Wikipedia
kabwiki
https://kab.wikipedia.org/wiki/Asebtar_amenzu
MediaWiki 1.39.0-wmf.21
first-letter
Media
Uslig
Mmeslay
Amseqdac
Amyannan umsqedac
Wikipedia
Amyannan n Wikipedia
Tugna
Amyannan n tugna
MediaWiki
Amyannan n MediaWiki
Talɣa
Amyannan n talɣa
Tallat
Amyannan n tallat
Taggayt
Amyannan n taggayt
Awwur
Amyannan uwwur
Asenfaṛ
Amyannan usenfaṛ
TimedText
TimedText talk
Module
Discussion module
Gadget
Discussion gadget
Définition de gadget
Discussion définition de gadget
Sujet
Tutlayin timaziɣin
0
46
105968
105825
2022-07-21T11:32:44Z
111.184.28.146
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox language family
|name=Tamaziɣt
|altname=ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ
|ethnicity=[[Imaziɣen]]
|region=[[Tafriqt n ugafa]]
|familycolor=Afro-asiatic
|protoname=[[Tutlayt Proto-Tamaziɣt|Proto-Tamaziɣt]]
|child1=[[Tamaziɣt n ugafa]]
|child2=[[Tutlayin timaziɣin tiɣerbiyin|Tamaziɣt tutrimt]]
|child3=[[Tutlayin titergiyin|Tatergit]]
|child4=[[Tamaziɣt tasenqrit]]
|child5=''[[Tutlayt tanumidit|Tanumidit]]'' †
|child6=''[[Tagwanect|Tagwancet]]'' †
|iso2=ber
|iso5=ber
|glotto=berb1260
|glottorefname=Berber
|map=Map_of_Berber_Languages_2018.png
|mapcaption=Tutlayin timaziɣin:<br/>{{col-begin}}{{col-break}}
'''Tamaziɣt n ugafa'''
''Taqbaylit''
{{legend|#BA68C8| [[Tutlayt taqbaylit|Taqbaylit]]}}
''Aṭlas''
{{legend|#E53935|[[Tamaziɣt (Amerruk)]] (Tamaziɣt)}}
{{legend|#F06292|[[Tutlayt tacelḥit|Tasusit]]}}
{{legend|#AD1457|[[Taznagt n Srayer]] akked [[Taɣumart|Taɣumart]]}}
''Taznast''
{{legend|#F57F17|[[Tutlayt tarifit|Tarifit]] (Tmaziɣt)}}
{{legend|#FBC02D|[[Taseɣrucnit]] & [[Ayt Wrayn]]}}
{{legend|#E65100|[[Tutlayt tacenwit|Tacenwit]]}}
{{legend|#FF5722|[[Tutlayt tacawit|Tacawit]]}}
{{legend|#FFFF00|Niden ([[Tumẓabt]], [[Taggargrent]], [[Tutlayin tiznasin tisemranin]])}}
{{col-break}}
'''Tamaziɣt tutrimt'''
{{legend|#034665|[[Tutlayt taẓnagt|Taẓnagt]] (Tuẓẓungiyya)}}
'''Tamaziɣt tasemrant'''
{{legend|#00E676|[[Tamaziɣt tacerqit]] ([[Tasiwit]], [[Tanfust]], [[Tasuknit]], [[Taɣdimest]], [[Tawilant]])}}
'''Tatergit'''
{{legend|#6495ED|[[Tutlayin titergiyin|Tatergit]] (Tamaceq)}}
{{col-end}}
}}
