date=25 January 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=20 June 2016|title=In push for equal NATO status, Poland asks for flashpoint troops|url=https://www.reuters.com/article/us-nato-poland-suwalki-idUSKCN0Z61XH|access-date=25 January 2022}}</ref> [[File:World map showing CSTO and NATO member states with disputed regions.svg|centre|thumb|700px| {{Legend|#d40000|[[კუხო]]}} {{Legend|#000080|[[ნატო]]}} {{Legend|#ffd900|სამხელმწიფოები ტერიტორიული დავებით რუსეთთან ([[იაპონია]], [[საქართველო]] და [[უკრაინა]])}} {{Legend|#008000|სეპარატისტული რეგიონები ([[აფხაზეთის რესპუბლიკა|აფხაზეთი]], [[ყირიმი]], [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკი]], [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკი]], [[სამხრეთ ოსეთის რესპუბლიკა|სამხრეთი ოსეთი]])}} ]] == შეჭრამდელი სიტუაცია == === რუსული სამხედრო ძალის თავმოყრა === [[File:2nd Battalion, 503rd Infantry Regiment, 173rd Airborne Brigade depart Aviano Air Base, Italy, Feb. 24, 2022.jpg|thumb|[[აშშ-ის მეორე ბატალეონი, 503-ე ქვეითი პოლკი|აშშ-ის მეორე ბატალეონის, 503-ე ქვეითი პოლკის]] პარაშუტისტები იტლიიდან მიემართებიან [[ლატვია|ლატვიაში]] 24 თებერვალს. რუსეთის საპასუხოდ ათასობით ამერიკელი ჯარიკაცი გადაისროლეს აღმოსავლეთ ევროპაში.<ref>{{cite news|url=https://www.stripes.com/theaters/europe/2022-02-24/173rd-Airborne-Brigade-Ukraine-Latvia-Russia-5128627.html |work=Stars and Stripes |title=173rd Airborne Brigade battalion heads to Latvia as Ukraine comes under Russian attack |date=24 February 2022 |access-date=25 February 2022}}</ref>]] კონფლიქტი დაიწყო ძირითადი სამხედრო ძალის თავმოყრით, თავდაპირველად 2021 წლის მარტიდან აპრილამდე, შემდეგ კი 2021 წლის ოქტომბრიდან 2022 წლის თებერვლამდე. მეორე ეტაპზე, რუსეთმა წამოაყენა მოთხოვნები შეერთებულ შტატებსა და ნატო-ს მიმართ, წარუდგინა ორი ხელშეკრულების პროექტი, რომელიც შეიცავდა მოთხოვნებს, რომლებსაც მოიხსენიებს, როგორც „უსაფრთხოების გარანტიებს“, მათ შორის იურიდიულად სავალდებულო დაპირებას, რომ უკრაინა ნატოში არ გაწევრიანდებოდა და ნატო შეამცირებდა სამხედრო წარმომადგენლობას აღმოსავლეთ ევროპაში<ref>{{Cite news|last=Tétrault-Farber|first=Gabrielle|last2=Balmforth|first2=Tom|date=2021-12-17|title=Russia demands NATO roll back from East Europe and stay out of Ukraine|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/russia-unveils-security-guarantees-says-western-response-not-encouraging-2021-12-17/|url-status=live|access-date=2022-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222081106/https://www.reuters.com/world/russia-unveils-security-guarantees-says-western-response-not-encouraging-2021-12-17/|archive-date=22 February 2022}}</ref> და დაემუქრა დაუზუსტებელი სამხედრო პასუხით, თუ ნატო გააგრძელებდა „აგრესიულობის ხაზს“.<ref>{{Cite news|last=MacKinnon|first=Mark|date=2021-12-21|title=Putin warns of unspecified military response if U.S. and NATO continue 'aggressive line'|language=en-CA|work=The Globe and Mail|url=https://www.theglobeandmail.com/world/article-putin-warns-of-unspecified-military-response-if-us-and-nato-continue/|url-status=live|access-date=2022-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20220115165246/https://www.theglobeandmail.com/world/article-putin-warns-of-unspecified-military-response-if-us-and-nato-continue/|archive-date=15 January 2022}}</ref> === რუსული ბრალდებები === ==== რუსეთის ბრალდება გენოციდში ==== 2021 წლის 9 დეკემბერს რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა ისაუბრა რუსეთის ფარგლებს გარეთ რუსულენოვანთა დისკრიმინაციაზე და თქვა: „უნდა ვთქვა, რომ [[რუსოფობია]] პირველი ნაბიჯია [[გენოციდი|გენოციდისკენ]]. მე და შენ ვიცით რა ხდება დონბასში. ეს, რა თქმა უნდა, ძალიან ჰგავს გენოციდს.“<ref>{{Cite news|date=10 December 2021|title=Putin Says Conflict in Eastern Ukraine 'Looks Like Genocide'|work=AFP|publisher=[[The Moscow Times]]|url=https://www.themoscowtimes.com/2021/12/10/putin-says-conflict-in-eastern-ukraine-looks-like-genocide-a75780|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221082440/https://www.themoscowtimes.com/2021/12/10/putin-says-conflict-in-eastern-ukraine-looks-like-genocide-a75780|archive-date=21 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=9 December 2021|title=Путин заявил о геноциде на Донбассе|work=[[Rossiyskaya Gazeta]]|url=https://rg.ru/2021/12/09/putin-zaiavil-o-genocide-na-donbasse.html|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222212644/https://rg.ru/2021/12/09/putin-zaiavil-o-genocide-na-donbasse.html|archive-date=22 February 2022}}</ref> რუსეთმა ასევე დაგმო უკრაინული ენის კანონი.<ref>{{Cite news|date=1 April 2021|title=New law stokes Ukraine language tensions|work=France 24|url=https://www.france24.com/en/live-news/20210401-new-law-stokes-ukraine-language-tensions|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224032739/https://www.france24.com/en/live-news/20210401-new-law-stokes-ukraine-language-tensions|archive-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=8 February 2022|title=The Ukrainian language is having a moment. To Putin's ears, it's a shot against Russian speakers|work=The Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/08/ukraine-russia-language-putin/|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220208194442/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/08/ukraine-russia-language-putin/|archive-date=8 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=13 February 2022|title=Ukraine's star author Kurkov says his native Russian should be curbed|work=France 24|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220213-ukraine-s-star-author-kurkov-says-his-native-russian-should-be-curbed|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218203248/https://www.france24.com/en/live-news/20220213-ukraine-s-star-author-kurkov-says-his-native-russian-should-be-curbed|archive-date=18 February 2022}}</ref> 2022 წლის 15 თებერვალს პუტინმა პრესას განუცხადა: „ის, რაც დონბასში ხდება, ზუსტად გენოციდია“.<ref name="france24genocide">{{Cite news|date=15 February 2021|title=US accuses Moscow of creating Ukraine invasion pretext with 'genocide' claims|work=AFP|publisher=[[France 24]]|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220216-us-accuses-moscow-of-creating-ukraine-invasion-pretext-with-genocide-claims|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224034042/https://www.france24.com/en/live-news/20220216-us-accuses-moscow-of-creating-ukraine-invasion-pretext-with-genocide-claims|archive-date=24 February 2022}}</ref> საინფორმაციო გამოშვებებმა აღნიშნეს, რომ მიუხედავად პუტინის მიერ მშობლიური რუსულენოვანი მოსახლების გენოციდში ბრალდებებისა, უკრაინის პრეზიდენტი [[ვოლოდიმირ ზელენსკი]] თავად არის მშობლიური ენით რუსულის მოლაპარაკე.<ref>{{Cite news|last=Vasilyeva|first=Nataliya|date=19 February 2022|title=Russians accuse Ukrainians of genocide as they pave way for potential invasion|work=The Telegraph|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/19/russians-accuse-ukrainians-genocide-propaganda-blitz/|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223103730/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/19/russians-accuse-ukrainians-genocide-propaganda-blitz/|archive-date=23 February 2022}}</ref> რამდენიმე საერთაშორისო ორგანიზაციამ, მათ შორის [[გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისი|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისარი]], ეუთოს სპეციალური სადამკვირვებლო მისია უკრაინაში და [[ევროპის საბჭო]], ვერ იპოვეს რუსეთის ბრალდებების დამადასტურებელი მტკიცებულებები.<ref>{{Cite web|date=15 June 2014|title=Report on the human rights situation in Ukraine|url=https://www.ohchr.org/Documents/Countries/UA/HRMMUReport15June2014.pdf|publisher=OHCHR|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=Civic Space and Fundamental Freedoms in Ukraine|url=https://www.ohchr.org/Documents/Countries/UA/UkraineCivicSpace2021-EN.pdf|publisher=OHCHR|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=Daily and spot reports from the Special Monitoring Mission to Ukraine|url=https://www.osce.org/ukraine-smm/reports|publisher=OSCE|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=2 April 2014|title=Ad hoc Report on the situation of national minorities in Ukraine adopted on 1 April 2014|url=https://rm.coe.int/16800c5d6f|publisher=Council of Europe}}</ref> გენოციდის ბრალდებები [[ევროკომისია|ევროკომისიამ]] უარყო, როგორც რუსული დეზინფორმაცია. უკრაინაში აშშ-ს საელჩომ რუსეთის გენოციდზე ბრალდება შეაფასა, როგორც სიცრუე,<ref>{{Cite news|date=17 February 2022|title=United States: Russia's claim of 'genocide in Ukraine' is reprehensible falsehood|work=[[Ukrinform]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-polytics/3406104-united-states-russias-claim-of-genocide-in-ukraine-is-reprehensible-falsehood.html|url-status=live|access-date=22 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218120707/https://www.ukrinform.net/rubric-polytics/3406104-united-states-russias-claim-of-genocide-in-ukraine-is-reprehensible-falsehood.html|archive-date=18 February 2022|quote=The Embassy of the United States of America in Ukraine called Russia's claim of "genocide in Ukraine" reprehensible falsehood.}}</ref> ხოლო აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის სპიკერმა ნედ პრაისმა თქვა, რომ მოსკოვი ამგვარ პრეტენზიებს უკრაინაში შეჭრის საბაბად თხზავს.<ref name="france24genocide1">{{Cite news|date=15 February 2021|title=US accuses Moscow of creating Ukraine invasion pretext with 'genocide' claims|work=AFP|publisher=[[France 24]]|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220216-us-accuses-moscow-of-creating-ukraine-invasion-pretext-with-genocide-claims|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224034042/https://www.france24.com/en/live-news/20220216-us-accuses-moscow-of-creating-ukraine-invasion-pretext-with-genocide-claims|archive-date=24 February 2022}}</ref> 18 თებერვალს, რუსეთის ელჩმა შეერთებულ შტატებში, ანატოლი ანტონოვმა, უპასუხა შეკითხვას აშშ-ის ოფიციალური პირების შესახებ, რომლებიც ეჭვქვეშ აყენებენ დონბასში რუსების გენოციდის ფაქტს, საელჩოს ფეისბუქის გვერდზე განცხადების გამოქვეყნებით, რომელშიც ნათქვამია: „ამერიკელებს ურჩევნიათ არა მხოლოდ იგნორირება გაუკეთონ უკრაინაში რუსების იძულებითი ასიმილაციის მცდელობებს, არამედ ასევე კატეგორიულად ემხრობიან პოლიტიკური და სამხედრო მხარდაჭერით“.<ref>{{Cite news|date=18 February 2021|title=US condones forceful assimilation of Russians in Ukraine – Russian ambassador to US|work=[[TASS]]|url=https://tass.com/russia/1405599|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218033744/https://tass.com/russia/1405599|archive-date=18 February 2022|quote=}}</ref> 21 თებერვალს, სიტყვით გამოსვლისას, პუტინმა უკრაინულ საზოგადოებას ბრალი [[ნეონაციზმი|ნეონაციზმში]] დასდო და განაცხადა, რომ რუსეთის მიზანი უკრაინის „დენაციფიკაცია“ იყო.<ref>{{cite news |author-last1=Fisher |author-first1=Max |date=23 February 2022 |title=Word by Word and Between the Lines: A Close Look at Putin's Speech |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2022/02/23/world/europe/putin-speech-russia-ukraine.html |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://archive.today/20220223115611/https://www.nytimes.com/2022/02/23/world/europe/putin-speech-russia-ukraine.html |archive-date=23 თებერვალი 2022 }}</ref><ref>{{cite news |author-last1=Seddon |author-first1=Max |title=Putin justifies war in menacing speech as Zelensky appeals for peace |url=https://www.ft.com/content/0783ea10-b493-4889-8da8-5a5ea75cb977 |access-date=24 February 2022 |work=[[Financial Times]] |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224112202/https://www.ft.com/content/0783ea10-b493-4889-8da8-5a5ea75cb977 |url-status=live }}</ref><ref name=":02">{{cite news|author-last1=Abbruzzese |author-first1=Jason |date=24 February 2022 |title=Putin says he is fighting a resurgence of Nazism. That's not true. |work=[[NBC News]] |url=https://www.nbcnews.com/politics/politics-news/live-blog/russia-ukraine-conflict-live-updates-n1289655/ncrd1289673 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224112830/https://www.nbcnews.com/politics/politics-news/live-blog/russia-ukraine-conflict-live-updates-n1289655/ncrd1289673 |archive-date=24 February 2022}}</ref> პრესაზე დაყრდნობით, პუტინი ამ „მცდარ ნაციზმს“ იყენებდა უკრაინაში შეჭრის საბაბად, მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინაში მემარჯვენე რადიკალიზმს ფართო მხარდაჭერა არ აქვს მთავრობაში, [[უკრაინის შეიარაღებული ძალები|არმიასა]] და [[უკრაინის უმაღლესი რადა|რადაში]].<ref>{{cite news |author-last1=Li |author-first1=David K. |author-last2=Allen |author-first2=Jonathan |author-last3=Siemaszko |author-first3=Corky |title=Putin using false 'Nazi' narrative to justify Russia's attack on Ukraine, experts say |url=https://www.nbcnews.com/news/world/putin-claims-denazification-justify-russias-attack-ukraine-experts-say-rcna17537 |access-date=24 February 2022 |work=[[NBC News]] |date=24 February 2022 |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025147/https://www.nbcnews.com/news/world/putin-claims-denazification-justify-russias-attack-ukraine-experts-say-rcna17537 |url-status=live }}</ref><ref name=":02"/> პრეზიდნეტი ზელენსკი და პრემიერ მინისტრი შმიგალი [[აშქენაზები|აშქენაზი]] ებრაელები არიან. უკრაინა არის მეორე ქვეყანა, რომლის სათავეშიც ებრაელები არიან, პირველია ისრაელი.<ref>{{cite news |title=Ukraine's Newly Elected President Is Jewish. So Is Its Prime Minister. Not All Jews There Are Pleased |url=https://www.nytimes.com/2019/04/24/world/europe/volodomyr-zelensky-ukraine-jewish-president.html |website=[[The New York Times]] |date=24 April 2019 |access-date=25 February 2022 |author-last1=Higgins |author-first1=Andrew }}</ref><ref name=":6">{{cite web|author-last=Snyder |author-first=Timothy |title=Putin's Hitler-like tricks and tactics in Ukraine |url=https://www.bostonglobe.com/2022/02/24/opinion/putins-hitler-like-tricks-tactics-ukraine/ |access-date=25 February 2022 |website=BostonGlobe.com |publisher=[[The Boston Globe]] |language=en-US}}</ref> ბრალდებას თავად ზელენსკიმ უპასუხა, მან განაცხადა, რომ ბაბუამისი საბჭოთა არმიაში იბრძოდა ნაცისტების წინააღმდეგ<ref>{{cite web|author-last2=Basu |author-first1=Dave |author-last1=Lawler |author-first2=Zachary |date=24 February 2022 |title=Ukrainian President Zelensky says Putin has ordered invasion as country prepares for war |url=https://www.axios.com/ukraine-russia-putin-zelensky-invasion-3e5b8783-c4b6-41e9-b6d5-b0706bfedfdf.html |access-date=24 February 2022 |website=Axios |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224031305/https://www.axios.com/ukraine-russia-putin-zelensky-invasion-3e5b8783-c4b6-41e9-b6d5-b0706bfedfdf.html |url-status=live}}</ref> და ჰოლოკოსტში სამი ოჯახის წევრი დაკარგა.<ref>{{cite news|author-last1=Li |author-first1=David K. |author-last2=Allen |author-first2=Jonathan |author-last3=Siemaszko |author-first3=Corky |date=24 February 2022|title=Putin using false 'Nazi' narrative to justify Russia's attack on Ukraine, experts say |work=[[NBC News]] |url=https://www.nbcnews.com/news/world/putin-claims-denazification-justify-russias-attack-ukraine-experts-say-rcna17537 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025147/https://www.nbcnews.com/news/world/putin-claims-denazification-justify-russias-attack-ukraine-experts-say-rcna17537 |archive-date=25 February 2022}}</ref> პუტინის მიერ ჰოლოკოსტით მანიპულირება დაგმო აშშ-ის ჰოლოკოსტის მემორიალურმა მუზეუმმა.<ref>{{cite web|title=Museum concerned about loss of life |url=https://www.ushmm.org/information/press/press-releases/museum-condemns-russias-invasion-of-ukraine |access-date=25 February 2022 |website=www.ushmm.org |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225015426/https://www.ushmm.org/information/press/press-releases/museum-condemns-russias-invasion-of-ukraine |url-status=live}}</ref><ref name=":6"/> ==== სავარაუდო შეტაკებები ==== [[ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში|დონბასში ბრძოლები]] მნიშვნელოვნად გამწვავდა 2022 წლის 17 თებერვალს. მიუხედავად იმისა, რომ 2022 წლის პირველ ექვს კვირაში თავდასხმების ყოველდღიური რაოდენობა მერყეობდა ორიდან ხუთამდე,<ref name="Globe22">{{Cite news|last=Mark MacKinnon and Adrian Morrow|title=Putin orders snap nuclear drill|page=A3|work=[[The Globe and Mail]]}}</ref> უკრაინის სამხედროებმა 17 თებერვალს 60 თავდასხმა განაცხადეს. რუსეთის სახელმწიფო მედია ასევე იტყობინება იმავე დღეს 20-ზე მეტი საარტილერიო თავდასხმის სეპარატისტთა პოზიციებზე.<ref name="Globe22" /> მაგალითად, უკრაინის მთავრობამ რუსი სეპარატისტებს დაადანაშაულა სტანიცია ლუჰანსკას საბავშვო ბაღის დაბომბვაში არტილერიის გამოყენებით, რის შედეგადაც სამი მშვიდობიანი მოქალაქე დაშავდა. ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკამ განაცხადა, რომ მის ძალებს უკრაინის მთავრობა თავს დაესხა ნაღმტყორცნებით, ყუმბარმტყორცნებით და ტყვიამფრქვევით.<ref>{{Cite web|date=17 February 2022|title=Ukraine: How big is Russia's military build-up?|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60158694|work=BBC News|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/west-accuses-russia-of-trying-to-create-pretext-for-invasion-after-shelling-in-east-ukraine/ar-AATZcQu?ocid=uxbndlbing|title=Ukraine, West accuse Russia of trying to create pretext for invasion after shelling in east|work=MSN|date=17 February 2022|access-date=23 February 2022}}</ref> მეორე დღეს სეპარატისტულმა დონეცკის სახალხო რესპუბლიკამ და ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკამ გასცეს ბრძანება მშვიდობიანი მოსახლეობის სავალდებულო ევაკუაციის შესახებ მათი შესაბამისი დედაქალაქებიდან, თუმცა აღინიშნა, რომ სრული ევაკუაციის განხორციელებას თვეები დასჭირდებოდა.<ref name="MTRefugeesRostov">{{Cite web|last1=Light|first1=Felix|title=In the Closest Russian City to Ukraine's Separatist Region, There Are Few Signs of Refugees|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/20/in-the-closest-russian-city-to-ukraines-separatist-region-there-are-few-signs-of-refugees-a76473|date=20 February 2022|access-date=20 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/east-ukraine-shelling-russian-invasion-fears-putin-pretext-rcna16773|title=Russian-backed separatists announce civilian evacuation from eastern Ukraine as escalation stokes Russian invasion fears|date=18 February 2022|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/warning-siren-sounds-in-rebel-held-capital-in-east-ukraine-reuters-witness/ar-AAU29BV?ocid=entnewsntp|title=Warning siren sounds in rebel-held capital in east Ukraine -Reuters witness|date=18 February 2022|first1=Alexander|last1=Smith|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=19 February 2022|title=Ukraine conflict: Rebels declare general mobilisation as fighting grows|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60443504|url-status=live|access-date=19 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220219100114/https://www.bbc.com/news/world-europe-60443504|archive-date=19 February 2022}}</ref> უკრაინული მედია იტყობინება, რომ დონბასში რუსეთის მეთაურობით საარტილერიო დაბომბვის მკვეთრი ზრდა, როგორც უკრაინის არმიის პროვოცირების მცდელობა.<ref>{{Cite web|title=47 shelling incidents leave 5 injured in Donbas|url=https://kyivindependent.com/national/over-40-shelling-incidents-leave-5-injured-in-donbas/|date=18 February 2022|access-date=18 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=How Russian proxy forces are attempting to provoke the Ukrainian army and are lying about a new Ukrainian offensive|url=https://english.nv.ua/nation/how-russian-proxies-are-attempting-to-provoke-the-ukrainian-army-lying-about-a-ukrainian-offensive-50218033.html|date=18 February 2022|access-date=18 February 2022}}</ref> 21 თებერვალს, რუსეთის [[რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახური|უშიშროების ფედერალურმა სამსახურმა]] (FSB) გამოაცხადა, რომ უკრაინის დაბომბვამ გაანადგურა FSB-ის სასაზღვრო ობიექტი [[როსტოვის ოლქი|როსტოვის ოლქში]], რუსეთ-უკრაინის საზღვრიდან 150 მეტრში.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s)/no by-line.-->|date=21 February 2022|title=|script-title=ru:ФСБ сообщила о попадании снаряда в погранпункт на границе с ДНР|language=ru|trans-title=The FSB reported that a shell hit the border checkpoint on the border with the DPR|work=[[RBK Daily]]|publisher=[[RBK Group]]|url=https://www.rbc.ru/politics/21/02/2022/621360d79a79470fcd422edd|url-status=live|access-date=22 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222023632/https://www.rbc.ru/politics/21/02/2022/621360d79a79470fcd422edd|archive-date=22 February 2022|issn=1991-0703|oclc=849495462}}</ref> ცალკე, [[სამხრეთის სამხედრო ოლქი|სამხრეთ სამხედრო ოლქის]] პრესსამსახურმა გამოაცხადა, რომ იმ დღეს დილით რუსულმა ძალებმა სოფელ მიტიაკინსკაიას მახლობლად ხუთი დივერსანტი მოკლეს, რომელებმაც საზღვარი გადაკვეთეს [[ქვეითთა საბრძოლო მანქანა|ქვეითთა ორი საბრძოლო მანქანით]].<ref>{{Cite news|date=21 February 2022|title=Российские военнослужащие уничтожили пять диверсантов с Украины при нарушении границы|publisher=[[TASS]]|url=https://tass.ru/proisshestviya/13784397?from=feed|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221163322/https://tass.ru/proisshestviya/13784397?from=feed|archive-date=21 February 2022}}</ref> უკრაინამ ორივე ინციდენტში მონაწილეობა უარყო და მათ სიყალბე უწოდა.<ref>{{Cite news|date=21 February 2022|title=Russia Says Border Facility Near Ukraine Destroyed in Shell Attack|publisher=The Moscow Times|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/21/russia-says-border-facility-near-ukraine-destroyed-in-shell-attack-a76487|url-status=live|access-date=21 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221123839/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/21/russia-says-border-facility-near-ukraine-destroyed-in-shell-attack-a76487|archive-date=21 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=21 February 2022|title=Russia says it prevented border breach from Ukraine, Kyiv calls it fake news|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/russia-says-it-prevented-border-breach-ukraine-kyiv-calls-it-fake-news-2022-02-21/|url-status=live|access-date=21 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221131855/https://www.reuters.com/world/europe/russia-says-it-prevented-border-breach-ukraine-kyiv-calls-it-fake-news-2022-02-21/|archive-date=21 February 2022}}</ref> გარდა ამისა, ორი უკრაინელი ჯარისკაცი და ერთი მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა დაბომბვის შედეგად სოფელ ზაიცევეში, დონეცკიდან 30 კმ-ს მოშორებით ჩრდილოეთით.<ref>{{Cite web|url=https://english.alarabiya.net/News/world/2022/02/21/Two-Ukraine-soldiers-killed-in-shelling-Police|title=Two Ukraine soldiers, civilian killed in shelling|work=Al-Arabiyah|date=21 February 2022|access-date=22 February 2022}}</ref> რამდენიმე ანალიტიკოსმა, მათ შორის საგამოძიებო ვებსაიტმა Bellingcat-მა გამოაქვეყნა მტკიცებულება იმისა, რომ დონბასში თავდასხმების, აფეთქებებისა და ევაკუაციის უმეტესობა, მათ შორის დივერსანტების როსტოვის ოლქში შეჭრა, რუსეთის მიერ იყო დადგმული.<ref>{{Cite web|title='Dumb and lazy': the flawed films of Ukrainian 'attacks' made by Russia's 'fake factory'|url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/21/dumb-and-lazy-the-flawed-films-of-ukrainian-attacks-made-by-russias-fake-factory|date=21 February 2022|access-date=22 February 2022|work=The Guardian}}</ref><ref>{{Cite web|title=Four Russian false flags that are comically easy to debunk|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/21/five-russian-false-flags-comically-easy-debunk/|date=21 February 2022|access-date=22 February 2022|publisher=The Telegraph}}</ref><ref>{{Cite web|title=Russia's 'Idiotic' Disinformation Campaign Could Still Lead to War in Ukraine|url=https://www.vice.com/en/article/88gdj3/russia-disinformation-campaign-bombing-ukraine|date=21 February 2022|access-date=22 February 2022|publisher=Vice Media}}</ref> 21 თებერვალს, [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკაში]] მდებარე ლუჰანსკის თბოელექტროსადგური უცნობი ძალებისგან დაიბომბა. უკრაინული ამბები აცხადებდა, რომ ამის შედეგად ის დახურეს. === ინტერვენცია დონბასში === ==== 21 თებერვალი ==== 2022 წლის 21 თებერვალს, დონეცკისა და ლუჰანსკის რესპუბლიკების აღიარების შემდეგ, პუტინმა ბრძანა რუსული ჯარების (ტანკების ჩათვლით) გაგზავნა დონბასში, რასაც რუსეთი „სამშვიდობო მისიას“ უწოდებდა.<ref name="ru-troops-donbas">{{Cite news|date=21 February 2022|title=Putin orders troops into separatist-held parts of Ukraine|publisher=CNN|url=https://cnn.com/2022/02/21/europe/russia-ukraine-tensions-monday-intl/index.html|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223102720/https://www.cnn.com/2022/02/21/europe/russia-ukraine-tensions-monday-intl/index.html|archive-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Philp|first=Catherine|last2=Wright|first2=Oliver|last3=Brown|first3=Larissa|date=22 February 2022|title=Putin sends Russian tanks into Ukraine|language=en|work=The Times|url=https://www.thetimes.co.uk/article/putin-sends-tanks-into-ukraine-75dj973v8|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223032437/https://www.thetimes.co.uk/article/putin-sends-tanks-into-ukraine-75dj973v8|archive-date=23 February 2022}}</ref> რუსეთის სამხედროებმა განაცხადეს, რომ მათ მოკლეს 5 უკრაინელი დივერსანტი, რომლებმაც საზღვარი გადაკვეთეს, კიევმა ეს უარყო.<ref>{{Cite news|title=Russia claims to kill 5 Ukrainian 'saboteurs' who crossed border|work=THE TIMES OF ISRAEL|url=https://www.timesofisrael.com/russia-claims-to-kill-5-ukrainian-saboteurs-who-crossed-border/|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221232442/https://www.timesofisrael.com/russia-claims-to-kill-5-ukrainian-saboteurs-who-crossed-border/|archive-date=21 February 2022}}</ref> იმავე დღეს, რამდენიმე დამოუკიდებელმა მედიასაშუალებამ დაადასტურა, რომ რუსული ძალები დონბასში შედიოდნენ. ==== 22 თებერვალი ==== 2022 წლის 22 თებერვალს აშშ-ის პრეზიდენტმა [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენმა]] განაცხადა, რომ „უკრაინაში რუსეთის შეჭრის დასაწყისი“ მოხდა. [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ნატოს]] გენერალურმა მდივანმა [[იენს სტოლტენბერგი|იენს სტოლტენბერგმა]] და კანადის პრემიერ მინისტრმა [[ჯასტინ ტრიუდო|ჯასტინ ტრუდომ]] განაცხადეს, რომ მოხდა „შემდგომი შეჭრა“. უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, [[დმიტრო კულება|დმიტრო კულებამ]], განაცხადა: „არ არსებობს მცირე, საშუალო ან დიდი შეჭრა. შეჭრა შეჭრაა“.<ref>{{Cite web|title=Russian troops in east Ukraine an 'invasion,' White House declares - National|url=https://globalnews.ca/news/8636852/russian-troops-in-east-ukraine-an-invasion-white-house-declares/|access-date=22 February 2022}}</ref> [[File:Обращение Президента Российской Федерации 2022-02-21.webm|thumb|thumbtime=00:03|პუტინის მიმართვა<br><small>(ხელმისაწვდომია ინგლისური და რუსული სუბტიტრები)</small>]] იმავე დღეს ფედერაციის საბჭომ ერთხმად მისცა პუტინს უფლება გამოეყენებინა სამხედრო ძალა რუსეთის ფარგლებს გარეთ. თავის მხრივ, პრეზიდენტმა ზელენსკიმ გასცა ბრძანება უკრაინის რეზერვისტების გაწვევის შესახებ, თუმცა ჯერ არ მიუღია საერთო მობილიზაცია.<ref>{{Cite news|last=Zinets|first=Natalia|last2=Williams|first2=Matthias|date=22 February 2022|title=Ukrainian president drafts reservists but rules out general mobilisation for now|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-calls-up-reservists-launches-programme-economic-patriotism-2022-02-22/|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222235612/https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-calls-up-reservists-launches-programme-economic-patriotism-2022-02-22/|archive-date=22 February 2022}}</ref> 23 თებერვალს უკრაინამ გამოაცხადა ქვეყნის მასშტაბით [[საგანგებო მდგომარეობა]] დონბასში ოკუპირებული ტერიტორიების გამოკლებით, რომელიც ძალაში შუაღამისას ამოქმედდა.<ref>{{Cite news|last=Kingsley|first=Thomas|date=23 February 2022|title=Ukraine to introduce a state of emergency and tells its citizens to leave Russia immediately|work=The Independent|url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-sanctions-ukraine-reservists-west-b2021165.html|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224032730/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-sanctions-ukraine-reservists-west-b2021165.html|archive-date=24 February 2022}}</ref> იმავე დღეს რუსეთმა დაიწყო კიევში საელჩოს ევაკუაცია და ასევე შენობის ზემოდან ჩამოხსნა რუსეთის დროშა.<ref>{{Cite news|last=Litvinova|first=Dasha|date=23 February 2022|title=Russia evacuates embassy in Ukraine as crisis escalates|work=Associated Press|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-russia-moscow-kyiv-626a8c5ec22217bacb24ece60fac4fe1|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223102040/https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-russia-moscow-kyiv-626a8c5ec22217bacb24ece60fac4fe1|archive-date=23 February 2022}}</ref> უკრაინის პარლამენტისა და მთავრობის ვებსაიტებზე, საბანკო ვებგვერდებთან ერთად, [[Denial-of-service attack|DDoS]] თავდასხმები მოხვდა.<ref>{{Cite news|date=23 February 2022|title=Ukraine hit by more cyberattacks, destructive malware|language=en|work=Associated Press|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-technology-business-europe-russia-9e9f9e9b52eaf53cf9d8ade0588b661b|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064547/https://apnews.com/article/russia-ukraine-technology-business-europe-russia-9e9f9e9b52eaf53cf9d8ade0588b661b|archive-date=24 February 2022}}</ref> 24 თებერვალს, გამთენიისას, ზელენსკი გამოვიდა ტელევიზიით, რომელშიც მან რუსეთის მოქალაქეებს რუსულად მიმართა და სთხოვა, თავიდან აიცილონ ომი. ==== გაეროს უშიშროების საბჭო ==== 21 თებერვლის ინტერვენცია დონბასში ფართოდ დაგმო [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაეროს უშიშროების საბჭომ]].<ref>{{Cite web|last=News|first=A. B. C.|title=Putin gets no support from UN Security Council over Ukraine|url=https://abcnews.go.com/US/wireStory/putin-support-security-council-ukraine-83037165|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> კენიის ელჩმა, მარტინ კიმანიმ, პუტინის ნაბიჯი კოლონიალიზმს შეადარა და თქვა: „ჩვენ უნდა დავასრულოთ გამოჯანმრთელება მკვდარი იმპერიებისგან ისე, რომ არ დაგვაბრუნოს ბატონობისა და ჩაგვრის ახალ ფორმებში“.<ref>{{Cite web|last=CNN|first=Amy Woodyatt|title=Kenya's UN ambassador slams Russia and compares Ukraine crisis to Africa's colonial past|url=https://www.cnn.com/2022/02/23/europe/kenya-ukraine-russia-colonialism-intl/index.html|access-date=2022-02-24}}</ref> გაეროს უშიშროების საბჭოს მორიგი სხდომა მოიწვიეს 2022 წლის 23-24 თებერვალს. რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა გაეროს უშიშროების საბჭოს საგანგებო სხდომაზე, რომელიც მიზნად ისახავდა კრიზისის განმუხტვას. გენერალურმა მდივანმა [[ანტონიუ გუტერეში|ანტონიო გუტერეშმა]] განაცხადა: „მიეცით მშვიდობას შანსი“.<ref name=":0">{{Cite web|date=2022-02-23|title='It's too late': Russian move roils UN meeting on Ukraine|url=https://apnews.com/article/united-nations-general-assembly-russia-ukraine-europe-russia-united-nations-31c5af31d2a72163676459d317269b35|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> რუსეთი შეიჭრა გაეროს უშიშროების საბჭოს თავმჯდომარეობის დროს 2022 წლის თებერვალში და აქვს ვეტოს უფლება, როგორც მუდმივ წევრს.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|title=U.S. Says Russia Will Face U.N. Security Council Resolution|url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/pUrIX20rUPrwgE9WQPoX|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> == შეჭრის პირველი კვირის ქრონოლოგია == === 24 თებერვალი === უკრაინის დროით 05:00 საათამდე (UTC+2) (06:00 მოსკოვის დროით, UTC+3) 24 თებერვალს, პუტინმა გამოაცხადა, რომ მიიღო გადაწყვეტილება სამხედრო ოპერაციის დაწყების შესახებ აღმოსავლეთ უკრაინაში.<ref>{{Cite web|title=Russian President Vladimir Putin announces military assault against Ukraine in surprise speech|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/russian-president-vladimir-putin-announces-military-assault-against-ukraine-in-surprise-speech/ar-AAUebpI|access-date=24 February 2022|language=en-US}}</ref> თავის მიმართვაში პუტინმა განაცხადა, რომ არ აპირებს უკრაინის ტერიტორიის ოკუპაციას და განაცხადა, რომ იგი მხარს უჭერს უკრაინის ხალხების [[ერთა თვითგამორკვევა|თვითგამორკვევის]] უფლებას.<ref>{{Cite news|date=24 February 2022|title=Путин принял решение о проведении операции по денацификации и демилитаризации Украины|language=ru|work=[[TASS]]|url=https://tass.ru/politika/13825671|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224045055/https://tass.ru/politika/13825671|archive-date=24 February 2022}}</ref> პუტინმა ასევე განაცხადა, რომ რუსეთი უკრაინის „დემილიტარიზაციას და დენაციფიკაციას“ ესწრაფვის და მან უკრაინელ სამხედროებს იარაღის დაყრისკენ მოუწოდა.<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-60503037|title=Ukraine conflict: Russia announces special military operation in Donbas|access-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/russias-putin-announces-military-operation-in-ukraine-a76549|title=Russia's Putin Announces Military Operation in Ukraine|access-date=24 February 2022}}</ref> პუტინის განცხადებიდან რამდენიმე წუთში აფეთქებები დაფიქსირდა [[კიევი|კიევში]], [[ხარკივი|ხარკივში]], [[ოდესა|ოდესასა]] და დონბასში.<ref>{{Cite web|date=24 February 2022|title=Putin announces 'special military operation' in Ukraine|url=https://www.politico.eu/article/putin-announces-special-military-operation-in-ukraine/|access-date=24 February 2022|language=en-US}}</ref> უკრაინის ოფიციალურმა პირებმა განაცხადეს, რომ რუსეთმა ჯარები ჩამოიყვანა ოდესასა და [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]] და გაუშვა საკრუიზო და ბალისტიკური რაკეტები აეროდრომებზე, სამხედრო შტაბებსა და სამხედრო საცავებზე კიევში, ხარკივსა და [[დნეპრი (ქალაქი)|დნიპროში]].<ref>{{Cite news|last=Osborn|first=Andrew|last2=Zinets|first2=Natalia|date=February 23, 2022|title=Russian forces invade Ukraine with strikes on major cities|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/putin-orders-military-operations-ukraine-demands-kyiv-forces-surrender-2022-02-24/|url-status=live|access-date=February 23, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224033456/https://www.reuters.com/world/europe/putin-orders-military-operations-ukraine-demands-kyiv-forces-surrender-2022-02-24/|archive-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Keith|first=Collins|last2=Lazaro|first2=Gamio|last3=Scott|first3=Reinhard|date=23 February 2022|title=Maps: Tracking the Russian Invasion of Ukraine|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/interactive/2022/world/europe/ukraine-maps.html|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222221302/https://www.nytimes.com/interactive/2022/world/europe/ukraine-maps.html|archive-date=22 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Isachenkov|first=Vladimir|last2=Litvinova|first2=Dasha|last3=Karmanau|first3=Yuras|last4=Heintz|first4=Jim|date=February 23, 2022|title=Russia attacks Ukraine as defiant Putin warns US, NATO|work=AP News|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-russia-moscow-kyiv-626a8c5ec22217bacb24ece60fac4fe1|url-status=live|access-date=February 23, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223102040/https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-russia-moscow-kyiv-626a8c5ec22217bacb24ece60fac4fe1|archive-date=23 February 2022}}</ref> მოგვიანებით უკრაინელმა სამხედროებმა უარყვეს ინფორმაცია რუსული არმიის ოდესაში დაშვების შესახებ.<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/5229859|title=Генштаб ВС Украины отрицает информацию о высадке российской армии в Одессе|language=Russian|date=24 February 2022|access-date=24 February 2022}}</ref> სამხედრო მანქანები უკრაინაში შევიდა სენკოვკას გავლით იმ ადგილას, სადაც უკრაინის, ბელარუსისა და რუსეთის საზღვრები იკვეთება ადგილობრივი დროით დილის 6:48 საათზე.<ref>{{Cite news|last=Hodge|first=Nathan|last2=Lister|first2=Tim|last3=Kottasová|first3=Ivana|last4=Regan|first4=Helen|date=February 24, 2022|title=Russia launches military attack on Ukraine with reports of explosions and troops crossing border|work=CNN|url=https://www.cnn.com/2022/02/23/europe/russia-ukraine-putin-military-operation-donbas-intl-hnk/index.html|url-status=live|access-date=February 24, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224060424/https://www.cnn.com/2022/02/23/europe/russia-ukraine-putin-military-operation-donbas-intl-hnk/index.html|archive-date=24 February 2022}}</ref> უკრაინის სახელმწიფო მინისტრის ანტონ ჰერაშჩენკოს თქმით, მხოლოდ 06:30 UTC+2-ის შემდეგ, რუსული ძალები ხმელეთიდან შემოიჭრნენ ქალაქ ხარკივთან<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/index.html|title=Ukraine-Russia crisis: Live updates|access-date=2022-02-24}}</ref> და დაფიქსირდა ფართომასშტაბიანი ამფიბიური დესანტი ქალაქებში მარიუპოლსა და ოდესაში; ჰერაშენკომ დაადასტურა დაშვება ოდესასთან.<ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/2022/2/23/22948534/russia-ukraine-war-putin-explosions|title=Russia has launched its war in Ukraine|access-date=2022-02-24}}</ref><ref>{{Cite news|title=Russia takes military action in Ukraine as UN meets|language=en|work=www.aljazeera.com|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/putin-orders-military-operations-in-eastern-ukraine-as-un-meets|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224053027/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/putin-orders-military-operations-in-eastern-ukraine-as-un-meets|archive-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Troianovski|first=Anton|last2=MacFarquhar|first2=Neil|date=2022-02-23|title=Ukraine Live Updates: Russia Begins Invasion From Land and Sea|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-ukraine-putin|url-status=live|access-date=2022-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224061947/https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-ukraine-putin|archive-date=24 February 2022|issn=0362-4331}}</ref> 07:40 საათზე BBC-მ სხვა წყაროებზე დაყრდნობით განაცხადა, რომ ჯარები ქვეყანაში ბელარუსიდანაც შედიოდნენ.<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=621718cc000e9e34d25a795c%26Ukraine%3A%20Troops%20moving%20in%20from%20Belarus%262022-02-24T05%3A40%3A57.391Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:eab86d34-aa8d-4b91-874a-b71a45f3e7ad&pinned_post_asset_id=621718cc000e9e34d25a795c&pinned_post_type=share|title=Ukraine: Troops moving in from Belarus|access-date=2022-02-24}}</ref> უკრაინის სასაზღვრო ძალებმა განაცხადეს თავდასხმების ობიექტებზე [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკში]], [[სუმის ოლქი|სუმიში]], [[ხარკივის ოლქი|ხარკივში]], [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივსა]] და [[ჟიტომირის ოლქი|ჟიტომირში]], ასევე ყირიმში.<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824058|title=Украинские пограничники сообщили об атаке границы со стороны России и Белоруссии|access-date=24 February 2022}}</ref> ერთი საათის შემდეგ უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს ვებგვერდი აღდგა. სამინისტრომ განაცხადა, რომ ლუჰანსკში ხუთი თვითმფრინავი და ერთი ვერტმფრენი ჩამოაგდეს.<ref>{{Cite web|title=https://twitter.com/kyivpost/status/1496743183644086274|url=https://twitter.com/kyivpost/status/1496743183644086274|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> 07:00 საათამდე (UTC+2) პრეზიდენტმა ზელენსკიმ უკრაინაში საომარი მდგომარეობის შემოღება გამოაცხადა.<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/23/ukraine-russia-news-crisis-latest-live-updates-putin-biden-europe-sanctions-russian-invasion-border-troops|title=Russia-Ukraine crisis live news: Putin has launched 'full-scale invasion', says Ukrainian foreign minister – latest updates &#124; World news|work=The Guardian|date=2018-07-16|accessdate=2022-02-24}}</ref> რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს მოთხოვნის ფონზე უკრაინის საჰაერო მოძრაობის კონტროლის ქვედანაყოფებს ფრენების შეჩერების თხოვნით, აღმოსავლეთ უკრაინის საჰაერო სივრცეს აქვს შეზღუდვები სამოქალაქო საჰაერო მიმოსვლაზე, მთელი ტერიტორია ევროკავშირის საავიაციო უსაფრთხოების სააგენტოს მიერ მიჩნეულია აქტიურ კონფლიქტის ზონად (EASA).<ref>{{Cite web|title=Operations in Flight Information Regions: FIR LVIV (UKLV), FIR KYIV (UKBV), FIR DNIPROPETROVSK (UKDV), FIR SIMFEROPOL (UKFV), FIR ODESA (UKOV)|url=https://www.easa.europa.eu/domains/air-operations/czibs/czib-2022-01|work=EASA|accessdate=24 February 2022}}</ref> უკრაინის სახელმწიფო მინისტრ [[ანტონ გერაშენკო|ანტონ გერაშენკოზე]] დარყრდნობით, 06:30 საათზე რუსები ხმელეთიდან უტევდნენ [[ხარკივი|ხარკივის]] მიმართულებით<ref>{{cite web |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/index.html |title=Ukraine-Russia crisis: Live updates |publisher=Cnn.com |date=1 January 2000 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224044234/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/index.html |url-status=live }}</ref> და ფართო ამფიბიური დესანტი გაიგზავნა [[მარიუპოლი|მარიუპოლის]] მიმართულებით.<ref>{{cite web |url=https://www.vox.com/2022/2/23/22948534/russia-ukraine-war-putin-explosions |title=Russia has launched its war in Ukraine |publisher=[[Vox (website)|Vox]] |date=23 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224055715/https://www.vox.com/2022/2/23/22948534/russia-ukraine-war-putin-explosions |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |title=Russia takes military action in Ukraine as UN meets |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/putin-orders-military-operations-in-eastern-ukraine-as-un-meets |access-date=24 February 2022 |work=www.aljazeera.com |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224053027/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/putin-orders-military-operations-in-eastern-ukraine-as-un-meets |url-status=live }}</ref><ref name="TroianovskiNYT">{{cite news|author-last1=Troianovski |author-first1=Anton |author-last2=MacFarquhar |author-first2=Neil |date=23 February 2022 |title=Ukraine Live Updates: Russia Begins Invasion From Land and Sea |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-ukraine-putin|access-date=24 February 2022 |issn=0362-4331 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224061947/https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-ukraine-putin |url-status=live}}</ref> 07:40-ზე [[BBC]]-მ გამოაცხადა უკრინაში [[ბელარუსი|ბელორუსიის]] საღვრიდან შეჭრის შესახებ.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=621718cc000e9e34d25a795c%26Ukraine%3A%20Troops%20moving%20in%20from%20Belarus%262022-02-24T05%3A40%3A57.391Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:eab86d34-aa8d-4b91-874a-b71a45f3e7ad&pinned_post_asset_id=621718cc000e9e34d25a795c&pinned_post_type=share |title=Ukraine: Troops moving in from Belarus |author=<!--Not stated--> |date=24 February 2022 |website=bbc.com |publisher=BBC |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064605/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=621718cc000e9e34d25a795c%26Ukraine%3A+Troops+moving+in+from+Belarus%262022-02-24T05%3A40%3A57.391Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn%3Aasset%3Aeab86d34-aa8d-4b91-874a-b71a45f3e7ad&pinned_post_asset_id=621718cc000e9e34d25a795c&pinned_post_type=share |url-status=live }}</ref> უკარინული სასაზღვრო გვარდია აცხადებდა შეტაკებებზე [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკში]], [[სუმის ოლქი|სუმიში]], [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივში]], [[ჟიტომირის ოლქი|ჟიტომირსა]] და [[ყირიმი|ყირიმში]].<ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824058 |title=Украинские пограничники сообщили об атаке границы со стороны России и Белоруссии |language=ru |trans-title=Ukrainian border guards reported an attack on the border from Russia and Belarus |website=[[Interfax]] |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073734/https://www.interfax.ru/world/824058 |url-status=live}}</ref> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ საზღვარზე უკრაინელებმა წინააღმდეგობა არ გაუწიეს.<ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/russia/824062 |title=Военные РФ заявили, что погранслужба Украины не оказывает сопротивления |website=[[Interfax]] |lang=ru |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224075406/https://www.interfax.ru/russia/824062 |url-status=live}}</ref> უკრიანის შინაგან საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა რუსების მიერ [[გოროდიშჩე|გოროდიშჩესა]] და [[მილოვე|მილოვეს]] აღების შესახებ [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკის ოლქში]].<ref name="TroianovskiNYT"/> უკრაინის სტრატეგიული კომუნიკაციის ცენტრმა განაცხადა [[სჩასტიე|სჩასტიას]] აღებისა და 50 რუსი სამხედროს ლიკვიდაციის შესახებ.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/war/vsu-otvoevali-schaste-unichtozheny-okolo-50-vragov-novosti-donbassa-11715445.html |title=ВСУ отвоевали Счастье: уничтожено около 50 врагов |language=ru |trans-title=Armed Forces of Ukraine won back Happiness: about 50 enemies were destroyed |website=[[Unian]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092127/https://www.unian.net/war/vsu-otvoevali-schaste-unichtozheny-okolo-50-vragov-novosti-donbassa-11715445.html |url-status=live }}</ref> ერთი საათით გათისვის შემდეგ აღდგა უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს ვებსაიტი. მინისტრმა განაცხადა, რომ ლუჰანსკში ჩამოაგდეს 5 თვითმფრინავი და 1 ვერტმფრენი.<ref>{{cite web|url=https://twitter.com/kyivpost/status/1496743183644086274 |access-date=24 February 2022 |title=KyivPost, Twitter |website=Twitter |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073842/https://twitter.com/kyivpost/status/1496743183644086274|url-status=live}}</ref> 07:00 საათამდე [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენსკიმ]] განაცხადა საომარი მდგომარეობა<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/23/ukraine-russia-news-crisis-latest-live-updates-putin-biden-europe-sanctions-russian-invasion-border-troops |title=Russia-Ukraine crisis live news: Putin has launched 'full-scale invasion', says Ukrainian foreign minister – latest updates &#124; World news |work=[[The Guardian]] |date=16 July 2018 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224054309/https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/23/ukraine-russia-news-crisis-latest-live-updates-putin-biden-europe-sanctions-russian-invasion-border-troops |url-status=live }}</ref> და შემდეგ უკრაინულ არმიას უბრძანა „მაქსიმალური ზარალის მიყენება“ მტრისთვის.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/society/zelenskiy-otdal-prikaz-vsu-nanosit-maksimalnye-poteri-okkupantam-novosti-ukrainy-11715478.html |title=Зеленский отдал приказ ВСУ наносить максимальные потери оккупантам |language=ru |trans-title=Zelensky ordered the Armed Forces of Ukraine to inflict maximum losses on the invaders |website=[[Unian]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224082802/https://www.unian.net/society/zelenskiy-otdal-prikaz-vsu-nanosit-maksimalnye-poteri-okkupantam-novosti-ukrainy-11715478.html |url-status=live }}</ref> ზელენსკიმ ასევე განაცხადა რუსეთთან დიპლომატიური ურთიერთობების გაწყვეტის შესახებ.<ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824153 |title=Украина разорвала дипломатические отношения с Россией |website=[[Interfax]] |lang=ru |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224095330/https://www.interfax.ru/world/824153 |url-status=live}}</ref> მოგვიანებით გამოაცხადა საერთო მობილიზაციის შესახებ.<ref>{{cite news |title=Ukrainian president signs decree on general mobilisation of population -Interfax |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-signs-decree-general-mobilisation-population-interfax-2022-02-24/ |access-date=25 February 2022 |work=Reuters |date=24 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025205/https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-signs-decree-general-mobilisation-population-interfax-2022-02-24/ |url-status=live }}</ref> რუსეთმა რაკეთების სამიზნედ ამოიღო უკრაინული ინფრასტრუქტურა, მათ შორის უკრაინაში უდიდესი ბორისპილის აეროპორტი, კიევის აღმოსავლეთით, 29 კმ-ს მოშორებით.<ref>{{cite web |author-last=Charpentreau |author-first=Clement |title=Ukraine closes airspace, Kyiv airport under attack |url=https://www.aerotime.aero/articles/30312-ukraine-closes-airspace-russia-attacks?_fb_noscript=1 |access-date=25 February 2022 |website=AeroTime Hub |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224151542/https://www.aerotime.aero/articles/30312-ukraine-closes-airspace-russia-attacks?_fb_noscript=1 |url-status=live }}</ref> უკრაინამ ჩაკეტა საჰაერო სივრცე.<ref>{{cite news |author-last=Eccles |author-first=Mari |date=24 February 2022 |title=Ukraine closes airspace as Putin orders military operation |url=https://www.politico.eu/article/ukraine-closes-airspace-as-putin-orders-military-operation/ |work=[[Politico]] |location= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224102433/https://www.politico.eu/article/ukraine-closes-airspace-as-putin-orders-military-operation/ |url-status=live }}</ref> [[პოდილსკი (უკრაინა)|პოდილსკში]] უკრაინულ სამხედრო შენაერთს თავს დაესხა რუსული ძალები, ექვი დაიღუპა, შვიდი დაიჭრა და 19 დაკარგულად გამოცხადდა.<ref name="auto2">{{cite web|title=Ukraine-Russia invasion: Russia launches attack on Ukraine from several fronts |url=https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60454795 |access-date=24 February 2022 |website=[[BBC News]] |language=en-gb |archive-date=21 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220221183326/https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60454795 |url-status=live}}</ref> კიდევ ერთი ადამიანი დაიღუპა [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]]. [[ჩუგუევი|ჩუგუივში]] სახლი სააზიანა რუსულმა არტილაერიამ, მოსახლეები დაშავდნენ და ერთი ბიჭი დაიღუპა.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.currenttime.tv/a/31720261.html |title=Россия обстреляла жилой дом в Чугуеве Харьковской области: видео последствий |language=ru |website=[[Current Time TV]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092902/https://www.currenttime.tv/a/31720261.html |url-status=live }}</ref><ref name=hromadske.online /> 18 ადამიანი დაიღუპა [[ოდესის ოლქი|ოდესას ოლქში]] სოფელ [[ლიპეცკე|ლიპეცკეს]] დაბომბვისას.<ref name=hromadske.online>{{cite web |author= |url=https://hromadske.ua/posts/rosijsko-ukrayinska-vijna-tekstovij-onlajn |title=Російсько-українська війна (текстовий онлайн) |language=uk |website=[[Hromadske]] |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224060243/https://hromadske.ua/posts/rosijsko-ukrayinska-vijna-tekstovij-onlajn |url-status=live }}</ref> 10:00 საათზე (UTC+2) უკრაინის პრეზიდენტის ბრიფინგზე განაცხადეს, რომ რუსული შენაერთები უკრაინაში ჩრდილოეთიდან, [[ბელარუსი|ბელორუსის]] საზღვრის გადმოკვეთით, შევიდნენ უკრაინაში, 5 კილომეტრის სიღრმეზე. რუსი სამხედროები აქტიურები იყვნენ [[ხარკივის ოლქი|ხარკივის ოლქში]], [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივის ოლქსა]] და [[სუმი|სუმისთან]] ახლოს.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/war/voyska-rossii-na-severe-ukrainy-prodvinulis-vglub-do-pyati-kilometrov-arestovich-novosti-donbassa-11715571.html |title=Войска России на севере Украины продвинулись вглубь до пяти километров – Арестович |language=ru |website=Unian |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224091205/https://www.unian.net/war/voyska-rossii-na-severe-ukrainy-prodvinulis-vglub-do-pyati-kilometrov-arestovich-novosti-donbassa-11715571.html |url-status=live }}</ref> ზელენსკის პრესსამხასურმა განაცხადა, რომ უკრაინელებმა მოიგერიეს შეტევა [[ვოლინის ოლქი|ვოლინის ოლქში]].<ref>{{cite web |author= |url=https://www.president.gov.ua/en/news/prezident-uhvaliv-usi-neobhidni-rishennya-dlya-zahistu-krayi-73117 |title=President has made all necessary decisions to defend the country, the Armed Forces are actively resisting Russian troops – Adviser to the Head of the Office of the President |language=en |website=president.gov.ua |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224102445/https://www.president.gov.ua/en/news/prezident-uhvaliv-usi-neobhidni-rishennya-dlya-zahistu-krayi-73117 |url-status=live }}</ref> 10:30 საათზე (UTC+2) უკრაინის თავდაცვლის სამინისტრომ განაცხადა ჩერნიჰივის ოლქში რუსების შეჩერების, [[ხარკივის ოლქი|ხარკივში]] დიდი ბრძოლისა და [[მარიუპოლი|მარიუპოლსა]] და [[სჩასტიე|სჩასტიეს]] დაბრუნების შესახებ.<ref name=mil.2402.1030>{{cite web |author= |url=https://www.mil.gov.ua/en/news/2022/02/24/general-staff-of-the-armed-forces-of-ukraine-operative-information-as-of-10-30/ |title=General Staff of the Armed Forces of Ukraine: Operative information as of 10.30 |language=en |website=[[Ministry of Defence (Ukraine)|mil.gov.ua]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224103548/https://www.mil.gov.ua/en/news/2022/02/24/general-staff-of-the-armed-forces-of-ukraine-operative-information-as-of-10-30/ |url-status=live }}</ref> უკრაინის არმიამ განაცხადა 6 თვითმფრინავის, 2 ვერტმფრენისა და ათობით ჯავშანტექნიკის განადგურების შესახებ.<ref>{{cite news |author= |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-says-50-russian-troops-killed-four-tanks-destroyed-2022-02-24/ |title=Ukraine says 50 Russian troops killed, four tanks destroyed |language=en |website=[[Reuters]] |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224101222/https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-says-50-russian-troops-killed-four-tanks-destroyed-2022-02-24/ }}</ref> უკრაინის არმიის მთავარსარდალმა, [[ვალერი ზალუჟნი|ვალერი ზალუჟნიმ]], განაცხადა [[რუსეთის 423-ე მოტორიზირებული გვარდია|რუსეთის 423-ე მოტორიზებული გვარდიის]] ორი სამხედროს დატყვევების შესახებ.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/war/voennye-vzyali-v-plen-pervyh-rossiyskih-okkupantov-kotorye-segodnya-vtorglis-v-ukrainu-foto-novosti-donbassa-11715970.html |title=Военные взяли в плен первых российских оккупантов, которые сегодня вторглись в Украину (фото) |lang=ru |trans-title=The military takes prisoner the first Russian occupiers who invaded Ukraine today (photos) |website=[[Unian]] |date= |access-date=24 February 2022 }}</ref> [[რუსეთის 74-ე მოტორიზებული ბრიგადა|რუსეთის 74-ე მოტორიზებული ბრიგადის]] დაზვერვის დანაყოფი<ref name=OZ>{{cite news |author-last1=Osborn |author-first1=Andrew |author-last2=Zinets |author-first2=Natalia |title=Russian forces invade Ukraine with strikes on major cities |url=https://www.reuters.com/world/europe/putin-orders-military-operations-ukraine-demands-kyiv-forces-surrender-2022-02-24/ |access-date=23 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=23 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224033456/https://www.reuters.com/world/europe/putin-orders-military-operations-ukraine-demands-kyiv-forces-surrender-2022-02-24/ |url-status=live }}</ref> [[ჩერნიჰივი|ჩერნიჰივთან]] ახლოს დანებდა.<ref>{{cite web |title=Russia's 74th Motorised Rifle Brigade recon platoon surrenders to Ukraine's army |url=https://112.international/ukraine-top-news/russias-74th-motorized-rifle-brigade-recon-platoon-surrenders-to-ukraines-army-70097.html |access-date=25 February 2022 |website=112.international |language=en-US |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224204234/https://112.international/ukraine-top-news/russias-74th-motorized-rifle-brigade-recon-platoon-surrenders-to-ukraines-army-70097.html |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220224204234/https://112.international/ukraine-top-news/russias-74th-motorized-rifle-brigade-recon-platoon-surrenders-to-ukraines-army-70097.html |archivedate=24 თებერვალი 2022 }}</ref> ანტონოვის აეროპორტის ბრძოლაში რუსმა პარაშუტისტებმა აიღეს აეროპორტი [[ჰოსტომელი|ჰოსტომელში]], კიევის გარეუბანში. უკრაინული [[ჰოსტომელის აეროპორტისათვის ბრძოლა|კონტრშეტევა]] აეროპორტის დასაბრუნებლად დაიწყო იმავე დღეს.<ref>{{cite web|author=[[The Moscow Times]] |date=24 February 2022 |title=Russia Attacks Ukraine: As It's Happening |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/russia-attacks-ukraine-as-its-happening-a76553 |access-date=24 February 2022 |website=[[The Moscow Times]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224122327/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/russia-attacks-ukraine-as-its-happening-a76553 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |author-first1=Matthew |author-last1=Chance |author-first2=Aditi |author-last2=Sangal |date=24 February 2022 |title=On the ground: Russian forces take control of an air base near Kyiv, Ukraine |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_ab6cab437dff1920a9fcec2857593b70 |access-date=24 February 2022 |website=[[CNN]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224145330/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_ab6cab437dff1920a9fcec2857593b70 |url-status=live }}</ref> უკრაინის ეროვნული გვარდიის სწრაფი რეაგირების ბატალეონმა ჩამოაგდო 3 რუსული ვერტმფრენი.<ref>{{cite news |title=Video shows helicopters flying toward Gomostel airfield in Ukraine |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/russia-ukraine-attack-news/#link-UMHNSQEUGZHETM37AQDV3MLYMA |newspaper=Washington Post |access-date=24 February 2022 |language=en |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073822/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/russia-ukraine-attack-news/#link-UMHNSQEUGZHETM37AQDV3MLYMA |url-status=live }}</ref> [[File:VOA video of Eastern Ukraine during 2022 Russian invasion.webm|thumb|აღმოსავლეთი უკრაინა შეჭრისას]] ბელარუსმა რუს სამხედროებს უკრაინაში ჩრდილოეთიდან შეჭრის უფლება მისცა. 11:00 საათზე (UTC+2) [[ვილჩა|ვილჩაში]] ([[კიევის ოლქი]]) სასაზღვრო გვარდიამ განაცხადა საზღვრის გარღვევისა და სასაზღვრო გვარდელების [[ჟიტომირის ოლქი|ჟიტომირის ოლქში]] დაბომბვის შესახებ (დიდი ალბათობით [[BM-21 Grad]]-ით).<ref name=hromadske.online /> უნიშნო ვერტმფრენმა ბელარუსიიდან დაბომბა [[სლავუტიჩი|სლავუტუჩის]] მესასზღვრეების პოზიციები.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/society/so-storony-belarusi-vertolet-bez-opoznavatelnyh-znakov-obstrelyal-rayon-pered-kpp-slavutich-novosti-ukrainy-11715628.html |title=Со стороны Беларуси вертолет без опознавательных знаков обстрелял район перед КПП "Славутич" |trans-title=From the side of Belarus, an unmarked helicopter fired at the area in front of the checkpoint "Slavutich" |language=ru |website=[[Unian]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224112325/https://www.unian.net/society/so-storony-belarusi-vertolet-bez-opoznavatelnyh-znakov-obstrelyal-rayon-pered-kpp-slavutich-novosti-ukrainy-11715628.html |url-status=live }}</ref> 11:30 საათზე (UTC+2) რუსული რაკეტების მეორე ტალღა გამოჩნდა [[კიევი|კიევში]], [[ოდესა|ოდესაში]], [[ხარკივი|ხარკივსა]] და [[ლვივი|ლვივში]]. მძიმე სახმელეთო ბრძოლები გაიმართა დონეცკისა და ლუჰანსკის ოლექბში.<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Ukraine hit by second wave of missile strikes – official |language=en |work=[[National Post]] |url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraine-hit-by-second-wave-of-missile-strikes-official |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224135835/https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraine-hit-by-second-wave-of-missile-strikes-official |url-status=live}}</ref> სამოქალქო უფლებების აქტივისტებმა განაცხადეს ბელარუსიდან პოლონეთში მიგრაციის გაზრდის შესახებ.<ref>{{cite news |author-last=Nielsen |author-first=Nikolaj |date=24 February 2022 |title=Belarus seen stepping-up use of migrants as a weapon |url=https://euobserver.com/migration/154425 |work=[[EUobserver]] |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224124429/https://euobserver.com/migration/154425 |url-status=live }}</ref> ბელარუსი ითვლება რუსეთის ქვეშემდგომად და რუსეთის დავალებების მიხედვით ბელარუსის საზღვართან მიგრანტებს იარაღად იყინებს.<ref>{{cite news |author-last=Mirovalev |author-first=Mansur |date=15 November 2021 |title=What's Putin's gain in the Belarus migrant crisis? |url=https://www.aljazeera.com/news/2021/11/15/whats-putins-gain-in-the-belarus-migrant-crisis |work=[[Al Jazeera]] |access-date=24 February 2022 |archive-date=15 January 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220115174702/https://www.aljazeera.com/news/2021/11/15/whats-putins-gain-in-the-belarus-migrant-crisis |url-status=live }}</ref> 12:04 საათისთვის (UTC+2) რუსი სამხედროები ყირიმიდან [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოლქში]], [[ნოვაია-კახოვკა|ნოვაია-კახოვკაში]] შევიდნენ.<ref>{{Cite web |url=https://kyivindependent.com/uncategorized/russian-troops-moving-towards-town-of-nova-kakhovka-in-kherson-oblast/ |title=Russian troops moving towards town of Nova Kakhovka in Kherson Oblast. |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224213221/https://kyivindependent.com/uncategorized/russian-troops-moving-towards-town-of-nova-kakhovka-in-kherson-oblast/ |url-status=live }}</ref> მოგივანებით, იმავე დღეს, რუსმა სამხედროებმა დაიკავეს [[ჩრდილოეთ ყირიმის არხი]].<ref>{{Cite web |url=https://www.aa.com.tr/en/europe/russian-troops-enter-ukraines-kherson-oblast-defense-ministry/2513722 |title=Russian troops enter Ukraine's Kherson Oblast: Defense Ministry |access-date=24 February 2022|publisher=[[Anadolu Agency]] |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224213215/https://www.aa.com.tr/en/europe/russian-troops-enter-ukraines-kherson-oblast-defense-ministry/2513722 |url-status=live }}</ref><ref name="riacanal24">{{cite news |title=Российские войска вышли к Херсону и восстановили подачу воды в Крым |trans-title=Russian troops reached Kherson and restored water supply to Crimea |url=https://ria.ru/20220224/kanal-1774876399.html |access-date=24 February 2022 |agency=[[RIA Novosti]] |date=24 February 2022 |lang=ru |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224214657/https://ria.ru/20220224/kanal-1774876399.html |url-status=live }}</ref> 13:00 და 13:19 საათებზე (UTC+2) უკრაინის სასაზღვრო გვარდიამ და შეიარაებულმა ძალებმა განაცხადეს ორი ახალი შეტაკების შესახებ, სუმისთან და სტარობილსკთან.<ref name=hromadske.online /> 13:32 საათზე (UTC+2) [[ვალერი ზალუჟნი|ვალერი ზალუჟნიმ]] განაცხადა ბელარუსის ტერიტორიიდან გაშვებული ბალისტიკური რაკეტების შესახებ.<ref name=hromadske.online /> კიევისა და ხარკივის მეტროები გამოიყენებოდა დაბომბვებისაგან სამოქალაქო პირების დასაცავად.<ref name=hromadske.online /> უკრაინის სასაზღვრო გვარდიამ განაცხადა, რომ ორი რუსული სამხედრო ხომალდი, ''ვასილი ბიკოვი'' და ''მოსკვა'', თავს დაესხნენ და აიღეს [[ზმეინი|ზმეინის კუნძლი]], დანუბის დელტასთან ახლოს.<ref name=hromadske.online /> 16:00 საათზე (UTC+2) ზელენსკიმ განაცხადა ბრძოლების შესახებ [[ჩერნობილი|ჩერნობილისა]] და [[პრიპიატი|პრიპიატის]] „მოჩვენება ქალაქებში“.<ref>{{cite web|author-last=Sullivan |author-first=Rory |date=24 February 2022 |title=Fighting breaks out near Chernobyl, says Ukrainian president |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-nuclear-russia-attack-ukraine-b2022444.html |access-date= |website=[[The Independent]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224151418/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-nuclear-russia-attack-ukraine-b2022444.html |url-status=live}}</ref> 18:20 საათისათვის (UTC+2) [[ჩერნობილის ატომური ელექტროსადგური|ჩერნობილის ბირთვული ელეტროსადგური]] რუსულ კონტროლში გადავიდა,<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=В Офисе президента подтвердили захват россиянами Чернобыльской АЭС |trans-title=The Office of the President confirmed the capture of the Chernobyl nuclear power plant by the Russians |url=https://www.unian.net/war/rossiyskie-voyska-zahvatili-chernobylskuyu-aes-ofis-prezidenta-novosti-donbassa-11716741.html |access-date=24 February 2022 |website=[[UNIAN]] |language=ru |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224172911/https://www.unian.net/war/rossiyskie-voyska-zahvatili-chernobylskuyu-aes-ofis-prezidenta-novosti-donbassa-11716741.html |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|agency=[[Reuters]] |access-date=24 February 2022 |title=Chernobyl power plant captured by Russian forces – Ukrainian official |url=https://www.reuters.com/world/europe/chernobyl-power-plant-captured-by-russian-forces-ukrainian-official-2022-02-24/ |newspaper=[[Reuters]] |date=24 February 2022|via=www.reuters.com |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224174356/https://www.reuters.com/world/europe/chernobyl-power-plant-captured-by-russian-forces-ukrainian-official-2022-02-24/ |url-status=live}}</ref> გარშემო რეგიონთან ერთად.<ref>{{cite web|author-last1=Najjar |author-first1=Farah |author-last2=Child |author-first2=David |author-last3=Gadzo |author-first3=Mersiha |title=Russian forces seize Chernobyl site as Ukraine battles rage |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/23/ukraine-declares-state-of-emergency-amid-fears-of-invasion-liveblog |access-date=24 February 2022 |website=www.aljazeera.com |publisher=[[Al Jazeera]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224091527/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/23/ukraine-declares-state-of-emergency-amid-fears-of-invasion-liveblog |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |title=Zelenskiy Says Russian Forces Trying To Take Over Chernobyl Nuclear Power Plant |url=https://www.rferl.org/a/ukraine-invasion-russian-forces-chernobyl-/31721240.html |access-date=24 February 2022 |website=RadioFreeEurope/RadioLiberty |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224182943/https://www.rferl.org/a/ukraine-invasion-russian-forces-chernobyl-/31721240.html |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Fighting breaks out near Chernobyl, says Ukrainian president |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-nuclear-russia-attack-ukraine-b2022444.html |access-date=24 February 2022 |website=[[The Independent]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224151418/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-nuclear-russia-attack-ukraine-b2022444.html |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|author-first1=Aditi |author-last1=Sangal |author-first2=Meg |author-last2=Wagner |author-first3=Adrienne |author-last3=Vogt |author-first4=Melissa |author-last4=Macaya |author-first5=Rob |author-last5=Picheta |author-first6=Lauren |author-last6=Said-Moorhouse |author-first7=Ed |author-last7=Upright |author-first8=Maureen |author-last8=Chowdhury |date=24 February 2022 |title=Russian troops seize Chernobyl nuclear power plant, Ukrainian official says |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_438d63764e04c5907533d2c095e73cfd |access-date=24 February 2022 |website=[[CNN]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224182927/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_438d63764e04c5907533d2c095e73cfd |url-status=live}}</ref> უკრაინის რადის დეპუტატ მარიანა ბეზუგლაზე დაყრდნობით, რუსები [[ზაპოროჟიის ატომური ელექტროსადგური|ზაპიროჟიის ბრითვულ ელექტროსადგურზე]] თავდასხმით იმუქრებოდნენ.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/war/rossiyskie-zahvatchiki-ugrozhayut-obstrelyat-zaporozhskuyu-aes-nardep-novosti-donbassa-11716903.html |title=Российские захватчики угрожают обстрелять Запорожскую АЭС – нардеп |trans-title=Russian invaders threaten to shell Zaporizhia nuclear power plant – people's deputy |lang=ru |website=[[Unian]] |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224194437/https://www.unian.net/war/rossiyskie-zahvatchiki-ugrozhayut-obstrelyat-zaporozhskuyu-aes-nardep-novosti-donbassa-11716903.html |url-status=live }}</ref> 16:18 საათზე (UTC+2), კიევის მერმა, [[ვიტალი კლიტსჩკო|ვიტალი კლიტსჩკომ]] განაცხადა კომენდანტის საათი, 22:00 საათიდან 07:00 საათამდე.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Kyiv imposes curfew from 22:00 to 07:00, transport not to work at this time – Klitschko |url=https://ua.interfax.com.ua/news/general/801462.html |access-date=24 February 2022 |website=[[Interfax-Ukraine]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224160553/https://ua.interfax.com.ua/news/general/801462.html |url-status=live}}</ref> [[გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი|გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესმა კომისარმა]], [[ფილიპო გრანდი|ფილიპო გრანდიმ]] განაცხადა, რომ დაახლოებით 100 000-მა უკრაინელმა დატოვა სახლი.<ref name=":4">{{cite web |title=Ukraine-Russia invasion: Russia launches attack on Ukraine from several fronts |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6217ca57000e9e34d25a7ba4%26What%27s%20the%20latest%3F%262022-02-24T18%3A33%3A13.709Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:becba973-98df-4728-bcce-9f0e082111d9&pinned_post_asset_id=6217ca57000e9e34d25a7ba4 |website=[[BBC News]] |access-date=24 February 2022 |language=en-gb |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224192206/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6217ca57000e9e34d25a7ba4%26What%27s+the+latest%3F%262022-02-24T18%3A33%3A13.709Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn%3Aasset%3Abecba973-98df-4728-bcce-9f0e082111d9&pinned_post_asset_id=6217ca57000e9e34d25a7ba4 |url-status=live }}</ref> 22:00 საათზე (UTC+2) უკრაინამ განაცხადა, რომ რუსებმა აიღეს ზმეინის კუნძული, [[კუნძულ ზმეინისთვის ბრძოლა|საჰაერო და საზღვაო დაბომბვის შემდეგ]].<ref>{{cite news |title=Острів Зміїний захопили російські окупанти – ДПСУ |language=uk |trans-title=Snake Island was captured by the Russian occupiers – SBGS |url=https://gazeta.ua/articles/donbas/_ostriv-zmiyinij-zahopili-rosijski-okupanti-dpsu/1072429 |access-date=24 February 2022 |publisher=Gazeta UA |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224202628/https://gazeta.ua/articles/donbas/_ostriv-zmiyinij-zahopili-rosijski-okupanti-dpsu/1072429 |url-status=live }}</ref> კუნძულზე მყოფი ცამეტივე უკრაინელი სამხედრო დაიღუპა, მას შემდეგ რაც [[რუსული სამხედრო ხომალდი, იდი ნახუი|რუსულ გემს დანებებაზე უარი უთხრეს]]. პრეზიდენტმა ზელენკიმ განაცხადა, რომ [[უკრაინის გმირი|უკრაინის გმირის]] წოდება მიენიჭებოდათ ზმეინზე დაღუპულებს,<ref name="DailyThanthi">{{cite web |date=24 February 2022 |title=ரஷ்ய தாக்குதல்: தெற்கு உக்ரைன் பகுதியில் 22 பேர் கொல்லப்பட்டதாக தகவல் |trans-title=Russian offensive: 22 killed in southern Ukraine |language=Tamil |url=http://www.dailythanthi.com/News/TopNews/2022/02/24231956/South-Ukraine-region-says-13-civilians-9-troops-killed.vpf |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224181739/https://www.dailythanthi.com/News/TopNews/2022/02/24231956/South-Ukraine-region-says-13-civilians-9-troops-killed.vpf |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=Dailythanthi.com}}</ref> სამ დაღუპულს [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]] და ერთს [[ხარკივი|ხარკივში]].<ref>{{cite web |title=Ukraine death toll: What we know so far |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/russia-ukraine-invasion-casualties-death-toll |access-date=24 February 2022 |website=www.aljazeera.com |publisher=[[Al Jazeera]] |language=en}}</ref> ზელენსკიმ განაცხადა, რომ 137 უკრიანელი (სამოქალქო და სამხედრო პირები) დაიღუპა შეჭრის პირველ დღეს.<ref name=":41">{{cite web |title=Ukraine-Russia invasion: Russia launches attack on Ukraine from several fronts |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6217ca57000e9e34d25a7ba4%26What%27s%20the%20latest%3F%262022-02-24T18%3A33%3A13.709Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:becba973-98df-4728-bcce-9f0e082111d9&pinned_post_asset_id=6217ca57000e9e34d25a7ba4 |website=[[BBC News]] |access-date=24 February 2022 |language=en-gb |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224192206/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6217ca57000e9e34d25a7ba4%26What%27s+the+latest%3F%262022-02-24T18%3A33%3A13.709Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn%3Aasset%3Abecba973-98df-4728-bcce-9f0e082111d9&pinned_post_asset_id=6217ca57000e9e34d25a7ba4 |url-status=live }}</ref> 23:00-ზე (UTC+2) ზელენსკიმ [[საყოველთაო მობილიზაცია|საყოველთაო მობილიზაციის]] ბრძნაება გასცა და 18-60 წლების მამაკაცებს უკრაინის დატოვება აეკრძალათ.<ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=Zelensky signs decree declaring general mobilization |url=https://en.interfax.com.ua/news/general/801769.html |access-date=25 February 2022 |website=[[Interfax-Ukraine]] |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113724/https://en.interfax.com.ua/news/general/801769.html |url-status=live}}</ref> === 25 თებერვალი === [[File:Kyiv Tense as Russian Forces Advance.webm|thumb|„რუსეთის წინსვლასთან ერთად კიევი იძაბება“&nbsp;– [[ამერიკის ხმა]]<br><small>(ხელმისაწვდომია ინგლისური სუბტიტრები)</small>]] 01:24 საათისათვის (UTC+2) ზელენსკიმ ბრძანა სრული მობილიზაცია უკრაინის არმიაში, 90 დღით.<ref>{{cite news |author-last1=Loc |author-first1=Samantha |author-last2=Singh |author-first2=Maanvi |author-last3=Oladipo |author-first3=Gloria |author-last4=Chao-Fong |author-first4=Léonie |author-last5=Rankin |author-first5=Jennifer |author-last6=Holmes |author-first6=Oliver |author-last7=Harding |author-first7=Luke |author-last8=Baloch |author-first8=Shah Meer |date=25 February 2022 |title=Russia-Ukraine latest news: Zelenskiy bans Ukrainian men aged 18–60 from leaving the country after invasion – live updates |language=en-GB |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |access-date=25 February 2022 |issn=0261-3077 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224075414/https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |url-status=live }}</ref> დაახლოებით 04:00 საათზე (UTC+2) კიევში მოხდა ორი აფეთქება. უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტოს წარმომადგენელმა, [[ანტონ გერაშენკო|ანტონ გერაშენკომ]], ტექსტური შეტყობინებით განაცხადა, რომ ეს აფეთქებები ფრთოსანი და ბალისტიკური რაკეტები იყო.<ref>{{cite web|author-first1=Helen |author-last1=Regan |author-first2=Jonny |author-last2=Hallam |title=Ukrainian capital Kyiv targeted with missile fire, official says|url=https://www.cnn.com/2022/02/24/europe/ukraine-russia-invasion-friday-intl-hnk/index.html |access-date=25 February 2022 |website=[[CNN]] |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225040530/https://www.cnn.com/2022/02/24/europe/ukraine-russia-invasion-friday-intl-hnk/index.html |url-status=live}}</ref> უკრაინამ განაცხადა, რომ კიევში ჩამოაგდეს რუსული [[სუ-27]], რომელიც სახლას დაეცა და სახლი დაიწვა.<ref>{{cite news |title=Explosions heard in Kyiv, official says enemy aircraft downed |url=https://www.reuters.com/world/europe/explosions-heard-kyiv-official-says-enemy-aircraft-downed-2022-02-25/ |access-date=25 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=25 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225050231/https://www.reuters.com/world/europe/explosions-heard-kyiv-official-says-enemy-aircraft-downed-2022-02-25/ |url-status=live }}</ref><ref name="auto3">{{cite web |author-last1=Chance |author-first1=Matthew |author-last2=Lister |author-first2=Tim |author-last3=Smith-Spark |author-first3=Laura |author-last4=Regan |author-first4=Helen |title=Battle for Ukrainian capital underway as Russian troops seek to encircle Kyiv |url=https://www.cnn.com/2022/02/24/europe/ukraine-russia-invasion-friday-intl-hnk/index.html |website=[[CNN]] |date=25 February 2022 |access-date=25 February 2022 }}</ref> დამოუკიდებელი სამხედრო ანალიტიკოსები საუბრობდნენ, რომ რუსული ძალები ჩრდილოეთში მძიმე ბერძოლაში ჩაებნენ უკრაინელებთან. რუსული დანაყოფების მიზანი [[კიევზე თავდასხმა (2022)|კიევის ალყაში მოქცევა]] და [[ხარკივის ბრძოლა (2022)|ხარკივის აღება]] იყო, მაგრამ მათ ხელს უშლიდა უკრაინელი მცველების მძიმე წინააღმდეგობა. სოციალურ მედიებში გავრცელებულ კადრებში ჩანს განადგურებული რუსული სამხედრო კოლონები. რუსული დანაყოფები სამხრეთში მეტი წარმატებით მიიწევდნენ. საუკეთესო რუსულის დანაყოფები განალაგეს დონბასში. როგორც ჩანს, მათ მანევრით გვერდი აუარეს და ზუგრში დაარტყეს უკრაინულ პოზიციებს. ამ დროს, რუსული სამხედროები [[ყირიმი|ყირიმიდან]] ორ კოლონად გაიყო, ანალიტიკოსების აზრით, მათ [[დონბასის ფრონტი|დონბასის ფრონტის]] იზოლირება და უკრაინელების ალყაში მოქცევა სურდათ, რათა უკრაინელებს გამაგრებული პოზიციების უპირატესობა დაეკარგათ.<ref>{{cite web |author-last1=Barnes |author-first1=Julian E. |title=Russian forces are meeting more resistance near Kyiv and Kharkiv than farther south, analysts say. |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-attacks-ukraine/russian-forces-are-meeting-more-resistance-near-kyiv-and-kharkiv-than-farther-south-analysts-say |website=[[The New York Times]] |access-date=25 February 2022 |date=25 February 2022 |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225045412/https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-attacks-ukraine/russian-forces-are-meeting-more-resistance-near-kyiv-and-kharkiv-than-farther-south-analysts-say |url-status=live }}</ref> 25 თებერვლის დილას, ზელენსკიმ რუსეთი სამოქალქო პირების მიმართ მიზანმიმართულ თავდასხმაში დაადანაშაულა.<ref>{{cite news |author-last1=Graham-Harrison |author-first1=Emma |author-last2=Harding |author-first2=Luke |author-last3=Boffey |author-first3=Daniel |author-last4=Elias |author-first4=Visontay |title=Ukraine invasion: Zelenskiy strikes defiant tone as explosions ring out in Kyiv |url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/ukraine-invasion-explosions-in-kyiv-as-uk-reports-fierce-resistance-across-the-nation |access-date=25 February 2022 |work=[[The Guardian]] |date=25 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225052024/https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/ukraine-invasion-explosions-in-kyiv-as-uk-reports-fierce-resistance-across-the-nation |url-status=live }}</ref> უკრაინის მთავრობის სპიკერმა განაცხადა, რომ ბოლო 24 საათში შეტევა განხორცილედა 33 სამოქალქო წერტილზე.<ref>{{cite news |author-last1=Polityuk |author-first1=Pavel |author-last2=Baczynska |author-first2=Gabriela |author-last3=Lawson |author-first3=Hugh |title=Ukraine ministry says Russia hit 33 civilian sites in last 24 hrs -Interfax |url=https://finance.yahoo.com/news/ukraine-ministry-says-russia-hit-075824163.html |access-date=25 February 2022 |work=[[Yahoo Finance]] |agency=[[Reuters]]/[[Interfax]] |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113721/https://finance.yahoo.com/news/ukraine-ministry-says-russia-hit-075824163.html |url-status=live }}</ref> უკრაინის თავდაცვის მინისტრმა განაცხადა, რომ რუსები შევდნენ [[ობოლონი|ობოლონში]], [[კიევის ოლქი|კიევის ოლქში]] და [[უკრაინის უმაღლესი რადა|რადას]] შენობიდან დაახლოებით 9 კილომეტრის მოშრებით იყვნენ.<ref name=":31">{{cite web|title=Ukraine-Russia invasion: Ukraine says Russian rockets hit Kyiv overnight|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60517447|access-date=25 February 2022|website=[[BBC News]]|language=en-gb|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225085334/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447|url-status=live}}</ref> ასევე თავდაცვის მინისტრმა განაცხადა, რომ მოხალისედ მიიღებდნენ ნებისმიერი ასაკის მსურველს.<ref name="OZ" /> უკრაინელებმა რადაიციის დონის ზრდა შეამჩნიეს [[ჩერნობილი|ჩერნობილში]], რაც მძიმე ტექნიკის გადაადგილებამ გამოიწვია.<ref>{{cite news |author-last1=Mathers |author-first1=Matt |title=Chernobyl radiation 'exceeds control levels' in multiple areas being seized by Russia |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-update-nuclear-radiation-ukraine-b2023062.html |access-date=25 February 2022 |work=[[The Independent]] |date=25 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225105519/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-update-nuclear-radiation-ukraine-b2023062.html |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |author-last1=Polityuk |author-first1=Pavel |title=Ukraine reports higher but "not critical" Chernobyl radiation |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-nuclear-agency-reports-higher-chernobyl-radiation-levels-due-heavy-2022-02-25/ |access-date=25 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=25 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113725/https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-nuclear-agency-reports-higher-chernobyl-radiation-levels-due-heavy-2022-02-25/ |url-status=live }}</ref> ზელენსკიმ ანიშნა, რომ უკრაინის მთავრობა მოსალაქარაკებლად მზად იყო.<ref>{{cite news |url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/U1YDTnzZnlMsI6A2uzcb |title=Zelensky Says Russia Is Striking Military and Civilian Targets |work=www.wsj.com |publisher=[[Wall Street Journal]] |author-first=James |author-last=Marson |access-date=25 February 2022}}</ref> იმავე დღეს, პუტინმა [[სი ძინპინი|სი ძინპინს]] აცნობა უკრაინასთან მოლაპარაკების სურვილი.<ref>{{cite web|url=https://financialpost.com/pmn/business-pmn/putin-tells-xi-that-russia-willing-to-hold-high-level-talks-with-ukraine-chinas-cctv |title=Putin tells Xi that Russia willing to hold high-level talks with Ukraine -China's CCTV |work=financialpost.com |access-date=25 February 2022}}</ref> რუსეთის ჯარების კიევისკენ სვლასთან ერთად ზელენსკიმ მოსახლეობას [[მოლოტოვის კოქტეილი|მოლოტოვის კოქტეილების]] მომზადება სთოვა. პუტინმა გამოთქვა უკრაინის მთავრობის გადაყენების სურვილი.<ref>{{cite web|date=25 February 2022 |title=Putin tells Ukrainian military to overthrow Zelensky – follow live |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/ukraine-russia-putin-war-kyiv-invasion-latest-b2022971.html |access-date=25 February 2022 |website=[[The Independent]] |language=en}}</ref><ref>{{cite web|title=Ukraine-Russia news live: Troops enter Kyiv as Putin makes offer of Minsk peace talks |url=https://news.sky.com/story/ukraine-russia-war-live-latest-news-putin-kyiv-invasion-12541713 |access-date=25 February 2022 |website=[[Sky News]] |language=en}}</ref> უკრიანამ კიევის მოქალაქეებს 18 000 იარაღი გადასცა და განალაგა [[უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალები|ტერიტორიული თავდაცვის ძალები]], კიევის დასაცავად.<ref>{{cite web |title=Kyiv residents take up arms as Russia advances |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=62190cb4980bea49f4b79f6f%26In%20pictures%3A%20Kyiv%20residents%20take%20up%20arms%20as%20Russia%20advances%262022-02-25T17%3A11%3A54.597Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:7f199aa7-37f7-4fc3-9fa1-16208268415c&pinned_post_asset_id=62190cb4980bea49f4b79f6f |website=[[BBC News]] |access-date=25 February 2022 |language=en-gb |date=25 February 2022}}</ref> ზოგი რუსული ნაწილები კიევს ჩრდილოეთიდან მიუახლოვდნენ, თუმცა შემდეგ შეფერხდნენ.<ref>{{cite news|author-last=Bengali |author-first=Shashank |author-last2=Bigg |author-first2=Matthew Mpoke |date=25 February 2022 |title=Live Updates: Kyiv Rocked by Explosions for Second Night |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/25/world/russia-ukraine-war |access-date=26 February 2022 |issn=0362-4331}}</ref> [[პენტაგონი (აშშ)|პენტაგონმა]] განაცხადა, რომ რუსეთმა ვერ აიღო საჰაერო უპირატოსება, რაც მოსალოდნელი არ იყო. უკრაინული საჰაერო თავდაცვა, დიდი ზიანის მიუხედავად, ეფექტურად მუშაობს.<ref>{{cite news |author-last1=Lamothe |author-first1=Daniel |title=Airspace over Ukraine remains contested, with no one in control, Pentagon says |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/25/ukraine-invasion-russia-news/#link-RCVQQO7CNFC33LEDYG2O3Q3JAE |newspaper=[[The Washington Post]] |access-date=25 February 2022 |language=en |date=25 February 2022}}</ref> პენტაგონმა ასევე განაცხადა, რომ რუსული ძალები მოლოდინთან შედარებით ბევრად ნელა მიდიოდნენ წინ და უკრანული სამმართველო მყარად იდგა.<ref>{{cite news |author-last1=Cooper |author-first1=Helene |title=Russian forces have lost some momentum, Pentagon official says. |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/25/world/russia-ukraine-war/russian-forces-have-lost-some-momentum-pentagon-official-says |access-date=25 February 2022 |work=[[The New York Times]] |date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225191901/https://www.nytimes.com/live/2022/02/25/world/russia-ukraine-war/russian-forces-have-lost-some-momentum-pentagon-official-says |archive-date=25 February 2022}}</ref> უკრაინული რაკეტები თავს დასხა მილერევოს აივაბაზას [[როსტოვის ოლქი|როსტოვში]], რუსეთში.<ref>{{cite news|date=25 February 2022 |title=Вооруженные силы Украины атаковали Миллерово «Точкой-У» |trans-title=Ukrainian Armed Forces attacked Millerovo with Tochka-U |language=ru |work=RostovGazeta |url=https://rostovgazeta.ru/news/politics/25-02-2022/vooruzhennye-sily-ukrainy-atakovali-millerovo-tochkoy-u |access-date=25 February 2022}}</ref> === 26 თებერვალი === 00:00 საათზე მძიმე ბრძოლები გაიმართა კიევის სამხრეთით, [[ვასილკივი|ვასილკივთან]] და მის ავიაბაზასთან.<ref>{{cite web|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/index.html |title=Heavy fighting reported to the south of Kyiv |work=[[CNN]] |date=25 February 2022 |access-date=25 February 2022}}</ref> [[უკრაინის გენერალური შტაბი|უკრაინის გენერალურმა შტაბმა]] განაცხადა, რომ უკრაინულმა [[სუ-27]]-მა ჩამოაგდო რუსული [[Ilyushin Il-76|Il-76]], რომელსაც პარაშუტისტები გადაჰყავდა.<ref>{{cite news |author-last1=Давыгора |author-first1=Олег |title=Месть за Луганск 2014: возле Василькова сбили Ил-76 с вражескими десантниками |trans-title=Revenge for Luhansk 2014: Il-76 with enemy paratroopers was shot down near Vasilkov |url=https://www.unian.net/war/mest-za-lugansk-2014-vozle-vasilkova-sbili-il-76-s-vrazheskimi-desantnikami-novosti-donbassa-11718622.html |access-date=26 February 2022 |work=Unian |date=26 February 2022 |language=ru}}</ref> დაახლოებით 03:00 საათზე 30 წუთის ინტერვალში 48 აფეთქებაზე მეტი გაისმა კიევის შემოგარენში, როდესაც უკრაინის არმიამ განაცხადა ბრძოლების შესახებ [[ტროიეშჩინა|ტროიეშჩინას]] სამეზობლოში, ელექტროსადგურთან ახლოს.<ref>{{cite web |last1=Grady |first1=Siobhán |last2=Kornfield |first2=Meryl |title=Multiple explosions rock Kyiv as Russian forces target city |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/25/ukraine-invasion-russia-news/#link-TAIGHCFPGRBUVBQRFBISDQJSL4 |website=Washington Post |access-date=26 February 2022 |language=en |date=25 February 2022}}</ref> [[BBC]]-მ განაცხადა, რომ ეს შეიძლება ყოფილიყო ქალაქში ელექტროენერგიის გათიშვლის მცდელობა. მძიმე ბრძოლები გაიმართა [[კიევის ზოოპარკი|კიევის ზოოპარკთან]] და [[შულიავკა|შულიავკას]] სამეზობლოში. 26 თებერვალს უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ [[პერემოგის განზირი|პერემოგის განზირზე]], კიევის მთავარ გზაზე, მოიგერიეს რუსული თავდასხმა,<ref>{{cite news |title=Ukraine military says it repels Russian troops' attack on Kyiv base |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-troops-attack-kyiv-military-base-are-repelled-ukraine-military-2022-02-26/ |access-date=26 February 2022 |work=Reuters |date=26 February 2022 |language=en}}</ref> ასევე მათ განაცხაეს, რომ მოიგერიეს შეტევა [[მიკოლაივი|მიკოლაივზე]].<ref>{{cite web |title=Heavy fighting reported around Kyiv |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6219818e0ce87e491a0ed0eb%26Battle%20for%20Kyiv%20under%20way%262022-02-26T01%3A32%3A51.226Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:e339c122-dc88-4e8b-a964-67b828e1e1b2&pinned_post_asset_id=6219818e0ce87e491a0ed0eb |website=BBC News |access-date=26 February 2022 |language=en-gb |date=25 February 2022}}</ref> ამერიკელებმა განაცხადეს მეორე რუსული II-76-ის ჩამოგდების შესახებ, [[ბილა-ცერკვა|ბილა-ცერკვასთან]] ახლოს.<ref name="AP_stand_firm" /> ასობით ადამიანი დაიღუპა კიევითან ბრძოლაში და დაბომბვებმა გაანადგურა საცხოვრებელი შენობებიმ ხიდები და სკოლები, [[Associated Press]]-ის მიხედვით. რუსეთმა განაცხადა მელიტოპოლის აღების შესახებ,<ref name="AP_stand_firm" /> თუმცა ეს ბრიტანეთმა კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Ukrainian city of Melitopol not in Russian hands, British minister says|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/europe/uk-believes-russians-have-not-taken-melitopol-minister-heappey-says-2022-02-26/|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.reuters.com/world/europe/uk-believes-russians-have-not-taken-melitopol-minister-heappey-says-2022-02-26/|archive-date=26 February 2022}}</ref> 11:00 საათზე უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ მათმა თვითმფრინავებმა განახორციელა 34 ფრენა ბოლო 24 საათში, რაც ნიშნავს იმას, რომ რუსეთმა ვერ დაამყარა საჰაერო უპირატესობა.<ref name="ISW Feb26">{{cite web|last1=Clark|first1=Mason|last2=Barros|first2=George|last3=Stepanenko|first3=Katya|title=Russia-Ukraine Warning Update: Russian Offensive Campaign Assessment, February 26|url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/russia-ukraine-warning-update-russian-offensive-campaign-assessment-february-26|website=Institute for the Study of War|access-date=27 February 2022|language=en|date=26 February 2022}}</ref> შუადღისათვის რუსეთის მიერ უკრაინის საზღვართან განლაგებული ყველა დანაყოფი ჩართული იყო ბრძოლაში. კიევის მერმა [[ვიტალი კლიჩკო|კლიჩკომ]] კომენდანტის საათი გამოაცხადა შაბათს 17:00-დან ორშაბათს 20:00-მდე და განაცხადა, რომ ამ დროს გარეთ გასვლა საბოტაჟად და ჯაშუშობად ჩაითვლებოდა.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Ukrainian forces slow Russian advance on three cities.|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/26/world/ukraine-russia-war/ukrainian-forces-fight-back-as-russia-pushes-on-three-cities|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226122313/https://www.nytimes.com/live/2022/02/26/world/ukraine-russia-war/ukrainian-forces-fight-back-as-russia-pushes-on-three-cities|archive-date=26 February 2022}}</ref> [[Reuters]]-მა განაცხადა, რომ უკრაინის ნაწილებში გაითშა ინტენრეტი, განსაკუთრებით სამხრეთში და აღმოსალვეთში.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Internet in Ukraine disrupted as Russian troops advance|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/europe/internet-ukraine-disrupted-russian-troops-advance-2022-02-26/|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226105525/https://www.reuters.com/world/europe/internet-ukraine-disrupted-russian-troops-advance-2022-02-26/|archive-date=26 February 2022|author-last1=Pearson|author-first1=James|author-last2=Satter|author-first2=Raphael}}</ref> უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტორს წარმომადგენლემა, ვადიმ დენისენკომ განაცხადა, რომ რუსები მიემართებოდნენ [[ენერგოდარი|ენერგოდარისა]] და [[ზაპოროჟიის ატომური ელექტროსადგური|ზაპორიჟიას ატომუერ ელექტროსადგურისკენ]]. მან განაცხადა, რომ Grad რაკეტებით შეიძლება სადგურისათვის შეეტიათ.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Wojna na Ukrainie. Rosjanie blisko elektrowni atomowej. Jest ryzyko, że zostanie ostrzelana|language=pl|trans-title=The war in Ukraine. Russians close to the nuclear power plant. There is a risk that it will be shot at|publisher=[[Polsat News]]|url=https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2022-02-26/wojna-na-ukrainie-rosjanie-blisko-elektrowni-atomowej-jest-ryzyko-ze-zostanie-ostrzelana/|access-date=26 February 2022}}</ref> [[შავი ზღვა|შავ ზღვაში]] იაპონურ სავაჭრო ხომალდს მოხვდა რუსული რაკეტა. მოლდოვურ გემსაც დაეცა რაკეტა, რომელამც სერიოზული დაშავებები დამოიწვია.<ref>{{cite web|website=[[CNN]]|author-first1=Adrienne|author-last1=Vogt|author-first2=Lauren|author-last2=Said-Moorhouse|author-first3=Brad|author-last3=Lendon|author-first4=Steve|author-last4=George|author-first5=Meg|author-last5=Wagner|date=26 February 2022|title=Japanese-owned cargo ship hit by a missile off Ukrainian coast|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_d79d1d542a90f15d7c38c6e3b03d73ab|access-date=26 February 2022|language=en}}</ref> [[რამზან კადიროვი|რამზან კადიროვმა]], [[ჩეჩნეთი|ჩეჩნეთის რესპუბლიკის]] მეთაურმა, განაცხადა უკრაინაში [[კადიროვსკი|კადიროვსკის]], ჩეჩნეთის რესპუბლიკის ერთგული მებრძოლების, გადასროლის შესახებ უკრაინაში, რუსეთის მხარდასაჭერად.<ref>{{cite web|date=26 February 2022|title=Chechen leader, a Putin ally, says his forces deployed to Ukraine|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/26/putins-chechen-ally-says-forces-deployed-ukraine-to-back-russia|access-date=26 February 2022|website=[[Al Jazeera]]|language=en}}</ref> [[CNN]]-მა გაასაჯაროვა უკრაინის საზღვართან [[TOS-1]] სისტემის განლაგების კადრები, რომელიც თერმობალური იარაღებითაა შეიარაღებული.<ref>{{cite news|last1=Zitser|first1=Joshua|date=26 February 2022|title=Russian army deploys its TOS-1 heavy flamethrower capable of vaporizing human bodies near Ukrainian border, footage shows|language=en|work=Business Insider Africa|url=https://africa.businessinsider.com/news/russian-army-deploys-its-tos-1-heavy-flamethrower-capable-of-vaporizing-human-bodies/e8sgz30|access-date=26 February 2022}}</ref> [[The Telegraph|Telegraph]]-მა განაცხადა, რომ ასეთი იარაღის გამოყენება მასობრივ განადგურებას გამოიწვევდა.<ref>{{cite web|title=Vladimir Putin poised to unleash terrifying new weapon in battle for Kyiv|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/25/vladimir-putin-poised-unleash-terrifying-new-weapon-battle-kyiv/|first1=Robert|last1=Mendick|first2=James|last2=Rothwell|date=26 February 2022|access-date=26 February 2022|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref> ექვსი წლის ბიჭი დაიღუპა ოხმატდიტის ბავშვთა საავადმყოფოში, კიევში, საარტილერიო ცეცხლის შედეგად.<ref>{{Cite web|last1=Vogt|last7=Wagner|website=CNN|access-date=2022-02-27|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_60a7db10bfe4a64fb7fc9c2232fca43d|title=Six-year-old boy killed in Kyiv clashes, several more Ukrainian civilians wounded|date=2022-02-26|first8=Vera|last8=Amir|first7=Meg|first6=Steve|first1=Adrienne|last6=George|first5=Brad|last5=Lendon|first4=Jessie|last4=Yeung|first3=Jeevan|last3=Ravindran|first2=Lauren|last2=Moorhouse|language=en}}</ref> უკრანის არმიამ განაცხადა, რომ [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივის ოლქში]] გაანადგურეს 56 რუსული საწვავის გადამზიდი.<ref>{{cite news|date=February 26, 2022|title=Ukrainian troops defending Chernihiv blow up 56 tanks of diesel fuel|work=Pravda|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/02/26/7326282/|accessdate=February 26, 2022}}</ref> დღის დასასრულს რუსებმა ვერ შეასრულეს მიზნები.<ref name="CT Update 9">{{cite web|date=26 February 2022|title=Ukraine Conflict Update 9: February 26, 2022|url=https://www.criticalthreats.org/analysis/ukraine-conflict-update-9|access-date=27 February 2022|website=Critical Threats|publisher=Institute for the Study of War}}</ref> უკრაინის გენერალურმა შტაბმა განაცხადა ბრძოლაში რუსეთის რეზერვის 17 [[ბატალიონის ტაქტიკური ჯგუფი|ბატალიონის ტაქტიკური ჯგუფის]] (BTG) ჩართვის შესაებ მას შემდე, რაც უკრაინელებმა 14 BTG შეაჩერეს კიევის ჩრდილოეთში.<ref name="ISW Feb26" /> რუსეთმა დროებით შეაჩერა [[ჩერნიჰივი|ჩერნიჰივისა]] და [[ხარკივი|ხარკივის]] აღების მცდელობები მძიმე წინააღმდეგბის გამო.<ref name="CT Update 9" /> [[ომის შესაწავლის ინსტიტუტი|ომის შესაწავლის ინსტიტუტმა]] (ISW) განაცხადა, რომ უკრაინელებს შეიძლება მალე აღმოსალვეთ უკრაინის მიტოვება ან დონბასიდან ჯარების გამოყვანა დასჭირვებოდა ალყაში მოხედრის თავიდან ასარიდებლად. სამხრეთში რუსეთმა ბერდიაანსკი აიღო და მარიუპოლს დაემუქრა.<ref name="ISW Feb26" /> ISW-მ აღნიშნა რუსეთის ცუდი სამოქმედო გეგმა და აღსრულება, რომელიც ლოჯისტიკურ და მორალურ პრობლემებს იწვევდა ჩრდილოეთ უკრაინაში.<ref name="CT Update 9" /> აშშ-მ და ბრიტანეთმა განაცხადეს, რომ რუსულ ნაწილებს გამოელიათ საწვავი და შეაჩერეს წინსვლა.<ref>{{cite news|date=27 February 2022|title=UK says Russian advance has slowed, likely caused by logistical problems, resistance|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/uk/uk-says-russian-advance-has-slowed-likely-caused-by-logistical-problems-2022-02-26/|access-date=27 February 2022}}</ref> გავრცელდა მიოტვებული რუსული ჯავშანტექნიკის ვიდეოები.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=U.S., British Officials Say Russia Slowed By Logistics, 'Viable Ukrainian Resistance'|work=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]|url=https://www.rferl.org/a/31724528.html|access-date=26 February 2022}}</ref> ასევე ISW-ის განცხადებით რუსეთი არ იყენებდა სრულ არსენალს მასობრივი სამოქალაქო დანაკრაგების შემთხვევაში დიპლომატიური და სამოქალაქო ზეწოლის თავიდან ასარიდებლად.<ref name="ISW Feb26" /> === 27 თებერვალი === [[File:Equipment of the sabotage and reconnaissance group captured in Odessa Oblast, 2022 (2) (cropped).jpg|thumb|[[ოდესის ოლქი|ოდესის ოლქში]] დაკავებული საბოტაჟისა და დაზვერვის რუსული ჯგუფის აქჭურვილობა]] ღამე [[ხარკივი|ხარკივში]] რუსებმა ბუნებრივი აირის სადენი ააფეთქეს<ref>{{cite news|title=What's happening in the Ukraine crisis now |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60542877 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60542877 |archive-date=27 February 2022 |publisher=[[BBC News]] |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> და რაკეტებით შეუტიეს [[კრიაჩკი|კრიაჩკის]] სოფლელში განლადეგულ ნავთობის საცავს.<ref>{{cite news |title=Update on Russian invasion: Vasylkiv hit with Russian missiles, oil depot nearby on fire |url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3414231-russia-hits-kyiv-regions-vasylkiv-with-cruise-or-ballistic-missiles.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3414231-russia-hits-kyiv-regions-vasylkiv-with-cruise-or-ballistic-missiles.html |archive-date=27 February 2022 |publisher=UkrInform |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> [[ვასილკივის ავიაბაზა|ვასილკივის ავიაბაზაზე]] ბრძოლამ მეხანძრეებს ცეცხლის ჩაქრობის საშუალება არ მისცა.<ref>{{cite news |last1=Орлова |first1=Віолетта |title=Під Васильковом продовжується бій за аеропорт |trans-title=The battle for the airport continues near Vasylkiv |url=https://www.unian.ua/war/pid-vasilkovom-prodovzhuyetsya-biy-za-aeroport-novini-donbasu-11720173.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.unian.ua/war/pid-vasilkovom-prodovzhuyetsya-biy-za-aeroport-novini-donbasu-11720173.html |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |publisher=[[Unian]] |date=27 February 2022 |language=uk}}</ref> ასევე ღამე უკრაინელმა [[ბოშები|ბოშებმა]] ხელში ჩაიგდეს რუსული ტანკი [[ლიუბიმივკა|ლიუბიმივკაში]], [[კახოვკა|კახოვკასთან]] ახლოს, [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოქლში]].<ref>{{cite news|url=https://www.unian.ua/war/pid-kahovkoyu-ukrajinski-romi-vkrali-u-rosiyskih-okupantiv-tank-novini-donbasu-11720335.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.unian.ua/war/pid-kahovkoyu-ukrajinski-romi-vkrali-u-rosiyskih-okupantiv-tank-novini-donbasu-11720335.html |archive-date=1 March 2022 |title=Під Каховкою українські роми вкрали у російських окупантів танк – місцеві |trans-title=Near Kakhovka, Ukrainian Roma stole a local tank from the Russian occupiers |language=uk |first=Violetta |last=Orlova |newspaper=Ukrainian Independent Information Agency |date=27 February 2022 }}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.diglogs.com/cesko/the-ukrainian-roma-achieved-success-seizing-the-russian-tank/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.diglogs.com/cesko/the-ukrainian-roma-achieved-success-seizing-the-russian-tank/ |archive-date=1 March 2022 |title=The Ukrainian Roma achieved success, seizing the Russian tank |newspaper=DigLogs |date=27 February 2022}}</ref> შემდეგ პრეზენტის ადმინისტრაციამ განაცხადა [[ჟულიანის აეროპორტი|ჟულიანის აეროპორტის]] დაბომბვის შესახებ.<ref name="AP-2022-02-27">{{cite web|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-volodymyr-zelenskyy-kyiv-europe-united-nations-edc6df79755195b29473cfd6d38b1ebb |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://apnews.com/article/russia-ukraine-volodymyr-zelenskyy-kyiv-europe-united-nations-edc6df79755195b29473cfd6d38b1ebb |archive-date=27 February 2022 |title=Russia hits Ukraine fuel supplies, airfields in new attacks |publisher=[[Associated Press]] |date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> რუსეთის მიერ მხარდაჭერილმა სეტარატისტებმა განაცხადეს, რომ უკრიანული რაკეტა დაეცა ნავთობის საცავს [[როვენკი|როვენკიში]].<ref>{{cite news |title=Town near Ukraine's Kyiv hit by missiles, oil terminal on fire |url=https://www.reuters.com/world/europe/town-near-ukraines-kyiv-hit-by-missiles-oil-terminal-fire-2022-02-27/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/europe/town-near-ukraines-kyiv-hit-by-missiles-oil-terminal-fire-2022-02-27/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |publisher=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> [[უკრაინის საგანგებო მდგომარეობის სამსახური|უკრაინის საგანგებო მდგომარეობის სამსახურმა]] გადაარჩინა 80 ადამიანი 9-სართულიანი შენობიდან [[ხარკივი|ხარკივში]], რომელსაც არტილერიის ჭურვები მოხვდა, მძიმედ დაზიანდა და შეიწირა ერთი ქალის სიცოცხლე.<ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |first9=Amir |last9=Vera |date=26 February 2022 |title=Russian aircraft banned from German airspace |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b166502aee8fd3e6916eed56d4c443f5 |access-date=27 February 2022 |website=[[CNN]] }}</ref> [[ნოვაია-კახოვკა|ნოვაია-კახოვკას]] მერმა, [[ვლადიმირ კოვალენკო|ვლადიმირ კოვალენკომ]], დაადასტურა, რომ ქალაქი აიღეს რუსებმა და ისინი დაადანაშაულა [[კოზაცკე|კოზაცკესა]] და [[ვესელე (ხერსონის ოლქი)|ვესელეს]] დასახლებების განადგურებაში.<ref>{{cite news |last=Vinogradova |first=Ulyana |title=Новая Каховка полностью под контролем российских оккупантов – мэр |trans-title=New Kakhovka is completely under the control of Russian invaders – the mayor |url=https://korrespondent.net/ukraine/4452018-novaia-kakhovka-polnostui-pod-kontrolem-rossyiskykh-okkupantov-mer1 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://korrespondent.net/ukraine/4452018-novaia-kakhovka-polnostui-pod-kontrolem-rossyiskykh-okkupantov-mer1 |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |work=[[Korrespondent]] |language=uk}}</ref> რუსი სამხედროები შევიდნენ [[ხარკივი|ხარკივში]], [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)|ბრძოლები]] გაიმართა ქალაქის ქუჩებსა და ცენტრში.<ref>{{cite news |title=Russian troops enter Ukraine's Kharkiv -Ukrainian official |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-troops-enter-ukraines-kharkiv-ukrainian-official-2022-02-27/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/europe/russian-troops-enter-ukraines-kharkiv-ukrainian-official-2022-02-27/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |publisher=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> ამავე დროს, რუსული ტანკები დაიძრნენ [[სუმისათვის ბრძოლა|სუმის]] მიმართულებით.<ref>{{cite web |date=27 February 2022 |title=A large column of Russian vehicles is pushing into the city of Sumy from the side of Khimprom |url=https://kyivindependent.com/uncategorized/a-large-column-of-russian-vehicles-is-pushing-into-the-city-of-sumy-from-the-side-of-khimprom/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://kyivindependent.com/uncategorized/a-large-column-of-russian-vehicles-is-pushing-into-the-city-of-sumy-from-the-side-of-khimprom/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |website=The Kyiv Independent}}</ref> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა [[ხერსონი|ხერსონისა]] და [[ბერდიანსკისათვის ბრძოლა|ბერდიანსკის]] ალყაში მოქცევის შესახებ, დამატებით განაცხადეს [[გენიჩესკი|გენიჩესკისა]] და [[ხერსონის საერთაშორისო აეროპორტი|ხერსონის საერთაშორისო აეროპორტის]] აღების შესაცებ [[ჩერნობაევკა|ჩერნობაევკაში]].<ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/world/europe/russia-says-it-blocks-ukraines-kherson-berdyansk-ria-2022-02-27/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/europe/russia-says-it-blocks-ukraines-kherson-berdyansk-ria-2022-02-27/ |archive-date=27 February 2022 |title=Russia says it "blocks" Ukraine's Kherson, Berdyansk – RIA |first1=Olzhas |last1=Auyezov |first2=William |last2=Mallard |publisher=[[Reuters]] |date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.pnp.ru/politics/v-minoborony-soobshhili-ob-unichtozhenii-975-voennykh-obektov-ukrainy.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.pnp.ru/politics/v-minoborony-soobshhili-ob-unichtozhenii-975-voennykh-obektov-ukrainy.html |archive-date=27 February 2022 |title=В Минобороны сообщили об уничтожении 975 военных объектов Украины |trans-title=The Ministry of Defense announced the destruction of 975 military facilities of Ukraine |language=ru |date=27 February 2022}}</ref> შუადღისათვის [[ხარკივის ოლქი|ხარკივის ოლქის]] გამგებელმა, [[ოლეგ სინიეგუბოვი|ოლეგ სინიეგუბოვმა]], განაცხადა, რომ უკრაინელებმა დაიბრუნეს სრული კონტროლი ხარკივზე<ref>{{cite web |title=Ukraine restores full control over Kharkiv: City governor |url=https://www.dailysabah.com/world/ukraine-restores-full-control-over-kharkiv-city-governor/news |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.dailysabah.com/world/ukraine-restores-full-control-over-kharkiv-city-governor/news |archive-date=27 February 2022 |website=[[Daily Sabah]] |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> და ტყვედ აიყვანეს ათობით რუსი.<ref>{{cite web|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-27-22/index.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-27-22/index.html |archive-date=27 February 2022 |title=Ukrainian commander in Kharkiv says dozens of Russians surrendered |publisher=[[CNN]] |date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> [[კუპიანსკი|კუპიანსკის]] მერი დანებდა და ქალაქი რუსულ ჯარებს ჩააბარა.<ref>{{Cite web|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/02/27/7326623/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/02/27/7326623/ |archive-date=1 March 2022 |title=In Kharkiv region, mayor admits to handing over city to occupiers |work=[[Pravda]] |date=27 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> პუტინმა გასცა ბირთვული ძალების მაღარ მზადყოფნაზე დაყენების ბრძანება, [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ს წევრების „აგრესიული განცხადებების“ საპასუხოდ.<ref>{{cite news |last1=Karmanau |first1=Yuras |last2=Heintz |first2=Jim |last3=Isachenkov |first3=Vladimir |title=Putin puts Russia's nuclear forces on alert, cites sanctions |newspaper=The Washington Post |publisher=Associated Press |url=https://www.washingtonpost.com/politics/russia-hits-ukraine-fuel-supplies-airfields-in-new-attacks/2022/02/27/761e5432-9791-11ec-bb31-74fc06c0a3a5_story.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.washingtonpost.com/politics/russia-hits-ukraine-fuel-supplies-airfields-in-new-attacks/2022/02/27/761e5432-9791-11ec-bb31-74fc06c0a3a5_story.html |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last=Colton |first=Emma |date=27 February 2022 |title=Putin orders nuclear deterrent forces be put on high alert |url=https://www.foxnews.com/world/putin-orders-nuclear-deterrent-forces-be-put-on-high-alert |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.foxnews.com/world/putin-orders-nuclear-deterrent-forces-be-put-on-high-alert |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |website=[[Fox News]] }}</ref><ref>{{cite news |last1=Roth |first1=Andrew |title=Vladimir Putin puts Russia's nuclear deterrence forces on high alert |url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/27/vladimir-putin-puts-russia-nuclear-deterrence-forces-on-high-alert-ukraine |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.theguardian.com/world/2022/feb/27/vladimir-putin-puts-russia-nuclear-deterrence-forces-on-high-alert-ukraine |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |work=The Guardian |date=27 February 2022}}</ref> ამ ბრძანებას მოჰყვა მძიმე კრიტიკა NATO-ს, [[ევროკავშირი|ევროკავშირისა]] და [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] მხრიდან. [[იენს სტოლტენბერგი|იენს სტოლტენბერგმა]] ამას „საშიში და უპასუხისმგებლო უწოდა“, ხოლო სტეფან დუიარიკმა განაცხადა, რომ ბირთვული ომი „წარმოუდგენელია“.<ref>{{cite web |date=27 February 2022 |title=NATO chief calls Putin's alert irresponsible, dangerous rhetoric |url=http://tribune.com.pk/story/2345548/nato-chief-calls-putin-alert-order-irresponsible-cites-dangerous-rhetoric |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/http://tribune.com.pk/story/2345548/nato-chief-calls-putin-alert-order-irresponsible-cites-dangerous-rhetoric |archive-date=1 March 2022 |access-date= |website=[[The Express Tribune]]}}</ref><ref>{{cite web |author= |date=27 February 2022 |title=UN spokesman says idea of nuclear conflict 'inconceivable' |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/un-spokesman-says-idea-of-nuclear-conflict-inconceivable/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/un-spokesman-says-idea-of-nuclear-conflict-inconceivable/ |archive-date=1 March 2022 |access-date= |website=[[Times of Israel]]}}</ref> უკრიანამ განაცხადა, რომ მოლაპარაკებებზე [[გომელი|გომელში]] გაგზავნიდა დელეგაციას. ზელენსკის ადმინისტრაციამ განაცხადა, რომ შეხვედრა წინაპირობების გარეშე გაიმართებოდა.<ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/27/ukraine-says-will-meet-russia-as-putin-puts-nuclear-defenses-on-alert-a76629 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/27/ukraine-says-will-meet-russia-as-putin-puts-nuclear-defenses-on-alert-a76629 |archive-date=27 February 2022 |title=Ukraine Says Will Meet Russia as Putin Puts Nuclear Defenses on Alert |website=[[The Moscow Times]] |date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824950 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.interfax.ru/world/824950 |archive-date=27 February 2022 |title=Российская и украинская делегации выехали в Гомель на переговоры |trans-title=Russian and Ukrainian delegations left for Gomel for negotiations |language=ru |website=[[Interfax]] |date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://meduza.io/news/2022/02/27/rossiya-snova-anonsirovala-peregovory-s-ukrainoy-istochniki-ukrainskih-smi-eto-podtverzhdayut |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://meduza.io/news/2022/02/27/rossiya-snova-anonsirovala-peregovory-s-ukrainoy-istochniki-ukrainskih-smi-eto-podtverzhdayut |archive-date=27 February 2022 |title=Делегации России и Украины встретятся на белорусско-украинской границе |trans-title=Delegations of Russia and Ukraine will meet at the Belarusian-Ukrainian border |language=ru |website=Meduza |date=27 February 2022}}</ref> [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენსკიმ]] ასევე თქვა, რომ ესაუბრა [[ალექსანდრე ლუკაშენკო|ალექსანდრე ლუკაშენკოს]] და მიიღო დაპირება, რომ ბელარუსი სამხედროები უკრაინაში არ შევიდოდნენ.<ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824987 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.interfax.ru/world/824987 |archive-date=27 February 2022 |title=Зеленский сообщил об обещании Лукашенко не посылать войска на Украину |trans-title=Zelensky announced Lukashenka's promise not to send troops to Ukraine |language=ru |website=[[Interfax]] |date=27 February 2022}}</ref> დაზევრვის ანალიტიკოზებზე დაყრდნობით, რუსეთმა მოახერხა [[ყირიმი|ყირიმისა]] და [[დონბასი|დონბასის]] დაკავშირება, [[მარიუპოლი|მარიუპოლისა]] და [[ბერდიანსკი|ბერდიანსკის]] ალყაში მოქცევით.<ref>{{cite web|url=https://www.ft.com/content/dd28dd4c-ab02-4f06-a56a-e930d1ce0ffd |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.ft.com/content/dd28dd4c-ab02-4f06-a56a-e930d1ce0ffd |archive-date=1 March 2022 |title=Russia homes in on Kyiv and Kharkiv and pushes across Black Sea coast |work=[[Financial Times]] |first1=Henry |last1=Foy |first2=John Paul |last2=Rathbone |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> [[ოლექსი არესტოვიჩი|ოლექსი არესტოვიჩმა]], ზელენსკის მრჩეველმა განაცხადა, რომ ბერდიანსკი დაეცა.<ref>{{Cite web |url=https://fakty.com.ua/ua/ukraine/suspilstvo/20220228-melitopol-zahopyly-bojovyky-u-harkovi-ta-sumah-tysha-arestovych-pro-sytuacziyu-v-ukrayini/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://fakty.com.ua/ua/ukraine/suspilstvo/20220228-melitopol-zahopyly-bojovyky-u-harkovi-ta-sumah-tysha-arestovych-pro-sytuacziyu-v-ukrayini/ |archive-date=1 March 2022 |title=Бердянськ захопили бойовики, у Харкові та Сумах – тиша: Арестович про ситуацію в Україні |trans-title=Berdyansk captured by militants, silence in Kharkiv and Sumy: Arestovych on the situation in Ukraine |work=Fakty i Kommentarii |first=Yulia |last=Zakharchenko |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022 |language=Ukrainian |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220228033140/https://fakty.com.ua/ua/ukraine/suspilstvo/20220228-melitopol-zahopyly-bojovyky-u-harkovi-ta-sumah-tysha-arestovych-pro-sytuacziyu-v-ukrayini/ |archivedate=28 თებერვალი 2022 }}</ref> ყირიმიდან მთავარმა რუსულმა ძალამ [[ზაპორიჟიისათვის ბრძოლა|ზაპორიჟიისკენ]] დაიწყო სვლა, ხოლო აღმოსავლეთ ძალები დაემუქრნენ [[მიკოლაივი|მიკოლაივს]].<ref name="ISW_update_10" >{{cite web |title=Ukraine Conflict Update 10 |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/ukraine-conflict-update-10 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.understandingwar.org/backgrounder/ukraine-conflict-update-10 |archive-date=1 March 2022 |website=Institute for the Study of War |access-date=28 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> რუსულმა ძალებმა უკან დაიხიეს [[ბუჩისათვის ბრძოლა|ბუჩასა]] და [[ირპინისათვის ბრძოლა|ირპინთან]], კიევის ჩრდილოეთ-დასავლეთით. დიდი ბრიტანეთის სამმხედრო დაზვერვის ცნობით, რუსული მოტორიზირებული ძალები აცდნენ [[ჩერნიჰივი|ჩერნიჰივს]] და კიევისკენ დაიძრნენ.<ref>{{cite news |last1=Sabbagh |first1=Dan |title=Russian forces advance on Kyiv: fighting on fourth day of invasion |url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/27/kyiv-surrounded-says-mayor-fighting-on-fourth-day-of-russian-invasion-of-ukraine |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.theguardian.com/world/2022/feb/27/kyiv-surrounded-says-mayor-fighting-on-fourth-day-of-russian-invasion-of-ukraine |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |work=[[The Guardian]] |date=27 February 2022}}</ref> [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკის ოლქის]] გამგებელმა, სერგეი გაიდაიმ, რუსულ ძალებს [[სტანცია ლუჰანსკა|სტანცია ლუჰანსკას]] და [[სჩასტიე|სჩასტიეს]] განადგურებაში დაადანაშაულა, ხოლო [[დონეცკის ოლქი|დონეცკის ოლქის]] გამგებელმა განაცხადა [[ვოლნოვახა|ვოლნოვახას]] განადგურების შესაცებ.<ref>{{cite news|url=https://www.rbc.ua/ukr/news/stanitsa-luganskaya-schaste-volnovaha-okazalis-1645985725.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.rbc.ua/ukr/news/stanitsa-luganskaya-schaste-volnovaha-okazalis-1645985725.html |archive-date=1 March 2022 |title=Станиця Луганська, Щастя і Волноваха опинилися на межі гуманітарної катастрофи |publisher=RBC Ukraine |date=27 February 2022 |access-date=28 February 2022 |language=uk}}</ref> [[ომის კვლევის ინსტიტუტი|ომის კვლევის ინსტიტუტმა]] განაცხადა, რომ რუსული ჯარები ჩრდილოეთში „ოპერაციულ პაუზაზე“ იყვნენ და ემზადებოდნენ შეტევის განსახორციელებლად მეორე დღეს, ისინი ელოდებოდნენ დამატებით ძალებსა და მომარაგებას, რუსეთის დამატებით სამხედრო რესურსები გაიგზავნა უკრაინაში.<ref name="ISW_update_10"/> === 28 თებერვალი === ბრძოლა გაიმართა [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლის]] ირგვლივ მთელი ღამის განმავლობაში.<ref>{{cite news |title=Fighting around Ukraine's Mariupol throughout the night – regional governor |url=https://www.reuters.com/world/europe/fighting-around-ukraines-mariupol-throughout-night-regional-governor-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/fighting-around-ukraines-mariupol-throughout-night-regional-governor-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022}}</ref> 28 თებერვლის დილას დიდი ბრიტანეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ რუსული ძალები კიევიდან 30 კმ-ს მოშორებით, ჩრდილოეთით, რჩებოდნენ, ისინი უკრაინელებმა [[მეორე ბრძოლა ჰოსტომელის აეროპორტისათვის|ჰოსტომელის აეროპორტთან]] შეაჩერეს. ასევე თქვა, რომ ბრძოლები გრძელდებოდა [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)|ხარკივთან]] და [[ჩერნიჰივის ალყა|ჩერნიჰივთან]] ახლოს და ორივე ქალაქი უკრაინელების ხელში რჩებოდა.<ref>{{cite news |title=UK says Russian advance on Kyiv slowed by staunch Ukrainian resistance |url=https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-britain-intelligence/uk-says-russian-advance-on-kyiv-slowed-by-staunch-ukrainian-resistance-idUSKBN2KX0LJ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-britain-intelligence/uk-says-russian-advance-on-kyiv-slowed-by-staunch-ukrainian-resistance-idUSKBN2KX0LJ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022}}</ref> [[Maxar Technologies]]-მა გაავრცელა სატელიტის ფოტო, სადაც ჩანს რუსული კოლონა, ტანკებითა და თვითმავალი არტილერიით, რომელიც კიევისკენ მიემართებოდა ჩრდილოეთიდან.<ref name=":2">{{Cite news |last=Beech |first=Eric |date=28 February 2022 |title=Russian military convoy north of Kyiv stretches for 40 miles -Maxar |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-military-convoy-north-kyiv-stretches-40-miles-maxar-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/russian-military-convoy-north-kyiv-stretches-40-miles-maxar-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> თავიდან ფირმამ განაცხადა, რომ კოლონა 27 კილომეტრის სიგრძის იყო, თუმცა მეორე დღეს გაირჯვა, რომ კოლონის სიგრძე 64 კილომეტრი იყო.<ref name=":22">{{Cite news |last=Beech |first=Eric |date=28 February 2022 |title=Russian military convoy north of Kyiv stretches for 40 miles -Maxar |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-military-convoy-north-kyiv-stretches-40-miles-maxar-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/russian-military-convoy-north-kyiv-stretches-40-miles-maxar-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> რუსეთის თავდაცვის მინისტრმა [[ენერჰოდარი|ენერჰოდარის]] აღებისა და [[ზაპორიჟიის ატომური ელექტროსადგური]]<nowiki/>ს ალყაში მოქცევის შესახებ განაცხადა. უკრაინამ უარყო ელექტროსადგურის დაკარგვა.<ref>{{cite news |title=Russian forces seize two cities in Ukraine, Interfax says, with ceasefire talks about to begin |url=https://www.reuters.com/world/europe/russias-isolation-deepens-ukraine-resists-invasion-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/russias-isolation-deepens-ukraine-resists-invasion-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> ენერჰოდარის მერმა უარყო ქალაქისა და ელექტროსადგურის აღების ცნობები.<ref>{{cite news |title=Енергодар і Запорізька АЕС під контролем ЗСУ: мер міста просить не вірити фейкам |trans-title=Energodar and Zaporizhzhya NPP under the control of the Armed Forces: the mayor asks not to believe the fakes |url=https://fakty.com.ua/ua/ukraine/20220228-energodar-i-zaporizka-aes-pid-kontrolem-zsu-mer-mista-prosyt-ne-viryty-fejkam/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://fakty.com.ua/ua/ukraine/20220228-energodar-i-zaporizka-aes-pid-kontrolem-zsu-mer-mista-prosyt-ne-viryty-fejkam/ |archive-date=1 March 2022 |first=Valentina |last=Letyak |work=[[Fakty i Kommentarii]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022 |language=uk}}</ref> ''[[The Times]]-მა'' განაცხადა, რომ [[ვაგნერის ჯგუფი]] აფრიკიდან კიევისაკენ დაბრუნდა, ზელენსკის მკვლელობის დავალებით შეჭრის პირველ დღეებში.<ref>{{cite news |first=Manveen |last=Rana |url=https://www.thetimes.co.uk/article/volodymyr-zelensky-russian-mercenaries-ordered-to-kill-ukraine-president-cvcksh79d |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.thetimes.co.uk/article/volodymyr-zelensky-russian-mercenaries-ordered-to-kill-ukraine-president-cvcksh79d |archive-date=1 March 2022 |title=Volodymyr Zelensky: Russian mercenaries ordered to kill Ukraine's president |work=[[The Times]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> ორივე მხარე ერთმანეთს ''„<nowiki/>[[საზარბაზნე ხორცი|საზარბაზნე ხორცის]]<nowiki/>“'' გამოყენებაში ადანაშაულებს.<ref>{{cite web|url=https://ua.interfax.com.ua/news/general/803678.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://ua.interfax.com.ua/news/general/803678.html |archive-date=1 March 2022 |title=Denysenko: Column of Russian military equipment near Makariv, Kyiv region destroyed |work=[[Interfax Ukraine]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://tass.com/world/1412987 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://tass.com/world/1412987 |archive-date=1 March 2022 |title=Kiev regime uses local civilians as human shields, says Russia's top brass |work=[[TASS]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> ოლექსი არესტოვჩმა განაცხადა, რომ 200-ზე მეტი რუსული სამხედრო ტექნიკა და ტრანპორტი განადგურდა გზატკეცილზე [[ირპინი|ირპინსა]] და [[ჟიტომირი|ჟიტომირს]] შორის 14:00 საათისთვის.<ref>{{cite web|url=https://espreso.tv/do-1400-bulo-znishcheno-ponad-200-odinits-tekhniki-okupantiv-na-napryamkakh-trasi-irpin-zhitomir-arestovich |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://espreso.tv/do-1400-bulo-znishcheno-ponad-200-odinits-tekhniki-okupantiv-na-napryamkakh-trasi-irpin-zhitomir-arestovich |archive-date=1 March 2022 |title=До 14:00 було знищено понад 200 одиниць техніки окупантів на напрямках траси Ірпінь-Житомир, – Арестович |trans-title=By 14:00 more than 200 units of equipment of occupiers on the directions of the route Irpin-Zhytomyr were destroyed, – Arestovich |work=Espreso TV |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022 |language=uk}}</ref> იგორ ტერეხოვმა, ხარკივის მერმა, განაცხადა, რომ რუსულმა დაბომბვამ მოკლა 9 და დაჭრა 37 სამოქალაქო პირი.<ref name=":12">{{cite web |title=Ukraine invasion: Three children among nine dead as footage shows Kharkiv apartment block being rocked by series of blasts |url=https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-cluster-munition-strikes-buildings-in-kharkiv-as-dozens-killed-in-mass-shelling-12554056 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-cluster-munition-strikes-buildings-in-kharkiv-as-dozens-killed-in-mass-shelling-12554056 |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |work=[[Sky News]]}}</ref> ოქსანა მარკაროვმამ, უკრაინის ელჩმა აშშ-ში, რუსეთი [[ვაკუუმის ბომბი|ვაკუუმის ბომბების]] გამოყენებაში დაადანაშაულა.<ref>{{cite news |last1=Sabin |first1=Lamiat |title=Russia used vacuum bomb during invasion, Ukrainian ambassador claims |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-ukraine-war-vaccuum-bomb-thermobaric-b2025344.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-ukraine-war-vaccuum-bomb-thermobaric-b2025344.html |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=[[The Independent]] |date=1 March 2022}}</ref> მოლაპარაკებები გომელში უშედეგოდ დასრულდა.<ref>{{cite news |last1=Harrison |first1=Virginia |title=Ukraine: what we know on day six of Russia's invasion |url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/01/ukraine-what-we-know-day-six-russia-invasion |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.theguardian.com/world/2022/mar/01/ukraine-what-we-know-day-six-russia-invasion |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=The Guardian |date=1 March 2022}}</ref> შეჭრის შეჩერების სანაცვლოდ პუტინმა უკრაინას [[ნეიტრალიტეტი]], „დენაციფიკაცია“, „დემილიტარიზაცია“ და [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|ყირიმის ანექსიის]] აღიარება მოთხოვა.<ref>{{cite news |title=Putin says Ukrainian neutrality key to any settlement |url=https://www.reuters.com/world/putin-says-ukrainian-neutrality-key-any-settlement-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/putin-says-ukrainian-neutrality-key-any-settlement-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022}}</ref> რუსეთმა გაზარდა თავდასხმები უკრაინის აეროდრომებსა და ლოჯისტიკურ ცენტრებზე, განსაკუთრებით დასავლეთში, რათა [[უკრაინის სამხედრო-საჰაერო ძალები]] შეეჩერებინათ. ომის კვლევის ინსტიტუტმა ხარკივის მძიმე საარტილერიო დაბომბვას საშიში უწოდა. დამატებითი რუსული ძალები და ლოჯისტიკური კოლონები გამოჩნდა სამხრეთ ბეალრუსში.<ref>{{cite web |title=Russian Offensive Campaign Assessment, February 28 2022 |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaign-assessment-february-28-2022 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaign-assessment-february-28-2022 |archive-date=1 March 2022 |website=Institute for the Study of War |access-date=1 March 2022 |date=28 February 2022}}</ref> სამეფო გაერთიანების სერვისების ინსტიტუტმა განაცხადა, რომ უკრაინის არმია აღარ იბრძოდა ფორმაციებში და დაიკავეს უძრავი ტავდაცვითი პოზიციები, [[უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალები|ტერიტორიული თავდაცვის ძალებთან]] და შეარაღებულ მოხალისეებთან გაერთიანებასთან ერთად.<ref>{{cite web |title='Russia has 75% of forces inside Ukraine' |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60542877?ns_linkname=621dcac6ec502b53cd480359%26%27Russia%20has%2075%25%20of%20forces%20inside%20Ukraine%27%262022-03-01T07%3A37%3A57.818Z&pinned_post_locator=urn:asset:341d7815-541d-4473-8a09-55b19f660556&pinned_post_asset_id=621dcac6ec502b53cd480359 |website=[[BBC News]] |access-date=1 March 2022 |date=1 March 2022}}</ref> === 1 მარტი === [[File:Kharkiv downtown street destroyed by Russian bombardment.jpg|thumb|ხარკივის ცენტრი დაბომბვის შემდეგ]] დიმიტრო ჟივიტცზე ([[სუმის ოლქი|სუმის ოლქის]] გამგებელი) დაყრდნობით, 70-ზე მეტი უკრაინელი სამხედრო დაიღუპა [[ოხტირკა|ოხტირკას]] სამხედრო ბაზის [[ოხტირკისათვის ბრძოლა|დაბომბვის]] შედმეგ.<ref>{{cite web |title=More than 70 Ukrainian soldiers killed after Russian artillery hit Okhtyrka base |url=https://www.washingtontimes.com/news/2022/feb/28/ukrainian-soldiers-killed-after-russian-artillery-/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtontimes.com/news/2022/feb/28/ukrainian-soldiers-killed-after-russian-artillery-/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Associated Press]] |publisher=[[The Washington Times]] |date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022}}</ref> რუსებმა რაკეტებით დაბომბეს რეგიონული ადმინისტრაციის შენობა თავისუფლების მოედანზე [[ხარკივი|ხარკივში]], დაიღუპა სულ მცირე 10 სამოქალქო პირი და დაიჭრა 35.<ref>{{cite news |last1=Zinets |first1=Natalia |title=Kharkiv official says Russian missiles hit administration building, residential areas |url=https://www.reuters.com/world/europe/kharkiv-official-russian-missiles-hit-city-administration-residential-areas-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/kharkiv-official-russian-missiles-hit-city-administration-residential-areas-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=1 March 2022}}</ref><ref name=":42">{{cite web |title=Footage appears to show strike on Kharkiv local government building |url=https://www.reuters.com/world/least-10-killed-latest-rocket-strikes-ukraines-kharkiv-says-ukrainian-official-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/least-10-killed-latest-rocket-strikes-ukraines-kharkiv-says-ukrainian-official-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |date=1 March 2022 |access-date=2 March 2022 |work=Reuters}}</ref> სამხერთი რუსეთი თავს დაესხნენ [[ხერსონი|ხერსონს]].<ref name="BBC_1march">{{cite news |title=Ukraine: Kharkiv attack was a war crime, says President Zelensky |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-60567162 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-60567162 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=[[BBC News]] |date=1 March 2022}}</ref> უკრიანის მთავრობამ განაცხადა, რომ ინისი გაყიდიდნენ [[საომარი ვალდებულებები|საომარ ვალდებულებებს]], შეარეღებული ძალების დასაფინანსებლად.<ref>{{cite news |title=Ukraine to sell 'war bonds' to fund armed forces |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-60566776 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.bbc.co.uk/news/business-60566776 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=[[BBC News]] |date=1 March 2022}}</ref> უკრაინის [[უკრაინის უმაღლესი რადა|უმაღლესმა რადამ]] განაცხადა, რომ [[ბელარუსის შეარაღებული ძალები]] ჩაებნენ ბრძოლაში [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივის ოლქში]], კიევის ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთით. [[UNIAN]]-მა განაცხადა, რომ 33 სამხედრო ტექნიკისა და ტრანსპორტისგან შემდგარი კოლონა შევიდა რეგიონში. [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-მ განაცხადა, რომ შეჭრაში ბელარუსის ჩართვის მტკიცებულება არ არსებობს.<ref>{{cite news |title=US sees 'no indication' to back Ukrainian claim Belarus has joined Russia's invasion |url=https://www.politico.eu/article/belarus-russia-war-ukraine/amp/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.politico.eu/article/belarus-russia-war-ukraine/amp/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |first=Camille |last=Gijs |work=[[Politico]] |date=1 March 2022}}</ref> რამდენიმე საათით ადრე [[ალექსანდრე ლუკაშენკო|ლუკაშენკომ]] განაცხადა, რომ ბელარუსი ომში არ ჩაერთვებოდა.<ref>{{cite web |title=Belarus leader says Minsk won't join Russian operation in Ukraine, Belta reports |url=https://www.reuters.com/world/europe/belarus-leader-says-minsk-wont-join-russian-operation-ukraine-belta-reports-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/belarus-leader-says-minsk-wont-join-russian-operation-ukraine-belta-reports-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |website=[[Reuters]] |date=1 March 2022}}</ref> რუსეთის დავდაცვის სამინიტრომ დაანონსა, რომ შეაღერებდნენ „ინფორმაციულ შეტევებს“, ამის შემდეგ რაკეტა მოხვდა კიევის მთავარ სატელევიზიო ანძას და გაითიშა ტელეარხები.<ref>{{cite news |last1=Triebert |first1=Christiaan |last2=Willis |first2=Haley |last3=Tiefenthäler |first3=Ainara |last4=Koroleva |first4=Aleksandra |date=1 March 2022 |title=Kyiv’s main radio and TV tower is hit by projectile, with other explosions nearby. |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/live/2022/03/01/world/ukraine-russia-war |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.nytimes.com/live/2022/03/01/world/ukraine-russia-war |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |issn=0362-4331}}</ref> უკრაინამ განაცხადა, რომ შეტევამ შეიწირა 5 ადამიანი და დააზიანა [[ბაბინ იარის ჰოლოკოსტის მემორიალური ცენტრი]].<ref>{{cite web |date=1 March 2022 |title=Live updates: Russia kills 5 in attack on Kyiv TV tower |url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-spacex-kyiv-business-europe-6bcdf50c08dd62a4c5305aa34d045cce |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://apnews.com/article/russia-ukraine-spacex-kyiv-business-europe-6bcdf50c08dd62a4c5305aa34d045cce |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[AP News]]}}</ref><ref>{{cite web |first1=Zachary |last1=Basu |first2=Dave |last2=Lawler |date=1 March 2022 |title=Russian strike on Kyiv TV tower kills 5 and damages Holocaust memorial: Zelensky |url=https://www.axios.com/ukraine-russia-peace-talks-zelensky-72a5de75-6cad-4780-9686-d28cec86edd8.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.axios.com/ukraine-russia-peace-talks-zelensky-72a5de75-6cad-4780-9686-d28cec86edd8.html |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[Axios (website)|Axios]]}}</ref> [[აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტი|აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტმა]] განაცხადა, რომ რუსეთმა აიღო [[ბერდიანსკი]] და [[მელიტოპოლი]].<ref name=":32">{{cite web |title=Ukraine live updates: Deadly blast at Kyiv TV tower after Russia warns capital |url=https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60542877 |access-date=1 March 2022 |website=[[BBC News]]}}</ref> === 2 მარტი === უკრაინის არმიამ განაცხადა რუსული საჰაერო დესანტის შესახებ, [[ხარკივი|ხარკივის]] ჩრდილოეთ-დასავლეთში, სადაც თავს დაესხნენ სამხედრო საავადმყოფოს.<ref>{{cite web|url=https://www.skynews.com.au/world-news/russian-paratroopers-launch-fresh-attack-on-embattled-kharkiv-with-battle-underway-at-military-hospital/news-story/4cbd5625944ddf500545c11291e46302 |title=Russian paratroopers launch fresh attack on embattled Kharkiv with battle underway at military hospital |work=[[Sky News]] |date=2 March 2022 |access-date=2 March 2022}}</ref> ჟივიტსკიმ განაცხადა, რომ რუსებმა აიღეს [[ტროსტიანეცი (სუმის ოლქი)|ტროსტიანეცი]], ქალაში შესვლის შემდეგ, 01:03 საათზე.<ref>{{cite web|url=https://interfax.com.ua/news/general/805132.html |title=Тростянець захоплено агресором – голова ОВА |trans-title=Trostyanets was captured by the aggressor - the head of the OVA |work=[[Interfax Ukraine]] |date=2 March 2022 |access-date=2 March 2022 |language=Ukrainian}}</ref> ოლექსი არესტოვიჩმა განაცხადა, რომ უკრაინული ძალები გადაიდნენ შეტებაზე [[ჰორლივკა|ჰორლივკასთან]] ახლოს.<ref>{{cite web|url=https://en.interfax.com.ua/news/general/805456.html |title=First in 7 days of war Ukrainian units go on offensive advancing to Horlivka – Arestovych |work=[[Interfax Ukraine]] |date=2 March 2022 |access-date=2 March 2022 }}</ref> რუსებმა განაცხადეს [[ხერსონი|ხერსონის]] აღების შესახებ, თუმცა ეს განცხადება უარსო არესტოვიჩმა.<ref>{{Cite web |date=2022-03-02 |title=Ukrainians say they are fighting on in southern city of Kherson |url=https://www.reuters.com/world/europe/top-wrap-1-ukraines-besieged-cities-brace-more-russian-attacks-2022-03-02/|access-date=2022-03-02 |website=Reuters}}</ref> [[მარიუპოლი|მარიუპოლის]] მერმა, ვადიმ ბოიჩენკომ, განაცხადა, რომ რუსები ქალქს დაუნდობლად ბომბავდნენ და უამრავი მშვიდობიანი მოქალაქე იყო დაიღუპული.<ref>{{cite news |title=Ukraine live updates: Russia attacks key Ukraine cities as invasion intensifies |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60582327?ns_linkname=621f86de0ce87e491a0edc9f%26Mariupol%20mayor%20says%20Russia%20relentlessly%20shelling%20residential%20areas%262022-03-02T15%3A31%3A10.604Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:323d29a2-6958-45c8-ae84-68375d2326bc&pinned_post_asset_id=621f86de0ce87e491a0edc9f&pinned_post_type=share |access-date=2 March 2022 |agency=BBC News |date=2 March 2022}}</ref> == შეჭრის ფრონტები და წინააღმდეგობა == [[File:2022 Russian Invasion of Ukraine animated.gif|thumb|upright=2.1|შეჭრის ანიმაციური რუკა]] === პირველი ფაზა (24 თებერვალი – 7 აპრილი) === ====ჩრდილოეთის ფრონტი==== {{main|კიევისათვის ბრძოლა}} [[ფაილი:Battle_of_Kyiv_(2022).svg|მარცხნივ|მინი|300x300პქ|სამხედრო კონტროლი კიევის ირგვლივ 5 მარტის მონაცემებით]] [[File:An-225 Mriya after Russian invasion of Ukraine (3to4).jpg|thumb|ანტონოვის აეროპორტში განადგურებული [[An-225 Mriya]]]] [[კიევისათვის ბრძოლა|კიევის აღების მცდელობა]] ითვალისწინებდა მთავარი ძალის ბელარუსიდან [[დნეპრი|დნეპრის]] დასავლეთ ნაპირზე სვლას და კიევის ალყაში მოქცევას დასავლეთიდან. ამას მხარს უჭერდა ორი რუსული თავდასხმა დნეპრის აღმოსავლეთისაკენ: [[ჩერნიჰივის ალყა|ჩერნიჰივიდან]] და [[სუმისათვის ბრძოლა|სუმიდან]]. აღმოსვლეთიდან თავდასხმების მიზანიც კიევის ალყაში მოქცევა იყო.<ref name="ISW 4MAR">{{cite web|title=Russian Offensive Campaign Assessment, March 4|url=https://understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaign-assessment-march-4|last1=Kagan|first1=Frederick|last2=Barros|first2=George|last3=Stepanenko|first3=Kateryna|website=[[Institute for the Study of War]]|access-date=5 March 2022|date=4 March 2022}}</ref><ref name="CriticalThreats">{{cite news|last1=Kagan|first1=Frederick|last2=Barros|first2=George|last3=Stepanenko|first3=Kateryna|date=5 March 2022|title=Russian Offensive Campaign Assessment, March 4|work=CriticalThreats|url=https://www.criticalthreats.org/analysis/russian-offensive-campaign-assessment-march-4|access-date=5 March 2022}}</ref> [[ჩერნობილისათვის ბრძოლა|ჩერნობილის ბრძოლაში]] რუსებმა აიღეს [[ჩერნობილი]] და [[პრიპიატი]].<ref>{{cite news|date=24 February 2022|title=Ukraine loses control of Chernobyl nuclear site, amid battles in Kyiv outskirts|work=[[The Times of Israel]]|url=https://www.timesofisrael.com/ukraine-troops-battle-invading-russian-army-in-kyiv-outskirts/|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225030412/https://www.timesofisrael.com/ukraine-troops-battle-invading-russian-army-in-kyiv-outskirts/|archive-date=25 February 2022}}</ref> მათ წინსვა შეაჩერა ძლიერმა უკრაინულმა წინააღმდეგობამ.<ref>{{cite web|url=https://gazeta.ua/articles/np/_ukrayinski-vijskovi-pid-kiyevom-zupinili-kolonu-rosijskih-tankiv/1072503|date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|work=Gazeta|language=uk|title=Українські військові під Києвом зупинили колону російських танків|trans-title=The Ukrainian military stopped a column of Russian tanks near Kyiv|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225100628/https://gazeta.ua/articles/np/_ukrayinski-vijskovi-pid-kiyevom-zupinili-kolonu-rosijskih-tankiv/1072503|url-status=live}}</ref> ჩერნობილის შემდეგ რუსების წინსვლა შეჩერდა [[ივანკივისათვის ბრძოლა|ივანკივის ბრძოლაში]]. რუსეთის პარაშუტისტებმა სცადეს კიევის ოლქის ორი აეროდრომის აღება [[ჰოსტომელის აეროპორტისათვის ბრძოლა|ჰოსტომელის აეროპორტის ბრძოლაში]]<ref>{{cite news|date=24 February 2022|title=Battle Underway for Airbase on Kyiv Outskirts|work=[[The Moscow Times]]|agency=[[AFP (news agency)|AFP]]|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/battle-underway-for-airbase-on-kyiv-outskirts-a76573|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225043724/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/battle-underway-for-airbase-on-kyiv-outskirts-a76573|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|agency=AP|title=Russia claims to take control of Hostomel airport just outside Kyiv|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/russia-claims-to-take-control-of-hostomel-airport-just-outside-kyiv/|access-date=25 February 2022|work=[[The Times of Israel]]|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225143618/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/russia-claims-to-take-control-of-hostomel-airport-just-outside-kyiv/|url-status=live}}</ref> და შემდეგ [[ვასილკივისათვის ბრძოლა|ვასილკივის ბრძოლაში]] 26 თებერვალს.<ref>{{cite news|title=Окупанти намагаються висадити десант у Василькові, йдуть бої|language=uk|agency=Ukrinform|url=https://www.ukrinform.ua/rubric-ato/3413199-okupanti-namagautsa-visaditi-desant-u-vasilkovi-jdut-boi.html|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226004532/https://www.ukrinform.ua/rubric-ato/3413199-okupanti-namagautsa-visaditi-desant-u-vasilkovi-jdut-boi.html|archive-date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|title=У Василькові збили винищувач та два гвинтокрили окупантів|language=uk|agency=Unian|url=https://www.unian.ua/war/u-vasilkovi-zbili-vinishchuvach-ta-dva-gvintokrili-okupantiv-trivayut-vazhki-boji-novini-donbasu-11718652.html|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226003258/https://www.unian.ua/war/u-vasilkovi-zbili-vinishchuvach-ta-dva-gvintokrili-okupantiv-trivayut-vazhki-boji-novini-donbasu-11718652.html|archive-date=26 February 2022}}</ref> ეს თავდასხმები, როგორც ჩანს, მიზნად ისახავდა [[კიევის ბრძოლა (2022)|კიევის]] სწრაფად აღებას, [[სპეცნაზი|სპეცნაზის]] ქალაქში ფარულად შესვლასთან ერთად, თუმცა წარუმატებელი აღმოჩნდა.<ref>{{cite web|last=Roblin|first=Sebastien|title=At Vasylkiv, Ukrainians Repel Russia's Paratroopers and Commandos in Frantic Night Battle|url=https://www.19fortyfive.com/2022/02/at-vasylkiv-ukrainians-repel-russias-paratroopers-and-commandos-in-frantic-night-battle/|website=19FortyFive|access-date=5 March 2022|date=27 February 2022}}</ref> მარტის დასაწყისისთვის რუსეთის წინსვლა დნეპრთან შეზღუდული იყო და ძლიერ უკრაინულ თავდაცვას უპირისპირდებოდა.<ref name="ISW 4MAR" /><ref name="CriticalThreats" /> 5 მარტისთვის რუსეთის 64 კილომეტრიანი კოლონა ნელ-ნელა უახლოვდებოდა კიევს.<ref>{{cite news|last=Stern|first=David L.|date=5 March 2022|title=After temporary cease-fires break down, Putin threatens Ukraine's government|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/05/ukraine-military-battlefield-kyiv-mariupol/|access-date=6 March 2022|issn=0190-8286}}</ref> სამეფო გაერთიანებული სერვისების ინსტიტუტმა განაცხადა, რომ რუსეთის წინსვლა ნელი იყო.<ref>{{cite web|last=Arnold|first=Edward|others=Interviewed by [[Rebecca Ritters]]|date=6 March 2022|at=3:26|title=How is the war in Ukraine going for Russia?|publisher=Deutsche Welle|via=YouTube|url=https://www.youtube.com/watch?v=f1po2OdNnIc|access-date=8 March 2022}}</ref> კიევის ჩრდილოეთ-დასავლეთით რუსებმა აიღეს [[ბუჩა (ქალაქი)|ბუჩა]], [[ჰოსტომელი]] და [[ვორზელი]]<ref>{{cite news|last1=Lister|first1=Tim|last2=Pennington|first2=Josh|last3=McGee|first3=Luke|last4=Gigova|first4=Radina|date=7 March 2022|title='A family died... in front of my eyes': Civilians killed as Russian military strike hits evacuation route in Kyiv suburb|website=[[CNN]]|url=https://edition.cnn.com/2022/03/06/europe/ukraine-russia-invasion-sunday-intl-hnk/index.html|access-date=9 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=7 March 2022|title=Bucha, Vorzel, Hostomel under enemy's control, situation remains critical|website=[[Ukrinform]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3422872-bucha-vorzel-hostomel-under-enemys-control-situation-remains-critical.html|access-date=9 March 2022}}</ref> და [[ირპინი]] გახდა ბრძოლის ველი 9 მარტისთვის.<ref>{{cite news|date=8 March 2022|title="Irpin can't be bought, Irpin fights": Mayor refuses Russian demand to surrender|agency=CNN|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-08-22/h_e09d49888fcb2a07b8f1a95d6f2b0faa|access-date=8 March 2022}}</ref> 11 მარტისთვის გრძელი კოლონა უმეტესად დაშილილი იყო და დაიკავეს დაფარული პოზიციები, შემჩნეული იყო რაკეტების გამშვები სისტემები.<ref>{{cite news|last1=Murphy|first1=Paul|date=11 March 2022|title=Stalled 40-mile-long Russian convoy near Kyiv now largely dispersed, satellite images show|agency=CNN|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-11-22/h_1b9599f9b4bf3b17110242404180ffec|access-date=11 March 2022}}</ref> 16 მარტს უკრაინულმა ძლაებმა დაიწყეს კონტრშეტევა რუსეთის კიევიდან და სხვა გარშემო ქალაქებიდან განდევნის მიზნით.<ref>{{cite news |first1=Alan |last1=Cullison |first2=Isabel |last2=Coles |first3=Yaroslav |last3=Trofimov |date=16 March 2022 |title=Ukraine Mounts Counteroffensive to Drive Russians Back From Kyiv, Key Cities |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/ukraine-mounts-counteroffensive-to-drive-russians-back-from-kyiv-key-cities-11647428858 |access-date=16 March 2022 |archive-date=16 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220316111106/https://www.wsj.com/articles/ukraine-mounts-counteroffensive-to-drive-russians-back-from-kyiv-key-cities-11647428858 |url-status=live}}</ref> 20 მარტისათვის რუსული ძალები ცდილობდნენ [[კიევისათვის ბრძოლა|კიევის]] აღებას, აღმოსავლეთ უკრაინის ოკუპაციასა და უკრაინის მთავრობის ჩამოგდებას. რუსული ძალების შეფერხება და გაჩერება გამოიწვია რამდენიმე ფაქტორმა: მორალისა და ხარისხის განსხვავება რუსულ და უკრაინულ ძალებს შორის, უკრაინის მიერ დასავლეთის მიერ მიწოდებული ტანკსაწინააღდეგო ჭკვიანი შეიარაღებისა და თურქეთის [[Bayraktar TB2|Bayraktar TB2-ის]] გამოყენება, რუსების ცუდი ლოჯისტიკა და აღჭურვილობა, [[რუსეთის სამხედრო-საჰაერო ძალები|რუსეთის სამხედრო-საჰაერო ძალების]] წარუმატებლობა და რუსული არმიის გამოფიტვა დიდი ქალაქების აღების მცდელობისას.<ref name="wapo20220320">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/20/russia-ukraine-military-offensive/ |title=Russia's war for Ukraine could be headed toward stalemate |first1=Liz |last1=Sly |first2=Dan |last2=Lamothe |newspaper=[[The Washington Post]] |date=20 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/opinions/2022/03/21/ukraine-is-winning-war-russia-offensive-putin/ |title=Opinion: Against all odds, Ukrainians are winning. Russia's initial offensive has failed. |first=Max |last=Boot |newspaper=[[The Washington Post]] |date=21 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/opinion/2022/03/22/russian-army-has-run-time/ |title=The Russian army has run out of time |first=Richard |last=Kemp |work=[[The Daily Telegraph]] |date=22 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref> სწრაფი გამარჯვების გარეშე რუსულმა ძალებმა შეცვალეს სტრატეგია, დაიწყეს განურჩეველი დაბომბვები და საალყო ომი.<ref name="wapo20220320" /><ref>{{cite news |first1=Michael R. |last1=Gordon |first2=Alex |last2=Leary |title=WSJ News Exclusive {{!}} Russia, Failing to Achieve Early Victory in Ukraine, Is Seen Shifting to 'Plan B' |url=https://www.wsj.com/articles/russia-failing-to-achieve-early-victory-in-ukraine-is-seen-shifting-to-plan-b-11647824374 |work=[[The Wall Street Journal]] |date=21 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/world/europe/putins-nuclear-move-could-make-situation-much-much-more-dangerous-us-official-2022-02-27/ |title=Russian forces appear to shift to siege warfare in Ukraine- U.S. official |first1=Idrees |last1=Ali |first2=Phil |last2=Stewart |work=[[Reuters]] |date=27 February 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref> 25 მარტს უკრაინის კონტრშეტევისას კიევის დასავლეთსა და აღმოსავლეთში გათავისუფლდა რამდენიმე ქალაქი და დაბა, მათ შორის [[მაკარივის რაიონი (კიევის ოლქი)|მაკარივი]].<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60847188 |title=Ukraine war: Ukrainian fightback gains ground west of Kyiv |work=[[BBC News]] |date=23 March 2022 |access-date=29 March 2022}}</ref><ref name="Guardian220325">{{cite news |first1=Joanna |last1=Walters |first2=Jem |last2=Bartholomew |first3=Martin |last3=Belam |first4=Samantha |last4=Lock |date=25 March 2022 |title=Russia-Ukraine war latest: Ukraine takes back towns east of Kyiv; hopes of Mariupol humanitarian corridor grow – live |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/mar/25/ukraine-war-latest-news-sanctions-a-little-late-zelenskiy-tells-european-council-biden-to-visit-poland-live |access-date=25 March 2022}}</ref> რუსულმა ძალებმა უკან დახევა დაიწყეს მარტის ბოლოს, ამ პერიოდში რუსები გავიდნენ [[ბუჩა (ქალაქი)|ბუჩადან]], სადაც უკრაინელები 1 აპრილს შევიდნენ.<ref>{{cite web |last=Rudenko |first=Olga |date=2 April 2022 |title=Hundreds of murdered civilians discovered as Russians withdraw from towns near Kyiv (GRAPHIC IMAGES) |url=https://kyivindependent.com/national/hundreds-of-murdered-civilians-discovered-as-russians-withdraw-from-towns-near-kyiv-graphic-images/ |access-date=3 April 2022 |website=[[The Kyiv Independent]] |archive-date=3 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220403022637/https://kyivindependent.com/national/hundreds-of-murdered-civilians-discovered-as-russians-withdraw-from-towns-near-kyiv-graphic-images/ |url-status=live}}</ref> უკრაინამ განაცხადა [[ირპინი|ირპინის]], [[ბუჩა (ქალაქი)|ბუჩასა]] და [[ჰოსტომელი|ჰოსტომელის]] დაბრუნების შესახებ და გამოჩნდა [[ბუჩის ხოცვა-ჟლეტა|ომის დანაშაულების სამხილები ბუჩაში]] 2 აპრილისათვის.<ref>{{cite web |title=Ukraine war latest: Ukraine says it has retaken entire Kyiv region |url=https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60949706 |access-date=2 April 2022 |website=[[BBC News]]}}</ref> 6 აპრილს [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ს გენერალურმა მდივანმა [[იენს სტოლტენბერგი|იენს სტოლტენბერგმა]] განაცხადა, რომ რუსეთის „გასვლა, ხელახლა მომარაგების აღება და გადაჯგუფება“ კიევის ოლქში უნდა აღითქვას, როგორც პუტინის გეგმების გაფართოევა [[აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია|უკრაინის აღმოსავლეთსა]] და [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლში]] შემდეგი ორი კვირის განმავლობაში.<ref name="news.yahoo.com">{{cite news |url=https://news.yahoo.com/nato-chief-says-putin-still-144125043.html |title=NATO chief says Putin still wants to control all of Ukraine, despite repositioning forces to the eastern Donbas region |first1=Jake |last1=Epstein |first2=John |last2=Haltiwanger |date=6 April 2022 |access-date=7 April 2022}}</ref> ==== ჩრდილო-აღმოსავლეთის ფრონტი==== {{main|ჩრდილო-აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია}} ჩრდლო-აღმოსავლეთის კამპანიაში რუსული ძალები ცდილობენ [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივისა]] და [[სუმის ოლქი|სუმის ოლქების]] და მათი დედაქალაქების აღებას სცდილობენ. [[ჩერნიჰივის ალყა|ჩერნიჰივი მოექცა ალყაში]] და რუსებმა აიღეს ოლქის მეორე უდიდესი ქალაქი, [[კონოტოპი]], საზღვრიდან 90 კილომეტრის მოშორებით, 25 თებერვალს.<ref name="pol25feb">{{cite news|last=Ward|first=Alexander|title='Almost not possible' for Ukraine to win without West's help, Ukraine official says|work=[[Politico]]|url=https://politi.co/3LWSyC5|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226175146/https://www.politico.com/newsletters/national-security-daily/2022/02/25/almost-not-possible-for-ukraine-to-win-00011969|archive-date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Ukraine war news from February 25: Kyiv suburbs breached, Russian forces face resistance, Zelensky warns Russia will 'storm' capital|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/93554a7e-f974-49fc-85ba-c111d253b002|url-status=live|url-access=subscription|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226151541/https://www.ft.com/content/93554a7e-f974-49fc-85ba-c111d253b002|archive-date=26 February 2022}}</ref> სუმის ოლქში რუსულმა ძალებმა ვერ იაღეს ქალაქი [[სუმისათვის ბრძოლა|სუმი]], საზღვრიდან 35 კილომეტრში და დაიწყო [[სუმისათვის ბრძოლა|სუმის ბრძოლა]]. უკრაინელებმა ქალაქი შეინარჩუნეს მძიმე ურბანულ ბრძოლებში. უკრაინულ წყაროებზე დაყრდნობით, 100 მეტი რუსული ჯავშანტექნიკა განადგურდა და ათობით რუსი სამხედრო ჩავარდა ტყვედ.<ref>{{Cite web|url=https://apostrophe.ua/news/society/2022-02-28/boi-pod-sumami-artilleriya-i-bayraktaryi-unichtojili-100-tankov-i-20-gradov-okkupantov/260916|title=Бои под Сумами: артиллерия и "Байрактары" уничтожили 100 танков и 20 "Градов" оккупантов|access-date=28 February 2022|archive-date=28 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228222555/https://apostrophe.ua/news/society/2022-02-28/boi-pod-sumami-artilleriya-i-bayraktaryi-unichtojili-100-tankov-i-20-gradov-okkupantov/260916|url-status=live}}</ref> ბრძოლები გაიმართა [[ოხტირკისათვის ბრძოლა|ოხტირკაში]].<ref name="unianberdyansk">{{cite news|last=Polyakovskaya|first=Tanya|date=26 February 2022|script-title=ru:Российская военная техника заняла территорию бывшего аэропорта "Бердянск" – горсовет|language=ru|trans-title=Russian military equipment occupied the territory of the former airport "Berdyansk" – city council|publisher=Berdyansk city council|agency=[[Unian]]|url=https://www.unian.net/war/rossiyskaya-voennaya-tehnika-zanyala-territoriyu-byvshego-aeroporta-berdyansk-gorsovet-novosti-donbassa-11719648.html|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226195413/https://www.unian.net/war/rossiyskaya-voennaya-tehnika-zanyala-territoriyu-byvshego-aeroporta-berdyansk-gorsovet-novosti-donbassa-11719648.html|archive-date=26 February 2022}}</ref> 4 მარტს [[ფრედერიკ კიგანი|ფრედერიკ კიგანმა]] განაცხადა, რომ „სუმის ღერძი იყო რუსეთის ყველაზე წარმატებული და საშიში წინ გაჭრა კიევისკენ“ და ასევე თქვა, რომ რელიეფი ხელს უწყობდა მექანიზირებულ ტექიკას, „რელიეფი ბრტყელია, იძლევა ცოტა კარგ თავდაცვით პოზიციას.<ref name="CriticalThreats" /> რუსებმა გაიმარჯვეს [[კონოტოპისათვის ბრძოლა|კონოტოპის ბრძოლაში]] და მიაღწიეს [[ბროვარი|ბროვარიმდე]] (კიევის აღმოსალეთ გარეუბანი) 4 მარტს.<ref name="ISW 4MAR"/><ref name="CriticalThreats"/> 6 აპრილს [[პენტაგონი (აშშ)|პენტაგონმა]] დაადასტურა რუსული ძალების [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივის ოლქიდან]] გასვლა, თუმცა [[სუმის ოლქი|სუმის ოლქში]] გრძელდებოდა ბრძოლები.<ref>{{Cite news |date=6 April 2022 |title=Pentagon: Russia has fully withdrawn from Kyiv, Chernihiv |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2022/04/06/pentagon-russia-withdraws-kyiv-chernihiv/ |access-date=7 April 2022}}</ref> 7 აპრილს [[დმიტრო ჟივიცკი|დმიტრო ჟივიცკიმ]], სუმის ოლქის გამგებლმა, განაცხადა, რომ რუსულმა ძალებმა დატოვეს რეგიონი და დაამატა, რომ ტერიტორიაზე შესვლა საფრთხისშემცვლელი იყო ნაღმების, მახეებისა და დატოვებული შეიარაღების გამო.<ref>{{cite news |url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/04/8/7338013/ |title=Sumy region liberated from Russian troops |first=Anastasiya |last=Kalatur |work=[[Ukrayinska Pravda]] |date=8 April 2022 |access-date=15 April 2022}}</ref> ==== აღმოსავლეთის ფრონტი ==== {{main|აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია}} [[ფაილი:Russian_bombardment_on_the_outskirts_of_Kharkiv.jpg|მინი|ხარკივის გარეუბანი რუსული დაბომბვის შემდეგ, 1 მარტს]] აღმოსავლეთში რუსებმა სცადეს [[ხარკივი|ხაკივის]] აღება საზღვრიდან 35 კილომეტრში.<ref>{{cite web|date=25 February 2022|title=Kharkiv's Resistance to Russia's War Has Already Begun|url=https://foreignpolicy.com/2022/02/24/russia-ukraine-war-resistance-kharkiv/|access-date=27 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225044904/https://foreignpolicy.com/2022/02/24/russia-ukraine-war-resistance-kharkiv/|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|title=Росія атакувала українські міста: де відбулися бої|trans-title=Russia attacked Ukrainian cities: where the fighting took place|url=https://24tv.ua/rosiya-atakuvala-ukrayinski-mista-de-vidbulisya-boyi_n1877474|access-date=27 February 2022|website=[[Channel 24 (Ukraine)|Channel 24]]|language=uk|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025620/https://24tv.ua/rosiya-atakuvala-ukrayinski-mista-de-vidbulisya-boyi_n1877474|url-status=live}}</ref> [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)|ხარკივის ბრძოლაში]] რუსულ ტანკებს მძიმე წინააღმდეგობა დახვდა. 28 თებერვალს ქალაქი დაბომბეს სხვადასხვა სარაკეტო დანადგარებით, რომლებმაც დაუდასტურებელი რამოდენობის ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. [[ოლექსი არესტოვიჩი|ოლექსეი არესტოვიჩმა]] ბრძოლა აღწერა, როგორც „XXI საუკინის [[სტალინგრადის ბრძოლა|სტალინგრადი]]<nowiki/>“.<ref>{{Cite web|date=2 March 2022|title=Russia-Ukraine War: What to know on Day 7 of Russian assault|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-united-nations-general-assembly-state-of-the-union-address-kyiv-business-1fc732f01985f1b57e8dc5e7e411805f|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302184211/https://apnews.com/article/russia-ukraine-united-nations-general-assembly-state-of-the-union-address-kyiv-business-1fc732f01985f1b57e8dc5e7e411805f|archive-date=2 March 2022|access-date=2 March 2022|website=[[AP News]]}}</ref> 25 თებერვლის დილას რუსეთის შეიარაღებული ძალები დაიძრნენ [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის]] ტერიტორიიდან [[მარიუპოლი|მარიუპოლისკენ]] და უკრაინულ ძალებს შეხვდნენ [[პავლოპილი|პავლოპილში]], სადაც დამარცხდნენ.<ref>{{cite web|title=Fierce battles raging in all directions near Mariupol – mayor|url=https://ua.interfax.com.ua/news/general/801883.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226011040/https://ua.interfax.com.ua/news/general/801883.html|archive-date=26 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[Interfax-Ukraine]]}}</ref><ref>{{cite web|last=Richárd|first=Jabronka|date=25 February 2022|title=Így áll most a háború Ukrajnában: több nagyvárosban harcok dúlnak, megtámadtak egy orosz repülőteret|trans-title=This is how the war in Ukraine is now: fighting is raging in several big cities, a Russian airport has been attacked|url=https://ellenszel.hu/2022/02/25/igy-all-most-a-haboru-ukrajnaban-tobb-nagyvarosban-harcok-dulnak-megtamadtak-egy-orosz-repuloteret/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226011052/https://ellenszel.hu/2022/02/25/igy-all-most-a-haboru-ukrajnaban-tobb-nagyvarosban-harcok-dulnak-megtamadtak-egy-orosz-repuloteret/|archive-date=26 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[Ellenszél]]|language=hu}}</ref><ref>{{cite news|title=Battle ongoing near Mariupol – mayor|agency=Ukrinform|url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3412585-battle-ongoing-near-mariupol-mayor.html|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225110919/https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3412585-battle-ongoing-near-mariupol-mayor.html|archive-date=25 February 2022}}</ref> რუსულმა ფლოტმა დაიწყო ამფიბიური შეტევა [[აზოვის ზღვა|აზოვის ზღვის]] 70 კილომეტრიან სანაპირო მონაკვეთზე. [[აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტი|აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტმა]] განაცხადა, რომ რუსები ათასობით საზღვაო ქვეითის გადასროლას აპირებდნენ.<ref>{{cite web|date=25 February 2022|title="Amphibious assault" underway west of Mariupol on the Sea of Azov, senior US defense official says|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/h_622a8b21dd1cf52845090a96c9c6513b|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225220827/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/h_622a8b21dd1cf52845090a96c9c6513b|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[CNN]]}}</ref><ref>{{cite web|title=Russian Navy Carries Out Amphibious Assault Near Mariupol|url=https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-carries-out-amphibious-assault-near-mariupol|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225220846/https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-carries-out-amphibious-assault-near-mariupol|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|website=The Maritime Executive}}</ref><ref>{{cite web|date=27 February 2022|title=Russian forces are about 31 miles outside southeastern Ukrainian city of Mariupol, US defense official says|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-27-22/h_32a28d1a9ec40e68486a3526f035dc6f|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220227223234/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-27-22/h_32a28d1a9ec40e68486a3526f035dc6f|archive-date=27 February 2022|access-date=27 February 2022|website=[[CNN]]}}</ref> 1 მარტს [[დენის პუშილინი|დენის პუშილინმა]], დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის მეთაურმა, განაცხადა, რომ დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის ძალებმა [[ვოლნოვახა|ვალნოვახა]] ალყაში მოაქციეს.<ref>{{cite web|date=1 March 2022|title=Russian-backed separatist leader expects his forces to surround Mariupol on Tuesday|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-01-22/h_0e3d20b474aa007bb1e4acc0d0fba984|access-date=1 March 2022|website=[[CNN]]}}</ref> 2 მარტს რუსული ძალები დამარხდნენ [[სევეროდონეცკისათვის ბრძოლა (2022)|სევეროდონეცკის ბრძოლაში]].<ref>{{Cite web|title=Новини України: Російське вторгнення: поточна ситуація на Луганщині|url=https://galinfo.com.ua/news/rosiyske_vtorgnennya_potochna_sytuatsiya_na_luganshchyni_381541.html|access-date=3 March 2022|website=Гал-інфо}}</ref> ==== სამხრეთის ფრონტი ==== {{main|სამხრეთ უკრაინის კამპანია}} [[ფაილი:Destruction_of_Russian_tanks_by_Ukrainian_troops_in_Mariupol_(4).jpg|მარცხნივ|მინი|განადგურებული რუსული [[BMP-3]] [[მარიუპოლი|მარიუპოლთან]], 7 მარტს]] 24 თებერვალს რუსებმა აიღეს [[ჩრდილოეთ ყირიმის არხი]] და ნახევარკუნძულს აღუდგინა წყლის მიწოდება [[დნეპრი|დნეპრიდან]], რომელიც 2014 წლისდან არ მიეწოდებოდა [[ყირიმი|ყირიმს]].<ref name=":5">{{cite news|date=24 February 2022|title=Russian forces unblock water flow for canal to annexed Crimea, Moscow says|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-forces-unblock-water-flow-canal-annexed-crimea-moscow-says-2022-02-24/|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/russian-forces-unblock-water-flow-canal-annexed-crimea-moscow-says-2022-02-24/|archive-date=1 March 2022}}</ref> [[მარიუპოლის ალყა]] დაიწყო მარიუპოლზე სწრაფი თავდასხმით და დონბასის სეპარატისტული რეგიონების სამხრეთთან დაკავშირებით.<ref name="unianberdyansk" /><ref>{{cite tweet|user=nexta_tv|number=1497605510887100420|title=The tanks of the occupiers have circled #Berdyansk and are heading towards|date=26 თებერვალი 2022}}</ref> </ref> 1 მარტს რუსებმა განაახლეს თავდასხმა [[მელიტოპოლისათვის ბრძოლა|მელიტოპოლზე]].<ref>{{cite web|first=Anastasia|last=Zadorozhnaya|date=1 March 2022|title=Войска оккупанта готовят наступление на Мелитополь|trans-title=Invader's troops are preparing an attack on Melitopol|url=https://ria-m.tv/news/279120/voyska_okkupanta_gotovyat_nastuplenie_na_melitopol.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302054411/https://ria-m.tv/news/279120/voyska_okkupanta_gotovyat_nastuplenie_na_melitopol.html|archive-date=2 March 2022|access-date=2 March 2022|work=[[RIA Melitopol]]|language=ru}}</ref> მელიტოპოლის მერმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ რუსებმა დაიკაცეს ქალაქი.<ref>{{cite web|first=Marina|last=Korobova|date=1 March 2022|title="Мелитополь не сдался, Мелитополь – временно оккупирован" – городской голова о ситуации на 1 марта|trans-title="Melitopol did not surrender, Melitopol is temporarily occupied" – the mayor on the situation on March 1|url=https://www.mv.org.ua/news/264014-melitopol_ne_sdalsja_melitopol_-_vremenno_okkupirovan_-_gorodskoi_golova_o_situacii_na_1_marta.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302054418/https://www.mv.org.ua/news/264014-melitopol_ne_sdalsja_melitopol_-_vremenno_okkupirovan_-_gorodskoi_golova_o_situacii_na_1_marta.html|archive-date=2 March 2022|access-date=2 March 2022|website=[[Mestnyye Vesti]]|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220302054418/https://www.mv.org.ua/news/264014-melitopol_ne_sdalsja_melitopol_-_vremenno_okkupirovan_-_gorodskoi_golova_o_situacii_na_1_marta.html|archivedate=2 მარტი 2022}}</ref> რუსები ყირიმიდან ჩრდილოეთით წავიდნენ 26 თებერვალს, [[რუსეთის არმიის 22-ე კორპუსი]] მიუახლოვდა [[ზაპორიჟიის ატომური ელექტროსადგური|ზაპორიჟიის ატომურ ელექტროსადგურს]].<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Ukraine official says Russian troops approaching Zaporizhzhia nuclear plant|work=[[National Post]]|url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraine-official-says-russian-troops-approaching-zaporizhzhia-nuclear-plant|access-date=28 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|date=28 February 2022|title=The Russians paused the invasion, but aren't losing|url=https://www.afr.com/policy/foreign-affairs/the-russians-have-paused-the-invasion-but-aren-t-losing-20220228-p5a09f|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228023541/https://www.afr.com/policy/foreign-affairs/the-russians-have-paused-the-invasion-but-aren-t-losing-20220228-p5a09f|archive-date=28 February 2022|access-date=28 February 2022|website=[[Australian Financial Review]]}}</ref> 28 თებერვალს დაიწყო [[ენერჰოდარის ალყა]].<ref>{{cite news|date=4 March 2022|title=Ukraine nuclear plant on fire after Russia shelling|newspaper=News.com.au — Australia's Leading News Site|url=https://www.news.com.au/breaking-news/ukraine-pounded-and-exodus-mounts-as-russia-seizes-key-city/news-story/4c2bd269029008ba09ab2cab3a5a32b7|access-date=4 March 2022}}</ref> ატომური სადგურის ტერიტორიაზე გაჩნდა ცეცხლი.<ref>{{cite web|date=3 March 2022|title=Russian forces attacking Zaporizhzhia nuclear power plant in Ukraine, per multiple reports|url=https://www.businessinsider.com.au/russian-forces-attacking-zaporizhzhia-nuclear-power-plant-ukraine-ap-2022-3|access-date=4 March 2022|website=[[Business Insider]] Australia}}</ref> [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო|ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ]] განაცხადა, რომ აუცილებელი აღჭურვილობა არ დაზიანებულა.<ref>{{cite news|date=3 March 2022|title=Russian forces strike Ukraine from multiple fronts, including at power plant|work=[[ABC News (Australia)|ABC News]]|url=https://www.abc.net.au/news/2022-03-04/latest-on-where-fighting-is-happening-in-ukraine/100881052|access-date=4 March 2022}}</ref> 4 მარტს ატომური ელექტროსადგური აიღეს რუსებმა.<ref>{{cite news|date=4 March 2022|title=Russian troops take Zaporizhzhia nuclear plant|work=[[ABC News]]|url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/russia-attacks-ukraine-nuclear-plant-invasion-advances-83245801|access-date=4 March 2022}}</ref> ყირიმიდან შეტევის მესამე მიმართულება ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთი იყო, სადაც რუსებმა აიღეს ხიდები დნეპრზე.<ref>{{cite news|title=Ukraine loses control over crossing to Kherson|agency=[[Ukrinform]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3412906-ukraine-loses-control-over-crossing-to-kherson.html|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225155031/https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3412906-ukraine-loses-control-over-crossing-to-kherson.html|archive-date=25 February 2022}}</ref> 2 მარტს რუსებმა აიღეს [[ხერსონისათვის ბრძოლა|ხერსონი]], პირველი დიდი ქალაქი, რომელიც დაეცა.<ref name="falls">{{cite news|last1=Schwirtz|first1=Michael|last2=Pérez-Peña|first2=Richard|date=2 March 2022|title=First Ukraine City Falls as Russia Strikes More Civilian Targets|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2022/03/02/world/europe/kherson-ukraine-russia.html|url-status=live|access-date=3 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220303000108/https://www.nytimes.com/2022/03/02/world/europe/kherson-ukraine-russia.html|archive-date=3 March 2022|issn=0362-4331}}</ref> რუსები დაიძრნენ [[მიკოლაივი|მიკოლაივისაკენ]], რომელიც ხერსონსა და [[ოდესა|ოდესას]] შრის მდებარეობს. 4 მარტს უკრაინელებმა რუსები დაამარცხეს [[მიკოლაივისათვის ბრძოლა|მიკოლაივის ბრძოლაში]] და დაიბრუნეს [[კულბაკინოს ავიაბაზა]].<ref name=":8">{{cite news|date=4 March 2022|title=Ukrainian defenders repelled attack on Mykolaiv city, fighting continues on outskirts|agency=[[Ukrinform]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3420336-ukrainian-defenders-repelled-attack-on-mykolaiv-city-fighting-continues-on-outskirts.html|access-date=4 March 2022}}</ref> 2 მარტს უკრაინელებმა შეუტიეს [[ჰორლივკისათვის ბრძოლა|ჰორლივკას]].<ref>{{Cite web|date=2 March 2022|title=First in 7 days of war Ukrainian units go on offensive advancing to Horlivka – Arestovych|url=https://en.interfax.com.ua/news/general/805456.html|access-date=2 March 2022|website=[[Interfax Ukraine]]}}</ref> [[ჰორლივკა|ჰორლივკას]] სეპარატისტები აკონტროლებენ 2014 წლიდან.<ref>{{cite news|last=Huijboom|first=Stefan|date=22 June 2015|title=Resident of Russian-held Horlivka: 'We have nothing'|newspaper=[[Kyiv Post]]|url=http://www.kyivpost.com/content/kyiv-post-plus/resident-of-russian-held-horlivka-we-have-nothing-391727.html|access-date=11 March 2022}}</ref> === მეორე ფაზა (8 აპრილი — დღემდე) === ==== სამხრეთ-აღმოსავლეთი ==== [[File:2022 Russian Invasion of Ukraine Phase 2 animated.gif|thumb|upright=2.1|რუსეთის უკრაინაში შეჭრის მეორე ფაზა]] 8 აპრილს რუსეთის შეაირაღებულმა ძალებმა დააანონსა, რომ ყველა სამხედრო და ყველა დივიზია სამხრეთ-აღმოსავლეთ უკრაინაში გაერთიანდებოდა გენერალ [[ალექსანდრე დვორნიკოვი|ალექსანდრე დვორნიკოვის]] მმეთაურობის ქვეშ, რომელსაც ჩააბარეს ერთიანი სამხედრო ოპერაციები, იმ დანაყოფებთან ერთად, რომლებმაც 7 აპრილს დატოვეს უკრაინის ჩრდილოეთი და ჩრდილო-აღმოსავლეთი.<ref name="hindustannewshub.com">{{cite web |date=8 April 2022 |title=Trending news: BBC: Putin replaces military commander in Ukraine – The Moscow Times |url=https://hindustannewshub.com/russia-ukraine-news/bbc-putin-replaces-military-commander-in-ukraine-the-moscow-times/ |access-date=9 April 2022 |website=Hindustan News Hub}}</ref> 17 აპრილს რუსეთის პროგრესს სამხრეთ-აღმოსავლეთში აფერხებდა უკრაინული წინააღმდეგობა, განსაკუთრებით [[აზოვსტალი|აზოვსტალის]] ფოლადის ქარხანასა და [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]] გამაგრებული ძალები.<ref>{{cite news |title=Ukraine war: Mariupol defenders will fight to the end |date=17 April 2022 |access-date=20 April 2022 |work=[[Radio New Zealand]] |url=https://www.rnz.co.nz/news/world/465439/ukraine-war-mariupol-defenders-will-fight-to-the-end-pm}}</ref> 19 აპრილს ''[[ნიუ-იორკ ტაიმზი (გაზეთი)|The New York Times]]''-მა დაადასტურა, რომ რუსეთმა განაახლა თავდასხმა, რასაც „აღმოსავლეთის შეტევას“ უწოდებდნენ, რომელიც დაიწყო 480 კმ-ის სიგრძის ფრონტზე, რომელიც გადაჭიმული იყო [[ხარკივის ოლქი|ხარკივის ოლქიდან]] [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკისა]] და [[დონეცკის ოლქი|დონეცკის ოლქებამდე]], ამავდროულად სარაკეტო თავდასხმები დაიწყო [[კიევი|კიევსა]] და [[ლვივი|ლვივში]].<ref name="nytimes.com">{{cite news |last1=Arraf |first1=Jane |last2=Nechepurenko |first2=Ivan |last3=Landler |first3=Mark |date=19 April 2022 |title=Ukraine Says Russia Begins Assault in the East After Raining Missiles Nationwide |newspaper=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2022/04/18/world/europe/ukraine-russia-missiles-lviv-donbas.html |access-date=20 April 2022}}</ref> 30 აპრილისთვის [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ს წარმომადგენელმა რუსეთის წინსვლას უთანასწორო და მცირე უწოდა.<ref>{{cite news|title=Russia bombards Kharkiv but Ukrainians having 'tactical successes', says Zelenskiy |date=30 April 2022 |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/world/2022/apr/30/russia-bombards-kharkiv-but-ukrainians-having-tactical-successes-says-zelenskiy}}</ref> ანონიმურმა პირმა [[აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტი|აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტიდან]] რუსეთის შეტევა დაახასიათა, როგორც „ძალიან ნელთბილი“, „საუკეთესო შემთხვევაში მინიმალური“ და „ანემიური“.<ref>{{cite news|title=US official briefs on Russia's war effort |publisher=BBC |date=2 May 2022 |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-61295448}}</ref> 2022 წლის 26 მაისს კონფლიქტის სადაზვერვო ჯგუფმა, რუს სამხედროებზე დაყრდნობით, განაცხადა, რომ რუსულ ძალებს სათავეში ჩაუყენეს [[გენერალ-პოლკოვნიკი]] [[გენადი ჟიდკო]], მან ჩაანაცვლა [[არმიის გენერალი]] დვორნიკოვი.<ref name="ცვლილება">{{Cite tweet|number=1529780946509209603|user=CITeam_en|title=Also reportedly, Russia's command in the battle for Donbas has undergone another shakeup — the overall commander is now said to be Colonel General Gennady Zhidko. Like Dvornikov, he once commanded operations in Syria and also headed the Eastern Military District.|author=Conflict Intelligence Team}}</ref><ref name="ცვლილება2">{{cite web |date=3 June 2022 |title=General Dvornikov 'no longer in command' of Russian Army in Ukraine |url=https://english.nv.ua/nation/general-dvornikov-dismissed-from-command-of-russian-army-in-ukraine-russia-news-russia-invasion-50247453.html |access-date= |website=The New Voice of Ukraine |language=en}}</ref> 2022 წლის ივნისში რუსეთის ფედერაციის თავდაცვის სამინისტროს სპიკერმა, იგორ კონაშენკომ, გაამხილა, რომ რუსი ძალები გაყოფილია არმიის ჯგუფებს შორის. „ცენტრს“ მეთაურობს გენერალ-პოლკოვნიკი [[ალექსანდრე ლაპინი]] და სამხრეთს არმიის გენერალი [[სერგეი სუროვიკინი]].<ref name="Novaya">{{cite news |last1=Cherkasov |first1=Alexander |title=Люди, стрелявшие в наших отцов |url=https://novayagazeta.eu/articles/2022/06/26/liudi-streliavshie-v-nashikh-ottsov |agency=[[Novaya Gazeta]] |date=26 June 2022}}</ref> 20 ივლისს [[სერგეი ლავროვი|ლავროვმა]] განაცხადა, რომ რუსეთი პასუხს გასცემდა მზარდ სამხედრო მხარდაჭერას, რომელსაც უკრაინა იღებდა, განცხადება გამოიყენეს, როგორც [[ხერსონის ოლქი|ხერსონისა]] და [[ზაპორიჟიის ოლქი|ზაპორიჟიის ოლქებში]] შეჭრის საბაბი.<ref>{{cite news|title=Ukraine News: Kyiv Intensifies Attacks on Russian Positions in South |work=[[The New York Times]] |date=20 July 2022 |url=https://www.nytimes.com/live/2022/07/20/world/ukraine-russia-war#russia-ukraine-territory-expansion-lavrov}}</ref> ===დასავლეთი უკრაინა=== {{მთავარი|ოდესის დაბომბვები (2022)}} 14 მარტს რუსეთმა სარაკეტო თავდასხმა განახორციელა სამხედრო საწვრთნელ ბაზაზე [[ოავორივი|ოავორივში]], [[ლვივის ოლქი|ლვივის ოქლში]], [[პოლონეთი|პოლონეთის]] საზღვართან. ლვივის გუბერნატორმა განაცხადა, რომ თავდასხმამ 35 ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა.<ref>{{cite news|title=Russia strikes Ukraine army base near Poland as it widens attacks |date=14 March 2022 |access-date=19 March 2022 |publisher=[[Al Jazeera]] |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/13/russia-air-strikes-hit-ukraine-military-base-near-poland}}</ref><ref>{{cite news|title=Dozens killed as Russian forces strike targets in western Ukraine |first1=Tim |last1=Lister |first2=Mohammed |last2=Tawfeeq |first3=Olga |last3=Voitovych |first4=Simone |last4=McCarthy |first5=Tara |last5=John |publisher=[[CNN]] |date=13 March 2022 |access-date=19 March 2022 |url=https://www.cnn.com/2022/03/13/europe/russia-invasion-ukraine-03-13-intl-hnk/index.html}}</ref> 18 მარტს რუსეთითავს დაესხა თავად [[ლვივი|ლვივს]], უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ რუსეთმა შეტევა განხორციელდა თვითმფრინავების მიერ, ფრთოსანი რაკეტებით.<ref>{{cite news|url=https://www.cnn.com/2022/03/18/europe/lviv-ukraine-attack-russia-importance-intl/index.html |title=Russia has attacked Lviv. Here's why the western city is so important to Ukraine's defense |first1=Petro |last1=Zadorozhnyy |first2=Yulia |last2=Kesaieva |first3=Mohammed |last3=Tawfeeq |first4=Seán |last4=Federico-O'Murchú |first5=Adam |last5=Renton |first6=Tamara |last6=Qiblawi |publisher=[[CNN]] |date=18 March 2022 |access-date=19 March 2022}}</ref> === საჰაერო და საზღვაო ბრძოლები === 24 თებერვალს, ადგილობრივი დროით 18:00 საათზე, უკრაინის სასაზღვრო გვარდიამ განაცხადა, რომ რუსები თავს დაესხნენ [[ზმეინი|ზმეინის]] კუნძულს.<ref>{{cite tweet|user=PokiRae_|number=1497003710349824007|title=Ukrainian soldier deployed on Snake Island live streamed the moment a Russian warship opened fire on the Island. All 13 soldiers lost their lives.|date=25 თებერვალი 2022}}</ref> კრუისერი ''მოსკვამ'' და საპატრულო ხომალდმა ''ვასილი ბიკოვმა'' დაბომბეს კუნძული.<ref>{{cite news|date=24 February 2022|title=Russian Navy Captures Ukraine's Outpost on Snake Island|work=The Maritime Executive|url=https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-captures-ukraine-s-outpost-on-snake-island|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225100645/https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-captures-ukraine-s-outpost-on-snake-island|archive-date=25 February 2022}}</ref> როცა რუსებმა კუნძულის მცველებს დანებება მოთოხვეს, უკრაინელების პასუხი იყო: „<nowiki/>[[რუსული სამხედრო ხომალდი, იდი ნახუი]]<nowiki/>“<ref>{{cite web|last1=Lister|first1=Tim|last2=Pennington|first2=Josh|date=24 February 2022|title=February 24, 2022 Russia-Ukraine news|website=[[CNN]]|at=Entry: Audio emerges appearing to be of Ukrainian fighters defending island from Russian warship|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_2e17e59214679efefede60d5fb481432|access-date=25 February 2022|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225020216/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_2e17e59214679efefede60d5fb481432|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|title="Русский корабль, иди на х.й!": захисники Зміїного відповіли ворогові|trans-title='Russian ship, go on f.y!': Defenders of the Serpent responded to the enemy|url=https://www.pravda.com.ua/news/2022/02/25/7325592/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225021042/https://www.pravda.com.ua/news/2022/02/25/7325592/|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[Ukrayinska Pravda]]|language=uk}}</ref> დაბომბვის შედმეგ კუნძული რუსებმა აიღეს.<ref>{{cite web|date=25 February 2022|title=Ukraine soldiers told Russian officer 'go fuck yourself' before they died on island|url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/ukraine-soldiers-told-russians-to-go-fuck-yourself-before-black-sea-island-death|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225102114/https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/ukraine-soldiers-told-russians-to-go-fuck-yourself-before-black-sea-island-death|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[The Guardian]]}}</ref> 24 თებერვლას რუსები თავს დაესხნენ [[ჩუჰუივი|ჩუჰუივის]] ავიაბაზას,<ref>{{cite web|title=Ukraine: Video appears to show aftermath of missile strike on air base in Chuhuiv|work=Sky News|date=24 February 2022|url=https://news.sky.com/video/ukraine-video-appears-to-show-aftermath-of-missile-strike-on-air-base-in-chuhuiv-12550242}}</ref> რომელშიც ინახებოდა [[Bayraktar TB2]] დრონები. შეტევამ დააზიანა საწვავის მარაგები და ინფრასტრუქტურა.<ref>{{cite web|url=https://www.cnbc.com/2022/02/24/satellite-imagery-shows-russian-attack-on-ukraine-from-space.html|title=Satellite imagery shows Russian attack on Ukraine from space|work=CNBC|first=Michael|last=Sheetz|date=24 February 2022|access-date=8 March 2022}}</ref> 25 თებერვლას მილეროვოს ავიაბაზას შეუტია უკრაინის არმიამ, [[OTR-21 Tochka]] რაკეტებით. უკრაინაზე დაყრდნობით, ამით გაანადგურეს რუსეთის სამხედრო-საჰაერო ძალების თვითმფრინავები და დაწვეს ავიაბაზა.<ref name=":021">{{cite news|last=Dutton|first=Jack|date=25 February 2022|title=Russian Military Base Blown Up as Ukraine Fights Back|work=[[Newsweek]]|url=https://www.newsweek.com/russian-military-base-blown-ukraine-fights-back-1682558|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225075915/https://www.newsweek.com/russian-military-base-blown-ukraine-fights-back-1682558|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=25 February 2022|title=Ukrainian Armed Forces attacked Millerovo with Tochka-U|work=[[Rostov Gazeta]]|url=https://rostovgazeta.ru/news/politics/25-02-2022/vooruzhennye-sily-ukrainy-atakovali-millerovo-tochkoy-u|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225073113/https://rostovgazeta.ru/news/politics/25-02-2022/vooruzhennye-sily-ukrainy-atakovali-millerovo-tochkoy-u|archive-date=25 February 2022}}</ref> 27 თებერვლას რუსები ჟიტომირის აეროპორტს თავს დაესხნენ [[9K720 Iskander]]-ის სარაკეტო გამშვები სისტემით ბეალრუსიის ტერიტორიიდან.<ref>{{cite web|title=Airport in central Ukraine reportedly targeted by missile fired from Belarus|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/airport-in-central-ukraine-reportedly-targeted-by-missile-fired-from-belarus/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220227183646/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/airport-in-central-ukraine-reportedly-targeted-by-missile-fired-from-belarus/|archive-date=27 February 2022|access-date=28 February 2022|publisher=[[The Times of Israel]]}}</ref><ref>{{cite tweet|user=KyivIndependent|number=1498178611916034054|title='Шановні українці!...'|trans-title=Russia used Iskander missile systems to attack Zhytomyr Airport. The air strikes were conducted from Belarus, using Russian ballistic missile launchers. Earlier, Belarus said it wouldn't allow air strikes from its territory amid Ukraine's upcoming peace talks with Russia.|date=5 March 2022}}</ref> რუსებმა 5 მარტს რამდენინე თვითმფრინავი დაკარგა, [[სუ-30SM]]-ის, ორი [[სუ-34]]-ის, ორი [[სუ-25]]-ის, ორი [[მი-24]]/[[მი-35]]-ის, ორი [[მი-8]]-სა და ორლანის უპილოტო საფრენი აპარატის ჩათვლით.<ref>{{cite news|last=Trevithick|first=Joseph|title=The Russian Air Force Just Had A Terrible Day Over Ukraine|work=The Drive|url=https://www.thedrive.com/the-war-zone/44602/the-russian-air-force-just-had-a-terrible-day-over-ukraine|access-date=5 March 2022}}</ref> 6 მარტს [[უკრიანის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბი|უკრიანის შეიარაღებული ძალების გენერალურმა შტაბმა]] განაცხადა, რომ შეჭრის განმავლობაში ჩამოაგდეს 88 რუსული საფრენი აპარატი.<ref>{{cite web|title=Enemy loses 88 aircraft, helicopters in Ukraine – General Staff|url=https://en.interfax.com.ua/news/general/808029.html|access-date=9 March 2022|website=[[Interfax-Ukraine]]}}</ref> თუმცა, ანონიმურმა ამერიკულმა წყარომ [[Reuters]]-ს 7 მარტს უთხრა, რომ რუსული თვითმფრინავებისა და ვერტმფრენების „დიდი უმეტესობა“ მზად იყო საბრძოლველად.<ref>{{Cite news|date=7 March 2022|title=Putin has deployed nearly 100% of pre-staged forces into Ukraine- U.S. Official|newspaper=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/putin-has-deployed-nearly-100-pct-pre-staged-forces-into-ukraine-us-official-2022-03-07/}}</ref> 26 თებერვლას რუსეთმა განაცხადა, რომ აშშ-ის დრონები უკრაინას აწვდიდა ინფორმაციას რუსულ გემებზე [[შავი ზღვა|შავ ზღვაში]], ეს აშშ-მ უარყო.<ref>{{cite web|first1=Nathan|last1=Hodge|first2=Vasco|last2=Cotovio|first3=Oren|last3=Lieberman|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b669a7b9f3668b9579d3cb72c52647ac|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b669a7b9f3668b9579d3cb72c52647ac|archive-date=27 February 2022|date=26 February 2022|title=Pentagon denies Russia's claim that it's "highly likely" US used surveillance drones to help Ukrainian navy|website=[[CNN]]}}</ref> 3 მარტს უკრაინული ფრიგატი ''ჰელტმან საჰაიდაჩნი'' სწრაფად გადაიყვანეს [[მიკოლაივი|მიკოლაივში]], რათა ის ხელში არ ჩაეგდოთ რუსებს.<ref name="Interfax_scuttle">{{cite news|title=Hetman Sahaidachny frigate, being under repair, flooded not to get to enemy – Reznikov|publisher=Interfax Ukraine|url=https://en.interfax.com.ua/news/general/806837.html|access-date=4 March 2022}}</ref><ref name="Times_Scuttles_Flagship">{{cite news|last=Evans|first=Michael|date=4 March 2022|title=Ukraine scuttles its flagship frigate as Russians close in|newspaper=[[The Times]]|agency=[[The Times]]|url=https://www.thetimes.co.uk/article/ukraine-scuttles-its-flagship-frigate-as-the-russians-close-in-wtd07bbqp|access-date=4 March 2022|issn=0140-0460}}</ref><ref>{{cite news|last=Evans|first=Michael|title=Ukraine scuttles its flagship frigate as the Russians close in|work=[[The Times]]|url=https://www.thetimes.co.uk/article/ukraine-scuttles-its-flagship-frigate-as-the-russians-close-in-wtd07bbqp|access-date=4 March 2022|issn=0140-0460}}</ref> რუსულ სამხედრო-საჰაერო ძალებს ბრძოლაში უფრო პატარა როლი ითამაშეს, იდრე ანალიტიკოსები ელოდნენ. მათი აზრით რუსული ავიაცია სწრაფად გაანადგურებდა უკრაინულ ანტისაჰაერო თავდაცვებს და მოიპოვებდა საჰაერო უპირატესობას. პირველ ორ კვირაში ავიაციამ მინიმალური როლი ითამაშა და რუსული ანტისაჰაერო თავდაცვები, ავიციასთან ერთად ფუნქციონირებადი დარჩა, რუსეთმა ვერ მოიპოვა უპირატესობა. ''[[ეკონომისტი (ჟურნალი)|ეკონომისტმა]]'' რუსეთის ავიაციის წარუმატებლობა ახსნა უკრაინის საშუალო დისტანციაზე მოქმედი ანტისაჰაერო რაკეტებით, რუსეთის სიზუსტით მართვადი ბომბების ნაკლებობითა და სტინეგრების ეფექტურობით და პილოტების გამოუცდელობით ახსნა.<ref>{{cite news|date=3 March 2022|title=The curious case of Russia's missing air force|newspaper=The Economist|url=https://www.economist.com/interactive/2022/03/08/curious-case-russias-missing-air-force|url-access=subscription|access-date=9 March 2022}}</ref> [[File:Russian cruiser Moskva.jpg|thumb|რუსეთის შავი ზღვის ფლოტის ფლაგმანი სარაკეტო კრეისერი „[[მოსკვა (სარაკეტო კრეისერი)|მოსკვა]]“ ჩაძირა ორმა უკრაინულმა [[ნეპტუნი (ფრთოსანი რაკეტა)|ნეპტუნის ფრთოსანმა ხომალდსაწინააღმდეგო რაკეტამ]] 2022 წლის 14 აპრილს]] 14 მარტს რუსულმა RT-მ განაცხადა, რომ რუსებმა ვერდიასკში ხელში ჩაიგდეს ათობით უკრაინული გემი, მათ შორის სადესანტო გემი „იური ოლეფირენკო“.<ref>{{cite web|url=https://www.navyrecognition.com/index.php/focus-analysis/11502-analysis-russian-armed-forces-capture-dozen-ukrainian-ships-in-berdyansk.html |title=Analysis: Russian Armed Forces capture dozen Ukrainian ships in Berdyansk |date=14 March 2022 |access-date=18 March 2022 |website=Navy Recognition}}</ref> 24 მარტს უკრაინამ განაცხადა ბერდიანსკში რუსული გემის „ორსკის“ განადგურების შესახებ, თუმცა განადგურებული გემი „ორსკის“ და „სარატოვი“ აღმოჩნდა.<ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-says-it-has-destroyed-large-russian-landing-ship-2022-03-24/ |title=Ukraine says it has destroyed a large Russian landing ship |first1=Pavel |last1=Polityuk |first2=Timothy |last2=Heritage |editor-first=Andrew |editor-last=Heavens |work=[[Reuters]] |date=24 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref><ref name="Guardian220325" /><ref name="CNN-Berdyansk">{{cite news |url=https://www.cnn.com/2022/03/24/europe/ukraine-russian-warship-berdyansk-intl/index.html |title=Ukrainians claim to have destroyed large Russian warship in Berdyansk |first1=Tim |last1=Lister |first2=Celine |last2=Alkhaldi |first3=Olga |last3=Voitovych |first4=Gianluca |last4=Mezzofiore |publisher=CNN |date=24 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref> 13 აპრილს რუსული [[მოსკვა (სარაკეტო კრეისერი)|სარაკეტო კრეისერი „მოსკვას“]], რუსეთის შავი ზღვის ფლოტის ფლაგმანს, უკრაინული წყაროებისა და აშშ-ის დაზვერვის ინფორაციით,<ref>{{Cite news|last=|first=|date=2022-04-16|title=Russia-Ukraine war latest: Ukraine PM to head to Washington; Russian warship sunk by Ukraine missile strike, say US officials – live|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/apr/16/russia-ukraine-war-latest-ukraine-pm-to-head-to-washington-russian-warship-sunk-by-ukraine-missile-strike-say-us-officials-live|access-date=2022-04-16|issn=0261-3077}}</ref> მოხვდა ორი უკრაინული [[ნეპტუნი (ფრთოსანი რაკეტა)|ნეპტუნის ფრთოსანი ხომალდსაწინააღმდეგო რაკეტა]] და ბორტზე გაჩნდა ხანძარი.<ref>{{cite web |title=Russia confirms severe damage to Black Sea Fleet Flagship Moskva, Crew Abandoned Ship |url=https://www.freepressjournal.in/world/russia-confirms-severe-damage-to-black-sea-fleet-flagship-moskva-crew-abandoned-ship |date=14 April 2022 |access-date=14 April 2022 |website=Free Press Journal }}</ref> [[პენტაგონი (აშშ)|პენტაგონის]] სპიკერმა, [[ჯონ კირბი|ჯონ კირბიმ]], განაცხადა, რომ სატელიტებით გადაღებულ ფოტოებში ჩანს ხომადზე შეიარაღების საცავის აფეთქება და განაცხადა, რომ რუსებს ხომალდი [[სევასტოპოლი|სევასტოპოლის]] პორტში მიჰყავდათ ბუქსირებით.<ref>{{cite web |last=Forgey |first=Quint |title=Pentagon confirms explosion aboard Russian warship |url=https://www.politico.com/news/2022/04/14/pentagon-explosion-russian-warship-00025243 |access-date=14 April 2022 |website=[[POLITICO]] |language=en}}</ref> იმავე დღეს რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ „მოსკვა“ ბუქსირით გადაყვანისას შტორმში ჩაიძირა.<ref>{{cite news |title=Russian warship Moskva has sunk - state media |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-61114843 |access-date=14 April 2022 |work=BBC News |date=14 April 2022}}</ref> 15 აპრილს რუსები რაკეტებით თავს დაეხსნენ [[ლუჩის დიზაინის ბიურო|ლუჩის დიზაინის ბიუროს]] [[კიევი|კიევში]], სადაც [[ნეპტუნი (ფრთოსანი რაკეტა)|ნეპტუნის]] ტიპის რაკეტებს ქმდინდნენ.<ref>April 15, 2022. "Ukraine says fighting rages in Mariupol, blasts rattle Kyiv". By Pavel Polityuk and Elizabeth Piper. Reuters. [https://www.reuters.com/world/europe/powerful-explosions-heard-kyiv-after-russian-warship-sinks-2022-04-15/]</ref> ===მსუბუქი ბირთვული იარაღი=== [[უილიამ ჯოზეფ ბარნსი|უილიამ ჯოზეფ ბარნსმა]], აშშ-ის [[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო|ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს]] დირექტორმა, 14 აპრილს განაცხადა, რომ [[ვლადიმერ პუტინი|პუტინმა]] შესაძლოა გამოიყენოს [[ტაქტიკური ბირთვული იარაღი]] [[უკრაინა|უკრაინის]] წინააღმდეგ.<ref> "C.I.A. Director Airs Concern That Putin Might Turn to Nuclear Weapons". The New York Times. By David E. Sanger and Julian E. Barnes. April 14, 2022. [https://www.nytimes.com/2022/04/14/us/politics/putin-nuclear-weapons.html]</ref> === სახალხო წინააღმდეგობა === უკრაინელი ხალხი რუსულ შეჭრა რამდენიმე გზით ეწინააღმდეგება, როგორებიცაა: მოხალისედ გაწევრიანება ადგილობრივ ტერიტორიული თავდაცვის ნაწილებში, მოლოტოვის კოქტეილების დამზადება, საჭმლის მომზადებამ ბარიერების აგება<ref name="wp-2022-02-28-ukraine-russia-kyiv-defense">{{cite news|last1=Raghavan|first1=Sudarsan|last2=O'Grady|first2=Siobhán|last3=Shefte|first3=Whitney|last4=Khudov|first4=Kostiantyn|date=28 February 2022|title=In a Kyiv under siege, neighbors dig trenches and raise barriers to brace for Russian assault|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/ukraine-russia-kyiv-defense/|access-date=10 March 2022}}</ref> და ლტოლვილების დამხმარება.<ref name="vox-2022-ukraine-resistance-volunteers">{{cite web|first=Jen|last=Kirby|access-date=10 March 2022|title=The other members of Ukraine's resistance|url=https://www.vox.com/22956752/ukraine-resistance-volunteers-russia-invasion|date=3 March 2022|website=[[Vox (media)|Vox]]}}</ref> შეჭრის შემდეგ ბევრი უკრაინელი მოხალისე შეუერთდა [[უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალები|ტერიტორიული თავდაცვის ძალებს]] და დანარჩენმა გადაწყვიტა რუსეთისთვის ხელის შეშლა უიარაღოდ, სამოქალაქო წინააღმდეგობით, სამოქლაქო პირებმა მოხსნეს საგზაო ნიშნები და შექმნეს ბარიერები გზებზე. გავრცელდა ვიდეოები, რომლებშიც ჩანს, რომ ოკუპირებულ დასახლებულ პუნქტებში ადგილობრივები ფიზიკურად და ვერბალურად უპირისპირდებიან რუს სამხედროებს, წინ უდგებიან სამხედრო ტექნიკასა და ტრანსპორტს.<ref name="yes!2">{{cite news|last=Hunter|first=Daniel|date=1 March 2022|title=How Ukrainian Civilians Are Resisting Military Force|work=YES! Magazine|url=https://www.yesmagazine.org/democracy/2022/03/01/ukraine-civilian-resistance|access-date=8 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Ukrainian Civilians Take On Russian Invaders With Words And Deeds|agency=Radio Free Europe/Radio Liberty|url=https://www.rferl.org/a/ukraine-civil-resistance-russian-aggression/31728966.html|access-date=8 March 2022}}</ref> ოკუპირებული [[ხერსონი|ხერსონიდან]] გავცელდა ვიდეო, სადაც მმოძრავ რუსულ ჯავშანტექნიკაზე დგას კაცი და უკრაინის ეროვნულ დროშას აფრიალებს.<ref>{{cite news|last1=Schwirtz|first1=Michael|last2=Santora|first2=Marc|last3=Hill|first3=Evan|last4=Cardia|first4=Alexander|date=5 March 2022|title=Ukrainian protesters take to the streets in occupied Kherson.|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2022/03/05/world/europe/kherson-protests-ukraine.html|access-date=8 March 2022}}</ref> რუსი სამხედროების პასუხი მერყეობს დაპიისპირებებსა და უკანდახევებს შორის.<ref name="yes!2" /> ზოგი რუსი სამხედრო პირპაირ ესრპდა ხალხთა ჯგუფებს, ან ჰაერში ესროდნენ გაფრთხილებისა და ხალხის დაშინების მიზნით.<ref>{{cite news|date=5 March 2022|title=Ukrainian authorities accuse Russians of opening fire on civilian protest|agency=CNN|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-05-22/h_c9644300c3986a3e19e31dcb6188abdf|access-date=8 March 2022}}</ref><ref name="yes!">{{cite news|last=Hunter|first=Daniel|date=1 March 2022|title=How Ukrainian Civilians Are Resisting Military Force|work=YES! Magazine|url=https://www.yesmagazine.org/democracy/2022/03/01/ukraine-civilian-resistance|access-date=8 March 2022}}</ref> 9 მარტს უკრაინის შეიარაღებულმა ძალებმა უკრაინელებს სთხოვა განეცხადათ რუსული ტექნიკის შემჩნევის შესახებ. გადაღებულ ფოტოებში ვხედავთ: Krasukha-4-ს, Infauna (RB-531B)-ს, a Tigr-M MKTK REI PP Leer-2 VPK-233114-ს, Diabazol-ს, R-378A(B)-ს, an RB-341V Leer-3-ს, R-934B-ს, და Borisoglebsk-2-ს.<ref>{{cite tweet|user=armedforcesukr|number=1501607499748855816|title='Шановні українці!...'|trans-title='Dear Ukrainians!...'|date=9 March 2022}}</ref> არსებობს უკრაინელი დემონსტრანტების მასობრივი დაკავებების შემთხვევები. ადგილობრივი მედიები ასევე ავრცელებენ ინფორმაციებს რუსული ძალების მიერ გაუჩინარებების, სიკვდილით დასჯების, მძევლებად აყვანის, სახალხო მკვლელობებისა და სექსუალური ძალადობების შესახებ, უკრაინული წინააღმდეგობის გასატეხად.<ref>{{cite web|title=Ordinary Ukrainians are resisting Vladimir Putin's occupying force in Kherson and elsewhere|url=https://www.economist.com/europe/ordinary-ukrainians-are-resisting-vladimir-putins-occupying-force-in-kherson-and-elsewhere/21808101|publisher=[[The Economist]]|date=9 March 2022|access-date=10 March 2022|url-access=subscription}}</ref> == სამხედრო მხარდაჭერა უკრაინას == [[File:Countries supplying military equipment to Ukraine during the 2022 Russian invasion.svg|thumb|upright=1.36|right| {{legend|#800000|რუსეთი}} {{legend|#ffff00|უკრაინა}} {{legend|#000080|ქვეყნები, რომლებმაც სამხედრო აღჭურვილობა მიაწოდეს უკრაინას}}]] [[ვიქტორ იანუკოვიჩი|ვიქტორ იანუკოვიჩის]] პრეზიდენტობისას უკრაინის არმიის მდგომარეობა სავალალო იყო. ცვილებისა და ქვეყნის სათავეშე პროდასავლური ძალების მოსვლის შემდეგ უკრაინის მომარაგება დაიწყეს დასავლელმა მოკავშირეებმა. უკრაინის არმია გაუმჯობესდა და გარკვეულ წარმატებებსაც მიაღწიეს [[დონბასის ომი|დონბასის ომში]]. უკრაინამ თურქული [[Bayraktar TB2]]-ების მიღება დაიწყო 2019 წლიდან,<ref>{{cite web |last=Axe |first=David |date=9 April 2021 |title=Ukraine Might Field A Drone Strike Force—And It Could Knock Out Russian Tanks |url=https://www.forbes.com/sites/davidaxe/2021/04/09/ukraine-might-field-a-drone-strike-force-and-it-could-knock-out-russian-tanks/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.forbes.com/sites/davidaxe/2021/04/09/ukraine-might-field-a-drone-strike-force-and-it-could-knock-out-russian-tanks/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=19 April 2021 |website=[[Forbes]]}}</ref> იგი გამოიყენეს 2021 წელს სეპარატისტების საარტილერიო პოზიციების წინააღმდეგ დონბასში.<ref>{{cite web|title=Ukrainian Military Deploys Turkish-made Bayraktar Drone in Donbas |url=https://www.defenseworld.net/news/30666/Ukrainian_Military_Deploys_Turkish_made_Bayraktar_Drone_in_Donbas#.YXlXmZ5ByUk |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.defenseworld.net/news/30666/Ukrainian_Military_Deploys_Turkish_made_Bayraktar_Drone_in_Donbas#.YXlXmZ5ByUk |archive-date=1 March 2022 |date=26 October 2021 |access-date=26 October 2021 |website=Defense World Net}}</ref> რუსეთის ძალების თავმოყრასთან ერთად [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ს წევრებმა გაზადრეს იარაღის მიწოდება.<ref>{{cite news |last1=Brennan |first1=Margaret |last2=Watson |first2=Eleanor |url=https://www.cbsnews.com/news/u-s-nato-ukraine-weapons-defense-russia/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cbsnews.com/news/u-s-nato-ukraine-weapons-defense-russia/ |archive-date=27 February 2022 |title=U.S. and NATO to surge lethal weaponry to Ukraine to help shore up defenses against Russia |publisher=[[CBS News]] |date=20 January 2022}}</ref> აშშ-ის პრეზიდენტ [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენმა]] აგვისტოსა და დეკემბერში უკრაინას 260 მილიონი დოლარის ღირებულების სამხედრო დახმარება გაუგზავნა. ამ დახმარებაში შედიოდა [[FGM-148 Javelin]]s და სხვა ჯავშანსაწინააღმდეგო აირაღები, ცეცხლსასროლი იარაღები, სხვადასხვა კალიბრის ტყვიები და სხვა აღჭურბილობა.<ref>{{cite web |title=U.S. Security Assistance to Ukraine |url=https://crsreports.congress.gov/product/pdf/IF/IF12040 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://crsreports.congress.gov/product/pdf/IF/IF12040 |archive-date=27 February 2022 |website=Congressional Research Service |access-date=26 February 2022 |date=9 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Mitchell |first1=Ellen |title=Pentagon mulling ways to get more lethal aid to Ukraine |url=https://www.msn.com/en-us/news/world/pentagon-mulling-ways-to-get-more-lethal-aid-to-ukraine/ar-AAUjH92|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.msn.com/en-us/news/world/pentagon-mulling-ways-to-get-more-lethal-aid-to-ukraine/ar-AAUjH92|archive-date=27 February 2022 |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]] |access-date=26 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Gould |first1=Joe |last2=Altman |first2=Howard |title=Pentagon reveals info on $200M military aid to Ukraine, including more Javelins |url=https://www.defensenews.com/congress/2022/01/25/200m-in-javelins-other-anti-armor-systems-grenade-launchers-and-more-to-ukraine-dod/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.defensenews.com/congress/2022/01/25/200m-in-javelins-other-anti-armor-systems-grenade-launchers-and-more-to-ukraine-dod/ |archive-date=27 February 2022 |website=Defense News |access-date=26 February 2022 |date=25 January 2022}}</ref> შეჭრის შემდეგ უკრაინაში იარაღი გააგზავნეს [[ბელგია|ბელგიამ]],<ref name=clapsonbe>{{cite news |last=Clapson |first=Colin |date=26 February 2022 |title=Belgium sends weapons to Ukraine |url=https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/02/26/belgium-sends-weapons-to-ukraine/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/02/26/belgium-sends-weapons-to-ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |website=[[VRT (broadcaster)]] |location=Brussels |access-date=26 February 2022}}</ref> [[ჩეხეთი|ჩეხეთმა]],<ref name=cznlweapons>{{cite news |author=<!--Staff writer(s)/no by-line.--> |date=26 February 2022 |title=Czech Republic, Netherlands To Ship More Military Aid To Ukraine |url=https://www.rferl.org/a/czech-netherlands-military-aid-ukraine/31724987.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.rferl.org/a/czech-netherlands-military-aid-ukraine/31724987.html |archive-date=27 February 2022 |website=[[Eesti Rahvusringhääling]] |location=Washington |access-date=26 February 2022}}</ref> [[ესტონეთი|ესტონეთმა]],<ref name=errweapons>{{cite news |author=<!--Staff writer(s)/no by-line.--> |date=25 February 2022 |title=Estonia sending additional weapons, aid to Ukraine |url=https://news.err.ee/1608512402/estonia-sending-additional-weapons-aid-to-ukraine |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://news.err.ee/1608512402/estonia-sending-additional-weapons-aid-to-ukraine |archive-date=27 February 2022 |website=[[Eesti Rahvusringhääling]] |location=Tallinn |access-date=26 February 2022}}</ref> [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]], [[საბერძნეთი|საბერძნეთმა]],<ref name="GreekMilitaryAid">{{cite web|url=https://www.ekathimerini.com/news/1178530/greece-to-send-defensive-military-equipment-to-ukraine/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ekathimerini.com/news/1178530/greece-to-send-defensive-military-equipment-to-ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |title=Greece to send defensive military equipment to Ukraine |website=[[Kathimerini]] |date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> [[ნიდერლანდები|ნიდერლანდებმა]], [[პორტუგალია|პორტუგალიამ]]<ref name=":01">{{cite web |title=Portugal vai enviar armas para a Ucrânia |trans-title=Portugal will send weapons to Ukraine |url=https://www.publico.pt/2022/02/27/mundo/noticia/portugal-vai-enviar-armas-ucrania-1996989 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.publico.pt/2022/02/27/mundo/noticia/portugal-vai-enviar-armas-ucrania-1996989 |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |website=[[Público (Portugal)|Público]] |language=pt}}</ref> და [[გაერთიანებული სამეფო|დიდმა ბრიტანეთმა]].<ref name="Reuters_jensNatoSupport2502">{{cite news |title=NATO allies to provide more weapons to Ukraine, Stoltenberg says|url=https://www.reuters.com/world/europe/nato-allies-provide-more-weapons-ukraine-stoltenberg-says-2022-02-25/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.reuters.com/world/europe/nato-allies-provide-more-weapons-ukraine-stoltenberg-says-2022-02-25/ |archive-date=26 February 2022 |access-date=25 February 2022 |publisher=[[Reuters]]}}</ref> 24 თებერვალს პოლონეთის მიერ გაგზავნილ დახმარებაში შედიოდა 100 ნაღმტყორცნი, სხვადასხვა ტყვია-წამალი და 40 000-ზე მეტი მუზარადი.<ref>{{cite web |title=Polska broń dla Ukrainy. Pierwsze transporty dotarły, kolejne w drodze |trans-title=Polish weapons for Ukraine. The first shipments have arrived, others are on their way |url=https://www.rp.pl/biznes/art35754421-polska-bron-dla-ukrainy-pierwsze-transporty-dotarly-kolejne-w-drodze |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.rp.pl/biznes/art35754421-polska-bron-dla-ukrainy-pierwsze-transporty-dotarly-kolejne-w-drodze |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[Rzeczpospolita (newspaper)|Rzeczpospolita]] |language=pl}}</ref><ref>{{cite web |last=Imielski |first=Roman |date=25 February 2022 |title=Ukraińcy ujawnili, jaką broń przekazała im w piątek Polska |trans-title=The Ukrainians revealed what weapons Poland gave them on Friday |language=pl |url=https://wyborcza.pl/7,75398,28158274,ukraincy-ujawnili-jaka-bron-przekazala-im-dzis-polska.html?disableRedirects=true |access-date=26 February 2022 |website=wyborcza.pl}}</ref> NATO-ს წევრების უმეტესობამ გააგზავნა იარაღი, თუმცა NATO-მ, როგორც ორგანიზაიამ არა.<ref name="Al-Jazeera-2022-02-28">{{cite news|title=NATO to deploy thousands of commandos to nations near Ukraine |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/25/nato-allies-to-provide-more-weapons-to-ukraine-stoltenberg-says |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/25/nato-allies-to-provide-more-weapons-to-ukraine-stoltenberg-says |archive-date=27 February 2022 |publisher=[[Al Jazeera]] |access-date=26 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref> 2022 წლის იანვარში გერმანიამ ესტონეთს აუკრძალა გერმანული იარაღის უკრაინაში გაგზავნა.<ref>{{cite web |url=https://www.baltictimes.com/germany_blocks_estonia_from_transferring_weapons_to_ukraine/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.baltictimes.com/germany_blocks_estonia_from_transferring_weapons_to_ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |title=Germany blocks Estonia from transferring weapons to Ukraine |author=<!--Not stated--> |date=23 January 2022 |website=[[The Baltic Times]] |access-date=27 February 2022 }}</ref> გერმანიამ გააგზავნა 5 000 მუზარადი და საველე საავადმყოფო, რაზეც კიევის მერმა, ვიტალი კლიჩკომ, განაცხადა: „შემდეგს რას გამოგზავნით? ბალიშებს?“<ref name="Telegraph 20220226">{{cite news |first=Justin |last=Huggler |title=What will they send next? Pillows? |work=[[The Daily Telegraph]] |date=26 February 2022 |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/01/26/will-send-next-pillows-kyiv-mayor-vitali-klitschko-hits-back/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/01/26/will-send-next-pillows-kyiv-mayor-vitali-klitschko-hits-back/ |archive-date=27 February 2022}}}</ref> 26 თებერვალს გერმანიამ შეცვალა პოლიტიკა და ნიდერლანდებს ნება დართო გაეგზავნა 400 რაკეტიანი ყუმბარა,<ref>{{cite news |title=In policy shift, Berlin approves export of RPGs from Netherlands to Ukraine |url=https://www.reuters.com/world/europe/policy-shift-berlin-approve-export-rpgs-kyiv-by-third-country-2022-02-26/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/europe/policy-shift-berlin-approve-export-rpgs-kyiv-by-third-country-2022-02-26/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |publisher=[[Reuters]] |date=26 February 2022}}</ref> 500 სტინგერის რაკეტა და 1000 ტანკსაწინააღმდეგო იარაღი.<ref>{{cite news |title=Russia-Ukraine latest news: gunfights continue in Kyiv as capital goes under curfew – live |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/26/russia-ukraine-latest-news-fighting-kyiv-zelenskiy-assault-putin-capital |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/26/russia-ukraine-latest-news-fighting-kyiv-zelenskiy-assault-putin-capital |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |work=[[The Guardian]] |date=26 February 2022}}</ref> 27 თებერვალს [[ევროკავშირი]] კოლექტიურად გათანხმდა უკრაინისათვის იარაღის შეძენას. [[იოზეფ ბორელი|იოზეფ ბორელმა]] განაცხადა, რომ უკრაინისთვის იყიდდნენ 450 მილიონი ევროს (502 მილიონი აშშ დოლარი) ღირებულების ლეტალურ აღჭურვილობას და 50 მილიონი ევროს (56 მილიონი აშშ დოლარი) არალეტალურ აღჭურვილობას. ასევე ბორელმა თქვა, რომ ევროკავშირის თავდაცვის მინისტრები გადაწყვეტდნენ დეტალებს და [[პოლონეთი]] იქნებოდა დისტრიბუციის საწყისი წერტილი.<ref>{{cite web |title=EU shuts airspace to Russian airlines, will buy Ukraine arms |url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-olaf-scholz-nato-91c93ef0dc7e759d202c0eee9c070ea5 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-olaf-scholz-nato-91c93ef0dc7e759d202c0eee9c070ea5 |archive-date=1 March 2022 |website=[[AP News]] |publisher=[[Associated Press]] |access-date=28 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |date=27 February 2022 |title=Ukraine war: EU to buy and deliver weapons to Kyiv, says Ursula von der Leyen |website=[[Euronews]] |url=https://www.euronews.com/2022/02/27/eu-to-buy-and-deliver-weapons-to-ukraine-the-first-time-the-bloc-has-financed-military-sup |access-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=EU tightens Russian sanctions and buys weapons for Ukraine |url=https://www.reuters.com/world/europe/eu-close-airspace-russia-curb-media-target-belarus-2022-02-27/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/eu-close-airspace-russia-curb-media-target-belarus-2022-02-27/ |archive-date=1 March 2022 |publisher=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> ბორელმა კიდევ თქვა, რომ ისინი უკრაინას მიაწვდიდნენ იმ თვითმფრინავებს, რომლებისთვისაც გაწვრთნილი პილოტები უკვე ჰყავდა უკრაინას. ეს თვითმფრინავები ([[მიგ-29]]-ები და [[სუ-25]]-ები) მხოლოდ პოლონეთს, [[ბულგარეთი|ბულგარეთს]] და [[სლოვაკეთი|სლოვაკეთს]] ჰყავდათ.<ref>{{cite web |last1=Weber |first1=Peter |title=EU nations intend to supply Ukraine with fighter jets, foreign policy chief says |url=https://news.yahoo.com/eu-nations-intend-supply-ukraine-053017275.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://news.yahoo.com/eu-nations-intend-supply-ukraine-053017275.html |archive-date=1 March 2022 |website=[[The Week]] |access-date=28 February 2022 |date=28 February 2022}}</ref> 1 მარტს ამ ქვეყნებმა თვითმფრინავების გადახემაზე უარი განაცხადეს.<ref>{{cite web |last1=Brennan |first1=David |title=EU's Ukraine Fighter Jet Promise Falling Apart as Russia Advances |url=https://www.newsweek.com/eu-ukraine-fighter-jet-promise-falling-apart-russia-advances-slovakia-poland-bulgaria-1683588 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.newsweek.com/eu-ukraine-fighter-jet-promise-falling-apart-russia-advances-slovakia-poland-bulgaria-1683588 |archive-date=1 March 2022 |publisher=[[Newsweek]] |access-date=1 March 2022}}</ref> 26 მარტს აშშ-ს სახელმწიფო მდივანმა, [[ანტონი ბლინკენი|ანტონი ბლინკენმა]] 350 მილიონი აშშ დოლარის ლეტალური დახმარება, ჯავშანსაწინააღმდეგო იარაღის, ჰაერსაწინააღმდეგო იარაღის, სხვადასხვა კალიბრის იარაღისა და ამუნიცის, ბრონიჟილეტისა და სხვა აღჭურვილობის ჩათვლით.<ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |date=26 February 2022 |title=Blinken authorizes $350 million more in US military assistance to Ukraine |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_a84870443012615e6811285f23d9c6fb |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_a84870443012615e6811285f23d9c6fb |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[CNN]]}}</ref><ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |date=26 February 2022 |title=$350 million in US military assistance will include "anti-armor and anti-aircraft systems," official says |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_92d1e845587a41545188ed1394c640ff |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_92d1e845587a41545188ed1394c640ff |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[CNN]]}}</ref><ref>{{cite web |first1=Nathan |last1=Hodge |first2=Vasco |last2=Cotovio |first3=Oren |last3=Lieberman |url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b669a7b9f3668b9579d3cb72c52647ac |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b669a7b9f3668b9579d3cb72c52647ac |archive-date=27 February 2022 |date=26 February 2022 |title=Pentagon denies Russia's claim that it's "highly likely" US used surveillance drones to help Ukrainian navy |website=[[CNN]]}}</ref> 27 თებერვლას [[პორტუგალია|პორტუგალიამ]] დაანონსა, რომ უკრაინაში გააგზავნიდნენ [[H&K G3]] ავტომატურ ცეცხლსასროლ იარაღსა და სხვა სამხედრო აღჭურვილობას.<ref name=":01"/> [[შვედეთი|შვედეთმა]] და [[დანია|დანიამ]] გააგზავნეს 5 000 და 2 700 ტანკსაწინააღმდეგო იარაღი.<ref>{{cite news|url=https://www.svt.se/nyheter/utrikes/uppgift-sverige-kommer-bista-ukraina-med-forsvarsmateriel |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.svt.se/nyheter/utrikes/uppgift-sverige-kommer-bista-ukraina-med-forsvarsmateriel |archive-date=1 March 2022 |title=Sverige ger 5 000 pansarskott till Ukrainas militär |language=sv |trans-title=Sweden gives 5,000 armored shots to the Ukrainian military |publisher=[[Sveriges Television|SVT]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/sweden-send-military-aid-ukraine-pm-andersson-2022-02-27/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/sweden-send-military-aid-ukraine-pm-andersson-2022-02-27/ |archive-date=1 March 2022 |title=Sweden to send military aid to Ukraine – PM Andersson |publisher=[[Reuters]]}}</ref> დანიამ ასევე გააგზავნა 300 გაფუჭებული სტინგერის ნაწილები, რომლებსაც [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]] შეაკეთებდა.<ref name="denmark-stinger">{{cite news |last=Hansen |first=Louise Bolvig |date=27 February 2020 |title=Danmark sender panserværnsvåben til Ukraine – alle spilleregler er ændret, siger Mette Frederiksen |language=da |trans-title=Denmark sends anti-tank weapon to Ukraine – the game has changed, says Mette Frederiksen |website=[[TV 2 (Denmark)|TV 2]] |url=https://nyheder.tv2.dk/samfund/2022-02-27-danmark-sender-panservaernsvaaben-til-ukraine-alle-spilleregler-er-aendret-siger |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://nyheder.tv2.dk/samfund/2022-02-27-danmark-sender-panservaernsvaaben-til-ukraine-alle-spilleregler-er-aendret-siger |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> [[ნორვეგია|ნორვეგიის]] მთავრობამ თავდაპირველად განაცხადა, რომ არ გააგზავნიდნენ იარაღს, მაგრამ გააგზავნიდნენ დამცავ აღჭურვილობასა და მუზარადებს,<ref>{{cite web|url=https://www.nrk.no/norge/store-holder-pressekonferanse-om-situasjonen-i-ukraina-1.15872013 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.nrk.no/norge/store-holder-pressekonferanse-om-situasjonen-i-ukraina-1.15872013 |archive-date=27 February 2022 |title=Støre holder pressekonferanse om situasjonen i Ukraina |trans-title=Støre holds a press conference on the situation in Ukraine |language=no |first=Martin H. W. |last=Zondag |date=27 February 2022 |website=[[NRK]]}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.vg.no/i/7dg0mW |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.vg.no/i/7dg0mW |archive-date=27 February 2022 |title=Norge trekker oljefondet ut av Russland |language=no |trans-title=Norway withdraws oil fund from Russia |website=www.vg.no}}</ref><ref name="dagbladet02-27">{{cite web|url=https://www.dagbladet.no/nyheter/norge-sender-militaert-utstyr/75482193 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.dagbladet.no/nyheter/norge-sender-militaert-utstyr/75482193 |archive-date=27 February 2022 |title=Norge sender militært utstyr |language=no |trans-title=Norway sends military equipment |first1=Kaja |last1=Storrøsten |first2=Madeleine |last2=Hatlo |date=27 February 2022 |website=dagbladet.no |publisher=[[Dagbladet]]}}</ref> 28 თებერვალს ნორვეგიამ განაცხადა 2 000-მდე [[M72 LAW]] ტანკსაწინააღდმეგო იარაღის გაგზავნის შესახებ.<ref>{{cite news |author= |date=28 February 2022 |title=Norway to send weapons to Ukraine, in change of policy |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/markets/europe/norway-send-weapons-ukraine-change-policy-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/markets/europe/norway-send-weapons-ukraine-change-policy-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |last=Jarstad |first=Lena |date=28 February 2022 |title=Norge sender våpen til Ukraina |trans-title=Norway sends weapons to Ukraine |url=https://www.nrk.no/norge/norge-sender-vapen-til-ukraina-1.15872918 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.nrk.no/norge/norge-sender-vapen-til-ukraina-1.15872918 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[NRK]] |language=nb-NO}}</ref><ref>{{cite web |date=28 February 2022 |title=Norge sender våpen til Ukraina |trans-title=Norway sends weapons to Ukraine |url=https://www.vg.no/i/RrBrJ2 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.vg.no/i/RrBrJ2 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=Vg.no |language=nb}}</ref> მსგავსი პოლიტიკით [[ფინეთი|ფინეთმა]] გააგზავნა 2 500 იარაღი, 150 000 ტყვია, 1 500 ტანკსაწინააღმდეგო აიარაღი და 70 000 საბრძოლო საჭმლის რაციონის შეკვრა, ბრომიჟილეტთან და სამედიცინო აღჭურვილობასთან ერთად..<ref>{{cite news|title=Finland will send lethal weapons into Ukraine, bucking trend of nonintervention |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/russia-ukraine-war-putin-news/#link-3OC2ZCUSOJGCDGAKC4BGXYYY2Y |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/russia-ukraine-war-putin-news/#link-3OC2ZCUSOJGCDGAKC4BGXYYY2Y |archive-date=1 March 2022 |work=[[The Washington Post]] |access-date=28 February 2022 |date=28 February 2022}}</ref> ===უცხოელი მოხალისეები=== {{see also|ქართული ლეგიონი (უკრაინა)}} უკრაინელები აქტიურად ეძებდნენ მოხალისეებს სხვა ქვეყნებიდან. 1 მარტს უკრიანამ დროებით მოხსნა ვიზის ვალდებულება უცხოელი მოხალისეებისათვის. ზელენსკიმ შექმნა უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალების საერთაშორისო ლეგიონი.<ref>{{cite news|last1=Timsit|first1=Annabelle|last2=Taylor|first2=Adam|last3=Cheng|first3=Amy|date=1 March 2022|title=Ukraine is asking foreigners to help fight Russia. Some are heeding the call, despite enormous risks.|newspaper=[[Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/01/ukraine-visa-volunteer-fighters-russia/|access-date=12 March 2022}}</ref> [[დმიტრო კულება|დმიტრო კულებამ]] 6 მარტს განაცხადა, რომ უკრიანაში 52 ქვეყნიდან 20 000 მოხალისე ჩავიდა უკრაინაში<ref name=":61">{{cite magazine|last=Abend|first=Lisa|date=7 March 2022|title=Meet the Foreign Fighters Risking Their Lives in Ukraine|url=https://time.com/6155670/foreign-fighters-ukraine-europe/|access-date=9 March 2022|magazine=[[Time (magazine)|Time]]}}</ref> და მათი უმეტესობა გაწევრიანდა უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალების საერთაშორისო ლეგიონს.<ref name=":6" /> 3 მარტს რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ ტყვედ ჩავარდნილ მოხალისეებს არ მისცემდნენ [[ჟენევის კონვენციები|ჟენევის კონვენვციით]] გათვალისიწნებულ უფლებებსა და ომის პატიმრის სტატუსს, მათ კრიმინალებად გაასამართლებდნენ.<ref>{{cite web|last=Lemon|first=Jason|url=https://www.newsweek.com/russia-vows-prosecution-foreign-fighters-after-16k-join-ukraine-1684671|title=Russia Vows Prosecution of Foreign Fighters After 16K Join Ukraine|publisher=[[Newsweek]]|date=3 March 2022|access-date=4 March 2022}}</ref> 11 მარტს მოსკოვმა განაცხადა 16 000 ახლო აღმოსავლელის რუსეთის მხარეს ომში ჩაბმის შესახებ.<ref>{{cite web|title=Ukraine war: Putin seeks foreign volunteers to fight in Ukraine|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60705486|work=[[BBC News]]|date=11 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> ასევე გავრცელდა უკრიანის წინააღმდეგ საბრძოლველად განწყობილი [[ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა|ცენტრალურ აფრიკელი]] მებრძოლების ვიდეო.<ref>{{cite web|last=Ball|first=Tom|title=African fighters prepare to join Russian troops|url=https://www.thetimes.co.uk/article/african-fighters-prepare-to-join-russian-troops-in-ukraine-jmhqlxrtv|website=[[The Times]]|date=11 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> == შედეგები == === ეკონომიკური შედეგები === [[File:Boris Johnson's visit to Ukraine in occasion of the possible Russian invasion (20).jpg|thumb|[[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ვოლოდიმირ ზელენსკისა]] და [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონის]] შეხვედრა 2022 წლის 1 თებერვალს]] შეჭრამ გამოიწვია სწრაფი სანქციები საერთაშორისო ძალებისგან. რუსული საფონდო ბირჟა დაეცა 39%-ით, [[RTS Index]]-ის მიხედვით,<ref>{{cite web |author-last1=Thompson |author-first1=Mark |title=Russian stocks crash 33% and ruble plunges to record low |url=https://edition.cnn.com/2022/02/24/investing/ruble-russian-stocks-crash/index.html |website=[[CNN]] |publisher=[[CNN]] |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224230229/https://edition.cnn.com/2022/02/24/investing/ruble-russian-stocks-crash/index.html |url-status=live }}</ref> მოსკოვის ბირჟის ორსაათიანი შეჩერების მიუხედავად.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Moscow Exchange has suspended trading on all of its markets until further notice |url=https://www.moex.com/n41370 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092135/https://www.moex.com/n41370 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |work=[[Moscow Exchange]]}}</ref><ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Moscow Exchange suspends trading on all markets |newspaper=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/business/moscow-exchange-suspends-trading-all-markets-2022-02-24/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224060330/https://www.reuters.com/business/moscow-exchange-suspends-trading-all-markets-2022-02-24/ |archive-date=24 February 2022 |author-first1=Anastasia |author-last1=Teterevleva |author-first2=Maxim |author-last2=Rodionov}}</ref><ref>{{cite web|date=24 February 2022|title=Moscow Exchange resumes trading on its markets at 10:00am|url=https://www.moex.com/n41373|url-status=live|access-date=24 February 2022|work=[[Moscow Exchange]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220224092209/https://www.moex.com/n41373|archivedate=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Russian stocks nosedive 20% as trading resumes on Moscow Exchange |newspaper=[[The Economic Times]] |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/russian-stocks-nosedive-20-as-trading-resumes-on-moscow-exchange/articleshow/89794446.cms |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073740/https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/russian-stocks-nosedive-20-as-trading-resumes-on-moscow-exchange/articleshow/89794446.cms |archive-date=24 February 2022 |author-last=Mudgill |author-first=Amit}}</ref> სანქტ-პეტერბურგის საფონდო ბირჟაც შეჩერდა.