'''Tamaziɣt''' neɣ '''Tutlayin timaziɣin''' (s [[Tifinaɣ]]: ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ), (s [[tifinaɣ]] n [[Imuhaɣ]]: ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵗⵜ) d tawacult n [[Tutlayt|tutlayin]] i ttmeslayen [[Imaziɣen|Yimaziɣen]] di [[Tamazɣa|Tmazɣa]] yeṭṭfen azal ameqran deg [[Tafriqt ugafa|Tefriqt Tagafayt]]. Tamaziɣt d angaz deg tawacult n [[tutlayin tifrusyawiyin]] dges tagrawt n tutlayin (neɣ n [[tantala|tentaliyin]] deg tiẓri n kra n [[tasnilest|imusnawen]]) anda ttwalin d akken Tamaziɣt zik nni tella d yiwet n tutlayt yedduklen
Azal ameqran n wid yettmeslayen Tamaziɣt ass-a ttilin deg [[Ameṛṛuk|tgelda n umeṛṛuk]] d [[Lezzayer]] akken i ttilin daɣan s umdan meẓẓiyen deg [[Tunes]] d [[Libya]] d [[Mali]] d [[Nnijer|Nniǧer]] d [[Miẓran]] d [[Muriṭanya]] d kra n Taliwin n [[Spanya]] akken daɣen i llan ugar n 5 n imelyan n imaziɣenyettidiren deg [[Turuft|Uruppa]] d [[Tamrikt]] zeddiɣ (mazal) ttmeslayen Tamaziɣt
== Addad n Tmaziɣt deg tmura n Tmazɣa ==
Addad n Tmaziɣt deg [[Tamazɣa|tmura n Tmazɣa]] yemgarad s unect (ɛla ḥsab) n tmurt, Acku llant tmura id yukzen (id yesteɛṛfen) s Tmaziɣt d [[tutlayt tamaddudt|tamaddudt]] (d tunṣibt), llant tmura id yukzen s Tmaziɣt d [[tutlayt tanamurt]] akken daɣen i llant tmura yegguman ad akzent s Tmaziɣt:
* [[Tutlayt tamaceɣt]]: Tettwakez d tutlayt tanamurt deg [[Mali]] aseggas n 1982
* [[Tawellemt]]: Tettwakez d tutlayt tanamurt deg [[Nnijer|Nniǧer]] aseggas n 1999
* [[Tamaziɣt tameslugent tazzayrit]]: Tettwskez d [[tutlayt tanamurt]] deg 2002 sin akin d [[tutlayt tamaddudt]] deg useggas n 2016
* [[Tamaziɣt tameslugent tameṛṛukit]]: Tettwskez d tutlayt tamaddudt deg [[Ameṛṛuk|umeṛṛuk]] aseggas n 2011
Deg wakud dgi trajin imaziɣen n tmura n iden asmedded n tutlayt-a deg tmura-nsen
== Aẓaṛ n Tmaziɣt ==
== Asismel d tsartut n Tmaziɣt ==
[[tasnilest|imusnawen]] mtawan (mtafaqen) deg usismel n Tmaziɣt s usegder-is s unect (ɛla ḥsab) n usegder arakal:
* [[Tamaziɣt taɣerbit]]
** [[Tutlayt taẓnagt|Taznagt]]
** [[Tutlayt tetserret|Tatserret]]
* [[Tamaziɣt n ugafa]]
** [[Taqbaylit]]
** [[Tamaziɣt n Tunes]]
*** [[Tasendit]]
*** [[Tamaziɣt n Ǧerba]]
*** [[Tamaẓert]]
*** [[Dwiret|Tamaziɣt n Dwiret]]
** [[Tutlayin timaziɣin n waṭlas]] dgi llant:
*** [[Tutlayt tacelḥit|Tasusit]]
*** [[Tamaziɣt n weṭlas alemmas]]
*** [[Taznagt n Srayer]]
*** [[Taɣumart]]
*** [[Taseɣrucnit]]
** [[Tutlayin tiznasiyin]] dgi llant:
*** [[Tutlayt tacawit|Tacawit]]
*** [[Tutlayt tarifit|Tarifit]]
*** [[Tutlayt tumẓabt|Tumẓabt]]
*** [[Teggargrent]]
*** [[Tamaziɣt n Figig]]
*** [[Tutlayt tacenwit]]
*** [[Tagurart]]
* [[Tamaziɣt tacerqit]]
**[[Tanfust]]
** [[Tazuwart]]
** [[Taɣdamest]]
** [[Ɣat]]
** [[Tasuknit]]
** [[Tawilant|Tawjilit]]
** [[Tasiwit|Jlan n isiwan]]
* [[Tutlayin titergiyin]]