<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Moscow, Saint Petersburg Exchanges Say Trading Suspended |work=[[Agence France-Presse]] |publisher=[[Barron's (newspaper)|Barron's]] |url=https://www.barrons.com/news/moscow-stock-exchange-says-trading-suspended-01645679707?refsec=afp-news |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220224073804/https://www.barrons.com/news/moscow-stock-exchange-says-trading-suspended-01645679707?refsec=afp-news}}</ref> [[რუსული რუბლი|რუბლი]] [[ამერიკული დოლარი|აშშ დოლართან]] მიმართებით რეკორდულად გაუფასურდა 24 თებერვალს. [[რუსეთის ცენტრალური ბანკი|რუსეთის ცენტრალურმა ბანკმა]] დაანონსა [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|ყირიმის ანექსიის]] შემდეგ პირველი ინტერვენცია ბაზრის დასაბალანსებლად. ანალიტიკოსები ელოდნენ რუბლის სწრაფ გაუფასურებას და ცენტრალური ბანკის ქმედებებს.<ref>{{cite web|author-last1=Fabrichnaya |author-first1=Elena |date=24 February 2022 |title=Russian cenbank to start FX intervention as rouble skids to record low |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-cenbank-says-will-start-fx-interventions-rouble-tanks-2022-02-24/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224133154/https://www.reuters.com/world/europe/russian-cenbank-says-will-start-fx-interventions-rouble-tanks-2022-02-24/ |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[Reuters]] |author-last2=Ostroukh |author-first2=Andrey}}</ref> [[უკრაინის ეროვნული ბანკი|უკრაინის ეროვნულმა ბანკმა]] შეაჩერა ვალუტების გაცვლა ცენტრალურმა ბანკმა ერთ დღეში მხოლოდ 100 000 გრივნიას გმაოტანა გახადა დასაშვები უცხოურ ვალუტებში. PFTS საფონდო ბირჟამ განაცხადა, რომ 24 თებერვალს ვაჭრობას წყვეტდა.<ref>{{cite web|author-last1=Ostroff |author-first1=Caitlin |date=24 February 2022 |title=Ukraine Central Bank Halts Currency Market, Limits Cash Withdrawals |url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/0FHSuPNxXCqIn8zfYptK |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224133156/https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/0FHSuPNxXCqIn8zfYptK |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[Wall Street Journal]]}}</ref> შეჭრის შედეგად ერთი კასრი [[ნედლი ნავთობი]] 100 დოლარს 2014 წლის შემდეგ პირველად აცდა.<ref>{{cite web|author-last=Lockett |author-first=Hudson |date=24 February 2022 |title=Oil rises above $100 a barrel for the first time since 2014 |url=https://www.ft.com/content/d67df525-94b2-4462-903f-0dae153d63b0 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092137/https://www.ft.com/content/d67df525-94b2-4462-903f-0dae153d63b0 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |publisher=[[The Financial Times]] }}</ref> ხორბლის ფანი 2008 წლის შემდეგ უმაღლესზე ავიდა, რადგან მსოფლო ხორბლის 30% უკრაინიდან და რუსეთიდან მარაგდება.<ref>{{cite web |author-last1=Swanson |author-first1=Anna |title=Invasion threatens global wheat supply |url=https://www.nytimes.com/2022/02/24/business/ukraine-russia-wheat-prices.html |website=[[The New York Times]] |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224194252/https://www.nytimes.com/2022/02/24/business/ukraine-russia-wheat-prices.html |url-status=live }}</ref> გაზრდილი ფასები უკვე ტვირთად დააწვა [[ეგვიპტე|ეგვიპტეს]] და სოციალური უკმაყოფილების მიზეზი გახდა.<ref>{{cite news |title=How tensions in Ukraine could rile Egypt |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2022/02/03/how-tensions-in-ukraine-could-rile-egypt |newspaper=[[The Economist]] |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224074626/https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2022/02/03/how-tensions-in-ukraine-could-rile-egypt |url-status=live }}</ref> მსოფლიო ხორბლის ფასები წინა წელთან შედარებით უკვე 37%-ით იყო გაზრდილი. [[ჩრდილოეთი აფრიკა|ჩრდილოეთ აფრიკასა]] და [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთში]] ბოლო 20 წლის განმავლობაში უმძიმესი [[გვალვა|გვალვის]] შედეგად.<ref>{{cite web |author-last1=Yee |author-first1=Vivian |title=In North Africa, the Ukraine war strains economies already hurt by the pandemic. |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/25/world/russia-ukraine-war/in-north-africa-the-ukraine-war-strains-economies-already-hurt-by-the-pandemic |website=[[The New York Times]] |access-date=25 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref> [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრმა]] [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]] დაანონსა ყველა მსხვილი რუსული ბანკის აქტივების გაყინვა და ბრიტანეთის ფინანსური სისტემიდან გარიცხვა, ასევე შეაჩერა რუსული ექსპორტის ლიცენზიები.<ref name="auto1" /> ბრიტანეთმა საკუთარ საჰაერო სივრცეში ფრენა აუკრძალა რუსულ სახელმწიფო ავიაკომფანია [[Aeroflot]]-სა და რუსულ კერძო თვითმფრინავებს.<ref name="auto1" /> [[ბალტიისპირეთი|ბალტიისპირა ქვეყნების]] საგარეო საქმეთა მინისტრებმა რუსეთის [[SWIFT]]-იდან (მსოფლიო ბანკების ფინანსური გადარიცხვების პლათფორმა) გათიშვა მოითხოვეს. თუმცა, ევროკავშირის სხვა ქვეყნები ყოყმანობდნენ.<ref>{{cite news |title=The hidden costs of cutting Russia off from SWIFT |url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2021/12/18/the-hidden-costs-of-cutting-russia-off-from-swift |newspaper=[[The Economist]] |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224074616/https://www.economist.com/finance-and-economics/2021/12/18/the-hidden-costs-of-cutting-russia-off-from-swift |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=EU unlikely to cut Russia off SWIFT for now, sources say |url=https://www.msn.com/en-gb/news/world/eu-unlikely-to-cut-russia-off-swift-for-now-sources-say/ar-AAUf89H |website=[[Reuters]] |access-date=24 February 2022 |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224174222/https://www.msn.com/en-gb/news/world/eu-unlikely-to-cut-russia-off-swift-for-now-sources-say/ar-AAUf89H |url-status=live }}</ref> [[ჩეხეთის პრეზიდენტი|ჩეხეთის პრეზოდენტი]] [[მილოშ ზემანი|მილოშ ზერმანი]]<ref>{{cite web|title=Czech president: Russia should be cut off from SWIFT|url=https://finance.yahoo.com/news/czech-president-russia-cut-off-102059014.html|website=[[Reuters]]|access-date=24 February 2022|date=24 February 2022|archive-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224124430/https://finance.yahoo.com/news/czech-president-russia-cut-off-102059014.html|url-status=live}}</ref> და ბორის ჯონსონი დაეთანხმნენ რუსეთის SWIFT-იდან გათიშვას.<ref>{{cite web |title=UK politics live: Boris Johnson making statement on sanctions; PM 'trying to persuade G7 to remove Russia from Swift payments system' |url=https://www.msn.com/en-gb/news/world/uk-politics-live-boris-johnson-e2-80-98trying-to-persuade-g7-to-remove-russia-from-swift-payments-system-e2-80-99/ar-AAUeLPE |website=[[The Guardian]] |access-date=24 February 2022 |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224174211/https://www.msn.com/en-gb/news/world/uk-politics-live-boris-johnson-e2-80-98trying-to-persuade-g7-to-remove-russia-from-swift-payments-system-e2-80-99/ar-AAUeLPE |url-status=live }}</ref> რუსული ბუნებრივი აირისა და ნავთობის გამო [[გერმანია]] ეწინააღმდოგებოდა ამ სვლას.<ref>{{cite news|author-last=Pop |author-first=Valentina |date=25 February 2022 |title=EU leaders agree more Russia sanctions, but save some for later |work=[[Financial Times]] |url=https://www.ft.com/content/8b99b33b-92b0-42f4-ac02-ecbc9fae4c4c |access-date=25 February 2022 }}</ref> საერთაშორისო დაფინანსების ფონდის დირექტორმა, კრისტინა გეორგიევამ, გაფრთხილება გასცა კონფლიქტის დიდი ეკონომიკური შედეგის შესახებ და განაცხადა 2.2 მილიარდი აშშ დოლარის უკრაინისათვის იჯარის სახლით გადაცემაზე. მსოფლიო ბანკების ჯგუფის პრეზიდენტმა განაცხადა კონფლიქტის დიდი ეკონომიკური და სოციალური შედეგების შესახებ უკრაინისა და რეგიონისთვის..<ref>{{cite web |url=https://www.barrons.com/news/imf-chief-warns-of-significant-economic-risk-from-ukraine-conflict-01645718108?tesla=y |title=IMF, World Bank Chiefs Warn Of Global Impacts From Ukraine War |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224201323/https://dowjones-d.openx.net/w/1.0/arj?ju=https%3A%2F%2Fwww.barrons.com%2Farticles%2Frussia-ukraine-tensions-commodity-markets-51645219778&ch=UTF-8&res=1600x1000x24&ifr=false&tz=0&tws=2560x32290&be=1&bc=hb_pb_3.0.3&dddid=fc2cb432-6939-43f2-a30d-bd3a06de1af7&nocache=1645733602998&gdpr=0&aus=300x250&divids=AD_RAIL_2&aucs=%252F2%252Fbarrons.com%252FCommodities%2523AD_RAIL_2&auid=540797992 |url-status=live }}</ref> ==== სანქციები ==== [[File:President Biden on 2022 Russia invasion.webm|thumb|პრეზიდენტი [[ჯო ბაიდენი|ბაიდენის]] გამოსვლა 24 თებერვალს<br><small>(ხელმისაწვდომია ინგლისური სუბტიტრები)</small>]] დასავლეთის ქვეყნებმა და სხვებმა დაიწყეს ლიმიტირრებული სანქციების დაყენება რუსეთზე, როდესაც მან ლუჰანსკისა და დონეცკის დამოუკიდებლობა აღიარა. შეჭრის დაწყებისთანავე გაიზარდა ქვეყნების რაოდენობა, რომლებიც რუსეთ უწესებდნენ სანქციებს. სანქციების მიზანი რუსეთის ეკონომიკის ჩამოშლა იყო. სანქიციები მრავლისმომცველი იყო, ისინი უმიზნებდნენ ინდივიდებს, ბანკებს, ბიზნესებს, ვალუტების გაცვლას, საბანკო გადარიცხვებს, იმპორტებსა და ექსპორტებს.<ref>{{cite web|last1=Melander|first1=Ingrid|last2=Gabriela|first2=Baczynska|date=24 February 2022|title=EU targets Russian economy after 'deluded autocrat' Putin invades Ukraine|url=https://www.reuters.com/world/europe/eu-launch-new-sanctions-against-russia-over-barbaric-attack-ukraine-2022-02-24/|access-date=26 February 2022|website=[[Reuters]]|archive-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226002323/https://www.reuters.com/world/europe/eu-launch-new-sanctions-against-russia-over-barbaric-attack-ukraine-2022-02-24/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|date=25 February 2022|title=Western Countries Agree To Add Putin, Lavrov To Sanctions List|url=https://www.rferl.org/a/eu-sanctions-putin-lavrov/31723682.html|access-date=26 February 2022|archive-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226005425/https://www.rferl.org/a/eu-sanctions-putin-lavrov/31723682.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|date=25 February 2022|title=China State Banks Restrict Financing for Russian Commodities|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-02-25/chinese-state-banks-restrict-financing-for-russian-commodities|access-date=26 February 2022|website=[[Bloomberg News]]|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225234148/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-02-25/chinese-state-banks-restrict-financing-for-russian-commodities|url-status=live}}</ref> [[BBC News]]-მა განაცხადა, რომ მიღებული ზომები ნომალურისაგან შორს და „ეკონომიკური ომის ფორმა“ იყო. სანქციების მიზანი რუსეთის ღრმა რეცესიაში ჩაშვება იყო, ბანკების ჩამოშლასა და [[ჰიპერინფლაცია|ჰიპერინფლაციასთან]] ერთად. ასევე BBC-მ განაცხადა, რომ მსგავსი ტიპის ეკონომიკური ზომები არასდროს ყოფილა მიღებული.<ref>{{cite web|last1=Islam|first1=Faisal|title=Why the world is waging economic war on Russia|url=https://www.bbc.co.uk/news/business-60550610|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.bbc.co.uk/news/business-60550610|archive-date=1 March 2022|publisher=[[BBC News]]|access-date=28 February 2022|date=27 February 2022}}</ref> [[ფაილი:Nordstream.png|მინი|[[ჩრდილოეთის ნაკადი]], ბინებრივი აირის სადენი ბალტიის ზღვის გავლით, უკრაინის აცილებით, გერმანიას ბუნებრივი აირის 50-75%-ს აწვდის რუსეთიდან.<ref>{{cite news|date=11 July 2018|title=Trump: How much of Germany's gas comes from Russia?|publisher=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.com/news/business-44794688|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.bbc.com/news/business-44794688|archive-date=27 February 2022}}</ref> [[ჩრდილოეთის ნაკადი 2]]-ის მიწოდება პირველთან შედარებით ორჯერ დიდი იქნებოდა.]] სანქციებში შედიოდა რუსული განკების [[SWIFT]]-იდან გათიშვაც. თუმცა სანქციების კვალვ ლიმიტირებული იყო რუსული [[ბუნებრივი აირი|ბუნებრივი აირისა]] და [[ნავთობი|ნავთობის]] გამო.<ref>{{cite web|title=Western allies will remove Russian banks from Swift|url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447|publisher=[[BBC News]]|access-date=26 February 2022}}</ref> სანქციებში ასევე შედიოდა [[რუსეთის ცენტრალური ბანკი|რუსეთის ცენტრალური ბანკის]] 630 მილიარდი აშშ დოლარის ღირებულების აქციების გაყინვა, რათა ცენტრალურ ბანკს არ შესძლებოდა სანქციების წინააღმდეგ ბრძოლა.<ref>{{cite news|last1=Fleming|first1=Sam|last2=Solomon|first2=Erika|last3=Borrelli|first3=Silvia Sciorilli|date=26 February 2022|title=Italy move adds to EU momentum for cutting Russian banks from Swift|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/073a37d5-4daf-49ed-b5bc-a4682ef1aa88|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ft.com/content/073a37d5-4daf-49ed-b5bc-a4682ef1aa88|archive-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|last=Pop|first=Valentina|date=25 February 2022|title=EU leaders agree more Russia sanctions, but save some for later|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/8b99b33b-92b0-42f4-ac02-ecbc9fae4c4c|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.ft.com/content/8b99b33b-92b0-42f4-ac02-ecbc9fae4c4c|archive-date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|title=Germany Backs 'Targeted' Russian SWIFT Removal: Ukraine Update|url=https://www.yahoo.com/now/kyiv-fighting-ongoing-no-word-072739163.html|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.yahoo.com/now/kyiv-fighting-ongoing-no-word-072739163.html|archive-date=27 February 2022|website=Yahoo|publisher=[[Yahoo News]]|access-date=26 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220226175647/https://www.yahoo.com/now/kyiv-fighting-ongoing-no-word-072739163.html|archivedate=26 თებერვალი 2022}}</ref> ისტორიულად ნეიტრალური ქვეყნები, როგორებიცაა [[შვეიცარია]] და [[სინგაპური]], სანქციებზე დათანხმდნენ.<ref>{{cite web|last=Cumming-Bruce|first=Nick|date=28 February 2022|title=Switzerland says it will freeze Russian assets, setting aside a tradition of neutrality.|url=https://ww.nytimes.com/2022/02/28/world/europe/switzerland-russian-assets-freeze.html|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://ww.nytimes.com/2022/02/28/world/europe/switzerland-russian-assets-freeze.html|archive-date=1 March 2022|access-date=1 March 2022|website=[[New York Times]]|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://ww.nytimes.com/2022/02/28/world/europe/switzerland-russian-assets-freeze.html|archivedate=1 მარტი 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Monaco clamps down on Russian assets after Ukraine invasion|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/business/wealth-hub-monaco-also-clamping-down-russian-assets-following-ukraine-invasion-2022-02-28/|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/business/wealth-hub-monaco-also-clamping-down-russian-assets-following-ukraine-invasion-2022-02-28/|archive-date=1 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Singapore to impose banking, trade restrictions on Russia|work=[[Nikkei Asia]]|location=|url=https://asia.nikkei.com/Politics/Ukraine-conflict/Singapore-to-impose-banking-trade-restrictions-on-Russia|url-status=live|access-date=28 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://asia.nikkei.com/Politics/Ukraine-conflict/Singapore-to-impose-banking-trade-restrictions-on-Russia|archive-date=1 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|last1=Jaipragas|first1=Bhavan|date=28 February 2022|title=Singapore to slap unilateral sanctions on Russia in 'almost unprecedented' move|work=[[South China Morning Post]]|url=https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3168648/ukraine-invasion-singapore-impose-unilateral-sanctions-russia|url-status=live|access-date=28 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228145838/https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3168648/ukraine-invasion-singapore-impose-unilateral-sanctions-russia|archive-date=28 February 2022}}</ref> [[ფაილი:Informal_meeting_of_economic_and_financial_affairs_ministers_(ECOFIN)._Arrivals_Bruno_Le_Maire_(36441297923).jpg|მინი|საფრანგეთის ფინანსთა მინისტრმა, ბრუნო ლე მეირემ განაცხადა, რომ ევროკავშირი რუსეთის ეკონომიკას „ჩამოშლისაკენ მიიყვანს“.<ref>{{cite web|date=1 March 2022|title=French finance minister: We will bring about collapse of the Russian economy|url=https://www.thelocal.fr/20220301/french-finance-minister-we-will-bring-about-collapse-of-the-russian-economy/|access-date=3 March 2022|website=[[The Local France]]}}</ref>]] ზოგი ქვეყნის სანქციები გავრცელდა ბელურზე, ბელარუს ორგანიზაციებსა და ბელარუს ინდივიდებზე, [[ალექსანდრე ლუკაშენკო|ალექსანდერ ლუკაშენკოს]] ჩათვლით, შეჭრაში მონაწილეობის გამო.<ref>{{cite news|last1=Kajimoto|first1=Tetsushi|last2=Komiya|first2=Kantaro|date=28 February 2022|title=Japan joins sanctions on Russian central bank, says 'Japan is with Ukraine'|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/business/japan-govt-cbank-executives-meet-ukraine-crisis-jolts-markets-2022-02-28/|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/business/japan-govt-cbank-executives-meet-ukraine-crisis-jolts-markets-2022-02-28/|archive-date=1 March 2022}}</ref> სანქციებისა და მოთხოვნების შემდეგ ბევრმა კომპანიამ დატოვა რუსული და ბელარუსული ბაზრები.<ref>{{cite news|date=1 March 2022|title=Sanctions on Russia: asset managers are making a disorderly retreat|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/c2464320-27cf-4072-9ba6-f62834025e45|access-date=2 March 2022}}</ref> 2 მარტისათვის [[Visa]]-მ, [[Mastercard]]-მა და [[American Express]]-მა დამოუკიდებლად დატოვეს რუსული ბანკები.<ref>{{cite web|date=2 March 2022|title=Visa, Mastercard, Amex block Russian banks after sanctions|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220302-visa-mastercard-amex-block-russian-banks-after-sanctions|access-date=2 March 2022|website=[[France 24]]}}</ref> ===== ექსპორტი ===== [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-მ დააწესა კონროლი ექსპორტებზე, ექსპორტის სანქციები ფოკუსირდებოდა მაღალტექნოლოგიურ კომპონენტებზე, რომელბიც აშშ-ში მზადდებოდა. სანქცია ყველა ფიზიკურ და იურიდიულ პირს, რომელსაც ტექნოლოგიების ([[ლაზერი|ლაზერები]], [[სენსორი|სენსორები]], [[ნახევარგამტარები]], [[დაშიფრვის პროგრამა|დაშიფრვის პროგრამები]] და სხვა აპარატურები) რუსეთში გაყიდვა სურს, ლიცენზიის აღებას ავალდებულებს. სანქციები დაწესდა გემთმშენებელ, ავია და თავდაცვის ინდუსტრიების კომპანიებსა და ფიზიკურ პირებზე.<ref>{{cite news|date=25 February 2022|title=America has targeted Russia's technological fabric|newspaper=[[The Economist]]|url=https://www.economist.com/business/2022/02/25/america-has-targeted-russias-technological-fabric|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.economist.com/business/2022/02/25/america-has-targeted-russias-technological-fabric|archive-date=26 February 2022}}</ref> ===== საჰაერო სივრცე ===== [[ფაილი:Mutually_closed_airspace_20220301.svg|მინი|{{legend|#ff0000|რუსეთი}}{{legend|#ffcc00|უკრიანა}}{{legend|#000080|ქვეყნები, რომლებმაც რუსეთს საჰაერო სივრცე დაუკეტეს}}]] 25 თებერვალს ყველა რუსული თვითმფრინავისთვის ცა დაკეტეს [[პოლონეთი|პოლონეთმა]], [[ბულგარეთი|ბულგარეთმა]] და [[ჩეხეთი|ჩეხეთმა]];<ref>{{cite news|date=25 February 2022|title=Poland says is preparing to close its airspace for Russian airlines|work=[[National Post]]|url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/poland-says-is-preparing-to-close-its-airspace-for-russian-airlines|access-date=25 February 2022}}</ref><ref name="BBC air traffic ban">{{cite web|title=Russian air traffic ban widens|url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=621958630ce87e491a0ed0d1%26Russian%20air%20traffic%20ban%20widens%262022-02-25T22%3A52%3A46.225Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:240420d9-5cca-4e9a-85aa-db90eac24f9f&pinned_post_asset_id=621958630ce87e491a0ed0d1|website=[[BBC News]]|access-date=25 February 2022|date=25 February 2022}}</ref> [[ესტონეთი|ესტონეთმა]] იგივე 26 თებერვალს გაიმეორა.<ref>{{Cite web|last=ERR|first=ERR {{!}}|date=2022-02-26|title=Estonia to close airspace to Russian planes|url=https://news.err.ee/1608513518/estonia-to-close-airspace-to-russian-planes|access-date=2022-02-26|website=ERR|language=en}}</ref> საპასუხოდ, რუსეთმა ფრენა აუკრძალა ბრიტანულ თვითმფრინავებს. რუსეთის უდიდესმა ავიაკომპანია [[S7 Airlines]]-მა დაანონსა ევროპაში ყველა ფრენის გაუქმების შესახებ.<ref name="BBC air traffic ban" /> ამერიკულმა [[Delta Air Lines]]-მა დაანონსა Aeroflot-თან ურთიერთობების გაწყვეტა.<ref>{{cite web|author-last1=Josephs|author-first1=Leslie|title=Delta cuts Aeroflot ties as fallout from Russia's invasion of Ukraine spreads in air travel|url=https://www.cnbc.com/2022/02/25/delta-air-lines-cuts-ties-with-aeroflot-after-russia-attacks-ukraine.html|website=[[CNBC]]|access-date=25 February 2022|date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|last1=Josephs|first1=Leslie|title=Delta cuts Aeroflot ties as fallout from Russia's invasion of Ukraine spreads in air travel|url=https://www.cnbc.com/2022/02/25/delta-air-lines-cuts-ties-with-aeroflot-after-russia-attacks-ukraine.html|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.cnbc.com/2022/02/25/delta-air-lines-cuts-ties-with-aeroflot-after-russia-attacks-ukraine.html|archive-date=26 February 2022|website=[[CNBC]]|access-date=25 February 2022|date=25 February 2022}}</ref> რუსეთმა ფრენა აუკრძალა ფრენა ბულგარეთის, პოლონეთისა და ჩეხეთის თვითმფრინავებს.<ref>{{cite web|date=26 February 2022|title=Russia bans flights from Bulgarian, Polish and Czech carriers|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_7ac43a5ce5d059b743346d896388bc3e|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_7ac43a5ce5d059b743346d896388bc3e|archive-date=27 February 2022|access-date=26 February 2022|url-status=live|website=[[CNN]]}}</ref> რუსეთს ფრენა აუკრძალა რუმინეთმა, ლიეტუვამ და ლატვიამაც.<ref>{{cite web|first1=Adrienne|first7=Steve|access-date=27 February 2022|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b166502aee8fd3e6916eed56d4c443f5|title=Russian aircraft banned from German airspace|date=26 February 2022|last9=Vera|first9=Amir|last8=Wagner|first8=Meg|last7=George|last6=Lendon|last1=Vogt|first6=Brad|last5=Yeung|first5=Jessie|last4=Wilkinson|first4=Peter|last3=Ravindran|first3=Jeevan|last2=Said-Moorhouse|first2=Lauren|website=[[CNN]]}}</ref> 27 თებერვალს პორტუგალიის საგარეო საქმეთა სამინისტრომაც განაცხადა რუსეთისათვის საჰაერო სივრცის დაკეტვის შესახებ.<ref>{{cite web|author=SAPO|title=Portugal fecha espaço aéreo a companhias aéreas russas|trans-title=Portugal closes airspace to Russian airlines|url=https://www.sapo.pt/noticias/economia/portugal-fecha-espaco-aereo-a-companhias_621b9bfd5bb46e5ef0f933d9|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.sapo.pt/noticias/economia/portugal-fecha-espaco-aereo-a-companhias_621b9bfd5bb46e5ef0f933d9|archive-date=27 February 2022|access-date=27 February 2022|website=[[SAPO (company)|SAPO]]|language=pt}}</ref> იმავე დღეს ცა რუსეთისათვის დაკეტა ევროკავშრმა.<ref name="dagbladet02-27">{{cite web|url=https://www.dagbladet.no/nyheter/norge-sender-militaert-utstyr/75482193 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.dagbladet.no/nyheter/norge-sender-militaert-utstyr/75482193 |archive-date=27 February 2022 |title=Norge sender militært utstyr |language=no |trans-title=Norway sends military equipment |first1=Kaja |last1=Storrøsten |first2=Madeleine |last2=Hatlo |date=27 February 2022 |website=dagbladet.no |publisher=[[Dagbladet]]}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/business/824988|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.interfax.ru/business/824988|archive-date=27 February 2022|title=Евросоюз полностью закроет свое небо для российских самолетов|trans-title=The European Union will completely close its skies to Russian aircraft|language=ru|website=[[Interfax]]|date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|last=Raskin|first=Sam|date=27 February 2022|title=EU boxing Russia in by barring from airspace, sending weapons, resources to Ukraine|url=https://nypost.com/2022/02/27/eu-barring-russia-from-airspace-sending-resources-to-ukraine/|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://nypost.com/2022/02/27/eu-barring-russia-from-airspace-sending-resources-to-ukraine/|archive-date=1 March 2022|access-date=27 February 2022|website=[[New York Post]]}}</ref> ===== ჩრდილოეთის ნაკადი 2 ===== [[გერმანიის კანცლერი|გერმანიის კანცლერმა]] [[ოლაფ შოლცი|ოლაფ შოლცმა]] გაურკვეველი ვადით დაბლოკა ჩრდილოეთის ნაკადი 2.<ref>{{cite news|last=Chazan|first=Guy|date=22 February 2022|title=Scholz takes heat off Germany with decision to freeze Nord Stream 2 project|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/60e42ac2-03d8-4faf-ad88-9f92982420f5|access-date=26 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ft.com/content/60e42ac2-03d8-4faf-ad88-9f92982420f5|archive-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=1 March 2022|title=Ukraine war latest: Nord Stream 2 files for insolvency after sanctions target pipeline, Swiss official says|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/c61aaf81-5716-494d-9a6c-9047620f4aed|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.ft.com/content/c61aaf81-5716-494d-9a6c-9047620f4aed|archive-date=1 March 2022}}</ref> ===== შავი ზღვა ===== 28 თებერვალს [[რეჯეფ თაიფ ერდოღანი|რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა]] განაცხადა, რომ [[თურქეთი]] რუსეთს [[შავი ზღვა|შავ ზღვასთან]] წვდომას შეუმცირებდა.<ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Turkey to implement pact limiting Russian warships to Black Sea|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/turkey-implement-international-pact-access-shipping-straits-due-ukraine-war-2022-02-27/|access-date=3 March 2022}}</ref> 2 მარტს, რუსულ ფრიგატ ''ადმირალ კასატონოვს'' უარი ეთქვა შავ ზღვაში შესვლაზე.<ref>{{cite news|last1=Pitel|first1=Laura|date=2 March 2022|title=Turkey's stance on Russian warships raises hope of reset in relations with west|publisher=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/433eb7e7-0c32-4c00-863a-9f1f9f294e9b|access-date=3 March 2022}}</ref> === ჰუმანიტარული შედეგები === [[File:Countries supplying aid to Ukraine during the 2022 Russian invasion.svg|thumb|300px|right| {{legend|#d50000|რუსეთი}} {{legend|#ffff61|უკრაინა}} {{legend|#00afff|ქვეყნები, რომლებმაც უკრაინას ნებისმიერი სახის დახმარება გაუწიეს, მათ შორის ჰუმანიტარული დახმარება}}]] ==== დევნილები და ლტოლვილები ==== [[ფაილი:Refugee_children_and_babies_in_a_basement_in_Kiev.jpg|მინი|ბავშვები კიევის სარდაფში 1 მარტს]] [[ფაილი:Non-stop_information_and_coordination_point_in_Bucharest_North_Railway_Station_designed_to_provide_aid_to_arriving_Ukrainian_refugees.jpg|მინი|უწყვეტი საინფორმაციო და საკოორდინაციო ცენტრი ბუქარესტში, რომელიც უკრაინელ დევნილებს ეხმარება.]] [[ფაილი:Refugees_from_Ukraine_at_border_posts_in_the_west_of_the_country.jpg|მინი|დევნილები სასაზღვრო გამშვებ პუნქტში, უკრაინის დასავლეთში]] [[ფაილი:Refugee_from_Ukrainian_in_the_train_20220228.jpg|მინი|უკრაინიდან დევნილები მატარებელში]] [[ფაილი:Refugee care near Poland border train station 20220228.jpg|მინი|უკრაინელი დევნილები პოლონეთში]] სახედრო ძალის თავმოყრის შედეგად ბევრი მეზობელი მთავრობა და ორგანიზაცია ელოდა მასობრივ იძულებით გადაადგილებებს, შეჭრამდე კვირებით ადრე. უკრაინის თავდაცვის მინისტრმა 2021 წლის დეკემბერში ივარაუდა, რომ შეჭრის შემთხვევაში 3-5 მილიონ უკრაინელს მოუწევდა სახლების დატოვება..<ref>{{cite magazine|author-last=Aguilera |author-first=Jasmine |date=25 February 2022 |title=Russia's Invasion of Ukraine May Trigger a Refugee Crisis. Here's How the World Is Preparing |url=https://time.com/6150856/ukraine-refugees-russia-invasion-preparation/ |access-date=25 February 2022 |magazine=[[Time Magazine]]}}</ref> 24 თებერვალს ლატვიის მთავრობამ დაადასტურა უკრაინიდან 10 000 დევნილის მიღების გეგმა<ref>{{cite news |date=24 February 2022 |title=Latvia ready to take in Ukrainian refugees, visas for Russians to be suspended |publisher=[[Public Broadcasting of Latvia]] |url=https://eng.lsm.lv/article/politics/politics/latvia-ready-to-take-in-ukrainian-refugees-visas-for-russians-to-be-suspended.a445142/ |access-date=24 February 2022}}</ref> და 26 თებერვალს მიიღო პირველი დევნილები.<ref>{{cite news |author-first=Iveta |author-last=Čigāne |date=26 February 2022 |title=First Ukrainian refugees arrive in Latvia |publisher=[[Public Broadcasting of Latvia]] |url=https://eng.lsm.lv/article/society/society/first-ukrainian-refugees-arrive-in-latvia.a445412/ |access-date=26 February 2022}}</ref> მოლდოვის პრეზიდენტმა, მაია სანდუმ, განაცხადა, რომ 24 თებერვალს მოლდოვაში შევიდა უკრაინის 4 000 მოქალაქე.<ref>{{cite web |author-last=Epstein |author-first=Jake |title=Thousands of Ukrainian refugees have fled to Moldova, where the government has set up tents and vowed to keep its borders open to help |url=https://www.businessinsider.com/ukrainian-refugees-flee-moldova-borders-open-after-russia-attack-2022-2 |access-date=25 February 2022 |website=[[Business Insider]] |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113725/https://www.businessinsider.com/ukrainian-refugees-flee-moldova-borders-open-after-russia-attack-2022-2 |url-status=live }}</ref> პოლონეთი ემზადება დევნილების მისაღებად, მიუხედავად იმისა, რომ შეჭრის პირველ დღეს პოლონეთში მნიშვნელოვანი რაოდენობის უკრაინელები არ გადასულან.<ref>{{cite web |title=Poland prepares for flood of Ukrainian refugees |url=https://www.politico.eu/article/poland-prepares-refugees-ukraine-war-russia/ |website=[[POLITICO]] |date=24 February 2022 |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224124138/https://www.politico.eu/article/poland-prepares-refugees-ukraine-war-russia/ |url-status=live }}</ref> საზღვრის გადაკვეთის გასაადვილებლად პოლონეთმა მოხსნა ქვეყანაში შესვლის COVID-19-ის კანონები.<ref>{{cite web |author-last1=Charlish |author-first1=Alan |author-last2=Ilie |author-first2=Luiza |title='I don't know what to do': fleeing Ukrainians start arriving in central Europe |url=https://www.reuters.com/world/europe/central-european-countries-prepare-receive-ukrainian-refugees-2022-02-24/ |website=[[Reuters]] |date=24 February 2022 |access-date=25 February 2022 |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225015837/https://www.reuters.com/world/europe/central-european-countries-prepare-receive-ukrainian-refugees-2022-02-24/ |url-status=live }}</ref> შეჭრის დაწყებამდე<ref>{{cite news |url=https://www.euractiv.com/section/politics/short_news/romania-prepared-to-receive-refugees-from-ukraine/ |title=Romania prepared to receive refugees from Ukraine |author-first=Bogdan |author-last=Neagu |newspaper=[[Euractiv]] |date=22 February 2022 |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224202933/https://www.euractiv.com/section/politics/short_news/romania-prepared-to-receive-refugees-from-ukraine/ |url-status=live }}</ref> უკრაინელმა ლტოლვილებმა გადაკვეთეს რუმინეთის საზღვარიც.<ref>{{cite news|url=https://www.digi24.ro/stiri/actualitate/mii-de-ucraineni-au-fugit-de-razboi-si-au-venit-in-romania-barbatii-si-au-adus-familiile-pana-la-granita-si-apoi-s-au-intors-sa-lupte-1850285 |title=Mii de ucraineni au fugit de război și au venit în România. Bărbații și-au adus familiile până la graniță și apoi s-au întors să lupte |trans-title=Thousands of Ukrainians fled the war and came to Romania. The men brought their families to the border and then returned to fight |newspaper=[[Digi24]] |date=25 February 2022 |language=ro}}</ref> რუმინეთმა უკრაინელებისათვის მოხსნა სავალდებულო კარანტინი.<ref>{{cite web |url=https://www.mediafax.ro/social/persoanele-care-sosesc-din-ucraina-in-romania-sunt-exceptate-de-carantina-20550876 |title=Persoanele care sosesc din Ucraina în România sunt exceptate de carantină. Anunțul CNSU |trans-title=People arriving from Ukraine to Romania are exempt from quarantine. CNSU announcement |language=ro |work=Mediafax |author-last=Buciu |author-first=Laura |date=25 February 2022}}</ref> 26 თებერვალს, პოლონეთის მინისტრ პაველ შეფერნაკერზე დაყრდნობით, პოლონეთში 100 000 უკრაინელი წავიდა შეჭრის დაწყებიდან.<ref>{{cite news |title=Some 100,000 Ukrainians have entered Poland since war began-interior minister |url=https://www.reuters.com/world/europe/some-100000-ukrainians-have-entered-poland-since-war-began-interior-minister-2022-02-26/ |access-date=26 February 2022 |work=Reuters |date=26 February 2022}}</ref> ====დანაკარგები==== {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |დანაკარგების მხარე ! scope="col" |დანაკარგები ! scope="col" |დროის პერიოდი ! scope="col" |წყარო |- ! rowspan="2" scope="row" |'''მშივიდობიანი მოსახლეობა''' |'''2 734–3 000''' მოკლული (მხოლოდ [[ხარკივი|ხარკივსა]] და [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]]) |24 თებერვალი – 16 მარტი 2022 |უკრაინის მთავრობა<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-war-mariupol-descends-into-despair-708cb8f4a171ce3f1c1b0b8d090e38e3|title='Why? Why? Why?' Ukraine's Mariupol descends into despair|website=AP News|date=16 March 2022|access-date=16 March 2022|archive-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220315123735/https://apnews.com/article/russia-ukraine-war-mariupol-descends-into-despair-708cb8f4a171ce3f1c1b0b8d090e38e3|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|date=17 March 2022|title=Shells rain down on Kharkiv as Ukraine's army stands firm|publisher=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60785679|access-date=18 March 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=16 March 2022|title=At least 500 Kharkiv city residents killed so far in war with Russia – emergency service|newspaper=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/least-500-kharkiv-city-residents-killed-so-far-war-with-russia-emergency-service-2022-03-16/|url-status=live|access-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220316120538/https://www.reuters.com/world/europe/least-500-kharkiv-city-residents-killed-so-far-war-with-russia-emergency-service-2022-03-16/|archive-date=16 March 2022}}</ref> |- |'''816''' მოკლული |24 თებერვალი – 17 მარტი 2022 |გაერო<ref>{{Cite web|date=18 March 2022|title=At least 816 civilians killed in Ukraine since conflict began, UN says|url=https://www.reuters.com/world/least-816-civilians-killed-ukraine-since-conflict-began-un-says-2022-03-18/|access-date=18 March 2022|website=Reuters|language=en}}</ref> |- ! rowspan="3" scope="row" |მოხალისეები |'''2 870''' მოკლული |24 თებერვალი – 2 მარტი 2022 |რუსეთის მთავრობა<ref name="500troops">{{cite web|url=https://whdh.com/news/moscow-nearly-500-of-its-troops-have-been-killed-in-ukraine/|title=Moscow: Nearly 500 of its troops have been killed in Ukraine|website=[[WHDH (TV)|WHDH]]|access-date=3 March 2022|archive-date=2 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302202227/https://whdh.com/news/moscow-nearly-500-of-its-troops-have-been-killed-in-ukraine/|url-status=live}}</ref> |- |'''2 000–4 000''' მოკლული |24 თებერვალი – 9 მარტი 2022 |აშშ<ref>{{cite news|date=9 March 2022|title=Up to 6,000 Russians may have been killed in Ukraine so far, U.S. official estimates|publisher=CBS News|url=https://www.cbsnews.com/news/ukraine-russia-death-toll-invasion/|access-date=9 March 2022}}</ref> |- |'''1,300''' მოკლული |24 თებერვალი – 12 მარტი 2022 |უკრაინის მთავრობა<ref name="1300troops">{{cite news|date=12 March 2022|title=Around 1,300 Ukrainian troops killed since start of Russian invasion|publisher=The Jerusalem Post|url=https://www.jpost.com/international/article-701069|access-date=12 March 2022}}</ref> |- ! rowspan="3" scope="row" |რუსეთის ძალები |'''498''' მოკლული |24 თებერვალი – 2 მარტი 2022 |რუსეთის მთავრობა<ref>{{cite news|date=2 March 2022|title=Russia says 498 of its soldiers killed, 1,597 wounded in Ukraine – RIA|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/russia-says-498-its-soldiers-killed-1597-wounded-ukraine-ria-2022-03-02/|url-status=live|access-date=3 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302202155/https://www.reuters.com/world/russia-says-498-its-soldiers-killed-1597-wounded-ukraine-ria-2022-03-02/|archive-date=2 March 2022}}</ref> |- |'''3 000–10 000''' მოკლული |24 თებერვალი – 18 მარტი 2022 |აშშ<ref>{{cite news|date=18 March 2022|title=Mounting Russian casualties in Ukraine lead to more questions about its military readiness|work=[[CNN]]|url=https://edition.cnn.com/2022/03/17/europe/russian-casualties-ukraine-military-readiness/index.html|url-status=live|access-date=18 March 2022}}</ref> |- |'''14 200''' დანაკარგი |24 თებერვალი – 18 მარტი 2022 |უკრაინის მთავრობა<ref>{{cite news|date=18 March 2022|title=РФ уже втратила в Україні 14,2 тис. особового складу, 450 танків, 93 літаки та 72 РСЗВ – Генштаб ЗСУ|publisher=[[Interfax-Ukraine]]|url=https://interfax.com.ua/news/general/815252.html}}</ref> |- ! scope="row" |დონეცკის სრ-ს ძალები |'''199''' მოკლული |25 თებერვალი – 10 მარტი 2022 |დონეცკის სრ<ref>The DPR stated 212 of its servicemen were killed and 1,049 wounded between 1 Jan. and 10 March 2022,[https://eng.ombudsman-dnr.ru/the-overview-of-the-current-social-and-humanitarian-situation-in-the-territory-of-the-donetsk-peoples-republic-as-a-result-of-hostilities-in-the-period-from-05-to-11-march-2022/] of which 13 died and 50 were wounded between 1 Jan. and 25 Feb. 2022,[https://eng.ombudsman-dnr.ru/the-overview-of-the-current-social-and-humanitarian-situation-in-the-territory-of-the-donetsk-peoples-republic-as-a-result-of-hostilities-in-the-period-from-19-and-25-february-2022/] leaving a total of 199 killed and 1,044 wounded in the period of the Russian invasion.</ref> |} უკრაინის განაცხადი, რუსების დანაკარგის შესახებ მაღალია, ხოლო თავად რუსების განაცხადი დაბალი. დანაკარგები დასტურდება სატალიტების გადაღებული სურათებით და სამხედრო მოქმედებების ვიდეოებით.<ref name="MoraleIssue">{{cite news|date=17 March 2022|title=As Russian Troop Deaths Climb, Morale Becomes an Issue, Officials Say|work=[[New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2022/03/16/us/politics/russia-troop-deaths.html|url-status=live|access-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220316225152/https://www.nytimes.com/2022/03/16/us/politics/russia-troop-deaths.html|archive-date=16 მარტი 2022}}</ref> უკრიანა იშვითად აცხადებდა საკუთარი დანაკარგების შესახებ.<ref>[https://fortune.com/2022/03/14/ukraine-russia-death-tolls-misinformation-find-your-own/ Why is it so hard to get accurate death tolls in the Russia-Ukraine war?]</ref> დანაკარგების ზუსტი რიცხივის დადგენა შეუძლებელია [[ომის ბინდი|ომის ბინდის]] გამო.<ref>Isabelle Khurshudyan and Griff Witte, [https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/26/ukraine-deaths-casualties/ Civilians are dying in Ukraine. But exactly how many remains a mystery.], ''Washington Post'' (26 February 2022).</ref><ref name="MoraleIssue" /> [[გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისი|გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისია]] თვლის, რომ სამოქალაქო დანაკარგები დადასტურებულზე ბევრად მარალი იქნება.<ref>{{Cite web|title=Ukraine: Civilian casualties as of 24.00 15 March 2022 [EN/RU/UK] – Ukraine|url=https://reliefweb.int/report/ukraine/ukraine-civilian-casualties-2400-15-march-2022-enruuk-0|access-date=17 March 2022|website=ReliefWeb}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+{{nowrap|2022 წლის შეჭრაში დაღუპული უცხოელი სამოქალაქო პირები}} !ქვეყანა !დაღუპულები !წყარო(ები) |- |საბერძნეთი |12 |<ref>{{cite web|date=27 February 2022|title=Greece says 10 expats killed in Ukraine, summons Russian ambassador|url=https://www.indiatoday.in/world/russia-ukraine-war/story/greece-expats-killed-ukraine-summons-russian-ambassador-1918377-2022-02-27|access-date=4 March 2022|archive-date=27 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220227092428/https://www.indiatoday.in/world/russia-ukraine-war/story/greece-expats-killed-ukraine-summons-russian-ambassador-1918377-2022-02-27|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Two more Greek expats killed in strikes in Ukraine|newspaper=[[Proto Thema]]|url=https://en.protothema.gr/breaking-two-more-greek-expats-killed-in-strikes-in-ukraine/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220305174112/https://en.protothema.gr/breaking-two-more-greek-expats-killed-in-strikes-in-ukraine/|archive-date=5 March 2022}}</ref> |- |აზერბაიჯანი |4 |<ref>{{cite news|date=27 February 2022|title=Səfirlik: Ukraynada həlak olan 4 azərbaycanlının nəşlərinin ölkəyə göndərilməsi planlaşdırılır – YENİLƏNİB|language=az|trans-title=Embassy: It is planned to send the remains of 4 Azerbaijanis killed in Ukraine to the country|url=https://apa.az/az/avropa/sefirlik-ukraynada-helak-olan-4-azerbaycanlinin-neslerinin-olkeye-gonderilmesi-planlasdirilir-yenilenib-689343|url-status=live|access-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220227104219/https://apa.az/az/avropa/sefirlik-ukraynada-helak-olan-4-azerbaycanlinin-neslerinin-olkeye-gonderilmesi-planlasdirilir-yenilenib-689343|archive-date=27 February 2022}}</ref> |- |ბელარუსი |3 |<ref>{{cite web|date=10 March 2022|title=Two Belarusians were killed in Korosten, which was shelled from Belarus|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/10/7330115/|access-date=|website=[[Ukrainska Pravda]]}}</ref><ref>{{cite tweet|author=Visegrád 24|user=visegrad24|number=1503151077897785350|date=13 March 2022|title=The Belarusian volunteer fighting for Ukraine, Aliaksej Skoblia, was killed in battle near Kyiv today. He died while covering the retreat of his brothers-in-arms after an ambush on his squad. One day, a free Belarus with its white-red-white flag will return. R.I.P. https://t.co/dTETeyhVhv|language=en|access-date=18 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314180324/https://twitter.com/visegrad24/status/1503151077897785350|archive-date=14 March 2022|url-status=live}}</ref><ref>{{cite tweet|last=Viačorka|first=Franak|author-link=Franak Viačorka|user=franakviacorka|number=1503134196763668481|date=13 March 2022|title=R.I.P. Belarusian soldier in the Armed Forces of Ukraine Aliaksej Skoblia "Tur" died today near Kyiv. Tur was the group's deputy commander when his squad was ambushed. He perished, covering the retreat of his brothers. https://t.co/hQLlM2O37k|language=en|access-date=18 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314181141/https://twitter.com/franakviacorka/status/1503134196763668481|archive-date=14 March 2022|url-status=live}}</ref> |- |აშშ |2 |<ref>{{cite news|last=Schwirtz|first=Michael|date=13 March 2022|title=Brent Renaud, an American journalist, is killed in Ukraine.|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2022/03/13/world/europe/brent-renaud-irpin.html|access-date=13 March 2022|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{cite web|title=US citizen among people killed by Russian shelling in Chernihiv, Ukrainian police say|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-17-22/h_9dcabda5547a067dd8be47f4a01fb077|website=CNN|date=17 March 2022}}</ref> |- |ავღანეთი |1 |<ref>{{cite web|date=26 February 2022|title=Afghan student Mumtaz killed in Ukraine in Russian invasion|url=https://thenamal.com/featured/afghan-student-mumtaz-killed-in-ukraine-in-russian-invasion/|access-date=9 March 2022|website=The Namal}}</ref> |- |ალჟირი |1 |<ref name="WP, students killed2">{{cite news|last1=Hassan|first1=Jennifer|last2=Masih|first2=Niha|date=1 March 2022|title=Indian, Algerian students killed in Ukraine; others stranded during Russia's invasion beg for help|newspaper=[[Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/01/ukraine-students-killed-stranded-russia-war/|url-status=live|url-access=subscription|access-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301121312/https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/01/ukraine-students-killed-stranded-russia-war/|archive-date=1 March 2022}}</ref> |- |სომხეთი |1 |<ref>{{Cite web|title=Armenian civilian killed in Ukraine|url=https://en.armradio.am/2022/03/03/armenian-civilian-killed-in-ukraine/|access-date=14 March 2022|website=Public Radio of Armenia}}</ref> |- |ბანგლადეში |1 |<ref>{{cite web|date=3 March 2022|title=Ukraine: Bangladeshi Sailor Killed in Missile Attack Was His Family's Sole Breadwinner|url=https://thewire.in/south-asia/ukraine-bangladeshi-sailor-killed-in-missile-attack-was-his-familys-sole-breadwinner|website=The Wire|access-date=4 March 2022|archive-date=4 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304221842/https://thewire.in/south-asia/ukraine-bangladeshi-sailor-killed-in-missile-attack-was-his-familys-sole-breadwinner|url-status=live}}</ref> |- |ინდოეთი |1 |<ref name="WP, students killed2" /><ref>{{cite web|last=Razdan|first=Nidhi|date=1 March 2022|editor-last=Ghosh|editor-first=Deepshikha|title=Indian Student, Killed In Ukraine, Was Standing In A Grocery Store Queue|url=https://www.ndtv.com/india-news/indian-student-killed-in-ukraine-was-standing-in-a-grocery-store-queue-2796821|access-date=4 March 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301161955/https://www.ndtv.com/india-news/indian-student-killed-in-ukraine-was-standing-in-a-grocery-store-queue-2796821|url-status=live}}</ref> |- |ერაყი |1 |<ref>{{cite news|last=Shakir|first=Layal|date=25 February 2022|title=Kurdish student reportedly killed in Ukraine-Russia conflict|newspaper=[[Rudaw]]|url=https://www.rudaw.net/english/world/25022022-amp|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.rudaw.net/english/world/25022022-amp|archive-date=27 February 2022}}</ref> |- |ირლანდია |1 |<ref>{{cite web|date=15 March 2022|title=Fox News cameraman Pierre Zakrzewski killed in Ukraine: network|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220315-fox-news-cameraman-pierre-zakrzewski-killed-in-ukraine-network|access-date=15 March 2022|website=[[France 24]]}}</ref> |- |ისრაელი |1 |<ref>{{cite news|last=Yegorov|first=Ilya|date=3 March 2022|title=Friends of Israeli killed in Ukraine raising funds to bring him to burial in Israel|work=[[Israel Hayom]]|url=https://www.israelhayom.com/2022/03/03/friends-of-israeli-killed-in-ukraine-raising-funds-to-bring-him-to-burial-in-israel/|url-status=live|access-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308093140/https://www.israelhayom.com/2022/03/03/friends-of-israeli-killed-in-ukraine-raising-funds-to-bring-him-to-burial-in-israel/|archive-date=8 March 2022}}</ref> |} =====ქართველი მებრძოლები===== {{მთავარი|რუსეთის უკრაინაში შეჭრისას დაღუპული ქართველი მებრძოლები}} [[ირპინისათვის ბრძოლა|ირპინის ბრძოლაში]] დაიღუპნენ ქართველი მოხალისეები, [[გია ბერიაშვილი]] და [[დავით რატიანი]] დაიღუპნენ.<ref name="voa1">[https://www.amerikiskhma.com/a/bodies-of-georgian-fighters-who-died-in-ukraine-arrives-in-tbilisi/6499280.html უკრაინაში დაღუპული ქართველი მებრძოლები საქართველოში გადაასვენეს]</ref> მათ გადმოსვენებას ესწრებოდნენ საქართველოს პრეზიდენტი [[სალომე ზურაბიშვილი]] და ოპოზიციური პარტიების წარმომადგენლები.<ref name="voa1"/> [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლის ალყისას]], 19 მარტს, დაიღუპა [[ბახვა ჩიქობავა]].<ref name="voa1"/> 26 მარტს [[ირპინისათვის ბრძოლა|ირპინისათვის ბრძოლაში]] დაიღუპა [[დავით გობეჯიშვილი (სამხედრო)|დავით გობეჯიშვილი]].<ref>[https://www.interpressnews.ge/ka/article/702741-ukrainashi-kidev-erti-kartveli-mebrzoli-daigupa/ უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა]</ref> 9 აპრილს დაიღუპნენ [[დავით მენაბდიშვილი|დავით მენაბდიშვილისა]] და [[ზურა შანავა|ზურა შანავას]]. დავით მენაბდიშვილი უკრაინაში 2014 წლიდან იმყოფებოდა.<ref>[https://www.interpressnews.ge/ka/article/705252-ukrainashi-kidev-ori-kartveli-mebrzoli-daigupa/ უკრაინაში კიდევ ორი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა]</ref> ქალაქ [[რუბეჟნოე|რუბიჟნეში]] 16 აპრილს დაიღუპა [[არკადი კასრაძე]] და დაიჭრა [[ზურა მუშუქია]].<ref>{{Cite news |title=უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა |language=ka |work=interpressnews.ge |url=https://www.interpressnews.ge/ka/article/706419-ukrainashi-kidev-erti-kartveli-mebrzoli-daigupa/ |access-date=2022-04-16}}</ref> იმავე დღეს გავრცელდა ინფორმაცია [[ზაზა ბიწაძე|ზაზა ბიწაძისა]] და [[ალიკა ცაავა|ალიკა ცაავას]] დაღუპვის შესახებ.<ref>{{Cite news |title=უკრაინაში დღეს 3 ქართველი მებრძოლი დაიღუპა |language=ka |work=interpressnews.ge |url=https://www.interpressnews.ge/ka/article/706436-ukrainashi-dges-3-kartveli-mebrzoli-daigupa |access-date=2022-04-16}}</ref> 23 აპრილს [[იზიუმის ბრძოლა|იზიუმთან ბრძოლაში]] დაიღუპა 46 წლის [[ვიტალი ორბელაძე]].<ref>{{Cite news |title=უკრაინაში დაღუპული კიდევ ერთი ქართველის ვინაობა ცნობილია |language=ka |work=interpressnews.ge |url=https://www.interpressnews.ge/ka/article/708366-ukrainashi-dagupuli-kidev-erti-kartvelis-vinaoba-cnobilia |access-date=2022-04-30}}</ref> 12 მაისს [[მარიუპოლის ალყა|აზოვსტალში]] 27 წლის ქართველი მებრძოლი [[ტატო ბიგვავა]] დაიღუპა.<ref>{{Cite web|url=https://www.interpressnews.ge/ka/article/710205-ukrainashi-azovstalshi-27-clis-kartveli-mebrzoli-daigupa|title=უკრაინაში, „აზოვსტალში“ 27 წლის ქართველი მებრძოლი დაიღუპა|language=ka|publisher=ipn.ge}}</ref> 15 მაისს ქალაქ იზიუმთან შეტაკების დროს დაიღუპა 38 წლის [[რატი შურღაია]].<ref>{{Cite web|url=https://publika.ge/qalaq-iziumtan-kidev-erti-qartveli-mebrdzoli-daighupa/|title=ქალაქ იზიუმთან კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა}}</ref> ====ომის პატიმრები==== 2022 წლის მარტსათვის ბევრი სამხედრო დააკავეს როგორც უკრაინელებმა, ისე რუსებმა. 8 მარტს უკრაინის თავდაცვის სამინისტრომ ''[[The Kyiv Independent]]-''სთან განაცხადა, რომ რუსი პატიმრები იმუშავებდნენ უკრაინის აღდგენისთვის, საერთაშორისო კანონების დაცვით.<ref>{{cite web|last=Villarreal|first=Daniel|date=8 March 2022|title=Ukraine government says Russian POWs will "work to revive" economy|url=https://www.newsweek.com/ukraine-government-says-russian-pows-will-work-revive-economy-1686157|access-date=9 March 2022|website=[[Newsweek]]}}</ref> ოქსანა მარკაროვამ განაცხადამ რომ რუსეთის 74-ე მოტომსროლელთა ბრიგადის გვარდიელები დანებდნენ კემეროვოს ოლქში „არ იცოდნენ, რომ აქ უკრაინელების დასახოცად წამოიყვანეს“.<ref>{{cite news|last=Choi|first=Joseph|date=24 February 2022|title=Ukrainian ambassador says Russian platoon surrendered to Ukrainian forces|work=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]|url=https://thehill.com/policy/international/595728-ukrainian-ambassador-says-russian-platoon-surrendered-to-ukrainian}}</ref> უკრაინამ გაავრცელა დახოცილი რუსების ვიდეოები და ფოტოები.<ref>{{cite news|last=Harwell|first=Drew|date=3 March 2022|title=The gory online campaign Ukraine hopes will sow anti-Putin dissent probably violates the Geneva Conventions|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/technology/2022/03/03/telegram-russian-war-dead-ukraine-pows/}}</ref> [[Amnesty International]]-ი თვლის, რომ [[ჟენევის კონვენციები|ჟენევის მესამე კონვენცია]] კრძალავს ჯარისკაცების ვიდეოების გადაღებასა და გავრცელებას.<ref>{{cite news|date=7 March 2022|title=Russia/Ukraine: Prisoners of war must be protected from public curiosity under Geneva Convention|work=[[Amnesty International]]|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/03/russia-ukraine-prisoners-of-war-must-be-protected-from-public-curiosity-under-geneva-convention/}}</ref> ==ომის დანაშაულები== [[File:Місто Буча після звільнення від російських окупантів 01.jpg|thumb|ბუჩაში რუსი სამხედროების მიერ დახოცილი სამოქალაქო პირები, 3 აპრილი, 2022 წელი]] უკრაინაში შეჭრამ დაარღვია გაეროს წესდების აკრძალვა აგრესიაზე და გამოიწვია [[აგრესიის დანაშაული]], სისხლის საერთაშორისო სამართალზე დაყრდნობით.<ref>{{cite news |author-last1=Guilfoyle |author-first1=Douglas |author-last2=McIntyre |author-first2=Juliette |author-last3=Paige |author-first3=Tamsin Phillipa |title=Is international law powerless against Russian aggression in Ukraine? No, but it's complicated |url=https://theconversation.com/is-international-law-powerless-against-russian-aggression-in-ukraine-no-but-its-complicated-177905 |access-date=26 February 2022 |work=[[The Conversation]] |date=24 February 2020}}</ref> 25 თებერვალს, [[Amnesty International]]-მა განაცხადა, რომ მოიძიეს უტყუარი სამხილი რუსეთის მიერ საერთაშრისო ჰუმანიტარული კანონის დარღვევის და რუსეთის ზოგი თავდასხმის ომის დანაშაულად ქცევის შესახებ.<ref>{{cite news |author-last1=Churchman |author-first1=Laurie |title=Russia carrying out 'indiscriminate attacks' on civilian areas, says Amnesty |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-attacks-civilian-amnesty-ukraine-b2023362.html |access-date=25 February 2022 |work=[[The Independent]] |date=25 February 2022}}</ref> Amnesty-მ და [[Human Rights Watch]]-მა განაცხადეს, რომ რუსეთი განურჩევლად უტუვდა სამოქალაქო ზონებსა და საავადმყოფოებს, მათ შორის ვუჰლედარის საავადმყოფოზე სარაკეტო თავდასხმა, რომელმაც 4 სამოქალაქო პირი შეიწირა და 10 დაჭრა, სამედიცინო პერსონალის ჩათვლით.<ref>{{cite news |title=Ukraine: Russian military have carried out indiscriminate attacks – new expert analysis |url=https://www.amnesty.org.uk/press-releases/ukraine-russian-military-have-carried-out-indiscriminate-attacks-new-expert-analysis |work=[[Amnesty International]] |date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |title=Ukraine: Russian Cluster Munition Hits Hospital |url=https://www.hrw.org/news/2022/02/25/ukraine-russian-cluster-munition-hits-hospital |access-date=26 February 2022 |work=[[Human Rights Watch]] |date=25 February 2022}}</ref> ===აგრესიის დანაშაული=== ექსპერტებსა და ადამიანის უფლებათა ორგანიზაციებზე დაყრდნობით, უკრანიაში შეჭრამ დაარღვია [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] წესდების აკრძალვა აგრესიაზე და შეიძლებოდა ჩათვლილიყო აგრესიის დანაშაულად სისხლის საერთაშორისო სამართლის მიხედვით.<ref name="OpinioJuris_aggression2">{{cite news|date=4 February 2022|title=A Reminder of the Importance of the Crime of Aggression: Considering the Situation of Russia and Ukraine|work=Opinio Juris|url=http://opiniojuris.org/2022/02/04/a-reminder-of-the-importance-of-the-crime-of-aggression-considering-the-situation-of-russia-and-ukraine/|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225114043/http://opiniojuris.org/2022/02/04/a-reminder-of-the-importance-of-the-crime-of-aggression-considering-the-situation-of-russia-and-ukraine|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref name="Conversation_intl_law_powerless2">{{cite news|last1=Guilfoyle|first1=Douglas|last2=McIntyre|first2=Juliette|last3=Paige|first3=Tamsin Phillipa|date=24 February 2020|title=Is international law powerless against Russian aggression in Ukraine? No, but it's complicated|work=[[The Conversation (website)|The Conversation]]|url=https://theconversation.com/is-international-law-powerless-against-russian-aggression-in-ukraine-no-but-its-complicated-177905|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225123605/https://theconversation.com/is-international-law-powerless-against-russian-aggression-in-ukraine-no-but-its-complicated-177905|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=Can Russia Be Held Accountable for War Crimes in Ukraine?|url=https://www.cfr.org/article/can-russia-be-held-accountable-war-crimes-ukraine|access-date=2022-03-22|website=Council on Foreign Relations|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-01|title=Ukraine: Russia's invasion is 'crime of aggression' under international law|url=https://www.amnesty.org.uk/press-releases/ukraine-russias-invasion-crime-aggression-under-international-law|access-date=2022-03-22|website=www.amnesty.org.uk|publisher=Amnesty International}}</ref> თუმცა არსებობს დიდი დაბრკოლებები, რომლებიც ხელს უშლის რუსეთის ლიდერების გასამართლებას [[სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო|სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოში]], არც უკრაინა და არც რუსეთი არ არის სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს [[ომის დანაშაულები#%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1%20%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90|რომის წესდების]] ხელმომწერი ქვეყანა.<ref>{{Cite web|date=2022-02-28|title=Statement of ICC Prosecutor, Karim A.A. Khan QC, on the Situation in Ukraine|url=https://www.icc-cpi.int/Pages/item.aspx?name=20220225-prosecutor-statement-ukraine|access-date=2022-03-22|website=International Criminal Court|language=en-GB}}</ref> [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაეროს უშიშროების საბჭოს]] მიერ სისხლის სამართლის საერთაშრისო სასამართლოსათვის მიმართვა ნაკლებად სავარაუდოა, რუსეთის ვეტოსა და ჩინეთის გავლენის გამო.<ref>{{cite web|date=|title=Mechanisms for Criminal Prosecution of Russia’s Aggression Against Ukraine|url=https://www.justsecurity.org/80626/mechanisms-for-criminal-prosecution-of-russias-aggression-against-ukraine/|publisher=[[Just Security]]|accessdate=14 March 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-02|title=Could the international criminal court bring Putin to justice over Ukraine?|url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/02/could-international-criminal-court-bring-putin-to-justice-over-ukraine|access-date=2022-03-22|website=the Guardian|language=en}}</ref> თუმცა, აგრესიის დანაშაული შეიძლება გასამართლდეს სახელმწიფოს დონეზე, რუსეთში, უკრაინასა ან სხვა ქვეყნებში, რომლებშიც დაშვებულია [[ომის დანაშაულები|ომის დანაშაულებზე]] საერთო იურისდიქცია.<ref name="OpinioJuris_aggression2" /><ref name="Conversation_intl_law_powerless2" /><ref name="Courthousenews_UA_legal_options2">{{cite news|date=24 February 2022|title=Ukraine has few legal options to hold Russia accountable for invasion|work=Courthouse News Service|url=https://www.courthousenews.com/ukraine-has-few-legal-options-to-hold-russia-accountable-for-invasion|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://archive.today/20220226121559/https://www.courthousenews.com/ukraine-has-few-legal-options-to-hold-russia-accountable-for-invasion/|archive-date=26 თებერვალი 2022}}</ref> ===სამოქალაქო ზონებზე თავდასხმა=== [[ფაილი:Shelling_of_Kharkiv_regional_state_administration,_01_March_2022.webm|მინი|ხარკივის რეგიონული ადმინისტრაციის შენობის დაბომბვა ]] [[ფაილი:Kharkiv_Oblast_after_shelling_(6).jpg|მინი|300x300პქ|ხარკივის ოლქის საცხოვრებელი შენობების დაბომბვა]] 25 თებერვალს [[Amnesty International]]-მა განაცხადა, რომ რუსეთის ძალებმა „გამოიჩინეს მშვიდობიანი მოსახლეობის სიცოცხლეების უგულველყოფა ბალისტიკური რაკეტების და სხვა ფეთქებადი იარაღის გამოყენებით მჭიდროდ დასახლებულ არეებში“. დამატებით, რუსეთმა სიცრუით განაცხადა, რომ მხოლოდ მართვად იარაღს იღენებდნენ. [[ვუჰლედარი|ვუჰლედარის]], [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)|ხარკივისა]] და [[უმანი|უმანის]] ბრძოლებში, [[Amnesty International]]-მა განაცხადა,რომ რუსები ცეცხლს განურჩევლად ხსნიდნენ და ეს იყო ომის დანაშაული.<ref name="AI_RU_military_indiscriminate_attacks2" /> უმანზე თავდასხმა დაიწყო 07:00 საათზე (UTC), 24 თებერვალს, დაიღუპა ერთი მშვიდობიანი და დაზიანდა რესტორანი, ხარკივს შეუტიეს 08:00-ზე, რაკეტა საცხოვრებელი შენობებს შორის დაეცა და ერთი მშვიდობიანი პირი შეიწირა.<ref name="AI_RU_military_indiscriminate_attacks2">{{cite web |title=Russian military commits indiscriminate attacks during the invasion of Ukraine |website=[[Amnesty International]] |date=25 February 2022 |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/russian-military-commits-indiscriminate-attacks-during-the-invasion-of-ukraine |access-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225151333/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/russian-military-commits-indiscriminate-attacks-during-the-invasion-of-ukraine |archive-date=25 February 2022 |url-status=live }}</ref> 1 და 2 მარტს რუსულმა არტილერიამ შეუტია [[მარიუპოლი|მარიუპოლის]] მჭიდროდ დასახლებულ სამეზობლოებს, დაბომბვა თითქმის 15 საათი გაგრძლედა. სამეზობლოს მნიშვნელოვანი ნაწილი დაინგრა და, მერის რწმუნებულის განცახადებით, „სულ მცირე ასობით ადამიანი დაიღუპა.“<ref name="gunter2">{{cite news|last1=Gunter|first1=Joel|date=2 March 2022|title=Ukrainian city of Mariupol 'near to humanitarian catastrophe' after bombardment|agency=bbc.com|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60585603|url-status=live|access-date=2 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302202213/https://www.bbc.com/news/world-europe-60585603|archive-date=2 March 2022}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|date=2 March 2022|title=Hundreds feared dead from 15-hour Russian attack on Mariupol, Ukraine|url=https://nypost.com/2022/03/02/hundreds-feared-dead-in-mariupol-ukraine-from-russian-shelling/|access-date=2 March 2022|website=[[New York Post]]|archive-date=2 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302184258/https://nypost.com/2022/03/02/hundreds-feared-dead-in-mariupol-ukraine-from-russian-shelling/|url-status=live}}</ref> 3 მარტს [[გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისი|გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისმა]] განაცხადა, რომ შეჭრის პირველ კვირაში სულ მცირე 1006 სამოქალაქო პირი დაიღუპა, თუმცა ასევე ითქვა, რომ „ნამდვილი მონაცემები ბევრად მაღალი იქნებოდა.“<ref>{{cite web|url=https://ukraine.un.org/en/173923-ukraine-civilian-casualties-2400-3-march-2022|title=Ukraine: Civilian casualties as of 24:00 3 March 2022|work=[[Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights]]|date=3 March 2022|access-date=4 March 2022|archive-date=5 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220305093826/https://ukraine.un.org/en/173923-ukraine-civilian-casualties-2400-3-march-2022|url-status=live}}</ref> 6 მარტს [[ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია|WHO]]-მ განაცხადა, რომ უკრაინაში რუსები თავს დაეხსნენ სამედიცინო დაწესებულებებს. [[ტედროს ადანომ გებრეისუსი|ტედროს ადანომ გებრეისუსმა]] თქვა, რომ „სამედიცინო ცენტრებზე თავდასხმა ან სამედიცინო პირების ნეიტრაილიტეტის უგულველყოფა საერთაშორისო ჰუმანიტარული კანონის დარღვევაა“.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-health-centres-have-been-attacked-who-chief-says-2022-03-06/|title=Ukraine health centres have been attacked, WHO chief says|work=[[Reuters]]|date=6 March 2022|access-date=6 March 2022|archive-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308195922/https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-health-centres-have-been-attacked-who-chief-says-2022-03-06/|url-status=live}}</ref> ====კლასტერული შეიარაღების გამოყენება==== 24 თებერვალს 10:30 საათზე, რუსეთი თავს დაესხა [[ვუჰლედარი|ვუჰლედარს]] 9M79 რაკეტით, რაკეთა დაეცა საავადმყოფოს გვერდით და მოკლა სამი მშვიდობიანი მოქალაქე. [[Amnesty International]]-მა ეს დაახასიათა, როგორც „საეთაშორისო ჰუმანიტარული კანონისა და საერთაშორისო ადამიანის უფლებათა კანონის დარღვევის უტყუარი მტკიცებულება“ რუსული ძალების მიერ.<ref name="AI_RU_military_indiscriminate_attacks">{{cite web |title=Russian military commits indiscriminate attacks during the invasion of Ukraine |website=[[Amnesty International]] |date=25 February 2022 |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/russian-military-commits-indiscriminate-attacks-during-the-invasion-of-ukraine |access-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225151333/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/russian-military-commits-indiscriminate-attacks-during-the-invasion-of-ukraine |archive-date=25 February 2022 |url-status=live }}</ref> [[Human Rights Watch]] (HRW)-მ დაადგინამ რომ ვულჰედარის საავადმყოფოს თავს დაესხნენ 9N123 კლასტერული შეიარაღებით, რომელიც აკრძალული იარაღია, [[კონვენცია კლასტერული იარაღის შესახებ|კლასტერული იარაღის კონვენციის]] მიხედით, მისი გრძელვადიანი ხიფათის გამო სამოქალაქო პირების მიმართ. 9N123 შეიცავს ორმოცდაათ 9N24 ინდივიდუალურ სუბამუნიციას, რომელებიც იშლება 316 პატარა ბომბად. HRW-მ ეს ანალიზი დაამყარა საავადმყოფოსა და [[დონეცკის ოლქი|საოლქო]] ადმინისტრაციებთან კონტაქტის შემდეგ, ასევე ფოტოგრაფიული სამხილებით. HRW-მ რუსეთს მოთხოვა შეეჩერებინათ „შეტევების განხორციელება, რომელიც განურჩევლად კლავს და აზიანებს“.<ref name="HRW_UA_RU_cluster_munition2">{{cite web |title=Ukraine: Russian Cluster Munition Hits Hospital – 4 Civilians Killed, 10 Wounded |website=[[Human Rights Watch]] |date=25 February 2022 |url=https://www.hrw.org/news/2022/02/25/ukraine-russian-cluster-munition-hits-hospital |access-date=26 February 2022 |archive-url=https://archive.today/20220226170208/https://www.hrw.org/news/2022/02/25/ukraine-russian-cluster-munition-hits-hospital |archive-date=26 February 2022 |url-status=live }}</ref> რუსეთის ფედერაციის პრესმდივანმა, [[დიმიტრი პესკოვი|დიმიტრი პესკოვმა]] უარყო ეს ინფორმაცია და თქვა, რომ ასეთი შეიარაღება [[უკრაინის შეიარაღებული ძალები|უკრაინის შეიარაღებულ ძალებს]] აქვს.<ref>{{cite web|language=ru|url=https://ria.ru/20220301/bomby-1775810964.html|title=В Кремле опровергли сведения об использовании на Украине кассетных бомб|trans-title=The Kremlin denied reports of the use of cluster bombs in Ukraine|website=РИА Новости|date=4 March 2022|access-date=6 March 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301114351/https://ria.ru/20220301/bomby-1775810964.html|url-status=live}}</ref> 27 თებერვალს [[Amnesty International]]-მა დაიწყო რუსეთის მიერ კლასტერული შეიარაღების გამოყენების სამხილების ანალიზი, 220 მილიმეტრიანი [[BM-27 ურაგანი|BM-27 ურაგანის]] რაკეტიდან, რომელიც დაეცა საბავშვო ბაღს [[ოხტირკა|ოხტირკაში]], სადაც მშვიდობიანი პირები თავს აფარებდნენ 25 თებერვლიდან. დაიღუპა 3 ადამიანი, მათ შორის ბავშვი. უპილოტო საფრენი აპარატებით გადაღებები აჩვენებს ოთხი რაკეტის კვალს ბაღის სახურავზე და სამი კატეტის კვალს ბაღთან, მიწაზე, ორ დაშავებულ ან დახოცილ მშვიდობიან პირს და სისხლის გუბეებს. Amnesty International-მა გაანალიზა 65 ფოტო და ვიდეო ამ შემთვევიდან და ინტერვიუები ჩამოართვეს ადგილობრივებს.<ref name="Amnesty_UA_cluster_munitions_kill_child2">{{cite web |title=Ukraine: Cluster munitions kill child and two other civilians taking shelter at a preschool |website=[[Amnesty International]] |date=27 February 2022 |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/ukraine-cluster-munitions-kill-child-and-two-other-civilians-taking-shelter-at-a-preschool |access-date=27 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220227214717/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/ukraine-cluster-munitions-kill-child-and-two-other-civilians-taking-shelter-at-a-preschool |archive-date=27 February 2022 |url-status=live }}</ref> ''[[Bellingcat]]-''მა განაცხადა, რომ [[9M27K]] რაკეტის ნარჩენები იპოვეს საბავშვო ბაღიდან 200 მეტრის მოშორებით, აღმოსავლეთით. რუსული ძლაები განლაგებული იყვნენ ოხტირკას დასავლეთით. Amnesty-იმ რაკეტის ტიპი დაახასიათა, როგორც „არამართული და საყოვეთაოდ ცნობილი, როგორც არაზუსტი“, და თავდასხმას პოტენციური ომის დანაშაული უწოდა, რომელიც უნდა გამოიძიონ.<ref name="Amnesty_UA_cluster_munitions_kill_child2" /> 4 მარტს [[Human Rights Watch]]-მა განაცხადა: „რუსეთის ძალებმა კლასტერული შეიარაღება ხარკივში სულ მცირე სამ საცხოვრებელ ზონას ესროლეს“ 28 თებერვალს, დაიღუპა სულ მცირე 3 მშვიდობიანი პირი.<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2022/03/04/ukraine-cluster-munitions-launched-kharkiv-neighborhoods|title=Ukraine: Cluster Munitions Launched Into Kharkiv Neighborhoods|work=[[Human Rights Watch]]|date=4 March 2022|access-date=4 March 2022|archive-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313140732/https://www.hrw.org/news/2022/03/04/ukraine-cluster-munitions-launched-kharkiv-neighborhoods|url-status=live}}</ref> ====ჰუმანიტარულ დერეფნებზე თავდასხმა==== [[ფაილი:Victim_of_a_Russian_attack_in_Mariupol.jpg|მარჯვნივ|მინი|267x267პქ|უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ გავრცელებული ფოტო, რომელიც რუსული დაბომბვის მსხვერპს გვიჩვენებს მარიუპოლში, მარტში]] [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლის ალყისას]] განცოხრციელდა ჰუმანიტარული ევაკუაციის დერეფნის შექმნის მცდელობები, თუმცა ისინი წარუმატებელი აღმოჩნდა, რადგან მათ მიზანში იღებდა და თავს ესხმოდა რუსეთი. 5 მარტს გამოცხადდა ხუთსაათიანი ცეცლის შეწყვეტა, თუმცა ევაკუაცია მალევე შეწყდა, რადგან არტილერია კვლავ ისროდა, ცეცხლის შეწყვეტის გამოცხადებოს მიუხედავად.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60629851|title=Siege of Mariupol: Fresh Russian attacks throw evacuation into chaos|work=[[BBC News]]|first=Joel|last=Gunter|date=5 March 2022|access-date=5 March 2022|archive-date=6 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220306024228/https://www.bbc.com/news/world-europe-60629851|url-status=live}}</ref> მეორე დღეს [[წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი|წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტმა]] (ICRC) გამოაცხადა ევაკუაციის მეორე მცდელობის წარუმატებლობის შესახებ.<ref>{{cite news|date=6 March 2022|title=Ukraine: Second attempt to evacuate civilians from Mariupol fails — live updates {{!}} DW {{!}} 6 March 2022|work=[[Deutsche Welle]]|url=https://www.dw.com/en/ukraine-second-attempt-to-evacuate-civilians-from-mariupol-fails-live-updates/a-61030032|url-status=live|access-date=6 March 2022|archive-url=https://archive.today/20220306161124/https://www.dw.com/en/ukraine-second-attempt-to-evacuate-civilians-from-mariupol-fails-live-updates/a-61030032|archive-date=6 მარტი 2022}}</ref> 7 მარტს ICRC-მა განაცხადა, რომ ევაკუაციის ერთ-ერთი მარშრუტი რუსულმა ძალებმა დანაღმეს.<ref>{{cite news|last=Rahman|first=Khaleda|date=7 March 2022|title=Evacuation Route Offered to Fleeing Ukrainians Was Mined—Red Cross|work=[[Newsweek]]|url=https://www.newsweek.com/evacuation-route-offered-fleeing-ukrainians-mined-1685418|url-status=live|access-date=7 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309083754/https://www.newsweek.com/evacuation-route-offered-fleeing-ukrainians-mined-1685418|archive-date=9 March 2022}}</ref> 7 მარტს, მარიუპოლის ალყისას, აშშ-ის ელჩმა [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციაში]], [[მაიკლ კარპენტერი|მაიკლ კარპენტერმა]], აღწერა ორი ინციდენტი, რომლებსაც ომის დანაშაულები უწოდა, მან განაცხადა, რომ ორივე შემთხვევაში რუსებმა დაბომბეს წინასწარ შეთანხმებული და დაწესებული დერეფნები მაშინ, როდესაც მათ გამოყენებას სამოქალაქო პირები ცდილობდნენ.<ref>{{cite web|url=https://www.cnbc.com/2022/03/07/russia-ukraine-war-us-collecting-evidence-of-possible-war-crimes-nbc-reports.html|title=U.S. is collecting evidence of possible Russian war crimes in Ukraine|last=Mangan|first=Dan|date=7 March 2022|website=cnbc.com|publisher=[[CNBC]]|access-date=7 March 2022|quote=|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309131213/https://www.cnbc.com/2022/03/07/russia-ukraine-war-us-collecting-evidence-of-possible-war-crimes-nbc-reports.html|url-status=live}}</ref> ====თერმობარული (ვაკუუმის) ბომბები==== 28 თებერვალს [[ოქსანა მარკაროვა|ოქსანა მარკაროვამ]] განაცხადა, რომ რუსეთმა გამოიყენა [[თერმობარული ბომბი]] [[ოხტირკა|ოხტირკაში]].<ref name="Reuters2">{{cite web|title=Ukraine's ambassador to U.S. says Russia used a vacuum bomb on Monday|url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraines-ambassador-us-says-russia-used-vacuum-bomb-monday-2022-02-28/|publisher=[[Reuters]]|last=Zengerle|first=Patricia|access-date=28 February 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301002014/https://www.reuters.com/world/europe/ukraines-ambassador-us-says-russia-used-vacuum-bomb-monday-2022-02-28/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Oil depot burns after artillery shelling in Okhtyrka, Sumy Oblast. Mayor Pavlo Kuzmenko reported that Russian occupiers dropped a vacuum bomb. This type of weapon is known as the most deadly non-nuclear bomb, producing high-temperature explosions.|url=https://twitter.com/KyivIndependent/status/1498282971412979713|website=[[Twitter]]|publisher=[[The Kyiv Independent]]|access-date=28 February 2022|archive-date=28 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228130512/https://twitter.com/KyivIndependent/status/1498282971412979713|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|date=28 February 2022|title=Ukraine's ambassador to U.S. says Russia used a vacuum bomb on Monday|work=National Post|url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraines-ambassador-to-u-s-says-russia-used-a-vacuum-bomb-on-monday|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://archive.today/20220228235439/https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraines-ambassador-to-u-s-says-russia-used-a-vacuum-bomb-on-monday|archive-date=28 February 2022}}</ref> საერთაშორისო სამართალი არ კრძალავს თერბობარულ შეიარაღების, საწვავ-საჰაერო ფეთქებად მოწყობილებების ან ვაკუუმის ბომბების სამხედრო სამიზნეების წინააღმდეგ გამოყენებას.<ref name="ABC_Thermobafic2">{{cite news|date=1 March 2022|title=Ukraine's ambassador to US says Russia used a vacuum bomb, international groups say banned cluster munitions used to strike shelter|publisher=Australian Broadcasting Corporation|url=https://www.abc.net.au/news/2022-03-01/ukraine-ambassador-us-russia-used-vacuum-bomb-cluster-munitions/100870638|url-status=live|access-date=4 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220312172218/https://www.abc.net.au/news/2022-03-01/ukraine-ambassador-us-russia-used-vacuum-bomb-cluster-munitions/100870638|archive-date=12 March 2022}}</ref><ref name="Hanson2">{{cite web|last1=Hanson|first1=Marianne|title=What are thermobaric weapons? And why should they be banned?|url=https://theconversation.com/what-are-thermobaric-weapons-and-why-should-they-be-banned-178289|website=The Conversation|access-date=4 March 2022|archive-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308160414/https://theconversation.com/what-are-thermobaric-weapons-and-why-should-they-be-banned-178289|url-status=live}}</ref> მათი გამოყენება აკრძალულია მშვიდობიანი მოქალაქეების წინააღმდეგ [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] (UN) კონვენციით ზოგიერთ კონვენციურ იარაღზე (CCW).<ref name="Lawfire2">{{cite journal|last1=Dunlap|first1=Charlie|title=The Ukraine crisis and the international law of armed conflict (LOAC): some Q & A|journal=Lawfire|date=27 February 2022|url=https://sites.duke.edu/lawfire/2022/02/27/the-ukraine-crisis-and-the-international-law-of-armed-conflict-loac-some-q-a/|access-date=4 March 2022|archive-date=4 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304042652/https://sites.duke.edu/lawfire/2022/02/27/the-ukraine-crisis-and-the-international-law-of-armed-conflict-loac-some-q-a/|url-status=live}}</ref> მარკაროვამ განაცხადა, რომ თერმობარული იარაღის გამოყენება [[ჟენევის კონვენციები|ჟენევის კონვენციების]] დარღვევაა.<ref>{{cite web|title=Live Updates / Russia-Ukraine war live updates: Russia investigated for war crimes as peace talks stall|url=https://www.nbcnews.com/news/world/live-blog/russia-ukraine-war-live-updates-n1290293|publisher=[[NBC News]]|access-date=1 March 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301001232/https://www.nbcnews.com/news/world/live-blog/russia-ukraine-war-live-updates-n1290293|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Ukraine's ambassador to U.S. says Russia used a vacuum bomb on Monday|newspaper=[[National Post]]|url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraines-ambassador-to-u-s-says-russia-used-a-vacuum-bomb-on-monday|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://archive.today/20220228235439/https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraines-ambassador-to-u-s-says-russia-used-a-vacuum-bomb-on-monday|archive-date=28 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|title=Ukraine's ambassador to the US accused Moscow of using a vacuum bomb in its invasion * Ukrainian President Volodymyr Zelensky said states that commit war crimes shouldn't get a permanent UNSC seat.|url=https://www.jpost.com/international/article-698953|publisher=[[The Jerusalem Post]]|last=Reich|first=Aaron|date=1 March 2022|access-date=1 March 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301000615/https://www.jpost.com/international/article-698953|url-status=live}}</ref> [[თეთრი სახლი|თეთრი სახლის]] პრესის მდივანმა, [[ჯენ ფსაკი|ჯენ ფსაკიმ]], განაცხადა, რომ მას არ ჰქონდა რუსების მიერ მსგავსი იარაღის გამოყენების დამადასტურებელი ცნობები და თქვა: „თუ ეს სიმართლეა, ეს პოტენვიურად იქნება ომის დანაშაული“.<ref name="Reuters2" /> თავდასხმამ გაანადგურა უკრაინული სამხედრო ბაზა დამოკლა 70 სამხედრო.<ref name=":1b2">{{cite web|title=Russia used powerful vacuum bomb on Ukraine, envoy says|url=https://www.politico.eu/article/russia-vacuum-bomb-ukraine-invasion/|author1=Camille Gijs|author2=Douglas Busvine|publisher=[[Politico]]|date=1 March 2022|access-date=2 March 2022|archive-date=3 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220303231910/https://www.politico.eu/article/russia-vacuum-bomb-ukraine-invasion/|url-status=live}}</ref> ===ატომურ ელექტროსადგურებზე თავდასხმა=== 3 მარტს რუსული ძალები [[ზაპორიჟიის ატომური ელექტროსადგური|ზაპორიჟიის ატომურ ელექტროსადგურს]], ევროპის უდიდეს ელქტროსადგურს, არტილერიით დაესხნენ თავს.<ref>{{cite news|date=March 4, 2022|title=Security Council debates Russian strike on Ukraine nuclear power plant|work=UN News|url=https://news.un.org/en/story/2022/03/1113302|access-date=March 6, 2022}}</ref> დაბომბვამ დააზიანა რამდენიმე შენობა, მათ შორის პირველი ბლოკი. გაჩნდა ხანძარი, რომელიც მალევე ჩააქრეს.<ref>{{cite news|date=4 March 2022|title=IAEA puts its Incident and Emergency Centre in full 24/7 response mode|work=[[Ukrayinska Pravda]]|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/4/7328050/|url-status=live|access-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304061909/https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/4/7328050/|archive-date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|last=Kalatur|first=Anastasiya|date=4 March 2022|title=Ministry of the Ecology: The events at Zaporizhzhya nuclear power plant may trigger a disaster not only in Europe, but all over the world|work=[[Ukrayinska Pravda]]|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/4/7328016/|url-status=live|access-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304063928/https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/4/7328016/|archive-date=4 March 2022}}</ref> იმავე დღეს, [[აშშ-ის საელჩო უკრაინაში|აშშ-ის საელჩომ უკრაინაში]] ატომური ელექტროსადგურის დაბომბვას ომის დანაშაული უწოდა.<ref name="CBS_US_calls2">CBS NEWS app,CBS News Live, World section (3 March 2022) "US calls Russian attack on Ukraine nuclear power plant a "War Crime"</ref> იმავე დღეს [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ვოლოდიმირ ზელენსკიმ]] [[ვლადიმერ პუტინი|პუტინი]] დაადანაშაულა „ბირთვული ტერორის“ წამოწყებაში.<ref name="CBS_US_calls2" /> საერთაშორისო სამართალზე დაყრდნობით, თავდასხმამ დაარღვია საერთაშორისო სამართლის ნორმები, თუმცა, სავარაუდოდ, არ არის ომის დანაშაული.<ref>{{cite web|last1=Dannenbaum|first1=Tom|title=The Attack at the Zaporizhzhia Nuclear Plant and Additional Protocol I|url=https://lieber.westpoint.edu/attack-zaporizhzhia-nuclear-plant/|website=Lieber Institute West Point|access-date=16 March 2022|date=13 March 2022|archive-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313184942/https://lieber.westpoint.edu/attack-zaporizhzhia-nuclear-plant/|url-status=live}}</ref> === ომის პატიმრებთან მოპყრობა === რუსი ტყვეების რამდენიმე ვიდეო გავრცელდა სოციალურ მედიაში.<ref>{{cite web|title=Demoralised Russian soldiers tell of anger at being 'duped' into war|url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/04/russian-soldiers-ukraine-anger-duped-into-war|first=Luke|last=Harding|work=[[The Guardian]]|date=4 March 2022|access-date=7 March 2022|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309010713/https://www.theguardian.com/world/2022/mar/04/russian-soldiers-ukraine-anger-duped-into-war|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Ukraine parades Russian troops captured during invasion before cameras|url=https://www.timesofisrael.com/ukraine-parades-russian-troops-captured-during-invasion-before-cameras/|first=Daphne|last=Rousseau|publisher=[[The Times of Israel]]|date=7 March 2022|access-date=8 March 2022|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309142445/https://www.timesofisrael.com/ukraine-parades-russian-troops-captured-during-invasion-before-cameras/|url-status=live}}</ref> ეს ვიდეოები შესაძლოა არღვევენ [[ჟენევის მესამე კონვენცია|ჟენევის მესამე კონვენციის]] მეცამეტე მუხლს, რომელიც აცხადებს, რომ ომის პატიმრები დაცული უნდა იყვნენ „შეურაწყოფებისა და საჯარო ცნობისმოყვარეობის წინააღმდეგ“.<ref>{{cite web|title=Russian Prisoners and Ukrainian Soldiers Describe Two Sides of the Conflict|url=https://www.nytimes.com/2022/03/05/world/europe/ukraine-russia-soldiers-war.html|first=Andrew E.|last=Kramer|work=[[The New York Times]]|date=5 March 2022|access-date=7 March 2022|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309095053/https://www.nytimes.com/2022/03/05/world/europe/ukraine-russia-soldiers-war.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Prisoners of war: What the Geneva convention rules are on how they should be treated and their rights|url=https://www.walesonline.co.uk/news/world-news/prisoners-war-what-geneva-convention-23274468|first=Tom|last=Blackburn|publisher=[[Wales Online]]|date=3 March 2022|access-date=7 March 2022|archive-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308005230/https://www.walesonline.co.uk/news/world-news/prisoners-war-what-geneva-convention-23274468|url-status=live}}</ref> 7 მარტს [[Amnesty International]]-მა განაცხადა, რომ „აუცილებელია ყველა მხარემ დაიცვას ომის პატიმართა უფლებები“ და თქვეს, რომ ამ ვიდოებმა შესაძლოა რუსეთისაგან შურისძიება გამოიწვიოს.<ref>{{cite web|title=Russia/Ukraine: Prisoners of war must be protected from public curiosity under Geneva Convention|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/03/russia-ukraine-prisoners-of-war-must-be-protected-from-public-curiosity-under-geneva-convention/|publisher=[[Amnesty International]]|date=7 March 2022|access-date=7 March 2022|archive-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308224159/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/03/russia-ukraine-prisoners-of-war-must-be-protected-from-public-curiosity-under-geneva-convention/|url-status=live}}</ref> [[Human Rights Watch]]-მა გააკრიტიკა უკრაინის მიერ ომის ტყვეების მოპყრობა.<ref>{{Cite web|date=2022-03-16|title=Ukraine: Respect the Rights of Prisoners of War|url=https://www.hrw.org/news/2022/03/16/ukraine-respect-rights-prisoners-war|access-date=2022-03-19|website=Human Rights Watch|language=en}}</ref> === ძარცვა === რუსი სამხედროები ძარცვავენ სახლებს, ბანკებსა და მაღაზიებს [[ხერსონი|ხერსონში]], უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ მოისმინეს რუსების სატელეფონო საუნბარი, რომელშიც რუსი სამხედროები ამაყობდნენ ქალაქის სახლებისა და მაღაზიების გაძარცვით.<ref>{{cite news|author=Liza Rozovsky|date=March 3, 2022|title=Panic in First Captured Ukrainian City: 'Russians Are Entering Houses, There's Looting'|work=Haaretz|url=https://www.haaretz.com/world-news/europe/.premium-panic-in-captured-ukrainian-city-russians-are-entering-houses-there-s-looting-1.10651066|access-date=March 6, 2022}}</ref> === დეპორტაციები === რუსულმა ძალებმა ძალის გამოყენებით დაადეპორტირეს ათასობით მშვიდობიანი მოქალქე [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლის ალყისას]].<ref>{{Cite web|date=2022-03-20|title=US decries ‘disturbing’ accounts of Ukrainians deported to Russia|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/20/us-decries-disturbing-accounts-of-ukrainians-deported-to-russia|access-date=2022-03-22|website=www.aljazeera.com|language=en}}</ref> უკარინის საგარეო საქმეთა სამინისტროზე დაყრდნობით, რუსებმა არალეგალურად გაყარეს 2 389 უკრაინის მოქალაქე ბავშვი [[დონეცკის ოლქი|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკის]] ოლქებიდან.<ref>{{Cite web|date=2022-03-22|title=Ukraine war: Kyiv claims Moscow forcefully deporting thousands of Ukrainian children to Russia|url=https://news.sky.com/story/ukraine-war-kyiv-claims-moscow-forcefully-deporting-thousands-of-ukrainian-children-to-russia-12572666|access-date=2022-03-22|website=Sky News|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-23|title=Russia is kidnapping children in Ukraine, says US embassy|url=https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3171461/russia-kidnapping-children-ukraine-says-us-embassy|access-date=2022-03-22|website=South China Morning Post|language=en}}</ref> სამოქალაქო პირების დეპორტაციას კრძალავს [[ჟენევის მეოთხე კონვენცია|ჟენევის მეოთხე კონვენციის]] 49-ე მუხლი. === სამოქალაქო პირებზე თავდასხმა === ==== საავადმყოფოებსა და სხვა სამედიცინო დაწესებულებებზე თავდასხმა ==== 17 მარტს [[World Health Organization|მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციამ]] (WHO) განაცხადა 43 დადასტურებული შემთხვევის შესახებ, რომლებშიც რუსები თავს დაესხნენ ჯანდაცვის სისტემას, სამედიცინო დაწესებულებების, პაციენტებისა და ჯანდაცვის მუშაკების ჩათვლით, 24 თებერვლის შემდეგ.<ref>{{Cite news|title=At least 43 attacks on health-care facilities and patients in Ukraine, WHO says|language=en-US|newspaper=Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/17/ukraine-attacks-hospitals-clinics-health-care-russia/|access-date=2022-03-19|issn=0190-8286}}</ref><ref>{{cite web|last=Gonzalez|first=Oriana|date=11 March 2022|title=WHO: At least 41 Ukraine health facilities attacked since Russian invasion began|url=https://www.axios.com/russia-attack-ukraine-hospitals-who-0a2746e5-4502-4984-a385-944960c62a0e.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314042455/https://www.axios.com/russia-attack-ukraine-hospitals-who-0a2746e5-4502-4984-a385-944960c62a0e.html|archive-date=14 March 2022|access-date=14 March 2022|website=Axios}}</ref> ===== მარიუპოლის საავადმყოფოზე თავდასხმა ===== 9 მარტს რუსულმა ძალებმა დაბომბეს სამშობიარო და ბავშვთა საავადმყოფო [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]].<ref>{{Cite news|date=9 March 2022|title=Ukraine war: Maternity hospital hit by Russian air strike|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60675599|url-status=live|access-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309204706/https://www.bbc.com/news/world-europe-60675599|archive-date=9 March 2022}}</ref> საავადმყოფო განადგურდა.<ref>{{cite web|title=Ukraine war: Aftermath of Mariupol hospital shelling|url=https://news.sky.com/video/ukraine-war-aftermath-of-mariupol-hospital-shelling-12561770|access-date=9 March 2022|website=[[Sky News]]|archive-date=10 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220310014831/https://news.sky.com/video/ukraine-war-aftermath-of-mariupol-hospital-shelling-12561770|url-status=live}}</ref> სამი ადამიანი დაიღუპა, მათ შორის ახალგაზრდა გოგო, და 16 ადამიანი დაშავდა. ოფიციალურმა პირებმა განაცხადეს, რომ მეტი პაციენტი და სამედიცინო პერსონალი იყო ნანგრევებში მოყოლილი.<ref>{{cite news|author=AFP|date=March 10, 2022|title=EU condemns Russian bombing of Mariupol maternity hospital as a ‘war crime’|work=Times of Israel|url=https://www.timesofisrael.com/eu-condemns-russian-bombing-of-mariupol-maternity-hospital-as-a-war-crime/|access-date=March 11, 2022}}</ref> [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]] დაბომბვას „უზნეო“ უწოდა.<ref>{{cite web|date=9 March 2022|title=UK's Johnson condemns reported Mariupol hospital attack|url=https://www.euronews.com/2022/03/09/uk-ukraine-crisis-johnson-mariupol|access-date=9 March 2022|website=[[euronews]]|archive-date=10 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220310014818/https://www.euronews.com/2022/03/09/uk-ukraine-crisis-johnson-mariupol|url-status=live}}</ref> [[დმიტრო კულება|დმიტრო კულებამ]] დაბომბვას „უეჭველი ომის დანაშაული“ უწოდა.<ref>{{Cite web|title=Dmytro Kuleba twitter|url=https://twitter.com/dmytrokuleba/status/1501597722171875331|access-date=10 March 2022|website=Twitter|archive-date=10 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220310012827/https://twitter.com/DmytroKuleba/status/1501597722171875331|url-status=live}}</ref> რუსეთმა განაცხადა, რომ დაშავებული ფეხმძიმე ქალი „დაქირავებული მსახიობი“ იყო.<ref name="Sky12">{{cite news|last1=Hayes|first1=Andy|date=16 March 2022|title=Ukraine war: People buried under rubble after Mariupol theatre sheltering hundreds is hit by Russian bomb, officials say|work=Sky News|url=https://news.sky.com/story/ukraine-war-mariupol-theatre-where-hundreds-of-people-sheltering-bombed-by-russian-forces-officials-claim-12567393|url-status=live|access-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220316195527/https://news.sky.com/story/ukraine-war-mariupol-theatre-where-hundreds-of-people-sheltering-bombed-by-russian-forces-officials-claim-12567393|archive-date=16 March 2022}}</ref> ამ ცრუ ინფორმაციის გავრცელება დაიწყო რუსულ ტელეგრამ არხებზე, რომლებსაც ასობით ათასი გამომწერი ჰყავთ.<ref>{{cite web|last1=Macaluso|first1=Nora|title=Social Media Posts Misrepresent Victims of Hospital Bombed in Mariupol|url=https://www.factcheck.org/2022/03/social-media-posts-misrepresent-victims-of-hospital-bombed-in-mariupol/|website=FactCheck.org|publisher=Annenberg Public Policy Center of the University of Pennsylvania|access-date=20 March 2022|date=16 March 2022}}</ref> [[რუსეთის საელჩო დიდ ბრიტანეთში|რუსეთის საელჩომ დიდ ბრიტანეთში]] [[Twitter|ტვიტერზე]] გააზიარა ტელეგრამის ეს ინფრომაცია და დაამატა, რომ ქალს „კარგი მაკიაჟი ჰქონდა“. ტვიტერმა წაშალა საელჩოს პოსტები.<ref>{{cite web|last1=Macaluso|first1=Nora|title=Social Media Posts Misrepresent Victims of Hospital Bombed in Mariupol|url=https://www.factcheck.org/2022/03/social-media-posts-misrepresent-victims-of-hospital-bombed-in-mariupol/|website=FactCheck.org|publisher=Annenberg Public Policy Center of the University of Pennsylvania|access-date=20 March 2022|date=16 March 2022}}</ref> სხვა ფეფმძიმე ქალი, რომელსაც ვიდეოში საკაცით გადაჰყავდათ, 13 მარტს დაიღუპა.<ref>{{cite news|date=14 March 2022|title=Ukraine war: Pregnant woman and baby die after hospital shelled|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60734706|url-status=live|access-date=14 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314143240/https://www.bbc.com/news/world-europe-60734706|archive-date=14 March 2022}}</ref> == საერთაშორისო რეაქციები == ორი სეპარატისტული რესპუბლიკის აღიარების საპასუხოდ, დასავლეთის ქვეყნებმა დაიწყეს რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების დაწესება. 22 თებერვალს, გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრმა [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]] სანქციები გავრცელდა ბანკებზე, Rossiya Bank, Industrialny Sberegatelny Bank, General Bank, Promsvyazbank და Black Sea Bank, და პუტინის სამი მილიარდერი პარტნიორზე, კერძოდ: გენადი ტიმჩენკო, ბორის როტენბერგი და იგორ როტენბერგი.<ref>{{Cite news|date=22 February 2022|title=Ukraine: What sanctions are being imposed on Russia?|publisher=BBC|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60125659|url-status=live|access-date=22 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223145030/https://www.bbc.com/news/world-europe-60125659|archive-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=22 February 2022|title=Британия ввела санкции против 5 российских банков, Ротенберга и Тимченко|publisher=[[RBK Daily]]|url=https://www.rbc.ru/politics/22/02/2022/6214d9bf9a7947b1554f8abb?from=from_main_1|url-status=live|access-date=22 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222170654/https://www.rbc.ru/politics/22/02/2022/6214d9bf9a7947b1554f8abb?from=from_main_1|archive-date=22 February 2022}}</ref> გერმანიის კანცლერმა შოლცმა გამოაცხადა Nord Stream 2 მილსადენის სერტიფიცირების პროცესის შეჩერება.<ref>{{Cite web|title=Germany shelves Nord Stream 2 pipeline|url=https://www.politico.eu/article/germany-to-stop-nord-stream-2/|access-date=23 February 2022|language=en-US}}</ref> ევროკავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრებმა დუმის ყველა წევრი შეიტანეს შავ სიაში, რომლებმაც ხმა მისცეს სეპარატისტული რეგიონების აღიარებას, აუკრძალეს ევროკავშირის ინვესტორებს ვაჭრობა სეპარატისტულ სუბიექტებთან.<ref>{{Cite news|last=Chalmers|first=John|last2=Siebold|first2=Sabine|last3=Emmott|first3=Robin|date=22 February 2022|title=EU agrees sanctions 'to hurt Russia' over Ukraine crisis|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/eu-envoys-discuss-scope-sanctions-after-russian-move-ukraine-regions-2022-02-22/|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224033754/https://www.reuters.com/world/europe/eu-envoys-discuss-scope-sanctions-after-russian-move-ukraine-regions-2022-02-22/|archive-date=24 February 2022}}</ref> შეერთებული შტატების პრეზიდენტმა [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენმა]] VEB.RF-ზე, Promsvyazbank-სა და რუსეთის სუვერენულ ვალზე დააწესა ყოვლისმომცველი სანქციები.<ref>{{Cite web|title=What to know about new U.S. sanctions targeting Russia over Ukraine|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-sanctions-ukraine-us-biden/|access-date=23 February 2022|language=en-US}}</ref> 24 თებერვალს ავსტრალიის პრემიერ მინისტრმა, [[სკოტ მორისონი|სკოტ მორისონმა]], გამოაცხადა მიზანმიმართული მოგზაურობის აკრძალვა და ფინანსური სანქციები რუსეთის ეროვნული უშიშროების საბჭოს რვა წევრის წინააღმდეგ.<ref>{{Cite news|last=Cave|first=Damien|date=24 February 2022|title=Live Updates: Ukraine Says Russia Has Begun Its Invasion - The New York Times|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/23/world/russia-ukraine-putin|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224051512/https://www.nytimes.com/live/2022/02/23/world/russia-ukraine-putin|archive-date=24 February 2022|issn=0362-4331}}</ref> გაეროს გენერალურმა მდივანმა [[ანტონიუ გუტერეში|ანტონიო გუტერეშმა]] მოუწოდა რუსეთს შეწყვიტოს აგრესია უკრაინაში, ხოლო საფრანგეთისა და აშშ-ის ელჩებმა განაცხადეს, რომ წარუდგენდნენ რეზოლუციას გაეროს უშიშროების საბჭოს 2022 წლის 25 თებერვალს,<ref>{{Cite news|last=MacNamee|first=Garreth|title='We will hold the Kremlin accountable': International anger as Russia attacks Ukraine|language=en|work=TheJournal.ie|url=https://www.thejournal.ie/ukraine-reaction-invasion-5691713-Feb2022/|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224052048/https://www.thejournal.ie/ukraine-reaction-invasion-5691713-Feb2022/|archive-date=24 February 2022}}</ref><ref name=":23">{{Cite web|title=U.S. Says Russia Will Face U.N. Security Council Resolution|url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/pUrIX20rUPrwgE9WQPoX|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> და გაერთიანებულმა სამეფომ დაგმო რუსეთის „არაპროვოცირებული თავდასხმა“ და დაპირდა, რომ ბრიტანეთი და მისი მოკავშირეები გადამწყვეტად უპასუხებდნენ.<ref>{{Cite news|last=Demianyk|first=Graeme|date=24 February 2022|title=Boris Johnson Condemns Russia's 'Unprovoked Attack' On Ukraine|language=en|work=HuffPost UK|url=https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/boris-johnson-response-attack-russia-ukraine-putin_uk_621713afe4b0afc668baee29?d_id=3199306|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064549/https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/boris-johnson-response-attack-russia-ukraine-putin_uk_621713afe4b0afc668baee29?d_id=3199306|archive-date=24 February 2022}}</ref> ბაიდენმა უწოდა თავდასხმას „არაპროვოცირებული და გაუმართლებელი“ და აღნიშნა, რომ მისი ადმინისტრაცია განიხილავს შემდგომ შესაძლო ქმედებებს.<ref>{{Cite web|url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/biden-calls-putin-s-ukraine-actions-an-unprovoked-and-unjustified-attack-CGTFzK7GobHRwkC103AB|title=Biden Calls Putin's Ukraine Actions an 'Unprovoked and Unjustified' Attack|date=24 February 2022|access-date=24 February 2022}}</ref> მოსკოვის ბირჟამ დროებით შეაჩერა ყველა ვაჭრობა თავის ბაზრებზე 08:05 UTC+3 საათზე<ref>{{Cite news|last=Teterevleva|first=Anastasia|last2=Rodionov|first2=Maxim|date=February 24, 2022|title=Moscow Exchange suspends trading on all markets|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/business/moscow-exchange-suspends-trading-all-markets-2022-02-24/}}</ref> და განაახლა 10:00 საათზე.<ref>{{Cite news|last=Mudgill|first=Amit|date=2022-02-24|title=Russian stocks nosedive 20% as trading resumes on Moscow Exchange|work=[[The_Economic_Times]]|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/russian-stocks-nosedive-20-as-trading-resumes-on-moscow-exchange/articleshow/89794446.cms}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.moex.com/n41373/?nt=201|title=Moscow Exchange resumes trading on its markets at 10:00am|date=24 February 2022|accessdate=24 February 2022|work=[[Moscow Exchange]]}}</ref> სანქტ-პეტერბურგის საფონდო ბირჟამ ასევე შეაჩერა ვაჭრობა.<ref>{{Cite news|date=24 February 2022|title=Moscow, Saint Petersburg Exchanges Say Trading Suspended|work=[[Agence France-Presse]]|publisher=[[Barron's]]|url=https://www.barrons.com/news/moscow-stock-exchange-says-trading-suspended-01645679707?refsec=afp-news|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://archive.is/wip/SBE5A|archive-date=24 February 2022}}</ref> === საერთაშორისო ორგანიზაციები === ==== NATO ==== [[File:RAK Lakenheath U.S. F-35s land in Estonia.webm|thumb|აშშ-ის [[F-35|F-35-ები]] ამარის საჰაერო ბაზაზე ესტონეთში 27 თებერვალს.<ref>{{cite news |date=24 February 2022 |title=U.S. sending F-35s jets to Baltics, extends stay of its troops |publisher=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/us-sending-f-35s-jets-baltics-extends-stay-its-troops-2022-02-24/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/us-sending-f-35s-jets-baltics-extends-stay-its-troops-2022-02-24/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref>]] [[ბულგარეთი|ბულგარეთმა]], [[ჩეხეთი|ჩეხეთმა]], [[ესტონეთი|ესტონეთმა]], [[ლატვია|ლატვიამ]], [[ლიეტუვა|ლიეტუვამ]], [[პოლონეთი|პოლონეთმა]], [[რუმინეთი|რუმინეთმა]] და [[სლოვაკეთი|სლოვაკეთმა]] გააქტიურეს NATO-ს უსაფრთხოების კონსულტაციები ჩრდილოეთ ატლანტიკური ხელშეკრულების მე-4 მუხლის მიხედვით.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=NATO vows to defend its entire territory after Russia attack |url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-russia-vladimir-putin-71bf9d3687e1a04f11dfb895639a13ca |access-date=25 February 2022 |website=[[AP News]]}}</ref> ესპონეთის პრემიერ მინისტრმა, [[კაია კალასი|კაია კალასმა]], განაცხადა: „რუსეთის ფართო აგრეასია საფრთხეს წარმოადგენს მთლიანი სამყაროსა და NATO-სთვის და NATO-ს კონსულტაციები მოკავშირეების უსაფრთხოების გაძლიერების შესახებ უნდა დაიწყოს NATO-ს მოკავშირეების დასაცავად. რუსეთის აგრესიის წინააღმდეგ საუკეთესო პასუხი ერთობაა.“<ref>{{cite web |date=23 February 2022 |title=Poland and Baltic countries trigger consultations under NATO article 4 |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_e828bdb524147e7b3ca4a611b767d7b4 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092134/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_e828bdb524147e7b3ca4a611b767d7b4 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[CNN]]}}</ref> 24 თებერვალს [[იენს სტოლტენბერგი|სტოტლენბერგმა]] განაცხადა ახალი გეგმის შესახებ, რომელიც „მოგვცემს ძალების განლაგების შესაძლებლობას, მათ შორის NATO-ს რეაგირების ძალები, სადაც საჭირო იქნებოდა.“<ref name="moreunited">{{cite news |date=24 February 2022 |title=NATO 'more united and determined than ever' after Russia's 'brutal act of war' on Ukraine |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/nato-response-russia-attack-ukraine/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/nato-response-russia-attack-ukraine/ |archive-date=26 February 2022 |first1=Annabelle |last1=Timsit |first2=Emily |last2=Rauhala}}</ref> შეჭრის შემდეგ, NATO-მ დაანონსა სამხედრო განლაგეგების გაზდა<ref>{{cite web |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_192404.htm |title=Statement by the North Atlantic Council on Russia's attack on Ukraine |date=24 February 2022 |access-date=1 March 2022 |quote=Today, we have held consultations under Article 4 of the Washington Treaty. We have decided, in line with our defensive planning to protect all Allies, to take additional steps to further strengthen deterrence and defence across the Alliance.}}</ref> [[ბალტიისპირეთი|ბალტიისპირეთში]], რუმინეთში და პოლონეთში.<ref>{{cite web |title=NATO puts warplanes on alert, to increase troop presence on eastern flank |url=https://www.thestar.com.my/news/world/2022/02/24/nato-to-step-up-deterrence-measures-after-russian-attack-calls-summit |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.thestar.com.my/news/world/2022/02/24/nato-to-step-up-deterrence-measures-after-russian-attack-calls-summit |archive-date=26 February 2022 |website=[[The Star (Malaysia)|The Star]]}}</ref><ref>{{cite web |last=Cook |first=Lorne |title=NATO leaders agree to bolster eastern forces after invasion |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/nato-leaders-meet-reassure-allies-russia-ukraine-83105473 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://abcnews.go.com/International/wireStory/nato-leaders-meet-reassure-allies-russia-ukraine-83105473 |archive-date=26 February 2022 |website=[[ABC News]]}}</ref> გაეროს უშიშროების საბჭოს შეხვედრის შემდეგ სტოტლენბერგმა განაცხადა, რომ ისტორიაში პირველად NATO-ს რეაგირების ძალები გაიგზავნებოდა აღმოსავლეთ საზღვარზე. ძალებში შედიოდა [[უმაღლესი მომზადების გაერთიანებული დავალებათა ჯგუფი]] (VJTF), რომელსაც ამჟამად [[საფრანგეთი|საფრნგეთი]] მეთაურობს.<ref name="NATO 20220225">{{cite web |date=25 February 2022 |title=NATO Agrees To Partial Deployment Of Response Force To Eastern Member Countries |url=https://www.rferl.org/a/nato-combat-ready-force-eastern-states-russia/31723732.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.rferl.org/a/nato-combat-ready-force-eastern-states-russia/31723732.html |archive-date=26 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[RadioFreeEurope]]/RadioLiberty}}</ref> ასევე განაცხადეს, რომ NATO-ს ქვეყნები უკრიანაში გაგზავნიდნენ იარაღებს, მათ შორის საჰაერო თავდაცვის მოწყობილობებს. [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-მ 24 თებერვალს განაცხადა, რომ ევროპაში განლაგებულ 5 000 ამერიკელ სამხედროს შეუერთდებოდა კიდევ დამატებით 7 000 სამხედრო.<ref name="NATO 20220225" /> NATO-ს ძალებში შედის [[USS Harry S. Truman|USS ''Harry S. Truman'']]-ის [[ავიამზიდის დამრტყმელი ჯგუფი 8]], რომელიც [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვაში]] შევიდა ერთი კვირით ადრე. ავიამზიდის დამრტყმელი ჯგუფი გადავიდა NATO-ს მმართველობის ქვეშ [[ცივი ომი|ცივი ომის]] შემდეგ პირველად.<ref>{{cite web |last1=Coleman |first1=Julie |date=25 February 2022 |title=NATO takes command of US carrier strike group as allies send more jets and warships to deter Russia's threat against Ukraine |url=https://news.yahoo.com/nato-takes-command-us-carrier-190427482.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://news.yahoo.com/nato-takes-command-us-carrier-190427482.html |archive-date=26 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[Business Insider]]}}</ref> 27 თებერვალს [[ოლაფ შოლცი|ოლაფ შოლცმა]] განაცხადა, რომ გერმანიის თავდაცვის ბიუჯეტი გაიზრდებოდა 100 მილიარდი ევროთი (113 მილიარდი აშშ დოლარი)<ref>{{cite web |title=Germany commits 100 billion euros to new armed forces fund |url=https://www.msn.com/en-us/news/world/germany-commits-100-billion-euros-to-new-armed-forces-fund/ar-AAUmRRo|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.msn.com/en-us/news/world/germany-commits-100-billion-euros-to-new-armed-forces-fund/ar-AAUmRRo|archive-date=27 February 2022 |website=[[MSN]] |publisher=[[Associated Press]] |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> და განაცხადა: „უკრაინაში შეჭრით ჩვენ ახალ ერაში ვართ.“ თავდაცვის ბიუჯეტის გაზრდით გერმანიის თავდაცვის ბიუჯეტი მშპ-ს 2% გახდა და დააკმაყოფილა NATO-ს მოთხოვნა, რომელიც 2024 წლამდე უნდა შეასრულოს ყველა წევრმა.<ref>{{cite web |title=Germany to Boost Military Spending in Latest Historic Shift |url=https://finance.yahoo.com/news/germany-lift-defense-spending-latest-113940829.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://finance.yahoo.com/news/germany-lift-defense-spending-latest-113940829.html |archive-date=27 February 2022 |website=[[Bloomberg News]] |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> ==== ევროპის კავშირი ==== [[File:European Union member states and candidates v2.svg|thumb|[[ევროკავშირი]]: {{Legend|#3F48CC|ამჟამინდელი წევრები}} {{Legend|#48cc3f|მოლაპარაკებები გაწევრიანებაზე}} {{legend|#71f268|წევრობის კანდიდანტები}} {{Legend|#FFD833|აპლიკანტი ქვეყნები}} {{Legend|#FF9130|პოტენციური კანდიდანტები}} {{Legend|#808080|ყოფილი წევრები}}]] 27 თებერვალს ევროპის კომისიის პრეზიდენტმა ურსულა ფონ დერ ლეიენმა განააცხადა, რომ ევროკავშირი აკრძალაბდა სახელმწიფოს მიერ კონტროლირებად მედიებს, [[RT (TV Network)|RT]]-სა და [[Sputnik (news agency)|Sputnik]]-ს, დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის საპასუხოდ.<ref>{{cite news |last1=Kayali |first1=Laura |title=EU to ban Russia's RT, Sputnik media outlets, von der Leyen says |url=https://www.politico.eu/article/ursula-von-der-leyen-announces-rt-sputnik-ban/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.politico.eu/article/ursula-von-der-leyen-announces-rt-sputnik-ban/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |work=[[Politico]] |date=27 February 2022}}</ref> მან ასევე განაცდა, რომ ევროკავშირი უკრაინისთვის იყიდიდა სამხედრო აღჭურვილობასა და იარაღს.<ref>{{cite news |title='Watershed moment': EU to buy and deliver weapons to Ukraine |url=https://www.euronews.com/2022/02/27/eu-to-buy-and-deliver-weapons-to-ukraine-the-first-time-the-bloc-has-financed-military-sup |access-date=27 February 2022 |work=[[Euronews]] |date=27 February 2022}}</ref> 28 თებერვალს [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენკიმ]] [[ევროკავშირი|ევროკავშირში]] გაწევირანება სწრაფი წესით მოითხოვა. მალე გავრცელდა დოკუმენტის ხელისმოწერის ფოტოებიც.<ref>{{cite news |title=Zelensky asks to join the European Union |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/russia-ukraine-war-putin-news/ |newspaper=[[The Washington Post]] |access-date=28 February 2022 |date=28 February 2022}}</ref> მალევე, 2 მარტს, [[საქართველო|საქართველომაც]] შეიტანა განაცხადი დაჩქარებული წესით ევროკავშირში გაწევრიანების შესახებ.<ref>[https://1tv.ge/news/irakli-kobakhidze-qartuli-ocnebis-politikurma-gundma-miigho-gadawyvetileba-evrokavshiris-wevrobis-kandidatis-statusis-misaghebad-ganackhadi-dauyovnebliv-waradginos/ ირაკლი კობახიძე - „ქართული ოცნების“ პოლიტიკურმა გუნდმა მიიღო გადაწყვეტილება, ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მისაღებად განაცხადი დაუყოვნებლივ წარადგინოს]</ref> 3 მარტს განაცხადს ხელი მოაწერა საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა [[ირაკლი ღარიბაშვილი|ირაკლი ღარიბაშვილმა]].<ref>[https://1tv.ge/news/irakli-gharibashvilma-saqartvelos-evrokavshirshi-wevrobis-ganackhads-kheli-moawera-video/ ირაკლი ღარიბაშვილმა საქართველოს ევროკავშირში წევრობის განაცხადს ხელი მოაწერა]</ref> ევროკავშირის წევრობაზე განაცხადი შეიტანა [[მოლდოვა|მოლდოვამაც]]. ==== ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია (OSCE) ==== 23 თებერვლას, [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკის]] აღიარების შემდეგმ [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|OSCE]]-ს პოლონელმა თავმჯდომარემ სასწრაფოდ მოიწვია ორგანიზაციის მუდმივი საბჭო სიტუაციის განსახილად. პოლონეთის მინისტრებმა განაცხადეს, რომ პუტინის ქცევებმა დაარღვია [[მინსკის ხელშეკრულება|მინსკის შეთანხმება]].<ref name=":44">{{cite web|title=Special OSCE Permanent Council meeting held following Russian decision to recognize parts of Donetsk and Luhansk regions of Ukraine as independent|url=https://www.osce.org/chairmanship/512857|access-date=4 March 2022|website=www.osce.org}}</ref> 24 თებერვალს OSCE-ს გენერალურმა მდივანმა და თავმჯდომარემ, რომელიც ამავდროულად პოლონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრია, [[ზბიგნიევ რაუ|ზბიგნიევ რაუმ]], განაცხადა, რომ რუსეთმა დაიწყო სამხედრო ოპერაციები უკრაინაში, რომელსაც მკაცრად გმობდნენ.<ref>{{cite web |title=Joint statement by OSCE Chairman-in-Office Rau and Secretary General Schmid on Russia's launch of a military operation in Ukraine |url=https://www.osce.org/chairmanship/512890 |access-date=4 March 2022 |website=www.osce.org}}</ref> იმავე დღეს OSCE-ის პარლამენტარებმაც დაგმეს რუსეთის ქცევები და მოითხოვეს დეესკალაცია ვენის საზამთრო შეხვედრაზე, 24-25 თებერვალს, და სამხედრო ოპერაციების დაუყოვნებლივი შეჩერება.<ref>{{cite web |title=OSCE parliamentarians condemn Russian military action in Ukraine, call for de-escalation at Vienna Winter Meeting |url=https://www.osce.org/parliamentary-assembly/512938 |access-date=4 March 2022 |website=www.osce.org}}</ref><ref>{{cite web |title=The Reinforced Meeting of the OSCE Permanent Council at the Ministerial Level |url=https://www.osce.org/chairmanship/512974 |access-date=4 March 2022 |website=www.osce.org}}</ref><ref>{{cite web |title=Statement of the Secretary General on the temporary evacuation of OSCE staff from Ukraine |url=https://www.osce.org/secretary-general/512953 |access-date=4 March 2022 |website=www.osce.org}}</ref> ==== გაერო ==== [[File:United Nations General Assembly resolution ES-11 L.1 vote.svg|thumb|ხმისმიცემის შედეგები გაეროს რეზოლუციაზე, რომელიც რუსეთის ავალდებულებს ჯარების უკრაინიდან გამოყვანას<br />{{Legend|#74C365|ეთანხმება}}{{Legend|#ab4e52|ეწინააღმდეგება}}{{Legend|#FADA5E|თავი შეიკავა}}{{Legend|#89CFF0|არ ესწრებოდა}}{{legend|#C0C0C0|არაა წევრი}} ]] 23 თებერვალს [[გაერო|გაეროს]] გენერალურმა მდივანმა, [[ანტონიუ გუტერეში|ანტონიუ გუტერეშმა]], რუსეთს სასწრაფოდ მოთხოვა აგრესიის შეჩერება სიტყვებით: „თუ საჭირო ოპერაცია (სამხედრო) მართლაც მზადდება, გულის სიღრმიდან ერთი სათქმელი მაქვს: პრეზიდნეტო პუტინო, შეაჩერე შენი სამხედროები. [[Give Peace a Chance|Give peace a chance]]. უკვე ზედმეტად ბევრი ადამიანი დაიღუპა.“<ref>{{cite web |title='Give Peace a Chance', Secretary-General Urges Russian Federation at Security Council Meeting on Ukraine, Saying too Many People Have Died {{!}} Meetings Coverage and Press Releases |url=https://www.un.org/press/en/2022/sgsm21155.doc.htm |access-date=4 March 2022 |website=www.un.org |publisher=[[United Nations]]}}</ref> საფრანგეთისა და აშშ-ის ელჩებმა განაცხადეს, რომ 25 თებერვალს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] წარუდგენდნენ ახალ რეზოლუციას.<ref name="WSJ-2022-02-23">{{cite web|title=U.S. Says Russia Will Face U.N. Security Council Resolution |url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/pUrIX20rUPrwgE9WQPoX |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064610/https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/pUrIX20rUPrwgE9WQPoX |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[Wall Street Journal]]}}</ref><ref>{{cite news |last1=MacNamee |first1=Garreth |title='We will hold the Kremlin accountable': International anger as Russia attacks Ukraine |url=https://www.thejournal.ie/ukraine-reaction-invasion-5691713-Feb2022/ |access-date=24 February 2022 |work=[[TheJournal.ie]] |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224052048/https://www.thejournal.ie/ukraine-reaction-invasion-5691713-Feb2022/ |url-status=live }}</ref> [[დიდმა ბრიტანეთ|დიდმა ბრიტანეთმა]],<ref>{{cite news |last1=Demianyk |first1=Graeme |title=Boris Johnson Condemns Russia's 'Unprovoked Attack' On Ukraine |url=https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/boris-johnson-response-attack-russia-ukraine-putin_uk_621713afe4b0afc668baee29 |access-date=24 February 2022 |work=[[HuffPost UK]] |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064549/https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/boris-johnson-response-attack-russia-ukraine-putin_uk_621713afe4b0afc668baee29 |url-status=live }}</ref> [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-მ,<ref>{{cite web|url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/biden-calls-putin-s-ukraine-actions-an-unprovoked-and-unjustified-attack-CGTFzK7GobHRwkC103AB |title=Biden Calls Putin's Ukraine Actions an 'Unprovoked and Unjustified' Attack |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |work=[[Wall Street Journal]] |first=Tarini |last=Parti |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064548/https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/biden-calls-putin-s-ukraine-actions-an-unprovoked-and-unjustified-attack-CGTFzK7GobHRwkC103AB |url-status=live}}</ref> [[კანადა|კანადამ]]<ref>{{cite web |last1=Blanchfield |first1=Mike |last2=Berthiaume |first2=Lee |title=Trudeau condemns Russia's attack on Ukraine, says Russia will suffer consequences |url=https://www.cp24.com/world/trudeau-condemns-russia-s-attack-on-ukraine-says-russia-will-suffer-consequences-1.5793901 |website=[[CP24]] |date=24 February 2022 |agency=The Canadian Press |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224151318/https://www.cp24.com/world/trudeau-condemns-russia-s-attack-on-ukraine-says-russia-will-suffer-consequences-1.5793901 |url-status=live }}</ref> და [[ევროკავშირი|ევროპის კავშირმა]] თავდასხმას არაპროვოცირებული და გაუმართლებელი უწოდეს<ref>{{cite web|url=https://townhall.com/tipsheet/madelineleesman/2022/02/24/eu-to-hit-russia-with-new-sanctions-over-its-barbaric-invasion-of-ukraine-n2603729 |title=EU to hit Russia With New Sanctions Over Its 'Barbaric' Invasion of Ukraine |date=24 February 2022 |website=Townhall |last=Leesman |first=Madeline |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224164649/https://townhall.com/tipsheet/madelineleesman/2022/02/24/eu-to-hit-russia-with-new-sanctions-over-its-barbaric-invasion-of-ukraine-n2603729 |url-status=live}}</ref> და მკაცრი სანქციების დაწესების პირობა დადეს რუსი ინდივიდების, რუსული ბიზნესებისა და აქტივების წინაათმდეგ.<ref>{{cite news |last1=Rankin |first1=Jennifer |last2=Holmes |first2=and Oliver |last3=Lock |first3=Samantha |last4=Harding |first4=Luke |last5=Boffey |first5=Daniel |last6=Boffey |first6=Daniel |last7=Chrisafis |first7=Angelique |last8=O'Carroll |first8=Lisa |last9=Roth |first9=Andrew |date=24 February 2022 |title=Ukraine crisis latest news: Russia invading on multiple fronts, former Ukrainian defence minister says |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |access-date=24 February 2022 |issn=0261-3077 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224075414/https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv|url-status=live}}</ref> 25 თებერვალს რუსეთმა ვეტო დაადო ახალ რეზოლუციას, როგორც მოსალოდნელი იყო, 11 ქვეყანა დაეთანხმა რეზოლუციას, ხოლო [[ჩინეთი|ჩინეთმა]], [[ინდოეთი|ინდოეთმა]] და [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები|არაბთა გაერთიანებულმა საემიროებმა]] თავი შეიკავეს.<ref>{{cite news |title=At U.N., Russia vetoes U.S. resolution condemning Ukraine invasion |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/25/ukraine-invasion-russia-news/#link-VAD5RAA4NFBYDBHCHBNAHAKFCE |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/25/ukraine-invasion-russia-news/#link-VAD5RAA4NFBYDBHCHBNAHAKFCE |archive-date=26 February 2022 |newspaper=[[The Washington Post]] |access-date=26 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref> 27 თებერვალს გაეროს უშიშროების საბჭომ კენჭი უყარა გაეროს [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გენერალური ასამბლეის]] სასწრაფო სესიას, იმავე შედეგებით.<ref>{{cite web |last1=Nichols |first1=Michelle |title=U.N. Security Council calls rare General Assembly session on Ukraine |url=https://www.reuters.com/world/un-security-council-calls-rare-general-assembly-session-ukraine-2022-02-27/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/un-security-council-calls-rare-general-assembly-session-ukraine-2022-02-27/ |archive-date=27 February 2022 |website=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> ისტორიაში მე-11 სპეციალური სესია ჩატარდა 28 თებერვლას და სიტყვით გამოსვლებმა რამდენიმე დღეს გასტანა.<ref>{{cite web |last1=Tawfik |first1=Nada |title=Rare UN meeting gets under way |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60542877?ns_linkname=621ce500ec502b53cd480244%26Rare%20UN%20meeting%20gets%20under%20way%262022-02-28T15%3A27%3A22.255Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:94c61eaf-858f-42a5-a9e9-2bd5e2698f49&pinned_post_asset_id=621ce500ec502b53cd480244 |publisher=[[BBC News]] |access-date=28 February 2022 |date=28 February 2022}}</ref> [[გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭო|გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს]] შეხვედრისას, 1 მარტს, პროტესტის ნიშნად 100-ზე მეტმა დიპლომატმა დატოვა დარბაზი [[სერგეი ლავროვი|სერგეი ლავროვის]], რომელიც შეხვედრას ონლაინ ჩაერთო, იგი სანქციების გამო ფიზიკურად ვერ ჩავიდა გაეროს შტაბ-ბინაში, [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]], გამოსვლისას.<ref>{{cite news |last=Nebehay |first=Stephanie |date=1 March 2022 |title=Western envoys, allies walk out on Lavrov speech to UN rights forum |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/eu-us-british-envoys-boycott-lavrov-speech-un-rights-forum-2022-03-01/ |url-status=live |access-date=1 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220301161517/https://www.reuters.com/world/eu-us-british-envoys-boycott-lavrov-speech-un-rights-forum-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |quote=More than 100 diplomats from some 40 Western countries and allies including Japan walked out of a speech by Russian Foreign Minister Sergei Lavrov to the top U.N. human rights forum on Tuesday in protest over Russia's invasion of Ukraine.}}</ref><ref>{{cite news |last=Cumming-Bruce |first=Nick |date=1 March 2022 |title=Diplomats walk out of Lavrov's speech at the U.N. in Geneva. |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2022/03/01/world/europe/lavrov-speech-un.html |url-status=live |access-date=1 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220301162010/https://www.nytimes.com/2022/03/01/world/europe/lavrov-speech-un.html |archive-date=1 March 2022 |quote=Ukraine's ambassador to the United Nations in Geneva led the walkout, which left a largely empty conference hall to hear the remarks by Foreign Minister Sergey V. Lavrov at a conference on disarmament.}}</ref><ref>{{cite news |last=Shah |first=Furvah |date=1 March 2022 |title=UN diplomats walk out on Russian minister's speech in protest at Ukraine invasion |work=[[The Independent]] |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/un-walkout-ukraine-russia-minister-sergei-lavrov-b2025921.html |url-status=live |access-date=1 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220301181252/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/un-walkout-ukraine-russia-minister-sergei-lavrov-b2025921.html |archive-date=1 March 2022 |quote=Dozens of officials, including those from Britain, the US and the European Union, left the UN Human Rights Council meeting in Geneva, Switzerland on Tuesday as a video message from Vladimir Putin's ally played.}}</ref> ადამიანთა უფლებებისთვის გაეროს უმაღლესმა კომისიონერმა, [[მიშელ ბაჩელეტი|მიშელ ბაჩელეტმა]], მოითოხვა უკრაინაში რუსეთის სამხედრო მოქმედებების დაუყოვნებლივი შეჩერება.<ref>{{cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=28153&LangID=E |title=OHCHR &#124; UN Human Rights Chief urges an immediate halt to the Russian Federation's military action against Ukraine |website=www.ohchr.org}}</ref> 2 მარტს გაერომ კენჭი უყარა რეზოლუციას, რომელიც რუსეთს უკრაინის დატოვებას ავალდებულებდა. 141 ქვეყანა მხარს უჭერდა რეზოლუციას, 35-მა თავი შეიკავა ხოლო ბელარუსი, ჩრდილოეთი კორეა, სირია და ერიტრეა რუსეთის ერთადერთი მხარდამჭერები იყვნენ.<ref>{{cite news |last1=Pamuk |first1=Humeyra |last2=Landay |first2=Jonathan |title=U.N. General Assembly in historic vote denounces Russia over Ukraine invasion |url=https://www.reuters.com/world/un-general-assembly-set-censure-russia-over-ukraine-invasion-2022-03-02/ |work=[[Reuters]] |date=2 March 2022}}</ref> ==== ქვეყნების რეაქცია ==== [[File:International reactions to the 2022 Russian invasion of Ukraine.svg|thumb|upright=1.36|right|საერთაშორისო რეაქციების რუსეთის უკრანაში შეჭრაზე. ---- {{legend|#0099FF|დაგმეს შეჭრა}} {{legend|#666666|შეინარჩუნეს ნეიტრალიტეტი}} {{legend|#FF6600|შეჭრა დააბრალეს NATO-ს „პროვოკაციებს“}} {{legend|#C0C0C0|უცნობია}} ---- {{legend|#FF0000|რუსეთი}} {{legend|#0000FF|უკრიანა}}]] [[File:20220302 Ambasada RP w Sarajewie, flagi PL i UA.jpg|thumb|უკრაინის დროშა პოლონეთის საერჩოზე [[სარაევო|სარაევოში]]]] * {{flag|ჩინეთი}} – ჩინეთის პროპაგანდამ უკრიანაში მიმდინარე სიტუაცია აშშ-სა და NATO-ს დააბრალა,<ref>{{cite news |title=China’s Propaganda Machine Gears Up for Putin — and Blames America for the Invasion |url=https://www.rollingstone.com/politics/politics-features/russia-china-ukraine-propaganda-invasion-ccp-1315024/ |work=Rolling Stone |date=2 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |title=How China embraces Russian propaganda and its version of the war |url=https://www.japantimes.co.jp/news/2022/03/05/asia-pacific/russia-china-information-war/ |work=Japan Times |date=5 March 2022}}</ref> თუმცა ჩინეთმა ოფიციალურად ნეიტრალიტეტი აირჩია.<ref>{{cite web |last1=Wen Liu |first1=Tracy |title=China’s Propaganda Over Ukraine Is Shifting and Uncertain |url=https://foreignpolicy.com/2022/03/01/china-propaganda-ukraine-russia/ |publisher=FP |access-date=5 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |title=China asked Russia to delay Ukraine invasion until after Olympics -NYT |url=https://www.reuters.com/world/us-officials-say-china-asked-russia-delay-ukraine-war-until-after-beijing-2022-03-02/ |work=Reuters |date=3 March 2022}}</ref> 2 მარტს [[ნიუ-იორკ ტაიმზი (გაზეთი)|''ნიუ-იორკ ტაიმზმა'']] განაცხადა, რომ, ბაიდენის ადმინისტრაციაზე და ევროპელ თანამდებობის პირებზე დაყრდნობით, ჩინეთმა პუტინს უკრაინაში შეჭრის გადატანა და [[ზამთრის ოლიმპიური თამაშები 2022|პეკინის ზამთრის ოლიმპიადის]] დასრულებამდე მოეცადა.<ref>{{cite web |last1=Wong |first1=Edward |last2=Barnes |first2=Julian |title=China Asked Russia to Delay Ukraine War Until After Olympics, U.S. Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2022/03/02/us/politics/russia-ukraine-china.html |publisher=The New York Times |access-date=5 March 2022}}</ref> * {{flag|საფრანგეთი}} – [[ემანუელ მაკრონი]] ინარჩინებს კომუნიკაციას პუტინთან და მოქმედებს, როგორც დიპლომატიის ცენტრი ევროპაში. მაკრონი ასევე მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ევროკავშირისა და NATO-ს საპასუხო ზომებში.<ref>{{cite news |title=Emmanuel Macron's Ukraine mission buys time, but works no miracles |url=https://www.economist.com/europe/emmanuel-macrons-ukraine-mission-buys-time-but-works-no-miracles/21807598 |newspaper=The Economist |date=8 February 2022 |access-date=5 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Troianovski |first1=Anton |title=A Putin-Macron call leaves France persuaded that Russia wants ‘control of all of Ukraine.’ |url=https://www.nytimes.com/2022/03/03/world/europe/putin-macron-call.html |publisher=The New York Times |access-date=5 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Bisserbe |first1=Noemie |title=French President Emmanuel Macron Declares Run for Re-Election |url=https://www.wsj.com/articles/french-president-emmanuel-macron-declares-run-for-re-election-11646335861 |publisher=The Wall Street Journal |access-date=5 March 2022}}</ref> * {{flag|გერმანია}} – გერმანიამ შეჭრამდე შეიანრჩინა პოლიტიკა ლეტალური იარაღის არგადაცემისა და საშუალო კლასის მხარდაჭერის შესახებ, რომელიც [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] შემდეგ მიიღეს. შეჭრის შემდეგ გერმანიამ შეაჩერა [[ჩრდილოეთის ნაკადი 2]], რამაც შესაძლოა საშუალო კლასისთვის სირთულეები გამოიწვიოს, და უკრაიას გაუგზავნა საბრძოლო მასალა და იარაღი. ''[[ეკონომისტი (ჟურნალი)|ეკონომისტმა]]'' პოლიტიკის ცვლას ახალი ეპოქა უწოდა. გერმანიამ თავდაცვის ბიუჯეტი 100 მილიარდი ევროთი გაზარდა.<ref>{{cite news |title=With war at its doors, Europe discovers a capacity for action |url=https://www.economist.com/europe/with-war-at-its-doors-europe-discovers-a-capacity-for-action/21807967 |newspaper=[[The Economist]] |date=5 March 2022 |access-date=5 March 2022}}</ref> * {{flag|ინდოეთი}} – [[ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი|ინდოეთის პრემიერ-მინისტრმა]], [[ნარენდრა მოდი|ნარენდრა მოდიმ]], შეიკავა თავი და არ დაგმო რუსეთის შეჭრა.<ref>{{cite web |title=Modi Appeals for 'Cessation of Violence' in Call With Putin, First Indian Reaction to Russian Attack |url=https://thewire.in/diplomacy/modi-appeals-for-cessation-of-violence-in-call-with-putin-first-indian-reaction-to-russian-attack |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://thewire.in/diplomacy/modi-appeals-for-cessation-of-violence-in-call-with-putin-first-indian-reaction-to-russian-attack |archive-date=26 February 2022 |website=[[The Wire (India)|The Wire]]}}</ref> ინდოეთი ამზადებდა ახალ ეკონომიკურ მექანიზმს, რომლითაც რუსეთთან [[ინდური რუპია|რუპიებით]] ივაჭრებდა და თავს აარიდებდა დასავლურ სანქციებს.<ref>{{cite web |last1=Jadhav |first1=Rajendra |last2=Anand |first2=Nupur |last3=Ahmed |first3=Aftab |title=India explores setting up rupee trade accounts with Russia to soften sanctions blow – sources |url=https://www.reuters.com/world/india/india-explores-setting-up-rupee-trade-accounts-with-russia-soften-sanctions-blow-2022-02-25/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.reuters.com/world/india/india-explores-setting-up-rupee-trade-accounts-with-russia-soften-sanctions-blow-2022-02-25/ |archive-date=26 February 2022 |website=[[Reuters]] |date=25 February 2022}}</ref> * {{Flag|ყაზახეთი}} – რუსეთმა ყაზახეთს ჯარის გაგზავნა მოთხოვა უკრაინაში, შეჭრის მხარდასაჭერად, თუმცა ყაზახეთმა უარი თქვა და განაცხადა, რომ ის არ აღიარებდა [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკის]] დამოუკიდებლობას და ამიტომ შეჭრაში მონაწილეობას ვერ მიიღებდა.<ref>{{cite news|url=https://www.nbcnews.com/news/world/live-blog/russia-ukraine-live-updates-n1289976/ncrd1289985 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.nbcnews.com/news/world/live-blog/russia-ukraine-live-updates-n1289976/ncrd1289985 |archive-date=26 February 2022 |agency=[[NBC News]] |title=One of Russia's closest allies denies request for troops |date=25 February 2022 |access-date=25 February 2022 |last=Alexander |first=Peter |author-link=Peter Alexander (journalist)}}</ref> === სხვები === ==== რელიგიური ლიდერები ==== *[[რომის პაპი|რომის პაპმა]] [[ფრანცისკე|ფრანცისკემ]] [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენსკისთან]] სატელეფონოზარში „ღრმა მწუხარება“ გამოხატა და ზელენსკიმ მადლობა გადაუხადა მხარდაჭერისთვის.<ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |first9=Amir |last9=Vera |date=26 February 2022 |title=Pope expresses "his deepest sorrow" in phone call with Zelensky |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_8ce86aec7efbf5b3b607258cf1eb49f1 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_8ce86aec7efbf5b3b607258cf1eb49f1 |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[CNN]]}}</ref> *[[მსოფლიო პატრიარქი|მსოფლიო პატრიარქმა]] [[ბართლომე I (კონსტანტინოპოლის პატრიარქი)|ბართლომე I]]-მა ომის დასრულება მოითოხვა, ომს საშინელი უწოდა და [[უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესია|უკრაინის მართლმადიდებლურ ეკლესიას]] მხარდაჭერა გამოუცხადა.<ref>{{cite news |title=Christian Orthodox spiritual leader calls for end of Ukraine war |url=https://www.reuters.com/world/europe/christian-orthodox-spiritual-leader-calls-end-ukraine-war-2022-02-27/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/christian-orthodox-spiritual-leader-calls-end-ukraine-war-2022-02-27/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> *[[მიტროპოლიტი|მიტროპოლიტმა]] [[ონოფრე (ბერეზოვსკი)|ონოფრემ]], უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესიის ლიდერმა, ომს გაუმართლებელი უწოდა.<ref>{{cite news |title=Moscow Patriarch Kirill, Ukrainian Orthodox leaders issue calls for peace |url=https://religionnews.com/2022/02/24/orthodox-patriarch-of-moscow-kirill-calls-on-all-parties-to-avoid-civilian-casualties-in-ukraine/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://religionnews.com/2022/02/24/orthodox-patriarch-of-moscow-kirill-calls-on-all-parties-to-avoid-civilian-casualties-in-ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |work=[[Religion News Service]] |date=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=Moscow patriarch prays for unity of 'single space' of Russia and Ukraine |url=https://www.pillarcatholic.com/p/moscow-patriarch-prays-for-unity |access-date=3 March 2022 |website=www.pillarcatholic.com}}</ref><ref>{{cite web |title=Слово Святейшего Патриарха Кирилла в Неделю о Страшном Суде после Литургии в Храме Христа Спасителя / Патриарх / Патриархия.ru |trans-title=Word of His Holiness Patriarch Kirill on the Week of the Last Judgment after the Liturgy at the Cathedral of Christ the Savior / Patriarch / Patriarchy.ru |url=http://www.patriarchia.ru/db/text/5904390.html |access-date=3 March 2022 |website=Патриархия.ru |language=ru}}</ref> *[[ჯასტინ უელბი|ჯასტინ უელბიმ]], კანტერბურის [[ანგლიკანიზმი|ანგლიკანმა]] მთავარეპისკოპოსმა, თქვა: „რაც ახლა უკრაინაში ხდება თქვენს სულს წვავს“. მან განაცხადა, რომ ხალხი „მხარდამხარ“ უნდა დადგეს და შეეწინააღმდეგოს იმას, „რაც არასწორია“ უკრაინის კრიზისში.<ref>{{cite web|website=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-sussex-60619831 |title=Ukraine: Archbishop of Canterbury asks people to stand 'shoulder to shoulder' |date=4 March 2022 |access-date=5 March 2022}}</ref> ==== გართობისა და სპორტის ორგანიზაციები ==== [[საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტი|საერთაშორისო ოლიმპიურმა კომიტეტმა]] მოითხოვა საერთაშორისო სპორტულ ფედერაციებს გადაეტანათ ან გაეუქმებინათ ბელარუსსა და რუსეთში დაგეგმილი ყველა სპორტული ღნისძიება.<ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=International Olympic Committee urges sports bodies to cancel events in Russia, Belarus |url=https://www.espn.com/olympics/story/_/id/33368931/international-olympic-committee-urges-sports-bodies-cancel-events-russia-belarus |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.espn.com/olympics/story/_/id/33368931/international-olympic-committee-urges-sports-bodies-cancel-events-russia-belarus |archive-date=27 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[ESPN]]}}</ref><ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=Russia stripped of major events as invasion of Ukraine intensifies |url=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/russia-stripped-major-events-invasion-ukraine-intensifies-2022-02-25/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/lifestyle/sports/russia-stripped-major-events-invasion-ukraine-intensifies-2022-02-25/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[Reuters]]}}</ref> ბელარუს და რუს სპორტსმენებს გამოსვლის უფლება მხოლოდ ნეიტრალიტეტის დაცვით შეეძლებოდათ, მათ არ უნდა წარმოედგინათ რუსეთი და ბელარუსი.<ref name="WaPO IOC">{{cite news |date=28 February 2022 |title=IOC, FIFA clamp down on Russian and Belarussian athletes and teams |url=https://www.washingtonpost.com/sports/2022/02/28/sports-russia-ukraine/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/sports/2022/02/28/sports-russia-ukraine/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref> [[ველოსიპედისტების საერთაშორისო კავშირი|ველოსიპედის საერთაშორისო კავშირმა]] და [[ტანვარჯიშის საერთაშორისო ფედერაცია|ტანვარჯიშის საერთაშორისო ფედერაციამ]] იმოქმედეს მსგავსად.<ref>{{cite press release |url=https://www.uci.org/pressrelease/uci-statement-concerning-the-situation-in-ukraine/5g1BfHYJ85VKaLl7o0U7rI |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.uci.org/pressrelease/uci-statement-concerning-the-situation-in-ukraine/5g1BfHYJ85VKaLl7o0U7rI |archive-date=27 February 2022 |title=UCI statement concerning the situation in Ukraine |publisher=[[Union Cycliste Internationale|UCI]] |date=26 February 2022 |access-date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite press release |title=FIG decision regarding the conflict in Europe |url=https://www.gymnastics.sport/site/news/displaynews.php?idNews=3439 |access-date=26 February 2022 |publisher=[[International Gymnastics Federation]] |date=26 February 2022}}</ref> 2 მარტს [[საერთაშორისო პარაოლიმპიური კომიტეტი|საერთაშორისო პარაოლიმპიურმა კომიტეტმა]] განაცხადა, რომ რუს და ბალარუს ათლეტებს [[ზამთრის პარაოლიმპიადა 2022]]-ში გამოსვლა მხოლოდ ნეიტრალური დროშით შეეძლებოდათ.<ref>{{cite press release|title=IPC makes decisions regarding RPC and NPC Belarus|url=https://www.paralympic.org/press-release/ipc-makes-decisions-regarding-rpc-and-npc-belarus|publisher=International Paralympic Committe|date=2 March 2022}}</ref> 3 მარტს, კრიტიკის შემდეგ, გადაწყვეტილება შეიცვალა და რუს და ბელარუს ათლეტებს პარაოლიმპიადაში მონაწილეობა აეკრძალათ.<ref>{{cite news|url=https://www.paralympic.org/news/ipc-decline-athlete-entries-rpc-and-npc-belarus-beijing-2022|title=IPC to decline athlete entries from RPC and NPC Belarus for Beijing 2022|website=paralympic.org|date=3 March 2022|access-date=3 March 2022}}</ref> [[ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაცია|ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაციამ]] პუტინს ჩამოართვა „საპატიო პრეზიდენტისა და ელჩის“ წოდება.<ref>{{cite web |author=[[International Judo Federation]] |date=27 February 2022 |title=International Judo Federation – statement suspending Putin |url=https://www.ijf.org/news/show/official-announcement-of-the-international-judo-federation |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ijf.org/news/show/official-announcement-of-the-international-judo-federation |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> 1 მარტს [[ციგაობის საერთაშორისო კავშირი|ციგაობის საერთაშორისო კავშირმა]] დაანონსა, რომ რუსეთი და ბელარუსი გაირიცხებოდა ყველა შეჯიბრებიდა.<ref>{{cite news |last1=Boren |first1=Cindy |last2=Bonesteel |first2=Matt |date=1 March 2022 |title=Russia, Belarus barred from competition by International Skating Union |url=https://www.washingtonpost.com/sports/2022/03/01/russia-belarus-barred-competition-by-international-skating-union/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/sports/2022/03/01/russia-belarus-barred-competition-by-international-skating-union/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |newspaper=[[The Washington Post]] |ref=skating_russia}}</ref> [[UEFA]]-,მ, ევროპული ფეხბურთის ასოციაციამ, გადაწყვიტა 20222 წლის ჩემპიონთა ლიგის ფინალის [[სანქტ-პეტერბურგი|სანქტ-პეტერბურგიდან]] [[საინტ-ლუისი|საინტ-ლუისში]] გადატანა.<ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=Champions League Final Will Be Played in Paris, Not Russia |url-status=live |url=https://www.nytimes.com/2022/02/25/sports/soccer/champions-league-final-paris-russia.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.nytimes.com/2022/02/25/sports/soccer/champions-league-final-paris-russia.html |archive-date=27 February 2022 |url-access=limited |access-date=25 February 2022 |website=[[The New York Times]]}}</ref><ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=UEFA Champions League final moved from St. Petersburg to Paris |url=https://soccer.nbcsports.com/2022/02/25/uefa-champions-league-final-moved-from-st-petersburg-to-paris/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://soccer.nbcsports.com/2022/02/25/uefa-champions-league-final-moved-from-st-petersburg-to-paris/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[NBC Sports]]}}</ref> [[პოლონეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|პოლონეთის]], [[ჩეხეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ჩეხეთისა]] და [[შვედეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|შვედეთის]] ეროვნულმა ნაკრებებმა უარი განაცხადეს [[რუსეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|რუსეთთან]] თამაშზე.<ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |date=26 February 2022 |title=Poland refuses to play Russia in next month's 2022 World Cup qualifier over Ukraine |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_d09e904fff4e101b023b5870b982b80a |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_d09e904fff4e101b023b5870b982b80a |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[CNN]] |url-status=live}}</ref> 28 თებერვალს [[FIFA]]-მ და UEFA-მ რუსეთს საეთაშირისო ფეხბურთის თამაში აუკრძალა, [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2002|2022 წლის მსოფლიო ჩემპიონატის]] საკვალიფიკაციო ეტაპის ჩათვლით.<ref>{{cite news |date=28 February 2022 |title=FIFA suspends Russia from playing international soccer indefinitely |url=https://www.washingtonpost.com/sports/2022/02/28/fifa-suspends-russian-teams/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/sports/2022/02/28/fifa-suspends-russian-teams/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref> [[ჰოკეის ეროვნული ლიგა|ჰოკეის ეროვნულმა ლიგამ]] შეაჩერა ყველა რუსული ბიზნეს ურთიერთობა, შეაჩერა რუსულენოვანი საიტი და განაცხადა, რომ რუსეთში არ ჩაატარებდნენ შეჯიბრებებს. [[ყინულის ჰოკეის საერთაშორისო ფედერაცია|ყინულის ჰოკეის საერთაშორისო ფედერაციამ]] შეაჩერა რუსეთისა და ბელარუსის ყველა გუნდის მონაწილეობა შეჯიბრებაში და რუსეთს აუკრძალა 2023 წლის ჰოკეის ახალგაზრდული ჩემპიონათის მასპინძლობა.<ref name="WaPO IOC" /> ფინურმა ''კოკერიტმა'' და ლატვიურმა ''დინამო რიგამ'' დატოვეს რუსეთის ჰოკეის უმაღლესი საკლუბო ლიგა.<ref>{{cite web |author=[[ESPN]] |date=25 February 2022 |title=Finnish hockey team leaves KHL playoffs over Ukraine invasion |url=https://www.espn.com/nhl/story/_/id/33369502/finnish-team-leaves-khl-playoffs-ukraine-invasion |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.espn.com/nhl/story/_/id/33369502/finnish-team-leaves-khl-playoffs-ukraine-invasion |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |date=27 February 2022 |title=Dinamo Riga withdraws from KHL following Russian invasion into Ukraine |url=https://nypost.com/2022/02/27/dinamo-riga-withdraws-from-khl-after-russia-invades-ukraine/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://nypost.com/2022/02/27/dinamo-riga-withdraws-from-khl-after-russia-invades-ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |work=[[New York Post]]}}</ref><ref>{{cite news |date=28 February 2022 |title=Dinamo Rīga pulls out of KHL |publisher=[[Public Broadcasting of Latvia]] |url=https://eng.lsm.lv/article/culture/sport/dinamo-riga-pulls-out-of-khl.a445632/ |url-status=live |access-date=28 February 2022 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://eng.lsm.lv/article/culture/sport/dinamo-riga-pulls-out-of-khl.a445632/ |archive-date=1 March 2022 }}</ref> [[ფორმულა ერთი|ფორმულა ერთმა]] გააუქმა რუსული გრან პრი, [[სებასტიან ფეტელი|სებასტიან ფეტელმა]] და [[მაქს ვერსტაპენი|მაქს ვერსტაპენმა]] რუსეთში რბოლის ჩატარებას „არასწორი“ უწოდეს.<ref>{{cite web|date=25 February 2022 |title=Sebastian Vettel and Max Verstappen call for Russian GP boycott |url=https://www.telegraph.co.uk/football/2022/02/23/premier-league-clubs-urged-boycott-champions-league-final-uefa/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.telegraph.co.uk/football/2022/02/23/premier-league-clubs-urged-boycott-champions-league-final-uefa/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=Formula 1 statement on the Russian Grand Prix |url=https://www.formula1.com/en/latest/article.formula-1-statement-on-the-russian-grand-prix.4S39V28GpAH5ESb8LksW0J.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.formula1.com/en/latest/article.formula-1-statement-on-the-russian-grand-prix.4S39V28GpAH5ESb8LksW0J.html |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=F1}}</ref> [[EA Sports]]-მა დაანონსა რუსული და ბალრუსული გინდების ამოღება როგორც ''[[FIFA 22]]-''იდან, ისე ''[[NHL 22]]-''იდან. კომპანიამ ასევე განაცხადა, რომ ეს შეეხებოდა ახალ ''[[F1 2022]]-''ს, რომელშიც იქნებოდნენ რუსი მრობლელი ნიკიდა მაზეპინი, მისი სპონსორი [[Uralkali]] და რუსული გრან პრი.<ref>{{cite web|title=EA Sports removes Russian teams from NHL, FIFA video games |url=https://www.polygon.com/22958515/fifa-nhl-russian-teams-banned-ea-sports-statement |author-first=Owen S. |author-last=Good |website=[[Polygon (website)|Polygon]] |publisher=[[Vox Media]] |date=2 March 2022 |access-date=2 March 2022}}</ref> 5 მარტს მაზეპინისა და Uralkali-ის კონტრაქტები გაწყვიტა Haas-ის გუნდმა.<ref>{{cite web |title=Haas F1 team splits with Mazepin, Uralkali after Ukraine invasion |url=https://www.autosport.com/f1/news/haas-f1-team-splits-with-mazepin-uralkali-after-ukraine-invasion/8717996/ |access-date=5 March 2022 |website=www.autosport.com |language=en}}</ref> რუსეთი მოხსნეს ევროვიზია 2022-იდანაც.<ref>{{cite web |last=Thomas |first=Tobi |date=25 February 2022 |title=Russia is banned from Eurovision after invasion of Ukraine |url=https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2022/feb/25/russia-banned-from-eurovision-after-invasion-of-ukraine |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2022/feb/25/russia-banned-from-eurovision-after-invasion-of-ukraine |archive-date=26 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[The Guardian]]}}</ref><ref>{{cite press release |url=https://eurovision.tv/mediacentre/release/ebu-statement-russia-2022 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://eurovision.tv/mediacentre/release/ebu-statement-russia-2022 |archive-date=26 February 2022 |title=EBU statement regarding the participation of Russia in the Eurovision Song Contest 2022 |work=[[Eurovision Song Contest]] |publisher=[[European Broadcasting Union]] |date=25 February 2022 |access-date=25 February 2022}}</ref> მის სუპერნაციონალმა სოციალურ მედიაზე განაცხადა, რომ ისინი არ მიიღებდნენ რუს მონაწილეებმს.<ref>{{cite web |last=Requintina |first=Robert |date=1 March 2022 |title=Miss Supranational bans Russia from joining in solidarity with Ukraine |url=https://mb.com.ph/2022/03/01/miss-supranational-bans-russia-from-joining-in-solidarity-with-ukraine/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://mb.com.ph/2022/03/01/miss-supranational-bans-russia-from-joining-in-solidarity-with-ukraine/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=Manila Bulletin}}</ref> [[The Walt Disney Company|Disney]]-მ, [[Warner Bros.|Warner Bros]]-მა და [[Sony Pictures]]-მა განაცხადეს, რომ რუსეთში შეაჩერებდნენ ფილების გაშვებას.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/film/2022/mar/01/disney-and-warner-bros-pause-film-releases-in-russia-over-ukraine-invasion |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.theguardian.com/film/2022/mar/01/disney-and-warner-bros-pause-film-releases-in-russia-over-ukraine-invasion |archive-date=1 March 2022 |title=Disney, Sony and Warner Bros pause film releases in Russia over Ukraine invasion |date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[The Guardian]]}}</ref> == სამშვიდობო მცდელობები == [[File:Volodymyr Zelenskyy met with the heads of governments of Poland, the Czech Republic and Slovenia in Kyiv. (51941194944).jpg|thumb|პოლონეთის მთვარობების პრემიერ-მინისტრები, ჩეხეთისა და სლოვაკეთის პრეზიდნეტები კიევში 15 მარტს (შეჭრის მე-20 დღე). პირველი სამთავრობო დელეგაცია უკრაინაში რუსეთის მიერ დაწყებული შეჭრის შემდეგ.<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/polands-kaczynski-calls-peacekeeping-mission-ukraine-2022-03-15/|title = Poland's Kaczynski calls for peacekeeping mission in Ukraine|newspaper = Reuters|date = 15 March 2022}}</ref>]] 28 თებერვალს უკრაინამ და რუსეთმა [[გომელი|გომელში]] ცეცხლის შეწყვეტისა და სამოქალაქო პირების ევაკუაციის მოლაპარაკებები დაიწყეს. სამი მცდელობის შემდეგ შედეგს ვერ მიაღწიეს.<ref>{{cite web|date=7 March 2022|title=Ukraine and Russia hold third round of talks|url=https://www.dw.com/en/ukraine-and-russia-hold-third-round-of-talks/a-61039008|access-date=8 March 2022|website=[[Deutsche Welle]]}}</ref> 5 მარტს რუსეთმა ხუთ საათ-ნახაევრიანი ცეცხლის შეწყვეტა გამოაცხადა [[ვოლნოვახა|ვოლნოვახასა]] და [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]], ჰუმანიტარული დერეფნების გასახსნელად და სამოქალაქო პირების ევაკუაციისათვის.<ref>{{cite web |date=5 March 2022 |title=Russia declares brief ceasefire to allow civilians to leave 2 cities in Ukraine |url=https://www.indiatoday.in/world/russia-ukraine-war/story/russia-ukraine-war-news-updates-ceasefire-open-civilian-corridors-1921003-2022-03-05 |access-date=7 March 2022 |website=[[India Today]]}}</ref><ref>{{cite news |date=5 March 2022 |agency=[[Reuters]] |title=Russia declares partial ceasefire in two Ukrainian cities |url=https://www.thehindubusinessline.com/news/world/russia-declares-partial-ceasefire-in-two-ukrainian-cities/article65192853.ece |access-date=7 March 2022 |via=The Hindu BusinessLine}}</ref> რუსულმა ძალებმა ცეცხლის შეწყვეტა დაარღვიეს ორი ქალაქის დაბომბვით.<ref>{{cite news|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-united-nations-europe-singapore-42fc449b3e3336d09660c273aa0d9f19 |title=Live updates: Ukrainian paramedic remembered for bravery |website=AP Press |publisher=[[Associated Press]] |date=6 March 2022 |access-date=8 March 2022 |quote=Russia promised to stop the shelling of Mariupol, a port city of 430,000, and Volnovakha, a city in the east, but violated the cease-fire.}}</ref><ref name="ABC_Ceasfire" /> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ უკრაინელები თავს დაესხნენ რუსეთის ძალებს.<ref name="ABC_Ceasfire">{{cite news |title=Fleeing civilians face Russian bombardment as evacuation ceasefire breaks down in Ukraine and humanitarian crisis worsens |url=https://www.abc.net.au/news/2022-03-06/russia-not-observing-ceasefire-in-ukraine-say-city-leaders/100885872 |access-date=8 March 2022 |publisher=Australian Broadcasting Commission |date=6 March 2022}}</ref> [[წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობა|წითელმა ჯვარმა]] გამოაცხადა ევაკუაციის მცდელობის წარუმატებლობა.<ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/russia-ukraine-blame-each-other-mariupol-evacuation-fails-again-2022-03-06/ |title=Evacuation of Mariupol fails again, stranding civilians under siege |first1=Edmund |last1=Blair |first2=Alessandra |last2=Prentice |work=[[Reuters]] |date=6 March 2022 |access-date=8 March 2022}}</ref> 7 მარტს კრემლმა მშვიდობის სანაცვლოდ მოითხოვა უკრაინის [[ნეიტრალიტეტი]], [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|ყირიმის ანექსიის]] აღიარება და [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანკის სახალხო რესპუბლიკების]] აღიარება.<ref>{{cite news |title=Russia will stop 'in a moment' if Ukraine meets terms – Kremlin |url=https://www.reuters.com/world/kremlin-says-russian-military-action-will-stop-moment-if-ukraine-meets-2022-03-07/ |work=[[Reuters]] |date=7 March 2022 |access-date=8 March 2022}}</ref> იმავე დღეს რუსეთმა დროებითი ცეცხლის შეწყვეტა გამოაცხადა [[კიევი|კიევში]], [[სუმი|სუმში]] და ორ სხვა ქალაქში 10:30 საათზე, მოსკოვის დროით.<ref>{{cite web |date=7 March 2022 |title=Russia announces ceasefire in Kyiv, 3 other cities for humanitarian corridors |url=https://www.hindustantimes.com/world-news/russia-announces-ceasefire-in-kyiv-3-other-cities-for-humanitarian-corridors-101646633888107.html |access-date=7 March 2022 |website=[[Hindustan Times]]}}</ref> 8 მარტს ზელენსკიმ წინ წამოწია [[ვლადიმერ პუტინი|პუტინთან]] პირდაპირ შეხვედრისა და პუტინის მოთხოვნების განხილვის სურვილი.<ref>{{cite news |title=Ukraine's Zelenskiy Says Open to 'Compromise' with Russia on Crimea, Separatist Territories |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/03/08/ukraines-zelenskiy-says-open-to-compromise-with-russia-on-crimea-separatist-territories-a76821 |work=[[The Moscow Times]] |date=8 March 2022 |access-date=10 March 2022}}</ref> ზელენსკიმ თქვა, რომ ის იყო მზად დიალოგისათვის და „არა კაპიტულაციისთვის“.<ref>{{cite news |title=Israel's Bennett plays peacemaker in Ukraine-Russia war |url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-60679175 |work=[[BBC News]] |date=10 March 2022}}</ref> ზელენსკიმ [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-ს, [[რუსეთი|რუსეთს]], [[გაერთიანებული სამეფო|დიდ ბრიტანეთს]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთს]], [[გერმანია|გერმანიასა]] და თურქეთს წარუდგინა ახალი კოლექტიური თავდაცვის ხელშეკრულება, [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ში შესვლის ალტერნატივად.<ref>{{cite news |title=Analysis: Two weeks into Ukraine war, analysts detect faint glimmers of compromise emerge |url=https://www.reuters.com/world/europe/two-weeks-into-ukraine-war-faint-glimmers-compromise-emerge-2022-03-10/ |work=[[Reuters]] |date=11 March 2022}}</ref> [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენსკის]] პარტიამ, [[ხალხის მსახური (პარტია)|ხალხის მსახურმა]], განაცხადა, რომ უკრაინა არ დათმობდა [[ყირიმის ოლქი|ყირიმს]], [[დონეცკის ოლქი|დონეცკსა]] და [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკს]].<ref>{{cite news |title=Alternative to NATO proposed by Zelensky's party |url=https://www.jpost.com/international/article-700683 |work=[[The Jerusalem Post]] |date=8 March 2022}}</ref> 10 მარტს [[ანთალია|ანთალიაში]] შეხვდნენ [[დმიტრო კულება]] და [[სერგეი ლავროვი]], თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი [[მევლუთ ჩავუშოღლუ|მევლუთ ჩავოშოღლუ]] შეხვედრისას იყო მედიატორი. ეს იყო პირველი მაღალი დონის კონტაქტი ორ მხარეს შორის, შეჭრის დაწყების შემდეგ.<ref>{{cite web |title='No progress' as top Russia, Ukraine diplomats talk in Turkey |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/10/top-russia-ukraine-diplomats-arrive-in-turkey-for-talks |date=10 March 2022 |access-date=11 March 2022 |publisher=[[Al Jazeera]]}}</ref> 15 მარტს გაიმართა მოლაპარაკების მეოთხე რაუნდი, ზელენსკიმ განაცხადა, რომ დათანხმდებოდა [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ს წევრობისკენ სვლის შეჩერებას.<ref>{{cite news|url=https://www.timesofisrael.com/russia-said-to-ease-stance-at-talks-zelensky-says-ukraine-accepts-not-joining-nato/|title=Russia said to ease stance at talks, Zelensky says Ukraine accepts not joining NATO|newspaper=[[The Times of Israel]]|date=15 March 2022|access-date=15 March 2022}}</ref> 17 მაერს ''[[Financial Times]]''-მა განაცხადა, რომ 15 პუნქტიანი მოლაპარაკებული გეგმა ზელენსკიმ შეაფასა, როგორც ომის დასრულების მეტად „რეალისტური“ შესაძლებლობა.<ref>{{cite news |last1=Reed |first1=John |last2=Olearchyk |first2=Roman |last3=Shotter |first3=James |last4=Schwartz |first4=Felicia |title=Zelensky says Ukrainian and Russian positions becoming more 'realistic' |url=https://www.ft.com/content/7b341e46-d375-4817-be67-802b7fa77ef1 |access-date=17 March 2022 |work=Financial Times |date=16 March 2022}}</ref> [[მიხაილო პოდოლიაკი|მიხაილო პოდოლიაკმა]], უკრაინის მხრიდან მთავარმა დიპლომატმა მოლაპარაკებებზე, განაცხადა, რომ 15 პუნქტიან გეგმაში შედიოდა რუსეთის ძალების უკრაინიდან გასვლა, საერთაშორისო სამხედრო დახმარების გარანტია კონფლიქტის განახლების შემთხვევაში და უკრაინის NATO-სკენ სვლის შეჩერება.<ref>"What could a Ukraine-Russia peace agreement look like?" TRT World News. March 18, 2022. [https://www.trtworld.com/magazine/what-could-a-ukraine-russia-peace-agreement-look-like-55615/amp]</ref> 17 მარტს მევლუთ ჩავოშოღლუ გახდა პირველი საგაერო საქმეთა მინისტრი, რომელიც უკრაინაში ჩავიდა შეჭრის დაწყების შემდეგ, იგი შეხვდა დმიტრო კულებას და განიხილა ახალი კოლექტიური თავდაცვის ხელშეკრულების გეგმა, მან განაცხადა, რომ „ცეცხლის შეწყვეტის იმედი გაიზარდა“.<ref>"Çavuşoğlu: İki ülkeye ziyaretin neticesinde ateşkes umudumuz biraz daha arttı", March 17, 2022. [https://tr.euronews.com/2022/03/17/cavusoglu-iki-ulkeye-ziyaretin-neticesinde-ateskes-umudumuz-biraz-daha-artt Euronews]</ref> == მედია == შეჭრის განმოვლაბაში მესოჯები, ვიდეოები, ფოტოები და ხმოვანი ჩანაწერები აქტიურად ვრცელდებოდა სოციალურ მედიებსა და ახალი ამბების ვებგვერდებზე, უკრაინისა და რუსეთის მებრძოლების, მათი მეგობრებისა და ოჯახისწევრების მეშვეობით. მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი ასეთი კარდი ნამდვილი იყო, ზოგი ვიდეო და ფოტო იყო წარსული კონფლიკტების ან სხვა მხრივ შემცდომაში შემყვანი. ზოგი მათგანი შექმნილი იყო დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის გასავრცელებლად.<ref>{{cite web |last1=Seitz |first1=Amanda |last2=Klepper |first2=David |date=25 February 2022 |title=Propaganda, fake videos of Ukraine invasion bombard users |url=https://abcnews.go.com/Politics/wireStory/propaganda-fake-videos-ukraine-invasion-bombard-users-83102027 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://abcnews.go.com/Politics/wireStory/propaganda-fake-videos-ukraine-invasion-bombard-users-83102027 |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |website=[[ABC News]]}}</ref><ref>{{cite news |last1=Coleman |first1=Alistair |last2=Sardarizadeh |first2=Shayan |title=Ukraine conflict: Many misleading images have been shared online |url=https://www.bbc.co.uk/news/60513452 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.bbc.co.uk/news/60513452 |archive-date=1 March 2022 |publisher=[[BBC News]] |date=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Kern |first1=Rebecca |last2=Scott |first2=Mark |last3=Goujard |first3=Clothilde |date=24 February 2022 |title=Social media platforms on the defensive as Russian-based disinformation about Ukraine spreads |url=https://www.politico.com/news/2022/02/24/social-media-platforms-russia-ukraine-disinformation-00011559 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.politico.com/news/2022/02/24/social-media-platforms-russia-ukraine-disinformation-00011559 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[Politico]]}}</ref> ზოგმა დასავლური მედია გააკრიტიკა უკრაინის ომის [[ავღანეთის ომი (2001–2021)|ავღანეთის]], [[ერაყის ომი|ერაყის]], [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის]], [[ისრაელ-პალესტინის კონფლიქტი|პალესტინა-ისრაელის]], [[ეთიოპიის სამოქალაქო ომი (2018-დღემდე)|ეთიოპიის]], [[ლიბიის სამოქალაქო ომი|ლიბიისა]] და [[იემენის სამოქალაქო ომი (2015-დღემდე)|იემენის]] ომებისგან განსხვავებულად წარმოჩენისთვის.<ref>{{cite news |title='Double standards': Western coverage of Ukraine war criticised |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/27/western-media-coverage-ukraine-russia-invasion-criticism |work=[[Al Jazeera]] |date=27 February 2022|access-date=7 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |last=White |first=Nadine |title=The racial bias in western media's Ukraine coverage is shameful |url=https://www.independent.co.uk/voices/ukraine-refugees-racial-bias-western-media-b2024864.html |work=[[The Independent]] |date=1 March 2022 |access-date=7 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |last=Fatir Tahir |first=Ataul |title=Selective empathy: Western media's horrific double standards amid Russia-Ukraine War |url=https://www.alhakam.org/selective-empathy-western-medias-horrific-double-standards-amid-russia-ukraine-war/ |work=[[Al Hakam (newspaper)|Al Hakam]] |date=2 March 2022|access-date=7 March 2022}}</ref> ზოგმა ხელი შეუწყო რუსული ნარატივების გავრცელებას, როგორც [[ცინიზმი|ცინიზმს]] [[ამერიკის შეერთებული შტატების საგაერო პოლიტიკა|აშშ-ის საგაერო პოლიტიკის]] მიმართ.<ref>{{Cite web |date=9 March 2022 |title=Why Are Indonesian Netizens Expressing Support for Russia's Invasion of Ukraine? |url=https://thediplomat.com/2022/03/why-are-indonesian-netizens-expressing-support-for-russias-invasion-of-ukraine/ |website=[[The Diplomat]]}}</ref><ref>{{Cite web |date=11 March 2022 |title=Why Do Many Indonesians Support Putin's Invasion of Ukraine? – Page 2 |url=https://www.cnnindonesia.com/internasional/20220311071348-106-769708/mengapa-banyak-warga-indonesia-dukung-putin-invasi-ukraina/2 |website=[[CNN Indonesia]] |language=id-ID}}</ref><ref>{{cite news |last=Nugroho |first=Johannes |title=Chinese internet or US foreign policy? Why some Indonesians support Russia's invasion of Ukraine |url=https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3169708/chinese-internet-or-us-foreign-policy-why-some-indonesians |work=[[South China Morning Post]] |date=8 March 2022 |access-date=16 March 2022}}</ref> === ცენზურა === რუსეთის ცენზურის აპარატმა, [[როსკომნადზორი|როსკომნადზორმა]], ქვეყნის მედიებს ინფორმაციისათვის მხოლოდ რუსული სახემწიფო წყაროების გამოყენება უბრძანა, წინააღმდეგ შემთხვევაში იქნებოდა ჯარიმები და დაბლოკვები.<ref>{{cite web |date=24 February 2022 |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/use-only-official-sources-about-ukraine-war-russian-media-watchdog-tells-journalists-a76567 |title=Use Only Official Sources About Ukraine War, Russian Media Watchdog Tells Journalists |website=[[The Moscow Times]] |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224123216/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/use-only-official-sources-about-ukraine-war-russian-media-watchdog-tells-journalists-a76567 |url-status=live }}</ref> ასევე აიკრძალა სიტყვა „ომის“ გამოყენება, სანაცვლოდ უნდა ეთქვათ „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“,<ref>{{cite web |date=26 February 2022 |title=Специальная военная операция по защите ДНР и ЛНР. День третий. Онлайн |trans-title=Special military operation to protect the DNR and LNR. Day three. Online |url=https://rg.ru/2022/02/26/specialnaia-voennaia-operaciia-po-zashchite-dnr-i-lnr-den-tretij-onlajn.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://rg.ru/2022/02/26/specialnaia-voennaia-operaciia-po-zashchite-dnr-i-lnr-den-tretij-onlajn.html |archive-date=27 February 2022 |language=ru}}</ref> პუტინის 24 თებერვლის სიტყვით გამოსვლის თანახმად. სტატიები და ისტორიები, რომლებშიც რუსეთის უკრაინაში შეჭრა მოხსენიებული იყო, როგორც „თავდასხმა“, „შეჭრა“ და „ომის გამოცხადება“, წაშალეს.<ref>{{cite web|url=https://www.rferl.org/a/ukraine-russia-crisis-crosshairs-live-briefing/31668477.html|title=Live Briefing: Ukraine Under Attack|publisher=Radio Free Europe/Radio Liberty|date=3 March 2022|access-date=3 March 2022|quote=Russia's national media watchdog Roskomnadzor has warned news outlets across the country that Russia's actions in Ukraine cannot be called a 'war' or an 'invasion' and should instead be referred to as a "special military operation in Ukraine.}}</ref><ref>{{cite news |date=26 February 2022 |last=Landen |first=Xander |title=Russia Tells Media to Delete Stories Mentioning Ukraine 'Invasion' |work=[[Newsweek]] |url=https://www.newsweek.com/russia-tells-media-delete-stories-mentioning-ukraine-invasion-1682973 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.newsweek.com/russia-tells-media-delete-stories-mentioning-ukraine-invasion-1682973 |archive-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |author=<!--Staff writer(s)/no by-line.--> |title=Russia Bans Media Outlets From Using Words 'War,' 'Invasion' |date=26 February 2022 |magazine=[[The Moscow Times]] |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/26/russia-bans-media-outlets-from-using-words-war-invasion-a76605 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/26/russia-bans-media-outlets-from-using-words-war-invasion-a76605 |archive-date=27 February 2022}}</ref> [[როსკომნადზორი|როსკომნადზორმა]] დაიწყო გამოძიება რუსული დამოუკიდებელი მედიების წინააღმდეგ, ომში დანაკარგების გაშუქების გამო.<ref name="rferl-petition">{{cite news |title=Russian Government Orders Media Outlets To Delete Stories Referring To 'Invasion' Or 'Assault' On Ukraine |url=https://www.rferl.org/a/roskomnadzor-russia-delete-stories-invasion/31724838.html|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.rferl.org/a/roskomnadzor-russia-delete-stories-invasion/31724838.html|archive-date=27 February 2022 |work=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]], RFE/RL |date=26 February 2022}}</ref> [[როსკომნადზორი]] ასევე დაიმუქრა რუსული ვიკიპედიის დაბლოკვით, რუსეთის უკრაინაში შეჭრის სტატიაში რუსული დანაკარგებისა და დაღუპული უკრაინელი სამოქალაქო პირების შესახებ დაწერის გამო.<ref>{{cite news |date=1 March 2022 |title=Moscow threatens to block Russian-language Wikipedia over invasion article |work=[[National Post]] |url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/crime-pmn/moscow-threatens-to-block-russian-language-wikipedia-over-invasion-article |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/crime-pmn/moscow-threatens-to-block-russian-language-wikipedia-over-invasion-article |archive-date=1 March 2022 |access-date=2 March 2022 }}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.vice.com/en/article/bvnpq5/russia-threatens-to-block-wikipedia-for-stating-facts-about-its-war-casualties-editors-say |title=Russia Threatens to Block Wikipedia for Stating Facts About Its War Casualties, Editors Say |date=2 March 2022 |first=Samantha |last=Cole |website=[[Vice Media|Vice]]}}</ref> [[როსკომნადზორი|როსკომნადზორმა]] ნაწილობრივ შეზღუდა [[Facebook]]-ი 25 თებერვალს,<ref>{{cite web|title=Russia Puts 'Partial Restriction' on Facebook Access Citing Censorship on State Media |website=India.com |date=25 February 2022 |url=https://www.india.com/news/world/russia-puts-partial-restriction-on-facebook-access-citing-censorship-on-state-media-5258636/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.india.com/news/world/russia-puts-partial-restriction-on-facebook-access-citing-censorship-on-state-media-5258636/ |archive-date=26 February 2022 }}</ref> რადგან Facebook-მა უარყო რუსეთის მოთხოვნა, რუსული სახელმწიფო მედიების (ზვეზდა, რია ნოვოსტი, ლენტა.რუ და გაზეტა.რუ) პოსტების ფაქტობრივობის შემოწმების შესახებ.<ref>{{cite web |title=Russia is limiting access to Facebook. The company says it was ordered to stop fact-checking |url=https://www.npr.org/live-updates/russia-invades-ukraine-news-friday#russia-is-limiting-access-to-facebook-the-company-says-it-was-ordered-to-stop-fact-checking |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.npr.org/live-updates/russia-invades-ukraine-news-friday#russia-is-limiting-access-to-facebook-the-company-says-it-was-ordered-to-stop-fact-checking |first=Shannon |last=Bond |archive-date=26 February 2022 |website=[[NPR]] |access-date=26 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref> 26 თებერვალს Facebook-მა რუსულ სახელმწიფო მედიებს აუკრძალა თავის პლათფორმაზე რეკლამირება.<ref>{{cite web |last=Sabes |first=Adam |date=26 February 2022 |title=Facebook bans Russian state media from advertising and monetizing content on its platform |url=https://www.foxbusiness.com/technology/facebook-bans-russian-state-media-from-advertising-on-their-platform |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.foxbusiness.com/technology/facebook-bans-russian-state-media-from-advertising-on-their-platform |archive-date=26 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[Fox Business]]}}</ref> Facebook-მა გამოაშკარავა რუსული დეზინფრომაციის კამპანიები, ყალბი აკაუნტები და უკრაინელი მაღალჩინოსნების აკაუნტების დაჰაკვის მცდელობები.<ref>{{cite news |title=Facebook and TikTok ban Russian state media in Europe |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/technology/2022/02/28/facebook-ukraine-russian-disinformation/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/technology/2022/02/28/facebook-ukraine-russian-disinformation/ |archive-date=1 March 2022 |first1=Elizabeth |last1=Dwoskin |first2=Cat |last2=Zakrzewski |date=28 February 2022}}</ref> 4 მარტს [[როსკომნადზორი|როსკომნადზორმა]] დაბლოკა უცხოული მედიები, რუსული [[BBC News]]-ის, ამერიკის ხმის, [[RFE/RL]]-ის, [[Deutsche Welle]]-ისა and ''[[Meduza]]-''ის ჩათვლით, ასევე Facebook-ი და [[Twitter]]-ი.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/business/media-telecom/russia-restricts-access-bbc-russian-service-radio-liberty-ria-2022-03-04/ |title=Russia blocks access to BBC and Voice of America websites |website=[[Reuters]] |date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/03/04/facebook-multiple-media-sites-partially-down-in-russia-afp-ngo-a76750 |title=Facebook, Multiple Media Sites Partially Down in Russia – AFP, NGO |website=[[The Moscow Times]] |date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/04/russia-completely-blocks-access-to-facebook-and-twitter |title=Russia blocks access to Facebook and Twitter |date=4 March 2022 |access-date=4 March 2022 |website=[[The Guardian]] |last=Milmo |first=Dan}}</ref> ასევე დაბლოკეს [[ეხო მასკვი]], რუსეთის დამოუკიდებელი ტელევიზია და დოჟდია,<ref>{{cite news |last=Lott-Lavigna |first=Ruby |title=Russia's Only Independent TV Station Won't Censor the Ukraine War |url=https://www.vice.com/en/article/jgmakx/russia-ukraine-invasion-dozhd-tv |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.vice.com/en/article/jgmakx/russia-ukraine-invasion-dozhd-tv |archive-date=1 March 2022 |work=[[Vice (media)|Vice]] |date=28 February 2022}}</ref> რუსული არმიის წინააღმდეგ „ყალბი ინფორმაციის“ გავრცელებისა და „ძალადობისკენ“ მოწოდების გამო.<ref>{{cite news|last=Troianovski |first=Anton |title=Echo of Moscow, a liberal Russian radio station, is shut down |date=3 March 2022 |magazine=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/live/2022/03/02/world/ukraine-russia-war?smtyp=cur&smid=tw-nytimes#echo-of-moscow-a-liberal-russian-radio-station-is-shut-down}}</ref> 4 მარტს პუტინმა დააკანონა 15 წლით თავისუფლების აღკვეთა მათთვის, ვინც „ცრუ და ყალბ ინფრომაციას“ გაავრცელებდა რუსეთისა არმიისა და მისი მოქმედებების შესახებ,<ref>{{cite news |title=Even Russia's Kremlin-backed media is going off message and beginning to question Putin's war on Ukraine |url=https://fortune.com/2022/03/11/russia-kremlin-backed-media-off-message-question-putin-war-ukraine-invasion/ |work=Fortune |date=11 March 2022}}</ref> შედეგად ზოგდა მედიამ შეწყვიტა უკრაინის თემების გაშუქება, პუტინმა ასევე დააკანონა სამი წლით თავისუფლების აღკვეთა სანქციების მომხრეებისათვის.<ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/03/04/putin-signs-law-introducing-jail-terms-for-fake-news-on-army-a76768 |title=Putin Signs Law Introducing Jail Terms for 'Fake News' on Army |website=[[The Moscow Times]] |date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |title=Ukraine invasion: Russia passes law threatening 15 years in jail for spreading 'fake' information about the military |url=https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-russia-passes-law-threatening-15-years-in-jail-for-spreading-fake-information-about-the-military-12557176 |work=[[Sky News]] |date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/03/04/russia-duma-passes-law-on-fake-news-a76754 |title=Russia Duma Passes Law on 'Fake News' |website=[[The Moscow Times]] |date=4 March 2022}}</ref> 11 მარტს, მარკ ბარნსტეინი, წამვანი ედიტორი რუსულ ვიკიპედიაში, დააკავა ბელარუსის უსაფრთხოების სამსახუმა „ყალბი ინფორმაციის გავრცელების“ გავრცელების გამო.<ref>{{cite news |last=Song |first=Victoria |title=A top Wikipedia editor has been arrested in Belarus |url=https://www.theverge.com/2022/3/11/22973293/wikipedia-editor-russia-belarus-ukraine |access-date=13 March 2022 |work=[[The Verge]] |date=11 March 2022}}</ref> 18 მარტს ბრიტანულმა რეგულატორმა, [[Ofcom]]-მა გაწყვიტა რუსული ტელეარხების ლიცენზიები.<ref>{{cite news |title=Ofcom revokes UK broadcasting licence of Kremlin-backed RT TV channel |url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/18/rt-uk-broadcasting-licence-kremlin-backed-tv-channel-ofcom |access-date=18 March 2022 |work=the Guardian |date=18 March 2022 |language=en}}</ref> === პროპაგანდა === ==== რუსული სამხედრო პროპაგანდა ==== [[File:Vladimir Putin and Konstantin Ernst 24 March 2014.jpeg|thumb|[[ვლადიმერ პუტინი|პუტინი]] და [[კონსტანტინ ერნეტი]], [[რუსეთის პირველი არხი|რუსეთის პირველი არხის]] პრეზიდენტი.]] რუსულმა სახელმწიფო მედია, როგორებიცაა რუსეთი-24,<ref>{{cite magazine |last=Gessen |title=The War That Russians Do Not See |first=Masha |url=https://www.newyorker.com/news/dispatch/03/14/the-war-that-russians-do-not-see |magazine=[[The New Yorker]] |date=4 March 2022}}</ref> რუსეთი-1 და პირველი არხი მიყვებოდნენ მთავრობის ნარატივს ომზე საუბრისას.<ref>{{cite news |last=Vorobyov |first=Niko |title=How is the Ukraine invasion being viewed in Russia? |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/no-choice-but-to-invade-ukraine-kremlin |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/no-choice-but-to-invade-ukraine-kremlin |archive-date=27 February 2022 |work=[[Al Jazeera]] |date=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |last=Simmons |first=Ann |title=Russian State Media Bolster Putin's Narrative for Ukraine Invasion |url=https://www.wsj.com/articles/russian-state-media-bolster-putins-narrative-for-ukraine-invasion-11645874643 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.wsj.com/articles/russian-state-media-bolster-putins-narrative-for-ukraine-invasion-11645874643 |archive-date=27 February 2022 |work=[[The Wall Street Journal]] |date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |last1=Korenyuk |first1=Maria |last2=Goodman |first2=Jack |title=Ukraine war: 'My city's being shelled, but mum won't believe me' |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60600487 |work=[[BBC News]] |date=4 March 2022}}</ref> 28 თებერვალს RIA ნოვოსტმა გააცრცელა და შემდეგ წაშალა სტატია, სადაც ეწერა, რომ რუსეთმა მოიგო ომი და „უკრაინა დაუბრინდა რუსეთს“.<ref>{{cite web |last=Coleman |first=Alistair |title=Ukraine crisis: Russian news agency deletes victory editorial |url=https://www.bbc.com/news/technology-60562240 |website=[[BBC News]] |access-date=7 March 2022 |date=28 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last=Bradley |first=Jane |title=Ukraine-Russia conflict: Russian state news agency appears to accidentally publish article claiming war victory |url=https://www.scotsman.com/news/world/russian-news-agency-appears-to-accidentally-publish-article-claiming-victory-3590253 |website=[[The Scotsman]] |access-date=7 March 2022 |date=28 February 2022}}</ref> 14 მარტს [[მარინა ოვსიანიკოვა]] შეიჭრა სახლემწიფო ტელევიზიის პირდაპირ გადაცემაში და შეიტანა ბანერი წარწერით: „შეაჩერეთ ომი, არ დაიჯეროთ პროპაგანდა, აქ თქვენ გატყუებენ.“<ref>{{cite news |title=Russia-Ukraine war: Marina Ovsyannikova interrupts Russian show |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/15/anti-war-protester-interrupts-russian-tv-news-show |work=[[Al Jazeera]] |date=15 March 2022}}</ref> RT დაიბლოკა [[პოლონეთი|პოლონეთში]], [[ავსტრალია|ავსტრალიასა]]<ref>{{cite web|url=https://www.theaustralian.com.au/business/media/foxtel-strips-russia-today-from-its-platforms-over-concern-of-its-content-on-the-ukraine-invasion/news-story/4050256fefef93681b240314893fac8c |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.theaustralian.com.au/business/media/foxtel-strips-russia-today-from-its-platforms-over-concern-of-its-content-on-the-ukraine-invasion/news-story/4050256fefef93681b240314893fac8c |archive-date=27 February 2022 |title=Foxtel strips Russia Today from its platforms over concern of its content on the Ukraine invasion |date=26 February 2022 |website=[[The Australian]] |first=Sophie |last=Elsworth |access-date=27 February 2022}}</ref> და [[კანადა|კანადაში]].<ref>{{cite web |last=Vlessing |first=Etan |date=28 February 2022 |title=Canada's Cable TV Giants Pull Russian State-Backed RT Channel |url=https://www.hollywoodreporter.com/business/business-news/canada-cable-giants-pull-russia-rt-channel-1235101010/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.hollywoodreporter.com/business/business-news/canada-cable-giants-pull-russia-rt-channel-1235101010/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> რუსული სახელმწიფო არხები RT და [[Sputnik]] დაიბლოკა [[YouTube]]-ზე, რუსული დეზინფრომაციის გავრცელების შესაჩერებლად.<ref>{{cite web|url=https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-youtube-to-block-access-to-rt-and-sputnik-across-europe-immediately-12554678 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-youtube-to-block-access-to-rt-and-sputnik-across-europe-immediately-12554678 |archive-date=1 March 2022 |title=Ukraine invasion: YouTube to block access to RT and Sputnik across Europe 'immediately' |access-date=1 March 2022 |website=[[Sky News]]}}</ref> ბევრმა ჟურნალისტმა დატოვეს რუსული სახელმწიფო ტელევიზიები შეჭრის შემდეგ.<ref>{{cite news |last=Gilbody-Dickerson |first=Claire |title=Russia Today hit by resignation of several UK-based journalists within hours of Putin's invasion of Ukraine |url=https://inews.co.uk/news/world/russia-today-resignation-several-uk-journalists-within-hours-putins-invasion-of-ukraine-1486142 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://inews.co.uk/news/world/russia-today-resignation-several-uk-journalists-within-hours-putins-invasion-of-ukraine-1486142 |archive-date=1 March 2022 |work=[[i (newspaper)|inews.co.uk]] |date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |last=Escritt |first=Thomas |title=Exclusive: Russian news agency in Berlin faces staff exodus over Ukraine invasion |url=https://www.reuters.com/world/europe/exclusive-russian-news-agency-berlin-faces-staff-exodus-over-ukraine-invasion-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/exclusive-russian-news-agency-berlin-faces-staff-exodus-over-ukraine-invasion-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022}}</ref> რუსმა მასწავლებლებმა მიიღეს დეტალური ინსტრუქცია, თუ როგორ ესაუბრონ მოსწავლეებს უკრაინაში შეჭრასა და ომზე.<ref name="coda-propaganda">{{cite news |last=Tyan |first=Alexandra |title=The Kremlin forces schools and theaters to uphold Putin's invasion propaganda |url=https://www.codastory.com/disinformation/kremlin-schools-propaganda/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.codastory.com/disinformation/kremlin-schools-propaganda/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Coda Media]] |date=1 March 2022}}</ref> მოსკოვის მაიაკოვსკის თეატრმა მიიღო მთავრობის მეილი, რომელშიც ეწერა: „თავი შეიკავეთ უკრაინაში სამხედრო ქმედებებზე მებისმიერი კომენტარისგან“ და ნებისმიერი უარყოფითი კომენტარი „ჩაითვლებოდა ღალატად სამშობლოს წინააღმდეგ“.<ref name="coda-propaganda" /> ''„Z“'' სიმბოლოს რუსეთის მთავრობა და რუსი მოქალაქეები ომის მხარდამჭერი პროპაგადის ხელსაწყოდ იყენებენ.<ref>{{cite web |last=Butterfield |first=Michelle |title=How the letter 'Z' became a powerful Russian propaganda tool |url=https://globalnews.ca/news/8667536/z-symbol-russia-what-does-it-mean/ |website=[[Global News]] |access-date=11 March 2022 |date=8 March 2022 |archive-date=9 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220309153821/https://globalnews.ca/news/8667536/z-symbol-russia-what-does-it-mean/ |url-status=live }}</ref> კრემის [[პროპაგანდა]] და დეზინფორმაციის გავრცელება მთავარი მიზეზია შეჭრის მხარდაჭერისა რუსული საზოგადოების მიერ.<ref>{{cite news |title='Pure Orwell': how Russian state media spins invasion as liberation |url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/pure-orwell-how-russian-state-media-spins-ukraine-invasion-as-liberation |work=The Guardian |date=25 February 2022}}</ref> 28 თებერვლიდან 1 მარტამდე ჩატარებულ დამოუკიდებულ კვლევაში გამოჩნდა, რომ რუსი რესპონდენდების 58% მხარს უჭერდა „სპეციალურ სამხედრო ოპერაციას“.<ref>{{cite news |date=8 March 2022 |title=58 percent of Russians support the invasion of Ukraine, and 23 percent oppose it, new poll shows |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/08/russia-public-opinion-ukraine-invasion/ |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20220314102356/https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/08/russia-public-opinion-ukraine-invasion/ |archive-date=14 მარტი 2022 |access-date=12 აპრილი 2022 }}</ref><ref>{{cite news |title=Putin rebuilds the Iron Curtain |url=https://www.axios.com/russia-ukraine-iron-curtain-4e03e4dd-cdaf-4029-97a7-e15a8cd2f4d1.html |work=Axios |date=11 March 2022}}</ref> 25 თებერვლიდან 3 მარტამდე [[ალექსეი ნავალნი|ალექსეი ნავალნის]] [[ანტიკორუფციული ფონდი|ანტიკორუფციული ფონდის]] მიერ ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ რესპოდენტების რიცხვი, რომლებიც რუსეთს აგრესორად თვლიდნენ 29%-იდან 53%-მდე გაიზარდა, ხოლო მათი რიცხვი, ვინც რუსეთს „სამშვიდობო ძალად“ თვლიდა 25%-იდან 12%-მდე დაეცა.<ref>{{cite web |date=8 March 2022 |title=Russian people increasingly against Ukraine war—opposition poll |url=https://www.newsweek.com/navalny-russia-ukraine-kyiv-putin-conflict-war-poll-1685898 |access-date=15 March 2022 |website=Newsweek}}</ref><ref>{{cite news |last=Bancroft |first=Holly |title=Anti-war momentum growing in Russia, poll from opposition leader Navalny claims |newspaper=[[The Independent]] |date=8 March 2022 |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-ukraine-war-alexey-navalny-putin-b2030915.html }}</ref> ზოგიერთი დამკვირვებელი საუბრობს „თაობათა ჭიდილზე“ რუსებს შორის, წამოწყებული ომის აღთქმის შესახებ. ახალგაზრდების უმეტესობა ეწინააღმდეგება ომს, ხოლო ასაკოვანი რუსები მეტად იჯერებენ რუსეთის სახელმწიფო პროპაგანდასა და დეზინფორმაციას.<ref name="aljazeera-media">{{cite news |last=Jack |first=Victor |title=How do young Ukrainians and Russians feel about another war? |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/7/not-worth-fighting-for-young-ukrainians-and-russians-shun-war |work=[[Al Jazeera]] |date=7 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last=Hooper |first=Cynthia |date=2 March 2022 |title=Russia's invasion of Ukraine has Kremlin battling for hearts and minds at home |url=https://theconversation.com/russias-invasion-of-ukraine-has-kremlin-battling-for-hearts-and-minds-at-home-177991 |access-date=3 March 2022 |website=[[The Conversation (website)|The Conversation]]}}</ref> კატარინა ვოლჩუკმა, [[ჩეთემ ჰაუსი|ჩეთემ ჰაუსითან]] ასოცირებულმა პირმა, განაცხადა, რომ „[ასაკოვანი] რუსები იჯერებენ რუსეთის ოფიციალურ ნარატივს, რომ რუსეთი იცავს რუსულად მოლაქარაკე ხალხს უკრაინაში, ანუ მათთვის ეს უფრო დაცვაა, ვიდრე აგრესია.“<ref name="aljazeera-media" /> ==== პროპაგანდა სხვა ქვეყნებში ==== ჩინელი დიპლომატები, მთავრობის სააგენტოები და სამთავრობო მედიები ომს ანტიამერიკული პროპაგანდის წამოწყებისათვის იყენებენ<ref>{{cite magazine |date=2 March 2022 |last=Kroll |first=Andy |title=China's Propaganda Machine Gears Up for Putin — and Blames America for the Invasion |url=https://www.rollingstone.com/politics/politics-features/russia-china-ukraine-propaganda-invasion-ccp-1315024/ |magazine=[[Rolling Stone]]}}</ref> და ავრცელებენ შეთქმულების თეორიას უკრაინაში განლაგებული ამერიკული ბიოლოგიური იარაღების ლაბორატორიის შესახებ.<ref>{{cite news |last=Wong |first=Edward |title=U.S. Fights Bioweapons Disinformation Pushed by Russia and China |url=https://www.nytimes.com/2022/03/10/us/politics/russia-ukraine-china-bioweapons.html |work=[[The New York Times]] |date=11 March 2022 |access-date=12 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |date=5 March 2022 |title=How China embraces Russian propaganda and its version of the war |work=[[Japan Times]] |url=https://www.japantimes.co.jp/news/2022/03/05/asia-pacific/russia-china-information-war/}}</ref> ჩინეთის [[iQIYI|iQiyi Sports]]-მა განაცხადა, რომ ისინი არ გაუშვებდნენ [[ინგლისის პრემიერლიგა|პრემიერლიგის]] მატჩებს, რადგან პრემიერლიგა მხარს უჭერს უკრაინას.<ref>{{cite news |date=4 March 2022 |last=Roan |first=Dan |title=China Premier League coverage pulled |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.com/sport/football/60524865 |access-date=4 March 2022}}</ref> სხვა ქვეყნების სამთავრობო მედიები, როგორიც [[ირანი]] და [[სერბეთი|სერბეთია]], იმეორებენ რუსეთის პროპაგანდას.<ref>{{cite web |last=Ziabari |first=Kourosh |date=9 March 2022 |title=In Backing Russia on Ukraine, Iran Is on the Wrong Side of History |url=https://foreignpolicy.com/2022/03/09/iran-support-russia-war-ukraine/ |website=[[Foreign Policy]] |language=en-US}}</ref><ref>{{cite news |date=14 March 2022 |title=Putin supporters demonstrate in Belgrade backing Ukrainian invasion |work=[[Business Standard India]], [[Associated Press]] |url=https://www.business-standard.com/article/international/putin-supporters-demonstrate-in-belgrade-backing-ukrainian-invasion-122031300819_1.html}}</ref> ირანში სახელმწიფო მედიამ გააკრიტიკა ბრიტანეთის საელჩო თეირანში მას შემდეგ, რაც მათ აღმართეს უკრაინის დროშა. რუსეთის სახელპიფო მედია სპუტნიკი პროპაგანდის საკითხებში აქტიურად თანამშრომლობს ირანულ სამხელწიფო მედიასთან.<ref>{{cite web |date=5 March 2022 |title=In Iran, Sputnik Persian, the British Embassy and Ahmadinejad Clash Over Ukraine |url=https://iranwire.com/en/features/11420 |website=[[IranWire]] |access-date=17 March 2022 |first=Ehsan |last=Mehrabi }}</ref> == პროტესტები და დემონსტრაციები == 1 800-ზე მეტი რუსი დააკავეს 51 ქალაქში, შეჭრის წინააღმდეგ პროტესტში მონაწილეობისათვის, [[OVD-Info]]-ზე დაყრდნობით.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Russian police have detained almost 1,400 people at anti-war protests across Russia after President Vladimir Putin sent troops to invade Ukraine, an independent monitor said Thursday. |url=https://www.msn.com/en-us/news/world/russian-police-have-detained-almost-1400-people-at-anti-war-protests-across-russia-after-president-vladimir-putin-sent-troops-to-invade-ukraine-an-independent-monitor-said-thursday/ar-AAUgfKI |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224192858/https://www.msn.com/en-us/news/world/russian-police-have-detained-almost-1400-people-at-anti-war-protests-across-russia-after-president-vladimir-putin-sent-troops-to-invade-ukraine-an-independent-monitor-said-thursday/ar-AAUgfKI |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=AFP}}</ref><ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Dozens of Russian Anti-War Picketers Detained – Reports |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/dozens-of-russian-anti-war-picketers-detained-reports-a76559 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224142927/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/dozens-of-russian-anti-war-picketers-detained-reports-a76559 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[The Moscow Times]]}}</ref><ref>{{cite web|title=Ukraine crisis latest news: Kyiv urges EU to provide air defences as Russia invades on multiple fronts |url=https://amp.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224175723/https://amp.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[The Guardian]]}}</ref><ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Ukraine invasion latest: Russia looking to mass 'overwhelming forces' around Kyiv |language=en-GB |work=[[The Daily Telegraph]] |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/24/russia-ukraine-news-invasion-war-nato-putin-sanctions-latest2/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025201/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/24/russia-ukraine-news-invasion-war-nato-putin-sanctions-latest2/ |archive-date=25 February 2022 |issn=0307-1235 |author-last=Johnson |author-first=Jamie}}</ref> რუსეთის შინაგან საქმეთა მინისტრმა დაკავებები კორონავირუსის შეზღუდვებით გაამართლა.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Alec Luhn |url=https://twitter.com/asluhn/status/1496869020372398080?s=21}}</ref> რუსმა ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეანტმა, ტიმიტრი მურატოვმა, განაცხადა, რომ გაზეთი ''[[Novaya Gazeta]]'' დაიბეჭდებოდა რუსულთან ერთად უკრაინულ ენაზეც. მურატოვმა, მიხეილ ზიგარმა და ვლადიმერ მირზოიევმა ხელი მოაწერეს დოკუმენტს, რომელიც აცხადებს, რომ უკრაინა არ არ წარმოადგენს საფრთხეს რუსეთისათვის და რუს მოქალაქეებს ომის დაგმობისაკენ მოუწოდებს.<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Nobel Peace Prize winner, other prominent Russian figures condemn country's attack on Ukraine |language=en |agency=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/russia-ukraine-attack-news/#link-ZFYLGJKGEZDDNFHUIFI2V4LDG4 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073822/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/russia-ukraine-attack-news/#link-ZFYLGJKGEZDDNFHUIFI2V4LDG4 |archive-date=24 February 2022}}</ref> ელენა ჩერნეკომ, ''[[Kommersant]]''-ის შურნალისტმა, გაავრცელა წერული, რომელსაც ხელი 170-მა ჟურნალისტმა და აკადემიკოსმა მოაწერა.<ref>{{cite web|author-last1=Allsop |author-first1=Jon |date=24 February 2022 |title=Propaganda, confusion, and an assault on press freedom as Russia attacks Ukraine |url=https://www.cjr.org/the_media_today/propaganda-confusion-and-an-assault-on-press-freedom-as-russia-attacks-ukraine.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224181721/https://www.cjr.org/the_media_today/propaganda-confusion-and-an-assault-on-press-freedom-as-russia-attacks-ukraine.php |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[Columbia Journalism Review]] |language=en}}</ref> უკრაინის მხარდამჭერი აქციები გაიმართა [[სომხეთი|სომხეთში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title="There are people in Armenia who are against the war, Russia's imperialist policy." Protest in front of the Russian Embassy |website=aysor.am |url=https://www.aysor.am/am/news/2022/02/24/%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%A1-%D5%8C%D4%B4-%D5%A4%D5%A5%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6/1932562 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224203649/https://www.aysor.am/am/news/2022/02/24/%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%A1-%D5%8C%D4%B4-%D5%A4%D5%A5%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6/1932562 |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[ავსტრალია]]ში,<ref>{{Cite news|last=Earl|first=Carly|last2=Australia|first2=Source: Guardian|date=2022-02-25|title=Ukraine supporters gather in Sydney to protest Russian invasion – video|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/video/2022/feb/25/ukraine-supporters-gather-in-sydney-after-russian-invasion-video|access-date=2022-02-26|issn=0261-3077}}</ref> [[ბულგარეთი|ბულგარეთში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=На протеста пред руското посолство: Киев покръсти Русия, Киев ще я опее |language=bg |trans-title=At the protest in front of the Russian embassy: Kiev baptised Russia, Kiev will sing it |work=Dnevnik (news) |url=https://www.dnevnik.bg/bulgaria/2022/02/24/4316397_na_protesta_pred_ruskoto_posolstvo_kiev_pokrusti/?ref=home_layer2 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224201304/https://www.dnevnik.bg/bulgaria/2022/02/24/4316397_na_protesta_pred_ruskoto_posolstvo_kiev_pokrusti/?ref=home_layer2 |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[ბელგია]]ში,<ref name="brusselsembassy2">{{cite news|author=<!--Staff writer(s)/no by-line.--> |date=24 February 2022 |title=Russian embassy target of Ukrainian anger |work=[[VRT (broadcaster)]] |location=Brussels |url=https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/02/24/russian-embassy-target-of-ukrainian-anger/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224164704/https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/02/24/russian-embassy-target-of-ukrainian-anger/ |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[კანადა]]ში,<ref>{{cite web|author-last=Perez |author-first=Jackie |date=24 February 2022 |title=Ukrainian-Canadians rally outside embassy in Ottawa ahead of Russian invasion |url=https://ottawa.ctvnews.ca/ukrainian-canadians-rally-outside-embassy-in-ottawa-ahead-of-russian-invasion-1.5794015 |access-date=25 February 2022 |website=[[CTV News]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224135625/https://ottawa.ctvnews.ca/ukrainian-canadians-rally-outside-embassy-in-ottawa-ahead-of-russian-invasion-1.5794015 |url-status=live}}</ref> [[საქართველო]]ში,<ref>{{cite news |title=In Photos: Georgians March for Ukraine |url=https://civil.ge/archives/474945 |access-date=25 February 2022 |work=[[Civil Georgia]] |date=24 February 2022}}</ref> [[გერმანია]]ში,<ref>{{cite web|author=[[Deutsche Welle]] |title=Ukraine-Russia conflict: Protests in Berlin {{!}} DW {{!}} 23.02.2022 |url=https://www.dw.com/en/ukraine-russia-conflict-protests-in-berlin/g-60885890 |access-date=25 February 2022 |website=[[Deutsche Welle|DW.com]] |language=en-GB |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224031252/https://www.dw.com/en/ukraine-russia-conflict-protests-in-berlin/g-60885890 |url-status=live}}</ref> [[უნგრეთი|უნგრეთში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title="Ruszkik haza, ruszkik haza!" – tüntetés a budapesti orosz nagykövetségnél |language=hu |trans-title="Rusks home, Russians home!" – demonstration in front of the Russian Embassy in Budapest |website=Telex.hu |url=https://telex.hu/belfold/2022/02/24/ellenzeki-tuntetes-orosz-ukran-haboru |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224191517/https://telex.hu/belfold/2022/02/24/ellenzeki-tuntetes-orosz-ukran-haboru|archive-date=24 February 2022}}</ref> [[ისლანდია]]ში,<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Mótmæli við sendiráðið: "Erfitt að lýsa þessu með orðum" |trans-title=Protest at the embassy: "It is difficult to put it into words" |website=[[Vísir.is]] |url=https://www.visir.is/g/20222227209d/motmaeli-vid-sendiradid-erfitt-ad-lysa-thessu-med-ordum- |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224163146/https://www.visir.is/g/20222227209d/motmaeli-vid-sendiradid-erfitt-ad-lysa-thessu-med-ordum- |archive-date=24 February 2022 |author-first=Snorri |author-last=Másson |language=is}}</ref> [[ირლანდია]]ში,<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title='This is a tragedy' – Ukrainians protest outside Dáil, Russian embassy |website=[[Raidió Teilifís Éireann|RTÉ]] |url=https://www.rte.ie/news/2022/0224/1282754-ukrainians-protests/|url-status=live|access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224172356/https://www.rte.ie/news/2022/0224/1282754-ukrainians-protests/ |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[იაპონია]]ში,<ref>{{Cite web|title=Ukrainians vent ire at Russian moves with rally outside embassy {{!}} The Asahi Shimbun: Breaking News, Japan News and Analysis|url=https://www.asahi.com/ajw/articles/14556520|access-date=2022-02-26|website=The Asahi Shimbun|language=en}}</ref> [[ყაზახეთი|ყაზახეთში]],<ref>{{cite web|author-last=ОМАР |author-first=Заңғар |date=24 February 2022 |title=Ресей консулдығының алдында пикет өткізгендерді полиция ұстап әкетті |trans-title=Picket passed by the police before the Russian consulate |url=https://www.azattyq.org/a/31720090.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224145553/https://www.azattyq.org/a/31720090.html |archive-date=24 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=Азаттық радиосы |language=kk}}</ref> [[მოლდოვა]]ში,<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Protest la Ambasada Federației Ruse din Chișinău: "Kremlin, oprește-te!" |language=ro |trans-title=Protest at the Embassy of the Russian Federation in Chișinău: "Kremlin, stop!" |newspaper=Jurnal.md |url=https://www.jurnal.md/ro/news/ef290524822b5b15/protest-la-ambasada-federatiei-ruse-din-chisinau-kremlin-opreste-te.html |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224230533/https://www.jurnal.md/ro/news/ef290524822b5b15/protest-la-ambasada-federatiei-ruse-din-chisinau-kremlin-opreste-te.html |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[ნიდერლანდები|ნიდერლანდებში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Tientallen demonstranten voor Russische ambassade en op Plein |language=nl |trans-title=Dozens of demonstrators in front of Russian embassy and in Square |work=NU.nl |url=https://www.nu.nl/den-haag/6186109/tientallen-demonstranten-voor-russische-ambassade-en-op-plein.html |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224163206/https://myprivacy.dpgmedia.nl/consent/?siteKey=ucf98legs1caotgh&callbackUrl=https%3A%2F%2Fwww.nu.nl%2Fprivacy-gate%2Faccept%3FredirectUri%3Dhttps%253A%252F%252Fwww.nu.nl%252Fden-haag%252F6186109%252Ftientallen-demonstranten-voor-russische-ambassade-en-op-plein.html |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[პორტუგალია]]ში,<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Manifestação em Lisboa, frente à embaixada da Federação Russa: "Queremos armas!" |trans-title=Demonstration in Lisbon, in front of the Russian Federation embassy: "We want weapons!" |url=https://expresso.pt/sociedade/manifestacao-em-lisboa-frente-a-embaixada-da-federacao-russa-queremos-armas/ |access-date=25 February 2022 |website=Expresso |language=pt-PT}}</ref> [[რუმინეთი|რუმინეთში]],<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Profesorul de istorie Marcel Bartic protestează în fața Ambasadei Rusiei din București în semn de solidaritate cu Ucraina/ A fost amendat de jandarmerie pentru protest neautorizat |trans-title=History professor Marcel Bartic protests in front of the Russian Embassy in Bucharest in solidarity with Ukraine / Was fined by the gendarmerie for unauthorised protest |url=https://www.g4media.ro/profesorul-de-istorie-marcel-bartic-a-protestat-in-fata-ambasadei-rusiei-din-bucurstii-in-semn-de-solidaritate-cu-ucraina-a-fost-amendat-de-jandarmerie-pentru-protest-neautorizat.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224214315/https://www.g4media.ro/profesorul-de-istorie-marcel-bartic-a-protestat-in-fata-ambasadei-rusiei-din-bucurstii-in-semn-de-solidaritate-cu-ucraina-a-fost-amendat-de-jandarmerie-pentru-protest-neautorizat.html |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=G4Media |language=ro}}</ref> [[სლოვაკეთი|სლოვაკეთში]],<ref>{{Cite web|date=24 February 2022 |title=Nesúhlas s útokom na Ukrajinu vyjadrili v Bratislave, v Prievidzi i v Košiciach |trans-title=They expressed their disapproval of the attack on Ukraine in Bratislava, Prievidza and Košice |url=https://spravy.pravda.sk/domace/clanok/618060-v-bratislave-sa-dnes-uskutocni-svieckovy-pochod-za-mier-na-ukrajine/ |access-date=26 February 2022 |website=Pravda.sk |language=sk-SK}}</ref> [[შვედეთი|შვედეთში]],<ref>{{cite web|title=Sweden: Hundreds protest in Stockholm against Russian military offensive in Ukraine {{!}} Video Ruptly |url=https://www.ruptly.tv/en/videos/20220225-062-Sweden-Hundreds-protest-in-Stockholm-against-Russian-military-offensive-in-Ukraine |access-date=25 February 2022 |website=www.ruptly.tv |publisher=[[Ruptly]] |language=en}}</ref> [[ტაივანი|ტაივანში]],<ref>{{Cite web|last=Thomas|first=Cat|date=2022-02-25|title=We’re All Ukrainians Today: Rally Held in Taipei to Protest the Invasion of Ukraine|url=https://ketagalanmedia.com/2022/02/25/were-all-ukrainians-today-rally-held-in-taipei-to-protest-the-invasion-of-ukraine/|access-date=2022-02-26|website=Ketagalan Media|language=en-US}}</ref> [[თურქეთი|თურქეთში]]<ref>{{Cite web|last=Hacaloğlu|first=Hilmi|last2=Çolak|first2=Umut|date=2022-02-25|title=İstanbul’daki Rusya Karşıtı Protestolar İkinci Gününde|url=https://www.amerikaninsesi.com/a/istanbul-daki-rusya-karsiti-protestolar-ikinci-gununde/6458872.html/|access-date=2022-02-25|website=Voice of America|language=tr-TR}}</ref>, [[გაერთიანებული სამეფო|დიდ ბრიტანეთში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Hundreds protest outside Downing Street to demand tougher sanctions on Russia after invasion of Ukraine |work=[[The Big Issue]] |url=https://www.bigissue.com/news/activism/protesters-to-gather-outside-downing-street-to-demand-tougher-russia-sanctions/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224163156/https://www.bigissue.com/news/activism/protesters-to-gather-outside-downing-street-to-demand-tougher-russia-sanctions/ |archive-date=24 February 2022 |author-first=Greg |author-last=Barradale}}</ref> [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-სა<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Demonstrators protest outside Russian Embassy in Washington after Russia invades Ukraine |work=[[CBS News]] |url=https://www.cbsnews.com/amp/news/demonstrators-russian-embassy-washington-after-russia-ukraine-invasion/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224163145/https://www.cbsnews.com/amp/news/demonstrators-russian-embassy-washington-after-russia-ukraine-invasion/ |archive-date=24 February 2022}}</ref> და [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]].<ref>{{cite web |date=24 February 2022 |title=Thousands gather to support Ukraine in central Prague |url=https://english.radio.cz/thousands-gather-support-ukraine-central-prague-8743026 |access-date=25 February 2022 |website=[[Radio Prague International]] |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225112835/https://english.radio.cz/thousands-gather-support-ukraine-central-prague-8743026 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=V centru Prahy se sešly tisíce lidí, protestovaly proti invazi na Ukrajinu |trans-title=Thousands of people gathered in the center of Prague to protest the invasion of Ukraine |url=https://www.ceskenoviny.cz/zpravy/na-vaclavskem-namesti-lide-demonstruji-proti-ruske-invazi/2166759 |access-date=25 February 2022 |website=ČeskéNoviny.cz |language=cs |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113739/https://www.ceskenoviny.cz/zpravy/na-vaclavskem-namesti-lide-demonstruji-proti-ruske-invazi/2166759 |url-status=live }}</ref> უკრაინის მხარდამჭერი აქციები: <gallery mode="packed" heights="200"> File:Georgians Protest Invasion Of Ukraine 2.jpg|thumb|[[თბილისი|თბილისში]] File:White-blue-white flag in Tbilisi.jpg|thumb|[[თეთრ-ლურჯი-თეთრი დროშა]], თბილისში, პარლამენტის შენობის წინ File:Ukraine solidarity protest Berlin Pariser Platz with lighted Brandenburg Gate 2022-02-24 07.jpg|thumb|[[ბრანდენბურგის კარიბჭე]] [[ბერლინი|ბერლინში]] File:27 Feb 2022 in Stockholm. Demonstration against the Russian invasion of Ukraine. 34.jpg|thumb|[[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმში]] File:Ukraine protest Amsterdam 27 february 2022.jpg|thumb|[[ამსტერდამი|ამსტერდამში]] File:Candlelight vigil for Ukraine, UNU Plaza, Tokyo 3.jpg|[[ტოკიო|ტოკიოში]] File:Pro-Ukraine Demonstration at LaFayette Square.jpg|thumb|[[ვაშინგტონი|ვაშინგტონში]] File:No to War - Protesting in London, 4 March 2022.jpg|thumb|[[ლონდონი|ლონდონში]] File:Glasgow, George Square, protest against war in Ukraine (27 February 2022).jpg|thumb|[[გლაზგო|გლაზგოში]] File:Latvia Stand with Ukraine United with Ukraine.jpg|thumb|[[ლატვია|ლატვიაში]] File:Tallinn Ukraina toetusmeeleavaldus 2.jpg|thumb|[[ტალინი|ტალინში]] File:Protest against the Russian invasion of Ukraine in 2022 in Helsinki, Finland.jpg|thumb|[[ჰელსინკი|ჰელსინკში]] </gallery> == ჰაკერული თავდასხმები რუსეთზე == 25 თებერვალს, ჰაკერულმა და ჯგუფება [[ანონიმუსი (დაჯგუფება)|Anonymus]]-მა ომი გამოუცხადა რუსეთის მთავრობას.<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65202|title=ჰაკერული დაჯგუფება Anonymous რუსეთის ხელისუფლებასთან კიბერ ომში ჩაერთო|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 25, 2022}}</ref> 26 თებერვალს Anonymus-მა პირადად პუტინს მიმართა გადადგომის მოთხოვნით, მიმართვაში ვიგებთ:<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65202|title=Anonymous პუტინს: მოვითხოვთ, აღადგინოთ უკრაინელი ხალხის უფლებები და გადადგეთ|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 26, 2022}}</ref><ref>{{cite web |url=https://georgiatoday.ge/anonymous-hackers-to-putin-were-forced-to-take-measures-especially-for-you/|title=‘Anonymous’ Hackers to Putin: We’re Forced to Take Measures Especially for You|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=Georgia Today|date= feburuary 26, 2022}}</ref> {{ციტატა|ჩვენ მოთმინებით ველოდებოდით თქვენს პასუხს ჩვენს ბოლო მოთხოვნაზე. მაგრამ, მოთმინება არ გვყოფნის, თქვენ აყოვნებთ. სამწუხაროდ, როგორც ჩანს, თქვენ აირჩიეთ უგულებელყოთ ჩვენი არსებობა. ჩვენ იძუებულნი ვართ უდრეკად ვიმოქმედოთ, სპეციალურად შენთვის. ალბათ გახსოვს, 2018 წელს ჩვენ გავთიშეთ roscommodz-ის ვებგვერდი. ბატონო პუტინ, გახსოვთ, როცა ავღანეთის ხელში აღმოჩნდა თავდაცვის სამინისტროს მონაცემები, რომელიც მეილების მისამართებს და პაროლებს მოიცავდა. ეს მონაცემები ტვიტერზე გამოქვეყნდა და ახლა საჯარო ინფორმაციაა. თქვენი ბოლო მცდელობა, დაემუქროთ შვედეთს და ფინეთს, სამარცხვინოა. თქვენ დაემუქრეთ ამ ქვეყნებს შეჭრით იმ შემთხვევაში, თუ ისინი NATO-ს შეუერთდებიან. ჩვენ გავთიშეთ ფედერალური ანტიმონოპოლიური სამსახურის, კრემლის, Russia Today-ის ვებ გვერდები და რუსეთის მთავრობასთან დაკავშირებული ბევრი სხვა საიტი. ვლადიმირ პუტინი ფიქრობს, რომ ეს დამთხვევაა, Anonymous ფიქრობს, რომ არა. ჩვენ ვცდილობთ, გამოვააშკარაოთ ის, რაც წლებია დამალულია, Anonymous-ის ძალით, რომელიც გიმკლავდებათ თქვენ და თქვენს ახლობლებს. მხოლოდ დროის ამბავია, გამოვააშკარავოთ ის სიბინძურე, რასაც თქვენ საზოგადოებას უმალავთ. ახლა მოვითხოვთ, აღადგინოთ უკრაინელი ხალხის უფლებები და გადადგეთ თანამდებობიდან. თქვენ ვერ შეძელით ადამიანების დაცვა, თქვენ, როგორც საჯარო მოხელემ, ვერ შეძელით თქვენი მორალური და სამოქალაქო მოვალეობების შესრულება, რადგან მოინდომეთ მუდმივი მმართველობა და ჩამოიშორეთ პატივისცემა.}} კიბერომში ჩაერთო ქართველ ჰაკერთა საზოგადოება [[GNG]], რომელიც საქართველოს სახელით მხარს უჭერს უკრაინას, და, რომელმაც გათიშა ჩეჩნეთის მთავრობის, ალტ-ინფოს, Alfa-ს, Sber-ის, VTB-ის ვებსაიტები.<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65339|title=პრორუსული მედია ალტ-ინფოს ვებგვერდი გათიშულია|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 26, 2022}}</ref> 26 თებერვალს, მოგვიანებიით [[ანონიმუსი (დაჯგუფება)|ანონიმუსმა]] გათიშა რუსეთის პრეზიდენტის ოფიციალური ვებსაიტი, ასევე მთავრობის, დუმის, ფედერაციის საბჭოს და როსკომნადზორის (კომუნიკაციების, საინფორმაციო ტექნოლოგიებისა და მასობრივი კომუნიკაციების ზედამხედველობის ფედერალური სამსახური) ვებსაიტები.<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65378|title=Anonymus-მა რუსეთის სამთავრობო საიტები გათიშა|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 26, 2022}}</ref> 27 თებერვალს ანონიმუსმა გათიშა ჩეჩნეთის სამთავრობო ვებსაიტი, რომლის ლიდერმაც, [[რამზან კადიროვი|რამზან კადიროვმა]], უკრაინაში სამხედროების გაგზავნის შესახებ განაცხადა.<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65412|title=Anonymous-ის თქმით, მათ ჩეჩნეთის მთავრობის ვებსაიტი დაბლოკეს|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 27, 2022}}</ref> == იხილეთ აგრეთვე == {{პორტალი|რუსეთი}} {{პორტალი|უკრაინა}} {{პორტალი|ომი}} * [[ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში]] * [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|ყირიმის ანექსია]] * [[ევრომაიდანი]] * [[მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტი]] * [[რუსეთ-საქართველოს ომი (2008)|რუსეთ-საქართველოს ომი]] * [[მეორე ცივი ომი]] * [[კიევისათვის ბრძოლა]] * [[კიევის ბრძოლა (2022)|კიევის ბრძოლა]] * [[კუნძულ ზმეინისთვის ბრძოლა]] * [[რუსული სამხედრო ხომალდი, იდი ნახუი]] * [[ჩერნიჰივის ალყა]] * [[ვასილკივისათვის ბრძოლა]] * [[ივანკივისათვის ბრძოლა]] * [[ჩერნობილისათვის ბრძოლა]] * [[ქართული ლეგიონი (უკრაინა)|ქართული ლეგიონი]] * [[კონოტოპისათვის ბრძოლა]] * [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)]] * [[აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია]] * [[სტარობილსკისათვის ბრძოლა]] * [[ოხტირკისათვის ბრძოლა]] ==ლიტერატურა== * {{cite book |last1=Wood |first1=Elizabeth A. |last2=Pomeranz |first2=William E. |last3=Merry |first3=E. Wayne |last4=Trudolyubov |first4=Maxim |date=15 December 2015 |title=Roots of Russia's War in Ukraine |publisher=[[Columbia University Press]] |isbn=978-0-231-80138-6 |oclc=1008637056 |url=https://books.google.com/books?id=JyDyCgAAQBAJ&pg=PP1}} * {{cite book |last=D'Anieri |first=Paul |date=31 October 2019 |title=Ukraine and Russia: From Civilized Divorce to Uncivil War |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-1-108-48609-5 |url=https://books.google.com/books?id=Gs6vDwAAQBAJ&pg=PP1}} * {{cite book |last=Smith |first=Christopher M. |date=15 March 2022 |title=Ukraine's Revolt, Russia's Revenge |publisher=[[Brookings Institution Press]] |isbn=978-0-8157-3925-8 |oclc=1287616684 |url=https://books.google.com/books?id=HxUWEAAAQBAJ&pg=PP1}} * {{cite book |last1=Menon |first1=Rajan |last2=Rumer |first2=Eugene B. |date=6 February 2015 |title=Conflict in Ukraine: The Unwinding of the Post-Cold War Order |publisher=[[MIT Press]] |isbn=978-0-262-53629-5 |oclc=1029335958 |url=https://books.google.com/books?id=3L34DwAAQBAJ&pg=PP1}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons}} * [https://www.youtube.com/watch?v=_5YeX8eCLgA პუტინის მიმართვის ნაწყვეტი შეჭრამდე]. კომენტარებული დაარქივებულია [https://archive.today/2022.02.26-013443/https://www.youtube.com/watch?v=_5YeX8eCLgA archive.today]-ში. ვიდეო დაარქივებულია [https://ghostarchive.org/varchive/_5YeX8eCLgA ghostarchive.org]-ში. ** [https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-02-24/full-transcript-vladimir-putin-s-televised-address-to-russia-on-ukraine-feb-24 პუტინის მიმართვის სრული ვერსია] * [https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-21-22/index.html რუსეთის შეჭრა უკრაინაში]. CNN. * [https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60890199 უკრაინის სიახლეები]. BBC News. * [https://graphics.reuters.com/UKRAINE-CRISIS/zdpxokdxzvx/ რუსეთის შეჭრა უკრაინაში]. Reuters, 10 მარტი, 2022 * [https://www.rferl.org/Videos ვიდეო არქივი]. [[RFE/RL]] * [https://mediamanipulation.org/research/tracking-social-media-takedowns-and-content-moderation-during-2022-russian-invasion სოციალური მედიის დაბლოკვები და კონტენტის მოდერატორები რუსეთის უკაინაში შეჭრისას, 2022 წელს] (ახლდება ყოველკვირეულად) * [https://gijn.org/2022/03/02/15-tips-for-investigating-war-crimes ომის დანაშაულების გამოძიების გზამკვლევი] ჟურნალიზმის გლობალური გამოძიების ქსელში, გამომძიებელ ჟურნალისტ მანიშა განგულის მიერ * ვებვერდები, რომლებშიც წარმოდგენილია სამხილები ომის დანაშაულებზე: ** სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს [https://otppathway.icc-cpi.int/link/registerapplication?name=otpcontactpathway&lang=en_UK პროკურირის ოფისი] ** [https://warcrimes.gov.ua უკრაინის სამტავრობო ვებგვერდი] რუსული ძალების მიერ ჩადენილ ომის დანაშაულებზე სამხილების შესაგროვებლად * [https://ukraine.bellingcat.com ომის დანაშაულების რუკა] [[Bellingcat]]-ის მიერ * ვიდეოები: ** [https://www.youtube.com/watch?v=CwfyJGdFpSA მარიუპოლის დაბომბილი საცხოვრებელი შენობები. News.com.au, The News Room, მარტი 15 2022] ** [https://www.youtube.com/embed/Z1kG24ndMS4 მარიუპოლში ტანკი შეუჩერებლად ესვრის საცხოვრებელ შენობას, მშვიდობიანი პირები საავადმყოფოში, ქალი ტირის დახოცილი ბავშვების გამო. AP News, 12 მარტი 2022.] ** [https://news.sky.com/story/ukraine-war-children-buried-under-rubble-after-russian-airstrike-hit-hospital-in-mariupol-president-zelenskyy-says-12561747 მარიუპოლში სამშობიაროს დაბომბვის შედეგი, დაშავებული ფეხმძიმე ქალი. Sky News, მარტი 9, 2022] 13 მარტს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ეს ქალი და მისი შვილი დაიღუპნენ მძიმე დაზიანებების შედეგად.<ref>{{Cite news|date=2022-03-14|title=Ukraine war: Pregnant woman and baby die after hospital shelled|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60734706|url-status=live|access-date=2022-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314143240/https://www.bbc.com/news/world-europe-60734706|archive-date=14 March 2022}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{შენიშვნების სია}} {{რუსეთ-უკრაინის ომი}} {{პოსტსაბჭოთა ქვეყნები}} {{უკრაინის თემები}} [[კატეგორია:რუსეთ-უკრაინის ომი]] [[კატეგორია:რუსეთის ომები]] [[კატეგორია:ბელარუსის ომები]] [[კატეგორია:უკრაინის ომები]] [[კატეგორია:2020-იანი წლების კონფლიქტები]] [[კატეგორია:რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)|*]] dg41q2y3b6aki2cvbgqs6d1bgeapu40 4407798 4407796 2022-08-16T20:39:47Z ზურა6446 102258 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)}} '''რუსეთის შეჭრა უკრაინაში''' — დაიწყო 2022 წლის 24 თებერვალს. შეჭრამ გამოიწვია ევროპის უდიდესი დევნილთა კრიზისი [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] შემდეგ<ref name="Blake-2022-03-15">{{cite news|last1=Keane|first1=Daniel|last2=Blake|first2=Elly|date=14 March 2022|title=What is the Homes for Ukraine refugees scheme and how do you apply?|website=[[Evening Standard]]|url=https://www.standard.co.uk/news/uk/host-ukraine-refugee-scheme-uk-london-russia-war-apply-b987910.html|url-status=live|url-access=subscription|access-date=15 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314151733/https://www.standard.co.uk/news/uk/host-ukraine-refugee-scheme-uk-london-russia-war-apply-b987910.html|archive-date=14 March 2022|issn=2041-4404}}</ref><ref name=":3">{{cite news|last1=Pita|first1=Antonio|last2=Costa|first2=Raúl Sánchez|date=3 March 2022|title=Ukrainian exodus could be Europe's biggest refugee crisis since World War II|newspaper=[[El País]]|url=https://english.elpais.com/international/2022-03-03/ukrainian-exodus-could-be-europes-biggest-refugee-crisis-since-world-war-ii.html|url-status=live|access-date=9 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220405100721/https://english.elpais.com/international/2022-03-03/ukrainian-exodus-could-be-europes-biggest-refugee-crisis-since-world-war-ii.html|archive-date=5 April 2022|issn=0213-4608}}</ref> 6.4 მილიონზე მეტმა უკრაინელმა დატოვა ქვეყანა<ref name="UNHCR-Ukraine">{{cite web|title=Situation Ukraine Refugee Situation|date=<!--kept up-to-date-->|website=[[United Nations High Commissioner for Refugees]]|url=https://data2.unhcr.org/en/situations/ukraine|access-date=23 July 2022}}</ref><ref name="auto4">{{cite web|date=3 July 2022|title=Liz Truss mulls seizure of Russian assets in UK to give to Ukraine|url=https://www.theguardian.com/world/2022/jul/03/liz-truss-mulls-seizure-of-russian-assets-in-uk-to-give-to-ukraine|access-date=4 July 2022|website=the Guardian|language=en}}</ref> და ქვეყნის მოსახლეობის მესამედი იძულებით გადაადგილებული პირი გახდა.<ref name=":43">{{cite news|last1=Ratcliffe|first1=Rebecca|last2=Clayton|first2=Abené|last3=Gabbatt|first3=Adam|last4=Chao-Fong|first4=Léonie|last5=Lock|first5=Samantha|last6=Ambrose|first6=Tom|date=19 March 2022|title=Biden outlines 'consequences' if China aids Russia – as it happened|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/mar/18/russia-ukraine-war-latest-news-biden-to-warn-xi-against-backing-putin-as-russian-military-offensives-falter-live|url-status=live|access-date=28 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220329020321/https://www.theguardian.com/world/live/2022/mar/18/russia-ukraine-war-latest-news-biden-to-warn-xi-against-backing-putin-as-russian-military-offensives-falter-live|archive-date=29 March 2022|issn=1756-3224|oclc=60623878}}</ref><ref>{{cite news|date=31 March 2022|title=Ukraine war: Putin being misled by fearful advisers, US says|work=[[BBC News]]|publisher=BBC|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60936117|url-status=live|access-date=31 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220331020115/https://www.bbc.com/news/world-europe-60936117|archive-date=31 March 2022}}</ref> შეჭრამ ასევე გამოიწვია გლობალური საკვების ნაკლებობა.<ref>{{cite news|last1=Barbaro|first1=Michael|last2=Chaturvedi|first2=Asthaa|last3=Szypko|first3=Rob|last4=Quester|first4=Rachel|last5=Johnson|first5=Michael|last6=Baylen|first6=Liz O.|last7=Daniel|first7=Chelsea|last8=Powell|first8=Dan|last9=Lozano|first9=Marion|date=5 April 2022|title=How the War in Ukraine is Creating a Global Food Crisis|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2022/04/05/podcasts/the-daily/ukraine-russia-food-supply.html|access-date=15 June 2022|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{cite news|title=The coming food catastrophe|newspaper=The Economist|url=https://www.economist.com/leaders/2022/05/19/the-coming-food-catastrophe|access-date=15 June 2022|issn=0013-0613}}</ref> 2014 წელს რუსეთი შეიჭრა [[ყირიმი|ყირიმში]] და [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|მიიერთა]] ის, ასევე რუსეთის მიერ მხარდაჭერილმა სეპარატისტებმა დაიკავეს [[დონბასი|დონბასის]] ნაწილი სამხრეთ-აღმოსავლეთ უკრაინაში, კერძედ ლუჰანსკისა და დონეცკის ოლქები, რამაც ადგილობრივ რეგიონში [[დონბასის ომი|ომი]] გამოიწვია.<ref>{{cite news |last1=Kirby |first1=Jen |last2=Guyer |first2=Jonathan |date=24 February 2022 |title=Russia's war in Ukraine, explained |work=[[Vox (website)|Vox]] |url=https://www.vox.com/2022/2/23/22948534/russia-ukraine-war-putin-explosions-invasion-explained |url-status=live |access-date=31 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224174928/https://www.vox.com/2022/2/23/22948534/russia-ukraine-war-putin-explosions-invasion-explained |archive-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |date=28 February 2022 |title=Conflict in Ukraine |url=https://cfr.org/global-conflict-tracker/conflict/conflict-ukraine |access-date=28 February 2022 |website=Global Conflict Tracker |publisher=[[Council on Foreign Relations]]}}</ref> 2021 წელს რუსეთმა დაიწყო ფართო სამხედრო ძალის თავმოყრა უკრაინის საზღვართან, თავი მოიყარა 190 000-ზე მეტმა სამხედრომ და მათმა აღჭურვილობამ. სატელევიზიო მიმართვაში [[ვლადიმერ პუტინი|ვლადიმერ პუტინმა]] გამოაჩინა ირიდენტისტული ხედვები,<ref>{{cite news |date=26 February 2022 |title=Russia's invasion of Ukraine |newspaper=[[The Economist]] |url=https://www.economist.com/briefing/2022/02/26/russias-invasion-of-ukraine |url-status=live |url-access=subscription |access-date=26 February 2022 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.economist.com/briefing/2022/02/26/russias-invasion-of-ukraine |archive-date=26 February 2022 |issn=0013-0613 |quote=Though the target of Mr. Putin's tirade on February 21st was Ukraine, the former Soviet republics now in NATO, Estonia, Latvia and Lithuania, have cause for alarm over his irredentism.}}</ref> შეერკინა უკრაინის უფლებას, იყოს სახელმწიფო,<ref name="Putin Ukraine statehood">{{cite magazine |last=Perrigo |first=Billy |date=22 February 2022 |title=How Putin's Denial of Ukraine's Statehood Rewrites History |url=https://time.com/6150046/ukraine-statehood-russia-history-putin/ |url-status=live |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |issn=0040-781X |oclc=1311479 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220222200708/https://time.com/6150046/ukraine-statehood-russia-history-putin/ |archive-date=22 February 2022 |access-date=28 February 2022 |url-access=registration}}</ref><ref>{{cite news |date=22 February 2022 |title=Putin Says He Does Not Plan to 'Restore Empire' |work=[[Moscow Times]] |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/22/putin-says-he-does-not-plan-to-restore-empire-a76519 |url-status=live |access-date=31 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220222050649/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/22/putin-says-he-does-not-plan-to-restore-empire-a76519 |archive-date=22 February 2022 |oclc=1097137921}}</ref> და მცდარად<ref>{{cite news |last1=Tabarovsky |first1=Izabella |last2=Finkel |first2=Eugene |author-link2=Evgeny Finkel |date=27 February 2022 |title=Statement on the War in Ukraine by Scholars of Genocide, Nazism and World War II |work=[[The Jewish Journal of Greater Los Angeles]] |url=https://jewishjournal.com/news/worldwide/345515/statement-on-the-war-in-ukraine-by-scholars-of-genocide-nazism-and-world-war-ii/ |access-date=31 May 2022}}</ref> განაცხადა, რომ უკრაინას მართავდნენ [[ნეონაციზმი|ნეონაცისტები]], რომლებიც ეთნიკური ნიშნით ავიწროებდნენ და სჯიდნენ რუსებს.<ref name="Abbruzzese 2022" /> 2022 წლის 21 თებერვალს რუსეთმა აღიარა [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰასნკის სახალხო რესპუბლიკა]], ორი თვითაღიარებული კვაზისახელმწიფო დონბასში.<ref>{{cite news |last=Hernandez |first=Joe |date=22 February 2022 |title=Why Luhansk and Donetsk are key to understanding the latest escalation in Ukraine |publisher=[[NPR]] |url=https://www.npr.org/2022/02/22/1082345068/why-luhansk-and-donetsk-are-key-to-understanding-the-latest-escalation-in-ukrain |url-status=live |access-date=31 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220222231626/https://www.npr.org/2022/02/22/1082345068/why-luhansk-and-donetsk-are-key-to-understanding-the-latest-escalation-in-ukrain |archive-date=22 February 2022}}</ref> შემდეგ დღეს რუსეთის ფედერაციულმა საბჭომ ნება დართო პრეზიდენტს სამხედრო ძალის გამოყენებაზე და რუსული ძალები შევიდნენ დონბასში.<ref>{{cite news |last=Hodge |first=Nathan |date=22 February 2022 |title=Russia's Federation Council gives consent to Putin on use of armed forces abroad, Russian agencies report |work=[[CNN International]] |publication-place=Moscow |url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-22-22/h_59a413ce984eda5954ce5b9c4655bcc5 |url-status=live |access-date=31 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220222170424/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-22-22/h_59a413ce984eda5954ce5b9c4655bcc5 |archive-date=22 February 2022}}</ref> შეჭრა დაიწყო 24 თებერვალს,<ref>{{cite news |last1=Nikolskaya |first1=Polina |last2=Osborn |first2=Andrew |date=24 February 2022 |title=Russia's Putin authorises 'special military operation' against Ukraine |work=[[Reuters]] |publication-place=Moscow |url=https://www.reuters.com/world/europe/russias-putin-authorises-military-operations-donbass-domestic-media-2022-02-24/ |url-status=live |access-date=31 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224032217/https://www.reuters.com/world/europe/russias-putin-authorises-military-operations-donbass-domestic-media-2022-02-24/ |archive-date=24 February 2022}}</ref> როდესაც პუტინმა გამოაცხადა „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“ უკრაინის „დემილიტარიზაციასა და დენაციფიკაციისთვის“.<ref>{{cite news |last1=Grunau |first1=Andrea |last2=von Hein |first2=Matthias |last3=Theise |first3=Eugen |last4=Weber |first4=Joscha |date=25 February 2022 |title=Fact check: Do Vladimir Putin's justifications for going to war against Ukraine add up? |publisher=[[Deutsche Welle]] |url=https://www.dw.com/en/fact-check-do-vladimir-putins-justifications-for-going-to-war-against-ukraine-add-up/a-60917168 |url-status=live |access-date=1 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225162831/https://www.dw.com/en/fact-check-do-vladimir-putins-justifications-for-going-to-war-against-ukraine-add-up/a-60917168 |archive-date=25 February 2022}}</ref><ref name="Waxman 2022">{{cite magazine |last=Waxman |first=Olivia B. |date=3 March 2022 |title=Historians on What Putin Gets Wrong About 'Denazification' in Ukraine |url=https://time.com/6154493/denazification-putin-ukraine-history-context/ |url-status=live |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |issn=0040-781X |oclc=1311479 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220303211420/https://time.com/6154493/denazification-putin-ukraine-history-context/ |archive-date=3 March 2022 |access-date=1 June 2022}}</ref> რამდენიმე წუთში საჰაერო და სარაკეტო იერიშები დაიწყო უკრაინის ყველა რეგიონში, მათ შორის დედაქალაქ [[კიევი|კიევშიც]]. ამას მოჰყვა სახმელეთო შეჭრა რამდენიმე მიმართულებით.<ref>{{cite web |date=24 February 2022 |title=Russia attacks Ukraine |url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_ec5f24d5accb8f8503aabdc63e3fd22d |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073725/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_ec5f24d5accb8f8503aabdc63e3fd22d |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[CNN International]]}}</ref><ref name="kirbyBBC">{{cite news |last=Kirby |first=Paul |date=9 March 2022 |title=Why is Russia invading Ukraine and what does Putin want? |work=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-56720589 |access-date=9 March 2022}}</ref> უკრაინის პრეზიდენტ [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ვოლოდიმირ ზელენსკიმ]] გამოაცხადა [[საომარი მდგომარეობა უკრაინაში|საომარი მდგომარეობა]] და საყოველთაო მობილიზაცია 18-იდან 60-მდე ასაკის ყველა მამაკაცისთვის, რომლებსაც აეკრძალათ ქვეყნის დატოვება.<ref>{{cite news |date=24 February 2022 |title=Ukrainian president signs decree on general mobilisation of population -Interfax |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-signs-decree-general-mobilisation-population-interfax-2022-02-24/ |url-status=live |access-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025205/https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-signs-decree-general-mobilisation-population-interfax-2022-02-24/ |archive-date=25 February 2022}}</ref><ref name="Interfax 2022">{{cite web |date=25 February 2022 |title=Zelensky signs decree declaring general mobilization |url=https://en.interfax.com.ua/news/general/801769.html |access-date=25 February 2022 |website=[[Interfax-Ukraine]] |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113724/https://en.interfax.com.ua/news/general/801769.html |url-status=live}}</ref> რუსეთის შეტევა თავდაპირველად დაიწყო [[კიევისათვის ბრძოლა|ჩრდილოეთის ფრონტზე]] ბელარუსიდან კიევის მიმართულებით, [[სამხრეთ უკრაინის კამპანია|სამხეთის ფრონტზე]] ყირიმიდან, [[ჩრდილო-აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია|ჩრდილო-აღმოსავლეთის ფრონტსა]] და [[აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია|აღმოსავლეთის ფრონტზე]] დონეცკისა და ლუჰანსკიდან.<ref name="CBS-2022-03-20">{{cite news |title=Ukraine rejects Russian demand to surrender port city of Mariupol in exchange for safe passage |date=20 March 2022 |publisher=[[CBS News]] |url=https://www.cbsnews.com/news/ukraine-mariupol-russia-surrender-reject/ |access-date=21 March 2022}}</ref><ref name="CBC-2022-03-21">{{cite news |title=Ukraine refuses to surrender Mariupol as scope of human toll remains unclear |date=21 March 2022 |publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |url=https://www.cbc.ca/news/world/ukraine-russia-war-march21-1.6391709 |access-date=21 March 2022}}</ref> მარტის განმავლობაში რუსეთის წინსვლა კიევის მიმართულებით უშედეგო იყო. მძიმე დანაკარგებისა და ძლიერი წინააღმდეგობის შედეგად რუსეთის ძალებმა [[კიევის ოლქი]] დატოვეს 3 აპრილს. 19 აპრილს დაიწყო განახლებული თავდასხმა დონბასიდან, რომელიც ნელა გაგრძელდა, [[ლუჰანსკის ოლქი]] მთლიანად აიღეს 3 ივლისს,<ref>{{Cite news |last=Balmforth |first=Tom |date=4 July 2022 |title=Analysis: Russia hails capture of Luhansk region, but big Ukraine battles lie ahead |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/europe/russia-hails-capture-luhansk-region-big-ukraine-battles-lie-ahead-2022-07-04/ |access-date=7 July 2022}}</ref> როდესაც სხვა ფრონტები უძრავი იყო ამავე დროს რუსეთი აგრძელებდა სამოქალაქო და სამხედრო სამიზნეების დაბომბვას ფრონტის ხაზიდან შორს, მათ შორის კიევში,<ref>{{Cite news |last=Myre |first=Greg |date=26 June 2022 |title=Russia bombs Kyiv in a weekend missile barrage across Ukraine |language=en |work=NPR |url=https://www.npr.org/2022/06/26/1107688656/russia-strikes-kyiv |access-date=7 July 2022}}</ref> [[ლვივი|ლვივში]],<ref>{{cite web |title=Russia hits Lviv again as Putin's campaign of terror focuses on Ukraine's shell-shocked east |url=https://www.cbsnews.com/news/ukraine-news-russia-war-lviv-attack-mariupol-evacuations-putin-offensive-in-east/ |access-date=7 July 2022 |website=www.cbsnews.com |language=en-US}}</ref> [[ოდესა|ოდესასა]] და [[კრემენჩუკი|კრემენჩუკში]], სხვებთან ერთად.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/live/2022/07/20/world/ukraine-russia-war#russia-ukraine-territory-expansion-lavrov |title=Ukraine News: Kyiv Intensifies Attacks on Russian Positions in South |work=[[The New York Times]] |date=20 July 2022}}</ref> შეჭრა ფართომაშტაობიანად დაიგმო საერთაშორისო დონეზე. [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ]] მიიღო რეზოლუცია, რომელიც გმობდა შეჭრას და რუსეთისგან ითხოვდა ჯარების სრულიად გაყვანას უკრაინის ტერიტორიიდან.<ref name="auto3">{{cite news|date=2 March 2022|title=UN resolution against Ukraine invasion: Full text|publisher=[[Al Jazeera]]|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/3/unga-resolution-against-ukraine-invasion-full-text|access-date=25 March 2022|quote=The General Assembly{{nbsp}}... [d]eplores in the strongest terms the aggression by the Russian Federation against Ukraine in violation of Article 2 (4) of the Charter}}</ref> [[გაეროს საერთაშორისო სასამართლო|საერთაშორისო სასამართლომ]] უბრძანა რუსეთს შეეჩერებინა სამხედრო ოპერაციები და [[ევროპის საბჭო|ევროპის საბჭომ]] გააძევა რუსეთი. ბევრმა ქვეყანამ დააწესა სანქციები რუსეთზე, რომლებმაც იმოქმედეს რუსეთისა და მსოფლიოს ეკონომიკებზე,<ref name="Sanctions slams Russian economy">{{cite news |last1=Chernova |first1=Anna |last2=Cotovio |first2=Vasco |last3=Thompson |first3=Mark |date=28 February 2022 |title=Sanctions slams Russian economy |publisher=CNN |url=https://edition.cnn.com/2022/02/28/business/russia-ruble-banks-sanctions/index.html |url-status=live |access-date=28 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220228085645/https://edition.cnn.com/2022/02/28/business/russia-ruble-banks-sanctions/index.html |archive-date=28 February 2022}}</ref> და სამხედრო და ჰუმანიტარული მხარდაჭერა აღმოუჩინეს უკრაინას.<ref name="Al-Jazeera-2022-02-28" /> პროტესტები დაიწყო მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში; რუსეთში დემონსტრანტები დააკავეს და გაზარდეს ცენზურა,<ref>{{cite news |last1=Morin |first1=Rebecca |last2=Subramanian |first2=Courtney |last3=Collins |first3=Michael |last4=Garrison |first4=Joey |last5=Groppe |first5=Maureen |date=24 February 2022 |title=World leaders condemn Russian invasion of Ukraine; EU promises 'harshest' sanctions – live updates |work=[[USA Today]] |url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/2022/02/24/russia-ukraine-invasion/6920609001/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224110055/https://www.usatoday.com/story/news/politics/2022/02/24/russia-ukraine-invasion/6920609001/ |archive-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |last1=Stewart |first1=Briar |last2=Seminoff |first2=Corinne |last3=Kozlov |first3=Dmitry |date=24 February 2022 |title=More than 1,700 people detained in widespread Russian protests against Ukraine invasion |url=https://www.cbc.ca/news/world/russia-protest-arrests-1.6362938 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224193201/https://www.cbc.ca/news/world/russia-protest-arrests-1.6362938 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |publisher=[[CBC News]] |agency=[[Associated Press]]}}</ref> აიკრძალა სიტყვები: „ომი“ და „შეჭრა“.<ref name="kirbyBBC"/><ref>{{cite web |url=https://www.npr.org/2022/03/05/1084729579/russian-law-bans-journalists-from-calling-ukraine-conflict-a-war-or-an-invasion |title=Russian law bans journalists from calling Ukraine conflict a 'war' or an 'invasion' |last=Simon |first=Scott |date=5 March 2022 |publisher=NPR |access-date=20 June 2022}}</ref> [[სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო|სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლომ]] დაიწყო გამოძიება [[კაცობრიობის წინააღმდეგ დანაშაულები|კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულების]] შესახებ უკრაინაში, 2013 წლიდან მოყოლებული, და ასევე იძიებენ [[რუსეთის უკრაინაში შეჭრისას ჩადენილი ომის დანაშაულები (2022)|2022 წლის შეჭრისას ჩადენილ ომის დანაშაულებს]].<ref name="auto5">{{cite news |last=Corder |first=Mike |date=3 March 2022 |title=ICC prosecutor launches Ukraine war crimes investigation |work=Associated Press |url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-genocides-crime-war-crimes-europe-499d7b6a9e955f659284b2edc6f1c508 |url-status=live |access-date=9 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220416220634/https://apnews.com/article/russia-ukraine-genocides-crime-war-crimes-europe-499d7b6a9e955f659284b2edc6f1c508 |archive-date=16 April 2022}}</ref> == ფონი == {{მთავარი|ევრომაიდანი|ომი დონბასში}} [[File:Morning first day of Orange Revolution.jpg|thumb|დემონსტრანტები [[მაიდან ნეზალეჟნოსტი|დამოუკიდებლობის მოედანზე]] [[კიევი|კიევში]] [[ნარინჯისფერი რევოლუცია|ნარინჯისფერი რევოლუციისას]] 2004 წლის ნოემბერში]] [[File:Map of Ukraine with Cities.png|thumb|უკრაინა ყირიმითა და ორი თვითგამოცხადებული სეპარატისტული რესპუბლიკით დონბასში, დასავლეთში]] 1991 [[სსრკ-ის დაშლა|წელს საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ]], უკრაინა და რუსეთი განაგრძობდნენ მჭიდრო კავშირებს. 1994 წელს უკრაინა დათანხმდა უარი ეთქვა ბირთვულ არსენალზე და ხელი მოაწერა ბუდაპეშტის მემორანდუმს უსაფრთხოების გარანტიების შესახებ იმ პირობით, რომ რუსეთი, დიდი ბრიტანეთი და შეერთებული შტატები გასცემდნენ უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობისა და პოლიტიკური დამოუკიდებლობისა დაცვის გარანტიას. ხუთი წლის შემდეგ, რუსეთი იყო ევროპული უსაფრთხოების ქარტიის ერთ-ერთი ხელმომწერი, სადაც მან „დაადასტურა თითოეული მონაწილე სახელმწიფოს თანდაყოლილი უფლება, იყოს თავისუფალი აირჩიოს ან შეცვალოს თავისი უსაფრთხოების ზომები, მათ შორის ალიანსის ხელშეკრულებები, როგორც ისინი განვითარდებიან“.<ref>{{Cite web|title=Istanbul Document 1999|url=http://www.osce.org/node/39569|publisher=Organization for Security and Co-operation in Europe|date=19 November 1999|access-date=21 July 2015}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ 1991 წლიდან იყო აღიარებული დამოუკიდებელი ქვეყანა, როგორც ყოფილი სსრკ-ს დამფუძნებელი რესპუბლიკა, უკრაინა რუსეთის ხელმძღვანელობის მიერ აღიქმებოდა, როგორც მისი გავლენის სფეროს ნაწილად. 2008 წელს რუსეთის პრეზიდენტმა [[ვლადიმერ პუტინი|ვლადიმერ პუტინმა]] ისაუბრა [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ჩრდილო ატლანტიკურ ხელშეკრულებაში]] უკრაინის პოტენციური გაწევრიანების წინააღმდეგ.<ref>{{Cite news|last=Harding|first=Luke|last2=Borger|first2=Julian|last3=Chrisafis|first3=Angelique|date=2 April 2008|title=Bush-Putin row grows as pact pushes east|work=[[The Guardian]]|location=[[Moscow]]; [[Bucharest]]; [[Paris]]|url=https://www.theguardian.com/world/2008/apr/02/nato.georgia|url-status=live|url-access=subscription|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220208091130/https://www.theguardian.com/world/2008/apr/02/nato.georgia|archive-date=8 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Dawar|first=Anil|date=4 April 2008|title=Putin warns Nato over expansion|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/2008/apr/04/nato.russia|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220213213527/https://www.theguardian.com/world/2008/apr/04/nato.russia|archive-date=13 February 2022|quote=The Russian president, Vladimir Putin, today repeated his warning that Moscow would view any attempt to expand NATO to its borders as a 'direct threat'.}}</ref> 2009 წელს რუმინელმა ანალიტიკოსმა იულიან ჩიფუმ და მისმა თანაავტორებმა განაცხადეს, რომ უკრაინასთან დაკავშირებით რუსეთმა გამოიყენა [[ბრეჟნევის დოქტრინა|ბრეჟნევის დოქტრინის]] განახლებული ვერსია, რომელიც კარნახობს, რომ უკრაინის სუვერენიტეტი არ შეიძლება იყოს უფრო დიდი ვიდრე [[ვარშავის პაქტი|ვარშავის პაქტის]] წევრი ქვეყნები. საბჭოთა გავლენის სფეროს [[1989 წლის რევოლუციები|დაშლამდე]], 1980-იანი წლების ბოლოს და 1990-იანი წლების დასაწყისში. ეს თვალსაზრისი ეფუძნება წინაპირობას, რომ რუსეთის ქმედებები დასავლეთის დასამშვიდებლად 1990-იანი წლების დასაწყისში უნდა შეხვედროდა დასავლეთის ურთიერთშეთანხმებით, რუსეთის საზღვრის გასწვრივ ნატოს გაფართოების გარეშე. [[File:Euromaidan Kyiv 1-12-13 by Gnatoush 005.jpg|thumb|left|[[ევრომაიდანი]]ს პროტესტი კიევში.]] 2014 წლის 21 თებერვალს პრორუსულმა უკრაინის პრეზიდენტმა [[ვიქტორ იანუკოვიჩი|ვიქტორ იანუკოვიჩმა]] და უკრაინის საპარლამენტო ოპოზიციის ლიდერებმა ხელი მოაწერეს მორიგების შეთანხმებას [[ევრომაიდანი|ევრომაიდანის]] მოძრაობის ფარგლებში (2013–2014) ფარგლებში. მეორე დღეს იანუკოვიჩი [[კიევი|კიევიდან]] გაიქცა იმპიჩმენტის კენჭისყრამდე, რომელმაც მას პრეზიდენტის უფლებამოსილება ჩამოართვა.<ref name="interfax1">{{Cite news|date=24 February 2014|title=Rada removes Yanukovych from office, schedules new elections for May 25|agency=[[Interfax-Ukraine]]|url=http://en.interfax.com.ua/news/general/192030.html|url-status=live|access-date=15 February 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20200210094859/https://en.interfax.com.ua/news/general/192030.html|archive-date=10 February 2020}}</ref><ref name="RadioFreeEurope">{{Cite news|last=Sindelar|first=Daisy|date=23 February 2014|title=Was Yanukovych's Ouster Constitutional?|work=Radiofreeeurope/Radioliberty|publisher=Radio Free Europe/Radio Liberty|url=http://www.rferl.org/content/was-yanukovychs-ouster-constitutional/25274346.html|url-status=live|access-date=25 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20200729143204/https://www.rferl.org/a/was-yanukovychs-ouster-constitutional/25274346.html|archive-date=29 July 2020}}</ref><ref name="huffingtonpost1">{{Cite news|last=Feffer|first=John|date=14 March 2014|title=Who Are These 'People,' Anyway?|work=[[HuffPost]]|publisher=[[Buzzfeed]]|url=https://www.huffingtonpost.com/john-feffer/who-are-these-people-anyw_b_4964526.html|url-status=live|access-date=17 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140318044043/http://www.huffingtonpost.com/john-feffer/who-are-these-people-anyw_b_4964526.html|archive-date=18 March 2014|quote=At that point, his own party abandoned him and called for a vote to take place. Parliament then voted to remove Yanukovych from office by a margin of 328 to 0.}}</ref> რუსულენოვანი აღმოსავლეთ უკრაინის რეგიონების ლიდერებმა განაცხადეს იანუკოვიჩისადმი ერთგულებას განაგრძობდნენ,<ref>{{Cite news|last=Polityuk|first=Pavel|last2=Robinson|first2=Matt|last3=Baczynska|first3=Gabriela|last4=Goettig|first4=Marcin|last5=Graff|first5=Peter|last6=Elgood|first6=Giles|date=22 February 2014|title=Ukraine parliament removes Yanukovich, who flees Kiev in "coup"|work=Reuters|publisher=Thomson Corporation|location=Kyiv|editor-last=Roche|editor-first=Andrew|url=https://in.reuters.com/article/ukraine-crisis-parliament-idINDEEA1L04L20140222|url-status=live|access-date=18 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20160609181723/http://in.reuters.com/article/ukraine-crisis-parliament-idINDEEA1L04L20140222|archive-date=9 June 2016|quote=Underscoring Ukraine's regional divisions, leaders of Russian-speaking eastern provinces loyal to Yanukovich voted to challenge anti-Yanukovich steps by the central parliament.}}</ref> რამაც გამოიწვია პრორუსული არეულობა უკრაინაში.<ref>{{Cite web|date=3 September 2014|title=Everything you need to know about the Ukraine crisis|url=https://www.vox.com/2014/9/3/18088560/ukraine-everything-you-need-to-know|access-date=24 January 2022|publisher=[[Vox Media]]}}</ref> არეულობას მოჰყვა [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსია]] 2014 წლის მარტში და [[ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში|ომი დონბასში]], რომელიც დაიწყო 2014 წლის აპრილში, [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკების]] რუსეთის მიერ მხარდაჭერილი კვაზისახელმწიფოების შექმნით.<ref>{{Cite news|last=Grytsenko|first=Oksana|last2=Vlasova|first2=Anastasia|date=12 April 2014|title=Armed pro-Russian insurgents in Luhansk say they are ready for police raid|work=[[Kyiv Post]]|publisher=Businessgroup LLC|location=Luhansk|url=http://www.kyivpost.com/content/ukraine/armed-pro-russian-insurgents-in-luhansk-say-they-are-ready-for-police-raid-343167.html|access-date=1 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20140412131249/http://www.kyivpost.com/content/ukraine/armed-pro-russian-insurgents-in-luhansk-say-they-are-ready-for-police-raid-343167.html|archive-date=12 April 2014|quote=... their top aim is federalization of the country through all-Ukrainian referendum, one step from secession from the nation. 'It should be a federation in the borders of Ukraine, but with the right to separate if people demand this,' Kariakin said, confident that 85 percent of people in Luhansk Oblast, Ukraine's seventh most populous with 2.2 million people, support him.}}</ref><ref>{{Cite web|date=16 March 2019|title=Annexation of Crimea: A masterclass in political manipulation|url=https://www.aljazeera.com/opinions/2019/3/16/annexation-of-crimea-a-masterclass-in-political-manipulation|access-date=24 January 2022|publisher=[[Al Jazeera]]}}</ref> 2020 წლის 14 სექტემბერს უკრაინის პრეზიდენტმა [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ვოლოდიმირ ზელენსკიმ]] დაამტკიცა უკრაინის ახალი ეროვნული უსაფრთხოების სტრატეგია, „რომელიც ითვალისწინებს ნატო-სთან გამორჩეული პარტნიორობის განვითარებას, ნატოში გაწევრიანების მიზნით“.<ref>{{Cite news|last=Duggal|first=Hanna|date=25 January 2022|title=Infographic: Military capabilities of Russia and Ukraine|work=aljazeera.com|publisher=[[Al Jazeera]]|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/1/25/infographic-military-capabilities-of-russia-and-ukraine-interactive|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220215002641/https://www.aljazeera.com/news/2022/1/25/infographic-military-capabilities-of-russia-and-ukraine-interactive|archive-date=15 February 2022}}</ref><ref name="ua-nato-relations">{{Cite news|date=11 January 2020|title=Relations with Ukraine|work=[[NATO]]|publisher=NATO|url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_37750.htm|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220215011708/https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_37750.htm|archive-date=15 February 2022|quote=In September 2020, President Volodymyr Zelenskyy approved Ukraine's new National Security Strategy, which provides for the development of the distinctive partnership with NATO with the aim of membership in NATO.}}</ref><ref>{{Cite news|last=Getmanchuk|first=Alyona|date=30 September 2020|title=Russia as aggressor, NATO as objective: Ukraine's new National Security Strategy|work=atlanticcouncil.org|publisher=[[Atlantic Council]]|url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/russia-as-aggressor-nato-as-objective-ukraines-new-national-security-strategy/|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220216000921/https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/russia-as-aggressor-nato-as-objective-ukraines-new-national-security-strategy/|archive-date=16 February 2022}}</ref> 2021 წლის 24 მარტს ზელენსკიმ ხელი მოაწერა ''ბრძანება No117/2021''-ს, რომელიც ამტკიცებს „[[ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკა|ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკის]] დროებით ოკუპირებული ტერიტორიის და ქალაქ [[სევასტოპოლი|სევასტოპოლის]] დეოკუპაციისა და რეინტეგრაციის სტრატეგიას“.<ref>{{Cite news|date=24 March 2021|title=Zelensky enacts strategy for de-occupation and reintegration of Crimea|work=[[Ukrinform]]|publisher=[[Government of Ukraine]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-polytics/3214479-zelensky-enacts-strategy-for-deoccupation-and-reintegration-of-crimea.html|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20211212130511/https://www.ukrinform.net/rubric-polytics/3214479-zelensky-enacts-strategy-for-deoccupation-and-reintegration-of-crimea.html|archive-date=12 December 2021|quote=''Decree No. 117/2021'' of March 24 on enactment of the relevant decision of the National Security and Defense Council was published on the website of the Head of State.}}</ref> 2021 წლის ივლისში პუტინმა გამოაქვეყნა ესე, სახელწოდებით: ''რუსებისა და უკრაინელების ისტორიული ერთიანობის შესახებ'', რომელშიც მან კიდევ ერთხელ დაადასტურა თავისი შეხედულება, რომ რუსები და უკრაინელები „[[სრულიად რუსი ერი|ერთი ხალხია]]“.<ref>{{Cite web|last=Putin|first=Vladimir|date=12 July 2021|title=Article by Vladimir Putin 'On the Historical Unity of Russians and Ukrainians'|url=http://en.kremlin.ru/events/president/news/66181|access-date=1 February 2022|work=The Kremlin|publisher=[[Government of Russia]]}}</ref> ამერიკელმა ისტორიკოსმა ტიმოთი სნაიდერმა პუტინის იდეები [[იმპერიალიზმი|იმპერიალიზმად შეაფასა]].<ref>{{Cite web|last=Snyder|first=Timothy D.|date=18 January 2022|title=How to think about war in Ukraine|url=https://snyder.substack.com/p/how-to-think-about-war-in-ukraine|access-date=25 January 2021|work=Thinking about... (newsletter)|publisher=[[Substack]]}}</ref> ბრიტანელმა ჟურნალისტმა ედუარდ ლუკასმა მას ისტორიული რევიზიონიზმი უწოდა.<ref>{{Cite web|last=Lucas|first=Edward|date=15 September 2020|title=Why Putin's history essay requires a rewrite|url=https://www.thetimes.co.uk/article/why-putins-history-essay-requires-a-rewrite-6nzjzbqjb|access-date=25 January 2022|work=[[The Times]]|publisher=Times Newspapers}}</ref> სხვა დამკვირვებლებმა აღნიშნეს, რომ რუსეთის ხელმძღვანელობას აქვს დამახინჯებული შეხედულება თანამედროვე უკრაინასა და მის ისტორიაზე.<ref>{{Cite web|last=Roth|first=Andrew|date=7 December 2021|title=Putin's Ukraine rhetoric driven by distorted view of neighbour|url=https://www.theguardian.com/world/2021/dec/07/putins-ukraine-rhetoric-driven-by-distorted-view-of-neighbour|access-date=25 January 2021|work=The Guardian}}</ref><ref>{{Cite web|last=Dickinson|first=Peter|date=15 July 2021|title=Putin's new Ukraine essay reveals imperial ambitions|url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/putins-new-ukraine-essay-reflects-imperial-ambitions/|access-date=25 January 2021|publisher=[[Atlantic Council]]}}</ref><ref>{{Cite web|last=Wilson|first=Andrew|date=23 December 2021|title=Russia and Ukraine: 'One People' as Putin Claims?|url=https://rusi.org/explore-our-research/publications/commentary/russia-and-ukraine-one-people-putin-claims|access-date=25 January 2022|publisher=[[Royal United Services Institute]]}}</ref> რუსეთმა განაცხადა, რომ უკრაინის შესაძლო გაწევრიანება ნატოში და ზოგადად ნატოს გაფართოება საფრთხეს უქმნის ეროვნულ უსაფრთხოებას.<ref>{{Cite news|last=Taylor|first=Paul|date=23 November 2021|title=Ukraine: NATO's original sin|work=[[Politico]]|publisher=[[Axel Springer SE]]|url=https://www.politico.eu/article/ukraine-nato-georgia-europe-european-union-united-states/|url-status=live|access-date=1 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220129135805/https://www.politico.eu/article/ukraine-nato-georgia-europe-european-union-united-states/|archive-date=29 January 2022|quote=The result heightened Kremlin's fears of encirclement and of losing the strategic depth that enabled Russia to prevail over Western invaders twice ... no amount of assurances that NATO is not a threat to Russia, that its purpose is purely defensive or that none of its weapons would ever be used except in response to an attack could assuage Moscow.}}</ref><ref>{{Cite news|last=Guyer|first=Jonathan|date=27 January 2022|title=How America's NATO expansion obsession plays into the Ukraine crisis|work=Vox|publisher=Vox Media|url=https://www.vox.com/22900113/nato-ukraine-russia-crisis-clinton-expansion|url-status=live|access-date=20 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218060139/https://www.vox.com/22900113/nato-ukraine-russia-crisis-clinton-expansion|archive-date=18 February 2022|quote=To the West, it's a statement of autonomy; to Russia, it's a threat.}}</ref><ref>{{Cite news|last=Lee|first=Matthew|last2=Cook|first2=Lorne|date=7 January 2022|title=US, NATO rule out halt to expansion, reject Russian demands|language=en|work=AP News|agency=[[Associated Press]]|url=https://apnews.com/article/europe-russia-ukraine-vladimir-putin-emmanuel-macron-4b0815a24bb98ca7e3b81aa0dc6b1838|url-status=live|access-date=24 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220124151428/https://apnews.com/article/europe-russia-ukraine-vladimir-putin-emmanuel-macron-4b0815a24bb98ca7e3b81aa0dc6b1838|archive-date=24 January 2022}}</ref> თავის მხრივ, უკრაინა და რუსეთის მეზობელი ევროპის სხვა ქვეყნები ადანაშაულებენ პუტინს [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] ან [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] აღდგენის მცდელობაში და აგრესიული მილიტარისტული პოლიტიკის გატარებაში.<ref>{{Cite web|date=13 September 2014|title=Putin wants to destroy Ukraine and restore Soviet Union, says Yatseniuk|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/13/putin-destroy-restore-soviet-union-ukraine-pm|access-date=25 January 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=28 March 2014|title=Vladimir Putin: The rebuilding of 'Soviet' Russia|url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-26769481|access-date=25 January 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=11 January 2022|title=Putin wants to reestablish the Russian empire. Can NATO stop him without war?|url=https://www.inquirer.com/opinion/ukraine-putin-russia-nato-20220111.html|access-date=25 January 2022}}</ref><ref>{{Cite news|others=Photograph by Office of the Lithuanian President|date=20 December 2021|title=Lithuanian president: Russia's attempts to create 'zones of influence' will not be tolerated|work=LRT English|publisher=[[Lithuanian National Radio and Television]]|agency=[[Baltic News Service]]|url=https://www.lrt.lt/en/news-in-english/19/1568409/lithuanian-president-russia-s-attempts-to-create-zones-of-influence-will-not-be-tolerated|url-status=live|access-date=25 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220125154846/https://www.lrt.lt/en/news-in-english/19/1568409/lithuanian-president-russia-s-attempts-to-create-zones-of-influence-will-not-be-tolerated|archive-date=25 January 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=20 June 2016|title=In push for equal NATO status, Poland asks for flashpoint troops|url=https://www.reuters.com/article/us-nato-poland-suwalki-idUSKCN0Z61XH|access-date=25 January 2022}}</ref> [[File:World map showing CSTO and NATO member states with disputed regions.svg|centre|thumb|700px| {{Legend|#d40000|[[კუხო]]}} {{Legend|#000080|[[ნატო]]}} {{Legend|#ffd900|სამხელმწიფოები ტერიტორიული დავებით რუსეთთან ([[იაპონია]], [[საქართველო]] და [[უკრაინა]])}} {{Legend|#008000|სეპარატისტული რეგიონები ([[აფხაზეთის რესპუბლიკა|აფხაზეთი]], [[ყირიმი]], [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკი]], [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკი]], [[სამხრეთ ოსეთის რესპუბლიკა|სამხრეთი ოსეთი]])}} ]] == შეჭრამდელი სიტუაცია == === რუსული სამხედრო ძალის თავმოყრა === [[File:2nd Battalion, 503rd Infantry Regiment, 173rd Airborne Brigade depart Aviano Air Base, Italy, Feb. 24, 2022.jpg|thumb|[[აშშ-ის მეორე ბატალეონი, 503-ე ქვეითი პოლკი|აშშ-ის მეორე ბატალეონის, 503-ე ქვეითი პოლკის]] პარაშუტისტები იტლიიდან მიემართებიან [[ლატვია|ლატვიაში]] 24 თებერვალს. რუსეთის საპასუხოდ ათასობით ამერიკელი ჯარიკაცი გადაისროლეს აღმოსავლეთ ევროპაში.<ref>{{cite news|url=https://www.stripes.com/theaters/europe/2022-02-24/173rd-Airborne-Brigade-Ukraine-Latvia-Russia-5128627.html |work=Stars and Stripes |title=173rd Airborne Brigade battalion heads to Latvia as Ukraine comes under Russian attack |date=24 February 2022 |access-date=25 February 2022}}</ref>]] კონფლიქტი დაიწყო ძირითადი სამხედრო ძალის თავმოყრით, თავდაპირველად 2021 წლის მარტიდან აპრილამდე, შემდეგ კი 2021 წლის ოქტომბრიდან 2022 წლის თებერვლამდე. მეორე ეტაპზე, რუსეთმა წამოაყენა მოთხოვნები შეერთებულ შტატებსა და ნატო-ს მიმართ, წარუდგინა ორი ხელშეკრულების პროექტი, რომელიც შეიცავდა მოთხოვნებს, რომლებსაც მოიხსენიებს, როგორც „უსაფრთხოების გარანტიებს“, მათ შორის იურიდიულად სავალდებულო დაპირებას, რომ უკრაინა ნატოში არ გაწევრიანდებოდა და ნატო შეამცირებდა სამხედრო წარმომადგენლობას აღმოსავლეთ ევროპაში<ref>{{Cite news|last=Tétrault-Farber|first=Gabrielle|last2=Balmforth|first2=Tom|date=2021-12-17|title=Russia demands NATO roll back from East Europe and stay out of Ukraine|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/russia-unveils-security-guarantees-says-western-response-not-encouraging-2021-12-17/|url-status=live|access-date=2022-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222081106/https://www.reuters.com/world/russia-unveils-security-guarantees-says-western-response-not-encouraging-2021-12-17/|archive-date=22 February 2022}}</ref> და დაემუქრა დაუზუსტებელი სამხედრო პასუხით, თუ ნატო გააგრძელებდა „აგრესიულობის ხაზს“.<ref>{{Cite news|last=MacKinnon|first=Mark|date=2021-12-21|title=Putin warns of unspecified military response if U.S. and NATO continue 'aggressive line'|language=en-CA|work=The Globe and Mail|url=https://www.theglobeandmail.com/world/article-putin-warns-of-unspecified-military-response-if-us-and-nato-continue/|url-status=live|access-date=2022-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20220115165246/https://www.theglobeandmail.com/world/article-putin-warns-of-unspecified-military-response-if-us-and-nato-continue/|archive-date=15 January 2022}}</ref> === რუსული ბრალდებები === ==== რუსეთის ბრალდება გენოციდში ==== 2021 წლის 9 დეკემბერს რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა ისაუბრა რუსეთის ფარგლებს გარეთ რუსულენოვანთა დისკრიმინაციაზე და თქვა: „უნდა ვთქვა, რომ [[რუსოფობია]] პირველი ნაბიჯია [[გენოციდი|გენოციდისკენ]]. მე და შენ ვიცით რა ხდება დონბასში. ეს, რა თქმა უნდა, ძალიან ჰგავს გენოციდს.“<ref>{{Cite news|date=10 December 2021|title=Putin Says Conflict in Eastern Ukraine 'Looks Like Genocide'|work=AFP|publisher=[[The Moscow Times]]|url=https://www.themoscowtimes.com/2021/12/10/putin-says-conflict-in-eastern-ukraine-looks-like-genocide-a75780|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221082440/https://www.themoscowtimes.com/2021/12/10/putin-says-conflict-in-eastern-ukraine-looks-like-genocide-a75780|archive-date=21 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=9 December 2021|title=Путин заявил о геноциде на Донбассе|work=[[Rossiyskaya Gazeta]]|url=https://rg.ru/2021/12/09/putin-zaiavil-o-genocide-na-donbasse.html|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222212644/https://rg.ru/2021/12/09/putin-zaiavil-o-genocide-na-donbasse.html|archive-date=22 February 2022}}</ref> რუსეთმა ასევე დაგმო უკრაინული ენის კანონი.<ref>{{Cite news|date=1 April 2021|title=New law stokes Ukraine language tensions|work=France 24|url=https://www.france24.com/en/live-news/20210401-new-law-stokes-ukraine-language-tensions|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224032739/https://www.france24.com/en/live-news/20210401-new-law-stokes-ukraine-language-tensions|archive-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=8 February 2022|title=The Ukrainian language is having a moment. To Putin's ears, it's a shot against Russian speakers|work=The Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/08/ukraine-russia-language-putin/|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220208194442/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/08/ukraine-russia-language-putin/|archive-date=8 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=13 February 2022|title=Ukraine's star author Kurkov says his native Russian should be curbed|work=France 24|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220213-ukraine-s-star-author-kurkov-says-his-native-russian-should-be-curbed|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218203248/https://www.france24.com/en/live-news/20220213-ukraine-s-star-author-kurkov-says-his-native-russian-should-be-curbed|archive-date=18 February 2022}}</ref> 2022 წლის 15 თებერვალს პუტინმა პრესას განუცხადა: „ის, რაც დონბასში ხდება, ზუსტად გენოციდია“.<ref name="france24genocide">{{Cite news|date=15 February 2021|title=US accuses Moscow of creating Ukraine invasion pretext with 'genocide' claims|work=AFP|publisher=[[France 24]]|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220216-us-accuses-moscow-of-creating-ukraine-invasion-pretext-with-genocide-claims|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224034042/https://www.france24.com/en/live-news/20220216-us-accuses-moscow-of-creating-ukraine-invasion-pretext-with-genocide-claims|archive-date=24 February 2022}}</ref> საინფორმაციო გამოშვებებმა აღნიშნეს, რომ მიუხედავად პუტინის მიერ მშობლიური რუსულენოვანი მოსახლების გენოციდში ბრალდებებისა, უკრაინის პრეზიდენტი [[ვოლოდიმირ ზელენსკი]] თავად არის მშობლიური ენით რუსულის მოლაპარაკე.<ref>{{Cite news|last=Vasilyeva|first=Nataliya|date=19 February 2022|title=Russians accuse Ukrainians of genocide as they pave way for potential invasion|work=The Telegraph|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/19/russians-accuse-ukrainians-genocide-propaganda-blitz/|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223103730/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/19/russians-accuse-ukrainians-genocide-propaganda-blitz/|archive-date=23 February 2022}}</ref> რამდენიმე საერთაშორისო ორგანიზაციამ, მათ შორის [[გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისი|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისარი]], ეუთოს სპეციალური სადამკვირვებლო მისია უკრაინაში და [[ევროპის საბჭო]], ვერ იპოვეს რუსეთის ბრალდებების დამადასტურებელი მტკიცებულებები.<ref>{{Cite web|date=15 June 2014|title=Report on the human rights situation in Ukraine|url=https://www.ohchr.org/Documents/Countries/UA/HRMMUReport15June2014.pdf|publisher=OHCHR|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=Civic Space and Fundamental Freedoms in Ukraine|url=https://www.ohchr.org/Documents/Countries/UA/UkraineCivicSpace2021-EN.pdf|publisher=OHCHR|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=Daily and spot reports from the Special Monitoring Mission to Ukraine|url=https://www.osce.org/ukraine-smm/reports|publisher=OSCE|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=2 April 2014|title=Ad hoc Report on the situation of national minorities in Ukraine adopted on 1 April 2014|url=https://rm.coe.int/16800c5d6f|publisher=Council of Europe}}</ref> გენოციდის ბრალდებები [[ევროკომისია|ევროკომისიამ]] უარყო, როგორც რუსული დეზინფორმაცია. უკრაინაში აშშ-ს საელჩომ რუსეთის გენოციდზე ბრალდება შეაფასა, როგორც სიცრუე,<ref>{{Cite news|date=17 February 2022|title=United States: Russia's claim of 'genocide in Ukraine' is reprehensible falsehood|work=[[Ukrinform]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-polytics/3406104-united-states-russias-claim-of-genocide-in-ukraine-is-reprehensible-falsehood.html|url-status=live|access-date=22 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218120707/https://www.ukrinform.net/rubric-polytics/3406104-united-states-russias-claim-of-genocide-in-ukraine-is-reprehensible-falsehood.html|archive-date=18 February 2022|quote=The Embassy of the United States of America in Ukraine called Russia's claim of "genocide in Ukraine" reprehensible falsehood.}}</ref> ხოლო აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის სპიკერმა ნედ პრაისმა თქვა, რომ მოსკოვი ამგვარ პრეტენზიებს უკრაინაში შეჭრის საბაბად თხზავს.<ref name="france24genocide1">{{Cite news|date=15 February 2021|title=US accuses Moscow of creating Ukraine invasion pretext with 'genocide' claims|work=AFP|publisher=[[France 24]]|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220216-us-accuses-moscow-of-creating-ukraine-invasion-pretext-with-genocide-claims|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224034042/https://www.france24.com/en/live-news/20220216-us-accuses-moscow-of-creating-ukraine-invasion-pretext-with-genocide-claims|archive-date=24 February 2022}}</ref> 18 თებერვალს, რუსეთის ელჩმა შეერთებულ შტატებში, ანატოლი ანტონოვმა, უპასუხა შეკითხვას აშშ-ის ოფიციალური პირების შესახებ, რომლებიც ეჭვქვეშ აყენებენ დონბასში რუსების გენოციდის ფაქტს, საელჩოს ფეისბუქის გვერდზე განცხადების გამოქვეყნებით, რომელშიც ნათქვამია: „ამერიკელებს ურჩევნიათ არა მხოლოდ იგნორირება გაუკეთონ უკრაინაში რუსების იძულებითი ასიმილაციის მცდელობებს, არამედ ასევე კატეგორიულად ემხრობიან პოლიტიკური და სამხედრო მხარდაჭერით“.<ref>{{Cite news|date=18 February 2021|title=US condones forceful assimilation of Russians in Ukraine – Russian ambassador to US|work=[[TASS]]|url=https://tass.com/russia/1405599|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218033744/https://tass.com/russia/1405599|archive-date=18 February 2022|quote=}}</ref> 21 თებერვალს, სიტყვით გამოსვლისას, პუტინმა უკრაინულ საზოგადოებას ბრალი [[ნეონაციზმი|ნეონაციზმში]] დასდო და განაცხადა, რომ რუსეთის მიზანი უკრაინის „დენაციფიკაცია“ იყო.<ref>{{cite news |author-last1=Fisher |author-first1=Max |date=23 February 2022 |title=Word by Word and Between the Lines: A Close Look at Putin's Speech |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2022/02/23/world/europe/putin-speech-russia-ukraine.html |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://archive.today/20220223115611/https://www.nytimes.com/2022/02/23/world/europe/putin-speech-russia-ukraine.html |archive-date=23 თებერვალი 2022 }}</ref><ref>{{cite news |author-last1=Seddon |author-first1=Max |title=Putin justifies war in menacing speech as Zelensky appeals for peace |url=https://www.ft.com/content/0783ea10-b493-4889-8da8-5a5ea75cb977 |access-date=24 February 2022 |work=[[Financial Times]] |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224112202/https://www.ft.com/content/0783ea10-b493-4889-8da8-5a5ea75cb977 |url-status=live }}</ref><ref name=":02">{{cite news|author-last1=Abbruzzese |author-first1=Jason |date=24 February 2022 |title=Putin says he is fighting a resurgence of Nazism. That's not true. |work=[[NBC News]] |url=https://www.nbcnews.com/politics/politics-news/live-blog/russia-ukraine-conflict-live-updates-n1289655/ncrd1289673 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224112830/https://www.nbcnews.com/politics/politics-news/live-blog/russia-ukraine-conflict-live-updates-n1289655/ncrd1289673 |archive-date=24 February 2022}}</ref> პრესაზე დაყრდნობით, პუტინი ამ „მცდარ ნაციზმს“ იყენებდა უკრაინაში შეჭრის საბაბად, მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინაში მემარჯვენე რადიკალიზმს ფართო მხარდაჭერა არ აქვს მთავრობაში, [[უკრაინის შეიარაღებული ძალები|არმიასა]] და [[უკრაინის უმაღლესი რადა|რადაში]].<ref>{{cite news |author-last1=Li |author-first1=David K. |author-last2=Allen |author-first2=Jonathan |author-last3=Siemaszko |author-first3=Corky |title=Putin using false 'Nazi' narrative to justify Russia's attack on Ukraine, experts say |url=https://www.nbcnews.com/news/world/putin-claims-denazification-justify-russias-attack-ukraine-experts-say-rcna17537 |access-date=24 February 2022 |work=[[NBC News]] |date=24 February 2022 |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025147/https://www.nbcnews.com/news/world/putin-claims-denazification-justify-russias-attack-ukraine-experts-say-rcna17537 |url-status=live }}</ref><ref name=":02"/> პრეზიდნეტი ზელენსკი და პრემიერ მინისტრი შმიგალი [[აშქენაზები|აშქენაზი]] ებრაელები არიან. უკრაინა არის მეორე ქვეყანა, რომლის სათავეშიც ებრაელები არიან, პირველია ისრაელი.<ref>{{cite news |title=Ukraine's Newly Elected President Is Jewish. So Is Its Prime Minister. Not All Jews There Are Pleased |url=https://www.nytimes.com/2019/04/24/world/europe/volodomyr-zelensky-ukraine-jewish-president.html |website=[[The New York Times]] |date=24 April 2019 |access-date=25 February 2022 |author-last1=Higgins |author-first1=Andrew }}</ref><ref name=":6">{{cite web|author-last=Snyder |author-first=Timothy |title=Putin's Hitler-like tricks and tactics in Ukraine |url=https://www.bostonglobe.com/2022/02/24/opinion/putins-hitler-like-tricks-tactics-ukraine/ |access-date=25 February 2022 |website=BostonGlobe.com |publisher=[[The Boston Globe]] |language=en-US}}</ref> ბრალდებას თავად ზელენსკიმ უპასუხა, მან განაცხადა, რომ ბაბუამისი საბჭოთა არმიაში იბრძოდა ნაცისტების წინააღმდეგ<ref>{{cite web|author-last2=Basu |author-first1=Dave |author-last1=Lawler |author-first2=Zachary |date=24 February 2022 |title=Ukrainian President Zelensky says Putin has ordered invasion as country prepares for war |url=https://www.axios.com/ukraine-russia-putin-zelensky-invasion-3e5b8783-c4b6-41e9-b6d5-b0706bfedfdf.html |access-date=24 February 2022 |website=Axios |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224031305/https://www.axios.com/ukraine-russia-putin-zelensky-invasion-3e5b8783-c4b6-41e9-b6d5-b0706bfedfdf.html |url-status=live}}</ref> და ჰოლოკოსტში სამი ოჯახის წევრი დაკარგა.<ref>{{cite news|author-last1=Li |author-first1=David K. |author-last2=Allen |author-first2=Jonathan |author-last3=Siemaszko |author-first3=Corky |date=24 February 2022|title=Putin using false 'Nazi' narrative to justify Russia's attack on Ukraine, experts say |work=[[NBC News]] |url=https://www.nbcnews.com/news/world/putin-claims-denazification-justify-russias-attack-ukraine-experts-say-rcna17537 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025147/https://www.nbcnews.com/news/world/putin-claims-denazification-justify-russias-attack-ukraine-experts-say-rcna17537 |archive-date=25 February 2022}}</ref> პუტინის მიერ ჰოლოკოსტით მანიპულირება დაგმო აშშ-ის ჰოლოკოსტის მემორიალურმა მუზეუმმა.<ref>{{cite web|title=Museum concerned about loss of life |url=https://www.ushmm.org/information/press/press-releases/museum-condemns-russias-invasion-of-ukraine |access-date=25 February 2022 |website=www.ushmm.org |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225015426/https://www.ushmm.org/information/press/press-releases/museum-condemns-russias-invasion-of-ukraine |url-status=live}}</ref><ref name=":6"/> ==== სავარაუდო შეტაკებები ==== [[ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში|დონბასში ბრძოლები]] მნიშვნელოვნად გამწვავდა 2022 წლის 17 თებერვალს. მიუხედავად იმისა, რომ 2022 წლის პირველ ექვს კვირაში თავდასხმების ყოველდღიური რაოდენობა მერყეობდა ორიდან ხუთამდე,<ref name="Globe22">{{Cite news|last=Mark MacKinnon and Adrian Morrow|title=Putin orders snap nuclear drill|page=A3|work=[[The Globe and Mail]]}}</ref> უკრაინის სამხედროებმა 17 თებერვალს 60 თავდასხმა განაცხადეს. რუსეთის სახელმწიფო მედია ასევე იტყობინება იმავე დღეს 20-ზე მეტი საარტილერიო თავდასხმის სეპარატისტთა პოზიციებზე.<ref name="Globe22" /> მაგალითად, უკრაინის მთავრობამ რუსი სეპარატისტებს დაადანაშაულა სტანიცია ლუჰანსკას საბავშვო ბაღის დაბომბვაში არტილერიის გამოყენებით, რის შედეგადაც სამი მშვიდობიანი მოქალაქე დაშავდა. ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკამ განაცხადა, რომ მის ძალებს უკრაინის მთავრობა თავს დაესხა ნაღმტყორცნებით, ყუმბარმტყორცნებით და ტყვიამფრქვევით.<ref>{{Cite web|date=17 February 2022|title=Ukraine: How big is Russia's military build-up?|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60158694|work=BBC News|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/west-accuses-russia-of-trying-to-create-pretext-for-invasion-after-shelling-in-east-ukraine/ar-AATZcQu?ocid=uxbndlbing|title=Ukraine, West accuse Russia of trying to create pretext for invasion after shelling in east|work=MSN|date=17 February 2022|access-date=23 February 2022}}</ref> მეორე დღეს სეპარატისტულმა დონეცკის სახალხო რესპუბლიკამ და ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკამ გასცეს ბრძანება მშვიდობიანი მოსახლეობის სავალდებულო ევაკუაციის შესახებ მათი შესაბამისი დედაქალაქებიდან, თუმცა აღინიშნა, რომ სრული ევაკუაციის განხორციელებას თვეები დასჭირდებოდა.<ref name="MTRefugeesRostov">{{Cite web|last1=Light|first1=Felix|title=In the Closest Russian City to Ukraine's Separatist Region, There Are Few Signs of Refugees|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/20/in-the-closest-russian-city-to-ukraines-separatist-region-there-are-few-signs-of-refugees-a76473|date=20 February 2022|access-date=20 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/east-ukraine-shelling-russian-invasion-fears-putin-pretext-rcna16773|title=Russian-backed separatists announce civilian evacuation from eastern Ukraine as escalation stokes Russian invasion fears|date=18 February 2022|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/warning-siren-sounds-in-rebel-held-capital-in-east-ukraine-reuters-witness/ar-AAU29BV?ocid=entnewsntp|title=Warning siren sounds in rebel-held capital in east Ukraine -Reuters witness|date=18 February 2022|first1=Alexander|last1=Smith|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=19 February 2022|title=Ukraine conflict: Rebels declare general mobilisation as fighting grows|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60443504|url-status=live|access-date=19 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220219100114/https://www.bbc.com/news/world-europe-60443504|archive-date=19 February 2022}}</ref> უკრაინული მედია იტყობინება, რომ დონბასში რუსეთის მეთაურობით საარტილერიო დაბომბვის მკვეთრი ზრდა, როგორც უკრაინის არმიის პროვოცირების მცდელობა.<ref>{{Cite web|title=47 shelling incidents leave 5 injured in Donbas|url=https://kyivindependent.com/national/over-40-shelling-incidents-leave-5-injured-in-donbas/|date=18 February 2022|access-date=18 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=How Russian proxy forces are attempting to provoke the Ukrainian army and are lying about a new Ukrainian offensive|url=https://english.nv.ua/nation/how-russian-proxies-are-attempting-to-provoke-the-ukrainian-army-lying-about-a-ukrainian-offensive-50218033.html|date=18 February 2022|access-date=18 February 2022}}</ref> 21 თებერვალს, რუსეთის [[რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახური|უშიშროების ფედერალურმა სამსახურმა]] (FSB) გამოაცხადა, რომ უკრაინის დაბომბვამ გაანადგურა FSB-ის სასაზღვრო ობიექტი [[როსტოვის ოლქი|როსტოვის ოლქში]], რუსეთ-უკრაინის საზღვრიდან 150 მეტრში.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s)/no by-line.-->|date=21 February 2022|title=|script-title=ru:ФСБ сообщила о попадании снаряда в погранпункт на границе с ДНР|language=ru|trans-title=The FSB reported that a shell hit the border checkpoint on the border with the DPR|work=[[RBK Daily]]|publisher=[[RBK Group]]|url=https://www.rbc.ru/politics/21/02/2022/621360d79a79470fcd422edd|url-status=live|access-date=22 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222023632/https://www.rbc.ru/politics/21/02/2022/621360d79a79470fcd422edd|archive-date=22 February 2022|issn=1991-0703|oclc=849495462}}</ref> ცალკე, [[სამხრეთის სამხედრო ოლქი|სამხრეთ სამხედრო ოლქის]] პრესსამსახურმა გამოაცხადა, რომ იმ დღეს დილით რუსულმა ძალებმა სოფელ მიტიაკინსკაიას მახლობლად ხუთი დივერსანტი მოკლეს, რომელებმაც საზღვარი გადაკვეთეს [[ქვეითთა საბრძოლო მანქანა|ქვეითთა ორი საბრძოლო მანქანით]].<ref>{{Cite news|date=21 February 2022|title=Российские военнослужащие уничтожили пять диверсантов с Украины при нарушении границы|publisher=[[TASS]]|url=https://tass.ru/proisshestviya/13784397?from=feed|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221163322/https://tass.ru/proisshestviya/13784397?from=feed|archive-date=21 February 2022}}</ref> უკრაინამ ორივე ინციდენტში მონაწილეობა უარყო და მათ სიყალბე უწოდა.<ref>{{Cite news|date=21 February 2022|title=Russia Says Border Facility Near Ukraine Destroyed in Shell Attack|publisher=The Moscow Times|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/21/russia-says-border-facility-near-ukraine-destroyed-in-shell-attack-a76487|url-status=live|access-date=21 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221123839/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/21/russia-says-border-facility-near-ukraine-destroyed-in-shell-attack-a76487|archive-date=21 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=21 February 2022|title=Russia says it prevented border breach from Ukraine, Kyiv calls it fake news|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/russia-says-it-prevented-border-breach-ukraine-kyiv-calls-it-fake-news-2022-02-21/|url-status=live|access-date=21 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221131855/https://www.reuters.com/world/europe/russia-says-it-prevented-border-breach-ukraine-kyiv-calls-it-fake-news-2022-02-21/|archive-date=21 February 2022}}</ref> გარდა ამისა, ორი უკრაინელი ჯარისკაცი და ერთი მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა დაბომბვის შედეგად სოფელ ზაიცევეში, დონეცკიდან 30 კმ-ს მოშორებით ჩრდილოეთით.<ref>{{Cite web|url=https://english.alarabiya.net/News/world/2022/02/21/Two-Ukraine-soldiers-killed-in-shelling-Police|title=Two Ukraine soldiers, civilian killed in shelling|work=Al-Arabiyah|date=21 February 2022|access-date=22 February 2022}}</ref> რამდენიმე ანალიტიკოსმა, მათ შორის საგამოძიებო ვებსაიტმა Bellingcat-მა გამოაქვეყნა მტკიცებულება იმისა, რომ დონბასში თავდასხმების, აფეთქებებისა და ევაკუაციის უმეტესობა, მათ შორის დივერსანტების როსტოვის ოლქში შეჭრა, რუსეთის მიერ იყო დადგმული.<ref>{{Cite web|title='Dumb and lazy': the flawed films of Ukrainian 'attacks' made by Russia's 'fake factory'|url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/21/dumb-and-lazy-the-flawed-films-of-ukrainian-attacks-made-by-russias-fake-factory|date=21 February 2022|access-date=22 February 2022|work=The Guardian}}</ref><ref>{{Cite web|title=Four Russian false flags that are comically easy to debunk|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/21/five-russian-false-flags-comically-easy-debunk/|date=21 February 2022|access-date=22 February 2022|publisher=The Telegraph}}</ref><ref>{{Cite web|title=Russia's 'Idiotic' Disinformation Campaign Could Still Lead to War in Ukraine|url=https://www.vice.com/en/article/88gdj3/russia-disinformation-campaign-bombing-ukraine|date=21 February 2022|access-date=22 February 2022|publisher=Vice Media}}</ref> 21 თებერვალს, [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკაში]] მდებარე ლუჰანსკის თბოელექტროსადგური უცნობი ძალებისგან დაიბომბა. უკრაინული ამბები აცხადებდა, რომ ამის შედეგად ის დახურეს. === ინტერვენცია დონბასში === ==== 21 თებერვალი ==== 2022 წლის 21 თებერვალს, დონეცკისა და ლუჰანსკის რესპუბლიკების აღიარების შემდეგ, პუტინმა ბრძანა რუსული ჯარების (ტანკების ჩათვლით) გაგზავნა დონბასში, რასაც რუსეთი „სამშვიდობო მისიას“ უწოდებდა.<ref name="ru-troops-donbas">{{Cite news|date=21 February 2022|title=Putin orders troops into separatist-held parts of Ukraine|publisher=CNN|url=https://cnn.com/2022/02/21/europe/russia-ukraine-tensions-monday-intl/index.html|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223102720/https://www.cnn.com/2022/02/21/europe/russia-ukraine-tensions-monday-intl/index.html|archive-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Philp|first=Catherine|last2=Wright|first2=Oliver|last3=Brown|first3=Larissa|date=22 February 2022|title=Putin sends Russian tanks into Ukraine|language=en|work=The Times|url=https://www.thetimes.co.uk/article/putin-sends-tanks-into-ukraine-75dj973v8|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223032437/https://www.thetimes.co.uk/article/putin-sends-tanks-into-ukraine-75dj973v8|archive-date=23 February 2022}}</ref> რუსეთის სამხედროებმა განაცხადეს, რომ მათ მოკლეს 5 უკრაინელი დივერსანტი, რომლებმაც საზღვარი გადაკვეთეს, კიევმა ეს უარყო.<ref>{{Cite news|title=Russia claims to kill 5 Ukrainian 'saboteurs' who crossed border|work=THE TIMES OF ISRAEL|url=https://www.timesofisrael.com/russia-claims-to-kill-5-ukrainian-saboteurs-who-crossed-border/|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221232442/https://www.timesofisrael.com/russia-claims-to-kill-5-ukrainian-saboteurs-who-crossed-border/|archive-date=21 February 2022}}</ref> იმავე დღეს, რამდენიმე დამოუკიდებელმა მედიასაშუალებამ დაადასტურა, რომ რუსული ძალები დონბასში შედიოდნენ. ==== 22 თებერვალი ==== 2022 წლის 22 თებერვალს აშშ-ის პრეზიდენტმა [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენმა]] განაცხადა, რომ „უკრაინაში რუსეთის შეჭრის დასაწყისი“ მოხდა. [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ნატოს]] გენერალურმა მდივანმა [[იენს სტოლტენბერგი|იენს სტოლტენბერგმა]] და კანადის პრემიერ მინისტრმა [[ჯასტინ ტრიუდო|ჯასტინ ტრუდომ]] განაცხადეს, რომ მოხდა „შემდგომი შეჭრა“. უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, [[დმიტრო კულება|დმიტრო კულებამ]], განაცხადა: „არ არსებობს მცირე, საშუალო ან დიდი შეჭრა. შეჭრა შეჭრაა“.<ref>{{Cite web|title=Russian troops in east Ukraine an 'invasion,' White House declares - National|url=https://globalnews.ca/news/8636852/russian-troops-in-east-ukraine-an-invasion-white-house-declares/|access-date=22 February 2022}}</ref> [[File:Обращение Президента Российской Федерации 2022-02-21.webm|thumb|thumbtime=00:03|პუტინის მიმართვა<br><small>(ხელმისაწვდომია ინგლისური და რუსული სუბტიტრები)</small>]] იმავე დღეს ფედერაციის საბჭომ ერთხმად მისცა პუტინს უფლება გამოეყენებინა სამხედრო ძალა რუსეთის ფარგლებს გარეთ. თავის მხრივ, პრეზიდენტმა ზელენსკიმ გასცა ბრძანება უკრაინის რეზერვისტების გაწვევის შესახებ, თუმცა ჯერ არ მიუღია საერთო მობილიზაცია.<ref>{{Cite news|last=Zinets|first=Natalia|last2=Williams|first2=Matthias|date=22 February 2022|title=Ukrainian president drafts reservists but rules out general mobilisation for now|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-calls-up-reservists-launches-programme-economic-patriotism-2022-02-22/|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222235612/https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-calls-up-reservists-launches-programme-economic-patriotism-2022-02-22/|archive-date=22 February 2022}}</ref> 23 თებერვალს უკრაინამ გამოაცხადა ქვეყნის მასშტაბით [[საგანგებო მდგომარეობა]] დონბასში ოკუპირებული ტერიტორიების გამოკლებით, რომელიც ძალაში შუაღამისას ამოქმედდა.<ref>{{Cite news|last=Kingsley|first=Thomas|date=23 February 2022|title=Ukraine to introduce a state of emergency and tells its citizens to leave Russia immediately|work=The Independent|url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-sanctions-ukraine-reservists-west-b2021165.html|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224032730/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-sanctions-ukraine-reservists-west-b2021165.html|archive-date=24 February 2022}}</ref> იმავე დღეს რუსეთმა დაიწყო კიევში საელჩოს ევაკუაცია და ასევე შენობის ზემოდან ჩამოხსნა რუსეთის დროშა.<ref>{{Cite news|last=Litvinova|first=Dasha|date=23 February 2022|title=Russia evacuates embassy in Ukraine as crisis escalates|work=Associated Press|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-russia-moscow-kyiv-626a8c5ec22217bacb24ece60fac4fe1|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223102040/https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-russia-moscow-kyiv-626a8c5ec22217bacb24ece60fac4fe1|archive-date=23 February 2022}}</ref> უკრაინის პარლამენტისა და მთავრობის ვებსაიტებზე, საბანკო ვებგვერდებთან ერთად, [[Denial-of-service attack|DDoS]] თავდასხმები მოხვდა.<ref>{{Cite news|date=23 February 2022|title=Ukraine hit by more cyberattacks, destructive malware|language=en|work=Associated Press|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-technology-business-europe-russia-9e9f9e9b52eaf53cf9d8ade0588b661b|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064547/https://apnews.com/article/russia-ukraine-technology-business-europe-russia-9e9f9e9b52eaf53cf9d8ade0588b661b|archive-date=24 February 2022}}</ref> 24 თებერვალს, გამთენიისას, ზელენსკი გამოვიდა ტელევიზიით, რომელშიც მან რუსეთის მოქალაქეებს რუსულად მიმართა და სთხოვა, თავიდან აიცილონ ომი. ==== გაეროს უშიშროების საბჭო ==== 21 თებერვლის ინტერვენცია დონბასში ფართოდ დაგმო [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაეროს უშიშროების საბჭომ]].<ref>{{Cite web|last=News|first=A. B. C.|title=Putin gets no support from UN Security Council over Ukraine|url=https://abcnews.go.com/US/wireStory/putin-support-security-council-ukraine-83037165|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> კენიის ელჩმა, მარტინ კიმანიმ, პუტინის ნაბიჯი კოლონიალიზმს შეადარა და თქვა: „ჩვენ უნდა დავასრულოთ გამოჯანმრთელება მკვდარი იმპერიებისგან ისე, რომ არ დაგვაბრუნოს ბატონობისა და ჩაგვრის ახალ ფორმებში“.<ref>{{Cite web|last=CNN|first=Amy Woodyatt|title=Kenya's UN ambassador slams Russia and compares Ukraine crisis to Africa's colonial past|url=https://www.cnn.com/2022/02/23/europe/kenya-ukraine-russia-colonialism-intl/index.html|access-date=2022-02-24}}</ref> გაეროს უშიშროების საბჭოს მორიგი სხდომა მოიწვიეს 2022 წლის 23-24 თებერვალს. რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა გაეროს უშიშროების საბჭოს საგანგებო სხდომაზე, რომელიც მიზნად ისახავდა კრიზისის განმუხტვას. გენერალურმა მდივანმა [[ანტონიუ გუტერეში|ანტონიო გუტერეშმა]] განაცხადა: „მიეცით მშვიდობას შანსი“.<ref name=":0">{{Cite web|date=2022-02-23|title='It's too late': Russian move roils UN meeting on Ukraine|url=https://apnews.com/article/united-nations-general-assembly-russia-ukraine-europe-russia-united-nations-31c5af31d2a72163676459d317269b35|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> რუსეთი შეიჭრა გაეროს უშიშროების საბჭოს თავმჯდომარეობის დროს 2022 წლის თებერვალში და აქვს ვეტოს უფლება, როგორც მუდმივ წევრს.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|title=U.S. Says Russia Will Face U.N. Security Council Resolution|url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/pUrIX20rUPrwgE9WQPoX|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> == შეჭრის პირველი კვირის ქრონოლოგია == === 24 თებერვალი === უკრაინის დროით 05:00 საათამდე (UTC+2) (06:00 მოსკოვის დროით, UTC+3) 24 თებერვალს, პუტინმა გამოაცხადა, რომ მიიღო გადაწყვეტილება სამხედრო ოპერაციის დაწყების შესახებ აღმოსავლეთ უკრაინაში.<ref>{{Cite web|title=Russian President Vladimir Putin announces military assault against Ukraine in surprise speech|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/russian-president-vladimir-putin-announces-military-assault-against-ukraine-in-surprise-speech/ar-AAUebpI|access-date=24 February 2022|language=en-US}}</ref> თავის მიმართვაში პუტინმა განაცხადა, რომ არ აპირებს უკრაინის ტერიტორიის ოკუპაციას და განაცხადა, რომ იგი მხარს უჭერს უკრაინის ხალხების [[ერთა თვითგამორკვევა|თვითგამორკვევის]] უფლებას.<ref>{{Cite news|date=24 February 2022|title=Путин принял решение о проведении операции по денацификации и демилитаризации Украины|language=ru|work=[[TASS]]|url=https://tass.ru/politika/13825671|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224045055/https://tass.ru/politika/13825671|archive-date=24 February 2022}}</ref> პუტინმა ასევე განაცხადა, რომ რუსეთი უკრაინის „დემილიტარიზაციას და დენაციფიკაციას“ ესწრაფვის და მან უკრაინელ სამხედროებს იარაღის დაყრისკენ მოუწოდა.<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-60503037|title=Ukraine conflict: Russia announces special military operation in Donbas|access-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/russias-putin-announces-military-operation-in-ukraine-a76549|title=Russia's Putin Announces Military Operation in Ukraine|access-date=24 February 2022}}</ref> პუტინის განცხადებიდან რამდენიმე წუთში აფეთქებები დაფიქსირდა [[კიევი|კიევში]], [[ხარკივი|ხარკივში]], [[ოდესა|ოდესასა]] და დონბასში.<ref>{{Cite web|date=24 February 2022|title=Putin announces 'special military operation' in Ukraine|url=https://www.politico.eu/article/putin-announces-special-military-operation-in-ukraine/|access-date=24 February 2022|language=en-US}}</ref> უკრაინის ოფიციალურმა პირებმა განაცხადეს, რომ რუსეთმა ჯარები ჩამოიყვანა ოდესასა და [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]] და გაუშვა საკრუიზო და ბალისტიკური რაკეტები აეროდრომებზე, სამხედრო შტაბებსა და სამხედრო საცავებზე კიევში, ხარკივსა და [[დნეპრი (ქალაქი)|დნიპროში]].<ref>{{Cite news|last=Osborn|first=Andrew|last2=Zinets|first2=Natalia|date=February 23, 2022|title=Russian forces invade Ukraine with strikes on major cities|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/putin-orders-military-operations-ukraine-demands-kyiv-forces-surrender-2022-02-24/|url-status=live|access-date=February 23, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224033456/https://www.reuters.com/world/europe/putin-orders-military-operations-ukraine-demands-kyiv-forces-surrender-2022-02-24/|archive-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Keith|first=Collins|last2=Lazaro|first2=Gamio|last3=Scott|first3=Reinhard|date=23 February 2022|title=Maps: Tracking the Russian Invasion of Ukraine|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/interactive/2022/world/europe/ukraine-maps.html|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222221302/https://www.nytimes.com/interactive/2022/world/europe/ukraine-maps.html|archive-date=22 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Isachenkov|first=Vladimir|last2=Litvinova|first2=Dasha|last3=Karmanau|first3=Yuras|last4=Heintz|first4=Jim|date=February 23, 2022|title=Russia attacks Ukraine as defiant Putin warns US, NATO|work=AP News|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-russia-moscow-kyiv-626a8c5ec22217bacb24ece60fac4fe1|url-status=live|access-date=February 23, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223102040/https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-russia-moscow-kyiv-626a8c5ec22217bacb24ece60fac4fe1|archive-date=23 February 2022}}</ref> მოგვიანებით უკრაინელმა სამხედროებმა უარყვეს ინფორმაცია რუსული არმიის ოდესაში დაშვების შესახებ.<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/5229859|title=Генштаб ВС Украины отрицает информацию о высадке российской армии в Одессе|language=Russian|date=24 February 2022|access-date=24 February 2022}}</ref> სამხედრო მანქანები უკრაინაში შევიდა სენკოვკას გავლით იმ ადგილას, სადაც უკრაინის, ბელარუსისა და რუსეთის საზღვრები იკვეთება ადგილობრივი დროით დილის 6:48 საათზე.<ref>{{Cite news|last=Hodge|first=Nathan|last2=Lister|first2=Tim|last3=Kottasová|first3=Ivana|last4=Regan|first4=Helen|date=February 24, 2022|title=Russia launches military attack on Ukraine with reports of explosions and troops crossing border|work=CNN|url=https://www.cnn.com/2022/02/23/europe/russia-ukraine-putin-military-operation-donbas-intl-hnk/index.html|url-status=live|access-date=February 24, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224060424/https://www.cnn.com/2022/02/23/europe/russia-ukraine-putin-military-operation-donbas-intl-hnk/index.html|archive-date=24 February 2022}}</ref> უკრაინის სახელმწიფო მინისტრის ანტონ ჰერაშჩენკოს თქმით, მხოლოდ 06:30 UTC+2-ის შემდეგ, რუსული ძალები ხმელეთიდან შემოიჭრნენ ქალაქ ხარკივთან<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/index.html|title=Ukraine-Russia crisis: Live updates|access-date=2022-02-24}}</ref> და დაფიქსირდა ფართომასშტაბიანი ამფიბიური დესანტი ქალაქებში მარიუპოლსა და ოდესაში; ჰერაშენკომ დაადასტურა დაშვება ოდესასთან.<ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/2022/2/23/22948534/russia-ukraine-war-putin-explosions|title=Russia has launched its war in Ukraine|access-date=2022-02-24}}</ref><ref>{{Cite news|title=Russia takes military action in Ukraine as UN meets|language=en|work=www.aljazeera.com|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/putin-orders-military-operations-in-eastern-ukraine-as-un-meets|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224053027/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/putin-orders-military-operations-in-eastern-ukraine-as-un-meets|archive-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Troianovski|first=Anton|last2=MacFarquhar|first2=Neil|date=2022-02-23|title=Ukraine Live Updates: Russia Begins Invasion From Land and Sea|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-ukraine-putin|url-status=live|access-date=2022-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224061947/https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-ukraine-putin|archive-date=24 February 2022|issn=0362-4331}}</ref> 07:40 საათზე BBC-მ სხვა წყაროებზე დაყრდნობით განაცხადა, რომ ჯარები ქვეყანაში ბელარუსიდანაც შედიოდნენ.<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=621718cc000e9e34d25a795c%26Ukraine%3A%20Troops%20moving%20in%20from%20Belarus%262022-02-24T05%3A40%3A57.391Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:eab86d34-aa8d-4b91-874a-b71a45f3e7ad&pinned_post_asset_id=621718cc000e9e34d25a795c&pinned_post_type=share|title=Ukraine: Troops moving in from Belarus|access-date=2022-02-24}}</ref> უკრაინის სასაზღვრო ძალებმა განაცხადეს თავდასხმების ობიექტებზე [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკში]], [[სუმის ოლქი|სუმიში]], [[ხარკივის ოლქი|ხარკივში]], [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივსა]] და [[ჟიტომირის ოლქი|ჟიტომირში]], ასევე ყირიმში.<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824058|title=Украинские пограничники сообщили об атаке границы со стороны России и Белоруссии|access-date=24 February 2022}}</ref> ერთი საათის შემდეგ უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს ვებგვერდი აღდგა. სამინისტრომ განაცხადა, რომ ლუჰანსკში ხუთი თვითმფრინავი და ერთი ვერტმფრენი ჩამოაგდეს.<ref>{{Cite web|title=https://twitter.com/kyivpost/status/1496743183644086274|url=https://twitter.com/kyivpost/status/1496743183644086274|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> 07:00 საათამდე (UTC+2) პრეზიდენტმა ზელენსკიმ უკრაინაში საომარი მდგომარეობის შემოღება გამოაცხადა.<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/23/ukraine-russia-news-crisis-latest-live-updates-putin-biden-europe-sanctions-russian-invasion-border-troops|title=Russia-Ukraine crisis live news: Putin has launched 'full-scale invasion', says Ukrainian foreign minister – latest updates &#124; World news|work=The Guardian|date=2018-07-16|accessdate=2022-02-24}}</ref> რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს მოთხოვნის ფონზე უკრაინის საჰაერო მოძრაობის კონტროლის ქვედანაყოფებს ფრენების შეჩერების თხოვნით, აღმოსავლეთ უკრაინის საჰაერო სივრცეს აქვს შეზღუდვები სამოქალაქო საჰაერო მიმოსვლაზე, მთელი ტერიტორია ევროკავშირის საავიაციო უსაფრთხოების სააგენტოს მიერ მიჩნეულია აქტიურ კონფლიქტის ზონად (EASA).<ref>{{Cite web|title=Operations in Flight Information Regions: FIR LVIV (UKLV), FIR KYIV (UKBV), FIR DNIPROPETROVSK (UKDV), FIR SIMFEROPOL (UKFV), FIR ODESA (UKOV)|url=https://www.easa.europa.eu/domains/air-operations/czibs/czib-2022-01|work=EASA|accessdate=24 February 2022}}</ref> უკრაინის სახელმწიფო მინისტრ [[ანტონ გერაშენკო|ანტონ გერაშენკოზე]] დარყრდნობით, 06:30 საათზე რუსები ხმელეთიდან უტევდნენ [[ხარკივი|ხარკივის]] მიმართულებით<ref>{{cite web |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/index.html |title=Ukraine-Russia crisis: Live updates |publisher=Cnn.com |date=1 January 2000 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224044234/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/index.html |url-status=live }}</ref> და ფართო ამფიბიური დესანტი გაიგზავნა [[მარიუპოლი|მარიუპოლის]] მიმართულებით.<ref>{{cite web |url=https://www.vox.com/2022/2/23/22948534/russia-ukraine-war-putin-explosions |title=Russia has launched its war in Ukraine |publisher=[[Vox (website)|Vox]] |date=23 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224055715/https://www.vox.com/2022/2/23/22948534/russia-ukraine-war-putin-explosions |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |title=Russia takes military action in Ukraine as UN meets |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/putin-orders-military-operations-in-eastern-ukraine-as-un-meets |access-date=24 February 2022 |work=www.aljazeera.com |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224053027/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/putin-orders-military-operations-in-eastern-ukraine-as-un-meets |url-status=live }}</ref><ref name="TroianovskiNYT">{{cite news|author-last1=Troianovski |author-first1=Anton |author-last2=MacFarquhar |author-first2=Neil |date=23 February 2022 |title=Ukraine Live Updates: Russia Begins Invasion From Land and Sea |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-ukraine-putin|access-date=24 February 2022 |issn=0362-4331 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224061947/https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-ukraine-putin |url-status=live}}</ref> 07:40-ზე [[BBC]]-მ გამოაცხადა უკრინაში [[ბელარუსი|ბელორუსიის]] საღვრიდან შეჭრის შესახებ.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=621718cc000e9e34d25a795c%26Ukraine%3A%20Troops%20moving%20in%20from%20Belarus%262022-02-24T05%3A40%3A57.391Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:eab86d34-aa8d-4b91-874a-b71a45f3e7ad&pinned_post_asset_id=621718cc000e9e34d25a795c&pinned_post_type=share |title=Ukraine: Troops moving in from Belarus |author=<!--Not stated--> |date=24 February 2022 |website=bbc.com |publisher=BBC |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064605/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=621718cc000e9e34d25a795c%26Ukraine%3A+Troops+moving+in+from+Belarus%262022-02-24T05%3A40%3A57.391Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn%3Aasset%3Aeab86d34-aa8d-4b91-874a-b71a45f3e7ad&pinned_post_asset_id=621718cc000e9e34d25a795c&pinned_post_type=share |url-status=live }}</ref> უკარინული სასაზღვრო გვარდია აცხადებდა შეტაკებებზე [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკში]], [[სუმის ოლქი|სუმიში]], [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივში]], [[ჟიტომირის ოლქი|ჟიტომირსა]] და [[ყირიმი|ყირიმში]].<ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824058 |title=Украинские пограничники сообщили об атаке границы со стороны России и Белоруссии |language=ru |trans-title=Ukrainian border guards reported an attack on the border from Russia and Belarus |website=[[Interfax]] |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073734/https://www.interfax.ru/world/824058 |url-status=live}}</ref> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ საზღვარზე უკრაინელებმა წინააღმდეგობა არ გაუწიეს.<ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/russia/824062 |title=Военные РФ заявили, что погранслужба Украины не оказывает сопротивления |website=[[Interfax]] |lang=ru |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224075406/https://www.interfax.ru/russia/824062 |url-status=live}}</ref> უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა რუსების მიერ [[გოროდიშჩე|გოროდიშჩესა]] და [[მილოვე|მილოვეს]] აღების შესახებ [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკის ოლქში]].<ref name="TroianovskiNYT"/> უკრაინის სტრატეგიული კომუნიკაციის ცენტრმა განაცხადა [[სჩასტიე|სჩასტიას]] აღებისა და 50 რუსი სამხედროს ლიკვიდაციის შესახებ.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/war/vsu-otvoevali-schaste-unichtozheny-okolo-50-vragov-novosti-donbassa-11715445.html |title=ВСУ отвоевали Счастье: уничтожено около 50 врагов |language=ru |trans-title=Armed Forces of Ukraine won back Happiness: about 50 enemies were destroyed |website=[[Unian]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092127/https://www.unian.net/war/vsu-otvoevali-schaste-unichtozheny-okolo-50-vragov-novosti-donbassa-11715445.html |url-status=live }}</ref> ერთი საათით გათისვის შემდეგ აღდგა უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს ვებსაიტი. მინისტრმა განაცხადა, რომ ლუჰანსკში ჩამოაგდეს 5 თვითმფრინავი და 1 ვერტმფრენი.<ref>{{cite web|url=https://twitter.com/kyivpost/status/1496743183644086274 |access-date=24 February 2022 |title=KyivPost, Twitter |website=Twitter |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073842/https://twitter.com/kyivpost/status/1496743183644086274|url-status=live}}</ref> 07:00 საათამდე [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენსკიმ]] განაცხადა საომარი მდგომარეობა<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/23/ukraine-russia-news-crisis-latest-live-updates-putin-biden-europe-sanctions-russian-invasion-border-troops |title=Russia-Ukraine crisis live news: Putin has launched 'full-scale invasion', says Ukrainian foreign minister – latest updates &#124; World news |work=[[The Guardian]] |date=16 July 2018 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224054309/https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/23/ukraine-russia-news-crisis-latest-live-updates-putin-biden-europe-sanctions-russian-invasion-border-troops |url-status=live }}</ref> და შემდეგ უკრაინულ არმიას უბრძანა „მაქსიმალური ზარალის მიყენება“ მტრისთვის.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/society/zelenskiy-otdal-prikaz-vsu-nanosit-maksimalnye-poteri-okkupantam-novosti-ukrainy-11715478.html |title=Зеленский отдал приказ ВСУ наносить максимальные потери оккупантам |language=ru |trans-title=Zelensky ordered the Armed Forces of Ukraine to inflict maximum losses on the invaders |website=[[Unian]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224082802/https://www.unian.net/society/zelenskiy-otdal-prikaz-vsu-nanosit-maksimalnye-poteri-okkupantam-novosti-ukrainy-11715478.html |url-status=live }}</ref> ზელენსკიმ ასევე განაცხადა რუსეთთან დიპლომატიური ურთიერთობების გაწყვეტის შესახებ.<ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824153 |title=Украина разорвала дипломатические отношения с Россией |website=[[Interfax]] |lang=ru |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224095330/https://www.interfax.ru/world/824153 |url-status=live}}</ref> მოგვიანებით გამოაცხადა საერთო მობილიზაციის შესახებ.<ref>{{cite news |title=Ukrainian president signs decree on general mobilisation of population -Interfax |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-signs-decree-general-mobilisation-population-interfax-2022-02-24/ |access-date=25 February 2022 |work=Reuters |date=24 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025205/https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-signs-decree-general-mobilisation-population-interfax-2022-02-24/ |url-status=live }}</ref> რუსეთმა რაკეთების სამიზნედ ამოიღო უკრაინული ინფრასტრუქტურა, მათ შორის უკრაინაში უდიდესი ბორისპილის აეროპორტი, კიევის აღმოსავლეთით, 29 კმ-ს მოშორებით.<ref>{{cite web |author-last=Charpentreau |author-first=Clement |title=Ukraine closes airspace, Kyiv airport under attack |url=https://www.aerotime.aero/articles/30312-ukraine-closes-airspace-russia-attacks?_fb_noscript=1 |access-date=25 February 2022 |website=AeroTime Hub |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224151542/https://www.aerotime.aero/articles/30312-ukraine-closes-airspace-russia-attacks?_fb_noscript=1 |url-status=live }}</ref> უკრაინამ ჩაკეტა საჰაერო სივრცე.<ref>{{cite news |author-last=Eccles |author-first=Mari |date=24 February 2022 |title=Ukraine closes airspace as Putin orders military operation |url=https://www.politico.eu/article/ukraine-closes-airspace-as-putin-orders-military-operation/ |work=[[Politico]] |location= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224102433/https://www.politico.eu/article/ukraine-closes-airspace-as-putin-orders-military-operation/ |url-status=live }}</ref> [[პოდილსკი (უკრაინა)|პოდილსკში]] უკრაინულ სამხედრო შენაერთს თავს დაესხა რუსული ძალები, ექვი დაიღუპა, შვიდი დაიჭრა და 19 დაკარგულად გამოცხადდა.<ref name="auto2">{{cite web|title=Ukraine-Russia invasion: Russia launches attack on Ukraine from several fronts |url=https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60454795 |access-date=24 February 2022 |website=[[BBC News]] |language=en-gb |archive-date=21 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220221183326/https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60454795 |url-status=live}}</ref> კიდევ ერთი ადამიანი დაიღუპა [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]]. [[ჩუგუევი|ჩუგუივში]] სახლი სააზიანა რუსულმა არტილაერიამ, მოსახლეები დაშავდნენ და ერთი ბიჭი დაიღუპა.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.currenttime.tv/a/31720261.html |title=Россия обстреляла жилой дом в Чугуеве Харьковской области: видео последствий |language=ru |website=[[Current Time TV]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092902/https://www.currenttime.tv/a/31720261.html |url-status=live }}</ref><ref name=hromadske.online /> 18 ადამიანი დაიღუპა [[ოდესის ოლქი|ოდესას ოლქში]] სოფელ [[ლიპეცკე|ლიპეცკეს]] დაბომბვისას.<ref name=hromadske.online>{{cite web |author= |url=https://hromadske.ua/posts/rosijsko-ukrayinska-vijna-tekstovij-onlajn |title=Російсько-українська війна (текстовий онлайн) |language=uk |website=[[Hromadske]] |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224060243/https://hromadske.ua/posts/rosijsko-ukrayinska-vijna-tekstovij-onlajn |url-status=live }}</ref> 10:00 საათზე (UTC+2) უკრაინის პრეზიდენტის ბრიფინგზე განაცხადეს, რომ რუსული შენაერთები უკრაინაში ჩრდილოეთიდან, [[ბელარუსი|ბელორუსის]] საზღვრის გადმოკვეთით, შევიდნენ უკრაინაში, 5 კილომეტრის სიღრმეზე. რუსი სამხედროები აქტიურები იყვნენ [[ხარკივის ოლქი|ხარკივის ოლქში]], [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივის ოლქსა]] და [[სუმი|სუმისთან]] ახლოს.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/war/voyska-rossii-na-severe-ukrainy-prodvinulis-vglub-do-pyati-kilometrov-arestovich-novosti-donbassa-11715571.html |title=Войска России на севере Украины продвинулись вглубь до пяти километров – Арестович |language=ru |website=Unian |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224091205/https://www.unian.net/war/voyska-rossii-na-severe-ukrainy-prodvinulis-vglub-do-pyati-kilometrov-arestovich-novosti-donbassa-11715571.html |url-status=live }}</ref> ზელენსკის პრესსამხასურმა განაცხადა, რომ უკრაინელებმა მოიგერიეს შეტევა [[ვოლინის ოლქი|ვოლინის ოლქში]].<ref>{{cite web |author= |url=https://www.president.gov.ua/en/news/prezident-uhvaliv-usi-neobhidni-rishennya-dlya-zahistu-krayi-73117 |title=President has made all necessary decisions to defend the country, the Armed Forces are actively resisting Russian troops – Adviser to the Head of the Office of the President |language=en |website=president.gov.ua |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224102445/https://www.president.gov.ua/en/news/prezident-uhvaliv-usi-neobhidni-rishennya-dlya-zahistu-krayi-73117 |url-status=live }}</ref> 10:30 საათზე (UTC+2) უკრაინის თავდაცვლის სამინისტრომ განაცხადა ჩერნიჰივის ოლქში რუსების შეჩერების, [[ხარკივის ოლქი|ხარკივში]] დიდი ბრძოლისა და [[მარიუპოლი|მარიუპოლსა]] და [[სჩასტიე|სჩასტიეს]] დაბრუნების შესახებ.<ref name=mil.2402.1030>{{cite web |author= |url=https://www.mil.gov.ua/en/news/2022/02/24/general-staff-of-the-armed-forces-of-ukraine-operative-information-as-of-10-30/ |title=General Staff of the Armed Forces of Ukraine: Operative information as of 10.30 |language=en |website=[[Ministry of Defence (Ukraine)|mil.gov.ua]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224103548/https://www.mil.gov.ua/en/news/2022/02/24/general-staff-of-the-armed-forces-of-ukraine-operative-information-as-of-10-30/ |url-status=live }}</ref> უკრაინის არმიამ განაცხადა 6 თვითმფრინავის, 2 ვერტმფრენისა და ათობით ჯავშანტექნიკის განადგურების შესახებ.<ref>{{cite news |author= |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-says-50-russian-troops-killed-four-tanks-destroyed-2022-02-24/ |title=Ukraine says 50 Russian troops killed, four tanks destroyed |language=en |website=[[Reuters]] |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224101222/https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-says-50-russian-troops-killed-four-tanks-destroyed-2022-02-24/ }}</ref> უკრაინის არმიის მთავარსარდალმა, [[ვალერი ზალუჟნი|ვალერი ზალუჟნიმ]], განაცხადა [[რუსეთის 423-ე მოტორიზირებული გვარდია|რუსეთის 423-ე მოტორიზებული გვარდიის]] ორი სამხედროს დატყვევების შესახებ.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/war/voennye-vzyali-v-plen-pervyh-rossiyskih-okkupantov-kotorye-segodnya-vtorglis-v-ukrainu-foto-novosti-donbassa-11715970.html |title=Военные взяли в плен первых российских оккупантов, которые сегодня вторглись в Украину (фото) |lang=ru |trans-title=The military takes prisoner the first Russian occupiers who invaded Ukraine today (photos) |website=[[Unian]] |date= |access-date=24 February 2022 }}</ref> [[რუსეთის 74-ე მოტორიზებული ბრიგადა|რუსეთის 74-ე მოტორიზებული ბრიგადის]] დაზვერვის დანაყოფი<ref name=OZ>{{cite news |author-last1=Osborn |author-first1=Andrew |author-last2=Zinets |author-first2=Natalia |title=Russian forces invade Ukraine with strikes on major cities |url=https://www.reuters.com/world/europe/putin-orders-military-operations-ukraine-demands-kyiv-forces-surrender-2022-02-24/ |access-date=23 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=23 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224033456/https://www.reuters.com/world/europe/putin-orders-military-operations-ukraine-demands-kyiv-forces-surrender-2022-02-24/ |url-status=live }}</ref> [[ჩერნიჰივი|ჩერნიჰივთან]] ახლოს დანებდა.<ref>{{cite web |title=Russia's 74th Motorised Rifle Brigade recon platoon surrenders to Ukraine's army |url=https://112.international/ukraine-top-news/russias-74th-motorized-rifle-brigade-recon-platoon-surrenders-to-ukraines-army-70097.html |access-date=25 February 2022 |website=112.international |language=en-US |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224204234/https://112.international/ukraine-top-news/russias-74th-motorized-rifle-brigade-recon-platoon-surrenders-to-ukraines-army-70097.html |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220224204234/https://112.international/ukraine-top-news/russias-74th-motorized-rifle-brigade-recon-platoon-surrenders-to-ukraines-army-70097.html |archivedate=24 თებერვალი 2022 }}</ref> ანტონოვის აეროპორტის ბრძოლაში რუსმა პარაშუტისტებმა აიღეს აეროპორტი [[ჰოსტომელი|ჰოსტომელში]], კიევის გარეუბანში. უკრაინული [[ჰოსტომელის აეროპორტისათვის ბრძოლა|კონტრშეტევა]] აეროპორტის დასაბრუნებლად დაიწყო იმავე დღეს.<ref>{{cite web|author=[[The Moscow Times]] |date=24 February 2022 |title=Russia Attacks Ukraine: As It's Happening |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/russia-attacks-ukraine-as-its-happening-a76553 |access-date=24 February 2022 |website=[[The Moscow Times]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224122327/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/russia-attacks-ukraine-as-its-happening-a76553 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |author-first1=Matthew |author-last1=Chance |author-first2=Aditi |author-last2=Sangal |date=24 February 2022 |title=On the ground: Russian forces take control of an air base near Kyiv, Ukraine |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_ab6cab437dff1920a9fcec2857593b70 |access-date=24 February 2022 |website=[[CNN]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224145330/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_ab6cab437dff1920a9fcec2857593b70 |url-status=live }}</ref> უკრაინის ეროვნული გვარდიის სწრაფი რეაგირების ბატალეონმა ჩამოაგდო 3 რუსული ვერტმფრენი.<ref>{{cite news |title=Video shows helicopters flying toward Gomostel airfield in Ukraine |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/russia-ukraine-attack-news/#link-UMHNSQEUGZHETM37AQDV3MLYMA |newspaper=Washington Post |access-date=24 February 2022 |language=en |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073822/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/russia-ukraine-attack-news/#link-UMHNSQEUGZHETM37AQDV3MLYMA |url-status=live }}</ref> [[File:VOA video of Eastern Ukraine during 2022 Russian invasion.webm|thumb|აღმოსავლეთი უკრაინა შეჭრისას]] ბელარუსმა რუს სამხედროებს უკრაინაში ჩრდილოეთიდან შეჭრის უფლება მისცა. 11:00 საათზე (UTC+2) [[ვილჩა|ვილჩაში]] ([[კიევის ოლქი]]) სასაზღვრო გვარდიამ განაცხადა საზღვრის გარღვევისა და სასაზღვრო გვარდელების [[ჟიტომირის ოლქი|ჟიტომირის ოლქში]] დაბომბვის შესახებ (დიდი ალბათობით [[BM-21 Grad]]-ით).<ref name=hromadske.online /> უნიშნო ვერტმფრენმა ბელარუსიიდან დაბომბა [[სლავუტიჩი|სლავუტუჩის]] მესასზღვრეების პოზიციები.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/society/so-storony-belarusi-vertolet-bez-opoznavatelnyh-znakov-obstrelyal-rayon-pered-kpp-slavutich-novosti-ukrainy-11715628.html |title=Со стороны Беларуси вертолет без опознавательных знаков обстрелял район перед КПП "Славутич" |trans-title=From the side of Belarus, an unmarked helicopter fired at the area in front of the checkpoint "Slavutich" |language=ru |website=[[Unian]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224112325/https://www.unian.net/society/so-storony-belarusi-vertolet-bez-opoznavatelnyh-znakov-obstrelyal-rayon-pered-kpp-slavutich-novosti-ukrainy-11715628.html |url-status=live }}</ref> 11:30 საათზე (UTC+2) რუსული რაკეტების მეორე ტალღა გამოჩნდა [[კიევი|კიევში]], [[ოდესა|ოდესაში]], [[ხარკივი|ხარკივსა]] და [[ლვივი|ლვივში]]. მძიმე სახმელეთო ბრძოლები გაიმართა დონეცკისა და ლუჰანსკის ოლექბში.<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Ukraine hit by second wave of missile strikes – official |language=en |work=[[National Post]] |url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraine-hit-by-second-wave-of-missile-strikes-official |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224135835/https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraine-hit-by-second-wave-of-missile-strikes-official |url-status=live}}</ref> სამოქალქო უფლებების აქტივისტებმა განაცხადეს ბელარუსიდან პოლონეთში მიგრაციის გაზრდის შესახებ.<ref>{{cite news |author-last=Nielsen |author-first=Nikolaj |date=24 February 2022 |title=Belarus seen stepping-up use of migrants as a weapon |url=https://euobserver.com/migration/154425 |work=[[EUobserver]] |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224124429/https://euobserver.com/migration/154425 |url-status=live }}</ref> ბელარუსი ითვლება რუსეთის ქვეშემდგომად და რუსეთის დავალებების მიხედვით ბელარუსის საზღვართან მიგრანტებს იარაღად იყინებს.<ref>{{cite news |author-last=Mirovalev |author-first=Mansur |date=15 November 2021 |title=What's Putin's gain in the Belarus migrant crisis? |url=https://www.aljazeera.com/news/2021/11/15/whats-putins-gain-in-the-belarus-migrant-crisis |work=[[Al Jazeera]] |access-date=24 February 2022 |archive-date=15 January 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220115174702/https://www.aljazeera.com/news/2021/11/15/whats-putins-gain-in-the-belarus-migrant-crisis |url-status=live }}</ref> 12:04 საათისთვის (UTC+2) რუსი სამხედროები ყირიმიდან [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოლქში]], [[ნოვაია-კახოვკა|ნოვაია-კახოვკაში]] შევიდნენ.<ref>{{Cite web |url=https://kyivindependent.com/uncategorized/russian-troops-moving-towards-town-of-nova-kakhovka-in-kherson-oblast/ |title=Russian troops moving towards town of Nova Kakhovka in Kherson Oblast. |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224213221/https://kyivindependent.com/uncategorized/russian-troops-moving-towards-town-of-nova-kakhovka-in-kherson-oblast/ |url-status=live }}</ref> მოგივანებით, იმავე დღეს, რუსმა სამხედროებმა დაიკავეს [[ჩრდილოეთ ყირიმის არხი]].<ref>{{Cite web |url=https://www.aa.com.tr/en/europe/russian-troops-enter-ukraines-kherson-oblast-defense-ministry/2513722 |title=Russian troops enter Ukraine's Kherson Oblast: Defense Ministry |access-date=24 February 2022|publisher=[[Anadolu Agency]] |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224213215/https://www.aa.com.tr/en/europe/russian-troops-enter-ukraines-kherson-oblast-defense-ministry/2513722 |url-status=live }}</ref><ref name="riacanal24">{{cite news |title=Российские войска вышли к Херсону и восстановили подачу воды в Крым |trans-title=Russian troops reached Kherson and restored water supply to Crimea |url=https://ria.ru/20220224/kanal-1774876399.html |access-date=24 February 2022 |agency=[[RIA Novosti]] |date=24 February 2022 |lang=ru |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224214657/https://ria.ru/20220224/kanal-1774876399.html |url-status=live }}</ref> 13:00 და 13:19 საათებზე (UTC+2) უკრაინის სასაზღვრო გვარდიამ და შეიარაებულმა ძალებმა განაცხადეს ორი ახალი შეტაკების შესახებ, სუმისთან და სტარობილსკთან.<ref name=hromadske.online /> 13:32 საათზე (UTC+2) [[ვალერი ზალუჟნი|ვალერი ზალუჟნიმ]] განაცხადა ბელარუსის ტერიტორიიდან გაშვებული ბალისტიკური რაკეტების შესახებ.<ref name=hromadske.online /> კიევისა და ხარკივის მეტროები გამოიყენებოდა დაბომბვებისაგან სამოქალაქო პირების დასაცავად.<ref name=hromadske.online /> უკრაინის სასაზღვრო გვარდიამ განაცხადა, რომ ორი რუსული სამხედრო ხომალდი, ''ვასილი ბიკოვი'' და ''მოსკვა'', თავს დაესხნენ და აიღეს [[ზმეინი|ზმეინის კუნძლი]], დანუბის დელტასთან ახლოს.<ref name=hromadske.online /> 16:00 საათზე (UTC+2) ზელენსკიმ განაცხადა ბრძოლების შესახებ [[ჩერნობილი|ჩერნობილისა]] და [[პრიპიატი|პრიპიატის]] „მოჩვენება ქალაქებში“.<ref>{{cite web|author-last=Sullivan |author-first=Rory |date=24 February 2022 |title=Fighting breaks out near Chernobyl, says Ukrainian president |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-nuclear-russia-attack-ukraine-b2022444.html |access-date= |website=[[The Independent]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224151418/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-nuclear-russia-attack-ukraine-b2022444.html |url-status=live}}</ref> 18:20 საათისათვის (UTC+2) [[ჩერნობილის ატომური ელექტროსადგური|ჩერნობილის ბირთვული ელეტროსადგური]] რუსულ კონტროლში გადავიდა,<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=В Офисе президента подтвердили захват россиянами Чернобыльской АЭС |trans-title=The Office of the President confirmed the capture of the Chernobyl nuclear power plant by the Russians |url=https://www.unian.net/war/rossiyskie-voyska-zahvatili-chernobylskuyu-aes-ofis-prezidenta-novosti-donbassa-11716741.html |access-date=24 February 2022 |website=[[UNIAN]] |language=ru |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224172911/https://www.unian.net/war/rossiyskie-voyska-zahvatili-chernobylskuyu-aes-ofis-prezidenta-novosti-donbassa-11716741.html |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|agency=[[Reuters]] |access-date=24 February 2022 |title=Chernobyl power plant captured by Russian forces – Ukrainian official |url=https://www.reuters.com/world/europe/chernobyl-power-plant-captured-by-russian-forces-ukrainian-official-2022-02-24/ |newspaper=[[Reuters]] |date=24 February 2022|via=www.reuters.com |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224174356/https://www.reuters.com/world/europe/chernobyl-power-plant-captured-by-russian-forces-ukrainian-official-2022-02-24/ |url-status=live}}</ref> გარშემო რეგიონთან ერთად.<ref>{{cite web|author-last1=Najjar |author-first1=Farah |author-last2=Child |author-first2=David |author-last3=Gadzo |author-first3=Mersiha |title=Russian forces seize Chernobyl site as Ukraine battles rage |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/23/ukraine-declares-state-of-emergency-amid-fears-of-invasion-liveblog |access-date=24 February 2022 |website=www.aljazeera.com |publisher=[[Al Jazeera]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224091527/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/23/ukraine-declares-state-of-emergency-amid-fears-of-invasion-liveblog |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |title=Zelenskiy Says Russian Forces Trying To Take Over Chernobyl Nuclear Power Plant |url=https://www.rferl.org/a/ukraine-invasion-russian-forces-chernobyl-/31721240.html |access-date=24 February 2022 |website=RadioFreeEurope/RadioLiberty |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224182943/https://www.rferl.org/a/ukraine-invasion-russian-forces-chernobyl-/31721240.html |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Fighting breaks out near Chernobyl, says Ukrainian president |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-nuclear-russia-attack-ukraine-b2022444.html |access-date=24 February 2022 |website=[[The Independent]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224151418/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-nuclear-russia-attack-ukraine-b2022444.html |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|author-first1=Aditi |author-last1=Sangal |author-first2=Meg |author-last2=Wagner |author-first3=Adrienne |author-last3=Vogt |author-first4=Melissa |author-last4=Macaya |author-first5=Rob |author-last5=Picheta |author-first6=Lauren |author-last6=Said-Moorhouse |author-first7=Ed |author-last7=Upright |author-first8=Maureen |author-last8=Chowdhury |date=24 February 2022 |title=Russian troops seize Chernobyl nuclear power plant, Ukrainian official says |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_438d63764e04c5907533d2c095e73cfd |access-date=24 February 2022 |website=[[CNN]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224182927/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_438d63764e04c5907533d2c095e73cfd |url-status=live}}</ref> უკრაინის რადის დეპუტატ მარიანა ბეზუგლაზე დაყრდნობით, რუსები [[ზაპოროჟიის ატომური ელექტროსადგური|ზაპიროჟიის ბრითვულ ელექტროსადგურზე]] თავდასხმით იმუქრებოდნენ.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/war/rossiyskie-zahvatchiki-ugrozhayut-obstrelyat-zaporozhskuyu-aes-nardep-novosti-donbassa-11716903.html |title=Российские захватчики угрожают обстрелять Запорожскую АЭС – нардеп |trans-title=Russian invaders threaten to shell Zaporizhia nuclear power plant – people's deputy |lang=ru |website=[[Unian]] |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224194437/https://www.unian.net/war/rossiyskie-zahvatchiki-ugrozhayut-obstrelyat-zaporozhskuyu-aes-nardep-novosti-donbassa-11716903.html |url-status=live }}</ref> 16:18 საათზე (UTC+2), კიევის მერმა, [[ვიტალი კლიტსჩკო|ვიტალი კლიტსჩკომ]] განაცხადა კომენდანტის საათი, 22:00 საათიდან 07:00 საათამდე.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Kyiv imposes curfew from 22:00 to 07:00, transport not to work at this time – Klitschko |url=https://ua.interfax.com.ua/news/general/801462.html |access-date=24 February 2022 |website=[[Interfax-Ukraine]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224160553/https://ua.interfax.com.ua/news/general/801462.html |url-status=live}}</ref> [[გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი|გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესმა კომისარმა]], [[ფილიპო გრანდი|ფილიპო გრანდიმ]] განაცხადა, რომ დაახლოებით 100 000-მა უკრაინელმა დატოვა სახლი.<ref name=":4">{{cite web |title=Ukraine-Russia invasion: Russia launches attack on Ukraine from several fronts |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6217ca57000e9e34d25a7ba4%26What%27s%20the%20latest%3F%262022-02-24T18%3A33%3A13.709Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:becba973-98df-4728-bcce-9f0e082111d9&pinned_post_asset_id=6217ca57000e9e34d25a7ba4 |website=[[BBC News]] |access-date=24 February 2022 |language=en-gb |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224192206/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6217ca57000e9e34d25a7ba4%26What%27s+the+latest%3F%262022-02-24T18%3A33%3A13.709Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn%3Aasset%3Abecba973-98df-4728-bcce-9f0e082111d9&pinned_post_asset_id=6217ca57000e9e34d25a7ba4 |url-status=live }}</ref> 22:00 საათზე (UTC+2) უკრაინამ განაცხადა, რომ რუსებმა აიღეს ზმეინის კუნძული, [[კუნძულ ზმეინისთვის ბრძოლა|საჰაერო და საზღვაო დაბომბვის შემდეგ]].<ref>{{cite news |title=Острів Зміїний захопили російські окупанти – ДПСУ |language=uk |trans-title=Snake Island was captured by the Russian occupiers – SBGS |url=https://gazeta.ua/articles/donbas/_ostriv-zmiyinij-zahopili-rosijski-okupanti-dpsu/1072429 |access-date=24 February 2022 |publisher=Gazeta UA |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224202628/https://gazeta.ua/articles/donbas/_ostriv-zmiyinij-zahopili-rosijski-okupanti-dpsu/1072429 |url-status=live }}</ref> კუნძულზე მყოფი ცამეტივე უკრაინელი სამხედრო დაიღუპა, მას შემდეგ რაც [[რუსული სამხედრო ხომალდი, იდი ნახუი|რუსულ გემს დანებებაზე უარი უთხრეს]]. პრეზიდენტმა ზელენკიმ განაცხადა, რომ [[უკრაინის გმირი|უკრაინის გმირის]] წოდება მიენიჭებოდათ ზმეინზე დაღუპულებს,<ref name="DailyThanthi">{{cite web |date=24 February 2022 |title=ரஷ்ய தாக்குதல்: தெற்கு உக்ரைன் பகுதியில் 22 பேர் கொல்லப்பட்டதாக தகவல் |trans-title=Russian offensive: 22 killed in southern Ukraine |language=Tamil |url=http://www.dailythanthi.com/News/TopNews/2022/02/24231956/South-Ukraine-region-says-13-civilians-9-troops-killed.vpf |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224181739/https://www.dailythanthi.com/News/TopNews/2022/02/24231956/South-Ukraine-region-says-13-civilians-9-troops-killed.vpf |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=Dailythanthi.com}}</ref> სამ დაღუპულს [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]] და ერთს [[ხარკივი|ხარკივში]].<ref>{{cite web |title=Ukraine death toll: What we know so far |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/russia-ukraine-invasion-casualties-death-toll |access-date=24 February 2022 |website=www.aljazeera.com |publisher=[[Al Jazeera]] |language=en}}</ref> ზელენსკიმ განაცხადა, რომ 137 უკრაინელი (სამოქალქო და სამხედრო პირები) დაიღუპა შეჭრის პირველ დღეს.<ref name=":41">{{cite web |title=Ukraine-Russia invasion: Russia launches attack on Ukraine from several fronts |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6217ca57000e9e34d25a7ba4%26What%27s%20the%20latest%3F%262022-02-24T18%3A33%3A13.709Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:becba973-98df-4728-bcce-9f0e082111d9&pinned_post_asset_id=6217ca57000e9e34d25a7ba4 |website=[[BBC News]] |access-date=24 February 2022 |language=en-gb |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224192206/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6217ca57000e9e34d25a7ba4%26What%27s+the+latest%3F%262022-02-24T18%3A33%3A13.709Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn%3Aasset%3Abecba973-98df-4728-bcce-9f0e082111d9&pinned_post_asset_id=6217ca57000e9e34d25a7ba4 |url-status=live }}</ref> 23:00-ზე (UTC+2) ზელენსკიმ [[საყოველთაო მობილიზაცია|საყოველთაო მობილიზაციის]] ბრძნაება გასცა და 18-60 წლების მამაკაცებს უკრაინის დატოვება აეკრძალათ.<ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=Zelensky signs decree declaring general mobilization |url=https://en.interfax.com.ua/news/general/801769.html |access-date=25 February 2022 |website=[[Interfax-Ukraine]] |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113724/https://en.interfax.com.ua/news/general/801769.html |url-status=live}}</ref> === 25 თებერვალი === [[File:Kyiv Tense as Russian Forces Advance.webm|thumb|„რუსეთის წინსვლასთან ერთად კიევი იძაბება“&nbsp;– [[ამერიკის ხმა]]<br><small>(ხელმისაწვდომია ინგლისური სუბტიტრები)</small>]] 01:24 საათისათვის (UTC+2) ზელენსკიმ ბრძანა სრული მობილიზაცია უკრაინის არმიაში, 90 დღით.<ref>{{cite news |author-last1=Loc |author-first1=Samantha |author-last2=Singh |author-first2=Maanvi |author-last3=Oladipo |author-first3=Gloria |author-last4=Chao-Fong |author-first4=Léonie |author-last5=Rankin |author-first5=Jennifer |author-last6=Holmes |author-first6=Oliver |author-last7=Harding |author-first7=Luke |author-last8=Baloch |author-first8=Shah Meer |date=25 February 2022 |title=Russia-Ukraine latest news: Zelenskiy bans Ukrainian men aged 18–60 from leaving the country after invasion – live updates |language=en-GB |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |access-date=25 February 2022 |issn=0261-3077 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224075414/https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |url-status=live }}</ref> დაახლოებით 04:00 საათზე (UTC+2) კიევში მოხდა ორი აფეთქება. უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტოს წარმომადგენელმა, [[ანტონ გერაშენკო|ანტონ გერაშენკომ]], ტექსტური შეტყობინებით განაცხადა, რომ ეს აფეთქებები ფრთოსანი და ბალისტიკური რაკეტები იყო.<ref>{{cite web|author-first1=Helen |author-last1=Regan |author-first2=Jonny |author-last2=Hallam |title=Ukrainian capital Kyiv targeted with missile fire, official says|url=https://www.cnn.com/2022/02/24/europe/ukraine-russia-invasion-friday-intl-hnk/index.html |access-date=25 February 2022 |website=[[CNN]] |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225040530/https://www.cnn.com/2022/02/24/europe/ukraine-russia-invasion-friday-intl-hnk/index.html |url-status=live}}</ref> უკრაინამ განაცხადა, რომ კიევში ჩამოაგდეს რუსული [[სუ-27]], რომელიც სახლას დაეცა და სახლი დაიწვა.<ref>{{cite news |title=Explosions heard in Kyiv, official says enemy aircraft downed |url=https://www.reuters.com/world/europe/explosions-heard-kyiv-official-says-enemy-aircraft-downed-2022-02-25/ |access-date=25 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=25 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225050231/https://www.reuters.com/world/europe/explosions-heard-kyiv-official-says-enemy-aircraft-downed-2022-02-25/ |url-status=live }}</ref><ref name="auto3">{{cite web |author-last1=Chance |author-first1=Matthew |author-last2=Lister |author-first2=Tim |author-last3=Smith-Spark |author-first3=Laura |author-last4=Regan |author-first4=Helen |title=Battle for Ukrainian capital underway as Russian troops seek to encircle Kyiv |url=https://www.cnn.com/2022/02/24/europe/ukraine-russia-invasion-friday-intl-hnk/index.html |website=[[CNN]] |date=25 February 2022 |access-date=25 February 2022 }}</ref> დამოუკიდებელი სამხედრო ანალიტიკოსები საუბრობდნენ, რომ რუსული ძალები ჩრდილოეთში მძიმე ბერძოლაში ჩაებნენ უკრაინელებთან. რუსული დანაყოფების მიზანი [[კიევზე თავდასხმა (2022)|კიევის ალყაში მოქცევა]] და [[ხარკივის ბრძოლა (2022)|ხარკივის აღება]] იყო, მაგრამ მათ ხელს უშლიდა უკრაინელი მცველების მძიმე წინააღმდეგობა. სოციალურ მედიებში გავრცელებულ კადრებში ჩანს განადგურებული რუსული სამხედრო კოლონები. რუსული დანაყოფები სამხრეთში მეტი წარმატებით მიიწევდნენ. საუკეთესო რუსულის დანაყოფები განალაგეს დონბასში. როგორც ჩანს, მათ მანევრით გვერდი აუარეს და ზუგრში დაარტყეს უკრაინულ პოზიციებს. ამ დროს, რუსული სამხედროები [[ყირიმი|ყირიმიდან]] ორ კოლონად გაიყო, ანალიტიკოსების აზრით, მათ [[დონბასის ფრონტი|დონბასის ფრონტის]] იზოლირება და უკრაინელების ალყაში მოქცევა სურდათ, რათა უკრაინელებს გამაგრებული პოზიციების უპირატესობა დაეკარგათ.<ref>{{cite web |author-last1=Barnes |author-first1=Julian E. |title=Russian forces are meeting more resistance near Kyiv and Kharkiv than farther south, analysts say. |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-attacks-ukraine/russian-forces-are-meeting-more-resistance-near-kyiv-and-kharkiv-than-farther-south-analysts-say |website=[[The New York Times]] |access-date=25 February 2022 |date=25 February 2022 |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225045412/https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-attacks-ukraine/russian-forces-are-meeting-more-resistance-near-kyiv-and-kharkiv-than-farther-south-analysts-say |url-status=live }}</ref> 25 თებერვლის დილას, ზელენსკიმ რუსეთი სამოქალქო პირების მიმართ მიზანმიმართულ თავდასხმაში დაადანაშაულა.<ref>{{cite news |author-last1=Graham-Harrison |author-first1=Emma |author-last2=Harding |author-first2=Luke |author-last3=Boffey |author-first3=Daniel |author-last4=Elias |author-first4=Visontay |title=Ukraine invasion: Zelenskiy strikes defiant tone as explosions ring out in Kyiv |url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/ukraine-invasion-explosions-in-kyiv-as-uk-reports-fierce-resistance-across-the-nation |access-date=25 February 2022 |work=[[The Guardian]] |date=25 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225052024/https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/ukraine-invasion-explosions-in-kyiv-as-uk-reports-fierce-resistance-across-the-nation |url-status=live }}</ref> უკრაინის მთავრობის სპიკერმა განაცხადა, რომ ბოლო 24 საათში შეტევა განხორცილედა 33 სამოქალქო წერტილზე.<ref>{{cite news |author-last1=Polityuk |author-first1=Pavel |author-last2=Baczynska |author-first2=Gabriela |author-last3=Lawson |author-first3=Hugh |title=Ukraine ministry says Russia hit 33 civilian sites in last 24 hrs -Interfax |url=https://finance.yahoo.com/news/ukraine-ministry-says-russia-hit-075824163.html |access-date=25 February 2022 |work=[[Yahoo Finance]] |agency=[[Reuters]]/[[Interfax]] |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113721/https://finance.yahoo.com/news/ukraine-ministry-says-russia-hit-075824163.html |url-status=live }}</ref> უკრაინის თავდაცვის მინისტრმა განაცხადა, რომ რუსები შევდნენ [[ობოლონი|ობოლონში]], [[კიევის ოლქი|კიევის ოლქში]] და [[უკრაინის უმაღლესი რადა|რადას]] შენობიდან დაახლოებით 9 კილომეტრის მოშრებით იყვნენ.<ref name=":31">{{cite web|title=Ukraine-Russia invasion: Ukraine says Russian rockets hit Kyiv overnight|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60517447|access-date=25 February 2022|website=[[BBC News]]|language=en-gb|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225085334/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447|url-status=live}}</ref> ასევე თავდაცვის მინისტრმა განაცხადა, რომ მოხალისედ მიიღებდნენ ნებისმიერი ასაკის მსურველს.<ref name="OZ" /> უკრაინელებმა რადაიციის დონის ზრდა შეამჩნიეს [[ჩერნობილი|ჩერნობილში]], რაც მძიმე ტექნიკის გადაადგილებამ გამოიწვია.<ref>{{cite news |author-last1=Mathers |author-first1=Matt |title=Chernobyl radiation 'exceeds control levels' in multiple areas being seized by Russia |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-update-nuclear-radiation-ukraine-b2023062.html |access-date=25 February 2022 |work=[[The Independent]] |date=25 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225105519/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-update-nuclear-radiation-ukraine-b2023062.html |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |author-last1=Polityuk |author-first1=Pavel |title=Ukraine reports higher but "not critical" Chernobyl radiation |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-nuclear-agency-reports-higher-chernobyl-radiation-levels-due-heavy-2022-02-25/ |access-date=25 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=25 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113725/https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-nuclear-agency-reports-higher-chernobyl-radiation-levels-due-heavy-2022-02-25/ |url-status=live }}</ref> ზელენსკიმ ანიშნა, რომ უკრაინის მთავრობა მოსალაქარაკებლად მზად იყო.<ref>{{cite news |url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/U1YDTnzZnlMsI6A2uzcb |title=Zelensky Says Russia Is Striking Military and Civilian Targets |work=www.wsj.com |publisher=[[Wall Street Journal]] |author-first=James |author-last=Marson |access-date=25 February 2022}}</ref> იმავე დღეს, პუტინმა [[სი ძინპინი|სი ძინპინს]] აცნობა უკრაინასთან მოლაპარაკების სურვილი.<ref>{{cite web|url=https://financialpost.com/pmn/business-pmn/putin-tells-xi-that-russia-willing-to-hold-high-level-talks-with-ukraine-chinas-cctv |title=Putin tells Xi that Russia willing to hold high-level talks with Ukraine -China's CCTV |work=financialpost.com |access-date=25 February 2022}}</ref> რუსეთის ჯარების კიევისკენ სვლასთან ერთად ზელენსკიმ მოსახლეობას [[მოლოტოვის კოქტეილი|მოლოტოვის კოქტეილების]] მომზადება სთოვა. პუტინმა გამოთქვა უკრაინის მთავრობის გადაყენების სურვილი.<ref>{{cite web|date=25 February 2022 |title=Putin tells Ukrainian military to overthrow Zelensky – follow live |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/ukraine-russia-putin-war-kyiv-invasion-latest-b2022971.html |access-date=25 February 2022 |website=[[The Independent]] |language=en}}</ref><ref>{{cite web|title=Ukraine-Russia news live: Troops enter Kyiv as Putin makes offer of Minsk peace talks |url=https://news.sky.com/story/ukraine-russia-war-live-latest-news-putin-kyiv-invasion-12541713 |access-date=25 February 2022 |website=[[Sky News]] |language=en}}</ref> უკრაინამ კიევის მოქალაქეებს 18 000 იარაღი გადასცა და განალაგა [[უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალები|ტერიტორიული თავდაცვის ძალები]], კიევის დასაცავად.<ref>{{cite web |title=Kyiv residents take up arms as Russia advances |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=62190cb4980bea49f4b79f6f%26In%20pictures%3A%20Kyiv%20residents%20take%20up%20arms%20as%20Russia%20advances%262022-02-25T17%3A11%3A54.597Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:7f199aa7-37f7-4fc3-9fa1-16208268415c&pinned_post_asset_id=62190cb4980bea49f4b79f6f |website=[[BBC News]] |access-date=25 February 2022 |language=en-gb |date=25 February 2022}}</ref> ზოგი რუსული ნაწილები კიევს ჩრდილოეთიდან მიუახლოვდნენ, თუმცა შემდეგ შეფერხდნენ.<ref>{{cite news|author-last=Bengali |author-first=Shashank |author-last2=Bigg |author-first2=Matthew Mpoke |date=25 February 2022 |title=Live Updates: Kyiv Rocked by Explosions for Second Night |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/25/world/russia-ukraine-war |access-date=26 February 2022 |issn=0362-4331}}</ref> [[პენტაგონი (აშშ)|პენტაგონმა]] განაცხადა, რომ რუსეთმა ვერ აიღო საჰაერო უპირატოსება, რაც მოსალოდნელი არ იყო. უკრაინული საჰაერო თავდაცვა, დიდი ზიანის მიუხედავად, ეფექტურად მუშაობს.<ref>{{cite news |author-last1=Lamothe |author-first1=Daniel |title=Airspace over Ukraine remains contested, with no one in control, Pentagon says |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/25/ukraine-invasion-russia-news/#link-RCVQQO7CNFC33LEDYG2O3Q3JAE |newspaper=[[The Washington Post]] |access-date=25 February 2022 |language=en |date=25 February 2022}}</ref> პენტაგონმა ასევე განაცხადა, რომ რუსული ძალები მოლოდინთან შედარებით ბევრად ნელა მიდიოდნენ წინ და უკრანული სამმართველო მყარად იდგა.<ref>{{cite news |author-last1=Cooper |author-first1=Helene |title=Russian forces have lost some momentum, Pentagon official says. |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/25/world/russia-ukraine-war/russian-forces-have-lost-some-momentum-pentagon-official-says |access-date=25 February 2022 |work=[[The New York Times]] |date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225191901/https://www.nytimes.com/live/2022/02/25/world/russia-ukraine-war/russian-forces-have-lost-some-momentum-pentagon-official-says |archive-date=25 February 2022}}</ref> უკრაინული რაკეტები თავს დასხა მილერევოს აივაბაზას [[როსტოვის ოლქი|როსტოვში]], რუსეთში.<ref>{{cite news|date=25 February 2022 |title=Вооруженные силы Украины атаковали Миллерово «Точкой-У» |trans-title=Ukrainian Armed Forces attacked Millerovo with Tochka-U |language=ru |work=RostovGazeta |url=https://rostovgazeta.ru/news/politics/25-02-2022/vooruzhennye-sily-ukrainy-atakovali-millerovo-tochkoy-u |access-date=25 February 2022}}</ref> === 26 თებერვალი === 00:00 საათზე მძიმე ბრძოლები გაიმართა კიევის სამხრეთით, [[ვასილკივი|ვასილკივთან]] და მის ავიაბაზასთან.<ref>{{cite web|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/index.html |title=Heavy fighting reported to the south of Kyiv |work=[[CNN]] |date=25 February 2022 |access-date=25 February 2022}}</ref> [[უკრაინის გენერალური შტაბი|უკრაინის გენერალურმა შტაბმა]] განაცხადა, რომ უკრაინულმა [[სუ-27]]-მა ჩამოაგდო რუსული [[Ilyushin Il-76|Il-76]], რომელსაც პარაშუტისტები გადაჰყავდა.<ref>{{cite news |author-last1=Давыгора |author-first1=Олег |title=Месть за Луганск 2014: возле Василькова сбили Ил-76 с вражескими десантниками |trans-title=Revenge for Luhansk 2014: Il-76 with enemy paratroopers was shot down near Vasilkov |url=https://www.unian.net/war/mest-za-lugansk-2014-vozle-vasilkova-sbili-il-76-s-vrazheskimi-desantnikami-novosti-donbassa-11718622.html |access-date=26 February 2022 |work=Unian |date=26 February 2022 |language=ru}}</ref> დაახლოებით 03:00 საათზე 30 წუთის ინტერვალში 48 აფეთქებაზე მეტი გაისმა კიევის შემოგარენში, როდესაც უკრაინის არმიამ განაცხადა ბრძოლების შესახებ [[ტროიეშჩინა|ტროიეშჩინას]] სამეზობლოში, ელექტროსადგურთან ახლოს.<ref>{{cite web |last1=Grady |first1=Siobhán |last2=Kornfield |first2=Meryl |title=Multiple explosions rock Kyiv as Russian forces target city |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/25/ukraine-invasion-russia-news/#link-TAIGHCFPGRBUVBQRFBISDQJSL4 |website=Washington Post |access-date=26 February 2022 |language=en |date=25 February 2022}}</ref> [[BBC]]-მ განაცხადა, რომ ეს შეიძლება ყოფილიყო ქალაქში ელექტროენერგიის გათიშვლის მცდელობა. მძიმე ბრძოლები გაიმართა [[კიევის ზოოპარკი|კიევის ზოოპარკთან]] და [[შულიავკა|შულიავკას]] სამეზობლოში. 26 თებერვალს უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ [[პერემოგის განზირი|პერემოგის განზირზე]], კიევის მთავარ გზაზე, მოიგერიეს რუსული თავდასხმა,<ref>{{cite news |title=Ukraine military says it repels Russian troops' attack on Kyiv base |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-troops-attack-kyiv-military-base-are-repelled-ukraine-military-2022-02-26/ |access-date=26 February 2022 |work=Reuters |date=26 February 2022 |language=en}}</ref> ასევე მათ განაცხაეს, რომ მოიგერიეს შეტევა [[მიკოლაივი|მიკოლაივზე]].<ref>{{cite web |title=Heavy fighting reported around Kyiv |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6219818e0ce87e491a0ed0eb%26Battle%20for%20Kyiv%20under%20way%262022-02-26T01%3A32%3A51.226Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:e339c122-dc88-4e8b-a964-67b828e1e1b2&pinned_post_asset_id=6219818e0ce87e491a0ed0eb |website=BBC News |access-date=26 February 2022 |language=en-gb |date=25 February 2022}}</ref> ამერიკელებმა განაცხადეს მეორე რუსული II-76-ის ჩამოგდების შესახებ, [[ბილა-ცერკვა|ბილა-ცერკვასთან]] ახლოს.<ref name="AP_stand_firm" /> ასობით ადამიანი დაიღუპა კიევითან ბრძოლაში და დაბომბვებმა გაანადგურა საცხოვრებელი შენობებიმ ხიდები და სკოლები, [[Associated Press]]-ის მიხედვით. რუსეთმა განაცხადა მელიტოპოლის აღების შესახებ,<ref name="AP_stand_firm" /> თუმცა ეს ბრიტანეთმა კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Ukrainian city of Melitopol not in Russian hands, British minister says|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/europe/uk-believes-russians-have-not-taken-melitopol-minister-heappey-says-2022-02-26/|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.reuters.com/world/europe/uk-believes-russians-have-not-taken-melitopol-minister-heappey-says-2022-02-26/|archive-date=26 February 2022}}</ref> 11:00 საათზე უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ მათმა თვითმფრინავებმა განახორციელა 34 ფრენა ბოლო 24 საათში, რაც ნიშნავს იმას, რომ რუსეთმა ვერ დაამყარა საჰაერო უპირატესობა.<ref name="ISW Feb26">{{cite web|last1=Clark|first1=Mason|last2=Barros|first2=George|last3=Stepanenko|first3=Katya|title=Russia-Ukraine Warning Update: Russian Offensive Campaign Assessment, February 26|url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/russia-ukraine-warning-update-russian-offensive-campaign-assessment-february-26|website=Institute for the Study of War|access-date=27 February 2022|language=en|date=26 February 2022}}</ref> შუადღისათვის რუსეთის მიერ უკრაინის საზღვართან განლაგებული ყველა დანაყოფი ჩართული იყო ბრძოლაში. კიევის მერმა [[ვიტალი კლიჩკო|კლიჩკომ]] კომენდანტის საათი გამოაცხადა შაბათს 17:00-დან ორშაბათს 20:00-მდე და განაცხადა, რომ ამ დროს გარეთ გასვლა საბოტაჟად და ჯაშუშობად ჩაითვლებოდა.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Ukrainian forces slow Russian advance on three cities.|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/26/world/ukraine-russia-war/ukrainian-forces-fight-back-as-russia-pushes-on-three-cities|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226122313/https://www.nytimes.com/live/2022/02/26/world/ukraine-russia-war/ukrainian-forces-fight-back-as-russia-pushes-on-three-cities|archive-date=26 February 2022}}</ref> [[Reuters]]-მა განაცხადა, რომ უკრაინის ნაწილებში გაითშა ინტენრეტი, განსაკუთრებით სამხრეთში და აღმოსალვეთში.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Internet in Ukraine disrupted as Russian troops advance|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/europe/internet-ukraine-disrupted-russian-troops-advance-2022-02-26/|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226105525/https://www.reuters.com/world/europe/internet-ukraine-disrupted-russian-troops-advance-2022-02-26/|archive-date=26 February 2022|author-last1=Pearson|author-first1=James|author-last2=Satter|author-first2=Raphael}}</ref> უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტორს წარმომადგენლემა, ვადიმ დენისენკომ განაცხადა, რომ რუსები მიემართებოდნენ [[ენერგოდარი|ენერგოდარისა]] და [[ზაპოროჟიის ატომური ელექტროსადგური|ზაპორიჟიას ატომუერ ელექტროსადგურისკენ]]. მან განაცხადა, რომ Grad რაკეტებით შეიძლება სადგურისათვის შეეტიათ.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Wojna na Ukrainie. Rosjanie blisko elektrowni atomowej. Jest ryzyko, że zostanie ostrzelana|language=pl|trans-title=The war in Ukraine. Russians close to the nuclear power plant. There is a risk that it will be shot at|publisher=[[Polsat News]]|url=https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2022-02-26/wojna-na-ukrainie-rosjanie-blisko-elektrowni-atomowej-jest-ryzyko-ze-zostanie-ostrzelana/|access-date=26 February 2022}}</ref> [[შავი ზღვა|შავ ზღვაში]] იაპონურ სავაჭრო ხომალდს მოხვდა რუსული რაკეტა. მოლდოვურ გემსაც დაეცა რაკეტა, რომელამც სერიოზული დაშავებები დამოიწვია.<ref>{{cite web|website=[[CNN]]|author-first1=Adrienne|author-last1=Vogt|author-first2=Lauren|author-last2=Said-Moorhouse|author-first3=Brad|author-last3=Lendon|author-first4=Steve|author-last4=George|author-first5=Meg|author-last5=Wagner|date=26 February 2022|title=Japanese-owned cargo ship hit by a missile off Ukrainian coast|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_d79d1d542a90f15d7c38c6e3b03d73ab|access-date=26 February 2022|language=en}}</ref> [[რამზან კადიროვი|რამზან კადიროვმა]], [[ჩეჩნეთი|ჩეჩნეთის რესპუბლიკის]] მეთაურმა, განაცხადა უკრაინაში [[კადიროვსკი|კადიროვსკის]], ჩეჩნეთის რესპუბლიკის ერთგული მებრძოლების, გადასროლის შესახებ უკრაინაში, რუსეთის მხარდასაჭერად.<ref>{{cite web|date=26 February 2022|title=Chechen leader, a Putin ally, says his forces deployed to Ukraine|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/26/putins-chechen-ally-says-forces-deployed-ukraine-to-back-russia|access-date=26 February 2022|website=[[Al Jazeera]]|language=en}}</ref> [[CNN]]-მა გაასაჯაროვა უკრაინის საზღვართან [[TOS-1]] სისტემის განლაგების კადრები, რომელიც თერმობალური იარაღებითაა შეიარაღებული.<ref>{{cite news|last1=Zitser|first1=Joshua|date=26 February 2022|title=Russian army deploys its TOS-1 heavy flamethrower capable of vaporizing human bodies near Ukrainian border, footage shows|language=en|work=Business Insider Africa|url=https://africa.businessinsider.com/news/russian-army-deploys-its-tos-1-heavy-flamethrower-capable-of-vaporizing-human-bodies/e8sgz30|access-date=26 February 2022}}</ref> [[The Telegraph|Telegraph]]-მა განაცხადა, რომ ასეთი იარაღის გამოყენება მასობრივ განადგურებას გამოიწვევდა.<ref>{{cite web|title=Vladimir Putin poised to unleash terrifying new weapon in battle for Kyiv|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/25/vladimir-putin-poised-unleash-terrifying-new-weapon-battle-kyiv/|first1=Robert|last1=Mendick|first2=James|last2=Rothwell|date=26 February 2022|access-date=26 February 2022|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref> ექვსი წლის ბიჭი დაიღუპა ოხმატდიტის ბავშვთა საავადმყოფოში, კიევში, საარტილერიო ცეცხლის შედეგად.<ref>{{Cite web|last1=Vogt|last7=Wagner|website=CNN|access-date=2022-02-27|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_60a7db10bfe4a64fb7fc9c2232fca43d|title=Six-year-old boy killed in Kyiv clashes, several more Ukrainian civilians wounded|date=2022-02-26|first8=Vera|last8=Amir|first7=Meg|first6=Steve|first1=Adrienne|last6=George|first5=Brad|last5=Lendon|first4=Jessie|last4=Yeung|first3=Jeevan|last3=Ravindran|first2=Lauren|last2=Moorhouse|language=en}}</ref> უკრანის არმიამ განაცხადა, რომ [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივის ოლქში]] გაანადგურეს 56 რუსული საწვავის გადამზიდი.<ref>{{cite news|date=February 26, 2022|title=Ukrainian troops defending Chernihiv blow up 56 tanks of diesel fuel|work=Pravda|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/02/26/7326282/|accessdate=February 26, 2022}}</ref> დღის დასასრულს რუსებმა ვერ შეასრულეს მიზნები.<ref name="CT Update 9">{{cite web|date=26 February 2022|title=Ukraine Conflict Update 9: February 26, 2022|url=https://www.criticalthreats.org/analysis/ukraine-conflict-update-9|access-date=27 February 2022|website=Critical Threats|publisher=Institute for the Study of War}}</ref> უკრაინის გენერალურმა შტაბმა განაცხადა ბრძოლაში რუსეთის რეზერვის 17 [[ბატალიონის ტაქტიკური ჯგუფი|ბატალიონის ტაქტიკური ჯგუფის]] (BTG) ჩართვის შესაებ მას შემდე, რაც უკრაინელებმა 14 BTG შეაჩერეს კიევის ჩრდილოეთში.<ref name="ISW Feb26" /> რუსეთმა დროებით შეაჩერა [[ჩერნიჰივი|ჩერნიჰივისა]] და [[ხარკივი|ხარკივის]] აღების მცდელობები მძიმე წინააღმდეგბის გამო.<ref name="CT Update 9" /> [[ომის შესაწავლის ინსტიტუტი|ომის შესაწავლის ინსტიტუტმა]] (ISW) განაცხადა, რომ უკრაინელებს შეიძლება მალე აღმოსალვეთ უკრაინის მიტოვება ან დონბასიდან ჯარების გამოყვანა დასჭირვებოდა ალყაში მოხედრის თავიდან ასარიდებლად. სამხრეთში რუსეთმა ბერდიაანსკი აიღო და მარიუპოლს დაემუქრა.<ref name="ISW Feb26" /> ISW-მ აღნიშნა რუსეთის ცუდი სამოქმედო გეგმა და აღსრულება, რომელიც ლოჯისტიკურ და მორალურ პრობლემებს იწვევდა ჩრდილოეთ უკრაინაში.<ref name="CT Update 9" /> აშშ-მ და ბრიტანეთმა განაცხადეს, რომ რუსულ ნაწილებს გამოელიათ საწვავი და შეაჩერეს წინსვლა.<ref>{{cite news|date=27 February 2022|title=UK says Russian advance has slowed, likely caused by logistical problems, resistance|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/uk/uk-says-russian-advance-has-slowed-likely-caused-by-logistical-problems-2022-02-26/|access-date=27 February 2022}}</ref> გავრცელდა მიოტვებული რუსული ჯავშანტექნიკის ვიდეოები.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=U.S., British Officials Say Russia Slowed By Logistics, 'Viable Ukrainian Resistance'|work=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]|url=https://www.rferl.org/a/31724528.html|access-date=26 February 2022}}</ref> ასევე ISW-ის განცხადებით რუსეთი არ იყენებდა სრულ არსენალს მასობრივი სამოქალაქო დანაკრაგების შემთხვევაში დიპლომატიური და სამოქალაქო ზეწოლის თავიდან ასარიდებლად.<ref name="ISW Feb26" /> === 27 თებერვალი === [[File:Equipment of the sabotage and reconnaissance group captured in Odessa Oblast, 2022 (2) (cropped).jpg|thumb|[[ოდესის ოლქი|ოდესის ოლქში]] დაკავებული საბოტაჟისა და დაზვერვის რუსული ჯგუფის აქჭურვილობა]] ღამე [[ხარკივი|ხარკივში]] რუსებმა ბუნებრივი აირის სადენი ააფეთქეს<ref>{{cite news|title=What's happening in the Ukraine crisis now |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60542877 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60542877 |archive-date=27 February 2022 |publisher=[[BBC News]] |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> და რაკეტებით შეუტიეს [[კრიაჩკი|კრიაჩკის]] სოფლელში განლადეგულ ნავთობის საცავს.<ref>{{cite news |title=Update on Russian invasion: Vasylkiv hit with Russian missiles, oil depot nearby on fire |url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3414231-russia-hits-kyiv-regions-vasylkiv-with-cruise-or-ballistic-missiles.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3414231-russia-hits-kyiv-regions-vasylkiv-with-cruise-or-ballistic-missiles.html |archive-date=27 February 2022 |publisher=UkrInform |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> [[ვასილკივის ავიაბაზა|ვასილკივის ავიაბაზაზე]] ბრძოლამ მეხანძრეებს ცეცხლის ჩაქრობის საშუალება არ მისცა.<ref>{{cite news |last1=Орлова |first1=Віолетта |title=Під Васильковом продовжується бій за аеропорт |trans-title=The battle for the airport continues near Vasylkiv |url=https://www.unian.ua/war/pid-vasilkovom-prodovzhuyetsya-biy-za-aeroport-novini-donbasu-11720173.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.unian.ua/war/pid-vasilkovom-prodovzhuyetsya-biy-za-aeroport-novini-donbasu-11720173.html |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |publisher=[[Unian]] |date=27 February 2022 |language=uk}}</ref> ასევე ღამე უკრაინელმა [[ბოშები|ბოშებმა]] ხელში ჩაიგდეს რუსული ტანკი [[ლიუბიმივკა|ლიუბიმივკაში]], [[კახოვკა|კახოვკასთან]] ახლოს, [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოქლში]].<ref>{{cite news|url=https://www.unian.ua/war/pid-kahovkoyu-ukrajinski-romi-vkrali-u-rosiyskih-okupantiv-tank-novini-donbasu-11720335.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.unian.ua/war/pid-kahovkoyu-ukrajinski-romi-vkrali-u-rosiyskih-okupantiv-tank-novini-donbasu-11720335.html |archive-date=1 March 2022 |title=Під Каховкою українські роми вкрали у російських окупантів танк – місцеві |trans-title=Near Kakhovka, Ukrainian Roma stole a local tank from the Russian occupiers |language=uk |first=Violetta |last=Orlova |newspaper=Ukrainian Independent Information Agency |date=27 February 2022 }}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.diglogs.com/cesko/the-ukrainian-roma-achieved-success-seizing-the-russian-tank/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.diglogs.com/cesko/the-ukrainian-roma-achieved-success-seizing-the-russian-tank/ |archive-date=1 March 2022 |title=The Ukrainian Roma achieved success, seizing the Russian tank |newspaper=DigLogs |date=27 February 2022}}</ref> შემდეგ პრეზენტის ადმინისტრაციამ განაცხადა [[ჟულიანის აეროპორტი|ჟულიანის აეროპორტის]] დაბომბვის შესახებ.<ref name="AP-2022-02-27">{{cite web|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-volodymyr-zelenskyy-kyiv-europe-united-nations-edc6df79755195b29473cfd6d38b1ebb |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://apnews.com/article/russia-ukraine-volodymyr-zelenskyy-kyiv-europe-united-nations-edc6df79755195b29473cfd6d38b1ebb |archive-date=27 February 2022 |title=Russia hits Ukraine fuel supplies, airfields in new attacks |publisher=[[Associated Press]] |date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> რუსეთის მიერ მხარდაჭერილმა სეტარატისტებმა განაცხადეს, რომ უკრაინული რაკეტა დაეცა ნავთობის საცავს [[როვენკი|როვენკიში]].<ref>{{cite news |title=Town near Ukraine's Kyiv hit by missiles, oil terminal on fire |url=https://www.reuters.com/world/europe/town-near-ukraines-kyiv-hit-by-missiles-oil-terminal-fire-2022-02-27/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/europe/town-near-ukraines-kyiv-hit-by-missiles-oil-terminal-fire-2022-02-27/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |publisher=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> [[უკრაინის საგანგებო მდგომარეობის სამსახური|უკრაინის საგანგებო მდგომარეობის სამსახურმა]] გადაარჩინა 80 ადამიანი 9-სართულიანი შენობიდან [[ხარკივი|ხარკივში]], რომელსაც არტილერიის ჭურვები მოხვდა, მძიმედ დაზიანდა და შეიწირა ერთი ქალის სიცოცხლე.<ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |first9=Amir |last9=Vera |date=26 February 2022 |title=Russian aircraft banned from German airspace |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b166502aee8fd3e6916eed56d4c443f5 |access-date=27 February 2022 |website=[[CNN]] }}</ref> [[ნოვაია-კახოვკა|ნოვაია-კახოვკას]] მერმა, [[ვლადიმირ კოვალენკო|ვლადიმირ კოვალენკომ]], დაადასტურა, რომ ქალაქი აიღეს რუსებმა და ისინი დაადანაშაულა [[კოზაცკე|კოზაცკესა]] და [[ვესელე (ხერსონის ოლქი)|ვესელეს]] დასახლებების განადგურებაში.<ref>{{cite news |last=Vinogradova |first=Ulyana |title=Новая Каховка полностью под контролем российских оккупантов – мэр |trans-title=New Kakhovka is completely under the control of Russian invaders – the mayor |url=https://korrespondent.net/ukraine/4452018-novaia-kakhovka-polnostui-pod-kontrolem-rossyiskykh-okkupantov-mer1 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://korrespondent.net/ukraine/4452018-novaia-kakhovka-polnostui-pod-kontrolem-rossyiskykh-okkupantov-mer1 |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |work=[[Korrespondent]] |language=uk}}</ref> რუსი სამხედროები შევიდნენ [[ხარკივი|ხარკივში]], [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)|ბრძოლები]] გაიმართა ქალაქის ქუჩებსა და ცენტრში.<ref>{{cite news |title=Russian troops enter Ukraine's Kharkiv -Ukrainian official |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-troops-enter-ukraines-kharkiv-ukrainian-official-2022-02-27/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/europe/russian-troops-enter-ukraines-kharkiv-ukrainian-official-2022-02-27/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |publisher=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> ამავე დროს, რუსული ტანკები დაიძრნენ [[სუმისათვის ბრძოლა|სუმის]] მიმართულებით.<ref>{{cite web |date=27 February 2022 |title=A large column of Russian vehicles is pushing into the city of Sumy from the side of Khimprom |url=https://kyivindependent.com/uncategorized/a-large-column-of-russian-vehicles-is-pushing-into-the-city-of-sumy-from-the-side-of-khimprom/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://kyivindependent.com/uncategorized/a-large-column-of-russian-vehicles-is-pushing-into-the-city-of-sumy-from-the-side-of-khimprom/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |website=The Kyiv Independent}}</ref> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა [[ხერსონი|ხერსონისა]] და [[ბერდიანსკისათვის ბრძოლა|ბერდიანსკის]] ალყაში მოქცევის შესახებ, დამატებით განაცხადეს [[გენიჩესკი|გენიჩესკისა]] და [[ხერსონის საერთაშორისო აეროპორტი|ხერსონის საერთაშორისო აეროპორტის]] აღების შესაცებ [[ჩერნობაევკა|ჩერნობაევკაში]].<ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/world/europe/russia-says-it-blocks-ukraines-kherson-berdyansk-ria-2022-02-27/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/europe/russia-says-it-blocks-ukraines-kherson-berdyansk-ria-2022-02-27/ |archive-date=27 February 2022 |title=Russia says it "blocks" Ukraine's Kherson, Berdyansk – RIA |first1=Olzhas |last1=Auyezov |first2=William |last2=Mallard |publisher=[[Reuters]] |date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.pnp.ru/politics/v-minoborony-soobshhili-ob-unichtozhenii-975-voennykh-obektov-ukrainy.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.pnp.ru/politics/v-minoborony-soobshhili-ob-unichtozhenii-975-voennykh-obektov-ukrainy.html |archive-date=27 February 2022 |title=В Минобороны сообщили об уничтожении 975 военных объектов Украины |trans-title=The Ministry of Defense announced the destruction of 975 military facilities of Ukraine |language=ru |date=27 February 2022}}</ref> შუადღისათვის [[ხარკივის ოლქი|ხარკივის ოლქის]] გამგებელმა, [[ოლეგ სინიეგუბოვი|ოლეგ სინიეგუბოვმა]], განაცხადა, რომ უკრაინელებმა დაიბრუნეს სრული კონტროლი ხარკივზე<ref>{{cite web |title=Ukraine restores full control over Kharkiv: City governor |url=https://www.dailysabah.com/world/ukraine-restores-full-control-over-kharkiv-city-governor/news |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.dailysabah.com/world/ukraine-restores-full-control-over-kharkiv-city-governor/news |archive-date=27 February 2022 |website=[[Daily Sabah]] |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> და ტყვედ აიყვანეს ათობით რუსი.<ref>{{cite web|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-27-22/index.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-27-22/index.html |archive-date=27 February 2022 |title=Ukrainian commander in Kharkiv says dozens of Russians surrendered |publisher=[[CNN]] |date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> [[კუპიანსკი|კუპიანსკის]] მერი დანებდა და ქალაქი რუსულ ჯარებს ჩააბარა.<ref>{{Cite web|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/02/27/7326623/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/02/27/7326623/ |archive-date=1 March 2022 |title=In Kharkiv region, mayor admits to handing over city to occupiers |work=[[Pravda]] |date=27 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> პუტინმა გასცა ბირთვული ძალების მაღარ მზადყოფნაზე დაყენების ბრძანება, [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ს წევრების „აგრესიული განცხადებების“ საპასუხოდ.<ref>{{cite news |last1=Karmanau |first1=Yuras |last2=Heintz |first2=Jim |last3=Isachenkov |first3=Vladimir |title=Putin puts Russia's nuclear forces on alert, cites sanctions |newspaper=The Washington Post |publisher=Associated Press |url=https://www.washingtonpost.com/politics/russia-hits-ukraine-fuel-supplies-airfields-in-new-attacks/2022/02/27/761e5432-9791-11ec-bb31-74fc06c0a3a5_story.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.washingtonpost.com/politics/russia-hits-ukraine-fuel-supplies-airfields-in-new-attacks/2022/02/27/761e5432-9791-11ec-bb31-74fc06c0a3a5_story.html |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last=Colton |first=Emma |date=27 February 2022 |title=Putin orders nuclear deterrent forces be put on high alert |url=https://www.foxnews.com/world/putin-orders-nuclear-deterrent-forces-be-put-on-high-alert |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.foxnews.com/world/putin-orders-nuclear-deterrent-forces-be-put-on-high-alert |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |website=[[Fox News]] }}</ref><ref>{{cite news |last1=Roth |first1=Andrew |title=Vladimir Putin puts Russia's nuclear deterrence forces on high alert |url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/27/vladimir-putin-puts-russia-nuclear-deterrence-forces-on-high-alert-ukraine |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.theguardian.com/world/2022/feb/27/vladimir-putin-puts-russia-nuclear-deterrence-forces-on-high-alert-ukraine |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |work=The Guardian |date=27 February 2022}}</ref> ამ ბრძანებას მოჰყვა მძიმე კრიტიკა NATO-ს, [[ევროკავშირი|ევროკავშირისა]] და [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] მხრიდან. [[იენს სტოლტენბერგი|იენს სტოლტენბერგმა]] ამას „საშიში და უპასუხისმგებლო უწოდა“, ხოლო სტეფან დუიარიკმა განაცხადა, რომ ბირთვული ომი „წარმოუდგენელია“.<ref>{{cite web |date=27 February 2022 |title=NATO chief calls Putin's alert irresponsible, dangerous rhetoric |url=http://tribune.com.pk/story/2345548/nato-chief-calls-putin-alert-order-irresponsible-cites-dangerous-rhetoric |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/http://tribune.com.pk/story/2345548/nato-chief-calls-putin-alert-order-irresponsible-cites-dangerous-rhetoric |archive-date=1 March 2022 |access-date= |website=[[The Express Tribune]]}}</ref><ref>{{cite web |author= |date=27 February 2022 |title=UN spokesman says idea of nuclear conflict 'inconceivable' |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/un-spokesman-says-idea-of-nuclear-conflict-inconceivable/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/un-spokesman-says-idea-of-nuclear-conflict-inconceivable/ |archive-date=1 March 2022 |access-date= |website=[[Times of Israel]]}}</ref> უკრაინამ განაცხადა, რომ მოლაპარაკებებზე [[გომელი|გომელში]] გაგზავნიდა დელეგაციას. ზელენსკის ადმინისტრაციამ განაცხადა, რომ შეხვედრა წინაპირობების გარეშე გაიმართებოდა.<ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/27/ukraine-says-will-meet-russia-as-putin-puts-nuclear-defenses-on-alert-a76629 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/27/ukraine-says-will-meet-russia-as-putin-puts-nuclear-defenses-on-alert-a76629 |archive-date=27 February 2022 |title=Ukraine Says Will Meet Russia as Putin Puts Nuclear Defenses on Alert |website=[[The Moscow Times]] |date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824950 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.interfax.ru/world/824950 |archive-date=27 February 2022 |title=Российская и украинская делегации выехали в Гомель на переговоры |trans-title=Russian and Ukrainian delegations left for Gomel for negotiations |language=ru |website=[[Interfax]] |date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://meduza.io/news/2022/02/27/rossiya-snova-anonsirovala-peregovory-s-ukrainoy-istochniki-ukrainskih-smi-eto-podtverzhdayut |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://meduza.io/news/2022/02/27/rossiya-snova-anonsirovala-peregovory-s-ukrainoy-istochniki-ukrainskih-smi-eto-podtverzhdayut |archive-date=27 February 2022 |title=Делегации России и Украины встретятся на белорусско-украинской границе |trans-title=Delegations of Russia and Ukraine will meet at the Belarusian-Ukrainian border |language=ru |website=Meduza |date=27 February 2022}}</ref> [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენსკიმ]] ასევე თქვა, რომ ესაუბრა [[ალექსანდრე ლუკაშენკო|ალექსანდრე ლუკაშენკოს]] და მიიღო დაპირება, რომ ბელარუსი სამხედროები უკრაინაში არ შევიდოდნენ.<ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824987 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.interfax.ru/world/824987 |archive-date=27 February 2022 |title=Зеленский сообщил об обещании Лукашенко не посылать войска на Украину |trans-title=Zelensky announced Lukashenka's promise not to send troops to Ukraine |language=ru |website=[[Interfax]] |date=27 February 2022}}</ref> დაზევრვის ანალიტიკოზებზე დაყრდნობით, რუსეთმა მოახერხა [[ყირიმი|ყირიმისა]] და [[დონბასი|დონბასის]] დაკავშირება, [[მარიუპოლი|მარიუპოლისა]] და [[ბერდიანსკი|ბერდიანსკის]] ალყაში მოქცევით.<ref>{{cite web|url=https://www.ft.com/content/dd28dd4c-ab02-4f06-a56a-e930d1ce0ffd |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.ft.com/content/dd28dd4c-ab02-4f06-a56a-e930d1ce0ffd |archive-date=1 March 2022 |title=Russia homes in on Kyiv and Kharkiv and pushes across Black Sea coast |work=[[Financial Times]] |first1=Henry |last1=Foy |first2=John Paul |last2=Rathbone |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> [[ოლექსი არესტოვიჩი|ოლექსი არესტოვიჩმა]], ზელენსკის მრჩეველმა განაცხადა, რომ ბერდიანსკი დაეცა.<ref>{{Cite web |url=https://fakty.com.ua/ua/ukraine/suspilstvo/20220228-melitopol-zahopyly-bojovyky-u-harkovi-ta-sumah-tysha-arestovych-pro-sytuacziyu-v-ukrayini/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://fakty.com.ua/ua/ukraine/suspilstvo/20220228-melitopol-zahopyly-bojovyky-u-harkovi-ta-sumah-tysha-arestovych-pro-sytuacziyu-v-ukrayini/ |archive-date=1 March 2022 |title=Бердянськ захопили бойовики, у Харкові та Сумах – тиша: Арестович про ситуацію в Україні |trans-title=Berdyansk captured by militants, silence in Kharkiv and Sumy: Arestovych on the situation in Ukraine |work=Fakty i Kommentarii |first=Yulia |last=Zakharchenko |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022 |language=Ukrainian |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220228033140/https://fakty.com.ua/ua/ukraine/suspilstvo/20220228-melitopol-zahopyly-bojovyky-u-harkovi-ta-sumah-tysha-arestovych-pro-sytuacziyu-v-ukrayini/ |archivedate=28 თებერვალი 2022 }}</ref> ყირიმიდან მთავარმა რუსულმა ძალამ [[ზაპორიჟიისათვის ბრძოლა|ზაპორიჟიისკენ]] დაიწყო სვლა, ხოლო აღმოსავლეთ ძალები დაემუქრნენ [[მიკოლაივი|მიკოლაივს]].<ref name="ISW_update_10" >{{cite web |title=Ukraine Conflict Update 10 |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/ukraine-conflict-update-10 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.understandingwar.org/backgrounder/ukraine-conflict-update-10 |archive-date=1 March 2022 |website=Institute for the Study of War |access-date=28 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> რუსულმა ძალებმა უკან დაიხიეს [[ბუჩისათვის ბრძოლა|ბუჩასა]] და [[ირპინისათვის ბრძოლა|ირპინთან]], კიევის ჩრდილოეთ-დასავლეთით. დიდი ბრიტანეთის სამმხედრო დაზვერვის ცნობით, რუსული მოტორიზირებული ძალები აცდნენ [[ჩერნიჰივი|ჩერნიჰივს]] და კიევისკენ დაიძრნენ.<ref>{{cite news |last1=Sabbagh |first1=Dan |title=Russian forces advance on Kyiv: fighting on fourth day of invasion |url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/27/kyiv-surrounded-says-mayor-fighting-on-fourth-day-of-russian-invasion-of-ukraine |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.theguardian.com/world/2022/feb/27/kyiv-surrounded-says-mayor-fighting-on-fourth-day-of-russian-invasion-of-ukraine |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |work=[[The Guardian]] |date=27 February 2022}}</ref> [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკის ოლქის]] გამგებელმა, სერგეი გაიდაიმ, რუსულ ძალებს [[სტანცია ლუჰანსკა|სტანცია ლუჰანსკას]] და [[სჩასტიე|სჩასტიეს]] განადგურებაში დაადანაშაულა, ხოლო [[დონეცკის ოლქი|დონეცკის ოლქის]] გამგებელმა განაცხადა [[ვოლნოვახა|ვოლნოვახას]] განადგურების შესაცებ.<ref>{{cite news|url=https://www.rbc.ua/ukr/news/stanitsa-luganskaya-schaste-volnovaha-okazalis-1645985725.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.rbc.ua/ukr/news/stanitsa-luganskaya-schaste-volnovaha-okazalis-1645985725.html |archive-date=1 March 2022 |title=Станиця Луганська, Щастя і Волноваха опинилися на межі гуманітарної катастрофи |publisher=RBC Ukraine |date=27 February 2022 |access-date=28 February 2022 |language=uk}}</ref> [[ომის კვლევის ინსტიტუტი|ომის კვლევის ინსტიტუტმა]] განაცხადა, რომ რუსული ჯარები ჩრდილოეთში „ოპერაციულ პაუზაზე“ იყვნენ და ემზადებოდნენ შეტევის განსახორციელებლად მეორე დღეს, ისინი ელოდებოდნენ დამატებით ძალებსა და მომარაგებას, რუსეთის დამატებით სამხედრო რესურსები გაიგზავნა უკრაინაში.<ref name="ISW_update_10"/> === 28 თებერვალი === ბრძოლა გაიმართა [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლის]] ირგვლივ მთელი ღამის განმავლობაში.<ref>{{cite news |title=Fighting around Ukraine's Mariupol throughout the night – regional governor |url=https://www.reuters.com/world/europe/fighting-around-ukraines-mariupol-throughout-night-regional-governor-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/fighting-around-ukraines-mariupol-throughout-night-regional-governor-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022}}</ref> 28 თებერვლის დილას დიდი ბრიტანეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ რუსული ძალები კიევიდან 30 კმ-ს მოშორებით, ჩრდილოეთით, რჩებოდნენ, ისინი უკრაინელებმა [[მეორე ბრძოლა ჰოსტომელის აეროპორტისათვის|ჰოსტომელის აეროპორტთან]] შეაჩერეს. ასევე თქვა, რომ ბრძოლები გრძელდებოდა [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)|ხარკივთან]] და [[ჩერნიჰივის ალყა|ჩერნიჰივთან]] ახლოს და ორივე ქალაქი უკრაინელების ხელში რჩებოდა.<ref>{{cite news |title=UK says Russian advance on Kyiv slowed by staunch Ukrainian resistance |url=https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-britain-intelligence/uk-says-russian-advance-on-kyiv-slowed-by-staunch-ukrainian-resistance-idUSKBN2KX0LJ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-britain-intelligence/uk-says-russian-advance-on-kyiv-slowed-by-staunch-ukrainian-resistance-idUSKBN2KX0LJ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022}}</ref> [[Maxar Technologies]]-მა გაავრცელა სატელიტის ფოტო, სადაც ჩანს რუსული კოლონა, ტანკებითა და თვითმავალი არტილერიით, რომელიც კიევისკენ მიემართებოდა ჩრდილოეთიდან.<ref name=":2">{{Cite news |last=Beech |first=Eric |date=28 February 2022 |title=Russian military convoy north of Kyiv stretches for 40 miles -Maxar |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-military-convoy-north-kyiv-stretches-40-miles-maxar-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/russian-military-convoy-north-kyiv-stretches-40-miles-maxar-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> თავიდან ფირმამ განაცხადა, რომ კოლონა 27 კილომეტრის სიგრძის იყო, თუმცა მეორე დღეს გაირჯვა, რომ კოლონის სიგრძე 64 კილომეტრი იყო.<ref name=":22">{{Cite news |last=Beech |first=Eric |date=28 February 2022 |title=Russian military convoy north of Kyiv stretches for 40 miles -Maxar |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-military-convoy-north-kyiv-stretches-40-miles-maxar-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/russian-military-convoy-north-kyiv-stretches-40-miles-maxar-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> რუსეთის თავდაცვის მინისტრმა [[ენერჰოდარი|ენერჰოდარის]] აღებისა და [[ზაპორიჟიის ატომური ელექტროსადგური]]<nowiki/>ს ალყაში მოქცევის შესახებ განაცხადა. უკრაინამ უარყო ელექტროსადგურის დაკარგვა.<ref>{{cite news |title=Russian forces seize two cities in Ukraine, Interfax says, with ceasefire talks about to begin |url=https://www.reuters.com/world/europe/russias-isolation-deepens-ukraine-resists-invasion-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/russias-isolation-deepens-ukraine-resists-invasion-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> ენერჰოდარის მერმა უარყო ქალაქისა და ელექტროსადგურის აღების ცნობები.<ref>{{cite news |title=Енергодар і Запорізька АЕС під контролем ЗСУ: мер міста просить не вірити фейкам |trans-title=Energodar and Zaporizhzhya NPP under the control of the Armed Forces: the mayor asks not to believe the fakes |url=https://fakty.com.ua/ua/ukraine/20220228-energodar-i-zaporizka-aes-pid-kontrolem-zsu-mer-mista-prosyt-ne-viryty-fejkam/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://fakty.com.ua/ua/ukraine/20220228-energodar-i-zaporizka-aes-pid-kontrolem-zsu-mer-mista-prosyt-ne-viryty-fejkam/ |archive-date=1 March 2022 |first=Valentina |last=Letyak |work=[[Fakty i Kommentarii]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022 |language=uk}}</ref> ''[[The Times]]-მა'' განაცხადა, რომ [[ვაგნერის ჯგუფი]] აფრიკიდან კიევისაკენ დაბრუნდა, ზელენსკის მკვლელობის დავალებით შეჭრის პირველ დღეებში.<ref>{{cite news |first=Manveen |last=Rana |url=https://www.thetimes.co.uk/article/volodymyr-zelensky-russian-mercenaries-ordered-to-kill-ukraine-president-cvcksh79d |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.thetimes.co.uk/article/volodymyr-zelensky-russian-mercenaries-ordered-to-kill-ukraine-president-cvcksh79d |archive-date=1 March 2022 |title=Volodymyr Zelensky: Russian mercenaries ordered to kill Ukraine's president |work=[[The Times]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> ორივე მხარე ერთმანეთს ''„<nowiki/>[[საზარბაზნე ხორცი|საზარბაზნე ხორცის]]<nowiki/>“'' გამოყენებაში ადანაშაულებს.<ref>{{cite web|url=https://ua.interfax.com.ua/news/general/803678.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://ua.interfax.com.ua/news/general/803678.html |archive-date=1 March 2022 |title=Denysenko: Column of Russian military equipment near Makariv, Kyiv region destroyed |work=[[Interfax Ukraine]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://tass.com/world/1412987 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://tass.com/world/1412987 |archive-date=1 March 2022 |title=Kiev regime uses local civilians as human shields, says Russia's top brass |work=[[TASS]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> ოლექსი არესტოვჩმა განაცხადა, რომ 200-ზე მეტი რუსული სამხედრო ტექნიკა და ტრანპორტი განადგურდა გზატკეცილზე [[ირპინი|ირპინსა]] და [[ჟიტომირი|ჟიტომირს]] შორის 14:00 საათისთვის.<ref>{{cite web|url=https://espreso.tv/do-1400-bulo-znishcheno-ponad-200-odinits-tekhniki-okupantiv-na-napryamkakh-trasi-irpin-zhitomir-arestovich |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://espreso.tv/do-1400-bulo-znishcheno-ponad-200-odinits-tekhniki-okupantiv-na-napryamkakh-trasi-irpin-zhitomir-arestovich |archive-date=1 March 2022 |title=До 14:00 було знищено понад 200 одиниць техніки окупантів на напрямках траси Ірпінь-Житомир, – Арестович |trans-title=By 14:00 more than 200 units of equipment of occupiers on the directions of the route Irpin-Zhytomyr were destroyed, – Arestovich |work=Espreso TV |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022 |language=uk}}</ref> იგორ ტერეხოვმა, ხარკივის მერმა, განაცხადა, რომ რუსულმა დაბომბვამ მოკლა 9 და დაჭრა 37 სამოქალაქო პირი.<ref name=":12">{{cite web |title=Ukraine invasion: Three children among nine dead as footage shows Kharkiv apartment block being rocked by series of blasts |url=https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-cluster-munition-strikes-buildings-in-kharkiv-as-dozens-killed-in-mass-shelling-12554056 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-cluster-munition-strikes-buildings-in-kharkiv-as-dozens-killed-in-mass-shelling-12554056 |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |work=[[Sky News]]}}</ref> ოქსანა მარკაროვმამ, უკრაინის ელჩმა აშშ-ში, რუსეთი [[ვაკუუმის ბომბი|ვაკუუმის ბომბების]] გამოყენებაში დაადანაშაულა.<ref>{{cite news |last1=Sabin |first1=Lamiat |title=Russia used vacuum bomb during invasion, Ukrainian ambassador claims |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-ukraine-war-vaccuum-bomb-thermobaric-b2025344.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-ukraine-war-vaccuum-bomb-thermobaric-b2025344.html |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=[[The Independent]] |date=1 March 2022}}</ref> მოლაპარაკებები გომელში უშედეგოდ დასრულდა.<ref>{{cite news |last1=Harrison |first1=Virginia |title=Ukraine: what we know on day six of Russia's invasion |url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/01/ukraine-what-we-know-day-six-russia-invasion |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.theguardian.com/world/2022/mar/01/ukraine-what-we-know-day-six-russia-invasion |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=The Guardian |date=1 March 2022}}</ref> შეჭრის შეჩერების სანაცვლოდ პუტინმა უკრაინას [[ნეიტრალიტეტი]], „დენაციფიკაცია“, „დემილიტარიზაცია“ და [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|ყირიმის ანექსიის]] აღიარება მოთხოვა.<ref>{{cite news |title=Putin says Ukrainian neutrality key to any settlement |url=https://www.reuters.com/world/putin-says-ukrainian-neutrality-key-any-settlement-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/putin-says-ukrainian-neutrality-key-any-settlement-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022}}</ref> რუსეთმა გაზარდა თავდასხმები უკრაინის აეროდრომებსა და ლოჯისტიკურ ცენტრებზე, განსაკუთრებით დასავლეთში, რათა [[უკრაინის სამხედრო-საჰაერო ძალები]] შეეჩერებინათ. ომის კვლევის ინსტიტუტმა ხარკივის მძიმე საარტილერიო დაბომბვას საშიში უწოდა. დამატებითი რუსული ძალები და ლოჯისტიკური კოლონები გამოჩნდა სამხრეთ ბეალრუსში.<ref>{{cite web |title=Russian Offensive Campaign Assessment, February 28 2022 |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaign-assessment-february-28-2022 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaign-assessment-february-28-2022 |archive-date=1 March 2022 |website=Institute for the Study of War |access-date=1 March 2022 |date=28 February 2022}}</ref> სამეფო გაერთიანების სერვისების ინსტიტუტმა განაცხადა, რომ უკრაინის არმია აღარ იბრძოდა ფორმაციებში და დაიკავეს უძრავი ტავდაცვითი პოზიციები, [[უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალები|ტერიტორიული თავდაცვის ძალებთან]] და შეარაღებულ მოხალისეებთან გაერთიანებასთან ერთად.<ref>{{cite web |title='Russia has 75% of forces inside Ukraine' |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60542877?ns_linkname=621dcac6ec502b53cd480359%26%27Russia%20has%2075%25%20of%20forces%20inside%20Ukraine%27%262022-03-01T07%3A37%3A57.818Z&pinned_post_locator=urn:asset:341d7815-541d-4473-8a09-55b19f660556&pinned_post_asset_id=621dcac6ec502b53cd480359 |website=[[BBC News]] |access-date=1 March 2022 |date=1 March 2022}}</ref> === 1 მარტი === [[File:Kharkiv downtown street destroyed by Russian bombardment.jpg|thumb|ხარკივის ცენტრი დაბომბვის შემდეგ]] დიმიტრო ჟივიტცზე ([[სუმის ოლქი|სუმის ოლქის]] გამგებელი) დაყრდნობით, 70-ზე მეტი უკრაინელი სამხედრო დაიღუპა [[ოხტირკა|ოხტირკას]] სამხედრო ბაზის [[ოხტირკისათვის ბრძოლა|დაბომბვის]] შედმეგ.<ref>{{cite web |title=More than 70 Ukrainian soldiers killed after Russian artillery hit Okhtyrka base |url=https://www.washingtontimes.com/news/2022/feb/28/ukrainian-soldiers-killed-after-russian-artillery-/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtontimes.com/news/2022/feb/28/ukrainian-soldiers-killed-after-russian-artillery-/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Associated Press]] |publisher=[[The Washington Times]] |date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022}}</ref> რუსებმა რაკეტებით დაბომბეს რეგიონული ადმინისტრაციის შენობა თავისუფლების მოედანზე [[ხარკივი|ხარკივში]], დაიღუპა სულ მცირე 10 სამოქალქო პირი და დაიჭრა 35.<ref>{{cite news |last1=Zinets |first1=Natalia |title=Kharkiv official says Russian missiles hit administration building, residential areas |url=https://www.reuters.com/world/europe/kharkiv-official-russian-missiles-hit-city-administration-residential-areas-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/kharkiv-official-russian-missiles-hit-city-administration-residential-areas-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=1 March 2022}}</ref><ref name=":42">{{cite web |title=Footage appears to show strike on Kharkiv local government building |url=https://www.reuters.com/world/least-10-killed-latest-rocket-strikes-ukraines-kharkiv-says-ukrainian-official-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/least-10-killed-latest-rocket-strikes-ukraines-kharkiv-says-ukrainian-official-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |date=1 March 2022 |access-date=2 March 2022 |work=Reuters}}</ref> სამხერთი რუსეთი თავს დაესხნენ [[ხერსონი|ხერსონს]].<ref name="BBC_1march">{{cite news |title=Ukraine: Kharkiv attack was a war crime, says President Zelensky |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-60567162 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-60567162 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=[[BBC News]] |date=1 March 2022}}</ref> უკრაინის მთავრობამ განაცხადა, რომ ინისი გაყიდიდნენ [[საომარი ვალდებულებები|საომარ ვალდებულებებს]], შეარეღებული ძალების დასაფინანსებლად.<ref>{{cite news |title=Ukraine to sell 'war bonds' to fund armed forces |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-60566776 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.bbc.co.uk/news/business-60566776 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=[[BBC News]] |date=1 March 2022}}</ref> უკრაინის [[უკრაინის უმაღლესი რადა|უმაღლესმა რადამ]] განაცხადა, რომ [[ბელარუსის შეარაღებული ძალები]] ჩაებნენ ბრძოლაში [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივის ოლქში]], კიევის ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთით. [[UNIAN]]-მა განაცხადა, რომ 33 სამხედრო ტექნიკისა და ტრანსპორტისგან შემდგარი კოლონა შევიდა რეგიონში. [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-მ განაცხადა, რომ შეჭრაში ბელარუსის ჩართვის მტკიცებულება არ არსებობს.<ref>{{cite news |title=US sees 'no indication' to back Ukrainian claim Belarus has joined Russia's invasion |url=https://www.politico.eu/article/belarus-russia-war-ukraine/amp/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.politico.eu/article/belarus-russia-war-ukraine/amp/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |first=Camille |last=Gijs |work=[[Politico]] |date=1 March 2022}}</ref> რამდენიმე საათით ადრე [[ალექსანდრე ლუკაშენკო|ლუკაშენკომ]] განაცხადა, რომ ბელარუსი ომში არ ჩაერთვებოდა.<ref>{{cite web |title=Belarus leader says Minsk won't join Russian operation in Ukraine, Belta reports |url=https://www.reuters.com/world/europe/belarus-leader-says-minsk-wont-join-russian-operation-ukraine-belta-reports-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/belarus-leader-says-minsk-wont-join-russian-operation-ukraine-belta-reports-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |website=[[Reuters]] |date=1 March 2022}}</ref> რუსეთის დავდაცვის სამინიტრომ დაანონსა, რომ შეაღერებდნენ „ინფორმაციულ შეტევებს“, ამის შემდეგ რაკეტა მოხვდა კიევის მთავარ სატელევიზიო ანძას და გაითიშა ტელეარხები.<ref>{{cite news |last1=Triebert |first1=Christiaan |last2=Willis |first2=Haley |last3=Tiefenthäler |first3=Ainara |last4=Koroleva |first4=Aleksandra |date=1 March 2022 |title=Kyiv’s main radio and TV tower is hit by projectile, with other explosions nearby. |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/live/2022/03/01/world/ukraine-russia-war |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.nytimes.com/live/2022/03/01/world/ukraine-russia-war |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |issn=0362-4331}}</ref> უკრაინამ განაცხადა, რომ შეტევამ შეიწირა 5 ადამიანი და დააზიანა [[ბაბინ იარის ჰოლოკოსტის მემორიალური ცენტრი]].<ref>{{cite web |date=1 March 2022 |title=Live updates: Russia kills 5 in attack on Kyiv TV tower |url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-spacex-kyiv-business-europe-6bcdf50c08dd62a4c5305aa34d045cce |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://apnews.com/article/russia-ukraine-spacex-kyiv-business-europe-6bcdf50c08dd62a4c5305aa34d045cce |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[AP News]]}}</ref><ref>{{cite web |first1=Zachary |last1=Basu |first2=Dave |last2=Lawler |date=1 March 2022 |title=Russian strike on Kyiv TV tower kills 5 and damages Holocaust memorial: Zelensky |url=https://www.axios.com/ukraine-russia-peace-talks-zelensky-72a5de75-6cad-4780-9686-d28cec86edd8.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.axios.com/ukraine-russia-peace-talks-zelensky-72a5de75-6cad-4780-9686-d28cec86edd8.html |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[Axios (website)|Axios]]}}</ref> [[აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტი|აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტმა]] განაცხადა, რომ რუსეთმა აიღო [[ბერდიანსკი]] და [[მელიტოპოლი]].<ref name=":32">{{cite web |title=Ukraine live updates: Deadly blast at Kyiv TV tower after Russia warns capital |url=https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60542877 |access-date=1 March 2022 |website=[[BBC News]]}}</ref> === 2 მარტი === უკრაინის არმიამ განაცხადა რუსული საჰაერო დესანტის შესახებ, [[ხარკივი|ხარკივის]] ჩრდილოეთ-დასავლეთში, სადაც თავს დაესხნენ სამხედრო საავადმყოფოს.<ref>{{cite web|url=https://www.skynews.com.au/world-news/russian-paratroopers-launch-fresh-attack-on-embattled-kharkiv-with-battle-underway-at-military-hospital/news-story/4cbd5625944ddf500545c11291e46302 |title=Russian paratroopers launch fresh attack on embattled Kharkiv with battle underway at military hospital |work=[[Sky News]] |date=2 March 2022 |access-date=2 March 2022}}</ref> ჟივიტსკიმ განაცხადა, რომ რუსებმა აიღეს [[ტროსტიანეცი (სუმის ოლქი)|ტროსტიანეცი]], ქალაში შესვლის შემდეგ, 01:03 საათზე.<ref>{{cite web|url=https://interfax.com.ua/news/general/805132.html |title=Тростянець захоплено агресором – голова ОВА |trans-title=Trostyanets was captured by the aggressor - the head of the OVA |work=[[Interfax Ukraine]] |date=2 March 2022 |access-date=2 March 2022 |language=Ukrainian}}</ref> ოლექსი არესტოვიჩმა განაცხადა, რომ უკრაინული ძალები გადაიდნენ შეტებაზე [[ჰორლივკა|ჰორლივკასთან]] ახლოს.<ref>{{cite web|url=https://en.interfax.com.ua/news/general/805456.html |title=First in 7 days of war Ukrainian units go on offensive advancing to Horlivka – Arestovych |work=[[Interfax Ukraine]] |date=2 March 2022 |access-date=2 March 2022 }}</ref> რუსებმა განაცხადეს [[ხერსონი|ხერსონის]] აღების შესახებ, თუმცა ეს განცხადება უარსო არესტოვიჩმა.<ref>{{Cite web |date=2022-03-02 |title=Ukrainians say they are fighting on in southern city of Kherson |url=https://www.reuters.com/world/europe/top-wrap-1-ukraines-besieged-cities-brace-more-russian-attacks-2022-03-02/|access-date=2022-03-02 |website=Reuters}}</ref> [[მარიუპოლი|მარიუპოლის]] მერმა, ვადიმ ბოიჩენკომ, განაცხადა, რომ რუსები ქალქს დაუნდობლად ბომბავდნენ და უამრავი მშვიდობიანი მოქალაქე იყო დაიღუპული.<ref>{{cite news |title=Ukraine live updates: Russia attacks key Ukraine cities as invasion intensifies |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60582327?ns_linkname=621f86de0ce87e491a0edc9f%26Mariupol%20mayor%20says%20Russia%20relentlessly%20shelling%20residential%20areas%262022-03-02T15%3A31%3A10.604Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:323d29a2-6958-45c8-ae84-68375d2326bc&pinned_post_asset_id=621f86de0ce87e491a0edc9f&pinned_post_type=share |access-date=2 March 2022 |agency=BBC News |date=2 March 2022}}</ref> == შეჭრის ფრონტები და წინააღმდეგობა == [[File:2022 Russian Invasion of Ukraine animated.gif|thumb|upright=2.1|შეჭრის ანიმაციური რუკა]] === ჩრდილოეთის ფრონტი (24 თებერვალი – 7 აპრილი) === {{main|კიევისათვის ბრძოლა}} [[ფაილი:Battle_of_Kyiv_(2022).svg|მარცხნივ|მინი|300x300პქ|სამხედრო კონტროლი კიევის ირგვლივ 5 მარტის მონაცემებით]] [[File:An-225 Mriya after Russian invasion of Ukraine (3to4).jpg|thumb|ანტონოვის აეროპორტში განადგურებული [[An-225 Mriya]]]] [[კიევისათვის ბრძოლა|კიევის აღების მცდელობა]] ითვალისწინებდა მთავარი ძალის ბელარუსიდან [[დნეპრი|დნეპრის]] დასავლეთ ნაპირზე სვლას და კიევის ალყაში მოქცევას დასავლეთიდან. ამას მხარს უჭერდა ორი რუსული თავდასხმა დნეპრის აღმოსავლეთისაკენ: [[ჩერნიჰივის ალყა|ჩერნიჰივიდან]] და [[სუმისათვის ბრძოლა|სუმიდან]]. აღმოსვლეთიდან თავდასხმების მიზანიც კიევის ალყაში მოქცევა იყო.<ref name="ISW 4MAR">{{cite web|title=Russian Offensive Campaign Assessment, March 4|url=https://understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaign-assessment-march-4|last1=Kagan|first1=Frederick|last2=Barros|first2=George|last3=Stepanenko|first3=Kateryna|website=[[Institute for the Study of War]]|access-date=5 March 2022|date=4 March 2022}}</ref><ref name="CriticalThreats">{{cite news|last1=Kagan|first1=Frederick|last2=Barros|first2=George|last3=Stepanenko|first3=Kateryna|date=5 March 2022|title=Russian Offensive Campaign Assessment, March 4|work=CriticalThreats|url=https://www.criticalthreats.org/analysis/russian-offensive-campaign-assessment-march-4|access-date=5 March 2022}}</ref> [[ჩერნობილისათვის ბრძოლა|ჩერნობილის ბრძოლაში]] რუსებმა აიღეს [[ჩერნობილი]] და [[პრიპიატი]].<ref>{{cite news|date=24 February 2022|title=Ukraine loses control of Chernobyl nuclear site, amid battles in Kyiv outskirts|work=[[The Times of Israel]]|url=https://www.timesofisrael.com/ukraine-troops-battle-invading-russian-army-in-kyiv-outskirts/|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225030412/https://www.timesofisrael.com/ukraine-troops-battle-invading-russian-army-in-kyiv-outskirts/|archive-date=25 February 2022}}</ref> მათ წინსვა შეაჩერა ძლიერმა უკრაინულმა წინააღმდეგობამ.<ref>{{cite web|url=https://gazeta.ua/articles/np/_ukrayinski-vijskovi-pid-kiyevom-zupinili-kolonu-rosijskih-tankiv/1072503|date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|work=Gazeta|language=uk|title=Українські військові під Києвом зупинили колону російських танків|trans-title=The Ukrainian military stopped a column of Russian tanks near Kyiv|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225100628/https://gazeta.ua/articles/np/_ukrayinski-vijskovi-pid-kiyevom-zupinili-kolonu-rosijskih-tankiv/1072503|url-status=live}}</ref> ჩერნობილის შემდეგ რუსების წინსვლა შეჩერდა [[ივანკივისათვის ბრძოლა|ივანკივის ბრძოლაში]]. რუსეთის პარაშუტისტებმა სცადეს კიევის ოლქის ორი აეროდრომის აღება [[ჰოსტომელის აეროპორტისათვის ბრძოლა|ჰოსტომელის აეროპორტის ბრძოლაში]]<ref>{{cite news|date=24 February 2022|title=Battle Underway for Airbase on Kyiv Outskirts|work=[[The Moscow Times]]|agency=[[AFP (news agency)|AFP]]|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/battle-underway-for-airbase-on-kyiv-outskirts-a76573|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225043724/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/battle-underway-for-airbase-on-kyiv-outskirts-a76573|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|agency=AP|title=Russia claims to take control of Hostomel airport just outside Kyiv|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/russia-claims-to-take-control-of-hostomel-airport-just-outside-kyiv/|access-date=25 February 2022|work=[[The Times of Israel]]|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225143618/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/russia-claims-to-take-control-of-hostomel-airport-just-outside-kyiv/|url-status=live}}</ref> და შემდეგ [[ვასილკივისათვის ბრძოლა|ვასილკივის ბრძოლაში]] 26 თებერვალს.<ref>{{cite news|title=Окупанти намагаються висадити десант у Василькові, йдуть бої|language=uk|agency=Ukrinform|url=https://www.ukrinform.ua/rubric-ato/3413199-okupanti-namagautsa-visaditi-desant-u-vasilkovi-jdut-boi.html|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226004532/https://www.ukrinform.ua/rubric-ato/3413199-okupanti-namagautsa-visaditi-desant-u-vasilkovi-jdut-boi.html|archive-date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|title=У Василькові збили винищувач та два гвинтокрили окупантів|language=uk|agency=Unian|url=https://www.unian.ua/war/u-vasilkovi-zbili-vinishchuvach-ta-dva-gvintokrili-okupantiv-trivayut-vazhki-boji-novini-donbasu-11718652.html|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226003258/https://www.unian.ua/war/u-vasilkovi-zbili-vinishchuvach-ta-dva-gvintokrili-okupantiv-trivayut-vazhki-boji-novini-donbasu-11718652.html|archive-date=26 February 2022}}</ref> ეს თავდასხმები, როგორც ჩანს, მიზნად ისახავდა [[კიევის ბრძოლა (2022)|კიევის]] სწრაფად აღებას, [[სპეცნაზი|სპეცნაზის]] ქალაქში ფარულად შესვლასთან ერთად, თუმცა წარუმატებელი აღმოჩნდა.<ref>{{cite web|last=Roblin|first=Sebastien|title=At Vasylkiv, Ukrainians Repel Russia's Paratroopers and Commandos in Frantic Night Battle|url=https://www.19fortyfive.com/2022/02/at-vasylkiv-ukrainians-repel-russias-paratroopers-and-commandos-in-frantic-night-battle/|website=19FortyFive|access-date=5 March 2022|date=27 February 2022}}</ref> მარტის დასაწყისისთვის რუსეთის წინსვლა დნეპრთან შეზღუდული იყო და ძლიერ უკრაინულ თავდაცვას უპირისპირდებოდა.<ref name="ISW 4MAR" /><ref name="CriticalThreats" /> 5 მარტისთვის რუსეთის 64 კილომეტრიანი კოლონა ნელ-ნელა უახლოვდებოდა კიევს.<ref>{{cite news|last=Stern|first=David L.|date=5 March 2022|title=After temporary cease-fires break down, Putin threatens Ukraine's government|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/05/ukraine-military-battlefield-kyiv-mariupol/|access-date=6 March 2022|issn=0190-8286}}</ref> სამეფო გაერთიანებული სერვისების ინსტიტუტმა განაცხადა, რომ რუსეთის წინსვლა ნელი იყო.<ref>{{cite web|last=Arnold|first=Edward|others=Interviewed by [[Rebecca Ritters]]|date=6 March 2022|at=3:26|title=How is the war in Ukraine going for Russia?|publisher=Deutsche Welle|via=YouTube|url=https://www.youtube.com/watch?v=f1po2OdNnIc|access-date=8 March 2022}}</ref> კიევის ჩრდილოეთ-დასავლეთით რუსებმა აიღეს [[ბუჩა (ქალაქი)|ბუჩა]], [[ჰოსტომელი]] და [[ვორზელი]]<ref>{{cite news|last1=Lister|first1=Tim|last2=Pennington|first2=Josh|last3=McGee|first3=Luke|last4=Gigova|first4=Radina|date=7 March 2022|title='A family died... in front of my eyes': Civilians killed as Russian military strike hits evacuation route in Kyiv suburb|website=[[CNN]]|url=https://edition.cnn.com/2022/03/06/europe/ukraine-russia-invasion-sunday-intl-hnk/index.html|access-date=9 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=7 March 2022|title=Bucha, Vorzel, Hostomel under enemy's control, situation remains critical|website=[[Ukrinform]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3422872-bucha-vorzel-hostomel-under-enemys-control-situation-remains-critical.html|access-date=9 March 2022}}</ref> და [[ირპინი]] გახდა ბრძოლის ველი 9 მარტისთვის.<ref>{{cite news|date=8 March 2022|title="Irpin can't be bought, Irpin fights": Mayor refuses Russian demand to surrender|agency=CNN|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-08-22/h_e09d49888fcb2a07b8f1a95d6f2b0faa|access-date=8 March 2022}}</ref> 11 მარტისთვის გრძელი კოლონა უმეტესად დაშილილი იყო და დაიკავეს დაფარული პოზიციები, შემჩნეული იყო რაკეტების გამშვები სისტემები.<ref>{{cite news|last1=Murphy|first1=Paul|date=11 March 2022|title=Stalled 40-mile-long Russian convoy near Kyiv now largely dispersed, satellite images show|agency=CNN|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-11-22/h_1b9599f9b4bf3b17110242404180ffec|access-date=11 March 2022}}</ref> 16 მარტს უკრაინულმა ძლაებმა დაიწყეს კონტრშეტევა რუსეთის კიევიდან და სხვა გარშემო ქალაქებიდან განდევნის მიზნით.<ref>{{cite news |first1=Alan |last1=Cullison |first2=Isabel |last2=Coles |first3=Yaroslav |last3=Trofimov |date=16 March 2022 |title=Ukraine Mounts Counteroffensive to Drive Russians Back From Kyiv, Key Cities |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/ukraine-mounts-counteroffensive-to-drive-russians-back-from-kyiv-key-cities-11647428858 |access-date=16 March 2022 |archive-date=16 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220316111106/https://www.wsj.com/articles/ukraine-mounts-counteroffensive-to-drive-russians-back-from-kyiv-key-cities-11647428858 |url-status=live}}</ref> 20 მარტისათვის რუსული ძალები ცდილობდნენ [[კიევისათვის ბრძოლა|კიევის]] აღებას, აღმოსავლეთ უკრაინის ოკუპაციასა და უკრაინის მთავრობის ჩამოგდებას. რუსული ძალების შეფერხება და გაჩერება გამოიწვია რამდენიმე ფაქტორმა: მორალისა და ხარისხის განსხვავება რუსულ და უკრაინულ ძალებს შორის, უკრაინის მიერ დასავლეთის მიერ მიწოდებული ტანკსაწინააღდეგო ჭკვიანი შეიარაღებისა და თურქეთის [[Bayraktar TB2|Bayraktar TB2-ის]] გამოყენება, რუსების ცუდი ლოჯისტიკა და აღჭურვილობა, [[რუსეთის სამხედრო-საჰაერო ძალები|რუსეთის სამხედრო-საჰაერო ძალების]] წარუმატებლობა და რუსული არმიის გამოფიტვა დიდი ქალაქების აღების მცდელობისას.<ref name="wapo20220320">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/20/russia-ukraine-military-offensive/ |title=Russia's war for Ukraine could be headed toward stalemate |first1=Liz |last1=Sly |first2=Dan |last2=Lamothe |newspaper=[[The Washington Post]] |date=20 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/opinions/2022/03/21/ukraine-is-winning-war-russia-offensive-putin/ |title=Opinion: Against all odds, Ukrainians are winning. Russia's initial offensive has failed. |first=Max |last=Boot |newspaper=[[The Washington Post]] |date=21 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/opinion/2022/03/22/russian-army-has-run-time/ |title=The Russian army has run out of time |first=Richard |last=Kemp |work=[[The Daily Telegraph]] |date=22 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref> სწრაფი გამარჯვების გარეშე რუსულმა ძალებმა შეცვალეს სტრატეგია, დაიწყეს განურჩეველი დაბომბვები და საალყო ომი.<ref name="wapo20220320" /><ref>{{cite news |first1=Michael R. |last1=Gordon |first2=Alex |last2=Leary |title=WSJ News Exclusive {{!}} Russia, Failing to Achieve Early Victory in Ukraine, Is Seen Shifting to 'Plan B' |url=https://www.wsj.com/articles/russia-failing-to-achieve-early-victory-in-ukraine-is-seen-shifting-to-plan-b-11647824374 |work=[[The Wall Street Journal]] |date=21 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/world/europe/putins-nuclear-move-could-make-situation-much-much-more-dangerous-us-official-2022-02-27/ |title=Russian forces appear to shift to siege warfare in Ukraine- U.S. official |first1=Idrees |last1=Ali |first2=Phil |last2=Stewart |work=[[Reuters]] |date=27 February 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref> 25 მარტს უკრაინის კონტრშეტევისას კიევის დასავლეთსა და აღმოსავლეთში გათავისუფლდა რამდენიმე ქალაქი და დაბა, მათ შორის [[მაკარივის რაიონი (კიევის ოლქი)|მაკარივი]].<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60847188 |title=Ukraine war: Ukrainian fightback gains ground west of Kyiv |work=[[BBC News]] |date=23 March 2022 |access-date=29 March 2022}}</ref><ref name="Guardian220325">{{cite news |first1=Joanna |last1=Walters |first2=Jem |last2=Bartholomew |first3=Martin |last3=Belam |first4=Samantha |last4=Lock |date=25 March 2022 |title=Russia-Ukraine war latest: Ukraine takes back towns east of Kyiv; hopes of Mariupol humanitarian corridor grow – live |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/mar/25/ukraine-war-latest-news-sanctions-a-little-late-zelenskiy-tells-european-council-biden-to-visit-poland-live |access-date=25 March 2022}}</ref> რუსულმა ძალებმა უკან დახევა დაიწყეს მარტის ბოლოს, ამ პერიოდში რუსები გავიდნენ [[ბუჩა (ქალაქი)|ბუჩადან]], სადაც უკრაინელები 1 აპრილს შევიდნენ.<ref>{{cite web |last=Rudenko |first=Olga |date=2 April 2022 |title=Hundreds of murdered civilians discovered as Russians withdraw from towns near Kyiv (GRAPHIC IMAGES) |url=https://kyivindependent.com/national/hundreds-of-murdered-civilians-discovered-as-russians-withdraw-from-towns-near-kyiv-graphic-images/ |access-date=3 April 2022 |website=[[The Kyiv Independent]] |archive-date=3 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220403022637/https://kyivindependent.com/national/hundreds-of-murdered-civilians-discovered-as-russians-withdraw-from-towns-near-kyiv-graphic-images/ |url-status=live}}</ref> უკრაინამ განაცხადა [[ირპინი|ირპინის]], [[ბუჩა (ქალაქი)|ბუჩასა]] და [[ჰოსტომელი|ჰოსტომელის]] დაბრუნების შესახებ და გამოჩნდა [[ბუჩის ხოცვა-ჟლეტა|ომის დანაშაულების სამხილები ბუჩაში]] 2 აპრილისათვის.<ref>{{cite web |title=Ukraine war latest: Ukraine says it has retaken entire Kyiv region |url=https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60949706 |access-date=2 April 2022 |website=[[BBC News]]}}</ref> 6 აპრილს [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ს გენერალურმა მდივანმა [[იენს სტოლტენბერგი|იენს სტოლტენბერგმა]] განაცხადა, რომ რუსეთის „გასვლა, ხელახლა მომარაგების აღება და გადაჯგუფება“ კიევის ოლქში უნდა აღითქვას, როგორც პუტინის გეგმების გაფართოევა [[აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია|უკრაინის აღმოსავლეთსა]] და [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლში]] შემდეგი ორი კვირის განმავლობაში.<ref name="news.yahoo.com">{{cite news |url=https://news.yahoo.com/nato-chief-says-putin-still-144125043.html |title=NATO chief says Putin still wants to control all of Ukraine, despite repositioning forces to the eastern Donbas region |first1=Jake |last1=Epstein |first2=John |last2=Haltiwanger |date=6 April 2022 |access-date=7 April 2022}}</ref> === ჩრდილო-აღმოსავლეთის ფრონტი (24 თებერვალი – 7 აპრილი) === {{main|ჩრდილო-აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია}} ჩრდლო-აღმოსავლეთის კამპანიაში რუსული ძალები ცდილობენ [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივისა]] და [[სუმის ოლქი|სუმის ოლქების]] და მათი დედაქალაქების აღებას სცდილობენ. [[ჩერნიჰივის ალყა|ჩერნიჰივი მოექცა ალყაში]] და რუსებმა აიღეს ოლქის მეორე უდიდესი ქალაქი, [[კონოტოპი]], საზღვრიდან 90 კილომეტრის მოშორებით, 25 თებერვალს.<ref name="pol25feb">{{cite news|last=Ward|first=Alexander|title='Almost not possible' for Ukraine to win without West's help, Ukraine official says|work=[[Politico]]|url=https://politi.co/3LWSyC5|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226175146/https://www.politico.com/newsletters/national-security-daily/2022/02/25/almost-not-possible-for-ukraine-to-win-00011969|archive-date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Ukraine war news from February 25: Kyiv suburbs breached, Russian forces face resistance, Zelensky warns Russia will 'storm' capital|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/93554a7e-f974-49fc-85ba-c111d253b002|url-status=live|url-access=subscription|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226151541/https://www.ft.com/content/93554a7e-f974-49fc-85ba-c111d253b002|archive-date=26 February 2022}}</ref> სუმის ოლქში რუსულმა ძალებმა ვერ იაღეს ქალაქი [[სუმისათვის ბრძოლა|სუმი]], საზღვრიდან 35 კილომეტრში და დაიწყო [[სუმისათვის ბრძოლა|სუმის ბრძოლა]]. უკრაინელებმა ქალაქი შეინარჩუნეს მძიმე ურბანულ ბრძოლებში. უკრაინულ წყაროებზე დაყრდნობით, 100 მეტი რუსული ჯავშანტექნიკა განადგურდა და ათობით რუსი სამხედრო ჩავარდა ტყვედ.<ref>{{Cite web|url=https://apostrophe.ua/news/society/2022-02-28/boi-pod-sumami-artilleriya-i-bayraktaryi-unichtojili-100-tankov-i-20-gradov-okkupantov/260916|title=Бои под Сумами: артиллерия и "Байрактары" уничтожили 100 танков и 20 "Градов" оккупантов|access-date=28 February 2022|archive-date=28 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228222555/https://apostrophe.ua/news/society/2022-02-28/boi-pod-sumami-artilleriya-i-bayraktaryi-unichtojili-100-tankov-i-20-gradov-okkupantov/260916|url-status=live}}</ref> ბრძოლები გაიმართა [[ოხტირკისათვის ბრძოლა|ოხტირკაში]].<ref name="unianberdyansk">{{cite news|last=Polyakovskaya|first=Tanya|date=26 February 2022|script-title=ru:Российская военная техника заняла территорию бывшего аэропорта "Бердянск" – горсовет|language=ru|trans-title=Russian military equipment occupied the territory of the former airport "Berdyansk" – city council|publisher=Berdyansk city council|agency=[[Unian]]|url=https://www.unian.net/war/rossiyskaya-voennaya-tehnika-zanyala-territoriyu-byvshego-aeroporta-berdyansk-gorsovet-novosti-donbassa-11719648.html|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226195413/https://www.unian.net/war/rossiyskaya-voennaya-tehnika-zanyala-territoriyu-byvshego-aeroporta-berdyansk-gorsovet-novosti-donbassa-11719648.html|archive-date=26 February 2022}}</ref> 4 მარტს [[ფრედერიკ კიგანი|ფრედერიკ კიგანმა]] განაცხადა, რომ „სუმის ღერძი იყო რუსეთის ყველაზე წარმატებული და საშიში წინ გაჭრა კიევისკენ“ და ასევე თქვა, რომ რელიეფი ხელს უწყობდა მექანიზირებულ ტექიკას, „რელიეფი ბრტყელია, იძლევა ცოტა კარგ თავდაცვით პოზიციას.<ref name="CriticalThreats" /> რუსებმა გაიმარჯვეს [[კონოტოპისათვის ბრძოლა|კონოტოპის ბრძოლაში]] და მიაღწიეს [[ბროვარი|ბროვარიმდე]] (კიევის აღმოსალეთ გარეუბანი) 4 მარტს.<ref name="ISW 4MAR"/><ref name="CriticalThreats"/> 6 აპრილს [[პენტაგონი (აშშ)|პენტაგონმა]] დაადასტურა რუსული ძალების [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივის ოლქიდან]] გასვლა, თუმცა [[სუმის ოლქი|სუმის ოლქში]] გრძელდებოდა ბრძოლები.<ref>{{Cite news |date=6 April 2022 |title=Pentagon: Russia has fully withdrawn from Kyiv, Chernihiv |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2022/04/06/pentagon-russia-withdraws-kyiv-chernihiv/ |access-date=7 April 2022}}</ref> 7 აპრილს [[დმიტრო ჟივიცკი|დმიტრო ჟივიცკიმ]], სუმის ოლქის გამგებლმა, განაცხადა, რომ რუსულმა ძალებმა დატოვეს რეგიონი და დაამატა, რომ ტერიტორიაზე შესვლა საფრთხისშემცვლელი იყო ნაღმების, მახეებისა და დატოვებული შეიარაღების გამო.<ref>{{cite news |url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/04/8/7338013/ |title=Sumy region liberated from Russian troops |first=Anastasiya |last=Kalatur |work=[[Ukrayinska Pravda]] |date=8 April 2022 |access-date=15 April 2022}}</ref> === აღმოსავლეთის ფრონტი === {{main|აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია}} [[ფაილი:Russian_bombardment_on_the_outskirts_of_Kharkiv.jpg|მინი|ხარკივის გარეუბანი რუსული დაბომბვის შემდეგ, 1 მარტს]] აღმოსავლეთში რუსებმა სცადეს [[ხარკივი|ხაკივის]] აღება საზღვრიდან 35 კილომეტრში.<ref>{{cite web|date=25 February 2022|title=Kharkiv's Resistance to Russia's War Has Already Begun|url=https://foreignpolicy.com/2022/02/24/russia-ukraine-war-resistance-kharkiv/|access-date=27 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225044904/https://foreignpolicy.com/2022/02/24/russia-ukraine-war-resistance-kharkiv/|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|title=Росія атакувала українські міста: де відбулися бої|trans-title=Russia attacked Ukrainian cities: where the fighting took place|url=https://24tv.ua/rosiya-atakuvala-ukrayinski-mista-de-vidbulisya-boyi_n1877474|access-date=27 February 2022|website=[[Channel 24 (Ukraine)|Channel 24]]|language=uk|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025620/https://24tv.ua/rosiya-atakuvala-ukrayinski-mista-de-vidbulisya-boyi_n1877474|url-status=live}}</ref> [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)|ხარკივის ბრძოლაში]] რუსულ ტანკებს მძიმე წინააღმდეგობა დახვდა. 28 თებერვალს ქალაქი დაბომბეს სხვადასხვა სარაკეტო დანადგარებით, რომლებმაც დაუდასტურებელი რამოდენობის ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. [[ოლექსი არესტოვიჩი|ოლექსეი არესტოვიჩმა]] ბრძოლა აღწერა, როგორც „XXI საუკინის [[სტალინგრადის ბრძოლა|სტალინგრადი]]<nowiki/>“.<ref>{{Cite web|date=2 March 2022|title=Russia-Ukraine War: What to know on Day 7 of Russian assault|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-united-nations-general-assembly-state-of-the-union-address-kyiv-business-1fc732f01985f1b57e8dc5e7e411805f|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302184211/https://apnews.com/article/russia-ukraine-united-nations-general-assembly-state-of-the-union-address-kyiv-business-1fc732f01985f1b57e8dc5e7e411805f|archive-date=2 March 2022|access-date=2 March 2022|website=[[AP News]]}}</ref> 25 თებერვლის დილას რუსეთის შეიარაღებული ძალები დაიძრნენ [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის]] ტერიტორიიდან [[მარიუპოლი|მარიუპოლისკენ]] და უკრაინულ ძალებს შეხვდნენ [[პავლოპილი|პავლოპილში]], სადაც დამარცხდნენ.<ref>{{cite web|title=Fierce battles raging in all directions near Mariupol – mayor|url=https://ua.interfax.com.ua/news/general/801883.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226011040/https://ua.interfax.com.ua/news/general/801883.html|archive-date=26 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[Interfax-Ukraine]]}}</ref><ref>{{cite web|last=Richárd|first=Jabronka|date=25 February 2022|title=Így áll most a háború Ukrajnában: több nagyvárosban harcok dúlnak, megtámadtak egy orosz repülőteret|trans-title=This is how the war in Ukraine is now: fighting is raging in several big cities, a Russian airport has been attacked|url=https://ellenszel.hu/2022/02/25/igy-all-most-a-haboru-ukrajnaban-tobb-nagyvarosban-harcok-dulnak-megtamadtak-egy-orosz-repuloteret/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226011052/https://ellenszel.hu/2022/02/25/igy-all-most-a-haboru-ukrajnaban-tobb-nagyvarosban-harcok-dulnak-megtamadtak-egy-orosz-repuloteret/|archive-date=26 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[Ellenszél]]|language=hu}}</ref><ref>{{cite news|title=Battle ongoing near Mariupol – mayor|agency=Ukrinform|url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3412585-battle-ongoing-near-mariupol-mayor.html|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225110919/https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3412585-battle-ongoing-near-mariupol-mayor.html|archive-date=25 February 2022}}</ref> რუსულმა ფლოტმა დაიწყო ამფიბიური შეტევა [[აზოვის ზღვა|აზოვის ზღვის]] 70 კილომეტრიან სანაპირო მონაკვეთზე. [[აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტი|აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტმა]] განაცხადა, რომ რუსები ათასობით საზღვაო ქვეითის გადასროლას აპირებდნენ.<ref>{{cite web|date=25 February 2022|title="Amphibious assault" underway west of Mariupol on the Sea of Azov, senior US defense official says|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/h_622a8b21dd1cf52845090a96c9c6513b|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225220827/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/h_622a8b21dd1cf52845090a96c9c6513b|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[CNN]]}}</ref><ref>{{cite web|title=Russian Navy Carries Out Amphibious Assault Near Mariupol|url=https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-carries-out-amphibious-assault-near-mariupol|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225220846/https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-carries-out-amphibious-assault-near-mariupol|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|website=The Maritime Executive}}</ref><ref>{{cite web|date=27 February 2022|title=Russian forces are about 31 miles outside southeastern Ukrainian city of Mariupol, US defense official says|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-27-22/h_32a28d1a9ec40e68486a3526f035dc6f|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220227223234/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-27-22/h_32a28d1a9ec40e68486a3526f035dc6f|archive-date=27 February 2022|access-date=27 February 2022|website=[[CNN]]}}</ref> 1 მარტს [[დენის პუშილინი|დენის პუშილინმა]], დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის მეთაურმა, განაცხადა, რომ დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის ძალებმა [[ვოლნოვახა|ვალნოვახა]] ალყაში მოაქციეს.<ref>{{cite web|date=1 March 2022|title=Russian-backed separatist leader expects his forces to surround Mariupol on Tuesday|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-01-22/h_0e3d20b474aa007bb1e4acc0d0fba984|access-date=1 March 2022|website=[[CNN]]}}</ref> 2 მარტს რუსული ძალები დამარხდნენ [[სევეროდონეცკისათვის ბრძოლა (2022)|სევეროდონეცკის ბრძოლაში]].<ref>{{Cite web|title=Новини України: Російське вторгнення: поточна ситуація на Луганщині|url=https://galinfo.com.ua/news/rosiyske_vtorgnennya_potochna_sytuatsiya_na_luganshchyni_381541.html|access-date=3 March 2022|website=Гал-інфо}}</ref> === სამხრეთის ფრონტი === {{main|სამხრეთ უკრაინის კამპანია}} [[ფაილი:Destruction_of_Russian_tanks_by_Ukrainian_troops_in_Mariupol_(4).jpg|მარცხნივ|მინი|განადგურებული რუსული [[BMP-3]] [[მარიუპოლი|მარიუპოლთან]], 7 მარტს]] 24 თებერვალს რუსებმა აიღეს [[ჩრდილოეთ ყირიმის არხი]] და ნახევარკუნძულს აღუდგინა წყლის მიწოდება [[დნეპრი|დნეპრიდან]], რომელიც 2014 წლისდან არ მიეწოდებოდა [[ყირიმი|ყირიმს]].<ref name=":5">{{cite news|date=24 February 2022|title=Russian forces unblock water flow for canal to annexed Crimea, Moscow says|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-forces-unblock-water-flow-canal-annexed-crimea-moscow-says-2022-02-24/|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/russian-forces-unblock-water-flow-canal-annexed-crimea-moscow-says-2022-02-24/|archive-date=1 March 2022}}</ref> [[მარიუპოლის ალყა]] დაიწყო მარიუპოლზე სწრაფი თავდასხმით და დონბასის სეპარატისტული რეგიონების სამხრეთთან დაკავშირებით.<ref name="unianberdyansk" /><ref>{{cite tweet|user=nexta_tv|number=1497605510887100420|title=The tanks of the occupiers have circled #Berdyansk and are heading towards|date=26 თებერვალი 2022}}</ref> </ref> 1 მარტს რუსებმა განაახლეს თავდასხმა [[მელიტოპოლისათვის ბრძოლა|მელიტოპოლზე]].<ref>{{cite web|first=Anastasia|last=Zadorozhnaya|date=1 March 2022|title=Войска оккупанта готовят наступление на Мелитополь|trans-title=Invader's troops are preparing an attack on Melitopol|url=https://ria-m.tv/news/279120/voyska_okkupanta_gotovyat_nastuplenie_na_melitopol.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302054411/https://ria-m.tv/news/279120/voyska_okkupanta_gotovyat_nastuplenie_na_melitopol.html|archive-date=2 March 2022|access-date=2 March 2022|work=[[RIA Melitopol]]|language=ru}}</ref> მელიტოპოლის მერმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ რუსებმა დაიკაცეს ქალაქი.<ref>{{cite web|first=Marina|last=Korobova|date=1 March 2022|title="Мелитополь не сдался, Мелитополь – временно оккупирован" – городской голова о ситуации на 1 марта|trans-title="Melitopol did not surrender, Melitopol is temporarily occupied" – the mayor on the situation on March 1|url=https://www.mv.org.ua/news/264014-melitopol_ne_sdalsja_melitopol_-_vremenno_okkupirovan_-_gorodskoi_golova_o_situacii_na_1_marta.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302054418/https://www.mv.org.ua/news/264014-melitopol_ne_sdalsja_melitopol_-_vremenno_okkupirovan_-_gorodskoi_golova_o_situacii_na_1_marta.html|archive-date=2 March 2022|access-date=2 March 2022|website=[[Mestnyye Vesti]]|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220302054418/https://www.mv.org.ua/news/264014-melitopol_ne_sdalsja_melitopol_-_vremenno_okkupirovan_-_gorodskoi_golova_o_situacii_na_1_marta.html|archivedate=2 მარტი 2022}}</ref> რუსები ყირიმიდან ჩრდილოეთით წავიდნენ 26 თებერვალს, [[რუსეთის არმიის 22-ე კორპუსი]] მიუახლოვდა [[ზაპორიჟიის ატომური ელექტროსადგური|ზაპორიჟიის ატომურ ელექტროსადგურს]].<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Ukraine official says Russian troops approaching Zaporizhzhia nuclear plant|work=[[National Post]]|url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraine-official-says-russian-troops-approaching-zaporizhzhia-nuclear-plant|access-date=28 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|date=28 February 2022|title=The Russians paused the invasion, but aren't losing|url=https://www.afr.com/policy/foreign-affairs/the-russians-have-paused-the-invasion-but-aren-t-losing-20220228-p5a09f|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228023541/https://www.afr.com/policy/foreign-affairs/the-russians-have-paused-the-invasion-but-aren-t-losing-20220228-p5a09f|archive-date=28 February 2022|access-date=28 February 2022|website=[[Australian Financial Review]]}}</ref> 28 თებერვალს დაიწყო [[ენერჰოდარის ალყა]].<ref>{{cite news|date=4 March 2022|title=Ukraine nuclear plant on fire after Russia shelling|newspaper=News.com.au — Australia's Leading News Site|url=https://www.news.com.au/breaking-news/ukraine-pounded-and-exodus-mounts-as-russia-seizes-key-city/news-story/4c2bd269029008ba09ab2cab3a5a32b7|access-date=4 March 2022}}</ref> ატომური სადგურის ტერიტორიაზე გაჩნდა ცეცხლი.<ref>{{cite web|date=3 March 2022|title=Russian forces attacking Zaporizhzhia nuclear power plant in Ukraine, per multiple reports|url=https://www.businessinsider.com.au/russian-forces-attacking-zaporizhzhia-nuclear-power-plant-ukraine-ap-2022-3|access-date=4 March 2022|website=[[Business Insider]] Australia}}</ref> [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო|ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ]] განაცხადა, რომ აუცილებელი აღჭურვილობა არ დაზიანებულა.<ref>{{cite news|date=3 March 2022|title=Russian forces strike Ukraine from multiple fronts, including at power plant|work=[[ABC News (Australia)|ABC News]]|url=https://www.abc.net.au/news/2022-03-04/latest-on-where-fighting-is-happening-in-ukraine/100881052|access-date=4 March 2022}}</ref> 4 მარტს ატომური ელექტროსადგური აიღეს რუსებმა.<ref>{{cite news|date=4 March 2022|title=Russian troops take Zaporizhzhia nuclear plant|work=[[ABC News]]|url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/russia-attacks-ukraine-nuclear-plant-invasion-advances-83245801|access-date=4 March 2022}}</ref> ყირიმიდან შეტევის მესამე მიმართულება ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთი იყო, სადაც რუსებმა აიღეს ხიდები დნეპრზე.<ref>{{cite news|title=Ukraine loses control over crossing to Kherson|agency=[[Ukrinform]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3412906-ukraine-loses-control-over-crossing-to-kherson.html|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225155031/https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3412906-ukraine-loses-control-over-crossing-to-kherson.html|archive-date=25 February 2022}}</ref> 2 მარტს რუსებმა აიღეს [[ხერსონისათვის ბრძოლა|ხერსონი]], პირველი დიდი ქალაქი, რომელიც დაეცა.<ref name="falls">{{cite news|last1=Schwirtz|first1=Michael|last2=Pérez-Peña|first2=Richard|date=2 March 2022|title=First Ukraine City Falls as Russia Strikes More Civilian Targets|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2022/03/02/world/europe/kherson-ukraine-russia.html|url-status=live|access-date=3 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220303000108/https://www.nytimes.com/2022/03/02/world/europe/kherson-ukraine-russia.html|archive-date=3 March 2022|issn=0362-4331}}</ref> რუსები დაიძრნენ [[მიკოლაივი|მიკოლაივისაკენ]], რომელიც ხერსონსა და [[ოდესა|ოდესას]] შრის მდებარეობს. 4 მარტს უკრაინელებმა რუსები დაამარცხეს [[მიკოლაივისათვის ბრძოლა|მიკოლაივის ბრძოლაში]] და დაიბრუნეს [[კულბაკინოს ავიაბაზა]].<ref name=":8">{{cite news|date=4 March 2022|title=Ukrainian defenders repelled attack on Mykolaiv city, fighting continues on outskirts|agency=[[Ukrinform]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3420336-ukrainian-defenders-repelled-attack-on-mykolaiv-city-fighting-continues-on-outskirts.html|access-date=4 March 2022}}</ref> 2 მარტს უკრაინელებმა შეუტიეს [[ჰორლივკისათვის ბრძოლა|ჰორლივკას]].<ref>{{Cite web|date=2 March 2022|title=First in 7 days of war Ukrainian units go on offensive advancing to Horlivka – Arestovych|url=https://en.interfax.com.ua/news/general/805456.html|access-date=2 March 2022|website=[[Interfax Ukraine]]}}</ref> [[ჰორლივკა|ჰორლივკას]] სეპარატისტები აკონტროლებენ 2014 წლიდან.<ref>{{cite news|last=Huijboom|first=Stefan|date=22 June 2015|title=Resident of Russian-held Horlivka: 'We have nothing'|newspaper=[[Kyiv Post]]|url=http://www.kyivpost.com/content/kyiv-post-plus/resident-of-russian-held-horlivka-we-have-nothing-391727.html|access-date=11 March 2022}}</ref> ===დასავლეთი უკრაინა=== {{მთავარი|ოდესის დაბომბვები (2022)}} 14 მარტს რუსეთმა სარაკეტო თავდასხმა განახორციელა სამხედრო საწვრთნელ ბაზაზე [[ოავორივი|ოავორივში]], [[ლვივის ოლქი|ლვივის ოქლში]], [[პოლონეთი|პოლონეთის]] საზღვართან. ლვივის გუბერნატორმა განაცხადა, რომ თავდასხმამ 35 ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა.<ref>{{cite news|title=Russia strikes Ukraine army base near Poland as it widens attacks |date=14 March 2022 |access-date=19 March 2022 |publisher=[[Al Jazeera]] |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/13/russia-air-strikes-hit-ukraine-military-base-near-poland}}</ref><ref>{{cite news|title=Dozens killed as Russian forces strike targets in western Ukraine |first1=Tim |last1=Lister |first2=Mohammed |last2=Tawfeeq |first3=Olga |last3=Voitovych |first4=Simone |last4=McCarthy |first5=Tara |last5=John |publisher=[[CNN]] |date=13 March 2022 |access-date=19 March 2022 |url=https://www.cnn.com/2022/03/13/europe/russia-invasion-ukraine-03-13-intl-hnk/index.html}}</ref> 18 მარტს რუსეთითავს დაესხა თავად [[ლვივი|ლვივს]], უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ რუსეთმა შეტევა განხორციელდა თვითმფრინავების მიერ, ფრთოსანი რაკეტებით.<ref>{{cite news|url=https://www.cnn.com/2022/03/18/europe/lviv-ukraine-attack-russia-importance-intl/index.html |title=Russia has attacked Lviv. Here's why the western city is so important to Ukraine's defense |first1=Petro |last1=Zadorozhnyy |first2=Yulia |last2=Kesaieva |first3=Mohammed |last3=Tawfeeq |first4=Seán |last4=Federico-O'Murchú |first5=Adam |last5=Renton |first6=Tamara |last6=Qiblawi |publisher=[[CNN]] |date=18 March 2022 |access-date=19 March 2022}}</ref> === საჰაერო და საზღვაო ბრძოლები === 24 თებერვალს, ადგილობრივი დროით 18:00 საათზე, უკრაინის სასაზღვრო გვარდიამ განაცხადა, რომ რუსები თავს დაესხნენ [[ზმეინი|ზმეინის]] კუნძულს.<ref>{{cite tweet|user=PokiRae_|number=1497003710349824007|title=Ukrainian soldier deployed on Snake Island live streamed the moment a Russian warship opened fire on the Island. All 13 soldiers lost their lives.|date=25 თებერვალი 2022}}</ref> კრუისერი ''მოსკვამ'' და საპატრულო ხომალდმა ''ვასილი ბიკოვმა'' დაბომბეს კუნძული.<ref>{{cite news|date=24 February 2022|title=Russian Navy Captures Ukraine's Outpost on Snake Island|work=The Maritime Executive|url=https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-captures-ukraine-s-outpost-on-snake-island|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225100645/https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-captures-ukraine-s-outpost-on-snake-island|archive-date=25 February 2022}}</ref> როცა რუსებმა კუნძულის მცველებს დანებება მოთოხვეს, უკრაინელების პასუხი იყო: „<nowiki/>[[რუსული სამხედრო ხომალდი, იდი ნახუი]]<nowiki/>“<ref>{{cite web|last1=Lister|first1=Tim|last2=Pennington|first2=Josh|date=24 February 2022|title=February 24, 2022 Russia-Ukraine news|website=[[CNN]]|at=Entry: Audio emerges appearing to be of Ukrainian fighters defending island from Russian warship|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_2e17e59214679efefede60d5fb481432|access-date=25 February 2022|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225020216/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_2e17e59214679efefede60d5fb481432|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|title="Русский корабль, иди на х.й!": захисники Зміїного відповіли ворогові|trans-title='Russian ship, go on f.y!': Defenders of the Serpent responded to the enemy|url=https://www.pravda.com.ua/news/2022/02/25/7325592/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225021042/https://www.pravda.com.ua/news/2022/02/25/7325592/|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[Ukrayinska Pravda]]|language=uk}}</ref> დაბომბვის შედმეგ კუნძული რუსებმა აიღეს.<ref>{{cite web|date=25 February 2022|title=Ukraine soldiers told Russian officer 'go fuck yourself' before they died on island|url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/ukraine-soldiers-told-russians-to-go-fuck-yourself-before-black-sea-island-death|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225102114/https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/ukraine-soldiers-told-russians-to-go-fuck-yourself-before-black-sea-island-death|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[The Guardian]]}}</ref> 24 თებერვალს რუსები თავს დაესხნენ [[ჩუჰუივი|ჩუჰუივის]] ავიაბაზას,<ref>{{cite web|title=Ukraine: Video appears to show aftermath of missile strike on air base in Chuhuiv|work=Sky News|date=24 February 2022|url=https://news.sky.com/video/ukraine-video-appears-to-show-aftermath-of-missile-strike-on-air-base-in-chuhuiv-12550242}}</ref> რომელშიც ინახებოდა [[Bayraktar TB2]] დრონები. შეტევამ დააზიანა საწვავის მარაგები და ინფრასტრუქტურა.<ref>{{cite web|url=https://www.cnbc.com/2022/02/24/satellite-imagery-shows-russian-attack-on-ukraine-from-space.html|title=Satellite imagery shows Russian attack on Ukraine from space|work=CNBC|first=Michael|last=Sheetz|date=24 February 2022|access-date=8 March 2022}}</ref> 25 თებერვალს მილეროვოს ავიაბაზას შეუტია უკრაინის არმიამ, [[OTR-21 Tochka]] რაკეტებით. უკრაინაზე დაყრდნობით, ამით გაანადგურეს რუსეთის სამხედრო-საჰაერო ძალების თვითმფრინავები და დაწვეს ავიაბაზა.<ref name=":021">{{cite news|last=Dutton|first=Jack|date=25 February 2022|title=Russian Military Base Blown Up as Ukraine Fights Back|work=[[Newsweek]]|url=https://www.newsweek.com/russian-military-base-blown-ukraine-fights-back-1682558|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225075915/https://www.newsweek.com/russian-military-base-blown-ukraine-fights-back-1682558|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=25 February 2022|title=Ukrainian Armed Forces attacked Millerovo with Tochka-U|work=[[Rostov Gazeta]]|url=https://rostovgazeta.ru/news/politics/25-02-2022/vooruzhennye-sily-ukrainy-atakovali-millerovo-tochkoy-u|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225073113/https://rostovgazeta.ru/news/politics/25-02-2022/vooruzhennye-sily-ukrainy-atakovali-millerovo-tochkoy-u|archive-date=25 February 2022}}</ref> 27 თებერვალს რუსები ჟიტომირის აეროპორტს თავს დაესხნენ [[9K720 Iskander]]-ის სარაკეტო გამშვები სისტემით ბეალრუსიის ტერიტორიიდან.<ref>{{cite web|title=Airport in central Ukraine reportedly targeted by missile fired from Belarus|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/airport-in-central-ukraine-reportedly-targeted-by-missile-fired-from-belarus/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220227183646/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/airport-in-central-ukraine-reportedly-targeted-by-missile-fired-from-belarus/|archive-date=27 February 2022|access-date=28 February 2022|publisher=[[The Times of Israel]]}}</ref><ref>{{cite tweet|user=KyivIndependent|number=1498178611916034054|title='Шановні українці!...'|trans-title=Russia used Iskander missile systems to attack Zhytomyr Airport. The air strikes were conducted from Belarus, using Russian ballistic missile launchers. Earlier, Belarus said it wouldn't allow air strikes from its territory amid Ukraine's upcoming peace talks with Russia.|date=5 March 2022}}</ref> რუსებმა 5 მარტს რამდენინე თვითმფრინავი დაკარგა, [[სუ-30SM]]-ის, ორი [[სუ-34]]-ის, ორი [[სუ-25]]-ის, ორი [[მი-24]]/[[მი-35]]-ის, ორი [[მი-8]]-სა და ორლანის უპილოტო საფრენი აპარატის ჩათვლით.<ref>{{cite news|last=Trevithick|first=Joseph|title=The Russian Air Force Just Had A Terrible Day Over Ukraine|work=The Drive|url=https://www.thedrive.com/the-war-zone/44602/the-russian-air-force-just-had-a-terrible-day-over-ukraine|access-date=5 March 2022}}</ref> 6 მარტს [[უკრიანის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბი|უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენერალურმა შტაბმა]] განაცხადა, რომ შეჭრის განმავლობაში ჩამოაგდეს 88 რუსული საფრენი აპარატი.<ref>{{cite web|title=Enemy loses 88 aircraft, helicopters in Ukraine – General Staff|url=https://en.interfax.com.ua/news/general/808029.html|access-date=9 March 2022|website=[[Interfax-Ukraine]]}}</ref> თუმცა, ანონიმურმა ამერიკულმა წყარომ [[Reuters]]-ს 7 მარტს უთხრა, რომ რუსული თვითმფრინავებისა და ვერტმფრენების „დიდი უმეტესობა“ მზად იყო საბრძოლველად.<ref>{{Cite news|date=7 March 2022|title=Putin has deployed nearly 100% of pre-staged forces into Ukraine- U.S. Official|newspaper=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/putin-has-deployed-nearly-100-pct-pre-staged-forces-into-ukraine-us-official-2022-03-07/}}</ref> 26 თებერვალს რუსეთმა განაცხადა, რომ აშშ-ის დრონები უკრაინას აწვდიდა ინფორმაციას რუსულ გემებზე [[შავი ზღვა|შავ ზღვაში]], ეს აშშ-მ უარყო.<ref>{{cite web|first1=Nathan|last1=Hodge|first2=Vasco|last2=Cotovio|first3=Oren|last3=Lieberman|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b669a7b9f3668b9579d3cb72c52647ac|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b669a7b9f3668b9579d3cb72c52647ac|archive-date=27 February 2022|date=26 February 2022|title=Pentagon denies Russia's claim that it's "highly likely" US used surveillance drones to help Ukrainian navy|website=[[CNN]]}}</ref> 3 მარტს უკრაინული ფრიგატი ''ჰელტმან საჰაიდაჩნი'' სწრაფად გადაიყვანეს [[მიკოლაივი|მიკოლაივში]], რათა ის ხელში არ ჩაეგდოთ რუსებს.<ref name="Interfax_scuttle">{{cite news|title=Hetman Sahaidachny frigate, being under repair, flooded not to get to enemy – Reznikov|publisher=Interfax Ukraine|url=https://en.interfax.com.ua/news/general/806837.html|access-date=4 March 2022}}</ref><ref name="Times_Scuttles_Flagship">{{cite news|last=Evans|first=Michael|date=4 March 2022|title=Ukraine scuttles its flagship frigate as Russians close in|newspaper=[[The Times]]|agency=[[The Times]]|url=https://www.thetimes.co.uk/article/ukraine-scuttles-its-flagship-frigate-as-the-russians-close-in-wtd07bbqp|access-date=4 March 2022|issn=0140-0460}}</ref><ref>{{cite news|last=Evans|first=Michael|title=Ukraine scuttles its flagship frigate as the Russians close in|work=[[The Times]]|url=https://www.thetimes.co.uk/article/ukraine-scuttles-its-flagship-frigate-as-the-russians-close-in-wtd07bbqp|access-date=4 March 2022|issn=0140-0460}}</ref> რუსულ სამხედრო-საჰაერო ძალებს ბრძოლაში უფრო პატარა როლი ითამაშეს, იდრე ანალიტიკოსები ელოდნენ. მათი აზრით რუსული ავიაცია სწრაფად გაანადგურებდა უკრაინულ ანტისაჰაერო თავდაცვებს და მოიპოვებდა საჰაერო უპირატესობას. პირველ ორ კვირაში ავიაციამ მინიმალური როლი ითამაშა და რუსული ანტისაჰაერო თავდაცვები, ავიციასთან ერთად ფუნქციონირებადი დარჩა, რუსეთმა ვერ მოიპოვა უპირატესობა. ''[[ეკონომისტი (ჟურნალი)|ეკონომისტმა]]'' რუსეთის ავიაციის წარუმატებლობა ახსნა უკრაინის საშუალო დისტანციაზე მოქმედი ანტისაჰაერო რაკეტებით, რუსეთის სიზუსტით მართვადი ბომბების ნაკლებობითა და სტინეგრების ეფექტურობით და პილოტების გამოუცდელობით ახსნა.<ref>{{cite news|date=3 March 2022|title=The curious case of Russia's missing air force|newspaper=The Economist|url=https://www.economist.com/interactive/2022/03/08/curious-case-russias-missing-air-force|url-access=subscription|access-date=9 March 2022}}</ref> [[File:Russian cruiser Moskva.jpg|thumb|რუსეთის შავი ზღვის ფლოტის ფლაგმანი სარაკეტო კრეისერი „[[მოსკვა (სარაკეტო კრეისერი)|მოსკვა]]“ ჩაძირა ორმა უკრაინულმა [[ნეპტუნი (ფრთოსანი რაკეტა)|ნეპტუნის ფრთოსანმა ხომალდსაწინააღმდეგო რაკეტამ]] 2022 წლის 14 აპრილს]] 14 მარტს რუსულმა RT-მ განაცხადა, რომ რუსებმა ვერდიასკში ხელში ჩაიგდეს ათობით უკრაინული გემი, მათ შორის სადესანტო გემი „იური ოლეფირენკო“.<ref>{{cite web|url=https://www.navyrecognition.com/index.php/focus-analysis/11502-analysis-russian-armed-forces-capture-dozen-ukrainian-ships-in-berdyansk.html |title=Analysis: Russian Armed Forces capture dozen Ukrainian ships in Berdyansk |date=14 March 2022 |access-date=18 March 2022 |website=Navy Recognition}}</ref> 24 მარტს უკრაინამ განაცხადა ბერდიანსკში რუსული გემის „ორსკის“ განადგურების შესახებ, თუმცა განადგურებული გემი „ორსკის“ და „სარატოვი“ აღმოჩნდა.<ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-says-it-has-destroyed-large-russian-landing-ship-2022-03-24/ |title=Ukraine says it has destroyed a large Russian landing ship |first1=Pavel |last1=Polityuk |first2=Timothy |last2=Heritage |editor-first=Andrew |editor-last=Heavens |work=[[Reuters]] |date=24 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref><ref name="Guardian220325" /><ref name="CNN-Berdyansk">{{cite news |url=https://www.cnn.com/2022/03/24/europe/ukraine-russian-warship-berdyansk-intl/index.html |title=Ukrainians claim to have destroyed large Russian warship in Berdyansk |first1=Tim |last1=Lister |first2=Celine |last2=Alkhaldi |first3=Olga |last3=Voitovych |first4=Gianluca |last4=Mezzofiore |publisher=CNN |date=24 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref> 13 აპრილს რუსული [[მოსკვა (სარაკეტო კრეისერი)|სარაკეტო კრეისერი „მოსკვას“]], რუსეთის შავი ზღვის ფლოტის ფლაგმანს, უკრაინული წყაროებისა და აშშ-ის დაზვერვის ინფორაციით,<ref>{{Cite news|last=|first=|date=2022-04-16|title=Russia-Ukraine war latest: Ukraine PM to head to Washington; Russian warship sunk by Ukraine missile strike, say US officials – live|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/apr/16/russia-ukraine-war-latest-ukraine-pm-to-head-to-washington-russian-warship-sunk-by-ukraine-missile-strike-say-us-officials-live|access-date=2022-04-16|issn=0261-3077}}</ref> მოხვდა ორი უკრაინული [[ნეპტუნი (ფრთოსანი რაკეტა)|ნეპტუნის ფრთოსანი ხომალდსაწინააღმდეგო რაკეტა]] და ბორტზე გაჩნდა ხანძარი.<ref>{{cite web |title=Russia confirms severe damage to Black Sea Fleet Flagship Moskva, Crew Abandoned Ship |url=https://www.freepressjournal.in/world/russia-confirms-severe-damage-to-black-sea-fleet-flagship-moskva-crew-abandoned-ship |date=14 April 2022 |access-date=14 April 2022 |website=Free Press Journal }}</ref> [[პენტაგონი (აშშ)|პენტაგონის]] სპიკერმა, [[ჯონ კირბი|ჯონ კირბიმ]], განაცხადა, რომ სატელიტებით გადაღებულ ფოტოებში ჩანს ხომადზე შეიარაღების საცავის აფეთქება და განაცხადა, რომ რუსებს ხომალდი [[სევასტოპოლი|სევასტოპოლის]] პორტში მიჰყავდათ ბუქსირებით.<ref>{{cite web |last=Forgey |first=Quint |title=Pentagon confirms explosion aboard Russian warship |url=https://www.politico.com/news/2022/04/14/pentagon-explosion-russian-warship-00025243 |access-date=14 April 2022 |website=[[POLITICO]] |language=en}}</ref> იმავე დღეს რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ „მოსკვა“ ბუქსირით გადაყვანისას შტორმში ჩაიძირა.<ref>{{cite news |title=Russian warship Moskva has sunk - state media |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-61114843 |access-date=14 April 2022 |work=BBC News |date=14 April 2022}}</ref> 15 აპრილს რუსები რაკეტებით თავს დაეხსნენ [[ლუჩის დიზაინის ბიურო|ლუჩის დიზაინის ბიუროს]] [[კიევი|კიევში]], სადაც [[ნეპტუნი (ფრთოსანი რაკეტა)|ნეპტუნის]] ტიპის რაკეტებს ქმდინდნენ.<ref>April 15, 2022. "Ukraine says fighting rages in Mariupol, blasts rattle Kyiv". By Pavel Polityuk and Elizabeth Piper. Reuters. [https://www.reuters.com/world/europe/powerful-explosions-heard-kyiv-after-russian-warship-sinks-2022-04-15/]</ref> ===მსუბუქი ბირთვული იარაღი=== [[უილიამ ჯოზეფ ბარნსი|უილიამ ჯოზეფ ბარნსმა]], აშშ-ის [[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო|ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს]] დირექტორმა, 14 აპრილს განაცხადა, რომ [[ვლადიმერ პუტინი|პუტინმა]] შესაძლოა გამოიყენოს [[ტაქტიკური ბირთვული იარაღი]] [[უკრაინა|უკრაინის]] წინააღმდეგ.<ref> "C.I.A. Director Airs Concern That Putin Might Turn to Nuclear Weapons". The New York Times. By David E. Sanger and Julian E. Barnes. April 14, 2022. [https://www.nytimes.com/2022/04/14/us/politics/putin-nuclear-weapons.html]</ref> === სახალხო წინააღმდეგობა === უკრაინელი ხალხი რუსულ შეჭრა რამდენიმე გზით ეწინააღმდეგება, როგორებიცაა: მოხალისედ გაწევრიანება ადგილობრივ ტერიტორიული თავდაცვის ნაწილებში, მოლოტოვის კოქტეილების დამზადება, საჭმლის მომზადებამ ბარიერების აგება<ref name="wp-2022-02-28-ukraine-russia-kyiv-defense">{{cite news|last1=Raghavan|first1=Sudarsan|last2=O'Grady|first2=Siobhán|last3=Shefte|first3=Whitney|last4=Khudov|first4=Kostiantyn|date=28 February 2022|title=In a Kyiv under siege, neighbors dig trenches and raise barriers to brace for Russian assault|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/ukraine-russia-kyiv-defense/|access-date=10 March 2022}}</ref> და ლტოლვილების დამხმარება.<ref name="vox-2022-ukraine-resistance-volunteers">{{cite web|first=Jen|last=Kirby|access-date=10 March 2022|title=The other members of Ukraine's resistance|url=https://www.vox.com/22956752/ukraine-resistance-volunteers-russia-invasion|date=3 March 2022|website=[[Vox (media)|Vox]]}}</ref> შეჭრის შემდეგ ბევრი უკრაინელი მოხალისე შეუერთდა [[უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალები|ტერიტორიული თავდაცვის ძალებს]] და დანარჩენმა გადაწყვიტა რუსეთისთვის ხელის შეშლა უიარაღოდ, სამოქალაქო წინააღმდეგობით, სამოქლაქო პირებმა მოხსნეს საგზაო ნიშნები და შექმნეს ბარიერები გზებზე. გავრცელდა ვიდეოები, რომლებშიც ჩანს, რომ ოკუპირებულ დასახლებულ პუნქტებში ადგილობრივები ფიზიკურად და ვერბალურად უპირისპირდებიან რუს სამხედროებს, წინ უდგებიან სამხედრო ტექნიკასა და ტრანსპორტს.<ref name="yes!2">{{cite news|last=Hunter|first=Daniel|date=1 March 2022|title=How Ukrainian Civilians Are Resisting Military Force|work=YES! Magazine|url=https://www.yesmagazine.org/democracy/2022/03/01/ukraine-civilian-resistance|access-date=8 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Ukrainian Civilians Take On Russian Invaders With Words And Deeds|agency=Radio Free Europe/Radio Liberty|url=https://www.rferl.org/a/ukraine-civil-resistance-russian-aggression/31728966.html|access-date=8 March 2022}}</ref> ოკუპირებული [[ხერსონი|ხერსონიდან]] გავცელდა ვიდეო, სადაც მმოძრავ რუსულ ჯავშანტექნიკაზე დგას კაცი და უკრაინის ეროვნულ დროშას აფრიალებს.<ref>{{cite news|last1=Schwirtz|first1=Michael|last2=Santora|first2=Marc|last3=Hill|first3=Evan|last4=Cardia|first4=Alexander|date=5 March 2022|title=Ukrainian protesters take to the streets in occupied Kherson.|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2022/03/05/world/europe/kherson-protests-ukraine.html|access-date=8 March 2022}}</ref> რუსი სამხედროების პასუხი მერყეობს დაპიისპირებებსა და უკანდახევებს შორის.<ref name="yes!2" /> ზოგი რუსი სამხედრო პირპაირ ესრპდა ხალხთა ჯგუფებს, ან ჰაერში ესროდნენ გაფრთხილებისა და ხალხის დაშინების მიზნით.<ref>{{cite news|date=5 March 2022|title=Ukrainian authorities accuse Russians of opening fire on civilian protest|agency=CNN|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-05-22/h_c9644300c3986a3e19e31dcb6188abdf|access-date=8 March 2022}}</ref><ref name="yes!">{{cite news|last=Hunter|first=Daniel|date=1 March 2022|title=How Ukrainian Civilians Are Resisting Military Force|work=YES! Magazine|url=https://www.yesmagazine.org/democracy/2022/03/01/ukraine-civilian-resistance|access-date=8 March 2022}}</ref> 9 მარტს უკრაინის შეიარაღებულმა ძალებმა უკრაინელებს სთხოვა განეცხადათ რუსული ტექნიკის შემჩნევის შესახებ. გადაღებულ ფოტოებში ვხედავთ: Krasukha-4-ს, Infauna (RB-531B)-ს, a Tigr-M MKTK REI PP Leer-2 VPK-233114-ს, Diabazol-ს, R-378A(B)-ს, an RB-341V Leer-3-ს, R-934B-ს, და Borisoglebsk-2-ს.<ref>{{cite tweet|user=armedforcesukr|number=1501607499748855816|title='Шановні українці!...'|trans-title='Dear Ukrainians!...'|date=9 March 2022}}</ref> არსებობს უკრაინელი დემონსტრანტების მასობრივი დაკავებების შემთხვევები. ადგილობრივი მედიები ასევე ავრცელებენ ინფორმაციებს რუსული ძალების მიერ გაუჩინარებების, სიკვდილით დასჯების, მძევლებად აყვანის, სახალხო მკვლელობებისა და სექსუალური ძალადობების შესახებ, უკრაინული წინააღმდეგობის გასატეხად.<ref>{{cite web|title=Ordinary Ukrainians are resisting Vladimir Putin's occupying force in Kherson and elsewhere|url=https://www.economist.com/europe/ordinary-ukrainians-are-resisting-vladimir-putins-occupying-force-in-kherson-and-elsewhere/21808101|publisher=[[The Economist]]|date=9 March 2022|access-date=10 March 2022|url-access=subscription}}</ref> == სამხედრო მხარდაჭერა უკრაინას == [[File:Countries supplying military equipment to Ukraine during the 2022 Russian invasion.svg|thumb|upright=1.36|right| {{legend|#800000|რუსეთი}} {{legend|#ffff00|უკრაინა}} {{legend|#000080|ქვეყნები, რომლებმაც სამხედრო აღჭურვილობა მიაწოდეს უკრაინას}}]] [[ვიქტორ იანუკოვიჩი|ვიქტორ იანუკოვიჩის]] პრეზიდენტობისას უკრაინის არმიის მდგომარეობა სავალალო იყო. ცვილებისა და ქვეყნის სათავეშე პროდასავლური ძალების მოსვლის შემდეგ უკრაინის მომარაგება დაიწყეს დასავლელმა მოკავშირეებმა. უკრაინის არმია გაუმჯობესდა და გარკვეულ წარმატებებსაც მიაღწიეს [[დონბასის ომი|დონბასის ომში]]. უკრაინამ თურქული [[Bayraktar TB2]]-ების მიღება დაიწყო 2019 წლიდან,<ref>{{cite web |last=Axe |first=David |date=9 April 2021 |title=Ukraine Might Field A Drone Strike Force—And It Could Knock Out Russian Tanks |url=https://www.forbes.com/sites/davidaxe/2021/04/09/ukraine-might-field-a-drone-strike-force-and-it-could-knock-out-russian-tanks/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.forbes.com/sites/davidaxe/2021/04/09/ukraine-might-field-a-drone-strike-force-and-it-could-knock-out-russian-tanks/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=19 April 2021 |website=[[Forbes]]}}</ref> იგი გამოიყენეს 2021 წელს სეპარატისტების საარტილერიო პოზიციების წინააღმდეგ დონბასში.<ref>{{cite web|title=Ukrainian Military Deploys Turkish-made Bayraktar Drone in Donbas |url=https://www.defenseworld.net/news/30666/Ukrainian_Military_Deploys_Turkish_made_Bayraktar_Drone_in_Donbas#.YXlXmZ5ByUk |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.defenseworld.net/news/30666/Ukrainian_Military_Deploys_Turkish_made_Bayraktar_Drone_in_Donbas#.YXlXmZ5ByUk |archive-date=1 March 2022 |date=26 October 2021 |access-date=26 October 2021 |website=Defense World Net}}</ref> რუსეთის ძალების თავმოყრასთან ერთად [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ს წევრებმა გაზადრეს იარაღის მიწოდება.<ref>{{cite news |last1=Brennan |first1=Margaret |last2=Watson |first2=Eleanor |url=https://www.cbsnews.com/news/u-s-nato-ukraine-weapons-defense-russia/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cbsnews.com/news/u-s-nato-ukraine-weapons-defense-russia/ |archive-date=27 February 2022 |title=U.S. and NATO to surge lethal weaponry to Ukraine to help shore up defenses against Russia |publisher=[[CBS News]] |date=20 January 2022}}</ref> აშშ-ის პრეზიდენტ [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენმა]] აგვისტოსა და დეკემბერში უკრაინას 260 მილიონი დოლარის ღირებულების სამხედრო დახმარება გაუგზავნა. ამ დახმარებაში შედიოდა [[FGM-148 Javelin]]s და სხვა ჯავშანსაწინააღმდეგო აირაღები, ცეცხლსასროლი იარაღები, სხვადასხვა კალიბრის ტყვიები და სხვა აღჭურბილობა.<ref>{{cite web |title=U.S. Security Assistance to Ukraine |url=https://crsreports.congress.gov/product/pdf/IF/IF12040 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://crsreports.congress.gov/product/pdf/IF/IF12040 |archive-date=27 February 2022 |website=Congressional Research Service |access-date=26 February 2022 |date=9 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Mitchell |first1=Ellen |title=Pentagon mulling ways to get more lethal aid to Ukraine |url=https://www.msn.com/en-us/news/world/pentagon-mulling-ways-to-get-more-lethal-aid-to-ukraine/ar-AAUjH92|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.msn.com/en-us/news/world/pentagon-mulling-ways-to-get-more-lethal-aid-to-ukraine/ar-AAUjH92|archive-date=27 February 2022 |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]] |access-date=26 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Gould |first1=Joe |last2=Altman |first2=Howard |title=Pentagon reveals info on $200M military aid to Ukraine, including more Javelins |url=https://www.defensenews.com/congress/2022/01/25/200m-in-javelins-other-anti-armor-systems-grenade-launchers-and-more-to-ukraine-dod/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.defensenews.com/congress/2022/01/25/200m-in-javelins-other-anti-armor-systems-grenade-launchers-and-more-to-ukraine-dod/ |archive-date=27 February 2022 |website=Defense News |access-date=26 February 2022 |date=25 January 2022}}</ref> შეჭრის შემდეგ უკრაინაში იარაღი გააგზავნეს [[ბელგია|ბელგიამ]],<ref name=clapsonbe>{{cite news |last=Clapson |first=Colin |date=26 February 2022 |title=Belgium sends weapons to Ukraine |url=https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/02/26/belgium-sends-weapons-to-ukraine/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/02/26/belgium-sends-weapons-to-ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |website=[[VRT (broadcaster)]] |location=Brussels |access-date=26 February 2022}}</ref> [[ჩეხეთი|ჩეხეთმა]],<ref name=cznlweapons>{{cite news |author=<!