** [[Tamaheɣt]]
** [[Tamaceɣt]]
** [[Tamajeɣt]]
** [[Tawellemt]]
* [[Tagwanect]] (tenger)
== Asemdu n Tmaziɣt deg Darja ==
== Tamaziɣt deg uɣerbaz ==
== Askelu n tmaziɣt ==
──o [[Tutlayin tifrusyawiyin|Tafrusyawit]]
├─o [[Proto-Tamaziɣt 1]] <small>(-7000)</small>
└─o [[Proto-Tamaziɣt 2]] <small>(-200)</small>
├─o [[Tutlayin timaziɣin ticerqiyin|Tamaziɣt tacerqit]]
| └─────o <big>[[Tanfusit]]</big>
├─o [[Tutlayin timaziɣin tiɣerbiyin|Tamaziɣt taɣerbit]]
| |─────o <big>[[Taqbaylit]]</big>
| |──o [[Tutlayin timaziɣin n waṭlas|Tamaziɣt n waṭlas]]
| | └──o <big>[[Tacelḥit]]</big>
| | └──o <big>[[Tamaziɣt (Amerruk)|Tamaziɣt n Umerruk alemmas]]</big>
| └─o [[Taznast]]
| └───o <big>[[Tarifit]]</big>
| └───o <big>[[Tacenwit]]</big>
| └───o <big>[[Tumẓabt]]</big>
| └───o <big>[[Tacawit]]</big>
| └─o [[Taznast n umalu]]
| └─o <big>[[Tajerbit]]</big>
├───────o <big>[[Tutlayin titergiyin|Tatergit]]</big>
├─o [[Tutlayin timaziɣin tiɣerbiyin|Tamaziɣt taɣerbit]]
└─────o <big>[[Taẓnagt]]</big>
└─────o <big>[[Tamseɣlalt]]</big>
== Tiwelhiwin ==
{{refs}}
{{Tamaziɣt}}
[[Taggayt:Tutlayin n Miẓra]]
[[Taggayt:Tutlayin n Libya]]
[[Taggayt:Tutlayin n Nijer]]
[[Taggayt:Tutlayin n Mali]]
[[Taggayt:Tutlayin n Umeṛṛuk]]
[[Taggayt:Tutlayin n Lezzayer]]
[[Taggayt:Tutlayin n Muritanya]]
[[Taggayt:Tutlayin n Tuness]]
[[Taggayt:Tutlayin n Borkina Faso]]
[[Taggayt:Tutlayin|M]]
[[Taggayt:Imaziɣen]]
3z9d12l3qz2o8obgijra4zv7optuyp7
Bitalyi Skakun
0
22801
105967
105905
2022-07-20T17:56:56Z
CommonsDelinker
96
Removing [[:c:File:Vitaliy_Skakun.jpg|Vitaliy_Skakun.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:P199|P199]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Vitaliy Skakun.jpg|]].
wikitext
text/x-wiki
'''Bitalii Volodymyrovych Skakun''' (tukranit : Віталій Володимирович Скакун; 19 ɣuct 1996 -24 furar 2022 ) yella d aserdas deg yilel n tmurt n Ukranya , i wumi yettunefka waraz n yitri s wureɣ . Yefka tudert-is deg unekcum arusi ɣr ukranya n 2022 mi ysṭerḍeq ioman-is deg tqenṭert akken ad yesseḥbes iserdasen n [[Rusya|Rrus]] ur ttizmiren ara ad kecmen iɣrem n Xersun .
== Tudert n temẓi ==
Ilul Sakun deg 19 ɣuct 1996 deg Berezhany deg umalu n Ukranya . Yeɣra armi d aswir wis kraḍ deg Berzahany , i deg tella yemma-s d taselmadt . Syin deg Lbib , Sakun yuwi-d agerdaz-is akken ad yeffeɣ d axeddam deg leqdic n usefsi n wuzzal , yuwi-d agerdaz-is seg tseddawit n Lbib .