--Staff writer(s)/no by-line.--> |date=26 February 2022 |title=Czech Republic, Netherlands To Ship More Military Aid To Ukraine |url=https://www.rferl.org/a/czech-netherlands-military-aid-ukraine/31724987.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.rferl.org/a/czech-netherlands-military-aid-ukraine/31724987.html |archive-date=27 February 2022 |website=[[Eesti Rahvusringhääling]] |location=Washington |access-date=26 February 2022}}</ref> [[ესტონეთი|ესტონეთმა]],<ref name=errweapons>{{cite news |author=<!--Staff writer(s)/no by-line.--> |date=25 February 2022 |title=Estonia sending additional weapons, aid to Ukraine |url=https://news.err.ee/1608512402/estonia-sending-additional-weapons-aid-to-ukraine |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://news.err.ee/1608512402/estonia-sending-additional-weapons-aid-to-ukraine |archive-date=27 February 2022 |website=[[Eesti Rahvusringhääling]] |location=Tallinn |access-date=26 February 2022}}</ref> [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]], [[საბერძნეთი|საბერძნეთმა]],<ref name="GreekMilitaryAid">{{cite web|url=https://www.ekathimerini.com/news/1178530/greece-to-send-defensive-military-equipment-to-ukraine/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ekathimerini.com/news/1178530/greece-to-send-defensive-military-equipment-to-ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |title=Greece to send defensive military equipment to Ukraine |website=[[Kathimerini]] |date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> [[ნიდერლანდები|ნიდერლანდებმა]], [[პორტუგალია|პორტუგალიამ]]<ref name=":01">{{cite web |title=Portugal vai enviar armas para a Ucrânia |trans-title=Portugal will send weapons to Ukraine |url=https://www.publico.pt/2022/02/27/mundo/noticia/portugal-vai-enviar-armas-ucrania-1996989 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.publico.pt/2022/02/27/mundo/noticia/portugal-vai-enviar-armas-ucrania-1996989 |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |website=[[Público (Portugal)|Público]] |language=pt}}</ref> და [[გაერთიანებული სამეფო|დიდმა ბრიტანეთმა]].<ref name="Reuters_jensNatoSupport2502">{{cite news |title=NATO allies to provide more weapons to Ukraine, Stoltenberg says|url=https://www.reuters.com/world/europe/nato-allies-provide-more-weapons-ukraine-stoltenberg-says-2022-02-25/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.reuters.com/world/europe/nato-allies-provide-more-weapons-ukraine-stoltenberg-says-2022-02-25/ |archive-date=26 February 2022 |access-date=25 February 2022 |publisher=[[Reuters]]}}</ref> 24 თებერვალს პოლონეთის მიერ გაგზავნილ დახმარებაში შედიოდა 100 ნაღმტყორცნი, სხვადასხვა ტყვია-წამალი და 40 000-ზე მეტი მუზარადი.<ref>{{cite web |title=Polska broń dla Ukrainy. Pierwsze transporty dotarły, kolejne w drodze |trans-title=Polish weapons for Ukraine. The first shipments have arrived, others are on their way |url=https://www.rp.pl/biznes/art35754421-polska-bron-dla-ukrainy-pierwsze-transporty-dotarly-kolejne-w-drodze |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.rp.pl/biznes/art35754421-polska-bron-dla-ukrainy-pierwsze-transporty-dotarly-kolejne-w-drodze |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[Rzeczpospolita (newspaper)|Rzeczpospolita]] |language=pl}}</ref><ref>{{cite web |last=Imielski |first=Roman |date=25 February 2022 |title=Ukraińcy ujawnili, jaką broń przekazała im w piątek Polska |trans-title=The Ukrainians revealed what weapons Poland gave them on Friday |language=pl |url=https://wyborcza.pl/7,75398,28158274,ukraincy-ujawnili-jaka-bron-przekazala-im-dzis-polska.html?disableRedirects=true |access-date=26 February 2022 |website=wyborcza.pl}}</ref> NATO-ს წევრების უმეტესობამ გააგზავნა იარაღი, თუმცა NATO-მ, როგორც ორგანიზაიამ არა.<ref name="Al-Jazeera-2022-02-28">{{cite news|title=NATO to deploy thousands of commandos to nations near Ukraine |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/25/nato-allies-to-provide-more-weapons-to-ukraine-stoltenberg-says |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/25/nato-allies-to-provide-more-weapons-to-ukraine-stoltenberg-says |archive-date=27 February 2022 |publisher=[[Al Jazeera]] |access-date=26 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref> 2022 წლის იანვარში გერმანიამ ესტონეთს აუკრძალა გერმანული იარაღის უკრაინაში გაგზავნა.<ref>{{cite web |url=https://www.baltictimes.com/germany_blocks_estonia_from_transferring_weapons_to_ukraine/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.baltictimes.com/germany_blocks_estonia_from_transferring_weapons_to_ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |title=Germany blocks Estonia from transferring weapons to Ukraine |author=<!--Not stated--> |date=23 January 2022 |website=[[The Baltic Times]] |access-date=27 February 2022 }}</ref> გერმანიამ გააგზავნა 5 000 მუზარადი და საველე საავადმყოფო, რაზეც კიევის მერმა, ვიტალი კლიჩკომ, განაცხადა: „შემდეგს რას გამოგზავნით? ბალიშებს?“<ref name="Telegraph 20220226">{{cite news |first=Justin |last=Huggler |title=What will they send next? Pillows? |work=[[The Daily Telegraph]] |date=26 February 2022 |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/01/26/will-send-next-pillows-kyiv-mayor-vitali-klitschko-hits-back/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/01/26/will-send-next-pillows-kyiv-mayor-vitali-klitschko-hits-back/ |archive-date=27 February 2022}}}</ref> 26 თებერვალს გერმანიამ შეცვალა პოლიტიკა და ნიდერლანდებს ნება დართო გაეგზავნა 400 რაკეტიანი ყუმბარა,<ref>{{cite news |title=In policy shift, Berlin approves export of RPGs from Netherlands to Ukraine |url=https://www.reuters.com/world/europe/policy-shift-berlin-approve-export-rpgs-kyiv-by-third-country-2022-02-26/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/europe/policy-shift-berlin-approve-export-rpgs-kyiv-by-third-country-2022-02-26/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |publisher=[[Reuters]] |date=26 February 2022}}</ref> 500 სტინგერის რაკეტა და 1000 ტანკსაწინააღმდეგო იარაღი.<ref>{{cite news |title=Russia-Ukraine latest news: gunfights continue in Kyiv as capital goes under curfew – live |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/26/russia-ukraine-latest-news-fighting-kyiv-zelenskiy-assault-putin-capital |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/26/russia-ukraine-latest-news-fighting-kyiv-zelenskiy-assault-putin-capital |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |work=[[The Guardian]] |date=26 February 2022}}</ref> 27 თებერვალს [[ევროკავშირი]] კოლექტიურად გათანხმდა უკრაინისათვის იარაღის შეძენას. [[იოზეფ ბორელი|იოზეფ ბორელმა]] განაცხადა, რომ უკრაინისთვის იყიდდნენ 450 მილიონი ევროს (502 მილიონი აშშ დოლარი) ღირებულების ლეტალურ აღჭურვილობას და 50 მილიონი ევროს (56 მილიონი აშშ დოლარი) არალეტალურ აღჭურვილობას. ასევე ბორელმა თქვა, რომ ევროკავშირის თავდაცვის მინისტრები გადაწყვეტდნენ დეტალებს და [[პოლონეთი]] იქნებოდა დისტრიბუციის საწყისი წერტილი.<ref>{{cite web |title=EU shuts airspace to Russian airlines, will buy Ukraine arms |url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-olaf-scholz-nato-91c93ef0dc7e759d202c0eee9c070ea5 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-olaf-scholz-nato-91c93ef0dc7e759d202c0eee9c070ea5 |archive-date=1 March 2022 |website=[[AP News]] |publisher=[[Associated Press]] |access-date=28 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |date=27 February 2022 |title=Ukraine war: EU to buy and deliver weapons to Kyiv, says Ursula von der Leyen |website=[[Euronews]] |url=https://www.euronews.com/2022/02/27/eu-to-buy-and-deliver-weapons-to-ukraine-the-first-time-the-bloc-has-financed-military-sup |access-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=EU tightens Russian sanctions and buys weapons for Ukraine |url=https://www.reuters.com/world/europe/eu-close-airspace-russia-curb-media-target-belarus-2022-02-27/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/eu-close-airspace-russia-curb-media-target-belarus-2022-02-27/ |archive-date=1 March 2022 |publisher=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> ბორელმა კიდევ თქვა, რომ ისინი უკრაინას მიაწვდიდნენ იმ თვითმფრინავებს, რომლებისთვისაც გაწვრთნილი პილოტები უკვე ჰყავდა უკრაინას. ეს თვითმფრინავები ([[მიგ-29]]-ები და [[სუ-25]]-ები) მხოლოდ პოლონეთს, [[ბულგარეთი|ბულგარეთს]] და [[სლოვაკეთი|სლოვაკეთს]] ჰყავდათ.<ref>{{cite web |last1=Weber |first1=Peter |title=EU nations intend to supply Ukraine with fighter jets, foreign policy chief says |url=https://news.yahoo.com/eu-nations-intend-supply-ukraine-053017275.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://news.yahoo.com/eu-nations-intend-supply-ukraine-053017275.html |archive-date=1 March 2022 |website=[[The Week]] |access-date=28 February 2022 |date=28 February 2022}}</ref> 1 მარტს ამ ქვეყნებმა თვითმფრინავების გადახემაზე უარი განაცხადეს.<ref>{{cite web |last1=Brennan |first1=David |title=EU's Ukraine Fighter Jet Promise Falling Apart as Russia Advances |url=https://www.newsweek.com/eu-ukraine-fighter-jet-promise-falling-apart-russia-advances-slovakia-poland-bulgaria-1683588 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.newsweek.com/eu-ukraine-fighter-jet-promise-falling-apart-russia-advances-slovakia-poland-bulgaria-1683588 |archive-date=1 March 2022 |publisher=[[Newsweek]] |access-date=1 March 2022}}</ref> 26 მარტს აშშ-ს სახელმწიფო მდივანმა, [[ანტონი ბლინკენი|ანტონი ბლინკენმა]] 350 მილიონი აშშ დოლარის ლეტალური დახმარება, ჯავშანსაწინააღმდეგო იარაღის, ჰაერსაწინააღმდეგო იარაღის, სხვადასხვა კალიბრის იარაღისა და ამუნიცის, ბრონიჟილეტისა და სხვა აღჭურვილობის ჩათვლით.<ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |date=26 February 2022 |title=Blinken authorizes $350 million more in US military assistance to Ukraine |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_a84870443012615e6811285f23d9c6fb |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_a84870443012615e6811285f23d9c6fb |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[CNN]]}}</ref><ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |date=26 February 2022 |title=$350 million in US military assistance will include "anti-armor and anti-aircraft systems," official says |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_92d1e845587a41545188ed1394c640ff |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_92d1e845587a41545188ed1394c640ff |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[CNN]]}}</ref><ref>{{cite web |first1=Nathan |last1=Hodge |first2=Vasco |last2=Cotovio |first3=Oren |last3=Lieberman |url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b669a7b9f3668b9579d3cb72c52647ac |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b669a7b9f3668b9579d3cb72c52647ac |archive-date=27 February 2022 |date=26 February 2022 |title=Pentagon denies Russia's claim that it's "highly likely" US used surveillance drones to help Ukrainian navy |website=[[CNN]]}}</ref> 27 თებერვალს [[პორტუგალია|პორტუგალიამ]] დაანონსა, რომ უკრაინაში გააგზავნიდნენ [[H&K G3]] ავტომატურ ცეცხლსასროლ იარაღსა და სხვა სამხედრო აღჭურვილობას.<ref name=":01"/> [[შვედეთი|შვედეთმა]] და [[დანია|დანიამ]] გააგზავნეს 5 000 და 2 700 ტანკსაწინააღმდეგო იარაღი.<ref>{{cite news|url=https://www.svt.se/nyheter/utrikes/uppgift-sverige-kommer-bista-ukraina-med-forsvarsmateriel |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.svt.se/nyheter/utrikes/uppgift-sverige-kommer-bista-ukraina-med-forsvarsmateriel |archive-date=1 March 2022 |title=Sverige ger 5 000 pansarskott till Ukrainas militär |language=sv |trans-title=Sweden gives 5,000 armored shots to the Ukrainian military |publisher=[[Sveriges Television|SVT]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/sweden-send-military-aid-ukraine-pm-andersson-2022-02-27/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/sweden-send-military-aid-ukraine-pm-andersson-2022-02-27/ |archive-date=1 March 2022 |title=Sweden to send military aid to Ukraine – PM Andersson |publisher=[[Reuters]]}}</ref> დანიამ ასევე გააგზავნა 300 გაფუჭებული სტინგერის ნაწილები, რომლებსაც [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]] შეაკეთებდა.<ref name="denmark-stinger">{{cite news |last=Hansen |first=Louise Bolvig |date=27 February 2020 |title=Danmark sender panserværnsvåben til Ukraine – alle spilleregler er ændret, siger Mette Frederiksen |language=da |trans-title=Denmark sends anti-tank weapon to Ukraine – the game has changed, says Mette Frederiksen |website=[[TV 2 (Denmark)|TV 2]] |url=https://nyheder.tv2.dk/samfund/2022-02-27-danmark-sender-panservaernsvaaben-til-ukraine-alle-spilleregler-er-aendret-siger |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://nyheder.tv2.dk/samfund/2022-02-27-danmark-sender-panservaernsvaaben-til-ukraine-alle-spilleregler-er-aendret-siger |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> [[ნორვეგია|ნორვეგიის]] მთავრობამ თავდაპირველად განაცხადა, რომ არ გააგზავნიდნენ იარაღს, მაგრამ გააგზავნიდნენ დამცავ აღჭურვილობასა და მუზარადებს,<ref>{{cite web|url=https://www.nrk.no/norge/store-holder-pressekonferanse-om-situasjonen-i-ukraina-1.15872013 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.nrk.no/norge/store-holder-pressekonferanse-om-situasjonen-i-ukraina-1.15872013 |archive-date=27 February 2022 |title=Støre holder pressekonferanse om situasjonen i Ukraina |trans-title=Støre holds a press conference on the situation in Ukraine |language=no |first=Martin H. W. |last=Zondag |date=27 February 2022 |website=[[NRK]]}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.vg.no/i/7dg0mW |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.vg.no/i/7dg0mW |archive-date=27 February 2022 |title=Norge trekker oljefondet ut av Russland |language=no |trans-title=Norway withdraws oil fund from Russia |website=www.vg.no}}</ref><ref name="dagbladet02-27">{{cite web|url=https://www.dagbladet.no/nyheter/norge-sender-militaert-utstyr/75482193 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.dagbladet.no/nyheter/norge-sender-militaert-utstyr/75482193 |archive-date=27 February 2022 |title=Norge sender militært utstyr |language=no |trans-title=Norway sends military equipment |first1=Kaja |last1=Storrøsten |first2=Madeleine |last2=Hatlo |date=27 February 2022 |website=dagbladet.no |publisher=[[Dagbladet]]}}</ref> 28 თებერვალს ნორვეგიამ განაცხადა 2 000-მდე [[M72 LAW]] ტანკსაწინააღდმეგო იარაღის გაგზავნის შესახებ.<ref>{{cite news |author= |date=28 February 2022 |title=Norway to send weapons to Ukraine, in change of policy |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/markets/europe/norway-send-weapons-ukraine-change-policy-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/markets/europe/norway-send-weapons-ukraine-change-policy-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |last=Jarstad |first=Lena |date=28 February 2022 |title=Norge sender våpen til Ukraina |trans-title=Norway sends weapons to Ukraine |url=https://www.nrk.no/norge/norge-sender-vapen-til-ukraina-1.15872918 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.nrk.no/norge/norge-sender-vapen-til-ukraina-1.15872918 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[NRK]] |language=nb-NO}}</ref><ref>{{cite web |date=28 February 2022 |title=Norge sender våpen til Ukraina |trans-title=Norway sends weapons to Ukraine |url=https://www.vg.no/i/RrBrJ2 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.vg.no/i/RrBrJ2 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=Vg.no |language=nb}}</ref> მსგავსი პოლიტიკით [[ფინეთი|ფინეთმა]] გააგზავნა 2 500 იარაღი, 150 000 ტყვია, 1 500 ტანკსაწინააღმდეგო აიარაღი და 70 000 საბრძოლო საჭმლის რაციონის შეკვრა, ბრომიჟილეტთან და სამედიცინო აღჭურვილობასთან ერთად..<ref>{{cite news|title=Finland will send lethal weapons into Ukraine, bucking trend of nonintervention |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/russia-ukraine-war-putin-news/#link-3OC2ZCUSOJGCDGAKC4BGXYYY2Y |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/russia-ukraine-war-putin-news/#link-3OC2ZCUSOJGCDGAKC4BGXYYY2Y |archive-date=1 March 2022 |work=[[The Washington Post]] |access-date=28 February 2022 |date=28 February 2022}}</ref> ===უცხოელი მოხალისეები=== {{see also|ქართული ლეგიონი (უკრაინა)}} უკრაინელები აქტიურად ეძებდნენ მოხალისეებს სხვა ქვეყნებიდან. 1 მარტს უკრაინამ დროებით მოხსნა ვიზის ვალდებულება უცხოელი მოხალისეებისათვის. ზელენსკიმ შექმნა უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალების საერთაშორისო ლეგიონი.<ref>{{cite news|last1=Timsit|first1=Annabelle|last2=Taylor|first2=Adam|last3=Cheng|first3=Amy|date=1 March 2022|title=Ukraine is asking foreigners to help fight Russia. Some are heeding the call, despite enormous risks.|newspaper=[[Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/01/ukraine-visa-volunteer-fighters-russia/|access-date=12 March 2022}}</ref> [[დმიტრო კულება|დმიტრო კულებამ]] 6 მარტს განაცხადა, რომ უკრაინაში 52 ქვეყნიდან 20 000 მოხალისე ჩავიდა უკრაინაში<ref name=":61">{{cite magazine|last=Abend|first=Lisa|date=7 March 2022|title=Meet the Foreign Fighters Risking Their Lives in Ukraine|url=https://time.com/6155670/foreign-fighters-ukraine-europe/|access-date=9 March 2022|magazine=[[Time (magazine)|Time]]}}</ref> და მათი უმეტესობა გაწევრიანდა უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალების საერთაშორისო ლეგიონს.<ref name=":6" /> 3 მარტს რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ ტყვედ ჩავარდნილ მოხალისეებს არ მისცემდნენ [[ჟენევის კონვენციები|ჟენევის კონვენვციით]] გათვალისიწნებულ უფლებებსა და ომის პატიმრის სტატუსს, მათ კრიმინალებად გაასამართლებდნენ.<ref>{{cite web|last=Lemon|first=Jason|url=https://www.newsweek.com/russia-vows-prosecution-foreign-fighters-after-16k-join-ukraine-1684671|title=Russia Vows Prosecution of Foreign Fighters After 16K Join Ukraine|publisher=[[Newsweek]]|date=3 March 2022|access-date=4 March 2022}}</ref> 11 მარტს მოსკოვმა განაცხადა 16 000 ახლო აღმოსავლელის რუსეთის მხარეს ომში ჩაბმის შესახებ.<ref>{{cite web|title=Ukraine war: Putin seeks foreign volunteers to fight in Ukraine|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60705486|work=[[BBC News]]|date=11 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> ასევე გავრცელდა უკრაინის წინააღმდეგ საბრძოლველად განწყობილი [[ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა|ცენტრალურ აფრიკელი]] მებრძოლების ვიდეო.<ref>{{cite web|last=Ball|first=Tom|title=African fighters prepare to join Russian troops|url=https://www.thetimes.co.uk/article/african-fighters-prepare-to-join-russian-troops-in-ukraine-jmhqlxrtv|website=[[The Times]]|date=11 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> == შედეგები == === ეკონომიკური შედეგები === [[File:Boris Johnson's visit to Ukraine in occasion of the possible Russian invasion (20).jpg|thumb|[[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ვოლოდიმირ ზელენსკისა]] და [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონის]] შეხვედრა 2022 წლის 1 თებერვალს]] შეჭრამ გამოიწვია სწრაფი სანქციები საერთაშორისო ძალებისგან. რუსული საფონდო ბირჟა დაეცა 39%-ით, [[RTS Index]]-ის მიხედვით,<ref>{{cite web |author-last1=Thompson |author-first1=Mark |title=Russian stocks crash 33% and ruble plunges to record low |url=https://edition.cnn.com/2022/02/24/investing/ruble-russian-stocks-crash/index.html |website=[[CNN]] |publisher=[[CNN]] |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224230229/https://edition.cnn.com/2022/02/24/investing/ruble-russian-stocks-crash/index.html |url-status=live }}</ref> მოსკოვის ბირჟის ორსაათიანი შეჩერების მიუხედავად.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Moscow Exchange has suspended trading on all of its markets until further notice |url=https://www.moex.com/n41370 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092135/https://www.moex.com/n41370 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |work=[[Moscow Exchange]]}}</ref><ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Moscow Exchange suspends trading on all markets |newspaper=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/business/moscow-exchange-suspends-trading-all-markets-2022-02-24/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224060330/https://www.reuters.com/business/moscow-exchange-suspends-trading-all-markets-2022-02-24/ |archive-date=24 February 2022 |author-first1=Anastasia |author-last1=Teterevleva |author-first2=Maxim |author-last2=Rodionov}}</ref><ref>{{cite web|date=24 February 2022|title=Moscow Exchange resumes trading on its markets at 10:00am|url=https://www.moex.com/n41373|url-status=live|access-date=24 February 2022|work=[[Moscow Exchange]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220224092209/https://www.moex.com/n41373|archivedate=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Russian stocks nosedive 20% as trading resumes on Moscow Exchange |newspaper=[[The Economic Times]] |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/russian-stocks-nosedive-20-as-trading-resumes-on-moscow-exchange/articleshow/89794446.cms |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073740/https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/russian-stocks-nosedive-20-as-trading-resumes-on-moscow-exchange/articleshow/89794446.cms |archive-date=24 February 2022 |author-last=Mudgill |author-first=Amit}}</ref> სანქტ-პეტერბურგის საფონდო ბირჟაც შეჩერდა.<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Moscow, Saint Petersburg Exchanges Say Trading Suspended |work=[[Agence France-Presse]] |publisher=[[Barron's (newspaper)|Barron's]] |url=https://www.barrons.com/news/moscow-stock-exchange-says-trading-suspended-01645679707?refsec=afp-news |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220224073804/https://www.barrons.com/news/moscow-stock-exchange-says-trading-suspended-01645679707?refsec=afp-news}}</ref> [[რუსული რუბლი|რუბლი]] [[ამერიკული დოლარი|აშშ დოლართან]] მიმართებით რეკორდულად გაუფასურდა 24 თებერვალს. [[რუსეთის ცენტრალური ბანკი|რუსეთის ცენტრალურმა ბანკმა]] დაანონსა [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|ყირიმის ანექსიის]] შემდეგ პირველი ინტერვენცია ბაზრის დასაბალანსებლად. ანალიტიკოსები ელოდნენ რუბლის სწრაფ გაუფასურებას და ცენტრალური ბანკის ქმედებებს.<ref>{{cite web|author-last1=Fabrichnaya |author-first1=Elena |date=24 February 2022 |title=Russian cenbank to start FX intervention as rouble skids to record low |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-cenbank-says-will-start-fx-interventions-rouble-tanks-2022-02-24/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224133154/https://www.reuters.com/world/europe/russian-cenbank-says-will-start-fx-interventions-rouble-tanks-2022-02-24/ |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[Reuters]] |author-last2=Ostroukh |author-first2=Andrey}}</ref> [[უკრაინის ეროვნული ბანკი|უკრაინის ეროვნულმა ბანკმა]] შეაჩერა ვალუტების გაცვლა ცენტრალურმა ბანკმა ერთ დღეში მხოლოდ 100 000 გრივნიას გმაოტანა გახადა დასაშვები უცხოურ ვალუტებში. PFTS საფონდო ბირჟამ განაცხადა, რომ 24 თებერვალს ვაჭრობას წყვეტდა.<ref>{{cite web|author-last1=Ostroff |author-first1=Caitlin |date=24 February 2022 |title=Ukraine Central Bank Halts Currency Market, Limits Cash Withdrawals |url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/0FHSuPNxXCqIn8zfYptK |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224133156/https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/0FHSuPNxXCqIn8zfYptK |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[Wall Street Journal]]}}</ref> შეჭრის შედეგად ერთი კასრი [[ნედლი ნავთობი]] 100 დოლარს 2014 წლის შემდეგ პირველად აცდა.<ref>{{cite web|author-last=Lockett |author-first=Hudson |date=24 February 2022 |title=Oil rises above $100 a barrel for the first time since 2014 |url=https://www.ft.com/content/d67df525-94b2-4462-903f-0dae153d63b0 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092137/https://www.ft.com/content/d67df525-94b2-4462-903f-0dae153d63b0 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |publisher=[[The Financial Times]] }}</ref> ხორბლის ფანი 2008 წლის შემდეგ უმაღლესზე ავიდა, რადგან მსოფლო ხორბლის 30% უკრაინიდან და რუსეთიდან მარაგდება.<ref>{{cite web |author-last1=Swanson |author-first1=Anna |title=Invasion threatens global wheat supply |url=https://www.nytimes.com/2022/02/24/business/ukraine-russia-wheat-prices.html |website=[[The New York Times]] |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224194252/https://www.nytimes.com/2022/02/24/business/ukraine-russia-wheat-prices.html |url-status=live }}</ref> გაზრდილი ფასები უკვე ტვირთად დააწვა [[ეგვიპტე|ეგვიპტეს]] და სოციალური უკმაყოფილების მიზეზი გახდა.<ref>{{cite news |title=How tensions in Ukraine could rile Egypt |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2022/02/03/how-tensions-in-ukraine-could-rile-egypt |newspaper=[[The Economist]] |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224074626/https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2022/02/03/how-tensions-in-ukraine-could-rile-egypt |url-status=live }}</ref> მსოფლიო ხორბლის ფასები წინა წელთან შედარებით უკვე 37%-ით იყო გაზრდილი. [[ჩრდილოეთი აფრიკა|ჩრდილოეთ აფრიკასა]] და [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთში]] ბოლო 20 წლის განმავლობაში უმძიმესი [[გვალვა|გვალვის]] შედეგად.<ref>{{cite web |author-last1=Yee |author-first1=Vivian |title=In North Africa, the Ukraine war strains economies already hurt by the pandemic. |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/25/world/russia-ukraine-war/in-north-africa-the-ukraine-war-strains-economies-already-hurt-by-the-pandemic |website=[[The New York Times]] |access-date=25 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref> [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრმა]] [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]] დაანონსა ყველა მსხვილი რუსული ბანკის აქტივების გაყინვა და ბრიტანეთის ფინანსური სისტემიდან გარიცხვა, ასევე შეაჩერა რუსული ექსპორტის ლიცენზიები.<ref name="auto1" /> ბრიტანეთმა საკუთარ საჰაერო სივრცეში ფრენა აუკრძალა რუსულ სახელმწიფო ავიაკომფანია [[Aeroflot]]-სა და რუსულ კერძო თვითმფრინავებს.<ref name="auto1" /> [[ბალტიისპირეთი|ბალტიისპირა ქვეყნების]] საგარეო საქმეთა მინისტრებმა რუსეთის [[SWIFT]]-იდან (მსოფლიო ბანკების ფინანსური გადარიცხვების პლათფორმა) გათიშვა მოითხოვეს. თუმცა, ევროკავშირის სხვა ქვეყნები ყოყმანობდნენ.<ref>{{cite news |title=The hidden costs of cutting Russia off from SWIFT |url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2021/12/18/the-hidden-costs-of-cutting-russia-off-from-swift |newspaper=[[The Economist]] |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224074616/https://www.economist.com/finance-and-economics/2021/12/18/the-hidden-costs-of-cutting-russia-off-from-swift |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=EU unlikely to cut Russia off SWIFT for now, sources say |url=https://www.msn.com/en-gb/news/world/eu-unlikely-to-cut-russia-off-swift-for-now-sources-say/ar-AAUf89H |website=[[Reuters]] |access-date=24 February 2022 |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224174222/https://www.msn.com/en-gb/news/world/eu-unlikely-to-cut-russia-off-swift-for-now-sources-say/ar-AAUf89H |url-status=live }}</ref> [[ჩეხეთის პრეზიდენტი|ჩეხეთის პრეზოდენტი]] [[მილოშ ზემანი|მილოშ ზერმანი]]<ref>{{cite web|title=Czech president: Russia should be cut off from SWIFT|url=https://finance.yahoo.com/news/czech-president-russia-cut-off-102059014.html|website=[[Reuters]]|access-date=24 February 2022|date=24 February 2022|archive-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224124430/https://finance.yahoo.com/news/czech-president-russia-cut-off-102059014.html|url-status=live}}</ref> და ბორის ჯონსონი დაეთანხმნენ რუსეთის SWIFT-იდან გათიშვას.<ref>{{cite web |title=UK politics live: Boris Johnson making statement on sanctions; PM 'trying to persuade G7 to remove Russia from Swift payments system' |url=https://www.msn.com/en-gb/news/world/uk-politics-live-boris-johnson-e2-80-98trying-to-persuade-g7-to-remove-russia-from-swift-payments-system-e2-80-99/ar-AAUeLPE |website=[[The Guardian]] |access-date=24 February 2022 |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224174211/https://www.msn.com/en-gb/news/world/uk-politics-live-boris-johnson-e2-80-98trying-to-persuade-g7-to-remove-russia-from-swift-payments-system-e2-80-99/ar-AAUeLPE |url-status=live }}</ref> რუსული ბუნებრივი აირისა და ნავთობის გამო [[გერმანია]] ეწინააღმდოგებოდა ამ სვლას.<ref>{{cite news|author-last=Pop |author-first=Valentina |date=25 February 2022 |title=EU leaders agree more Russia sanctions, but save some for later |work=[[Financial Times]] |url=https://www.ft.com/content/8b99b33b-92b0-42f4-ac02-ecbc9fae4c4c |access-date=25 February 2022 }}</ref> საერთაშორისო დაფინანსების ფონდის დირექტორმა, კრისტინა გეორგიევამ, გაფრთხილება გასცა კონფლიქტის დიდი ეკონომიკური შედეგის შესახებ და განაცხადა 2.2 მილიარდი აშშ დოლარის უკრაინისათვის იჯარის სახლით გადაცემაზე. მსოფლიო ბანკების ჯგუფის პრეზიდენტმა განაცხადა კონფლიქტის დიდი ეკონომიკური და სოციალური შედეგების შესახებ უკრაინისა და რეგიონისთვის..<ref>{{cite web |url=https://www.barrons.com/news/imf-chief-warns-of-significant-economic-risk-from-ukraine-conflict-01645718108?tesla=y |title=IMF, World Bank Chiefs Warn Of Global Impacts From Ukraine War |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224201323/https://dowjones-d.openx.net/w/1.0/arj?ju=https%3A%2F%2Fwww.barrons.com%2Farticles%2Frussia-ukraine-tensions-commodity-markets-51645219778&ch=UTF-8&res=1600x1000x24&ifr=false&tz=0&tws=2560x32290&be=1&bc=hb_pb_3.0.3&dddid=fc2cb432-6939-43f2-a30d-bd3a06de1af7&nocache=1645733602998&gdpr=0&aus=300x250&divids=AD_RAIL_2&aucs=%252F2%252Fbarrons.com%252FCommodities%2523AD_RAIL_2&auid=540797992 |url-status=live }}</ref> ==== სანქციები ==== [[File:President Biden on 2022 Russia invasion.webm|thumb|პრეზიდენტი [[ჯო ბაიდენი|ბაიდენის]] გამოსვლა 24 თებერვალს<br><small>(ხელმისაწვდომია ინგლისური სუბტიტრები)</small>]] დასავლეთის ქვეყნებმა და სხვებმა დაიწყეს ლიმიტირრებული სანქციების დაყენება რუსეთზე, როდესაც მან ლუჰანსკისა და დონეცკის დამოუკიდებლობა აღიარა. შეჭრის დაწყებისთანავე გაიზარდა ქვეყნების რაოდენობა, რომლებიც რუსეთ უწესებდნენ სანქციებს. სანქციების მიზანი რუსეთის ეკონომიკის ჩამოშლა იყო. სანქიციები მრავლისმომცველი იყო, ისინი უმიზნებდნენ ინდივიდებს, ბანკებს, ბიზნესებს, ვალუტების გაცვლას, საბანკო გადარიცხვებს, იმპორტებსა და ექსპორტებს.<ref>{{cite web|last1=Melander|first1=Ingrid|last2=Gabriela|first2=Baczynska|date=24 February 2022|title=EU targets Russian economy after 'deluded autocrat' Putin invades Ukraine|url=https://www.reuters.com/world/europe/eu-launch-new-sanctions-against-russia-over-barbaric-attack-ukraine-2022-02-24/|access-date=26 February 2022|website=[[Reuters]]|archive-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226002323/https://www.reuters.com/world/europe/eu-launch-new-sanctions-against-russia-over-barbaric-attack-ukraine-2022-02-24/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|date=25 February 2022|title=Western Countries Agree To Add Putin, Lavrov To Sanctions List|url=https://www.rferl.org/a/eu-sanctions-putin-lavrov/31723682.html|access-date=26 February 2022|archive-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226005425/https://www.rferl.org/a/eu-sanctions-putin-lavrov/31723682.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|date=25 February 2022|title=China State Banks Restrict Financing for Russian Commodities|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-02-25/chinese-state-banks-restrict-financing-for-russian-commodities|access-date=26 February 2022|website=[[Bloomberg News]]|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225234148/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-02-25/chinese-state-banks-restrict-financing-for-russian-commodities|url-status=live}}</ref> [[BBC News]]-მა განაცხადა, რომ მიღებული ზომები ნომალურისაგან შორს და „ეკონომიკური ომის ფორმა“ იყო. სანქციების მიზანი რუსეთის ღრმა რეცესიაში ჩაშვება იყო, ბანკების ჩამოშლასა და [[ჰიპერინფლაცია|ჰიპერინფლაციასთან]] ერთად. ასევე BBC-მ განაცხადა, რომ მსგავსი ტიპის ეკონომიკური ზომები არასდროს ყოფილა მიღებული.<ref>{{cite web|last1=Islam|first1=Faisal|title=Why the world is waging economic war on Russia|url=https://www.bbc.co.uk/news/business-60550610|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.bbc.co.uk/news/business-60550610|archive-date=1 March 2022|publisher=[[BBC News]]|access-date=28 February 2022|date=27 February 2022}}</ref> [[ფაილი:Nordstream.png|მინი|[[ჩრდილოეთის ნაკადი]], ბინებრივი აირის სადენი ბალტიის ზღვის გავლით, უკრაინის აცილებით, გერმანიას ბუნებრივი აირის 50-75%-ს აწვდის რუსეთიდან.<ref>{{cite news|date=11 July 2018|title=Trump: How much of Germany's gas comes from Russia?|publisher=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.com/news/business-44794688|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.bbc.com/news/business-44794688|archive-date=27 February 2022}}</ref> [[ჩრდილოეთის ნაკადი 2]]-ის მიწოდება პირველთან შედარებით ორჯერ დიდი იქნებოდა.]] სანქციებში შედიოდა რუსული განკების [[SWIFT]]-იდან გათიშვაც. თუმცა სანქციების კვალვ ლიმიტირებული იყო რუსული [[ბუნებრივი აირი|ბუნებრივი აირისა]] და [[ნავთობი|ნავთობის]] გამო.<ref>{{cite web|title=Western allies will remove Russian banks from Swift|url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447|publisher=[[BBC News]]|access-date=26 February 2022}}</ref> სანქციებში ასევე შედიოდა [[რუსეთის ცენტრალური ბანკი|რუსეთის ცენტრალური ბანკის]] 630 მილიარდი აშშ დოლარის ღირებულების აქციების გაყინვა, რათა ცენტრალურ ბანკს არ შესძლებოდა სანქციების წინააღმდეგ ბრძოლა.<ref>{{cite news|last1=Fleming|first1=Sam|last2=Solomon|first2=Erika|last3=Borrelli|first3=Silvia Sciorilli|date=26 February 2022|title=Italy move adds to EU momentum for cutting Russian banks from Swift|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/073a37d5-4daf-49ed-b5bc-a4682ef1aa88|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ft.com/content/073a37d5-4daf-49ed-b5bc-a4682ef1aa88|archive-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|last=Pop|first=Valentina|date=25 February 2022|title=EU leaders agree more Russia sanctions, but save some for later|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/8b99b33b-92b0-42f4-ac02-ecbc9fae4c4c|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.ft.com/content/8b99b33b-92b0-42f4-ac02-ecbc9fae4c4c|archive-date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|title=Germany Backs 'Targeted' Russian SWIFT Removal: Ukraine Update|url=https://www.yahoo.com/now/kyiv-fighting-ongoing-no-word-072739163.html|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.yahoo.com/now/kyiv-fighting-ongoing-no-word-072739163.html|archive-date=27 February 2022|website=Yahoo|publisher=[[Yahoo News]]|access-date=26 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220226175647/https://www.yahoo.com/now/kyiv-fighting-ongoing-no-word-072739163.html|archivedate=26 თებერვალი 2022}}</ref> ისტორიულად ნეიტრალური ქვეყნები, როგორებიცაა [[შვეიცარია]] და [[სინგაპური]], სანქციებზე დათანხმდნენ.<ref>{{cite web|last=Cumming-Bruce|first=Nick|date=28 February 2022|title=Switzerland says it will freeze Russian assets, setting aside a tradition of neutrality.|url=https://ww.nytimes.com/2022/02/28/world/europe/switzerland-russian-assets-freeze.html|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://ww.nytimes.com/2022/02/28/world/europe/switzerland-russian-assets-freeze.html|archive-date=1 March 2022|access-date=1 March 2022|website=[[New York Times]]|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://ww.nytimes.com/2022/02/28/world/europe/switzerland-russian-assets-freeze.html|archivedate=1 მარტი 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Monaco clamps down on Russian assets after Ukraine invasion|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/business/wealth-hub-monaco-also-clamping-down-russian-assets-following-ukraine-invasion-2022-02-28/|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/business/wealth-hub-monaco-also-clamping-down-russian-assets-following-ukraine-invasion-2022-02-28/|archive-date=1 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Singapore to impose banking, trade restrictions on Russia|work=[[Nikkei Asia]]|location=|url=https://asia.nikkei.com/Politics/Ukraine-conflict/Singapore-to-impose-banking-trade-restrictions-on-Russia|url-status=live|access-date=28 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://asia.nikkei.com/Politics/Ukraine-conflict/Singapore-to-impose-banking-trade-restrictions-on-Russia|archive-date=1 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|last1=Jaipragas|first1=Bhavan|date=28 February 2022|title=Singapore to slap unilateral sanctions on Russia in 'almost unprecedented' move|work=[[South China Morning Post]]|url=https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3168648/ukraine-invasion-singapore-impose-unilateral-sanctions-russia|url-status=live|access-date=28 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228145838/https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3168648/ukraine-invasion-singapore-impose-unilateral-sanctions-russia|archive-date=28 February 2022}}</ref> [[ფაილი:Informal_meeting_of_economic_and_financial_affairs_ministers_(ECOFIN)._Arrivals_Bruno_Le_Maire_(36441297923).jpg|მინი|საფრანგეთის ფინანსთა მინისტრმა, ბრუნო ლე მეირემ განაცხადა, რომ ევროკავშირი რუსეთის ეკონომიკას „ჩამოშლისაკენ მიიყვანს“.<ref>{{cite web|date=1 March 2022|title=French finance minister: We will bring about collapse of the Russian economy|url=https://www.thelocal.fr/20220301/french-finance-minister-we-will-bring-about-collapse-of-the-russian-economy/|access-date=3 March 2022|website=[[The Local France]]}}</ref>]] ზოგი ქვეყნის სანქციები გავრცელდა ბელურზე, ბელარუს ორგანიზაციებსა და ბელარუს ინდივიდებზე, [[ალექსანდრე ლუკაშენკო|ალექსანდერ ლუკაშენკოს]] ჩათვლით, შეჭრაში მონაწილეობის გამო.<ref>{{cite news|last1=Kajimoto|first1=Tetsushi|last2=Komiya|first2=Kantaro|date=28 February 2022|title=Japan joins sanctions on Russian central bank, says 'Japan is with Ukraine'|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/business/japan-govt-cbank-executives-meet-ukraine-crisis-jolts-markets-2022-02-28/|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/business/japan-govt-cbank-executives-meet-ukraine-crisis-jolts-markets-2022-02-28/|archive-date=1 March 2022}}</ref> სანქციებისა და მოთხოვნების შემდეგ ბევრმა კომპანიამ დატოვა რუსული და ბელარუსული ბაზრები.<ref>{{cite news|date=1 March 2022|title=Sanctions on Russia: asset managers are making a disorderly retreat|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/c2464320-27cf-4072-9ba6-f62834025e45|access-date=2 March 2022}}</ref> 2 მარტისათვის [[Visa]]-მ, [[Mastercard]]-მა და [[American Express]]-მა დამოუკიდებლად დატოვეს რუსული ბანკები.<ref>{{cite web|date=2 March 2022|title=Visa, Mastercard, Amex block Russian banks after sanctions|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220302-visa-mastercard-amex-block-russian-banks-after-sanctions|access-date=2 March 2022|website=[[France 24]]}}</ref> ===== ექსპორტი ===== [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-მ დააწესა კონროლი ექსპორტებზე, ექსპორტის სანქციები ფოკუსირდებოდა მაღალტექნოლოგიურ კომპონენტებზე, რომელბიც აშშ-ში მზადდებოდა. სანქცია ყველა ფიზიკურ და იურიდიულ პირს, რომელსაც ტექნოლოგიების ([[ლაზერი|ლაზერები]], [[სენსორი|სენსორები]], [[ნახევარგამტარები]], [[დაშიფრვის პროგრამა|დაშიფრვის პროგრამები]] და სხვა აპარატურები) რუსეთში გაყიდვა სურს, ლიცენზიის აღებას ავალდებულებს. სანქციები დაწესდა გემთმშენებელ, ავია და თავდაცვის ინდუსტრიების კომპანიებსა და ფიზიკურ პირებზე.<ref>{{cite news|date=25 February 2022|title=America has targeted Russia's technological fabric|newspaper=[[The Economist]]|url=https://www.economist.com/business/2022/02/25/america-has-targeted-russias-technological-fabric|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.economist.com/business/2022/02/25/america-has-targeted-russias-technological-fabric|archive-date=26 February 2022}}</ref> ===== საჰაერო სივრცე ===== [[ფაილი:Mutually_closed_airspace_20220301.svg|მინი|{{legend|#ff0000|რუსეთი}}{{legend|#ffcc00|უკრიანა}}{{legend|#000080|ქვეყნები, რომლებმაც რუსეთს საჰაერო სივრცე დაუკეტეს}}]] 25 თებერვალს ყველა რუსული თვითმფრინავისთვის ცა დაკეტეს [[პოლონეთი|პოლონეთმა]], [[ბულგარეთი|ბულგარეთმა]] და [[ჩეხეთი|ჩეხეთმა]];<ref>{{cite news|date=25 February 2022|title=Poland says is preparing to close its airspace for Russian airlines|work=[[National Post]]|url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/poland-says-is-preparing-to-close-its-airspace-for-russian-airlines|access-date=25 February 2022}}</ref><ref name="BBC air traffic ban">{{cite web|title=Russian air traffic ban widens|url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=621958630ce87e491a0ed0d1%26Russian%20air%20traffic%20ban%20widens%262022-02-25T22%3A52%3A46.225Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:240420d9-5cca-4e9a-85aa-db90eac24f9f&pinned_post_asset_id=621958630ce87e491a0ed0d1|website=[[BBC News]]|access-date=25 February 2022|date=25 February 2022}}</ref> [[ესტონეთი|ესტონეთმა]] იგივე 26 თებერვალს გაიმეორა.<ref>{{Cite web|last=ERR|first=ERR {{!}}|date=2022-02-26|title=Estonia to close airspace to Russian planes|url=https://news.err.ee/1608513518/estonia-to-close-airspace-to-russian-planes|access-date=2022-02-26|website=ERR|language=en}}</ref> საპასუხოდ, რუსეთმა ფრენა აუკრძალა ბრიტანულ თვითმფრინავებს. რუსეთის უდიდესმა ავიაკომპანია [[S7 Airlines]]-მა დაანონსა ევროპაში ყველა ფრენის გაუქმების შესახებ.<ref name="BBC air traffic ban" /> ამერიკულმა [[Delta Air Lines]]-მა დაანონსა Aeroflot-თან ურთიერთობების გაწყვეტა.<ref>{{cite web|author-last1=Josephs|author-first1=Leslie|title=Delta cuts Aeroflot ties as fallout from Russia's invasion of Ukraine spreads in air travel|url=https://www.cnbc.com/2022/02/25/delta-air-lines-cuts-ties-with-aeroflot-after-russia-attacks-ukraine.html|website=[[CNBC]]|access-date=25 February 2022|date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|last1=Josephs|first1=Leslie|title=Delta cuts Aeroflot ties as fallout from Russia's invasion of Ukraine spreads in air travel|url=https://www.cnbc.com/2022/02/25/delta-air-lines-cuts-ties-with-aeroflot-after-russia-attacks-ukraine.html|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.cnbc.com/2022/02/25/delta-air-lines-cuts-ties-with-aeroflot-after-russia-attacks-ukraine.html|archive-date=26 February 2022|website=[[CNBC]]|access-date=25 February 2022|date=25 February 2022}}</ref> რუსეთმა ფრენა აუკრძალა ფრენა ბულგარეთის, პოლონეთისა და ჩეხეთის თვითმფრინავებს.<ref>{{cite web|date=26 February 2022|title=Russia bans flights from Bulgarian, Polish and Czech carriers|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_7ac43a5ce5d059b743346d896388bc3e|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_7ac43a5ce5d059b743346d896388bc3e|archive-date=27 February 2022|access-date=26 February 2022|url-status=live|website=[[CNN]]}}</ref> რუსეთს ფრენა აუკრძალა რუმინეთმა, ლიეტუვამ და ლატვიამაც.<ref>{{cite web|first1=Adrienne|first7=Steve|access-date=27 February 2022|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b166502aee8fd3e6916eed56d4c443f5|title=Russian aircraft banned from German airspace|date=26 February 2022|last9=Vera|first9=Amir|last8=Wagner|first8=Meg|last7=George|last6=Lendon|last1=Vogt|first6=Brad|last5=Yeung|first5=Jessie|last4=Wilkinson|first4=Peter|last3=Ravindran|first3=Jeevan|last2=Said-Moorhouse|first2=Lauren|website=[[CNN]]}}</ref> 27 თებერვალს პორტუგალიის საგარეო საქმეთა სამინისტრომაც განაცხადა რუსეთისათვის საჰაერო სივრცის დაკეტვის შესახებ.<ref>{{cite web|author=SAPO|title=Portugal fecha espaço aéreo a companhias aéreas russas|trans-title=Portugal closes airspace to Russian airlines|url=https://www.sapo.pt/noticias/economia/portugal-fecha-espaco-aereo-a-companhias_621b9bfd5bb46e5ef0f933d9|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.sapo.pt/noticias/economia/portugal-fecha-espaco-aereo-a-companhias_621b9bfd5bb46e5ef0f933d9|archive-date=27 February 2022|access-date=27 February 2022|website=[[SAPO (company)|SAPO]]|language=pt}}</ref> იმავე დღეს ცა რუსეთისათვის დაკეტა ევროკავშრმა.<ref name="dagbladet02-27">{{cite web|url=https://www.dagbladet.no/nyheter/norge-sender-militaert-utstyr/75482193 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.dagbladet.no/nyheter/norge-sender-militaert-utstyr/75482193 |archive-date=27 February 2022 |title=Norge sender militært utstyr |language=no |trans-title=Norway sends military equipment |first1=Kaja |last1=Storrøsten |first2=Madeleine |last2=Hatlo |date=27 February 2022 |website=dagbladet.no |publisher=[[Dagbladet]]}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/business/824988|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.interfax.ru/business/824988|archive-date=27 February 2022|title=Евросоюз полностью закроет свое небо для российских самолетов|trans-title=The European Union will completely close its skies to Russian aircraft|language=ru|website=[[Interfax]]|date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|last=Raskin|first=Sam|date=27 February 2022|title=EU boxing Russia in by barring from airspace, sending weapons, resources to Ukraine|url=https://nypost.com/2022/02/27/eu-barring-russia-from-airspace-sending-resources-to-ukraine/|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://nypost.com/2022/02/27/eu-barring-russia-from-airspace-sending-resources-to-ukraine/|archive-date=1 March 2022|access-date=27 February 2022|website=[[New York Post]]}}</ref> ===== ჩრდილოეთის ნაკადი 2 ===== [[გერმანიის კანცლერი|გერმანიის კანცლერმა]] [[ოლაფ შოლცი|ოლაფ შოლცმა]] გაურკვეველი ვადით დაბლოკა ჩრდილოეთის ნაკადი 2.<ref>{{cite news|last=Chazan|first=Guy|date=22 February 2022|title=Scholz takes heat off Germany with decision to freeze Nord Stream 2 project|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/60e42ac2-03d8-4faf-ad88-9f92982420f5|access-date=26 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ft.com/content/60e42ac2-03d8-4faf-ad88-9f92982420f5|archive-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=1 March 2022|title=Ukraine war latest: Nord Stream 2 files for insolvency after sanctions target pipeline, Swiss official says|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/c61aaf81-5716-494d-9a6c-9047620f4aed|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.ft.com/content/c61aaf81-5716-494d-9a6c-9047620f4aed|archive-date=1 March 2022}}</ref> ===== შავი ზღვა ===== 28 თებერვალს [[რეჯეფ თაიფ ერდოღანი|რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა]] განაცხადა, რომ [[თურქეთი]] რუსეთს [[შავი ზღვა|შავ ზღვასთან]] წვდომას შეუმცირებდა.<ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Turkey to implement pact limiting Russian warships to Black Sea|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/turkey-implement-international-pact-access-shipping-straits-due-ukraine-war-2022-02-27/|access-date=3 March 2022}}</ref> 2 მარტს, რუსულ ფრიგატ ''ადმირალ კასატონოვს'' უარი ეთქვა შავ ზღვაში შესვლაზე.<ref>{{cite news|last1=Pitel|first1=Laura|date=2 March 2022|title=Turkey's stance on Russian warships raises hope of reset in relations with west|publisher=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/433eb7e7-0c32-4c00-863a-9f1f9f294e9b|access-date=3 March 2022}}</ref> === ჰუმანიტარული შედეგები === [[File:Countries supplying aid to Ukraine during the 2022 Russian invasion.svg|thumb|300px|right| {{legend|#d50000|რუსეთი}} {{legend|#ffff61|უკრაინა}} {{legend|#00afff|ქვეყნები, რომლებმაც უკრაინას ნებისმიერი სახის დახმარება გაუწიეს, მათ შორის ჰუმანიტარული დახმარება}}]] ==== დევნილები და ლტოლვილები ==== [[ფაილი:Refugee_children_and_babies_in_a_basement_in_Kiev.jpg|მინი|ბავშვები კიევის სარდაფში 1 მარტს]] [[ფაილი:Non-stop_information_and_coordination_point_in_Bucharest_North_Railway_Station_designed_to_provide_aid_to_arriving_Ukrainian_refugees.jpg|მინი|უწყვეტი საინფორმაციო და საკოორდინაციო ცენტრი ბუქარესტში, რომელიც უკრაინელ დევნილებს ეხმარება.]] [[ფაილი:Refugees_from_Ukraine_at_border_posts_in_the_west_of_the_country.jpg|მინი|დევნილები სასაზღვრო გამშვებ პუნქტში, უკრაინის დასავლეთში]] [[ფაილი:Refugee_from_Ukrainian_in_the_train_20220228.jpg|მინი|უკრაინიდან დევნილები მატარებელში]] [[ფაილი:Refugee care near Poland border train station 20220228.jpg|მინი|უკრაინელი დევნილები პოლონეთში]] სახედრო ძალის თავმოყრის შედეგად ბევრი მეზობელი მთავრობა და ორგანიზაცია ელოდა მასობრივ იძულებით გადაადგილებებს, შეჭრამდე კვირებით ადრე. უკრაინის თავდაცვის მინისტრმა 2021 წლის დეკემბერში ივარაუდა, რომ შეჭრის შემთხვევაში 3-5 მილიონ უკრაინელს მოუწევდა სახლების დატოვება..<ref>{{cite magazine|author-last=Aguilera |author-first=Jasmine |date=25 February 2022 |title=Russia's Invasion of Ukraine May Trigger a Refugee Crisis. Here's How the World Is Preparing |url=https://time.com/6150856/ukraine-refugees-russia-invasion-preparation/ |access-date=25 February 2022 |magazine=[[Time Magazine]]}}</ref> 24 თებერვალს ლატვიის მთავრობამ დაადასტურა უკრაინიდან 10 000 დევნილის მიღების გეგმა<ref>{{cite news |date=24 February 2022 |title=Latvia ready to take in Ukrainian refugees, visas for Russians to be suspended |publisher=[[Public Broadcasting of Latvia]] |url=https://eng.lsm.lv/article/politics/politics/latvia-ready-to-take-in-ukrainian-refugees-visas-for-russians-to-be-suspended.a445142/ |access-date=24 February 2022}}</ref> და 26 თებერვალს მიიღო პირველი დევნილები.<ref>{{cite news |author-first=Iveta |author-last=Čigāne |date=26 February 2022 |title=First Ukrainian refugees arrive in Latvia |publisher=[[Public Broadcasting of Latvia]] |url=https://eng.lsm.lv/article/society/society/first-ukrainian-refugees-arrive-in-latvia.a445412/ |access-date=26 February 2022}}</ref> მოლდოვის პრეზიდენტმა, მაია სანდუმ, განაცხადა, რომ 24 თებერვალს მოლდოვაში შევიდა უკრაინის 4 000 მოქალაქე.<ref>{{cite web |author-last=Epstein |author-first=Jake |title=Thousands of Ukrainian refugees have fled to Moldova, where the government has set up tents and vowed to keep its borders open to help |url=https://www.businessinsider.com/ukrainian-refugees-flee-moldova-borders-open-after-russia-attack-2022-2 |access-date=25 February 2022 |website=[[Business Insider]] |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113725/https://www.businessinsider.com/ukrainian-refugees-flee-moldova-borders-open-after-russia-attack-2022-2 |url-status=live }}</ref> პოლონეთი ემზადება დევნილების მისაღებად, მიუხედავად იმისა, რომ შეჭრის პირველ დღეს პოლონეთში მნიშვნელოვანი რაოდენობის უკრაინელები არ გადასულან.<ref>{{cite web |title=Poland prepares for flood of Ukrainian refugees |url=https://www.politico.eu/article/poland-prepares-refugees-ukraine-war-russia/ |website=[[POLITICO]] |date=24 February 2022 |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224124138/https://www.politico.eu/article/poland-prepares-refugees-ukraine-war-russia/ |url-status=live }}</ref> საზღვრის გადაკვეთის გასაადვილებლად პოლონეთმა მოხსნა ქვეყანაში შესვლის COVID-19-ის კანონები.<ref>{{cite web |author-last1=Charlish |author-first1=Alan |author-last2=Ilie |author-first2=Luiza |title='I don't know what to do': fleeing Ukrainians start arriving in central Europe |url=https://www.reuters.com/world/europe/central-european-countries-prepare-receive-ukrainian-refugees-2022-02-24/ |website=[[Reuters]] |date=24 February 2022 |access-date=25 February 2022 |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225015837/https://www.reuters.com/world/europe/central-european-countries-prepare-receive-ukrainian-refugees-2022-02-24/ |url-status=live }}</ref> შეჭრის დაწყებამდე<ref>{{cite news |url=https://www.euractiv.com/section/politics/short_news/romania-prepared-to-receive-refugees-from-ukraine/ |title=Romania prepared to receive refugees from Ukraine |author-first=Bogdan |author-last=Neagu |newspaper=[[Euractiv]] |date=22 February 2022 |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224202933/https://www.euractiv.com/section/politics/short_news/romania-prepared-to-receive-refugees-from-ukraine/ |url-status=live }}</ref> უკრაინელმა ლტოლვილებმა გადაკვეთეს რუმინეთის საზღვარიც.<ref>{{cite news|url=https://www.digi24.ro/stiri/actualitate/mii-de-ucraineni-au-fugit-de-razboi-si-au-venit-in-romania-barbatii-si-au-adus-familiile-pana-la-granita-si-apoi-s-au-intors-sa-lupte-1850285 |title=Mii de ucraineni au fugit de război și au venit în România. Bărbații și-au adus familiile până la graniță și apoi s-au întors să lupte |trans-title=Thousands of Ukrainians fled the war and came to Romania. The men brought their families to the border and then returned to fight |newspaper=[[Digi24]] |date=25 February 2022 |language=ro}}</ref> რუმინეთმა უკრაინელებისათვის მოხსნა სავალდებულო კარანტინი.<ref>{{cite web |url=https://www.mediafax.ro/social/persoanele-care-sosesc-din-ucraina-in-romania-sunt-exceptate-de-carantina-20550876 |title=Persoanele care sosesc din Ucraina în România sunt exceptate de carantină. Anunțul CNSU |trans-title=People arriving from Ukraine to Romania are exempt from quarantine. CNSU announcement |language=ro |work=Mediafax |author-last=Buciu |author-first=Laura |date=25 February 2022}}</ref> 26 თებერვალს, პოლონეთის მინისტრ პაველ შეფერნაკერზე დაყრდნობით, პოლონეთში 100 000 უკრაინელი წავიდა შეჭრის დაწყებიდან.<ref>{{cite news |title=Some 100,000 Ukrainians have entered Poland since war began-interior minister |url=https://www.reuters.com/world/europe/some-100000-ukrainians-have-entered-poland-since-war-began-interior-minister-2022-02-26/ |access-date=26 February 2022 |work=Reuters |date=26 February 2022}}</ref> ====დანაკარგები==== {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |დანაკარგების მხარე ! scope="col" |დანაკარგები ! scope="col" |დროის პერიოდი ! scope="col" |წყარო |- ! rowspan="2" scope="row" |'''მშივიდობიანი მოსახლეობა''' |'''2 734–3 000''' მოკლული (მხოლოდ [[ხარკივი|ხარკივსა]] და [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]]) |24 თებერვალი – 16 მარტი 2022 |უკრაინის მთავრობა<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-war-mariupol-descends-into-despair-708cb8f4a171ce3f1c1b0b8d090e38e3|title='Why? Why? Why?' Ukraine's Mariupol descends into despair|website=AP News|date=16 March 2022|access-date=16 March 2022|archive-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220315123735/https://apnews.com/article/russia-ukraine-war-mariupol-descends-into-despair-708cb8f4a171ce3f1c1b0b8d090e38e3|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|date=17 March 2022|title=Shells rain down on Kharkiv as Ukraine's army stands firm|publisher=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60785679|access-date=18 March 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=16 March 2022|title=At least 500 Kharkiv city residents killed so far in war with Russia – emergency service|newspaper=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/least-500-kharkiv-city-residents-killed-so-far-war-with-russia-emergency-service-2022-03-16/|url-status=live|access-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220316120538/https://www.reuters.com/world/europe/least-500-kharkiv-city-residents-killed-so-far-war-with-russia-emergency-service-2022-03-16/|archive-date=16 March 2022}}</ref> |- |'''816''' მოკლული |24 თებერვალი – 17 მარტი 2022 |გაერო<ref>{{Cite web|date=18 March 2022|title=At least 816 civilians killed in Ukraine since conflict began, UN says|url=https://www.reuters.com/world/least-816-civilians-killed-ukraine-since-conflict-began-un-says-2022-03-18/|access-date=18 March 2022|website=Reuters|language=en}}</ref> |- ! rowspan="3" scope="row" |მოხალისეები |'''2 870''' მოკლული |24 თებერვალი – 2 მარტი 2022 |რუსეთის მთავრობა<ref name="500troops">{{cite web|url=https://whdh.com/news/moscow-nearly-500-of-its-troops-have-been-killed-in-ukraine/|title=Moscow: Nearly 500 of its troops have been killed in Ukraine|website=[[WHDH (TV)|WHDH]]|access-date=3 March 2022|archive-date=2 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302202227/https://whdh.com/news/moscow-nearly-500-of-its-troops-have-been-killed-in-ukraine/|url-status=live}}</ref> |- |'''2 000–4 000''' მოკლული |24 თებერვალი – 9 მარტი 2022 |აშშ<ref>{{cite news|date=9 March 2022|title=Up to 6,000 Russians may have been killed in Ukraine so far, U.S. official estimates|publisher=CBS News|url=https://www.cbsnews.com/news/ukraine-russia-death-toll-invasion/|access-date=9 March 2022}}</ref> |- |'''1,300''' მოკლული |24 თებერვალი – 12 მარტი 2022 |უკრაინის მთავრობა<ref name="1300troops">{{cite news|date=12 March 2022|title=Around 1,300 Ukrainian troops killed since start of Russian invasion|publisher=The Jerusalem Post|url=https://www.jpost.com/international/article-701069|access-date=12 March 2022}}</ref> |- ! rowspan="3" scope="row" |რუსეთის ძალები |'''498''' მოკლული |24 თებერვალი – 2 მარტი 2022 |რუსეთის მთავრობა<ref>{{cite news|date=2 March 2022|title=Russia says 498 of its soldiers killed, 1,597 wounded in Ukraine – RIA|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/russia-says-498-its-soldiers-killed-1597-wounded-ukraine-ria-2022-03-02/|url-status=live|access-date=3 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302202155/https://www.reuters.com/world/russia-says-498-its-soldiers-killed-1597-wounded-ukraine-ria-2022-03-02/|archive-date=2 March 2022}}</ref> |- |'''3 000–10 000''' მოკლული |24 თებერვალი – 18 მარტი 2022 |აშშ<ref>{{cite news|date=18 March 2022|title=Mounting Russian casualties in Ukraine lead to more questions about its military readiness|work=[[CNN]]|url=https://edition.cnn.com/2022/03/17/europe/russian-casualties-ukraine-military-readiness/index.html|url-status=live|access-date=18 March 2022}}</ref> |- |'''14 200''' დანაკარგი |24 თებერვალი – 18 მარტი 2022 |უკრაინის მთავრობა<ref>{{cite news|date=18 March 2022|title=РФ уже втратила в Україні 14,2 тис. особового складу, 450 танків, 93 літаки та 72 РСЗВ – Генштаб ЗСУ|publisher=[[Interfax-Ukraine]]|url=https://interfax.com.ua/news/general/815252.html}}</ref> |- ! scope="row" |დონეცკის სრ-ს ძალები |'''199''' მოკლული |25 თებერვალი – 10 მარტი 2022 |დონეცკის სრ<ref>The DPR stated 212 of its servicemen were killed and 1,049 wounded between 1 Jan. and 10 March 2022,[https://eng.ombudsman-dnr.ru/the-overview-of-the-current-social-and-humanitarian-situation-in-the-territory-of-the-donetsk-peoples-republic-as-a-result-of-hostilities-in-the-period-from-05-to-11-march-2022/] of which 13 died and 50 were wounded between 1 Jan. and 25 Feb. 2022,[https://eng.ombudsman-dnr.ru/the-overview-of-the-current-social-and-humanitarian-situation-in-the-territory-of-the-donetsk-peoples-republic-as-a-result-of-hostilities-in-the-period-from-19-and-25-february-2022/] leaving a total of 199 killed and 1,044 wounded in the period of the Russian invasion.</ref> |} უკრაინის განაცხადი, რუსების დანაკარგის შესახებ მაღალია, ხოლო თავად რუსების განაცხადი დაბალი. დანაკარგები დასტურდება სატალიტების გადაღებული სურათებით და სამხედრო მოქმედებების ვიდეოებით.<ref name="MoraleIssue">{{cite news|date=17 March 2022|title=As Russian Troop Deaths Climb, Morale Becomes an Issue, Officials Say|work=[[New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2022/03/16/us/politics/russia-troop-deaths.html|url-status=live|access-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220316225152/https://www.nytimes.com/2022/03/16/us/politics/russia-troop-deaths.html|archive-date=16 მარტი 2022}}</ref> უკრაინა იშვითად აცხადებდა საკუთარი დანაკარგების შესახებ.<ref>[https://fortune.com/2022/03/14/ukraine-russia-death-tolls-misinformation-find-your-own/ Why is it so hard to get accurate death tolls in the Russia-Ukraine war?]</ref> დანაკარგების ზუსტი რიცხივის დადგენა შეუძლებელია [[ომის ბინდი|ომის ბინდის]] გამო.<ref>Isabelle Khurshudyan and Griff Witte, [https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/26/ukraine-deaths-casualties/ Civilians are dying in Ukraine. But exactly how many remains a mystery.], ''Washington Post'' (26 February 2022).</ref><ref name="MoraleIssue" /> [[გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისი|გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისია]] თვლის, რომ სამოქალაქო დანაკარგები დადასტურებულზე ბევრად მარალი იქნება.<ref>{{Cite web|title=Ukraine: Civilian casualties as of 24.00 15 March 2022 [EN/RU/UK] – Ukraine|url=https://reliefweb.int/report/ukraine/ukraine-civilian-casualties-2400-15-march-2022-enruuk-0|access-date=17 March 2022|website=ReliefWeb}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+{{nowrap|2022 წლის შეჭრაში დაღუპული უცხოელი სამოქალაქო პირები}} !ქვეყანა !დაღუპულები !წყარო(ები) |- |საბერძნეთი |12 |<ref>{{cite web|date=27 February 2022|title=Greece says 10 expats killed in Ukraine, summons Russian ambassador|url=https://www.indiatoday.in/world/russia-ukraine-war/story/greece-expats-killed-ukraine-summons-russian-ambassador-1918377-2022-02-27|access-date=4 March 2022|archive-date=27 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220227092428/https://www.indiatoday.in/world/russia-ukraine-war/story/greece-expats-killed-ukraine-summons-russian-ambassador-1918377-2022-02-27|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Two more Greek expats killed in strikes in Ukraine|newspaper=[[Proto Thema]]|url=https://en.protothema.gr/breaking-two-more-greek-expats-killed-in-strikes-in-ukraine/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220305174112/https://en.protothema.gr/breaking-two-more-greek-expats-killed-in-strikes-in-ukraine/|archive-date=5 March 2022}}</ref> |- |აზერბაიჯანი |4 |<ref>{{cite news|date=27 February 2022|title=Səfirlik: Ukraynada həlak olan 4 azərbaycanlının nəşlərinin ölkəyə göndərilməsi planlaşdırılır – YENİLƏNİB|language=az|trans-title=Embassy: It is planned to send the remains of 4 Azerbaijanis killed in Ukraine to the country|url=https://apa.az/az/avropa/sefirlik-ukraynada-helak-olan-4-azerbaycanlinin-neslerinin-olkeye-gonderilmesi-planlasdirilir-yenilenib-689343|url-status=live|access-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220227104219/https://apa.az/az/avropa/sefirlik-ukraynada-helak-olan-4-azerbaycanlinin-neslerinin-olkeye-gonderilmesi-planlasdirilir-yenilenib-689343|archive-date=27 February 2022}}</ref> |- |ბელარუსი |3 |<ref>{{cite web|date=10 March 2022|title=Two Belarusians were killed in Korosten, which was shelled from Belarus|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/10/7330115/|access-date=|website=[[Ukrainska Pravda]]}}</ref><ref>{{cite tweet|author=Visegrád 24|user=visegrad24|number=1503151077897785350|date=13 March 2022|title=The Belarusian volunteer fighting for Ukraine, Aliaksej Skoblia, was killed in battle near Kyiv today. He died while covering the retreat of his brothers-in-arms after an ambush on his squad. One day, a free Belarus with its white-red-white flag will return. R.I.P. https://t.co/dTETeyhVhv|language=en|access-date=18 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314180324/https://twitter.com/visegrad24/status/1503151077897785350|archive-date=14 March 2022|url-status=live}}</ref><ref>{{cite tweet|last=Viačorka|first=Franak|author-link=Franak Viačorka|user=franakviacorka|number=1503134196763668481|date=13 March 2022|title=R.I.P. Belarusian soldier in the Armed Forces of Ukraine Aliaksej Skoblia "Tur" died today near Kyiv. Tur was the group's deputy commander when his squad was ambushed. He perished, covering the retreat of his brothers. https://t.co/hQLlM2O37k|language=en|access-date=18 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314181141/https://twitter.com/franakviacorka/status/1503134196763668481|archive-date=14 March 2022|url-status=live}}</ref> |- |აშშ |2 |<ref>{{cite news|last=Schwirtz|first=Michael|date=13 March 2022|title=Brent Renaud, an American journalist, is killed in Ukraine.|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2022/03/13/world/europe/brent-renaud-irpin.html|access-date=13 March 2022|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{cite web|title=US citizen among people killed by Russian shelling in Chernihiv, Ukrainian police say|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-17-22/h_9dcabda5547a067dd8be47f4a01fb077|website=CNN|date=17 March 2022}}</ref> |- |ავღანეთი |1 |<ref>{{cite web|date=26 February 2022|title=Afghan student Mumtaz killed in Ukraine in Russian invasion|url=https://thenamal.com/featured/afghan-student-mumtaz-killed-in-ukraine-in-russian-invasion/|access-date=9 March 2022|website=The Namal}}</ref> |- |ალჟირი |1 |<ref name="WP, students killed2">{{cite news|last1=Hassan|first1=Jennifer|last2=Masih|first2=Niha|date=1 March 2022|title=Indian, Algerian students killed in Ukraine; others stranded during Russia's invasion beg for help|newspaper=[[Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/01/ukraine-students-killed-stranded-russia-war/|url-status=live|url-access=subscription|access-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301121312/https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/01/ukraine-students-killed-stranded-russia-war/|archive-date=1 March 2022}}</ref> |- |სომხეთი |1 |<ref>{{Cite web|title=Armenian civilian killed in Ukraine|url=https://en.armradio.am/2022/03/03/armenian-civilian-killed-in-ukraine/|access-date=14 March 2022|website=Public Radio of Armenia}}</ref> |- |ბანგლადეში |1 |<ref>{{cite web|date=3 March 2022|title=Ukraine: Bangladeshi Sailor Killed in Missile Attack Was His Family's Sole Breadwinner|url=https://thewire.in/south-asia/ukraine-bangladeshi-sailor-killed-in-missile-attack-was-his-familys-sole-breadwinner|website=The Wire|access-date=4 March 2022|archive-date=4 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304221842/https://thewire.in/south-asia/ukraine-bangladeshi-sailor-killed-in-missile-attack-was-his-familys-sole-breadwinner|url-status=live}}</ref> |- |ინდოეთი |1 |<ref name="WP, students killed2" /><ref>{{cite web|last=Razdan|first=Nidhi|date=1 March 2022|editor-last=Ghosh|editor-first=Deepshikha|title=Indian Student, Killed In Ukraine, Was Standing In A Grocery Store Queue|url=https://www.ndtv.com/india-news/indian-student-killed-in-ukraine-was-standing-in-a-grocery-store-queue-2796821|access-date=4 March 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301161955/https://www.ndtv.com/india-news/indian-student-killed-in-ukraine-was-standing-in-a-grocery-store-queue-2796821|url-status=live}}</ref> |- |ერაყი |1 |<ref>{{cite news|last=Shakir|first=Layal|date=25 February 2022|title=Kurdish student reportedly killed in Ukraine-Russia conflict|newspaper=[[Rudaw]]|url=https://www.rudaw.net/english/world/25022022-amp|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.rudaw.net/english/world/25022022-amp|archive-date=27 February 2022}}</ref> |- |ირლანდია |1 |<ref>{{cite web|date=15 March 2022|title=Fox News cameraman Pierre Zakrzewski killed in Ukraine: network|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220315-fox-news-cameraman-pierre-zakrzewski-killed-in-ukraine-network|access-date=15 March 2022|website=[[France 24]]}}</ref> |- |ისრაელი |1 |<ref>{{cite news|last=Yegorov|first=Ilya|date=3 March 2022|title=Friends of Israeli killed in Ukraine raising funds to bring him to burial in Israel|work=[[Israel Hayom]]|url=https://www.israelhayom.com/2022/03/03/friends-of-israeli-killed-in-ukraine-raising-funds-to-bring-him-to-burial-in-israel/|url-status=live|access-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308093140/https://www.israelhayom.com/2022/03/03/friends-of-israeli-killed-in-ukraine-raising-funds-to-bring-him-to-burial-in-israel/|archive-date=8 March 2022}}</ref> |} =====ქართველი მებრძოლები===== {{მთავარი|რუსეთის უკრაინაში შეჭრისას დაღუპული ქართველი მებრძოლები}} [[ირპინისათვის ბრძოლა|ირპინის ბრძოლაში]] დაიღუპნენ ქართველი მოხალისეები, [[გია ბერიაშვილი]] და [[დავით რატიანი]] დაიღუპნენ.<ref name="voa1">[https://www.amerikiskhma.com/a/bodies-of-georgian-fighters-who-died-in-ukraine-arrives-in-tbilisi/6499280.html უკრაინაში დაღუპული ქართველი მებრძოლები საქართველოში გადაასვენეს]</ref> მათ გადმოსვენებას ესწრებოდნენ საქართველოს პრეზიდენტი [[სალომე ზურაბიშვილი]] და ოპოზიციური პარტიების წარმომადგენლები.<ref name="voa1"/> [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლის ალყისას]], 19 მარტს, დაიღუპა [[ბახვა ჩიქობავა]].<ref name="voa1"/> 26 მარტს [[ირპინისათვის ბრძოლა|ირპინისათვის ბრძოლაში]] დაიღუპა [[დავით გობეჯიშვილი (სამხედრო)|დავით გობეჯიშვილი]].<ref>[https://www.interpressnews.ge/ka/article/702741-ukrainashi-kidev-erti-kartveli-mebrzoli-daigupa/ უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა]</ref> 9 აპრილს დაიღუპნენ [[დავით მენაბდიშვილი|დავით მენაბდიშვილისა]] და [[ზურა შანავა|ზურა შანავას]]. დავით მენაბდიშვილი უკრაინაში 2014 წლიდან იმყოფებოდა.<ref>[https://www.interpressnews.ge/ka/article/705252-ukrainashi-kidev-ori-kartveli-mebrzoli-daigupa/ უკრაინაში კიდევ ორი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა]</ref> ქალაქ [[რუბეჟნოე|რუბიჟნეში]] 16 აპრილს დაიღუპა [[არკადი კასრაძე]] და დაიჭრა [[ზურა მუშუქია]].<ref>{{Cite news |title=უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა |language=ka |work=interpressnews.ge |url=https://www.interpressnews.ge/ka/article/706419-ukrainashi-kidev-erti-kartveli-mebrzoli-daigupa/ |access-date=2022-04-16}}</ref> იმავე დღეს გავრცელდა ინფორმაცია [[ზაზა ბიწაძე|ზაზა ბიწაძისა]] და [[ალიკა ცაავა|ალიკა ცაავას]] დაღუპვის შესახებ.<ref>{{Cite news |title=უკრაინაში დღეს 3 ქართველი მებრძოლი დაიღუპა |language=ka |work=interpressnews.ge |url=https://www.interpressnews.ge/ka/article/706436-ukrainashi-dges-3-kartveli-mebrzoli-daigupa |access-date=2022-04-16}}</ref> 23 აპრილს [[იზიუმის ბრძოლა|იზიუმთან ბრძოლაში]] დაიღუპა 46 წლის [[ვიტალი ორბელაძე]].<ref>{{Cite news |title=უკრაინაში დაღუპული კიდევ ერთი ქართველის ვინაობა ცნობილია |language=ka |work=interpressnews.ge |url=https://www.interpressnews.ge/ka/article/708366-ukrainashi-dagupuli-kidev-erti-kartvelis-vinaoba-cnobilia |access-date=2022-04-30}}</ref> 12 მაისს [[მარიუპოლის ალყა|აზოვსტალში]] 27 წლის ქართველი მებრძოლი [[ტატო ბიგვავა]] დაიღუპა.<ref>{{Cite web|url=https://www.interpressnews.ge/ka/article/710205-ukrainashi-azovstalshi-27-clis-kartveli-mebrzoli-daigupa|title=უკრაინაში, „აზოვსტალში“ 27 წლის ქართველი მებრძოლი დაიღუპა|language=ka|publisher=ipn.ge}}</ref> 15 მაისს ქალაქ იზიუმთან შეტაკების დროს დაიღუპა 38 წლის [[რატი შურღაია]].<ref>{{Cite web|url=https://publika.ge/qalaq-iziumtan-kidev-erti-qartveli-mebrdzoli-daighupa/|title=ქალაქ იზიუმთან კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა}}</ref> ====ომის პატიმრები==== 2022 წლის მარტსათვის ბევრი სამხედრო დააკავეს როგორც უკრაინელებმა, ისე რუსებმა. 8 მარტს უკრაინის თავდაცვის სამინისტრომ ''[[The Kyiv Independent]]-''სთან განაცხადა, რომ რუსი პატიმრები იმუშავებდნენ უკრაინის აღდგენისთვის, საერთაშორისო კანონების დაცვით.<ref>{{cite web|last=Villarreal|first=Daniel|date=8 March 2022|title=Ukraine government says Russian POWs will "work to revive" economy|url=https://www.newsweek.com/ukraine-government-says-russian-pows-will-work-revive-economy-1686157|access-date=9 March 2022|website=[[Newsweek]]}}</ref> ოქსანა მარკაროვამ განაცხადამ რომ რუსეთის 74-ე მოტომსროლელთა ბრიგადის გვარდიელები დანებდნენ კემეროვოს ოლქში „არ იცოდნენ, რომ აქ უკრაინელების დასახოცად წამოიყვანეს“.<ref>{{cite news|last=Choi|first=Joseph|date=24 February 2022|title=Ukrainian ambassador says Russian platoon surrendered to Ukrainian forces|work=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]|url=https://thehill.com/policy/international/595728-ukrainian-ambassador-says-russian-platoon-surrendered-to-ukrainian}}</ref> უკრაინამ გაავრცელა დახოცილი რუსების ვიდეოები და ფოტოები.<ref>{{cite news|last=Harwell|first=Drew|date=3 March 2022|title=The gory online campaign Ukraine hopes will sow anti-Putin dissent probably violates the Geneva Conventions|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/technology/2022/03/03/telegram-russian-war-dead-ukraine-pows/}}</ref> [[Amnesty International]]-ი თვლის, რომ [[ჟენევის კონვენციები|ჟენევის მესამე კონვენცია]] კრძალავს ჯარისკაცების ვიდეოების გადაღებასა და გავრცელებას.<ref>{{cite news|date=7 March 2022|title=Russia/Ukraine: Prisoners of war must be protected from public curiosity under Geneva Convention|work=[[Amnesty International]]|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/03/russia-ukraine-prisoners-of-war-must-be-protected-from-public-curiosity-under-geneva-convention/}}</ref> ==ომის დანაშაულები== [[File:Місто Буча після звільнення від російських окупантів 01.jpg|thumb|ბუჩაში რუსი სამხედროების მიერ დახოცილი სამოქალაქო პირები, 3 აპრილი, 2022 წელი]] უკრაინაში შეჭრამ დაარღვია გაეროს წესდების აკრძალვა აგრესიაზე და გამოიწვია [[აგრესიის დანაშაული]], სისხლის საერთაშორისო სამართალზე დაყრდნობით.<ref>{{cite news |author-last1=Guilfoyle |author-first1=Douglas |author-last2=McIntyre |author-first2=Juliette |author-last3=Paige |author-first3=Tamsin Phillipa |title=Is international law powerless against Russian aggression in Ukraine? No, but it's complicated |url=https://theconversation.com/is-international-law-powerless-against-russian-aggression-in-ukraine-no-but-its-complicated-177905 |access-date=26 February 2022 |work=[[The Conversation]] |date=24 February 2020}}</ref> 25 თებერვალს, [[Amnesty International]]-მა განაცხადა, რომ მოიძიეს უტყუარი სამხილი რუსეთის მიერ საერთაშრისო ჰუმანიტარული კანონის დარღვევის და რუსეთის ზოგი თავდასხმის ომის დანაშაულად ქცევის შესახებ.<ref>{{cite news |author-last1=Churchman |author-first1=Laurie |title=Russia carrying out 'indiscriminate attacks' on civilian areas, says Amnesty |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-attacks-civilian-amnesty-ukraine-b2023362.html |access-date=25 February 2022 |work=[[The Independent]] |date=25 February 2022}}</ref> Amnesty-მ და [[Human Rights Watch]]-მა განაცხადეს, რომ რუსეთი განურჩევლად უტუვდა სამოქალაქო ზონებსა და საავადმყოფოებს, მათ შორის ვუჰლედარის საავადმყოფოზე სარაკეტო თავდასხმა, რომელმაც 4 სამოქალაქო პირი შეიწირა და 10 დაჭრა, სამედიცინო პერსონალის ჩათვლით.<ref>{{cite news |title=Ukraine: Russian military have carried out indiscriminate attacks – new expert analysis |url=https://www.amnesty.org.uk/press-releases/ukraine-russian-military-have-carried-out-indiscriminate-attacks-new-expert-analysis |work=[[Amnesty International]] |date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |title=Ukraine: Russian Cluster Munition Hits Hospital |url=https://www.hrw.org/news/2022/02/25/ukraine-russian-cluster-munition-hits-hospital |access-date=26 February 2022 |work=[[Human Rights Watch]] |date=25 February 2022}}</ref> ===აგრესიის დანაშაული=== ექსპერტებსა და ადამიანის უფლებათა ორგანიზაციებზე დაყრდნობით, უკრანიაში შეჭრამ დაარღვია [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] წესდების აკრძალვა აგრესიაზე და შეიძლებოდა ჩათვლილიყო აგრესიის დანაშაულად სისხლის საერთაშორისო სამართლის მიხედვით.<ref name="OpinioJuris_aggression2">{{cite news|date=4 February 2022|title=A Reminder of the Importance of the Crime of Aggression: Considering the Situation of Russia and Ukraine|work=Opinio Juris|url=http://opiniojuris.org/2022/02/04/a-reminder-of-the-importance-of-the-crime-of-aggression-considering-the-situation-of-russia-and-ukraine/|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225114043/http://opiniojuris.org/2022/02/04/a-reminder-of-the-importance-of-the-crime-of-aggression-considering-the-situation-of-russia-and-ukraine|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref name="Conversation_intl_law_powerless2">{{cite news|last1=Guilfoyle|first1=Douglas|last2=McIntyre|first2=Juliette|last3=Paige|first3=Tamsin Phillipa|date=24 February 2020|title=Is international law powerless against Russian aggression in Ukraine? No, but it's complicated|work=[[The Conversation (website)|The Conversation]]|url=https://theconversation.com/is-international-law-powerless-against-russian-aggression-in-ukraine-no-but-its-complicated-177905|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225123605/https://theconversation.com/is-international-law-powerless-against-russian-aggression-in-ukraine-no-but-its-complicated-177905|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=Can Russia Be Held Accountable for War Crimes in Ukraine?|url=https://www.cfr.org/article/can-russia-be-held-accountable-war-crimes-ukraine|access-date=2022-03-22|website=Council on Foreign Relations|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-01|title=Ukraine: Russia's invasion is 'crime of aggression' under international law|url=https://www.amnesty.org.uk/press-releases/ukraine-russias-invasion-crime-aggression-under-international-law|access-date=2022-03-22|website=www.amnesty.org.uk|publisher=Amnesty International}}</ref> თუმცა არსებობს დიდი დაბრკოლებები, რომლებიც ხელს უშლის რუსეთის ლიდერების გასამართლებას [[სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო|სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოში]], არც უკრაინა და არც რუსეთი არ არის სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს [[ომის დანაშაულები#%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1%20%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90|რომის წესდების]] ხელმომწერი ქვეყანა.<ref>{{Cite web|date=2022-02-28|title=Statement of ICC Prosecutor, Karim A.A. Khan QC, on the Situation in Ukraine|url=https://www.icc-cpi.int/Pages/item.aspx?name=20220225-prosecutor-statement-ukraine|access-date=2022-03-22|website=International Criminal Court|language=en-GB}}</ref> [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაეროს უშიშროების საბჭოს]] მიერ სისხლის სამართლის საერთაშრისო სასამართლოსათვის მიმართვა ნაკლებად სავარაუდოა, რუსეთის ვეტოსა და ჩინეთის გავლენის გამო.<ref>{{cite web|date=|title=Mechanisms for Criminal Prosecution of Russia’s Aggression Against Ukraine|url=https://www.justsecurity.org/80626/mechanisms-for-criminal-prosecution-of-russias-aggression-against-ukraine/|publisher=[[Just Security]]|accessdate=14 March 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-02|title=Could the international criminal court bring Putin to justice over Ukraine?|url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/02/could-international-criminal-court-bring-putin-to-justice-over-ukraine|access-date=2022-03-22|website=the Guardian|language=en}}</ref> თუმცა, აგრესიის დანაშაული შეიძლება გასამართლდეს სახელმწიფოს დონეზე, რუსეთში, უკრაინასა ან სხვა ქვეყნებში, რომლებშიც დაშვებულია [[ომის დანაშაულები|ომის დანაშაულებზე]] საერთო იურისდიქცია.<ref name="OpinioJuris_aggression2" /><ref name="Conversation_intl_law_powerless2" /><ref name="Courthousenews_UA_legal_options2">{{cite news|date=24 February 2022|title=Ukraine has few legal options to hold Russia accountable for invasion|work=Courthouse News Service|url=https://www.courthousenews.com/ukraine-has-few-legal-options-to-hold-russia-accountable-for-invasion|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://archive.today/20220226121559/https://www.courthousenews.com/ukraine-has-few-legal-options-to-hold-russia-accountable-for-invasion/|archive-date=26 თებერვალი 2022}}</ref> ===სამოქალაქო ზონებზე თავდასხმა=== [[ფაილი:Shelling_of_Kharkiv_regional_state_administration,_01_March_2022.webm|მინი|ხარკივის რეგიონული ადმინისტრაციის შენობის დაბომბვა ]] [[ფაილი:Kharkiv_Oblast_after_shelling_(6).jpg|მინი|300x300პქ|ხარკივის ოლქის საცხოვრებელი შენობების დაბომბვა]] 25 თებერვალს [[Amnesty International]]-მა განაცხადა, რომ რუსეთის ძალებმა „გამოიჩინეს მშვიდობიანი მოსახლეობის სიცოცხლეების უგულველყოფა ბალისტიკური რაკეტების და სხვა ფეთქებადი იარაღის გამოყენებით მჭიდროდ დასახლებულ არეებში“. დამატებით, რუსეთმა სიცრუით განაცხადა, რომ მხოლოდ მართვად იარაღს იღენებდნენ. [[ვუჰლედარი|ვუჰლედარის]], [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)|ხარკივისა]] და [[უმანი|უმანის]] ბრძოლებში, [[Amnesty International]]-მა განაცხადა,რომ რუსები ცეცხლს განურჩევლად ხსნიდნენ და ეს იყო ომის დანაშაული.<ref name="AI_RU_military_indiscriminate_attacks2" /> უმანზე თავდასხმა დაიწყო 07:00 საათზე (UTC), 24 თებერვალს, დაიღუპა ერთი მშვიდობიანი და დაზიანდა რესტორანი, ხარკივს შეუტიეს 08:00-ზე, რაკეტა საცხოვრებელი შენობებს შორის დაეცა და ერთი მშვიდობიანი პირი შეიწირა.<ref name="AI_RU_military_indiscriminate_attacks2">{{cite web |title=Russian military commits indiscriminate attacks during the invasion of Ukraine |website=[[Amnesty International]] |date=25 February 2022 |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/russian-military-commits-indiscriminate-attacks-during-the-invasion-of-ukraine |access-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225151333/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/russian-military-commits-indiscriminate-attacks-during-the-invasion-of-ukraine |archive-date=25 February 2022 |url-status=live }}</ref> 1 და 2 მარტს რუსულმა არტილერიამ შეუტია [[მარიუპოლი|მარიუპოლის]] მჭიდროდ დასახლებულ სამეზობლოებს, დაბომბვა თითქმის 15 საათი გაგრძლედა. სამეზობლოს მნიშვნელოვანი ნაწილი დაინგრა და, მერის რწმუნებულის განცახადებით, „სულ მცირე ასობით ადამიანი დაიღუპა.“<ref name="gunter2">{{cite news|last1=Gunter|first1=Joel|date=2 March 2022|title=Ukrainian city of Mariupol 'near to humanitarian catastrophe' after bombardment|agency=bbc.com|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60585603|url-status=live|access-date=2 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302202213/https://www.bbc.com/news/world-europe-60585603|archive-date=2 March 2022}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|date=2 March 2022|title=Hundreds feared dead from 15-hour Russian attack on Mariupol, Ukraine|url=https://nypost.com/2022/03/02/hundreds-feared-dead-in-mariupol-ukraine-from-russian-shelling/|access-date=2 March 2022|website=[[New York Post]]|archive-date=2 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302184258/https://nypost.com/2022/03/02/hundreds-feared-dead-in-mariupol-ukraine-from-russian-shelling/|url-status=live}}</ref> 3 მარტს [[გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისი|გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისმა]] განაცხადა, რომ შეჭრის პირველ კვირაში სულ მცირე 1006 სამოქალაქო პირი დაიღუპა, თუმცა ასევე ითქვა, რომ „ნამდვილი მონაცემები ბევრად მაღალი იქნებოდა.“<ref>{{cite web|url=https://ukraine.un.org/en/173923-ukraine-civilian-casualties-2400-3-march-2022|title=Ukraine: Civilian casualties as of 24:00 3 March 2022|work=[[Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights]]|date=3 March 2022|access-date=4 March 2022|archive-date=5 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220305093826/https://ukraine.un.org/en/173923-ukraine-civilian-casualties-2400-3-march-2022|url-status=live}}</ref> 6 მარტს [[ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია|WHO]]-მ განაცხადა, რომ უკრაინაში რუსები თავს დაეხსნენ სამედიცინო დაწესებულებებს. [[ტედროს ადანომ გებრეისუსი|ტედროს ადანომ გებრეისუსმა]] თქვა, რომ „სამედიცინო ცენტრებზე თავდასხმა ან სამედიცინო პირების ნეიტრაილიტეტის უგულველყოფა საერთაშორისო ჰუმანიტარული კანონის დარღვევაა“.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-health-centres-have-been-attacked-who-chief-says-2022-03-06/|title=Ukraine health centres have been attacked, WHO chief says|work=[[Reuters]]|date=6 March 2022|access-date=6 March 2022|archive-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308195922/https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-health-centres-have-been-attacked-who-chief-says-2022-03-06/|url-status=live}}</ref> ====კლასტერული შეიარაღების გამოყენება==== 24 თებერვალს 10:30 საათზე, რუსეთი თავს დაესხა [[ვუჰლედარი|ვუჰლედარს]] 9M79 რაკეტით, რაკეთა დაეცა საავადმყოფოს გვერდით და მოკლა სამი მშვიდობიანი მოქალაქე. [[Amnesty International]]-მა ეს დაახასიათა, როგორც „საეთაშორისო ჰუმანიტარული კანონისა და საერთაშორისო ადამიანის უფლებათა კანონის დარღვევის უტყუარი მტკიცებულება“ რუსული ძალების მიერ.<ref name="AI_RU_military_indiscriminate_attacks">{{cite web |title=Russian military commits indiscriminate attacks during the invasion of Ukraine |website=[[Amnesty International]] |date=25 February 2022 |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/russian-military-commits-indiscriminate-attacks-during-the-invasion-of-ukraine |access-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225151333/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/russian-military-commits-indiscriminate-attacks-during-the-invasion-of-ukraine |archive-date=25 February 2022 |url-status=live }}</ref> [[Human Rights Watch]] (HRW)-მ დაადგინამ რომ ვულჰედარის საავადმყოფოს თავს დაესხნენ 9N123 კლასტერული შეიარაღებით, რომელიც აკრძალული იარაღია, [[კონვენცია კლასტერული იარაღის შესახებ|კლასტერული იარაღის კონვენციის]] მიხედით, მისი გრძელვადიანი ხიფათის გამო სამოქალაქო პირების მიმართ. 9N123 შეიცავს ორმოცდაათ 9N24 ინდივიდუალურ სუბამუნიციას, რომელებიც იშლება 316 პატარა ბომბად. HRW-მ ეს ანალიზი დაამყარა საავადმყოფოსა და [[დონეცკის ოლქი|საოლქო]] ადმინისტრაციებთან კონტაქტის შემდეგ, ასევე ფოტოგრაფიული სამხილებით. HRW-მ რუსეთს მოთხოვა შეეჩერებინათ „შეტევების განხორციელება, რომელიც განურჩევლად კლავს და აზიანებს“.<ref name="HRW_UA_RU_cluster_munition2">{{cite web |title=Ukraine: Russian Cluster Munition Hits Hospital – 4 Civilians Killed, 10 Wounded |website=[[Human Rights Watch]] |date=25 February 2022 |url=https://www.hrw.org/news/2022/02/25/ukraine-russian-cluster-munition-hits-hospital |access-date=26 February 2022 |archive-url=https://archive.today/20220226170208/https://www.hrw.org/news/2022/02/25/ukraine-russian-cluster-munition-hits-hospital |archive-date=26 February 2022 |url-status=live }}</ref> რუსეთის ფედერაციის პრესმდივანმა, [[დიმიტრი პესკოვი|დიმიტრი პესკოვმა]] უარყო ეს ინფორმაცია და თქვა, რომ ასეთი შეიარაღება [[უკრაინის შეიარაღებული ძალები|უკრაინის შეიარაღებულ ძალებს]] აქვს.<ref>{{cite web|language=ru|url=https://ria.ru/20220301/bomby-1775810964.html|title=В Кремле опровергли сведения об использовании на Украине кассетных бомб|trans-title=The Kremlin denied reports of the use of cluster bombs in Ukraine|website=РИА Новости|date=4 March 2022|access-date=6 March 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301114351/https://ria.ru/20220301/bomby-1775810964.html|url-status=live}}</ref> 27 თებერვალს [[Amnesty International]]-მა დაიწყო რუსეთის მიერ კლასტერული შეიარაღების გამოყენების სამხილების ანალიზი, 220 მილიმეტრიანი [[BM-27 ურაგანი|BM-27 ურაგანის]] რაკეტიდან, რომელიც დაეცა საბავშვო ბაღს [[ოხტირკა|ოხტირკაში]], სადაც მშვიდობიანი პირები თავს აფარებდნენ 25 თებერვლიდან. დაიღუპა 3 ადამიანი, მათ შორის ბავშვი. უპილოტო საფრენი აპარატებით გადაღებები აჩვენებს ოთხი რაკეტის კვალს ბაღის სახურავზე და სამი კატეტის კვალს ბაღთან, მიწაზე, ორ დაშავებულ ან დახოცილ მშვიდობიან პირს და სისხლის გუბეებს. Amnesty International-მა გაანალიზა 65 ფოტო და ვიდეო ამ შემთვევიდან და ინტერვიუები ჩამოართვეს ადგილობრივებს.<ref name="Amnesty_UA_cluster_munitions_kill_child2">{{cite web |title=Ukraine: Cluster munitions kill child and two other civilians taking shelter at a preschool |website=[[Amnesty International]] |date=27 February 2022 |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/ukraine-cluster-munitions-kill-child-and-two-other-civilians-taking-shelter-at-a-preschool |access-date=27 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220227214717/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/ukraine-cluster-munitions-kill-child-and-two-other-civilians-taking-shelter-at-a-preschool |archive-date=27 February 2022 |url-status=live }}</ref> ''[[Bellingcat]]-''მა განაცხადა, რომ [[9M27K]] რაკეტის ნარჩენები იპოვეს საბავშვო ბაღიდან 200 მეტრის მოშორებით, აღმოსავლეთით. რუსული ძლაები განლაგებული იყვნენ ოხტირკას დასავლეთით. Amnesty-იმ რაკეტის ტიპი დაახასიათა, როგორც „არამართული და საყოვეთაოდ ცნობილი, როგორც არაზუსტი“, და თავდასხმას პოტენციური ომის დანაშაული უწოდა, რომელიც უნდა გამოიძიონ.<ref name="Amnesty_UA_cluster_munitions_kill_child2" /> 4 მარტს [[Human Rights Watch]]-მა განაცხადა: „რუსეთის ძალებმა კლასტერული შეიარაღება ხარკივში სულ მცირე სამ საცხოვრებელ ზონას ესროლეს“ 28 თებერვალს, დაიღუპა სულ მცირე 3 მშვიდობიანი პირი.<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2022/03/04/ukraine-cluster-munitions-launched-kharkiv-neighborhoods|title=Ukraine: Cluster Munitions Launched Into Kharkiv Neighborhoods|work=[[Human Rights Watch]]|date=4 March 2022|access-date=4 March 2022|archive-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313140732/https://www.hrw.org/news/2022/03/04/ukraine-cluster-munitions-launched-kharkiv-neighborhoods|url-status=live}}</ref> ====ჰუმანიტარულ დერეფნებზე თავდასხმა==== [[ფაილი:Victim_of_a_Russian_attack_in_Mariupol.jpg|მარჯვნივ|მინი|267x267პქ|უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ გავრცელებული ფოტო, რომელიც რუსული დაბომბვის მსხვერპს გვიჩვენებს მარიუპოლში, მარტში]] [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლის ალყისას]] განცოხრციელდა ჰუმანიტარული ევაკუაციის დერეფნის შექმნის მცდელობები, თუმცა ისინი წარუმატებელი აღმოჩნდა, რადგან მათ მიზანში იღებდა და თავს ესხმოდა რუსეთი. 5 მარტს გამოცხადდა ხუთსაათიანი ცეცლის შეწყვეტა, თუმცა ევაკუაცია მალევე შეწყდა, რადგან არტილერია კვლავ ისროდა, ცეცხლის შეწყვეტის გამოცხადებოს მიუხედავად.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60629851|title=Siege of Mariupol: Fresh Russian attacks throw evacuation into chaos|work=[[BBC News]]|first=Joel|last=Gunter|date=5 March 2022|access-date=5 March 2022|archive-date=6 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220306024228/https://www.bbc.com/news/world-europe-60629851|url-status=live}}</ref> მეორე დღეს [[წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი|წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტმა]] (ICRC) გამოაცხადა ევაკუაციის მეორე მცდელობის წარუმატებლობის შესახებ.<ref>{{cite news|date=6 March 2022|title=Ukraine: Second attempt to evacuate civilians from Mariupol fails — live updates {{!}} DW {{!}} 6 March 2022|work=[[Deutsche Welle]]|url=https://www.dw.com/en/ukraine-second-attempt-to-evacuate-civilians-from-mariupol-fails-live-updates/a-61030032|url-status=live|access-date=6 March 2022|archive-url=https://archive.today/20220306161124/https://www.dw.com/en/ukraine-second-attempt-to-evacuate-civilians-from-mariupol-fails-live-updates/a-61030032|archive-date=6 მარტი 2022}}</ref> 7 მარტს ICRC-მა განაცხადა, რომ ევაკუაციის ერთ-ერთი მარშრუტი რუსულმა ძალებმა დანაღმეს.<ref>{{cite news|last=Rahman|first=Khaleda|date=7 March 2022|title=Evacuation Route Offered to Fleeing Ukrainians Was Mined—Red Cross|work=[[Newsweek]]|url=https://www.newsweek.com/evacuation-route-offered-fleeing-ukrainians-mined-1685418|url-status=live|access-date=7 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309083754/https://www.newsweek.com/evacuation-route-offered-fleeing-ukrainians-mined-1685418|archive-date=9 March 2022}}</ref> 7 მარტს, მარიუპოლის ალყისას, აშშ-ის ელჩმა [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციაში]], [[მაიკლ კარპენტერი|მაიკლ კარპენტერმა]], აღწერა ორი ინციდენტი, რომლებსაც ომის დანაშაულები უწოდა, მან განაცხადა, რომ ორივე შემთხვევაში რუსებმა დაბომბეს წინასწარ შეთანხმებული და დაწესებული დერეფნები მაშინ, როდესაც მათ გამოყენებას სამოქალაქო პირები ცდილობდნენ.<ref>{{cite web|url=https://www.cnbc.com/2022/03/07/russia-ukraine-war-us-collecting-evidence-of-possible-war-crimes-nbc-reports.html|title=U.S. is collecting evidence of possible Russian war crimes in Ukraine|last=Mangan|first=Dan|date=7 March 2022|website=cnbc.com|publisher=[[CNBC]]|access-date=7 March 2022|quote=|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309131213/https://www.cnbc.com/2022/03/07/russia-ukraine-war-us-collecting-evidence-of-possible-war-crimes-nbc-reports.html|url-status=live}}</ref> ====თერმობარული (ვაკუუმის) ბომბები==== 28 თებერვალს [[ოქსანა მარკაროვა|ოქსანა მარკაროვამ]] განაცხადა, რომ რუსეთმა გამოიყენა [[თერმობარული ბომბი]] [[ოხტირკა|ოხტირკაში]].<ref name="Reuters2">{{cite web|title=Ukraine's ambassador to U.S. says Russia used a vacuum bomb on Monday|url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraines-ambassador-us-says-russia-used-vacuum-bomb-monday-2022-02-28/|publisher=[[Reuters]]|last=Zengerle|first=Patricia|access-date=28 February 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301002014/https://www.reuters.com/world/europe/ukraines-ambassador-us-says-russia-used-vacuum-bomb-monday-2022-02-28/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Oil depot burns after artillery shelling in Okhtyrka, Sumy Oblast. Mayor Pavlo Kuzmenko reported that Russian occupiers dropped a vacuum bomb. This type of weapon is known as the most deadly non-nuclear bomb, producing high-temperature explosions.|url=https://twitter.com/KyivIndependent/status/1498282971412979713|website=[[Twitter]]|publisher=[[The Kyiv Independent]]|access-date=28 February 2022|archive-date=28 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228130512/https://twitter.com/KyivIndependent/status/1498282971412979713|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|date=28 February 2022|title=Ukraine's ambassador to U.S. says Russia used a vacuum bomb on Monday|work=National Post|url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraines-ambassador-to-u-s-says-russia-used-a-vacuum-bomb-on-monday|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://archive.today/20220228235439/https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraines-ambassador-to-u-s-says-russia-used-a-vacuum-bomb-on-monday|archive-date=28 February 2022}}</ref> საერთაშორისო სამართალი არ კრძალავს თერბობარულ შეიარაღების, საწვავ-საჰაერო ფეთქებად მოწყობილებების ან ვაკუუმის ბომბების სამხედრო სამიზნეების წინააღმდეგ გამოყენებას.<ref name="ABC_Thermobafic2">{{cite news|date=1 March 2022|title=Ukraine's ambassador to US says Russia used a vacuum bomb, international groups say banned cluster munitions used to strike shelter|publisher=Australian Broadcasting Corporation|url=https://www.abc.net.au/news/2022-03-01/ukraine-ambassador-us-russia-used-vacuum-bomb-cluster-munitions/100870638|url-status=live|access-date=4 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220312172218/https://www.abc.net.au/news/2022-03-01/ukraine-ambassador-us-russia-used-vacuum-bomb-cluster-munitions/100870638|archive-date=12 March 2022}}</ref><ref name="Hanson2">{{cite web|last1=Hanson|first1=Marianne|title=What are thermobaric weapons? And why should they be banned?|url=https://theconversation.com/what-are-thermobaric-weapons-and-why-should-they-be-banned-178289|website=The Conversation|access-date=4 March 2022|archive-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308160414/https://theconversation.com/what-are-thermobaric-weapons-and-why-should-they-be-banned-178289|url-status=live}}</ref> მათი გამოყენება აკრძალულია მშვიდობიანი მოქალაქეების წინააღმდეგ [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] (UN) კონვენციით ზოგიერთ კონვენციურ იარაღზე (CCW).<ref name="Lawfire2">{{cite journal|last1=Dunlap|first1=Charlie|title=The Ukraine crisis and the international law of armed conflict (LOAC): some Q & A|journal=Lawfire|date=27 February 2022|url=https://sites.duke.edu/lawfire/2022/02/27/the-ukraine-crisis-and-the-international-law-of-armed-conflict-loac-some-q-a/|access-date=4 March 2022|archive-date=4 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304042652/https://sites.duke.edu/lawfire/2022/02/27/the-ukraine-crisis-and-the-international-law-of-armed-conflict-loac-some-q-a/|url-status=live}}</ref> მარკაროვამ განაცხადა, რომ თერმობარული იარაღის გამოყენება [[ჟენევის კონვენციები|ჟენევის კონვენციების]] დარღვევაა.<ref>{{cite web|title=Live Updates / Russia-Ukraine war live updates: Russia investigated for war crimes as peace talks stall|url=https://www.nbcnews.com/news/world/live-blog/russia-ukraine-war-live-updates-n1290293|publisher=[[NBC News]]|access-date=1 March 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301001232/https://www.nbcnews.com/news/world/live-blog/russia-ukraine-war-live-updates-n1290293|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Ukraine's ambassador to U.S. says Russia used a vacuum bomb on Monday|newspaper=[[National Post]]|url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraines-ambassador-to-u-s-says-russia-used-a-vacuum-bomb-on-monday|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://archive.today/20220228235439/https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraines-ambassador-to-u-s-says-russia-used-a-vacuum-bomb-on-monday|archive-date=28 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|title=Ukraine's ambassador to the US accused Moscow of using a vacuum bomb in its invasion * Ukrainian President Volodymyr Zelensky said states that commit war crimes shouldn't get a permanent UNSC seat.|url=https://www.jpost.com/international/article-698953|publisher=[[The Jerusalem Post]]|last=Reich|first=Aaron|date=1 March 2022|access-date=1 March 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301000615/https://www.jpost.com/international/article-698953|url-status=live}}</ref> [[თეთრი სახლი|თეთრი სახლის]] პრესის მდივანმა, [[ჯენ ფსაკი|ჯენ ფსაკიმ]], განაცხადა, რომ მას არ ჰქონდა რუსების მიერ მსგავსი იარაღის გამოყენების დამადასტურებელი ცნობები და თქვა: „თუ ეს სიმართლეა, ეს პოტენვიურად იქნება ომის დანაშაული“.<ref name="Reuters2" /> თავდასხმამ გაანადგურა უკრაინული სამხედრო ბაზა დამოკლა 70 სამხედრო.<ref name=":1b2">{{cite web|title=Russia used powerful vacuum bomb on Ukraine, envoy says|url=https://www.politico.eu/article/russia-vacuum-bomb-ukraine-invasion/|author1=Camille Gijs|author2=Douglas Busvine|publisher=[[Politico]]|date=1 March 2022|access-date=2 March 2022|archive-date=3 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220303231910/https://www.politico.eu/article/russia-vacuum-bomb-ukraine-invasion/|url-status=live}}</ref> ===ატომურ ელექტროსადგურებზე თავდასხმა=== 3 მარტს რუსული ძალები [[ზაპორიჟიის ატომური ელექტროსადგური|ზაპორიჟიის ატომურ ელექტროსადგურს]], ევროპის უდიდეს ელქტროსადგურს, არტილერიით დაესხნენ თავს.<ref>{{cite news|date=March 4, 2022|title=Security Council debates Russian strike on Ukraine nuclear power plant|work=UN News|url=https://news.un.org/en/story/2022/03/1113302|access-date=March 6, 2022}}</ref> დაბომბვამ დააზიანა რამდენიმე შენობა, მათ შორის პირველი ბლოკი. გაჩნდა ხანძარი, რომელიც მალევე ჩააქრეს.<ref>{{cite news|date=4 March 2022|title=IAEA puts its Incident and Emergency Centre in full 24/7 response mode|work=[[Ukrayinska Pravda]]|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/4/7328050/|url-status=live|access-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304061909/https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/4/7328050/|archive-date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|last=Kalatur|first=Anastasiya|date=4 March 2022|title=Ministry of the Ecology: The events at Zaporizhzhya nuclear power plant may trigger a disaster not only in Europe, but all over the world|work=[[Ukrayinska Pravda]]|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/4/7328016/|url-status=live|access-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304063928/https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/4/7328016/|archive-date=4 March 2022}}</ref> იმავე დღეს, [[აშშ-ის საელჩო უკრაინაში|აშშ-ის საელჩომ უკრაინაში]] ატომური ელექტროსადგურის დაბომბვას ომის დანაშაული უწოდა.<ref name="CBS_US_calls2">CBS NEWS app,CBS News Live, World section (3 March 2022) "US calls Russian attack on Ukraine nuclear power plant a "War Crime"</ref> იმავე დღეს [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ვოლოდიმირ ზელენსკიმ]] [[ვლადიმერ პუტინი|პუტინი]] დაადანაშაულა „ბირთვული ტერორის“ წამოწყებაში.<ref name="CBS_US_calls2" /> საერთაშორისო სამართალზე დაყრდნობით, თავდასხმამ დაარღვია საერთაშორისო სამართლის ნორმები, თუმცა, სავარაუდოდ, არ არის ომის დანაშაული.<ref>{{cite web|last1=Dannenbaum|first1=Tom|title=The Attack at the Zaporizhzhia Nuclear Plant and Additional Protocol I|url=https://lieber.westpoint.edu/attack-zaporizhzhia-nuclear-plant/|website=Lieber Institute West Point|access-date=16 March 2022|date=13 March 2022|archive-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313184942/https://lieber.westpoint.edu/attack-zaporizhzhia-nuclear-plant/|url-status=live}}</ref> === ომის პატიმრებთან მოპყრობა === რუსი ტყვეების რამდენიმე ვიდეო გავრცელდა სოციალურ მედიაში.<ref>{{cite web|title=Demoralised Russian soldiers tell of anger at being 'duped' into war|url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/04/russian-soldiers-ukraine-anger-duped-into-war|first=Luke|last=Harding|work=[[The Guardian]]|date=4 March 2022|access-date=7 March 2022|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309010713/https://www.theguardian.com/world/2022/mar/04/russian-soldiers-ukraine-anger-duped-into-war|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Ukraine parades Russian troops captured during invasion before cameras|url=https://www.timesofisrael.com/ukraine-parades-russian-troops-captured-during-invasion-before-cameras/|first=Daphne|last=Rousseau|publisher=[[The Times of Israel]]|date=7 March 2022|access-date=8 March 2022|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309142445/https://www.timesofisrael.com/ukraine-parades-russian-troops-captured-during-invasion-before-cameras/|url-status=live}}</ref> ეს ვიდეოები შესაძლოა არღვევენ [[ჟენევის მესამე კონვენცია|ჟენევის მესამე კონვენციის]] მეცამეტე მუხლს, რომელიც აცხადებს, რომ ომის პატიმრები დაცული უნდა იყვნენ „შეურაწყოფებისა და საჯარო ცნობისმოყვარეობის წინააღმდეგ“.<ref>{{cite web|title=Russian Prisoners and Ukrainian Soldiers Describe Two Sides of the Conflict|url=https://www.nytimes.com/2022/03/05/world/europe/ukraine-russia-soldiers-war.html|first=Andrew E.|last=Kramer|work=[[The New York Times]]|date=5 March 2022|access-date=7 March 2022|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309095053/https://www.nytimes.com/2022/03/05/world/europe/ukraine-russia-soldiers-war.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Prisoners of war: What the Geneva convention rules are on how they should be treated and their rights|url=https://www.walesonline.co.uk/news/world-news/prisoners-war-what-geneva-convention-23274468|first=Tom|last=Blackburn|publisher=[[Wales Online]]|date=3 March 2022|access-date=7 March 2022|archive-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308005230/https://www.walesonline.co.uk/news/world-news/prisoners-war-what-geneva-convention-23274468|url-status=live}}</ref> 7 მარტს [[Amnesty International]]-მა განაცხადა, რომ „აუცილებელია ყველა მხარემ დაიცვას ომის პატიმართა უფლებები“ და თქვეს, რომ ამ ვიდოებმა შესაძლოა რუსეთისაგან შურისძიება გამოიწვიოს.<ref>{{cite web|title=Russia/Ukraine: Prisoners of war must be protected from public curiosity under Geneva Convention|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/03/russia-ukraine-prisoners-of-war-must-be-protected-from-public-curiosity-under-geneva-convention/|publisher=[[Amnesty International]]|date=7 March 2022|access-date=7 March 2022|archive-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308224159/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/03/russia-ukraine-prisoners-of-war-must-be-protected-from-public-curiosity-under-geneva-convention/|url-status=live}}</ref> [[Human Rights Watch]]-მა გააკრიტიკა უკრაინის მიერ ომის ტყვეების მოპყრობა.<ref>{{Cite web|date=2022-03-16|title=Ukraine: Respect the Rights of Prisoners of War|url=https://www.hrw.org/news/2022/03/16/ukraine-respect-rights-prisoners-war|access-date=2022-03-19|website=Human Rights Watch|language=en}}</ref> === ძარცვა === რუსი სამხედროები ძარცვავენ სახლებს, ბანკებსა და მაღაზიებს [[ხერსონი|ხერსონში]], უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ მოისმინეს რუსების სატელეფონო საუნბარი, რომელშიც რუსი სამხედროები ამაყობდნენ ქალაქის სახლებისა და მაღაზიების გაძარცვით.<ref>{{cite news|author=Liza Rozovsky|date=March 3, 2022|title=Panic in First Captured Ukrainian City: 'Russians Are Entering Houses, There's Looting'|work=Haaretz|url=https://www.haaretz.com/world-news/europe/.premium-panic-in-captured-ukrainian-city-russians-are-entering-houses-there-s-looting-1.10651066|access-date=March 6, 2022}}</ref> === დეპორტაციები === რუსულმა ძალებმა ძალის გამოყენებით დაადეპორტირეს ათასობით მშვიდობიანი მოქალქე [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლის ალყისას]].<ref>{{Cite web|date=2022-03-20|title=US decries ‘disturbing’ accounts of Ukrainians deported to Russia|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/20/us-decries-disturbing-accounts-of-ukrainians-deported-to-russia|access-date=2022-03-22|website=www.aljazeera.com|language=en}}</ref> უკარინის საგარეო საქმეთა სამინისტროზე დაყრდნობით, რუსებმა არალეგალურად გაყარეს 2 389 უკრაინის მოქალაქე ბავშვი [[დონეცკის ოლქი|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკის]] ოლქებიდან.<ref>{{Cite web|date=2022-03-22|title=Ukraine war: Kyiv claims Moscow forcefully deporting thousands of Ukrainian children to Russia|url=https://news.sky.com/story/ukraine-war-kyiv-claims-moscow-forcefully-deporting-thousands-of-ukrainian-children-to-russia-12572666|access-date=2022-03-22|website=Sky News|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-23|title=Russia is kidnapping children in Ukraine, says US embassy|url=https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3171461/russia-kidnapping-children-ukraine-says-us-embassy|access-date=2022-03-22|website=South China Morning Post|language=en}}</ref> სამოქალაქო პირების დეპორტაციას კრძალავს [[ჟენევის მეოთხე კონვენცია|ჟენევის მეოთხე კონვენციის]] 49-ე მუხლი. === სამოქალაქო პირებზე თავდასხმა === ==== საავადმყოფოებსა და სხვა სამედიცინო დაწესებულებებზე თავდასხმა ==== 17 მარტს [[World Health Organization|მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციამ]] (WHO) განაცხადა 43 დადასტურებული შემთხვევის შესახებ, რომლებშიც რუსები თავს დაესხნენ ჯანდაცვის სისტემას, სამედიცინო დაწესებულებების, პაციენტებისა და ჯანდაცვის მუშაკების ჩათვლით, 24 თებერვლის შემდეგ.<ref>{{Cite news|title=At least 43 attacks on health-care facilities and patients in Ukraine, WHO says|language=en-US|newspaper=Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/17/ukraine-attacks-hospitals-clinics-health-care-russia/|access-date=2022-03-19|issn=0190-8286}}</ref><ref>{{cite web|last=Gonzalez|first=Oriana|date=11 March 2022|title=WHO: At least 41 Ukraine health facilities attacked since Russian invasion began|url=https://www.axios.com/russia-attack-ukraine-hospitals-who-0a2746e5-4502-4984-a385-944960c62a0e.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314042455/https://www.axios.com/russia-attack-ukraine-hospitals-who-0a2746e5-4502-4984-a385-944960c62a0e.html|archive-date=14 March 2022|access-date=14 March 2022|website=Axios}}</ref> ===== მარიუპოლის საავადმყოფოზე თავდასხმა ===== 9 მარტს რუსულმა ძალებმა დაბომბეს სამშობიარო და ბავშვთა საავადმყოფო [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]].<ref>{{Cite news|date=9 March 2022|title=Ukraine war: Maternity hospital hit by Russian air strike|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60675599|url-status=live|access-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309204706/https://www.bbc.com/news/world-europe-60675599|archive-date=9 March 2022}}</ref> საავადმყოფო განადგურდა.<ref>{{cite web|title=Ukraine war: Aftermath of Mariupol hospital shelling|url=https://news.sky.com/video/ukraine-war-aftermath-of-mariupol-hospital-shelling-12561770|access-date=9 March 2022|website=[[Sky News]]|archive-date=10 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220310014831/https://news.sky.com/video/ukraine-war-aftermath-of-mariupol-hospital-shelling-12561770|url-status=live}}</ref> სამი ადამიანი დაიღუპა, მათ შორის ახალგაზრდა გოგო, და 16 ადამიანი დაშავდა. ოფიციალურმა პირებმა განაცხადეს, რომ მეტი პაციენტი და სამედიცინო პერსონალი იყო ნანგრევებში მოყოლილი.<ref>{{cite news|author=AFP|date=March 10, 2022|title=EU condemns Russian bombing of Mariupol maternity hospital as a ‘war crime’|work=Times of Israel|url=https://www.timesofisrael.com/eu-condemns-russian-bombing-of-mariupol-maternity-hospital-as-a-war-crime/|access-date=March 11, 2022}}</ref> [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]] დაბომბვას „უზნეო“ უწოდა.<ref>{{cite web|date=9 March 2022|title=UK's Johnson condemns reported Mariupol hospital attack|url=https://www.euronews.com/2022/03/09/uk-ukraine-crisis-johnson-mariupol|access-date=9 March 2022|website=[[euronews]]|archive-date=10 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220310014818/https://www.euronews.com/2022/03/09/uk-ukraine-crisis-johnson-mariupol|url-status=live}}</ref> [[დმიტრო კულება|დმიტრო კულებამ]] დაბომბვას „უეჭველი ომის დანაშაული“ უწოდა.<ref>{{Cite web|title=Dmytro Kuleba twitter|url=https://twitter.com/dmytrokuleba/status/1501597722171875331|access-date=10 March 2022|website=Twitter|archive-date=10 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220310012827/https://twitter.com/DmytroKuleba/status/1501597722171875331|url-status=live}}</ref> რუსეთმა განაცხადა, რომ დაშავებული ფეხმძიმე ქალი „დაქირავებული მსახიობი“ იყო.<ref name="Sky12">{{cite news|last1=Hayes|first1=Andy|date=16 March 2022|title=Ukraine war: People buried under rubble after Mariupol theatre sheltering hundreds is hit by Russian bomb, officials say|work=Sky News|url=https://news.sky.com/story/ukraine-war-mariupol-theatre-where-hundreds-of-people-sheltering-bombed-by-russian-forces-officials-claim-12567393|url-status=live|access-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220316195527/https://news.sky.com/story/ukraine-war-mariupol-theatre-where-hundreds-of-people-sheltering-bombed-by-russian-forces-officials-claim-12567393|archive-date=16 March 2022}}</ref> ამ ცრუ ინფორმაციის გავრცელება დაიწყო რუსულ ტელეგრამ არხებზე, რომლებსაც ასობით ათასი გამომწერი ჰყავთ.<ref>{{cite web|last1=Macaluso|first1=Nora|title=Social Media Posts Misrepresent Victims of Hospital Bombed in Mariupol|url=https://www.factcheck.org/2022/03/social-media-posts-misrepresent-victims-of-hospital-bombed-in-mariupol/|website=FactCheck.org|publisher=Annenberg Public Policy Center of the University of Pennsylvania|access-date=20 March 2022|date=16 March 2022}}</ref> [[რუსეთის საელჩო დიდ ბრიტანეთში|რუსეთის საელჩომ დიდ ბრიტანეთში]] [[Twitter|ტვიტერზე]] გააზიარა ტელეგრამის ეს ინფრომაცია და დაამატა, რომ ქალს „კარგი მაკიაჟი ჰქონდა“. ტვიტერმა წაშალა საელჩოს პოსტები.<ref>{{cite web|last1=Macaluso|first1=Nora|title=Social Media Posts Misrepresent Victims of Hospital Bombed in Mariupol|url=https://www.factcheck.org/2022/03/social-media-posts-misrepresent-victims-of-hospital-bombed-in-mariupol/|website=FactCheck.org|publisher=Annenberg Public Policy Center of the University of Pennsylvania|access-date=20 March 2022|date=16 March 2022}}</ref> სხვა ფეფმძიმე ქალი, რომელსაც ვიდეოში საკაცით გადაჰყავდათ, 13 მარტს დაიღუპა.<ref>{{cite news|date=14 March 2022|title=Ukraine war: Pregnant woman and baby die after hospital shelled|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60734706|url-status=live|access-date=14 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314143240/https://www.bbc.com/news/world-europe-60734706|archive-date=14 March 2022}}</ref> == საერთაშორისო რეაქციები == ორი სეპარატისტული რესპუბლიკის აღიარების საპასუხოდ, დასავლეთის ქვეყნებმა დაიწყეს რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების დაწესება. 22 თებერვალს, გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრმა [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]] სანქციები გავრცელდა ბანკებზე, Rossiya Bank, Industrialny Sberegatelny Bank, General Bank, Promsvyazbank და Black Sea Bank, და პუტინის სამი მილიარდერი პარტნიორზე, კერძოდ: გენადი ტიმჩენკო, ბორის როტენბერგი და იგორ როტენბერგი.<ref>{{Cite news|date=22 February 2022|title=Ukraine: What sanctions are being imposed on Russia?|publisher=BBC|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60125659|url-status=live|access-date=22 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223145030/https://www.bbc.com/news/world-europe-60125659|archive-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=22 February 2022|title=Британия ввела санкции против 5 российских банков, Ротенберга и Тимченко|publisher=[[RBK Daily]]|url=https://www.rbc.ru/politics/22/02/2022/6214d9bf9a7947b1554f8abb?from=from_main_1|url-status=live|access-date=22 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222170654/https://www.rbc.ru/politics/22/02/2022/6214d9bf9a7947b1554f8abb?from=from_main_1|archive-date=22 February 2022}}</ref> გერმანიის კანცლერმა შოლცმა გამოაცხადა Nord Stream 2 მილსადენის სერტიფიცირების პროცესის შეჩერება.<ref>{{Cite web|title=Germany shelves Nord Stream 2 pipeline|url=https://www.politico.eu/article/germany-to-stop-nord-stream-2/|access-date=23 February 2022|language=en-US}}</ref> ევროკავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრებმა დუმის ყველა წევრი შეიტანეს შავ სიაში, რომლებმაც ხმა მისცეს სეპარატისტული რეგიონების აღიარებას, აუკრძალეს ევროკავშირის ინვესტორებს ვაჭრობა სეპარატისტულ სუბიექტებთან.<ref>{{Cite news|last=Chalmers|first=John|last2=Siebold|first2=Sabine|last3=Emmott|first3=Robin|date=22 February 2022|title=EU agrees sanctions 'to hurt Russia' over Ukraine crisis|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/eu-envoys-discuss-scope-sanctions-after-russian-move-ukraine-regions-2022-02-22/|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224033754/https://www.reuters.com/world/europe/eu-envoys-discuss-scope-sanctions-after-russian-move-ukraine-regions-2022-02-22/|archive-date=24 February 2022}}</ref> შეერთებული შტატების პრეზიდენტმა [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენმა]] VEB.RF-ზე, Promsvyazbank-სა და რუსეთის სუვერენულ ვალზე დააწესა ყოვლისმომცველი სანქციები.<ref>{{Cite web|title=What to know about new U.S. sanctions targeting Russia over Ukraine|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-sanctions-ukraine-us-biden/|access-date=23 February 2022|language=en-US}}</ref> 24 თებერვალს ავსტრალიის პრემიერ მინისტრმა, [[სკოტ მორისონი|სკოტ მორისონმა]], გამოაცხადა მიზანმიმართული მოგზაურობის აკრძალვა და ფინანსური სანქციები რუსეთის ეროვნული უშიშროების საბჭოს რვა წევრის წინააღმდეგ.<ref>{{Cite news|last=Cave|first=Damien|date=24 February 2022|title=Live Updates: Ukraine Says Russia Has Begun Its Invasion - The New York Times|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/23/world/russia-ukraine-putin|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224051512/https://www.nytimes.com/live/2022/02/23/world/russia-ukraine-putin|archive-date=24 February 2022|issn=0362-4331}}</ref> გაეროს გენერალურმა მდივანმა [[ანტონიუ გუტერეში|ანტონიო გუტერეშმა]] მოუწოდა რუსეთს შეწყვიტოს აგრესია უკრაინაში, ხოლო საფრანგეთისა და აშშ-ის ელჩებმა განაცხადეს, რომ წარუდგენდნენ რეზოლუციას გაეროს უშიშროების საბჭოს 2022 წლის 25 თებერვალს,<ref>{{Cite news|last=MacNamee|first=Garreth|title='We will hold the Kremlin accountable': International anger as Russia attacks Ukraine|language=en|work=TheJournal.ie|url=https://www.thejournal.ie/ukraine-reaction-invasion-5691713-Feb2022/|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224052048/https://www.thejournal.ie/ukraine-reaction-invasion-5691713-Feb2022/|archive-date=24 February 2022}}</ref><ref name=":23">{{Cite web|title=U.S. Says Russia Will Face U.N. Security Council Resolution|url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/pUrIX20rUPrwgE9WQPoX|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> და გაერთიანებულმა სამეფომ დაგმო რუსეთის „არაპროვოცირებული თავდასხმა“ და დაპირდა, რომ ბრიტანეთი და მისი მოკავშირეები გადამწყვეტად უპასუხებდნენ.<ref>{{Cite news|last=Demianyk|first=Graeme|date=24 February 2022|title=Boris Johnson Condemns Russia's 'Unprovoked Attack' On Ukraine|language=en|work=HuffPost UK|url=https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/boris-johnson-response-attack-russia-ukraine-putin_uk_621713afe4b0afc668baee29?d_id=3199306|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064549/https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/boris-johnson-response-attack-russia-ukraine-putin_uk_621713afe4b0afc668baee29?d_id=3199306|archive-date=24 February 2022}}</ref> ბაიდენმა უწოდა თავდასხმას „არაპროვოცირებული და გაუმართლებელი“ და აღნიშნა, რომ მისი ადმინისტრაცია განიხილავს შემდგომ შესაძლო ქმედებებს.<ref>{{Cite web|url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/biden-calls-putin-s-ukraine-actions-an-unprovoked-and-unjustified-attack-CGTFzK7GobHRwkC103AB|title=Biden Calls Putin's Ukraine Actions an 'Unprovoked and Unjustified' Attack|date=24 February 2022|access-date=24 February 2022}}</ref> მოსკოვის ბირჟამ დროებით შეაჩერა ყველა ვაჭრობა თავის ბაზრებზე 08:05 UTC+3 საათზე<ref>{{Cite news|last=Teterevleva|first=Anastasia|last2=Rodionov|first2=Maxim|date=February 24, 2022|title=Moscow Exchange suspends trading on all markets|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/business/moscow-exchange-suspends-trading-all-markets-2022-02-24/}}</ref> და განაახლა 10:00 საათზე.<ref>{{Cite news|last=Mudgill|first=Amit|date=2022-02-24|title=Russian stocks nosedive 20% as trading resumes on Moscow Exchange|work=[[The_Economic_Times]]|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/russian-stocks-nosedive-20-as-trading-resumes-on-moscow-exchange/articleshow/89794446.cms}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.moex.com/n41373/?nt=201|title=Moscow Exchange resumes trading on its markets at 10:00am|date=24 February 2022|accessdate=24 February 2022|work=[[Moscow Exchange]]}}</ref> სანქტ-პეტერბურგის საფონდო ბირჟამ ასევე შეაჩერა ვაჭრობა.<ref>{{Cite news|date=24 February 2022|title=Moscow, Saint Petersburg Exchanges Say Trading Suspended|work=[[Agence France-Presse]]|publisher=[[Barron's]]|url=https://www.barrons.com/news/moscow-stock-exchange-says-trading-suspended-01645679707?refsec=afp-news|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://archive.is/wip/SBE5A|archive-date=24 February 2022}}</ref> === საერთაშორისო ორგანიზაციები === ==== NATO ==== [[File:RAK Lakenheath U.S. F-35s land in Estonia.webm|thumb|აშშ-ის [[F-35|F-35-ები]] ამარის საჰაერო ბაზაზე ესტონეთში 27 თებერვალს.<ref>{{cite news |date=24 February 2022 |title=U.S. sending F-35s jets to Baltics, extends stay of its troops |publisher=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/us-sending-f-35s-jets-baltics-extends-stay-its-troops-2022-02-24/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/us-sending-f-35s-jets-baltics-extends-stay-its-troops-2022-02-24/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref>]] [[ბულგარეთი|ბულგარეთმა]], [[ჩეხეთი|ჩეხეთმა]], [[ესტონეთი|ესტონეთმა]], [[ლატვია|ლატვიამ]], [[ლიეტუვა|ლიეტუვამ]], [[პოლონეთი|პოლონეთმა]], [[რუმინეთი|რუმინეთმა]] და [[სლოვაკეთი|სლოვაკეთმა]] გააქტიურეს NATO-ს უსაფრთხოების კონსულტაციები ჩრდილოეთ ატლანტიკური ხელშეკრულების მე-4 მუხლის მიხედვით.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=NATO vows to defend its entire territory after Russia attack |url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-russia-vladimir-putin-71bf9d3687e1a04f11dfb895639a13ca |access-date=25 February 2022 |website=[[AP News]]}}</ref> ესპონეთის პრემიერ მინისტრმა, [[კაია კალასი|კაია კალასმა]], განაცხადა: „რუსეთის ფართო აგრეასია საფრთხეს წარმოადგენს მთლიანი სამყაროსა და NATO-სთვის და NATO-ს კონსულტაციები მოკავშირეების უსაფრთხოების გაძლიერების შესახებ უნდა დაიწყოს NATO-ს მოკავშირეების დასაცავად. რუსეთის აგრესიის წინააღმდეგ საუკეთესო პასუხი ერთობაა.“<ref>{{cite web |date=23 February 2022 |title=Poland and Baltic countries trigger consultations under NATO article 4 |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_e828bdb524147e7b3ca4a611b767d7b4 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092134/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_e828bdb524147e7b3ca4a611b767d7b4 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[CNN]]}}</ref> 24 თებერვალს [[იენს სტოლტენბერგი|სტოტლენბერგმა]] განაცხადა ახალი გეგმის შესახებ, რომელიც „მოგვცემს ძალების განლაგების შესაძლებლობას, მათ შორის NATO-ს რეაგირების ძალები, სადაც საჭირო იქნებოდა.“<ref name="moreunited">{{cite news |date=24 February 2022 |title=NATO 'more united and determined than ever' after Russia's 'brutal act of war' on Ukraine |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/nato-response-russia-attack-ukraine/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/nato-response-russia-attack-ukraine/ |archive-date=26 February 2022 |first1=Annabelle |last1=Timsit |first2=Emily |last2=Rauhala}}</ref> შეჭრის შემდეგ, NATO-მ დაანონსა სამხედრო განლაგეგების გაზდა<ref>{{cite web |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_192404.htm |title=Statement by the North Atlantic Council on Russia's attack on Ukraine |date=24 February 2022 |access-date=1 March 2022 |quote=Today, we have held consultations under Article 4 of the Washington Treaty. We have decided, in line with our defensive planning to protect all Allies, to take additional steps to further strengthen deterrence and defence across the Alliance.}}</ref> [[ბალტიისპირეთი|ბალტიისპირეთში]], რუმინეთში და პოლონეთში.<ref>{{cite web |title=NATO puts warplanes on alert, to increase troop presence on eastern flank |url=https://www.thestar.com.my/news/world/2022/02/24/nato-to-step-up-deterrence-measures-after-russian-attack-calls-summit |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.thestar.com.my/news/world/2022/02/24/nato-to-step-up-deterrence-measures-after-russian-attack-calls-summit |archive-date=26 February 2022 |website=[[The Star (Malaysia)|The Star]]}}</ref><ref>{{cite web |last=Cook |first=Lorne |title=NATO leaders agree to bolster eastern forces after invasion |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/nato-leaders-meet-reassure-allies-russia-ukraine-83105473 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://abcnews.go.com/International/wireStory/nato-leaders-meet-reassure-allies-russia-ukraine-83105473 |archive-date=26 February 2022 |website=[[ABC News]]}}</ref> გაეროს უშიშროების საბჭოს შეხვედრის შემდეგ სტოტლენბერგმა განაცხადა, რომ ისტორიაში პირველად NATO-ს რეაგირების ძალები გაიგზავნებოდა აღმოსავლეთ საზღვარზე. ძალებში შედიოდა [[უმაღლესი მომზადების გაერთიანებული დავალებათა ჯგუფი]] (VJTF), რომელსაც ამჟამად [[საფრანგეთი|საფრნგეთი]] მეთაურობს.<ref name="NATO 20220225">{{cite web |date=25 February 2022 |title=NATO Agrees To Partial Deployment Of Response Force To Eastern Member Countries |url=https://www.rferl.org/a/nato-combat-ready-force-eastern-states-russia/31723732.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.rferl.org/a/nato-combat-ready-force-eastern-states-russia/31723732.html |archive-date=26 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[RadioFreeEurope]]/RadioLiberty}}</ref> ასევე განაცხადეს, რომ NATO-ს ქვეყნები უკრაინაში გაგზავნიდნენ იარაღებს, მათ შორის საჰაერო თავდაცვის მოწყობილობებს. [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-მ 24 თებერვალს განაცხადა, რომ ევროპაში განლაგებულ 5 000 ამერიკელ სამხედროს შეუერთდებოდა კიდევ დამატებით 7 000 სამხედრო.<ref name="NATO 20220225" /> NATO-ს ძალებში შედის [[USS Harry S. Truman|USS ''Harry S. Truman'']]-ის [[ავიამზიდის დამრტყმელი ჯგუფი 8]], რომელიც [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვაში]] შევიდა ერთი კვირით ადრე. ავიამზიდის დამრტყმელი ჯგუფი გადავიდა NATO-ს მმართველობის ქვეშ [[ცივი ომი|ცივი ომის]] შემდეგ პირველად.<ref>{{cite web |last1=Coleman |first1=Julie |date=25 February 2022 |title=NATO takes command of US carrier strike group as allies send more jets and warships to deter Russia's threat against Ukraine |url=https://news.yahoo.com/nato-takes-command-us-carrier-190427482.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://news.yahoo.com/nato-takes-command-us-carrier-190427482.html |archive-date=26 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[Business Insider]]}}</ref> 27 თებერვალს [[ოლაფ შოლცი|ოლაფ შოლცმა]] განაცხადა, რომ გერმანიის თავდაცვის ბიუჯეტი გაიზრდებოდა 100 მილიარდი ევროთი (113 მილიარდი აშშ დოლარი)<ref>{{cite web |title=Germany commits 100 billion euros to new armed forces fund |url=https://www.msn.com/en-us/news/world/germany-commits-100-billion-euros-to-new-armed-forces-fund/ar-AAUmRRo|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.msn.com/en-us/news/world/germany-commits-100-billion-euros-to-new-armed-forces-fund/ar-AAUmRRo|archive-date=27 February 2022 |website=[[MSN]] |publisher=[[Associated Press]] |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> და განაცხადა: „უკრაინაში შეჭრით ჩვენ ახალ ერაში ვართ.“ თავდაცვის ბიუჯეტის გაზრდით გერმანიის თავდაცვის ბიუჯეტი მშპ-ს 2% გახდა და დააკმაყოფილა NATO-ს მოთხოვნა, რომელიც 2024 წლამდე უნდა შეასრულოს ყველა წევრმა.<ref>{{cite web |title=Germany to Boost Military Spending in Latest Historic Shift |url=https://finance.yahoo.com/news/germany-lift-defense-spending-latest-113940829.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://finance.yahoo.com/news/germany-lift-defense-spending-latest-113940829.html |archive-date=27 February 2022 |website=[[Bloomberg News]] |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> ==== ევროპის კავშირი ==== [[File:European Union member states and candidates v2.svg|thumb|[[ევროკავშირი]]: {{Legend|#3F48CC|ამჟამინდელი წევრები}} {{Legend|#48cc3f|მოლაპარაკებები გაწევრიანებაზე}} {{legend|#71f268|წევრობის კანდიდანტები}} {{Legend|#FFD833|აპლიკანტი ქვეყნები}} {{Legend|#FF9130|პოტენციური კანდიდანტები}} {{Legend|#808080|ყოფილი წევრები}}]] 27 თებერვალს ევროპის კომისიის პრეზიდენტმა ურსულა ფონ დერ ლეიენმა განააცხადა, რომ ევროკავშირი აკრძალაბდა სახელმწიფოს მიერ კონტროლირებად მედიებს, [[RT (TV Network)|RT]]-სა და [[Sputnik (news agency)|Sputnik]]-ს, დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის საპასუხოდ.<ref>{{cite news |last1=Kayali |first1=Laura |title=EU to ban Russia's RT, Sputnik media outlets, von der Leyen says |url=https://www.politico.eu/article/ursula-von-der-leyen-announces-rt-sputnik-ban/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.politico.eu/article/ursula-von-der-leyen-announces-rt-sputnik-ban/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |work=[[Politico]] |date=27 February 2022}}</ref> მან ასევე განაცდა, რომ ევროკავშირი უკრაინისთვის იყიდიდა სამხედრო აღჭურვილობასა და იარაღს.<ref>{{cite news |title='Watershed moment': EU to buy and deliver weapons to Ukraine |url=https://www.euronews.com/2022/02/27/eu-to-buy-and-deliver-weapons-to-ukraine-the-first-time-the-bloc-has-financed-military-sup |access-date=27 February 2022 |work=[[Euronews]] |date=27 February 2022}}</ref> 28 თებერვალს [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენკიმ]] [[ევროკავშირი|ევროკავშირში]] გაწევირანება სწრაფი წესით მოითხოვა. მალე გავრცელდა დოკუმენტის ხელისმოწერის ფოტოებიც.<ref>{{cite news |title=Zelensky asks to join the European Union |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/russia-ukraine-war-putin-news/ |newspaper=[[The Washington Post]] |access-date=28 February 2022 |date=28 February 2022}}</ref> მალევე, 2 მარტს, [[საქართველო|საქართველომაც]] შეიტანა განაცხადი დაჩქარებული წესით ევროკავშირში გაწევრიანების შესახებ.<ref>[https://1tv.ge/news/irakli-kobakhidze-qartuli-ocnebis-politikurma-gundma-miigho-gadawyvetileba-evrokavshiris-wevrobis-kandidatis-statusis-misaghebad-ganackhadi-dauyovnebliv-waradginos/ ირაკლი კობახიძე - „ქართული ოცნების“ პოლიტიკურმა გუნდმა მიიღო გადაწყვეტილება, ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მისაღებად განაცხადი დაუყოვნებლივ წარადგინოს]</ref> 3 მარტს განაცხადს ხელი მოაწერა საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა [[ირაკლი ღარიბაშვილი|ირაკლი ღარიბაშვილმა]].<ref>[https://1tv.ge/news/irakli-gharibashvilma-saqartvelos-evrokavshirshi-wevrobis-ganackhads-kheli-moawera-video/ ირაკლი ღარიბაშვილმა საქართველოს ევროკავშირში წევრობის განაცხადს ხელი მოაწერა]</ref> ევროკავშირის წევრობაზე განაცხადი შეიტანა [[მოლდოვა|მოლდოვამაც]]. ==== ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია (OSCE) ==== 23 თებერვალს, [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკის]] აღიარების შემდეგმ [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|OSCE]]-ს პოლონელმა თავმჯდომარემ სასწრაფოდ მოიწვია ორგანიზაციის მუდმივი საბჭო სიტუაციის განსახილად. პოლონეთის მინისტრებმა განაცხადეს, რომ პუტინის ქცევებმა დაარღვია [[მინსკის ხელშეკრულება|მინსკის შეთანხმება]].<ref name=":44">{{cite web|title=Special OSCE Permanent Council meeting held following Russian decision to recognize parts of Donetsk and Luhansk regions of Ukraine as independent|url=https://www.osce.org/chairmanship/512857|access-date=4 March 2022|website=www.osce.org}}</ref> 24 თებერვალს OSCE-ს გენერალურმა მდივანმა და თავმჯდომარემ, რომელიც ამავდროულად პოლონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრია, [[ზბიგნიევ რაუ|ზბიგნიევ რაუმ]], განაცხადა, რომ რუსეთმა დაიწყო სამხედრო ოპერაციები უკრაინაში, რომელსაც მკაცრად გმობდნენ.<ref>{{cite web |title=Joint statement by OSCE Chairman-in-Office Rau and Secretary General Schmid on Russia's launch of a military operation in Ukraine |url=https://www.osce.org/chairmanship/512890 |access-date=4 March 2022 |website=www.osce.org}}</ref> იმავე დღეს OSCE-ის პარლამენტარებმაც დაგმეს რუსეთის ქცევები და მოითხოვეს დეესკალაცია ვენის საზამთრო შეხვედრაზე, 24-25 თებერვალს, და სამხედრო ოპერაციების დაუყოვნებლივი შეჩერება.<ref>{{cite web |title=OSCE parliamentarians condemn Russian military action in Ukraine, call for de-escalation at Vienna Winter Meeting |url=https://www.osce.org/parliamentary-assembly/512938 |access-date=4 March 2022 |website=www.osce.org}}</ref><ref>{{cite web |title=The Reinforced Meeting of the OSCE Permanent Council at the Ministerial Level |url=https://www.osce.org/chairmanship/512974 |access-date=4 March 2022 |website=www.osce.org}}</ref><ref>{{cite web |title=Statement of the Secretary General on the temporary evacuation of OSCE staff from Ukraine |url=https://www.osce.org/secretary-general/512953 |access-date=4 March 2022 |website=www.osce.org}}</ref> ==== გაერო ==== [[File:United Nations General Assembly resolution ES-11 L.1 vote.svg|thumb|ხმისმიცემის შედეგები გაეროს რეზოლუციაზე, რომელიც რუსეთის ავალდებულებს ჯარების უკრაინიდან გამოყვანას<br />{{Legend|#74C365|ეთანხმება}}{{Legend|#ab4e52|ეწინააღმდეგება}}{{Legend|#FADA5E|თავი შეიკავა}}{{Legend|#89CFF0|არ ესწრებოდა}}{{legend|#C0C0C0|არაა წევრი}} ]] 23 თებერვალს [[გაერო|გაეროს]] გენერალურმა მდივანმა, [[ანტონიუ გუტერეში|ანტონიუ გუტერეშმა]], რუსეთს სასწრაფოდ მოთხოვა აგრესიის შეჩერება სიტყვებით: „თუ საჭირო ოპერაცია (სამხედრო) მართლაც მზადდება, გულის სიღრმიდან ერთი სათქმელი მაქვს: პრეზიდნეტო პუტინო, შეაჩერე შენი სამხედროები. [[Give Peace a Chance|Give peace a chance]]. უკვე ზედმეტად ბევრი ადამიანი დაიღუპა.“<ref>{{cite web |title='Give Peace a Chance', Secretary-General Urges Russian Federation at Security Council Meeting on Ukraine, Saying too Many People Have Died {{!}} Meetings Coverage and Press Releases |url=https://www.un.org/press/en/2022/sgsm21155.doc.htm |access-date=4 March 2022 |website=www.un.org |publisher=[[United Nations]]}}</ref> საფრანგეთისა და აშშ-ის ელჩებმა განაცხადეს, რომ 25 თებერვალს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] წარუდგენდნენ ახალ რეზოლუციას.<ref name="WSJ-2022-02-23">{{cite web|title=U.S. Says Russia Will Face U.N. Security Council Resolution |url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/pUrIX20rUPrwgE9WQPoX |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064610/https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/pUrIX20rUPrwgE9WQPoX |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[Wall Street Journal]]}}</ref><ref>{{cite news |last1=MacNamee |first1=Garreth |title='We will hold the Kremlin accountable': International anger as Russia attacks Ukraine |url=https://www.thejournal.ie/ukraine-reaction-invasion-5691713-Feb2022/ |access-date=24 February 2022 |work=[[TheJournal.ie]] |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224052048/https://www.thejournal.ie/ukraine-reaction-invasion-5691713-Feb2022/ |url-status=live }}</ref> [[დიდმა ბრიტანეთ|დიდმა ბრიტანეთმა]],<ref>{{cite news |last1=Demianyk |first1=Graeme |title=Boris Johnson Condemns Russia's 'Unprovoked Attack' On Ukraine |url=https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/boris-johnson-response-attack-russia-ukraine-putin_uk_621713afe4b0afc668baee29 |access-date=24 February 2022 |work=[[HuffPost UK]] |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064549/https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/boris-johnson-response-attack-russia-ukraine-putin_uk_621713afe4b0afc668baee29 |url-status=live }}</ref> [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-მ,<ref>{{cite web|url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/biden-calls-putin-s-ukraine-actions-an-unprovoked-and-unjustified-attack-CGTFzK7GobHRwkC103AB |title=Biden Calls Putin's Ukraine Actions an 'Unprovoked and Unjustified' Attack |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |work=[[Wall Street Journal]] |first=Tarini |last=Parti |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064548/https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/biden-calls-putin-s-ukraine-actions-an-unprovoked-and-unjustified-attack-CGTFzK7GobHRwkC103AB |url-status=live}}</ref> [[კანადა|კანადამ]]<ref>{{cite web |last1=Blanchfield |first1=Mike |last2=Berthiaume |first2=Lee |title=Trudeau condemns Russia's attack on Ukraine, says Russia will suffer consequences |url=https://www.cp24.com/world/trudeau-condemns-russia-s-attack-on-ukraine-says-russia-will-suffer-consequences-1.5793901 |website=[[CP24]] |date=24 February 2022 |agency=The Canadian Press |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224151318/https://www.cp24.com/world/trudeau-condemns-russia-s-attack-on-ukraine-says-russia-will-suffer-consequences-1.5793901 |url-status=live }}</ref> და [[ევროკავშირი|ევროპის კავშირმა]] თავდასხმას არაპროვოცირებული და გაუმართლებელი უწოდეს<ref>{{cite web|url=https://townhall.com/tipsheet/madelineleesman/2022/02/24/eu-to-hit-russia-with-new-sanctions-over-its-barbaric-invasion-of-ukraine-n2603729 |title=EU to hit Russia With New Sanctions Over Its 'Barbaric' Invasion of Ukraine |date=24 February 2022 |website=Townhall |last=Leesman |first=Madeline |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224164649/https://townhall.com/tipsheet/madelineleesman/2022/02/24/eu-to-hit-russia-with-new-sanctions-over-its-barbaric-invasion-of-ukraine-n2603729 |url-status=live}}</ref> და მკაცრი სანქციების დაწესების პირობა დადეს რუსი ინდივიდების, რუსული ბიზნესებისა და აქტივების წინაათმდეგ.<ref>{{cite news |last1=Rankin |first1=Jennifer |last2=Holmes |first2=and Oliver |last3=Lock |first3=Samantha |last4=Harding |first4=Luke |last5=Boffey |first5=Daniel |last6=Boffey |first6=Daniel |last7=Chrisafis |first7=Angelique |last8=O'Carroll |first8=Lisa |last9=Roth |first9=Andrew |date=24 February 2022 |title=Ukraine crisis latest news: Russia invading on multiple fronts, former Ukrainian defence minister says |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |access-date=24 February 2022 |issn=0261-3077 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224075414/https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv|url-status=live}}</ref> 25 თებერვალს რუსეთმა ვეტო დაადო ახალ რეზოლუციას, როგორც მოსალოდნელი იყო, 11 ქვეყანა დაეთანხმა რეზოლუციას, ხოლო [[ჩინეთი|ჩინეთმა]], [[ინდოეთი|ინდოეთმა]] და [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები|არაბთა გაერთიანებულმა საემიროებმა]] თავი შეიკავეს.<ref>{{cite news |title=At U.N., Russia vetoes U.S. resolution condemning Ukraine invasion |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/25/ukraine-invasion-russia-news/#link-VAD5RAA4NFBYDBHCHBNAHAKFCE |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/25/ukraine-invasion-russia-news/#link-VAD5RAA4NFBYDBHCHBNAHAKFCE |archive-date=26 February 2022 |newspaper=[[The Washington Post]] |access-date=26 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref> 27 თებერვალს გაეროს უშიშროების საბჭომ კენჭი უყარა გაეროს [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გენერალური ასამბლეის]] სასწრაფო სესიას, იმავე შედეგებით.<ref>{{cite web |last1=Nichols |first1=Michelle |title=U.N. Security Council calls rare General Assembly session on Ukraine |url=https://www.reuters.com/world/un-security-council-calls-rare-general-assembly-session-ukraine-2022-02-27/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/un-security-council-calls-rare-general-assembly-session-ukraine-2022-02-27/ |archive-date=27 February 2022 |website=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> ისტორიაში მე-11 სპეციალური სესია ჩატარდა 28 თებერვალს და სიტყვით გამოსვლებმა რამდენიმე დღეს გასტანა.<ref>{{cite web |last1=Tawfik |first1=Nada |title=Rare UN meeting gets under way |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60542877?ns_linkname=621ce500ec502b53cd480244%26Rare%20UN%20meeting%20gets%20under%20way%262022-02-28T15%3A27%3A22.255Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:94c61eaf-858f-42a5-a9e9-2bd5e2698f49&pinned_post_asset_id=621ce500ec502b53cd480244 |publisher=[[BBC News]] |access-date=28 February 2022 |date=28 February 2022}}</ref> [[გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭო|გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს]] შეხვედრისას, 1 მარტს, პროტესტის ნიშნად 100-ზე მეტმა დიპლომატმა დატოვა დარბაზი [[სერგეი ლავროვი|სერგეი ლავროვის]], რომელიც შეხვედრას ონლაინ ჩაერთო, იგი სანქციების გამო ფიზიკურად ვერ ჩავიდა გაეროს შტაბ-ბინაში, [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]], გამოსვლისას.<ref>{{cite news |last=Nebehay |first=Stephanie |date=1 March 2022 |title=Western envoys, allies walk out on Lavrov speech to UN rights forum |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/eu-us-british-envoys-boycott-lavrov-speech-un-rights-forum-2022-03-01/ |url-status=live |access-date=1 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220301161517/https://www.reuters.com/world/eu-us-british-envoys-boycott-lavrov-speech-un-rights-forum-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |quote=More than 100 diplomats from some 40 Western countries and allies including Japan walked out of a speech by Russian Foreign Minister Sergei Lavrov to the top U.N. human rights forum on Tuesday in protest over Russia's invasion of Ukraine.}}</ref><ref>{{cite news |last=Cumming-Bruce |first=Nick |date=1 March 2022 |title=Diplomats walk out of Lavrov's speech at the U.N. in Geneva. |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2022/03/01/world/europe/lavrov-speech-un.html |url-status=live |access-date=1 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220301162010/https://www.nytimes.com/2022/03/01/world/europe/lavrov-speech-un.html |archive-date=1 March 2022 |quote=Ukraine's ambassador to the United Nations in Geneva led the walkout, which left a largely empty conference hall to hear the remarks by Foreign Minister Sergey V. Lavrov at a conference on disarmament.}}</ref><ref>{{cite news |last=Shah |first=Furvah |date=1 March 2022 |title=UN diplomats walk out on Russian minister's speech in protest at Ukraine invasion |work=[[The Independent]] |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/un-walkout-ukraine-russia-minister-sergei-lavrov-b2025921.html |url-status=live |access-date=1 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220301181252/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/un-walkout-ukraine-russia-minister-sergei-lavrov-b2025921.html |archive-date=1 March 2022 |quote=Dozens of officials, including those from Britain, the US and the European Union, left the UN Human Rights Council meeting in Geneva, Switzerland on Tuesday as a video message from Vladimir Putin's ally played.}}</ref> ადამიანთა უფლებებისთვის გაეროს უმაღლესმა კომისიონერმა, [[მიშელ ბაჩელეტი|მიშელ ბაჩელეტმა]], მოითოხვა უკრაინაში რუსეთის სამხედრო მოქმედებების დაუყოვნებლივი შეჩერება.<ref>{{cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=28153&LangID=E |title=OHCHR &#124; UN Human Rights Chief urges an immediate halt to the Russian Federation's military action against Ukraine |website=www.ohchr.org}}</ref> 2 მარტს გაერომ კენჭი უყარა რეზოლუციას, რომელიც რუსეთს უკრაინის დატოვებას ავალდებულებდა. 141 ქვეყანა მხარს უჭერდა რეზოლუციას, 35-მა თავი შეიკავა ხოლო ბელარუსი, ჩრდილოეთი კორეა, სირია და ერიტრეა რუსეთის ერთადერთი მხარდამჭერები იყვნენ.<ref>{{cite news |last1=Pamuk |first1=Humeyra |last2=Landay |first2=Jonathan |title=U.N. General Assembly in historic vote denounces Russia over Ukraine invasion |url=https://www.reuters.com/world/un-general-assembly-set-censure-russia-over-ukraine-invasion-2022-03-02/ |work=[[Reuters]] |date=2 March 2022}}</ref> ==== ქვეყნების რეაქცია ==== [[File:International reactions to the 2022 Russian invasion of Ukraine.svg|thumb|upright=1.36|right|საერთაშორისო რეაქციების რუსეთის უკრანაში შეჭრაზე. ---- {{legend|#0099FF|დაგმეს შეჭრა}} {{legend|#666666|შეინარჩუნეს ნეიტრალიტეტი}} {{legend|#FF6600|შეჭრა დააბრალეს NATO-ს „პროვოკაციებს“}} {{legend|#C0C0C0|უცნობია}} ---- {{legend|#FF0000|რუსეთი}} {{legend|#0000FF|უკრიანა}}]] [[File:20220302 Ambasada RP w Sarajewie, flagi PL i UA.jpg|thumb|უკრაინის დროშა პოლონეთის საერჩოზე [[სარაევო|სარაევოში]]]] * {{flag|ჩინეთი}} – ჩინეთის პროპაგანდამ უკრაინაში მიმდინარე სიტუაცია აშშ-სა და NATO-ს დააბრალა,<ref>{{cite news |title=China’s Propaganda Machine Gears Up for Putin — and Blames America for the Invasion |url=https://www.rollingstone.com/politics/politics-features/russia-china-ukraine-propaganda-invasion-ccp-1315024/ |work=Rolling Stone |date=2 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |title=How China embraces Russian propaganda and its version of the war |url=https://www.japantimes.co.jp/news/2022/03/05/asia-pacific/russia-china-information-war/ |work=Japan Times |date=5 March 2022}}</ref> თუმცა ჩინეთმა ოფიციალურად ნეიტრალიტეტი აირჩია.<ref>{{cite web |last1=Wen Liu |first1=Tracy |title=China’s Propaganda Over Ukraine Is Shifting and Uncertain |url=https://foreignpolicy.com/2022/03/01/china-propaganda-ukraine-russia/ |publisher=FP |access-date=5 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |title=China asked Russia to delay Ukraine invasion until after Olympics -NYT |url=https://www.reuters.com/world/us-officials-say-china-asked-russia-delay-ukraine-war-until-after-beijing-2022-03-02/ |work=Reuters |date=3 March 2022}}</ref> 2 მარტს [[ნიუ-იორკ ტაიმზი (გაზეთი)|''ნიუ-იორკ ტაიმზმა'']] განაცხადა, რომ, ბაიდენის ადმინისტრაციაზე და ევროპელ თანამდებობის პირებზე დაყრდნობით, ჩინეთმა პუტინს უკრაინაში შეჭრის გადატანა და [[ზამთრის ოლიმპიური თამაშები 2022|პეკინის ზამთრის ოლიმპიადის]] დასრულებამდე მოეცადა.<ref>{{cite web |last1=Wong |first1=Edward |last2=Barnes |first2=Julian |title=China Asked Russia to Delay Ukraine War Until After Olympics, U.S. Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2022/03/02/us/politics/russia-ukraine-china.html |publisher=The New York Times |access-date=5 March 2022}}</ref> * {{flag|საფრანგეთი}} – [[ემანუელ მაკრონი]] ინარჩინებს კომუნიკაციას პუტინთან და მოქმედებს, როგორც დიპლომატიის ცენტრი ევროპაში. მაკრონი ასევე მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ევროკავშირისა და NATO-ს საპასუხო ზომებში.<ref>{{cite news |title=Emmanuel Macron's Ukraine mission buys time, but works no miracles |url=https://www.economist.com/europe/emmanuel-macrons-ukraine-mission-buys-time-but-works-no-miracles/21807598 |newspaper=The Economist |date=8 February 2022 |access-date=5 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Troianovski |first1=Anton |title=A Putin-Macron call leaves France persuaded that Russia wants ‘control of all of Ukraine.’ |url=https://www.nytimes.com/2022/03/03/world/europe/putin-macron-call.html |publisher=The New York Times |access-date=5 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Bisserbe |first1=Noemie |title=French President Emmanuel Macron Declares Run for Re-Election |url=https://www.wsj.com/articles/french-president-emmanuel-macron-declares-run-for-re-election-11646335861 |publisher=The Wall Street Journal |access-date=5 March 2022}}</ref> * {{flag|გერმანია}} – გერმანიამ შეჭრამდე შეიანრჩინა პოლიტიკა ლეტალური იარაღის არგადაცემისა და საშუალო კლასის მხარდაჭერის შესახებ, რომელიც [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] შემდეგ მიიღეს. შეჭრის შემდეგ გერმანიამ შეაჩერა [[ჩრდილოეთის ნაკადი 2]], რამაც შესაძლოა საშუალო კლასისთვის სირთულეები გამოიწვიოს, და უკრაიას გაუგზავნა საბრძოლო მასალა და იარაღი. ''[[ეკონომისტი (ჟურნალი)|ეკონომისტმა]]'' პოლიტიკის ცვლას ახალი ეპოქა უწოდა. გერმანიამ თავდაცვის ბიუჯეტი 100 მილიარდი ევროთი გაზარდა.<ref>{{cite news |title=With war at its doors, Europe discovers a capacity for action |url=https://www.economist.com/europe/with-war-at-its-doors-europe-discovers-a-capacity-for-action/21807967 |newspaper=[[The Economist]] |date=5 March 2022 |access-date=5 March 2022}}</ref> * {{flag|ინდოეთი}} – [[ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი|ინდოეთის პრემიერ-მინისტრმა]], [[ნარენდრა მოდი|ნარენდრა მოდიმ]], შეიკავა თავი და არ დაგმო რუსეთის შეჭრა.<ref>{{cite web |title=Modi Appeals for 'Cessation of Violence' in Call With Putin, First Indian Reaction to Russian Attack |url=https://thewire.in/diplomacy/modi-appeals-for-cessation-of-violence-in-call-with-putin-first-indian-reaction-to-russian-attack |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://thewire.in/diplomacy/modi-appeals-for-cessation-of-violence-in-call-with-putin-first-indian-reaction-to-russian-attack |archive-date=26 February 2022 |website=[[The Wire (India)|The Wire]]}}</ref> ინდოეთი ამზადებდა ახალ ეკონომიკურ მექანიზმს, რომლითაც რუსეთთან [[ინდური რუპია|რუპიებით]] ივაჭრებდა და თავს აარიდებდა დასავლურ სანქციებს.<ref>{{cite web |last1=Jadhav |first1=Rajendra |last2=Anand |first2=Nupur |last3=Ahmed |first3=Aftab |title=India explores setting up rupee trade accounts with Russia to soften sanctions blow – sources |url=https://www.reuters.com/world/india/india-explores-setting-up-rupee-trade-accounts-with-russia-soften-sanctions-blow-2022-02-25/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.reuters.com/world/india/india-explores-setting-up-rupee-trade-accounts-with-russia-soften-sanctions-blow-2022-02-25/ |archive-date=26 February 2022 |website=[[Reuters]] |date=25 February 2022}}</ref> * {{Flag|ყაზახეთი}} – რუსეთმა ყაზახეთს ჯარის გაგზავნა მოთხოვა უკრაინაში, შეჭრის მხარდასაჭერად, თუმცა ყაზახეთმა უარი თქვა და განაცხადა, რომ ის არ აღიარებდა [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკის]] დამოუკიდებლობას და ამიტომ შეჭრაში მონაწილეობას ვერ მიიღებდა.<ref>{{cite news|url=https://www.nbcnews.com/news/world/live-blog/russia-ukraine-live-updates-n1289976/ncrd1289985 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.nbcnews.com/news/world/live-blog/russia-ukraine-live-updates-n1289976/ncrd1289985 |archive-date=26 February 2022 |agency=[[NBC News]] |title=One of Russia's closest allies denies request for troops |date=25 February 2022 |access-date=25 February 2022 |last=Alexander |first=Peter |author-link=Peter Alexander (journalist)}}</ref> === სხვები === ==== რელიგიური ლიდერები ==== *[[რომის პაპი|რომის პაპმა]] [[ფრანცისკე|ფრანცისკემ]] [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენსკისთან]] სატელეფონოზარში „ღრმა მწუხარება“ გამოხატა და ზელენსკიმ მადლობა გადაუხადა მხარდაჭერისთვის.<ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |first9=Amir |last9=Vera |date=26 February 2022 |title=Pope expresses "his deepest sorrow" in phone call with Zelensky |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_8ce86aec7efbf5b3b607258cf1eb49f1 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_8ce86aec7efbf5b3b607258cf1eb49f1 |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[CNN]]}}</ref> *[[მსოფლიო პატრიარქი|მსოფლიო პატრიარქმა]] [[ბართლომე I (კონსტანტინოპოლის პატრიარქი)|ბართლომე I]]-მა ომის დასრულება მოითოხვა, ომს საშინელი უწოდა და [[უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესია|უკრაინის მართლმადიდებლურ ეკლესიას]] მხარდაჭერა გამოუცხადა.<ref>{{cite news |title=Christian Orthodox spiritual leader calls for end of Ukraine war |url=https://www.reuters.com/world/europe/christian-orthodox-spiritual-leader-calls-end-ukraine-war-2022-02-27/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/christian-orthodox-spiritual-leader-calls-end-ukraine-war-2022-02-27/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> *[[მიტროპოლიტი|მიტროპოლიტმა]] [[ონოფრე (ბერეზოვსკი)|ონოფრემ]], უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესიის ლიდერმა, ომს გაუმართლებელი უწოდა.<ref>{{cite news |title=Moscow Patriarch Kirill, Ukrainian Orthodox leaders issue calls for peace |url=https://religionnews.com/2022/02/24/orthodox-patriarch-of-moscow-kirill-calls-on-all-parties-to-avoid-civilian-casualties-in-ukraine/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://religionnews.com/2022/02/24/orthodox-patriarch-of-moscow-kirill-calls-on-all-parties-to-avoid-civilian-casualties-in-ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |work=[[Religion News Service]] |date=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=Moscow patriarch prays for unity of 'single space' of Russia and Ukraine |url=https://www.pillarcatholic.com/p/moscow-patriarch-prays-for-unity |access-date=3 March 2022 |website=www.pillarcatholic.com}}</ref><ref>{{cite web |title=Слово Святейшего Патриарха Кирилла в Неделю о Страшном Суде после Литургии в Храме Христа Спасителя / Патриарх / Патриархия.ru |trans-title=Word of His Holiness Patriarch Kirill on the Week of the Last Judgment after the Liturgy at the Cathedral of Christ the Savior / Patriarch / Patriarchy.ru |url=http://www.patriarchia.ru/db/text/5904390.html |access-date=3 March 2022 |website=Патриархия.ru |language=ru}}</ref> *[[ჯასტინ უელბი|ჯასტინ უელბიმ]], კანტერბურის [[ანგლიკანიზმი|ანგლიკანმა]] მთავარეპისკოპოსმა, თქვა: „რაც ახლა უკრაინაში ხდება თქვენს სულს წვავს“. მან განაცხადა, რომ ხალხი „მხარდამხარ“ უნდა დადგეს და შეეწინააღმდეგოს იმას, „რაც არასწორია“ უკრაინის კრიზისში.<ref>{{cite web|website=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-sussex-60619831 |title=Ukraine: Archbishop of Canterbury asks people to stand 'shoulder to shoulder' |date=4 March 2022 |access-date=5 March 2022}}</ref> ==== გართობისა და სპორტის ორგანიზაციები ==== [[საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტი|საერთაშორისო ოლიმპიურმა კომიტეტმა]] მოითხოვა საერთაშორისო სპორტულ ფედერაციებს გადაეტანათ ან გაეუქმებინათ ბელარუსსა და რუსეთში დაგეგმილი ყველა სპორტული ღნისძიება.<ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=International Olympic Committee urges sports bodies to cancel events in Russia, Belarus |url=https://www.espn.com/olympics/story/_/id/33368931/international-olympic-committee-urges-sports-bodies-cancel-events-russia-belarus |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.espn.com/olympics/story/_/id/33368931/international-olympic-committee-urges-sports-bodies-cancel-events-russia-belarus |archive-date=27 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[ESPN]]}}</ref><ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=Russia stripped of major events as invasion of Ukraine intensifies |url=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/russia-stripped-major-events-invasion-ukraine-intensifies-2022-02-25/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/lifestyle/sports/russia-stripped-major-events-invasion-ukraine-intensifies-2022-02-25/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[Reuters]]}}</ref> ბელარუს და რუს სპორტსმენებს გამოსვლის უფლება მხოლოდ ნეიტრალიტეტის დაცვით შეეძლებოდათ, მათ არ უნდა წარმოედგინათ რუსეთი და ბელარუსი.<ref name="WaPO IOC">{{cite news |date=28 February 2022 |title=IOC, FIFA clamp down on Russian and Belarussian athletes and teams |url=https://www.washingtonpost.com/sports/2022/02/28/sports-russia-ukraine/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/sports/2022/02/28/sports-russia-ukraine/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref> [[ველოსიპედისტების საერთაშორისო კავშირი|ველოსიპედის საერთაშორისო კავშირმა]] და [[ტანვარჯიშის საერთაშორისო ფედერაცია|ტანვარჯიშის საერთაშორისო ფედერაციამ]] იმოქმედეს მსგავსად.<ref>{{cite press release |url=https://www.uci.org/pressrelease/uci-statement-concerning-the-situation-in-ukraine/5g1BfHYJ85VKaLl7o0U7rI |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.uci.org/pressrelease/uci-statement-concerning-the-situation-in-ukraine/5g1BfHYJ85VKaLl7o0U7rI |archive-date=27 February 2022 |title=UCI statement concerning the situation in Ukraine |publisher=[[Union Cycliste Internationale|UCI]] |date=26 February 2022 |access-date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite press release |title=FIG decision regarding the conflict in Europe |url=https://www.gymnastics.sport/site/news/displaynews.php?idNews=3439 |access-date=26 February 2022 |publisher=[[International Gymnastics Federation]] |date=26 February 2022}}</ref> 2 მარტს [[საერთაშორისო პარაოლიმპიური კომიტეტი|საერთაშორისო პარაოლიმპიურმა კომიტეტმა]] განაცხადა, რომ რუს და ბალარუს ათლეტებს [[ზამთრის პარაოლიმპიადა 2022]]-ში გამოსვლა მხოლოდ ნეიტრალური დროშით შეეძლებოდათ.<ref>{{cite press release|title=IPC makes decisions regarding RPC and NPC Belarus|url=https://www.paralympic.org/press-release/ipc-makes-decisions-regarding-rpc-and-npc-belarus|publisher=International Paralympic Committe|date=2 March 2022}}</ref> 3 მარტს, კრიტიკის შემდეგ, გადაწყვეტილება შეიცვალა და რუს და ბელარუს ათლეტებს პარაოლიმპიადაში მონაწილეობა აეკრძალათ.<ref>{{cite news|url=https://www.paralympic.org/news/ipc-decline-athlete-entries-rpc-and-npc-belarus-beijing-2022|title=IPC to decline athlete entries from RPC and NPC Belarus for Beijing 2022|website=paralympic.org|date=3 March 2022|access-date=3 March 2022}}</ref> [[ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაცია|ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაციამ]] პუტინს ჩამოართვა „საპატიო პრეზიდენტისა და ელჩის“ წოდება.<ref>{{cite web |author=[[International Judo Federation]] |date=27 February 2022 |title=International Judo Federation – statement suspending Putin |url=https://www.ijf.org/news/show/official-announcement-of-the-international-judo-federation |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ijf.org/news/show/official-announcement-of-the-international-judo-federation |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> 1 მარტს [[ციგაობის საერთაშორისო კავშირი|ციგაობის საერთაშორისო კავშირმა]] დაანონსა, რომ რუსეთი და ბელარუსი გაირიცხებოდა ყველა შეჯიბრებიდა.<ref>{{cite news |last1=Boren |first1=Cindy |last2=Bonesteel |first2=Matt |date=1 March 2022 |title=Russia, Belarus barred from competition by International Skating Union |url=https://www.washingtonpost.com/sports/2022/03/01/russia-belarus-barred-competition-by-international-skating-union/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/sports/2022/03/01/russia-belarus-barred-competition-by-international-skating-union/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |newspaper=[[The Washington Post]] |ref=skating_russia}}</ref> [[UEFA]]-,მ, ევროპული ფეხბურთის ასოციაციამ, გადაწყვიტა 20222 წლის ჩემპიონთა ლიგის ფინალის [[სანქტ-პეტერბურგი|სანქტ-პეტერბურგიდან]] [[საინტ-ლუისი|საინტ-ლუისში]] გადატანა.<ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=Champions League Final Will Be Played in Paris, Not Russia |url-status=live |url=https://www.nytimes.com/2022/02/25/sports/soccer/champions-league-final-paris-russia.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.nytimes.com/2022/02/25/sports/soccer/champions-league-final-paris-russia.html |archive-date=27 February 2022 |url-access=limited |access-date=25 February 2022 |website=[[The New York Times]]}}</ref><ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=UEFA Champions League final moved from St. Petersburg to Paris |url=https://soccer.nbcsports.com/2022/02/25/uefa-champions-league-final-moved-from-st-petersburg-to-paris/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://soccer.nbcsports.com/2022/02/25/uefa-champions-league-final-moved-from-st-petersburg-to-paris/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[NBC Sports]]}}</ref> [[პოლონეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|პოლონეთის]], [[ჩეხეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ჩეხეთისა]] და [[შვედეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|შვედეთის]] ეროვნულმა ნაკრებებმა უარი განაცხადეს [[რუსეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|რუსეთთან]] თამაშზე.<ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |date=26 February 2022 |title=Poland refuses to play Russia in next month's 2022 World Cup qualifier over Ukraine |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_d09e904fff4e101b023b5870b982b80a |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_d09e904fff4e101b023b5870b982b80a |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[CNN]] |url-status=live}}</ref> 28 თებერვალს [[FIFA]]-მ და UEFA-მ რუსეთს საეთაშირისო ფეხბურთის თამაში აუკრძალა, [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2002|2022 წლის მსოფლიო ჩემპიონატის]] საკვალიფიკაციო ეტაპის ჩათვლით.<ref>{{cite news |date=28 February 2022 |title=FIFA suspends Russia from playing international soccer indefinitely |url=https://www.washingtonpost.com/sports/2022/02/28/fifa-suspends-russian-teams/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/sports/2022/02/28/fifa-suspends-russian-teams/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref> [[ჰოკეის ეროვნული ლიგა|ჰოკეის ეროვნულმა ლიგამ]] შეაჩერა ყველა რუსული ბიზნეს ურთიერთობა, შეაჩერა რუსულენოვანი საიტი და განაცხადა, რომ რუსეთში არ ჩაატარებდნენ შეჯიბრებებს. [[ყინულის ჰოკეის საერთაშორისო ფედერაცია|ყინულის ჰოკეის საერთაშორისო ფედერაციამ]] შეაჩერა რუსეთისა და ბელარუსის ყველა გუნდის მონაწილეობა შეჯიბრებაში და რუსეთს აუკრძალა 2023 წლის ჰოკეის ახალგაზრდული ჩემპიონათის მასპინძლობა.<ref name="WaPO IOC" /> ფინურმა ''კოკერიტმა'' და ლატვიურმა ''დინამო რიგამ'' დატოვეს რუსეთის ჰოკეის უმაღლესი საკლუბო ლიგა.<ref>{{cite web |author=[[ESPN]] |date=25 February 2022 |title=Finnish hockey team leaves KHL playoffs over Ukraine invasion |url=https://www.espn.com/nhl/story/_/id/33369502/finnish-team-leaves-khl-playoffs-ukraine-invasion |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.espn.com/nhl/story/_/id/33369502/finnish-team-leaves-khl-playoffs-ukraine-invasion |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |date=27 February 2022 |title=Dinamo Riga withdraws from KHL following Russian invasion into Ukraine |url=https://nypost.com/2022/02/27/dinamo-riga-withdraws-from-khl-after-russia-invades-ukraine/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://nypost.com/2022/02/27/dinamo-riga-withdraws-from-khl-after-russia-invades-ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |work=[[New York Post]]}}</ref><ref>{{cite news |date=28 February 2022 |title=Dinamo Rīga pulls out of KHL |publisher=[[Public Broadcasting of Latvia]] |url=https://eng.lsm.lv/article/culture/sport/dinamo-riga-pulls-out-of-khl.a445632/ |url-status=live |access-date=28 February 2022 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://eng.lsm.lv/article/culture/sport/dinamo-riga-pulls-out-of-khl.a445632/ |archive-date=1 March 2022 }}</ref> [[ფორმულა ერთი|ფორმულა ერთმა]] გააუქმა რუსული გრან პრი, [[სებასტიან ფეტელი|სებასტიან ფეტელმა]] და [[მაქს ვერსტაპენი|მაქს ვერსტაპენმა]] რუსეთში რბოლის ჩატარებას „არასწორი“ უწოდეს.<ref>{{cite web|date=25 February 2022 |title=Sebastian Vettel and Max Verstappen call for Russian GP boycott |url=https://www.telegraph.co.uk/football/2022/02/23/premier-league-clubs-urged-boycott-champions-league-final-uefa/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.telegraph.co.uk/football/2022/02/23/premier-league-clubs-urged-boycott-champions-league-final-uefa/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=Formula 1 statement on the Russian Grand Prix |url=https://www.formula1.com/en/latest/article.formula-1-statement-on-the-russian-grand-prix.4S39V28GpAH5ESb8LksW0J.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.formula1.com/en/latest/article.formula-1-statement-on-the-russian-grand-prix.4S39V28GpAH5ESb8LksW0J.html |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=F1}}</ref> [[EA Sports]]-მა დაანონსა რუსული და ბალრუსული გინდების ამოღება როგორც ''[[FIFA 22]]-''იდან, ისე ''[[NHL 22]]-''იდან. კომპანიამ ასევე განაცხადა, რომ ეს შეეხებოდა ახალ ''[[F1 2022]]-''ს, რომელშიც იქნებოდნენ რუსი მრობლელი ნიკიდა მაზეპინი, მისი სპონსორი [[Uralkali]] და რუსული გრან პრი.<ref>{{cite web|title=EA Sports removes Russian teams from NHL, FIFA video games |url=https://www.polygon.com/22958515/fifa-nhl-russian-teams-banned-ea-sports-statement |author-first=Owen S. |author-last=Good |website=[[Polygon (website)|Polygon]] |publisher=[[Vox Media]] |date=2 March 2022 |access-date=2 March 2022}}</ref> 5 მარტს მაზეპინისა და Uralkali-ის კონტრაქტები გაწყვიტა Haas-ის გუნდმა.<ref>{{cite web |title=Haas F1 team splits with Mazepin, Uralkali after Ukraine invasion |url=https://www.autosport.com/f1/news/haas-f1-team-splits-with-mazepin-uralkali-after-ukraine-invasion/8717996/ |access-date=5 March 2022 |website=www.autosport.com |language=en}}</ref> რუსეთი მოხსნეს ევროვიზია 2022-იდანაც.<ref>{{cite web |last=Thomas |first=Tobi |date=25 February 2022 |title=Russia is banned from Eurovision after invasion of Ukraine |url=https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2022/feb/25/russia-banned-from-eurovision-after-invasion-of-ukraine |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2022/feb/25/russia-banned-from-eurovision-after-invasion-of-ukraine |archive-date=26 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[The Guardian]]}}</ref><ref>{{cite press release |url=https://eurovision.tv/mediacentre/release/ebu-statement-russia-2022 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://eurovision.tv/mediacentre/release/ebu-statement-russia-2022 |archive-date=26 February 2022 |title=EBU statement regarding the participation of Russia in the Eurovision Song Contest 2022 |work=[[Eurovision Song Contest]] |publisher=[[European Broadcasting Union]] |date=25 February 2022 |access-date=25 February 2022}}</ref> მის სუპერნაციონალმა სოციალურ მედიაზე განაცხადა, რომ ისინი არ მიიღებდნენ რუს მონაწილეებმს.<ref>{{cite web |last=Requintina |first=Robert |date=1 March 2022 |title=Miss Supranational bans Russia from joining in solidarity with Ukraine |url=https://mb.com.ph/2022/03/01/miss-supranational-bans-russia-from-joining-in-solidarity-with-ukraine/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://mb.com.ph/2022/03/01/miss-supranational-bans-russia-from-joining-in-solidarity-with-ukraine/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=Manila Bulletin}}</ref> [[The Walt Disney Company|Disney]]-მ, [[Warner Bros.|Warner Bros]]-მა და [[Sony Pictures]]-მა განაცხადეს, რომ რუსეთში შეაჩერებდნენ ფილების გაშვებას.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/film/2022/mar/01/disney-and-warner-bros-pause-film-releases-in-russia-over-ukraine-invasion |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.theguardian.com/film/2022/mar/01/disney-and-warner-bros-pause-film-releases-in-russia-over-ukraine-invasion |archive-date=1 March 2022 |title=Disney, Sony and Warner Bros pause film releases in Russia over Ukraine invasion |date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[The Guardian]]}}</ref> == სამშვიდობო მცდელობები == [[File:Volodymyr Zelenskyy met with the heads of governments of Poland, the Czech Republic and Slovenia in Kyiv. (51941194944).jpg|thumb|პოლონეთის მთვარობების პრემიერ-მინისტრები, ჩეხეთისა და სლოვაკეთის პრეზიდნეტები კიევში 15 მარტს (შეჭრის მე-20 დღე). პირველი სამთავრობო დელეგაცია უკრაინაში რუსეთის მიერ დაწყებული შეჭრის შემდეგ.<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/polands-kaczynski-calls-peacekeeping-mission-ukraine-2022-03-15/|title = Poland's Kaczynski calls for peacekeeping mission in Ukraine|newspaper = Reuters|date = 15 March 2022}}</ref>]] 28 თებერვალს უკრაინამ და რუსეთმა [[გომელი|გომელში]] ცეცხლის შეწყვეტისა და სამოქალაქო პირების ევაკუაციის მოლაპარაკებები დაიწყეს. სამი მცდელობის შემდეგ შედეგს ვერ მიაღწიეს.<ref>{{cite web|date=7 March 2022|title=Ukraine and Russia hold third round of talks|url=https://www.dw.com/en/ukraine-and-russia-hold-third-round-of-talks/a-61039008|access-date=8 March 2022|website=[[Deutsche Welle]]}}</ref> 5 მარტს რუსეთმა ხუთ საათ-ნახაევრიანი ცეცხლის შეწყვეტა გამოაცხადა [[ვოლნოვახა|ვოლნოვახასა]] და [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]], ჰუმანიტარული დერეფნების გასახსნელად და სამოქალაქო პირების ევაკუაციისათვის.<ref>{{cite web |date=5 March 2022 |title=Russia declares brief ceasefire to allow civilians to leave 2 cities in Ukraine |url=https://www.indiatoday.in/world/russia-ukraine-war/story/russia-ukraine-war-news-updates-ceasefire-open-civilian-corridors-1921003-2022-03-05 |access-date=7 March 2022 |website=[[India Today]]}}</ref><ref>{{cite news |date=5 March 2022 |agency=[[Reuters]] |title=Russia declares partial ceasefire in two Ukrainian cities |url=https://www.thehindubusinessline.com/news/world/russia-declares-partial-ceasefire-in-two-ukrainian-cities/article65192853.ece |access-date=7 March 2022 |via=The Hindu BusinessLine}}</ref> რუსულმა ძალებმა ცეცხლის შეწყვეტა დაარღვიეს ორი ქალაქის დაბომბვით.<ref>{{cite news|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-united-nations-europe-singapore-42fc449b3e3336d09660c273aa0d9f19 |title=Live updates: Ukrainian paramedic remembered for bravery |website=AP Press |publisher=[[Associated Press]] |date=6 March 2022 |access-date=8 March 2022 |quote=Russia promised to stop the shelling of Mariupol, a port city of 430,000, and Volnovakha, a city in the east, but violated the cease-fire.}}</ref><ref name="ABC_Ceasfire" /> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ უკრაინელები თავს დაესხნენ რუსეთის ძალებს.<ref name="ABC_Ceasfire">{{cite news |title=Fleeing civilians face Russian bombardment as evacuation ceasefire breaks down in Ukraine and humanitarian crisis worsens |url=https://www.abc.net.au/news/2022-03-06/russia-not-observing-ceasefire-in-ukraine-say-city-leaders/100885872 |access-date=8 March 2022 |publisher=Australian Broadcasting Commission |date=6 March 2022}}</ref> [[წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობა|წითელმა ჯვარმა]] გამოაცხადა ევაკუაციის მცდელობის წარუმატებლობა.<ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/russia-ukraine-blame-each-other-mariupol-evacuation-fails-again-2022-03-06/ |title=Evacuation of Mariupol fails again, stranding civilians under siege |first1=Edmund |last1=Blair |first2=Alessandra |last2=Prentice |work=[[Reuters]] |date=6 March 2022 |access-date=8 March 2022}}</ref> 7 მარტს კრემლმა მშვიდობის სანაცვლოდ მოითხოვა უკრაინის [[ნეიტრალიტეტი]], [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|ყირიმის ანექსიის]] აღიარება და [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანკის სახალხო რესპუბლიკების]] აღიარება.<ref>{{cite news |title=Russia will stop 'in a moment' if Ukraine meets terms – Kremlin |url=https://www.reuters.com/world/kremlin-says-russian-military-action-will-stop-moment-if-ukraine-meets-2022-03-07/ |work=[[Reuters]] |date=7 March 2022 |access-date=8 March 2022}}</ref> იმავე დღეს რუსეთმა დროებითი ცეცხლის შეწყვეტა გამოაცხადა [[კიევი|კიევში]], [[სუმი|სუმში]] და ორ სხვა ქალაქში 10:30 საათზე, მოსკოვის დროით.<ref>{{cite web |date=7 March 2022 |title=Russia announces ceasefire in Kyiv, 3 other cities for humanitarian corridors |url=https://www.hindustantimes.com/world-news/russia-announces-ceasefire-in-kyiv-3-other-cities-for-humanitarian-corridors-101646633888107.html |access-date=7 March 2022 |website=[[Hindustan Times]]}}</ref> 8 მარტს ზელენსკიმ წინ წამოწია [[ვლადიმერ პუტინი|პუტინთან]] პირდაპირ შეხვედრისა და პუტინის მოთხოვნების განხილვის სურვილი.<ref>{{cite news |title=Ukraine's Zelenskiy Says Open to 'Compromise' with Russia on Crimea, Separatist Territories |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/03/08/ukraines-zelenskiy-says-open-to-compromise-with-russia-on-crimea-separatist-territories-a76821 |work=[[The Moscow Times]] |date=8 March 2022 |access-date=10 March 2022}}</ref> ზელენსკიმ თქვა, რომ ის იყო მზად დიალოგისათვის და „არა კაპიტულაციისთვის“.<ref>{{cite news |title=Israel's Bennett plays peacemaker in Ukraine-Russia war |url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-60679175 |work=[[BBC News]] |date=10 March 2022}}</ref> ზელენსკიმ [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-ს, [[რუსეთი|რუსეთს]], [[გაერთიანებული სამეფო|დიდ ბრიტანეთს]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთს]], [[გერმანია|გერმანიასა]] და თურქეთს წარუდგინა ახალი კოლექტიური თავდაცვის ხელშეკრულება, [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ში შესვლის ალტერნატივად.<ref>{{cite news |title=Analysis: Two weeks into Ukraine war, analysts detect faint glimmers of compromise emerge |url=https://www.reuters.com/world/europe/two-weeks-into-ukraine-war-faint-glimmers-compromise-emerge-2022-03-10/ |work=[[Reuters]] |date=11 March 2022}}</ref> [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენსკის]] პარტიამ, [[ხალხის მსახური (პარტია)|ხალხის მსახურმა]], განაცხადა, რომ უკრაინა არ დათმობდა [[ყირიმის ოლქი|ყირიმს]], [[დონეცკის ოლქი|დონეცკსა]] და [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკს]].<ref>{{cite news |title=Alternative to NATO proposed by Zelensky's party |url=https://www.jpost.com/international/article-700683 |work=[[The Jerusalem Post]] |date=8 March 2022}}</ref> 10 მარტს [[ანთალია|ანთალიაში]] შეხვდნენ [[დმიტრო კულება]] და [[სერგეი ლავროვი]], თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი [[მევლუთ ჩავუშოღლუ|მევლუთ ჩავოშოღლუ]] შეხვედრისას იყო მედიატორი. ეს იყო პირველი მაღალი დონის კონტაქტი ორ მხარეს შორის, შეჭრის დაწყების შემდეგ.<ref>{{cite web |title='No progress' as top Russia, Ukraine diplomats talk in Turkey |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/10/top-russia-ukraine-diplomats-arrive-in-turkey-for-talks |date=10 March 2022 |access-date=11 March 2022 |publisher=[[Al Jazeera]]}}</ref> 15 მარტს გაიმართა მოლაპარაკების მეოთხე რაუნდი, ზელენსკიმ განაცხადა, რომ დათანხმდებოდა [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ს წევრობისკენ სვლის შეჩერებას.<ref>{{cite news|url=https://www.timesofisrael.com/russia-said-to-ease-stance-at-talks-zelensky-says-ukraine-accepts-not-joining-nato/|title=Russia said to ease stance at talks, Zelensky says Ukraine accepts not joining NATO|newspaper=[[The Times of Israel]]|date=15 March 2022|access-date=15 March 2022}}</ref> 17 მაერს ''[[Financial Times]]''-მა განაცხადა, რომ 15 პუნქტიანი მოლაპარაკებული გეგმა ზელენსკიმ შეაფასა, როგორც ომის დასრულების მეტად „რეალისტური“ შესაძლებლობა.<ref>{{cite news |last1=Reed |first1=John |last2=Olearchyk |first2=Roman |last3=Shotter |first3=James |last4=Schwartz |first4=Felicia |title=Zelensky says Ukrainian and Russian positions becoming more 'realistic' |url=https://www.ft.com/content/7b341e46-d375-4817-be67-802b7fa77ef1 |access-date=17 March 2022 |work=Financial Times |date=16 March 2022}}</ref> [[მიხაილო პოდოლიაკი|მიხაილო პოდოლიაკმა]], უკრაინის მხრიდან მთავარმა დიპლომატმა მოლაპარაკებებზე, განაცხადა, რომ 15 პუნქტიან გეგმაში შედიოდა რუსეთის ძალების უკრაინიდან გასვლა, საერთაშორისო სამხედრო დახმარების გარანტია კონფლიქტის განახლების შემთხვევაში და უკრაინის NATO-სკენ სვლის შეჩერება.<ref>"What could a Ukraine-Russia peace agreement look like?" TRT World News. March 18, 2022. [https://www.trtworld.com/magazine/what-could-a-ukraine-russia-peace-agreement-look-like-55615/amp]</ref> 17 მარტს მევლუთ ჩავოშოღლუ გახდა პირველი საგაერო საქმეთა მინისტრი, რომელიც უკრაინაში ჩავიდა შეჭრის დაწყების შემდეგ, იგი შეხვდა დმიტრო კულებას და განიხილა ახალი კოლექტიური თავდაცვის ხელშეკრულების გეგმა, მან განაცხადა, რომ „ცეცხლის შეწყვეტის იმედი გაიზარდა“.<ref>"Çavuşoğlu: İki ülkeye ziyaretin neticesinde ateşkes umudumuz biraz daha arttı", March 17, 2022. [https://tr.euronews.com/2022/03/17/cavusoglu-iki-ulkeye-ziyaretin-neticesinde-ateskes-umudumuz-biraz-daha-artt Euronews]</ref> == მედია == შეჭრის განმოვლაბაში მესოჯები, ვიდეოები, ფოტოები და ხმოვანი ჩანაწერები აქტიურად ვრცელდებოდა სოციალურ მედიებსა და ახალი ამბების ვებგვერდებზე, უკრაინისა და რუსეთის მებრძოლების, მათი მეგობრებისა და ოჯახისწევრების მეშვეობით. მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი ასეთი კარდი ნამდვილი იყო, ზოგი ვიდეო და ფოტო იყო წარსული კონფლიკტების ან სხვა მხრივ შემცდომაში შემყვანი. ზოგი მათგანი შექმნილი იყო დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის გასავრცელებლად.<ref>{{cite web |last1=Seitz |first1=Amanda |last2=Klepper |first2=David |date=25 February 2022 |title=Propaganda, fake videos of Ukraine invasion bombard users |url=https://abcnews.go.com/Politics/wireStory/propaganda-fake-videos-ukraine-invasion-bombard-users-83102027 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://abcnews.go.com/Politics/wireStory/propaganda-fake-videos-ukraine-invasion-bombard-users-83102027 |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |website=[[ABC News]]}}</ref><ref>{{cite news |last1=Coleman |first1=Alistair |last2=Sardarizadeh |first2=Shayan |title=Ukraine conflict: Many misleading images have been shared online |url=https://www.bbc.co.uk/news/60513452 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.bbc.co.uk/news/60513452 |archive-date=1 March 2022 |publisher=[[BBC News]] |date=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Kern |first1=Rebecca |last2=Scott |first2=Mark |last3=Goujard |first3=Clothilde |date=24 February 2022 |title=Social media platforms on the defensive as Russian-based disinformation about Ukraine spreads |url=https://www.politico.com/news/2022/02/24/social-media-platforms-russia-ukraine-disinformation-00011559 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.politico.com/news/2022/02/24/social-media-platforms-russia-ukraine-disinformation-00011559 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[Politico]]}}</ref> ზოგმა დასავლური მედია გააკრიტიკა უკრაინის ომის [[ავღანეთის ომი (2001–2021)|ავღანეთის]], [[ერაყის ომი|ერაყის]], [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის]], [[ისრაელ-პალესტინის კონფლიქტი|პალესტინა-ისრაელის]], [[ეთიოპიის სამოქალაქო ომი (2018-დღემდე)|ეთიოპიის]], [[ლიბიის სამოქალაქო ომი|ლიბიისა]] და [[იემენის სამოქალაქო ომი (2015-დღემდე)|იემენის]] ომებისგან განსხვავებულად წარმოჩენისთვის.<ref>{{cite news |title='Double standards': Western coverage of Ukraine war criticised |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/27/western-media-coverage-ukraine-russia-invasion-criticism |work=[[Al Jazeera]] |date=27 February 2022|access-date=7 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |last=White |first=Nadine |title=The racial bias in western media's Ukraine coverage is shameful |url=https://www.independent.co.uk/voices/ukraine-refugees-racial-bias-western-media-b2024864.html |work=[[The Independent]] |date=1 March 2022 |access-date=7 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |last=Fatir Tahir |first=Ataul |title=Selective empathy: Western media's horrific double standards amid Russia-Ukraine War |url=https://www.alhakam.org/selective-empathy-western-medias-horrific-double-standards-amid-russia-ukraine-war/ |work=[[Al Hakam (newspaper)|Al Hakam]] |date=2 March 2022|access-date=7 March 2022}}</ref> ზოგმა ხელი შეუწყო რუსული ნარატივების გავრცელებას, როგორც [[ცინიზმი|ცინიზმს]] [[ამერიკის შეერთებული შტატების საგაერო პოლიტიკა|აშშ-ის საგაერო პოლიტიკის]] მიმართ.<ref>{{Cite web |date=9 March 2022 |title=Why Are Indonesian Netizens Expressing Support for Russia's Invasion of Ukraine? |url=https://thediplomat.com/2022/03/why-are-indonesian-netizens-expressing-support-for-russias-invasion-of-ukraine/ |website=[[The Diplomat]]}}</ref><ref>{{Cite web |date=11 March 2022 |title=Why Do Many Indonesians Support Putin's Invasion of Ukraine? – Page 2 |url=https://www.cnnindonesia.com/internasional/20220311071348-106-769708/mengapa-banyak-warga-indonesia-dukung-putin-invasi-ukraina/2 |website=[[CNN Indonesia]] |language=id-ID}}</ref><ref>{{cite news |last=Nugroho |first=Johannes |title=Chinese internet or US foreign policy? Why some Indonesians support Russia's invasion of Ukraine |url=https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3169708/chinese-internet-or-us-foreign-policy-why-some-indonesians |work=[[South China Morning Post]] |date=8 March 2022 |access-date=16 March 2022}}</ref> === ცენზურა === რუსეთის ცენზურის აპარატმა, [[როსკომნადზორი|როსკომნადზორმა]], ქვეყნის მედიებს ინფორმაციისათვის მხოლოდ რუსული სახემწიფო წყაროების გამოყენება უბრძანა, წინააღმდეგ შემთხვევაში იქნებოდა ჯარიმები და დაბლოკვები.<ref>{{cite web |date=24 February 2022 |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/use-only-official-sources-about-ukraine-war-russian-media-watchdog-tells-journalists-a76567 |title=Use Only Official Sources About Ukraine War, Russian Media Watchdog Tells Journalists |website=[[The Moscow Times]] |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224123216/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/use-only-official-sources-about-ukraine-war-russian-media-watchdog-tells-journalists-a76567 |url-status=live }}</ref> ასევე აიკრძალა სიტყვა „ომის“ გამოყენება, სანაცვლოდ უნდა ეთქვათ „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“,<ref>{{cite web |date=26 February 2022 |title=Специальная военная операция по защите ДНР и ЛНР. День третий. Онлайн |trans-title=Special military operation to protect the DNR and LNR. Day three. Online |url=https://rg.ru/2022/02/26/specialnaia-voennaia-operaciia-po-zashchite-dnr-i-lnr-den-tretij-onlajn.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://rg.ru/2022/02/26/specialnaia-voennaia-operaciia-po-zashchite-dnr-i-lnr-den-tretij-onlajn.html |archive-date=27 February 2022 |language=ru}}</ref> პუტინის 24 თებერვლის სიტყვით გამოსვლის თანახმად. სტატიები და ისტორიები, რომლებშიც რუსეთის უკრაინაში შეჭრა მოხსენიებული იყო, როგორც „თავდასხმა“, „შეჭრა“ და „ომის გამოცხადება“, წაშალეს.<ref>{{cite web|url=https://www.rferl.org/a/ukraine-russia-crisis-crosshairs-live-briefing/31668477.html|title=Live Briefing: Ukraine Under Attack|publisher=Radio Free Europe/Radio Liberty|date=3 March 2022|access-date=3 March 2022|quote=Russia's national media watchdog Roskomnadzor has warned news outlets across the country that Russia's actions in Ukraine cannot be called a 'war' or an 'invasion' and should instead be referred to as a "special military operation in Ukraine.}}</ref><ref>{{cite news |date=26 February 2022 |last=Landen |first=Xander |title=Russia Tells Media to Delete Stories Mentioning Ukraine 'Invasion' |work=[[Newsweek]] |url=https://www.newsweek.com/russia-tells-media-delete-stories-mentioning-ukraine-invasion-1682973 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.newsweek.com/russia-tells-media-delete-stories-mentioning-ukraine-invasion-1682973 |archive-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |author=<!--Staff writer(s)/no by-line.--> |title=Russia Bans Media Outlets From Using Words 'War,' 'Invasion' |date=26 February 2022 |magazine=[[The Moscow Times]] |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/26/russia-bans-media-outlets-from-using-words-war-invasion-a76605 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/26/russia-bans-media-outlets-from-using-words-war-invasion-a76605 |archive-date=27 February 2022}}</ref> [[როსკომნადზორი|როსკომნადზორმა]] დაიწყო გამოძიება რუსული დამოუკიდებელი მედიების წინააღმდეგ, ომში დანაკარგების გაშუქების გამო.<ref name="rferl-petition">{{cite news |title=Russian Government Orders Media Outlets To Delete Stories Referring To 'Invasion' Or 'Assault' On Ukraine |url=https://www.rferl.org/a/roskomnadzor-russia-delete-stories-invasion/31724838.html|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.rferl.org/a/roskomnadzor-russia-delete-stories-invasion/31724838.html|archive-date=27 February 2022 |work=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]], RFE/RL |date=26 February 2022}}</ref> [[როსკომნადზორი]] ასევე დაიმუქრა რუსული ვიკიპედიის დაბლოკვით, რუსეთის უკრაინაში შეჭრის სტატიაში რუსული დანაკარგებისა და დაღუპული უკრაინელი სამოქალაქო პირების შესახებ დაწერის გამო.<ref>{{cite news |date=1 March 2022 |title=Moscow threatens to block Russian-language Wikipedia over invasion article |work=[[National Post]] |url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/crime-pmn/moscow-threatens-to-block-russian-language-wikipedia-over-invasion-article |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/crime-pmn/moscow-threatens-to-block-russian-language-wikipedia-over-invasion-article |archive-date=1 March 2022 |access-date=2 March 2022 }}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.vice.com/en/article/bvnpq5/russia-threatens-to-block-wikipedia-for-stating-facts-about-its-war-casualties-editors-say |title=Russia Threatens to Block Wikipedia for Stating Facts About Its War Casualties, Editors Say |date=2 March 2022 |first=Samantha |last=Cole |website=[[Vice Media|Vice]]}}</ref> [[როსკომნადზორი|როსკომნადზორმა]] ნაწილობრივ შეზღუდა [[Facebook]]-ი 25 თებერვალს,<ref>{{cite web|title=Russia Puts 'Partial Restriction' on Facebook Access Citing Censorship on State Media |website=India.com |date=25 February 2022 |url=https://www.india.com/news/world/russia-puts-partial-restriction-on-facebook-access-citing-censorship-on-state-media-5258636/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.india.com/news/world/russia-puts-partial-restriction-on-facebook-access-citing-censorship-on-state-media-5258636/ |archive-date=26 February 2022 }}</ref> რადგან Facebook-მა უარყო რუსეთის მოთხოვნა, რუსული სახელმწიფო მედიების (ზვეზდა, რია ნოვოსტი, ლენტა.რუ და გაზეტა.რუ) პოსტების ფაქტობრივობის შემოწმების შესახებ.<ref>{{cite web |title=Russia is limiting access to Facebook. The company says it was ordered to stop fact-checking |url=https://www.npr.org/live-updates/russia-invades-ukraine-news-friday#russia-is-limiting-access-to-facebook-the-company-says-it-was-ordered-to-stop-fact-checking |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.npr.org/live-updates/russia-invades-ukraine-news-friday#russia-is-limiting-access-to-facebook-the-company-says-it-was-ordered-to-stop-fact-checking |first=Shannon |last=Bond |archive-date=26 February 2022 |website=[[NPR]] |access-date=26 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref> 26 თებერვალს Facebook-მა რუსულ სახელმწიფო მედიებს აუკრძალა თავის პლათფორმაზე რეკლამირება.<ref>{{cite web |last=Sabes |first=Adam |date=26 February 2022 |title=Facebook bans Russian state media from advertising and monetizing content on its platform |url=https://www.foxbusiness.com/technology/facebook-bans-russian-state-media-from-advertising-on-their-platform |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.foxbusiness.com/technology/facebook-bans-russian-state-media-from-advertising-on-their-platform |archive-date=26 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[Fox Business]]}}</ref> Facebook-მა გამოაშკარავა რუსული დეზინფრომაციის კამპანიები, ყალბი აკაუნტები და უკრაინელი მაღალჩინოსნების აკაუნტების დაჰაკვის მცდელობები.<ref>{{cite news |title=Facebook and TikTok ban Russian state media in Europe |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/technology/2022/02/28/facebook-ukraine-russian-disinformation/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/technology/2022/02/28/facebook-ukraine-russian-disinformation/ |archive-date=1 March 2022 |first1=Elizabeth |last1=Dwoskin |first2=Cat |last2=Zakrzewski |date=28 February 2022}}</ref> 4 მარტს [[როსკომნადზორი|როსკომნადზორმა]] დაბლოკა უცხოული მედიები, რუსული [[BBC News]]-ის, ამერიკის ხმის, [[RFE/RL]]-ის, [[Deutsche Welle]]-ისა and ''[[Meduza]]-''ის ჩათვლით, ასევე Facebook-ი და [[Twitter]]-ი.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/business/media-telecom/russia-restricts-access-bbc-russian-service-radio-liberty-ria-2022-03-04/ |title=Russia blocks access to BBC and Voice of America websites |website=[[Reuters]] |date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/03/04/facebook-multiple-media-sites-partially-down-in-russia-afp-ngo-a76750 |title=Facebook, Multiple Media Sites Partially Down in Russia – AFP, NGO |website=[[The Moscow Times]] |date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/04/russia-completely-blocks-access-to-facebook-and-twitter |title=Russia blocks access to Facebook and Twitter |date=4 March 2022 |access-date=4 March 2022 |website=[[The Guardian]] |last=Milmo |first=Dan}}</ref> ასევე დაბლოკეს [[ეხო მასკვი]], რუსეთის დამოუკიდებელი ტელევიზია და დოჟდია,<ref>{{cite news |last=Lott-Lavigna |first=Ruby |title=Russia's Only Independent TV Station Won't Censor the Ukraine War |url=https://www.vice.com/en/article/jgmakx/russia-ukraine-invasion-dozhd-tv |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.vice.com/en/article/jgmakx/russia-ukraine-invasion-dozhd-tv |archive-date=1 March 2022 |work=[[Vice (media)|Vice]] |date=28 February 2022}}</ref> რუსული არმიის წინააღმდეგ „ყალბი ინფორმაციის“ გავრცელებისა და „ძალადობისკენ“ მოწოდების გამო.<ref>{{cite news|last=Troianovski |first=Anton |title=Echo of Moscow, a liberal Russian radio station, is shut down |date=3 March 2022 |magazine=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/live/2022/03/02/world/ukraine-russia-war?smtyp=cur&smid=tw-nytimes#echo-of-moscow-a-liberal-russian-radio-station-is-shut-down}}</ref> 4 მარტს პუტინმა დააკანონა 15 წლით თავისუფლების აღკვეთა მათთვის, ვინც „ცრუ და ყალბ ინფრომაციას“ გაავრცელებდა რუსეთისა არმიისა და მისი მოქმედებების შესახებ,<ref>{{cite news |title=Even Russia's Kremlin-backed media is going off message and beginning to question Putin's war on Ukraine |url=https://fortune.com/2022/03/11/russia-kremlin-backed-media-off-message-question-putin-war-ukraine-invasion/ |work=Fortune |date=11 March 2022}}</ref> შედეგად ზოგდა მედიამ შეწყვიტა უკრაინის თემების გაშუქება, პუტინმა ასევე დააკანონა სამი წლით თავისუფლების აღკვეთა სანქციების მომხრეებისათვის.<ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/03/04/putin-signs-law-introducing-jail-terms-for-fake-news-on-army-a76768 |title=Putin Signs Law Introducing Jail Terms for 'Fake News' on Army |website=[[The Moscow Times]] |date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |title=Ukraine invasion: Russia passes law threatening 15 years in jail for spreading 'fake' information about the military |url=https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-russia-passes-law-threatening-15-years-in-jail-for-spreading-fake-information-about-the-military-12557176 |work=[[Sky News]] |date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/03/04/russia-duma-passes-law-on-fake-news-a76754 |title=Russia Duma Passes Law on 'Fake News' |website=[[The Moscow Times]] |date=4 March 2022}}</ref> 11 მარტს, მარკ ბარნსტეინი, წამვანი ედიტორი რუსულ ვიკიპედიაში, დააკავა ბელარუსის უსაფრთხოების სამსახუმა „ყალბი ინფორმაციის გავრცელების“ გავრცელების გამო.<ref>{{cite news |last=Song |first=Victoria |title=A top Wikipedia editor has been arrested in Belarus |url=https://www.theverge.com/2022/3/11/22973293/wikipedia-editor-russia-belarus-ukraine |access-date=13 March 2022 |work=[[The Verge]] |date=11 March 2022}}</ref> 18 მარტს ბრიტანულმა რეგულატორმა, [[Ofcom]]-მა გაწყვიტა რუსული ტელეარხების ლიცენზიები.<ref>{{cite news |title=Ofcom revokes UK broadcasting licence of Kremlin-backed RT TV channel |url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/18/rt-uk-broadcasting-licence-kremlin-backed-tv-channel-ofcom |access-date=18 March 2022 |work=the Guardian |date=18 March 2022 |language=en}}</ref> === პროპაგანდა === ==== რუსული სამხედრო პროპაგანდა ==== [[File:Vladimir Putin and Konstantin Ernst 24 March 2014.jpeg|thumb|[[ვლადიმერ პუტინი|პუტინი]] და [[კონსტანტინ ერნეტი]], [[რუსეთის პირველი არხი|რუსეთის პირველი არხის]] პრეზიდენტი.]] რუსულმა სახელმწიფო მედია, როგორებიცაა რუსეთი-24,<ref>{{cite magazine |last=Gessen |title=The War That Russians Do Not See |first=Masha |url=https://www.newyorker.com/news/dispatch/03/14/the-war-that-russians-do-not-see |magazine=[[The New Yorker]] |date=4 March 2022}}</ref> რუსეთი-1 და პირველი არხი მიყვებოდნენ მთავრობის ნარატივს ომზე საუბრისას.<ref>{{cite news |last=Vorobyov |first=Niko |title=How is the Ukraine invasion being viewed in Russia? |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/no-choice-but-to-invade-ukraine-kremlin |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/no-choice-but-to-invade-ukraine-kremlin |archive-date=27 February 2022 |work=[[Al Jazeera]] |date=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |last=Simmons |first=Ann |title=Russian State Media Bolster Putin's Narrative for Ukraine Invasion |url=https://www.wsj.com/articles/russian-state-media-bolster-putins-narrative-for-ukraine-invasion-11645874643 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.wsj.com/articles/russian-state-media-bolster-putins-narrative-for-ukraine-invasion-11645874643 |archive-date=27 February 2022 |work=[[The Wall Street Journal]] |date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |last1=Korenyuk |first1=Maria |last2=Goodman |first2=Jack |title=Ukraine war: 'My city's being shelled, but mum won't believe me' |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60600487 |work=[[BBC News]] |date=4 March 2022}}</ref> 28 თებერვალს RIA ნოვოსტმა გააცრცელა და შემდეგ წაშალა სტატია, სადაც ეწერა, რომ რუსეთმა მოიგო ომი და „უკრაინა დაუბრინდა რუსეთს“.<ref>{{cite web |last=Coleman |first=Alistair |title=Ukraine crisis: Russian news agency deletes victory editorial |url=https://www.bbc.com/news/technology-60562240 |website=[[BBC News]] |access-date=7 March 2022 |date=28 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last=Bradley |first=Jane |title=Ukraine-Russia conflict: Russian state news agency appears to accidentally publish article claiming war victory |url=https://www.scotsman.com/news/world/russian-news-agency-appears-to-accidentally-publish-article-claiming-victory-3590253 |website=[[The Scotsman]] |access-date=7 March 2022 |date=28 February 2022}}</ref> 14 მარტს [[მარინა ოვსიანიკოვა]] შეიჭრა სახლემწიფო ტელევიზიის პირდაპირ გადაცემაში და შეიტანა ბანერი წარწერით: „შეაჩერეთ ომი, არ დაიჯეროთ პროპაგანდა, აქ თქვენ გატყუებენ.“<ref>{{cite news |title=Russia-Ukraine war: Marina Ovsyannikova interrupts Russian show |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/15/anti-war-protester-interrupts-russian-tv-news-show |work=[[Al Jazeera]] |date=15 March 2022}}</ref> RT დაიბლოკა [[პოლონეთი|პოლონეთში]], [[ავსტრალია|ავსტრალიასა]]<ref>{{cite web|url=https://www.theaustralian.com.au/business/media/foxtel-strips-russia-today-from-its-platforms-over-concern-of-its-content-on-the-ukraine-invasion/news-story/4050256fefef93681b240314893fac8c |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.theaustralian.com.au/business/media/foxtel-strips-russia-today-from-its-platforms-over-concern-of-its-content-on-the-ukraine-invasion/news-story/4050256fefef93681b240314893fac8c |archive-date=27 February 2022 |title=Foxtel strips Russia Today from its platforms over concern of its content on the Ukraine invasion |date=26 February 2022 |website=[[The Australian]] |first=Sophie |last=Elsworth |access-date=27 February 2022}}</ref> და [[კანადა|კანადაში]].<ref>{{cite web |last=Vlessing |first=Etan |date=28 February 2022 |title=Canada's Cable TV Giants Pull Russian State-Backed RT Channel |url=https://www.hollywoodreporter.com/business/business-news/canada-cable-giants-pull-russia-rt-channel-1235101010/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.hollywoodreporter.com/business/business-news/canada-cable-giants-pull-russia-rt-channel-1235101010/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> რუსული სახელმწიფო არხები RT და [[Sputnik]] დაიბლოკა [[YouTube]]-ზე, რუსული დეზინფრომაციის გავრცელების შესაჩერებლად.<ref>{{cite web|url=https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-youtube-to-block-access-to-rt-and-sputnik-across-europe-immediately-12554678 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-youtube-to-block-access-to-rt-and-sputnik-across-europe-immediately-12554678 |archive-date=1 March 2022 |title=Ukraine invasion: YouTube to block access to RT and Sputnik across Europe 'immediately' |access-date=1 March 2022 |website=[[Sky News]]}}</ref> ბევრმა ჟურნალისტმა დატოვეს რუსული სახელმწიფო ტელევიზიები შეჭრის შემდეგ.<ref>{{cite news |last=Gilbody-Dickerson |first=Claire |title=Russia Today hit by resignation of several UK-based journalists within hours of Putin's invasion of Ukraine |url=https://inews.co.uk/news/world/russia-today-resignation-several-uk-journalists-within-hours-putins-invasion-of-ukraine-1486142 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://inews.co.uk/news/world/russia-today-resignation-several-uk-journalists-within-hours-putins-invasion-of-ukraine-1486142 |archive-date=1 March 2022 |work=[[i (newspaper)|inews.co.uk]] |date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |last=Escritt |first=Thomas |title=Exclusive: Russian news agency in Berlin faces staff exodus over Ukraine invasion |url=https://www.reuters.com/world/europe/exclusive-russian-news-agency-berlin-faces-staff-exodus-over-ukraine-invasion-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/exclusive-russian-news-agency-berlin-faces-staff-exodus-over-ukraine-invasion-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022}}</ref> რუსმა მასწავლებლებმა მიიღეს დეტალური ინსტრუქცია, თუ როგორ ესაუბრონ მოსწავლეებს უკრაინაში შეჭრასა და ომზე.<ref name="coda-propaganda">{{cite news |last=Tyan |first=Alexandra |title=The Kremlin forces schools and theaters to uphold Putin's invasion propaganda |url=https://www.codastory.com/disinformation/kremlin-schools-propaganda/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.codastory.com/disinformation/kremlin-schools-propaganda/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Coda Media]] |date=1 March 2022}}</ref> მოსკოვის მაიაკოვსკის თეატრმა მიიღო მთავრობის მეილი, რომელშიც ეწერა: „თავი შეიკავეთ უკრაინაში სამხედრო ქმედებებზე მებისმიერი კომენტარისგან“ და ნებისმიერი უარყოფითი კომენტარი „ჩაითვლებოდა ღალატად სამშობლოს წინააღმდეგ“.<ref name="coda-propaganda" /> ''„Z“'' სიმბოლოს რუსეთის მთავრობა და რუსი მოქალაქეები ომის მხარდამჭერი პროპაგადის ხელსაწყოდ იყენებენ.<ref>{{cite web |last=Butterfield |first=Michelle |title=How the letter 'Z' became a powerful Russian propaganda tool |url=https://globalnews.ca/news/8667536/z-symbol-russia-what-does-it-mean/ |website=[[Global News]] |access-date=11 March 2022 |date=8 March 2022 |archive-date=9 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220309153821/https://globalnews.ca/news/8667536/z-symbol-russia-what-does-it-mean/ |url-status=live }}</ref> კრემის [[პროპაგანდა]] და დეზინფორმაციის გავრცელება მთავარი მიზეზია შეჭრის მხარდაჭერისა რუსული საზოგადოების მიერ.<ref>{{cite news |title='Pure Orwell': how Russian state media spins invasion as liberation |url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/pure-orwell-how-russian-state-media-spins-ukraine-invasion-as-liberation |work=The Guardian |date=25 February 2022}}</ref> 28 თებერვლიდან 1 მარტამდე ჩატარებულ დამოუკიდებულ კვლევაში გამოჩნდა, რომ რუსი რესპონდენდების 58% მხარს უჭერდა „სპეციალურ სამხედრო ოპერაციას“.<ref>{{cite news |date=8 March 2022 |title=58 percent of Russians support the invasion of Ukraine, and 23 percent oppose it, new poll shows |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/08/russia-public-opinion-ukraine-invasion/ |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20220314102356/https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/08/russia-public-opinion-ukraine-invasion/ |archive-date=14 მარტი 2022 |access-date=12 აპრილი 2022 }}</ref><ref>{{cite news |title=Putin rebuilds the Iron Curtain |url=https://www.axios.com/russia-ukraine-iron-curtain-4e03e4dd-cdaf-4029-97a7-e15a8cd2f4d1.html |work=Axios |date=11 March 2022}}</ref> 25 თებერვლიდან 3 მარტამდე [[ალექსეი ნავალნი|ალექსეი ნავალნის]] [[ანტიკორუფციული ფონდი|ანტიკორუფციული ფონდის]] მიერ ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ რესპოდენტების რიცხვი, რომლებიც რუსეთს აგრესორად თვლიდნენ 29%-იდან 53%-მდე გაიზარდა, ხოლო მათი რიცხვი, ვინც რუსეთს „სამშვიდობო ძალად“ თვლიდა 25%-იდან 12%-მდე დაეცა.<ref>{{cite web |date=8 March 2022 |title=Russian people increasingly against Ukraine war—opposition poll |url=https://www.newsweek.com/navalny-russia-ukraine-kyiv-putin-conflict-war-poll-1685898 |access-date=15 March 2022 |website=Newsweek}}</ref><ref>{{cite news |last=Bancroft |first=Holly |title=Anti-war momentum growing in Russia, poll from opposition leader Navalny claims |newspaper=[[The Independent]] |date=8 March 2022 |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-ukraine-war-alexey-navalny-putin-b2030915.html }}</ref> ზოგიერთი დამკვირვებელი საუბრობს „თაობათა ჭიდილზე“ რუსებს შორის, წამოწყებული ომის აღთქმის შესახებ. ახალგაზრდების უმეტესობა ეწინააღმდეგება ომს, ხოლო ასაკოვანი რუსები მეტად იჯერებენ რუსეთის სახელმწიფო პროპაგანდასა და დეზინფორმაციას.<ref name="aljazeera-media">{{cite news |last=Jack |first=Victor |title=How do young Ukrainians and Russians feel about another war? |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/7/not-worth-fighting-for-young-ukrainians-and-russians-shun-war |work=[[Al Jazeera]] |date=7 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last=Hooper |first=Cynthia |date=2 March 2022 |title=Russia's invasion of Ukraine has Kremlin battling for hearts and minds at home |url=https://theconversation.com/russias-invasion-of-ukraine-has-kremlin-battling-for-hearts-and-minds-at-home-177991 |access-date=3 March 2022 |website=[[The Conversation (website)|The Conversation]]}}</ref> კატარინა ვოლჩუკმა, [[ჩეთემ ჰაუსი|ჩეთემ ჰაუსითან]] ასოცირებულმა პირმა, განაცხადა, რომ „[ასაკოვანი] რუსები იჯერებენ რუსეთის ოფიციალურ ნარატივს, რომ რუსეთი იცავს რუსულად მოლაქარაკე ხალხს უკრაინაში, ანუ მათთვის ეს უფრო დაცვაა, ვიდრე აგრესია.“<ref name="aljazeera-media" /> ==== პროპაგანდა სხვა ქვეყნებში ==== ჩინელი დიპლომატები, მთავრობის სააგენტოები და სამთავრობო მედიები ომს ანტიამერიკული პროპაგანდის წამოწყებისათვის იყენებენ<ref>{{cite magazine |date=2 March 2022 |last=Kroll |first=Andy |title=China's Propaganda Machine Gears Up for Putin — and Blames America for the Invasion |url=https://www.rollingstone.com/politics/politics-features/russia-china-ukraine-propaganda-invasion-ccp-1315024/ |magazine=[[Rolling Stone]]}}</ref> და ავრცელებენ შეთქმულების თეორიას უკრაინაში განლაგებული ამერიკული ბიოლოგიური იარაღების ლაბორატორიის შესახებ.<ref>{{cite news |last=Wong |first=Edward |title=U.S. Fights Bioweapons Disinformation Pushed by Russia and China |url=https://www.nytimes.com/2022/03/10/us/politics/russia-ukraine-china-bioweapons.html |work=[[The New York Times]] |date=11 March 2022 |access-date=12 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |date=5 March 2022 |title=How China embraces Russian propaganda and its version of the war |work=[[Japan Times]] |url=https://www.japantimes.co.jp/news/2022/03/05/asia-pacific/russia-china-information-war/}}</ref> ჩინეთის [[iQIYI|iQiyi Sports]]-მა განაცხადა, რომ ისინი არ გაუშვებდნენ [[ინგლისის პრემიერლიგა|პრემიერლიგის]] მატჩებს, რადგან პრემიერლიგა მხარს უჭერს უკრაინას.<ref>{{cite news |date=4 March 2022 |last=Roan |first=Dan |title=China Premier League coverage pulled |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.com/sport/football/60524865 |access-date=4 March 2022}}</ref> სხვა ქვეყნების სამთავრობო მედიები, როგორიც [[ირანი]] და [[სერბეთი|სერბეთია]], იმეორებენ რუსეთის პროპაგანდას.<ref>{{cite web |last=Ziabari |first=Kourosh |date=9 March 2022 |title=In Backing Russia on Ukraine, Iran Is on the Wrong Side of History |url=https://foreignpolicy.com/2022/03/09/iran-support-russia-war-ukraine/ |website=[[Foreign Policy]] |language=en-US}}</ref><ref>{{cite news |date=14 March 2022 |title=Putin supporters demonstrate in Belgrade backing Ukrainian invasion |work=[[Business Standard India]], [[Associated Press]] |url=https://www.business-standard.com/article/international/putin-supporters-demonstrate-in-belgrade-backing-ukrainian-invasion-122031300819_1.html}}</ref> ირანში სახელმწიფო მედიამ გააკრიტიკა ბრიტანეთის საელჩო თეირანში მას შემდეგ, რაც მათ აღმართეს უკრაინის დროშა. რუსეთის სახელპიფო მედია სპუტნიკი პროპაგანდის საკითხებში აქტიურად თანამშრომლობს ირანულ სამხელწიფო მედიასთან.<ref>{{cite web |date=5 March 2022 |title=In Iran, Sputnik Persian, the British Embassy and Ahmadinejad Clash Over Ukraine |url=https://iranwire.com/en/features/11420 |website=[[IranWire]] |access-date=17 March 2022 |first=Ehsan |last=Mehrabi }}</ref> == პროტესტები და დემონსტრაციები == 1 800-ზე მეტი რუსი დააკავეს 51 ქალაქში, შეჭრის წინააღმდეგ პროტესტში მონაწილეობისათვის, [[OVD-Info]]-ზე დაყრდნობით.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Russian police have detained almost 1,400 people at anti-war protests across Russia after President Vladimir Putin sent troops to invade Ukraine, an independent monitor said Thursday. |url=https://www.msn.com/en-us/news/world/russian-police-have-detained-almost-1400-people-at-anti-war-protests-across-russia-after-president-vladimir-putin-sent-troops-to-invade-ukraine-an-independent-monitor-said-thursday/ar-AAUgfKI |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224192858/https://www.msn.com/en-us/news/world/russian-police-have-detained-almost-1400-people-at-anti-war-protests-across-russia-after-president-vladimir-putin-sent-troops-to-invade-ukraine-an-independent-monitor-said-thursday/ar-AAUgfKI |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=AFP}}</ref><ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Dozens of Russian Anti-War Picketers Detained – Reports |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/dozens-of-russian-anti-war-picketers-detained-reports-a76559 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224142927/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/dozens-of-russian-anti-war-picketers-detained-reports-a76559 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[The Moscow Times]]}}</ref><ref>{{cite web|title=Ukraine crisis latest news: Kyiv urges EU to provide air defences as Russia invades on multiple fronts |url=https://amp.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224175723/https://amp.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[The Guardian]]}}</ref><ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Ukraine invasion latest: Russia looking to mass 'overwhelming forces' around Kyiv |language=en-GB |work=[[The Daily Telegraph]] |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/24/russia-ukraine-news-invasion-war-nato-putin-sanctions-latest2/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025201/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/24/russia-ukraine-news-invasion-war-nato-putin-sanctions-latest2/ |archive-date=25 February 2022 |issn=0307-1235 |author-last=Johnson |author-first=Jamie}}</ref> რუსეთის შინაგან საქმეთა მინისტრმა დაკავებები კორონავირუსის შეზღუდვებით გაამართლა.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Alec Luhn |url=https://twitter.com/asluhn/status/1496869020372398080?s=21}}</ref> რუსმა ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეანტმა, ტიმიტრი მურატოვმა, განაცხადა, რომ გაზეთი ''[[Novaya Gazeta]]'' დაიბეჭდებოდა რუსულთან ერთად უკრაინულ ენაზეც. მურატოვმა, მიხეილ ზიგარმა და ვლადიმერ მირზოიევმა ხელი მოაწერეს დოკუმენტს, რომელიც აცხადებს, რომ უკრაინა არ არ წარმოადგენს საფრთხეს რუსეთისათვის და რუს მოქალაქეებს ომის დაგმობისაკენ მოუწოდებს.<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Nobel Peace Prize winner, other prominent Russian figures condemn country's attack on Ukraine |language=en |agency=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/russia-ukraine-attack-news/#link-ZFYLGJKGEZDDNFHUIFI2V4LDG4 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073822/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/russia-ukraine-attack-news/#link-ZFYLGJKGEZDDNFHUIFI2V4LDG4 |archive-date=24 February 2022}}</ref> ელენა ჩერნეკომ, ''[[Kommersant]]''-ის შურნალისტმა, გაავრცელა წერული, რომელსაც ხელი 170-მა ჟურნალისტმა და აკადემიკოსმა მოაწერა.<ref>{{cite web|author-last1=Allsop |author-first1=Jon |date=24 February 2022 |title=Propaganda, confusion, and an assault on press freedom as Russia attacks Ukraine |url=https://www.cjr.org/the_media_today/propaganda-confusion-and-an-assault-on-press-freedom-as-russia-attacks-ukraine.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224181721/https://www.cjr.org/the_media_today/propaganda-confusion-and-an-assault-on-press-freedom-as-russia-attacks-ukraine.php |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[Columbia Journalism Review]] |language=en}}</ref> უკრაინის მხარდამჭერი აქციები გაიმართა [[სომხეთი|სომხეთში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title="There are people in Armenia who are against the war, Russia's imperialist policy." Protest in front of the Russian Embassy |website=aysor.am |url=https://www.aysor.am/am/news/2022/02/24/%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%A1-%D5%8C%D4%B4-%D5%A4%D5%A5%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6/1932562 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224203649/https://www.aysor.am/am/news/2022/02/24/%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%A1-%D5%8C%D4%B4-%D5%A4%D5%A5%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6/1932562 |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[ავსტრალია]]ში,<ref>{{Cite news|last=Earl|first=Carly|last2=Australia|first2=Source: Guardian|date=2022-02-25|title=Ukraine supporters gather in Sydney to protest Russian invasion – video|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/video/2022/feb/25/ukraine-supporters-gather-in-sydney-after-russian-invasion-video|access-date=2022-02-26|issn=0261-3077}}</ref> [[ბულგარეთი|ბულგარეთში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=На протеста пред руското посолство: Киев покръсти Русия, Киев ще я опее |language=bg |trans-title=At the protest in front of the Russian embassy: Kiev baptised Russia, Kiev will sing it |work=Dnevnik (news) |url=https://www.dnevnik.bg/bulgaria/2022/02/24/4316397_na_protesta_pred_ruskoto_posolstvo_kiev_pokrusti/?ref=home_layer2 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224201304/https://www.dnevnik.bg/bulgaria/2022/02/24/4316397_na_protesta_pred_ruskoto_posolstvo_kiev_pokrusti/?ref=home_layer2 |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[ბელგია]]ში,<ref name="brusselsembassy2">{{cite news|author=<!--Staff writer(s)/no by-line.--> |date=24 February 2022 |title=Russian embassy target of Ukrainian anger |work=[[VRT (broadcaster)]] |location=Brussels |url=https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/02/24/russian-embassy-target-of-ukrainian-anger/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224164704/https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/02/24/russian-embassy-target-of-ukrainian-anger/ |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[კანადა]]ში,<ref>{{cite web|author-last=Perez |author-first=Jackie |date=24 February 2022 |title=Ukrainian-Canadians rally outside embassy in Ottawa ahead of Russian invasion |url=https://ottawa.ctvnews.ca/ukrainian-canadians-rally-outside-embassy-in-ottawa-ahead-of-russian-invasion-1.5794015 |access-date=25 February 2022 |website=[[CTV News]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224135625/https://ottawa.ctvnews.ca/ukrainian-canadians-rally-outside-embassy-in-ottawa-ahead-of-russian-invasion-1.5794015 |url-status=live}}</ref> [[საქართველო]]ში,<ref>{{cite news |title=In Photos: Georgians March for Ukraine |url=https://civil.ge/archives/474945 |access-date=25 February 2022 |work=[[Civil Georgia]] |date=24 February 2022}}</ref> [[გერმანია]]ში,<ref>{{cite web|author=[[Deutsche Welle]] |title=Ukraine-Russia conflict: Protests in Berlin {{!}} DW {{!}} 23.02.2022 |url=https://www.dw.com/en/ukraine-russia-conflict-protests-in-berlin/g-60885890 |access-date=25 February 2022 |website=[[Deutsche Welle|DW.com]] |language=en-GB |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224031252/https://www.dw.com/en/ukraine-russia-conflict-protests-in-berlin/g-60885890 |url-status=live}}</ref> [[უნგრეთი|უნგრეთში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title="Ruszkik haza, ruszkik haza!" – tüntetés a budapesti orosz nagykövetségnél |language=hu |trans-title="Rusks home, Russians home!" – demonstration in front of the Russian Embassy in Budapest |website=Telex.hu |url=https://telex.hu/belfold/2022/02/24/ellenzeki-tuntetes-orosz-ukran-haboru |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224191517/https://telex.hu/belfold/2022/02/24/ellenzeki-tuntetes-orosz-ukran-haboru|archive-date=24 February 2022}}</ref> [[ისლანდია]]ში,<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Mótmæli við sendiráðið: "Erfitt að lýsa þessu með orðum" |trans-title=Protest at the embassy: "It is difficult to put it into words" |website=[[Vísir.is]] |url=https://www.visir.is/g/20222227209d/motmaeli-vid-sendiradid-erfitt-ad-lysa-thessu-med-ordum- |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224163146/https://www.visir.is/g/20222227209d/motmaeli-vid-sendiradid-erfitt-ad-lysa-thessu-med-ordum- |archive-date=24 February 2022 |author-first=Snorri |author-last=Másson |language=is}}</ref> [[ირლანდია]]ში,<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title='This is a tragedy' – Ukrainians protest outside Dáil, Russian embassy |website=[[Raidió Teilifís Éireann|RTÉ]] |url=https://www.rte.ie/news/2022/0224/1282754-ukrainians-protests/|url-status=live|access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224172356/https://www.rte.ie/news/2022/0224/1282754-ukrainians-protests/ |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[იაპონია]]ში,<ref>{{Cite web|title=Ukrainians vent ire at Russian moves with rally outside embassy {{!}} The Asahi Shimbun: Breaking News, Japan News and Analysis|url=https://www.asahi.com/ajw/articles/14556520|access-date=2022-02-26|website=The Asahi Shimbun|language=en}}</ref> [[ყაზახეთი|ყაზახეთში]],<ref>{{cite web|author-last=ОМАР |author-first=Заңғар |date=24 February 2022 |title=Ресей консулдығының алдында пикет өткізгендерді полиция ұстап әкетті |trans-title=Picket passed by the police before the Russian consulate |url=https://www.azattyq.org/a/31720090.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224145553/https://www.azattyq.org/a/31720090.html |archive-date=24 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=Азаттық радиосы |language=kk}}</ref> [[მოლდოვა]]ში,<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Protest la Ambasada Federației Ruse din Chișinău: "Kremlin, oprește-te!" |language=ro |trans-title=Protest at the Embassy of the Russian Federation in Chișinău: "Kremlin, stop!" |newspaper=Jurnal.md |url=https://www.jurnal.md/ro/news/ef290524822b5b15/protest-la-ambasada-federatiei-ruse-din-chisinau-kremlin-opreste-te.html |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224230533/https://www.jurnal.md/ro/news/ef290524822b5b15/protest-la-ambasada-federatiei-ruse-din-chisinau-kremlin-opreste-te.html |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[ნიდერლანდები|ნიდერლანდებში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Tientallen demonstranten voor Russische ambassade en op Plein |language=nl |trans-title=Dozens of demonstrators in front of Russian embassy and in Square |work=NU.nl |url=https://www.nu.nl/den-haag/6186109/tientallen-demonstranten-voor-russische-ambassade-en-op-plein.html |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224163206/https://myprivacy.dpgmedia.nl/consent/?siteKey=ucf98legs1caotgh&callbackUrl=https%3A%2F%2Fwww.nu.nl%2Fprivacy-gate%2Faccept%3FredirectUri%3Dhttps%253A%252F%252Fwww.nu.nl%252Fden-haag%252F6186109%252Ftientallen-demonstranten-voor-russische-ambassade-en-op-plein.html |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[პორტუგალია]]ში,<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Manifestação em Lisboa, frente à embaixada da Federação Russa: "Queremos armas!" |trans-title=Demonstration in Lisbon, in front of the Russian Federation embassy: "We want weapons!" |url=https://expresso.pt/sociedade/manifestacao-em-lisboa-frente-a-embaixada-da-federacao-russa-queremos-armas/ |access-date=25 February 2022 |website=Expresso |language=pt-PT}}</ref> [[რუმინეთი|რუმინეთში]],<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Profesorul de istorie Marcel Bartic protestează în fața Ambasadei Rusiei din București în semn de solidaritate cu Ucraina/ A fost amendat de jandarmerie pentru protest neautorizat |trans-title=History professor Marcel Bartic protests in front of the Russian Embassy in Bucharest in solidarity with Ukraine / Was fined by the gendarmerie for unauthorised protest |url=https://www.g4media.ro/profesorul-de-istorie-marcel-bartic-a-protestat-in-fata-ambasadei-rusiei-din-bucurstii-in-semn-de-solidaritate-cu-ucraina-a-fost-amendat-de-jandarmerie-pentru-protest-neautorizat.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224214315/https://www.g4media.ro/profesorul-de-istorie-marcel-bartic-a-protestat-in-fata-ambasadei-rusiei-din-bucurstii-in-semn-de-solidaritate-cu-ucraina-a-fost-amendat-de-jandarmerie-pentru-protest-neautorizat.html |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=G4Media |language=ro}}</ref> [[სლოვაკეთი|სლოვაკეთში]],<ref>{{Cite web|date=24 February 2022 |title=Nesúhlas s útokom na Ukrajinu vyjadrili v Bratislave, v Prievidzi i v Košiciach |trans-title=They expressed their disapproval of the attack on Ukraine in Bratislava, Prievidza and Košice |url=https://spravy.pravda.sk/domace/clanok/618060-v-bratislave-sa-dnes-uskutocni-svieckovy-pochod-za-mier-na-ukrajine/ |access-date=26 February 2022 |website=Pravda.sk |language=sk-SK}}</ref> [[შვედეთი|შვედეთში]],<ref>{{cite web|title=Sweden: Hundreds protest in Stockholm against Russian military offensive in Ukraine {{!}} Video Ruptly |url=https://www.ruptly.tv/en/videos/20220225-062-Sweden-Hundreds-protest-in-Stockholm-against-Russian-military-offensive-in-Ukraine |access-date=25 February 2022 |website=www.ruptly.tv |publisher=[[Ruptly]] |language=en}}</ref> [[ტაივანი|ტაივანში]],<ref>{{Cite web|last=Thomas|first=Cat|date=2022-02-25|title=We’re All Ukrainians Today: Rally Held in Taipei to Protest the Invasion of Ukraine|url=https://ketagalanmedia.com/2022/02/25/were-all-ukrainians-today-rally-held-in-taipei-to-protest-the-invasion-of-ukraine/|access-date=2022-02-26|website=Ketagalan Media|language=en-US}}</ref> [[თურქეთი|თურქეთში]]<ref>{{Cite web|last=Hacaloğlu|first=Hilmi|last2=Çolak|first2=Umut|date=2022-02-25|title=İstanbul’daki Rusya Karşıtı Protestolar İkinci Gününde|url=https://www.amerikaninsesi.com/a/istanbul-daki-rusya-karsiti-protestolar-ikinci-gununde/6458872.html/|access-date=2022-02-25|website=Voice of America|language=tr-TR}}</ref>, [[გაერთიანებული სამეფო|დიდ ბრიტანეთში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Hundreds protest outside Downing Street to demand tougher sanctions on Russia after invasion of Ukraine |work=[[The Big Issue]] |url=https://www.bigissue.com/news/activism/protesters-to-gather-outside-downing-street-to-demand-tougher-russia-sanctions/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224163156/https://www.bigissue.com/news/activism/protesters-to-gather-outside-downing-street-to-demand-tougher-russia-sanctions/ |archive-date=24 February 2022 |author-first=Greg |author-last=Barradale}}</ref> [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-სა<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Demonstrators protest outside Russian Embassy in Washington after Russia invades Ukraine |work=[[CBS News]] |url=https://www.cbsnews.com/amp/news/demonstrators-russian-embassy-washington-after-russia-ukraine-invasion/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224163145/https://www.cbsnews.com/amp/news/demonstrators-russian-embassy-washington-after-russia-ukraine-invasion/ |archive-date=24 February 2022}}</ref> და [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]].<ref>{{cite web |date=24 February 2022 |title=Thousands gather to support Ukraine in central Prague |url=https://english.radio.cz/thousands-gather-support-ukraine-central-prague-8743026 |access-date=25 February 2022 |website=[[Radio Prague International]] |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225112835/https://english.radio.cz/thousands-gather-support-ukraine-central-prague-8743026 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=V centru Prahy se sešly tisíce lidí, protestovaly proti invazi na Ukrajinu |trans-title=Thousands of people gathered in the center of Prague to protest the invasion of Ukraine |url=https://www.ceskenoviny.cz/zpravy/na-vaclavskem-namesti-lide-demonstruji-proti-ruske-invazi/2166759 |access-date=25 February 2022 |website=ČeskéNoviny.cz |language=cs |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113739/https://www.ceskenoviny.cz/zpravy/na-vaclavskem-namesti-lide-demonstruji-proti-ruske-invazi/2166759 |url-status=live }}</ref> უკრაინის მხარდამჭერი აქციები: <gallery mode="packed" heights="200"> File:Georgians Protest Invasion Of Ukraine 2.jpg|thumb|[[თბილისი|თბილისში]] File:White-blue-white flag in Tbilisi.jpg|thumb|[[თეთრ-ლურჯი-თეთრი დროშა]], თბილისში, პარლამენტის შენობის წინ File:Ukraine solidarity protest Berlin Pariser Platz with lighted Brandenburg Gate 2022-02-24 07.jpg|thumb|[[ბრანდენბურგის კარიბჭე]] [[ბერლინი|ბერლინში]] File:27 Feb 2022 in Stockholm. Demonstration against the Russian invasion of Ukraine. 34.jpg|thumb|[[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმში]] File:Ukraine protest Amsterdam 27 february 2022.jpg|thumb|[[ამსტერდამი|ამსტერდამში]] File:Candlelight vigil for Ukraine, UNU Plaza, Tokyo 3.jpg|[[ტოკიო|ტოკიოში]] File:Pro-Ukraine Demonstration at LaFayette Square.jpg|thumb|[[ვაშინგტონი|ვაშინგტონში]] File:No to War - Protesting in London, 4 March 2022.jpg|thumb|[[ლონდონი|ლონდონში]] File:Glasgow, George Square, protest against war in Ukraine (27 February 2022).jpg|thumb|[[გლაზგო|გლაზგოში]] File:Latvia Stand with Ukraine United with Ukraine.jpg|thumb|[[ლატვია|ლატვიაში]] File:Tallinn Ukraina toetusmeeleavaldus 2.jpg|thumb|[[ტალინი|ტალინში]] File:Protest against the Russian invasion of Ukraine in 2022 in Helsinki, Finland.jpg|thumb|[[ჰელსინკი|ჰელსინკში]] </gallery> == ჰაკერული თავდასხმები რუსეთზე == 25 თებერვალს, ჰაკერულმა და ჯგუფება [[ანონიმუსი (დაჯგუფება)|Anonymus]]-მა ომი გამოუცხადა რუსეთის მთავრობას.<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65202|title=ჰაკერული დაჯგუფება Anonymous რუსეთის ხელისუფლებასთან კიბერ ომში ჩაერთო|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 25, 2022}}</ref> 26 თებერვალს Anonymus-მა პირადად პუტინს მიმართა გადადგომის მოთხოვნით, მიმართვაში ვიგებთ:<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65202|title=Anonymous პუტინს: მოვითხოვთ, აღადგინოთ უკრაინელი ხალხის უფლებები და გადადგეთ|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 26, 2022}}</ref><ref>{{cite web |url=https://georgiatoday.ge/anonymous-hackers-to-putin-were-forced-to-take-measures-especially-for-you/|title=‘Anonymous’ Hackers to Putin: We’re Forced to Take Measures Especially for You|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=Georgia Today|date= feburuary 26, 2022}}</ref> {{ციტატა|ჩვენ მოთმინებით ველოდებოდით თქვენს პასუხს ჩვენს ბოლო მოთხოვნაზე. მაგრამ, მოთმინება არ გვყოფნის, თქვენ აყოვნებთ. სამწუხაროდ, როგორც ჩანს, თქვენ აირჩიეთ უგულებელყოთ ჩვენი არსებობა. ჩვენ იძუებულნი ვართ უდრეკად ვიმოქმედოთ, სპეციალურად შენთვის. ალბათ გახსოვს, 2018 წელს ჩვენ გავთიშეთ roscommodz-ის ვებგვერდი. ბატონო პუტინ, გახსოვთ, როცა ავღანეთის ხელში აღმოჩნდა თავდაცვის სამინისტროს მონაცემები, რომელიც მეილების მისამართებს და პაროლებს მოიცავდა. ეს მონაცემები ტვიტერზე გამოქვეყნდა და ახლა საჯარო ინფორმაციაა. თქვენი ბოლო მცდელობა, დაემუქროთ შვედეთს და ფინეთს, სამარცხვინოა. თქვენ დაემუქრეთ ამ ქვეყნებს შეჭრით იმ შემთხვევაში, თუ ისინი NATO-ს შეუერთდებიან. ჩვენ გავთიშეთ ფედერალური ანტიმონოპოლიური სამსახურის, კრემლის, Russia Today-ის ვებ გვერდები და რუსეთის მთავრობასთან დაკავშირებული ბევრი სხვა საიტი. ვლადიმირ პუტინი ფიქრობს, რომ ეს დამთხვევაა, Anonymous ფიქრობს, რომ არა. ჩვენ ვცდილობთ, გამოვააშკარაოთ ის, რაც წლებია დამალულია, Anonymous-ის ძალით, რომელიც გიმკლავდებათ თქვენ და თქვენს ახლობლებს. მხოლოდ დროის ამბავია, გამოვააშკარავოთ ის სიბინძურე, რასაც თქვენ საზოგადოებას უმალავთ. ახლა მოვითხოვთ, აღადგინოთ უკრაინელი ხალხის უფლებები და გადადგეთ თანამდებობიდან. თქვენ ვერ შეძელით ადამიანების დაცვა, თქვენ, როგორც საჯარო მოხელემ, ვერ შეძელით თქვენი მორალური და სამოქალაქო მოვალეობების შესრულება, რადგან მოინდომეთ მუდმივი მმართველობა და ჩამოიშორეთ პატივისცემა.}} კიბერომში ჩაერთო ქართველ ჰაკერთა საზოგადოება [[GNG]], რომელიც საქართველოს სახელით მხარს უჭერს უკრაინას, და, რომელმაც გათიშა ჩეჩნეთის მთავრობის, ალტ-ინფოს, Alfa-ს, Sber-ის, VTB-ის ვებსაიტები.<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65339|title=პრორუსული მედია ალტ-ინფოს ვებგვერდი გათიშულია|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 26, 2022}}</ref> 26 თებერვალს, მოგვიანებიით [[ანონიმუსი (დაჯგუფება)|ანონიმუსმა]] გათიშა რუსეთის პრეზიდენტის ოფიციალური ვებსაიტი, ასევე მთავრობის, დუმის, ფედერაციის საბჭოს და როსკომნადზორის (კომუნიკაციების, საინფორმაციო ტექნოლოგიებისა და მასობრივი კომუნიკაციების ზედამხედველობის ფედერალური სამსახური) ვებსაიტები.<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65378|title=Anonymus-მა რუსეთის სამთავრობო საიტები გათიშა|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 26, 2022}}</ref> 27 თებერვალს ანონიმუსმა გათიშა ჩეჩნეთის სამთავრობო ვებსაიტი, რომლის ლიდერმაც, [[რამზან კადიროვი|რამზან კადიროვმა]], უკრაინაში სამხედროების გაგზავნის შესახებ განაცხადა.<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65412|title=Anonymous-ის თქმით, მათ ჩეჩნეთის მთავრობის ვებსაიტი დაბლოკეს|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 27, 2022}}</ref> == იხილეთ აგრეთვე == {{პორტალი|რუსეთი}} {{პორტალი|უკრაინა}} {{პორტალი|ომი}} * [[ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში]] * [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|ყირიმის ანექსია]] * [[ევრომაიდანი]] * [[მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტი]] * [[რუსეთ-საქართველოს ომი (2008)|რუსეთ-საქართველოს ომი]] * [[მეორე ცივი ომი]] * [[კიევისათვის ბრძოლა]] * [[კიევის ბრძოლა (2022)|კიევის ბრძოლა]] * [[კუნძულ ზმეინისთვის ბრძოლა]] * [[რუსული სამხედრო ხომალდი, იდი ნახუი]] * [[ჩერნიჰივის ალყა]] * [[ვასილკივისათვის ბრძოლა]] * [[ივანკივისათვის ბრძოლა]] * [[ჩერნობილისათვის ბრძოლა]] * [[ქართული ლეგიონი (უკრაინა)|ქართული ლეგიონი]] * [[კონოტოპისათვის ბრძოლა]] * [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)]] * [[აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია]] * [[სტარობილსკისათვის ბრძოლა]] * [[ოხტირკისათვის ბრძოლა]] ==ლიტერატურა== * {{cite book |last1=Wood |first1=Elizabeth A. |last2=Pomeranz |first2=William E. |last3=Merry |first3=E. Wayne |last4=Trudolyubov |first4=Maxim |date=15 December 2015 |title=Roots of Russia's War in Ukraine |publisher=[[Columbia University Press]] |isbn=978-0-231-80138-6 |oclc=1008637056 |url=https://books.google.com/books?id=JyDyCgAAQBAJ&pg=PP1}} * {{cite book |last=D'Anieri |first=Paul |date=31 October 2019 |title=Ukraine and Russia: From Civilized Divorce to Uncivil War |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-1-108-48609-5 |url=https://books.google.com/books?id=Gs6vDwAAQBAJ&pg=PP1}} * {{cite book |last=Smith |first=Christopher M. |date=15 March 2022 |title=Ukraine's Revolt, Russia's Revenge |publisher=[[Brookings Institution Press]] |isbn=978-0-8157-3925-8 |oclc=1287616684 |url=https://books.google.com/books?id=HxUWEAAAQBAJ&pg=PP1}} * {{cite book |last1=Menon |first1=Rajan |last2=Rumer |first2=Eugene B. |date=6 February 2015 |title=Conflict in Ukraine: The Unwinding of the Post-Cold War Order |publisher=[[MIT Press]] |isbn=978-0-262-53629-5 |oclc=1029335958 |url=https://books.google.com/books?id=3L34DwAAQBAJ&pg=PP1}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons}} * [https://www.youtube.com/watch?v=_5YeX8eCLgA პუტინის მიმართვის ნაწყვეტი შეჭრამდე]. კომენტარებული დაარქივებულია [https://archive.today/2022.02.26-013443/https://www.youtube.com/watch?v=_5YeX8eCLgA archive.today]-ში. ვიდეო დაარქივებულია [https://ghostarchive.org/varchive/_5YeX8eCLgA ghostarchive.org]-ში. ** [https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-02-24/full-transcript-vladimir-putin-s-televised-address-to-russia-on-ukraine-feb-24 პუტინის მიმართვის სრული ვერსია] * [https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-21-22/index.html რუსეთის შეჭრა უკრაინაში]. CNN. * [https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60890199 უკრაინის სიახლეები]. BBC News. * [https://graphics.reuters.com/UKRAINE-CRISIS/zdpxokdxzvx/ რუსეთის შეჭრა უკრაინაში]. Reuters, 10 მარტი, 2022 * [https://www.rferl.org/Videos ვიდეო არქივი]. [[RFE/RL]] * [https://mediamanipulation.org/research/tracking-social-media-takedowns-and-content-moderation-during-2022-russian-invasion სოციალური მედიის დაბლოკვები და კონტენტის მოდერატორები რუსეთის უკაინაში შეჭრისას, 2022 წელს] (ახლდება ყოველკვირეულად) * [https://gijn.org/2022/03/02/15-tips-for-investigating-war-crimes ომის დანაშაულების გამოძიების გზამკვლევი] ჟურნალიზმის გლობალური გამოძიების ქსელში, გამომძიებელ ჟურნალისტ მანიშა განგულის მიერ * ვებვერდები, რომლებშიც წარმოდგენილია სამხილები ომის დანაშაულებზე: ** სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს [https://otppathway.icc-cpi.int/link/registerapplication?name=otpcontactpathway&lang=en_UK პროკურირის ოფისი] ** [https://warcrimes.gov.ua უკრაინის სამტავრობო ვებგვერდი] რუსული ძალების მიერ ჩადენილ ომის დანაშაულებზე სამხილების შესაგროვებლად * [https://ukraine.bellingcat.com ომის დანაშაულების რუკა] [[Bellingcat]]-ის მიერ * ვიდეოები: ** [https://www.youtube.com/watch?v=CwfyJGdFpSA მარიუპოლის დაბომბილი საცხოვრებელი შენობები. News.com.au, The News Room, მარტი 15 2022] ** [https://www.youtube.com/embed/Z1kG24ndMS4 მარიუპოლში ტანკი შეუჩერებლად ესვრის საცხოვრებელ შენობას, მშვიდობიანი პირები საავადმყოფოში, ქალი ტირის დახოცილი ბავშვების გამო. AP News, 12 მარტი 2022.] ** [https://news.sky.com/story/ukraine-war-children-buried-under-rubble-after-russian-airstrike-hit-hospital-in-mariupol-president-zelenskyy-says-12561747 მარიუპოლში სამშობიაროს დაბომბვის შედეგი, დაშავებული ფეხმძიმე ქალი. Sky News, მარტი 9, 2022] 13 მარტს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ეს ქალი და მისი შვილი დაიღუპნენ მძიმე დაზიანებების შედეგად.<ref>{{Cite news|date=2022-03-14|title=Ukraine war: Pregnant woman and baby die after hospital shelled|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60734706|url-status=live|access-date=2022-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314143240/https://www.bbc.com/news/world-europe-60734706|archive-date=14 March 2022}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{შენიშვნების სია}} {{რუსეთ-უკრაინის ომი}} {{პოსტსაბჭოთა ქვეყნები}} {{უკრაინის თემები}} [[კატეგორია:რუსეთ-უკრაინის ომი]] [[კატეგორია:რუსეთის ომები]] [[კატეგორია:ბელარუსის ომები]] [[კატეგორია:უკრაინის ომები]] [[კატეგორია:2020-იანი წლების კონფლიქტები]] [[კატეგორია:რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)|*]] ib4hybdm73xha5v3xgy7rwv1t6znxup 4407799 4407798 2022-08-16T20:46:30Z ზურა6446 102258 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)}} '''რუსეთის შეჭრა უკრაინაში''' — დაიწყო 2022 წლის 24 თებერვალს. შეჭრამ გამოიწვია ევროპის უდიდესი დევნილთა კრიზისი [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] შემდეგ<ref name="Blake-2022-03-15">{{cite news|last1=Keane|first1=Daniel|last2=Blake|first2=Elly|date=14 March 2022|title=What is the Homes for Ukraine refugees scheme and how do you apply?|website=[[Evening Standard]]|url=https://www.standard.co.uk/news/uk/host-ukraine-refugee-scheme-uk-london-russia-war-apply-b987910.html|url-status=live|url-access=subscription|access-date=15 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314151733/https://www.standard.co.uk/news/uk/host-ukraine-refugee-scheme-uk-london-russia-war-apply-b987910.html|archive-date=14 March 2022|issn=2041-4404}}</ref><ref name=":3">{{cite news|last1=Pita|first1=Antonio|last2=Costa|first2=Raúl Sánchez|date=3 March 2022|title=Ukrainian exodus could be Europe's biggest refugee crisis since World War II|newspaper=[[El País]]|url=https://english.elpais.com/international/2022-03-03/ukrainian-exodus-could-be-europes-biggest-refugee-crisis-since-world-war-ii.html|url-status=live|access-date=9 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220405100721/https://english.elpais.com/international/2022-03-03/ukrainian-exodus-could-be-europes-biggest-refugee-crisis-since-world-war-ii.html|archive-date=5 April 2022|issn=0213-4608}}</ref> 6.4 მილიონზე მეტმა უკრაინელმა დატოვა ქვეყანა<ref name="UNHCR-Ukraine">{{cite web|title=Situation Ukraine Refugee Situation|date=<!--kept up-to-date-->|website=[[United Nations High Commissioner for Refugees]]|url=https://data2.unhcr.org/en/situations/ukraine|access-date=23 July 2022}}</ref><ref name="Liz Truss">{{cite web|date=3 July 2022|title=Liz Truss mulls seizure of Russian assets in UK to give to Ukraine|url=https://www.theguardian.com/world/2022/jul/03/liz-truss-mulls-seizure-of-russian-assets-in-uk-to-give-to-ukraine|access-date=4 July 2022|website=the Guardian|language=en}}</ref> და ქვეყნის მოსახლეობის მესამედი იძულებით გადაადგილებული პირი გახდა.<ref name=":43">{{cite news|last1=Ratcliffe|first1=Rebecca|last2=Clayton|first2=Abené|last3=Gabbatt|first3=Adam|last4=Chao-Fong|first4=Léonie|last5=Lock|first5=Samantha|last6=Ambrose|first6=Tom|date=19 March 2022|title=Biden outlines 'consequences' if China aids Russia – as it happened|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/mar/18/russia-ukraine-war-latest-news-biden-to-warn-xi-against-backing-putin-as-russian-military-offensives-falter-live|url-status=live|access-date=28 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220329020321/https://www.theguardian.com/world/live/2022/mar/18/russia-ukraine-war-latest-news-biden-to-warn-xi-against-backing-putin-as-russian-military-offensives-falter-live|archive-date=29 March 2022|issn=1756-3224|oclc=60623878}}</ref><ref>{{cite news|date=31 March 2022|title=Ukraine war: Putin being misled by fearful advisers, US says|work=[[BBC News]]|publisher=BBC|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60936117|url-status=live|access-date=31 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220331020115/https://www.bbc.com/news/world-europe-60936117|archive-date=31 March 2022}}</ref> შეჭრამ ასევე გამოიწვია გლობალური საკვების ნაკლებობა.<ref>{{cite news|last1=Barbaro|first1=Michael|last2=Chaturvedi|first2=Asthaa|last3=Szypko|first3=Rob|last4=Quester|first4=Rachel|last5=Johnson|first5=Michael|last6=Baylen|first6=Liz O.|last7=Daniel|first7=Chelsea|last8=Powell|first8=Dan|last9=Lozano|first9=Marion|date=5 April 2022|title=How the War in Ukraine is Creating a Global Food Crisis|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2022/04/05/podcasts/the-daily/ukraine-russia-food-supply.html|access-date=15 June 2022|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{cite news|title=The coming food catastrophe|newspaper=The Economist|url=https://www.economist.com/leaders/2022/05/19/the-coming-food-catastrophe|access-date=15 June 2022|issn=0013-0613}}</ref> 2014 წელს რუსეთი შეიჭრა [[ყირიმი|ყირიმში]] და [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|მიიერთა]] ის, ასევე რუსეთის მიერ მხარდაჭერილმა სეპარატისტებმა დაიკავეს [[დონბასი|დონბასის]] ნაწილი სამხრეთ-აღმოსავლეთ უკრაინაში, კერძედ ლუჰანსკისა და დონეცკის ოლქები, რამაც ადგილობრივ რეგიონში [[დონბასის ომი|ომი]] გამოიწვია.<ref>{{cite news |last1=Kirby |first1=Jen |last2=Guyer |first2=Jonathan |date=24 February 2022 |title=Russia's war in Ukraine, explained |work=[[Vox (website)|Vox]] |url=https://www.vox.com/2022/2/23/22948534/russia-ukraine-war-putin-explosions-invasion-explained |url-status=live |access-date=31 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224174928/https://www.vox.com/2022/2/23/22948534/russia-ukraine-war-putin-explosions-invasion-explained |archive-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |date=28 February 2022 |title=Conflict in Ukraine |url=https://cfr.org/global-conflict-tracker/conflict/conflict-ukraine |access-date=28 February 2022 |website=Global Conflict Tracker |publisher=[[Council on Foreign Relations]]}}</ref> 2021 წელს რუსეთმა დაიწყო ფართო სამხედრო ძალის თავმოყრა უკრაინის საზღვართან, თავი მოიყარა 190 000-ზე მეტმა სამხედრომ და მათმა აღჭურვილობამ. სატელევიზიო მიმართვაში [[ვლადიმერ პუტინი|ვლადიმერ პუტინმა]] გამოაჩინა ირიდენტისტული ხედვები,<ref>{{cite news |date=26 February 2022 |title=Russia's invasion of Ukraine |newspaper=[[The Economist]] |url=https://www.economist.com/briefing/2022/02/26/russias-invasion-of-ukraine |url-status=live |url-access=subscription |access-date=26 February 2022 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.economist.com/briefing/2022/02/26/russias-invasion-of-ukraine |archive-date=26 February 2022 |issn=0013-0613 |quote=Though the target of Mr. Putin's tirade on February 21st was Ukraine, the former Soviet republics now in NATO, Estonia, Latvia and Lithuania, have cause for alarm over his irredentism.}}</ref> შეერკინა უკრაინის უფლებას, იყოს სახელმწიფო,<ref name="Putin Ukraine statehood">{{cite magazine |last=Perrigo |first=Billy |date=22 February 2022 |title=How Putin's Denial of Ukraine's Statehood Rewrites History |url=https://time.com/6150046/ukraine-statehood-russia-history-putin/ |url-status=live |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |issn=0040-781X |oclc=1311479 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220222200708/https://time.com/6150046/ukraine-statehood-russia-history-putin/ |archive-date=22 February 2022 |access-date=28 February 2022 |url-access=registration}}</ref><ref>{{cite news |date=22 February 2022 |title=Putin Says He Does Not Plan to 'Restore Empire' |work=[[Moscow Times]] |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/22/putin-says-he-does-not-plan-to-restore-empire-a76519 |url-status=live |access-date=31 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220222050649/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/22/putin-says-he-does-not-plan-to-restore-empire-a76519 |archive-date=22 February 2022 |oclc=1097137921}}</ref> და მცდარად<ref>{{cite news |last1=Tabarovsky |first1=Izabella |last2=Finkel |first2=Eugene |author-link2=Evgeny Finkel |date=27 February 2022 |title=Statement on the War in Ukraine by Scholars of Genocide, Nazism and World War II |work=[[The Jewish Journal of Greater Los Angeles]] |url=https://jewishjournal.com/news/worldwide/345515/statement-on-the-war-in-ukraine-by-scholars-of-genocide-nazism-and-world-war-ii/ |access-date=31 May 2022}}</ref> განაცხადა, რომ უკრაინას მართავდნენ [[ნეონაციზმი|ნეონაცისტები]], რომლებიც ეთნიკური ნიშნით ავიწროებდნენ და სჯიდნენ რუსებს.<ref name="Abbruzzese 2022">{{cite news |last=Abbruzzese |first=Jason |date=24 February 2022 |title=Putin says he is fighting a resurgence of Nazism. That's not true. |publisher=[[NBC News]] |url=https://www.nbcnews.com/politics/politics-news/live-blog/russia-ukraine-conflict-live-updates-n1289655/ncrd1289673 |url-status=live |access-date=31 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224112830/https://www.nbcnews.com/politics/politics-news/live-blog/russia-ukraine-conflict-live-updates-n1289655/ncrd1289673 |archive-date=24 February 2022}}</ref> 2022 წლის 21 თებერვალს რუსეთმა აღიარა [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰასნკის სახალხო რესპუბლიკა]], ორი თვითაღიარებული კვაზისახელმწიფო დონბასში.<ref>{{cite news |last=Hernandez |first=Joe |date=22 February 2022 |title=Why Luhansk and Donetsk are key to understanding the latest escalation in Ukraine |publisher=[[NPR]] |url=https://www.npr.org/2022/02/22/1082345068/why-luhansk-and-donetsk-are-key-to-understanding-the-latest-escalation-in-ukrain |url-status=live |access-date=31 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220222231626/https://www.npr.org/2022/02/22/1082345068/why-luhansk-and-donetsk-are-key-to-understanding-the-latest-escalation-in-ukrain |archive-date=22 February 2022}}</ref> შემდეგ დღეს რუსეთის ფედერაციულმა საბჭომ ნება დართო პრეზიდენტს სამხედრო ძალის გამოყენებაზე და რუსული ძალები შევიდნენ დონბასში.<ref>{{cite news |last=Hodge |first=Nathan |date=22 February 2022 |title=Russia's Federation Council gives consent to Putin on use of armed forces abroad, Russian agencies report |work=[[CNN International]] |publication-place=Moscow |url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-22-22/h_59a413ce984eda5954ce5b9c4655bcc5 |url-status=live |access-date=31 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220222170424/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-22-22/h_59a413ce984eda5954ce5b9c4655bcc5 |archive-date=22 February 2022}}</ref> შეჭრა დაიწყო 24 თებერვალს,<ref>{{cite news |last1=Nikolskaya |first1=Polina |last2=Osborn |first2=Andrew |date=24 February 2022 |title=Russia's Putin authorises 'special military operation' against Ukraine |work=[[Reuters]] |publication-place=Moscow |url=https://www.reuters.com/world/europe/russias-putin-authorises-military-operations-donbass-domestic-media-2022-02-24/ |url-status=live |access-date=31 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224032217/https://www.reuters.com/world/europe/russias-putin-authorises-military-operations-donbass-domestic-media-2022-02-24/ |archive-date=24 February 2022}}</ref> როდესაც პუტინმა გამოაცხადა „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“ უკრაინის „დემილიტარიზაციასა და დენაციფიკაციისთვის“.<ref>{{cite news |last1=Grunau |first1=Andrea |last2=von Hein |first2=Matthias |last3=Theise |first3=Eugen |last4=Weber |first4=Joscha |date=25 February 2022 |title=Fact check: Do Vladimir Putin's justifications for going to war against Ukraine add up? |publisher=[[Deutsche Welle]] |url=https://www.dw.com/en/fact-check-do-vladimir-putins-justifications-for-going-to-war-against-ukraine-add-up/a-60917168 |url-status=live |access-date=1 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225162831/https://www.dw.com/en/fact-check-do-vladimir-putins-justifications-for-going-to-war-against-ukraine-add-up/a-60917168 |archive-date=25 February 2022}}</ref><ref name="Waxman 2022">{{cite magazine |last=Waxman |first=Olivia B. |date=3 March 2022 |title=Historians on What Putin Gets Wrong About 'Denazification' in Ukraine |url=https://time.com/6154493/denazification-putin-ukraine-history-context/ |url-status=live |magazine=[[Time (magazine)|Time]] |issn=0040-781X |oclc=1311479 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220303211420/https://time.com/6154493/denazification-putin-ukraine-history-context/ |archive-date=3 March 2022 |access-date=1 June 2022}}</ref> რამდენიმე წუთში საჰაერო და სარაკეტო იერიშები დაიწყო უკრაინის ყველა რეგიონში, მათ შორის დედაქალაქ [[კიევი|კიევშიც]]. ამას მოჰყვა სახმელეთო შეჭრა რამდენიმე მიმართულებით.<ref>{{cite web |date=24 February 2022 |title=Russia attacks Ukraine |url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_ec5f24d5accb8f8503aabdc63e3fd22d |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073725/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_ec5f24d5accb8f8503aabdc63e3fd22d |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[CNN International]]}}</ref><ref name="kirbyBBC">{{cite news |last=Kirby |first=Paul |date=9 March 2022 |title=Why is Russia invading Ukraine and what does Putin want? |work=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-56720589 |access-date=9 March 2022}}</ref> უკრაინის პრეზიდენტ [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ვოლოდიმირ ზელენსკიმ]] გამოაცხადა [[საომარი მდგომარეობა უკრაინაში|საომარი მდგომარეობა]] და საყოველთაო მობილიზაცია 18-იდან 60-მდე ასაკის ყველა მამაკაცისთვის, რომლებსაც აეკრძალათ ქვეყნის დატოვება.<ref>{{cite news |date=24 February 2022 |title=Ukrainian president signs decree on general mobilisation of population -Interfax |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-signs-decree-general-mobilisation-population-interfax-2022-02-24/ |url-status=live |access-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025205/https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-signs-decree-general-mobilisation-population-interfax-2022-02-24/ |archive-date=25 February 2022}}</ref><ref name="Interfax 2022">{{cite web |date=25 February 2022 |title=Zelensky signs decree declaring general mobilization |url=https://en.interfax.com.ua/news/general/801769.html |access-date=25 February 2022 |website=[[Interfax-Ukraine]] |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113724/https://en.interfax.com.ua/news/general/801769.html |url-status=live}}</ref> რუსეთის შეტევა თავდაპირველად დაიწყო [[კიევისათვის ბრძოლა|ჩრდილოეთის ფრონტზე]] ბელარუსიდან კიევის მიმართულებით, [[სამხრეთ უკრაინის კამპანია|სამხეთის ფრონტზე]] ყირიმიდან, [[ჩრდილო-აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია|ჩრდილო-აღმოსავლეთის ფრონტსა]] და [[აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია|აღმოსავლეთის ფრონტზე]] დონეცკისა და ლუჰანსკიდან.<ref name="CBS-2022-03-20">{{cite news |title=Ukraine rejects Russian demand to surrender port city of Mariupol in exchange for safe passage |date=20 March 2022 |publisher=[[CBS News]] |url=https://www.cbsnews.com/news/ukraine-mariupol-russia-surrender-reject/ |access-date=21 March 2022}}</ref><ref name="CBC-2022-03-21">{{cite news |title=Ukraine refuses to surrender Mariupol as scope of human toll remains unclear |date=21 March 2022 |publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |url=https://www.cbc.ca/news/world/ukraine-russia-war-march21-1.6391709 |access-date=21 March 2022}}</ref> მარტის განმავლობაში რუსეთის წინსვლა კიევის მიმართულებით უშედეგო იყო. მძიმე დანაკარგებისა და ძლიერი წინააღმდეგობის შედეგად რუსეთის ძალებმა [[კიევის ოლქი]] დატოვეს 3 აპრილს. 19 აპრილს დაიწყო განახლებული თავდასხმა დონბასიდან, რომელიც ნელა გაგრძელდა, [[ლუჰანსკის ოლქი]] მთლიანად აიღეს 3 ივლისს,<ref>{{Cite news |last=Balmforth |first=Tom |date=4 July 2022 |title=Analysis: Russia hails capture of Luhansk region, but big Ukraine battles lie ahead |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/europe/russia-hails-capture-luhansk-region-big-ukraine-battles-lie-ahead-2022-07-04/ |access-date=7 July 2022}}</ref> როდესაც სხვა ფრონტები უძრავი იყო ამავე დროს რუსეთი აგრძელებდა სამოქალაქო და სამხედრო სამიზნეების დაბომბვას ფრონტის ხაზიდან შორს, მათ შორის კიევში,<ref>{{Cite news |last=Myre |first=Greg |date=26 June 2022 |title=Russia bombs Kyiv in a weekend missile barrage across Ukraine |language=en |work=NPR |url=https://www.npr.org/2022/06/26/1107688656/russia-strikes-kyiv |access-date=7 July 2022}}</ref> [[ლვივი|ლვივში]],<ref>{{cite web |title=Russia hits Lviv again as Putin's campaign of terror focuses on Ukraine's shell-shocked east |url=https://www.cbsnews.com/news/ukraine-news-russia-war-lviv-attack-mariupol-evacuations-putin-offensive-in-east/ |access-date=7 July 2022 |website=www.cbsnews.com |language=en-US}}</ref> [[ოდესა|ოდესასა]] და [[კრემენჩუკი|კრემენჩუკში]], სხვებთან ერთად.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/live/2022/07/20/world/ukraine-russia-war#russia-ukraine-territory-expansion-lavrov |title=Ukraine News: Kyiv Intensifies Attacks on Russian Positions in South |work=[[The New York Times]] |date=20 July 2022}}</ref> შეჭრა ფართომაშტაობიანად დაიგმო საერთაშორისო დონეზე. [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ]] მიიღო რეზოლუცია, რომელიც გმობდა შეჭრას და რუსეთისგან ითხოვდა ჯარების სრულიად გაყვანას უკრაინის ტერიტორიიდან.<ref name="auto3">{{cite news|date=2 March 2022|title=UN resolution against Ukraine invasion: Full text|publisher=[[Al Jazeera]]|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/3/unga-resolution-against-ukraine-invasion-full-text|access-date=25 March 2022|quote=The General Assembly{{nbsp}}... [d]eplores in the strongest terms the aggression by the Russian Federation against Ukraine in violation of Article 2 (4) of the Charter}}</ref> [[გაეროს საერთაშორისო სასამართლო|საერთაშორისო სასამართლომ]] უბრძანა რუსეთს შეეჩერებინა სამხედრო ოპერაციები და [[ევროპის საბჭო|ევროპის საბჭომ]] გააძევა რუსეთი. ბევრმა ქვეყანამ დააწესა სანქციები რუსეთზე, რომლებმაც იმოქმედეს რუსეთისა და მსოფლიოს ეკონომიკებზე,<ref name="Sanctions slams Russian economy">{{cite news |last1=Chernova |first1=Anna |last2=Cotovio |first2=Vasco |last3=Thompson |first3=Mark |date=28 February 2022 |title=Sanctions slams Russian economy |publisher=CNN |url=https://edition.cnn.com/2022/02/28/business/russia-ruble-banks-sanctions/index.html |url-status=live |access-date=28 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220228085645/https://edition.cnn.com/2022/02/28/business/russia-ruble-banks-sanctions/index.html |archive-date=28 February 2022}}</ref> და სამხედრო და ჰუმანიტარული მხარდაჭერა აღმოუჩინეს უკრაინას.<ref name="Al-Jazeera-2022-02-28" /> პროტესტები დაიწყო მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში; რუსეთში დემონსტრანტები დააკავეს და გაზარდეს ცენზურა,<ref>{{cite news |last1=Morin |first1=Rebecca |last2=Subramanian |first2=Courtney |last3=Collins |first3=Michael |last4=Garrison |first4=Joey |last5=Groppe |first5=Maureen |date=24 February 2022 |title=World leaders condemn Russian invasion of Ukraine; EU promises 'harshest' sanctions – live updates |work=[[USA Today]] |url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/2022/02/24/russia-ukraine-invasion/6920609001/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224110055/https://www.usatoday.com/story/news/politics/2022/02/24/russia-ukraine-invasion/6920609001/ |archive-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |last1=Stewart |first1=Briar |last2=Seminoff |first2=Corinne |last3=Kozlov |first3=Dmitry |date=24 February 2022 |title=More than 1,700 people detained in widespread Russian protests against Ukraine invasion |url=https://www.cbc.ca/news/world/russia-protest-arrests-1.6362938 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224193201/https://www.cbc.ca/news/world/russia-protest-arrests-1.6362938 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |publisher=[[CBC News]] |agency=[[Associated Press]]}}</ref> აიკრძალა სიტყვები: „ომი“ და „შეჭრა“.<ref name="kirbyBBC"/><ref>{{cite web |url=https://www.npr.org/2022/03/05/1084729579/russian-law-bans-journalists-from-calling-ukraine-conflict-a-war-or-an-invasion |title=Russian law bans journalists from calling Ukraine conflict a 'war' or an 'invasion' |last=Simon |first=Scott |date=5 March 2022 |publisher=NPR |access-date=20 June 2022}}</ref> [[სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო|სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლომ]] დაიწყო გამოძიება [[კაცობრიობის წინააღმდეგ დანაშაულები|კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულების]] შესახებ უკრაინაში, 2013 წლიდან მოყოლებული, და ასევე იძიებენ [[რუსეთის უკრაინაში შეჭრისას ჩადენილი ომის დანაშაულები (2022)|2022 წლის შეჭრისას ჩადენილ ომის დანაშაულებს]].<ref name="auto5">{{cite news |last=Corder |first=Mike |date=3 March 2022 |title=ICC prosecutor launches Ukraine war crimes investigation |work=Associated Press |url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-genocides-crime-war-crimes-europe-499d7b6a9e955f659284b2edc6f1c508 |url-status=live |access-date=9 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220416220634/https://apnews.com/article/russia-ukraine-genocides-crime-war-crimes-europe-499d7b6a9e955f659284b2edc6f1c508 |archive-date=16 April 2022}}</ref> == ფონი == {{მთავარი|ევრომაიდანი|ომი დონბასში}} [[File:Morning first day of Orange Revolution.jpg|thumb|დემონსტრანტები [[მაიდან ნეზალეჟნოსტი|დამოუკიდებლობის მოედანზე]] [[კიევი|კიევში]] [[ნარინჯისფერი რევოლუცია|ნარინჯისფერი რევოლუციისას]] 2004 წლის ნოემბერში]] [[File:Map of Ukraine with Cities.png|thumb|უკრაინა ყირიმითა და ორი თვითგამოცხადებული სეპარატისტული რესპუბლიკით დონბასში, დასავლეთში]] 1991 [[სსრკ-ის დაშლა|წელს საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ]], უკრაინა და რუსეთი განაგრძობდნენ მჭიდრო კავშირებს. 1994 წელს უკრაინა დათანხმდა უარი ეთქვა ბირთვულ არსენალზე და ხელი მოაწერა ბუდაპეშტის მემორანდუმს უსაფრთხოების გარანტიების შესახებ იმ პირობით, რომ რუსეთი, დიდი ბრიტანეთი და შეერთებული შტატები გასცემდნენ უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობისა და პოლიტიკური დამოუკიდებლობისა დაცვის გარანტიას. ხუთი წლის შემდეგ, რუსეთი იყო ევროპული უსაფრთხოების ქარტიის ერთ-ერთი ხელმომწერი, სადაც მან „დაადასტურა თითოეული მონაწილე სახელმწიფოს თანდაყოლილი უფლება, იყოს თავისუფალი აირჩიოს ან შეცვალოს თავისი უსაფრთხოების ზომები, მათ შორის ალიანსის ხელშეკრულებები, როგორც ისინი განვითარდებიან“.<ref>{{Cite web|title=Istanbul Document 1999|url=http://www.osce.org/node/39569|publisher=Organization for Security and Co-operation in Europe|date=19 November 1999|access-date=21 July 2015}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ 1991 წლიდან იყო აღიარებული დამოუკიდებელი ქვეყანა, როგორც ყოფილი სსრკ-ს დამფუძნებელი რესპუბლიკა, უკრაინა რუსეთის ხელმძღვანელობის მიერ აღიქმებოდა, როგორც მისი გავლენის სფეროს ნაწილად. 2008 წელს რუსეთის პრეზიდენტმა [[ვლადიმერ პუტინი|ვლადიმერ პუტინმა]] ისაუბრა [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ჩრდილო ატლანტიკურ ხელშეკრულებაში]] უკრაინის პოტენციური გაწევრიანების წინააღმდეგ.<ref>{{Cite news|last=Harding|first=Luke|last2=Borger|first2=Julian|last3=Chrisafis|first3=Angelique|date=2 April 2008|title=Bush-Putin row grows as pact pushes east|work=[[The Guardian]]|location=[[Moscow]]; [[Bucharest]]; [[Paris]]|url=https://www.theguardian.com/world/2008/apr/02/nato.georgia|url-status=live|url-access=subscription|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220208091130/https://www.theguardian.com/world/2008/apr/02/nato.georgia|archive-date=8 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Dawar|first=Anil|date=4 April 2008|title=Putin warns Nato over expansion|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/2008/apr/04/nato.russia|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220213213527/https://www.theguardian.com/world/2008/apr/04/nato.russia|archive-date=13 February 2022|quote=The Russian president, Vladimir Putin, today repeated his warning that Moscow would view any attempt to expand NATO to its borders as a 'direct threat'.}}</ref> 2009 წელს რუმინელმა ანალიტიკოსმა იულიან ჩიფუმ და მისმა თანაავტორებმა განაცხადეს, რომ უკრაინასთან დაკავშირებით რუსეთმა გამოიყენა [[ბრეჟნევის დოქტრინა|ბრეჟნევის დოქტრინის]] განახლებული ვერსია, რომელიც კარნახობს, რომ უკრაინის სუვერენიტეტი არ შეიძლება იყოს უფრო დიდი ვიდრე [[ვარშავის პაქტი|ვარშავის პაქტის]] წევრი ქვეყნები. საბჭოთა გავლენის სფეროს [[1989 წლის რევოლუციები|დაშლამდე]], 1980-იანი წლების ბოლოს და 1990-იანი წლების დასაწყისში. ეს თვალსაზრისი ეფუძნება წინაპირობას, რომ რუსეთის ქმედებები დასავლეთის დასამშვიდებლად 1990-იანი წლების დასაწყისში უნდა შეხვედროდა დასავლეთის ურთიერთშეთანხმებით, რუსეთის საზღვრის გასწვრივ ნატოს გაფართოების გარეშე. [[File:Euromaidan Kyiv 1-12-13 by Gnatoush 005.jpg|thumb|left|[[ევრომაიდანი]]ს პროტესტი კიევში.]] 2014 წლის 21 თებერვალს პრორუსულმა უკრაინის პრეზიდენტმა [[ვიქტორ იანუკოვიჩი|ვიქტორ იანუკოვიჩმა]] და უკრაინის საპარლამენტო ოპოზიციის ლიდერებმა ხელი მოაწერეს მორიგების შეთანხმებას [[ევრომაიდანი|ევრომაიდანის]] მოძრაობის ფარგლებში (2013–2014) ფარგლებში. მეორე დღეს იანუკოვიჩი [[კიევი|კიევიდან]] გაიქცა იმპიჩმენტის კენჭისყრამდე, რომელმაც მას პრეზიდენტის უფლებამოსილება ჩამოართვა.<ref name="interfax1">{{Cite news|date=24 February 2014|title=Rada removes Yanukovych from office, schedules new elections for May 25|agency=[[Interfax-Ukraine]]|url=http://en.interfax.com.ua/news/general/192030.html|url-status=live|access-date=15 February 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20200210094859/https://en.interfax.com.ua/news/general/192030.html|archive-date=10 February 2020}}</ref><ref name="RadioFreeEurope">{{Cite news|last=Sindelar|first=Daisy|date=23 February 2014|title=Was Yanukovych's Ouster Constitutional?|work=Radiofreeeurope/Radioliberty|publisher=Radio Free Europe/Radio Liberty|url=http://www.rferl.org/content/was-yanukovychs-ouster-constitutional/25274346.html|url-status=live|access-date=25 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20200729143204/https://www.rferl.org/a/was-yanukovychs-ouster-constitutional/25274346.html|archive-date=29 July 2020}}</ref><ref name="huffingtonpost1">{{Cite news|last=Feffer|first=John|date=14 March 2014|title=Who Are These 'People,' Anyway?|work=[[HuffPost]]|publisher=[[Buzzfeed]]|url=https://www.huffingtonpost.com/john-feffer/who-are-these-people-anyw_b_4964526.html|url-status=live|access-date=17 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140318044043/http://www.huffingtonpost.com/john-feffer/who-are-these-people-anyw_b_4964526.html|archive-date=18 March 2014|quote=At that point, his own party abandoned him and called for a vote to take place. Parliament then voted to remove Yanukovych from office by a margin of 328 to 0.}}</ref> რუსულენოვანი აღმოსავლეთ უკრაინის რეგიონების ლიდერებმა განაცხადეს იანუკოვიჩისადმი ერთგულებას განაგრძობდნენ,<ref>{{Cite news|last=Polityuk|first=Pavel|last2=Robinson|first2=Matt|last3=Baczynska|first3=Gabriela|last4=Goettig|first4=Marcin|last5=Graff|first5=Peter|last6=Elgood|first6=Giles|date=22 February 2014|title=Ukraine parliament removes Yanukovich, who flees Kiev in "coup"|work=Reuters|publisher=Thomson Corporation|location=Kyiv|editor-last=Roche|editor-first=Andrew|url=https://in.reuters.com/article/ukraine-crisis-parliament-idINDEEA1L04L20140222|url-status=live|access-date=18 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20160609181723/http://in.reuters.com/article/ukraine-crisis-parliament-idINDEEA1L04L20140222|archive-date=9 June 2016|quote=Underscoring Ukraine's regional divisions, leaders of Russian-speaking eastern provinces loyal to Yanukovich voted to challenge anti-Yanukovich steps by the central parliament.}}</ref> რამაც გამოიწვია პრორუსული არეულობა უკრაინაში.<ref>{{Cite web|date=3 September 2014|title=Everything you need to know about the Ukraine crisis|url=https://www.vox.com/2014/9/3/18088560/ukraine-everything-you-need-to-know|access-date=24 January 2022|publisher=[[Vox Media]]}}</ref> არეულობას მოჰყვა [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსია]] 2014 წლის მარტში და [[ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში|ომი დონბასში]], რომელიც დაიწყო 2014 წლის აპრილში, [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკების]] რუსეთის მიერ მხარდაჭერილი კვაზისახელმწიფოების შექმნით.<ref>{{Cite news|last=Grytsenko|first=Oksana|last2=Vlasova|first2=Anastasia|date=12 April 2014|title=Armed pro-Russian insurgents in Luhansk say they are ready for police raid|work=[[Kyiv Post]]|publisher=Businessgroup LLC|location=Luhansk|url=http://www.kyivpost.com/content/ukraine/armed-pro-russian-insurgents-in-luhansk-say-they-are-ready-for-police-raid-343167.html|access-date=1 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20140412131249/http://www.kyivpost.com/content/ukraine/armed-pro-russian-insurgents-in-luhansk-say-they-are-ready-for-police-raid-343167.html|archive-date=12 April 2014|quote=... their top aim is federalization of the country through all-Ukrainian referendum, one step from secession from the nation. 'It should be a federation in the borders of Ukraine, but with the right to separate if people demand this,' Kariakin said, confident that 85 percent of people in Luhansk Oblast, Ukraine's seventh most populous with 2.2 million people, support him.}}</ref><ref>{{Cite web|date=16 March 2019|title=Annexation of Crimea: A masterclass in political manipulation|url=https://www.aljazeera.com/opinions/2019/3/16/annexation-of-crimea-a-masterclass-in-political-manipulation|access-date=24 January 2022|publisher=[[Al Jazeera]]}}</ref> 2020 წლის 14 სექტემბერს უკრაინის პრეზიდენტმა [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ვოლოდიმირ ზელენსკიმ]] დაამტკიცა უკრაინის ახალი ეროვნული უსაფრთხოების სტრატეგია, „რომელიც ითვალისწინებს ნატო-სთან გამორჩეული პარტნიორობის განვითარებას, ნატოში გაწევრიანების მიზნით“.<ref>{{Cite news|last=Duggal|first=Hanna|date=25 January 2022|title=Infographic: Military capabilities of Russia and Ukraine|work=aljazeera.com|publisher=[[Al Jazeera]]|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/1/25/infographic-military-capabilities-of-russia-and-ukraine-interactive|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220215002641/https://www.aljazeera.com/news/2022/1/25/infographic-military-capabilities-of-russia-and-ukraine-interactive|archive-date=15 February 2022}}</ref><ref name="ua-nato-relations">{{Cite news|date=11 January 2020|title=Relations with Ukraine|work=[[NATO]]|publisher=NATO|url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_37750.htm|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220215011708/https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_37750.htm|archive-date=15 February 2022|quote=In September 2020, President Volodymyr Zelenskyy approved Ukraine's new National Security Strategy, which provides for the development of the distinctive partnership with NATO with the aim of membership in NATO.}}</ref><ref>{{Cite news|last=Getmanchuk|first=Alyona|date=30 September 2020|title=Russia as aggressor, NATO as objective: Ukraine's new National Security Strategy|work=atlanticcouncil.org|publisher=[[Atlantic Council]]|url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/russia-as-aggressor-nato-as-objective-ukraines-new-national-security-strategy/|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220216000921/https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/russia-as-aggressor-nato-as-objective-ukraines-new-national-security-strategy/|archive-date=16 February 2022}}</ref> 2021 წლის 24 მარტს ზელენსკიმ ხელი მოაწერა ''ბრძანება No117/2021''-ს, რომელიც ამტკიცებს „[[ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკა|ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკის]] დროებით ოკუპირებული ტერიტორიის და ქალაქ [[სევასტოპოლი|სევასტოპოლის]] დეოკუპაციისა და რეინტეგრაციის სტრატეგიას“.<ref>{{Cite news|date=24 March 2021|title=Zelensky enacts strategy for de-occupation and reintegration of Crimea|work=[[Ukrinform]]|publisher=[[Government of Ukraine]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-polytics/3214479-zelensky-enacts-strategy-for-deoccupation-and-reintegration-of-crimea.html|url-status=live|access-date=15 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20211212130511/https://www.ukrinform.net/rubric-polytics/3214479-zelensky-enacts-strategy-for-deoccupation-and-reintegration-of-crimea.html|archive-date=12 December 2021|quote=''Decree No. 117/2021'' of March 24 on enactment of the relevant decision of the National Security and Defense Council was published on the website of the Head of State.}}</ref> 2021 წლის ივლისში პუტინმა გამოაქვეყნა ესე, სახელწოდებით: ''რუსებისა და უკრაინელების ისტორიული ერთიანობის შესახებ'', რომელშიც მან კიდევ ერთხელ დაადასტურა თავისი შეხედულება, რომ რუსები და უკრაინელები „[[სრულიად რუსი ერი|ერთი ხალხია]]“.<ref>{{Cite web|last=Putin|first=Vladimir|date=12 July 2021|title=Article by Vladimir Putin 'On the Historical Unity of Russians and Ukrainians'|url=http://en.kremlin.ru/events/president/news/66181|access-date=1 February 2022|work=The Kremlin|publisher=[[Government of Russia]]}}</ref> ამერიკელმა ისტორიკოსმა ტიმოთი სნაიდერმა პუტინის იდეები [[იმპერიალიზმი|იმპერიალიზმად შეაფასა]].<ref>{{Cite web|last=Snyder|first=Timothy D.|date=18 January 2022|title=How to think about war in Ukraine|url=https://snyder.substack.com/p/how-to-think-about-war-in-ukraine|access-date=25 January 2021|work=Thinking about... (newsletter)|publisher=[[Substack]]}}</ref> ბრიტანელმა ჟურნალისტმა ედუარდ ლუკასმა მას ისტორიული რევიზიონიზმი უწოდა.<ref>{{Cite web|last=Lucas|first=Edward|date=15 September 2020|title=Why Putin's history essay requires a rewrite|url=https://www.thetimes.co.uk/article/why-putins-history-essay-requires-a-rewrite-6nzjzbqjb|access-date=25 January 2022|work=[[The Times]]|publisher=Times Newspapers}}</ref> სხვა დამკვირვებლებმა აღნიშნეს, რომ რუსეთის ხელმძღვანელობას აქვს დამახინჯებული შეხედულება თანამედროვე უკრაინასა და მის ისტორიაზე.<ref>{{Cite web|last=Roth|first=Andrew|date=7 December 2021|title=Putin's Ukraine rhetoric driven by distorted view of neighbour|url=https://www.theguardian.com/world/2021/dec/07/putins-ukraine-rhetoric-driven-by-distorted-view-of-neighbour|access-date=25 January 2021|work=The Guardian}}</ref><ref>{{Cite web|last=Dickinson|first=Peter|date=15 July 2021|title=Putin's new Ukraine essay reveals imperial ambitions|url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/putins-new-ukraine-essay-reflects-imperial-ambitions/|access-date=25 January 2021|publisher=[[Atlantic Council]]}}</ref><ref>{{Cite web|last=Wilson|first=Andrew|date=23 December 2021|title=Russia and Ukraine: 'One People' as Putin Claims?|url=https://rusi.org/explore-our-research/publications/commentary/russia-and-ukraine-one-people-putin-claims|access-date=25 January 2022|publisher=[[Royal United Services Institute]]}}</ref> რუსეთმა განაცხადა, რომ უკრაინის შესაძლო გაწევრიანება ნატოში და ზოგადად ნატოს გაფართოება საფრთხეს უქმნის ეროვნულ უსაფრთხოებას.<ref>{{Cite news|last=Taylor|first=Paul|date=23 November 2021|title=Ukraine: NATO's original sin|work=[[Politico]]|publisher=[[Axel Springer SE]]|url=https://www.politico.eu/article/ukraine-nato-georgia-europe-european-union-united-states/|url-status=live|access-date=1 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220129135805/https://www.politico.eu/article/ukraine-nato-georgia-europe-european-union-united-states/|archive-date=29 January 2022|quote=The result heightened Kremlin's fears of encirclement and of losing the strategic depth that enabled Russia to prevail over Western invaders twice ... no amount of assurances that NATO is not a threat to Russia, that its purpose is purely defensive or that none of its weapons would ever be used except in response to an attack could assuage Moscow.}}</ref><ref>{{Cite news|last=Guyer|first=Jonathan|date=27 January 2022|title=How America's NATO expansion obsession plays into the Ukraine crisis|work=Vox|publisher=Vox Media|url=https://www.vox.com/22900113/nato-ukraine-russia-crisis-clinton-expansion|url-status=live|access-date=20 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218060139/https://www.vox.com/22900113/nato-ukraine-russia-crisis-clinton-expansion|archive-date=18 February 2022|quote=To the West, it's a statement of autonomy; to Russia, it's a threat.}}</ref><ref>{{Cite news|last=Lee|first=Matthew|last2=Cook|first2=Lorne|date=7 January 2022|title=US, NATO rule out halt to expansion, reject Russian demands|language=en|work=AP News|agency=[[Associated Press]]|url=https://apnews.com/article/europe-russia-ukraine-vladimir-putin-emmanuel-macron-4b0815a24bb98ca7e3b81aa0dc6b1838|url-status=live|access-date=24 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220124151428/https://apnews.com/article/europe-russia-ukraine-vladimir-putin-emmanuel-macron-4b0815a24bb98ca7e3b81aa0dc6b1838|archive-date=24 January 2022}}</ref> თავის მხრივ, უკრაინა და რუსეთის მეზობელი ევროპის სხვა ქვეყნები ადანაშაულებენ პუტინს [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] ან [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] აღდგენის მცდელობაში და აგრესიული მილიტარისტული პოლიტიკის გატარებაში.<ref>{{Cite web|date=13 September 2014|title=Putin wants to destroy Ukraine and restore Soviet Union, says Yatseniuk|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/13/putin-destroy-restore-soviet-union-ukraine-pm|access-date=25 January 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=28 March 2014|title=Vladimir Putin: The rebuilding of 'Soviet' Russia|url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-26769481|access-date=25 January 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=11 January 2022|title=Putin wants to reestablish the Russian empire. Can NATO stop him without war?|url=https://www.inquirer.com/opinion/ukraine-putin-russia-nato-20220111.html|access-date=25 January 2022}}</ref><ref>{{Cite news|others=Photograph by Office of the Lithuanian President|date=20 December 2021|title=Lithuanian president: Russia's attempts to create 'zones of influence' will not be tolerated|work=LRT English|publisher=[[Lithuanian National Radio and Television]]|agency=[[Baltic News Service]]|url=https://www.lrt.lt/en/news-in-english/19/1568409/lithuanian-president-russia-s-attempts-to-create-zones-of-influence-will-not-be-tolerated|url-status=live|access-date=25 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220125154846/https://www.lrt.lt/en/news-in-english/19/1568409/lithuanian-president-russia-s-attempts-to-create-zones-of-influence-will-not-be-tolerated|archive-date=25 January 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=20 June 2016|title=In push for equal NATO status, Poland asks for flashpoint troops|url=https://www.reuters.com/article/us-nato-poland-suwalki-idUSKCN0Z61XH|access-date=25 January 2022}}</ref> [[File:World map showing CSTO and NATO member states with disputed regions.svg|centre|thumb|700px| {{Legend|#d40000|[[კუხო]]}} {{Legend|#000080|[[ნატო]]}} {{Legend|#ffd900|სამხელმწიფოები ტერიტორიული დავებით რუსეთთან ([[იაპონია]], [[საქართველო]] და [[უკრაინა]])}} {{Legend|#008000|სეპარატისტული რეგიონები ([[აფხაზეთის რესპუბლიკა|აფხაზეთი]], [[ყირიმი]], [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკი]], [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკი]], [[სამხრეთ ოსეთის რესპუბლიკა|სამხრეთი ოსეთი]])}} ]] == შეჭრამდელი სიტუაცია == === რუსული სამხედრო ძალის თავმოყრა === [[File:2nd Battalion, 503rd Infantry Regiment, 173rd Airborne Brigade depart Aviano Air Base, Italy, Feb. 24, 2022.jpg|thumb|[[აშშ-ის მეორე ბატალეონი, 503-ე ქვეითი პოლკი|აშშ-ის მეორე ბატალეონის, 503-ე ქვეითი პოლკის]] პარაშუტისტები იტლიიდან მიემართებიან [[ლატვია|ლატვიაში]] 24 თებერვალს. რუსეთის საპასუხოდ ათასობით ამერიკელი ჯარიკაცი გადაისროლეს აღმოსავლეთ ევროპაში.<ref>{{cite news|url=https://www.stripes.com/theaters/europe/2022-02-24/173rd-Airborne-Brigade-Ukraine-Latvia-Russia-5128627.html |work=Stars and Stripes |title=173rd Airborne Brigade battalion heads to Latvia as Ukraine comes under Russian attack |date=24 February 2022 |access-date=25 February 2022}}</ref>]] კონფლიქტი დაიწყო ძირითადი სამხედრო ძალის თავმოყრით, თავდაპირველად 2021 წლის მარტიდან აპრილამდე, შემდეგ კი 2021 წლის ოქტომბრიდან 2022 წლის თებერვლამდე. მეორე ეტაპზე, რუსეთმა წამოაყენა მოთხოვნები შეერთებულ შტატებსა და ნატო-ს მიმართ, წარუდგინა ორი ხელშეკრულების პროექტი, რომელიც შეიცავდა მოთხოვნებს, რომლებსაც მოიხსენიებს, როგორც „უსაფრთხოების გარანტიებს“, მათ შორის იურიდიულად სავალდებულო დაპირებას, რომ უკრაინა ნატოში არ გაწევრიანდებოდა და ნატო შეამცირებდა სამხედრო წარმომადგენლობას აღმოსავლეთ ევროპაში<ref>{{Cite news|last=Tétrault-Farber|first=Gabrielle|last2=Balmforth|first2=Tom|date=2021-12-17|title=Russia demands NATO roll back from East Europe and stay out of Ukraine|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/russia-unveils-security-guarantees-says-western-response-not-encouraging-2021-12-17/|url-status=live|access-date=2022-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222081106/https://www.reuters.com/world/russia-unveils-security-guarantees-says-western-response-not-encouraging-2021-12-17/|archive-date=22 February 2022}}</ref> და დაემუქრა დაუზუსტებელი სამხედრო პასუხით, თუ ნატო გააგრძელებდა „აგრესიულობის ხაზს“.<ref>{{Cite news|last=MacKinnon|first=Mark|date=2021-12-21|title=Putin warns of unspecified military response if U.S. and NATO continue 'aggressive line'|language=en-CA|work=The Globe and Mail|url=https://www.theglobeandmail.com/world/article-putin-warns-of-unspecified-military-response-if-us-and-nato-continue/|url-status=live|access-date=2022-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20220115165246/https://www.theglobeandmail.com/world/article-putin-warns-of-unspecified-military-response-if-us-and-nato-continue/|archive-date=15 January 2022}}</ref> === რუსული ბრალდებები === ==== რუსეთის ბრალდება გენოციდში ==== 2021 წლის 9 დეკემბერს რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა ისაუბრა რუსეთის ფარგლებს გარეთ რუსულენოვანთა დისკრიმინაციაზე და თქვა: „უნდა ვთქვა, რომ [[რუსოფობია]] პირველი ნაბიჯია [[გენოციდი|გენოციდისკენ]]. მე და შენ ვიცით რა ხდება დონბასში. ეს, რა თქმა უნდა, ძალიან ჰგავს გენოციდს.“<ref>{{Cite news|date=10 December 2021|title=Putin Says Conflict in Eastern Ukraine 'Looks Like Genocide'|work=AFP|publisher=[[The Moscow Times]]|url=https://www.themoscowtimes.com/2021/12/10/putin-says-conflict-in-eastern-ukraine-looks-like-genocide-a75780|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221082440/https://www.themoscowtimes.com/2021/12/10/putin-says-conflict-in-eastern-ukraine-looks-like-genocide-a75780|archive-date=21 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=9 December 2021|title=Путин заявил о геноциде на Донбассе|work=[[Rossiyskaya Gazeta]]|url=https://rg.ru/2021/12/09/putin-zaiavil-o-genocide-na-donbasse.html|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222212644/https://rg.ru/2021/12/09/putin-zaiavil-o-genocide-na-donbasse.html|archive-date=22 February 2022}}</ref> რუსეთმა ასევე დაგმო უკრაინული ენის კანონი.<ref>{{Cite news|date=1 April 2021|title=New law stokes Ukraine language tensions|work=France 24|url=https://www.france24.com/en/live-news/20210401-new-law-stokes-ukraine-language-tensions|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224032739/https://www.france24.com/en/live-news/20210401-new-law-stokes-ukraine-language-tensions|archive-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=8 February 2022|title=The Ukrainian language is having a moment. To Putin's ears, it's a shot against Russian speakers|work=The Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/08/ukraine-russia-language-putin/|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220208194442/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/08/ukraine-russia-language-putin/|archive-date=8 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=13 February 2022|title=Ukraine's star author Kurkov says his native Russian should be curbed|work=France 24|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220213-ukraine-s-star-author-kurkov-says-his-native-russian-should-be-curbed|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218203248/https://www.france24.com/en/live-news/20220213-ukraine-s-star-author-kurkov-says-his-native-russian-should-be-curbed|archive-date=18 February 2022}}</ref> 2022 წლის 15 თებერვალს პუტინმა პრესას განუცხადა: „ის, რაც დონბასში ხდება, ზუსტად გენოციდია“.<ref name="france24genocide">{{Cite news|date=15 February 2021|title=US accuses Moscow of creating Ukraine invasion pretext with 'genocide' claims|work=AFP|publisher=[[France 24]]|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220216-us-accuses-moscow-of-creating-ukraine-invasion-pretext-with-genocide-claims|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224034042/https://www.france24.com/en/live-news/20220216-us-accuses-moscow-of-creating-ukraine-invasion-pretext-with-genocide-claims|archive-date=24 February 2022}}</ref> საინფორმაციო გამოშვებებმა აღნიშნეს, რომ მიუხედავად პუტინის მიერ მშობლიური რუსულენოვანი მოსახლების გენოციდში ბრალდებებისა, უკრაინის პრეზიდენტი [[ვოლოდიმირ ზელენსკი]] თავად არის მშობლიური ენით რუსულის მოლაპარაკე.<ref>{{Cite news|last=Vasilyeva|first=Nataliya|date=19 February 2022|title=Russians accuse Ukrainians of genocide as they pave way for potential invasion|work=The Telegraph|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/19/russians-accuse-ukrainians-genocide-propaganda-blitz/|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223103730/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/19/russians-accuse-ukrainians-genocide-propaganda-blitz/|archive-date=23 February 2022}}</ref> რამდენიმე საერთაშორისო ორგანიზაციამ, მათ შორის [[გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისი|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისარი]], ეუთოს სპეციალური სადამკვირვებლო მისია უკრაინაში და [[ევროპის საბჭო]], ვერ იპოვეს რუსეთის ბრალდებების დამადასტურებელი მტკიცებულებები.<ref>{{Cite web|date=15 June 2014|title=Report on the human rights situation in Ukraine|url=https://www.ohchr.org/Documents/Countries/UA/HRMMUReport15June2014.pdf|publisher=OHCHR|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=Civic Space and Fundamental Freedoms in Ukraine|url=https://www.ohchr.org/Documents/Countries/UA/UkraineCivicSpace2021-EN.pdf|publisher=OHCHR|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=Daily and spot reports from the Special Monitoring Mission to Ukraine|url=https://www.osce.org/ukraine-smm/reports|publisher=OSCE|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=2 April 2014|title=Ad hoc Report on the situation of national minorities in Ukraine adopted on 1 April 2014|url=https://rm.coe.int/16800c5d6f|publisher=Council of Europe}}</ref> გენოციდის ბრალდებები [[ევროკომისია|ევროკომისიამ]] უარყო, როგორც რუსული დეზინფორმაცია. უკრაინაში აშშ-ს საელჩომ რუსეთის გენოციდზე ბრალდება შეაფასა, როგორც სიცრუე,<ref>{{Cite news|date=17 February 2022|title=United States: Russia's claim of 'genocide in Ukraine' is reprehensible falsehood|work=[[Ukrinform]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-polytics/3406104-united-states-russias-claim-of-genocide-in-ukraine-is-reprehensible-falsehood.html|url-status=live|access-date=22 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218120707/https://www.ukrinform.net/rubric-polytics/3406104-united-states-russias-claim-of-genocide-in-ukraine-is-reprehensible-falsehood.html|archive-date=18 February 2022|quote=The Embassy of the United States of America in Ukraine called Russia's claim of "genocide in Ukraine" reprehensible falsehood.}}</ref> ხოლო აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის სპიკერმა ნედ პრაისმა თქვა, რომ მოსკოვი ამგვარ პრეტენზიებს უკრაინაში შეჭრის საბაბად თხზავს.<ref name="france24genocide1">{{Cite news|date=15 February 2021|title=US accuses Moscow of creating Ukraine invasion pretext with 'genocide' claims|work=AFP|publisher=[[France 24]]|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220216-us-accuses-moscow-of-creating-ukraine-invasion-pretext-with-genocide-claims|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224034042/https://www.france24.com/en/live-news/20220216-us-accuses-moscow-of-creating-ukraine-invasion-pretext-with-genocide-claims|archive-date=24 February 2022}}</ref> 18 თებერვალს, რუსეთის ელჩმა შეერთებულ შტატებში, ანატოლი ანტონოვმა, უპასუხა შეკითხვას აშშ-ის ოფიციალური პირების შესახებ, რომლებიც ეჭვქვეშ აყენებენ დონბასში რუსების გენოციდის ფაქტს, საელჩოს ფეისბუქის გვერდზე განცხადების გამოქვეყნებით, რომელშიც ნათქვამია: „ამერიკელებს ურჩევნიათ არა მხოლოდ იგნორირება გაუკეთონ უკრაინაში რუსების იძულებითი ასიმილაციის მცდელობებს, არამედ ასევე კატეგორიულად ემხრობიან პოლიტიკური და სამხედრო მხარდაჭერით“.<ref>{{Cite news|date=18 February 2021|title=US condones forceful assimilation of Russians in Ukraine – Russian ambassador to US|work=[[TASS]]|url=https://tass.com/russia/1405599|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218033744/https://tass.com/russia/1405599|archive-date=18 February 2022|quote=}}</ref> 21 თებერვალს, სიტყვით გამოსვლისას, პუტინმა უკრაინულ საზოგადოებას ბრალი [[ნეონაციზმი|ნეონაციზმში]] დასდო და განაცხადა, რომ რუსეთის მიზანი უკრაინის „დენაციფიკაცია“ იყო.<ref>{{cite news |author-last1=Fisher |author-first1=Max |date=23 February 2022 |title=Word by Word and Between the Lines: A Close Look at Putin's Speech |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2022/02/23/world/europe/putin-speech-russia-ukraine.html |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://archive.today/20220223115611/https://www.nytimes.com/2022/02/23/world/europe/putin-speech-russia-ukraine.html |archive-date=23 თებერვალი 2022 }}</ref><ref>{{cite news |author-last1=Seddon |author-first1=Max |title=Putin justifies war in menacing speech as Zelensky appeals for peace |url=https://www.ft.com/content/0783ea10-b493-4889-8da8-5a5ea75cb977 |access-date=24 February 2022 |work=[[Financial Times]] |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224112202/https://www.ft.com/content/0783ea10-b493-4889-8da8-5a5ea75cb977 |url-status=live }}</ref><ref name=":02">{{cite news|author-last1=Abbruzzese |author-first1=Jason |date=24 February 2022 |title=Putin says he is fighting a resurgence of Nazism. That's not true. |work=[[NBC News]] |url=https://www.nbcnews.com/politics/politics-news/live-blog/russia-ukraine-conflict-live-updates-n1289655/ncrd1289673 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224112830/https://www.nbcnews.com/politics/politics-news/live-blog/russia-ukraine-conflict-live-updates-n1289655/ncrd1289673 |archive-date=24 February 2022}}</ref> პრესაზე დაყრდნობით, პუტინი ამ „მცდარ ნაციზმს“ იყენებდა უკრაინაში შეჭრის საბაბად, მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინაში მემარჯვენე რადიკალიზმს ფართო მხარდაჭერა არ აქვს მთავრობაში, [[უკრაინის შეიარაღებული ძალები|არმიასა]] და [[უკრაინის უმაღლესი რადა|რადაში]].<ref>{{cite news |author-last1=Li |author-first1=David K. |author-last2=Allen |author-first2=Jonathan |author-last3=Siemaszko |author-first3=Corky |title=Putin using false 'Nazi' narrative to justify Russia's attack on Ukraine, experts say |url=https://www.nbcnews.com/news/world/putin-claims-denazification-justify-russias-attack-ukraine-experts-say-rcna17537 |access-date=24 February 2022 |work=[[NBC News]] |date=24 February 2022 |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025147/https://www.nbcnews.com/news/world/putin-claims-denazification-justify-russias-attack-ukraine-experts-say-rcna17537 |url-status=live }}</ref><ref name=":02"/> პრეზიდნეტი ზელენსკი და პრემიერ მინისტრი შმიგალი [[აშქენაზები|აშქენაზი]] ებრაელები არიან. უკრაინა არის მეორე ქვეყანა, რომლის სათავეშიც ებრაელები არიან, პირველია ისრაელი.<ref>{{cite news |title=Ukraine's Newly Elected President Is Jewish. So Is Its Prime Minister. Not All Jews There Are Pleased |url=https://www.nytimes.com/2019/04/24/world/europe/volodomyr-zelensky-ukraine-jewish-president.html |website=[[The New York Times]] |date=24 April 2019 |access-date=25 February 2022 |author-last1=Higgins |author-first1=Andrew }}</ref><ref name=":6">{{cite web|author-last=Snyder |author-first=Timothy |title=Putin's Hitler-like tricks and tactics in Ukraine |url=https://www.bostonglobe.com/2022/02/24/opinion/putins-hitler-like-tricks-tactics-ukraine/ |access-date=25 February 2022 |website=BostonGlobe.com |publisher=[[The Boston Globe]] |language=en-US}}</ref> ბრალდებას თავად ზელენსკიმ უპასუხა, მან განაცხადა, რომ ბაბუამისი საბჭოთა არმიაში იბრძოდა ნაცისტების წინააღმდეგ<ref>{{cite web|author-last2=Basu |author-first1=Dave |author-last1=Lawler |author-first2=Zachary |date=24 February 2022 |title=Ukrainian President Zelensky says Putin has ordered invasion as country prepares for war |url=https://www.axios.com/ukraine-russia-putin-zelensky-invasion-3e5b8783-c4b6-41e9-b6d5-b0706bfedfdf.html |access-date=24 February 2022 |website=Axios |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224031305/https://www.axios.com/ukraine-russia-putin-zelensky-invasion-3e5b8783-c4b6-41e9-b6d5-b0706bfedfdf.html |url-status=live}}</ref> და ჰოლოკოსტში სამი ოჯახის წევრი დაკარგა.<ref>{{cite news|author-last1=Li |author-first1=David K. |author-last2=Allen |author-first2=Jonathan |author-last3=Siemaszko |author-first3=Corky |date=24 February 2022|title=Putin using false 'Nazi' narrative to justify Russia's attack on Ukraine, experts say |work=[[NBC News]] |url=https://www.nbcnews.com/news/world/putin-claims-denazification-justify-russias-attack-ukraine-experts-say-rcna17537 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025147/https://www.nbcnews.com/news/world/putin-claims-denazification-justify-russias-attack-ukraine-experts-say-rcna17537 |archive-date=25 February 2022}}</ref> პუტინის მიერ ჰოლოკოსტით მანიპულირება დაგმო აშშ-ის ჰოლოკოსტის მემორიალურმა მუზეუმმა.<ref>{{cite web|title=Museum concerned about loss of life |url=https://www.ushmm.org/information/press/press-releases/museum-condemns-russias-invasion-of-ukraine |access-date=25 February 2022 |website=www.ushmm.org |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225015426/https://www.ushmm.org/information/press/press-releases/museum-condemns-russias-invasion-of-ukraine |url-status=live}}</ref><ref name=":6"/> ==== სავარაუდო შეტაკებები ==== [[ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში|დონბასში ბრძოლები]] მნიშვნელოვნად გამწვავდა 2022 წლის 17 თებერვალს. მიუხედავად იმისა, რომ 2022 წლის პირველ ექვს კვირაში თავდასხმების ყოველდღიური რაოდენობა მერყეობდა ორიდან ხუთამდე,<ref name="Globe22">{{Cite news|last=Mark MacKinnon and Adrian Morrow|title=Putin orders snap nuclear drill|page=A3|work=[[The Globe and Mail]]}}</ref> უკრაინის სამხედროებმა 17 თებერვალს 60 თავდასხმა განაცხადეს. რუსეთის სახელმწიფო მედია ასევე იტყობინება იმავე დღეს 20-ზე მეტი საარტილერიო თავდასხმის სეპარატისტთა პოზიციებზე.<ref name="Globe22" /> მაგალითად, უკრაინის მთავრობამ რუსი სეპარატისტებს დაადანაშაულა სტანიცია ლუჰანსკას საბავშვო ბაღის დაბომბვაში არტილერიის გამოყენებით, რის შედეგადაც სამი მშვიდობიანი მოქალაქე დაშავდა. ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკამ განაცხადა, რომ მის ძალებს უკრაინის მთავრობა თავს დაესხა ნაღმტყორცნებით, ყუმბარმტყორცნებით და ტყვიამფრქვევით.<ref>{{Cite web|date=17 February 2022|title=Ukraine: How big is Russia's military build-up?|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60158694|work=BBC News|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/west-accuses-russia-of-trying-to-create-pretext-for-invasion-after-shelling-in-east-ukraine/ar-AATZcQu?ocid=uxbndlbing|title=Ukraine, West accuse Russia of trying to create pretext for invasion after shelling in east|work=MSN|date=17 February 2022|access-date=23 February 2022}}</ref> მეორე დღეს სეპარატისტულმა დონეცკის სახალხო რესპუბლიკამ და ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკამ გასცეს ბრძანება მშვიდობიანი მოსახლეობის სავალდებულო ევაკუაციის შესახებ მათი შესაბამისი დედაქალაქებიდან, თუმცა აღინიშნა, რომ სრული ევაკუაციის განხორციელებას თვეები დასჭირდებოდა.<ref name="MTRefugeesRostov">{{Cite web|last1=Light|first1=Felix|title=In the Closest Russian City to Ukraine's Separatist Region, There Are Few Signs of Refugees|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/20/in-the-closest-russian-city-to-ukraines-separatist-region-there-are-few-signs-of-refugees-a76473|date=20 February 2022|access-date=20 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/east-ukraine-shelling-russian-invasion-fears-putin-pretext-rcna16773|title=Russian-backed separatists announce civilian evacuation from eastern Ukraine as escalation stokes Russian invasion fears|date=18 February 2022|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/warning-siren-sounds-in-rebel-held-capital-in-east-ukraine-reuters-witness/ar-AAU29BV?ocid=entnewsntp|title=Warning siren sounds in rebel-held capital in east Ukraine -Reuters witness|date=18 February 2022|first1=Alexander|last1=Smith|access-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=19 February 2022|title=Ukraine conflict: Rebels declare general mobilisation as fighting grows|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60443504|url-status=live|access-date=19 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220219100114/https://www.bbc.com/news/world-europe-60443504|archive-date=19 February 2022}}</ref> უკრაინული მედია იტყობინება, რომ დონბასში რუსეთის მეთაურობით საარტილერიო დაბომბვის მკვეთრი ზრდა, როგორც უკრაინის არმიის პროვოცირების მცდელობა.<ref>{{Cite web|title=47 shelling incidents leave 5 injured in Donbas|url=https://kyivindependent.com/national/over-40-shelling-incidents-leave-5-injured-in-donbas/|date=18 February 2022|access-date=18 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=How Russian proxy forces are attempting to provoke the Ukrainian army and are lying about a new Ukrainian offensive|url=https://english.nv.ua/nation/how-russian-proxies-are-attempting-to-provoke-the-ukrainian-army-lying-about-a-ukrainian-offensive-50218033.html|date=18 February 2022|access-date=18 February 2022}}</ref> 21 თებერვალს, რუსეთის [[რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახური|უშიშროების ფედერალურმა სამსახურმა]] (FSB) გამოაცხადა, რომ უკრაინის დაბომბვამ გაანადგურა FSB-ის სასაზღვრო ობიექტი [[როსტოვის ოლქი|როსტოვის ოლქში]], რუსეთ-უკრაინის საზღვრიდან 150 მეტრში.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s)/no by-line.-->|date=21 February 2022|title=|script-title=ru:ФСБ сообщила о попадании снаряда в погранпункт на границе с ДНР|language=ru|trans-title=The FSB reported that a shell hit the border checkpoint on the border with the DPR|work=[[RBK Daily]]|publisher=[[RBK Group]]|url=https://www.rbc.ru/politics/21/02/2022/621360d79a79470fcd422edd|url-status=live|access-date=22 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222023632/https://www.rbc.ru/politics/21/02/2022/621360d79a79470fcd422edd|archive-date=22 February 2022|issn=1991-0703|oclc=849495462}}</ref> ცალკე, [[სამხრეთის სამხედრო ოლქი|სამხრეთ სამხედრო ოლქის]] პრესსამსახურმა გამოაცხადა, რომ იმ დღეს დილით რუსულმა ძალებმა სოფელ მიტიაკინსკაიას მახლობლად ხუთი დივერსანტი მოკლეს, რომელებმაც საზღვარი გადაკვეთეს [[ქვეითთა საბრძოლო მანქანა|ქვეითთა ორი საბრძოლო მანქანით]].<ref>{{Cite news|date=21 February 2022|title=Российские военнослужащие уничтожили пять диверсантов с Украины при нарушении границы|publisher=[[TASS]]|url=https://tass.ru/proisshestviya/13784397?from=feed|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221163322/https://tass.ru/proisshestviya/13784397?from=feed|archive-date=21 February 2022}}</ref> უკრაინამ ორივე ინციდენტში მონაწილეობა უარყო და მათ სიყალბე უწოდა.<ref>{{Cite news|date=21 February 2022|title=Russia Says Border Facility Near Ukraine Destroyed in Shell Attack|publisher=The Moscow Times|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/21/russia-says-border-facility-near-ukraine-destroyed-in-shell-attack-a76487|url-status=live|access-date=21 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221123839/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/21/russia-says-border-facility-near-ukraine-destroyed-in-shell-attack-a76487|archive-date=21 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=21 February 2022|title=Russia says it prevented border breach from Ukraine, Kyiv calls it fake news|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/russia-says-it-prevented-border-breach-ukraine-kyiv-calls-it-fake-news-2022-02-21/|url-status=live|access-date=21 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221131855/https://www.reuters.com/world/europe/russia-says-it-prevented-border-breach-ukraine-kyiv-calls-it-fake-news-2022-02-21/|archive-date=21 February 2022}}</ref> გარდა ამისა, ორი უკრაინელი ჯარისკაცი და ერთი მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა დაბომბვის შედეგად სოფელ ზაიცევეში, დონეცკიდან 30 კმ-ს მოშორებით ჩრდილოეთით.<ref>{{Cite web|url=https://english.alarabiya.net/News/world/2022/02/21/Two-Ukraine-soldiers-killed-in-shelling-Police|title=Two Ukraine soldiers, civilian killed in shelling|work=Al-Arabiyah|date=21 February 2022|access-date=22 February 2022}}</ref> რამდენიმე ანალიტიკოსმა, მათ შორის საგამოძიებო ვებსაიტმა Bellingcat-მა გამოაქვეყნა მტკიცებულება იმისა, რომ დონბასში თავდასხმების, აფეთქებებისა და ევაკუაციის უმეტესობა, მათ შორის დივერსანტების როსტოვის ოლქში შეჭრა, რუსეთის მიერ იყო დადგმული.<ref>{{Cite web|title='Dumb and lazy': the flawed films of Ukrainian 'attacks' made by Russia's 'fake factory'|url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/21/dumb-and-lazy-the-flawed-films-of-ukrainian-attacks-made-by-russias-fake-factory|date=21 February 2022|access-date=22 February 2022|work=The Guardian}}</ref><ref>{{Cite web|title=Four Russian false flags that are comically easy to debunk|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/21/five-russian-false-flags-comically-easy-debunk/|date=21 February 2022|access-date=22 February 2022|publisher=The Telegraph}}</ref><ref>{{Cite web|title=Russia's 'Idiotic' Disinformation Campaign Could Still Lead to War in Ukraine|url=https://www.vice.com/en/article/88gdj3/russia-disinformation-campaign-bombing-ukraine|date=21 February 2022|access-date=22 February 2022|publisher=Vice Media}}</ref> 21 თებერვალს, [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკაში]] მდებარე ლუჰანსკის თბოელექტროსადგური უცნობი ძალებისგან დაიბომბა. უკრაინული ამბები აცხადებდა, რომ ამის შედეგად ის დახურეს. === ინტერვენცია დონბასში === ==== 21 თებერვალი ==== 2022 წლის 21 თებერვალს, დონეცკისა და ლუჰანსკის რესპუბლიკების აღიარების შემდეგ, პუტინმა ბრძანა რუსული ჯარების (ტანკების ჩათვლით) გაგზავნა დონბასში, რასაც რუსეთი „სამშვიდობო მისიას“ უწოდებდა.<ref name="ru-troops-donbas">{{Cite news|date=21 February 2022|title=Putin orders troops into separatist-held parts of Ukraine|publisher=CNN|url=https://cnn.com/2022/02/21/europe/russia-ukraine-tensions-monday-intl/index.html|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223102720/https://www.cnn.com/2022/02/21/europe/russia-ukraine-tensions-monday-intl/index.html|archive-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Philp|first=Catherine|last2=Wright|first2=Oliver|last3=Brown|first3=Larissa|date=22 February 2022|title=Putin sends Russian tanks into Ukraine|language=en|work=The Times|url=https://www.thetimes.co.uk/article/putin-sends-tanks-into-ukraine-75dj973v8|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223032437/https://www.thetimes.co.uk/article/putin-sends-tanks-into-ukraine-75dj973v8|archive-date=23 February 2022}}</ref> რუსეთის სამხედროებმა განაცხადეს, რომ მათ მოკლეს 5 უკრაინელი დივერსანტი, რომლებმაც საზღვარი გადაკვეთეს, კიევმა ეს უარყო.<ref>{{Cite news|title=Russia claims to kill 5 Ukrainian 'saboteurs' who crossed border|work=THE TIMES OF ISRAEL|url=https://www.timesofisrael.com/russia-claims-to-kill-5-ukrainian-saboteurs-who-crossed-border/|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220221232442/https://www.timesofisrael.com/russia-claims-to-kill-5-ukrainian-saboteurs-who-crossed-border/|archive-date=21 February 2022}}</ref> იმავე დღეს, რამდენიმე დამოუკიდებელმა მედიასაშუალებამ დაადასტურა, რომ რუსული ძალები დონბასში შედიოდნენ. ==== 22 თებერვალი ==== 2022 წლის 22 თებერვალს აშშ-ის პრეზიდენტმა [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენმა]] განაცხადა, რომ „უკრაინაში რუსეთის შეჭრის დასაწყისი“ მოხდა. [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ნატოს]] გენერალურმა მდივანმა [[იენს სტოლტენბერგი|იენს სტოლტენბერგმა]] და კანადის პრემიერ მინისტრმა [[ჯასტინ ტრიუდო|ჯასტინ ტრუდომ]] განაცხადეს, რომ მოხდა „შემდგომი შეჭრა“. უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, [[დმიტრო კულება|დმიტრო კულებამ]], განაცხადა: „არ არსებობს მცირე, საშუალო ან დიდი შეჭრა. შეჭრა შეჭრაა“.<ref>{{Cite web|title=Russian troops in east Ukraine an 'invasion,' White House declares - National|url=https://globalnews.ca/news/8636852/russian-troops-in-east-ukraine-an-invasion-white-house-declares/|access-date=22 February 2022}}</ref> [[File:Обращение Президента Российской Федерации 2022-02-21.webm|thumb|thumbtime=00:03|პუტინის მიმართვა<br><small>(ხელმისაწვდომია ინგლისური და რუსული სუბტიტრები)</small>]] იმავე დღეს ფედერაციის საბჭომ ერთხმად მისცა პუტინს უფლება გამოეყენებინა სამხედრო ძალა რუსეთის ფარგლებს გარეთ. თავის მხრივ, პრეზიდენტმა ზელენსკიმ გასცა ბრძანება უკრაინის რეზერვისტების გაწვევის შესახებ, თუმცა ჯერ არ მიუღია საერთო მობილიზაცია.<ref>{{Cite news|last=Zinets|first=Natalia|last2=Williams|first2=Matthias|date=22 February 2022|title=Ukrainian president drafts reservists but rules out general mobilisation for now|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-calls-up-reservists-launches-programme-economic-patriotism-2022-02-22/|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222235612/https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-calls-up-reservists-launches-programme-economic-patriotism-2022-02-22/|archive-date=22 February 2022}}</ref> 23 თებერვალს უკრაინამ გამოაცხადა ქვეყნის მასშტაბით [[საგანგებო მდგომარეობა]] დონბასში ოკუპირებული ტერიტორიების გამოკლებით, რომელიც ძალაში შუაღამისას ამოქმედდა.<ref>{{Cite news|last=Kingsley|first=Thomas|date=23 February 2022|title=Ukraine to introduce a state of emergency and tells its citizens to leave Russia immediately|work=The Independent|url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-sanctions-ukraine-reservists-west-b2021165.html|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224032730/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-sanctions-ukraine-reservists-west-b2021165.html|archive-date=24 February 2022}}</ref> იმავე დღეს რუსეთმა დაიწყო კიევში საელჩოს ევაკუაცია და ასევე შენობის ზემოდან ჩამოხსნა რუსეთის დროშა.<ref>{{Cite news|last=Litvinova|first=Dasha|date=23 February 2022|title=Russia evacuates embassy in Ukraine as crisis escalates|work=Associated Press|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-russia-moscow-kyiv-626a8c5ec22217bacb24ece60fac4fe1|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223102040/https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-russia-moscow-kyiv-626a8c5ec22217bacb24ece60fac4fe1|archive-date=23 February 2022}}</ref> უკრაინის პარლამენტისა და მთავრობის ვებსაიტებზე, საბანკო ვებგვერდებთან ერთად, [[Denial-of-service attack|DDoS]] თავდასხმები მოხვდა.<ref>{{Cite news|date=23 February 2022|title=Ukraine hit by more cyberattacks, destructive malware|language=en|work=Associated Press|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-technology-business-europe-russia-9e9f9e9b52eaf53cf9d8ade0588b661b|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064547/https://apnews.com/article/russia-ukraine-technology-business-europe-russia-9e9f9e9b52eaf53cf9d8ade0588b661b|archive-date=24 February 2022}}</ref> 24 თებერვალს, გამთენიისას, ზელენსკი გამოვიდა ტელევიზიით, რომელშიც მან რუსეთის მოქალაქეებს რუსულად მიმართა და სთხოვა, თავიდან აიცილონ ომი. ==== გაეროს უშიშროების საბჭო ==== 21 თებერვლის ინტერვენცია დონბასში ფართოდ დაგმო [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაეროს უშიშროების საბჭომ]].<ref>{{Cite web|last=News|first=A. B. C.|title=Putin gets no support from UN Security Council over Ukraine|url=https://abcnews.go.com/US/wireStory/putin-support-security-council-ukraine-83037165|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> კენიის ელჩმა, მარტინ კიმანიმ, პუტინის ნაბიჯი კოლონიალიზმს შეადარა და თქვა: „ჩვენ უნდა დავასრულოთ გამოჯანმრთელება მკვდარი იმპერიებისგან ისე, რომ არ დაგვაბრუნოს ბატონობისა და ჩაგვრის ახალ ფორმებში“.<ref>{{Cite web|last=CNN|first=Amy Woodyatt|title=Kenya's UN ambassador slams Russia and compares Ukraine crisis to Africa's colonial past|url=https://www.cnn.com/2022/02/23/europe/kenya-ukraine-russia-colonialism-intl/index.html|access-date=2022-02-24}}</ref> გაეროს უშიშროების საბჭოს მორიგი სხდომა მოიწვიეს 2022 წლის 23-24 თებერვალს. რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა გაეროს უშიშროების საბჭოს საგანგებო სხდომაზე, რომელიც მიზნად ისახავდა კრიზისის განმუხტვას. გენერალურმა მდივანმა [[ანტონიუ გუტერეში|ანტონიო გუტერეშმა]] განაცხადა: „მიეცით მშვიდობას შანსი“.<ref name=":0">{{Cite web|date=2022-02-23|title='It's too late': Russian move roils UN meeting on Ukraine|url=https://apnews.com/article/united-nations-general-assembly-russia-ukraine-europe-russia-united-nations-31c5af31d2a72163676459d317269b35|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> რუსეთი შეიჭრა გაეროს უშიშროების საბჭოს თავმჯდომარეობის დროს 2022 წლის თებერვალში და აქვს ვეტოს უფლება, როგორც მუდმივ წევრს.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|title=U.S. Says Russia Will Face U.N. Security Council Resolution|url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/pUrIX20rUPrwgE9WQPoX|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> == შეჭრის პირველი კვირის ქრონოლოგია == === 24 თებერვალი === უკრაინის დროით 05:00 საათამდე (UTC+2) (06:00 მოსკოვის დროით, UTC+3) 24 თებერვალს, პუტინმა გამოაცხადა, რომ მიიღო გადაწყვეტილება სამხედრო ოპერაციის დაწყების შესახებ აღმოსავლეთ უკრაინაში.<ref>{{Cite web|title=Russian President Vladimir Putin announces military assault against Ukraine in surprise speech|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/russian-president-vladimir-putin-announces-military-assault-against-ukraine-in-surprise-speech/ar-AAUebpI|access-date=24 February 2022|language=en-US}}</ref> თავის მიმართვაში პუტინმა განაცხადა, რომ არ აპირებს უკრაინის ტერიტორიის ოკუპაციას და განაცხადა, რომ იგი მხარს უჭერს უკრაინის ხალხების [[ერთა თვითგამორკვევა|თვითგამორკვევის]] უფლებას.<ref>{{Cite news|date=24 February 2022|title=Путин принял решение о проведении операции по денацификации и демилитаризации Украины|language=ru|work=[[TASS]]|url=https://tass.ru/politika/13825671|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224045055/https://tass.ru/politika/13825671|archive-date=24 February 2022}}</ref> პუტინმა ასევე განაცხადა, რომ რუსეთი უკრაინის „დემილიტარიზაციას და დენაციფიკაციას“ ესწრაფვის და მან უკრაინელ სამხედროებს იარაღის დაყრისკენ მოუწოდა.<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-60503037|title=Ukraine conflict: Russia announces special military operation in Donbas|access-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/russias-putin-announces-military-operation-in-ukraine-a76549|title=Russia's Putin Announces Military Operation in Ukraine|access-date=24 February 2022}}</ref> პუტინის განცხადებიდან რამდენიმე წუთში აფეთქებები დაფიქსირდა [[კიევი|კიევში]], [[ხარკივი|ხარკივში]], [[ოდესა|ოდესასა]] და დონბასში.<ref>{{Cite web|date=24 February 2022|title=Putin announces 'special military operation' in Ukraine|url=https://www.politico.eu/article/putin-announces-special-military-operation-in-ukraine/|access-date=24 February 2022|language=en-US}}</ref> უკრაინის ოფიციალურმა პირებმა განაცხადეს, რომ რუსეთმა ჯარები ჩამოიყვანა ოდესასა და [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]] და გაუშვა საკრუიზო და ბალისტიკური რაკეტები აეროდრომებზე, სამხედრო შტაბებსა და სამხედრო საცავებზე კიევში, ხარკივსა და [[დნეპრი (ქალაქი)|დნიპროში]].<ref>{{Cite news|last=Osborn|first=Andrew|last2=Zinets|first2=Natalia|date=February 23, 2022|title=Russian forces invade Ukraine with strikes on major cities|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/putin-orders-military-operations-ukraine-demands-kyiv-forces-surrender-2022-02-24/|url-status=live|access-date=February 23, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224033456/https://www.reuters.com/world/europe/putin-orders-military-operations-ukraine-demands-kyiv-forces-surrender-2022-02-24/|archive-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Keith|first=Collins|last2=Lazaro|first2=Gamio|last3=Scott|first3=Reinhard|date=23 February 2022|title=Maps: Tracking the Russian Invasion of Ukraine|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/interactive/2022/world/europe/ukraine-maps.html|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222221302/https://www.nytimes.com/interactive/2022/world/europe/ukraine-maps.html|archive-date=22 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Isachenkov|first=Vladimir|last2=Litvinova|first2=Dasha|last3=Karmanau|first3=Yuras|last4=Heintz|first4=Jim|date=February 23, 2022|title=Russia attacks Ukraine as defiant Putin warns US, NATO|work=AP News|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-russia-moscow-kyiv-626a8c5ec22217bacb24ece60fac4fe1|url-status=live|access-date=February 23, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223102040/https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-russia-moscow-kyiv-626a8c5ec22217bacb24ece60fac4fe1|archive-date=23 February 2022}}</ref> მოგვიანებით უკრაინელმა სამხედროებმა უარყვეს ინფორმაცია რუსული არმიის ოდესაში დაშვების შესახებ.<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/5229859|title=Генштаб ВС Украины отрицает информацию о высадке российской армии в Одессе|language=Russian|date=24 February 2022|access-date=24 February 2022}}</ref> სამხედრო მანქანები უკრაინაში შევიდა სენკოვკას გავლით იმ ადგილას, სადაც უკრაინის, ბელარუსისა და რუსეთის საზღვრები იკვეთება ადგილობრივი დროით დილის 6:48 საათზე.<ref>{{Cite news|last=Hodge|first=Nathan|last2=Lister|first2=Tim|last3=Kottasová|first3=Ivana|last4=Regan|first4=Helen|date=February 24, 2022|title=Russia launches military attack on Ukraine with reports of explosions and troops crossing border|work=CNN|url=https://www.cnn.com/2022/02/23/europe/russia-ukraine-putin-military-operation-donbas-intl-hnk/index.html|url-status=live|access-date=February 24, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224060424/https://www.cnn.com/2022/02/23/europe/russia-ukraine-putin-military-operation-donbas-intl-hnk/index.html|archive-date=24 February 2022}}</ref> უკრაინის სახელმწიფო მინისტრის ანტონ ჰერაშჩენკოს თქმით, მხოლოდ 06:30 UTC+2-ის შემდეგ, რუსული ძალები ხმელეთიდან შემოიჭრნენ ქალაქ ხარკივთან<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/index.html|title=Ukraine-Russia crisis: Live updates|access-date=2022-02-24}}</ref> და დაფიქსირდა ფართომასშტაბიანი ამფიბიური დესანტი ქალაქებში მარიუპოლსა და ოდესაში; ჰერაშენკომ დაადასტურა დაშვება ოდესასთან.<ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/2022/2/23/22948534/russia-ukraine-war-putin-explosions|title=Russia has launched its war in Ukraine|access-date=2022-02-24}}</ref><ref>{{Cite news|title=Russia takes military action in Ukraine as UN meets|language=en|work=www.aljazeera.com|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/putin-orders-military-operations-in-eastern-ukraine-as-un-meets|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224053027/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/putin-orders-military-operations-in-eastern-ukraine-as-un-meets|archive-date=24 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Troianovski|first=Anton|last2=MacFarquhar|first2=Neil|date=2022-02-23|title=Ukraine Live Updates: Russia Begins Invasion From Land and Sea|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-ukraine-putin|url-status=live|access-date=2022-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224061947/https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-ukraine-putin|archive-date=24 February 2022|issn=0362-4331}}</ref> 07:40 საათზე BBC-მ სხვა წყაროებზე დაყრდნობით განაცხადა, რომ ჯარები ქვეყანაში ბელარუსიდანაც შედიოდნენ.<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=621718cc000e9e34d25a795c%26Ukraine%3A%20Troops%20moving%20in%20from%20Belarus%262022-02-24T05%3A40%3A57.391Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:eab86d34-aa8d-4b91-874a-b71a45f3e7ad&pinned_post_asset_id=621718cc000e9e34d25a795c&pinned_post_type=share|title=Ukraine: Troops moving in from Belarus|access-date=2022-02-24}}</ref> უკრაინის სასაზღვრო ძალებმა განაცხადეს თავდასხმების ობიექტებზე [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკში]], [[სუმის ოლქი|სუმიში]], [[ხარკივის ოლქი|ხარკივში]], [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივსა]] და [[ჟიტომირის ოლქი|ჟიტომირში]], ასევე ყირიმში.<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824058|title=Украинские пограничники сообщили об атаке границы со стороны России и Белоруссии|access-date=24 February 2022}}</ref> ერთი საათის შემდეგ უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს ვებგვერდი აღდგა. სამინისტრომ განაცხადა, რომ ლუჰანსკში ხუთი თვითმფრინავი და ერთი ვერტმფრენი ჩამოაგდეს.<ref>{{Cite web|title=https://twitter.com/kyivpost/status/1496743183644086274|url=https://twitter.com/kyivpost/status/1496743183644086274|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> 07:00 საათამდე (UTC+2) პრეზიდენტმა ზელენსკიმ უკრაინაში საომარი მდგომარეობის შემოღება გამოაცხადა.<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/23/ukraine-russia-news-crisis-latest-live-updates-putin-biden-europe-sanctions-russian-invasion-border-troops|title=Russia-Ukraine crisis live news: Putin has launched 'full-scale invasion', says Ukrainian foreign minister – latest updates &#124; World news|work=The Guardian|date=2018-07-16|accessdate=2022-02-24}}</ref> რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს მოთხოვნის ფონზე უკრაინის საჰაერო მოძრაობის კონტროლის ქვედანაყოფებს ფრენების შეჩერების თხოვნით, აღმოსავლეთ უკრაინის საჰაერო სივრცეს აქვს შეზღუდვები სამოქალაქო საჰაერო მიმოსვლაზე, მთელი ტერიტორია ევროკავშირის საავიაციო უსაფრთხოების სააგენტოს მიერ მიჩნეულია აქტიურ კონფლიქტის ზონად (EASA).<ref>{{Cite web|title=Operations in Flight Information Regions: FIR LVIV (UKLV), FIR KYIV (UKBV), FIR DNIPROPETROVSK (UKDV), FIR SIMFEROPOL (UKFV), FIR ODESA (UKOV)|url=https://www.easa.europa.eu/domains/air-operations/czibs/czib-2022-01|work=EASA|accessdate=24 February 2022}}</ref> უკრაინის სახელმწიფო მინისტრ [[ანტონ გერაშენკო|ანტონ გერაშენკოზე]] დარყრდნობით, 06:30 საათზე რუსები ხმელეთიდან უტევდნენ [[ხარკივი|ხარკივის]] მიმართულებით<ref>{{cite web |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/index.html |title=Ukraine-Russia crisis: Live updates |publisher=Cnn.com |date=1 January 2000 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224044234/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/index.html |url-status=live }}</ref> და ფართო ამფიბიური დესანტი გაიგზავნა [[მარიუპოლი|მარიუპოლის]] მიმართულებით.<ref>{{cite web |url=https://www.vox.com/2022/2/23/22948534/russia-ukraine-war-putin-explosions |title=Russia has launched its war in Ukraine |publisher=[[Vox (website)|Vox]] |date=23 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224055715/https://www.vox.com/2022/2/23/22948534/russia-ukraine-war-putin-explosions |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |title=Russia takes military action in Ukraine as UN meets |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/putin-orders-military-operations-in-eastern-ukraine-as-un-meets |access-date=24 February 2022 |work=www.aljazeera.com |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224053027/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/putin-orders-military-operations-in-eastern-ukraine-as-un-meets |url-status=live }}</ref><ref name="TroianovskiNYT">{{cite news|author-last1=Troianovski |author-first1=Anton |author-last2=MacFarquhar |author-first2=Neil |date=23 February 2022 |title=Ukraine Live Updates: Russia Begins Invasion From Land and Sea |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-ukraine-putin|access-date=24 February 2022 |issn=0362-4331 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224061947/https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-ukraine-putin |url-status=live}}</ref> 07:40-ზე [[BBC]]-მ გამოაცხადა უკრინაში [[ბელარუსი|ბელორუსიის]] საღვრიდან შეჭრის შესახებ.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=621718cc000e9e34d25a795c%26Ukraine%3A%20Troops%20moving%20in%20from%20Belarus%262022-02-24T05%3A40%3A57.391Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:eab86d34-aa8d-4b91-874a-b71a45f3e7ad&pinned_post_asset_id=621718cc000e9e34d25a795c&pinned_post_type=share |title=Ukraine: Troops moving in from Belarus |author=<!--Not stated--> |date=24 February 2022 |website=bbc.com |publisher=BBC |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064605/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=621718cc000e9e34d25a795c%26Ukraine%3A+Troops+moving+in+from+Belarus%262022-02-24T05%3A40%3A57.391Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn%3Aasset%3Aeab86d34-aa8d-4b91-874a-b71a45f3e7ad&pinned_post_asset_id=621718cc000e9e34d25a795c&pinned_post_type=share |url-status=live }}</ref> უკარინული სასაზღვრო გვარდია აცხადებდა შეტაკებებზე [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკში]], [[სუმის ოლქი|სუმიში]], [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივში]], [[ჟიტომირის ოლქი|ჟიტომირსა]] და [[ყირიმი|ყირიმში]].<ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824058 |title=Украинские пограничники сообщили об атаке границы со стороны России и Белоруссии |language=ru |trans-title=Ukrainian border guards reported an attack on the border from Russia and Belarus |website=[[Interfax]] |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073734/https://www.interfax.ru/world/824058 |url-status=live}}</ref> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ საზღვარზე უკრაინელებმა წინააღმდეგობა არ გაუწიეს.<ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/russia/824062 |title=Военные РФ заявили, что погранслужба Украины не оказывает сопротивления |website=[[Interfax]] |lang=ru |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224075406/https://www.interfax.ru/russia/824062 |url-status=live}}</ref> უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა რუსების მიერ [[გოროდიშჩე|გოროდიშჩესა]] და [[მილოვე|მილოვეს]] აღების შესახებ [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკის ოლქში]].<ref name="TroianovskiNYT"/> უკრაინის სტრატეგიული კომუნიკაციის ცენტრმა განაცხადა [[სჩასტიე|სჩასტიას]] აღებისა და 50 რუსი სამხედროს ლიკვიდაციის შესახებ.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/war/vsu-otvoevali-schaste-unichtozheny-okolo-50-vragov-novosti-donbassa-11715445.html |title=ВСУ отвоевали Счастье: уничтожено около 50 врагов |language=ru |trans-title=Armed Forces of Ukraine won back Happiness: about 50 enemies were destroyed |website=[[Unian]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092127/https://www.unian.net/war/vsu-otvoevali-schaste-unichtozheny-okolo-50-vragov-novosti-donbassa-11715445.html |url-status=live }}</ref> ერთი საათით გათისვის შემდეგ აღდგა უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს ვებსაიტი. მინისტრმა განაცხადა, რომ ლუჰანსკში ჩამოაგდეს 5 თვითმფრინავი და 1 ვერტმფრენი.<ref>{{cite web|url=https://twitter.com/kyivpost/status/1496743183644086274 |access-date=24 February 2022 |title=KyivPost, Twitter |website=Twitter |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073842/https://twitter.com/kyivpost/status/1496743183644086274|url-status=live}}</ref> 07:00 საათამდე [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენსკიმ]] განაცხადა საომარი მდგომარეობა<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/23/ukraine-russia-news-crisis-latest-live-updates-putin-biden-europe-sanctions-russian-invasion-border-troops |title=Russia-Ukraine crisis live news: Putin has launched 'full-scale invasion', says Ukrainian foreign minister – latest updates &#124; World news |work=[[The Guardian]] |date=16 July 2018 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224054309/https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/23/ukraine-russia-news-crisis-latest-live-updates-putin-biden-europe-sanctions-russian-invasion-border-troops |url-status=live }}</ref> და შემდეგ უკრაინულ არმიას უბრძანა „მაქსიმალური ზარალის მიყენება“ მტრისთვის.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/society/zelenskiy-otdal-prikaz-vsu-nanosit-maksimalnye-poteri-okkupantam-novosti-ukrainy-11715478.html |title=Зеленский отдал приказ ВСУ наносить максимальные потери оккупантам |language=ru |trans-title=Zelensky ordered the Armed Forces of Ukraine to inflict maximum losses on the invaders |website=[[Unian]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224082802/https://www.unian.net/society/zelenskiy-otdal-prikaz-vsu-nanosit-maksimalnye-poteri-okkupantam-novosti-ukrainy-11715478.html |url-status=live }}</ref> ზელენსკიმ ასევე განაცხადა რუსეთთან დიპლომატიური ურთიერთობების გაწყვეტის შესახებ.<ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824153 |title=Украина разорвала дипломатические отношения с Россией |website=[[Interfax]] |lang=ru |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224095330/https://www.interfax.ru/world/824153 |url-status=live}}</ref> მოგვიანებით გამოაცხადა საერთო მობილიზაციის შესახებ.<ref>{{cite news |title=Ukrainian president signs decree on general mobilisation of population -Interfax |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-signs-decree-general-mobilisation-population-interfax-2022-02-24/ |access-date=25 February 2022 |work=Reuters |date=24 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025205/https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-president-signs-decree-general-mobilisation-population-interfax-2022-02-24/ |url-status=live }}</ref> რუსეთმა რაკეთების სამიზნედ ამოიღო უკრაინული ინფრასტრუქტურა, მათ შორის უკრაინაში უდიდესი ბორისპილის აეროპორტი, კიევის აღმოსავლეთით, 29 კმ-ს მოშორებით.<ref>{{cite web |author-last=Charpentreau |author-first=Clement |title=Ukraine closes airspace, Kyiv airport under attack |url=https://www.aerotime.aero/articles/30312-ukraine-closes-airspace-russia-attacks?_fb_noscript=1 |access-date=25 February 2022 |website=AeroTime Hub |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224151542/https://www.aerotime.aero/articles/30312-ukraine-closes-airspace-russia-attacks?_fb_noscript=1 |url-status=live }}</ref> უკრაინამ ჩაკეტა საჰაერო სივრცე.<ref>{{cite news |author-last=Eccles |author-first=Mari |date=24 February 2022 |title=Ukraine closes airspace as Putin orders military operation |url=https://www.politico.eu/article/ukraine-closes-airspace-as-putin-orders-military-operation/ |work=[[Politico]] |location= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224102433/https://www.politico.eu/article/ukraine-closes-airspace-as-putin-orders-military-operation/ |url-status=live }}</ref> [[პოდილსკი (უკრაინა)|პოდილსკში]] უკრაინულ სამხედრო შენაერთს თავს დაესხა რუსული ძალები, ექვი დაიღუპა, შვიდი დაიჭრა და 19 დაკარგულად გამოცხადდა.<ref name="auto2">{{cite web|title=Ukraine-Russia invasion: Russia launches attack on Ukraine from several fronts |url=https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60454795 |access-date=24 February 2022 |website=[[BBC News]] |language=en-gb |archive-date=21 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220221183326/https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60454795 |url-status=live}}</ref> კიდევ ერთი ადამიანი დაიღუპა [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]]. [[ჩუგუევი|ჩუგუივში]] სახლი სააზიანა რუსულმა არტილაერიამ, მოსახლეები დაშავდნენ და ერთი ბიჭი დაიღუპა.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.currenttime.tv/a/31720261.html |title=Россия обстреляла жилой дом в Чугуеве Харьковской области: видео последствий |language=ru |website=[[Current Time TV]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092902/https://www.currenttime.tv/a/31720261.html |url-status=live }}</ref><ref name=hromadske.online /> 18 ადამიანი დაიღუპა [[ოდესის ოლქი|ოდესას ოლქში]] სოფელ [[ლიპეცკე|ლიპეცკეს]] დაბომბვისას.<ref name=hromadske.online>{{cite web |author= |url=https://hromadske.ua/posts/rosijsko-ukrayinska-vijna-tekstovij-onlajn |title=Російсько-українська війна (текстовий онлайн) |language=uk |website=[[Hromadske]] |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224060243/https://hromadske.ua/posts/rosijsko-ukrayinska-vijna-tekstovij-onlajn |url-status=live }}</ref> 10:00 საათზე (UTC+2) უკრაინის პრეზიდენტის ბრიფინგზე განაცხადეს, რომ რუსული შენაერთები უკრაინაში ჩრდილოეთიდან, [[ბელარუსი|ბელორუსის]] საზღვრის გადმოკვეთით, შევიდნენ უკრაინაში, 5 კილომეტრის სიღრმეზე. რუსი სამხედროები აქტიურები იყვნენ [[ხარკივის ოლქი|ხარკივის ოლქში]], [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივის ოლქსა]] და [[სუმი|სუმისთან]] ახლოს.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/war/voyska-rossii-na-severe-ukrainy-prodvinulis-vglub-do-pyati-kilometrov-arestovich-novosti-donbassa-11715571.html |title=Войска России на севере Украины продвинулись вглубь до пяти километров – Арестович |language=ru |website=Unian |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224091205/https://www.unian.net/war/voyska-rossii-na-severe-ukrainy-prodvinulis-vglub-do-pyati-kilometrov-arestovich-novosti-donbassa-11715571.html |url-status=live }}</ref> ზელენსკის პრესსამხასურმა განაცხადა, რომ უკრაინელებმა მოიგერიეს შეტევა [[ვოლინის ოლქი|ვოლინის ოლქში]].<ref>{{cite web |author= |url=https://www.president.gov.ua/en/news/prezident-uhvaliv-usi-neobhidni-rishennya-dlya-zahistu-krayi-73117 |title=President has made all necessary decisions to defend the country, the Armed Forces are actively resisting Russian troops – Adviser to the Head of the Office of the President |language=en |website=president.gov.ua |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224102445/https://www.president.gov.ua/en/news/prezident-uhvaliv-usi-neobhidni-rishennya-dlya-zahistu-krayi-73117 |url-status=live }}</ref> 10:30 საათზე (UTC+2) უკრაინის თავდაცვლის სამინისტრომ განაცხადა ჩერნიჰივის ოლქში რუსების შეჩერების, [[ხარკივის ოლქი|ხარკივში]] დიდი ბრძოლისა და [[მარიუპოლი|მარიუპოლსა]] და [[სჩასტიე|სჩასტიეს]] დაბრუნების შესახებ.<ref name=mil.2402.1030>{{cite web |author= |url=https://www.mil.gov.ua/en/news/2022/02/24/general-staff-of-the-armed-forces-of-ukraine-operative-information-as-of-10-30/ |title=General Staff of the Armed Forces of Ukraine: Operative information as of 10.30 |language=en |website=[[Ministry of Defence (Ukraine)|mil.gov.ua]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224103548/https://www.mil.gov.ua/en/news/2022/02/24/general-staff-of-the-armed-forces-of-ukraine-operative-information-as-of-10-30/ |url-status=live }}</ref> უკრაინის არმიამ განაცხადა 6 თვითმფრინავის, 2 ვერტმფრენისა და ათობით ჯავშანტექნიკის განადგურების შესახებ.<ref>{{cite news |author= |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-says-50-russian-troops-killed-four-tanks-destroyed-2022-02-24/ |title=Ukraine says 50 Russian troops killed, four tanks destroyed |language=en |website=[[Reuters]] |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224101222/https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-says-50-russian-troops-killed-four-tanks-destroyed-2022-02-24/ }}</ref> უკრაინის არმიის მთავარსარდალმა, [[ვალერი ზალუჟნი|ვალერი ზალუჟნიმ]], განაცხადა [[რუსეთის 423-ე მოტორიზირებული გვარდია|რუსეთის 423-ე მოტორიზებული გვარდიის]] ორი სამხედროს დატყვევების შესახებ.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/war/voennye-vzyali-v-plen-pervyh-rossiyskih-okkupantov-kotorye-segodnya-vtorglis-v-ukrainu-foto-novosti-donbassa-11715970.html |title=Военные взяли в плен первых российских оккупантов, которые сегодня вторглись в Украину (фото) |lang=ru |trans-title=The military takes prisoner the first Russian occupiers who invaded Ukraine today (photos) |website=[[Unian]] |date= |access-date=24 February 2022 }}</ref> [[რუსეთის 74-ე მოტორიზებული ბრიგადა|რუსეთის 74-ე მოტორიზებული ბრიგადის]] დაზვერვის დანაყოფი<ref name=OZ>{{cite news |author-last1=Osborn |author-first1=Andrew |author-last2=Zinets |author-first2=Natalia |title=Russian forces invade Ukraine with strikes on major cities |url=https://www.reuters.com/world/europe/putin-orders-military-operations-ukraine-demands-kyiv-forces-surrender-2022-02-24/ |access-date=23 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=23 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224033456/https://www.reuters.com/world/europe/putin-orders-military-operations-ukraine-demands-kyiv-forces-surrender-2022-02-24/ |url-status=live }}</ref> [[ჩერნიჰივი|ჩერნიჰივთან]] ახლოს დანებდა.<ref>{{cite web |title=Russia's 74th Motorised Rifle Brigade recon platoon surrenders to Ukraine's army |url=https://112.international/ukraine-top-news/russias-74th-motorized-rifle-brigade-recon-platoon-surrenders-to-ukraines-army-70097.html |access-date=25 February 2022 |website=112.international |language=en-US |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224204234/https://112.international/ukraine-top-news/russias-74th-motorized-rifle-brigade-recon-platoon-surrenders-to-ukraines-army-70097.html |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220224204234/https://112.international/ukraine-top-news/russias-74th-motorized-rifle-brigade-recon-platoon-surrenders-to-ukraines-army-70097.html |archivedate=24 თებერვალი 2022 }}</ref> ანტონოვის აეროპორტის ბრძოლაში რუსმა პარაშუტისტებმა აიღეს აეროპორტი [[ჰოსტომელი|ჰოსტომელში]], კიევის გარეუბანში. უკრაინული [[ჰოსტომელის აეროპორტისათვის ბრძოლა|კონტრშეტევა]] აეროპორტის დასაბრუნებლად დაიწყო იმავე დღეს.<ref>{{cite web|author=[[The Moscow Times]] |date=24 February 2022 |title=Russia Attacks Ukraine: As It's Happening |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/russia-attacks-ukraine-as-its-happening-a76553 |access-date=24 February 2022 |website=[[The Moscow Times]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224122327/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/russia-attacks-ukraine-as-its-happening-a76553 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |author-first1=Matthew |author-last1=Chance |author-first2=Aditi |author-last2=Sangal |date=24 February 2022 |title=On the ground: Russian forces take control of an air base near Kyiv, Ukraine |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_ab6cab437dff1920a9fcec2857593b70 |access-date=24 February 2022 |website=[[CNN]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224145330/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_ab6cab437dff1920a9fcec2857593b70 |url-status=live }}</ref> უკრაინის ეროვნული გვარდიის სწრაფი რეაგირების ბატალეონმა ჩამოაგდო 3 რუსული ვერტმფრენი.<ref>{{cite news |title=Video shows helicopters flying toward Gomostel airfield in Ukraine |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/russia-ukraine-attack-news/#link-UMHNSQEUGZHETM37AQDV3MLYMA |newspaper=Washington Post |access-date=24 February 2022 |language=en |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073822/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/russia-ukraine-attack-news/#link-UMHNSQEUGZHETM37AQDV3MLYMA |url-status=live }}</ref> [[File:VOA video of Eastern Ukraine during 2022 Russian invasion.webm|thumb|აღმოსავლეთი უკრაინა შეჭრისას]] ბელარუსმა რუს სამხედროებს უკრაინაში ჩრდილოეთიდან შეჭრის უფლება მისცა. 11:00 საათზე (UTC+2) [[ვილჩა|ვილჩაში]] ([[კიევის ოლქი]]) სასაზღვრო გვარდიამ განაცხადა საზღვრის გარღვევისა და სასაზღვრო გვარდელების [[ჟიტომირის ოლქი|ჟიტომირის ოლქში]] დაბომბვის შესახებ (დიდი ალბათობით [[BM-21 Grad]]-ით).<ref name=hromadske.online /> უნიშნო ვერტმფრენმა ბელარუსიიდან დაბომბა [[სლავუტიჩი|სლავუტუჩის]] მესასზღვრეების პოზიციები.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/society/so-storony-belarusi-vertolet-bez-opoznavatelnyh-znakov-obstrelyal-rayon-pered-kpp-slavutich-novosti-ukrainy-11715628.html |title=Со стороны Беларуси вертолет без опознавательных знаков обстрелял район перед КПП "Славутич" |trans-title=From the side of Belarus, an unmarked helicopter fired at the area in front of the checkpoint "Slavutich" |language=ru |website=[[Unian]] |date= |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224112325/https://www.unian.net/society/so-storony-belarusi-vertolet-bez-opoznavatelnyh-znakov-obstrelyal-rayon-pered-kpp-slavutich-novosti-ukrainy-11715628.html |url-status=live }}</ref> 11:30 საათზე (UTC+2) რუსული რაკეტების მეორე ტალღა გამოჩნდა [[კიევი|კიევში]], [[ოდესა|ოდესაში]], [[ხარკივი|ხარკივსა]] და [[ლვივი|ლვივში]]. მძიმე სახმელეთო ბრძოლები გაიმართა დონეცკისა და ლუჰანსკის ოლექბში.<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Ukraine hit by second wave of missile strikes – official |language=en |work=[[National Post]] |url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraine-hit-by-second-wave-of-missile-strikes-official |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224135835/https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraine-hit-by-second-wave-of-missile-strikes-official |url-status=live}}</ref> სამოქალქო უფლებების აქტივისტებმა განაცხადეს ბელარუსიდან პოლონეთში მიგრაციის გაზრდის შესახებ.<ref>{{cite news |author-last=Nielsen |author-first=Nikolaj |date=24 February 2022 |title=Belarus seen stepping-up use of migrants as a weapon |url=https://euobserver.com/migration/154425 |work=[[EUobserver]] |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224124429/https://euobserver.com/migration/154425 |url-status=live }}</ref> ბელარუსი ითვლება რუსეთის ქვეშემდგომად და რუსეთის დავალებების მიხედვით ბელარუსის საზღვართან მიგრანტებს იარაღად იყინებს.<ref>{{cite news |author-last=Mirovalev |author-first=Mansur |date=15 November 2021 |title=What's Putin's gain in the Belarus migrant crisis? |url=https://www.aljazeera.com/news/2021/11/15/whats-putins-gain-in-the-belarus-migrant-crisis |work=[[Al Jazeera]] |access-date=24 February 2022 |archive-date=15 January 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220115174702/https://www.aljazeera.com/news/2021/11/15/whats-putins-gain-in-the-belarus-migrant-crisis |url-status=live }}</ref> 12:04 საათისთვის (UTC+2) რუსი სამხედროები ყირიმიდან [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოლქში]], [[ნოვაია-კახოვკა|ნოვაია-კახოვკაში]] შევიდნენ.<ref>{{Cite web |url=https://kyivindependent.com/uncategorized/russian-troops-moving-towards-town-of-nova-kakhovka-in-kherson-oblast/ |title=Russian troops moving towards town of Nova Kakhovka in Kherson Oblast. |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224213221/https://kyivindependent.com/uncategorized/russian-troops-moving-towards-town-of-nova-kakhovka-in-kherson-oblast/ |url-status=live }}</ref> მოგივანებით, იმავე დღეს, რუსმა სამხედროებმა დაიკავეს [[ჩრდილოეთ ყირიმის არხი]].<ref>{{Cite web |url=https://www.aa.com.tr/en/europe/russian-troops-enter-ukraines-kherson-oblast-defense-ministry/2513722 |title=Russian troops enter Ukraine's Kherson Oblast: Defense Ministry |access-date=24 February 2022|publisher=[[Anadolu Agency]] |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224213215/https://www.aa.com.tr/en/europe/russian-troops-enter-ukraines-kherson-oblast-defense-ministry/2513722 |url-status=live }}</ref><ref name="riacanal24">{{cite news |title=Российские войска вышли к Херсону и восстановили подачу воды в Крым |trans-title=Russian troops reached Kherson and restored water supply to Crimea |url=https://ria.ru/20220224/kanal-1774876399.html |access-date=24 February 2022 |agency=[[RIA Novosti]] |date=24 February 2022 |lang=ru |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224214657/https://ria.ru/20220224/kanal-1774876399.html |url-status=live }}</ref> 13:00 და 13:19 საათებზე (UTC+2) უკრაინის სასაზღვრო გვარდიამ და შეიარაებულმა ძალებმა განაცხადეს ორი ახალი შეტაკების შესახებ, სუმისთან და სტარობილსკთან.<ref name=hromadske.online /> 13:32 საათზე (UTC+2) [[ვალერი ზალუჟნი|ვალერი ზალუჟნიმ]] განაცხადა ბელარუსის ტერიტორიიდან გაშვებული ბალისტიკური რაკეტების შესახებ.<ref name=hromadske.online /> კიევისა და ხარკივის მეტროები გამოიყენებოდა დაბომბვებისაგან სამოქალაქო პირების დასაცავად.<ref name=hromadske.online /> უკრაინის სასაზღვრო გვარდიამ განაცხადა, რომ ორი რუსული სამხედრო ხომალდი, ''ვასილი ბიკოვი'' და ''მოსკვა'', თავს დაესხნენ და აიღეს [[ზმეინი|ზმეინის კუნძლი]], დანუბის დელტასთან ახლოს.<ref name=hromadske.online /> 16:00 საათზე (UTC+2) ზელენსკიმ განაცხადა ბრძოლების შესახებ [[ჩერნობილი|ჩერნობილისა]] და [[პრიპიატი|პრიპიატის]] „მოჩვენება ქალაქებში“.<ref>{{cite web|author-last=Sullivan |author-first=Rory |date=24 February 2022 |title=Fighting breaks out near Chernobyl, says Ukrainian president |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-nuclear-russia-attack-ukraine-b2022444.html |access-date= |website=[[The Independent]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224151418/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-nuclear-russia-attack-ukraine-b2022444.html |url-status=live}}</ref> 18:20 საათისათვის (UTC+2) [[ჩერნობილის ატომური ელექტროსადგური|ჩერნობილის ბირთვული ელეტროსადგური]] რუსულ კონტროლში გადავიდა,<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=В Офисе президента подтвердили захват россиянами Чернобыльской АЭС |trans-title=The Office of the President confirmed the capture of the Chernobyl nuclear power plant by the Russians |url=https://www.unian.net/war/rossiyskie-voyska-zahvatili-chernobylskuyu-aes-ofis-prezidenta-novosti-donbassa-11716741.html |access-date=24 February 2022 |website=[[UNIAN]] |language=ru |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224172911/https://www.unian.net/war/rossiyskie-voyska-zahvatili-chernobylskuyu-aes-ofis-prezidenta-novosti-donbassa-11716741.html |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|agency=[[Reuters]] |access-date=24 February 2022 |title=Chernobyl power plant captured by Russian forces – Ukrainian official |url=https://www.reuters.com/world/europe/chernobyl-power-plant-captured-by-russian-forces-ukrainian-official-2022-02-24/ |newspaper=[[Reuters]] |date=24 February 2022|via=www.reuters.com |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224174356/https://www.reuters.com/world/europe/chernobyl-power-plant-captured-by-russian-forces-ukrainian-official-2022-02-24/ |url-status=live}}</ref> გარშემო რეგიონთან ერთად.<ref>{{cite web|author-last1=Najjar |author-first1=Farah |author-last2=Child |author-first2=David |author-last3=Gadzo |author-first3=Mersiha |title=Russian forces seize Chernobyl site as Ukraine battles rage |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/23/ukraine-declares-state-of-emergency-amid-fears-of-invasion-liveblog |access-date=24 February 2022 |website=www.aljazeera.com |publisher=[[Al Jazeera]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224091527/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/23/ukraine-declares-state-of-emergency-amid-fears-of-invasion-liveblog |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |title=Zelenskiy Says Russian Forces Trying To Take Over Chernobyl Nuclear Power Plant |url=https://www.rferl.org/a/ukraine-invasion-russian-forces-chernobyl-/31721240.html |access-date=24 February 2022 |website=RadioFreeEurope/RadioLiberty |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224182943/https://www.rferl.org/a/ukraine-invasion-russian-forces-chernobyl-/31721240.html |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Fighting breaks out near Chernobyl, says Ukrainian president |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-nuclear-russia-attack-ukraine-b2022444.html |access-date=24 February 2022 |website=[[The Independent]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224151418/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-nuclear-russia-attack-ukraine-b2022444.html |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|author-first1=Aditi |author-last1=Sangal |author-first2=Meg |author-last2=Wagner |author-first3=Adrienne |author-last3=Vogt |author-first4=Melissa |author-last4=Macaya |author-first5=Rob |author-last5=Picheta |author-first6=Lauren |author-last6=Said-Moorhouse |author-first7=Ed |author-last7=Upright |author-first8=Maureen |author-last8=Chowdhury |date=24 February 2022 |title=Russian troops seize Chernobyl nuclear power plant, Ukrainian official says |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_438d63764e04c5907533d2c095e73cfd |access-date=24 February 2022 |website=[[CNN]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224182927/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_438d63764e04c5907533d2c095e73cfd |url-status=live}}</ref> უკრაინის რადის დეპუტატ მარიანა ბეზუგლაზე დაყრდნობით, რუსები [[ზაპოროჟიის ატომური ელექტროსადგური|ზაპიროჟიის ბრითვულ ელექტროსადგურზე]] თავდასხმით იმუქრებოდნენ.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.unian.net/war/rossiyskie-zahvatchiki-ugrozhayut-obstrelyat-zaporozhskuyu-aes-nardep-novosti-donbassa-11716903.html |title=Российские захватчики угрожают обстрелять Запорожскую АЭС – нардеп |trans-title=Russian invaders threaten to shell Zaporizhia nuclear power plant – people's deputy |lang=ru |website=[[Unian]] |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224194437/https://www.unian.net/war/rossiyskie-zahvatchiki-ugrozhayut-obstrelyat-zaporozhskuyu-aes-nardep-novosti-donbassa-11716903.html |url-status=live }}</ref> 16:18 საათზე (UTC+2), კიევის მერმა, [[ვიტალი კლიტსჩკო|ვიტალი კლიტსჩკომ]] განაცხადა კომენდანტის საათი, 22:00 საათიდან 07:00 საათამდე.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Kyiv imposes curfew from 22:00 to 07:00, transport not to work at this time – Klitschko |url=https://ua.interfax.com.ua/news/general/801462.html |access-date=24 February 2022 |website=[[Interfax-Ukraine]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224160553/https://ua.interfax.com.ua/news/general/801462.html |url-status=live}}</ref> [[გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი|გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესმა კომისარმა]], [[ფილიპო გრანდი|ფილიპო გრანდიმ]] განაცხადა, რომ დაახლოებით 100 000-მა უკრაინელმა დატოვა სახლი.<ref name=":4">{{cite web |title=Ukraine-Russia invasion: Russia launches attack on Ukraine from several fronts |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6217ca57000e9e34d25a7ba4%26What%27s%20the%20latest%3F%262022-02-24T18%3A33%3A13.709Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:becba973-98df-4728-bcce-9f0e082111d9&pinned_post_asset_id=6217ca57000e9e34d25a7ba4 |website=[[BBC News]] |access-date=24 February 2022 |language=en-gb |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224192206/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6217ca57000e9e34d25a7ba4%26What%27s+the+latest%3F%262022-02-24T18%3A33%3A13.709Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn%3Aasset%3Abecba973-98df-4728-bcce-9f0e082111d9&pinned_post_asset_id=6217ca57000e9e34d25a7ba4 |url-status=live }}</ref> 22:00 საათზე (UTC+2) უკრაინამ განაცხადა, რომ რუსებმა აიღეს ზმეინის კუნძული, [[კუნძულ ზმეინისთვის ბრძოლა|საჰაერო და საზღვაო დაბომბვის შემდეგ]].<ref>{{cite news |title=Острів Зміїний захопили російські окупанти – ДПСУ |language=uk |trans-title=Snake Island was captured by the Russian occupiers – SBGS |url=https://gazeta.ua/articles/donbas/_ostriv-zmiyinij-zahopili-rosijski-okupanti-dpsu/1072429 |access-date=24 February 2022 |publisher=Gazeta UA |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224202628/https://gazeta.ua/articles/donbas/_ostriv-zmiyinij-zahopili-rosijski-okupanti-dpsu/1072429 |url-status=live }}</ref> კუნძულზე მყოფი ცამეტივე უკრაინელი სამხედრო დაიღუპა, მას შემდეგ რაც [[რუსული სამხედრო ხომალდი, იდი ნახუი|რუსულ გემს დანებებაზე უარი უთხრეს]]. პრეზიდენტმა ზელენკიმ განაცხადა, რომ [[უკრაინის გმირი|უკრაინის გმირის]] წოდება მიენიჭებოდათ ზმეინზე დაღუპულებს,<ref name="DailyThanthi">{{cite web |date=24 February 2022 |title=ரஷ்ய தாக்குதல்: தெற்கு உக்ரைன் பகுதியில் 22 பேர் கொல்லப்பட்டதாக தகவல் |trans-title=Russian offensive: 22 killed in southern Ukraine |language=Tamil |url=http://www.dailythanthi.com/News/TopNews/2022/02/24231956/South-Ukraine-region-says-13-civilians-9-troops-killed.vpf |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224181739/https://www.dailythanthi.com/News/TopNews/2022/02/24231956/South-Ukraine-region-says-13-civilians-9-troops-killed.vpf |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=Dailythanthi.com}}</ref> სამ დაღუპულს [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]] და ერთს [[ხარკივი|ხარკივში]].<ref>{{cite web |title=Ukraine death toll: What we know so far |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/russia-ukraine-invasion-casualties-death-toll |access-date=24 February 2022 |website=www.aljazeera.com |publisher=[[Al Jazeera]] |language=en}}</ref> ზელენსკიმ განაცხადა, რომ 137 უკრაინელი (სამოქალქო და სამხედრო პირები) დაიღუპა შეჭრის პირველ დღეს.<ref name=":41">{{cite web |title=Ukraine-Russia invasion: Russia launches attack on Ukraine from several fronts |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6217ca57000e9e34d25a7ba4%26What%27s%20the%20latest%3F%262022-02-24T18%3A33%3A13.709Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:becba973-98df-4728-bcce-9f0e082111d9&pinned_post_asset_id=6217ca57000e9e34d25a7ba4 |website=[[BBC News]] |access-date=24 February 2022 |language=en-gb |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224192206/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60454795?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6217ca57000e9e34d25a7ba4%26What%27s+the+latest%3F%262022-02-24T18%3A33%3A13.709Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn%3Aasset%3Abecba973-98df-4728-bcce-9f0e082111d9&pinned_post_asset_id=6217ca57000e9e34d25a7ba4 |url-status=live }}</ref> 23:00-ზე (UTC+2) ზელენსკიმ [[საყოველთაო მობილიზაცია|საყოველთაო მობილიზაციის]] ბრძნაება გასცა და 18-60 წლების მამაკაცებს უკრაინის დატოვება აეკრძალათ.<ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=Zelensky signs decree declaring general mobilization |url=https://en.interfax.com.ua/news/general/801769.html |access-date=25 February 2022 |website=[[Interfax-Ukraine]] |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113724/https://en.interfax.com.ua/news/general/801769.html |url-status=live}}</ref> === 25 თებერვალი === [[File:Kyiv Tense as Russian Forces Advance.webm|thumb|„რუსეთის წინსვლასთან ერთად კიევი იძაბება“&nbsp;– [[ამერიკის ხმა]]<br><small>(ხელმისაწვდომია ინგლისური სუბტიტრები)</small>]] 01:24 საათისათვის (UTC+2) ზელენსკიმ ბრძანა სრული მობილიზაცია უკრაინის არმიაში, 90 დღით.<ref>{{cite news |author-last1=Loc |author-first1=Samantha |author-last2=Singh |author-first2=Maanvi |author-last3=Oladipo |author-first3=Gloria |author-last4=Chao-Fong |author-first4=Léonie |author-last5=Rankin |author-first5=Jennifer |author-last6=Holmes |author-first6=Oliver |author-last7=Harding |author-first7=Luke |author-last8=Baloch |author-first8=Shah Meer |date=25 February 2022 |title=Russia-Ukraine latest news: Zelenskiy bans Ukrainian men aged 18–60 from leaving the country after invasion – live updates |language=en-GB |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |access-date=25 February 2022 |issn=0261-3077 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224075414/https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |url-status=live }}</ref> დაახლოებით 04:00 საათზე (UTC+2) კიევში მოხდა ორი აფეთქება. უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტოს წარმომადგენელმა, [[ანტონ გერაშენკო|ანტონ გერაშენკომ]], ტექსტური შეტყობინებით განაცხადა, რომ ეს აფეთქებები ფრთოსანი და ბალისტიკური რაკეტები იყო.<ref>{{cite web|author-first1=Helen |author-last1=Regan |author-first2=Jonny |author-last2=Hallam |title=Ukrainian capital Kyiv targeted with missile fire, official says|url=https://www.cnn.com/2022/02/24/europe/ukraine-russia-invasion-friday-intl-hnk/index.html |access-date=25 February 2022 |website=[[CNN]] |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225040530/https://www.cnn.com/2022/02/24/europe/ukraine-russia-invasion-friday-intl-hnk/index.html |url-status=live}}</ref> უკრაინამ განაცხადა, რომ კიევში ჩამოაგდეს რუსული [[სუ-27]], რომელიც სახლას დაეცა და სახლი დაიწვა.<ref>{{cite news |title=Explosions heard in Kyiv, official says enemy aircraft downed |url=https://www.reuters.com/world/europe/explosions-heard-kyiv-official-says-enemy-aircraft-downed-2022-02-25/ |access-date=25 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=25 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225050231/https://www.reuters.com/world/europe/explosions-heard-kyiv-official-says-enemy-aircraft-downed-2022-02-25/ |url-status=live }}</ref><ref name="auto6">{{cite web |author-last1=Chance |author-first1=Matthew |author-last2=Lister |author-first2=Tim |author-last3=Smith-Spark |author-first3=Laura |author-last4=Regan |author-first4=Helen |title=Battle for Ukrainian capital underway as Russian troops seek to encircle Kyiv |url=https://www.cnn.com/2022/02/24/europe/ukraine-russia-invasion-friday-intl-hnk/index.html |website=[[CNN]] |date=25 February 2022 |access-date=25 February 2022 }}</ref> დამოუკიდებელი სამხედრო ანალიტიკოსები საუბრობდნენ, რომ რუსული ძალები ჩრდილოეთში მძიმე ბერძოლაში ჩაებნენ უკრაინელებთან. რუსული დანაყოფების მიზანი [[კიევზე თავდასხმა (2022)|კიევის ალყაში მოქცევა]] და [[ხარკივის ბრძოლა (2022)|ხარკივის აღება]] იყო, მაგრამ მათ ხელს უშლიდა უკრაინელი მცველების მძიმე წინააღმდეგობა. სოციალურ მედიებში გავრცელებულ კადრებში ჩანს განადგურებული რუსული სამხედრო კოლონები. რუსული დანაყოფები სამხრეთში მეტი წარმატებით მიიწევდნენ. საუკეთესო რუსულის დანაყოფები განალაგეს დონბასში. როგორც ჩანს, მათ მანევრით გვერდი აუარეს და ზუგრში დაარტყეს უკრაინულ პოზიციებს. ამ დროს, რუსული სამხედროები [[ყირიმი|ყირიმიდან]] ორ კოლონად გაიყო, ანალიტიკოსების აზრით, მათ [[დონბასის ფრონტი|დონბასის ფრონტის]] იზოლირება და უკრაინელების ალყაში მოქცევა სურდათ, რათა უკრაინელებს გამაგრებული პოზიციების უპირატესობა დაეკარგათ.<ref>{{cite web |author-last1=Barnes |author-first1=Julian E. |title=Russian forces are meeting more resistance near Kyiv and Kharkiv than farther south, analysts say. |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-attacks-ukraine/russian-forces-are-meeting-more-resistance-near-kyiv-and-kharkiv-than-farther-south-analysts-say |website=[[The New York Times]] |access-date=25 February 2022 |date=25 February 2022 |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225045412/https://www.nytimes.com/live/2022/02/24/world/russia-attacks-ukraine/russian-forces-are-meeting-more-resistance-near-kyiv-and-kharkiv-than-farther-south-analysts-say |url-status=live }}</ref> 25 თებერვლის დილას, ზელენსკიმ რუსეთი სამოქალქო პირების მიმართ მიზანმიმართულ თავდასხმაში დაადანაშაულა.<ref>{{cite news |author-last1=Graham-Harrison |author-first1=Emma |author-last2=Harding |author-first2=Luke |author-last3=Boffey |author-first3=Daniel |author-last4=Elias |author-first4=Visontay |title=Ukraine invasion: Zelenskiy strikes defiant tone as explosions ring out in Kyiv |url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/ukraine-invasion-explosions-in-kyiv-as-uk-reports-fierce-resistance-across-the-nation |access-date=25 February 2022 |work=[[The Guardian]] |date=25 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225052024/https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/ukraine-invasion-explosions-in-kyiv-as-uk-reports-fierce-resistance-across-the-nation |url-status=live }}</ref> უკრაინის მთავრობის სპიკერმა განაცხადა, რომ ბოლო 24 საათში შეტევა განხორცილედა 33 სამოქალქო წერტილზე.<ref>{{cite news |author-last1=Polityuk |author-first1=Pavel |author-last2=Baczynska |author-first2=Gabriela |author-last3=Lawson |author-first3=Hugh |title=Ukraine ministry says Russia hit 33 civilian sites in last 24 hrs -Interfax |url=https://finance.yahoo.com/news/ukraine-ministry-says-russia-hit-075824163.html |access-date=25 February 2022 |work=[[Yahoo Finance]] |agency=[[Reuters]]/[[Interfax]] |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113721/https://finance.yahoo.com/news/ukraine-ministry-says-russia-hit-075824163.html |url-status=live }}</ref> უკრაინის თავდაცვის მინისტრმა განაცხადა, რომ რუსები შევდნენ [[ობოლონი|ობოლონში]], [[კიევის ოლქი|კიევის ოლქში]] და [[უკრაინის უმაღლესი რადა|რადას]] შენობიდან დაახლოებით 9 კილომეტრის მოშრებით იყვნენ.<ref name=":31">{{cite web|title=Ukraine-Russia invasion: Ukraine says Russian rockets hit Kyiv overnight|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60517447|access-date=25 February 2022|website=[[BBC News]]|language=en-gb|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225085334/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447|url-status=live}}</ref> ასევე თავდაცვის მინისტრმა განაცხადა, რომ მოხალისედ მიიღებდნენ ნებისმიერი ასაკის მსურველს.<ref name="OZ" /> უკრაინელებმა რადაიციის დონის ზრდა შეამჩნიეს [[ჩერნობილი|ჩერნობილში]], რაც მძიმე ტექნიკის გადაადგილებამ გამოიწვია.<ref>{{cite news |author-last1=Mathers |author-first1=Matt |title=Chernobyl radiation 'exceeds control levels' in multiple areas being seized by Russia |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-update-nuclear-radiation-ukraine-b2023062.html |access-date=25 February 2022 |work=[[The Independent]] |date=25 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225105519/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/chernobyl-update-nuclear-radiation-ukraine-b2023062.html |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |author-last1=Polityuk |author-first1=Pavel |title=Ukraine reports higher but "not critical" Chernobyl radiation |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-nuclear-agency-reports-higher-chernobyl-radiation-levels-due-heavy-2022-02-25/ |access-date=25 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=25 February 2022 |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113725/https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-nuclear-agency-reports-higher-chernobyl-radiation-levels-due-heavy-2022-02-25/ |url-status=live }}</ref> ზელენსკიმ ანიშნა, რომ უკრაინის მთავრობა მოსალაქარაკებლად მზად იყო.<ref>{{cite news |url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/U1YDTnzZnlMsI6A2uzcb |title=Zelensky Says Russia Is Striking Military and Civilian Targets |work=www.wsj.com |publisher=[[Wall Street Journal]] |author-first=James |author-last=Marson |access-date=25 February 2022}}</ref> იმავე დღეს, პუტინმა [[სი ძინპინი|სი ძინპინს]] აცნობა უკრაინასთან მოლაპარაკების სურვილი.<ref>{{cite web|url=https://financialpost.com/pmn/business-pmn/putin-tells-xi-that-russia-willing-to-hold-high-level-talks-with-ukraine-chinas-cctv |title=Putin tells Xi that Russia willing to hold high-level talks with Ukraine -China's CCTV |work=financialpost.com |access-date=25 February 2022}}</ref> რუსეთის ჯარების კიევისკენ სვლასთან ერთად ზელენსკიმ მოსახლეობას [[მოლოტოვის კოქტეილი|მოლოტოვის კოქტეილების]] მომზადება სთოვა. პუტინმა გამოთქვა უკრაინის მთავრობის გადაყენების სურვილი.<ref>{{cite web|date=25 February 2022 |title=Putin tells Ukrainian military to overthrow Zelensky – follow live |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/ukraine-russia-putin-war-kyiv-invasion-latest-b2022971.html |access-date=25 February 2022 |website=[[The Independent]] |language=en}}</ref><ref>{{cite web|title=Ukraine-Russia news live: Troops enter Kyiv as Putin makes offer of Minsk peace talks |url=https://news.sky.com/story/ukraine-russia-war-live-latest-news-putin-kyiv-invasion-12541713 |access-date=25 February 2022 |website=[[Sky News]] |language=en}}</ref> უკრაინამ კიევის მოქალაქეებს 18 000 იარაღი გადასცა და განალაგა [[უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალები|ტერიტორიული თავდაცვის ძალები]], კიევის დასაცავად.<ref>{{cite web |title=Kyiv residents take up arms as Russia advances |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=62190cb4980bea49f4b79f6f%26In%20pictures%3A%20Kyiv%20residents%20take%20up%20arms%20as%20Russia%20advances%262022-02-25T17%3A11%3A54.597Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:7f199aa7-37f7-4fc3-9fa1-16208268415c&pinned_post_asset_id=62190cb4980bea49f4b79f6f |website=[[BBC News]] |access-date=25 February 2022 |language=en-gb |date=25 February 2022}}</ref> ზოგი რუსული ნაწილები კიევს ჩრდილოეთიდან მიუახლოვდნენ, თუმცა შემდეგ შეფერხდნენ.<ref>{{cite news|author-last=Bengali |author-first=Shashank |author-last2=Bigg |author-first2=Matthew Mpoke |date=25 February 2022 |title=Live Updates: Kyiv Rocked by Explosions for Second Night |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/25/world/russia-ukraine-war |access-date=26 February 2022 |issn=0362-4331}}</ref> [[პენტაგონი (აშშ)|პენტაგონმა]] განაცხადა, რომ რუსეთმა ვერ აიღო საჰაერო უპირატოსება, რაც მოსალოდნელი არ იყო. უკრაინული საჰაერო თავდაცვა, დიდი ზიანის მიუხედავად, ეფექტურად მუშაობს.<ref>{{cite news |author-last1=Lamothe |author-first1=Daniel |title=Airspace over Ukraine remains contested, with no one in control, Pentagon says |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/25/ukraine-invasion-russia-news/#link-RCVQQO7CNFC33LEDYG2O3Q3JAE |newspaper=[[The Washington Post]] |access-date=25 February 2022 |language=en |date=25 February 2022}}</ref> პენტაგონმა ასევე განაცხადა, რომ რუსული ძალები მოლოდინთან შედარებით ბევრად ნელა მიდიოდნენ წინ და უკრანული სამმართველო მყარად იდგა.<ref>{{cite news |author-last1=Cooper |author-first1=Helene |title=Russian forces have lost some momentum, Pentagon official says. |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/25/world/russia-ukraine-war/russian-forces-have-lost-some-momentum-pentagon-official-says |access-date=25 February 2022 |work=[[The New York Times]] |date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225191901/https://www.nytimes.com/live/2022/02/25/world/russia-ukraine-war/russian-forces-have-lost-some-momentum-pentagon-official-says |archive-date=25 February 2022}}</ref> უკრაინული რაკეტები თავს დასხა მილერევოს აივაბაზას [[როსტოვის ოლქი|როსტოვში]], რუსეთში.<ref>{{cite news|date=25 February 2022 |title=Вооруженные силы Украины атаковали Миллерово «Точкой-У» |trans-title=Ukrainian Armed Forces attacked Millerovo with Tochka-U |language=ru |work=RostovGazeta |url=https://rostovgazeta.ru/news/politics/25-02-2022/vooruzhennye-sily-ukrainy-atakovali-millerovo-tochkoy-u |access-date=25 February 2022}}</ref> === 26 თებერვალი === 00:00 საათზე მძიმე ბრძოლები გაიმართა კიევის სამხრეთით, [[ვასილკივი|ვასილკივთან]] და მის ავიაბაზასთან.<ref>{{cite web|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/index.html |title=Heavy fighting reported to the south of Kyiv |work=[[CNN]] |date=25 February 2022 |access-date=25 February 2022}}</ref> [[უკრაინის გენერალური შტაბი|უკრაინის გენერალურმა შტაბმა]] განაცხადა, რომ უკრაინულმა [[სუ-27]]-მა ჩამოაგდო რუსული [[Ilyushin Il-76|Il-76]], რომელსაც პარაშუტისტები გადაჰყავდა.<ref>{{cite news |author-last1=Давыгора |author-first1=Олег |title=Месть за Луганск 2014: возле Василькова сбили Ил-76 с вражескими десантниками |trans-title=Revenge for Luhansk 2014: Il-76 with enemy paratroopers was shot down near Vasilkov |url=https://www.unian.net/war/mest-za-lugansk-2014-vozle-vasilkova-sbili-il-76-s-vrazheskimi-desantnikami-novosti-donbassa-11718622.html |access-date=26 February 2022 |work=Unian |date=26 February 2022 |language=ru}}</ref> დაახლოებით 03:00 საათზე 30 წუთის ინტერვალში 48 აფეთქებაზე მეტი გაისმა კიევის შემოგარენში, როდესაც უკრაინის არმიამ განაცხადა ბრძოლების შესახებ [[ტროიეშჩინა|ტროიეშჩინას]] სამეზობლოში, ელექტროსადგურთან ახლოს.<ref>{{cite web |last1=Grady |first1=Siobhán |last2=Kornfield |first2=Meryl |title=Multiple explosions rock Kyiv as Russian forces target city |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/25/ukraine-invasion-russia-news/#link-TAIGHCFPGRBUVBQRFBISDQJSL4 |website=Washington Post |access-date=26 February 2022 |language=en |date=25 February 2022}}</ref> [[BBC]]-მ განაცხადა, რომ ეს შეიძლება ყოფილიყო ქალაქში ელექტროენერგიის გათიშვლის მცდელობა. მძიმე ბრძოლები გაიმართა [[კიევის ზოოპარკი|კიევის ზოოპარკთან]] და [[შულიავკა|შულიავკას]] სამეზობლოში. 26 თებერვალს უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ [[პერემოგის განზირი|პერემოგის განზირზე]], კიევის მთავარ გზაზე, მოიგერიეს რუსული თავდასხმა,<ref>{{cite news |title=Ukraine military says it repels Russian troops' attack on Kyiv base |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-troops-attack-kyiv-military-base-are-repelled-ukraine-military-2022-02-26/ |access-date=26 February 2022 |work=Reuters |date=26 February 2022 |language=en}}</ref> ასევე მათ განაცხაეს, რომ მოიგერიეს შეტევა [[მიკოლაივი|მიკოლაივზე]].<ref>{{cite web |title=Heavy fighting reported around Kyiv |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=6219818e0ce87e491a0ed0eb%26Battle%20for%20Kyiv%20under%20way%262022-02-26T01%3A32%3A51.226Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:e339c122-dc88-4e8b-a964-67b828e1e1b2&pinned_post_asset_id=6219818e0ce87e491a0ed0eb |website=BBC News |access-date=26 February 2022 |language=en-gb |date=25 February 2022}}</ref> ამერიკელებმა განაცხადეს მეორე რუსული II-76-ის ჩამოგდების შესახებ, [[ბილა-ცერკვა|ბილა-ცერკვასთან]] ახლოს.<ref name="AP_stand_firm" /> ასობით ადამიანი დაიღუპა კიევითან ბრძოლაში და დაბომბვებმა გაანადგურა საცხოვრებელი შენობებიმ ხიდები და სკოლები, [[Associated Press]]-ის მიხედვით. რუსეთმა განაცხადა მელიტოპოლის აღების შესახებ,<ref name="AP_stand_firm" /> თუმცა ეს ბრიტანეთმა კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Ukrainian city of Melitopol not in Russian hands, British minister says|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/europe/uk-believes-russians-have-not-taken-melitopol-minister-heappey-says-2022-02-26/|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.reuters.com/world/europe/uk-believes-russians-have-not-taken-melitopol-minister-heappey-says-2022-02-26/|archive-date=26 February 2022}}</ref> 11:00 საათზე უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ მათმა თვითმფრინავებმა განახორციელა 34 ფრენა ბოლო 24 საათში, რაც ნიშნავს იმას, რომ რუსეთმა ვერ დაამყარა საჰაერო უპირატესობა.<ref name="ISW Feb26">{{cite web|last1=Clark|first1=Mason|last2=Barros|first2=George|last3=Stepanenko|first3=Katya|title=Russia-Ukraine Warning Update: Russian Offensive Campaign Assessment, February 26|url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/russia-ukraine-warning-update-russian-offensive-campaign-assessment-february-26|website=Institute for the Study of War|access-date=27 February 2022|language=en|date=26 February 2022}}</ref> შუადღისათვის რუსეთის მიერ უკრაინის საზღვართან განლაგებული ყველა დანაყოფი ჩართული იყო ბრძოლაში. კიევის მერმა [[ვიტალი კლიჩკო|კლიჩკომ]] კომენდანტის საათი გამოაცხადა შაბათს 17:00-დან ორშაბათს 20:00-მდე და განაცხადა, რომ ამ დროს გარეთ გასვლა საბოტაჟად და ჯაშუშობად ჩაითვლებოდა.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Ukrainian forces slow Russian advance on three cities.|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/26/world/ukraine-russia-war/ukrainian-forces-fight-back-as-russia-pushes-on-three-cities|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226122313/https://www.nytimes.com/live/2022/02/26/world/ukraine-russia-war/ukrainian-forces-fight-back-as-russia-pushes-on-three-cities|archive-date=26 February 2022}}</ref> [[Reuters]]-მა განაცხადა, რომ უკრაინის ნაწილებში გაითშა ინტენრეტი, განსაკუთრებით სამხრეთში და აღმოსალვეთში.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Internet in Ukraine disrupted as Russian troops advance|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/europe/internet-ukraine-disrupted-russian-troops-advance-2022-02-26/|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226105525/https://www.reuters.com/world/europe/internet-ukraine-disrupted-russian-troops-advance-2022-02-26/|archive-date=26 February 2022|author-last1=Pearson|author-first1=James|author-last2=Satter|author-first2=Raphael}}</ref> უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტორს წარმომადგენლემა, ვადიმ დენისენკომ განაცხადა, რომ რუსები მიემართებოდნენ [[ენერგოდარი|ენერგოდარისა]] და [[ზაპოროჟიის ატომური ელექტროსადგური|ზაპორიჟიას ატომუერ ელექტროსადგურისკენ]]. მან განაცხადა, რომ Grad რაკეტებით შეიძლება სადგურისათვის შეეტიათ.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Wojna na Ukrainie. Rosjanie blisko elektrowni atomowej. Jest ryzyko, że zostanie ostrzelana|language=pl|trans-title=The war in Ukraine. Russians close to the nuclear power plant. There is a risk that it will be shot at|publisher=[[Polsat News]]|url=https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2022-02-26/wojna-na-ukrainie-rosjanie-blisko-elektrowni-atomowej-jest-ryzyko-ze-zostanie-ostrzelana/|access-date=26 February 2022}}</ref> [[შავი ზღვა|შავ ზღვაში]] იაპონურ სავაჭრო ხომალდს მოხვდა რუსული რაკეტა. მოლდოვურ გემსაც დაეცა რაკეტა, რომელამც სერიოზული დაშავებები დამოიწვია.<ref>{{cite web|website=[[CNN]]|author-first1=Adrienne|author-last1=Vogt|author-first2=Lauren|author-last2=Said-Moorhouse|author-first3=Brad|author-last3=Lendon|author-first4=Steve|author-last4=George|author-first5=Meg|author-last5=Wagner|date=26 February 2022|title=Japanese-owned cargo ship hit by a missile off Ukrainian coast|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_d79d1d542a90f15d7c38c6e3b03d73ab|access-date=26 February 2022|language=en}}</ref> [[რამზან კადიროვი|რამზან კადიროვმა]], [[ჩეჩნეთი|ჩეჩნეთის რესპუბლიკის]] მეთაურმა, განაცხადა უკრაინაში [[კადიროვსკი|კადიროვსკის]], ჩეჩნეთის რესპუბლიკის ერთგული მებრძოლების, გადასროლის შესახებ უკრაინაში, რუსეთის მხარდასაჭერად.<ref>{{cite web|date=26 February 2022|title=Chechen leader, a Putin ally, says his forces deployed to Ukraine|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/26/putins-chechen-ally-says-forces-deployed-ukraine-to-back-russia|access-date=26 February 2022|website=[[Al Jazeera]]|language=en}}</ref> [[CNN]]-მა გაასაჯაროვა უკრაინის საზღვართან [[TOS-1]] სისტემის განლაგების კადრები, რომელიც თერმობალური იარაღებითაა შეიარაღებული.<ref>{{cite news|last1=Zitser|first1=Joshua|date=26 February 2022|title=Russian army deploys its TOS-1 heavy flamethrower capable of vaporizing human bodies near Ukrainian border, footage shows|language=en|work=Business Insider Africa|url=https://africa.businessinsider.com/news/russian-army-deploys-its-tos-1-heavy-flamethrower-capable-of-vaporizing-human-bodies/e8sgz30|access-date=26 February 2022}}</ref> [[The Telegraph|Telegraph]]-მა განაცხადა, რომ ასეთი იარაღის გამოყენება მასობრივ განადგურებას გამოიწვევდა.<ref>{{cite web|title=Vladimir Putin poised to unleash terrifying new weapon in battle for Kyiv|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/25/vladimir-putin-poised-unleash-terrifying-new-weapon-battle-kyiv/|first1=Robert|last1=Mendick|first2=James|last2=Rothwell|date=26 February 2022|access-date=26 February 2022|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref> ექვსი წლის ბიჭი დაიღუპა ოხმატდიტის ბავშვთა საავადმყოფოში, კიევში, საარტილერიო ცეცხლის შედეგად.<ref>{{Cite web|last1=Vogt|last7=Wagner|website=CNN|access-date=2022-02-27|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_60a7db10bfe4a64fb7fc9c2232fca43d|title=Six-year-old boy killed in Kyiv clashes, several more Ukrainian civilians wounded|date=2022-02-26|first8=Vera|last8=Amir|first7=Meg|first6=Steve|first1=Adrienne|last6=George|first5=Brad|last5=Lendon|first4=Jessie|last4=Yeung|first3=Jeevan|last3=Ravindran|first2=Lauren|last2=Moorhouse|language=en}}</ref> უკრანის არმიამ განაცხადა, რომ [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივის ოლქში]] გაანადგურეს 56 რუსული საწვავის გადამზიდი.<ref>{{cite news|date=February 26, 2022|title=Ukrainian troops defending Chernihiv blow up 56 tanks of diesel fuel|work=Pravda|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/02/26/7326282/|accessdate=February 26, 2022}}</ref> დღის დასასრულს რუსებმა ვერ შეასრულეს მიზნები.<ref name="CT Update 9">{{cite web|date=26 February 2022|title=Ukraine Conflict Update 9: February 26, 2022|url=https://www.criticalthreats.org/analysis/ukraine-conflict-update-9|access-date=27 February 2022|website=Critical Threats|publisher=Institute for the Study of War}}</ref> უკრაინის გენერალურმა შტაბმა განაცხადა ბრძოლაში რუსეთის რეზერვის 17 [[ბატალიონის ტაქტიკური ჯგუფი|ბატალიონის ტაქტიკური ჯგუფის]] (BTG) ჩართვის შესაებ მას შემდე, რაც უკრაინელებმა 14 BTG შეაჩერეს კიევის ჩრდილოეთში.<ref name="ISW Feb26" /> რუსეთმა დროებით შეაჩერა [[ჩერნიჰივი|ჩერნიჰივისა]] და [[ხარკივი|ხარკივის]] აღების მცდელობები მძიმე წინააღმდეგბის გამო.<ref name="CT Update 9" /> [[ომის შესაწავლის ინსტიტუტი|ომის შესაწავლის ინსტიტუტმა]] (ISW) განაცხადა, რომ უკრაინელებს შეიძლება მალე აღმოსალვეთ უკრაინის მიტოვება ან დონბასიდან ჯარების გამოყვანა დასჭირვებოდა ალყაში მოხედრის თავიდან ასარიდებლად. სამხრეთში რუსეთმა ბერდიაანსკი აიღო და მარიუპოლს დაემუქრა.<ref name="ISW Feb26" /> ISW-მ აღნიშნა რუსეთის ცუდი სამოქმედო გეგმა და აღსრულება, რომელიც ლოჯისტიკურ და მორალურ პრობლემებს იწვევდა ჩრდილოეთ უკრაინაში.<ref name="CT Update 9" /> აშშ-მ და ბრიტანეთმა განაცხადეს, რომ რუსულ ნაწილებს გამოელიათ საწვავი და შეაჩერეს წინსვლა.<ref>{{cite news|date=27 February 2022|title=UK says Russian advance has slowed, likely caused by logistical problems, resistance|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/uk/uk-says-russian-advance-has-slowed-likely-caused-by-logistical-problems-2022-02-26/|access-date=27 February 2022}}</ref> გავრცელდა მიოტვებული რუსული ჯავშანტექნიკის ვიდეოები.<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=U.S., British Officials Say Russia Slowed By Logistics, 'Viable Ukrainian Resistance'|work=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]|url=https://www.rferl.org/a/31724528.html|access-date=26 February 2022}}</ref> ასევე ISW-ის განცხადებით რუსეთი არ იყენებდა სრულ არსენალს მასობრივი სამოქალაქო დანაკრაგების შემთხვევაში დიპლომატიური და სამოქალაქო ზეწოლის თავიდან ასარიდებლად.<ref name="ISW Feb26" /> === 27 თებერვალი === [[File:Equipment of the sabotage and reconnaissance group captured in Odessa Oblast, 2022 (2) (cropped).jpg|thumb|[[ოდესის ოლქი|ოდესის ოლქში]] დაკავებული საბოტაჟისა და დაზვერვის რუსული ჯგუფის აქჭურვილობა]] ღამე [[ხარკივი|ხარკივში]] რუსებმა ბუნებრივი აირის სადენი ააფეთქეს<ref>{{cite news|title=What's happening in the Ukraine crisis now |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60542877 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60542877 |archive-date=27 February 2022 |publisher=[[BBC News]] |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> და რაკეტებით შეუტიეს [[კრიაჩკი|კრიაჩკის]] სოფლელში განლადეგულ ნავთობის საცავს.<ref>{{cite news |title=Update on Russian invasion: Vasylkiv hit with Russian missiles, oil depot nearby on fire |url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3414231-russia-hits-kyiv-regions-vasylkiv-with-cruise-or-ballistic-missiles.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3414231-russia-hits-kyiv-regions-vasylkiv-with-cruise-or-ballistic-missiles.html |archive-date=27 February 2022 |publisher=UkrInform |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> [[ვასილკივის ავიაბაზა|ვასილკივის ავიაბაზაზე]] ბრძოლამ მეხანძრეებს ცეცხლის ჩაქრობის საშუალება არ მისცა.<ref>{{cite news |last1=Орлова |first1=Віолетта |title=Під Васильковом продовжується бій за аеропорт |trans-title=The battle for the airport continues near Vasylkiv |url=https://www.unian.ua/war/pid-vasilkovom-prodovzhuyetsya-biy-za-aeroport-novini-donbasu-11720173.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.unian.ua/war/pid-vasilkovom-prodovzhuyetsya-biy-za-aeroport-novini-donbasu-11720173.html |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |publisher=[[Unian]] |date=27 February 2022 |language=uk}}</ref> ასევე ღამე უკრაინელმა [[ბოშები|ბოშებმა]] ხელში ჩაიგდეს რუსული ტანკი [[ლიუბიმივკა|ლიუბიმივკაში]], [[კახოვკა|კახოვკასთან]] ახლოს, [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოქლში]].<ref>{{cite news|url=https://www.unian.ua/war/pid-kahovkoyu-ukrajinski-romi-vkrali-u-rosiyskih-okupantiv-tank-novini-donbasu-11720335.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.unian.ua/war/pid-kahovkoyu-ukrajinski-romi-vkrali-u-rosiyskih-okupantiv-tank-novini-donbasu-11720335.html |archive-date=1 March 2022 |title=Під Каховкою українські роми вкрали у російських окупантів танк – місцеві |trans-title=Near Kakhovka, Ukrainian Roma stole a local tank from the Russian occupiers |language=uk |first=Violetta |last=Orlova |newspaper=Ukrainian Independent Information Agency |date=27 February 2022 }}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.diglogs.com/cesko/the-ukrainian-roma-achieved-success-seizing-the-russian-tank/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.diglogs.com/cesko/the-ukrainian-roma-achieved-success-seizing-the-russian-tank/ |archive-date=1 March 2022 |title=The Ukrainian Roma achieved success, seizing the Russian tank |newspaper=DigLogs |date=27 February 2022}}</ref> შემდეგ პრეზენტის ადმინისტრაციამ განაცხადა [[ჟულიანის აეროპორტი|ჟულიანის აეროპორტის]] დაბომბვის შესახებ.<ref name="AP-2022-02-27">{{cite web|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-volodymyr-zelenskyy-kyiv-europe-united-nations-edc6df79755195b29473cfd6d38b1ebb |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://apnews.com/article/russia-ukraine-volodymyr-zelenskyy-kyiv-europe-united-nations-edc6df79755195b29473cfd6d38b1ebb |archive-date=27 February 2022 |title=Russia hits Ukraine fuel supplies, airfields in new attacks |publisher=[[Associated Press]] |date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> რუსეთის მიერ მხარდაჭერილმა სეტარატისტებმა განაცხადეს, რომ უკრაინული რაკეტა დაეცა ნავთობის საცავს [[როვენკი|როვენკიში]].<ref>{{cite news |title=Town near Ukraine's Kyiv hit by missiles, oil terminal on fire |url=https://www.reuters.com/world/europe/town-near-ukraines-kyiv-hit-by-missiles-oil-terminal-fire-2022-02-27/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/europe/town-near-ukraines-kyiv-hit-by-missiles-oil-terminal-fire-2022-02-27/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |publisher=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> [[უკრაინის საგანგებო მდგომარეობის სამსახური|უკრაინის საგანგებო მდგომარეობის სამსახურმა]] გადაარჩინა 80 ადამიანი 9-სართულიანი შენობიდან [[ხარკივი|ხარკივში]], რომელსაც არტილერიის ჭურვები მოხვდა, მძიმედ დაზიანდა და შეიწირა ერთი ქალის სიცოცხლე.<ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |first9=Amir |last9=Vera |date=26 February 2022 |title=Russian aircraft banned from German airspace |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b166502aee8fd3e6916eed56d4c443f5 |access-date=27 February 2022 |website=[[CNN]] }}</ref> [[ნოვაია-კახოვკა|ნოვაია-კახოვკას]] მერმა, [[ვლადიმირ კოვალენკო|ვლადიმირ კოვალენკომ]], დაადასტურა, რომ ქალაქი აიღეს რუსებმა და ისინი დაადანაშაულა [[კოზაცკე|კოზაცკესა]] და [[ვესელე (ხერსონის ოლქი)|ვესელეს]] დასახლებების განადგურებაში.<ref>{{cite news |last=Vinogradova |first=Ulyana |title=Новая Каховка полностью под контролем российских оккупантов – мэр |trans-title=New Kakhovka is completely under the control of Russian invaders – the mayor |url=https://korrespondent.net/ukraine/4452018-novaia-kakhovka-polnostui-pod-kontrolem-rossyiskykh-okkupantov-mer1 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://korrespondent.net/ukraine/4452018-novaia-kakhovka-polnostui-pod-kontrolem-rossyiskykh-okkupantov-mer1 |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |work=[[Korrespondent]] |language=uk}}</ref> რუსი სამხედროები შევიდნენ [[ხარკივი|ხარკივში]], [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)|ბრძოლები]] გაიმართა ქალაქის ქუჩებსა და ცენტრში.<ref>{{cite news |title=Russian troops enter Ukraine's Kharkiv -Ukrainian official |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-troops-enter-ukraines-kharkiv-ukrainian-official-2022-02-27/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/europe/russian-troops-enter-ukraines-kharkiv-ukrainian-official-2022-02-27/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |publisher=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> ამავე დროს, რუსული ტანკები დაიძრნენ [[სუმისათვის ბრძოლა|სუმის]] მიმართულებით.<ref>{{cite web |date=27 February 2022 |title=A large column of Russian vehicles is pushing into the city of Sumy from the side of Khimprom |url=https://kyivindependent.com/uncategorized/a-large-column-of-russian-vehicles-is-pushing-into-the-city-of-sumy-from-the-side-of-khimprom/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://kyivindependent.com/uncategorized/a-large-column-of-russian-vehicles-is-pushing-into-the-city-of-sumy-from-the-side-of-khimprom/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |website=The Kyiv Independent}}</ref> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა [[ხერსონი|ხერსონისა]] და [[ბერდიანსკისათვის ბრძოლა|ბერდიანსკის]] ალყაში მოქცევის შესახებ, დამატებით განაცხადეს [[გენიჩესკი|გენიჩესკისა]] და [[ხერსონის საერთაშორისო აეროპორტი|ხერსონის საერთაშორისო აეროპორტის]] აღების შესაცებ [[ჩერნობაევკა|ჩერნობაევკაში]].<ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/world/europe/russia-says-it-blocks-ukraines-kherson-berdyansk-ria-2022-02-27/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/europe/russia-says-it-blocks-ukraines-kherson-berdyansk-ria-2022-02-27/ |archive-date=27 February 2022 |title=Russia says it "blocks" Ukraine's Kherson, Berdyansk – RIA |first1=Olzhas |last1=Auyezov |first2=William |last2=Mallard |publisher=[[Reuters]] |date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.pnp.ru/politics/v-minoborony-soobshhili-ob-unichtozhenii-975-voennykh-obektov-ukrainy.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.pnp.ru/politics/v-minoborony-soobshhili-ob-unichtozhenii-975-voennykh-obektov-ukrainy.html |archive-date=27 February 2022 |title=В Минобороны сообщили об уничтожении 975 военных объектов Украины |trans-title=The Ministry of Defense announced the destruction of 975 military facilities of Ukraine |language=ru |date=27 February 2022}}</ref> შუადღისათვის [[ხარკივის ოლქი|ხარკივის ოლქის]] გამგებელმა, [[ოლეგ სინიეგუბოვი|ოლეგ სინიეგუბოვმა]], განაცხადა, რომ უკრაინელებმა დაიბრუნეს სრული კონტროლი ხარკივზე<ref>{{cite web |title=Ukraine restores full control over Kharkiv: City governor |url=https://www.dailysabah.com/world/ukraine-restores-full-control-over-kharkiv-city-governor/news |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.dailysabah.com/world/ukraine-restores-full-control-over-kharkiv-city-governor/news |archive-date=27 February 2022 |website=[[Daily Sabah]] |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> და ტყვედ აიყვანეს ათობით რუსი.<ref>{{cite web|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-27-22/index.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-27-22/index.html |archive-date=27 February 2022 |title=Ukrainian commander in Kharkiv says dozens of Russians surrendered |publisher=[[CNN]] |date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> [[კუპიანსკი|კუპიანსკის]] მერი დანებდა და ქალაქი რუსულ ჯარებს ჩააბარა.<ref>{{Cite web|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/02/27/7326623/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/02/27/7326623/ |archive-date=1 March 2022 |title=In Kharkiv region, mayor admits to handing over city to occupiers |work=[[Pravda]] |date=27 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> პუტინმა გასცა ბირთვული ძალების მაღარ მზადყოფნაზე დაყენების ბრძანება, [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ს წევრების „აგრესიული განცხადებების“ საპასუხოდ.<ref>{{cite news |last1=Karmanau |first1=Yuras |last2=Heintz |first2=Jim |last3=Isachenkov |first3=Vladimir |title=Putin puts Russia's nuclear forces on alert, cites sanctions |newspaper=The Washington Post |publisher=Associated Press |url=https://www.washingtonpost.com/politics/russia-hits-ukraine-fuel-supplies-airfields-in-new-attacks/2022/02/27/761e5432-9791-11ec-bb31-74fc06c0a3a5_story.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.washingtonpost.com/politics/russia-hits-ukraine-fuel-supplies-airfields-in-new-attacks/2022/02/27/761e5432-9791-11ec-bb31-74fc06c0a3a5_story.html |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last=Colton |first=Emma |date=27 February 2022 |title=Putin orders nuclear deterrent forces be put on high alert |url=https://www.foxnews.com/world/putin-orders-nuclear-deterrent-forces-be-put-on-high-alert |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.foxnews.com/world/putin-orders-nuclear-deterrent-forces-be-put-on-high-alert |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |website=[[Fox News]] }}</ref><ref>{{cite news |last1=Roth |first1=Andrew |title=Vladimir Putin puts Russia's nuclear deterrence forces on high alert |url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/27/vladimir-putin-puts-russia-nuclear-deterrence-forces-on-high-alert-ukraine |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.theguardian.com/world/2022/feb/27/vladimir-putin-puts-russia-nuclear-deterrence-forces-on-high-alert-ukraine |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |work=The Guardian |date=27 February 2022}}</ref> ამ ბრძანებას მოჰყვა მძიმე კრიტიკა NATO-ს, [[ევროკავშირი|ევროკავშირისა]] და [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] მხრიდან. [[იენს სტოლტენბერგი|იენს სტოლტენბერგმა]] ამას „საშიში და უპასუხისმგებლო უწოდა“, ხოლო სტეფან დუიარიკმა განაცხადა, რომ ბირთვული ომი „წარმოუდგენელია“.<ref>{{cite web |date=27 February 2022 |title=NATO chief calls Putin's alert irresponsible, dangerous rhetoric |url=http://tribune.com.pk/story/2345548/nato-chief-calls-putin-alert-order-irresponsible-cites-dangerous-rhetoric |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/http://tribune.com.pk/story/2345548/nato-chief-calls-putin-alert-order-irresponsible-cites-dangerous-rhetoric |archive-date=1 March 2022 |access-date= |website=[[The Express Tribune]]}}</ref><ref>{{cite web |author= |date=27 February 2022 |title=UN spokesman says idea of nuclear conflict 'inconceivable' |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/un-spokesman-says-idea-of-nuclear-conflict-inconceivable/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/un-spokesman-says-idea-of-nuclear-conflict-inconceivable/ |archive-date=1 March 2022 |access-date= |website=[[Times of Israel]]}}</ref> უკრაინამ განაცხადა, რომ მოლაპარაკებებზე [[გომელი|გომელში]] გაგზავნიდა დელეგაციას. ზელენსკის ადმინისტრაციამ განაცხადა, რომ შეხვედრა წინაპირობების გარეშე გაიმართებოდა.<ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/27/ukraine-says-will-meet-russia-as-putin-puts-nuclear-defenses-on-alert-a76629 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/27/ukraine-says-will-meet-russia-as-putin-puts-nuclear-defenses-on-alert-a76629 |archive-date=27 February 2022 |title=Ukraine Says Will Meet Russia as Putin Puts Nuclear Defenses on Alert |website=[[The Moscow Times]] |date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824950 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.interfax.ru/world/824950 |archive-date=27 February 2022 |title=Российская и украинская делегации выехали в Гомель на переговоры |trans-title=Russian and Ukrainian delegations left for Gomel for negotiations |language=ru |website=[[Interfax]] |date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://meduza.io/news/2022/02/27/rossiya-snova-anonsirovala-peregovory-s-ukrainoy-istochniki-ukrainskih-smi-eto-podtverzhdayut |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://meduza.io/news/2022/02/27/rossiya-snova-anonsirovala-peregovory-s-ukrainoy-istochniki-ukrainskih-smi-eto-podtverzhdayut |archive-date=27 February 2022 |title=Делегации России и Украины встретятся на белорусско-украинской границе |trans-title=Delegations of Russia and Ukraine will meet at the Belarusian-Ukrainian border |language=ru |website=Meduza |date=27 February 2022}}</ref> [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენსკიმ]] ასევე თქვა, რომ ესაუბრა [[ალექსანდრე ლუკაშენკო|ალექსანდრე ლუკაშენკოს]] და მიიღო დაპირება, რომ ბელარუსი სამხედროები უკრაინაში არ შევიდოდნენ.<ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824987 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.interfax.ru/world/824987 |archive-date=27 February 2022 |title=Зеленский сообщил об обещании Лукашенко не посылать войска на Украину |trans-title=Zelensky announced Lukashenka's promise not to send troops to Ukraine |language=ru |website=[[Interfax]] |date=27 February 2022}}</ref> დაზევრვის ანალიტიკოზებზე დაყრდნობით, რუსეთმა მოახერხა [[ყირიმი|ყირიმისა]] და [[დონბასი|დონბასის]] დაკავშირება, [[მარიუპოლი|მარიუპოლისა]] და [[ბერდიანსკი|ბერდიანსკის]] ალყაში მოქცევით.<ref>{{cite web|url=https://www.ft.com/content/dd28dd4c-ab02-4f06-a56a-e930d1ce0ffd |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.ft.com/content/dd28dd4c-ab02-4f06-a56a-e930d1ce0ffd |archive-date=1 March 2022 |title=Russia homes in on Kyiv and Kharkiv and pushes across Black Sea coast |work=[[Financial Times]] |first1=Henry |last1=Foy |first2=John Paul |last2=Rathbone |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> [[ოლექსი არესტოვიჩი|ოლექსი არესტოვიჩმა]], ზელენსკის მრჩეველმა განაცხადა, რომ ბერდიანსკი დაეცა.<ref>{{Cite web |url=https://fakty.com.ua/ua/ukraine/suspilstvo/20220228-melitopol-zahopyly-bojovyky-u-harkovi-ta-sumah-tysha-arestovych-pro-sytuacziyu-v-ukrayini/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://fakty.com.ua/ua/ukraine/suspilstvo/20220228-melitopol-zahopyly-bojovyky-u-harkovi-ta-sumah-tysha-arestovych-pro-sytuacziyu-v-ukrayini/ |archive-date=1 March 2022 |title=Бердянськ захопили бойовики, у Харкові та Сумах – тиша: Арестович про ситуацію в Україні |trans-title=Berdyansk captured by militants, silence in Kharkiv and Sumy: Arestovych on the situation in Ukraine |work=Fakty i Kommentarii |first=Yulia |last=Zakharchenko |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022 |language=Ukrainian |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220228033140/https://fakty.com.ua/ua/ukraine/suspilstvo/20220228-melitopol-zahopyly-bojovyky-u-harkovi-ta-sumah-tysha-arestovych-pro-sytuacziyu-v-ukrayini/ |archivedate=28 თებერვალი 2022 }}</ref> ყირიმიდან მთავარმა რუსულმა ძალამ [[ზაპორიჟიისათვის ბრძოლა|ზაპორიჟიისკენ]] დაიწყო სვლა, ხოლო აღმოსავლეთ ძალები დაემუქრნენ [[მიკოლაივი|მიკოლაივს]].<ref name="ISW_update_10" >{{cite web |title=Ukraine Conflict Update 10 |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/ukraine-conflict-update-10 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.understandingwar.org/backgrounder/ukraine-conflict-update-10 |archive-date=1 March 2022 |website=Institute for the Study of War |access-date=28 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> რუსულმა ძალებმა უკან დაიხიეს [[ბუჩისათვის ბრძოლა|ბუჩასა]] და [[ირპინისათვის ბრძოლა|ირპინთან]], კიევის ჩრდილოეთ-დასავლეთით. დიდი ბრიტანეთის სამმხედრო დაზვერვის ცნობით, რუსული მოტორიზირებული ძალები აცდნენ [[ჩერნიჰივი|ჩერნიჰივს]] და კიევისკენ დაიძრნენ.<ref>{{cite news |last1=Sabbagh |first1=Dan |title=Russian forces advance on Kyiv: fighting on fourth day of invasion |url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/27/kyiv-surrounded-says-mayor-fighting-on-fourth-day-of-russian-invasion-of-ukraine |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.theguardian.com/world/2022/feb/27/kyiv-surrounded-says-mayor-fighting-on-fourth-day-of-russian-invasion-of-ukraine |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |work=[[The Guardian]] |date=27 February 2022}}</ref> [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკის ოლქის]] გამგებელმა, სერგეი გაიდაიმ, რუსულ ძალებს [[სტანცია ლუჰანსკა|სტანცია ლუჰანსკას]] და [[სჩასტიე|სჩასტიეს]] განადგურებაში დაადანაშაულა, ხოლო [[დონეცკის ოლქი|დონეცკის ოლქის]] გამგებელმა განაცხადა [[ვოლნოვახა|ვოლნოვახას]] განადგურების შესაცებ.<ref>{{cite news|url=https://www.rbc.ua/ukr/news/stanitsa-luganskaya-schaste-volnovaha-okazalis-1645985725.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.rbc.ua/ukr/news/stanitsa-luganskaya-schaste-volnovaha-okazalis-1645985725.html |archive-date=1 March 2022 |title=Станиця Луганська, Щастя і Волноваха опинилися на межі гуманітарної катастрофи |publisher=RBC Ukraine |date=27 February 2022 |access-date=28 February 2022 |language=uk}}</ref> [[ომის კვლევის ინსტიტუტი|ომის კვლევის ინსტიტუტმა]] განაცხადა, რომ რუსული ჯარები ჩრდილოეთში „ოპერაციულ პაუზაზე“ იყვნენ და ემზადებოდნენ შეტევის განსახორციელებლად მეორე დღეს, ისინი ელოდებოდნენ დამატებით ძალებსა და მომარაგებას, რუსეთის დამატებით სამხედრო რესურსები გაიგზავნა უკრაინაში.<ref name="ISW_update_10"/> === 28 თებერვალი === ბრძოლა გაიმართა [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლის]] ირგვლივ მთელი ღამის განმავლობაში.<ref>{{cite news |title=Fighting around Ukraine's Mariupol throughout the night – regional governor |url=https://www.reuters.com/world/europe/fighting-around-ukraines-mariupol-throughout-night-regional-governor-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/fighting-around-ukraines-mariupol-throughout-night-regional-governor-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022}}</ref> 28 თებერვლის დილას დიდი ბრიტანეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ რუსული ძალები კიევიდან 30 კმ-ს მოშორებით, ჩრდილოეთით, რჩებოდნენ, ისინი უკრაინელებმა [[მეორე ბრძოლა ჰოსტომელის აეროპორტისათვის|ჰოსტომელის აეროპორტთან]] შეაჩერეს. ასევე თქვა, რომ ბრძოლები გრძელდებოდა [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)|ხარკივთან]] და [[ჩერნიჰივის ალყა|ჩერნიჰივთან]] ახლოს და ორივე ქალაქი უკრაინელების ხელში რჩებოდა.<ref>{{cite news |title=UK says Russian advance on Kyiv slowed by staunch Ukrainian resistance |url=https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-britain-intelligence/uk-says-russian-advance-on-kyiv-slowed-by-staunch-ukrainian-resistance-idUSKBN2KX0LJ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-britain-intelligence/uk-says-russian-advance-on-kyiv-slowed-by-staunch-ukrainian-resistance-idUSKBN2KX0LJ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022}}</ref> [[Maxar Technologies]]-მა გაავრცელა სატელიტის ფოტო, სადაც ჩანს რუსული კოლონა, ტანკებითა და თვითმავალი არტილერიით, რომელიც კიევისკენ მიემართებოდა ჩრდილოეთიდან.<ref name=":2">{{Cite news |last=Beech |first=Eric |date=28 February 2022 |title=Russian military convoy north of Kyiv stretches for 40 miles -Maxar |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-military-convoy-north-kyiv-stretches-40-miles-maxar-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/russian-military-convoy-north-kyiv-stretches-40-miles-maxar-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> თავიდან ფირმამ განაცხადა, რომ კოლონა 27 კილომეტრის სიგრძის იყო, თუმცა მეორე დღეს გაირჯვა, რომ კოლონის სიგრძე 64 კილომეტრი იყო.<ref name=":22">{{Cite news |last=Beech |first=Eric |date=28 February 2022 |title=Russian military convoy north of Kyiv stretches for 40 miles -Maxar |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-military-convoy-north-kyiv-stretches-40-miles-maxar-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/russian-military-convoy-north-kyiv-stretches-40-miles-maxar-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> რუსეთის თავდაცვის მინისტრმა [[ენერჰოდარი|ენერჰოდარის]] აღებისა და [[ზაპორიჟიის ატომური ელექტროსადგური]]<nowiki/>ს ალყაში მოქცევის შესახებ განაცხადა. უკრაინამ უარყო ელექტროსადგურის დაკარგვა.<ref>{{cite news |title=Russian forces seize two cities in Ukraine, Interfax says, with ceasefire talks about to begin |url=https://www.reuters.com/world/europe/russias-isolation-deepens-ukraine-resists-invasion-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/russias-isolation-deepens-ukraine-resists-invasion-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> ენერჰოდარის მერმა უარყო ქალაქისა და ელექტროსადგურის აღების ცნობები.<ref>{{cite news |title=Енергодар і Запорізька АЕС під контролем ЗСУ: мер міста просить не вірити фейкам |trans-title=Energodar and Zaporizhzhya NPP under the control of the Armed Forces: the mayor asks not to believe the fakes |url=https://fakty.com.ua/ua/ukraine/20220228-energodar-i-zaporizka-aes-pid-kontrolem-zsu-mer-mista-prosyt-ne-viryty-fejkam/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://fakty.com.ua/ua/ukraine/20220228-energodar-i-zaporizka-aes-pid-kontrolem-zsu-mer-mista-prosyt-ne-viryty-fejkam/ |archive-date=1 March 2022 |first=Valentina |last=Letyak |work=[[Fakty i Kommentarii]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022 |language=uk}}</ref> ''[[The Times]]-მა'' განაცხადა, რომ [[ვაგნერის ჯგუფი]] აფრიკიდან კიევისაკენ დაბრუნდა, ზელენსკის მკვლელობის დავალებით შეჭრის პირველ დღეებში.<ref>{{cite news |first=Manveen |last=Rana |url=https://www.thetimes.co.uk/article/volodymyr-zelensky-russian-mercenaries-ordered-to-kill-ukraine-president-cvcksh79d |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.thetimes.co.uk/article/volodymyr-zelensky-russian-mercenaries-ordered-to-kill-ukraine-president-cvcksh79d |archive-date=1 March 2022 |title=Volodymyr Zelensky: Russian mercenaries ordered to kill Ukraine's president |work=[[The Times]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> ორივე მხარე ერთმანეთს ''„<nowiki/>[[საზარბაზნე ხორცი|საზარბაზნე ხორცის]]<nowiki/>“'' გამოყენებაში ადანაშაულებს.<ref>{{cite web|url=https://ua.interfax.com.ua/news/general/803678.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://ua.interfax.com.ua/news/general/803678.html |archive-date=1 March 2022 |title=Denysenko: Column of Russian military equipment near Makariv, Kyiv region destroyed |work=[[Interfax Ukraine]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://tass.com/world/1412987 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://tass.com/world/1412987 |archive-date=1 March 2022 |title=Kiev regime uses local civilians as human shields, says Russia's top brass |work=[[TASS]] |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref> ოლექსი არესტოვჩმა განაცხადა, რომ 200-ზე მეტი რუსული სამხედრო ტექნიკა და ტრანპორტი განადგურდა გზატკეცილზე [[ირპინი|ირპინსა]] და [[ჟიტომირი|ჟიტომირს]] შორის 14:00 საათისთვის.<ref>{{cite web|url=https://espreso.tv/do-1400-bulo-znishcheno-ponad-200-odinits-tekhniki-okupantiv-na-napryamkakh-trasi-irpin-zhitomir-arestovich |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://espreso.tv/do-1400-bulo-znishcheno-ponad-200-odinits-tekhniki-okupantiv-na-napryamkakh-trasi-irpin-zhitomir-arestovich |archive-date=1 March 2022 |title=До 14:00 було знищено понад 200 одиниць техніки окупантів на напрямках траси Ірпінь-Житомир, – Арестович |trans-title=By 14:00 more than 200 units of equipment of occupiers on the directions of the route Irpin-Zhytomyr were destroyed, – Arestovich |work=Espreso TV |date=28 February 2022 |access-date=28 February 2022 |language=uk}}</ref> იგორ ტერეხოვმა, ხარკივის მერმა, განაცხადა, რომ რუსულმა დაბომბვამ მოკლა 9 და დაჭრა 37 სამოქალაქო პირი.<ref name=":12">{{cite web |title=Ukraine invasion: Three children among nine dead as footage shows Kharkiv apartment block being rocked by series of blasts |url=https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-cluster-munition-strikes-buildings-in-kharkiv-as-dozens-killed-in-mass-shelling-12554056 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-cluster-munition-strikes-buildings-in-kharkiv-as-dozens-killed-in-mass-shelling-12554056 |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |work=[[Sky News]]}}</ref> ოქსანა მარკაროვმამ, უკრაინის ელჩმა აშშ-ში, რუსეთი [[ვაკუუმის ბომბი|ვაკუუმის ბომბების]] გამოყენებაში დაადანაშაულა.<ref>{{cite news |last1=Sabin |first1=Lamiat |title=Russia used vacuum bomb during invasion, Ukrainian ambassador claims |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-ukraine-war-vaccuum-bomb-thermobaric-b2025344.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-ukraine-war-vaccuum-bomb-thermobaric-b2025344.html |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=[[The Independent]] |date=1 March 2022}}</ref> მოლაპარაკებები გომელში უშედეგოდ დასრულდა.<ref>{{cite news |last1=Harrison |first1=Virginia |title=Ukraine: what we know on day six of Russia's invasion |url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/01/ukraine-what-we-know-day-six-russia-invasion |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.theguardian.com/world/2022/mar/01/ukraine-what-we-know-day-six-russia-invasion |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=The Guardian |date=1 March 2022}}</ref> შეჭრის შეჩერების სანაცვლოდ პუტინმა უკრაინას [[ნეიტრალიტეტი]], „დენაციფიკაცია“, „დემილიტარიზაცია“ და [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|ყირიმის ანექსიის]] აღიარება მოთხოვა.<ref>{{cite news |title=Putin says Ukrainian neutrality key to any settlement |url=https://www.reuters.com/world/putin-says-ukrainian-neutrality-key-any-settlement-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/putin-says-ukrainian-neutrality-key-any-settlement-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022}}</ref> რუსეთმა გაზარდა თავდასხმები უკრაინის აეროდრომებსა და ლოჯისტიკურ ცენტრებზე, განსაკუთრებით დასავლეთში, რათა [[უკრაინის სამხედრო-საჰაერო ძალები]] შეეჩერებინათ. ომის კვლევის ინსტიტუტმა ხარკივის მძიმე საარტილერიო დაბომბვას საშიში უწოდა. დამატებითი რუსული ძალები და ლოჯისტიკური კოლონები გამოჩნდა სამხრეთ ბეალრუსში.<ref>{{cite web |title=Russian Offensive Campaign Assessment, February 28 2022 |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaign-assessment-february-28-2022 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaign-assessment-february-28-2022 |archive-date=1 March 2022 |website=Institute for the Study of War |access-date=1 March 2022 |date=28 February 2022}}</ref> სამეფო გაერთიანების სერვისების ინსტიტუტმა განაცხადა, რომ უკრაინის არმია აღარ იბრძოდა ფორმაციებში და დაიკავეს უძრავი ტავდაცვითი პოზიციები, [[უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალები|ტერიტორიული თავდაცვის ძალებთან]] და შეარაღებულ მოხალისეებთან გაერთიანებასთან ერთად.<ref>{{cite web |title='Russia has 75% of forces inside Ukraine' |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60542877?ns_linkname=621dcac6ec502b53cd480359%26%27Russia%20has%2075%25%20of%20forces%20inside%20Ukraine%27%262022-03-01T07%3A37%3A57.818Z&pinned_post_locator=urn:asset:341d7815-541d-4473-8a09-55b19f660556&pinned_post_asset_id=621dcac6ec502b53cd480359 |website=[[BBC News]] |access-date=1 March 2022 |date=1 March 2022}}</ref> === 1 მარტი === [[File:Kharkiv downtown street destroyed by Russian bombardment.jpg|thumb|ხარკივის ცენტრი დაბომბვის შემდეგ]] დიმიტრო ჟივიტცზე ([[სუმის ოლქი|სუმის ოლქის]] გამგებელი) დაყრდნობით, 70-ზე მეტი უკრაინელი სამხედრო დაიღუპა [[ოხტირკა|ოხტირკას]] სამხედრო ბაზის [[ოხტირკისათვის ბრძოლა|დაბომბვის]] შედმეგ.<ref>{{cite web |title=More than 70 Ukrainian soldiers killed after Russian artillery hit Okhtyrka base |url=https://www.washingtontimes.com/news/2022/feb/28/ukrainian-soldiers-killed-after-russian-artillery-/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtontimes.com/news/2022/feb/28/ukrainian-soldiers-killed-after-russian-artillery-/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Associated Press]] |publisher=[[The Washington Times]] |date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022}}</ref> რუსებმა რაკეტებით დაბომბეს რეგიონული ადმინისტრაციის შენობა თავისუფლების მოედანზე [[ხარკივი|ხარკივში]], დაიღუპა სულ მცირე 10 სამოქალქო პირი და დაიჭრა 35.<ref>{{cite news |last1=Zinets |first1=Natalia |title=Kharkiv official says Russian missiles hit administration building, residential areas |url=https://www.reuters.com/world/europe/kharkiv-official-russian-missiles-hit-city-administration-residential-areas-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/kharkiv-official-russian-missiles-hit-city-administration-residential-areas-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=1 March 2022}}</ref><ref name=":42">{{cite web |title=Footage appears to show strike on Kharkiv local government building |url=https://www.reuters.com/world/least-10-killed-latest-rocket-strikes-ukraines-kharkiv-says-ukrainian-official-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/least-10-killed-latest-rocket-strikes-ukraines-kharkiv-says-ukrainian-official-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |date=1 March 2022 |access-date=2 March 2022 |work=Reuters}}</ref> სამხერთი რუსეთი თავს დაესხნენ [[ხერსონი|ხერსონს]].<ref name="BBC_1march">{{cite news |title=Ukraine: Kharkiv attack was a war crime, says President Zelensky |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-60567162 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-60567162 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=[[BBC News]] |date=1 March 2022}}</ref> უკრაინის მთავრობამ განაცხადა, რომ ინისი გაყიდიდნენ [[საომარი ვალდებულებები|საომარ ვალდებულებებს]], შეარეღებული ძალების დასაფინანსებლად.<ref>{{cite news |title=Ukraine to sell 'war bonds' to fund armed forces |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-60566776 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.bbc.co.uk/news/business-60566776 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |work=[[BBC News]] |date=1 March 2022}}</ref> უკრაინის [[უკრაინის უმაღლესი რადა|უმაღლესმა რადამ]] განაცხადა, რომ [[ბელარუსის შეარაღებული ძალები]] ჩაებნენ ბრძოლაში [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივის ოლქში]], კიევის ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთით. [[UNIAN]]-მა განაცხადა, რომ 33 სამხედრო ტექნიკისა და ტრანსპორტისგან შემდგარი კოლონა შევიდა რეგიონში. [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-მ განაცხადა, რომ შეჭრაში ბელარუსის ჩართვის მტკიცებულება არ არსებობს.<ref>{{cite news |title=US sees 'no indication' to back Ukrainian claim Belarus has joined Russia's invasion |url=https://www.politico.eu/article/belarus-russia-war-ukraine/amp/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.politico.eu/article/belarus-russia-war-ukraine/amp/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |first=Camille |last=Gijs |work=[[Politico]] |date=1 March 2022}}</ref> რამდენიმე საათით ადრე [[ალექსანდრე ლუკაშენკო|ლუკაშენკომ]] განაცხადა, რომ ბელარუსი ომში არ ჩაერთვებოდა.<ref>{{cite web |title=Belarus leader says Minsk won't join Russian operation in Ukraine, Belta reports |url=https://www.reuters.com/world/europe/belarus-leader-says-minsk-wont-join-russian-operation-ukraine-belta-reports-2022-03-01/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/belarus-leader-says-minsk-wont-join-russian-operation-ukraine-belta-reports-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |website=[[Reuters]] |date=1 March 2022}}</ref> რუსეთის დავდაცვის სამინიტრომ დაანონსა, რომ შეაღერებდნენ „ინფორმაციულ შეტევებს“, ამის შემდეგ რაკეტა მოხვდა კიევის მთავარ სატელევიზიო ანძას და გაითიშა ტელეარხები.<ref>{{cite news |last1=Triebert |first1=Christiaan |last2=Willis |first2=Haley |last3=Tiefenthäler |first3=Ainara |last4=Koroleva |first4=Aleksandra |date=1 March 2022 |title=Kyiv’s main radio and TV tower is hit by projectile, with other explosions nearby. |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/live/2022/03/01/world/ukraine-russia-war |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.nytimes.com/live/2022/03/01/world/ukraine-russia-war |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |issn=0362-4331}}</ref> უკრაინამ განაცხადა, რომ შეტევამ შეიწირა 5 ადამიანი და დააზიანა [[ბაბინ იარის ჰოლოკოსტის მემორიალური ცენტრი]].<ref>{{cite web |date=1 March 2022 |title=Live updates: Russia kills 5 in attack on Kyiv TV tower |url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-spacex-kyiv-business-europe-6bcdf50c08dd62a4c5305aa34d045cce |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://apnews.com/article/russia-ukraine-spacex-kyiv-business-europe-6bcdf50c08dd62a4c5305aa34d045cce |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[AP News]]}}</ref><ref>{{cite web |first1=Zachary |last1=Basu |first2=Dave |last2=Lawler |date=1 March 2022 |title=Russian strike on Kyiv TV tower kills 5 and damages Holocaust memorial: Zelensky |url=https://www.axios.com/ukraine-russia-peace-talks-zelensky-72a5de75-6cad-4780-9686-d28cec86edd8.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.axios.com/ukraine-russia-peace-talks-zelensky-72a5de75-6cad-4780-9686-d28cec86edd8.html |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[Axios (website)|Axios]]}}</ref> [[აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტი|აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტმა]] განაცხადა, რომ რუსეთმა აიღო [[ბერდიანსკი]] და [[მელიტოპოლი]].<ref name=":32">{{cite web |title=Ukraine live updates: Deadly blast at Kyiv TV tower after Russia warns capital |url=https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60542877 |access-date=1 March 2022 |website=[[BBC News]]}}</ref> === 2 მარტი === უკრაინის არმიამ განაცხადა რუსული საჰაერო დესანტის შესახებ, [[ხარკივი|ხარკივის]] ჩრდილოეთ-დასავლეთში, სადაც თავს დაესხნენ სამხედრო საავადმყოფოს.<ref>{{cite web|url=https://www.skynews.com.au/world-news/russian-paratroopers-launch-fresh-attack-on-embattled-kharkiv-with-battle-underway-at-military-hospital/news-story/4cbd5625944ddf500545c11291e46302 |title=Russian paratroopers launch fresh attack on embattled Kharkiv with battle underway at military hospital |work=[[Sky News]] |date=2 March 2022 |access-date=2 March 2022}}</ref> ჟივიტსკიმ განაცხადა, რომ რუსებმა აიღეს [[ტროსტიანეცი (სუმის ოლქი)|ტროსტიანეცი]], ქალაში შესვლის შემდეგ, 01:03 საათზე.<ref>{{cite web|url=https://interfax.com.ua/news/general/805132.html |title=Тростянець захоплено агресором – голова ОВА |trans-title=Trostyanets was captured by the aggressor - the head of the OVA |work=[[Interfax Ukraine]] |date=2 March 2022 |access-date=2 March 2022 |language=Ukrainian}}</ref> ოლექსი არესტოვიჩმა განაცხადა, რომ უკრაინული ძალები გადაიდნენ შეტებაზე [[ჰორლივკა|ჰორლივკასთან]] ახლოს.<ref>{{cite web|url=https://en.interfax.com.ua/news/general/805456.html |title=First in 7 days of war Ukrainian units go on offensive advancing to Horlivka – Arestovych |work=[[Interfax Ukraine]] |date=2 March 2022 |access-date=2 March 2022 }}</ref> რუსებმა განაცხადეს [[ხერსონი|ხერსონის]] აღების შესახებ, თუმცა ეს განცხადება უარსო არესტოვიჩმა.<ref>{{Cite web |date=2022-03-02 |title=Ukrainians say they are fighting on in southern city of Kherson |url=https://www.reuters.com/world/europe/top-wrap-1-ukraines-besieged-cities-brace-more-russian-attacks-2022-03-02/|access-date=2022-03-02 |website=Reuters}}</ref> [[მარიუპოლი|მარიუპოლის]] მერმა, ვადიმ ბოიჩენკომ, განაცხადა, რომ რუსები ქალქს დაუნდობლად ბომბავდნენ და უამრავი მშვიდობიანი მოქალაქე იყო დაიღუპული.<ref>{{cite news |title=Ukraine live updates: Russia attacks key Ukraine cities as invasion intensifies |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60582327?ns_linkname=621f86de0ce87e491a0edc9f%26Mariupol%20mayor%20says%20Russia%20relentlessly%20shelling%20residential%20areas%262022-03-02T15%3A31%3A10.604Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:323d29a2-6958-45c8-ae84-68375d2326bc&pinned_post_asset_id=621f86de0ce87e491a0edc9f&pinned_post_type=share |access-date=2 March 2022 |agency=BBC News |date=2 March 2022}}</ref> == შეჭრის ფრონტები და წინააღმდეგობა == [[File:2022 Russian Invasion of Ukraine animated.gif|thumb|upright=2.1|შეჭრის ანიმაციური რუკა]] === ჩრდილოეთის ფრონტი (24 თებერვალი – 7 აპრილი) === {{main|კიევისათვის ბრძოლა}} [[ფაილი:Battle_of_Kyiv_(2022).svg|მარცხნივ|მინი|300x300პქ|სამხედრო კონტროლი კიევის ირგვლივ 5 მარტის მონაცემებით]] [[File:An-225 Mriya after Russian invasion of Ukraine (3to4).jpg|thumb|ანტონოვის აეროპორტში განადგურებული [[An-225 Mriya]]]] [[კიევისათვის ბრძოლა|კიევის აღების მცდელობა]] ითვალისწინებდა მთავარი ძალის ბელარუსიდან [[დნეპრი|დნეპრის]] დასავლეთ ნაპირზე სვლას და კიევის ალყაში მოქცევას დასავლეთიდან. ამას მხარს უჭერდა ორი რუსული თავდასხმა დნეპრის აღმოსავლეთისაკენ: [[ჩერნიჰივის ალყა|ჩერნიჰივიდან]] და [[სუმისათვის ბრძოლა|სუმიდან]]. აღმოსვლეთიდან თავდასხმების მიზანიც კიევის ალყაში მოქცევა იყო.<ref name="ISW 4MAR">{{cite web|title=Russian Offensive Campaign Assessment, March 4|url=https://understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaign-assessment-march-4|last1=Kagan|first1=Frederick|last2=Barros|first2=George|last3=Stepanenko|first3=Kateryna|website=[[Institute for the Study of War]]|access-date=5 March 2022|date=4 March 2022}}</ref><ref name="CriticalThreats">{{cite news|last1=Kagan|first1=Frederick|last2=Barros|first2=George|last3=Stepanenko|first3=Kateryna|date=5 March 2022|title=Russian Offensive Campaign Assessment, March 4|work=CriticalThreats|url=https://www.criticalthreats.org/analysis/russian-offensive-campaign-assessment-march-4|access-date=5 March 2022}}</ref> [[ჩერნობილისათვის ბრძოლა|ჩერნობილის ბრძოლაში]] რუსებმა აიღეს [[ჩერნობილი]] და [[პრიპიატი]].<ref>{{cite news|date=24 February 2022|title=Ukraine loses control of Chernobyl nuclear site, amid battles in Kyiv outskirts|work=[[The Times of Israel]]|url=https://www.timesofisrael.com/ukraine-troops-battle-invading-russian-army-in-kyiv-outskirts/|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225030412/https://www.timesofisrael.com/ukraine-troops-battle-invading-russian-army-in-kyiv-outskirts/|archive-date=25 February 2022}}</ref> მათ წინსვა შეაჩერა ძლიერმა უკრაინულმა წინააღმდეგობამ.<ref>{{cite web|url=https://gazeta.ua/articles/np/_ukrayinski-vijskovi-pid-kiyevom-zupinili-kolonu-rosijskih-tankiv/1072503|date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|work=Gazeta|language=uk|title=Українські військові під Києвом зупинили колону російських танків|trans-title=The Ukrainian military stopped a column of Russian tanks near Kyiv|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225100628/https://gazeta.ua/articles/np/_ukrayinski-vijskovi-pid-kiyevom-zupinili-kolonu-rosijskih-tankiv/1072503|url-status=live}}</ref> ჩერნობილის შემდეგ რუსების წინსვლა შეჩერდა [[ივანკივისათვის ბრძოლა|ივანკივის ბრძოლაში]]. რუსეთის პარაშუტისტებმა სცადეს კიევის ოლქის ორი აეროდრომის აღება [[ჰოსტომელის აეროპორტისათვის ბრძოლა|ჰოსტომელის აეროპორტის ბრძოლაში]]<ref>{{cite news|date=24 February 2022|title=Battle Underway for Airbase on Kyiv Outskirts|work=[[The Moscow Times]]|agency=[[AFP (news agency)|AFP]]|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/battle-underway-for-airbase-on-kyiv-outskirts-a76573|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225043724/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/battle-underway-for-airbase-on-kyiv-outskirts-a76573|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|agency=AP|title=Russia claims to take control of Hostomel airport just outside Kyiv|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/russia-claims-to-take-control-of-hostomel-airport-just-outside-kyiv/|access-date=25 February 2022|work=[[The Times of Israel]]|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225143618/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/russia-claims-to-take-control-of-hostomel-airport-just-outside-kyiv/|url-status=live}}</ref> და შემდეგ [[ვასილკივისათვის ბრძოლა|ვასილკივის ბრძოლაში]] 26 თებერვალს.<ref>{{cite news|title=Окупанти намагаються висадити десант у Василькові, йдуть бої|language=uk|agency=Ukrinform|url=https://www.ukrinform.ua/rubric-ato/3413199-okupanti-namagautsa-visaditi-desant-u-vasilkovi-jdut-boi.html|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226004532/https://www.ukrinform.ua/rubric-ato/3413199-okupanti-namagautsa-visaditi-desant-u-vasilkovi-jdut-boi.html|archive-date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|title=У Василькові збили винищувач та два гвинтокрили окупантів|language=uk|agency=Unian|url=https://www.unian.ua/war/u-vasilkovi-zbili-vinishchuvach-ta-dva-gvintokrili-okupantiv-trivayut-vazhki-boji-novini-donbasu-11718652.html|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226003258/https://www.unian.ua/war/u-vasilkovi-zbili-vinishchuvach-ta-dva-gvintokrili-okupantiv-trivayut-vazhki-boji-novini-donbasu-11718652.html|archive-date=26 February 2022}}</ref> ეს თავდასხმები, როგორც ჩანს, მიზნად ისახავდა [[კიევის ბრძოლა (2022)|კიევის]] სწრაფად აღებას, [[სპეცნაზი|სპეცნაზის]] ქალაქში ფარულად შესვლასთან ერთად, თუმცა წარუმატებელი აღმოჩნდა.<ref>{{cite web|last=Roblin|first=Sebastien|title=At Vasylkiv, Ukrainians Repel Russia's Paratroopers and Commandos in Frantic Night Battle|url=https://www.19fortyfive.com/2022/02/at-vasylkiv-ukrainians-repel-russias-paratroopers-and-commandos-in-frantic-night-battle/|website=19FortyFive|access-date=5 March 2022|date=27 February 2022}}</ref> მარტის დასაწყისისთვის რუსეთის წინსვლა დნეპრთან შეზღუდული იყო და ძლიერ უკრაინულ თავდაცვას უპირისპირდებოდა.<ref name="ISW 4MAR" /><ref name="CriticalThreats" /> 5 მარტისთვის რუსეთის 64 კილომეტრიანი კოლონა ნელ-ნელა უახლოვდებოდა კიევს.<ref>{{cite news|last=Stern|first=David L.|date=5 March 2022|title=After temporary cease-fires break down, Putin threatens Ukraine's government|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/05/ukraine-military-battlefield-kyiv-mariupol/|access-date=6 March 2022|issn=0190-8286}}</ref> სამეფო გაერთიანებული სერვისების ინსტიტუტმა განაცხადა, რომ რუსეთის წინსვლა ნელი იყო.<ref>{{cite web|last=Arnold|first=Edward|others=Interviewed by [[Rebecca Ritters]]|date=6 March 2022|at=3:26|title=How is the war in Ukraine going for Russia?|publisher=Deutsche Welle|via=YouTube|url=https://www.youtube.com/watch?v=f1po2OdNnIc|access-date=8 March 2022}}</ref> კიევის ჩრდილოეთ-დასავლეთით რუსებმა აიღეს [[ბუჩა (ქალაქი)|ბუჩა]], [[ჰოსტომელი]] და [[ვორზელი]]<ref>{{cite news|last1=Lister|first1=Tim|last2=Pennington|first2=Josh|last3=McGee|first3=Luke|last4=Gigova|first4=Radina|date=7 March 2022|title='A family died... in front of my eyes': Civilians killed as Russian military strike hits evacuation route in Kyiv suburb|website=[[CNN]]|url=https://edition.cnn.com/2022/03/06/europe/ukraine-russia-invasion-sunday-intl-hnk/index.html|access-date=9 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=7 March 2022|title=Bucha, Vorzel, Hostomel under enemy's control, situation remains critical|website=[[Ukrinform]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3422872-bucha-vorzel-hostomel-under-enemys-control-situation-remains-critical.html|access-date=9 March 2022}}</ref> და [[ირპინი]] გახდა ბრძოლის ველი 9 მარტისთვის.<ref>{{cite news|date=8 March 2022|title="Irpin can't be bought, Irpin fights": Mayor refuses Russian demand to surrender|agency=CNN|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-08-22/h_e09d49888fcb2a07b8f1a95d6f2b0faa|access-date=8 March 2022}}</ref> 11 მარტისთვის გრძელი კოლონა უმეტესად დაშილილი იყო და დაიკავეს დაფარული პოზიციები, შემჩნეული იყო რაკეტების გამშვები სისტემები.<ref>{{cite news|last1=Murphy|first1=Paul|date=11 March 2022|title=Stalled 40-mile-long Russian convoy near Kyiv now largely dispersed, satellite images show|agency=CNN|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-11-22/h_1b9599f9b4bf3b17110242404180ffec|access-date=11 March 2022}}</ref> 16 მარტს უკრაინულმა ძლაებმა დაიწყეს კონტრშეტევა რუსეთის კიევიდან და სხვა გარშემო ქალაქებიდან განდევნის მიზნით.<ref>{{cite news |first1=Alan |last1=Cullison |first2=Isabel |last2=Coles |first3=Yaroslav |last3=Trofimov |date=16 March 2022 |title=Ukraine Mounts Counteroffensive to Drive Russians Back From Kyiv, Key Cities |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/ukraine-mounts-counteroffensive-to-drive-russians-back-from-kyiv-key-cities-11647428858 |access-date=16 March 2022 |archive-date=16 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220316111106/https://www.wsj.com/articles/ukraine-mounts-counteroffensive-to-drive-russians-back-from-kyiv-key-cities-11647428858 |url-status=live}}</ref> 20 მარტისათვის რუსული ძალები ცდილობდნენ [[კიევისათვის ბრძოლა|კიევის]] აღებას, აღმოსავლეთ უკრაინის ოკუპაციასა და უკრაინის მთავრობის ჩამოგდებას. რუსული ძალების შეფერხება და გაჩერება გამოიწვია რამდენიმე ფაქტორმა: მორალისა და ხარისხის განსხვავება რუსულ და უკრაინულ ძალებს შორის, უკრაინის მიერ დასავლეთის მიერ მიწოდებული ტანკსაწინააღდეგო ჭკვიანი შეიარაღებისა და თურქეთის [[Bayraktar TB2|Bayraktar TB2-ის]] გამოყენება, რუსების ცუდი ლოჯისტიკა და აღჭურვილობა, [[რუსეთის სამხედრო-საჰაერო ძალები|რუსეთის სამხედრო-საჰაერო ძალების]] წარუმატებლობა და რუსული არმიის გამოფიტვა დიდი ქალაქების აღების მცდელობისას.<ref name="wapo20220320">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/20/russia-ukraine-military-offensive/ |title=Russia's war for Ukraine could be headed toward stalemate |first1=Liz |last1=Sly |first2=Dan |last2=Lamothe |newspaper=[[The Washington Post]] |date=20 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/opinions/2022/03/21/ukraine-is-winning-war-russia-offensive-putin/ |title=Opinion: Against all odds, Ukrainians are winning. Russia's initial offensive has failed. |first=Max |last=Boot |newspaper=[[The Washington Post]] |date=21 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/opinion/2022/03/22/russian-army-has-run-time/ |title=The Russian army has run out of time |first=Richard |last=Kemp |work=[[The Daily Telegraph]] |date=22 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref> სწრაფი გამარჯვების გარეშე რუსულმა ძალებმა შეცვალეს სტრატეგია, დაიწყეს განურჩეველი დაბომბვები და საალყო ომი.<ref name="wapo20220320" /><ref>{{cite news |first1=Michael R. |last1=Gordon |first2=Alex |last2=Leary |title=WSJ News Exclusive {{!}} Russia, Failing to Achieve Early Victory in Ukraine, Is Seen Shifting to 'Plan B' |url=https://www.wsj.com/articles/russia-failing-to-achieve-early-victory-in-ukraine-is-seen-shifting-to-plan-b-11647824374 |work=[[The Wall Street Journal]] |date=21 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/world/europe/putins-nuclear-move-could-make-situation-much-much-more-dangerous-us-official-2022-02-27/ |title=Russian forces appear to shift to siege warfare in Ukraine- U.S. official |first1=Idrees |last1=Ali |first2=Phil |last2=Stewart |work=[[Reuters]] |date=27 February 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref> 25 მარტს უკრაინის კონტრშეტევისას კიევის დასავლეთსა და აღმოსავლეთში გათავისუფლდა რამდენიმე ქალაქი და დაბა, მათ შორის [[მაკარივის რაიონი (კიევის ოლქი)|მაკარივი]].<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60847188 |title=Ukraine war: Ukrainian fightback gains ground west of Kyiv |work=[[BBC News]] |date=23 March 2022 |access-date=29 March 2022}}</ref><ref name="Guardian220325">{{cite news |first1=Joanna |last1=Walters |first2=Jem |last2=Bartholomew |first3=Martin |last3=Belam |first4=Samantha |last4=Lock |date=25 March 2022 |title=Russia-Ukraine war latest: Ukraine takes back towns east of Kyiv; hopes of Mariupol humanitarian corridor grow – live |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/mar/25/ukraine-war-latest-news-sanctions-a-little-late-zelenskiy-tells-european-council-biden-to-visit-poland-live |access-date=25 March 2022}}</ref> რუსულმა ძალებმა უკან დახევა დაიწყეს მარტის ბოლოს, ამ პერიოდში რუსები გავიდნენ [[ბუჩა (ქალაქი)|ბუჩადან]], სადაც უკრაინელები 1 აპრილს შევიდნენ.<ref>{{cite web |last=Rudenko |first=Olga |date=2 April 2022 |title=Hundreds of murdered civilians discovered as Russians withdraw from towns near Kyiv (GRAPHIC IMAGES) |url=https://kyivindependent.com/national/hundreds-of-murdered-civilians-discovered-as-russians-withdraw-from-towns-near-kyiv-graphic-images/ |access-date=3 April 2022 |website=[[The Kyiv Independent]] |archive-date=3 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220403022637/https://kyivindependent.com/national/hundreds-of-murdered-civilians-discovered-as-russians-withdraw-from-towns-near-kyiv-graphic-images/ |url-status=live}}</ref> უკრაინამ განაცხადა [[ირპინი|ირპინის]], [[ბუჩა (ქალაქი)|ბუჩასა]] და [[ჰოსტომელი|ჰოსტომელის]] დაბრუნების შესახებ და გამოჩნდა [[ბუჩის ხოცვა-ჟლეტა|ომის დანაშაულების სამხილები ბუჩაში]] 2 აპრილისათვის.<ref>{{cite web |title=Ukraine war latest: Ukraine says it has retaken entire Kyiv region |url=https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60949706 |access-date=2 April 2022 |website=[[BBC News]]}}</ref> 6 აპრილს [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ს გენერალურმა მდივანმა [[იენს სტოლტენბერგი|იენს სტოლტენბერგმა]] განაცხადა, რომ რუსეთის „გასვლა, ხელახლა მომარაგების აღება და გადაჯგუფება“ კიევის ოლქში უნდა აღითქვას, როგორც პუტინის გეგმების გაფართოევა [[აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია|უკრაინის აღმოსავლეთსა]] და [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლში]] შემდეგი ორი კვირის განმავლობაში.<ref name="news.yahoo.com">{{cite news |url=https://news.yahoo.com/nato-chief-says-putin-still-144125043.html |title=NATO chief says Putin still wants to control all of Ukraine, despite repositioning forces to the eastern Donbas region |first1=Jake |last1=Epstein |first2=John |last2=Haltiwanger |date=6 April 2022 |access-date=7 April 2022}}</ref> === ჩრდილო-აღმოსავლეთის ფრონტი (24 თებერვალი – 7 აპრილი) === {{main|ჩრდილო-აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია}} ჩრდლო-აღმოსავლეთის კამპანიაში რუსული ძალები ცდილობენ [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივისა]] და [[სუმის ოლქი|სუმის ოლქების]] და მათი დედაქალაქების აღებას სცდილობენ. [[ჩერნიჰივის ალყა|ჩერნიჰივი მოექცა ალყაში]] და რუსებმა აიღეს ოლქის მეორე უდიდესი ქალაქი, [[კონოტოპი]], საზღვრიდან 90 კილომეტრის მოშორებით, 25 თებერვალს.<ref name="pol25feb">{{cite news|last=Ward|first=Alexander|title='Almost not possible' for Ukraine to win without West's help, Ukraine official says|work=[[Politico]]|url=https://politi.co/3LWSyC5|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226175146/https://www.politico.com/newsletters/national-security-daily/2022/02/25/almost-not-possible-for-ukraine-to-win-00011969|archive-date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Ukraine war news from February 25: Kyiv suburbs breached, Russian forces face resistance, Zelensky warns Russia will 'storm' capital|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/93554a7e-f974-49fc-85ba-c111d253b002|url-status=live|url-access=subscription|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226151541/https://www.ft.com/content/93554a7e-f974-49fc-85ba-c111d253b002|archive-date=26 February 2022}}</ref> სუმის ოლქში რუსულმა ძალებმა ვერ იაღეს ქალაქი [[სუმისათვის ბრძოლა|სუმი]], საზღვრიდან 35 კილომეტრში და დაიწყო [[სუმისათვის ბრძოლა|სუმის ბრძოლა]]. უკრაინელებმა ქალაქი შეინარჩუნეს მძიმე ურბანულ ბრძოლებში. უკრაინულ წყაროებზე დაყრდნობით, 100 მეტი რუსული ჯავშანტექნიკა განადგურდა და ათობით რუსი სამხედრო ჩავარდა ტყვედ.<ref>{{Cite web|url=https://apostrophe.ua/news/society/2022-02-28/boi-pod-sumami-artilleriya-i-bayraktaryi-unichtojili-100-tankov-i-20-gradov-okkupantov/260916|title=Бои под Сумами: артиллерия и "Байрактары" уничтожили 100 танков и 20 "Градов" оккупантов|access-date=28 February 2022|archive-date=28 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228222555/https://apostrophe.ua/news/society/2022-02-28/boi-pod-sumami-artilleriya-i-bayraktaryi-unichtojili-100-tankov-i-20-gradov-okkupantov/260916|url-status=live}}</ref> ბრძოლები გაიმართა [[ოხტირკისათვის ბრძოლა|ოხტირკაში]].<ref name="unianberdyansk">{{cite news|last=Polyakovskaya|first=Tanya|date=26 February 2022|script-title=ru:Российская военная техника заняла территорию бывшего аэропорта "Бердянск" – горсовет|language=ru|trans-title=Russian military equipment occupied the territory of the former airport "Berdyansk" – city council|publisher=Berdyansk city council|agency=[[Unian]]|url=https://www.unian.net/war/rossiyskaya-voennaya-tehnika-zanyala-territoriyu-byvshego-aeroporta-berdyansk-gorsovet-novosti-donbassa-11719648.html|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226195413/https://www.unian.net/war/rossiyskaya-voennaya-tehnika-zanyala-territoriyu-byvshego-aeroporta-berdyansk-gorsovet-novosti-donbassa-11719648.html|archive-date=26 February 2022}}</ref> 4 მარტს [[ფრედერიკ კიგანი|ფრედერიკ კიგანმა]] განაცხადა, რომ „სუმის ღერძი იყო რუსეთის ყველაზე წარმატებული და საშიში წინ გაჭრა კიევისკენ“ და ასევე თქვა, რომ რელიეფი ხელს უწყობდა მექანიზირებულ ტექიკას, „რელიეფი ბრტყელია, იძლევა ცოტა კარგ თავდაცვით პოზიციას.<ref name="CriticalThreats" /> რუსებმა გაიმარჯვეს [[კონოტოპისათვის ბრძოლა|კონოტოპის ბრძოლაში]] და მიაღწიეს [[ბროვარი|ბროვარიმდე]] (კიევის აღმოსალეთ გარეუბანი) 4 მარტს.<ref name="ISW 4MAR"/><ref name="CriticalThreats"/> 6 აპრილს [[პენტაგონი (აშშ)|პენტაგონმა]] დაადასტურა რუსული ძალების [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივის ოლქიდან]] გასვლა, თუმცა [[სუმის ოლქი|სუმის ოლქში]] გრძელდებოდა ბრძოლები.<ref>{{Cite news |date=6 April 2022 |title=Pentagon: Russia has fully withdrawn from Kyiv, Chernihiv |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2022/04/06/pentagon-russia-withdraws-kyiv-chernihiv/ |access-date=7 April 2022}}</ref> 7 აპრილს [[დმიტრო ჟივიცკი|დმიტრო ჟივიცკიმ]], სუმის ოლქის გამგებლმა, განაცხადა, რომ რუსულმა ძალებმა დატოვეს რეგიონი და დაამატა, რომ ტერიტორიაზე შესვლა საფრთხისშემცვლელი იყო ნაღმების, მახეებისა და დატოვებული შეიარაღების გამო.<ref>{{cite news |url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/04/8/7338013/ |title=Sumy region liberated from Russian troops |first=Anastasiya |last=Kalatur |work=[[Ukrayinska Pravda]] |date=8 April 2022 |access-date=15 April 2022}}</ref> === აღმოსავლეთის ფრონტი === {{main|აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია}} [[ფაილი:Russian_bombardment_on_the_outskirts_of_Kharkiv.jpg|მინი|ხარკივის გარეუბანი რუსული დაბომბვის შემდეგ, 1 მარტს]] აღმოსავლეთში რუსებმა სცადეს [[ხარკივი|ხაკივის]] აღება საზღვრიდან 35 კილომეტრში.<ref>{{cite web|date=25 February 2022|title=Kharkiv's Resistance to Russia's War Has Already Begun|url=https://foreignpolicy.com/2022/02/24/russia-ukraine-war-resistance-kharkiv/|access-date=27 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225044904/https://foreignpolicy.com/2022/02/24/russia-ukraine-war-resistance-kharkiv/|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|title=Росія атакувала українські міста: де відбулися бої|trans-title=Russia attacked Ukrainian cities: where the fighting took place|url=https://24tv.ua/rosiya-atakuvala-ukrayinski-mista-de-vidbulisya-boyi_n1877474|access-date=27 February 2022|website=[[Channel 24 (Ukraine)|Channel 24]]|language=uk|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025620/https://24tv.ua/rosiya-atakuvala-ukrayinski-mista-de-vidbulisya-boyi_n1877474|url-status=live}}</ref> [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)|ხარკივის ბრძოლაში]] რუსულ ტანკებს მძიმე წინააღმდეგობა დახვდა. 28 თებერვალს ქალაქი დაბომბეს სხვადასხვა სარაკეტო დანადგარებით, რომლებმაც დაუდასტურებელი რამოდენობის ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. [[ოლექსი არესტოვიჩი|ოლექსეი არესტოვიჩმა]] ბრძოლა აღწერა, როგორც „XXI საუკინის [[სტალინგრადის ბრძოლა|სტალინგრადი]]<nowiki/>“.<ref>{{Cite web|date=2 March 2022|title=Russia-Ukraine War: What to know on Day 7 of Russian assault|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-united-nations-general-assembly-state-of-the-union-address-kyiv-business-1fc732f01985f1b57e8dc5e7e411805f|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302184211/https://apnews.com/article/russia-ukraine-united-nations-general-assembly-state-of-the-union-address-kyiv-business-1fc732f01985f1b57e8dc5e7e411805f|archive-date=2 March 2022|access-date=2 March 2022|website=[[AP News]]}}</ref> 25 თებერვლის დილას რუსეთის შეიარაღებული ძალები დაიძრნენ [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის]] ტერიტორიიდან [[მარიუპოლი|მარიუპოლისკენ]] და უკრაინულ ძალებს შეხვდნენ [[პავლოპილი|პავლოპილში]], სადაც დამარცხდნენ.<ref>{{cite web|title=Fierce battles raging in all directions near Mariupol – mayor|url=https://ua.interfax.com.ua/news/general/801883.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226011040/https://ua.interfax.com.ua/news/general/801883.html|archive-date=26 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[Interfax-Ukraine]]}}</ref><ref>{{cite web|last=Richárd|first=Jabronka|date=25 February 2022|title=Így áll most a háború Ukrajnában: több nagyvárosban harcok dúlnak, megtámadtak egy orosz repülőteret|trans-title=This is how the war in Ukraine is now: fighting is raging in several big cities, a Russian airport has been attacked|url=https://ellenszel.hu/2022/02/25/igy-all-most-a-haboru-ukrajnaban-tobb-nagyvarosban-harcok-dulnak-megtamadtak-egy-orosz-repuloteret/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226011052/https://ellenszel.hu/2022/02/25/igy-all-most-a-haboru-ukrajnaban-tobb-nagyvarosban-harcok-dulnak-megtamadtak-egy-orosz-repuloteret/|archive-date=26 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[Ellenszél]]|language=hu}}</ref><ref>{{cite news|title=Battle ongoing near Mariupol – mayor|agency=Ukrinform|url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3412585-battle-ongoing-near-mariupol-mayor.html|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225110919/https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3412585-battle-ongoing-near-mariupol-mayor.html|archive-date=25 February 2022}}</ref> რუსულმა ფლოტმა დაიწყო ამფიბიური შეტევა [[აზოვის ზღვა|აზოვის ზღვის]] 70 კილომეტრიან სანაპირო მონაკვეთზე. [[აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტი|აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტმა]] განაცხადა, რომ რუსები ათასობით საზღვაო ქვეითის გადასროლას აპირებდნენ.<ref>{{cite web|date=25 February 2022|title="Amphibious assault" underway west of Mariupol on the Sea of Azov, senior US defense official says|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/h_622a8b21dd1cf52845090a96c9c6513b|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225220827/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/h_622a8b21dd1cf52845090a96c9c6513b|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[CNN]]}}</ref><ref>{{cite web|title=Russian Navy Carries Out Amphibious Assault Near Mariupol|url=https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-carries-out-amphibious-assault-near-mariupol|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225220846/https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-carries-out-amphibious-assault-near-mariupol|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|website=The Maritime Executive}}</ref><ref>{{cite web|date=27 February 2022|title=Russian forces are about 31 miles outside southeastern Ukrainian city of Mariupol, US defense official says|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-27-22/h_32a28d1a9ec40e68486a3526f035dc6f|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220227223234/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-27-22/h_32a28d1a9ec40e68486a3526f035dc6f|archive-date=27 February 2022|access-date=27 February 2022|website=[[CNN]]}}</ref> 1 მარტს [[დენის პუშილინი|დენის პუშილინმა]], დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის მეთაურმა, განაცხადა, რომ დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის ძალებმა [[ვოლნოვახა|ვალნოვახა]] ალყაში მოაქციეს.<ref>{{cite web|date=1 March 2022|title=Russian-backed separatist leader expects his forces to surround Mariupol on Tuesday|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-01-22/h_0e3d20b474aa007bb1e4acc0d0fba984|access-date=1 March 2022|website=[[CNN]]}}</ref> 2 მარტს რუსული ძალები დამარხდნენ [[სევეროდონეცკისათვის ბრძოლა (2022)|სევეროდონეცკის ბრძოლაში]].<ref>{{Cite web|title=Новини України: Російське вторгнення: поточна ситуація на Луганщині|url=https://galinfo.com.ua/news/rosiyske_vtorgnennya_potochna_sytuatsiya_na_luganshchyni_381541.html|access-date=3 March 2022|website=Гал-інфо}}</ref> === სამხრეთის ფრონტი === {{main|სამხრეთ უკრაინის კამპანია}} [[ფაილი:Destruction_of_Russian_tanks_by_Ukrainian_troops_in_Mariupol_(4).jpg|მარცხნივ|მინი|განადგურებული რუსული [[BMP-3]] [[მარიუპოლი|მარიუპოლთან]], 7 მარტს]] 24 თებერვალს რუსებმა აიღეს [[ჩრდილოეთ ყირიმის არხი]] და ნახევარკუნძულს აღუდგინა წყლის მიწოდება [[დნეპრი|დნეპრიდან]], რომელიც 2014 წლისდან არ მიეწოდებოდა [[ყირიმი|ყირიმს]].<ref name=":5">{{cite news|date=24 February 2022|title=Russian forces unblock water flow for canal to annexed Crimea, Moscow says|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-forces-unblock-water-flow-canal-annexed-crimea-moscow-says-2022-02-24/|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/russian-forces-unblock-water-flow-canal-annexed-crimea-moscow-says-2022-02-24/|archive-date=1 March 2022}}</ref> [[მარიუპოლის ალყა]] დაიწყო მარიუპოლზე სწრაფი თავდასხმით და დონბასის სეპარატისტული რეგიონების სამხრეთთან დაკავშირებით.<ref name="unianberdyansk" /><ref>{{cite tweet|user=nexta_tv|number=1497605510887100420|title=The tanks of the occupiers have circled #Berdyansk and are heading towards|date=26 თებერვალი 2022}}</ref> </ref> 1 მარტს რუსებმა განაახლეს თავდასხმა [[მელიტოპოლისათვის ბრძოლა|მელიტოპოლზე]].<ref>{{cite web|first=Anastasia|last=Zadorozhnaya|date=1 March 2022|title=Войска оккупанта готовят наступление на Мелитополь|trans-title=Invader's troops are preparing an attack on Melitopol|url=https://ria-m.tv/news/279120/voyska_okkupanta_gotovyat_nastuplenie_na_melitopol.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302054411/https://ria-m.tv/news/279120/voyska_okkupanta_gotovyat_nastuplenie_na_melitopol.html|archive-date=2 March 2022|access-date=2 March 2022|work=[[RIA Melitopol]]|language=ru}}</ref> მელიტოპოლის მერმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ რუსებმა დაიკაცეს ქალაქი.<ref>{{cite web|first=Marina|last=Korobova|date=1 March 2022|title="Мелитополь не сдался, Мелитополь – временно оккупирован" – городской голова о ситуации на 1 марта|trans-title="Melitopol did not surrender, Melitopol is temporarily occupied" – the mayor on the situation on March 1|url=https://www.mv.org.ua/news/264014-melitopol_ne_sdalsja_melitopol_-_vremenno_okkupirovan_-_gorodskoi_golova_o_situacii_na_1_marta.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302054418/https://www.mv.org.ua/news/264014-melitopol_ne_sdalsja_melitopol_-_vremenno_okkupirovan_-_gorodskoi_golova_o_situacii_na_1_marta.html|archive-date=2 March 2022|access-date=2 March 2022|website=[[Mestnyye Vesti]]|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220302054418/https://www.mv.org.ua/news/264014-melitopol_ne_sdalsja_melitopol_-_vremenno_okkupirovan_-_gorodskoi_golova_o_situacii_na_1_marta.html|archivedate=2 მარტი 2022}}</ref> რუსები ყირიმიდან ჩრდილოეთით წავიდნენ 26 თებერვალს, [[რუსეთის არმიის 22-ე კორპუსი]] მიუახლოვდა [[ზაპორიჟიის ატომური ელექტროსადგური|ზაპორიჟიის ატომურ ელექტროსადგურს]].<ref>{{cite news|date=26 February 2022|title=Ukraine official says Russian troops approaching Zaporizhzhia nuclear plant|work=[[National Post]]|url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraine-official-says-russian-troops-approaching-zaporizhzhia-nuclear-plant|access-date=28 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|date=28 February 2022|title=The Russians paused the invasion, but aren't losing|url=https://www.afr.com/policy/foreign-affairs/the-russians-have-paused-the-invasion-but-aren-t-losing-20220228-p5a09f|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228023541/https://www.afr.com/policy/foreign-affairs/the-russians-have-paused-the-invasion-but-aren-t-losing-20220228-p5a09f|archive-date=28 February 2022|access-date=28 February 2022|website=[[Australian Financial Review]]}}</ref> 28 თებერვალს დაიწყო [[ენერჰოდარის ალყა]].<ref>{{cite news|date=4 March 2022|title=Ukraine nuclear plant on fire after Russia shelling|newspaper=News.com.au — Australia's Leading News Site|url=https://www.news.com.au/breaking-news/ukraine-pounded-and-exodus-mounts-as-russia-seizes-key-city/news-story/4c2bd269029008ba09ab2cab3a5a32b7|access-date=4 March 2022}}</ref> ატომური სადგურის ტერიტორიაზე გაჩნდა ცეცხლი.<ref>{{cite web|date=3 March 2022|title=Russian forces attacking Zaporizhzhia nuclear power plant in Ukraine, per multiple reports|url=https://www.businessinsider.com.au/russian-forces-attacking-zaporizhzhia-nuclear-power-plant-ukraine-ap-2022-3|access-date=4 March 2022|website=[[Business Insider]] Australia}}</ref> [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო|ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ]] განაცხადა, რომ აუცილებელი აღჭურვილობა არ დაზიანებულა.<ref>{{cite news|date=3 March 2022|title=Russian forces strike Ukraine from multiple fronts, including at power plant|work=[[ABC News (Australia)|ABC News]]|url=https://www.abc.net.au/news/2022-03-04/latest-on-where-fighting-is-happening-in-ukraine/100881052|access-date=4 March 2022}}</ref> 4 მარტს ატომური ელექტროსადგური აიღეს რუსებმა.<ref>{{cite news|date=4 March 2022|title=Russian troops take Zaporizhzhia nuclear plant|work=[[ABC News]]|url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/russia-attacks-ukraine-nuclear-plant-invasion-advances-83245801|access-date=4 March 2022}}</ref> ყირიმიდან შეტევის მესამე მიმართულება ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთი იყო, სადაც რუსებმა აიღეს ხიდები დნეპრზე.<ref>{{cite news|title=Ukraine loses control over crossing to Kherson|agency=[[Ukrinform]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3412906-ukraine-loses-control-over-crossing-to-kherson.html|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225155031/https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3412906-ukraine-loses-control-over-crossing-to-kherson.html|archive-date=25 February 2022}}</ref> 2 მარტს რუსებმა აიღეს [[ხერსონისათვის ბრძოლა|ხერსონი]], პირველი დიდი ქალაქი, რომელიც დაეცა.<ref name="falls">{{cite news|last1=Schwirtz|first1=Michael|last2=Pérez-Peña|first2=Richard|date=2 March 2022|title=First Ukraine City Falls as Russia Strikes More Civilian Targets|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2022/03/02/world/europe/kherson-ukraine-russia.html|url-status=live|access-date=3 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220303000108/https://www.nytimes.com/2022/03/02/world/europe/kherson-ukraine-russia.html|archive-date=3 March 2022|issn=0362-4331}}</ref> რუსები დაიძრნენ [[მიკოლაივი|მიკოლაივისაკენ]], რომელიც ხერსონსა და [[ოდესა|ოდესას]] შრის მდებარეობს. 4 მარტს უკრაინელებმა რუსები დაამარცხეს [[მიკოლაივისათვის ბრძოლა|მიკოლაივის ბრძოლაში]] და დაიბრუნეს [[კულბაკინოს ავიაბაზა]].<ref name=":8">{{cite news|date=4 March 2022|title=Ukrainian defenders repelled attack on Mykolaiv city, fighting continues on outskirts|agency=[[Ukrinform]]|url=https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3420336-ukrainian-defenders-repelled-attack-on-mykolaiv-city-fighting-continues-on-outskirts.html|access-date=4 March 2022}}</ref> 2 მარტს უკრაინელებმა შეუტიეს [[ჰორლივკისათვის ბრძოლა|ჰორლივკას]].<ref>{{Cite web|date=2 March 2022|title=First in 7 days of war Ukrainian units go on offensive advancing to Horlivka – Arestovych|url=https://en.interfax.com.ua/news/general/805456.html|access-date=2 March 2022|website=[[Interfax Ukraine]]}}</ref> [[ჰორლივკა|ჰორლივკას]] სეპარატისტები აკონტროლებენ 2014 წლიდან.<ref>{{cite news|last=Huijboom|first=Stefan|date=22 June 2015|title=Resident of Russian-held Horlivka: 'We have nothing'|newspaper=[[Kyiv Post]]|url=http://www.kyivpost.com/content/kyiv-post-plus/resident-of-russian-held-horlivka-we-have-nothing-391727.html|access-date=11 March 2022}}</ref> ===დასავლეთი უკრაინა=== {{მთავარი|ოდესის დაბომბვები (2022)}} 14 მარტს რუსეთმა სარაკეტო თავდასხმა განახორციელა სამხედრო საწვრთნელ ბაზაზე [[ოავორივი|ოავორივში]], [[ლვივის ოლქი|ლვივის ოქლში]], [[პოლონეთი|პოლონეთის]] საზღვართან. ლვივის გუბერნატორმა განაცხადა, რომ თავდასხმამ 35 ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა.<ref>{{cite news|title=Russia strikes Ukraine army base near Poland as it widens attacks |date=14 March 2022 |access-date=19 March 2022 |publisher=[[Al Jazeera]] |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/13/russia-air-strikes-hit-ukraine-military-base-near-poland}}</ref><ref>{{cite news|title=Dozens killed as Russian forces strike targets in western Ukraine |first1=Tim |last1=Lister |first2=Mohammed |last2=Tawfeeq |first3=Olga |last3=Voitovych |first4=Simone |last4=McCarthy |first5=Tara |last5=John |publisher=[[CNN]] |date=13 March 2022 |access-date=19 March 2022 |url=https://www.cnn.com/2022/03/13/europe/russia-invasion-ukraine-03-13-intl-hnk/index.html}}</ref> 18 მარტს რუსეთითავს დაესხა თავად [[ლვივი|ლვივს]], უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ რუსეთმა შეტევა განხორციელდა თვითმფრინავების მიერ, ფრთოსანი რაკეტებით.<ref>{{cite news|url=https://www.cnn.com/2022/03/18/europe/lviv-ukraine-attack-russia-importance-intl/index.html |title=Russia has attacked Lviv. Here's why the western city is so important to Ukraine's defense |first1=Petro |last1=Zadorozhnyy |first2=Yulia |last2=Kesaieva |first3=Mohammed |last3=Tawfeeq |first4=Seán |last4=Federico-O'Murchú |first5=Adam |last5=Renton |first6=Tamara |last6=Qiblawi |publisher=[[CNN]] |date=18 March 2022 |access-date=19 March 2022}}</ref> === საჰაერო და საზღვაო ბრძოლები === 24 თებერვალს, ადგილობრივი დროით 18:00 საათზე, უკრაინის სასაზღვრო გვარდიამ განაცხადა, რომ რუსები თავს დაესხნენ [[ზმეინი|ზმეინის]] კუნძულს.