== Leqdic ==
Deg unekcum arusi ɣer Ukranya n 2022 , tettunefka terbaɛt ideg iqeddec akken ad tḥudd iɣrem n Hinecesk . Imi d-qerben yiserdasen irusiyen syinna , ggan yiserdasen iyukraniyen leqrar akken ad huddeen tiqenṭert n yiɣrem-nni , akken ad ɛeṭṭlen yirusiyen id-ileḥḥun s agafa seg temcabigzirt n Lqerm yernu ad tent-err tmara ad zzin seg wansi nniḍen , yeger-d Sakun iman-is akken ad yerr lbumbat deg tqenṭert-nni .
Deg 24 furar 2022 , mi ysers lbumbat , ur yesɛi ara Skaun akud akken ad yerwel seg tqenṭert , yessawel i terbaɛt-is yenna-asen s wayen i yebɣa ad yexdem ; ihi yesṭerḍeq lbumbat-nni deg tfekka-as ihudd tiqenṭert-nni , netta yemmut , irusiyen mi ufan ulac tiqnṭert ɛeṭṭlen akken ad kecmen iɣrem .
Deg 26 furar 2022 , yettunefka i Sakun waraz n yitri s wureɣ , d araz n usɣad n Ukranya ɣer yiserdasen , seg Uselway n tagduda [[Volodymyr Zelensky|Buludimir Zelenskyy]].
Deg 28 furar 2022 , yessuter-d yiwen seg yinembaḍen n temdint n Brag , ad ɛiwden asemmi i tqenṭert n Libor Bezděk , i yessufuɣen ɣer usqamu n yimceyyeɛ n Rrus , ad t-rren ɣef yisem n Bitaliy Sakun . Yettwaqbel usuter-agi .
Deg 1 n meɣres 2022 yefka-as usqamu n yiɣrem n Bereany aɣara " n umezdaɣ n wbu nnif n Berezany " i Sakun .
l4aqrdxonqlw89hqjgaam920kin3gv4
Glossaire de philosophie
0
22966
105966
2022-07-20T17:37:45Z
VrahemAvudrar
12008
Yettwarna s tsuqilt n usebter " [[:fr:Special:Redirect/revision/190770451|Glossaire de philosophie]]"
wikitext
text/x-wiki
Asegzawal-a n tfelseft iḍum imegziyen d tinaktiwin n tfelseft s usizwer agemmayan. I tesmuli yettwassmeṣen, wali llista n imegziyen n tfelseft. {{SommaireCompact}}
== A ==
* Abduction
* Absolu
* Abstraction
* Absurde
* Acatalepsie
* Acrasie
* Acte
* Tigawt
* Actualisation
* Affection
* Agapé
* Agent
* Agnosie
* Agnosticisme
* Aliénation
* Altruisme
* Âme
* Tadukli
* Tayri
* Anagogique
* Analogie
* Analyse
* Analytique
* Aɣyul n Buridan (paradoxe)
* Angoisse
* Anomie
* Antinomie
* Aperception
* Aporie
* Apparence
* Appétit
* A priori
* Argument
* [[Taẓuri]]
* Aséité
* Ataraxie
* [[Ticcufert|Athéisme]]
* [[Abelkim]]
* Attention
* Attribut
* Authenticité (Jean-Paul Sartre)
* Autocontradiction
* Autonomie
* Tasiḍeft
* Wiyaḍnin
* Axiologie
* Agejdi
== B ==
* Aɣerrabu n Neurath
* Béatitude
* Beau
* Besoin
* Bien
* Lehna
== C ==
* Caractère
* Caractéristique
* Catégorie
* Catharsis
* Causalité
* Causa sui
* Courage
* Changement
* Certitude
* Chaos (mythologie), Chaos (religion), Chaos (science)
* Taɣawsa
* Taɣerma
* Classe
* Clinamen
* Cogito
* Cognition