<ref>{{cite tweet|user=PokiRae_|number=1497003710349824007|title=Ukrainian soldier deployed on Snake Island live streamed the moment a Russian warship opened fire on the Island. All 13 soldiers lost their lives.|date=25 თებერვალი 2022}}</ref> კრუისერი ''მოსკვამ'' და საპატრულო ხომალდმა ''ვასილი ბიკოვმა'' დაბომბეს კუნძული.<ref>{{cite news|date=24 February 2022|title=Russian Navy Captures Ukraine's Outpost on Snake Island|work=The Maritime Executive|url=https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-captures-ukraine-s-outpost-on-snake-island|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225100645/https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-captures-ukraine-s-outpost-on-snake-island|archive-date=25 February 2022}}</ref> როცა რუსებმა კუნძულის მცველებს დანებება მოთოხვეს, უკრაინელების პასუხი იყო: „<nowiki/>[[რუსული სამხედრო ხომალდი, იდი ნახუი]]<nowiki/>“<ref>{{cite web|last1=Lister|first1=Tim|last2=Pennington|first2=Josh|date=24 February 2022|title=February 24, 2022 Russia-Ukraine news|website=[[CNN]]|at=Entry: Audio emerges appearing to be of Ukrainian fighters defending island from Russian warship|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_2e17e59214679efefede60d5fb481432|access-date=25 February 2022|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225020216/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-24-22-intl/h_2e17e59214679efefede60d5fb481432|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|title="Русский корабль, иди на х.й!": захисники Зміїного відповіли ворогові|trans-title='Russian ship, go on f.y!': Defenders of the Serpent responded to the enemy|url=https://www.pravda.com.ua/news/2022/02/25/7325592/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225021042/https://www.pravda.com.ua/news/2022/02/25/7325592/|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[Ukrayinska Pravda]]|language=uk}}</ref> დაბომბვის შედმეგ კუნძული რუსებმა აიღეს.<ref>{{cite web|date=25 February 2022|title=Ukraine soldiers told Russian officer 'go fuck yourself' before they died on island|url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/ukraine-soldiers-told-russians-to-go-fuck-yourself-before-black-sea-island-death|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225102114/https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/ukraine-soldiers-told-russians-to-go-fuck-yourself-before-black-sea-island-death|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|website=[[The Guardian]]}}</ref> 24 თებერვალს რუსები თავს დაესხნენ [[ჩუჰუივი|ჩუჰუივის]] ავიაბაზას,<ref>{{cite web|title=Ukraine: Video appears to show aftermath of missile strike on air base in Chuhuiv|work=Sky News|date=24 February 2022|url=https://news.sky.com/video/ukraine-video-appears-to-show-aftermath-of-missile-strike-on-air-base-in-chuhuiv-12550242}}</ref> რომელშიც ინახებოდა [[Bayraktar TB2]] დრონები. შეტევამ დააზიანა საწვავის მარაგები და ინფრასტრუქტურა.<ref>{{cite web|url=https://www.cnbc.com/2022/02/24/satellite-imagery-shows-russian-attack-on-ukraine-from-space.html|title=Satellite imagery shows Russian attack on Ukraine from space|work=CNBC|first=Michael|last=Sheetz|date=24 February 2022|access-date=8 March 2022}}</ref> 25 თებერვალს მილეროვოს ავიაბაზას შეუტია უკრაინის არმიამ, [[OTR-21 Tochka]] რაკეტებით. უკრაინაზე დაყრდნობით, ამით გაანადგურეს რუსეთის სამხედრო-საჰაერო ძალების თვითმფრინავები და დაწვეს ავიაბაზა.<ref name=":021">{{cite news|last=Dutton|first=Jack|date=25 February 2022|title=Russian Military Base Blown Up as Ukraine Fights Back|work=[[Newsweek]]|url=https://www.newsweek.com/russian-military-base-blown-ukraine-fights-back-1682558|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225075915/https://www.newsweek.com/russian-military-base-blown-ukraine-fights-back-1682558|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=25 February 2022|title=Ukrainian Armed Forces attacked Millerovo with Tochka-U|work=[[Rostov Gazeta]]|url=https://rostovgazeta.ru/news/politics/25-02-2022/vooruzhennye-sily-ukrainy-atakovali-millerovo-tochkoy-u|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225073113/https://rostovgazeta.ru/news/politics/25-02-2022/vooruzhennye-sily-ukrainy-atakovali-millerovo-tochkoy-u|archive-date=25 February 2022}}</ref> 27 თებერვალს რუსები ჟიტომირის აეროპორტს თავს დაესხნენ [[9K720 Iskander]]-ის სარაკეტო გამშვები სისტემით ბეალრუსიის ტერიტორიიდან.<ref>{{cite web|title=Airport in central Ukraine reportedly targeted by missile fired from Belarus|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/airport-in-central-ukraine-reportedly-targeted-by-missile-fired-from-belarus/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220227183646/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/airport-in-central-ukraine-reportedly-targeted-by-missile-fired-from-belarus/|archive-date=27 February 2022|access-date=28 February 2022|publisher=[[The Times of Israel]]}}</ref><ref>{{cite tweet|user=KyivIndependent|number=1498178611916034054|title='Шановні українці!...'|trans-title=Russia used Iskander missile systems to attack Zhytomyr Airport. The air strikes were conducted from Belarus, using Russian ballistic missile launchers. Earlier, Belarus said it wouldn't allow air strikes from its territory amid Ukraine's upcoming peace talks with Russia.|date=5 March 2022}}</ref> რუსებმა 5 მარტს რამდენინე თვითმფრინავი დაკარგა, [[სუ-30SM]]-ის, ორი [[სუ-34]]-ის, ორი [[სუ-25]]-ის, ორი [[მი-24]]/[[მი-35]]-ის, ორი [[მი-8]]-სა და ორლანის უპილოტო საფრენი აპარატის ჩათვლით.<ref>{{cite news|last=Trevithick|first=Joseph|title=The Russian Air Force Just Had A Terrible Day Over Ukraine|work=The Drive|url=https://www.thedrive.com/the-war-zone/44602/the-russian-air-force-just-had-a-terrible-day-over-ukraine|access-date=5 March 2022}}</ref> 6 მარტს [[უკრიანის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბი|უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენერალურმა შტაბმა]] განაცხადა, რომ შეჭრის განმავლობაში ჩამოაგდეს 88 რუსული საფრენი აპარატი.<ref>{{cite web|title=Enemy loses 88 aircraft, helicopters in Ukraine – General Staff|url=https://en.interfax.com.ua/news/general/808029.html|access-date=9 March 2022|website=[[Interfax-Ukraine]]}}</ref> თუმცა, ანონიმურმა ამერიკულმა წყარომ [[Reuters]]-ს 7 მარტს უთხრა, რომ რუსული თვითმფრინავებისა და ვერტმფრენების „დიდი უმეტესობა“ მზად იყო საბრძოლველად.<ref>{{Cite news|date=7 March 2022|title=Putin has deployed nearly 100% of pre-staged forces into Ukraine- U.S. Official|newspaper=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/putin-has-deployed-nearly-100-pct-pre-staged-forces-into-ukraine-us-official-2022-03-07/}}</ref> 26 თებერვალს რუსეთმა განაცხადა, რომ აშშ-ის დრონები უკრაინას აწვდიდა ინფორმაციას რუსულ გემებზე [[შავი ზღვა|შავ ზღვაში]], ეს აშშ-მ უარყო.<ref>{{cite web|first1=Nathan|last1=Hodge|first2=Vasco|last2=Cotovio|first3=Oren|last3=Lieberman|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b669a7b9f3668b9579d3cb72c52647ac|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b669a7b9f3668b9579d3cb72c52647ac|archive-date=27 February 2022|date=26 February 2022|title=Pentagon denies Russia's claim that it's "highly likely" US used surveillance drones to help Ukrainian navy|website=[[CNN]]}}</ref> 3 მარტს უკრაინული ფრიგატი ''ჰელტმან საჰაიდაჩნი'' სწრაფად გადაიყვანეს [[მიკოლაივი|მიკოლაივში]], რათა ის ხელში არ ჩაეგდოთ რუსებს.<ref name="Interfax_scuttle">{{cite news|title=Hetman Sahaidachny frigate, being under repair, flooded not to get to enemy – Reznikov|publisher=Interfax Ukraine|url=https://en.interfax.com.ua/news/general/806837.html|access-date=4 March 2022}}</ref><ref name="Times_Scuttles_Flagship">{{cite news|last=Evans|first=Michael|date=4 March 2022|title=Ukraine scuttles its flagship frigate as Russians close in|newspaper=[[The Times]]|agency=[[The Times]]|url=https://www.thetimes.co.uk/article/ukraine-scuttles-its-flagship-frigate-as-the-russians-close-in-wtd07bbqp|access-date=4 March 2022|issn=0140-0460}}</ref><ref>{{cite news|last=Evans|first=Michael|title=Ukraine scuttles its flagship frigate as the Russians close in|work=[[The Times]]|url=https://www.thetimes.co.uk/article/ukraine-scuttles-its-flagship-frigate-as-the-russians-close-in-wtd07bbqp|access-date=4 March 2022|issn=0140-0460}}</ref> რუსულ სამხედრო-საჰაერო ძალებს ბრძოლაში უფრო პატარა როლი ითამაშეს, იდრე ანალიტიკოსები ელოდნენ. მათი აზრით რუსული ავიაცია სწრაფად გაანადგურებდა უკრაინულ ანტისაჰაერო თავდაცვებს და მოიპოვებდა საჰაერო უპირატესობას. პირველ ორ კვირაში ავიაციამ მინიმალური როლი ითამაშა და რუსული ანტისაჰაერო თავდაცვები, ავიციასთან ერთად ფუნქციონირებადი დარჩა, რუსეთმა ვერ მოიპოვა უპირატესობა. ''[[ეკონომისტი (ჟურნალი)|ეკონომისტმა]]'' რუსეთის ავიაციის წარუმატებლობა ახსნა უკრაინის საშუალო დისტანციაზე მოქმედი ანტისაჰაერო რაკეტებით, რუსეთის სიზუსტით მართვადი ბომბების ნაკლებობითა და სტინეგრების ეფექტურობით და პილოტების გამოუცდელობით ახსნა.<ref>{{cite news|date=3 March 2022|title=The curious case of Russia's missing air force|newspaper=The Economist|url=https://www.economist.com/interactive/2022/03/08/curious-case-russias-missing-air-force|url-access=subscription|access-date=9 March 2022}}</ref> [[File:Russian cruiser Moskva.jpg|thumb|რუსეთის შავი ზღვის ფლოტის ფლაგმანი სარაკეტო კრეისერი „[[მოსკვა (სარაკეტო კრეისერი)|მოსკვა]]“ ჩაძირა ორმა უკრაინულმა [[ნეპტუნი (ფრთოსანი რაკეტა)|ნეპტუნის ფრთოსანმა ხომალდსაწინააღმდეგო რაკეტამ]] 2022 წლის 14 აპრილს]] 14 მარტს რუსულმა RT-მ განაცხადა, რომ რუსებმა ვერდიასკში ხელში ჩაიგდეს ათობით უკრაინული გემი, მათ შორის სადესანტო გემი „იური ოლეფირენკო“.<ref>{{cite web|url=https://www.navyrecognition.com/index.php/focus-analysis/11502-analysis-russian-armed-forces-capture-dozen-ukrainian-ships-in-berdyansk.html |title=Analysis: Russian Armed Forces capture dozen Ukrainian ships in Berdyansk |date=14 March 2022 |access-date=18 March 2022 |website=Navy Recognition}}</ref> 24 მარტს უკრაინამ განაცხადა ბერდიანსკში რუსული გემის „ორსკის“ განადგურების შესახებ, თუმცა განადგურებული გემი „ორსკის“ და „სარატოვი“ აღმოჩნდა.<ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-says-it-has-destroyed-large-russian-landing-ship-2022-03-24/ |title=Ukraine says it has destroyed a large Russian landing ship |first1=Pavel |last1=Polityuk |first2=Timothy |last2=Heritage |editor-first=Andrew |editor-last=Heavens |work=[[Reuters]] |date=24 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref><ref name="Guardian220325" /><ref name="CNN-Berdyansk">{{cite news |url=https://www.cnn.com/2022/03/24/europe/ukraine-russian-warship-berdyansk-intl/index.html |title=Ukrainians claim to have destroyed large Russian warship in Berdyansk |first1=Tim |last1=Lister |first2=Celine |last2=Alkhaldi |first3=Olga |last3=Voitovych |first4=Gianluca |last4=Mezzofiore |publisher=CNN |date=24 March 2022 |access-date=24 March 2022}}</ref> 13 აპრილს რუსული [[მოსკვა (სარაკეტო კრეისერი)|სარაკეტო კრეისერი „მოსკვას“]], რუსეთის შავი ზღვის ფლოტის ფლაგმანს, უკრაინული წყაროებისა და აშშ-ის დაზვერვის ინფორაციით,<ref>{{Cite news|last=|first=|date=2022-04-16|title=Russia-Ukraine war latest: Ukraine PM to head to Washington; Russian warship sunk by Ukraine missile strike, say US officials – live|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/apr/16/russia-ukraine-war-latest-ukraine-pm-to-head-to-washington-russian-warship-sunk-by-ukraine-missile-strike-say-us-officials-live|access-date=2022-04-16|issn=0261-3077}}</ref> მოხვდა ორი უკრაინული [[ნეპტუნი (ფრთოსანი რაკეტა)|ნეპტუნის ფრთოსანი ხომალდსაწინააღმდეგო რაკეტა]] და ბორტზე გაჩნდა ხანძარი.<ref>{{cite web |title=Russia confirms severe damage to Black Sea Fleet Flagship Moskva, Crew Abandoned Ship |url=https://www.freepressjournal.in/world/russia-confirms-severe-damage-to-black-sea-fleet-flagship-moskva-crew-abandoned-ship |date=14 April 2022 |access-date=14 April 2022 |website=Free Press Journal }}</ref> [[პენტაგონი (აშშ)|პენტაგონის]] სპიკერმა, [[ჯონ კირბი|ჯონ კირბიმ]], განაცხადა, რომ სატელიტებით გადაღებულ ფოტოებში ჩანს ხომადზე შეიარაღების საცავის აფეთქება და განაცხადა, რომ რუსებს ხომალდი [[სევასტოპოლი|სევასტოპოლის]] პორტში მიჰყავდათ ბუქსირებით.<ref>{{cite web |last=Forgey |first=Quint |title=Pentagon confirms explosion aboard Russian warship |url=https://www.politico.com/news/2022/04/14/pentagon-explosion-russian-warship-00025243 |access-date=14 April 2022 |website=[[POLITICO]] |language=en}}</ref> იმავე დღეს რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ „მოსკვა“ ბუქსირით გადაყვანისას შტორმში ჩაიძირა.<ref>{{cite news |title=Russian warship Moskva has sunk - state media |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-61114843 |access-date=14 April 2022 |work=BBC News |date=14 April 2022}}</ref> 15 აპრილს რუსები რაკეტებით თავს დაეხსნენ [[ლუჩის დიზაინის ბიურო|ლუჩის დიზაინის ბიუროს]] [[კიევი|კიევში]], სადაც [[ნეპტუნი (ფრთოსანი რაკეტა)|ნეპტუნის]] ტიპის რაკეტებს ქმდინდნენ.<ref>April 15, 2022. "Ukraine says fighting rages in Mariupol, blasts rattle Kyiv". By Pavel Polityuk and Elizabeth Piper. Reuters. [https://www.reuters.com/world/europe/powerful-explosions-heard-kyiv-after-russian-warship-sinks-2022-04-15/]</ref> ===მსუბუქი ბირთვული იარაღი=== [[უილიამ ჯოზეფ ბარნსი|უილიამ ჯოზეფ ბარნსმა]], აშშ-ის [[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო|ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს]] დირექტორმა, 14 აპრილს განაცხადა, რომ [[ვლადიმერ პუტინი|პუტინმა]] შესაძლოა გამოიყენოს [[ტაქტიკური ბირთვული იარაღი]] [[უკრაინა|უკრაინის]] წინააღმდეგ.<ref> "C.I.A. Director Airs Concern That Putin Might Turn to Nuclear Weapons". The New York Times. By David E. Sanger and Julian E. Barnes. April 14, 2022. [https://www.nytimes.com/2022/04/14/us/politics/putin-nuclear-weapons.html]</ref> === სახალხო წინააღმდეგობა === უკრაინელი ხალხი რუსულ შეჭრა რამდენიმე გზით ეწინააღმდეგება, როგორებიცაა: მოხალისედ გაწევრიანება ადგილობრივ ტერიტორიული თავდაცვის ნაწილებში, მოლოტოვის კოქტეილების დამზადება, საჭმლის მომზადებამ ბარიერების აგება<ref name="wp-2022-02-28-ukraine-russia-kyiv-defense">{{cite news|last1=Raghavan|first1=Sudarsan|last2=O'Grady|first2=Siobhán|last3=Shefte|first3=Whitney|last4=Khudov|first4=Kostiantyn|date=28 February 2022|title=In a Kyiv under siege, neighbors dig trenches and raise barriers to brace for Russian assault|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/ukraine-russia-kyiv-defense/|access-date=10 March 2022}}</ref> და ლტოლვილების დამხმარება.<ref name="vox-2022-ukraine-resistance-volunteers">{{cite web|first=Jen|last=Kirby|access-date=10 March 2022|title=The other members of Ukraine's resistance|url=https://www.vox.com/22956752/ukraine-resistance-volunteers-russia-invasion|date=3 March 2022|website=[[Vox (media)|Vox]]}}</ref> შეჭრის შემდეგ ბევრი უკრაინელი მოხალისე შეუერთდა [[უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალები|ტერიტორიული თავდაცვის ძალებს]] და დანარჩენმა გადაწყვიტა რუსეთისთვის ხელის შეშლა უიარაღოდ, სამოქალაქო წინააღმდეგობით, სამოქლაქო პირებმა მოხსნეს საგზაო ნიშნები და შექმნეს ბარიერები გზებზე. გავრცელდა ვიდეოები, რომლებშიც ჩანს, რომ ოკუპირებულ დასახლებულ პუნქტებში ადგილობრივები ფიზიკურად და ვერბალურად უპირისპირდებიან რუს სამხედროებს, წინ უდგებიან სამხედრო ტექნიკასა და ტრანსპორტს.<ref name="yes!2">{{cite news|last=Hunter|first=Daniel|date=1 March 2022|title=How Ukrainian Civilians Are Resisting Military Force|work=YES! Magazine|url=https://www.yesmagazine.org/democracy/2022/03/01/ukraine-civilian-resistance|access-date=8 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Ukrainian Civilians Take On Russian Invaders With Words And Deeds|agency=Radio Free Europe/Radio Liberty|url=https://www.rferl.org/a/ukraine-civil-resistance-russian-aggression/31728966.html|access-date=8 March 2022}}</ref> ოკუპირებული [[ხერსონი|ხერსონიდან]] გავცელდა ვიდეო, სადაც მმოძრავ რუსულ ჯავშანტექნიკაზე დგას კაცი და უკრაინის ეროვნულ დროშას აფრიალებს.<ref>{{cite news|last1=Schwirtz|first1=Michael|last2=Santora|first2=Marc|last3=Hill|first3=Evan|last4=Cardia|first4=Alexander|date=5 March 2022|title=Ukrainian protesters take to the streets in occupied Kherson.|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2022/03/05/world/europe/kherson-protests-ukraine.html|access-date=8 March 2022}}</ref> რუსი სამხედროების პასუხი მერყეობს დაპიისპირებებსა და უკანდახევებს შორის.<ref name="yes!2" /> ზოგი რუსი სამხედრო პირპაირ ესრპდა ხალხთა ჯგუფებს, ან ჰაერში ესროდნენ გაფრთხილებისა და ხალხის დაშინების მიზნით.<ref>{{cite news|date=5 March 2022|title=Ukrainian authorities accuse Russians of opening fire on civilian protest|agency=CNN|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-05-22/h_c9644300c3986a3e19e31dcb6188abdf|access-date=8 March 2022}}</ref><ref name="yes!">{{cite news|last=Hunter|first=Daniel|date=1 March 2022|title=How Ukrainian Civilians Are Resisting Military Force|work=YES! Magazine|url=https://www.yesmagazine.org/democracy/2022/03/01/ukraine-civilian-resistance|access-date=8 March 2022}}</ref> 9 მარტს უკრაინის შეიარაღებულმა ძალებმა უკრაინელებს სთხოვა განეცხადათ რუსული ტექნიკის შემჩნევის შესახებ. გადაღებულ ფოტოებში ვხედავთ: Krasukha-4-ს, Infauna (RB-531B)-ს, a Tigr-M MKTK REI PP Leer-2 VPK-233114-ს, Diabazol-ს, R-378A(B)-ს, an RB-341V Leer-3-ს, R-934B-ს, და Borisoglebsk-2-ს.<ref>{{cite tweet|user=armedforcesukr|number=1501607499748855816|title='Шановні українці!...'|trans-title='Dear Ukrainians!...'|date=9 March 2022}}</ref> არსებობს უკრაინელი დემონსტრანტების მასობრივი დაკავებების შემთხვევები. ადგილობრივი მედიები ასევე ავრცელებენ ინფორმაციებს რუსული ძალების მიერ გაუჩინარებების, სიკვდილით დასჯების, მძევლებად აყვანის, სახალხო მკვლელობებისა და სექსუალური ძალადობების შესახებ, უკრაინული წინააღმდეგობის გასატეხად.<ref>{{cite web|title=Ordinary Ukrainians are resisting Vladimir Putin's occupying force in Kherson and elsewhere|url=https://www.economist.com/europe/ordinary-ukrainians-are-resisting-vladimir-putins-occupying-force-in-kherson-and-elsewhere/21808101|publisher=[[The Economist]]|date=9 March 2022|access-date=10 March 2022|url-access=subscription}}</ref> == სამხედრო მხარდაჭერა უკრაინას == [[File:Countries supplying military equipment to Ukraine during the 2022 Russian invasion.svg|thumb|upright=1.36|right| {{legend|#800000|რუსეთი}} {{legend|#ffff00|უკრაინა}} {{legend|#000080|ქვეყნები, რომლებმაც სამხედრო აღჭურვილობა მიაწოდეს უკრაინას}}]] [[ვიქტორ იანუკოვიჩი|ვიქტორ იანუკოვიჩის]] პრეზიდენტობისას უკრაინის არმიის მდგომარეობა სავალალო იყო. ცვილებისა და ქვეყნის სათავეშე პროდასავლური ძალების მოსვლის შემდეგ უკრაინის მომარაგება დაიწყეს დასავლელმა მოკავშირეებმა. უკრაინის არმია გაუმჯობესდა და გარკვეულ წარმატებებსაც მიაღწიეს [[დონბასის ომი|დონბასის ომში]]. უკრაინამ თურქული [[Bayraktar TB2]]-ების მიღება დაიწყო 2019 წლიდან,<ref>{{cite web |last=Axe |first=David |date=9 April 2021 |title=Ukraine Might Field A Drone Strike Force—And It Could Knock Out Russian Tanks |url=https://www.forbes.com/sites/davidaxe/2021/04/09/ukraine-might-field-a-drone-strike-force-and-it-could-knock-out-russian-tanks/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.forbes.com/sites/davidaxe/2021/04/09/ukraine-might-field-a-drone-strike-force-and-it-could-knock-out-russian-tanks/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=19 April 2021 |website=[[Forbes]]}}</ref> იგი გამოიყენეს 2021 წელს სეპარატისტების საარტილერიო პოზიციების წინააღმდეგ დონბასში.<ref>{{cite web|title=Ukrainian Military Deploys Turkish-made Bayraktar Drone in Donbas |url=https://www.defenseworld.net/news/30666/Ukrainian_Military_Deploys_Turkish_made_Bayraktar_Drone_in_Donbas#.YXlXmZ5ByUk |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.defenseworld.net/news/30666/Ukrainian_Military_Deploys_Turkish_made_Bayraktar_Drone_in_Donbas#.YXlXmZ5ByUk |archive-date=1 March 2022 |date=26 October 2021 |access-date=26 October 2021 |website=Defense World Net}}</ref> რუსეთის ძალების თავმოყრასთან ერთად [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ს წევრებმა გაზადრეს იარაღის მიწოდება.<ref>{{cite news |last1=Brennan |first1=Margaret |last2=Watson |first2=Eleanor |url=https://www.cbsnews.com/news/u-s-nato-ukraine-weapons-defense-russia/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cbsnews.com/news/u-s-nato-ukraine-weapons-defense-russia/ |archive-date=27 February 2022 |title=U.S. and NATO to surge lethal weaponry to Ukraine to help shore up defenses against Russia |publisher=[[CBS News]] |date=20 January 2022}}</ref> აშშ-ის პრეზიდენტ [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენმა]] აგვისტოსა და დეკემბერში უკრაინას 260 მილიონი დოლარის ღირებულების სამხედრო დახმარება გაუგზავნა. ამ დახმარებაში შედიოდა [[FGM-148 Javelin]]s და სხვა ჯავშანსაწინააღმდეგო აირაღები, ცეცხლსასროლი იარაღები, სხვადასხვა კალიბრის ტყვიები და სხვა აღჭურბილობა.<ref>{{cite web |title=U.S. Security Assistance to Ukraine |url=https://crsreports.congress.gov/product/pdf/IF/IF12040 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://crsreports.congress.gov/product/pdf/IF/IF12040 |archive-date=27 February 2022 |website=Congressional Research Service |access-date=26 February 2022 |date=9 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Mitchell |first1=Ellen |title=Pentagon mulling ways to get more lethal aid to Ukraine |url=https://www.msn.com/en-us/news/world/pentagon-mulling-ways-to-get-more-lethal-aid-to-ukraine/ar-AAUjH92|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.msn.com/en-us/news/world/pentagon-mulling-ways-to-get-more-lethal-aid-to-ukraine/ar-AAUjH92|archive-date=27 February 2022 |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]] |access-date=26 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Gould |first1=Joe |last2=Altman |first2=Howard |title=Pentagon reveals info on $200M military aid to Ukraine, including more Javelins |url=https://www.defensenews.com/congress/2022/01/25/200m-in-javelins-other-anti-armor-systems-grenade-launchers-and-more-to-ukraine-dod/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.defensenews.com/congress/2022/01/25/200m-in-javelins-other-anti-armor-systems-grenade-launchers-and-more-to-ukraine-dod/ |archive-date=27 February 2022 |website=Defense News |access-date=26 February 2022 |date=25 January 2022}}</ref> შეჭრის შემდეგ უკრაინაში იარაღი გააგზავნეს [[ბელგია|ბელგიამ]],<ref name=clapsonbe>{{cite news |last=Clapson |first=Colin |date=26 February 2022 |title=Belgium sends weapons to Ukraine |url=https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/02/26/belgium-sends-weapons-to-ukraine/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/02/26/belgium-sends-weapons-to-ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |website=[[VRT (broadcaster)]] |location=Brussels |access-date=26 February 2022}}</ref> [[ჩეხეთი|ჩეხეთმა]],<ref name=cznlweapons>{{cite news |author=<!--Staff writer(s)/no by-line.--> |date=26 February 2022 |title=Czech Republic, Netherlands To Ship More Military Aid To Ukraine |url=https://www.rferl.org/a/czech-netherlands-military-aid-ukraine/31724987.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.rferl.org/a/czech-netherlands-military-aid-ukraine/31724987.html |archive-date=27 February 2022 |website=[[Eesti Rahvusringhääling]] |location=Washington |access-date=26 February 2022}}</ref> [[ესტონეთი|ესტონეთმა]],<ref name=errweapons>{{cite news |author=<!--Staff writer(s)/no by-line.--> |date=25 February 2022 |title=Estonia sending additional weapons, aid to Ukraine |url=https://news.err.ee/1608512402/estonia-sending-additional-weapons-aid-to-ukraine |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://news.err.ee/1608512402/estonia-sending-additional-weapons-aid-to-ukraine |archive-date=27 February 2022 |website=[[Eesti Rahvusringhääling]] |location=Tallinn |access-date=26 February 2022}}</ref> [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]], [[საბერძნეთი|საბერძნეთმა]],<ref name="GreekMilitaryAid">{{cite web|url=https://www.ekathimerini.com/news/1178530/greece-to-send-defensive-military-equipment-to-ukraine/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ekathimerini.com/news/1178530/greece-to-send-defensive-military-equipment-to-ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |title=Greece to send defensive military equipment to Ukraine |website=[[Kathimerini]] |date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> [[ნიდერლანდები|ნიდერლანდებმა]], [[პორტუგალია|პორტუგალიამ]]<ref name=":01">{{cite web |title=Portugal vai enviar armas para a Ucrânia |trans-title=Portugal will send weapons to Ukraine |url=https://www.publico.pt/2022/02/27/mundo/noticia/portugal-vai-enviar-armas-ucrania-1996989 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.publico.pt/2022/02/27/mundo/noticia/portugal-vai-enviar-armas-ucrania-1996989 |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |website=[[Público (Portugal)|Público]] |language=pt}}</ref> და [[გაერთიანებული სამეფო|დიდმა ბრიტანეთმა]].<ref name="Reuters_jensNatoSupport2502">{{cite news |title=NATO allies to provide more weapons to Ukraine, Stoltenberg says|url=https://www.reuters.com/world/europe/nato-allies-provide-more-weapons-ukraine-stoltenberg-says-2022-02-25/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.reuters.com/world/europe/nato-allies-provide-more-weapons-ukraine-stoltenberg-says-2022-02-25/ |archive-date=26 February 2022 |access-date=25 February 2022 |publisher=[[Reuters]]}}</ref> 24 თებერვალს პოლონეთის მიერ გაგზავნილ დახმარებაში შედიოდა 100 ნაღმტყორცნი, სხვადასხვა ტყვია-წამალი და 40 000-ზე მეტი მუზარადი.<ref>{{cite web |title=Polska broń dla Ukrainy. Pierwsze transporty dotarły, kolejne w drodze |trans-title=Polish weapons for Ukraine. The first shipments have arrived, others are on their way |url=https://www.rp.pl/biznes/art35754421-polska-bron-dla-ukrainy-pierwsze-transporty-dotarly-kolejne-w-drodze |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.rp.pl/biznes/art35754421-polska-bron-dla-ukrainy-pierwsze-transporty-dotarly-kolejne-w-drodze |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[Rzeczpospolita (newspaper)|Rzeczpospolita]] |language=pl}}</ref><ref>{{cite web |last=Imielski |first=Roman |date=25 February 2022 |title=Ukraińcy ujawnili, jaką broń przekazała im w piątek Polska |trans-title=The Ukrainians revealed what weapons Poland gave them on Friday |language=pl |url=https://wyborcza.pl/7,75398,28158274,ukraincy-ujawnili-jaka-bron-przekazala-im-dzis-polska.html?disableRedirects=true |access-date=26 February 2022 |website=wyborcza.pl}}</ref> NATO-ს წევრების უმეტესობამ გააგზავნა იარაღი, თუმცა NATO-მ, როგორც ორგანიზაიამ არა.<ref name="Al-Jazeera-2022-02-28">{{cite news|title=NATO to deploy thousands of commandos to nations near Ukraine |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/25/nato-allies-to-provide-more-weapons-to-ukraine-stoltenberg-says |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/25/nato-allies-to-provide-more-weapons-to-ukraine-stoltenberg-says |archive-date=27 February 2022 |publisher=[[Al Jazeera]] |access-date=26 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref> 2022 წლის იანვარში გერმანიამ ესტონეთს აუკრძალა გერმანული იარაღის უკრაინაში გაგზავნა.<ref>{{cite web |url=https://www.baltictimes.com/germany_blocks_estonia_from_transferring_weapons_to_ukraine/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.baltictimes.com/germany_blocks_estonia_from_transferring_weapons_to_ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |title=Germany blocks Estonia from transferring weapons to Ukraine |author=<!--Not stated--> |date=23 January 2022 |website=[[The Baltic Times]] |access-date=27 February 2022 }}</ref> გერმანიამ გააგზავნა 5 000 მუზარადი და საველე საავადმყოფო, რაზეც კიევის მერმა, ვიტალი კლიჩკომ, განაცხადა: „შემდეგს რას გამოგზავნით? ბალიშებს?“<ref name="Telegraph 20220226">{{cite news |first=Justin |last=Huggler |title=What will they send next? Pillows? |work=[[The Daily Telegraph]] |date=26 February 2022 |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/01/26/will-send-next-pillows-kyiv-mayor-vitali-klitschko-hits-back/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/01/26/will-send-next-pillows-kyiv-mayor-vitali-klitschko-hits-back/ |archive-date=27 February 2022}}}</ref> 26 თებერვალს გერმანიამ შეცვალა პოლიტიკა და ნიდერლანდებს ნება დართო გაეგზავნა 400 რაკეტიანი ყუმბარა,<ref>{{cite news |title=In policy shift, Berlin approves export of RPGs from Netherlands to Ukraine |url=https://www.reuters.com/world/europe/policy-shift-berlin-approve-export-rpgs-kyiv-by-third-country-2022-02-26/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/europe/policy-shift-berlin-approve-export-rpgs-kyiv-by-third-country-2022-02-26/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |publisher=[[Reuters]] |date=26 February 2022}}</ref> 500 სტინგერის რაკეტა და 1000 ტანკსაწინააღმდეგო იარაღი.<ref>{{cite news |title=Russia-Ukraine latest news: gunfights continue in Kyiv as capital goes under curfew – live |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/26/russia-ukraine-latest-news-fighting-kyiv-zelenskiy-assault-putin-capital |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/26/russia-ukraine-latest-news-fighting-kyiv-zelenskiy-assault-putin-capital |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |work=[[The Guardian]] |date=26 February 2022}}</ref> 27 თებერვალს [[ევროკავშირი]] კოლექტიურად გათანხმდა უკრაინისათვის იარაღის შეძენას. [[იოზეფ ბორელი|იოზეფ ბორელმა]] განაცხადა, რომ უკრაინისთვის იყიდდნენ 450 მილიონი ევროს (502 მილიონი აშშ დოლარი) ღირებულების ლეტალურ აღჭურვილობას და 50 მილიონი ევროს (56 მილიონი აშშ დოლარი) არალეტალურ აღჭურვილობას. ასევე ბორელმა თქვა, რომ ევროკავშირის თავდაცვის მინისტრები გადაწყვეტდნენ დეტალებს და [[პოლონეთი]] იქნებოდა დისტრიბუციის საწყისი წერტილი.<ref>{{cite web |title=EU shuts airspace to Russian airlines, will buy Ukraine arms |url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-olaf-scholz-nato-91c93ef0dc7e759d202c0eee9c070ea5 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-olaf-scholz-nato-91c93ef0dc7e759d202c0eee9c070ea5 |archive-date=1 March 2022 |website=[[AP News]] |publisher=[[Associated Press]] |access-date=28 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |date=27 February 2022 |title=Ukraine war: EU to buy and deliver weapons to Kyiv, says Ursula von der Leyen |website=[[Euronews]] |url=https://www.euronews.com/2022/02/27/eu-to-buy-and-deliver-weapons-to-ukraine-the-first-time-the-bloc-has-financed-military-sup |access-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=EU tightens Russian sanctions and buys weapons for Ukraine |url=https://www.reuters.com/world/europe/eu-close-airspace-russia-curb-media-target-belarus-2022-02-27/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/eu-close-airspace-russia-curb-media-target-belarus-2022-02-27/ |archive-date=1 March 2022 |publisher=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> ბორელმა კიდევ თქვა, რომ ისინი უკრაინას მიაწვდიდნენ იმ თვითმფრინავებს, რომლებისთვისაც გაწვრთნილი პილოტები უკვე ჰყავდა უკრაინას. ეს თვითმფრინავები ([[მიგ-29]]-ები და [[სუ-25]]-ები) მხოლოდ პოლონეთს, [[ბულგარეთი|ბულგარეთს]] და [[სლოვაკეთი|სლოვაკეთს]] ჰყავდათ.<ref>{{cite web |last1=Weber |first1=Peter |title=EU nations intend to supply Ukraine with fighter jets, foreign policy chief says |url=https://news.yahoo.com/eu-nations-intend-supply-ukraine-053017275.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://news.yahoo.com/eu-nations-intend-supply-ukraine-053017275.html |archive-date=1 March 2022 |website=[[The Week]] |access-date=28 February 2022 |date=28 February 2022}}</ref> 1 მარტს ამ ქვეყნებმა თვითმფრინავების გადახემაზე უარი განაცხადეს.<ref>{{cite web |last1=Brennan |first1=David |title=EU's Ukraine Fighter Jet Promise Falling Apart as Russia Advances |url=https://www.newsweek.com/eu-ukraine-fighter-jet-promise-falling-apart-russia-advances-slovakia-poland-bulgaria-1683588 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.newsweek.com/eu-ukraine-fighter-jet-promise-falling-apart-russia-advances-slovakia-poland-bulgaria-1683588 |archive-date=1 March 2022 |publisher=[[Newsweek]] |access-date=1 March 2022}}</ref> 26 მარტს აშშ-ს სახელმწიფო მდივანმა, [[ანტონი ბლინკენი|ანტონი ბლინკენმა]] 350 მილიონი აშშ დოლარის ლეტალური დახმარება, ჯავშანსაწინააღმდეგო იარაღის, ჰაერსაწინააღმდეგო იარაღის, სხვადასხვა კალიბრის იარაღისა და ამუნიცის, ბრონიჟილეტისა და სხვა აღჭურვილობის ჩათვლით.<ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |date=26 February 2022 |title=Blinken authorizes $350 million more in US military assistance to Ukraine |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_a84870443012615e6811285f23d9c6fb |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_a84870443012615e6811285f23d9c6fb |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[CNN]]}}</ref><ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |date=26 February 2022 |title=$350 million in US military assistance will include "anti-armor and anti-aircraft systems," official says |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_92d1e845587a41545188ed1394c640ff |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_92d1e845587a41545188ed1394c640ff |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[CNN]]}}</ref><ref>{{cite web |first1=Nathan |last1=Hodge |first2=Vasco |last2=Cotovio |first3=Oren |last3=Lieberman |url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b669a7b9f3668b9579d3cb72c52647ac |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b669a7b9f3668b9579d3cb72c52647ac |archive-date=27 February 2022 |date=26 February 2022 |title=Pentagon denies Russia's claim that it's "highly likely" US used surveillance drones to help Ukrainian navy |website=[[CNN]]}}</ref> 27 თებერვალს [[პორტუგალია|პორტუგალიამ]] დაანონსა, რომ უკრაინაში გააგზავნიდნენ [[H&K G3]] ავტომატურ ცეცხლსასროლ იარაღსა და სხვა სამხედრო აღჭურვილობას.<ref name=":01"/> [[შვედეთი|შვედეთმა]] და [[დანია|დანიამ]] გააგზავნეს 5 000 და 2 700 ტანკსაწინააღმდეგო იარაღი.<ref>{{cite news|url=https://www.svt.se/nyheter/utrikes/uppgift-sverige-kommer-bista-ukraina-med-forsvarsmateriel |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.svt.se/nyheter/utrikes/uppgift-sverige-kommer-bista-ukraina-med-forsvarsmateriel |archive-date=1 March 2022 |title=Sverige ger 5 000 pansarskott till Ukrainas militär |language=sv |trans-title=Sweden gives 5,000 armored shots to the Ukrainian military |publisher=[[Sveriges Television|SVT]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/sweden-send-military-aid-ukraine-pm-andersson-2022-02-27/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/sweden-send-military-aid-ukraine-pm-andersson-2022-02-27/ |archive-date=1 March 2022 |title=Sweden to send military aid to Ukraine – PM Andersson |publisher=[[Reuters]]}}</ref> დანიამ ასევე გააგზავნა 300 გაფუჭებული სტინგერის ნაწილები, რომლებსაც [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]] შეაკეთებდა.<ref name="denmark-stinger">{{cite news |last=Hansen |first=Louise Bolvig |date=27 February 2020 |title=Danmark sender panserværnsvåben til Ukraine – alle spilleregler er ændret, siger Mette Frederiksen |language=da |trans-title=Denmark sends anti-tank weapon to Ukraine – the game has changed, says Mette Frederiksen |website=[[TV 2 (Denmark)|TV 2]] |url=https://nyheder.tv2.dk/samfund/2022-02-27-danmark-sender-panservaernsvaaben-til-ukraine-alle-spilleregler-er-aendret-siger |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://nyheder.tv2.dk/samfund/2022-02-27-danmark-sender-panservaernsvaaben-til-ukraine-alle-spilleregler-er-aendret-siger |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> [[ნორვეგია|ნორვეგიის]] მთავრობამ თავდაპირველად განაცხადა, რომ არ გააგზავნიდნენ იარაღს, მაგრამ გააგზავნიდნენ დამცავ აღჭურვილობასა და მუზარადებს,<ref>{{cite web|url=https://www.nrk.no/norge/store-holder-pressekonferanse-om-situasjonen-i-ukraina-1.15872013 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.nrk.no/norge/store-holder-pressekonferanse-om-situasjonen-i-ukraina-1.15872013 |archive-date=27 February 2022 |title=Støre holder pressekonferanse om situasjonen i Ukraina |trans-title=Støre holds a press conference on the situation in Ukraine |language=no |first=Martin H. W. |last=Zondag |date=27 February 2022 |website=[[NRK]]}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.vg.no/i/7dg0mW |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.vg.no/i/7dg0mW |archive-date=27 February 2022 |title=Norge trekker oljefondet ut av Russland |language=no |trans-title=Norway withdraws oil fund from Russia |website=www.vg.no}}</ref><ref name="dagbladet02-27">{{cite web|url=https://www.dagbladet.no/nyheter/norge-sender-militaert-utstyr/75482193 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.dagbladet.no/nyheter/norge-sender-militaert-utstyr/75482193 |archive-date=27 February 2022 |title=Norge sender militært utstyr |language=no |trans-title=Norway sends military equipment |first1=Kaja |last1=Storrøsten |first2=Madeleine |last2=Hatlo |date=27 February 2022 |website=dagbladet.no |publisher=[[Dagbladet]]}}</ref> 28 თებერვალს ნორვეგიამ განაცხადა 2 000-მდე [[M72 LAW]] ტანკსაწინააღდმეგო იარაღის გაგზავნის შესახებ.<ref>{{cite news |author= |date=28 February 2022 |title=Norway to send weapons to Ukraine, in change of policy |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/markets/europe/norway-send-weapons-ukraine-change-policy-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/markets/europe/norway-send-weapons-ukraine-change-policy-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |last=Jarstad |first=Lena |date=28 February 2022 |title=Norge sender våpen til Ukraina |trans-title=Norway sends weapons to Ukraine |url=https://www.nrk.no/norge/norge-sender-vapen-til-ukraina-1.15872918 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.nrk.no/norge/norge-sender-vapen-til-ukraina-1.15872918 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[NRK]] |language=nb-NO}}</ref><ref>{{cite web |date=28 February 2022 |title=Norge sender våpen til Ukraina |trans-title=Norway sends weapons to Ukraine |url=https://www.vg.no/i/RrBrJ2 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.vg.no/i/RrBrJ2 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=Vg.no |language=nb}}</ref> მსგავსი პოლიტიკით [[ფინეთი|ფინეთმა]] გააგზავნა 2 500 იარაღი, 150 000 ტყვია, 1 500 ტანკსაწინააღმდეგო აიარაღი და 70 000 საბრძოლო საჭმლის რაციონის შეკვრა, ბრომიჟილეტთან და სამედიცინო აღჭურვილობასთან ერთად..<ref>{{cite news|title=Finland will send lethal weapons into Ukraine, bucking trend of nonintervention |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/russia-ukraine-war-putin-news/#link-3OC2ZCUSOJGCDGAKC4BGXYYY2Y |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/russia-ukraine-war-putin-news/#link-3OC2ZCUSOJGCDGAKC4BGXYYY2Y |archive-date=1 March 2022 |work=[[The Washington Post]] |access-date=28 February 2022 |date=28 February 2022}}</ref> ===უცხოელი მოხალისეები=== {{see also|ქართული ლეგიონი (უკრაინა)}} უკრაინელები აქტიურად ეძებდნენ მოხალისეებს სხვა ქვეყნებიდან. 1 მარტს უკრაინამ დროებით მოხსნა ვიზის ვალდებულება უცხოელი მოხალისეებისათვის. ზელენსკიმ შექმნა უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალების საერთაშორისო ლეგიონი.<ref>{{cite news|last1=Timsit|first1=Annabelle|last2=Taylor|first2=Adam|last3=Cheng|first3=Amy|date=1 March 2022|title=Ukraine is asking foreigners to help fight Russia. Some are heeding the call, despite enormous risks.|newspaper=[[Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/01/ukraine-visa-volunteer-fighters-russia/|access-date=12 March 2022}}</ref> [[დმიტრო კულება|დმიტრო კულებამ]] 6 მარტს განაცხადა, რომ უკრაინაში 52 ქვეყნიდან 20 000 მოხალისე ჩავიდა უკრაინაში<ref name=":61">{{cite magazine|last=Abend|first=Lisa|date=7 March 2022|title=Meet the Foreign Fighters Risking Their Lives in Ukraine|url=https://time.com/6155670/foreign-fighters-ukraine-europe/|access-date=9 March 2022|magazine=[[Time (magazine)|Time]]}}</ref> და მათი უმეტესობა გაწევრიანდა უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალების საერთაშორისო ლეგიონს.<ref name=":6" /> 3 მარტს რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ ტყვედ ჩავარდნილ მოხალისეებს არ მისცემდნენ [[ჟენევის კონვენციები|ჟენევის კონვენვციით]] გათვალისიწნებულ უფლებებსა და ომის პატიმრის სტატუსს, მათ კრიმინალებად გაასამართლებდნენ.<ref>{{cite web|last=Lemon|first=Jason|url=https://www.newsweek.com/russia-vows-prosecution-foreign-fighters-after-16k-join-ukraine-1684671|title=Russia Vows Prosecution of Foreign Fighters After 16K Join Ukraine|publisher=[[Newsweek]]|date=3 March 2022|access-date=4 March 2022}}</ref> 11 მარტს მოსკოვმა განაცხადა 16 000 ახლო აღმოსავლელის რუსეთის მხარეს ომში ჩაბმის შესახებ.<ref>{{cite web|title=Ukraine war: Putin seeks foreign volunteers to fight in Ukraine|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60705486|work=[[BBC News]]|date=11 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> ასევე გავრცელდა უკრაინის წინააღმდეგ საბრძოლველად განწყობილი [[ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა|ცენტრალურ აფრიკელი]] მებრძოლების ვიდეო.<ref>{{cite web|last=Ball|first=Tom|title=African fighters prepare to join Russian troops|url=https://www.thetimes.co.uk/article/african-fighters-prepare-to-join-russian-troops-in-ukraine-jmhqlxrtv|website=[[The Times]]|date=11 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> == შედეგები == === ეკონომიკური შედეგები === [[File:Boris Johnson's visit to Ukraine in occasion of the possible Russian invasion (20).jpg|thumb|[[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ვოლოდიმირ ზელენსკისა]] და [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონის]] შეხვედრა 2022 წლის 1 თებერვალს]] შეჭრამ გამოიწვია სწრაფი სანქციები საერთაშორისო ძალებისგან. რუსული საფონდო ბირჟა დაეცა 39%-ით, [[RTS Index]]-ის მიხედვით,<ref>{{cite web |author-last1=Thompson |author-first1=Mark |title=Russian stocks crash 33% and ruble plunges to record low |url=https://edition.cnn.com/2022/02/24/investing/ruble-russian-stocks-crash/index.html |website=[[CNN]] |publisher=[[CNN]] |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224230229/https://edition.cnn.com/2022/02/24/investing/ruble-russian-stocks-crash/index.html |url-status=live }}</ref> მოსკოვის ბირჟის ორსაათიანი შეჩერების მიუხედავად.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Moscow Exchange has suspended trading on all of its markets until further notice |url=https://www.moex.com/n41370 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092135/https://www.moex.com/n41370 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |work=[[Moscow Exchange]]}}</ref><ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Moscow Exchange suspends trading on all markets |newspaper=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/business/moscow-exchange-suspends-trading-all-markets-2022-02-24/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224060330/https://www.reuters.com/business/moscow-exchange-suspends-trading-all-markets-2022-02-24/ |archive-date=24 February 2022 |author-first1=Anastasia |author-last1=Teterevleva |author-first2=Maxim |author-last2=Rodionov}}</ref><ref>{{cite web|date=24 February 2022|title=Moscow Exchange resumes trading on its markets at 10:00am|url=https://www.moex.com/n41373|url-status=live|access-date=24 February 2022|work=[[Moscow Exchange]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220224092209/https://www.moex.com/n41373|archivedate=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Russian stocks nosedive 20% as trading resumes on Moscow Exchange |newspaper=[[The Economic Times]] |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/russian-stocks-nosedive-20-as-trading-resumes-on-moscow-exchange/articleshow/89794446.cms |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073740/https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/russian-stocks-nosedive-20-as-trading-resumes-on-moscow-exchange/articleshow/89794446.cms |archive-date=24 February 2022 |author-last=Mudgill |author-first=Amit}}</ref> სანქტ-პეტერბურგის საფონდო ბირჟაც შეჩერდა.<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Moscow, Saint Petersburg Exchanges Say Trading Suspended |work=[[Agence France-Presse]] |publisher=[[Barron's (newspaper)|Barron's]] |url=https://www.barrons.com/news/moscow-stock-exchange-says-trading-suspended-01645679707?refsec=afp-news |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220224073804/https://www.barrons.com/news/moscow-stock-exchange-says-trading-suspended-01645679707?refsec=afp-news}}</ref> [[რუსული რუბლი|რუბლი]] [[ამერიკული დოლარი|აშშ დოლართან]] მიმართებით რეკორდულად გაუფასურდა 24 თებერვალს. [[რუსეთის ცენტრალური ბანკი|რუსეთის ცენტრალურმა ბანკმა]] დაანონსა [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|ყირიმის ანექსიის]] შემდეგ პირველი ინტერვენცია ბაზრის დასაბალანსებლად. ანალიტიკოსები ელოდნენ რუბლის სწრაფ გაუფასურებას და ცენტრალური ბანკის ქმედებებს.<ref>{{cite web|author-last1=Fabrichnaya |author-first1=Elena |date=24 February 2022 |title=Russian cenbank to start FX intervention as rouble skids to record low |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-cenbank-says-will-start-fx-interventions-rouble-tanks-2022-02-24/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224133154/https://www.reuters.com/world/europe/russian-cenbank-says-will-start-fx-interventions-rouble-tanks-2022-02-24/ |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[Reuters]] |author-last2=Ostroukh |author-first2=Andrey}}</ref> [[უკრაინის ეროვნული ბანკი|უკრაინის ეროვნულმა ბანკმა]] შეაჩერა ვალუტების გაცვლა ცენტრალურმა ბანკმა ერთ დღეში მხოლოდ 100 000 გრივნიას გმაოტანა გახადა დასაშვები უცხოურ ვალუტებში. PFTS საფონდო ბირჟამ განაცხადა, რომ 24 თებერვალს ვაჭრობას წყვეტდა.<ref>{{cite web|author-last1=Ostroff |author-first1=Caitlin |date=24 February 2022 |title=Ukraine Central Bank Halts Currency Market, Limits Cash Withdrawals |url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/0FHSuPNxXCqIn8zfYptK |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224133156/https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/0FHSuPNxXCqIn8zfYptK |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[Wall Street Journal]]}}</ref> შეჭრის შედეგად ერთი კასრი [[ნედლი ნავთობი]] 100 დოლარს 2014 წლის შემდეგ პირველად აცდა.<ref>{{cite web|author-last=Lockett |author-first=Hudson |date=24 February 2022 |title=Oil rises above $100 a barrel for the first time since 2014 |url=https://www.ft.com/content/d67df525-94b2-4462-903f-0dae153d63b0 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092137/https://www.ft.com/content/d67df525-94b2-4462-903f-0dae153d63b0 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |publisher=[[The Financial Times]] }}</ref> ხორბლის ფანი 2008 წლის შემდეგ უმაღლესზე ავიდა, რადგან მსოფლო ხორბლის 30% უკრაინიდან და რუსეთიდან მარაგდება.<ref>{{cite web |author-last1=Swanson |author-first1=Anna |title=Invasion threatens global wheat supply |url=https://www.nytimes.com/2022/02/24/business/ukraine-russia-wheat-prices.html |website=[[The New York Times]] |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224194252/https://www.nytimes.com/2022/02/24/business/ukraine-russia-wheat-prices.html |url-status=live }}</ref> გაზრდილი ფასები უკვე ტვირთად დააწვა [[ეგვიპტე|ეგვიპტეს]] და სოციალური უკმაყოფილების მიზეზი გახდა.<ref>{{cite news |title=How tensions in Ukraine could rile Egypt |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2022/02/03/how-tensions-in-ukraine-could-rile-egypt |newspaper=[[The Economist]] |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224074626/https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2022/02/03/how-tensions-in-ukraine-could-rile-egypt |url-status=live }}</ref> მსოფლიო ხორბლის ფასები წინა წელთან შედარებით უკვე 37%-ით იყო გაზრდილი. [[ჩრდილოეთი აფრიკა|ჩრდილოეთ აფრიკასა]] და [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთში]] ბოლო 20 წლის განმავლობაში უმძიმესი [[გვალვა|გვალვის]] შედეგად.<ref>{{cite web |author-last1=Yee |author-first1=Vivian |title=In North Africa, the Ukraine war strains economies already hurt by the pandemic. |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/25/world/russia-ukraine-war/in-north-africa-the-ukraine-war-strains-economies-already-hurt-by-the-pandemic |website=[[The New York Times]] |access-date=25 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref> [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრმა]] [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]] დაანონსა ყველა მსხვილი რუსული ბანკის აქტივების გაყინვა და ბრიტანეთის ფინანსური სისტემიდან გარიცხვა, ასევე შეაჩერა რუსული ექსპორტის ლიცენზიები.<ref name="auto1" /> ბრიტანეთმა საკუთარ საჰაერო სივრცეში ფრენა აუკრძალა რუსულ სახელმწიფო ავიაკომფანია [[Aeroflot]]-სა და რუსულ კერძო თვითმფრინავებს.<ref name="auto1" /> [[ბალტიისპირეთი|ბალტიისპირა ქვეყნების]] საგარეო საქმეთა მინისტრებმა რუსეთის [[SWIFT]]-იდან (მსოფლიო ბანკების ფინანსური გადარიცხვების პლათფორმა) გათიშვა მოითხოვეს. თუმცა, ევროკავშირის სხვა ქვეყნები ყოყმანობდნენ.<ref>{{cite news |title=The hidden costs of cutting Russia off from SWIFT |url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2021/12/18/the-hidden-costs-of-cutting-russia-off-from-swift |newspaper=[[The Economist]] |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224074616/https://www.economist.com/finance-and-economics/2021/12/18/the-hidden-costs-of-cutting-russia-off-from-swift |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=EU unlikely to cut Russia off SWIFT for now, sources say |url=https://www.msn.com/en-gb/news/world/eu-unlikely-to-cut-russia-off-swift-for-now-sources-say/ar-AAUf89H |website=[[Reuters]] |access-date=24 February 2022 |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224174222/https://www.msn.com/en-gb/news/world/eu-unlikely-to-cut-russia-off-swift-for-now-sources-say/ar-AAUf89H |url-status=live }}</ref> [[ჩეხეთის პრეზიდენტი|ჩეხეთის პრეზოდენტი]] [[მილოშ ზემანი|მილოშ ზერმანი]]<ref>{{cite web|title=Czech president: Russia should be cut off from SWIFT|url=https://finance.yahoo.com/news/czech-president-russia-cut-off-102059014.html|website=[[Reuters]]|access-date=24 February 2022|date=24 February 2022|archive-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224124430/https://finance.yahoo.com/news/czech-president-russia-cut-off-102059014.html|url-status=live}}</ref> და ბორის ჯონსონი დაეთანხმნენ რუსეთის SWIFT-იდან გათიშვას.<ref>{{cite web |title=UK politics live: Boris Johnson making statement on sanctions; PM 'trying to persuade G7 to remove Russia from Swift payments system' |url=https://www.msn.com/en-gb/news/world/uk-politics-live-boris-johnson-e2-80-98trying-to-persuade-g7-to-remove-russia-from-swift-payments-system-e2-80-99/ar-AAUeLPE |website=[[The Guardian]] |access-date=24 February 2022 |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224174211/https://www.msn.com/en-gb/news/world/uk-politics-live-boris-johnson-e2-80-98trying-to-persuade-g7-to-remove-russia-from-swift-payments-system-e2-80-99/ar-AAUeLPE |url-status=live }}</ref> რუსული ბუნებრივი აირისა და ნავთობის გამო [[გერმანია]] ეწინააღმდოგებოდა ამ სვლას.<ref>{{cite news|author-last=Pop |author-first=Valentina |date=25 February 2022 |title=EU leaders agree more Russia sanctions, but save some for later |work=[[Financial Times]] |url=https://www.ft.com/content/8b99b33b-92b0-42f4-ac02-ecbc9fae4c4c |access-date=25 February 2022 }}</ref> საერთაშორისო დაფინანსების ფონდის დირექტორმა, კრისტინა გეორგიევამ, გაფრთხილება გასცა კონფლიქტის დიდი ეკონომიკური შედეგის შესახებ და განაცხადა 2.2 მილიარდი აშშ დოლარის უკრაინისათვის იჯარის სახლით გადაცემაზე. მსოფლიო ბანკების ჯგუფის პრეზიდენტმა განაცხადა კონფლიქტის დიდი ეკონომიკური და სოციალური შედეგების შესახებ უკრაინისა და რეგიონისთვის..<ref>{{cite web |url=https://www.barrons.com/news/imf-chief-warns-of-significant-economic-risk-from-ukraine-conflict-01645718108?tesla=y |title=IMF, World Bank Chiefs Warn Of Global Impacts From Ukraine War |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224201323/https://dowjones-d.openx.net/w/1.0/arj?ju=https%3A%2F%2Fwww.barrons.com%2Farticles%2Frussia-ukraine-tensions-commodity-markets-51645219778&ch=UTF-8&res=1600x1000x24&ifr=false&tz=0&tws=2560x32290&be=1&bc=hb_pb_3.0.3&dddid=fc2cb432-6939-43f2-a30d-bd3a06de1af7&nocache=1645733602998&gdpr=0&aus=300x250&divids=AD_RAIL_2&aucs=%252F2%252Fbarrons.com%252FCommodities%2523AD_RAIL_2&auid=540797992 |url-status=live }}</ref> ==== სანქციები ==== [[File:President Biden on 2022 Russia invasion.webm|thumb|პრეზიდენტი [[ჯო ბაიდენი|ბაიდენის]] გამოსვლა 24 თებერვალს<br><small>(ხელმისაწვდომია ინგლისური სუბტიტრები)</small>]] დასავლეთის ქვეყნებმა და სხვებმა დაიწყეს ლიმიტირრებული სანქციების დაყენება რუსეთზე, როდესაც მან ლუჰანსკისა და დონეცკის დამოუკიდებლობა აღიარა. შეჭრის დაწყებისთანავე გაიზარდა ქვეყნების რაოდენობა, რომლებიც რუსეთ უწესებდნენ სანქციებს. სანქციების მიზანი რუსეთის ეკონომიკის ჩამოშლა იყო. სანქიციები მრავლისმომცველი იყო, ისინი უმიზნებდნენ ინდივიდებს, ბანკებს, ბიზნესებს, ვალუტების გაცვლას, საბანკო გადარიცხვებს, იმპორტებსა და ექსპორტებს.<ref>{{cite web|last1=Melander|first1=Ingrid|last2=Gabriela|first2=Baczynska|date=24 February 2022|title=EU targets Russian economy after 'deluded autocrat' Putin invades Ukraine|url=https://www.reuters.com/world/europe/eu-launch-new-sanctions-against-russia-over-barbaric-attack-ukraine-2022-02-24/|access-date=26 February 2022|website=[[Reuters]]|archive-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226002323/https://www.reuters.com/world/europe/eu-launch-new-sanctions-against-russia-over-barbaric-attack-ukraine-2022-02-24/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|date=25 February 2022|title=Western Countries Agree To Add Putin, Lavrov To Sanctions List|url=https://www.rferl.org/a/eu-sanctions-putin-lavrov/31723682.html|access-date=26 February 2022|archive-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226005425/https://www.rferl.org/a/eu-sanctions-putin-lavrov/31723682.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|date=25 February 2022|title=China State Banks Restrict Financing for Russian Commodities|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-02-25/chinese-state-banks-restrict-financing-for-russian-commodities|access-date=26 February 2022|website=[[Bloomberg News]]|archive-date=25 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225234148/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-02-25/chinese-state-banks-restrict-financing-for-russian-commodities|url-status=live}}</ref> [[BBC News]]-მა განაცხადა, რომ მიღებული ზომები ნომალურისაგან შორს და „ეკონომიკური ომის ფორმა“ იყო. სანქციების მიზანი რუსეთის ღრმა რეცესიაში ჩაშვება იყო, ბანკების ჩამოშლასა და [[ჰიპერინფლაცია|ჰიპერინფლაციასთან]] ერთად. ასევე BBC-მ განაცხადა, რომ მსგავსი ტიპის ეკონომიკური ზომები არასდროს ყოფილა მიღებული.<ref>{{cite web|last1=Islam|first1=Faisal|title=Why the world is waging economic war on Russia|url=https://www.bbc.co.uk/news/business-60550610|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.bbc.co.uk/news/business-60550610|archive-date=1 March 2022|publisher=[[BBC News]]|access-date=28 February 2022|date=27 February 2022}}</ref> [[ფაილი:Nordstream.png|მინი|[[ჩრდილოეთის ნაკადი]], ბინებრივი აირის სადენი ბალტიის ზღვის გავლით, უკრაინის აცილებით, გერმანიას ბუნებრივი აირის 50-75%-ს აწვდის რუსეთიდან.<ref>{{cite news|date=11 July 2018|title=Trump: How much of Germany's gas comes from Russia?|publisher=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.com/news/business-44794688|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.bbc.com/news/business-44794688|archive-date=27 February 2022}}</ref> [[ჩრდილოეთის ნაკადი 2]]-ის მიწოდება პირველთან შედარებით ორჯერ დიდი იქნებოდა.]] სანქციებში შედიოდა რუსული განკების [[SWIFT]]-იდან გათიშვაც. თუმცა სანქციების კვალვ ლიმიტირებული იყო რუსული [[ბუნებრივი აირი|ბუნებრივი აირისა]] და [[ნავთობი|ნავთობის]] გამო.<ref>{{cite web|title=Western allies will remove Russian banks from Swift|url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447|publisher=[[BBC News]]|access-date=26 February 2022}}</ref> სანქციებში ასევე შედიოდა [[რუსეთის ცენტრალური ბანკი|რუსეთის ცენტრალური ბანკის]] 630 მილიარდი აშშ დოლარის ღირებულების აქციების გაყინვა, რათა ცენტრალურ ბანკს არ შესძლებოდა სანქციების წინააღმდეგ ბრძოლა.<ref>{{cite news|last1=Fleming|first1=Sam|last2=Solomon|first2=Erika|last3=Borrelli|first3=Silvia Sciorilli|date=26 February 2022|title=Italy move adds to EU momentum for cutting Russian banks from Swift|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/073a37d5-4daf-49ed-b5bc-a4682ef1aa88|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ft.com/content/073a37d5-4daf-49ed-b5bc-a4682ef1aa88|archive-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|last=Pop|first=Valentina|date=25 February 2022|title=EU leaders agree more Russia sanctions, but save some for later|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/8b99b33b-92b0-42f4-ac02-ecbc9fae4c4c|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.ft.com/content/8b99b33b-92b0-42f4-ac02-ecbc9fae4c4c|archive-date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|title=Germany Backs 'Targeted' Russian SWIFT Removal: Ukraine Update|url=https://www.yahoo.com/now/kyiv-fighting-ongoing-no-word-072739163.html|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.yahoo.com/now/kyiv-fighting-ongoing-no-word-072739163.html|archive-date=27 February 2022|website=Yahoo|publisher=[[Yahoo News]]|access-date=26 February 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220226175647/https://www.yahoo.com/now/kyiv-fighting-ongoing-no-word-072739163.html|archivedate=26 თებერვალი 2022}}</ref> ისტორიულად ნეიტრალური ქვეყნები, როგორებიცაა [[შვეიცარია]] და [[სინგაპური]], სანქციებზე დათანხმდნენ.<ref>{{cite web|last=Cumming-Bruce|first=Nick|date=28 February 2022|title=Switzerland says it will freeze Russian assets, setting aside a tradition of neutrality.|url=https://ww.nytimes.com/2022/02/28/world/europe/switzerland-russian-assets-freeze.html|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://ww.nytimes.com/2022/02/28/world/europe/switzerland-russian-assets-freeze.html|archive-date=1 March 2022|access-date=1 March 2022|website=[[New York Times]]|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://ww.nytimes.com/2022/02/28/world/europe/switzerland-russian-assets-freeze.html|archivedate=1 მარტი 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Monaco clamps down on Russian assets after Ukraine invasion|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/business/wealth-hub-monaco-also-clamping-down-russian-assets-following-ukraine-invasion-2022-02-28/|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/business/wealth-hub-monaco-also-clamping-down-russian-assets-following-ukraine-invasion-2022-02-28/|archive-date=1 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Singapore to impose banking, trade restrictions on Russia|work=[[Nikkei Asia]]|location=|url=https://asia.nikkei.com/Politics/Ukraine-conflict/Singapore-to-impose-banking-trade-restrictions-on-Russia|url-status=live|access-date=28 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://asia.nikkei.com/Politics/Ukraine-conflict/Singapore-to-impose-banking-trade-restrictions-on-Russia|archive-date=1 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|last1=Jaipragas|first1=Bhavan|date=28 February 2022|title=Singapore to slap unilateral sanctions on Russia in 'almost unprecedented' move|work=[[South China Morning Post]]|url=https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3168648/ukraine-invasion-singapore-impose-unilateral-sanctions-russia|url-status=live|access-date=28 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228145838/https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3168648/ukraine-invasion-singapore-impose-unilateral-sanctions-russia|archive-date=28 February 2022}}</ref> [[ფაილი:Informal_meeting_of_economic_and_financial_affairs_ministers_(ECOFIN)._Arrivals_Bruno_Le_Maire_(36441297923).jpg|მინი|საფრანგეთის ფინანსთა მინისტრმა, ბრუნო ლე მეირემ განაცხადა, რომ ევროკავშირი რუსეთის ეკონომიკას „ჩამოშლისაკენ მიიყვანს“.<ref>{{cite web|date=1 March 2022|title=French finance minister: We will bring about collapse of the Russian economy|url=https://www.thelocal.fr/20220301/french-finance-minister-we-will-bring-about-collapse-of-the-russian-economy/|access-date=3 March 2022|website=[[The Local France]]}}</ref>]] ზოგი ქვეყნის სანქციები გავრცელდა ბელურზე, ბელარუს ორგანიზაციებსა და ბელარუს ინდივიდებზე, [[ალექსანდრე ლუკაშენკო|ალექსანდერ ლუკაშენკოს]] ჩათვლით, შეჭრაში მონაწილეობის გამო.<ref>{{cite news|last1=Kajimoto|first1=Tetsushi|last2=Komiya|first2=Kantaro|date=28 February 2022|title=Japan joins sanctions on Russian central bank, says 'Japan is with Ukraine'|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/business/japan-govt-cbank-executives-meet-ukraine-crisis-jolts-markets-2022-02-28/|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/business/japan-govt-cbank-executives-meet-ukraine-crisis-jolts-markets-2022-02-28/|archive-date=1 March 2022}}</ref> სანქციებისა და მოთხოვნების შემდეგ ბევრმა კომპანიამ დატოვა რუსული და ბელარუსული ბაზრები.<ref>{{cite news|date=1 March 2022|title=Sanctions on Russia: asset managers are making a disorderly retreat|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/c2464320-27cf-4072-9ba6-f62834025e45|access-date=2 March 2022}}</ref> 2 მარტისათვის [[Visa]]-მ, [[Mastercard]]-მა და [[American Express]]-მა დამოუკიდებლად დატოვეს რუსული ბანკები.<ref>{{cite web|date=2 March 2022|title=Visa, Mastercard, Amex block Russian banks after sanctions|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220302-visa-mastercard-amex-block-russian-banks-after-sanctions|access-date=2 March 2022|website=[[France 24]]}}</ref> ===== ექსპორტი ===== [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-მ დააწესა კონროლი ექსპორტებზე, ექსპორტის სანქციები ფოკუსირდებოდა მაღალტექნოლოგიურ კომპონენტებზე, რომელბიც აშშ-ში მზადდებოდა. სანქცია ყველა ფიზიკურ და იურიდიულ პირს, რომელსაც ტექნოლოგიების ([[ლაზერი|ლაზერები]], [[სენსორი|სენსორები]], [[ნახევარგამტარები]], [[დაშიფრვის პროგრამა|დაშიფრვის პროგრამები]] და სხვა აპარატურები) რუსეთში გაყიდვა სურს, ლიცენზიის აღებას ავალდებულებს. სანქციები დაწესდა გემთმშენებელ, ავია და თავდაცვის ინდუსტრიების კომპანიებსა და ფიზიკურ პირებზე.<ref>{{cite news|date=25 February 2022|title=America has targeted Russia's technological fabric|newspaper=[[The Economist]]|url=https://www.economist.com/business/2022/02/25/america-has-targeted-russias-technological-fabric|url-status=live|access-date=25 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.economist.com/business/2022/02/25/america-has-targeted-russias-technological-fabric|archive-date=26 February 2022}}</ref> ===== საჰაერო სივრცე ===== [[ფაილი:Mutually_closed_airspace_20220301.svg|მინი|{{legend|#ff0000|რუსეთი}}{{legend|#ffcc00|უკრიანა}}{{legend|#000080|ქვეყნები, რომლებმაც რუსეთს საჰაერო სივრცე დაუკეტეს}}]] 25 თებერვალს ყველა რუსული თვითმფრინავისთვის ცა დაკეტეს [[პოლონეთი|პოლონეთმა]], [[ბულგარეთი|ბულგარეთმა]] და [[ჩეხეთი|ჩეხეთმა]];<ref>{{cite news|date=25 February 2022|title=Poland says is preparing to close its airspace for Russian airlines|work=[[National Post]]|url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/poland-says-is-preparing-to-close-its-airspace-for-russian-airlines|access-date=25 February 2022}}</ref><ref name="BBC air traffic ban">{{cite web|title=Russian air traffic ban widens|url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=621958630ce87e491a0ed0d1%26Russian%20air%20traffic%20ban%20widens%262022-02-25T22%3A52%3A46.225Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:240420d9-5cca-4e9a-85aa-db90eac24f9f&pinned_post_asset_id=621958630ce87e491a0ed0d1|website=[[BBC News]]|access-date=25 February 2022|date=25 February 2022}}</ref> [[ესტონეთი|ესტონეთმა]] იგივე 26 თებერვალს გაიმეორა.<ref>{{Cite web|last=ERR|first=ERR {{!}}|date=2022-02-26|title=Estonia to close airspace to Russian planes|url=https://news.err.ee/1608513518/estonia-to-close-airspace-to-russian-planes|access-date=2022-02-26|website=ERR|language=en}}</ref> საპასუხოდ, რუსეთმა ფრენა აუკრძალა ბრიტანულ თვითმფრინავებს. რუსეთის უდიდესმა ავიაკომპანია [[S7 Airlines]]-მა დაანონსა ევროპაში ყველა ფრენის გაუქმების შესახებ.<ref name="BBC air traffic ban" /> ამერიკულმა [[Delta Air Lines]]-მა დაანონსა Aeroflot-თან ურთიერთობების გაწყვეტა.<ref>{{cite web|author-last1=Josephs|author-first1=Leslie|title=Delta cuts Aeroflot ties as fallout from Russia's invasion of Ukraine spreads in air travel|url=https://www.cnbc.com/2022/02/25/delta-air-lines-cuts-ties-with-aeroflot-after-russia-attacks-ukraine.html|website=[[CNBC]]|access-date=25 February 2022|date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|last1=Josephs|first1=Leslie|title=Delta cuts Aeroflot ties as fallout from Russia's invasion of Ukraine spreads in air travel|url=https://www.cnbc.com/2022/02/25/delta-air-lines-cuts-ties-with-aeroflot-after-russia-attacks-ukraine.html|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.cnbc.com/2022/02/25/delta-air-lines-cuts-ties-with-aeroflot-after-russia-attacks-ukraine.html|archive-date=26 February 2022|website=[[CNBC]]|access-date=25 February 2022|date=25 February 2022}}</ref> რუსეთმა ფრენა აუკრძალა ფრენა ბულგარეთის, პოლონეთისა და ჩეხეთის თვითმფრინავებს.<ref>{{cite web|date=26 February 2022|title=Russia bans flights from Bulgarian, Polish and Czech carriers|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_7ac43a5ce5d059b743346d896388bc3e|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_7ac43a5ce5d059b743346d896388bc3e|archive-date=27 February 2022|access-date=26 February 2022|url-status=live|website=[[CNN]]}}</ref> რუსეთს ფრენა აუკრძალა რუმინეთმა, ლიეტუვამ და ლატვიამაც.<ref>{{cite web|first1=Adrienne|first7=Steve|access-date=27 February 2022|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_b166502aee8fd3e6916eed56d4c443f5|title=Russian aircraft banned from German airspace|date=26 February 2022|last9=Vera|first9=Amir|last8=Wagner|first8=Meg|last7=George|last6=Lendon|last1=Vogt|first6=Brad|last5=Yeung|first5=Jessie|last4=Wilkinson|first4=Peter|last3=Ravindran|first3=Jeevan|last2=Said-Moorhouse|first2=Lauren|website=[[CNN]]}}</ref> 27 თებერვალს პორტუგალიის საგარეო საქმეთა სამინისტრომაც განაცხადა რუსეთისათვის საჰაერო სივრცის დაკეტვის შესახებ.<ref>{{cite web|author=SAPO|title=Portugal fecha espaço aéreo a companhias aéreas russas|trans-title=Portugal closes airspace to Russian airlines|url=https://www.sapo.pt/noticias/economia/portugal-fecha-espaco-aereo-a-companhias_621b9bfd5bb46e5ef0f933d9|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.sapo.pt/noticias/economia/portugal-fecha-espaco-aereo-a-companhias_621b9bfd5bb46e5ef0f933d9|archive-date=27 February 2022|access-date=27 February 2022|website=[[SAPO (company)|SAPO]]|language=pt}}</ref> იმავე დღეს ცა რუსეთისათვის დაკეტა ევროკავშრმა.<ref name="dagbladet02-27">{{cite web|url=https://www.dagbladet.no/nyheter/norge-sender-militaert-utstyr/75482193 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.dagbladet.no/nyheter/norge-sender-militaert-utstyr/75482193 |archive-date=27 February 2022 |title=Norge sender militært utstyr |language=no |trans-title=Norway sends military equipment |first1=Kaja |last1=Storrøsten |first2=Madeleine |last2=Hatlo |date=27 February 2022 |website=dagbladet.no |publisher=[[Dagbladet]]}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/business/824988|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.interfax.ru/business/824988|archive-date=27 February 2022|title=Евросоюз полностью закроет свое небо для российских самолетов|trans-title=The European Union will completely close its skies to Russian aircraft|language=ru|website=[[Interfax]]|date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|last=Raskin|first=Sam|date=27 February 2022|title=EU boxing Russia in by barring from airspace, sending weapons, resources to Ukraine|url=https://nypost.com/2022/02/27/eu-barring-russia-from-airspace-sending-resources-to-ukraine/|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://nypost.com/2022/02/27/eu-barring-russia-from-airspace-sending-resources-to-ukraine/|archive-date=1 March 2022|access-date=27 February 2022|website=[[New York Post]]}}</ref> ===== ჩრდილოეთის ნაკადი 2 ===== [[გერმანიის კანცლერი|გერმანიის კანცლერმა]] [[ოლაფ შოლცი|ოლაფ შოლცმა]] გაურკვეველი ვადით დაბლოკა ჩრდილოეთის ნაკადი 2.<ref>{{cite news|last=Chazan|first=Guy|date=22 February 2022|title=Scholz takes heat off Germany with decision to freeze Nord Stream 2 project|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/60e42ac2-03d8-4faf-ad88-9f92982420f5|access-date=26 February 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ft.com/content/60e42ac2-03d8-4faf-ad88-9f92982420f5|archive-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite news|date=1 March 2022|title=Ukraine war latest: Nord Stream 2 files for insolvency after sanctions target pipeline, Swiss official says|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/c61aaf81-5716-494d-9a6c-9047620f4aed|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.ft.com/content/c61aaf81-5716-494d-9a6c-9047620f4aed|archive-date=1 March 2022}}</ref> ===== შავი ზღვა ===== 28 თებერვალს [[რეჯეფ თაიფ ერდოღანი|რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა]] განაცხადა, რომ [[თურქეთი]] რუსეთს [[შავი ზღვა|შავ ზღვასთან]] წვდომას შეუმცირებდა.<ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Turkey to implement pact limiting Russian warships to Black Sea|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/turkey-implement-international-pact-access-shipping-straits-due-ukraine-war-2022-02-27/|access-date=3 March 2022}}</ref> 2 მარტს, რუსულ ფრიგატ ''ადმირალ კასატონოვს'' უარი ეთქვა შავ ზღვაში შესვლაზე.<ref>{{cite news|last1=Pitel|first1=Laura|date=2 March 2022|title=Turkey's stance on Russian warships raises hope of reset in relations with west|publisher=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/433eb7e7-0c32-4c00-863a-9f1f9f294e9b|access-date=3 March 2022}}</ref> === ჰუმანიტარული შედეგები === [[File:Countries supplying aid to Ukraine during the 2022 Russian invasion.svg|thumb|300px|right| {{legend|#d50000|რუსეთი}} {{legend|#ffff61|უკრაინა}} {{legend|#00afff|ქვეყნები, რომლებმაც უკრაინას ნებისმიერი სახის დახმარება გაუწიეს, მათ შორის ჰუმანიტარული დახმარება}}]] ==== დევნილები და ლტოლვილები ==== [[ფაილი:Refugee_children_and_babies_in_a_basement_in_Kiev.jpg|მინი|ბავშვები კიევის სარდაფში 1 მარტს]] [[ფაილი:Non-stop_information_and_coordination_point_in_Bucharest_North_Railway_Station_designed_to_provide_aid_to_arriving_Ukrainian_refugees.jpg|მინი|უწყვეტი საინფორმაციო და საკოორდინაციო ცენტრი ბუქარესტში, რომელიც უკრაინელ დევნილებს ეხმარება.]] [[ფაილი:Refugees_from_Ukraine_at_border_posts_in_the_west_of_the_country.jpg|მინი|დევნილები სასაზღვრო გამშვებ პუნქტში, უკრაინის დასავლეთში]] [[ფაილი:Refugee_from_Ukrainian_in_the_train_20220228.jpg|მინი|უკრაინიდან დევნილები მატარებელში]] [[ფაილი:Refugee care near Poland border train station 20220228.jpg|მინი|უკრაინელი დევნილები პოლონეთში]] სახედრო ძალის თავმოყრის შედეგად ბევრი მეზობელი მთავრობა და ორგანიზაცია ელოდა მასობრივ იძულებით გადაადგილებებს, შეჭრამდე კვირებით ადრე. უკრაინის თავდაცვის მინისტრმა 2021 წლის დეკემბერში ივარაუდა, რომ შეჭრის შემთხვევაში 3-5 მილიონ უკრაინელს მოუწევდა სახლების დატოვება..<ref>{{cite magazine|author-last=Aguilera |author-first=Jasmine |date=25 February 2022 |title=Russia's Invasion of Ukraine May Trigger a Refugee Crisis. Here's How the World Is Preparing |url=https://time.com/6150856/ukraine-refugees-russia-invasion-preparation/ |access-date=25 February 2022 |magazine=[[Time Magazine]]}}</ref> 24 თებერვალს ლატვიის მთავრობამ დაადასტურა უკრაინიდან 10 000 დევნილის მიღების გეგმა<ref>{{cite news |date=24 February 2022 |title=Latvia ready to take in Ukrainian refugees, visas for Russians to be suspended |publisher=[[Public Broadcasting of Latvia]] |url=https://eng.lsm.lv/article/politics/politics/latvia-ready-to-take-in-ukrainian-refugees-visas-for-russians-to-be-suspended.a445142/ |access-date=24 February 2022}}</ref> და 26 თებერვალს მიიღო პირველი დევნილები.<ref>{{cite news |author-first=Iveta |author-last=Čigāne |date=26 February 2022 |title=First Ukrainian refugees arrive in Latvia |publisher=[[Public Broadcasting of Latvia]] |url=https://eng.lsm.lv/article/society/society/first-ukrainian-refugees-arrive-in-latvia.a445412/ |access-date=26 February 2022}}</ref> მოლდოვის პრეზიდენტმა, მაია სანდუმ, განაცხადა, რომ 24 თებერვალს მოლდოვაში შევიდა უკრაინის 4 000 მოქალაქე.<ref>{{cite web |author-last=Epstein |author-first=Jake |title=Thousands of Ukrainian refugees have fled to Moldova, where the government has set up tents and vowed to keep its borders open to help |url=https://www.businessinsider.com/ukrainian-refugees-flee-moldova-borders-open-after-russia-attack-2022-2 |access-date=25 February 2022 |website=[[Business Insider]] |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113725/https://www.businessinsider.com/ukrainian-refugees-flee-moldova-borders-open-after-russia-attack-2022-2 |url-status=live }}</ref> პოლონეთი ემზადება დევნილების მისაღებად, მიუხედავად იმისა, რომ შეჭრის პირველ დღეს პოლონეთში მნიშვნელოვანი რაოდენობის უკრაინელები არ გადასულან.<ref>{{cite web |title=Poland prepares for flood of Ukrainian refugees |url=https://www.politico.eu/article/poland-prepares-refugees-ukraine-war-russia/ |website=[[POLITICO]] |date=24 February 2022 |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224124138/https://www.politico.eu/article/poland-prepares-refugees-ukraine-war-russia/ |url-status=live }}</ref> საზღვრის გადაკვეთის გასაადვილებლად პოლონეთმა მოხსნა ქვეყანაში შესვლის COVID-19-ის კანონები.<ref>{{cite web |author-last1=Charlish |author-first1=Alan |author-last2=Ilie |author-first2=Luiza |title='I don't know what to do': fleeing Ukrainians start arriving in central Europe |url=https://www.reuters.com/world/europe/central-european-countries-prepare-receive-ukrainian-refugees-2022-02-24/ |website=[[Reuters]] |date=24 February 2022 |access-date=25 February 2022 |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225015837/https://www.reuters.com/world/europe/central-european-countries-prepare-receive-ukrainian-refugees-2022-02-24/ |url-status=live }}</ref> შეჭრის დაწყებამდე<ref>{{cite news |url=https://www.euractiv.com/section/politics/short_news/romania-prepared-to-receive-refugees-from-ukraine/ |title=Romania prepared to receive refugees from Ukraine |author-first=Bogdan |author-last=Neagu |newspaper=[[Euractiv]] |date=22 February 2022 |access-date=25 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224202933/https://www.euractiv.com/section/politics/short_news/romania-prepared-to-receive-refugees-from-ukraine/ |url-status=live }}</ref> უკრაინელმა ლტოლვილებმა გადაკვეთეს რუმინეთის საზღვარიც.<ref>{{cite news|url=https://www.digi24.ro/stiri/actualitate/mii-de-ucraineni-au-fugit-de-razboi-si-au-venit-in-romania-barbatii-si-au-adus-familiile-pana-la-granita-si-apoi-s-au-intors-sa-lupte-1850285 |title=Mii de ucraineni au fugit de război și au venit în România. Bărbații și-au adus familiile până la graniță și apoi s-au întors să lupte |trans-title=Thousands of Ukrainians fled the war and came to Romania. The men brought their families to the border and then returned to fight |newspaper=[[Digi24]] |date=25 February 2022 |language=ro}}</ref> რუმინეთმა უკრაინელებისათვის მოხსნა სავალდებულო კარანტინი.<ref>{{cite web |url=https://www.mediafax.ro/social/persoanele-care-sosesc-din-ucraina-in-romania-sunt-exceptate-de-carantina-20550876 |title=Persoanele care sosesc din Ucraina în România sunt exceptate de carantină. Anunțul CNSU |trans-title=People arriving from Ukraine to Romania are exempt from quarantine. CNSU announcement |language=ro |work=Mediafax |author-last=Buciu |author-first=Laura |date=25 February 2022}}</ref> 26 თებერვალს, პოლონეთის მინისტრ პაველ შეფერნაკერზე დაყრდნობით, პოლონეთში 100 000 უკრაინელი წავიდა შეჭრის დაწყებიდან.<ref>{{cite news |title=Some 100,000 Ukrainians have entered Poland since war began-interior minister |url=https://www.reuters.com/world/europe/some-100000-ukrainians-have-entered-poland-since-war-began-interior-minister-2022-02-26/ |access-date=26 February 2022 |work=Reuters |date=26 February 2022}}</ref> ====დანაკარგები==== {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |დანაკარგების მხარე ! scope="col" |დანაკარგები ! scope="col" |დროის პერიოდი ! scope="col" |წყარო |- ! rowspan="2" scope="row" |'''მშივიდობიანი მოსახლეობა''' |'''2 734–3 000''' მოკლული (მხოლოდ [[ხარკივი|ხარკივსა]] და [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]]) |24 თებერვალი – 16 მარტი 2022 |უკრაინის მთავრობა<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-war-mariupol-descends-into-despair-708cb8f4a171ce3f1c1b0b8d090e38e3|title='Why? Why? Why?' Ukraine's Mariupol descends into despair|website=AP News|date=16 March 2022|access-date=16 March 2022|archive-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220315123735/https://apnews.com/article/russia-ukraine-war-mariupol-descends-into-despair-708cb8f4a171ce3f1c1b0b8d090e38e3|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|date=17 March 2022|title=Shells rain down on Kharkiv as Ukraine's army stands firm|publisher=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60785679|access-date=18 March 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=16 March 2022|title=At least 500 Kharkiv city residents killed so far in war with Russia – emergency service|newspaper=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/least-500-kharkiv-city-residents-killed-so-far-war-with-russia-emergency-service-2022-03-16/|url-status=live|access-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220316120538/https://www.reuters.com/world/europe/least-500-kharkiv-city-residents-killed-so-far-war-with-russia-emergency-service-2022-03-16/|archive-date=16 March 2022}}</ref> |- |'''816''' მოკლული |24 თებერვალი – 17 მარტი 2022 |გაერო<ref>{{Cite web|date=18 March 2022|title=At least 816 civilians killed in Ukraine since conflict began, UN says|url=https://www.reuters.com/world/least-816-civilians-killed-ukraine-since-conflict-began-un-says-2022-03-18/|access-date=18 March 2022|website=Reuters|language=en}}</ref> |- ! rowspan="3" scope="row" |მოხალისეები |'''2 870''' მოკლული |24 თებერვალი – 2 მარტი 2022 |რუსეთის მთავრობა<ref name="500troops">{{cite web|url=https://whdh.com/news/moscow-nearly-500-of-its-troops-have-been-killed-in-ukraine/|title=Moscow: Nearly 500 of its troops have been killed in Ukraine|website=[[WHDH (TV)|WHDH]]|access-date=3 March 2022|archive-date=2 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302202227/https://whdh.com/news/moscow-nearly-500-of-its-troops-have-been-killed-in-ukraine/|url-status=live}}</ref> |- |'''2 000–4 000''' მოკლული |24 თებერვალი – 9 მარტი 2022 |აშშ<ref>{{cite news|date=9 March 2022|title=Up to 6,000 Russians may have been killed in Ukraine so far, U.S. official estimates|publisher=CBS News|url=https://www.cbsnews.com/news/ukraine-russia-death-toll-invasion/|access-date=9 March 2022}}</ref> |- |'''1,300''' მოკლული |24 თებერვალი – 12 მარტი 2022 |უკრაინის მთავრობა<ref name="1300troops">{{cite news|date=12 March 2022|title=Around 1,300 Ukrainian troops killed since start of Russian invasion|publisher=The Jerusalem Post|url=https://www.jpost.com/international/article-701069|access-date=12 March 2022}}</ref> |- ! rowspan="3" scope="row" |რუსეთის ძალები |'''498''' მოკლული |24 თებერვალი – 2 მარტი 2022 |რუსეთის მთავრობა<ref>{{cite news|date=2 March 2022|title=Russia says 498 of its soldiers killed, 1,597 wounded in Ukraine – RIA|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/russia-says-498-its-soldiers-killed-1597-wounded-ukraine-ria-2022-03-02/|url-status=live|access-date=3 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302202155/https://www.reuters.com/world/russia-says-498-its-soldiers-killed-1597-wounded-ukraine-ria-2022-03-02/|archive-date=2 March 2022}}</ref> |- |'''3 000–10 000''' მოკლული |24 თებერვალი – 18 მარტი 2022 |აშშ<ref>{{cite news|date=18 March 2022|title=Mounting Russian casualties in Ukraine lead to more questions about its military readiness|work=[[CNN]]|url=https://edition.cnn.com/2022/03/17/europe/russian-casualties-ukraine-military-readiness/index.html|url-status=live|access-date=18 March 2022}}</ref> |- |'''14 200''' დანაკარგი |24 თებერვალი – 18 მარტი 2022 |უკრაინის მთავრობა<ref>{{cite news|date=18 March 2022|title=РФ уже втратила в Україні 14,2 тис. особового складу, 450 танків, 93 літаки та 72 РСЗВ – Генштаб ЗСУ|publisher=[[Interfax-Ukraine]]|url=https://interfax.com.ua/news/general/815252.html}}</ref> |- ! scope="row" |დონეცკის სრ-ს ძალები |'''199''' მოკლული |25 თებერვალი – 10 მარტი 2022 |დონეცკის სრ<ref>The DPR stated 212 of its servicemen were killed and 1,049 wounded between 1 Jan. and 10 March 2022,[https://eng.ombudsman-dnr.ru/the-overview-of-the-current-social-and-humanitarian-situation-in-the-territory-of-the-donetsk-peoples-republic-as-a-result-of-hostilities-in-the-period-from-05-to-11-march-2022/] of which 13 died and 50 were wounded between 1 Jan. and 25 Feb. 2022,[https://eng.ombudsman-dnr.ru/the-overview-of-the-current-social-and-humanitarian-situation-in-the-territory-of-the-donetsk-peoples-republic-as-a-result-of-hostilities-in-the-period-from-19-and-25-february-2022/] leaving a total of 199 killed and 1,044 wounded in the period of the Russian invasion.</ref> |} უკრაინის განაცხადი, რუსების დანაკარგის შესახებ მაღალია, ხოლო თავად რუსების განაცხადი დაბალი. დანაკარგები დასტურდება სატალიტების გადაღებული სურათებით და სამხედრო მოქმედებების ვიდეოებით.<ref name="MoraleIssue">{{cite news|date=17 March 2022|title=As Russian Troop Deaths Climb, Morale Becomes an Issue, Officials Say|work=[[New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2022/03/16/us/politics/russia-troop-deaths.html|url-status=live|access-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220316225152/https://www.nytimes.com/2022/03/16/us/politics/russia-troop-deaths.html|archive-date=16 მარტი 2022}}</ref> უკრაინა იშვითად აცხადებდა საკუთარი დანაკარგების შესახებ.<ref>[https://fortune.com/2022/03/14/ukraine-russia-death-tolls-misinformation-find-your-own/ Why is it so hard to get accurate death tolls in the Russia-Ukraine war?]</ref> დანაკარგების ზუსტი რიცხივის დადგენა შეუძლებელია [[ომის ბინდი|ომის ბინდის]] გამო.<ref>Isabelle Khurshudyan and Griff Witte, [https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/26/ukraine-deaths-casualties/ Civilians are dying in Ukraine. But exactly how many remains a mystery.], ''Washington Post'' (26 February 2022).</ref><ref name="MoraleIssue" /> [[გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისი|გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისია]] თვლის, რომ სამოქალაქო დანაკარგები დადასტურებულზე ბევრად მარალი იქნება.<ref>{{Cite web|title=Ukraine: Civilian casualties as of 24.00 15 March 2022 [EN/RU/UK] – Ukraine|url=https://reliefweb.int/report/ukraine/ukraine-civilian-casualties-2400-15-march-2022-enruuk-0|access-date=17 March 2022|website=ReliefWeb}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+{{nowrap|2022 წლის შეჭრაში დაღუპული უცხოელი სამოქალაქო პირები}} !ქვეყანა !დაღუპულები !წყარო(ები) |- |საბერძნეთი |12 |<ref>{{cite web|date=27 February 2022|title=Greece says 10 expats killed in Ukraine, summons Russian ambassador|url=https://www.indiatoday.in/world/russia-ukraine-war/story/greece-expats-killed-ukraine-summons-russian-ambassador-1918377-2022-02-27|access-date=4 March 2022|archive-date=27 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220227092428/https://www.indiatoday.in/world/russia-ukraine-war/story/greece-expats-killed-ukraine-summons-russian-ambassador-1918377-2022-02-27|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Two more Greek expats killed in strikes in Ukraine|newspaper=[[Proto Thema]]|url=https://en.protothema.gr/breaking-two-more-greek-expats-killed-in-strikes-in-ukraine/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220305174112/https://en.protothema.gr/breaking-two-more-greek-expats-killed-in-strikes-in-ukraine/|archive-date=5 March 2022}}</ref> |- |აზერბაიჯანი |4 |<ref>{{cite news|date=27 February 2022|title=Səfirlik: Ukraynada həlak olan 4 azərbaycanlının nəşlərinin ölkəyə göndərilməsi planlaşdırılır – YENİLƏNİB|language=az|trans-title=Embassy: It is planned to send the remains of 4 Azerbaijanis killed in Ukraine to the country|url=https://apa.az/az/avropa/sefirlik-ukraynada-helak-olan-4-azerbaycanlinin-neslerinin-olkeye-gonderilmesi-planlasdirilir-yenilenib-689343|url-status=live|access-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220227104219/https://apa.az/az/avropa/sefirlik-ukraynada-helak-olan-4-azerbaycanlinin-neslerinin-olkeye-gonderilmesi-planlasdirilir-yenilenib-689343|archive-date=27 February 2022}}</ref> |- |ბელარუსი |3 |<ref>{{cite web|date=10 March 2022|title=Two Belarusians were killed in Korosten, which was shelled from Belarus|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/10/7330115/|access-date=|website=[[Ukrainska Pravda]]}}</ref><ref>{{cite tweet|author=Visegrád 24|user=visegrad24|number=1503151077897785350|date=13 March 2022|title=The Belarusian volunteer fighting for Ukraine, Aliaksej Skoblia, was killed in battle near Kyiv today. He died while covering the retreat of his brothers-in-arms after an ambush on his squad. One day, a free Belarus with its white-red-white flag will return. R.I.P. https://t.co/dTETeyhVhv|language=en|access-date=18 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314180324/https://twitter.com/visegrad24/status/1503151077897785350|archive-date=14 March 2022|url-status=live}}</ref><ref>{{cite tweet|last=Viačorka|first=Franak|author-link=Franak Viačorka|user=franakviacorka|number=1503134196763668481|date=13 March 2022|title=R.I.P. Belarusian soldier in the Armed Forces of Ukraine Aliaksej Skoblia "Tur" died today near Kyiv. Tur was the group's deputy commander when his squad was ambushed. He perished, covering the retreat of his brothers. https://t.co/hQLlM2O37k|language=en|access-date=18 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314181141/https://twitter.com/franakviacorka/status/1503134196763668481|archive-date=14 March 2022|url-status=live}}</ref> |- |აშშ |2 |<ref>{{cite news|last=Schwirtz|first=Michael|date=13 March 2022|title=Brent Renaud, an American journalist, is killed in Ukraine.|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2022/03/13/world/europe/brent-renaud-irpin.html|access-date=13 March 2022|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{cite web|title=US citizen among people killed by Russian shelling in Chernihiv, Ukrainian police say|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-17-22/h_9dcabda5547a067dd8be47f4a01fb077|website=CNN|date=17 March 2022}}</ref> |- |ავღანეთი |1 |<ref>{{cite web|date=26 February 2022|title=Afghan student Mumtaz killed in Ukraine in Russian invasion|url=https://thenamal.com/featured/afghan-student-mumtaz-killed-in-ukraine-in-russian-invasion/|access-date=9 March 2022|website=The Namal}}</ref> |- |ალჟირი |1 |<ref name="WP, students killed2">{{cite news|last1=Hassan|first1=Jennifer|last2=Masih|first2=Niha|date=1 March 2022|title=Indian, Algerian students killed in Ukraine; others stranded during Russia's invasion beg for help|newspaper=[[Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/01/ukraine-students-killed-stranded-russia-war/|url-status=live|url-access=subscription|access-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301121312/https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/01/ukraine-students-killed-stranded-russia-war/|archive-date=1 March 2022}}</ref> |- |სომხეთი |1 |<ref>{{Cite web|title=Armenian civilian killed in Ukraine|url=https://en.armradio.am/2022/03/03/armenian-civilian-killed-in-ukraine/|access-date=14 March 2022|website=Public Radio of Armenia}}</ref> |- |ბანგლადეში |1 |<ref>{{cite web|date=3 March 2022|title=Ukraine: Bangladeshi Sailor Killed in Missile Attack Was His Family's Sole Breadwinner|url=https://thewire.in/south-asia/ukraine-bangladeshi-sailor-killed-in-missile-attack-was-his-familys-sole-breadwinner|website=The Wire|access-date=4 March 2022|archive-date=4 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304221842/https://thewire.in/south-asia/ukraine-bangladeshi-sailor-killed-in-missile-attack-was-his-familys-sole-breadwinner|url-status=live}}</ref> |- |ინდოეთი |1 |<ref name="WP, students killed2" /><ref>{{cite web|last=Razdan|first=Nidhi|date=1 March 2022|editor-last=Ghosh|editor-first=Deepshikha|title=Indian Student, Killed In Ukraine, Was Standing In A Grocery Store Queue|url=https://www.ndtv.com/india-news/indian-student-killed-in-ukraine-was-standing-in-a-grocery-store-queue-2796821|access-date=4 March 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301161955/https://www.ndtv.com/india-news/indian-student-killed-in-ukraine-was-standing-in-a-grocery-store-queue-2796821|url-status=live}}</ref> |- |ერაყი |1 |<ref>{{cite news|last=Shakir|first=Layal|date=25 February 2022|title=Kurdish student reportedly killed in Ukraine-Russia conflict|newspaper=[[Rudaw]]|url=https://www.rudaw.net/english/world/25022022-amp|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.rudaw.net/english/world/25022022-amp|archive-date=27 February 2022}}</ref> |- |ირლანდია |1 |<ref>{{cite web|date=15 March 2022|title=Fox News cameraman Pierre Zakrzewski killed in Ukraine: network|url=https://www.france24.com/en/live-news/20220315-fox-news-cameraman-pierre-zakrzewski-killed-in-ukraine-network|access-date=15 March 2022|website=[[France 24]]}}</ref> |- |ისრაელი |1 |<ref>{{cite news|last=Yegorov|first=Ilya|date=3 March 2022|title=Friends of Israeli killed in Ukraine raising funds to bring him to burial in Israel|work=[[Israel Hayom]]|url=https://www.israelhayom.com/2022/03/03/friends-of-israeli-killed-in-ukraine-raising-funds-to-bring-him-to-burial-in-israel/|url-status=live|access-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308093140/https://www.israelhayom.com/2022/03/03/friends-of-israeli-killed-in-ukraine-raising-funds-to-bring-him-to-burial-in-israel/|archive-date=8 March 2022}}</ref> |} =====ქართველი მებრძოლები===== {{მთავარი|რუსეთის უკრაინაში შეჭრისას დაღუპული ქართველი მებრძოლები}} [[ირპინისათვის ბრძოლა|ირპინის ბრძოლაში]] დაიღუპნენ ქართველი მოხალისეები, [[გია ბერიაშვილი]] და [[დავით რატიანი]] დაიღუპნენ.<ref name="voa1">[https://www.amerikiskhma.com/a/bodies-of-georgian-fighters-who-died-in-ukraine-arrives-in-tbilisi/6499280.html უკრაინაში დაღუპული ქართველი მებრძოლები საქართველოში გადაასვენეს]</ref> მათ გადმოსვენებას ესწრებოდნენ საქართველოს პრეზიდენტი [[სალომე ზურაბიშვილი]] და ოპოზიციური პარტიების წარმომადგენლები.<ref name="voa1"/> [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლის ალყისას]], 19 მარტს, დაიღუპა [[ბახვა ჩიქობავა]].<ref name="voa1"/> 26 მარტს [[ირპინისათვის ბრძოლა|ირპინისათვის ბრძოლაში]] დაიღუპა [[დავით გობეჯიშვილი (სამხედრო)|დავით გობეჯიშვილი]].<ref>[https://www.interpressnews.ge/ka/article/702741-ukrainashi-kidev-erti-kartveli-mebrzoli-daigupa/ უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა]</ref> 9 აპრილს დაიღუპნენ [[დავით მენაბდიშვილი|დავით მენაბდიშვილისა]] და [[ზურა შანავა|ზურა შანავას]]. დავით მენაბდიშვილი უკრაინაში 2014 წლიდან იმყოფებოდა.<ref>[https://www.interpressnews.ge/ka/article/705252-ukrainashi-kidev-ori-kartveli-mebrzoli-daigupa/ უკრაინაში კიდევ ორი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა]</ref> ქალაქ [[რუბეჟნოე|რუბიჟნეში]] 16 აპრილს დაიღუპა [[არკადი კასრაძე]] და დაიჭრა [[ზურა მუშუქია]].<ref>{{Cite news |title=უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა |language=ka |work=interpressnews.ge |url=https://www.interpressnews.ge/ka/article/706419-ukrainashi-kidev-erti-kartveli-mebrzoli-daigupa/ |access-date=2022-04-16}}</ref> იმავე დღეს გავრცელდა ინფორმაცია [[ზაზა ბიწაძე|ზაზა ბიწაძისა]] და [[ალიკა ცაავა|ალიკა ცაავას]] დაღუპვის შესახებ.<ref>{{Cite news |title=უკრაინაში დღეს 3 ქართველი მებრძოლი დაიღუპა |language=ka |work=interpressnews.ge |url=https://www.interpressnews.ge/ka/article/706436-ukrainashi-dges-3-kartveli-mebrzoli-daigupa |access-date=2022-04-16}}</ref> 23 აპრილს [[იზიუმის ბრძოლა|იზიუმთან ბრძოლაში]] დაიღუპა 46 წლის [[ვიტალი ორბელაძე]].<ref>{{Cite news |title=უკრაინაში დაღუპული კიდევ ერთი ქართველის ვინაობა ცნობილია |language=ka |work=interpressnews.ge |url=https://www.interpressnews.ge/ka/article/708366-ukrainashi-dagupuli-kidev-erti-kartvelis-vinaoba-cnobilia |access-date=2022-04-30}}</ref> 12 მაისს [[მარიუპოლის ალყა|აზოვსტალში]] 27 წლის ქართველი მებრძოლი [[ტატო ბიგვავა]] დაიღუპა.<ref>{{Cite web|url=https://www.interpressnews.ge/ka/article/710205-ukrainashi-azovstalshi-27-clis-kartveli-mebrzoli-daigupa|title=უკრაინაში, „აზოვსტალში“ 27 წლის ქართველი მებრძოლი დაიღუპა|language=ka|publisher=ipn.ge}}</ref> 15 მაისს ქალაქ იზიუმთან შეტაკების დროს დაიღუპა 38 წლის [[რატი შურღაია]].<ref>{{Cite web|url=https://publika.ge/qalaq-iziumtan-kidev-erti-qartveli-mebrdzoli-daighupa/|title=ქალაქ იზიუმთან კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა}}</ref> ====ომის პატიმრები==== 2022 წლის მარტსათვის ბევრი სამხედრო დააკავეს როგორც უკრაინელებმა, ისე რუსებმა. 8 მარტს უკრაინის თავდაცვის სამინისტრომ ''[[The Kyiv Independent]]-''სთან განაცხადა, რომ რუსი პატიმრები იმუშავებდნენ უკრაინის აღდგენისთვის, საერთაშორისო კანონების დაცვით.<ref>{{cite web|last=Villarreal|first=Daniel|date=8 March 2022|title=Ukraine government says Russian POWs will "work to revive" economy|url=https://www.newsweek.com/ukraine-government-says-russian-pows-will-work-revive-economy-1686157|access-date=9 March 2022|website=[[Newsweek]]}}</ref> ოქსანა მარკაროვამ განაცხადამ რომ რუსეთის 74-ე მოტომსროლელთა ბრიგადის გვარდიელები დანებდნენ კემეროვოს ოლქში „არ იცოდნენ, რომ აქ უკრაინელების დასახოცად წამოიყვანეს“.<ref>{{cite news|last=Choi|first=Joseph|date=24 February 2022|title=Ukrainian ambassador says Russian platoon surrendered to Ukrainian forces|work=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]|url=https://thehill.com/policy/international/595728-ukrainian-ambassador-says-russian-platoon-surrendered-to-ukrainian}}</ref> უკრაინამ გაავრცელა დახოცილი რუსების ვიდეოები და ფოტოები.<ref>{{cite news|last=Harwell|first=Drew|date=3 March 2022|title=The gory online campaign Ukraine hopes will sow anti-Putin dissent probably violates the Geneva Conventions|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/technology/2022/03/03/telegram-russian-war-dead-ukraine-pows/}}</ref> [[Amnesty International]]-ი თვლის, რომ [[ჟენევის კონვენციები|ჟენევის მესამე კონვენცია]] კრძალავს ჯარისკაცების ვიდეოების გადაღებასა და გავრცელებას.<ref>{{cite news|date=7 March 2022|title=Russia/Ukraine: Prisoners of war must be protected from public curiosity under Geneva Convention|work=[[Amnesty International]]|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/03/russia-ukraine-prisoners-of-war-must-be-protected-from-public-curiosity-under-geneva-convention/}}</ref> ==ომის დანაშაულები== [[File:Місто Буча після звільнення від російських окупантів 01.jpg|thumb|ბუჩაში რუსი სამხედროების მიერ დახოცილი სამოქალაქო პირები, 3 აპრილი, 2022 წელი]] უკრაინაში შეჭრამ დაარღვია გაეროს წესდების აკრძალვა აგრესიაზე და გამოიწვია [[აგრესიის დანაშაული]], სისხლის საერთაშორისო სამართალზე დაყრდნობით.<ref>{{cite news |author-last1=Guilfoyle |author-first1=Douglas |author-last2=McIntyre |author-first2=Juliette |author-last3=Paige |author-first3=Tamsin Phillipa |title=Is international law powerless against Russian aggression in Ukraine? No, but it's complicated |url=https://theconversation.com/is-international-law-powerless-against-russian-aggression-in-ukraine-no-but-its-complicated-177905 |access-date=26 February 2022 |work=[[The Conversation]] |date=24 February 2020}}</ref> 25 თებერვალს, [[Amnesty International]]-მა განაცხადა, რომ მოიძიეს უტყუარი სამხილი რუსეთის მიერ საერთაშრისო ჰუმანიტარული კანონის დარღვევის და რუსეთის ზოგი თავდასხმის ომის დანაშაულად ქცევის შესახებ.<ref>{{cite news |author-last1=Churchman |author-first1=Laurie |title=Russia carrying out 'indiscriminate attacks' on civilian areas, says Amnesty |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-attacks-civilian-amnesty-ukraine-b2023362.html |access-date=25 February 2022 |work=[[The Independent]] |date=25 February 2022}}</ref> Amnesty-მ და [[Human Rights Watch]]-მა განაცხადეს, რომ რუსეთი განურჩევლად უტუვდა სამოქალაქო ზონებსა და საავადმყოფოებს, მათ შორის ვუჰლედარის საავადმყოფოზე სარაკეტო თავდასხმა, რომელმაც 4 სამოქალაქო პირი შეიწირა და 10 დაჭრა, სამედიცინო პერსონალის ჩათვლით.<ref>{{cite news |title=Ukraine: Russian military have carried out indiscriminate attacks – new expert analysis |url=https://www.amnesty.org.uk/press-releases/ukraine-russian-military-have-carried-out-indiscriminate-attacks-new-expert-analysis |work=[[Amnesty International]] |date=25 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |title=Ukraine: Russian Cluster Munition Hits Hospital |url=https://www.hrw.org/news/2022/02/25/ukraine-russian-cluster-munition-hits-hospital |access-date=26 February 2022 |work=[[Human Rights Watch]] |date=25 February 2022}}</ref> ===აგრესიის დანაშაული=== ექსპერტებსა და ადამიანის უფლებათა ორგანიზაციებზე დაყრდნობით, უკრანიაში შეჭრამ დაარღვია [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] წესდების აკრძალვა აგრესიაზე და შეიძლებოდა ჩათვლილიყო აგრესიის დანაშაულად სისხლის საერთაშორისო სამართლის მიხედვით.<ref name="OpinioJuris_aggression2">{{cite news|date=4 February 2022|title=A Reminder of the Importance of the Crime of Aggression: Considering the Situation of Russia and Ukraine|work=Opinio Juris|url=http://opiniojuris.org/2022/02/04/a-reminder-of-the-importance-of-the-crime-of-aggression-considering-the-situation-of-russia-and-ukraine/|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225114043/http://opiniojuris.org/2022/02/04/a-reminder-of-the-importance-of-the-crime-of-aggression-considering-the-situation-of-russia-and-ukraine|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref name="Conversation_intl_law_powerless2">{{cite news|last1=Guilfoyle|first1=Douglas|last2=McIntyre|first2=Juliette|last3=Paige|first3=Tamsin Phillipa|date=24 February 2020|title=Is international law powerless against Russian aggression in Ukraine? No, but it's complicated|work=[[The Conversation (website)|The Conversation]]|url=https://theconversation.com/is-international-law-powerless-against-russian-aggression-in-ukraine-no-but-its-complicated-177905|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225123605/https://theconversation.com/is-international-law-powerless-against-russian-aggression-in-ukraine-no-but-its-complicated-177905|archive-date=25 February 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=Can Russia Be Held Accountable for War Crimes in Ukraine?|url=https://www.cfr.org/article/can-russia-be-held-accountable-war-crimes-ukraine|access-date=2022-03-22|website=Council on Foreign Relations|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-01|title=Ukraine: Russia's invasion is 'crime of aggression' under international law|url=https://www.amnesty.org.uk/press-releases/ukraine-russias-invasion-crime-aggression-under-international-law|access-date=2022-03-22|website=www.amnesty.org.uk|publisher=Amnesty International}}</ref> თუმცა არსებობს დიდი დაბრკოლებები, რომლებიც ხელს უშლის რუსეთის ლიდერების გასამართლებას [[სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო|სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოში]], არც უკრაინა და არც რუსეთი არ არის სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს [[ომის დანაშაულები#%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1%20%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90|რომის წესდების]] ხელმომწერი ქვეყანა.<ref>{{Cite web|date=2022-02-28|title=Statement of ICC Prosecutor, Karim A.A. Khan QC, on the Situation in Ukraine|url=https://www.icc-cpi.int/Pages/item.aspx?name=20220225-prosecutor-statement-ukraine|access-date=2022-03-22|website=International Criminal Court|language=en-GB}}</ref> [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაეროს უშიშროების საბჭოს]] მიერ სისხლის სამართლის საერთაშრისო სასამართლოსათვის მიმართვა ნაკლებად სავარაუდოა, რუსეთის ვეტოსა და ჩინეთის გავლენის გამო.<ref>{{cite web|date=|title=Mechanisms for Criminal Prosecution of Russia’s Aggression Against Ukraine|url=https://www.justsecurity.org/80626/mechanisms-for-criminal-prosecution-of-russias-aggression-against-ukraine/|publisher=[[Just Security]]|accessdate=14 March 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-02|title=Could the international criminal court bring Putin to justice over Ukraine?|url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/02/could-international-criminal-court-bring-putin-to-justice-over-ukraine|access-date=2022-03-22|website=the Guardian|language=en}}</ref> თუმცა, აგრესიის დანაშაული შეიძლება გასამართლდეს სახელმწიფოს დონეზე, რუსეთში, უკრაინასა ან სხვა ქვეყნებში, რომლებშიც დაშვებულია [[ომის დანაშაულები|ომის დანაშაულებზე]] საერთო იურისდიქცია.<ref name="OpinioJuris_aggression2" /><ref name="Conversation_intl_law_powerless2" /><ref name="Courthousenews_UA_legal_options2">{{cite news|date=24 February 2022|title=Ukraine has few legal options to hold Russia accountable for invasion|work=Courthouse News Service|url=https://www.courthousenews.com/ukraine-has-few-legal-options-to-hold-russia-accountable-for-invasion|url-status=live|access-date=26 February 2022|archive-url=https://archive.today/20220226121559/https://www.courthousenews.com/ukraine-has-few-legal-options-to-hold-russia-accountable-for-invasion/|archive-date=26 თებერვალი 2022}}</ref> ===სამოქალაქო ზონებზე თავდასხმა=== [[ფაილი:Shelling_of_Kharkiv_regional_state_administration,_01_March_2022.webm|მინი|ხარკივის რეგიონული ადმინისტრაციის შენობის დაბომბვა ]] [[ფაილი:Kharkiv_Oblast_after_shelling_(6).jpg|მინი|300x300პქ|ხარკივის ოლქის საცხოვრებელი შენობების დაბომბვა]] 25 თებერვალს [[Amnesty International]]-მა განაცხადა, რომ რუსეთის ძალებმა „გამოიჩინეს მშვიდობიანი მოსახლეობის სიცოცხლეების უგულველყოფა ბალისტიკური რაკეტების და სხვა ფეთქებადი იარაღის გამოყენებით მჭიდროდ დასახლებულ არეებში“. დამატებით, რუსეთმა სიცრუით განაცხადა, რომ მხოლოდ მართვად იარაღს იღენებდნენ. [[ვუჰლედარი|ვუჰლედარის]], [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)|ხარკივისა]] და [[უმანი|უმანის]] ბრძოლებში, [[Amnesty International]]-მა განაცხადა,რომ რუსები ცეცხლს განურჩევლად ხსნიდნენ და ეს იყო ომის დანაშაული.<ref name="AI_RU_military_indiscriminate_attacks2" /> უმანზე თავდასხმა დაიწყო 07:00 საათზე (UTC), 24 თებერვალს, დაიღუპა ერთი მშვიდობიანი და დაზიანდა რესტორანი, ხარკივს შეუტიეს 08:00-ზე, რაკეტა საცხოვრებელი შენობებს შორის დაეცა და ერთი მშვიდობიანი პირი შეიწირა.<ref name="AI_RU_military_indiscriminate_attacks2">{{cite web |title=Russian military commits indiscriminate attacks during the invasion of Ukraine |website=[[Amnesty International]] |date=25 February 2022 |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/russian-military-commits-indiscriminate-attacks-during-the-invasion-of-ukraine |access-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225151333/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/russian-military-commits-indiscriminate-attacks-during-the-invasion-of-ukraine |archive-date=25 February 2022 |url-status=live }}</ref> 1 და 2 მარტს რუსულმა არტილერიამ შეუტია [[მარიუპოლი|მარიუპოლის]] მჭიდროდ დასახლებულ სამეზობლოებს, დაბომბვა თითქმის 15 საათი გაგრძლედა. სამეზობლოს მნიშვნელოვანი ნაწილი დაინგრა და, მერის რწმუნებულის განცახადებით, „სულ მცირე ასობით ადამიანი დაიღუპა.“<ref name="gunter2">{{cite news|last1=Gunter|first1=Joel|date=2 March 2022|title=Ukrainian city of Mariupol 'near to humanitarian catastrophe' after bombardment|agency=bbc.com|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60585603|url-status=live|access-date=2 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302202213/https://www.bbc.com/news/world-europe-60585603|archive-date=2 March 2022}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|date=2 March 2022|title=Hundreds feared dead from 15-hour Russian attack on Mariupol, Ukraine|url=https://nypost.com/2022/03/02/hundreds-feared-dead-in-mariupol-ukraine-from-russian-shelling/|access-date=2 March 2022|website=[[New York Post]]|archive-date=2 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302184258/https://nypost.com/2022/03/02/hundreds-feared-dead-in-mariupol-ukraine-from-russian-shelling/|url-status=live}}</ref> 3 მარტს [[გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისი|გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისმა]] განაცხადა, რომ შეჭრის პირველ კვირაში სულ მცირე 1006 სამოქალაქო პირი დაიღუპა, თუმცა ასევე ითქვა, რომ „ნამდვილი მონაცემები ბევრად მაღალი იქნებოდა.“<ref>{{cite web|url=https://ukraine.un.org/en/173923-ukraine-civilian-casualties-2400-3-march-2022|title=Ukraine: Civilian casualties as of 24:00 3 March 2022|work=[[Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights]]|date=3 March 2022|access-date=4 March 2022|archive-date=5 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220305093826/https://ukraine.un.org/en/173923-ukraine-civilian-casualties-2400-3-march-2022|url-status=live}}</ref> 6 მარტს [[ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია|WHO]]-მ განაცხადა, რომ უკრაინაში რუსები თავს დაეხსნენ სამედიცინო დაწესებულებებს. [[ტედროს ადანომ გებრეისუსი|ტედროს ადანომ გებრეისუსმა]] თქვა, რომ „სამედიცინო ცენტრებზე თავდასხმა ან სამედიცინო პირების ნეიტრაილიტეტის უგულველყოფა საერთაშორისო ჰუმანიტარული კანონის დარღვევაა“.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-health-centres-have-been-attacked-who-chief-says-2022-03-06/|title=Ukraine health centres have been attacked, WHO chief says|work=[[Reuters]]|date=6 March 2022|access-date=6 March 2022|archive-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308195922/https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-health-centres-have-been-attacked-who-chief-says-2022-03-06/|url-status=live}}</ref> ====კლასტერული შეიარაღების გამოყენება==== 24 თებერვალს 10:30 საათზე, რუსეთი თავს დაესხა [[ვუჰლედარი|ვუჰლედარს]] 9M79 რაკეტით, რაკეთა დაეცა საავადმყოფოს გვერდით და მოკლა სამი მშვიდობიანი მოქალაქე. [[Amnesty International]]-მა ეს დაახასიათა, როგორც „საეთაშორისო ჰუმანიტარული კანონისა და საერთაშორისო ადამიანის უფლებათა კანონის დარღვევის უტყუარი მტკიცებულება“ რუსული ძალების მიერ.<ref name="AI_RU_military_indiscriminate_attacks">{{cite web |title=Russian military commits indiscriminate attacks during the invasion of Ukraine |website=[[Amnesty International]] |date=25 February 2022 |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/russian-military-commits-indiscriminate-attacks-during-the-invasion-of-ukraine |access-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225151333/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/russian-military-commits-indiscriminate-attacks-during-the-invasion-of-ukraine |archive-date=25 February 2022 |url-status=live }}</ref> [[Human Rights Watch]] (HRW)-მ დაადგინამ რომ ვულჰედარის საავადმყოფოს თავს დაესხნენ 9N123 კლასტერული შეიარაღებით, რომელიც აკრძალული იარაღია, [[კონვენცია კლასტერული იარაღის შესახებ|კლასტერული იარაღის კონვენციის]] მიხედით, მისი გრძელვადიანი ხიფათის გამო სამოქალაქო პირების მიმართ. 9N123 შეიცავს ორმოცდაათ 9N24 ინდივიდუალურ სუბამუნიციას, რომელებიც იშლება 316 პატარა ბომბად. HRW-მ ეს ანალიზი დაამყარა საავადმყოფოსა და [[დონეცკის ოლქი|საოლქო]] ადმინისტრაციებთან კონტაქტის შემდეგ, ასევე ფოტოგრაფიული სამხილებით. HRW-მ რუსეთს მოთხოვა შეეჩერებინათ „შეტევების განხორციელება, რომელიც განურჩევლად კლავს და აზიანებს“.<ref name="HRW_UA_RU_cluster_munition2">{{cite web |title=Ukraine: Russian Cluster Munition Hits Hospital – 4 Civilians Killed, 10 Wounded |website=[[Human Rights Watch]] |date=25 February 2022 |url=https://www.hrw.org/news/2022/02/25/ukraine-russian-cluster-munition-hits-hospital |access-date=26 February 2022 |archive-url=https://archive.today/20220226170208/https://www.hrw.org/news/2022/02/25/ukraine-russian-cluster-munition-hits-hospital |archive-date=26 February 2022 |url-status=live }}</ref> რუსეთის ფედერაციის პრესმდივანმა, [[დიმიტრი პესკოვი|დიმიტრი პესკოვმა]] უარყო ეს ინფორმაცია და თქვა, რომ ასეთი შეიარაღება [[უკრაინის შეიარაღებული ძალები|უკრაინის შეიარაღებულ ძალებს]] აქვს.<ref>{{cite web|language=ru|url=https://ria.ru/20220301/bomby-1775810964.html|title=В Кремле опровергли сведения об использовании на Украине кассетных бомб|trans-title=The Kremlin denied reports of the use of cluster bombs in Ukraine|website=РИА Новости|date=4 March 2022|access-date=6 March 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301114351/https://ria.ru/20220301/bomby-1775810964.html|url-status=live}}</ref> 27 თებერვალს [[Amnesty International]]-მა დაიწყო რუსეთის მიერ კლასტერული შეიარაღების გამოყენების სამხილების ანალიზი, 220 მილიმეტრიანი [[BM-27 ურაგანი|BM-27 ურაგანის]] რაკეტიდან, რომელიც დაეცა საბავშვო ბაღს [[ოხტირკა|ოხტირკაში]], სადაც მშვიდობიანი პირები თავს აფარებდნენ 25 თებერვლიდან. დაიღუპა 3 ადამიანი, მათ შორის ბავშვი. უპილოტო საფრენი აპარატებით გადაღებები აჩვენებს ოთხი რაკეტის კვალს ბაღის სახურავზე და სამი კატეტის კვალს ბაღთან, მიწაზე, ორ დაშავებულ ან დახოცილ მშვიდობიან პირს და სისხლის გუბეებს. Amnesty International-მა გაანალიზა 65 ფოტო და ვიდეო ამ შემთვევიდან და ინტერვიუები ჩამოართვეს ადგილობრივებს.<ref name="Amnesty_UA_cluster_munitions_kill_child2">{{cite web |title=Ukraine: Cluster munitions kill child and two other civilians taking shelter at a preschool |website=[[Amnesty International]] |date=27 February 2022 |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/ukraine-cluster-munitions-kill-child-and-two-other-civilians-taking-shelter-at-a-preschool |access-date=27 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220227214717/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/02/ukraine-cluster-munitions-kill-child-and-two-other-civilians-taking-shelter-at-a-preschool |archive-date=27 February 2022 |url-status=live }}</ref> ''[[Bellingcat]]-''მა განაცხადა, რომ [[9M27K]] რაკეტის ნარჩენები იპოვეს საბავშვო ბაღიდან 200 მეტრის მოშორებით, აღმოსავლეთით. რუსული ძლაები განლაგებული იყვნენ ოხტირკას დასავლეთით. Amnesty-იმ რაკეტის ტიპი დაახასიათა, როგორც „არამართული და საყოვეთაოდ ცნობილი, როგორც არაზუსტი“, და თავდასხმას პოტენციური ომის დანაშაული უწოდა, რომელიც უნდა გამოიძიონ.<ref name="Amnesty_UA_cluster_munitions_kill_child2" /> 4 მარტს [[Human Rights Watch]]-მა განაცხადა: „რუსეთის ძალებმა კლასტერული შეიარაღება ხარკივში სულ მცირე სამ საცხოვრებელ ზონას ესროლეს“ 28 თებერვალს, დაიღუპა სულ მცირე 3 მშვიდობიანი პირი.<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2022/03/04/ukraine-cluster-munitions-launched-kharkiv-neighborhoods|title=Ukraine: Cluster Munitions Launched Into Kharkiv Neighborhoods|work=[[Human Rights Watch]]|date=4 March 2022|access-date=4 March 2022|archive-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313140732/https://www.hrw.org/news/2022/03/04/ukraine-cluster-munitions-launched-kharkiv-neighborhoods|url-status=live}}</ref> ====ჰუმანიტარულ დერეფნებზე თავდასხმა==== [[ფაილი:Victim_of_a_Russian_attack_in_Mariupol.jpg|მარჯვნივ|მინი|267x267პქ|უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ გავრცელებული ფოტო, რომელიც რუსული დაბომბვის მსხვერპს გვიჩვენებს მარიუპოლში, მარტში]] [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლის ალყისას]] განცოხრციელდა ჰუმანიტარული ევაკუაციის დერეფნის შექმნის მცდელობები, თუმცა ისინი წარუმატებელი აღმოჩნდა, რადგან მათ მიზანში იღებდა და თავს ესხმოდა რუსეთი. 5 მარტს გამოცხადდა ხუთსაათიანი ცეცლის შეწყვეტა, თუმცა ევაკუაცია მალევე შეწყდა, რადგან არტილერია კვლავ ისროდა, ცეცხლის შეწყვეტის გამოცხადებოს მიუხედავად.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60629851|title=Siege of Mariupol: Fresh Russian attacks throw evacuation into chaos|work=[[BBC News]]|first=Joel|last=Gunter|date=5 March 2022|access-date=5 March 2022|archive-date=6 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220306024228/https://www.bbc.com/news/world-europe-60629851|url-status=live}}</ref> მეორე დღეს [[წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი|წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტმა]] (ICRC) გამოაცხადა ევაკუაციის მეორე მცდელობის წარუმატებლობის შესახებ.<ref>{{cite news|date=6 March 2022|title=Ukraine: Second attempt to evacuate civilians from Mariupol fails — live updates {{!}} DW {{!}} 6 March 2022|work=[[Deutsche Welle]]|url=https://www.dw.com/en/ukraine-second-attempt-to-evacuate-civilians-from-mariupol-fails-live-updates/a-61030032|url-status=live|access-date=6 March 2022|archive-url=https://archive.today/20220306161124/https://www.dw.com/en/ukraine-second-attempt-to-evacuate-civilians-from-mariupol-fails-live-updates/a-61030032|archive-date=6 მარტი 2022}}</ref> 7 მარტს ICRC-მა განაცხადა, რომ ევაკუაციის ერთ-ერთი მარშრუტი რუსულმა ძალებმა დანაღმეს.<ref>{{cite news|last=Rahman|first=Khaleda|date=7 March 2022|title=Evacuation Route Offered to Fleeing Ukrainians Was Mined—Red Cross|work=[[Newsweek]]|url=https://www.newsweek.com/evacuation-route-offered-fleeing-ukrainians-mined-1685418|url-status=live|access-date=7 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309083754/https://www.newsweek.com/evacuation-route-offered-fleeing-ukrainians-mined-1685418|archive-date=9 March 2022}}</ref> 7 მარტს, მარიუპოლის ალყისას, აშშ-ის ელჩმა [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციაში]], [[მაიკლ კარპენტერი|მაიკლ კარპენტერმა]], აღწერა ორი ინციდენტი, რომლებსაც ომის დანაშაულები უწოდა, მან განაცხადა, რომ ორივე შემთხვევაში რუსებმა დაბომბეს წინასწარ შეთანხმებული და დაწესებული დერეფნები მაშინ, როდესაც მათ გამოყენებას სამოქალაქო პირები ცდილობდნენ.<ref>{{cite web|url=https://www.cnbc.com/2022/03/07/russia-ukraine-war-us-collecting-evidence-of-possible-war-crimes-nbc-reports.html|title=U.S. is collecting evidence of possible Russian war crimes in Ukraine|last=Mangan|first=Dan|date=7 March 2022|website=cnbc.com|publisher=[[CNBC]]|access-date=7 March 2022|quote=|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309131213/https://www.cnbc.com/2022/03/07/russia-ukraine-war-us-collecting-evidence-of-possible-war-crimes-nbc-reports.html|url-status=live}}</ref> ====თერმობარული (ვაკუუმის) ბომბები==== 28 თებერვალს [[ოქსანა მარკაროვა|ოქსანა მარკაროვამ]] განაცხადა, რომ რუსეთმა გამოიყენა [[თერმობარული ბომბი]] [[ოხტირკა|ოხტირკაში]].<ref name="Reuters2">{{cite web|title=Ukraine's ambassador to U.S. says Russia used a vacuum bomb on Monday|url=https://www.reuters.com/world/europe/ukraines-ambassador-us-says-russia-used-vacuum-bomb-monday-2022-02-28/|publisher=[[Reuters]]|last=Zengerle|first=Patricia|access-date=28 February 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301002014/https://www.reuters.com/world/europe/ukraines-ambassador-us-says-russia-used-vacuum-bomb-monday-2022-02-28/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Oil depot burns after artillery shelling in Okhtyrka, Sumy Oblast. Mayor Pavlo Kuzmenko reported that Russian occupiers dropped a vacuum bomb. This type of weapon is known as the most deadly non-nuclear bomb, producing high-temperature explosions.|url=https://twitter.com/KyivIndependent/status/1498282971412979713|website=[[Twitter]]|publisher=[[The Kyiv Independent]]|access-date=28 February 2022|archive-date=28 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228130512/https://twitter.com/KyivIndependent/status/1498282971412979713|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|date=28 February 2022|title=Ukraine's ambassador to U.S. says Russia used a vacuum bomb on Monday|work=National Post|url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraines-ambassador-to-u-s-says-russia-used-a-vacuum-bomb-on-monday|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://archive.today/20220228235439/https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraines-ambassador-to-u-s-says-russia-used-a-vacuum-bomb-on-monday|archive-date=28 February 2022}}</ref> საერთაშორისო სამართალი არ კრძალავს თერბობარულ შეიარაღების, საწვავ-საჰაერო ფეთქებად მოწყობილებების ან ვაკუუმის ბომბების სამხედრო სამიზნეების წინააღმდეგ გამოყენებას.<ref name="ABC_Thermobafic2">{{cite news|date=1 March 2022|title=Ukraine's ambassador to US says Russia used a vacuum bomb, international groups say banned cluster munitions used to strike shelter|publisher=Australian Broadcasting Corporation|url=https://www.abc.net.au/news/2022-03-01/ukraine-ambassador-us-russia-used-vacuum-bomb-cluster-munitions/100870638|url-status=live|access-date=4 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220312172218/https://www.abc.net.au/news/2022-03-01/ukraine-ambassador-us-russia-used-vacuum-bomb-cluster-munitions/100870638|archive-date=12 March 2022}}</ref><ref name="Hanson2">{{cite web|last1=Hanson|first1=Marianne|title=What are thermobaric weapons? And why should they be banned?|url=https://theconversation.com/what-are-thermobaric-weapons-and-why-should-they-be-banned-178289|website=The Conversation|access-date=4 March 2022|archive-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308160414/https://theconversation.com/what-are-thermobaric-weapons-and-why-should-they-be-banned-178289|url-status=live}}</ref> მათი გამოყენება აკრძალულია მშვიდობიანი მოქალაქეების წინააღმდეგ [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] (UN) კონვენციით ზოგიერთ კონვენციურ იარაღზე (CCW).<ref name="Lawfire2">{{cite journal|last1=Dunlap|first1=Charlie|title=The Ukraine crisis and the international law of armed conflict (LOAC): some Q & A|journal=Lawfire|date=27 February 2022|url=https://sites.duke.edu/lawfire/2022/02/27/the-ukraine-crisis-and-the-international-law-of-armed-conflict-loac-some-q-a/|access-date=4 March 2022|archive-date=4 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304042652/https://sites.duke.edu/lawfire/2022/02/27/the-ukraine-crisis-and-the-international-law-of-armed-conflict-loac-some-q-a/|url-status=live}}</ref> მარკაროვამ განაცხადა, რომ თერმობარული იარაღის გამოყენება [[ჟენევის კონვენციები|ჟენევის კონვენციების]] დარღვევაა.<ref>{{cite web|title=Live Updates / Russia-Ukraine war live updates: Russia investigated for war crimes as peace talks stall|url=https://www.nbcnews.com/news/world/live-blog/russia-ukraine-war-live-updates-n1290293|publisher=[[NBC News]]|access-date=1 March 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301001232/https://www.nbcnews.com/news/world/live-blog/russia-ukraine-war-live-updates-n1290293|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|date=28 February 2022|title=Ukraine's ambassador to U.S. says Russia used a vacuum bomb on Monday|newspaper=[[National Post]]|url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraines-ambassador-to-u-s-says-russia-used-a-vacuum-bomb-on-monday|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://archive.today/20220228235439/https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/ukraines-ambassador-to-u-s-says-russia-used-a-vacuum-bomb-on-monday|archive-date=28 February 2022}}</ref><ref>{{cite web|title=Ukraine's ambassador to the US accused Moscow of using a vacuum bomb in its invasion * Ukrainian President Volodymyr Zelensky said states that commit war crimes shouldn't get a permanent UNSC seat.|url=https://www.jpost.com/international/article-698953|publisher=[[The Jerusalem Post]]|last=Reich|first=Aaron|date=1 March 2022|access-date=1 March 2022|archive-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301000615/https://www.jpost.com/international/article-698953|url-status=live}}</ref> [[თეთრი სახლი|თეთრი სახლის]] პრესის მდივანმა, [[ჯენ ფსაკი|ჯენ ფსაკიმ]], განაცხადა, რომ მას არ ჰქონდა რუსების მიერ მსგავსი იარაღის გამოყენების დამადასტურებელი ცნობები და თქვა: „თუ ეს სიმართლეა, ეს პოტენვიურად იქნება ომის დანაშაული“.<ref name="Reuters2" /> თავდასხმამ გაანადგურა უკრაინული სამხედრო ბაზა დამოკლა 70 სამხედრო.<ref name=":1b2">{{cite web|title=Russia used powerful vacuum bomb on Ukraine, envoy says|url=https://www.politico.eu/article/russia-vacuum-bomb-ukraine-invasion/|author1=Camille Gijs|author2=Douglas Busvine|publisher=[[Politico]]|date=1 March 2022|access-date=2 March 2022|archive-date=3 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220303231910/https://www.politico.eu/article/russia-vacuum-bomb-ukraine-invasion/|url-status=live}}</ref> ===ატომურ ელექტროსადგურებზე თავდასხმა=== 3 მარტს რუსული ძალები [[ზაპორიჟიის ატომური ელექტროსადგური|ზაპორიჟიის ატომურ ელექტროსადგურს]], ევროპის უდიდეს ელქტროსადგურს, არტილერიით დაესხნენ თავს.<ref>{{cite news|date=March 4, 2022|title=Security Council debates Russian strike on Ukraine nuclear power plant|work=UN News|url=https://news.un.org/en/story/2022/03/1113302|access-date=March 6, 2022}}</ref> დაბომბვამ დააზიანა რამდენიმე შენობა, მათ შორის პირველი ბლოკი. გაჩნდა ხანძარი, რომელიც მალევე ჩააქრეს.<ref>{{cite news|date=4 March 2022|title=IAEA puts its Incident and Emergency Centre in full 24/7 response mode|work=[[Ukrayinska Pravda]]|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/4/7328050/|url-status=live|access-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304061909/https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/4/7328050/|archive-date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite news|last=Kalatur|first=Anastasiya|date=4 March 2022|title=Ministry of the Ecology: The events at Zaporizhzhya nuclear power plant may trigger a disaster not only in Europe, but all over the world|work=[[Ukrayinska Pravda]]|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/4/7328016/|url-status=live|access-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304063928/https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/03/4/7328016/|archive-date=4 March 2022}}</ref> იმავე დღეს, [[აშშ-ის საელჩო უკრაინაში|აშშ-ის საელჩომ უკრაინაში]] ატომური ელექტროსადგურის დაბომბვას ომის დანაშაული უწოდა.<ref name="CBS_US_calls2">CBS NEWS app,CBS News Live, World section (3 March 2022) "US calls Russian attack on Ukraine nuclear power plant a "War Crime"</ref> იმავე დღეს [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ვოლოდიმირ ზელენსკიმ]] [[ვლადიმერ პუტინი|პუტინი]] დაადანაშაულა „ბირთვული ტერორის“ წამოწყებაში.<ref name="CBS_US_calls2" /> საერთაშორისო სამართალზე დაყრდნობით, თავდასხმამ დაარღვია საერთაშორისო სამართლის ნორმები, თუმცა, სავარაუდოდ, არ არის ომის დანაშაული.<ref>{{cite web|last1=Dannenbaum|first1=Tom|title=The Attack at the Zaporizhzhia Nuclear Plant and Additional Protocol I|url=https://lieber.westpoint.edu/attack-zaporizhzhia-nuclear-plant/|website=Lieber Institute West Point|access-date=16 March 2022|date=13 March 2022|archive-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313184942/https://lieber.westpoint.edu/attack-zaporizhzhia-nuclear-plant/|url-status=live}}</ref> === ომის პატიმრებთან მოპყრობა === რუსი ტყვეების რამდენიმე ვიდეო გავრცელდა სოციალურ მედიაში.<ref>{{cite web|title=Demoralised Russian soldiers tell of anger at being 'duped' into war|url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/04/russian-soldiers-ukraine-anger-duped-into-war|first=Luke|last=Harding|work=[[The Guardian]]|date=4 March 2022|access-date=7 March 2022|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309010713/https://www.theguardian.com/world/2022/mar/04/russian-soldiers-ukraine-anger-duped-into-war|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Ukraine parades Russian troops captured during invasion before cameras|url=https://www.timesofisrael.com/ukraine-parades-russian-troops-captured-during-invasion-before-cameras/|first=Daphne|last=Rousseau|publisher=[[The Times of Israel]]|date=7 March 2022|access-date=8 March 2022|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309142445/https://www.timesofisrael.com/ukraine-parades-russian-troops-captured-during-invasion-before-cameras/|url-status=live}}</ref> ეს ვიდეოები შესაძლოა არღვევენ [[ჟენევის მესამე კონვენცია|ჟენევის მესამე კონვენციის]] მეცამეტე მუხლს, რომელიც აცხადებს, რომ ომის პატიმრები დაცული უნდა იყვნენ „შეურაწყოფებისა და საჯარო ცნობისმოყვარეობის წინააღმდეგ“.<ref>{{cite web|title=Russian Prisoners and Ukrainian Soldiers Describe Two Sides of the Conflict|url=https://www.nytimes.com/2022/03/05/world/europe/ukraine-russia-soldiers-war.html|first=Andrew E.|last=Kramer|work=[[The New York Times]]|date=5 March 2022|access-date=7 March 2022|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309095053/https://www.nytimes.com/2022/03/05/world/europe/ukraine-russia-soldiers-war.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Prisoners of war: What the Geneva convention rules are on how they should be treated and their rights|url=https://www.walesonline.co.uk/news/world-news/prisoners-war-what-geneva-convention-23274468|first=Tom|last=Blackburn|publisher=[[Wales Online]]|date=3 March 2022|access-date=7 March 2022|archive-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308005230/https://www.walesonline.co.uk/news/world-news/prisoners-war-what-geneva-convention-23274468|url-status=live}}</ref> 7 მარტს [[Amnesty International]]-მა განაცხადა, რომ „აუცილებელია ყველა მხარემ დაიცვას ომის პატიმართა უფლებები“ და თქვეს, რომ ამ ვიდოებმა შესაძლოა რუსეთისაგან შურისძიება გამოიწვიოს.<ref>{{cite web|title=Russia/Ukraine: Prisoners of war must be protected from public curiosity under Geneva Convention|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/03/russia-ukraine-prisoners-of-war-must-be-protected-from-public-curiosity-under-geneva-convention/|publisher=[[Amnesty International]]|date=7 March 2022|access-date=7 March 2022|archive-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308224159/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/03/russia-ukraine-prisoners-of-war-must-be-protected-from-public-curiosity-under-geneva-convention/|url-status=live}}</ref> [[Human Rights Watch]]-მა გააკრიტიკა უკრაინის მიერ ომის ტყვეების მოპყრობა.<ref>{{Cite web|date=2022-03-16|title=Ukraine: Respect the Rights of Prisoners of War|url=https://www.hrw.org/news/2022/03/16/ukraine-respect-rights-prisoners-war|access-date=2022-03-19|website=Human Rights Watch|language=en}}</ref> === ძარცვა === რუსი სამხედროები ძარცვავენ სახლებს, ბანკებსა და მაღაზიებს [[ხერსონი|ხერსონში]], უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ მოისმინეს რუსების სატელეფონო საუნბარი, რომელშიც რუსი სამხედროები ამაყობდნენ ქალაქის სახლებისა და მაღაზიების გაძარცვით.<ref>{{cite news|author=Liza Rozovsky|date=March 3, 2022|title=Panic in First Captured Ukrainian City: 'Russians Are Entering Houses, There's Looting'|work=Haaretz|url=https://www.haaretz.com/world-news/europe/.premium-panic-in-captured-ukrainian-city-russians-are-entering-houses-there-s-looting-1.10651066|access-date=March 6, 2022}}</ref> === დეპორტაციები === რუსულმა ძალებმა ძალის გამოყენებით დაადეპორტირეს ათასობით მშვიდობიანი მოქალქე [[მარიუპოლის ალყა|მარიუპოლის ალყისას]].<ref>{{Cite web|date=2022-03-20|title=US decries ‘disturbing’ accounts of Ukrainians deported to Russia|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/20/us-decries-disturbing-accounts-of-ukrainians-deported-to-russia|access-date=2022-03-22|website=www.aljazeera.com|language=en}}</ref> უკარინის საგარეო საქმეთა სამინისტროზე დაყრდნობით, რუსებმა არალეგალურად გაყარეს 2 389 უკრაინის მოქალაქე ბავშვი [[დონეცკის ოლქი|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკის]] ოლქებიდან.<ref>{{Cite web|date=2022-03-22|title=Ukraine war: Kyiv claims Moscow forcefully deporting thousands of Ukrainian children to Russia|url=https://news.sky.com/story/ukraine-war-kyiv-claims-moscow-forcefully-deporting-thousands-of-ukrainian-children-to-russia-12572666|access-date=2022-03-22|website=Sky News|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-03-23|title=Russia is kidnapping children in Ukraine, says US embassy|url=https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3171461/russia-kidnapping-children-ukraine-says-us-embassy|access-date=2022-03-22|website=South China Morning Post|language=en}}</ref> სამოქალაქო პირების დეპორტაციას კრძალავს [[ჟენევის მეოთხე კონვენცია|ჟენევის მეოთხე კონვენციის]] 49-ე მუხლი. === სამოქალაქო პირებზე თავდასხმა === ==== საავადმყოფოებსა და სხვა სამედიცინო დაწესებულებებზე თავდასხმა ==== 17 მარტს [[World Health Organization|მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციამ]] (WHO) განაცხადა 43 დადასტურებული შემთხვევის შესახებ, რომლებშიც რუსები თავს დაესხნენ ჯანდაცვის სისტემას, სამედიცინო დაწესებულებების, პაციენტებისა და ჯანდაცვის მუშაკების ჩათვლით, 24 თებერვლის შემდეგ.<ref>{{Cite news|title=At least 43 attacks on health-care facilities and patients in Ukraine, WHO says|language=en-US|newspaper=Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/17/ukraine-attacks-hospitals-clinics-health-care-russia/|access-date=2022-03-19|issn=0190-8286}}</ref><ref>{{cite web|last=Gonzalez|first=Oriana|date=11 March 2022|title=WHO: At least 41 Ukraine health facilities attacked since Russian invasion began|url=https://www.axios.com/russia-attack-ukraine-hospitals-who-0a2746e5-4502-4984-a385-944960c62a0e.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314042455/https://www.axios.com/russia-attack-ukraine-hospitals-who-0a2746e5-4502-4984-a385-944960c62a0e.html|archive-date=14 March 2022|access-date=14 March 2022|website=Axios}}</ref> ===== მარიუპოლის საავადმყოფოზე თავდასხმა ===== 9 მარტს რუსულმა ძალებმა დაბომბეს სამშობიარო და ბავშვთა საავადმყოფო [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]].<ref>{{Cite news|date=9 March 2022|title=Ukraine war: Maternity hospital hit by Russian air strike|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60675599|url-status=live|access-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309204706/https://www.bbc.com/news/world-europe-60675599|archive-date=9 March 2022}}</ref> საავადმყოფო განადგურდა.<ref>{{cite web|title=Ukraine war: Aftermath of Mariupol hospital shelling|url=https://news.sky.com/video/ukraine-war-aftermath-of-mariupol-hospital-shelling-12561770|access-date=9 March 2022|website=[[Sky News]]|archive-date=10 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220310014831/https://news.sky.com/video/ukraine-war-aftermath-of-mariupol-hospital-shelling-12561770|url-status=live}}</ref> სამი ადამიანი დაიღუპა, მათ შორის ახალგაზრდა გოგო, და 16 ადამიანი დაშავდა. ოფიციალურმა პირებმა განაცხადეს, რომ მეტი პაციენტი და სამედიცინო პერსონალი იყო ნანგრევებში მოყოლილი.<ref>{{cite news|author=AFP|date=March 10, 2022|title=EU condemns Russian bombing of Mariupol maternity hospital as a ‘war crime’|work=Times of Israel|url=https://www.timesofisrael.com/eu-condemns-russian-bombing-of-mariupol-maternity-hospital-as-a-war-crime/|access-date=March 11, 2022}}</ref> [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]] დაბომბვას „უზნეო“ უწოდა.<ref>{{cite web|date=9 March 2022|title=UK's Johnson condemns reported Mariupol hospital attack|url=https://www.euronews.com/2022/03/09/uk-ukraine-crisis-johnson-mariupol|access-date=9 March 2022|website=[[euronews]]|archive-date=10 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220310014818/https://www.euronews.com/2022/03/09/uk-ukraine-crisis-johnson-mariupol|url-status=live}}</ref> [[დმიტრო კულება|დმიტრო კულებამ]] დაბომბვას „უეჭველი ომის დანაშაული“ უწოდა.<ref>{{Cite web|title=Dmytro Kuleba twitter|url=https://twitter.com/dmytrokuleba/status/1501597722171875331|access-date=10 March 2022|website=Twitter|archive-date=10 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220310012827/https://twitter.com/DmytroKuleba/status/1501597722171875331|url-status=live}}</ref> რუსეთმა განაცხადა, რომ დაშავებული ფეხმძიმე ქალი „დაქირავებული მსახიობი“ იყო.<ref name="Sky12">{{cite news|last1=Hayes|first1=Andy|date=16 March 2022|title=Ukraine war: People buried under rubble after Mariupol theatre sheltering hundreds is hit by Russian bomb, officials say|work=Sky News|url=https://news.sky.com/story/ukraine-war-mariupol-theatre-where-hundreds-of-people-sheltering-bombed-by-russian-forces-officials-claim-12567393|url-status=live|access-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220316195527/https://news.sky.com/story/ukraine-war-mariupol-theatre-where-hundreds-of-people-sheltering-bombed-by-russian-forces-officials-claim-12567393|archive-date=16 March 2022}}</ref> ამ ცრუ ინფორმაციის გავრცელება დაიწყო რუსულ ტელეგრამ არხებზე, რომლებსაც ასობით ათასი გამომწერი ჰყავთ.<ref>{{cite web|last1=Macaluso|first1=Nora|title=Social Media Posts Misrepresent Victims of Hospital Bombed in Mariupol|url=https://www.factcheck.org/2022/03/social-media-posts-misrepresent-victims-of-hospital-bombed-in-mariupol/|website=FactCheck.org|publisher=Annenberg Public Policy Center of the University of Pennsylvania|access-date=20 March 2022|date=16 March 2022}}</ref> [[რუსეთის საელჩო დიდ ბრიტანეთში|რუსეთის საელჩომ დიდ ბრიტანეთში]] [[Twitter|ტვიტერზე]] გააზიარა ტელეგრამის ეს ინფრომაცია და დაამატა, რომ ქალს „კარგი მაკიაჟი ჰქონდა“. ტვიტერმა წაშალა საელჩოს პოსტები.<ref>{{cite web|last1=Macaluso|first1=Nora|title=Social Media Posts Misrepresent Victims of Hospital Bombed in Mariupol|url=https://www.factcheck.org/2022/03/social-media-posts-misrepresent-victims-of-hospital-bombed-in-mariupol/|website=FactCheck.org|publisher=Annenberg Public Policy Center of the University of Pennsylvania|access-date=20 March 2022|date=16 March 2022}}</ref> სხვა ფეფმძიმე ქალი, რომელსაც ვიდეოში საკაცით გადაჰყავდათ, 13 მარტს დაიღუპა.<ref>{{cite news|date=14 March 2022|title=Ukraine war: Pregnant woman and baby die after hospital shelled|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60734706|url-status=live|access-date=14 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314143240/https://www.bbc.com/news/world-europe-60734706|archive-date=14 March 2022}}</ref> == საერთაშორისო რეაქციები == ორი სეპარატისტული რესპუბლიკის აღიარების საპასუხოდ, დასავლეთის ქვეყნებმა დაიწყეს რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების დაწესება. 22 თებერვალს, გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრმა [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]] სანქციები გავრცელდა ბანკებზე, Rossiya Bank, Industrialny Sberegatelny Bank, General Bank, Promsvyazbank და Black Sea Bank, და პუტინის სამი მილიარდერი პარტნიორზე, კერძოდ: გენადი ტიმჩენკო, ბორის როტენბერგი და იგორ როტენბერგი.<ref>{{Cite news|date=22 February 2022|title=Ukraine: What sanctions are being imposed on Russia?|publisher=BBC|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60125659|url-status=live|access-date=22 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223145030/https://www.bbc.com/news/world-europe-60125659|archive-date=23 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=22 February 2022|title=Британия ввела санкции против 5 российских банков, Ротенберга и Тимченко|publisher=[[RBK Daily]]|url=https://www.rbc.ru/politics/22/02/2022/6214d9bf9a7947b1554f8abb?from=from_main_1|url-status=live|access-date=22 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222170654/https://www.rbc.ru/politics/22/02/2022/6214d9bf9a7947b1554f8abb?from=from_main_1|archive-date=22 February 2022}}</ref> გერმანიის კანცლერმა შოლცმა გამოაცხადა Nord Stream 2 მილსადენის სერტიფიცირების პროცესის შეჩერება.<ref>{{Cite web|title=Germany shelves Nord Stream 2 pipeline|url=https://www.politico.eu/article/germany-to-stop-nord-stream-2/|access-date=23 February 2022|language=en-US}}</ref> ევროკავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრებმა დუმის ყველა წევრი შეიტანეს შავ სიაში, რომლებმაც ხმა მისცეს სეპარატისტული რეგიონების აღიარებას, აუკრძალეს ევროკავშირის ინვესტორებს ვაჭრობა სეპარატისტულ სუბიექტებთან.<ref>{{Cite news|last=Chalmers|first=John|last2=Siebold|first2=Sabine|last3=Emmott|first3=Robin|date=22 February 2022|title=EU agrees sanctions 'to hurt Russia' over Ukraine crisis|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/eu-envoys-discuss-scope-sanctions-after-russian-move-ukraine-regions-2022-02-22/|url-status=live|access-date=23 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224033754/https://www.reuters.com/world/europe/eu-envoys-discuss-scope-sanctions-after-russian-move-ukraine-regions-2022-02-22/|archive-date=24 February 2022}}</ref> შეერთებული შტატების პრეზიდენტმა [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენმა]] VEB.RF-ზე, Promsvyazbank-სა და რუსეთის სუვერენულ ვალზე დააწესა ყოვლისმომცველი სანქციები.<ref>{{Cite web|title=What to know about new U.S. sanctions targeting Russia over Ukraine|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-sanctions-ukraine-us-biden/|access-date=23 February 2022|language=en-US}}</ref> 24 თებერვალს ავსტრალიის პრემიერ მინისტრმა, [[სკოტ მორისონი|სკოტ მორისონმა]], გამოაცხადა მიზანმიმართული მოგზაურობის აკრძალვა და ფინანსური სანქციები რუსეთის ეროვნული უშიშროების საბჭოს რვა წევრის წინააღმდეგ.<ref>{{Cite news|last=Cave|first=Damien|date=24 February 2022|title=Live Updates: Ukraine Says Russia Has Begun Its Invasion - The New York Times|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/23/world/russia-ukraine-putin|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224051512/https://www.nytimes.com/live/2022/02/23/world/russia-ukraine-putin|archive-date=24 February 2022|issn=0362-4331}}</ref> გაეროს გენერალურმა მდივანმა [[ანტონიუ გუტერეში|ანტონიო გუტერეშმა]] მოუწოდა რუსეთს შეწყვიტოს აგრესია უკრაინაში, ხოლო საფრანგეთისა და აშშ-ის ელჩებმა განაცხადეს, რომ წარუდგენდნენ რეზოლუციას გაეროს უშიშროების საბჭოს 2022 წლის 25 თებერვალს,<ref>{{Cite news|last=MacNamee|first=Garreth|title='We will hold the Kremlin accountable': International anger as Russia attacks Ukraine|language=en|work=TheJournal.ie|url=https://www.thejournal.ie/ukraine-reaction-invasion-5691713-Feb2022/|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224052048/https://www.thejournal.ie/ukraine-reaction-invasion-5691713-Feb2022/|archive-date=24 February 2022}}</ref><ref name=":23">{{Cite web|title=U.S. Says Russia Will Face U.N. Security Council Resolution|url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/pUrIX20rUPrwgE9WQPoX|access-date=2022-02-24|language=en}}</ref> და გაერთიანებულმა სამეფომ დაგმო რუსეთის „არაპროვოცირებული თავდასხმა“ და დაპირდა, რომ ბრიტანეთი და მისი მოკავშირეები გადამწყვეტად უპასუხებდნენ.<ref>{{Cite news|last=Demianyk|first=Graeme|date=24 February 2022|title=Boris Johnson Condemns Russia's 'Unprovoked Attack' On Ukraine|language=en|work=HuffPost UK|url=https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/boris-johnson-response-attack-russia-ukraine-putin_uk_621713afe4b0afc668baee29?d_id=3199306|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064549/https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/boris-johnson-response-attack-russia-ukraine-putin_uk_621713afe4b0afc668baee29?d_id=3199306|archive-date=24 February 2022}}</ref> ბაიდენმა უწოდა თავდასხმას „არაპროვოცირებული და გაუმართლებელი“ და აღნიშნა, რომ მისი ადმინისტრაცია განიხილავს შემდგომ შესაძლო ქმედებებს.<ref>{{Cite web|url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/biden-calls-putin-s-ukraine-actions-an-unprovoked-and-unjustified-attack-CGTFzK7GobHRwkC103AB|title=Biden Calls Putin's Ukraine Actions an 'Unprovoked and Unjustified' Attack|date=24 February 2022|access-date=24 February 2022}}</ref> მოსკოვის ბირჟამ დროებით შეაჩერა ყველა ვაჭრობა თავის ბაზრებზე 08:05 UTC+3 საათზე<ref>{{Cite news|last=Teterevleva|first=Anastasia|last2=Rodionov|first2=Maxim|date=February 24, 2022|title=Moscow Exchange suspends trading on all markets|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/business/moscow-exchange-suspends-trading-all-markets-2022-02-24/}}</ref> და განაახლა 10:00 საათზე.<ref>{{Cite news|last=Mudgill|first=Amit|date=2022-02-24|title=Russian stocks nosedive 20% as trading resumes on Moscow Exchange|work=[[The_Economic_Times]]|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/russian-stocks-nosedive-20-as-trading-resumes-on-moscow-exchange/articleshow/89794446.cms}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.moex.com/n41373/?nt=201|title=Moscow Exchange resumes trading on its markets at 10:00am|date=24 February 2022|accessdate=24 February 2022|work=[[Moscow Exchange]]}}</ref> სანქტ-პეტერბურგის საფონდო ბირჟამ ასევე შეაჩერა ვაჭრობა.<ref>{{Cite news|date=24 February 2022|title=Moscow, Saint Petersburg Exchanges Say Trading Suspended|work=[[Agence France-Presse]]|publisher=[[Barron's]]|url=https://www.barrons.com/news/moscow-stock-exchange-says-trading-suspended-01645679707?refsec=afp-news|url-status=live|access-date=24 February 2022|archive-url=https://archive.is/wip/SBE5A|archive-date=24 February 2022}}</ref> === საერთაშორისო ორგანიზაციები === ==== NATO ==== [[File:RAK Lakenheath U.S. F-35s land in Estonia.webm|thumb|აშშ-ის [[F-35|F-35-ები]] ამარის საჰაერო ბაზაზე ესტონეთში 27 თებერვალს.<ref>{{cite news |date=24 February 2022 |title=U.S. sending F-35s jets to Baltics, extends stay of its troops |publisher=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/us-sending-f-35s-jets-baltics-extends-stay-its-troops-2022-02-24/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/us-sending-f-35s-jets-baltics-extends-stay-its-troops-2022-02-24/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022}}</ref>]] [[ბულგარეთი|ბულგარეთმა]], [[ჩეხეთი|ჩეხეთმა]], [[ესტონეთი|ესტონეთმა]], [[ლატვია|ლატვიამ]], [[ლიეტუვა|ლიეტუვამ]], [[პოლონეთი|პოლონეთმა]], [[რუმინეთი|რუმინეთმა]] და [[სლოვაკეთი|სლოვაკეთმა]] გააქტიურეს NATO-ს უსაფრთხოების კონსულტაციები ჩრდილოეთ ატლანტიკური ხელშეკრულების მე-4 მუხლის მიხედვით.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=NATO vows to defend its entire territory after Russia attack |url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-russia-vladimir-putin-71bf9d3687e1a04f11dfb895639a13ca |access-date=25 February 2022 |website=[[AP News]]}}</ref> ესპონეთის პრემიერ მინისტრმა, [[კაია კალასი|კაია კალასმა]], განაცხადა: „რუსეთის ფართო აგრეასია საფრთხეს წარმოადგენს მთლიანი სამყაროსა და NATO-სთვის და NATO-ს კონსულტაციები მოკავშირეების უსაფრთხოების გაძლიერების შესახებ უნდა დაიწყოს NATO-ს მოკავშირეების დასაცავად. რუსეთის აგრესიის წინააღმდეგ საუკეთესო პასუხი ერთობაა.“<ref>{{cite web |date=23 February 2022 |title=Poland and Baltic countries trigger consultations under NATO article 4 |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_e828bdb524147e7b3ca4a611b767d7b4 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092134/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_e828bdb524147e7b3ca4a611b767d7b4 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[CNN]]}}</ref> 24 თებერვალს [[იენს სტოლტენბერგი|სტოტლენბერგმა]] განაცხადა ახალი გეგმის შესახებ, რომელიც „მოგვცემს ძალების განლაგების შესაძლებლობას, მათ შორის NATO-ს რეაგირების ძალები, სადაც საჭირო იქნებოდა.“<ref name="moreunited">{{cite news |date=24 February 2022 |title=NATO 'more united and determined than ever' after Russia's 'brutal act of war' on Ukraine |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/nato-response-russia-attack-ukraine/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/nato-response-russia-attack-ukraine/ |archive-date=26 February 2022 |first1=Annabelle |last1=Timsit |first2=Emily |last2=Rauhala}}</ref> შეჭრის შემდეგ, NATO-მ დაანონსა სამხედრო განლაგეგების გაზდა<ref>{{cite web |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_192404.htm |title=Statement by the North Atlantic Council on Russia's attack on Ukraine |date=24 February 2022 |access-date=1 March 2022 |quote=Today, we have held consultations under Article 4 of the Washington Treaty. We have decided, in line with our defensive planning to protect all Allies, to take additional steps to further strengthen deterrence and defence across the Alliance.}}</ref> [[ბალტიისპირეთი|ბალტიისპირეთში]], რუმინეთში და პოლონეთში.<ref>{{cite web |title=NATO puts warplanes on alert, to increase troop presence on eastern flank |url=https://www.thestar.com.my/news/world/2022/02/24/nato-to-step-up-deterrence-measures-after-russian-attack-calls-summit |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.thestar.com.my/news/world/2022/02/24/nato-to-step-up-deterrence-measures-after-russian-attack-calls-summit |archive-date=26 February 2022 |website=[[The Star (Malaysia)|The Star]]}}</ref><ref>{{cite web |last=Cook |first=Lorne |title=NATO leaders agree to bolster eastern forces after invasion |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/nato-leaders-meet-reassure-allies-russia-ukraine-83105473 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://abcnews.go.com/International/wireStory/nato-leaders-meet-reassure-allies-russia-ukraine-83105473 |archive-date=26 February 2022 |website=[[ABC News]]}}</ref> გაეროს უშიშროების საბჭოს შეხვედრის შემდეგ სტოტლენბერგმა განაცხადა, რომ ისტორიაში პირველად NATO-ს რეაგირების ძალები გაიგზავნებოდა აღმოსავლეთ საზღვარზე. ძალებში შედიოდა [[უმაღლესი მომზადების გაერთიანებული დავალებათა ჯგუფი]] (VJTF), რომელსაც ამჟამად [[საფრანგეთი|საფრნგეთი]] მეთაურობს.<ref name="NATO 20220225">{{cite web |date=25 February 2022 |title=NATO Agrees To Partial Deployment Of Response Force To Eastern Member Countries |url=https://www.rferl.org/a/nato-combat-ready-force-eastern-states-russia/31723732.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.rferl.org/a/nato-combat-ready-force-eastern-states-russia/31723732.html |archive-date=26 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[RadioFreeEurope]]/RadioLiberty}}</ref> ასევე განაცხადეს, რომ NATO-ს ქვეყნები უკრაინაში გაგზავნიდნენ იარაღებს, მათ შორის საჰაერო თავდაცვის მოწყობილობებს. [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-მ 24 თებერვალს განაცხადა, რომ ევროპაში განლაგებულ 5 000 ამერიკელ სამხედროს შეუერთდებოდა კიდევ დამატებით 7 000 სამხედრო.<ref name="NATO 20220225" /> NATO-ს ძალებში შედის [[USS Harry S. Truman|USS ''Harry S. Truman'']]-ის [[ავიამზიდის დამრტყმელი ჯგუფი 8]], რომელიც [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვაში]] შევიდა ერთი კვირით ადრე. ავიამზიდის დამრტყმელი ჯგუფი გადავიდა NATO-ს მმართველობის ქვეშ [[ცივი ომი|ცივი ომის]] შემდეგ პირველად.<ref>{{cite web |last1=Coleman |first1=Julie |date=25 February 2022 |title=NATO takes command of US carrier strike group as allies send more jets and warships to deter Russia's threat against Ukraine |url=https://news.yahoo.com/nato-takes-command-us-carrier-190427482.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://news.yahoo.com/nato-takes-command-us-carrier-190427482.html |archive-date=26 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[Business Insider]]}}</ref> 27 თებერვალს [[ოლაფ შოლცი|ოლაფ შოლცმა]] განაცხადა, რომ გერმანიის თავდაცვის ბიუჯეტი გაიზრდებოდა 100 მილიარდი ევროთი (113 მილიარდი აშშ დოლარი)<ref>{{cite web |title=Germany commits 100 billion euros to new armed forces fund |url=https://www.msn.com/en-us/news/world/germany-commits-100-billion-euros-to-new-armed-forces-fund/ar-AAUmRRo|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.msn.com/en-us/news/world/germany-commits-100-billion-euros-to-new-armed-forces-fund/ar-AAUmRRo|archive-date=27 February 2022 |website=[[MSN]] |publisher=[[Associated Press]] |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> და განაცხადა: „უკრაინაში შეჭრით ჩვენ ახალ ერაში ვართ.“ თავდაცვის ბიუჯეტის გაზრდით გერმანიის თავდაცვის ბიუჯეტი მშპ-ს 2% გახდა და დააკმაყოფილა NATO-ს მოთხოვნა, რომელიც 2024 წლამდე უნდა შეასრულოს ყველა წევრმა.<ref>{{cite web |title=Germany to Boost Military Spending in Latest Historic Shift |url=https://finance.yahoo.com/news/germany-lift-defense-spending-latest-113940829.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://finance.yahoo.com/news/germany-lift-defense-spending-latest-113940829.html |archive-date=27 February 2022 |website=[[Bloomberg News]] |access-date=27 February 2022 |date=27 February 2022}}</ref> ==== ევროპის კავშირი ==== [[File:European Union member states and candidates v2.svg|thumb|[[ევროკავშირი]]: {{Legend|#3F48CC|ამჟამინდელი წევრები}} {{Legend|#48cc3f|მოლაპარაკებები გაწევრიანებაზე}} {{legend|#71f268|წევრობის კანდიდანტები}} {{Legend|#FFD833|აპლიკანტი ქვეყნები}} {{Legend|#FF9130|პოტენციური კანდიდანტები}} {{Legend|#808080|ყოფილი წევრები}}]] 27 თებერვალს ევროპის კომისიის პრეზიდენტმა ურსულა ფონ დერ ლეიენმა განააცხადა, რომ ევროკავშირი აკრძალაბდა სახელმწიფოს მიერ კონტროლირებად მედიებს, [[RT (TV Network)|RT]]-სა და [[Sputnik (news agency)|Sputnik]]-ს, დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის საპასუხოდ.<ref>{{cite news |last1=Kayali |first1=Laura |title=EU to ban Russia's RT, Sputnik media outlets, von der Leyen says |url=https://www.politico.eu/article/ursula-von-der-leyen-announces-rt-sputnik-ban/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.politico.eu/article/ursula-von-der-leyen-announces-rt-sputnik-ban/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |work=[[Politico]] |date=27 February 2022}}</ref> მან ასევე განაცდა, რომ ევროკავშირი უკრაინისთვის იყიდიდა სამხედრო აღჭურვილობასა და იარაღს.<ref>{{cite news |title='Watershed moment': EU to buy and deliver weapons to Ukraine |url=https://www.euronews.com/2022/02/27/eu-to-buy-and-deliver-weapons-to-ukraine-the-first-time-the-bloc-has-financed-military-sup |access-date=27 February 2022 |work=[[Euronews]] |date=27 February 2022}}</ref> 28 თებერვალს [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენკიმ]] [[ევროკავშირი|ევროკავშირში]] გაწევირანება სწრაფი წესით მოითხოვა. მალე გავრცელდა დოკუმენტის ხელისმოწერის ფოტოებიც.<ref>{{cite news |title=Zelensky asks to join the European Union |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/russia-ukraine-war-putin-news/ |newspaper=[[The Washington Post]] |access-date=28 February 2022 |date=28 February 2022}}</ref> მალევე, 2 მარტს, [[საქართველო|საქართველომაც]] შეიტანა განაცხადი დაჩქარებული წესით ევროკავშირში გაწევრიანების შესახებ.<ref>[https://1tv.ge/news/irakli-kobakhidze-qartuli-ocnebis-politikurma-gundma-miigho-gadawyvetileba-evrokavshiris-wevrobis-kandidatis-statusis-misaghebad-ganackhadi-dauyovnebliv-waradginos/ ირაკლი კობახიძე - „ქართული ოცნების“ პოლიტიკურმა გუნდმა მიიღო გადაწყვეტილება, ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მისაღებად განაცხადი დაუყოვნებლივ წარადგინოს]</ref> 3 მარტს განაცხადს ხელი მოაწერა საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა [[ირაკლი ღარიბაშვილი|ირაკლი ღარიბაშვილმა]].<ref>[https://1tv.ge/news/irakli-gharibashvilma-saqartvelos-evrokavshirshi-wevrobis-ganackhads-kheli-moawera-video/ ირაკლი ღარიბაშვილმა საქართველოს ევროკავშირში წევრობის განაცხადს ხელი მოაწერა]</ref> ევროკავშირის წევრობაზე განაცხადი შეიტანა [[მოლდოვა|მოლდოვამაც]]. ==== ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია (OSCE) ==== 23 თებერვალს, [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკის]] აღიარების შემდეგმ [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|OSCE]]-ს პოლონელმა თავმჯდომარემ სასწრაფოდ მოიწვია ორგანიზაციის მუდმივი საბჭო სიტუაციის განსახილად. პოლონეთის მინისტრებმა განაცხადეს, რომ პუტინის ქცევებმა დაარღვია [[მინსკის ხელშეკრულება|მინსკის შეთანხმება]].<ref name=":44">{{cite web|title=Special OSCE Permanent Council meeting held following Russian decision to recognize parts of Donetsk and Luhansk regions of Ukraine as independent|url=https://www.osce.org/chairmanship/512857|access-date=4 March 2022|website=www.osce.org}}</ref> 24 თებერვალს OSCE-ს გენერალურმა მდივანმა და თავმჯდომარემ, რომელიც ამავდროულად პოლონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრია, [[ზბიგნიევ რაუ|ზბიგნიევ რაუმ]], განაცხადა, რომ რუსეთმა დაიწყო სამხედრო ოპერაციები უკრაინაში, რომელსაც მკაცრად გმობდნენ.<ref>{{cite web |title=Joint statement by OSCE Chairman-in-Office Rau and Secretary General Schmid on Russia's launch of a military operation in Ukraine |url=https://www.osce.org/chairmanship/512890 |access-date=4 March 2022 |website=www.osce.org}}</ref> იმავე დღეს OSCE-ის პარლამენტარებმაც დაგმეს რუსეთის ქცევები და მოითხოვეს დეესკალაცია ვენის საზამთრო შეხვედრაზე, 24-25 თებერვალს, და სამხედრო ოპერაციების დაუყოვნებლივი შეჩერება.<ref>{{cite web |title=OSCE parliamentarians condemn Russian military action in Ukraine, call for de-escalation at Vienna Winter Meeting |url=https://www.osce.org/parliamentary-assembly/512938 |access-date=4 March 2022 |website=www.osce.org}}</ref><ref>{{cite web |title=The Reinforced Meeting of the OSCE Permanent Council at the Ministerial Level |url=https://www.osce.org/chairmanship/512974 |access-date=4 March 2022 |website=www.osce.org}}</ref><ref>{{cite web |title=Statement of the Secretary General on the temporary evacuation of OSCE staff from Ukraine |url=https://www.osce.org/secretary-general/512953 |access-date=4 March 2022 |website=www.osce.org}}</ref> ==== გაერო ==== [[File:United Nations General Assembly resolution ES-11 L.1 vote.svg|thumb|ხმისმიცემის შედეგები გაეროს რეზოლუციაზე, რომელიც რუსეთის ავალდებულებს ჯარების უკრაინიდან გამოყვანას<br />{{Legend|#74C365|ეთანხმება}}{{Legend|#ab4e52|ეწინააღმდეგება}}{{Legend|#FADA5E|თავი შეიკავა}}{{Legend|#89CFF0|არ ესწრებოდა}}{{legend|#C0C0C0|არაა წევრი}} ]] 23 თებერვალს [[გაერო|გაეროს]] გენერალურმა მდივანმა, [[ანტონიუ გუტერეში|ანტონიუ გუტერეშმა]], რუსეთს სასწრაფოდ მოთხოვა აგრესიის შეჩერება სიტყვებით: „თუ საჭირო ოპერაცია (სამხედრო) მართლაც მზადდება, გულის სიღრმიდან ერთი სათქმელი მაქვს: პრეზიდნეტო პუტინო, შეაჩერე შენი სამხედროები. [[Give Peace a Chance|Give peace a chance]]. უკვე ზედმეტად ბევრი ადამიანი დაიღუპა.“<ref>{{cite web |title='Give Peace a Chance', Secretary-General Urges Russian Federation at Security Council Meeting on Ukraine, Saying too Many People Have Died {{!}} Meetings Coverage and Press Releases |url=https://www.un.org/press/en/2022/sgsm21155.doc.htm |access-date=4 March 2022 |website=www.un.org |publisher=[[United Nations]]}}</ref> საფრანგეთისა და აშშ-ის ელჩებმა განაცხადეს, რომ 25 თებერვალს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] წარუდგენდნენ ახალ რეზოლუციას.<ref name="WSJ-2022-02-23">{{cite web|title=U.S. Says Russia Will Face U.N. Security Council Resolution |url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/pUrIX20rUPrwgE9WQPoX |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064610/https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/pUrIX20rUPrwgE9WQPoX |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[Wall Street Journal]]}}</ref><ref>{{cite news |last1=MacNamee |first1=Garreth |title='We will hold the Kremlin accountable': International anger as Russia attacks Ukraine |url=https://www.thejournal.ie/ukraine-reaction-invasion-5691713-Feb2022/ |access-date=24 February 2022 |work=[[TheJournal.ie]] |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224052048/https://www.thejournal.ie/ukraine-reaction-invasion-5691713-Feb2022/ |url-status=live }}</ref> [[დიდმა ბრიტანეთ|დიდმა ბრიტანეთმა]],<ref>{{cite news |last1=Demianyk |first1=Graeme |title=Boris Johnson Condemns Russia's 'Unprovoked Attack' On Ukraine |url=https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/boris-johnson-response-attack-russia-ukraine-putin_uk_621713afe4b0afc668baee29 |access-date=24 February 2022 |work=[[HuffPost UK]] |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064549/https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/boris-johnson-response-attack-russia-ukraine-putin_uk_621713afe4b0afc668baee29 |url-status=live }}</ref> [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-მ,<ref>{{cite web|url=https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/biden-calls-putin-s-ukraine-actions-an-unprovoked-and-unjustified-attack-CGTFzK7GobHRwkC103AB |title=Biden Calls Putin's Ukraine Actions an 'Unprovoked and Unjustified' Attack |date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |work=[[Wall Street Journal]] |first=Tarini |last=Parti |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224064548/https://www.wsj.com/livecoverage/russia-ukraine-latest-news/card/biden-calls-putin-s-ukraine-actions-an-unprovoked-and-unjustified-attack-CGTFzK7GobHRwkC103AB |url-status=live}}</ref> [[კანადა|კანადამ]]<ref>{{cite web |last1=Blanchfield |first1=Mike |last2=Berthiaume |first2=Lee |title=Trudeau condemns Russia's attack on Ukraine, says Russia will suffer consequences |url=https://www.cp24.com/world/trudeau-condemns-russia-s-attack-on-ukraine-says-russia-will-suffer-consequences-1.5793901 |website=[[CP24]] |date=24 February 2022 |agency=The Canadian Press |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224151318/https://www.cp24.com/world/trudeau-condemns-russia-s-attack-on-ukraine-says-russia-will-suffer-consequences-1.5793901 |url-status=live }}</ref> და [[ევროკავშირი|ევროპის კავშირმა]] თავდასხმას არაპროვოცირებული და გაუმართლებელი უწოდეს<ref>{{cite web|url=https://townhall.com/tipsheet/madelineleesman/2022/02/24/eu-to-hit-russia-with-new-sanctions-over-its-barbaric-invasion-of-ukraine-n2603729 |title=EU to hit Russia With New Sanctions Over Its 'Barbaric' Invasion of Ukraine |date=24 February 2022 |website=Townhall |last=Leesman |first=Madeline |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224164649/https://townhall.com/tipsheet/madelineleesman/2022/02/24/eu-to-hit-russia-with-new-sanctions-over-its-barbaric-invasion-of-ukraine-n2603729 |url-status=live}}</ref> და მკაცრი სანქციების დაწესების პირობა დადეს რუსი ინდივიდების, რუსული ბიზნესებისა და აქტივების წინაათმდეგ.<ref>{{cite news |last1=Rankin |first1=Jennifer |last2=Holmes |first2=and Oliver |last3=Lock |first3=Samantha |last4=Harding |first4=Luke |last5=Boffey |first5=Daniel |last6=Boffey |first6=Daniel |last7=Chrisafis |first7=Angelique |last8=O'Carroll |first8=Lisa |last9=Roth |first9=Andrew |date=24 February 2022 |title=Ukraine crisis latest news: Russia invading on multiple fronts, former Ukrainian defence minister says |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |access-date=24 February 2022 |issn=0261-3077 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224075414/https://www.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv|url-status=live}}</ref> 25 თებერვალს რუსეთმა ვეტო დაადო ახალ რეზოლუციას, როგორც მოსალოდნელი იყო, 11 ქვეყანა დაეთანხმა რეზოლუციას, ხოლო [[ჩინეთი|ჩინეთმა]], [[ინდოეთი|ინდოეთმა]] და [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები|არაბთა გაერთიანებულმა საემიროებმა]] თავი შეიკავეს.<ref>{{cite news |title=At U.N., Russia vetoes U.S. resolution condemning Ukraine invasion |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/25/ukraine-invasion-russia-news/#link-VAD5RAA4NFBYDBHCHBNAHAKFCE |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/25/ukraine-invasion-russia-news/#link-VAD5RAA4NFBYDBHCHBNAHAKFCE |archive-date=26 February 2022 |newspaper=[[The Washington Post]] |access-date=26 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref> 27 თებერვალს გაეროს უშიშროების საბჭომ კენჭი უყარა გაეროს [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გენერალური ასამბლეის]] სასწრაფო სესიას, იმავე შედეგებით.<ref>{{cite web |last1=Nichols |first1=Michelle |title=U.N. Security Council calls rare General Assembly session on Ukraine |url=https://www.reuters.com/world/un-security-council-calls-rare-general-assembly-session-ukraine-2022-02-27/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/world/un-security-council-calls-rare-general-assembly-session-ukraine-2022-02-27/ |archive-date=27 February 2022 |website=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> ისტორიაში მე-11 სპეციალური სესია ჩატარდა 28 თებერვალს და სიტყვით გამოსვლებმა რამდენიმე დღეს გასტანა.<ref>{{cite web |last1=Tawfik |first1=Nada |title=Rare UN meeting gets under way |url=https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60542877?ns_linkname=621ce500ec502b53cd480244%26Rare%20UN%20meeting%20gets%20under%20way%262022-02-28T15%3A27%3A22.255Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:94c61eaf-858f-42a5-a9e9-2bd5e2698f49&pinned_post_asset_id=621ce500ec502b53cd480244 |publisher=[[BBC News]] |access-date=28 February 2022 |date=28 February 2022}}</ref> [[გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭო|გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს]] შეხვედრისას, 1 მარტს, პროტესტის ნიშნად 100-ზე მეტმა დიპლომატმა დატოვა დარბაზი [[სერგეი ლავროვი|სერგეი ლავროვის]], რომელიც შეხვედრას ონლაინ ჩაერთო, იგი სანქციების გამო ფიზიკურად ვერ ჩავიდა გაეროს შტაბ-ბინაში, [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]], გამოსვლისას.<ref>{{cite news |last=Nebehay |first=Stephanie |date=1 March 2022 |title=Western envoys, allies walk out on Lavrov speech to UN rights forum |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/eu-us-british-envoys-boycott-lavrov-speech-un-rights-forum-2022-03-01/ |url-status=live |access-date=1 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220301161517/https://www.reuters.com/world/eu-us-british-envoys-boycott-lavrov-speech-un-rights-forum-2022-03-01/ |archive-date=1 March 2022 |quote=More than 100 diplomats from some 40 Western countries and allies including Japan walked out of a speech by Russian Foreign Minister Sergei Lavrov to the top U.N. human rights forum on Tuesday in protest over Russia's invasion of Ukraine.}}</ref><ref>{{cite news |last=Cumming-Bruce |first=Nick |date=1 March 2022 |title=Diplomats walk out of Lavrov's speech at the U.N. in Geneva. |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2022/03/01/world/europe/lavrov-speech-un.html |url-status=live |access-date=1 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220301162010/https://www.nytimes.com/2022/03/01/world/europe/lavrov-speech-un.html |archive-date=1 March 2022 |quote=Ukraine's ambassador to the United Nations in Geneva led the walkout, which left a largely empty conference hall to hear the remarks by Foreign Minister Sergey V. Lavrov at a conference on disarmament.}}</ref><ref>{{cite news |last=Shah |first=Furvah |date=1 March 2022 |title=UN diplomats walk out on Russian minister's speech in protest at Ukraine invasion |work=[[The Independent]] |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/un-walkout-ukraine-russia-minister-sergei-lavrov-b2025921.html |url-status=live |access-date=1 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220301181252/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/un-walkout-ukraine-russia-minister-sergei-lavrov-b2025921.html |archive-date=1 March 2022 |quote=Dozens of officials, including those from Britain, the US and the European Union, left the UN Human Rights Council meeting in Geneva, Switzerland on Tuesday as a video message from Vladimir Putin's ally played.}}</ref> ადამიანთა უფლებებისთვის გაეროს უმაღლესმა კომისიონერმა, [[მიშელ ბაჩელეტი|მიშელ ბაჩელეტმა]], მოითოხვა უკრაინაში რუსეთის სამხედრო მოქმედებების დაუყოვნებლივი შეჩერება.<ref>{{cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=28153&LangID=E |title=OHCHR &#124; UN Human Rights Chief urges an immediate halt to the Russian Federation's military action against Ukraine |website=www.ohchr.org}}</ref> 2 მარტს გაერომ კენჭი უყარა რეზოლუციას, რომელიც რუსეთს უკრაინის დატოვებას ავალდებულებდა. 141 ქვეყანა მხარს უჭერდა რეზოლუციას, 35-მა თავი შეიკავა ხოლო ბელარუსი, ჩრდილოეთი კორეა, სირია და ერიტრეა რუსეთის ერთადერთი მხარდამჭერები იყვნენ.<ref>{{cite news |last1=Pamuk |first1=Humeyra |last2=Landay |first2=Jonathan |title=U.N. General Assembly in historic vote denounces Russia over Ukraine invasion |url=https://www.reuters.com/world/un-general-assembly-set-censure-russia-over-ukraine-invasion-2022-03-02/ |work=[[Reuters]] |date=2 March 2022}}</ref> ==== ქვეყნების რეაქცია ==== [[File:International reactions to the 2022 Russian invasion of Ukraine.svg|thumb|upright=1.36|right|საერთაშორისო რეაქციების რუსეთის უკრანაში შეჭრაზე. ---- {{legend|#0099FF|დაგმეს შეჭრა}} {{legend|#666666|შეინარჩუნეს ნეიტრალიტეტი}} {{legend|#FF6600|შეჭრა დააბრალეს NATO-ს „პროვოკაციებს“}} {{legend|#C0C0C0|უცნობია}} ---- {{legend|#FF0000|რუსეთი}} {{legend|#0000FF|უკრიანა}}]] [[File:20220302 Ambasada RP w Sarajewie, flagi PL i UA.jpg|thumb|უკრაინის დროშა პოლონეთის საერჩოზე [[სარაევო|სარაევოში]]]] * {{flag|ჩინეთი}} – ჩინეთის პროპაგანდამ უკრაინაში მიმდინარე სიტუაცია აშშ-სა და NATO-ს დააბრალა,<ref>{{cite news |title=China’s Propaganda Machine Gears Up for Putin — and Blames America for the Invasion |url=https://www.rollingstone.com/politics/politics-features/russia-china-ukraine-propaganda-invasion-ccp-1315024/ |work=Rolling Stone |date=2 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |title=How China embraces Russian propaganda and its version of the war |url=https://www.japantimes.co.jp/news/2022/03/05/asia-pacific/russia-china-information-war/ |work=Japan Times |date=5 March 2022}}</ref> თუმცა ჩინეთმა ოფიციალურად ნეიტრალიტეტი აირჩია.<ref>{{cite web |last1=Wen Liu |first1=Tracy |title=China’s Propaganda Over Ukraine Is Shifting and Uncertain |url=https://foreignpolicy.com/2022/03/01/china-propaganda-ukraine-russia/ |publisher=FP |access-date=5 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |title=China asked Russia to delay Ukraine invasion until after Olympics -NYT |url=https://www.reuters.com/world/us-officials-say-china-asked-russia-delay-ukraine-war-until-after-beijing-2022-03-02/ |work=Reuters |date=3 March 2022}}</ref> 2 მარტს [[ნიუ-იორკ ტაიმზი (გაზეთი)|''ნიუ-იორკ ტაიმზმა'']] განაცხადა, რომ, ბაიდენის ადმინისტრაციაზე და ევროპელ თანამდებობის პირებზე დაყრდნობით, ჩინეთმა პუტინს უკრაინაში შეჭრის გადატანა და [[ზამთრის ოლიმპიური თამაშები 2022|პეკინის ზამთრის ოლიმპიადის]] დასრულებამდე მოეცადა.<ref>{{cite web |last1=Wong |first1=Edward |last2=Barnes |first2=Julian |title=China Asked Russia to Delay Ukraine War Until After Olympics, U.S. Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2022/03/02/us/politics/russia-ukraine-china.html |publisher=The New York Times |access-date=5 March 2022}}</ref> * {{flag|საფრანგეთი}} – [[ემანუელ მაკრონი]] ინარჩინებს კომუნიკაციას პუტინთან და მოქმედებს, როგორც დიპლომატიის ცენტრი ევროპაში. მაკრონი ასევე მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ევროკავშირისა და NATO-ს საპასუხო ზომებში.<ref>{{cite news |title=Emmanuel Macron's Ukraine mission buys time, but works no miracles |url=https://www.economist.com/europe/emmanuel-macrons-ukraine-mission-buys-time-but-works-no-miracles/21807598 |newspaper=The Economist |date=8 February 2022 |access-date=5 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Troianovski |first1=Anton |title=A Putin-Macron call leaves France persuaded that Russia wants ‘control of all of Ukraine.’ |url=https://www.nytimes.com/2022/03/03/world/europe/putin-macron-call.html |publisher=The New York Times |access-date=5 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Bisserbe |first1=Noemie |title=French President Emmanuel Macron Declares Run for Re-Election |url=https://www.wsj.com/articles/french-president-emmanuel-macron-declares-run-for-re-election-11646335861 |publisher=The Wall Street Journal |access-date=5 March 2022}}</ref> * {{flag|გერმანია}} – გერმანიამ შეჭრამდე შეიანრჩინა პოლიტიკა ლეტალური იარაღის არგადაცემისა და საშუალო კლასის მხარდაჭერის შესახებ, რომელიც [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] შემდეგ მიიღეს. შეჭრის შემდეგ გერმანიამ შეაჩერა [[ჩრდილოეთის ნაკადი 2]], რამაც შესაძლოა საშუალო კლასისთვის სირთულეები გამოიწვიოს, და უკრაიას გაუგზავნა საბრძოლო მასალა და იარაღი. ''[[ეკონომისტი (ჟურნალი)|ეკონომისტმა]]'' პოლიტიკის ცვლას ახალი ეპოქა უწოდა. გერმანიამ თავდაცვის ბიუჯეტი 100 მილიარდი ევროთი გაზარდა.<ref>{{cite news |title=With war at its doors, Europe discovers a capacity for action |url=https://www.economist.com/europe/with-war-at-its-doors-europe-discovers-a-capacity-for-action/21807967 |newspaper=[[The Economist]] |date=5 March 2022 |access-date=5 March 2022}}</ref> * {{flag|ინდოეთი}} – [[ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი|ინდოეთის პრემიერ-მინისტრმა]], [[ნარენდრა მოდი|ნარენდრა მოდიმ]], შეიკავა თავი და არ დაგმო რუსეთის შეჭრა.<ref>{{cite web |title=Modi Appeals for 'Cessation of Violence' in Call With Putin, First Indian Reaction to Russian Attack |url=https://thewire.in/diplomacy/modi-appeals-for-cessation-of-violence-in-call-with-putin-first-indian-reaction-to-russian-attack |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://thewire.in/diplomacy/modi-appeals-for-cessation-of-violence-in-call-with-putin-first-indian-reaction-to-russian-attack |archive-date=26 February 2022 |website=[[The Wire (India)|The Wire]]}}</ref> ინდოეთი ამზადებდა ახალ ეკონომიკურ მექანიზმს, რომლითაც რუსეთთან [[ინდური რუპია|რუპიებით]] ივაჭრებდა და თავს აარიდებდა დასავლურ სანქციებს.<ref>{{cite web |last1=Jadhav |first1=Rajendra |last2=Anand |first2=Nupur |last3=Ahmed |first3=Aftab |title=India explores setting up rupee trade accounts with Russia to soften sanctions blow – sources |url=https://www.reuters.com/world/india/india-explores-setting-up-rupee-trade-accounts-with-russia-soften-sanctions-blow-2022-02-25/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.reuters.com/world/india/india-explores-setting-up-rupee-trade-accounts-with-russia-soften-sanctions-blow-2022-02-25/ |archive-date=26 February 2022 |website=[[Reuters]] |date=25 February 2022}}</ref> * {{Flag|ყაზახეთი}} – რუსეთმა ყაზახეთს ჯარის გაგზავნა მოთხოვა უკრაინაში, შეჭრის მხარდასაჭერად, თუმცა ყაზახეთმა უარი თქვა და განაცხადა, რომ ის არ აღიარებდა [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანსკის]] დამოუკიდებლობას და ამიტომ შეჭრაში მონაწილეობას ვერ მიიღებდა.<ref>{{cite news|url=https://www.nbcnews.com/news/world/live-blog/russia-ukraine-live-updates-n1289976/ncrd1289985 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.nbcnews.com/news/world/live-blog/russia-ukraine-live-updates-n1289976/ncrd1289985 |archive-date=26 February 2022 |agency=[[NBC News]] |title=One of Russia's closest allies denies request for troops |date=25 February 2022 |access-date=25 February 2022 |last=Alexander |first=Peter |author-link=Peter Alexander (journalist)}}</ref> === სხვები === ==== რელიგიური ლიდერები ==== *[[რომის პაპი|რომის პაპმა]] [[ფრანცისკე|ფრანცისკემ]] [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენსკისთან]] სატელეფონოზარში „ღრმა მწუხარება“ გამოხატა და ზელენსკიმ მადლობა გადაუხადა მხარდაჭერისთვის.<ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |first9=Amir |last9=Vera |date=26 February 2022 |title=Pope expresses "his deepest sorrow" in phone call with Zelensky |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_8ce86aec7efbf5b3b607258cf1eb49f1 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_8ce86aec7efbf5b3b607258cf1eb49f1 |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[CNN]]}}</ref> *[[მსოფლიო პატრიარქი|მსოფლიო პატრიარქმა]] [[ბართლომე I (კონსტანტინოპოლის პატრიარქი)|ბართლომე I]]-მა ომის დასრულება მოითოხვა, ომს საშინელი უწოდა და [[უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესია|უკრაინის მართლმადიდებლურ ეკლესიას]] მხარდაჭერა გამოუცხადა.<ref>{{cite news |title=Christian Orthodox spiritual leader calls for end of Ukraine war |url=https://www.reuters.com/world/europe/christian-orthodox-spiritual-leader-calls-end-ukraine-war-2022-02-27/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/christian-orthodox-spiritual-leader-calls-end-ukraine-war-2022-02-27/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |work=[[Reuters]] |date=27 February 2022}}</ref> *[[მიტროპოლიტი|მიტროპოლიტმა]] [[ონოფრე (ბერეზოვსკი)|ონოფრემ]], უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესიის ლიდერმა, ომს გაუმართლებელი უწოდა.<ref>{{cite news |title=Moscow Patriarch Kirill, Ukrainian Orthodox leaders issue calls for peace |url=https://religionnews.com/2022/02/24/orthodox-patriarch-of-moscow-kirill-calls-on-all-parties-to-avoid-civilian-casualties-in-ukraine/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://religionnews.com/2022/02/24/orthodox-patriarch-of-moscow-kirill-calls-on-all-parties-to-avoid-civilian-casualties-in-ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |work=[[Religion News Service]] |date=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=Moscow patriarch prays for unity of 'single space' of Russia and Ukraine |url=https://www.pillarcatholic.com/p/moscow-patriarch-prays-for-unity |access-date=3 March 2022 |website=www.pillarcatholic.com}}</ref><ref>{{cite web |title=Слово Святейшего Патриарха Кирилла в Неделю о Страшном Суде после Литургии в Храме Христа Спасителя / Патриарх / Патриархия.ru |trans-title=Word of His Holiness Patriarch Kirill on the Week of the Last Judgment after the Liturgy at the Cathedral of Christ the Savior / Patriarch / Patriarchy.ru |url=http://www.patriarchia.ru/db/text/5904390.html |access-date=3 March 2022 |website=Патриархия.ru |language=ru}}</ref> *[[ჯასტინ უელბი|ჯასტინ უელბიმ]], კანტერბურის [[ანგლიკანიზმი|ანგლიკანმა]] მთავარეპისკოპოსმა, თქვა: „რაც ახლა უკრაინაში ხდება თქვენს სულს წვავს“. მან განაცხადა, რომ ხალხი „მხარდამხარ“ უნდა დადგეს და შეეწინააღმდეგოს იმას, „რაც არასწორია“ უკრაინის კრიზისში.<ref>{{cite web|website=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-sussex-60619831 |title=Ukraine: Archbishop of Canterbury asks people to stand 'shoulder to shoulder' |date=4 March 2022 |access-date=5 March 2022}}</ref> ==== გართობისა და სპორტის ორგანიზაციები ==== [[საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტი|საერთაშორისო ოლიმპიურმა კომიტეტმა]] მოითხოვა საერთაშორისო სპორტულ ფედერაციებს გადაეტანათ ან გაეუქმებინათ ბელარუსსა და რუსეთში დაგეგმილი ყველა სპორტული ღნისძიება.<ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=International Olympic Committee urges sports bodies to cancel events in Russia, Belarus |url=https://www.espn.com/olympics/story/_/id/33368931/international-olympic-committee-urges-sports-bodies-cancel-events-russia-belarus |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.espn.com/olympics/story/_/id/33368931/international-olympic-committee-urges-sports-bodies-cancel-events-russia-belarus |archive-date=27 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[ESPN]]}}</ref><ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=Russia stripped of major events as invasion of Ukraine intensifies |url=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/russia-stripped-major-events-invasion-ukraine-intensifies-2022-02-25/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.reuters.com/lifestyle/sports/russia-stripped-major-events-invasion-ukraine-intensifies-2022-02-25/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[Reuters]]}}</ref> ბელარუს და რუს სპორტსმენებს გამოსვლის უფლება მხოლოდ ნეიტრალიტეტის დაცვით შეეძლებოდათ, მათ არ უნდა წარმოედგინათ რუსეთი და ბელარუსი.<ref name="WaPO IOC">{{cite news |date=28 February 2022 |title=IOC, FIFA clamp down on Russian and Belarussian athletes and teams |url=https://www.washingtonpost.com/sports/2022/02/28/sports-russia-ukraine/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/sports/2022/02/28/sports-russia-ukraine/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref> [[ველოსიპედისტების საერთაშორისო კავშირი|ველოსიპედის საერთაშორისო კავშირმა]] და [[ტანვარჯიშის საერთაშორისო ფედერაცია|ტანვარჯიშის საერთაშორისო ფედერაციამ]] იმოქმედეს მსგავსად.<ref>{{cite press release |url=https://www.uci.org/pressrelease/uci-statement-concerning-the-situation-in-ukraine/5g1BfHYJ85VKaLl7o0U7rI |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.uci.org/pressrelease/uci-statement-concerning-the-situation-in-ukraine/5g1BfHYJ85VKaLl7o0U7rI |archive-date=27 February 2022 |title=UCI statement concerning the situation in Ukraine |publisher=[[Union Cycliste Internationale|UCI]] |date=26 February 2022 |access-date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite press release |title=FIG decision regarding the conflict in Europe |url=https://www.gymnastics.sport/site/news/displaynews.php?idNews=3439 |access-date=26 February 2022 |publisher=[[International Gymnastics Federation]] |date=26 February 2022}}</ref> 2 მარტს [[საერთაშორისო პარაოლიმპიური კომიტეტი|საერთაშორისო პარაოლიმპიურმა კომიტეტმა]] განაცხადა, რომ რუს და ბალარუს ათლეტებს [[ზამთრის პარაოლიმპიადა 2022]]-ში გამოსვლა მხოლოდ ნეიტრალური დროშით შეეძლებოდათ.<ref>{{cite press release|title=IPC makes decisions regarding RPC and NPC Belarus|url=https://www.paralympic.org/press-release/ipc-makes-decisions-regarding-rpc-and-npc-belarus|publisher=International Paralympic Committe|date=2 March 2022}}</ref> 3 მარტს, კრიტიკის შემდეგ, გადაწყვეტილება შეიცვალა და რუს და ბელარუს ათლეტებს პარაოლიმპიადაში მონაწილეობა აეკრძალათ.<ref>{{cite news|url=https://www.paralympic.org/news/ipc-decline-athlete-entries-rpc-and-npc-belarus-beijing-2022|title=IPC to decline athlete entries from RPC and NPC Belarus for Beijing 2022|website=paralympic.org|date=3 March 2022|access-date=3 March 2022}}</ref> [[ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაცია|ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაციამ]] პუტინს ჩამოართვა „საპატიო პრეზიდენტისა და ელჩის“ წოდება.<ref>{{cite web |author=[[International Judo Federation]] |date=27 February 2022 |title=International Judo Federation – statement suspending Putin |url=https://www.ijf.org/news/show/official-announcement-of-the-international-judo-federation |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.ijf.org/news/show/official-announcement-of-the-international-judo-federation |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref> 1 მარტს [[ციგაობის საერთაშორისო კავშირი|ციგაობის საერთაშორისო კავშირმა]] დაანონსა, რომ რუსეთი და ბელარუსი გაირიცხებოდა ყველა შეჯიბრებიდა.<ref>{{cite news |last1=Boren |first1=Cindy |last2=Bonesteel |first2=Matt |date=1 March 2022 |title=Russia, Belarus barred from competition by International Skating Union |url=https://www.washingtonpost.com/sports/2022/03/01/russia-belarus-barred-competition-by-international-skating-union/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/sports/2022/03/01/russia-belarus-barred-competition-by-international-skating-union/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |newspaper=[[The Washington Post]] |ref=skating_russia}}</ref> [[UEFA]]-,მ, ევროპული ფეხბურთის ასოციაციამ, გადაწყვიტა 20222 წლის ჩემპიონთა ლიგის ფინალის [[სანქტ-პეტერბურგი|სანქტ-პეტერბურგიდან]] [[საინტ-ლუისი|საინტ-ლუისში]] გადატანა.<ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=Champions League Final Will Be Played in Paris, Not Russia |url-status=live |url=https://www.nytimes.com/2022/02/25/sports/soccer/champions-league-final-paris-russia.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.nytimes.com/2022/02/25/sports/soccer/champions-league-final-paris-russia.html |archive-date=27 February 2022 |url-access=limited |access-date=25 February 2022 |website=[[The New York Times]]}}</ref><ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=UEFA Champions League final moved from St. Petersburg to Paris |url=https://soccer.nbcsports.com/2022/02/25/uefa-champions-league-final-moved-from-st-petersburg-to-paris/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://soccer.nbcsports.com/2022/02/25/uefa-champions-league-final-moved-from-st-petersburg-to-paris/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[NBC Sports]]}}</ref> [[პოლონეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|პოლონეთის]], [[ჩეხეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ჩეხეთისა]] და [[შვედეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|შვედეთის]] ეროვნულმა ნაკრებებმა უარი განაცხადეს [[რუსეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|რუსეთთან]] თამაშზე.<ref>{{cite web |first1=Adrienne |last1=Vogt |first2=Lauren |last2=Said-Moorhouse |first3=Jeevan |last3=Ravindran |first4=Peter |last4=Wilkinson |first5=Jessie |last5=Yeung |first6=Brad |last6=Lendon |first7=Steve |last7=George |first8=Meg |last8=Wagner |date=26 February 2022 |title=Poland refuses to play Russia in next month's 2022 World Cup qualifier over Ukraine |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_d09e904fff4e101b023b5870b982b80a |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_d09e904fff4e101b023b5870b982b80a |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[CNN]] |url-status=live}}</ref> 28 თებერვალს [[FIFA]]-მ და UEFA-მ რუსეთს საეთაშირისო ფეხბურთის თამაში აუკრძალა, [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2002|2022 წლის მსოფლიო ჩემპიონატის]] საკვალიფიკაციო ეტაპის ჩათვლით.<ref>{{cite news |date=28 February 2022 |title=FIFA suspends Russia from playing international soccer indefinitely |url=https://www.washingtonpost.com/sports/2022/02/28/fifa-suspends-russian-teams/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/sports/2022/02/28/fifa-suspends-russian-teams/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=28 February 2022 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref> [[ჰოკეის ეროვნული ლიგა|ჰოკეის ეროვნულმა ლიგამ]] შეაჩერა ყველა რუსული ბიზნეს ურთიერთობა, შეაჩერა რუსულენოვანი საიტი და განაცხადა, რომ რუსეთში არ ჩაატარებდნენ შეჯიბრებებს. [[ყინულის ჰოკეის საერთაშორისო ფედერაცია|ყინულის ჰოკეის საერთაშორისო ფედერაციამ]] შეაჩერა რუსეთისა და ბელარუსის ყველა გუნდის მონაწილეობა შეჯიბრებაში და რუსეთს აუკრძალა 2023 წლის ჰოკეის ახალგაზრდული ჩემპიონათის მასპინძლობა.<ref name="WaPO IOC" /> ფინურმა ''კოკერიტმა'' და ლატვიურმა ''დინამო რიგამ'' დატოვეს რუსეთის ჰოკეის უმაღლესი საკლუბო ლიგა.<ref>{{cite web |author=[[ESPN]] |date=25 February 2022 |title=Finnish hockey team leaves KHL playoffs over Ukraine invasion |url=https://www.espn.com/nhl/story/_/id/33369502/finnish-team-leaves-khl-playoffs-ukraine-invasion |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.espn.com/nhl/story/_/id/33369502/finnish-team-leaves-khl-playoffs-ukraine-invasion |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |date=27 February 2022 |title=Dinamo Riga withdraws from KHL following Russian invasion into Ukraine |url=https://nypost.com/2022/02/27/dinamo-riga-withdraws-from-khl-after-russia-invades-ukraine/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://nypost.com/2022/02/27/dinamo-riga-withdraws-from-khl-after-russia-invades-ukraine/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |work=[[New York Post]]}}</ref><ref>{{cite news |date=28 February 2022 |title=Dinamo Rīga pulls out of KHL |publisher=[[Public Broadcasting of Latvia]] |url=https://eng.lsm.lv/article/culture/sport/dinamo-riga-pulls-out-of-khl.a445632/ |url-status=live |access-date=28 February 2022 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://eng.lsm.lv/article/culture/sport/dinamo-riga-pulls-out-of-khl.a445632/ |archive-date=1 March 2022 }}</ref> [[ფორმულა ერთი|ფორმულა ერთმა]] გააუქმა რუსული გრან პრი, [[სებასტიან ფეტელი|სებასტიან ფეტელმა]] და [[მაქს ვერსტაპენი|მაქს ვერსტაპენმა]] რუსეთში რბოლის ჩატარებას „არასწორი“ უწოდეს.<ref>{{cite web|date=25 February 2022 |title=Sebastian Vettel and Max Verstappen call for Russian GP boycott |url=https://www.telegraph.co.uk/football/2022/02/23/premier-league-clubs-urged-boycott-champions-league-final-uefa/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.telegraph.co.uk/football/2022/02/23/premier-league-clubs-urged-boycott-champions-league-final-uefa/ |archive-date=27 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{cite web |date=25 February 2022 |title=Formula 1 statement on the Russian Grand Prix |url=https://www.formula1.com/en/latest/article.formula-1-statement-on-the-russian-grand-prix.4S39V28GpAH5ESb8LksW0J.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.formula1.com/en/latest/article.formula-1-statement-on-the-russian-grand-prix.4S39V28GpAH5ESb8LksW0J.html |archive-date=27 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=F1}}</ref> [[EA Sports]]-მა დაანონსა რუსული და ბალრუსული გინდების ამოღება როგორც ''[[FIFA 22]]-''იდან, ისე ''[[NHL 22]]-''იდან. კომპანიამ ასევე განაცხადა, რომ ეს შეეხებოდა ახალ ''[[F1 2022]]-''ს, რომელშიც იქნებოდნენ რუსი მრობლელი ნიკიდა მაზეპინი, მისი სპონსორი [[Uralkali]] და რუსული გრან პრი.<ref>{{cite web|title=EA Sports removes Russian teams from NHL, FIFA video games |url=https://www.polygon.com/22958515/fifa-nhl-russian-teams-banned-ea-sports-statement |author-first=Owen S. |author-last=Good |website=[[Polygon (website)|Polygon]] |publisher=[[Vox Media]] |date=2 March 2022 |access-date=2 March 2022}}</ref> 5 მარტს მაზეპინისა და Uralkali-ის კონტრაქტები გაწყვიტა Haas-ის გუნდმა.<ref>{{cite web |title=Haas F1 team splits with Mazepin, Uralkali after Ukraine invasion |url=https://www.autosport.com/f1/news/haas-f1-team-splits-with-mazepin-uralkali-after-ukraine-invasion/8717996/ |access-date=5 March 2022 |website=www.autosport.com |language=en}}</ref> რუსეთი მოხსნეს ევროვიზია 2022-იდანაც.<ref>{{cite web |last=Thomas |first=Tobi |date=25 February 2022 |title=Russia is banned from Eurovision after invasion of Ukraine |url=https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2022/feb/25/russia-banned-from-eurovision-after-invasion-of-ukraine |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2022/feb/25/russia-banned-from-eurovision-after-invasion-of-ukraine |archive-date=26 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[The Guardian]]}}</ref><ref>{{cite press release |url=https://eurovision.tv/mediacentre/release/ebu-statement-russia-2022 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://eurovision.tv/mediacentre/release/ebu-statement-russia-2022 |archive-date=26 February 2022 |title=EBU statement regarding the participation of Russia in the Eurovision Song Contest 2022 |work=[[Eurovision Song Contest]] |publisher=[[European Broadcasting Union]] |date=25 February 2022 |access-date=25 February 2022}}</ref> მის სუპერნაციონალმა სოციალურ მედიაზე განაცხადა, რომ ისინი არ მიიღებდნენ რუს მონაწილეებმს.<ref>{{cite web |last=Requintina |first=Robert |date=1 March 2022 |title=Miss Supranational bans Russia from joining in solidarity with Ukraine |url=https://mb.com.ph/2022/03/01/miss-supranational-bans-russia-from-joining-in-solidarity-with-ukraine/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://mb.com.ph/2022/03/01/miss-supranational-bans-russia-from-joining-in-solidarity-with-ukraine/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=Manila Bulletin}}</ref> [[The Walt Disney Company|Disney]]-მ, [[Warner Bros.|Warner Bros]]-მა და [[Sony Pictures]]-მა განაცხადეს, რომ რუსეთში შეაჩერებდნენ ფილების გაშვებას.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/film/2022/mar/01/disney-and-warner-bros-pause-film-releases-in-russia-over-ukraine-invasion |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.theguardian.com/film/2022/mar/01/disney-and-warner-bros-pause-film-releases-in-russia-over-ukraine-invasion |archive-date=1 March 2022 |title=Disney, Sony and Warner Bros pause film releases in Russia over Ukraine invasion |date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[The Guardian]]}}</ref> == სამშვიდობო მცდელობები == [[File:Volodymyr Zelenskyy met with the heads of governments of Poland, the Czech Republic and Slovenia in Kyiv. (51941194944).jpg|thumb|პოლონეთის მთვარობების პრემიერ-მინისტრები, ჩეხეთისა და სლოვაკეთის პრეზიდნეტები კიევში 15 მარტს (შეჭრის მე-20 დღე). პირველი სამთავრობო დელეგაცია უკრაინაში რუსეთის მიერ დაწყებული შეჭრის შემდეგ.<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/polands-kaczynski-calls-peacekeeping-mission-ukraine-2022-03-15/|title = Poland's Kaczynski calls for peacekeeping mission in Ukraine|newspaper = Reuters|date = 15 March 2022}}</ref>]] 28 თებერვალს უკრაინამ და რუსეთმა [[გომელი|გომელში]] ცეცხლის შეწყვეტისა და სამოქალაქო პირების ევაკუაციის მოლაპარაკებები დაიწყეს. სამი მცდელობის შემდეგ შედეგს ვერ მიაღწიეს.<ref>{{cite web|date=7 March 2022|title=Ukraine and Russia hold third round of talks|url=https://www.dw.com/en/ukraine-and-russia-hold-third-round-of-talks/a-61039008|access-date=8 March 2022|website=[[Deutsche Welle]]}}</ref> 5 მარტს რუსეთმა ხუთ საათ-ნახაევრიანი ცეცხლის შეწყვეტა გამოაცხადა [[ვოლნოვახა|ვოლნოვახასა]] და [[მარიუპოლი|მარიუპოლში]], ჰუმანიტარული დერეფნების გასახსნელად და სამოქალაქო პირების ევაკუაციისათვის.<ref>{{cite web |date=5 March 2022 |title=Russia declares brief ceasefire to allow civilians to leave 2 cities in Ukraine |url=https://www.indiatoday.in/world/russia-ukraine-war/story/russia-ukraine-war-news-updates-ceasefire-open-civilian-corridors-1921003-2022-03-05 |access-date=7 March 2022 |website=[[India Today]]}}</ref><ref>{{cite news |date=5 March 2022 |agency=[[Reuters]] |title=Russia declares partial ceasefire in two Ukrainian cities |url=https://www.thehindubusinessline.com/news/world/russia-declares-partial-ceasefire-in-two-ukrainian-cities/article65192853.ece |access-date=7 March 2022 |via=The Hindu BusinessLine}}</ref> რუსულმა ძალებმა ცეცხლის შეწყვეტა დაარღვიეს ორი ქალაქის დაბომბვით.<ref>{{cite news|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-united-nations-europe-singapore-42fc449b3e3336d09660c273aa0d9f19 |title=Live updates: Ukrainian paramedic remembered for bravery |website=AP Press |publisher=[[Associated Press]] |date=6 March 2022 |access-date=8 March 2022 |quote=Russia promised to stop the shelling of Mariupol, a port city of 430,000, and Volnovakha, a city in the east, but violated the cease-fire.}}</ref><ref name="ABC_Ceasfire" /> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ უკრაინელები თავს დაესხნენ რუსეთის ძალებს.<ref name="ABC_Ceasfire">{{cite news |title=Fleeing civilians face Russian bombardment as evacuation ceasefire breaks down in Ukraine and humanitarian crisis worsens |url=https://www.abc.net.au/news/2022-03-06/russia-not-observing-ceasefire-in-ukraine-say-city-leaders/100885872 |access-date=8 March 2022 |publisher=Australian Broadcasting Commission |date=6 March 2022}}</ref> [[წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობა|წითელმა ჯვარმა]] გამოაცხადა ევაკუაციის მცდელობის წარუმატებლობა.<ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/russia-ukraine-blame-each-other-mariupol-evacuation-fails-again-2022-03-06/ |title=Evacuation of Mariupol fails again, stranding civilians under siege |first1=Edmund |last1=Blair |first2=Alessandra |last2=Prentice |work=[[Reuters]] |date=6 March 2022 |access-date=8 March 2022}}</ref> 7 მარტს კრემლმა მშვიდობის სანაცვლოდ მოითხოვა უკრაინის [[ნეიტრალიტეტი]], [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|ყირიმის ანექსიის]] აღიარება და [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]] და [[ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუჰანკის სახალხო რესპუბლიკების]] აღიარება.<ref>{{cite news |title=Russia will stop 'in a moment' if Ukraine meets terms – Kremlin |url=https://www.reuters.com/world/kremlin-says-russian-military-action-will-stop-moment-if-ukraine-meets-2022-03-07/ |work=[[Reuters]] |date=7 March 2022 |access-date=8 March 2022}}</ref> იმავე დღეს რუსეთმა დროებითი ცეცხლის შეწყვეტა გამოაცხადა [[კიევი|კიევში]], [[სუმი|სუმში]] და ორ სხვა ქალაქში 10:30 საათზე, მოსკოვის დროით.<ref>{{cite web |date=7 March 2022 |title=Russia announces ceasefire in Kyiv, 3 other cities for humanitarian corridors |url=https://www.hindustantimes.com/world-news/russia-announces-ceasefire-in-kyiv-3-other-cities-for-humanitarian-corridors-101646633888107.html |access-date=7 March 2022 |website=[[Hindustan Times]]}}</ref> 8 მარტს ზელენსკიმ წინ წამოწია [[ვლადიმერ პუტინი|პუტინთან]] პირდაპირ შეხვედრისა და პუტინის მოთხოვნების განხილვის სურვილი.<ref>{{cite news |title=Ukraine's Zelenskiy Says Open to 'Compromise' with Russia on Crimea, Separatist Territories |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/03/08/ukraines-zelenskiy-says-open-to-compromise-with-russia-on-crimea-separatist-territories-a76821 |work=[[The Moscow Times]] |date=8 March 2022 |access-date=10 March 2022}}</ref> ზელენსკიმ თქვა, რომ ის იყო მზად დიალოგისათვის და „არა კაპიტულაციისთვის“.<ref>{{cite news |title=Israel's Bennett plays peacemaker in Ukraine-Russia war |url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-60679175 |work=[[BBC News]] |date=10 March 2022}}</ref> ზელენსკიმ [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-ს, [[რუსეთი|რუსეთს]], [[გაერთიანებული სამეფო|დიდ ბრიტანეთს]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთს]], [[გერმანია|გერმანიასა]] და თურქეთს წარუდგინა ახალი კოლექტიური თავდაცვის ხელშეკრულება, [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ში შესვლის ალტერნატივად.<ref>{{cite news |title=Analysis: Two weeks into Ukraine war, analysts detect faint glimmers of compromise emerge |url=https://www.reuters.com/world/europe/two-weeks-into-ukraine-war-faint-glimmers-compromise-emerge-2022-03-10/ |work=[[Reuters]] |date=11 March 2022}}</ref> [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ზელენსკის]] პარტიამ, [[ხალხის მსახური (პარტია)|ხალხის მსახურმა]], განაცხადა, რომ უკრაინა არ დათმობდა [[ყირიმის ოლქი|ყირიმს]], [[დონეცკის ოლქი|დონეცკსა]] და [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკს]].<ref>{{cite news |title=Alternative to NATO proposed by Zelensky's party |url=https://www.jpost.com/international/article-700683 |work=[[The Jerusalem Post]] |date=8 March 2022}}</ref> 10 მარტს [[ანთალია|ანთალიაში]] შეხვდნენ [[დმიტრო კულება]] და [[სერგეი ლავროვი]], თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი [[მევლუთ ჩავუშოღლუ|მევლუთ ჩავოშოღლუ]] შეხვედრისას იყო მედიატორი. ეს იყო პირველი მაღალი დონის კონტაქტი ორ მხარეს შორის, შეჭრის დაწყების შემდეგ.<ref>{{cite web |title='No progress' as top Russia, Ukraine diplomats talk in Turkey |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/10/top-russia-ukraine-diplomats-arrive-in-turkey-for-talks |date=10 March 2022 |access-date=11 March 2022 |publisher=[[Al Jazeera]]}}</ref> 15 მარტს გაიმართა მოლაპარაკების მეოთხე რაუნდი, ზელენსკიმ განაცხადა, რომ დათანხმდებოდა [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|NATO]]-ს წევრობისკენ სვლის შეჩერებას.<ref>{{cite news|url=https://www.timesofisrael.com/russia-said-to-ease-stance-at-talks-zelensky-says-ukraine-accepts-not-joining-nato/|title=Russia said to ease stance at talks, Zelensky says Ukraine accepts not joining NATO|newspaper=[[The Times of Israel]]|date=15 March 2022|access-date=15 March 2022}}</ref> 17 მაერს ''[[Financial Times]]''-მა განაცხადა, რომ 15 პუნქტიანი მოლაპარაკებული გეგმა ზელენსკიმ შეაფასა, როგორც ომის დასრულების მეტად „რეალისტური“ შესაძლებლობა.<ref>{{cite news |last1=Reed |first1=John |last2=Olearchyk |first2=Roman |last3=Shotter |first3=James |last4=Schwartz |first4=Felicia |title=Zelensky says Ukrainian and Russian positions becoming more 'realistic' |url=https://www.ft.com/content/7b341e46-d375-4817-be67-802b7fa77ef1 |access-date=17 March 2022 |work=Financial Times |date=16 March 2022}}</ref> [[მიხაილო პოდოლიაკი|მიხაილო პოდოლიაკმა]], უკრაინის მხრიდან მთავარმა დიპლომატმა მოლაპარაკებებზე, განაცხადა, რომ 15 პუნქტიან გეგმაში შედიოდა რუსეთის ძალების უკრაინიდან გასვლა, საერთაშორისო სამხედრო დახმარების გარანტია კონფლიქტის განახლების შემთხვევაში და უკრაინის NATO-სკენ სვლის შეჩერება.<ref>"What could a Ukraine-Russia peace agreement look like?" TRT World News. March 18, 2022. [https://www.trtworld.com/magazine/what-could-a-ukraine-russia-peace-agreement-look-like-55615/amp]</ref> 17 მარტს მევლუთ ჩავოშოღლუ გახდა პირველი საგაერო საქმეთა მინისტრი, რომელიც უკრაინაში ჩავიდა შეჭრის დაწყების შემდეგ, იგი შეხვდა დმიტრო კულებას და განიხილა ახალი კოლექტიური თავდაცვის ხელშეკრულების გეგმა, მან განაცხადა, რომ „ცეცხლის შეწყვეტის იმედი გაიზარდა“.<ref>"Çavuşoğlu: İki ülkeye ziyaretin neticesinde ateşkes umudumuz biraz daha arttı", March 17, 2022. [https://tr.euronews.com/2022/03/17/cavusoglu-iki-ulkeye-ziyaretin-neticesinde-ateskes-umudumuz-biraz-daha-artt Euronews]</ref> == მედია == შეჭრის განმოვლაბაში მესოჯები, ვიდეოები, ფოტოები და ხმოვანი ჩანაწერები აქტიურად ვრცელდებოდა სოციალურ მედიებსა და ახალი ამბების ვებგვერდებზე, უკრაინისა და რუსეთის მებრძოლების, მათი მეგობრებისა და ოჯახისწევრების მეშვეობით. მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი ასეთი კარდი ნამდვილი იყო, ზოგი ვიდეო და ფოტო იყო წარსული კონფლიკტების ან სხვა მხრივ შემცდომაში შემყვანი. ზოგი მათგანი შექმნილი იყო დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის გასავრცელებლად.<ref>{{cite web |last1=Seitz |first1=Amanda |last2=Klepper |first2=David |date=25 February 2022 |title=Propaganda, fake videos of Ukraine invasion bombard users |url=https://abcnews.go.com/Politics/wireStory/propaganda-fake-videos-ukraine-invasion-bombard-users-83102027 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://abcnews.go.com/Politics/wireStory/propaganda-fake-videos-ukraine-invasion-bombard-users-83102027 |archive-date=27 February 2022 |access-date=27 February 2022 |website=[[ABC News]]}}</ref><ref>{{cite news |last1=Coleman |first1=Alistair |last2=Sardarizadeh |first2=Shayan |title=Ukraine conflict: Many misleading images have been shared online |url=https://www.bbc.co.uk/news/60513452 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.bbc.co.uk/news/60513452 |archive-date=1 March 2022 |publisher=[[BBC News]] |date=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Kern |first1=Rebecca |last2=Scott |first2=Mark |last3=Goujard |first3=Clothilde |date=24 February 2022 |title=Social media platforms on the defensive as Russian-based disinformation about Ukraine spreads |url=https://www.politico.com/news/2022/02/24/social-media-platforms-russia-ukraine-disinformation-00011559 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.politico.com/news/2022/02/24/social-media-platforms-russia-ukraine-disinformation-00011559 |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[Politico]]}}</ref> ზოგმა დასავლური მედია გააკრიტიკა უკრაინის ომის [[ავღანეთის ომი (2001–2021)|ავღანეთის]], [[ერაყის ომი|ერაყის]], [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის]], [[ისრაელ-პალესტინის კონფლიქტი|პალესტინა-ისრაელის]], [[ეთიოპიის სამოქალაქო ომი (2018-დღემდე)|ეთიოპიის]], [[ლიბიის სამოქალაქო ომი|ლიბიისა]] და [[იემენის სამოქალაქო ომი (2015-დღემდე)|იემენის]] ომებისგან განსხვავებულად წარმოჩენისთვის.<ref>{{cite news |title='Double standards': Western coverage of Ukraine war criticised |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/27/western-media-coverage-ukraine-russia-invasion-criticism |work=[[Al Jazeera]] |date=27 February 2022|access-date=7 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |last=White |first=Nadine |title=The racial bias in western media's Ukraine coverage is shameful |url=https://www.independent.co.uk/voices/ukraine-refugees-racial-bias-western-media-b2024864.html |work=[[The Independent]] |date=1 March 2022 |access-date=7 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |last=Fatir Tahir |first=Ataul |title=Selective empathy: Western media's horrific double standards amid Russia-Ukraine War |url=https://www.alhakam.org/selective-empathy-western-medias-horrific-double-standards-amid-russia-ukraine-war/ |work=[[Al Hakam (newspaper)|Al Hakam]] |date=2 March 2022|access-date=7 March 2022}}</ref> ზოგმა ხელი შეუწყო რუსული ნარატივების გავრცელებას, როგორც [[ცინიზმი|ცინიზმს]] [[ამერიკის შეერთებული შტატების საგაერო პოლიტიკა|აშშ-ის საგაერო პოლიტიკის]] მიმართ.<ref>{{Cite web |date=9 March 2022 |title=Why Are Indonesian Netizens Expressing Support for Russia's Invasion of Ukraine? |url=https://thediplomat.com/2022/03/why-are-indonesian-netizens-expressing-support-for-russias-invasion-of-ukraine/ |website=[[The Diplomat]]}}</ref><ref>{{Cite web |date=11 March 2022 |title=Why Do Many Indonesians Support Putin's Invasion of Ukraine? – Page 2 |url=https://www.cnnindonesia.com/internasional/20220311071348-106-769708/mengapa-banyak-warga-indonesia-dukung-putin-invasi-ukraina/2 |website=[[CNN Indonesia]] |language=id-ID}}</ref><ref>{{cite news |last=Nugroho |first=Johannes |title=Chinese internet or US foreign policy? Why some Indonesians support Russia's invasion of Ukraine |url=https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3169708/chinese-internet-or-us-foreign-policy-why-some-indonesians |work=[[South China Morning Post]] |date=8 March 2022 |access-date=16 March 2022}}</ref> === ცენზურა === რუსეთის ცენზურის აპარატმა, [[როსკომნადზორი|როსკომნადზორმა]], ქვეყნის მედიებს ინფორმაციისათვის მხოლოდ რუსული სახემწიფო წყაროების გამოყენება უბრძანა, წინააღმდეგ შემთხვევაში იქნებოდა ჯარიმები და დაბლოკვები.<ref>{{cite web |date=24 February 2022 |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/use-only-official-sources-about-ukraine-war-russian-media-watchdog-tells-journalists-a76567 |title=Use Only Official Sources About Ukraine War, Russian Media Watchdog Tells Journalists |website=[[The Moscow Times]] |access-date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224123216/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/use-only-official-sources-about-ukraine-war-russian-media-watchdog-tells-journalists-a76567 |url-status=live }}</ref> ასევე აიკრძალა სიტყვა „ომის“ გამოყენება, სანაცვლოდ უნდა ეთქვათ „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“,<ref>{{cite web |date=26 February 2022 |title=Специальная военная операция по защите ДНР и ЛНР. День третий. Онлайн |trans-title=Special military operation to protect the DNR and LNR. Day three. Online |url=https://rg.ru/2022/02/26/specialnaia-voennaia-operaciia-po-zashchite-dnr-i-lnr-den-tretij-onlajn.html |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://rg.ru/2022/02/26/specialnaia-voennaia-operaciia-po-zashchite-dnr-i-lnr-den-tretij-onlajn.html |archive-date=27 February 2022 |language=ru}}</ref> პუტინის 24 თებერვლის სიტყვით გამოსვლის თანახმად. სტატიები და ისტორიები, რომლებშიც რუსეთის უკრაინაში შეჭრა მოხსენიებული იყო, როგორც „თავდასხმა“, „შეჭრა“ და „ომის გამოცხადება“, წაშალეს.<ref>{{cite web|url=https://www.rferl.org/a/ukraine-russia-crisis-crosshairs-live-briefing/31668477.html|title=Live Briefing: Ukraine Under Attack|publisher=Radio Free Europe/Radio Liberty|date=3 March 2022|access-date=3 March 2022|quote=Russia's national media watchdog Roskomnadzor has warned news outlets across the country that Russia's actions in Ukraine cannot be called a 'war' or an 'invasion' and should instead be referred to as a "special military operation in Ukraine.}}</ref><ref>{{cite news |date=26 February 2022 |last=Landen |first=Xander |title=Russia Tells Media to Delete Stories Mentioning Ukraine 'Invasion' |work=[[Newsweek]] |url=https://www.newsweek.com/russia-tells-media-delete-stories-mentioning-ukraine-invasion-1682973 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.newsweek.com/russia-tells-media-delete-stories-mentioning-ukraine-invasion-1682973 |archive-date=27 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |author=<!--Staff writer(s)/no by-line.--> |title=Russia Bans Media Outlets From Using Words 'War,' 'Invasion' |date=26 February 2022 |magazine=[[The Moscow Times]] |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/26/russia-bans-media-outlets-from-using-words-war-invasion-a76605 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/26/russia-bans-media-outlets-from-using-words-war-invasion-a76605 |archive-date=27 February 2022}}</ref> [[როსკომნადზორი|როსკომნადზორმა]] დაიწყო გამოძიება რუსული დამოუკიდებელი მედიების წინააღმდეგ, ომში დანაკარგების გაშუქების გამო.<ref name="rferl-petition">{{cite news |title=Russian Government Orders Media Outlets To Delete Stories Referring To 'Invasion' Or 'Assault' On Ukraine |url=https://www.rferl.org/a/roskomnadzor-russia-delete-stories-invasion/31724838.html|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.rferl.org/a/roskomnadzor-russia-delete-stories-invasion/31724838.html|archive-date=27 February 2022 |work=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]], RFE/RL |date=26 February 2022}}</ref> [[როსკომნადზორი]] ასევე დაიმუქრა რუსული ვიკიპედიის დაბლოკვით, რუსეთის უკრაინაში შეჭრის სტატიაში რუსული დანაკარგებისა და დაღუპული უკრაინელი სამოქალაქო პირების შესახებ დაწერის გამო.<ref>{{cite news |date=1 March 2022 |title=Moscow threatens to block Russian-language Wikipedia over invasion article |work=[[National Post]] |url=https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/crime-pmn/moscow-threatens-to-block-russian-language-wikipedia-over-invasion-article |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/crime-pmn/moscow-threatens-to-block-russian-language-wikipedia-over-invasion-article |archive-date=1 March 2022 |access-date=2 March 2022 }}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.vice.com/en/article/bvnpq5/russia-threatens-to-block-wikipedia-for-stating-facts-about-its-war-casualties-editors-say |title=Russia Threatens to Block Wikipedia for Stating Facts About Its War Casualties, Editors Say |date=2 March 2022 |first=Samantha |last=Cole |website=[[Vice Media|Vice]]}}</ref> [[როსკომნადზორი|როსკომნადზორმა]] ნაწილობრივ შეზღუდა [[Facebook]]-ი 25 თებერვალს,<ref>{{cite web|title=Russia Puts 'Partial Restriction' on Facebook Access Citing Censorship on State Media |website=India.com |date=25 February 2022 |url=https://www.india.com/news/world/russia-puts-partial-restriction-on-facebook-access-citing-censorship-on-state-media-5258636/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.india.com/news/world/russia-puts-partial-restriction-on-facebook-access-citing-censorship-on-state-media-5258636/ |archive-date=26 February 2022 }}</ref> რადგან Facebook-მა უარყო რუსეთის მოთხოვნა, რუსული სახელმწიფო მედიების (ზვეზდა, რია ნოვოსტი, ლენტა.რუ და გაზეტა.რუ) პოსტების ფაქტობრივობის შემოწმების შესახებ.<ref>{{cite web |title=Russia is limiting access to Facebook. The company says it was ordered to stop fact-checking |url=https://www.npr.org/live-updates/russia-invades-ukraine-news-friday#russia-is-limiting-access-to-facebook-the-company-says-it-was-ordered-to-stop-fact-checking |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.npr.org/live-updates/russia-invades-ukraine-news-friday#russia-is-limiting-access-to-facebook-the-company-says-it-was-ordered-to-stop-fact-checking |first=Shannon |last=Bond |archive-date=26 February 2022 |website=[[NPR]] |access-date=26 February 2022 |date=25 February 2022}}</ref> 26 თებერვალს Facebook-მა რუსულ სახელმწიფო მედიებს აუკრძალა თავის პლათფორმაზე რეკლამირება.<ref>{{cite web |last=Sabes |first=Adam |date=26 February 2022 |title=Facebook bans Russian state media from advertising and monetizing content on its platform |url=https://www.foxbusiness.com/technology/facebook-bans-russian-state-media-from-advertising-on-their-platform |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.foxbusiness.com/technology/facebook-bans-russian-state-media-from-advertising-on-their-platform |archive-date=26 February 2022 |access-date=26 February 2022 |website=[[Fox Business]]}}</ref> Facebook-მა გამოაშკარავა რუსული დეზინფრომაციის კამპანიები, ყალბი აკაუნტები და უკრაინელი მაღალჩინოსნების აკაუნტების დაჰაკვის მცდელობები.<ref>{{cite news |title=Facebook and TikTok ban Russian state media in Europe |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/technology/2022/02/28/facebook-ukraine-russian-disinformation/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.washingtonpost.com/technology/2022/02/28/facebook-ukraine-russian-disinformation/ |archive-date=1 March 2022 |first1=Elizabeth |last1=Dwoskin |first2=Cat |last2=Zakrzewski |date=28 February 2022}}</ref> 4 მარტს [[როსკომნადზორი|როსკომნადზორმა]] დაბლოკა უცხოული მედიები, რუსული [[BBC News]]-ის, ამერიკის ხმის, [[RFE/RL]]-ის, [[Deutsche Welle]]-ისა and ''[[Meduza]]-''ის ჩათვლით, ასევე Facebook-ი და [[Twitter]]-ი.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/business/media-telecom/russia-restricts-access-bbc-russian-service-radio-liberty-ria-2022-03-04/ |title=Russia blocks access to BBC and Voice of America websites |website=[[Reuters]] |date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/03/04/facebook-multiple-media-sites-partially-down-in-russia-afp-ngo-a76750 |title=Facebook, Multiple Media Sites Partially Down in Russia – AFP, NGO |website=[[The Moscow Times]] |date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/04/russia-completely-blocks-access-to-facebook-and-twitter |title=Russia blocks access to Facebook and Twitter |date=4 March 2022 |access-date=4 March 2022 |website=[[The Guardian]] |last=Milmo |first=Dan}}</ref> ასევე დაბლოკეს [[ეხო მასკვი]], რუსეთის დამოუკიდებელი ტელევიზია და დოჟდია,<ref>{{cite news |last=Lott-Lavigna |first=Ruby |title=Russia's Only Independent TV Station Won't Censor the Ukraine War |url=https://www.vice.com/en/article/jgmakx/russia-ukraine-invasion-dozhd-tv |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.vice.com/en/article/jgmakx/russia-ukraine-invasion-dozhd-tv |archive-date=1 March 2022 |work=[[Vice (media)|Vice]] |date=28 February 2022}}</ref> რუსული არმიის წინააღმდეგ „ყალბი ინფორმაციის“ გავრცელებისა და „ძალადობისკენ“ მოწოდების გამო.<ref>{{cite news|last=Troianovski |first=Anton |title=Echo of Moscow, a liberal Russian radio station, is shut down |date=3 March 2022 |magazine=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/live/2022/03/02/world/ukraine-russia-war?smtyp=cur&smid=tw-nytimes#echo-of-moscow-a-liberal-russian-radio-station-is-shut-down}}</ref> 4 მარტს პუტინმა დააკანონა 15 წლით თავისუფლების აღკვეთა მათთვის, ვინც „ცრუ და ყალბ ინფრომაციას“ გაავრცელებდა რუსეთისა არმიისა და მისი მოქმედებების შესახებ,<ref>{{cite news |title=Even Russia's Kremlin-backed media is going off message and beginning to question Putin's war on Ukraine |url=https://fortune.com/2022/03/11/russia-kremlin-backed-media-off-message-question-putin-war-ukraine-invasion/ |work=Fortune |date=11 March 2022}}</ref> შედეგად ზოგდა მედიამ შეწყვიტა უკრაინის თემების გაშუქება, პუტინმა ასევე დააკანონა სამი წლით თავისუფლების აღკვეთა სანქციების მომხრეებისათვის.<ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/03/04/putin-signs-law-introducing-jail-terms-for-fake-news-on-army-a76768 |title=Putin Signs Law Introducing Jail Terms for 'Fake News' on Army |website=[[The Moscow Times]] |date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |title=Ukraine invasion: Russia passes law threatening 15 years in jail for spreading 'fake' information about the military |url=https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-russia-passes-law-threatening-15-years-in-jail-for-spreading-fake-information-about-the-military-12557176 |work=[[Sky News]] |date=4 March 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/03/04/russia-duma-passes-law-on-fake-news-a76754 |title=Russia Duma Passes Law on 'Fake News' |website=[[The Moscow Times]] |date=4 March 2022}}</ref> 11 მარტს, მარკ ბარნსტეინი, წამვანი ედიტორი რუსულ ვიკიპედიაში, დააკავა ბელარუსის უსაფრთხოების სამსახუმა „ყალბი ინფორმაციის გავრცელების“ გავრცელების გამო.<ref>{{cite news |last=Song |first=Victoria |title=A top Wikipedia editor has been arrested in Belarus |url=https://www.theverge.com/2022/3/11/22973293/wikipedia-editor-russia-belarus-ukraine |access-date=13 March 2022 |work=[[The Verge]] |date=11 March 2022}}</ref> 18 მარტს ბრიტანულმა რეგულატორმა, [[Ofcom]]-მა გაწყვიტა რუსული ტელეარხების ლიცენზიები.<ref>{{cite news |title=Ofcom revokes UK broadcasting licence of Kremlin-backed RT TV channel |url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/18/rt-uk-broadcasting-licence-kremlin-backed-tv-channel-ofcom |access-date=18 March 2022 |work=the Guardian |date=18 March 2022 |language=en}}</ref> === პროპაგანდა === ==== რუსული სამხედრო პროპაგანდა ==== [[File:Vladimir Putin and Konstantin Ernst 24 March 2014.jpeg|thumb|[[ვლადიმერ პუტინი|პუტინი]] და [[კონსტანტინ ერნეტი]], [[რუსეთის პირველი არხი|რუსეთის პირველი არხის]] პრეზიდენტი.]] რუსულმა სახელმწიფო მედია, როგორებიცაა რუსეთი-24,<ref>{{cite magazine |last=Gessen |title=The War That Russians Do Not See |first=Masha |url=https://www.newyorker.com/news/dispatch/03/14/the-war-that-russians-do-not-see |magazine=[[The New Yorker]] |date=4 March 2022}}</ref> რუსეთი-1 და პირველი არხი მიყვებოდნენ მთავრობის ნარატივს ომზე საუბრისას.<ref>{{cite news |last=Vorobyov |first=Niko |title=How is the Ukraine invasion being viewed in Russia? |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/no-choice-but-to-invade-ukraine-kremlin |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/no-choice-but-to-invade-ukraine-kremlin |archive-date=27 February 2022 |work=[[Al Jazeera]] |date=24 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |last=Simmons |first=Ann |title=Russian State Media Bolster Putin's Narrative for Ukraine Invasion |url=https://www.wsj.com/articles/russian-state-media-bolster-putins-narrative-for-ukraine-invasion-11645874643 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.wsj.com/articles/russian-state-media-bolster-putins-narrative-for-ukraine-invasion-11645874643 |archive-date=27 February 2022 |work=[[The Wall Street Journal]] |date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |last1=Korenyuk |first1=Maria |last2=Goodman |first2=Jack |title=Ukraine war: 'My city's being shelled, but mum won't believe me' |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60600487 |work=[[BBC News]] |date=4 March 2022}}</ref> 28 თებერვალს RIA ნოვოსტმა გააცრცელა და შემდეგ წაშალა სტატია, სადაც ეწერა, რომ რუსეთმა მოიგო ომი და „უკრაინა დაუბრინდა რუსეთს“.<ref>{{cite web |last=Coleman |first=Alistair |title=Ukraine crisis: Russian news agency deletes victory editorial |url=https://www.bbc.com/news/technology-60562240 |website=[[BBC News]] |access-date=7 March 2022 |date=28 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last=Bradley |first=Jane |title=Ukraine-Russia conflict: Russian state news agency appears to accidentally publish article claiming war victory |url=https://www.scotsman.com/news/world/russian-news-agency-appears-to-accidentally-publish-article-claiming-victory-3590253 |website=[[The Scotsman]] |access-date=7 March 2022 |date=28 February 2022}}</ref> 14 მარტს [[მარინა ოვსიანიკოვა]] შეიჭრა სახლემწიფო ტელევიზიის პირდაპირ გადაცემაში და შეიტანა ბანერი წარწერით: „შეაჩერეთ ომი, არ დაიჯეროთ პროპაგანდა, აქ თქვენ გატყუებენ.“<ref>{{cite news |title=Russia-Ukraine war: Marina Ovsyannikova interrupts Russian show |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/15/anti-war-protester-interrupts-russian-tv-news-show |work=[[Al Jazeera]] |date=15 March 2022}}</ref> RT დაიბლოკა [[პოლონეთი|პოლონეთში]], [[ავსტრალია|ავსტრალიასა]]<ref>{{cite web|url=https://www.theaustralian.com.au/business/media/foxtel-strips-russia-today-from-its-platforms-over-concern-of-its-content-on-the-ukraine-invasion/news-story/4050256fefef93681b240314893fac8c |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220227/https://www.theaustralian.com.au/business/media/foxtel-strips-russia-today-from-its-platforms-over-concern-of-its-content-on-the-ukraine-invasion/news-story/4050256fefef93681b240314893fac8c |archive-date=27 February 2022 |title=Foxtel strips Russia Today from its platforms over concern of its content on the Ukraine invasion |date=26 February 2022 |website=[[The Australian]] |first=Sophie |last=Elsworth |access-date=27 February 2022}}</ref> და [[კანადა|კანადაში]].<ref>{{cite web |last=Vlessing |first=Etan |date=28 February 2022 |title=Canada's Cable TV Giants Pull Russian State-Backed RT Channel |url=https://www.hollywoodreporter.com/business/business-news/canada-cable-giants-pull-russia-rt-channel-1235101010/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.hollywoodreporter.com/business/business-news/canada-cable-giants-pull-russia-rt-channel-1235101010/ |archive-date=1 March 2022 |access-date=1 March 2022 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> რუსული სახელმწიფო არხები RT და [[Sputnik]] დაიბლოკა [[YouTube]]-ზე, რუსული დეზინფრომაციის გავრცელების შესაჩერებლად.<ref>{{cite web|url=https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-youtube-to-block-access-to-rt-and-sputnik-across-europe-immediately-12554678 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-youtube-to-block-access-to-rt-and-sputnik-across-europe-immediately-12554678 |archive-date=1 March 2022 |title=Ukraine invasion: YouTube to block access to RT and Sputnik across Europe 'immediately' |access-date=1 March 2022 |website=[[Sky News]]}}</ref> ბევრმა ჟურნალისტმა დატოვეს რუსული სახელმწიფო ტელევიზიები შეჭრის შემდეგ.<ref>{{cite news |last=Gilbody-Dickerson |first=Claire |title=Russia Today hit by resignation of several UK-based journalists within hours of Putin's invasion of Ukraine |url=https://inews.co.uk/news/world/russia-today-resignation-several-uk-journalists-within-hours-putins-invasion-of-ukraine-1486142 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://inews.co.uk/news/world/russia-today-resignation-several-uk-journalists-within-hours-putins-invasion-of-ukraine-1486142 |archive-date=1 March 2022 |work=[[i (newspaper)|inews.co.uk]] |date=26 February 2022}}</ref><ref>{{cite news |last=Escritt |first=Thomas |title=Exclusive: Russian news agency in Berlin faces staff exodus over Ukraine invasion |url=https://www.reuters.com/world/europe/exclusive-russian-news-agency-berlin-faces-staff-exodus-over-ukraine-invasion-2022-02-28/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.reuters.com/world/europe/exclusive-russian-news-agency-berlin-faces-staff-exodus-over-ukraine-invasion-2022-02-28/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Reuters]] |date=28 February 2022}}</ref> რუსმა მასწავლებლებმა მიიღეს დეტალური ინსტრუქცია, თუ როგორ ესაუბრონ მოსწავლეებს უკრაინაში შეჭრასა და ომზე.<ref name="coda-propaganda">{{cite news |last=Tyan |first=Alexandra |title=The Kremlin forces schools and theaters to uphold Putin's invasion propaganda |url=https://www.codastory.com/disinformation/kremlin-schools-propaganda/ |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220301/https://www.codastory.com/disinformation/kremlin-schools-propaganda/ |archive-date=1 March 2022 |work=[[Coda Media]] |date=1 March 2022}}</ref> მოსკოვის მაიაკოვსკის თეატრმა მიიღო მთავრობის მეილი, რომელშიც ეწერა: „თავი შეიკავეთ უკრაინაში სამხედრო ქმედებებზე მებისმიერი კომენტარისგან“ და ნებისმიერი უარყოფითი კომენტარი „ჩაითვლებოდა ღალატად სამშობლოს წინააღმდეგ“.<ref name="coda-propaganda" /> ''„Z“'' სიმბოლოს რუსეთის მთავრობა და რუსი მოქალაქეები ომის მხარდამჭერი პროპაგადის ხელსაწყოდ იყენებენ.<ref>{{cite web |last=Butterfield |first=Michelle |title=How the letter 'Z' became a powerful Russian propaganda tool |url=https://globalnews.ca/news/8667536/z-symbol-russia-what-does-it-mean/ |website=[[Global News]] |access-date=11 March 2022 |date=8 March 2022 |archive-date=9 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220309153821/https://globalnews.ca/news/8667536/z-symbol-russia-what-does-it-mean/ |url-status=live }}</ref> კრემის [[პროპაგანდა]] და დეზინფორმაციის გავრცელება მთავარი მიზეზია შეჭრის მხარდაჭერისა რუსული საზოგადოების მიერ.<ref>{{cite news |title='Pure Orwell': how Russian state media spins invasion as liberation |url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/pure-orwell-how-russian-state-media-spins-ukraine-invasion-as-liberation |work=The Guardian |date=25 February 2022}}</ref> 28 თებერვლიდან 1 მარტამდე ჩატარებულ დამოუკიდებულ კვლევაში გამოჩნდა, რომ რუსი რესპონდენდების 58% მხარს უჭერდა „სპეციალურ სამხედრო ოპერაციას“.<ref>{{cite news |date=8 March 2022 |title=58 percent of Russians support the invasion of Ukraine, and 23 percent oppose it, new poll shows |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/08/russia-public-opinion-ukraine-invasion/ |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20220314102356/https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/08/russia-public-opinion-ukraine-invasion/ |archive-date=14 მარტი 2022 |access-date=12 აპრილი 2022 }}</ref><ref>{{cite news |title=Putin rebuilds the Iron Curtain |url=https://www.axios.com/russia-ukraine-iron-curtain-4e03e4dd-cdaf-4029-97a7-e15a8cd2f4d1.html |work=Axios |date=11 March 2022}}</ref> 25 თებერვლიდან 3 მარტამდე [[ალექსეი ნავალნი|ალექსეი ნავალნის]] [[ანტიკორუფციული ფონდი|ანტიკორუფციული ფონდის]] მიერ ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ რესპოდენტების რიცხვი, რომლებიც რუსეთს აგრესორად თვლიდნენ 29%-იდან 53%-მდე გაიზარდა, ხოლო მათი რიცხვი, ვინც რუსეთს „სამშვიდობო ძალად“ თვლიდა 25%-იდან 12%-მდე დაეცა.<ref>{{cite web |date=8 March 2022 |title=Russian people increasingly against Ukraine war—opposition poll |url=https://www.newsweek.com/navalny-russia-ukraine-kyiv-putin-conflict-war-poll-1685898 |access-date=15 March 2022 |website=Newsweek}}</ref><ref>{{cite news |last=Bancroft |first=Holly |title=Anti-war momentum growing in Russia, poll from opposition leader Navalny claims |newspaper=[[The Independent]] |date=8 March 2022 |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-ukraine-war-alexey-navalny-putin-b2030915.html }}</ref> ზოგიერთი დამკვირვებელი საუბრობს „თაობათა ჭიდილზე“ რუსებს შორის, წამოწყებული ომის აღთქმის შესახებ. ახალგაზრდების უმეტესობა ეწინააღმდეგება ომს, ხოლო ასაკოვანი რუსები მეტად იჯერებენ რუსეთის სახელმწიფო პროპაგანდასა და დეზინფორმაციას.<ref name="aljazeera-media">{{cite news |last=Jack |first=Victor |title=How do young Ukrainians and Russians feel about another war? |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/2/7/not-worth-fighting-for-young-ukrainians-and-russians-shun-war |work=[[Al Jazeera]] |date=7 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last=Hooper |first=Cynthia |date=2 March 2022 |title=Russia's invasion of Ukraine has Kremlin battling for hearts and minds at home |url=https://theconversation.com/russias-invasion-of-ukraine-has-kremlin-battling-for-hearts-and-minds-at-home-177991 |access-date=3 March 2022 |website=[[The Conversation (website)|The Conversation]]}}</ref> კატარინა ვოლჩუკმა, [[ჩეთემ ჰაუსი|ჩეთემ ჰაუსითან]] ასოცირებულმა პირმა, განაცხადა, რომ „[ასაკოვანი] რუსები იჯერებენ რუსეთის ოფიციალურ ნარატივს, რომ რუსეთი იცავს რუსულად მოლაქარაკე ხალხს უკრაინაში, ანუ მათთვის ეს უფრო დაცვაა, ვიდრე აგრესია.“<ref name="aljazeera-media" /> ==== პროპაგანდა სხვა ქვეყნებში ==== ჩინელი დიპლომატები, მთავრობის სააგენტოები და სამთავრობო მედიები ომს ანტიამერიკული პროპაგანდის წამოწყებისათვის იყენებენ<ref>{{cite magazine |date=2 March 2022 |last=Kroll |first=Andy |title=China's Propaganda Machine Gears Up for Putin — and Blames America for the Invasion |url=https://www.rollingstone.com/politics/politics-features/russia-china-ukraine-propaganda-invasion-ccp-1315024/ |magazine=[[Rolling Stone]]}}</ref> და ავრცელებენ შეთქმულების თეორიას უკრაინაში განლაგებული ამერიკული ბიოლოგიური იარაღების ლაბორატორიის შესახებ.<ref>{{cite news |last=Wong |first=Edward |title=U.S. Fights Bioweapons Disinformation Pushed by Russia and China |url=https://www.nytimes.com/2022/03/10/us/politics/russia-ukraine-china-bioweapons.html |work=[[The New York Times]] |date=11 March 2022 |access-date=12 March 2022}}</ref><ref>{{cite news |date=5 March 2022 |title=How China embraces Russian propaganda and its version of the war |work=[[Japan Times]] |url=https://www.japantimes.co.jp/news/2022/03/05/asia-pacific/russia-china-information-war/}}</ref> ჩინეთის [[iQIYI|iQiyi Sports]]-მა განაცხადა, რომ ისინი არ გაუშვებდნენ [[ინგლისის პრემიერლიგა|პრემიერლიგის]] მატჩებს, რადგან პრემიერლიგა მხარს უჭერს უკრაინას.<ref>{{cite news |date=4 March 2022 |last=Roan |first=Dan |title=China Premier League coverage pulled |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.com/sport/football/60524865 |access-date=4 March 2022}}</ref> სხვა ქვეყნების სამთავრობო მედიები, როგორიც [[ირანი]] და [[სერბეთი|სერბეთია]], იმეორებენ რუსეთის პროპაგანდას.<ref>{{cite web |last=Ziabari |first=Kourosh |date=9 March 2022 |title=In Backing Russia on Ukraine, Iran Is on the Wrong Side of History |url=https://foreignpolicy.com/2022/03/09/iran-support-russia-war-ukraine/ |website=[[Foreign Policy]] |language=en-US}}</ref><ref>{{cite news |date=14 March 2022 |title=Putin supporters demonstrate in Belgrade backing Ukrainian invasion |work=[[Business Standard India]], [[Associated Press]] |url=https://www.business-standard.com/article/international/putin-supporters-demonstrate-in-belgrade-backing-ukrainian-invasion-122031300819_1.html}}</ref> ირანში სახელმწიფო მედიამ გააკრიტიკა ბრიტანეთის საელჩო თეირანში მას შემდეგ, რაც მათ აღმართეს უკრაინის დროშა. რუსეთის სახელპიფო მედია სპუტნიკი პროპაგანდის საკითხებში აქტიურად თანამშრომლობს ირანულ სამხელწიფო მედიასთან.<ref>{{cite web |date=5 March 2022 |title=In Iran, Sputnik Persian, the British Embassy and Ahmadinejad Clash Over Ukraine |url=https://iranwire.com/en/features/11420 |website=[[IranWire]] |access-date=17 March 2022 |first=Ehsan |last=Mehrabi }}</ref> == პროტესტები და დემონსტრაციები == 1 800-ზე მეტი რუსი დააკავეს 51 ქალაქში, შეჭრის წინააღმდეგ პროტესტში მონაწილეობისათვის, [[OVD-Info]]-ზე დაყრდნობით.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Russian police have detained almost 1,400 people at anti-war protests across Russia after President Vladimir Putin sent troops to invade Ukraine, an independent monitor said Thursday. |url=https://www.msn.com/en-us/news/world/russian-police-have-detained-almost-1400-people-at-anti-war-protests-across-russia-after-president-vladimir-putin-sent-troops-to-invade-ukraine-an-independent-monitor-said-thursday/ar-AAUgfKI |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224192858/https://www.msn.com/en-us/news/world/russian-police-have-detained-almost-1400-people-at-anti-war-protests-across-russia-after-president-vladimir-putin-sent-troops-to-invade-ukraine-an-independent-monitor-said-thursday/ar-AAUgfKI |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=AFP}}</ref><ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Dozens of Russian Anti-War Picketers Detained – Reports |url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/dozens-of-russian-anti-war-picketers-detained-reports-a76559 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224142927/https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/dozens-of-russian-anti-war-picketers-detained-reports-a76559 |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[The Moscow Times]]}}</ref><ref>{{cite web|title=Ukraine crisis latest news: Kyiv urges EU to provide air defences as Russia invades on multiple fronts |url=https://amp.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224175723/https://amp.theguardian.com/world/live/2022/feb/24/russia-invades-ukraine-declares-war-latest-news-live-updates-russian-invasion-vladimir-putin-explosions-bombing-kyiv-kharkiv |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[The Guardian]]}}</ref><ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Ukraine invasion latest: Russia looking to mass 'overwhelming forces' around Kyiv |language=en-GB |work=[[The Daily Telegraph]] |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/24/russia-ukraine-news-invasion-war-nato-putin-sanctions-latest2/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225025201/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/02/24/russia-ukraine-news-invasion-war-nato-putin-sanctions-latest2/ |archive-date=25 February 2022 |issn=0307-1235 |author-last=Johnson |author-first=Jamie}}</ref> რუსეთის შინაგან საქმეთა მინისტრმა დაკავებები კორონავირუსის შეზღუდვებით გაამართლა.<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Alec Luhn |url=https://twitter.com/asluhn/status/1496869020372398080?s=21}}</ref> რუსმა ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეანტმა, ტიმიტრი მურატოვმა, განაცხადა, რომ გაზეთი ''[[Novaya Gazeta]]'' დაიბეჭდებოდა რუსულთან ერთად უკრაინულ ენაზეც. მურატოვმა, მიხეილ ზიგარმა და ვლადიმერ მირზოიევმა ხელი მოაწერეს დოკუმენტს, რომელიც აცხადებს, რომ უკრაინა არ არ წარმოადგენს საფრთხეს რუსეთისათვის და რუს მოქალაქეებს ომის დაგმობისაკენ მოუწოდებს.<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Nobel Peace Prize winner, other prominent Russian figures condemn country's attack on Ukraine |language=en |agency=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/russia-ukraine-attack-news/#link-ZFYLGJKGEZDDNFHUIFI2V4LDG4 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073822/https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/24/russia-ukraine-attack-news/#link-ZFYLGJKGEZDDNFHUIFI2V4LDG4 |archive-date=24 February 2022}}</ref> ელენა ჩერნეკომ, ''[[Kommersant]]''-ის შურნალისტმა, გაავრცელა წერული, რომელსაც ხელი 170-მა ჟურნალისტმა და აკადემიკოსმა მოაწერა.<ref>{{cite web|author-last1=Allsop |author-first1=Jon |date=24 February 2022 |title=Propaganda, confusion, and an assault on press freedom as Russia attacks Ukraine |url=https://www.cjr.org/the_media_today/propaganda-confusion-and-an-assault-on-press-freedom-as-russia-attacks-ukraine.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224181721/https://www.cjr.org/the_media_today/propaganda-confusion-and-an-assault-on-press-freedom-as-russia-attacks-ukraine.php |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=[[Columbia Journalism Review]] |language=en}}</ref> უკრაინის მხარდამჭერი აქციები გაიმართა [[სომხეთი|სომხეთში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title="There are people in Armenia who are against the war, Russia's imperialist policy." Protest in front of the Russian Embassy |website=aysor.am |url=https://www.aysor.am/am/news/2022/02/24/%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%A1-%D5%8C%D4%B4-%D5%A4%D5%A5%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6/1932562 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224203649/https://www.aysor.am/am/news/2022/02/24/%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%A1-%D5%8C%D4%B4-%D5%A4%D5%A5%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6/1932562 |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[ავსტრალია]]ში,<ref>{{Cite news|last=Earl|first=Carly|last2=Australia|first2=Source: Guardian|date=2022-02-25|title=Ukraine supporters gather in Sydney to protest Russian invasion – video|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/video/2022/feb/25/ukraine-supporters-gather-in-sydney-after-russian-invasion-video|access-date=2022-02-26|issn=0261-3077}}</ref> [[ბულგარეთი|ბულგარეთში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=На протеста пред руското посолство: Киев покръсти Русия, Киев ще я опее |language=bg |trans-title=At the protest in front of the Russian embassy: Kiev baptised Russia, Kiev will sing it |work=Dnevnik (news) |url=https://www.dnevnik.bg/bulgaria/2022/02/24/4316397_na_protesta_pred_ruskoto_posolstvo_kiev_pokrusti/?ref=home_layer2 |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224201304/https://www.dnevnik.bg/bulgaria/2022/02/24/4316397_na_protesta_pred_ruskoto_posolstvo_kiev_pokrusti/?ref=home_layer2 |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[ბელგია]]ში,<ref name="brusselsembassy2">{{cite news|author=<!--Staff writer(s)/no by-line.--> |date=24 February 2022 |title=Russian embassy target of Ukrainian anger |work=[[VRT (broadcaster)]] |location=Brussels |url=https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/02/24/russian-embassy-target-of-ukrainian-anger/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224164704/https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/02/24/russian-embassy-target-of-ukrainian-anger/ |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[კანადა]]ში,<ref>{{cite web|author-last=Perez |author-first=Jackie |date=24 February 2022 |title=Ukrainian-Canadians rally outside embassy in Ottawa ahead of Russian invasion |url=https://ottawa.ctvnews.ca/ukrainian-canadians-rally-outside-embassy-in-ottawa-ahead-of-russian-invasion-1.5794015 |access-date=25 February 2022 |website=[[CTV News]] |language=en |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224135625/https://ottawa.ctvnews.ca/ukrainian-canadians-rally-outside-embassy-in-ottawa-ahead-of-russian-invasion-1.5794015 |url-status=live}}</ref> [[საქართველო]]ში,<ref>{{cite news |title=In Photos: Georgians March for Ukraine |url=https://civil.ge/archives/474945 |access-date=25 February 2022 |work=[[Civil Georgia]] |date=24 February 2022}}</ref> [[გერმანია]]ში,<ref>{{cite web|author=[[Deutsche Welle]] |title=Ukraine-Russia conflict: Protests in Berlin {{!}} DW {{!}} 23.02.2022 |url=https://www.dw.com/en/ukraine-russia-conflict-protests-in-berlin/g-60885890 |access-date=25 February 2022 |website=[[Deutsche Welle|DW.com]] |language=en-GB |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224031252/https://www.dw.com/en/ukraine-russia-conflict-protests-in-berlin/g-60885890 |url-status=live}}</ref> [[უნგრეთი|უნგრეთში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title="Ruszkik haza, ruszkik haza!" – tüntetés a budapesti orosz nagykövetségnél |language=hu |trans-title="Rusks home, Russians home!" – demonstration in front of the Russian Embassy in Budapest |website=Telex.hu |url=https://telex.hu/belfold/2022/02/24/ellenzeki-tuntetes-orosz-ukran-haboru |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224191517/https://telex.hu/belfold/2022/02/24/ellenzeki-tuntetes-orosz-ukran-haboru|archive-date=24 February 2022}}</ref> [[ისლანდია]]ში,<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Mótmæli við sendiráðið: "Erfitt að lýsa þessu með orðum" |trans-title=Protest at the embassy: "It is difficult to put it into words" |website=[[Vísir.is]] |url=https://www.visir.is/g/20222227209d/motmaeli-vid-sendiradid-erfitt-ad-lysa-thessu-med-ordum- |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224163146/https://www.visir.is/g/20222227209d/motmaeli-vid-sendiradid-erfitt-ad-lysa-thessu-med-ordum- |archive-date=24 February 2022 |author-first=Snorri |author-last=Másson |language=is}}</ref> [[ირლანდია]]ში,<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title='This is a tragedy' – Ukrainians protest outside Dáil, Russian embassy |website=[[Raidió Teilifís Éireann|RTÉ]] |url=https://www.rte.ie/news/2022/0224/1282754-ukrainians-protests/|url-status=live|access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224172356/https://www.rte.ie/news/2022/0224/1282754-ukrainians-protests/ |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[იაპონია]]ში,<ref>{{Cite web|title=Ukrainians vent ire at Russian moves with rally outside embassy {{!}} The Asahi Shimbun: Breaking News, Japan News and Analysis|url=https://www.asahi.com/ajw/articles/14556520|access-date=2022-02-26|website=The Asahi Shimbun|language=en}}</ref> [[ყაზახეთი|ყაზახეთში]],<ref>{{cite web|author-last=ОМАР |author-first=Заңғар |date=24 February 2022 |title=Ресей консулдығының алдында пикет өткізгендерді полиция ұстап әкетті |trans-title=Picket passed by the police before the Russian consulate |url=https://www.azattyq.org/a/31720090.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224145553/https://www.azattyq.org/a/31720090.html |archive-date=24 February 2022 |access-date=25 February 2022 |website=Азаттық радиосы |language=kk}}</ref> [[მოლდოვა]]ში,<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Protest la Ambasada Federației Ruse din Chișinău: "Kremlin, oprește-te!" |language=ro |trans-title=Protest at the Embassy of the Russian Federation in Chișinău: "Kremlin, stop!" |newspaper=Jurnal.md |url=https://www.jurnal.md/ro/news/ef290524822b5b15/protest-la-ambasada-federatiei-ruse-din-chisinau-kremlin-opreste-te.html |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224230533/https://www.jurnal.md/ro/news/ef290524822b5b15/protest-la-ambasada-federatiei-ruse-din-chisinau-kremlin-opreste-te.html |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[ნიდერლანდები|ნიდერლანდებში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Tientallen demonstranten voor Russische ambassade en op Plein |language=nl |trans-title=Dozens of demonstrators in front of Russian embassy and in Square |work=NU.nl |url=https://www.nu.nl/den-haag/6186109/tientallen-demonstranten-voor-russische-ambassade-en-op-plein.html |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224163206/https://myprivacy.dpgmedia.nl/consent/?siteKey=ucf98legs1caotgh&callbackUrl=https%3A%2F%2Fwww.nu.nl%2Fprivacy-gate%2Faccept%3FredirectUri%3Dhttps%253A%252F%252Fwww.nu.nl%252Fden-haag%252F6186109%252Ftientallen-demonstranten-voor-russische-ambassade-en-op-plein.html |archive-date=24 February 2022}}</ref> [[პორტუგალია]]ში,<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Manifestação em Lisboa, frente à embaixada da Federação Russa: "Queremos armas!" |trans-title=Demonstration in Lisbon, in front of the Russian Federation embassy: "We want weapons!" |url=https://expresso.pt/sociedade/manifestacao-em-lisboa-frente-a-embaixada-da-federacao-russa-queremos-armas/ |access-date=25 February 2022 |website=Expresso |language=pt-PT}}</ref> [[რუმინეთი|რუმინეთში]],<ref>{{cite web|date=24 February 2022 |title=Profesorul de istorie Marcel Bartic protestează în fața Ambasadei Rusiei din București în semn de solidaritate cu Ucraina/ A fost amendat de jandarmerie pentru protest neautorizat |trans-title=History professor Marcel Bartic protests in front of the Russian Embassy in Bucharest in solidarity with Ukraine / Was fined by the gendarmerie for unauthorised protest |url=https://www.g4media.ro/profesorul-de-istorie-marcel-bartic-a-protestat-in-fata-ambasadei-rusiei-din-bucurstii-in-semn-de-solidaritate-cu-ucraina-a-fost-amendat-de-jandarmerie-pentru-protest-neautorizat.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224214315/https://www.g4media.ro/profesorul-de-istorie-marcel-bartic-a-protestat-in-fata-ambasadei-rusiei-din-bucurstii-in-semn-de-solidaritate-cu-ucraina-a-fost-amendat-de-jandarmerie-pentru-protest-neautorizat.html |archive-date=24 February 2022 |access-date=24 February 2022 |website=G4Media |language=ro}}</ref> [[სლოვაკეთი|სლოვაკეთში]],<ref>{{Cite web|date=24 February 2022 |title=Nesúhlas s útokom na Ukrajinu vyjadrili v Bratislave, v Prievidzi i v Košiciach |trans-title=They expressed their disapproval of the attack on Ukraine in Bratislava, Prievidza and Košice |url=https://spravy.pravda.sk/domace/clanok/618060-v-bratislave-sa-dnes-uskutocni-svieckovy-pochod-za-mier-na-ukrajine/ |access-date=26 February 2022 |website=Pravda.sk |language=sk-SK}}</ref> [[შვედეთი|შვედეთში]],<ref>{{cite web|title=Sweden: Hundreds protest in Stockholm against Russian military offensive in Ukraine {{!}} Video Ruptly |url=https://www.ruptly.tv/en/videos/20220225-062-Sweden-Hundreds-protest-in-Stockholm-against-Russian-military-offensive-in-Ukraine |access-date=25 February 2022 |website=www.ruptly.tv |publisher=[[Ruptly]] |language=en}}</ref> [[ტაივანი|ტაივანში]],<ref>{{Cite web|last=Thomas|first=Cat|date=2022-02-25|title=We’re All Ukrainians Today: Rally Held in Taipei to Protest the Invasion of Ukraine|url=https://ketagalanmedia.com/2022/02/25/were-all-ukrainians-today-rally-held-in-taipei-to-protest-the-invasion-of-ukraine/|access-date=2022-02-26|website=Ketagalan Media|language=en-US}}</ref> [[თურქეთი|თურქეთში]]<ref>{{Cite web|last=Hacaloğlu|first=Hilmi|last2=Çolak|first2=Umut|date=2022-02-25|title=İstanbul’daki Rusya Karşıtı Protestolar İkinci Gününde|url=https://www.amerikaninsesi.com/a/istanbul-daki-rusya-karsiti-protestolar-ikinci-gununde/6458872.html/|access-date=2022-02-25|website=Voice of America|language=tr-TR}}</ref>, [[გაერთიანებული სამეფო|დიდ ბრიტანეთში]],<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Hundreds protest outside Downing Street to demand tougher sanctions on Russia after invasion of Ukraine |work=[[The Big Issue]] |url=https://www.bigissue.com/news/activism/protesters-to-gather-outside-downing-street-to-demand-tougher-russia-sanctions/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224163156/https://www.bigissue.com/news/activism/protesters-to-gather-outside-downing-street-to-demand-tougher-russia-sanctions/ |archive-date=24 February 2022 |author-first=Greg |author-last=Barradale}}</ref> [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-სა<ref>{{cite news|date=24 February 2022 |title=Demonstrators protest outside Russian Embassy in Washington after Russia invades Ukraine |work=[[CBS News]] |url=https://www.cbsnews.com/amp/news/demonstrators-russian-embassy-washington-after-russia-ukraine-invasion/ |url-status=live |access-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224163145/https://www.cbsnews.com/amp/news/demonstrators-russian-embassy-washington-after-russia-ukraine-invasion/ |archive-date=24 February 2022}}</ref> და [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]].<ref>{{cite web |date=24 February 2022 |title=Thousands gather to support Ukraine in central Prague |url=https://english.radio.cz/thousands-gather-support-ukraine-central-prague-8743026 |access-date=25 February 2022 |website=[[Radio Prague International]] |language=en |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225112835/https://english.radio.cz/thousands-gather-support-ukraine-central-prague-8743026 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=V centru Prahy se sešly tisíce lidí, protestovaly proti invazi na Ukrajinu |trans-title=Thousands of people gathered in the center of Prague to protest the invasion of Ukraine |url=https://www.ceskenoviny.cz/zpravy/na-vaclavskem-namesti-lide-demonstruji-proti-ruske-invazi/2166759 |access-date=25 February 2022 |website=ČeskéNoviny.cz |language=cs |archive-date=25 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225113739/https://www.ceskenoviny.cz/zpravy/na-vaclavskem-namesti-lide-demonstruji-proti-ruske-invazi/2166759 |url-status=live }}</ref> უკრაინის მხარდამჭერი აქციები: <gallery mode="packed" heights="200"> File:Georgians Protest Invasion Of Ukraine 2.jpg|thumb|[[თბილისი|თბილისში]] File:White-blue-white flag in Tbilisi.jpg|thumb|[[თეთრ-ლურჯი-თეთრი დროშა]], თბილისში, პარლამენტის შენობის წინ File:Ukraine solidarity protest Berlin Pariser Platz with lighted Brandenburg Gate 2022-02-24 07.jpg|thumb|[[ბრანდენბურგის კარიბჭე]] [[ბერლინი|ბერლინში]] File:27 Feb 2022 in Stockholm. Demonstration against the Russian invasion of Ukraine. 34.jpg|thumb|[[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმში]] File:Ukraine protest Amsterdam 27 february 2022.jpg|thumb|[[ამსტერდამი|ამსტერდამში]] File:Candlelight vigil for Ukraine, UNU Plaza, Tokyo 3.jpg|[[ტოკიო|ტოკიოში]] File:Pro-Ukraine Demonstration at LaFayette Square.jpg|thumb|[[ვაშინგტონი|ვაშინგტონში]] File:No to War - Protesting in London, 4 March 2022.jpg|thumb|[[ლონდონი|ლონდონში]] File:Glasgow, George Square, protest against war in Ukraine (27 February 2022).jpg|thumb|[[გლაზგო|გლაზგოში]] File:Latvia Stand with Ukraine United with Ukraine.jpg|thumb|[[ლატვია|ლატვიაში]] File:Tallinn Ukraina toetusmeeleavaldus 2.jpg|thumb|[[ტალინი|ტალინში]] File:Protest against the Russian invasion of Ukraine in 2022 in Helsinki, Finland.jpg|thumb|[[ჰელსინკი|ჰელსინკში]] </gallery> == ჰაკერული თავდასხმები რუსეთზე == 25 თებერვალს, ჰაკერულმა და ჯგუფება [[ანონიმუსი (დაჯგუფება)|Anonymus]]-მა ომი გამოუცხადა რუსეთის მთავრობას.<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65202|title=ჰაკერული დაჯგუფება Anonymous რუსეთის ხელისუფლებასთან კიბერ ომში ჩაერთო|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 25, 2022}}</ref> 26 თებერვალს Anonymus-მა პირადად პუტინს მიმართა გადადგომის მოთხოვნით, მიმართვაში ვიგებთ:<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65202|title=Anonymous პუტინს: მოვითხოვთ, აღადგინოთ უკრაინელი ხალხის უფლებები და გადადგეთ|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 26, 2022}}</ref><ref>{{cite web |url=https://georgiatoday.ge/anonymous-hackers-to-putin-were-forced-to-take-measures-especially-for-you/|title=‘Anonymous’ Hackers to Putin: We’re Forced to Take Measures Especially for You|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=Georgia Today|date= feburuary 26, 2022}}</ref> {{ციტატა|ჩვენ მოთმინებით ველოდებოდით თქვენს პასუხს ჩვენს ბოლო მოთხოვნაზე. მაგრამ, მოთმინება არ გვყოფნის, თქვენ აყოვნებთ. სამწუხაროდ, როგორც ჩანს, თქვენ აირჩიეთ უგულებელყოთ ჩვენი არსებობა. ჩვენ იძუებულნი ვართ უდრეკად ვიმოქმედოთ, სპეციალურად შენთვის. ალბათ გახსოვს, 2018 წელს ჩვენ გავთიშეთ roscommodz-ის ვებგვერდი. ბატონო პუტინ, გახსოვთ, როცა ავღანეთის ხელში აღმოჩნდა თავდაცვის სამინისტროს მონაცემები, რომელიც მეილების მისამართებს და პაროლებს მოიცავდა. ეს მონაცემები ტვიტერზე გამოქვეყნდა და ახლა საჯარო ინფორმაციაა. თქვენი ბოლო მცდელობა, დაემუქროთ შვედეთს და ფინეთს, სამარცხვინოა. თქვენ დაემუქრეთ ამ ქვეყნებს შეჭრით იმ შემთხვევაში, თუ ისინი NATO-ს შეუერთდებიან. ჩვენ გავთიშეთ ფედერალური ანტიმონოპოლიური სამსახურის, კრემლის, Russia Today-ის ვებ გვერდები და რუსეთის მთავრობასთან დაკავშირებული ბევრი სხვა საიტი. ვლადიმირ პუტინი ფიქრობს, რომ ეს დამთხვევაა, Anonymous ფიქრობს, რომ არა. ჩვენ ვცდილობთ, გამოვააშკარაოთ ის, რაც წლებია დამალულია, Anonymous-ის ძალით, რომელიც გიმკლავდებათ თქვენ და თქვენს ახლობლებს. მხოლოდ დროის ამბავია, გამოვააშკარავოთ ის სიბინძურე, რასაც თქვენ საზოგადოებას უმალავთ. ახლა მოვითხოვთ, აღადგინოთ უკრაინელი ხალხის უფლებები და გადადგეთ თანამდებობიდან. თქვენ ვერ შეძელით ადამიანების დაცვა, თქვენ, როგორც საჯარო მოხელემ, ვერ შეძელით თქვენი მორალური და სამოქალაქო მოვალეობების შესრულება, რადგან მოინდომეთ მუდმივი მმართველობა და ჩამოიშორეთ პატივისცემა.}} კიბერომში ჩაერთო ქართველ ჰაკერთა საზოგადოება [[GNG]], რომელიც საქართველოს სახელით მხარს უჭერს უკრაინას, და, რომელმაც გათიშა ჩეჩნეთის მთავრობის, ალტ-ინფოს, Alfa-ს, Sber-ის, VTB-ის ვებსაიტები.<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65339|title=პრორუსული მედია ალტ-ინფოს ვებგვერდი გათიშულია|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 26, 2022}}</ref> 26 თებერვალს, მოგვიანებიით [[ანონიმუსი (დაჯგუფება)|ანონიმუსმა]] გათიშა რუსეთის პრეზიდენტის ოფიციალური ვებსაიტი, ასევე მთავრობის, დუმის, ფედერაციის საბჭოს და როსკომნადზორის (კომუნიკაციების, საინფორმაციო ტექნოლოგიებისა და მასობრივი კომუნიკაციების ზედამხედველობის ფედერალური სამსახური) ვებსაიტები.<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65378|title=Anonymus-მა რუსეთის სამთავრობო საიტები გათიშა|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 26, 2022}}</ref> 27 თებერვალს ანონიმუსმა გათიშა ჩეჩნეთის სამთავრობო ვებსაიტი, რომლის ლიდერმაც, [[რამზან კადიროვი|რამზან კადიროვმა]], უკრაინაში სამხედროების გაგზავნის შესახებ განაცხადა.<ref>{{cite web |url=https://formulanews.ge/News/65412|title=Anonymous-ის თქმით, მათ ჩეჩნეთის მთავრობის ვებსაიტი დაბლოკეს|accessdate=2022-02-28|work= |publisher=ფორმულა|date= თებერვალი 27, 2022}}</ref> == იხილეთ აგრეთვე == {{პორტალი|რუსეთი}} {{პორტალი|უკრაინა}} {{პორტალი|ომი}} * [[ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში]] * [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|ყირიმის ანექსია]] * [[ევრომაიდანი]] * [[მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტი]] * [[რუსეთ-საქართველოს ომი (2008)|რუსეთ-საქართველოს ომი]] * [[მეორე ცივი ომი]] * [[კიევისათვის ბრძოლა]] * [[კიევის ბრძოლა (2022)|კიევის ბრძოლა]] * [[კუნძულ ზმეინისთვის ბრძოლა]] * [[რუსული სამხედრო ხომალდი, იდი ნახუი]] * [[ჩერნიჰივის ალყა]] * [[ვასილკივისათვის ბრძოლა]] * [[ივანკივისათვის ბრძოლა]] * [[ჩერნობილისათვის ბრძოლა]] * [[ქართული ლეგიონი (უკრაინა)|ქართული ლეგიონი]] * [[კონოტოპისათვის ბრძოლა]] * [[ხარკივისათვის ბრძოლა (2022)]] * [[აღმოსავლეთ უკრაინის კამპანია]] * [[სტარობილსკისათვის ბრძოლა]] * [[ოხტირკისათვის ბრძოლა]] ==ლიტერატურა== * {{cite book |last1=Wood |first1=Elizabeth A. |last2=Pomeranz |first2=William E. |last3=Merry |first3=E. Wayne |last4=Trudolyubov |first4=Maxim |date=15 December 2015 |title=Roots of Russia's War in Ukraine |publisher=[[Columbia University Press]] |isbn=978-0-231-80138-6 |oclc=1008637056 |url=https://books.google.com/books?id=JyDyCgAAQBAJ&pg=PP1}} * {{cite book |last=D'Anieri |first=Paul |date=31 October 2019 |title=Ukraine and Russia: From Civilized Divorce to Uncivil War |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-1-108-48609-5 |url=https://books.google.com/books?id=Gs6vDwAAQBAJ&pg=PP1}} * {{cite book |last=Smith |first=Christopher M. |date=15 March 2022 |title=Ukraine's Revolt, Russia's Revenge |publisher=[[Brookings Institution Press]] |isbn=978-0-8157-3925-8 |oclc=1287616684 |url=https://books.google.com/books?id=HxUWEAAAQBAJ&pg=PP1}} * {{cite book |last1=Menon |first1=Rajan |last2=Rumer |first2=Eugene B. |date=6 February 2015 |title=Conflict in Ukraine: The Unwinding of the Post-Cold War Order |publisher=[[MIT Press]] |isbn=978-0-262-53629-5 |oclc=1029335958 |url=https://books.google.com/books?id=3L34DwAAQBAJ&pg=PP1}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons}} * [https://www.youtube.com/watch?v=_5YeX8eCLgA პუტინის მიმართვის ნაწყვეტი შეჭრამდე]. კომენტარებული დაარქივებულია [https://archive.today/2022.02.26-013443/https://www.youtube.com/watch?v=_5YeX8eCLgA archive.today]-ში. ვიდეო დაარქივებულია [https://ghostarchive.org/varchive/_5YeX8eCLgA ghostarchive.org]-ში. ** [https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-02-24/full-transcript-vladimir-putin-s-televised-address-to-russia-on-ukraine-feb-24 პუტინის მიმართვის სრული ვერსია] * [https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-21-22/index.html რუსეთის შეჭრა უკრაინაში]. CNN. * [https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60890199 უკრაინის სიახლეები]. BBC News. * [https://graphics.reuters.com/UKRAINE-CRISIS/zdpxokdxzvx/ რუსეთის შეჭრა უკრაინაში]. Reuters, 10 მარტი, 2022 * [https://www.rferl.org/Videos ვიდეო არქივი]. [[RFE/RL]] * [https://mediamanipulation.org/research/tracking-social-media-takedowns-and-content-moderation-during-2022-russian-invasion სოციალური მედიის დაბლოკვები და კონტენტის მოდერატორები რუსეთის უკაინაში შეჭრისას, 2022 წელს] (ახლდება ყოველკვირეულად) * [https://gijn.org/2022/03/02/15-tips-for-investigating-war-crimes ომის დანაშაულების გამოძიების გზამკვლევი] ჟურნალიზმის გლობალური გამოძიების ქსელში, გამომძიებელ ჟურნალისტ მანიშა განგულის მიერ * ვებვერდები, რომლებშიც წარმოდგენილია სამხილები ომის დანაშაულებზე: ** სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს [https://otppathway.icc-cpi.int/link/registerapplication?name=otpcontactpathway&lang=en_UK პროკურირის ოფისი] ** [https://warcrimes.gov.ua უკრაინის სამტავრობო ვებგვერდი] რუსული ძალების მიერ ჩადენილ ომის დანაშაულებზე სამხილების შესაგროვებლად * [https://ukraine.bellingcat.com ომის დანაშაულების რუკა] [[Bellingcat]]-ის მიერ * ვიდეოები: ** [https://www.youtube.com/watch?v=CwfyJGdFpSA მარიუპოლის დაბომბილი საცხოვრებელი შენობები. News.com.au, The News Room, მარტი 15 2022] ** [https://www.youtube.com/embed/Z1kG24ndMS4 მარიუპოლში ტანკი შეუჩერებლად ესვრის საცხოვრებელ შენობას, მშვიდობიანი პირები საავადმყოფოში, ქალი ტირის დახოცილი ბავშვების გამო. AP News, 12 მარტი 2022.] ** [https://news.sky.com/story/ukraine-war-children-buried-under-rubble-after-russian-airstrike-hit-hospital-in-mariupol-president-zelenskyy-says-12561747 მარიუპოლში სამშობიაროს დაბომბვის შედეგი, დაშავებული ფეხმძიმე ქალი. Sky News, მარტი 9, 2022] 13 მარტს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ეს ქალი და მისი შვილი დაიღუპნენ მძიმე დაზიანებების შედეგად.<ref>{{Cite news|date=2022-03-14|title=Ukraine war: Pregnant woman and baby die after hospital shelled|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60734706|url-status=live|access-date=2022-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314143240/https://www.bbc.com/news/world-europe-60734706|archive-date=14 March 2022}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{შენიშვნების სია}} {{რუსეთ-უკრაინის ომი}} {{პოსტსაბჭოთა ქვეყნები}} {{უკრაინის თემები}} [[კატეგორია:რუსეთ-უკრაინის ომი]] [[კატეგორია:რუსეთის ომები]] [[კატეგორია:ბელარუსის ომები]] [[კატეგორია:უკრაინის ომები]] [[კატეგორია:2020-იანი წლების კონფლიქტები]] [[კატეგორია:რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)|*]] negbyqecsv3dnm5ny3nb5cu1ri564sa 0 530704 4407820 4359662 2022-08-17T04:02:48Z Xqbot 8347 რობოტი: ორმაგი გადამისამართების გასწორება → [[ანტონივკა (კახოვკის რაიონი)]] wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ანტონივკა (კახოვკის რაიონი)]] pnbi2ber0kkbu3daljcdvrql00c1e3n 0 530705 4407816 4359669 2022-08-17T04:02:28Z Xqbot 8347 რობოტი: ორმაგი გადამისამართების გასწორება → [[ანდრიივკა (ბერისლავის რაიონი)]] wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ანდრიივკა (ბერისლავის რაიონი)]] r4p7iov001o9iqw5zim8ftz6kkta2kn 0 530706 4407822 4359673 2022-08-17T04:02:58Z Xqbot 8347 რობოტი: ორმაგი გადამისამართების გასწორება → [[ბაბინე (კახოვკის რაიონი)]] wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ბაბინე (კახოვკის რაიონი)]] ort6lrhvwndviufz7qi9al2ioobik4n 0 530710 4407814 4359686 2022-08-17T04:02:18Z Xqbot 8347 რობოტი: ორმაგი გადამისამართების გასწორება → [[ანატოლივკა (ჰენიჩესკის რაიონი)]] wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ანატოლივკა (ჰენიჩესკის რაიონი)]] at1st4b16gjgexgr2ltih1hcbvrun0q 0 530712 4407817 4359694 2022-08-17T04:02:33Z Xqbot 8347 რობოტი: ორმაგი გადამისამართების გასწორება → [[ანდრიივკა (კახოვკის რაიონი)]] wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ანდრიივკა (კახოვკის რაიონი)]] n50fmop3mmfhj0aagmou1201ljjjb1v 3 532566 4407724 4373142 2022-08-16T16:27:05Z David1010 704 /* წყაროები */ ახალი სექცია wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 10:25, 14 მაისი 2022 (UTC) == წყაროები == გამარჯობა, თქვენ მიერ შექმნილ სტატიებში მითითებული წყაროები გასასწორებელია. ბმული სხვა პიროვნებების ბიოგრაფიაზე გადადის ან საერთოდ შეცდომას აგდებს. ყველა სტატიას გადახეთ და გაასწორეთ! [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 16:27, 16 აგვისტო 2022 (UTC) 4no6hwt4369f4s00kqccqg5rss0p8kz 0 536178 4407602 4407597 2022-08-16T12:15:15Z Nina1009 80463 /* მედიის საქმე */ wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Nina1009|Nina1009]].|16|08|2022}} [[ფაილი:Plaque of International Criminal Tribunal for Rwanda-ICTR - Kimironko District - Kigali - Rwanda.jpg|მინი|300პქ|რუანდისთვის შექმნილი სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალის მემორიალური დაფა, კიგალი, რუანდა]] {{რუანდის გენოციდის გვერდითი ნავდაფა}} '''რუანდისთის შექმნილი სისხლის სამართლის ასერთასორისო ტრიბუნალი'''<ref>სრული სახელი: 1994 წლის 1 იანვრიდან 1994 წლის 31 დეკემბრამდე რუანდისა და მისი მეზობლი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე გენოციდისა და საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის სხვა მძიმე დარღვევებისათვის პასუხისმგებელი პირების გასამართლებისთვის შექმნილი საერთაშორისო ტრიბუნალი</ref> ('''ICTR'''; {{lang-fr|Tribunal pénal international pour le Rwanda}}) — საერთაშორისო სასამართლო დაარსებული 1994 წლის ნოემბერში გაეროს უშიშროების საბჭოს 955 რეზოლუციის საფუძველზე, იმისათვის რომ გასამართლებულიყვნენ რუანდის ან/და მისი მეზობელი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე რუანდელების მიერ ჩადენილი რუანდის გენოციდისა და საერთაშორისო სამართლის სხვა მძიმე დარღვევებისათვის პასუხისმგებელი პირები, 1994 წლის 1 იანვრიდან 31 დეკემბრამდე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 955, სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალის დაარსება რუანდისთვის და მისი წესდების მიღება, S/RES/955(1994)</ref> სასამართლოში გასამართლებული იყო 85 პირი.<ref name=lemarchand>{{cite journal |first=René |last=Lemarchand |author-link=René Lemarchand |title=Rwanda: the state of Research |publisher=[[Sciences Po]]|journal= Violence de masse et Résistance – Réseau de recherche |date=25 June 2018 |url=https://www.sciencespo.fr/mass-violence-war-massacre-resistance/en/document/rwanda-state-research |issn=1961-9898 |access-date=13 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181119173416/https://www.sciencespo.fr/mass-violence-war-massacre-resistance/en/document/rwanda-state-research |archive-date=19 November 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> 1995 წელს, უშიშროების საბჭოს 977 რეზოლუციით ტრიბუნალის ადგილსამყოფლად განისაზღვრვა არუშა (ტანზანია).<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 977, S-RES-977(1995)</ref> 1998 წელს ტირბუნალის მოქმედების დრო გახანგრძლივდა 1998 წლამდე 1196 რეზოლუციის საფუძველზე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1165, S-RES-1165(1998)</ref> უშიშროების საბჭომ სხვადასხვარეზოლუციის საფუძველზე მოუწოდა ტირბუნალს რომ გამოძბეა 2004 წლამდე დაესრულებინ, ყველა პროცესი 2008 წლამდე, ხოლო დანარჩენი სამუშაო 2012 წლამდე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1824, S-RES-1824(2008)</ref> ტრიბუნალის იურისდიქცია ვრცელდებოდა გენოციდის დანაშაულზე, ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართულ დანაშაულსა და ჟენევის კონვენციების საერთო მეორე მუხლისა და ჟენევის კონვენციების მეორე დამატებითი ოქმის დარღვევებზე (არასაერთაშორისო (შიდა) კოფლიქტს ეხება). 2009 წლისათვის ტირბუნალმა დაასრულა 50 სასამართლო პროცესი და 28 ბრალდებული გაასამართლა, 11 სასამართლო პროცესი მიმდინარეობდა და 14 პირი იყო დაკავებული სასამართლო პროცესის მოლოდინში; თუმცა, პროკურორი 5 პირის გადაცემას ეროვნული იურისდიქციისთვის გადაცემას გეგმავდა.<ref>{{cite web |url=http://www.ictr.org/ENGLISH/cases/status.htm |title=Archived copy |access-date=2010-04-13 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090721034152/http://www.ictr.org/ENGLISH/cases/status.htm |archive-date=2009-07-21 }}</ref> პირველი პროცესი სასამართლოში დაიწყო 1997 წელს ჯან პოლ აკაიასუს გასასამართლებლად; ხოლო ჟონ კამბანდა, შინაგან საქმეთა მინისტრი, დამანაშავედ სცნეს. ICTR-ის სტრატეგიის მიხედვით, უშიშროების საბჭოს 1503 რეზოლუციის საფუძველზე, პირველი ინსტანციის განსახივლევლი ყველა საქმე უნდა დასრულებულიყო 2008 წლამდე (ეს პერიოდში გაიზარდა შემდგომ 2009 წლამდე) და სხვა დანარჩენი საქმეები უნდა დასრულებულიყო 2010 წლამდე. უშიშროების საბჭომ ტრიბუნალს მოუწოდა, რომ 2014 წლის 31 დეკმებრამდე დაესრულებინა სამუშაო და მისი ვალდებულებები გადაეცა სისხლის სამართლის ტირბუნალებისათვის შემქნილი საერთაშორისო დროებითი მექანიზმისათვის, რომელმაც დაიწყო მოქმედება ICTR-ისათვის 2012 წლის 1 ივლისიდან.<ref>{{Cite web|url=https://unictr.irmct.org/en/news/ictr-expected-close-down-2015|title=ICTR Expected to close down in 2015 &#124; United Nations International Criminal Tribunal for Rwanda|website=unictr.irmct.org}}</ref> ტირბუნალმა, ოფიციალურად, საქმიანობა დაასრულა და შეწყვიტა არსებობა 2016 წლის 31 დეკემბერს. ფართოდ აკრიტიკებდნენ ტრიბუნალის წარუმატებლობას გაესამართლებინა რუანდის პატრიოტული ფრონტის წევრების მიერ ჩადენილი ომის დანაშაულები და ამავე ფრონტის ლიდერი პოლ კაგამე. <ref>{{cite journal |last1=Keith |first1=Kirsten MF |title=Justice at the International Criminal Tribunal for Rwanda: Are Criticisms Just |journal=Law in Context: A Socio-Legal Journal |date=2009 |volume=27 |pages=78}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Haskell |first1=Leslie |last2=Waldorf |first2=Lars |title=The Impunity Gap of the International Criminal Tribunal for Rwanda: Causes and Consequences |journal=Hastings International and Comparative Law Review |date=2011 |volume=34 |issue=1 |pages=49 |url=https://repository.uchastings.edu/hastings_international_comparative_law_review/vol34/iss1/2/ |issn=0149-9246}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Humphrey |first1=Michael |title=International intervention, justice and national reconciliation: the role of the ICTY and ICTR in Bosnia and Rwanda |journal=Journal of Human Rights |date=2003 |volume=2 |issue=4 |pages=495–505 |doi=10.1080/1475483032000137084|doi-access=free }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Schabas |first1=William A. |title=Victor's Justice: Selecting Situations at the International Criminal Court |journal=John Marshall Law Review |date=2010 |volume=43 |pages=535}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Reydams |first1=Luc |title=Let's Be Friends: The United States, Post-Genocide Rwanda, and Victor's Justice in Arusha |date=1 January 2013 |ssrn=2197823 |url=https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2197823 |language=en}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Morrill |first1=Hanna |title=Challenging Impunity - The Failure of the International Criminal Tribunal for Rwanda to Prosecute Paul Kagame |journal=Brooklyn Journal of International Law |date=2011 |volume=37 |pages=683}}</ref> ==რუანდის გენოციდი== რუანდის გენოციდი ეხება რუანდაში მასობრივ ხოცვა-ჟლეტას 800,000-ზე მეტი ეთნიკურად ტუტსისა და პოლიტიკურად მათი მომმხრე პირების ჰუტუს ექსტერმისტული მეომრებისა და პოლიციის მიერ. 1994 წლის გენოციდი დაახლოებით 100 დღის განმავლობაში მიმდინარეობდა, დაიწყო 6 აპრილს და დასრულდა ივლისის შუა რიცხვებში.<ref name=Britannica>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/event/Rwanda-genocide-of-1994|title=Rwanda Genocide of 1994|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|date=5 August 2016|access-date=5 July 2017}}</ref> [[File: Impressions of Rwanda by Jenny Paul – (20).jpg|thumb|Photographs of genocide victims displayed at the [[Kigali Genocide Memorial|Genocide Memorial Center]] in Kigali]] დაძაბულობა ეთნიკურ უმრავლეობას, ჰუტუსა, და ეთნიკურ უმცირესობას, ტუტსის, შორის განვითარდა თანადათანობით, თუმცა ყველაზე აქტიურ ფაზას მიაღწია IX საუკუნის ბოლოსა და XX საუკუნის დასაწყისში რუანდაში გერმანიისა და ბელგიის კოლონიალიზმის შედეგად. ეთნიკური კატეგორიზაცია პირების იყო სავალადებულო და ეფუძნებოდა უფრო მეტად მოსახლეობის ფიზიკურ მახასიათებლებს, ვიდრე ეთნიკურ განსხვავებას. ჰუტუსა და ტუტსის შორის სოციალურმა განსხვავებებმა შესაძლებლობა მისცა ტუტსის, ძლიერი ფერმერული ტრადიციებით, რომ მოეწოვებინათ სოციალური, ეკონომიკური და პოლიტიკური უპირატესობა ჰუტუზე, რომელიც ძირითადად მიწათმოქმედები იყვნენ. კოლონიური ძალაუფლების დროს ტუტსის შესაძლებლობა მიეცა გამხდარიყო მმართველი ძალა 1959 წლის ჰუტუს რევოლუციამდე, რომელმაც გაუქმა ტუტსის მონარქია 1961 წლისთვის. საბრძოლო მოქედებები ორ ჯგუფს შორის გაგრძელდა, რომელიც „სხვადასხვა ეთნიკურ დაძაბულობასა და ძალადობაში გამოიხატებოდა; პერიოდულად კი, 1963, 1967 და 1973 წლებში, რუანდაში ტუტსის მასობრივ მკვლელობა სდევდა თან“. რუანდის პატრიოტული ფრონტის (RPF)-ის დაარსებამ და მისმა შეჭრამ უგანდაში გააღრმავა ეთნიკური შუღლი. აქტიური საბრძოლო მოქმედებების შეწყვეტის შემდეგ მთავრობასა და RPF-ს შორის 1992 წელს დაიწყო მოლაპარაკებები.<ref>{{cite web|url=http://www.history.com/topics/rwandan-genocide|archive-url=https://web.archive.org/web/20170702143709/http://www.history.com/topics/rwandan-genocide|url-status=dead|archive-date=2017-07-02|title=The Rwandan Genocide|publisher=History|date=2009|access-date=5 July 2017}}</ref> 1994 წლის 6 აპრილს თვითმფრინავი, სადაც იმყოფებოდნენ მაშინდელი რუანდის პრეზიდენტი იუვენალ ჰაბიარიმა და ბურანდის პრეზიდენტი კიპრიენ ნტარიამირა, ჩამოდგეს და მასში მდ=ჯდომი ყველა პირი გარდაიცვალა.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-26875506|title=Rwanda Genocide: 100 days of slaughter|work=BBC News|date=7 April 2014|access-date=5 July 2017}}</ref> ჰუტუმ RPF დაადანაშაულა თვითმფრინავის ჩამოგდებაში, რასაც მოჰყვა გენოციდი ტუტსისა და მათი მომხრეების წინააღმდეგ. რუანდის გენოციდის დროს ძირითადად ძალადობა და მკველობები ხორციელდებოდა რადიკალური ჰუტუს დაჯგუფების, ინტერაჰამიუესა და იმპუზამუგამბის მიერ.<ref name=World>{{cite web|url=http://worldwithoutgenocide.org/genocides-and-conflicts/rwandan-genocide|title=Rwandan Genocide|work=World Without Genocide|date=21 February 2017|access-date=5 July 2017}}</ref> რადიო გადაცემებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა გენოციდის განხორციელებაში, კერძოდ გადაცემებისმეშვეობით მოუწოდებნენ ჰუტუ მოსახელობას, რომ დაეხოცათ მათი მეზობელი ტუტსი მოსახლეობა; ამ უკანასკნელს იხსეინებდნენ, როგორც „ტარაკნებს“, რომლებიც უნდა გადანადგურებულიყვნენ. მიუხედავად მისი კოლოსალური მასშტაბისა, განსაკუთრებით ასეთ მოკლე დროში, გენოციდი განხორციელდა თითქმის მთლიანად ხელით, ჩვეულებრივ, მაჩეტებისა და ხელკეტების გამოყენებით.<ref name="Memorial Day Trust">{{cite web|url=http://hmd.org.uk/genocides/rwanda|title=1994: Rwanda"|work=Holocaust Memorial Day Trust|access-date=5 July 2017}}</ref> ჰუტუს მიერ ჩადენილ იქნა არაერთი სასტიკი ქმედება, მათ შორის, ტუტსი ქალების გაუპატიურება, სმხერპლების ხელ-ფეხის მოკვეთა და ა.შ. ძირითადად ამ დანაშაულების ამსრულებები იყვნენ მსხვერპლთა მეზობლები, თანამშრომლები, ყოფილი მეგობრები და, ზოგერ, ნათესავებიც კი (არასისხლით).<ref name="Memorial Day Trust"/> სულ მცირე 500000-მდე ტუტსი მოკლეს და დაახლოებით 2 მილიონი ლტოლვილი იძულებული გახდა მეზობელ სახელმწიფოებში, ბურუნდი, ტანზანია, უგანდა და ყოფილი ზაირე, გადასულიყო.<ref name=World/> ==ტრიბუნალის დაარსება== გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მისიამ რუანდისთვის მარცხი განიცადა.<ref>[http://www.africafocus.org/docs04/rw0403b.php "Rwanda/UN: Acknowledging Failure"], ''AfricaFocus Bulletin'' (compiling several individual reports), March 31, 2004</ref> რუანდის გენოციდთან დაკავშირებით საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან რეაგირება იყო მცირე. კვირეების განმავლობაში ძლიერი სახელმწიფოები უარყოფდნენ რომ რუანდაში ნამდვილად მიმდინარეობდა გენოციდი. 1994 წლის ივლისში, გენოციდის დასრულების შემდეგ, გაეროს უშიშორების საბჭომ მოითხოვა გამოძიების დაწყება მმომხდარ მოვლენებთან დაკავშირებით და, შესაბამისად, დააარსა სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალი გენოციდში მთავარი პასუხისმგებელი პირების დასამართლებისა და დასჯის მიზნით. 1994 წლის 8 ნოემბერს უშიშორების საბჭომ მიიღო 955 რეზოლუცია, რომელის საფუძველზეც დაფუძნდა ტრიბუნალი, რომლის იურისდიქცია ვრცელდებოდა არა მხოლოდ გენოციდის დანაშაულზე, არამედ საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის მძიემე დარღვევეზე ჩადენილი რუანდისა და მეზობელი სახელმწიფოების ტერიტორიაზე 1994 წლის 1 იანვრიდან 1994 წლის 31 დეკემბრამდე.<ref>{{Cite web |url=http://www.pict-pcti.org/courts/ICTR.html |title="International Criminal Tribunal For Rwanda (ICTR)", PiCT(Project on International Courts and Tribunals) 24 September 2013 |access-date=24 September 2013 |archive-date=27 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130927105726/http://www.pict-pcti.org/courts/ICTR.html |url-status=dead }}</ref> ==სტრუქტურა== ტირბუნალი შედგებოდა 16 მოსამართლისაგან, დამატებით 9 ''ad litem'' მოსამართლე, განაწილებული ოთხ პალატაში - სამი პალატა საქმეების განხილვისათვის საწყის ეტაპზე და ერთი სააპელაციო პალატა. ''ad litem'' მოსამართლეები განწესებულნი იყვნენ მეორე და მესამე პალატაში. === სასამართლო პალატა I === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |19.||[[მპარანაი რაჯონსონი]]||{{დროშა|მადაგასკარი}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |} === სასამართლო პალატა II === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |4.||[[უილიამ სეკულე]]||{{დროშა|ტანზანია}} ||თავმჯდომარე მოსამართლე |- |14.||[[სოლომაი ბალუნგი ბოსა]]||{{დროშა|უგანდა}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |- |15.||[[ლი გაცურია მუტოგა]]||{{დროშა|კენია}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |- |16.||[[სეონ კი პარკი]]||{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |} === სასამართლო პალატა III === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |1.||[[ვან იოენსენი]]||{{დროშა|დანია}} ||ტრიბუნალის პრეზიდენტი, თავმჯდომარე მოსამართლე |- |2.||[[ფლორენს რიტა ერაი]]||{{დროშა|კამერუნი}} ||ტრიბუნალის ვიცე-პრეზიდენტი, წევრი |- |17.||[[გბერდაო გუსტავ კამი]]||{{დროშა|ბურკინა ფასო}} ||წევრი(''ad litem'' მოსამართლე) |- |13.||[[ბახტიარ ტუზმუჰამედოვი]]||{{დროშა|რუსეთი}} ||წევრი |- |18.||[[რობერტ ფრემრი]]||{{დროშა|ჩეხეთის რესპუბლიკა}} ||წევრი |} === სააპელაციო პალატა === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |3.||[[თეოდორ მერონი]]||{{დროშა|ამერიკის შეერთებული შტატები}} || თავმჯდომარე მოსამართლე |- |5.||[[პატრიკ ლიპტონ რობინსონი]]||{{დროშა|იამაიკა}} ||წევრი |- |7.||[[ფაუსტო პოკარი]]||{{დროშა|იტალია}} ||წევრი |- |8.||[[ლიუ დაცუნი]]||{{დროშა|ჩინეთი}} ||წევრი |- |6.||[[მეჰმეთ გიუნეი]]||{{დროშა|თურქეთი}} ||წევრი |- |11.||[[კარმელ აგიუსი]]||{{დროშა|მალტა}} ||წევრი |- |9.||[[არლეტე რამაროსონი]]||{{დროშა|მადაგასკარი}} ||წევრი |- |10.||[[ანდრესია ვაზი]]||{{დროშა|სენეგალი}} ||წევრი |- |12.||[[ხალიდა რაშიდ ხანი]]||{{დროშა|პაკისტანი}} ||წევრი |} ===პროკურორის ოფისი=== [[ფაილი:Ictr office 3.jpg|მინი|ICTR-ის ოფისები [[არუშა|არუშაში]], 2003 ]] პროკურორის ოფისი იყოფოდა სხვადასხვა ერთეულად მათ შორის, საგამოძიებო ერთეული და პროკურორის განყოფილება:<ref>{{cite web |title=Office of the Prosecutor|work=International Criminal Tribunal for Rwanda |url=http://unictr.irmct.org/en/tribunal/office-prosecutor}}</ref> * პროკურორის განყოფილება პასუხისმგებელი იყო ყველა საქმის განხილვაზე. ხელმძღვანელობდა მთავარი პროკურორი. * საგამოძიებო განყოფილება აგროვებდა ყველა მტკიცებულებაზე იმ პირებზე, რომლებიც ჭვმიტანილნი იყვნენ დანაშაულების ჩადენაში 1994 წელს რუანდაში. ხელმძღვანელობდა მთავარი გამომძიებელი. ====პროკურორები==== * [[რიჩარდ გოლდსტოუნი]], 1994 წლს დასასრულიდან 1996 წლის 30 სექტემბრამდე<ref>{{cite book |last1=Guichaoua |first1=André |title=From War to Genocide: Criminal Politics in Rwanda, 1990–1994 |date=2015 |publisher=University of Wisconsin Press |isbn=9780299298203 |page=[https://books.google.no/books?id=KseuCgAAQBAJ&pg=PA297 297] |language=en}}</ref> (გაეროს უშიშროების საბჭოს 936 რეზოლუციის საფუძველზე) * [[ლუის არბორი]], 1996 წლის 1 ოქტომბრიდან 1999 წლის 15 სექტემბრამდე (გაეროს უშიშროების საბჭოს 1047 რეზოლუცია) * [[კარლა დელ პონტე]], 1999 წლის 15 სექტემბრიდან 2003 წლის 14 სექტემბრამდე <ref>{{cite book |last1=Guichaoua |first1=André |title=From War to Genocide: Criminal Politics in Rwanda, 1990–1994 |date=2015 |publisher=University of Wisconsin Press |isbn=9780299298203 |page=[https://books.google.no/books?id=KseuCgAAQBAJ&pg=PA299 299] |language=en}}</ref> (გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1259) * [[ჰასან ბუბაქარ იალოიუ]], 2003 წლის 15 სექტემბრიდან 2015 წლის 31 დეკემბრამდე (გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1505) ===სამდივნო=== სამდივნო პასუხისმგებელი იყო ტრიბუნალის ზოგად ადმინისტრაციასა და მენეჯმენტზე. ის ასევე ასრულებდა სხვა სამართლებრივ ფუნქციებს, რომელიც გათვალისწინებული იყო ტირბუნალის წესებში პროცედურისა და მტკიცებულების შესახებ. სამდივნოს უძღვებოდა მდივანი, რომელიც, ასევე იყო გაეროს გენერალური ასამბლეის წარმომადგენელი. ==ჟან პოლ აკაიასუს საქმე== სხვადასხვა საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ კონკრეტული მიზნით წარმოებული კამპანიის შემდეგ, რომ გაეზარდათ ცნობიერება გენდერული ნიშნით ძალადობაზე<ref>Klaus Bachmann, Thomas Sparrow-Botero, Peter Lambertz: When justice meets politics. Independence and Autonomy of ad hoc international criminal tribunals, Peter Lang Int 2013</ref>, ჟან პოლ აკაიასუს საქმემ დაადგია სამართლებრივი პრეცედენტი, კერძოდ, გაუპატიურება გენოციდური მიზნით არის გენოციდის დანაშაულის ერთ-ერთი აქტი "...სასამართლო პალატამ დაადგინა, რომ ხშირ შემთხვევაში, ტუტსი ქალების გაუპატიურება ტაბაში ხდებოდა ამ ქალების მოკვლის მიზნით. ...ამ კონტექსტში, პალატისთვის ნათელი ხდება, რომ გაუპატიურების ქმედება და სექსუალური ხასიათის ძალადობა, ისევე როგორც სხეულის სხვა მძიმე დაზიანება და ფსიქოლოგიური ზიანის მიყენება ტუტსის წინააღმდეგ, გამოხატავდა ტუტსი ქალებისთვის ტანჯვის მიყენებას და მათ განადგურებას, მანამ სანამ მოკლავდნენ მათ; მიზანი კი ამგვარი ქმედებების იყო ტუტსის ეთნიკური ჯგუფის განადგურება, რომლის მიმდინარეობისას მათ წევრებს აყენებდნენ საშინელ ტანჯვას."<ref>''The Prosecutor v. Jean-Paul Akayesu (Trial Judgement)'', ICTR-96-4-T, International Criminal Tribunal for Rwanda (ICTR), 2 September 1998, [http://www.unhcr.org/refworld/publisher,ICTR,,,40278fbb4,0.html p. 166] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121012031344/http://www.unhcr.org/refworld/publisher%2CICTR%2C%2C%2C40278fbb4%2C0.html |date=2012-10-12 }} ¶.733. Available at: [http://www.unhcr.org/refworld/docid/40278fbb4.html unhcr.org] (accessed 13 April 2010)</ref> სასამართლოს გადაწყვეტილების გამოცხადების შემდეგ თავმჯდომარე მოსამართლემ [[ნავანეტემ პილაი|ნავანეტემ პილაიმ]] განაცხადა, რომ: "უხსოვარი დროიდან, გაუპატიურება ითვლებოდა ომის ნადავლად. დღეს კი ის ჩაითვლება ომის დანაშაულად. ჩვენ გვსურს ძლიერი მესიჯის მოწოდება, რომ გაუპატიურება აღარ არის ომის ჯილდო."<ref>Quoted in citation for honorary doctorate, Rhodes University, April 2005 accessed at {{cite web|url=http://www.ru.ac.za/academic/graduation/addresses_and_citations/2005/Judge_Pillay_citation.doc |title=Archived copy |access-date=2008-02-27 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081001193848/http://www.ru.ac.za/academic/graduation/addresses_and_citations/2005/Judge_Pillay_citation.doc |archive-date=2008-10-01 }} March 23, 2007</ref> ==მედიის საქმე== "სიძულვილის მედიის" საქმეები დაიწყო 2000 წლის 23 ოქტომბერს. მედიამ დიდი წვლილი შეიტანა 1994 წლის გენოციდის განხორციელებაში. მედიის საქმებს უძღვებოდა პროკურორი გრეგორი გორდონი.<ref name=lawfare>{{cite web |last1=Van Landingham |first1=Rachel |title=Punishing Tomorrow's Tweeting Goebbels |url=https://www.lawfareblog.com/punishing-tomorrows-tweeting-goebbels |website=[[Lawfare (blog)|Lawfare]] |access-date=9 May 2020 |language=en |date=29 March 2018}}</ref> 2003 წლის 19 აგვისტოს, არუშაში, ფერდინანდ ნაჰიმარასა და ჟან-ბოსკო ბარაიაგუიზას, რომლებიც რადიო Télévision Libre des Mille Collines-ს ხელმძღვანელობდნენ, ასევე ჰასან ნგეზე, გაზეთი ''კანგურას'' დირექტრორსა და რედაქტრობს, ტირბუნალმა სამუდამო პატიმრობა შეუფარდა. მათ დამნაშავეებად ცნეს გენოციდის დანაშაულის ჩადენასა და წაქეზებაში, ასევე ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულის ჩადენაში. 2003 წლის 3 დეკემბერს, სასამართლომ სამივე ბრალდებული დამნაშავედ სცნო და ნაჰიმანასა და ნგეზეს სამუდამო პატიმრობა შეუფარდა, ხოლო ბარაიაგუიზას 35 წლით თავისუფლების აღკვეთა. 2007 წლის 28 ნოემბერს, სააპელაციო პალატამ ნაწილობრივ დააკამყოფილა მსჯავდებულების საჩივარი და შეუმცირა მათ სასჯელის ვადები, კერძოდ, ნაჰიმანას 30 წლით თავისუფლების აღკვეთა, ბარაიაგუიზას 32 წლით, ხოლო, ნგეზეს 35 წლით თავისუფლების აღკვეთა შეუფარდა.<ref>{{cite book |last=Grunfeld |first=Fred |title=The Failure to Prevent Genocide in Rwanda: The Role of Bystanders |year=2007 |publisher=Brill |isbn=978-9004157811 |author2=Anke Huijboom |pages=21–22 }} *{{cite book|last=Jones|first=Adam|title=Gender Matters in Global Politics|url=https://archive.org/details/gendermattersglo00shep|url-access=limited|year=2010|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-86494-4|pages=[https://archive.org/details/gendermattersglo00shep/page/n153 127]–147|editor=Laura J. Shepherd|chapter=Genocide and Mass Violence}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 88buqn2sb8553ii0e945poxx3w4syu0 4407604 4407602 2022-08-16T12:24:38Z Nina1009 80463 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Nina1009|Nina1009]].|16|08|2022}} [[ფაილი:Plaque of International Criminal Tribunal for Rwanda-ICTR - Kimironko District - Kigali - Rwanda.jpg|მინი|300პქ|რუანდისთვის შექმნილი სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალის მემორიალური დაფა, კიგალი, რუანდა]] {{რუანდის გენოციდის გვერდითი ნავდაფა}} '''რუანდისთის შექმნილი სისხლის სამართლის ასერთასორისო ტრიბუნალი'''<ref>სრული სახელი: 1994 წლის 1 იანვრიდან 1994 წლის 31 დეკემბრამდე რუანდისა და მისი მეზობლი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე გენოციდისა და საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის სხვა მძიმე დარღვევებისათვის პასუხისმგებელი პირების გასამართლებისთვის შექმნილი საერთაშორისო ტრიბუნალი</ref> ('''ICTR'''; {{lang-fr|Tribunal pénal international pour le Rwanda}}) — საერთაშორისო სასამართლო დაარსებული 1994 წლის ნოემბერში გაეროს უშიშროების საბჭოს 955 რეზოლუციის საფუძველზე, იმისათვის რომ გასამართლებულიყვნენ რუანდის ან/და მისი მეზობელი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე რუანდელების მიერ ჩადენილი რუანდის გენოციდისა და საერთაშორისო სამართლის სხვა მძიმე დარღვევებისათვის პასუხისმგებელი პირები, 1994 წლის 1 იანვრიდან 31 დეკემბრამდე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 955, სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალის დაარსება რუანდისთვის და მისი წესდების მიღება, S/RES/955(1994)</ref> სასამართლოში გასამართლებული იყო 85 პირი.<ref name=lemarchand>{{cite journal |first=René |last=Lemarchand |author-link=René Lemarchand |title=Rwanda: the state of Research |publisher=[[Sciences Po]]|journal= Violence de masse et Résistance – Réseau de recherche |date=25 June 2018 |url=https://www.sciencespo.fr/mass-violence-war-massacre-resistance/en/document/rwanda-state-research |issn=1961-9898 |access-date=13 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181119173416/https://www.sciencespo.fr/mass-violence-war-massacre-resistance/en/document/rwanda-state-research |archive-date=19 November 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> 1995 წელს, უშიშროების საბჭოს 977 რეზოლუციით ტრიბუნალის ადგილსამყოფლად განისაზღვრვა არუშა (ტანზანია).<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 977, S-RES-977(1995)</ref> 1998 წელს ტირბუნალის მოქმედების დრო გახანგრძლივდა 1998 წლამდე 1196 რეზოლუციის საფუძველზე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1165, S-RES-1165(1998)</ref> უშიშროების საბჭომ სხვადასხვარეზოლუციის საფუძველზე მოუწოდა ტირბუნალს რომ გამოძბეა 2004 წლამდე დაესრულებინ, ყველა პროცესი 2008 წლამდე, ხოლო დანარჩენი სამუშაო 2012 წლამდე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1824, S-RES-1824(2008)</ref> ტრიბუნალის იურისდიქცია ვრცელდებოდა გენოციდის დანაშაულზე, ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართულ დანაშაულსა და ჟენევის კონვენციების საერთო მეორე მუხლისა და ჟენევის კონვენციების მეორე დამატებითი ოქმის დარღვევებზე (არასაერთაშორისო (შიდა) კოფლიქტს ეხება). 2009 წლისათვის ტირბუნალმა დაასრულა 50 სასამართლო პროცესი და 28 ბრალდებული გაასამართლა, 11 სასამართლო პროცესი მიმდინარეობდა და 14 პირი იყო დაკავებული სასამართლო პროცესის მოლოდინში; თუმცა, პროკურორი 5 პირის გადაცემას ეროვნული იურისდიქციისთვის გადაცემას გეგმავდა.<ref>{{cite web |url=http://www.ictr.org/ENGLISH/cases/status.htm |title=Archived copy |access-date=2010-04-13 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090721034152/http://www.ictr.org/ENGLISH/cases/status.htm |archive-date=2009-07-21 }}</ref> პირველი პროცესი სასამართლოში დაიწყო 1997 წელს ჯან პოლ აკაიასუს გასასამართლებლად; ხოლო ჟონ კამბანდა, შინაგან საქმეთა მინისტრი, დამანაშავედ სცნეს. ICTR-ის სტრატეგიის მიხედვით, უშიშროების საბჭოს 1503 რეზოლუციის საფუძველზე, პირველი ინსტანციის განსახივლევლი ყველა საქმე უნდა დასრულებულიყო 2008 წლამდე (ეს პერიოდში გაიზარდა შემდგომ 2009 წლამდე) და სხვა დანარჩენი საქმეები უნდა დასრულებულიყო 2010 წლამდე. უშიშროების საბჭომ ტრიბუნალს მოუწოდა, რომ 2014 წლის 31 დეკმებრამდე დაესრულებინა სამუშაო და მისი ვალდებულებები გადაეცა სისხლის სამართლის ტირბუნალებისათვის შემქნილი საერთაშორისო დროებითი მექანიზმისათვის, რომელმაც დაიწყო მოქმედება ICTR-ისათვის 2012 წლის 1 ივლისიდან.<ref>{{Cite web|url=https://unictr.irmct.org/en/news/ictr-expected-close-down-2015|title=ICTR Expected to close down in 2015 &#124; United Nations International Criminal Tribunal for Rwanda|website=unictr.irmct.org}}</ref> ტირბუნალმა, ოფიციალურად, საქმიანობა დაასრულა და შეწყვიტა არსებობა 2016 წლის 31 დეკემბერს. ფართოდ აკრიტიკებდნენ ტრიბუნალის წარუმატებლობას გაესამართლებინა რუანდის პატრიოტული ფრონტის წევრების მიერ ჩადენილი ომის დანაშაულები და ამავე ფრონტის ლიდერი პოლ კაგამე. <ref>{{cite journal |last1=Keith |first1=Kirsten MF |title=Justice at the International Criminal Tribunal for Rwanda: Are Criticisms Just |journal=Law in Context: A Socio-Legal Journal |date=2009 |volume=27 |pages=78}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Haskell |first1=Leslie |last2=Waldorf |first2=Lars |title=The Impunity Gap of the International Criminal Tribunal for Rwanda: Causes and Consequences |journal=Hastings International and Comparative Law Review |date=2011 |volume=34 |issue=1 |pages=49 |url=https://repository.uchastings.edu/hastings_international_comparative_law_review/vol34/iss1/2/ |issn=0149-9246}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Humphrey |first1=Michael |title=International intervention, justice and national reconciliation: the role of the ICTY and ICTR in Bosnia and Rwanda |journal=Journal of Human Rights |date=2003 |volume=2 |issue=4 |pages=495–505 |doi=10.1080/1475483032000137084|doi-access=free }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Schabas |first1=William A. |title=Victor's Justice: Selecting Situations at the International Criminal Court |journal=John Marshall Law Review |date=2010 |volume=43 |pages=535}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Reydams |first1=Luc |title=Let's Be Friends: The United States, Post-Genocide Rwanda, and Victor's Justice in Arusha |date=1 January 2013 |ssrn=2197823 |url=https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2197823 |language=en}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Morrill |first1=Hanna |title=Challenging Impunity - The Failure of the International Criminal Tribunal for Rwanda to Prosecute Paul Kagame |journal=Brooklyn Journal of International Law |date=2011 |volume=37 |pages=683}}</ref> ==რუანდის გენოციდი== რუანდის გენოციდი ეხება რუანდაში მასობრივ ხოცვა-ჟლეტას 800,000-ზე მეტი ეთნიკურად ტუტსისა და პოლიტიკურად მათი მომმხრე პირების ჰუტუს ექსტერმისტული მეომრებისა და პოლიციის მიერ. 1994 წლის გენოციდი დაახლოებით 100 დღის განმავლობაში მიმდინარეობდა, დაიწყო 6 აპრილს და დასრულდა ივლისის შუა რიცხვებში.<ref name=Britannica>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/event/Rwanda-genocide-of-1994|title=Rwanda Genocide of 1994|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|date=5 August 2016|access-date=5 July 2017}}</ref> [[File: Impressions of Rwanda by Jenny Paul – (20).jpg|thumb|Photographs of genocide victims displayed at the [[Kigali Genocide Memorial|Genocide Memorial Center]] in Kigali]] დაძაბულობა ეთნიკურ უმრავლეობას, ჰუტუსა, და ეთნიკურ უმცირესობას, ტუტსის, შორის განვითარდა თანადათანობით, თუმცა ყველაზე აქტიურ ფაზას მიაღწია IX საუკუნის ბოლოსა და XX საუკუნის დასაწყისში რუანდაში გერმანიისა და ბელგიის კოლონიალიზმის შედეგად. ეთნიკური კატეგორიზაცია პირების იყო სავალადებულო და ეფუძნებოდა უფრო მეტად მოსახლეობის ფიზიკურ მახასიათებლებს, ვიდრე ეთნიკურ განსხვავებას. ჰუტუსა და ტუტსის შორის სოციალურმა განსხვავებებმა შესაძლებლობა მისცა ტუტსის, ძლიერი ფერმერული ტრადიციებით, რომ მოეწოვებინათ სოციალური, ეკონომიკური და პოლიტიკური უპირატესობა ჰუტუზე, რომელიც ძირითადად მიწათმოქმედები იყვნენ. კოლონიური ძალაუფლების დროს ტუტსის შესაძლებლობა მიეცა გამხდარიყო მმართველი ძალა 1959 წლის ჰუტუს რევოლუციამდე, რომელმაც გაუქმა ტუტსის მონარქია 1961 წლისთვის. საბრძოლო მოქედებები ორ ჯგუფს შორის გაგრძელდა, რომელიც „სხვადასხვა ეთნიკურ დაძაბულობასა და ძალადობაში გამოიხატებოდა; პერიოდულად კი, 1963, 1967 და 1973 წლებში, რუანდაში ტუტსის მასობრივ მკვლელობა სდევდა თან“. რუანდის პატრიოტული ფრონტის (RPF)-ის დაარსებამ და მისმა შეჭრამ უგანდაში გააღრმავა ეთნიკური შუღლი. აქტიური საბრძოლო მოქმედებების შეწყვეტის შემდეგ მთავრობასა და RPF-ს შორის 1992 წელს დაიწყო მოლაპარაკებები.<ref>{{cite web|url=http://www.history.com/topics/rwandan-genocide|archive-url=https://web.archive.org/web/20170702143709/http://www.history.com/topics/rwandan-genocide|url-status=dead|archive-date=2017-07-02|title=The Rwandan Genocide|publisher=History|date=2009|access-date=5 July 2017}}</ref> 1994 წლის 6 აპრილს თვითმფრინავი, სადაც იმყოფებოდნენ მაშინდელი რუანდის პრეზიდენტი იუვენალ ჰაბიარიმა და ბურანდის პრეზიდენტი კიპრიენ ნტარიამირა, ჩამოდგეს და მასში მდ=ჯდომი ყველა პირი გარდაიცვალა.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-26875506|title=Rwanda Genocide: 100 days of slaughter|work=BBC News|date=7 April 2014|access-date=5 July 2017}}</ref> ჰუტუმ RPF დაადანაშაულა თვითმფრინავის ჩამოგდებაში, რასაც მოჰყვა გენოციდი ტუტსისა და მათი მომხრეების წინააღმდეგ. რუანდის გენოციდის დროს ძირითადად ძალადობა და მკველობები ხორციელდებოდა რადიკალური ჰუტუს დაჯგუფების, ინტერაჰამიუესა და იმპუზამუგამბის მიერ.<ref name=World>{{cite web|url=http://worldwithoutgenocide.org/genocides-and-conflicts/rwandan-genocide|title=Rwandan Genocide|work=World Without Genocide|date=21 February 2017|access-date=5 July 2017}}</ref> რადიო გადაცემებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა გენოციდის განხორციელებაში, კერძოდ გადაცემებისმეშვეობით მოუწოდებნენ ჰუტუ მოსახელობას, რომ დაეხოცათ მათი მეზობელი ტუტსი მოსახლეობა; ამ უკანასკნელს იხსეინებდნენ, როგორც „ტარაკნებს“, რომლებიც უნდა გადანადგურებულიყვნენ. მიუხედავად მისი კოლოსალური მასშტაბისა, განსაკუთრებით ასეთ მოკლე დროში, გენოციდი განხორციელდა თითქმის მთლიანად ხელით, ჩვეულებრივ, მაჩეტებისა და ხელკეტების გამოყენებით.<ref name="Memorial Day Trust">{{cite web|url=http://hmd.org.uk/genocides/rwanda|title=1994: Rwanda"|work=Holocaust Memorial Day Trust|access-date=5 July 2017}}</ref> ჰუტუს მიერ ჩადენილ იქნა არაერთი სასტიკი ქმედება, მათ შორის, ტუტსი ქალების გაუპატიურება, სმხერპლების ხელ-ფეხის მოკვეთა და ა.შ. ძირითადად ამ დანაშაულების ამსრულებები იყვნენ მსხვერპლთა მეზობლები, თანამშრომლები, ყოფილი მეგობრები და, ზოგერ, ნათესავებიც კი (არასისხლით).<ref name="Memorial Day Trust"/> სულ მცირე 500000-მდე ტუტსი მოკლეს და დაახლოებით 2 მილიონი ლტოლვილი იძულებული გახდა მეზობელ სახელმწიფოებში, ბურუნდი, ტანზანია, უგანდა და ყოფილი ზაირე, გადასულიყო.<ref name=World/> ==ტრიბუნალის დაარსება== გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მისიამ რუანდისთვის მარცხი განიცადა.<ref>[http://www.africafocus.org/docs04/rw0403b.php "Rwanda/UN: Acknowledging Failure"], ''AfricaFocus Bulletin'' (compiling several individual reports), March 31, 2004</ref> რუანდის გენოციდთან დაკავშირებით საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან რეაგირება იყო მცირე. კვირეების განმავლობაში ძლიერი სახელმწიფოები უარყოფდნენ რომ რუანდაში ნამდვილად მიმდინარეობდა გენოციდი. 1994 წლის ივლისში, გენოციდის დასრულების შემდეგ, გაეროს უშიშორების საბჭომ მოითხოვა გამოძიების დაწყება მმომხდარ მოვლენებთან დაკავშირებით და, შესაბამისად, დააარსა სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალი გენოციდში მთავარი პასუხისმგებელი პირების დასამართლებისა და დასჯის მიზნით. 1994 წლის 8 ნოემბერს უშიშორების საბჭომ მიიღო 955 რეზოლუცია, რომელის საფუძველზეც დაფუძნდა ტრიბუნალი, რომლის იურისდიქცია ვრცელდებოდა არა მხოლოდ გენოციდის დანაშაულზე, არამედ საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის მძიემე დარღვევეზე ჩადენილი რუანდისა და მეზობელი სახელმწიფოების ტერიტორიაზე 1994 წლის 1 იანვრიდან 1994 წლის 31 დეკემბრამდე.<ref>{{Cite web |url=http://www.pict-pcti.org/courts/ICTR.html |title="International Criminal Tribunal For Rwanda (ICTR)", PiCT(Project on International Courts and Tribunals) 24 September 2013 |access-date=24 September 2013 |archive-date=27 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130927105726/http://www.pict-pcti.org/courts/ICTR.html |url-status=dead }}</ref> ==სტრუქტურა== ტირბუნალი შედგებოდა 16 მოსამართლისაგან, დამატებით 9 ''ad litem'' მოსამართლე, განაწილებული ოთხ პალატაში - სამი პალატა საქმეების განხილვისათვის საწყის ეტაპზე და ერთი სააპელაციო პალატა. ''ad litem'' მოსამართლეები განწესებულნი იყვნენ მეორე და მესამე პალატაში. === სასამართლო პალატა I === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |19.||[[მპარანაი რაჯონსონი]]||{{დროშა|მადაგასკარი}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |} === სასამართლო პალატა II === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |4.||[[უილიამ სეკულე]]||{{დროშა|ტანზანია}} ||თავმჯდომარე მოსამართლე |- |14.||[[სოლომაი ბალუნგი ბოსა]]||{{დროშა|უგანდა}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |- |15.||[[ლი გაცურია მუტოგა]]||{{დროშა|კენია}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |- |16.||[[სეონ კი პარკი]]||{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |} === სასამართლო პალატა III === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |1.||[[ვან იოენსენი]]||{{დროშა|დანია}} ||ტრიბუნალის პრეზიდენტი, თავმჯდომარე მოსამართლე |- |2.||[[ფლორენს რიტა ერაი]]||{{დროშა|კამერუნი}} ||ტრიბუნალის ვიცე-პრეზიდენტი, წევრი |- |17.||[[გბერდაო გუსტავ კამი]]||{{დროშა|ბურკინა ფასო}} ||წევრი(''ad litem'' მოსამართლე) |- |13.||[[ბახტიარ ტუზმუჰამედოვი]]||{{დროშა|რუსეთი}} ||წევრი |- |18.||[[რობერტ ფრემრი]]||{{დროშა|ჩეხეთის რესპუბლიკა}} ||წევრი |} === სააპელაციო პალატა === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |3.||[[თეოდორ მერონი]]||{{დროშა|ამერიკის შეერთებული შტატები}} || თავმჯდომარე მოსამართლე |- |5.||[[პატრიკ ლიპტონ რობინსონი]]||{{დროშა|იამაიკა}} ||წევრი |- |7.||[[ფაუსტო პოკარი]]||{{დროშა|იტალია}} ||წევრი |- |8.||[[ლიუ დაცუნი]]||{{დროშა|ჩინეთი}} ||წევრი |- |6.||[[მეჰმეთ გიუნეი]]||{{დროშა|თურქეთი}} ||წევრი |- |11.||[[კარმელ აგიუსი]]||{{დროშა|მალტა}} ||წევრი |- |9.||[[არლეტე რამაროსონი]]||{{დროშა|მადაგასკარი}} ||წევრი |- |10.||[[ანდრესია ვაზი]]||{{დროშა|სენეგალი}} ||წევრი |- |12.||[[ხალიდა რაშიდ ხანი]]||{{დროშა|პაკისტანი}} ||წევრი |} ===პროკურორის ოფისი=== [[ფაილი:Ictr office 3.jpg|მინი|ICTR-ის ოფისები [[არუშა|არუშაში]], 2003 ]] პროკურორის ოფისი იყოფოდა სხვადასხვა ერთეულად მათ შორის, საგამოძიებო ერთეული და პროკურორის განყოფილება:<ref>{{cite web |title=Office of the Prosecutor|work=International Criminal Tribunal for Rwanda |url=http://unictr.irmct.org/en/tribunal/office-prosecutor}}</ref> * პროკურორის განყოფილება პასუხისმგებელი იყო ყველა საქმის განხილვაზე. ხელმძღვანელობდა მთავარი პროკურორი. * საგამოძიებო განყოფილება აგროვებდა ყველა მტკიცებულებაზე იმ პირებზე, რომლებიც ჭვმიტანილნი იყვნენ დანაშაულების ჩადენაში 1994 წელს რუანდაში. ხელმძღვანელობდა მთავარი გამომძიებელი. ====პროკურორები==== * [[რიჩარდ გოლდსტოუნი]], 1994 წლს დასასრულიდან 1996 წლის 30 სექტემბრამდე<ref>{{cite book |last1=Guichaoua |first1=André |title=From War to Genocide: Criminal Politics in Rwanda, 1990–1994 |date=2015 |publisher=University of Wisconsin Press |isbn=9780299298203 |page=[https://books.google.no/books?id=KseuCgAAQBAJ&pg=PA297 297] |language=en}}</ref> (გაეროს უშიშროების საბჭოს 936 რეზოლუციის საფუძველზე) * [[ლუის არბორი]], 1996 წლის 1 ოქტომბრიდან 1999 წლის 15 სექტემბრამდე (გაეროს უშიშროების საბჭოს 1047 რეზოლუცია) * [[კარლა დელ პონტე]], 1999 წლის 15 სექტემბრიდან 2003 წლის 14 სექტემბრამდე <ref>{{cite book |last1=Guichaoua |first1=André |title=From War to Genocide: Criminal Politics in Rwanda, 1990–1994 |date=2015 |publisher=University of Wisconsin Press |isbn=9780299298203 |page=[https://books.google.no/books?id=KseuCgAAQBAJ&pg=PA299 299] |language=en}}</ref> (გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1259) * [[ჰასან ბუბაქარ იალოიუ]], 2003 წლის 15 სექტემბრიდან 2015 წლის 31 დეკემბრამდე (გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1505) ===სამდივნო=== სამდივნო პასუხისმგებელი იყო ტრიბუნალის ზოგად ადმინისტრაციასა და მენეჯმენტზე. ის ასევე ასრულებდა სხვა სამართლებრივ ფუნქციებს, რომელიც გათვალისწინებული იყო ტირბუნალის წესებში პროცედურისა და მტკიცებულების შესახებ. სამდივნოს უძღვებოდა მდივანი, რომელიც, ასევე იყო გაეროს გენერალური ასამბლეის წარმომადგენელი. ==ჟან პოლ აკაიასუს საქმე== სხვადასხვა საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ კონკრეტული მიზნით წარმოებული კამპანიის შემდეგ, რომ გაეზარდათ ცნობიერება გენდერული ნიშნით ძალადობაზე<ref>Klaus Bachmann, Thomas Sparrow-Botero, Peter Lambertz: When justice meets politics. Independence and Autonomy of ad hoc international criminal tribunals, Peter Lang Int 2013</ref>, ჟან პოლ აკაიასუს საქმემ დაადგია სამართლებრივი პრეცედენტი, კერძოდ, გაუპატიურება გენოციდური მიზნით არის გენოციდის დანაშაულის ერთ-ერთი აქტი "...სასამართლო პალატამ დაადგინა, რომ ხშირ შემთხვევაში, ტუტსი ქალების გაუპატიურება ტაბაში ხდებოდა ამ ქალების მოკვლის მიზნით. ...ამ კონტექსტში, პალატისთვის ნათელი ხდება, რომ გაუპატიურების ქმედება და სექსუალური ხასიათის ძალადობა, ისევე როგორც სხეულის სხვა მძიმე დაზიანება და ფსიქოლოგიური ზიანის მიყენება ტუტსის წინააღმდეგ, გამოხატავდა ტუტსი ქალებისთვის ტანჯვის მიყენებას და მათ განადგურებას, მანამ სანამ მოკლავდნენ მათ; მიზანი კი ამგვარი ქმედებების იყო ტუტსის ეთნიკური ჯგუფის განადგურება, რომლის მიმდინარეობისას მათ წევრებს აყენებდნენ საშინელ ტანჯვას."<ref>''The Prosecutor v. Jean-Paul Akayesu (Trial Judgement)'', ICTR-96-4-T, International Criminal Tribunal for Rwanda (ICTR), 2 September 1998, [http://www.unhcr.org/refworld/publisher,ICTR,,,40278fbb4,0.html p. 166] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121012031344/http://www.unhcr.org/refworld/publisher%2CICTR%2C%2C%2C40278fbb4%2C0.html |date=2012-10-12 }} ¶.733. Available at: [http://www.unhcr.org/refworld/docid/40278fbb4.html unhcr.org] (accessed 13 April 2010)</ref> სასამართლოს გადაწყვეტილების გამოცხადების შემდეგ თავმჯდომარე მოსამართლემ [[ნავანეტემ პილაი|ნავანეტემ პილაიმ]] განაცხადა, რომ: "უხსოვარი დროიდან, გაუპატიურება ითვლებოდა ომის ნადავლად. დღეს კი ის ჩაითვლება ომის დანაშაულად. ჩვენ გვსურს ძლიერი მესიჯის მოწოდება, რომ გაუპატიურება აღარ არის ომის ჯილდო."<ref>Quoted in citation for honorary doctorate, Rhodes University, April 2005 accessed at {{cite web|url=http://www.ru.ac.za/academic/graduation/addresses_and_citations/2005/Judge_Pillay_citation.doc |title=Archived copy |access-date=2008-02-27 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081001193848/http://www.ru.ac.za/academic/graduation/addresses_and_citations/2005/Judge_Pillay_citation.doc |archive-date=2008-10-01 }} March 23, 2007</ref> ==მედიის საქმე== "სიძულვილის მედიის" საქმეები დაიწყო 2000 წლის 23 ოქტომბერს. მედიამ დიდი წვლილი შეიტანა 1994 წლის გენოციდის განხორციელებაში. მედიის საქმებს უძღვებოდა პროკურორი გრეგორი გორდონი.<ref name=lawfare>{{cite web |last1=Van Landingham |first1=Rachel |title=Punishing Tomorrow's Tweeting Goebbels |url=https://www.lawfareblog.com/punishing-tomorrows-tweeting-goebbels |website=[[Lawfare (blog)|Lawfare]] |access-date=9 May 2020 |language=en |date=29 March 2018}}</ref> 2003 წლის 19 აგვისტოს, არუშაში, ფერდინანდ ნაჰიმარასა და ჟან-ბოსკო ბარაიაგუიზას, რომლებიც რადიო Télévision Libre des Mille Collines-ს ხელმძღვანელობდნენ, ასევე ჰასან ნგეზე, გაზეთი ''კანგურას'' დირექტრორსა და რედაქტრობს, ტირბუნალმა სამუდამო პატიმრობა შეუფარდა. მათ დამნაშავეებად ცნეს გენოციდის დანაშაულის ჩადენასა და წაქეზებაში, ასევე ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულის ჩადენაში. 2003 წლის 3 დეკემბერს, სასამართლომ სამივე ბრალდებული დამნაშავედ სცნო და ნაჰიმანასა და ნგეზეს სამუდამო პატიმრობა შეუფარდა, ხოლო ბარაიაგუიზას 35 წლით თავისუფლების აღკვეთა. 2007 წლის 28 ნოემბერს, სააპელაციო პალატამ ნაწილობრივ დააკამყოფილა მსჯავდებულების საჩივარი და შეუმცირა მათ სასჯელის ვადები, კერძოდ, ნაჰიმანას 30 წლით თავისუფლების აღკვეთა, ბარაიაგუიზას 32 წლით, ხოლო, ნგეზეს 35 წლით თავისუფლების აღკვეთა შეუფარდა.<ref>{{cite book |last=Grunfeld |first=Fred |title=The Failure to Prevent Genocide in Rwanda: The Role of Bystanders |year=2007 |publisher=Brill |isbn=978-9004157811 |author2=Anke Huijboom |pages=21–22 }} *{{cite book|last=Jones|first=Adam|title=Gender Matters in Global Politics|url=https://archive.org/details/gendermattersglo00shep|url-access=limited|year=2010|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-86494-4|pages=[https://archive.org/details/gendermattersglo00shep/page/n153 127]–147|editor=Laura J. Shepherd|chapter=Genocide and Mass Violence}}</ref> ==ლიტერატურა== *{{cite journal |last1=MacKinnon |first1=Catharine A. |title=Prosecutor V. Nahimana, Barayagwiza, & Ngeze. Case No. ICTR 99-52-A |journal=The American Journal of International Law |date=2009 |volume=103 |issue=1 |pages=97–103 |doi=10.2307/20456724 |jstor=20456724 |s2cid=229169281 |issn=0002-9300}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.ictj.org/our-work/transitional-justice-issues/criminal-justice International Center for Transitional Justice, Criminal Justice page] *[https://web.archive.org/web/20160102115652/http://www.trial-ch.org/en/ressources/trial-watch/trial-watch.html TRIAL: Cases before ICTR] * [https://www.hrw.org/reports/1999/rwanda/ Human Rights Watch Report, "Genocide in Rwanda"] * [http://hrw.org/reports/2004/ij/digest.pdf Topical digests of the case law of ICTR and ICTY, Human Rights Watch, 2004] * [https://web.archive.org/web/20051116190313/http://www.trial-ch.org/trialwatch/profiles/en/facts/p159.html A case before the ICTR: Jean Kambanda - TRIAL WATCH] * [https://web.archive.org/web/20100802121425/http://www.hirondellenews.com/ Hirondelle News Agency, Arusha] (English + French + Kinyarwanda + Swahili) covering the ICTR trials * [http://www.tribunalvoices.org/ Voices of the Rwanda Tribunal] - collection of interviews with tribunal members * [http://legal.un.org/avl/ha/ictr/ictr.html Introductory note] by [[Michael Scharf|Michael P. Scharf]] and [http://legal.un.org/avl/ha/ictr/ictr.html procedural history note] on the ''Statute of the International Criminal Tribunal for Rwanda'' in the [https://www.un.org/law/avl/ United Nations Audiovisual Library of International Law] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 0m16ok4asgnufxwcsw1l4bsc634x4c1 4407605 4407604 2022-08-16T12:27:24Z Nina1009 80463 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Nina1009|Nina1009]].|16|08|2022}} [[ფაილი:Plaque of International Criminal Tribunal for Rwanda-ICTR - Kimironko District - Kigali - Rwanda.jpg|მინი|300პქ|რუანდისთვის შექმნილი სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალის მემორიალური დაფა, კიგალი, რუანდა]] {{რუანდის გენოციდის გვერდითი ნავდაფა}} '''რუანდისთის შექმნილი სისხლის სამართლის ასერთასორისო ტრიბუნალი'''<ref>სრული სახელი: 1994 წლის 1 იანვრიდან 1994 წლის 31 დეკემბრამდე რუანდისა და მისი მეზობლი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე გენოციდისა და საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის სხვა მძიმე დარღვევებისათვის პასუხისმგებელი პირების გასამართლებისთვის შექმნილი საერთაშორისო ტრიბუნალი</ref> ('''ICTR'''; {{lang-fr|Tribunal pénal international pour le Rwanda}}) — საერთაშორისო სასამართლო დაარსებული 1994 წლის ნოემბერში გაეროს უშიშროების საბჭოს 955 რეზოლუციის საფუძველზე, იმისათვის რომ გასამართლებულიყვნენ რუანდის ან/და მისი მეზობელი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე რუანდელების მიერ ჩადენილი რუანდის გენოციდისა და საერთაშორისო სამართლის სხვა მძიმე დარღვევებისათვის პასუხისმგებელი პირები, 1994 წლის 1 იანვრიდან 31 დეკემბრამდე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 955, სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალის დაარსება რუანდისთვის და მისი წესდების მიღება, S/RES/955(1994)</ref> სასამართლოში გასამართლებული იყო 85 პირი.<ref name=lemarchand>{{cite journal |first=René |last=Lemarchand |author-link=René Lemarchand |title=Rwanda: the state of Research |publisher=[[Sciences Po]]|journal= Violence de masse et Résistance – Réseau de recherche |date=25 June 2018 |url=https://www.sciencespo.fr/mass-violence-war-massacre-resistance/en/document/rwanda-state-research |issn=1961-9898 |access-date=13 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181119173416/https://www.sciencespo.fr/mass-violence-war-massacre-resistance/en/document/rwanda-state-research |archive-date=19 November 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> 1995 წელს, უშიშროების საბჭოს 977 რეზოლუციით ტრიბუნალის ადგილსამყოფლად განისაზღვრვა არუშა (ტანზანია).<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 977, S-RES-977(1995)</ref> 1998 წელს ტირბუნალის მოქმედების დრო გახანგრძლივდა 1998 წლამდე 1196 რეზოლუციის საფუძველზე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1165, S-RES-1165(1998)</ref> უშიშროების საბჭომ სხვადასხვარეზოლუციის საფუძველზე მოუწოდა ტირბუნალს რომ გამოძბეა 2004 წლამდე დაესრულებინ, ყველა პროცესი 2008 წლამდე, ხოლო დანარჩენი სამუშაო 2012 წლამდე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1824, S-RES-1824(2008)</ref> ტრიბუნალის იურისდიქცია ვრცელდებოდა გენოციდის დანაშაულზე, ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართულ დანაშაულსა და ჟენევის კონვენციების საერთო მეორე მუხლისა და ჟენევის კონვენციების მეორე დამატებითი ოქმის დარღვევებზე (არასაერთაშორისო (შიდა) კოფლიქტს ეხება). 2009 წლისათვის ტირბუნალმა დაასრულა 50 სასამართლო პროცესი და 28 ბრალდებული გაასამართლა, 11 სასამართლო პროცესი მიმდინარეობდა და 14 პირი იყო დაკავებული სასამართლო პროცესის მოლოდინში; თუმცა, პროკურორი 5 პირის გადაცემას ეროვნული იურისდიქციისთვის გადაცემას გეგმავდა.<ref>{{cite web |url=http://www.ictr.org/ENGLISH/cases/status.htm |title=Archived copy |access-date=2010-04-13 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090721034152/http://www.ictr.org/ENGLISH/cases/status.htm |archive-date=2009-07-21 }}</ref> პირველი პროცესი სასამართლოში დაიწყო 1997 წელს ჯან პოლ აკაიასუს გასასამართლებლად; ხოლო ჟონ კამბანდა, შინაგან საქმეთა მინისტრი, დამანაშავედ სცნეს. ICTR-ის სტრატეგიის მიხედვით, უშიშროების საბჭოს 1503 რეზოლუციის საფუძველზე, პირველი ინსტანციის განსახივლევლი ყველა საქმე უნდა დასრულებულიყო 2008 წლამდე (ეს პერიოდში გაიზარდა შემდგომ 2009 წლამდე) და სხვა დანარჩენი საქმეები უნდა დასრულებულიყო 2010 წლამდე. უშიშროების საბჭომ ტრიბუნალს მოუწოდა, რომ 2014 წლის 31 დეკმებრამდე დაესრულებინა სამუშაო და მისი ვალდებულებები გადაეცა სისხლის სამართლის ტირბუნალებისათვის შემქნილი საერთაშორისო დროებითი მექანიზმისათვის, რომელმაც დაიწყო მოქმედება ICTR-ისათვის 2012 წლის 1 ივლისიდან.<ref>{{Cite web|url=https://unictr.irmct.org/en/news/ictr-expected-close-down-2015|title=ICTR Expected to close down in 2015 &#124; United Nations International Criminal Tribunal for Rwanda|website=unictr.irmct.org}}</ref> ტირბუნალმა, ოფიციალურად, საქმიანობა დაასრულა და შეწყვიტა არსებობა 2016 წლის 31 დეკემბერს. ფართოდ აკრიტიკებდნენ ტრიბუნალის წარუმატებლობას გაესამართლებინა რუანდის პატრიოტული ფრონტის წევრების მიერ ჩადენილი ომის დანაშაულები და ამავე ფრონტის ლიდერი პოლ კაგამე. <ref>{{cite journal |last1=Keith |first1=Kirsten MF |title=Justice at the International Criminal Tribunal for Rwanda: Are Criticisms Just |journal=Law in Context: A Socio-Legal Journal |date=2009 |volume=27 |pages=78}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Haskell |first1=Leslie |last2=Waldorf |first2=Lars |title=The Impunity Gap of the International Criminal Tribunal for Rwanda: Causes and Consequences |journal=Hastings International and Comparative Law Review |date=2011 |volume=34 |issue=1 |pages=49 |url=https://repository.uchastings.edu/hastings_international_comparative_law_review/vol34/iss1/2/ |issn=0149-9246}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Humphrey |first1=Michael |title=International intervention, justice and national reconciliation: the role of the ICTY and ICTR in Bosnia and Rwanda |journal=Journal of Human Rights |date=2003 |volume=2 |issue=4 |pages=495–505 |doi=10.1080/1475483032000137084|doi-access=free }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Schabas |first1=William A. |title=Victor's Justice: Selecting Situations at the International Criminal Court |journal=John Marshall Law Review |date=2010 |volume=43 |pages=535}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Reydams |first1=Luc |title=Let's Be Friends: The United States, Post-Genocide Rwanda, and Victor's Justice in Arusha |date=1 January 2013 |ssrn=2197823 |url=https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2197823 |language=en}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Morrill |first1=Hanna |title=Challenging Impunity - The Failure of the International Criminal Tribunal for Rwanda to Prosecute Paul Kagame |journal=Brooklyn Journal of International Law |date=2011 |volume=37 |pages=683}}</ref> ==რუანდის გენოციდი== რუანდის გენოციდი ეხება რუანდაში მასობრივ ხოცვა-ჟლეტას 800,000-ზე მეტი ეთნიკურად ტუტსისა და პოლიტიკურად მათი მომმხრე პირების ჰუტუს ექსტერმისტული მეომრებისა და პოლიციის მიერ. 1994 წლის გენოციდი დაახლოებით 100 დღის განმავლობაში მიმდინარეობდა, დაიწყო 6 აპრილს და დასრულდა ივლისის შუა რიცხვებში.<ref name=Britannica>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/event/Rwanda-genocide-of-1994|title=Rwanda Genocide of 1994|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|date=5 August 2016|access-date=5 July 2017}}</ref> [[File: Impressions of Rwanda by Jenny Paul – (20).jpg|thumb|Photographs of genocide victims displayed at the [[Kigali Genocide Memorial|Genocide Memorial Center]] in Kigali]] დაძაბულობა ეთნიკურ უმრავლეობას, ჰუტუსა, და ეთნიკურ უმცირესობას, ტუტსის, შორის განვითარდა თანადათანობით, თუმცა ყველაზე აქტიურ ფაზას მიაღწია IX საუკუნის ბოლოსა და XX საუკუნის დასაწყისში რუანდაში გერმანიისა და ბელგიის კოლონიალიზმის შედეგად. ეთნიკური კატეგორიზაცია პირების იყო სავალადებულო და ეფუძნებოდა უფრო მეტად მოსახლეობის ფიზიკურ მახასიათებლებს, ვიდრე ეთნიკურ განსხვავებას. ჰუტუსა და ტუტსის შორის სოციალურმა განსხვავებებმა შესაძლებლობა მისცა ტუტსის, ძლიერი ფერმერული ტრადიციებით, რომ მოეწოვებინათ სოციალური, ეკონომიკური და პოლიტიკური უპირატესობა ჰუტუზე, რომელიც ძირითადად მიწათმოქმედები იყვნენ. კოლონიური ძალაუფლების დროს ტუტსის შესაძლებლობა მიეცა გამხდარიყო მმართველი ძალა 1959 წლის ჰუტუს რევოლუციამდე, რომელმაც გაუქმა ტუტსის მონარქია 1961 წლისთვის. საბრძოლო მოქედებები ორ ჯგუფს შორის გაგრძელდა, რომელიც „სხვადასხვა ეთნიკურ დაძაბულობასა და ძალადობაში გამოიხატებოდა; პერიოდულად კი, 1963, 1967 და 1973 წლებში, რუანდაში ტუტსის მასობრივ მკვლელობა სდევდა თან“. რუანდის პატრიოტული ფრონტის (RPF)-ის დაარსებამ და მისმა შეჭრამ უგანდაში გააღრმავა ეთნიკური შუღლი. აქტიური საბრძოლო მოქმედებების შეწყვეტის შემდეგ მთავრობასა და RPF-ს შორის 1992 წელს დაიწყო მოლაპარაკებები.<ref>{{cite web|url=http://www.history.com/topics/rwandan-genocide|archive-url=https://web.archive.org/web/20170702143709/http://www.history.com/topics/rwandan-genocide|url-status=dead|archive-date=2017-07-02|title=The Rwandan Genocide|publisher=History|date=2009|access-date=5 July 2017}}</ref> 1994 წლის 6 აპრილს თვითმფრინავი, სადაც იმყოფებოდნენ მაშინდელი რუანდის პრეზიდენტი იუვენალ ჰაბიარიმა და ბურანდის პრეზიდენტი კიპრიენ ნტარიამირა, ჩამოდგეს და მასში მდ=ჯდომი ყველა პირი გარდაიცვალა.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-26875506|title=Rwanda Genocide: 100 days of slaughter|work=BBC News|date=7 April 2014|access-date=5 July 2017}}</ref> ჰუტუმ RPF დაადანაშაულა თვითმფრინავის ჩამოგდებაში, რასაც მოჰყვა გენოციდი ტუტსისა და მათი მომხრეების წინააღმდეგ. რუანდის გენოციდის დროს ძირითადად ძალადობა და მკველობები ხორციელდებოდა რადიკალური ჰუტუს დაჯგუფების, ინტერაჰამიუესა და იმპუზამუგამბის მიერ.<ref name=World>{{cite web|url=http://worldwithoutgenocide.org/genocides-and-conflicts/rwandan-genocide|title=Rwandan Genocide|work=World Without Genocide|date=21 February 2017|access-date=5 July 2017}}</ref> რადიო გადაცემებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა გენოციდის განხორციელებაში, კერძოდ გადაცემებისმეშვეობით მოუწოდებნენ ჰუტუ მოსახელობას, რომ დაეხოცათ მათი მეზობელი ტუტსი მოსახლეობა; ამ უკანასკნელს იხსეინებდნენ, როგორც „ტარაკნებს“, რომლებიც უნდა გადანადგურებულიყვნენ. მიუხედავად მისი კოლოსალური მასშტაბისა, განსაკუთრებით ასეთ მოკლე დროში, გენოციდი განხორციელდა თითქმის მთლიანად ხელით, ჩვეულებრივ, მაჩეტებისა და ხელკეტების გამოყენებით.<ref name="Memorial Day Trust">{{cite web|url=http://hmd.org.uk/genocides/rwanda|title=1994: Rwanda"|work=Holocaust Memorial Day Trust|access-date=5 July 2017}}</ref> ჰუტუს მიერ ჩადენილ იქნა არაერთი სასტიკი ქმედება, მათ შორის, ტუტსი ქალების გაუპატიურება, სმხერპლების ხელ-ფეხის მოკვეთა და ა.შ. ძირითადად ამ დანაშაულების ამსრულებები იყვნენ მსხვერპლთა მეზობლები, თანამშრომლები, ყოფილი მეგობრები და, ზოგერ, ნათესავებიც კი (არასისხლით).<ref name="Memorial Day Trust"/> სულ მცირე 500000-მდე ტუტსი მოკლეს და დაახლოებით 2 მილიონი ლტოლვილი იძულებული გახდა მეზობელ სახელმწიფოებში, ბურუნდი, ტანზანია, უგანდა და ყოფილი ზაირე, გადასულიყო.<ref name=World/> ==ტრიბუნალის დაარსება== გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მისიამ რუანდისთვის მარცხი განიცადა.<ref>[http://www.africafocus.org/docs04/rw0403b.php "Rwanda/UN: Acknowledging Failure"], ''AfricaFocus Bulletin'' (compiling several individual reports), March 31, 2004</ref> რუანდის გენოციდთან დაკავშირებით საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან რეაგირება იყო მცირე. კვირეების განმავლობაში ძლიერი სახელმწიფოები უარყოფდნენ რომ რუანდაში ნამდვილად მიმდინარეობდა გენოციდი. 1994 წლის ივლისში, გენოციდის დასრულების შემდეგ, გაეროს უშიშორების საბჭომ მოითხოვა გამოძიების დაწყება მმომხდარ მოვლენებთან დაკავშირებით და, შესაბამისად, დააარსა სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალი გენოციდში მთავარი პასუხისმგებელი პირების დასამართლებისა და დასჯის მიზნით. 1994 წლის 8 ნოემბერს უშიშორების საბჭომ მიიღო 955 რეზოლუცია, რომელის საფუძველზეც დაფუძნდა ტრიბუნალი, რომლის იურისდიქცია ვრცელდებოდა არა მხოლოდ გენოციდის დანაშაულზე, არამედ საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის მძიემე დარღვევეზე ჩადენილი რუანდისა და მეზობელი სახელმწიფოების ტერიტორიაზე 1994 წლის 1 იანვრიდან 1994 წლის 31 დეკემბრამდე.<ref>{{Cite web |url=http://www.pict-pcti.org/courts/ICTR.html |title="International Criminal Tribunal For Rwanda (ICTR)", PiCT(Project on International Courts and Tribunals) 24 September 2013 |access-date=24 September 2013 |archive-date=27 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130927105726/http://www.pict-pcti.org/courts/ICTR.html |url-status=dead }}</ref> ==სტრუქტურა== ტირბუნალი შედგებოდა 16 მოსამართლისაგან, დამატებით 9 ''ad litem'' მოსამართლე, განაწილებული ოთხ პალატაში - სამი პალატა საქმეების განხილვისათვის საწყის ეტაპზე და ერთი სააპელაციო პალატა. ''ad litem'' მოსამართლეები განწესებულნი იყვნენ მეორე და მესამე პალატაში. === სასამართლო პალატა I === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |19.||[[მპარანაი რაჯონსონი]]||{{დროშა|მადაგასკარი}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |} === სასამართლო პალატა II === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |4.||[[უილიამ სეკულე]]||{{დროშა|ტანზანია}} ||თავმჯდომარე მოსამართლე |- |14.||[[სოლომაი ბალუნგი ბოსა]]||{{დროშა|უგანდა}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |- |15.||[[ლი გაცურია მუტოგა]]||{{დროშა|კენია}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |- |16.||[[სეონ კი პარკი]]||{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |} === სასამართლო პალატა III === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |1.||[[ვან იოენსენი]]||{{დროშა|დანია}} ||ტრიბუნალის პრეზიდენტი, თავმჯდომარე მოსამართლე |- |2.||[[ფლორენს რიტა ერაი]]||{{დროშა|კამერუნი}} ||ტრიბუნალის ვიცე-პრეზიდენტი, წევრი |- |17.||[[გბერდაო გუსტავ კამი]]||{{დროშა|ბურკინა ფასო}} ||წევრი(''ad litem'' მოსამართლე) |- |13.||[[ბახტიარ ტუზმუჰამედოვი]]||{{დროშა|რუსეთი}} ||წევრი |- |18.||[[რობერტ ფრემრი]]||{{დროშა|ჩეხეთის რესპუბლიკა}} ||წევრი |} === სააპელაციო პალატა === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |3.||[[თეოდორ მერონი]]||{{დროშა|ამერიკის შეერთებული შტატები}} || თავმჯდომარე მოსამართლე |- |5.||[[პატრიკ ლიპტონ რობინსონი]]||{{დროშა|იამაიკა}} ||წევრი |- |7.||[[ფაუსტო პოკარი]]||{{დროშა|იტალია}} ||წევრი |- |8.||[[ლიუ დაცუნი]]||{{დროშა|ჩინეთი}} ||წევრი |- |6.||[[მეჰმეთ გიუნეი]]||{{დროშა|თურქეთი}} ||წევრი |- |11.||[[კარმელ აგიუსი]]||{{დროშა|მალტა}} ||წევრი |- |9.||[[არლეტე რამაროსონი]]||{{დროშა|მადაგასკარი}} ||წევრი |- |10.||[[ანდრესია ვაზი]]||{{დროშა|სენეგალი}} ||წევრი |- |12.||[[ხალიდა რაშიდ ხანი]]||{{დროშა|პაკისტანი}} ||წევრი |} ===პროკურორის ოფისი=== [[ფაილი:Ictr office 3.jpg|მინი|ICTR-ის ოფისები [[არუშა|არუშაში]], 2003 ]] პროკურორის ოფისი იყოფოდა სხვადასხვა ერთეულად მათ შორის, საგამოძიებო ერთეული და პროკურორის განყოფილება:<ref>{{cite web |title=Office of the Prosecutor|work=International Criminal Tribunal for Rwanda |url=http://unictr.irmct.org/en/tribunal/office-prosecutor}}</ref> * პროკურორის განყოფილება პასუხისმგებელი იყო ყველა საქმის განხილვაზე. ხელმძღვანელობდა მთავარი პროკურორი. * საგამოძიებო განყოფილება აგროვებდა ყველა მტკიცებულებაზე იმ პირებზე, რომლებიც ჭვმიტანილნი იყვნენ დანაშაულების ჩადენაში 1994 წელს რუანდაში. ხელმძღვანელობდა მთავარი გამომძიებელი. ====პროკურორები==== * [[რიჩარდ გოლდსტოუნი]], 1994 წლს დასასრულიდან 1996 წლის 30 სექტემბრამდე<ref>{{cite book |last1=Guichaoua |first1=André |title=From War to Genocide: Criminal Politics in Rwanda, 1990–1994 |date=2015 |publisher=University of Wisconsin Press |isbn=9780299298203 |page=[https://books.google.no/books?id=KseuCgAAQBAJ&pg=PA297 297] |language=en}}</ref> (გაეროს უშიშროების საბჭოს 936 რეზოლუციის საფუძველზე) * [[ლუის არბორი]], 1996 წლის 1 ოქტომბრიდან 1999 წლის 15 სექტემბრამდე (გაეროს უშიშროების საბჭოს 1047 რეზოლუცია) * [[კარლა დელ პონტე]], 1999 წლის 15 სექტემბრიდან 2003 წლის 14 სექტემბრამდე <ref>{{cite book |last1=Guichaoua |first1=André |title=From War to Genocide: Criminal Politics in Rwanda, 1990–1994 |date=2015 |publisher=University of Wisconsin Press |isbn=9780299298203 |page=[https://books.google.no/books?id=KseuCgAAQBAJ&pg=PA299 299] |language=en}}</ref> (გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1259) * [[ჰასან ბუბაქარ იალოიუ]], 2003 წლის 15 სექტემბრიდან 2015 წლის 31 დეკემბრამდე (გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1505) ===სამდივნო=== სამდივნო პასუხისმგებელი იყო ტრიბუნალის ზოგად ადმინისტრაციასა და მენეჯმენტზე. ის ასევე ასრულებდა სხვა სამართლებრივ ფუნქციებს, რომელიც გათვალისწინებული იყო ტირბუნალის წესებში პროცედურისა და მტკიცებულების შესახებ. სამდივნოს უძღვებოდა მდივანი, რომელიც, ასევე იყო გაეროს გენერალური ასამბლეის წარმომადგენელი. ==ჟან პოლ აკაიასუს საქმე== სხვადასხვა საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ კონკრეტული მიზნით წარმოებული კამპანიის შემდეგ, რომ გაეზარდათ ცნობიერება გენდერული ნიშნით ძალადობაზე<ref>Klaus Bachmann, Thomas Sparrow-Botero, Peter Lambertz: When justice meets politics. Independence and Autonomy of ad hoc international criminal tribunals, Peter Lang Int 2013</ref>, ჟან პოლ აკაიასუს საქმემ დაადგია სამართლებრივი პრეცედენტი, კერძოდ, გაუპატიურება გენოციდური მიზნით არის გენოციდის დანაშაულის ერთ-ერთი აქტი "...სასამართლო პალატამ დაადგინა, რომ ხშირ შემთხვევაში, ტუტსი ქალების გაუპატიურება ტაბაში ხდებოდა ამ ქალების მოკვლის მიზნით. ...ამ კონტექსტში, პალატისთვის ნათელი ხდება, რომ გაუპატიურების ქმედება და სექსუალური ხასიათის ძალადობა, ისევე როგორც სხეულის სხვა მძიმე დაზიანება და ფსიქოლოგიური ზიანის მიყენება ტუტსის წინააღმდეგ, გამოხატავდა ტუტსი ქალებისთვის ტანჯვის მიყენებას და მათ განადგურებას, მანამ სანამ მოკლავდნენ მათ; მიზანი კი ამგვარი ქმედებების იყო ტუტსის ეთნიკური ჯგუფის განადგურება, რომლის მიმდინარეობისას მათ წევრებს აყენებდნენ საშინელ ტანჯვას."<ref>''The Prosecutor v. Jean-Paul Akayesu (Trial Judgement)'', ICTR-96-4-T, International Criminal Tribunal for Rwanda (ICTR), 2 September 1998, [http://www.unhcr.org/refworld/publisher,ICTR,,,40278fbb4,0.html p. 166] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121012031344/http://www.unhcr.org/refworld/publisher%2CICTR%2C%2C%2C40278fbb4%2C0.html |date=2012-10-12 }} ¶.733. Available at: [http://www.unhcr.org/refworld/docid/40278fbb4.html unhcr.org] (accessed 13 April 2010)</ref> სასამართლოს გადაწყვეტილების გამოცხადების შემდეგ თავმჯდომარე მოსამართლემ [[ნავანეტემ პილაი|ნავანეტემ პილაიმ]] განაცხადა, რომ: "უხსოვარი დროიდან, გაუპატიურება ითვლებოდა ომის ნადავლად. დღეს კი ის ჩაითვლება ომის დანაშაულად. ჩვენ გვსურს ძლიერი მესიჯის მოწოდება, რომ გაუპატიურება აღარ არის ომის ჯილდო."<ref>Quoted in citation for honorary doctorate, Rhodes University, April 2005 accessed at {{cite web|url=http://www.ru.ac.za/academic/graduation/addresses_and_citations/2005/Judge_Pillay_citation.doc |title=Archived copy |access-date=2008-02-27 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081001193848/http://www.ru.ac.za/academic/graduation/addresses_and_citations/2005/Judge_Pillay_citation.doc |archive-date=2008-10-01 }} March 23, 2007</ref> ==მედიის საქმე== "სიძულვილის მედიის" საქმეები დაიწყო 2000 წლის 23 ოქტომბერს. მედიამ დიდი წვლილი შეიტანა 1994 წლის გენოციდის განხორციელებაში. მედიის საქმებს უძღვებოდა პროკურორი გრეგორი გორდონი.<ref name=lawfare>{{cite web |last1=Van Landingham |first1=Rachel |title=Punishing Tomorrow's Tweeting Goebbels |url=https://www.lawfareblog.com/punishing-tomorrows-tweeting-goebbels |website=[[Lawfare (blog)|Lawfare]] |access-date=9 May 2020 |language=en |date=29 March 2018}}</ref> 2003 წლის 19 აგვისტოს, არუშაში, ფერდინანდ ნაჰიმარასა და ჟან-ბოსკო ბარაიაგუიზას, რომლებიც რადიო Télévision Libre des Mille Collines-ს ხელმძღვანელობდნენ, ასევე ჰასან ნგეზე, გაზეთი ''კანგურას'' დირექტრორსა და რედაქტრობს, ტირბუნალმა სამუდამო პატიმრობა შეუფარდა. მათ დამნაშავეებად ცნეს გენოციდის დანაშაულის ჩადენასა და წაქეზებაში, ასევე ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულის ჩადენაში. 2003 წლის 3 დეკემბერს, სასამართლომ სამივე ბრალდებული დამნაშავედ სცნო და ნაჰიმანასა და ნგეზეს სამუდამო პატიმრობა შეუფარდა, ხოლო ბარაიაგუიზას 35 წლით თავისუფლების აღკვეთა. 2007 წლის 28 ნოემბერს, სააპელაციო პალატამ ნაწილობრივ დააკამყოფილა მსჯავდებულების საჩივარი და შეუმცირა მათ სასჯელის ვადები, კერძოდ, ნაჰიმანას 30 წლით თავისუფლების აღკვეთა, ბარაიაგუიზას 32 წლით, ხოლო, ნგეზეს 35 წლით თავისუფლების აღკვეთა შეუფარდა.<ref>{{cite book |last=Grunfeld |first=Fred |title=The Failure to Prevent Genocide in Rwanda: The Role of Bystanders |year=2007 |publisher=Brill |isbn=978-9004157811 |author2=Anke Huijboom |pages=21–22 }} *{{cite book|last=Jones|first=Adam|title=Gender Matters in Global Politics|url=https://archive.org/details/gendermattersglo00shep|url-access=limited|year=2010|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-86494-4|pages=[https://archive.org/details/gendermattersglo00shep/page/n153 127]–147|editor=Laura J. Shepherd|chapter=Genocide and Mass Violence}}</ref> ==ლიტერატურა== *{{cite journal |last1=MacKinnon |first1=Catharine A. |title=Prosecutor V. Nahimana, Barayagwiza, & Ngeze. Case No. ICTR 99-52-A |journal=The American Journal of International Law |date=2009 |volume=103 |issue=1 |pages=97–103 |doi=10.2307/20456724 |jstor=20456724 |s2cid=229169281 |issn=0002-9300}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.ictj.org/our-work/transitional-justice-issues/criminal-justice International Center for Transitional Justice, Criminal Justice page] *[https://web.archive.org/web/20160102115652/http://www.trial-ch.org/en/ressources/trial-watch/trial-watch.html TRIAL: Cases before ICTR] * [https://www.hrw.org/reports/1999/rwanda/ Human Rights Watch Report, "Genocide in Rwanda"] * [http://hrw.org/reports/2004/ij/digest.pdf Topical digests of the case law of ICTR and ICTY, Human Rights Watch, 2004] * [https://web.archive.org/web/20051116190313/http://www.trial-ch.org/trialwatch/profiles/en/facts/p159.html A case before the ICTR: Jean Kambanda - TRIAL WATCH] * [https://web.archive.org/web/20100802121425/http://www.hirondellenews.com/ Hirondelle News Agency, Arusha] (English + French + Kinyarwanda + Swahili) covering the ICTR trials * [http://www.tribunalvoices.org/ Voices of the Rwanda Tribunal] - collection of interviews with tribunal members * [http://legal.un.org/avl/ha/ictr/ictr.html Introductory note] by [[Michael Scharf|Michael P. Scharf]] and [http://legal.un.org/avl/ha/ictr/ictr.html procedural history note] on the ''Statute of the International Criminal Tribunal for Rwanda'' in the [https://www.un.org/law/avl/ United Nations Audiovisual Library of International Law] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საერთაშორისო სისხლის სამართალი|მდგომარეობა=collapsed}} deexi8cwh27nnldv7euqf7ryo0873rx 4407606 4407605 2022-08-16T12:31:04Z Nina1009 80463 +[[კატეგორია:რუანდის ისტორია]]; +[[კატეგორია:გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის სასამართლოები და ტრიბუნალები]]; +[[კატეგორია:გენოციდი]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Nina1009|Nina1009]].|16|08|2022}} [[ფაილი:Plaque of International Criminal Tribunal for Rwanda-ICTR - Kimironko District - Kigali - Rwanda.jpg|მინი|300პქ|რუანდისთვის შექმნილი სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალის მემორიალური დაფა, კიგალი, რუანდა]] {{რუანდის გენოციდის გვერდითი ნავდაფა}} '''რუანდისთის შექმნილი სისხლის სამართლის ასერთასორისო ტრიბუნალი'''<ref>სრული სახელი: 1994 წლის 1 იანვრიდან 1994 წლის 31 დეკემბრამდე რუანდისა და მისი მეზობლი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე გენოციდისა და საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის სხვა მძიმე დარღვევებისათვის პასუხისმგებელი პირების გასამართლებისთვის შექმნილი საერთაშორისო ტრიბუნალი</ref> ('''ICTR'''; {{lang-fr|Tribunal pénal international pour le Rwanda}}) — საერთაშორისო სასამართლო დაარსებული 1994 წლის ნოემბერში გაეროს უშიშროების საბჭოს 955 რეზოლუციის საფუძველზე, იმისათვის რომ გასამართლებულიყვნენ რუანდის ან/და მისი მეზობელი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე რუანდელების მიერ ჩადენილი რუანდის გენოციდისა და საერთაშორისო სამართლის სხვა მძიმე დარღვევებისათვის პასუხისმგებელი პირები, 1994 წლის 1 იანვრიდან 31 დეკემბრამდე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 955, სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალის დაარსება რუანდისთვის და მისი წესდების მიღება, S/RES/955(1994)</ref> სასამართლოში გასამართლებული იყო 85 პირი.<ref name=lemarchand>{{cite journal |first=René |last=Lemarchand |author-link=René Lemarchand |title=Rwanda: the state of Research |publisher=[[Sciences Po]]|journal= Violence de masse et Résistance – Réseau de recherche |date=25 June 2018 |url=https://www.sciencespo.fr/mass-violence-war-massacre-resistance/en/document/rwanda-state-research |issn=1961-9898 |access-date=13 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181119173416/https://www.sciencespo.fr/mass-violence-war-massacre-resistance/en/document/rwanda-state-research |archive-date=19 November 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> 1995 წელს, უშიშროების საბჭოს 977 რეზოლუციით ტრიბუნალის ადგილსამყოფლად განისაზღვრვა არუშა (ტანზანია).<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 977, S-RES-977(1995)</ref> 1998 წელს ტირბუნალის მოქმედების დრო გახანგრძლივდა 1998 წლამდე 1196 რეზოლუციის საფუძველზე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1165, S-RES-1165(1998)</ref> უშიშროების საბჭომ სხვადასხვარეზოლუციის საფუძველზე მოუწოდა ტირბუნალს რომ გამოძბეა 2004 წლამდე დაესრულებინ, ყველა პროცესი 2008 წლამდე, ხოლო დანარჩენი სამუშაო 2012 წლამდე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1824, S-RES-1824(2008)</ref> ტრიბუნალის იურისდიქცია ვრცელდებოდა გენოციდის დანაშაულზე, ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართულ დანაშაულსა და ჟენევის კონვენციების საერთო მეორე მუხლისა და ჟენევის კონვენციების მეორე დამატებითი ოქმის დარღვევებზე (არასაერთაშორისო (შიდა) კოფლიქტს ეხება). 2009 წლისათვის ტირბუნალმა დაასრულა 50 სასამართლო პროცესი და 28 ბრალდებული გაასამართლა, 11 სასამართლო პროცესი მიმდინარეობდა და 14 პირი იყო დაკავებული სასამართლო პროცესის მოლოდინში; თუმცა, პროკურორი 5 პირის გადაცემას ეროვნული იურისდიქციისთვის გადაცემას გეგმავდა.<ref>{{cite web |url=http://www.ictr.org/ENGLISH/cases/status.htm |title=Archived copy |access-date=2010-04-13 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090721034152/http://www.ictr.org/ENGLISH/cases/status.htm |archive-date=2009-07-21 }}</ref> პირველი პროცესი სასამართლოში დაიწყო 1997 წელს ჯან პოლ აკაიასუს გასასამართლებლად; ხოლო ჟონ კამბანდა, შინაგან საქმეთა მინისტრი, დამანაშავედ სცნეს. ICTR-ის სტრატეგიის მიხედვით, უშიშროების საბჭოს 1503 რეზოლუციის საფუძველზე, პირველი ინსტანციის განსახივლევლი ყველა საქმე უნდა დასრულებულიყო 2008 წლამდე (ეს პერიოდში გაიზარდა შემდგომ 2009 წლამდე) და სხვა დანარჩენი საქმეები უნდა დასრულებულიყო 2010 წლამდე. უშიშროების საბჭომ ტრიბუნალს მოუწოდა, რომ 2014 წლის 31 დეკმებრამდე დაესრულებინა სამუშაო და მისი ვალდებულებები გადაეცა სისხლის სამართლის ტირბუნალებისათვის შემქნილი საერთაშორისო დროებითი მექანიზმისათვის, რომელმაც დაიწყო მოქმედება ICTR-ისათვის 2012 წლის 1 ივლისიდან.<ref>{{Cite web|url=https://unictr.irmct.org/en/news/ictr-expected-close-down-2015|title=ICTR Expected to close down in 2015 &#124; United Nations International Criminal Tribunal for Rwanda|website=unictr.irmct.org}}</ref> ტირბუნალმა, ოფიციალურად, საქმიანობა დაასრულა და შეწყვიტა არსებობა 2016 წლის 31 დეკემბერს. ფართოდ აკრიტიკებდნენ ტრიბუნალის წარუმატებლობას გაესამართლებინა რუანდის პატრიოტული ფრონტის წევრების მიერ ჩადენილი ომის დანაშაულები და ამავე ფრონტის ლიდერი პოლ კაგამე. <ref>{{cite journal |last1=Keith |first1=Kirsten MF |title=Justice at the International Criminal Tribunal for Rwanda: Are Criticisms Just |journal=Law in Context: A Socio-Legal Journal |date=2009 |volume=27 |pages=78}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Haskell |first1=Leslie |last2=Waldorf |first2=Lars |title=The Impunity Gap of the International Criminal Tribunal for Rwanda: Causes and Consequences |journal=Hastings International and Comparative Law Review |date=2011 |volume=34 |issue=1 |pages=49 |url=https://repository.uchastings.edu/hastings_international_comparative_law_review/vol34/iss1/2/ |issn=0149-9246}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Humphrey |first1=Michael |title=International intervention, justice and national reconciliation: the role of the ICTY and ICTR in Bosnia and Rwanda |journal=Journal of Human Rights |date=2003 |volume=2 |issue=4 |pages=495–505 |doi=10.1080/1475483032000137084|doi-access=free }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Schabas |first1=William A. |title=Victor's Justice: Selecting Situations at the International Criminal Court |journal=John Marshall Law Review |date=2010 |volume=43 |pages=535}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Reydams |first1=Luc |title=Let's Be Friends: The United States, Post-Genocide Rwanda, and Victor's Justice in Arusha |date=1 January 2013 |ssrn=2197823 |url=https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2197823 |language=en}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Morrill |first1=Hanna |title=Challenging Impunity - The Failure of the International Criminal Tribunal for Rwanda to Prosecute Paul Kagame |journal=Brooklyn Journal of International Law |date=2011 |volume=37 |pages=683}}</ref> ==რუანდის გენოციდი== რუანდის გენოციდი ეხება რუანდაში მასობრივ ხოცვა-ჟლეტას 800,000-ზე მეტი ეთნიკურად ტუტსისა და პოლიტიკურად მათი მომმხრე პირების ჰუტუს ექსტერმისტული მეომრებისა და პოლიციის მიერ. 1994 წლის გენოციდი დაახლოებით 100 დღის განმავლობაში მიმდინარეობდა, დაიწყო 6 აპრილს და დასრულდა ივლისის შუა რიცხვებში.<ref name=Britannica>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/event/Rwanda-genocide-of-1994|title=Rwanda Genocide of 1994|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|date=5 August 2016|access-date=5 July 2017}}</ref> [[File: Impressions of Rwanda by Jenny Paul – (20).jpg|thumb|Photographs of genocide victims displayed at the [[Kigali Genocide Memorial|Genocide Memorial Center]] in Kigali]] დაძაბულობა ეთნიკურ უმრავლეობას, ჰუტუსა, და ეთნიკურ უმცირესობას, ტუტსის, შორის განვითარდა თანადათანობით, თუმცა ყველაზე აქტიურ ფაზას მიაღწია IX საუკუნის ბოლოსა და XX საუკუნის დასაწყისში რუანდაში გერმანიისა და ბელგიის კოლონიალიზმის შედეგად. ეთნიკური კატეგორიზაცია პირების იყო სავალადებულო და ეფუძნებოდა უფრო მეტად მოსახლეობის ფიზიკურ მახასიათებლებს, ვიდრე ეთნიკურ განსხვავებას. ჰუტუსა და ტუტსის შორის სოციალურმა განსხვავებებმა შესაძლებლობა მისცა ტუტსის, ძლიერი ფერმერული ტრადიციებით, რომ მოეწოვებინათ სოციალური, ეკონომიკური და პოლიტიკური უპირატესობა ჰუტუზე, რომელიც ძირითადად მიწათმოქმედები იყვნენ. კოლონიური ძალაუფლების დროს ტუტსის შესაძლებლობა მიეცა გამხდარიყო მმართველი ძალა 1959 წლის ჰუტუს რევოლუციამდე, რომელმაც გაუქმა ტუტსის მონარქია 1961 წლისთვის. საბრძოლო მოქედებები ორ ჯგუფს შორის გაგრძელდა, რომელიც „სხვადასხვა ეთნიკურ დაძაბულობასა და ძალადობაში გამოიხატებოდა; პერიოდულად კი, 1963, 1967 და 1973 წლებში, რუანდაში ტუტსის მასობრივ მკვლელობა სდევდა თან“. რუანდის პატრიოტული ფრონტის (RPF)-ის დაარსებამ და მისმა შეჭრამ უგანდაში გააღრმავა ეთნიკური შუღლი. აქტიური საბრძოლო მოქმედებების შეწყვეტის შემდეგ მთავრობასა და RPF-ს შორის 1992 წელს დაიწყო მოლაპარაკებები.<ref>{{cite web|url=http://www.history.com/topics/rwandan-genocide|archive-url=https://web.archive.org/web/20170702143709/http://www.history.com/topics/rwandan-genocide|url-status=dead|archive-date=2017-07-02|title=The Rwandan Genocide|publisher=History|date=2009|access-date=5 July 2017}}</ref> 1994 წლის 6 აპრილს თვითმფრინავი, სადაც იმყოფებოდნენ მაშინდელი რუანდის პრეზიდენტი იუვენალ ჰაბიარიმა და ბურანდის პრეზიდენტი კიპრიენ ნტარიამირა, ჩამოდგეს და მასში მდ=ჯდომი ყველა პირი გარდაიცვალა.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-26875506|title=Rwanda Genocide: 100 days of slaughter|work=BBC News|date=7 April 2014|access-date=5 July 2017}}</ref> ჰუტუმ RPF დაადანაშაულა თვითმფრინავის ჩამოგდებაში, რასაც მოჰყვა გენოციდი ტუტსისა და მათი მომხრეების წინააღმდეგ. რუანდის გენოციდის დროს ძირითადად ძალადობა და მკველობები ხორციელდებოდა რადიკალური ჰუტუს დაჯგუფების, ინტერაჰამიუესა და იმპუზამუგამბის მიერ.<ref name=World>{{cite web|url=http://worldwithoutgenocide.org/genocides-and-conflicts/rwandan-genocide|title=Rwandan Genocide|work=World Without Genocide|date=21 February 2017|access-date=5 July 2017}}</ref> რადიო გადაცემებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა გენოციდის განხორციელებაში, კერძოდ გადაცემებისმეშვეობით მოუწოდებნენ ჰუტუ მოსახელობას, რომ დაეხოცათ მათი მეზობელი ტუტსი მოსახლეობა; ამ უკანასკნელს იხსეინებდნენ, როგორც „ტარაკნებს“, რომლებიც უნდა გადანადგურებულიყვნენ. მიუხედავად მისი კოლოსალური მასშტაბისა, განსაკუთრებით ასეთ მოკლე დროში, გენოციდი განხორციელდა თითქმის მთლიანად ხელით, ჩვეულებრივ, მაჩეტებისა და ხელკეტების გამოყენებით.<ref name="Memorial Day Trust">{{cite web|url=http://hmd.org.uk/genocides/rwanda|title=1994: Rwanda"|work=Holocaust Memorial Day Trust|access-date=5 July 2017}}</ref> ჰუტუს მიერ ჩადენილ იქნა არაერთი სასტიკი ქმედება, მათ შორის, ტუტსი ქალების გაუპატიურება, სმხერპლების ხელ-ფეხის მოკვეთა და ა.შ. ძირითადად ამ დანაშაულების ამსრულებები იყვნენ მსხვერპლთა მეზობლები, თანამშრომლები, ყოფილი მეგობრები და, ზოგერ, ნათესავებიც კი (არასისხლით).<ref name="Memorial Day Trust"/> სულ მცირე 500000-მდე ტუტსი მოკლეს და დაახლოებით 2 მილიონი ლტოლვილი იძულებული გახდა მეზობელ სახელმწიფოებში, ბურუნდი, ტანზანია, უგანდა და ყოფილი ზაირე, გადასულიყო.<ref name=World/> ==ტრიბუნალის დაარსება== გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მისიამ რუანდისთვის მარცხი განიცადა.<ref>[http://www.africafocus.org/docs04/rw0403b.php "Rwanda/UN: Acknowledging Failure"], ''AfricaFocus Bulletin'' (compiling several individual reports), March 31, 2004</ref> რუანდის გენოციდთან დაკავშირებით საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან რეაგირება იყო მცირე. კვირეების განმავლობაში ძლიერი სახელმწიფოები უარყოფდნენ რომ რუანდაში ნამდვილად მიმდინარეობდა გენოციდი. 1994 წლის ივლისში, გენოციდის დასრულების შემდეგ, გაეროს უშიშორების საბჭომ მოითხოვა გამოძიების დაწყება მმომხდარ მოვლენებთან დაკავშირებით და, შესაბამისად, დააარსა სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალი გენოციდში მთავარი პასუხისმგებელი პირების დასამართლებისა და დასჯის მიზნით. 1994 წლის 8 ნოემბერს უშიშორების საბჭომ მიიღო 955 რეზოლუცია, რომელის საფუძველზეც დაფუძნდა ტრიბუნალი, რომლის იურისდიქცია ვრცელდებოდა არა მხოლოდ გენოციდის დანაშაულზე, არამედ საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის მძიემე დარღვევეზე ჩადენილი რუანდისა და მეზობელი სახელმწიფოების ტერიტორიაზე 1994 წლის 1 იანვრიდან 1994 წლის 31 დეკემბრამდე.<ref>{{Cite web |url=http://www.pict-pcti.org/courts/ICTR.html |title="International Criminal Tribunal For Rwanda (ICTR)", PiCT(Project on International Courts and Tribunals) 24 September 2013 |access-date=24 September 2013 |archive-date=27 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130927105726/http://www.pict-pcti.org/courts/ICTR.html |url-status=dead }}</ref> ==სტრუქტურა== ტირბუნალი შედგებოდა 16 მოსამართლისაგან, დამატებით 9 ''ad litem'' მოსამართლე, განაწილებული ოთხ პალატაში - სამი პალატა საქმეების განხილვისათვის საწყის ეტაპზე და ერთი სააპელაციო პალატა. ''ad litem'' მოსამართლეები განწესებულნი იყვნენ მეორე და მესამე პალატაში. === სასამართლო პალატა I === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |19.||[[მპარანაი რაჯონსონი]]||{{დროშა|მადაგასკარი}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |} === სასამართლო პალატა II === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |4.||[[უილიამ სეკულე]]||{{დროშა|ტანზანია}} ||თავმჯდომარე მოსამართლე |- |14.||[[სოლომაი ბალუნგი ბოსა]]||{{დროშა|უგანდა}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |- |15.||[[ლი გაცურია მუტოგა]]||{{დროშა|კენია}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |- |16.||[[სეონ კი პარკი]]||{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |} === სასამართლო პალატა III === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |1.||[[ვან იოენსენი]]||{{დროშა|დანია}} ||ტრიბუნალის პრეზიდენტი, თავმჯდომარე მოსამართლე |- |2.||[[ფლორენს რიტა ერაი]]||{{დროშა|კამერუნი}} ||ტრიბუნალის ვიცე-პრეზიდენტი, წევრი |- |17.||[[გბერდაო გუსტავ კამი]]||{{დროშა|ბურკინა ფასო}} ||წევრი(''ad litem'' მოსამართლე) |- |13.||[[ბახტიარ ტუზმუჰამედოვი]]||{{დროშა|რუსეთი}} ||წევრი |- |18.||[[რობერტ ფრემრი]]||{{დროშა|ჩეხეთის რესპუბლიკა}} ||წევრი |} === სააპელაციო პალატა === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |3.||[[თეოდორ მერონი]]||{{დროშა|ამერიკის შეერთებული შტატები}} || თავმჯდომარე მოსამართლე |- |5.||[[პატრიკ ლიპტონ რობინსონი]]||{{დროშა|იამაიკა}} ||წევრი |- |7.||[[ფაუსტო პოკარი]]||{{დროშა|იტალია}} ||წევრი |- |8.||[[ლიუ დაცუნი]]||{{დროშა|ჩინეთი}} ||წევრი |- |6.||[[მეჰმეთ გიუნეი]]||{{დროშა|თურქეთი}} ||წევრი |- |11.||[[კარმელ აგიუსი]]||{{დროშა|მალტა}} ||წევრი |- |9.||[[არლეტე რამაროსონი]]||{{დროშა|მადაგასკარი}} ||წევრი |- |10.||[[ანდრესია ვაზი]]||{{დროშა|სენეგალი}} ||წევრი |- |12.||[[ხალიდა რაშიდ ხანი]]||{{დროშა|პაკისტანი}} ||წევრი |} ===პროკურორის ოფისი=== [[ფაილი:Ictr office 3.jpg|მინი|ICTR-ის ოფისები [[არუშა|არუშაში]], 2003 ]] პროკურორის ოფისი იყოფოდა სხვადასხვა ერთეულად მათ შორის, საგამოძიებო ერთეული და პროკურორის განყოფილება:<ref>{{cite web |title=Office of the Prosecutor|work=International Criminal Tribunal for Rwanda |url=http://unictr.irmct.org/en/tribunal/office-prosecutor}}</ref> * პროკურორის განყოფილება პასუხისმგებელი იყო ყველა საქმის განხილვაზე. ხელმძღვანელობდა მთავარი პროკურორი. * საგამოძიებო განყოფილება აგროვებდა ყველა მტკიცებულებაზე იმ პირებზე, რომლებიც ჭვმიტანილნი იყვნენ დანაშაულების ჩადენაში 1994 წელს რუანდაში. ხელმძღვანელობდა მთავარი გამომძიებელი. ====პროკურორები==== * [[რიჩარდ გოლდსტოუნი]], 1994 წლს დასასრულიდან 1996 წლის 30 სექტემბრამდე<ref>{{cite book |last1=Guichaoua |first1=André |title=From War to Genocide: Criminal Politics in Rwanda, 1990–1994 |date=2015 |publisher=University of Wisconsin Press |isbn=9780299298203 |page=[https://books.google.no/books?id=KseuCgAAQBAJ&pg=PA297 297] |language=en}}</ref> (გაეროს უშიშროების საბჭოს 936 რეზოლუციის საფუძველზე) * [[ლუის არბორი]], 1996 წლის 1 ოქტომბრიდან 1999 წლის 15 სექტემბრამდე (გაეროს უშიშროების საბჭოს 1047 რეზოლუცია) * [[კარლა დელ პონტე]], 1999 წლის 15 სექტემბრიდან 2003 წლის 14 სექტემბრამდე <ref>{{cite book |last1=Guichaoua |first1=André |title=From War to Genocide: Criminal Politics in Rwanda, 1990–1994 |date=2015 |publisher=University of Wisconsin Press |isbn=9780299298203 |page=[https://books.google.no/books?id=KseuCgAAQBAJ&pg=PA299 299] |language=en}}</ref> (გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1259) * [[ჰასან ბუბაქარ იალოიუ]], 2003 წლის 15 სექტემბრიდან 2015 წლის 31 დეკემბრამდე (გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1505) ===სამდივნო=== სამდივნო პასუხისმგებელი იყო ტრიბუნალის ზოგად ადმინისტრაციასა და მენეჯმენტზე. ის ასევე ასრულებდა სხვა სამართლებრივ ფუნქციებს, რომელიც გათვალისწინებული იყო ტირბუნალის წესებში პროცედურისა და მტკიცებულების შესახებ. სამდივნოს უძღვებოდა მდივანი, რომელიც, ასევე იყო გაეროს გენერალური ასამბლეის წარმომადგენელი. ==ჟან პოლ აკაიასუს საქმე== სხვადასხვა საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ კონკრეტული მიზნით წარმოებული კამპანიის შემდეგ, რომ გაეზარდათ ცნობიერება გენდერული ნიშნით ძალადობაზე<ref>Klaus Bachmann, Thomas Sparrow-Botero, Peter Lambertz: When justice meets politics. Independence and Autonomy of ad hoc international criminal tribunals, Peter Lang Int 2013</ref>, ჟან პოლ აკაიასუს საქმემ დაადგია სამართლებრივი პრეცედენტი, კერძოდ, გაუპატიურება გენოციდური მიზნით არის გენოციდის დანაშაულის ერთ-ერთი აქტი "...სასამართლო პალატამ დაადგინა, რომ ხშირ შემთხვევაში, ტუტსი ქალების გაუპატიურება ტაბაში ხდებოდა ამ ქალების მოკვლის მიზნით. ...ამ კონტექსტში, პალატისთვის ნათელი ხდება, რომ გაუპატიურების ქმედება და სექსუალური ხასიათის ძალადობა, ისევე როგორც სხეულის სხვა მძიმე დაზიანება და ფსიქოლოგიური ზიანის მიყენება ტუტსის წინააღმდეგ, გამოხატავდა ტუტსი ქალებისთვის ტანჯვის მიყენებას და მათ განადგურებას, მანამ სანამ მოკლავდნენ მათ; მიზანი კი ამგვარი ქმედებების იყო ტუტსის ეთნიკური ჯგუფის განადგურება, რომლის მიმდინარეობისას მათ წევრებს აყენებდნენ საშინელ ტანჯვას."<ref>''The Prosecutor v. Jean-Paul Akayesu (Trial Judgement)'', ICTR-96-4-T, International Criminal Tribunal for Rwanda (ICTR), 2 September 1998, [http://www.unhcr.org/refworld/publisher,ICTR,,,40278fbb4,0.html p. 166] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121012031344/http://www.unhcr.org/refworld/publisher%2CICTR%2C%2C%2C40278fbb4%2C0.html |date=2012-10-12 }} ¶.733. Available at: [http://www.unhcr.org/refworld/docid/40278fbb4.html unhcr.org] (accessed 13 April 2010)</ref> სასამართლოს გადაწყვეტილების გამოცხადების შემდეგ თავმჯდომარე მოსამართლემ [[ნავანეტემ პილაი|ნავანეტემ პილაიმ]] განაცხადა, რომ: "უხსოვარი დროიდან, გაუპატიურება ითვლებოდა ომის ნადავლად. დღეს კი ის ჩაითვლება ომის დანაშაულად. ჩვენ გვსურს ძლიერი მესიჯის მოწოდება, რომ გაუპატიურება აღარ არის ომის ჯილდო."<ref>Quoted in citation for honorary doctorate, Rhodes University, April 2005 accessed at {{cite web|url=http://www.ru.ac.za/academic/graduation/addresses_and_citations/2005/Judge_Pillay_citation.doc |title=Archived copy |access-date=2008-02-27 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081001193848/http://www.ru.ac.za/academic/graduation/addresses_and_citations/2005/Judge_Pillay_citation.doc |archive-date=2008-10-01 }} March 23, 2007</ref> ==მედიის საქმე== "სიძულვილის მედიის" საქმეები დაიწყო 2000 წლის 23 ოქტომბერს. მედიამ დიდი წვლილი შეიტანა 1994 წლის გენოციდის განხორციელებაში. მედიის საქმებს უძღვებოდა პროკურორი გრეგორი გორდონი.<ref name=lawfare>{{cite web |last1=Van Landingham |first1=Rachel |title=Punishing Tomorrow's Tweeting Goebbels |url=https://www.lawfareblog.com/punishing-tomorrows-tweeting-goebbels |website=[[Lawfare (blog)|Lawfare]] |access-date=9 May 2020 |language=en |date=29 March 2018}}</ref> 2003 წლის 19 აგვისტოს, არუშაში, ფერდინანდ ნაჰიმარასა და ჟან-ბოსკო ბარაიაგუიზას, რომლებიც რადიო Télévision Libre des Mille Collines-ს ხელმძღვანელობდნენ, ასევე ჰასან ნგეზე, გაზეთი ''კანგურას'' დირექტრორსა და რედაქტრობს, ტირბუნალმა სამუდამო პატიმრობა შეუფარდა. მათ დამნაშავეებად ცნეს გენოციდის დანაშაულის ჩადენასა და წაქეზებაში, ასევე ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულის ჩადენაში. 2003 წლის 3 დეკემბერს, სასამართლომ სამივე ბრალდებული დამნაშავედ სცნო და ნაჰიმანასა და ნგეზეს სამუდამო პატიმრობა შეუფარდა, ხოლო ბარაიაგუიზას 35 წლით თავისუფლების აღკვეთა. 2007 წლის 28 ნოემბერს, სააპელაციო პალატამ ნაწილობრივ დააკამყოფილა მსჯავდებულების საჩივარი და შეუმცირა მათ სასჯელის ვადები, კერძოდ, ნაჰიმანას 30 წლით თავისუფლების აღკვეთა, ბარაიაგუიზას 32 წლით, ხოლო, ნგეზეს 35 წლით თავისუფლების აღკვეთა შეუფარდა.<ref>{{cite book |last=Grunfeld |first=Fred |title=The Failure to Prevent Genocide in Rwanda: The Role of Bystanders |year=2007 |publisher=Brill |isbn=978-9004157811 |author2=Anke Huijboom |pages=21–22 }} *{{cite book|last=Jones|first=Adam|title=Gender Matters in Global Politics|url=https://archive.org/details/gendermattersglo00shep|url-access=limited|year=2010|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-86494-4|pages=[https://archive.org/details/gendermattersglo00shep/page/n153 127]–147|editor=Laura J. Shepherd|chapter=Genocide and Mass Violence}}</ref> ==ლიტერატურა== *{{cite journal |last1=MacKinnon |first1=Catharine A. |title=Prosecutor V. Nahimana, Barayagwiza, & Ngeze. Case No. ICTR 99-52-A |journal=The American Journal of International Law |date=2009 |volume=103 |issue=1 |pages=97–103 |doi=10.2307/20456724 |jstor=20456724 |s2cid=229169281 |issn=0002-9300}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.ictj.org/our-work/transitional-justice-issues/criminal-justice International Center for Transitional Justice, Criminal Justice page] *[https://web.archive.org/web/20160102115652/http://www.trial-ch.org/en/ressources/trial-watch/trial-watch.html TRIAL: Cases before ICTR] * [https://www.hrw.org/reports/1999/rwanda/ Human Rights Watch Report, "Genocide in Rwanda"] * [http://hrw.org/reports/2004/ij/digest.pdf Topical digests of the case law of ICTR and ICTY, Human Rights Watch, 2004] * [https://web.archive.org/web/20051116190313/http://www.trial-ch.org/trialwatch/profiles/en/facts/p159.html A case before the ICTR: Jean Kambanda - TRIAL WATCH] * [https://web.archive.org/web/20100802121425/http://www.hirondellenews.com/ Hirondelle News Agency, Arusha] (English + French + Kinyarwanda + Swahili) covering the ICTR trials * [http://www.tribunalvoices.org/ Voices of the Rwanda Tribunal] - collection of interviews with tribunal members * [http://legal.un.org/avl/ha/ictr/ictr.html Introductory note] by [[Michael Scharf|Michael P. Scharf]] and [http://legal.un.org/avl/ha/ictr/ictr.html procedural history note] on the ''Statute of the International Criminal Tribunal for Rwanda'' in the [https://www.un.org/law/avl/ United Nations Audiovisual Library of International Law] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საერთაშორისო სისხლის სამართალი|მდგომარეობა=collapsed}} [[კატეგორია:რუანდის ისტორია]] [[კატეგორია:გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის სასამართლოები და ტრიბუნალები]] [[კატეგორია:გენოციდი]] ld0bqvwn6ukfhg2qi7984y5copu1pmq 4407612 4407606 2022-08-16T12:56:23Z Nina1009 80463 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Plaque of International Criminal Tribunal for Rwanda-ICTR - Kimironko District - Kigali - Rwanda.jpg|მინი|300პქ|რუანდისთვის შექმნილი სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალის მემორიალური დაფა, [[კიგალი]], [[რუანდა]]]] {{რუანდის გენოციდის გვერდითი ნავდაფა}} '''რუანდისთის შექმნილი სისხლის სამართლის ასერთასორისო ტრიბუნალი'''<ref>სრული სახელი: 1994 წლის 1 იანვრიდან 1994 წლის 31 დეკემბრამდე რუანდისა და მისი მეზობელი სახელმწიფოების ტერიტორიაზე გენოციდისა და საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის სხვა მძიმე დარღვევებისათვის პასუხისმგებელი პირების გასამართლებისთვის შექმნილი საერთაშორისო ტრიბუნალი</ref> ('''ICTR'''; {{lang-fr|Tribunal pénal international pour le Rwanda}}) — საერთაშორისო სასამართლო დაარსებული [[1994]] წლის ნოემბერში [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაეროს უშიშროების საბჭოს]] 955 რეზოლუციის საფუძველზე, იმისათვის რომ გასამართლებულიყვნენ რუანდის ან/და მისი მეზობელი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე რუანდელების მიერ ჩადენილი [[რუანდის გენოციდი|რუანდის გენოციდისა]] და საერთაშორისო სამართლის სხვა მძიმე დარღვევებისათვის პასუხისმგებელი პირები, 1994 წლის 1 იანვრიდან 31 დეკემბრამდე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 955, სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალის დაარსება რუანდისთვის და მისი წესდების მიღება, S/RES/955(1994)</ref> სასამართლოში გასამართლებული იყო 85 პირი.<ref name=lemarchand>{{cite journal |first=René |last=Lemarchand |author-link=René Lemarchand |title=Rwanda: the state of Research |publisher=[[Sciences Po]]|journal= Violence de masse et Résistance – Réseau de recherche |date=25 June 2018 |url=https://www.sciencespo.fr/mass-violence-war-massacre-resistance/en/document/rwanda-state-research |issn=1961-9898 |access-date=13 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181119173416/https://www.sciencespo.fr/mass-violence-war-massacre-resistance/en/document/rwanda-state-research |archive-date=19 November 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> 1995 წელს, უშიშროების საბჭოს 977 რეზოლუციით ტრიბუნალის ადგილსამყოფელად განისაზღვრა [[არუშა]] ([[ტანზანია]]).<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 977, S-RES-977(1995)</ref> 1998 წელს ტრიბუნალის მოქმედების დრო გახანგრძლივდა 1998 წლამდე 1196 რეზოლუციის საფუძველზე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1165, S-RES-1165(1998)</ref> უშიშროების საბჭომ სხვადასხვა რეზოლუციის საფუძველზე მოუწოდა ტრიბუნალს რომ გამოძიება 2004 წლამდე დაესრულებინა, ყველა პროცესი 2008 წლამდე, ხოლო დანარჩენი სამუშაო 2012 წლამდე.<ref>გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1824, S-RES-1824(2008)</ref> ტრიბუნალის იურისდიქცია ვრცელდებოდა გენოციდის დანაშაულზე, ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართულ დანაშაულსა და ჟენევის კონვენციების საერთო მეორე მუხლისა და ჟენევის კონვენციების მეორე დამატებითი ოქმის დარღვევებზე (არასაერთაშორისო (შიდა) კოფლიქტს ეხება). 2009 წლისათვის ტირბუნალმა დაასრულა 50 სასამართლო პროცესი და 28 ბრალდებული გაასამართლა, 11 სასამართლო პროცესი მიმდინარეობდა და 14 პირი იყო დაკავებული სასამართლო პროცესის მოლოდინში; თუმცა, პროკურორი 5 პირის გადაცემას ეროვნული იურისდიქციისთვის გადაცემას გეგმავდა.<ref>{{cite web |url=http://www.ictr.org/ENGLISH/cases/status.htm |title=Archived copy |access-date=2010-04-13 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090721034152/http://www.ictr.org/ENGLISH/cases/status.htm |archive-date=2009-07-21 }}</ref> პირველი პროცესი სასამართლოში დაიწყო 1997 წელს [[ჟან პოლ აკაიასუ|ჟან პოლ აკაიასუს]] გასასამართლებლად; ხოლო [[ჟან კამბანდა]], შინაგან საქმეთა მინისტრი, დამნაშავედ სცნეს. ICTR-ის სტრატეგიის მიხედვით, უშიშროების საბჭოს 1503 რეზოლუციის საფუძველზე, პირველი ინსტანციის განსახილევლი ყველა საქმე უნდა დასრულებულიყო 2008 წლამდე (ეს პერიოდი გაიზარდა შემდგომ 2009 წლამდე) და სხვა დანარჩენი საქმეები უნდა დასრულებულიყო 2010 წლამდე. უშიშროების საბჭომ ტრიბუნალს მოუწოდა, რომ 2014 წლის 31 დეკემბრამდე დაესრულებინა სამუშაო და მისი ვალდებულებები გადაეცა სისხლის სამართლის ტირბუნალებისათვის შემქნილი საერთაშორისო დროებითი მექანიზმისათვის, რომელმაც დაიწყო მოქმედება ICTR-ისათვის 2012 წლის 1 ივლისიდან.<ref>{{Cite web|url=https://unictr.irmct.org/en/news/ictr-expected-close-down-2015|title=ICTR Expected to close down in 2015 &#124; United Nations International Criminal Tribunal for Rwanda|website=unictr.irmct.org}}</ref> ტრიბუნალმა, ოფიციალურად, საქმიანობა დაასრულა და შეწყვიტა არსებობა 2016 წლის 31 დეკემბერს. ფართოდ აკრიტიკებდნენ ტრიბუნალის წარუმატებლობას გაესამართლებინა [[რუანდის პატრიოტული ფრონტი|რუანდის პატრიოტული ფრონტის]] წევრების მიერ ჩადენილი ომის დანაშაულები და ამავე ფრონტის ლიდერი [[პოლ კაგამე |პოლ კაგამე]]. <ref>{{cite journal |last1=Keith |first1=Kirsten MF |title=Justice at the International Criminal Tribunal for Rwanda: Are Criticisms Just |journal=Law in Context: A Socio-Legal Journal |date=2009 |volume=27 |pages=78}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Haskell |first1=Leslie |last2=Waldorf |first2=Lars |title=The Impunity Gap of the International Criminal Tribunal for Rwanda: Causes and Consequences |journal=Hastings International and Comparative Law Review |date=2011 |volume=34 |issue=1 |pages=49 |url=https://repository.uchastings.edu/hastings_international_comparative_law_review/vol34/iss1/2/ |issn=0149-9246}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Humphrey |first1=Michael |title=International intervention, justice and national reconciliation: the role of the ICTY and ICTR in Bosnia and Rwanda |journal=Journal of Human Rights |date=2003 |volume=2 |issue=4 |pages=495–505 |doi=10.1080/1475483032000137084|doi-access=free }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Schabas |first1=William A. |title=Victor's Justice: Selecting Situations at the International Criminal Court |journal=John Marshall Law Review |date=2010 |volume=43 |pages=535}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Reydams |first1=Luc |title=Let's Be Friends: The United States, Post-Genocide Rwanda, and Victor's Justice in Arusha |date=1 January 2013 |ssrn=2197823 |url=https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2197823 |language=en}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Morrill |first1=Hanna |title=Challenging Impunity - The Failure of the International Criminal Tribunal for Rwanda to Prosecute Paul Kagame |journal=Brooklyn Journal of International Law |date=2011 |volume=37 |pages=683}}</ref> ==რუანდის გენოციდი== რუანდის გენოციდი ეხება რუანდაში მასობრივ ხოცვა-ჟლეტას 800,000-ზე მეტი ეთნიკურად [[ტუტსი (ხალხი)|ტუტსისა]] და პოლიტიკურად მათი მომხრე პირების [[ჰუტუ |ჰუტუს]] ექსტერმისტული მეომრებისა და პოლიციის მიერ. 1994 წლის გენოციდი დაახლოებით 100 დღის განმავლობაში მიმდინარეობდა, დაიწყო 6 აპრილს და დასრულდა ივლისის შუა რიცხვებში.<ref name=Britannica>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/event/Rwanda-genocide-of-1994|title=Rwanda Genocide of 1994|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|date=5 August 2016|access-date=5 July 2017}}</ref> [[File: Impressions of Rwanda by Jenny Paul – (20).jpg|thumb|კიგალში გენოციდის მემორიალში არსებული მსხვერპლთა ფოტოები]] დაძაბულობა ეთნიკურ უმრავლეობას, ჰუტუსა, და ეთნიკურ უმცირესობას, ტუტსის, შორის განვითარდა თანდათანობით, თუმცა ყველაზე აქტიურ ფაზას მიაღწია XIX საუკუნის ბოლოსა და XX საუკუნის დასაწყისში რუანდაში [[გერმანია|გერმანიისა]] და [[ბელგია|ბელგიის]] კოლონიალიზმის შედეგად. ამ პერიოდში პირების ეთნიკური კატეგორიზაცია იყო სავალადებულო და ეფუძნებოდა უფრო მეტად მოსახლეობის ფიზიკურ მახასიათებლებს, ვიდრე ეთნიკურ განსხვავებას. ჰუტუსა და ტუტსის შორის სოციალურმა განსხვავებებმა შესაძლებლობა მისცა ტუტსის, რომელბსაც გააჩნდათ ძლიერი ფერმერული ტრადიციები, რომ მოეპოვებინათ სოციალური, ეკონომიკური და პოლიტიკური უპირატესობა ჰუტუზე, რომელიც ძირითადად მიწათმოქმედები იყვნენ. კოლონიური ძალაუფლების დროს ტუტსის შესაძლებლობა მიეცა გამხდარიყო მმართველი ძალა 1959 წლის ჰუტუს რევოლუციამდე, რომელმაც გაუქმა ტუტსის მონარქია 1961 წლისთვის. საბრძოლო მოქმედებები ორ ჯგუფს შორის გაგრძელდა, რომელიც „სხვადასხვა ეთნიკურ დაძაბულობასა და ძალადობაში გამოიხატებოდა; პერიოდულად კი, 1963, 1967 და 1973 წლებში, რუანდაში ტუტსის მასობრივი მკვლელობა სდევდა თან“. რუანდის პატრიოტული ფრონტის (RPF)-ის დაარსებამ და მისმა შეჭრამ უგანდაში გააღრმავა ეთნიკური შუღლი. აქტიური საბრძოლო მოქმედებების შეწყვეტის შემდეგ მთავრობასა და RPF-ს შორის 1992 წელს დაიწყო მოლაპარაკებები.<ref>{{cite web|url=http://www.history.com/topics/rwandan-genocide|archive-url=https://web.archive.org/web/20170702143709/http://www.history.com/topics/rwandan-genocide|url-status=dead|archive-date=2017-07-02|title=The Rwandan Genocide|publisher=History|date=2009|access-date=5 July 2017}}</ref> 1994 წლის 6 აპრილს თვითმფრინავი, სადაც იმყოფებოდნენ მაშინდელი რუანდის პრეზიდენტი [[ჟიუვენალ ჰაბიარიმანა|ჟიუვენალ ჰაბიარიმანა]] და [[ბურუნდი|ბურუნდის]] პრეზიდენტი კიპრიენ ნტარიამირა, ჩამოადგეს და მასში მჯდომი ყველა პირი გარდაიცვალა.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-26875506|title=Rwanda Genocide: 100 days of slaughter|work=BBC News|date=7 April 2014|access-date=5 July 2017}}</ref> ჰუტუმ RPF დაადანაშაულა თვითმფრინავის ჩამოგდებაში, რასაც მოჰყვა ტუტსისა და მათი მომხრეების გენოციდი. რუანდის გენოციდის დროს ძირითადად ძალადობა და მკვლელობები ხორციელდებოდა რადიკალური ჰუტუს დაჯგუფების, ინტერაჰამიუესა და იმპუზამუგამბის მიერ.<ref name=World>{{cite web|url=http://worldwithoutgenocide.org/genocides-and-conflicts/rwandan-genocide|title=Rwandan Genocide|work=World Without Genocide|date=21 February 2017|access-date=5 July 2017}}</ref> რადიო გადაცემებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა გენოციდის განხორციელებაში, კერძოდ გადაცემების მეშვეობით მოუწოდებნენ ჰუტუ მოსახლეობას, რომ დაეხოცათ მათი მეზობელი ტუტსი მოსახლეობა; ამ უკანასკნელს იხსენიებდნენ სხვადასხა ეპითეტით, კერძოდ ეძახდნენ „ტარაკნებს“, რომლებიც უნდა გადანადგურებულიყვნენ. მიუხედავად მისი კოლოსალური მასშტაბისა, განსაკუთრებით ასეთ მოკლე დროში, გენოციდი განხორციელდა თითქმის მთლიანად ხელით, ჩვეულებრივ, მაჩეტებისა და ხელკეტების გამოყენებით.<ref name="Memorial Day Trust">{{cite web|url=http://hmd.org.uk/genocides/rwanda|title=1994: Rwanda"|work=Holocaust Memorial Day Trust|access-date=5 July 2017}}</ref> ჰუტუს მიერ ჩადენილ იქნა არაერთი სასტიკი ქმედება, მათ შორის, ტუტსი ქალების გაუპატიურება, მსხვერპლთა ხელ-ფეხის მოკვეთა და ა.შ. ძირითადად ამ დანაშაულების ამსრულებები იყვნენ მსხვერპლთა მეზობლები, თანამშრომლები, ყოფილი მეგობრები და, ზოგჯერ, ნათესავებიც კი (არასისხლით).<ref name="Memorial Day Trust"/> სულ მცირე 500000-მდე ტუტსი მოკლეს და დაახლოებით 2 მილიონი ლტოლვილი იძულებული გახდა მეზობელ სახელმწიფოებში, ბურუნდი, ტანზანია, უგანდა და ყოფილი ზაირე, გადასულიყო.<ref name=World/> ==ტრიბუნალის დაარსება== [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის]] მისიამ რუანდისთვის მარცხი განიცადა.<ref>[http://www.africafocus.org/docs04/rw0403b.php "Rwanda/UN: Acknowledging Failure"], ''AfricaFocus Bulletin'' (compiling several individual reports), March 31, 2004</ref> რუანდის გენოციდთან დაკავშირებით საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან რეაგირება იყო მცირე. კვირების განმავლობაში ძლიერი სახელმწიფოები უარყოფდნენ რომ რუანდაში ნამდვილად მიმდინარეობდა გენოციდი. 1994 წლის ივლისში, გენოციდის დასრულების შემდეგ, გაეროს უშიშორების საბჭომ მოითხოვა გამოძიების დაწყება მომხდარ მოვლენებთან დაკავშირებით და, შესაბამისად, დააარსა სისხლის სამართლის საერთაშორისო ტრიბუნალი გენოციდში მთავარი პასუხისმგებელი პირების დასამართლებისა და დასჯის მიზნით. 1994 წლის 8 ნოემბერს უშიშორების საბჭომ მიიღო 955 რეზოლუცია, რომლის საფუძველზეც დაფუძნდა ტრიბუნალი, რომლის იურისდიქცია ვრცელდებოდა არა მხოლოდ გენოციდის დანაშაულზე, არამედ საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის მძიმე დარღვევებზე ჩადენილი რუანდისა და მეზობელი სახელმწიფოების ტერიტორიაზე 1994 წლის 1 იანვრიდან 1994 წლის 31 დეკემბრამდე.<ref>{{Cite web |url=http://www.pict-pcti.org/courts/ICTR.html |title="International Criminal Tribunal For Rwanda (ICTR)", PiCT(Project on International Courts and Tribunals) 24 September 2013 |access-date=24 September 2013 |archive-date=27 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130927105726/http://www.pict-pcti.org/courts/ICTR.html |url-status=dead }}</ref> ==სტრუქტურა== ტირბუნალი შედგებოდა 16 მოსამართლისაგან, დამატებით 9 ''ad litem'' მოსამართლე, განაწილებული ოთხ პალატაში - სამი პალატა საქმეების განხილვისათვის საწყის ეტაპზე და ერთი სააპელაციო პალატა. ''ad litem'' მოსამართლეები განწესებულნი იყვნენ მეორე და მესამე პალატაში. === სასამართლო პალატა I === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |19.||[[მპარანაი რაჯონსონი]]||{{დროშა|მადაგასკარი}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |} === სასამართლო პალატა II === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |4.||[[უილიამ სეკულე]]||{{დროშა|ტანზანია}} ||თავმჯდომარე მოსამართლე |- |14.||[[სოლომაი ბალუნგი ბოსა]]||{{დროშა|უგანდა}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |- |15.||[[ლი გაცურია მუტოგა]]||{{დროშა|კენია}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |- |16.||[[სეონ კი პარკი]]||{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} ||წევრი (''ad litem'' მოსამართლე) |} === სასამართლო პალატა III === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |1.||[[ვან იოენსენი]]||{{დროშა|დანია}} ||ტრიბუნალის პრეზიდენტი, თავმჯდომარე მოსამართლე |- |2.||[[ფლორენს რიტა ერაი]]||{{დროშა|კამერუნი}} ||ტრიბუნალის ვიცე-პრეზიდენტი, წევრი |- |17.||[[გბერდაო გუსტავ კამი]]||{{დროშა|ბურკინა ფასო}} ||წევრი(''ad litem'' მოსამართლე) |- |13.||[[ბახტიარ ტუზმუჰამედოვი]]||{{დროშა|რუსეთი}} ||წევრი |- |18.||[[რობერტ ფრემრი]]||{{დროშა|ჩეხეთის რესპუბლიკა}} ||წევრი |} === სააპელაციო პალატა === {| class="wikitable" |- ! # || მოსამართლე || ქვეყანა || სტატუსი |- |3.||[[თეოდორ მერონი]]||{{დროშა|ამერიკის შეერთებული შტატები}} || თავმჯდომარე მოსამართლე |- |5.||[[პატრიკ ლიპტონ რობინსონი]]||{{დროშა|იამაიკა}} ||წევრი |- |7.||[[ფაუსტო პოკარი]]||{{დროშა|იტალია}} ||წევრი |- |8.||[[ლიუ დაცუნი]]||{{დროშა|ჩინეთი}} ||წევრი |- |6.||[[მეჰმეთ გიუნეი]]||{{დროშა|თურქეთი}} ||წევრი |- |11.||[[კარმელ აგიუსი]]||{{დროშა|მალტა}} ||წევრი |- |9.||[[არლეტე რამაროსონი]]||{{დროშა|მადაგასკარი}} ||წევრი |- |10.||[[ანდრესია ვაზი]]||{{დროშა|სენეგალი}} ||წევრი |- |12.||[[ხალიდა რაშიდ ხანი]]||{{დროშა|პაკისტანი}} ||წევრი |} ===პროკურორის ოფისი=== [[ფაილი:Ictr office 3.jpg|მინი|ICTR-ის ოფისები [[არუშა|არუშაში]], 2003 ]] პროკურორის ოფისი იყოფოდა სხვადასხვა ერთეულად მათ შორის, საგამოძიებო ერთეული და პროკურორის განყოფილება:<ref>{{cite web |title=Office of the Prosecutor|work=International Criminal Tribunal for Rwanda |url=http://unictr.irmct.org/en/tribunal/office-prosecutor}}</ref> * პროკურორის განყოფილება პასუხისმგებელი იყო ყველა საქმის განხილვაზე. ხელმძღვანელობდა მთავარი პროკურორი. * საგამოძიებო განყოფილება აგროვებდა ყველა მტკიცებულებას იმ პირებზე, რომლებიც ეჭვმიტანილნი იყვნენ დანაშაულების ჩადენაში 1994 წელს რუანდაში. ხელმძღვანელობდა მთავარი გამომძიებელი. ====პროკურორები==== * [[რიჩარდ გოლდსტოუნი]], 1994 წლს დასასრულიდან 1996 წლის 30 სექტემბრამდე<ref>{{cite book |last1=Guichaoua |first1=André |title=From War to Genocide: Criminal Politics in Rwanda, 1990–1994 |date=2015 |publisher=University of Wisconsin Press |isbn=9780299298203 |page=[https://books.google.no/books?id=KseuCgAAQBAJ&pg=PA297 297] |language=en}}</ref> (გაეროს უშიშროების საბჭოს 936 რეზოლუციის საფუძველზე) * [[ლუის არბორი]], 1996 წლის 1 ოქტომბრიდან 1999 წლის 15 სექტემბრამდე (გაეროს უშიშროების საბჭოს 1047 რეზოლუცია) * [[კარლა დელ პონტე]], 1999 წლის 15 სექტემბრიდან 2003 წლის 14 სექტემბრამდე <ref>{{cite book |last1=Guichaoua |first1=André |title=From War to Genocide: Criminal Politics in Rwanda, 1990–1994 |date=2015 |publisher=University of Wisconsin Press |isbn=9780299298203 |page=[https://books.google.no/books?id=KseuCgAAQBAJ&pg=PA299 299] |language=en}}</ref> (გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1259) * [[ჰასან ბუბაქარ იალოიუ]], 2003 წლის 15 სექტემბრიდან 2015 წლის 31 დეკემბრამდე (გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1505) ===სამდივნო=== სამდივნო პასუხისმგებელი იყო ტრიბუნალის ზოგად ადმინისტრაციასა და მენეჯმენტზე. ის ასევე ასრულებდა სხვა სამართლებრივ ფუნქციებს, რომელიც გათვალისწინებული იყო ტრიბუნალის წესებში პროცედურისა და მტკიცებულების შესახებ. სამდივნოს უძღვებოდა მდივანი, რომელიც, ასევე იყო გაეროს გენერალური ასამბლეის წარმომადგენელი. ==ჟან პოლ აკაიასუს საქმე== სხვადასხვა საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ კონკრეტული მიზნით წარმოებული კამპანიის შედეგად, რომ გაეზარდათ ცნობიერება გენდერული ნიშნით ძალადობაზე<ref>Klaus Bachmann, Thomas Sparrow-Botero, Peter Lambertz: When justice meets politics. Independence and Autonomy of ad hoc international criminal tribunals, Peter Lang Int 2013</ref>, [[ჟან პოლ აკაიასუ|ჟან პოლ აკაიასუს]] საქმემ დაადგინა სამართლებრივი პრეცედენტი, კერძოდ, გაუპატიურება გენოციდური მიზნით არის გენოციდის დანაშაულის ერთ-ერთი აქტი "...სასამართლო პალატამ დაადგინა, რომ ხშირ შემთხვევაში, ტუტსი ქალების გაუპატიურება ტაბაში ხდებოდა ამ ქალების მოკვლის მიზნით. ...ამ კონტექსტში, პალატისთვის ნათელი ხდება, რომ გაუპატიურების ქმედება და სექსუალური ხასიათის ძალადობა, ისევე როგორც სხეულის სხვა მძიმე დაზიანება და ფსიქოლოგიური ზიანის მიყენება ტუტსის წინააღმდეგ, გამოხატავდა ტუტსი ქალებისთვის ტანჯვის მიყენებას და მათ განადგურებას, მანამ სანამ მოკლავდნენ მათ; მიზანი კი ამგვარი ქმედებების იყო ტუტსის ეთნიკური ჯგუფის განადგურება, რომლის მიმდინარეობისას მათ წევრებს აყენებდნენ საშინელ ტანჯვას."<ref>''The Prosecutor v. Jean-Paul Akayesu (Trial Judgement)'', ICTR-96-4-T, International Criminal Tribunal for Rwanda (ICTR), 2 September 1998, [http://www.unhcr.org/refworld/publisher,ICTR,,,40278fbb4,0.html p. 166] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121012031344/http://www.unhcr.org/refworld/publisher%2CICTR%2C%2C%2C40278fbb4%2C0.html |date=2012-10-12 }} ¶.733. Available at: [http://www.unhcr.org/refworld/docid/40278fbb4.html unhcr.org] (accessed 13 April 2010)</ref> სასამართლოს გადაწყვეტილების გამოცხადების შემდეგ თავმჯდომარე მოსამართლემ [[ნავანეტემ პილაი|ნავანეტემ პილაიმ]] განაცხადა, რომ: "უხსოვარი დროიდან, გაუპატიურება ითვლებოდა ომის ნადავლად. დღეს კი ის ჩაითვლება ომის დანაშაულად. ჩვენ გვსურს ძლიერი მესიჯის მოწოდება, რომ გაუპატიურება აღარ არის ომის ჯილდო."<ref>Quoted in citation for honorary doctorate, Rhodes University, April 2005 accessed at {{cite web|url=http://www.ru.ac.za/academic/graduation/addresses_and_citations/2005/Judge_Pillay_citation.doc |title=Archived copy |access-date=2008-02-27 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081001193848/http://www.ru.ac.za/academic/graduation/addresses_and_citations/2005/Judge_Pillay_citation.doc |archive-date=2008-10-01 }} March 23, 2007</ref> ==მედიის საქმე== "სიძულვილის მედიის" საქმეები დაიწყო 2000 წლის 23 ოქტომბერს. მედიამ დიდი წვლილი შეიტანა 1994 წლის გენოციდის განხორციელებაში. მედიის საქმეებს უძღვებოდა პროკურორი გრეგორი გორდონი.<ref name=lawfare>{{cite web |last1=Van Landingham |first1=Rachel |title=Punishing Tomorrow's Tweeting Goebbels |url=https://www.lawfareblog.com/punishing-tomorrows-tweeting-goebbels |website=[[Lawfare (blog)|Lawfare]] |access-date=9 May 2020 |language=en |date=29 March 2018}}</ref> 2003 წლის 19 აგვისტოს, არუშაში, ფერდინანდ ნაჰიმარასა და ჟან-ბოსკო ბარაიაგუიზას, რომლებიც რადიო Télévision Libre des Mille Collines-ს ხელმძღვანელობდნენ, ასევე ჰასან ნგეზე, გაზეთი ''კანგურას'' დირექტორსა და რედაქტობს, ტრიბუნალმა სამუდამო პატიმრობა შეუფარდა. ისინი დამნაშავეებად სცნო სასამართლომ გენოციდის დანაშაულის ჩადენასა და წაქეზებაში, ასევე ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულის ჩადენაში. 2003 წლის 3 დეკემბერს, სასამართლომ სამივე ბრალდებული დამნაშავედ სცნო და ნაჰიმანასა და ნგეზეს სამუდამო პატიმრობა შეუფარდა, ხოლო ბარაიაგუიზას 35 წლით თავისუფლების აღკვეთა. 2007 წლის 28 ნოემბერს, სააპელაციო პალატამ ნაწილობრივ დააკმაყოფილა მსჯავდებულების საჩივარი და შეუმცირა მათ სასჯელის ვადები, კერძოდ, ნაჰიმანას 30 წლით თავისუფლების აღკვეთა, ბარაიაგუიზას 32 წლით, ხოლო, ნგეზეს 35 წლით თავისუფლების აღკვეთა შეუფარდა.<ref>{{cite book |last=Grunfeld |first=Fred |title=The Failure to Prevent Genocide in Rwanda: The Role of Bystanders |year=2007 |publisher=Brill |isbn=978-9004157811 |author2=Anke Huijboom |pages=21–22 }} *{{cite book|last=Jones|first=Adam|title=Gender Matters in Global Politics|url=https://archive.org/details/gendermattersglo00shep|url-access=limited|year=2010|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-86494-4|pages=[https://archive.org/details/gendermattersglo00shep/page/n153 127]–147|editor=Laura J. Shepherd|chapter=Genocide and Mass Violence}}</ref> ==ლიტერატურა== *{{cite journal |last1=MacKinnon |first1=Catharine A. |title=Prosecutor V. Nahimana, Barayagwiza, & Ngeze. Case No. ICTR 99-52-A |journal=The American Journal of International Law |date=2009 |volume=103 |issue=1 |pages=97–103 |doi=10.2307/20456724 |jstor=20456724 |s2cid=229169281 |issn=0002-9300}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.ictj.org/our-work/transitional-justice-issues/criminal-justice International Center for Transitional Justice, Criminal Justice page] *[https://web.archive.org/web/20160102115652/http://www.trial-ch.org/en/ressources/trial-watch/trial-watch.html TRIAL: Cases before ICTR] * [https://www.hrw.org/reports/1999/rwanda/ Human Rights Watch Report, "Genocide in Rwanda"] * [http://hrw.org/reports/2004/ij/digest.pdf Topical digests of the case law of ICTR and ICTY, Human Rights Watch, 2004] * [https://web.archive.org/web/20051116190313/http://www.trial-ch.org/trialwatch/profiles/en/facts/p159.html A case before the ICTR: Jean Kambanda - TRIAL WATCH] * [https://web.archive.org/web/20100802121425/http://www.hirondellenews.com/ Hirondelle News Agency, Arusha] (English + French + Kinyarwanda + Swahili) covering the ICTR trials * [http://www.tribunalvoices.org/ Voices of the Rwanda Tribunal] - collection of interviews with tribunal members * [http://legal.un.org/avl/ha/ictr/ictr.html Introductory note] by [[Michael Scharf|Michael P. Scharf]] and [http://legal.un.org/avl/ha/ictr/ictr.html procedural history note] on the ''Statute of the International Criminal Tribunal for Rwanda'' in the [https://www.un.org/law/avl/ United Nations Audiovisual Library of International Law] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საერთაშორისო სისხლის სამართალი|მდგომარეობა=collapsed}} [[კატეგორია:რუანდის ისტორია]] [[კატეგორია:გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის სასამართლოები და ტრიბუნალები]] [[კატეგორია:გენოციდი]] 2a93v4i53ufzsn28zy0dl9ukaabmsql 0 536245 4407748 4405850 2022-08-16T17:57:09Z Mehman97 75871 /* სამხედრო სამსახური */ wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Mehman97|Mehman97]].|9|08|2022}} {{ინფოდაფა სამხედრო მოღვაწე |სრული სახელი = ილგარ მირზაევი |ორიგინალური სახელი =İlqar Mirzəyev |ცხოვრების პერიოდი = *1973 — 2020 |დაბადების თარიღი = [[8 მაისი]], [[1973]] |დაბადების ადგილი = [[გარდაბანი]], [[საქართველოს სსრ]], [[სსრკ]] |გარდაცვალების თარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|2020|07|14|1973|05|08}} |გარდაცვალების ადგილი = [[თოუზის რაიონი]], [[აზერბაიჯანი]] |მეტსახელი = არტილერიის მამა |ეროვნება = {{დროშანიშანი|აზერბაიჯანი}} [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] |კუთვნილება = [[File:Azerbaijani Armed Forces logo.svg|20px]] [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები]] |სამხედრო სამსახურის წლები = 1991—2020 |წოდება = პოლკოვნიკი |ჯარის სახეობა = [[File:Azerbaijani Land Forces badge.svg|20px]] [[აზერბაიჯანის სახმელეთო ძალები]] |ბრძოლები/ომები = [[აზერბაიჯან-სომხეთის სამხედრო დაპირისპირება (2016)|აპრილის ბრძოლები]]<br>[[აზერბაიჯან-სომხეთის სასაზღვარო დაპირისპირება (2020)|თოუზის ბრძოლები]] |ჯილდოები = [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_10_illiyi_(1991-2001)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Qüsursuz_xidmətə_görə_III_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Qüsursuz_xidmətə_görə_II_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_90_illiyi_(1918-2008)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_90_illiyi_(1918-2008)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_95_illiyi_(1918-2013)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Hərbi_xidmətdə_fərqlənməyə_görə_III_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:AZ_Veteran_of_Azerbaijani_Armed_Forces_medal_ribbon.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Медаль_"100_лет_(1918-2018)_Азербайджанской_Армии".png|50x50პქ]] [[ფაილი:AZ_Herbi_xidmetde_ferqlenmeye_gore_med_2dar_rib.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Qızıl_Ulduz_medalı_(Azərbaycanın_Milli_Qəhrəmanı)_-_lent.png|50x50პქ]] }} '''ილგარ ანზორ ოღლუ მირზაევი''' ({{lang-az|İlqar Anzor oğlu Mirzəyev}}; {{ვმ-წყარო}}) — [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] სამხედრო მოწვაწე, [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები]]ს პოლკოვნიკი, აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების მე-3 სამხედრო კორპუსის არტილერიის უფროსი 2019–2020 წლებში. აზერბაიჯანის ეროვნული გმირი.<ref name=":4">{{Cite news|last=İlham Əliyev|date=09.12.2020|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|language={{Az}}|work=www.azertag.az|url=https://azertag.az/xeber/1662247|access-date=09.12.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106181202/https://azertag.az/xeber/1662247|archive-date=04.01.2021}}</ref> [[2020]] წლის 12-16 ივლისს [[აზერბაიჯან-სომხეთის სასაზღვარო დაპირისპირება (2020)|მიმდინარე ბრძოლების დროს]] ილგარ მირზაევი, რომელიც არტილერიის მეთაური იყო, მე-3 არმიის კორპუსის მეთაურის მოადგილესთან, გენერალ-მაიორ [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ჰაშიმოვთან]] და მის დაქვემდებარებულ ჯარისკაცებთან ერთად, 14 ივლისის დილით, [[თოუზი]]ს სასაზღვრო ზოლთან მიმდინარე ბრძოლების დროს დაიღუპა.<ref>[https://ia601401.us.archive.org/23/items/tovuz-doyusleri/Tovuz%20Doyusleri.pdf Güləmail Murad. "Tovuz döyüşləri". Bakı, "CBS PP", 2021]</ref> == ბიოგრაფია == ილგარ მირზაევი დაიბადა [[1973|1973 წლის]] [[8 მაისი|8 მაისს]] ქალაქ [[გარდაბანი|გარდაბანში]]. ეროვნებით [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] იყო. === განათლება === 1980-1990 წლებში მირზაევი სწავლობდა ქალაქ [[გარდაბანი|გარდაბნის]] საშუალო სკოლაში.<ref name=":V01">{{Cite news|last=Belə Belə İşlər|date=15.12.2020|title=Tovuz döyüşlərinin şəhidi Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı İlqar Mirzəyev|language=Az|work=www.youtube.com ([[Fayl:YouTube social white squircle.svg|14x14px]] [[YouTube]] portalı / "Belə belə işlər" səhifəsi)|url=https://www.youtube.com/watch?v=3rtPifkv_ZM|url-status=live|access-date=15.12.2020|archive-url=|archive-date=}}</ref> 1990-იანი წლების დასაწყისში [[სომხეთი|სომხეთის]] ტერიტორიულმა პრეტენზიებმა [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] წინააღმდეგ, [[ყარაბაღის ომი|ყარაბაღის პირველი ომის]] დაწყების მიზეზი გახდა. 1991 წელს, როდესაც ომი ახალი დაიწყებული იყო, ილგარ მირზაევმა სასწავლოდ საბუთები ბაქოს უმაღლეს გაერთიანებულ სამეთაურო სკოლაში (BABKM) შეიტანა.<ref name=":V01" /> მირზაევი, [[1991|1991 წლის]] [[1 აგვისტო]]ს ბაქოს უმაღლეს გაერთიანებულ სამეთაურო სკოლაში (BABKM) ჩაირიცხა, რომელიც 1995 წელს „არტილერისტის“ სპეციალობით დაამთავრა. [[2003|2003 წლის]] [[10 აგვისტო]]ს, მირზაევი აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების სამხედრო აკადემიაში ჩაირიცხა, კვალიფიკაციის ასამაღლებლად.<ref name=":V01">{{Cite news|last=Belə Belə İşlər|date=15.12.2020|title=Tovuz döyüşlərinin şəhidi Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı İlqar Mirzəyev|language=Az|work=www.youtube.com ([[Fayl:YouTube social white squircle.svg|14x14px]] [[YouTube]] portalı / "Belə belə işlər" səhifəsi)|url=https://www.youtube.com/watch?v=3rtPifkv_ZM|url-status=live|access-date=15.12.2020|archive-url=|archive-date=}}</ref> სწავლა [[2005|2005 წლის]] [[2 ივლისი|2 ივლისს]], წარმატებით დაასრულა.<ref name=":V01" /> === ოჯახი === ილგარ მირზაევი დაქორწინებული იყო გიულუ მირზაევაზე. ჰყავს ვაჟი, სახელად ელვინი და ქალიშვილი, სახელად გიულნარა. == სამხედრო სამსახური == [[1995|1995 წლის]] [[17 ივნისი]]დან 1995 წლის [[12 ნოემბერი|12 ნოემბრამდე]], მირზაევი იყო [[ბაქო]]ს გენერალური არმიის უმაღლესი სამეთაურო სკოლის კადეტთა ოცეულის მეთაური, ხოლო 1995 წლის [[12 ივნისი]]დან [[1997|1997 წლის]] [[3 მარტი|3 მარტამდე]] მსახურობდა ბაქოს უმაღლესი გენერალური სარდლობის საარტილერიო კადეტთა ოცეულის მეთაურად. 1997 წლის 3 მარტიდან 1998 წლის 20 იანვრამდე, იყო ბაქოს გენერალური არმიის სარდლობის სკოლის კადეტთა ბატალიონის კადეტთა დივიზიის ოცეულის მეთაური, ხოლო 1998 წლის 20 იანვრიდან 1998 წლის 11 ნოემბრამდე იყო ბაქოს გენერალური არმიის სამეთაურო სკოლის კადეტთა ბატალიონის კადეტთა დივიზიის მეთაური. თავისი სამსახურისთვის [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] 1997 წლის 19 ოქტომბრის ბრძანებით, მას მიენიჭა „უფროსი ლეიტენანტის“ სამხედრო წოდება. 1998 წლის 11 ნოემბრიდან 2001 წლის 14 ივნისამდე ილგარ მირზაევი მსახურობდა ბაქოს უმაღლესი გენერალური სამეთაურო სკოლის საარტილერიო ბატარეის მეთაურად, ხოლო სამსახურის განმავლობაში [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|, თავდაცვის სამინისტროს]] 2000 წლის 27 დეკემბრის ბრძანებით. დასახელდა „კაპიტანმა მიიღო სამხედრო წოდება. 2001 წლიდან ილგარ მირზაევი მსახურობდა რეგიონებში განლაგებულ სამხედრო ნაწილებში. 2001 წლის 14 ივნისიდან 2002 წლის 31 ივლისამდე "N" სამხედრო ნაწილის შტაბის უფროსი და ჰაუბიცის საარტილერიო დივიზიის მეთაურის მოადგილე და 2002 წლის 31 ივლისიდან 2003 წლის 10 აგვისტომდე ილგარ მირზაევი, რომელიც მსახურობდა მეთაურის თანამდებობაზე. "N" სამხედრო ნაწილის ჰაუბიცის საარტილერიო დივიზიის, [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] 2002 წლის 13 დეკემბრის ბრძანებით მიიღო სამხედრო წოდება "მაიორი". <ref name=":ANL">{{Cite news|last=|date=2020|title=MİRZƏYEV İLQAR ANZOR OĞLU|language={{Az}}|work=www.anl.az ([[Azərbaycan Milli Kitabxanası]]nın rəsmi saytı)|url=http://anl.az/el/emb/MILLI_QEHREMANLAR/qehremanlarimiz/Mirzeyev_Ilqar.pdf|url-status=live|access-date=|archive-url=https://archive.today/20220118124456/http://anl.az/el/emb/MILLI_QEHREMANLAR/qehremanlarimiz/Mirzeyev_Ilqar.pdf|archive-date=2022-01-18}}</ref> 2003 წლის აგვისტოში ილგარ მირზაევი [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტრომ]] გაგზავნა აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების სამხედრო აკადემიაში კვალიფიკაციის ასამაღლებლად. სწავლა წარმატებით დაასრულა 2005 წლის 2 ივლისს. სწავლის დასრულების შემდეგ მაიორი ილგარ მირზაევი 2005 წლის 2 ივლისიდან 2007 წლის 7 იანვრამდე მუშაობდა №N სამხედრო ნაწილის მეთაურის მოადგილედ. მოგვიანებით, 4 წლის განმავლობაში, 2007 წლის 7 იანვრიდან 2011 წლის 29 ივლისამდე მსახურობდა სამხედრო ნაწილის „N“ ოპერატიული დეპარტამენტის უფროსად და ოპერაციებში შტაბის უფროსის მოადგილედ. 2011 წლის 29 ივნისიდან 2012 წლის 28 თებერვლამდე, ილგარ მირზაევი, რომელიც მსახურობდა საარტილერიო დივიზიის მეთაურად "N" სამხედრო ნაწილში, 2012 წლის 28 თებერვლიდან 2012 წლის 28 ივლისამდე " მსახურობდა ხანძრის უფროსად. N“ სამხედრო ნაწილში სამხედრო ნაწილის დამხმარე ქვედანაყოფი და სახანძრო მხარდაჭერის კოორდინატორი. [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] 2012 წლის 26 ივნისის ბრძანებით უნაკლო სამსახურისთვის მიენიჭა სამხედრო წოდება „პოლკოვნიკი“. <ref name=":ANL">{{Cite news|last=|date=2020|title=MİRZƏYEV İLQAR ANZOR OĞLU|language={{Az}}|work=www.anl.az ([[Azərbaycan Milli Kitabxanası]]nın rəsmi saytı)|url=http://anl.az/el/emb/MILLI_QEHREMANLAR/qehremanlarimiz/Mirzeyev_Ilqar.pdf|url-status=live|access-date=|archive-url=https://archive.today/20220118124456/http://anl.az/el/emb/MILLI_QEHREMANLAR/qehremanlarimiz/Mirzeyev_Ilqar.pdf|archive-date=2022-01-18}}</ref> შემდეგ, 2012 წლის 7 ივლისიდან 2013 წლის 4 ივლისამდე, ილგარ მირზაევი მუშაობდა საარტილერიო დივიზიის მეთაურად და სამხედრო ნაწილის საცეცხლე მხარდაჭერის კოორდინატორად "N" სამხედრო ნაწილში, 2013 წლის 4 ივლისიდან 2013 წლის 4 ივლისამდე. 28 დეკემბრამდე მსახურობდა „N“ სამხედრო ნაწილის ჰაუბიცის საარტილერიო დივიზიის მეთაურად. მომდევნო 2 წლის განმავლობაში მან სამსახური გააგრძელა [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროში]] . 2013 წლის 28 დეკემბრიდან 2015 წლის 8 აგვისტომდე ილგარ მირზაევი მსახურობდა [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] გენერალური სამხედრო ინსპექციის საბრძოლო და საბრძოლო მხარდაჭერის დეპარტამენტის ინსპექტორად. [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროში]] 2 წლიანი სამსახურის შემდეგ, 2015 წლის 14 აგვისტოდან 2015 წლის 28 ოქტომბრამდე მსახურობდა სამხედრო ნაწილის "ნ" მეთაურის მოადგილედ და შტაბის უფროსად. 2015 წლის 28 ოქტომბერს ილგარ მირზაევი იყო №N სამხედრო ნაწილის მეთაური. === აპრილის ბრძოლებში მონაწილეობა === {{მთავარი|აპრილის ბრძოლა}} 2016 წლის 1-2 აპრილის ბოლო ღამიდან დაიწყო სასტიკი ბრძოლები [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანისა]] და სომხეთის შეიარაღებული ძალების ქვედანაყოფებს შორის ფრონტის [[ტერტერის რაიონი|ტარტარისა]] და [[ჯაბრაილის რაიონი|ჯაბრაილ]] - [[ფუზულის რაიონი|ფუზულის]] მიმართულებით. ილგარ მირზაევი, რომელიც იყო "N" სამხედრო ნაწილის მეთაური, იბრძოდა ბრძოლებში ფრონტის [[ტერტერის რაიონი|ტარტარის რეგიონის]] მიმართულებით, ისტორიაში ჩაწერილი სამხედრო ოპერაციების დროს, როგორც [[აზერბაიჯან-სომხეთის სამხედრო დაპირისპირება (2016)|აპრილის ბრძოლები]] . ღამის ბრძოლების დროს [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის არმიამ]] ოკუპაციისგან გაათავისუფლა ხელსაყრელი პოზიციები და სტრატეგიული პუნქტები [[ტერტერის რაიონი|თათრის რაიონის]] თალიშის მიმართულებით, თალიშის მწვერვალის ჩათვლით. ამ ბრძოლების დროს [[სომხეთი|სომხეთის]] თავდაცვის მინისტრის [[სეირან ოჰანიანი|სეირან ოჰანიანის]] მიერ შექმნილი და სომხური არმიის „უძლეველი ოჰანიანის ბარიერის“ სახელით ცნობილი თავდაცვის ხაზი 40 წუთში განადგურდა. სარდლობის ხელმძღვანელობით 2 საათში განადგურდა სომხური არმიის 21 პოსტი და 7 სტრატეგიული პუნქტი განთავისუფლდა ოკუპაციისგან. 2019 წლის 23 თებერვალს ილგარ ანაზორ ოღლუ მირზაევი დაინიშნა მე-3 არმიის კორპუსის არტილერიის უფროსად და საარტილერიო დეპარტამენტის უფროსად. ===თოუზის ბრძოლებში მონაწილეობა=== {{მთავარი|თოუზის ბრძოლები}} 2020 წლის 12 ივლისის შუადღიდან სომხეთის შეიარაღებული ძალების ქვედანაყოფებმა არტილერიით ესროდნენ [[აზერბაიჯანის სახელმწიფო საზღვრის სამსახური|სახელმწიფო სასაზღვრო სამსახურის]] პოზიციებს აზერბაიჯან-სომხეთის სახელმწიფო საზღვრის [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის რაიონში]] . <ref name=":MN1">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=12.07.2020|title=Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri Tovuz istiqamətində təxribat törədib|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/ermenistan-silahli-quvvelerinin-bolmeleri-tovuz-istiqametinde-texribat-toredib-31439.html|access-date=12.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105120154/https://mod.gov.az/az/news/ermenistan-silahli-quvvelerinin-bolmeleri-tovuz-istiqametinde-texribat-toredib-31439.html|archive-date=04.01.2021}}</ref> [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების]] ქვედანაყოფების მიერ საპასუხო ზომების მიღების შედეგად , სომხური არმიის თავდასხმის მცდელობა აღკვეთეს და სომხური არმია უკან დაიხიეს. <ref name=":MN2">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=12.07.2020|title=İtgi verən düşmən geri oturdulub|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/itki-veren-dusmen-geri-oturdulub-31442.html|url-status=live|access-date=12.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105120713/https://mod.gov.az/az/news/itki-veren-dusmen-geri-oturdulub-31442.html|archive-date=2021-01-05}}</ref> ბრძოლის პირველ საათებში [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის არმიის]] 3 ჯარისკაცი დაიღუპა, 4 კი დაიჭრა. <ref name=":MN2" /> <ref name=":MN3">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=12.07.2020|title=Düşmən hücumunun qarşısı alınan zaman hərbi qulluqçularımız şəhid olub|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/dusmen-hucumunun-qarsisi-alinarken-herbi-qulluqcularimiz-sehid-olub-31445.html|access-date=12.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105121237/https://mod.gov.az/az/news/dusmen-hucumunun-qarsisi-alinarken-herbi-qulluqcularimiz-sehid-olub-31445.html|archive-date=04.01.2021}}</ref> 12-13 ივლისის ბოლო ღამეს აზერბაიჯან-სომხეთის სახელმწიფო საზღვრის [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის რაიონში]] დაძაბული მომენტები გაგრძელდა. <ref name=":MN4" /> სამხედრო შეტაკებებში, რომელშიც მონაწილეობა მიიღეს მე-3 არმიის კორპუსის შტაბის უფროსმა [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ჰაშიმოვმა]] და არტილერიის უფროსმა ილგარ მირზაევმა, გაანადგურეს სომხეთის არმიის საბაზო სადგური, საარტილერიო დანადგარები და ცოცხალი ძალა. [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების]] ქვედანაყოფების ცეცხლი ღამის ბრძოლებში არტილერიისა და ნაღმტყორცნების გამოყენებით. <ref name=":MN4">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=13.07.2020|title=Azərbaycan Ordusu bölmələri düşmənin dayaq məntəqəsinə zərbə endirib - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-ordusunun-bolmeleri-dusmenin-dayaq-menteqesine-zerbe-endirib-video-31448.html|url-status=live|access-date=13.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200925003742/https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-ordusunun-bolmeleri-dusmenin-dayaq-menteqesine-zerbe-endirib-video-31448.html|archive-date=2020-09-25}}</ref> 13 ივლისს [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების]] დანაყოფებმა სადამსჯელო ღონისძიებები გააგრძელეს. <ref name=":MN5">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=13.07.2020|title=Düşmənin bir neçə hərbi hədəfi darmadağın edilib - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/dusmenin-bir-nece-herbi-obyekti-ve-texnikasi-darmadagin-edilib-video-31460.html|url-status=live|access-date=13.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105122743/https://mod.gov.az/az/news/dusmenin-bir-nece-herbi-obyekti-ve-texnikasi-darmadagin-edilib-video-31460.html|archive-date=2021-01-05}}</ref> სადამსჯელო ღონისძიებების შედეგად [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|, აზერბაიჯანის არმიის]] ზუსტი ცეცხლის შედეგად განადგურდა სომხეთის შეიარაღებული ძალების საცეცხლე პოზიციები, 20-ზე მეტი პერსონალი, ბატალიონის შტაბი და სხვა სამხედრო ობიექტები. <ref name=":MN5" /> სასტიკი ბრძოლები 13-14 ივლისის ღამეს და დილას აზერბაიჯან-სომხეთის სახელმწიფო საზღვრის [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის რაიონში]] გაგრძელდა. <ref name=":MN6">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=14.07.2020|title=Düşmənin mövqeləri və müdafiəsinin dərinliyində yerləşən ehtiyatlar məhv edilib - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/dusmen-movqeleri-ve-mudafiesinin-derinliyindeki-ehtiyatlar-mehv-edilib-video-31466.html|url-status=live|access-date=14.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106202742/https://mod.gov.az/az/news/dusmen-movqeleri-ve-mudafiesinin-derinliyindeki-ehtiyatlar-mehv-edilib-video-31466.html|archive-date=2021-01-06}}</ref> ღამის ბრძოლების დროს სომხეთის შეიარაღებული ძალების მოქმედების თავიდან ასაცილებლად მიღებული სადამსჯელო ღონისძიებების შედეგად განადგურდა სომხეთის არმიის კუთვნილი სხვადასხვა დანიშნულების სამხედრო მანქანები, საბრძოლო მანქანები, თავდაცვის სიღრმეში მდებარე რეზერვები და ცოცხალი ძალა. <ref name=":MN6" /> === სიკვდილი და დაკრძალვა === 14 ივლისს [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების]] 7 სამხედრო მოსამსახურე, მათ შორის 6 ოფიცერი, მოწამეობრივად დაიღუპა [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის რაიონის]] მიმართულებით მიმდინარე საბრძოლო მოქმედებების დროს. <ref name=":MN7">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=14.07.2020|title=Tovuz rayonu istiqamətində şiddətli döyüşlər gedir|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/tovuz-rayonu-istiqametinde-siddetli-doyusler-gedir-31469.html|url-status=live|access-date=14.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106201615/https://mod.gov.az/az/news/tovuz-rayonu-istiqametinde-siddetli-doyusler-gedir-31469.html|archive-date=2021-01-06}}</ref> იმავე დღეს, 13:00 საათზე, [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის მინისტრის მოადგილემ]] კარიმ ვალიევმა პირდაპირ ეთერში განცხადება გააკეთა:<ref name=":V09">{{Cite news|last=|date=14.07.2020|title=Müdafiə nazirinin müavini general-leytenant Kərim Vəliyev: "Şəhidlərimizin qisası alınacaq"|language={{Az}}|work=www.youtube.com ([[Fayl:YouTube social white squircle.svg|14x14px]] [[YouTube]] portalı / "İCTİMAİ TV" səhifəsi)|url=https://www.youtube.com/watch?v=AtgFu5KN6lk|url-status=|access-date=14.07.2020|archive-url=|archive-date=}}</ref> {{ციტატა|გენერალ-მაიორი ჰაშიმოვი ფოლადი დღეს, გამთენიისას, გმირულად დაიღუპა. მასთან ერთად მოწამეობრივად აღესრულა პოლკოვნიკი მირზაევი ილგარი. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ ჩვენი გენერლები და მაღალი რანგის ოფიცრები არ იმალებიან ჯარისკაცების უკან და ღირსეულად ასრულებენ თავიანთ საბრძოლო დავალებებს. სამწუხაროდ, ბრძოლები დანაკარგების გარეშე არ არის. თავდაცვის სამინისტროს სახელით ვუცხადებთ წყალობას ჩვენს მოწამეებს და მოთმინებას ჩვენი დაღუპულების ოჯახებს. ჩვენს დაჭრილ მეგობრებს განკურნებას ვეუბნებით. მე მინდა დავრწმუნდე, რომ ჩვენი მოწამეების და დაჭრილების სისხლი მიწაზე არ დარჩეს.}} პოლკოვნიკი ილგარ მირზაევი 2020 წლის 14 ივლისს, დილით, ფრონტის ხაზზე, [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის ოლქის]] მიმართულებით გამართულ ბრძოლაში მოწამეობრივად დაიღუპა. <ref name=":Ş" /> გენერალ-მაიორი [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ისრაილ ოღლუ ჰაშიმოვი]], მე-3 არმიის კორპუსის მეთაურის მოადგილე, მაიორი ანარ გულვერდი ოღლუ ნოვრუზოვი, მაიორი ნამიგ ჰაჯან ოღლუ აჰმადოვი, პრაპორშჩიკი ილგარ აიაზ ოღლუ ზეინალი, პრაპორშჩიკი იაშარ ვასიფ ოღლუ ბაბაევი და ჯარისკაცი მუსტაფაზადეთან ერთად იყვნენ. მოწამეობრივად დაიღუპა. <ref name=":Ş">{{Cite news|last=|date=14.07.2020|title=Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi: Tovuz rayonu istiqamətində şiddətli döyüşlər gedir|language={{Az}}|work=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|url=https://azertag.az/xeber/1536385|access-date=14.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106182759/https://azertag.az/xeber/1536385|archive-date=04.01.2021}}</ref> 14 ივლისს პოლკოვნიკ ილგარ მირზაევის ცხედარი ჩამოასვენეს ხატაის რაიონის აჰმადლის დასახლებაში, სადაც ის ცხოვრობდა. საღამოს ილგარ მირზაევის ცხედარი ათასობით ხალხმა საკუთარ სახლში მიიტანა. იმავე დღეს, 15 ივლისს გაიმართა ტოვუზის ბრძოლების დროს დაღუპული გენერალ-მაიორის [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ჰაშიმოვისა]] და პოლკოვნიკ ილგარ მირზაევის გაცილების ცერემონია. <ref name=":MN8">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=15.07.2020|title=Şəhid Polad Həşimov və İlqar Mirzəyevlə vida mərasimi baş tutub - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/sehid-zabitlerimizle-vida-merasimi-kecirilib-video-31496.html|access-date=15.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210103101932/https://mod.gov.az/az/news/sehid-zabitlerimizle-vida-merasimi-kecirilib-video-31496.html|archive-date=04.01.2021}}</ref> [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის მინისტრი]] [[ზაქირ ჰასანოვი]], [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|შეიარაღებული ძალების შტაბის ყოფილი უფროსი]] ნაჯმედდინ სადიგოვი, [[აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ადმინისტრაცია|პრეზიდენტის ადმინისტრაციის]] სამხედრო საქმეთა დეპარტამენტის უფროსის მოადგილე იაშარ ალიევი, საჰაერო ძალების სარდალი რამიზ ტაჰიროვი, ბაქოს ქალაქის აღმასრულებელი უფროსი [[ელდარ აზიზოვი]], წარმომადგენლები მეორე ფახრი ხიაბანში გამართულ გამოსამშვიდობებელ ცერემონიას საზოგადოება, საზოგადოების წევრები დაესწრნენ, მისმა თანამებრძოლებმა მიუსამძიმრეს დაღუპულთა ოჯახის წევრებს და ახლობლებს. <ref name=":MN8" /> აბდულა გურბანმა, რომელმაც დაკრძალვის ცერემონიაზე ისაუბრა, ინფორმაცია მიაწოდა აზერბაიჯანის ეროვნული გმირების ფოლად ჰაშიმოვისა და ილგარ მირზაევის ცხოვრებისა და ომის გზების შესახებ. მოგვიანებით, აზერბაიჯანის ეროვნული ჰიმნით, ფოლად ჰაშიმოვი და ილგარ მირზაევი, სამხედრო ტრადიციების მიხედვით, ზალპებით ბოლო ბინაში გაგზავნეს. <ref name=":D1">{{Cite news|last=Şəfiqə Nazimqızı|date=15.07.2020|title=Polad Həşimov və İlqar Mirzəyev dəfn olunub|language={{Az}}|work=www.report.az ("Report" İnformasiya Agentliyi)|url=https://report.az/herbi-xeberler/general-mayor-polad-hesimov-defn-olunur/|url-status=live|access-date=15.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200810083513/https://report.az/herbi-xeberler/general-mayor-polad-hesimov-defn-olunur/|archive-date=2020-08-10}}</ref> დაკრძალვის ცერემონიაზე [[აზერბაიჯანის პრეზიდენტი|აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა]] [[ილჰამ ალიევი|ილჰამ ალიევმა]] ტელეფონით მიუსამძიმრა [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ჰაშიმოვისა]] და ილგარ მირზაევის ოჯახის წევრებს. <ref name=":MN8">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=15.07.2020|title=Şəhid Polad Həşimov və İlqar Mirzəyevlə vida mərasimi baş tutub - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/sehid-zabitlerimizle-vida-merasimi-kecirilib-video-31496.html|access-date=15.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210103101932/https://mod.gov.az/az/news/sehid-zabitlerimizle-vida-merasimi-kecirilib-video-31496.html|archive-date=04.01.2021}}</ref> ბოლოს თავდაცვის მინისტრმა დაღუპულთა [[აზერბაიჯანის დროშა|კუბოზე აზერბაიჯანის დროშა]] მათ ოჯახებს სამუდამო ხსოვნას გადასცა. <ref name=":MN8" /> აზერბაიჯანის ეროვნული გმირი ილგარ მირზაევის კუთვნილი მასალები მისმა ოჯახმა აზერბაიჯანის ეროვნული ისტორიის მუზეუმის სამშობლოს მიმოქცევის ფონდს გადასცა.<ref>http://azhistorymuseum.gov.az/az/news/3219</ref> == ჯილდო == * [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_10_illiyi_(1991-2001)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (25.06.2004) — "აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების 10 წლის იუბილე" საიუბილეო მედალი. * [[ფაილი:Qüsursuz_xidmətə_görə_III_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (26.06.2005) — მედალი „სრულყოფილი სამსახურისთვის“ III ხარისხის * [[ფაილი:Qüsursuz_xidmətə_görə_II_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]](25.06.2007) — მედალი „სრულყოფილი სამსახურისთვის“ II ხარისხის * [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_90_illiyi_(1918-2008)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (03.07.2008) — "აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების 90 წლის იუბილე" საიუბილეო მედალი. * [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_90_illiyi_(1918-2008)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (26.06.2013) - 1 კლასის მედალი "სრულყოფილი სამსახურისთვის" * [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_95_illiyi_(1918-2013)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (15.07.2014) — "აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების 95 წლის იუბილე" საიუბილეო მედალი. * [[ფაილი:Hərbi_xidmətdə_fərqlənməyə_görə_III_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (26.06.2017) — მე-3 ხარისხის მედალი „სამხედრო სამსახურში გამორჩევისათვის“ * [[ფაილი:AZ_Veteran_of_Azerbaijani_Armed_Forces_medal_ribbon.png|50x50პქ]] (03.10.2017) — მედალი „აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების ვეტერანი“ * [[ფაილი:Медаль_"100_лет_(1918-2018)_Азербайджанской_Армии".png|50x50პქ]] (26.06.2018) — "აზერბაიჯანის არმიის 100 წლის იუბილე" საიუბილეო მედალი. * [[ფაილი:AZ_Herbi_xidmetde_ferqlenmeye_gore_med_2dar_rib.png|50x50პქ]] (26.06.2020) - მედალი "სამხედრო სამსახურში გამორჩევისთვის" II ხარისხის მედალი. * [[ფაილი:Qızıl_Ulduz_medalı_(Azərbaycanın_Milli_Qəhrəmanı)_-_lent.png|50x50პქ]] (09.12.2020) — [[ოქროს ვარსკვლავი (აზერბაიჯანი)|მედალი „ოქროს ვარსკვლავი“]] (მშობიარობის შემდგომ) <ref name=":E5">{{Cite news|last=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|date=09.12.2020|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 09.12.2020-ci il tarixli 2337 nömrəli Sərəncamı|language={{Az}}|work=www.e-qanun.az|url=http://e-qanun.az/framework/46426|access-date=09.12.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105104635/http://e-qanun.az/framework/46426|archive-date=04.01.2021}}</ref> == მემკვიდრეობითი == ილგარ ანზორ ოღლუ ოღლუ მირზაევს აზერბაიჯანის პრეზიდენტის, ილჰამ ალიევის №2337 ბრძანებულებით [[აზერბაიჯანის პრეზიდენტი|, აზერბაიჯანის პრეზიდენტის]] [[ილჰამ ალიევი|ილჰამ ალიევის თარიღით]] დათარიღებული განსაკუთრებული დამსახურებისთვის [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საქმეში გაწეული განსაკუთრებული დამსახურებისთვის და საბრძოლო ამოცანების შესრულებისას გამოჩენილი სიმამაცისთვის, ილგარ ანზორ ოღლუ მირზაევს სიკვდილის შემდეგ მიენიჭა აზერბაიჯანის ეროვნული გმირის წოდება. 2020 წლის 9 დეკემბერი. <ref name=":P2">{{Cite news|last=Azərbaycan Prezidentinin rəsmi saytı|date=09.12.2020|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|language={{Az}}|work=www.president.az|url=https://president.az/articles/48680|access-date=09.12.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210107143026/https://president.az/articles/48680|archive-date=09.12.2020}}</ref> 2021 წლის აპრილში, იმ შენობის წინ, სადაც ილგარ მირზაევი ცხოვრობდა, სამახსოვრო დაფა დაიდგა, შენობის ეზო კეთილმოეწყო და ბაღი გაშენდა. 2021 წლის 7 მაისს საზოგადოებრივი ტელევიზიის ეთერში ილგარ მირზაევისადმი მიძღვნილი დოკუმენტური ფილმის პრეზენტაცია გაიმართა. 22 წუთიანი დოკუმენტური ფილმი მოგვითხრობს მის ცხოვრებასა და ბრძოლაში გმირობის შესახებ. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:მირზაევი, ილგარ}} [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2020]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 14 ივლისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1973]] [[კატეგორია:დაბადებული 8 მაისი]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ეროვნული გმირები]] jj5p6la1sal578ivgsywz2dsqc1nhxi 4407750 4407748 2022-08-16T17:59:37Z Mehman97 75871 /* სამხედრო სამსახური */ wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Mehman97|Mehman97]].|9|08|2022}} {{ინფოდაფა სამხედრო მოღვაწე |სრული სახელი = ილგარ მირზაევი |ორიგინალური სახელი =İlqar Mirzəyev |ცხოვრების პერიოდი = *1973 — 2020 |დაბადების თარიღი = [[8 მაისი]], [[1973]] |დაბადების ადგილი = [[გარდაბანი]], [[საქართველოს სსრ]], [[სსრკ]] |გარდაცვალების თარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|2020|07|14|1973|05|08}} |გარდაცვალების ადგილი = [[თოუზის რაიონი]], [[აზერბაიჯანი]] |მეტსახელი = არტილერიის მამა |ეროვნება = {{დროშანიშანი|აზერბაიჯანი}} [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] |კუთვნილება = [[File:Azerbaijani Armed Forces logo.svg|20px]] [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები]] |სამხედრო სამსახურის წლები = 1991—2020 |წოდება = პოლკოვნიკი |ჯარის სახეობა = [[File:Azerbaijani Land Forces badge.svg|20px]] [[აზერბაიჯანის სახმელეთო ძალები]] |ბრძოლები/ომები = [[აზერბაიჯან-სომხეთის სამხედრო დაპირისპირება (2016)|აპრილის ბრძოლები]]<br>[[აზერბაიჯან-სომხეთის სასაზღვარო დაპირისპირება (2020)|თოუზის ბრძოლები]] |ჯილდოები = [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_10_illiyi_(1991-2001)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Qüsursuz_xidmətə_görə_III_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Qüsursuz_xidmətə_görə_II_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_90_illiyi_(1918-2008)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_90_illiyi_(1918-2008)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_95_illiyi_(1918-2013)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Hərbi_xidmətdə_fərqlənməyə_görə_III_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:AZ_Veteran_of_Azerbaijani_Armed_Forces_medal_ribbon.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Медаль_"100_лет_(1918-2018)_Азербайджанской_Армии".png|50x50პქ]] [[ფაილი:AZ_Herbi_xidmetde_ferqlenmeye_gore_med_2dar_rib.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Qızıl_Ulduz_medalı_(Azərbaycanın_Milli_Qəhrəmanı)_-_lent.png|50x50პქ]] }} '''ილგარ ანზორ ოღლუ მირზაევი''' ({{lang-az|İlqar Anzor oğlu Mirzəyev}}; {{ვმ-წყარო}}) — [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] სამხედრო მოწვაწე, [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები]]ს პოლკოვნიკი, აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების მე-3 სამხედრო კორპუსის არტილერიის უფროსი 2019–2020 წლებში. აზერბაიჯანის ეროვნული გმირი.<ref name=":4">{{Cite news|last=İlham Əliyev|date=09.12.2020|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|language={{Az}}|work=www.azertag.az|url=https://azertag.az/xeber/1662247|access-date=09.12.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106181202/https://azertag.az/xeber/1662247|archive-date=04.01.2021}}</ref> [[2020]] წლის 12-16 ივლისს [[აზერბაიჯან-სომხეთის სასაზღვარო დაპირისპირება (2020)|მიმდინარე ბრძოლების დროს]] ილგარ მირზაევი, რომელიც არტილერიის მეთაური იყო, მე-3 არმიის კორპუსის მეთაურის მოადგილესთან, გენერალ-მაიორ [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ჰაშიმოვთან]] და მის დაქვემდებარებულ ჯარისკაცებთან ერთად, 14 ივლისის დილით, [[თოუზი]]ს სასაზღვრო ზოლთან მიმდინარე ბრძოლების დროს დაიღუპა.<ref>[https://ia601401.us.archive.org/23/items/tovuz-doyusleri/Tovuz%20Doyusleri.pdf Güləmail Murad. "Tovuz döyüşləri". Bakı, "CBS PP", 2021]</ref> == ბიოგრაფია == ილგარ მირზაევი დაიბადა [[1973|1973 წლის]] [[8 მაისი|8 მაისს]] ქალაქ [[გარდაბანი|გარდაბანში]]. ეროვნებით [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] იყო. === განათლება === 1980-1990 წლებში მირზაევი სწავლობდა ქალაქ [[გარდაბანი|გარდაბნის]] საშუალო სკოლაში.<ref name=":V01">{{Cite news|last=Belə Belə İşlər|date=15.12.2020|title=Tovuz döyüşlərinin şəhidi Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı İlqar Mirzəyev|language=Az|work=www.youtube.com ([[Fayl:YouTube social white squircle.svg|14x14px]] [[YouTube]] portalı / "Belə belə işlər" səhifəsi)|url=https://www.youtube.com/watch?v=3rtPifkv_ZM|url-status=live|access-date=15.12.2020|archive-url=|archive-date=}}</ref> 1990-იანი წლების დასაწყისში [[სომხეთი|სომხეთის]] ტერიტორიულმა პრეტენზიებმა [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] წინააღმდეგ, [[ყარაბაღის ომი|ყარაბაღის პირველი ომის]] დაწყების მიზეზი გახდა. 1991 წელს, როდესაც ომი ახალი დაიწყებული იყო, ილგარ მირზაევმა სასწავლოდ საბუთები ბაქოს უმაღლეს გაერთიანებულ სამეთაურო სკოლაში (BABKM) შეიტანა.<ref name=":V01" /> მირზაევი, [[1991|1991 წლის]] [[1 აგვისტო]]ს ბაქოს უმაღლეს გაერთიანებულ სამეთაურო სკოლაში (BABKM) ჩაირიცხა, რომელიც 1995 წელს „არტილერისტის“ სპეციალობით დაამთავრა. [[2003|2003 წლის]] [[10 აგვისტო]]ს, მირზაევი აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების სამხედრო აკადემიაში ჩაირიცხა, კვალიფიკაციის ასამაღლებლად.<ref name=":V01">{{Cite news|last=Belə Belə İşlər|date=15.12.2020|title=Tovuz döyüşlərinin şəhidi Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı İlqar Mirzəyev|language=Az|work=www.youtube.com ([[Fayl:YouTube social white squircle.svg|14x14px]] [[YouTube]] portalı / "Belə belə işlər" səhifəsi)|url=https://www.youtube.com/watch?v=3rtPifkv_ZM|url-status=live|access-date=15.12.2020|archive-url=|archive-date=}}</ref> სწავლა [[2005|2005 წლის]] [[2 ივლისი|2 ივლისს]], წარმატებით დაასრულა.<ref name=":V01" /> === ოჯახი === ილგარ მირზაევი დაქორწინებული იყო გიულუ მირზაევაზე. ჰყავს ვაჟი, სახელად ელვინი და ქალიშვილი, სახელად გიულნარა. == სამხედრო სამსახური == [[1995|1995 წლის]] [[17 ივნისი]]დან 1995 წლის [[12 ნოემბერი|12 ნოემბრამდე]], მირზაევი იყო [[ბაქო]]ს გენერალური არმიის უმაღლესი სამეთაურო სკოლის კადეტთა ოცეულის მეთაური, ხოლო 1995 წლის [[12 ივნისი]]დან [[1997|1997 წლის]] [[3 მარტი|3 მარტამდე]] მსახურობდა ბაქოს უმაღლესი გენერალური სარდლობის საარტილერიო კადეტთა ოცეულის მეთაურად. 1997 წლის 3 მარტიდან 1998 წლის 20 იანვრამდე, იყო ბაქოს გენერალური არმიის სარდლობის სკოლის კადეტთა ბატალიონის კადეტთა დივიზიის ოცეულის მეთაური, ხოლო 1998 წლის 20 იანვრიდან 1998 წლის 11 ნოემბრამდე იყო ბაქოს გენერალური არმიის სამეთაურო სკოლის კადეტთა ბატალიონის კადეტთა დივიზიის მეთაური. თავისი სამსახურისთვის [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] 1997 წლის 19 ოქტომბრის ბრძანებით, მას მიენიჭა „უფროსი ლეიტენანტის“ სამხედრო წოდება. [[1998|1998 წლის]] [[11 ნოემბერი|11 ნოემბრიდან]] [[2001|2001 წლის]] [[14 ივნისი|14 ივნისამდე]] მირზაევი იყო ბაქოს გენერალური სამეთაურო სკოლის საარტილერიო ბატარეის მეთაური, რისთვისაც შემდგომში, [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] 2000 წლის 27 დეკემბრის ბრძანებით მას მიენიჭა „კაპიტნის“ სამხედრო წოდება. 2001 წლიდან ილგარ მირზაევი მსახურობდა რეგიონებში განლაგებულ სამხედრო ნაწილებში. 2001 წლის 14 ივნისიდან 2002 წლის 31 ივლისამდე "N" სამხედრო ნაწილის შტაბის უფროსი და ჰაუბიცის საარტილერიო დივიზიის მეთაურის მოადგილე და 2002 წლის 31 ივლისიდან 2003 წლის 10 აგვისტომდე ილგარ მირზაევი, რომელიც მსახურობდა მეთაურის თანამდებობაზე. "N" სამხედრო ნაწილის ჰაუბიცის საარტილერიო დივიზიის, [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] 2002 წლის 13 დეკემბრის ბრძანებით მიიღო სამხედრო წოდება "მაიორი". <ref name=":ANL">{{Cite news|last=|date=2020|title=MİRZƏYEV İLQAR ANZOR OĞLU|language={{Az}}|work=www.anl.az ([[Azərbaycan Milli Kitabxanası]]nın rəsmi saytı)|url=http://anl.az/el/emb/MILLI_QEHREMANLAR/qehremanlarimiz/Mirzeyev_Ilqar.pdf|url-status=live|access-date=|archive-url=https://archive.today/20220118124456/http://anl.az/el/emb/MILLI_QEHREMANLAR/qehremanlarimiz/Mirzeyev_Ilqar.pdf|archive-date=2022-01-18}}</ref> 2003 წლის აგვისტოში ილგარ მირზაევი [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტრომ]] გაგზავნა აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების სამხედრო აკადემიაში კვალიფიკაციის ასამაღლებლად. სწავლა წარმატებით დაასრულა 2005 წლის 2 ივლისს. სწავლის დასრულების შემდეგ მაიორი ილგარ მირზაევი 2005 წლის 2 ივლისიდან 2007 წლის 7 იანვრამდე მუშაობდა №N სამხედრო ნაწილის მეთაურის მოადგილედ. მოგვიანებით, 4 წლის განმავლობაში, 2007 წლის 7 იანვრიდან 2011 წლის 29 ივლისამდე მსახურობდა სამხედრო ნაწილის „N“ ოპერატიული დეპარტამენტის უფროსად და ოპერაციებში შტაბის უფროსის მოადგილედ. 2011 წლის 29 ივნისიდან 2012 წლის 28 თებერვლამდე, ილგარ მირზაევი, რომელიც მსახურობდა საარტილერიო დივიზიის მეთაურად "N" სამხედრო ნაწილში, 2012 წლის 28 თებერვლიდან 2012 წლის 28 ივლისამდე " მსახურობდა ხანძრის უფროსად. N“ სამხედრო ნაწილში სამხედრო ნაწილის დამხმარე ქვედანაყოფი და სახანძრო მხარდაჭერის კოორდინატორი. [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] 2012 წლის 26 ივნისის ბრძანებით უნაკლო სამსახურისთვის მიენიჭა სამხედრო წოდება „პოლკოვნიკი“. <ref name=":ANL">{{Cite news|last=|date=2020|title=MİRZƏYEV İLQAR ANZOR OĞLU|language={{Az}}|work=www.anl.az ([[Azərbaycan Milli Kitabxanası]]nın rəsmi saytı)|url=http://anl.az/el/emb/MILLI_QEHREMANLAR/qehremanlarimiz/Mirzeyev_Ilqar.pdf|url-status=live|access-date=|archive-url=https://archive.today/20220118124456/http://anl.az/el/emb/MILLI_QEHREMANLAR/qehremanlarimiz/Mirzeyev_Ilqar.pdf|archive-date=2022-01-18}}</ref> შემდეგ, 2012 წლის 7 ივლისიდან 2013 წლის 4 ივლისამდე, ილგარ მირზაევი მუშაობდა საარტილერიო დივიზიის მეთაურად და სამხედრო ნაწილის საცეცხლე მხარდაჭერის კოორდინატორად "N" სამხედრო ნაწილში, 2013 წლის 4 ივლისიდან 2013 წლის 4 ივლისამდე. 28 დეკემბრამდე მსახურობდა „N“ სამხედრო ნაწილის ჰაუბიცის საარტილერიო დივიზიის მეთაურად. მომდევნო 2 წლის განმავლობაში მან სამსახური გააგრძელა [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროში]] . 2013 წლის 28 დეკემბრიდან 2015 წლის 8 აგვისტომდე ილგარ მირზაევი მსახურობდა [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] გენერალური სამხედრო ინსპექციის საბრძოლო და საბრძოლო მხარდაჭერის დეპარტამენტის ინსპექტორად. [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროში]] 2 წლიანი სამსახურის შემდეგ, 2015 წლის 14 აგვისტოდან 2015 წლის 28 ოქტომბრამდე მსახურობდა სამხედრო ნაწილის "ნ" მეთაურის მოადგილედ და შტაბის უფროსად. 2015 წლის 28 ოქტომბერს ილგარ მირზაევი იყო №N სამხედრო ნაწილის მეთაური. === აპრილის ბრძოლებში მონაწილეობა === {{მთავარი|აპრილის ბრძოლა}} 2016 წლის 1-2 აპრილის ბოლო ღამიდან დაიწყო სასტიკი ბრძოლები [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანისა]] და სომხეთის შეიარაღებული ძალების ქვედანაყოფებს შორის ფრონტის [[ტერტერის რაიონი|ტარტარისა]] და [[ჯაბრაილის რაიონი|ჯაბრაილ]] - [[ფუზულის რაიონი|ფუზულის]] მიმართულებით. ილგარ მირზაევი, რომელიც იყო "N" სამხედრო ნაწილის მეთაური, იბრძოდა ბრძოლებში ფრონტის [[ტერტერის რაიონი|ტარტარის რეგიონის]] მიმართულებით, ისტორიაში ჩაწერილი სამხედრო ოპერაციების დროს, როგორც [[აზერბაიჯან-სომხეთის სამხედრო დაპირისპირება (2016)|აპრილის ბრძოლები]] . ღამის ბრძოლების დროს [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის არმიამ]] ოკუპაციისგან გაათავისუფლა ხელსაყრელი პოზიციები და სტრატეგიული პუნქტები [[ტერტერის რაიონი|თათრის რაიონის]] თალიშის მიმართულებით, თალიშის მწვერვალის ჩათვლით. ამ ბრძოლების დროს [[სომხეთი|სომხეთის]] თავდაცვის მინისტრის [[სეირან ოჰანიანი|სეირან ოჰანიანის]] მიერ შექმნილი და სომხური არმიის „უძლეველი ოჰანიანის ბარიერის“ სახელით ცნობილი თავდაცვის ხაზი 40 წუთში განადგურდა. სარდლობის ხელმძღვანელობით 2 საათში განადგურდა სომხური არმიის 21 პოსტი და 7 სტრატეგიული პუნქტი განთავისუფლდა ოკუპაციისგან. 2019 წლის 23 თებერვალს ილგარ ანაზორ ოღლუ მირზაევი დაინიშნა მე-3 არმიის კორპუსის არტილერიის უფროსად და საარტილერიო დეპარტამენტის უფროსად. ===თოუზის ბრძოლებში მონაწილეობა=== {{მთავარი|თოუზის ბრძოლები}} 2020 წლის 12 ივლისის შუადღიდან სომხეთის შეიარაღებული ძალების ქვედანაყოფებმა არტილერიით ესროდნენ [[აზერბაიჯანის სახელმწიფო საზღვრის სამსახური|სახელმწიფო სასაზღვრო სამსახურის]] პოზიციებს აზერბაიჯან-სომხეთის სახელმწიფო საზღვრის [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის რაიონში]] . <ref name=":MN1">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=12.07.2020|title=Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri Tovuz istiqamətində təxribat törədib|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/ermenistan-silahli-quvvelerinin-bolmeleri-tovuz-istiqametinde-texribat-toredib-31439.html|access-date=12.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105120154/https://mod.gov.az/az/news/ermenistan-silahli-quvvelerinin-bolmeleri-tovuz-istiqametinde-texribat-toredib-31439.html|archive-date=04.01.2021}}</ref> [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების]] ქვედანაყოფების მიერ საპასუხო ზომების მიღების შედეგად , სომხური არმიის თავდასხმის მცდელობა აღკვეთეს და სომხური არმია უკან დაიხიეს. <ref name=":MN2">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=12.07.2020|title=İtgi verən düşmən geri oturdulub|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/itki-veren-dusmen-geri-oturdulub-31442.html|url-status=live|access-date=12.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105120713/https://mod.gov.az/az/news/itki-veren-dusmen-geri-oturdulub-31442.html|archive-date=2021-01-05}}</ref> ბრძოლის პირველ საათებში [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის არმიის]] 3 ჯარისკაცი დაიღუპა, 4 კი დაიჭრა. <ref name=":MN2" /> <ref name=":MN3">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=12.07.2020|title=Düşmən hücumunun qarşısı alınan zaman hərbi qulluqçularımız şəhid olub|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/dusmen-hucumunun-qarsisi-alinarken-herbi-qulluqcularimiz-sehid-olub-31445.html|access-date=12.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105121237/https://mod.gov.az/az/news/dusmen-hucumunun-qarsisi-alinarken-herbi-qulluqcularimiz-sehid-olub-31445.html|archive-date=04.01.2021}}</ref> 12-13 ივლისის ბოლო ღამეს აზერბაიჯან-სომხეთის სახელმწიფო საზღვრის [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის რაიონში]] დაძაბული მომენტები გაგრძელდა. <ref name=":MN4" /> სამხედრო შეტაკებებში, რომელშიც მონაწილეობა მიიღეს მე-3 არმიის კორპუსის შტაბის უფროსმა [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ჰაშიმოვმა]] და არტილერიის უფროსმა ილგარ მირზაევმა, გაანადგურეს სომხეთის არმიის საბაზო სადგური, საარტილერიო დანადგარები და ცოცხალი ძალა. [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების]] ქვედანაყოფების ცეცხლი ღამის ბრძოლებში არტილერიისა და ნაღმტყორცნების გამოყენებით. <ref name=":MN4">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=13.07.2020|title=Azərbaycan Ordusu bölmələri düşmənin dayaq məntəqəsinə zərbə endirib - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-ordusunun-bolmeleri-dusmenin-dayaq-menteqesine-zerbe-endirib-video-31448.html|url-status=live|access-date=13.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200925003742/https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-ordusunun-bolmeleri-dusmenin-dayaq-menteqesine-zerbe-endirib-video-31448.html|archive-date=2020-09-25}}</ref> 13 ივლისს [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების]] დანაყოფებმა სადამსჯელო ღონისძიებები გააგრძელეს. <ref name=":MN5">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=13.07.2020|title=Düşmənin bir neçə hərbi hədəfi darmadağın edilib - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/dusmenin-bir-nece-herbi-obyekti-ve-texnikasi-darmadagin-edilib-video-31460.html|url-status=live|access-date=13.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105122743/https://mod.gov.az/az/news/dusmenin-bir-nece-herbi-obyekti-ve-texnikasi-darmadagin-edilib-video-31460.html|archive-date=2021-01-05}}</ref> სადამსჯელო ღონისძიებების შედეგად [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|, აზერბაიჯანის არმიის]] ზუსტი ცეცხლის შედეგად განადგურდა სომხეთის შეიარაღებული ძალების საცეცხლე პოზიციები, 20-ზე მეტი პერსონალი, ბატალიონის შტაბი და სხვა სამხედრო ობიექტები. <ref name=":MN5" /> სასტიკი ბრძოლები 13-14 ივლისის ღამეს და დილას აზერბაიჯან-სომხეთის სახელმწიფო საზღვრის [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის რაიონში]] გაგრძელდა. <ref name=":MN6">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=14.07.2020|title=Düşmənin mövqeləri və müdafiəsinin dərinliyində yerləşən ehtiyatlar məhv edilib - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/dusmen-movqeleri-ve-mudafiesinin-derinliyindeki-ehtiyatlar-mehv-edilib-video-31466.html|url-status=live|access-date=14.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106202742/https://mod.gov.az/az/news/dusmen-movqeleri-ve-mudafiesinin-derinliyindeki-ehtiyatlar-mehv-edilib-video-31466.html|archive-date=2021-01-06}}</ref> ღამის ბრძოლების დროს სომხეთის შეიარაღებული ძალების მოქმედების თავიდან ასაცილებლად მიღებული სადამსჯელო ღონისძიებების შედეგად განადგურდა სომხეთის არმიის კუთვნილი სხვადასხვა დანიშნულების სამხედრო მანქანები, საბრძოლო მანქანები, თავდაცვის სიღრმეში მდებარე რეზერვები და ცოცხალი ძალა. <ref name=":MN6" /> === სიკვდილი და დაკრძალვა === 14 ივლისს [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების]] 7 სამხედრო მოსამსახურე, მათ შორის 6 ოფიცერი, მოწამეობრივად დაიღუპა [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის რაიონის]] მიმართულებით მიმდინარე საბრძოლო მოქმედებების დროს. <ref name=":MN7">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=14.07.2020|title=Tovuz rayonu istiqamətində şiddətli döyüşlər gedir|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/tovuz-rayonu-istiqametinde-siddetli-doyusler-gedir-31469.html|url-status=live|access-date=14.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106201615/https://mod.gov.az/az/news/tovuz-rayonu-istiqametinde-siddetli-doyusler-gedir-31469.html|archive-date=2021-01-06}}</ref> იმავე დღეს, 13:00 საათზე, [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის მინისტრის მოადგილემ]] კარიმ ვალიევმა პირდაპირ ეთერში განცხადება გააკეთა:<ref name=":V09">{{Cite news|last=|date=14.07.2020|title=Müdafiə nazirinin müavini general-leytenant Kərim Vəliyev: "Şəhidlərimizin qisası alınacaq"|language={{Az}}|work=www.youtube.com ([[Fayl:YouTube social white squircle.svg|14x14px]] [[YouTube]] portalı / "İCTİMAİ TV" səhifəsi)|url=https://www.youtube.com/watch?v=AtgFu5KN6lk|url-status=|access-date=14.07.2020|archive-url=|archive-date=}}</ref> {{ციტატა|გენერალ-მაიორი ჰაშიმოვი ფოლადი დღეს, გამთენიისას, გმირულად დაიღუპა. მასთან ერთად მოწამეობრივად აღესრულა პოლკოვნიკი მირზაევი ილგარი. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ ჩვენი გენერლები და მაღალი რანგის ოფიცრები არ იმალებიან ჯარისკაცების უკან და ღირსეულად ასრულებენ თავიანთ საბრძოლო დავალებებს. სამწუხაროდ, ბრძოლები დანაკარგების გარეშე არ არის. თავდაცვის სამინისტროს სახელით ვუცხადებთ წყალობას ჩვენს მოწამეებს და მოთმინებას ჩვენი დაღუპულების ოჯახებს. ჩვენს დაჭრილ მეგობრებს განკურნებას ვეუბნებით. მე მინდა დავრწმუნდე, რომ ჩვენი მოწამეების და დაჭრილების სისხლი მიწაზე არ დარჩეს.}} პოლკოვნიკი ილგარ მირზაევი 2020 წლის 14 ივლისს, დილით, ფრონტის ხაზზე, [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის ოლქის]] მიმართულებით გამართულ ბრძოლაში მოწამეობრივად დაიღუპა. <ref name=":Ş" /> გენერალ-მაიორი [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ისრაილ ოღლუ ჰაშიმოვი]], მე-3 არმიის კორპუსის მეთაურის მოადგილე, მაიორი ანარ გულვერდი ოღლუ ნოვრუზოვი, მაიორი ნამიგ ჰაჯან ოღლუ აჰმადოვი, პრაპორშჩიკი ილგარ აიაზ ოღლუ ზეინალი, პრაპორშჩიკი იაშარ ვასიფ ოღლუ ბაბაევი და ჯარისკაცი მუსტაფაზადეთან ერთად იყვნენ. მოწამეობრივად დაიღუპა. <ref name=":Ş">{{Cite news|last=|date=14.07.2020|title=Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi: Tovuz rayonu istiqamətində şiddətli döyüşlər gedir|language={{Az}}|work=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|url=https://azertag.az/xeber/1536385|access-date=14.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106182759/https://azertag.az/xeber/1536385|archive-date=04.01.2021}}</ref> 14 ივლისს პოლკოვნიკ ილგარ მირზაევის ცხედარი ჩამოასვენეს ხატაის რაიონის აჰმადლის დასახლებაში, სადაც ის ცხოვრობდა. საღამოს ილგარ მირზაევის ცხედარი ათასობით ხალხმა საკუთარ სახლში მიიტანა. იმავე დღეს, 15 ივლისს გაიმართა ტოვუზის ბრძოლების დროს დაღუპული გენერალ-მაიორის [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ჰაშიმოვისა]] და პოლკოვნიკ ილგარ მირზაევის გაცილების ცერემონია. <ref name=":MN8">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=15.07.2020|title=Şəhid Polad Həşimov və İlqar Mirzəyevlə vida mərasimi baş tutub - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/sehid-zabitlerimizle-vida-merasimi-kecirilib-video-31496.html|access-date=15.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210103101932/https://mod.gov.az/az/news/sehid-zabitlerimizle-vida-merasimi-kecirilib-video-31496.html|archive-date=04.01.2021}}</ref> [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის მინისტრი]] [[ზაქირ ჰასანოვი]], [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|შეიარაღებული ძალების შტაბის ყოფილი უფროსი]] ნაჯმედდინ სადიგოვი, [[აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ადმინისტრაცია|პრეზიდენტის ადმინისტრაციის]] სამხედრო საქმეთა დეპარტამენტის უფროსის მოადგილე იაშარ ალიევი, საჰაერო ძალების სარდალი რამიზ ტაჰიროვი, ბაქოს ქალაქის აღმასრულებელი უფროსი [[ელდარ აზიზოვი]], წარმომადგენლები მეორე ფახრი ხიაბანში გამართულ გამოსამშვიდობებელ ცერემონიას საზოგადოება, საზოგადოების წევრები დაესწრნენ, მისმა თანამებრძოლებმა მიუსამძიმრეს დაღუპულთა ოჯახის წევრებს და ახლობლებს. <ref name=":MN8" /> აბდულა გურბანმა, რომელმაც დაკრძალვის ცერემონიაზე ისაუბრა, ინფორმაცია მიაწოდა აზერბაიჯანის ეროვნული გმირების ფოლად ჰაშიმოვისა და ილგარ მირზაევის ცხოვრებისა და ომის გზების შესახებ. მოგვიანებით, აზერბაიჯანის ეროვნული ჰიმნით, ფოლად ჰაშიმოვი და ილგარ მირზაევი, სამხედრო ტრადიციების მიხედვით, ზალპებით ბოლო ბინაში გაგზავნეს. <ref name=":D1">{{Cite news|last=Şəfiqə Nazimqızı|date=15.07.2020|title=Polad Həşimov və İlqar Mirzəyev dəfn olunub|language={{Az}}|work=www.report.az ("Report" İnformasiya Agentliyi)|url=https://report.az/herbi-xeberler/general-mayor-polad-hesimov-defn-olunur/|url-status=live|access-date=15.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200810083513/https://report.az/herbi-xeberler/general-mayor-polad-hesimov-defn-olunur/|archive-date=2020-08-10}}</ref> დაკრძალვის ცერემონიაზე [[აზერბაიჯანის პრეზიდენტი|აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა]] [[ილჰამ ალიევი|ილჰამ ალიევმა]] ტელეფონით მიუსამძიმრა [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ჰაშიმოვისა]] და ილგარ მირზაევის ოჯახის წევრებს. <ref name=":MN8">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=15.07.2020|title=Şəhid Polad Həşimov və İlqar Mirzəyevlə vida mərasimi baş tutub - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/sehid-zabitlerimizle-vida-merasimi-kecirilib-video-31496.html|access-date=15.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210103101932/https://mod.gov.az/az/news/sehid-zabitlerimizle-vida-merasimi-kecirilib-video-31496.html|archive-date=04.01.2021}}</ref> ბოლოს თავდაცვის მინისტრმა დაღუპულთა [[აზერბაიჯანის დროშა|კუბოზე აზერბაიჯანის დროშა]] მათ ოჯახებს სამუდამო ხსოვნას გადასცა. <ref name=":MN8" /> აზერბაიჯანის ეროვნული გმირი ილგარ მირზაევის კუთვნილი მასალები მისმა ოჯახმა აზერბაიჯანის ეროვნული ისტორიის მუზეუმის სამშობლოს მიმოქცევის ფონდს გადასცა.<ref>http://azhistorymuseum.gov.az/az/news/3219</ref> == ჯილდო == * [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_10_illiyi_(1991-2001)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (25.06.2004) — "აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების 10 წლის იუბილე" საიუბილეო მედალი. * [[ფაილი:Qüsursuz_xidmətə_görə_III_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (26.06.2005) — მედალი „სრულყოფილი სამსახურისთვის“ III ხარისხის * [[ფაილი:Qüsursuz_xidmətə_görə_II_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]](25.06.2007) — მედალი „სრულყოფილი სამსახურისთვის“ II ხარისხის * [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_90_illiyi_(1918-2008)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (03.07.2008) — "აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების 90 წლის იუბილე" საიუბილეო მედალი. * [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_90_illiyi_(1918-2008)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (26.06.2013) - 1 კლასის მედალი "სრულყოფილი სამსახურისთვის" * [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_95_illiyi_(1918-2013)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (15.07.2014) — "აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების 95 წლის იუბილე" საიუბილეო მედალი. * [[ფაილი:Hərbi_xidmətdə_fərqlənməyə_görə_III_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (26.06.2017) — მე-3 ხარისხის მედალი „სამხედრო სამსახურში გამორჩევისათვის“ * [[ფაილი:AZ_Veteran_of_Azerbaijani_Armed_Forces_medal_ribbon.png|50x50პქ]] (03.10.2017) — მედალი „აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების ვეტერანი“ * [[ფაილი:Медаль_"100_лет_(1918-2018)_Азербайджанской_Армии".png|50x50პქ]] (26.06.2018) — "აზერბაიჯანის არმიის 100 წლის იუბილე" საიუბილეო მედალი. * [[ფაილი:AZ_Herbi_xidmetde_ferqlenmeye_gore_med_2dar_rib.png|50x50პქ]] (26.06.2020) - მედალი "სამხედრო სამსახურში გამორჩევისთვის" II ხარისხის მედალი. * [[ფაილი:Qızıl_Ulduz_medalı_(Azərbaycanın_Milli_Qəhrəmanı)_-_lent.png|50x50პქ]] (09.12.2020) — [[ოქროს ვარსკვლავი (აზერბაიჯანი)|მედალი „ოქროს ვარსკვლავი“]] (მშობიარობის შემდგომ) <ref name=":E5">{{Cite news|last=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|date=09.12.2020|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 09.12.2020-ci il tarixli 2337 nömrəli Sərəncamı|language={{Az}}|work=www.e-qanun.az|url=http://e-qanun.az/framework/46426|access-date=09.12.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105104635/http://e-qanun.az/framework/46426|archive-date=04.01.2021}}</ref> == მემკვიდრეობითი == ილგარ ანზორ ოღლუ ოღლუ მირზაევს აზერბაიჯანის პრეზიდენტის, ილჰამ ალიევის №2337 ბრძანებულებით [[აზერბაიჯანის პრეზიდენტი|, აზერბაიჯანის პრეზიდენტის]] [[ილჰამ ალიევი|ილჰამ ალიევის თარიღით]] დათარიღებული განსაკუთრებული დამსახურებისთვის [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საქმეში გაწეული განსაკუთრებული დამსახურებისთვის და საბრძოლო ამოცანების შესრულებისას გამოჩენილი სიმამაცისთვის, ილგარ ანზორ ოღლუ მირზაევს სიკვდილის შემდეგ მიენიჭა აზერბაიჯანის ეროვნული გმირის წოდება. 2020 წლის 9 დეკემბერი. <ref name=":P2">{{Cite news|last=Azərbaycan Prezidentinin rəsmi saytı|date=09.12.2020|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|language={{Az}}|work=www.president.az|url=https://president.az/articles/48680|access-date=09.12.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210107143026/https://president.az/articles/48680|archive-date=09.12.2020}}</ref> 2021 წლის აპრილში, იმ შენობის წინ, სადაც ილგარ მირზაევი ცხოვრობდა, სამახსოვრო დაფა დაიდგა, შენობის ეზო კეთილმოეწყო და ბაღი გაშენდა. 2021 წლის 7 მაისს საზოგადოებრივი ტელევიზიის ეთერში ილგარ მირზაევისადმი მიძღვნილი დოკუმენტური ფილმის პრეზენტაცია გაიმართა. 22 წუთიანი დოკუმენტური ფილმი მოგვითხრობს მის ცხოვრებასა და ბრძოლაში გმირობის შესახებ. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:მირზაევი, ილგარ}} [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2020]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 14 ივლისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1973]] [[კატეგორია:დაბადებული 8 მაისი]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ეროვნული გმირები]] 9t0yj2xo513e4hdbjlbe3kokkyeljb2 4407752 4407750 2022-08-16T18:02:16Z Mehman97 75871 /* სიკვდილი და დაკრძალვა */ wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Mehman97|Mehman97]].|9|08|2022}} {{ინფოდაფა სამხედრო მოღვაწე |სრული სახელი = ილგარ მირზაევი |ორიგინალური სახელი =İlqar Mirzəyev |ცხოვრების პერიოდი = *1973 — 2020 |დაბადების თარიღი = [[8 მაისი]], [[1973]] |დაბადების ადგილი = [[გარდაბანი]], [[საქართველოს სსრ]], [[სსრკ]] |გარდაცვალების თარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|2020|07|14|1973|05|08}} |გარდაცვალების ადგილი = [[თოუზის რაიონი]], [[აზერბაიჯანი]] |მეტსახელი = არტილერიის მამა |ეროვნება = {{დროშანიშანი|აზერბაიჯანი}} [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] |კუთვნილება = [[File:Azerbaijani Armed Forces logo.svg|20px]] [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები]] |სამხედრო სამსახურის წლები = 1991—2020 |წოდება = პოლკოვნიკი |ჯარის სახეობა = [[File:Azerbaijani Land Forces badge.svg|20px]] [[აზერბაიჯანის სახმელეთო ძალები]] |ბრძოლები/ომები = [[აზერბაიჯან-სომხეთის სამხედრო დაპირისპირება (2016)|აპრილის ბრძოლები]]<br>[[აზერბაიჯან-სომხეთის სასაზღვარო დაპირისპირება (2020)|თოუზის ბრძოლები]] |ჯილდოები = [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_10_illiyi_(1991-2001)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Qüsursuz_xidmətə_görə_III_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Qüsursuz_xidmətə_görə_II_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_90_illiyi_(1918-2008)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_90_illiyi_(1918-2008)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_95_illiyi_(1918-2013)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Hərbi_xidmətdə_fərqlənməyə_görə_III_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] [[ფაილი:AZ_Veteran_of_Azerbaijani_Armed_Forces_medal_ribbon.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Медаль_"100_лет_(1918-2018)_Азербайджанской_Армии".png|50x50პქ]] [[ფაილი:AZ_Herbi_xidmetde_ferqlenmeye_gore_med_2dar_rib.png|50x50პქ]] [[ფაილი:Qızıl_Ulduz_medalı_(Azərbaycanın_Milli_Qəhrəmanı)_-_lent.png|50x50პქ]] }} '''ილგარ ანზორ ოღლუ მირზაევი''' ({{lang-az|İlqar Anzor oğlu Mirzəyev}}; {{ვმ-წყარო}}) — [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] სამხედრო მოწვაწე, [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები]]ს პოლკოვნიკი, აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების მე-3 სამხედრო კორპუსის არტილერიის უფროსი 2019–2020 წლებში. აზერბაიჯანის ეროვნული გმირი.<ref name=":4">{{Cite news|last=İlham Əliyev|date=09.12.2020|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|language={{Az}}|work=www.azertag.az|url=https://azertag.az/xeber/1662247|access-date=09.12.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106181202/https://azertag.az/xeber/1662247|archive-date=04.01.2021}}</ref> [[2020]] წლის 12-16 ივლისს [[აზერბაიჯან-სომხეთის სასაზღვარო დაპირისპირება (2020)|მიმდინარე ბრძოლების დროს]] ილგარ მირზაევი, რომელიც არტილერიის მეთაური იყო, მე-3 არმიის კორპუსის მეთაურის მოადგილესთან, გენერალ-მაიორ [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ჰაშიმოვთან]] და მის დაქვემდებარებულ ჯარისკაცებთან ერთად, 14 ივლისის დილით, [[თოუზი]]ს სასაზღვრო ზოლთან მიმდინარე ბრძოლების დროს დაიღუპა.<ref>[https://ia601401.us.archive.org/23/items/tovuz-doyusleri/Tovuz%20Doyusleri.pdf Güləmail Murad. "Tovuz döyüşləri". Bakı, "CBS PP", 2021]</ref> == ბიოგრაფია == ილგარ მირზაევი დაიბადა [[1973|1973 წლის]] [[8 მაისი|8 მაისს]] ქალაქ [[გარდაბანი|გარდაბანში]]. ეროვნებით [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] იყო. === განათლება === 1980-1990 წლებში მირზაევი სწავლობდა ქალაქ [[გარდაბანი|გარდაბნის]] საშუალო სკოლაში.<ref name=":V01">{{Cite news|last=Belə Belə İşlər|date=15.12.2020|title=Tovuz döyüşlərinin şəhidi Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı İlqar Mirzəyev|language=Az|work=www.youtube.com ([[Fayl:YouTube social white squircle.svg|14x14px]] [[YouTube]] portalı / "Belə belə işlər" səhifəsi)|url=https://www.youtube.com/watch?v=3rtPifkv_ZM|url-status=live|access-date=15.12.2020|archive-url=|archive-date=}}</ref> 1990-იანი წლების დასაწყისში [[სომხეთი|სომხეთის]] ტერიტორიულმა პრეტენზიებმა [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] წინააღმდეგ, [[ყარაბაღის ომი|ყარაბაღის პირველი ომის]] დაწყების მიზეზი გახდა. 1991 წელს, როდესაც ომი ახალი დაიწყებული იყო, ილგარ მირზაევმა სასწავლოდ საბუთები ბაქოს უმაღლეს გაერთიანებულ სამეთაურო სკოლაში (BABKM) შეიტანა.<ref name=":V01" /> მირზაევი, [[1991|1991 წლის]] [[1 აგვისტო]]ს ბაქოს უმაღლეს გაერთიანებულ სამეთაურო სკოლაში (BABKM) ჩაირიცხა, რომელიც 1995 წელს „არტილერისტის“ სპეციალობით დაამთავრა. [[2003|2003 წლის]] [[10 აგვისტო]]ს, მირზაევი აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების სამხედრო აკადემიაში ჩაირიცხა, კვალიფიკაციის ასამაღლებლად.<ref name=":V01">{{Cite news|last=Belə Belə İşlər|date=15.12.2020|title=Tovuz döyüşlərinin şəhidi Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı İlqar Mirzəyev|language=Az|work=www.youtube.com ([[Fayl:YouTube social white squircle.svg|14x14px]] [[YouTube]] portalı / "Belə belə işlər" səhifəsi)|url=https://www.youtube.com/watch?v=3rtPifkv_ZM|url-status=live|access-date=15.12.2020|archive-url=|archive-date=}}</ref> სწავლა [[2005|2005 წლის]] [[2 ივლისი|2 ივლისს]], წარმატებით დაასრულა.<ref name=":V01" /> === ოჯახი === ილგარ მირზაევი დაქორწინებული იყო გიულუ მირზაევაზე. ჰყავს ვაჟი, სახელად ელვინი და ქალიშვილი, სახელად გიულნარა. == სამხედრო სამსახური == [[1995|1995 წლის]] [[17 ივნისი]]დან 1995 წლის [[12 ნოემბერი|12 ნოემბრამდე]], მირზაევი იყო [[ბაქო]]ს გენერალური არმიის უმაღლესი სამეთაურო სკოლის კადეტთა ოცეულის მეთაური, ხოლო 1995 წლის [[12 ივნისი]]დან [[1997|1997 წლის]] [[3 მარტი|3 მარტამდე]] მსახურობდა ბაქოს უმაღლესი გენერალური სარდლობის საარტილერიო კადეტთა ოცეულის მეთაურად. 1997 წლის 3 მარტიდან 1998 წლის 20 იანვრამდე, იყო ბაქოს გენერალური არმიის სარდლობის სკოლის კადეტთა ბატალიონის კადეტთა დივიზიის ოცეულის მეთაური, ხოლო 1998 წლის 20 იანვრიდან 1998 წლის 11 ნოემბრამდე იყო ბაქოს გენერალური არმიის სამეთაურო სკოლის კადეტთა ბატალიონის კადეტთა დივიზიის მეთაური. თავისი სამსახურისთვის [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] 1997 წლის 19 ოქტომბრის ბრძანებით, მას მიენიჭა „უფროსი ლეიტენანტის“ სამხედრო წოდება. [[1998|1998 წლის]] [[11 ნოემბერი|11 ნოემბრიდან]] [[2001|2001 წლის]] [[14 ივნისი|14 ივნისამდე]] მირზაევი იყო ბაქოს გენერალური სამეთაურო სკოლის საარტილერიო ბატარეის მეთაური, რისთვისაც შემდგომში, [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] 2000 წლის 27 დეკემბრის ბრძანებით მას მიენიჭა „კაპიტნის“ სამხედრო წოდება. 2001 წლიდან ილგარ მირზაევი მსახურობდა რეგიონებში განლაგებულ სამხედრო ნაწილებში. 2001 წლის 14 ივნისიდან 2002 წლის 31 ივლისამდე "N" სამხედრო ნაწილის შტაბის უფროსი და ჰაუბიცის საარტილერიო დივიზიის მეთაურის მოადგილე და 2002 წლის 31 ივლისიდან 2003 წლის 10 აგვისტომდე ილგარ მირზაევი, რომელიც მსახურობდა მეთაურის თანამდებობაზე. "N" სამხედრო ნაწილის ჰაუბიცის საარტილერიო დივიზიის, [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] 2002 წლის 13 დეკემბრის ბრძანებით მიიღო სამხედრო წოდება "მაიორი". <ref name=":ANL">{{Cite news|last=|date=2020|title=MİRZƏYEV İLQAR ANZOR OĞLU|language={{Az}}|work=www.anl.az ([[Azərbaycan Milli Kitabxanası]]nın rəsmi saytı)|url=http://anl.az/el/emb/MILLI_QEHREMANLAR/qehremanlarimiz/Mirzeyev_Ilqar.pdf|url-status=live|access-date=|archive-url=https://archive.today/20220118124456/http://anl.az/el/emb/MILLI_QEHREMANLAR/qehremanlarimiz/Mirzeyev_Ilqar.pdf|archive-date=2022-01-18}}</ref> 2003 წლის აგვისტოში ილგარ მირზაევი [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტრომ]] გაგზავნა აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების სამხედრო აკადემიაში კვალიფიკაციის ასამაღლებლად. სწავლა წარმატებით დაასრულა 2005 წლის 2 ივლისს. სწავლის დასრულების შემდეგ მაიორი ილგარ მირზაევი 2005 წლის 2 ივლისიდან 2007 წლის 7 იანვრამდე მუშაობდა №N სამხედრო ნაწილის მეთაურის მოადგილედ. მოგვიანებით, 4 წლის განმავლობაში, 2007 წლის 7 იანვრიდან 2011 წლის 29 ივლისამდე მსახურობდა სამხედრო ნაწილის „N“ ოპერატიული დეპარტამენტის უფროსად და ოპერაციებში შტაბის უფროსის მოადგილედ. 2011 წლის 29 ივნისიდან 2012 წლის 28 თებერვლამდე, ილგარ მირზაევი, რომელიც მსახურობდა საარტილერიო დივიზიის მეთაურად "N" სამხედრო ნაწილში, 2012 წლის 28 თებერვლიდან 2012 წლის 28 ივლისამდე " მსახურობდა ხანძრის უფროსად. N“ სამხედრო ნაწილში სამხედრო ნაწილის დამხმარე ქვედანაყოფი და სახანძრო მხარდაჭერის კოორდინატორი. [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] 2012 წლის 26 ივნისის ბრძანებით უნაკლო სამსახურისთვის მიენიჭა სამხედრო წოდება „პოლკოვნიკი“. <ref name=":ANL">{{Cite news|last=|date=2020|title=MİRZƏYEV İLQAR ANZOR OĞLU|language={{Az}}|work=www.anl.az ([[Azərbaycan Milli Kitabxanası]]nın rəsmi saytı)|url=http://anl.az/el/emb/MILLI_QEHREMANLAR/qehremanlarimiz/Mirzeyev_Ilqar.pdf|url-status=live|access-date=|archive-url=https://archive.today/20220118124456/http://anl.az/el/emb/MILLI_QEHREMANLAR/qehremanlarimiz/Mirzeyev_Ilqar.pdf|archive-date=2022-01-18}}</ref> შემდეგ, 2012 წლის 7 ივლისიდან 2013 წლის 4 ივლისამდე, ილგარ მირზაევი მუშაობდა საარტილერიო დივიზიის მეთაურად და სამხედრო ნაწილის საცეცხლე მხარდაჭერის კოორდინატორად "N" სამხედრო ნაწილში, 2013 წლის 4 ივლისიდან 2013 წლის 4 ივლისამდე. 28 დეკემბრამდე მსახურობდა „N“ სამხედრო ნაწილის ჰაუბიცის საარტილერიო დივიზიის მეთაურად. მომდევნო 2 წლის განმავლობაში მან სამსახური გააგრძელა [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროში]] . 2013 წლის 28 დეკემბრიდან 2015 წლის 8 აგვისტომდე ილგარ მირზაევი მსახურობდა [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]] გენერალური სამხედრო ინსპექციის საბრძოლო და საბრძოლო მხარდაჭერის დეპარტამენტის ინსპექტორად. [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროში]] 2 წლიანი სამსახურის შემდეგ, 2015 წლის 14 აგვისტოდან 2015 წლის 28 ოქტომბრამდე მსახურობდა სამხედრო ნაწილის "ნ" მეთაურის მოადგილედ და შტაბის უფროსად. 2015 წლის 28 ოქტომბერს ილგარ მირზაევი იყო №N სამხედრო ნაწილის მეთაური. === აპრილის ბრძოლებში მონაწილეობა === {{მთავარი|აპრილის ბრძოლა}} 2016 წლის 1-2 აპრილის ბოლო ღამიდან დაიწყო სასტიკი ბრძოლები [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანისა]] და სომხეთის შეიარაღებული ძალების ქვედანაყოფებს შორის ფრონტის [[ტერტერის რაიონი|ტარტარისა]] და [[ჯაბრაილის რაიონი|ჯაბრაილ]] - [[ფუზულის რაიონი|ფუზულის]] მიმართულებით. ილგარ მირზაევი, რომელიც იყო "N" სამხედრო ნაწილის მეთაური, იბრძოდა ბრძოლებში ფრონტის [[ტერტერის რაიონი|ტარტარის რეგიონის]] მიმართულებით, ისტორიაში ჩაწერილი სამხედრო ოპერაციების დროს, როგორც [[აზერბაიჯან-სომხეთის სამხედრო დაპირისპირება (2016)|აპრილის ბრძოლები]] . ღამის ბრძოლების დროს [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის არმიამ]] ოკუპაციისგან გაათავისუფლა ხელსაყრელი პოზიციები და სტრატეგიული პუნქტები [[ტერტერის რაიონი|თათრის რაიონის]] თალიშის მიმართულებით, თალიშის მწვერვალის ჩათვლით. ამ ბრძოლების დროს [[სომხეთი|სომხეთის]] თავდაცვის მინისტრის [[სეირან ოჰანიანი|სეირან ოჰანიანის]] მიერ შექმნილი და სომხური არმიის „უძლეველი ოჰანიანის ბარიერის“ სახელით ცნობილი თავდაცვის ხაზი 40 წუთში განადგურდა. სარდლობის ხელმძღვანელობით 2 საათში განადგურდა სომხური არმიის 21 პოსტი და 7 სტრატეგიული პუნქტი განთავისუფლდა ოკუპაციისგან. 2019 წლის 23 თებერვალს ილგარ ანაზორ ოღლუ მირზაევი დაინიშნა მე-3 არმიის კორპუსის არტილერიის უფროსად და საარტილერიო დეპარტამენტის უფროსად. ===თოუზის ბრძოლებში მონაწილეობა=== {{მთავარი|თოუზის ბრძოლები}} 2020 წლის 12 ივლისის შუადღიდან სომხეთის შეიარაღებული ძალების ქვედანაყოფებმა არტილერიით ესროდნენ [[აზერბაიჯანის სახელმწიფო საზღვრის სამსახური|სახელმწიფო სასაზღვრო სამსახურის]] პოზიციებს აზერბაიჯან-სომხეთის სახელმწიფო საზღვრის [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის რაიონში]] . <ref name=":MN1">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=12.07.2020|title=Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri Tovuz istiqamətində təxribat törədib|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/ermenistan-silahli-quvvelerinin-bolmeleri-tovuz-istiqametinde-texribat-toredib-31439.html|access-date=12.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105120154/https://mod.gov.az/az/news/ermenistan-silahli-quvvelerinin-bolmeleri-tovuz-istiqametinde-texribat-toredib-31439.html|archive-date=04.01.2021}}</ref> [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების]] ქვედანაყოფების მიერ საპასუხო ზომების მიღების შედეგად , სომხური არმიის თავდასხმის მცდელობა აღკვეთეს და სომხური არმია უკან დაიხიეს. <ref name=":MN2">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=12.07.2020|title=İtgi verən düşmən geri oturdulub|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/itki-veren-dusmen-geri-oturdulub-31442.html|url-status=live|access-date=12.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105120713/https://mod.gov.az/az/news/itki-veren-dusmen-geri-oturdulub-31442.html|archive-date=2021-01-05}}</ref> ბრძოლის პირველ საათებში [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის არმიის]] 3 ჯარისკაცი დაიღუპა, 4 კი დაიჭრა. <ref name=":MN2" /> <ref name=":MN3">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=12.07.2020|title=Düşmən hücumunun qarşısı alınan zaman hərbi qulluqçularımız şəhid olub|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/dusmen-hucumunun-qarsisi-alinarken-herbi-qulluqcularimiz-sehid-olub-31445.html|access-date=12.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105121237/https://mod.gov.az/az/news/dusmen-hucumunun-qarsisi-alinarken-herbi-qulluqcularimiz-sehid-olub-31445.html|archive-date=04.01.2021}}</ref> 12-13 ივლისის ბოლო ღამეს აზერბაიჯან-სომხეთის სახელმწიფო საზღვრის [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის რაიონში]] დაძაბული მომენტები გაგრძელდა. <ref name=":MN4" /> სამხედრო შეტაკებებში, რომელშიც მონაწილეობა მიიღეს მე-3 არმიის კორპუსის შტაბის უფროსმა [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ჰაშიმოვმა]] და არტილერიის უფროსმა ილგარ მირზაევმა, გაანადგურეს სომხეთის არმიის საბაზო სადგური, საარტილერიო დანადგარები და ცოცხალი ძალა. [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების]] ქვედანაყოფების ცეცხლი ღამის ბრძოლებში არტილერიისა და ნაღმტყორცნების გამოყენებით. <ref name=":MN4">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=13.07.2020|title=Azərbaycan Ordusu bölmələri düşmənin dayaq məntəqəsinə zərbə endirib - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-ordusunun-bolmeleri-dusmenin-dayaq-menteqesine-zerbe-endirib-video-31448.html|url-status=live|access-date=13.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200925003742/https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-ordusunun-bolmeleri-dusmenin-dayaq-menteqesine-zerbe-endirib-video-31448.html|archive-date=2020-09-25}}</ref> 13 ივლისს [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების]] დანაყოფებმა სადამსჯელო ღონისძიებები გააგრძელეს. <ref name=":MN5">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=13.07.2020|title=Düşmənin bir neçə hərbi hədəfi darmadağın edilib - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/dusmenin-bir-nece-herbi-obyekti-ve-texnikasi-darmadagin-edilib-video-31460.html|url-status=live|access-date=13.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105122743/https://mod.gov.az/az/news/dusmenin-bir-nece-herbi-obyekti-ve-texnikasi-darmadagin-edilib-video-31460.html|archive-date=2021-01-05}}</ref> სადამსჯელო ღონისძიებების შედეგად [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|, აზერბაიჯანის არმიის]] ზუსტი ცეცხლის შედეგად განადგურდა სომხეთის შეიარაღებული ძალების საცეცხლე პოზიციები, 20-ზე მეტი პერსონალი, ბატალიონის შტაბი და სხვა სამხედრო ობიექტები. <ref name=":MN5" /> სასტიკი ბრძოლები 13-14 ივლისის ღამეს და დილას აზერბაიჯან-სომხეთის სახელმწიფო საზღვრის [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის რაიონში]] გაგრძელდა. <ref name=":MN6">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=14.07.2020|title=Düşmənin mövqeləri və müdafiəsinin dərinliyində yerləşən ehtiyatlar məhv edilib - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/dusmen-movqeleri-ve-mudafiesinin-derinliyindeki-ehtiyatlar-mehv-edilib-video-31466.html|url-status=live|access-date=14.