* Cohérence
* Compossibilité
* Conatus
* Imegzi
* Tamussni
* Tafrit
* Consensus
* Assilem
* Contingence
* Tanemgalt
* Akuṣmuṣ
* Création (théologie), Créativité
* Critique
* Croyance
* Idles
== D ==
* Dasein
* Tanhawt
* Déduction
* Tabadut
* Déisme
* Délibération
* Démiurge
* Tugdut
* Tameskant
* Déontologie
* Aglam
* Beqqu
* Tawenza
* Devoir
* Dialectique
* [[Yillu|Ṛebbi]]
* Différence
* Dilemme
* Asekkud
* Dogme
* Aqraḥ
* Ccek
* Droit
* Dualisme
* Durée
== E ==
* Eccéité
* Émanatisme
* Émotion
* Empirisme
* Entendement
* Épistémè
* Éros (philosophie)
* Eschatologie
* Espace
* [[Agerru|Esprit]]
* Essence (philosophie)
* Awanek
* Éthique
* Être
* Tilin
* Tarmit
== F ==
* Faculté
* Fait
* Fatalisme
* Fatalité
* Fatum
* Fiction
* Fidéisme
* Tagara
* Finalité
* Finitude
* Foi
* Force
* Forme
== G ==
* Genèse
* Genre
* Goût
* Anabaḍ
* Grâce
== H ==
* Tannumi
* Amtawi
* Zzheṛ
* [[Amyellel|Hiérarchie]]
* Amezruy
* Amdan
* Homologue
* Homonymie
* Talsa
* Hylémorphisme
* Hypostase
* Hypothèse
== I ==
== J ==
* Tumert
* Jugement
* [[Taɣdemt]]
* Taɣdemt tagamant
* Justice immanente
== K ==
== L ==
* Ameslay
* Ameslay uslig
* Tilelli
* Libre arbitre
* Tilist
* [[Tameẓla]]
* Asaḍuf
== M ==
* Magnanimité
* Maïeutique
* Mal
* Matérialisme
* [[Tanga|Matière]]
* Mélancolie
* Mémétique
* Mémoire
* Mensonge
* [[Tadfersengamt|Métaphysique]]
* Miracle
* Mode
* Modernité
* Moi
* Monade
* Monadologie
* [[Amaḍal|Monde]]
* Morale
* Tamettant
* Mythe
== N ==
* [[Agama]]
* Néant
* Nécessité
* Négativité
* Tanihilit
* [[Amḍan|Nombre]]
* Normal
* Norme
* Notion
* Noumène
== O ==
* Objectivité
* Objet
* Obligation
* Obstacle épistémologique
* Omnipotence, Paradoxe de l'omnipotence
* Omniscience
* [[Tasnilit|Ontologie]]
* Ontique
* Tanayt
* Optimisme
* Ordre
* Organon
* Taɣbalut
* Ousiologie
== P ==
* Panthéisme
* Paradigme
* Paradoxe
* Passion
* Tidmi
* Perception
* Udem
* [[Tumant|Tarat]]
* Philia
* Pittoresque (esthétique)
* Plaisir
* Poids
* Tasertit
* Tanezmert
* Proposition
== Q ==
* Takaliyawit
== R ==
* Sswab
* Aseṭṭal n Occam
* Taɣeẓnaẓrit
* Tiẓrilawt
* Tilawt
* Réification
* Ccfaya
* Tamasit
== S ==
== T ==
* Tatiknikt
* Tatiliulujit
* Akud
* Taṛebbanit
* Tiẓri
* Transcendance
* Amahil
== U ==
* Yiwen
* Tiget
* [[Ameɣrad]]
* Imɣradanen
* Amɣradan
* Unfiɛ
* Amlalad
== V ==
* Azal
* Tidet
* Amerkid
* Yir tannumi
* Tudert
* Takriḍt
* Lebɣi
** Lebɣi amatu
** Lebɣi n tnezmart
* Ṣṣeḥ
== W ==
* Weltanschauung
== Z ==
* Taztitikt
== Liens externes ==
* « Lexique »
c2l266wxgmi7kgq2f9tigdckgesm2a6