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106202742/https://mod.gov.az/az/news/dusmen-movqeleri-ve-mudafiesinin-derinliyindeki-ehtiyatlar-mehv-edilib-video-31466.html|archive-date=2021-01-06}}</ref> ღამის ბრძოლების დროს სომხეთის შეიარაღებული ძალების მოქმედების თავიდან ასაცილებლად მიღებული სადამსჯელო ღონისძიებების შედეგად განადგურდა სომხეთის არმიის კუთვნილი სხვადასხვა დანიშნულების სამხედრო მანქანები, საბრძოლო მანქანები, თავდაცვის სიღრმეში მდებარე რეზერვები და ცოცხალი ძალა. <ref name=":MN6" /> == სიკვდილი == 14 ივლისს [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები|აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების]] 7 სამხედრო მოსამსახურე, მათ შორის 6 ოფიცერი, მოწამეობრივად დაიღუპა [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის რაიონის]] მიმართულებით მიმდინარე საბრძოლო მოქმედებების დროს. <ref name=":MN7">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=14.07.2020|title=Tovuz rayonu istiqamətində şiddətli döyüşlər gedir|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/tovuz-rayonu-istiqametinde-siddetli-doyusler-gedir-31469.html|url-status=live|access-date=14.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106201615/https://mod.gov.az/az/news/tovuz-rayonu-istiqametinde-siddetli-doyusler-gedir-31469.html|archive-date=2021-01-06}}</ref> იმავე დღეს, 13:00 საათზე, [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის მინისტრის მოადგილემ]] კარიმ ვალიევმა პირდაპირ ეთერში განცხადება გააკეთა:<ref name=":V09">{{Cite news|last=|date=14.07.2020|title=Müdafiə nazirinin müavini general-leytenant Kərim Vəliyev: "Şəhidlərimizin qisası alınacaq"|language={{Az}}|work=www.youtube.com ([[Fayl:YouTube social white squircle.svg|14x14px]] [[YouTube]] portalı / "İCTİMAİ TV" səhifəsi)|url=https://www.youtube.com/watch?v=AtgFu5KN6lk|url-status=|access-date=14.07.2020|archive-url=|archive-date=}}</ref> {{ციტატა|გენერალ-მაიორი ჰაშიმოვი ფოლადი დღეს, გამთენიისას, გმირულად დაიღუპა. მასთან ერთად მოწამეობრივად აღესრულა პოლკოვნიკი მირზაევი ილგარი. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ ჩვენი გენერლები და მაღალი რანგის ოფიცრები არ იმალებიან ჯარისკაცების უკან და ღირსეულად ასრულებენ თავიანთ საბრძოლო დავალებებს. სამწუხაროდ, ბრძოლები დანაკარგების გარეშე არ არის. თავდაცვის სამინისტროს სახელით ვუცხადებთ წყალობას ჩვენს მოწამეებს და მოთმინებას ჩვენი დაღუპულების ოჯახებს. ჩვენს დაჭრილ მეგობრებს განკურნებას ვეუბნებით. მე მინდა დავრწმუნდე, რომ ჩვენი მოწამეების და დაჭრილების სისხლი მიწაზე არ დარჩეს.}} პოლკოვნიკი ილგარ მირზაევი 2020 წლის 14 ივლისს, დილით, ფრონტის ხაზზე, [[თოუზის რაიონი|ტოვუზის ოლქის]] მიმართულებით გამართულ ბრძოლაში მოწამეობრივად დაიღუპა. <ref name=":Ş" /> გენერალ-მაიორი [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ისრაილ ოღლუ ჰაშიმოვი]], მე-3 არმიის კორპუსის მეთაურის მოადგილე, მაიორი ანარ გულვერდი ოღლუ ნოვრუზოვი, მაიორი ნამიგ ჰაჯან ოღლუ აჰმადოვი, პრაპორშჩიკი ილგარ აიაზ ოღლუ ზეინალი, პრაპორშჩიკი იაშარ ვასიფ ოღლუ ბაბაევი და ჯარისკაცი მუსტაფაზადეთან ერთად იყვნენ. მოწამეობრივად დაიღუპა. <ref name=":Ş">{{Cite news|last=|date=14.07.2020|title=Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi: Tovuz rayonu istiqamətində şiddətli döyüşlər gedir|language={{Az}}|work=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|url=https://azertag.az/xeber/1536385|access-date=14.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106182759/https://azertag.az/xeber/1536385|archive-date=04.01.2021}}</ref> 14 ივლისს პოლკოვნიკ ილგარ მირზაევის ცხედარი ჩამოასვენეს ხატაის რაიონის აჰმადლის დასახლებაში, სადაც ის ცხოვრობდა. საღამოს ილგარ მირზაევის ცხედარი ათასობით ხალხმა საკუთარ სახლში მიიტანა. იმავე დღეს, 15 ივლისს გაიმართა ტოვუზის ბრძოლების დროს დაღუპული გენერალ-მაიორის [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ჰაშიმოვისა]] და პოლკოვნიკ ილგარ მირზაევის გაცილების ცერემონია. <ref name=":MN8">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=15.07.2020|title=Şəhid Polad Həşimov və İlqar Mirzəyevlə vida mərasimi baş tutub - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/sehid-zabitlerimizle-vida-merasimi-kecirilib-video-31496.html|access-date=15.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210103101932/https://mod.gov.az/az/news/sehid-zabitlerimizle-vida-merasimi-kecirilib-video-31496.html|archive-date=04.01.2021}}</ref> [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის მინისტრი]] [[ზაქირ ჰასანოვი]], [[აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრო|შეიარაღებული ძალების შტაბის ყოფილი უფროსი]] ნაჯმედდინ სადიგოვი, [[აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ადმინისტრაცია|პრეზიდენტის ადმინისტრაციის]] სამხედრო საქმეთა დეპარტამენტის უფროსის მოადგილე იაშარ ალიევი, საჰაერო ძალების სარდალი რამიზ ტაჰიროვი, ბაქოს ქალაქის აღმასრულებელი უფროსი [[ელდარ აზიზოვი]], წარმომადგენლები მეორე ფახრი ხიაბანში გამართულ გამოსამშვიდობებელ ცერემონიას საზოგადოება, საზოგადოების წევრები დაესწრნენ, მისმა თანამებრძოლებმა მიუსამძიმრეს დაღუპულთა ოჯახის წევრებს და ახლობლებს. <ref name=":MN8" /> აბდულა გურბანმა, რომელმაც დაკრძალვის ცერემონიაზე ისაუბრა, ინფორმაცია მიაწოდა აზერბაიჯანის ეროვნული გმირების ფოლად ჰაშიმოვისა და ილგარ მირზაევის ცხოვრებისა და ომის გზების შესახებ. მოგვიანებით, აზერბაიჯანის ეროვნული ჰიმნით, ფოლად ჰაშიმოვი და ილგარ მირზაევი, სამხედრო ტრადიციების მიხედვით, ზალპებით ბოლო ბინაში გაგზავნეს. <ref name=":D1">{{Cite news|last=Şəfiqə Nazimqızı|date=15.07.2020|title=Polad Həşimov və İlqar Mirzəyev dəfn olunub|language={{Az}}|work=www.report.az ("Report" İnformasiya Agentliyi)|url=https://report.az/herbi-xeberler/general-mayor-polad-hesimov-defn-olunur/|url-status=live|access-date=15.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200810083513/https://report.az/herbi-xeberler/general-mayor-polad-hesimov-defn-olunur/|archive-date=2020-08-10}}</ref> დაკრძალვის ცერემონიაზე [[აზერბაიჯანის პრეზიდენტი|აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა]] [[ილჰამ ალიევი|ილჰამ ალიევმა]] ტელეფონით მიუსამძიმრა [[ფოლად ჰაშიმოვი|ფოლად ჰაშიმოვისა]] და ილგარ მირზაევის ოჯახის წევრებს. <ref name=":MN8">{{Cite news|last=Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidməti|date=15.07.2020|title=Şəhid Polad Həşimov və İlqar Mirzəyevlə vida mərasimi baş tutub - VİDEO|language={{Az}}|work=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi)|url=https://mod.gov.az/az/news/sehid-zabitlerimizle-vida-merasimi-kecirilib-video-31496.html|access-date=15.07.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210103101932/https://mod.gov.az/az/news/sehid-zabitlerimizle-vida-merasimi-kecirilib-video-31496.html|archive-date=04.01.2021}}</ref> ბოლოს თავდაცვის მინისტრმა დაღუპულთა [[აზერბაიჯანის დროშა|კუბოზე აზერბაიჯანის დროშა]] მათ ოჯახებს სამუდამო ხსოვნას გადასცა. <ref name=":MN8" /> აზერბაიჯანის ეროვნული გმირი ილგარ მირზაევის კუთვნილი მასალები მისმა ოჯახმა აზერბაიჯანის ეროვნული ისტორიის მუზეუმის სამშობლოს მიმოქცევის ფონდს გადასცა.<ref>http://azhistorymuseum.gov.az/az/news/3219</ref> == ჯილდო == * [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_10_illiyi_(1991-2001)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (25.06.2004) — "აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების 10 წლის იუბილე" საიუბილეო მედალი. * [[ფაილი:Qüsursuz_xidmətə_görə_III_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (26.06.2005) — მედალი „სრულყოფილი სამსახურისთვის“ III ხარისხის * [[ფაილი:Qüsursuz_xidmətə_görə_II_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]](25.06.2007) — მედალი „სრულყოფილი სამსახურისთვის“ II ხარისხის * [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_90_illiyi_(1918-2008)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (03.07.2008) — "აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების 90 წლის იუბილე" საიუბილეო მედალი. * [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_90_illiyi_(1918-2008)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (26.06.2013) - 1 კლასის მედალი "სრულყოფილი სამსახურისთვის" * [[ფაილი:Azərbaycan_Silahlı_Qüvvələrinin_95_illiyi_(1918-2013)_yubiley_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (15.07.2014) — "აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების 95 წლის იუბილე" საიუბილეო მედალი. * [[ფაილი:Hərbi_xidmətdə_fərqlənməyə_görə_III_dərəcəli_medalı_-_lent.png|50x50პქ]] (26.06.2017) — მე-3 ხარისხის მედალი „სამხედრო სამსახურში გამორჩევისათვის“ * [[ფაილი:AZ_Veteran_of_Azerbaijani_Armed_Forces_medal_ribbon.png|50x50პქ]] (03.10.2017) — მედალი „აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების ვეტერანი“ * [[ფაილი:Медаль_"100_лет_(1918-2018)_Азербайджанской_Армии".png|50x50პქ]] (26.06.2018) — "აზერბაიჯანის არმიის 100 წლის იუბილე" საიუბილეო მედალი. * [[ფაილი:AZ_Herbi_xidmetde_ferqlenmeye_gore_med_2dar_rib.png|50x50პქ]] (26.06.2020) - მედალი "სამხედრო სამსახურში გამორჩევისთვის" II ხარისხის მედალი. * [[ფაილი:Qızıl_Ulduz_medalı_(Azərbaycanın_Milli_Qəhrəmanı)_-_lent.png|50x50პქ]] (09.12.2020) — [[ოქროს ვარსკვლავი (აზერბაიჯანი)|მედალი „ოქროს ვარსკვლავი“]] (მშობიარობის შემდგომ) <ref name=":E5">{{Cite news|last=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|date=09.12.2020|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 09.12.2020-ci il tarixli 2337 nömrəli Sərəncamı|language={{Az}}|work=www.e-qanun.az|url=http://e-qanun.az/framework/46426|access-date=09.12.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210105104635/http://e-qanun.az/framework/46426|archive-date=04.01.2021}}</ref> == მემკვიდრეობითი == ილგარ ანზორ ოღლუ ოღლუ მირზაევს აზერბაიჯანის პრეზიდენტის, ილჰამ ალიევის №2337 ბრძანებულებით [[აზერბაიჯანის პრეზიდენტი|, აზერბაიჯანის პრეზიდენტის]] [[ილჰამ ალიევი|ილჰამ ალიევის თარიღით]] დათარიღებული განსაკუთრებული დამსახურებისთვის [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საქმეში გაწეული განსაკუთრებული დამსახურებისთვის და საბრძოლო ამოცანების შესრულებისას გამოჩენილი სიმამაცისთვის, ილგარ ანზორ ოღლუ მირზაევს სიკვდილის შემდეგ მიენიჭა აზერბაიჯანის ეროვნული გმირის წოდება. 2020 წლის 9 დეკემბერი. <ref name=":P2">{{Cite news|last=Azərbaycan Prezidentinin rəsmi saytı|date=09.12.2020|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|language={{Az}}|work=www.president.az|url=https://president.az/articles/48680|access-date=09.12.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210107143026/https://president.az/articles/48680|archive-date=09.12.2020}}</ref> 2021 წლის აპრილში, იმ შენობის წინ, სადაც ილგარ მირზაევი ცხოვრობდა, სამახსოვრო დაფა დაიდგა, შენობის ეზო კეთილმოეწყო და ბაღი გაშენდა. 2021 წლის 7 მაისს საზოგადოებრივი ტელევიზიის ეთერში ილგარ მირზაევისადმი მიძღვნილი დოკუმენტური ფილმის პრეზენტაცია გაიმართა. 22 წუთიანი დოკუმენტური ფილმი მოგვითხრობს მის ცხოვრებასა და ბრძოლაში გმირობის შესახებ. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:მირზაევი, ილგარ}} [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2020]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 14 ივლისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1973]] [[კატეგორია:დაბადებული 8 მაისი]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ეროვნული გმირები]] 2sha2arv5le10275c4xaxxmk24st9we 0 536894 4407858 4405510 2022-08-17T08:53:39Z Irmaguru 118553 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუსიკოსი |სახელი = ალექსი მაჭავარიანი |სურათი = ალექსი_მაჭავარიანი.jpg |ლანდშაფტი = |სათაური = |სურათისზომა = 300პქ |ფონი = |ნამდვილისახელი = |მეტსახელი = |დაიბადა = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1913|9|23}} |დაბადების ადგილი = [[გორი]] |გარდ = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|1995|12|31|1913|9|23}} |გარდ ადგილი =[[თბილისი]] |წარმოშობა = {{დროშა|საქართველო}} |ინსტრუმენტი = |ჟანრი = [[ოპერა]] |საქმიანობა = [[კომპოზიტორი]] |აქტიურობის წლები = |ლეიბლი = |ასოციაციები = |საიტი = |წევრები = |ყოფილი წევრები = |აღსანიშნავი ინსტრუმენტები = }} '''ალექსი დავითის ძე მაჭავარიანი''' (დ. [[23 სექტემბერი]], [[1913]] — გ. [[31 დეკემბერი]], [[1995]], [[თბილისი]]) — [[ქართველი]] [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა]] [[კომპოზიტორი]], [[დირიჟორი]], [[პედაგოგიკა|პედაგოგი]] და [[საზოგადო მოღვაწე]]. [[სსრკ სახალხო არტისტი]] (1958).<ref>[http://geocinema.ge//ka/persons/5192 ეროვნული ფილმოგრაფია]</ref> == ბიოგრაფია == ალექსი მაჭავარიანი დაიბადა [[1913]] წლის 10 (23) სექტემბერს (სხვა წყაროების მიხედვით — 1913 წლის 23 სექტემბერს (6 ოქტომბერს))<ref>{{Cite web|url=http://www.musenc.ru/html/m/ma4avariani.html|title=МАЧАВАРИАНИ в энциклопедии музыки<!-- Заголовок добавлен ботом -->|access-date=2014-05-28}}</ref> [[გორი|გორში]], [[ტფილისის გუბერნია]], [[რუსეთის იმპერია]] (ახლანდელი [[საქართველო]]), დიდგვაროვან ოჯახში. 1936 წელს დაამთავრა [[თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორია|თბილისის კონსერვატორია]] (ს. ვ. ბარხუდარიანის და პ. ბ. რიაზანოვის კომპოზიციის კლასები), 1940 წელს — იქვე ასპირანტურა. 1934-1937 წლებში იყო ქართული მუსიკალური კომედიის თეატრის მუსიკალური ნაწილის ხელმძღვანელი, 1936-1940 წლებში [[ბაქო|ბაქოს]] ექსპერიმენტული თეატრის მუსიკალური ხელმძღვანელი და კომპოზიტორი, 1956-1958 წლებში — საქართველოს სსრ სახელმწიფო სიმფონიური ორკესტრის სამხატვრო ხელმძღვანელი. 1939 წლიდან ასწავლიდა თბილისის კონსერვატორიაში. 1942 წლიდან იყო უფროსი მასწავლებელი, 1952 წლიდან — ასოცირებული პროფესორი, 1963 წლიდან — საკომპოზიციო განყოფილების [[პროფესორი]]). 1953 წლიდან — [[საქართველოს სსრ]] კომპოზიტორთა კავშირის გამგეობის თავმჯდომარის მოადგილე, 1962-1968 წწ. — თავმჯდომარე. 1962-1973 წწ — სსრკ კომპოზიტორთა კავშირის მდივანი. 1962 წლიდან — საქართველოს სსრ კულტურის სამინისტროს საბჭოს წევრი, 1964 წლიდან — სსრკ კულტურის სამინისტროს სამხატვრო საბჭოს წევრი, 1964 წლიდან — უცხო ქვეყნებთან საქართველოს კულტურულ ურთიერთობათა საზოგადოების მუსიკალური განყოფილების პრეზიდენტი. [[სსრ კავშირის უმაღლესი საბჭო|სსრკ მე-6 და მე-7 მოწვევის უმაღლესი საბჭოს]] დეპუტატი (1962-1970 წწ.). [[ფაილი:ალექსი_მაჭავარიანის_საფლავი.jpg|მინი|270პქ|მარჯვნივ|ალექსი მაჭავარიანისა და მისი მეუღლის საფლავი [[დიდუბის პანთეონი|დიდუბის პანთეონში]]]] გარდაიცვალა [[1995]] წლის [[31 დეკემბერი|31 დეკემბერს]], [[თბილისი|თბილისში]]. დაკრძალულია [[დიდუბის პანთეონი|მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა დიდუბის პანთეონში]]. == შემოქმედება == ალექსი მაჭავარიანმა მდიდარი შემოქმედებითი მემკვიდრეობა დატოვა. მან შექმნა საფორტეპიანო და სავიოლინო კონცერტები, [[ორატორია]], [[ბალეტი|ბალეტები]], [[ოპერა|ოპერები]], ვოკალურ-სიმფონიური ციკლი, [[რომანსი|რომანსები]], საფორტეპიანო ბალადა, პიესები, საგუნდო მუსიკის მრავალი ნიმუში, მუსიკა კინოფილმებისა და თეატრალური სპექტაკლებისათვის, კრებული გუნდისა და ორკესტრისათვის, 7 სიმფონია, 6 სიმებიანი კვარტეტი. == ოჯახი== * მეუღლე — ქეთევან პაჭკორია — მოცეკვავე * შვილი — ვახტანგ მაჭავარიანი — დირიჟორი * შვილიშვილი — ალექსი მაჭავარიანი — მუსიკოსი == ხსოვნა == * ალექსი მაჭავარიანის მემორიალური დაფა დაიდგა თბილისში ([[ნიკო ნიკოლაძის ქუჩა|ნიკო ნიკოლაძის ქ]]. 1^ა). * ალექსი მაჭავარიანის სახელს ატარებს [[საქართველოს სახელმწიფო ფილარმონია|თბილისის ფილარმონია]]. * კომპოზიტორის დაბადების 95 წლისთავთან დაკავშირებით გამოიცა მისი ჩანაწერების კრებული „შემოქმედი და დრო“<ref>[https://elfiles.emis.ge/uploads/7278/conversions/404-compressed.pdf ალექსი მაჭავარიანი „შემოქმედი და დრო“]</ref> == ძირითადი ნაწარმოებები == {{Div col}} ==== ოპერა ==== * „დედა და შვილი“ [[ილია ჭავჭავაძე|ილია ჭავჭავაძის]] პოემის მიხედვით (1945) * „ჰამლეტი“ (1968) * „მედეა“ (1991) ==== ბალეტი ==== * „ოტელო“ (1957 წელს დაიდგა თბილისში, 1961 წელს გამოვიდა [[ოტელო (ფილმი-ბალეტი)|ეკრანიზაცია]]) * „ვეფხისტყაოსანი" (1974) * „ჭირვეული ცოლის მორჯულება (ბალეტი)“ (1984) * „ფიროსმანი“ (1992) ==== მუსიკალური კომედია ==== * „ბაღლინჯო“ ([[ვლადიმერ მაიაკოვსკი|ვ. მაიაკოვსკის]] მიხედვით, 1979) ==== კონცერტი ==== * საფორტეპიანო კონცერტი (1944), * სავიოლინო კონცერტი (1950) * ვიოლონჩელოსთვის ორკესტრთან ერთად (1987) ==== ორკესტრისთვის ==== * სიმფონიური პოემა „მუმლი მუხასა“ (1939) * საგუნდო პოემები * სიუიტები: „ხიდი“ (1942), „ორი ოკეანის საიდომლოება“ (1954) * 7 სიმფონია (1-ლი (1947), მე-2 (1973), მე-3 (1983), „ახალგაზრდული“ (1983), „უშბა“ (1986), „ამირანი“ (პრომეთე) (1987), „გელათი“ (1989)) * სადღესასწაულო უვერტიურა (1950) * ქართული სადღესასწაულო უვერტიურა (1963) * ელეგია * სკერცო ==== სიმებიანი ინსტრუმენტებისთვის ==== * 4 სიმებიანი კვარტეტი (1978) * „ათი ჩანახატი 2 ვიოლინოს, ალტისა და ვიოლონჩელოსთვის“ (1977) ==== გუნდისა და სოლისტისათვის ==== * ორატორია „ჩემი სამშობლოს დღე“ სოპრანოს, ბასის, ბიჭების გუნდის, გუნდისა და ორკესტრისათვის (1952) * ვოკალურ-სიმფონიური ციკლი „ხუთი მონოლოგი“ ბარიტონისა და სიმფონიური ორკესტრისათვის ([[ვაჟა-ფშაველა]]ს მიხედვით, 1968) ==== საგუნდო ==== * ვოკალური ბალადა „არსენა" (გუნდისა და სოლისტისათვის, a cappella, 1946) * ორატორია „ჩემი სამშობლოს დღე“ (1954) * „დოლური“ (1974) * ციკლი ბავშვთა გუნდისა და კამერული ორკესტრისთვის „დედა-ენა“ ==== საფორტეპიანო ==== * პიესა „ხორუმი“ (1939), სკერცო-სონატა (1940), პრელუდია, ესკიზი (1947), „ექსპრომტი“ (1947), 4 პიესა (1951), „მუსიკალური ახალგაზრდობა“ (33 პიესა, 1974), 3 პრელუდია და ფუგა (1970), ბალადა „ბაზალეთის ტბა“ (1950), „ფიროსმანი“ (1970), საბავშვო ალბომი (12 პიესა, 1968), 2 საფორტეპიანო ცეკვა: „ქართული ცეკვა-პოემა“ და „ცეკვა ქართული“ * საფორტეპიანო ციკლები: „ქართული ფრესკები" (1977), „პარიზული ჩანახატები" (1979) * 2 სონატა ==== ვიოლინოსთვის ==== * 4 პიესა ვიოლინოსა და ფორტეპიანოსთვის (1950) * სავიოლინო პიესა „დოლური" (1962) * 6 პიესა ვიოლინოსა და ფორტეპიანოსთვის (1971) * 2 ვალსი ბალეტ „ოტელოს“ მუსიკაზე (1971) * სონატა * კონცერტი ვიოლინოსა და ორკესტრისთვის ==== ვიოლონჩელოსთვის ==== * 4 პიესა ვიოლონჩელოსა და ფორტეპიანოსთვის (1973) ==== რომანსები და ბალადები ==== * რომანსები და სიმღერები („ცისა ფერს“, „არ დაიდარდო დედაო“, „მზეთა–მზის სახე“, „შენ საქართველოს დედოფლობა დაგშვენდებოდა“, „იმერული ნანა“, „სამშობლოს“ (1973) და სხვა) * 4 ბალადა ([[უილიამ შექსპირი]]ს ტექსტზე, 1968) ==== დრამატული თეატრისთვის ==== * მუსიკა ქართული დრამატული თეატრების სპექტაკლებისთვის ([[უილიამ შექსპირი|შექსპირის]] „მეფე ლირი", რიჩარდ III; [[მიხეილ მრევლიშვილი]]ს „ნიკოლოზ ბარათაშვილი"; [[ილია ჭავჭავაძე|ი. ჭავჭავაძის]] „გლახის ნაამბობი“; [[ნაზიმ ჰიქმეთი]]ს „ლეგენდა სიყვარულზე“ და სხვ.) {{Div col end}} === ფილმოგრაფია === * 1940 — [[ქალიშვილი გაღმიდან]] * 1941 — [[ქაჯანა (ფილმი)|ქაჯანა]] * 1942 — [[ხიდი (ფილმი, 1942)|ხიდი]] (მოკლემეტრაჟიანი) * 1945 — [[ოქროს ბილიკი]] ([[ივანე გოკიელი|ივანე გოკიელთან ერთად]]) * 1947 — [[აკაკის აკვანი]] * 1956 — [[ორი ოკეანის საიდუმლოება]] * 1958 — [[მაიაკოვსკი იწყებოდა ასე…]] * 1959 — [[სად არის შენი ბედნიერება, მზია?]] * 1960 — [[ოტელო (ფილმი-ბალეტი)]] * 1963 — [[გენერალი და ზიზილები]] * 2005 — [[დედა ღვთისმშობელი]] ==ჯილდოები და აღიარება== * 1950 — საქართველოს სსრ დამსახურებული არტისტი * 1958 — [[სსრკ სახალხო არტისტი]] * 1950 — მესამე ხარისხის [[სტალინური პრემია|სტალინის პრემია]] (1951) — კონცერტისთვის ვიოლინოსა და ორკესტრისთვის * 1971 — [[შოთა რუსთაველის სახელობის პრემია]] — ვოკალურ-სიმფონიური ციკლისთვის „ხუთი მონოლოგი" * 1966 — [[ლენინის ორდენი]] * 1973 — [[შრომის წითელი დროშის ორდენი]] * 1963 — [[საპატიო ნიშანი|ღირსების სამკერდე ორდენი]] * 1974 — [[მილანი]]ს ([[იტალია]],) „[[ლა სკალა|ლა სკალას თეატრთან]]“ არსებული სამხატვრო გალერეის დიდი ოქროს მედალი „ბრანდენზე“ — ბალეტ „ოტელოს“ მუსიკისთვის. * 1988 — პიკასოს სახელობის პრემია ბალეტისთვის „ვეფხისტყაოსანი“ * სხვადასხვა მედლები ==რესურსები ინტერნეტში== * {{commonscat-inline|Aleksi Machavariani}} * {{nplg ბიოგრაფია|00003741}} * {{geocinema პიროვნება|5192}} * {{imdb|id=0532563|name=ალექსი მაჭავარიანი}} * [https://burusi.wordpress.com/2009/12/05/aleksi-machavariani-2/ ალექსი მაჭავარიანი – ბიოგრაფია] * [http://www.matchavariani.ge/alexi/ Alexi Matchavariani] * [https://ekofact.com/2015/02/18/%E1%83%97%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97-%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%98-%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%98/ თბილისის სახელმწიფო საკონცეტრო დარბაზი] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT: მაჭავარიანი, ალექსი}} [[კატეგორია:ქართველი საზოგადო მოღვაწეები]] [[კატეგორია:სსრკ-ის VI მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]] [[კატეგორია:სსრკ-ის VII მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]] [[კატეგორია:შოთა რუსთაველის სახელობის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:სტალინური პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:სსრკ-ის სახალხო არტისტები]] [[კატეგორია:საპატიო ნიშნის ორდენის კავალრები]] [[კატეგორია:შრომის წითელი დროშის ორდენის კავალრები]] [[კატეგორია:ლენინის ორდენის კავალრები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის დირიჟორები]] [[კატეგორია:ქართველი დირიჟორები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:ქართველი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:საბჭოთა კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დიდუბის პანთეონში დაკრძალულები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1995]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 31 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გორში დაბადებულები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1913]] [[კატეგორია:დაბადებული 23 სექტემბერი]] 733e8kzcnzjq1u5ytkfyinuuhp094rn 0 536953 4407855 4405810 2022-08-17T07:26:39Z Datuna002 141613 /* top */ wikitext text/x-wiki '''ალექსანდრე ძაგანია''' (დ. [[27 თებერვალი]], [[1914]] — გ. [[22 იანვარი]], [[1987]]) — [[ქართველი]] ხელოვანი. დაიბადა [[1914]] წლის 27 თებერვალს. გარდაიცვალა [[1987]] წლის 22 იანვარს. [[1934]]-[[1937]] წლებში. მუშაობდა კავშირგამბულობის მექანიკოსად, "[[თბილისის კინოსტუდია]]ში"- ოპერატორის ასისტენტად. [[1941]]-[[1945]] წლებში. მონაწილეობდა მეორე მსოფლიო ომში. [[1947]] წელს დაუბრუნდა კინოს, კინოსტუდიის ქრონიკის სექტორში (შემდგომში - ქდსპფ სტუდია) ჩაწერა 300-მდე [[მეცნიერება|სამეცნიერო]]- პოპულარული და დოკუმენტური ფილმი, მათ შორის: "[[ბრიუსელი]]ს მსოფლიოს გამოფენა", "მსოფლიო ტაშს უკრავს", "ნაირსართულიანი [[ამერიკა]]", "[[პარიზი]], პარიზი", "[[ურუგვაი]]", "[[ინკების ქვეყანა|ინკების ქვეყან]]აში", "[[საქართველო]]: "ლეგენდები და სინამდვილე", "[[ესპანეთი|ესპანეთის]] ძიებაში" ( გ.ასათიანი), "თეთრი მელია"(ა. ჯალიაშვილი), "სახლი მწერვალზე" (შ. მარტაშვილი), "ნატო ვაჩნაძე" (შ. მარტაშვილი), "ლადო გუდიაშვილი" (ნ. ნენოვა, გ. წულაია), "მტკვრის კვალდაკვალ" (ი. კანდელაკი), "[[სვეტიცხოველი]]" (ო. ჭიაურელი), "უშბაზე ძლიერნი" (ბ. კრეპსი), "ქართული არქიტექტურა" (შ. ხომერიკი), "[[ნაძალადევი]]" (ლ. სიხარულიძე), "ქვაში ამეტყველებული საუკუნეები" (ი. მგელაძე), "სერგო ქობულაძე" (ო. გურგენიძე), "ალავერდი" (კ. კერესელიძე), "ლოცმანი" (გ. ალექსანდრია) და სხვ. ხმის ოპერატორი. ==რესურსები ინტერნეტში== {{nplg ბიოგრაფია|00013670}} [[კატეგორია: გარდაცვლილი 1987]] [[კატეგორია: დაბადებული 1914]] [[კატეგორია: ქართველი ხელოვანი]] jhhrsx1bs0yohyrwqccdakll08qh0d4 4407856 4407855 2022-08-17T07:28:27Z Datuna002 141613 /* რესურსები ინტერნეტში */ wikitext text/x-wiki '''ალექსანდრე ძაგანია''' (დ. [[27 თებერვალი]], [[1914]] — გ. [[22 იანვარი]], [[1987]]) — [[ქართველი]] ხელოვანი. დაიბადა [[1914]] წლის 27 თებერვალს. გარდაიცვალა [[1987]] წლის 22 იანვარს. [[1934]]-[[1937]] წლებში. მუშაობდა კავშირგამბულობის მექანიკოსად, "[[თბილისის კინოსტუდია]]ში"- ოპერატორის ასისტენტად. [[1941]]-[[1945]] წლებში. მონაწილეობდა მეორე მსოფლიო ომში. [[1947]] წელს დაუბრუნდა კინოს, კინოსტუდიის ქრონიკის სექტორში (შემდგომში - ქდსპფ სტუდია) ჩაწერა 300-მდე [[მეცნიერება|სამეცნიერო]]- პოპულარული და დოკუმენტური ფილმი, მათ შორის: "[[ბრიუსელი]]ს მსოფლიოს გამოფენა", "მსოფლიო ტაშს უკრავს", "ნაირსართულიანი [[ამერიკა]]", "[[პარიზი]], პარიზი", "[[ურუგვაი]]", "[[ინკების ქვეყანა|ინკების ქვეყან]]აში", "[[საქართველო]]: "ლეგენდები და სინამდვილე", "[[ესპანეთი|ესპანეთის]] ძიებაში" ( გ.ასათიანი), "თეთრი მელია"(ა. ჯალიაშვილი), "სახლი მწერვალზე" (შ. მარტაშვილი), "ნატო ვაჩნაძე" (შ. მარტაშვილი), "ლადო გუდიაშვილი" (ნ. ნენოვა, გ. წულაია), "მტკვრის კვალდაკვალ" (ი. კანდელაკი), "[[სვეტიცხოველი]]" (ო. ჭიაურელი), "უშბაზე ძლიერნი" (ბ. კრეპსი), "ქართული არქიტექტურა" (შ. ხომერიკი), "[[ნაძალადევი]]" (ლ. სიხარულიძე), "ქვაში ამეტყველებული საუკუნეები" (ი. მგელაძე), "სერგო ქობულაძე" (ო. გურგენიძე), "ალავერდი" (კ. კერესელიძე), "ლოცმანი" (გ. ალექსანდრია) და სხვ. ხმის ოპერატორი. ==ლიტერატურა== * ქართული კინო, 1896-2011, თბ., 2011, გვ. 207 ==რესურსები ინტერნეტში== {{nplg ბიოგრაფია|00013670}} [[კატეგორია: გარდაცვლილი 1987]] [[კატეგორია: დაბადებული 1914]] [[კატეგორია: ქართველი ხელოვანი]] 366edh36nqdx1o8okch892gq9thddyg 0 537047 4407614 4406429 2022-08-16T13:16:54Z იაკობ მახარაძე 77021 ნაშრომების რაოდენობა უფრო ენციკლოპედიურია, შესწორდა დაბადების თარიღი, დაემატა ბიოგრაფიული მონაცემები wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი | სახელი = გიორგი პაპიაშვილი | მშობლიური სახელი = | ფოტო = | სურათის ზომა = | სურათის წარწერა = | დაბადების თარიღი = | დაბადების ადგილი = | გარდაცვალების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1973|10|18}} | გარდაცვალების ადგილი = | მოქალაქეობა = [[საქართველო]] | სამეცნიერო სფერო = კარდიოლოგია, არითმოლოგია | მუშაობის ადგილი = [[ჯო ენის საუნივერსიტეტო ჰოსპიტალი]] | ალმა-მატერი = [[თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი]] | სამეცნიერო ხელმძღვანელი = | გავლენა იქონიეს = | გავლენა იქონია = | განთქმული მოსწავლეები = | ცნობილია როგორც = | სამეცნიერო ხარისხი = მედიცინის აკადემიური დოქტორი | სამეცნიერო წოდება = | ჯილდოები და პრემიები = | ხელმოწერა = | საიტი = }} '''გიორგი პაპიაშვილი''' (დ. [[18 ოქტომბერი]], [[1973]], [[თბილისი]]) ― [[ქართველები|ქართველი]] კარდიოლოგი, არითმოლოგი, გულის ელექტროფიზიოლოგი, [[ჯო ენის საუნივერსიტეტო ჰოსპიტალი]]ს არითმოლოგიის სამსახურის უფროსი, მედიცინის აკადემიური დოქტორი. ==ბიოგრაფია== გიორგი პაპიაშვილი [[1973]] წლის [[18 ოქტომბერი|18 ოქტომბერს]] დაიბადა. [[1998]] წელს წარჩინებით დაამთავრა [[თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი]]. [[2000]] წელს ჩააბარა კარდიოლოგიის რეზიდენტურაში თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო აკადემიაში, რომელიც [[2003]] წელს დაასრულა და კარდიოლოგიის სპეციალობა მიიღო. [[2005]]–[[2006]] წლებში ბარსელონის უნივერსიტეტის კლინიკურ ჰოსპიტალში ([[ბარსელონა]], [[ესპანეთი]]) გულის კლინიკურ ელექტროფიზიოლოგიას სწავლობდა პროფესორ ჯოზეფ ბრუგადას ხელმძღვანელობით. [[2009]]-[[2010]] წლებში [[ბრიუგე]]ს AZ Sint Jan ჰოსპიტალში გაიარა ევროპის გულის რიტმის ასოციაციის ფელოუშიპი გულის ელექტროფიზიოლოგიასა და აბლაციებში რთული არითმიების აბლაციის მიმართულებით, პროფესორ მატიას დუიცჰავერის ხელმძღვანელობით. [[2012]]-[[2019]] წლებში დოქტორანტურაზე სწავლობდა დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტში. [[1998]]-[[2001]] წლებში სამედიცინო სამსახური 009-ის ექიმი იყო. [[1998]]-[[2003]] წლებში თბილისის გულისა და სისხლძარღვთა კლინიკაში კარდიოლოგად მუშაობდა. [[2002]]-[[2005]] წლებში სასწრაფო სამედიცინო დახმარების სამსახურში მუშაობდა. [[2007]] წელს აკადემიკოს ნიკოლოზ ყიფშიძის სახელობის საუნივერსიტეტო კლინიკაში არითმოლოგიური სამსახური ჩამოაყალიბა, რომლის ხელმძღვანელადაც 2010 წლამდე მუშაობდა. [[2016]] წელს ბათუმის საერთაშორისო ჰოსპიტალში არითმოლოგიის სამსახურის ხელმძღვანელი იყო. [[2017]] წელს ჯო ენის სამედიცინო ცენტრის პარალელურად კლინიკა „ჰელსიკორში“ დაიწყო მუშაობა, სადაც არითმოლოგიურ დეპარტამენტს ხელმძღვანელობს. [[2006]] წელს [[ჯო ენის საუნივერსიტეტო ჰოსპიტალი|ჯო ენის სამედიცინო ცენტრში]] არითმოლოგიური სამსახური და ელექტროფიზიოლოგიური ლაბორატორია ჩამოაყალიბა, რომელსაც დღემდე ხელმძღვანელობს. [[2011]] წელს ქართველ კოლეგებთან ერთად დააფუძნა საქართველოს გულის რიტმის ასოციაცია (GeHRA). [[2011]]-[[2019]] წლებში ამ ასოციაციის პირველი პრეზიდენტი იყო. გიორგი პაპიაშვილმა პირველმა ჩაატარა [[საქართველო]]ში გულის ეპიკარდიული კარტირება, წინაგულთა ფიბრილაციის (მოციმციმე არითმიის“) აბლაცია ფაზური რადიოსიხშირით, კათეტერული აბლაცია სრულიად რენტგენო-დასხივების გარეშე, კარდიოვერტერ-დეფიბრილატორის სრულად ექსტრაკარდიული იმპლანტაცია, პირველი ჰისის კონის კარდიოსტიმულატორის იმპლანტაცია, ტრანსატრიალური ენდოკარდიული პეისმეიკერის იმპლანტაცია.<ref>''[http://www.vidal.ge/doctors/giorgi-papiashvili გიორგი პაპიაშვილი]'' ― სამედიცინო პორტალი ვიდალი</ref> მშობლიური ენის გარდა ფლობს [[რუსული ენა|რუსულ]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]] და [[ესპანური ენა|ესპანურ ენას]]. არის [[ევროპის უნივერსიტეტი]]ს პროფესორი. გამოქვეყნებული აქვს ნაშრომი. ==საზოგადოებებისა და ასოციაციების წევრი== *საქართველოს კარდიოლოგთა საზოგადოება (GSC) (აღმასრულებელი საბჭო წევრი) *საქართველოს გულის რიტმის ასოციაცია (GEhRA) (დამფუძნებელი და აღმასრულებელი საბჭო წევრი) *ევროპის კარდიოლოგთა საზოგადოება (FESC) *ევროპის გულის რიტმის ასოციაციია (EHRA); *ევროპის ინსულტის საბჭო *ამერიკის კარდიოლოგთა კოლეჯი ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://joann.ge/team/giorgi-papiashvili/ გიორგი პაპიაშვილი] ― [[ჯო ენის საუნივერსიტეტო ჰოსპიტალი]] *[https://vipmed.ge/giorgi-papiashvili/#education2ef8-ff11 გიორგი პაპიაშვილი] ― სამედიცინო პორტალი Vipmed ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:პაპიაშვილი, გიორგი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1974]] [[კატეგორია:დაბადებული 18 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:ქართველი ექიმები]] [[კატეგორია:ქართველი კარდიოლოგები]] [[კატეგორია:თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] pb5q08dlgp55nreg0p09vrssmizm9a2 4407925 4407614 2022-08-17T10:36:15Z იაკობ მახარაძე 77021 /* ბიოგრაფია */ wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი | სახელი = გიორგი პაპიაშვილი | მშობლიური სახელი = | ფოტო = | სურათის ზომა = | სურათის წარწერა = | დაბადების თარიღი = | დაბადების ადგილი = | გარდაცვალების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1973|10|18}} | გარდაცვალების ადგილი = | მოქალაქეობა = [[საქართველო]] | სამეცნიერო სფერო = კარდიოლოგია, არითმოლოგია | მუშაობის ადგილი = [[ჯო ენის საუნივერსიტეტო ჰოსპიტალი]] | ალმა-მატერი = [[თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი]] | სამეცნიერო ხელმძღვანელი = | გავლენა იქონიეს = | გავლენა იქონია = | განთქმული მოსწავლეები = | ცნობილია როგორც = | სამეცნიერო ხარისხი = მედიცინის აკადემიური დოქტორი | სამეცნიერო წოდება = | ჯილდოები და პრემიები = | ხელმოწერა = | საიტი = }} '''გიორგი პაპიაშვილი''' (დ. [[18 ოქტომბერი]], [[1973]], [[თბილისი]]) ― [[ქართველები|ქართველი]] კარდიოლოგი, არითმოლოგი, გულის ელექტროფიზიოლოგი, [[ჯო ენის საუნივერსიტეტო ჰოსპიტალი]]ს არითმოლოგიის სამსახურის უფროსი, მედიცინის აკადემიური დოქტორი. ==ბიოგრაფია== გიორგი პაპიაშვილი [[1973]] წლის [[18 ოქტომბერი|18 ოქტომბერს]] დაიბადა. [[1998]] წელს წარჩინებით დაამთავრა [[თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი]]. [[2000]] წელს ჩააბარა კარდიოლოგიის რეზიდენტურაში თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო აკადემიაში, რომელიც [[2003]] წელს დაასრულა და კარდიოლოგიის სპეციალობა მიიღო. [[2005]]–[[2006]] წლებში ბარსელონის უნივერსიტეტის კლინიკურ ჰოსპიტალში ([[ბარსელონა]], [[ესპანეთი]]) გულის კლინიკურ ელექტროფიზიოლოგიას სწავლობდა პროფესორ ჯოზეფ ბრუგადას ხელმძღვანელობით. [[2009]]-[[2010]] წლებში [[ბრიუგე]]ს AZ Sint Jan ჰოსპიტალში გაიარა ევროპის გულის რიტმის ასოციაციის ფელოუშიპი გულის ელექტროფიზიოლოგიასა და აბლაციებში რთული არითმიების აბლაციის მიმართულებით, პროფესორ მატიას დუიცჰავერის ხელმძღვანელობით. [[2012]]-[[2019]] წლებში დოქტორანტურაზე სწავლობდა დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტში. [[1998]]-[[2001]] წლებში სამედიცინო სამსახური 009-ის ექიმი იყო. [[1998]]-[[2003]] წლებში თბილისის გულისა და სისხლძარღვთა კლინიკაში კარდიოლოგად მუშაობდა. [[2002]]-[[2005]] წლებში სასწრაფო სამედიცინო დახმარების სამსახურში მუშაობდა. [[2007]] წელს აკადემიკოს ნიკოლოზ ყიფშიძის სახელობის საუნივერსიტეტო კლინიკაში არითმოლოგიური სამსახური ჩამოაყალიბა, რომლის ხელმძღვანელადაც 2010 წლამდე მუშაობდა. [[2016]] წელს ბათუმის საერთაშორისო ჰოსპიტალში არითმოლოგიის სამსახურის ხელმძღვანელი იყო. [[2017]] წელს ჯო ენის სამედიცინო ცენტრის პარალელურად კლინიკა „ჰელსიკორში“ დაიწყო მუშაობა, სადაც არითმოლოგიურ დეპარტამენტს ხელმძღვანელობს. [[2006]] წელს [[ჯო ენის საუნივერსიტეტო ჰოსპიტალი|ჯო ენის სამედიცინო ცენტრში]] არითმოლოგიური სამსახური და ელექტროფიზიოლოგიური ლაბორატორია ჩამოაყალიბა, რომელსაც დღემდე ხელმძღვანელობს. [[2007]] წელს [[პოსტსაბჭოთა სივრცე|პოსტსაბჭოთა სივრციდან]] პირველმა ჩააბარა ევროპის გულის რიტმის ასოციაციის სასერტიფიკაციო გამოცდა გულის ელექტროფიზიოლოგიასა და აბლაციებში და [[2009]] წელს ამ მიმართულებით სრული ევროპული აკრედიტაცია მიენიჭა.<ref>European Society of Cardiology. [https://www.escardio.org/Education/Career-Development/Certification/Invasive-cardiac-electrophysiology List of EHRA certified electrophysiology specialists (ECES)]. Retrieved 17 August 2022.</ref> [[2019]] წელს მიიღო ევროპის გულის რიტმის ასოციაციის სერტიფიცირება გულის რიტმის დარღვევების სამკურნალო იმპლანტირებად მოწყობილობებში. [[2011]] წელს ქართველ კოლეგებთან ერთად დააფუძნა საქართველოს გულის რიტმის ასოციაცია (GeHRA). [[2011]]-[[2019]] წლებში ამ ასოციაციის პირველი პრეზიდენტი იყო. გიორგი პაპიაშვილმა პირველმა ჩაატარა [[საქართველო]]ში გულის ეპიკარდიული კარტირება, წინაგულთა ფიბრილაციის (მოციმციმე არითმიის“) აბლაცია ფაზური რადიოსიხშირით, კათეტერული აბლაცია სრულიად რენტგენო-დასხივების გარეშე, კარდიოვერტერ-დეფიბრილატორის სრულად ექსტრაკარდიული იმპლანტაცია, პირველი ჰისის კონის კარდიოსტიმულატორის იმპლანტაცია, ტრანსატრიალური ენდოკარდიული პეისმეიკერის იმპლანტაცია.<ref>''[http://www.vidal.ge/doctors/giorgi-papiashvili გიორგი პაპიაშვილი]'' ― სამედიცინო პორტალი ვიდალი</ref> მშობლიური ენის გარდა ფლობს [[რუსული ენა|რუსულ]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]] და [[ესპანური ენა|ესპანურ ენას]]. არის [[ევროპის უნივერსიტეტი]]ს პროფესორი. გამოქვეყნებული აქვს 18 ნაშრომი. ==საზოგადოებებისა და ასოციაციების წევრი== *საქართველოს კარდიოლოგთა საზოგადოება (GSC) (აღმასრულებელი საბჭო წევრი) *საქართველოს გულის რიტმის ასოციაცია (GEhRA) (დამფუძნებელი და აღმასრულებელი საბჭო წევრი) *ევროპის კარდიოლოგთა საზოგადოება (FESC) *ევროპის გულის რიტმის ასოციაციია (EHRA); *ევროპის ინსულტის საბჭო *ამერიკის კარდიოლოგთა კოლეჯი ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://joann.ge/team/giorgi-papiashvili/ გიორგი პაპიაშვილი] ― [[ჯო ენის საუნივერსიტეტო ჰოსპიტალი]] *[https://vipmed.ge/giorgi-papiashvili/#education2ef8-ff11 გიორგი პაპიაშვილი] ― სამედიცინო პორტალი Vipmed ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:პაპიაშვილი, გიორგი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1974]] [[კატეგორია:დაბადებული 18 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:ქართველი ექიმები]] [[კატეგორია:ქართველი კარდიოლოგები]] [[კატეგორია:თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] 4lb66yj7ellwhcu7mx5abf7k4nmirdd 0 537083 4407926 4406653 2022-08-17T10:36:48Z Lizi Sichinava 135274 /* top */ wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Lizi Sichinava|Lizi Sichinava]].|13|08|2022}} '''კოგნიტური თერაპია'''(CT) — [[ფსიქოთერაპია|ფსიქოთერაპიის]] სახეობა, შემუშავებული ამერიკელი [[ფსიქოლოგია|ფსიქოლოგი]]ს, [[აარონ ტემკინ ბეკი]]ს მიერ. ერთ-ერთი თერაპიული მიდგომა [[კოგნიტური ქცევითი თერაპია|კოგნიტური ქცევითი თერაპიის]](CBT) უფრო დიდ ჯგუფში, ახსნილი ბეკის მიერ [[1960-იანები|1960-იან წლებში]]. თერაპია დაფუძნებულია კოგნიტურ მოდელზე, რომელიც ამბობს, რომ აზრები, გრძნობები და ქცევა ერთმანეთთანაა დაკავშირებული და რომ ინდივიდებს შეუძლიათ სირთულეების დაძლევისა და მიზნების მიღწევისაკენ სწრაფვა, არასასურველი ან არაზუსტი აზროვნების, პრობლემური ქცევის და მტანჯველი ემოციების იდენტიფიცირებით და შეცვლით. ეს გულისხმობს ინდივიდუალურ მუშაობას [[თერაპევტი|თერაპევტთან]] რწმენის ტესტირებისა და შეცვლის უნარების განსავითარებლად, დამახინჯებული აზროვნების იდენტიფიცირების, სხვებთან სხვადასხვა გზით ურთიერთობისა და ქცევის შეცვლის მიზნით<ref>{{cite web |url=http://www.chestercountypsychology.com/pdf/Questions%20and%20Answers%20about%20Cognitive%20Therapy%20by%20Judith%20S.%20B.doc |title=Questions and Answers about Cognitive Therapy |access-date=2008-11-21 |work=About Cognitive Therapy |publisher=Beck Institute for Cognitive Therapy and Research |author=Judith S. Beck |archive-date=2017-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107092638/http://chestercountypsychology.com/pdf/Questions%20and%20Answers%20about%20Cognitive%20Therapy%20by%20Judith%20S.%20B.doc |url-status=dead }}</ref>. კოგნიტური შემთხვევის კონცეპტუალიზაცია შემუშავებულია კოგნიტური თერაპევტის მიერ, როგორც გზამკვლევი ინდივიდის შინაგანი რეალობის გასაგებად, შესაბამისი ინტერვენციების შესარჩევად და შოკის — დისტრესის არეალების იდენტიფიცირებისთვის. == ისტორია == იმედგაცრუებული იყო გრძელვადიანი ფსიქოდინამიკური მიდგომებით, რომელიც დაფუძნებულია არაცნობიერი ემოციების გააზრებაზე, ბეკი მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ გზა, რისი საშუალებითაც მისი პაციენტები აღიქვამდნენ და ანიჭებდნენ მნიშვნელობას ყოველდღიურ ცხოვრებას - პროცესი, რომელიც ცნობილია როგორც cognition - იყო თერაპიის გასაღები.<ref>{{cite news |first=Erica |last=Goode |title=A Pragmatic Man and His No-Nonsense Therapy |url=http://partners.nytimes.com/library/national/science/health/011100hth-behavior-beck.html |work=[[The New York Times]] |date=11 January 2000 |access-date=2008-11-21}}</ref> [[ალბერტ ელისი]] მსგავს იდეებზე 1950-იანი წლებიდან მუშაობდა. მან თავის მიდგომას უწოდა ჯერ [[რაციონალური თერაპია|რაციონალური თერაპია(RT)]], შემდეგ [[რაციონალურ-ემოციური თერაპია|რაციონალურ-ემოციური თერაპია(RET)]] და მოგვიანებით [[რაციონალურ-ემოციური ქცევითი თერაპია|რაციონალურ-ემოციური ქცევითი თერაპია(REBT)]]. ბეკმა ახსნა თავისი მიდგომა წიგნში ''Depression: Causes and Treatment'' 1967 წელს. მოგვიანებით მან გააფართოვა თავისი ყურადღების არეალი და ჩართო შფოთვითი აშლილობები შემდეგ წიგნში ''Cognitive Therapy and the Emotional Disorders'' 1976 წელს. სხვა აშლილობები მოგვიანებით.<ref>{{Cite journal |last=Deffenbacher |first=J. L. |author2=Dahlen E. R|author3=Lynch R. S|author4=Morris C. D|author5=Gowensmith W. N |date=December 2000 |title=An Application of Becks Cognitive Therapy to General Anger Reduction |journal=Cognitive Therapy and Research |volume=24 |issue=6 |pages=689–697 |doi=10.1023/A:1005539428336|s2cid=40862409 }}</ref> მან ასევე გაამახვილა ყურადღება ფუძემდებლურ „[[schema(ფსიქოლოგია)|schema]]“-ზე - ძირითადი გზები, რომლითაც ადამიანები ამუშავებენ ინფორმაციას საკუთარი თავის, სამყაროს ან მომავლის შესახებ. ეს ახალი კოგნიტური მიდგომა შეეწინააღმდეგა იმ დროს გავრცელებულ [[ბიჰევიორიზმი|ბიჰევიორიზმს]], რომელიც ამტკიცებდა, რომ მენტალურ მიზეზებზე საუბარი არ იყო მეცნიერული ან მნიშვნელოვანი, და რომ სტიმულისა და ქცევითი რეაქციების შეფასება საუკეთესო გზა იყო ფსიქოლოგიის პრაქტიკაში. თუმცა, 1970-იან წლებში ფსიქოლოგიაში ზოგადი [[კოგნიტური რევოლუცია|„კოგნიტური რევოლუცია“]] მოხდა. გაერთიანდა ქცევის მოდიფიკაციის ტექნიკა და კოგნიტური თერაპიის ტექნიკა, რამაც საფუძველი ჩაუყარა კოგნიტურ ქცევით თერაპიას. მიუხედავად იმისა, რომ კოგნიტური თერაპია ყოველთვის მოიცავდა ზოგიერთ ქცევის კომპონენტს, ბეკის მიდგომის დამცველები ცდილობდნენ შეენარჩუნებინათ და დაემკვიდრებინათ მისი მთლიანობა, როგორც კოგნიტური ქცევითი თერაპიის განსხვავებული, სტანდარტიზებული ფორმა, რომელშიც კოგნიტური ცვლა არის ცვლილების მთავარი მექანიზმი.<ref>{{cite web |url=http://www.beckinstitute.org/InfoID/150/RedirectPath/Add1/FolderID/177/SessionID/{0D09F15E-3892-4E06-BB1E-1B50944EA9E9}/InfoGroup/Main/InfoType/Article/PageVars/Library/InfoManage/Zoom.htm |title=Why Distinguish Between Cognitive Therapy and Cognitive Behaviour Therapy |access-date=21 November 2008 |author=Judith S. Beck |publisher=Beck Institute for Cognitive Therapy and Research |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090108203341/http://www.beckinstitute.org/InfoID/150/RedirectPath/Add1/FolderID/177/SessionID/%7B0D09F15E-3892-4E06-BB1E-1B50944EA9E9%7D/InfoGroup/Main/InfoType/Article/PageVars/Library/InfoManage/Zoom.htm |archive-date=8 January 2009 }} – The Beck Institute ''Newsletter'', February 2001</ref> კოგნიტური თერაპიის გარკვეული ასპექტების წინამორბედები იდენტიფიცირებულები არიან ანტიკურ ფილოსოფიურ ტრადიციებში, განსაკუთრებით [[სტოიციზმი|სტოიციზმში]].<ref name="Robertson_2010">{{Cite book | author=Robertson, D | title=The Philosophy of Cognitive-Behavioural Therapy: Stoicism as Rational and Cognitive Psychotherapy| year=2010| publisher=Karnac| location=London| isbn=978-1-85575-756-1|url=https://books.google.com/books?id=XsOFyJaR5vEC}}</ref> მაგალითად, ბეკის დეპრესიის მკურნალობის თავდაპირველ სახელმძღვანელოში ნათქვამია: „კოგნიტური თერაპიის ფილოსოფიური საწყისები შეიძლება აღმოჩნდეს სტოიკოს ფილოსოფოსებში“.<ref>Beck, Rush, Shaw, & Emery (1979) Cognitive Therapy of Depression, p. 8.</ref> ამ საკითხზე პოპულარობის ზრდამ განაპირობა, კოგნიტური თერაპიის არაკომერციული აკადემიის, Academy of Cognitive Therapy შექმნა, კოგნიტური თერაპევტების აკრედიტაციისთვის, წევრებისთვის ფორუმის შესაქმნელად, რათა გაეზიარებინათ კვლევები და ინტერვენციები და ესწავლებინათ საზოგადოებისთვის კოგნიტური თერაპიისა და მასთან დაკავშირებული ფსიქიკური ჯანმრთელობის საკითხების შესახებ.<ref name=ACT>{{cite web|title=ACT|url=http://www.academyofct.org|access-date=12 January 2012|archive-date=13 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190313031601/http://www.academyofct.org/|url-status=dead}}</ref> == სქოლიო == [[კატეგორია:ფსიქოთერაპია]] 53a6wxiy4fgom5kplrg9f77hkcyko96 4407932 4407926 2022-08-17T10:39:09Z Lizi Sichinava 135274 /* ისტორია */ wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Lizi Sichinava|Lizi Sichinava]].|13|08|2022}} '''კოგნიტური თერაპია'''(CT) — [[ფსიქოთერაპია|ფსიქოთერაპიის]] სახეობა, შემუშავებული ამერიკელი [[ფსიქოლოგია|ფსიქოლოგი]]ს, [[აარონ ტემკინ ბეკი]]ს მიერ. ერთ-ერთი თერაპიული მიდგომა [[კოგნიტური ქცევითი თერაპია|კოგნიტური ქცევითი თერაპიის]](CBT) უფრო დიდ ჯგუფში, ახსნილი ბეკის მიერ [[1960-იანები|1960-იან წლებში]]. თერაპია დაფუძნებულია კოგნიტურ მოდელზე, რომელიც ამბობს, რომ აზრები, გრძნობები და ქცევა ერთმანეთთანაა დაკავშირებული და რომ ინდივიდებს შეუძლიათ სირთულეების დაძლევისა და მიზნების მიღწევისაკენ სწრაფვა, არასასურველი ან არაზუსტი აზროვნების, პრობლემური ქცევის და მტანჯველი ემოციების იდენტიფიცირებით და შეცვლით. ეს გულისხმობს ინდივიდუალურ მუშაობას [[თერაპევტი|თერაპევტთან]] რწმენის ტესტირებისა და შეცვლის უნარების განსავითარებლად, დამახინჯებული აზროვნების იდენტიფიცირების, სხვებთან სხვადასხვა გზით ურთიერთობისა და ქცევის შეცვლის მიზნით<ref>{{cite web |url=http://www.chestercountypsychology.com/pdf/Questions%20and%20Answers%20about%20Cognitive%20Therapy%20by%20Judith%20S.%20B.doc |title=Questions and Answers about Cognitive Therapy |access-date=2008-11-21 |work=About Cognitive Therapy |publisher=Beck Institute for Cognitive Therapy and Research |author=Judith S. Beck |archive-date=2017-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107092638/http://chestercountypsychology.com/pdf/Questions%20and%20Answers%20about%20Cognitive%20Therapy%20by%20Judith%20S.%20B.doc |url-status=dead }}</ref>. კოგნიტური შემთხვევის კონცეპტუალიზაცია შემუშავებულია კოგნიტური თერაპევტის მიერ, როგორც გზამკვლევი ინდივიდის შინაგანი რეალობის გასაგებად, შესაბამისი ინტერვენციების შესარჩევად და შოკის — დისტრესის არეალების იდენტიფიცირებისთვის. == ისტორია == იმედგაცრუებული იყო გრძელვადიანი ფსიქოდინამიკური მიდგომებით, რომელიც დაფუძნებულია არაცნობიერი ემოციების გააზრებაზე, ბეკი მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ გზა, რისი საშუალებითაც მისი პაციენტები აღიქვამდნენ და ანიჭებდნენ მნიშვნელობას ყოველდღიურ ცხოვრებას - პროცესი, რომელიც ცნობილია როგორც cognition - იყო თერაპიის გასაღები.<ref>{{cite news |first=Erica |last=Goode |title=A Pragmatic Man and His No-Nonsense Therapy |url=http://partners.nytimes.com/library/national/science/health/011100hth-behavior-beck.html |work=[[The New York Times]] |date=11 January 2000 |access-date=2008-11-21}}</ref> [[ალბერტ ელისი]] მსგავს იდეებზე 1950-იანი წლებიდან მუშაობდა. მან თავის მიდგომას უწოდა ჯერ [[რაციონალური თერაპია|რაციონალური თერაპია(RT)]], შემდეგ [[რაციონალურ-ემოციური თერაპია|რაციონალურ-ემოციური თერაპია(RET)]] და მოგვიანებით [[რაციონალურ-ემოციური ქცევითი თერაპია|რაციონალურ-ემოციური ქცევითი თერაპია(REBT)]]. ბეკმა ახსნა თავისი მიდგომა წიგნში ''Depression: Causes and Treatment'' 1967 წელს. მან გააფართოვა თავისი ყურადღების არეალი და ჩართო შფოთვითი აშლილობები შემდეგ წიგნში ''Cognitive Therapy and the Emotional Disorders'' 1976 წელს. სხვა აშლილობები მოგვიანებით.<ref>{{Cite journal |last=Deffenbacher |first=J. L. |author2=Dahlen E. R|author3=Lynch R. S|author4=Morris C. D|author5=Gowensmith W. N |date=December 2000 |title=An Application of Becks Cognitive Therapy to General Anger Reduction |journal=Cognitive Therapy and Research |volume=24 |issue=6 |pages=689–697 |doi=10.1023/A:1005539428336|s2cid=40862409 }}</ref> მან ასევე გაამახვილა ყურადღება ფუძემდებლურ „[[schema(ფსიქოლოგია)|schema]]“-ზე - ძირითადი გზები, რომლითაც ადამიანები ამუშავებენ ინფორმაციას საკუთარი თავის, სამყაროს ან მომავლის შესახებ. ეს ახალი კოგნიტური მიდგომა შეეწინააღმდეგა იმ დროს გავრცელებულ [[ბიჰევიორიზმი|ბიჰევიორიზმს]], რომელიც ამტკიცებდა, რომ მენტალურ მიზეზებზე საუბარი არ იყო მეცნიერული ან მნიშვნელოვანი, და რომ სტიმულისა და ქცევითი რეაქციების შეფასება საუკეთესო გზა იყო ფსიქოლოგიის პრაქტიკაში. თუმცა, 1970-იან წლებში ფსიქოლოგიაში ზოგადი [[კოგნიტური რევოლუცია|„კოგნიტური რევოლუცია“]] მოხდა. გაერთიანდა ქცევის მოდიფიკაციის ტექნიკა და კოგნიტური თერაპიის ტექნიკა, რამაც საფუძველი ჩაუყარა კოგნიტურ ქცევით თერაპიას. მიუხედავად იმისა, რომ კოგნიტური თერაპია ყოველთვის მოიცავდა ზოგიერთ ქცევის კომპონენტს, ბეკის მიდგომის დამცველები ცდილობდნენ შეენარჩუნებინათ და დაემკვიდრებინათ მისი მთლიანობა, როგორც კოგნიტური ქცევითი თერაპიის განსხვავებული, სტანდარტიზებული ფორმა, რომელშიც კოგნიტური ცვლა არის ცვლილების მთავარი მექანიზმი.<ref>{{cite web |url=http://www.beckinstitute.org/InfoID/150/RedirectPath/Add1/FolderID/177/SessionID/{0D09F15E-3892-4E06-BB1E-1B50944EA9E9}/InfoGroup/Main/InfoType/Article/PageVars/Library/InfoManage/Zoom.htm |title=Why Distinguish Between Cognitive Therapy and Cognitive Behaviour Therapy |access-date=21 November 2008 |author=Judith S. Beck |publisher=Beck Institute for Cognitive Therapy and Research |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090108203341/http://www.beckinstitute.org/InfoID/150/RedirectPath/Add1/FolderID/177/SessionID/%7B0D09F15E-3892-4E06-BB1E-1B50944EA9E9%7D/InfoGroup/Main/InfoType/Article/PageVars/Library/InfoManage/Zoom.htm |archive-date=8 January 2009 }} – The Beck Institute ''Newsletter'', February 2001</ref> კოგნიტური თერაპიის გარკვეული ასპექტების წინამორბედები იდენტიფიცირებულები არიან ანტიკურ ფილოსოფიურ ტრადიციებში, განსაკუთრებით [[სტოიციზმი|სტოიციზმში]].<ref name="Robertson_2010">{{Cite book | author=Robertson, D | title=The Philosophy of Cognitive-Behavioural Therapy: Stoicism as Rational and Cognitive Psychotherapy| year=2010| publisher=Karnac| location=London| isbn=978-1-85575-756-1|url=https://books.google.com/books?id=XsOFyJaR5vEC}}</ref> მაგალითად, ბეკის დეპრესიის მკურნალობის თავდაპირველ სახელმძღვანელოში ნათქვამია: „კოგნიტური თერაპიის ფილოსოფიური საწყისები შეიძლება აღმოჩნდეს სტოიკოს ფილოსოფოსებში“.<ref>Beck, Rush, Shaw, & Emery (1979) Cognitive Therapy of Depression, p. 8.</ref> ამ საკითხზე პოპულარობის ზრდამ განაპირობა, კოგნიტური თერაპიის არაკომერციული აკადემიის, Academy of Cognitive Therapy შექმნა, კოგნიტური თერაპევტების აკრედიტაციისთვის, წევრებისთვის ფორუმის შესაქმნელად, რათა გაეზიარებინათ კვლევები და ინტერვენციები და ესწავლებინათ საზოგადოებისთვის კოგნიტური თერაპიისა და მასთან დაკავშირებული ფსიქიკური ჯანმრთელობის საკითხების შესახებ.<ref name=ACT>{{cite web|title=ACT|url=http://www.academyofct.org|access-date=12 January 2012|archive-date=13 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190313031601/http://www.academyofct.org/|url-status=dead}}</ref> == სქოლიო == [[კატეგორია:ფსიქოთერაპია]] bu6ok00wbz5vlbklrf6v1phujfn1fff 4407960 4407932 2022-08-17T11:25:27Z Lizi Sichinava 135274 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Lizi Sichinava|Lizi Sichinava]].|13|08|2022}} '''კოგნიტური თერაპია'''(CT) — [[ფსიქოთერაპია|ფსიქოთერაპიის]] სახეობა, შემუშავებული ამერიკელი [[ფსიქოლოგია|ფსიქოლოგი]]ს, [[აარონ ტემკინ ბეკი]]ს მიერ. ერთ-ერთი თერაპიული მიდგომა [[კოგნიტური ქცევითი თერაპია|კოგნიტური ქცევითი თერაპიის]](CBT) უფრო დიდ ჯგუფში, ახსნილი ბეკის მიერ [[1960-იანები|1960-იან წლებში]]. თერაპია დაფუძნებულია კოგნიტურ მოდელზე, რომელიც ამბობს, რომ აზრები, გრძნობები და ქცევა ერთმანეთთანაა დაკავშირებული და რომ ინდივიდებს შეუძლიათ სირთულეების დაძლევისა და მიზნების მიღწევისაკენ სწრაფვა, არასასურველი ან არაზუსტი აზროვნების, პრობლემური ქცევის და მტანჯველი ემოციების იდენტიფიცირებით და შეცვლით. ეს გულისხმობს ინდივიდუალურ მუშაობას [[თერაპევტი|თერაპევტთან]] რწმენის ტესტირებისა და შეცვლის უნარების განსავითარებლად, დამახინჯებული აზროვნების იდენტიფიცირების, სხვებთან სხვადასხვა გზით ურთიერთობისა და ქცევის შეცვლის მიზნით<ref>{{cite web |url=http://www.chestercountypsychology.com/pdf/Questions%20and%20Answers%20about%20Cognitive%20Therapy%20by%20Judith%20S.%20B.doc |title=Questions and Answers about Cognitive Therapy |access-date=2008-11-21 |work=About Cognitive Therapy |publisher=Beck Institute for Cognitive Therapy and Research |author=Judith S. Beck |archive-date=2017-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170107092638/http://chestercountypsychology.com/pdf/Questions%20and%20Answers%20about%20Cognitive%20Therapy%20by%20Judith%20S.%20B.doc |url-status=dead }}</ref>. კოგნიტური შემთხვევის კონცეპტუალიზაცია შემუშავებულია კოგნიტური თერაპევტის მიერ, როგორც გზამკვლევი ინდივიდის შინაგანი რეალობის გასაგებად, შესაბამისი ინტერვენციების შესარჩევად და შოკის — დისტრესის არეალების იდენტიფიცირებისთვის. == ისტორია == იმედგაცრუებული იყო გრძელვადიანი ფსიქოდინამიკური მიდგომებით, რომელიც დაფუძნებულია არაცნობიერი ემოციების გააზრებაზე, ბეკი მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ გზა, რისი საშუალებითაც მისი პაციენტები აღიქვამდნენ და ანიჭებდნენ მნიშვნელობას ყოველდღიურ ცხოვრებას - პროცესი, რომელიც ცნობილია როგორც cognition - იყო თერაპიის გასაღები.<ref>{{cite news |first=Erica |last=Goode |title=A Pragmatic Man and His No-Nonsense Therapy |url=http://partners.nytimes.com/library/national/science/health/011100hth-behavior-beck.html |work=[[The New York Times]] |date=11 January 2000 |access-date=2008-11-21}}</ref> [[ალბერტ ელისი]] მსგავს იდეებზე 1950-იანი წლებიდან მუშაობდა. მან თავის მიდგომას უწოდა ჯერ [[რაციონალური თერაპია|რაციონალური თერაპია(RT)]], შემდეგ [[რაციონალურ-ემოციური თერაპია|რაციონალურ-ემოციური თერაპია(RET)]] და მოგვიანებით [[რაციონალურ-ემოციური ქცევითი თერაპია|რაციონალურ-ემოციური ქცევითი თერაპია(REBT)]]. ბეკმა ახსნა თავისი მიდგომა წიგნში ''Depression: Causes and Treatment'' 1967 წელს. მან გააფართოვა თავისი ყურადღების არეალი და ჩართო შფოთვითი აშლილობები შემდეგ წიგნში ''Cognitive Therapy and the Emotional Disorders'' 1976 წელს. სხვა აშლილობები მოგვიანებით.<ref>{{Cite journal |last=Deffenbacher |first=J. L. |author2=Dahlen E. R|author3=Lynch R. S|author4=Morris C. D|author5=Gowensmith W. N |date=December 2000 |title=An Application of Becks Cognitive Therapy to General Anger Reduction |journal=Cognitive Therapy and Research |volume=24 |issue=6 |pages=689–697 |doi=10.1023/A:1005539428336|s2cid=40862409 }}</ref> მან ასევე გაამახვილა ყურადღება ფუძემდებლურ „[[schema(ფსიქოლოგია)|schema]]“-ზე - ძირითადი გზები, რომლითაც ადამიანები ამუშავებენ ინფორმაციას საკუთარი თავის, სამყაროს ან მომავლის შესახებ. ეს ახალი კოგნიტური მიდგომა შეეწინააღმდეგა იმ დროს გავრცელებულ [[ბიჰევიორიზმი|ბიჰევიორიზმს]], რომელიც ამტკიცებდა, რომ მენტალურ მიზეზებზე საუბარი არ იყო მეცნიერული ან მნიშვნელოვანი, და რომ სტიმულისა და ქცევითი რეაქციების შეფასება საუკეთესო გზა იყო ფსიქოლოგიის პრაქტიკაში. თუმცა, 1970-იან წლებში ფსიქოლოგიაში ზოგადი [[კოგნიტური რევოლუცია|„კოგნიტური რევოლუცია“]] მოხდა. გაერთიანდა ქცევის მოდიფიკაციის ტექნიკა და კოგნიტური თერაპიის ტექნიკა, რამაც საფუძველი ჩაუყარა კოგნიტურ ქცევით თერაპიას. მიუხედავად იმისა, რომ კოგნიტური თერაპია ყოველთვის მოიცავდა ზოგიერთ ქცევის კომპონენტს, ბეკის მიდგომის დამცველები ცდილობდნენ შეენარჩუნებინათ და დაემკვიდრებინათ მისი მთლიანობა, როგორც კოგნიტური ქცევითი თერაპიის განსხვავებული, სტანდარტიზებული ფორმა, რომელშიც კოგნიტური ცვლა არის ცვლილების მთავარი მექანიზმი.<ref>{{cite web |url=http://www.beckinstitute.org/InfoID/150/RedirectPath/Add1/FolderID/177/SessionID/{0D09F15E-3892-4E06-BB1E-1B50944EA9E9}/InfoGroup/Main/InfoType/Article/PageVars/Library/InfoManage/Zoom.htm |title=Why Distinguish Between Cognitive Therapy and Cognitive Behaviour Therapy |access-date=21 November 2008 |author=Judith S. Beck |publisher=Beck Institute for Cognitive Therapy and Research |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090108203341/http://www.beckinstitute.org/InfoID/150/RedirectPath/Add1/FolderID/177/SessionID/%7B0D09F15E-3892-4E06-BB1E-1B50944EA9E9%7D/InfoGroup/Main/InfoType/Article/PageVars/Library/InfoManage/Zoom.htm |archive-date=8 January 2009 }} – The Beck Institute ''Newsletter'', February 2001</ref> კოგნიტური თერაპიის გარკვეული ასპექტების წინამორბედები იდენტიფიცირებულები არიან ანტიკურ ფილოსოფიურ ტრადიციებში, განსაკუთრებით [[სტოიციზმი|სტოიციზმში]].<ref name="Robertson_2010">{{Cite book | author=Robertson, D | title=The Philosophy of Cognitive-Behavioural Therapy: Stoicism as Rational and Cognitive Psychotherapy| year=2010| publisher=Karnac| location=London| isbn=978-1-85575-756-1|url=https://books.google.com/books?id=XsOFyJaR5vEC}}</ref> მაგალითად, ბეკის დეპრესიის მკურნალობის თავდაპირველ სახელმძღვანელოში ნათქვამია: „კოგნიტური თერაპიის ფილოსოფიური საწყისები შეიძლება აღმოჩნდეს სტოიკოს ფილოსოფოსებში“.<ref>Beck, Rush, Shaw, & Emery (1979) Cognitive Therapy of Depression, p. 8.</ref> ამ საკითხზე პოპულარობის ზრდამ განაპირობა, კოგნიტური თერაპიის არაკომერციული აკადემიის, Academy of Cognitive Therapy შექმნა, კოგნიტური თერაპევტების აკრედიტაციისთვის, წევრებისთვის ფორუმის შესაქმნელად, რათა გაეზიარებინათ კვლევები და ინტერვენციები და ესწავლებინათ საზოგადოებისთვის კოგნიტური თერაპიისა და მასთან დაკავშირებული ფსიქიკური ჯანმრთელობის საკითხების შესახებ.<ref name=ACT>{{cite web|title=ACT|url=http://www.academyofct.org|access-date=12 January 2012|archive-date=13 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190313031601/http://www.academyofct.org/|url-status=dead}}</ref> == საფუძველი == თერაპია შეიძლება შედგებოდეს იმ ვარაუდების ტესტირებისგან, რომლებსაც ადამიანი აკეთებს და ახალი ინფორმაციის ძიებისგან, რომელიც შეიძლება დაეხმაროს ვარაუდების შეცვლას ისე, რომ გამოიწვიოს სხვადასხვა ემოციური ან ქცევითი რეაქციები. ცვლილება შეიძლება დაიწყოს აზრებზე (ემოციების და ქცევის შესაცვლელად), ქცევაზე (გრძნობებისა და აზრების შეცვლა) ან ინდივიდის მიზნებზე (აზრების, გრძნობების ან ქცევის იდენტიფიცირებით, რომლებიც ეწინააღმდეგება მიზნებს) "დამიზნებით". ბეკი თავდაპირველად ფოკუსირებული იყო [[დეპრესია]]ზე და შეიმუშავა "შეცდომების" სია (შემეცნებითი დამახინჯება) იმ მიზნით, რომელიც განაცხადა, რომ შეძლებდა დეპრესიის "შენარჩუნებას", თვითნებური დასკვნის, შერჩევითი აბსტრაქციის, ნეგატივის ზედმეტად განზოგადებისა და დადებითის მინიმალიზაციის ჩათვლით. მაგალითი, თუ როგორ მუშაობს კოგნიტური თერაპია: სამსახურში შეცდომის დაშვების შემდეგ, ადამიანმა შეიძლება დაიჯეროს: „უსარგებლო ვარ და სამსახურში ვერაფერს ვაკეთებ სწორად.“ შემდეგ იგი ფოკუსირებას მოახდენს შეცდომაზე (რომელსაც ის ამტკიცებს, რომ მისი რწმენა სიმართლეა), და მისი აზრები "უსარგებლო" ყოფნის შესახებ, დიდი ალბათონით, ნეგატიურ ემოციებს გამოიწვევს (იმედგაცრუება, სევდა, უიმედობა). ამ აზრებისა და გრძნობების გათვალისწინებით, მან შეიძლება დაიწყოს სამსახურში გამოწვევების თავიდან აცილება, რაც დაუდასტურებს, რომ მისი რწმენა სიმართლეა. შედეგად, ნებისმიერი ადაპტაციური რეაქცია და შემდგომი კონსტრუქციული შედეგები ნაკლებად სავარაუდო ხდება და მან შეიძლება კიდევ უფრო მეტი ყურადღება გაამახვილოს მის მიერ დაშვებულ შეცდომებზე, რაც ემსახურება თავდაპირველი აზროვნების განმტკიცებას. თერაპიაში ეს მაგალითი ცნობილია, როგორც თვითშესრულებული წინასწარმეტყველება ან „პრობლემის ციკლი“. ამ ხერხით მკურნალობის შემთხვევაში თერაპევტისა და პაციენტის ძალისხმევა მიმართული იქნება ერთად იმუშაონ ამ ციკლის შესასწავლად და შესაცვლელად. ადამიანები, რომლებიც მუშაობენ კოგნიტურ თერაპევტთან, ხშირად იყენებენ ფიქრისა და რეაგირების უფრო მოქნილ გზებს, უსვამენ საკუთარ თავს კითხვას, არის თუ არა მათი აზრები სრული სიმართლე და ეხმარება თუ არა ეს აზრები მათ მიზნების მიღწევაში. აზრები, რომლებიც არ შეესაბამება ამ აღწერას, შეიძლება ჩანაცვლდეს უფრო ზუსტით ან გამოსადეგით, რაც გამოიწვევს პოზიტიურ ემოციებს, სასურველ ქცევას და მოძრაობას პიროვნების მიზნებისკენ. კოგნიტური თერაპია იყენებს უნარების გამომუშავების მიდგომას, სადაც თერაპევტი ეხმარება ადამიანს დამოუკიდებლად ისწავლოს და შეითვისოს ეს უნარები, საბოლოოდ კი „საკუთარი თერაპევტი გახდეს“. == სქოლიო == [[კატეგორია:ფსიქოთერაპია]] glegqgi13tl1rzzhxdy9uynd1hnwzo0 0 537102 4407737 4407164 2022-08-16T16:58:14Z Nikaparunashvili 143680 /* top */ wikitext text/x-wiki '''Tiger II''' — [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დროინდელი [[მძიმე ტანკი]], რომლის წარმოება [[1945]] წელს დაიწყო. ტანკის სრული სახელი არის '''''Panzerkampfwagen Tiger Ausf B'''''. შემოკლებით '''''Tiger B'''''. ცნობილი როგორც "მეფე ვეფხვი" ({{lang-en|King Tiger}}) მოკავშირეთა ჯარისკაცებისთვის, და ასევე ცნობილი არაფორმალური სახელით '''''Königstiger''''' (გერმანული სახელია და [[ბენგალური ვეფხვი|ბენგალურ ვეფხვს]] ნიშნავს) Tiger II არის გაუმჯობესებული ვარიანტი [[ვეფხვი (ტანკი)|Tiger I]]-ის რომელიც აერთიანებს ამ უკანასკნელის სქელ ჯავშანს და პანტერას ({{lang-en|Panther}}) [[საშუალო ტანკი|საშუალო ტანკზე]] გამოყენებულ დახრილ ჯავშანს. ტანკი თითქმის 70 [[ტონა|ტონას]] იწონიდა და წინიდან დაცული იყო 100-185 [[მილიმეტრი|მილიმეტრის]] სისქის ჯავშნით. იგი შეიარაღებული იყო გრძელლულიანი 8,8 [[სანტიმეტრი|სანტიმეტრის]] '''''KwK 43 L/71''''' ტანკსაწინააღმდეგო ქვემეხით. შასს ასევე საფუძვლად დაედო '''Jagdtiger'''-ის უნაკლო ტანკსაწინააღმდეგო მანქანას '''Jagdpanzer'''. == განვითარება == '''Tiger II'''-ის დიზაინის შემუშავება დაიწყო [[1937]] წელს. საწყისი დიზაინისთვის დაკვეთა მისცეს კომპანია Henschel-ს. [[1939]] წელს მოჰყვა კიდევ ერთი დიზაინის კონტრაქტი და გადაეცა [[Porsche]]-ს. ორივე [[პროტოტიპი|პროტოტიპს]] ჰქონდა იგივე [[ლულა]] რომელზეც იმაშავა კომპანია Krupp-მა. ძირითადი განსხვავებები იყო კორპუსში, ტრანსმისიაში, დამუხრუჭებასა და საავტომობილო მახასიათებლებში. Henschel-ის ვერსიაში გამოყენებული იყო ჩვეულებრივი კორპუსის დიზაინი დახრილი ჯავშნით, რომელიც წააგავდა პანტერის ტანკის განლაგებას. მას ჰქონდა უკან დამაგრებული ძრავა და იყენებდა ცხრა ფოლადის ღეროს, ოთხმოცი სანტიმეტრის [[დიამეტრი|დიამეტრის]] გადახურულ [[გზა|გზის]] [[ბორბალი|ბორბალს]] თითო მხარეს შიდა ზამბარით, განივი ბრუნვის ზოლებზე დამონტაჟებული, ორიგინალი Henschel-ის დიზაინის Tiger I-ის ანალოგიურად. მოვლის გამარტივებისთვის. თუმცა, როდესაც იგივე [[ფოლადი|ფოლადისგან]] იგივე გზის ბორბლები გამოიყენებოდა მოგვიანებით კი Tiger I-ის კორპუსებზე. სრული Schachtellaufwerk რეზინის რგოლებით საგზაო ბორბლების სისტემა, რომელიც გამოიყენებოდა თითქმის ყველა გერმანულ ნახევარტრასაზე, იყენებდა შერეულ დიზაინს, რომელიც მოგვიანებით მემკვიდრეობით მიიღო Tiger I და Panther-ის ადრეული წარმოების ვერსიებმა. ''პორშეს'' კორპუსის დიზაინი მოიცავდა უკანა კოშკურას და შუაში დამაგრებულ [[ძრავა|ძრავას]]. დამუხრუჭება იგივე იყო, რაც [[Elefant]]-ის სატანკო გამანადგურებელზე. მას ჰქონდა ექვსი გზის ბორბალი თითო მხარეს, რომლებიც დამონტაჟებული იყო დაწყვილებულ ბორბლებში, რომლებიც მოკლე გრძივი ბრუნვის ზოლებით შექმნეს, რომლებიც განუყოფელი იყო ბორბლების წყვილისთვის; ამან დაზოგა შიდა სივრცე და ხელი შეუწყო რემონტს. პორშეს ერთ-ერთ ვერსიას ჰქონდა ბენზინ-ელექტროძრავა (ძირითადად იდენტურია დიზელ-ელექტრო გადაცემათა კოლოფთან, მხოლოდ ბენზინზე მომუშავე ძრავას იყენებდა ძირითად ძრავად), ბენზინ-ელექტრული ჰიბრიდის მსგავსი, მაგრამ შესანახი ბატარეის გარეშე; ორი ცალკეული წამყვანი მატარებელი პარალელურად, ერთი ავზის თითო მხარეს, თითოეული შედგება ჰიბრიდული მამოძრავებელი მატარებლისგან; ბენზინის ძრავა-ელექტროგენერატორი-ელექტროძრავა-ამძრავის საჭე. ძრავის ეს მეთოდი ადრე სცადეს უარყოფილ Tiger-ზე (რომელიც ხელახლა აშენდა როგორც Elefant) და ზოგიერთ აშშ-ს დიზაინში გამოშვებული იყო პირველი მსოფლიო ომის ეპოქის Saint-Chamond ტანკში და პირველი მსოფლიო ომის შემდგომ FCM Char 2C. Porsche-ს დამუხრუჭების კომპონენტები მოგვიანებით გამოიყენეს Jagdtiger-ის რამდენიმე მოგვიანებით სატანკო გამანადგურებელზე. კიდევ ერთი სიტყვა იყო ჰიდრავლიკური დისკების გამოყენება; დოქტორ პორშეს არაორდინალურმა დიზაინებმა მცირე მოწონება დაიმსახურა. == წარმოება == '''Tiger II'''-ის წარმოება მეორე მსოფლიო ომის დროს მიმდინარეობდა, რაც მათ საშაულებას არ აძლევდა რომ დიდი რაოდენობით ეწარმოებინათ, რისი მიზეზიც იყო მოკავშირეთა ხშირი დაბომბვები. მათ შორისაა [[1944]] წელს 22 [[სექტემბერი|სექტემბრიდან]]-7 [[ოქტომბერი|ოქტომბრამდე]] მომხდარი დარბევა რომელმაც გაანადგურა Henschel-ის ქარხნის 95%. საბოლოო ჯამში [[ნაცისტები|ნაცისტებმა]] [[1943]]-[[1945]] წლამდე შეძლეს მხოლოდ 657 ასეთი ტანკის წარმოება. თითოეულის შესაქმნელად საჭირო იყო 300 000 ადამიანური [[საათი]] რაც ღირდა 800 000 რაიხსმარკი იგივე 300 000 [[ამერიკული დოლარი]] (რაც დღეს-დღეობით 4,600,000 ამერიკული დოლარის ექვივალენტია) == საბრძოლო ისტორია == Tiger II პირველად გამოიყენეს [[1944]] წელს [[ნორმანდიის ბრძოლა|ნორმანდიის ბრძოლაში]], 1944 წლის [[18 ივლისი|18 ივლისს]] ტროარნსა და დემოვილს შორის დაპირისპირებული ოპერაციისას სახელწოდებით Atlantic. ორი მათგანი ბრძოლისას განადგურდა როდესაც ბომბის მიერ შექმნილ [[კრატერი (გეოლოგია)|კრატერში]] ჩავარდა. [[აღმოსავლეთის ფრონტი|აღმოსავლეთ ფრონტზე]] პირველად 1944 წლის [[12 აგვისტო|12 აგვისტოს]] გამოიყენეს 501-ე პანტერების მძიმე [[ბატალიონი|ბატალიონში]] რომელმაც წინააღმდეგობა გაუწია ლვოვ-სანდომიერცის შეტევას. თავდასხმა მოხდა საბჭოთა ხიდზე მდინარე ვისტულაზე ბარანოვ სანდომიერსკის მახლობლად. ოგლედოვის გზაზე სამი Tiger II განადგურდა რამდენიმე T-34-85-ის მიერ. იმის გამო, რომ გერმანელმა ტანკებმა განიცადეს საბრძოლო მასალის აფეთქება, რამაც გამოიწვია ეკიპაჟის მრავალი წევრის დაღუპვა, ძირითადი იარაღი აღარ იყო დაშვებული კოშკის შიგნით, რამაც შეამცირა ტევადობა 68-მდე. 501-ე ბატალიონის თოთხმეტი Tiger II განადგურდა ან ხელში ჩაიგდეს 11-დან 14 [[აგვისტო|აგვისტომდე]] საბჭოთა T-34-85 და [[იოსებ სტალინი (ტანკი)|IS-2]] ტანკებით ასევე ISU-122 თავდასხმის იარაღით არასასიამოვნო ქვიშიან [[რელიეფი|რელიეფზე]]. სამი ოპერატიული Tiger II-ის დაჭერამ [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირს]] საშუალება მისცა ჩაეტარებინათ ტესტები კუბინკაზე და შეეფასებინათ მისი ძლიერი და სუსტი მხარეები. Tiger II ასევე გამოიყენებოდა მნიშვნელოვანი რაოდენობით, განაწილებული იყო ოთხ მძიმე პანცერ ბატალიონში, არდენების შეტევის დროს (ასევე ცნობილი როგორც "ბლუგის ბრძოლა") 1944 წლის [[დეკემბერი|დეკემბერში]]. სულ მცირე 150 Tiger II იყო წარმოდგენილი, (მთლიანი წარმოების თითქმის მესამედი) უმეტესობა დაიკარგა შეტევის დროს. ზოგიერთი Tiger II ასევე იმყოფებოდა საბჭოთა ვისლა-ოდერის და აღმოსავლეთ პრუსიის შეტევების დროს 1945 წლის [[იანვარი|იანვარში]], ასევე გერმანიის შეტევისას ბალატონის [[ტბა|ტბაზე]] შეტევის დროს [[უნგრეთი|უნგრეთში]] 1945 წლის [[მარტი|მარტში]], ზელოუს სიმაღლეების ბრძოლაში. 1945 წლის [[აპრილი|აპრილში]] ბერლინის ბრძოლისას [[ომი|ომის]] დასასრულს. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.panzerworld.net/tigerii.html Information about the Pz.Kpfw.Tiger Ausf.B "Tiger II" at Panzerworld] * [http://www.fprado.com/armorsite/tiger2.htm Tiger II at the Armorsite] * [http://www.lonesentry.com/articles/ttt_pantiger/index.html Pantiger, A Redesigned Tiger] (U.S. intelligence report, 1944) [[კატეგორია:გერმანიის ტანკები]] ihr5owrj67iky78h9k9tlscj6nd1q2m 0 537173 4407749 4407548 2022-08-16T17:58:48Z გიო ოქრო 84301 wikitext text/x-wiki '''პონტოური ბერძნული''' (პონტ. Ποντιακόν λαλίαν, {{Small|romanized:}} {{Transl|pnt|Pontiakón lalían}} ან {{Lang|pnt|Ρωμαίικα}} {{Small|romanized:}} {{Transl|pnt|Roméika}} ; {{Lang-el|Ποντιακή διάλεκτος}} {{Small|[[Romanization of Greek|romanized]]:}} {{Transl|el|Pontiakí diálektos}} ; {{Lang-tr|Rumca}}) — თანამედროვე ბერძნულის დიალექტი. დღეს მასზე ძირითადად ჩრდილოეთ [[საბერძნეთი|საბერძნეთში]] ლაპარაკობენ. მის მოსაუბრეებს მოიხსენიებენ როგორც [[პონტოელები|პონტოელ ბერძნებს]] ან პონტოელებს. პონტოური ბერძნულის ენობრივი წარმომავლობა სათავეს იღებს [[იონიური ბერძნული|იონიური ბერძნულიდან]], [[კოინე|კოინედან]] და [[საშუალი ბერძნული ენა|ბიზანტიური ბერძნულიდან]]. ასევე ის შეიცავს სიტყვებს [[ქართული ენა|ქართულიდან]], [[რუსული ენა|რუსულიდან]], [[თურქული ენა|თურქულიდან]], [[სომხური ენა|სომხურიდან]] და [[ქურთული ენა|ქურთულიდან]] . პონტოური ბერძნული არის გადაშენების პირას მყოფი [[ინდოევროპული ენები|ინდოევროპული ენა]], რომელზეც ლაპარაკობს დაახლოებით 778&nbsp;000 ადამიანი მთელს მსოფლიოში.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.ethnologue.com/language/pnt/21|title=Pontic|work=Ethnologue|access-date=2018-04-11}}</ref> ბევრი პონტოელი ცხოვრობს საბერძნეთში; მათგან მხოლოდ 200&nbsp;000–300&nbsp;000 ითვლება პონტოურ ბერძნულად აქტიურად მოსაუბრედ. მასზე ასევე საუბრობენ [[თურქეთი|თურქეთის]], [[რუსეთი|რუსეთის]], [[საქართველო|საქართველოს]], [[სომხეთი|სომხეთისა]] და [[ყაზახეთი|ყაზახეთის]] პონტოურ დიასპორებში. ენა საბერძნეთში გავრცელდა 1920-იან წლებში ქრისტიან პონტოელ ბერძნებსა და თურქებს შორის მოსახლეობის გაცვლის შემდეგ. მასზე დღესაც ლაპარაკობენ პონტოს რეგიონში, ძირითადად პონტოელი ბერძენი მუსლიმები [[ტრაპიზონის პროვინცია|ტრაპიზონის პროვინციის]] აღმოსავლეთ რაიონებში. პონტოური ბერძნული არის ბერძნულის ერთ-ერთი დიალექტი, რომელიც განცალკევებულია ბერძნულისგან. პონტოური ბერძნულისა და ტიპიური ბერძნულის მოლაპარაკეებს, როგორც წესი, არ ესმით ერთმანეთის.<ref name=":0" /> იგი ძირითადად [[ბერძნული დამწერლობა|ბერძნული დამწერლობით]] არის წარმოდგენილი; თურქეთსა და უკრაინაში ლათინური დამწერლობა უფრო ხშირად გამოიყენება; რუსეთში და სხვა ყოფილ საბჭოთა ქვეყნებში გამოიყენება კირილური დამწერლობა. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ყაზახეთის ენები]] [[კატეგორია:სომხეთის ენები]] [[კატეგორია:რუსეთის ენები]] [[კატეგორია:კვიპროსის ენები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ენები]] [[კატეგორია:საქართველოს ენები]] [[კატეგორია:თურქეთის ენები]] [[კატეგორია:საბერძნეთის ენები]] jddnc5bwn5xn7q7u1pjocyk9xex6l84 4407751 4407749 2022-08-16T18:00:16Z გიო ოქრო 84301 // რედაქტირება [[:en:User:镜音铃/Wikiplus|Wikiplus]]-ით wikitext text/x-wiki '''პონტოური ბერძნული''' (პონტ. Ποντιακόν λαλίαν, {{Small|რომანიზებული:}} {{Transl|pnt|Pontiakón lalían}} ან {{Lang|pnt|Ρωμαίικα}} {{Small|რომანიზებული:}} {{Transl|pnt|Roméika}}; {{Lang-el|Ποντιακή διάλεκτος}} {{Small|რომანიზებული:}} {{Transl|el|Pontiakí diálektos}}; {{Lang-tr|Rumca}}) — თანამედროვე ბერძნულის დიალექტი. დღეს მასზე ძირითადად ჩრდილოეთ [[საბერძნეთი|საბერძნეთში]] ლაპარაკობენ. მის მოსაუბრეებს მოიხსენიებენ როგორც [[პონტოელები|პონტოელ ბერძნებს]] ან პონტოელებს. პონტოური ბერძნულის ენობრივი წარმომავლობა სათავეს იღებს [[იონიური ბერძნული|იონიური ბერძნულიდან]], [[კოინე|კოინედან]] და [[საშუალი ბერძნული ენა|ბიზანტიური ბერძნულიდან]]. ასევე ის შეიცავს სიტყვებს [[ქართული ენა|ქართულიდან]], [[რუსული ენა|რუსულიდან]], [[თურქული ენა|თურქულიდან]], [[სომხური ენა|სომხურიდან]] და [[ქურთული ენა|ქურთულიდან]] . პონტოური ბერძნული არის გადაშენების პირას მყოფი [[ინდოევროპული ენები|ინდოევროპული ენა]], რომელზეც ლაპარაკობს დაახლოებით 778&nbsp;000 ადამიანი მთელს მსოფლიოში.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.ethnologue.com/language/pnt/21|title=Pontic|work=Ethnologue|access-date=2018-04-11}}</ref> ბევრი პონტოელი ცხოვრობს საბერძნეთში; მათგან მხოლოდ 200&nbsp;000–300&nbsp;000 ითვლება პონტოურ ბერძნულად აქტიურად მოსაუბრედ. მასზე ასევე საუბრობენ [[თურქეთი|თურქეთის]], [[რუსეთი|რუსეთის]], [[საქართველო|საქართველოს]], [[სომხეთი|სომხეთისა]] და [[ყაზახეთი|ყაზახეთის]] პონტოურ დიასპორებში. ენა საბერძნეთში გავრცელდა 1920-იან წლებში ქრისტიან პონტოელ ბერძნებსა და თურქებს შორის მოსახლეობის გაცვლის შემდეგ. მასზე დღესაც ლაპარაკობენ პონტოს რეგიონში, ძირითადად პონტოელი ბერძენი მუსლიმები [[ტრაპიზონის პროვინცია|ტრაპიზონის პროვინციის]] აღმოსავლეთ რაიონებში. პონტოური ბერძნული არის ბერძნულის ერთ-ერთი დიალექტი, რომელიც განცალკევებულია ბერძნულისგან. პონტოური ბერძნულისა და ტიპიური ბერძნულის მოლაპარაკეებს, როგორც წესი, არ ესმით ერთმანეთის.<ref name=":0" /> იგი ძირითადად [[ბერძნული დამწერლობა|ბერძნული დამწერლობით]] არის წარმოდგენილი; თურქეთსა და უკრაინაში ლათინური დამწერლობა უფრო ხშირად გამოიყენება; რუსეთში და სხვა ყოფილ საბჭოთა ქვეყნებში გამოიყენება კირილური დამწერლობა. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ყაზახეთის ენები]] [[კატეგორია:სომხეთის ენები]] [[კატეგორია:რუსეთის ენები]] [[კატეგორია:კვიპროსის ენები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ენები]] [[კატეგორია:საქართველოს ენები]] [[კატეგორია:თურქეთის ენები]] [[კატეგორია:საბერძნეთის ენები]] a0rw4e1szux0nx14o2iiq8s4w69687w 0 537182 4407852 4407455 2022-08-17T07:13:42Z InternetArchiveBot 124291 გადარჩენა 1 წყაროების და მონიშვნა 0 მკვდრად.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ზემფირა იუსიფ ყიზი საფაროვა''' ({{lang-az| Zemfira Yusif qızı Səfərova}}; დ. 10 ივნისი 1937, კისლოვოდსკი) — აზერბაიჯანელი მუსიკათმცოდნე, ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორი, პროფესორი ([[1998]]), აზერბაიჯანის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის ნამდვილი წევრი ([[2017]]), აზერბაიჯანის სსრ მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე, პრემია „ჰუმაი“ ლაურეატი.<ref name="science">[http://www.science.gov.az/az/comembers/safarovazmyf.htm Zemfira Yusif qızı Səfərova] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140820090310/http://www.science.gov.az/az/comembers/safarovazmyf.htm |date=2014-08-20 }} // Официальный сайт [[Национальная академия наук Азербайджана|Национальной академии наук Азербайджана]].</ref> == ბიოგრაფია == ზემფირა საფაროვა [[1937]] წლის 10 ივნისს კისლოვოდსკში, ინჟინერ-მენავთობის იუსიფ საფაროვის ოჯახში დაიბადა.<ref>{{cite web |author = Аббасова Р. |title = Юсиф Сафаров. Страницы биографии |url = http://www.yol.az/yolr/2014/12/yusif-safarov-stranicy-biografii/ |publisher = Yol |year = 2014 |number = 6 (48) |ref = Аббасова |archiveurl = https://web.archive.org/web/20180710195338/http://www.yol.az/yolr/2014/12/yusif-safarov-stranicy-biografii/ |archivedate = 2018-07-10 }}</ref> [[1960]] წელს აზერბაიჯანის კონსერვატორიის თეორიულ-საკომპოზიტორო ფაკულტეტი დაამთავრა, [[1966]] წელს დაამთავრა აზერბაიჯანის სსრ მეცნიერებათა აკადემიის არქიტექტურისა და ხელოვნების ინსტიტუტის ასპირანტურა (ხელმძღვანელი ი. რიჟინი).<ref>Сафарова, Земфира Юсуф-кызы // Большая биографическая энциклопедия. — 2009.</ref> [[1959]]–[[1962]] წლებში აზერბაიჯანის კონსერვატორისთან არსებულ მუსიკალურ ათწლედში ასწავლიდა. [[1966]] წლიდან არის აზერბაიჯანის სსრ მეცნიერებათა აკადემიის არქიტექტურისა და ხელოვნების ინსტიტუტის თანამშრომელი ([[1975]] წლიდან უფროსი მეცნიერ თანამშრომელი), ხოლო [[1980]] წლიდან აზერბაიჯანული მუსიკალური ხელოვნების განყოფილების ხელმძღვანელი. [[1970]] წელს დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია თემაზე: „უზეირ ჰაჯიბეკოვის მუსიკალურ-ესთეტიკური კონცეფცია“. ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორია [[1998]] წლიდან. [[2007]] წელს არჩეულ იქნა აზერბაიჯანის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის წევრ-კორესპონდენტად, ხოლო [[2017]] წლის 2 მაისიდან ამავე აკადემიის აკადემიკოსად.<ref>{{Cite web |url=https://science.gov.az/ru/forms/deystvitelnyie-chlenyi/3062 |title=Сафарова Земфира Юсиф кызы |access-date=2022-01-31 |archive-date=2022-01-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220131094755/https://science.gov.az/ru/forms/deystvitelnyie-chlenyi/3062 |deadlink=no }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:საფაროვა, ზემფირა}} [[კატეგორია:ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელი ხელოვნებათმცოდნეები]] qnmqxsn1k1tv0xy8rj703m2985rxiqu 0 537191 4407717 4407459 2022-08-16T15:45:41Z Nikaparunashvili 143680 დაემატა [[კატეგორია:სატახტოთა თამაში]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki '''რობ სტარკი''' ({{lang-en|Robb Stark}}) — [[ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინი|ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინის]] [[ფენტეზი|ფენტეზის]] ჟანრის რომანების სერიის, [[ყინულისა და ცეცხლის სიმღერა|„ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის“]] პერსონაჟი და ასევე მისი ტელეადაპტაციის ერთ-ერთი გმირი. ტელეადაპტაციისას მისი როლი შეასრულა [[შოტლანდიელები|შოტლანდიელმა]] მსახიობმა რიჩარდ მადენმა. რობი ფიგურირებს წიგნებში: „[[სატახტოთა თამაში]]“ ([[1996]]), „[[მეფეთა ჯახი]]“ ([[1998]]), „[[ხმლების ქარიშხალი]]“ ([[2000]]) ჩრდილოეთის მეფე რობ სტარკი, მან ეს ტიტული მიიღო მას შემდეგ რაც მისი მამა ლორდი [[ნედ სტარკი]] მეფის საბიჯელში დასაჯეს და თავი მოკვეთეს მეფე [[ჯოფრი ბარათეონი|ჯოფრი ბარათეონის]] წინააღდეგ მოწყობილი შეთქმულების გამო. მას შემდეგ რაც ნედ სტარკი დაატყვევეს რობმა შეკრიბა თავისი მებაირაღეები და [[ომი]] წამოიწყო ლანისტერების წინააღმდეგ. ლანისტერების წინააღმდეგ რობმა რამოდენიმე გამარჯვება მოიპოვა მათ შორის მოჩურჩელე ტყეში დაატყვევა დედოფლის ძმა სერ [[ჯეიმი ლანისტერი]]. ამის მიუხედავად მას და მის მებაირაღეებს უღალატა ლორდმა ვოლდერ ფრეიმ და რობი თავის ცოლთან და დედასთან ერთად წითელ [[ქორწილი|ქორწილში]] დახოცეს. == პერსონაჟის აღწერა == რობი 14 წლისაა [[სატახტოთა თამაში (სერიალი)|სატახტოთა თამაშის]] დასაწყისში. ის არის ლორდ [[ნედ სტარკი|ედარდ სტარკისა]] და ლედი კეტლინ სტარკის უფროსი ვაჟი რომელსაც ყავს 5 და-ძმა: უმცროსი დები [[არია სტარკი|არია]] და სანსა ხოლო ძმები რიკონი და ბრანი ასევე ნახევრძმა [[ჯონ სნოუ (პერსონაჟი)|ჯონ სნოუ]]. ის ასევე არის ედარდის აღსაზრდელის [[თეონ გრეიჯოი|თეონ გრეიჯოის]] ახლო მეგობარი. რობს მუდმივად თან ახლდა თავისი [[მგელი]] ''რუხი ქარი'' როგორც მის და-ძმებს. რობმა მემკვიდრეობით მიიღო დედის როგორც ტალის თვისებები, იყო ძლიერი და სწრაფი, მკვრივი აღნაგობით, ცისფერი თვალებით და სქელი წითელ-ყავისფერი თმით. ხოლო მამისგან მემკვიდრეობით მიიღო ვინტერფელის ლორდის და ჩრდილოეთის მცველის ტიტული. == ტელეადაპტაცია == რობ სტარკის როლს ასრულებდა რიჩარდ მადდენი. [[წიგნი|წიგნსა]] და [[ტელესერიალი|ტელესერიალს]] შორის არის რამდენიმე განსხვავება მაგალითად: სერიალში წიგნისგან განსხვავებით არის 17 წლის, ის ასევე ჯეინი ვესტერინგის ნაცვლად დაქორწინდა ტალისა მეეგირზე, რომელიც მოკლეს წითელ ქორწილში. რობი წიგნში არ ყოფილა მნიშვნელოვანი გმირი, მისი გადმოსახედიდან არცერთი თავი არ არის დაწერილი. რობი უმეტესად ნახსენები იყო ისეთ თავებში სადაც ცენტრალური ფიგურა კეტლინ სტარკი იყო. ჩვენ ვხედავთ რომ 2 და 3 სეზონებში სტარკების სიუჟეტი უფრო მეტად ტრიალებს რობის გარშემო მაყურებლის თვალში ვიდრე მკითხველი თვალში. ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://gameofthrones.fandom.com/wiki/Robb_Stark რობ სტარკი] ==ლიტერატურა== * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', სატახტო თამაში, აშშ., 1996 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', მეფეთა ჯახი, აშშ., 1998 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ხმლების ქარისხალი, აშშ., 2000 [[კატეგორია:სატახტოთა თამაში]] ia2vkckouet8i1q5rcd1nafbxcltt75 4407718 4407717 2022-08-16T15:46:01Z Nikaparunashvili 143680 დაემატა [[კატეგორია:ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის პერსონაჟები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით wikitext text/x-wiki '''რობ სტარკი''' ({{lang-en|Robb Stark}}) — [[ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინი|ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინის]] [[ფენტეზი|ფენტეზის]] ჟანრის რომანების სერიის, [[ყინულისა და ცეცხლის სიმღერა|„ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის“]] პერსონაჟი და ასევე მისი ტელეადაპტაციის ერთ-ერთი გმირი. ტელეადაპტაციისას მისი როლი შეასრულა [[შოტლანდიელები|შოტლანდიელმა]] მსახიობმა რიჩარდ მადენმა. რობი ფიგურირებს წიგნებში: „[[სატახტოთა თამაში]]“ ([[1996]]), „[[მეფეთა ჯახი]]“ ([[1998]]), „[[ხმლების ქარიშხალი]]“ ([[2000]]) ჩრდილოეთის მეფე რობ სტარკი, მან ეს ტიტული მიიღო მას შემდეგ რაც მისი მამა ლორდი [[ნედ სტარკი]] მეფის საბიჯელში დასაჯეს და თავი მოკვეთეს მეფე [[ჯოფრი ბარათეონი|ჯოფრი ბარათეონის]] წინააღდეგ მოწყობილი შეთქმულების გამო. მას შემდეგ რაც ნედ სტარკი დაატყვევეს რობმა შეკრიბა თავისი მებაირაღეები და [[ომი]] წამოიწყო ლანისტერების წინააღმდეგ. ლანისტერების წინააღმდეგ რობმა რამოდენიმე გამარჯვება მოიპოვა მათ შორის მოჩურჩელე ტყეში დაატყვევა დედოფლის ძმა სერ [[ჯეიმი ლანისტერი]]. ამის მიუხედავად მას და მის მებაირაღეებს უღალატა ლორდმა ვოლდერ ფრეიმ და რობი თავის ცოლთან და დედასთან ერთად წითელ [[ქორწილი|ქორწილში]] დახოცეს. == პერსონაჟის აღწერა == რობი 14 წლისაა [[სატახტოთა თამაში (სერიალი)|სატახტოთა თამაშის]] დასაწყისში. ის არის ლორდ [[ნედ სტარკი|ედარდ სტარკისა]] და ლედი კეტლინ სტარკის უფროსი ვაჟი რომელსაც ყავს 5 და-ძმა: უმცროსი დები [[არია სტარკი|არია]] და სანსა ხოლო ძმები რიკონი და ბრანი ასევე ნახევრძმა [[ჯონ სნოუ (პერსონაჟი)|ჯონ სნოუ]]. ის ასევე არის ედარდის აღსაზრდელის [[თეონ გრეიჯოი|თეონ გრეიჯოის]] ახლო მეგობარი. რობს მუდმივად თან ახლდა თავისი [[მგელი]] ''რუხი ქარი'' როგორც მის და-ძმებს. რობმა მემკვიდრეობით მიიღო დედის როგორც ტალის თვისებები, იყო ძლიერი და სწრაფი, მკვრივი აღნაგობით, ცისფერი თვალებით და სქელი წითელ-ყავისფერი თმით. ხოლო მამისგან მემკვიდრეობით მიიღო ვინტერფელის ლორდის და ჩრდილოეთის მცველის ტიტული. == ტელეადაპტაცია == რობ სტარკის როლს ასრულებდა რიჩარდ მადდენი. [[წიგნი|წიგნსა]] და [[ტელესერიალი|ტელესერიალს]] შორის არის რამდენიმე განსხვავება მაგალითად: სერიალში წიგნისგან განსხვავებით არის 17 წლის, ის ასევე ჯეინი ვესტერინგის ნაცვლად დაქორწინდა ტალისა მეეგირზე, რომელიც მოკლეს წითელ ქორწილში. რობი წიგნში არ ყოფილა მნიშვნელოვანი გმირი, მისი გადმოსახედიდან არცერთი თავი არ არის დაწერილი. რობი უმეტესად ნახსენები იყო ისეთ თავებში სადაც ცენტრალური ფიგურა კეტლინ სტარკი იყო. ჩვენ ვხედავთ რომ 2 და 3 სეზონებში სტარკების სიუჟეტი უფრო მეტად ტრიალებს რობის გარშემო მაყურებლის თვალში ვიდრე მკითხველი თვალში. ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://gameofthrones.fandom.com/wiki/Robb_Stark რობ სტარკი] ==ლიტერატურა== * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', სატახტო თამაში, აშშ., 1996 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', მეფეთა ჯახი, აშშ., 1998 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ხმლების ქარისხალი, აშშ., 2000 [[კატეგორია:სატახტოთა თამაში]] [[კატეგორია:ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის პერსონაჟები]] eem3g1oldrmlcitdg1ufi3bvxg7nxkf 4407719 4407718 2022-08-16T15:55:38Z Nikaparunashvili 143680 /* top */ wikitext text/x-wiki '''რობ სტარკი''' ({{lang-en|Robb Stark}}) — [[ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინი|ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინის]] [[ფენტეზი|ფენტეზის]] ჟანრის რომანების სერიის, [[ყინულისა და ცეცხლის სიმღერა|„ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის“]] პერსონაჟი და ასევე მისი ტელეადაპტაციის ერთ-ერთი გმირი. ტელეადაპტაციისას მისი როლი შეასრულა [[შოტლანდიელები|შოტლანდიელმა]] მსახიობმა რიჩარდ მადენმა. თავდაპირველად პერსონაჟი გამოჩნდა 1996 წელს გამოცემულ [[წიგნი|წიგნში]] „სატახტოთა თამაში“. რობი არის ერთ-ერთი უმდიდრესი და ძლევამოსილი „სტარკების ოჯახის“ წევრი. პერსონაჟი ფიგურირებს წიგნებში: „[[სატახტოთა თამაში]]“ ([[1996]]), „[[მეფეთა ჯახი]]“ ([[1998]]), „[[ხმლების ქარიშხალი]]“ ([[2000]]) ჩრდილოეთის მეფე რობ სტარკი, მან ეს ტიტული მიიღო მას შემდეგ რაც მისი მამა ლორდი [[ნედ სტარკი]] მეფის საბიჯელში დასაჯეს და თავი მოკვეთეს მეფე [[ჯოფრი ბარათეონი|ჯოფრი ბარათეონის]] წინააღდეგ მოწყობილი შეთქმულების გამო. მას შემდეგ რაც ნედ სტარკი დაატყვევეს რობმა შეკრიბა თავისი მებაირაღეები და [[ომი]] წამოიწყო ლანისტერების წინააღმდეგ. ლანისტერების წინააღმდეგ რობმა რამოდენიმე გამარჯვება მოიპოვა მათ შორის მოჩურჩელე ტყეში დაატყვევა დედოფლის ძმა სერ [[ჯეიმი ლანისტერი]]. ამის მიუხედავად მას და მის მებაირაღეებს უღალატა ლორდმა ვოლდერ ფრეიმ და რობი თავის ცოლთან და დედასთან ერთად წითელ [[ქორწილი|ქორწილში]] დახოცეს. == პერსონაჟის აღწერა == რობი 14 წლისაა [[სატახტოთა თამაში (სერიალი)|სატახტოთა თამაშის]] დასაწყისში. ის არის ლორდ [[ნედ სტარკი|ედარდ სტარკისა]] და ლედი კეტლინ სტარკის უფროსი ვაჟი რომელსაც ყავს 5 და-ძმა: უმცროსი დები [[არია სტარკი|არია]] და სანსა ხოლო ძმები რიკონი და ბრანი ასევე ნახევრძმა [[ჯონ სნოუ (პერსონაჟი)|ჯონ სნოუ]]. ის ასევე არის ედარდის აღსაზრდელის [[თეონ გრეიჯოი|თეონ გრეიჯოის]] ახლო მეგობარი. რობს მუდმივად თან ახლდა თავისი [[მგელი]] ''რუხი ქარი'' როგორც მის და-ძმებს. რობმა მემკვიდრეობით მიიღო დედის როგორც ტალის თვისებები, იყო ძლიერი და სწრაფი, მკვრივი აღნაგობით, ცისფერი თვალებით და სქელი წითელ-ყავისფერი თმით. ხოლო მამისგან მემკვიდრეობით მიიღო ვინტერფელის ლორდის და ჩრდილოეთის მცველის ტიტული. == ტელეადაპტაცია == რობ სტარკის როლს ასრულებდა რიჩარდ მადდენი. [[წიგნი|წიგნსა]] და [[ტელესერიალი|ტელესერიალს]] შორის არის რამდენიმე განსხვავება მაგალითად: სერიალში წიგნისგან განსხვავებით არის 17 წლის, ის ასევე ჯეინი ვესტერინგის ნაცვლად დაქორწინდა ტალისა მეეგირზე, რომელიც მოკლეს წითელ ქორწილში. რობი წიგნში არ ყოფილა მნიშვნელოვანი გმირი, მისი გადმოსახედიდან არცერთი თავი არ არის დაწერილი. რობი უმეტესად ნახსენები იყო ისეთ თავებში სადაც ცენტრალური ფიგურა კეტლინ სტარკი იყო. ჩვენ ვხედავთ რომ 2 და 3 სეზონებში სტარკების სიუჟეტი უფრო მეტად ტრიალებს რობის გარშემო მაყურებლის თვალში ვიდრე მკითხველი თვალში. ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://gameofthrones.fandom.com/wiki/Robb_Stark რობ სტარკი] ==ლიტერატურა== * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', სატახტო თამაში, აშშ., 1996 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', მეფეთა ჯახი, აშშ., 1998 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ხმლების ქარისხალი, აშშ., 2000 [[კატეგორია:სატახტოთა თამაში]] [[კატეგორია:ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის პერსონაჟები]] 4p4jycq7hz4yhbg985ouhrngs2qzyvk 4407720 4407719 2022-08-16T15:57:42Z Nikaparunashvili 143680 /* top */ wikitext text/x-wiki '''რობ სტარკი''' ({{lang-en|Robb Stark}}) — [[ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინი|ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინის]] [[ფენტეზი|ფენტეზის]] ჟანრის რომანების სერიის, [[ყინულისა და ცეცხლის სიმღერა|„ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის“]] პერსონაჟი და ასევე მისი ტელეადაპტაციის ერთ-ერთი გმირი. ტელეადაპტაციისას მისი როლი შეასრულა [[შოტლანდიელები|შოტლანდიელმა]] მსახიობმა რიჩარდ მადენმა. თავდაპირველად პერსონაჟი გამოჩნდა 1996 წელს გამოცემულ [[წიგნი|წიგნში]] „სატახტოთა თამაში“. რობი არის ერთ-ერთი უმდიდრესი და ძლევამოსილი „სტარკების ოჯახის“ წევრი. პერსონაჟი ფიგურირებს წიგნებში: „[[სატახტოთა თამაში]]“ ([[1996]]), „[[მეფეთა ჯახი]]“ ([[1998]]), „[[ხმლების ქარიშხალი]]“ ([[2000]]) ჩრდილოეთის მეფე რობ სტარკი, მან ეს ტიტული მიიღო მას შემდეგ რაც მისი მამა ლორდი [[ნედ სტარკი]] მეფის საბიჯელში დასაჯეს და თავი მოკვეთეს მეფე [[ჯოფრი ბარათეონი|ჯოფრი ბარათეონის]] წინააღდეგ მოწყობილი შეთქმულების გამო. მას შემდეგ რაც ნედ სტარკი დაატყვევეს რობმა შეკრიბა თავისი მებაირაღეები და [[ომი]] წამოიწყო ლანისტერების წინააღმდეგ. ლანისტერების წინააღმდეგ რობმა რამოდენიმე გამარჯვება მოიპოვა მათ შორის მოჩურჩელე ტყეში დაატყვევა დედოფლის ძმა სერ [[ჯეიმი ლანისტერი]]. ამის მიუხედავად მას და მის მებაირაღეებს უღალატა ლორდმა ვოლდერ ფრეიმ და რობი თავის ცოლთან და დედასთან ერთად წითელ [[ქორწილი|ქორწილში]] მოკლეს. == პერსონაჟის აღწერა == რობი 14 წლისაა [[სატახტოთა თამაში (სერიალი)|სატახტოთა თამაშის]] დასაწყისში. ის არის ლორდ [[ნედ სტარკი|ედარდ სტარკისა]] და ლედი კეტლინ სტარკის უფროსი ვაჟი რომელსაც ყავს 5 და-ძმა: უმცროსი დები [[არია სტარკი|არია]] და სანსა ხოლო ძმები რიკონი და ბრანი ასევე ნახევრძმა [[ჯონ სნოუ (პერსონაჟი)|ჯონ სნოუ]]. ის ასევე არის ედარდის აღსაზრდელის [[თეონ გრეიჯოი|თეონ გრეიჯოის]] ახლო მეგობარი. რობს მუდმივად თან ახლდა თავისი [[მგელი]] ''რუხი ქარი'' როგორც მის და-ძმებს. რობმა მემკვიდრეობით მიიღო დედის როგორც ტალის თვისებები, იყო ძლიერი და სწრაფი, მკვრივი აღნაგობით, ცისფერი თვალებით და სქელი წითელ-ყავისფერი თმით. ხოლო მამისგან მემკვიდრეობით მიიღო ვინტერფელის ლორდის და ჩრდილოეთის მცველის ტიტული. == ტელეადაპტაცია == რობ სტარკის როლს ასრულებდა რიჩარდ მადდენი. [[წიგნი|წიგნსა]] და [[ტელესერიალი|ტელესერიალს]] შორის არის რამდენიმე განსხვავება მაგალითად: სერიალში წიგნისგან განსხვავებით არის 17 წლის, ის ასევე ჯეინი ვესტერინგის ნაცვლად დაქორწინდა ტალისა მეეგირზე, რომელიც მოკლეს წითელ ქორწილში. რობი წიგნში არ ყოფილა მნიშვნელოვანი გმირი, მისი გადმოსახედიდან არცერთი თავი არ არის დაწერილი. რობი უმეტესად ნახსენები იყო ისეთ თავებში სადაც ცენტრალური ფიგურა კეტლინ სტარკი იყო. ჩვენ ვხედავთ რომ 2 და 3 სეზონებში სტარკების სიუჟეტი უფრო მეტად ტრიალებს რობის გარშემო მაყურებლის თვალში ვიდრე მკითხველი თვალში. ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://gameofthrones.fandom.com/wiki/Robb_Stark რობ სტარკი] ==ლიტერატურა== * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', სატახტო თამაში, აშშ., 1996 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', მეფეთა ჯახი, აშშ., 1998 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ხმლების ქარისხალი, აშშ., 2000 [[კატეგორია:სატახტოთა თამაში]] [[კატეგორია:ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის პერსონაჟები]] hdga3iofmvdjxokxe03nkag3etztx7m 0 537195 4407690 4407417 2022-08-16T14:13:46Z Nikita Karpovi 143838 შექმნილია გვერდის თარგმნით „[[:en:Special:Redirect/revision/1048040645|Endocast]]“ wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Australopithecus_africanus_-_Cast_of_taung_child.jpg|ბმული=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Australopithecus_africanus_-_Cast_of_taung_child.jpg/220px-Australopithecus_africanus_-_Cast_of_taung_child.jpg|მარჯვნივ|მინი| [[Taung Child|Taung Child-]] ის, ახალგაზრდა ''[[Australopithecus africanus|ავსტრალოპითეკ აფრიკანუსის]]'', ტვინის ბუნებრივი ენდოკასტი, რომელზეც თავის ქალას სახის ნაწილია მიმაგრებული]] '''ენდოკასტი''' არის შიგნიდან ცარიელი ობიექტის შინაგანი ყალიბი, რომელიც ხშირად ასოცირდება [[კრანიალური სარდაფი|კრანიალურ ღრუსთან]] ადამიანებში და სხვა ორგანიზმებში ტვინის განვითარების შესწავლისას. <ref name="Jerison">{{Cite web|last=Jerison|first=H.J.|title=Paleoneurology: The study of brain endocasts of extinct vertebrates|url=http://brainmuseum.org/evolution/paleo/index.html|work=Comparative Mammalian Brain Collection|publisher=[[University of Wisconsin]], [[Michigan State University]], [[National Museum of Health and Medicine]], sponsored by the [[National Science Foundation]]|access-date=17 November 2011}}</ref> ენდოკასტების შექმნა ხელოვნურად არის შესაძლებელი მიუწვდომელი სივრცის (ღრუს) თვისებების შესასწავლად, ან ისინი შეიძლება ბუნებრივად წარმოიქმნან [[ნამარხი ნაშთები|გაქვავების]] შედეგად. == კრანიალური ენდოკასტები == [[ფაილი:Acrocanthosaurus_brain.jpg|ბმული=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Acrocanthosaurus_brain.jpg/220px-Acrocanthosaurus_brain.jpg|მარჯვნივ|მინი| აკროკანთოზავრის ციფრული კრანიალური ''ენდოკასტი'', ადრეული [[ცარცული სისტემა|ცარცული]] თეროპოდი]] === ხელოვნური ყალიბები === [[ნეიროკრანიუმი|ნეიროკრანიუმის]] (ტვინის გარსის) შიდა ნაწილის ენდოკასტები ხშირად კეთდება [[პალეოანთროპოლოგია|პალეოანთროპოლოგიაში,]] რათა შეისწავლონ ტვინის სტრუქტურა და გადაშენებული [[ჰომინინა|ადამიანის წინაპრების]] ნახევარსფეროების სპეციალიზაცია. მიუხედავად იმისა, რომ ენდოკასტს არ შეუძლია პირდაპირ გამოავლინოს ტვინის სტრუქტურა, <ref name="Jerison">{{Cite web|last=Jerison|first=H.J.|title=Paleoneurology: The study of brain endocasts of extinct vertebrates|url=http://brainmuseum.org/evolution/paleo/index.html|work=Comparative Mammalian Brain Collection|publisher=[[University of Wisconsin]], [[Michigan State University]], [[National Museum of Health and Medicine]], sponsored by the [[National Science Foundation]]|access-date=17 November 2011}}</ref> ის მეცნიერებს საშუალებას აძლევს რომ გაზომონ ტვინის ზედაპირთან ახლოს მდებარე უბნების ზომა, განსაკუთრებით [[ვერნიკეს არე|ვერნიკესა]] და [[ენის პროცესირება ტვინში#ბროკას არე|ბროკას არე]], რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან [[მეტყველება|მეტყველებასა]] და ინტერპრეტაციაზე. ტრადიციულად, ყალიბის მასალა არის [[რეზინი]] ან რეზინის მსგავსი მასალა. თავის ტვინის ღრუს ღიობები, გარდა ''[[ფორამენ მაგნუმი|დიდი ხვრელისა]]''<ref>{{Cite book|author=ზურაბ კაციტაძე|year=2017|language=ქართული|publisher=გამოცემა "მედია"|page=49|isbn=978-9941-0-3138-0|title=ადამიანის ანატომია|edition=მე-6 გამოცემა|series=ნაწილი პირველი}}</ref>, დახურულია და თხევადი რეზინი ირგვლივ ისხმევა ცარიელი თავის ქალის ღრუში და შემდეგ მას გასამაგრებლად ტოვებენ. შედეგად მიღებული სფეროდან, რომელიც შიგნიდან ცარიელია, შესაძლებელია ჰაერის ამოტუმბვა და ყალიბის ''დიდი ხვერელიდან გამოღება'' . <ref>{{Cite book|title=Dinosaurs, spitfires, and sea dragons|url=https://archive.org/details/dinosaursspitfir00mcgo}}</ref> მსგავსი რეზინის ენდოკასტები იყო სტანდარტული პრაქტიკა მე-20 საუკუნის ბოლომდე და დღემდე გამოიყენება ზოგიერთ სფეროში. თუმცა, მეცნიერები სულ უფრო ხშირად იყენებენ [[კომპიუტერული ტომოგრაფია|კომპიუტერული ტომოგრაფიის]] სკანირების ტექნოლოგიას ციფრული ენდოკასტების შესაქმნელად, რათა თავიდან აიცილონ მნიშვლენოვანი ნიმუშების დაზიანების რისკი. <ref>{{Cite book|title=The Complete Dinosaur}}</ref> === ბუნებრივი ენდოკასტები === [[ფაილი:Tyrannosaurus_brain_aus.jpg|ბმული=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Tyrannosaurus_brain_aus.jpg/220px-Tyrannosaurus_brain_aus.jpg|მარჯვნივ|მინი| ''[[ტირანოზავრი|ტირანოზავრის]]'' კრანიალური ღრუს ბუნებრივი (ნამარხი) ენდოკასტი, რომელიც აჩვენებს ფართო [[ყნოსვითი ბოლქვი|ყნოსვის ბოლქვს]] (მარცხნივ)]] ასევე ცნობილია ბუნებრივი კრანიალური (თავის ქალის) ენდოკასტები. ცნობილი [[Taung Child]], პირველად ნაპოვნი ''[[ავსტრალოპითეკები|ავსტრალოპითეკი]]'', შედგება ბუნებრივი ენდოკასტისგან, რომელიც დაკავშირებულია თავის ქალას სახის ნაწილთან. სწორედ ტვინის ფორმამ მისცა [[რაიმონდ დარტი|რეიმონდ დარტს]] საშუალება დასკვნისა, რომ ნამარხი ადამიანის ნათესავს ეკუთვნოდა და არა გადაშენებულ [[ჰომინიდები|მაიმუნს]] . <ref>Brain, C.K. [http://www.press.uchicago.edu/Misc/Chicago/284158_brain.html Raymond Dart and our African Origins], in ''A Century of Nature: Twenty-One Discoveries that Changed Science and the World'', [[Laura Garwin]] and Tim Lincoln, eds.</ref> ძუძუმწოვრების ენდოკასტები განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რადგან ისინი წააგავს ახალ ტვინს რომლის [[დურა მატერი]] (ტვინის მყარი გარსი) თავის ადგილასაა. ასეთი „ნამარხი ტვინი“ ცნობილია ძუძუმწოვრების რამდენიმე ასეული სახეობიდან. <ref name="Jerison">{{Cite web|last=Jerison|first=H.J.|title=Paleoneurology: The study of brain endocasts of extinct vertebrates|url=http://brainmuseum.org/evolution/paleo/index.html|work=Comparative Mammalian Brain Collection|publisher=[[University of Wisconsin]], [[Michigan State University]], [[National Museum of Health and Medicine]], sponsored by the [[National Science Foundation]]|access-date=17 November 2011}}</ref> ცნობილია ''[[ბათიგენისი|ბათიგენისის]]'' (პატარა [[მერიკოიდოდონტოიდეა|მერიკოდონტი]] ) კრანიალური ღრუს ასზე მეტი ბუნებრივი ასლი, რომელთაგან ზოგიერთს აქვს იდენტიფიცირებადი მახასიათებლები მთავარ [[გირუსი|გირამდე]] . ასევე ცნობილია სხვადასხვა [[დინოზავრები|დინოზავრის]] რამდენიმე ასეული [[კრანიალური სარდაფი|კრანიალურ ღრუს]] ასლი, მათ შორის ''[[ტირანოზავრი|ტირანოზავრის]]'' ტვინის ღრუ, რომელიც აჩვენებს, რომ ცხოველს ჰქონდა შეზღუდული ინტელექტი და კარგად განვითარებული ყნოსვა. <ref>{{Cite book|last=Jerison|first=H.J.|title=Encyclopedia of neuroscience|publisher=Elsevier|url=http://hjerison.bol.ucla.edu/pdf/dinobrain2.pdf}}</ref> უძველესი ცნობილი ბუნებრივი კრანიალური ენდოკასტი არის ნამარხი თევზის ტვინი, რომელიც [[მთლიანთავიანები|მთლიანთავიანს]] ეკუთვნოდა, ის დაახლოებით 300 მილიონი წლისაა. <ref>[http://www.livescience.com/animals/090302-oldest-brain-fossil.html Oldest Fossil Brain Find Is 'Really Bizarre'], LiveScience.com</ref> == სხვა ღრუების ენდოკასტები == [[ფაილი:OrdNautiloidInternalMold.jpg|ბმული=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/OrdNautiloidInternalMold.jpg/220px-OrdNautiloidInternalMold.jpg|მარჯვნივ|მინი| [[ორდოვიციული სისტემა|ორდოვიციული]] პეროდის სწორ-ნიჟარიანი [[თავფეხიანები|თავფეხიანის]] ენდოკასტი, რომელიც ნიჟარის შიდა სტრუქტურას აჩვენებს.]] ცხოველების ენდოსკატი ნამარხები, რომელთა ნიჟარა ადვილად იშლება ან დნება, ხშირად გვხვდება მათი ნამარხებისგან თავისუფალი, მსგავსად ზოგიერთი [[მოლუსკები|მოლუსკების]] [[არაგონიტი|არაგონიტის]] ნიჯარებისა და [[ზღვის ზღარბები|ზღვის ზღარბის]] გარე ჩონჩხისა. ხშირად გავრცელებული ფორმაა [[მხარფეხიანები|მხარფეხიანისა]] და [[ორსაგდულიანები|ორსაგდულიანის]] შიდა ყალიბი. საკმაოდ სიმეტრიულ გვარში ბრაიოპროდი''[[პენტამერუსი|Pentamerus]]'', ენდოკასტი წააგავს [[ვულვა|ვულვას]], რაც ამ ნამარხებს აძლევს სახელს ''Schamstein'' ან ''Mutterstein'' ("სირცხვილის ქვა" ან "დედა ქვა") [[გერმანული ენა|გერმანულად]], ხოლო ზოგიერთი ორსარქველიანი ენდოკასტი ტრადიციულად ცნობილია, როგორც ქვის გული ან ხარის გული ბრიტანეთში. <ref>{{Cite news|last=von Werfring|first=Johan|date=2015-05-21|title=Schamstein-Therapie nach Krötenbiss|work=Museumsstücke, ProgrammPunkte|publisher=Wiener Zeitung|url=http://www.wienerzeitung.at/nachrichten/kultur/museum/752386_Schamstein-Therapie-nach-Kroetenbiss.html|access-date=30 July 2015}}</ref> "სვინესუნდის ვენერა", ადრეული [[მეზოლითი|მეზოლითური]] [[ვენერას ფიგურები|ვენერას ფიგურა]] [[ნორვეგია|ნორვეგიიდან]], ხელახლა დამუშავებული ორსარქველიანი [[ორდოვიციული სისტემა|ორდოვიციული]] (პერიოდი) ენდოკასტია. ასევე ცნობილია, რომ ენდოკასტები წარმოიქმნება ლოკოკინების ნიჟარებისაგან, ზღვის ზღარბებისა და [[მედუზები|მედუზების]] კუჭის ღრუსგანაც კი, რომლებიც ნამარხ კვალს იშვიათად ტოვებენ. ხელოვნური ენდოკასტები ზოგჯერ სისხლძარღვებისგან სამედიცინო ან ანატომიური მიზნით კეთდება. ორგანოს სისხლძარღვში (მაგ. [[თავის ტვინი|ტვინი]] ან [[ღვიძლი]] ) შეჰყავთ [[ფისი]]. როდესაც ის გამაგრებულია, ორგანო თავად იშლება და ორგანოს სისხლით მომარაგების სამგანზომილებიან გამოსახულებას ტოვებს. == ცნობები == <references group="" responsive="1"></references> [[კატეგორია:ცხოველების ანატომია]] [[კატეგორია:ანთროპომეტრია]] [[კატეგორია:ანატომია]] k2zfjkrlxkm498wk1xmv8ppaz7g56xr 0 537198 4407775 4407438 2022-08-16T19:10:13Z გიო ოქრო 84301 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი= სოფელი}} '''ბაიათი''' ({{lang-az|Bayat}}) — ყოფილი სოფელი [[შუშის მაზრა|შუშის მაზრაში]] (ახლანდ. [[აზერბაიჯანი]]). სახელწოდება წარმოსდგება [[სელჩუკები|სელჩუკი]] ოღუზების ბაიათის ტომისგან. თავდაპირველად იგი თავისუფალი ტომი, [[XV საუკუნე]]ში შეუერთდა [[ყიზილბაშები|ყიზილბაშებს]]. [[XIX საუკუნე]]ში [[ჯავანშირის მაზრა|ჯავანშირის მაზრაში]] ცხოვრობდა ხალხი სახელად „ბაიათი“. == იხილეთ აგრეთვე == * [[შუშის მაზრა|შუშის მაზრა]] * [[ყიზილბაშები|ყიზილბაშები]] == ლიტერატურა == * Qızılbaşlar tarixi. Bakı, 1995. * Yüzbaşov R. Azərbaycanın coğrafi terminləri. Bakı, 1966. * Yusifov Y., Kərimov S. Toponimikanın əsasları. Bakı, 1987. {{შუშის რაიონი}} [[კატეგორია:შუშის რაიონის სოფლები]] njbkbzgfyf2h74f1e3e46fsd84t4dc7 0 537205 4407607 4407474 2022-08-16T12:33:16Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[სურათი:KartoffelnWelt.png|thumb|upright=1.4|მსოფლიოში კარტოფილის წარმოებაში ყველაზე უფრო დიდი წილის მქონე სახელმწიფოები]] [[სურათი:Potato crop - geograph.org.uk - 482284.jpg|thumb|upright=1.4|კარტოფილის მინდორი]] '''მეკარტოფილეობა''' — [[კარტოფილი]]ს მოყვანის [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] წარმოების დარგი საკვები, შესანახი და სამრეწველო მიზნებისათვის. XXI საუკუნის დასაწყისის მდგომარეობისათვის მსოფლიოში შეიმჩნევა, როგორც კარტოფილის მთლიანი მოსავლის, ასევე მისი დამუშავების მოცულობის ზრდა. მსოფლიოში კარტოფილის წარმოების სავარაუდო მოცულობა ერთ სულ მოსახლეზე 51 კგ-ია{{sfn|ლოვკისი|2008}}. [[კარტოფილი]] ერთ-ერთი მთავარი სასოფლო-სამეურნეო კულტურაა, მსოფლიოს საკვები მცენარეების წარმოებაში მას უკავია ერთ-ერთი პირველი ადგილი<ref>{{წიგნი|ავტორი=В. С. Долгачева|სათაური=Растениеводство|ადგილი=М|გამომცემლობა=Академия|წელი=1999|isbn=5-7695-0354-4|ფურცლები=146}}</ref>. == კარტოფილის წარმოება მსოფლიოს ქვეყნებში == [[სურათი:Various types of potatoes for sale.jpg|280px|thumb|cghfdf|კარტოფილის ჯიშების მრავალფეროვნება სუპერმარკეტის თაროებზე]] {| class="wikitable sortable" align=center <!--style="clear:right"--> ! colspan=12|კარტოფილის წარმოება (ათასი ტონა)<br> <ref>{{Cite web |url=https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL |title=ФАО |access-date=2022-06-25 |archive-date=2022-01-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220106022112/https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL |deadlink=no }}</ref> |- ! ქვეყანა ||2005 || 2014 || 2016 || 2018 || 2019 || 2020 |- | {{დროშა|ჩინეთი}} || 70.869 || 84.155 ||84.928 || 90.259 || 91.881 || 78.184 |- | {{დროშა|ინდოეთი}} || 28.787 || 46.395 || 43.417 || 48.529 || 50.190 || 51.300 |- | {{დროშა|უკრაინა}} || 19.462 || 23.693 || 21.750 || 22.504 || 20.269 || 20.838 |- | {{დროშა|რუსეთი}} || 28.136 || 31.501 || 22.463 || 22.395 || 22.075 || 19.607 |- | {{დროშა|აშშ}} || 19.222 || 20.057 || 20.426 || 20.607 || 19.182 || 18.790 |- | {{დროშა|გერმანია}} || 11.624 || 11.607 || 10.772 || 8.921 || 10.602 || 11.715 |- | {{დროშა|ბანგლადეში}} || 4.855 || 8.950 || 9.474 || 9.744 || 9.655 || 9.606 |- | {{დროშა|საფრანგეთი}} || 6.604 || 8.085 || 6.955 || 7.871 || 8.560 || 8.692 |- | {{დროშა|პოლონეთი}} || 10.369 || 7.689 || 8.872 || 7.478 || 6.481 || 7.848 |- | {{დროშა|ნიდერლანდები}} || 6.777 || 7.100 || 6.534 || 6.030 || 6.961 || 7.021 |- | {{დროშა|დიდი ბრიტანეთი}} || 5.979 || 5.911 || 5.395 || 5.028 || 5.252 || 5.520 |- | {{დროშა|პერუ}} || 3.289 || 4.705 || 4.514 || 5.121 || 5.331 || 5.467 |- | {{დროშა|კანადა}} || 4.443 || 5.643 || 5.346 || 5.791 || 5.410 || 5.295 |- | {{დროშა|ბელარუსი}} || 8.185 || 6.280 || 5.984 || 5.865 || 6.105 || 5.231 |- | {{დროშა|ეგვიპტე}} || 3.167 || 4.611 || 4.113 || 4.896 || 5.078 || 5.216 |- | {{დროშა|თურქეთი}} || 4.090 || 4.166 || 4.750 || 4.550 || 4.980 || 5.200 |- | {{დროშა|ალჟირი}} || 2.157 || 4.673 || 4.759 || 4.653 || 5.020 || 4.659 |- | {{დროშა|პაკისტანი}} || 2.025 || 2.901 || 3.977 || 4.592 || 4.869 || 4.553 |- | {{დროშა|ირანი}} || 4.830 || 4.988 || 4.995 || 5.321 || 3.674 || 4.475 |- | {{დროშა|ყაზახეთი}} || 2.521 || 3.411 || 3.546 || 3.807 || 3.912 || 4.007 |} 2008 წელს კარტოფილი მსოფლიოში მოჰყავდათ შემდეგი მიზნებისათვის{{sfn|ლოვკისი|2008}}: * დაახლოებით 60 % — [[კარტოფილი კულინარიაში|კულინარიაში]] გამოსაყენებლად ახალი ან დამუშავებული სახით, * დაახლოებით 15 % — როგორც [[საკვები კულტურები]] [[სოფლის მეურნეობის ცხოველები]]სთვის, * დაახლოებით 25 % — საწარმოო მიზნებისათვის გადასამუშავებლად, მათ შორის [[კარტოფილის კრახმალი|კრახმალის]] საწარმოებლად. === კარტოფილის მოსავლიანობა მსოფლიოს წამყვანი წარმოების ქვეყნებში === {| class="wikitable sortable" align=center <!--style="clear:right"--> ! colspan=8| კარტოფილის მწარმოებელი წამყვანი ქვეყნები |- ! || 2019 წელი || დათესილი ფართობი (ათასი ჰექტარი) ||მოსავლიანობა (ცენტ/ჰა) || წარმოება (ათასი ტონა) || % მსოფლიოში |- | 1 || {{დროშა|ჩინეთი}} || 4915 || 187 || 91.881 || 24,80 % |- | 2 || {{დროშა|ინდოეთი}} || 2173 || 231 || 50.190 || 12,54 % |- | 3 || {{დროშა|რუსეთი}} || 1239 || 178 || 22.075 || 5,96 % |- | 4 || {{დროშა|უკრაინა}} || 1309 || 155 || 20.269 || 5,47 % |- | 5 || {{დროშა|აშშ}} || 381 || 503 || 19.182 || 5,18 % |- | 6 || {{დროშა|გერმანია}} || 272 || 390 || 10.602 || 2,86 % |- | 7 || {{დროშა|ბანგლადეში}} || 468 || 206 || 9.655 || 2,61 % |- | 8 || {{დროშა|საფრანგეთი}} || 207 || 413 || 8.560 || 2,31 % |- | 9 || {{დროშა|ნიდერლანდები}} || 166 || 420 || 6.961 || 1,88 % |- | 10 || {{დროშა|პოლონეთი}} || 302 || 214 || 6.482 || 1,75 % |- | 11 || {{დროშა|ბელარუსი}} || 267 || 229 || 6.105 || 1,65 % |- | 12 || {{დროშა|კანადა}} || 138 || 391 || 5.410 || 1,46 % |- | 13 || {{დროშა|პერუ}} || 330 || 162 || 5.331 || 1,44 % |- | 14 || {{დროშა|დიდი ბრიტანეთი}} || 144 || 365 || 5.252 || 1,42 % |- | 15 || {{დროშა|ეგვიპტე}} || 175 || 290 || 5.078 || 1,37 % |- | 16 || {{დროშა|ალჟირი}} || 158 || 318 || 5.020 || 1,36 % |- | 17 || {{დროშა|თურქეთი}} || 141 || 354 || 4.980 || 1,34 % |- | 18 || {{დროშა|ბელგია}} || 98 || 410 || 4.028 || 1,09 % |- | || მთელი მსოფლიო || 17.341 || 213 || 370.437 || 100 % |} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მეკარტოფილეობა]] m4bscv1y7rexx82y232zv9ns37u6f0q 0 537221 4407766 4407554 2022-08-16T18:48:45Z გიო ოქრო 84301 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება|სტატუსი=სოფელი}} '''ხალფალი''' — სოფელი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], [[შუშის რაიონი|შუშის რაიონში]], სოფელ ხალფალის ადმინისტრაციულ თემში.<ref>{{Cite web|url=https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200416203250/https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archivedate=2020-04-16|title=İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı|author=Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi|date=2019|publisher=stat.gov.az|accessdate=2020-04-16|language=az}}</ref> == ისტორია == 1992 წელს დაიკავეს სომხეთის შეიარაღებულმა ძალებმა. === ოკუპაციის პერიოდი === ამ ტერიტორიაზე მოეწყო საწვრთნელი ბანაკი [[სომხეთის გათავისუფლების სომხური საიდუმლო არმია|სომხეთის გათავისუფლების სომხური საიდუმლო არმიის]] რადიკალური ფრთისთვის, რომელსაც აზერბაიჯანი ტერორისტულ ორგანიზაციად მიიჩნევს.<ref>[http://dgk.nmr.az/files/uploader/aztarix_preslib_07.pdf Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. VII cild (1941-2002-ci illər). Bakı. „Elm“. 2008. səh. 268–269.] {{az}}</ref> == ტოპონიმიკა == {{მანქანური თარგმანი|სტილი=width:auto}} ხალფალი შუშის რაიონის სოფელს ჰქვია. შუა საუკუნეებში ყარაბაღში მცხოვრები ხალფალელებია. წყაროში ჰაჯილების ტომის ერთ-ერთ შტოდ ხალფალთა გვარი იყო მოხსენიებული. მისი სრული სახელია მილი ხალფალი. ყარაბაღის ხანის იბრაჰიმ ხანის ძმის მეჰდიგულუხანის კუთვნილი ამ სოფლის დასახლების შემდეგ 11 დასახლება ჩამოყალიბდა. ხუდავერდის ზამთრის ბანაკი, ხალფას ზამთრის ბანაკი, ხანლიგპეია, ლაჩინლარი, ზამანპეია, შუშულუ, მირზალერი, მამიშესი, შირანი და კოსალარი. მაშინ ეს სოფლები ეკუთვნოდა ხურშუდ ბანუ ნატავანს, ხანის ასულს<ref>B.Budaqov, Q.Qeybullayev Yuxarı Qarabağın Toponimləri Bakı,2005</ref> == იხილეთ აგრეთვე == * [[მალიბეილი]] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:შუშის რაიონის სოფლები]] 87gunfwcrv08s0yp76q91fkynnhch23 4407767 4407766 2022-08-16T18:49:15Z გიო ოქრო 84301 მომხმარებელმა გიო ოქრო გვერდი „[[ხალფალი(შუშა)]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[ხალფალი (შუშა)]]“ wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება|სტატუსი=სოფელი}} '''ხალფალი''' — სოფელი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], [[შუშის რაიონი|შუშის რაიონში]], სოფელ ხალფალის ადმინისტრაციულ თემში.<ref>{{Cite web|url=https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200416203250/https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archivedate=2020-04-16|title=İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı|author=Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi|date=2019|publisher=stat.gov.az|accessdate=2020-04-16|language=az}}</ref> == ისტორია == 1992 წელს დაიკავეს სომხეთის შეიარაღებულმა ძალებმა. === ოკუპაციის პერიოდი === ამ ტერიტორიაზე მოეწყო საწვრთნელი ბანაკი [[სომხეთის გათავისუფლების სომხური საიდუმლო არმია|სომხეთის გათავისუფლების სომხური საიდუმლო არმიის]] რადიკალური ფრთისთვის, რომელსაც აზერბაიჯანი ტერორისტულ ორგანიზაციად მიიჩნევს.<ref>[http://dgk.nmr.az/files/uploader/aztarix_preslib_07.pdf Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. VII cild (1941-2002-ci illər). Bakı. „Elm“. 2008. səh. 268–269.] {{az}}</ref> == ტოპონიმიკა == {{მანქანური თარგმანი|სტილი=width:auto}} ხალფალი შუშის რაიონის სოფელს ჰქვია. შუა საუკუნეებში ყარაბაღში მცხოვრები ხალფალელებია. წყაროში ჰაჯილების ტომის ერთ-ერთ შტოდ ხალფალთა გვარი იყო მოხსენიებული. მისი სრული სახელია მილი ხალფალი. ყარაბაღის ხანის იბრაჰიმ ხანის ძმის მეჰდიგულუხანის კუთვნილი ამ სოფლის დასახლების შემდეგ 11 დასახლება ჩამოყალიბდა. ხუდავერდის ზამთრის ბანაკი, ხალფას ზამთრის ბანაკი, ხანლიგპეია, ლაჩინლარი, ზამანპეია, შუშულუ, მირზალერი, მამიშესი, შირანი და კოსალარი. მაშინ ეს სოფლები ეკუთვნოდა ხურშუდ ბანუ ნატავანს, ხანის ასულს<ref>B.Budaqov, Q.Qeybullayev Yuxarı Qarabağın Toponimləri Bakı,2005</ref> == იხილეთ აგრეთვე == * [[მალიბეილი]] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:შუშის რაიონის სოფლები]] 87gunfwcrv08s0yp76q91fkynnhch23 4407769 4407767 2022-08-16T18:49:44Z გიო ოქრო 84301 /* სქოლიო */ // რედაქტირება [[:en:User:镜音铃/Wikiplus|Wikiplus]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება|სტატუსი=სოფელი}} '''ხალფალი''' — სოფელი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], [[შუშის რაიონი|შუშის რაიონში]], სოფელ ხალფალის ადმინისტრაციულ თემში.<ref>{{Cite web|url=https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200416203250/https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archivedate=2020-04-16|title=İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı|author=Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi|date=2019|publisher=stat.gov.az|accessdate=2020-04-16|language=az}}</ref> == ისტორია == 1992 წელს დაიკავეს სომხეთის შეიარაღებულმა ძალებმა. === ოკუპაციის პერიოდი === ამ ტერიტორიაზე მოეწყო საწვრთნელი ბანაკი [[სომხეთის გათავისუფლების სომხური საიდუმლო არმია|სომხეთის გათავისუფლების სომხური საიდუმლო არმიის]] რადიკალური ფრთისთვის, რომელსაც აზერბაიჯანი ტერორისტულ ორგანიზაციად მიიჩნევს.<ref>[http://dgk.nmr.az/files/uploader/aztarix_preslib_07.pdf Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. VII cild (1941-2002-ci illər). Bakı. „Elm“. 2008. səh. 268–269.] {{az}}</ref> == ტოპონიმიკა == {{მანქანური თარგმანი|სტილი=width:auto}} ხალფალი შუშის რაიონის სოფელს ჰქვია. შუა საუკუნეებში ყარაბაღში მცხოვრები ხალფალელებია. წყაროში ჰაჯილების ტომის ერთ-ერთ შტოდ ხალფალთა გვარი იყო მოხსენიებული. მისი სრული სახელია მილი ხალფალი. ყარაბაღის ხანის იბრაჰიმ ხანის ძმის მეჰდიგულუხანის კუთვნილი ამ სოფლის დასახლების შემდეგ 11 დასახლება ჩამოყალიბდა. ხუდავერდის ზამთრის ბანაკი, ხალფას ზამთრის ბანაკი, ხანლიგპეია, ლაჩინლარი, ზამანპეია, შუშულუ, მირზალერი, მამიშესი, შირანი და კოსალარი. მაშინ ეს სოფლები ეკუთვნოდა ხურშუდ ბანუ ნატავანს, ხანის ასულს<ref>B.Budaqov, Q.Qeybullayev Yuxarı Qarabağın Toponimləri Bakı,2005</ref> == იხილეთ აგრეთვე == * [[მალიბეილი]] == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{შუშის რაიონი}} [[კატეგორია:შუშის რაიონის სოფლები]] otdrclqtcqrvcik7566gem9wjgqt5u3 0 537224 4407759 4407559 2022-08-16T18:26:56Z გიო ოქრო 84301 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება|lat_deg=|lat_min=|lat_sec=|lon_deg=|lon_min=|lon_sec=}} '''ზარისლი''' — სოფელი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], [[შუშის რაიონი|შუშის რაიონში]], სოფელ ზარისლის ადმინისტრაციულ თემში.<ref>{{Cite web|url=https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200416203250/https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archivedate=2020-04-16|title=İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı|author=Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi|date=2019|publisher=stat.gov.az|accessdate=2020-04-16|language=az}}</ref> == ისტორია == [[1992]] წლიდან ოკუპირებულია სომხეთის შეიარაღებული ძალების მიერ. == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{შუშის რაიონი}} [[კატეგორია:შუშის რაიონის სოფლები]] fgasb34odrwnf7noq6kjd7znymirhgf 4407760 4407759 2022-08-16T18:27:23Z გიო ოქრო 84301 // რედაქტირება [[:en:User:镜音铃/Wikiplus|Wikiplus]]-ით wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება|სტატუსი=სოფელი}} '''ზარისლი''' — სოფელი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], [[შუშის რაიონი|შუშის რაიონში]], სოფელ ზარისლის ადმინისტრაციულ თემში.<ref>{{Cite web|url=https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200416203250/https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archivedate=2020-04-16|title=İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı|author=Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi|date=2019|publisher=stat.gov.az|accessdate=2020-04-16|language=az}}</ref> == ისტორია == [[1992]] წლიდან ოკუპირებულია სომხეთის შეიარაღებული ძალების მიერ. == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{შუშის რაიონი}} [[კატეგორია:შუშის რაიონის სოფლები]] 5nr36mopy2n93nz7qlsxw2n3eseeifc 0 537227 4407804 4407582 2022-08-16T23:54:33Z Mehman97 75871 მომხმარებელმა Mehman97 გვერდი „[[იუხარი ქუშჩულარი]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[იუხარი-ყუშჩულარი]]“ wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''იუხარი ქუშჩულარი''' ({{lang-az|Yuxarı Quşçular}}) — სოფელი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის რესპუბლიკის]] [[შუშის რაიონი|შუშას რაიონის]] სოფელ გუშულარის ადმინისტრაციულ თემში. <ref>{{Cite web|url=https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200416203250/https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archivedate=2020-04-16|title=İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı|author=Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi|date=2019|publisher=stat.gov.az|accessdate=2020-04-16|language=az}}</ref> [[1992]] წლიდან ოკუპირებულია [[სომხეთი|სომხეთის]] შეიარაღებული ძალების მიერ. == ისტორია == [[1991]] წლის [[7 თებერვალი|7 თებერვალს]] სოფელი [[ზემო გუშულარი]] გამოეყო მალიბეილის სოფლის საკრებულოს და შეიქმნა გუშულის სოფლის საბჭო, <ref>{{Cite web|url=http://e-qanun.az/framework/10264|title=Azərbaycan Respublikasının Bakı, Gəncə və Sumqayıt şəhərlərinin, Abşeron, Ağdaş, Ağsu, Ağcabədi, Balakən, Bərdə, Beyləqan, Vartaşen, Quba, Qutqaşen, Daşkəsən, İmişli, Yevlax, Kəlbəcər, Kürdəmir, Gədəbəy, Goranboy, Laçın, Lerik, Lənkəran, Mirbəşir, Puşkin, Saatlı, Füzuli, Cəbrayıl və Şamxor rayonlarının, Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Şuşa rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı '''Qərarı'''|author=|date=1991|work=|publisher=[[e-qanun.az]]|accessdate=2015-06-18|language=az}}</ref> საბჭო ამ სოფლის ცენტრით. სოფელ იუხარის გუშულარულის ისტორია მე-18 საუკუნეში აქ ჩამოსახლებული მოსახლეობით იწყება. ეს მოსახლეობა ტოვუზის ტერიტორიიდან გადმოსახლდა. მოსახლეობის წარმომავლობა შუა აზიიდან გადმოსახლებული კუშის ტომიდანაა. [[ყარაბაღი|ყარაბაღის]] ომის დასაწყისში, მას შემდეგ რაც სომხურმა ძალებმა მთლიანად აიღეს ყარაბაღის სომხებით დასახლებული მხარეები, დაიწყეს აზერბაიჯანით დასახლებულ ტერიტორიებზე შეტევა. [[1992]] წლის იანვარში სომხებმა ქალაქ ხანკენდში აზერბაიჯანის სახალხო განმათავისუფლებელი არმიის ძალები გააძევეს. ამის შემდეგ სომხებმა ქალაქ შუშას ოკუპაციის მიზნით ალყა შემოარტყეს. ამ პროცესში, ამავე დროს, [[1992 წლის 12 თებერვალი|1992 წლის 12 თებერვალს]] თავს დაესხნენ შუშას რაიონის სოფლებს [[მალიბეი|მალიბეილსა]] და გუშჭულარს. ორივე სოფელი ერთ დღეში დაიკავეს და ოკუპაციის შედეგად [[სომხეთი|სომხეთის]] არმიამ და მისმა დაქირავებულმა ჯარისკაცებმა სასტიკად მოკლეს დაახლოებით 50 მშვიდობიანი მოქალაქე. დარჩენილმა მოსახლეობამ გაქცევა მოახერხა და ორივე სოფელი მთლიანად დაიწვა. == მოსახლეობა == [[1986]] წლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობდა 280 კაცი. ყველა მათგანი ეროვნებით აზერბაიჯანელია. 01.01.2013 მდგომარეობით 1143 ადამიანი. == იხილეთ აგრეთვე == * მალიბეილისა და გუშჩულარის ხოცვა-ჟლეტა ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{შუშის რაიონი}} [[კატეგორია:შუშის რაიონის სოფლები]] 1ijji6dvqe0cyo0webq0r4o8mrbxh2q 4407808 4407804 2022-08-16T23:56:10Z Mehman97 75871 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი}} '''იუხარი-ყუშჩულარი''' ({{lang-az|Yuxarı Quşçular}}) — სოფელი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], [[შუშის რაიონი|შუშის რაიონში]], გუშულარის ადმინისტრაციულ თემში.<ref>{{Cite web|url=https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200416203250/https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archivedate=2020-04-16|title=İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı|author=Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi|date=2019|publisher=stat.gov.az|accessdate=2020-04-16|language=az}}</ref> [[1992]] წლიდან ოკუპირებულია [[სომხეთი|სომხეთის]] შეიარაღებული ძალების მიერ. == ისტორია == [[1991]] წლის [[7 თებერვალი|7 თებერვალს]] სოფელი [[ზემო გუშულარი]] გამოეყო მალიბეილის სოფლის საკრებულოს და შეიქმნა გუშულის სოფლის საბჭო, <ref>{{Cite web|url=http://e-qanun.az/framework/10264|title=Azərbaycan Respublikasının Bakı, Gəncə və Sumqayıt şəhərlərinin, Abşeron, Ağdaş, Ağsu, Ağcabədi, Balakən, Bərdə, Beyləqan, Vartaşen, Quba, Qutqaşen, Daşkəsən, İmişli, Yevlax, Kəlbəcər, Kürdəmir, Gədəbəy, Goranboy, Laçın, Lerik, Lənkəran, Mirbəşir, Puşkin, Saatlı, Füzuli, Cəbrayıl və Şamxor rayonlarının, Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Şuşa rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı '''Qərarı'''|author=|date=1991|work=|publisher=[[e-qanun.az]]|accessdate=2015-06-18|language=az}}</ref> საბჭო ამ სოფლის ცენტრით. სოფელ იუხარის გუშულარულის ისტორია მე-18 საუკუნეში აქ ჩამოსახლებული მოსახლეობით იწყება. ეს მოსახლეობა ტოვუზის ტერიტორიიდან გადმოსახლდა. მოსახლეობის წარმომავლობა შუა აზიიდან გადმოსახლებული კუშის ტომიდანაა. [[ყარაბაღი|ყარაბაღის]] ომის დასაწყისში, მას შემდეგ რაც სომხურმა ძალებმა მთლიანად აიღეს ყარაბაღის სომხებით დასახლებული მხარეები, დაიწყეს აზერბაიჯანით დასახლებულ ტერიტორიებზე შეტევა. [[1992]] წლის იანვარში სომხებმა ქალაქ ხანკენდში აზერბაიჯანის სახალხო განმათავისუფლებელი არმიის ძალები გააძევეს. ამის შემდეგ სომხებმა ქალაქ შუშას ოკუპაციის მიზნით ალყა შემოარტყეს. ამ პროცესში, ამავე დროს, [[1992 წლის 12 თებერვალი|1992 წლის 12 თებერვალს]] თავს დაესხნენ შუშას რაიონის სოფლებს [[მალიბეი|მალიბეილსა]] და გუშჭულარს. ორივე სოფელი ერთ დღეში დაიკავეს და ოკუპაციის შედეგად [[სომხეთი|სომხეთის]] არმიამ და მისმა დაქირავებულმა ჯარისკაცებმა სასტიკად მოკლეს დაახლოებით 50 მშვიდობიანი მოქალაქე. დარჩენილმა მოსახლეობამ გაქცევა მოახერხა და ორივე სოფელი მთლიანად დაიწვა. == მოსახლეობა == [[1986]] წლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემებით, სოფელში ცხოვრობდა 280 კაცი. ყველა მათგანი ეროვნებით აზერბაიჯანელი იყო. 2013 წლის მდგომარეობით, სოფელში ცხოვრობდა 1143 ადამიანი. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{შუშის რაიონი}} [[კატეგორია:შუშის რაიონის სოფლები]] 9mys6l748tp9m7dre6vf6cjzgbuexaa 4407809 4407808 2022-08-16T23:58:16Z Mehman97 75871 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი}} '''იუხარი-ყუშჩულარი''' ({{lang-az|Yuxarı Quşçular}}) — სოფელი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], [[შუშის რაიონი|შუშის რაიონში]], გუშულარის ადმინისტრაციულ თემში.<ref>{{Cite web|url=https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200416203250/https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archivedate=2020-04-16|title=İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı|author=Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi|date=2019|publisher=stat.gov.az|accessdate=2020-04-16|language=az}}</ref> [[1992]] წლიდან ოკუპირებულია [[სომხეთი|სომხეთის]] შეიარაღებული ძალების მიერ. == ისტორია == [[1991]] წლის [[7 თებერვალი|7 თებერვალს]] სოფელი გამოეყო მალიბეილის სოფლის საკრებულოს და შეიქმნა გუშულის სოფლის საბჭო,<ref>{{Cite web|url=http://e-qanun.az/framework/10264|title=Azərbaycan Respublikasının Bakı, Gəncə və Sumqayıt şəhərlərinin, Abşeron, Ağdaş, Ağsu, Ağcabədi, Balakən, Bərdə, Beyləqan, Vartaşen, Quba, Qutqaşen, Daşkəsən, İmişli, Yevlax, Kəlbəcər, Kürdəmir, Gədəbəy, Goranboy, Laçın, Lerik, Lənkəran, Mirbəşir, Puşkin, Saatlı, Füzuli, Cəbrayıl və Şamxor rayonlarının, Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Şuşa rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı '''Qərarı'''|author=|date=1991|work=|publisher=[[e-qanun.az]]|accessdate=2015-06-18|language=az}}</ref> რომლის ადმინისტრაციული ცენტრიც გახდა სოფელი. სოფელ იუხარის გუშულარულის ისტორია მე-18 საუკუნეში აქ ჩამოსახლებული მოსახლეობით იწყება. ეს მოსახლეობა ტოვუზის ტერიტორიიდან გადმოსახლდა. მოსახლეობის წარმომავლობა შუა აზიიდან გადმოსახლებული კუშის ტომიდანაა. [[ყარაბაღი|ყარაბაღის]] ომის დასაწყისში, მას შემდეგ რაც სომხურმა ძალებმა მთლიანად აიღეს ყარაბაღის სომხებით დასახლებული მხარეები, დაიწყეს აზერბაიჯანით დასახლებულ ტერიტორიებზე შეტევა. [[1992]] წლის იანვარში სომხებმა ქალაქ ხანკენდში აზერბაიჯანის სახალხო განმათავისუფლებელი არმიის ძალები გააძევეს. ამის შემდეგ სომხებმა ქალაქ შუშას ოკუპაციის მიზნით ალყა შემოარტყეს. ამ პროცესში, ამავე დროს, [[1992 წლის 12 თებერვალი|1992 წლის 12 თებერვალს]] თავს დაესხნენ შუშას რაიონის სოფლებს [[მალიბეი|მალიბეილსა]] და გუშჭულარს. ორივე სოფელი ერთ დღეში დაიკავეს და ოკუპაციის შედეგად [[სომხეთი|სომხეთის]] არმიამ და მისმა დაქირავებულმა ჯარისკაცებმა სასტიკად მოკლეს დაახლოებით 50 მშვიდობიანი მოქალაქე. დარჩენილმა მოსახლეობამ გაქცევა მოახერხა და ორივე სოფელი მთლიანად დაიწვა. == მოსახლეობა == [[1986]] წლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემებით, სოფელში ცხოვრობდა 280 კაცი. ყველა მათგანი ეროვნებით აზერბაიჯანელი იყო. 2013 წლის მდგომარეობით, სოფელში ცხოვრობდა 1143 ადამიანი. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{შუშის რაიონი}} [[კატეგორია:შუშის რაიონის სოფლები]] 0bmr5ew2oedy11e3cjgo9ljrrj0ghbh 4407810 4407809 2022-08-17T00:03:21Z Mehman97 75871 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი}} '''იუხარი-ყუშჩულარი''' ({{lang-az|Yuxarı Quşçular}}) — სოფელი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], [[შუშის რაიონი|შუშის რაიონში]], გუშულარის ადმინისტრაციულ თემში.<ref>{{Cite web|url=https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200416203250/https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archivedate=2020-04-16|title=İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı|author=Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi|date=2019|publisher=stat.gov.az|accessdate=2020-04-16|language=az}}</ref> [[1992]] წლიდან ოკუპირებულია [[სომხეთი|სომხეთის]] შეიარაღებული ძალების მიერ. == ისტორია == [[1991]] წლის [[7 თებერვალი|7 თებერვალს]] სოფელი გამოეყო მალიბეილის სოფლის საკრებულოს და შეიქმნა გუშულის სოფლის საბჭო,<ref>{{Cite web|url=http://e-qanun.az/framework/10264|title=Azərbaycan Respublikasının Bakı, Gəncə və Sumqayıt şəhərlərinin, Abşeron, Ağdaş, Ağsu, Ağcabədi, Balakən, Bərdə, Beyləqan, Vartaşen, Quba, Qutqaşen, Daşkəsən, İmişli, Yevlax, Kəlbəcər, Kürdəmir, Gədəbəy, Goranboy, Laçın, Lerik, Lənkəran, Mirbəşir, Puşkin, Saatlı, Füzuli, Cəbrayıl və Şamxor rayonlarının, Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Şuşa rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı '''Qərarı'''|author=|date=1991|work=|publisher=[[e-qanun.az]]|accessdate=2015-06-18|language=az}}</ref> რომლის ადმინისტრაციული ცენტრიც გახდა სოფელი. სოფელ იუხარი-ყუშჩულარის ისტორია XVIII საუკუნეში აქ ჩამოსახლებული მოსახლეობით იწყება. მოსახლეობა [[თოუზის რაიონი|თოვუზის]] ტერიტორიიდან გადმოსახლდა. მოსახლეობის წარმომავლობა შუა აზიიდან გადმოსახლებული ყუშის ტომიდანაა. [[ყარაბაღის ომი|ყარაბაღის პირველი ომის]ქ დასაწყისში, მას შემდეგ, რაც სომხურმა ძალებმა მთლიანად დაიკავეს ყარაბაღის სომხებით დასახლებული პუნქტები, დაიწყეს აზერბაიჯანელებით დასახლებული ტერიტორიებზე შეტევები. [[1992]] წლის იანვარში სომხებმა ქალაქ [[ხანქენდი|ხანქენდიდან]] აზერბაიჯანის სახალხო განმათავისუფლებელი არმიის ძალები გააძევეს. ამის შემდეგ, სომხებმა ქალაქ [[შუშა (ქალაქი)|შუშის]] ოკუპაციის მიზნით ალყა შემოარტყეს მას. ამავე დროს, [[1992]] წლის [[12 თებერვალი|12 თებერვალს]] თავს დაესხნენ შუშის რაიონის სოფლებს [[მალიბეი|მალიბეილსა]] და ყუშჩულარს. ორივე სოფელი ერთ დღეში დაიკავეს და ოკუპაციის შედეგად [[სომხეთი|სომხეთის]] არმიამ და მისმა დაქირავებულმა ჯარისკაცებმა განსაკუთრებული სასატიკით მოკლეს დაახლოებით 50 მშვიდობიანი მოქალაქე. დარჩენილმა მოსახლეობამ გაქცევა მოახერხა, რა დროსაც ორივე სოფელი მთლიანად განადგურდა. == მოსახლეობა == [[1986]] წლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემებით, სოფელში ცხოვრობდა 280 კაცი. ყველა მათგანი ეროვნებით აზერბაიჯანელი იყო. 2013 წლის მდგომარეობით, სოფელში ცხოვრობდა 1143 ადამიანი. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{შუშის რაიონი}} [[კატეგორია:შუშის რაიონის სოფლები]] gpbbbwr9ull0y88zq8txnt1rbavand1 4407811 4407810 2022-08-17T00:03:51Z Mehman97 75871 /* ისტორია */ wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი}} '''იუხარი-ყუშჩულარი''' ({{lang-az|Yuxarı Quşçular}}) — სოფელი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], [[შუშის რაიონი|შუშის რაიონში]], გუშულარის ადმინისტრაციულ თემში.<ref>{{Cite web|url=https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200416203250/https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes.pdf|archivedate=2020-04-16|title=İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı|author=Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi|date=2019|publisher=stat.gov.az|accessdate=2020-04-16|language=az}}</ref> [[1992]] წლიდან ოკუპირებულია [[სომხეთი|სომხეთის]] შეიარაღებული ძალების მიერ. == ისტორია == [[1991]] წლის [[7 თებერვალი|7 თებერვალს]] სოფელი გამოეყო მალიბეილის სოფლის საკრებულოს და შეიქმნა გუშულის სოფლის საბჭო,<ref>{{Cite web|url=http://e-qanun.az/framework/10264|title=Azərbaycan Respublikasının Bakı, Gəncə və Sumqayıt şəhərlərinin, Abşeron, Ağdaş, Ağsu, Ağcabədi, Balakən, Bərdə, Beyləqan, Vartaşen, Quba, Qutqaşen, Daşkəsən, İmişli, Yevlax, Kəlbəcər, Kürdəmir, Gədəbəy, Goranboy, Laçın, Lerik, Lənkəran, Mirbəşir, Puşkin, Saatlı, Füzuli, Cəbrayıl və Şamxor rayonlarının, Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Şuşa rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı '''Qərarı'''|author=|date=1991|work=|publisher=[[e-qanun.az]]|accessdate=2015-06-18|language=az}}</ref> რომლის ადმინისტრაციული ცენტრიც გახდა სოფელი. სოფელ იუხარი-ყუშჩულარის ისტორია XVIII საუკუნეში აქ ჩამოსახლებული მოსახლეობით იწყება. მოსახლეობა [[თოუზის რაიონი|თოვუზის]] ტერიტორიიდან გადმოსახლდა. მოსახლეობის წარმომავლობა შუა აზიიდან გადმოსახლებული ყუშის ტომიდანაა. [[ყარაბაღის ომი|ყარაბაღის პირველი ომის]] დასაწყისში, მას შემდეგ, რაც სომხურმა ძალებმა მთლიანად დაიკავეს ყარაბაღის სომხებით დასახლებული პუნქტები, დაიწყეს აზერბაიჯანელებით დასახლებული ტერიტორიებზე შეტევები. [[1992]] წლის იანვარში სომხებმა ქალაქ [[ხანქენდი|ხანქენდიდან]] აზერბაიჯანის სახალხო განმათავისუფლებელი არმიის ძალები გააძევეს. ამის შემდეგ, სომხებმა ქალაქ [[შუშა (ქალაქი)|შუშის]] ოკუპაციის მიზნით ალყა შემოარტყეს მას. ამავე დროს, [[1992]] წლის [[12 თებერვალი|12 თებერვალს]] თავს დაესხნენ შუშის რაიონის სოფლებს [[მალიბეი|მალიბეილსა]] და ყუშჩულარს. ორივე სოფელი ერთ დღეში დაიკავეს და ოკუპაციის შედეგად [[სომხეთი|სომხეთის]] არმიამ და მისმა დაქირავებულმა ჯარისკაცებმა განსაკუთრებული სასატიკით მოკლეს დაახლოებით 50 მშვიდობიანი მოქალაქე. დარჩენილმა მოსახლეობამ გაქცევა მოახერხა, რა დროსაც ორივე სოფელი მთლიანად განადგურდა. == მოსახლეობა == [[1986]] წლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემებით, სოფელში ცხოვრობდა 280 კაცი. ყველა მათგანი ეროვნებით აზერბაიჯანელი იყო. 2013 წლის მდგომარეობით, სოფელში ცხოვრობდა 1143 ადამიანი. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{შუშის რაიონი}} [[კატეგორია:შუშის რაიონის სოფლები]] 84p89vvltq32l0vgwaex3wgmiqgw1d0 0 537229 4407608 2022-08-16T12:35:33Z პაატა შ 9017 ახალი გვერდი: [[ფაილი:Soldiers on the anti-aircraft guard of the New Zealand Pioneer Maori Battalion camp, Bayencourt, France.jpg|მინი|მაორების ბატალიონის საჰაერო თავდაძვის პოზიცია]] '''ახალი ზელანდიის (მაორი) პიონერთა ბატალიონი''' ან '''მკვიდრი ხალხის კონტიგ... wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Soldiers on the anti-aircraft guard of the New Zealand Pioneer Maori Battalion camp, Bayencourt, France.jpg|მინი|მაორების ბატალიონის საჰაერო თავდაძვის პოზიცია]] '''ახალი ზელანდიის (მაორი) პიონერთა ბატალიონი''' ან '''მკვიდრი ხალხის კონტიგენტი და პიონერთა ბატალიონი''' — [[ახალი ზელანდიის საექსპედიციო ძალები]]ს [[ბატალიონი]] რომელიც [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველ მსოფლიო ომში]] მსახურობდა. ბატალიონი თავდაპირველად [[1915]] წელს შეიქმნა. მონაწილეობდა [[გალიპოლის ბრძოლა]]ში და [[დასავლეთის ფრონტი (პირველი მსოფლიო ომი)|დასავლეთის ფრონტზე]] ძირითადად როგორც [[საინჟინრო მეცნიერება|ინჟინრები]] და [[მშენებლობა|საველე კონსტრუქტორებ]].<ref>{{cite web|url=http://www.nzhistory.net.nz/war/maori-units-nzef|title=Maori Units of the NZEF|work=NZHistory, New Zealand history online|accessdate=26 November 2015}}</ref> ომის განმავლობაში სამხედრო სამსახური გაიარა 2227-მა [[მაორი]]მ და [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] კუნძულების 458-მა მაცხოვრებელმა. მათგან 336 დაიღუპა, ხოლო 734 დაიჭრა. == სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მაორი]] 9gpbml63cr1v43nvudzqvui857pw7mq 0 537230 4407615 2022-08-16T13:17:20Z იაკობ მახარაძე 77021 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული}} '''ლინამონი''' (ოფიციალურად '''ლინამონის მუნიციპალიტეტი'''; {{lang-ceb|Lungsod sa Linamon}}; {{lang-tl|Bayan ng Linamon}}) ― მეხუთე კლასის ფილიპინების მუნიციპალიტეტები|მუნიციპალ... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული}} '''ლინამონი''' (ოფიციალურად '''ლინამონის მუნიციპალიტეტი'''; {{lang-ceb|Lungsod sa Linamon}}; {{lang-tl|Bayan ng Linamon}}) ― მეხუთე კლასის [[ფილიპინების მუნიციპალიტეტები|მუნიციპალიტეტი]] [[ჩრდილოეთი ლანაო|ჩრდილოეთ ლანაოს]] [[ფილიპინების პროვინციები|პროვინციაში]], [[ფილიპინები|ფილიპინებში]]. [[2020]] წლის აღწერით, მუნიციპალიტეტის მოსახლეობა 21 269 ადამიანს შეადგენს. მოიცავს 8 [[ბარანგაი]]ს. ==კლიმატი== {{Weather box | location = Linamon, Lanao del Norte | width = auto | metric first = Yes | single line = Yes | Jan high C = 29 | Jan low C = 24 | Feb high C = 29 | Feb low C = 24 | Mar high C = 30 | Mar low C = 24 | Apr high C = 31 | Apr low C = 25 | May high C = 30 | May low C = 26 | Jun high C = 30 | Jun low C = 26 | Jul high C = 30 | Jul low C = 25 | Aug high C = 30 | Aug low C = 25 | Sep high C = 30 | Sep low C = 25 | Oct high C = 30 | Oct low C = 25 | Nov high C = 30 | Nov low C = 25 | Dec high C = 29 | Dec low C = 25 | Jan precipitation mm = 159 | Feb precipitation mm = 143 | Mar precipitation mm = 166 | Apr precipitation mm = 183 | May precipitation mm = 357 | Jun precipitation mm = 414 | Jul precipitation mm = 333 | Aug precipitation mm = 309 | Sep precipitation mm = 289 | Oct precipitation mm = 285 | Nov precipitation mm = 253 | Dec precipitation mm = 166 | Jan rain days = 18.4 | Feb rain days = 17.2 | Mar rain days = 20.6 | Apr rain days = 23.4 | May rain days = 29.3 | Jun rain days = 29.2 | Jul rain days = 29.9 | Aug rain days = 29.4 | Sep rain days = 27.7 | Oct rain days = 28.7 | Nov rain days = 25.5 | Dec rain days = 19.9 | source 1 = Meteoblue <ref name="met_norms"> {{cite web | url = https://www.meteoblue.com/en/weather/historyclimate/climatemodelled/linamon_philippines_1706287 | title = Linamon: Average Temperatures and Rainfall | publisher = Meteoblue | accessdate = 31 January 2020 }}</ref> | date = 31 January 2020 }} ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://cmci.dti.gov.ph/lgu-profile.php?lgu=Linamon Linamon Profile at the DTI Cities and Municipalities Competitive Index] *[https://web.archive.org/web/20131004104825/http://census.gov.ph/ Philippine Census Information] *[https://web.archive.org/web/20060522001414/http://elgu.ncc.gov.ph/ecommunity/linamon-ldn/ Official website of Linamon, Lanao del Norte] *[http://www.blgs.gov.ph/lgpmsv2/cmshome/index.php?pageID=23&frmIdDcfCode=7&fLguType=CM&frmIdRegion=13&frmIdProvince=73&frmIdLgu=1429 Local Governance Performance Management System] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ჩრდილოეთი ლანაო}} {{ჩრდილოეთი მინდანაო}} [[კატეგორია:ჩრდილოეთ ლანაოს მუნიციპალიტეტები]] 1iadryygss9pgc0dqkz2lcjc0fx43s4 0 537231 4407616 2022-08-16T13:17:49Z იაკობ მახარაძე 77021 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული}} '''ლალა''' (ოფიციალურად '''ლალას მუნიციპალიტეტი'''; {{lang-ceb|Lungsod sa Lala}}; {{lang-tl|Bayan ng Lala}}) ― პირველი კლასის [[ფილიპინების მუნიციპალიტეტები|მუნიციპალიტეტი]] ჩრ... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული}} '''ლალა''' (ოფიციალურად '''ლალას მუნიციპალიტეტი'''; {{lang-ceb|Lungsod sa Lala}}; {{lang-tl|Bayan ng Lala}}) ― პირველი კლასის [[ფილიპინების მუნიციპალიტეტები|მუნიციპალიტეტი]] [[ჩრდილოეთი ლანაო|ჩრდილოეთ ლანაოს]] [[ფილიპინების პროვინციები|პროვინციაში]], [[ფილიპინები|ფილიპინებში]]. [[2020]] წლის აღწერით, მუნიციპალიტეტის მოსახლეობა 73 425 ადამიანს შეადგენს. მოიცავს 27 [[ბარანგაი]]ს. ==კლიმატი== {{Weather box | location = ლალა (ჩრდილოეთი ლანაო) | width = auto | metric first = Yes | single line = Yes | Jan high C = 29 | Jan low C = 22 | Feb high C = 30 | Feb low C = 22 | Mar high C = 31 | Mar low C = 22 | Apr high C = 31 | Apr low C = 23 | May high C = 30 | May low C = 24 | Jun high C = 30 | Jun low C = 24 | Jul high C = 29 | Jul low C = 24 | Aug high C = 30 | Aug low C = 24 | Sep high C = 30 | Sep low C = 24 | Oct high C = 30 | Oct low C = 24 | Nov high C = 30 | Nov low C = 23 | Dec high C = 29 | Dec low C = 23 | Jan precipitation mm = 69 | Feb precipitation mm = 58 | Mar precipitation mm = 67 | Apr precipitation mm = 60 | May precipitation mm = 109 | Jun precipitation mm = 114 | Jul precipitation mm = 83 | Aug precipitation mm = 78 | Sep precipitation mm = 76 | Oct precipitation mm = 92 | Nov precipitation mm = 86 | Dec precipitation mm = 63 | Jan rain days = 12.8 | Feb rain days = 11.6 | Mar rain days = 14.8 | Apr rain days = 17.4 | May rain days = 24.8 | Jun rain days = 23.5 | Jul rain days = 20.7 | Aug rain days = 18.5 | Sep rain days = 17.4 | Oct rain days = 22.5 | Nov rain days = 21.6 | Dec rain days = 15.6 | source 1 = Meteoblue <ref name="met_norms"> {{cite web | url = https://www.meteoblue.com/en/weather/historyclimate/climatemodelled/lala_philippines_1707943 | title = Lala: Average Temperatures and Rainfall | publisher = Meteoblue | accessdate = 31 January 2020 }}</ref> | date = 31 January 2020 }} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category}} *[https://cmci.dti.gov.ph/lgu-profile.php?lgu=Lala Lala Profile at the DTI Cities and Municipalities Competitive Index] *[https://web.archive.org/web/20131004104825/http://census.gov.ph/ Philippine Census Information] *{{official website|http://lalaldn.gov.ph/}} *[http://www.blgs.gov.ph/lgpmsv2/cmshome/index.php?pageID=23&frmIdDcfCode=7&fLguType=CM&frmIdRegion=13&frmIdProvince=73&frmIdLgu=1845 Local Governance Performance Management System] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ჩრდილოეთი ლანაო}} {{ჩრდილოეთი მინდანაო}} [[კატეგორია:ჩრდილოეთ ლანაოს მუნიციპალიტეტები]] io3vngpo96sw1gzd7q0wqiotyjyw2ec 0 537232 4407617 2022-08-16T13:18:31Z იაკობ მახარაძე 77021 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული}} '''კოლამბუგანი''' (ოფიციალურად '''კოლამბუგანის მუნიციპალიტეტი'''; {{lang-ceb|Lungsod sa Kolambugan}}; {{lang-tl|Bayan ng Kolambugan}}) ― მეოთხე კლასის ფილიპინების მუნიციპალიტეტები|მ... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული}} '''კოლამბუგანი''' (ოფიციალურად '''კოლამბუგანის მუნიციპალიტეტი'''; {{lang-ceb|Lungsod sa Kolambugan}}; {{lang-tl|Bayan ng Kolambugan}}) ― მეოთხე კლასის [[ფილიპინების მუნიციპალიტეტები|მუნიციპალიტეტი]] [[ჩრდილოეთი ლანაო|ჩრდილოეთ ლანაოს]] [[ფილიპინების პროვინციები|პროვინციაში]], [[ფილიპინები|ფილიპინებში]]. [[2020]] წლის აღწერით, მუნიციპალიტეტის მოსახლეობა 28 265 ადამიანს შეადგენს. მოიცავს 26 [[ბარანგაი]]ს. ==კლიმატი== {{Weather box | location = კოლამბუგანი (ჩრდილოეთი ლანაო) | width = auto | metric first = Yes | single line = Yes | Jan high C = 29 | Jan low C = 22 | Feb high C = 30 | Feb low C = 22 | Mar high C = 31 | Mar low C = 22 | Apr high C = 31 | Apr low C = 23 | May high C = 30 | May low C = 24 | Jun high C = 30 | Jun low C = 24 | Jul high C = 29 | Jul low C = 24 | Aug high C = 30 | Aug low C = 24 | Sep high C = 30 | Sep low C = 24 | Oct high C = 30 | Oct low C = 24 | Nov high C = 30 | Nov low C = 23 | Dec high C = 30 | Dec low C = 23 | Jan precipitation mm = 69 | Feb precipitation mm = 58 | Mar precipitation mm = 67 | Apr precipitation mm = 60 | May precipitation mm = 109 | Jun precipitation mm = 114 | Jul precipitation mm = 83 | Aug precipitation mm = 78 | Sep precipitation mm = 76 | Oct precipitation mm = 92 | Nov precipitation mm = 86 | Dec precipitation mm = 63 | Jan rain days = 12.8 | Feb rain days = 11.6 | Mar rain days = 14.8 | Apr rain days = 17.4 | May rain days = 24.8 | Jun rain days = 23.5 | Jul rain days = 20.7 | Aug rain days = 18.5 | Sep rain days = 17.4 | Oct rain days = 22.5 | Nov rain days = 21.6 | Dec rain days = 15.6 | source 1 = Meteoblue <ref name="met_norms"> {{cite web | url = https://www.meteoblue.com/en/weather/historyclimate/climatemodelled/kolambugan_philippines_1708557 | title = Kolambugan: Average Temperatures and Rainfall | publisher = Meteoblue | accessdate = 30 January 2020 }}</ref> | date = 30 January 2020 }} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category}} *[https://cmci.dti.gov.ph/lgu-profile.php?lgu=Kolambugan Kolambugan Profile at the DTI Cities and Municipalities Competitive Index] *[https://web.archive.org/web/20131004104825/http://census.gov.ph/ Philippine Census Information] *[https://web.archive.org/web/20060522001330/http://elgu.ncc.gov.ph/ecommunity/kolambugan-ldn/ Official site of Kolambugan] *[http://www.blgs.gov.ph/lgpmsv2/cmshome/index.php?pageID=23&frmIdDcfCode=7&fLguType=CM&frmIdRegion=13&frmIdProvince=73&frmIdLgu=1427 Local Governance Performance Management System] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ჩრდილოეთი ლანაო}} {{ჩრდილოეთი მინდანაო}} [[კატეგორია:ჩრდილოეთ ლანაოს მუნიციპალიტეტები]] 2g9hi5xu9191jfc3xz1ukebjjbib1i2 0 537233 4407618 2022-08-16T13:20:07Z იაკობ მახარაძე 77021 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული}} '''კაუსვაგანი''' (ოფიციალურად '''კაუსვაგანის მუნიციპალიტეტი'''; {{lang-ceb|Lungsod sa Kauswagan}}; {{lang-tl|Bayan ng Kauswagan}}) ― მეხუთე კლასის ფილიპინების მუნიციპალიტეტები|მუნი... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული}} '''კაუსვაგანი''' (ოფიციალურად '''კაუსვაგანის მუნიციპალიტეტი'''; {{lang-ceb|Lungsod sa Kauswagan}}; {{lang-tl|Bayan ng Kauswagan}}) ― მეხუთე კლასის [[ფილიპინების მუნიციპალიტეტები|მუნიციპალიტეტი]] [[ჩრდილოეთი ლანაო|ჩრდილოეთ ლანაოს]] [[ფილიპინების პროვინციები|პროვინციაში]], [[ფილიპინები|ფილიპინებში]]. [[2020]] წლის აღწერით, მუნიციპალიტეტის მოსახლეობა 24 193 ადამიანს შეადგენს. მოიცავს 13 [[ბარანგაი]]ს. ==კლიმატი== {{Weather box | location = კაუსვაგანი (ჩრდილოეთი ლანაო) | width = auto | metric first = Yes | single line = Yes | Jan high C = 29 | Jan low C = 24 | Feb high C = 29 | Feb low C = 24 | Mar high C = 30 | Mar low C = 24 | Apr high C = 31 | Apr low C = 25 | May high C = 30 | May low C = 26 | Jun high C = 30 | Jun low C = 26 | Jul high C = 30 | Jul low C = 25 | Aug high C = 30 | Aug low C = 25 | Sep high C = 30 | Sep low C = 25 | Oct high C = 30 | Oct low C = 25 | Nov high C = 30 | Nov low C = 25 | Dec high C = 29 | Dec low C = 25 | Jan precipitation mm = 159 | Feb precipitation mm = 143 | Mar precipitation mm = 166 | Apr precipitation mm = 183 | May precipitation mm = 357 | Jun precipitation mm = 414 | Jul precipitation mm = 333 | Aug precipitation mm = 309 | Sep precipitation mm = 289 | Oct precipitation mm = 285 | Nov precipitation mm = 253 | Dec precipitation mm = 166 | Jan rain days = 18.4 | Feb rain days = 17.2 | Mar rain days = 20.6 | Apr rain days = 23.4 | May rain days = 29.3 | Jun rain days = 29.2 | Jul rain days = 29.9 | Aug rain days = 29.4 | Sep rain days = 27.7 | Oct rain days = 28.7 | Nov rain days = 25.5 | Dec rain days = 19.9 | source 1 = Meteoblue <ref name="met_norms"> {{cite web | url = https://www.meteoblue.com/en/weather/historyclimate/climatemodelled/kauswagan_philippines_1709039 | title = Kauswagan: Average Temperatures and Rainfall | publisher = Meteoblue | accessdate = January 30, 2020 }}</ref> | date = January 30, 2020 }} ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://cmci.dti.gov.ph/lgu-profile.php?lgu=Kauswagan Kauswagan Profile at the DTI Cities and Municipalities Competitive Index] *[https://web.archive.org/web/20131004104825/http://census.gov.ph/ Philippine Census Information] *[http://www.blgs.gov.ph/lgpmsv2/cmshome/index.php?pageID=23&frmIdDcfCode=7&fLguType=CM&frmIdRegion=13&frmIdProvince=73&frmIdLgu=1426 Local Governance Performance Management System] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ჩრდილოეთი ლანაო}} {{ჩრდილოეთი მინდანაო}} [[კატეგორია:ჩრდილოეთ ლანაოს მუნიციპალიტეტები]] 8upotk6mfy4mn7862d1v7qb81givgqd 0 537234 4407619 2022-08-16T13:20:28Z იაკობ მახარაძე 77021 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული}} '''კაპატაგანი''' (ოფიციალურად '''კაპატაგანის მუნიციპალიტეტი'''; {{lang-ceb|Lungsod sa Kapatagan}}; {{lang-tl|Bayan ng Kapatagan}}) ― პირველი კლასის ფილიპინების მუნიციპალიტეტები|მუნ... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული}} '''კაპატაგანი''' (ოფიციალურად '''კაპატაგანის მუნიციპალიტეტი'''; {{lang-ceb|Lungsod sa Kapatagan}}; {{lang-tl|Bayan ng Kapatagan}}) ― პირველი კლასის [[ფილიპინების მუნიციპალიტეტები|მუნიციპალიტეტი]] [[ჩრდილოეთი ლანაო|ჩრდილოეთ ლანაოს]] [[ფილიპინების პროვინციები|პროვინციაში]], [[ფილიპინები|ფილიპინებში]]. [[2020]] წლის აღწერით, მუნიციპალიტეტის მოსახლეობა 62 571 ადამიანს შეადგენს. მოიცავს 33 [[ბარანგაი]]ს. ==კლიმატი== {{Weather box | location = კაპატაგანი (ჩრდილოეთი ლანაო) | width = auto | metric first = Yes | single line = Yes | Jan high C = 29 | Jan low C = 22 | Feb high C = 30 | Feb low C = 22 | Mar high C = 31 | Mar low C = 22 | Apr high C = 31 | Apr low C = 23 | May high C = 30 | May low C = 24 | Jun high C = 30 | Jun low C = 24 | Jul high C = 29 | Jul low C = 24 | Aug high C = 30 | Aug low C = 24 | Sep high C = 30 | Sep low C = 24 | Oct high C = 30 | Oct low C = 24 | Nov high C = 30 | Nov low C = 23 | Dec high C = 29 | Dec low C = 23 | Jan precipitation mm = 69 | Feb precipitation mm = 58 | Mar precipitation mm = 67 | Apr precipitation mm = 60 | May precipitation mm = 109 | Jun precipitation mm = 114 | Jul precipitation mm = 83 | Aug precipitation mm = 78 | Sep precipitation mm = 76 | Oct precipitation mm = 92 | Nov precipitation mm = 86 | Dec precipitation mm = 63 | Jan rain days = 12.8 | Feb rain days = 11.6 | Mar rain days = 14.8 | Apr rain days = 17.4 | May rain days = 24.8 | Jun rain days = 23.5 | Jul rain days = 20.7 | Aug rain days = 18.5 | Sep rain days = 17.4 | Oct rain days = 22.5 | Nov rain days = 21.6 | Dec rain days = 15.6 | source 1 = Meteoblue <ref name="met_norms"> {{cite web | url = https://www.meteoblue.com/en/weather/historyclimate/climatemodelled/kapatagan_philippines_1709248 | title = Kapatagan: Average Temperatures and Rainfall | publisher = Meteoblue | accessdate = 30 January 2020 }}</ref> | date = 30 January 2020 }} ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://cmci.dti.gov.ph/lgu-profile.php?lgu=Kapatagan%20(LN) Kapatagan Profile at the DTI Cities and Municipalities Competitive Index] *{{official website|http://www.kapataganldn.gov.ph/}} *[https://web.archive.org/web/20131004104825/http://census.gov.ph/ Philippine Census Information] *[http://www.blgs.gov.ph/lgpmsv2/cmshome/index.php?pageID=23&frmIdDcfCode=7&fLguType=CM&frmIdRegion=13&frmIdProvince=73&frmIdLgu=1425 Local Governance Performance Management System] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ჩრდილოეთი ლანაო}} {{ჩრდილოეთი მინდანაო}} [[კატეგორია:ჩრდილოეთ ლანაოს მუნიციპალიტეტები]] jvhj74d5ynwqt9fg5zscdjhqawm51ss 2 537235 4407689 2022-08-16T14:10:05Z Nikita Karpovi 143838 შექმნილია გვერდის თარგმნით „[[:en:Special:Redirect/revision/1070423459|Pentamerus]]“ wikitext text/x-wiki == წყაროები == * ''ნამარხები'' (Smithsonian Handbooks) by David Ward (გვერდი 82) 603c7r62fgg9sowzqg9jsiwge4mvg7l 0 537236 4407696 2022-08-16T14:47:46Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: '''მეხილეობა''' — [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] დარგი, რომელიც ეწევა [[ხილი]]ს წარმოებას, გაშენებას, დაცვას და რეალიზაციას. მიზანი არის მაღალი ხარისხის ხილის მიღება დაბალ... wikitext text/x-wiki '''მეხილეობა''' — [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] დარგი, რომელიც ეწევა [[ხილი]]ს წარმოებას, გაშენებას, დაცვას და რეალიზაციას. მიზანი არის მაღალი ხარისხის ხილის მიღება დაბალი წარმოების ხარჯებით. ხილის მწარმოებლები ეწევიან ხილის წარმოებას, სარგავი მასალის დაგეგმვიდან და შერჩევიდან დაწყებული [[სასუქი]]თ და დაცვით დამთავრებული ხილის მოსავლით. ხილის წარმოების აგროეკოლოგიური პირობები: [[კლიმატი]], [[ნიადაგი]] და ადგილმდებარეობა. ტერიტორიის მომზადება და ბაღის მშენებლობა მოიცავს: ადგილმდებარეობის არჩევანს, ნიადაგის და სასუქების ანალიზს, მოხვნას, ბაღის გეგმის შედგენას და ხეხილის მაღალი ხარისხის ნერგების შეძენას. ბაღში სამუშაოები ხორციელდება ხვნა-თესვაზე, ცუდი ამინდისგან დაცვაზე, [[ირიგაცია|მორწყვასა]] და [[ენტომოფილია|დამტვერვაზე]]. ხილის მოყვანისას სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკა გამოიყენება ნიადაგის დასამუშავებლად, გასხვლის ხელსაწყოებად, როგორც ხეხილის დაცვის, ასევე მოსავლის აღებისა და შენახვის საშუალებებად. მწიფე ან ნახევრად მწიფე ხილი იკრიფება, ინახება, ლაგდება კლასისა და ხარისხის მიხედვით, იფუთება და გადააქვთ გასაყიდ ადგილზე. ბაღი ხილის მოყვანის ტრადიციული ფორმაა. მასში იზრდება სხვადასხვა ასაკისა და სხვადასხვა სახეობის მაღალი [[ხე]]ები. ისინი ჩვეულებრივ შენარჩუნებულია ხელოვნური დამცავი აღჭურვილობის ან ხელოვნური სასუქების გამოყენების გარეშე. ხილის პლანტაციები არის ერთი ტიპის ხილის [[მონოკულტურა]] ხილის დამცავი საშუალებების გამოყენებით. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[ხილი]] *[[ხილის ბაღი]] *[[ბოსტნეული კულტურები]] *[[მებაღეობა]] *[[მევენახეობა]] [[კატეგორია:მეხილეობა| ]] rt7l9fqjrjp4e19i7ufypkw7rwjr3hc 4407710 4407696 2022-08-16T15:08:39Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[სურათი:Apfelernte Steiermark 01.jpg|thumb|ხილის კრეფა [[შტირია]]ში]] '''მეხილეობა''' — [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] დარგი, რომელიც ეწევა [[ხილი]]ს წარმოებას, გაშენებას, დაცვას და რეალიზაციას. მიზანი არის მაღალი ხარისხის ხილის მიღება დაბალი წარმოების ხარჯებით. ხილის მწარმოებლები ეწევიან ხილის წარმოებას, სარგავი მასალის დაგეგმვიდან და შერჩევიდან დაწყებული [[სასუქი]]თ და დაცვით დამთავრებული ხილის მოსავლით. ხილის წარმოების აგროეკოლოგიური პირობები: [[კლიმატი]], [[ნიადაგი]] და ადგილმდებარეობა. ტერიტორიის მომზადება და ბაღის მშენებლობა მოიცავს: ადგილმდებარეობის არჩევანს, ნიადაგის და სასუქების ანალიზს, მოხვნას, ბაღის გეგმის შედგენას და ხეხილის მაღალი ხარისხის ნერგების შეძენას. ბაღში სამუშაოები ხორციელდება ხვნა-თესვაზე, ცუდი ამინდისგან დაცვაზე, [[ირიგაცია|მორწყვასა]] და [[ენტომოფილია|დამტვერვაზე]]. ხილის მოყვანისას სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკა გამოიყენება ნიადაგის დასამუშავებლად, გასხვლის ხელსაწყოებად, როგორც ხეხილის დაცვის, ასევე მოსავლის აღებისა და შენახვის საშუალებებად. მწიფე ან ნახევრად მწიფე ხილი იკრიფება, ინახება, ლაგდება კლასისა და ხარისხის მიხედვით, იფუთება და გადააქვთ გასაყიდ ადგილზე. ბაღი ხილის მოყვანის ტრადიციული ფორმაა. მასში იზრდება სხვადასხვა ასაკისა და სხვადასხვა სახეობის მაღალი [[ხე]]ები. ისინი ჩვეულებრივ შენარჩუნებულია ხელოვნური დამცავი აღჭურვილობის ან ხელოვნური სასუქების გამოყენების გარეშე. ხილის პლანტაციები არის ერთი ტიპის ხილის [[მონოკულტურა]] ხილის დამცავი საშუალებების გამოყენებით. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[ხილი]] *[[ხილის ბაღი]] *[[ბოსტნეული კულტურები]] *[[მებაღეობა]] *[[მევენახეობა]] [[კატეგორია:მეხილეობა| ]] 3cjto014k0f0llnmyb77ir14qbl4wd7 4407711 4407710 2022-08-16T15:09:57Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[სურათი:Apfelernte Steiermark 01.jpg|thumb|ხილის კრეფა [[შტირია]]ში]] '''მეხილეობა''' — [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] დარგი, რომელიც ეწევა [[ხილი]]ს წარმოებას, გაშენებას, დაცვას და რეალიზაციას. მიზანი არის მაღალი ხარისხის ხილის მიღება დაბალი წარმოების ხარჯებით. ხილის მწარმოებლები ეწევიან ხილის წარმოებას, სარგავი მასალის დაგეგმვიდან და შერჩევიდან დაწყებული [[სასუქი]]თ და დაცვით დამთავრებული ხილის მოსავლით. ხილის წარმოების აგროეკოლოგიური პირობები: [[კლიმატი]], [[ნიადაგი]] და ადგილმდებარეობა. ტერიტორიის მომზადება და ბაღის მშენებლობა მოიცავს: ადგილმდებარეობის არჩევანს, ნიადაგის და სასუქების ანალიზს, მოხვნას, ბაღის გეგმის შედგენას და ხეხილის მაღალი ხარისხის ნერგების შეძენას. ბაღში სამუშაოები ხორციელდება ხვნა-თესვაზე, ცუდი ამინდისგან დაცვაზე, [[ირიგაცია|მორწყვასა]] და [[ენტომოფილია|დამტვერვაზე]]. ხილის მოყვანისას სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკა გამოიყენება ნიადაგის დასამუშავებლად, გასხვლის ხელსაწყოებად, როგორც ხეხილის დაცვის, ასევე მოსავლის აღებისა და შენახვის საშუალებებად. მწიფე ან ნახევრად მწიფე ხილი იკრიფება, ინახება, ლაგდება კლასისა და ხარისხის მიხედვით, იფუთება და გადააქვთ გასაყიდ ადგილზე. ბაღი ხილის მოყვანის ტრადიციული ფორმაა. მასში იზრდება სხვადასხვა ასაკისა და სხვადასხვა სახეობის მაღალი [[ხე]]ები. ისინი ჩვეულებრივ შენარჩუნებულია ხელოვნური დამცავი აღჭურვილობის ან ხელოვნური სასუქების გამოყენების გარეშე. ხილის პლანტაციები არის ერთი ტიპის ხილის [[მონოკულტურა]] ხილის დამცავი საშუალებების გამოყენებით. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[ხილი]] *[[ხილის ბაღი]] *[[ბოსტნეული კულტურები]] *[[მებაღეობა]] *[[მევენახეობა]] [[კატეგორია:მეხილეობა]] 165kt1lmjgoogihn2q0nsnv4y4qvnig 0 537237 4407697 2022-08-16T14:48:17Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = დასახლება |ქართული სახელი = ვესელე |მშობლიური სახელი = Веселе |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგა... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = დასახლება |ქართული სახელი = ვესელე |მშობლიური სახელი = Веселе |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |რეგიონის ტიპი = ოლქი |რეგიონი = ხერსონის ოლქი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = რაიონი |რაიონი = ბერისლავის რაიონი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 2637 |აღწერის წელი = 2013 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +2 |DST = +3 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''ვესელე''' ({{lang-uk|Веселе}}) — დასახლება [[უკრაინა]]ში. მდებარეობს [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოლქის]] [[ბერისლავის რაიონი|ბერისლავის რაიონში]]. [[2013]] წელს დასახლების მოსახლეობა 2637 კაცს შეადგენდა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://weather.in.ua/ua დასახლების ამინდი] [[კატეგორია:ბერისლავის რაიონის დასახლებები]] rc0pnhh4ajc6h7adfxmze1dj7v9bgkb 0 537238 4407698 2022-08-16T14:48:20Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = დაბა |ქართული სახელი = კოზაცკე |მშობლიური სახელი = Козацьке |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = დაბა |ქართული სახელი = კოზაცკე |მშობლიური სახელი = Козацьке |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |რეგიონის ტიპი = ოლქი |რეგიონი = ხერსონის ოლქი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = რაიონი |რაიონი = ბერისლავის რაიონი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 3746 |აღწერის წელი = 2013 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +2 |DST = +3 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''კოზაცკე''' ({{lang-uk|Козацьке}}) — დაბა [[უკრაინა]]ში. მდებარეობს [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოლქის]] [[ბერისლავის რაიონი|ბერისლავის რაიონში]]. [[2013]] წელს დაბის მოსახლეობა 3746 კაცს შეადგენდა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://weather.in.ua/ua დაბის ამინდი] [[კატეგორია:ბერისლავის რაიონის დაბები]] c9zx3onrq071agqi12wcqlbnz63pre8 0 537239 4407699 2022-08-16T14:48:22Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = დასახლება |ქართული სახელი = მატროსივკა |მშობლიური სახელი = Матросівка |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბ... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = დასახლება |ქართული სახელი = მატროსივკა |მშობლიური სახელი = Матросівка |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |რეგიონის ტიპი = ოლქი |რეგიონი = ხერსონის ოლქი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = რაიონი |რაიონი = ბერისლავის რაიონი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 93 |აღწერის წელი = 2013 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +2 |DST = +3 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''მატროსივკა''' ({{lang-uk|Матросівка}}) — დასახლება [[უკრაინა]]ში. მდებარეობს [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოლქის]] [[ბერისლავის რაიონი|ბერისლავის რაიონში]]. [[2013]] წელს დასახლების მოსახლეობა 93 კაცს შეადგენდა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://weather.in.ua/ua დასახლების ამინდი] [[კატეგორია:ბერისლავის რაიონის დასახლებები]] ouedlquecd4q2rnxwk4nf13cp9mnkh9 0 537240 4407700 2022-08-16T14:48:24Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = დასახლება |ქართული სახელი = შლიახოვე |მშობლიური სახელი = Шляхове |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის ს... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = დასახლება |ქართული სახელი = შლიახოვე |მშობლიური სახელი = Шляхове |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |რეგიონის ტიპი = ოლქი |რეგიონი = ხერსონის ოლქი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = რაიონი |რაიონი = ბერისლავის რაიონი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 126 |აღწერის წელი = 2013 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +2 |DST = +3 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''შლიახოვე''' ({{lang-uk|Шляхове}}) — დასახლება [[უკრაინა]]ში. მდებარეობს [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოლქის]] [[ბერისლავის რაიონი|ბერისლავის რაიონში]]. [[2013]] წელს დასახლების მოსახლეობა 126 კაცს შეადგენდა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://weather.in.ua/ua დასახლების ამინდი] [[კატეგორია:ბერისლავის რაიონის დასახლებები]] f1y8t2ia7ggygafeuotmh577tn9xf7m 14 537241 4407701 2022-08-16T14:52:43Z David1010 704 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ხერსონის ოლქის დასახლებები]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ხერსონის ოლქის დასახლებები]] b6pcr5o4mfsdtbulllz2fl1c2py3z3m 14 537242 4407702 2022-08-16T14:53:00Z David1010 704 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ხერსონის ოლქის დაბები]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ხერსონის ოლქის დაბები]] buy5bcjnznqzuxr8q0zsmp1by6r0m86 14 537243 4407703 2022-08-16T14:53:38Z David1010 704 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:უკრაინის დასახლებები]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:უკრაინის დასახლებები]] a8ppdwgwttqza2372fut2zl8ilocgle 14 537244 4407704 2022-08-16T14:53:57Z David1010 704 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:უკრაინის დაბები]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:უკრაინის დაბები]] q7zt34okgftdecu06hfxc6iixpz3nll 3 537245 4407706 2022-08-16T14:57:38Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{subst:ბლოკი|დრო=განუსაზღვრელი|მიზეზი=მომხმარებლის მიუღებელი სარეკლამო სახელი}}— ~~~~ wikitext text/x-wiki ==ბლოკი== {{ბლოკი/ძირი|დრო=განუსაზღვრელი|მიზეზი=მომხმარებლის მიუღებელი სარეკლამო სახელი}}— [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 14:57, 16 აგვისტო 2022 (UTC) mtz2aazzurlvgmckhm9sdauc8ntdqgm 3 537246 4407707 2022-08-16T14:58:40Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{გამარჯობა}} ~~~~ wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}} [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 14:58, 16 აგვისტო 2022 (UTC) e9m0rxh6uos7r3me4c6x5lsmlpq1xv4 0 537247 4407708 2022-08-16T15:03:51Z Datuna002 141613 ახალი გვერდი: '''რევაზ ჟვანია''' — [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჯინერი]], [[მეცნიერი]], [[პედაგოგი]]. დაიბადა [[1941]] წლის 16 აგვისტოს. დაამთავრა [[საქართველო|საქართველოს]] პოლიტექნიკური [[ინსტიტუტი]] [[1963]] წელს.... wikitext text/x-wiki '''რევაზ ჟვანია''' — [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჯინერი]], [[მეცნიერი]], [[პედაგოგი]]. დაიბადა [[1941]] წლის 16 აგვისტოს. დაამთავრა [[საქართველო|საქართველოს]] პოლიტექნიკური [[ინსტიტუტი]] [[1963]] წელს. ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ მუშაობდა [[მეცნიერება|მეცნიერებათა]] აკადემიის კიბერნეტიკის კვლევით ინსტიტუტში უმცროს მეცნიერ თანამშრომლად, [[1964]] წლიდან მეტროლოგიის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში ჯერ უფროს მეცნიერ თანამშრომლად, ხოლო შემდეგ სექტორის გამგედ. საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის საინფორმაციო-საზომი ტექნიკის კათედრის დოცენტი. ტექნიკურ მეცნიერებათა კანდიდატი. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ემიგრანტი|00000022}} [[კატეგორია:დაბადებული 1941]] [[კატეგორია: ქართველი პედაგოგი]] [[კატეგორია: ქართველი მეცნიერი]] [[კატეგორია: ქართველი ინჟინერი]] 6e0tgwuk0y3kumo11xp8rtprerqykh6 4407709 4407708 2022-08-16T15:04:36Z Datuna002 141613 /* რესურსები ინტერნეტში */ wikitext text/x-wiki '''რევაზ ჟვანია''' — [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჯინერი]], [[მეცნიერი]], [[პედაგოგი]]. დაიბადა [[1941]] წლის 16 აგვისტოს. დაამთავრა [[საქართველო|საქართველოს]] პოლიტექნიკური [[ინსტიტუტი]] [[1963]] წელს. ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ მუშაობდა [[მეცნიერება|მეცნიერებათა]] აკადემიის კიბერნეტიკის კვლევით ინსტიტუტში უმცროს მეცნიერ თანამშრომლად, [[1964]] წლიდან მეტროლოგიის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში ჯერ უფროს მეცნიერ თანამშრომლად, ხოლო შემდეგ სექტორის გამგედ. საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის საინფორმაციო-საზომი ტექნიკის კათედრის დოცენტი. ტექნიკურ მეცნიერებათა კანდიდატი. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ემიგრანტი|00000022}} [[კატეგორია:დაბადებული 1941]] [[კატეგორია: ქართველი პედაგოგები]] [[კატეგორია: ქართველი მეცნიერები]] [[კატეგორია: ქართველი ინჟინრები]] 011fnbq2w4f55jehgio101v23keuqwa 4407850 4407709 2022-08-17T07:06:41Z Datuna002 141613 /* top */ wikitext text/x-wiki '''რევაზ ჟვანია''' (დ. [[16 აგვისტო]], [[1941]] — გ. უცნობია) — [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჯინერი]], [[მეცნიერი]], [[პედაგოგი]]. დაიბადა [[1941]] წლის 16 აგვისტოს. დაამთავრა [[საქართველო|საქართველოს]] პოლიტექნიკური [[ინსტიტუტი]] [[1963]] წელს. ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ მუშაობდა [[მეცნიერება|მეცნიერებათა]] აკადემიის კიბერნეტიკის კვლევით ინსტიტუტში უმცროს მეცნიერ თანამშრომლად, [[1964]] წლიდან მეტროლოგიის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში ჯერ უფროს მეცნიერ თანამშრომლად, ხოლო შემდეგ სექტორის გამგედ. საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის საინფორმაციო-საზომი ტექნიკის კათედრის დოცენტი. ტექნიკურ მეცნიერებათა კანდიდატი. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ემიგრანტი|00000022}} [[კატეგორია:დაბადებული 1941]] [[კატეგორია: ქართველი პედაგოგები]] [[კატეგორია: ქართველი მეცნიერები]] [[კატეგორია: ქართველი ინჟინრები]] bc1p0952f4rykswfgv8073u4ddell1c 4407851 4407850 2022-08-17T07:08:26Z Datuna002 141613 /* რესურსები ინტერნეტში */ wikitext text/x-wiki '''რევაზ ჟვანია''' (დ. [[16 აგვისტო]], [[1941]] — გ. უცნობია) — [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჯინერი]], [[მეცნიერი]], [[პედაგოგი]]. დაიბადა [[1941]] წლის 16 აგვისტოს. დაამთავრა [[საქართველო|საქართველოს]] პოლიტექნიკური [[ინსტიტუტი]] [[1963]] წელს. ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ მუშაობდა [[მეცნიერება|მეცნიერებათა]] აკადემიის კიბერნეტიკის კვლევით ინსტიტუტში უმცროს მეცნიერ თანამშრომლად, [[1964]] წლიდან მეტროლოგიის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში ჯერ უფროს მეცნიერ თანამშრომლად, ხოლო შემდეგ სექტორის გამგედ. საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის საინფორმაციო-საზომი ტექნიკის კათედრის დოცენტი. ტექნიკურ მეცნიერებათა კანდიდატი. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ბიოგრაფია|00000022}} {{DEFAULTSORT: ჟვანია, რევაზი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1941]] [[კატეგორია: ქართველი პედაგოგები]] [[კატეგორია: ქართველი მეცნიერები]] [[კატეგორია: ქართველი ინჟინრები]] bj9kfy7kmob9gn6w3h05ylzynugxq4s 14 537248 4407712 2022-08-16T15:15:41Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მემცენარეობა]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მემცენარეობა]] mhlogovfgxeso374uejjsrbs2tftmiv 4407713 4407712 2022-08-16T15:19:23Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მებაღეობა]] 2e89lw95vm42vp2hyflu7gh47q2we88 0 537249 4407714 2022-08-16T15:19:59Z Datuna002 141613 ახალი გვერდი: '''ლამარა იაკობიშვილი''' — [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]] და [[მეცნიერი]]. დაიბადა [[1931]] წელს ქალაქ [[თბილისი|თბილისში]]. დაამთავრა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] [[ფოლადი|ფოლადისა]] და შენადნობე... wikitext text/x-wiki '''ლამარა იაკობიშვილი''' — [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]] და [[მეცნიერი]]. დაიბადა [[1931]] წელს ქალაქ [[თბილისი|თბილისში]]. დაამთავრა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] [[ფოლადი|ფოლადისა]] და შენადნობების [[ინსტიტუტი]] [[1954]] წელს. [[1954]] წელს მუშაობა დაიწყო [[თბილისი|თბილისის]] ჩარხმშენებელი ქარხნის თერმულ საამქროში. მისი ხელმძღვანელობით მოხდა მოძველებული საამქროს სრული რეკონსტრუქცია, დაინერგა თანამედროვე მიღწევებზე გათვლილი ტექნოლოგიური პროცესები. აღნიშნული საამქრო წლების მანძილზე ფუნქციონირებდა და მასთან ურთიერთობა მას არასდროს შეუწყვეტია. [[საქართველო|საქართველოს]] აგრარულ უნივერსიტეტში სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში ლ. იაკობაშვილი იყო კათედრის გამგის მოადგილე, სახელმწიფო-საკვალიფიკაციო კომისიის წევრი და სტუდენტთა სამეცნიერო მუშაობის ხელმძღვანელი. ლ. იაკობაშვილის ავტორობით გამოცემულია რამდენიმე სახელმძღვანელო, მრავალი სამეცნიერო ხასიათის სტატია, პრაქტიკული ხასიათის მითითებები, გარკვეული სამუშაო პროგრამები და ა. შ. მას მინიჭებული აქვს სახელმწიფო მედლები, სიგელები, სერთიფიკატები და მადლობები. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ემიგრანტი|00011652}} [[კატეგორია:დაბადებული 1931]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2014]] [[კატეგორია:ქართველი ინჯინრები]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] fuakuhdos2iq4w5apw83d48i2z9tk3b 4407715 4407714 2022-08-16T15:20:21Z Datuna002 141613 /* რესურსები ინტერნეტში */ wikitext text/x-wiki '''ლამარა იაკობიშვილი''' — [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]] და [[მეცნიერი]]. დაიბადა [[1931]] წელს ქალაქ [[თბილისი|თბილისში]]. დაამთავრა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] [[ფოლადი|ფოლადისა]] და შენადნობების [[ინსტიტუტი]] [[1954]] წელს. [[1954]] წელს მუშაობა დაიწყო [[თბილისი|თბილისის]] ჩარხმშენებელი ქარხნის თერმულ საამქროში. მისი ხელმძღვანელობით მოხდა მოძველებული საამქროს სრული რეკონსტრუქცია, დაინერგა თანამედროვე მიღწევებზე გათვლილი ტექნოლოგიური პროცესები. აღნიშნული საამქრო წლების მანძილზე ფუნქციონირებდა და მასთან ურთიერთობა მას არასდროს შეუწყვეტია. [[საქართველო|საქართველოს]] აგრარულ უნივერსიტეტში სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში ლ. იაკობაშვილი იყო კათედრის გამგის მოადგილე, სახელმწიფო-საკვალიფიკაციო კომისიის წევრი და სტუდენტთა სამეცნიერო მუშაობის ხელმძღვანელი. ლ. იაკობაშვილის ავტორობით გამოცემულია რამდენიმე სახელმძღვანელო, მრავალი სამეცნიერო ხასიათის სტატია, პრაქტიკული ხასიათის მითითებები, გარკვეული სამუშაო პროგრამები და ა. შ. მას მინიჭებული აქვს სახელმწიფო მედლები, სიგელები, სერთიფიკატები და მადლობები. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ემიგრანტი|00011652}} [[კატეგორია:დაბადებული 1931]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2014]] [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] 8ffrmufjntphwhzlha53w1x88qvrzzq 4407832 4407715 2022-08-17T06:11:34Z Datuna002 141613 /* რესურსები ინტერნეტში */ wikitext text/x-wiki '''ლამარა იაკობიშვილი''' — [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]] და [[მეცნიერი]]. დაიბადა [[1931]] წელს ქალაქ [[თბილისი|თბილისში]]. დაამთავრა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] [[ფოლადი|ფოლადისა]] და შენადნობების [[ინსტიტუტი]] [[1954]] წელს. [[1954]] წელს მუშაობა დაიწყო [[თბილისი|თბილისის]] ჩარხმშენებელი ქარხნის თერმულ საამქროში. მისი ხელმძღვანელობით მოხდა მოძველებული საამქროს სრული რეკონსტრუქცია, დაინერგა თანამედროვე მიღწევებზე გათვლილი ტექნოლოგიური პროცესები. აღნიშნული საამქრო წლების მანძილზე ფუნქციონირებდა და მასთან ურთიერთობა მას არასდროს შეუწყვეტია. [[საქართველო|საქართველოს]] აგრარულ უნივერსიტეტში სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში ლ. იაკობაშვილი იყო კათედრის გამგის მოადგილე, სახელმწიფო-საკვალიფიკაციო კომისიის წევრი და სტუდენტთა სამეცნიერო მუშაობის ხელმძღვანელი. ლ. იაკობაშვილის ავტორობით გამოცემულია რამდენიმე სახელმძღვანელო, მრავალი სამეცნიერო ხასიათის სტატია, პრაქტიკული ხასიათის მითითებები, გარკვეული სამუშაო პროგრამები და ა. შ. მას მინიჭებული აქვს სახელმწიფო მედლები, სიგელები, სერთიფიკატები და მადლობები. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ბიოგრაფია|00011652}} {{DEFAULTSORT: იაკობიშვილი ლამარა}} [[კატეგორია:დაბადებული 1931]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2014]] [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] rj609hx9qebiib2q42nsrulau6c68zo 4407839 4407832 2022-08-17T06:27:51Z Datuna002 141613 მომხმარებელმა Datuna002 გვერდი „[[ლამარა იაკობიშვილი]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[ლამარა იაკობაშვილი]]“ wikitext text/x-wiki '''ლამარა იაკობიშვილი''' — [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]] და [[მეცნიერი]]. დაიბადა [[1931]] წელს ქალაქ [[თბილისი|თბილისში]]. დაამთავრა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] [[ფოლადი|ფოლადისა]] და შენადნობების [[ინსტიტუტი]] [[1954]] წელს. [[1954]] წელს მუშაობა დაიწყო [[თბილისი|თბილისის]] ჩარხმშენებელი ქარხნის თერმულ საამქროში. მისი ხელმძღვანელობით მოხდა მოძველებული საამქროს სრული რეკონსტრუქცია, დაინერგა თანამედროვე მიღწევებზე გათვლილი ტექნოლოგიური პროცესები. აღნიშნული საამქრო წლების მანძილზე ფუნქციონირებდა და მასთან ურთიერთობა მას არასდროს შეუწყვეტია. [[საქართველო|საქართველოს]] აგრარულ უნივერსიტეტში სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში ლ. იაკობაშვილი იყო კათედრის გამგის მოადგილე, სახელმწიფო-საკვალიფიკაციო კომისიის წევრი და სტუდენტთა სამეცნიერო მუშაობის ხელმძღვანელი. ლ. იაკობაშვილის ავტორობით გამოცემულია რამდენიმე სახელმძღვანელო, მრავალი სამეცნიერო ხასიათის სტატია, პრაქტიკული ხასიათის მითითებები, გარკვეული სამუშაო პროგრამები და ა. შ. მას მინიჭებული აქვს სახელმწიფო მედლები, სიგელები, სერთიფიკატები და მადლობები. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ბიოგრაფია|00011652}} {{DEFAULTSORT: იაკობიშვილი ლამარა}} [[კატეგორია:დაბადებული 1931]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2014]] [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] rj609hx9qebiib2q42nsrulau6c68zo 4407842 4407839 2022-08-17T06:28:48Z Datuna002 141613 /* რესურსები ინტერნეტში */ wikitext text/x-wiki '''ლამარა იაკობიშვილი''' — [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]] და [[მეცნიერი]]. დაიბადა [[1931]] წელს ქალაქ [[თბილისი|თბილისში]]. დაამთავრა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] [[ფოლადი|ფოლადისა]] და შენადნობების [[ინსტიტუტი]] [[1954]] წელს. [[1954]] წელს მუშაობა დაიწყო [[თბილისი|თბილისის]] ჩარხმშენებელი ქარხნის თერმულ საამქროში. მისი ხელმძღვანელობით მოხდა მოძველებული საამქროს სრული რეკონსტრუქცია, დაინერგა თანამედროვე მიღწევებზე გათვლილი ტექნოლოგიური პროცესები. აღნიშნული საამქრო წლების მანძილზე ფუნქციონირებდა და მასთან ურთიერთობა მას არასდროს შეუწყვეტია. [[საქართველო|საქართველოს]] აგრარულ უნივერსიტეტში სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში ლ. იაკობაშვილი იყო კათედრის გამგის მოადგილე, სახელმწიფო-საკვალიფიკაციო კომისიის წევრი და სტუდენტთა სამეცნიერო მუშაობის ხელმძღვანელი. ლ. იაკობაშვილის ავტორობით გამოცემულია რამდენიმე სახელმძღვანელო, მრავალი სამეცნიერო ხასიათის სტატია, პრაქტიკული ხასიათის მითითებები, გარკვეული სამუშაო პროგრამები და ა. შ. მას მინიჭებული აქვს სახელმწიფო მედლები, სიგელები, სერთიფიკატები და მადლობები. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ბიოგრაფია|00011652}} {{DEFAULTSORT: იაკობაშვილი, ლამარა}} [[კატეგორია:დაბადებული 1931]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2014]] [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] 7ach4qb7k33hnj1sg4s26bdc29mvzbl 4407844 4407842 2022-08-17T06:35:59Z Datuna002 141613 /* top */ wikitext text/x-wiki '''ლამარა იაკობიშვილი''' — (დ. [[1931]] — გ. უცნობია) [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]] და [[მეცნიერი]]. [[1954]] წელს დაამთავრა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] [[ფოლადი|ფოლადისა]] და შენადნობების [[ინსტიტუტი]] . [[1954]] წელს მუშაობა დაიწყო [[თბილისი|თბილისის]] ჩარხმშენებელი ქარხნის თერმულ საამქროში. მისი ხელმძღვანელობით მოხდა მოძველებული საამქროს სრული რეკონსტრუქცია, დაინერგა თანამედროვე მიღწევებზე გათვლილი ტექნოლოგიური პროცესები. აღნიშნული საამქრო წლების მანძილზე ფუნქციონირებდა და მასთან ურთიერთობა მას არასდროს შეუწყვეტია. [[საქართველო|საქართველოს]] აგრარულ უნივერსიტეტში სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში ლ. იაკობაშვილი იყო კათედრის გამგის მოადგილე, სახელმწიფო-საკვალიფიკაციო კომისიის წევრი და სტუდენტთა სამეცნიერო მუშაობის ხელმძღვანელი. ლ. იაკობაშვილის ავტორობით გამოცემულია რამდენიმე სახელმძღვანელო, მრავალი სამეცნიერო ხასიათის სტატია, პრაქტიკული ხასიათის მითითებები, გარკვეული სამუშაო პროგრამები და ა. შ. მას მინიჭებული აქვს სახელმწიფო მედლები, სიგელები, სერთიფიკატები და მადლობები. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ბიოგრაფია|00011652}} {{DEFAULTSORT: იაკობაშვილი, ლამარა}} [[კატეგორია:დაბადებული 1931]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2014]] [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] s5ryqul7zp2dny8qlkwvcl9dz4japwx 4407845 4407844 2022-08-17T06:41:43Z Datuna002 141613 /* რესურსები ინტერნეტში */ wikitext text/x-wiki '''ლამარა იაკობიშვილი''' — (დ. [[1931]] — გ. უცნობია) [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]] და [[მეცნიერი]]. [[1954]] წელს დაამთავრა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] [[ფოლადი|ფოლადისა]] და შენადნობების [[ინსტიტუტი]] . [[1954]] წელს მუშაობა დაიწყო [[თბილისი|თბილისის]] ჩარხმშენებელი ქარხნის თერმულ საამქროში. მისი ხელმძღვანელობით მოხდა მოძველებული საამქროს სრული რეკონსტრუქცია, დაინერგა თანამედროვე მიღწევებზე გათვლილი ტექნოლოგიური პროცესები. აღნიშნული საამქრო წლების მანძილზე ფუნქციონირებდა და მასთან ურთიერთობა მას არასდროს შეუწყვეტია. [[საქართველო|საქართველოს]] აგრარულ უნივერსიტეტში სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში ლ. იაკობაშვილი იყო კათედრის გამგის მოადგილე, სახელმწიფო-საკვალიფიკაციო კომისიის წევრი და სტუდენტთა სამეცნიერო მუშაობის ხელმძღვანელი. ლ. იაკობაშვილის ავტორობით გამოცემულია რამდენიმე სახელმძღვანელო, მრავალი სამეცნიერო ხასიათის სტატია, პრაქტიკული ხასიათის მითითებები, გარკვეული სამუშაო პროგრამები და ა. შ. მას მინიჭებული აქვს სახელმწიფო მედლები, სიგელები, სერთიფიკატები და მადლობები. ==ლიტერატურა== * საქართველოს არქიტექტორთა და მშენებელთა ენციკლოპედია, თბ., 2017, გვ. 268 ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ბიოგრაფია|00011652}} {{DEFAULTSORT: იაკობაშვილი, ლამარა}} [[კატეგორია:დაბადებული 1931]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2014]] [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] e8qpbmlrhif5y8yxcfmg33t21ee1n64 4407846 4407845 2022-08-17T06:53:47Z Datuna002 141613 /* ლიტერატურა */ wikitext text/x-wiki '''ლამარა იაკობიშვილი''' — (დ. [[1931]] — გ. უცნობია) [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]] და [[მეცნიერი]]. [[1954]] წელს დაამთავრა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] [[ფოლადი|ფოლადისა]] და შენადნობების [[ინსტიტუტი]] . [[1954]] წელს მუშაობა დაიწყო [[თბილისი|თბილისის]] ჩარხმშენებელი ქარხნის თერმულ საამქროში. მისი ხელმძღვანელობით მოხდა მოძველებული საამქროს სრული რეკონსტრუქცია, დაინერგა თანამედროვე მიღწევებზე გათვლილი ტექნოლოგიური პროცესები. აღნიშნული საამქრო წლების მანძილზე ფუნქციონირებდა და მასთან ურთიერთობა მას არასდროს შეუწყვეტია. [[საქართველო|საქართველოს]] აგრარულ უნივერსიტეტში სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში ლ. იაკობაშვილი იყო კათედრის გამგის მოადგილე, სახელმწიფო-საკვალიფიკაციო კომისიის წევრი და სტუდენტთა სამეცნიერო მუშაობის ხელმძღვანელი. ლ. იაკობაშვილის ავტორობით გამოცემულია რამდენიმე სახელმძღვანელო, მრავალი სამეცნიერო ხასიათის სტატია, პრაქტიკული ხასიათის მითითებები, გარკვეული სამუშაო პროგრამები და ა. შ. მას მინიჭებული აქვს სახელმწიფო მედლები, სიგელები, სერთიფიკატები და მადლობები. ==ლიტერატურა== * საქართველოს ინჟინერი ქალები, თბ.,2008, გვ.77-78; * წიგნი ღირსებისა: ტ.4, თბ.,2002, გვ.120 ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ბიოგრაფია|00011652}} {{DEFAULTSORT: იაკობაშვილი, ლამარა}} [[კატეგორია:დაბადებული 1931]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2014]] [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] 2jgf1g8eloso6oya0iytzsu8rdzanw8 4407847 4407846 2022-08-17T06:55:06Z Datuna002 141613 /* top */ wikitext text/x-wiki '''ლამარა იაკობიშვილი''' (დ. [[1931]] — გ. უცნობია) [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]] და [[მეცნიერი]] — [[1954]] წელს დაამთავრა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] [[ფოლადი|ფოლადისა]] და შენადნობების [[ინსტიტუტი]] . [[1954]] წელს მუშაობა დაიწყო [[თბილისი|თბილისის]] ჩარხმშენებელი ქარხნის თერმულ საამქროში. მისი ხელმძღვანელობით მოხდა მოძველებული საამქროს სრული რეკონსტრუქცია, დაინერგა თანამედროვე მიღწევებზე გათვლილი ტექნოლოგიური პროცესები. აღნიშნული საამქრო წლების მანძილზე ფუნქციონირებდა და მასთან ურთიერთობა მას არასდროს შეუწყვეტია. [[საქართველო|საქართველოს]] აგრარულ უნივერსიტეტში სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში ლ. იაკობაშვილი იყო კათედრის გამგის მოადგილე, სახელმწიფო-საკვალიფიკაციო კომისიის წევრი და სტუდენტთა სამეცნიერო მუშაობის ხელმძღვანელი. ლ. იაკობაშვილის ავტორობით გამოცემულია რამდენიმე სახელმძღვანელო, მრავალი სამეცნიერო ხასიათის სტატია, პრაქტიკული ხასიათის მითითებები, გარკვეული სამუშაო პროგრამები და ა. შ. მას მინიჭებული აქვს სახელმწიფო მედლები, სიგელები, სერთიფიკატები და მადლობები. ==ლიტერატურა== * საქართველოს ინჟინერი ქალები, თბ.,2008, გვ.77-78; * წიგნი ღირსებისა: ტ.4, თბ.,2002, გვ.120 ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ბიოგრაფია|00011652}} {{DEFAULTSORT: იაკობაშვილი, ლამარა}} [[კატეგორია:დაბადებული 1931]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2014]] [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] h9kbfj80gftx0ltcvths4zhtnnu5gfj 4407848 4407847 2022-08-17T06:56:07Z Datuna002 141613 /* top */ wikitext text/x-wiki '''ლამარა იაკობიშვილი''' (დ. [[1931]] — გ. უცნობია) — [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]] და [[მეცნიერი]] [[1954]] წელს დაამთავრა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] [[ფოლადი|ფოლადისა]] და შენადნობების [[ინსტიტუტი]] . [[1954]] წელს მუშაობა დაიწყო [[თბილისი|თბილისის]] ჩარხმშენებელი ქარხნის თერმულ საამქროში. მისი ხელმძღვანელობით მოხდა მოძველებული საამქროს სრული რეკონსტრუქცია, დაინერგა თანამედროვე მიღწევებზე გათვლილი ტექნოლოგიური პროცესები. აღნიშნული საამქრო წლების მანძილზე ფუნქციონირებდა და მასთან ურთიერთობა მას არასდროს შეუწყვეტია. [[საქართველო|საქართველოს]] აგრარულ უნივერსიტეტში სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში ლ. იაკობაშვილი იყო კათედრის გამგის მოადგილე, სახელმწიფო-საკვალიფიკაციო კომისიის წევრი და სტუდენტთა სამეცნიერო მუშაობის ხელმძღვანელი. ლ. იაკობაშვილის ავტორობით გამოცემულია რამდენიმე სახელმძღვანელო, მრავალი სამეცნიერო ხასიათის სტატია, პრაქტიკული ხასიათის მითითებები, გარკვეული სამუშაო პროგრამები და ა. შ. მას მინიჭებული აქვს სახელმწიფო მედლები, სიგელები, სერთიფიკატები და მადლობები. ==ლიტერატურა== * საქართველოს ინჟინერი ქალები, თბ.,2008, გვ.77-78; * წიგნი ღირსებისა: ტ.4, თბ.,2002, გვ.120 ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ბიოგრაფია|00011652}} {{DEFAULTSORT: იაკობაშვილი, ლამარა}} [[კატეგორია:დაბადებული 1931]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2014]] [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] j6fwy2tin388yq03kwg3zeijtxjws8w 4407849 4407848 2022-08-17T07:00:11Z Datuna002 141613 /* top */ wikitext text/x-wiki '''ლამარა იაკობიშვილი''' (დ. [[1931]] — გ. უცნობია) — [[ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]] და [[მეცნიერი]]. [[1954]] წელს დაამთავრა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] [[ფოლადი|ფოლადისა]] და შენადნობების [[ინსტიტუტი]] . [[1954]] წელს მუშაობა დაიწყო [[თბილისი|თბილისის]] ჩარხმშენებელი ქარხნის თერმულ საამქროში. მისი ხელმძღვანელობით მოხდა მოძველებული საამქროს სრული რეკონსტრუქცია, დაინერგა თანამედროვე მიღწევებზე გათვლილი ტექნოლოგიური პროცესები. აღნიშნული საამქრო წლების მანძილზე ფუნქციონირებდა და მასთან ურთიერთობა მას არასდროს შეუწყვეტია. [[საქართველო|საქართველოს]] აგრარულ უნივერსიტეტში სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში ლ. იაკობაშვილი იყო კათედრის გამგის მოადგილე, სახელმწიფო-საკვალიფიკაციო კომისიის წევრი და სტუდენტთა სამეცნიერო მუშაობის ხელმძღვანელი. ლ. იაკობაშვილის ავტორობით გამოცემულია რამდენიმე სახელმძღვანელო, მრავალი სამეცნიერო ხასიათის სტატია, პრაქტიკული ხასიათის მითითებები, გარკვეული სამუშაო პროგრამები და ა. შ. მას მინიჭებული აქვს სახელმწიფო მედლები, სიგელები, სერთიფიკატები და მადლობები. ==ლიტერატურა== * საქართველოს ინჟინერი ქალები, თბ.,2008, გვ.77-78; * წიგნი ღირსებისა: ტ.4, თბ.,2002, გვ.120 ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ბიოგრაფია|00011652}} {{DEFAULTSORT: იაკობაშვილი, ლამარა}} [[კატეგორია:დაბადებული 1931]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2014]] [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] 4tino8176bifbap7796isnfpvtqkuh2 0 537250 4407716 2022-08-16T15:38:27Z Datuna002 141613 ახალი გვერდი: '''სიკო ბადურაშვილი''' — ქართველი პოეტი, დაიბადა [[1889]] წლის 2 აგვისტოს სოფელ [[ჟებოტა|ჟებოტაში]], [[თიანეთი|თიანეთის]] რაიონში. დაამთავრა თიანეთის ორკლასიანი და [[თელავი|თელავის]] სასუ... wikitext text/x-wiki '''სიკო ბადურაშვილი''' — ქართველი პოეტი, დაიბადა [[1889]] წლის 2 აგვისტოს სოფელ [[ჟებოტა|ჟებოტაში]], [[თიანეთი|თიანეთის]] რაიონში. დაამთავრა თიანეთის ორკლასიანი და [[თელავი|თელავის]] სასულიერო სასწავლებლები. სწავლობდა თბილისის სასულიერო სასწავლებელში. [[ვაჟა-ფშაველა|ვაჟა–ფშაველა]]ს დახმარებით შევიდა თბილისის [[ქართული ენა|ქართულ]] გიმნაზიაში. იყო "ქართველთა შორის წერა–კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების" სტიპენდიანტი. [[1913]] წელს სწავლა გააგრძელა იურიევის(ტარტუს) [[უნივერსიტეტი|უნივერსიტეტის]] იურიდიულ ფაკულტეტზე. "თავისუფალის" ფსევდონიმით [[ტიციან ტაბიძე|ტიციან ტაბიძი]]ს ხელნაწერ ჟურნალ "შუქში" აქვეყნებდა ლექსებს. [[1910]] წლიდან მისი ნაწარმოებები იბეჭდებოდა ჟურნალ–გაზეთებში: "[[საქართველო]]", "ნაკადული", "თემი", "თეატრი და ცხოვრება", მ. გაჩეჩილაძის მიერ შედგენილ კრებულში "ჩანგი". მისი შემოქმედების მთავარი თემა იყო სამშობლო და სიცოცხლე. დაიღუპა ტრაგიკულად; მან 200 ლექსის, ექვსი პოემის, ათი მოთხრობისა და რამდენიმე სტატიის დაწერა მოასწრო. მწერლის ხელნაწერები და საოჯახო ბიბლიოთეკა დაკარგულია. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ემიგრანტი|00000944}} [[კატეგორია:დაბადებული 1889]] [[კატეგორია:დაბადებული 2 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1916]] [[კატეგორია:ქართველი პოეტები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 13 ივლისი]] htixti2xjnbg3n17ssq5e2j43rk0gwc 4407834 4407716 2022-08-17T06:21:37Z Datuna002 141613 /* რესურსები ინტერნეტში */ wikitext text/x-wiki '''სიკო ბადურაშვილი''' — ქართველი პოეტი, დაიბადა [[1889]] წლის 2 აგვისტოს სოფელ [[ჟებოტა|ჟებოტაში]], [[თიანეთი|თიანეთის]] რაიონში. დაამთავრა თიანეთის ორკლასიანი და [[თელავი|თელავის]] სასულიერო სასწავლებლები. სწავლობდა თბილისის სასულიერო სასწავლებელში. [[ვაჟა-ფშაველა|ვაჟა–ფშაველა]]ს დახმარებით შევიდა თბილისის [[ქართული ენა|ქართულ]] გიმნაზიაში. იყო "ქართველთა შორის წერა–კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების" სტიპენდიანტი. [[1913]] წელს სწავლა გააგრძელა იურიევის(ტარტუს) [[უნივერსიტეტი|უნივერსიტეტის]] იურიდიულ ფაკულტეტზე. "თავისუფალის" ფსევდონიმით [[ტიციან ტაბიძე|ტიციან ტაბიძი]]ს ხელნაწერ ჟურნალ "შუქში" აქვეყნებდა ლექსებს. [[1910]] წლიდან მისი ნაწარმოებები იბეჭდებოდა ჟურნალ–გაზეთებში: "[[საქართველო]]", "ნაკადული", "თემი", "თეატრი და ცხოვრება", მ. გაჩეჩილაძის მიერ შედგენილ კრებულში "ჩანგი". მისი შემოქმედების მთავარი თემა იყო სამშობლო და სიცოცხლე. დაიღუპა ტრაგიკულად; მან 200 ლექსის, ექვსი პოემის, ათი მოთხრობისა და რამდენიმე სტატიის დაწერა მოასწრო. მწერლის ხელნაწერები და საოჯახო ბიბლიოთეკა დაკარგულია. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ბიოგრაფია|00003872}} {{DEFAULTSORT: ბადურაშვილი სიკო}} [[კატეგორია:დაბადებული 1889]] [[კატეგორია:დაბადებული 2 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1916]] [[კატეგორია:ქართველი პოეტები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 13 ივლისი]] qklu9s1jpl489hzs1bh5p2109q9cw8r 4407853 4407834 2022-08-17T07:16:58Z Datuna002 141613 /* top */ wikitext text/x-wiki '''სიკო ბადურაშვილი''' — (დ. [[2 აგვისტო]], [[1889]] — გ. [[13 ივლისი]], [[1916]]) [[ქართველი]] [[პოეტი]], დაიბადა [[1889]] წლის [[2 აგვისტო]]ს სოფელ [[ჟებოტა|ჟებოტაში]], [[თიანეთი|თიანეთის]] რაიონში. დაამთავრა თიანეთის ორკლასიანი და [[თელავი|თელავის]] სასულიერო სასწავლებლები. სწავლობდა თბილისის სასულიერო სასწავლებელში. [[ვაჟა-ფშაველა|ვაჟა–ფშაველა]]ს დახმარებით შევიდა თბილისის [[ქართული ენა|ქართულ]] გიმნაზიაში. იყო "ქართველთა შორის წერა–კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების" სტიპენდიანტი. [[1913]] წელს სწავლა გააგრძელა იურიევის(ტარტუს) [[უნივერსიტეტი|უნივერსიტეტის]] იურიდიულ ფაკულტეტზე. "თავისუფალის" ფსევდონიმით [[ტიციან ტაბიძე|ტიციან ტაბიძი]]ს ხელნაწერ ჟურნალ "შუქში" აქვეყნებდა ლექსებს. [[1910]] წლიდან მისი ნაწარმოებები იბეჭდებოდა ჟურნალ–გაზეთებში: "[[საქართველო]]", "ნაკადული", "თემი", "თეატრი და ცხოვრება", მ. გაჩეჩილაძის მიერ შედგენილ კრებულში "ჩანგი". მისი შემოქმედების მთავარი თემა იყო სამშობლო და სიცოცხლე. დაიღუპა ტრაგიკულად; მან 200 ლექსის, ექვსი პოემის, ათი მოთხრობისა და რამდენიმე სტატიის დაწერა მოასწრო. მწერლის ხელნაწერები და საოჯახო ბიბლიოთეკა დაკარგულია. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ბიოგრაფია|00003872}} {{DEFAULTSORT: ბადურაშვილი სიკო}} [[კატეგორია:დაბადებული 1889]] [[კატეგორია:დაბადებული 2 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1916]] [[კატეგორია:ქართველი პოეტები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 13 ივლისი]] 5k8ysuaojdx7kqacd3gb6ii360o0dz5 4407854 4407853 2022-08-17T07:20:06Z Datuna002 141613 /* რესურსები ინტერნეტში */ wikitext text/x-wiki '''სიკო ბადურაშვილი''' — (დ. [[2 აგვისტო]], [[1889]] — გ. [[13 ივლისი]], [[1916]]) [[ქართველი]] [[პოეტი]], დაიბადა [[1889]] წლის [[2 აგვისტო]]ს სოფელ [[ჟებოტა|ჟებოტაში]], [[თიანეთი|თიანეთის]] რაიონში. დაამთავრა თიანეთის ორკლასიანი და [[თელავი|თელავის]] სასულიერო სასწავლებლები. სწავლობდა თბილისის სასულიერო სასწავლებელში. [[ვაჟა-ფშაველა|ვაჟა–ფშაველა]]ს დახმარებით შევიდა თბილისის [[ქართული ენა|ქართულ]] გიმნაზიაში. იყო "ქართველთა შორის წერა–კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების" სტიპენდიანტი. [[1913]] წელს სწავლა გააგრძელა იურიევის(ტარტუს) [[უნივერსიტეტი|უნივერსიტეტის]] იურიდიულ ფაკულტეტზე. "თავისუფალის" ფსევდონიმით [[ტიციან ტაბიძე|ტიციან ტაბიძი]]ს ხელნაწერ ჟურნალ "შუქში" აქვეყნებდა ლექსებს. [[1910]] წლიდან მისი ნაწარმოებები იბეჭდებოდა ჟურნალ–გაზეთებში: "[[საქართველო]]", "ნაკადული", "თემი", "თეატრი და ცხოვრება", მ. გაჩეჩილაძის მიერ შედგენილ კრებულში "ჩანგი". მისი შემოქმედების მთავარი თემა იყო სამშობლო და სიცოცხლე. დაიღუპა ტრაგიკულად; მან 200 ლექსის, ექვსი პოემის, ათი მოთხრობისა და რამდენიმე სტატიის დაწერა მოასწრო. მწერლის ხელნაწერები და საოჯახო ბიბლიოთეკა დაკარგულია. ==ლიტერატურა== * საქართველო: ენციკლოპედია: ტ.I, თბ., 1997, გვ.324; =რესურსები ინტერნეტში== {{Nplg ბიოგრაფია|00003872}} {{DEFAULTSORT: ბადურაშვილი სიკო}} [[კატეგორია:დაბადებული 1889]] [[კატეგორია:დაბადებული 2 აგვისტო]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1916]] [[კატეგორია:ქართველი პოეტები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 13 ივლისი]] s6rhm1atkvwvt6voxl2nd5y5ga9qmqw 3 537251 4407723 2022-08-16T16:24:18Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{გამარჯობა}} ~~~~ wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}} [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 16:24, 16 აგვისტო 2022 (UTC) q5s35pqve5jxvhc07atz4a2cp2bcs82 0 537252 4407725 2022-08-16T16:28:46Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: [[სურათი:Intensive apple orchard.jpg|250px|thumb|ვაშლის ხეების ზრდის ინტენსიური მეთოდი]] [[სურათი:Apple orchard near Brenner.jpg|250px|thumb|მთის მებაღეობა]] '''მებაღეობა''' — [[მემცენარეობა|მემცენარეობის]] დარგი, რომელიც დაკავებუ... wikitext text/x-wiki [[სურათი:Intensive apple orchard.jpg|250px|thumb|ვაშლის ხეების ზრდის ინტენსიური მეთოდი]] [[სურათი:Apple orchard near Brenner.jpg|250px|thumb|მთის მებაღეობა]] '''მებაღეობა''' — [[მემცენარეობა|მემცენარეობის]] დარგი, რომელიც დაკავებულია მრავალწლიანი ხილის ან კენკროვანი კულტურების გაშენებაში, რომლის მიზანია [[ხილი]]ს, [[კენკრა|კენკრისა]] და [[კაკალი|კაკლის]] მოსავლის აღება (ხილის მოყვანა) და [[დეკორატიული მცენარეები]]ს გაშენებაში. მებაღეობა შეიძლება იყოს ძალიან სპეციალიზებული, მხოლოდ ერთი ტიპის მცენარის გაშენებით ან მრავალი მცენარის მონაწილეობით შერეულ ნარგავებში. იგი გულისხმობს აქტიურ მონაწილეობას მცენარეთა გაშენებაში და, როგორც წესი, შრომატევადია, რაც განასხვავებს მას [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობისგან]] ან [[სატყეო მეურნეობა|სატყეო მეურნეობისგან]].<ref>{{Cite web|title=Fast And Simple Gardening Tips From The Pros: Home: Blogs|url=https://canvas.umn.edu/eportfolios/7765/Home/Fast_And_Simple_Gardening_Tips_From_The_Pros|access-date=2021-09-28|website=canvas.umn.edu|archive-date=2021-09-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20210928102353/https://canvas.umn.edu/eportfolios/7765/Home/Fast_And_Simple_Gardening_Tips_From_The_Pros|deadlink=no}}</ref>. == მიმართულებები == დეკორატიული მებაღეობის ერთ-ერთი მიმართულებაა საოთახე მებაღეობა — დეკორატიული მცენარეების გაშენება ოთახის პირობებში. დეკორატიულ მებაღეობას, რომელიც მიზნად ისახავს ლამაზი ყვავილოვანი მცენარეების მოყვანას, [[მეყვავილეობა]] ეწოდება. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აგრონომია]] [[კატეგორია:მებაღეობა]] 243qc3w0v13249bo0aklr0xxcje2ogs 4407726 4407725 2022-08-16T16:32:10Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki [[სურათი:Intensive apple orchard.jpg|250px|thumb|ვაშლის ხეების ზრდის ინტენსიური მეთოდი]] [[სურათი:Apple orchard near Brenner.jpg|250px|thumb|მთის მებაღეობა]] '''მებაღეობა''' — [[მემცენარეობა|მემცენარეობის]] დარგი, რომელიც დაკავებულია მრავალწლიანი ხილის ან კენკროვანი კულტურების გაშენებაში, რომლის მიზანია [[ხილი]]ს, [[კენკრა|კენკრისა]] და [[კაკალი|კაკლის]] მოსავლის აღება (ხილის მოყვანა) და [[დეკორატიული მცენარეები]]ს გაშენებაში. მებაღეობა შეიძლება იყოს ძალიან სპეციალიზებული, მხოლოდ ერთი ტიპის მცენარის გაშენებით ან მრავალი მცენარის მონაწილეობით შერეულ ნარგავებში. იგი გულისხმობს აქტიურ მონაწილეობას მცენარეთა გაშენებაში და, როგორც წესი, შრომატევადია, რაც განასხვავებს მას [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობისგან]] ან [[სატყეო მეურნეობა|სატყეო მეურნეობისგან]].<ref>{{Cite web|title=Fast And Simple Gardening Tips From The Pros: Home: Blogs|url=https://canvas.umn.edu/eportfolios/7765/Home/Fast_And_Simple_Gardening_Tips_From_The_Pros|access-date=2021-09-28|website=canvas.umn.edu|archive-date=2021-09-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20210928102353/https://canvas.umn.edu/eportfolios/7765/Home/Fast_And_Simple_Gardening_Tips_From_The_Pros|deadlink=no}}</ref>. == მიმართულებები == დეკორატიული მებაღეობის ერთ-ერთი მიმართულებაა საოთახე მებაღეობა — დეკორატიული მცენარეების გაშენება ოთახის პირობებში. დეკორატიულ მებაღეობას, რომელიც მიზნად ისახავს ლამაზი ყვავილოვანი მცენარეების მოყვანას, [[მეყვავილეობა]] ეწოდება. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აგრონომია]] [[კატეგორია:მებაღეობა| ]] ajw07we5qnr0akrxmp3v225kk4vsr6x 0 537253 4407728 2022-08-16T16:40:03Z Nikaparunashvili 143680 ახალი გვერდი: '''სანსა სტარკი''' {{lang-en|Sansa Stark}} — ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინის ფენტეზის ჟანრის რომანების სერიის, „ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის“ პერსონაჟი და ასევე მისი ტელეადაპტაციის ერთ-ერთი მ... wikitext text/x-wiki '''სანსა სტარკი''' {{lang-en|Sansa Stark}} — ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინის ფენტეზის ჟანრის რომანების სერიის, „ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის“ პერსონაჟი და ასევე მისი ტელეადაპტაციის ერთ-ერთი მთავარი გმირი. ტელეადაპტაციისას მისი როლი შეასრულა ინგლისელმა მსახიობმა სოფი ტერნერმა. თავდაპირველად პერსონაჟი გამოჩნდა 1996 წელს გამოცემულ [[წიგნი|წიგნში]] „სატახტოთა თამაში“. სანსა არის ერთ-ერთი უმდიდრესი და ძლევამოსილი „სტარკების ოჯახის“ წევრი. ფიგურირებს წიგნებში: „[[სატახტოთა თამაში]]“ ([[1996]]), „[[მეფეთა ჯახი]]“ ([[1998]]), „[[ხმლების ქარიშხალი]]“ ([[2000]]) ხოლო ცენტრალური პესონაჟია „[[ნადიმი ყვავებისთვის]]“ ([[2005]]), და „[[ცეკვა დრაკონებთან]]“ ([[2011]]). სანსას პერსონაჟის განვითარებამ კრიტოკესებისგან უარყოფითი შეფასება მიიღო. ტერნერი და დანარჩენი მსახიობები ნომინირებულნი იყვნენ კინომსახიობთა გილდიის ჯილდოზე დრამატულ სერიალში საუკეთესოდ შესრულებული როლებისთვის 2012, 2014, 2015 და 2016 წლებში. ტერნერმა ასევე მიიღო ემის ჯილდო დრამატულ სერიალში საუკეთესოდ შესრულებული მეორეხარისხოვანი როლისთვს 2019 წელს. == პერსონაჟის აღწერა == სანსა არის ლორდ ედარდ სტარკისა და ლედი კეტლინ სტარკის უფროსი ქალიშვილი. ის დაიბადა და აღიზარდა ვინტერფელში თავის უფროს ძმასთან რობ სტარკთან და უმცროს და არიასთან ერთად, ასევე მას ყავდა ორი უმცროსი ძმა ბრანი და რიკონი ასევე უფროსი ნახევარძმა ჯონ სნოუ. ის დანიშნული იყო მეფე ჯოფრი ბარათეონზე თუმცა მოგვიანებით დაქორწინდა ტირიონ ლანისტერზე რომელთან ერთადაც დარჩა ოფიციალურ ქორწინებაში. == პერსონაჟის განვითარება == სანსა 11 წლის იყო [[სატახტოთა თამაში |სატახტოთა თამაშის]] დასაწყისში როდესაც ის დაინიშნა ჯოფრი ბარათეონის რკინის ტახტის მემკვიდრის მომავალ საცოლედ. როდესაც ის გაემგზავრა მეფის საბიჯელში რათა მომზადებულიყო ქორწილისთვის ის უეცრად გახდა ლანისტერების მძევალი მას შემდეგ რაც მამამისი ლორდი ედარდ სტარკი სიკვდილით დასაჯეს. სანსა იყო დედოფალი სერსეი ლანისტერის მარჯერი ტაირელისა და პიტერ ბეილიშის მეურვეობის ქვეშ რა პერიოდშიც ის გაერკვა პოლიტიკასა და სასამართლო ინტრიგეში. ამ ყველაფერმა კი ხელი შეუწყო მოგვიანებით გამხდარიყო ჩრდილოთის დედოფალი. ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://gameofthrones.fandom.com/wiki/Sansa_Stark სანსა სტარკი] *[https://www.imdb.com/name/nm3849842/awards სოფი ტერნერის ჯილდოები] ==ლიტერატურა== * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', სატახტო თამაში, აშშ., 1996 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', მეფეთა ჯახი, აშშ., 1998 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ხმლების ქარისხალი, აშშ., 2000 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ნადიმი ყვავებისათვის, აშშ., 2005 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ცეკვა დრაკონებთა, აშშ., 2011 [[კატეგორია:სატახტოთა თამაში]] [[კატეგორია:ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის პერსონაჟები]] h15md486idoe15ckjd0tem4kyrzsrbz 4407729 4407728 2022-08-16T16:42:27Z Nikaparunashvili 143680 /* top */ wikitext text/x-wiki '''სანსა სტარკი''' {{lang-en|Sansa Stark}} — [[ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინი|ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინის]] [[ფენტეზი|ფენტეზის]] ჟანრის რომანების სერიის, „ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის“ პერსონაჟი და ასევე მისი ტელეადაპტაციის ერთ-ერთი მთავარი გმირი. ტელეადაპტაციისას მისი როლი შეასრულა [[ინგლისელები|ინგლისელმა]] [[მსახიობი|მსახიობმა]] [[სოფი ტერნერი (მსახიობი)|სოფი ტერნერმა]]. თავდაპირველად პერსონაჟი გამოჩნდა [[1996]] წელს გამოცემულ [[წიგნი|წიგნში]] „სატახტოთა თამაში“. სანსა არის ერთ-ერთი უმდიდრესი და ძლევამოსილი „სტარკების ოჯახის“ წევრი. ფიგურირებს წიგნებში: „[[სატახტოთა თამაში]]“ ([[1996]]), „[[მეფეთა ჯახი]]“ ([[1998]]), „[[ხმლების ქარიშხალი]]“ ([[2000]]) ხოლო ცენტრალური პესონაჟია „[[ნადიმი ყვავებისთვის]]“ ([[2005]]), და „[[ცეკვა დრაკონებთან]]“ ([[2011]]). სანსას პერსონაჟის განვითარებამ კრიტოკესებისგან უარყოფითი შეფასება მიიღო. ტერნერი და დანარჩენი მსახიობები ნომინირებულნი იყვნენ [[კინომსახიობთა გილდიის ჯილდო|კინომსახიობთა გილდიის ჯილდოზე]] დრამატულ სერიალში საუკეთესოდ შესრულებული როლებისთვის [[2012]], [[2014]], [[2015]] და [[2016]] წლებში. ტერნერმა ასევე მიიღო [[ემის ჯილდო]] დრამატულ სერიალში საუკეთესოდ შესრულებული მეორეხარისხოვანი როლისთვს [[2019]] წელს. == პერსონაჟის აღწერა == სანსა არის ლორდ ედარდ სტარკისა და ლედი კეტლინ სტარკის უფროსი ქალიშვილი. ის დაიბადა და აღიზარდა ვინტერფელში თავის უფროს ძმასთან რობ სტარკთან და უმცროს და არიასთან ერთად, ასევე მას ყავდა ორი უმცროსი ძმა ბრანი და რიკონი ასევე უფროსი ნახევარძმა ჯონ სნოუ. ის დანიშნული იყო მეფე ჯოფრი ბარათეონზე თუმცა მოგვიანებით დაქორწინდა ტირიონ ლანისტერზე რომელთან ერთადაც დარჩა ოფიციალურ ქორწინებაში. == პერსონაჟის განვითარება == სანსა 11 წლის იყო [[სატახტოთა თამაში |სატახტოთა თამაშის]] დასაწყისში როდესაც ის დაინიშნა ჯოფრი ბარათეონის რკინის ტახტის მემკვიდრის მომავალ საცოლედ. როდესაც ის გაემგზავრა მეფის საბიჯელში რათა მომზადებულიყო ქორწილისთვის ის უეცრად გახდა ლანისტერების მძევალი მას შემდეგ რაც მამამისი ლორდი ედარდ სტარკი სიკვდილით დასაჯეს. სანსა იყო დედოფალი სერსეი ლანისტერის მარჯერი ტაირელისა და პიტერ ბეილიშის მეურვეობის ქვეშ რა პერიოდშიც ის გაერკვა პოლიტიკასა და სასამართლო ინტრიგეში. ამ ყველაფერმა კი ხელი შეუწყო მოგვიანებით გამხდარიყო ჩრდილოთის დედოფალი. ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://gameofthrones.fandom.com/wiki/Sansa_Stark სანსა სტარკი] *[https://www.imdb.com/name/nm3849842/awards სოფი ტერნერის ჯილდოები] ==ლიტერატურა== * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', სატახტო თამაში, აშშ., 1996 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', მეფეთა ჯახი, აშშ., 1998 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ხმლების ქარისხალი, აშშ., 2000 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ნადიმი ყვავებისათვის, აშშ., 2005 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ცეკვა დრაკონებთა, აშშ., 2011 [[კატეგორია:სატახტოთა თამაში]] [[კატეგორია:ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის პერსონაჟები]] 5a32g4ba16iglcx5ear5dpncbyebchz 4407730 4407729 2022-08-16T16:43:36Z Nikaparunashvili 143680 /* პერსონაჟის აღწერა */ wikitext text/x-wiki '''სანსა სტარკი''' {{lang-en|Sansa Stark}} — [[ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინი|ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინის]] [[ფენტეზი|ფენტეზის]] ჟანრის რომანების სერიის, „ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის“ პერსონაჟი და ასევე მისი ტელეადაპტაციის ერთ-ერთი მთავარი გმირი. ტელეადაპტაციისას მისი როლი შეასრულა [[ინგლისელები|ინგლისელმა]] [[მსახიობი|მსახიობმა]] [[სოფი ტერნერი (მსახიობი)|სოფი ტერნერმა]]. თავდაპირველად პერსონაჟი გამოჩნდა [[1996]] წელს გამოცემულ [[წიგნი|წიგნში]] „სატახტოთა თამაში“. სანსა არის ერთ-ერთი უმდიდრესი და ძლევამოსილი „სტარკების ოჯახის“ წევრი. ფიგურირებს წიგნებში: „[[სატახტოთა თამაში]]“ ([[1996]]), „[[მეფეთა ჯახი]]“ ([[1998]]), „[[ხმლების ქარიშხალი]]“ ([[2000]]) ხოლო ცენტრალური პესონაჟია „[[ნადიმი ყვავებისთვის]]“ ([[2005]]), და „[[ცეკვა დრაკონებთან]]“ ([[2011]]). სანსას პერსონაჟის განვითარებამ კრიტოკესებისგან უარყოფითი შეფასება მიიღო. ტერნერი და დანარჩენი მსახიობები ნომინირებულნი იყვნენ [[კინომსახიობთა გილდიის ჯილდო|კინომსახიობთა გილდიის ჯილდოზე]] დრამატულ სერიალში საუკეთესოდ შესრულებული როლებისთვის [[2012]], [[2014]], [[2015]] და [[2016]] წლებში. ტერნერმა ასევე მიიღო [[ემის ჯილდო]] დრამატულ სერიალში საუკეთესოდ შესრულებული მეორეხარისხოვანი როლისთვს [[2019]] წელს. == პერსონაჟის აღწერა == სანსა არის ლორდ ედარდ სტარკისა და ლედი კეტლინ სტარკის უფროსი ქალიშვილი. ის დაიბადა და აღიზარდა ვინტერფელში თავის უფროს ძმასთან [[რობ სტარკი|რობ სტარკთან]] და უმცროს და [[არია სტარკი|არიასთან]] ერთად, ასევე მას ყავდა ორი უმცროსი ძმა ბრანი და რიკონი ასევე უფროსი ნახევარძმა [[ჯონ სნოუ (პერსონაჟი)|ჯონ სნოუ]]. ის დანიშნული იყო მეფე ჯოფრი ბარათეონზე თუმცა მოგვიანებით დაქორწინდა [[ტირიონ ლანისტერი|ტირიონ ლანისტერზე]] რომელთან ერთადაც დარჩა ოფიციალურ ქორწინებაში. == პერსონაჟის განვითარება == სანსა 11 წლის იყო [[სატახტოთა თამაში |სატახტოთა თამაშის]] დასაწყისში როდესაც ის დაინიშნა ჯოფრი ბარათეონის რკინის ტახტის მემკვიდრის მომავალ საცოლედ. როდესაც ის გაემგზავრა მეფის საბიჯელში რათა მომზადებულიყო ქორწილისთვის ის უეცრად გახდა ლანისტერების მძევალი მას შემდეგ რაც მამამისი ლორდი ედარდ სტარკი სიკვდილით დასაჯეს. სანსა იყო დედოფალი სერსეი ლანისტერის მარჯერი ტაირელისა და პიტერ ბეილიშის მეურვეობის ქვეშ რა პერიოდშიც ის გაერკვა პოლიტიკასა და სასამართლო ინტრიგეში. ამ ყველაფერმა კი ხელი შეუწყო მოგვიანებით გამხდარიყო ჩრდილოთის დედოფალი. ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://gameofthrones.fandom.com/wiki/Sansa_Stark სანსა სტარკი] *[https://www.imdb.com/name/nm3849842/awards სოფი ტერნერის ჯილდოები] ==ლიტერატურა== * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', სატახტო თამაში, აშშ., 1996 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', მეფეთა ჯახი, აშშ., 1998 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ხმლების ქარისხალი, აშშ., 2000 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ნადიმი ყვავებისათვის, აშშ., 2005 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ცეკვა დრაკონებთა, აშშ., 2011 [[კატეგორია:სატახტოთა თამაში]] [[კატეგორია:ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის პერსონაჟები]] b78enb0fcs2sl0tk8smvk9rd69on0pu 4407731 4407730 2022-08-16T16:44:17Z Nikaparunashvili 143680 /* პერსონაჟის განვითარება */ wikitext text/x-wiki '''სანსა სტარკი''' {{lang-en|Sansa Stark}} — [[ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინი|ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინის]] [[ფენტეზი|ფენტეზის]] ჟანრის რომანების სერიის, „ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის“ პერსონაჟი და ასევე მისი ტელეადაპტაციის ერთ-ერთი მთავარი გმირი. ტელეადაპტაციისას მისი როლი შეასრულა [[ინგლისელები|ინგლისელმა]] [[მსახიობი|მსახიობმა]] [[სოფი ტერნერი (მსახიობი)|სოფი ტერნერმა]]. თავდაპირველად პერსონაჟი გამოჩნდა [[1996]] წელს გამოცემულ [[წიგნი|წიგნში]] „სატახტოთა თამაში“. სანსა არის ერთ-ერთი უმდიდრესი და ძლევამოსილი „სტარკების ოჯახის“ წევრი. ფიგურირებს წიგნებში: „[[სატახტოთა თამაში]]“ ([[1996]]), „[[მეფეთა ჯახი]]“ ([[1998]]), „[[ხმლების ქარიშხალი]]“ ([[2000]]) ხოლო ცენტრალური პესონაჟია „[[ნადიმი ყვავებისთვის]]“ ([[2005]]), და „[[ცეკვა დრაკონებთან]]“ ([[2011]]). სანსას პერსონაჟის განვითარებამ კრიტოკესებისგან უარყოფითი შეფასება მიიღო. ტერნერი და დანარჩენი მსახიობები ნომინირებულნი იყვნენ [[კინომსახიობთა გილდიის ჯილდო|კინომსახიობთა გილდიის ჯილდოზე]] დრამატულ სერიალში საუკეთესოდ შესრულებული როლებისთვის [[2012]], [[2014]], [[2015]] და [[2016]] წლებში. ტერნერმა ასევე მიიღო [[ემის ჯილდო]] დრამატულ სერიალში საუკეთესოდ შესრულებული მეორეხარისხოვანი როლისთვს [[2019]] წელს. == პერსონაჟის აღწერა == სანსა არის ლორდ ედარდ სტარკისა და ლედი კეტლინ სტარკის უფროსი ქალიშვილი. ის დაიბადა და აღიზარდა ვინტერფელში თავის უფროს ძმასთან [[რობ სტარკი|რობ სტარკთან]] და უმცროს და [[არია სტარკი|არიასთან]] ერთად, ასევე მას ყავდა ორი უმცროსი ძმა ბრანი და რიკონი ასევე უფროსი ნახევარძმა [[ჯონ სნოუ (პერსონაჟი)|ჯონ სნოუ]]. ის დანიშნული იყო მეფე ჯოფრი ბარათეონზე თუმცა მოგვიანებით დაქორწინდა [[ტირიონ ლანისტერი|ტირიონ ლანისტერზე]] რომელთან ერთადაც დარჩა ოფიციალურ ქორწინებაში. == პერსონაჟის განვითარება == სანსა 11 წლის იყო [[სატახტოთა თამაში |სატახტოთა თამაშის]] დასაწყისში როდესაც ის დაინიშნა ჯოფრი ბარათეონის რკინის ტახტის მემკვიდრის მომავალ საცოლედ. როდესაც ის გაემგზავრა მეფის საბიჯელში რათა მომზადებულიყო ქორწილისთვის ის უეცრად გახდა ლანისტერების მძევალი მას შემდეგ რაც მამამისი ლორდი ედარდ სტარკი სიკვდილით დასაჯეს. სანსა იყო დედოფალი [[სერსეი ლანისტერი|სერსეი ლანისტერის]] მარჯერი ტაირელისა და პიტერ ბეილიშის მეურვეობის ქვეშ რა პერიოდშიც ის გაერკვა პოლიტიკასა და სასამართლო ინტრიგეში. ამ ყველაფერმა კი ხელი შეუწყო მოგვიანებით გამხდარიყო ჩრდილოთის დედოფალი. ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://gameofthrones.fandom.com/wiki/Sansa_Stark სანსა სტარკი] *[https://www.imdb.com/name/nm3849842/awards სოფი ტერნერის ჯილდოები] ==ლიტერატურა== * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', სატახტო თამაში, აშშ., 1996 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', მეფეთა ჯახი, აშშ., 1998 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ხმლების ქარისხალი, აშშ., 2000 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ნადიმი ყვავებისათვის, აშშ., 2005 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ცეკვა დრაკონებთა, აშშ., 2011 [[კატეგორია:სატახტოთა თამაში]] [[კატეგორია:ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის პერსონაჟები]] kelale1u2lamb7rxc5ow8hrfxp3lfm6 10 537254 4407733 2022-08-16T16:50:22Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{#switch:{{{1}}}| |name =ხერსონის ოლქი |top = 47.66 |bottom = 45.6855638 |left = 31.53 |right = 35.30 |image =Kherson oblast location map.svg |image1 =Kherson province physical map.svg }}<noinclude>{{პოზრუკა/Info}} [[კატეგორია:უკრაინის პოზრუკის თარგები|ხერსონის ოლქი]] </noinclude> wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}}| |name =ხერსონის ოლქი |top = 47.66 |bottom = 45.6855638 |left = 31.53 |right = 35.30 |image =Kherson oblast location map.svg |image1 =Kherson province physical map.svg }}<noinclude>{{პოზრუკა/Info}} [[კატეგორია:უკრაინის პოზრუკის თარგები|ხერსონის ოლქი]] </noinclude> i4t3d5djapbfiifjddx834knfpa8gpw 4407735 4407733 2022-08-16T16:51:24Z David1010 704 მომხმარებელმა დაიცვა „[[თარგი:პოზრუკა უკრაინა ხერსონის ოლქი]]“ ([რედაქტირება=ხელმისაწვდომია მხოლოდ ავტომატურად დადასტურებული მომხმარებლებისათვის] (განუსაზღვრელი) [გადატანა=ხელმისაწვდომია მხოლოდ ავტომატურად დადასტურებული მომხმარებლებისათვის] (განუსაზღვრელი)) wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}}| |name =ხერსონის ოლქი |top = 47.66 |bottom = 45.6855638 |left = 31.53 |right = 35.30 |image =Kherson oblast location map.svg |image1 =Kherson province physical map.svg }}<noinclude>{{პოზრუკა/Info}} [[კატეგორია:უკრაინის პოზრუკის თარგები|ხერსონის ოლქი]] </noinclude> i4t3d5djapbfiifjddx834knfpa8gpw 0 537255 4407755 2022-08-16T18:18:08Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: '''მებაღჩეობა''' — მცირე ზომის, არაინდუსტრიული, მოსავლის წარმოების სახეობა,<ref>{{Cite web|url=https://lexicography.online/explanatory/%D0%BE/%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE|title=Значение слова огородничество|publisher=ΛΓΩ|lang=ru|accessdate=2019-08-22|arch... wikitext text/x-wiki '''მებაღჩეობა''' — მცირე ზომის, არაინდუსტრიული, მოსავლის წარმოების სახეობა,<ref>{{Cite web|url=https://lexicography.online/explanatory/%D0%BE/%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE|title=Значение слова огородничество|publisher=ΛΓΩ|lang=ru|accessdate=2019-08-22|archive-date=2020-10-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20201015104340/https://lexicography.online/explanatory/%D0%BE/%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE|deadlink=no}}</ref> რომელიც მოიცავს მცირე ზომის მიწის ნაკვეთების, სხვადასხვა გეომეტრიული ფორმისა და ფერდობების დამუშავებას და მათზე [[ბოსტნეული კულტურები|ბოსტნეულის]], [[ხილი]]ს, [[კენკრა|კენკრისა]] და სხვა კულტურული მცენარეების გაშენებას. გარდა ამისა, მფლობელები მიწის ნაკვეთზე ახორციელებენ აუცილებელ ზრუნვას მოსავლის გაზრდისა და შეინარჩუნებისათვის ([[ნიადაგი]]ს [[სასუქი|სასუქებით]] გამდიდრება, მავნებლებისგან მოშორება).<ref>{{Cite web|url=http://www.brocgaus.ru/text/072/350.htm|title=Огородничество.|publisher=www.brocgaus.ru|accessdate=2019-08-22|archive-date=2019-05-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20190519151348/http://www.brocgaus.ru/text/072/350.htm|deadlink=no}}</ref> მებაღჩეობაში გაშენებულ მიწის ნაკვეთს [[ბაღჩა]] ეწოდება, ბაღჩის გაშენების მონაწილეებს კი მებაღჩეები. == ისტორია == თავდაპირველად ბოსტნეულის მოსავალს ველურ ბუნებაში აგროვებდნენ მონადირე-შემგროვებლები და მათი მოყვანა დაიწყო მსოფლიოს რამდენიმე კუთხეში. ტრადიციულად მოჰყავდათ ნიადაგში მცირე რიგებათ ან ბლოკებათ, ძირითადად ფერმაში მოხმარებისთვის, ხოლო დანარჩენი იყიდება ახლომდებარე ქალაქებში. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მებაღჩეობა]] 7aldlrnppfc5ycojv6w6q9iflffo81w 4407757 4407755 2022-08-16T18:25:12Z GiorgiXIII 62215 wikitext text/x-wiki '''მებაღჩეობა''' — მცირე ზომის, არაინდუსტრიული, მოსავლის წარმოების სახეობა,<ref>{{Cite web|url=https://lexicography.online/explanatory/%D0%BE/%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE|title=სიტყვა მებაღჩეობის მნიშვნელობა|publisher=ΛΓΩ|lang=ru|accessdate=2019-08-22|archive-date=2020-10-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20201015104340/https://lexicography.online/explanatory/%D0%BE/%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE|deadlink=no}}</ref> რომელიც მოიცავს მცირე ზომის მიწის ნაკვეთების, სხვადასხვა გეომეტრიული ფორმისა და ფერდობების დამუშავებას და მათზე [[ბოსტნეული კულტურები|ბოსტნეულის]], [[ხილი]]ს, [[კენკრა|კენკრისა]] და სხვა კულტურული მცენარეების გაშენებას. გარდა ამისა, მფლობელები მიწის ნაკვეთზე ახორციელებენ აუცილებელ ზრუნვას მოსავლის გაზრდისა და შეინარჩუნებისათვის ([[ნიადაგი]]ს [[სასუქი|სასუქებით]] გამდიდრება, მავნებლებისგან მოშორება).<ref>{{Cite web|url=http://www.brocgaus.ru/text/072/350.htm|title=მებაღჩეობა.|publisher=www.brocgaus.ru|accessdate=2019-08-22|archive-date=2019-05-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20190519151348/http://www.brocgaus.ru/text/072/350.htm|deadlink=no}}</ref> მებაღჩეობაში გაშენებულ მიწის ნაკვეთს [[ბაღჩა]] ეწოდება, ბაღჩის გაშენების მონაწილეებს კი მებაღჩეები. == ისტორია == თავდაპირველად ბოსტნეულის მოსავალს ველურ ბუნებაში აგროვებდნენ მონადირე-შემგროვებლები და მათი მოყვანა დაიწყო მსოფლიოს რამდენიმე კუთხეში. ტრადიციულად მოჰყავდათ ნიადაგში მცირე რიგებათ ან ბლოკებათ, ძირითადად ფერმაში მოხმარებისთვის, ხოლო დანარჩენი იყიდება ახლომდებარე ქალაქებში. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://kabluchok.com/ogorod-i-sad/zametki-dachnika/8-istoriya-ogorodnichestva.html მებაღჩეობის ისტორია] {{Wayback|url=http://kabluchok.com/ogorod-i-sad/zametki-dachnika/8-istoriya-ogorodnichestva.html |date=20100418181108 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მებაღჩეობა]] hq57p22fwvof44yby1o0rfsgp79vrsa 1 537256 4407756 2022-08-16T18:22:23Z გიო ოქრო 84301 /* სათაური */ ახალი სექცია wikitext text/x-wiki == სათაური == Quşçular — ქუშჩულარი თუ გ(ყ)უშჩულარი? დეფისიც უნდა. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 18:22, 16 აგვისტო 2022 (UTC) jhruxtfupf5ik8rqr2txb2t6li4mwbu 4407802 4407756 2022-08-16T23:53:48Z Mehman97 75871 /* სათაური */ პასუხი wikitext text/x-wiki == სათაური == Quşçular — ქუშჩულარი თუ გ(ყ)უშჩულარი? დეფისიც უნდა. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 18:22, 16 აგვისტო 2022 (UTC) :სიტყვის დასაწყისში ''ყ''-თი გადმოდის. — [[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 23:53, 16 აგვისტო 2022 (UTC) 14l358xp1ddm184w9i05rgrv6nsrb8u 4407806 4407802 2022-08-16T23:54:33Z Mehman97 75871 მომხმარებელმა Mehman97 გვერდი „[[განხილვა:იუხარი ქუშჩულარი]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[განხილვა:იუხარი-ყუშჩულარი]]“ wikitext text/x-wiki == სათაური == Quşçular — ქუშჩულარი თუ გ(ყ)უშჩულარი? დეფისიც უნდა. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 18:22, 16 აგვისტო 2022 (UTC) :სიტყვის დასაწყისში ''ყ''-თი გადმოდის. — [[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 23:53, 16 აგვისტო 2022 (UTC) 14l358xp1ddm184w9i05rgrv6nsrb8u 14 537257 4407761 2022-08-16T18:28:30Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მემცენარეობა]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მემცენარეობა]] mhlogovfgxeso374uejjsrbs2tftmiv 14 537258 4407763 2022-08-16T18:46:53Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:აგრონომია]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აგრონომია]] 8l2lxsytnrto3w7zaxi3ij4pwwetoii 0 537259 4407768 2022-08-16T18:49:15Z გიო ოქრო 84301 მომხმარებელმა გიო ოქრო გვერდი „[[ხალფალი(შუშა)]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[ხალფალი (შუშა)]]“ wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ხალფალი (შუშა)]] sso3ubckoms6q9o2gsdy9rm5wfyujtk 14 537260 4407774 2022-08-16T19:07:31Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მეცხოველეობა]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეცხოველეობა]] 7y6szses2q7drwx8zc2km7nidw38s5e 14 537261 4407777 2022-08-16T19:11:29Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მეცხოველეობა]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეცხოველეობა]] 7y6szses2q7drwx8zc2km7nidw38s5e 14 537262 4407780 2022-08-16T19:15:16Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მეცხოველეობა]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეცხოველეობა]] 7y6szses2q7drwx8zc2km7nidw38s5e 14 537263 4407785 2022-08-16T19:24:28Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მეცხოველეობა]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეცხოველეობა]] 7y6szses2q7drwx8zc2km7nidw38s5e 14 537264 4407787 2022-08-16T19:35:37Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მეცხოველეობა]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეცხოველეობა]] 7y6szses2q7drwx8zc2km7nidw38s5e 14 537265 4407793 2022-08-16T19:50:24Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:თევზის მრეწველობა]] [[კატეგორია:აკვაკულტურა]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:თევზის მრეწველობა]] [[კატეგორია:აკვაკულტურა]] 64w16ujxjzo4j067y5pjgaes2tajxmc 14 537266 4407794 2022-08-16T19:52:12Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა]] goycd3fc9v5f3fq3y0npfwywfxag3ki 14 537267 4407795 2022-08-16T19:54:12Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:კვების მრეწველობა]] wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კვების მრეწველობა]] 160skzz0yqwlw26jh3fufu0cot7foso 0 537268 4407805 2022-08-16T23:54:33Z Mehman97 75871 მომხმარებელმა Mehman97 გვერდი „[[იუხარი ქუშჩულარი]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[იუხარი-ყუშჩულარი]]“ wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[იუხარი-ყუშჩულარი]] t6q8y4uagi0e0fdf4l2agxwmpns35nh 1 537269 4407807 2022-08-16T23:54:33Z Mehman97 75871 მომხმარებელმა Mehman97 გვერდი „[[განხილვა:იუხარი ქუშჩულარი]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[განხილვა:იუხარი-ყუშჩულარი]]“ wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[განხილვა:იუხარი-ყუშჩულარი]] skibhj5w4qozo6wv4hri37n8yek2ccn 3 537270 4407823 2022-08-17T05:42:55Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{გამარჯობა}}— ~~~~ wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 05:42, 17 აგვისტო 2022 (UTC) 3wwvaymxrk3sdkdopgbw4eu4hnynie0 3 537271 4407824 2022-08-17T05:46:01Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{გამარჯობა}} ~~~~ wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}} [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 05:46, 17 აგვისტო 2022 (UTC) o0lm0tihu2mg0go679mzopfhy0ykxco 0 537272 4407825 2022-08-17T05:54:00Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = ბოჰდანივკა |მშობლიური სახელი = Богданівка |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = ბოჰდანივკა |მშობლიური სახელი = Богданівка |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |რეგიონის ტიპი = ოლქი |რეგიონი = ხერსონის ოლქი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = რაიონი |რაიონი = კახოვკის რაიონი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 759 |აღწერის წელი = 2013 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +2 |DST = +3 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''ბოჰდანივკა''' ({{lang-uk|Богданівка}}) — სოფელი [[უკრაინა]]ში. მდებარეობს [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოლქის]] [[კახოვკის რაიონი|კახოვკის რაიონში]]. [[2013]] წელს სოფლის მოსახლეობა 759 კაცს შეადგენდა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://weather.in.ua/ua სოფლის ამინდი] [[კატეგორია:კახოვკის რაიონის სოფლები]] b0lf9hhj4c81dub0g535d6azjt5lagq 0 537273 4407826 2022-08-17T05:54:02Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = ვასილივკა |მშობლიური სახელი = Василівка |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სი... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = ვასილივკა |მშობლიური სახელი = Василівка |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |რეგიონის ტიპი = ოლქი |რეგიონი = ხერსონის ოლქი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = რაიონი |რაიონი = კახოვკის რაიონი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 1456 |აღწერის წელი = 2013 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +2 |DST = +3 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''ვასილივკა''' ({{lang-uk|Василівка}}) — სოფელი [[უკრაინა]]ში. მდებარეობს [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოლქის]] [[კახოვკის რაიონი|კახოვკის რაიონში]]. [[2013]] წელს სოფლის მოსახლეობა 1456 კაცს შეადგენდა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://weather.in.ua/ua სოფლის ამინდი] [[კატეგორია:კახოვკის რაიონის სოფლები]] gzv6a2tcsel7dn07i2mcu9rqtj5jhvp 0 537274 4407827 2022-08-17T05:54:05Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = ვილნა-უკრაინა |მშობლიური სახელი = Вільна Україна |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გე... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = ვილნა-უკრაინა |მშობლიური სახელი = Вільна Україна |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |რეგიონის ტიპი = ოლქი |რეგიონი = ხერსონის ოლქი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = რაიონი |რაიონი = კახოვკის რაიონი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 322 |აღწერის წელი = 2013 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +2 |DST = +3 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''ვილნა-უკრაინა''' ({{lang-uk|Вільна Україна}}) — სოფელი [[უკრაინა]]ში. მდებარეობს [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოლქის]] [[კახოვკის რაიონი|კახოვკის რაიონში]]. [[2013]] წელს სოფლის მოსახლეობა 322 კაცს შეადგენდა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://weather.in.ua/ua სოფლის ამინდი] [[კატეგორია:კახოვკის რაიონის სოფლები]] px2syd83y9xxfin2m7u9pjhp9fcozgi 0 537275 4407828 2022-08-17T05:54:08Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = დიბროვა |მშობლიური სახელი = Діброва |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგან... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = დიბროვა |მშობლიური სახელი = Діброва |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |რეგიონის ტიპი = ოლქი |რეგიონი = ხერსონის ოლქი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = რაიონი |რაიონი = კახოვკის რაიონი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 122 |აღწერის წელი = 2013 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +2 |DST = +3 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''დიბროვა''' ({{lang-uk|Діброва}}) — სოფელი [[უკრაინა]]ში. მდებარეობს [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოლქის]] [[კახოვკის რაიონი|კახოვკის რაიონში]]. [[2013]] წელს სოფლის მოსახლეობა 122 კაცს შეადგენდა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://weather.in.ua/ua სოფლის ამინდი] [[კატეგორია:კახოვკის რაიონის სოფლები]] b4hs9vvdefgqrfiga52dv1mdi7eu4ok 0 537276 4407829 2022-08-17T05:54:10Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = დმიტრივკა |მშობლიური სახელი = Дмитрівка |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სი... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = დმიტრივკა |მშობლიური სახელი = Дмитрівка |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |რეგიონის ტიპი = ოლქი |რეგიონი = ხერსონის ოლქი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = რაიონი |რაიონი = კახოვკის რაიონი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 948 |აღწერის წელი = 2013 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +2 |DST = +3 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''დმიტრივკა''' ({{lang-uk|Дмитрівка}}) — სოფელი [[უკრაინა]]ში. მდებარეობს [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოლქის]] [[კახოვკის რაიონი|კახოვკის რაიონში]]. [[2013]] წელს სოფლის მოსახლეობა 948 კაცს შეადგენდა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://weather.in.ua/ua სოფლის ამინდი] [[კატეგორია:კახოვკის რაიონის სოფლები]] djrxo6ahpg61i2mpp3hfwpgaidea2ff 0 537277 4407830 2022-08-17T05:54:12Z David1010 704 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = დუდჩინე |მშობლიური სახელი = Дудчине |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგან... wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = დუდჩინე |მშობლიური სახელი = Дудчине |ქვეყანა = უკრაინა |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |რეგიონის ტიპი = ოლქი |რეგიონი = ხერსონის ოლქი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = რაიონი |რაიონი = კახოვკის რაიონი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 1259 |აღწერის წელი = 2013 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +2 |DST = +3 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''დუდჩინე''' ({{lang-uk|Дудчине}}) — სოფელი [[უკრაინა]]ში. მდებარეობს [[ხერსონის ოლქი|ხერსონის ოლქის]] [[კახოვკის რაიონი|კახოვკის რაიონში]]. [[2013]] წელს სოფლის მოსახლეობა 1259 კაცს შეადგენდა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://weather.in.ua/ua სოფლის ამინდი] [[კატეგორია:კახოვკის რაიონის სოფლები]] lt3uzlu3rtqvuf7bcfa6c8tim8hb4af 0 537278 4407840 2022-08-17T06:27:51Z Datuna002 141613 მომხმარებელმა Datuna002 გვერდი „[[ლამარა იაკობიშვილი]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[ლამარა იაკობაშვილი]]“ wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ლამარა იაკობაშვილი]] emazgdv6ksjlp44y3yekl9set9bj36c 0 537279 4407896 2022-08-17T10:22:59Z Irmaguru 118553 შექმნილია გვერდის თარგმნით „[[:ru:Special:Redirect/revision/113579856|Кокова, Тамара Акашевна]]“ wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მსახიობი}} '''თამარ კოკოვა''' რუსი საბჭოთა მსახიობია. რსფსრ დამსახურებული არტისტი (1971). == ბიოგრაფია == დაიბადა [[1934]] [[15 მარტი|წლის 15 მარტს]] [[ნალჩიკი|ნალჩიკში]] . დაამთავრა თეატრალური ხელოვნების სახელმწიფო ინსტიტუტი (1958). მისი დებიუტი კინოში ჯერ კიდევ მეორე კურსის სტუდენტობისას შედგა, ე.ივანოვი-ბარკოვის რეჟისორის ფილმში „სატ­რფოს თავ­შა­ლი“ (1955, მარიამი). 1959 წელს გახდა კინოსტუდია „<nowiki/>[[ქართული ფილმი|ქართული ფილმის]]" მსახიობი. 1961 წლიდან მუშაობდა მოსკოვის კინომსახიობის თეატრ-სტუდიაში. მთლიანობაში მან კარიერის განმავლობაში ითამაშა სხვადასხვა ჟანრის 20 ფილმში. კოკოვას მიენიჭა [[საკავშირო კინოფესტივალი|საკავშირო კინოფესტივალის პრიზი]] ფილმში „<nowiki/>[[ფატიმა (ფილმი)|ფატიმა]] " (1958) ქალის მთავარი როლის შესრულებისთვის. ეს ფილმი იყო მისი სადიპლომო ნამუშევარი. 1975 წელს კოკოვა ავარიაში მოყვა, რომელშიც სერიოზული დაზიანებები მიიღო, მათ შორის სახეზე. მას რამდენიმე ოპერაცია ჩაუტარდა და დიდხანს მკურნალობდა. ამის შემდეგ კოკოვამ პრაქტიკულად დატოვა სამსახიობო პროფესია, ითამაშა მხოლოდ მცირე როლები კინოში და ეწეოდა დუბლირებას, თეატრში მხოლოდ ერთ სპექტაკლში იყო დაკავებული - "ყოველ შემოდგომის საღამო". ცხოვრობს მოსკოვში. მისი მეუღლეა ადვოკატი მარკ ვოზნესენსკი. ქალიშვილი - მარია ფილოლოგი, მეცნიერებათა კანდიდატია. == ფილმოგრაფია == {{ფილმშიზედა|ру}} {{ფილმში|1981|[[Бросок (фильм, 1981)|Бросок]] |''знахарка''|5=ру}} {{ფილმში|1973|[[Караван (фильм, 1973)|Караван]] |''Салима''|5=ру}} {{ფილმში|1972|[[Семург (фильм)|Семург]] |'' [[Симург|Семург]]''|5=ру}} {{ფილმში|1970|[[Звёзды не гаснут]] (Ulduzlar Sönmür) |''мать Чотая''|5=ру}} {{ფილმში|1970|[[Третья дочь]] |''Норбиби - жена Мухтара''|5=ру}} {{ფილმში|1968|[[Белый рояль]] |''Розия - Жила-была тихая Розияхон, в сарае у которой хранился белый рояль''|5=ру}} {{ფილმში|1967|[[Под пеплом - огонь]] |''Кумри (главная роль)''|5=ру}} {{ფილმში|1967|[[Земля, море, огонь, небо]] (Торпаг, дяниз, од, сяма) |''Гюльсум''|5=ру}} {{ფილმში|1966|[[Тайна пещеры Каниюта]] |''ульмалик - дублировала [[Роза Балашова]]''|5=ру}} {{ფილმში|1965|[[26 бакинских комиссаров]] |''жена Джапаридзе''|5=ру}} {{ფილმში|1964|[[Спроси свое сердце]] |''Раушан Ахметовна - инженер''|5=ру}} {{ფილმში|1963|[[При исполнении служебных обязанностей]] |''кассирша''|5=ру}} {{ფილმში|1961|[[Зумрад]] |''Зумрад (главная роль)''|5=ру}} {{ფილმში|1960|[[Хамза (фильм)|Хамза]] |''Зульфия - дублировала [[Кончакова, Антонина Ивановна|Антонина Кончакова]]''|5=ру}} {{ფილმში|1959|[[Тайна одной крепости (фильм)|Тайна одной крепости]] (Bir Qalanin Sirri) |''Матанет''|5=ру}} {{ფილმში|1959|[[Обвал]] |''Седа''|5=ру}} {{ფილმში|1958|[[Фатима (фильм, 1958)|Фатима]] (ფატიმა) |''Фатима (главная роль)''|5=ру}} {{ფილმში|1957|[[Двое из одного квартала]] (Bir Məhəllədən İki Nəfər) |''Халима''|5=ру}} {{ფილმში|1955|[[Шарф любимой]] |''Марьям''|5=ру}} {{ფილმშიქვედა|ру}} == ლიტერატურა == == ბმულები == * Кокова Тамара (англ.) на сайте Internet Movie Database * Хагарова, Джамиля. Начало Тамары Коковой (неопр.). РИА "Кабардино-Балкария" (18 февраля 2015). Дата обращения: 17 октября 2016. [[კატეგორია:დაბადებული 1934]] [[კატეგორია:დაბადებული 15 მარტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ქალი მსახიობები]] 1usodlw77g1e6xjhy127f071jd26h86 4407922 4407896 2022-08-17T10:33:43Z Irmaguru 118553 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | ფერი = | სახელი =თამარ კოკოვა | ფოტო = | ფოტოს სიგანე = 300პქ | წარწერა = | დაბსახელი = | დაბთარიღი = {{დაბადების თარიღი|1934|03|15}} | დაბადგილი = [[ნალჩიკი]] | გარდთარიღი = | გარდადგილი = | სხვა სახელები= | აქტიურობის წლები = | მეუღლეები= | საქმიანობა= [[მსახიობი]] | მამა = | საიტი= | გამორჩეული როლები = }} '''თამარ კოკოვა''' რუსი საბჭოთა მსახიობია. რსფსრ დამსახურებული არტისტი (1971). == ბიოგრაფია == დაიბადა [[1934]] [[15 მარტი|წლის 15 მარტს]] [[ნალჩიკი|ნალჩიკში]]. დაამთავრა თეატრალური ხელოვნების სახელმწიფო ინსტიტუტი (1958). მისი დებიუტი კინოში ჯერ კიდევ მეორე კურსის სტუდენტობისას შედგა, ე.ივანოვი-ბარკოვის რეჟისორის ფილმში „სატ­რფოს თავ­შა­ლი“ (1955, მარიამი). 1959 წელს გახდა კინოსტუდია „[[ქართული ფილმი|ქართული ფილმის]]" მსახიობი.<ref>[http://geocinema.ge//ka/persons/4579 ეროვნული ფილმოგრაფია]</ref> 1961 წლიდან მუშაობდა მოსკოვის კინომსახიობის თეატრ-სტუდიაში. მთლიანობაში მან კარიერის განმავლობაში ითამაშა სხვადასხვა ჟანრის 20 ფილმში. {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Irmaguru|Irmaguru]].|17|08|2022}} კოკოვას მიენიჭა [[საკავშირო კინოფესტივალი|საკავშირო კინოფესტივალის პრიზი]] ფილმში „<nowiki/>[[ფატიმა (ფილმი)|ფატიმა]] " (1958) ქალის მთავარი როლის შესრულებისთვის. ეს ფილმი იყო მისი სადიპლომო ნამუშევარი. 1975 წელს კოკოვა ავარიაში მოყვა, რომელშიც სერიოზული დაზიანებები მიიღო, მათ შორის სახეზე. მას რამდენიმე ოპერაცია ჩაუტარდა და დიდხანს მკურნალობდა. ამის შემდეგ კოკოვამ პრაქტიკულად დატოვა სამსახიობო პროფესია, ითამაშა მხოლოდ მცირე როლები კინოში და ეწეოდა დუბლირებას, თეატრში მხოლოდ ერთ სპექტაკლში იყო დაკავებული - "ყოველ შემოდგომის საღამო". ცხოვრობს მოსკოვში. მისი მეუღლეა ადვოკატი მარკ ვოზნესენსკი. ქალიშვილი - მარია ფილოლოგი, მეცნიერებათა კანდიდატია. == ფილმოგრაფია == {{ფილმშიზედა|ру}} {{ფილმში|1981|[[Бросок (фильм, 1981)|Бросок]] |''знахарка''|5=ру}} {{ფილმში|1973|[[Караван (фильм, 1973)|Караван]] |''Салима''|5=ру}} {{ფილმში|1972|[[Семург (фильм)|Семург]] |'' [[Симург|Семург]]''|5=ру}} {{ფილმში|1970|[[Звёзды не гаснут]] (Ulduzlar Sönmür) |''мать Чотая''|5=ру}} {{ფილმში|1970|[[Третья дочь]] |''Норбиби - жена Мухтара''|5=ру}} {{ფილმში|1968|[[Белый рояль]] |''Розия - Жила-была тихая Розияхон, в сарае у которой хранился белый рояль''|5=ру}} {{ფილმში|1967|[[Под пеплом - огонь]] |''Кумри (главная роль)''|5=ру}} {{ფილმში|1967|[[Земля, море, огонь, небо]] (Торпаг, дяниз, од, сяма) |''Гюльсум''|5=ру}} {{ფილმში|1966|[[Тайна пещеры Каниюта]] |''ульмалик - дублировала [[Роза Балашова]]''|5=ру}} {{ფილმში|1965|[[26 бакинских комиссаров]] |''жена Джапаридзе''|5=ру}} {{ფილმში|1964|[[Спроси свое сердце]] |''Раушан Ахметовна - инженер''|5=ру}} {{ფილმში|1963|[[При исполнении служебных обязанностей]] |''кассирша''|5=ру}} {{ფილმში|1961|[[Зумрад]] |''Зумрад (главная роль)''|5=ру}} {{ფილმში|1960|[[Хамза (фильм)|Хамза]] |''Зульфия - дублировала [[Кончакова, Антонина Ивановна|Антонина Кончакова]]''|5=ру}} {{ფილმში|1959|[[Тайна одной крепости (фильм)|Тайна одной крепости]] (Bir Qalanin Sirri) |''Матанет''|5=ру}} {{ფილმში|1959|[[Обвал]] |''Седа''|5=ру}} {{ფილმში|1958|[[ფატიმა (ფილმი)|ფატიმა]]  |<small>ფატიმა</small>|5=ру}} {{ფილმში|1957|[[Двое из одного квартала]] (Bir Məhəllədən İki Nəfər) |''Халима''|5=ру}} {{ფილმში|1955|[[Шарф любимой]] |''Марьям''|5=ру}} {{ფილმშიქვედა|ру}} == ლიტერატურა == ==რესურსები ინტერნეტში== * {{Imdb name|id=0463792}} * {{geocinema პიროვნება|4579}} * [https://www.ambebi.ge/article/271053-cin-didi-kariera-eloda-roca-sashinel-avtokatastro/?fbclid=IwAR0VTk864i-86OnhinfBrjsaiYu8J1YGE64ZZSqcdiQmKRYxkEQNaryH0l8 ქართული კინოს მშვენების უცნობი ცხოვრება] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 1934]] [[კატეგორია:დაბადებული 15 მარტი]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ქალი მსახიობები]] i1jnserizvkct3ht2sap8xahn947hm1